Handouts (Phasolpro SA) PDF

XAC NH C MAU
Dan so va mau
Dan so (population)
C: N
Gia tr trung bnh:
o lech chuan:
Ty so: p
Ca the (items)
x
x
Mau (sample)
C: n
Gia tr trung bnh: x
o lech chuan: s
Ty so: p
Muc ch lay mau

Lay mau
Dan so
Mau
Ket qua
c tnh
Khong the phan tch ca dan so v qua ton kem (thi gian, cong sc
va chi ph.
Yeu cau oi vi mau la phai tieu bieu cho dan so va co c u ln.
Sau khi phan tch mau, ngi ta co the c tnh cho quan the ve:
- Gia tr trung bnh: = x d
- Ty so: = p d
Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: bieu thc

Gia tr trung bnh cua dan so co the c c tnh t gia tr trung bnh
cua mau vi sai so d:
= xd= xz
s
n
d=z
s
n
Bieu thc tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh cua dan so:
Dan so khong xac nh:
n=
Dan so xac nh:
zs
d2
2 2
n=
N z 2s 2
d2 (N 1) + z2s2
z = he so tin cay
o tin cay (%)
95
99
Mc y ngha ()
0,05
0,01
He so tin cay (z)

1,960
2,576
d = sai so
s = o lech chuan cua mau
Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: th du

Trc khi nhap kho mot lo hang vo nang cng, ngi ta muon kiem
tra ng knh vo nang khong c hn hay kem qua 0,01 mm so vi
ng knh trung bnh (theo hp ong).. Hay tnh c mau vi o tin
cay 95%? Biet rang o lech chuan cua cac vo nang theo nha san
xuat la 0,05 mm.
Hng dan:
tc = 95% = 0,05
s = 0,05
d = 0,01
Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: minh hoa
Tnh c mau e c tnh ty so: bieu thc

Ty so cua dan so co the c c tnh t ty so thc nghiem cua mau
vi sai so d:
p = p d = p z
p (1 p)
n
d=z
p (1 p)
n
Bieu thc tnh c mau e c tnh ty so hay ty le cua dan so:

Dan so khong xac nh:
z2p (1 p)
d2
z = he so tin cay
d = sai so
p = ty le thc nghiem
n=
Neu khong biet trc

co the chon p = 0,5.
Dan so xac nh:

n=
p
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
N z2p (1 p)
d (N 1) + z2p (1 p)
2
(1 p)
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
p(1 p)
0,21
0,24
0,25
0,24
0,21
Tnh c mau e c tnh ty so: th du

mot x nghiep dc pham, ngi ta muon kiem tra khoi lng cua
cac lo chat deo trong mot lo hang ch nhap kho. Theo hp ong, ty
le lo chat deo khong at khoi lng phai thap hn 10%. Hay xac nh
c mau vi o tin cay 95%?
Hng dan:
tc = 95% = 0,05
p = 0,50
d = 10% = 0,10
Tnh c mau e c tnh ty so: minh hoa
LAY MAU NGAU NHIEN
Phng phap lay mau

Lay mau khong theo xac suat (non-probability sampling)
- Lay mau theo thuan tien (convenience sampling)
- Lay mau co suy tnh (judgement sampling)
Thieu tnh khach quan nen khong phu hp vi nghien cu khoa hoc.
Lay mau theo xac suat (probability sampling)
- Lay mau ngau nhien n gian (simple random sampling):
n gian song neu N ln th mat th gi hay co the bo sot ac trng.
- Lay mau ngau nhien he thong (systematic sampling)
Cho mau ong nhat song khong thch hp vi cac ac trng chu ky.
Co tnh khach quan nen hay c dung trong nghien cu khoa hoc.
Bang so ngau nhien

0780
1582
5674
8301
8247
4858
8947
8516
0077
1692
6081
3303
0981
6728
6430
6602
1733
9385
3124
1569
0825
3005
2755
5242
7884
6954
5003
7684
9788
3292
7690
7496
1751
7191
2215
2038
2643
0461
2191
2753
4802
9658
7799
7404
3829
3030
0241
9743
9232
8586
9500
6642
6238
6271
8225
1982
0036
4760
2728
9212
5901
9991
3550
0760
5817
5083
8501
3037
7844
2748
7825
6366
7430
0887
6109
0869
1986
4309
2797
0464
8890
7007
0681
8967
6015
7283
4068
4494
7181
2383
5022
1880
9271
2241
0037
8617
8001
4563
6618
2069
2120
4901
4109
3338
8336
4214
6985
8048
3123
9255
0811
0620
4769
5874
8493
3622
2207
5154
3761
7964
9322
7523
8867
7849
6293
2115
Lay mau ngau nhien n gian: cach oc

a. Lap danh sach cho dan so: 1 - N
b. oc bang so ngau nhien
1 N 10
oc 1 ch so, so 0 la so 10
Bo qua so trung lap
Xem so 0 la so 10
11 N 100
oc 2 ch so, so 00 la so 100
Bo qua so trung lap
Xem so 00 la so 100
101 N 1.000
oc 3 ch so, so 000 la so 1.000

Bo qua so trung lap
Xem so 000 la so 1.000
c. Lap danh sach cho mau: 1 - n
Lay mau ngau nhien n gian: th du 1

Hay thanh lap mot bang so ngau nhien gom co 20 hang, 9 cot va 4
ch so?
Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 1
10
11
Lay mau ngau nhien n gian: th du 2

Theo danh sach 100 thung hang ang c biet tr, hay chon ngau
nhien 10 thung theo phng phap lay mau ngau nhien n gian?
Hng dan:
N = 100
n = 10
12
13
Lay mau ngau nhien n gian: cach tnh

a. Lap danh sach cho dan so: 1 - N
b. Tnh khoang cach lay mau: X = N/ n (lay tron)
c. Chon mam ngau nhien: Y
Neu N co 3 ch so: chon mam co 1 ch so
Neu N co 4 ch so: chon mam co 2 ch so
d. Lap danh sach cho mau: 1 - n
1
2
3
4
5
...
n
Y
Y+X
(Y + X) + X
(Y + 2X) + X
(Y + 3X) + X
= Y + 2X
= Y + 3X
= Y + 4X
Y + (n - 1)X
14
Lay mau ngau nhien n gian: th du

Trong 100 thung hang, hay chon ngau nhien 10 thung bang phng
phap lay mau ngau nhien he thong? Cho mam ngau nhien Y = 4?
Hng dan:
N = 100
n = 10
X = 100/ 10 = 10
Y=7
Lay mau ngau nhien he thong: minh hoa
15
16
TRAC NGHIEM
GIA TR KHAC THNG
Khai niem ve gia tr khac thng

Gia tr khac thng (aberrant observations) la gia tr qua nho hay qua
ln so vi cac gia tr con lai trong chuoi hay khoi d lieu.
Neu khong b loai, gia tr khac thng co the lam sai lech cac ket qua
phan tch thong ke.
Th du: trong chuoi 36 38 39 20 40 42 gia tr khac thng la 20.
Gia tr trung bnh

o lech chuan
He so phan tan
Khong loai 20
Co loai 20
35,83
8,01
22,35
39,00
2,24
5,73
Gia tr khac thng co the c phat hien bang trac nghiem Dixon.
17
Gia tr khac thng trong chuoi: trac nghiem

Gia thuyet thong ke
H0: x1 khong bat thng
HA: x1 bat thng
Phan tch thong ke
G = (x2 - x1)/ (xn - x1)
= (x2 - x1)/ (xn-1 - x1)
= (x3 - x1)/ (xn-2 - x1)
n=3-7
n = 8 - 12
n = 13 - 40
G: tra bang
Bien luan ket qua
Neu G > G Bac bo H0.
Bang gia tr G ( = 0,05)

x1
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
0,970
0,829
0,710
0,628
0,569
0,608
0,564
0,530
0,502
0,479
0,611
0,586
0,565
x2
x3
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
x4
...
xn-2
0,546
0,529
0,514
0,501
0,489
0,478
0,468
0,459
0,451
0,443
0,436
0,429
0,423
xn-1
xn
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
0,417
0,412
0,407
0,402
0,397
0,393
0,388
0,384
0,381
0,377
0,374
0,371
18
Gia tr khac thng trong chuoi: th du

Trong chuoi d lieu sau ay co gia tr nao bat thng ( = 0,05)?
42
36
38
20
40
39
Hng dan:
Xep theo th t t nho en ln (20 36 38 39 40 42):
G = (36 - 20)/ (42 - 20) = 0,727 > G0,05 = 0,628
20 bat thng.
Xep theo th t t ln en nho (42 40 39 38 36 20):
G = (40 - 42)/ (20 - 42) = 0,091 < G0,05 = 0,628
42 khong bat thng.
Bang gia tr Q ( = 0,05)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
12
15
20
50
10
0,962
0,813
0,681
0,581
0,508
0,451
0,407
0,369
0,339
4,06
4,06
4,13
4,26
0,862
0,667
0,538
0,451
0,389
0,342
0,305
0,276
0,253
3,03
3,02
3,03
3,11
0,803
0,601
0,479
0,398
0,342
0,300
0,267
0,241
0,220
2,63
2,62
2,62
2,67
0,764
0,563
0,446
0,369
0,316
0,278
0,248
0,224
0,204
2,42
2,41
2,41
2,44
0,736
0,539
0,425
0,351
0,300
0,263
0,234
0,211
0,193
2,29
2,28
2,28
2,29
0,717
0,521
0,410
0,338
0,288
0,253
0,225
0,203
0,185
2,20
2,18
2,18
2,19
0,702
0,507
0,398
0,328
0,280
0,245
0,218
0,197
0,179
2,13
2,12
2,11
2,11
0,691
0,498
0,389
0,320
0,273
0,239
0,213
0,192
0,174
2,07
2,06
2,05
2,06
0,682
0,489
0,382
0,314
0,267
0,234
0,208
0,188
0,172
2,04
2,02
2,01
2,01
19
Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa
20
21
Gia tr khac thng trong khoi: trac nghiem

Gia thuyet thong ke
H0: khoi d lieu khong co gia tr bat thng
HA: khoi d lieu co gia tr bat thng
Phan tch thong ke
Q=
Rmax
R = xmax - xmin
R
j=1
Q: tra bang
Trng hp k > 10:

Q* = Q (k + 2)
Bien luan ket qua

Neu Q > Q (hay Q* ) Bac bo H0.
22
Gia tr khac thng trong khoi: th du

Trong khoi d lieu sau ay co gia tr nao bat thng ( = 0,05)?
37,21
35,40
32,50
37,77
40,04
41,08
39,84
42,25
41,67
44,57
45,35
43,26
45,87
49,05
44,73
47,25
50,07
46,13
Hng dan:
k
Gia tr xi (n = 6)
1
2
3
37,21
35,40
32,50
37,77
40,04
41,08
R
39,84
42,25
41,67
44,57
45,35
43,26
45,87
49,05
44,73
47,25
50,07
46,13
10,04
14,67
13,63
Tong so: 38,34

Q = 14,67/ 38,34 = 0,383 < Q = 0,539 Khong co gia tr bat thng.
Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa
23
24
25
PHAN TCH
THONG KE MO TA
Phan tch thong ke mo ta: bieu thc

So trung bnh (Average/ Mean)
n
x=
x
i=1
c dung e c tnh gia tr cua .
n: c mau; i = 1, 2, 3..., n
So trung v (Median)
Chiem v tr (n + 1)/ 2
Cho biet trung tam cua chuoi d lieu.
So yeu v (Mode)
Co tan so xuat hien trong chuoi 2.
26

Sai so chuan (Standard Error)
sx =
s
n
ay la sai so thc nghiem cua mau.

Khi n ln th x co gia tr gan bang .
o lech chuan (Standard Deviation)

n
s=
(x x)
i=1
Phan anh o phan tan cua d lieu.
n1
Phng sai (Variance)

n
s =
2
(x x)
i=1
Phan anh o phan tan cua d lieu.
n1

Khoang (Range)
Neu R cao th gia tr s cung ln.
R = max min
Sai so c tnh
Gii han
di
-d
Gii han
tren
+d
d = khoang tin cay/ 2
= he so tin cay x sai so chuan
s
Khi n > 30 th t c thay bang z.
= t s X hay t
n
He so phan tan (Coefficient of Variation) hay o lech chuan tng

oi (RSD: Relative Standard Deviation)
CV = 100
s
x
CV% hay c dung e anh gia o

ong nhat hay o chnh xac (< 2%).
27

o nho (Kurtosis)
4
n(n + 1)
3 (n 1)2
xi x
Ku =
(n 1)(n 2)(n 3) s (n 2)(n 3)
- Ku > 0: phan phoi co nh nhon uoi day (leptokurtic)

- Ku = 0: phan phoi bnh thng (mesokurtic)
- Ku < 0: phan phoi co nh cun uoi mong (platykurtic)
o lech (Skewness)
Sk =
n
x x
i
(n 1)(n 2) s
Sk < 0: phan phoi b lech am (negatively skewed)

Sk < 0: phan phoi b lech dng (positively skewed)
Phan tch thong ke mo ta: th du

Khoi lng (mg) cua mot mau 10 vien nang cng nh sau:
619, 617, 621, 624, 618, 623, 622, 620, 619 va 617
Hay tnh cac gia tr thong ke mo ta:
- Khoi lng trung bnh cua mau va sai so?
- Khoi lng trung bnh cua lo va gii han tin cay?
- He so phan tan cua chuoi d lieu?
Hng dan:
Khoi lng trung bnh cua mau: x s x
Khoi lng trung bnh cua lo: x tsx
28
Phan tch thong ke mo ta: minh hoa
29
30
31
XAC NH O CHNH XAC
Khai niem chnh xac, ung va lech

Chnh xac
(Precise)
Khong chnh xac

(Imprecise)
O O
O O
Lech
(Biased)
Khong ung (Inaccurate) Khong ung (Inaccurate)
Khong lech
(Unbiased)
O O
O O
ung (Accurate)
Khong ung (Inaccurate)
32
Tham nh o chnh xac va o ung

Thong so
nh
tnh
nh
lng
Xac nh tap chat

Gii han
Ham lng
Tnh chuyen biet
Khoang tuyen tnh
Tnh tuyen tnh
Gii han phat hien
Gii han nh lng
o chnh xac: lap lai
o chnh xac: sao lai
o ung
o nhay
o tho
Khai niem ve o chnh xac

o chnh xac (precision) la o trung hp cua cac gia tr quan sat
trong cung ieu kien thc nghiem.
Ngi ta phan biet ba khai niem:
- o lap lai (repeatability)
- o chnh xac trung gian (intermediate precision)
- o sao lai (reproducibility)
o sao lai co mc o cao nhat nen ch c ap dung cho cac
phng phap/ quy trnh phan tch trong Dc ien.
o chnh xac thng c bieu th bang he so phan tan: CV 2%.
33
Xac nh o lap lai: mo hnh

La o chnh xac c khao sat vi ieu kien giong nhau: phong th
nghiem (L: laboratory), ngi phan tch (A: analyst) va ngay (D: day).
L1
A1
D1
x1
x2
x3
...
x6
k = 1, n = 6
x va s
s
CV = 100
x
o lap lai co the c tnh nh o lap lai trung bnh t mo hnh o

ung vi 3 mc nong o.
Xac nh o lap lai: th du

Ngi ta anh gia o chnh xac cua mot quy trnh sac ky long hieu
nang cao bang cach khao sat ham lng cua hoat chat (mg) trong
mot dc pham vi ieu kien giong nhau:
20,15
19,84
20,25
19,97
20,48
20,61
Hay tnh o lap lai cua quy trnh sac ky long hieu nang cao?
34
Xac nh o lap lai: minh hoa
35
36
Xac nh o chnh xac trung gian: mo hnh

La o chnh xac c khao sat vi t nhat mot ieu kien khac nhau:
phong th nghiem, ngi phan tch va ngay.
L1
A1
D1
D2
D3
k = 3, n = 6
x11
x12
x13
...
x16
x21
x22
x23
...
x26
x31
x32
x33
...
x36
x=
x1 va s12
x 2 va s 22
2
x 3 va s3
s=
x1 + x 2 + x 3
3
s12 + s22 + s32

3
s
CV = 100
x
37
Xac nh o chnh xac trung gian: th du

Ham lng hoat chat (mg) cua mot dc pham c xac nh bi
mot quy trnh sac ky long hieu nang cao vi cung nong o va ieu
kien tien hanh nh phong th nghiem va ngay tien hanh nhng khac
ngi phan tch:
A1
A2
A3
20,15
19,75
20,65
19,84
20,35
20,85
20,25
19,85
20,45
19,97
20,05
19,94
20,48
20,28
20,33
20,61
19,91
19,81
Da tren d lieu thc nghiem, hay tnh o chnh xac trung gian cua
quy trnh sac ky long hieu nang cao?
Xac nh o chnh xac trung gian: minh hoa
38
39
Xac nh o sao lai: mo hnh

La o chnh xac c khao sat vi cac ieu kien khac nhau: phong
th nghiem, ngi phan tch va ngay.
k = 3, n = 6
L1
A1
D1
L2
A2
D2
L3
A3
D3
x=
x1 + x 2 + x 3
3
sr2 =
x11
x12
x13
...
x16
x21
x22
x23
...
x26
x31
x32
x33
...
x36
x1 va s12
x 2 va s 22
2
x 3 va s3
s12 + s22 + s32

3
3
sg2 =
s=
(x x)
j=1
3 1
sr2
n
sr2 + sg2
s
CV = 100
x
40
Xac nh o sao lai: th du

Ham lng hoat chat (mg) cua mot dc pham c xac nh bi
mot quy trnh sac ky long hieu nang cao vi cung nong o nhng
khac ieu kien tien hanh nh phong th nghiem, ngay tien hanh va
ngi phan tch:
L1A1D1
L2A2D2
L3A3D3
20,15
19,75
20,65
19,84
20,35
20,85
20,25
19,85
20,45
19,97
20,05
19,94
20,48
20,28
20,33
20,61
19,91
19,81
Da tren d lieu thc nghiem, hay tnh o sao lai cua quy trnh sac
ky long hieu nang cao?
Xac nh o sao lai: minh hoa
41
42
43
XAC NH O UNG
Cac loai sai so

Trong thc te co ba loai sai so chu yeu:
- Sai so tho (gross errors): do nguyen nhan bat thng nh s co
(th du: may b hong).
- Sai so ngau nhien (random errors): bieu hien qua s phan bo
ngau nhien cac ket qua ve hai pha cua gia tr trung bnh.
Sai so he thong (systematic errors): bieu hien qua s phan bo tap
trung cac ket qua ve mot pha nao o cua gia tr trung bnh.
Sai so tho co the gay hau qua nghiem trong de phat hien va s co
co the khac phuc c.
Sai so ngau nhien va sai so he thong can c kiem soat trong gii
han cho phep:
- Sai so ngau nhien anh hng en o chnh xac.
- Sai so he thong anh hng en o ung.
44
Khai niem ve o ung

o ung (accuracy) la o trung hp gia gia tr quan sat (O) vi gia
tr ly thuyet (E). o ung co the c bieu th bi nhieu hnh thc:
- o lech thc nghiem (experimental bias): 2%.
N
| O Ei |
B = i
100 / N
Ei
- Ty le phuc hoi (recovery ratio): 100 2 %.

N
O
F = i 100 / N
1 Ei
- He so tng quan (correlation coefficient): RE.O 99,90%.

N
R=
(Ei E)(Oi O )
N
(Ei E)2 (Oi O )2

1
Xac nh o ung: mo hnh

Mc
(%)
1
2
3
80
x
x
x
x
x
x
4
5
6
100
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
7
8
9
120
n=3x3=9
Ket qua:
a. o ung:
- o lech thc nghiem
- Ty le phuc hoi
- He so tng quan
b. o chnh xac (trung bnh)
45
Xac nh o ung: th du
Ngi ta khao sat o ung cua mot quy trnh sac ky long hieu nang
cao theo mo hnh thc nghiem gom 3 mc oi vi ham lng ghi tren
nhan la 160 mg, moi mc co 3 mau th nghiem:
n
Ei
1
2
3
4
5
6
7
8
9
130,05
129,81
129,72
161,86
161,52
161,24
195,53
195,36
195,39
Oi
131,13
130,39
129,49
162,78
162,52
162,45
196,19
197,08
196,28
Hay xac nh o ung cua quy trnh sac ky long hieu nang cao di
dang o lech thc nghiem ong thi cho biet o chnh xac?
Xac nh o ung: minh hoa
46
47
48
49
KHAO SAT
PHAN PHOI CHUAN
Khai niem ve phan phoi chuan

Goi va lan lt la gia tr trung bnh va o lech chuan cua mot dan
so gom N gia tr quan sat xi.
Gia tr cua mot bien so ngau nhien z co the cho bi bieu thc:
z=
( xi )
Phan phoi chuan co dang hnh chuong la bieu o cua phng trnh:
f ( z) =
1 z2 / 2
e
2
50
Dien tch di ng cong
z0
Dien tch di ng cong t - en z0:
z0
1 z2 / 2
e
dz
2
Dien tch di ng cong t z1 en z2:

(z1 < z < z2) = (- < z < z2) - (- < z < z1)
Bang dien tch ben trai: (- < z < zi)

Z
-3,80
-3,70
-3,60
-3,50
-3,40
-3,30
-3,20
-3,10
-3,00
-2,90
-2,80
-2,70
-2,60
-2,50
-2,40
-2,30
-2,20
-2,10
-2,00
-1,90
-1,80
-1,70
-1,60
-1,50
-1,40
-1,30
-1,20
-1,10
-1,00
-0,90
-0,80
-0,70
-0,60
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
-0,09
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0002
0,0003
0,0005
0,0007
0,0010
0,0014
0,0019
0,0026
0,0036
0,0048
0,0064
0,0084
0,0110
0,0143
0,0183
0,0233
0,0294
0,0367
0,0455
0,0559
0,0681
0,0823
0,0985
0,1170
0,1379
0,1611
0,1867
0,2148
0,2451
0,2776
0,3121
0,3483
0,3859
0,4247
0,4641
-0,08
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0005
0,0007
0,0010
0,0014
0,0020
0,0027
0,0037
0,0049
0,0066
0,0087
0,0113
0,0146
0,0188
0,0239
0,0301
0,0375
0,0465
0,0571
0,0694
0,0838
0,1003
0,1190
0,1401
0,1635
0,1894
0,2117
0,2483
0,2810
0,3156
0,3520
0,3897
0,4286
0,4681
-0,07
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0005
0,0008
0,0011
0,0015
0,0021
0,0028
0,0038
0,0051
0,0068
0,0089
0,0116
0,0150
0,0192
0,0244
0,0307
0,0384
0,0475
0,0582
0,0708
0,0853
0,1020
0,1210
0,1423
0,1660
0,1922
0,2206
0,2514
0,2843
0,3192
0,3557
0,3936
0,4325
0,4721
-0,06
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0006
0,0008
0,0011
0,0015
0,0021
0,0029
0,0039
0,0052
0,0069
0,0091
0,0119
0,0154
0,0197
0,0250
0,0314
0,0392
0,0485
0,0594
0,0721
0,869
0,1038
0,1230
0,1446
0,1685
0,1949
0,2236
0,2546
0,2877
0,3228
0,3594
0,3974
0,4364
0,4761
-0,05
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0006
0,0008
0,0011
0,0016
0,0022
0,0030
0,0040
0,0054
0,0071
0,0094
0,0122
0,0158
0,0202
0,0256
0,0322
0,0401
0,0495
0,0606
0,0735
0,0885
0,1056
0,1251
0,1469
0,1711
0,1977
0,2266
0,2578
0,2912
0,3264
0,3632
0,4013
0,4404
0,4801
-0,04
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0006
0,0008
0,0012
0,0016
0,0023
0,0031
0,0041
0,0055
0,0073
0,0096
0,0125
0,0162
0,0207
0,0262
0,0329
0,0409
0,0505
0,0618
0,0749
0,0901
0,1075
0,1271
0,1492
0,1736
0,2005
0,2296
0,2611
0,2946
0,3300
0,3669
0,4052
0,4443
0,4840
-0,03
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0004
0,0006
0,0009
0,0012
0,0017
0,0023
0,0032
0,0043
0,0057
0,0075
0,0099
0,0129
0,0166
0,0212
0,0268
0,0336
0,0418
0,0516
0,0630
0,0764
0,0918
0,1093
0,1292
0,1515
0,1762
0,2033
0,2327
0,2643
0,2981
0,3336
0,3707
0,4090
0,4483
0,4880
-0,02
0,0001
0,0001
0,0001
0,0002
0,0003
0,0005
0,0006
0,0009
0,0013
0,0018
0,0024
0,0033
0,0044
0,0059
0,0078
0,0102
0,0132
0,0170
0,0217
0,0274
0,0344
0,0427
0,0526
0,0643
0,0778
0,0934
0,1112
0,1314
0,1539
0,1788
0,2061
0,2358
0,2676
0,3015
0,3372
0,3745
0,4129
0,4522
0,4920
-0,01
0,0001
0,0001
0,0002
0,0002
0,0003
0,0005
0,0007
0,0009
0,0013
0,0018
0,0025
0,0034
0,0045
0,0060
0,0080
0,0104
0,0136
0,0174
0,0222
0,0281
0,0351
0,0436
0,0537
0,0655
0,0793
0,0951
0,1131
0,1335
0,1562
0,1814
0,2090
0,2389
0,2709
0,3050
0,3409
0,3783
0,4168
0,4562
0,4960
0,00
0,0001
0,0001
0,0002
0,0002
0,0003
0,0005
0,0007
0,0010
0,0013
0,0019
0,0026
0,0035
0,0047
0,0062
0,0082
0,0107
0,0139
0,0179
0,0228
0,0287
0,0359
0,0446
0,0548
0,0668
0,0808
0,0968
0,1151
0,1357
0,1587
0,1841
0,2119
0,2420
0,2743
0,3085
0,3446
0,3821
0,4207
0,4602
0,5000
51
Bang dien tch ben trai: (- < z < zi)

Z
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
0,90
1,00
1,10
1,20
1,30
1,40
1,50
1,60
1,70
1,80
1,90
2,00
2,10
2,20
2,30
2,40
2,50
2,60
2,70
2,80
2,90
3,00
3,10
3,20
3,30
3,40
3,50
3,60
3,70
3,80
0,00
0,5000
0,5398
0,5793
0,6179
0,6554
0,6915
0,7257
0,7580
0,7881
0,8159
0,8413
0,8643
0,8849
0,9032
0,9192
0,9332
0,9452
0,9554
0,9641
0,9713
0,9772
0,9821
0,9861
0,9893
0,9918
0,9938
0,9953
0,9965
0,9974
0,9981
0,9987
0,9990
0,9993
0,9995
0,9997
0,9998
0,9998
0,9999
0,9999
0,01
0,5040
0,5438
0,5832
0,6217
0,6591
0,6950
0,7291
0,7611
0,7910
0,8186
0,8438
0,8665
0,8869
0,9049
0,9207
0,9345
0,9463
0,9564
0,9649
0,9719
0,9778
0,9826
0,9864
0,9896
0,9920
0,9940
0,9955
0,9966
0,9975
0,9982
0,9987
0,9991
0,9993
0,9995
0,9997
0,9998
0,9998
0,9999
0,9999
0,02
0,5080
0,5478
0,5871
0,6255
0,6628
0,6985
0,7324
0,7642
0,7939
0,8212
0,8461
0,8686
0,8888
0,9066
0,9222
0,9357
0,9474
0,9573
0,9656
0,9726
0,9783
0,9830
0,9868
0,9898
0,9922
0,9941
0,9956
0,9967
0,9976
0,9982
0,9987
0,9991
0,9994
0,9995
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,03
0,5120
0,5517
0,5910
0,6293
0,6664
0,7019
0,7357
0,7673
0,7967
0,8238
0,8485
0,8708
0,8907
0,9082
0,9236
0,9370
0,9484
0,9582
0,9664
0,9732
0,9788
0,9834
0,9871
0,9901
0,9925
0,9943
0,9957
0,9968
0,9977
0,9983
0,9988
0,9991
0,9994
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,04
0,5160
0,5557
0,5948
0,6331
0,6700
0,7054
0,7389
0,7704
0,7995
0,8264
0,8508
0,8729
0,8925
0,9099
0,9251
0,9382
0,9495
0,9591
0,9671
0,9738
0,9793
0,9838
0,9875
0,9904
0,9927
0,9945
0,9959
0,9969
0,9977
0,9984
0,9988
0,9992
0,9994
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,05
0,5199
0,5596
0,5987
0,6368
0,6736
0,7088
0,7422
0,7734
0,8023
0,8289
0,8531
0,8749
0,8944
0,9115
0,9265
0,9394
0,9505
0,9599
0,9678
0,9744
0,9798
0,9842
0,9878
0,9906
0,9929
0,9946
0,9960
0,9970
0,9978
0,9984
0,9989
0,9992
0,9994
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,06
0,5239
0,5636
0,6026
0,6406
0,6772
0,7123
0,7454
0,7764
0,8051
0,8315
0,8554
0,8770
0,8962
0,9131
0,9279
0,9406
0,9515
0,9608
0,9686
0,9750
0,9803
0,9846
0,9881
0,9909
0,9931
0,9948
0,9961
0,9971
0,9979
0,9985
0,9989
0,9992
0,9994
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,07
0,5279
0,5675
0,6064
0,6443
0,6808
0,7157
0,7486
0,7794
0,8078
0,8340
0,8577
0,8790
0,8980
0,9147
0,9292
0,9418
0,9525
0,9616
0,9693
0,9756
0,9808
0,9850
0,9884
0,9911
0,9932
0,9949
0,9962
0,9972
0,9979
0,9985
0,9989
0,9992
0,9995
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,08
0,5319
0,5714
0,6103
0,6480
0,6844
0,7190
0,7517
0,7823
0,8106
0,8365
0,8599
0,8810
0,8997
0,9162
0,9306
0,9429
0,9535
0,9625
0,9699
0,9761
0,9812
0,9854
0,9887
0,9913
0,9934
0,9951
0,9963
0,9973
0,9980
0,9986
0,9990
0,9993
0,9995
0,9996
0,9997
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
0,09
0,5359
0,5753
0,6141
0,6517
0,6879
0,7224
0,7549
0,7852
0,8133
0,8389
0,8621
0,8830
0,9015
0,9177
0,9319
0,9441
0,9545
0,9633
0,9706
0,9767
0,9817
0,9857
0,9890
0,9916
0,9936
0,9952
0,9964
0,9974
0,9981
0,9986
0,9990
0,9993
0,9995
0,9997
0,9998
0,9998
0,9999
0,9999
0,9999
S phan lp d lieu
So lp d lieu:
k = 1 + [10log(n)/ 3]
Khoang rong cua lp:
D = R/ k = (xmax xmin)/ k
Gii han tren/ di cua lp:

- Gii han di cua lp 1:
L1 = xmin 1/ 2 o phan giai
- Gii han tren cua lp 1:
U 1 = L1 + D
- Gii han di cua lp 2:
L 2 = U 1 = L1 + D
- Gii han tren cua lp 2:
U 2 = L2 + D = U 1 + D
...
52
Gia tr trung bnh & o lech chuan (theo lp)

Lp
Oi
(L1 U1]
(L2 U2]
(L3 U3]
...
(Lk Uk]
O1
O2
O3
Gia tr trung bnh:

k
X=
Xi O i
i=1
k
Oi
i=1
Ok
o lech chuan:
k
S=
( Xi X ) 2 O i
i=1
Oi 1
i=1
k: so lp
Xi: iem gia cua lp th i
Oi: tan so thc nghiem cua lp th i
Khao sat phan phoi chuan: trac nghiem 2

Gia thuyet thong ke
H0: D lieu khong khac (thuoc) phan phoi chuan
HA: D lieu khac (khong thuoc) phan phoi chuan
Phan tch thong ke
k
(O Ei ) 2
2 = i
Ei
i=1
Oi: tan so thc nghiem

Ei: tan so ly thuyet = i N
2 = CHIINV (, )
= (k 1)
Bien luan ket qua

2
Neu 2 > : Bac bo H0, va ngc lai.
53
Khao sat phan phoi chuan: th du

D lieu thong ke ve khoi lng (mg) cua vien vitamin B1 trong 20
mau (n = 10) nh sau. Hay:
a. Cho biet d lieu co thuoc phan phoi chuan?
b. Trnh bay nhat o tan so cua d lieu?

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1
154,1
145,8
145,9
146,9
147,6
148,5
148,6
148,6
148,7
149,0
149,3
149,6
150,9
151,0
151,3
151,7
152,2
152,4
153,0
153,3
2
154,3
148,0
148,5
152,1
151,3
150,0
153,1
148,0
150,1
151,4
150,0
151,1
153,9
150,3
151,1
149,4
152,2
152,1
152,2
149,6
3
155,9
151,8
150,9
154,1
152,7
150,8
154,3
151,6
150,6
151,7
152,5
153,1
154,8
152,2
151,8
152,2
153,6
153,8
152,6
150,9
4
156,0
151,8
151,9
155,3
153,6
151,6
155,0
152,3
150,9
152,3
153,2
153,1
155,3
152,3
152,6
152,4
153,9
153,8
153,1
152,0
5
156,1
153,3
151,9
155,3
153,7
154,0
155,7
152,3
152,4
152,7
153,5
153,7
155,7
152,4
153,0
152,9
154,2
154,5
153,5
153,1
6
156,9
153,3
152,6
155,6
154,2
154,1
156,1
153,3
154,5
153,3
153,9
154,2
155,8
152,7
153,4
153,0
154,8
156,2
154,0
154,3
7
157,2
154,0
152,9
156,3
154,2
154,4
157,6
153,6
155,1
153,6
155,9
156,3
156,0
153,1
153,8
153,4
155,9
157,9
154,2
155,0
8
158,2
154,5
154,3
157,9
155,1
157,2
157,7
153,8
156,0
153,7
155,9
156,8
156,9
157,7
153,8
154,6
157,4
158,2
157,1
156,6
9
158,3
156,0
157,1
158,1
157,3
157,9
158,1
155,9
158,3
155,7
157,7
157,2
158,1
158,0
154,1
155,1
159,4
159,0
157,3
156,8
10
156,8
157,2
157,4
157,7
157,7
158,7
158,8
158,8
159,0
159,2
159,2
159,3
159,7
159,7
152,9
155,3
160,7
160,9
162,0
162,2
54

Hng dan:
So lp d lieu = 8,67 # 9
Khoang rong cua lp = 1,89
o phan giai = 0,1
L1 = 145,8

Xi
146,7
148,6
150,5
152,4
154,3
156,2
158,0
159,9
161,8
Tong cong
Oi
4
10
18
50
47
29
30
9
3
200
XiOi
586,80
1486,00
2709,00
7620,00
7252,10
4529,80
4740,00
1439,10
485,40
30.848,20
(Xi - X )
-7,54
-5,64
-3,74
-1,84
0,06
1,96
3,76
5,66
7,56
-
(Xi - X ) 2 Oi
227,41
318,10
251,78
169,28
0,17
111,41
424,13
288,32
171,46
1.962,04
X = 30.848,20/ 200 = 154,24

S = (1.962,04/ 199 )1/ 2 = 3,14
55

Li
Ui
Oi
145,8
147,6
149,5
151,4
153,3
155,2
157,1
159,0
160,9
162,8
164,7
147,6
149,5
151,4
153,3
155,2
157,1
159,0
160,9
162,8
164,7
166,6
4
10
18
50
47
29
30
9
3
3
0
-2,69
-2,09
-1,49
-0,89
-0,29
0,31
0,91
1,51
2,11
2,71
3,31
0,0036
0,0183
0,0681
0,1867
0,3859
0,6217
0,8186
0,9345
0,9826
0,9966
0,9995
200
Tong cong
Zi
(- <Z< Zi)
Ei
(Oi - Ei) 2/ Ei
0,0036
0,0147
0,0498
0,1186
0,1992
0,2358
0,1969
0,1159
0,0481
0,0140
0,0029
0,72
2,94
9,96
23,72
39,84
47,16
39,38
23,18
9,62
2,80
0,58
0,720
0,382
0,000
1,379
2,591
0,001
2,736
2,007
0,040
0,014
0,580
1,00
200
10,450
2 = 10,450 < = 15,507

D lieu thuoc phan phoi chuan.
Khao sat phan phoi chuan: minh hoa
56
57
58
SO SANH
HAI PHNG SAI
Phng sai cua hai mau oc lap

Hai mau oc lap va ngau nhien co the cung hay khac dan so.
N, 2
n1, s12
N1, 12
n2, s22
n1, s12
N2, 2
n2, s22
Trac nghiem Fisher (F) co the c ap dung e so sanh phng sai

cua hai mau oc lap thuoc mot trong hai trng hp tren.
59
Muc ch so sanh hai phng sai

Phng sai phan anh o phan tan cua chuoi d lieu c quan sat.
D lieu cang phan tan th phng sai cang ln, tc la phng phap
phan tch cang kem chnh xac.
n
s =
2
(x x)
i=1
n1
o chnh xac cua mot phng phap phan tch thng c bieu th
bang he so phan tan: CV = 100 s / x . Viec so sanh hai phng sai co
muc ch so sanh gian tiep o chnh xac cua phng phap phan tch.
Viec so sanh hai phng sai co the nh hng cho s chon trac
nghiem so sanh so trung bnh cua hai mau oc lap (n <30):
- trac nghiem t phng sai bang nhau (homoscedastic t-test).
- trac nghiem t phng sai khac nhau (heteroscedastic t-test).
So sanh hai phng sai: trac nghiem F

Gia thuyet thong ke
H0: 12 = 22
HA: 12 22
H0: 12 = 22
HA: 12 > 22
H0: 12 = 22
HA: 12 < 22
Phan tch thong ke
F=
s12
s22
Bien luan ket qua

Neu F > F (1 = n1 - 1, 2 = n2 - 1): Bac bo H0, va ngc lai.
60
So sanh hai phng sai: th du

Thi gian tan ra (phut) cua hai mau vien Panadol do hai x nghiep A
va B san xuat c kiem nghiem nh sau:
A
B
13
13
14
17
13
15
12
10
15
13
14
15
12
10
15
16
14
13
12
11
Hay so sanh hai phng sai cua hai mau A va B ( = 0,05)?
So sanh hai phng sai: minh hoa
61
62
63
SO SANH
HAI GIA TR TRUNG BNH
Hng so sanh hai gia tr trung bnh

Hai mau
oc lap
n > 30
Trac nghiem z
phng sai biet trc
n < 30
s12 = s22
Trac nghiem t
phng sai bang nhau
Phu thuoc
Trac nghiem t
tng ng tng cap *
s12 s22
Trac nghiem t
phng sai khac nhau
* Th du:
-
Huyet ap cua nhom benh nhan: trc va sau khi dung thuoc.
Ham lng cua mot lo thuoc: trc va sau khi c lao hoa.
ng knh vet seo tai tho: trai (Madecassol) va phai (gia dc).
Doanh thu hang ngay cua ca hang A va B: t th hai en th bay.
64
Trac nghiem t tng ng tng cap: ly luan

Gia thuyet thong ke
H0: 1 = 2
HA: 1 2
H0: 1 = 2
HA: 1 > 2
H0: 1 = 2
HA: 1 < 2
Phan tch thong ke
Di = xi x
'
i
(i = 1, 2, 3..., n)
D
t=
sD / n
D=
D
i=1
sD =
(D D )
i=1
(n 1)
Bien luan ket qua

Neu t > t ( = n - 1): Bac bo H0, va ngc lai.
Trac nghiem t tng ng tng cap: th du 1

Mot lo chuot nhat gom 10 con co trong lng biet trc (T) c
uong thuoc bo (lam tang the trong). Sau mot thang dung thuoc,
trong lng mi (S) cua tng con chuot nhat c xac nh lai:
T
25,4 25,7 26,1 25,4 25,4 25,5 25,3 25,7 25,4 25,6
26,3 25,9 26,4 25,7 26,5 25,9 26,2 26,3 26,4 26,4
Da vao ket qua tren, hay cho biet thuoc th nghiem co lam tang
trong lng cua chuot mot cach co y ngha ( = 0,05)?
65
Trac nghiem t tng ng tng cap: minh hoa 1
66
67
Trac nghiem t tng ng tng cap: th du 2

Doanh thu moi ngay (tnh theo trieu ong) cua hai nha thuoc A va B
c thong ke trong mot tuan le nh sau:
Hai
Ba
Nam
Sau
Bay
1,5
1,4
1,5
1,6
1,3
1,5
1,4
1,5
1,6
1,6
1,4
1,4
Da vao d lieu neu tren, hay so sanh doanh thu trung bnh cua hai
nha thuoc A va B ( = 0,05)?
68
69
Trac nghiem t phng sai bang nhau: ly luan

Gia thuyet thong ke
H0: 1 = 2
HA: 1 2
H0: 1 = 2
HA: 1 > 2
H0: 1 = 2
HA: 1 < 2
Phan tch thong ke
t=
( x1 x2 )
2
sP {(1/ n1) + (1/ n2 )}
sP2 =
{(n 1) s
1
+ (n2 1) s22 }
(n1 + n2 2)
2
1
Bien luan ket qua

Neu t > t ( = n1 + n2 - 2): Bac bo H0, va ngc lai.
70
Trac nghiem t phng sai bang nhau: th du

Thi gian tan ra (phut) cua hai mau vien Cefaclor c bao bi 2 loai
ta dc Eudragit RS/ PO (A) va Eudragit RS/ PM (B) nh sau:
A
B
12
14
15
13
13
14
12
13
15
13
13
15
12
12
15
14
13
13
12
16
Da vao d lieu neu tren, hay cho biet thi gian tan ra cua 2 mau
vien nen neu tren co khac nhau ( = 0,05)?
Trac nghiem t phng sai bang nhau: minh hoa
71
72
Trac nghiem t phng sai khac nhau: ly luan

Gia thuyet thong ke
H0: 1 = 2
HA: 1 2
H0: 1 = 2
HA: 1 > 2
H0: 1 = 2
HA: 1 < 2
Phan tch thong ke

2
t=
( x1 x2 )
{(s / n1) + (s22 / n2 )}
2
1
Bien luan ket qua
s12 s22
+
n n
= 2 12 2 2
(s1 / n1) (s2 / n2 )2
+
n1 1
n2 1
Smith - Satterthwaite
Neu t > t ( c tnh): Bac bo H0, va ngc lai.
73
Trac nghiem t phng sai khac nhau: th du

Thi gian tan ra (phut) cua hai mau vien nen Panadol do hai x
nghiep A va B san xuat c kiem nghiem nh sau:
A
B
13
13
14
17
13
15
12
10
15
13
14
15
12
10
15
16
14
13
12
11
Da vao d lieu neu tren, hay cho biet thi gian tan ra cua 2 mau
vien nen co khac nhau ( = 0,05)?
Trac nghiem t phng sai khac nhau: minh hoa
74
75
Trac nghiem z phng sai biet trc: ly luan

Gia thuyet thong ke
H0: 1 = 2
HA: 1 2
H0: 1 = 2
HA: 1 > 2
H0: 1 = 2
HA: 1 < 2
Phan tch thong ke
z=
( x1 x2 )
2
{(1 / n1) + (22 / n2 )}
0,05
0,01
1,960
2,576
Bien luan ket qua

Neu z > z: Bac bo H0, va ngc lai.
76
Trac nghiem z phng sai biet trc: th du

Ngi ta chon ngau nhien hai mau vien nen A va B c san xuat
bi cung quy trnh nhng khac day chuyen.
A
B
55
57
59
55
60
61
54
53
59
54
55
55
56
57
53
57
56
53
57
58
Hay so sanh ham lng trung bnh (mg) cua hai mau ( = 0,05)? Biet
rang phng sai tng ng a biet trc la 1,01 va 0,98.
Trac nghiem z phng sai biet trc: minh hoa
77
78
79
SO SANH CAC TY SO
Tan so thc nghiem

Co hai loai hnh th nghiem: hai ket qua (th du: phan ng nh tnh
am hay dng) va nhieu ket qua (th du: xet nghiem loai mau A, B,
AB va O). Tan so quan sat cua th nghiem c goi la tan so thc
nghiem (O). Tan so thc nghiem cua loai hnh th nghiem nhieu ket
qua c trnh bay trong bang so hai chieu (contingency table).
...
Tong hang (Ri)
1
Oij
2
...
r
n
Tong cot (Cj)
C mau
80
Tan so ly thuyet
Tan so ly thuyet (E) tng ng vi tan so thc nghiem co the c
tnh theo bieu thc: Eij = Ri x Cj/ n
Tan so ly thuyet =
1
1
Tong hang x Tong cot

C mau
...
Eij
2
...
r
p = ty so thc nghiem; = ty so ly thuyet
C mau n phai u ln e tan so ly thuyet cua moi o : E(ni) = npi 5.
So sanh cac ty so: trac nghiem 2

Gia thuyet thong ke
H0: p1 = 1; p2 = 2; p3 = 3, ..., pk = k
HA: t nhat co mot cap pi i
Phan tch thong ke
D lieu theo cot
2 =
D lieu theo bang
(O i Ei )
Ei
i=1
r
c
(O Eij )2
2 = ij
Eij
i=1 j=1
=k-1
= (r - 1)(c - 1)
Bien luan ket qua

Neu 2 > 2 : Bac bo H0, va ngc lai.
81
So sanh cac ty so: th du 1

Bo phan tiep th cua mot x nghiep dc to chc cho 300 ngi nem
th lan lt 5 loai xiro: I, II, III, IV va V (trong o I la xiro mi c cai
tien ve hng v muon tham do th hieu cua ngi tieu dung). So
lng ngi a thch oi vi cac loai xiro c ghi nhan nh sau:
Loai xiro
So ngi a thch
I
70
II
65
III
55
IV
60
V
50
Hay cho biet xiro mi co c a thch hn cac xiro khac ( = 0,05)?

Hng dan:
Neu cac loai xiro c a thch nh nhau th tan so ly thuyet E = 60.
So sanh cac ty so: minh hoa 1
82
83
84
So sanh cac ty so: th du 2

Ket qua th nghiem lam sang cua mot loai thuoc nh sau:
- Thuoc: khoi benh (24), khong khoi (15)
- Placebo: khoi benh (20), khong khoi (23)
Hay cho biet thuoc co tac dung tr lieu hay khong ( =0,05)?
85
86
87
PHAN TCH PHNG SAI

MOT YEU TO
Y ngha khoa hoc

Cac gia tr thc nghiem b anh hng bi mot yeu to bat ky co the
c trnh bay theo mo hnh:
yij = + i + eij
: gia tr ly thuyet
i: anh hng cua yeu to khao sat
eij: sai so ngau nhien
Phng phap phan tch phng sai mot yeu to khao sat s anh
hng cua mot yeu to bat ky co k mc tren cac gia tr yij theo mo
hnh tren.
88
Mo hnh thc nghiem

Yeu to khao sat (co k mc)
1
...
y11
y21
y31
...
yk1
y12
y22
y32
...
yk2
...
...
...
...
...
y1n1
y2n2
y3n3
...
ykn4
Lu y:
- Cac c mau n1, n2, ... nk khong nhat thiet phai bang nhau.
- Tong so th nghiem: N = n1 + n2 + ... + nk
Bang phan tch phng sai

Nguon sai so
DF
SS
MS
Yeu to khao sat
k-1
FSS
FMS
FMS/ EMS
Sai so
N-k
ESS
EMS
Tong cong
N-1
TSS
DF (Degree of freedom): bac t do

SS (Sum of squares): tong bnh phng
MS (Mean of squares): trung bnh cua bnh phng
89
Trac nghiem gia thuyet

Gia thuyet thong ke
H0: 1 = 2 = 3 ... = k
HA: t nhat co 2 i khac nhau
hay
H0: i = 0 (i = 1, 2, 3..., k)
HA: khong phai tat ca i = 0
Phan tch thong ke

F = FMS/ EMS
Bien luan ket qua

Neu F > F (1 = k - 1, 2 = N - k): Bac bo H0, va ngc lai.
Th du
Ham lng saponin (mg) trong mot dc lieu c chiet xuat bi mot
he dung moi A:B vi 5 ty le khac nhau c thong ke nh sau:
1:9
2:8
3:7
4:6
5:5
1,51
1,92
1,08
2,04
1,76
1,17
1,69
0,64
0,90
1,41
0,84
1,28
1,56
1,22
1,32
1,39
1,54
1,20
1,30
0,75
1,26
0,69
0,90
0,73
0,80
0,90
1,24
0,72
Ty le dung moi co anh hng en ham lng saponin thu c hay

khong ( = 0,05)?
90
Minh hoa
Minh hoa
91
Minh hoa
Minh hoa
92
Minh hoa
93
PHAN TCH PHNG SAI

HAI YEU TO KHONG LAP
Y ngha khoa hoc

Cac gia tr thc nghiem b anh hng bi hai yeu to gom A va B
(khong tng tac vi nhau) co the c trnh bay theo mo hnh:
yij = + i + j + eij
: gia tr ly thuyet
i: anh hng cua yeu to A
j: anh hng cua yeu to B
eij: sai so ngau nhien
Phng phap phan tch phng sai hai yeu to khong lap khao sat anh
hng cua 2 yeu to A va B, khong xem xet s tng tac AB (neu co),
tren cac gia tr yij theo mo hnh tren.
94
Mo hnh thc nghiem
Yeu to B
Yeu to A
1
...
y11
y21
y31
...
ya1
y12
y22
y32
...
ya2
...
...
...
...
...
...
y1b
y2b
y3b
...
yab
Lu y:
Tong so th nghiem: N = ab

Nguon sai so
DF
SS
MS
Yeu to A
a-1
ASS
AMS
AMS/ EMS
Yeu to B
b-1
BSS
BMS
BMS/ EMS
Sai so
(a - 1)(b - 1)
ESS
EMS
Tong cong
N-1
TSS

95

Gia thuyet thong ke
A
H0: i = 0 (i = 1, 2, 3, ... a)
H0: j = 0 (j = 1, 2, 3, ... b)
HA: khong phai tat ca j = 0
Phan tch thong ke

FA = AMS/ EMS va FB = BMS/ EMS
Bien luan ket qua

Neu FA > F [1 = a - 1, 2 = (a - 1)(b - 1)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Neu FB > F [1 = b - 1, 2 = (a - 1)(b - 1)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Th du 1
Tren cung mot dc pham, ket qua nh lng (bang 3 phng phap,
bi 3 ngi) tnh theo trung bnh c tom tat nh sau:
DVN III
BP 2003
USP XXVIII
198,5
199,4
199,6
199,7
199,5
199,8
198,5
199,6
199,6
Hay cho biet phng phap nh lng va/ hoac ngi phan tch co
anh hng tren ket qua ( = 0,05)?
96
Minh hoa 1
Minh hoa 1
97
Minh hoa 1
Minh hoa 1
98
Minh hoa 1
Th du 2
Mot quy trnh san xuat vien nen c tham nh vi 3 lo lien tiep va
ket qua kiem nghiem san pham cua 3 lo nh sau:
Ch tieu kiem nghiem
Lo 1
Lo 2
Lo 3
o cng (N)
o mai mon (%)
Khoi lng (TB)
o hoa tan (%)
Ham lng (mg)
96,6
1,2
325
98,7
50,4
95,4
1,1
326
99,8
49,9
94,9
1,3
322
98,2
50,2
Hay cho biet quy trnh san xuat co tnh lap lai, tc la cho san pham
vi tnh chat khong oi qua cac lo san xuat ( = 0,05)?
99
Minh hoa 2
Minh hoa 2
100
Minh hoa 2
Minh hoa 2
101
PHAN TCH PHNG SAI

HAI YEU TO CO LAP
Y ngha khoa hoc

Cac gia tr thc nghiem b anh hng bi hai yeu to gom A va B
(tng tac vi nhau) co the c trnh bay theo mo hnh:
yijk = + i + j + ()ij + eijk
: gia tr ly thuyet
i: anh hng cua yeu to A
j : anh hng cua yeu to B
()ij: anh hng do tng tac AB
eijk: sai so ngau nhien
Phng phap phan tch phng sai hai yeu to co lap khao sat anh
hng cua 2 yeu to A va B, co xem xet s tng tac AB (neu co),
tren cac gia tr yijk theo mo hnh tren.
102
Mo hnh thc nghiem
Yeu to B
Yeu to A
1
...
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
...
...
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
...
...
xxx
xxx
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
...
...
xxx
xxx
r=2
Lu y:
Tong so th nghiem: N = rab (r = c lap)

Nguon sai so
DF
SS
MS
Yeu to A
a-1
ASS
AMS
AMS/ EMS
Yeu to B
b-1
BSS
BMS
BMS/ EMS
Tng tac AB
(a - 1)(b - 1)
ABSS
ABMS
ABMS/ EMS
Sai so
ab(r - 1)
ESS
EMS
Tong cong
N-1
TSS

103

Gia thuyet thong ke
A
AB
H0: i = 0 (i = 1, 2, 3, ... a)
B
H0: j = 0 (j = 1, 2, 3, ... b)
H0: ()ij = 0
HA: khong phai tat ca ()ij = 0
Phan tch thong ke

FA = AMS/ EMS, FB = BMS/ EMS va FAB = ABMS/ EMS
Bien luan ket qua
Neu FA > F [1 = a - 1, 2 = ab(r - 1)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Neu FB > F [1 = b - 1, 2 = ab(r - 1)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Neu FAB > F [1 = (a - 1)(b - 1), 2 = ab(r - 1)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Th du
Tren cung mot dc pham, ket qua nh lng (bang 3 phng phap,
bi 3 ngi va moi mau c thc hien 3 lan) c tom tat nh sau:
DVN III
BP 2003
USP XXVIII
198,7
198,5
198,2
200,2
200,3
200,6
198,2
198,5
198,8
199,4
199,3
199,6
200,1
200,3
200,1
199,7
199,5
199,7
199,3
199,6
199,8
200,1
200,2
200,0
199,6
199,8
199,5
Hay cho biet phng phap nh lng va/ hoac ngi phan tch co
anh hng tren ket qua ( = 0,05)?
104
Minh hoa
Minh hoa
105
Minh hoa
Minh hoa
106
Minh hoa
107
PHAN TCH PHNG SAI

BA YEU TO
(VUONG LA TINH)
Y ngha khoa hoc

Cac gia tr thc nghiem b anh hng bi ba yeu to gom A, B va C,
tng tac vi nhau bac I (AB, AC va BC) hay bac II (ABC), co the
c trnh bay theo mo hnh:
yijkl = + i + j + k + ()ij + ()ik+()jk + ()ijk + eijkl
: gia tr ly thuyet
i, j va k: anh hng cua yeu to A, B va C
()ij, ()ik va ()jk: anh hng do tng tac AB, AC va BC
()ijk: anh hng do tng tac ABC
eijkl: sai so ngau nhien
Phng phap phan tch phng sai ba yeu to n gian (mo hnh
vuong la tinh) ch khao sat anh hng cua 3 yeu to A, B va C (khong
xem xet s tng tac nao) tren cac gia tr yijk = + i + j + k + eijk.
108
Mo hnh thc nghiem

Yeu to A
u
Ye
Yeu to B
Yeu to B
Yeu to A
r=3
C
to
u
Ye
r=4
C
to
oi vi mo hnh vuong la tinh, r co the co gia tr 3 - 7.

Nguon sai so
DF
SS
MS
Yeu to A
r-1
ASS
AMS
AMS/ EMS
Yeu to B
r-1
BSS
BMS
BMS/ EMS
Yeu to C
r-1
CSS
CMS
CMS/ EMS
Sai so
(r - 1)(r - 2)
ESS
EMS
Tong cong
r2 - 1
TSS

109

Gia thuyet thong ke
A
H0: i = 0 (i = 1, 2, 3, ... r)
C
H0: j = 0 (j = 1, 2, 3, ... r)
H0: k = 0 (k = 1, 2, 3, ... r)
HA: khong phai tat ca k = 0
Phan tch thong ke

FA = AMS/ EMS, FB = BMS/ EMS va FC = CMS/ EMS
Bien luan ket qua
Neu FA > F [1 = r - 1, 2 = (r - 1)(r - 2)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Neu FB > F [1 = r - 1, 2 = (r - 1)(r - 2)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Neu FC > F [1 = r - 1, 2 = (r - 1)(r - 2)]: Bac bo H0, va ngc lai.
Th du 1
Mot loai thuoc co kha nang lam giam can c th nghiem tren 9
phu n mac chng beo ph theo mo hnh vuong la tinh (r = 3):
< 50
50-70
> 70
< 60
150
200
100
60-80
200
100
150
> 80
100
150
200
Th
(L uo
ie c
u
m
g)
The trong (kg)
Tuoi (nam)
110
Th du 1
Sau 3 thang ieu tr, ket qua giam can (kg) c ghi nhan nh sau:
Hay cho biet thuoc co lam giam the trong hay khong( = 0,05)?
Minh hoa 1
111
Minh hoa 1
Minh hoa 1
112
Minh hoa 1
Minh hoa 1
113
Minh hoa 1
Th du 2
Anh hng oi vi lng (g) cua 3 loai ta dc tren thi gian tan ra
cua vien nen Paracetamol c khao sat theo mo hnh vuong la tinh:
10
15
20
25
30
10
12
14
25
12
14
10
20
14
10
12
15
Avicel
Lactose
10
12
14
PV
114
Th du 2
Thi gian tan ra (phut) cua vien nen Paracetamol c trnh bay
tng ng vi mo hnh vuong la tinh (r = 4) nh sau:
4,9
7,0
6,7
4,7
5,6
6,1
4,8
5,3
7,0
4,8
5,7
5,8
5,4
6,6
7,0
7,5
Hay cho biet loai ta dc nao co anh hng tren thi gian tan ra cua
vien nen Paracetamol ( = 0,05)?
Minh hoa 2
115
Minh hoa 2
Minh hoa 2
116
Minh hoa 2
Minh hoa 2
117
PHAN TCH
TNG QUAN VA HOI QUY
PHAN TCH TNG QUAN
118
Khuynh hng va mc o lien quan

Gia hai bien ngau nhien y va x co the khong co moi lien quan nao
ca (a) hay co moi lien quan khong tuyen tnh (b) hoac co moi lien
tuyen tnh (c & d).
y
O
O
O
O
O
O
(a) R = 0
0
y
(b) R 0
O
(c) R > 0
(d) R < 0
He so tng quan
He so tng quan ly thuyet (Pearson)
xy =
Cov ( x, y)
( Var x)( Var y)
Cov (x, y): ong phng sai gia x va y

Var x: phng sai cua x
Var y: phng sai cua y
He so tng quan c tnh
R=
[ (n x
2
i
n xi yi xi yi
) ( xi )2 ][ (n yi2 ) ( yi )2 ]
-1 R 1
119
Phan tch tng quan: y ngha

Phan tch tng quan (correlation analysis) khao sat khuynh hng
va mc o cua s lien quan gia hai bien ngau nhien x va y:
Khuynh hng
|R|
Mc o
0 < R 1: ty le thuan
- 1 R < 0: ty le nghch
< 0,70
0,70 - 0,80
0,80 - 0,90
> 0,90
Kem
Trung bnh
Kha
Tot
Th du: o ung (R%) cua quy trnh nh lng.
Phan tch tng quan: th du

D lieu thong ke ve cac gia tr ly thuyet (E) va cac gia tr phuc hoi
(O) khi tham nh o ung cua mot quy trnh nh lng:
E 130,05 129,81 129,72 161,86 161,52 161,24 195,53 195,36 195,39
O 131,13 130,39 129,49 162,78 162,52 162,45 196,19 197,08 196,28
Hay trnh bay o ung di hnh thc la he so tng quan R (%)?
120
Phan tch tng quan: minh hoa
121
122
PHAN TCH HOI QUY
Phep bnh phng cc tieu *

y
en
y = b0 + bx
e2
e...
e1
O
x
n
e
i=1
2
i
min
(i = 1, 2, 3,..., n)
* Least-squares method
b0: tung o goc (intercept) hay hang so (constant)

b: o doc (slope) hay tham so (parameter)
bi (b0 & b): he so hoi quy (regression coefficient)
123
Nguon sai so trong hoi quy

TSS = RSS + ESS
O
y y
y y
y y
y
y = b0 + bx
x
n
TSS = ( yi y )2
RSS = ( y i y )2
ESS = ( yi y i )2
Tong sai so
Sai so co the
giai thch c
Sai so khong the

giai thch c
i=1
i=1
i=1
Cac gia tr thong ke mo ta

Gia tr R2 (R square)
R2 =
RSS
TSS
Phng trnh hoi quy co gia tr R2

cang gan 1 th s tuyen tnh cang
tot. 100R2 la ty le % cua cac bien
oi trong y c giai thch bi x.
Gia tr R2 c hieu chnh (Adjusted R square)
k 1
2
Ra2 = R2
(1 R )
n
k
Neu R2 hay n qua nho th Ra2 se

co gia tr am hay khong xac nh.
Sai so chuan (Standard error)
ESS
s=
(n k 1)
Gia tr s cang gan bang 0 th

khoang tin cay cua phng trnh
hoi quy cang hep.
124

Nguon sai so
SS
SS
MS
Hoi quy
RSS
RMS
RMS/ EMS
Sai so
ESS
n-k-1
EMS
Tong cong
TSS
n-1

RMS = RSS/ k
EMS = ESS/ (n - k - 1)
Phan tch hoi quy: y ngha

Phan tch hoi quy (regression analysis) giai thch s lien quan tuyen
tnh gia bien oc lap x va bien phu thuoc y; t o co the d oan
gia tr cua y t gia tr biet trc cua x, va ngc lai.
Th du: o tuyen tnh cua ng chuan trong quy trnh nh lng.
Phng trnh hoi quy

- Dang ly thuyet: = 0 + x
- Dang c tnh: y = b0 + bx + e (e: sai so)
- Dang c tnh: y = b0 + bx
x: bien oc lap (independent variable/ predictor)
y: bien phu thuoc (dependent variable/ response)
125
Phan tch hoi quy: th du

Mot chat chuan co o hap thu phu thuoc vao thang nong o (g/ ml):
Nong o (C)
o hap thu (A)
20
30
40
50
0,221 0,315 0,420 0,525
60
70
0,631 0,719
Hay cho biet phng trnh hoi quy tuyen tnh cua A theo C?
Phan tch hoi quy: minh hoa
126
127
ANH GIA
PHNG TRNH HOI QUY
128
anh gia tnh tng thch cua y: trac nghiem F

Gia thuyet thong ke
H0: Phng trnh hoi quy khong tng thch
HA: Phng trnh hoi quy tng thch
Phan tch thong ke
F=
R2 / k
(1 R2 )(n k 1)
Bien luan ket qua

Neu F > F (1 = k, 2 = n - k - 1): Bac bo H0, va ngc lai.
anh gia y ngha cua bi: trac nghiem t

Gia thuyet thong ke
H0: He so hoi quy khong co y ngha
HA: He so hoi quy co y ngha
Phan tch thong ke
t=
b
sb
sb =
s
n
n
xi2 xi / n
i=1
i=1
Bien luan ket qua

Neu t > t: Bac bo H0, va ngc lai.
129
anh gia tnh tng thch cua y: th du

Nong o (C)
o hap thu (A)
20
30
40
50
0,221 0,315 0,420 0,525
60
70
0,631 0,719
Hay cho biet:

a. Phng trnh hoi quy tuyen tnh co tng thch ( = 0,05)?
b. Cac he so cua phng trnh hoi quy co y ngha ( = 0,05)?
anh gia tnh tng thch cua y: minh hoa
130
131
AP DUNG
PHNG TRNH HOI QUY
132
D oan y t x
y t s
1
+
n
( x 0 x )2
n
n
xi2 xi / n
i=1
i=1
d
x0
x0: gia tr biet trc cua bien oc lap

t: gia tr Student (cho bi ham TINV vi bac t do = n - 2)
s: o lech chuan cua phng trnh hoi quy, yy.x
n: so trng hp quan sat (x,y)
D oan x t y
x+
b ( y0 y ) t s ( y 0 y )2
1
+ k 1+
n
k
k
n
xi2
i=1
d
y0
k=b t s
2
2 2
b
y0: gia tr biet trc cua bien phu thuoc

t: gia tr Student (cho bi ham TINV vi bac t do = n - 2)
s: o lech chuan cua phng trnh hoi quy, yy.x
n: so trng hp quan sat (x,y)
133
Xac nh gii han phat hien

a. Gii han phat hien (detection limit): lng chat th t nhat trong
mau ma phng phap kiem nghiem co the phan biet c no vi
cac tnh hieu nhieu khac.
Mau trang
Chat th
Hmax
20 W1/2
W1/2
D = 3,3 Hmax F
H1/2
F = Nong o/ H
y = b0 + bx
b. Ap dung phng trnh y = b0 + bx

D = 3,3 S/ b
S: o lech chuan
b: o doc
Xac nh gii han nh lng

a. Gii han nh lng (quantification limit): lng chat th t nhat
trong mau ma phng phap kiem nghiem co the nh lng c
nhng khong nhat thiet phai chnh xac va ung.
Mau trang
Chat th
Hmax
20 W1/2
W1/2
Q = 10 Hmax F
H1/2
F = Nong o/ H
y = b0 + bx
b. Ap dung phng trnh y = b0 + bx

Q = 10 S/ b
S: o lech chuan
b: o doc
134
Ap dung phng trnh hoi quy: th du

Nong o (C)
o hap thu (A)
20
30
40
50
0,221 0,315 0,420 0,525
60
70
0,631 0,719
Gia s cac he so hoi quy co y ngha, hay:

a. Trnh bay bieu o hoi quy (biet rang b0 khong co y ngha)?
b. D oan A la bao nhieu neu C = 45 g/ ml?
c. D oan C la bao nhieu g/ ml neu A = 0,6?
d. Xac nh gii han phat hien (D) va gii han nh lng (Q)?
135
136
137
138
139
140
141

Handouts (Phasolpro SA) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Handouts (Phasolpro SA) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

XAC NH C MAU

Muc ch lay mau

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: bieu thc

Dan so xac nh:

He so tin cay (z)

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: th du

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: minh hoa

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: minh hoa

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: minh hoa

Tnh c mau e c tnh gia tr trung bnh: minh hoa

Tnh c mau e c tnh ty so: bieu thc

Bieu thc tnh c mau e c tnh ty so hay ty le cua dan so:

Neu khong biet trc

Dan so xac nh:

Tnh c mau e c tnh ty so: th du

Tnh c mau e c tnh ty so: minh hoa

Tnh c mau e c tnh ty so: minh hoa

Tnh c mau e c tnh ty so: minh hoa

LAY MAU NGAU NHIEN

Phng phap lay mau

Bang so ngau nhien

Lay mau ngau nhien n gian: cach oc

oc 3 ch so, so 000 la so 1.000

c. Lap danh sach cho mau: 1 - n

Lay mau ngau nhien n gian: th du 1

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 1

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 1

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 1

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 1

Lay mau ngau nhien n gian: th du 2

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 2

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 2

Lay mau ngau nhien n gian: minh hoa 2

Lay mau ngau nhien n gian: cach tnh

Lay mau ngau nhien n gian: th du

Lay mau ngau nhien he thong: minh hoa

Lay mau ngau nhien he thong: minh hoa

Lay mau ngau nhien he thong: minh hoa

Khai niem ve gia tr khac thng

Gia tr trung bnh

Gia tr khac thng trong chuoi: trac nghiem

Bang gia tr G ( = 0,05)

Gia tr khac thng trong chuoi: th du

Bang gia tr Q ( = 0,05)

Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong chuoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong khoi: trac nghiem

Trng hp k > 10:

Bien luan ket qua

Gia tr khac thng trong khoi: th du

Tong so: 38,34

Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa

Gia tr khac thng trong khoi: minh hoa

Phan tch thong ke mo ta: bieu thc

c dung e c tnh gia tr cua .

Cho biet trung tam cua chuoi d lieu.

Phan tch thong ke mo ta: bieu thc