You are on page 1of 15

106

zenbakia

uztaila
2014

Derio
Zabaltzen
Gardentasuna,
parte-hartzea eta
gobernamendu ona

Gurea
Aretoaren
uztaileko eta
n
abuztuko ikuskizune
en
tz
karteldegia jaso
du

EDITORIALA

Azaleko argazkia:
Mugikorrerako aplikazioa
(Egilea: DerioKOmunikazioa)

02 Editoriala
03 Memoria aldarrikatuz
04 Immigrantearen inaugurazioa
05 Txorierri institutuko autobusa
06 Bultzada gizarte-proiektuei
06 Konpostatzeko poltsak saltokietan
07 Lainomendi: gure dantzaren historia
08 Kukukek oihala jaitsiko du, oporrak direla eta
09 Eguzkiari kultua, San Juan dela eta
09 Truke-azoka
10 Futbola, kausa on baten alde
10 Hasi da igerilekuen denboraldia
11 TA21: Haurrak hizlari
12 Txapela buruan: Valen, LHospitaleten
14 Deriok Udala Zabaltzen estreinatuko du
16 Gurea Aretoaren ikuskizunen karteldegia

Beharrezko telefonoak
DERIOKO UDALA
944 541 019
FAX 944 542 832
AYUNTAMIENTO
UDALTZAINGOA - POLICIA MUNICIPAL 944 543 725
SERVICIOS SOCIALES
944 542 243
SUHILTZAILEAK BOMBEROS
946 555 337
KULTUR BIRIKA 
944 659 714
GARBIGUNE
944 034 090
HERRI IKASTETXEA ESCUELA
944 541 246
UDALSAREAK - AVERIAS DE AGUAS 944 873 187
BEHARGINTZA TXORIERRI 
944 540 370
INSTITUTUA INSTITUTO
944 543 258
EUSKALTEGIA
944 540 062
MANKOMUNITATEA
944 540 350
KIROLDEGIA POLIDEPORTIVO
944 540 159
GAZTELEKU
944 540 469
BIBLIOTEKA
944 540 210
NAGUSIEN ETXEA
944 540 763
AEK
944 543 967
KZ GUNEA
944 033 335
OSASUN ZENTROA - CENTRO DE SALUD
944 543 004
TAXI DERIO
944 800 909
BEITU ALDIZKARIA
beitu@deriokoudala.net
Legezko Gordailua: BI137704I
Inprimatzea: Graficas Mungia

PARTE HARTZEA ETA


GARDENTASUNA

i hitz gako horiek izango dira da ale


honetako editorialaren ardatza. Eta horien
ondorioz iritsiko da hirugarren elementua.
Parte hartzetik abiatuko gara, giltzarria baita
gizarte demokratiko guztietan eta ezinbestekoa,
iparra ez galtzeko eta herritarren beharrizanen
jakitun izateko. Derion, eta Tokiko Agenda 21i
esker, jende askok parte hartzea lortu da, eta
ia gai guztiak jorratu dituzte lanean igarotako
hamar urteetan. Orain, Udala Zabaltzenekin
pauso irmo bat eman da, etenik gabeko
ekarpenak lortze aldera. Aplikazio bakarra eta
esklusiboa da, eta Deriok hemen jarriko du
abian, proba pilotu gisa. Gardentasunarekin
jarraituz, parte-hartzea izan duten aurrekontuei
buruzko galdeketak jarraibide batzuk islatzen
zituen jada; bada, webgune berriak herritar
bakoitzaren informazio-beharretan sakonduko
du. Baina ez gara soilik ari kontuak ikusgai
jartzeaz, balantzeak erakusteaz, baizik eta
ikusgai jartzeak dakarren gardentasunaz.
80 adierazle egongo dira, udal-aurrekontuei
buruzko informazioa gertukoago egiteko.
Hirugarren elementua, aurrekoaren ondorio
gisa datorrena, gobernamendu ona da. Hori da
aldundiak bere fundazioaren bidez eskaintzen
duen aplikazioaren helburu argia. BizkaiTIK da
aplikazioa, eta gure esku dago hori lortzea. Parte
hartzeko sasoia da, informatzekoa eta Derio
esperientzia piloturik onena bihurtzekoa.

106 Uztaila
Zenbakia 2014

MEMORIA ALDARRIKATUZ
Artea, ez ahazteko ibilgailu egokia

au zioen Zizeronek Kristo aurreko lehenengo


mendean: hildakoen bizitza bizidunen
memorian dago eta zera esan zuen Agustn
Garca Calvok orain urte asko: narkotizatuta
bizi gara ustezko oreka baten bila, ezkutuko
egia baten bila, pandoraren kutxa deseroso bat
ez irekitzearren: Pentsamendu horiek memoria
historikoaren beharraz ari dira. Oraindik
gainditu eta konpondu gabeko gai soziala da,
botere ofizialak gertatutakoaren benetako
garrantzia ezkutatzean datza, golpe militarra
eta ondorengo diktadura zuzen baloratzea
defendatzen duen mugimendu oro oztopatuz.
Horrenbestez, memoria historikoari
buruzko eztabaida pil-pilean dago, batez ere
talde batzuek egoera gainditu nahi dutelako,
gure iragan hurbila banalizatu. Politika-,
gizarte- eta kultura-arloko hainbat talde
ahaleginak egiten ari dira, gertaera triste hau
ezagutzeko eskubidea aldarrikatzeko. Eta artea,
beraz, ez da proposamen honetatik kanpo edo
alde batera utzi. Helburu horri buruz aritu ziren
Kultur Birikako hizketaldi batean, eta zenbait
artistak ekarpenak egin zituzten, besteak
beste: Alberto Palomera artista eta EHUn
Arte Ederretako irakasleak, Inma Roiz idazlea,
kazetaria eta antropologoak, eta Andrs
Montesano artista italiar-argentinarrak.
Erakusketa biribila
Oinarri gisa azken artista horren
Recuperando la memoria erakusketa izan
zuten. Erakusketa hori Kultur Birikan egon zen
ekainaren erdialdean, eta gerra zibileko mina

Artea eta salaketa, memoriari


buruzko hitzaldi-hizketaldi
batean.

eta gogortasuna adierazten zuten aparteko


dozena bat obrak eta formatu txikiko eskulturak
osatzen zuten. La Memoria Histrica
reivindicada por el arte hitzaldiak argi utzi
zuen herriak adierazteko beharrizana zuela
eta artistek euren salaketak jartzeko beharra
zutela, euren obren bitartez, askotan artea
izanik adierazteko modu bakarra. Arratsaldea
amaitzeko, artistak euren obren inguruko
bisita gidatu bat eskaini zuen. Obrak ez ezik,
gerra zibilaren ondorengo exekutatuen gutun
eta idazkietatik bildutako jatorrizko testuak
ere bazeuden. Artea eta euren denborarekin
eta kideekin konprometitutako artistak,
euren ikuspegi partikularra eskainiz, tamalez
generikoa izanik, Memoria Historikoari buruz.
Eskultura-lanetan nabarmena da ahazteko
prest ez daudenen eta iragan zailak gainditu
nahi ez dituztenen mina eta sufrimendua. Pieza
bakoitzaren aurrean gelditzeak hausnartzera
behartzen zuen. Bisitari bakoitzari eskainitako
omenaldia izan zen.

Euren errealitatea artearen


bitartez oihukatzen duten
artistak.
3

IMMIGRANTEAREN INAUGURAZIO GOGOANGARRIA


Malagako Genalguacileko udal-ordezkariak etorri ziren

ei urteko proiektua,
senidetutako eskultura
bat altxatzeko, hamabost
egun gogor altxatzeko
eta egun gogoangarri bat
inauguratzeko. Ekainaren
7a aukeratu zuten gure
lurrean dagoen lan berria,
Andrs Montesantoren
Immigrantea inauguratzeko.
Lanaren berezitasuna dela
eta (Serrana de Rondako
Genalguacil, hiribildumuseoan eraikitakoaren
negatiboa, bikotea edo
ahizpa da) omenaldi hunkigarria egin zieten
migrazio-mugimenduetako protagonista
guztiei. Lanari babesa erakusteko, Malagako
hiribildutik bertako alkatea eta kultur
zinegotzia etorri ziren. Biek goraipatu zuten
Andrs Montesantoren obra eta derioztarrek
egindako ahalegina eskultura-proiektu
zoragarri eta sinboliko honen une gorena
ospatzeko. Dozenaka herritar hurbildu zen
inauguraziora, horietako asko Andaluziako
inguru horretako jatorrikoak.
Artea batasun gisa
DerioKOmunikazioa izan da hasieratik arteproiektu hau bultzatu duena, eta eskertu egin
zuen artista argentinarrak azaldutako interesa
eta konfiantza, eta gure Udalaren kultur apustua.
Era berean, Fernando Centenori eta Beatriz
Alvarezi buruzko erreferentziak ere izan ziren,

Ohorezko aurreskua eta hitzaldi


hunkigarriak ere izan ziren.

Deriok Immigrantea inauguratu


du, Genalguacilgo Emigrantearekin
senidetutako eskultura. Biak dira Andrs
Montesantorenak. Ekitaldi jendetsua
izan zen. Bi udalerrietako udalordezkariak bertaratu ziren, eta migraziomugimenduek ekarritako aberastasuna
nabarmendu zuten.

106 Uztaila
Zenbakia 2014

Genalguacil eta Derio, argazki


bakar batean batuta.

Genalgucilgo arte-topaketen bultzatzaileak


baitira, biak ere herri horretako alkate ohiak.
Egungo alkate Miguel ngel Herrera eta M
Jos Rodrguez kultur zinegotzia etorri izanak
nabarmenago egin zuen bi udalerrien arteko
historiako ekitaldia. Komunikabide nagusiek
topaketa artistikoaren berri eman zuten. Euskal
Telebista zein Andaluziako telebista izan ziren
bertan. Aurki informazio-panel bat jarriko
dute eta bertan zehatz-mehatz azalduko da

Montesantoren eskultura
dozenaka herritarren
aurrean inauguratu zen
bi eskulturen arteko senidetza-proiektua.
Emigrantea eta Immigrantea. Obra bakar batean
batzen eta omentzen duen artea, jada gure
ondareko zati den obra.

ESKOLA GARRAIOAREN INGURUKO EZINEGONA

Institutuko autobusak murrizteak IGEa kezkatzen du

erioko Txorierri institutuko Ikasleen


Gurasoen Elkarteak gutun bat igorri dio
Hezkuntza Sailari, datorren ikasturterako
eskola-garraioaren arazorako irtenbide bat
eskatzeko. Bizkaiko Lurralde Ordezkaritzako
Garraio Zerbitzuak azaldu du gaur egun
ikasleak soberan daudela institutuari
zerbitzua ematen dioten hiru autobusetan:
10 Larrabetzukoak dira, 2 Lezamakoak eta 9
Zamudiokoak. Egoerari irtenbide bat emateko
proposamena da autobus batek ibilbide bera
birritan egitea. Horrek ekarriko luke talde
bat Derioko institutura eskolak hasi baino
50 minutu lehenago iristea eta kalean zain
egon behar izatea, eta beste horrenbeste

gertatuko litzateke etxera itzultzean. Egoera


hori larriagotu egiten da ordutegi trinkoa
dagoen egunetan: ikasturte osoko ostegun
eta ostiraletan, eta ekainean eta irailean. Data
horietan goizeko 07:00etan irtengo lirateke
euren etxeetatik, eta ez lirateke arratsaldeko
16:00ak arte itzuliko, bazkaldu gabe. IGEaren
ustez, irtenbidea ezin da inola ere gauzatu. Hori
dela eta, taldeak azaldu du datorren ikasturtera
begira aurreikusi egin dela ikasleen kopurua
handitzea; beraz, beste autobus bat gehitzea
ere beharrezkoa izango litzateke. IGEa prest
agertu da bilkura bat egin eta behin betiko
irtenbidea bilatzeko, eta Hezkuntza Sailaren
erantzunaren zain dago.

BULTZADA GIZARTE PROIEKTUEI


Udalak sei etxebizitza erabiliko ditu arrisku-egoeran dauden familientzat

dalak eta Eguzkilore Fundazioak, Bilboko


Critas Diocesanak sustatutako erakundeak,
hitzarmen bat sinatu dute, etxebizitza eman
ahal izateko minberatasun handiko egoeran
edo gizartetik bazter gelditzeko arriskuan
dauden familiei. Proiektuaren arabera,
Fundazioari sei etxebizitza lagako zaizkio,
gizarte-laguntza kudea dezan. Hasiera bateko
iraupena 5 urtekoa izango da, eta bi alderdiak
ados badaude, luzatzeko aukera emango da.
Proiektu honek indartu egiten ditu
Udalak jada ematen dituen gizarte-zerbitzuak:
gizarte-jantokia edo elikagaien bankua. Orobat,
indartu egiten du gizarte-langileak laguntza

behar duten pertsona eta familiei eskaintzen


dizkien zerbitzu tradizionalak. Azken helburua
argia da: euren bizilekua galtzeko arriskua bizi
duten (baztertuta, langabezian, gaixorik...
daudelako) pertsona eta familiak babesteko
estrategiak eta jarduerak bultzatzea,, eta gizaki
orok etxebizitza izateko duen eskubidea gure
herritarren artean bermatzea.
Hitzarmena sinatzera Udaleko alkatea eta
Gizarte Ongizateko zinegotzia (Lander Aiarza
eta Begoa Bilbao), Eguzkilore Fundazioko
presidentea eta Critas Bizkaia-ko zuzendaria
(Carlos Bargos) eta Eguzkiloreko zuzendaria
(scar Seco) bertaratu ziren.

KONPOSTATZEKO POLTSAK SALTOKIETAN


Ekimenarekin bat egin duten dendetan lor daitezke

xorierriko Mankomunitateak 1.450 familiak


eta 95 ekoizle handik bosgarren edukiontzia
(marroia) darabiltela zenbatu du. Edukiontzi
horretan uzten dira gerora konpost gisa
birziklatzen diren hondakinak. Bada, erabilera
egokia errazteko (ezin baita plastikozko
poltsarik bota), Udalak edukiontziaren
ongile legez identifikatzeko txartel bat
sortu du. Horren bidez, ekimenarekin bat
egin duten saltokietan aurkeztuta, Derioko
saltokiek konpostatzeko poltsa bereziak
eskainiko dituzte, erosketak eramateko.
Mankomunitatetik baieztatu dute izena
eman duten pertsonek informazio-gutun bat
jasoko dutela, txartela erantsita duela. Gutunbanaketa uztailaren bigarren hamabostaldian
hasiko da.

Auto-konpostajea
Proposamen berria aurkezteaz
Mankomunitateko buru Lander Aiarza
eta Aldundiko Ingurumen Azpiegituren
zuzendari nagusi Marta Barco arduratu
ziren. Biek espero dute jende gehiago
animatzea bosgarren edukiontzia
erabiltzera. Bada, erabiltzaile legez parte
hartzeko, izena eman behar da Kultur
Birikan. Bertan birziklatzeko kit bat emango
zaie: ontzi bat, poltsa egokiak, edukiontzi
marroia erabiltzeko giltza bat
eta informazioa edukiontzi horretan utzi
behar diren hondakinei buruz. Horren
guztiaren helburua da bermatzea bertara
botatzen diren hondakin guztiak egokiak
direla.

106 Uztaila
Zenbakia 2014

LAINOMENDI: GURE DANTZAREN HISTORIA


Liburu batek gure dantzariak biltzen ditu, batzuk Gerra Zibila baino
lehenagokoak dira

Lainomendi dantza-taldeko
zenbait kide.

antzak denbora luzea egin du gure herrian,


eta dantzari horiek guztiak omentzeko,
Lainomendik liburu bat argitaratu du. Bertan
dantzaren bilakabidea jaso da, izen propioen
bidez. Joan den ekainaren 25ean jendaurrean
aurkeztu zen, Kultur Birikan, Derio dantzan
izeneko lana. Ehun bat pertsona bildu ziren
ekitaldi hunkigarrira, eta zaletasunak eta
kultura sustraituak bat egindako hainbat
adinetako dantzariek parte hartu zuten.
Liburua egiteko, besteak beste Alaitz
Zabalak, Esther Aurrekoetxeak eta Atotz
Goikoetxeak informazioa bilatu eta datuak
bildu dituzte, zehatz. Testua berriemaileei
eginiko grabazioetan oinarrituta dago adierazi
du Txaro Martnek, Lainomendiko presidenteak.
Bestalde, nabarmendu egin du argitalpena
egitea funtsezkoa zela, protagonistak oso
nagusiak direla eta.

Laster 25 urte
Gure herriak betidanik dantzatu izan
du izen ezberdinekin: Sorkalde, Arin-arin,
Zutik, etab; baina, Lainomendik mende
laurdena beteko du datorren urtean. Txarok
azaldu du gure kultura eta euskara gazteen
artean sustatzeko sortu zela. Bada, gaur
egun taldean 110 dantzari daude: zenbait
belaunalditako ehun dantzazale baino
gehiago.
Beste alde batetik, Kultur Birikan eginiko
ekitaldian, aurkezpen legez hiru dantzarik
ohorezko aurreskua dantzatu ondoren, topaleku
bihurtu zen luncha egin zen. Dantzari lotutako
historia berriz bizi nahi dutenek Kultur Birikan
edo Udalean erosi ahal izango dute liburua,
hamar euroan: zenbateko hori euskararen
aldeko zenbait jarduera finantzatzeko erabiliko
da azaldu du Martnek.

KUKUKEk OIHALA JAITSIKO DU, OPORRAK DIRELA ETA


Emanaldi anitzez betetako urtea

okiko Kukuke antzerki-eskolak ateak itxiko


ditu, arrakastaz beteriko denboraldiaren
ondoren. Ikasturtea Keinuka mugaz gaindi...
Un guio un sueo grabatzen hasi zen: film
euskal-kubatarra da, non haurrek adierazitako
giza balioen alde egiten baita, antzerkiaren
bidez eta hari gidaria musika izanik. Institutuan
lehenengo grabazioa egin ondoren, errodatzelanek Larrabarri baserrian jarraitu zuten.
Bertan, amek eta artistek euren sormena eta
talentua askatu zituzten. Bada, ekimen honen
emaitza, Bilboko Kafe Antzokian estreinatu
zena, zine-aretoetan dago jada.
Beste alde batetik, Kubako ikastetxe
anaituarekin duen harremanarekin jarraitzeko,
eskolak proiektu bat egin du saltsa-tailerrarekin
batera; zehazki, Gabonetako opari legez bideo
bat igortzean zetzan, eta bideo horretan
Kukuke, bertakoen amek eta saltsa-taldeko
kideek kubatar erritmo aski ezagunean
dantzatzen dute: azcar delakoan.

Parte-hartzea
Gabonetan Gurea Aretoan Erreginaren
koroiaren lapurketa lana antzeztu ondoren,
Kafe Antzokiko XVI. Antzerki Topaketak ixteko
prestatu beharra etorri zen: ohore betea.
Horretarako, eskolak Izaki bat, nazkagarria
obra aurkeztu zuen. Gidoia ikasleriaren
ekarpenekin idatzi zen, eta tolerantziari
eginiko oihua da. Aurten, gainera, Kukukek
jaietan parte hartu du: Herri Martxa Martxa
Herrian-eko ordezkari izan da, eta orduan ere
amek dena eman dute.
Orain, uda bertan dago eta oihala jaitsi
behar da. Kukukek bere azken antzezlanarekin
esan zion agur oholtzari, askaria barne, Gurea
Aretoan. Horrela amaitu zen ikasturtea,
baina farandula-giroan esan ohi den bezala,
ikuskizunak jarraitu egin behar du; beraz,
irekita dago 2014/2015 ikasturterako
matrikula, euren talentua eta ondo pasatzeko
gogoa erakutsi nahi dutenentzat.

106 Uztaila
Zenbakia 2014

EGUZKIARI KULTUA,
SAN JUAN DELA ETA

Bildutakoa, elikagaien bankurako

rtero legez, San Juan gaua magikoa izan


zen. Gure herrian, San Juan sua tradizioaren
ikurra da jada, oso une berezia, jendeak urteko
gau laburrena ospatzeko baliatzen duena.
Erritualak dantzekin hasi ziren eta
horren ondotik etorri zen argia: iluntasunik
gabeko argia. Ondoren, arratsaldeko zazpiak
eta erdi inguruan, txitxiburduntzia banatu
zen, euro bateko prezio sinbolikoan. Halaber,
txokolatearekin bizkotxoak eman ziren,
tradizioarekin bat etorriz. Aurten bildutakoa
tokiko elikagaien bankuari eman zaio. Azkenik,
gaueko bederatziak eta erdi inguruan, eguneko
une epikoa heldu zen: sua piztu zuten.
Tradizioz, desioz, erritualez, legendaz eta

Haur nahiz helduek gozatu zuten


San Juan su magikoarekin.

magiaz beteriko unea da, eta horiek guztiek


misterioz eta zoriontasunez inguratzen dute
solstizioa. Hori guztia argiaren berotan.
Uda hasten da, sua amatatzen da,
baina suaren argiak jarraitu beharreko bidea
argiztatzen du, urtero legez berriz aurki
ditzagun gure desioak, ilusioak eta pasioak, San
Juan gauean. Gau magikoena.

DENETARIK TRUKATZEKO AZOKA


TXIKIA
Erabilitako gauzak trukatzeko bigarren hitzordu bat
egingo da udazkenean

rabiltzen ez dena berrerabiltzeko eta gazteen


artean kontzientzia hori hedatzeko, Txoriberri
Kultur Elkarteak urteko lehenengo azoka txikia
antolatu zuen ekainean, horretarako erdialdeko
oinezkoentzako bideak erabilita. Hitzordu
horren asmoa da bigarren bizitza bat ematea
euren jabeek jada ez darabiltzaten objektuei.
Aurten guztira 57 parte-hartzaile bildu ziren,
eta eguna goizeko zortzietatik arratsaldeko
ordu bietara luzatu zen. Antolatzaileak pozik
agertu dira, nahiz eta, bitartekoak falta izan
direnez, ezin izan den kanpaina handirik
egin eta murriztu egin den parte-hartzaileen

kopurua, aurreko
urtearen aldean.
Azoka txikian
denetarik
trukatzen da:
arropa, bizikletak,
altzari zaharrak
eta sukaldeko
tresnak. Betekizun bakarra da gauza berriak ez
izatea; izan ere, xede nagusia da birziklatzea
bultzatzea. Antolatzaileak datak bilatzen ari
dira azaroan eta abenduan, aurten bigarren
azoka ere egiteko.

FUTBOLA, KAUSA ON BATEN ALDE


Babesle handi batek bermatu egiten du VI. Sabino Zubieta Torneoa

utbola oso sustraituta dago gure herrian,


eta hori erakusten dute Arteaga eta Derio
taldeek, Ibaiondo zelaian entrenatzen direnek,
dituzten kategoriek. Joan den ekainean
VI. Sabino Zubieta Torneoa jokatu zen zelai
horretan, helburu solidario batekin: bildutako
dirua Gure Seeaki ematea. Bada, helburua
luzaz lortu zen, bidean babesle handi bat
aurkitu baitzuten.
Guztia hasi zen klubeko talde teknikoa,
kirol-ekitaldia antolatzeaz arduratzen dena,
Carrefour-era joan zenean, torneoko irabazleen
artean zozketa bat egiteko produktuen
bila. Frantziar multinazionalak ekitaldiaren
ongintzako xedearen berri izan zuenean,
torneoa babestea erabaki zuen, taldeari
materiala eta zenbait produktu sorta emanez.

Azkenik, Arteagako taldeetako kideek


topaketa berezia gozatzeko aukera izan zuten,
eta guztiek irabazi zuten, helburu argi batekin:
ezin hobeto pasatzea eta lagundu ahal izatea,
euren harea-aletxoak emanez, Gure Seeak
elkartearekin batera.

HASI DA IGERILEKUEN DENBORALDIA

Denok uretara irailaren 7ra arte

rain dela hiru urtetik, aukera daukagu herrian


bainu bat aire zabalean hartzeko. Garai
batean, uraz gozatzeko edo eguzkia hartzeko
hondartzara edo ondoko herrietara joan beharra
zegoen, baina estali gabeko igerilekuak ireki
zirenez geroztik, gutxitu egin da hara eta hona
dabilen jende kopurua. Eguraldi ona egiten
duen egun batean 600 pertsona inguru ere bildu
izan dira igerilekuetan. Denboraldia lehengo
urtean baino lasaiago hasi bada ere, lehenengo
hilabetean erabiltzaileen erdia zenbatu da.
Teknikarien taldeak jende gehiago etortzea
espero du denboraldiaren erdiko hilabeteetan,
alegia, uztailean eta abuztuan.

10

Ordutegia osoa da, lehen eta azken


hilabeteetan izan ezik. Kasu horretan,
igerilekuak arratsaldean bakarrik egongo dira
irekita, lauretatik zortzi eta erdietara. Uztailean
eta abuztuan, ordutegi jarraitua izango da,
goizeko hamaiketatik. Teknikariek adierazi
dute aurten garrantzi handiagoa eman zaiola
salbamenduari, eta jende gehien dagoen
hilabeteetan, uztailean eta abuztuan, bi sorosle
izango dira, zerbitzua hobetze aldera.

Igerilekuetan 650 pertsona


ere bildu ohi dira.

HAURRAK HIZLARI
Eskolako Agenda 21en bisita eta erakusketa

Tokiko Agenda 21
Agenda Local 21

kasturtea amaitu egin zen eta udaletxeko


bilkura-aretoan ebaluazioa eta lorpenak
erakutsi ondoren, Eskolako Agenda 21en
taldeak egindako lana aurkeztu zigun
ekaineko foroan. AL21en bertsio txikia
hezkuntza-komunitatearen partaidetzan
eta esku hartzen duen ikasleen
protagonismoan oinarritutako hezkuntzaprograma da, eta udalerriaren garapen
iraunkorraren lagungarri da. Ikasturte
honetan Eskolako A21ek landutako
gaia klima-aldaketa izan da. Zehazki,
diagnostiko bat egin da, CO2aren isurien
eta energia aurreztearen inguruan. Ikasleek
irteerak ere egin dituzte Urdaibaira, Lekeitiora
eta Sukarrietara. Gainera, honako hauei buruzko
tailerretan parte hartu dute: uraren eta argiaren
kontsumoa, papera sortzea, edukiontzi marroia
ezagutzea edo tabakismoa saihestea. Hori
guztia udal-aparejadorearekin batera eginiko
hitzaldi eta jardunaldi teknikoetan. Bestalde,
patruila berde bat sortu da, hondakinak egoki
birziklatzen laguntzeko eta eskolako patioa
garbi mantentzeko.
Ikasturte berrirako proposamenak eta
konpromisoak
Lortutakoen ondoren, datorren
AL21en ekaineko foroa ireki zitzaion
Eskolako agendari, eta horrek klimaaldaketa gelditzeko lana aurkeztu
zuen, etorkizunerako proposamen eta
konpromisoekin

Ikastaroa eta lortutakoak


baloratu ziren
denboraldirako konpromisoak proposatu dira:
besteak beste, hamaiketakoa tupperretan
ekartzea, aluminioaren erabilera murrizteko,
eta hondakinak birziklatzea sustatzeko, bereiziz
eta dagokien edukiontzira botata. Gainera,
eguzki-egunetan eskolara oinez joaten saiatuko
dira eta pertsianak igoko dituzte, argi naturala
baliatzeko. Azkenik, euren familiarekin batera
zaborra sailkatzen arituko dira. Bestalde,
Udalari zenbait neurri proposatu dizkiote, hala
nola edatekoa ez den ura erabiltzea landareak
ureztatzeko, igerilekuetako ura erabiltzea
kaleak garbitzeko edo argiak pizteko ordutegia
atzeratzea, baita autobus-geltoki berriak egitea
ere (esate baterako, txaleten eremuan), garraio
hori sustatzeko, edo udal-parke mugikorraren
autoak elektronikoak izatea.

11

BAT-BATEAN,
LHOSPITALET
Egun batetik bestera, Valen, Derio
utzi, eta Kataluniara joan zen

stekabean, egun batetik bestera, halaxe.


Horrela joan zen Valen Rodrguez Pineiro
Deriotik herrialde katalanetara, ostiral
batean joan nintzen enpresatik, astelehenean
Bartzelonan hasi behar nuelako lanean.. Han,
bizitza berriari ekin zion, garai hartako neskalagunarekin batera. Bien arteko tratu batengatik
erabaki zuen alde egitea: gutxi gorabehera
egonkorra zen lan bat aurkitzen zuen lehenak
bere hirira eramango zuen bestea. Esan eta
egin. Hala, gure herritarra goizetik gauera beste
hiri batean zen, eta ez zitzaion batere zaila egin
egokitzea; izan ere, 5 urte zeramatzan oporretan
eta asteburuetan bertara joaten. Errespetuz
jaso zuten Bilbokoa zinela esatean hainbatek
gaizki pentsatzen zuten, gai politikoak direla
eta. Lehenengo irudipenaren ondoren ezagutu,
eta ikusten zuten euskaldunok ez garela uste
zuten bezalakoak, ez zetorrela bat buruan zuten
irudiarekin.

Valen, garai bateko irudi


zahartuak.

12

Onartzen du arraroa egiten zaiola hango


estresa, beti leku guztietara korrika joan behar
hori, eta pinuek ez dutela iparraldekoek duten
forma bera, zuhaitz borobilak dirudite, esan
du barrez. LHospitalet de Llobregat-en bizi
da, eta egunerokoan lanetik etxera ibiltzen
da eta familiarekin. Katalanak baratze edo
dorreren batera joan ohi dira, asteburuko txalet
horietako batera, alegia, baina Valen bizikletaz
ibiltzera joaten da. Katalanen eta euskaldunen
elkartasun puntu bat aipatzekotan, berak dio
Athletic gustuko dutela, ideologiagatik, eta
kuadrillak, dugun giro onagatik, baita gure
bizilagunak prestatzen duen patata-tortilla ere,
eta marmitakoa, hatzak miazkatzen baitituzte
onartu du.
Lagunak, herritarrak eta familia
Malenkonia du, hemen utzitako
herritarren alaitasunaren, jaien, lagunen eta
familiaren malenkonia. Jaiez ari dela, Santiago
jaiak gogoratu ditu bertako jolasengatik
eta San Miguel jaiak, belaunaldi berriek eta
auzoko jendeak antolatutakoak. Eta bereziki
gogoratu ditu sanjuanak suengatik eta
lehiakortasunagatik: ea zein ataritakoa zen
handiena. Horrekin batera, gure mendien
kolore berdea datorkio burura Derioz pentsatzen
duenean, eta, jakina, lagunak, herritarrak eta
familia. Valen ahal duen guztietan etortzen
da, jakina da: Gabonetan, udako oporretan,
astebururen batean eta beti nire seme-

106 Uztaila
Zenbakia 2014

1997tik, LHospitalet de
Llobregat-en bizi da Valen.

alabekin. Lagunekin ere etorri izan da noizbait,


eta, esten duenez, liluratuta gelditzen dira
hemengo bizimodua eta hemengo jendea
ezagutzen dutenean. Zoragarria iruditzen
zaie guztia. Gainera, onartzen du etortzen den
bakoitzean zerbait berria aurkitzen duela: egia
esan aldatu egin da, eta hobera izugarri
gustatzen zait. Eta, are gehiago hegazkinean
ia ordubeteko bidaia egin ondoren etxera
itzultzen denean.

LHospitalet de Llobregat

Nukleo katalan hau


Llobregat ibaiaren
ezkerraldean dagoen
udalerri bat da,
atsegina eta ikusteko
ederra, Valenek
dioenez. Bere auzoa
betoizko bloke berdin
eta aurrefabrikatuez
osatuta dago, hori
ikusten diot txarra,

baina LHospitaleten
auzo ugari daude.
Belvitge, Cam Serra,
Florida, Hostafran,
Santa Eulalia...
Taberna batzuetan
egiten dituzten
ogitartekoak
gomendatuko lituzke.
Joatekotan, hobe
udaberrian joatea;

Egun batetik bestera, Valenek lana utzi zuen


Derion, Bartzelonako beste batengatik.
Akordio bat lortu zuen bikotearekin: bestearen
hirian lana aurkitzen zuen lehena bizilekuz
aldatuko zen. Berak lortu zuen. Ez zitzaion
zaila egin egokitzea, baina saihestu egiten du
bertako estresa. Familiaren, herritarren eta
lagunen falta sumatzen du, eta buruan ditu
garai bateko jaiak: San Miguel, Santiago edo
sanjuanak. Noizean behin itzultzen da semealabekin, eta bisita bakoitzean zerbait berria
aurkitzen du.

Jendeak begiko ditu


Athletic eta kuadrillak
izan ere eguraldi ona
egiten hasten da, eta
egunak luzeagoak
dira. Bartzelonako
Tibidabora joatea
gomendatzen du.
Kataluniako jolasparkerik zaharrena
da, eta, gainera,
bertatik Kataluniako
hiriburuaren ikuspegi
ikusgarriaz goza
daiteke. Ondoren,
Boqueriako azokatik
paseo bat emateko
gomendioa egin du.
Bertan, mundu osoko
janaria aurki daiteke,
eta gastronomiaren

berezitasunak ezagutu
ondoren fideua bat
dastatzea aholkatzen
du, eta postre gisa,
krema katalana.
Nonbait galtzekotan,
Sant Joan Desp herria
gomendatzen du.
Eta azkenik galdu
ezineko jai bat da
ekainaren 23koa, Saint
Joan, egun horretan
herritarrak parkeetara
eta auzo guztietako
atarietara ateratzen
dira afaltzera, eta haur
eta helduek mota
guztietako milaka
petardo pizten dituzte.

13

DERIOK UDALA ZABALTZEN ESTREINATUKO DU


Parte hartzeko, gardentasunerako
eta gobernamendu onerako tresna

ure herria administrazioko proiektuen eta


aurrerapenen buruan da berriro ere. Orain
dela urtebete osasun txartel berria estreinatu
zen, eta, aurten, Derio Zabaltzen proiektua
ari da ate-joka. Bizkaiko Foru Aldundiaren
BiscayTIK fundazioaren bidez, aplikazio honek
aukera emango du, herritarren parte-hartzean
aurrera egiteko: batetik, datuak emango
ditu, hainbat adierazlerekin, gardentasunean
sakontzeko eta, bestetik, gobernamendu
onaren ideia indartuko du. Hori guztia IKTen
bidez (Informazioaren eta komunikazioaren
teknologiak), erraz sar daitekeen webgune
berritu baten eta sakelako telefonoetarako
aplikazio iraultzaile baten bidez.
Bizkairako aurkezpena
Foru Aldundiko, BiscayTIK bere fundazioko
eta Derioko udalbatzako ordezkariak
ekainean bildu ziren gure bilkura-aretoan,
proiektu aitzindari honen tresna Bizkaian
ezagutarazteko. BiscayTIKek zerbitzu hobe
bat emateko eta administrazioa gure
herritarrengana gerturatzeko beharrezko
tresnak herritarren eskura jartzeko lan egiten
du, eta kasu honetan udalen eskura jartzeko.

Kostua da beste abantaila bat. BiscayTIK


Bizkaiko udal guztien esanetara dago eta
biztanle guztien eskura, udalentzat kosturik
izan gabe. Helburua da saihestea teknologia
berrietarako sarbidean arrakala digitalak edo
zailtasunak egotea.
Gardentasuna oinarria
Hori gainditu ondoren, hurrengo
erronka parte-hartzea, gardentasuna eta
gobernamendu ona zen. Bilakaera natural
baten ondorioz, gizarte aurreratu baten berezko
eskaera logiko gisa, gure administrazioak
ezin ziren atzean geratu. BiscayTIK
fundazioa eskaera berri horiei erantzuteko
administrazioetako kide teknologikoa da.
Derio, probarako bankua baino gehiago,
proiektu honen buru izango da. Helburua da
gardentasuna eta herritarren parte-hartzea
erraztea betiko filosofiarekin, teknologikoki

Duela urte askotatik, Derio herritarren parte-hartzearen buruan ari da kokatzen. Tokiko Agenda 21en foroak
proiektu orokor honen erreferente dira lanean aritu diren ia hamar urte hauetan, baina badaude parte-hartze
hori sakontzeko beste tresna batzuk ere: galdetegiak, topaketak, ikerketak Baina Derio Zabaltzen-en bidez
(zabaltzen.deriokoudala.net), tresna birtual hau 365 egunetan 24 orduz egongo da irekita. Web ekimen berri
honek tresnak aztertzen ditu, udal kudeatzaileek modurik onenean lan egin ahal izan dezaten herritarrei
hainbat alderditan hitza emateko.

14

106 Uztaila
Zenbakia 2014

aurreratua den eremu batean, eta, era berean,


doakoa, integratzailea, kalitatezkoa, segurua
eta fidagarria den eremu batean.
Udala Zabaltzen Bizkaian jarri da abian,
Derion, eta hemendik aurrera etorriko dira
BiscayTIK fundazioaren mende dauden
gainerako udalak. Foruetako ordezkariek eskertu
egin zuten udalbatzak agertutako interesa eta
Derio ematen ari den pausoa horrelako tresna
batekin herritarrengana irekitze aldera, horren
arriskuak jakinda; izan ere,
ahalegin handiagoa egin
behar da eta hasiera-hasieratik
zerbitzua batez ere online eta
modu irisgarri batean ematea
eskatzen du.
Web atari edo tresna
honek izango duen atal
nagusia gardentasunarena
izango da. Fitxa horretan
oraindik ez dago
aktibatuta, urtearen amaieran aktibatuko da,
Transparencia Internacional gobernuz kanpoko
erakundeak markatutako adierazleak azalduko
dira. Udalbatzarekin, kontratazioekin eta
abarrekin lotutako adierazle ekonomiko horiek
(laurogei inguru) kontsultatu ahal izango
dira, ondo egituratuta eta adierazle horietara
erraz, azkar eta modu ulergarri batean iristeko
moduan.
Bloke bereiziak
Udala Zabaltzen, BiscayTIKen
plataforma berria, Derio Zabaltzen bihurtu
da gure kasuan. Gure herriarentzako tresna
pertsonalizatua izango da, eta bertan gure
herritarrek informazioa lortu ahal izango
dute eta online parte hartu gure udalerriko

eguneroko kontuetan. Web atariak edo tresnak


4 atal nagusi ditu. Lehenengoa herritarren
parte-hartzearekin eta gobernamendu
onarekin lotutako berrien bloke bat. Bigarrena
Kalezaindu izango da, atari honetako eta
aplikazio honetako produktu izarra. Gertaerei
buruzko tresna bat da, eta horren bitartez
edonork bidal dezake udalerriko leku bati
buruzko gertaera bat. Hori bidaltzean (in situ
lekutik bertatik edo etxetik) komunikazio eta
koordinazio prozesu bat ezartzen
da zerbitzu teknikoen artean
(batez ere, hirigintzakoa); izan
ere, eguneroko bizitzan eragina
izan dezaketen eta horiek
konpontzea premiazkoa den
gertaerak jasotzen dira bereziki.
Mapa batean gps kokagune
bat jarrita, hainbat koloretan
markatzen ditu atzemandako
gertaerak.
Hirugarren blokea topaketa birtualei
dagokiena da, eta alkatea da udal-gobernuaren
ordezkari. Tokiko agintari gorenak eskuragarri
egongo dira aurretik jakinarazitako egun eta
ordu jakin batean online galderak erantzuteko,
aurreko ekainaren 25ean egin zen bezala,
erantzun ona izan baitzuen. Deialdia egin
ondoren, galderak bidali ahal izango dira.
Hurrengoa irailean izango da. Azkenik,
galdetegiak eta udaletako hainbat gairi
buruzko parte-hartze zuzenak egongo dira,
erroldatuta dagoen edo ez dagoen edonork
iritzia emateko edo emaitza guztiak ikusteko.
Izena emateko, BiscayTIKek ematen duen posta
webgune (bizkaia.eu) baten bidez egin daiteke,
bi aldiz bozkatzea saihesteko eta galdetegi hori
baliozkotzat hartzeko.

15

You might also like