Fotolitiki ciklus atmosferskog azot dioksida!

Molekula azot dioksida je efikasan apsorber ultravioletne solarne radijacije koja prodire
prema tlu. Apsorpcija ultravioletnog zraenja (UV) od strane azot dioksida dovodi do
njegove disocijacije na azot monoksid i atomarni kisik, koji sa prisutnim molekularnim
kisikom daje ozon. Ovako nastali ozon, kao molekula sa visokom energijom, a time i
nestabilna, ukoliko u blizini nema drugih molekula, ponovo reaguje sa azot monoksidom
dajui kisik i azot dioksid, ime se globalni ciklus zatvara.

O2

Nitrogen
dioksid
(NO2)

Sunceva
energija

Sumarne rekcije ovog procesa su:

1. NO 2 h NO O .

Nitrogen
monoksid
(NO)

.
2. O O 2 M O 3 M
3. O 3 NO NO 2 O 2

Ozon
(O3)

Atomarni kisik
(O)
Molekula
kisika
(O2)

Reakcija broj 1. pokazuje da je energija UV radijacije dovoljna za razbijanje hemijske veze u

molekuli azot dioksida.
Reakcija broj 2. se odvija u dvije faze. Atom kisika reaguje sa molekularnim kisikom uz
nastanak energetski bogate molekule ozona. Ukoliko ne doe do prihvatanja vika energije
molekule ozona od strane neke druge specije ili molekule, ozon se vrlo brzo raspada na
molekularni i atomarni kisik. Ukoliko doe do sudara sa drugom molekulom, tada dolazi do
transfera energije sa ozona, a rezultat toga je stabilna molekula ozona.
S obzirom da je reakcija broj 1. brza, rauna se da je poluivot azot dioksida, ako je
Suneva radijacija u atmosferi intenzivna, samo nekoliko minuta. Reakcije broj 2. i 3. su
takoe brze, to dovodi do ponovnog nastanka azot dioksida i postizanja njegovog
odreenog koncentracionog nivoa u atmosferi, odnosno odreenih koncentracionih odnosa
azot dioksida i azot monoksida.
Prezentirani procesi fotolitikog ciklusa pokazuju da, ukoliko ne bi bilo dodatnih procesa u
ciklusu, vei dio nastalog ozona bi brzo disocirao na molekularni i atomarni kisik, koji bi
zatim reagovao sa azot monoksidom i preao u azot dioksid.
To znai da bi nastanak ozona i azot monoksida i njihova meusobna reakcija bili
uravnoteeni, tako da iz ciklusa ozon ne bi izlazio kao stabilna molekula. Meutim, utvreno
je da ugljikovodoci, posebno nezasieni, uestvuju u fotolitikom ciklusu dovodei do
nastanka azot dioksida i ozona.