Professional Documents
Culture Documents
YAPILARDA DEPREM
PERFORMANSININ BELRLENMES
YNTEMLER VE
GLENDRME NERLER
Mehmet Fatih RNVEREN
naat Yksek Mhendisi
NDEKLER
BLM BR - GR
BLM K - BETONARME YAPILARIN DORUSAL OLMAYAN ANALZ
- Yaplarn d ykler altnda dorusal olmayan davran
- Kesitlerde eilme momenti-erilik ilikisi, Sneklik kavram
- Plastik mafsal hipotezi, Artmsal itme analizi, tme erisinin belirlenmesi
BLM BR - GR
Mevcut bir betonarme yapnn davran yatay ve dey ykler
altnda,
birok
belirsizlikler
nedeniyle
tam
olarak
belirlenememektedir. zellikle kentsel alanlarda meydana gelen
depremlerde yaplardaki hasarlarn ok byk kayplara neden
olmas, depreme dayankl yap tasarmnda hasar kontrolnn de
gz nne alnmas gerektiini gstermitir. Buna bal olarak,
geleneksel yntem olarak kabul edilen kuvvete dayal tasarmn
yerini almas iin performansa dayal tasarm ve deerlendirme ile
ilgili almalar nem kazanmaktadr. Deprem mhendislii
konusunda bilgilerin genilemesi ve bilgisayar teknolojisindeki
ilerlemelerle,
mevcut
yaplarn
deprem
davranlarnn
incelenmesinin daha ayrntl ve olabildiince daha gereki
yaplmas imknn ortaya karmtr.
BLM K
BETONARME YAPILARIN DORUSAL OLMAYAN ANALZ
Betonarme Kesitlerde Sneklik Kavram
Sneklik; bir kesitin, bir elemann veya bir tayc sistemin d yk altnda, nemli bir
deiiklik olmadan, elastik snrn tesinde ekil deitirme, dolays ile yer deitirme
yapma yeteneidir. Deprem etkisi altnda, sistemdeki plastik mafsallarda tketilen enerji,
yk-yer deitirme veya moment-erilik erileri altnda kalan alanla orantldr.
Bu iliki matematiksel adan
uu u y
uu
uy
d M
ds EI
lgili (h) Kesitlerine Gre DBYBHY 2007de nerilen Plastik Mafsal Uzunluklar
Lp
: Dnme deeri
: Erilik deeri
( x)dx
.Lp
y : Akma erilii
p : Plastik erilik
u : Oluan en byk erilik
Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin, kirilerin en fazla %10u
Belirgin Hasar Blgesinde bulunabilir. Ancak dier tayc elemanlarnn tm
Minimum Hasar Blgesinde olmaldr. Binay glendirmeye gerek yoktur.
Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin, kirilerin en fazla %30u
ve kolonlarn aadaki (*) paragrafnda tanmlanan kadar leri Hasar Blgesine
geebilir.
(*) leri Hasar Blgesindeki kolonlarn, her bir katta kolonlar tarafndan tanan kesme
kuvvetine toplam katks %20nin altnda olmaldr. En st katta leri Hasar
Blgesindeki kolonlarn kesme kuvvetleri toplamnn, o kattaki tm kolonlarn
kesme kuvvetlerinin toplamna oran en fazla %40 olmaldr.
Dier tayc elemanlarn tm Minimum Hasar Blgesi veya Belirgin Hasar
Blgesindedir. Fakat herhangi bir katta alt ve st kesitlerinin ikisinde birden
Minimum Hasar Snr alm olan kolonlar tarafndan tanan kesme
kuvvetlerinin, o kattaki tm kolonlar tarafndan tanan kesme kuvvetine orannn
%30u amamas gerekir.
Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin, kirilerin en fazla %20si
Gme Blgesine geebilir. Dier tayc elemanlarn tm Minimum Hasar
Blgesi, Belirgin Hasar Blgesi veya leri Hasar Blgesindedir. Fakat binann
herhangi bir katnda alt ve st kesitlerinin ikisinde birden Minimum Hasar Snr
alm olan kolonlar tarafndan tanan kesme kuvvetlerinin, o kattaki tm
kolonlar tarafndan tanan kesme kuvvetine orannn %30u amamas gerekir.
Gme Durumu
Deprem Hareketi
Deprem Tr
Ortalama Dn Periyodu
Kullanm Depremi
0.5
% 50
72 Yl
Tasarm Depremi
1.00
% 10
475 Yl
En Byk Deprem
1.50
%2
2475 Yl
50 ylda %
50
50 ylda
% 10
50 ylda %
2
---
HK
CG
---
HK
CG
HK
CG
---
---
HK
---
CG
---
N D nin ara deerleri iin dorusal enterpolasyon yaplabilir. N D , deprem hesabnda esas
alnan toplam ktlelerle uyumlu yklerin gz nne alnd ve atlamam kesitlere ait ( EI )o eilme
rijitliklerinin kullanld bir n dey yk hesab ile belirlenir.
BLM DRT
YAPI SSTEMLERNN PERFORMANSININ BELRLENMESNDE
KULLANILAN YNTEM
Artmsal Edeer Deprem Yk Yntemi
Bu yntemin uygulama artlar; binadaki bodrum kat zerindeki toplam kat
says 8i amamak ve ek dmerkezlik dikkate alnmadan hesaplanan burulma
dzensizlii katsays bi 1.4 olmak eklinde sralanabilir. Ayrca gz nne
alnan deprem dorultusunda, dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan
birinci (hkim) titreim moduna ait etkin ktlenin toplam bina ktlesine (rijit
perdelerle evrelenen bodrum katlarnn ktleleri hari) orannn (etkin ktle oran)
en az 0.70 olmas gerekmektedir.
Yntemin uygulama sras u ekildedir:
ncelikle sistemin kapasite erisi tespit edilir. Ardndan deprem etkisinin talep
erisi belirlenir ve bu iki eri kesitirilerek tayc sistemde bina performans
durumu belirlenir. Son aama olarak, performans durumunda i kuvvetler ve ekil
deitirme durumu incelenip salanan performans durumunun hedeflenene uygun
olup olmadnn tespiti yaplr.
1. ADIM: Binann boyutlu analitik modeli oluturulduktan sonra, plastik kesit olumas ngrlen tm
kesitlerin moment - erilik bantlar ile birleik eilmeye maruz kalm elemanlarn (kolonlarn) M, N
karlkl etkileim diyagramlar tespit edilir. Plastik mafsallar, nceki blmlerde aklanan esaslara
uygun ekilde atanr.
2. ADIM: Dorusal Sistem (1.0G + nQ) dey yk kombinasyonu altnda dorusal olmayan statik analize
tabi tutulur ve elde edilen kesit tesirleri altnda edeer deprem yk dalm ile dorusal olmayan itme
analizi (pushover) yaplr, yapnn kapasite erisi elde edilir.
3. ADIM: ok serbestlik dereceli sistem iin bulunan kapasite erisine uygulanan koordinat dnm
sayesinde, koordinatlar modal yerdeitirme modal ivme olan edeer tek serbestlik dereceli sisteme
ait modal kapasite diyagram aadaki ekilde elde edilir:
(i)
1
b)-
d1(i)
(i)
uxN1
xN1 x1
: (i)'inci itme admnda birinci (deprem dorultusunda hkim) moda ait modal yerdeitirme
(i)
uxN1
: Binann tepesinde (N'inci katnda) x deprem dorultusunda (i)'inci itme adm sonunda elde
(i )
1
a)-
Vx1(i )
M x1
a1(i ) : (i)'inci itme admnda birinci (deprem dorultusunda hkim) moda ait modal ivme
Vx1(i ) : x deprem dorultusunda (i)'inci itme adm sonunda elde edilen birinci moda (hkim moda)
ait taban kesme kuvveti
M x1 : x deprem dorultusunda dorusal elastik davran iin tanmlanan birinci (hkim) moda ait
etkin ktledir.
4. ADIM: 3. Admda akland ekilde elde edilen modal kapasite diyagram ile birlikte, elastik davran
spektrumu gz nne alnarak, birinci (deprem dorultusunda hkim) moda ait maksimum modal yer
deitirme, yani modal yerdeitirme istemi hesaplanr.
( p)
Dorusal elastik olmayan spektral yerdeitirme Sdi1 , tanm gerei modal yerdeitirme d1 talebine
eittir. Sdi1 deeri, dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan birinci moda ait balang
periyoduna kar gelen dorusal elastik spektral yerdeitirme S
e bal olarak aadaki denklem
de1
ile elde edilir:
Sdi1 CR1.Sde1
Dorusal elastik (lineer) spektral yerdeitirme
spektral ivme Sae1 den hesaplanr:
Sae1
(1) 2
1
(1)
Denklemde yer alan spektral yerdeitirme oran CR1, balang periyodu T1 in deerine ve ivme
spektrumundaki karakteristik periyot TB ye bal olarak aadaki kstaslara bal olarak belirlenir.
(1)
1
2 1(1)
T1(1) TB
T1(1) TB
ise, spektral yerdeitirme oran CR1, ardk yaklamla aadaki ekilde hesaplanacaktr:
CR1
Bu bantda Ry1 birinci moda ait dayanm azaltma katsaysn gstermektedir ve aadaki formlle
hesaplanr:
Ry1
Sae1
ay1
T1(1) TB
o
ay1
elde edilir.
Ardndan tahmini bir ay1 noktas seilir. Bu deer ay1 dan byktr. Bu sayede idealletirilmi
2B 4 2 TB2 ve ay1 aoy1 olduundan, yeni bir performans
balang dorusu eimi sabit
noktas tespit edilir. Bu noktaya gre CR1, ilgili forml ile tekrar hesaplanr ve bir ncekiyle
karlatrlr. Yeter derecede yakn olduunda ardk ileme son verilir.
T1(1) TB
5. ADIM: Edeer tek serbestlik dereceli sisteme ait yerdeitirme talebi, bina tepe yer deitirme
talebine dntrlr:
(p)
uxN1
= xN1.x1.d1(p)
6. ADIM: Dorusal elastik olmayan yntemlerden her hangi birisine gre hesaplanan tayc
sistemlerde, performans noktasnn belirlenmesinin ardndan, depremin istemine kar sistemin
elasto - plastik davranla yapaca yerdeitirme, plastik mafsal yerleri, p plastik mafsal
dnmeleri ve buna bal olarak p plastik erilikler bulunabilir. Bu plastik eriliklere kesitin
plastiklemeye eriinceye kadar yapt y akma elastik erilii de eklenerek kesitin toplam erilik
istemi t bulunabilir.
p
Lp
t =y p y
p
Lp
7. ADIM: Her bir kesit iin hesaplanan toplam erilik taleplerine t karlk gelen beton ve elik
ekil deitirme talepleri hesaplanr. Plastikleen kesitlerdeki donat zellikleri kullanlarak, alttaki
tabloda yer alan bantlar ile her bir kesit iin kesit hasar snrlar hesaplanr.
8. ADIM: Tpk dorusal elastik yntemlerdeki gibi, kesitlerden elemanlara ve katlara geilerek
binann performans durumu belirlenir.
Bir elemann iki ucundan herhangi birindeki talepler, snrlar ayorsa, ilgili eleman gz nne
alnan performans dzeyini salamyor demektir.
Bina performans dzeyinin belirlenmesinin ardndan, bina iin istenilen performans seviyesine
gre glendirmenin olup olmayacann karar verilir.
- Kolonlarn Sarlmas
Bu yntemle;
-eksenel tama ve kesme kapasitelerinin arttrlmas
-donat ek blgelerindeki bindirme boyu yetersizliklerinin giderilmesi
-ekil deitirme kapasitesinin arttrlmas
-Kesit bytlmediinden, eilme kapasitesi arttrlmas
Salanabilir!
Salanamaz!
- Kirilerin Sarlmas
Betonarme kirilerin kesme dayanmlarnn sneklik kapasitelerinin arttrlmas
iin bu yntem uygulanabilir. Kirilere uygulanan balca sarma yntemleri,
dtan etriye ile sarma, elik sarg ve lifli polimer (LP) ile sarmadr.
Bina Bilgileri
Bina kat says
Bina kat ykseklii
Toplam bina ykseklii
Binann X dorultusundaki toplam uzunluu
Binann Y dorultusundaki toplam uzunluu
Bina oturma alan
Bina kullanm amac
Malzeme Bilgileri
Beton (Tm betonarme elemanlar)
Donat elii
Betonarme elastisite modl (Ec)
Donat elii elastisite modl (Es)
C 16 (fcm = 16 MPa)
S220 I (fym = 220 MPa)
27000 MPa
200000 MPa
Proje Parametreleri
Deprem blgesi
Etkin yer ivmesi (Ao)
Binann projesi (Var / Yok)
Bilgi dzeyi
Bina nem katsays (I)
Yerel zemin snf
Zemin emniyet gerilmesi
Zemin yatak katsays
Spektrum karakteristik periyotlar
Hareketli yk katlm katsays (n)
Deme tr
Deme kalnl
1. Blge
0.40
Var
Kapsaml
1.0
Z3
150 kN/m2
15000 kN/m2
TA= 0.15 sn, TB= 0.60 sn
0.3
Plak
0.12 m 0.15 m
Ykler
Beton younluu
D duvar yk (20 cm + Sva)
duvar yk (10 cm + Sva)
Sva + Kaplama
Hareketli yk (Normal katlarda)
Hareketli yk (at katnda)
Hareketli yk (Merdiven ve balkonlarda)
25 kN/m3
8.36 kN/m
5.50 kN/m
1.50 kN/ m2
2.00 kN/ m2
1.00 kN/ m2
3.50 kN/ m2
Yap analizinde beton ve donat eliinin projede belirtilen dayanmlar esas alnmtr. Yapnn
boyutlu analitik modeli oluturulmutur. Betonarme sistemlerin eleman boyutlarnn tanmnda
birleim blgeleri sonsuz rijit u blgeleri olarak gz nne alnm ve binann kat demeleri rijit
diyafram olarak idealletirilmitir.
Plastikleme ihtimali bulunan btn kesitlerin moment - erilik ilikileri XTRACT program
kullanlarak belirlenmi ve bu eriler iki doru paras ile idealletirilmitir. Yapnn boyutlu
analizleri, SAP 2000 bilgisayar program ile gerekletirilmitir.
Binadaki kiriler 20/50, 20/60, 20/70 ve 25/70 cm boyutlar arasnda ayn kat plannda deimekte
olup her katta ayndr. Kolonlar ise 20/100, 30/70, 25/60 ve 25/70 cm boyutlar arasnda deimekte
olup tm katlar boyunca farkllk gstermektedir.
Mevcut yapya ait zemin kat ve normal kat tipik kalp plan
olarak bulunmutur.
Dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan birinci (hakim) titreim moduna ait etkin
ktlenin toplam bina ktlesine oranlar X ve Y dorultular iin aada verilmitir.
Bu aamadan sonra, (x) ve (y) deprem dorultusu iin hakim mod gz nne alnarak, edeer
deprem yk dalm tespiti yaplmtr. Bu ykler altnda uygulanan itme analizinden itme erileri
elde edilmitir.
Bu ykler altnda uygulanan itme analizinden elde edilen itme erileri daha sonra modal kapasite
diyagramlarna dntrlmtr.
olur ve gerekli
Binann tepe yerdeitirmesi istemi olan 0.0667 mye eit olana kadar itme analizi tekrarlanacak ve bu
deere karlk gelen tm istem byklkleri hesaplanacaktr.
T1y 0.6533 sn TB 0.6 sn olduundan spektral yerdeitirme oran : CR1 1 olarak kabul
edilir.
Dorusal elastik olmayan spektral yerdeitirme ;
Binann tepe yerdeitirmesi istemi olan 0.1035 mye eit olana kadar itme analizi tekrarlanacak ve
bu deere karlk gelen tm istem byklkleri hesaplanacaktr.
Her iki dorultuda yaplan hesap sonucunda her kolon ve kiri kesitinin kesme kuvveti istemleri bulunmu
ve ilgili kesitlere ait kesme kuvveti kapasite deerleriyle karlatrlmtr. Kapasite deeri aan kesme
kuvveti ile karlalmadndan, hibir kesit gevrek krlmaya maruz kalmamtr.
-Toplam 24 adet olan 1. kat kolonlarnn tamam plastiklemi olup, kesitlerin % 96s Belirgin
Hasar Blgesinde (BHB), % 4 Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 2. kat kolonlarnn 21 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 5i
Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 95i Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
Toplam 24 adet olan 3. kat kolonlarnn 23 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 4
Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 96s Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 4. kat kolonlarnn 14 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin
tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 5. kat kolonlar arasnda plastikleen kesit yoktur.
Sonu itibariyle X dorultusu iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer
alan hibir kolon eleman yer almamaktadr. 1. katta toplam 11 adet kolonun (S18, S21, S22, S20,
S24, S8, S9, S10, S11, S1 ve S5 kolonlar), 2. katta toplam 7 adet kolonun (S18, S22, S20, S24,
S8, S9, S10 kolonlar), 3. katta toplam 7 adet kolonun (S18, S22, S20, S24, S8, S9, S10
kolonlar) ve 4. katta ise toplam 1 adet kolonun (S18 kolonu) iki ucunda mafsal olumu,
Minimum Hasar Snr almtr. Bu kolonlarn tad kesme kuvvetlerinin tm kat kesme kuvveti
talebine oran 1. katta 0.43 olduundan bu oran, DBYBHY 2007de yer alan Blm 7.7.3c
gereince verilen st snr olan 0.3 oranndan byktr.
Sonu olarak DBYBHY 2007de yer alan Blm 7.7.3e gre binada X dorultusu depremi
altndaki yapsal performans Can Gvenlii Performans Dzeyini salamamaktadr.
Toplam 24 adet olan 1. kat kolonlarnn tamam plastiklemi olup, kesitlerin % 17si Gme
Blgesinde (GB), % 46s leri Hasar Blgesinde (HB), % 33 Belirgin Hasar Blgesinde (BHB),
% 4 Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 2. kat kolonlarnn tamam plastiklemi olup, kesitlerin % 33 Belirgin
Hasar Blgesinde (BHB), % 67si Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 3. kat kolonlarnn 23 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin
tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 24 adet olan 4. kat kolonlarnn 12 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin
tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
Glendirilmi yapya ait zemin kat ve normal kat tipik kalp plan
olarak bulunmutur.
Dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan birinci (hakim) titreim moduna ait etkin
ktlenin toplam bina ktlesine oranlar X ve Y dorultular iin aada verilmitir.
Bu aamadan sonra, (x) ve (y) deprem dorultusu iin hakim mod gz nne alnarak, edeer
deprem yk dalm tespiti yaplmtr. Bu ykler altnda uygulanan itme analizinden itme erileri
elde edilmitir.
Deprem ykleri altnda uygulanan itme analizinden elde edilen itme erileri daha sonra modal
kapasite diyagramlarna dntrlmtr.
T1x 0.2999 sn TB 0.6 sn olduundan spektral yerdeitirme oran : CR1 1 olur ve gerekli
ay1 0.424.g
Sae1 g
CR1 1.57
Dorusal elastik olmayan spektral yerdeitirme ;
Binann tepe yerdeitirmesi istemi olan 0.0499 mye eit olana kadar itme analizi tekrarlanacak ve bu
deere karlk gelen tm istem byklkleri hesaplanacaktr.
olur ve gerekli
ay1 0.413.g
Sae1 g
CR1 1.40
Dorusal elastik olmayan spektral yerdeitirme ;
Binann tepe yerdeitirmesi istemi olan 0.0582 mye eit olana kadar itme analizi tekrarlanacak ve bu
deere karlk gelen tm istem byklkleri hesaplanacaktr.
-Toplam 34 adet olan 2. kat kirilerinin 18 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 67si
Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 33 Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 32 adet olan 3. kat kirilerinin 17 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 65i Belirgin
Hasar Blgesinde (BHB), % 35i Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 32 adet olan 4. kat kirilerinin 17 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 47si
Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 53 Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 32 adet olan 5. kat kirilerinin 9 adedi plastiklemi olup, plastiklemi kesitlerin % 11i Belirgin
Hasar Blgesinde (BHB), % 89u Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
Sonu itibariyle X yn iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer alan hibir
kiri eleman yer almamaktadr.
-Toplam 12 adet olan 1. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 9 adedi plastiklemi olup,
% 45i Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 55i Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 2. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 2 adedi plastiklemi olup,
kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 3. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 4 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 4. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 4 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 5. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 4 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
X yn iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer alan hibir kolon
eleman yer almamaktadr. Herhangi bir katta alt ve st kesitlerinin ikisinde birden Minimum Hasar
Snr alm olan kolon veya perde eleman bulunmamaktadr.
Sonu olarak DBYBHY 2007de yer alan Blm 7.7.3e gre binada X dorultusu depremi
altndaki yapsal performans Can Gvenlii Performans Dzeyini salamaktadr.
-Toplam 12 adet olan 1. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 7 adedi plastiklemi olup,
% 58i Belirgin Hasar Blgesinde (BHB), % 42si Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 2. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 3 adedi plastiklemi olup,
kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 3. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 2 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 4. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 4 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
-Toplam 12 adet olan 5. kat kolon ve perdelerinin (8 perde ve 4 kolon) 5 adedi plastiklemi olup,
plastiklemi kesitlerin tamam Minimum Hasar Blgesindedir (MHB).
Y yn iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer alan hibir kolon ve
perde eleman yer almamaktadr. Herhangi bir katta alt ve st kesitlerinin ikisinde birden Minimum
Hasar Snr alm olan kolon veya perde eleman bulunmamaktadr.
Sonu olarak DBYBHY 2007de yer alan Blm 7.7.3e gre binada Y dorultusu depremi
altndaki yapsal performans Can Gvenlii Performans Dzeyini salamaktadr.
Yaplan iki ynl bina performans analizi sonucunda, binada X ve Y dorultusu altndaki yapsal
performans Can Gvenlii Performans Dzeyini salamaktadr.
Y yn iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer alan hibir kiri
eleman yer almamtr. Ancak 1. kat kolonlarnn %17si Gme Blgesinde olduundan dolay
binada Y dorultusu depremi altndaki yapsal performans Can Gvenlii Performans Dzeyini
salamamtr. Yaplan iki ynl bina performans analizi sonucunda, binada X ve Y dorultusu
altndaki yapsal performans Can Gvenlii Performans Dzeyini salamamtr. Binann
glendirilmesi karar verilmitir.
Binann deprem performansnn arttrlmas amacyla baz mevcut ereve aks iine betonarme
perdeler eklenmitir. Yeni eklenen betonarme perdelerin beton snf C30, donat elii snf S420
olarak seilmitir.
Glendirilmi bina iin yaplan performans deerlendirilmesi sonucunda aadaki sonular elde
edilmitir:
- Gevrek krlmaya maruz hibir tayc sistem elemanna rastlanmamtr.
- X ve Y yn iin yaplan itme analizi sonucunda leri Hasar Blgesinde (HB) yer alan
hibir kolon ve kiri eleman yer almamaktadr. Ayrca herhangi bir katta alt ve st
kesitlerinin ikisinde birden Minimum Hasar Snr alm olan kolon veya perde eleman
bulunmamtr. Sonu itibariyle yaplan iki ynl bina performans analizi sonucunda,
glendirilmi binada X ve Y dorultusu altndaki yapsal performans Can Gvenlii
Performans Dzeyini salamtr.
Her iki durum iin (mevcut bina ve glendirilmi bina) yaplan itme analizlerinin sonular
incelendiinde, mevcut ereve aks iine eklenen betonarme perdeler ile sistemin yatay yk
tama kapasitesi ve dayanmnn ok byk lde artt grlmtr. Tablo 7.1de, rnek
binann glendirme ncesi ve glendirme sonrasna ait performans noktasndaki taban kesme
kuvvetleri karlatrlmtr. Tabloda, mevcut ereve aks iine betonarme perdeler eklenmesi
yoluyla sistemin performans noktasndaki yatay yk tama kapasitesinin olduka artt
grlmektedir. X dorultusundaki art % 75 civarndayken, Y dorultusundaki taban kesme
kuvveti iki katn zerine kmtr. Mevcut binann Y dorultusundaki dayanmnn daha zayf
olduu gz nnde bulundurulursa, perdelerin eklenmesi durumunda binann Y dorultusunda
byk bir dayanm artnn salanmas tutarl bir sonu olarak yorumlanabilir.
Bu almada hem mevcut bina hem de glendirilmi binann dinamik zellikleri hesaplanm ve
Tablo 7.2de sunulmutur. Tablo 7.2 incelendiinde, glendirme perdelerinin eklenmesi
durumunda birinci (hakim) titreim periyodunun nemli miktarda ksald grlmtr. Buna
karn burulma dzensizlii katsaysnda ve birinci moda ait etkin ktle katlm oranlarnda nemli
bir deiiklik gzlenmemitir. Birinci moda ait ktle katlm orannn ve burulma dzensizlii
katsaysndaki deiimin az olmas, eklenen betonarme perdelerin planda simetrik olarak
yerletirilmesinden kaynaklanmaktadr.
Ayrca alma kapsamnda, her iki bina iin belirlenen performans noktalarnda, tayc sistem
elemanlarnda meydana gelen en byk plastik dnme deerleri (p) hesaplanm ve bu deerler
Tablo 7.3de karlatrmal olarak verilmitir. Sonularn incelenmesinden, binann betonarme
perdelerle glendirilmesi durumunda hem kirilerde hem de kolonlarda hesaplanan en byk
plastik dnme deerlerinin nemli miktarda azald grlmtr.
Plastik dnme deerlerinin azalmas, beton ve donat eliinde hesaplanan birim ekil
deitirmelerin de azalmas anlamna gelmektedir. Bu durum, tayc sistem elemanlarnda hasar
oranlarnn azaldn gstermektedir. X ve Y deprem dorultular iin, mevcut ve glendirilmi
binalardaki kolon ve kiri elemanlarnda belirlenen hasar oranlar srasyla Tablo 7.4ada ve
Tablo 7.4bde verilmitir. Bu oranlarn incelenmesinden, glendirilmi binann her iki
dorultusundaki hasarn nemli miktarda azald grlmektedir. zellikle Y dorultusunda
yaplan performans analizi sonucunda (Bkz. Tablo 7.4b), mevcut binann 1. katnda leri Hasar
Blgesi (HB) ve Gme Blgesi (GB) ierisinde yer alan kolonlar, sisteme betonarme perdelerin
eklenmesiyle Minimum Hasar Blgesi (MHB) ve Belirgin Hasar Blgesi (BHB) ierisinde
kalmaktadr.
Mevcut ereve aks iine eklenen betonarme perdeler ile glendirme yntemi, lkemizde en sk
kullanlan glendirme yntemlerin banda yer almaktadr. Bu tez almasndan elde edilen sonular
incelendiinde, bu glendirme ynteminin binann deprem performansn nemli miktarda iyiletirdii
grlmektedir. Ayrca eklenen perdeler, binann yatay yk tama kapasitesini arttrmaktadr. Bu
glendirme ynteminin uygulanmas durumunda, tayc sistem elemanlarnda hesaplanan hasar
oranlarnn da nemli lde azald grlmektedir. Tm bu sonular dikkate alndnda, sz konusu
glendirme ynteminin etkinlii aka grlmektedir. Bunlara ilave olarak glendirme perdelerinin
kullanlmasnn en byk avantaj, baz zel glendirme malzemeleri gibi yurtdna bamllk
olmadndan dolay maliyeti de dier glendirme yntemlerine oranla olduka az olmasdr.
KAYNAKLAR
Aksan, B. (1988). Jacketed Columns Under Axial Loads. M.S. Thesis. Ankara: Middle East Technical University.
Antoniou, S. (2001). Pushover Analysis for Seismic Assesment of RC Structutes. Report. Imperial College of
Science, Technology and Medicine.
Applied Technology Council. (1996). ATC 40 Seismic Evaluation and Retrofit of Concrete Buildings (V.1).
Washington DC.
Aydnolu, N., zer, E. ve Sucuolu, H. (2007). Yeni Deprem Ynetmelii ve Uygulamal zmler. zmir:
TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi, Yayn No: 51.
Ayka, B. ve Can, H. (2008). Mantolama Ynteminin Dikdrtgen Kesitli Betonarme Kolonlarda Uygulanabilirlii.
Ankara: Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Dergisi, Cilt 23, No 1, 223-229.
Bac, M. (2005). Yaplarn Deprem Gvenlikleri. Manisa: Celal Bayar niversitesi, Fen Bilimleri Enstits.
Balkaya, C. ve Kalkan, E. (2003). Performance Based Seismic Evaluation of Shear-Wall Dominant Building
Structures. stanbul: ARI The Bulletin of the stanbul Technical University, Vol:53, Number 2.
Berktay, . (1995). Betonarme I Tama Gc ve Kesit Hesaplar. stanbul: TMMOB naat Mhendisleri Odas
stanbul ubesi, 2. Basm.
Can, H. (1994). Deprem Etkisindeki Betonarme Kirilerin Onarlmas. MO Teknik Dergi, Cilt 5, Say 2.
Can, H. (1995). ki, , Drt Yznden Mantolanm Betonarme Kolonlarn Eksenel Yk Altnda Davran. MO
Teknik Dergi, Yaz 82, 1063-1081.
Can, H. (1997). elik Korniyerler ile Glendirilmi/Onarlm Betonarme Kolonlarn Eksenel Yk Altndaki
Davran. MO Teknik Dergi, Cilt 8, Say 1.
Can, H., Csdk, M. ve Ayka, S. (1999). Dairesel Manto ile Onarlm/Glendirilmi Betonarme Kolonlarn
Eksenel Yk Altnda Davran. MO Teknik Dergi, Cilt 10, Say 3.
Celep, Z. (2007). Betonarme Tayc Sistemlerde Dorusal Olmayan Davran ve zmleme. stanbul: Beta
Datm.
Celep, Z. ve Kumbasar, N. (2004). stanbul: Deprem Mhendisliine Giri ve Depreme Dayankl Yap Tasarm.
Chopra, A. K. (1995). Dynamics of Structures - Theory and Applications to Earthquake Engineering. New Jersey:
Prentice Hall.
Clough, R. W. ve Penzien, J. (1993). Dynamics of Structures (Second Edition). Singapore: McGraw-Hill Inc.
akrolu, A. ve zer, E. (1980). Malzeme ve Geometri Deiimi Bakmndan Lineer Olmayan Sistemler. Ankara:
Ankara Matbaa Teknisyenleri Basmevi.
atal, H. H. (2005). Yap ve Deprem Mhendisliinde Matris Yntemler. zmir: Dokuz Eyll niversitesi
Mhendislik Fakltesi Basm nitesi, 2. Bask.
atal, H. H. (2007). Yap Dinamii Ders Notlar. zmir: Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik Fakltesi.
Mander, J. B., Priestley, M. J. N ve Park, R. (1988). Theoretical stress-strain model for confined Concrete. J. Struct.
Div. ASCE, 114(8).
Mander, J. B. (1984). Seismic Design of Bridge Piers. PhD Thesis. New Zealand: University of Canterbury.
zer, E. (2008, 7 ubat). Yap Sitemlerinin Lineer Olmayan Analizi Ders Notlar. http://www.ins.itu.edu.tr/eozer.
Rodriguez, M. ve Park, R. (1994). Seismic Load Tests on Reinforced Concrete Columns Strengthened by Jacketing.
ACI Structural Journal. V.91, No.2, 150-159.
Temur, F. (2007). Statik tme (Pushover) Yntemi Kullanlarak Yaplarn Analizi. Yksek Lisans Tezi. Sakarya:
Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Enstits.
Topu, . B., Burak, I., Tatar, . ve Abi, E. (2005). Depremde Hasar Grm Betonarme Binalarn Ferrocement
Panellerle Glendirilmesi. Kocaeli: 23-25 Mart 2005 Deprem Sempozyumu.
Trker, K. (2008). Yap Statiinde zel Konular. Ders Notlar. Balkesir: Balkesir niversitesi.
Uar, T. (2005). Yap Sistemlerinin Dorusal Olmayan Analizinde zm Yntemleri. Yksek Lisans Tezi. zmir:
Dokuz Eyll niversitesi Fen Bilimleri Enstits.
Uzsoy . (2001). Yap Dinamii ve Deprem Mhendislii. zmir: Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik Fakltesi
Yaynlar.
Yn, B. (2007). Betonarme Yaplarn Statik tme Analizi le Performanslarnn Belirlenmesi. Yksek Lisans Tezi.
Elaz: Frat niversitesi Fen Bilimleri Enstits.
Yksel, . (2005). Sistem Akma Deplasmannda Yeni Bir Yaklamla Snek Yaplarda Performans
Deerlendirilmesi. Kocaeli: 23-25 Mart 2005 Deprem Sempozyumu.
Yksel, . ve Polat, Z. (2002). Betonarme ereve Sistemlerinde Sistem Akma Parametrelerinin Tespiti. ECAS 2002
Uluslararas Yap ve Deprem Mhendislii Sempozyumu. Ankara: ODT.
TEEKKR EDERM.