B GIO DC V O TO

TRNG I HC M TP H CH MINH
KHOA SAU I HC

\[
TIU LUN MN QUN TR S THAY

TI :

NHNG VN CT LI TRONG NGHIN

CU CA S I MI V CCH TN

Thy hng dn :
Nguyn Hu Lam
Trn Hng Hi
Nhm 1:
1. o Hng Anh
2. Trn Thi Bo.
3. Hunh Gia Xuyn.
4. Nguyn Thnh Sn

NHNG VN CT LI TRONG NGHIN CU CA S I MI

V CCH TN.
Quyn sch ny cha ng cc vn m cht l thuyt, ng trn gc phn
tch tng tiu ban ring bit v s dc thi gian vi qu trnh thay i v i mi mt
cch tri rng. Ging nh cc l thuyt khc, im quan trng nht khi nhn vo l s a
dng v tng v cc thnh phn ca vn ny. Nhng khi chng ta nhn li xa hn,
v chun mc v vn trung tm th vn ny l khu chnh ca chng ny.
Thng sut cun sch ba cu hi c bn c th hin chng nh sau:
T nhin ca s thay i l g?
Chng ta nghin cu s thay i v cch tn nh th no?
Vn chnh g ca l thuyt ct li cho s thay i v cch tn nn kt hp nh
th no?
Chng ny s cho nhiu cu tr li cho cc cu hi v cn nhc cc mi lin quan
ca chng n vic nghin cu tng lai trong s thai i v cch tn ca t chc. ng
thi cng bn n nhiu l thuyt trong quyn sch v s lin h ca chng n tng l
thuyt mt vi nhau thng qua s nhn bit v tr ca chng c lin quan n cc cu hi
trn nh th no.
Chng ny c c cu thng qua ba cu hi trn. V chng k tip s bn v
ba quan im v s t nhin ca thay i v cch tn ng thi cn nhc cc l thuyt c
lin h th no n vic tr li cc cu hi . Ba phng php tip cn n thay i v
cch tn s cho cc hng khc nhau gii quyt cc hin tng thc t ca s thay i
v cch tn. Sau chng ta chuyn n cc m hnh ca vic nghin cu s thay i v
cch tn. C ba phng php nghin cu l, nghin cu s khc bit, nghin cu quy
trnh, v nghin cu theo m hnh. Chng s cho ta cc kt qu v s thay i v cch
tn. Phng php din gii ca cc m hnh s cho chng ta cc c s l thuyt m chng
thc hin. Trong phn th ba ca cun sch chng ta s bn v cc kha cnh chnh yu
ca s thay i v cch tn ca cc t chc, v l thuyt cch tn, cc mc phn tch,
v thi im. Ba vn ny l tiu chun chung cho cc pht trin nghin cu trong lnh
vc ny. Chng ti m t cc su hng hin hnh v cc u im ca s thay i da
trn 3 mt ny v a ra cc xut v cc t tuyn c th trong tng lai cho s pht
trin. Trong chng cng cha ng cc l thuyt khc na m khng c nhc n
nhiu trong cc chng v sau.
S t nhin ca thay i l g?
Mt ngi c th tr li cu hi ny nh th no da trn l thuyt v s thay i
v cch tn ca t chc. Coi v tr ca s thay i cn mt l thuyt ni ln din mo ca
s thay i v cch tn v lm lch i s ch ca cc l thuyt hc. S thay i l
mt hin tng a dng m cc phng php u c gn gii hn chng. Nhng khi nhn
vo vi tng mt ca vn chng ta c th thy mt s cu tr li rt ni bt, nhng
y chng ti s tr li cu hi ny vi ba li gii p. Mi cu tr li s tp trung trn

tng kha cnh mt ca s thay i v cch tn. Trong khi khng c cu tr li no l

hon thin cho mi gc cnh ca s thay i c. Nhng nu tp trung chng li th chng
ta c th ch ra mt l thuyt cho s thay i v cch tn.
L thuyt ca s thay i chng li l thuyt thay i.
nh ngha ch yu ca s thay i v cch tn l m t vai tr ca con ngi
trong cc quy trnh. Theo Binniss (1966) c s vc tri trong cc l thuyt, tp trung
vo vn th no l s thay i ca t chc v tm ra cc nhn t ca s thay i, v l
thuyt thay i th cp n s thay i c th nh th no v bng cch no c th
qun l c chng trong t chc t ra rt hu ch. Cch cp ny ch ra vai tr
ca con ngi trong s thay i ca t chc trong iu kin tp trung vo vic c hay
khng c hoch nh v thay i bn bc bi Seo ti chng 4. Hoch nh s thay i
l mt s hnh thnh c ch v hoch nh s thay i c hiu qu nh th no trong l
thuyt s thay i. C mt quy cch thc hin hoch nh s thay i; thay i ci
thin hin trng v t n mt im m c trng thi n nh hn. Mt khc, s khng
hoch nh c th c hay khng nh hng bi nhn t con ngi. N c th lm cho t
chc c th t n mt trng thi tt hay xu. S tng phn gia hoch nh v khng
hoch nh s thay i tp trung vo s ch s suy gim trong vn dng dng, xy
dng hay iu khin, l thuyt ca hoch nh s thay i ch r phng hng thnh
cng v iu khin quy trnh ca s thai i. L thuyt v s khng hoch nh s thay
i, xt trn mt phng din no , cho thy rng thay i l lm suy gim lc cho
vic b m nh bi s thay i nhng khng cn thit phi c hoch nh hay qun l n.
Trong khi s hoch nh hay khng hoch nh s thay i c th c nhn t
gc ngc li. Th tht l hu ch khi chng ta cn nhc chng cng mt lc. Tt c s
hoch nh thay i xy ra trong mt quy trnh t nhin trong mi t chc. V d nh,
mt chin lc quy trnh hoch nh cho s thay i cho mt t chc xy ra trong mt t
chc s din ra do chnh vng i ca n v cng c lin quan n mt phn ca ca cc
t chc khc. S giao nhau ca ba quy trnh thay i , mt hoch nh v hai quy trnh
khng hoch nh, s to nn hnh th ca t chc v s hiu bit ca quy trnh thay i
xung quanh c th cho php nh qun tr a ra chin lc mt cch hiu qu hn.
Ngc li, khng hoch nh quy trnh thay i c th Khai ha thng qua s can thip
vo v lm chuyn theo hng hu ch hn. lm c vic ny, ngi lp kt hoch
phi lm theo thi quen tt cn thit, v trn s hiu bit ca anh ta mt quy trnh thay
i. Ngi hoch nh s dng s qu ngng ca quy trnh o t vn cn thit.
Tt c cc l thuyt v s thay i trong cun sch ny c nh gi cao, trong
c l thuyt ca McGrath v Tschans Nhm thch ng mm do ( chng th 3),
Baum v Raos l thuyt coevolutionary (chng 8), nhiu l thuyt khc ca cc hc
vin c Van de Ven v Hargrave bnh lun trong (chng 9), Lewin (chng 5) v
Hinings (chng 10), L thuyt v vn ha thay i c bnh lun bi Hatch (chng 7)
v Dooley bn v m hnh mm do (chng 12). Trong khi h bn lun v ra mt s
ngh cho cc l thuyt v thay i ca t chc, nhng cc l thuyt cha thc thit k
mt cch dc khot cc ngh trong s thay i. Nhng chng khc trong sch bn v
s thay i, nh woodman v Dewett trong tng s thay i (chng 2) v Seo trong
hoch nh s thay i ca t chc (chng 4). Drazin Logic ca t chc (chng 6). Bi

v l thuyt ca logic hc l l thuyt ca s thay i nhng cc nh qun tr v cc nh

hot ng trong s thay i cng xem logic l mc tiu hay mc ch ca s thay i
trong t chc.
L thuyt ca s thay i v cch tn trong t chc lm mt l thuyt khoa hc,
hn lm mt vn v thc hnh. Nh vy vn ny c s u in cho cc nh nghin
cu c th s dng nu h c th hiu c s thay i v pht trin. Nh vy cc nhn
t v quy trnh trong nghin cu s thay i c th c nhn thy r. Theo Pfeffer
(1982, p.37) a ra tng, Tha k nh ngha thuc v ngi qun tr l ci g? l
vn quan trng, ci g l bin thin, v i khi lm th no o s bin thin thay i
c th lm gim i cc nhn t gii thch v n li ni ca vn theo hng m chng
khng hu dng trong khoa hc. theo cch tip cn ny th hc thut thun ty c v c
hu dng.
Mt du vy, yu cu rng ri c th to ra c cc l thuyt m c th c lin
quan t nhiu n thc t. Quy trnh din t trong mi quan h rng v l thuyt v s
thay i. Rt kh kim sot hay t c mt cch nhanh chng. S ng v t chc
ring l v cc thnh vin th c rt t k n, miu t nh mt vt th c th ra gia
bin vi qu t kh nng m chng c th chng li. Mt s bi hc trong bi vit ny cho
vic to li hnh v hnh ng li i mt vi tnh trng thc t ny, nhng nhiu phn
ca bi vit theo mi lin h ca cc nh lm lut ca chnh ph v cc chin lc lu dy
cho cc nh qun tr. Nhng li khuyn rng cc nh qun tr v cc chuyn gia s thay
i phi nhn bit c s kh khng nh th no ca s thay i v cch tn c th
c qun l, nhng quy trnh thay i ny c th s din bin theo mt chiu hng m
khng c ch n. Gi tr m c th nhn thy y c l l vn ny nhng rt kh
c th tr nn hu ch cho cc nh qun tr nhn ra cch lm th no qun l c s
thay i trong cng ty. C mt vn cn thit quan trong trong vic tm ra cc mi lin
quan ca l thuyt trong thc t cho s thay i trong t chc. S thiu c s l thuyt c
th chuyn san cc dng thc hnh c th xy ra, Vic ny nhn mnh n nhiu nghin
cu gn y trong lnh vc kinh t v m c th xy ra cho t chc v dn c. Vic ny
c xu hng l cc ch trc tip xa ri vi cc nhn t m c th c qun l v xy
dng. L thuyt v ch ng hnh ng cho c nhn (chng 2), cho nhm (Chng 3),
v cho t chc (chng 4, 6, 9) c th cng cp cc thng tin d dng hn cho vic p
dng thc t.
Thay i gin on so snh vi s thay i lin tc:
Weick v Quinn (1999) m t s thay i trong iu kin nhip ca chng, nh nha
t trng t l, nhp iu, hay mu ca cng vic hay hnh ng (Random House
Dtionary, citied in weick v Quinn 1999, p.365). Da trn tempo, chng th khc nhau
vi on v vi s thay i lin tc. Thay i giai on c tng tng ging nh
khng thng xuyn, khng lin tc v c ch tm (p.365), trong khi th thay i
lin tc c tng tng nh l tip din, bin ha v tch ly (p.375). hai hnh thi
ny to ra s thay i c s lin i vi php n d khc nhau ca t ch, khung phn
tch khc, l thuyt v s can thip v vai tr thuc tnh c cc nhm t vn s thay i,
th hin trong bng 1.1. S khc bit gia thay i gin on v thay i lin tc l s
tng quan vi nhiu vn khc, bao gm s tng trng so vi s thay i quyt lit
(e.g, Tushaman et al. v Romannelli, 1985) s thay i lin tc so vi s thay i khng

lin tc (Meyer et al., 1993) v s thay i c kh nng so vi s thay i xa b thm

quyn ( Abernathy and Clark, 1985).
L thuyt trong cun sch ny bao gm:
- Hun luyn v thay i c lp sau cho tng trng hp thay i c th c
bn bc bi woodman v Dewett ( chng 2).
- L thuyt nhn mnh trng thi cn bng (c bn trong trong nhiu chng).
- L thuyt v lun l ca t chc ( chng 6).
- Cc l thuyt thi k u v sau ca hoch nh s thay i c bn bi Seo et
al. (chng 4).
- L thuyt la chn chin lc (Lewin et al, chng 5)
- S tin ha kinh t (chng 5).
- L thuyt ca Schein v thay i vn ha (chng 7).
- Hu ht cc quy lun hnh ng thu thp c bn bi Ven v Hargrave (chng
9).
- L thuyt ca Greenwood v s thay i trong lnh vc t chc ( chng 10).
L thuyt v s thay i lin tc bao gm:
- S tng tc gia c nhn v x hi n s thay i thnh phn (woodman v
Dewett chng 2).
- L thuyt v hc hi trong te chc c bn bi Seo (chng 4) v Lewin
(chng 5).
- L thuyt ngu nhin (chng 5).
- L thuyt mi quan h cng ng v dn s (Baum v Rao, chng 8).
- L thuyt ca Hatch v s thay i vn ha (chng 7).
- Thit k t chc v ngh thut truyn thng c bn bi Van de Ven v
Hargrave (chng 9).

Bng 1.1 So snh gia thay i gin on v thay i lin tc .

Tnh cht

Thay i gin on

Thay i lin tc

Php n d v t
chc.

T chc l thin v s khng mun

thay i v thay i l khng
thng xuyn, khng lin tc v
khng ch tm.
.
Thay i l xy ra mt cch thnh
thon hay c tnh phn k t trng
thi cn bng. Do bn ngoi tc
ng. C s khng thch hp cho
t chc cho vic thch ng vi mi
trng ca s thay i.

T chc l ni bt v t t
chc v thay i l bt bin,
bin chuyn v chng cht
mi.

Khung phn tch

Cc l thuyt lin
quan

Vin cnh: V m, khon cch,

ton cu.
Tm quan trng: dung trong thi
k ngn.
Khi nim quan trng: s tr tr,
cu trc su hay tng quan, khi
s, thay th, tnh gin on, cch
mng.

Vai tr ca tc nhn
s thay i.

Ch tm thay i: Hy b, thay
i, to lp li, thay i l qun
tnh, tuyn tnh, cp tin, v yu
cu s can thip t bn ngoi.
Ngun khi xng: Ngi to rat
hay i c tm thy im ca
n by trong t chc. Tc nhn
thay di thay i h thng o
lng, gin .

Thay i l m hnh ca s
bin ci v tn trong quy
trnh tin ha v thc hnh
x hi. n c gy ra bi
tnh khng n nh ca t
chc v yu cu hnh ng
i mt vi s thay bin i
hng ngy. C tnh tch ly
v rt a dng.
Vin cnh: Vi m, ng,
tnh a phng.
Tm quan trng: trong di
hn.
Khi nim quan trng: Hi
quy s nh hng ln nhau,
c tnh ty hng, s chuyn
dch v hc hi.
Khng phng hng ca
cc xu th hin hu, thay
i l vng lp, quy trnh
khng c kt thc, lun vn
ng v tn ti vnh cu.
thc ca ngi to dng
l ngi nhn dng s thay
i. Tc nhn thay di nhn
bit, to ra s ng ch ,
chuyn i v hc tp.

Ngun Weick and Quinn (1999).

Mt s l thuyt kt hp c hai lnh vc ca l thuyt thay i gin on v thay
i lin tc. Nhiu l thuyt pht trin c gii thiu thng sut quyn sch, tng qut
nhn mnh s thay i lin tc mc vi m ca h thng c x ca c nhn, nhng s
thay i thng da trn nn tn ca s khng lin tc. L thuyt h thng phc hp
thch ng ca McGrath v Tschan ca nhm cng c xy dng xung quanh hai vn
ca s thay i lin tc v gin on. Hn th na, mt s l thuyt c bn n trn

nh l thuyt ca Greenwood v s thay i ca t chc, kt hp gia s thay i lin

tc vi mc hnh ng thc tin c th dch chuyn quy trnh thng qua s khng lin
tc. Trong khi l thuyt tp trung vo khng lin tc, n c coi l quy trnh pha di
cu lin tc ca cc hnh ng cho vic xy dng ln cc b phn ca l thuyt.
Mt s l thuyt ri vo khu vc no gia hai thi c c bn n c
nt c bit khng cn thit. T s thay i gin on th d hiu hn cch nhn v m
hay phn tch trn din rng. Trong khi thay i lin tc th tt hn cho vic phn tch
da trn mc vi m hoc phn tch a phng. V chng khng h c s i lp v
hon ton c th dng v c trin vng s dng (chng 13). Hn th na, thc t cho
rng c mt s s thay i xy ra vi chng ta mt cch t t v hu ht khng th thy
r, nhng ngc li mt s khc th pht trin u ng bi mt s bc ngot gy
quan trng, tip tc cho minh chng s khng mu thun ca gin on v lin tc ca
thay i.
Bn ng lc c bn cho s thay i:
nh ngha th ba cho s thay i trn phng din c hc. Van de Ven v Poole
(1995) nh ngha bn l thuyt n gin lin quan gii thch cho quy trnh ca s thay
i v cch tn. Hnh 1.1 ch rng mi l thuyt l mt quy trnh ca s pht trin, m ra
mt chui khc nhau cho cc s kin thay i, v cho vic chi phi vi cc c ch khc
nhau c sinh ra hay cc ng lc.

M hnh vng i m t quy trnh ca thay i trong thc t nh mt quy trnh

thng qua quy trnh cn thit ca giai on hay thi k. Bi vit c bit v giai
on v thi k c t ra v quy nh bi t chc, bt u ca mt vng lp.
M hnh mc ch lun nhn vo s pht trin nh m vng lp ca cng thc
thnh cng, s thi hnh, s nh gi v s sa i ca hnh ng hay mc ch

da trn ci g c hc hi hay mong i bi thc th. Chui s kin ni bt ln

thng qua s xy dng x hi ca vn c hnh dung gia tng c nhn bn
trong thc th.
M hnh php bin chng ca mi lin h mu thun ca s pht trin gia cc
thc th tng giao ca cc lun i lp v cc phn va chm nhau v to
thnh s tng hp, tr nn lun cho chu trnh tip theo ca mt lot bin chng
khc. S i u v mu thun gia cc thc th to ra quy trnh bin chng ny.
M hnh tin ha ca s pht trin cha ng quy trnh c trng ca s bin i,
la chn, v s kin ca kh nng nh gia cc thc th trong tng th. Vng tin
trin ny c xy dng bi s tranh ua gia cc thc th hin hu trong tng
th.
Bn l thuyt c th c biu l thng qua hai hng. Ch s o lng s thai
i, cc cu hi v s thay i c trnh bi trong cc hnh ng ca tng thc th ring
bit hay a thc th? S tin ha v l thuyt bin chng vn hnh trn a thc th. Sc
mnh ca s tin ha c nh ngha trong vn chng nh hng cho tng th v
khng c ngha xa mc ca thc th n l. L thuyt bin chng i hi t nht
hai thc th a vo vai tr ca lun v phn . Mt khc, l thuyt vng i v l
thuyt mc ch lun vn hnh trn thc th n. Trong trng hp m hnh vng i, s
pht trin c gii thch nh phng trnh ca tim nng ni ti trong thc th. Trong
khi thc th mi trng v cc thc th khc c th t chng nh hnh mt cch ni ti,
chng ph thuc vo tim nng ni ti mt cch nghim khc. S thc y thc t cho s
pht trin n t bn trong thc th n, cho ton b quy trnh pht trin ca thc th. L
thuyt v cu cnh, cng vy, yu cu ch mc tiu ca mt thc th, s xy dng x hi,
gii thch cho s pht trin. L thuyt cu cnh c th vn hnh trong nhiu thnh vin
ca t chc hay mt nhm t chc khi c s thng nht gia cc c nhn cho php chng
c th hnh ng trong cc thc th t chc c lp. thuyt c hc tng qut ca bn quy
trnh l thuyt cng c nhiu im khc nhau theo chiu th hai theo cch quy trnh ca
s thay i c phi c tin nghim hay quy trnh c xy dng v ny sinh nh
mt quy trnh ca s thay i c m ra. Phng thc ra lnh ca knh thay i pht
trin ca thc th trong hng th cp, s bo dng v phng theo kinh in c s hnh
thnh ca chng trong cc nh ngha theo cch c th m c. Phng thc xy dng
ca s thay i sinh ra mt cch v tin l, trong s nghin cu qu kh thng khng
lin tc v khng th on trc c s khi u trong qu kh. ng lc ra lnh gi
ln mt quy trnh ca trng hp thay i vi mt chng trnh tin to dng hay mt
th tc hnh ng. ng lc xy dng, trong mt mt khc sn xut ra mt quy trnh
hnh ng mi m c th to ra cng thc nguyn bn ca cc thc th. L thuyt Vng
i v l thuyt s pht trin vn hnh trong theo phng thc ra lnh. Trong khi l
thuyt v cu cnh v l thuyt bin chng li vn hnh trong phng thc xy dng.
Hai chiu ca n v v cch thc ca s thay i nh ngha thuyt c hc sinh ra t
s vn ng v quy trnh. Chng khc nhau theo chiu hng, s ln ln ca thay i, s
c bn ca thay i v kh nng ph hy s thay i, nhng ci m c th phn loi s
thay i ca t chc da trn h qu v hu qu do chng gy ra. Mt mt u im ca
h thng hnh hc l c th phn bit tng dng lc ca quy trnh thay i trc khi
chng c kt lun l g.
Sn chung nht ca cc l thuyt cho nghin cu v s thay i v cch tn trong
cun sch ny l m hnh vng i, ci m phn nh tm quan trng trn cc m hnh

trong s pht trin v cch ngh v s pht trin v thay i. V d nh m hnh ca vng
i cha ng l thuyt v s pht trin nhm ( chng 3), m hnh tng hp (chng 9)
v m hnh x hi (chng 2). M hnh thuyt cu cnh, m c nhn mnh vai tr ca
ngi lnh o v cc t chc thai i nh vic xy dng s thay i vi cc thnh vin
ca t chc, cng l nhng ci chung. V d trong phn ny bao gm l thuy ca Schein
v s thay i x hi (chng 7), l thuyt v thit k t chc (chng 9) v l thuyt h
thng t t chc (chng 6 v 12). Pht trin ph bin trong hai thp k qua l l thuyt
tin ha, l m hnh cng sn v tp th (chng 8) c th hin. M hnh bin
chng khng c s dng nhiu. Trong quyn sch ny Seo din t trong chng 4
trn vic phn tch bin chng v m hnh bin chng trong l thuyt hnh ng thu thp
c bn trong chng 9 v l thuyt ca Hatch v s thay i x hi (chng 7 v 13).
Cc cng trnh nghin cu khc da trn m hnh bin chng trong gm Farjoun
(2002) v Smith v Berg (1987).
Hn th na, l thuyt v s thay i khng lun lun c xy dng ch trn mt
ng lc. Van de Ven v Poole (1995) cng bn rng s kt hp ca ba ng lc
to ra l thuyt v s thay i ngc li, cho thy s phc tp ca qu trnh thay i v
c s khc bit hon ton khi ta ch xt n ch mt ng lc duy nht tc ng cho s
thay i, nu chng ta cn nht n mt, hai, ba hay bn ng lc th c l s to ra mt
l thuyt khc v s thay i. C bng chng rng 16 s din gii ca s thay i ca t
chc l c th mt cch hp l v logic. C th thy trn bng 1.2 l tng t cho v
d v s nh hng ln nhau to hiu ng c bn ng lc la chn l thuyt hp l
trong vn qun tr.
Bn s la chn th nht miu t nh hng chnh ca s to ra nh hng c hc
di l thuyt: chng trnh ca l thuyt vng i, ban hnh c mc ch ca l thuyt
v thuyt cu cnh, s mu thun v s i u ca l thuyt bin chng, v s u tranh
sinh tn ca l thuyt tin ha. Cc l thuyt ng lc n ny to ra cc trng
hp khi ch mt ca bn ng lc c chn vn hnh.
Mi hai la chn cn li miu t nh hng ca s tng tc ca vn hnh ph
thuc ln nhau ca hai hay nhiu hn trong bn nhn t tc ng. La chn t 5 n 10
c gi l l thuyt ng lc i bi v chng miu t trng hp khi ch c hai trong
s bn nhn t c vn hnh v cho ra quy trnh thay i ca t chc. La chn t 11
n 14 miu t l thuyt ba ng lc, lc ba trong s bn nhn t c xt n s
vn hnh c tng tc cho s thay i ca t chc. La chn 15 l L thuyt bn ng
lc l trng hp phc tp nht khi tt c bn nhn t c a vo v tng tc
nhau cho ra mt tnh trng no . Cui cng, l la chn 16 miu t mt trng hp
khng c hiu lc, khi khng c bt c ng lc no c cho vo c nhn din. V d
nh cc vn c bn n do Vn de Ven v Poole (1995) v Poole (2000). Trong
chng 13. Poole v Van de Ven m rng khung nghin cu c cha ng s bin i
ca bn ng lc c bn.
Mt s l thuyt trong cun sch ny kt hp hai hi nhiu hn cc ng lc c bn.
Trong l thuyt ca Greenwood , l l thuyt ca s thay i t chc (chng 10).
Bng 1.2 : Nhng l thuyt ca thay i v pht trin t chc c th hp l
S tc ng ln nhau lm pht sinh nhng phng php
Vn ng

Vn ng c

Vn ng c

Vn ng

bt buc

tnh cht xy tnh cht xy

bt buc

bn trong

dng bn

dng gia

gia nhng

thc th :

trong thc

nhng thc

thc th : s

sp xy ra

t : c mc

th : mu

chn la c

chng trnh

ch ban

thun v

tnh cnh

hnh

nhng s

tranh

tng hp
1. Chu k sng (Cameron v
Whetten, 1983)
2. Thuyt cu cnh (March v Simon,
1958)
3. Php bin chng (Benson, 1977)
4. S tin ha (Hannan v Freeman,
1977)

Khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

Nhng l thuyt vn ng kp
5. L thuyt thit k h thng cp bc
(Clark, 1985)
6. Mu thun nhm (Simmel, 1908;
Coser, 1958)
7. Sinh thi hc cng ng (Astley,
1985)
8. Nhng m hnh thch ng vi s
chn la (Aldrich, 1979)
9. Nhng giai on pht trin v
khng hong ca t chc (Greiner,
1972)
10. Trng thi cn bng nhn mnh
ca t chc (Tushman v Romanelli,
1985)
Nhng l thuyt tam vn ng

11. S iu chnh ln nhau ca ngi

khng

12. ?

khng

13. ?

khng

khng

khng

khng

khng

khng

ng h (Lindblom, 1965)

14. Tm l x hi ca t chc
(Weick, 1979)
Nhng l thuyt t vn ng
15. Nhng qu trnh pht trin ca
nhn loi (Riegel, 1976)
16. ?Thng rc (Cohen, March, v
Olsen, 1972)

Ngun : phng theo Van de Ven v Poole (1995).

Thay i thuc v t chc (chng 10), mt m hnh chu k sng m t cp tin b v
mt v m ca s thay i, nhng s thay i c iu khin bi hnh ng thuc v
thuyt cu cnh bi nhng c nhn v nhng t chc. Chng 9 m t nhng l thuyt
ca s thay i thuc v t chc thng qua tp hp hnh ng lm thay i nhng t
chc m c da trn mu thun c tnh cht bin chng, m cn bc l thng qua
nhng giai on ca mt m hnh chu k sng. Mu thun bn trong nhng l thuyt ny
cp vi m l mt l thuyt cu cnh ca trung gian c nhn. Ti nhng cu gi
cui cng ny, nhng m hnh khc ca s thay i thng n cha nhng l thuyt da
trn mt m hnh n l. Mt cch lm xut hin nhng gi nh bn di nhng l
thuyt ca s thay i v s i mi l nhn din nhng vn ng khc m hot ng dc
theo nhng s kt hp t chc trong mt l thuyt.
Ba s khi nim ha v thay i gii thch nhng tc ng khc nhau ca hin tng v
cung cp mt cch hu ch sp xp nhng gi nh c bn ca nhng l thuyt thay
i v s i mi. Nhng cu tr li ca h cho cu hi Bn cht ca s thay i l g ?
b sung cho mt l thuyt khc. S khc bit ca Bennis tp trung s ch vo quyn
chn la ca nhn loi v vo s qun l thay i, Weick v Quinn tp trung vo c tnh
ca s thay i chnh bn thn n, v Van de Ven v Poole tp trung vo s thay i xy
ra nh th no. Nhng l thuyt ca Bennis v s thay i ni chung ph hp vi chu k
sng, s tin ha, v phm tr php bin chng, trong khi nhng l thuyt ca s ang

thay i c khuynh hng thuc v gc ca thuyt cu cnh. Hu ht nhng l thuyt

ca s thay i th tip tc pht trin khng ngng, trong khi nhng l thuyt ca s
ang thay i c khuynh hng chia ra tng giai on. Th nhng s ph hp l t r
rng, s tin ha v chu k sng vn ng c khuynh hng hot ng tip tc trong
nhng iu kin, trong khi php bin chng v nhng vn ng ca thuyt cu cnh th
chia ra tng giai on nhiu hn.
S thay i v s i mi ph hp tt vi loi nhng khi nim tranh ci cn thit m
ni chung khng ng vi nhng nh ngha c xut pht t. Cuc u tranh tr
li cho cu hi Bn cht ca s thay i l g ? l quan trng, tuy nhin, v n khuyn
khch chng ta lm vic vi cng cao nh ngha nn tng v s thay i l g v
lm sng t nhng s khc bit m to nn mt s khc bit dc theo thay i ca
nhng ging ng m thay i v s i mi din ra.
Nhiu s ging nhau c ni v cu hi th hai, Cch tip cn tt nht cho vic
nghin cu s thay i v s i mi l g ?
Nhng cch tip cn nghin cu s thay i v s i mi
Mohr (1982; Poole v nhng ngi khc., 2000) ln u tin phn bit phn bit nhng
cch tip cn v quy m thay i v nhng cch tip cn v tin trnh i vi nhng bi
nghin cu khoa hc x hi, v s khc bit kh thuyt phc trong nhng bi nghin cu
v t chc. Trong nhng iu kin ni chung, mt l thuyt v quy m thay i gii thch
s thay i di dng nhng mi quan h gia nhng bin c lp v nhng bin ph
thuc, trong khi mt l thuyt v tin trnh gii thch mt chui nhng s kin nh hng
nh th no n mt vi kt qu. Hai cch tip cn ny th nhng ch cho nhng khi
nim khc v s thay i v m ch phi c nhng tiu chun khc nh gi nghin
cu v s thay i v s i mi. Hnh v 1.2 cung cp mt bc tranh v s so snh gia
hai cch tip cn ny.
Mt l thuyt v quy m thay i tp trung vo nhng bin s m i din cho nhng tc
ng hoc nhng thuc tnh quan trng ca ti nghin cu. Nhng s gii thch a
n mt hnh thc ca nhng cu khng nh thuc v nguyn nhn hoc nhng m hnh
m bao gm nhng bin s ny (v d, X l nguyn nhn ca Y, m l nguyn nhn ca
Z), v mt mc tiu tim n ca nghin cu v quy m thay i l thit lp nhng iu
kin cn thit v c iu kin mang n mt kt qu. Nghin cu v quy m thay

i dng nhng bng thit k nghin cu phng vn iu tra v thc nghim v c t

trong m hnh tuyn tnh ni chung m gii thch cho hu ht nhng phng php thng
k ni chung, bao gm phn tch phng sai (ANOVA), hi quy, phn tch nhn t, v
m hnh cu trc cn bng. Mt tiu chun quan trng nh gi quy m thay i l
tnh khi qut ha ca chng, m lin quan n mt lot nhng trng hp, hin tng,
hoc nhng tnh hung s gii thch thuc v nguyn nhn vn dng.
Mt vi nhng loi nghin cu khc v s thay i v s i mi ca t chc di y
theo cch tip cn quy m thay i
1. C l hu ht nhng loi ph bin ca vic nghin cu quy m thay i gii quyt
thay i nh mt bin s nh l t l ca s i mi (Rogers, 1995), hoc chiu
su ca s thay i (Harrison 1970, cng nh Woodman v Dewett, chng 2).
Mc tiu ca nhng nghin cu ny gii thch v/hoc d on vic xy ra v
quy m ca s thay i hoc nhng tc ng ca s thay i n nhng bin s
khc. Nhng h phng php vn dng nhng nghin cu ny t phng th
nghim mt cch tng i khng phc tp (Mathieu v nhng ngi khc.,
2000) v phng vn iu tra (Morrison, 1993) thit k phc tp nhng chui thi
gian v nhng m hnh s kin lch s (Mayer v Tuma, 1990).
2. Mt vi nghin cu gii quyt thay i nh mt ng cnh cho nhng qu trnh
khc nhau thuc v nguyn nhn. Ho khng nghin cu s thay i thuc v bn
cht, nhng thay vo h xem thay i nh l mt khung m nhng hin
tng khc xy ra. i tng ca nhng nghin cu ny l pht trin v kim tra
nhng mi quan h nguyn nhn kt qu bn trong mt ng cnh ang thay i
hoc kim tra nhng l thuyt ca nhng phn ng n v c nhn thay i
nhng n v mt cp cao hn. Mt nghin cu ca nhng bnh vin t nhn
phn ng li s thay i nh th no trong thc t t chc lnh vc y khoa bi
Goodrich v Salancik (1996) l mt v d ca loi nghin cu ny.

L thuyt quy m thay i

Nhng thuc tnh :

Mi trng (x1)
Cng ngh (x2)
Qu trnh ra
quyt nh (x3)
Nhng ngun ti
nguyn (x4)

Chin
lc thay
i (Y)

L thuyt tin trnh

Chin
lc B

Chin
lc A
Nhng s kin
Nhng hot ng
Nhng chn la

Hnh v 1.2 : Hai cch tip cn gii thch chin lc thay i. Da trn Mohr (1982) v Langley (1999

3. Mt cch tip cn ph bin tng ln l nghin cu thay i nhng cp phc

tp ca phn tch (Dansereau v nhng ngi khc, 1999). Mt vi nghin cu
trong nhm ny tp trung vo nhng tc ng ca s thay i trong mt bin s
ti mt cp ca s phn tch n nhng bin s ti nhng cp khc v d,
nhng phong cah1 lnh o chuyn i nh th no nh hng n nhng n v
lm vic v to ra nhng tp hp trong nhng t chc lm vic ngoi gi (Avolio
v Bass, 1995). Nhng phng php thc hin phn tch a cp bao gm
m hnh tuyn tnh theo th bc, bn trong v gia phn tch, v phn tch s ph
thuc ln nhau (Kashy v nhng ngi khc., 1999; Klein v Koslowski, 2000).
Cch tip cn quy m s thay i hu ch trong vic nghin cu s thay i v nhng
tin trnh ca s i mi hai kha cnh quan trng. u tin, nhng l thuyt v quy
m thay i cung cp nhng hnh nh tt ca nhng phng php m iu khin mt
tin trnh, v nhng phng php nghin cu quy m thay i th rt thch hp cho
vic kim tra nhng gi thuyt lin quan n nhng phng php. Th hai, cch tip
cn quy m thay i hu ch cho nghin cu nhng tin trnh m hot ng mt cch
nhanh chng da vo thang o ca nhn loi, nh l trng hp ca nhiu c nhn
hoc cp nhm thay i nhng tin trnh (v d, x hi nhn din thng tin hoc s
thay i trong nhng cu trc thuc v nhn thc). Trong khi nhng loi ny m ra
nh mt cch tip cn tin trnh m t bn di, chng hot ng mt cch nhanh
chng n ni m chng c nghin cu rt hiu qu vi nhng phng php quy
m thay i m gi nh ng nht, mi quan h nhn qu trc tip.
Cch tip cn quy m thay i cng c nhng gii hn (Poole v nhng ngi khc.,
2000). N th kh khn nghin cu nhng hot ng hoc nhng bc m s thay
i v s i mi m ra s dng nhng phng php quy m thay i. Trong khi mt
vi h phng php nghin cu nhng qu trnh c vn dng trong nghin cu quy
m thay i (v d, Davison v nhng ngi khc., 1980; Davison v nhng ngi
khc., 1978; Poole v Roth 1989a, Poole v Roth 1989b), h yu cu nhng nh
nghin cu tch nhng bin s t d liu x l, m thc p h nghin cu qu trnh
ti mt phm vi (t nht). Nh mt kt qu, nhng cch tip cn quy m thay i gy
kh khn nghin cu nhng tc ng quan trng v s thay i xy ra nh th no.

ng sau ca hu ht nhng l thuyt v quy m thay i l mt cu chuyn da

trn qu trnh v nhng mi quan h gia nhng bin s m cho ra nhng l thuyt
mch lc. Tuy nhin, iu ny gy kh khn cho vic kim tra hoc nghin cu c
tnh cht k chuyn vi nhng cch tip cn quy m thay i.
Nhng phng php thit k ca nghin cu quy m thay i gi nh rng mi quan h
nhn qu trong h thng l c x ng n. iu ny ko theo (a) nguyn nhn s lu
thng t nhng n v ln hn n nhng n v nh hn, nhng khng ngc li (v d,
t chc nh hng n thnh vin ca chnh t chc , nhng hnh vi ca thnh vin
n l khng nh hng n t chc ) v (b) nhng nhn t gy ra nguyn nhn hot
ng ng nht bt cho nhau nhiu trng hp v xp x cng thang o v thi gian
(Abbott, 1988). Nhng gi nh ny dng nh khng gii hn mt cch c bit bn
trong mt khung quy m thay i, nhng chng loi tr nh hng ca mt vi nhn t
v nhng nh hng nhc n r rang trong mt tin trnh, bao gm nhng s kin then
cht, nhiu nhng nguyn nhn hot ng tht thng ti nhng phn khc nhau ca t
chc v ti nhng thi im khc nhau, nhng nguyn nhn hot ng bt cho nhau rt
ln ti nhng thang o thi gian khc nhau, v nhng chui s kin tri buc li vi nhau
trong mt kiu dng ngu nhin a n mt vi kt qu. Th d nh nhng ti v
lch s hoc l lch, nhng m hnh thuc cu trc khng cn bng. Nhng l thuyt v
tin trnh c gng kt hp cht ch nhng nhn t v nhng nh hng ny.
Tiu im chnh ca mt l thuyt tin trnh l mt chui nhng s kin m tri qua thi
gian a n mt vi kt qu. Nhng s gii thch trong nhng l thuyt tin trnh c
khuynh hng phc tp hn nhng s gii thch v quy m thay i ty thuc vo s
phc tp ca nhng s kin, s cn thit gii thch cho s lin quan gia nhng s
kin thuc v thi gian, nhng thang o thi gian khc nhau trong cng mt tin trnh, v
bn cht ng ca nhng tin trnh. Nhng s gii thch tin trnh c l bao gm (a) mt
s tnh ton ca mt s kin a n kt qu nh th no v nh hng n nhng s
kin theo sau th nh th no (v d, nhng s kin loi A c xc sut thnh cng l 0.7
bi nhng s kin loi B v xc sut thnh cng l 0.3 bi nhng s kin loi C); (b) mt
s gii thch ca m hnh tng qut m to ra nhng chui (v d., tin trnh pht trin ba
giai on A, B, v C), hoc (c) c hai ( trong trng s gii thch cp vi m v m
hnh tng qut c ni kt). Nhng l thuyt tin trnh kt hp cht ch vi mt vi loi

khc nhau ca nhng tc ng trong s gii thch ca chng, bao gm nhng s kin then
cht v bc ngot, s nh hng theo ng cnh, nhng m hnh to thnh cho li hng
dn tng qut n s thay i, v nhng nhn t gy ra nguyn nhn m nh hng n
mt chui nhng s kin. Poole v nhng ngi khc. (2000) tranh ci rng nhng s
gii thch v tin trnh kt hp cht ch vi m hnh bn nguyn nhn ca Aristotle, thm
hnh thc v s to ra kt qu cui cng c nh hng kt qu cui cng m l nn tng
ca s gii thch nhng nhn t gy ra nguyn nhn trong ngin cu v quy m thay i
(xem McKelvey [2002] c mt trng hp lin quan n tt c bn nguyn nhn ca
Aristotelean trong bi nghin cu v t chc).
Nghin cu v tin trnh vn dng nhng thit k chn la m nhn din hoc ti t chc
tin trnh thng qua s quan st trc tip, phn tch cu trc, hoc nhiu trng hp trong
thc t. Phn tch d liu tin trnh cn nhng phng php (a) nhn din v kim tra
nhng s lin kt theo thi gian gia nhng s kin v c nhng m hnh tng qut theo
thi gian (Poole v nhng ngi khc., 2000) v (b) ng u vi nhng thang o v
thi gian phc tp m thng din ra trong nhng tin trnh ( mt vi s kin ko di
trong nhiu nm, nhng s kin khc c gn vo vi chng hot ng trong nhng thi
k ngn hn, v nhng s kin c gn vo bn trong nhng s kin ny cng thi k
ngn hn) (Langley, 1999). Trong khi a s nhng bi nghin cu v quy m da theo
nhng th tc gi thuyt suy din, nghin cu tin trnh vn dng hn hp ca nhiu cch
tip cn. Thng thng, nhng nghin cu v tin trnh xut pht t l thuyt v s quan
st, nhng trong mt vi trng hp chng kim tra nhng m hnh lp gi thuyt ca
tin trnh thay i, v trong nhng trng hp khc h s dng retroduction nh
nhng l thuyt c s dng hng dn s quan st hn l nh r nhng l thuyt
(Poole v nhng ngi khc., 2000, trang 115117); ng nhin, nhng nghin cu k
lng ca nhng tin trnh vn dng hai hoc thm ch tt c nhng cch tip cn ny (v
d, Van de Ven v nhng ngi khc., 1999). Nh mt kt qu, c hai cch tip cn nh
tnh v nh lng c s dng trong nghin cu v tin trnh (xem Langley, 1999, v
Poole v nhng ngi khc., 2000 v nhng m t cho nhng phng php tin trnh).
Ging nh nhng l thuyt v quy m thay i, nhng l thuyt v tin trnh c gng
pht biu khi qut, nhng mt s khi qut ha v tin trnh ph thuc vo tnh linh hot,
trnh m n bao gm mt phm vi rng ln ca nhng m hnh pht trin khng qua

sa i ca c tnh cn thit (Poole v nhng ngi khc., 2000, trang 43). Mt s gii
thch cho tin trnh linh hot ko di ra hoc thu hp li ph hp vi nhng trng
hp c th m khc vi tin v khong thi gian ca chng. Chng hn, m hnh trng
thi cn bng ngt qung ca s thay i t chc (Gersick, 1991; Tushman and
Romanelli, 1985) th tnh linh hot rt cao v n vn dng nhng tin trnh cho mt tun
v nhiu nm v mt lot nhng tin trnh rng ln khc nhau, bao gm s thay i ca
t chc, s pht trin ca nhm, v s ci tin ca cng ngh. Bng 1.3 mt vi im so
snh c bn v cch tip cn theo quy m thay i v cch tip cn theo tin trnh.
Langley (1999) v Poole v nhng ngi khc (2000) nhn din mt vi loi khc nhau
ca nhng nghin cu v s thay i v s i mi da theo cch tip cn theo tin trnh.
H sp t mt chui lin tc s lc t s l gii cao n nh lng :
1. Mt vi ca hu ht cng vic c nh hng trong nhng nghin cu v t chc a ra
mt hnh thc ca nhng qu trnh lch s c tnh cht tng thut m thut li mt cu
chuyn chi tit ca mt tin trnh (v d., Bartunek, 1984; Chandler, 1964; Pettigrew,
1985). Nhng bi bo co phong ph ny phc tp an xen nhiu ch v, theo nhng
ch ca Langley (1999), tnh cht rt dy c ca chng xut pht t nhng l thuyt
tnh ton chi ly mt iu g ca mt s thch thc.
2. Mt cch tip cn tp trung hn l nhiu nghin cu c th trong thc t (LeonardBarton, 1990). Nhng nghin cu ny c thit k so snh v i chiu vi mt s
trng hp b gii hn hoc(a) d on nhng kt qu ging nhau (mt s ti to tm
thng) hoc (b) a ra nhng kt qu tri ngc nhau nhng produce contrary results
but for predictable reasons (mt s ti to tm thng) (Yin 1984, trang 4849) thng
qua s phn tch nh tnh su sc. Nhng nghin cu ny thng s dng nhng phng
php khc nhau ca s tng kt v rt ra ngha t nhng trng hp trong nghin cu,
nh l bn th gic (Langley v Truax, 1994; Mintzberg, Raisinghani, v Theoret1976;
Quinn, 1980; Van de Ven v Grazman 1999), nhng s th hin ca ma trn (Kuhn v
Poole, 2000; Miles v Huberman, 1994), v s so snh ca nhng on trch dn v
nhng tp san thi s ca nhng s kin (Leonard-Barton, 1990). Nhng bi bo co
c mang li bi nhng nghin cu c th trong thc t th c trng rt phong ph.,
mc d n khng c chi tit nh nhng bi tng thut v lch s, v chng thng c
ng v r rng hn nhng bi tng thut v lch s tp trung vo l thuyt sung.

Bng 1.3 : So snh hai cch tip cn quy m thay i v cch tip cn tin trnh
Cch tip cn quy m thay i
Cch tip cn tin trnh
Tp trung : Nhng thc th c nh v
Tp trung : Nhng thc th tham gia nhng
nhng thuc tnh ca nhng bin s
s kin v thay i theo thi gian
Nhng s gii thch s tha mn ch r s
Nhng s gii thch s tha mn ch r s
cn thit v c mi quan h nhn qu
cn thit ca mi quan h nhn qu
Nhng s gii thch s tha mn bao gm
Nhng s gii thch s tha mn c bao
nhng nguyn nhn c hiu qu
gm cui cng, chnh thc, v/hoc c hiu
qu ca nhng nguyn nhn
S pht sinh nhng s gii thch ty thuc S pht sinh nhng s gii thch ty thuc
vo vic vn dng khng thay i theo
vo tnh linh hot ca chnh bn thn n
hnh thc dc theo mt lot nhng trng
hp v nhng cuc kim tra
n iu, c gio dc, nhng mi quan
Trt t v thi gian phn nh kt qu
h gy ra nguyn nhn
Nhng s gii thch bao gm hot ng ca
nhng nhn t gy ra nguyn nhn cc
cp khc nhau v nhng khong thi
gian khc nhau
Nhng mi quan h gy ra nguyn nhn th
khng n iu hoc c gio dc

3. Mt nghin cu truyn thng tn ti t lu khi qut ha tin trnh da trn mt

chui ca nhiu thi k hoc nhiu giai on (Bales v Strodtbeck, 1951; Barley, 1986;
Fisher, 1970; Langley v Truax, 1994; Poole, 1981). S phn tch thuc v giai on c
gng nhn din nhng thi k gn kt ca hot ng thng qua mt tin trnh din ra. S
gii thch ph bin nht da vo nhng giai on trong m hnh chu k sng (Cameron
v Whetten, 1983; Greiner, 1972; Lacoursiere, 1980), nhng nhng loi l thuyt khc
cng quan st nhng tin trnh da trn nhng thi k (Poole, 1983; Saberwhal v Robey,
1993). Poole v nhng ngi khc. (2000) tho lun mt vi phng php, c hai phng
php nh lng v nh tnh, s nhn din nhng thi k v kim tra mt chui nhng
gi thuyt ca tng thi k. Nhng l thuyt v thi k c gng tm lc nhng yu t
cn thit ca d liu tin trnh phong ph trong mt bng bo co n gin hn ca s
pht trin nh bc thang hoc nhng hot ng in hnh.
4. Mt cch tip cn cui cng ca tin trnh nghin cu khm ph da vo s phn tch
nh lng ca nhng chui s kin. Chin lc ny (a) nh r nhng nhn t hoc
nhng bin s m tiu biu cho nhng s kin, (b) m ha nhng s kin gn nhng
gi tr cho nhng bin s ny, v (c) phn tch kt qu nhng chui thi gian kim tra
gi thuyt v mt chui nhng s kin hoc nhn din nhng m hnh trong tin trnh.
Van de Ven v Polley (1992) cho v d, chia on mt tin trnh i mi ca sn phm
qua nhiu nm thnh nhiu thng v m s lng ca s thay i trong tng s i
mi, nhng s can thip bi s kim sot ca ngun lc bn ngoi, v nhng s kin
phn hi trong mi thng lm phong ph thm nhng m t ca nhng s kin. H
dng s hi quy ca nhng chui thi gian kim tra mt m hnh ang hc trong sut
s i mi v cng khm ph mt m hnh trong nhng chui thi gian m ngh
tin trnh i mi c m t bi nhng thi k ban u ca s ph hoi t chc trong
tin trnh ang hc m gii quyt bi mt thi k c sp xp. S dng mt loi d
liu khc, Romanelli v Tushman (1994) m ha nhng bin s t mt c s d liu
nhiu ti liu bao gm nhng bi bo, nhng bo co thng nin, v ging nh nghin
cu nhng m hnh ca s thay i trong cng nghip my vi tnh. Tin trnh phn tch
nh lng dng mt lot nhng k thut, bao gm phn tch, nhng k thut chui thi
gian a bin, phn tch s kin lch s, v s phn tch nhng h thng phi tuyn,

khm ph v kim tra nhng thuc tnh ca nhng chui s kin v nhng k thut m
iu khin tin trnh. Trong mt vi trng hp, nhng nghin cu ny li ko nhng v
d quan trng (v d., Nutt, 1984; Poole v Roth, 1989a; Poole v Roth 1989b) nhng
nhng nghin cu khc tp trung vo mt hoc hai trng hp vi mt s lng ln ca
nhng s kin v phn tch chi tit nhng chui s kin (Van de Ven v Polley, 1992).
Tin trnh nghin cu nh lng c gng mang n s chnh xc v h thng ca nghin
cu quy m thay i nghin cu nhng tin trnh. Kt qu ca tin trnh nghin cu
nh lng dng nh t c ng h i vi nhng bi tng thut v lch s v nhng
nghin cu phc tp trong thc t.
M hnh

L thuyt

D liu

Nhng m hnh quy np :

a- S pht sinh ca nhng l thuyt ton hc
b- Nhng m hnh ton hc quan trng
c- Nhng m hnh ton hc thc nghim
d- Tch hp ca d liu
Nhng m hnh suy din :
a- L thuyt chnh thc ha
b- Nhng gi thuyt
c- c tnh trong ton hc
d- c tnh quan trng

Nh nhng v d trnh by trn, nghin cu v tin trnh c kh nng tnh ton nhng
tc ng ca nhng tin trnh m nghin cu v quy m thay i khng thc hin c.
Tuy nhin, cch tip cn v tin trnh c nhng im gii hn ca n. Nhng nghin cu
v tin trnh rt cn s tp trung cao ca lao ng thc hin v in hnh bao gm
mt tp hp s lng ln ca nhiu cp d liu, n ni m ngi nghin cu gp ri ro
theo Pettigrew (1990) gi l s lm ngt ca d liu.. Nh nhng m t phn trn,
nhng tin trnh th thng rt phc tp, v nhng s gii thch v pht trin ca tin trnh
v nhng m hnh su sc trong d liu tin trnh l mt cng vic kh khn. Chiu su
ca d liu tin trnh v s phc tp ca nhng tin trnh c khuynh hng gii hn s
lng nhng trng hp m c thu thp, bng cch ny gii hn tin cy ca nhng
kt lun ca nghin cu v tin trnh.
S phc tp ca nghin cu v tin trnh thc y mt vi phng php v nhng h
thng gii quyt vn bng cch nh gi kinh nghim h tr ngi nghin cu
trong vic gii quyt nhng nghin cu tin trnh. Langley (1999) cung cp mt s sang
sut v hng dn d c tip cn xy dng nhng l thuyt ca nhng tin trnh.
Poole v nhng ngi khc. (2000; Van de Ven v Poole, 1995) trnh by bn l thuyt
thuc nguyn mu ca nhng tin trnh thay i v m t chng c nhn din trong d
liu tin trnh nh th no v nhng l thuyt tin trnh phc tp hn c xy dng t
nhng vn ng n ny nh th no (xem chng 13 l mt s m rng ca khung l
thuyt ny). Pentland (1999) m t s phn tch c tnh cht tng thut c s dng
xy dng nhng tin trnh l thuyt nh th no. Mt kt qu c bit ca Khoa Hc T
Chc (Huber v Van de Ven, 1990) c dnh cho nhng phng php khc nhau ca
nhng tin trnh nghin cu, v Poole v nhng ngi khc. (2000) m t bn phng
php phn tch nh lng ch duy nht c phng theo nghin cu v tin trnh.
Cch tip cn v tin trnh thng c ng vai tr tri ngc vi cch tip cn v quy
m thay i. Tuy nhin, n th thch hp quan st chng nh b sung. Nhng nghin
cu v quy m thay i kho st t m v kim tra nhng k thut m iu khin nhng l
thuyt v tin trnh, trong khi nhng nghin cu v tin trnh kho st t m v kim tra
nhng tnh cht tng thut m da vo nhng l thuyt v quy m thay i. Thay v
tranh ci hai cch tip cn loi tr ln nhau, cu hi lin quan l hai cch tip cn kt hp
vi nhau nh th no.

Mt chnh sch l thc hin c hai nghin cu v quy m thay i v nghin cu v tin
trnh cng mt tp d liu v kt hp nhng kt qu. Saberwhal v Robey (1995) thc
hin nh mt nghin cu v cho thy nhng kt qu ca quy m thay i v nhng s
phn tch tin trnh c chen vo gii thch tin trnh (xem Poole v Roth 1989a v
Poole v Roth 1989b cho thy nhng v d khc nhau ca cch tip cn ny). Thm ch
cn tt hn, tuy nhin, tm thy mt cch kt hp nhng nhn t ca cch tip cn quy
m thay i v cch tip cn tin trnh trong mt phn tch n.
M hnh chnh thc s dng nhng phng php lun thuc v ton hc hoc m phng
cung cp mt cch khc phc s thit st gia nhng cch tip cn tin trnh v nhng
cch tip cn quy m thay i. Mt s tho lun ca mt vi cch tip cn m hnh chnh
thc c trnh by bi Dooley trong chng 12. Mt m hnh l mt s i din ca
mt l thuyt trong mt hon cnh xc nh trong mt vi ngn ng chnh thc, nh l
ton hc hoc l mt thut ton ca my tnh. M hnh rt ra l thuyt bng li ni v s
quan st xut pht t mt l thuyt chnh xc ca mt tin trnh trong mt vi ng
cnh c th m c s dng d on tin trnh bc l nh th no v so snh x l
d liu thu thp c trong ng cnh . Mi quan h gia l thuyt, d liu, v m hnh
c m t trong hnh v 1.3, m da vo mt s tho lun ca Leik and Meeker (1975).
Nh nhng biu th ca hnh v, nhng m hnh tru tng (a) v nghi thc ha (e) l
thuyt s dng ton hc hoc my vi tnh da vo nhng cng c ca m hnh.. M
hnh c th c chy to ra mt ng cong qua thi gian ca nhng bin s hoc
nhng i tng c kt hp cht ch trong m hnh, v iu ny sau c s dng
nhn c mt s hiu bit su sc thnh nhng s gi ca l thuyt (b) v xut pht
t nhng gi thuyt c m ch bi l thuyt (f). Thng tin t nhng s quan st c
s dng c th m hnh (c) v nhng li d on ca m hnh c so snh vi nhng
s quan st kim tra n (g).
Trong mt v d hay v m hnh tin trnh , Lomi v Larson (1996) pht trin mt m
hnh dn s ng ca t chc m rt ra nhng l thuyt ca s tin cy c tnh cht dy
c. Chng kt hp cht ch vi nhng gi nh rng mnh khe ca nhng t chc
t nhn trong nhng chin lc cnh tranh ca h phn ng li hoc trng thi
phng hnh vi ca mt s lng nh nhng t chc khc, r rng nhn din nhng t
chc, nhng nhng thnh vin trong t chc tin trin ty thuc vo nhng tin trnh

ton cu ca s hp php ha v s cnh tranh (trang 1293). Vic hot ng t l

thuyt n m hnh, Lomi v Larson tru tng ha mt m hnh tng qut t nhng gi
nh thuc v l thuyt (mi tn a) s dng l hng ca m hnh t ng m chnh thc
ha nhng mi quan h thuc v l thuyt hin thi m chnh thc ha nhng mi quan
h thuc v l thuyt hin ti r rng bng thut ng d hiu (mi tn e). M hnh c
chy tun t trong s nhiu i th cnh tranh khc nhau (8, 24, v 48) v nhng iu
kin tin ha. Mt s sng sut t m hnh tin trnh l nhng t chc vi tp trung
a phng nhiu hn (v d, nhng nhm tham chiu nh hn ca nhng i th cnh
tranh) p li t mnh hn n nhng tin trnh cp thnh vin ca s hp php ha
v s cnh tranh lin quan n mt vi nhng nhm tham chiu ln hn (mi tn b).
iu ny ngh gi thuyt rng s ph thuc ca mt vi mt chu nh hng mt
cch khc nhau ca nhng t chc (mi tn f). Lomi v Larson bo co rng nhng
nghin cu thc nghim da trn tc ng ca s ph thuc vo mt th ph hp vi
gi thuyt ny (mi tn g). S tm thy t nghin cu t chc c s dng c th ha
m hnh (mi tn c), v Lomi v Larson tho lun mt vi cch m nhng m hnh c
m rng v chng phn hi mt cch chnh xc nhng m hnh chn la c l tr ca
nhng t chc.
Nhng m hnh vi mt vi chi tit c th th r rng hn nhng l thuyt, v chng c
xy dng quanh nhng gi nh r rang v nhng cu trc quan trng trong l thuyt (v
d, nhng loi bin s, chng c o lng nh th no, vn vn) v nhng mi quan
h trong l thuyt n nh (v d, hnh thc ca nhng mi quan h thit thc c th trong
s nhng bin s hoc nhng tc nhn ca phn mm). Tuy nhin, nhng m hnh cng
tru tng ha l thuyt bi ti chnh thc ha nhng s trnh by bng li ni sang ton
hc hoc nhng ngn ng m hnh ca my vi tnh. Nhng m hnh th hu ch cho vic
nhn c t nhng hm ca l thuyt m khng c lun ra t nhng hnh thc bng
li ni ca chnh bn thn n v c nhng iu phc tp tim n trong l thuyt m nhng
din t bng li ni khng th trnh by mt cch thch ng hoc v l thuyt phc tp
n ni m nhng nh l lun khng th suy ngh v nh hng ln nhau gia chng. Bi
v nhng tin trnh ca s i mi v s thay i vn phc tp, m hnh chnh thc c
mt kh nng tim tng nh mt cng c xy dng l thuyt trong lnh vc ny. Nhiu s
ch c cho vo nhng m hnh ca s hn n trong mt vi nm gn y v nhng

l thuyt phc tp nh nhng s miu t y trin vng ca nhng tin trnh (McKelvey,
1999, 2002).
Trong chng 12, Dooley phn bit bn cch tip cn nhng tin trnh ca s thay i v
s i mi :
1. Nhng m hnh ng vn dng nhng phng php ton hc trnh by cho nhng
h thng bin s m i din nhng c im quan trng ca tin trnh. Nhng h thng
ny ca nhng phng trnh c s dng sau khi nhn c t mt bn ca nhng
ng cong ca nhng gi tr ca nhng bin s ny, cho mt s i din ca tin trnh
c to ra bi k thut xy dng thnh nhng phng trnh. Nhng v d bao gm
Doreian v Hummon (1976) s dng nhng phng trnh vi phn tuyn tnh pht trin
mt m hnh iu khin s thay i cu trc trong nhng t chc v Guastello (1987,
1995) vn dng nhng k thut ca thng k ph hp vi nhng m hnh khng c
dng chnh xc ca s thay i trong s thc y nhn vin. Doreian v Hummon s
dng nhng phng thc c lng thng k gii quyt m hnh ca h v to ra
nhng ng cong d on m nhng gi tr ca bn bin s c tng quan cu trc vi
nhau s lng nhn vin, s lng nhng ng phn chia, s lng ngi gim st, s
lng h thng cp bc s theo sau. Sau , h kim tra m hnh ny tng phn vi
d liu theo chiu dc. Guastello nhn din nhng bin s m kim sot ng cong
ca s thc y trong mt m hnh c dng khng chnh xc v s dng hi quy phi
tuyn ph hp vi mt tp hp nhng quan st. Nhng h thng ng ni ting c pht
trin bi Forrester (1961) v nhng ngi khc (Sterman, 2000) th cng c nhng v d
v nhng m hnh ng. Phn mm m phng nh l Stella v Vensim c sn h tr
nhng h thng m hnh ng.
Nhng bin s trong nhng m hnh ny khng cn c lin tc. Nhng m hnh s
kin m pht trin nhng s i din chnh thc ca tin trnh v mt nhng s kin ri
rc s dng nhng phng php quy m thay i gii thch m hnh. Poole v nhng
ngi khc (2000) pht trin mt m hnh Markov m m t m hnh ca nhng s
chuyn tip trong s bn loi nhng s kin ri rc trong sut s pht trin i mi s
m rng ca qu trnh hnh ng, s co bp ca qu trnh hnh ng, s sa i ca
nhng hot ng, v tip tc ging qu trnh hnh ng. H so snh s chuyn tip
ca nhng ma trn t sm v mt tin trnh sn phm s i mi s dng tng t ca s

phn tch nhng quy m thay i v tm thy nhng m hnh khc nhau, ngh nhng
k thut khc nhau iu khin tin trnh trong nhng giai on u.
2. Nhng m hnh c s dng my in ton m phng mt h thng nh th no hoc
nhng phn ca h thng pht trin theo thi gian. Nhng iu ny c nh hng n
nhng nghin cu t chc, c bit Cyert v Marchs (1963) l thuyt hnh vi ca cng
ty v Cohen, March, v Olsen (1972) xem nh thng rc. Trong chng 12, Dooley tho
lun hai loi m hnh trin vng cho nhng h thng phc tp. L hng t ng (Corman,
1996; Latane, 1996; Lomi v Larsen 1996, 1999) i din c mi lin h nh th no nh
hng ln nhau v c s dng n m hnh ko theo thi gian ca nhng tng,
nhng cm xc, v nhng hnh vi thng qua mt h thng. Lomi v Larsen (1999) din
t l hng t ng c s dng nhng th no n s tin trin, thay i trong nhng h
thng t chc, v Corman v Latane s dng chng m hnh nhng nh hng x hi
trong nhng h thng. (the rugged landscape model) khng bit dch m hnh ny
(Kauffman, 1993;1995) nhn c nhiu s ch ca cc nh l thuyt tin ha t
chc v cng tin ha, nh Baum v Rao c minh ha trong chng 8.
3. Cc m hnh h thng t t chc miu t lm nh th no c to ra bi mt
h thng trong chnh n. H thng t chc li theo cc iu kin m y n i t
trng thi cn bng ca n v l kt qu ca cc qu trnh i mi, nghin cu, v
pht trin cho php h thng lm tiu tan nng lng to trng thi khng cn
bng. M hnh ca Contractor v Grant (1996) v s ni ln ca cch gii thch
c chia s trong nhm v t chc thng qua h thng t t chc cc khun kh
cng vic.
4. Cc m hnh h thng thch nghi phc tp, pht trin theo phng php tip cn
mi, th ging vi cc tc nhn theo ui mc ch lun kt thc. Nhng tc nhn
biu hin cc quy lut hot ng c th chng tng tc vi nhau nh th no v
vi mi trng. Theo thi gian, cc tc nhn hc c cch ci thin s ph
hp ca chng trong h thng. M hnh ton ca Axtell (1999) v s ni ln ca
cc cng ty, c m t trong chng 12, l mt v d ca loi m hnh ny.
hiu m hnh h thng thch nghi phc tp phi n t vic ch ra cc qu trnh
thay i v i mi nh th no mc cao hn ni ln t s nh hng ln
nhau ca cc cng ty c lp.
Mt trong s bn phng php tip cn cung cp mt cch khc nhau tch hp qu
trnh v phng php tip cn ng. Cc m hnh nng ng (Dynamic models) v cc
m hnh tnh ton i din cho cc c ch to ra mt qu trnh (mt l thuyt ng) v
hot ng to ra nhng c im ca qu trnh. Thay i c h thng cc tham s

nh hng n cc m hnh hoc cu trc ca cc m hnh s cho php nhiu phng

php khc nhau c p dng trong so snh kht khe ca cc kt qu u ra. c trng
cht lng ca cc kt qu u ra, chng hn nh hnh dng qu o ca cc bin khc
nhau theo thi gian, c th c dng tp hp vo bn cht ca qu trnh. M hnh h
thng t t chc i din cho cc qu trnh trong iu kin ca c ch m h thng
phn ng vi nhng thay i trong mi trng ca mnh thng qua t chc li. Tc ng
ca mi trng thay i c th c nghin cu bng cch s dng nhiu phng php
khc nhau, v s bin i c h thng trong cc quy nh v qu trnh t t chc c th so
snh s khc nhau c bn vi s t t chc khc.
Cc m hnh h thng thch nghi phc tp l rt thch hp cho vic nghin cu cc
qu trnh nh hng mc tiu v c th m hnh s ni ln ca cc hiu ng bc cao t
cc hnh ng ca cc tc nhn tng tc nhiu. N cng thch hp cho vic nghin cu
qu trnh tin ha khi tng tc gia cc tc nhn c th c ch nh. Phng php tip
cn khc bit c th c dng xc nh v nghin cu c ch m qua , hiu ng
cao cp xut hin, chng hn nh cc yu t hn ch s tng tc gia cc tc nhn v
cc yu t nh hng n qu trnh tin ha, nh thay i mi trng.
Ging nh c hai phng sai v cch tip cn qu trnh, m hnh c nhng hn ch
ca n. Cc m hnh ni chung l n gin hn nhiu so vi cc quy trnh thc t m
chng thc hin. Tnh n gin l mt trong nhng c im to nn sc mnh ca m
hnh, nhng s n gin ha cng c th lm sai lch s tiu biu ca m hnh. S sai
lch bao gm gii thiu hn ch lc ph hp v cc l thuyt gi nh vo cc k thut
m hnh hin c (McPhee v Poole, 1981). Cng thc ca cc l thuyt c linh hot
hn v c kh nng nm bt sc thi ca hin tng hn l cc m hnh, c gii hn
bi ngn ng v hnh thc ca chng. Nhng trong khi m hnh khng p t cc hn ch
v hnh thc l thuyt, ci nhn ca Dooley trong chng 12 cho thy nhiu tin b t
c trong vic pht trin nhiu hnh thc a dng ca cc m hnh m c th ph hp
vi nhiu hin tng a dng. M hnh ha th vn cn rt mi. Nhng m hnh s tr
nn phc tp hn. Chng s c th kt hp nhng im ni chnh, cc s kin quan trng,
v nguyn nhn hot ng t l v th mnh khc nhau, trn nhng cp khc nhau v
ti cc thi im khc nhau. Nu mt ci g c th c m t bng t ng, n c th
c m hnh.
Cc bin, quy trnh, v phng php tip cn m hnh cung cp mt mng phong ph
ca cc kh nng cho vic nghin cu thay i v i mi. y l cch l tt nht cho
mt nghin cu c th ty thuc vo loi cc cu hi cp, cc nh nghin cu gi nh
v thay i v i mi, v cc d liu h c quyn truy cp n. V lu di, mt s hiu
bit thu o v mt s thay i c th hoc s i mi c th cn thit cho c ba phng
php tip cn.

Cc khi nim chnh trong l thuyt thay i v i mi l g?

D nhng gi nh v s thay i mt l thuyt c th thng qua, d tip cn bng
phng php no i na, mt s vn c bn i mt vi tt c cc nh l thuyt ca s
thay i t chc v i mi. Ba thut ng trong cc chng ca cun sch ny l: Ngi,

Khng gian, v Thi gian Mu s chung nh nht ca l thuyt v s thay i v i

mi. Ba thut ng khoa hc c bn cho bt k khoa hc ca loi ngi: trc khi tt c,
cuc sng x hi bao gm ca nhng ngi tn ti trong khng gian v thi gian.
Cc vn chnh ch ra bi con ngi l vai tr ca con ngi trong s thay i v
i mi. V s thay i v i mi ca t chc thng xy ra trn mt quy m rt ln,
lin quan n nhiu actors and units???, v m rng trong khong thi gian di, vai tr
ca cc c quan trong cc qu trnh ny rt m nht. Cc l thuyt khc nhau v s quan
tm h dnh cho vai tr ca cc c quan trong s thay i v i mi, nhng mi l
thuyt lm cho mt s gi nh v bn cht ca con ngi hnh ng v lm th no n
kt ni vi nhng thay i v i mi rng ln hn. Thut ng khng gian xem xt vn
ca cc cp v phn tch trong s thay i v i mi ca t chc. N ang chp nhn
rng l thuyt t chc ni chung v l thuyt ca s thay i v i mi ni ring phi
kt hp nhiu cp phn tch. Tuy nhin, c mt s phn ng thc hin iu ny, v
n khng r rng xy dng cc cp vo cc l thuyt ca s thay i v i mi nh
th no. Thut ng Thi gian th c khm ph t nht trong ba thut ng, nhng n c
th l quan trng nht. C l v n l nn tng ca cc s kin ca cuc sng v do n
c cng nhn, hoc v nhng kh khn ca i tng, thi gian phn ln b sao lng
trong hot ng ca t chc. Tuy nhin, cng vic gn y c mt s tin b.
Thi gian, khng gian, v con ngi khng phi lun l kin thc r rng trong l
thuyt v s i mi v thay i. Tuy nhin, v chng l ph bin trong cc qu trnh thay
i v i mi, nhng l thuyt lm cho cc gi nh n v thi gian, khng gian, v con
ngi, mc d i khi rt n gin. Phn ny s xem xt biu nhn thc cho cc thut
ng ny v c th lm r vai tr ca chng trong l thuyt s thay i v i mi.

Vai tr ca yu t con ngi (The Role of Human Agency)

Vai tr to ra cc l thuyt v s thay i t chc v i mi n cng ty l g? Trong
khi c th c mt bn tay v hnh hng dn cc t chc, vai tr v mc ch v s can
thip ca con ngi tt c l hu hnh, v cc hc gi ca s thay i v i mi phi n
cc thut ng ca h bng cch ny hay cch khc. Nh cc chng ca cun sch ny
cho thy, c mt lot cc phn ng vi vn ny lm thay i cc gi nh v cc cng
vic ca cng ty, chng tp trung vo con ngi so vi t chc, v s phc tp m chng
dnh cho cc cng ty.
Mt cch tip cn tp trung vo cc c nhn kim sot, to ra, v lm li t chc.
Nhng c nhn ln ny gim c iu hnh, cc nh thu, cc nh hoch nh chin
lc, nh k hoch, nh thit k, i din cho mt lc lng ca con ngi nh l nh
sn xut ca t chc. Nhiu l thuyt v nghin cu truyn thng tho lun biu hin
tp trung ny. Trong l thuyt cn bng vic iu hnh cc bin i v t chc n c
th p ng vi mt cuc khng hong hoc tc ng ca mi trng, hng dn t chc
thng qua cc giai on cch mng tin ha thnh cng. Cc l thuyt t chc logics
(chng 6) tha nhn rng doanh nghip c t chc hp l v s gip ca nh iu
hnh ph v logic hin c v cng vic qun l chuyn n mt logic mi. Trong l
thuyt v vn ha t chc v thay i vn ha ca Schein (1992) trong (chng 7) s

chuyn i lnh o thit lp v mang li nhng thay i su trong cu trc ca vn ha.

C l nh hng nht ca cc v tr ny l pht biu kinh in ca Child (1972) v l
thuyt ngu nhin nh s la chn chin lc. Cc bo co thuyt phc lm ni bt vai
tr quan trng ca mt c nhn trong s thay i t chc. H miu t cng ty trong thc
truyn thng ca hot ng c nhn, nhng ngi nh hnh th gii theo nh ca h
v ch ng gim st cc kha hc v nh hng ca cc hot ng ca mnh
(Anscombe, 1957; 1979 Giddens, chng 3; von Wright, 1971). H cng gip cc nh
qun l v cc hc vin khc hnh dung nhng g c th c thc hin bi ng ngi
ng ni vo ng thi im.
Tuy nhin, khi nim trung gian ny ch ca nhiu kh nng. C mt iu, nhng
iu kin bn ngoi gii hn sc mnh ca tc nhn (agents power) v nng lc kim
sot cc s kin v qun l thay i t chc. Cc yu t mi trng c th tc ng mnh
m thm ch ngay c cc nh lnh o gii nht c th to ra s khc bit nh. V d khi
i mt vi suy thoi, c th c rt t nh qun tr c th thay i hon cnh kinh t ca
mt cng ty hoc dch v ca mt c quan chnh ph. Th hai, c th c nhiu tc nhn
(agents), v n c quan st bi cc c nhn ring l l ngi ng u nhm. Trong
khi y l mt vai tr quan trng (Mintzberg, 1973), s trung gian th phc tp hn khi
nhiu tc nhn nh hng qua li. V d, c th c th c mt tc nhn t nh hng hn
cng c th c hnh ng quyt nh xc nh s thnh cng hay tht bi ca mt s
thay i. C nhn c lp c nn to s tin tng vi c quan i vi hnh vi ny? Nhiu
c quan rt kh gii quyt, bi v rt kh bit c mc ch no ph hp trong trng
hp nh vy.
Cui cng, thng rt kh theo di tc ng ca hnh ng, ci lm cho n kh
khn xc nh tc ng cui cng ca mt c nhn ln. Nh c quan st, chng
ta c xu hng quy cho cc kt qu n ngi trung gian (human agency) m khng i
hi cc yu t khc trong tnh hung c th l quan trng hn. Kt qu nh ci thin kinh
t c quy cho cc chnh sch ca chnh ph, bt chp vai tr ca chu k kinh t, v ci
tin tng ng trong ng bin di (firms bottom line) ca mt cng ty c quy
ngi qun tr gii hn l thy triu ang ln lm tng tc cc tu thuyn. Ni v nhng
tht bi: thng th tm kim cho mt vt t thn, mt i l c trch nhim, ni l a
im ca tht bi. Trong c hai trng hp, chng ta phi i mt vi cc vn hin
nhin ca lin kt hnh ng c kt qu khi chng c gin tip bi mt h thng
cc k phc tp ca con ngi, cng ngh hoc cu trc t chc, v cc yu t theo ng
cnh. C phi tc nhn c ngha to ln nh cc nguyn nhn khc?
Mt cch gii quyt vn ny l xc nh cc nhn t trong t chc, nhm,
n v cng vic, hoc thm ch ngnh cng nghip. Kt qu l, s o ngc ca v tr
tho lun v c im ca yu t con ngi c chn la hoc s tn ti ca yu t
con tri trc . iu ny lm cho yu t di qun tr - - bng cch quay trn trn cc
hnh ng ca nhiu nhn t v s phc tp ca h thng t chc vo mt thc th n
m hin thn v cha chng l t chc.
Nhiu l thuyt v truyn thng nghin cu c cch tip cn n nhn t (agency), v
chng khc nhau ch yu mc thuc tnh phc tp i vi tc nhn. Mt nhm cc

quy lut nhn thc ca tc nhn t chc kh n gin. Nghin cu thch nghi phng
php tip cn (chng 7) lm m hnh cho tc nhn nh mt h thng nghin cu n
gin tng t nh trong vic hc l thuyt v tm l hc: cc tc nhn khm ph mi
trng ca n, ng dng v nghin cu p ng vi kt qu tch cc hay tiu cc.
Nghin cu dn s v cng ng sinh thi hc (chng 5 v 8) c t chc nh cc thnh
vin ca cng ng dn c hoc i x tng thnh vin nh hot ng logic n gin,
chng hn nh s sng hoc tin ch ti a. L thuyt v ph thuc ngun lc (chng 5)
phn tch nhn t t chc nh l mt chc nng ca s hu ngun lc cn thit.
Quan im khc i vi cc nhn t t chc trong nhiu iu khon phc tp, tng
t cc nhn t ca con ngi c nhn mnh trong cch tip cn c nhn ring l. Trong
trng hp ny, qu trnh m cc tc nhn hot ng khng c m t trong iu khon
r rng, nhng thay v tc nhn c cho l phc tp khi n khng th din t y v
mt chu k nghin cu hoc m hnh hp l. Cc l thuyt ca cc nhm nh h thng
hnh ng phc tp tho lun trong chng 3. Trong khi bn cht ca cc qu trnh
nhm c th c m t, lm th no cc qu trnh ny din ra v thit lp c th ca cc
qu trnh s xy ra khi mt nhm cc hnh vi c gi nh l khng xc nh, i
tng p ng ca nhm th cp bch cho tnh hung . L thuyt t chc c tho
lun trong chng 5, 9, v 10 cng p dng cch tip cn ny. T chc c c a
n cc thc th phc tp ngi m lch s nh dng phn ng ca h bng nhng cch
phc tp.
Mc d cc hot ng p ng thng xuyn p lc th ch v cc giai on ca
th ch c th c xc nh, y l nhng gi nh l tng i l m hnh v mi t chc
c gi nh ngh p ng ring ca mnh, ging nh yu t ca con ngi s xy dng
cc kha hc ring ca ring mnh. Cc l thuyt ca s thay i vn ha phn ng li
cc s kin bn ngoi (chng 7) cng p dng mt im phc tp v cch t chc thch
ng vi cc s kin.
Nhiu hc thuyt gia c th lm theo li ch thun tin hn l tha nhn cc nhn t
siu nhn. Trong khi iu ny c th l nh ca h, chin lc cng iu gp phn
vo vic xy dng cc i tng l thuyt. Nhng kt qu l thuyt hnh thnh cc nhm,
cc t chc, v cc ngnh cng nghip nh h ngh h ang la chn v gim st kt qu
hot ng ca mnh. c mt truyn thng lu i ca cuc tranh lun v vic liu
nhn t (agency) c ngha cc cp hn l con ngi ring l (Pfeffer, 1982). C
nhn ch ngha phng php lun chng t rng hnh ng l khng c ngha tr
khi lin kt vi cc nhn t con ngi ring l. Mt khc, hnh ng c th c nh
ngha trong iu khon ca cc thuc tnh ca n. Bt k h thng no c thc nh
khi tham gia vo cc kha hc mi ca hnh ng, gim st kt qu ca hnh ng v
iu chnh cc kha hc ca mnh cho ph hp, ghi vo nh trong hot ng lp li
hng ngy, v thi quen khi c bng chng h khng lm nhng vic nh nhng g m
con ngi thng lm. Mc d h c th khng c linh hn, nhng t chc c th c cc
nhn t (agents). Cuc tranh lun ny bt u rt lu trc khi c cun sch ny v n s
cn c tip tc trong tng lai. N khng ng gi khi gi nh rng cc nhm v cc

t chc l nhng nhn t (agents) c th phi i mt vi cu hi c bn v nn tng ca

l thuyt ca h.
Mt cch tr li nhng cu hi ny l xy dng l thuyt v cch tp hp nhn t
(agency) c th xut hin t cc hot ng ca nhn t con ngi. Mt s l thuyt tng
lai trong sch ny c a ra. ng thi h cng c trnh khc nhau qua tc nhn
con ngi. H cng khc nhau cho d cc yu t con ngi c i x nh l nn tng
ca nhn t tp hp hoc a ra tnh trng ni bc cng vi cc nhn t tp hp.
Cc l thuyt c bn v kinh t da trn mt nn tng ca l thuyt la chn hp l
m c pht trin trong hn 150 nm qua. T chc ny x l cc quy trnh la chn
ca tt c cc nhn t (agents) c nhn nh l mc d chng l nh nhau, n gin ha rt
nhiu nhn t (agency). y l mt ng thi mnh m cho php ton b x hi ca cc
yu t c tng hp vo hiu qu kinh t cp cao hn. Nhng l thuyt nh chi ph
giao dch, kinh t cng nghip, v kinh t pht trin (chng 5) cn c vo l lun thc
t, trong s dng cc nhn t da trn l tr lm nn tng cho s pht trin l thuyt.
Ging nh s phc tp ca l thuyt tin ha v thay i t chc c m t trong
chng 8 ca Baum v Rao. Baum v Rao tha nhn l h hot ng tt c theo mt
logic tng t nh nhn mnh vo s sng v tng trng.
Quan im tnh nng khc t chc nhng kt hp mt ci nhn phc tp hn v nhn
t con ngi nh mt phn nn tng ca t chc. Nghin cu t chc xy dng da trn
cng vic ca Argyris, Schon, v Senge (chng 4 v 7) tp trung han ton ch yu vo
t chc, nhng n cng bit c vai tr quan trng ca nh phn tch, sng to, v
nghin cu qu trnh thot khi tnh trnh hc hc. L thuyt ny c nt c
trng ca t chc, v n l khng r rng chnh xc cch thc cc hot ng ca c nhn
v bt u tp hp n mc t chc. L thuyt ca Hatch v thay i vn ha t chc
(chng 7) a ra khi nim v thay i vn ha t chc trong iu khon ca s biu l
ca cc qu trnh, tng trng, thc hin, v gii thch, quy trnh cp t chc r rng phi
c thc y bi cc yu t c nhn v khp ni trong h thng t chc.
Cn c mt s l thuyt a ra tnh trng ngang bng ca cc c nhn v t chc. L
thuyt hnh ng hp l s c tho lun trong chng 9, khi xng thay i nh th
no bi cc nhn t c nhn hoc quan trng c th to ra thay i t chc. S nh
hng qua li, c tho lun trong chng 2, cng cung cp mt cch cn bng v s
nh hng qua li ca c nhn v t chc. Nhng l thuyt v cu trc (chng 4, 9 v
10) cng kt hp c hai nhn t c nhn v nhn t tp th trong gii thch ca h. Cui
cng, mt trong nhng l thuyt pht trin tt nht hin nay l lin kt cc hot ng c
nhn v t chc li vi nhau l l thuyt Coleman (1990) v hot ng x hi, m s
c tho lun ngn gn trong phn tip theo.
Nhiu tc gi trong sch ny quan st thy rng cc l thuyt gn y v thay i
t chc v i mi t chc l vic t tm quan trng ngy cng cao v tc nhn v cho
php tnh khng ng nht trong hot ng. Theo qu trnh pht trin ny, cn thit phi
lm r thm bn cht ca cc nhn t tp th v lm th no n c lin quan n nhn t
c nhn. Xu hng hot ng tp th nh l mc d h c cc nhn t con ngi cn

c t cu hi. C th l nhn t tp th hot ng khc vi qu trnh do nhn t c

nhn. Chc chn cng vic hot ng tp th c mt s hiu bit quan trng bit.
Xem xt s nh hng ln nhau ca cc loi nhn t khc nhau trong sn xut thay
i l rt quan trng. Trong phm vi hot ng, cc nhn t khc vi quyn lc, cho d l
yu t c nhn hay tp th. Lm th no cc yu t khc nhau tc ng qua li v hu
qu ca qu trnh thay i l g? Mt cng c y ha hn gii quyt c hai vn l
m hnh tc nhn c bn (agent-base modeling), s c tho lun trong chng 11 (xem
thm McKelvey, 2002). N h tr cc m hnh l thuyt ca cc yu t cng ng, c th
c s dng khm ph mi quan h gia cc yu t c nhn v yu t tp th nh th
no v nhng im khc nhau ca chng l g. Tuy nhin, m hnh tc nhn c bn cng
c nhng hn ch ca n, khi n m t hnh mu mnh m ca cc tc nhn. Trong khi
m hnh tc nhn c bn c th a ra v vic lm th no hin ln tm quan trng ca
cp h thng t s nh hng qua li ca cc nhn t, h khng nm bt ngha ca
hnh ng hoc tm quan trng ca n i vi cc tc nhn. gii thch l thuyt nh
l thuyt v c trng ca s tc ng qua li th ph hp hn cho vic gii thch qu
trnh. Hin ti h thng m hnh tc nhn c bn s cn phi pht trin a ra ngha
v gii thch qu trnh, nu h c th lm c (i vi mt ci nhn lc quan, xem
Leveque v Poole, 1998; Poole, 1997).
Thp k qua chng kin s gia tng tinh t trong khi nim ca chng ta v tc
nhn (agency) v vai tr ca tc nhn trong s thay i v i mi t chc, v khng c
nghi ng iu ny s tip tc. C nhiu cp ca tc nhn (agency) trong nghin cu
ng thi v s thay i v i mi cho thy n cng rt quan trng xem xt vn
tng qut hn ca cc cp v phn tch, khi nim khng gian hp thnh s thay i v
i mi.

Cc cp phn tch
C s ng thun chung rng cc t chc l hin tng nhiu cp . Phn ng cc
hc gi cho rng c l thuyt v hin tng t chc nn kt hp cc khi nim t
nhiu cp v gii thch cc mi quan h gia cc cp . Mt nhm nh cc hc
gi tin hnh nghin cu kt hp phn tch nhiu cp , nh cun sch ny cho
thy, pht trin nhiu cp l thuyt s thay i v i mi ca t chc (v d, Klein v
Koslowski, 2000). Ch c mt vi hc gi chng (tackle)?? li vn lm th no
pht trin cc l thuyt nhiu cp , v mt s t hc gi vn pht trin l thuyt nhiu
cp v s thay i v i mi.
Mt phn tch ca Dansereau, Yammarino, v Kohles (1999) c mt s ngha
quan trng cho vic pht trin cc l thuyt nhiu cp v s thay i. H lm
nh l im khi u (c nhn, nhm, t chc) trn mt cp duy nht ca phn
tch v phn bit ba loi nhm:

Mt nhm ng nht hin din khi tt c cc thnh vin c sp nhp

vo mt n v cp cao hn v hnh ng nh mt ngi. Khi

chng ta cho rng t chc hoc n v lm vic nh mt thc th duy

nht, chng ta cp n mc phn tch.
Mt nhm khng ng nht bao gm thnh vin l ph thuc ln
nhau, nhng khng phi sp nhp vo mt n v duy nht. Nhm
khng ng nht c th c cc nhm con hoc ca cc c nhn ring l
l ngi ph thuc, nhng vn khc nhau v tch khi nhau.
Mt nhm cc n v c lp bao gm cc n v c lp m h hot
ng ring ca h m khng tham chiu n nhm ton th.

Dansereau lp lun rng mt iu quan trng ca vic thay i cp ngang (crosslevel) l khi mt dng ca nhm thay i vo mt nhm khc. V d, mt nhm cc c
nhn c lp c th c a (melded)?? vo mt nhm ng nht bng cch thay i
lnh o. Trong trng hp ny vic pht trin thit lp cc n v c chuyn t mt
mc ny sang mc khc nh mt phn ca qu trnh thay i. Dansereau phn bit mt
s loi hnh chuyn i c th c chia thnh hai loi chnh:

Cc thay i i ln xy ra khi nhng n v c lp mc di (lowerlevel independent units) chuyn i thnh cc nhm ng nht hoc
ng nht. V d, mt nh lnh o c th to ra cc nhm khng ng
nht gm cc thnh vin a thch v khng a thch (favored and
unfavored) thng qua qu trnh LMX. Thay i trn cng xy ra khi
mt nhm khng ng nht c bin i thnh mt nhm ng nht,
c th xy ra khi mt nh lnh o bin i thng nht cc phe phi v
chia thnh mt t chc kt dnh.
Cc thay i i xung xy ra khi nhng n v ng nht cp cao c
chuyn i thnh cc nhm khng ng nht hoc nhng n v c
lp. V d, mt nn vn ha mnh c th v thnh nhiu phe phi
bi khng hong t chc lm cho cc thnh vin i vo nhm khc v
mt s th khng. Thay i i xung cng s xy ra khi mt nhm
khng ng nht tan r thnh tng c nhn ring bit. Mt v d
thng thy ca vic ny l vic gii th ca mt t chc hoc nhm.

Lu rng trong trng hp c s thay i ny xy ra trong cc mi quan h ca cc

n v vi nhau cng nh cho cc n v mnh. Vic di chuyn t mt tp hp ca cc c
nhn kt dnh thnh mt nhm, v d, cc mi quan h gia cc c nhn thay i, v
cc c nhn t c th thay i l tt.
Vic chuyn i c th c phn bit vi trng hp trong mt n v cn li
cng cp v nhng thay i bn trong cp . V d, cc m hnh vng i ca t
chc thng c c cng mt mc phn tch, lp bn thay i theo thi gian
trong t chc. Trng thi thay i cng c th c phn bit vi trng hp trong cc
n v ti cng mt mc nh hng vi cc mc khc m khng c mt thay i
trng thi. V d, t chc c th thay i thnh vin c nhn ca mnh v c hai cp t
chc v cp c nhn vn cn nguyn vn.

iu ny cho thy rng trong khi nim thay i qua cc mc , chng ta phi phn
bit s thay i trng thi (khi thay i xy ra thng qua cc n v thay i t mt loi
thay i khc) t nh hng mc ngang (cross-level) (khi cc n v ti mt cp
nh hng thay i cc n v khc mc khc m khng thay i trng thi). Thay
i trng thi lin quan n thay i trong thc th tri qua nhiu thay i v c nhiu
cp thng qua cu ni hoc di chuyn qua cc cp. Thay i thng qua nh hng cp
ngang (cross-level) l ci g thng thng hn v cc mc cn li th n nh v
chu nh hng t mt cp khc.
Trong l thuyt v nhm ca McGrath v Tschan nh cc h thng thch nghi phc
tp, cc cp c lu gi ring bit v ch c cp ngang (cross) c tha nhn. V
d, mt d n lu di ca nhm nh hng n nhim v ngn hn trong quan h t cp
cao n cp thp. L thuyt ca Baum v Rao v s pha trn nh hng ca cp
ngang (cross-level) v trng thi thay i: n v cc cp khc nhau ca cc cng
ng dn c v nh hng ln nhau qua cc cp . Ngoi ra, cc cng ng c th thay
i trng thi theo thi gian, nh dn s t h vo trong mi quan h vi nhiu cp
khc nhau v s b sung v s cng sinh. Cng ng vi cng sinh t trong qun th c
nhiu quan h n nhng nhm n v c lp (v cng ng do yu hn), trong khi
nhng ngi c mi lin kt cht ch u ging nh cc nhm ng nht hoc khng
ng nht (v cng ng do mnh hn).
Thc t l c hai loi thay i c th xy ra trong cng qu trnh thay i hin ti
thch thc i vi l thuyt v nghin cu v thay i v cc qu trnh i mi. N lm
tng s phc tp ca cc l thuyt v nhng vn m nghin cu thc t phi i ph.
iu ny c t m hn khi chng ta xem xt vai tr ca thi gian.

Thi gian
Thi gian l ether ca thay i. Chng ta nh gi rng s thay i xy ra chng
li nn tng ca thi gian. Ta s dng cc s liu trn nn tng ny nh gi khi
thay i xy ra, t l thay i, phm vi thay i, v cng thit lp phn i ca thay i
l n nh. Thi gian th quan trng nh nghin cu thay i v i mi, cho ti gn y
n vn cn l m h nh l mn vt l c in.
Thi gian l mt ch su thm v kh khn, nhng iu quan trng l ta phi tham
gia vo n. Trong khi chng ta ang xa s hiu bit v mt thi gian cho nghin cu v
thay i v i mi, mt s nghin cu c bn v thi gian v vai tr ca n trong cc t
chc c tin b (Ancona, Okhuysen, v Perlow nm 2001; Barkema, Baum, v
Mannix, 2002; Goodman, Ancona, Lawrence, v Tushman nm 2001; McGrath v Kelly,
1986; McGrath v Rotchford, 1983). Nhiu vn ni bt c a ra: Bn cht ca thi
gian l g? Vai tr ca n trong l thuyt v s thay i v i mi l g? Lm th no
chng ta nm thi gian bt tt nht xy dng cc l thuyt ca chng ta?
Bn cht ca thi gian l mt vn c nh trit hc v chc chn s khng c
quyt nh y. Tuy nhin, c th nhn dng mt s quan im c lin quan v bn cht
ca thi gian da trn mt phn tch nh hng bi McGrath v Kelly (1986).

Thi gian ca cc l thuyt Newton l thi gian ca vt l c in. Quan im ny gi

nh thi gian l mt th lin tc tuyn tnh c chia thnh cc n v thng nht tng
ng vi nhau. Thi gian l c lp vi cc i tng v nhng ngi c kinh nghim
v n. Thi gian c th c o khch quan, v n c th o ngc ch n ch n
gin l mt chiu hng tru tng. Mt nh nghin cu cc l thuyt ca Newton xem
thi gian l trung lp, l vt trung gian bn ngoi cho cc i tng v cc t chc v o
lng bng ng h.
Thi gian giao dch l thi gian ca cc s vic quan trng. Quan im ny coi thi gian
th c th chia c, nhng s khc bit, vi mt s im phc v l gi tr gii hn (v
d sinh nht, bin ha, phn chia t bo, vv) (McGrath v Kelly, 1986, Trang 33). Quan
st l quan trng trong vic xc nh nhng im chnh, v do thi gian ph thuc vo
quan st hot ng bn trong n. Cc s kin quan trng c xc nh khng phi bi
vic o lng thng nht i vi mt nn tng m c th khng tnh bi ton hc, m bi
nhng g quan st c hoc tin l quan trng. Dng chy ca thi gian l khng th o
ngc v khi nim thi gian k tip c xem l mt qu trnh pht trin. Nh nghin
cu xem cc giao dch thng qua thi gian s o lng bng xc nh cc s kin quan
trng hoc ng k cho cc i tng. Trong mt s trng hp ny c thc hin t
bn ngoi bi cc nh nghin cu xc nh cc s kin quan trng, c th l bc
ngot ln (v d, mt cuc khng hong t chc, nh gi mt hiu sut) hoc nhng s
vic tm thng hn (v d, mi nhn vin c s nh hng vi ngi qun l ca mnh
hoc mi pht biu thc hin bi mt nhm thnh vin trong mt cuc tho lun ra quyt
nh). Cc trng hp khc''ny c thc hin t bn trong bng cch i tng ch ra
cc s kin l quan trng i h, nh Van de Ven, Polley, Garud v Venkatraman (1999)
lm khi h phng vn cc thnh vin ca cc i sng to, yu cu h xc nh cc s
kin quan trng. Mi ln xut hin s kin quan trng hoc ng k li phn ranh gii
mt n v thi gian xt v gc giao dch. thi gian vn ha thng tr tng t nh
quan nim v thi gian ca Newton , nhng dng chy ca thi gian
c coi l n hng thay v hai hng. Trong khi quan nim ca Newton v thi gian
l thch hp
khi xem mt th gii vt l c lp vi cc mi quan tm ca con ngi, th cc quan
im thi gian thng tr cng cho bit thm cc chiu vn ha ca con ngi i vi quan
im ca Newton. Con ngi, sng trongcuc sng khng th o ngc, khng nhng
s dng cc s liu chnh xc phn chia
v o thi gian m cn nhn thy thi gian nh l mt s tin trin qua cc chu k thng
xuyn. Mt nh nghin cu lm vic vi quan im ny v thi gian s s dng s liu c
ngha x hi, chng hn nh lch, lch o lng cc n v thi gian tng ng nhau
nh l ngy hay tun. qua cc nghin cu khoa hc x hi Cch tip cn ny xem thi
gian nh l mt phng tin truyn thng khch quan. V d, theo chiu dc c chia
lm ngy, tun, hoc thng nh l mt n v phn tch c bn.
Thi gian t chc kt hp quan im ca Newton v quan im giao dch. Mt thc o
chnh xc l cn thit phi hp cc hot ng, s kin quan trng din ra c 1 ngha
no . Thi gian chng nhng
n hng, m cn pht trin, bi v ngi ta khi thc hin nhim v phi mt nhiu thi
gian pht hin v pht trin hon thnh nhim v ny. Quan im ny gi nh rng
ngi dn v cc t chc thng khng ch t nh hng chia thang o thi gian nh

lch, m cn nhn thc c s quan trng v ngha ca cc s kin tng tc vi thang

o thi gian. Phn ln cc nghin cu tp trung vo chu k cuc sng hoc m hnh
thang o u s dng quan im thi gian ny. S pht trin ca ngi dn, cc nhm, t
chc, v cc ngnh cng nghip c o bng cch s dng c s liu bn ngoi nh vy
nh ngy, tun, thng, hoc nm v ngha ca cc giai on . cc quan im c
ngha quan trng cho l thuyt ca s thay i t chc v i mi. Quan nim ca
Newton v thi gian nhiu kh nng c lin kt vi cc l thuyt cho rng thi gian
nh l mt nn tng hoc phng tin cho cc qu trnh thay i thay v ch l mt phn
t vn ng ca chnh n. Trn gc khi nim giao dch v t chc, thi gian c
xem nh c ngha v do tr thnh mt phn ca l thuyt chnh n. C vn ha
thng tr v t chc th quan im v thi gian dng nh nm bt c bn cht thay
i v pht trin ca t chc tt hn quan m giao dch ca Newton. Cha kha chnh
trong cc qu trnh ny, con ngi, xy dng cc h thng o thi gian chnh xc
nhng s dng chng trong mt th gii x hi bao gm nhng thi im, mc tiu, v
s kin quan trng. Tuy nhin, tt c bn quan im v thi gian c th c tm thy
trong chng ny.
Tim n trong mi quan im v thi gian l lm th no thi gian c th c a vo l
thuyt
ca s thay i v i mi. Chng ta c th phn bit bn vai tr m thi gian c th
ng trong l thuyt t chc v nghin cu. Ph bin nht, cc con s thi gian c
xem nh mt phng tin trong l thuyt ca s thay i v cc qu trnh i mi. Trn
quan im ny- thng l lin kt vi quan im Newton nhng cng ngm nh trong
quan im giao dch-thi gian c coi l mt nn phn chiu quan trng nht cho cc
hin tng khc khi u tra tm hiu. S liu thi gian ca phng tin ny c s dng
phn tch cc n v thi gian theo chiu dc v n v khong thi gian theo thang o
chiu ngang v i chiu s thay i so vi s n nh. Nh vy s liu thay i chnh
xc ngu nhin theo n v phn phi bng nhau ca chui thi gian phn tch cc
n v tng ng ca cc trng hp nghin cu v v dn tc hc. Trong khi cc s
liu c th c v thch hp hn o lng, th nhiu loi s liu ca l thuyt nghin
cu v i mi li lm cho vn ny tr thnh 1 vn ca l thuyt (Zaheer, Albert,
v Zaheer, 1999). Chng ti s xem xt s phc tp ca cc s liu sau trong phn
ny. Thi gian cng c th c xem nh l mt bin trong l thuyt ca thay i v i
mi. thi gian c xem nh l phng tin trc tip lin quan n vai tr ca n nh l
bin, v Bng 1.4 phn bit r rng thi gian trong l thuyt ca s thay i v i mi.
Cc gi s v Vai tr ca thi gian trong l thuyt Thang o Thi gian Newton va tn
ti khong bin giao dch c gi tr trong quan im vn ho thng tr ..
cng mt s liu c p dng trong nghin cu cc hin tng khc c th c dng
bin i thi gian thnh mt bin c lp, ph thuc hay iu chnh. Khi thi gian l
mt bin c lp, th khong thi gian l mt yu t trong s thay i. V d, nghin cu
ni ting ca Gersick (1989) thy rng cc i d n thng khi ang im qu h
s t chc li v suy ngh li chin lc cng vic ca h.
Cc l thuyt v cch thc thay i thi gian c nhn (Woodman v Dewett, chng 2),
nhm pht trin
(McGrath v Tschan, chng 3), tin ha kinh t (Lewin et al., chng 5), v th ch
thay i (Hinings et al., chng 10) s dng thi gian nh l mt bin c lp. Khi thi

gian l mt bin ph thuc, qung thi gian c s dng nh mt ch s ca cc s kin

quan trng. S kin lch s phn tch t l tht bi ca t chc (xem Baum v Rao,
chng 8), v d, d on khong thi gian tht bi cng vi cc yu t khc c th gii
thch c s tht bi ca t chc. Khi thi gian l mt bin iu chnh, cc hiu ng
nhn qu ca cc bin c lp khc c gi nh thay i l hm ca thi gian. V d,
Agarwal,
Sarkar, v Echambadi (2002) bo co 1 bng chng cho thy nh l mt ngnh cng
nghip trng thnh, c cc mi quan h gia trt t thm nhp v mt v thay i s
sng cn ca doanh nghip. Trong mt s cc l thuyt t chc (Van de Ven v
Hargrave, chng 9; Lewin et al., Chng 5), yu t khc nhau ph thuc rt quan trng
vo tng giai on ca lnh vc th ch. Mt cch th ba, trong thi gian c th nhp
vo l thuyt nh 1 thut ng thin v con ngi, t chc, v cc nn vn ha. Thi gian
l mt phng tin c bn ca i sng x hi v mt bin quan trng trong x hi th
gii, v cc c nhn, nhm, t chc, v nn vn ha pht trin thin v phn ng v s
dng thi gian trong nhn thc ca h. Mt s khuynh hng c tch hp vo cc
l thuyt ca s thay i v i mi. Khuynh hng cp C nhn bao gm thi gian cp
bch (Waller, Conte, Gibson, v Carpenter, nm 2001), thi nh hng (Qu kh, hin
ti, tng lai) (Waller et al. 2001; Zimbardo v Boyd, 1999), v tng tc tin
(Warner, 1988), khuynh hng t chc bao gm nh hng thi gian (Lawrence v
Lorsch, 1967) v tc (Perlow, Okhuysen, v Repenning 2002). Vn ha bao gm thi
gian thay i n hng v a hng (Hall, 1983), hin ti so vi tng lai thi gian
nh hng (Jones, 1988), v tc (Levine, 1988). Logic khc nhau ca t chc (Drazin
et al., chng 6) kt hp nhng quan im khc nhau thi gian, cng nh cc h thng
quc gia khc nhau (Lewin v Kim, chng 11).
Cui cng, thi gian c th c x hi xy dng nh mt phn ca mt s thay i hoc
qu trnh i mi. Khi thi gian c xem nh mt bin hoc 1 khuynh hng thi gian,
n l 1 cu trc ring bit c th c tch ra t cc cu trc khc trong qu trnh thay
i hay i mi. Tuy nhin, thi gian b rng buc rt mt thit vi thay i v i mi
m n cng hu ch xem xt lm th no n c th c xy dng trn cc qu trnh.
Orlikowski v Yates (2002) trnh by mt quan im hu ch v cch c cu
cc quy trnh trong cc t chc c th c s dng xy dng ''Mt lot cc cu trc
thi gian hnh thnh nhp thi gian v hnh thc ang din ra (p. 684). cu trc ny bao
gm lch, d n k hoch, thi hn, v kt thc thi gian (Xem thm Yakura 2002). Cu
trc thi gian khng c ni n nhiu trong chng ny, n nm trong l thuyt ca
vic xy dng x hi ca cc t chc (Van de Ven v Hargrave, chng 9) v cc nhm
nh h thng vn ng (McGrath v Tschan, chng 3). Bn vai tr khng loi tr ln
nhau. Vai tr ca thi gian nh thc o l nn tng cho ba vai tr cn li, v l thuyt c
th kt hp nhiu yu t thi gian. V d, vai tr quan trng ca nhp iu- chu k thng
xuyn ca hnh vi-trong c nhn, nhm, v cc qu trnh x hi (Warner, 1988) c th s
dng nhp iu nh bin c lp, ph thuc, hoc iu chnh, nh l mt cu trc c
khuynh hng, hoc l mt cu trc x hi, v i khi l cc cu trc khc. V iu ny
khng cp n vic cn thit c vai tr ca cc s liu thi gian trong vic nh gi
tnh cht ca nhp iu. Ngoi ra cn c mi quan h khc nhau gia cc cu trc thi
gian. V d, khuynh hng c nhn v vn ha i vi qu trnh xy dng x hi, v cc
khuynh hng ny hu ht u c hnh thnh bi qu trnh ny. Cng vi mc

phn tch, nhiu yu t thi gian c lin quan n hu ht qu trnh thay i v i mi.
iu ny ng khng ch v nhng ni dung thi gian ng vai tr trong cc l thuyt ca
s thay i v i mi, m cn v s phc tp ca thi gian i vo hot ng vo con
ngi. c bit cc hot ng th v ca con ngi nh xy dng cc l thuyt v tin
hnh cc nghin cu nh hng n nhiu yu t thi gian. Zaheer et al. (1999) pht trin
mt phn tch su sc v cch thc thang o thi gian c th hin trong l thuyt v
nghin cu t chc. H phn bit nm loi khc nhau ca quy m thi gian:
1. Khong thi gian tn ti l ''chiu di ca thi gian cn thit cho mt trong nhng thi
im ca qu trnh, khun mu, hin tng, hoc s kin xy ra hoc din ra'' (P. 730).
iu ny c th xem 1 cch khch quan nh trong trng hp ca chu k nhp nhng 24gi -hay c xy dng- trong trng hp khong thi gian m mt cng ty lut t ra
cho nhn vin hc vic tr thnh 1 NV chnh thc.
2. Khong thi gian hiu lc ca thi gian cp n quy m thi gian trn l thuyt. V
d, nhp iu sinh hc c gi nh gi cho tt c cc ngy ca nm hay cuc sng
ca sinh vt trong nghin cu.
3. Khong thi gian quan st cp n khong thi gian dnh nh nghin cu nghin
cu
quy trnh, m hnh, hin tng, hoc s kin. Thng thng khong thi gian ny phi
di hn khong thi gian tn ti.
4. Khong ghi l di ca mi bn ghi ca qu trnh, m hnh, hin tng, hoc s kin
ko di. La chn khong ghi nh hng n kt lun ca cc nh nghin cu v cc i
tng ca nghin cu: mt ghi m khong 1 pht ca qu trnh ra quyt nh ca nhm s
c m t rt khc so vi ghi trong 6 gi.
5. Khong tp hp th hin cho s la chn ''m hnh thi gian ghi thng tin no s c
tng hp cho l lun hay kim tra l thuyt v''qu trnh, m hnh, hin tng, hoc s
kin (p. 731). Trong nhiu trng hp khon tp hp v khong ghi l nh nhau, nhng
nu cc bn ghi c kt hp, th khong tp hp s lu hn. vi khong ghi, di ca
khong tp hp nh hng n quan im ca cc nh nghin cu hin tng. V d, mt
nghin cu v thay i 1 t chc c th cho rng khong tn ti ca 1 chu k VSR trong
mt ngnh cng nghip l di ca mt ca 1 sng kinh t di trong Kondratieff, trong
khi khong hiu lc l v cng, cho tt c cc tnh nng, (tc l, l thuyt tin ha s cho
thy trc trong tng lai). Do thc t l cc nh nghin cu s tn dng bn ghi kinh t
trong nghin cu ngnh, cc khong quan st khng c lin quan trong trng hp ny,
nhng bi v cc bn ghi ch c ghi hng qu cho nn khong ghi ch c gi tr khong
3 thng. Do nhu cu cn bng cc nghin cu v tin cy ca cc bn ghi phi c d
liu tin hnh phn tch chui thi gian, nghin cu cc quyt nh, thit lp cc
khong tp hp 6 thng.
hai thang o thi gian u tin ca Zaheer et al. 'S lin quan n khi nim ca hin
tng hay
trnh t, trong khi ba thang o cui cp n nh khung tham chiu ca cc nh nghin
cu. Zaheer et al. cho rng khong tn ti p cc khong khc, trong khi khong tp hp

v ghi cng hn ch bi khong quan st. cc khong tn ti v gi tr l iu kin cho

cc l thuyt ca s thay i v i mi trong hai kha cnh. Trc tin, cc l thuyt
khc nhau c th c yu cu
gii thch thay i v i mi theo thang o thi gian khc nhau . V d, cc l thuyt
tin ha t chc c nng cao gii thch s tc ng lu di ca hot ng t chc
mang tnh c nhn; cc hnh ng c nhn mang tnh t chc bao gm c 1 dn tc, trong
din ra trong quy m thi gian ngn hn nhiu, thng c gii thch vi l thuyt
s la chn hp l
(Hay mt thay th khng hp l,[thng ba nm 1994]). Th hai, ''S la chn ca quy m
thi gian xc nh khng ch n gin l hin tng no c quan st, m cn xem n
ngha ca chng ''(Zaheer et al., 1999, trang 734-735).. tip tc V d ca chng ti,
ngha ca hnh ng trong khung tin ha v s la chn hp l l kh khc nhau:
l thuyt la chn hp l lin quan n tng hnh ng c c nhn ho, tnh trng
quyt nh phn ng cp bch, trong khi quan im l thuyt tin ha xem cc hnh vi
tng t nh gp phn vo s s sng cn (hoc d dng) nh mt phn ca mt qu
trnh la chn lu di ca t chc.
Cc nghin cu khc nhau ca cng mt hin tng c th s dng thang o thi gian
kh khc nhau. Quay tr li v d trc ca chng ti v l thuyt tin ha, mt loi
nghin cu khc tp trung vo cc ngnh cng nghip pht trin kh nhanh chng, chng
hn nh cc nh sn xut chip my tnh.
Mt nh nghin cu c th tha nhn rng hai chu k ca lut Moore l khong tn ti
cho mt chu k VSR v d kinn tnh hp l ca l thuyt l v hn nh. C ta c th
dnh mi nm nghin cu trc tip ca cc cng ty nh 1 khong quan st v phng
vn khong mi mi cng ty trong mi 2 thng cho mt khong ghi 2 thng. sau C
c th phn tch d liu qua ba giai on ghi m cho mt tp hp khong 6 thng. S
khc bit gia nghin cu ny v m t c lu tr trc y v thang o thi gian
c Zaheer et al 'S nh du phn loi., nh l cc kiu hiu bit khc nhau ca cc nh
nghin cu rt ra.
khung ca Zaheer et al. 'S lm ni bt nhng phc tp trong la chn ca cc nh nghin
cu trong vic pht trin cc l thuyt v thit k nghin cu. Khi chng ta xem xt
khung ny di gc nhn ca nhng tng khc c tho lun trong chng ny, s
phc tp hn cng th hin r. Trc tin, xem xt kh nng m nhiu l thuyt c th
hot ng trong bt k qu trnh thay i, i mi. Hai l thuyt (VSR v s la chn
hp l) trong cng mt L thuyt tin ha
l mt v d tt v iu ny. iu ny ng rng cn nhiu hn mt tp hp cc quy m
thi gian khi xem xt cho mt s l thuyt. Th hai, m t ca Zaheer et al. 'S v thang
o thi gian khng ni g v quan im v thi gian trong l thuyt. Hu ht cc v d
ca h u khng ni n thi gian v h khng tho lun nhiu nhng quan im khc.
Nu chng ta b qua thang o thi gian vi quan im trnv thi gian v d mi khong
thi c th c th hin theo thut ng ca Newton nh giao dch, vn ha thng tr,
hoc n v thi gian t chc -khong
kh nng thi gian tng ng k. R rng, khi ch ra cc tc ng thi gian ca l thuyt
thay i v i mi th c hai u quan trng v phc tp.
Kt lun
Cc gi nh rng l thuyt ca s thay i v i mi c quan, cc cp phn tch, v thi
gian l khng phi lc no cng khp nhau. Thng thng chng l mt phn ca 1

nhm cc quan im v cc thut ng no . Tuy nhin, c nhiu li ch khi xem xt

mt cch r rng cho cc im quyt nh c bn trong vic pht trin v th nghim cc
l thuyt. Tp trung xem xt khi nim cc mc , c quan, v thi gian trong 1 l
thuyt khuyn khch c nh l thuyt v c gi kim tra l thuyt v s nht qun v
hi nhng g b n b i. N i hi c gi
phi xem l thuyt c th l qu n gin hay qu phc tp. N cng to iu kin so
snh v tng phn ca cc v tr l thuyt. Trong khi n c th rt kh so snh mt l
thuyt
v pht trin s nghip v mt l thuyt v quyt nh c nhn xt v kha cnh c quan,
cc mc v thi gian i din cho s thng tr ca cc l thuyt v s thay i, pht
trin, v i mi. Phn tch so snh cc kha cnh s cho thy mc m hai l thuyt
c tng t hoc khng tng thch trong hot ng c bn ca chng. iu ny,
ngc li, c th to thun li cho vic pht trin cc v tr tch hp, phn nh cc khc
bit c bn gia cc hc thuyt ca s thay i v i mi. cc gi nh ca chng ta
cng chnh xc v cng cn thit bin minh chng ta l g th, cc l thuyt ca chng
ta s c cng c hn. C th thi gian v cc yu t khng gian ca l thuyt thay i
v sng to c kt hp li mt nh l trng hp trong vt l? sau cc vt th s
hot ng trong mt khng-thi gian lin tc ng nht hn.
Trong khi y l mt khi nim hp dn, n s khng n gin lm nh vy. Mc
phn tch khng ch kch thc ca khng gian, m cn c cng trnh x hi vi cu trc
c o v i khi phc tp ca chng ta. V d, thay v ch c mt ''Nhm'' cp trong
mt t chc, c th c nhiu loi cng vic, nhm cc n v, cc nhm khng chnh
thc, i lin chc nng -c lin h phc tp vi nhau. Theo v d ny cho thy, mc
hon ton khng phi c xy dng ng nht. Theo cc cuc tho lun trc cho bit,
u ny cng ng i vi thi gian. Trong khi thi gian v khng gian nh khoa hc c
bn ca con ngi chng c xem l khoa hc t nhin, trong th gii x hi chng
phc tp, a dng, c trng hn trong th gii vt l.
Trong vic pht trin ni dung cho chng ny, chng ti tham kho kin
rng ri v nghin cu su c c cc ni dung v thay i v i mi. Ri t ,
chng ti quyt nh khng bao gm mt vi nghin cu truyn thng xut hin c
cam kt tuyt vi rng nhng khng khi qut ng k cho l thuyt v s thay i v i
mi. Phn ny s
cp ngn gn n hai trong s cc lnh vc ny v cc kin thc c lin quan.
L thuyt quan trng v chng quan trng (cc nghin cu da trn chng hin i, n
quyn, vn ha) lm phong ph cc ngun d liu ca nhng hiu bit mi v t chc
(e.g., Alvesson v Willmott nm 1992; Benson, 1977; Calas v Smircich nm 1999;
Deetz nm 1992; Deetz nm 1995; Edwards, Nm 1979, Martin, nm 1990; Mumby,
1988; Sztompka, 1993). H hng s quan tm ca chng ti vo s nng ng ca
quyn lc v thc h su hn trong v gia cc t chc v cc qu trnh m ting ni
khc nhau ca ch s hu quyn lc hin hnh b gim
hoc b tt. H c cung cp quan im khc v t chc, cuc sng trong t chc
cam kt p ng hon ton nhu cu ca con ngi v lm giu da vo s sng to vn
c trong s a dng. N hu nh cho rng cc nghin cu v quan trng v chng quan
trng cho ci nhn su vo s thay i v i mi t chc. l thuyt c in ca Marx ca

s tin ha ca x hi v cng ngh v pht trin tip theo ca n (Sztompka, 1993) vn

l mt l thuyt quan trng ca thay i v i mi cp x hi. Mt s
l thuyt nhn hc v s thay i vn ha vi cc yu t quan trng c xem xt bi
Hatch trong chng 7.
Tuy nhin, s ch ca hu ht nghin cu v l thuyt quan trng v chng quan trng
ng i c v nh c trc tip gii thch ti sao chng c v tng phn vi nhng
g chng c th c thay v so vi l thuyt ho qu trnh thay i ca chnh chng.
1 cch l tng, cc doanh nghip quan trng bao gm ba kha cnh: (1) gii thch v ph
bnh cc h thng hin hnh v dng lch s m h thy, (2) mt tm nhn khc ca t
chc, x hi m gii quyt cc vn v p lc t cc h thng hin hnh, v (3)s quan
tm lm th no mt t chc di chuyn t h thng hin hnh n mt h thng cha r
rng, hoc l t nhin hoc thng qua s thay i c k hoch. nghin cu Quan trng v
cc t chc pht hin ra rngkha cnh ny th ba thng l yu nht. iu ny l chc
chn, trong phn ln, bi v nhim v kh khn l gii thch cc phng tin kim sot,
tinh t v thng c n i, gi gn h thng hin ti v rt kh khn c gi c th
hnh dung 1 h thng thay th. Sng trong mt th gii m b thng tr bi t tng hin
thc v thi quen k cng, nhiu ngi gp kh khn khi c hiu rng c c mt s
thay th, t chp nhn thay i ny l chnh ng v c th t c. C dnh nhiu thi
gian pht trin hai kha cnh, cc hc gi quan trng c c xu hng ch t hn khi
gii thch lm th no mt schuyn i t chc, qu trnh m theo chuyn i din ra
nh th no. Trong mt s trng hp, c v phi c mt gi nh rng nhn thc v cc
quy trnh kim sot ca cc i tng thay i s l thay i c hiu lc.
Trong nhng TH khc, m rng tm nhn ca t chc tng cng tham gia th c
khuyn khch. M hnh quy trnh ri rc m c pht trin bi Habermas dng cung
cp cc m hnh cho mt h thng c s tham gia tht s(Deetz, 1992). Nhng i vi
hu ht cc phn l thuyt quan trng v chng quan trng cung cp bc chn dung tt
v im cui ca thay i nh th no, nhng t hn nhiu ci nhn su sc v bin i
hoc thay i bn thn mnh. Mt ngoi l ny l nghin cu ca Deetz (nm 1992, 1995)
v vic chuyn i ca cc t chc kinh doanh thnh '' ni lm vic p ng v c trch
nhim'' .Ging nh nhiu nh l thuyt quan trng khc Deetz cung cp mt cch nhn
ton din cc vn c bn ca thut ng ''thuc a ha doanh nghip''ca x hi
phng Ty ng i, cng vi mt s quan tm lch s su sc nhng vn ny v
ti sao h ang khng ccc bin php khc phc truyn thng nh t chc cng on v
s tham gia qun l. Deetz lp lun rng qu trnh thay i khc phc nhng bin dng
hin c v cu trc quyn lc xy ra khng phi thng qua vic thay i cu trc m bng
cch thay i cch t chc quyt nh nhng cu trc ca n nn nh th no v cch lm
vic nn c qun l nh th no. Deetz, rt ra trn c hai ngun quan trng v chng
quan trng , m t mt qu trnh tho lun m da trn mt quan nim v dn ch mnh
m'''' l c hai cui cng l mc tiu thay i l trao quyn tham gia vo t chc cho
tt c thnh vin ca t chc. Deetz (1995) m t mt t chc m phn
trong tt c cc gi nh c m cho thch thc, mt trong nhng i mi lin tc
chnh n thng qua phn tch quan trng ca mi quan h hin c v t chc li t
chc c th c cng mc tiu thit lp bi cc thnh vin v cc c ng ln. Cc mc
tiu nh vy khng gii hn ch l li nhun, hiu qu, v s sng cn v c th bao gm

mi trng, xy dng cng ng, v cc yu t c nhn, khi kt hp gia cc thnh vin

v c ng ln c mt qu trnh tho lun m.
Cc hc gi chng quan trng theo ui rt nhiu cng mt qu o nh cc nghin
cu quan trng khc. Cc hc gi chng quan trng c cch nhn quan trng ho cc quan
im ca cc hc gi quan trng, thng xuyn thay th nhiu quan im cho cc im
thun li l tng ca hc thuyt quan trng v n lc thnh lp lp trng trong
khng c v tr noc quyn hn bt k v tr no khc. Cng ging nh nghin cu
quan trng, nhng nghin cu c lin h ch yu vi s phn tch hin tng t
chc hin thi lm mnh ln cc ging ni im lng hoc thit thi ho v thay th
quan im cho-cp, thng tr. Nhng phn tch ny c l l kh khn nhiu hn cc hc
gi chng quan trng hn cho cc hc gi quan trng, bi v h khng c hng cc
li ch ca cc hng dn r rng mt tnh hnh l tng m cc hc gi quan trng
hng. Kt qu l, cha c nhiu quan tm n qu trnh thay i hoc thay i t chc.
tuy nhin, hc gi chng quan trng b thu ht nhiu vo s phn chiu trn cc cn c
ca l thuyt x hi, v iu ny gi 1 ci nhn su sc cho cc nghin cu v thay i v
i mi. Mt trong s , tm quan trng ca ni nh nh l mt phn ng trc s thay
i, s c tho lun trong phn k tip . Mt ci nhn su sc t vic phn nh trn
vai tr ca thi gian v khng gian trong phn tch chng quan trng.
Grossberg (1993) tranh lun rng thi gian c, hay hu nh c, c xem trng hn
khng gian trong cc nghin cu vn ha. Nhiu hc gi nghin cu vn ha tp trung
vo gii thchngun gc lch s ca hin tng vn ha, v Grossberg lp lun rng iu
ny dn n s b b ca vai tr ca khng gian trong s tn ti ca con ngi. ng
th nghim mt s trng hp cch ly khng gian v gn gi l rt quan trng
thc hin quyn lc, mt kha cnh c bn ca cc t chc, v phn bit ba c ch tng
tc m t chc quyn lc thng qua khng gian: (1) n nhng ph bin cc qu trnh nui
dng v duy tr gi tr h thng v c quyn mt s cch thc ca cuc sng v x hi
vai tr hn nhng ngi khc, (2) qu trnh m nhn dng x hi c to ra v phn
bit, v (3) cc quy trnh theo cc ngun lc c phn b khng u gia cc nhm
x hi.
Tt c ba qu trnh da vo s phn chia khng gian v phn bit cc lp x hi khc
nhau ang sng, lm vic, v chi ni khc nhau. Nu khng c phn b khng gian
khng th duy tr c s khc bit nh vy, do , khng gian l ci c bn pht trin
c cu x hi theo thi gian. Trong khiphn tch ca Grossberg din t cc khi nim
kh khn v ngn ng ca cc nghin cu vn ha, cho rng
cc x hi hin i v cc l thuyt gn lin vi x hi ny c xu hng nh hng thi
gian nhiu hn hn so vi khng gian. V d, tip cn qu trnh ngy cng ph bin hn
khuyn khch cc nh nghin cu suy ngh r rng v thi gian nhng phn ln khng
cp n khng gian. Mc d cc nh l thuyt quan trng v khng quan trng
khng b nh hng ca cc l thuyt v t chc thay i, c hai u da trn gi nh
rng th gii x hi bao gm nhiu quy trnh, khng phi thc th tnh. Do , c rt
nhiu kin thc su sc ca cc hc gi v s thay i v i mi trong ni dung ny.
Phn ny ch cp mt vi kin thc, v c gi c khuyn khch khm ph ni
dung ny.

Biu trng v cc kha cnh ca s thay i trong thp k qua c mt s quan tm ln

n kha cnh phi tri thc ca cc t chc, chng hn nh nhng cm xc v biu
tng (Ashkanasy, Hartel, v Zerbe, 2000; Staw, Sutton, v Pelled nm 1994; Whetten
v Godfrey, 1998). S quan tm ny cng hnh thnh cc hc thuyt v i mi hoc
thay i t chc (v d, Fiol v O'Connor, 2002; Gioia v Thomas, nm 1996; Huy,1999).
L thuyt hin ti v s thay i v i mi t chc b chi phi bi quan im mang tnh
cng c v l tr, m c xu hng b hoc h thp cc kinh nghim phi l tr ca con
ngi. iu ny khng phi lun lun l trng hp cn xem xet. L thuyt sm nht v
bin i t chc ca Lewin v trng phi mi quan h con ngi nhn mnh qu trnh
tc ng (xem chng 4). By gi nhng quan tm ny li ang ni ln trong t duy hin
hnh. Thay i v i mi l 1 qu trnh am m. k hoch thay i thnh cng i hi
mt cam kt cn c trn mt tm nhn hp dn v cm hng su sc khi tham gia chng
trnh. Cc tm nhn c cng mt thnh phn nhn thc, nhng c v chng khng cng
trong l do. Thay vo n bt ngun t s kt ni ca chng n mong mun v ng
nht ca nhng ngi tham gia, kt ni c thc hin thng qua biu tng ch ra ch s
c bn c gi tr. Khi thay i xy ra, n c 1 yu t tnh cm quan trng v n lin quan
n vic t b cc sp xp, trong nhiu cng sc v thi s c u t. nghin cu
ca Fiol v ca O'Connor (2002) v s thay i cng ng cung cp mt minh ho tuyt
vi trong nhng cch m trong thay i nh hng v b nh hng bi cc tnh cch
v cm xc ca ch th tham gia. H pht trin mt m hnh trong '' cc din gii tnh
cm nnglin kt vi nhn thc lnh hn bt u, huy ng, v duy tr thay i trit
(p. 532).
Tng trng v cc kha cnh cm xc ca s khng c thay i cng cn nghin cu.
Mt v d l khi nim v ni nh. Ni nh, nh c tho lun bi cc nh vn hu hin
i, l mt phn ng chung trc thay i. N lin quan n cc phn chiu tng tng
ca cc c tnh tt vo qu kh ti to mt qu kh tt hn nhiu tnh hnh hin ti.
qu kh ny c xy dng bi s o ngc: cc c tnh khng mong mun ca hin
ti c nhn i vi cc c tnh mong mun ca qu kh, sau c coi l mt ci g
ti chim v ti to trong hin ti. Bt chp rng '' nhng ngy c tt p''cha bao
gi tt nh h ang nh li, ni nh c th l mt kch thch cm xc mnh m cho s
phn ng thay i v i mi. Khm ph 1 t hp phc tp ca ngha v din gii
gn lin vi cc khi nim nh ni nh s minh ho cc kha cnh ca sc khng trong
cch thc m cc l thuyt hin ti da trn l tr khng c. s ch ln hn n nh
hng, bn sc, biu tng, thm m, v cc chuyn ngnh lin quan s cung cp mt s
cn bng hu ch cho nghin cu thay i v i mi. iu ny l quan trng xc nhn
nhiu kha cnh ca con ngi v xem xt lm th no chng c th pht ho s khi
u. duy tr, v chng thay i.

Kt lun
Chng ny cho thy mt s m hnh mi c th c gom li thnh 1 nhm. Lm nh
vy s i hi mt s ni dung cn sng t, nhng cc nhm ny s vn ng v pht
trin, n s tr nn si ng hn v r rng hn..
Tham kho
Abbott, A. (1988). Ni chung thc t vt tuyn tnh.
L thuyt x hi hc, 6, 169-186.
Abernathy, W. J. & Clark, K. B. (1985). Ci tin:
Lp bn gi hy dit sng to. Nghin cu
Chnh sch, 14, 3-22.
Agarwal, R., Sarkar, MB, & Echambadi, R. (2002).
Hiu qu iu sng cn ca thi gian trn cng ty:
Mt cuc sng cng nghip chu k phng php tip cn. Hc vin Qun l
Tp ch, 45, 971-994.
Alvesson, M. & Willmott, H. (1992). Qun l quan trng
nghin cu. Newbury Park, CA: Sage.
Ancona, D., Okhuysen, GA, & Perlow, LA (2001).
Dnh thi gian tch hp nghin cu thi. Hc vin
qun Review, 26, 512-529.
Anscombe, G. E. M. (1957). nh. Oxford, Vng quc Anh:
Basil Blackwell.
Ashkanasy, N., Hartel, C., & Zerbe, W. (bin son) (2000).
Cm xc trong cuc sng t chc. New York: Quorum.
Avolio, B. J. & Bass, B. M. (1995). Ring vic xem xt
xem nhiu cp phn tch: A
a cp khun kh cho vic kim tra nh hng
lnh o bin i. Lnh o Hng qu,
6, 199-218.
Axtell, R. (1999). S ni ln ca cc cng ty trong mt dn s
cc i l. Santa Fe Institute, giy khng c. 99-03-019.
Bales, R. F. & Strodtbeck, F. L. (1951). Giai on trong nhm
gii quyt vn . Tp ch bt thng v X hi
Tm l hc, 46, 485-495.
Barkema, H. G., Baum, J. A. C., & Mannix, E. A.
(2002). Nghin cu c bit ca Din n: Mt Thi gian mi.
Hc vin Qun l Tp ch, 45, 916-930.
Barley, S. R. (1986). Cng ngh l mt dp cho
c cu li: Dn chng t quan st ca CT
my qut v trt t x hi ca cc ngnh quang tuyn.
Khoa hc Qun tr Hng qu, 31, 78 108.
Bartunek, J. (1984). Thay i phng n v din gii
chuyn dch c cu t chc: Cc v d v mt tn gio
trt t. Khoa hc Qun tr Hng qu, 29,

355-372.
Bennis, W. G. (1966). Thay i t chc. New
York: McGraw-Hill.
Benson, J. K. (1977). T chc: Mt xem bin chng.
Khoa hc Qun tr Hng qu, 22, 1-21.
Calas, M. B. & Smircich, L. (1999). Hu hin i trong qu kh?
Phn nh v hng dn d kin. Hc vin
qun Review, 24, 649-671.
Cameron, K. & Whetten, D. (1983).