Professional Documents
Culture Documents
rmwdum
2
ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwf a0onf
4 tdk;a0 *sme,f
tzGiu
hf Asm
Adkvfatmifausmf ewfoH
aemif0,faomcg
pmtkyfu,frS uavmifav - - ighrd? ighb uRefb0udk
odyÜHtaygif;? 0duúmatmif;onfh jrif&ravsmf? pdwfraysmfí
ausmif;rsm;acgifu &Jabmftrsm;? opömtm;ESifh
Adkvfatmifi,frS rnfwifh MudK;pm&mwGif? Mur®mighuH/
ausmfwqifhESifh? rif;rifhaemifnD/ wvlb Y 0?½IrvSatmif
ig - - Zmenfudk? vmNyDBudKMu/ ighudk,fcHí? &efolvufeuf
oajyyef;ESifh a&csrf;aqmifum qHwdkqHawmif;? bmraqmif;onhf
atmifpnfpavmh/ ighacgif;xufrSm? qufumqufum
ESri,f jzLjzL? 0if;0if;vQHawmuf? rl;armfaemufatmif
ynmpD;yGm;? pGrf;tiftm;ESifh usa&mufvmaomf ighrSmrcsd
tifvsm;olwkdY bk&m;u,fyg? atmfjrnfygvnf;
igrltp? a½S;b0u uGmowdESifh? igrd&ifcGif
ESrwdEYk ,
S f þajrjyifwGif? igvQifvJí
aysmfaysmfyg;yg;? [kdonfoGm;vdkY atmifyGJcHonf? EkdifiHomaMumif;
Mum;cJhw,f/ / igqkawmif;rnf aomif;odef;oef;ausmf
wdkY&JabmfwdkY / /
rif;ok0Pf
tzGiu
hf Asm
uGef,uf0dnOf
atmifaeoD
t,f'Dwmh toH
]]rD;'kwf rD;'kwf ½IUd ½IUd }}
]]olykef olykef x x}}
]]ta&;awmfykH atmifygap}}
1938 ckESpf wwd,ausmif;om;oydwfumv? vGwfvyfa&;wkdufyGJtwGuf
b0*fnHcJhonfh ausmif;om;? tvkyform;? v,form; jynfolw&yfvkH;\ aMuG;aMumfoH
rsm;jzpfonf/ wwd,ausmif;om; oydwfukd acgif;aqmifcJhol wOD;jzpfonfh Arm EdkifiH
vkH;qkdif&mausmif;om;rsm;or*¾ (1938) 'kwd,OuúX ukdvSa&Tu oydwfwyfBuD;ukd
rdefYcGef;ajym&mrSm —
]],cktcg wkdif;jynfwckvHk;rSm epfemí vGwfvyfrI r½Sdonhftjyif pm;rI? aerI?
xkdifrI? oGm;rI? vmrIwdkYüvnf; usD;vefYpmpm;&ouJhodkY jzpfaevQif rnfonfhEkdifiHrqdk
ausmif;om;rsm; EkdifiHa&;xJokdY0ifa&muf&jcif; jzpfaMumif;? xdkYtwl rdrdwdkYvnf;
rvGJra½Smifom 0ifa&mufMu&jcif; jzpfaMumif;}}
a[majymcJhayonf/
Armjynforkid ;f \ txl;jcm;qk;H tcsuw f csurf mS acwfumvwkid ;f wGif ausmif;ol
ausmif;om;rsm;onf ArmjynfEkdifiHa&;vIyf&Sm;rIorkdif;pOfwavQmuf ta&;BuD;onfh
tpdwftykdif;wcktjzpf yg0ifaejcif;yif jzpfonf/ xkdtpOftvmonf ,aeYtxd
rysuaf o;/
ausmif;om;vIy&f mS ;rIorkikd ;f wGif ausmif;om;xktusKd ; jynfov l x l t k usKd ;twGuf
yxrqk;H toufay;cJ&h onfh Akv d af tmifausmrf oS nf ,aeYtxd ausmif;ol ausmif;om;
rsm;\ toufaoG;acR;wkdY ay;qyfí rqkH;Ekdifao;/
Akv
d af tmifausmf qkad om ausmif;om;onf rw&m;rIudk enf;enf;av;rQ ikrH cHo?l
zdESdyfrIukd qefYusifol? jynfolYtusdK;? ausmif;om;xktusdK;ukd OD;xdyfxm;ol/ xkd
pdwf"gwfrsdK;ukd Akdvfatmifausmf pdwf"gwf[k ac:Muonf/
ausmif ; om;acgif ; aqmif Ak d v f a tmif a usmf p d w f " gwf o m&S d v Qif ,aeY
jynfolw&yfvkH;ukd zdESdyfaeaom ppftmPm&Sifpepfukd jywfjywfom;om; qefYusifrnf
rSmvnf; taotcsm? ppfzGJYpnf;ykHtajccHOya'(2008)ukd qefYusifrnfrSmvnf;
taotcsm? ppftmPm&Sif 2010 a&G;aumufyGJukd qefYusifrnfrSmvnf; taotcsm/
Akdvfatmifausmf pdwf"gwfqkdonfrSm awGa0aeonf r[kwf/
Akv
d af tmifausmf usq;Hk jcif;
ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f mausmif;om;rsm;or*¾\
uG,v
f eG jf cif; (71) ESpjf ynfh
trSww
f &pmrsuEf mS rsm;
ukad tmifausmf
(ausmif;om;tmZmenf? 1938/)
trSwfw& uAsm
'D Zif bm 20 &uf wrf; csif;
odkY r [kwf
&J abmf &J h u Asm
wif;wif;udu k xf m;wJh
b,folawG &SdOD;rvJ
igh&J hESKwfcrf;[m
&Jabmf rkef;cJhwJh olawGaygh
jAef;ueJux GJ uG f
oif;wdk h trkef;udk
aoG;tpufpuf pD;vdrfhvmw,f/
&Jabmfu pdrf;um;wJhtNyKH;eJ h
NyHK;rSmyJ ,Hkw,f/
igtHBudwfNyD;
vufo;D udwk if;wif;qkyrf w
d ,f/
pyg;wmuyf(pf) &J h*kPfa&mif
uke;f abmifoyl ek f
Adkvfatmifusmf
*VKeq f &mpH
&Jabmf[m
ik,ifAefx&GKid ;f
'Dae&mrSm usqHk;oGm;cJhw,f/
twdik ;f rodaom
acsa*GAm;&m; paom
uwå&m vrf;udkcGm
tmZmenf axmifaomif;wdk heJ htwl
&mZ0if&kyfa&; t&
&Jabmf[m eD&J0if;vufcJhw,f/
olawoevky&f if
w&m;wJh jynfolawG&J hwdkufyJGrSm
&Jabmf&J h
&Jabmf&J haoG;[m eD&JcJhw,f/
eDjref;wJh *kPfyk'fudk awG h&r,f/
jynfolcspfwJh
b,folawG jiif;EdkifrvJ
tmZmenftESpf[m
pD;qif;cJhwJh &Jabmf&J haoG;awGtaMumif;/
b,facwfrmS rqdk
EkysKd pdrf;vef;aerSmyJ/
oif;wdw
Yk awGu
rkcs,w kH ,f/
&Jabmf&J h *kPftxl;xl;udk
azmfusL;zdk h jiif;qefMuw,f/
trSwfw& uAsm
Adkvfatmifausmf &Jabmf
'Dae&mrSm wdk h[m
pm&GufawG twlwla0cJhzl;w,f/ vufcHyg&Jabmf
atmf[pfNyD; igyefMum;w,f/
Adkvfatmifausmf &Jabmf
wdk h[m 'Dae&mrSm jyefjiif;yg&ap
&Jabmfudk tBudrfBudrf *kPfjyKcJhzl;w,f/ 'DuAsm[m igh&J huAsmr[kwfbl;/
trSwfw& pm
vl i,f
þaeYum; jrefrmjynf uReo f uf (53) ESpf pmudk,lvsuf ukvm;xkdif wvHk;wGif0ifí
wif;wif;jynfah om aeYaywnf;/ tcsed u f m; (9) xkid vf u kd \f / pm½Guwf ½GuNf y;D w½Guaf vQmufí
em&DcefY ½Sad yrnf/ rd;k um; wzGzJ EJG iS hf ½Gmvsu½f \dS / vSev f m&m tv,fem;odYk a&mufívmawmh\/
touf (16) ESpcf ef½Y adS om vli,f wa,muf pm&Guu f tjcm;pm&Gurf sm;ESirhf wl? pmvk;H wku Yd
onf taqmif;vnf;ryg? rd;k ½Gmonf udv k nf; tpdrf;a&mifwkdYjzifh ESdyfxm;ukefav\/ vli,f
*½kpudk [ f efrwl? wa,mufwnf; cyfjznf;jznf; \vufonf &yfíoGm;av\/ rsuv f ;kH wdUk onf
yif or*¾½Hk;odkY a&mufvmayNyD/ wHcg;0odkY pmudkpl;pkdufí aeMuawmh\/ wcef;vHk;um;
a&mufaomtcgaemufodkYwcsufiJhí Munfh wdwv f su½f \ dS / olum; pmrsuEf mS av;rsuEf mS
vdkuf\/ xdkYaemuf cHkbdeyfudk cRwfvkduf\/ cefY zwfNy;D onfah emufwiG f ukvm; xkid af y:wGif
ukwt f usu Ð kd puúet Yf enf;i,frQ pku d Mf unfah e\/ acgif;udkiJhí rvIyfr,Suf aeawmhav\/
Munf h & if ; rsuf E S m ü oabm rusaom tcef ; ab;½S d trI a qmif a [mif ; rsm;\
tjcif;t&mwdkY ay:vm\/ csufjcif;tusÐudk yH k w d k Y o nf ol Y t m;pk d u f M unf h v suf ½ S d \ /
cRwv f suf ab;odcYk svu kd \
f / xkaYd emuf toif; rsufawmifum; tenf;i,frQ rcwf? a½SUwGif
½Hk;a½SUjrufcif;ay:odkY qif;oGm;av\/ a'gif; ½Sdaom owif;pmukd 0g;pm;rwwfpkdufí Munfh
tvHBuD;u rdk;a&xJwGif wkdifw0ufü wnf aeav\/ Munf h & if ; Munf h & if ; rsuf E S m rS m
vsu½f \ dS / ajcudpk &kH yfí acgif;iHUk vsuf (2) rdepf ajymif;í vmawmh\/ wjznf;jznf; a'go
cefY tvHukd t½kt d aoay;ae\/ rd;k aygufwu Ydk a&mifvrT ;f í vmawmh\/ rsuv f ;kH onf us,í f
ol\acgif;ay:odkY usvsuf½Sd\/ a'gif;tvHudk us,fí vmawmh\/ vlvnf;a½SUodkY udkif;í
wcsuf r Qarmf M unf h N yD ; aemuf toif ; ½H k ; xJ vmay\/ xdkYaemuf =awmuf+ [k cyfjyif;
okdY0ifum cRwfxm;aom tusÐESifhbdeyfudk jyif;acgufcg ae&mrSxvdkuf\/ xNyD;aemuf
0wfvsuf tay:xyfodkY wufoGm;av\/ ab;ywfvnfudk Munfhvdkuf\/ trsKd;om;
wzufcef;üum; b,folrQr½Sday? vli,f aeYwGif udkif&ef? avQmuf&ef pmwrf;rsm;rSm
onf tcef ; xJ o d k Y 0 if u m [k d [ k d o nf o nf tkwfrsm;ESifhuyfvsuf eH&HwGif axmifí xm;
avQmufíMunfhav\/ vli,f\ rsufvHk;wkdY ayonf/ pmwrf;wckonf olYtm;a½S;OD;pGm
onf tvif;owif;pmqDokdY a&mufoGm;\/ qD;í EIwfqufavonf/ vlum;awGvnf;
rsufvHk;ESifh twlwlygoGm;NyD;vQif owif; ½Sday\/ e*kdu a'goa&mif vTrf;aom
ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwf a0onf
12 tdk;a0 *sme,f
trSwfw& pm
rsuf E S m onf yd k í wif ; rmvmay\/ oGm;jyefav\/ =aoG;pkyfaumifawG owfypf+
rsufvHk;rsm;rSm xdkpmwrf;udk pkdufMunfhae&mrS tp½Sdojzifh a&;xm;onfh pmwrf;BuD;tm;
owif;pm bufodkY wzefjyefí a&mufvmjyef aygufíoGm;rwwf pku d í f Munfah ejyefav\/
onf/ owif;pmxJ½Sd "gwfyHkwdkYonf ol\ olYrsufESmonf arSmifrJívmum vlvnf;
a½SUwGif rvIyfr,Suf wnfvsuf½Sd ae\/ tenf;i,f wkev f may\/ rsuEf mS um; bDv;l 0if
rsuf v H k ; xJ r S rsuf & nf w k d Y o nf rsuf a wmif ouJhodkU xif&\/ wzef owif;pmudk pl;pkduf
ESpcf sutf cwfü owif;pmay:odYk usum "gwfykH Munfhaejyefav\/ MunfhavMunfhav ydkí
rsm;ukd oGm;íuefawmhMuav\/ acgif; onf aMumufp&m aumif;vmayawmh\/ ra½S;
wzefjyefí axmifvmjyef\/ rsufvHk; wdkYum; raESmif;yif ='H;k + [k pm;yGu J v
kd ufo;D ESihf xkvsuf
ae&majymif;í usufpm;aeMujyef av\/
=½kdif;vkdufavuGm+ [kqkdum tcef;wGif;rS
vlwudk,fvHk; acgif;ESifh rsufvHk;rsm;om vIyf
½kwfw&uf xGufoGm;awmh\/ tcef;wGif;um;
vsu½f adS y\/
ydrk w
kd wd q
f w d v
f suf use&f pfav\/ pmtkyrf sm;rSm
=onf;nnf;cHvQif olUuRefjzpf+ zwfoludk arQmfvsuf ½SdMuukef\/ trI aqmif
[laompmwrf;onf ol\rsufvHk;udkqD;í rsm;\ "gwfykH rsm;um; eH&aH y:wGif rvIyrf ,Suf
{nfhcHjyef\/ vli,f\pdwfESifhpmwrf;onf wnfjrJ wnfvsuf aeay\/
oabmcsif; wkduf[efwl\/ rsufvHk;wdkYonf
=trsKd;twGuf toufpGefYavmh+ [laom
ydkrdkípl;pkdufvm\/ rsufESmrSmydkrdkí cufxef
pmwrf;av;rSm avwkdufojzifh tenf;i,f
vmay\/ tHoGm;wkdYudk uGJoGm; rwwfBudwf
vI y f í oG m ;ayawmh \ / tjyif w G i f rd k ; um;
vdkuf\/ uspfuspf ygatmif qkwfxm;aom
½Gmvsuyf if/
vufrSm txufodkY tenf; i,fajrmufvm\/
rsuaf phum; ... owif; pmodYk vnfjyefav\/ udak tmifausmf
ra½S;raESmif;yif =[if;+ [k oufr udck s
vdu k \f / owif;pmxJ½"dS gwfyw kH rYkd mS ,cif twdik ;f
yif½adS o;\/ pmrsm;um; vli,f \ pdwEf iS hf trl
t&mudkodMu[efrwl? þtBudrf acgif;vSnfh (]ukdatmifxGef;}a&;om;jyKpkonfh ]jrefrmEkdifiH
vkdufaomtcg =aMumufarG;yg Zm*emeJUElwf+ ausmif;om;vIyf&Sm;rIorkdif;} pmtkyfrS ul;,l
[laom pmwrf;qDoYkd rsurf eS ;f wrf;í oGm; av az:jyygonf/)
\/ oli,frsufESmonf tenf;i,f NyHK;a,mif
a,mif&SdvmNyD;aemuf rsufaphudk ae&ma&TU
a'gufwmvSa½T
(ausmif;om;or*¾acgif;aqmif? 1936-1940)
tmPmodr;f ppfwyf
('*k)H
ESihf ausmif;om;
uReaf wmfwaYkd usmif;om;awG[m rdrw d Ykd qH;k tmPmvk,v l u
dk w
f hJ tcsed u f pvkYd uReaf wmf
&oif&h xdu k w
f hJ ausmif;om;tcGit hf a&;awG? trsKd ; wdYk ausmif;om;awG[m 'Dru kd a&pDpepf trdjrefrm
om;*kPfodu©mawGtwGuf wdkufyGJ0if awmif;qdk Ekid if rH mS ajymif;vJxeG ;f um;zkYd toufawG? b0awG
cJhwm[m [dk;udkvdkeDvufxuf uwnf;u jzpfyg ay; BuKd pm;vkyaf qmifaecJMh uwm tckq&kd if tESpf
w,f/ t*Fvyd u f v
kd edk D vufatmuf uReyf nma&; (51) jynfhcJhygNyD/ tJh'DvkdbJ pepfqdk;BuD;udk jyKjyif
pepf zsufodrf;ay;zkdYupvkdY vGwfvyfNyD; tcsKyf ajymif;vJzkdY BudK;pm;cJhMuwJh &[ef; &Sifvl jynfol
tjcmtmPm&SdwJh EdkifiHjzpfvmwJhtxd ausmif; ausmif;om;awGukd owfjzwfzrf;qD; zdEydS zf Ydk ppfwyf
om;awG[m ay;qyfrIaygif; rsm;pGmeJY tqifhqifh u wwd,tBudrf tmPmodrf;cJhwmvnf; 'DaeY
wdu k yf 0JG if awmif;qdck hJ Muygw,f/ 'gaMumifv h nf; qdk&if tESpf (21) ausmfygNyD/
tkycf sKycf H b0uae vGwv f yfwhJ Ekid if jH zpfvm&wm uRef a wmf w k d Y a usmif ; om;awG [ m
awG[m orkid ;f oufaoawGbrJ [kwv f m;? trsKd ; tmPm&Sifppftpdk;&udk rvkdvm;bl;qkdwm 58
om;aeY? vGwfvyfa&;aeY qdkwmawG[m ausmif; ckEpS u f OD;Ek'rD u kd a&pDtpd;k &udk Adv k af e0if; acgif;
om;awG&UJ OD;aqmifreI YJ jynfow l &yfv;kH yg0ifvm aqmifwhJ ppfwyfu tMuyfuikd Nf y;D tmPmvGaJ jymif;
EkdifvdkY &&SdcJhwJh tusdK;tjrwfawGjzpfwmaygh/ ,lcw hJ mudv k nf; jyif;jyif;xefxef uefY uGw&f UHI cschJ
ajymcsiw f mu ausmif;om;awG[m [k;d udv k ekd cD wf ovkd? (62) tmPmodrf;wkef;u aemifawmf
uwnf;upvkdY wkdif;jynfvGwfvyfa&;&cJhNyD;wJh ausmif;om;Bu;D awG 'DppftmPm odr;f wJv h yk &f yfeYJ
txduae ,aeY txdwikd af tmif jrefrmhEikd if aH &; ywfoufNyD; w&m;0if uefYuGuf qE´jycJhMuwm
pepfeYJ wkid ;f jynf wk;d wufajymif;vJzu Ydk kd toufawG [m orkdif;0if 7 Zlvkdif ausmif; om;vIyf&Sm;rI
&if;Ny;D awmh tm;oGecf eG pf u kd f BuKd ;yrf;cJMh uw,fvYdk BuD;u oufaobJav/ 88 tmPmodrf;wkef;
ajymcsiw f myg/ tJ'h v D dk jynfoal wG ocifpw d "f mwf uvn;f tudkawmf ausmif;om;awG[m jyif;
jzpfvmatmif vGwfvyfa&;t&,l ay;cJhwmudkrS jyif;xefxef uefYuGuf &IHUcscJhw,f/ b,fvkd
raxmuf vGwfvyfa&;&NyD; 10 ESpf tMumrSm bJpOf;pm;pOf;pm; Edkif iHawmftmPmudk ppfwyf
Edik if aH &;pepf rcdik Nf raJ o;wmudk tcGiahf umif; ,lNy;D u od r f ; ,l w ,f q d k w m rjzpf o if h r jzpf x k d u f ?
ppfwyfu tmPmodrf;,lw,fqdkwJh tem*wf rvkyfoifh rvkyfxdkufwJhudpö? ukefukefajym&
wdkif;jynftwGuf raumif;wJhtusifh qd k ; ud k r,f q d k & if Ek d i f i H w Ek d i f i H r S m vH k ; 0r&S d o if h w J h
pwif u sif h o H k ; vmcJ h M uygw,f / tJ h ' D awmh tvGefqdk;0g;wJh vkyf&yfbJ/ tckvkd uRefawmf
ausmifom;awG[m pmoifcef;xJrSm raeEkdif wd k Y w k d i f ; jynf r S m ppf w yf u tmPmod r f ; ,l
jyefawmhbl;/ wdkif;jynfaumif;pm;zkdY qufNyD; w,fqw kd hJ tpOftvmjzpfaewmudk uReaf wmf wkYd
BuKd ;pm;Mu&jyefwmaygh/ tJ'h v D dk ppfwyfu yxrOD;
ausmif;om;xk&UJ &yfwnfrI
rMumao;cif &ufyidk ;f twGi;f ? rSwrf w S f (2008)&J U ta&;BuD ; wJ h t pd w f t yk d i f ; awG u k d
&& tckESpf 'DZifbmv (10) &ufaeYu avvIdif; *&kpkdufMunfh zkdYvkd ygw,f/ tJ'DrSm ta&;wBuD;
xJ u ae ArmEk d i f i H v k H ; qk d i f & m ausmif ; om; awGY&wJh tcsuf awGu -
or*¾rsm;tzGcYJ sKyrf S ajymcGi&hf ol rMunfomwif&h UJ 1)zGJYpnf;ykHtajccHOya'(2008) &JU tcef; (1)
=2008 zGJYpnf;ykHuae oGm;r,f/2010 tajccHrlrsm;tcef;&JU tajccHrlrsm; 6/ (p) rSm
a&G;aumufyGJuae jzpfwnfvmr,fh tpkd;&[m EkdifiHawmf\ trsdK;om;EkdifiHa&; OD;aqmifrI
usrwkdY ausmif;olausmif;om;awG&JU tcGifh tcef;u@wGif wyfrawmfu yg0ifxrf;aqmif
ta&;awG?rdbjynfolawG&JU tcGifhta&; awGukd Ekdifa&;ukd t"duOD;wnfonf/
vnf; vk;H 0 tum tuG,af y;Ekid rf mS r[kwyf gbl;/ 2)zGJYpnf;ykHtajccHOya'yk'fr(109) eJY (141) yg
usrwk d Y & J U tcG i f h t a&;uk d tumtuG , f jyXgef;csurf sm;t& vTwaf wmfEpS &f yf vk;H wGif wyfr
ray;EkdifwJhtwGuf usrwkdY wkdif;jynfrSm tMurf; awmfom; 25 &mckdifEIef;ukd umuG,fa&; ppfOD;pD;
zuf &ufpufraI wG? aoG;acsmif;pD;rIawG? Ekid if aH &; csKyfrS a&G;aumuf wifajrSmufrnf/
tusO;f om;awG ponfjzifh 'kua© wGom ykw d ;dk vm tckvkd ppfwyfukd,fpm;vS,f 25 &mckdifEIef; tvkd
rSmjzpfwJhtwGuf 2010 a&G;aumufyGJukd vkH;0 tavsmuf y g0if a ewJ h t wG u f jynf o l Y vT w f
qefu Y si&f jcif;jzpfygw,f/+ awmfrSm rJqE´e,fajrrsm;t& ukd,fpm; vS,f
qkdwJh 2010 a&G;aumufyGJeJYywfoufwJh ajymoH aygif; 440 &SdwJhtxJu ppfwyfu 110 &xm;
qkdoHukd owdxm;vkdufrdygw,f/ NyD;jzpfygw,f/ usefwJh t rsdK;om; vTwfawmf?
[kwfygw,f/ 2010 a&G;aumufyGJ jynfe,feJYwkdif;a'oBuD;? ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&
taMumif ; uk d a jym&if zG J Y p nf ; yk H t ajccH O ya' a'o vTwfawmfawGrSmvnf; ppfwyfu 25 &m
(2008) ukd wnfNyD;ajym&rSmyg/ ckdifEIef; 0if,lxm;NyD;ygNyD/
1990 ckESpf a&G;aumufyGJtaMumif;ukd 3)zGJYpnf;ykHtajccHOya'tm; jyifqifjcif; tcef;
jyefpOf;pm;Munfh&if tJ'Dtcsdefwkef;u zGJYpnf;ykH (12)? yk'fr(436)rSm jyXgef;csufrsm;ukd jyifqif
tajccHOya'qkdwm r&Sdao;ygbl;/ tckvkyfr,fh vkdvQif jynfaxmifpk vTwfawmfukd,fpm;vS,f
2010 a&G ; aumuf y G J q k d w muawmh zG J Y p nf ; yk H tm;vkH;\ 75 &mckdifEIef;ausmfu jyifqif&ef vkdY
tajccHOya'qkdwm &SdaeygNyD/ 'gaMumifh 2010 az:jyxm;ygw,f/
a&G;aumufyu JG aeay:vmr,fh vTwaf wmf? tpk;d & tck xkwfEIwfxm;wJh tcsufawGukd
qkdwm zGJYpnf;ykHtajccHOya'(2008)twkdif; avhvmMunf&h if zGpYJ nf;ykt H ajccHOya'(2008)[m
vkud ef mvkyaf qmif&awmhr,f?h tkycf sKy&f awmhr,fh ppfwyf Bu;D pk;d a&; zGpYJ nf;yktH ajccHOya'jzpfwt
hJ jyif
tpkd;& jzpfvmrSmyg/ 2010vGef b,fvw T af wmfoufwrf;rSmrS jyifqif
'gaMumifh zGJYpnf;ykH tajccH Oya' cGifh r&Ekdifawmhbl;qkdwm xif&Sm;aeygw,f/
e,fcsUJ qefu
Y siaf &;rSonf
orkid ;f &Sif
EkdifiHa&;owÅ0gwpfaumif
xdkYaMumifh &efukefodkY oGm;bkdY ta&;t
wGuf ausmfjrifhonf &ifav;vsuf&Sd aejcif;jzpf
avonf/ od&Yk mwGif &efuek o f Ykd roGm;íum; rjzpf
ao;acs/ oGm;jyefuvnf; aemuf ydkif;twGuf
pdwrf at;p&mt aMumif; w&yfu&Sad ejyefavonf/
ausmfjrifhonf om;ig; ykZeG f aygrsm;
vSaom {&m0wD jrpf0 uRe;f ay:a'o&Sd NrKd Uuav;
wNrdKU rS xif&Sm;vSaom vli,fausmif; om;
acgif ; aqmif w OD ; jzpf o nf / ausmif ; om;
wOD;taeESihf udv k ekd D ynma&; pHepfa[mif;Bu;D udk
qefY usiaf om trsKd ;om;ynma&;ESihf 'Dru kd a&pD
&efuek o f o Ykd mG ;bdt
Yk a&;twGuf ausmjf rifh ynma&;rsm;twGuf &Gwf&GwfcRefcRef wkdufyGJ
onf &ifav;vQuf&Sdonf/ odkY&mwGif &efukefodkY 0if v Quf & S d a omaMumif h ausmif ; om;ES i f h vl
roGm; íum; rjzpfao;acs/ xdo k o Ykd mG ;jyefuvnf; i,frsm;wGif xif&Sm;vQuf&SdouJhodkY rnfolrQ OD;
aemufyikd ;f twGuf pdwrf at;p&m taMumif;w&yf acgif;raz:0Hah om Adv k cf sKyBf u;D tpd;k & vufxuf
u&Sad ejyefavonf/ u jyKvkyfaom a&G;aumufyGJwGif rkdufrkdufuef;
ESpfckaomtvkyfudk ESpfckaaom Xme uef ; 0if a &muf t a&G ; cH u m
wGiftb,fvlpGrf;aumif;onf wk d u f c d k u f c J h b l ; aomaMumif h
wcsd e f w nf ; wNyd K if w nf ; vlBuD;ESifh vlvwfrsm;wGifvnf;
vk y f u d k i f E d k i f r nf e nf ; / xk d t tHhMojcif; cH&aom vli,f wOD;
aMumif; udkausmfjrifhonf rsm;pGm ynma&;tmPmydik rf sm; jzpfayonf/
pOf;pm;xm;NyD;vnf; jzpf av u ausmif;om;or*¾ ud k v d k e D y nma&;pH e pf
onf/ odkY&mwGif ol&ifqdkifae a[mif; Bu;D udk qefu Y siw
f u kd cf u
kd f
rsm;udk zsufodrf; jcif;jyK
&aom jyoem rSm tvkyEf pS cf u k kd vsuf&Sdaom ausmif;om;rsm;\
wae&mpDwiG f wcsed w f nf; wNyKd if vk d u f a omtcg ol \ taxGaxG ta&;awmfyHkBuD;wGif
wnf; vkyfudkifrSomvQif pdwfcs tdrw f iG f or*¾qikd ;f bkwf ol o nf rMumcP ausmif ; rS
EkdifbG,f&m &SdouJhodkY jzpfaeay w i f x m ; c J h o l v n f ; ESit f xkwcf cH &hJ ol wOD;jzpfonf/
onf / ol o nf bmvk y f & rnf ynma&;tmPmyd k i f r sm;u
jzpfonf/
enf;/ b,fvkd vkyf&rnfenf;/ ausmif;om;or*¾rsm; udk
ausmif;om;vIyf&Sm;rI rS
vlxkvIyf&Sm;rIokdY
ausmif;om;wpfa,muf[m udk,farG; vmEkdifcJhNyD;? udkvkdeD qefYusifa&; trsdK;om;
zGm;Bu;D jyif;aexdik &f m wkid ;f jynf&UJ orkid ;f aMumif;eJY vGwfvyfa&;vIyf&Sm;rIawG wpwp tm;aumif;
EkdifiHa&;udk odzdkYvdktyfygw,f/ od½Hkwifrubl; vmcJhygw,f/ 1938 ckESpf txG#ftxdyfokdY
udk,fwdkifyg0ifaqmif&GufzdkY vnf;vdktyfw,f/ a&mufvmcJhNyD; tvkyform; v,form;awGeJY
acwfopf ArmhvGwfvyfa&; vIyf&Sm;rI ausmif ; om;awG aygif ; pnf ; rd M uNyD ;
ork d i f ; rD ; &S L ;wk d i f u d k ausmif ; om;awG u “1300jynft h a&;awmfy”kH qdw k hJ wjynfv;kH twkid ;f
pwifxeG ;f n§cd MhJ uwmjzpfw,f/ twmaqmif w J h vl x k v I y f & S m ;rI B uD ; jzpf a y:
1920ausmif;om;oydwf[m orkdif; cJyh gw,f/ 'DvyI &f mS ;rIBu;D udk tkypf ;dk ol NAw d od sS awG
ouf a ojzpf y gw,f / 'gayr,h f wjynf v H k ; xd w f v ef Y w k e f v I y f o G m ;&NyD ; ausmif ; om;acgif ;
jynfolawGyg0ifvmatmif 'Doydwfu rpGrf; aqmifawGeJYjynfolawG toufpGefY&wJhtxd
aqmifEkdifcJhbl;/ 'gayr,hf jynfolrsm;udk udkvdkeD tMurf;zufzEd ydS Nf zKd ccJG yhJ gw,f/
pepfqefu Y siaf &; eJY trsKd ;om;a&; pdw"f gwfawGukd “1300jynft h a&;awmfy”kH Ny;D aemuf 10
vIaHY qmfEidk cf whJ ,f/ ESpftMum 1948 ckESpfrSm Armjynf vGwfvyf
1929-30 rSm urÇmhpD;yGm; ysufuyf&JU a&;&cJyh gw,f/
*,uf &du k cf wfrI aMumihf pyg;aps;awGx;kd usomG ; 'gayr,hf ausmif;om;vIyf&Sm;awG?
wJhtcg eJY jynfwGif;u v,form;awG pD;yGm; tvkyform;?v,form;vIyf&Sm;rIawG? NrdKUae
ysufum tdrfaygif,maygif jzpfMu &w,f/ qif ; &J o m;awG e J Y t pd k ; & trI x rf ; 0ef x rf ;
tJ'Duae q&mpH OD;aqmifwJh awG & J U vI y f & S m ;rI awG & yf q d k i f ;
*VKefv,form; vufeufudkif oGm;jcif;r&SdbJ qufvuf ay:
yk e f u ef r I ay: ayguf c J h w ,f / xG u f N rJ ay:xG u f a ecJ h w m[m
'gayr,hf 'DvyI f &Sm;rI[m wjynf ppftmPm&Sifpepfudk ,aeY rsufarSmuf umvtxdyJ
vH k ; twk d i f ; twm raqmif wd k u f z suf y pf E k d i f r S o m jzpfygw,f/
EkdifcJhaomfvnf; udkvdkeD e,fcsJU ppfrSefwJh ygwDpHk 'Drkdu 1962 ckESpf? rwfv 2 &uf
orm;udk vufeuf udik af wmfveS f a&pD p epf e J Y ppf r S e f w J h ppf w yf u tmPmod r f ; awmh
&r,fqdkwJhtodudk v,form; jynfaxmifpk EkdifiHudk ausmif ; om;awG u qef Y u sif
awGu jyoEkdifcJhygw,f/ wnf a qmuf E k d i f r S m uefu Y u G cf MhJ uw,f/ tmPmodr;f
1930 w0du k rf mS 'dAk rm jz pf w ,f / ppf t pk d;&[m Zlvdkifv (7) &uf
tpnf ; t&H k ; ud k pwif zG J Y p nf ; aeY r S m ud k v d k e D q ef Y u sif a &;?
zufqpfawmfveS af &;
ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwf a0onf
33 tdk;a0 *sme,f
acgif;aqmifawGudkarG;xkwfay;cJhwJh ordkif;tpOf 'Dwm0efudk 'DuaeYacwfausmif;om;
tvmBuD;rm;cJhwJh (wuo) taqmuftODudk vli,fawGod&Sdem;vnfNyD;? udk,fwkdif yg0ifzdkY
'kdif;erdkufeJYNzdKcscJhNyD; ausmif;ol? ausmif;om; vdktyfw,f/ ppftmPm&Sifpepfudk wdkufzsufypf
w&mausmf u d k o wf j zwf c J h w ,f / 'gay r,h f Ekid rf o
S m ppfreS w f yhJ gwDp'kH rD u
dk a&pDpepfeYJ ppfreS w
f hJ
ausmif;om;vIyf&Sm;rIeJY tvkyform; v,form; jynfaxmifpEk idk if u H kd wnfaqmufEidk rf mS jzpfw,f/
jynfoal wG&UJ vIy&f mS ;rI[m &yfqidk ;f roGm;cJyh gbl;/ orkdif;rSmjyefMunhf&if ausmif;om;
“OD;oefYta&;tcif;”(1974)? awG & J U vI y f & S m ;rI a wG [ m trsm;pk j zpf w J h
tvkyform;awG&JU “*ßGef 6 oydwf”(1975)? tvkyform;? v,form;awG? NrdKUaeqif;&Jom; ?
“rIdif;&mjynhf”(1976) ? “1987 aiGpuúL ta&; 0efxrf; tp&SdwJhvlxkvlwef;pm; tvTmpHk yg0if
tcif;” pwJhvIyf&Sm;rIrsm;uae 1988 ckESpfrSm vmEkdifatmifaygif;pyfEkdifcJh&if tkyfpkd;olawGudk
ausmif;om;? tvkyform;? v,form;? tpkd;& NzdKcsEdkifcJhw,f/ 'gaMumifh usaemf wdkYausmif;om;
0efxrfaygif;pHk? q&m0ef? a&SUae ? usL&Sifq&m? vl i ,f r sm;taeeJ Y v nf ; ppf t mPm&S i f
wyfrawmfom; pwJhvlxkvlwef;pm; tvTmpHk pepfwdkufzsufa&; wjynfvHk; twkdif;twm
yg0ifwJh “8-av;vHk; 'Drdkua&pD vlxk vIyf&Sm; aqmif w J h vl x k v I y f & S m ;rI B uD ; jzpf v matmif
rI B uD ; ”ay:ayguf v mcJ h N yD ; (rqv) wygwD pnf;&H;k jyifqifMuzdv Yk ykd gw,f/
tmPm&Sipf epfeYJ zGpYJ nf;yHk tajccHOya' (1974) 'gaMumih f usaemf w d k Y ausmif ; om;
udkNzdKcsEkdifcJhygw,f/ vli,frsm;taeeJY tvkyform;awG? v,f orm;
tck “ 8-av;vH k ; 'D r d k u a&pD vl x k awG? todynm&Sit f wwfynm&Si?f NrKd Uae qif;&J
vIy&f mS ;rIBu;D ”ay:aygufcw hJ hJ (21)ESpMf umjrihcf yhJ gNy/D om;0efxrf;awG? wyfrawmfom; awGpwJh vlxk
wdik ;f jynfrmS tkypf ;dk aewJh (e0w-etz) vl w ef ; pm;tvT m pH k u ppf t mPm&S i f pepf
ppftpk;d &ukd z,f&mS ;ypfEidk jf cif;r&Sad o;ygbl;/ qefYusifa&;vIyf&Sm;rIBuD;xJ yg0ifvmatmif rdrd
'DEpS af ygif;ESpq f ,fausmf jzwfoef;rI[m aqmif&GufEkdifwJh tqifhu pwifNyD; wufwuf
(e0w-etz)ppf t pk d ; &&J U zd E S d y f r I a wG e J Y 'D v d k ~uG~uG pnf;&Hk; vIYHaqmfMuygpdkY/
zd E S d y f r I a wG u d k & J & J 0 H h 0 H h q ef Y u sif a wmf v S e f a ewJ h
vIyf&Sm;rIawG txift&Sm;awGYjrifae&wJh orkdif; armifjrwfom
acwfumvjzpfygw,f/
'gaMumihf 'DuaeYacwf&UJ wm0ef[mppf
tmPm&SifpepfqefYusifwkdufzsufa&;? tjrpf
jyKwfa&;yJjzpfw,f/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&mausmif;om;or*¾rsm;tzGJUcsKyfrS xkwfa0onfh
tkd;a0*sme,fokdU pmrlrsm;? a0zeftBuHjyKpmrsm; ay;ykdUvkdvQif
abfsu.07@gmail.com okUd ay;ykE
Yd idk yf gonf/
ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;or*¾rsm;tzGJYcsKyfrS xkwf a0onf
34 tdk;a0 *sme,f
tdk;a0*sme,f