KENTSEL RANTIN LANET

Kadim uygarlklarn bilgeliinde, estetiin, bilhassa mekn estetiinin insan ruhunun olgunlamas
iin elzem olduuna dair katksz bir inan grrz. Yani, meknn insan ruhu zerinde derin bir
etkisi olduu modern psikolojinin bir kefi saylmaz. Antik alarn btn o grkemli
uygarlklarnn kalntlarna baktmzda, kusursuz ehir planlaryla, emsali bir ycelie modern
mimarinin eriemedii simetri ve estetik harikalaryla karlarz. Byk Piramit, bir simetri
aheseri olmakla kalmaz, binlerce yllk varlyla zamann ypratc gcne de meydan okur.
nan odur ki, etraf simetrik cisimlerle evrili olan insan soylu dncelere ve ince duyarllklara
eriir. Gelgelelim, eer insann etrafnda irkin ve asimetrik yaplar varsa, onun ruhunda da irkin
duygular uyanacak, zihninde habis dnceler cirit atacaktr. Bir kentin gbeine dikilen irkin ve
orantsz binalar, o kentin insanlarnn ruhlarn da tahrip edecektir. Grsel algs orantsz ve
asimetrik yaplarla kuatlm insanlar, uyumlu bir hayat sremeyecektir.
Mekn ile insan psikolojisi arasndaki bu ilikiyi tersten de okuyabiliriz. Mekn, insan psikolojisine
tesir ettii gibi, onu retenlerin nasl ruhlara sahip olduklarn da ele verir. Yani anlayacanz zere,
yukardaki iki paragraf malmatfuruluk yapmak iin yazmadm. Yaadmz kentlerin felaketi
ortada. Yedi iklim drt bucak sevimsiz beton ynlaryla igal edilmi durumda. AKP iktidar
dneminde, tarihi doku, insan sal, kent planlamas takmadan rant hrsyla yllardr sren
hummal bir inaat faaliyeti var lkede. Cumhuriyet tarihinde ei benzeri yok bu faaliyetin; ki zaten
bununla vnyorlar. Peki, biz ne demitik? Mekn onu retenlerin ruhlarn da ele verir. Souk
plazalar, kibir abidesi gkdelenler, mantar gibi her kede biten avm'ler; simetri ve estetik zrls
onca bina... Sizce bunlar ina edenler ve onlara ruhsat veren yneticiler nasl insanlar? Nasl bir
vizyona sahipler? Yaadnz kentlere dikkatli gzlerle bakn. O betondan dev ucubelerin irkin
suretlerinde eser sahiplerinin ruhlarndaki karanl grebiliyor musunuz? Hrs, snr tanmazlk,
agzllk, nadanlk... Adeta elik ve betona brnm, binalar halinde vcuda gelmiler. Emin
olun, bu dnemin mimari eserleri kuaklar boyu zerimize kecek bir lanet halini almtr.
Peki, ne uruna? 17 Aralk'tan bugne artk daha net bir ekilde biliyoruz ki, kent rantndan elde
edilen kaynaklar iktidar blounu oluturan evreler iin bir nevi can suyu olmu hep. Bylece
geliip serpildiler. zcesi u: Kentlerimiz yaanmaz hale getirildi, nk bu sadece byk bir
zenginlik yaratmaya deil, ayn zamanda tepemizdekilerin hegemonyasn geniletmesine ve
oturduklar koltuklara kazk akmalarna da yardmc oluyordu. Olan ise bizim ruhlarmza oldu.
Ac bir bilano ama, bu ekilde hunharca yamalanan kentlerin, hayatmza daha fazla uyumsuzluk
ve depresyondan baka bir ey sunmas da beklenemez.