ID broj: 4227384610004

Transakcijski raun kod UniCredit banke: 3381002250653871

Devizni raun kod UniCredit banke: IBAN BA 48-10-90303-3
SWIFT Code: UNCR BA-22
Asocijacija za ekonomski razv REDAH
Asocijacija za gospodarski razvitak REDAH

CENTAR ZA RURALNI RAZVOJ I POLJOPRIVREDU

CRRP

KOLA POVRTLARSTVA
2008/09
SUPPORTED BY IOM

NATO Trust Fund

for BiH

Pod-ured /Regionalni info centar

Tel.: + 387-36-580-719
Tel./Fax: +387-36-580-121
E-mail: ric@redah.ba
www.ric.redah.ba

Glavni ured
Bulevar N.R. 17, 88000 Mostar, BiH
Tel.: +387-36-557-210 Fax: +387-36-557-211
E-mail: info@redah.ba
www.redah.ba

Centar za ruralni razvitak i poljoprivredu

Buna bb, 88000 Mostar, BiH
Tel.: +387-36-480-935; 480-936
Fax: +387-36-480-934
E-mail: crrp@redah.ba

Kratak opis tehnologije proizvodnje u plasteniku za

pojedine kulture

PAPRIKA
Paprika se u plasteniku moe uzgajati tokom itave godine u koliko joj obezbjedimo
optimalne uslove (temperatura, svjetlost, vlaga). Proizvodnja tokom zime je dosta
skupa zbog visokih zahtjeva prema temperaturi, te se zimska proizvodnja obavlja
samo u objektima koji imaju povoljnu cijenu energenata (geotermalna voda ili viak
toplotne energije od nekog preraivakog kapaciteta). U plastenicima bez grijanja
paprika se uspjeno uzgaja od aprila do novembra.

Optimalni uslovi za proizvodnju

Paprika daje najbolje rezultate na plodnom strukturnom zemljitu sa
neutralnom reakcijom (pH 6,5-7,2). Optimalna temperatura zraka u plasteniku treba
da iznosi 22-28o C tokom sunanog dana. Ako je oblano vrijeme 20-22oC.
Optimalne none temperature su za 4-5oC nie od dnevnih i treba da iznose 1620oC. Temperature zraka ispod 15 o C negativno utiu na razvoj biljaka, to rezultuje
smanjenim porastom i oplodnjom, isto tako temperature iznad 30 oC uzrokuju
opadanje cvjetova paprike.
Optimalna relativna vlanost zraka u plasteniku je 60-70%. Poveana vlanost
zraka negativno utie na razvoj plodova (mogunost pucanja plodova) te pogoduje
razvoju bolesti na paprici. Pored vlanosti zraka paprici je neophodno obezbjediti
vlanost zemljita i to 70% PVK do plodonoenja a 80% PVK u fazi plodonoenja.
Izbor sorte-hibrida
Kod izbora sorata-hibrida treba voditi rauna o vremenu prispjea, kvalitetu plodova,
oplodnji te otpornosti na bolesti. Trenutno vodei hibridi paprike na prostoru BiH u
plastenikoj proizvodnji su: 1-Istra 2-Blondy 3-Bijanca 4-planica.
Proizvodnja rasada
Za proizvodnju paprike u plasteniku sadnice se proizvode po sistemu zatienog
korjena, u raznim kontejnerima, aama ili saksijama. Poto sjeme paprike dosta
sporo nie od 10-12 dana, preporuuje se naklijavanje sjemena tako to se sjemenke
sjemena stave u platenu vreicu i potope par sati u toplu vodu +25 oC. Nakon to
sjemenke prime vodu vreica sa sjemenom se stavi pored nekog toplotnog izvora na
temperaturi 25-28oC.
U narednih 4-5 dana sjemenke se redovno kvase i lagano mjeaju. Sjetva se obavlja
kada je 50% sjemenki isklijano, sije se u stiroporne blokove ispunjene supstratom za
proizvodnju rasada i to u redove 2,5 x 2 cm. Zasijane sjemenke se prekriju 1 cm
debelim slojem supstrata lagano zbiju i zaliju toplom vodom +25 oC. temperatura u
rasadu se odrava 25-28oC do nicanja. Kada biljke ponu nicati temperatura u

rasadu se smanjuje na 18oC a biljke se izloe maksimalnom osvjetljenju kako bi se

izbjeglo izduivanje a pospjeilo ukorjenjavanje. Nakon 10 dana temperatura u
rasadu se die na 22-25oC i tako ostaje do kraja proizvodnje rasada.

Pikiranje
Pikiranje paprike obavlja se u vrijeme kada biljka ima razvijena dva prva lista. Pikira
se u blokove ili saksije 6-8 cm, i to 1 cm dublje nego to je biljka bila u rasadu.
Priprema zemljita za sadnju
Priprema zemljita poima uklanjanjem biljnih ostataka predhodne kulture kako bi se
izbjegle bolesti i tetoine. U oieni objekat se unosi i rastura dobro zgorio stajnjak
i to 6-8kg/m2 , a potom se vri oranje na dubini 25-30 cm. Na izorano zemljite rasturi
se NPK-gnojivo. Koliina gnojiva zavisi od rezultata hemijske analize zemljita, nakon
toga se zemljite isfreza i usitni. U koliko se planira sadnja na crnu foliju rasturi se 0,5
kg/100m2 zemljinog insekticida (galation, volaton), zemljite poravna i potom se
pristupa postavljanju sistema za zaljevanje i crne folije.
Sadnja
Sadnja paprike obavlja se u dvorede trake 50-60 x 40+70. Prilikom sadnje obratiti
panju na dubinu sadnje a sadi se 1-2 cm dublje nego to su biljke bile u saksijama.

70-80 cm

40
50-60 cm

Njega nakon sadnje

Nakon sadnje biljke se zalijevaju dva puta u dva dana sa 10-12 l vode kako bi se
sastavila vlaga u zemljitu ispod folije. Naredno zaljevanje obavlja se 10-12 dana uz
prvu prihranu kristalonom 12:36:12+MgO+mikroelementi. Poto paprika dosta sporo
raste ima dovoljno vremena da se postavi iana armatura iznad svakog reda na

visini 2-2,2m, vezanje biljaka obavlja se kada se formira uzgojni oblik na dva vrha. U
fazi vegetativnog rasta 15 dana nakon prvog obavlja se drugo prihranjivanje i to
kristalonom 19.19:19 ili 20:20:20, tree prihranjivanje se obavlja nakon 10 dana istim
gnojivom. Do faze plodonoenja biljke se zalijevaju svako 5-6 dana a u fazi
plodonoenja svako 3-4 dana sa 10-12 l/m2 vode. Pored zalijevanja i prihrane biljke
se redovno pinciraju, obavijaju oko page, ventiliraju i tite od bolesti i tetoina. U
fazi
plodonoenja
prihrana
se
obavlja
svakih
7
dana
gnojivom
16:18:32+mikroelementi.

Berba
Berba paprike obavlja se svakih 7 dana. Beru se zreli plodovi i pakuju u
kartonsku ambalau kako bi se izbjegla oteenja i smanjilo kalo.

PARADAJZ U PLASTENIKU
Proizvodnja paradajza u plasteniku se moe ostvariti u dva turnusa i to kao rana
proljetna proizvodnja i kao rana jesenja proizvodnja. Ovo je veoma bitno zbog
iskoritenosti plastenika tokom cijele godine. Tako je ranoj proljetnoj proizvodnji
obino pred kultura salata, a u ranoj jesenjoj proizvodnji, paradajz ili krastavac,
bolja je kombinacija salata, paradajz, krastavac.
Sjetva paradajza za ranu proljetnu proizvodnju obavlja se oko 10-12-tog marta,
poetak berbe krajem maja. U kontinentalnim uslovima ovi rokovi se pomjeraju za
mjesec dana, tako da sjetva poinje poetkom februara.
Za ranu jesenju proizvodnju sjetva je 25-og maja, pikiranje 2025-og oktobra. Zbog
potrebe za detaljno planiranje potrebno je znati orjentacione vremenske intervale u
razvoju biljke i to:
od nicanja do poetka cvjetanja 50-70 dana
puno cvjetanje traje 5-6 dana
od cvjetanja do zametanja ploda 5-6 dana
od cvjetanja do poetka zriobe oko 45 dana
Na ove faze dosta utiu sortne osobine odreenih sorata/hibrida, izbor pravih hibrida
je veoma bitan za uspjenost u ovoj proizvodnji. Uslovi za proizvodnju rano u
proljee su dosta sloeniji od jesenje proizvodnje, zbog toga to u vrijeme sadnje za
ranu proljetnu proizvodnju proizvoai ne mogu obezbjediti optimalne uslove jer su
tada temperature nie, manji intenzitet svjetlosti, slabiji uslovi za oplodnju itd. Zbog
svega ovoga treba izabrati sorte/hibride, koji mogu u ovakvim uslovima ostvariti
eljene rezultate. Vodei hibridi u plastenikoj proizvodnji su: BELLE F1, ARLETA
F1, OPTIMA F1, MONRO F1, LUSTRO F1.

Proizvodnja rasada
Rasad se proizvodi sjetvom u stiroporne blokove ispunjene supstratom za
proizvodnju rasada. Pikiranje se obavlja u saksije 8-10 cm ili tresetne blokove.

Proces proizvodnje rasada traje 60-65 dana. U 1gr. sjemena nalazi se 260-350
sdjemenki zavisno od sorte/hibrida.
Tokom uzgoja sadnica treba voditi rauna o temperaturi, vlazi, zdravstvenom stanju
biljke, provjetravanju. Bitno je znati da ukoliko nepredvieno kasni sadnja, pikirane
biljke se moraju razmaknuti par cm u rasadu kako iste ne bi prerasle.
Potrebne temperature u proizvodnji rasada
danju
nou
- sjetva-nicanje
250 C
22-250 C
- nicanje-pikiranje
18-220 C
16-190 C
- pikiranje-sadnja
17-200 C
160 C
0
- temperatura u uzgoju
18-25 C
16-180 C
None temperature su u pravilu nie za oko 50C u odnosu na dnevne.
Biljke sa razvijenih 5-6 listova su spremne za sadnju.
Priprema plastenika za sadnju
Priprema plastenika za sadnju poinje ienjem ostataka od predhodne
kulture. Svi sakupljeni biljni ostaci se iznose van iz plastenika i unite. Ako je
dezinfekcija obavljena prije pred kulture ista se ne ponavlja, ako nije vri se
dezinfekcija staklenika.
Prije obrade tla postavi se iana armatura iznad redova za koju se kasnije vee
PVC vezivo uz koje se vodi biljka. Po postavljenju iane armature po povrini se
razbaci stajnjak i mineralno gnojivo za osnovnu obradu i to 10t stajnjaka 1000m 2 i
80 kg mineralnog gnojiva NPK 10:20:30/1000m2.
Razbaeno mineralno i stajsko gnojivo se zaore na dubini 25-30cm, potom se
vri frezanje kako bi se uneseno gnojivo to bolje izmjealo sa zemljom. Na isfrezano
zemljite se razbace zemljini insekticidi (Galation, Volaton) i plitko inkorporiraju. Na
ovako pripremljenom zemljitu vri se markiranje redova i sadnih mjesta.
Sadnja
Sadnja se obavlja u dvorede trake 80+60+50 tako to se razmak izmeu traka
koristi kao put, a razmak izmeu redova za zalijevanje biljaka. Sadnja kod normalno
uzgojenih sadnica sa 5-6 razvijenih listova se obavlja tako da se biljka zasadi 2-3 cm
dublje, tj. da se na supstrat iz saksija ili kocku nanese sloj od 2-3cm zemlje. Ukoliko
je rasad prerastao i izduio se sadnja se obavlja dublje, tako da se unese i dio stabla.
Nakon sadnje biljke se dobro zaliju sa neto manjom koliinom vode u
odnosu na prvo zalijevanje. Da bi se izbjeglo izduivanje i pospjeila oplodnja prve
rodne grane biljke se ne zalijevaju u narednih 15 dana. U tom vremenu se vri
vezivanje PVC veziva (lika) za icu i biljku. U ovoj fazi treba obratiti panju na
relativnu vlanost zraka, kako bi se izbjegle neeljene posljedice. Relativna vlanost
zraka
treba
da
iznosi
60-65%
a
temperatura
18-200C.

70-80 cm

50 cm
60 cm

Odravanje paradajza u vegetaciji

U periodu sadnje do poetka berbe stalno treba kontrolisati temperaturu, vlanost
zraka, objekat se svakodnevno ventilira zbog izmjene zraka. Prvo prihranjivanje se
obavlja 15 dana nakon sadnje i to kombinacijom 11.44:11 + mikroelementi.
Zalijevanje se obavlja svakih sedam dana 10-12 l vode po m2.
Poslije zalijevanja objekat obavezno dobro izventilirati.
Naredna prihrana se obavlja 7 dana nakon prve i to gnojivom 20:20:20.
Pinciranje je veoma bitna operacija a sastoji se u zakidanju svih bonih
izdanaka, tako da rast nastavlja samo jedan glavni vrh koji se vodi uz pagu do
eljene visine. Kada postignemo odreeni broj grana pristupa se zalamanju vrha.
Time prestaje dalji rast biljhke. U fazi plodonoenja biljke se prihranjuju svako 7 dana
kristalonom sa naznaenim sadrajem kalija (14:10:34).
Pojavom prvih zrelih plodova vri se odstranjivanje donjih ogrubjelih listova i to
tako da se list u jutarnjim satima povlai prema gore, lahko puca i stvara veoma mali
oiljak. Obrano lie se obavezno iznosi van objekta. Ovom operacijom se poveava
prozranost u donjim etaama biljke a ujedno se odstranjuje potencijalna zaraza
biljaka.
Berba
Berba paradajza obavlja se kad plodovi postignu bioloku zrelost, a to je prijelaz
blijedoute u crvenu boju. Na ovaj nain ubrani plodovi ostaju vrsti i lake podnose
transport, a u narednih dva dana (nakon berbe) dobijaju ravnomjernu crvenu boju, tj.
ulaze u fazu upotrebne zrelosti.
Pakovanje se obavlja u drvene gajbe tako da se plodovi, zavisno od krupnoe, slau
u dva reda, a izuzetno krupni plodovi, slau se u jedn red, i to tako da peteljka bude
okrenuta prema gore.

JAGODA U PLASTENIKU
Proizvodnja jagode u plasteniku na PVC foliji sa
navodnjavanjem
U odnosu na gajenje jagode na otvorenom polju, sistem uzgoja u plasteniku
na PVC foliji i sa navodnjavanjem ima niz prednosti:
Izostaje dosta ljudskog rada potrebnog za okopavanje i borbu protiv korova;
Bolje se uva vlanost zemljita i efikasnije je iskoritavanje hraniva;
tete od mraza su minimalne;
Plodovi sazrijevaju ranije i postiu vee cijene na tritu i
isti su , ne padaju na zemlju, a i manje su podloni trulenju.
Priprema zemljita prije sadnje
Parcela se oisti od biljnih ostataka, predhodne kulture i korova;
Obavi se ubrenje po cijeloj povrini sa dobro zgorjelim stajnjakom u koliini
10kg/m2 ;
Rasturi se po cijeloj povrini mineralno ubrivo, u koliini koja zavisi od hemijske
analize zemljita, obino (80-120 kg/na 1000m2) sa NPK 10:20:30;
Povrina se ore na dubinu 25-30 cm;
Rasturi se poslije oranja insekticid galaktion-G-5 radi unitvanja zemljinih tetnika u
koliini 0,5 kg na 100m2;
Iza toga se obavi frezanje na dubinu 10-12 cm do sitno mrviaste strukture.
Nabavka sadnog i ostalog materijala
Sadnice (ivice) jagode nabaviti od priznatih matinjaka koji izdaju certifikat o sortnoj
istoi i zdravstvenom stanju;
Vrijeme nabavke prilagoditi odgovarajuem podneblju (ljetna sadnja) obino za naa
podruja od 25.07. 15.08. tekue vegetacije;
Sadnice za staklenik iskljuivo su frigo uvane na reimu -20 C u hladnjai;
PVC folija crne ili tamnozelene boje irine 1,2 1,3 m perforirana ili bez rupa debljine
0,2 0,4 mm, trajnosti do dvije godine;
Sistem za navodnjavanje kap po kapsa tankim crijevima ispod PVC folije, sa
razmakom kapaljki 10 cm, filterom za vodu, spojkama, slavinama i dovodnim
sistemom cijevi prikljuenih za izvore vode (bure, cisterna, potok, jezero itd.);
Sadilice za probijnje folije i vaenje dijela zemlje na mjestu sadnje sa promjerom
otvora 5 7 cm i
Akrilna folija za zatitu od niskih temperatura.

Vrijeme i nain sadnje jagode na PVC foliji

Postavljanje folije obavlja se runo na pripremljene gredice (lijehe) koje su irine
80 90 cm, blago uzdignute s padom prema stazama izmeu folija;

Folija se blago zatee u pravcu reda i

bono, gdje se plitko polae u kanale dubine
15 20 cm, zatrpa zemljom i blago nagazi;
Izmeu dvije trake ostavlja se staza irine 40
cm kojom se hoda u vrijeme rada i kod berbe
plodova;
Ispod folije, a neposredno pored reda jagode
(5 8 cm) postavlja se crijevo za
navodnjavanje sa plavim crtama okrenutim na
gore;
Po postavljanju folije vri se probijanje rupa za
sadnju promjera 5 7 cm sa specijalnom
sadiljkom, na razmku u redu od 25 30 cm
(biljka do biljke) sa vaenjem dijela zemlje gdje
e se zasaditi ivi;
Razmak izmeu dva reda na foliji je 40 cm.
Prije sadnje treba skratiti korjen i umoiti isti u
smjesu svjeeg stajnaka, ilovae, vode i
fungicida;
Sadnju u plasteniku obavljamo runo, vraanjem dijela zemlje koju smo izvadili
sadiljkom;
Sadnice poslije sadnje obilnije zalijevamo i prihranjujemo sredstvom za jaanje
korjenovog sistema (NPK 12:32:12 + MgO+mikroelementi).
Sorte jagode koje se preporuuju za gajenje na PVC foliji

Marmolada, Kore, Maja, Roxana, Arosa, Raurica, Alba, Gemma, Madeleine, Elsanta i
dr.

Odravanje zasada poslije sadnje

U prva 3 dna obilno zalijevanje, svaki dan sa 10 12 l vode na 1 m2, uz istovremeno
oroavanje nadzemnog dijela (lista) u vie navrata zbog potrebe odravanja vee
relativne vlanosti zraka u plasteniku;
Zakidanje svih cvijetova i bonih stolona (vrijea) u vie navrata sa ciljem razvoja
bokora za rod u narednoj godini;
Poetkom mjeseca decembra obaviti uklanjanje starog i bolesnog lia i iznoenje
vana plastenika;
Akrilnom folijom prekriti trake sa jagodom u cilju zatite od izmrzavanja;
Tokom vegetacije vriti redovnu zatitu zasada od bolesti i tetoina;
Krajem februara kad su temperature iznad 10 0 C izvriti prvo proljetno prihranjivanje
sa kristalonom 19:19:19 u koliini 7 10g/m2;

Naredno prihranjivanje se obavlja 10 15 dana iza prvog istim sredstvima i istom

koliinom;
Poetkom aprila izvriti prihranu biljaka kristalonom na bazi Ca (kalcija) i
Skidanje akrilne folije obavlja se kada prestane opasnost od kasnih proljetnih
mrazeva.
Berba jagode
Berba jagode proizvedene u plasteniku na
PVC foliji i uz primjenu navodnjavanja obavlja
se u namjensku (plastinu ) ambalau od 0,5
1,0 kg. Beru se zreli i zdravi plodovi sa
karakteristinom bojom za pojedinu sortu.
Ubrani plodovi do transporta na trite
lageruju se u namjenskim hladnijim
prostorima ili komorama, kako bi se izbjeglo
oteenje istih.

SALATA U PLASTENIKU
Salata je povrtlarska kultura koja dobro podnosi niske zimske temperature te je uz
pinat i mladi luk redovna kultura u plastenicima od jeseni do proljea. Proizvodi se u
dva turnusa. Prvi turnus salate u objektima bez grijanja zasniva se sredinom
septembra, tako da dospije za berbu tokom decembra kada je na tritu izraen
nedostatak svijeeg povra. Drugi turnus zasniva se u januaru, tako dospjeva za
berbu tokom marta.
Uslovi uspjevanja
Optimalna temperatura za uzgoj salate kree se od 18-200C. Meutim, i pri
temperaturi 10-150C salata daje zadovoljavajue rezultate. Visoke temperature
negativno utiu na razvoj salate. Tako pri temperaturi iznad 28 0C salata zaustavlja
rast, te formira generativne organe (cvjetno stablo).
Pored temperature, salata je osjetljiva na manjak vlage to ima za posljedicu zastoj u
porastu, a biljke dobiju tamno zelenu boju. Optimalna vlanost zemljita je oko 7075% PVK. Pretjerana vlanost zemljita pospjeuje razvoj bolesti (trule) na to je
salata jako osjetljiva.
Salata daje najbolje rezultate na plodnom, dobro ocjeditom zemljitu, blago kisele do
neutralne reakcije pH 6,5-7,2.
Proizvodnja rasada
Rasad salate za plasteniku proizvodnju sije se 30-35 dana prije planiranog roka
sadnje. Sjetva se obavlja u kontejnere ispunjene supstratom za proizvodnju rasada
ili u kocke 4 x 4cm od istog supstrata.
Potrebno je obratiti panju prilikom sjetve piliranog sjemena, poto se isto ne smije
zatrpavati ve se sjemenka ostavi na povrini i vie puta tokom dana oroava kako

bi se pospjeilo nicanje. U koliko se sije klasino sjeme, sjemenke se prekriju sa 0,5

cm debelim slojem supstrata i redovno oroavaju.
Temperatura u rasadu se odrava od 16-180C. Sadnice su spremne za sadnju sa 4-6
normalno razvijenih listova.
Izbor sorte
Trenutno vodee sorte salate u plastenikoj proizvodnji na podruju BiH su:
Puterice, Brigade, Dobra, Seter, Ravel, Jessy, Emerald,angore i entore.
Kristalne salate Endi, Flavi,Fanvei
Priprema zemljita za sadnju
Priprema zemljita poima ienjem objekta od ostataka prethodne kulture i korova.
Slijedea mjera je rasturanje zgorjelog stajnjaka 3-4 kg/m2 i NPK 10:20:30 S 6080kg/1000m2.
Rasturena gnojiva se zaoru na dubinu 20 -25 cm nakon ega se zemljite freza
(usitni) i poravna. U koliko se sadnja obavlja na crnu foliju, prije postavljanja iste
razbaci se jedan od insekticida (Galation, Volaton) i plitko inkoporira, potom se
postavlja sistem za natapanje i crna folija sa izbuenim rupama za sadnju.U koliko
rupe nisu tvornike izbuene pristupa se buenju istih neposredno pred sadnju.
Sadnja salate
Sadnja salate obavlja se kada sadnica
ima 4-6 razvijenih listova. Razmak
sadnje je razliit i zavisi od sorte i roka
perioda sadnje. Zimski turnus salate
sadi se u razmaku 20x20 ili 20x25 cm. U
proljetnom roku sadnja se obavlja u
razmaku 20-25x30cm. Ako su sadnice
uzgajane
po
sistemu
zatienog
korijena u kockama ili kontejnerima,
sadnja se obavlja tako to se u zemljite
unosi kocke dok viri iz zemlje.
Ovakvom sadnjom izbjegava se prevelika vlanost u zoni korijenovog vrata to bitno
smanjuje mogunost obolijevanja biljaka od trulei. Nakon sadnje biljke se zaliju sa
10-12 l/m2 vode.
Odravanje u toku vegetacije
U toku vegetacije salati je potrebno
obezbijediti sljedee uslove: vlanost
zemljita 70-75% PKV u fazi rasta, a u fazi
zavijanja glavica vlanost se smanjuje na
60%. Relativna vlanost zraka treba da
iznosi 70-80%, temperatura tokom dana 12-

18C, a tokom noi 8-12C. Prihrana se obavlja dva puta tokom vegetacije, prvi put
20-25 dana nakon sadnje, a drugi put u fazi formiranja glavica.
Prihranjuje se sa jednim od azotnih gnojiva (amonnitrat).
Berba salate
Berba se obavlja kada glavice dobiju eljeni oblik i veliinu. Prilikom odsijecanja
glavice se iste od utog lista i prevrnu na foliju da bi istekao viak tenosti(vode).
Nakon 10-15 minuta ubrane glavice se pakuju u kartonsku ambalau i to u dva reda
2 x 12 komada uz ienje reza istom vodom. Poto biljke treba dopremiti do trita
u zimskom periodu obavezno je zimsko pakovanje (zatita) na kamionu kako ne bi
izmrzle u transportu.

KRASTAVAC U PLASTENIKU
Krastavac se u plasteniku uzgaja kao rana proljetna kultura ili kao jesenja kultura.
Obino se proizvode salatni krastavac, mada se i kornioni mogu uspjeno uzgajati u
plastenicima. Sjetva krastavaca za proljetnu proizvodnju obavlja se oko 20.februara,
sadnja 20.marta, poetak berbe oko 01.maja. Za jesenju proizvodnju sjetva se
obavlja 15 juna, sadnja do 10.jula, poetak berbe oko 10.augusta. Od sorata
hibrida se najee koriste: Darina F1, Jazzer F1, Ekron, Encore F1.

Proizvodnja rasada
Proizvodnja rasada je mogua na vie naina i to: direktnom sjetvom u saksije,
klasinom sjetvom i pikiranjem ili kombinovano. Direktna sjetva u saksije obavlja se
tako to se u saksije ispunjene supstratom za proizvodnju rasada stavlja jedna
sjemenka, a potom prekrije istim supstratom debljine 1 cm. Zasijane sjemenke se
dobro zaliju mlakom vodom i podvrgnu temperaturi 25-28C.
Kod klasine sjetve sjeme se sije u stiroporne blokove ispunjene supstratom i to u
redove 2x3 cm, a potom prekrije centimetar debelim slojem supstrata i zalije mlakom
vodom. U oba sluaja pri temperaturi 25-28C biljke niu za 5-7 dana. Nakon nicanja
biljke se paljivo upaju iz stiropornih blokova i pikiraju u saksije (prije pojave prvog
pravog lista), dok se biljke iz direktne sjetve u saksije ne diraju. Zbog sigurnosti
najee se primjenjuje kombinovani sistem, tako to se sjeme sije u saksije, a
istovremeno se zasije i jedan stiroporni blok kako bi se iz njega popunila mjesta u
saksijama gdje sjeme nije niklo.
Odmah nakon nicanja temperatura u rasadu se smanjuje na 18 do 20C do pojave
prvog pravog lista. Na ovaj nain dobijamo biljke jakog stabla sa kratkim
internodijama. Nakon formiranog prvog pravog lista temperatura se odrava 22-25C
tokom dana, a 18-20C tokom noi. U toku proizvodnje rasada neophodno je
odravati relativnu vlanost zraka 85-90%. Visoke temperature i visoka vlanost
zraka pogoduju razvoju bolesti, pa je potrebno redovno vriti zatitu protiv

plamenjae, antraknoze i pepelnice. Kvalitetan rasad krastavca ima 5-6 razvijenih

listova i visok je 20-25 cm.
Priprema zemljita za sadnju
Krastavac je kultura koja zahtijeva neto dublje oranje do 40 cm, te dosta velike
koliine zgorjelog ili polu zgorjelog stajnjaka 15 tona/1.000m2 u osnovnoj gnojidbi uz
dodatak 80-100 kg/1.000m2 NPK 10:20:30.
Nakon oranja pristupa se usitnjavanju zemljita frezanjem, a potom markiranja
redova za sadnju.
Sadnja
Sadnja se obavlja u dvorede trake sa rastojanjem red do reda 60-70cm, a razmak od
trake do trake je 80-90 cm i razmak u redu je 50 60cm.
Poslije sadnje biljke se dobro zaliju vodom koja treba da ima temperaturu oko 25 oC.
U narednih 7 dana vri se vezanje page za icu i biljku, ime se biljci obezbjeuju
vertikalna potpora za normalan rast. Temperatura u plasteniku se odrava oko 25oC,

90 cm

60 -70 cm

60 cm

tokom dana 180C tokom noi uz relativnu vlanost zraka 80-90% i vlanosti zemljita
80% PVK.
Zalijevanje se obavlja svakih 3-5 dana do formiranja plodova, a po formiranju plodova
svakih 2-3 dana.
Prvo prihranjivanje se obavlja 15 dana nakon sadnje sa kristalonom 12:36:12 +
mikroelementi.
Naredna dva prihranjivanja se obavljaju svakih 7 dana sa kristalonom
20:20:20.Prihrana u toku plodonoenja obavlja se svakih 7 dana kristalonom sa
naznaenim sadrajem kalija.
Krastavci dobro podnose folijarno prihranjivanje koje se moe obavljati svakih 10-15
dana jednim od folijarnih gnojiva. Posebno treba obratiti panju na nedostatak
magnezija to se manifestuje pojavom bijelih polja du nervature lista.
Pinciranje

Regulisanje rasta stabla obezbjeuje se ranozrelost i vei ukupni prinos. Na stablu

do visine 50cm odstranju se sve bone vrijee od 50cm do ice vri se prikraivanje
bonih vrijea na 4 lista.
Vrijee drugog i treeg reda skrauje se na 2 lista. Vrh glavnog stabla kada dospije
do ice ne kida se ve prebaci preko ice i okrene prema zemlji, tako gubi dominaciju
rasta i pospjeuje razvoj bonih vrijea.
Berba
Berba poinje 6 sedmica nakon sadnje i obavlja se u poetku svako 5 dana, a potom
svakih 2 dana. Ubrani plodovi se pakuju u kartonsku ambalau zbol lakeg
transporta, te manjeg oteenja plodova. Tokom berbe mora se voditi rauna da se
plodovi na vrijeme uberu i ne smije se dozvoliti da plod pouti (sazrije) na biljci, jer
ista prestaje dalje cvjetati i davati nove plodove.