Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

LI NI U
Vi nhng u im ni bt ca mnh nh tng cng sut, tng hiu sut chy, gim kh thi ng
c tng p ngy cng c s dng ph bin. K t khi Gottlieb nhn bng pht minh sng ch s
DRP 34.926 v tng p cho ng c t trong cng bc nm 1885 cho n nay tng p tr qua
mt qua trnh pht trin lu di. 06/03/1896 Rudolf Diesel nhn bng pht minh sng ch s DRP
95.680 v tng p cho ng c t bc chy. Pht minh ch ra kh nng thc hin nn nhiu cp
trong ng c 1 xylanh bng cch b tr thm mt bm nn trc ng np. Tuy nhin ngi
thc s gn lin tn tui ca mnh vi tng p chnh l k s ngi Thy S Alfred Buchi. Ngy
16/11/1905, Alfred Buchi nhn bng pht minh sng ch mang s DRP 204630 t vn phng pht
minh Reich, c.Tuy kt cu u tin ny ca Alfred Buchi cha c hon chnh nhng cng l
nn mng cho nhng ci tin sau ny ca ng. Cng ngy cng ngh tng p cng pht trin, nht
l trong vng 3 thp k tr li y. Ko theo l hng lot nhng ci tin trn cc phng tin
vn ti.
Cng ngh tng p ng c t trong s dng my nn l cng ngh tng p c s dng rt ph
bin ngy nay. Tng p dng my nn gm 2 loi : tng p c kh (Mechanical Supercharging) v
tng p tuabin kh (Exhaust Gas Turbocharging). Trong tng p c kh, my nn c dn ng
t trc khuu ng c. Cn trong tng p tuabin kh my nn c dn ng nh tuabin tn dng
nng lng kh x ca ng c t trong. Vi nhng kin thc hc v c thm cc ti liu
chuyn ngnh em xin c trnh by cc hiu bit ca em v cng ngh tng p s dng tuabin
kh.
Tuy nhin do trnh v kin thc cn hn ch nn trong thi gian lm n khng th trnh
khi nhng thiu st. Em knh mong nhn s ch bo ca thy vn kin thc ca em v tng p
c th hon thin hn. Em xin chn thnh cm n.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 1

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

Phn I: Khi qut chung.

- ng c khng tng p, trc tip ht khng kh t ngoi tri, do b hn ch v s lng khng kh ht
vo xilanh nn tim lc nng cao cng sut ng c khng ln. Nu dng mt my nn ring nn
trc khng kh ri a vo xilanh ng c x c th lm tng mt khng kh, qua lm tng khi
lng khng kh np vo xilanh mi chu trnh, v vy x c th lm tng cng sut ng c. Cch lm y
c gi l tng p.
- Tng p i vi khng kh a vo xilanh c th lm tng cng sut ng c rt nhiu. tuy nhin i vi
ng c xng khi tng p thng d gy kch n, to nn nhiu kh khn trong s dng thc t, nn rt t
dng. Vi ng c iden khng c kh khn trn, nn tng p l bin php cng ha p e tt nht. c
bit thi gian gn y, do c tin b nhanh v k thut tuabin v my nn nn phm vi s dng tng p
ngy mt m rng v p sut tng p ngy mt nng cao lm cho khng nhng tnh nng ng lc hc
ca ng c tt hn ng c khng tng p m cn h thp sut tiu hao nhin liu. Tuy nhin cng nng
cao mc tng p, ng c iden c cng ha cng nhanh v Pe x lm tng ph ti c kh cng
nh ph ti nhit ca ng c, do phi t ra nhng yu cu cng kht khe khi ch to cc chi tit ca
nhm pistong, cc loi bc trc, xupap, np xilanh ngoi ra cng i hi to ra h thng nhin liu mi
vi quy lut cp nhin liu kht khe hn, vi phun c p sut cao hn v h thng tng p tuabin kh hon
ho hn.

I. Cc phng php tng p ch yu.

Da vo ngun nng lng nn khng kh trc khi a vo ng c, ngi ta chia

cc phng php tng p thnh bn nhm sau:

1. Tng p dn ng c kh.(supercharger)
- truyn ng t trc khuu ng c, qua bnh rng, xch hoc dy ai dn ng my nn kh kiu ly
tm, kiu ly tm, kiu roto, phin gt hoc kiu trc vt

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 2

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

2. Tng p nh nng lng kh thi.(turbocharger)

- Ngun nng lng nn khng kh c ly t kh thi. nhm ny li c chia ra hai loi:
a) Tng p tuabin kh: my nn c dn ng bi tuabin kh hot ng nh nng lng kh thi ca

ng c. Khng kh t ngoi tri qua my nn c nn ti p sut cao ri vo xilanh ng c. Do tng

p tuabin kh c dn ng nh nng lng kh thi, khng phi tiu th cng sut ng c nh tng p
c kh, nn c th lm tng tnh kinh t ca ng c, ni chung c th gim tiu hao nhin liu khong 310%. ng c tng p cao, thng lp kt lm mt trung gian nhm gim nhit , qua nng cao mt
khng kh tng p i vo ng c. Khi hot ng nhng vng cao nguyn, cng sut ca ng c
tng p tuabin kh cn to iu kin gim n, gim thnh phn c hi trong kh x, do loi ny ang
c s dng nhiu nht hin nay. Nhng ng c diesel t 35kW n 35000kW phn ln u dng tng
p tuabin kh( ti 70-80%).

Tng p tuabin kh
b) Tng p bng sng kh: Kh thi ca ng c tip xc trc tip vi khng kh trn ng ti xilanh,

trong b tng p bng sng kh, nn s khng kh ny trc khi c np vo ng c.

3. Tng p hn hp.
- Trn mt s ng c, ngoi phn tng p tuabin kh cn dng thm mt b tng p dn ng c kh. V
d trn ng c hai k, c p sut kh qut cn thit khi khi ng cng nh chy tc thp v ti
nh, phi s dng tng p hn hp. tng p hn hp c thc hin theo hai phng n: lp ni tip v
lp song song.
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 3

Tng p TuaBin Kh
4.

GVHD: Trng Thnh Trung

Tng p nh hiu ng ng ca dao ng p sut.

- Li dng hin tng lu ng khng n nh ca dng kh trn ng ng dn, do tnh gin on ca

cc qu trnh np, thi ca ng c gy ra bng cch b tr hp l kch thc cc ng np v thi
nhm lm tng khng kh np vo xilanh mi chu trnh.
- Trong thc t s dng, ngoi 4 cch tng p chnh k trn cn c cc h thng tng p v cc phng
php t hp khc thch hp cho tng trng hp c th, tha mn nhu cu tng p cho ng c.

II. Phng php tng p tuabin kh.

A. Tng p tuabin kh.
1. Cng dng
- Tng p tuabin kh l phng n tng p dng tuabin lm vic nh nng lng kh x ca ng
c t trong dn ng my nn. Kh x ca ng c t trong c p xut v nhit rt cao
nn nhit nng ca n tng i ln. mun kh thi sinh cng n phi c dn n trong mt thit
b to ra cng c hc. nu n dn n trong xilanh ng c t trong th dung tch ca xilanh
x rt ln, lm cho kch thc ca ng c t trong qu ln, nng n. iu ny mc d lm tng
hiu sut nhit nhng nhng tnh hiu qu c nh gi bng gi tr p sut trung bnh s rt
nh. tn dng tt nng lng kh x, ngi ta cho n gin n n p sut mi trng v sinh
cng trong cnh tuabin.
- trong s nng lng nhit cung cp cho ng c khng tng p, ch c khong 30-40% c chuyn
thnh cng c ch, nhit vt l ca kh thi em ra ngoi tri chim khong 40-50%. Nu dng tuabin
kh s kh thi c nhit cao k trn c tip tc gin n sinh cng, trc khi thi ra ngoi tri v
dng cng y dn ng my nn tng p( trnh dng cng sut c ch ca ng c) s c th nng cao
cng sut c ch v ci thin tnh kinh t ca ng c. Tng p tuabin kh chnh l mt thit b thc hin
vic thu hi mt phn nng lng ca kh thi, s nng lng thu hi ny chim ti 5-10% ton b nng
lng nhit cp cho ng c.
- Tng p tuabin kh vn hnh bng nng lng tha trn ng x ca ng c. C cu ny nn
hn hp nhin liu qua kt lm mt, trn vi 1 phn kh x v a chng tr li bung t.
- Buchi a ra tng tn dng nng lng ng hc sinh ra t kh thi p sut ln nn hn
hp kh np trc khi vo ng c. Buchi s dng dng kh thi vn hnh tua-bin, qua , nn
dng kh np trc khi vo ng c, k thut ca ng mang tn turbocharger - tng p tua-bin.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 4

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

Mt ct ca turbocharger, mu : kh thi, mu xanh: kh np.

2. Cu to.
- N bao gm mt tua bin hng trc lp trn cng mt trc vi my nn li tm, trc ca tuabin my nn
c bi hai ln t ngoi. Cm tuabin my nn ny c trang b b gim m rt tt, ton b v,
dng kh vo v ra tuabin u c lm mt bng nc.

- B tng p t ngay st ng c v c cu to nh hnh trn. Nguyn l hnh thnh tng p da

trn c s tn dng ng nng ca dng kh x, khi i ra khi ng c, lm quay my nn kh.
Dng kh x i vo bnh tuc bin 1, truyn ng nng lm quay trc 2, dn ng bnh 3, kh np
c tng p i vo ng ng np ng c. p sut tng p kh np ph thuc vo tc ng
c (tc dng kh x hay tc quay ca bnh 1). Vi mc ch n nh tc quay ca bnh 1
trong khong hot ng ti u theo s vng quay ng c, trn ng np c b tr mch gim ti
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 5

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

9 (hnh v). Mch gim ti lm vic nh van iu tit 6, thng qua ng kh phn hi 7 v cm
xy lanh iu khin 8. Khi p sut tng p tng, van 6 m, mt phn kh x khng qua bnh tuc
bin 1, thc hin gim tc cho bnh nn kh np, hn ch s gia tng qu mc p sut kh np.

B. B tuabin tng p.
a. Cng dng.
- Tubin kh l thit b bin i ni nng v th nng ca cht kh thnh c nng, qu trnh bin i
ny c thc hin nh c s tc ng tng h gia dng kh v cnh tubin.
Ni nng v th nng ca cht kh trc tin c bin i thnh ng nng, sau l qu
trnh bin i ng nng thnh c nng (quay bnh cng tc) trong tuabin. Cc qu trnh ny
c thc hin trong vi phun (hai cnh hng) v bnh cng tc.

b. Phn loi.
- b tuabin tng p gm c hai phn chnh l my nn v tuabin kh cng cc c cu ph nh bc
trc, thit b bao kn, cc h thng bi trn v lm mt
- Da vo dng chy trong tuabin kh ngi ta chia ra lm hai loi: tuabin tng p hng trc v
tuabin tng p hng knh. C hai loi trn u c pht trn song song. Ni chung b tuabin
tng p hng knh dng cho nhng trng hp cn lu lng nh(ng knh ngoi ca bnh
cng tc nh hn 180 mm) cn b tuabin tng p hng trc dng cho cc trng hp cn lu
lng ln (ng knh ngoi ca bnh cng tc ln hn 260 mm). vi trng hp ng knh
ngoi ca bnh cng tc t 180-260 mm, ngi ta dng c hai loi trn.
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 6

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

1. B tuabin tng p hng knh.

- Dng kh chuyn ng theo hng t ngoi vo tm v i ra theo chiu trc, kh c dn n
trong cnh dn hng sau l bnh cng tc.
- V mt kt cu, bnh cng tc ca tuabin hng knh ging cng tc ca my nn ly tm. Dng
kh vo tubin theo chiu t ngoi vo trong, tuy nhin cng c tubin hng knh c dng kh i t
tm ra.
- Vi s pht trin ca k thut, ngi ta c th s dng k thut c to ra cc cnh tuabin t
vt liu coban, niken hoc titan cho php sn xut c tnh cng nghip nhng tuabin chiu hng
tm v i ra theo chiu trc, vi kt cu ny bo m cho dng kh c thot ra mt cch d
dng. Loi tuabin ny c u im vt tri so vi tuabin hng trc khi ng knh ngoi ca n
nm trong khong 125-300 mm. ngy nay, tuabin hng knh thng c ng knh di 160
mm. tuabin c ng knh trn 300 mm thng l tuabin hng trc. Nu mt ng c c cng
p sut c ch trung bnh th khi c trang b bng tuabin hng knh c nhit kh x thp hn
so vi khi c trang b bng tubin hng trc. Nh sau khi i qua b tuabin tng p, khng
kh c nn s b trc khi i vo ng c. Cc b tuabin tng p lu lng nh u dng
loi tuabin tng p hng knh v vi lu lng nh hiu sut ca tuabin hng knh cao hn loi
hng trc, ngoi ra cn c thm nhng u im c bit: qun tnh nh, tnh tng tc tt, dung
tch b v cu to n gin. bc trc ca b tuabin tng p hng knh u l bc tri hoc bc
trt.

2. B tuabin tng p hng trc.

- B tuabin thng do tuabin hng trc v my nn ly tm to nn. Nguyn l lm vic ca b
tuabin tng p hng trc cng tng t b tuabin tng p hng knh do Kh chy i vo tuabin
c th nng cao. Khi i vo cnh hng ca tubin s c dn n v lm cho vn tc kh tng ln,
hng chuyn ng dng kh thay i. dng kh c gia tc v tc dng ln cnh tubin sinh ra
cng c hc lm quay tubin. Vi c im l: lu lng ln, hiu sut cao, thch hp vi ng c
dieden c ln v c va. Bc trc thng dng bc trt hoc cc bi.
- Trong mt thi gian di thi k u ca s pht trin, tuabin hng trc c s dng tng
p cho ng c t trong v trong thi k ny ch c nhng ng c diesel c ln v rt ln mi c
yu cu tng p. Nhng ng c ny hu ht l cc ng c m khi cha tng p t c
cng sut khng di 400 m lc. tuy nhin, v mt trng lng gi c v kch thc ca loi
tuabin ny l hon ton khng thch hp vi loi ng c c nh, c bit l hiu sut ca tuabin
hng trc ch c th chp nhn c khi chiu cao ca cnh phi tng i ln, t ra phi ln
hn 20 mm.
3. My nn ly tm.
My nn ly tm l dng my nn ch yu dng trong h thng tng p tua bin my nn cho ng
c t trong nh cc u im ch yu sau:
- Kt cu n gin, trng lng v kch thc nh.
- Chm sc v bo dng d dng, thun tin.
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 7

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

- C th lm vic vi s vng quay ln nn c th cho lu lng ln.

- Lu lng c dng cung cp lin tc, u n.
- Bi trn tng i i n gin v lu lng bi trn khng ln.
My nn ly tm c th l loi mt tng hoc nhiu tng, song do kt cu ca loi my nn ly tm
c nhiu tng thc cht l s ni tip cc my nn ly tm mt tng li vi nhau nn khi nghin
cu ch cn tm n loi my nn ly tm mt tng.
My nn ly tm c th c mt ming ht hoc hai ming ht kt cu hai ming ht c th
cho lu lng kh thng qua ln hn. Bnh cng tc hay cn gi l roto c dn ng t bn
ngoi. Khi roto quay, di tc dng ca lc ly tm, cht kh nm gia cnh v a chuyn ng
hng knh theo hng t trong ra ngoi.
a.cu to.
- V my gm c ca ht , ca x
- V trong
- Vch ngn
- Rto gm trc, bnh gung
- , chn
- Vng lm kn khut khc gia cc cp
- B lm kn hai u trc

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 8

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

a.1. V my
V my l chi tit c cu to phc tp, c khi lng ln, l gi cho cc chi tit
khc. Trong v my c cc trc cc trc my, c cc o nc dn nc lm
mt, c cc khoang dn kh. V my c ch to thnh 2 na thun tin cho
vic tho lp, tuy nhin cng c loi v my c ch to lin khi. V my thng
c ch to bng gang xm hay bng gang hp kim.

a.2. Trc my nn ly tm
Trc lp cc bnh cng tc ln nhn truyn ng t ng c dn ng, quay
vi vn tc cao thc hin qu trnh nn kh. Trc my c lp vo cc cc
trn v my. Trc my c ch to bng thp hp kim.
a.3. Bnh cng tc
- Bnh cng tc c lp trn trc my quay theo trc my lm bin i ng
nng cht kh, thc hin qu trnh nn kh, trn bnh cng tc c cc bnh cong. C 3
loi bnh cng tc, bnh cng tc h, bnh cng tc na h, bnh cng tc kn.
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 9

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

- Bnh cng tc na h c th c mt u ht v hai u ht. Loi bnh cng tc ny c dng

trong cc loi my nn c vn tc vng ln hn 300 m/s.
y, thn my nn ng vai tr a trc, cnh my nn thng c lm bng hp kim nhm
v thng c ch to lin vi a. Tuy nhin, n gin cho qu trnh ch to bnh cng tc,
ngi ta c th ch to cnh thnh hai phn: Phn hng knh c lm lin vi a sau cn phn
vo ca cnh c lm ring theo kiu cnh dc trc.
- Bnh cng tc dng kn thng c dng nhiu trong cc my nn nhiu tng c vn tc vng
nm trong khong 250-300 m/s. Bnh cng tc loi kn gm c ba phn: a trc, cnh v a
sau thng c ch to nh sau:
Loi bnh cng tc kn c c ba phn a trc, a sau, cnh c c lin thng c s dng
trong nhng my nn c tc vng nm trong khong 200-300 m/s.
- Loi bnh cng tc kn c lm ri tng phn sau lp li vi nhau bng inh tn. Loi ny
c dng trong cc my nn c vn tc vng nh.
Cnh cng tc c th ch to bng phng php g t thp l ri gn vo a trc v a sau
bng phng php hn, inh tn hoc cnh c th c phay nh hnh hoc c lin vi a.
- Loi cnh g ch c dng trong cc my nn c tc vng nh, loi cnh c ch to bng
phng php phay nh hnh tuy gia cng phc tp nhng n cho php gim tn tht dng chy
trong bnh cng tc lm cho hiu sut ca my nn tng.
- Bnh cng tc phi c lp cht v chnh xc trn trc thng qua then, mi lp ghp phi bo
m sao cho rto lm vic bnh thng mi s vng quay, c bit l vng quay cc i.
ngoi ra, trc khi lp t, bnh cng tc c cn bng tnh v cn bng ng, s cn bng ca
bnh cng tc phi c ngha c khi my nn lm vic vng quay cc i.
a.4. Cnh nh hng (hay vch ngn hay cnh tnh- diffusor)
- L mt tm kim loi t st vi bnh cng tc, ng vai tr dn hng dng kh i
t ca x ca cp nn ny ti ca np ca cp nn k tip, cnh nh hng c ch
to bng gang hoc thp hp kim. Cnh nh hng c gn vi v v khng quay
theo trc my.
- Kh sau khi ra khi bnh cng tc c dn vo diffusor c tit din tng dn. theo phng trnh
bcnuli th do c tit din tng dn nn trong ng diffusor tc dng kh gim dn v p sut
tng dn, c ngha l ng nng ca dng kh chuyn thnh th nng. Diffusor c cnh c kt cu
phc tp nhng li c u im ln nh gim dc tn tht ca dng kh khi ra khi bnh cng tc
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 10

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

nn lm tng hiu sut v giam kch thc ca my nn. Cnh dn hng ca diffusor c gn
trn a, cnh c th c lin vi a hoc gia cng ri gn ln a bng vt.

a.5. ng vo(ng ht).

- ng vo my nn c dng hnh tr hoc hnh nn, c tit din dp dn nhm tng tc dng kh
vo. Trong ng vo c th lp thit b hng dng nhm hng dng kh i vo cnh my nn
di mt gc ti u nhm trnh va p v lm tng hiu sut ca my nn.
a.6. ng ra.
- ng ra ca my nn c 3 dng ch yu: hnh vng c tit din khng i, hnh xon c c tit
din tng dn nh mt ng diffusor hoc ng ra c cnh nhm n nh v tng p sut kh nn.
a.7. .
- tuabin tng p l chi tit lm vic trong iu kin tc ln, ti trng nh, nhit cao.
Mun cho hot ng tt, c tin cy cao cn m bo b tr hp l, cn gii quyt tt
cc vn cn bng ng phn quay (roto) ca tuabin may nn, vn cu to v chnh xc
ch to v vt liu v lp t bn thn , ngoi ra cn m bo p sut v lu lng du bi
trn to ra mng du thc hin bi trn lm mt cho .
b. Nguyn l hot ng.
- Trc khi bm lm vic, cn phi lm cho thn bm (trong c bnh cng tc) v ng ht
c in y cht lng, thng gi l mi bm .
- Khi bm lm vic, bnh cng tc quay, cc phn t cht lng trong bnh cng tc di nh
hng ca lc ly tm b vng t trong ra ngoi, chuyn ng theo cc mng dn v i vo ng
y vi p sut cao hn, l qu trnh y ca bm. ng thi, li vo ca bnh cng tc to
nn vng c chn khng v di tc dng ca p sut trong b cha ln hn p sut li vo ca
bm, cht lng b ht lin tc b y vo bm theo ng ht, l qu trnh ht ca bm. Qu
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 11

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

trnh ht v y ca bm l qu trnh lin tc, to nn dng chy lin tc qua bm.

B phn dn hng ra (thng c dng xon c nn cn gi l bung xon c) dn cht lng
t bnh cng tc ra ng y c iu ha, n nh v cn c tc dng bin mt phn ng nng
ca dng chy thnh p nng cn thit.
4. B phn lm kn (vng bt)
a . Vng m kn khut khc (hay lm kn kiu rng lc - labyrinth seal)
V cnh nh hng khng quay theo trc my, do vy gia chng phi c mt khe
h. trnh hin tng lt kh nn ngc li ca np qua khe h ny ngi ta dng
vng m kn khut khc. Vng c dng rng ca, cc rng ny khng chm vo trc,
trnh lm h hng trc khi chm phi, vng c lm bng kim loi mm, gia cc
rng hnh thnh khng gian, kh nn lt vo khng gian ny chng s i hng v
chm li nh m hn ch c s r r kh nn sang ca np. Loi ny khng ngn
c hon ton s lt kh do vy ch dng nhng ni c p sut thp. Cng c my
nn kh dng loi vng m ny lm kn gia trc my v v my hn ch s lt kh ra bn
ngoi. Nu my nn kh c hi th cn c rnh gom kh r r ra dn ti
mt ni an ton.

b. Vng bt kn kiu tip xc c hc (hay b phn lm kn c kh - Mechanical Seal)

- Cc b phn chnh ca vng bt ny l cc vng tnh v vng ng.
Vng ng c bt cht vi trc my v quay theo trc, cc mt tip xc gia vng tnh v
vng ng ngn khng cho kh nn r r ra ngoi. C loi phi s dng du bi trn b mt tip
xc gim ma st. Vng m ny lp u trc my nn vi
v ngn khng cho kh nn lt ra ngoi. Loi ny thng c s dng vi my
nn kh c p sut ti 7 at

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 12

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

c. m mng lng (oil seal)

- lm kn nhng my nn kh c p sut cao, ngi ta dng m mng lng. Cc
b phn chnh gm ng lt trong v ng lt ngoi khng quay theo trc v c mt khe
h vi trc. Khi trc quay, du s i vo khe h lm kn khng cho kh nn lt ra
ngoi. Loi m ny ngn s lt kh tt nht, tuy nhin phi c mt h thng du cao
p lin tc, du phi cc sch. Du sau khi nhim bn phi dc thu hi lm sch v lm
ngui. Nu p sut du trong h thng ny gim i, chng t m lm kn
gim hiu qu lm kn (do mi mn).
5. Ngn cn bng
- Trong my nn kh ly tm nhiu cp, lc do p sut tc dng ln 2 chiu ca trc
khng cn bng nhau, pha p sut cao c lc tc dng ln hn. Do vy trc c xu
hng dch chuyn v pha ca np. S dch chuyn ny s gy va p, gy mi mn
cc chi tit lin quan. Ngn cn bng c tc dng gi bt s mt cn bng ny. Ngn
cn bng ny l mt b phn c gn vi trc gm 2 phn, phn pha ca np th chu
p sut kh x, phn pha ca x th chu p sut kh np. Theo cch phn tch lc nh
vy, kt qu l lc tc dng ln trc cn bng hn.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 13

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

- S bin i p sut ca kh khi qua gung ng lm thay i khi lng ring ca kh.
- Khi gung ng quay, kh s vng t tm ra xung quanh di tc dng ca lc ly tm. Lm tng
khi lng ring ca kh v to ra p lc tnh
- ng thi vn tc ca kh cng tng ln v nh vy tng p lc ng ca kh.

Phn II. Cc h thng tng p tuabin kh.

I. Cc h thng tng p chnh.
- Da vo phng thc v mc s dng nng lng ca sn vt chy, ngi ta chia cc h
thng tng p tuabin thnh hai loi: h thng ng p v h thng bin p( hoc h thng mch
ng).
1. H thng ng p.
- trong h thng ng p, kh x ca cc xilanh c thi ra mt ng chung vi dung tch
ln to ra p sut tng i n nh khng i, trc khi i vo tuabin, nh hiu sut tuabin
kh cao. Ngoi ra ng thng trong tuabin c gim tng i, rung ng do dng kh to ra
i vi cnh tuabin t i nn cnh t hng.
- Cu to ng ng thi ca h thng ng p n gin, d b tr, bo dng, gi thnh ch to
h, rt thch hp vi ng c ch v. C th lu chn tng i t do s lng v cch b tr

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 14

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

tuabin tng p, v mt phn nhm ng thi cng nh chiu di ng thi u khng c hn ch

no.
- vi p sut tng p ln, nng lng kh thi c s dng tt trong h thng ng p, lc
nng lng mch ng suy gim khng th gy phn x tr li trong ming phun, gim c tn
tht cng trong hnh trnh thi ca ng c. Nh khi ng c dieden chy ti ln, sut tiu
hao nhin liu c ch tng i thp. ngy nay ng c dieden bn k dng p sut tng p ngy
mt cao, do h thng ng p c s dng ngy cng nhiu, phn ln ng c hai k cng s
dng h thng ng p. Tuy nhin dng h thng ng p, khi ng c chy cc ch : ti nh,
khi ng thp tc v tng tc tnh nng ca ng c km hn so vi h thng mch ng. h
thng ng p rt thch hp cho ng c tnh ti v ng c tu thy.
2. H thng mch ng.
- c im ca h thng ny l tm mi cch duy tr dao ng p sut trn ng thi. v vy
thng lp b tuabin tng p gn st cc xilanh ng thi to cc nhnh ng thi t xilanh i ra
nh v ngn. Mt khc trnh hin tng can thip xy ra trn ng thi phi phn nhm hp l,
ghp cc xilanh khng c hoc c rt t thi gian thi trng ip vo chung mt nhm. V d ng
c dieden 4 hoc 6 xilanh thng dng 2 hoc 3 xilanh c mt ng thi chung ni vi tuabin
tng p c hai ng dn kh. ng thi trong h thng mch ng phi tha mn cc yu cu
sau:
- Cu to ca ng thi n gin, thng nht, khng gy cc ng ngot t ngt khng c ch
tht hoc phnh t ngt, bn knh chuyn hng ca dng chy phi ln, tm mi cch rt ngn
ng thi.
- Mi nhm ng ng thi, tt nht cn to cc mch xung c khong cch gc quay bng nhau.
Tit din lu thng ca ng thi phi nh, ly xp x bng tit din ln nht ca xupap thi v
bng tit din ng dn vo tuabin.
- i vi tuabin tng p cn a xung p sut thi ca xilanh vo tuabin theo th t v khong
cch gc u nhau gim tn tht.
- V vy khi chn trnh t lm vic ca cc xilanh cn lu n yu cu b tr ng thi ca h
thng mch ng.

II. Lm mt trung gian cho khng kh tng p.

1. Mc ch.

Sau khi qua my nn p sut Pk v nhi t Tk ca khng kh nn u tng cao, nhi t Tk ph

thu c mc tng p Pk, hi u sut my nn v tn tht tn nhi t ca my nn. Vi t s tng p
ln tr s Tk kh cao. Nhi t trung bnh ca chu trnh ng c iden ph thu c nhiu vo
nhi t mi cht u qu trnh nn, v v y ph ti nhi t c ng c ph thu c nhiu vo nhi t
Tk. nu khng lm mt trung gian cho khng kh tng p, t s tng p s b hn ch, trng
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 15

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

hp khng lm mt trung gian, p sut c ch trung bnh thng khng qu 1Mpa. Trn ng
np nu lp thm b lm mt th nhi t mi cht i vo n g c s gim nh cng sut
ng c s tng,y l m t bi n php nng cao cng sut ng c c hi u qu v n gin nht.
Mc tr s tng p cng cao, i qua b lm mt, nhi t kh nn gim cng nhiu v hi u
qu cng ln. Mi quan h s % tng ln ca m t khng kh theo mc tr s tng p vi
mc lm mt khc nhau (hi u sut my nn 75%, khng kh vo my nn c nhi t 20 C
vi p sut kh tri trn m t bin). C th thy mc tr s tng p cng cao, mc lm mt cng
nhiu th m t kh nn tng cng nhiu. Mi quan h gia cng sut ng c v p sut kPvi
gi tr khc nhau ca Tk, c th thy nhi t Tk sau b lm mt trung gian cng thp cng sut
tng cng nhiu. Khng kh nn c lm mt trung gian m t m t s gim bt tn tht tn nhi t
ca chu trnh, m t khc trong iu ki n khng thay i p sut Pk, c th lm tng cng sut ch
th ca ng c t ci thi n hi u sut c gii ca ng c. V v y lm mt trung gian cho
khng kh tng p li l m t bi n php hu hi u gim sut tiu hao nhin li u.
ng c tnh ti v ng c tu thy thng dng b lm mt dng ng c nhiu l tn nhi t
cho nc lm mt. Do nhi t nc thp nn sau khi i qua b lm mt, nhi t kTvo khong
40-50 C. u my xe la, xe ti c ln dng b lm mt dng t ong ly nc lm mt
khng kh tng p, nhi t nc khong 50-60 C, nn sau khi lm mt nhi t kTvo khong
60-75 C. i khi dng nc lm mt ng c lm mt khng kh tng p, nhi t nc
khong 75-85 C, nn sau khi lm mt Tk vo khong 85- 95 C. trn t cn dng khng
kh ngoi tri lm mt khng kh tng p, c th dng qut gi ca h thng lm mt ng c
ho c m t qut gi ring thi khng kh qua b lm mt, lc Tk vo khong 50-69 C.
Thc nghi m cho hay, nu gi p sut khng i, c gim bt nhi t khng kh 10 C th
m t khng kh s tng ln 3%. Ngoi ra thc nghi m
cng chng minh c gim bt nhi t
khng kh 10 C v gi khng i h s d lng khng kh a th cng sut tng ln 3,5%. Nu
gi khng thay i ph ti nhi t so vi trng hp khng lm mt trung gian th cng sut ng
c cn tng nhiu hn, do nhi t khng kh vo ng c gim.
Do dng b lm mt trung gian nn nhi t kh thi ca n g c hu nh khng thay i theo
iu ki n kh tri m ch ph thu c nhi t nc lm mt.
V tr t b lm mt ph thu c cu to ca ng c, cn lu my im sau: ng ni t
my nn n b lm mt cng ngn cng tt, thng l ng loe dn, cn trnh thay i t ng t
tit di n ng thng, v hng ca dng chy; phi trnh khng dng chy i nghing vo
b lm mt v s lm gim tit di n lu thng v hi u qu lm mt.
2. Lm mt pittong.
Ph ti nhi t ca ng c tng p ln hn ng c khng tng p nht l np xilanh v pittong.
V v y thng dng du trong h thng bi trn lm mt pittong. Nu tng p thp, ngi ta
lm mt pittong bng cch phun du, nhng khi tng p cao phi dng ng dn du lm mt
cng bc i vi pittong. Nh v y s lm tng phn nhi t tn tht em theo du nhn, do
phi tng kch thc kt lm mt du. Nu khng lm mt pittong, nhi t em theo du nhn vo
khong 231-268kJ/kW.h, cn trng hp dng du nhn lm mt pittong c th ti 408HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 16

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

462KJ/Kw.h.
*Thay i v hi u sut c gii ca ng c sau khi tng p.
Sau khi tng p cc thng s ch th ca ng c thay i t, trong khi nhng thng s c ch li
thay i nhiu ch yu do s thay i hi u sut c gii sau khi tng p gy ra. S thay i trn
ph thu c chnh vo h thng tng p. Do cng sut tn hao c gii th thu c chnh vo tc
n g c, t ph thu c ti nn c th gi thit: sau khi tng p nu khng i tc ca n g c
th cng sut vn c gi tr nh trng hp cha tng p.
* c im tng p cho ng c xng v my ga.
Phng n t b tng p .
i vi ng c xng dng b ch ha kh, c th t b tng p pha trc ho c pha sau b
ch ha kh.
Phng n t trc, khng kh c nn trong my nn sau qua b ch ha kh ri vo ng
c, phng n ny c cc u im sau:
- b ch ha kh t st ng c nn c tnh nng gia tc tt.
- bn thn nhin li u khng tip xc vi my nn nn t gy nguy hi my nn khi xy ra hi n
tng hi ha.
Nhc im:
-

trong phng n thng dng nhiu b ch ha kh(t 6-12 b ) lm tng khi lng ton
h thng.

Bm ga ca cc b ch ha kh rt kh iu chnh ging nhau

Cc ng ng np phi gi rt kn, nu khng d gy ha hon.

Phng n t sau, ha kh s i qua my nn ri mi vo ng c.

u im ca phng n l:
-

Ha kh c ha tr n u hn:

Khi qua my nn nhin li u c bay hi nhanh .

Nhi t ha kh i vo my nn thp hn nhi t kng kh ngoi tri, nh lu lng v hi u

sut my nn u tng.
Nhc im:
-

Nu xy ra hi n tng hi ha (hi n tng phun la ra ng np) th my nn chng hng.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 17

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

Tnh tng tc km v khng gian my nn lu tr li m t lng ha kh nht nh khng p

ng kp yu cu thay i nhanh ch lm vi c ca n g c;

C hai phng n cn gii quyt tt gii hn n nh ca my nn li tm khi ng nh bm ga.

3. Kch n v nhit kh x.
kch n.
Tng p cho ng c xng s lm tng nhi t , p sut u v cui k nn khin ng c d
sinh kch n ngi ta dng nhiu bi n php khc nhau nh: thay i cu to bung chy, dng
nhin li u chng kch n tt, dng ha kh nht hn, thay i gc nh la sm, lm mt trung gian
cho ha kh sau my nn, gim t s nn ng c v.v.
Nu khng i s ctan ca nhin li u th t s nn cho php sau khi tng p ph thu c vo p sut
Nhi t kh x
Nhi t kh x ca ng c xng cao hnh so vi ng c iden, m t khc li khng th dng
bi n php h nhi t bng cch tng gc trng i p qut bung chy, v y kh qut s l
ha kh ch khng phi khng kh n thun. Nhi t cao ca kh x i hi tua bin phi dng
v t li u chu nhi t tt. Cc gii php lm mt trung gian, phun nc sau my nn, thay i gc
nh la sm v.v c tc dng gim nhi t kh x.
Tng p cho my ga cng tng t nh i vi ng c xng: hi n nay tng p cho my ga c th
a p sut c ch trung bnh
Tng p cho ng c ga iden ci thi n ro r t cc ch tiu kinh t k thu t ca ng c, hu
ht ng c ga iden tnh ti u s dng tng p.

III. Mt s h hng thng gp v bin php khc phc.

- V phng din kt cu c th ni rng cm tubin my nn l rt n gin. Tuy vy, iu kin
lm vic ca n li tng i khc nghit, nht l khi lm vic s vng quay cao v rt cao, lc
ny, nhit ca tuabin rt cao, iu kin bi trn kh khn nn ma st rt ln. Ngoi ra, cm
tubin my nn c lp trong mt lin hp gm my nn - ng c t trong - tubin thnh mt
thc th thng nht nn chng c mt mi lin h rt mt thit vi nhau. Mi mt hin tng sai
st bt thng ca cm tubin my nn s nh hng trc tip n cc cm khc. V vy, khi xem
xt h hng v khc phc chng, cn phi t trong mt th thng nht.
- Vic xc nh h hng h thng tng p l rt quan trng, n lin quan ln ti nhiu ch tiu ca
ng c. Do , ngi th sa cha phi tun th nghim ngt quy trnh sa cha theo nhng
tun t sau y:
- Tm hiu cc biu hin ca ng c.
- Xc nh h hng.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 18

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

Ch tc ng vo cm tubin my nn khi xc nh ro rng rng s c ca ng c l do

cm tubin my nn gy ra.
- Ch trnh tho tubin my nn khi cha bit ro nguyn nhn gy h hng trnh trng
hp tc ng vo cm tubin my nn khi khng cn thit v nh vy c th gy hi tc thi
cho cm thit b ny.
H hng h thng tng p ch yu do cc nguyn nhn:
- Thiu du.
- Du bn
- Vt l ri vo h thng.
Nu xy ra h hng h thng tng p th s c cc biu hin h hng sau:
- Cng sut ng c thp.
- Kh tng tc.
- Tiu hao du ln
- Khi xanh hoc khi den
- n ng c tng
Sau y xin tm c trnh by mt s hin tng h hng hay gp phi v bin php khc phc:
1. ng c kh tng tc, tt cng sut hoc tiu hao nhin liu ln.
Nguyn nhn:
- p sut tng p qu thp.
- Tc h thng np kh.
- R r trong h thng np kh.
- Tc h thng thi.
- R r trong h thng thi.
- sai lch iu kin vn hnh ca tuabin my nn.
Khc phc.
- Kim tra h thng np kh: kim tra lc kh, hin tng lt kh gia cc bch ni ca ng
np vo my nn hoc gia my nn vi ng c, c s ng cn trn ng np
- Kim tra h thng thi kh: s lt kh qua bch ni gia ng c vi ng thi, gia ng
thi vi tuabin. Kim tra hin tng tc ng ng thi kh.
- Kim tra s quay ca cnh my nn. Nu cnh my nn khng quay hoc kh quay th tho
cm tuabin my nn v kim tra r dc trc cng nh khe h hng knh ca cnh my
nn. V d, i vi ng c TOYOTA CELICA 3S-GTE: r dc trc: 0,13mm; khe h
hng knh: 0,18mm.
Qu trnh o c tin hnh theo ng ch dn ca nh ch to. Nu gi tr o c khng
m bo ch nh th phi thay th cm tubin my nn.
2. C ting n bt thng.
Nguyn nhn:
- C hin tng cng hng ca cc chi tit lp ghp vi cm tubin my nn hoc vi bn thn
n.
- ng x b r hoc rung ng
- Sai lch iu kin vn hnh ca tubin my nn.
Khc phuc:
- Kim tra cc bulong lp ghp ca cm tubin my nn, nht l cc bulong xem nps c b lng,
lp t khng ng hay b bin dang khng, t c bin php sa cha hoc thay th nu
cn.
HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 19

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

Kim tra cc bch ni ca h thng np, thi vi ng c cng nh vi cm tubin. Xit cht
li bulong hoc thay th ty thuc vo tnh hnh c th. Kim tra s bin dng ca ng x.
- Kim tra cc khe h dc trc v hng tm ca cnh my nn, kim tra trc tubin my nn
cng nh cc d.
- Kim tra xem c vt l ri vo h thng khng.
3. Tiu hao du ln v khi xanh.
Nguyn nhn:
- Do h hng cc u ni vi cm tubin my nn hoc do mn bc lp trn trc cm tubin
my nn.
Khc phc:
- Kim tra s lt du ca h thng thi: Tho ng ni u vo ca tubin xem c s tch t mui
than trn cnh tubin. S tch t mi than y l do chy du sinh ra.
- Kim tra s lt du ca h thng np: Kim tra cc khe h dc trc v khe h hng knh ca
cnh my nn, kim tra s c mt ca du bi trn trong ng ht ca my nn.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 20

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

LI KT
Mc ch c bn ca tng p cho ng c t trong l lm cho cng sut ca n tng ln nhng
ng thi tng p cho php ci thin mt s ch tiu sau:
-

Th tch ca ng c nh hn.
Trng lng ng c nh hn.

Dng tuabin kh tn dng kh x dn ng my nn tng p th hiu sut ca ng c tng

p cao hn hn.

Lng nhit mt cho mi trng lm mt t hn, c cu lm mt nh hn.

Gi thnh ca ng c nh hn.

Tuabin t trn ng thi nn bn thn n l b phn gim m tt cho ng c t trong.

Cng sut ca ng c tng p bng tuabin kh b gim t hn khi mt khng kh ca mi

trng gim.

Gim lng kh x c hi.

Gim n ca ng c.

Nh vy, nhim v chnh ca vic tng p l lm tng khi lng ring ca mi cht trc khi
np vo ng c bng cch tng p sut ca n gi l tng p.
Qua ti tng p tuabin kh chng ta c th thy c kt cu nguyn l hot ng ca cng
ngh tng p s dng tuabin kh. T khng nh vai tr quan trng ca tng p trong s pht
trin ca ng c t trong. Vic thc hin n gip em c c hi trao di kin thc hc
v tm hiu thm dc nhng kin thc mi m hn to thun li cho em hiu bit thm v
chuyn ngnh ca mnh.
Mt ln na em xin chn thnh cm n thy ch dn em hon thnh n ny. Nhng do kin
thc em cn c hn khng th trnh by cn k c ht c cc vn ca ti. Hn na bn
thn kin thc c hn, rt mong nhn s ch bo ca Thy.

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 21

Tng p TuaBin Kh

GVHD: Trng Thnh Trung

TI LIU THAM KHO

Tng p ng c t trong tc gi : Vo Ngha & L Anh Tun, NXB Khoa hc k thut 01/2005.
Tng hp cc ngun trn mng internet:
http://www.oto-hui.com.vn
http://www.tailieu.vn
http://www.share-book.com.vn

HSTH: Trn Tin Cnh

Trang 22