Professional Documents
Culture Documents
kmfu'g@)&!
leqsf cfsif{0f
FEB./MARCH 2015
l/kf]6{
!*
!^
!(
!)
!@
#&
cGt{jftf{
KofS6sf] ljifodf ;j} hfgsf/
a}+sx? 7"nf Jofkf/Lsf xftdf dfq}
w/fgdf 7"nf Joj;foLsf] k|j]z dxTjk"0f{
*
!$
@)
#!
ljljw
cfj/0f syf $
#%
@&
!#
$)
kmfu'g@)&!
;DkfbsLo
cfly{s ultljlwnfO{ ;d]6]/ k|sflzt
x'b} cfPsf] cy{la6 k7lgo 5 . o;af6
Joj;foLs If]qsf ultljlwx?sf ljifodf
w]/} hfgsf/L kfpg ;lsPsf] 5 . o;df
;kmn JolQmsf k|]/s k|;+ux?, r'6lsnf
nufotsf dgf]/~hgfTds s'/fx? ;d]t
;dfj]z ug{ ;s] ;'gdf ;'uGw x'g] lyof] .
;j{Wjh ;fjf
O6x/L$, ;'g;/L
lbks 9sfn
lj/f6gu/$, df]/
k'j{df cGo ;a} ljwfsf klqsfx?
;+u} cfly{s ljwfsf] cy{la6 klqsfn]
km/s ;fdfu|LnfO{ :yfg lbP/ Joj;flos
hfgsf/L pknAw u/fpb} cfPsf] 5 . o;df
Joj;fo btf{, s/ ;DaGwL sfg"gL k|fjwfg
nufot hfgsf/L d"ns ;fdfu|Lx?nfO{
;d]t :yfg lbg ;s] o;sf] nf]slk|otf
cem} a9\5 . To;tkm{ ;Dkfbs d08nsf]
Wofg hfcf];\ .
cK;/f s6'jfn
kmQ]k'/, ;Kt/L
cy{la6n] s[lif / ;xsf/L If]qdf
ePsf pNn]vlgo pknAwLx?nfO{ vf]hlag
u/]/ lgoldt k|sfzg ug{ ;s] o; If]qdf
nfu]sf JolQmx?nfO{ k|]/0ff ldNg] lyof] .
?kfg s'?jf
n]6f, df]/
kmfu'g@)&!
s[lifdf
s[lif sd{ ug]{x?sf nflu kl5Nnf s]xL jif{b]vL cj;/}
cj;/ jl9 /x]sf 5g\ .
;/sf/n] s]xL jif{b]vL s[lifnfO{ k|fyldstfdf /fv]/ ljleGg cg'bfgsf
sfo{qmd pknAw u/fpg yfn]kl5 cj;/ ylkPsf x'g\ .
t/ oL cj;/nfO{ ls;fg :t/n] eg] vf;} ;b'kof]u ug{ gkfPsf] u'gf;f]
klg 5 . g]kfnsf] s[lif If]qdf ;/sf/L tyf ljb]zL ;xof]udf s] s:tf
cg'bfg 5g\ o; ljifodf oxfF ;+lIfKt rrf{ ul/Psf] 5 .
Pl;ofnL ljsf; a}+ssf] ;xof]udf k"jf{Grnsf !! cf]6f lhNnfdf
;g\ @))^ b]vL Jofj;flos s[lif ljsf; cfof]hgf - l;Pl8kL_ nfu'
ePsf]] lyof] . !% ldlnog cd]l/sL 8n/ - sl/j 8]9 ca{ g]kfnL
?k}ofF_ nufgLdf ;Grflnt pQm cfof]hgf s]xL jif{ cl3 ;lsPsf] xf]
. l;Pl8kL ;lsg' eGbf cl3 g} ;/sf/n] Jofj;flos s[lif tyf Jofkf/
cfof]hgf -Kofs6_ nfu' u/]sf] 5 . To:t} !) pRr kxf8L lhNnfdf
5'6\6} csf]{ cfof]hgf ;d]t ;Grflnt 5 eg] ;/sf/n] cGo ljleGg #)
lgsfo dfkm{t s[lifsf ljleGg If]qdf yk cg'bfgsf] ;d]t Joj:yf u/]sf]
5 . rfn' cfly{s jif{sf nflu s[lif If]qdf cg'bfg ljt/0f ug{ ;/sf/n]
sl/j !@ ca{ ?k}ofF 5'6\ofPsf] 5 .
cfj/0f
KofS6 cfof]hgf
lxdfnL cfof]hgf
g]kfn ;/sf/ s[lif ljsf; dGqfnoaf6 cfly{s jif{ @)&!)&@ df ;+rfng ul/g] cg'bfg ;DaGwL sfo{qmdx?sf] ljj/0f
qm=;+
!
sfo{qmd
cfof]hgf
s[lif ljsf;
dGqfno
s[lif
cg';Gwfg
tyf ljsf;
sf]if
cg'bfg ljj/0f
aLdfsf] lk|ldoddf &% cg'bfg
lrof pBf]u ;+rfng cg'bfg
ufO{ dfO{ sfo{qmd cg'bfg
b'Uw ljsf; ;+:yfgnfO{ kz' cfxf/f pTkfbg sfo{qmd cg'bfg
s[lif ko{6g k|a4{g sfo{qmd
% ufO{ jf e};L tyf @) afv|f kfng ug]{ kl/jf/ jf JolQmnfO{ 3fF; tyf uf]7df %) cg'bfg
e'ldlxgx?n] ;fd'lxs ?kdf # x]S6/;Dd hUuf ef8fdf lnO{ Joj;foLs v]tL ug]{ ;d"xnfO{
C0fsf] Aofhdf %) cg'bfg
;fgf tyf l;dfGts[t s[ifsx?n] ^=% x]S6/ hUuf ldnfg u/L v]tL ug]{ ;d"xnfO{ C0fsf] %)
Aofh cg'bfg
!) x]S6/ jf ;f] eGbf a9L hUuf ldnfg u/L ;fd'lxs v]tL ug]{ sDkgL jf ;xsf/L jf s[ifs
;d"xnfO{ C0fsf] Aofhdf %) cg'bfg
:gftsf]Q/ tyf ljBfafl/wL ;|f]t sfo{ cg'bfg
bL3{sfnLg
s[lif of]hgf
cg'udg tyf
;dGjo
ljz]if s[lif
pTkfbg
sfo{qmd
Joj;foLs
s[if tyf
Aofkf/
cfof]hgf
s[lif tyf
vfB ;'/Iff
cfof]hgf
k|ljlw ;xof]u tyf ahf/ k'jf{wf/ / s[lif pBd ;+rfng ePsf pk cfof]hgfx?nfO{ k'/s
cg'bfg ls:tf ljt/0f
n3' cg'bfg ljt/0f
!@
!#
#)))).
#))).
#&))@.
!))))).
*%).
!)))).
@)))).
@$%)).
#^))).
%))).
%!**&$).
%)))).
!&%)).
!##))).
!(@)).
^$$*).
!)))))).
#(^%)).
!$#!%.
&)$&(.
@)*)^^.
*((@^.
AFSP
!!
#)))).
!)
$^)).
@#(#().
!%))).
%))).
$)))).
#)))).
&&%)).
ls;fgsf
nflu pGgt
lap ljhg
sfo{qmd
;fgf tyf
demf}nf s[ifs
cfo :t/ a[l4
cfof]hgf
s[lif ljsf;
cfof]hgf
hgsk'/
/]zd v]tL
ljsf;
sfo{qmd
afujfgL
ljsf;
sfo{qmd
cfn' t/sf/L
tyf d;nf
ljsf;
sfo{qmd
dT:o ljsf;
sfo{qmd
&
ck]lIft pknAwL
Joj;foLs s[lifdf yk cfsof{0f a9\g]
lrof k|;f]wg pBf]u :yfkgfdf ;3fp k'Ug]
@! lhNnfdf ufO{ / dfOsf] aLdf eO{ ufO{ kfngdf
a[l4 x'g]
x]6f}8fdf kz' cfxf/f pTkfbg sf/vfgf ;+rfng x'g]
pRr d'No hfg] s[lif pkhx?sf] d'No ;[vnfaf6 pTkfbg a[l4 tyf ahf/ cfk'lt{ cg'bfg
kmfu'g@)&!
@))).
#))).
@!^).
^@)$.
!^#@).
^$!$!.
@*^**.
#)))).
!#@)).
%$))).
!#(&^).
%!%)!.
ufOe}+;L kmfd{
cg'bfg
s[ifsn] pTkfbg u/]sf ;fu ;JhL tyf kmnk"mn l56f] gfz gx'g] ul/
;Gro ug{] l;te08f/ lgdf{0f ug{ rfxfg] Joj;foLnfO{ lzt e08f/
lgdf{0fsf] nflu cg'bfg lbg] sfo{qmd ;d]t /x]sf] 5 .
@) d]l6s 6g eGbf sd Ifdtfsf] lzte08f/ lgdf{0fdf nfut cg'dfgsf]
*% k|ltzt, @) d]6g eGbf jl9 Ifdtfsf] nflu &) k|ltzt;Dd cg'bfg
lbOg] 5 .
kz' kfng Joj;fodf ;+nUg ls;fgx?sf] kz' uf]7 ;'wf/ tyf 3fF;]jfnL
pTkfbg sfo{qmdsf nflu ;d]t ;/sf/n] cg'bfg lbg] Joj:yf u/]sf]
5 . o:tf] cg'bfg Ps Joj;foLnfO{ Psnfv b]vL Psnfv %) xhf/
?k}ofF;Dd x'g] atfOPsf] 5 .
!) b]vL #) lj3f hUufdf lrof v]tL nufO{ lrof pTkfbg ug]{ pBf]unfO{
Pp6f lks ck 6|s / #) lj3f eGbf jl9 hUufdf lrof v]tL nufpg]
JolQm jf ;+:yfnfO{ b'O cf]6f lks ck vl/b ubf{ jf ljb]zaf6 cfot
ubf{ %) k|ltzt s/ 5'6 x'g] Jo:yf 5 .
rfn' cfly{s jif{sf nflu s[lif ljsf; dGqfnon] s] s] lzif{sdf slt
slt cg'bfg /sd 5'6\6ofPsf] 5 . dflysf] tflnsfdf pNn]v 5 .
kmfu'g@)&!
KofS6sf] ljifodf
cfj/0f
Joj;flos s[lif tyf Jofkf/ cfof]hgfsf] rf}yf] cfJxfg
cGtu{t ljleGg lhNnfaf6 k/]sf k|:tfjx?sf] cg'udg lg/Gt/ eOg}
/x]sf] 5 . dWodf~rn If]qdf dfq !! ;o $ j6f k|:tfjx? :ynut
cg'udgsf] lglDt 5flgPsf 5g\ . tL dWo] xfn;Dd %%) j6f ;+:yfx?sf]
cg'udg, Pj+ :ynut k|dfl0fs/0f ug{] sfo{x? ljleGg l6dx?n] ;DkGg
ul/;Sg' ePsf] 5 . o;sf nflu s[lif ljefu, kz';]jf ljefu / ljleGg
lgb{]zgfnox? ;d]tsf ;xeflutfdf :ynut k|dfl0fs/0fsf] nflu
vl6 /fv]sf 5f}+ . xfd|f] nIo eg]sf] kmfu'g !% ;Dddf ;Dk"0f{ :ynut
k|dfl0fs/0f ;Sg] xf] .
w]/} 7fpFsf Joj;foLx?n] sd{rf/Lx? cem} cfPsf 5}gg\ eg]/ u'gf;f]
u/]sf 5g\ . lsgeg] :ynut lg/LIf0fsf nflu sd{rf/L yf]/} 5f}+ .
cfof]hgfsf] dfq geP/ xfdLn] cGo sd{rf/Lx?nfO{ klg kl/rfng
u/L /fv]sf 5f}+ . t}klg xfd|f l6d ;j} 7fpFdf k'Ug ;s]sf] 5}g Ps}rf]6L
;j} 7fpFdf k'Ug klg ;Dej 5}g . t/ klg xfdL o'4:t/df :ynut
cjnf]sgsf nflu nflu k/]sf 5f}+ . ;s];Dd l56f] l56f] ;Sg] k|of;df
5f}+ . %) k|ltzt dfq cg'udg ePsf]n] hxfF cgu'dg tyf lg/LIf0f ug{
xfdL k'Ug ;s]sf 5}gf} ToxfFsf ls;fgx?n] u'gf;f] ug{' :jefljs} xf] .
ls;fgx?n] cfjZos sfuhft tof/ gkf/]sf] cj:yfdf ;d]t ck'u
sfuhkqsf af/]df yk hfgsf/L lbP/ xfdLn] k7fpg] u/]sf 5f}+ .
ls;fgnfO{ em0em6 lbg] s'/f cfpFb} cfpFb}g . xfdL s[lif If]qsf JolQmx?sf]
d]?b08 eg]sf] g} ls;fgx? g} xf] . xfdLn] ls;fgx?nfO{ cg'bfg pknAw
u/fpg] ePsfn] cg'bfgsf nflu lglZrt k|lqmof / dfkb08 k'ofpg'
kb{5 . sfhukq l7s x'g' kb{5 . k|:tfj k]z ug{] ;+:yfn] ;fFRr}sf] sfd
u/]sf] x'g'kb{5 . o:tf s'/fx? vf]Hg' eg]sf] ;fdfGo s'/f xf] . ;fdfGo
s'/f / dfkb08 k'ofpg' eGg] s'/fnfO{ em0em6 lbof] eGg] ;f]Rg' x'Fb}g . of]
cfof]hgfsf] cg'bfg k|fKt ug{sf nflu ;+:yfsf] klg nufgL x'g'kb{5 .
%) k|ltzt nufgL ePsf] x'g' kg{] k|fjwfg cg'?k g} xfdLn] cg'bfg lbg]
xf] . To;sf nflu cflwsfl/s k|df0fkq jf nufgL 7fpF / cfjZos
sfuhft vf]Hg'nfO{ cGoyf a'g' x'Fb}g .
pkcfof]hgf kfpg]x? a9L /fhgLlt1x? g} 5g\ eGg] u'gf;f] 5 t/ d}n]
To:tf] s'g} g]tfx? b]v]sf] 5}g . xfd|f] cfof]hgf dfkm{t pkcfof]hgf
kfpg]x? ;j} Joj;flos s[ifsx? g} 5g\ . Joj;flos ?kdf s[lif ul//x]sf
JolQmx?nfO{ /fhgLlt1 eg]/ kl/eflift s;/L ul/G5 yfxf 5}g . t/, xfdL
hxfF hxfF :ynut cjnf]sgdf k'u]sf 5f}+ ls;fgx? g} 5g\ . s'g} klg
kmfu'g@)&!
10
/sf/n] rfn' cfly{s aif{b]lv ;' u/]sf] kmfd{ xfp; tyf kz'
kfngdf lbPsf] cg'bfg sfo{qmddf o'jfsf] cfsif{0f lj:tf/} a9\g
yfn]sf] 5 . s[lif ljsf; dGqfnon] rfn' cfly{s aif{ @)&!)&@ df
t/sf/L, df}l/kfng, Rofp, kz' pTkfbg, kz' kfng, 8]/L, afv|f, dT:o tyf
a+u'/ kfng tkm{ cg'bfg pknAw u/fpg yfn]sf] 5 . dGqfnosfcg';f/
klxnf] cfly{s aif{d} o:tf If]qut laifodf lgwf{l/t sf]6feGbf w]/} a9L
k|:tfj k/]sfn] klg o'jfx? s[lif Joj;fo tkm{ pT;flxt /x]sf] b]vfPsf]
5.
b]ze/Lsf lhNnfl:yt s[lif tyf kz' ljsf; sfof{noaf6 #@ xhf/
kfFr;o %* hgf o'jfn] cfj]bg lbPsf lyP . dGqfnon] rfn' cfly{s
aif{sf nflu s"n * xhf/ Ps ;o %$ cf]6f k|:tfjnfO{ cg'bfg lbg
lgw{f/0f u/]sf] 5 . cg'bfgsf nflu dGqfnon] &! s/f]8 &* nfv
k}ofF lalgof]hg u/]sf] 5 .
dGqfnosf cg';f/ o'jf nlIft t/sf/L sfo{qmdcGtu{t clxn];Dd !^
j6f lhNnfaf6 !( xhf/ cf7;o %( hgf o'jfn] k|:tfj xfn]sf 5g\
. h;dWo] gf}+ ;o @) hgfsf] k|:tfj 5gf}6 ePsf] 5 . ;/sf/n] rfn'
cfly{s jif{df s"n rf/xhf/ Ps ;o *) hgf o'jfnfO{ cg'bfg lbg]
sf]6f lgw{f/0f u/]sf] 5 .
lxdfnL / kxf8L lhNnfsf] xsdf ls;fgn] tof/ kf/]/ k|lt k|:tfjsf
nflu s"n ah]6dWo] $) xhf/ tyf t/fO{sf] xsdf ^) xhf/;Dd
cg'bfg pknAw u/fOPsf] 5 . ls;fgn] o;sf nflu lxpFb] / aif{] t/sf/L
pTkfbg ug{'kg{] x'G5 . o;sf nflu o'jf ls;fgn] t/fO{df Ps ljufxf /
kxf8L tyf lxdfnL If]qdf kfFr /f]kgLdf b'O{ df};d t/sf/L pTkfbg ug{'kg{]
k|fjwfg /flvPsf] 5 .
j}b]lzs /f]huf/df hfg] / kms{]sfnfO{ :jb]zd} /f]huf/Lsf] cj:yf
l;h{gf ug{ gd"gfsf] kdf yf]/} ah]6 pknAw u/fP/ ;' ul/Psf] o:tf
sfo{qmddf ;f]r]eGbf a9L o'jfxsf] cfs{if0f b]lvof] . dGqfnosf
;xk|jQmf z+s/ ;fksf]6fn] eg], lgw{fl/t sf]6feGb} em08} bf]Aa/eGbf
a9L o'jfn] cfj]bg a'emfPsf 5g\ . lgwf{l/t sf]6feGbf a9L cfj]bg
cfPsf] cfwf/df cfufdL cfly{s aif{b]lv dGqfnon] sf]6f a9fpg]
of]hgf u/]sf] 5 .
o;}u/L Rofp v]tLtkm{ b]ze/af6 kfFr xhf/ rf/ ;o %) hgf o'jfn]
cfj]bg a'emfPsf 5g \. Rofpv]tL tkm{ ;/sf/n] b'O{ xhf/ sf]6f lgwf{/0f
u/]sf] 5 . Rofpsf] cg'bfg lng o'jf ls;fgn] slDtdf *) j6f
Knfl:6s 3/df tfhf Rofp tyf Rofpsf] aLp pTkfbg ug{'kg{] k|fjwfg
/flvPsf] 5 . Pp6f k|:tfjsf] s"n nfutsf] !) k|ltzt dfq} ls;fgn]
Joxf]g{] Joj:yf 5 .
o:t} s"n b'O{ ;o sf]6f 5'ofPsf] dT:o sfo{qmdtkm{ xfn;Dd Ps
xhf/ Ps ;o hgf o'jfn] cfa]bg bt{f u/fPsf 5g\ . dT:otkm{ cg'bfg
k|fKt ug{] o'jfn] t/fO{df rf/ s6\xf / kxf8df !=% /f]kgLdf vfg] df5f
pTkfbgsf nflu kf]v/L lgd{f0f u/]/ qmdzM %) xhf/ tyf tLg nfv
e'/f df5f pTkfbg u/]kl5 ;/sf/n] k|lt k|:tfjsf nflu %) xhf/ k}ofF
cg'bfgdf pknAw u/fpg] of]hgf agfPsf] 5 .
Ps ;o ^) afv|f kfng sf]6fsf nflu Ps xhf/ tLg ;o #* j6f
cfj]bg k/]sf 5g\ . o;cGtu{t gLlhtkm{ %) cf]6f dfp kfNg]nfO{ %)
xhf/b]lv b'O{ nfv;Dd, ;d"xtkm{ kfFrb]lv !) cf]6f dfp kfNg]nfO{ Ps
nfv %) xhf/ tyf ;xsf/Ldfkm{t b'O{ ;o %) dfp afv|f kfNg]nfO{ b'O{
nfv;Dd cg'bfgsf] Joj:yf 5 . s[lif dGqfnon] ut cfly{s jif{b]lv
o'jf nlIft sfo{qmdnfO{ ljif]z k|fyldstfdf /fv]sf] xf] . rfn" cfjdf
dGqfnon] @# ca{ @* s/f]8 #! nfv ah]6 ljlgof]hg u/]sf] 5 .
;'g;/Ldf]/\sf
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ;'g;/L n] cf=j=)&!)&@
sf] :jLs[t aflif{s sfo{qmd cg';f/ ljb]zaf6 kms{]sf, ljb]z hfg
nfu]sf tyf :yfgLo a]/f]huf/ o'jf / o'jtLx?nfO{ Joj;flos v]tL
tkm{ cfsif{0f ug{ lhNnfsf ljleGg If]qaf6 Ps;o !) hgfnfO{ 5gf}6
u/L cg'bfg lbg] ePsf] 5 .
lhNnf s[lif ljsf; ;ldltsf] a}7sn] o'jf nlIft Joj;flos t/sf/L
pTkfbgsf nflu &) hgf / o'jf nlIft Joj;flos Rofp pTkfbg
sfo{qmd tk{m $) hgf o'jf -dlxnf / k'?if_ s[ifsx?nfO{ 5gf}6 u/]sf]
5 . 5gf}6 ePsf pQm o'jf s[ifsx? dWo] o'jf nlIft Joj;flos t/sf/L
pTkfbgsf nfuL k|lt o'jf ^) xhf/ / Joj;flos Rofp pTkfbgsf
nfuL k|lt o'jf $) xhf/ cg'bfg pknAw u/fOg] s'/f lhNnf s[lif
ljsf; sfo{fno, ;'g;/Lsf k|d'v 8f=/jLGgfy rf}a]n] atfPsf 5g\
. 8f=rf}a]sf cg';f/ Joj;foLs t/sf/L / Rofp v]tL ;d]t ul/ ^$
nfv ?k}ofF ah]6 cg'bfg lbOg] 5 . 5gf}6 ePsf ls;fgx?nfO{ clxn]
Joj;foLs tflnd lbg] sfd eO /x]sf] 5 . tflnd ;lsPkl5 ;+emf}tf
11
cg'bfg lng
;/sf/n] s[lif pBd ug]{x?nfO{
ljleGg cg'bfgsf] Joj:yf u/]kl5
lhNnf lhNnfdf s[lif pBd btf{ ug]{
nx/ rNg yfn]sf] 5 .
s[lif C0fdf ;d]t Jofh ;x'lnotsf]
3f]if0ff u/]sf] ;/sf/n] s[lif
Joj;fonfO{ ;/sf/L lgsfodf btf{
u/]/ j}wflgstf lbPkl5 dfq cg'bfg
/ C0f kfOg] lglt cl3 ;f/]kl5
lhNnfl:yt 3/]n' tyf ;fgf pBf]
u sfof{nox?df s[lifhGo pBf]u
btf{sf] qmd XjfQ} a9]sf] xf] .
b'Ojif{ cl3;Dd kmf6\6 k'm6\6dfq s[lif
Joj;fo btf{ x'g] 3/]n' tyf ;fgf pBf]
u sfof{no Pj+ 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltsf sfof{nox?sf]
clxn] d'Vo sfd h:t} ePsf] 5 s[lif Joj;fo btf{sf] sfd .
3/]n' tyf ;fgf pBf]u sfof{no emfkfsf k|d'v uf]kL l3dL/] ut c;f/
d;fGt;Dd btf{ ePsf s[lif Joj;fosf] t'ngfdf ;fpg otf k';
d;fGt;Dd btf{ ePsfsf] ;+Vof em08} bf]Aa/ /x]sf] atfpF5g\ .
To:t} ;'g;/Ldf Ps jif{sf] cjlwdf ^) cf]6f s[lif Joj;fo btf{
cfj/0f
Ps;o %) lyof] .
s[lifhGo pBf]usf] btf{ ;Kt/L lhNnfdf klg lgs} 5 . 3/]n' tyf ;fgf
pBf]u sfof{no ;Kt/Lsf gfoj ;'Aaf b]jrGb| rf}w/Lsf cg';f/
lhNnfx?df w]/} h;f] kz'kfng ufO{, e}+;L, j+u'/ tyf jfv|fsf kmd{ btf{
ePsf 5g\ eg] s'v'/f, dfx'/L kfng, Rofp v]tL, t/sf/L v]tL, 8]/L pBf]
u btf{ ePsf 5g\ .
kmfu'g@)&!
12
Oh/fondf
u/fpg g]kfnL o'jfnfO{ Oh/fon nfg yfn]sf] xf] . ut jif{ b'O;o kfFr
hgfnfO{ tflnd lbg Oh/fon nluPsf] lyof] . pgLx?n] ;kmntf k"j{s
tflnd lnP/ kmls{Pkl5 o; jif{ k|lzIffy{Lsf] ;+Vof a9fP/ % xhf/
!% hgfnfO{ n}hfg nfluPsf] /fhb"t d]o/n] hfgsf/L lbP . pgn]
b]zsf] ljsf;sf nflu s[lifsf] ljsf;df Wofg lbg kg]{ / To;sf nflu
Joj;flos bIf hgzlQm cfjZos kg]{ ePsfn] Oh/fonn] ;xof]u ul/
/x]sf] atfP .
ljutdf s[lif k|lzIffy{L{sf kdf Oh/fon uPsf g]kfnL ljBfy{Lxn]
k|bz{g u/]sf] sfdk|ltsf] ;dk{0f, d]xgt / sf}zntfsf sf/0f cfgf]
b]zsf] ;/sf/n] g]kfnL k|lzIffy{L{sf nflu of] jif{ tflnd sf]6f a9fPsf]
pgn] hfgsf/L lbP .
Oh/fondf ut jif{ tflnd k|fKt u/L kmls{Psf @ ;o o'jfnfO{ Joj;foLs
kmd{ ;+rfngsf nflu ;/sf/n] o; jif{ !! nfv ?k}ofF cg'bfg 5'6\
ofPsf] 5 .
kmfu'g@)&!
13
ahf/
ls;fgnfO{ kmfObf
nId0f e/fO{
k"jL{ kxf8L lhNnfdf oftfoft ;]jfsf] kx'Fr j9];Fu} w/fgl:yt s[lif
pkh jhf/ :yndf ;'Gtnfsf] sf/f]jf/ jiff}{gL j9\g yfn]sf] 5 .
tLgjif{ cl3;Dd wg's6f lhNnfaf6 dfq ;'Gtnf cfpg] s[lif ahf/df
xfn t]x|y'd, ef]hk'/, ;+v'jf;ef / vf]6f\ lhNnfaf6 ;d]t ;'Gtnf
cfpg yfn]sf] 5 .
ahf/:ynsf] tYof\s cg';f/ o;jif{ df3 bf];|f] ;ftf;Dd cl3Nnf]
jif{sf] t'ngfdf ;'Gtnfsf] sf/f]jf/ #@ k|ltztn] a9]sf] 5 . utjif{ df3
bf];|f] ;ftf;Dd ahf/ :yndf @! s/f]8 ?k}ofFsf rf/xhf/ @# d]l6|s
6g ;'Gtnf vl/b ljlqm ePsf]df o;jif{ ;f] cjlw;Dd #@ s/f]8 d"No
a/fa/sf kfFrxhf/ tLg;o @! d]l6s 6g ;'Gtnf vl/b ljlqm ePsf] 5 .
utjif{ e/Ldf @( s/f]8 ?k}ofF d"Nosf kfFrxhf/ kfFr;o ^% d]l6|s 6g
;'Gtnf sf/f]jf/ ePsf]df o; jif{sf] xfn;Ddsf] tYof\sn] jif{e/Ldf
;'Gtnfsf] sf/f]jf/ ;ft xhf/ tLg;o d]l6|s 6g eGbf jl9 x'g] cg'dfg
ul/Psf] 5 .
;8s oftfoftsf] kx'Fr j9]sf sf/0f kxf8L u|fld0f If]qdf ;'Gtnfsf]
gofF au}+rf nufpg] / au}+rfsf] :ofxf/ ;+ef/df ;d]t ls;fgn] /fd|f]
Wofg lbg yfn]sf pTkfbg klg a9]sf] Jofkf/Lx? atfpF5g\ . w/fgdf
;+slnt ;'Gtnf k"jf{Grnsf ;j} lhNnfsf] ;fy} ef/tsf] ljxf/ /
klZrd a+ufn;Dd lgof{t x'Fb} cfPsf]df s]xL jif{b]vL ef/t lgof{t eg]
x'g ;s]sf] 5}g .
kxf8L If]qdf oftfoftsf] kx'Fr a9]sf sf/0f ls;fgx?n] ;'Gtnfaf6
/fd|f] cfDbfgL lng yfn]sf 5g\ . ;'Gtnfsf] sf/f]jf/ j9]klg d"No eg]
utjif{ eGbf sd ePsf] 5}g utjif{ %@ ?k}ofF s]hL cf};t yf]s d"No
/x]sf] ;'Gtnf o; jif{ ^) ?k}ofF s]hL cf};t yf]s d"Nodf ljlqm eO
/x]sf] 5 .
;8s oftfoftsf] ;'ljwf j9]/ ;'Gtnfsf] jhf/Ls/0fdf ;xhtf ePkl5
kxf8L If]qdf ;'Gtnf v]tL nufpg] ls;fgsf] ;+Vof a9\g yfn]sf] 5
. ls;fgx?n] ePsf k'/fgf ju}+rfsf] :ofxf/ ug{ yfn]sf 5g\ eg] gofF
lj?jf /f]Kg] klg pT;flxt x'g yfn]sf 5g\ . ;'Gtnfsf] sf/]fjf/ a9];Fu}
ls;fgsf] cfDbfgLsf] ;|f]t j9]sf] 5 . h;sf sf/0f ls;fgsf] hLjg
:t/ psf:g klg ;xof]u k'u]sf] 5 .
14
;jf/L b'3{6gf
sf/0f / Go"lgs/0fsf pkfo
oftfoft
s[i0fk|;fb ;'j]bL
15
a}+ls
a}+sx?
clxn]sf] a}+ls If]qn] tL ju{nfO{
;d]6\g ;s]g eGg vf]Hg'ePsf] xf] <
<
lan a}+saf6 a}+ls If]qdf k|j]z u/]sf ;f]egb]j kGt gf} jif{b]lv
n'lDagL a}+ssf] k|d'v sfo{sf/L clws[t 5g\ . sl/a tLg bzs
a}+ls If]qsf] cg'ej xfl;n ul/;s]sf kGtn] n'lDagL a}+snfO{
gofF prfOdf k'ofPsf 5g\ . clxn] a}+s 6k6]g leq /x]sf] bfaL
kGtsf] 5 . ;du| a}+ls If]qsf] ;Defjgf, ljlQo kx'Fr, a}+ls If]qsf
;d:ofnufot ljifodf kGt;Fu g]kfnL >d 86 sd sf nflu lji0f'
a]Njf;]n] u/]sf] s'/fsfgL ;fGble{s nfu]/ s]xL ;Dkfbg;lxt k|sflzt
u/]sf 5f}+ .
s]xL JolQmsf] dfq pTyfg x'g] a}+ls If]qn] b]zsf] cfly{s
ljsf; x'g ;Sb}g . o:tf] a}+lsn] Pp6f ;d"xsf] cfly{s pGglt x'g;S5
t/ ;dfli6ut kdf ljsf; x'g ;Sb}g . a}+sxn] dWod / lgDg ju{sf
cfjZostfnfO{ klg ;Daf]wg ug{'k5{ . dWod / lgDg juL{o kl/jf/sf]
cfly{s pTyfg x'g] vfnsf sfo{qmd Nofpg'k5{ . tL b'O{ ju{df w]/}
hg;+Vof 5g\ . pgLxsf] ljsf; ug{sf nflu a}+s tyf ljQLo ;+:yfn]
hf]8 lbg'k5{ .
xf] . clxn]sf] a}+ls If]qn] w]/} hg;+VofnfO{ ;d]6\g ;s]sf]
5}g . a}+ls k|lt:kwf{n] lgDg cfo x'g]xsf] cfly{s pTyfg ug{ ;s]sf]
5}g . a}+s tyf ljQLo ;+:yf s]xL ;x/ s]lGt 7"nf Jofkf/Lsf] xftdf 5g\
. pgLxdf dfq} a}+ssf] kx'Fr k'u]sf] 5 . pgLxsf] aLrdf dfq} k|lt:kwf{
xf] ls h:tf] nfU5 .
;+Vofdf dfq} a9\bf ;a}nfO{ kmfObf x'G5 eGg] 5}g . a}+s /
pBf]u Joj;fo ;Fu;Fu} lxF8\g' kg{] xf], t/ To;f] x'g ;s]sf] 5}g . Pp6f
uf8Lsf kf+u|fh:t} ljQLo If]q pTkfbgd"ns ;+:yf;Fu} lxF8\g' kg]{ xf] .
uf8Lsf rf/j6} kf+u|f u'8\g ;s]gg\ eg] uf8L bf}l8g ;Sb}g . xfdLsxfF
ljQLo ;+:yfxsf] j[l4cg';f/ pTkfbgd"ns If]qsf] ljsf; x'g ;s]g
kmfu'g@)&!
16
t/ntf a9L 5 t/ pTkfbg If]qdf hfg ;s]sf] 5}g . o;n]
lgIf]ksf] Aofhb/ / C0fsf] Aofhb/df ;d]t k|efj kfl//x]sf] 5 .
klxn]sf] eGbf Aofhb/df #% k|ltzt lu/fj6 cfPsf] 5 .
sd Aofhb/ kfpFbf klg pTkfbg j[l4 / cf}Bf]lusLs/0f x'g ;s]g . of]
ljifo cToGt ;+j]bgzLn 5 . c b]zdf Aofhb/ )=% k|ltzt 36\bf
pTkfbg If]q w]/} t+lu|G5 . ef/td} )=% k|ltzt Aofhb/ 36fpg dlxgf}+b]lv
gLltlgdf{tfaLr 5nkmn eO/fv]sf] x'G5 . )=% k|ltzt 36fP olt
pTkfbg a9fpF5f}+ eg]/ bafa l;h{gf ul//x]sf x'G5g\ pBf]ukltx . o;n]
cGttM pBf]uwGbfnfO{ kmfObf k'U5 klg . t/, xfdLsxfF #% k|ltzt;Dd
36\bf klg pTkfbg If]qdf nufgL a9\g ;s]sf] 5}g . cf}Bf]lus ;'/Iff,
jftfj/0f, cfTdljZjf; dxTjk"0f{ s'/f /x]5g\ . w]/} Aofhb/ 36\bf C0f
nufgL a9\g'kg{] xf], t/ To;f] x'g ;s]sf] 5}g . C0fsf] dfu ePsf] 5}g .
pBf]uwGbf v'n]sf 5}gg\ . !@ jif{sf] aLrdf oltw]/} Aofhb/ 36\bf klg
pTkfbg If]qdf C0f nufgL gx'g' b'vb\ s'/f xf] .
cfly{s ;'wf/sf sfo{qmd gNofpg] xf] eg] Aofhb/ 36fP/
dfq} shf{sf] dfu a9\bf] /x]g5 . pBf]uwGbf :yfkgf ePsf 5}gg\ eGg]
s'/f C0fsf] dfun] klg b]vfpF5 . pTkfbgd"ns If]qsf] ljsf; gx'g'df
Aofhb/dfq} xf]Og, cGo s'/fn] klg k|efj kfl//x]sf 5g\ eGg] k'li6 x'G5
. nufgLsf nflu cfTdljZjf; a9\g g;Sg'sf] sf/0f klg vf]lhg'k5{ .
/fi6 a}+sn] jfl0fHo a}+snfO{ ljkGgju{df lglZrt k|ltzt
nufgL ug{ lgb{]zg lbPsf] 5 . a}+sx cfkm+} hfg g;s]sf] v08df n3'
ljsf; a}+sdfkm{t klg Tof] If]qdf nufgL a9fpg ;lsg] Joj:yf 5 .
klxn] ^& k|ltzt Aofhb/df a}+sn] Tof] If]qdf C0f nufgL u/]sf lyP
. t/, /fi6 a}+ssf] lgb{]zgnfO{ k"/f ug{ pgLxn] #$ k|ltzt Aofhb/d}
nufgL ug{ yfn]sf 5g\ . n3'ljQ ljsf; a}+sn] ToxL /sd !%@%
k|ltztsf] Aofhb/df nufgL ul//x]sf 5g\ . t/, pgLxn] ljkGg ju{df
u/]sf] sh{f nufgLsf] Aofhb/ 36fPsf 5}gg\ . a}+sn] Aofhb/ 36fpFbf
klg n3'ljQsf] Aofhb/df sdL cfPsf] 5}g . To;n] n3'ljQ ;+:yfnfO{
g} kmfObf k'u]sf] 5 . n3'ljQdf nufgL ug{]n] d'gfkmf w]/} vfPsf 5g\
. pgLxn] nfef+z /fd|} ljt/0f u/]sf 5g\ . t/, ljkGg ju{n] 36\bf]
Aofhb/sf] kmfObf kfpg ;s]sf 5}gg\ . pgLxn] $)%) k|ltzt;Dd
nfef+z ljt/0f ul//x]sf 5g\ . # k|ltzt Aofhb/df C0f lbPsf a}+sn]
!@!% k|ltzt nfef+z lbg ;s]sf 5}gg\ . afWofTds kdf a}+sxn]
#$ k|ltztdf Aofhdf lbPsf] C0fsf] gfkmf ljkGg If]qdf hfg'kg{] xf]
t/ uO/x]sf] 5}g . ljkGg ju{sf] pTyfgsf nflu NofOPsf] ;f] sfo{qmdsf]
kmfObf cnfO{ g} ePsf] 5 . jf:tljs hgtfn] kfpg ;s]sf 5}gg\ .
s]GLo a}+sn] NofPsf] lgb{]zg /fd|f] xf] . hnljB't\ If]qsf]
ljsf; clxn]sf] cfjZostf klg xf] . ;fy} nufgLsf] ;Defjgf ePsf]
If]q klg xf] . Ps d]ufjf6 ljB't\ pTkfbg ug{sf nflu !%!& s/f]8
nufgL nufpg'k5{ . a}+sljQLo ;+:yfn] ;fgf] cfof]hgf lgdf{0fsf
nflu klg 7"nf] /sd nufgL ug{'k5{ . ;fgf] cfof]hgf lgdf{0f x'g ;s]g
eg] klg a}+sxsf] 7"nf] /sd km:5 . o;n] a}+sxnfO{ g} w/fzfoL
agfpg ;S5 . hnljB't\ cfof]hgfdf nufgL ug{' a}+sxsf nflu 7"nf]
hf]lvdsf] ljifo klg xf] .
hnljB't\ cfof]hgf / ljB't\ k|flws/0faLr ljB't\ vl/b laqmL ;Demf}tf
-kLkLP_ x'Fb}df cfof]hgf lgdf{0f x'G5 eGg] 5}g . clxn] lgd{f0ffwLg
cfof]hgf klg la/fdLsf] cj:yfdf 5g\ . vf]nfsf] kfgL / 6jf{Og afx]s
lwtf] /fVg] j:t' x'Fb}g . hnljB't\ b]zsf] cfjZostf eP klg a}+sxsf
nflu hf]lvdsf] If]q xf] .
xf], artst{fn] Hofb} Go"g Aofhb/ kfO/x]sf 5g\ . Aofhb/
a9L kfpgsf nflu a}+sn] nufgLsf If]q klxrfg u/L nufgL a9fpg' k5{
. t/, clxn]sf] cj:yfdf Tof] ;Defjgf b]lvPsf] 5}g\ . artstf{n]
Aofhb/ /fd|f] kfpg ;s]gg\ eg] k'FhL knfog x'g ;S5 . To;}}n] art;Fu}
nufgL klg a9fpg' kg{] x'G5 . o;sf nflu /fHon] :ki6 gLlt Nofpg'k5{
.
a}+ls If]qsf] dfGotfdf ;'wf/ cfPsf] 5 . a}+sx cGt{/fli6o
dfGotfcg';f/ cufl8 a9\g] k|of;df nfu]sf 5g\ . cGt{/fli6o :t/df
)=% k|ltzt Aofhb/ 36fpg klg dlxgf};Dd 5nkmn x'G5 t/ g]kfndf
Ps8]9 jif{sf] aLrdf #% k|ltzt Aofhb/ 36\bf klg 5nkmn} x'Fb}g .
o;sf nflu :ki6 gLlt agfpg''k5{ .
g]kfn a}+s lnld6]8, /fli6o jfl0fHo a}+s, s[lif ljsf;
a}+snufotsf a}+s v/fa C0fsf sf/0f la/fdLsf] cj:yfaf6 u'h|]sf
5g\ . k'FhL kof{Kttf eP klg v/fa C0fsf sf/0f pgLxsf] ljQLo
cj:yf /fd|f] x'g ;s]sf] 5}g . a}+ssf] C0fsf] u'0f:t/df ;w}+ k|Zg
lrXg p7\g] u5{ . C0fsf nflu :ki6 gLlt Nofpg'k5{ . 7"nf 3/fgfsf
Jofkf/LaLr C0f lng] c:j:Yo k|lt:kw{fn] b'3{6gf lgDtg klg ;S5
. C0f lbg' cufl8 ;f]Rg'k5{ / lgodgsf/L lgsfon] klg o;tkm{ Wofg
lbP/ ToxLcg';f/sf] gLlt agfpg' cfjZos 5 .
ljQLo :yfloTjsf nflu :ki6 kdf df}ls gLlt cfpg'
cfjZos 5 . :ki6 gLlt gePsf sf/0f a]nfa]nfdf ;d:of cfpg]
u/]sf 5g\ . o;nfO{ a]n}df ;Daf]wg ug{ :ki6 gLlt cfjZos 5 .
17
s/f]8 tnj
yfKg] a}+s/x?
;'bz{g ;fksf]6f
af
OGe]i6d]G6 a}+s,
nIdL
a}+s,
PgPdaL a}+s,
:6\ofG88{ rf6{8{
a}+s, l;len
a}+s, k|e' a}+s,
k|fOd sdl;{on
a}+s, glan a}+s,
n'lDagL a}+s,
hgtf a}+ssf
k|d'v sfo{sf/L
clws[t 5g\ .
tLg
j6f afl0fHo
a}+sx?sf]
aflif{s tnj
;'ljwf
eg]
Ps
aif{
k'/fgf] tYof+ssf]
cfwf/df 5 .
k|e' a}+s, a}+s
ckm sf7df08" / nIdL a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[tn] kfPsf]
tnj ;'ljwf Ps aif{ k'/fgf] xf] .
;lzg hf]zLkl5 j9L tnj ;'ljwf a'g]df d]uf a}+s
g]kfndf k|d'v sfo{sf/L clws[t clgns]z/L zfx x'g\ . pgsf]
aflif{s tnj ;'ljwf Ps s/f]8 &% nfv @% xhf/ ?k}ofF 5 .
o;dWo] @* nfv @% xhf/ eQf dfq} xf] .
g]kfn OGe]i6d]G6 a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t
Hof]ltk|sfz kf08]n] *^ nfv $) xhf/ tnj a'5g\ eg] &!
nfv ## xhf/ eQf a'5g\ . l;len a}+ssf k|d'v sfo{sf/L
clws[t lszf]/ dxh{gsf] tnj ;'ljwf Ps s/f]8 %^ nfv
?k}ofF 5, h;dWo] !@ nfv ?k}ofF eQf xf] .
l;lenkl5 j9L tnj ;'ljwf a'g]df :6\ofG88{ rf6{8{
a}+s g]kfnsf k|d'v sfo{sf/L clws[t 5g\ . pgn] aflif{s Ps
s/f]8 $# nfv ?k}ofF tnj ;'ljwf kfpF5g o;dWo] #& nfv
!( xhf/ eQf xf] .
PgPdaL a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t pk]G kf}8]nsf] tnj
kmfu'g@)&!
18
k"jf{Grn If]qdf gofF n3'ljQ a}+s yk ePsf] 5 . O6x/Ldf
k|wfg sfof{no ePsf] :jb]zL n3'ljQ ljsf; a}+s df3 clGtd ;ftfb]vL
;Grfngdf cfPsf] xf] .
;ft s/f]8 ?k]ofF r'Qmfk"FhL /x]sf] :jb]zL n3'ljQ a}+sn]
xfn ;'g;/L / df]/\df Ps Ps zfvf 5g\ eg] lgs6 elj:od} %) cf]6f
zfvf lj:tf/ ug]{ nIo /x]sf] a}+ssf cWoIf nfnd0fL hf];Ln] atfP .
a}+ssf] pb\3f6g ub}{ g]kfn /fi6 a}+ssf ue{g/ 8f o'j/fh vltj8fn]
;fdflhs pQ/bfloTj k"/f gu/L a9L gfkmf sdfpg] ljQLo ;+:yfnfO{
dfkb08 agfP/ s8f sf/afxL ul/g] atfPsf 5g\ . pgn] ;dfhnfO{
kfRo gx'g] u/L ljQLo ;+:yfn] gfkmf sdfpg] u/]sfn] ;fdflhs
19
c?0f kmfOgfG;
;d:ofu|:t
shf{ nufgL / lgIf]k ;+sngdf k|ltjGw
;'g;/Lsf] w/fgl:yt c?0f kmfOgfG; lnld6]8 ;d:ofu|:t ePsf]
5 . @)&! sflt{s d;fGtsf] ljQLo ljj/0f cg';f/ ^@ k|ltzt
lgl:qmo shf{, C0ffTds k"FhLsf]if /x]sfn] kmfOgfG;nfO{ g]kfn
/fi6 a}+sn] ;d:ofu|:t 3f]lift u/]sf] xf] .
;d:ofu|:t 3f]if0f ul/P;Fu} /fi6 a}+sn] ;+:yfnfO{ gofF lgIf]k
;+sng ug{ / C0f nufgL ug{ k|ltjGw nufPsf] 5 .
g]kfn /fi6 a}+ssf cg';f/ kmfOgfG;nfO{ k6s k6s ;'wf/sf]
nflu ;'emfj lbOPsf] lyof] . t/ kl5Nnf] k6s @)&) k';sf]
ckl/is[t ljQLo ljj/0fsf cfwf/df ul/Psf] :ynut lg/LIf0faf6
;'kl/j]IfsLo
;dfof]hg kl5
klg
k'FhLsf]if
!(=!) k|ltztn]
C 0 f f T d s
/x]sf], lgis[o shf{
*)=)^ k|ltzt
/x]sf],
shf{
s]Gb|Ls/0f
eO
hf]lvd pRr /x]sf]
tyf /fi6 a}+saf6
tf]lsP adf]lhd
Go"gtd r'Qmf k'FhL
?= @) s/f]8
gk'u]sf]
h:tf
uDeL/ k|s[ltsf
s}lkmotx?
b]lvPsf sf/0f
;+:yfnfO{
;d:ofu\:t 3f]lift
ul/Psf] xf] .
u
t
c;f] h d;fGtsf]
ljlQo
ljj/0f
cfpFbf
;d]t
;+:yfsf] l:ytLdf
;'wf/ gcfPkl5
;d:ofu|:t ljQLo
;+:yf 3f]if0ff lsg
gug]{ egL :ki6Ls/0f k]z ug{ /fi6 a}+sn] lbPsf] lgb]{zg cg';f/
;+:yfaf6 k]z x'g cfPsf] :ki6Ls/0fdf tTsfn ;'wf/ ug]{ s'g}
7f]; of]hgf Pjd\ /0fgLlt k]z gu/]sf] tyf @)&! sflt{s
d;fGtsf] ljQLo ljj/0f cg';f/ klg k'FhLsf]if C0ffTds g} /x]/
lgis[o shf{sf] cg'kft pRr x'g k'u]sf] lyof] . ;+:yfn] k]z
u/]sf] :ki6Ls/0faf6 ;+:yfnfO{ ;'wf/ ug]{tk{m ljZj;gLo cfwf/
gb]lvPsf] / xfn pQm ;+:yfsf] ljQLo cj:yf lgs} sdhf]/
/x]sf]n] ;+:yf, lgIf]kstf{, ;j{;fwf/0f nufgLstf{ Pjd\ ;Dk"0f{
;/f]sf/jfnfx?sf] lxt ;+/If0fsf nflu pQm ;+:yfnfO{ a}+s tyf
ljQLo ;+:yfsf] zL3| ;'wf/fTds sf/jfxL ;DaGwL ljlgodfjnL,
@)^$ sf] ljlgod # sf] v08 -_ sf] -c_ cg';f/ sf/jfxL
ug{ tyf g]kfn /fi6 a}+s P]g, @)%* sf] bkmf *^ v=adf]lhd
;+:yfnfO{ ;d:ofu|:t ljQLo ;+:yf 3f]if0ff u/LPsf] /fi6 a}+ssf]
egfO 5 .
ut df3 !@ ut] /fi6 a}+sn] Ps ;"rgf k|sflzt ul/ ;+:yfnfO{
;d:ofu|:t 3f]if0ff u/];Fu} ^ dlxgfleq !@ a'Fb] lgb]{zg kfng ul/
;+:yfnfO{ ;'wf/ ug{ cfb]z lbPsf] xf] .
kmfu'g@)&!
20
nufgL a9\bf]
lgIf]k 36\bf]
lgIf]k a[l4
b/ 36\of]
cfly{s jif{ @)&!)&@ sf] 5 dlxgfsf] cjlwdf a}+s tyf ljQLo
;+:yfx?sf] shf{ tyf nufgL b/ a9]sf] 5 eg] lgIf]ksf] j[l4 b/ 36]sf] 5 .
g]kfn /fi6 a}+ssf cg';f/ rfn' cfly{s jif{sf] k'; d;fGt;Dd a}+s tyf
ljlQo ;+:yfx?sf] shf{ nufgL (=% k|ltzt -?= !@% ca{ #( s/f]8_ n] a9]sf] 5 .
cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf o:tf] shf{ tyf nufgL &=# k|ltzt -?= *# ca{ ^^
s/f]8_ n] a9]sf] lyof] . ;ldIff cjlwdf a}+s tyf ljlQo ;+:yfx?af6 gLlh If]qdf
k|jflxt s'n shf{ !!=^ k|ltzt - !@( ca{ @* s/f]8_n] a9]sf] 5 . cl3Nnf] jif{sf]
;f]xL cjlwdf o:tf] shf{ ( k|ltzt - *$ ca{ *# s/f]8_n] a9]sf] lyof] . jflif{s
ljGb'ut cfwf/df a}+s tyf ljlQo ;+:yfx?af6 gLlh
If]qdf k|jflxt shf{
@!=% k|ltztn] a9]sf] g]kfn /fi6| a}+sn] hgfPsf] 5 .
;dLIff cjlwdf a}+s tyf ljQLo ;+:yfxaf6 lghL If]qdf k|jflxt shf{dWo] cf}Bf]lus
pTkfbg If]qtkm{sf] shf{ ?= #$ ca{ !@ s/f]8 -!%=# k|ltzt_ n] a9]sf] 5 . cl3Nnf]
jif{sf] ;f]xL cjlwdf pQm If]qtkm{sf] shf{ ?= @@ ca{ #^ s/f]8 -!!=& k|ltzt_ n]
a9]sf] lyof] . ;dLIff cjlwdf yf]s tyf v'b|f Jofkf/tkm{sf] shf{ ?= #@ ca{ &$ s/f]8
-!#=$ k|ltzt_ n], lgdf{0f If]qtkm{sf] shf{ ?= !^ ca{ $^ s/f]8 -!#=* k|ltzt_ n]
/ oftfoft, ;~rf/ tyf ;fj{hlgs ;]jf If]qtkm{sf] shf{ ?= % ca{ (* s/f]8 -!@=^
k|ltzt_ n] a9]sf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf yf]s tyf v'b|f Jofkf/tkm{sf]
shf{ ?= @^ ca{ #* s/f]8 -!#=# k|ltzt_ n], lgdf{0f If]qtkm{sf] shf{ ?= ( ca{ ^@
s/f]8 -!)=) k|ltzt_ n] / oftfoft, ;~rf/ tyf ;fj{hlgs ;]jf If]qtkm{sf] shf{ ?= !
ca{ ^& s/f]8 -#=* k|ltzt_ n] a9]sf] lyof] . To;}u/L, cl3Nnf] jif{sf] ;f]xL cjlwdf
s[lif If]qtkm{sf] shf{ ?= $ ca{ !! s/f]8 -!)=# k|ltzt_ n] a9]sf] t'ngfdf ;dLIff
cjlwdf ?= ^ ca{ $# s/f]8 -!@=^ k|ltzt_ n] a9]sf] 5 .
kmfu'g@)&!
21
cGt{jftf{
xfdLn] sdfOsf] s]xL c+z ;d'bfod} ;xof]u
ug'{ k5{ eg]/ z'? b]vL g} ;fdflhs sfddf
vr{ ub}{ cfPsf 5f}+ . wfld{s If]qsf] ljsf;,
z}lIfs If]qsf] k"jf{wf/ lgdf{0f / lk5l8Psf
;'s'Djf;L tyf blnt j:tLdf vfg]kfgL
;'ljwf nufotdf ;xof]u ub}{ cfPsf 5f}+
. To;sf] ;fy} ul/j lj/fdLnfO{ lgMz'Ns
PDj'n]G; ;]jf ;d]t lbb} cfPsf 5f}+ .
a/fx Hj]n/L k|fln cGt{ut sxfF sxfF s] s] Joj;fo ;Grflnt 5g\ <
of] sDkgL cGt{ut w/fgdf a/fx Hj]n/L, z'esfdgf l8kf6{d]G6 :6f]/, l8:Sjfo/ Sofkm],
afn ;+;f/ / s]xL lbgb]vL lrlgofF ;+;f/ ;d]t ;Grflnt 5 . To;sf] ;fy} w/fg sf7df8f}+ tyf w/fg
lj/f6gu/ ;'ljwf ;DkGg ofq' j; ;]jf, ;j{ z'ne PDj'n]G;, vfg]kfgL ;]jf ;Grflnt 5 eg] /]ld6fG;
e'QmfgL ;]jf / ;xsf/L ;]jf ;d]t pknAw 5 .
To:t} sf7df8f}df klg tLg 7fpFdf Hj]n/L ;]jf 5 . kf6g cf}Bf]lus If]qdf dlxnfx?nfO{
uxgf agfpg] tflnd lbP/ uxgf pBf]u ;Grfng ul/Psf] 5 . ToxfF Ps;o hgf dlxnf sfl/u/n] sfd
ul/ /x]sf 5g\ . x\s\ / l;+ufk'/df klg a/fxsf] ;fem]bf/Ldf Hj]n/L ;~rflnt 5g\ . a/fx Hj]n/L k|fln
cGt{ut # ;o %) hgf eGbf jl9n] k|ToIf /f]huf/L kfPsf 5g\ . To:t} s[kf l8lh6n :6'l8of]sf] gfdaf6
;'ljwf ;DkGg cGt{/fli6o :t/sf] /]sl8{\ :6'l8of] ;d]t ;Grflnt 5 .
ev{}/} rfOlgh ;+:ff/ ;Grfngdf cfPsf] 5 . sf/f]jf/ lj:tf/ x'Fb} hfFbf sf/f]jf/ :yn ;fF3'/f]
x'g] ;d:of 5 . To;nfO{ xn ug{ glhs}sf] Pp6f 3/ / hUuf vl/b u/]sf 5f}+ . ca ToxfF Hj]/Lsf] ;f] ?d
;f/]/ lkf6{d]G6nfO{ s]xL km/flsnf] kfg]{ tof/Ldf 5f}+ . To;kl5 qmdfut ?kdf gofF hUufdf ejg yk u/]/
Ifdtf klg j9fpg] of]hgf 5 . sf7df8f}sf] lkknaf]6df Hj]n;{sf] ;f]?d yk ug]{, ToxfF ;'grfFbLsf kTy/
hl8t uxgf ljlqm ljt/0f ;]jf ;Grfng x'g] 5 . o;sf ;fy} xfn cGo Jofkf/ lj:tf/ ug]{ tkm{ xfd|f]
;f]r ag]sf] 5}g . a? xfdL clxn] eO /x]sf ;]jfnfO{ s;/L jl9 eGbf jl9 u|fxsd'vL agfpg ;lsG5
eGg] lrGtgdf 5f}+ . eO/x]sf ;]jfnfO{ u|fxssf] ;'emfj cg';f/ Jojl:yt ub}{ nfg] ;f]r /x]sf] 5 .
ev{/} ;Grfngdf NofOPsf] rfOlgh ;+;f/df Ps s/f]8 %) nfv nufgL ePsf] 5 . gofF ejg lgdf{0f
x'Fbf !) s/f]8 nufgL ylkg] cg'dfg 5 . a; ;]jfdf sl/j tLg s/f]8 nufgL ePsf] 5 .
kmfu'g@)&!
22
w/fg
sf7df8f}+
;'ljwfo'Qm
j; ;]jf
t rnfpg'
eof] t/ a;
;]jf cg';f/
af6fdf
ofq'sf] nflu
vfgf vfg]
;'ljwf 5}g
To; tkm{ s]
;f]Rg' ePsf]
5<
of] ;'emfj
w]/} z'elrGtsaf6 cfPsf] 5 . o; ljifodf xfdL klg ulDe/ 5f}+ t/
u|fxssf] dfu cg';f/sf] ;'ljwf lbg xfdL;Fu cg'ejL hgzlQmsf]
cefj 5 . t/ o; s'/fdf xfdL u+le/ 5f}+ . To:t} xfd|f] j; ;]jf c?
eGbf km/s x'g'k5{ eg]/ xfdLn] gofF ;f]r cuf8L ;f/]sf 5f}+ . j;df
ofqf ug]{ of' dxfg'efjnfO{ w/fgb]vL sf7df8f{} hfFbf cfpFbf aLrdf kg]{
dxTjk"0f{ wfld{s :yn tyf ko{6lso s]Gb|x?sf] hfgsf/Lb} cjnf]sg
;d]t u/fpg] of]hgf agfO /x]sf 5f}+ .
a/fxdf
rfOlgh ;+;f/
a/fx Hj]n/L OG8li6h k|flnn] w/fgdf rfOlgh
;dfgx?sf] k;n rfOlgh ;+;f/ ;'? u/]sf] 5 .
Ps s/f]8 nufgLdf w/fg % l:yt a/fx l8kf6{d]G6sf] bf];|f] tNnfdf
df3 clGtd ;ftfb]vL rfOlgh ;fdfgx?sf] ahf/ ;Grfngdf
cfPsf] xf] .
afnaflnsfsf v]nf}gf, df]afO{n, 3/fo;L cfO{6d, rfh{/, /fO{;
s's/ nufotsf Ps xhf/eGbf a9L cfO{6d /flvPsf] a/fxsf
zfvf k|d'v dfgaxfb'/ ljZjsdf{n] atfP .
cfFkm"x?n] rfOgfaf6} ;dfg NofP/ pkef]QmfnfO{ a]Rg]
ePsfn] cGo ahf/eGbf #) k|ltzt ;:tf] kg{] pgn] bfaL u/] .
w/fg pkdxfgu/kflnsfsf sfo{sf/L clws[t l6sfbQ /fO{n]
rfO{gLh ;+;f/sf] pb\3f6g ub{} o;n] w/fgjf;LnfO{ nfe k'ofpg]
atfP .
sfo{qmddf ;'g;/L pBf]u jfl0fHo ;+3sf cWoIf ;/f]h >]i7n] a/
fxaf6 cGo Jofkf/Ln] klg kf7 l;Sg' kg{] pNn]v u/] .
xfdLn] sdfOsf] s]xL c+z ;d'bfod} ;xof]u ug'{ k5{ eg]/
z'? b]vL g} ;fdflhs sfddf vr{ ub}{ cfPsf 5f}+ . wfld{s If]qsf]
ljsf;, z}lIfs If]qsf] k"jf{wf/ lgdf{0f / lk5l8Psf ;'s'Djf;L tyf
blnt j:tLdf vfg]kfgL ;'ljwf nufotdf ;xof]u ub}{ cfPsf 5f}+ .
To;sf] ;fy} ul/j lj/fdLnfO{ lgMz'Ns PDj'n]G; ;]jf ;d]t lbb} cfPsf
5f}+ . ;Grf/sf] ljsf;df ;xof]u ug{ kqsf/x?sf] ;femf ejg g]kfn
kqsf/ dxf;+3sf] ejg lgdf{0f ug{ Ps d'i7 !) nfv ?k}ofF k|bfg
u/]sf 5f}+ eg] ;fgf ltgf w]/} ;dfh pkof]lu sfd ug]{ cj;/ kfPsf 5f}+
eGg] nfUb5 . /Qmbfg hLjgbfg eGg] gf/fnfO{ ;fy{s agfpg x/]s jif{
jflif{sf]T;jsf] cj;/ kf/]/ /Qmbfg sfo{qmd cfof]hgf ug]{ u/]sf 5f}+ .
w/fgdf ef6e6]gL, uf]vf{ h:tf sDkgLsf 7"nf Jofkfl/s
sDKn]S;x? ;Grfngdf cfpg' eg]sf] w/fgsf] ljsf;sf] nflu xf] tL
;+:yfx? oxfF cfPeg] xfdLn] lbg g;s]sf ;]jfx? klg w/fgjf;Ln] k|fKt
ug{ kfpg' x'G5 . To;n] ubf{ w/fgdf clxn] gkfOg] ;fdfg h;/L jflx/
lsGg hfg' kg]{ cj:yf 5 To;sf] cGTo x'G5 . o:tf] x'g' eg]sf] cfk\
mgf] 7fpFsf] ljsf; x'g' xf] . 7"nf sDkgL cfpFbf a/fxnfO{ gs/fTds x}g
;sf/fTds c;/ kb{5 . pxfFx?af6 xfdLn] l;Sg] cj;/ kfpF5f}+ sfd ug]{
z}nL cfcfk\mg} x'G5g\ . ;du|df eGg' kbf{ w/fgdf 7"nf Jofkfl/s dn
v'Ng' eg]sf] xfd|f] w/fg / xfdL w/fg]jf;Lsf] ljsf; x'g' xf] .
s]xL ;do cl3 k'/:s[t x'g' eof] s:tf] nflu /x]5 <
ef/tLo blnt ;flxTo Ps]8]dLaf6 d}n] 8f= cDa]8s/
km]nf]l;k ;Ddfg @)!$ af6 ;Ddlgt x'g] cj;/ kfPF . of] ;Ddfg eg]sf]
o'jf cj:yfd} u/]sf] joj;fo / ;fdflhs sfd jfktsf] xf] eGg] dnfO
nfu]sf] 5 . pQm ;+:yfnfo{ dnfO blnt / lk5l8Psf] If]qdf of]ubfg
u/]sf] eg]/ ;Ddfg lbPsf] xf] .
/fd|f] sfd / ldlxg]t u/]kl5 To;sf] k|ltkmn ldNg] /x]5 eGg]
s'/fsf] jf]w ePsf] 5 . ;Ddfgn] dnfO{ yk lhDd]jf/ x'g' kg]{ dx;'z
u/fPsf] 5 . ;Ddfgn] xfn ub}{ cfPsf sfdnfO{ cem} w]/} ;lqmotfsf
;fy dfgljo lxtdf ;dk{0f ug'{ k5{ eGg] k|]/0ff ldn]sf] 5 .
kmfu'g@)&!
23
kmfu'g@)&!
24
cfn]v
s]GLo tYof ljefusf] ;g\ @)!! sf] cfly{s ;j{]If0fdf
;g\ !((^ df g]kfnsf ul/aLsf] /]vfd'lg ePsf $! k|ltzt hgtf ;g\
@))$ df #! k|ltztdf / ;g\ @)!! df @% k|ltztdf em/]sf] b]lvof] .
o;/L ul/aLsf] /]vfd'lg x'g] hgtfsf] ;+Vof PsfPs s'g} hfb'sf] 58Ln]
cf]ln{Psf] eg] kSs} xf]Og . To;sf w]/} sf0fx? dWo] jflif{s # nfvsf]
;+Vofdf ljb]lzPsf pj{/ g]kfnL >ldsn] ljb]zdf a]r]sf] >daf6 k|fKt
ljk|]if0f Ps k|d'v xf] . t/ o;/L /ftlbg gegL s'g} eo / hf]lvd;Fu klg
g8/fO sfddf le8]sf tL tdfd g]kfnLsf] >daf6 cfPsf] cfh{g eg] s]
df k|of]u eO/x]sf] 5 t < cWoogn] lg/fzfhgs pQ/ lbg] u/]sf] 5 .
g]kfnLx? v'g kl;gf aufP/ ljb]zdf >d a]R5g\ t/ To;/L sdfPsf]
cfDbfgLsf] &( k|ltzt lx:;f b}lgs pkef]u d} vr{ u5{g\ . bL3{sfn;Dd
l6Sg] k"FhLut nuflgdf t s]jn @ k|ltzt dfq vr{ ePsf] b]lvG5
. ;g\ @)!! df g]kfn lelqPsf] ljk|]if0fsf] k|of]uaf/] s]GLo tYof
ljefun] u/]sf] ;j{]If0fn] b]vfPsf] 5 .
x'g t ljk|]if0faf6 cfpg] k};fnfO{ s] df jf s;/L vr{ ug{]
eg]/ c? s;}n] l6Kk0fL ug{] ljifo klg xf]Og . Tof] ljNs'n sdfpg]
JolQm jf kl/jf/sf] :j]R5fdf e/kg{] s'/f xf] < t/ /fli6o b[li6sf]0faf6
x]l/Fbf eg] b]zdf lelqPsf] Toqf] wg/fzLn] k"FhL lgdf{0f gul//x]sf] /
vfglkg tyf cfxf/ljxf/ d} ;j} k};f vlr{Psf] b]Vbf tTsfnsf] hLjg
ofkgdf tL kl/jf/nfO{ ;'ljwf ePsf] b]lvP klg bL3{sfn;Dd To;
wgn] lgoldt pkfh{g ug{;Sg] ;+efjgf a'lRrPsf] b]lvG5 . a? pN6}
d'fsf] ahf/df k|jfx cTolws ePsf sf/0fn] d'fl:kmtL a9\g] jf
dx+uL a9\g] ;+efjgf eg] ljk|]if0fsf sf/0f ;Fw} ljBdfg /x]sf] kfOG5 .
;x/df a:g] xf];\ jf ufpFdf, ljk|]if0faf6 cfDbfgL ug{]x?sf] hLjg k4lt
g} kl/jt{g x'g] / vr{ ug{] afgL Joxf]/fdf cfd"n kl/jt{g cfPsf]
b]lvPsf] 5 . o;/L j}lbzs /f]huf/Laf6 sdfPsf] k};f kmh'n vr{df
a9L aUg] u/]sf] tYo cfly{s ;j{]If0fn] b]vfPsf] 5 .
jf:tjdf t];|f] ljZjsf k|fo ;a} b]zsf] d'Vo cfo;|f]tsf
?kdf ljk|]if0f /xg] u/]sf] 5 . dfgj ljsf; kl/;"rsn] klg o;/L
ljk|]if0faf6 k|fKt x'g] cfDbfgL s'n ufx{:y pTkfbgsf] #) k|ltzt;Dd
x'g] u/]sf] tYo k'li6 u/]sf] 5 . t];|f] ljZjsf dhb'/x?sf] ultzLntf
25
k|j]z ePsf] @)) cf}+ jif{ xf] cfh ko{Gt uf]vf{nLsf] jL/tf g]kfnsf]
>Lj[l4df sfod 5 . ljk|]if0fsf] gbL g]kfn tkm{ aUg] qmd cBflk sfod
dfq xf]Og o;sf] j[l4 klg lg/Gt/ 5 . cfh g]kfnL >d ;}lgs hflu/sf
nflu dfq xf]Og ljb]zdf h'g;'s} sfd / /f]huf/Lsf nflu hfg] ult emg}
tLj| ePsf] 5 .
clxn] ljb]z uP/ sfd ug{ OR5's g]kfnLn] g]kfn ;/sf/af6
/f]huf/ cg'dlt kq lng'kg{] jfWofTds Joj:yf u/]sf] 5 / ;+;f/sf
Ps;o ;ft d'n'snfO{ sfd ug{ hfg kfpg] ;"rLdf ;/sf/n] /fv]sf] 5
. t/ axfb'/ uf]v{fnLx? n'sLl5lk ef/tsf] af6f] u/]/ cj}w ?kd} ePklg
;"rL aflx/sf d'n'sdf hf]lvdk"0f{ cj:yfdf sfdsf] vf]hLdf uO/x]sf
5g\ / jif{]lg 7lug] n'l6g] / Hofg u'dfpg];Ddsf 36gfdf kFml;/x]sf 5g\ .
clxn] g]kfnaf6 b}lgs cf};t kfFr;osf] xf/fxf/Ldf g]kfnLx?
j}b]lzs /f]huf/Lsf nflu ljb]z pl8/x]sf 5g\ . of] tYofdf ef/t
hfg] sfdbf/sf] ;+Vof ;dfj]z 5}g . >ldssf] ;'/Iffsf] k|Zg t Psflt/
5Fb}5 To; cltl/Qm b]zsf] >d b]zleq} k|of]u x'g] jftfj/0fsf] vf]hL
ug{' g]kfnsf of]hgfljbx? ;fd'Gg] 7"nf] r'gf}ltsf] ljifo ag]sf] 5 .
ljk|]if0fdf cfwfl/t cy{tGqsf ?kdf kl/lrt of] b]zsf] cy{tGqnfO{
bLuf] agfpg klg j}slNks ;|f]tsf] vf]hL cfjZos / ckl/xfo{ 5 .
g]kfndf d'\nfg uP/ k};f sdfpg], cf;fd efl;g],
3/]n' >ldssf ?kdf ef/t hfg] / df};dL sfdbf/ eP/ >d a]Rg] xfd|f]
d'n'ssf gful/sx?sf] k/Dk/fut j}b]lzs /f]huf/Lsf] k|f/lDes :j?k
xf] . c;+ul7t Pjd\ :j]R5fsf] >d ahf/sf] vf]hL g]kfnL >dn] ljb]zL
>d ahf/df /fv]sf] klxnf] kfOnfsf] :j?k xf] . 8]le8 cS6/nf]gLn]
;g\ !*!% df %))) uf]vf{nL ;]gfnfO{ la|l6; ;]gfsf] csf ?kdf etL{
ug{] k|:tfj kl5 dxf;]gfgL nfjtLsf] sdf08df klxnf] g]kfnL 6's8L
uf]vf{nL ;}lgssf ?kdf a]nfotL ;/sf/sf] hflu/] ePsf] Oltxf; ;fIfL
5 . To;} ldltb]lv g]kfndf ;+ul7t ljk|]if0fsf] cfudg k|f/De ePsf]
dfGg' kb{5 . of] ;g\ @)!$ cyf{t jL/ uf]vf{nLsf] a]nfotL ;]gfdf
cy{ dGqfnon] ;g\ @)!! df k|sflzt u/]sf] Pp6f
k|ltj]bgdf elgPsf] 5 ls @))( df g]kfnsf] s'n ufx{:y pTkfbgsf]
(=#* k|ltzt, @)!) df !!=)# k|ltzt / @)!! df !@=)# k|ltzt
c+z ljk|]if0fsf] /x]sf] 5 . dflysf] tflnsfaf6 k|i6 x'G5 ;g !((( b]lv
@)!! ;Ddsf] ljk|]if0f cfo qmdzM al9/x]sf] 5 .
;g\ @)!)!! sf] cfly{s ;j{]If0fn] b]vfPsf] tYof
cg';f/ @))# sf] #!.( k|ltzt kl/jf/n] k|fKt ug{] u/]sf] ljk|]if0f cfo
a9]/ @)!)!! df %*=* k|ltzt 3/kl/jf/n] ljk|]if0fsf] sdfO{ leq\ofO
kmfu'g@)&!
26
g]kfnsf] ;/b/ k|ltJolQm cfo *)) 8n/ -cy{ dGqfno,
@)!@!#_ eGbf tn 5 t/ j}b]lzs /f]huf/Ldf hfg]x?n] slDtdf
tLg xhf/ 8n/ b]lv !$ xhf/ 8n/;Dd cf};tdf sdfO/x]sf 5g\
eGg] Pp6f tYo cfgf] k|ldnf lg/f}nfn] ;g\ @)!$ df tof/ u/]sf]
:gfQsf]Q/sf] zf]wkqdf pNn]v u/]sL 5g\ . o;/L ljk|]if0faf6 cf};t
g]kfnLsf] cfoeGbf w]/} u'0ff a9L cfh{g x'g'n] klg g]kfn nufot t];|f]
ljZjsf] >d j}b]lzs /f]huf/Ldf cfslif{t ePsf] 5 . o;f] t cfkm"n]
sdfPsf] /sdsf] $) k|ltzt hlt /sd h'g b]zdf sfd ug{ hfg] xf]
ToxLF vr{ x'g] u/]sf] kfOPsf] 5 . t/ ar]sf] ^) k|ltztn] klg g]kfnsf]
cy{tGqdf 7"n} dxTj /fv]sf] s'/f xfdLn] :jLsfg{' k5{ .
hlt /sd a]nfotL ;]gfaf6 lgj[Qx?n] g]kfn leq\ofO/x]sf lyP
pgLx? / pgsf kl/jf/hgn] a]nfot d} :yfoL a;f]af;sf] cg'dlt
kfPkl5 uf]vf{sf gfddf cfpg] k]G;gsf] /sd g]kfn cfpg sd ePsf]
5 . o;/L cfPsf] sldsf] osLg u0fgf geP klg w/fgdf ul/Psf]
Pp6f gd"gf ;j{]If0fn] o:tf] cfDbfgLsf] &! k|ltzt /sddf lu/fj6
cfPsf] b]vfPsf] 5 .
/f]hfOsf] >d ahf/df k|j]z ug{] OR5f x/]s g]kfnL j}b]lzs
/f]huf/Ldf hfg] gful/sn] kl/sNkgf u/]sf x'G5g\ . t/ z}lIfs of]Uotf,
cfgf] zLk, cGo d'n'sn] k|bfg ug{] le;f, cfgf] cfjZostf / sfdsf]
cj;/ oL ;a} s'/fsf] tfnd]n gldn];Dd /f]hfO{sf] b]zdf sfdug{
hfg] cg's'ntf gldNg ;S5 . t;y{ xfd|f gful/sx? sf]l/of, hfkfg,
Oh/fon, dsfp, xs h:tf d'n'sdf hfg] tLj| OR5f x'Fbfx'Fb} klg c/a
/ dn]l;of h:tf ;:tf >d ahf/df k|j]z ug{ jfWo 5g\ . /f]hL/f]6Lsf
nflu hfg] >dn] 5gf}6sf] ahf/ kfpg jf:tj d} sl7g x'G5 . of] >d
ahf/ l;4fGtsf] ;dfGo lgod klg xf] . ;/;lt{ x]b{f !! k|ltzt o:tf
sfdbf/ nuftf/ !% jif{ eGbf dflysf] cjlw ljb]zdf a:g] u/]sf]
kfOPsf] 5 eg] $% k|ltzt eg] % jif{;Dd a:g] u/]sf 5g\ . o;/L >d
ahf/sf] vf]hLdf hfg] s'n sfdbf/ dWo] !@=# k|ltzt sfdbf/x? b]z
kl/jt{g u/]/ sfddf hfg] klg kfOPsf] 5 . t/ h;/L ahf/df k|j]z
u/]klg jif{]lg )=)$ k|ltzt sfdbf/ b'3{6gfdf k/]sf jf d[To' ePsf]
tYof kfOPsf] 5 .
;g !((( df a]nfotn] xsnfO{ :jflwgtf k|bfg u/]kl5
g]kfnL gful/sx?sf] x\s a;fO{sf] :j?kdf kl/jt{g ePsf] 5 . klxn]
hflu/]sf ?kdf /x]sf nfx'/] / ltgsf cfl>tx?df ljljwtf cfPsf]
/ cGo sfdbf/sf nflu klg xs Pp6f cfsif{s uGtJo ag]sf]
5 . pBf]u Jofkf/ tyf cGo ;/sf/L sfdsfhdf ;d]t g]kfnLx?sf]
afSnf] pkl:ylt ToxfF x'g] u/]sf] 5 . pt} 3/hd u/]/ a:g] ;'ljwf ;d]t
kfPsf s}og g]kfnL u}/ cfjf;Lo g]kfnLx? ;d]t xsdf hd]sf 5g\
. ljk|]if0fsf] rrf{ u/]sf a]nf eg] -Pg cf/Pg_sf] cfDbfgL vf;} ulGtdf
x'Fb}g t/ Tof] ;d'bfo klg g]kfndf nufgL ug{ OR5's b]lvPsf] jt{dfg
kl/k|]Ifdf pgLx?n] ug{] nufgLaf6 clwstd nfe klg g]kfnLn] g} kfpg]
s'/f lglj{jfb 5 .
8f u'? -@)!!!@_ n] u/]sf] Pp6f cWoogn] klg s'n
ljk|]if0fsf] pkof]u k|j[lQnfO{ k|:6\ofPsf] 5 .
w/fgdf ul/Psf] Ps o:t} ;j{]If0fdf klg o;sf] vr{ k|j[lQdf vf;}
tflTjs cGt/ kfOPg . ljk|]if0f cfosf] s'n *) k|ltztsf] xf/fxf/Ldf
/sd vfgflkgf / dgf]/~hg d} vr{ ePsf] kfOPsf] 5 . o;/L x]bf{
ljb]zdf b'Mv kfP/ cfh{g u/]sf] /sd v'g kl;gf aufP/ hf]ufPsf]
/sdnfO{ k"FhL lgdf{0fsf] Jofkf/,Joj;fo / pBf]u snsf/vfgfdf
k|of]u x'g'eGbf vr{ eP/ hfg] ;fdfgdf vr{ ul/g'n] k};fsf] ;b'kof]u
x'g'eGbf klg g]kfnLsf] vr{ ug{] afgLdf kl/jt{g cfPsf] / kmh'n vr{df
j[l4 eO To;n] ahf/ efp ;d]t a9\g uPsf] gsf/fTds c;/ klg
g]kfnL cy{tGqdf b]lvPsf] 5 .
cy{tGqdf ljk|]if0fsf] k|efj Jofks dfqfdf 5 . Ps
lsl;dn] g]kfnL cy{tGq ljk|]if0fdf cfwfl/t kfOPsf] 5 t/ o;/L
ul/Psf] e/y]un] bL3{sfndf ef}lts ;+/rgf lgdf{0f / ljsf;sf k"j{fwf/
lgdf{0f h:tf If]qdf nufgLsf] k|r'/ ;+s6 b]vf kg{] vt/f pTkGg x'G5
. Tolta]nf b]zg} cfly{s ?kdf w/fzfoL aGg ;S5 . ljk|]if0f alnof]
cfwf/ xf] JolQmut jf kfl/jfl/s hLjg lgjf{xsf] t/ /fi6n] o;df
lge{/ /xg] cj:yf Pp6f /fi6sf nflu 7"nf] r'gf}lt jf ;+s6 g} xf] .
u/La d'n'sx? cfhklg ljk|]if0fdf lge{/ 5g\ . xfd|f] d'n'ssf] em08} @%
k|ltzt cfDbflg a/fa/ t xfdLsxfF ljk|]if0f dfq lelqG5 . r/d dGbLsf]
cj:yf pTkGg x'g] xf] eg] ;a} eGbfklxnf a]/f]huf/Lsf] ;d:ofn] lylrg]
/ 7"nf] e'd/Ldf km:g] ;+efjgf klg t];|f] ljZjsf d'n'sx? s} xf] .
cGTodf
ljk|]if0f clxn]sf] ;fdlos cfjZostf o; cy{df xf] ls
xfdL kof{Kt /f]huf/Lsf] cj;/ l;h{gf ug{ ;Sb}gf} xfdL cNk /f]huf/Lsf]
kL8faf6 u'lh|/x]sf 5f}F . o;af6 rn]sf] kfl/jfl/s hLjgsf] ljsNk
tTsfndf xfdL lbg ;Sb}gf} . b]znfO{ cf}Bf]lusLs/0f ug{] Nofst clxn]
xfdL;Fu 5}g . a? s]xL ;dosf nflu ;'/lIft uGtJosf] tf/tDo /fHon]
g} k|Tofe"t ug{'kg{] 68\sf/f] cfjZotf 5 . bL3{sfndf ljk|]if0fsf] ljsNk
:j/f]huf/ cyjf /fi6leq kof{Kt /f]huf/Lsf] cj:yfsf] l;h{gf ug{'
h?/L 5 . cfO/x]sf] cDbfgLnfO{ 36\g glbg] tTsfnsf s]xL ;sf/fTds
sfo{ s'6gLlts 9+uaf6 ug{' cfjZos 5 . rf]/ af6f]af6 lelqg] u/]sf]
ljk|]if0fnfO{ klg ;]tf] dfu{sf] Joj:yf ug{] pkfo ;/sf/n] vf]Hg' k5{ .
t/, cGttf]uTjf ljk|]if0fsf] k/lge{/tfaf6 d'lQm clgjfo{ 5 .
kmfu'g@)&!
27
;dfrf/
la/f6rf]sdf
s~rgh+uf
z+v/ Hj]n;{
OG6/k|fO{h]h
df]/sf] sf]]zLx/}Frf gu/kflnsf l:yt lj/f6rf]sdf
z+v/ Hj]n;{ OG6/g];gn k|f=ln=n] zfvf lj:tf/ u/]sf] 5 .
s]xL jif{b]lv ;~rfngdf cfPsf] z+v/ Hj]n;{ OG6/
g];gn k|f=ln=n] bds, ky/L kl5 t];|f] zfvfsf] ?kdf lj/f6rf}sdf
;'grfFbLsf] ;f]?d vf]n]sf] xf] . /fd|f] nufgL u/L dfkb08 cg';f/sf
u'0f:t/Lo / cfs{ifs l8hfOgdf hf]8 lbb}F cfPsf] Hj]n;{n] hgfPsf]
5.
:yfgLosf] dfu / cfjZostfnfO{ dWogh/ ub}{
Joj;flos ;kmntf xft kfg]{ p2]Zosf ;fydf ;+rfngdf cfPsf]
z+v/ Hj]n;{ OG6/g];gn k|f=ln=df ;'grfFbLsf ;Dk"0f{ u/uxgf,
/f;Lcg';f/sf kTy/ / lwtf] aGbsLsf] ;d]t Joj:yf /x]sf] 5 .
z+v/ Hj]n;{n] s]xL dlxgf kl5 O6x/L / ljtf{df]8df ;d]t
cfufdL jif{df O6x/L tyf ljtf{df]8df ;d]t zfvf lj:tf/ ug]{ of]hgf
/x]sf] atfpFb} ;'grfFbLsf] sf/f]af/ /fd|f] /x]sf] Hj]]n;{sf ;~rfns
czf]s z+v/n] atfP .
lj/f6rf}sdf P;6L;L k|flnsf] clws[t ljqm]tf sGrgh+uf
OG6/k|fO{h]h ;Grfngdf cfPsf] 5 .
P;l6;L k|flnsf cWoIf ef]n]Zj/ b'nfn tyf sDkgLsf
h]g]/n d]g]h/ ;'/ts'df/n] ;+o'Qm ?kdf pb\3f6g u/]sf lyP .
OG6/k|fO{h]hdf P;l6;L sDkgLsf ljleGg ;jf/L ;fwgsf 6fo/x?
kfOg] ;+rfns dWo]sf Ps uf]ljGbk|;fb clwsf/L t]x|y'd]n] atfP .
u|fxsx?sf] ;'ljwfnfO{ dWogu/ ub}{ :yfgLo 7fpFd} Joj;flos ;kmntf
xfl;n ug{ OG6/k|fOh]h ;+rfngdf NofOPsf] xf] .
OG6/k|fOh]hdf ljleGg n'la|s]G6\;\, df]6/jfOs,e]g,6|s,6\
ofS6/,j;,hLk nufot ;a} k|sf/sf ;jf/L;fwgsf 6fo/ kfOg] ;+rfns
/fh]Gb|k|;fb 9sfnn] atfP . %) nfv nufgL /x]sf] ;f] ?ddf ;ft hgf
dhb'/x?n] /f]huf/L kfPsf 5g\ . cfufdL lbgdf qmlds ?kn] ljsf; ub}{
dd{t s]Gb| ;d]t :yflkt ug]{ atfOPsf] 5 .
kmfu'g@)&!
28
P:k]/fGtf]
(Esperanto)
>Lk|;fb kf]v|]n
shree_pokharel@yahoo.com
;+;f/sf dflg; gk'u]sf] s'g} b]z 5}g . o:tf] cj:yfdf ;j} b]]zsf
dflg;n] ;j} b]zsf] efiff l;s]/ klg ;fWo gx'g] . tkfO{+
eGg' xf]nf c+u|]hL efiff l;s] eOxfNof] lg . xfd|f]
h:tf] ;fgf] b]zdf t ;o eGbf al9 efiff af]lnG5
eg] s] ;+;f/ el/ c+u|]hL efiff af]lnG5 xf]nf <
cx+ la|l6; k|folkx? afx]ssf b]zdf c+u|]hL
efiff d'l:snn] dfq af]lnG5 .
dflg;n] ;+;f/sf laleGg efiffefifLaLr
cfkm\gf rfxgf / cfjZostfn] ljrf/sf]
cfbfg k|bfg ug{ yfn]sf 5g\ . ca xfdLnfO{
Pp6f o:tf] ;Dks{ efiff rflxPsf] 5 ls h;n]
;+;f/nfO{ ;Dks{ ug{ ;lhnf]xf];\ . o;f] elg /xFbf s'g}
7"nf] b]zsf] efiffnfO{ cGt{/fli6o ;Dks{ efiff agfcf}+ eGg]
cfpnf . ^)! ;ef;b ePsf] g]kfnsf] ;+;bdf t !# efiffdf ;ky
vfG5g\ eg] s'g b]zsf] efiffnfO{ ljZj ;Dks{ efiff agfpg] <
olb s'g} b]zsf] efiffnfO{ ljZj ;Dks{ efiff agfpg] xf] eg] csf{sf]
efiff l;Sg]n] dft[efifLn] h:tf] af]Ng ;Sb}g . h;/L c+u|]hn] g]kfnL
efiff af]Nbf xfdL xfF:b5f}+ To;/L g} pgLx?sf] efiff l;s]/ xfdLn]
af]Nbf pgLx? klg xfF:g]5g\ . km]/L efiffsf sf/0fn] xfd|f] df}lns /xg
;xg,;+:s[ltdf klg cfs|d0f x'g yfNb5 . h:sf] sf/0fn] dft[efiffdf
cfFr k'Ub5 / cfdfa'af x/fP/ dld 8]8L lelqG5 . la:tf/} xfdL
pklgj]zL aGg k'Ub5f}+ .
ca k|Zg p7\5,To;f]eP s'g efiff ljZjsf] ;femf efiff aGg ;S5 t
< h'g efiffn] /xg ;xg / ;+:s[tLdf k|efj kfb}{g / l;Sg klg ;lhnf]
x'G5 .
;g\ !**& df P:k]/fGtf] cfzfjfbL eGg] efiffsf] pbo eof] h'g efiff
8f=hfd]gxf]km eGg] ljfgn] tof/ kf/]sf x'g\ . of] efiff ;+;f/sf ;a}
efiff eGbf l;Sg ;lhnf] / ;'qa 5 . of] efiffn] g /fhgLlts k|efj
kfb{5 g ;f+:s[lts . g s'g} cf}klgj]lzstfsf] 8/ .
of] efiff ;+;f/sf !)) eGbf al9 b]zdf /fli6o ;+u7gsf] ?kdf
ljsl;t e};s]sf] 5 . ;+o'fm /fi6;+3 tyf o"g]:sf]n] ;d]t of] efiffnfO{
:yfg k|bfg u/]sf 5g\ . ;+;f/ el/sf P:k]/flGt:tx? cfkm\gf] /fli6o
;+u7g x'b} ljZj P:k]/fGtf] ;+3df cfj 5g\ .
lxhf] cfh P:k]/fGtf] efiffn] /fhg}lts l;dfgfnfO{ lht]/,pd]/sf]
xbnfO{ lht]/ ;+;f/e/ Psn] csf{nfO{ ;fyL agfO /x]sf 5g\ . Ps
csf{nfO{ kl/jf/sf] ;b:o h:t} 7fg]/ ljZj e|d0f ul//x]sf 5g\ .
;+;f/sf k|rlnt efiffx?nfO{ 5f8]/ of] efiff lk|o x'g'sf k5f8L of]
efiff l;Sg c?efiff eGbf ;lhnf] 5 . of] efiffn] s'g} klg b]zsf]
k|ltlglwTj ub}{g / of] efiffn] s'g} wd{sf] klg em08f af]s]/ lx8\b}g
. a? of] efiffsf] ;+s]t lrGx xl/of] kf+rs'g] tf/fn] %j6f dxfb]zsf]
;+s]t ub{5 . ljZjsf w]/} ljfg AolfmTjx? of] efiff k|lt cfslif{t
x'g'df of] efiff l;Sg ;lhnf] x'g' / s'g} b]zsf] dft[efiff geP/ g} xf]
. of] efiffn] ax'efiffafb - dflg;n] cfkm\gf] dft[efiff af]Ng kfpg]
clwsf/_sf] kIfdf jsfnt ub{5 . of] efiff t6:y cGt{/fli6o
;DaGwnfO{ cuf8L a9fpg rfxG5 . of] efiffn] ;+;f/sf] s'g} efiffnfO{
lj:yflkt ug]{ jf To;sf] 7fFp cfFkm'n] lng] h:tf] p2]Zo af]s]sf] 5}g .
P:k]/fGtf] efiff cfGbf]ng ljZjel/ cfkm\g} lsl;dn] cl3 al9/x]sf]5
. of] efiffn] nf]stGq, ax'efiffjfb, eflifs clwsf/ tyf eflifs
ljljwtfnfO{ cfkm\gf] nIo agfPsf] 5 .
29
:jf:Yo
tfkl8of cfO
s]o/df
lj/f6gu/l:yt tfkl8of cfO s]o/ -cfFvf
c:ktfn_n] cfFvfsf] pkrf/df ;'ne,cfw'lgs / ljZj;lgo
;]jf lbb} cfPsf] 5 .
lj/f6gu/ pkdxfgu/kflnsf j8f g+=@ df @)^( ;fn ;fpg
;Ddfg
aLkL sf]
O/fnf
:jf:Yo
lj1fg k|lti7fg
w/fgsf d]l8l;g
ljefu k|d'v tyf
d'6'/f]u
ljz]if1
k|fWofks 8f= k|Nxfb sfsL{ o'/f]lkog ;f];fO6L ckm sfl8{of]nf]hLaf6
;Ddflgt x'g] ePsf 5g\ .
d'6'/f]usf] cg';Gwfg / pkrf/df k'ofPsf] of]ubfgsf] sb/
:j?k 8f= sfsL{nfO{ ;f];fOl6n] km]nf]l;k ckm o'/f]lkog sfl8{of]nf]hL
;f];fO6L -PkmOP;;L_ sf] pkflwn] ;Ddfg ug{ nfu\sf] xf] . ;g\ @)!%
sf] cu:t @( df n08gdf x'g] o'/f]lkog ;f];fO6L ckm sfl8{of]nf]hL
- OP;;L_sf] lbIffGt ;df/f]xdf pgnfO{ pQm ;Ddfg k|fKt x'g] atfOPsf]
5.
jLkL k|lti7fgsf] dfWodaf6 d'6'/f]usf] cg';Gwfg / pkrf/
df k'ofPsf] of]ubfgsf] sb/ ub}{ 8f= sfsL{n] o; cl3 ef/t tyf cd]
l/sfaf6 o:t} k|sf/sf] ;Ddfg k|fKt ul/ ;s]sf 5g\ .
kmfu'g@)&!
30
;"rgf s]Gb|
lj/f6rf}s, df]/
wgs'6f
kmfu'g@)&!
31
g]kfn ;/sf/
;xsf/L ljefu
32
kf7\ok':tsdf k|sfzsn]
;f}bfafhL ug]{ u/]sf 5g\
ljutsf sfdx?nfO{ lg/Gt/tf lbb}
gofF sfo{qmd klg ug{ z'? u/]sf 5f}+ . gofF
sfo{qmdsf] ?kdf lk|lG;knx?nfO{ Joj:yfklso
bIftf tflnd ;Grfng ug]{ of]hgf agfPsf
5f}+ . To:t} n]vfkfnx?nfO{ n]vfkfng /
lzIfsx?nfO{ bIf lzIf0f snf ;DjlGw tflnd
;Grfng ug]{ tof/Ldf 5f}+ . oL sfddf ;/sf/L
;xof]u gkfPklg xfdL cfk\mg} k|of;df ug'{k5{
eg]/ nflu k/]sf 5f}+ .
To:t} :s'n a; b'3{6gf x'Fbf x]g]{
;+3 gePsfn] :s'n j; Joj:yfkg ;+3 u7g
u/]/ lhNnf e/Lsf ;+:yfut ljBfnosf a;x?
;+3df cfj4 ug]{ / b'3{6gf nufotsf ;d:of
33
;b:otf z'Ns @% nfv ?k}{ofF aSof}tf 5 . xfdLn] tfu]tf
u/]/ p7fpg g;s]sf] xf] . pxfFx?n] lbg gvf]h]sf] x}g . cj xfdL
;lqmotfsf ;fy aSof}tf p7fpg nfUg] 5f}+ .
df]/ lhNnfdf # ;o *& cf]6f ;+:yfut ljBfno 5g\
. ut jif{;Dd # ;o $& cf]6f lyP . tL dWo] @ ;o @^ cf]6f
KofA;gdf cfj4 5g\ . #@ cf]6f PgKofA;gdf cfj4 5g eg] afFsL
s'g}klg ;+u7gdf 5}gg\ . ;b:o ljBfnox?dWo] k|fljn] dfl;s b'O;o,
lgdfljn] # ;o / dfljn] $ ;o ?k}ofF ;b:otf z'Ns a'emfpg' kg]{
k|fjwfg 5 . Pp6} ;+u7g agfP/ hfg' k5{ eg]/ df]/af6} cleofg z'?
ePsf] xf] . c/lgsf], ljs]ljPd, efg' nufot w]/} ljBfnox? Pg
KofA;gaf6 KofA;gdf kmls{;s]sf 5g\ . of] qmd cGodf klg hf/L 5
. To;}n] ug{ rfx]df KofA;gaf6 w]/} sfd ug{ ;Sg] cj:yf 5 .
;+:yfut ljBfnon] b]zsf] lzIffsf] nflu 7"nf] of]ubfg
lbPsf] 5 . To;}n] tflndsf nflu ;/sf/n] klg ;xof]u ug'{ kb{5
t/ xfn;Dd ;/sf/n] s'g} ;xof]u u/]sf] 5}g . klxn] cfFkm}n] s]xL
sfd u/]/ b]vfpg] xf] eg] ;/sf/;Fu dfu ug{ klg ;lhnf] x'G5 eg]/
lghL ljBfnox?n] kf7\o k':tssf] sldzg n]gb]g ug'{
km6\ofOF xf] . k|sfzgx?n] cfk\mgf kf7\o k':ts nfu' ug{ ;f}bfjfhL ug]{
u/]sf 5g\ . lrl6\7df k};f xfn]/ k7fpg] u/]sf] eGg] u'gf;f] klg cfpg]
u/]sf 5g\ . xfdL ;DjlGwt ljBfyL{n] g} /fxt kfpg' k5{ eGg] kIfdf
5f}+ . xfd|f] ljBfnodf rfFxL To;/L ;f}bfjfhL u/]/ cfpg]n] csf]{ k6s
k|j]z ug{ kfpFb}g . KofA;g lhNnf sfo{;ldltn] ;j} ljBfnonfO{
;s'{n]zg u/]/ ljs[lt x6fpg cfu|x ug]{ u/]sf] 5 . t/ klg kfng rfFxL
eO /x]sf] cj:yf 5}g\ .
lzIfsx?sf] ;jfndf Pp6f ;xdlt ePsf] 5 . dfl;s
k9fO z'Nssf] ^) k|ltzt ljBfnox?n] lzIfs / sd{rf/Lsf] tnjsf]
nflu vr{ ug'{ kg]{ ;+emf}tf 5 . ;+emf}tf clgjfo{ kfng x'g' k5{ eg]/
KofA;gaf6 lhNnfe/Lsf ljBfnox?nfO{ ;s'{n]zg ul/Psf] 5 .
sfo{Gjog clgjfo{ x'g' k5{ eg]/ xfdL nfu]sf 5f}+ . sltko ;+:yfut
ljBfnon] ;/sf/L :s]n eGbf jl9 klg lbPsf 5g\ t/ ;j} ljBfnon]
lbg ;Sg] cj:yf rfFxL 5}g . cfo;|f]tsf] cfwf/df ;]jf zt{ / ;'ljwf
lbOg' kb{5 . of] ;j}lt/ nfu' x'g' k5{ .
lzIfsx?df klg :yfoLTj 5}g . z}lIfs ;qsf] z'?cftdf lgo'lQm
ePsf] lzIfsn] # $ dlxgfd} 5f]8\g] k/Dk/f h:t} ag]sf] 5 .
lhDd]jf/L k"j{s ;RrLg' kg]{ cfjZostf b'j} kIfdf 5 .
kmfu'g@)&!
34
hg ljrf/
gof gu/sf
Joj;foLsf] ck]Iff
;/sf/n] cf7
dlxgf cl3 df]/\sf] OGb|k'/,
x/}+rf / d[uf}{lnof uflj;nfO{
;d]6]/
sf]zL
x/}+rf
gu/kflnsf u7g u/]sf] 5
.
;nsk'/, la/f6rf}s, vf];f{g]
/ x/}+rf ul/ rf/cf]6f d'Vo
ahf/ /x]sf] sf]zL x/}+rfsf]
d'Vo s]Gb| eg] lj/f6rf}s
/x]sf] 5 .
To:t} s;]gL / a]njf/L
uflj;nfO{ ;d]6]/ a]njf/L gu/kflnsf agfOPsf] 5 .
gu/kflnsf ePkl5 Joj;fodf s] s:tf ;xhtf
jf sl7gfO ePsf 5g\ < / Joj;foLsf] gofF gu/ k|ltsf]
ck]Iff s] 5 eGg] ljifodf ;+sng ul/Psf] sf]zL x/}+rf /
a]nfjf/L gu/ If]qsf Joj;foLx?sf] hg cfjfhnfO{ oxfF
k|:t't ul/Psf] 5 .
;Gtf]if jfGtjf
cWoIf, lj/f6rf}s Jofkf/ ;+3
s f ] z L
x/}rf gu/kflnsf
jg]kl5
o;
If]qsf
jhf/
leqsf ;d:ofx?sf]
k l x r f g
u/L
To;sf]
Joj:yfkgsf nfuL
s] ug{ ;lsG5 eGg]
ljifodf /fhg}lts
bn
k|ltlgwL,
;+3;+:yfsf
k|ltlgwL
/
gu/kflnsf
ljr cGt/lqmof ePsf] 5 . To; af6 cfPsf lgisif{df
s]xL ;d:of b]vLPsf 5g\ . h:t} jhf/ ;/;kmfO{ . l/d
/fVg'kg]{ df;' k;n Joj:yfkg ug'{ kg]{ . vfg]kfgL,;fj{hlgs
;f}rfno, 9n Jo:yfkgsf nfuL r/0fj4 sfdsf] ;dfkg
ug]{ . To;sf] g]t[Tj cu'jfO{ gu/kfnLs / OGb|k'/ Jofkf/
;+3n] ug]{ ;xdlt ePsf] 5 . zx/Ls/0fsf] ult x]bf{ g}
of] gu/kflnsfsf] s'/f ug]{ xf] eg] ;+ejt of] g]kfns}
w]/} ejg lgdf0f{ ePsf] :yfgsf] ?kdf kb{5 . ;x/L
s/0fnfO{ Joj:yLt ug{ klg gu/kflnsfn] cGt/Ld ?kdf
sfo{of]hgf jgfpg cfjZos 5 . To;sfnflu :yflgo
:t/df /fhg}lts bn,;+3,;+:yf ;j}n] ;r]tgf d"ns e'ldsf
v]Ng' kb{5 .
wd]Gb| s]=;L=
;LgL sDo"lgs]zg ;]G6/, lj/f6rf}s
gu/kflnsf
ePkl5
leGgtf t x'g] g} ef]
j]njf/L gu/kflnsfn]
Psn dlxnf,ckf tyf
lk58f ju{x?nfO{ ;Ifd
jgfpgsf] nfuL ljleGg
cfocfh{g x'g] l;kd'ns
tfnLdx? klg u/fPsf]
5 . jf6f] 3f6f]sf] klg
kl/If0f u/Lb}5 cj
l56\6} g} jf6f]3f6f]x?nfO{
klg dd{t ug]{ of]hgfdf
nfuL k/]sf] b]lvG5 . gu/kflnsfn] sltko sl7gfOnfO{
Go'lgs/0f ub}{ gu/jf;Lsf] cfjZostfnfO{ Wofg lbb} cuf8L
j8\g vf]hL/x]sf] dx;'; d}n] u/Lx]sf] 5' .
35
a]njf/L
gu/kflnsf
ePkl5 ;/;kmfOdf eg]
lgs} ;'ljwf ldn]sf] 5 .
gu/kflnsfaf6 kmf]xf]/
p7fpg 3/ 3/df cfpg]
u/]sfn] j]njf/L ;kmf
/ ;'Gb/ alg/x]sf] 5
. klxnfsf] t'nfgfdf
Jofkf/ klg /fd|f] x'g
yfn]sf] 5 lsgsL cGo
7fFpsf dflg;x? klg oxL
7fFpdf cfpg yfn]kl5 /
cfpg] lbgx?df cem w]/} g} /fd|f] x'G5 h:tf] nfuL /x]sf] 5 .
lgzf lnDj'
k|f]= df]gfnL;f Jo'l6 kfn{/, a]njf/L
d+un dxtf]
cf/s] kmnkm'n tyf t/sf/L k;n j]njf/L
kmfu'g@)&!
36
Jofkf/Ls sd{sf nflu hgsk'/af6 df]/+usf] dw'dNnf x'Fb}
@)!% ;fndf Onfd k'u]sf alb| ;fx To;j]nf ahf/df vl6of - vf6_
/fv]/ ls/fgf k;nsf] Jofkf/ uy]{ . pgL Jofkf/df ;f}lvg ePklg cfk\
mgf 5f]/fx? l;ksf kf/vL ePsf] x]g{ rfxfGy] .
l;k eg]sf] zlQm xf], of] eof] eg] dfG5] slxNo} ef]sf] / l/Qf]
x'g' kb}{g . pgL 5f]/fx?nfO{ o:t} clt{ lbGy] . :s'nsf] k9fO gljuf/L
l;k l;S5f}+ eg] d vr{ lbG5' alb| 5f]/fx?nfO{ xf}:ofpFy] . geGb} pgsf]
Tolx rfxfgf k'/f ug{ sfG5f 5f]/f s[i0f ;fxn] % sIff k9\bf k9\b} 38L
dd{tsf] l;k l;ls;s]sf lyP . pgL ToxL a]nf cfbz{ dfljdf pgsf
a'jfn] rnfPsf] SoflG6gdf ;d]t sfd ;3fpFy] . pg} s[i0f ;fx clxn]
a]/f]huf/ o'jf hgzlQmnfO{ bIf l;k lbP/ /f]huf/ / :j/f]huf/ agfpg]
cleofgdf ;lqmo 5g\ .
s[i0fsf] ;+3if{
sIff ^ k9\g yfn]b]vL g} cfk\mg} l;ksf] sdfOn] cfk\mgf]
k9fO vr{ / ljBfno kf]zfs dfq x}g kl/jf/sf] vr{df ;d]t y]ue/ ug{
yfln;s]sf pgn] :s'n k9\bf k9\b} kmf]6f]u|fkmL ;DjlGw csf]{ l;k klg
l;s] .
:s'n] hLjgd} 38L dd{t;Fu} kmf]6f]u|fkmL l;s]sf pgn] :s"n
k9\bf k9\b} Onfd ahf/df ;fx kmf]6f] :6'l8of] vf]n] . pgsf] sfd ug]{
z}nL / ldlxg]tsf sf/0f s]xL ;dod} :6'l8of] nf]slk|o eof] . :6'l8of]d}
cfP/ kmf]6f] lvrfpg] dfq x}g .
ljleGg ;ef ;df/f]xsf] kmf]6f] lvRg pgnfO{ lgDtf] ;d]t cfpg yfNof]
. pgL P;Pn;L kl/Iff lbg] tof/L ul/ /x]s} jif{ @)$% ;fndf Onfdsf
ufpF ufpFdf gful/stf 6f]nL kl/rfng ePsf] lyof] . 6f]nLdf kmf]6f]
lvRg bIf pg} b]lvP ;j}sf] dfu ePkl5 pgL To;}df Jo:t eP .
lsgsL of] pgsf] nflu ;'gf}nf] cj;/ klg lyof] . To;a]nf pgn]
/fd|} sdfO u/] t/ P;Pn;L kl/Iff eg] ljlu|of] .
kmf]6f] :6'l8of]sf sf/0f P;Pn;L kl/Iffdf /fd|f] ug{ g;Sbf
sDkf6{ kfPsf pgn] csf]{ jif{ sDkf6{sf ljifodfq kf; u/] x'g]
lyof] t/ pgsf] dg dfg]g bf]xf]ofP/ ;j} ljifosf] kl/Iff lbP
/ plt0f{ klg eP .
P;Pn;L kl5 sn]h k9\b} pgL Onfdsf] ;'gufef Snjdf
:jo+;]jssf] sfd ug{ yfn] . ;'gufefaf6 ljleGg of]hgf
th'{df u/]sf pgnfO{ e'6fgL z/f0ffyL{sf] nflu sfd ug]{
n'y/g jN8{ ;le{;n] hflu/ lbof] . n'y/gn] dfl;s rf/
xhf/ b'O ;o tnj lbg] ul/ lgo'lQm u/]sf] lyof] . Tolx
a]nf ;'gufefnfO{ klg ljb]zL bft[;+:yfaf6 ;xof]u cfpg]
eof] . t/ bft[ ;+:yfn] zt{ /fv] of]hgf agfpg] JolQm
ePdfq of]hgf sfo{Gjog /fd|f] x'g;S5 . ;fk g]kfnsf]
;xof]udf ;+:yfn] kfFrjif{sf nflu lr;fkfgL Plss[t ;fd'bflos
ljsf; sfo{qmdsf] $@ nfv ?k}ofF cg'bfgsf] sfo{qmd cfpFb} lyof]
. To;j]nf pgnfO{ nfUof] d}n] hflu/ vfFP eg] d]/f] nflu dfq xf] t/
Snjsf] sfo{qmd ;Grfng ul/of] eg] ;dfhsf] nflu xf] . hflu/ t km]/L
klg vfg kfOG5 t/ aNn aNn Snjn] kfPsf] ;'ljwf u'dfpg x'Fb}g eg]/
pgn] Ps xKtfd} n'y/gsf] hflu/ xfkLlbP / ;'gufef Snjdf dfl;s b'O
xhf/ b'O;o %) ?k}ofFdf sfd ug{ kmls{P .
;kmntfsf] cleofg
c+u|]hL ljifo lnP/ @)%# ;fndf dx]Gb| /Tg SofDk;
Onfdaf6 :gfts u/]sf pgL a]nfotsf] ofG:6]6 o'lgel;{6L - v'Nnf
ljZj ljBfno_ af6 ;dfh zf:qdf :gfQsf]t/ ul//x]sf 5g\ .
sl/j Ps bzs g]b/Nof08 ljsf; lgof]u, o'lg;]km, :jL; ljsf;
lgof]u,;fk g]kfn nufotsf ;+:yfdf sfd u/]sf pgn] :jL; ljsf;
lgof]usf] /f]huf/sf nflu tflnd - l6PkmO_ k|f]h]S6df kfFr jif{
eGbfjl9 ;do sfd u/] . l6PkmOdf sfd ubf{sf] cg'ejn] pgnfO{ cfFkm}
kmfu'g@)&!
37
38
ko{6g/fhlglt;+u} Joj;fo
gof Joj;fosf]
r'gf}tLdf /dfpFb} 5'
dbg 9sfn
39
kf]v/fdf k"j]{nLsf]
xf]6n / Sna
6x/Lsf
czf]ss'df/
>]i7
/
pnf{jf/Lsf kbdk|;fb l;6f}nf ldn]/ kf]v/fsf]
n]s;fO8l:yt nfn'kft] dfu{df 5fAbL xf]6n
/ Snj Plzof /]i6'/]G6 P08 af/ ;Grfngdf
NofPsf 5g\ .
!% jif{;Dd stf/df j}b]lzs
/f]huf/Ldf ljtfPsf >]i7 / l;6f}nfn] ;Grfng
u/]sf] 5fJbL xf]6ndf sl/j *% nfv ?k}ofF /
Snjdf Ps s/f]8 ?k}ofF nufgL u/]sf 5g\ . Snj
Plzof /]i6'/]G6df b}lgs nfOe Jof08 ;Grfng
x'gfsf] ;fy} ljjfx, kf6L{, ;]ldgf/x?sf] nflu
;'ljwfo'Qm xnsf] ;'ljwf ;d]t /x]sf] ;Grfns
czf]sn] atfP .
5fAbL xf]6ndf !! cf]6f jftfg's'lnt
;'ljwfo'Qm sf]7fsf] Joj:yf /x]sf] 5 .
ko{6s:t/Lo 5fAbL xf]6ndf g]kfnL, Ol08og,
lrlgofF nufot ;j} k|sf/sf vfgfsf kl/sf/
pknAw x'G5g\ . kf]v/f 3'Dg hfg] k"j]{nLx?nfO{
;x'lnotdf vfgf / jf;sf] ;'ljwf lbOg] ;d]t
czf]sn] hfgsf/L lbPsf 5g\ .
oflk\m6 v]ndf ;xeflu eO /x]sf 5g\ . k"j{sf ljtf{df]8, bds, lj/f6gu/, O6x/Laf6
hnofqf ug]{x? ;xeflu x'g] ub{5g\ . o;df Ps} 7fpFsf sDtLdf 6 hgf ;d"x ag]/ cfPkl5
;xeflu u/fOG5 x'g t ;d"xdf cfpg g;Sg]nfo{ csf]{ ;d"xdf ;xeflu u/fpg klg
g;lsg] x}g . ljz]iful/ aLkL k|lti7fg w/fgsf lrlsT;s / lrlsT;f zf:q cWoog/tx?
hnofqfdf jl9 ;xeflu x'b} cfPsf 5g\ .
xfdLn] oflk\m6\ ;Grfng ug'{sf] p2]Zo cfGtl/s ko{6g k|j{4g ug'{ xf] .
ljb]zLnfO{ klg xfdL dgf]/Ghg lbg ;S5f}+ . t/ ;/sf/n] oflk\m6 klg Joj;fo xf] /
of] Joj;fodf sf7df8f}+ eGbf jflx/sf Joj;flo klg ;+nUg 5g\ eGg] ga'em]sf sf/0fn]
df]km;naf6 ljb]zLnfO{ oflk\m6\ u/fpg eg] kfPsf 5}gf}+ . olb xfdLn] cj;/ kfpg] xf]
eg] sf7df8f}+af6 oflk\m6\ pks/0f Nofpg ug'{ kg]{ j; jf 6s h:tf 7"nf ;jf/L ;fwgsf]
ef8f aRg] dfq x}g ToxfFsf sDkgLsf] eGbf w]/} sd z'Nsd} ;]jf lbg ;S5f}+ .
ko{6g dxf]T;jx?df klg oflk\m6nfO{ dxTj lbOPsf] 5}g . xfdL cfk\mg}
a'tfaf6 Joj;fo k|j{4g ul/ /x]sf 5f}+ . x/]s jif{ d+l;/b]vL a}zfv;Dd rNg] ePklg
oflk\m6\df kmfu'gb]vL a}zfv;Dd /fd|f] sf/f]jf/ x'G5 . jiff{df glbdf hn ;tx pRr x'g]
ePsfn] oflk\m6\df hfg' hf]lvd x'G5 . d+l;/b]vL df3;Dd w]/} 708L x'g] ePsfn] oflk\
m6\ ug{ Tolt ?lr x'b}g To;}n] kmfug'b]vL a}zfv;Ddsf] tLg dlxgfsf] sdfOn] aif{e/Lsf]
vr{ wfGg' kb{5 . / klg xfdL clxn] of] Joj;foaf6 ;Gt'i6 5f}+ lsgsL Joj;fo qmdz a9\
bf] cj:yfdf 5 .
xfdL;Fu tLgcf]6f oflk\m6 af]6 / b'Ocf]6f sfos- /]:So" ug]{ _ 6]i6 af]6 5g\ . /ft a:g
rfxfg] ofq'sf nflu :nLlk\ Jofux?, cfjfl;o ;'ljwfsf] nflu 6]06x? ;d]t 5g\ . oflk\
m6 ;]jf cGt{ut Ps lbg], b'O lbg], ;ftlbg], !) lbg] ul/ rf/ k|sf/sf Kofs]h 5g\ .
/fhgLltdfq} u/]/ b]zsf] cj:yfdf ;'wf/ x'Fb}g . /fhlglt ug]{n] cfk\mgf] ?rL / Ifdtf
cg';f/sf] sfd jf Joj;fo ug]{ xf] eg] dfq /fhgLlt :jR5 x'G5 eGg] nfu]/ d Joj;fodf
;lqmo ePsf] x'F . jf:tjdf c? g} Joj;fo c+ufn]/ cfly{s l:ytL ;'wfg{ ;s]dfq
/fhgLltdf ljs[lt cfpb}g eGg] d]/f] a'emfO 5 .
-s'/fsfgLdf cfwfl/t_
kmfu'g@)&!
40
O6x/L km'6an
Ps]8]dL u7g
O6x/L pkdxfgu/klfnsf If]qsf km'6an v]nf8Lx?sf]
a'waf/sf] e]nfn] ljdn sf]O/fnfsf] cWoIftfdf !# ;b;Lo
O6x/L km'6an Ps]8]dL u7g u/]sf] 5 .
km'6an v]nsf] Joj;foLs ljsf;sf nflu ul7t
Ps]8]dLsf] pkfWoIfdf Zofd dfgGw/ / cg'/f]w yfkf , dxf;lrjdf
wgaxfb'/ lnDa', ;lrjdf ljho s];L / sf]iffWoIf lgem{/ >]i7
5g\ .
gj ul7t Ps]8]dLsf] ;b:ox?df dfwj sfsL{, tLy{ ofS;f],/fs]z
cfn]du/, lgd{n lnDa', lbk]Gb| l/hfn, ;lGbk yfkf / g/axfb'/ /fO{
5flgPsf 5g\ .
Ps]8]dLn] cfufdL kmfu'gdf O6x/L pkdxfguleqsf
;fd'bflos tyf ;+:yfut ljBfno :t/Lo k'm6an k|ltof]lutf
cfof]hgf ug]{ / pQm k|ltof]lutfdf pTs[i6 7x/LPsf ljBfyL{
v]ns'b
v]nf8Lx? dWo] $)
hgfnfO{ a}zfv !
ut]b]vL Joj;foLs
k|lzIf0f lbg] of]hgf
agfPsf]
gjul7t
Ps]8]dLsf
;b:o
lbk]Gb| l/hfnn] atfP
. Ps]8]dLn] O6x/L
gu/If]qdf km'6an
v]nsf] ljsf; /
Joj;foLstfdf
of]ubfg
lbg]
JolQmTjnfO{ qmdz ;Ddfg ub}{ hfg] lglt agfpg] atfOPsf] 5 .
O6x/L pkdxfgu/kflnsfsf]
/fdw'lgef;L gu/kflnsfsf]
cg'/f]w
O6x/L, ;'g;/L
cg'/f]w
em'Dsf, ;'g;/L
kmfu'g@)&!
41
42
kmfu'g@)&!
43
kmfu'g@)&!
44