ELEMENTI GRAE

DRVETA
ANATOMIJA DRVETA,
PROF. DR. SAFET GURDA,
UMARSKI FAKULTET,
OKTOBAR 2011.

RADILA: OHRAN AZRA

Elementi grae drveta

elija- osnovni elemenat grae drveta,

razlikuju se po obliku, veliini, vrsti,

sadraju, rasporedu i funkciji.
Popreni presjek drveta: iva i mrtva kora,
kambij, bjeljika, sr, srika.
Drvo- heterogeni
materijal

Tipovi elemenata grae drveta

Drvo etinara :

traheide i parenhim.
Drvo liara :
traheje, traheide,
vlaknaste traheide,
vlakanca i parenhim,
te razne
modifikacije.

Maceracija
Maceracija- hemijski postupak razlaganja drveta na

elemente grae.
Ranije su se koristili razni hemijski agensi, ali danas
se maceracija vri pomou koncentrovane siretne
kiseline i 30% vodikovog superokisa. Omjer 1:1.
A i B vlakanca,
C provodni
elementi s jaicama

Traheide
Traheide- osnovni

elemenat grae
drveta etinara,
osnova za
filogenetski razvitak
ostalih provodnih
elemenata.
Primarno provodni
elementi, ali
obavljaju i
mehaniku funkciju.

 Na ovoj slici je vidljiv popreni presjek traheide kod Pinus sp.

elektronskim mikroskopom.
S1, S2 i S3 predstavljaju slojeve sekundarnog elijskog zida, a Pr je
primarni elijski zid.

Aksijalne traheide etinara

produene elije,
klinoliko uiljene zavrne

membrane
dobra i srazmjerna kontaktna
povrina
membrane manje ili vie
zadebljale i jako lignificirane
Aksijalne traheide
Ostali elementi grae drv eta

Jaice traheida
Ograene , brojne
Razliitog oblika,

rasporeda i veliine
Na kontaktnim
mjestima sa
parenhimom- razni
oblici jednostavnih
ili slabo ograenih
jaica

Traheide ranog drveta

Relativno tanki elijski zidovi

irok lumen
Brojne krupne jaice
Popreni presjek etverougao,

petougao
Glavna uloga provoenje vode i
hranjivih materija

Traheide kasnog drveta

Debele elijske zidove

Uzak lumen
Malobrojne reducirane jaice s

produenim porusom
Popreni presjek- manje ili vie
slian pravougaoniku
Funkcija- primarno mehanika

Dimenzije traheida
Traheide etinara- veoma duge od 1 do 7 mm
Prosjena irina traheida- od 30 do 45 mikrometara

(Abies, Picea, Pinus)

Duina traheida je 75 do 200 puta vea od irine
U radijalnom smjeru- irina traheida zavisi od
poloaja elemenata unutar goda i od vrste drveta
Najire traheide: Sequoia, Taxodium i Larix
Najdue traheide: Thuja, Juniperus i Taxus
Krupnije traheide- razlika debljine membrana ranog i
kasnog drveta vea nehomogenija graa.

Traheide
Krasule- tamnije obojene linije, zone ili trake koje se

nalaze sa donje ili sa gornje strane jaica na radijalnim

membranama traheida etinara.
Trabekule- tapiaste izrasline membranske tvari koje
se proteu od jedne do druge tangentne membrane u
lumenima traheida etinara.
Traheide trakova- Imaju tipine, sitne, ograene,
okrugle jaice. Sprovode vodu i hranjive materije,
okomite su na aksijalne traheide.
Kratke traheide u nizu- ograene jaice i esto
opkoljavaju uzdune smolne kanale.

Snimak

elektronskim
mikroskopom
koji pokazuje
elije od kojih se
veina protee
longitudinalno,
ali neke i
horizontalno.
Velika upljina
(rc) je smolni
kanal. Veina
ovdje prikazanih
elija se zovu
longitudinalne
traheide.

JAICE
J a i c e neodebljala mjesta na elijskoj

membrani koja skue za vezu izmeu lumena

susjednih stanica.
Primarna jaina polja za vrijeme izgranje
sekundarne membrane
Razlikuju se po: grai, veliini, obliku, broju i
rasporedu
Par jaica- lee naspramno
i nadopunjuju se

Jednostavne jaice
Prilikom odebljanja elijske

membrane ostaju dvije

nasuprotne upljine koje
ostaju jednake irine po
cijeloj duini, a izmeu njih
ostaje neodebljala elijska
membrana.
Nalaze se na parenhimskim
elijama (jedinim ivim
elijama grae drveta).

Ograene jaice

Sa svake strane ovih tipova

jaica se uzdiu zadebljanja

koja su u obliku nadsvoenja
nad membranom.
Karakteristini su za traheje,
traheide, vlaknaste traheide,
tj. za mrtve provodne
elemente grae drveta.

Ograene jaice
Ograene jaice se sastoje iz

tri dijela: porus, torus i margo.

Porus- prvi dio jaine
membrane, manjeg je promjera
od torusa
Torus- srednji dio jaine
membrane, zadebljao u obliku
lee
Margo- nezadebljala opna
koja se nalazi oko torusa i
propusna je.

Popreni presjek jaine membrane

pokazuje spljoteni, okruglasti disk,
sainjen od niti, nalik trampolini.

Ograene jaice
Reducirane ograene jaice- jaice koje imaju

mehaniki elementi, vlaknaste traheide i traheide kasnog

drveta etinara.
Predstavljaju jaice bez torusa sa uskim leastim porusom
koji je produen i prelazi preko marga.
Zatvorene ograene jaice- kada se torus jaice prisloni
uz unutranju stranu jednog od nadsvoenja i zatvori porus.
Usljed toga se smanji propusnost jaice.

Graa jaica kod jasena

(Fraxinus sp.)

Ograene jaice
Par jaica ograena zatvorena jaice

nesimetrine grae gdje se jednostavne nalaze sa

parenhimske strane (ivi elementi), a ograene sa
trahealne strane (mrtvi elementi).
Slijepe jaice formiranje jaica samo sa jedne

strane dodirnih membrana dvaju elija.

Reducirane ograene jaice porus moe biti

ukljuen, produen i spojen.

 Porus, torus i margo.

Struktura jaica

je jedna od
ultrastrukturnih
znaajki zida
elija drvenastih
biljaka.