Professional Documents
Culture Documents
yifvHkpmcsKyfudk vufrSwfa&;xdk;cJh=uaom
wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;.
jynfaxmifpktay: a0zefoHk;oyfonfh pmwrf;rsm;
pmwrf;&Sirf sm;
Adv
k cf sKyfatmifqef; (Arm)
awmif}uD; OD;xGe;f jrifh (&Sr;f )
OD;Zefxm&Sif (ucsi)f
OD;vset f yk f (csi;f )
ESihf
'*kewf m&m
UNLD Press
Chiang Mai, THAILAND
2002
xkwaf 0ol.ed'ge;f
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
- jynfaxmifpkjy\em. tajccH&if;jrpfrsm;udk avhvm
qef;ppfjcif;.................................................................................................... 1
- jynfaxmifpp k epf t"dyg` ,zf iG q hf ckd suf .................................................... 2
- ordkif;qdkif&mar;cGef;rsm; (odk@r[kwf)
yifvn kH v D mcH ay:aygucf yhJ k.H ...................................................................... 4
- Adv
k cf sKyfatmifqef;. yifvpkH mcsKyf t"dyg` ,zf iG q hf ckd su.f .................... 8
- jynfaxmifpb k ,frmS vrf;v$cJ o hJ enf;.................................................. 12
- jynfaxmifpt k ay: jyefveS w f ek @f jyefcsurf sm;......................................... 14
- yifvw kH iG f ar#mrf eS ;f cJah om jynfaxmifppk epfqo D @kd .............................. 18
- aus;Zl;wifvm$ ........................................................................................... 20
3
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
tpd;k &ESihf jyifopftpd;k & ESpOf ;D ESpzf uf oabmwlpmcsKyf csKyfq+kd yD;/ xdik ;f Edik if uH kd rnforl #
e,fcsJ@odrf;ydkuf jcif;rjyKyJ/ ‚if;EdkifiHudk +Adwdo#tifyg,mESifh jyifopf udkvdkeDe,f
t=um; =um;cHEdkifiHtjzpf xm;&rnf[laom pmcsKyfESifh oabmw&m;jcif; twl
wlyif jzpfygonf?
xdk@a=umifh u&ifeDvlrsdK;rsm;onf udkvdkeDacwfwav#mufvHk; vGwfvyfcJh
aom vlrsKd ;rsm;omv#if jzpfcahJ oma=umifh ‚if;vGwv f yfaom vlrsKd ;rsm;. ta&;udpP
udk udv k ekd pD epf. u|eb f 0atmufrS vGwaf jrmuf&ef pdik ;f jyif;aeqJjzpfaom wdik ;f &if;
om;vlrsdK;rsm;.ta&;ESifh wef;wlxm;+yD; aqG;aEG;&ef roifhavsmfaomt&myif
jzpfcJhygonf? xdk@a=umifh u&ifeDvlrsdK;rsm;udk yifvHknDvmcHodk@ w&m;0ifzdwfac: jcif;
rjyKcJah cs? yifvpkH mcsKyfwiG f u&ifev D rl sKd ;rsm; vufrw
S af &;xd;k jcif; rjyKyJ csev f yS x
f m;cJh
jcif;rSmvnf;/ ‚if;vlrsdK;rsm;. vGwfvyfa&;udk av;pm; todtrSwfjyKaoma=umifh
omv#ifjzpfygonf?
(yifvHkpmcsKyf csKyfqdk+yD;aemufydkif; u&ifeDvlrsdK;rsm; jynfaxmifpk. tzJG@0if
trsKd ;om;jynfe,frsm; yg0ifvm&jcif;rSmrl - yifvpkH mcsKyfEiS hf wdu k &f u
kd o f ufqikd jf cif;
r&SdyJ/ oD;jcm;jzpfay:cJhaom EdkifiHa&;jzpfpOf w&yfomv#ifjzpfaoma=umifh/ Tae&m
wGif aqG;aEG;jcif; rjyKyJ csefvSyfoGm;rnf jzpfygonf?)
Adv
k cf sKyfatmifqef;. yifvpkH mcsKyf t"dyg` ,zf iG q
hf ckd suf
[lIvnf;aumif;/
“tJonfawmh u|eaf wmfw@kd ay;+yD;om; uwd ·/ em;vnf+yD;om; oabm
wlnDcsufudk awmifwef;e,fu udk,fpm;vS,fawG[m wdkif;jyKjynfjyK
v$wfawmfxJ a&mufvmwJh tcg/ aoaocsmcsm em;vnf apcsifwmu
b,fenf;ESifhr# u|efawmfwdk@ ArmvlrsdK;pkjzpfwJh vlawGu cifAsm;wkd@udk
·
yifvHkpmcsKyfudk qdkvdkonf?
10
xkwfa0ol. ed'gef;
Adv
k cf sKyfatmifqef;u trsKd ;om;jynfe,frsm; rdrw d @kd qENtav#mufomv#if
jynfaxmifpt k zJ@G 0if jynfe,frsm;tjzpf yg0ifvmEdik af =umif; wdik ;f jyKjynfjyK v$waf wmf
wGif &Sif;&Sif;vif;vif; wifcJh&Hkomru/ ‚if; Voluntary Association . tajccHrl
jzpfaom “wef;wla&;” udk wqifw h ufI ckid rf mapaomtcsurf mS - yifvpkH mcsKyfudk
tajccHI a&;qJjG yXmef;cJah om 1947 Edik if aH wmfz@GJ pnf;yHk tajccHOya'wGi“f cJx G u G cf iG ”hf
yd'k rf udk a&;qJG jyXmef;jcif;yif jzpfygonf? xd@k a=umifh “cJxG u
G cf iG ”hf yd'k rf . qdvk &kd if;rSm
jynfaxmifpt k zJ@G 0if trsKd ;om;jynfe,frsm;onf xdjk ynfaxmifp. k tzJ@G 0ifjynfe,f
rsm;tjzpf rdrw d @kd qENtav#muf yg0ifc=hJ uovd/k xdjk ynfaxmifpx k wJ iG f yg0ifjcif;tm;
jzifh rdrdwdk@jynfe,ftwGuf tusdK;pD;yGm;r&Sd[k ,lqvmaomtcg rdrdwdk@ qENt
av#muf vGwfvyfpGm cJGxGufoGm;Edkifonf [laomtcsuf yifjzpfygonf?
11
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
T cJx G u
G cf iG hf yd'k rf ESihf ywfoufI jy\em}uD;i,frsm;pGm ay:cJyh gonf?,if;
jy\emrsm;pGmteuf wckaom jy\emrSm - wcsKd@aomyk*d~Kvfrsm;u “cJGxGufcGifh
ydk'fr” udk &Srf;jynfe,fESifh u,m;jynfe,frsm;omv#if tyfESif;onf[k v$JrSm;pGm
,lqaoma=umifh jzpfay:vmaom jy\em yifjzpfonf? trSepf ifppf T “cJx G u
G cf iG hf
ydk'fr” EdkifiHawmfzJG@pnf;yHk tajccHOya'wGif xnfhoGifhjyXmef; xm;jcif;rSm yifvHk
pmcsKyfudk ydkrdkav;euf cdkifrmapcsifaoma=umifhjzpfI xdktcGifhta&;udkvnf; jynf
axmifpktzJG@0if trsdK;om;jynfe,frsm; tm;vHk;udk tyfESif;a=umif;/ ‚if; zJG@pnf;yHk
tajccHOya' tcef; (10) ydk'fr (202) ESifh (203) wdk@wGif twdtvif; jyXmef;
azmfjyxm;ygonf? odk@&mwGif jy\emjzpfyGm;apaom ta=umif;tcsufwckrSm -
Ed k i f i H a wmf z J G @ pnf ; yH k . &S r f ; jynf e ,f E S i f h u,m;jynf e ,f r sm;qd k i f & m tcef ; rsm;
yd'k rf rsm;wGif T “cJx G uG cf iG hf yd'k rf ” rsm;xyfrH yg&adS oma=umifh wcsKd @u &Sr;f jynfe,f
ESifh u,m;jynfe,fomv#if “cJGxGufcGifh” &Sda=umif; v$JrSm;pGm xifjrif,lq cJh=u
ygonf? ,if;onf jynfe,frsm;. zJ@G pnf;yHk tajccHOya'rsm;udk oD;jcm;pDjzihf a&;om;
jyXmef;jcif; rjyKyJ/ jynfaxmifpk zJG@pnf;yHk tajccHOya'. tpdwftydkif;rsm;tjzpf
yl;wJGjyXmef;cJhjcif;a=umifh jzpfay:aom 1947 EdkifiHawmf zJG@pnf;yHktajccHOya'
tm;enf;csuf a=umifhjzpfygonf? tb,fa=umifh jynfaxmifpktzJG@0if trsdK;
om;jynf e,frsm;. jynfe,fzJG@pnf;yHk tajccHOya' oD;jcm;pDjzifh a&;qJGjyXmef;
oifha=umif;udk atmufwGif xyfrHaqG;aEG;oGm;ygOD;rnf?
Adv
k cf sKyfatmifqef;. vrf;!Gerf l (7) csuf &Syd gv#uo f m;eJ@ tb,fa=umifh
topfzJG@pnf; xlaxmifcJhaom EdkifiHawmfonf jynfaxmifpkpepfrS vrf;a=umif;v$J
oGm;cJhoenf;/ wenf;tm;jzifh qdk&ygu tb,fa=umifh Tjynfaxmifpk}uD;onf
yifvHkwGif ar#mfrSef;cJhovdk ppfrSefaomjynfaxmifpk jzpfrvmyJ “twkta,mif
jynfaxmifpk” jzpfcJh&avoenf;?
ordkif;rSm avhvmod&Sd&oavmuf Tvrf;v$JrSm;,Gif;r_rsm; jzpfay:cJhjcif;
ta=umif;&if;rSm - AdkvfcsKyfatmifqef;udk vkyf}uHowfjzwfcJhjcif;a=umifh jzpfonf
[k qd&k ayrnf? Adv k cf sKyfatmifqef; vky}f uHc&H +yD;aemufyikd ;f wufvm=uaom Arm
EdkifiHa&; acgif;aqmifrsm;onf AdkvfcsKyfatmifqef;uJhodk@ tar#mftjrif}uD;rm;jcif;
12
xkwfa0ol. ed'gef;
jynfaxmifpt
k ay: jyefveS w
f ek @f jyefcsurf sm;
14
xkwfa0ol. ed'gef;
xd@k jyif pmwrf;&Sit f oD;oD;u rdrw d @kd acwf/ rdrw d @kd tcsed u
f mvwGif ausmf
v$m; jzwfoef;cJhaom ordkif;tawG@t}uHKESifh rdrdwdk@vlrsdK;rsm;. EdkifiHa&; ar#mfrSef;
csurf sm;udk tajccHI jynfaxmifp}k uD;udk jyefvnfvrf;a=umif;wnfrh wfay;&ef toD;
oD; wifjyoGm; cJ=h uygonf? xd@k a=umifh xdak cwf/ xdt k ajctaeu Edik if aH &; &du k cf wf
csufrsm;udk od&Sdem;vnfI rnfonfhpmwrf;&Sifu rnfonfhacwf tajctaewGif
rnfonfh &nf&G,fcsufjzifh Tpmwrf;rsm; a&;om;cJh=ua=umif; em;vnfoabm
ayguf&ef txl;vdktyfvSygonf? odk@rSom pmwrf;&Sifrsm;. xl;jcm;tHh=obG,f
aumif;avmufatmif wlnDaom apwemrsm;udk em;vnf oabmaygufEdkifrnf
jzpfygonf?
T pmwrf;rsm;teuf yxrpmwrf;rSm - &Srf;wdkif;&if;om; OD;xGef;jrifh
(awmif}uD;) a&;om;jyKpkonfh pmwrf;yifjzpfygonf? OD;xGef;jrifhonf ol@pmwrf;udk
1957 ckESpfwGif a&;om;xkwfa0cJhjcif; jzpfygonf? 1957 ckESpfonf ordkif;&_a'gifh
rS=unfhv#if &Srf;vlrsdK;rsm;twGuf tvGefta&;}uD;aom ESpfyifjzpfygonf? 1947
zJG@pnf;yHk tajccH Oya't& &Srf;jynfe,fESifhwuG jynfaxmifpktzJG@0if jynfe,f
tm;vHk;udk ‚if;zJG@pnf;yHk tajccHOya' twnfjyKjyXmef;+yD; 10 ESpf=umaomtcg
jynfaxmifpkxJrS “cJGxGufydkifcGifh” udk twdtvif; jyXmef;cGifhjyKcJh+yD; jzpfygonf?
xdk@a=umifh 1957 ckESpfonf “cJGxGufcGifh” tm%mudk &Srf;jynfe,fu w&m;0if
usio hf ;kH cGihf &&S&d ef wESprf #om vdt k yfaom ta&;}uD;onfEh pS f jzpfygonf? OD;xGe;f jrifh
omusO;f ajrmif;aom trsKd ;om;a&;0g'D wOD;jzpfcyhJ gu ol@pmwrf;vnf; wrsKd ;wrnf
jzpfomG ;cJ&h ayrnf? “yifvw kH iG f u|Eykf wf @kd ar#mrf eS ;f cJah om jynfaxmifppk epfukd xlaxmif
Edkifjcif; r&Sdaoma=umifh/ yifvHk oabmwlnDcsuftwdkif; aemifESpf 1958 ckESpfwGif
jynfaxmifpkxJrS &Srf;jynfe,f}uD; cJGxGufoGm;&ef &Srf;jynfolvlxk tm;vHk; jyifqif
=uavmh ³³³” [k tm;ay;wdu k w f eG ;f cJ&h ayrnf? od@k &mwGif awmif}uD; OD;xGe;f jrifo h nf
tar#mftjrif }uD;rm;pGmjzifh &Srf;jynfe,f jynfaxmifpk}uD;rS cJGxGufoGm;a&;udk
wifjyjcif; rjyKcJ&h rkH #ru/ vrf;a=umif;v$rJ mS ;oGm;aom jynfaxmifpu k kd yifvpkH w
d "f gwf
jzifh jyefvnfrrG ;f rH jyifqifjyXmef;a&;udk OD;wnfI wifjyoGm;cJyh gonf? ,if;tcsuu f kd
ol@pmwrf;. aemufqHk;tcef;wGif “u|efawmfwdk@ vdkvm;aom jynfaxmifpkpepf”
[laom acgif;pOfjzifh rD;armif;xdk; wifjyoGm; cJhygonf?
'kwd,pmwrf;rSm ucsiftrsdK;om;acgif;aqmif}uD; OD;Zefxm;&Sif. pmwrf;
jzpfygonf? OD;Zefxm;&Sio f nf awmif}uD; OD;xGe;f jrifu h ohJ @kd Oya'&_a'girhf S jynfaxmifpk
15
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
pepf v$rJ mS ;oGm;yH/k txl;ojzifh jynfaxmifpv k w$ af wmf zJ@G pnf;yHtk m;enf;csurf sm;udk
wdwyd y a0zefo;kH oyfjcif; rjyK cJah omfvnf;/ 1947 Edik if aH wmf zJ@G pnf;yHt k ajccHOya'
tm;enf;csufa=umifh jynfaxmifpkv$wfawmfwGif Oya'jyKtm%m/ tkyfcsKyfa&;
tm%mESihf w&m;pD&ifa&; tm%mrsm; csed cf iG v f #m rnDrr# jzpfomG ;um/ tkycf sKyfa&;
tm%mudk pJGudkifaom EdkifiHawmf0ef;}uD;csKyf OD;Eku tm%m&SifwOD;uJhodk@ rnfodk@
rnfyHk Oya'abmiftwGif;rS tm%mudk tvGJoHk;pm; vkyfEdkifcJha=umif; 0uF0kwWd
tvuFmjzifh “'Drdkua&pD ajymif;jyef” [k jynfaxmifpkvrf;a=umif; v$JrSm;cJhyHkudk
axmufjyoGm;ygonf?
OD;Zefxm;&Sif pmwrf;wGif txl;jyKaomtcsuw f ckrmS - jynfaxmifpt k pd;k &
. tkycf sKyfa&;tm%mudk pJu G ikd af eaom 0ef}uD;csKyfwOD;u jynfaxmifpv k w
$ af wmf.
Oya'jyKtm%mudk rnfodk@rnfyHk v$rf;rdk;cs,fvS,f+yD;/ ‚if;wOD;. oabmjzifh jynf
axmifpk tzJG@0ifjynfe,frsm;udkyg zsufvdkzsufqD; &nf&G,fcJha=umif; wifjycsufyif
jzpfygonf? jynfe,fr&Sdygu jynfaxmifpkvnf; r&SdEdkifay? ,if;onf jynfaxmifpk
tm%mwckvHk; (Oya'jyKtm%m/ tkyfcsKyfa&;tm%mESifh w&m;pD&ifa&; tm%m
rsm;) udk Edik if aH wmfz@GJ pnf;yHk tajccHOya' tm;enf;csuaf =umifh tkycf sKyfa&;tm%mudk
udkifpJGaom EdkifiHawmf0ef}uD;csKyfu rnfr#cs,fvS,f v$rf;rdk;Edkifa=umif;udk rD;armif;
xdk; wifjyjcif;yif jzpfygonf?
OD;Zefxm;&Sio f nf ol@pmwrf;udk 1958 ckEpS f zqyv tuJt G +yJumvwGif
a&;om;cJhjcif; jzpfygonf? xdk@a=umifhol@pmwrf;wGif tav;teufxm; wifjyaom
tjcm;tcsufwckrSm - EdkifiHawmf. tkyfcsKyfa&; tm%mudk pJGudkifaom 0ef}uD;csKyf
wOD;u jynfaxmifpkv$wfawmf wckvHk;udk cs,fvS,fcsifwdkif; cs,fvS,fEdkifovdk
xdak cwfu tEdik &f ygwjD zpfaom zqyv tpd;k &u wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm; ta&;ESihf
jynfe,frsm;. tcef;u¾udk rnfr#vpfv#L&_xm;cJhyHk/ jynfe,frsm;. tcef;uÀ
rsm;udk vpfv#L&_jcif;tm;jzifh “jynfaxmifpkpepf” udkyg rnfr# OayuQm jyKcJhyHkudk
xdkacwf tkyfcsKyfa&;tm%mudk pJGudkifcJhaom EdkifiHawmf0ef}uD;csKyf OD;Ekudk A[dkjyKI
avhvmoHk;oyf wifjyoGm;cJhygonf? xdk@jyif ol@pmwrf;wGif w&kwf-jrefrme,fpyf
rsO;f owfrw S cf phJ Ofu/ ucsiv f rl sKd ;rsm;. oabmxm; qENukd cH,jl cif;rjyKyJ 0ef}uD;csKyf
OD;Eku rdrw d OD;wnf; oabmjzifh ucsief ,f oH;k e,fukd w&kwv f ufxJ xd;k tyfcyhJ u
kH kd
em;usnf;pGm wifjyoGm;cJhygonf?
w&kw-f jrefrme,fpyfupd w P iG f ucsivf rl sKd ;. qENoabmxm; cH,jl cif;rjyKyJ/
16
xkwfa0ol. ed'gef;
17
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
18
xkwfa0ol. ed'gef;
rlukd vH;k 0vufcjH cif; rjyKcJah y? ta=umif;rSm - jynfaxmifpv k w $ af wmfwiG f v$waf wmf
w&yfwnf;om xm;&Syd gu/ vlO;D a&ydrk sm;aom trsKd ;om;jynfe,frsm;u jynfaxmif
pktm%mudk tvG,w f ul v$r;f rd;k oGm;&rSmjzpf+yD; “wef;wla&;” tajccHryl g aysmuf
uG,foGm;Edkifonf[k oHk;oyfxm;aoma=umifh jzpfygonf?·
xdk@jyif TpmtkyfwGif azmfjyxm;aom pmwrf;&Sifrsm;u ppfrSefaom
zuf'&,f jynfaxmifppk epf jyefvnfxal xmifomG ;a&;udk txl;OD;pm;ay; wifjyoGm;
cJh=uaomfvnf;/ jynfaxmifpktzJG@0if trsdK;om;jynfe,frsm;udk zJG@pnf;aomtcg/
‚if;trsdK;om;jynfe,frsm; taejzifh rdrdwdk@. jynfe,fzJG@pnf;yHk tajccHOya'rsm;udk
jynfaxmifpkzJG@pnf;yHk tajccHOya'ESifh rqef@usifapyJ/ oD;jcm;vGwfvyfpGm a&;qJGjy
Xmef; usifhoHk;&rnf[k &Sif;&Sif;vif;vif; a&;om;wifjyxm;jcif; rjyKcJh=uay? qdkvdk
onfrSm - jynfaxmifpktzJG@0if trsdK;om;jynfe,frsm;. jynfe,fzJG@pnf;yHk tajccH
Oya'rsm;onf ‚if;jynfe,frsm;. oD;jcm;vGwv f yfaom Edik if aH &;taqmufttHrk sm;
omjzpfI oD;jcm;pDjzifo h m a&;qJjG yXmef; =u&rnf jzpfygonf? jynfaxmifpzk @GJ pnf;yHk
tajccHOya'ESihf wxyfwnf; qufpyfI 1947 Edik if aH wmfz@GJ pnf;yHk tajccHOya'wGif
jynfe,frsm;. tcef;u¾udk jynfaxmifpkzJG@pnf;yHk. tpdyftydkif;rsm; tjzpfxnfh
oGif;jyXmef; cJhovdk jyefvkyfI r&paumif;ay? xdkuJhokd@ jynfe,frsm;. zJG@pnf;yHk
tajccHOya'rsm;udk jynfaxmifpkzJG@pnf;yHk tajccHOya'. tpdyftydkif;rsm;tjzpf
jyXmef;oGm;ygu/ jynfaxmifpk tzJG@0iftrsdK;om;jynfe,frsm; vGwfvyfpGmjzifh udk,fh
=urRmudk zefwD;cGifhESifh udk,fydkifjyXmef;cGifh wnf;[laom “wef;wla&;rl” tmrcH
csurf sm; yaysmufomG ;rnf jzpfygonf? ,if;onf 1947 Edik if aH wmfz@GJ pnf;yHk tajccH
Oya'tm;enf;csuf jzpfI ‚if;trSm;rsdK;udk xyfrH rusL;vGefoifhay?
·
UNLD . rl0g'jzpfaom tem*wfzuf'&,f jynfaxmifpk zJG@pnf;xlaxmifa&; vrf;!Gefrl (7)
csufudk “+idrf;csrf;pGm twlvufwJGaexdkifa&; rl0g'rSonf ppfrSefaom jynfaxmifpk pepfqDodk@”
twJG (1) ESifh (2) rsm;wGif avhvmzwf&_Edkifygonf?
19
qvdkif; vsefr_ef; qmacgif;
aus;Zl;wifv$m
ed*Hk;csKyftaejzifh wifjyvdkaomtcsufrSm - Tpmtkyf. aemufqHk;tcef;
wGif az: jyxm;aom q&m}uD; '*kefwm&m. aqmif;yg;yifjzpfygonf? q&m}uD;
'*kew f m&m taejzifh ol@aqmif;yg;udk yifvpkH mcsKyfEiS hf jynfaxmifppk epf vrf;a=umif;
rSm;,Gif;r_tay: wdkuf&kdufwkef@jyefonfhtaejzifh a&;om;wifjcif;um; r[kwfcJhay?
u|eaf wmfu, kd wf ikd f csi;f r*~Zif; (wuUov kd rf sm; - &efuek )f xkwaf 0a&; wm0efct H jzpf
aqmif&GufpOfu 1982-83 ynmoifESpfwGif azmfjy&ef arwWm&yfcHI a&;om;ay;
cJhaom aqmif;yg;jzpfygonf?
xdkpOfu rdrdtaejzifh TpmtkyfwGif jynfvnfazmfjyxm;aom “csif;
vli,frsm; t}uHay;csu”f udk wdww f cd;k avhvmzwf&a_ ecsed f jzpfI/ zuf'&,fjynf
axmifppk epf ta=umif;ESihf pyfvsO;f I txl;odcsi/f em;vnfcsiaf oma=umif/h q&m
}uD; '*kefwm&m. jynfaxmifpkay: tjrifESifhoHk;oyfcsufrsm; ar;jref;cJhrdygonf?
,if;udk tajccHI tEkynmqefqefjzifh q&m}uD;u “atmufcsif;iSuf aw;oH”
[laom acgif;pOfjzifh ol. “jynfaxmifpkrl” udk&Sif;jycJhygonf? q&m}uD;. jynf
axmifpkpepfay: t"dy`g,fzGifhqdkcsufrSm - rdrdzwf&_avhvmbl;aom jrefrmpmjzifh
a&;om;onfh pmwrf;rsm;teuf t&Si;f qH;k ESihf txda&mufq;kH jzpfonf[k oH;k oyfrd
aoma=umifh ,ckvkd jyefvnfazmfjyjcif; jzpfygonf? xdak =umifh q&m}uD; '*kew f m&m
udk xyfrw H cg txl;aus;Zl;wif&adS =umif;ESihf xdpk mrlukd &&S&d ef q&m}uD;.aetdro f @kd
xdpk Oftcgu twlvu kd yf gay;cJah omoli,fcsi;f udo k m;}uD;ESihf qvdik ;f udpf (yf) wd@k ukd
vnf; txl;aus;Zl;wif&Sda=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?
xdk@jyif Tpmtkyfxkwfa0Edkifa&;twGuf tzufzufrS ulnDay;cJh=uaom
&Jabmf&zJ ufrsm;/ National Reconciliation Program (NRP) rSvyk af zmfuikd zf ufrsm;/
pmrludk uGefjyLwmjzifh &dkufESdyfpmpDay;cJhaom UNLD (LA) &Hk;csKyfrS pdkif;arm(ef)ESifh
pdkif;vHk wdk@udkvnf; txl;aus;Zl;wif&Sda=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?
qvdik ;f vserf e_ ;f qmacgif;
Lian H. Sakhong
20
vrf;!$ef 7 csuf
(odkŒr[kwf)
Adv
k c
f sKyfatmifqef;
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
vrf;!¸efr_ 7 csuf
yifvpkH mcsKyf. t"dyg` ,fuzkd iG q
hf jkd cif;
Adv
k cf sKyfatmifqef;
vGwv f yfonfh tcsKyftjcmtm%mydik f jrefrmEdik if aH wmftwGuf a&;qJ&G rnfh
zJG@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'ESifh ywfoufonfh vrf;!¸efjyXmef;csuf
(2) jynfaxmifpEk ikd if aH wmfwiG f zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'[k owfrw S af zmfjy
onfh woD;yk*~vjynfe,frsm;onf zJG@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'wGif
owfrw S f azmfjyxm;onfEiS t hf r# ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyfa&; tm%m &&Sad prnf?
xdk@jyif-
21
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
vS,rf sm;onf/ wdik ;f oljynfom;wd@k . tmoDoqENEiS hf avsmn f pD mG Edik if aH wmf zJ@G pnf;
tkycf sKyfykH tajccHOya'udk pDpOfa&;qJ&G eftvd@k imS pHn k pD ak 0;=u&Hak vmufuvJ+G yD; tjcm;
oabmryg0ifatmif jyifqifxm;ygw,f?
,ck State qdkwJh EddkifiHawmf}uD;udk u|efawmfwdk@ ArmjynfrSm rzJG@pnf;rd=u
ao;ygb;l ? tJ'aD wmh onfz@GJ pnf;rnfh Edik if aH wmfrmS b,fe,fawG b,fe,fawG ygrnf
qdw k m u|eaf wmfw@kd ususee owfrw S +f yD;om; rjzpfEikd af o;ygb;l ? ,ck u|eaf wmfw@kd
aqG;aEG;&ef tcsu[ f m “Edik if zH @GJ pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'onf jrefrmjynfaxmifpk
Edik if H [kac:wGiaf paom tcsKyftjcmtm%mydik f orRwEdik if H zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccH
Oya' jzpfap&rnf” qdkwJhtcsufudkom aqG;aEG;&ef jzpfygw,f?
jrefrmjynfaxmifpkEdkifiHawmf qdkwmudk u|efawmf txl;&Sif;jyaep&mrvdk
ygbl;? onfEdkifiHawmfudk jynfaxmifpkawG pkxm;rnf qdkwJhoabmavmufygbJ?
jynfaxmifpEk ikd if aH wmf qdu k wnf;u u|eaf wmfw@kd tck zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'
[m Unitary Constitution vlwrsdK;wnf;qdkwJh EdkifiHrdsK; r[kwfbJESifh vlrsdK;aygif;pHk
jynfaxmifpEk ikd if q H w kd hJ t"dyg` ,af &mufomG ;ygw,f? tJonfawmh u|eaf wmfuae+yD;
jynfaxmifpkEdkifiHawmftjzpf zJG@pnf;tyfw,fvdk@ tqdkwifoGif;wJhudpPrSm ,ckºuG
a&mufvm=uwJh trwfrif;rsm;u ArmEdik if aH wmfukd onfvkd jynfaxmifpEk ikd if aH wmf
}uD;tjzpfEiS hf zJ@G pnf;tyfw,fv@kd qdw k thJ ajccHr[ l m oif-h roifu h kd onfvw $ af wmf
}uD;u pOf;pm;zdk@ygbJ?
u|efawmfwdk@tckjzpfaewJh Armjynf&J@ tajctaeawGudk axmufvdk@=unhf
v#if u|efawmfwdk@EdkifiHudk jynfaxmifpkEdkifiHtjzpfESifh zJG@pnf;wnfaxmifrSomv#if
oifah vsmaf vsmufywfygvrd rhf nfv@kd ,lqwJt h wdik ;f onftajccHoabmudk onftqdk
xJrSm xnfhoGif;+yD; onfv$wfawmf}uD;rSm wifoGif;jcif;jzpfygw,f? jynfaxmifpk
EdkifiHawmf qdkonfrSm wifjyxm;jcif;tm;jzifh ,ckonf wkdif;jynfjyKv$wfawmfrSm
ºuGa&mufvm=uwJh awmifwef;a'orsm;u udk,fpm;vS,ftrwfrif;rsm;[m onf
jynfaxmifpkEdkifiHawmfwGif olwdk@oufqdkif&me,frsm;u yg0if+yD;om; jzpfoGm;rnf
vm; qdk+yD; oHo,&Sdaew,fvdk@ u|efawmfod&ygw,f?
tJonfawmh onfudpPESifh ywfoufvdk@ u|efawmfwnfhwnfhvif;vif;
&Si;f csiw f muawmh Armjynfaxmifpk Edik if v H @kd ac:wGib f @kd qd+k yD;awmh onftqdx k rJ mS
wifjyxm;ayrnfh onfjynfaxmifpkEdkifiHxJrSm b,fe,fawGygvdk@ b,fe,fawGyg&
&rnfv@kd owfrw S xf m;jcif; r&Sad o;ygb;l ? onfawmh awmifwef;a'ouae+yD;awmh
24
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
udpaP wGEiS hf ywfouf+yD; wdik ;f jynfjyKv$waf wmfrmS aqG;aEG;wJt h cgrmS tifrwef pd;k &drf
a=umifhusaewJhta=umif; pmwapmif&ygw,f? onfwdkif;jynfjyKv$wfawmf&Hk;
uvnf; &ovm; rajymwwfbl;?
tJ'pD mxJrmS bmygovJq&kd if u|eaf wmfrw S rf o
d avmuf ajym&&if awmif
wef;e,fqdkif&m udpPt&yf&yfudk onfwdkif;jynfjyKv$wfawmfuae+yD; qHk;jzwfwJh
tcgrSm qdkif&mqdkif&me,f&J@ udk,fpm;vS,frsm; pk&Hk;oabmwlnDcsufr&bJ ESifh
wdkif;jynfjyKv$wfawmfuae+yD; rqHk;jzwfEdkifbl;qdkwm u|efawmfwdk@awmifwef;e,f
pHpk rf;a&;tzJ@G wek ;f u axmufccH suaf y;cJyh gw,f? tJ'gvnf; trSepf ifppf u|eaf wmfw@kd
t}uHay;wJt h wdik ;f xnfch jhJ cif;jzpfygw,f? tJonfrmS qd&k if ud, k pf m;vS,af wG tcsi;f
csi;f bJ vlrsm;pk vlenf;pk rjzpfbEJ iS hf oabmuJv G wGJ ahJ e&mrSm nDwrl #wl oabmuJv G GJ
ae=uv#i/f b,fvekd nf;ESihf wdik ;f jynfjyKv$waf wmfuae+yD; qH;k jzwfrvJqw kd hJ ar;cGe;f
udk awmifwef;e,fqdkif&m udk,fpm;vS,fawG[m onfudkawmhvmrar;=ubl;? odk@
aomfvnf; rqdik w f ahJ wmifwef;e,fqikd &f m Xmen¸e=f um;a&;0efuae+yD; Ed;_ aqmfcsuf
t& bk&ifcrH if;}uD;uae+yD; pdwyf +l yD;ar;w,f? u|eaf wmfo h abmrSm 'g[m enf;vrf;
pnf;urf; rrSefbl;vkd@ ,lqw,f? bmjzpfvdk@vJqdk&if ,ckajymqdkaejcif;[mvnf;
awmifwef;e,fqdkif&m udk,fpm;vS,frsm;uae+yD;awmh t*FvdyfoGm;uyfw,fvdk@
u|eaf wmfrqdv k ykd gb;l ? od@k aomfvnf; onfwikd ;f jynfjyKv$waf wmfu qH;k jzwfwu hJ pd rP mS
t*Fvdyf&J@ tumtuG,fudk igwdk@awmhjzifh ,lrS csrf;om&m&r,fvdk@xifv#if/
u|eaf wmff &Si;f &Si;f bJajymcsiyf gw,f? t*Fvyd [ f m trSepf ifppf taES;ESit hf jref ol@vuf
atmufcw H ikd ;f Edik if aH wGu xGuo f mG ;&awmhrmS bJ? b,fvb kd jJ zpfjzpf onfvjkd zpfae+yD;
urBmt h vm;tvm}uD;xJrmS onfvpkd w d x f m;&Sw
d v hJ al wG[m ud;k uG,&f m b,fenf;
ESifhr# &SdEdkifrnf r[kwfbl;qdkwmudk u|efawmf owday;vdkygw,f?
tJ'Dawmh u|efawmfwdk@ wdkif;jynfjyKv$wfawmf ta=umif;ajym&&if b,f
t*Fvdyf&J@ tultnDESifhr# onfwdkif;jynfjyKv$wfawmfudk vm+yD;awmh =oZmray;
Edik b
f ;l qdw
k m odapcsiyf gw,f? onfwikd ;f jynfjyKv$waf wmfrmS awmifwef;qdik &f mudpP
awGudk pOf;pm;aqG;aEG;wJhtcgrSm cifAsm;wdk@oufqdkif&mawmifwef;e,fawGudk,fpm;
vS,t f csi;f csi;f b,fo@l b,forl S rJrombJEiS hf wlae=uw,fq&kd if onfvw $ af wmf
xJrSm zqyvtrwfrsm; qHk;jzwfwJhtwdkif; trsm;qHk;tzJG@&J@ acgif;aqmiftjzpfESifh
u|efawmfwdk@ wnfhwnfhvif;vif;ajymvdkwmu cifAsm;wdk@tcsif;csif; tJonfvdk
b,fo@l b,forl S rJrombJEiS hf rJ+ydKifae=uwJt h cgrmS / u|eaf wmfw@kd onfwikd ;f jynfjyK
26
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
avmufjzpfwhJ Buffer State rsKd ;vdk e,fjcm;Edik if u H av;rsKd ;vnf; rjzpfcsib f ;l ? aemuf
+yD;awmh Edik if }H uD;wEdik if &H @J =oZmv$r;f rd;k r_ txl;wvnfc&H wJh Vassal State rsKd ;vnf;
rjzpfcsifbl;? u|efawmfwdk@ jzpfcsifwmuawmh qefr&Sd apmufpm;}uD;bJ ac:ac:
(&,forH sm;) u|eaf wmfw@kd jzpfcsiw f hJ Edik if u
H awmh vGwv f yf+yD; tcsKyftjcmtm%m
ydkifwJh EdkifiHawmf jzpfcsifw,f? (=obmoHrsm;)
tJonf EdkifiHjzpfwJhtcgrSmvnf; u|efawmfwdk@EdkifiHawmfrSm orRwpHepf
tm;jzifh zJG@pnf;&rnf? wjcm;pHepft& zJG@pnf;wmudk u|efawmfwdk@ rvdkvm;ygbl;?
orRw pHepfqw kd m[m u|eaf wmfw@kd onfacwfonftcgusro S mv#if u|eaf wmfw@kd
ArmpmrSm ay:vmwJhpum;yg? bmjzpfvdk@vJqdkv#if wwdkif;jynfvHk;udk wEdkifiHvHk;udk
rif;vkyt f yk cf sKyf&rnfh yk*K~d vfukd 4 ESpw f }udrjf zpfap/ 5 ESpw f }udrf jzpfap/ 10 ESpw f }udrf
jzpfap ponftm;jzifh tJonfvdk a&G;aumufwifajr‡mufw,fqdkwJh xHk;pH[m ,ck
onfbuf acwfawGusrS ay:vmwJh pHepfrsdK;jzpfw,f?
tJonfawmh u|efawmfwdk@tbdk@rSmawmh (rif;) qdkvdk@&Sdv#if/ wdkif;oljynf
om; vkyfwJholawGu t&rf;v$wfxm;tyfwJh vlawGr[kwfbl;? tcsKyftcs,f&Sd
wefoavmuf &Sdoifhw,f? trSefpifppf EdkifiHawmfrSm&SdwJh tcsKyftjcmtm%mudk
ydkifwJhvlawG[m b,folawGjzpf&rvJ qdkvdk@&Sd&if/ u|efawmfwdk@,Hk=unf,lqcsufu
awmh Edik if aH wmfol Edik if aH wmfom;wd@k [m tJonfEikd if rH mS &Sw d hJ tcsKyftjcmtm%mudk
ydkifqdkifwJhvlawGvdk@ ,lqygw,f? tJonfvdk ydkifqdkifwJhvlawGuae+yD; v$Jay;vdk@om
(rif;) tpdk;&wdk@ qdkwm ay:vm&jcif;jzpfygw,f?
tJonfvkd v$aJ y;wJt h wdik ;f (rif;) wd@k / tpd;k &wd@k ay:vmwJt h cgrmS tJonf
(rif;) wdk@ tpdk;&wdk@[m tcsKyftjcmtm%mudkydkifxm;wJh EdkifiHol EdkifiHom;awGu
rvdkcsifwJhtcgrSm rvdkwJhtavsmuf wm;qD;EdkifwJh tajctaersdK;&Sd&r,f? tJonf
awmh u|efawmfwdk@tbdk@rSm qdkvdk@&Sd&if ArmEdkifiHtwGuf vdkvm;tyfwJhpHepf[m
tcsed t f cgtavsmuf a&G;aumufwifajr‡mufwhJ orRwpHepfuo kd mv#if u|eaf wmfw@kd
vdkvm;onfhtwdkif; onfwdkif;jynfjyKv$wfawmfrSm tqdkoGif;wJhtcgrSm orRwEdkifiH
qdkwJh pum;vHk;udk oGif;xm;jcif; jzpfygw,f?
tJonfawmh yXrtyd'k u f qdv k #if “Edik if aH wmf zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'
onf jrefrmjynfaxmifpEk ikd if [ H k ac:wGiaf om vGwv f yfonfh tcsKyftjcmtm%mydik f
orRwEdik if . H zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHjzpfap&rnf” onft"dyg` ,u f awmh u|eaf wmf
wdk@wdkif;jynfudk vGwfvyfwJh tcsKyftjcmtm%mydkifwJh EdkifiHtjzpf a=unmrnf?
29
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
32
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
36
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
rwlv@kd jzpfap tJonfvkd vkyb f @kd ygb?J onfrmS vlenf;pkawG twGuu f muG,cf surf sm;
qdk+yD; yg&Hkavmufom ygw,f? woD;wjcm; az: jyjcif; r&Sdygbl;?
onftwdkif; trSmoabmjzpfwJh onftqdkudk wifoGif;wJhtcgrSm tckvdk
jzpfaewJh ArmjynfrSm vufiif;tajctaeudk tenf;i,f oHk;oyfbdk@ vdkygw,f?
tck vufiif; jzpfaewJh Armjynf&@J tajctae=unfrh ,f qdv k #if tckz@GJ pnf; pnf;a0;
aewJh wdkif;jynfjyKv$wfawmf}uD;[m tcsKyftjcm tm%mjynfhpHkwJhv$wfawmfvdk@
,lqw,f?
onftwdkif;vnf;aqmif&Gufaew,f? onfvdkaqmif&GufaewJhtcgrSm
onfwdkif;jynfjyKv$wfawmfuae+yD;awmh Armjynf&J@ vGwfvyfa&;udk qHk;jzwf+yD;wJh
aemuf vGwfvyfwJhEdkifiHwnfaxmifbdk@ a&mufwJhtcgusawmh wu,fhvufawG@
a&mufwt hJ cgusawmh tm%m[m onfwikd ;f jynfjyKv$waf wmf vufxrJ mS r&Sad o;
bl;? bmjzpfv@kd r&Sad o;ovJqv kd #if onfwikd ;f jynfut kd yk cf sKyfaewm bdvyf ygvrD efu
tkycf sKyfaeawmh bdvyfygvrD efuae+yD; onfwidk ;f jynfay:r,f tcsKyftjcm tm%m
ydkifwJhoabmrsdK;tjzpfESifh pdk;rdk;tkyfcsKyfjcif;cH&awmh bdvyfygvDrefu tkyfcsKyfaejcif;
&yfpyJ pf&r,f? &yfp+J yD;wJah emufrS u|eaf wmfw@kd wikd ;f jynf[m tcsKyftjcm tm%mydik f
Edik if aH wmf tjzpfa&mufr,f? tcku|eaf wmfw@kd The status of the constitutent as-
sembly is that of a sovereign body tqift h wef;tm;jzifh onfwikd ;f jynf jyKv$wf
awmf[m tcsKyftjcmtm%mESihf jynfph w kH vhJ w
$ af wmfv@kd ,lqw,f? od@k aomf vnf;
tm%myg0gusawmh r&Sdao;bl;? tcGifhta&;uawmh r&Sdao;bl;? Oyrmonf
wdkif;jynfjyKv$wfawmfrSm ajymqdkwJhpum;awG[m vGwfvGwfvyfvyf ajymqdkEdkif
w,fvdk@ u|efawmfwdk@ ,lqw,f?
,lqxm;yif ,lqxm;jim;aomfvnf; Legal Sanction ac:wJh Oya'
tcGifhta&;tm%m&Sdovm;qdkawmh tJonfvdkawmh r&Sdbl;? tJonftwdkif;bJ
u|efawmfwdk@ wifoGif;qHk;jzwfwJhudpPawGvnf; qHk;jzwfawmh qHk;jzwfEdkifw,f?
qHk;jzwfwJhae&mrSm b,folrSvm+yD;awmh rwm;qD;Edkifbl;? raESmuf,SufEdkifbl;?
v$wfawmfxJrSm&SdwJh trwfawGuvGJv#if b,folrS rwm;qD;Edkifbl;? raESmuf,Suf
Edik b
f ;l ? u|eaf wmfw@kd ud,
k wf ikd f qH;k jzwfEikd wf ,f? onfvw $ af wmfrmS qdv
k #if u|eaf wmf
wdk@OuUX}uD;[m &Sifbk&ifbJ? oltm%mt&SdqHk;bJ? oluae+yD;awmh tpnf;ta0;
vkyfwJhae&mawGr,f tqHk;tjzwfoabmrsdK;ESifh =unfh&_qHk;jzwfoGm;&r,f?
38
AdkvfcsKyfatmifqef;.vrf;!¸efcsuf 7 csuf
Adv
k cf sKyfatmifqef;
***************
43
jynfaxmifpkwGif;rS
wef;wlaom &Srf;jynf
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
awmif}uD; OD;xGe;f jrifh
45
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
46
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
47
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
48
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
49
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
wGif axmufyahH =u;ay;&rnfvŒkd qdrk xm;bl;? usKyfwŒkd ay;csirf S ay;Ekid o f nf/ 'Davmuf
ay;wm cifAsm;wdkŒ aus;Zl;wifzdkŒaumif;onf [k ajyma=umif;=um;od&onf?
&Sr;f jynfe,f tpd;k &wGif jynfwiG ;f tcGeaf wmfuvnf; bmrSr&/ jynfaxmifpk
axmufyaHh =u;uvnf; ravmufriS jzpfaeI 0ifaiGyv kd m&ef &Sr;f jynfwiG f pD;u&uf
pufwpuf wnfaxmif&ef }uHpnfco hJ nf [kqo kd nf? xdpk ;D u&uf pufwpuf wnf
axmifv#if wESpfv#if0ifaiG odef;aygif;w&m cefŒ&&Sdrnf[k cefŒrSef;=uonf?
ESppf Of jynfaxmifpk axmufyahH =u;a&m jynfwiG ;f tcGeaf wmfygrS ode;f aygi;f
200 cefŒom0ifaiG&Sdaom &Srf;jynfe,ftpdk;&tzdkŒ wESpfodef; 100 0ifaiG ydk&Sdv#if
jynfolŒtusdK;jyKvkyfief; ajrmufrsm;pGm vkyfEkdifvmrnf r[kwfygavm? odkŒaomf
xdpk ;D u&ufpuf pDru H ed ;f ESihf ywfoufI Armtm%mydik rf sm;u “&Sr;f jynfrmS cifAsm;
wdkŒpD;u&ufpufwnfcsif wnfEdkifw,f/ 'gayr,fh tJ'DpD;u&uf pufuxGufvmwJh
pD;u&ufawGudk Armjynf vmra&mif;&bl;/ vma&mif;&if usKyfwdkŒtcGefaumuf
&r,f” [kajymonfhtwGuf xdkpDrHudef;ysufoGm;onf[k =um;od &onf?
vuf&zdS ŒGJ pnf;yHk tajccHOya' t& &Sr;f jynfe,f tpd;k &onf puf&Hk tvky&f /Hk
owWKwGi;f vkyif ef;rsm; vkyEf idk cf iG rhf &S[
d k odem;vnf cJo h nf? ,ck jynfaxmifpk tpd;k &
acwfusrS a'gufwmat;armifu vkyfEdkifcGifh&Sda=umif; ajymonf[k od&onf?
odŒk aomf xdpk uf&/Hk tvky&f /Hk owWKwGi;f rsm; vkyu f ikd &f ef aiG&if;&SmazGciG Ehf iS hf xGuu f ek f
ypPn;f rsm; ArmjynfoŒkd vGwv f yfpmG a&mif;cGirhf &Sv
d #if OD;at;armif. vkyEf ikd cf iG &hf o dS nf
qdkjcif;onf rnfodkŒt"dy`g,f &Sdygawmhrnfenf;?
&Srf;jynfwGif pufr_vkyfief;rsm; rxGef;um;ao;I ukefusp&dwfumrdrnf
r[kwfojzifh avmyDwv#yfppf"gwftm;udk &Srf;jynfodkŒ v$wfay;Edkifrnf r[kwf
a=umif; 0ef}uD;OD;&m&Spfuajymonf [k qdkonf? Ttwdkif;om qdkv#if &Srf;jynf
tif;av;a&udk ta=umif;jyK+yD; jzpfay:vmaom avmyDwv#yfppf"gwftm;udk
&Srf;jynfwGif pufr_vkyfief;rsm; xGef;um;vmonfhumvrS toHk;jyKEkdifayawmhrnf?
TonfwdkŒum; vuf&SdzJGŒpnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'ESifh ArmvlrsdK;}uD;0g'
wdkŒa=umifh &Srf;jynftwGuf epfemaeonfh tcsufwdkŒjzpfonf? tajccHOya'udk
jyefvnfpDppfI jyifqif&ef tcGifhta&; &vmonfhtcg 'Drdkua&pDudk av;pm;
aomtm;jzifh &SrS ;f jynftrsKd ;om; taygi;f wdŒk onf tajccHOya'udk oJorJ rJ J jyifqif
&ef }udK;yrf;=uonfrmS obm0vnf;usonf/ w&m;vnf;w&m;onf[k u|eaf wmf
xifygonf?
50
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
***************
51
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
u|eaf wmfw@kd vv
kd m;aom jynfaxmifppk epf
vrf;!$efjyXmef;csuftqdk
52
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
(4) jynfaxmifpk jrefrmEdik if aH wmf. wdik ;f oljynfom; rSeo f r#onf vlra_ &;&mY
‚if;/ pD;yGm;a&;&mY‚if;/ EdkifiHa&;&mY‚if;/ w&m;r#wr_&Sdapv#uf tqifh
twef; tcGifhta&;ESifh Oya'oufa&mufr_wdk@wGif ql}uHKedrfhjrifhr&Sd/ yuwd
wlnaD p&rnfh tjyif w&m;Oya'ESiahf omf‚if;/ trsm;jynfow l @kd apmifph nf;
tyfaom tusifhoduQmESifh aomf‚if; rqef@usifor# vGwfvyfpGm }uHpnf
ydik cf iG /hf xkwaf z:ajymqdyk ikd cf iG /hf ,H=k unfyikd cf iG /hf bmomw&m; ud;k uG,yf ikd cf iG /hf
0wfjyKydik cf iG /hf y&da,oe&SmrS;D ydik cf iG /hf pnf;&k;H ydik cf iG /hf jyKrlaqmif&u G yf ikd cf iG w
hf @kd
&&Sdwnf+rJap&eftwGuf zJG@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'wGif tcdkiftvHk
owfrSwfxm;&Sdap&rnf? xdk@jyif-
54
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
'Dru
kd a&pDd qdw
k m
tcsKyftjcmtm%monf jynfoljynfom;rsm;xHwGif wnf&Sdv#if omref
tm;jzifh 'Dru kd a&pD[I l em;vnf=uonf? od@k &mwGif t&G,af &mufow l ikd ;f rJqENay;
I tpd;k &tzJ@G tm; a&G;aumufwifajr‡mufciG &hf jcif;tm;jzifh 'Dru kd a&pDonf jynf0h +yD[k
r,lq Edik af o;ay/ a&G;aumufwifajr‡mufxm;aom tpd;k &tzJ@G tm; jynfojl ynfom;
rsm;u wenf;enf;jzifh jyefvnfcsKyfuikd x f m;Edik rf S 'Dru
kd a&pDonf jynfph +kH yD;[k qdEk ikd f
avonf?
'Drdkua&pDudk vufawG@usifhoHk;&mY 'Drdkua&pDEkdifiH[lI ac:wGifaom
Edik if rH sm;wGiyf if wEdik if EH iS hf wEdik if H wlnrD r_ &S=d uacs? t*FvefwiG f usio hf ;kH aom 'Dru kd
a&pDonf tar&duefwGif usifhoHk;aom 'Drdkua&pDESifh jcm;em;onf/ xdkenf;wlpGm
urBmay:wGif 'Drdkua&pD tjynfht0qHk; qdkonfh qGpfZmvefEdkifiHwGif usifhoHk;onfh
'Drdkua&pDrSm t*Fvef/ tar&duefwdk@wGif usifhoHk;onfh 'Drdkua&pDESifh rwljcm;em;
jyefonf?
wzef t*Fvef/ jyifopf/ tar&duef/ qGpfZmvef tp&Sdonfh taemuf
'Drdkua&pDEdkifiHrsm;wGif usifhoHk;onfh 'Drdkua&pDESifh ta&S@'Drdkua&pD [kac:onfh
qdAk , D uf ,le, D EH iS hf jynfo@l 'rD u
kd a&pDEikd if rH sm;wGif usio hf ;kH onfh 'Dru
kd a&pDEiS hf tajccH
tm;jzifh jcm;em;jyefonf?
55
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
'Dru
kd a&pD zJ@G pnf;yHpk eH pf
'Drdkua&pDay: tajccHI zJG@pnf;xm;aom tkyfcsKyfyHkpHepfrsm;wGif Federal
ac: jynfaxmifppk eH pfEiS hf Unitary ac: wjynfaxmifpeH pf (0g) tpd;k & wzJ@G wnf;[lI
2 rsKd ; 2 pm;&S=d uonf?
qdAk ,
D uf ,le,D /H tar&duefjynfaxmifp/k qGpZf mvef/ uae'g/ ,l*q kd vm;
AD;,m;/ =opawvfvD;,m; tp&Sdonfh EdkifiHrsm;rSm jynfaxmifpkpHepfjzifh zJG@pnf;
xm;=uonf? +Adwdef/ jyifopf/ b,f*sD,H/ csufudkqvdkaA;uD;,m;/ tDwvD/ w&kwf
jynf ponfw@kd rmS wjynfaxmifpeH pf (0g) tpd;k &wzJ@G pHepfjzifh zJ@G pnf;xm; =uonf?
jynfaxmifpk pHepf
56
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
tm%mcJGa0enf;
57
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
jynfaxmifpk ygvrD ef
jynfaxmifpktpdk;&
jynfaxmifpt k pd;k &wd@k wiG f orRwtm; tm%mtvk;H pHk tyfEiS ;f aomtpd;k &
ESifhygvDreftm; tm%mtyfESif;aom tpdk;&[lI 2 rsKd; 2 pm;&Sdonf?
tar&duefjynfaxmifpktpdk;&onf orRwtm; tm%mtyfESif;aom
tpd;k & trsK;d tpm;jzpf+yD;/ tjcm;jynfaxmifpk tpd;k &rsm;onf ygvrD eftm; tm%m
tyfESif;aomtpdk;& trsKd;tpm;rsm;jzpf=uonf?
tar&duefjynfaxmifpkorRwa&G;aumufyHk a&G;aumufenf;rSm urBmay:
wGifrnfonfh EkdifiHESifhrSrwl wrljcm;ayonf? tar&duef orRwa&G;aumufyHk
59
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
jynfaxmifpk w&m;pD&ifr_
60
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
tajccHOya' jyifqifenf;
wjynfaxmifpHepf
u|ef a wmf w d k @ vd k v m;aom jynf a xmif p k p pf p pf r sKd ; rS r&v#if vuf & d S
jynfaxmif pkrppfwppftwdkif; qufaernfhtpm; cGJxGufjyD; oD;jcm;orRwEkdifiH
xlaxmifv#if xlaxmif/ odk@r[kwf Unitary ac: wjynfaxmifpHepfvkyfypfvdkuf
[lI pdwfvdkuf rmefyg ajymqdkaomyk*~dKvftcsdK@ &Srf;jynfwGif &Sd=uonf?
61
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
***************
62
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
63
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
64
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
65
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
uGef*&ufv$wfawmf
tar&duefueG *f &ufukd vGwaf jrmufa&;ppfyJG twGi;f uzG@J pnf;cJo h nf? rlvu
zG@J pnf;cJph Ofu ,ckacwf ygvrD efuo hJ @kd aqmif&u G &f ef &nf&,G I f zG@J pnf;jcif;r[kwaf cs?
ygvDrefuJhodk@ aqmif&Guf&ef &nf&G,fcJhv#if ygvDref[lIyif trnfay;aumif;
ay;cJ h a yrnf ? tar&d u ef acgif ; aqmif r sm;onf uG e f * &uf [ l a om trnf u d k
wrifuvma&G;cs,fcJh=uonf? txufwGifaz: jyouJhodk@ (13) jynfe,frsm;onf
jynfaxmifpkzGJ@pnf;&ef r}uH&G,fcJhyg/ rdwfo[m, tzGJ@rsKd;om zGJ@pnf;cJhonf? xdk
a=umifh ,ckacwfEkdifiHa&; tzGJ@tpnf;rsm; wyfaygif;pkzGJ@onfh enf;wl wlnDaom
vkyfief;rsm; yl;wGJaqmif&Guf&ef uGef*&ufzGJ@=ujcif;jzpfonf?
txufwiG f az: jyonft h wdik ;f vGwaf jrmufa&;ppfy+JG yD;f onfh aemufyikd ;f wGif
tajctaet& ydkrdk wdusaom jynfaxmifpk zGJ@pnf;wnfaxmif&ef vdktyfcJhonf?
xdka=umifh wdusaom tajccHOya'udk a&;qGJ=uonff?
uGe*f &ufonf rlv&nf&, G cf o
hJ nfrS v$aJ jymif;cg ygvrD ef toGio f @kd jzpfvm
cJo
h nf? tar&duefueG *f &ufwiG f txufvw $ af wmf (Senate) ESihf atmufvw $ af wmf
(House of Representatives) [lI v$waf wmf 2 &yfyg0ifonf?
tar&duefjynfaxmifpk pwifwnfaxmifpOfu jynfe,f (13) e,fomyg
0ifcJhaomfvnf;/ ,cktcg jynfe,faygif; (50) jynfhoGm;av+yD? atmufv$wfawmf
twGuf vlOD;a&tcsKd;tpm;t& trwfrsm;a&G;aumufwifajr‡muf&&m trwfOD;a&
pkpak ygi;f 437 a,muf&o dS nf? txufvw $ af wmftwGuf jynfe,fwe,fv#if trwf
OD;a& 2 a,mufpD a&G;aumuf=u&ojzifh txufv$wfawmftrwf pkpkaygif; 100
&Sdonf?
txufv$wfawmftrwf.oufwrf;onf 6 ESpf jzpfaomfvnf; txuf
v$waf wmfonf tpOft+rJwnf&adS eonf? tb,fa=umifq h akd omf txufvw $ af wmf
trwfoHk;yHkwyHkonf 2 ESpfw}udrf tvSnfhusE_wfxGufay;&+yD; topfjyefvnf
a&G;aumuf&aoma=umifh jzpfavonf? Tenf;jzifh tar&dueftxufv$wfawmf
wGif tawG@t}uKH&ifhusufaomyk*d~Kvfrsm; tpOft+rJwnf&Sdaeonf?
66
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
67
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
tar&dueftpdk;&
68
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
tar&dueforRw
tar&duefw&m;pD&ifa&;
tar&duef jynfe,frsm;
70
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
71
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
72
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
73
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
qGpfjynfaxmifpkygvDref
tm%mcGJa0enf;
74
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
qGpfjynfaxmifpktpkd;&
t+rJwef; ppfwyfr&Sd
***************
76
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
2 ³ 3 jrefrmjynfaxmifpk
urBmt&yf&yf jynfaxmifpzk @JG pnf;yHk tajccHOya' erlemrsm;udk t=urf;tm;
jzifhavhvm+yD;onfhaemuf/ u|efawmfwdk@jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHawmfzGJ@pnf;tkyfcsKyf
yHktajccHOya'udk qufvufavhvm=unfhygpdk@?
zg;wydkif;ig;wydkif;
u|efawmfwdk@jynfaxmifpktajccHOya'udk tm%mESifhtcGifhta&;cGJa0enf;
3 enf;jzifh pHcsdefudk=unfhv#ifjynfaxmifpkrppfwppftrsKd;tpm; (0g) jynfaxmifpk
tajymhpm;jzpfa=umif; txufwGif az: jycJh+yD;jzpfygonf? odk@&mwGif xyfavmif;I
zG@J pnf;yHk yHpk EH iS hf csed x
f ;kd =unfyh grl jynfaxmifpt
k ajymhpm; yifr[kwaf wmhbJ “zg;wydik ;f
ig;wydik ;f ” pepftjzpf awG@jrif&ayrnf? u|eaf wmfw@kd wiG f usO;f ajrmif;aom vlrsK;d a&;
0g'w&m; zHk;v$rf;aeI ,if;uJhodk@awG@jrif=uonf r[kwfyg?
1947 ckESpfwdkif;jynfjyKv$wfawmfwGif tajccHOya'udk a&;qGJ=upOftcg
tajccHOya' t}uHay;t&m&Sdtjzpf aqmif&GufcJhaom (0g) tajccHOya' a&;qGJ&m
wGif t"duwm0efudk xrf;aqmifcJhaom ,ckEdkifiHawmfw&m;v$wfawmfcsKyf w&m;
0ef}uD; tjzpf aqmif&Gufv#uf&Sdol “owdk;r[moa&pnfol” OD;csefxGef;u-
“u|eaf wmfw@kd &hJ tajccHOya'[m oabmw&m;tm;jzifh jynfaxmifppk eH pf
jzpfayrJh vufawG@wGifwjynfaxmifpHepfjzpfygw,f” [kajymjya=umif;? &efukef
wuUov kd &f mZ0if ygarmuQ a[mif;wifu h m; Hugh Tinker u ol. jynfaxmifpk
jrefrmEdik if aH wmf The Union of Burma pmtkyw f iG x
f w
k af z: a&;om; xm;onf?
(The Constitutional Advisor, Chan Htoon observed much later that
“Our Constitution though in theory federal, is in practice Unitary ”)
xdka=umifh zg;wydkif;ig;wydkif;pHepfrSm u|efawmfwdk@.tjrifoufoufr[kwf
OD;csefxGef;vdkyk*d~Kvfuvnf; xkwfaz:0efcHxm;+yD;jzpfonf? ,if;uJhodk@jzpf&jcif;rSm
rawmfwqa=umifv h nf;r[kwf u|eaf wmfw@kd vrl sK;d pkrsm;u vkv
d m;aoma=umifv
h nf;
r[kwaf y? Edik if aH &;tawG@t}uHKenf;yg;+yD; Oya'ynm em;rvnfaom u|eaf wmfw@kd
77
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
78
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
jynfaxmifpkoabmw&m;
80
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
wjcrf;yJhjynfaxmifpk
81
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
82
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
wdk@ygvDref
u|eaf wmfw f @kd jynfaxmifpyk gvrD efz@JG pnf;yHrk mS vnf; obm0rusay? tjcm;
jynfaxmifpk ygvrD efrsm;wGif v$waf wmf 2 &yfxm;&Sjd cif;rSm atmufvw $ af wmfonf
'Drdkua&pDoabmt& tcsKyftjcmtm%monf jynfolvlxkxHrS qif;ouf&rnf
qdok nfth wdik ;f jynfov l x
l w
k &yfv;kH tm; ud, k pf m;jyK&efjzpf+yD; txufvw $ af wmfrmS
jynfaxmifpkoabmw&m;t& jynfe,frsm;tm;udk,fpm;jyK&ef jzpfayonf?
jynfe,f}uD;u jynfe,fi,frsm;tm; tEdkifusifhr_r&Sdap&ef txufv$wf
awmfodk@ udk,fpm;vS,fOD;a& tnDtr# apv$wf=uonf? v$wfawmfw&yf&yfonf
tm%mukd tvGet f uJ toH;k rjyKEdik &f eftwGuf v$waf wmfw&yfu tjcm;v$waf wmf
w&yftm; xdef;uGyfEdkif&ef tcGifhtm%mwl ay;xm;=uonf?
u|eaf wmfw@kd . txufvw $ af wmfo@kd jynfe,frsm;onf trwfO;D a& tnD
tr# apv$wEf ikd cf iG hf r&S=d uyg ? Armjynfe,f[I l oD;jcm;r&Sjd cif;onfyif jynfaxmifpk
txufvw $ af wmf zG@J pnf;r_udk }uD;pGm&kyqf if;ysuaf pavonf? wjynfe,fv#if trwf
OD;a& tb,fr#pDapv$wf&rnf[k tajccHOya'wGif jyÏmef;vdkufv#if Armjynfe,f
r&SdI jynfaxmifpktxufv$wfawmfwGif Armudk,fpm;vS,frsm; yg0ifEdkifawmhrnf
r[kwfacs?
83
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
tm%mESifhtcGifhta&;
85
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
jynfaxmifpk b¾ma&;
86
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
tajccH Oya'jyif=updk@
***************
87
OD;xGef;jrifh (awmif}uD;)
88
jynfaxmifpkwGif;rS wef;wlaom&Srf;jynf
rwfrsm;omjzpf&rnf?
(6) atmufygÏmersm;ukd jynfaxmifpkÏmersm;tjzpf owfrSwfxm;rnf?
1) EdkifiHjcm;qufoG,fa&;
2) umuG,fa&;
3) aiGpuULESifh aiG'*F g;xkwfvkyfa&;
4) pmwdkufESifh a=u;eef;qufoG,fa&;
5) rD;&xm;ESifh ava=umif;qufoG,fa&;
6) qdyfurf;cGefaumufcHa&;
&) jynfaxmifpk b¾ma&;
8) jynfaxmifpk w&m;pD&ifa&;
jynfaxmifpktpdk;&tzGJ@onf jynfaxmifpkppfppftpdk;&tzGJ@jzpfav&m
jynfe,f0ef}uD;Ïmersm; yg0ifvdrfhrnfr[kwfay?
(7) jynfe,frsm;tm;vH;k onf Complete Autonomy vH;k 0uk, d yf ikd f tkycf sKyfa&;
&S=d urnf? jynfe,ftcsi;f csi;f uaomf‚if;/ jynfaxmifpu k aomf‚if;/ jynfe,f
twGi;f a&;udprP sm;wGif 0ifa&muf pGuzf ufEikd cf iG hf r&Sad p&? jynfe,ftyk cf sKyf
a&; t}uD;trSL;rsm;ukd jynfe,forRwrsm; [k ac:wGifaprnf?
(8) jynfe,fwdkif;onf jynfaxmifpkrS cGJxGufEdkifaomtcGifhta&; &Sd=urnf?
(9) qGpfZmvefjynfaxmifpkrSmuJhodk@ jynfaxmifpk t+rJwef; ppfwyfxm;&Sda&;
r&Sda&;udk jynfaxmifpkygvDrefu tav;teuf pOf;pm;rnf?
Tum; u|efawmfwdk@jyifqifvdkaom jynfaxmifpkyHkpHt=urf; jzpfygonf?
ygvDreftrwfrsm;ESihf Oya'ynm&Sif}uD;rsm;u tacsmudkif+yD; &kyfvHk;az:ay;=uvdrfh
rnf [k u|efawmf txl;ar#mfvifhygonf?
wef;wlnDr#I wajy;nDpGmwdk;wufaom jynfaxmifpk}uD; tjrefay:ayguf
ygapownf;?
'Drdkua&pDajymif;jyef
OD;Zefxm&Sif
ed'gef;
OD;Zefxm&Sif
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif;
92
'Drdkua&pDajymif;jyef
3 ³ 1 ucsiv
f rl sKd ;rsm;. Edik if aH &;ordik ;f aemufcH
a&S;acwfu jrefrmrif;rsm;ESihf ucsifvlrsKd;rsm;qufqHyHk
jrefrmtp waumif;u qdo k nfph um;t& waumif;acwf yk*aH cwfupI
aemufq;kH a&$brkd if;quftqH;k rif;wke;f ESihf oDaygrif;rsm;txd rif;tqufquf tkyf
pd;k vmcJah om jrefrmbk&ifrsm; vufxufwiG f ucsiv f rl sK;d rsm;onf jrefrmbk&ifrsm;.
vufatmuf=oZmcHrsm; r[kwcf =hJ uyg? ucsi'f 0l g trsm;tjym;onf jrefrmbk&ifrsm;
ESifh r[mrdwftaeESifhom qufqHcJh=uonf? ppfa&;ppf&mY r[mrdwftaeESifhom
xda&mufpmG ulncD o hJ nf? wefc;kd }uD;aom jrefrmbk&iftcsK@d . tkycf sKyfrt _ m%monf
{&m0wDjrpfa=umif; c&D;jzifh txufodk@ Aef;armf aumif;wHktxd/ ukef;vrf;c&D;jzifh
rd;k !‡i;f / rd;k aumif;txdom ysŒH ES@H co hJ nf? +rdK@pm;rsm;taeESihf rd;k !‡i;f +rdK@pm;/ rd;k aumif;
+rdK@pm;rsm;vnf; &Srf;Armrsm;om jzpfcJhonf? xdk +rdK@pm;rsm;tay: Yyifv#if jrefrm
bk&ifrif;qufrsm;wGif rif;ajymif;rif;vGJ }uHKI wefc;kd arS;rSed af om bk&ifrsm;vufxuf
Y =oZmranmif;cJhay?
ucsiv f rl sK;d rsm;onf rnfonfh jrefrmbk&if. vufatmuf=oZmcH r[kwf
cJhaomfvnf; ta&;}uD;aomppfyGJrsm;Y r[mrdwftaeESifh jrefrmbk&ifrsm;ESifh
vufwGJI wdkif;jynf. &efoludk xda&mufpGm umuG,fwdkufcdkufcJhonf?
oufaotaxmuftxm; wckjy&aomf jrefrmtmoHppfyJG t*Fvyd f jrefrm
yxrppfyGJrsm;Y ppfol}uD;r[mAE<KvESifhtwl xdyfqHk;rSae csDwufwdkufcdkufcJhaom
[l;aumif;e,f ucsi'f 0l gwpfO;D jzpfonfh 'dik zf m'l0gEiS hf ucsipf pfonfawmf tajrmuf
tjrm; yg0ifcjhJ cif;rSm txift&Sm;jzpfonf? 'kid zf m'l0gonf oD[ol&bG@J rS pI vufsm
ausmx f ifb@JG rsm;txd &&Scd o hJ nf? ‚if; bG@J wq H yd af wmfrsm;ESihf ppfo;kH "m;rsm;onf,ck
wdik f 'kid zf m'l0g. ajr;jrpfrsm;vufxufwiG f use&f pfco hJ nf? 'dik zf m'l0g rsK;d &d;k pOfqufY
use&f pfcahJ om &mZ0ifpum;t&qdv k #if t*Fvyd ef ,fcs@J ppfom;rsm; onf jrefrmjynf
jrpf0u|ef;ay:a'oodk@ a&mufaeojzifh ‚if;wdk@tm; ckcHwdkufcdkuf&eftwGuf rif;}uD;
r[mAE<Kvonf tmoHjynfbufrS ppfa=umif;vSnI hf jrpf0u|e;f ay: a'otxdppfcsD
&mwGif tmoHjynfppfa=umif;Y uGyu f wJ u kd cf u
kd &f ef 'dik zf m'l0gukd Adv k rf LS ;}uD;tjzpfEiS hf
tm%mukef vGt J yfxm;cJo h nfq. kd ? 'dik zf m'l0guyG u f J wdu k cf u
kd af eaom ppfa=umif;Y
t*Fvdyfwdk@onf tustqHk;rsm;pGmESifh a&S@odk@rwdk;EdkifbJ &Sdaom[l.? Tum;
jrefrm&Sifbk&ifrsm;ESifh ucsifvlrsKd;rsm;qufqHcJh&yHk tusOf;csKyfr#omjzpf.?
93
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
e,fcsJ@t*FvdyfacwfESifh ucsifvlrsKd;rsm;
94
'Drdkua&pDajymif;jyef
zufqpf*syefacwf
95
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
vGwfvyfaomacwfYaomif;usef;olrsm;udk wdkufcdkuf&mwGif
ucsiftrsdK;om;rsm; }udK;yrf;cJhyHk
96
'Drdkua&pDajymif;jyef
97
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
ucsiv
f rl sK;d rsm;onf acwftqufqufY rnfonfv h rl sK;d rsm;. tkypf ;kd r_urkd #
rcHcJh&aom/ wOD;ESifhwOD;. csKyfcs,fr_uif;vGwfaom 'Drdkua&pDwGif tajccHxm;I
vGwfvyfpGmaecJh&aom vlrsKd;wrsKd;jzpfonf? wenf;qdkaomf 'Drdkua&pDe,fuav;
tajrmuftjrm; pkaygif;xm;aoma'ojzpfcJhonf? xdk@uJhodk@ vGwfvGwfvyfvyf
aecJhaom vlrsKd;wrsKd;onf vufeuftiftm;rr#r_a=umifh t*Fvdyfrsm;. vuf
atmufodk@ a&mufoGm;cJh&m tb,frSmv#if ESpf+cdKufaysmfydkufEdkiftHhenf;? t+rJvGwf
vyf vd=k u.? vGwv f yfa&;&&eftwGuf t+rJenf;vrf;&Sm=urnf jzpfonf? t*Fvyd f
98
'Drdkua&pDajymif;jyef
99
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
100
'Drdkua&pDajymif;jyef
onf ucsiaf cgi;f aygi;f aygi;f I ucsiv f 0kd wfvu kd af omtcg ucsif jzpfomG ;
w,f? ucsifwa,mufonf Armvdk0wfI armifh=uufoa& acgif;aygif;
aygif;vdkufaomtcg ArmjzpfoGm;w,f? cJGjcm;vdk@r&yg? ajymqdkaeaom
bmompum; uGJjym;jcm;em;jcif;&SdonfrSm wpkESifhwpkcGJcGm+yD; aexdkifvm
wm=umawmh eD;pyf&meD;pyf&mvdkufI uGmjcm;oGm;jcif;r#omjzpfonf?
ta&;}uD;cg aoG;eD;&mqdo k vdk ,ae@vw G v f yfa&;&zd@k tvGet f a&;}uD;ojzifh
u|efawmfwdk@ nDtpfudkwpk pnf;&Hk;zdk@ta&;}uD;vm+yD jzpfonf?
2? cifAsm;wdk@ ucsifrsm;ESifh u|efawmfwdk@ArmawG=um;xJrSm e,fcsJŒt*Fvdyf
u aoG;cGx J m;aom Armraumif;bl;/ ArmeJ@aygi;f &if rif;wd@k vel nf;pkawGukd
Armu zdESdyfvdrfhr,f/ csKyfcs,fvdrfhr,f/ Armu tm;}uD;npfywfw,fqdkwJh
[mawGvJajcxdk;r_rsm;om jzpfygw,f? ,Hkp&mr&Sdyg? wu,fvdk@ ucsif
awmifwef;rSm wm0efusa&mufwJh Armt&m&Sdrsm; ucsifvlrsKd;rsm;tay:
apmfum;armfum;vkyfr_/ tEdkifusifhr_rsm; &Sd&ifvJ arhypf=uyg? 'gawGu
a&S;a[mif;ArmawG e,fcsJ@&J@aus;u|efawGomjzpfygw,f? ,ck Arm[m
Armopf 1946 ck Arm jzpfyg+yD? 'ga=umifh ,H=k unfpw d cf spmG aygi;f =u&atmif?
cifAsm;wdk@ vlenf;pkawGtaeESifh vlrsm;pkawG ArmawGu vlenf;pkawG
ucsifawGudk zdESdyfvdrfhr,fvdk@ r,HkouFmpdwf oHo,pdwf&Sd=uwmudk uif;
&Sif;oGm;atmif vlrsKd;}uD;u vlrsKd;i,fudk Edkifpm;vdk@r&wJh vlenf;pkawG&J@
tcGit hf a&;rsm;udk Oya'vky+f yD; ygvrD efrmS jyXmef;xm;ay;cJrh ,f? u|eaf wmf
aooGm;onfw h ikd af tmif Oya'u raoEdik o f jzifh bmrSa=umufp&m r&Syd g?
3? ,ckvdk vGwfvyfa&;r&wJhtcsdefrSm cifAsm;wdk@ awmifwef;om;awGESifh
u|efawmfwdk@[m ynma&;/ }uD;yGm;a&;/ pD;yGm;a&;rSm tqifhtwef;csif;
tif r wef uG m vS y gw,f ? vG w f v yf a &;&vmv#if tcG i f h t a&;wef ; wl /
omwlnrD # aumif;pm;cGihf &r,f? Armwusy&f &if ucsiw f usy/f &Sr;f wusy/f
csi;f wusyf &r,f? tcGihf ta&;wef;wl &zd@k &ef vGwv f yfa&;&zd@k vdyk gw,f?
4? ucsifvlrsKd;rsm;taeESihf vGwfvyfa&;&+yD; t*FvdyfawGjyefoGm;&if t*Fvdyf
awG&J@ ae&mrSm Armrsm;tpm;xdk;+yD; Armrsm;u tkyfpdk;oGm;vdrfhr,fqdkwJh
oHo,pdwf &Sdvdrfhr,f? tJ'Dvdkrjzpfatmif aqmif&Gufay;r,f? cifAsm;wdk@
ucsifvlxk pdwf}udKuf cifAsm;wdk@vlrsKd;xJu a&G;cs,f+yD; rdrdwdk@vlrsKd;ESifh
rdrw d @kd tyk cf sKyf+yD; ud, k =hf urRm ud,
k zf efw;D cGihf &&Srd ,f? jynfe,fawG owfrw S f
101
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
102
'Drdkua&pDajymif;jyef
103
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
104
'Drdkua&pDajymif;jyef
3 ³ 2 vGwv
f yfa&;&+yD; 10 ESptf wGi;f u ocifEak y;aom
vlenf;pkrsm; (0g ) awmifay:om;rsm; 'Dru
kd a&pD
105
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
106
'Drdkua&pDajymif;jyef
14
(C) ucsifvli,f (aygifa,mif)
(1) 'l0gaZmf&pf 15 jynfo@l vw$ af wmf jrpf}uD;em; tv,fyidk ;f
(2) 'l0gv0rfvD ‚if; ‚if; ta&S@ydkif;
(3) 'l0gu&defaemf vlrsKd;pkv$wfawmf ‚if; tv,fydkif;
107
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
a=umif; xd@k a=umifh ucsijf ynfe,f tpd;k &zG@J a&;wGif autifpED iS hf aygi;f rnfjzpfa=umif;
ajymjy=u.?
1962 ckEpS f rwfvwGif v$waf wmfEpS &f yfv;kH ac:I jynfe,ftrwfrsm;tm;
vHk; &efukefodk@a&mufvm=u.? autifpDtrwfrsm;onf 1952 ckESpf rwfv 2
&ufae@wGif 0ef}uD;csKyfocifEkESifh awG@qHkI ucsifjynfe,ftpdk;& zGJ@pnf;a&;ESifh ywf
oufI rdrw d @kd tzG@J onf ucsijf ynfe,fvx l k trsm;qH;k axmufcI H trwf trsm;qH;k
&aom tzGJ@jzpfojzifh ucsifjynfe,f. tkyfcsKyfa&;tm%mudk &oifha=umif; wifjy
=uonf? ocifEkuajymonfrSm cifAsm;wdk@tzGJ@udk r,Hk=unfIawmh r[kwfyg? odk@
aomfvnf; usKyfwdk@taeESifh qrm;'l0gudkyJ ucsifjynfe,fOuUXtjzpf qufvuf
cef@csifw,f? cifAsm;wdk@vnf; jynfrrSm 0ef}uD;csKyf. ygvDreftwGif;0ef wae&mudk
,lyg? ucsifjynfe,frSm qrm;udk twdkuftcHrvkyf=uygeJ@? cifAsm;wkd@ tcsif;csif;
nD!Gwf=uygvdk@ ajymygonf?
autifpt D rwfrsm;u jyefajymonfrmS “0ef}uD;csKyf 'Dru kd a&pDwikd ;f jynfjzpf
wJhtwdkif; trwfrsm;&mu tkyfcsKyfa&;tm%mudk &&r,fr[kwfvm;? ,ckawmh
trwfav;a,mufyJ&wJh qrm;udk jynfe,fOuUX jyefwifawmh 'Drdkua&pD usygh
rvm;? u|efawmfwdk@taeESifhu trwftrsm;qHk; &xm;wmuwa=umif; +yD;awmh
ucsifjynfe,fu ta&G;cH&wJh zqyv trwfig;a,mufuvnf; u|efawmfwdk@ESifh
yl;aygi;f &ef ajymxm;+yD; jzpfwt hJ wGuf u|eaf wmfw@kd tzG@J u ucsijf ynfe,f&hJ tkycf sKyf
a&;tm%myJ &&r,f” vd@k jyefajymygonf? 'Dawmh 0ef}uD;csKyfocifE[ k m “cifAsm;wd@k
tzGJ@u trwftrsm;qHk;&wmawmh [kwfyg+yD? usKyfvnf; rjiif;ygbl;? 'gayr,fh
jynfe,fu zqyvtrwfrsm;[m olw@kd oabmESihf vkyv f @dk r&bl;? zqyvXmecsKyf
u!Ge=f um;onft h wdik ;f vdu k &f r,f? zqyvXmecsKyfuvnf; wjcm;ajymrSm r[kwf
bl;? ,ck igajymwJt h wdik ;f qrm;udyk aJ xmufczH @kd ajymrSmyJ” [k jyefajymvdu k o f nf?
'DaemufrmS autifpt D rwfrsm;onf jynfe,frS zqyv trwfig;a,muf
qDomG ;+yD; “b,fe@J v?J cifAsm;wd@k [djk ynfe,frmS wke;f uawmh u|eaf wmfw@kd e@J aygi;f
r,fqw kd ,f r[kwv f m;? ,ck 0ef}uD;csKyfuawmh cifAsm;wd@k ukd qrm;'l0guykd J axmuf
cH cdik ;f r,fqykd gvm;” [komG ;ajym=uonf? jynfe,fu zqyvtrwf 5 a,mufonf
“u|eaf wmfw@kd taeESihf cifAsm;wd@k autifpt D zG@J ukd axmufccH siw f ,f? cifAsm;wd@k
ESifh yl;aygif;csifw,f? 'gayr,fh zqyvXmecsKyf OuUXvJjzpf EdkifiHawmf0ef}uD;csKyfvJ
jzpfwJh ocifEk&Jh trdef@udkawmh b,fvGefqefEdkifrvJ” [k jyefajymygonf?
108
'Drdkua&pDajymif;jyef
109
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
110
'Drdkua&pDajymif;jyef
18? OD;&Sdefxef;? ? csi;f trsKd ;om; Edik if aH &;acgi;f aqmif wOD;jzpfonf? 1895 ckEpS f atmufwb kd mv
24 &ufae@wGif awmifydkif; csif;awmifa'o &rfyef&GmY tz OD;&SdefuD;&Sdef trd a':vufxef;xkefwdk@rS
zGm;jrifcohJ nf? 1904-1911 ckEpS rf sm;wGif pdeyf w D mt*Fvyd f txufwef;ausmif;/ 1916 ckEpS f yckuLU +rdK@
0ufpav,ef txufwef;ausmif;rS txufwef;pmar;yJG atmifjrifcJhonf? txufcsif;wGif;e,f
uif;wyf+rdK@Y ausmif;q&mtjzpf tr_xrf;cJhonf? yxrurBmppftwGif;Y trSwf (17) bm;rm;
&dik zf ,fvw f yf (17th Burma Rifles) wGif ppfrx _ rf;cJI
h +Adwo
d # tpd;k &u atmifyw GJ q
H yd /f taxGaxG
ppfr_xrf;wHqdyf/ qÏrajrmuf a*smhbk&if. bdodufcHyJG wHqdyf (A. T. M) (tr_xrf;aumif;rif;rsm;)
wHqdyfrsm; csD;jr‡ifhcH&onf? 1949 ckESpfwGif txl; opfawmrif;}uD;tjzpfrS tem;,l+yD; EdkifiHa&;
avmuodk@ 0ifa&mufI csif;trsdK;om; uGef*&ufacgif;aqmif wOD;tjzpf aqmif&GufcJhonf? 1952
ckESpf csif;trsdK;om; uGef*&uf uJGI ‚if;rS E_wfxGufcJhonf? 1951 ckESpf taxGaxG a&G;aumufyJGwGif
uefyufvuf rJqENe,frS ta&G;cH&+yD; 1952 ckESpf {+yDv 21 &ufae@wGif OD;Eku csif;a&;&m0ef}uD;
tjzpf cef@tyfcJhonf? 1954 ckESpf atmufwdkbmv 14 &ufae@wGif u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&m
csxm;a&; 0eff}uD;/ 1956 ck ZGefv 12 &ufae@wGif jyefvnfxlaxmifa&; 0ef}uD;tjzpf cef@tyfjcif;
cH&onf? 1958 ckESpf ZGefv 4 &ufae@ zqyv tuJGt+yJY OD;baqG-OD;ausmf+idrf; (wnf+rJ) tkyfpkESifh
yl;aygif;cJhonf? 1960 ckESpf taxGaxG a&G;aumufyJGY v$wfawmf trwftjzpf jyefvnf
ta&G;cH&onf?
111
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
19? u&ifjynfe,f? ? u&ifjynfe,fukd owfrw S &f mwGif (1) yxrOD;qH;k oHviG cf &dik u
f kd u&ifjynfe,f
tjzpf owfrSwf&ef zJG@pnf;yHk tajccHjyifqifcsuf Oya'udk EdkifiHawmforRwu vufrSwf a&;xdk;aom
1952 ckESpf Edk0ifbmv 7 &uf/ (2) 'kwd, bm;tH/ v_dif;bJG@/ zmyGefESifh oHawmif+rdK@e,frsm;udk
u&ifjynfe,ftjzpf wkd;csJŒ owfrSwfaom 1954 ckESpf ZGefv 1 &uf/ (3) wwd, aumhu&dwfESifh
=umtif;qdyf}uD; +rdK@e,frsm;tm; u&ifjynfe,ftjzpf wdk;csJŒowfrSwfcJhaom 1955 ckESpf Zlvdkifv
1 &uf/ ponfjzifh tajccHae@ oHk;&uf&SdcJhonf?
jynfvHk;u|wf qENcH,lyJG}uD; usif;yI 1974 ck Zefe0g&Dv 3 &ufae@wGif twnfjyK
jyÏmef;vdkufaom EdkifiHawmf zJG@pnf;yHk tajccHOya't& u&ifjynfe,f jzpfay:&ef OD;pGmzefwD;ay;+yD;
u&ifjynfe,f. yËdoaE<wnfonfh Edk0ifbm 7 &ufae@udk u&ifjynfe,fae@tjzpf owfrSwfcJhonf?
(apmausmfat;/ “34 ESpfajrmuf u&ifjynfe,fae@” vkyfom;jynfol@ae@pOf owif;pm 7-11-89)
112
'Drdkua&pDajymif;jyef
20? OD;atmify? ? u&iftrsKd ;om; Edik if aH &;acgi;f aqmif wOD;jzpfonf? 1919 ck {+yDv 13 &ufae@
[oFmwc&dkif anmifukef;aus;&GmY tzOD;zdk;xif trd a':rif;pdef wdk@rS zGm;jrifonf?
1935 ckESpfwGif [oFmw atbDtrf u&iftrsdK;om;txufwef;ausmif;rS txufwef;
atmifI 1941 ckEpS w f iG f *syq
f ifaumvdyrf S (bDat) bJ@G &+yD; [oFmw urf;rif; txufwef;ausmif;
ESifh zJhvfyf (Phelp's) txufwef;ausmif;rsm;wGif q&mtjzpf tr_xrf;cJhonf? u&ifvli,f
tpnf;t&Hk;udk xlaxmif+yD; 1947 ckESpf wkdif;jyKjynfjyK v$wfawmftrwftjzpf ta&G;cH&onf?
jynfaxmifpk u&iftrsdK;om; tpnf;t&Hk; 'kwd,OuUÏ jzpfonf? 1951 ckESpfwGif ygvDreftrwf
tjzpf jyefvnfta&G;cH&+yD; usef;rma&;0ef}uD;Xme/ 'Drdkua&pD a'oE W& tkyfcsKyfa&; 0ef}uD;Xme.
ygvDreftwGif;0eftjzpf wm0efxrf;&Gufonf? 1953 ck rwfv 12 &ufae@wGif u&ifjynfe,f
0ef}uD;ESifh jynfe,f OuUÏ/ xdkaemuf 1955 ckESpfwGif usef;rma&;0ef}uD;tjzpf aqmif&Gufonf?
1956 ckESpfwGif usdKufvwf rJqENe,frS v$wfawmftrwftjzpf jyefvnf ta&G;cH&onf? 1956
ck ZGefv 12 &ufae@rSpI jynfol@vkyfief;ESifh aqmufvkyfa&;Xme 0ef}uD;/ 1958 ck ZGefv 5
&ufae@rSpI a&a=umif;ydk@aqmif qufoG,fa&;Xme 0ef}uD;tjzpf xrf;&Guf+yD; xdkESpf atmufwdkbm
20 &ufae@wGif xdk&mxl;rS EkwfxGufonf?
21? a'gufwm apmvSxGef;? ? 1906 ck =o*kwv f 8 &ufae@wiG f tz OD;+idr;f armif trd a':cgOwd@k rS
zGm;jrifco
hJ nf? armfv+rdKif+rdK@ *syq
f iftxufwef;ausmif;ESihf &efuek +f rdK@tpd;k & aq;twwfoifausmif;
wdk@wGif wufa&mufcJh+yD; 1932 ckESpfwGif q&m0efbJG@ LMP (Licensed Medical Practitioner)
&cJhonf? usef;rma&;XmewGif tr_xrf;cJhonf? *syefacwftwGif;Y oHvGifta&S›e,fwGif zufqpf
*syefrsm;tm; awmfveS &f mY acgi;f aqmif yg0ifcohJ nf? vGwv f yfa&;&+yD;aemuf u&ifaomif; use;f ol
rsm;tm; ESrd ef if;&mwGif ajymufusm;wyfrsm; pkaqmif;zJ@G pnf;onf? 1952 ckEpS Ef iS hf 1956 ckEpS rf sm;wGif
=umtif;qdyf}uD; rJqENe,frS v$wfawmftrwftjzpf ta&G;cH&onf? 1956 ckESpf Zlvdkifv 9
&ufae@wGif u&ifjynfe,fOuUÏESifh u&ifjynfe,f 0ef}uD;jzpfvmonf? zqyv uJGaom tcg
wnf+rJtkyfpk0if 0ef}uD;rsm;ESifhtwl 1958 ck ZGefv 4 &ufae@wGif tpdk;&tzJG@rS EkwfxGufcJh&onf?
113
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
3 ³ 3 jynfe,frsm;udk zsuq
f ;D vdak om OD;Ek
1957 ckEpS f rwfv (7) &ufae@ 0ef}uD;csKyf OD;Ek. rde@f cGe;f xJrS aumufEw
k cf suw
f ck
114
'Drdkua&pDajymif;jyef
Ttwdik ;f ygvrD efrmS ajym+yD;aemuf 1958 ckEpS f {+yDv (8) &ufae@ armfv
+rdKifrSm usif;yonfh rGef nDvmcHrSm/ rGef&mrn trsdK;om;rsm;u 0ef}uD;csKyftm;
*k%fjyKaom vufzuf&nfyJGxJrSm rdef@cGef;ajymonfhtcgrSmvnf;
“rGeftrsdK;om;rsm;[m rGefjynfe,fvdkcsif=uw,f? jynfe,f qdk
wmraumif;ygb;l ? jynfe,fqw kd m tdraf emufaz;ESihf wlygw,f?
rD;zdak csmifavmufEiS o hf m wlygw,f? 'ga=umifh rGet f rsKd ;om;rsm;
[m jynfe,fudk rvdkcsif=uygeJ@”
vdk@ajymcJhygonf?
Tod@k jynfe,frsm;udk zsuq f ;D vdo k nfh pum;ajymaom OD;Ekonf vufawG@
tm;jzifh bmvkyo f vJ qdvk #if jynfe,fawG pdwyf suv f matmif vkyyf gonf? jynfe,f
awG[m }uD;yGm;a&;/ pD;yGm;a&;/ ynma&;/ usef;rma&;/ vrf;yef;qufoG,fa&;rSm
wdk;wufvm&eftwGuf aiGvdkygonf? aiGrsm;rsm;&rS tvkyfrsm;rsm;vkyfEdkif+yD; jynf
e,fawG wd;k wufrnf? od@k &mwGi0f ef}uD;csKyfocifEo k nf jynfe,fawG tvkyrf sm;rsm;
rvkyfEdkifatmif axmufyHha=u;enf;enf;omay;ygonf?
0ef}uD;csKyf ocifE. k vufatmufrmS cef@xm;onfh jynfe,frsm; axmufyhH
a&;bkwt f zJ@G qdo k nfrmS vnf; t"dym` ,f r&Sad om bkwt f zJ@G omjzpfygonf? rnfo@kd
t"dym` ,fr&So d enf; qdv k #if bkwt f zJ@G qo kd nfrmS tzJ@G 0ifv}l uD;rsm;tm;vH;k aqG;aEG;
cGi&hf +dS yD; rdrwd @kd . xifjrif&m ,H=k unf&mwifjy+yD; qH;k jzwfEikd cf iG hf &S&d ygonf? od@k &mwGif
ocifEu k cef@xm;aom jynfe,frsm; axmufyahH =u;ay;a&;bkwt f zJ@G rmS tzJ@G 0ifrsm;
tjzpfESifh jynfe,fOuUÏrsm;/ jynfe,f0ef}uD;rsm;Xme twGif;0efrsm; yg0ifygonf?
odk@ayr,fh wESpfwcg bwf*sufvkyfonfhtcsdefrSmac:,l+yD; 'DESpf aiG 'DavmufyJydk
ygw,f/ 'gukd tcsKd ;us a0,l=uyg qdw k mavmufom =um;em&+yD; ‚if;olw@kd ay;aom
aiGukd jynfe,frsm;[m “&Sr;f - 5/ ucsi-f 1/ u&if- 2/ u,m;- 1/” tcsKd ;tpm;
twdkif; a0,l=u+yD; jyef=u&ygonf? jynfe,fawGu axmufyHha=u; ravmufonfh
ta=umif;/ xyfw;kd ay;zd@k oifah =umif; ajymaomtcg bmrSjyefajymazmfr&bJ wH;k wdwd
jzpfoGm;wwfygonf?
Tum; wESpfwnf;r[kwfyg? vGwfvyfa&; &onfhESpfup+yD; zqyv
uJGonftxd 10 ESpfvHk;vHk; jzpfcJhygonf? bkwftzJG@rSm ajymvdk@ bmrSxl;jcm;jcif;
r&SdonfhtcgwGif jynfe,fOuUÏrsm;[m 0ef}uD;csKyf ocifEkqD oGm;=uygonf?
csOf;uyf=uygonf? odk@aomf rxl;jcm;yg? jynfe,frsm; axmufyHha=u;ay;zdk@ awmif;
115
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
116
'Drdkua&pDajymif;jyef
119
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
***************
120
'Drdkua&pDajymif;jyef
3 ³ 4 'Dru
kd a&pD ajymif;jyef
23? 1958 ckESpfwGif Armjynf uGefjrLepfygwDrS A[dkaumfrwD0if Adkvf!Gef@armif. wdkif; (3) tkyfpk/
autif(ef),l ygwDrS apmarmifwdk; tkyfpk/ &JabmfjzL wzJG@vHk;/ &cdkif/ rGef/ ytdk0fh tzJG@rsm; tpkvdkuf
t+yHKvdkuf vufeufcsvm=u&m 1955-56 wGif aomif;usef;oltiftm; (19000) ausmf&Sdae&mrS
1958 ckESpfwGif (7500) odk@ av#mhusoGm; cJhonf?
121
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
0ef}uD;csKyfonf ucsijf ynfe,faumifpED iS hf ndE‡ id_ ;f wdik yf ifI ygvrD ef. ucsif
jynfe,fqdkif&m udk,fpm;vS,ftrwfrsm;teuf ucsiftrsdK;om;trwf
wOD;OD;. trnfpm&if;udk wifoGif;aomtcg/ xdkodk@ trnfwifoGif;jcif;
cH&aom trwfudk EdkifiHawmf orRwonf “ucsifjynfe,f 0ef}uD;” [k
123
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
125
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
127
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
***************
128
'Drdkua&pDajymif;jyef
tm%m&Siq
f efaom OD;Ek
129
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
131
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
(u) 1941 ckEpS f rsO;f a=umif;udk todtrSwf rjyKEdik yf g? od@k aomf wdik ;f jynfwjynf
ESiw
hf jynf csp=f unfa&; rysuaf p&efEiS hf txifrvJaG p&eftwGuf rsO;f a=umif;
. wbufukd w&kww f yfrsm; qkwcf ikd ;f rnf? Tw&kww f yfrsm; qkwo f mG ;wJh
ae&mrSm jynfaxmifpk jrefrmEdkifiH wyfom;rsm;r0ifap&ef?
(c) 1911 ckEpS f t*Fvyd f tpd;k &u w&kwt f pd;k &ok@d ay;xm;aompmt& zDarmf/
a*:vH/ uefzef &GmoH;k &Gm e,fajronf w&kwt f pd;k &ydik jf zpfonf? T&Gmrsm;
wGif jynfaxmifpk jrefrmEdik if rH S wyfawGpaGJ eonf? xdAk rmwyfawGuv kd nf;
qkwfay;yg?
(*) 1954 ckESpf 0ef}uD;csKyfESpfOD;. oabmwlnDcsufawGudk azmufzsuf+yD;v#if
jrefrmjynf. ajrmufydkif;usaom e,fajrrsm;xJrS jynfaxmifpk jrefrmEdkifiH
ppfwyfrsm; 0ifa&mufwyfpJGaeonf? ‚if;wyfawGudkvnf; qkwfay;yg?
ckvdkqkwfoGm;onfh ae&mrsm;rSm w&kwfwyfawGvnf; r0ifygbl;?
(C) e,fpyfjy\emtm;vH;k udk ajz&Si;f zd@k ESpEf ikd if o
H abmwl aumfr&Siw f ckcef@&ef
w&kwftpdk;&u oabmwlonf?
132
'Drdkua&pDajymif;jyef
133
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
135
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
136
'Drdkua&pDajymif;jyef
139
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
xdt
k cg OD;Zefxm&Siu f “'Dupd EP iS hf ywfoufv@kd u|eaf wmf. oabmxm;udk
vnf; ajym+yD;+yD? 'gayr,fh tjrefoabmwl&r,fvdk@qdk+yD; ajym&if OuUÏ}uD;ESifh
w&kwjf ynftpd;k &[m bmESihf tvm;o¿mef wlaeovJq&kd if tr_rhJ trSwrf ahJ ewJh
vlwa,mufukd &ky&f iS =f unf&h atmif vdu k v f mygv@kd ac:+yD;/ &ky&f iS &f x
kH u
J sawmh cifAsm;
orD; usKyfudkay;ygqdkwmeJ@ twlwlyJ? rdef;uav; wa,mufay;pm;zdk@&eftwGuf
tazwa,mufwnf;ESifh r+yD;Edkifyg? tarvkyfwJhvlvJ oabmwl&r,f? nDtudk
armifErS awGvJ oabmwl&r,f? aqGrsKd ;om;csi;f tm;vH;k ausauseyfeyf oabmwlrS
ay;pm;&if aumif;ygw,f? xdek nf;wlpmG yJ e,fo;kH e,f ay;&rnfh ta&;rSm u|eaf wmf
u bma=umifhvlxkESifh/ vlxkudk,fpm;vS,frsm;ESifh rwdkifyifaumif;ovJ” [kajym
vdkufonf?
Tpum;udk w&kwpf um;jyefu w&kwb f momjzifh jyefq+kd yD;onfaemufrmS
w&kwjf ynf0ef}uD;csKyfEiS hf OD;Ekw@kd u &,farm+yD; “'gjzifh cifAsm;oabmrwl&if tckr+yD;
Edik b
f ;l ? aemufukd 0ef}uD;csKyf jrefrmjynfuv kd mwJt
h cgusrS aqG;aEG;qH;k jzwf ay;wm
aygh” [kajym+yD; aqG;aEG;yJGudk &kyfodrf;vdkuf.?
xdk@a=umifh OD;EkESifh 0ef}uD;csKyf acsmiftifav;wdk@. oabmwla=unmcsuf
wck xkwf&mwGif atmufygtwdkif;a=unm=u.?
1? w&kwf jrefrme,fpyfjy\emESihf ywfoufI ESpEf ikd if H tpd;k &u ydrk ekd m;vnf
eD;pyfvm=uonf?
2? e,fpyfrmS csxm;onfh ESpb
f ufpvH;k rSwyfrsm;udk rdrw
d @kd e,ftwGi;f od@k (10)
rdkiftxd qkwfay;&ef? ‚if;udk 'DZifbmv tukefrSm t+yD;tydkifvkyf&ef
oabmwlonf?
[laom tcsufrsm; jzpf.?
OD;Ek qENt& e,fpyfta&;udk w&kwftpdk;& awmif;qdkonfhtwdkif; zDarmf/
a*:vH/ uefzefudk w&kwfjynfodk@ay;I t+yD;tydkifpmcsKyfvdkjcif;ESifh ywfoufI xdk
tcsdefY OD;Ekonf wdkif;jynf.tkyfcsKyfa&;tm%m olYr&Sd/ oltpdk;&r[kwf/ 0ef}uD;
csKyfr[kw/f zqyv OuUÏomjzpfojzifh wdik ;f jynfwckEiS w hf ck csKyfqakd om pmcsKyfrsm;
wGif tm%mvuf&Sd tpdk;&tzJG@0ifrsm;/ orRw/ 0ef}uD;csKyf/ EdkifiHjcm;a&; 0ef}uD;/
tpd;k &tzJ@G rS tm%mvJt G yfjcif;cH&aom 0ef}uD;wOD;OD;/ tpd;k &tzJ@G rS tm%mv$t J yf
142
'Drdkua&pDajymif;jyef
143
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
146
'Drdkua&pDajymif;jyef
ucsiv f x
l .
k qENrmS zDarmf/ a*:vH/ uefzef e,fajrudk aocsmpGm avhvm
+yD;rS tajzrSeftjzpfrSefudk od&aomtcg vlxku ausauseyfeyf&SdrS qHk;jzwfcsuf
csay;&if aumif;ygonf? w&kwt f pd;k &onf rnfo@kd yifqakd pumrl ‚if;a'orsm;onf
w&kwftpdk;&u b,faomtcgrS rydkifcJhyg? ukefonf}uD;rsm; taeESifhvnf;aumif;/
csefau&Sdwfu e,fvlxkudk tEdkifusifhI t*Fvdyfudkwdkuf&ef ppfpcef;taeESifh c%
wjzKwf wyfcsjcif;rsdK;jzifh vnf;aumif;/ 'kwd,urBmppf}uD; tcsdefrSm csefau&Sdwf.
wyfysurf sm;onf c%r# tajccsro d nfukd vnf;aumif;/ Tta=umif; xdt k a=umif;
rsm;udk ta=umif;jyI ydkifqdkifonf[k qdkjcif;onf w&m;aomoabmr[kwfyg?
xdkpOftcgu tiftm;r&Sdaom wdkif;i,fjynfe,frsm;tay: t"rRpepfjzifh
t*Fvyd o f nf e,fcs@J co
hJ nfeh nf;wl todtvdrmR enf;yg;I ynmrwwfaom vlenf;
pk vlrsdK;i,frsm;tay:wGifvnf; w&kwfbk&ifrsm;onf tEdkiftxufjyKI wkdufcdkuf
odrf;,l ol@vljzpfatmif vkyfcJhonfvnf;&Sd.? trSefrSm ,ckvGwfvyfaomurBmY
'Drdkua&pD ta[mif;jzpfap/ topfjzpfap/ 'Drdkua&pDudk tajccHxm;=uv#if vlrsdK;
onf}uD;aom i,faom y"ge r[kw?f vlrsKd ;toD;oD;onf vGwv f yfr&_ &dS rnf? rdrd
vlrsKd ;wd@k . qENt&jzpf&rnf? e,fcs@J pepfq;kd }uD;onf vnf;aumif;/ emZD0g' zufqpf
0g'qdk;}uD;rsm;onf vnf;aumif;/ urBmrSm r&_rvS usqHk;cJh&onfhenf;wl rdrd.
rsuaf cs;udrk jrifbJ olwyg;.rsuaf cs;udo k mjrifI vufnK‡d ;xd;k aom 0g'qd;k rsm;vnf;
wae@usqHk;&rnfomjzpf. [lIom ucsifvlrsdK;rsm;onf ajymqdka0zef29 ae=u.?
29? jrefrmEdik if u
H kd +Adwo
d #rsm; tkycf sKyfpOfuwnf;u w&kwjf refrm e,ferdwjf y\emrSm rjywfrom;
jzpfcJhonf? vGwfvyfa&; &&Sdaomtcg e,ferdwfudk ESpfEdkifiH ajz&Sif;cJh=u&avonf? 28/ 1/ 60
&ufwiG f jrefrm0ef}uD;csKyf Advk cf sKyf}uD; ae0if;ESihf w&kw0f ef}uD;csKyf csLtifvikd ;f wd@k e,ferdwo f wfrw S rf _
oabmwlpmcsKyf/ csp=f unfa&;ESihf rusL;ausmaf &; oabmwlpmcsKyfrsm;udk vufrw S af &;xd;k Edik cf o
hJ nf?
1/ 10/ 60 &ufwGif OD;EkESifh csLtifvdkif;wdk@ jrefrm-w&kwf e,ferdwfpmcsKyfudk yDuif;wGif vufrSwf
a&;xdk;=uonf? pmcsKyft& jrefrmEdkifiHu zDarmf/ a*:vH/ uefzef a'o (153 pwk&ef; uDvdkrDwm)
udk w&kwfjynfodk@ ay;tyf&onf? w&kwfu ydkifqdkif+yD; jrefrmjynfodk@ tiSm;csxm;aom rdkif;arm
}wd*Ha'o (220 pwk&ef; uDvdkrDwm) udk jrefrmjynftm; v$Jajymif;ay;onf? rdkif;arma'o (0e,f)
ESihf vJv,
S af omtm;jzifh jrefrmEdik if u H w&kwEf ikd if o
H @kd yef;[ke;f ESihf yef;avmif;vlrsKd ;rsm; tkycf sKyfonfh
a'o (189 pwk&ef; uDvdkrDwm) w&kwfjynfodk@ ay;&onf? 18/ 6/ 41 &ufwGif +Adwdo#wdk@ESifh
oabmwlnDcsuft& vlzefa'owGif owWKwl;azmf xkwf,lcGifh &&Sdxm;jcif;tm; w&kwfEdkifiHu
pGef@vGwfvdkufonf?
(*g;'D;,ef; OD;pdef0if;a&; “tuJGt+yJZmwfvrf;” pm-86)
147
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
148
'Drdkua&pDajymif;jyef
150
'Drdkua&pDajymif;jyef
151
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
30? Time- Timing ? ? OD ; Ek o nf 1955 ck arv 28 &uf a e@rS pwif I tpP a &;/
,l*dkqvm;AD;,m;/ +Adwdef/ tar&duef jynfaxmifpkESifh *syefEdkifiHrsm;odk@ c&D;vSnfhcJh&m 1955 ck
ZGefv 23 &ufae@wGif tar&duef jynfaxmifpkodk@ a&muf+yD; 2 ywf aexdkifcJhonf?
xdt
k csed Yf 1955 ckZv l ikd v
f 1 &ufae@wiG f 0g&iS w
f ef+rdK@awmf trsKd ;om; owif;pmq&mrsm;
toif;wdkif (National Press Club) Y owif;pm&Sif;vif;yJG jyKvkyfcJh&m “tu,fI tar&duef
jynfaxmifpEk iS hf uGejf rLepf w&kww f @kd uom vdv k m;ygu rdrw d @kd onf ‚if;wd@k twGi;f &if=um;aphatmif
0ifa&mufaqmif&Guf&ef toifh&Sda=umif;” ajymcJhonf?
aemufxyf 1955 ck Zlvdkifv 6 &ufae@wGif usif;yaom owif;pm &Sif;vif;yJGwckY
w&kwfeD (w&kwfjynfol@orRwEdkifiH). ukvor*~tzJG@0if jzpfa&;udpPwGif ADwdktm%moHk;+yD;
awmuf a v#muf uef @ uG u f c J h a om tar&d u ef t pd k ; &. taetxm;ES i f h ywf o uf I
owif;pmq&mrsm;u ar;jref;&m OD;Eku tar&dueftpd;k &, 0g'a&;&mrsm;udk csrw S af qmif&u
G af om
yk*d~Kvfrsm;onf w&kwfeDEdkifiH ukvor*~ 0ifa&mufa&;wGif qef@usif=uvdrfhrnf r[kwf[k
rdr,
d =kH unfa=umif;/ Tjy\emrSm æ æ æ it is just a question of timing [lI time ESihf timing
udk v$JrSm;pGm toHk;jyKonf?
(A Chronology of Burma's International Relations 1945-1958. A Publication of The
Rangoon- Hopkins for South-East Asian Countries, Rangoon, January 1959- P 54)
152
'Drdkua&pDajymif;jyef
ed*Hk;csKyfpum;
153
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
155
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
156
'Drdkua&pDajymif;jyef
=unf=h unf/h tifrwefrS pnf;vH;k nD!w G f cJ=h uygw,f? tJonfvkd vGwv f yfa&;&cgp
tcsed rf mS u|eaf wmfw@kd [m awmfawmfyJ pnf;vH;k nD!w G cf =hJ uw,f? onfvkd jynfe,f
awG pnf;vHk;nD!Gwfwmudk EdkifiHawmf 0ef}uD;csKyf OD;Ek[m +zdKcJGcJhw,fvdk@ u|efawmf
onfvykd J jrifygw,f? bma=umifv h /J jynfe,fawGrmS ol@jynfe,ftvdu k f a&G;aumuf
wifajr‡muf&wJh ygvDreftrwfawG[m ol@jynfe,ftvdkuf zJG@pnf;xm;wJh aumifpD
qdk+yD;&Sdygw,f? ol@jynfe,ftvdkuf aumifpDawG[m ygvDrefxHk;wrf;pOfvmt&
zJG@pnf;xm;wJh aumifpDawGom jzpfygw,f?
aemuf+yD;awmh 'Daumifp&D @J qENt& jynfe,fwckv;kH &J@u=H urRmudk zefw;D Edik f
wJhtm%m[m onfaumifpDrSm&Sdygw,f? onfaumifpD[m ol@rSm&SdwJh tm%mudk
tjynfht0 oHk;EdkifcGifhr&SdcJhygbl;vdk@ jrifygw,f? bma=umifhvJqdkv#if 1952 ckESpf
a&G;aumufyJG +yD;wJhtcgrSm jynfe,fawGrSm ygvDreftrwfawG/ aumifpD trwfawG
a&G;aumufwifajr‡mufjcif;cH&ygw,f? onfvkd vl@tzJ@G tpnf; awGrmS a&wGu=f unfh
wJhtcgrSm tzJG@tpnf;wckck[m ygvDreftrwf/ aumifpDtrwf trsm;}uD;&Sdwm
vnf; &Sdw,f? tcsdK@u enf;enf;uav; &w,f? udk,fhjynfe,frSm ygvDreftrwf
trsm;qH;k &wJh tzJ@G tpnf;udk tpd;k &zJ@G yikd cf iG rhf &Sad tmif wbufvn
S +hf yD; zqyvOuUÏ
taeESihf ol@tm%moH;k Edik wf hJ jynfe,frmS &Sw d hJ zqyv trwfawGukd ol@oabmuswhJ
vlawGukd rJay;&r,fv@kd trde@f ay;wJt h wGuf jynfe,f zqyv trwfawG[m rdrw d @kd
oabmuswJht&mudk axmufcHcGifh r&=uwJhtwGuf jynfe,fawG&J@ 'Drdkua&pD/
jynfe,faumifpDawG&J@ 'Drdkua&pDawG[m onfae&mrSm qdwfokOf;ae=uygw,f?
ucsifudkvnf; xdkenf;twlwl vkyfcJhygw,f? wbufudk ajr‡mufay;/ [dk
wbufudkvnf; ajr‡mufay;/ 0ef}uD;csKyfudk oGm;wdkifwJhtcg olu tm;vHk;nD!Gwf
=uyg? cifAsm;wdk@ tm;vHk;udk u|efawmfcspfygw,f/ cifAsm;wdk@ tm;vHk;udk u|efawmf
}udKufygw,fv@kd onfvakd jymcJyh gw,f? 'gayr,fh wbufvn S Ehf iS hf wa,mufukd wrsKd ;
ajr‡mufay;+yD; rwnfw
h t
hJ xJrmS yd+k yD;rwnfah tmif/ rnD!w
G wf t hJ xJrmS yd+k yD;rnD!w
G f
atmif vkyfcJhygw,f?
txif&Sm;qHk;u b,frSmxif&Sm;ovJ qdkv#if csif;0daoowdkif;&J@ 0ef}uD;
&mxl;cef@wJhae&mrSm trsm;}uD;xif&Sm;cJhygw,f? csif;0daoowdkif;[m [dkpOftcg
wke;f u zqyv r[kwyf gb;l ? csi;f uGe*f &uf qdw
k t
hJ zJ@G u (10) OD;&ygw,f? aemuf
157
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
uy`wed f ref;wH;k Ek;H wd@k tzJ@G u (2) OD; &ygw,f? onfawmh csi;f 0ef}uD;cef@wahJ e&mrSm
csif;uGef*&uftzJG@u olwdk@csif;uGef*&ufrSmOuUÏjzpfwJh vuf&Sdcsif;jynfe,f0ef}uD;
OD;Zm&Jvsefudkcef@zdk@ &nf&G,fvmcJhygw,f? onfawmh EdkifiHawmf 0ef}uD;csKyfu csif;
0ef}uD;cef@wJhyk*d~Kvf[m ol,Hk=unfwJhyk*d~Kvf jzpf&r,f? 'ga=umifh olvdkcsifwJhvl
jzpf&r,fqdk+yD; uy`wdef ref;wHk;ElH;udk cef@r,fvdk@ ajymygw,f? trwf (10) ODd;&SdwJh
csif;uGef*&ufu onf[mudk rcHr&yfEdkifatmif jzpfygw,f? 0ef}uD;csKyf OD;Ek[m
bmxyfvyk o f vJqv kd #if csi;f uGe*f &uf (10) OD;xJu zJx
h w
k +f yD; OD;&Sed x
f ef;udk 0ef}uD;
cef@rnfqdk+yD; cJGxkwfygw,f? ta=umif;jywJhtcsufu OD;Zm&Jvsef[m i,fygao;
w,f? tdrfaxmifvnf; r&Sdygbl;? OD;&Sdefxef;[m toufvnf; }uD;yg+yD? tvkyf
oufrsm;ygw,f qd+k yD; onfvykd J cJcG yhJ gw,f? onfawmh csi;f vnf; ESpjf crf; uJcG yhJ gw,f?
'gawGu om"uygyJ?
OuUÏ}uD;cifAsm;? 'guawmh &Si;f ygw,f? 0ef}uD;csKyfO;D Ek[m Edik if aH wmf0ef}uD;
csKyfvnf; jzpfygw,f? zqyv tzJG@&J@ OuUÏvnf;jzpfygw,f? onfawmh ol[m
0ef}uD;cef@wJhae&mrSm ol@&J@tm%m trsm;}uD;wnfygw,f? olvdkcsifovdk jzpfyg
w,f? onftwdkif; csif;udkvnf; onfvdkyJ vkyfcJhygw,f? u&ifudkvnf; onfvdkyJ
vkycf hJ ygw,f? u&ifjynfe,f[m 1954 ckEpS f ZGev f 1 &ufae@rmS jzpfay:vmygw,f?
onfvdkjzpfay:vm+yD;wJhtcgrSm u&ifjynfe,fu a&G;aumuf wifajr‡mufwJhtrwf/
u&ifjynfe,f vlxkqENt& ta&G;cH&wJh trwfawGxJu u&ifjynfe,f OuUÏESifh
u&ifjynfe,f0ef}uD;udk rcef@bJ jynfru ta&G;cH&wJh ud, k pf m;vS,x f u J ol}udKuf
wJhvludk cef@cJhygw,f? 'gvnf; u&ifESifh aoG;cJGcJhygw,f? aemuf+yD;awmh jynfe,f
vlenf;pkawGukd tpdwpf w d f t¹rGm¹rGm uJaG tmif wbufwrsKd ;pD ajr‡mufay;cJw h t
hJ wGuf
u|eaf wmfw@kd rmS vnf; yd+k yD; uJo
G nfxufu/GJ yd+k yD; rnD!w
G of nfxuf rnD!w G w
f m
awGudk tpD&ifcHae&jcif; jzpfygw,f?
OuUÏ}uD;cifAsm;? 'Dvdk wdkif;&if;om; pnf;vHk;nD!Gwfa&;udk 0ef}uD;csKyfOD;Ek
[m zsufqD;+yD;onfhaemufrSm wdkif;jynfrSmjyaumif;atmif bmvkyfovJqdkawmh
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nD!Gwfa&; 0ef}uD;Xme qdk+yD; &Sm&Sm}uH}uH }uH}uHzefzef Xme
wck wDxiG +f yD;/ ol@vufuikd w
f w
k f jzpfwhJ trwfwpfa,mufukd onfXmerSm 0ef}uD;
tjzpfESifhcef@xm;cJhygw,f?
158
'Drdkua&pDajymif;jyef
159
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
160
'Drdkua&pDajymif;jyef
162
'Drdkua&pDajymif;jyef
*&krpdu k b
f EJ iS hf vdv
k #iw
f rsKd ;/ rvdv
k #if wrsKd ; jynfe,fawGay:rSm usio hf ;kH wJh twGuf
onfae@ u|eaf wmfw@kd jynfe,fawG[m uJo G nfxuf uJ/G +yJonfxuf +yJ cJ=h uygw,f?
'gukd u|eaf wmfw@kd jrifygw,f? ,ck u|eaf wmf ajymp&mawG trsm;}uD; useyf gaomf
vnf; OuUÏ}uD;&J@ cGijhf yKcsut f & Tr#EiS hf ed*;kH csKyfygw,f? 'ga=umifh OuUÏ}uD; cifAsm;?
EdkifiHawmf0ef}uD;csKyftay:rSm vrf;rawmftrwfrif; OD;AaqGwifoGif;oGm;wJh t,Hk
t=unfr&Sd tqdkudk u|efawmfjynfe,fawG&J@udk,fpm; av;av;eufeuf axmufcH
ygw,f?
(=obmoHrsm;)
OD;Zefxm&Sif
ucsijf ynfe,f0ef}uD;a[mif;
***************
163
ucsifjynfe,f 0ef}uD;a[mif; OD;Zefxm&Sif
OD;Zefxm&Sif (1920-2986)
ucsijf ynforl sm;. =unfnKd av;pm;jcif; cH&aom ucsit f rsKd ;om; Edik if aH &;
acgi;f aqmifwOD; jzpfonf? 1920 ckwiG f jrpf}uD;em;c&dik /f ylwmtd+k rdK@e,f/ bm*gaus;
&GmY tz OD;Zefxmzkef trd a':ZDedef; wdk@rS zGm;jrifcJhonf? 1941 ckESpf rE Wav;+rdK@
tpd;k & aemfref txufwef;ausmif;rS txufwef; pmar;yJaG tmifjrif+yD; xdEk pS rf mS yif
q&mjzpfoif vufrSwf& pmar;yJGajzqdk atmifjrifcJhonf? 1942-47 ckESpfrsm;wGif
ylwmtdkESifh qGrfy&mbGrf ponfwdk@wGif e,fjcm;tkyfcsKyfa&;XmeY tr_xrf;cJhonf?
*syefzufqpfawmfvSefa&; wdkufyJGY wufºuGpGmyg0if acgif;aqmifcJhol wOD;jzpfonf?
e,fcsŒJ t*Fvyd wf @kd xrH S vGwvf yfa&;wdu k yf 0GJ if&eftwGuf 1947 ckEpS w f iG f ucsit f rsKd ;
om; uGe*f &uf (autifpD K. N. C KACHIN NATIONAL CONGRESS) udk
pnf;&Hk;xlaxmifcJhaom acgif;aqmifwOD; jzpfonf? 1951 ckESpfwGif jrpf}uD;em;
(ajrmuf) rJqENe,frS jynfol@v$wfawmftrwf tjzpfta&G;cH&onf? 1953 ckESpf
{+yDvwGif ucsifjynfe,f0ef}uD;. ygvDreftwGif;0efftjzpf cef@tyfjcif; cH&onf?
1956 ck Zlvdkifv 17 &ufae@wGif ucsifjynfe,f0ef}uD;ESifh OuUÏtjzpf a&G;cs,f
wifajr‡mufjcif;cH&onf? zqyv tzJG@}uD;. tuJGt+yJjy\ema=umifh 1958 ck
ZGev
f 4 &ufae@wiG f xd&k mxl;rS Ekwx f uG cf o hJ nf? 1960 ckEpS w
f iG f jrpf}uD;em; (ta&S)›
rJqENe,frS jynfol@v$wfawmftrwftjzpf jyefvnfa&G;aumuf wifajr‡mufjcif;
cH&onf?
OD ; Zef x m;&S i f o nf Ed k i f i H a &;rS tem;,l v #uf & S d & mrS 1986 ck E S p f w G i f
jrpf}uD;em;/ pDylwmaus;&GmY uG,fvGeftedpP a&mufcJhygonf?
***************
164
csif;vli,frsm;
t}uHay;csuf
OD;v#efty
k f
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
ed'gef;
odk@r[kwf
jynfwiG ;f nD!w
G af &;t}uHay;tzJ@G od@k ay;pm
1989 ckEpS w
f iG f 'kw,
d t}udrf jyefvnfxw
k af 0cJph Ofu wifjyonfh
jyef=um;v$m
rSwqifh-
OD;xyfvKS id Ef iS hf OD;vGeyf rk ;f
jynfwiG ;f nD!w G af &; t}uHay;tzG@J 0if csi;f trsK;d om;rsm;?
od@k -
'kAdkvfrSL;}uD;oef;pdef
qufoG,fa&;t&m&Sd
jynfwiG ;f nD!w G af &; t}uHay;tzG@J
(16) 0if'gr, D mvrf;
&efukef+rdK@?
&nf!eG ;f csu?f ? 1968 ck 'DZifbmv (5) &uf ae@pyJG g jynfaxmifpjk refrmEdik if H awmf
vSeaf &;aumifpOD uUX xkwjf yefa=unmcsuf trSwf (74)?
a=umifh vlrsK;d aygi;f pHw k @dk onf e,fcs@J t*Fvyd rf sm;. u|eb f 0od@k qdu k af &mufc&hJ onf?
xk@d a=umifv h nf; Adv k cf sKyfatmifqef;ESihf jynfaxmifpk acgi;f aqmif}uD;rsm;onf jynf
axmifpk vlrsK;d aygi;f pHu k kd pnf;&k;H &jcif; jzpfcyhJ gonf?
1947 ck azaz:0g&v D (12) &uf yifvpkH mcsKyftaumiftxnf az:vmcJah om
1947 ck jynfaxmifpjk refrmEdik if H zG@J pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'uyif ,if;yifvpkH mcsKyf
ar#mrf eS ;f csuf tm;vH;k ukd azguzf sucf o hJ jzifh jynfaxmifp. k pnf;vH;k nD!w G rf o
_ nf wESpf
xufwESpf ysujf ym;vmapcJyh gonf? jynfaxmifpk vlrsK;d aygi;f pHk xm0pOfwnfwhH cdik +f raJ &;
ESihf }uD;yGm;wd;k wufa&;onf ,ae@ jynfaxmifpv k rl sK;d aygi;f pHk wef;wlnrD #pmG pnf;vH;k
nD!w G rf t_ ay: Y vH;k 0wnfaea=umif; jynfaxmifpo k l jynfaxmifpo k m;wdik ;f oabm
aygu&f ef txl;vdt k yfygonf?
jynfaxmifpv k rl sK;d aygi;f pH.
k pnf;&k;H nD!w G rf _ wnfaqmufa&;udk pOf;pm;&mY
jynfaxmifpk pnf;&k;H nD!w G rf o_ nf rnfonfh csK@d ,iG ;f r_a=umifh ysujf ym;vm+y;D rnfuo hJ @kd
jyifqifr_ jyKvky&f rnf[al om avhvmoH;k oyfro _ nf trSev f t
kd yfaom vkyif ef;pOfw&yf
jzpfaeygonf?
xdk@a=umifh jynfaxmifpk zGJ@pnf;&efpmcsKyfjzpfaom yifvHkpmcsKyftaumif
txnfaz:onfh 1947 ck jynfaxmifpjk refrmEdik if H zG@J pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'ESihf
vGwfvyfa&;&+yD;jzpfpOfrsm;onf jyefvnfa0zefoHk;oyfr_rjyKbJraetyfaom jynf
axmifpk pnf;&k;H nD!w G af &;. ta=umif;&if; jzpfaeygonf? ok@d jzpfI 1947 ck zG@J pnf;
tkycf sKyfyw kH iG f rnfo@kd aom csK@d ,iG ;f r_ &Sad =umif;ukd avhvmoH;k oyfI wifjytyfygonf?
rdrw d @kd wiG f wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkyyD D jrefrmbmompum;onf rdrw d @dk arG;&myg
bmompum; r[kwo f jzifh ,Ofaus;odraf rG@aom a0g[m&toH;k tESKef;ESihf wifjyyHk
wifjyenf; y&d,m,fw@dk udk rvkyw f wf jzpfaeygonf? xd@k a=umifh pum;vH;k toH;k tE_e;f
v$rJ mS ;I &Scd v hJ #iv f nf; txiftjrif rv$rJ mS ;yg&ef txl;arwWm&yfct H yfygonf?
Twifjycsurf sm;onf rnfo@kd r#/ rnfou l rdk #y*k Kd~ vfp/JG 0g'pGoJ abmjzifh a&;om;
wifjyjcif; vHk;0r[kwfbJ csif;jynfolvlxk (jynfrae csif;trsKd;om;rsm; tygt0if)
w&yfvHk;. tawG@t}uHKrsm;t& jynfaxmifpkvlrsKd;aygif;pHk pnf;&Hk;nD!Gwfr_ wnf
aqmufa&;twGuf txda&mufq;kH ESihf w&m;r#wr_ tjzpfEikd q f ;kH [k ,H=k unf&aom rl
udk vufawG@usio hf ;kH Edik &f ef tjzpfEikd q f ;kH enf;[k ,lq&aom ta=umif;tcsurf sm;udk
&d;k om;pGmjzifh yGiyhf iG v hf if;vif; az: jya&;om; wifjy&jcif; jzpfa=umif; tpD&ifct H yfyg
onf?
167
OD;v#eftkyf
av;pm;pGmjzifh
csi;f vli,frsm;
168
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
“ A Group of Society which has only one race, one culture, one reli-
gion, may seem to be fairly happy, but it is certainly stagnant and
dormant and doesn’t contribute anything to mankind ”
[laom tqkv d nf;&Sad eayonf?
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHtwGif; rSDwif;aexdkif=u&aom wdkif;&if;om;vlrsKd;
aygi;f pHw k @kd tm; vlrsK;d wrsK;d wnf;uom tkycf sKyf}uD;pd;k a&;qdak om rlonf jzpfEikd rf jzpfEikd f
qdak om ta=umif;ESiyhf wfoufI jynfaxmifpjk refrmEdik if H jzpfay:vmyHo k rdik ;f tajccHudk
vnf; tpOfxnfo h iG ;f pOf;pm;tyfayonf?
jynfaxmifpjk refrmEdik if t H wGi;f rSw D if;aexkid v f su&f adS eaom vlrsK;d taygi;f wd@k
onf +Adwo d #e,fcs@J orm;rsm; a&mufrvmrD acwftqufqufuyif rdrw d @kd . a&ajr
obm0todik ;f t0dik ;f ESihf aexdik &f o Hk mru uk, d rhf if;uk,
d chf si;f uk,d phf epfEiS hf rdrwd @kd bmom
rdrw d @dk tyk cf sKyf aexkid cf =hJ uygonf? ,cktcg ucsi/f u,m;/ u&if/ csi;f / rGe/f jrefrm/
&Sr;f / &cdik f pojzifh &yfwnfae&jcif;onf ‚if;wk@d . &Snv f sm;vSaom ordik ;f wav#mufwiG f
oD;oef@&yfwnf aexkid Ef ikd cf rhJ o _ m"u oufaocHw&yf jzpfaeayonf?
+Adwo d # e,fcs@J orm;rsm; a&mufvmaomtcg wae&m+yD;wae&m jynfwjynf
+yD; aemufwjynf odr;f ydu k t
f yk pf ;dk vmcJyh gonf? Oyrm jrefrmjynfudk 1885 ckEpS w f iG f
tm;vH;k odr;f ydu k af omfvnf; csi;f jynfonf rdrw d @kd zgomrdrw d @kd ud,
k rhf if;uk,d chf si;f tkycf sKyf
aeqJyifjzpfygonf? jrefrmbk&if. rE aW v;aejynfawmfudk e,fcs@J t*Fvyd rf sm; odr;f ydu k f
r_a=umifh csif;/ ucsifpaom jynfrsm;yg t*Fvdyfe,fcsJ@orm;u odrf;ydkuf&ma&muf
onf[k rqdEk ikd af y? tb,fa=umifq h akd omf ,if; ucsijf ynf/ csi;f jynfrsm;onf jrefrm
jynf{u&mZfb&k if. vufatmufct H jzpf &yfwnfr_ r&Scd ahJ y? ok@d aomf tdE, dN jynfEiS hf
jrefrmjynfw@kd onf oD;jcm;jynf jzpf=uaomfvnf; +Adwo d #e,fcsŒJ vufatmufcH tjzpf
twlwal ecJ&h onft h vm; awmifwef;a'o vlrsK;d aygi;f pHk tm;vH;k onfvnf; +Adwo d #
e,fcs@J vufatmufcH jzpfvmcJ&h ygonf?
+Adwo d #e,fcs@J orm;rsm;onf tdE, Nd jynfEiS hf jrefrmjynfudk vGwv f yfa&; ay;
rnfqv kd #if +Adwo d #e,fcs@J orm;rsm; a&mufvmcsed Yf oD;jcm;vGwv f yfaom jynftjzpf
&yfwnfcJh=uaom awmifwef;vlrsKd;aygif;pHkwkd@onfvnf; jrefrmjynfESifh tdENd,jynf
[laom EdkifiHrsm;wGif tygt0ifjzpfaom wdkif;jynfrsm;jzpf=uonf[k r,lqEdkifay?
tb,fa=umifq h akd omf ,if;wkid ;f jynfrsm;onf tdE, dN jynfEiS hf jrefrmjynf bk&ifrsm;
vufatmufrS odr;f ydu k jf cif;cH&aom jynfrsm; r[kw=f uacs?
170
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
Conclusions
8. Frontier Areas:
It is the agreed objective of both His Majesty’s government and the
Burmese delegator to achieve the early Unification of the Frontier Areas and
Ministerial Burma with the “free consent” of the inhabitants of those areas. In
the meantime it is agreed that the people of the Frontier Areas should, in
respect of subjects of common interest, be closely associated with the gov-
ernment of Burma in a manner acceptable to both parties. For these purposes
it has been agreed:
(a) These shall be free intercourse between the people of the FrontierAreas
and the people of the Ministerial Burma without hindrance.
(b) The leaders and the presentatives of the people of the Frontier Areas
shall be asked, either at the PangLong conference to be held at the
beginning of next month at a special conference to be convened for
the purpose to express their views upon the form of association with
the Government of Burma which they consider acceptable during the
transition period: Whether-
171
OD;v#eftkyf
(c) After the PangLong meeting, or the special conference, His Majesty’s
government and the government of Burma will agree upon the best
method of advancing their common aims in accordance with the ex-
pressed views of the peoples of the frontier areas.
(d) A committee of Enquiry shall be set up forth with as to the best method
of associating the frontier peoples with the working out of the new
constitution for Burma.
172
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
Edik if [
H I
l &Svd mv#if rdrw
d @dk wiG f cHpm;=u&rnft h cGit hf a&; wm0ef0wW&m;ESihf
tkycf sKyfr,_ E &W m; vrf;!Gejf zpfaom Edik if zH @JG pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'rSm Edik if w H umY
&Sdp+rJyifjzpfygonf? EdkifiH. obm0tajctaeESifh ordkif;pOftjzpftysufrsm;
ay:rlwnf+yD; zG@J pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'pHepfudk zuf'&,f(vf) (Federal) rlaomf
vnf;aumif; ,lex D &D (Unitary) rluadk omfvnf;aumif; usio hf ;kH =uygonf?
zuf'&,f(vf)rl zG@J pnf;yHpk epfonf t=urf;tm;jzifh jynfe,frsm; cGaJ 0owf
rSwI f ,if;jynfe,ftoD;oD;u rdrw d @dk pw
d wf ikd ;f us uk,
d yf ikd jf yÏmef;Edik &f efEiS hf uk,
d =hf urRmukd
uk, d zf efw;D Edik af &;twGuf jynfe,ftyk cf sKyfa&;tm%mukd ,lxm;+yD; jynfe,f tm;vH;k
tjzpf yl;aygi;f oifo h nf[k ,lq&aomXmersm;Yom jynfaxmifpk A[kt d pk;d &uwku d f
&ku
d cf sKyfuikd af om pHepf[I l em;vnfygonf?
174
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
175
OD;v#eftkyf
178
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
Oya'jyKa&;wGif rr#wr_
vlrsK;d aygi;f pHk wef;wlrE_ iS hf yifvpkH mcsKyf wef;wl&nfwrl u _ dk opPm&S&d adS pmifx
h ed ;f
onfqdkv#if yifvHkpmcsKyfudkcsKyfqdkcJhaom vlrsKd;ESifh jynfe,ftoD;oD;wkd@rS vlrsKd;pk
v$waf wmfo@dk nDr#aom uk, d pf m;vS,t f rwfO;D a& apv$w&f ef jyXmef;&rnf jzpfygonf?
odk@aomf Todk@rv$wfbJ vlOD;a&enf;aom vlrsKd;pku trwfOD;a&enf;+yD; vlOD;a&
rsm;aom vlrsK;d pku trwfO;D a&rsm;cJo h nf? Oyrm- ,if;zG@J pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'
yk'rf (87) 'kw, d Z,m; vlrsK;d pkvw $ af wmftrwf (125) OD; teufjynfr rS (62) OD;
&S r f ; jynf e ,f r S (25) OD ; u&if j ynf e ,f r S (15) OD ; ucsif j ynf e ,f r S (12) OD ;
csi;f 0daoowdik ;f rS (8) OD;ESihf u,m;jynfe,frS (3) OD; jzpfcyhJ gonf? xk@d a=umifh vlrsK;d pk
v$waf wmf trwfO;D a& w0ufonf jynfrrS jzpfcahJ yonf? xd@k a=umifh tqrwefrsm;
aeygonf?
vlO;D a& uk, d pf m;jyKaom jynfo@l vw $ af wmfwiG f ygvrD efa&G;aumufyJG tufOa'
1948 ckEpS f tufOya'trSwf (65) yk'rf (3)t& jynfo@l vw $ af wmfwiG f trwfae&m
(250) &So d nft h euf &Sr;f jynfrS (25) ae&m/ ucsijf ynfe,frS (7) ae&m/ csi;f 0daoowdik ;f rS
(6) ae&m/ u,m;jynfe,frS (2) ae&m/ u&iftrsK;d om;rsm;twGuf (20) ae&m/ pkpak ygi;f
(60) ae&mjzpf+yD;/ jynfrrS (190)&Sad e&m. oH;k yHw k yHk yifr&Sd jzpfaecJyh gonf? ygvrD ef
ESp&f yfaygi;f wGif jynfe,ftrwf (122) onfvnf;/ trwftm;vH;k (375) . oH;k yHw k yHk
rjynfhjzpfjyefygonf?
EdkifiH. tcsKyftjcmtm%monf ygvDrefYom &Sdaeayonf? Oyrm jynf
axmifpk jrefrmEdik if H zJ@G pnf;yHtk ajccHOya' yk'rf (68) t&/ ygvrD efwiG f rnfonfh tqdrk sK;d
udrk qdk wifoiG ;f Edik of nf? ,if;zJ@G pnf;yHk yk'rf (69) 1- t&/ &d;k &d;k trsm;pk trwfrjJ zifh
rnfonfh tqdrk sKd ;udrk qdk qH;k jzwfEikd +f yD;/ zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya' yk'-f 209 (3)
t&/ zJ@G pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'udk trwf oH;k yHk ESpyf jkH zifh jyifqifEikd o f nf?
xdk@a=umifh jynfe,ftrwfrsm; rJay;&ef rvdktyfbJ jynfr trwfrsm;rJjzifh
rnfonfh Oya'udk jzpfap/ rnfonfzh @GJ pnf;yHk tajccHOya'udk jzpfap jyXmef;jyifqif
EdkifI jynfe,ftrwfrsm;onf rvdktyfaom tydkrJoufouf jzpfoGm;aecJhygonf?
xd@k a=umifh jynfe,fwikd ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm; &So d nfqo kd nfukd todtrSwrf jyKjcif; (An
act of ignoring the existence of the Union Nationalities other than the Bur-
mese) jzpfaeI azmufjyefaom r[mvlrsKd ;}uD;0g' usiohf ;kH r_jzpfa=umif;/ uGuu
f u
G f
uGi;f uGi;f xif&mS ;ay:vGif aecJyh gonf?
179
OD;v#eftkyf
180
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
182
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
0ef}uD;csKyfa&G;yHk
jynfe,f0ef}uD;rsm; cef@xm;yHk
xk@d enf;jzifh jynfe,fvrl sK;d pkrsm;. b0wckv;kH ukd 0ef}uD;csKyfu csKyfuidk cf s,v
f ,
S cf iG hf &ae
ygonf?
w&m;pD&ifa&;
184
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
Principle VI
Principle VII
(a) Free association should be the result of a free and voluntary choice
by the people of the territory concerned expressed through informed
and Democratic process it should be one which respects the indi-
viduality and the cultural characteristies of the terriory and its peoples
and retains for the peoples of the territory which is associated with an
Independent States the freedom to modify the status of that territory
through the expression of their will by democratic means and through
constitutional processes.
(b) The associated territory should have the right to determine its internal
constitution without outside interference, in accordance with due con-
stitutional processes and the freely expressed wishes of the people.
This doesn’t preclude consultations as appropriate or necessary un-
der the terms of the free association agreed upon.
Principle VIII
185
OD;v#eftkyf
od@k aomf ,if;wGi;f xGuyf pPn;f rsm;udk csi;f trsK;d om;rsm;uom wl;azmf tusK;d
cHpm;&ef &nf&G,fcsufjzifh TwGifwifjyjcif; r[kwfay? jynfaxmifpk. tcsKyftjcm
tm%mudk vlrsK;d wrsK;d uom vuf0g;}uD;tky+f yD; tjcm;vlrsK;d rsm;udk cs,v f , S f tEdik f
usi&hf ef ,if;tcsKyftjcmtm%moH;k pGjJ cif;tm; qef@usiI f ,if;tcsKyftjcmtm%m
udk jynfaxmifpv k rl sK;d aygi;f pHuk r#a0,l usio hf ;kH Edik =f u&efuo kd m vufco H nfh enf;wl
jynfaxmifpjk refrmEdik if . H "eypPn;f ukd vlrsK;d aygi;f pHk r#a0,lcpH m;jcif;ukd vufcyH gonf?
od@k aomf TpDru H ed ;f rsm;vkyaf qmif&mY rnfou l r#u, dk t hf rd u
f , kd , hf muJo h @dk
oabmxm;+yD; Edik if aH &;tm%mudk xda&mufpmG oH;k I aqmif&u G cf b hJ ;l onf[k r&Scd ahJ y?
Oyrm-jynfo@l vyk if ef;ESihf tdr, f maqmufvyk af &;Xme wm0efcH Adv k rf LS ;csKyf pde0f if;onf
ok0À tdr, f maqmufvyk af &;vkyif ef;Y olu, dk w f idk yf g0iftyk cf x J rf;I aqmif&u G af e
a=umif; owif;pmrsm;wGif r=umc%zwf&&_ ygonf? Edik if aH &;tm%m tjynf&h adS om
0ef}uD;wOD; taejzifh twGi;f usustao;pdwf TuJo h @kd u, dk w f idk f vdu k v f v H yk u
f idk +f yD;
aom vkyfief;onfratmifjrifv#if ratmifjrifEdkifonfh tjcm;ta=umif;rsm; &Sdae
ayonf?
od@k aomf csi;f 0daoowdik ;f wGif txufwiG af z: jyxm;onfh Oyrmrsm; jzpfonfh
pdu
k yf sK;d a&;/ arG;jrLa&; pDru H ed ;f ESihf tjcm;aompDru H ed ;f ponfrsm;udk rnfonfh Edik if H
a&;tm%m&Sd qdkif&m jynfr0ef}uD;rsm;onf AdkvfrSL;csKyfpdef0if;uJhodk@aom tao;
pdwfoGm;a&mufaqmif+yD; ppfaq;ta&;pkdufbl;ygoenf;? tajzrSm rnfonfhqdkif&m
wm0efcjH ynfr0ef}uD;rS csi;f 0daoowdik ;f od@k vmbl;onf[k rod&ay? tb,fa=umifh
qdak omf csi;f 0daoowdik ;f ta&;xuf ykrd }kd uD;aom jynfrta&;udk tao;pdw0f ifpu G f
vkyu f ikd af y;Edik rf nf r[kwaf y?
0ifpu G vf yk u f idk af y;rnf qdv k #iv
f nf; &efuek +f rdK@rS csi;f 0daoowdik ;f ok@d vm&ef
c&D;p&dwt f uket f usrsm;+yD; tcsed v f nf; ukeyf gojzifh r=umc% vmEdik rf nf r[kwaf cs?
xkd@a=umifh csif;0daoowkdif;odk@ wacgufwav avhvm&kHESifh csif;0daoowdkif;.
vlra_ &;ESihf a&ajrobm0tajctae tao;pdwf !dE‡ i_d ;f odEikd rf nf r[kwaf y? xk@d a=umifh
wacgufavhvm&HkESifh rnfonfhvkyfief;ukdrqdk aqmif&Guf+yD;pD;Edkifoifhoavmuf
aqmif&u G +f yD;pD; Edik rf nf r[kwaf y?
,cif csif;a&;&m0ef}uD;onf txufazmfjyyg pDrHudef;rsm;wGif aqmif&Guf
EdkifcGifhr&Sday? ,if;Xmersm;wGif 0ifpGufvkyfudkifEdkifcGifhyif &Sdapumr_ ol@twGufowf
rSwaf y;tyfaom rl&if;wm0efEiS hf ,if;pDru H ed ;f rsm;udk wGu J ikd Ef ikd &f ef rvG,u f al y?
191
OD;v#eftkyf
Tod@k v#if csi;f 0daoowdik ;f ukd ta&;pdu k &f ef tcsed rf ay;Edik af om jrefrmjynfr
qdik &f m 0ef}uD;rsm;XmerS csi;f 0daoowdik ;f qdik &f m vkyif ef;Xmetm;vH;k ukd }udK;ukid jf cif;
xuf csi;f jynfe,ftpk;d & zG@J +yD; csi;f jynfe,ftpd;k & 0ef}uD;ESpOf ;D yifjzpfap/ oH;k OD;yif jzpfap/
ti,fwef;t&m&Srd sm;ESihf csi;f 0daoowdik ;f vkyif ef;Xme tm;vH;k ukd twGi;f ususuyG u f J
v#if csi;f jynfov l x l . k ykrd wkd ;kd wufz@HG +zdK;&m vrf;pOfusrnfjzpfygonf? csi;f jynfe,f
tpdk;& csif;trsKd;om;0ef}uD;rsm;u ,if;okd@ csif;0daoowdkif; Xmevkyfief;aygif;pHkukd
}udK;udik t f yk cf sKyfygu eD;eD;uyfuyftwGi;f usus tcsed rf a&G;yg0if}uD;=uyf Edik &f o kH mru
udk,fhtdrfukd,fh,moabmxm;I tcsdefjynfhta&;pdkuf aqmif&GufEdkifrnf jzpfojzifh
csi;f 0daoowdik ;f Xmersm;ukd ta&;rpdu k Ef ikd af om jynfr0ef}uD;rsm;vufatmufY&So d nf
xufyI kd tvkyw f iG u f s,rf nfjzpfygonf?
,if;okd@tvkyfrwGifus,fol csif;trsKd;om;0ef}uD;rsm;&SdcJhv#if csif;jynfol
vlxu k ,if;0ef}uD;ESihf csi;f jynfe,ftpd;k & tzG@J tm;vH;k ukd a&G;aumufyYJG rJjzifh jzKwf
csEikd +f yD; tvkyw f iG u f s,rf nfh 0ef}uD;rsm;udk csi;f jynfe,ftpk;d &tzG@J tjzpf tcsed rf a&G;
jyefvnf a&G;aumufEdkifygonf? ,cktcg csif;0daoowdkif; vkyfief;Xmetm;vHk;ESifh
csif;0daoowdkif;ta&;udk *&kpdkuf&eftcsdefray;Edkifaom 0ef}uD;rsm; csKyfukdifjcif;jzifh
tvkyfwGifus,faom0ef}uD; rwGifus,faom0ef}uD;[k od&Sdr_udk rnfonfhenf;ESifhr#
csi;f trsK;d om;rsm;u a0zefjcif; rjyKEdik o f nft h jyif csi;f 0daoowdik ;f vkyif ef;Xmersm;
onf rnfonfjh ynfr 0ef}uD;vufatmuf &So d nfuykd ifrod&=dS uay? od&cdS v hJ #iv f nf;
,if; jynfr0ef}uD;ukd csi;f 0daoowdik ;f csi;f trsK;d om;rsm;taejzifh rnfo@kd r# jzKwfcs
ajymif;vJrr_ sK;d jyKvkyEf ikd rf nfr[kwaf y? xk@d a=umifh jynfr0ef}u;D rsm;onf csi;f 0daoowdik ;f
twGuf tvkyrf wGiu f s,v f #iv f nf; csi;f jynfov l x l k vufwqkypf mu rdrw d @dk tm;
rnfo@kd r#rvkyEf ikd [ f I l csi;f jynfov l x
l rk sm;tm; vl[I l yifrrSwb f J wd&p>mef[I l rSwaf e
v#iv f nf; aeEdik o f nfh tajctaeY&Sad yonf?
xd@k a=umifh ,if;az: jyyg pDru H ed ;f rsm; ratmifjrifEikd jf cif;onf vHak vmufaom
&if;ESD;jr‡KyfESHr_ vHkavmufaomtm%mESifh xda&mufaom }uD;=uyfuGyfuJr_ r&Sdao;
a=umif; xif&mS ;aeygojzifh ratmifjrifEikd [ f k t+yD;tjywf qdEk ikd rf nfr[kwaf y?
csif;trsKd;om;rsm;. }uD;yGm;wkd;wufa&;twGuf txufazmfjyyg pDrHudef;
rsm;onf tvGet f a&;}uD;+yD; aoa&;&Siaf &; oabmavmufyif ta&;}uD;onfh pDrH
ude;f rsm; jzpfayonf? csi;f trsK;d om;rsm;twGuf Tr#avmufta&;}uD;aom vkyif ef;
pDrHudef;rsm;ukd EdkifiHa&;tm%m tenf;i,fr#r&Sdaom t}uD;wef;pma&;}uD; +rdK@e,f
192
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
(0g) c&dik t f qift h &m&Sd wOD;vufatmufYom vGt J yfjcif;onf jynfaxmifpw k 0Sr;f vH;k &Sd
csif;trsKd;om;w&yfvHk;ESifh csif;0daoowdkif;. }uD;yGm;zGH@+zdK;wdk;wufa&;udk ta&;ay;
*&kpu kd &f m rusay?
,cktcgY &kyjf ytaejzifh TXmewm0efcH xkXd mewm0efc[ H I l csi;f a&;&m OD;pD;
tzG@J 0ifrsm;u wm0efcaH omfvnf; vtu csKyfuikd rf a_ =umifh qdik &f mwm0efcH csi;f OD;pD;
tzGJ@0ifu rnfonfhvkyfief;udkr# qHk;cef;wdkifatmif vkyfEdkifpGrf;tm%mr&Sday? T
vtu rsm;ESihf yifr+yD;ao;bJ taemufajrmufwikd ;f Xmeponfjzifh vnfywf+yD; rnf
onfh pDru H ed ;f vkyif ef;udrk # tcsed u f ek of nfEiS hf jzpfxeG ;f atmifjrifru _ dk raqmif&u G f
Edkifay?
xk@d a=umifh csi;f 0daoowdik ;f wk;d wufz@HG +zdK;a&;onf csi;f jynfe,fowfrw S I f
csi;f jynfe,ftpd;k & zG@J +yD; csi;f 0daoowkid ;f vkyif ef;pDru H ed ;f Xme wm0eftm;vH;k udk csi;f
jynfe,ftpd;k & tzG@J 0if Edik if aH &;tm%mtjynf&h o dS nfh 0ef}uD;rsm;u uGyu f }J uD;=uyf
aprSomv#if csif;trsKd;om;w&yfvHk;ESifh csif;0daoowdkif; wdk;wuf}uD;yGm; zGH@+zdK;a&;
pDru H ed ;f vkyif ef;aygi;f pHk atmifjrifxad &mufEikd af om enf;vrf;jzpfayonf?
csi;f jynfe,f 0ef}uD;Xmersm;wGif !$e=f um;a&;&mxl;/ wdik ;f &mxl; ponfrsm;
rxm;Edkifv#ifvnf; &mxl;ti,fwef;ESifh EdkifiHa&;tm%mtjynfh&Sdaeaom 0ef}uD;
rsm;om aqmif&u G vf yk u f ikd jf cif;onf ,ckrqH;k Edik o f nfh tqifq h ifw h ifjyjcif; vkyif ef;
pOfxuf ykdrdkIvkyfief;wGifus,f+yD; csif;trsKd;om;rsm;twGuf tjrefEdkifqHk;enf;jzifh
}uD;yGm;wd;k wufz@HG +zdK; apEdik rf nf jzpfayonf?
,cktcg 0ef}uD;av;ig;OD;wkd@. wm0efukd csif;a&;&m0ef}uD; wOD;wnf;u
aqmif&u G af eygonf? xk@d a=umifh 0ef}uD;trsm;. aqmif&u G Ef ikd rf y_ rm%ukd wOD;csi;f
aqmif&u G cf ahJ oma=umifh ESpaf ygi;f ESpq f ,fausmf qH;k &_;H vmcJ+h yD;aom wd;k wufry_ rm%
onf wGufjyIr&Edkifavmufatmif }uD;rm;cJhayonf? tb,fa=umifhqdkaomf csif;
0daoowdik ;f wGif zGiv hf pS +f yD;cJah om use;f rma&;Xme/ ynma&;Xme/ vrf;yef;qufo, G f
a&;Xme/ pdu k yf sK;d a&;XmeponfXh meaygi;f pHw k @kd onf jynfrqdik &f mvkyif ef; 0ef}uD;vuf
atmufYyif wdu k &f ukd t f yk cf sKyfr_ r&Sad o;bJ +rdK@e,f (0g) c&dik t f qif0h efxrf;wOD; vuf
atmufwiG o f m&S+d yD; csi;f a&;&m0ef}uD;taeESihf csi;f 0daoowdik ;f wGif rnfonfXh meonf
rnfonft h ajctae &Sad eonfukd od&EdS ikd cf iG yhf if r&So d avmufjzpfaecJI h }u;D =uyf uGyu f rJ _
qdo k nfum; a0;I r&Sjd zpfaecJah yonf?
193
OD;v#eftkyf
Tod@k qH;k &_;H onft h jyif jynfe,f&&Sad omtrsK;d om;rsm;u csi;f a&;&m0ef}uD;
wOD;wnf;pGr;f tm;jzifh aqmif&u G v f su&f odS nfuydk if 0ef}uD;trsm;ESihf aqmif&u G of jzifh
tESpf (20) twGi;f ESppf OfEpS w f ikd ;f tvSr;f rsm;pGm csi;f trsK;d om;rsm;xuf a&S@uakd usmf
oGm;+yD;jzpfygI csi;f trsK;d om;rsm;rSm pD;yGm;a&;/ ynma&;/ ,Ofaus;r_"avhx;kH pH ponfh
tppt&m&mwGif tvSr;f rsm;pGm aemufususe&f pfae&ygonf?
b¾ma&;wGiv f nf; csi;f trsK;d om;rsm;onf jynfe,f r&cJrh a_ =umifh csi;f a&;&m
0ef}uD;XmerS csi;f 0daoowdik ;f &oH;k cef@reS ;f ajcaiGpm&if; jyKvkycf iG t hf m%mESihf jynfaxmif
pk tpd;k & axmufyaH iGrsm; vufct H wnfjyKcGihf tm%m r&cJah y? jynfrrS pDpOfay;aom
b¾ma&;cGaJ 0r_tay:wGif csi;f a&;&m0ef}uD;Xmeu tajymif;tvJ rjyKjyifEikd f &Ho k mru
od&b dS @kd avmufyif tcGit hf m%mr&Sd jzpfaecJah yonf?
jynfe,f&&Sad om trsK;d om;rsm;wGif jynfrucGaJ 0ay;aom b¾maiGukd rdrd
uk,d yf idk jf yXmef; ykid cf iG t
hf m%mjzifh vkt d yfovdck aJG 0+yD; ajymif;vJo;kH pGEJ ikd af om tm%m
tjynfh &Syd gonf? tu,fI wXmewGio f ;kH &ef cGaJ 0aom aiGa=u;onf wpHw k ckaom
ta=umif;a=umifh tuket f pif roH;k Edik cf v hJ #if wjcm;Xmeod@k ajymif;vJo;kH pGJ Edik yf gonf?
csif;trsdK;om;rsm;onf jynfe,fr&cJhr_a=umifh ,if; wdk@jynfrrS Tr#aom
b¾maiGukd Trnfaom XmeYoH;k &rnf[k cJaG 0ay;+yD; ,if;cJaG 0ay;aom Xmeqdik &f m
onf tuket f pifo;kH pJrG _ rjyKEdik cf v hJ #if ajymif;vJciG rhf &bJ ,if;vufuseaf iGrsm;udk jynfr
od@k jyeftyf&ygonf? ,if;od@k jyeftyfaom b¾maiGonf vH;k 0&H;_ qH;k &awmhonf?
csi;f 0daoowdik ;f b¾maiGudk jynfru b¾mawmfEpS t f wGi;f tcsed rf cDS aJG 0
ay;&ef vrf;yef;qufo, G af &; cufcrJ E_ iS hf &k;H tqifq h ifh qufo, G &f r_a=umifh =uef@=um
wwf+yD; b¾mawmfEpS u f ek cf ge;D rS b¾mawmfcaJG 0ay;aom trde@f &wwfojzifh oH;k pGJ
&ef tcsed rf &bJ cJaG 0ay;+yD;b¾maiG tajrmuftjrm;ukd ESppf OfEiS t hf r# jynfrod@k jyefay;
&ygonf? Oyrm - wESpv f #if oH;k oef;txdjyeftyfonfqv kd #iyf if tESpf (20) twGi;f
oef;aygi;f (60) xufrenf; csi;f jynfov l x l uk rcHpm;bJq;kH &_;H ae&ko H mru oef;aygi;f
(60) &if;ESD;jr‡KyfESHI jzpfxGef;vmEdkifonfh tusKd;rsm; epfemqHk;&_H;r_onf wGufjyIr&
avmufatmif}uD;rm; us,jf yef@ &ayonf? jynfe,f&,lcv hJ #if ,if;ok@d q;kH &_;H r_rsK;d ay:
aygufrnfr[kwfay? zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya' a&;qGJcsdefwGif jynfe,f,lcJhv#if
b¾maiGwcgom cGaJ 0ay;+yD; aemufxyf&Edik af wmhrnf r[kwaf =umif; jynfe,fr,l
v#if wcgcGJa0ay;+yD;rSvnf; vdkoavmufxyf&Edkifonfukd csif;acgif;aqmifrsm;
em;a,mifrmS ;cJah oma=umifh ,if;tjzpftysurf u _ dk vufccH &hJ jcif; jzpfonf[k qdyk gonf?
194
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
Tod@k v#if jynfe,f r&&Sad oma=umifh ud, k yf idk jf yXmef;ydik cf iG hf r&&So d jzifh tcGihf
ta&;ajrmufrsm;pGm qHk;&_H;+yD; jynfr.cs,fvS,fr_t& &&SdaomtcGifhta&; tenf;
i,fr#uo dk m vufcaH e&ygonf? ,ae@csi;f trsK;d om;rsm;=um;wGif aoG;pnf;nD!w G rf _
r&Sd[kqdkv#if jynfe,f r&,lcJhr_a=umifh tcGifhta&;tenf;i,fr#ukd vk,uf&mrS
ay:ayguaf om rnD!w $ rf o _ m jzpfaeygojzifh ,if;rnD!w $ rf r_ sK;d &Scd v
hJ #if jynfe,f,jl cif;
jzifh vH;k 0nD!w $ af tmif vkyaf qmifEikd rf nf[k ,H=k unf&ygonf? ,cktcg jynfe,f r&&Sd
r_a=umifh csi;f trsK;d om;rsm;. aoG;pnf;nD!w $ af &;twGuf uk, d yf ikd jf yXmef;cGihf uk, d hf
=urRmud, k f zefw;D cGirhf &&Srd a_ =umifh t[ef@twm;trsK;d rsK;d u 0ifa&muf aESmif, h u S af e
ygonf?
jynfe,f &,ljcif;jzifh az: jyaomtcGifhta&;rsm;teuf ukd,fhtrsKd;om;.
uH=urRmukd ukd,fhtrsKd;om;rsm;uom zefwD;Edkifaom vGwfvyfr_tcGifhta&;onf
wefb;kd rjzwfEikd af om t"dutcGit hf a&;}uD; yifjzpfygonf? xk@d jyif u|Eyfk w f @dk csi;f trsK;d
om;rsm;tm; emrnftrsK;d rsK;d jzifh ac:a0:&mY em*awmifwef;cE ;DW c&kid w f iG f rSwD if;ae
xdik =f uaom u|Eyfk w f @dk csi;f trsK;d om;rsm;tm; em*trsK;d om;rsm; [lI ac:a0:qd&k onf?
em*awmifwef;c&kid o f nf u|Eyfk w f @dk csi;f trsK;d om;rsm;om aexdik af om a'o
jzpf&o kH mru csi;f 0daoowdik ;f ESiv hf nf; e,fajryx0D qufpyfojzifh csi;f 0daoowdik ;f
wGif yl;aygi;f xm;&S&d ef 1947 ck "Frontier Areas Committee of Enquiry Report"
twGJ (2 ) pmrsuEf mS (91) wGif az: jycJyh gonf? od@k aomfvnf; em*awmifwef;c&dik u f kd
ppfuikd ;f wdik ;f Y aygi;f xnf+h yD; tvGeaf cwfaemufusaom tkycf sKyfa&;enf;pHepf jyXmef;r_
omjzpfonfh csi;f awmifrsm; pnf;rsO;f Oya' 1896 (Chin Hills Regulations 1896)
jzifh jynfrrSwu dk &f u kd f tkycf sKyfjcif; cHae&ygonf? ,cktcg em*awmifwef; c&kid w f iG f
u|Efkyfwkd@ csif;trsKd;om;rsm;onf csif;0daoowdkif; aoG;csif;nDtpfukdrsm;ESifh
vGwv f yfa&;&cgp tcsed w f iG f b0wljzpfcahJ omfvnf; ,cktcg csi;f 0daoowdik ;f nDtpfudk
rsm;avmufyif txl;ojzifh ynma&;wGif rwd;k wufEikd b f J atmufusaemufus jzpfae
a=umif; awG@jrif&ygonf?
xkd@jyif csif;0daoowdkif;ESifh em*awmifwef;c&kdif csif;trsKd;om;rsm;onf
csi;f 0daoowdik ;f tufOya' 1948 ckEiS hf csi;f awmifrsm; pnf;rsO;f Oya' 1896 rsm;jzifh
toD;oD; wuGw J jym; tkycf sKyfI rdrw d @kd "avhx;kH pHjzifh w&m;pD&ifq;kH jzwfyikd cf iG hf tcGit hf
a&; tenf;tusO;f r# &&Scd yhJ gonf? od@k aomf jynfr tjcm;a'orsm;wGif usjJ zef@aexdik f
=uaom u|Eykf w f @dk csi;f trsK;d om;rsm;twGi;f rdrw d @kd trsK;d om;&d;k &mponfrsm; usio hf ;kH
Edifk &f ef tcGit hf a&;jyXmef;ay;r_ vH;k 0r&Sd jzpfaecJyh gonf?
195
OD;v#eftkyf
1962 ckEpS f rwfv (2) &ufae@rS awmfveS af &;aumifpt D pd;k & wufvmjcif;
onf jynfaxmifp. k zG@J pnf;tkycf sKyfytkH ajccHOya'opf jyefvnfra&;qGrJ DS =um;umv
jzpfI ,cktcg (7) ESprf #umv&Sv d m+yD; jzpfygonf? ,if;ESprf sm;twGi;f vkyaf qmif
csurf sm;Y Oya'jyKXme/ tkycf sKyfa&;Xme/ w&m;pD&ifa&;Xmeyg tm;vH;k csKyfuikd af eaom
awmfveS af &;aumifpD tzG@J wiG jf zpfap awmfveS af &;tpd;k &tzG@J wiG jf zpfap jynfe,fvrl sK;d pk
uk,d pf m;vS,rf sm; yg0ifciG hf rjyKawmhacs? Oya'jyK&mYvnf; ,ciftcgrsm;rSmuJo h @kd vlrsK;d
pkrsm;ESihf [yfpyfr_ &Srd &Su
d kd pOf;pm;rnft h zG@J jynfe,faumifp[ D I
l r&Sbd J jynfr jynfe,f
Oya'wrsK;d wnf; jyXmef;ay;vmcJyh gonf? od@k jzpfI jynfe,fvrl sK;d pkrsm;ESihf awmvuf
aus;&Gm vlwef;pm;wd@k twGuf tumtuG,[ f I
l r&Sad y?
tkycf sKyfa&;XmewGif jynfe,fO;D pD; aumifprD sm;udk cef@ay;cJah omfvnf; OD;pD;
vkyfaqmifydkifcGifh tm%m[lIum; r&Sday? tr_xrf;t&mxrf; &mxl;rsm;udkvnf;
jynfe,f&mxl;[lI r&Sad wmhojzifh &mxl;cef@xm;a&; ,SO+f ydKif&mwGif awmvufaus;
&GmESifh jynfe,ftrsKd;om;rsm;onf cufcJaom tajctaetrsKd;rsKd;a=umifh ,SOf+ydKif
r0ifEdkifawmhay?
,SOf+ydKif0ifEdkifonfh tcgrsm;Yvnf; &mxl;0eftzGJ@wGif awmifwef;a'o
trsKd;om;rsm; ryg0ifay? xkd@a=umifh ,if;&mxl;0eftzGJ@u ta=umif;trsKd;rsKd;vSnfh
ywfI jynfrtrsKd;om; aqGrsKd;nmwdrsm;udkomcef@I awmifwef;a'o trsKd;om;
rsm;udk rcef@bJ aeEdik yf gonf?
Oyrm - &mxl;rsm;twGuf av#mufxm;olrsm;teuf tppt&m&mwGif
t&nftcsi;f wlnaD om olEpS Of ;D teuf wOD;onfA'k b < momjzpf+yD; tjcm;wOD;onf
196
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
198
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
199
OD;v#eftkyf
csi;f jynfov l x l . k wdik ;f wmIr&aom aemifw;kd wufa=umif;udv k nf; vH;k 0ydwq f @kd ay;&m
a&mufayonf?
csi;f jynfov l x l . k t=um;wGif jynfrtrsKd ;omrsm; tr_vma&mufxrf;aqmif
jcif;jzif,h if; jynfrt&m&Sd t&mcHrsm; vufatmufcjH zpfaeaom csi;f trsK;d om;rsm;
trsm;pkonf q&mwynfh pdw"f gw/f ocifEiS hf u|epf w d "f gwf ponfrsm;0ifvmI rdrd
trsK;d om;ESihf rdrd pmay,Ofaus;r_ bmompum;rsm;udyk g tav;rxm;onfh pdw"f gwrf sK;d
0ifvmayonf? ,if;jynfr t&m&St d &mcHrsm;ESiyhf gvmaom csi;f jynfov l x l Ek iS hf r[yf
pyfonfh tavhtx "avhx;kH pHrt S p tppt&m&mwGif twk,v l ufc&H mrS csi;f trsK;d
om;rsm;yg ysupf ;D wdraf um&m vrf;pOfcif;ay;&m a&mufaeygonf?
od@k jzpfaoma=umifh csi;f 0daoowdik ;f wGif tr_xrf;&ef t&nftcsi;f tjynf&h dS
aeaom csi;f trsK;d om;rsm;ukd z,fxm;+yD; jynfrtrsK;d om;rsm;om rsm;Edik o f nfxuf
rsm;jym;vmatmif csi;f 0daoowdik ;f Y tr_xrf;aqmifapaejcif;onf csi;f trsK;d om;
rsm;ESifh csif;pmay,Ofaus;r_ "avhxHk;pHrsm;udk taysmufwkduf&eftwGuf rodrom
oG,f0dkufaomy&d,m,fjzifh ppfqifaejcif;rSv$JI wjcm;ta=umif; r&SdEdkifawmh[k
csi;f jynfov l x l u k cH,al eygonf?
+Adwdo#e,fcsJŒorm;rsm;onf jrefrmjynfukdtkyfcsKyf&mY jrefrmvlrsKd;rsm;u
tkycf sKyfonfxuf ykrd dk pnf;urf;&S+d yD; +idr0f yfyjd ym;r_yrkd &kd I pepfusonf[k tqd&k ydS g onf?
okd@aomf +Adwdo#e,fcsJ@orm;rsm;. =oZmv$rf;rdk;r_ESifh ukdvkdeD0g'ukd rESpfoufaom
a=umihf +Adwo d #e,fcs@J orm;rsm;udk ,ae@jynfaxmifpk vlrsK;d aygi;f pHu k wGe;f vSew f u
kd f
xkw+f yD; vGwv f yfa&;,l&jcif;jzpfcahJ yonf? ,cktcg +Adwo d #e,fcs@J orm;rsm; qkwcf mG
jyefomG ;+yD; jrefrmjynfronf ud, k =hf urRmukd ud, k zf efw;D Edik cf iG hf jynfaxmifp. k tcsKyf
tjcmtm%mudk tºuGi;f rJo h rd ;f yduk f &&S+d yD; jzpfygonf?
jrefrmjynfronf ,if;ok@d v#if az: jy+yD;cJo h nft h wdik ;f jynfaxmifp. k tcsKyf
tjcmtm%mudk uk, d =hf urRmukd uk, d zf efw;D Edik af &;twGuf oH;k pG&J o kH mru jrefrmjynfr
ESithf wl jynfaxmifpk tcsKyftjcmtm%mudk wef;wl&nfwl ydik q f ikd vf mcJah om yifvkH
pmcsKyfaz: pmcsKyfbufjzpfaom awmifwef;a'ojynfe,f vlrsK;d pkrsm;tay: zdEydS cf sKyf
cs,rf t _ wGuf ,if;jynfaxmifp. k tcsKyftjcmtm%mudk oH;k pGv J m&yHk ay:aecJyh gonf?
Tod@k v#if +Adwo d #e,fcsŒJ orm;rsm;u jynfrjrefrmvlrsK;d rsm;ESihf awmifwef;a'orsm;
tay:oH;k pGcJ ahJ om ukv d ekd 0D g'ukd jynfrjrefrmtrsK;d om;rsm;u awmifwef;a'ojynfe,f
trsKd;om;rsm;tay: usifhoHk;jcif;onf rnfonfhenf;ESifhr# w&m;r#wr_ rjzpfEdkfifay?
200
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
4 ³ 5 ynma&;ESifh pD;yGm;a&;
ynma&;
202
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
203
OD;v#eftkyf
pD;yGm;a&;
205
OD;v#eftkyf
[lI ESpEf ikd if t H jzpf cJjG crf;aomtcg wEdik if jH zpfpOftcgu ydik q f ikd cf ahJ om pD;yGm;a&;vkyif ef;
rsm;ESihf ypPn;f [lor#ukd &H;k oH;k vufEydS pf ufrt S p tr#caJG 0cJ=h uouJo h @kd jynfaxmifpk
vlrsK;d ucsi/f u&if/ u,m;/ csi;f / &Sr;f / &ckid /f rGeEf iS hf jrefrmrsm;u ,if;od@k jynfaxmifpk
ykid af omvkyif ef;ESihf ypPn;f [lor#ukd &H;k oH;k vufEydS pf ufrt S p r#r#ww cJaG 0&rnfo h abm
&Sad =umif; vlrsK;d aygi;f pHk od&=dS u+yD; jzpfygonf?
xdk@jyif jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'yk'fr (96)-2
t& jynfe,f. tcGefawmfaiGwGifyg0ifrnfh tcGefxGufyif&if;rsm;udk ,if;zGJ@pnf;yHk
pwkwZˆ ,m;wGif az: jyxm;ygonf? ,if;od@k pwkwZˆ ,m;wGif raz: jyaomyk'rf (19)
yg jyXmef;csuf tygt0if tcGex f u G yf if&if; [lor#onf jynfaxmifp. k tcGeaf wmfwiG f
yg0if &rnf[k qdx k m;ygonf?
,if; pwkwZˆ ,m;wGif jynfe,frsm;twGuf owfrw S af om tcGex f uG yf if&if;
rsm;teuf ajrmufrsm;pGmaom tcGex f uG yf if&if;rsm;onf pm&Guaf y: Y az: jyjcif;rsm;
omjzpfI vufawG@aumufcHIr&aom vkyfief;qdkif&majrmufrsm;pGm &Sdonfudkod&Sd
&ygonf? od@k jzpfI jynfe,frsm;tm;vH;k onf rdrw d @kd twGuf owfrw S af y;aom tcGef
xGuyf if&if;rsm;rS &&Sad omtcGerf sm;onf jynfe,f. vkyif ef;rsm;Xmersm;ESihf wd;k wuf
zGH@+zdK;r_twGuf &if;ESD;jr‡KyfESHr_twGuf vHkavmufr_r&SdcJhay? xdk@a=umifh jynfaxmifpk
zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'yk'fr (96) c|if;csufygjyXmef;csuft& jynfaxmifpk.
axmufyHr_ b¾maiGukdom tm;udk;tm;xm;jyK+yD; jynfe,ftwGif;pD;yGm;a&;zGH@+zdK;r_
&if;ES;D jr‡KyfErHS t_ wGuf jynfe,fvyk if ef; tppt&m&mudk aqmif&u G cf yhJ gonf?
odk@aomf jrefrmjynfru jynfaxmifpkA[kdtpdk;&. tcsKyftjcmtm%mudk
xde;f Edik I f csKyfuikd rf a_ =umifh jynfaxmifpb k ¾maiGudk pDrcH ef@c&JG mwGif jynfe,frsm; tyg
0if pDrcH iG hf r&ouJo h @kd jzpfaecJyh gonf? xk@d a=umifh jynfaxmifpb k ¾maiGrS cGaJ 0ay;
aom b¾maiGbwf*surf sm;onf jynfe,frsm;taejzifh rdrw d @kd &oif&h xdu k af om cHpm;
cGihf b¾maiGudk ukw d m (Quota) oabmjzifh &xdu k af omfvnf; jrefrmjynfruomv#if
rdryd idk af om b¾maiGxu J apwemtav#muf axmufyo hH nfo h abm a&mufvmcJh
ygonf? xk@d a=umifh Tae&mrStp r&oifrh &xdu k f rcHpm;vku d b f EJ iS hf jrefrmjynfr tdr&f iS f
oabmjzifh apwemtvku d f ay;urf;pGe@f }uJykH oabm0ifvm+yD; jynfe,fvrl sK;d pkrsm;u
apwemt&om vufa0cH&onfhb0a&mufvmojzifh jrefrmjynfr. vuf0g;}uD;
tkyjf cif;udk cHc&hJ ygonf?
206
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
208
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
=unf;wyf
212
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
ordkif;tusOf;csKyf
215
OD;v#eftkyf
rdrw d @kd csi;f trsK;d om;aoG;csi;f / om;csi;f tkypf w k ckEiS w hf ck pd;k ydik t
f m%mvkrr_ sm;
a=umifh wdu k af &;cdu k af &;rsm;aom tcsed t f cg&cdS I hJ ppfa&;ppf&mwGif cHEikd &f nfEiS hf u|r;f
usifr_ &&Sd+yD; jyify&efolrsm; usL;ausmfEdkifcJhr_ r&Sdojzifh +Adwdo#e,fcsJ@orm;rsm;u
rdrw d @kd ajrod@k a&mufrvmrD u|Eyfk w f @kd . &Snv f sm;aomordik ;f wav#mufwiG f jrefrmvlrsK;d
rsm;ujzpfap tjcm;vlrsK;d rsm;ujzpfap csi;f trsK;d om; w&yfv;kH tay: =oZmv$r;f rd;k
tkypf ;kd cJo h nf[k r&Sad =umif; taxmuftxm;ajrmufrsm;pGm &Sad eygonf?
+Adwo d #e,fcsŒJ orm;rsm;onf tdE, dN jynfrS at'D 16-17 &mpkrS pwife,fcs@J
vm+yD; jrefrmjynfukd 1885 ckEpS w f iG f odr;f ydu k cf yhJ gonf? od@k aomf csi;f trsK;d om;rsm;rSm
,if;wcsed w f av#muf rdrw d @kd zmomrdrw d @kd u, kd rhf if;ud, k chf si;f ESihf tkycf sKyfvsuyf if &Sad ecJh
ygonf?
+Adwdo#e,fcsJ@orm;rsm;u tdENd,jynfESifh jrefrmjynfukdodrf;ydkuf&mwGif
csi;f jynf wpdww f a'ojzpfaoma'orsm; tygt0if tdE, dN jynfY‚if;/ jrefrmjynfY‚if;
odr;f ydu k &f mwGif yg0ifcahJ vonf? t*Fvyd ef ,fcsŒJ orm;rsm;u ,if;od@k csi;f jynf tpdwf
tydkif;tcsKd@ odrf;ydkufygoGm;jcif;udk csif;trsKd;om;rsm;onf rcHr&yfEdkifjzpfI +Adwdo#
tdENd,jynfESifh +Adwdo#jrefrmjynfe,fpyfrsm;odk@ rdrdwdk@e,fy,frsm; jyefodrf;&ef oGm;
a&muf wdu k cf u kd cf &hJ ygonf? od@k jzpfaoma=umifh t*Fvyd ef ,fcs@J orm;rsm;onf tdE, dN
jynfbufrS ppfa=umif;wa=umif;/ jrefrmjynfbufrS ppfa=umif;wa=umif; [lI
ppfa=umif;ESpaf =umif; csum/ csi;f jynfukd 1848 ckEpS f avmufwiG f tdE, dN jynftmoH
jynfe,fbufrpS I vma&mufwu kd cf u
kd +f yD; txufjrefrmjynfukd odr;f ydu k +f yD;/ r=umrD
yif 1889 ck jrefrmjynfbufrSvnf; qufvuf+yD; csif;jynfudkvma&muf 0ifwdkuf
cdkufcJhygonf?
csi;f trsK;d om;rsm;onf ,if;od@k +Adwo d #e,fcs@J orm;rsm; usL;ausm0f ifa&muf
vm&jcif;ukd toufay;I tjyif;txef rdrw d @kd e,fy,fEiS v hf rl sK;d udk &J&ifah jymufajrmuf
pGm ckcu H muG,cf ahJ =umif; e,fcsŒJ t*Fvyd rf sm;ud, k w f ikd uf a&;om;az: jyrSww f rf;wif
cJha=umif; awG@&SdcJh&ygonf? csif;trsKd;om;u t*Fvdyfrsm;tm; ckcHwdkufcdkufjcif;
jyif;xefro _ nf csi;f / +Adwo d #ppfyYJG +Adwo d # Adv k cf sKyfa*sm0h KSd uf (George White) tm;
cs;D ajr‡mufaom +Adwo d #xyd w f ef;ol&aJ umif;wHqyd f (Victoria Cross) udk axmuf
xm; jcif;tm;jzifh od&EdS ikd yf gonf? ,if;od@k cck rH _ jyif;xefjcif;a=umifh +Adwo d #e,fcsŒJ orm;
rsm;onf rE aW v;eef;awmfukd nwGi;f csi;f odr;f ydu k yf EkH iS hf rodr;f Edik b f J ESpaf ygi;f rsm;pGm
tcsed , f +l yD; 1892 ckEpS t f wGi;f rS csi;f jynfa'orsm;udk pd;k rd;k tkycf sKyfEikd v f mcJyh gonf?
216
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
t*Fvyd ef ,fcsŒJ orm;rsm;onf csi;f jynfukd ,if;od@k ord ;f ydu k &f mY omreford ;f
ydu
k f tkycf sKyfjcif;r[kwb f J tdE, dN jynfbuf ppfa=umif;rS odr;f ydu k af om csi;f jynfwjcrf;
udk tdENd,jynftpdk;&vufatmufcHxm;+yD; jrefrmjynfppfa=umif;rS odrf;ydkufaom
csi;f jynf wjcrf;udk jrefrmjynf+Adwo d #tpd;k & vufatmufct H jzpf xm;&Scd ahJ vonf?
1937 ckEpS w f iG f tdE, dN jynfEiS hf jrefrmjynfukd +Adwo d #e,fcs@J bk&ifcEH pS yf g;.
tkycf sKyfrt _ jzpf ESpjf ynftjzpf cGjJ crf;aomtcg csi;f jynfonfvnf; qufvuf+yD; ESpjf crf;
uGcJ yhJ gonf? 1947 ckEpS Ef iS hf 1948 ckEpS rf sm;wGif tdE, dN jynfEiS hf jrefrmjynfvw G vf yfa&;
&csdefwGifvnf; csif;jynfonf ESpfjcrf;uGJvsuf &SdaecJhygonf? ,cktcg csif;jynfudk
tjynfjynf qdik &f me,ferd w d uf ESpjf crf;cGjJ cm;+yD;jzpfI rnfonft h cgwiG rf S rjyKjyifawmh
aom tajctaeodk@a&mufcJh+yD;oavmufjzpfaeygonf? csif;trsKd;om;wcsKd@onf
“tdE, dN tpd;k &ESihf Armjynftpd;k &wd@k u e,fcs@J t*Fvyd w f @kd . csi;f jynfe,fEpS jf crf; cJjG cif;
udkvkdufvH+yD; tdENd,jrefrme,fpyfwGif r=umrDu (1967) e,fedrdwfrSwfwdkifrsm;
wnfaqmuf&mwGif urBmhtptcsdefrSpI u|efawmfwdk@ aexdkif&mydkifqdkifcJhonfh
e,fajrudk csif;trsKd;om;rsm;. qENcH,ljcif;vnf; wpHkw&mr&SdcJhbJ ukvm;ESifh
Armrsm;u rnfonfeh nf;vrf;jzifh cGjJ cm;owfrw S cf iG hf &So
d avm” [kajym=uygonf?
t*Fvyd ef ,fcs@J orm;rsm;u 1892 ckEpS w f iG f csi;f jynfuo kd rd ;f ydu
k +f yD;jzpfaomf
vnf; jynfov l x
l t k csK@d onf e,fcs@J t*Fvyd rf sm;tm; 1904 ckEpS rf S 1918 ckEpS t f xd
jyefvnf awmfveS yf ek u f efcyhJ gonf?
1942 ckEpS Ef iS hf 1944 ckEpS rf sm;wGif *syefzufqpfrsm; csi;f jynfuv kd ma&muf
odr;f ydu k cf sed Yf vnf; *syefrsm;. =urf;=uKwfrr_ S csi;f jynfov l xl t k m; ckcEH ikd &f eftwGuf
Chin Defence Army twdak umufjzifh C.D.A csi;f trsK;d om;umuG,af &;wyfukd
zG@J pnf;+yD; e,fcs@J usL;ausmrf _ umuG,af &;vkyif ef;udk aqmif&u G cf =hJ uygonf?
Tod@k v#if jrefrmjynfEiS hf tjcm;a'orsm;wGiv f nf; t*Fvyd ef ,fcsŒJ qef@usif
a&; *syefzufqpf qef@usiaf &;ponfrsm; rsm;jym;vmcJrh a_ =umifh ,ae@ jynfaxmifpjk ref
rmEdik if t H wGi;f yg0ifaom vlrsK;d aygi;f pH. k awmfveS rf u _ kd rcHEikd af wmhaom e,fcs@J t*Fvyd f
rsm;onf ,if;vlrsK;d aygi;f pHw k @kd tm; vGwv f yfa&;ay;&ef pOf;pm;vmcJ&h jcif; jzpfygonf?
'kw, d urBmppf+yD; tdE, dN jynfEiS hf jrefrmjynfonf ,if;od@k vGwv f yfa&;&rnfh
tcsed w f iG f jrefrmjynfukd oGwo f iG ;f jcif;cHc&hJ aom csi;f jynfwjcrf;onf ,if;Edik if rH sm;&Sd
tjcm;wdik ;f &if;om; vlrsK;d rsm;uJo h @kd jrefrmjynfrESihf yl;aygi;f a&; (od@k ) oD;jcm;aea&;
udk rdrw d @kd zmomrdrw d @kd qH;k jzwfyikd cf iG &hf adS =umif; atmifqef;-tufwvD pmcsKyfwiG f az: jy
yg&SdcJhygonf?
217
OD;v#eftkyf
»»»»»»»»»»»»»»»»
218
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
4 ³ 8 zG@J pnf;yHt
k ajccHOya'jyifqifa&;
6? txufygtyd'k f (5) t& ,if;od@k z@JG pnf;aom Oya'jyKv$waf wmf/ Edik if aH wmf
orRw/ 0ef}uD;csKyfESifh 0ef}uD;rsm;tzGJ@odk@ awmfvSefa&;aumifpDu EdkifiH.
tcsKyftjcmtm%mtm;vHk;udk v$Jtyf&rnf? 1947 ck zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk
tajccHOya'yg jyXmef;csuOf ya'jyKv$waf wmf/ Edik if aH wmforRw/ 0ef}uD;csKyfEiS hf
0ef}uD;rsm;. tm%m wm0ef0wW&m; tcGifhta&;tm;vHk;udk =um;jzwf
trsK;d om;tpd;k & tjzpf usio hf ;kH &rnf?
221
OD;v#eftkyf
***************
222
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
vlenf;pk vlrsK;d rsm;. bmom pum;/ ,Ofaus;r_rsm; aysmufu, G +f yD; vlO;D a&rsm;aom
vlrsK;d pk }uD;pd;k v$r;f rd;k a&;0g' ay:aygu&f ef tE &W m,f &S=d uygonf? od@k jzpfI vlrsK;d aygi;f pHk
jzifh zG@J pnf;xm;aom jynfaxmifpjk refrmEdik if w H iG f ,lepfx&D rl usio hf ;kH cJjh cif;jzifh jynf
axmifpjk refrmEdik if w H iG f vlenf;pkvrl sK;d rsm;twGuf rdrt d jrwfwEd;k xm;aom bmom/
pum;/ ,Ofaus;r_EiS hf vlrsK;d wnfwhH cdik +f rJa&;twGuf tE &W m,fjyKygonf?
xd@k jyif jynfaxmifpjk refrmEdik if o H nf e,fajrobm0tm;jzifh awmawmifxl
xyfaomEdik if jH zpfojzifh vrf;yef;qufo, G af &; tcuftcJajrmufrsm;pGm&S+d yD; A[kt d pd;k &
wzGJ@wnf;xm;&Sdjcif;jzifh wEdkifiHvHk; rEdkifreif; jzpfaeygonf? xdk@a=umifh vGwfvyf
a&;p&+yD; tESpf ESpq f ,ftwGi;f awmvufa'o ajrmufrsm;pGmwd@k wiG f zG@H +zdK; wd;k wufr_
r&Sod avmuf jzpfaecJ&h ygonf?
od@k jzpfI jrefrmEdik if wH ikd ;f &if;om; vlrsK;d aygi;f pHw
k @kd onf rdrw d @kd jrwfE;kd vSaom
xm0pOfo;D oef@&yfwnfEikd af &;ESihf wd;k wufz@HG +zdK;a&;twGuf jynfaxmifpjk refrmEdik if . H
tcsKyftjcmtm%mudk wjynfv;kH jyef@EŒHS apEdik pf rG ;f aom zuf'&,fvf rl Edik if zH @JG pnf;jcif;rS
ty tjcm;rnfonfh rl pepfr# r&SEd ikd af wmhacs? od@k jzpfaoma=umifh jynfaxmifpk jrefrm
EdkifiH zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'onf zuf'&,fvfrljzifh a&;qGJjyXmef;rSomv#if
vlrsKd;aygif;pHkzGH@+zdK;+yD; aoG;pnf;nD!Gwf om,m0ajymonfh jynfaxmifpkEdkifiH jzpfEdkif
rnf[k tcdik t f rm,H=k unfygonf?
Tod@k zuf'&,fvrf jl zifh Edik if zH @JG pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'udk a&;qGjJ yXmef;
&mY Oya'jyKXme/ tkycf sKyfa&;XmeESihf w&m;pD&ifa&;Xmersm;wGif jynfaxmifpt k zG@J 0if
jynfe,ftrsKd;om;tm;vHk;rS OD;a&nDr#aom udk,fpm;vS,ftrwfESifh tr_xrf;
t&mxrf; yg0ifEikd rf o S mv#if jynfaxmifpjk refrmEdik if H wdik ;f &if;om; vlrsK;d taygi;f wd@k onf
EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;ESifh vlr_a&;tcGifhta&;rsm;udk wef;wlnDr#pGm&&SdEdkif=u+yD; jynf
axmifpkjrefrmEdkifiH. wnfwHhcdkif+rJa&; tmrcHcsuf&&Sdrnf[k tav;teuf,Hk=unf
tyfygonf? od@k ro S mv#if &Sr;f wusy/f Arm wusy/f csi;f wusy/f ucsif wusyf pojzifh
r#r#ww jynfaxmifp. k tusK;d pD;yGm;udk pHpm;cHpm;Edik rf nf jzpfayonf?
xdk@a=umifh jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya' topf
a&;qGjJ yXmef;&onft h cg atmufygjyXmef;csurf sm;udk yg0ifxnfo h iG ;f ap&ef wifjytyf
ygonf?
224
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
225
OD;v#eftkyf
Oya'jyKXme
tkyfcsKyfa&;Xme
226
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
227
OD;v#eftkyf
w&m;pD&ifa&;
rlvtcGifhta&;rsm;
30? jynfov l x l .
k rlvtcGit hf a&;rsm;onf ,cifz@JG pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'
a[mif;. vd&k if;jyXmef;csut f ay:rlwnfIjyKjyifoifv h #if jyKjyifjyXmef;&rnf?
31? rlvtcGit hf a&;epfemqH;k &_;H r_ r&Sad p&efumuG,rf _ (Remedy)rsm; onfvnf;
,cifz@JG pnf;tkycf sKyfykH tajccHOya'ygjyXmef;csuf tay: rlwnfI jyKjyifoifh
onfrsm; jyKjyifjyXmef;&rnf?
EdkifiHom;jzpfjcif;
229
OD;v#eftkyf
***************
230
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
aemufqufwJG
1331 ck e,kev
f qef; (5)&uf
1969 ck arv (20)&ufae@
Adv
k rf LS ;}uD; oef;pdef
qufo, G af &; t&m&Sd
jynfwiG ;f nD!w G af &; t}uHay;tzG@J
trSwf (16)0if'gr, D mvrf; &efuek +f rdK@
231
OD;v#eftkyf
xdo
k @kd jynfrESihf csi;f 0daoowdik ;f tkycf sKyfa&;wGif rnfonfb h ufuv kd v
kd m;ol
ESihf rvdv
k m;olrsm;udk rJcI JG aus;&Gmwdu k ef ,fo}l uD;rsm;ESihf apmfbmG ;}uD;rsm; tygt0if
rJc=JG u&m csi;f 0daoowdik ;f ESihf yl;aygi;f tkycf sKyf&ef uef@uuG o f rl &Sd oabmwl qH;k jzwf
cJh=uygonf?
(2) 1947 ck azaz:0g&v D (12) &uf yifvu kH eG zf &ifw h iG f cE ;DW c&dik rf S OD;&myGe;f acgi;f
aqmifaom cE ;DW csi;f em*c&dik f ud, k pf m;vS,v f nf; (6) OD;a&G;cs,I f oGm;a&muf=uonfh
teuf xkyd ifvu kH eG zf &ifwh iG f Adv
k cf sKyfatmifqef;u “cifAsm;wd@k cE ;DW csi;f em*c&dik o f nf
csif;0daoowdkif;tkyfcsKyfa&;wGif yg0ifrnfvm; (odk@) jynfrtkyfcsKyfa&;Y yg0ifrnf
vm;”[k ar;cJyh gonf? xdt k cg ud, k pf m;vS,f (6) OD;teuf (4) OD;u csi;f 0daoowdik ;f ESihf
yl;aygif;&efvdkvm;a=umif; wifjyI usef (2) OD;url jynfrtkyfcsKyfa&;wGif yg0if&ef
wifjy=uygonf?
xd@k a=umifh Adv k cf sKyfatmifqef;u u|Eykf w f @kd jrefrmjynfvw G v f yfa&; a=unm&ef
&ufvydik ;f om vdak wmhonf? jynfrESihf awmifwef;a'orsm;onf nD&if;tpfukd uJo h @kd
cspfcspfcifcif&if;ESD;pGmjzifh jrefrmvGwfvyfa&;twGuf }udK;yrf;vmonfhtavsmuf
pnf;pnf;vHk;vHk; atmifjrifatmif aqmif&GufoGm;&rnfhta=umif; vGwfvyfa&;
a=unm+yD;aemuf cE ;DW em*c&dik t f m; csi;f 0daoowdik ;f ESihf yl;aygi;f vdv k #if em*csi;f vlx. k
qENuakd vhvm+yD; owfrw S af y;ygrnf[k *wday;cJyh gonf?od@k &mwGif Adv k cf sKyfatmifqef;
onf OD;apmvufcsujf zifh vGwv f yfa&; ra=unm&ao;cif usq;kH oGm;cJ&h onf? od@k t
wGuf u|Eyfk w f @kd awmifwef;a'orsm;onf a=uuG0J rf;enf;cJ=h u&ygonf? ,if;od@k usq;kH
oGm;+yD;aemuf 0ef}uD;csKyfO;D Ekacgi;f aqmifI vGwv f yfa&;a=unm+yD; wdik ;f jynfukd tkycf sKyf
cJah omfvnf; Adv k cf sKyfraocif uwday;oGm;cJah om cE ;DW csi;f em*c&dik Ef iS hf csi;f 0d aoowdik ;f
yl;aygi;f tkycf sKyfa&;udk ta&;,laqmif &Guaf y;jcif;r&Sad wmhbJ cE ;DW csi;f em*c&dik t f m;
ppfuikd ;f wdik ;f tjzpf owfrw S I f jynfr tkycf sKyfa&;wGif yg0ifapcJyh gonf?
rd;k acwfwiG f jynfrEdik if aH &;acgi;f aqmif olw@kd tm; wpwp t,H=k unf enf;yg;vmcJ=h u
ygonf? od@k jzpf&m jrefrmjynf vGwv f yfa&;&&S+d yD;aemuf em*awmifwef;c&kid f tkycf sKyfa&;
t&m&Srd sm;onf em*c&dik rf S &Sr;f trsK;d om;t&m&Srd sm;om jzpfvm=uygonf? xk@d a=umifh
em*c&dik . f tkycf sKyfrw _ iG f Edik if aH wmftpd;k &u aumif;pGm avhvmoH;k oyfjcif; r&Srd a_ =umifh
awmifwef;a'orsm;wGif zdEydS rf u _ okd mcHc&hJ ygonf? xk@d a=umifh 1947 ckEpS f em*c&dik f
ta&;ydkif rpPwmr*~eufESifh uGefz&ifhwGif awmifwef;om;rsm;u qHk;jzwfcJhonfhrlukd
qufvufwu kd yf 0JG if&m 1954 ckEpS rf S 1957 ckEpS f xyfrH v_y&f mS ; vmcJjh yefygonf? em*c&dik f
Edik if aH &;acgi;f aqmif (4) OD;onf &efuek o f @kd apv$w+f yD; csi;f a&;&m0ef}uD; OD;Zm&Jv#EH iS hf
awG@qHkaqG;aEG; cJh=uygonf? xkd@jyif EdkifiHawmf0ef}uD;csKyf OD;EkESifhvnf;awG@cGifhjyK&ef
t}udr}f udrcf iG ahf wmif;aomfvnf; r&cJah y? xd@k a=umifh jynfrtpd;k &onf em*jynfol
rsm;tm; pdw0f ifpm;jcif;r&S[ d k awmifwef;a'oacgi;f aqmifrsm;u ,lqvsuf pdw"f gwf
rsm; usqif;oGm;cJ=h u&ygonf?
1962 ckEpS f rwfv (2) &ufae@ awmfveS af &;tpd;k &u wdik ;f jynftm%mudk
xde;f odr;f vduk +f yD;aemuf awmifay:a'o&Sd em*csi;f jynfow l @kd EiS hf awmfveS af &;tpd;k &
wd@k tay:wGif txifvrJG mS ;apatmif ajrjyef@a'o&Sd &Sr;f trsK;d om;Edik if aH &;orm; rsm;u
aoG;xdk;r_trsKd;rsKd; zefwD;ay;cJhr_a=umifh 1963 ckESpfrSpI awmifay:a'o&Sd csif;em*
vli,frsm;onf awmcdo k mG ;=uygonf? ,cktcsed f jrefrmjynf&dS csi;f em*vli,frsm;
onf tdE, dN rDZ;kd em*olyek rf sm;ESihf qufo,
G u
f m yDuif;wGif ppfoifwef;rsm;wufa&muf
oif=um;ae=uonf[k =um;od&ygonf?
c&dik f [k rac:bJ cE ;DW csi;f c&dik f [k ac:a0:cJ=h uygonf? od@k jzpfum 1944-45 ckEpS rf sm;wGif
csif;0daoowdkif;Y ArmhvGwfvyfa&;twGuf zvrf; (wD;wdef) rif;wyf rsm;wGif
t*Fvdyftpdk;&tvdkr&Sd [laom qef@usifqENjyaepOf0,f ,ckem*c&dkifudk csif;0dao
owdik ;f Y rqufpyf rqufo, G Ef ikd af tmif vlrsK;d wrsK;d tjzpfcjGJ cm;I jzpfomG ; Edik af p&efukd
&nf&, G cf sujf zifh t*Fvyd t f pd;k &u em*[laom ukvm;pum;t"dyg` ,u f kd aumuf,I l
wnfxiG v f u
kd jf cif;om jzpfygonf? ,ck vuf&edS m*c&dik Ef iS hf csi;f 0daoowdik ;f vlrsK;d a&;
tm;jzifh avhvm=unfyh gv#if atmufygtwdik ;f awG@jrif&ygrnf?
awmifykdif;em*
1? acgiq
f ,fxm'ku
d u
l ;D
2? wefceG ;f
3? yg&m
ajrmufydkif;em*
4? yHn k Kd
5? aqmfavmf
6? ua,mf
&? [Jr(DS vf) paom trsK;d tEG,x f wJ iG f t}uD;qH;k trsK;d jzpfI userf sK;d EG,rf sm;rSm
wawmifEiS w hf awmif pum;jcif;rwlaom trsK;d aygi;f (32) rsK;d &S&d m txufygrsK;d EG,f
}uD; (7) rsKd;wdk@. bmompum;udkom toHk;jyK=uygonf? awmifydkif;em*e,fwGif
acgifq,fxm'kduluD; csif;bmompum;onf wD;wdef csif;0daoowkdif;pum;ESifh
rxl;jcm;bJ tenf;i,fom uGjJ ym;vsu&f ydS gonf?
ajrmufydkif;em*e,fwGif ua,mf em*bmompum;ESifh oDcsif;tqdktu
wGifvnf; zvrf; csif;awmifESifh rxl;jcm;bJwlnDvsuf&Sdygonf? ,if;odk@ csif;0dao
owdik ;f wGiv f nf; wawmifEiS w hf awmif pum;jcif;rwlaomfvnf; zvrf; csi;f bmom
pum;udk csi;f 0daoowdik ;f wGif trsm;roH;k rjzpf owfrw S If toH;k jyKouJo h @kd em*awmif
wef;c&dkifwGifvnf; trsm;oHk;aom bmompum;udk a&G;cs,fI txufazmfjyyg
rsK;d EG,}f uD; (7) rsK;d udk owfrwS , f I
l toH;k jyK=uygonf?
tqdyk g jrefrmjynftem*wf ta&;tcif;rsm;ESihf pyfvsO;f I em*awmifwef;
a'orsm;wGif em*csi;f vli,frsm;onf tdE, dN em*olyek rf sm;ESihf qufo, G +f yD; w&kwf
jynfo@kd vufeufuikd o f ifwef;rsm; oif,al e=uonfu‚kd if;/ rD;Zd;k em* olyek rf sm;onf
235
OD;v#eftkyf
em*awmifwef;c&dkif
rdwWLudk-
(1) OD;vGeyf rk /f
(2) OD;xyfvi_d ;f (oD&yd scH sD ) jynfwiG ;f nD!w
G af &; t}uaH y;tzG@J 0if odom&ef ay;yd@k ygonf?
***************
236
csi;f vli,frsm;t}uHay;csuf
237
'*kefwm&m. jynfaxmifpkrl
(odk@r[kwf)
atmufcsif;iSufaw;oH
'*kefwm&m
atmufcsi;f iSuaf w;oH
jynfaxmifpkrl
odk@r[kwf
atmufcsif;iSufaw;oH
'*kefwm&m
(u)
wreuf csi;f ausmif;om;rsm; u|eaf wmhx f vH m=uonf? wuUov kd af usmif;
om;rsm;jzpfa=umif; od&onf? olwdk@ csif;r*~Zif;twGuf jzpfonf? olwdk@ESifhtwl
,cifESpfu xkwfa0cJhaom csif;r*~Zif;ta[mif;rsm; ygvmI u|efawmfzwf&ef
vufaqmifay;onf?
u|eaf wmfonf r*~Zif;rsm;udk vSeaf vSm=unfrh o d nf? r*~Zif;wckv;kH . tzH;k
wGif eH&HuyfausmufpDyef;csD[efjzifh atmufcsif;iSufyHk azmfxm;onfudkawG@&onf?
“'g u|efawmfwdk@&J@ oauFwyg” [kausmif;om;wa,mufu &Sif;jyonf?
vlrsKd ;toD;oD;wGif trsKd ;om;oauFwrsm; &Sw d wf=uonf? owd&rdonf? t*Fvyd f
vlrsdK;u jcaoFh/ &k&Sm;vlrsdK;u vif;,kef/ avmvlrsdK;u qif/ jrefrmvlrsdK;u a'gif;/
rGev f rl sKd ;u [oFm/ &Sr;f vlrsKd ;u usm; ponfjzifh vlrsKd ;toD;oD;wGif trsKd ;om;trSwf
tom;rsm; &Sd=uonf?
csif;trsdK;om;rsm;uvnf; atmufcsif;iSufudk olwdk@. trsdK;om; trSwf
tom;tjzpf oabmxm;onfukd awG@&onf? vGwv f yfaom vlrsKd ;rsm; Edik if aH wmf
zJG@pnf;wnfaxmif=uaomtcg rdrdwdk@. trsdK;om; EdkifiHawmfwHqdyfrsm; a&G;aom
tcg trsdK;om;trSwftom;&kyfyHkrsm;udk xnfhoGif;wwf=uonf? trsdK;om;EdkifiH
awmf wckwGif trsdK;om;tvH/ trsdK;om;wHqdyf ponfwdk@&Sdp+rJ jzpfayonf?
u|efawmfu olwdk@tm; csif;vlrsdK;rsm;ta=umif; ar;jref;,if; rsufESmzHk;rS
atmufcsi;f iSuu f av;udk =unfv h u
dk o
f nf? olw@dk pmayESi/hf ,Ofaus;r_ta=umif;rsm;
ajym,if;u csi;f jynfta=umif;a&mufum jynfaxmifp. k t"dym` ,fta=umif;ajym
jzpf=uonf? u|efawmfu u|efawmfem;vnfod&Sdaom jynfaxmifpkoabmw&m;
ta=umif;udk ajymjyrdonf?
237
'*kew
f m&m
(c)
u|eaf wmf csi;f awmifukd ra&mufb;l yg? od@k aomf awmifc;kd rsm; a0r_id ;f aom/
awmifZvyfyef;rsm; qifoaom/ pdrf;aom/ jym!dk@aomjynf jzpfrnfxifygonf?
awmawmifxlxyfjrifhrm;ojzifh vlrsdK;EG,fpkrsm;jzifh a&m,Sufaeygvdrfhrnf?
csif;ausmif;om;rsm; vmaomtcg atmufcsif;iSufrsm;ta=umif; ar;
=unfhonf? atmufcsif;iSufonf opPm&Sdjcif;/ nD!Gwfpnf;vHk;jcif;/ at;csrf;jcif;
aw;oHudk oDqdkusL;&ifh ygapownf;?
('*k e f w m&m
m&m)
240
THE PANGLONG AGREEMENT, 1947
PANGLONG AGREEMENT
THEPANGLONGAGREEMENT, 1947
A conference having been held at Panglong, attended by certain Members of the
Executive Council of the Governor of Burma, all Saohpas and representative of the
Shan States, the Kachin Hills and the Chin Hills:
The Members of the conference, believing that freedom will be more speedily achieved
by the Shans, the Kachins and the Chins by their immediate co-operation with the
Interim Burmese Government:
241
PANGLONG AGREEMENT
7. Citizens of the Frontier Areas shall enjoy rights and privileges which are
regarded as fundamental in democratic countries.
(Signed) (Signed)
(Sao Shwe Thaike) (Zau Rip)
Saohaplong of Yawnghew State Myitkyina
(Signed) (Signed)
(Sao Hom Hpa) (Dinra Tang)
Saohpalong of North Hsenwi State Myitkyina
(Signed) (Signed)
(Sao Num) (Zau La)
Saohpalong of Laihka State Bhamo
(Signed) (Signed)
(Sao Sam Htun) (Zau Lawn)
Saohpalong of Mong Pawn State Bhamo
(Signed) (Signed)
(Sao Htun E) (Labang Grong)
Saohpalong of Hsamonghkam State Bhamo
242
PANGLONG AGREEMENT
Chin Committee
(Signed) (Signed)
(Mg Pyu) (Hlur Hmung)
Representative of Hsahtung Falam
Saohpalong (Hkun Pung)
(Signed) (Signed)
(U Tin E) (Thawng Za Khup)
Tiddim
(Signed) (Signed)
(U Htun Myint) (Kio Mang)
Haka
(Signed)
(Hkun Kya Bu)
(Signed)
(Hkun Saw)
(Signed)
(Sao Yape Hpa)
(Signed)
(Hkun Htee)
***************
243