POETRY

Halimbawa:

NARITO KANG NAKANGITI

Narito kang nakangiti,
Magandang tala sa gabi,
Namukod kang tumatangi,
Sa tumpok ng binibini.
Ang buhok mong may pantali
Ang pandugtong ko sa pisi,
Ng buhay kong umiiksi
Na pigtas ding dumadali.
Ang matang may pagkalipi
Walang muwang ng aglahi
Ang tulay kong tinatangi
Tinawid kong mabusisi.
Ang pula ng mga pisngi,
Ginagawa kong pansindi
Sa ilawang nangapundi
Sa anag-ag nitong gabi.
Ang ilong mo ang panghabi
Sa pangarap at lunggati,
Na tila nga bumubuti
Sa tamlay ng mga huni.
Tainga naman ang susi,
Sa saradong mga muni
Binubuksan mo ang saksi,
Na makita ang sarili.
Ang puso mo ang panlapi
Sa hinga ko ay kasapi,
Na lagi nang pumipiksi,
Sa iglap na lumiliksi!

FABLE O PABULA
Halimbawa:

ANG PAGONG AT ANG MATSING

Nakakita si pagong ng putul na puno ng saging sa ilog, hindi niya ito
mabuhat kaya nag patulong siya kay matsing pero humingi ng kasunduan si
matsing, "kukunin ko ang puno ng saging pero sa isang kundisyon sa akin
ang bahaging taas ng puno at sa iyo naman ang ugat" nalungkot si pagong
pero pumayag na ang pagong sa gusto ng matsing, pag kaahon pinutul nga
ng matsing ang puno kinain niya nag bunga nito at humihingi si pago ngunit
hindi man lang binigyan ni matsing ito, kung kayat ginawa ni pagong tinanim
niya ang ugat ng sanging, ilang araw ang dumaan lumaki at namunga ulit
ito, naingit si matsing at inakyat niya at kinain ang mga bunga nito nainis na
si pagong at nilagyan niya ng mga tinik ang katawan ng puno ng sanging at
nag tago siya sa bao ng niyog, bumaba si matsing sa puno ng sanging at
natinig siya sa nilagay ni pagong. at pagkatapos noon hinanap ng matsing
ang pagong at nakita siya sa bao ng niyog.
sabi ng matsing:"didikdikin kita ng pinung pinu"
sabi ni pagong: "sige para dumami kami."
sabi ni matsing: "ay hindi tatapon na lang kita sa ilong para dun ka mamatay
sa lunod"
sabi ni pagong: " naku wag matsing hinid ako marunong lumanguy
mamamatay ako dun.... wag matsing"
at dali daling dinala ng matsing ang pagong sa ilong at dun niya ito tinapon.
at sabi ni pagong " matsing hinid mo ba natatandaan na dito ang tahanan ko
sa tubig.
kaya ang aral ng kwento
matalino man ang matsing ay napaglalalangan din.
IBA PANG HALIMBAWA:
ANG DAGA AT ANG LEON
ANG ASO AT ANG PUSA
ANG UWAK NA NAGPANGGAP

FAIRY TALES O WANDER TALES

Halimbawa:

KWENTO NI MARIANG MAKILING

Sa bundok ng Makiling na makikita sa pagitan ng Quezon at Laguna, ay may
nakatirang babaeng nagngangalang Maria, isang magandang dilag at may
napakagandang kalooban na sadyang walang kapantay. Kakaiba ang
kanyang mga katangian dahil siya ay mabait, mapagbigay, matulungin, at
magalang.
Ang mga katangian niyang ito ay maipapakita sa pamamagitan ng
pagtulong at pagbibigay ng mga pangangailangan ng mga tao lalo na sa
mga dukha.
Mahilig siyang makisalamuha sa mga taong nasa paligid niya. Sa
kanyang pag-alis at pagbisita sa nayon ay nagbibigay ng mga damit at
alahas. Subalit sa kabila ng lahat, nangingibabaw pa rin ang kasamaan ng
taganayon. Pag-iimbot ang isinukli nila sa kabutihan ni Maria at
pagmamalabis. Lubhang nasaktan si Maria sa mga asal ng mga taganayon
at pagdaan ng mga araw, hindi na siya bumisita at nakikita pa.
At kalaunan, at unti-unti nang humina ang ani ng mga tao at laging
binabagyo, kasabay nito naririnig ng mga taganayon ang mapaghiganting
halakhak ni Mariang Makiling.
IBA PANG HALIMBAWA:

CINDERELLA

HANSEL AT GRETEL

SHORT STORY
Halimbawa:

Si Jesus at ang Matandang Bulag

Nang sampung taon pa lamang ang gulang ni Jesus, tulad ng ibang
mga bata, mahilig din siyang maglaro at maglakad-lakad sa mga
kalsada para maglibang.
Isang araw, sa pamamasyal niya, nakakita siya ng matandang lalakeng
bulag na nag-babantay ng pinatutuyong palay. Nasa nakalatag na
banig ang palay sa gitna ng daan. At ang matanda ay nasa bangko sa
tabi nito.
Palibhasa'y bulag hindi nga makikita ng matanda ang mga manok na
lalapit para tumuka sa palay na binabantayan, kaya ang matanda ay
nakikinig lamang sa tok-tok ng tuka ng manok at bubugawin niya ang
mga ito sa pamamagitan ng hawak na pamalo.
Nang makita siya ni Jesus, naisipan ng batang magbiro sa matanda.
Umupo siya sa tabi ng banig na may palay at itinuktok ang daliri sa
banig.
"Tuk- tok- tuk- tok."
"Su! Su!" sigaw ng matanda at iwinasiwas ang pamalo sa dakong
kinariringgan ng tuktok.
"Tuk-tok! tuk-tok!" talagang nawiwili pa rin sa kanyang pagbibiro ang
batang si Jesus.
"Su! Matigas ang ulo ng manok na ito, a," sabi ng matanda.
"Tuk-tok!"

Tuluyan nang nagalit sa "manok" ang matandang bulag at ibinato ang

tangang patpat sa dakong kinariringgan ng tuktok. Tumama ang patpat
sa balikat ni Jesus at anong laking himala!
Biglang nakamulat ang bulag at nakakita ng liwanag. Siya nga'y hindi
na bulag at ang unang nakita niya ay isang batang lalake na nakangiti
sa kanya.
"Naku, Totoy, tinamaan ka ba ng aking patpat? Ang binabato ko ay
manok. Ikaw yata ang tinamaan ko. Ngunit ano itong himalang
nangyari sa akin? Salamat po sa Diyos!"
Lumakad nang paalis si Jesus na hindi nagsalita habang ang matanda'y
takang-taka pa rin sa pangyayari habang tuloy pa rin ang
pagpapasalamat sa Diyos.

FOLKFLORE
Halimbawa:

Mga salawikain, sawikain, at kasabihan

Salawikain
Pagkahaba-haba man ng prusisyon, sa simbahan din ang tuloy.

Sa tinagal-tagal man ng samahan ng magkasintahan, sa bandang huli

ay humahantong din eto sa kasalan.
Pagmakitid ang kumot, magtiis kang mamaluktot.

Kung nakakaranas ng kakulangan sa buhay ang isang tao ay dapat

siyang mamuhay ng naaayon sa kanyang kakayahan. Matutong
magtipid at maging payak sa pamumuhay.

Sawikain
bukal sa loob---taos puso tapat

busilak ang puso---malinis ang kalooban

Kasabihan
Bato-bato sa langit, ang tamaan wag magalit.
Kung walang tiyaga, walang nilaga.
Kung gusto, may paraan. Kung ayaw, may dahilan.

HISTORICAL FICTION
Halimbawa:

Si Andres Bonifacio at ang Katipunan

Dahil sa pagkatapon kay Rizal sa Dapitan, ipinalagay ng maraming Pilipino
na ang kampanya ng Propaganda ay hindi gaanong mabisa sa pagtatamo ng
mga pagbabago. Nakita nilang ang nararapat gawin ng mga Pilipino ay
maghanda para ibagsak ang pamahalaang Kastila sa pamamagitan ng lakas
at madugong paraan. Ang kaisipang ito ang naging dahilan ng pagtatatag ng
Katipunan. Noong gabi ng ika-7 ng Hulyo, 1892, noong araw na mapalathala
ang utos ni Gobernador Despujol na pagtatapon kay Rizal, nagpulong sa
isang bahay sa Tondo ang maliit na pangkat ng mga Pilipino. Si Andres
Bonifacio ang lider nila. Doon itinatag ni Bonifacio at ng kanyang mga
kasama ang Katipunan.
kkk
Si Bonifacio ay isinilang noong ika-30 ng Nobyembre, 1863. Mahirap ang
kanyang mga magulang. Nag-aral siya sa isang paaralang pribado. Hindi siya
nakaabot sa kolehiyo ngunit marunong siyang bumasa ng Kastila. Nabasa
niya ang mga nobela ni Rizal at ilang akda ng mga manunulat na dayuhan.
Noong panahon ng pagtatatag ng Katipunan, guwardiya siya sa isang
bodega sa Maynila.

Ang Katipunan ay isang lihim na samahang ang layon ay palayain ang

Pilipinas sa pananakop ng Espanya.
Upang mapangalagaan ang mga lihim ng Samahan, yumari sila ng maingat
na palakad sa pagtanggap ng mga bagong kasapi. Ang mga ibig sumapi ay
nagdaraan sa isang mahigpit na pagsubok. Kailangang sumumpa sila na: (1)
hindi nila ibubunyag ang mga lihim ng Samahan at (2) magiging matapat sila
sa mithiin at layon ng Katipunan. Ang kanilang panunumpa ay nilalagdaan ng
dugong kinukuha sa kanilang ugat. Ang ganitong seremonyang tinatawag na
Sandugo ay ginagawa na ng ating mga ninuno bago pa dumating ang
panahon ng Kastila.
Ang Katipunan ay nagbibigay sa mga bagong kasapi ng mga nakasulat na
mga tagubilin. Ang isa sa nilalaman nito ay ang dekalogong sinulat ni Andres
Bonifacio na pinamagatang Katungkulang Gagawin ng mga Anak ng Bayan.
Ang isa pa ay ang Kartilya ng Katipunan na sinulat ni Emilio Jacinto.
Ang Katipunan ay ang malaking sanhi kung bakit natin natamo ang
kasarinlan noong Hunyo 12, 1898.