dignidad y cudles sus derechos. Sabe que tiene asegurada exclusioamente su religién y
su sistema de gobierno hereditario y ha jurado a Fernanda VIE por su rey, demarcando
también la linea de su sucesién. Sabe que no ha de faltarle el antemural de su libertad
en la rennin anual de las Gortes, a que todos los espatiles son igualmente llamados,
Sabe que ha de ser aliviado de tantas contribuciones con que se le abrumaba y cuyo
alivio habéis sido vosotros los primes a disfiutarlo, Y sabe, en fin, que sus leyes ctviles
_y oriminales le han de asegurar su hacienda, sw honor y su libertad individual.
‘Todo juez, todo ministro y todo empleado esté sujeto por la Constitucién a la
més estrecha responsabilidad. Leedla con reflexitn_y detenidamente, que os ministrard
luces eapaces de acallar las quejas que hasta aqut habéis producido con el consuelo del
préximo remedio de tantos males sufridos. Fijad ouestra reflexién en que una de las
primeras atenciones de las Cortes ha sida la creacién de un Ministro de Ultramar que
exclusivamente se ha de emplear en el profundo estudio de los medios de haceros feli-
ces. Con solo echar una simple ojeada sobre sus atribuciones, concebirtis la idea mds
Lisonjera y en su bosqugja vertis trazada el cuadro de cuestva futura suerte mds feliz sin
duda que la que con engato han ofrecido a los incautns esos, frentticos ambiciasos que
proyectan vuestra separacién.
Cadiz, 30 de agosto de 1812— El Duque del Infantado, Presidente,
Eo roca se exatbisergaente en espanol est fechade en Cat 030 de agosto de 7812. Por orden de areola
de Lima. noo quecbunysebmpinié en versie bing en fe capital det vrelnat fines de 1873. MY veer etry
vas tadccones de esteteto al quectua, pues en a carta queescribibe azobspode Lim y que aornpaaba a emptor de
este mpreso gue se emt a Espona, ol pelado calc dea rejor adc de muchas quese han hecho rapa
en cues seencuerva ty ena rcv Gener de nds, en Sena (Lina 1577). o compat también una carta del obi
6 Huarang, con fecha de 8 de rnrzode 1814, quien efi “os cras yas os han edo alos nos de sus carats La
‘eettaron, en tansoipcinpoleoafen, Pau Rivet et Georges de Gu Manto’ su Bibliographies langues ay ard et
Witua tra 1951 247-260)
a gria.y a puntuacin dt eviginal espaol fan Sido modemizndas pr Cesar ies, aie ha hecho tari fa ranstterain det
texto quecua of sista gio actual Las noes fabign son deete expecta
Antologia quechua del Cusco 201kawsananchispaq. Kay qhapaq Espata suti, kaychika yawarpa chanin,
kay sinchi kallpanchispa usachikusqan sutitari tantalla fuganchis
takikunanchispaq. Yachaychisyari, munakusgay wawgiykuna, waranga
kuti chay akllu gallu Hullakuna “fian hatun Zspaita chay sinchi suyu
quilunfia” flisunki chaypachapas, manan chay qhari kallpan, chay sinehi
makinga awga Napoleonman sutkhungachu, ullpuykungachu. Manataqmi
hayl¢aqpas Ilaqtanchiskunaqa huk hillu wallawisaq pukllakunan turu
wawachu kanga, manataqmi apu reyninkunag quqawninchu kanga,
hinantin aqtakunaq hump‘inta yawarhintawanpas rakrananpaq.
Qhipaman qhipamanga manafian huk awqa munasqanta ruraq-
hinafiachu Haqtanchiskunata kamachikunga. Huk khuyapayaq yaya,
huk Hamp’u sunqu tatahinafian uywawasun. Tukuy kallpanchiswanmi
magananchiswan, ghillayninchiswan chillap’awanpas sinchi sayaspa
uyapura tinkusunchis, tukuy imapas llamp’ulla kusilla llapapag kusilla
kananpag. Kunan p’unchaw hatun mana Cikray qillgapi ghawariy
Constitucion isqata. Chaypin tukuy huntasgata Caqtasqata rikunki
imaynan tukuy thatkinanchis chayta. Chay qillqamanmi watakunga kuraq
awki apu, huch’uy hatunpas mana munasgallanta rurananpaq. Kunan
hinantin laqtakunag Zeon k'ikllupi aswan yachayniyug, aswan hamawt’a
awkinchiskunag qillqasqan qullanan Constitucion kichariwanchis huk
sumag, huk munay fianta Ilapanchis kawsananchispaq.
Namari kunanga Espaftl wiraqucha fisqaiia lapanchispas kanchis.
Rigsikunanchisfian Hapapas pi kasqanchista. Yachananchismi llapapas
mana changana? awki, mana piqpapas pifiasnin sayasqanchista. Jesu
Christo Diosninchispa churinmi kanchis, Santa elesiag wawan, chay iniyllapi
wailunanta tukuymi yachan. Hinallatagmi yachana kunanpas qhipapas
ima-ima rurananta kamachinantapas. Nataqmari Reyninchispaq awki
don Fernando qanchis kaqta Diospa qayllanpi rigsinchis, pi pin payman
gatikunanga chaytawanpas. Yachantaqmi kunan Hapa runakunapas
hatun kasqanta hinantin llaqtakunaq hufukuyfiinpi lanthunpiwanpas
kawsasqanta. Chay hufukuypimari huch’uy hatun Espatapi kay
tigsipi kawsaqkuna siq/isqaiia huk suyulla lapanchispas yupakunchis.
Yachanchistaqmi chay hatun qullanan qilqa Coustitucién hisqapi tukuy
tukuy samarinanchista. Namari watan-watan p’unchaw-p"unchaw
veypa sutinpi sik’iwananchismanta thanisuniia. Rikuskanchisham kunan
p'unchaw Ilapapaq hatun samay chayamusqanta, hinallataq
202 Qosqo ghee
nipi akllasqa rimaykunayachanchis Hapapas armachikuyfiinpi, huchasapaq muchuchiyfinpi,
yupaychayfiinpiwanpas kuska llapapas kasqanta, tukuy kaqnin, sutin
i sapa-sapapas sapa runa mana pifias-hina, mana kallpa kamachina
kasqanta.
Tukuy kamachikuqmi, awkipas kachun, kuraqpas, sullk’apas,
kay qullanan qillqaman watasqan, chaymanta pantaqtin aysarisqa
kananpaq. Chay qullanan qillqata qhawariy, unanchay sayaykuspa,
allimanta k'utiriy. Paymi iawiykita kicharinga k’ancharispa. Tukuy
kunankama fiak’arisqayki, sipsiqasqaykita kay pisi p'unchawllapi
thasnusqata rikunki. Allinta yuyaykuy: kay hinantin hamawt’akunaq
Haqtankunamanta hufukuyninga huk apu awkita sayarichinanpaqmi,
kay fiawpa inkakunaq suyunpi gankunaq samiykichista maskaspa
chayllapi yuyayninta kallpantapas churaspa qankunata Ilullananpaqmi.
Hinallataq unanchay chay hamawt'aq, chay apug ruranankuna ima-iman
chayta. Huk ch’imlliyllapi rikunki tukuy samiykita tukuy samarinaykita
kusiykitawanpas, huk lirpupihina aswan takyasqata aswan sut’inchasqata,
mana chay Iullakunaq arwisqantahinachu. Chaykuna Haklla Tull
sunquykita Cikran, q’intihina hillurikuspa payman k’askakunaykipaq.
Tchaqa yachay: misk’i kaqniykita ch’ungarquspan chinkaringa. Chay
awkiq Ulramar Minisoo fisqa, kay America inkaq suyun fisqapi mana
sayaspa, mana puiiuspa qankunaq kusi-samiyki maskananmari kanga.
Thitaga (arcaic) arma de Fuego escopet.
2atutampu (arcalc) ‘gloria glaos!
Satay larcaico) eet
ulanan pfanchshuna esa raducon de