You are on page 1of 767

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned

by Google as part of a project


to make the worlds books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http://books.google.com/

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, CO.VIMODA, OECONOMICA,

OMMIIVI SS. PATRUM, DOCTORU SCRIPTORUMQUE ECCLESIISTICORDM,


sivb latinorum, bitb anMCOHVU,

QUIAB MVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III {ANNOUlfl) PRO LATINIS


BT AD CONCILII FLORENTINl TEMPORA (ANN. 1439) PRO QRMCIS FLORUERUNT.

RECUSIO CIIRONOLOGICA
OMNIUM QDiE EXSTITBRB MONUMENTORUM CATHOLICjE TBADITIONIS PBR QUINDBCIM PRIORA
ECCLBSLE SJiCULA,
JOITA KDITIONSS ACCURATISSIMA8 INTSR SS CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PEROUAM
DILIOKNTER CA3TIOATA; DISSERTATIONIBUS. COMMBNTARIIS. VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINKNTER ILLUSTRAT;
OMNIBUS OPERIBUS POST AMfi.ISSI.MAS EDITIONE8 1VX TRIBUS NOVISSIMIS S I-XIJ I.IS DEBENTUR ABSOLUTAS
dktectis, aucta; INDICIBUS PaJTICULaRIBUS ANALYTICI8, SINOULOS SIVETOMOSSIVB auctorks alicujub
MOMBNTI 90B8EQUENTIBU3, DON iTA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITB OISPOSITIS, NECNON ET
TITUIJSSINOULARUM PAOINARUM MAROINBM 3UPERIOREM DISTINQUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATKRli M 8I0NIPICANTIBIIS, ADORNATA ; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM AP0CRYPHI9, ALIQUA VERO
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLE8I ASTICAM P0LLENTIBU8, AMPLIFICATA J
DCCENTIS IT AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPEIIUM, ALPHABETICIS, CIIRONOLOOICIB,
STATISTICIS, 8TNTHETICI8, ANALYTICIS, ANALOOICIS, IN QUODQUE RELI3I0NIS PUNCTUM, DOOMATICUM, MORALB,
UTUROICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINB ULLA KJCCBPTIONE ; SED fRMURTIM DU0BU8 INDICIBUS 1MMENSI8 ET OENERALIBUS. ALTERO SCILICET RKHUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVB PATER, VBRUM BTIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCRIPTURlE
SACK.E, EX QUO LECTORI COMPBRIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBU8 OPERUM
SUORUM L0CI3 SINOULOS SINGULORUM LIBRORUM 8. SCRIPTUR/S VERSUS, A PRIMO
OBNESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATl 3INT.

BBrrie accuratis-ima, c^bterisque omnibus facilk anteponknda, si perpendantur characterum nitiditak


CHART.8 QUALITAS, INTEGR1TA8 TEXTUS, PEKPKCTIO CORRECTIONIS, OPEHUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM
hVMERUS, PORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO l'A TROLOOI M DECURSU CONSTANTBB
SIMIUS, PRETII KXIGUITAS, PR.CSERTIMQUK ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOQICA,
BXCBNTORUM PRAGMENTORUH 0PU8CUL0RUUQUE HACTENU8 HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IBNOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPKRIHUS BT MS8. AD OMNKS F.TATES, LOCOS, LINOUAS FORMASQUE
PBBTINBNTIBUB COADUNATORUM.

SERIES GR^CA
IN QUA PRODEUNT PATRRS, DOCTOREP SCRIPTORESQUE ECCLESLE GR.EC.E
A S. BARNABA USQUE AD CONCILII FLORENTLNI TEMPORA ;

ACCURANTE

J.-P.

BIBMOTIIEC K CLEB.I
SIVE

CURSUUM COMPLETORUM

IN

MIGNE,

lAIVKRS ..

SINGULOS SCIIRTIiG ECCLESI ASTICjE RAMOS

EDITORB .

PATROLOGUE GRJECJE TOMVS V


S. IGNATIUS, S. POLYCARPUS, PONTIFICES ROMANI SCULI II, S. MELITO SARDENSIS; ALII.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : A VENUS DU MAINE, J08

1894

, U31

Clichy. - Ei lypis PAUL DUPONT, 18, via dicla Bac-cVAsnicre. 138.8.91.

SjECULUM u.

TOY EN AITOIZ IIATP02 HMGN

IFNATIOY
EnixKonor antioxeias

EIIIZTOAAI.

S. P. N. IGNATII
EPISCOPI ANTIOCHENI

EPISTOLiE
CUM GENUINiE, TUM DUBliE ET SUPPOSlHTIiE
Prxmista Distertatione de integritate textut recepti Epittolarum S. Ignatii, auctore H. Denzihger,
in Vnivertitate Virceburgensi Theologix Profettote.
ACCEDUKT

ROMANORIM PONTIFICUM SjECULI II, S. POLYCARPI MARTYRIS, S. MELITOMS SARDE>SIS, S.

PAPIvE HIERAPOLITAM, S. QUADRATI ATHENIENSIS, S. CLAUDU APOLUNARIS


HIERAPOUTANI, MAXIMI HIEROSOLYMITAM, POLYCRATIS EPHESIM,

S.

THEOPHIU CjESARE^ PALjESTIK^, S. SERAPIOMS ANTIOCHEM, ARCILEI AFRICAM,


EPISCOPORUM, ARISTIDIS APOLOGIST.t CURISTIANI, CASTORIS, ARISTOMS
PEIXCEI, S. HEGBSIPPI, PANTiEM, RHODONIS, APOLLOMI, PLURIUM ANONYMORUM.

EPISTOLjE, opuscula, fragmenta.

accurante et recognoscente j.-p. migne


Blbliotheeae Clerl unlversje
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITOKK

Ji

, O **

TOMUS UNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
LN VIA DICTA : AVEWE DU MAINE, 108

1894

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO V CONTINENTUR

S. IGNATIUS MARTYR. Prolegomena, col, 9. Epistola? gemnaas,col. 625. Epistola? interpolatse, col. 7.
Epistolx supposilitiae, col. 873. Liturgia S. Ignatii, col. 969. Martyriuiu S. Ignatii, 9T9.
S. POLYCARPUS MARTYR, SMYRN.EORUM UPISOOPUS. Epistola ad Pliilipponses, cul. 1003. Fragmenla
e responsionum capitulis S. Polycnrpo ascriptis, col. 1025. Ecclesiae Smyrneusis de martyrio S. Polycarpi
epistola circularis, col. 1029.
EVARISTUS PAPA. Epistola; et decreta, col. 1015.
ALEXANDER I PAPA. Epistohe, col. 1057.
SIXTUS I PAPA. Epistol;e et deerota, col. 1013.
TELESPHORUS PAPA. Epistola ad omnas iidelcs, col. 1081.
HYGINUS PAPA. Epistola-, col. 1087.
PIUS I PAPA. Epistola?, col. 1093.
ANICETUS I PAPA. F.pistola ad Gallia: episcopos, col. 1149.
SOTER PAPA. Epislolse et derreta, col. 1133.
ELEUTUERUS PAPA. Eplstolac, col. 1139.
S. MELITO SARDIUM IN ASIA EPISCOPUS. Notitia et fragmenU, cl, 11.
S. PAPIAS HIERAPOLITANUS EPISCOPUS. Fragmenta e quinqne iibris de expositione oraculorum Dominicorum, col. 1219.
S. QUADRATUS ATHENARUM EPISCOPUS. Fragmentum ex cjus Apologia pro Chrislianis. col. 1265.
ARISTIDES APOLOGISTA ET PIIILOSOPHUS CHRISTIANUS. Notitia. Desideratur ejus Apologeticum
pro Christianis, col. 12t>7.
AGRIPPA CASTOR. Notilia de deperdito ejus opere conlra Basilidem, col. 1269.
ARISTO PELLOEUS. Fragmenta, col. 1277.
S. CLAUDIUS APOLLINARIS, EPISCOPUS HIERAPOLITANUS, APOLOGISTA. Fragmenta. col. 1285.
S. HEGESIPPUS. Fragramta ex quinque libris Comment. Actuum ecclesiasticoruin, col. 1307.
PANT/E.NUS. Fragmenta, col. 1329.
RHODON. Fragmenta, col. 1333.
MAXIMUS HIEROSOLYMORUM EPISCOPUS. Fragmentum cx libro De Materia. col. 1S39.
POLYCRATES EPHESIORUM EPISCOPUS. Fragmenta ox epistola ad Victorem papam et Ecclesiam Romanam, col. 1357.
Acta S. Thimothei episcopi Ephesini auctore Polycrale, col. 1361.
S. THEOPHILUS C/ESARE/E PAL/ESTIN/E EPISCOPUS. Fragmentum ox epistola super quaistione paschali
iynodi Ca*sariensis nomine scripta, col. 1369.
S. SERAPION EPISCOPUS ANTIOCHENUS. Fragmenta, col. 1371.
APOLI.ONiUS. Fragmenta cx libro ailversus Cataplirygas, col. 1381.
PLURES ANONYMI S^-ECULI II. Fragmenta, col. 1385.
Ecclesiarum Viennensis et Lugdunensis epistola de marlyrio S. Polhini episcopi et aliorum plurimormn.
Praemittitur fragmeutum epistoki* SS. inartyrum Lugdunvnsiu u ad Eleutherum Rominum poutilkem, col. 1401.
Appendix. Passio SS. Epipodii et Alexaudri. II. Passio S. Symphoriani. HI. Acla SS. Andocbi,
Thyrsi et Felicis, 14.i3-1467.
S. VICTOR I PAPA. Epistola?, col. 1483.
ARCII.-KUS EPISCOPUS AFRICANUS. Fragmentum de Paachate in die Dominica cotebraudo, eol. 1491.

PROLEGOMENA
VETERUM TESTIMONIA DE S- IGNATII EPISTOLIS
(Galland., Veterum patrum Bibliolh., t. I, Venetiis 1765, in fol. pag. 245.)
I.
Polycarpus Epist. ad Philippenses, cap. 13.
Vkrsio Rufini.

Ex Eusebii Hist. Eccl. lib. m, cap.


36.

Versio H. Valesii.

Mittam vobis et Ignatii epistolas, et alias si quae sunt, quae ad


nos transmisss sunt ; ex quibus
ulilitatemmaximnmcapiatisxonVinent enim de fide et palientia
instructionem perfectam, secundum Dornini piseceptum.

Tic iTntiToXic 'lyviTSou xa<;Tti|Ji<p0s'<J3t; fj.utv ut auTOu, xai aXXa;


6'ja; e"^ojjiv Ttap' t,jjiTv, iniptyapiv
ujjuv, xaOioc EvsTslXactOs" at xive?
UTCOTSTaYJXEvat *'' TTi EitioroXfi
xauxri* 'E (5 |Jj.EYaXa ojfikrfir^x:
SjVtJtSTOE' TCSptEYJiUTl Y^? TCITTIV
xa! urco|j.ovr;v, xa! Tcajav otxooo(jltjv, Tr,v '.; tov Kuptov T|fj.uV; avr,xouaav.
II.

Epistolasomneslgnatii quasad
mescripsit,etquascunquedemun
apud nos reperire potuiinus.quemadmodum nobis mandaslis,ad vos
misimus ; quas quidem huicepistola: subjecimus. Ex iis magnam
utilitatem percipere vobis licebit;
conlinent enim fldem, patieutiam
et caetera queB ad augendum
Domini nostri cultum pertinent.

Irenxus lib. v Contra hajreses, cap. 28


Vktcs imerpres.

Ex Eusebii Hist. Eccl. lib. m, eap.


26.

Versio H. Valesii.

Quemadmodum quidam de no slris dixit, propter rnartyrium in


Deum adjudicatus ad bestias :
Quoniam frumentum sum Chrisli,
et per dcnles besliarum molor, ut
mundus panis Dei inveniar.

'ii; eTt;s tic; To>v rjHETtptov Sii


tt,v -po; Oiov jjuprjptav xaTzxptOsic, Ttpo; Orjpia* "Ots fftTOJ e'jju
OsoG, xa! 6Y oSovtojv Orjptcuv aXrjOojjux'., 'tva xaOapo; apTo; eupsOco.

Quemadmodum dixisse ferlur


quidam e nostris, ob Christi fldem
damnatus ad bestias : Frumentum
ego aum Dei, et ferarum denlibus
molor atque comminuor, ut panis
mundus efficiar. Epist. ad Rom.,
cap. 4.

III.
Theophilus Antiochenus, ut fertur, Comment. in sacr. quat. Evangel. Ex edit. Diblioth. Patrum Paris.
164i, tom. I, pag. 4o0 A.
Cum esset desponsata mater ejus Maria. Quare non ex simplici virgine, sed ex desponsata concipilur
Christus? Primo, ut per generationcm Joseph origo Maria? monstraretur ; secundo, ne lapidarelur a
Judaiis ut adultera ; tcrtio, ut in .Egyplum fugiens haberet solatium viri ; quarto, ut partus ejus falleret
diabolum, putanlem Jesura de uxorata, non de Virgine natum. Epist. ad Ephes. cap. 19. Vide infra llieronymi testimonium.
IV.
Origenes, Prolog. in Canlic. canticor. Exnoviss. BB. Paris, edit. 1740, lom. III, pag. 30, D.
Memini aliquem sanctorum dixisse, Ignatium nomine de Christo : Meus autem amor crucifixus est,
nec repruhendi eum pro hoc dignum judico. Epist. ad Rom., cap. 7.
Idem, homil. vi in Lucam, ibid., pag. 938, A. Grxca cx schedis Grabii descripta.
A'a/oK sv iit^ tojv jj.ipTopd; tivoc stcicttoXcov yiYpa-xat [tov 'Iyvotiov \ifvo, t6v jjirci tov jiaxaptov
UiTpov tt(; 'AvTio^efa; oYjTEpov tc(jxot:ov, tov ev tij>
ottD-ftitj) i-i 'Paijjn) Orjptotc, jiay_rloa[j.svov]- Kai EXaOs
tov apy^ovTa tou aituvoc; toutou fj TtapOsvta Mapi.
PATWt. GR. V.

Eleganter in una epistolarum cujusdam martyris


(Ignatium dico, sxcundum post beatum Petrum Antiochise episcopum, qui in persecutione Romai pugnavit ad bestias) : scriptum est : Principem szeculi
hujus latuit Mariae virginilas. Epist. ad Ephes.,
cap. 19.

8. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

11
Versio Rufini.
Sed et in nostra quoque tempora famm celebritate vulgatus
Ignatius, apud Antiochiam post
Petrum secunda successione episcopatura sortitus est. Quem sermo tradidit, de Syrim partibus
ad urbem Romam transmissum,
et pro martyrio Christi ad bestias
datum. Quique cum per Asiam
sub custodia navigaret, singulas
quasque digrediens civitates,Ecclesiao populos evangelicis cohortationibus edocebat in fide persistere, et observare se ab haereticorum contagiis,qui tuncprimum
copiosius cceperant pullulare, et
ut diligentius ac tenacius apostolorum traditionibus inhaererent ;
quas traditiones,cautelae gratia,et
ne quid apud posteros remaneret
incerti, etiam scriptas se asserit
reliquisse.DeniquecumSmyrnam
venissetubiPolycarpuserat, scribit inde unam epistolam ad Ephesios eoruraque pastorem, in qua
meminit et Onesimi : et aliam
Magnesiae civitati quae supra Maeandrumjacet, in qua et episcopi
Dammei mentionem facit. Sed et
ecclesiaj quae est in Trallis scribit,
cujus principem tunc esse Polybium designavit. In ea vero quam
ad Romanam Ecclesiam scribit,
deprecatur eos ne se, tanquam
suppliciis suis parcentes, velint
spe privari martyrii ; et his post
aliquanla utitur verbis: A Syria,
inquit, Roman usque cum bestiis
terra marique depugno, etc.Hwc et
multa alia his similia ad diversas
ecclesias scribit. Sed et ad Polycarpum,velut apostolicum virum
datis litteris, Antiochenam ei Ecclesiam praecipue commendal.Ad
Smyrnaeos sane scribens, ulitur
verbis quibusdam unde assumptis
nescimus, quibus haec de Salvatore proloquitur: Ego autem post
resurrectionem quoque incameeum
scio fuisse, et credo. Nam et cum
vcnisset ad Petrum cuterosquc, ail
eis : Accedite, et videte, quia non
sum dxmonium incorporeum. Qui
et contingentes eutn, crediderunt.
Scit autem et Irenaeus martyrium
ejus, nec nonetmentionemfacit
scriptorumejus.SedetPolycarpus

V.
Eusebius, Hist. Eccl. lib. m, cap.
36.
*0 tb napi TcXela-tot; elaiTt vuv
8ia6d7jTo; 'lY^ixioc, Tfjc xa^' 'AvTtdy^etav Hetpou StaSoyfjc 8e Jxepoc
ttjv ETtiaxoTcfjvxexXrjpionEvoc. \6^o^
8' eyet toutov Atco Euptac ln\ tt,v
'Poj(j.a(tov itdXtv avaTCE|iiyOvTa, 8tjpftuv feveo-Oai (Jopiv, tt,c etc Xpto-tov jjtapTuptac evexev. Ka! 8fj Tf,v
8t' 'Aatac ivaxofJuSfjv jiet' ItcilieXEoraTTj? opouptov tpuXaxfjc tcoiou[jtEvoc, Tic xaTircdXtv aTc ^tceSt^uei
Tcapotxta;, TaTc 8ti Xuftov bjitXIatc
Te xa! TcpoTpoTcaTc; eitt^piowu;, ev
Tcptixotc jjtaXtrca TcpotpuAaTtEa9at
alps'iEtc apxt TtiTe itpu)Tov ivatpusfaac xat ETciTcoXa^ojjac; itap^vef
TcpouTpETci te ircpt^ Ey^EsSat ttjc
Ttbv OTcoatdXtov TcapaSdaetoc, f]v
uitEp iatpaXE(ac, xat fY?'?to'i f^l
(jtapTupo^jtEvoi; StatuTcoujBa'. avaYxaTov TjYeTto. Outio 8f,Ta ev SjjtupvTj
fivofjtEvo;, Ev6a 6 noXuxapito; fjv,
[jttav (jiev irctaToXfjv ttj xa^a tt,v
"EoEaov 'ExxXr,tjta yp&fti, Ttotiievo; outtj; (xvr,(jtovejtov 'Ov^aljjwu*
ETipav 8e T-ji ev MaYVTjoCa ttj Ttpb;
Mativ8pto, Evfla itiXtv etc.oxotcou
Aifjta (jtvr-(xr,v itE7to(r,Taf xat xfi ev
TpiXXeat bs a').Ar,v, fj; apyovTa toTe bvta IloXuSiov taropeT. npbc Tauxatc xat T?j 'Ptojjtattov 'ExxX7,a(a
Ypitpef fj xa! TtapixXr,(riv TtpoTetvet, to; (Jtrj TcapatTTjaa^evot tou
(jtapTuptou, tt;c TcoBoufievrjC outov
iTcoaTepiiaatev eXtt(8oc- e^ tov xa;
ppay^uTOTa e!c iTctSet^tv tiov etpr,(livtov Tcapa8Ei6at a^tov rpisei 8fj
ouv xaTa Xs^tv 'Arcb up!ac (JtiXP 'Pto(jtr,c 8r;ptO(Jtayto 8ti Y7!?
xat SaXijJTjC, vuxtoc xst fj(jtpac,
x. t. X. Kal TauTa (xev aitb Tfjc
or^XtoOstar;; TcdXEtocTaT;xaTaXey6etsat; EKxXv-,oiai; otETU7ttotIaTo "Jiorj
8' Birexeiva Trj; SiJtupvrj; YE-^diJtsvoc^
oltzo Tptoioo; toT; t* ev 4".XaoEXo=ta
au8t; 8ta YP7*?7"'? 8(j.tXtt, xat t^
ijjtuovaitov 'ExxXTjtrta, !8tto; te Ttj)
TajTrj; TcpoTjYouu.evtplloXu/.ipTcto'ov
ota Sfj arcosToXixbv av8;a eu (iiXa
Yvtopt^ojv, tt(V xaT* 'AvTtdyEtav auTtp Tcot(jtvr,v, t'o; 4'v yvtjsio; xa! aYa6b; Tcot;jtf,v TcapaTt6ETat, tt,v Tctpi
outt,; opovTtoa 8ta aTCOuSfjc E^Etv
autbv a;tiov. 'H 8e auTo; Sjjtupvatot;
Ypistov, oux oT8a brcdBev prjToT;
auYxiypr,Tat, Totauti Ttva Ttept tou
XptsTotj 8ie{uov 'Eyoj 8e xat (jtETa

12
Versio H. Valesii.

Ignatiuspraetereamultorumsermonibus nostra eliam aetate celebratus,secundus post Petrum AntiochensemEcclesiam sorli tus est.
HicobfidemChristie Syria ad urbemRomam perductus, bestiisobjectus esse dicitur. Et cum per Asiamsubaccuratissimasatellitum
custodia ductaretur, singularum
nihilominus civitatumquasingredereturecclesiasserroonibusetcohortationibussuisconfirmans.monebatinprimisutsibi apravishaereticorum opinionibus caverent,
qu83 tunc primura in lucem emergerecumccppissent,copiosiuspullulabantHortatusqueestutapostolorum traditionibustenaciterinhaererent; quasquidemad certiorem
posteritatis notitiam testimonio
suo confirmatas scriptis mandare
necessarium duxit. Itaque cum
Smyrnamvenisset in quatum erat
Polycarpus, unam quidem epistolamscripsitadEcclesiamEphesiorum.in qua Onesimi ipsorum pastoris mentionem facit. Alteram
quoquedcditadEcclesiamMagnesiae civitatisquae ad.Maeandrum sita est, in quaetiam Damam epis
copum nominat. Aliam item ad
EcclesiamTrallianorum,cujusantistitem tuncfuissc memoratPolybium. Prsater has est et alia ejr.s
epistolaadEcclesiamurbisRomae,
in qua oratatque hortatur Romanos, ne martyrium a se depellenles ac deprecantes, spe ac voto se
fraudare velint. Sed opera; pretiumfueritadconfirmationem eorum quoe diximus, nonnulla ex iii
litterishicascriberc.Scribit igitur
in hunc modum : A Syria Romam
usquecumbestiisde,pugno,terramarique,noctu et interdiu, etc.Et hajc
quidem ille ex Asia ad ecclcsias
superius meniordtas perscripsit.
PosteaveroaSmyrnaulterius progressus, cum Troadem venisset,
inde ad Philadelphenses litteras
dedit et ad Smyrnasorum Ecclesiam,privatimque adPolycarpum
eorum episcopum. Quem cum
apostolicum virum esse plane cognosceret, ipsi tanquam bonus ao
fidelispastor.gregemAntiochenaB
Ecclesiae commendavit, rogans, ut

13

VETERUM TESTIMONIA.

14

Versio Rufini.
horum memoriam facit in Epistola quam ad Philippeuses scribit per haec : Deprecor, inquit,
omnes vos obedientiae operam
dare, et meditari patientiam
quam vidistis in Ignatio.et Rufo,
cl Zosimo beatis viris, praecipue
autem in Paulo et caeleris apostolis, qui fuerunt ante vos ; scientes quodhiomnesnonin vacuura,
sed per fidem etjustiliam cucurrerunt, usquequo pervenirent ad
locum sibi a Domino praparatum ; quoniam quidem passionum ejus participes exstiterunt,
nec dilexeruntpraBsenssoJCuluni,
sed eum solum qui pro ipsis et
pro nobis mortuus est et resurresit. Et post pauca subjungit:
>< Scripsistis mihi et vos et Ignatius, ut si quis vadit ad partes
SyriaB deferat litteras ad vos ;
quod faciam, cum tempus invenero. Lege Haymon. Hb. iv,
cap. 0 .

Versio H. Valesii.
tt.v ivircaTtv ev erapxt autov orrjni cura ac diligentia illum foo76a, xai Tttcrtsuto ovxa. Ka! ote vere vellet. Idem in epistola ad
Ttpoc; tou; Ttepi Ilerpov eXrjXuflev, Smyrnaeos de Servatore noslro
etprj auToT;- Aiotit, <j/T;Xarprj(TaTe loquens quxdam ejui verba reci(jtt, xat "Ssre 6'ti oux etfjtt Sai(j.<i- tat, quoa unde acceperit ignoro.
vtov acftojjiaTov. Kal euOuj auTou Ego vero, inquit, pos resurreclioV^avTo, xai eTttcrteuaav.
OToe nem Dominum ipsum in carne apSe auTou to [xapTuptov xai 6 Etprj- paruisse scio et credo. Qui cum ad
vaTo?, xai tujv eTttaroXtov auTOU Petrum et cxteros ejus comites
(ivTjjjioveuet. Kai 6 iloXuxaprtoe; 8e accessisset, dixit illis : Apprehentoutujv auTUjv (jteuvT)Tai ev Tfi tpe- dite, contrectate me, et videte quod
pOJJtivfl aUTOU TtpOC; <r-tXlTtTtT]T{ouC non sum incorporeus spiritus. SlaeniaToXri, tpaaxtov auToTe; prj[j.aaf timque eum contrectanles credide IlapaxaXuj ouv TcavTac i(xac Ttet- runt. Hujusporro Ignatii etmarOapy^eTv xai iaxsTv Ttaaav &tcO[ao- tyrium et epistolas commemorat
vf,v, fjv e'!8;Te xaT* 6'iOaXjJtoue; ou Irenaeus.Sed et Polycarpus insua
[jfSvovev toT; (i.axaptot;'lYvaTt(pxii ad Philippenses epistolaearumPoutpcp xai Ztotrijxtu, iXXa xai sV deai iiierninitepistolarum : ObseaXXot; toi; sjj u(j.ujv xa! sv aJTtj) cro.inquil, vosonmes, ulpareatis
DauXtp xaiToT; XotTtoT; ^7100^6X01;/ prajpositisvestris,omnenique paTtSTtetauiivoui; 6'ti outoi TtavTec. oux tienliamexerceatis,quamspectasei; Xivov eSpapiov, iXX' ev TttaTct lisnonsolutn in Ignatio, Hufo ac
xat otxatoouvTj-xai oti eie. tov 6tpst- Zosiraovirisbeatissimisjsedetiam
XijJtsvov auTOtc. totcov etai rtapa in aliis civibus atque inquilinis
Kupttp, ui xai auveTtaOov. Ou fip veslris.et iu ipso proecipue Paulo
t6v vuv T,YaTCT,aav aitova, aXXa tov caHerisque apostolis:pro certo haurrep Tjijitov drtoOavavTa, xa! 6t' bentes, quodhiomnesnonfrustra
fjuac. utco tou 8sou dvaaTavTa.i>Ka! cucurreiunt, sedinfuleacjustitia
ef;c; eTcitpipef < 'Efpa^axe' ptotxai ingressi,ad locumsibiaDeodebiupieTc. xa! 'lYvdTtoc, "va eav ti; tum pervenerunt, quandoquidem
dTtip^TjTat e!c; Kuptav, xai Ta Ttap' etpassionumejus participes exsujjttov dTtoxojjtiafl YpdjjtpiaTa. "OTtep titeruut.Nequeenim praesenssa?Ttotr]aio, eav XaSto xatp6v euflsTOv, culum, sed eum qui pro nobis
e'ts svib, e;.T 6v TtejiuJ/io npsaSeu- passus et a Deo suscitatus est, adtrovTa xa! itep! 6(itov. Lege Nice- amarunt. Et paulo post addit :
phorum lib. m, cap. 19.
o Scripsistis ad me et vos et Ignatius, utsi quis forte in Syriam proflcisccretur, vestras litteras 6o deferret. Quod quidem perflciara, si
tempnsopportunumnactus fuerojvelego ipse volperaliumquempiam,cuiidmunusvestracausadelegabo.
EpisUgnaliiad Roman., capp. 4 et 5 ; fipist. ad Smyrn., cap. 3 ; Epist. Polycarpi ad Philipp., capp. 9 et 13.

Verum, quoniam impossibile


nobis est singulos enumerare,qui
post apostolorum primas successionesin ecclesiis quaj perorbem
terrasunt,vel principes,velevangelistae fuerunt.vel pastores;illos
tantummodo commeraorassesufficiat.quorumlibris inserta ad nos
usque fidei et pracdicationis monimenta venere ; ut Clementis et
Ignatii caeterorumque, quorum
superius fecimus mentionem.

lustini qaoque martyris, et


lRnatiimentionemfacit(Iren33Us),
*t ea quse scripserunt producit
in medium.

Idem, ibid. capp. 37, 38.


'ASuvaTou 8' ovtoc f,u.Tv artavTa;
ef 6vt5;xaToc; d7taptO(JtsTcr0ai, otro'.
itoTe xaTa tt,v TtptoTTjV tujv dTtortoXtov 8ia8o^f,v iv Tatc; xaTa ttjv
oixouu.vT)vsxxXTjt'aie; ^SY^vaat Ttot(jtive; f^ xa! euaYY'XtcrTa!, tojtuiv
eixoTuic; e ovijoiaTo; Ypatpri jjtovwv
Tf,v u.vrijjiTjV xaTaTcOeipteOa, uiv eTt
xai vuv eic; fijJiac; 8t' UTtojJtv^uiaTuJv
Tfjc; ircocrToXixfie; StoaaxaXia; fj itapaoocrie; tpepetaf ujarcep ouv ijjteXet
tou 'IftaxloD Iv at; xaTeXeJaptev
eTtienoXaTe;.
Idem, ibid., lib. v, cap. 8.
"Eti xa! 'IouctTtvou tou piipTUpoe; xai 'lYvaTiouu;vT](jtr|VTesTt6tT)Tat,
(lapTuptate; aufltc xa! irto xtov xouxoiej -]fpoccptvTcov xexpTjjJievoe;.

Caelerum cum fieri nullo modo


possit.ut singulos nominatim recenseamus, quotquot primis illis
apostolicae successionis temporibus per omnes orbis terrarum
ecclesias antistites aut evangelistae fuerunt : eorum duntaxatnomina hic commemorare statuimus, quorum monumenta apostolicam illorum doctrinam continentia adhuc supersunt, verbi
gratia, Ignatii, quas recensuimus
epistolaa.
Praeterea Justini martyris e*
Ignatiimentionem facit.exeorum
scriptis leslimonia proferens.

15

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

16

VI.
Athanasios, Epist. de Synodis Ariniini et Seleuciso. num. 47. Ey ndit. BB. Paris. 1698, lom. I, part. n,
pag. 701.
Ignatius certe qui post aposlolos Antinclii.TB epi \ 'iYvaTio; ouv, 6 (xexot tou; ditorciSXout; ev 'AvTtoyefa xaTaaTaOei; iT.ian.or.ijt xai ixdeptuc toO Xptscopus consiilutus est.ipseque martyr Clirisli fuit,
aTou Y=v6(ievo;, vpi^iov Tjepi xou Kuptou, e"pT,xev
de Dominoscribens dixit : Unus medicus est camalis
Kt; latpd; eiti aapxtxo; xai itveufjiaTixo;, Y-V7iet spiritualis, fac.tus et non factus, in homine Deus.
in morte vila vera. et ex Uariael ex Deo.... Quod si to; xat avevTjTo;, ev dvflptuTrtp 8e6c, ev OavaTuj
^ujtj dAT,8tvT|, xat ex Mapia; xai ex 6eou.... hl os
gnari eorura in Christo fidei, persuasum haberaus
beatum eliam Ignatium recte scripsisse.cum illum TT|V ev Xpiarti) TctaTtv auTtuv yivwtxovte;, TiE7:s!a|j.E0a,
carnis causa factum dixit (Christus enim caro factus 6'ti xat 6 fiaxdpto; 'Ifviztos 8p0u>; i'(pa<^t, yivtjest), et non factum,quia non ex opificiis et rebus tov auTOv Xifw/ 8ta ttjv adpxa* 6 yxp Xptaro; aap
eYeveTo* dYevTjTov 8e, &'ti fiTj t6jv TroiTjfjtdTtov xai ^efactus, sed Filius ex Patre, etc. Epist. ad Ephes.,
vtjtuVv eartv, dXX' Tlo? ex IlaTpdi;, x. t. X.
cap. 7.
VII.
Hieronymus, lib. De viris illustrib., cap. 16, cum vetere Interprete Gr.eco.
IgnaliusAntiochenseEcclesisB tertiuspostPetrum B ^rvviTioj ttj< iv 'AvTtov_e(a 'ExxXTjatd; xp(TO< (jteapostolum episcopus, commovente perseculionem TOt IleTpoV TOV dlttSoToXoV eTctaxOTCOC, 8tuJYf*6v XlVTjTrajano, damnatus adbestias,Romam vinctusmit- aavTo; Tpatavou, 0TjpiO(iay_fijit xeXeuaOEt;, t\( 'Pto(itjv o-TeXXeTai 8eo-(jttoc. IlXitov 8e, xat eTciara; ttj
titur.Cumque navigans Srayrnam venisset. ubi Polycarpus auditor Joannis episcopus erat, scripsit SjjtjpvT,, ev 9[ IJoXuxapTro; dxpoaTT,; 'Itodvvou eTiunam epistolam ad Ephesios, alteram ad Magne- a/.OTro; -Tjv, ifpa<\i icpo; 'Etpealou; STCiaToX-^v puav,
ctXX^v Tcpo; MaYVTi!rtav0'J?> TptTT,v 7tp6; TpaXXiavouc,
sianos, tertiam ad Trallenses, quarlam ad Romanos : et inde egrediens soripsit ad Philad^lplieoset TETapTTjV Tcpo; 'Pu>l^la(ou; xdxeTOev eftuiv l-(pa<Tt
ad Smyrnasos.et proprie ad Polycarpumcommen- ttXaSeXtfeuai, xat -Sfiupvafot;, xat iotxto; -po; IIoXudans illi Antiochensem Ecclesiam : in qua et de xapTcov, TcafaTtOejj.Evo; auTtj) tt,v ev 'AvTioyeta 'ExEvangelio quod nuper a me translatum est, super xXT,atav ev fi xat icepi tou EuaYYeXtou tou TrptoTjv
persona Christi ponit testimonium, dicens (ad (jtETa^paaOEvTo; (deest utc' eptou), ex TcpoatoTcou 'Jr,aou
Smyrn. cap. 3) : Ego vero et post resurrectionem XpIOTOU (JtVT^TJV TCOlEtTat, HfOjV t 'EyU) 8'e Xai fUTa
in carue eum vidi, et credo quia sit. Et quaudo tt,v dvdxtajtv ev aiofjurct auTov sloov, xat TciaTEuto 6'tt
EaTt. Kat 6'te ^Xflev Ttpo; lletpov, xat tou; auv autti)
venitadPetrum, et ad eos qui cura Petro erant,
dixit eis. Ecce palpate me et videte, quianon sum q ovxa;, eucev outoT;1 TTjXa^TJaaTS pte (deest xat toete),
1
' '"" statim
'"
daimoniumincorporale.Et
tetigerunt eum,et 6'xt oux eijjit 8at|jt(Svtov atofjtaTtxov(male legit corporalc).
crediderunt. Dignum autem videtur, quia tanti Kat euOeoj; aijj7vTEC auTOu, ^TcIaTeuaav (al. T,ijVavTO
viri fecimus mentionem, et de epistola ejus quam auTou, xa(). "Ai-tov 8e tpaiveTat, eice(-ep toiojtou
ad Romanos (cap. 5) scribit (al. scripsit)paucapo- dvOpo; TceTCOtTj(jt:0a ptvTjTCT,v, x tt(i; eTctaToXT]; outou
nere : De Syria usque ad Romam pugno ad beslias, TTJc icpo; 'Ptojjtaiou; YpaoelaT,; iXtya IxOlaOat. 'Atc6
in mari et in ferra.etc.Cuniquejam daranatus esset up(a; ofypi 'Puijjit,; OTjpiOfJta^u) Iv OaXdaaTj xat
ad bestias, ardore patiendi, cumrugientes audiret ^v Y? x- t. X. KaTaxpiOei? to!vuv 0T,P'opiav_^aa!,
leones, ait : Frumentum Christi sum, dentibus be- xai TctSOui tou TcaOeTv, dxouaa; tou PpuYfJiou Ttov Xeovstiarum molar, ut panis mundus inveniar. Passus est tu)v, etfTj" STto; 'ItjJou XptaTOU etjjti, xat euy_OfJta'. toT;
88ouat Ttiv 8t,p'ujv dXT.oOiivai, "va apTo; xa0ap6c
anno undecimo Trajani.
eupeOto. "EtcoOe SExaTtf) etei Tpatavou.
Lege FnECULPHUM tom. II, lib. 11, cap. II, el Honorium Augustodunensem, De luniinar. Eccles.
cap. 16.
Idem, /16. Adversus Helvidium, num. 17. Ex edit. Veron. tom. II, pag. 225, C.
Nunquid non possum tibi totam veterum scriptorum seriem commovere : Ignatium,Polycarpum,Irenamm, Justinum martyrem, multosque alios apostolicos et eloquentes viros, qui adversus Ebionem et
Theodotum Byzantium et Valentinum, hrec eadem sentientes plena sapientia) volumina couscripserunt 1
Idem, lib. iCommentar. in Matth. 1, 18.
Martyr Ignatius eliam quartam addidit causam, cur a desponsata conceptus sit (Christus) : ut partus,
inquiens, ejus celaretur diabolo ; dum eum putat, non de virgine, sed de uxore generatum. Epist. ad
Ephes. tap. 19.
Vide ejusdem Hieronyrai testimonium de Barnaba) epistola. Videsis quoque Freculphum in Chron.
lib. n, cap. 11, Hieronymi verba, tacito ejus nomine, exscribentem

17

VETERUM TESTIMONIA.

18

vni.
S. Dionysius Abeopag, lib. Oedivin. nominib. cap. 4, 12. Ex edit. Antuerp. 1833, pag. 565.
Kaicot Ioo$e Tto-t tujv xa8' fj|iae \tpo\oy<i>v, xa! A
Atqui visum estquibusdame nostris scriptoribus
(lEiorepov eTvai to tou epcoToe ovoLia, tou ttjc avaitrjC,
sacris, nomen amoris divinius essenomine chariTpizn 81 xat 6 fcioi; Ivvxctoi;- '0 eu,6e epcue ecrcautalis. Etenim divinus Ignatius scribit : Meus amor
puiit. Vide Paraphras. Pachymera).
crucifixus est. Epist. ad Rom., cap. 7.
IX.
Basujus, vel quisquis sit auctor, homil. in sanctam Christi generationem, num. 3. Ex edit. BB. Paris.
1722, tom. I, pao. 598, B.
Etpvra! 8e tSiv TcaXattbv Ttvt xal ecepoe XcVpe ott
bxtp tou XafleTv tov apy^ovTa tou atcovoe toutou ttjv
sipBevtav rfjc Mapfac f, tou Tcoo-fi eitevoijBj) (avijTteta.

Allata est et alia ratio a quodam ex antiquis,


videlicet excogitatam fuisse Josephi desponsationem, ut Mariae virginitas mundi hujus principem
lateret. Epist. ad Ephes., cap. 19.

X.
Joannes Chrtsostomus, homil. in S. Ignatium martyrem, num. 5. Exedit. BB. Paris. 1718, tom. II,
pag. 599, D.
'Ev ueotp Ttj> 8eirpcu, TJjc tcoXecoc 5vu> xafleijoue- B
In medio theatro, universa civitate sursum convr,; ariiTjC, tov tou jjiapTupiou TpoTcov uicEuetve, 8)sidente et spectante, bestiis in ipsum immissis et
ptcov bc' auTov itpeflevTcov iv' otco TaTc aTtavTtov
concitatis, martyrium pertulit (Ignatius) : ut sub
ttyeo-t to tpoicatov o-r^o-ac xata tou StaSoXou, touc
omnium oculis adversus diabolum tropaBum erigefttaTi; aicavrac r,T(X<oTic Tcotrjcrr, tiov aYcuvto-uaTtov
ret, cunctosque spectatores suoruni certaminum
Ttbv lau-.ou, oux aitoflvr^oToov u.dvov outco vrvva(co<;,
imitatores efflceret ; cum non modo fortiter, sed
iXXi x*! ,ue9' f(oovY;c aicoOvijoTctov. Ou yip ic Stofje
etiam cum laetitia mortem oppeteret, ferasque cum
iroipYyvuTflat utXXtov, iXX' tbc erci cotjv xaXouu,evoluptate spectaret ; non quasi raperetur e vita,
vo; SiX-toi xai icveuuaTixtoTEpav, outcoc aaulvcoe
sed tanquam ad vitam meliorem ac prcestantiorem
etopa Ta flr^pta. rioflev touto SfjXov ; iico tujv r(u,ivocaretur. Unde hoc fit perspicuum? ex verbisqusB
tcov, cov iicoflviJoxEtv ueXXtov esfleYcaTo. 'Axouaac
moriturusloquebatur. Cum enim id genus supplicii
fio 6ti outoc aucov Tf]; Tiu,top!ae 6 Tpdrcoe ptevet,
sibi esse subeundum intellexisset, Ego. inquit,
Eyo> Ttbv 8r(ottov ixetviov 6vatur(v, eXeye. Toioutoi
feris illis fruar. Sic enim agunt, qui amant : cum
vip o't iptbvrec- Sitsp 'ii Tcio-ytuo-tv uicep tcov epcopro iis qui amantur, aliquid patiuntur, gaudentes
uivcoy, uefl' f|5ovf;c 8ly_ovTat, xat t6tb 8oxouatv
id faciunt ; tuncque sibi videntur optatis frui.cum
iuoopeToOat tt;c lictduutac, 6'tov TcoXXto yaXeictoTepa ea quac perferunt, sunt quam gravissima ; quod
t^ Ti Ytvoueva- 6'-eo o5v xat eic! toutou o-uvefiaivev.
quidem in hoc item contigit. Siquidem non morte
Ou vip T'I> OavaToj udvov, dXXi xai t^ Ttpofluuta
solum, verum etiam alacritate studebat apostolos
^Xtbjjt to:jc oficoaroXou; eaTCEuoe1 xat axoitov 6ti
iniilai i. Et non ignorans, quod illi flagellati, cum
uarctyflevTE; exetvot ueTa yapac aveytopouv, i6ougaudio ibant e conspectu concilii, voluit etiam
Xf",^ xat auTov ufj ttJ TsXeuTri uivov, aXXa xat
ipse non morte solum, sed etiam lastitia magistris
tt, yapj uiu.-r] aaa8at touc 8t8aaxiXouc' 8ti touto,
esse similis ;idcirco Feris, inquit, fruar. Epist, ad
ToJv flrjptiov, eXe-fEv, ^vatiA^v.
Rom., cap. 5.

XI.
Iscbrtus Auctor apud Chrysostomum homil. de Legislatore, num. 4. J&id., tom. VI, pag. 410, C.
Ati touto -fewaToc tic iay^atcov 'lYviTtoc 8e f|v
ovoua auTtp- outoc UpcoTuvfl xal LiapTuptto Staicpeiic, ETriTceXXtov ctvt UpeT eXeys- Mt,81v aveu yv(u_
jir,c aou y^s^Oco, (Jtr(8l cru fiveu -fvlutJLr)! eo" T1
roirce.

Propterea nobilis vir quidam ex veteribus, cui


nomen Ignatius, quique sacerdotio simul et martyrio decoratus fuit,ad sacerdotem quemdam scribens dicebat : Nihil sine tua voluntate geratur,neque
item tu quidquam absque Dei voluntale facius. Epist.
D ad Polycarp., cap. 4.

XII.
Theodoretus, epist. 89, ad Florentium Patricium. Ex edit. Paris. 1642, tom. III, pag. 966, B.
TiuTa Se f.uTv TcapeSoo-av ou uivov o\ aTtoo-coXoi
Hbjc porro tradidere nobis non apostoli modo
xv. TpotsrJTai, iX/i xal o\ zi toutcov fip(j.Tivux(5Tec
et prophetffl, verum ii etiam qui horum libros inwTTrvirl!Aa'cai 'iTfatioc
Euo-Ta8toc, 'A8ava<noc,
terpretatisunt, Ignatius, Eustathius. Athanasius,
Bii-Xeioc, rpr,Y<5pioc, Mcoiwjjc xat ol fiXXot Tn
Basilius, Gregorius, Joannes et reliqua orbis luoixouuevTje tpcoo-TTJpec.
mina.
Ioem, epist. 145, ad monachos Constantinopolitanos. Ibid., pag. 1027, A.
Kai o\ toutcov TipeoSuTepoi, 'iYviTtoc xat HoXu*>?t;oc, xa'. Eiprjvaioc, xa'. 'IouttTvoc, xal TicicdXu-

Atque hisadhuc antiquiores, Ignatius, et Polycarpus, et Irenaeus.et Justinus,etHippolytu9 ; quo-

19

S. 1GNATIUS. PROLEGOMENA.

20

rum plerique non modointerpontificesprselucent, A Toe;,tov oi tcXsiouc; oux ap^iEpituv TcpoAdixTcouat jjl<5
sed martyrum etiam chorum exornant.
vov, dXXa xai tujv txapTupeov Siaxodfioun XP^VIdem, dial. Immutab. i. Ibid., tom. IV, pag. 33, A.
Ogtendam autem tibi celeberrimum Ecclesioedo'ETCi8e(!;io 84 (JOl xov TcavsucpTj (XOV Tfje; 'fcxxArjaiac;
ctorem.et illiusde divina Incarnationcsententiam,
StSdixaXov, xai to Ixsivou nspt ttjc; 8eiae; 'EvavSptout cognoscas de suscepta naturaquid senserit.Autc/]ctsu>c; (pp6vr,(jia, 'tva Yvt('<; T'va TOP' TTK Xrjep6s(ejTjc;
e86c;a<js cpjerEtoe;. 'Axrjxoae; 8's TcdvTioe; 'IyvaTiov sxsTdivisti enim prorsus Ignatium illum, qui de Petri
vov, o? 8td Tf.r tou jxeYaXou Uexpou Ssijiae; Tfj<; ap^tsdextera pontificatus gratiam suscepit.etpost admipu)3uvr(? tt,v yaptv sosijaTO, xat ttjv 'ExxXrjeriav
nistratam Ecclesiam Antiochenam martyrii coro'Avxioyseov tfluvat; tov tou txaprupiou tjrstpavov dvsnam adeptus est.... Audi ergo viros apostolicam
Svjaato.... "Axouaov tujv dvSpeov tt,v aTcocrtoXixfjV
doctrinam sonantes.
Tepotpep6vTiov StSaerxaXiav.
Tou avtou 'If'aT(ou sTcttjx^Ttou 'AvTioyeiac; xai
Sancti Ignatii episcopi Antiocheni et martyris ex
(xapTupot;, l/. ttjc; Ttpoe; 'Pioixaioue; [lege, SjxupEpistola ad Smyrnxos.
vatoue;] 'ErctTToXi;?.
Plane cumulateque persuasos de Dominonostro, g
neTcXTjpotpoprjtxsvoue; aXT,6(o; e'e. tov Kuptov f,fxiov,
qui est ex genere David secundum carnem,ct Filius
ovxa sx fsvouc Aa6"t8 xaTa trdpxa, T"t6v 8sou xaxd
Dei secundum divinitatem et potentiam : qui vere
BerjTTjTa xal Sjvatxtv, yeyevTjJxsvov aXrj6u)? sx Uap8snatus est ex Virgine :baptizalus aJoaune.utomnis
vou, peSaTCTiaijtivov utco 'leodvvou, 'va TeXrjptoBf, Ttatra
ab ipso justitia implerelur : vere sub Pontio Pilato
Sixatoajvrj utc' outou, aXrj6io; ETct UovtJou UtXaTou
et Herode tetrarcha, pro nobis in carne crucifixus.
xat 'HptoSou TETpip^ou, xa8rjXto[xivov &Tcsp fjixtov
Epist. ad Smyrnxos, cap. 1.
aapxl.
Ejusdem ex eadem Epistola.

Tou auTOu ex Tfje; auTfje; 'ETCttJToXijc;.

Quid enim prodest, si quis me laudet, Dominum


autem meum blasphemet, non confitens euni carnem gestare ? Quod qui non confitetur,plane ipsum
negat, ut cadaver circumferentem. Ibid., cap. 5.

Tlybp totpeXeT, stTcep txe e-rcaiveT tic, tov 8e Kdptdv


(xou pXaacpr|txsT, (xfj otxoXoftov at>TOV erapxocp6pov ;
6 81 touto (xtj Xe'Ytov, TeXeieoc; ai)T6v otTcrjpvTjTat, toe;
vexpoep8pov.

Ejusdem ex eadem Epistola.

Tou auTOu eV. Tf,c auTT,e; 'ETttoToXf(e;.

Ei ^ap Ttj) SoxeTv TauTa ETcpd^6rj urco tou Kupiou


Si enim opinione tantum Iktc a Domino nostro
gesta sunt, ego quoque opinione vinctus sum. Cur Q fj|xtov, xaYto Ttj) SoxsTv 8s8stxat. T( 8's xat sjxauTov
aulem et meipsum morti tradidi.ad ignem, ad glasxSotov 8i8toxa xtj) 6o'vaTep, Tcpoe; rcup, rcpoc; [xd)(_atpav, Ttpoc; 6rjp(a ; aXX' 6 iy-fut jxa^aipac;, lyfhs
dium.ad bestias ? Verum qui vicinus gladio, vicinus
8eou. Movov iv Ttf 8v6(xaTt 'Irjtjou Kpiertou, sU to
Deo. Solum innomine Jesu Christi, ut passionum
tjutxTca6sTv auTej) TtivTa 6TCO[xsvto, auTou jxe svSuvaejus sociusfiam, omnia sustineo, ipso me corrobo[xouvtoc tou TsXsiou av8pu)TCOu, 6'v tivec; dYvoouvTEc;
ranLe homine perfecto, quem aliqui ignorantesneapvouvTat.
gaut. Ibid., cap. 4.
Ejusdem ex Epislola ad Ephesios.

Tou auTbu isx Tfjt; rcpoc; 'Etpeaioue; 'ETcttJToXfjc;.

Deus enim noster Jesus Christus^in MariaB utero gestatus est secundum Dei dispensationem, ex
seminequidem David, sed ex Spiritu sancto : qui
natus est et baptizatusut mortalitas nostra purgaretur. Ex Epist. ad Ephes., cap. 18.

'0 Y^P E< Tjtxtov 'Irjtjoue; XptaToe; Exuotpoprj6rj


utc6 Mapiac; xaT* otxovotxiav eeou, ex cjTcsp[xaToe; txev
AaS'o, ex Uvsu|xaToe; 8s aYtou" 8; eYevvr'J8rj, xal
s6TCTt36r., "va to 8vtjt6v Tjtxtov xa8apio-8fj.

Ejusdem ex eadem Epistola.

Tou auxou Jx Tfje; auTfje; 'ETCtoroXfje;.

Siquidem singuli omnes universe in gratia no- r


Ef ti ol xot' otvSpa xotvfj TcavTSt; sv ttj X^P'1' ^5
minatim convenitis inunafide et in uno Jesu Chri8vitxaToc; truvsp^eaBe Iv txttf TcicrTet, xai sVt 'Irjaou
Xpttrriij, xTa aapxa x y^vou; Aa6t8, Ttp ulij) xou
sto,secundum carnem ex genere David, filio hominis, etFilio Dei. Ibid., cap. 20.
av6pt6rcou, xai Y\t]> tou 8eou.
Ejusdcm ex eadem Epistola.
Unusest medicuscarnalis et spiritalis, genitus
ex ingenito, in homine Dcus, in morte vila vera,
et ex Maria et ex Deo, primum patibilis et lunc
impatibilis, Jesus Christus Dominus noster. Ibid.,
cap. 7.
Ejusdem ex Epistola ad Trallianos.
Obturate aures vestras, quando quispiam vobis
loquitur sine Jesu Christo ; qui est ex genere Da-

Tou auxou exT-f,e; au-fje; 'EtcicjtoX^c;.


'Oti taxpoc; erct aapxtxoc; xat TcvsutxaTtxoe;, y6v_
vr,T0c; $ aYevvrlTOU, Iv av8pti)Tctu 6e6;, ev SavaTto
ijtof, dXT^tvf,, xat ix Maplae; xai Ix 9eou, Tcptbxov Tca6T,T6<; xat t6te drca8fje;, 'Ir^aouc; XpiaToc 6 Kuptoe; f,|xtov.
Tou auTou Ix. ttjc; Tcpoc TpaXXtavoue; 'EtciotoXf,<.
Keotpt68r,TS ouv, 6fTav Xt0P"; '1T,'0U Xpiercou ijxTv
XaXij ti, tou tx y^w-K Aa6':8, tou ix Mapiae;, 5

21

VETERUM TflSTIMONIA.

31

illfat Iyswtj9t), &pa-y6 te **i ttev dXijQu;, tStt6- vid, qui ex Maria, qui vere natus est, vere comedit
jfir, erc: Hovtou UtXiiou, eo-tauptoOrj, xai aniflave,
et bibit, qui sub Pontio Pilato passusest,crucifixus
{JXtnov-tuv e-tYcuov xat eitoupaviojv xat xaxa^Ooet mortuus, videntibus ccelestibus, terrestribus et
viuv.
inferis. Epist. ad Trali, cap. 9.
Idem, dial. Inconfus. H. lbid., pag. 86, B.
Tou ivCou 'Iyvaxiou ETttoxoTtou 'AvTtoyefa; xal Sancti Ignalii Antiocheni episcopi et martyris, ex
pip-tupo;, ex ttj; itpo; Z|jLupvaiou; 'EtuotoEpistola ad Smyrnxos.
X?,.
'Evtb Y=tp xat [xexa tt,v avio-rajtv ev aapxt autov
Ego enim post resurrectionom ipsum in carne
olBz xai Trio-reutd ov-a- xat 6'ts jtpi; tou; itepl He- scio et credo esse :etquando ad eos qui cumPetro
Tpov f-A8ev, eyr( outoi;- Aaoete, tj/^Xatp^aaTE u.e, xat
erant, venit, dixit eis : Accipite, palpate me, et
?Se-:e ot; o-jx eljjtl Satnovtov ajtou;aTov xat etiflu; videte quia non sum daemonium incorporeum. Et
uTuu f/j/avTo, xa> enicrteucrav.
statim ipsum tetigerunt, et crediderunt. Epi$t. ad
Smyrn., cap. 3.
Tou aiTou ix ttj; gcuttJc 'Eitio-coX^;.
p
Ejusdem ex eadem Epistola.
MeTa Se tt,v avairaaiv xat ouvecpave xat uuvertev
Post resurrectionem autem una cum eis et comauxoT;, to; oapxtxto; xii TrveujjiaTixtJi); f,vtou.evo; tco edit et bibit, tanquam carnaliter et spiritualiter
naTpt.
unitus Patri. lbid.
Idkm, dial. Impatib. m. Ibid., pag. 134, D.
Tou afiou 'I-fyaxtou eittoxiitou 'AvTtoyeia; xat Sancti Ignatii episcopi Antiocheni et martyria, ex
tiipTupo;, ex Tfj; itpo; u.upva(ou; 'EitiaTOEpistola ad Smyrnxos.
Af,;.

Ejx*rIJT:2; *' itpootpopa; oux aTcoSiyovTat, Sta


Eucharistias et oblationes non admittunt, jjuod
to jj7; a,uoXoyeTv tt,v euyaptoriav oipxa eTvat tou non confiteantur eucharistiam carnem esse Salvaliot^po; f,u.tov 'It.oou Xptrcou, xf,v uTtep tojv iu.ap- toris nostri Jesu Christi, quffl pro peccatis nostris
Ttiuv f,aiov TtaOoucrav, fjv y_pr,o-c6TT)Tt 6 UaTfjp ffltipassa est, quam Pater benignitate sua suscitavit.
ptv.
^ Epist. ad Smyrn., cap. 7.
XIII.
Gelasids I, Adversus Eutych. et Nestor. Ex Biblioth. PP. Paris. tom. IV.part. i, pag. 423, F.
Testimonia veterum de duabus naturis in Christo. Ignalii episropi et martyris Antiocheni ex EpUtola
ad Ephesios. Uuus medicus est, carnalis et spiritualis, factus et non factus, in homine Deus, in morte
vita aeterna, ex Maria et ex Deo, primum passibilis et tunc impassibilis, Dominus noster Jesus Christus Et
postpauca: Singuli, inquit, viri commuuiter omnes, ex gratia ex nomine convenite in unamfidem, etin
uno JesuChristo, secundum carnem ex genere David, filio hominis et filio Dei. Epist. ad Ephes., eapp.
7 et 20.
XIV.
Ephr.emics patriarcha Theopolitanus, in Epist. ad Zenobium scholasticum Emisenum. ApwoJ Photidm
Bibhoth. Coct ccxxviu, pag. 778, edit. Rothomag. 1653.
"Oitep ouv efpTjTat xaxa to -piTov xeipiXatov ex ts D Quod igitur tertio capite dictum est tum ex
tuiv euafYE^'y-tov otoviov xai ix xtov aTtoo-ToXixtov,
evangelicis, tum ex apostolicis verbis, atque etiam
xot;. of, xal ix Ttov [laxaoitov Hxt^oujv f|fjtu>v, 'Ifvaex beatis Patribus nostris, Ignatio Deifero, Julio,
tJou tou eeotpipou, 'IouXiou, xal 'AOovaoiou, xat
Athanasio, Gregoriis et Basilio, etc.
rpT.-ppitov xat BaatXeiou, x. x, X.
lDEH,:De saeris Antiochiffl legibus J'6. m. Apud Photium, ibid., Cod. ccxxix, pag. 810,
Kx\ 6 Seotpopo; 8'e ; 'IvviTto; xal nipTu;, ^ptopEtiam Ignatius, vir divinus etmartyr, epistolam
vatot; eittar^XXtov, 6p.oio; x4y_prjTai tuj ap9ptp.
ad Smyrnfflos scribens, similiter articulo utilur.
XV.
Gildas Sapikns, in Castigatione Cleri Britanniae, s6 initium. Ex Bibl. PP. Paris. tom. V, pag. 409. D.
Quis vestrum, ut sanclus martyr Ignatlus Antiochiae urbis episcopus, post admirabiles in Christo actus
ob testimonium ejus, leonum molis Romo> confractus est? Cujus verba, cum ad passionem duceretur,
audientes (si aliquando vultus vestii rubore suffusi essent), non solum in comparatione ejus vos non
putabitis sacerdotes. sed ne mediocres quidem Christianosesse. Ait enim in Epistola.quamadRomanam
Ecclesiam misit : A Syria usque Romam cum bestiis terra marique depugno, die ac nocle connexus et colligatus decem leopardis, militibus dico ad custodiam datis, qui ex beneficiis nostris j sxviores fiant. Sed ego
eorum nequitiis magis erudior : nec lamen in hoc justificatus sum. 0 salutai es bestias quse prseparantur mihi I
Quando venient ? quando emittentur ? quando eis frui licebit camibus meis ? Quas ego exopto acriores parari,

23

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

24

et invitabo ad devorationem mei, et deprecabor, ne forle, ul nonuullis fecerunt, timeant attingere corpus
meum; quinimo, si cunct'ibunlur, ego viin fariam. ego me ingcram. Date, qu&so, veniam; egonoviquid expediat mihi: nunc inripio esse Christi discipulus. Facessat invidia vel humani affectus, vel nequitise spiritualis,
ut Jeswn Christum merar adipisci Ignes, cruces, bestuv, dispersiones ossium, d>s:ei~ptionesquc membrorum, ac totius coiporis psenx, et oinnia in me unum supplicia diaboli arte quxsita compleantur, dummodo Jesum Christum merear adipisci.... Christianus non mediocris sed perfectus, sacerdos nonvilis sed
prfficipuus, dicit : Nunc incipio essc Christi discipulus. Epist. ad Hoin., cap. a. Ex Rufino, Htst, eccles.
lib. lii, cap. 36.
XVI.
Auctor Chromci Paschalis, pag. 22). edit. Paris. 1688.
Quod autem Dominus, pnedicato per tres annos \ "Oxi 81 TpeT; evtauToi>; xi)pua; x6 Euaf^tov 6
Evangelio, ad voluntariam et viviflcam crucem ve- Kupto; eui tov bcouotov xai ^coonotov f5X6e oTaupov,
nerit, docet Ignatius ille Deifer et martyr, qui 8ioioxti xat Tyootio; 6 geocpopo; xai itipTu;, 6
Joaunis theologi genuinus discipulusfuit,sanctissi- 'Ituiwou tou eeoXoyou yvv;uio; iut6T|Ti)C itfo-iw^, tt];
mroqueAntiochcnu) Ecclesia) episcopusabaposlolis 81 ev 'Avxioyilcf iyiutaTTjc 'ExxXTjaia; e-irtaxoito; u-rco
constitulus. Is quippe in Epistola ad Trallianos sic tcov aitoaroXiuv xaTaaTaOsi;. 'Ev ttj itpoc TpaXXtaverbo tenus scripsit : Vere etenim peperit Maria voi; totvuv 'E7rtaroXfl y^YP1?" ^71' Xljecuc outco;corpus, Deo in eo habitanle, el vere nvtus est Deus 'AXt,8co; tqivuv ifiv.rlai Mapia atou;a, 6e6v
Verbum ex Virgine, corpus similiter nobis passibile eyov tvotxov, xa! aXT,6to; eyvvt!8ti 6 A6y,<; ix.
sine pcccato induens. Vcre conccptus est in ulero, tt]; -acolvoo Mapiac, atojjia oiiotGiTaOec ^filv
(qui omnes homincs in vulva fingit), formans et fa- f,u.oteau.evo;. 'AXT,ato; Y*T'ovev ^v Hl1t?7 ,t*vcicns sibi corpus ex Virgine, sine semine scilicet et toi; ivOptoirou; tv (xiiTpa 8iaitXaTTtov xai e-otT,consuetudine viri ; porlalusque in utero, sicul ct nos aev eauTij) atujja ex xaiv tt~; DapOsvou arep(i.atempore portati sumus : et vere lnctatus cst el nutri- tcov rXf,v Saov 6u.tX:a; avopo; aveu- 'aXtjOco;
tus sicut nos ; et cibo et potu sicuti et nos usus est ; exuo^op^OT,, to; xal fjfjeT;, ypovtov Ttept<58ot;ct triginta annos agens baptizatus est a Joanne, in g Xa? iXTjOtu; eTsyflTj, u>; xai f.iieT;- iXT,6to; efaveiitate et non in phantasmate. Et tribus annis prx- XaxTOTpotpilflT,, xai Tpotpf]; xoivfj; xat hotou iutdicavit Evangelium, et fecit signa et prodigia coram sayev, cb; xat f,ixe't* xai TpeT; SexaSa; ktov
falsis Judseis ; et sub Pilato prstiside Judsese judicatus TtoXi-euaiiievo; e6aitTioOT| u-uo 'Itoiwou, aXTjest ; flagellatus cst, colaphis c&sus est, consputus Oto; xat ou SoxTjatt. Kat y evtauTou; XTjpugac
est, spineam coronam purpurcamque vcstcm portavit,
to EuaYYiXtov, xai itotT-aac OTjtjsta xai Tepa^a
condemnatus est, crucifixus esl verc.non phantastice ;
uito tiov ^euSotouoaitov, xat ntXix.ou f,Yejj.ovo;
ncquc fallaciter mortuus est, sed vcre ; sepultus est, 6 xptTfj; exptflT), l(jaariYioOT,, inro SouXtov eiti
et resurrexit a morluis. Ecce aperte omnino talis ac xopT,; eppair.aOTj, IveuruaOTj, axivOtvov OTEtpatanlus Ecclesia) doctor triennio a Servatore prffidi- vov xai iroptfupouv 'ttiaTtov etpopeae, xaTexptOr;,
catum evangelium dicit. Ex epist. ad Trallianos eaTauptoOTj iXTjOtoe, ou Sox^aet, ou tpavTaafa,
interpol., cap. 10.
oux ajriTTj* iiteOavev aXTjOto;, xal eTatpT), xat
fiyipOTj ex Ttov vexptuv. 'l8ou (pavepto; 6 toiouto; xal ttjXixouto; Tfj; 'ExxXT,aIa; 8t8ioxaXo; TpeT;
evtauTou; xTjpu^at t6 Eua^YeXtov tov StijTijpa Xlyti.
Cf. Dufresnius in nolis ad hunc locuni monet veterem Ignatianam interpretationem sibi usurpalam ;
quam tamen nonnihil pleniorem et alicubi variam editi exhibent.
XVII.
Jobids monachus, De OKconomia seu Verbo incarnato, lib. vn, cap. 31. Apud Photium Biblioth.
Cod. ccxxi, pag. 622.
Nam tria divinus Ignatius sa.'culi liujus principem C *7iai yap 6 Oeo^ipo; 'IyvaTto; Tp(a XafleTv tov aplatuisse commemorat ; virginitatem Maria1, conyovTa tou aitovo; toutou- Tf,v itapdevfav Mapia;,
ceptionem Domini, et cruciflxionem. Epist. ad xf,v auXX^tj/tv tou Kuptou, xai tt,v oTaupioaiv.
Ephes., cap. 19.
XVIII.
Leontils Byzantinus, lib. De sectis, Act. m, Ex bibl. PP. Paris. tom. XI, pag. 303, C.
Cieterum temporibus illis, qui a Christi nativitate usque ad imperium Constantini numerantur,
hi doctores et Patrcs exstitcrunt : Ignatius Theophoms, Irenams, Justinus, elc. Hos omnos secutas
deinceps ha-reses excipiunt.

'Ey^omto 8e ev toT; yp6vot; toT; dno ttjc Yevvriaeco;


tou Xoiotou itiypt t^c i?aatXe!a; KeovaravTtvou 8t8aoxaXoi yai i:a-epe; olSe- 'lYviTto; 6 6eocp6po;, EipTjvaTo;, 'IouorTvoc, x. t. X. Toutou; iuavTa; ai fj.eT
auTou; Yevotitvat a^.peaet; SixovTOtl-

25

VETERUM TESTIMONIA.

26

XIX.
Joannes Rhetor., Apud Evagrium, Hist. Eccl. /'6. i. cap. 16.
Titi xal 'Iyvitio? 6 9siriio siretor] fE. "J ioou- A Tunc etiam Ignatius divinus postquani, ut ipse
A5to, tisov ti; xiov Or^piujv lay^xoj; faT:-P3c^ ^v ^V
voluit,ferarura vcntresiuamphitheatro urbisRomai
rf;; 'Pu>n7)< i(itp:8eatpq*, *. t. X.
pro sepulcro habuisset, etc. Epist. ad Rom., cap. 4.
XX.
AsASTAsnre Senior patriarcha Antioch., life. De rectis veritatis dogmat. Ex ms. Colleg. Cantabr. apud
Pearson. Vindic. Ignat. part. l, cap. 2.
MopsTjV SouXou f)|j.tpteo-nevov, "tva XiOr, 6e6; covtov
Forma servi indutum, ut Deus existens lateret
ip-fptzx -.oO a*u>voc toutou.
principem hujus saaculi. Ad Ephes. cap. 19.
XXI.
Anastasius Sinaita, lib. 'OStj-toc inscript., cap. 12.
Toj rjJou Tfvatiou Stcio-xotcou 'AvTtoy_e(a;.
'EijrcE ^tjiTjT-rjv fiviafai tou itiOou; tou 6eou
(jtoa.

S. Ignatii episcopi Antiocheni.


Sinite me fieri imitatorem passionis Dei raei, Ad
Rom. cap. G.

XXII.
Antiociius, homil. cxxiv. Ex Bibl. PP. Paris. tom. XII, pag. 219.
'0 esooopoc 'IvviTto; erctJTEXXet, Xywv Ttjj U Ignatius Theophorus per epistolam dicit ; EpiVK.mtizy TpojE^eTE, "v* xat 6 6s6; ujjuv. 'Avt> scopo atlendite, ut et Deus vobis. Anima meu pro iis,
^j/oi 1 -.iu uTto-ajiTOfjisvqj [leg. tgjv ur.o-ztnjo- qui episcopo, presbyteris et diaconis morem gerunt :
ui/iuvj Ejrireonoj, TtiejouTipo:; te xa: Staxovoi;. cum illis portionem habere mihi in Deo contingat.
fts-' xj-.m jjoi fivotTo to (ilpo; qsiv ev eetjp.
Ad Polycarp. cap. 6.
Idem Autiochus tum hic, tum alibi passim verba sancli Ignatii ex aliis ejus Epistolis descripla
recitat.
XXIII.
Maxihus in Schol. ad PseudoDionys. Aiveopag. De divinis nominib.
cap. 4, 12, pag. 613.
'0 jio; epoj;. ZrjTr,Tov, tcoj; erct 'Ovrjjijiou tou
Amor mcas. Qu&>renduni quomodo Ignatio cum
Hiii TtjitSOiov 'Iv-/aTou oiaAsYOfisvou , xat Ypi'fovToc Onesimo, Timothei poslero, disputante et ad RoP(u,ua:ot; t6, 'E(i6; epio; ioTaupbjxat, x. t. X
niano scribente, Amor meus cruciftxus cst, etc...
Tucjirjptov of,, to (xf, Tcpoo-xeTjOar rpicpet 8s Ttat,
Cujus rei argumentum est, quod non habeatur
tojtjjti 'Pcojiiio:;. d/,X' aitXtu;' Ppa^et 61 xa: 6 r> hic, scribit vero quibtisdam, id est Romanis ;
SsTo; 'IpzTtoc.
sed simpliciter scribit vero divus Ignatius. Epist.
ad Rom., cap. 1.
Idem, in Loc. comm. Serm. n. Ex edition. Combepsii, tom. II, pag. 334.
'IvvaTiou.
TiXetot ovTe; TeXeta tppovEtre- OeXouat ykp 6iAtv
EJitpiTtEiv, 8e6; eTotijio; e'i; to Tcape^etv.

Ignatii.
Qui perfecti eslis, perfecta sapite : volentibus
enim vobis bene agere, Deus paratus est prasbere.
Epist. ad Smyrn , cap. 11.
Idem, i'6id., serm., xliii, p. 638.

Tou offivj TYvaTtou.


Sancti Ignatii.
Kiv sp^ojjjivo; to Ta xrca 6eov, tcXsov jjie Sil cpoCum in rebus divinis flrmus ac robustus fuero,
osTjfljt, xat Ttpojv_eiv toi; e'xfj tpuatouaf ixe- STtat- _ tum vehementius timeam oportet, ab iisque caveam
voOvTe; fip [ie, (laaTiYoujiv.
" qui me incassum inflant ; qui enim me laudant,
flagrisme afficiuut. Epist. ad Trall. interpol., capA.
XXIV.
Theodorus presbyter, apud Photium Biblioth. Cod. I, pag. 3.
iloj; niu.vTjTai Tfic tou eeocpopou 'iYvaTtou eTctaToXfJc
r, piSXo; ; 6 (xlv -^ip Atovuatoc toTc tcIiv aroiTOX(uv Evrixjiaje xpovotc' 'iYvaTtoc Se Eiti Tpatavou tov
&i (ixpTuptou fjOXTjaev aYcuva, 6'; xat Ttpo ppay^u ttjc
wxsuTijc TauTTjv TctaroXf|V, fjc f| p!6Xoc (ivT,(iovejet,
tf*f*1-

Cur epistolam beati Ignatii hic liber (Dionysii


Areopagit) citat? Dionysius enim apostolorura
temporibus lloruit : Ignatius vero Trajano Augusto
imperantemartyrii certaraen certavit.et paulo ante
mortem eam epistolam quam hic liber citat, conscripsit.

27

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

28

XXV.
Andreas Crete.nsis, homil. n, in Nativit. B. Virginis. Ex ms. Oxon. apud Pearson.
in Vindic. Ignat. part. i, cap. 2.
Ut ait sanctus vir, cui nomen Ignatius :
;;() hujus sseculi latuit virginitas Marise, et
ejus, similitcr et mors Chrisli : tria trcmenda
ii"a, qux in sikntio Dei facta sunt. Epist. ad
cap. 19.

Princi- A.
'- <pr''T' nou ^101; ivf,p, TYvaTioc; ovotxa auTtp.
partus
Ka! eXaOe tov dpyovTa tou aitovoc; toutou tj Ttapmyste0'v''a Mapfac, xai 6 toxoc; auTfj;, 6jjlo(ujc; xai 6
Ephes.
OdvaTc; tou Xpttrrou- Tpta jxuircijpia tpptxTa, cmva
v f|auy(a 6eou eTtpdyJjT).
XXXVI.

Antonius Melissa, Loc. comm., lib. 11, rp. 48.


Omnes ferto, ut te Dominus : omnes susline in
cliaritate;poslulaprudentiammajoremeaquamhahcs. Omniura morbos porla ; ubi enim pluslaboris,
ibi lucri multum. Epist. ad Polycarp., cap. 1.

IldvTa; fJdaTa^e uJ; o-e 6 Koptocr TtdvTtov ivfyou


iu OYaTCTi- atTou auveatv TtXeiova fjc; iiyetc;. nivTtov
Ta; voaou; pdara^e- 6'tcou ^ap TcXettov xotco;, tcoXu t6
xepSo;.

Idem, ibid., lib. 11. cap. 89.


Stato quasi incus, dum caederis ; generosi est
alhletffi, cffidi et vincere ; maxime propter Deum
omnia sustinenda sunt, ut ipse quoque nos sustineat. Ad Polycarp., cap. 3,

Sttjxe tbc axjitov, To^tTO(J.vo<;, iit-y&lou oOXtjtou


eurt S^peaOat xat vtxijv jiiXtJTa 8e evexev 6eou
TtdvTa fj[j.a<; UTtou.svtv SsT, '(va xat auTo; fjU-ac; utco(jtevrj.

Idem, ifcid., lib. n, cap. 23.


Servi non desiderent acommuni liberi fieri; sed B
Oi SouXot fjt-r) epdTojaav dito xotvou eXeuOepouaOat,
iu gloriam Dei plus serviant, ut meliori libertate
dXX' tl ot5$av 6eou TtXeov SooXeueTtoaav, "va xpertToa Deo potiantur, Ad Polycarp., cap. 4.
vo; eXeuOspfa; dito 8eou Tuyujatv.
Idem, ibid., lib. I, cap. 14.
Si quis in castitate manere potest ad honorem
curnis Domini, sine jactantia maneat ; et si videri
vult plus episcopo, corruptus est. Decet autem du("iites et ductas cum sententia episcopi unionem

E" Tt; SuvaTat ev aYvetty uivetv ei; Ttu.f,v Tf<; aapxo; tou Kop!ou, ev axauyT,a(a u.sverto- xat lav yvwoOfi tcXsov tou Itcictxotcou, ecpOapTat. H'net 8e toT;
jajjtouat xai Tat; Yau-ou,Jlsvat;, (jteTa YvtofJiriS tou

f icere, ut nuplise fiant secundum Deum, et non


seeundum cupiditatem. Ad Polycarp., cap. 5.

eTticr/.OTioo ttjv evojjiv TtotsTjOai, '!va 6 y5""-0? fj xata


6s6v, xat u.f) xaV eTctOou.!av.

Idem, ibid., lib 11, cap. 84.


Patienter alii alios cum mansuetudine patimini,
ul nos semper Deus. Ad Polycarp., cap. 6.

Maxpoflou.eiTs u.st' iXXr-Xtov


8e6; u.eO' f|U.tov 8ti rcavT6;.

ev TtpauTTjTt, tb; 6

Idem, ibid., lib. 11, cap. 3.


Date operam ne resistatis episcopo, ut sitis Deo C
STtooSiaaTs [jlti ivTtTaaaeaOai Ttj> iTcttrxoTctp, Iva
subjecti ; et quo magis tacitum videritis episcofJTe Oetf uTtoTaaadjjtevof xat oaov pX^TteTe atYtovTa
pum, eo magis illum metuite. Quemcumque enim
tov eTctaxoTcov, TtXeov auTov tyo6eTa0e. IlivTa yap ov
itiiltit paterfamilias ut rei domesticai praesit, sic
Tcsuvrcet 6 oixooeaitoTT,!; eit; ioiav oixovou.iav, outoj; 8eT
dccet nos excipere velut ipsum qui mittit. Episcofj(j.ac; auTov 6ey_etjOat ojc; outov tov TcejjtTcovTa. T6v
pum igitur tanquam Dominum ipsum suspicere
ouv etciijxotcov ojc; auTov tov Kupiov 8eT TtpoSXeoportet. ^lti Ephes., capp. 5 et 6.
tteiv.
Idem, ibid,, lib. 11, cap. 67.
Nihil est pace melius, qua omne bellum dirimitur, Ad Ephes., cap. 13.

OuSev Jstiv au.etvov eiprivjji;, h fj Ttac; 6 it6Xe[jtoc;


xaTaXuETat.

Idem, ibid., lib. 11, cap. 19.


Samuel cum adhuc parvus puer esset, Videns D
*0 Zau.ouf|X TtatSiptov uVn, 6 BXstcojv ixXTjflTj, xai
0 t vocatus, ac in prophetarum numero est cooptattp xPV T'ov Ttpoo^Ttov fYlta'tEA'X6ri' ^avtf|X veo;
l'.ir;.Danieladhucjuveuis consenes quosdamjudicio
tov, fxpivev ojjtoYepovta; Ttva;, 8e($ac; Ef-ojXeic; auTout;,
liiiiinavit, eosque non seniores, sed perditelibidiou TtpeaSu-epouc elvat. 'Iepe[j.!ai; 8ta to veov itapatnosos esse demonstravit. Jeremias cum juvcntutis
toupievot; Tf,v EYXEtp'Co[xevTjv auTtp Ttapi tou 8eou
catisa, eam quam Deus ei tradebat prophelandi
Ttpotp^TEtav, ixouer Mf| X4ye, veojTepo; eiuJ- Si^ti
proviuciam recusaret.a Deo illaaudit: Tejuniorem
itpoc; TcivTa; ou; lav i^aTcocneXto ae, uopeuaTi. 2ae.-se ne dicito: ad quoscunque enim temisero,proXou.tov 84 6 o-ocpoc, 8uoxa!8exa TUYyivcov eTiov, auvlicisceris. Salomon autem ille sapiens, cum duofixe to [jteYa ttjc; iYvujcrtac; tujv Yuvatxiov iitl xoT<
dccimhaberetannos,magnam quajstionemdeignoo-tjieTepotc; Texvot; WtW*- i6'"5 TcpotyrjTTjC 6u.ou

29

VETERUM TESTIMONIA.

30

xaJ fJaatXeu;, jjtetpixtov XP''"al u Sajjtou^X ei; y\ ratione mulierum non agnoscentium suos liberos
j}iec.Xia,
dijudieavit. David prophetasimul etrex adolescentulus adhuc a Samuelead futurum regnum ungitur.
Editi Melissae ferunt, ista ex Epistola ad Magnesianos esse desumpta. His quidem fere similia exstant
in Epistola ad Magnesianos interpolata, cap, 3. Sed haec potius videtur descripsisse Melissa ex Epistola
Mariic Castabal. ascripta, ubi pene au-oXeet occurrunt capp. 3 et 4.
XXVII .
Theodohus Studites, cateches. cxxvn. Ex Biblioth. PP. Paris. lom. II, pag. 727, F.
Suviiuxat 8"e xsl 6 Oeocpopo; 'lYvitto; , TiSe
Atvwv* Upo-p-iXaasrto *j[jta; iito Ttov 8rjp!tov xtuv
ivOpioitoj.opcpcov , atpettxtov ou; ou ti6vov oii
h". iiia; TtipaSlyzoQa'. , aXX' et Suvaxov, tir,8i erjvavrepv.

Nec abludit et Deifer Ignatius, scribens in hunc


sensum : Prxmoneo vos hominiformium ferarum,
hxreticorum : quos non solum non admittere debelis,
sed ne occurrere quidem, si potcsl. Episl, ad Smyrn.
cap. 4.

Interpretationem hujus loci meliorem dabit Cotelerius infra num. 30.


Idbm. in Iambis, num. 70. Ex edit. opp. Sirmondi Paris. tom. V, pag. 766.
EI; tov Syiov 'lyvavTtov tov 6eoep6pov.
"E/tov IptoTa Xptarov iv arj xapSta,
'AitortoXtov o"jay.r,vo; totpSr,; Tptajjtaxap*
"AftXot; 81 BspieoT; extpXoY^tov tt,v itAavrjv,
'E-ntercoXaT; aoj HauXo; aXXo; ti; itiXei;.

]}

ln sanctum Ignatium Tlieophorum.


Gerens in alto Chrisli amorem pectore,
Apostoiorum visus es felix comes :
Errorem et acri persequens certamine,
Alium tuis in Epistolis Paulum refers.

xxvm.
Michael Synoellus, in Encom. Dionysii Aeropag. Exedit.opp. Areopagit- Antuerp., tom. II, pag. 233.
rajbei Se xal & 8eTo; Tvvario;- '0 i[Ao; epto;
iirtxiptoTai. Touxo -vap xS prjtov 6 8eoep6po; TyvxTto;, ftiXXcov iv 'PtiiJtri jjtapTuptxto; aBXrJaeiv, xat toT;
Aeooit popi xaTi Tr,v tou tupivvou TpaTavou Ttp6araJtv KapioXr^rjaeaeat, itept to ttj; autou Tupavvefa; evvotov ho;, xaTa xtov euae6eataTtov XptaTiavwv 8110^u.ov erefpzvTo;, 'Ptojjtatoi; irttariXXtov feYpatpe.
C

Scribit enim et divinus Ignalius : Amormeuscruci


suffixus est. Hoc enim verbum divinus Ignatius
extremo supplicio Romaj dimicaturus, ac leonibus
imperio Trajani regis, cibus projiciendus, circa
nonum regni ipsius annum, desaavientis contra
Christianos pietatis amanlissimos, Romanis per
epistolam scripsit. Cap. 7.

XXIX.
Photius, Biblioth. Cod. cxxyi, pag. 306.
Aeyj! 5e xat Ti; emaToXi; auToT; 'ryvaTfou tou
Refert quoque (Polycarpus), divini Ignatii litteBEotpopou irEoraXxivat, xat a/certat ava8t8av_8r;vai ras ad illos (Philippenses) se misisse ; postulatque
itap' aiTuuv,5*xt Ttepi ixe(vou Staxouaattv.
certior vicissim fieri, si quid forte de eo inaudierint.
XXX.
Ex Codige Regio 1624. Apud Cotelehium in Notis ad cup. 4. Epist. ad Smyrnceos.
'Ex tjj; 7tpo; Zitupvaiou; IlaTpo; auToti
[ 'lyvonio-j tou 8eocp6pou].
IlpoepuXicrerto Se ujjta; iito Ttov Blpftov avBptoTtop6p<p<ov aipET-.xtov ou; ou (jtovov ou SeT f,na; itapa- D
Jivtaflat , aXX' et Suvatov |xr)3e auvavTiiv jiovov
ie 7:poiiE'Jy_ea8at unlp auTtov , liv mo; (ieTavorJnntv.
Eadem ferme recitat Theodorus Studites, ut modo
explicatio, non textus pars, monente Cl. Cotelerio.

Ex Epistola ad Smyrnaos ejusdem Patris


[ lgnatii Theophori ].
Prrnunio autem vos contra feras humanam
formam prtB se ferentes : quos non solum oportet
vos non recipere, sed si possibile est, neque obviam eis fieri ; solum vero pro ipsis orare, si quo
modo pcenitentiam agant. Ad. Smyrn., cap. 4.
vidimus : apud quem, sicut et hic, a*!pETixuiv est

XXXI.
Ibs Zorha Jacobita. llib. Adversus Eutychen, cap. 4. Ex ms. cod. Arabico, interprete Ed. Bernardo, apud
Peahson. Vind. Ignat. part. 1. cap. 2.
Dicit Ignatius patriarcha Anliochensis tertius a Petro apostolo, inEpistola sua ad Smyrnenses ; dicit,
inquara : Et vos estote persuasi in Domino ncstro Jesu Christo, qui ex semine Davidte prophetx quoad
corpus, at Filius Dei in veritate ejus, natus ex Maria virgine, et baptizalus a Joanne, et crucifixm propter
nos sub prxfectura Pontii Pilati. Ad Smyrn. cap. 1.

31

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

32

Idem, ibid.
Et dicit etiam (Ignatius) in Epislola sua ad Antiochenses : Qui credit nunc in Christo, et non in oblaliona sua (esse eum) Filium Dei creatoris mundi, dicetque quod esl illic filius alius, et substituet eum loco
cjus, de quo vaticinati sunt prophctx, quemque prxdicarunt discipuli, palntium est diaboli. Ex Epist. supposit, ad Antiochen., cap. 9.

ISAACI VOSII PR^IFATIO


IN EPISTOLAS S. IGNATII
Quas primus in lucem extulit Amstelodami, anno 1646, in-4, ex codice ms- bibliothecx Medicx.
Ita est, lector humanissime, quod et. tu et ego A
sajpius animadvertimus ; omnia illa, quae vel natura effmxerit, vel arte sint fabricala, illam habent condilionem, ut quas in genere suo sint perfectiora, quanto diutius et attentiuscontemplemur,
tantopulchramagisetartificiosa, intuentium oculis
sese offerant. Simile quid mihi evenit in Ignatio,
cujus nunquam Epistolas relegi, quin semperaliquid novi, quo magis sese mihi probarent, in iis
deprehenderim : quolies, inquam, illas iu manus
resumpsi, tolies aliquid apparuit, unde genuinum
poluerim agnoscere scriptorem ; nunc elegans illa
simplicilas, et saeculo quo vixit couvenientissima,
nunc rerum et verborum passim ct ubique congruentia ac veritas ; nunc zelus et martyrii fervor,
qui cuin alibi, tum maxime in Epistola ad Roma- n
nos ehrcet; omnia denique auctorem suum testabantur. Quo magis miror fuisse, qui non tantum
negarent epistolas has esselgnatii sed nec dubitarent
afflrmare illum nullasomnino scripsisse. Non alio
idargumentopersuadereconabantur,quameoquod
dicerentneminem veterum, ante Eusebium.earum
meminisse. Nam sententias quoe apud IreneBum et
Origenem exstarent, eas ore pronuntiasse, non autem ex epistolis ejus esse petitas : non attenderunt
viri doctissimi ad eum origenis locum, qui exstat
homil. vi in Lucam : Unde elegantcr in cujusdam
martyris epistola repcri, Ignatium dico eplscopum
Antiochix, post Petrum secundum ; qui in persecutione Romx pugnavit ad bestias : Principem sxculi
hujus latuit virginitas Marix, etc. Sed ad antiquiora veniamus, quo magis appareat antiquitas et
veritas Ignatii nostri, et error eorum qui contrarium statuunt.Primus itaque qui earum meminerit
is est Polycarpus martyr in Epislola ad Philippenses ; cujus verba hnec sunt ; Ta? iTttrcoAi; 'lyvaTfou
ti? Tten'.p8eja; $\\>-~'' u1t' utou, xat aXXa? 6'aac efyo[jlsv Tcap' T(fjitv, ETt(jn)ja|j.iV 6(juv, xa6u>; eveTetXaaSe,
a-Ttve; uiTOTeTaY|J^vai etat xri e7rtaToXfj TauTfl, l\ wv
[iifaXa (upeXTjOfjVai Suv^aeals. Hept^ouai fap tzIctiv xat 6irojj.ovT1v, xat Ttjiaav o!xooo[jtTiv ttjv ei; tov
Kuptov Ti(j.u)v avTjxouaav. Nemo jani possit dubitare
quin Polycarpus iste Ignalii habuerit epistolas, cui
etiam unam ex illis seplem inscripsit, quod ipse

lestalur, eum ait : 'Efpitya-ci p.oi xat ujjteti, xat


'lYvaTtoc. Supervixit autem Ignatio Polycarpus annis plus minus sexaginta. Hic jam, rogo, qusenam
veri est simililudo ut, Polycarpo vivente, verae
istte Ignatii epistolro fuerint suppressae.et alioe supposita) ? Nunquid eas perdidit Poljxarpus, ut opus
fuerit alias excogitare ? Non puto quemquam ita
fore ridiculum,ut talia probet. Jam pergo : Si Polycarpus eas habuerit. utique easdem habuit Irenseus, ejus discipulus, qui illas citavit. Irenaeum
excipit Origenes, cujusjam verba vidimus. IVemo
autem, puto, sit, qui existimet diversas fuisselgnatii epistolas quibus usus estOrigenes, ab illis quas
citat Eusebius. Eusebium sequuntur Athanasius,
Hieronymus, Chrysostomus, Theodoretus, Antiochenus, Damascenus, Photius, et. innumeri alii ;
qui omnes usi sunt testimonio Ignatii , et ita quidem, ut nunquam aquoquam inter apocryphos sit
rclatus ; quod tamen ne novi quidem Fcederis libri
effugere omnes potuerunt. Cum itaque hic non
interruptarn habeamus seriem eorum, qui has
epistolas approbaverunt : non \ideo quo argumento opinionem suara confirmare possint, qui aliud
sentiunt. Lect sunt hactenus Ignatii epistolas,proutab interpolatore fuerantcorruptae : et tamen non
defuere, qui judicii acrimonia etiam verum in illis
deprehendere potuerinl. Ostendit hoc satis superque vir summus Andreas Rivetus. Veras jam exhibeo et genuinas, et testimoniis antiquorum ubique congruentes ; eo jam confugiunt, ut negent
martyrem illura epistolas scripsisse. Sed fruantur
illi opinione sua, certus sum paucos omnino fore
qui cum ipsis sentiant, qui vero id cum ratione
faciat, neminem.
Quod autem pura germanaquejamlegere possis
scripta h%c Ignatiana, benevole lector, bibliothecaa
Mediceao debes : debes serenissimo principi Ferdinando II, magno Kturiae duci, cujus incredibili
erga studia amore, rnclytaa ejus bibliothecae mihi
contigit usura, et per hanc Ignatianus ille, quem
damus, Thesaurus. Utinam vero sic alii quoque principes auimati forent, nec plerique avari adeo iis
pretium statuerenl, quasi aliquid suis de opibus
detereretur.si libripublice potiusutiles forentquam

33

J. B. COTELERTI JUDICIUM.

34

blattisettineisabsumendi relinqueretur; hi enim, f^ Paganini Gaudentii, qui favore suo, eo me apnd


non suae quidquam glorirc adiinerent, si serenissiprincipem suum loco colloravit, ut quam diutissimiprincipis exemplum ajmularenlur. Atque hic
me bibliotheca hac bono, et meo, et publico, frui
ejusardor magiseluxit, postquam. ulmihi relatum liceret. Scd de ojus erga me viri meritis, dabilur,
est, Lnurentianaj suse praefecit Joannem Baptistam
spero.commodius posthac loquendi tempus. iXunc
Doniuni, virum nobilera, dignissimum Petri Victo- hasc attingere satis putavi, ut, licet me debilis non
absolvam, beneficiis tamen non videar indignus.
rii successorem, nec ipsum modo litteratissimum,
sed ea [irreditum prudentia, ut nemo judicio ma- Nec video cur ullerius te detineam, lcclor. Occurjori ad ea sacraria sit admissurus quemquam.Post runt animo et alia, nec ab insliluto aliena : snd
tantum iraperiitanti principem, majori etiam di- aliis iis dabitur convenientior locus. Vale igilur,
gnissiraum, lacere non debeo beneficia viri summi pluraque in dios a me exspecta.

J. B. COTELERII
JUDIGIUM DE EPISTOLIS S. IGNATII.
(Patres apostolici, ed. Amslelod. 1121, t. II, p. 9)
Nisi officii mei ralio flagitaret ut in campum de- B qui Eusebium transcribunt) quaa ab aliis memoscenderem, tuiturus vel irapugnaturus Ignatianas rari poterant. et vero pari ratione debebant?
Epislolas, libenter abstinerem me <".elebri bello lit- Eane omnia supposititia dicent?.\equaquara puto.
terario, quod sciam proiligatum fuisse, dein redin- Quajnam vero sunt qua> opponunt locis Polycarpi,
tejralum, et ad quod conficiendum adhuc accinge- Irena^ietOorigenis? Ecce illa: Nicephorus patriarcha
re se armis audiam duos fortes bellatores, unum
CP. in Indice apocryphonim Xovi Testamenli, scrihic in Gallia, alterum in orbe Brilanno, adversus pta Ignatii et Polycarpi apocrypha judicat. Anaslasius Bibliothecarius eadem habet in Indice quem ltinuperum hostem, veteranum railitera, pugnacem,
doctis diserlisque dictis cerlantem et maledictis, storiv, suse Ecclesiasticx prxfixit, quse nisi eadem
peritum ad haec cauponari hellum et belligerare,
cum Nicephoro de his epistolis sensisset, non videlur
qui hoc slratagemate utendura putavit ut, quia in
fuisse sine aliqua censura vel awmadversionc diverum Ignitium abunde non suppetebant jacula,
missurus. Verum auclor hujus laterculi non amanfalsum pra-lio involveret, quo imbellem vincendo,
dat ad apocrypha epislolas Ignalii et Polycarpi,
invictum ctiam vicisse videretur. Sed jam pugna
amandat Ignalii et Polycarpi nonnihil. llludautem
dandaest.Rem paucis verbis,una ratiocinatione con- nonnihil cr.r non potius exponemus de doctrina
cludo Sanctum Ignatium epistolas scripsisse diserte
Ignatii et de doctrina Poiycarpi. libris pseudepitftstatur ejus familiaris beatus Polycarpus : has ve- C graphis? Certe "lYvatiou SiSa^v ut apocrypham
ro rjuasprr virum clarissimum Isaacum Vossium e recensitam habes illo ms. indiculo, quem Anaslasii
codke FJorentino primura editas legimus, easdem Questionibus subjunctum ciat doclissimus Usseesse puras putas Ignatii ostendunt relaia in testi- rius, de Ignatii epistolis, cap. 1, et Tf/a-rioj o.oamoniis veterum loca Irenrci, Origenis, Eusebii, axaXiav cum IIoXuy.a5no'j oioatrxaXfa, indiculo iisAthanasii, Hieronymi, Theodoreti, creterorumque : dem Quajstionibus adjuncto, bibliothec;o ltegia;
nam reperiuntur in illa editione. Quid clarius? volumine 1789, qui a me suprapositus fuit in meis
notis. Ignatii vero Polycarpique epistolas in apoquid certius ?
Contra haic et contra nostrum Ignalium excep- crypha relatas nullibi videmus. Ut oiniltam Lilurtiones adversariorum raultae sunt, inultaj objeclio- giara Ignalii, de qua eodem loco Usserius, ac
nes, generales aliae, aliaj particulares. His ad loca ejusdera martyris aliquid de re fidei et canonisingula, cum necesse judicabimus, occurremus : bns, in catalogo Hebedjesu, num. 18, videtur
illarum praciptias expendamus. In duas classes enim diversum esse ab epistolis Chaldaicis sive
distribui possunt: aut enim petuntur ex anliquo- Syriacis illius, ab Usserio in cap. 4 memoratis. Et
rum silcnlio aut e stylo epistolarum. Aiunt ilaque : vero (occasione sese offerente monebo idjobjcctum
Quote primis Patribus mentionera facere polerant rj indicem seu canonem Scripturarum, ad tcmpora
ac debebant Ignatianarum epistolarum, nec fece- Nicephori Constantinopolitani et Anastasii Bihliothecarii nequaquam pertinere.facile mccum intolliruut ante Eusebiura ? Polycarpi siquidem, Irenrci,
Origenis testimonia suspecta habentur, vel nihil get, qui consideraverit nono aerao Christiana: sajprobant. Ret^rqueo ego ad hunc modum : Quot culo Ecclesias Crascam et Romanam non dubilasse
ecclesiasticorum operum primus ac sajpe unus me- de tot sacra) Scripturas libris, quot in dubium eo
minit Eusebius (neque enim in numerum veniunt in laterculo revocautur. Quare vel Nicephoro pa

>,->

S. IONATIUS. PI10LEG0MENA.

triarchaecanonabjudicetur, veldicaturabeo magis A Dionysius, De ditinis nominibus, c. 4, n. 12 : Tpicolleclus quam coraposittu ; per Anastasium vero of. 3i xa\ 6 Ot:c; 'IvviTtor 'O tfiit iyat; irtaiconversustantumputetnr,nonautemetiamcredilus p&rt. Origeni ttrttv est, quod Dionysio -rpzsttv.
Atque hinc evanescitin auras quidquid magna ver- Sed, inquiunt, commentarii illi non sunt Orig -nis.
borurn pompa.ob Nicepborum et AnasLasium a viro E memoria illorum effluxerat citari eos in fine
docto totiesjactatur. Utnecessaenonsitrespondere, Philocalix. Tu vero, ne tempus leram in agenda
quaj tamennon improbabiliter dicentur : autPoly- re acta, vide quae a doctissimo rlarissimoque viro
carpum cum Igr.atio fuisse proscriptum, ob syllo- Petro Daniele Huetio solide de hac controversia
geuepisUilajPolycarpianaeetepislolarumlgnatiaria- disputata sunt Origenianorum lib. iii, p. 248.L"ge
rum tam interpolataruru quam falsarum.aut episto- pariter quaa eodem libro, p. 252, 253, afferuntur
lam Polycarpi et epistolas Ignatii apocryphas esse pro ejusdem Adamantii IlomUiis in Lucam, quas
appellalas, quod, licet innoxiae, nec pseudepigra- etiara quia sibi incommodant aperta citatione Ignaplue, extra canonem omnium ecclesiarum legeren- lianfe Epistolae, rejicere conantur, idque per leritur.Quid enim, qua*so, noxii, quid apostolico viro cula argumenta, solutu facilia eis qui animum atindigni continet Polycarpiana illa ? Pergunt adver- tenderint partim ad Hieronymum interpretem.parstis epistolam Polyrarpi.etaffiriiiant eam pugnantia tim ad juvenem eo temppre Origenem. Videto quo
que nos infra in c. 19 Ep.ad Ephes.,de Basilio et
loqui, lgnatium viventem, Ignalium mortuum
iiempepriusperbioc verbac. 13 : Et de ipso Igna- Hieronymo has homilias legentibus.
Hactenus de projtento veterum silentio. Nunc ad
lio.et de bis qui cum eo sunt, quod certius agnoveritis significale. Posterius per ea quae habentur stylum epistolarum accedamus. Ignatiana oratio
capite 9, de Ignalio aliisque martyribus. necnon diversa; a nostra sententia; auctoribus videtur miapostolis, quodcuncti postagones suos in iocosibi rum prodigiosumquein modum nova, poetica, turdebilo sinl apud Deiim. Mira profecto avriAo^ca, si gida, putida, frigida, obscura, plena cacozeliae et
verilate nileretur : at ea plaue destituitur. Nam battologiu?,omninoabsurda atque simulata, nullaponalur, queinadmodum sentimus.scripsisse Poly- tenus apostolica. Louge aliter sentiunt alii, qui
carptim liinc temi>oris, cum Ignatius martyrium plurima in illaantiquitatis ac simplicilatis apostosuliiisse creileliatur, incerti tamen (ut fere fit) ru- licae certissimaque depreheudunt vestigia, nihil vemores ferebantur de iisquae in morte illius conti- ro inconsideratum, nihil fictum, aut non apostoligeranl. Iloc posito, tionne conveni<>bal ut Polycar- cum. Concedamus tamen Igualii dictionem aliquid
pus dir.eret Igualium apud Deiim locum suum ob- habere novitatis, tumoris. obscuritatis. Quid tum?
tinere, simulque peteret edoceri ittpi 'lYvaitou xai
Suus cuique stylus est, sua scribendi ratio. Nonittpl twv ittpl auxov, si quid Philippenses ex- ^ ne si hu/usmodi argutationum minutiis daturlocus,
plorati accepissent ? Dubium nullum est nisi convellentur facile pleraque vetustatis haud dubia
monumenla ? Nauseant pauci ad quaedam Ignatiana
fallor.
A Polycarpo ad Irenmum : Quemadmodum qui- sed caeteris fortior est stomachus. Sane veniam
dam de noslris dixit, propter martyrium iu Deum merebatur sanctissimus martyr, quod.inlermilites
ndjudicatus ad beslias : quoniam frumentum sum leopardos scribens, unamque spirans martyrii coChristi, etc. Dixit, exponunt, lorutus est, non ronam, nequiverit epistolas suas perpolire ac vascripsit. Ego vero, cum verbum dixit ad sermonem riare.AtquehaecinpraBsentiarumsufficerepoterunt,
et ad scripturam perinde referatur, cumque con- broviter dicta pro ratione notarum, donec prodeant
stet ex Actis et Vila Ignalii, alque ex Hieronymo et eruditorum hominum pro Ignatio exspectatae disAdone, ea verba a lortissimo martyre in agone sertationes. Paucos existimo fore qui trium, licet
qunqiie ipso fuisse pronuntiata, curapud Irenmum magni merito nominis criticorum, Salmasii. Hloii
epislolam potius intelligam quam vocem, causa delli, Dalla?i, censuram praeferant judicio Euscbii,
est tum auctoritas Eusebii, qui ita accepit, lum Alhanasii, Hieronymi, Theodoriti, totiusque anti({iiori IreuiiMis niin scripserit ()r,p'o,uayv, cvm bcquitatis, nccnon hujusce temporis calholicorum
sliis pinjnans, aut quid simile, sed xaxaxpiOtU tpo; omnium, ac heterodoxorum plurimorum. Dicam
O^ofa, damnatus ad batias. Origenes prologo Comautem de numero epistolarum in illam ad Polycarmentariurum in Canlicum canlicorum : Denique
pum ; de epistolis vero interpolatis et de subditiliis
incmini aliquem sanctnrum dixisso.Ignatium nomi- suo etiam loco disseretur.
ne, de Christo : Mcu.i autcm amor crucifixus est. >>

37

J. PEARSONH VINDICIjE IGNATIAN.E. PKOCEMIUM.

38

JOMIS IMSONII
VINDIGIyE IGNATIANiE.
(cotklebids, Patres apost. II, 252, eJ. AuisteloJ. 1724;

DOMINU

SliMMU IIKVEHEiNDO

D. GILBEItTO
ARCHTEPI3COPO CANTUAIUEN3I, TOTUIS ANGLI.E PRIHATI.
Cum Anaslaiiut Antiochenus ad Gregorium Magnum scripsisset, et S. Ignatii clausulam episito/ce stv
subjunzusel, eamdem suce etiam Gregorius subtexuit, et hanc ralionem reddidil, nuia Don tantnm ve.-tcr
est, sed t nosler. Ita Occidenlis et Orientis patriarchse pro sanctissimo itlo prcesule et martyre inler sc
eonlendebant. Alii hujus sciculi mores, alioe concertationes : et docli et indocti, et domi et forh,
pretiosissimas illiut martyrii religuias conveltunl. Ad sedem igitur vestram archiepiscopalem confugit ip:;i
archicpiseopus, et hoc unum efflngitat, ne pro impostore habeatur. Tu, cui apud nos sub rege maximo
iuinnia iTi neyotio religionis et cura et potestas, sinculari Dei providentia, meritissimo commissa est, qui
Lcc'ts\nm nvtram adversus exulceratot hominum animos, et luctiisissimorum lemporum vilio enat,;s
inimieitiits prudentijc incredibilis aucloritale tueris, lain prxclarum prisiinx simplicitatis cum in doctrinn
catholicc tiun in disciplina ecclesiastica monumentum ab ingeniis maleferiatis ventilari, epistolas in vincu's
inter ferocientium mililum manus et carcerum angustias animo prcvsentusimo exarctas tanqunm invenustas
re/ici, haresiwn txtm primo exortarum et nunc demum repullulantium srhitmatnmque certissiiiiunt
remtiium exsHrpnri, faciem denique Ecclesix primilivse elarissime rcprtvsentatam deturpari ct obliterari
nvnqmm palieris. Quid felicissimos eruditissimi primatis Armachani conatus : quid conspirontem originnlis
Gntei codicis a doctissimo Vossio peropportune procuratam editionem : quid Hammondi viri o/itimi
consummalissimique theologi lucubrationes commemorem t Non enim dubito quin horum omnium laborcs,
mozimo Ecclesix emolumento susceptos, diu ante probaveris magnoque acerrimi judicii prudentixque tux
pontere slabiticeris. Cum autem hcec omnia ud severum nimis examen vocala sinl ; quce hoc quaticunqit L.
opere reponenda duxit, si non eodem judicio probare, tamen eo quo ipsum soles candore rccipere ut non
dedigne is, humillime petit
Paternitati tute devotis3imus
Joaones Peaison.

AD LECTOREM.
Qnacunque ad controversiam hoc opere tracta- A.
tam recte intelligondam conferant,in Procemio jara
satis perspic::e et copiose exposita sunt, ut alia
prafatione uti supervacaneum plane videatur.
Lnicum tamen est de quo te, Lector benevole,
imprimis monendum duxi. Putarunthactenus noslri, S. Ignatii epistolas antiquitali episcopatus luculentissimum testimonium praebuisse. Nescio tamen quo pacto effectum est, ut ex hoc uno scriptore, et quidem defaecato, satis firmum argumentompro novitate ordinis episcopalis duci posse
eiistimcnt nonnulli, illudque in scholistheologicis
nsurpent. Ecce enim, iuter theses in academia
Salmnriensi sub praesidio Ludovici Cappelli deepiscopi et presbyteri discrimine disputatas, novum
argumentum inhunc modum conficitur : Auctor
Epistolaj adMagnesios primo,T:pe<r6u-ip'.ov,hoc est "
coMeginm presbyterorum, et Ecclesiae perillud
administrationem atqueregimen, vocat XptiToO vopv, quia ex institutione et voluntate Christi per

apostolos instilulum est ; veiotspixt,v vero Tijtv,


novellam institutionemn vocat,ean; quao suo tempore
episcopum presbyteris praeponebat Certum estautem eum scripsisse post Valentinihacretici tcmpu*,
qui Romam veuit sub flygino papa, circa annum
a Christo nato 144. Ila fit manifeslum novum
conslitutionem de episcopi in presbylerospr.Trogativa et auctoritale factam esse post cenlesinium el
quinquagosimumaChristi resurrectione,etSpiiilus
sanctimissioneinapostolos,annum.n LTocargumeutumDalla:uspraetermisit,velquodei nullani viminesse putaret, vel quod scriplorem epistolarum
impostorem non probaret, sed supponeret ; vel
quod suaa hypothesi minime conveniret, qui impostorem suum vel sub finem tertii,velsubiniliutn
quarti saeculi vixisse putavit ; quo tempore ncmo,
qui non insanivisset, episcopatum novellam inslitutionem vocasset. Nos ab illo praBtermissum hic
discutiendum putavimus ; ne quis postea tam ineptum Ignatio sensum affingat, aut ex illo tam fal

39

S. IGNATIUS. PROI.EGOMENA.

40

sum et Ecclesire perniciosuni dogma deducat. A. ed juventutem episcopidenotat. Blondellus verba


Si enim concedcretur et auctorem epislolae ad Ignatii notavit, Latine non reddidit : Salmasius
Magncsios impostorem fuisse, et episcopatum no- omnium primus veojTeptxrjV Tiftv, contra Ignatiaveliam institutionem vocasse, nullo modo manife- num loquendi morem, contra manifestum totius
stum essel constitutionem de episcopi auctoritate contextus sensum, contra mentem scriptoris alibi
post annum a Christi resurreclione 150 factam satis explicalam, novam institutionem vel novvm
fuisse. Namprimo, si impostor esset, non necesse ordinem reddidit.Adhanctranslationemconfirmanesset ut de suo tempore loqueretur ; fingendum damlocum Ignatii raiseredetorsit; etcumnostrum
enim sibi sumpsisse dicendusesset veterem et apo- locutionem S. Pauli maxime secutum esse novisset,
stolicum virum,ab apostolis ordinatum episcopum,
illum etiam perperam et coacte interpretatus est.
et paulo post S. Joannis apostoli obilum martyrio ln Epistola Pauli, inquit, ad Timotheum II,
coronatum. Quod si impostorem bene ageret, ad cap. ii, 22, vetoTeptxai eiti6uu.(at non sunt juveniles
eam mlatem omnia referre debuit ; et ad illudsae- cupiditates, sed novae, velnovarum rerum,< alibi
culum hffic ipsa eum non retulisse, probari nullo nos explicabimus. Idcirco, ut hoc argumentum
modo potest. Nihil igitur aliud ex duplici illa prorsus^explodatur,primo,lector benevole,S. Pauli
concessione sequitur, quam quod ex imposto- g locus.quem secutum hic ut alibi nostrum esse non
ris sentenlia episcopatus.ut presbyteratu superior injusta suspicio est.explicabitur ; secundo, Ignatii
est tunc novclla instilutio fuerit,cum sanctuslgna- verba nude et aperle exponentur.et ab importunis
tius ad martyrium per Asiam duceretur. Hoc aulem adversariorum glossis vindicabuntur.
fact::m est intra 75 annos post resurrectionem
Niov nunc juvenem, nunc novum signiflcare omChristi, intra 8 post mortem S. Joannis apostoli ; nes norunt. Glossarium Vetus : viot avOptur.o;, juveut episropatus et novclla institulio dici. et tamen nis, veo; otxo;, r\ Step^v tt, novus, norellus ; a vo;
apostolicus esse poluerit.Sub Anlonino vel Aurelio veoVtEpo; pariter vel junior, vel recentior ; aut eliam
vixisse impostorcm suum vult Salmasius.unde pro juvenis, Hesychius, veujtepov, ou ujovov suptptTtxtoc,
more suo concludit : Ko srcculo palam est, viojte- iXXi xat veov 'Arttxot. Vetus Glossarium, junior,
p'.xr,v illam Tot^iv episcopi supra presbyleros intro- veuVcepoc, juvenis, veujTepo;. Et in Excerptis, yutents,
ductamesse,utex hacepistolasole clarius dilucet. vjuVcepo;, a veuVtepo; vox possessiva vetoTeptxoc,
At, si imposlor ille sub hoc vel illo imperatore juvenilis. Glossarium Graeco-Latinum : vetuTEptxoc,
vixerit, palamnon est, veojTeptxr,v zs\m nunc fuisse juvenilis : Latino-Graecum, juvenilis, veojTepixo; ;
ntroductam ; fieri enim potuisse, ut Ignaliisimius juvenile, vetoTeptxtiv. NeujTeptxic igitur a vEuVcepoc
martyrem ipsum repraesentaret, ad eam cotatem juvenilis, non rerum novarum cupidus, qui Grsece
qua Ignatius vixit.etDamas adhucjuvenisMagne- ^ vEojTsptiiTtxo; dicilur, a verbo vetoTept^etv. Unde
siorum episcopus fuil, respiceret. omnes vident:
inter vitiosa et vituperanda oratoris aut demagogi
unde sequitur eam novellam instilutionem primo epitheta ha;c enumerantur a Julio Polluce, itapaswculo introduci poluisse IOtrevera constitutionem xpETiojv, veojTspiiJojv, VEiuTEpiTrrjc, vEUJTEpioTtxo;. Eo
auctoritatis episcopalis ad annum ).'iOpost Christi igitur loco, ubi hoc Timotheo Apostolus preeceresurrectionem, hoc est, ad vulgaris a?roe annum
plum dat : Tic 31 vEUJTEptxa; eTti9uu.ia; 'feuYe, veto183 mferre, ex cetate irapostoris, ab omni rationc Tspt/.i; ETrtO'j|jtta; non novas, sed juveniles cupidialienum est, cum illi qui eum impostorem esse lates reddi debere, omnibus recte interpretandi
volunt, de ejus rclate convenire nunquam potuerationibus probabimus.Nam primo,sive rem ipsam
rint Circa medium secundi sa?culi cpistolam ad qua3 vetalur spectes,sive personam cui praeceptum
Magnesios scriplam fuisse sensitAlbertinu? ; paulo daturrespicias,utrique haec interpretatio imprimis
posterius forte Salmasius. At si novella eo lem- convenit.Nam reipsa ETtiOuu.tat, sive cupiditates, sive
porc institutio fuit.instilutio tamen luit et quidem libiaVnes, sive desideria, sive appetilus vel appetcntias
anle illud tempus facla ; quomodo igitur dici potuit vertere placeat, ab omnibus semper juvenili aetati
haic constitulio posl annum facla 182? Blondellus prsecipue tributa sunt. Arisloleles, Rhetoricorum
Ignatius uTto6oXiuTov post Clementis Alexandrini D lib. n, cap. 11 : Ot uev oSv vsoi Ti eOr, eltriv emobilum,hoc est,post initium tertii sasculi; Dallasus,
OufjtTjTixot. Ac rursus : Euu.eTa6oXot os xai otyfxopoi
aut circa finem lertii, aut initium quarti ; Iiochar- itpo; eittOuu.ia;. Idem, Topicorum lib. iii, c. 2 : M5Xtus, sub imperio Constantini, scripsisse statuit ;
Xov -fip ol veot tujv itpeuSuTEpojv uito tujv eiti0u|j.tojv
nemo autem sanus diceret, ea aHate episcopatum svoyXouvTat. Iude Varro in Tithono apud Nonium :
novellam institutionem fuisse.
Quam dereliquit multicupida juvcnilittw. S.Basilius :
Sed neutrum concedendum est : non primum,quia Koutpov Tj veoTTjc; xai eu/.CvrjTov Ttpo; TOt tfauXot, eittauctor epistoloe ad Magnesios,ut et sexreliquarum, Ouu.tai SuuTxiflexTot. Quas 6pu.ic SucrxaOexToo; apnon impostor, sed verus Ignatius, Antiochia? epi- pellavit Philo Juda;us.S.Chrysostomus, Upo; Ou^ov
scopus fuit, uttoto hoc opere probatum est ; non xa! irpo; ejiiOuu.ta; Eueu.ircujTo; u.aXX6v Io-tiv 6 veo;.
secundum, quia scriptor ille. quisquis fuit. episco- Quis igitur cum eittfluu.tac vetitas cernat.iisque vopatum novellam institutionem nunquam vocavit.
cem veojTeptxi; adjunctam animadvertat, non stallla enim vox vEioTepixrj nonnovitatem episcopatus,
tim eas jvveniles esse judicabit ? Est enim veojxept-

i!

J. PEARSONIl VINDICLE IGNATIANjE. PROCEMIUM.

42

xo; tox possessiva, ut grammatici loquuntur, et A fuge.Juveniliadesideria etin senibusesse possunt,


forma et significatione. 'ExeIvz 5 eoti tuj tutcuj xat
si haec agant, quae gravitati non conveniant ChrisTtjj jT,[j.atvofxsvip XTr,Ttxa, 6aa et; ttjv YEvtxfjV ^0"
tiana; : et a juvenibus vinci possunt, si caveant leviTtptuTotJTcou ivaXjovxat, inquit etymologus. Neiotstalem. Sedulius : Juvenilia desideria fuge, id est
pixo; autem resolvitur in genitivum ejus vocis a
fornicalionem ;quam rem novam esse nemo dixerit.
qua originem duxit, ut idein sit vstoTEptxi;, quod
Quarto.veteres Ecelesiae scriptores secundum hunc
vstoTsptuv ETttlyjjtia;. Jam vero persona, cui praPaulinum sensum vocem vstoTspix6;usurpabant,ut
ceptum hoc datum est juvenisfuit. Narn I Tim. jv,
Eusebius, libro De martyribm Palseslinse, cap. 4,
12 : Mrjosi; o-0'j tt,; veott^to; xaTatppoveicu). Nemo
ubi describit fortissimum martyrem Apphianum
adolescentiamtuarncontemnat,ve\, ut antiquior transnondum viginti annos natum, qui Beryti vixerat :
slatio apud Ambrosiastrum, juventutem. Secunda
HapiSoJov xai EtTtEtv 16; lv TotajTT| tc6Xei tujv vstoautem Epistola proximo post primam anno scripta
Tspixtov ETciBufjuutv uTCpavto YEv6|jtEvo;, xat fiTjfl' utc'
est : adhuc igitur Timotheus juvenis fuit. Juvenem
axjif,; tou st6[j.aTo;. fiSfi' ur.b ttj; tujv vstov rcatigitur Apostolus monet, ut STctOjnia; fugiat, eas
psiac SiatpBapsi; t6v xporcjv, o"j)T)pojjvr(v TjajraJeTO.
vsiuTsptxi; indigitat ; sine dubio, nempe, juveniles
Incredibilc dictuest,quo pacto in tali civitate adointellexit. Secundo, hunc esse horum verborum g lescentioBCupiditatibussuperior.necvigorecorporis,
sensum liquet exomnibusveterumtranslationibus.
nec juvenum sodalitio mores suoscorrumpi passus,
modestiam amplexatus est. S. Chrysostomus de
Vetus interpres Latinus, Juvenilia autem desideria
seipso adhuc juvene.oratione De sacerdotio prima :
fuge, aliique eo antiquiores Latini. Quomodo Syri
E-n?iv 3= sSst tov |x3xzptov tov Ttov fjtovaytov
Apostolum intellexerint, inter quos versatus est
[j.iTa3tt6xEtv pVov, xai tt(v tptXoaoipiav tt,v bXtjQt], xal
S. Ignatius,non melius intelligitur.quam ex veteri
oux eti fjfitv 6 IJuvo; outo; taof f,v, dtXX' f( iJtev auTou
versione Syriaca, quas sic ha?c verba reddidit, ya
TcXio"Tiv exoutpiJJeTO [jteTsujpo;, eyoj J" sti TaT; tou
prrw NnvStai Nnyat yrhi Ab omnibus cupiditutibus adolescentin fuge. Sunt enim, NnWl
xoo|Xou TtsTceOTj|xvo; eTctflujjttat; xaOeTXxov ttJv IjjtauTou
nnvSo" 6pic;st;, vel ETCt8ufji!ai ttj< veottto;, ut
tj/uyfv, xat s6ta6u.T;v xztco [jtivstv vEtoTEptxat; auTTjv
Matlh. xix, 20 : inrSlS \0 k veott/co; |j.ou, et
STciSpietov tpavTatrtat;. Cum autem oporteretbeatam
monasticam vitam persequi, veramque philosophiI Tim. iv, 12 : -(nvSia Sv NOHl TMN nS"! [J-tj5=U sou Tf]; jeottjto; xaTatppoveiTto. Ita utrobique
am, necjam nobis parstateraesset, sedillius lanx,
ulpote levior,sublimis ferretur, ego vero mundanis
juventutem Timothei respiciens eamdem vocem
cupiditatibus impeditus.meam lancem deorsum trausurpavit. Non aliter versio Arabica, et jEthiopica. Tertio, veteres omnes tum Graeci lum Latini (] herem,et inferius manere cogerem.juvenilibus eam
aggravanscogitationibus. HicenimparitervetoTspteodem modo hunc locum interpretati sunt.Ambroxi; tpavTaota; usurpavit, ac in expositione loci ad
siaster,qui sub Damaso scripsit : Juvenilia tudesiTimotheum, <oavTaa!a; vsojcsptxi; ovjft. Auctor
deria fuge. Juvenilia desideria adversa sunt : sunt
Constitutionum Apostolicarum, lib. n, c. 1, ex I)ienim voluptatcs mundanx, qux omnibus illecebris
dascalia, ut videtur, ea qua? Ignatio tribuebalur,
mancipatx sunt, ac per hoc a Dci servo fugiendx
docet episcopum non debere esse minorem natu
sunt. Sectare vero justitiam, fidem, charitatem,
quam annorum quinquaginta, 6'ti TpdTcto Ttvl Ta;
pacem. Hac sectanda jubet, quse juvcnili xlati dcvia
vstoxepixi; KTaJta; xat xi; eJioOev StaSoXa; EXTtstpsuvidentur et nspera. S. Chrysostomusad locum : Nstovoj; uTcapy_si. Quod ea aetas quodammodo jam
Tsptzj; oJ zurai eijiv at tt,; Ttopvtia; fiovov, dXXa
juveniles petulanlias,et eorum qui foris sunt obtreTczo-a STC'.8jjj.!a Stotco; vsoj-sp.xrj- dxojSTtoazv ol
ysvTjpa/.OTs; oTt ou ot~. ca Tt6v vstociptov tcoieTv. Juctaliones effugerit ; nisi forte quis dignus sit episcopatu, Sta ttj; vs6tt(to; ev rpaoTT4Tt xai suxajia
veniles hx cupiditates non solius fomicationis suntt
vf,pa; tcioeixv'j[j.evo;, in juventute mansuete et
sed omnis cupidilas absurda juvenilis. Audiant senes,
composite vivendo senectutem ostendens.Pluribus,
quod non oporteat ea facere, qwe sunt juvenum.
HancinterpretationemsequunlurTlieopliylaetus et fj opinor.modis explicatio vocis ijiov^poj;, quaj semel
tantum in Scriptura reperitur, conlirmari non
OEcumenius. Pelagius, ut videtur, in Commentario
potest : cum, si rem ipsam qua^ vetatur, si persosub Hieronymi nomine edito. Juvenilia autem desinam cui datum est praeceptum, consideres, si
deriafuge. Quia hi ex senioribus esse non possunt.
interpretes,si
commentatores,si vulgatum vocabuli
ri hxc agant qux gravitati non conveniunt Chriapud veteres usumspectes,omnes in hacunaexjostianx ; et a juvenibus vincuntur, si habeant levitasitione consentiant atque conspirent. Cuod si ea
tem. B. Theodoretus in Commentario : Ti; Seveiocsptxa; ETC'.Quu.ia;, toutejti, TputyTjv, y^Xojto; 6cjjl
vocis hujus acceptio apud Apostolumrecipiomnino
cpiav, oojav xevTjV, xat Ti toutoi; Tcpojojjtota. Hoc
debeat, plusquam verisimile est, apud Ignatium
nostrum,quem tum in rebus tum in verbis S. Pauest, delicias, risum immcderatum, vanam glwiam,
lum prsecipue imilatum esse et nostri fatentur, et
el qux sunt his similia /qure quidem non sunl m.i .-r,
adversarii queruntur,eamdem vocem eodem sensu
aut novarum rerum cupiditates, sedjuvenilis atatis
accipiendain esse.
comites. Primasius ; Juvenilia autem desideria
Patkol. Gb. V.

4:;

8. IGNATIUS.

PROI.EGOMENA.

44

Ut autem hoc dilucidius appareat,locum ipsum, A ecclesinstica sumalur.non iufrequentius tnmen ad


utapud nostrumexstat, integrum apponam.Ex co- alia refortur, et quidem ea quto sacris ordinibus
dice Mediceo in Epistola ad Magnesios hrec tran- opponuntur. S. Chrysostomus homil !> adversus Ju
scribimus : Ka! ijitv oe nptTtEt p^ juYXpaorOat xfi diVros: Outo; 6 'A6:aaiji 6 tc;oyovo; ttuv AeuYtffiv,
f,Xtx(a tou iiujxiitou, 4XX& xati Sjvapuv 6eou Dot- Ttov 'louoaVxtuv lepsujv stu tou MeX*/tae8ex, 6'; fjv t itpoc Ttiaav ivtpoitT,v auttu aTtoviijteiv, -/.aOuK eyviov Tto? tft; /aft' fjua; tepuajvr,:, Xatxou tattv lizdys.
xai tou; df!ou<; TtpEo-oute^pou;, ou TcpoattXritpota; f?,v Hic Abrnham progenitorLevitarum, Judaicorum
epatvonivTjV vstuttptxfjV tit;'.v, aXX' uj; e>pov(u.ou; Jv sacerdoUim,sub Melchisedech,qui nostri sacerdotii
6etl> tjuYXiup*""? autty.Interpres Usserianus:Sed typuserat,laici ordinem.re/locum obtinuit. > Idem
alibi distingnitttuv ttpgtuv to 4f (tufjta, et tov otcotzetvos decet non couli mtate episcopi,sed secundum
virtutem DeiPalrisreverentiam ei tribuere,sicutco- jY(Jitvov xai lv tcjttt XaYxtuv ovta. Eodem modo
gnovi el sanctos presbytoros,non assumentesappa- toij'./ tSnitou dixit, et sacordotes oIxovojjhuv td;tv
rentem juniorem ordinem.sed ut prudenlesin Deo xai Eir.tsdittiiv xat ttYop adov ttvujv avtty.ataXXatto concedentes ipsi. Primo igitur hunc interpretem >uivou;. Quolcunque modis hominesdividi et distrihabemusconsentientem,qui ad aetatem episcopi re- bui possunt,in quotcunque classes redigi.ad tot tispiciens, vEtutep tr.fiv tcJ^tv, non twvellam institutio- t, tt; a Graicis referunlur. Ila legimus tajtv $aa:nem, sedjuniorem ordinem verlit. Huic adjungimus Xsw;. toijjtv natfipcjjv, tij-tv Stoaax/Xtuv, ta^.v oj-itjinterpolatorem sive paraphrasten,qui pro Ignatia- ptuv, ta;tv aiv_u.aXujtou, tijtv TtEvrjttuv, tajw vojjionis sua htecposuit, cu tc:o; tf,v tpa'.vo,y.vr(v itpopiiov- Ostouvto;, et tru;j.6ou).EiJovto;, ta;tv BepaTtatvr.e, et
ta;vEotr(ta.Vulgatus interpres : Nonpropterjuven- similia. In qualibetautem civitate semperdistincti
tutemqu ineovideturarbilranleseumcontemncn- sunt juvenes, viri, senes : et hu> ubique hominum
dum. Unde occasionem nactus communom locum secundum aslatein ta^sn;. In duas classes vsiode prudentiajuvenum pro suo instiluto latius tra- tiptuv et itpeaoutiptuv dividunt aposloli populum
clat, et exemplis ex Veteri et Novo Focdere conlir- Christianum inunaquaque Ecclesia,ut I Tim. v, t :
mat. Hos ex veleribus solos Ignatii interpretes ha- UrE-jSutiptjj (jif, iTtinXr^TjK, iXXi rcapa/.iXit tbc Trabemus, qui totius contexlus tenore ducti hunc no- tepa, vstutjpou; tu; aosXtpou?, TtpEtrSutepa; u>c jiTjTebis verborum sensum tradiderunt. Secundo, res pa;, vEtutipa; to; aosX^i;." Seniorem nc increpato,
ipsa clamat, et hanc interpretalioncm necessario sed obsecra utpatrem, juniores ul fratres, anus ut
postulat. Auctor Epistolffi ostendit se vidisse Da. inatres, juvenculas ut sorores. AdTitum II, 6 :
mam eorum episcopum, etSotionemejusdiaconum lipttJOJta; vr,tfaXtou; etvat, tou; vitutipou; tli-rajlaudat, quod episcopo suo, ut oportuit, subjectus _ ttu;. Senes, ut sobrii sint, juvencs similiter. Taji;
esset. Monet igitur populum Magnesianum, ut illi autem vstotept/.T,, idem est quod vituv vel vetutiptuv,
etiam nolint auYXpS<JOa'.,non nimisfaruiliaritercum seu veou vel vEtut^pou tijt;. Ut ci:m Plato rempueo agant,aut ipsum contemnant, quod videaturju- blicnm in "s^upYou; et uXaxa;, aliosque divisit,
nior a?tate, sed ut reverentiam ei exhibeant. Urget Proclus in Timnjura illos y^PY-^V' "^17. hauc
exemplumpresbyterorum.quorum duossecum tunc tfpouprjttxr.v tijtv appellat, quaa to ys<"PY'xvi vel
habuit, Bassum et Apollonium, quosque novit ei- to tfpoupTjtix(5v recte dicitur. Nihil aliud hic voluit
dem episcopo, quamvis juniori, debitam reveren- lguatius, et satis bcne vstutsptxr.v ti;tv Paruphratiam praestitissc.Osfenditjuvenlutem ejusesse <si\- stesper vio-r,-a expressit.
Jara vero qui hic non mtatem episcopi,sed novivofjtivTj/.innuit eum aHate quidem ct conspcctujuvenem.moribus autem senem fuisse : obedientiam tatem ordinis episcopalis denolari volunt, et rem
ei pra^standam docet.aut potius in co Deo ipsi.om- inducunt ab auctoris mente prorsus alienam ;et ut
niuin episcopo. Nam nt recte observaxit S. Chry- idfaciant totum contextum mire conloiquent. Nesostomus, Apostolus, Tipi u.ev jtcitxotuov otatctt- que enim ipselgnalius.neque sanus quisquamsub
to\asvo; ouoau.ou t(0r(criv eiujv aptOuov, de episcopis illius persona,de novitate episcopntusdisseruisset,
prsecepln dnns nullibi nnnorum numerum slatuit, in quo ipsejam consenucint. Quomodo illecpisco.
Orat, in viduam juvenem. Heec omnia ex ipso con- D patum novellam institutionem esse dicerel, ctquitextu enataadeo plana.porspicua, sibique cohtcren- dem tot annis,ut illi volunt, post omnium apostotia sunt ; ut nec alium sensum hn?c verba aut fun- loium mortem inlroductam.qui ordinis episcopadant aul admiltant. Neque quidquam babent quod lis institutionem scmper Dco el Christo tanquam
opponant adversarii, nisi quod modum loquendi auctori tribuit ? Hoc ipso loco laudat Solioncm quod
spectat ; qui si inusitatior videatur.eo minus Igna- subjectus sit episcopo, tb; X*Pl1:' E0U> tanquam
tianus videri non debuit. NEtotsptxf(v tiftv de ju- gratiat Dei. Epistola ad Ephesios : o\ =Tc!uxoTcot o\
ventute Damae episcopi intelligi nolunt, quia ta- xati Tts'pata ipiaOivtE; iv 'Ir,tyou Xptatou Yvtou-T'
5' ad a?talem referri non potest, ut censet Salma- t*d. Vetus interpres : Ipsi.rcCepiscopi, sccundum
sius Sed ea vox tam latnj signiflcationis est apud terrocflnes detcrminati JesuChristi sententiasunt.w
Grrecos, utadretatem autquemlibet humanae vilas Describit episcopum : fiv Tcejjt-Et ot/.oSE<JTci5tr,;U!Sta^
statum sive conditionem referri possit. Quamvis otxovo^ttav, quem mittit Dominusdomusin proprienim tift; saepe pro ordine sacro, aut ordinatione
amdispensationem, qui estChristus. Epistola ad

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PROCEMIUM.

1<>

Trallianos. "Ep^toaO iv 'Itjbou Xp^trctp, uitoxasoi- ^ ostendit,ut episcopo suo,qu.imvis juvene, familiaftsvo: ~m ETf.ix^itfiJ, (b; x^ JvtoXtj, Valete in Jesu
riterutantur; tantamei offlcio dignitatemattribuit,
Christo.subjectiepiscopo, ut Deimandato. Sinoviut ob personam evilescere non debeat.A presbytelatem episcopalis ordinis notare voluisset auctor
ris nihil omniuo pctit : quod eorurn offuium in
Epistolarum, cur non alibi potius id fecit? Si nohac re sit.ne doeet quidem. quod eos satis ad hoc
vella Ii.tc institutio fuisset, eaobjectiotam in Polypraostandum promptos et alacres esse novisset.Eobio, Onesimo, etPolycarpo, quam in Dama valuisrum igitur exemplum plebi proponit,ocquissimum
sct: et consultius multo fecisset, si tunc eam tolesse judicans,ut illi populus cum omni reverentia
Iere eonatus esset, cum grandior episcopi aetas,cum
subjiceretur, cui presbyteri sine ulla excusatione
p;irerent.Hoc autem sibi probe cognitum esseprocraTitasetspectata viri prudentia aliqnam novello
fitetur,qui non tantum Daiuain episcopum cum Soordini auctoritatem conciliarent. Non tam imprutione diacono ejus, sed et Rassum, el Apollonium
dentem Ignatium, non tam stultum impostorem
presbyteros secuni, tunc cura scriberet, habuit;a
quis putet, ut populo juventutem episcopi, et presbyterissimul novitatemordinisepiscopalis probaquibusprobe intellexit quam episcopo suo presbyre conarrtur. Adeo novellae institutionis menlio ab
teri reverenliam exhibuerint : unde pertotam Epihujus loci natura et scriptoris instituto prorsus n stolamnunquainprosbyterosmonetutepiscoposuo,
aliena est. Quod adhuc luculentius apparebit, si
sed populum tantum,ut et episcopo et presbyteris,
animadvertamus. quibus cuniculis auctoris sentenulpole optime consentientibus subjecti sint. Nihil
igilur a presbyteris petit : ne minima quidem votiam subruant,quibus machinis omnia conturbent,
cula est.quue ullam speciem talis petitionis aut exqui novellam hanc inslitutionem haclenus inaudihortationis pra- se ferat.Qui rem novam sententiae
tam hinr extundere conantur. Primo Salmasius obinferre voluit, novam pelitionem excogitavit, sine
servat impostorem suum.Ignatium nostrum,dixisse
ltpcjojTSv.ov esse v'|jlov Xpirrou, quia exinslitutioqua eainferri nullo modo potuit .Sed Ignatiusunicani exhorlationem ad populum persequitur.quam
ne et voluntate Christi introductum est, Sotionem
exemplo presbyterorum premit urgelque. xaOwc,
au!em laudesse, quod episcopo subjectus esset, d>'
inquit,EYviuv, queraadmodum cognovi presbyteros
jisiTiSeo?, ut gratiae Dei, quo novam hancinstituanimatos esse.ita et vos animati sitis. Nulla igitur
tionemepiseopipresbyterissuperponendiDeoetiam
arle populum aggreditur Ignatius,multo minus alia
plaeereostenderel Sedquisunquamexeoostendepopulum," aliapresbyteros arte aggredilur,utvult
retepiscopatum presbyterisprimosuperimpositum
Salrnasius, quos ex ipsorum conversatione novit
fuisse gratia Dei, quia presbyterium ex lege Dei
ad reverentiam episcopo exhibbendam satis sponte
prapscriptum est, episcopatus illo superior ex vosua ferri. Ade.o misere hunc locum torsit Salmaluntate hominum introductus, et quidem diupost
sius, ut ad suam sententiam eum traheret. Neque
apostolorum omnium mortem ?Aut quiscolliget,ex
mirum.Totum enim illudaediticium, quodipsecum
eo,quod quidgratia Dei facium essedicitur,idemex
voluntate et institutione divina eliam primaeva proBlondello.de successione proximi presbyteri in locum seu primatum decedeutis,exstruxerat,hoc uno
fectumnon esse ?Salmasium ipsum appello, cujus
teslimonio subruitur.etfundituseverlilur.libi enim
hapcverbasunt : Quasi vero ea quae ex institutione
illasuccessio primi secundum institutionem presbyCbrisuro.anarunt,nonetiamDeigratiampraeferant.
teri in locum defuncti, ubi Lamas, a-lale junior,
Ea sine omui dubio scriptoris mens fuit.qui episcoloti
presbylerio praeficitur ? Unde tanli privilegii
palemordinem.quatenus presbyterio superimposiusus apparet.cum ipsi presbyteri ei rei tam promtus est, nunc "fi?v' 90^> nunc Yvt"|-tr)v XpiaxoS,
pte consentirent ?
nunc tt,v evcoXtjv appellat, adeoque ex gratia Dei,
exsententiaChristi, exmandato divino institutum
Miror aulem Dionysium Petavium,qui Salmasio
fuisse docet. Frustra igitur excogitata est illa distinadeo adversatus est.eum tamen in hac interpretaetio inter gratiam et legem Dei evangelicam. Setione duorum vocabulorum secutum esse.etad nocundo, adhuc manifestius vim loco infertminime
vam conjecluram inde confugisse. NstDTtpiy.Tj iiferendam, dum dnplicem ex his verbis petitioeem D $i, inquit ille, novitia et recens est ordinatio e^
proponit. ut de rebus duabus scriptorem agere.de
insiitutio.Per illamaulem non intellexil. inslituliojuventute scilicet episcopi et novitate episcopalus
nem ordinis episcopalis cum Salmasio,sed aliam,
doceat. Unam petitiounm ad plebem, aliam ad prequam ipse coinmentus est; illam nempe quae com5hytpresdirigit.Petit,iii(juit,aplebe,utnonnimis
moveri et jactari tum cajperat.nonnullis per ambifamiliaritercumepiscopoagat,quodvideaturjunior;
tionem et cupidilatem inlroducere molientibus ;
petitapresbyleris.utsinepraejudicioaoprobandaeet
nimirum.ut episcopalus non libera electione ab iis,
recipiendap novellae hujus institutionis honorem ei
quorum inlererat,sed ex aotalis vel temporis antecesdefeiTent.ItaEpisto!amduplici nomine petitoriam
sione.quo in clerum erant assumpti.ut non dignisproponit, cum ne una quidemhic petitio sit.nedum
simusquisque.sedantiquissiinuscaperetur.Itaduo
dmr- Nonpr-litlgnatiusquidquau apopulo,sedr!ocet
magni viri ex diametro oppositi sunt.Ille hanc anquid eo3 deceat ; u[j."v Si Tzplm', inquit, [at, auytiquam institutionem putal, hic novitiam : ille ab
X?5'6j'- tt, fjXixia xau EitiaxoTcou, indecorum esse
apostolicis temporibus deductam,hic non tam per

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
48
47
ambitionem introductam.quam a presbyteris,dum A sonat. Itaigitur verlo, oj itpow.Xr^otac, non coalii nescio qui eam introducere conarentur, repu- gilantes non considerantes, non respicientes. Ut
diatam. Sed talem institutionem aut unquam obti- Paraphrastes, oi irpo; tt,v tpa'.v<5|j.EvTJv atpoptovTa^
nuisse.aut tunc repudiatam esse neuter probat. viixTja. Non enim hic Ignatiana miserrime perverTimotheum Ecclesiae Ephesinae, et Damam Magne- tit ille, ut vult Salmasius, sed lideliter et plane
siana; juniorem prajpositum fuisse fatemur : sed explicat.
quinam illi fuerint.qui ut antiquitatis ratio praeQuare, cum haec aetatem Damsc Magnesiorum
cipue duceretur per ambitum et factionem pugna- episcopi tantummodo respiciant, cum auctor Epibant, nondum intelligimus. Nam quod ejusmodi
stolarum ubique episcopatum a Christo inslitutum
fuisse contentionem illam credat Petavius, quae a esse significet, cum Christanos omnes, etiain preClemente epistolam ad Corinthios expressit,id sine sbyteros, quos a Deo institutos fuisse docet, ut
ullofundamento dicitur.IUi enim unus etalter si episcopo pareanl constanler moneat, cum omnes
se prajleritos esse doluerint, tam juniores quam qui illi jam ipsis superimposito refragantur, mala
seniores esse,tam pro merito quam pro aetat' pu- conscientia premi, et diabolo inservire ostendat ;
gnare potuerunt. Quicunque autem fuerint, eos palain est. hunc locum de novella episcopalus in ipse non de episcopatu, sed presbyteratu conten- n stilutione inlelligi non posse. Ant si quis sit qui
dissc fatetur, et conjecturam suam Salmasiana
" '
adhuc duhitet, an haecomniaad aetatem Damae reverisimiliorem tantum esse dieit, pro veritate ejus ferri debeant ; eum omnino oportet vEtoTEptx-fjV
asscrenda nihil affert. Sed video unde in tanlam Ti$'.v de recenti, non episcopalus seu officii, sed
incerlitudinem,tamqueimprobabilemconjecturam hominis seu episcopi ordinatione interpretari ; nisi
inciderit vir doctissimus. Verba illa Ignoliana ru velilscriptoris institutoapertecontradicere. Fateor
itpot7s:XT,ooTa; male ccepit Omntno, inquit, presby- enim voceni vt&mptxT,v de re aliqua recenti, seu
teros repudiasse nec adminisse illud asserit,quod- moderna usurpari posse. et satis quidem origini
cuuque tandem vtoTEptxT,v Taijtv appellat, Cum suaa congrue. Ut de Hierace Epiphanius, haeresi 67 :
igitur nec juventutem, nec episcopalem ordinem >jVaXfj.ou<; iroXXouc, vEtoTspixouc. ETrXdtaaTO. Psalmos
repudiaverint Magnesii, ut ex ipso loco constat ; complures recentes, seu novitios confinxit. Et qui
aliud aliquid excogitandum putavit Petavius,quod ita hunc scriptorem iutellexerit de ordinatione
ab illis repudiatum est, quodque vEioTEptxrj^ Damae recenler facta, doctrinam Ignatianam alibi
Ti;tc; vocari posset. Et omnes quidem qui vsiots- copiose explicatam haud violabit ; sed quam conptxTjV xitjiv novellam institutionem reddunt, in illa gruum huic loco sensumea interpretatione tribuere
laerent. KaOtot;
possit, ipse viderit. Vox enim illa tpaivopivTiv praBvoce irpoT=iXT,tp6ra<; explicanda haerent
l'Y'/tov xa: touc. aftoot; itpstiSuTspooi; , ou itpomtlri- ter alia superius adducta mihi postulare videlur,
<50Ta< TTjV tpatVOfjlvTjV VtOTEp'.XT,V Taijtv, aXX' toc, ut vstoxepiXT; Ta';t? ad aelatem referatur. Denotat
tppovliiouc ev Bt~\> truv^tupoOvTac. auTw, sic redenim sine dubio aliquid quod ex conspeclu Damao
dit Salmasius : Sicut cognovi presbyteros, non ut apparebat ; ut ostenderet eum vultu juvenem,moaccipientes eam,quai nova apparet, institutionem, ribus virum. Quo etiam illa, tov ET.itTxoirov toutov
sed tanquam prudentes in Deo,cedenles ipsi. Ubi tov pXTri5[jtvov, quae statim in eadem periocha seprimo xa: particulam omittit, ut explicationi suae quuntur, spectant.
inimicam, quod ea ostendat scriptorem de eadem
Dum tuec, opere penitus (inito, Lector benevole,
re loqui, cum presbyterorum exemplum proponit, scribo, pervenerunt ad manus meas, SS. Patrum
de qua populum monuerat, scilicet, de oetate epi- qui temporibus apostolicis llorucrunl Opera, a
scopi : alitcr enim xaStbc xai exponi non possunt. Joanne Baptista Cotelerio, societatis SorbonicaB
Secundo, vcculam itl de suo addidit ; vidit enira,
theologo doctissimo, edita. Quo libro conspecto,
non accipientes, hic locum habere non posse. Thehisce temporibus non potui nbn serio gratulari,
seos CapellianaB auctor aliter versionem suam quod etiam in Ecclesia Gallicana, libertatibus suis
temperavit: Quomodocenseo sanctospresbytero
optirae usa, theologi ex omni ordine maxime erusiminusrecipiantnovellam istam quoojam estinsti- D dili non tantum pro veris antiquse E cclesiae monututionem.saltem tanquam prudcntes in Deo cedant
menlis strenue concertent, sed et de libris spuriis
episcopo, ut, cum omnia confuderit, nihil dicat.
et supposititiis, quilmctenes muudo imposuerunt,
Petavius a versione caute abstinuit, haec observaet suavi vetustatis somnio animos hominum delinitione contentus, presbyteros tt,v vEtoTsptxrjv Ta- verunt. sine omni partium studio judicent ; quod
t-tv repudiasse. Mira haec sane interpretatio illius,
post Sirmondum, Petavium, Pelrum de Marca,
qui piofitetur Ignatium iisdem verbis presbyteros
Morinum, Launoium, post Valesium, Huetium
plebi proponere imitandos. Sed hi,quid sit itpoust- aliosque complures, etiam Cotelerius candide de
XT,tp6rac, hoc loco non viderunt. Patricius Junius his rebus pronuntiet, eruditorum inter nostros vilegit ou irpoEtXTjttoTo;,, non prxoccupato animo resrorum diligentiam sa?pe probet, eademque cuin lipi"cit?)!<es,haud male ; sed ut litteram omitteret,opus berlate omnia discutiat. Unde spes est. aliquando
non erat.Suidas, llpoo-EiXijcpEtiav, uitXa6ov, ev6ouv.
fore, utdogmatibus ecclesiaslicis major lux affulNihil aliud hic itpoaEtXTjcp^Tac;, quam voTjtxavTac geat, controversae in scholis agitata?, pudendo im

VJ

J. PEARSONII VINDICIjE IGNATIANjE. PROCEMIUM.

50

postorum patrocinio nudalae, et ficta antiquitatis A milem fere locorum explicationem deprehendo.
iarra spoliataa, aequius tandem et sedatius termiUnde mihi haud raale augurari videor, sententiam
nentur, animique hominum ea, qua par est, reve- nostram viris doctis, et in hoc litterarum genere
rentia primilivam Ecclesiam, sua simplicitate
optime versatis approbatum iri, eosque statim juconspicuam, nec alienis coloribus depictam, aut dicaturos, me nihil in his molitum eise, quod non
polius deformatam, prosequantur. Inter haec B. aliis eadem tractantibus veritati maxime apertisIguatii Epist. etiam notis Cotelerii illustrata) pro- simeque consentaneum prima facie videatur. Quod
si ea qua) obiter tractavi, et in tui potissimum
dierunt : quasjam ad editionem nostrorum festigratiam. Lector benevole, dissertationibus inserui,
nans, avide, quantum per temporis angustias li(qualia haud pauca in nostris invenies) aut minus
cuit, percurri. Video autem, nisi me festinatio fefellit, viri doctissimi sententiam cum nostra plane recte aut minus accurate dicta judicaveris : no!im ea cum causae susceptse injuria coujungas,
conspirantem ; idem de Ignatianisjudicium, eamsed desiderio potius tibi placendi imputes. Valedem de argumentis adversariorum opinionem, si-

VINDKJjE IGNATUNffi
PROOEMIUMDe ortu, progressu et hodierno statu controversiae.
B nere, quaa labefactare videantur, refellere et refutare.
Cum autem haec quaBstio multis jam modis imCelebris est, hoc praasertim saeculo, de ordinis plicata et involuta, doctisque plurimorum lucuepiscopalis a presbyteratu distinctione, vel saltem
brationibus facta sit obscurior ; ut ea quaB dicturi
dislinctionis origine controversia. In ea autem Iraumus dilucide perspicueque tradantur, visum est
ctanda magni ponderis merito habita est S. lgnatii
imprimis necessarium, illa praemittere, quae diffiviri apostolici et martyris auctoritas ; cujus diser- cultatis rationes expediant, quaa sententias virotissimo locupletissimoque testimonio cum episco- rum doctorum explicent, quaB ortum, progressura,
palis causa fulciatur, et paritatis presbyteranaj
et praesentem controversiaB statum enarrent, et
antiquitas nuper excogitata concidat ; eo tandcm
inutili altercatione prascisa, ad futuram disputadeventum est, ut qui aliter sententiamepiscopatui
tionem faciliorem aditum patefaciant.
iniiiuiorem tueri nullo modo possent, omnes IgnaIgnatium fuisse Antiochenaj EcclesiaB episcopum,
tii epistolas convellerent, a S. martyre scriptas agnoverunt quotquot illius mentionem fecere : ab
negarent, ficlas et supposititias pronuntiarent.
apostolis ordinatum diserte tradiderunt S. ChryInter hos vir doctissimus, Joannes Dallacus, in p sostomus et Theodoretus. Hunc apostolicum virum,
SS. Palrum monumentis diligenter versatus, in ab Antiochia Homam tractum, bestiis oblatum, ac
discernendis operibus spuriis admodum acutus, martyrio corouatum testantur veteros ; epistolas
post velitationes Salmasii, atque Blondelli, librum scripsisse ad Ecclesias praesertim in itinere, pronuperrime edidit satis prolixum, quo Epistolas dunt antiquorum plurimi, negavit aut dubitasse se
lgnatii etiara purgatissimas maximeque sinceras, dixit eorum nemo. Et sanctissimi quidem martyet veterum auctoritate munitas et propria praes- ris justissiraa existimatio etiam hactenus illibata
tantia conspicuas, quamplurimis argumentis vide- et intemerata permansit ; de epistolis tantum,
tur sibi, suisque, ut opinor, adulterinas probasse, quaj sub illius nomine prodierunt, et ad nostram
et doctissimorum virorum, archiepiscopi Arma- usque OBlatem perduraverunt, lis est. Neque de
cliani, lsaaci Vossii, et doctoris Haramondi ratio- illarum auctoritate, si Ignatianaa fuisse appareant,
disputatur : sed an revera ipsius Ignatii fuerint
nes omnes, sane firmissimas, diluisse.
Bujus viri praestantissimi stupend diligentiae quaBiitur.
Ut autem origo, progressus, et praesens hodiernaB
cnmet Ignatii sanctitae, et episcopatus neeessaria
auctoritas, et his maxime iniqua adversarii fama controversiae status, etiam iis qui hactenus eam
miiius attente considerarunt, innotescat ; rem omatque celebritas ut aliquid reponatur efflagitent;
operaa pretium esse duximus dissertationem totam, 0 nem (quod a nemine adhuc factum esse video) clare
quaitla quanta est, ad examen vocare, rationes mo- et fideliter proponam. Sententias doctorum viromento suo ponderare, singula quae nos et EccIesiaB rum, cujuscunque opinionisfuerint, eo ipso ordine
quo scripserunt referam, editiones Epistolarum e
SS. Patres ullo rnodo spectant excutere, omnia quaa
mss. erutarum varias, et a se quoquo modo discreauctoritatem S. Ignatii coufirmare possint expo
CAPUT PRIMUM.
Occasio scribendi et Prooemii distributio.

91

8. IGNATIUS. PROLBGOMENA.

pantes, sigillatira notabo : ut simul et qualis Igna- A Latine tantum exstarent has Epislolas. Post auteni
tius epistolicus eo teoipore, quo quisque scripsit,
sexaginta annos, Andreas Gesnerus, si ipsi creapparuerit, perspectum liabeal lector, et de unius. deudumsit, epistolas duodecim Grajce, inlerprele
cujusque sententia judicium ferut nullo prrcjudi- Joanne Brunuero. primus omnium edidil, a. D.
cio occupatus. Uenique quao sit Dulkei, poslreini 1559. Ita enim in Prajfatione loquilur: lgnatium
Ignatianorum hostis, sententia referam ; quaen os- vero cum ille (Henricus Petriscilicel) Latine tantra, ex adverso exponam, et quid a me probantura ediderit, ego Graecum exemplar ms. nuctus
dum, quid refelleudum sentio breviter declarabo.
ex Bibliolheca cl. v. piai memoria! D. Guspari a
Nydpryck, exislimavi nequeHenrico Petri molesCAPUT II.
Pritna lgnatii editio Latina tantum. Epistolse ejus tum, studiosis autem plerisque gratum fore, si ea
qua3 hactenus Laline tantum circumferebantur,
pro genuinis habitse.
Sub Ignalii nomine primo tres epistolae inlucem Graace simul et Laline a me fuissent ediUi. Sed
quidquid dixerit Gesnerus, ante eum S. Ignatium
editaj sunt Parisiis Latiue tanlum, anno Domini
1495, ad B.. Mariam una, ad S. Joannem aposto- Grace ex Augustauao Bibliothecaj exemplari Valenlinus Pacwus publicaveral, a. D. 1557, quem
lum dua>. Anno 1498, undecim Epistolm alias, Latinaj pariter, ex veteri yersione, nondum compa- g primum in lucem eas edidisse testalur Morellius,
renie exemplari Grroco, a Fabro Stapulensi typis qui easdem Parisiis recudendas curavit a. D. 1558^
sunt impressa). Ha?c autem princeps editio fuit, Eamque a Pacmo procuratam principem esse
teste Pbilippo Labbeo, qui has undecim epistolas Grascarura Epistolarum editionem, fidem, faciunt
illa Centuriatorum Magdeburgensium : Est ct Iioc
tunc excusas inter primas editiones numerat.quae
in Regia Bibliotheca Parisiis asservantur. Tum adnotandum, quod hoc anno 1558 Epislola? Ignatii
Grasce sint impressao et publicata; qua; haclenus
vero Symphorianus Champerius Lugdunensis, has
a Fabro editas cum tribus aliis ab illo rejectis, et per aliquot sajcula laluerunt. Quare duodecim
epislola; ante a Stapulensi aut Champerio Laline.
quarta ad Mariam Cassobolitam nunquam ante
nunc a Paca-o, ex Augustano priraum, deina G<;spublicata, edi curavit; atque ita tandem quindecim Ignatii epistolre exstiterunt.
nero e Nydpruceiano codice edita3 sunt.
Et hasc quidem facies S. Ipnatii sub initio decimi
Cumjam Graeca exemplaria exstarent, primi
sexti sajculi fuit ; oum ipse Faber Stapulensis, pri- omnium Centuriatores Magdeburgici suspiciones
ma) editionis curalor, ejusauctoritate tanquam in- suas, sed caute satis moderateque proponunt. Ledubitata, in libello Detriduo Chruiti utitur. < Tametsi
ctori aulem pio et attento considerandum relinquimihi impossibile sit ex n.ead illam intelligentiam , ,, mus.quanturasitillisEpistolistribuendum .Itailli:
penetrare ; eam tamen in hac re esse puto, quam ' etcuin quatuorargumentaadduxissent quaj merito
deifer Ignatiusin primaepistola.quaj estad Tralliasuspectas reddere viderentur, De dortrina.inquiunl,
nos, aperit de Domino sic loquens : , Ante vero solis
Ignutiinihilaliudhabemusnisiquodhavjejusmooccasum de cruce depositus est, etc. Joannes etiam
numenta,si tamenejus sunt,complectuntur.Quinepiscopus Roffensis, libello cui titulus, 1'etrus fuit
etiam statim gravis illa Joannis Calvini censura
prodiit, lib. i, cap. 3 Jnstitutionum, jara tum in
Romx, inter primos has epistolas citavit ; Ignatius
commodioremformamredactarum.Ignatiumquod
autem et ipse contemporaneus apostolis, Christum
cumessetannorumtrigintafuissebaptizatumputat
obtendunl.si velintquidquamhaberemomenti. proet tres annos ultra docuisse. Sic enim Epistola ad
bentapostoloslegemtulissedeQuadragesima, et siTrall.anos scribit. Triginta annos agens Christus
milibus corruptelis; nihii enim nreniis illis.qute sub
baptuatus est a Joanne, et tribus annis pra,dicavit Ignatii nomine edita; sunt, putidius. Quo minus toEvangehum.-Quinetiam Joanr.es Driedocelebrisea
lerabilis est eorum impudentia qui talibuslarvisad
aatate theologus, libro De doymalibus ccclesiasticis et fallendumseinstruunt Ita ille pro more suo acriapocryphis, quamplurima Roman* Ecclesiaa doKter satis et animose. Nec tamen offendil Calvinum
mata, Ionga senlentiarum serie ex Epistolis Igna- Ignalius, sed ii qui Ignalium corruperunl. mquit
tn pet.ta conflrmare nilitur. Et Martinus Peresius U Rivetus: quod recte ab eo observatura tradit in
A.ola, scriptor inter pontillcios non ignobilis, inde
academiaGenevensi professor Vedelius ; et res ipsa
testimon.asapissimeadhibuitiet ad confirman- satis indicat; auctoritatem enim Ignatii rejecilCaldas trad,t,ones nou scriptas omnes has epistolas vinus ab Antitrinariis objeclam, ex Epistola siue
defloravit Hc quidem illi. hactenus de auctoridubio ad Tarsenses, quaa p.o genuina non agnotate Ignatianorum plane securi : neque euim
scitur, et Quadragesimam aliasque tradiliones obquemquam novi, qQi e tate de duodecim pr.-e- jicit, quae in assumentis lantum inveniuntur.
sertim Apistolis dubitavit.
Tura Marianus Victo.ius in S. Hieronymum :
Recte [Ignutium] upostolicum vocat viium ; vixit
CAPUT III.
enira apostolorum teuipore.et Joannis EvangelisUe
Epistolz Iynalii primum Grwce edilx. Doctorum vidisc.pulusfuit,scripsitlitterasadsacratissimamvirrorum varia de ipsis ju Hcia.
gincra.DeiGeiiitiicemMariumetaliasquajexsLaut.
Atquehmcbreviterdehominumjudioio.quandiu
Ac stutim eliam ex Lutheri schola celebris Theolo -

3J

J. PEARSONIl VIXDICIyE IGNATIANjE.

PROGEMIUM.

;,4

fjus.Marrinus Chemnitius, in Examineconcilii Tri- A Interim reverendus adraodum Whitgiftus in Ect/entini,harumEpistolarum testimoniissiepeutitur, clesias nostrm controversiis Ignatio multuin tribueeisque multum tribuit Ignatius rero,inquit, audi- bat; et schisraaticorum coryphteus Thomas Cartlor Joannis,in Epistola ad Philadelphenses de cteli- wrightus ejusdem auctoritatem defugiebat.et Calbatu etconjugiomoreprorsusapostolico loquitur.
vinum sequi professus,aliuque argumcnla ex proKt alibi non sinecensura laudat. Ignatii Epislolas prio penu suppeditans negabat auctorem Epistolaeistitisse non tantum Eusebii,verum etiam Hiero- rem fuisseillum apostolorum discipulum ; quod et
nymi tempore.certum est. Feruntur nunc Latine :
ejus sequaces lecere.quoties aliquid ipsis objectum
suntedita; etiam Grrece ; et multas habent non con- est,cui respondere aliter non poluerunt : quoties
teninendas sententias.praesertim sicut Gra?celegun- autemadpresbyteriumconliriraiidun:aIiquidfacere
tur Admista tamen sunt et alia non pauca.quro pro- videbatur, ejus auctoritate libenter frequenlerque
fecto non referunt gravitatem apostolicam Et utebantur. I)e quibus graviler conqueritur Lous :
rursus : De Epistolis igitur illis Ignatii qua? niiuc Epistolas tuas,sanctissime Ignati,adulterinas esse
ejus titulo feruntur, merito dubitamus : transfor- contendunt.Inid enimimpudentite diverticulum in
matffieuim videnturinmultislocis ad stabiliendum non se receperint.adulterala penilus et turpissimis
statum regni pontifici : Et divinitus judico esse fa- p sordibus aspersa eorum doctrina habeatur: etgractum, quod adulterina quoednm assumenta suo se vissimus prudentissimusque Bancroftus, Ad moindicio prodant. Primus enim.ut opinor,observa- rem Genevensium Ignatius loqui debet ; aut si plus
vit, locum ex Epistola ad Smyrnteos citatum a quam velint urgr-as.pauperculus antiquus Pater
Theodcreto.nec in Greecis codicibus nec in Latinis isle lanquainfictiliusethomo vanus jure rejicitur.i
reperiri, quamvis a Gulielmo Widefordo pariter
Tum vero eminentissimi duo cardinales, Barocitauis sit; et Ioca plurima ex Apostolicis consti- nius ntque Bellarminus, ita judicabant. Baronius
tutionibus Epistolis Ignatii esse assuta.Post quem
caute primum distinguit inter cpislolas Latine tanPelrus Canijius, vir eruditus, ad confirmationpm
tum exstuntes.et eas qum Gruce etiam prodierant ;
calechismi testimonio Ignatii ex veteri interprete priores nullius auctoritatis esseinnuit:posteriores
creberrime utitur.
omnes avide amplectitur, incorruptas et integras
Cenluriatores et Calvinum, quod rgnatium tam
esse pronuntiat.easque miris effert laudibus. Non
parri penderent.perstringituna sententia Campiaenim septem tantum Eusebio cognitas,sed et quinnus.ratione quinta Centuriatores vehementerof- que reliquas. Ignatii esse germanas, easdemque sinfendit Ignatius; oflendit et Calvinum.utinejusEpi- cerissimas,nemo jarejnqnil.poterit dubitare. Bellarstolisdeformes narvos et putidas namias hominum minus notal Lalinas tres,</r<ttntafem eloquiiS.Ignatii
qnisquilia^notarint DefenditstatimCalvinumWhi- omnino non redolere ; quinque Eusebio incognitas
taltTus, quud Ignatium ab haereticis inlroductum
ob styli similitudinem etspiritum vere npnstolilanqmm improbse tt detestandx sentmtix patronum cum.a viris doctis omnino recipi ; non esse magnam
repulerit ; ipse Epistolas obscurse dubiseque fidei esse
fidem habendam codicibusGrascis.qui nunc exstant,
notat. quod plures Ignatio nunc ascribantur,de qui- quando discrepantu Latinis ; stnpe enim emendabui Eusebius et Hieronymus non meminerunt, et tiores inveniri codices Latinos quam Gr.-ocos ; quod
quod ejus quoddam dictum recitet Hieronymus verum,inquit,esse intelliget,qui conferet testimoaliudque Theodoretus.quod in istis quce circumfe- nia qure ex Ignatio citant S. Athanasius et TheoruntiirEpistolisnuscruaTreperitur.Etdepostei'iori dorelus, cum verbis ejusdem Ignatii, qure nunc
argnmentoa Durseo soIlicitatus:Ej:fO,inquit,/on<u habemus in codicibus Latinis et Greecis.
De Epistola ad Tarsenses primo dubitat Faustus
Kripiaparum integrasuperesseconstat. Acmox Bellarmino respondens, ex duodecira lgnatii Epistolis Socinus.his verbis,responsione ad Wiekum: Atque
GrteceexstantibnsseptemlantummemoratasEuse- hocipsoargumentoad hoc ipsum probandum videbio et Hieronymo animadvertit, de quibus, inquit, turuti Igna'ius,autquisquisfuit auctor illiusepistoquiilstatuamus,num sintlgnatii.analteriuscujus- laj qua> sub ejus nomine ad Tarsenses inscribitur;
qnam.nonsatisconstat.constatautemquinqiieesse D etsententiuTisuamliberiusdeorrinibusprofertanimadversione ad assertionem septimam PosnanenMnedubio spurias et adulterinas. Eidem Campiano
respondens Laurentius Humfredus,notat Magde- sium. Ignatii scripta partim odulterina, parlim adbarjenses moderati-sima oratione prudentissime tnodum comipta et additamentis quibusdam coinquimonuisse.haberiqumdamin hisce Epistslislgnatii, nata ; adeo ut eorum quoque in ipsis fiat mentio.quse
qus ad deformes nrevos declinare videntur; et quse,- non nisi post aliquot s :cula existiterunt.Kt licet Latinurn Ignatii exemplar tantummodo tunc temporis
Jimabrepsisse inlgnatii scriptisadulterina nonferenda a-serit; quoe si rejicit Calvinus,nonstatim vidisset.et mimmtm voce ofiensus ista scriberet ;
dicendus est aut iniquus censor Ignatii, aut opera naclus tamen postea Grtficum eodicem, sub eum
Ijmatii omnia tanquam putidas namias reprobare ; locum aliterse habeie iiivenit.sententiam nonmuqnandoquidem ea solum qum culpanda sunlin sup- tavit. Non desunt tamen, inquit, in ipso Gra.-co
exemplnri qurcdam, qua? non cum Ignalii saiculo,
posititio l^natio pervellit.Ip?e uutem aliquid Epissed cum succedentibusconveniant, et taudem in
tolis resectum, aliquid assutum esse autumat.

55

S. 1GNAT1US. PROLEGOMENA.

56

hunc modum concludit ; Fuit, nimirum, liber A litterasconscripsit.i Epistolae igitur Ignatiana?,judice Bilsono.et ipso vivo, et ab ipso sunt conscriiste Epistolarum Ignatii, quandocumque id
ptm. Qui ejusdem oneris capile 14 earum antiquifactum fuerit, ab iis parlim depravalus, partim
tatera diserte asserit : cum enira Tertullianum,Cyetiam consarcinatus, qui tyrannidem episcopoprianumet Hieronymum nominasset : Sihi, inquit,
rum, non in Ecclesiam tantum. sed in rempubli satisantiqui velsincerivobistestesnonvideantur,
cam quoque, contra omne jus fasque, invectam,
vebementer probabant, ac stabilire volebant. Ita audite quid Ignatius, Antiochia; episcopus, Joanne
apostoloetiamduminvitamauente,ejusquediscipuille in defensione prioris animadversionis.
Paulo post Rodolphus HospinianusTigurinusHts- lus.post quam octo fere annis martyrio allectus est,
ad diversas Ecclesias de episcoporum auctoiitate
torise sacramentarix 1. ii,c. 1, Ignatium nostrum tanscribat.nltaBilsonuslocisquanipluriiijisS.Igt.atium,
quam testem locupletissimum laudat.Cum post apoutantiquissimuraetsincerissimum testem adducit.
stolorum tempora haeretici turmatim erumperent,
Abrahamus Scultetus, in Aledulla Patrum, proet sincerae apostolorum doclrina) impudenter contrapositis ex utraque parte rationibus, et eorum qui
dicerent,Ignatius,unusexsenioribns,cumAntiochia
Romamcaptivustraheretur,bestiisobjiciendus,fide- Ignatio has epistolas tribuebant, et eorum qui an
lisacsollicitipastoris officiofungens,initineremul- n recteeitribuerenturdubitabant.tandemitapronuntiat: Rationibus in omnem parlem probediligentasEcclesiastamviva voce,quam epistolisconlirmavit;admonuilqueutabha3reticisetclandcstinissedu- lerque excussis, in tertiam nonnulli secesserunt
senlentiam, statueruutque esse quidem epistolas
cloribus caverent ; qui clam, insciis episcopis, sese
hasce Ignatii, sed adulleratas, sed interpolatas.
insinuantes, simplicem plebeculam seducebant, et
Quorum in judicio et nos acquiescimus .
privata cogebant conventicula. Interctetera autcm
Possevimus autem adhwrens Baronio : Licet S.
Smyrnenses quoqueadhortatus. i\on licet, inquit,
sine episcopo, neque offerre, neque sacriiiciumim- Hierom/mMS, inquit, tantum memineritseptem epimolare, neque aliquod aliud publicum oflicium slolarum,duodecim tamen haud dubiaa fidei habemus.Quffl vero tres ali.x> feiuiitur,etsi non tam cerobire. Et in Epistola ad Trallianos dicit infideli
deteriorem esse,quiaudeataliquid circa altaris mi- t;e fidei sunt, citantur tamen a S. Bernardo ; nec
defuere post illum viri docti, qui ipsarum meministerium facere, nisi episcopus, aut presbyterfuerit. Et paulo post locum de poculo eucharistico nerunt. Et Jacobus Cretsi>rus eadem presse sequitur vestigia de duodecim epistolis genuinis ;
universis distributo ex Epistola ad Philadelphenses
quarum Vindicias ab eodem scriptas alicubi latere
adductum appellat apertum tesliiuonium Ignatii,
testatur se audivisse Philippus Labba-us.
qui Joannis Evangelista; discipulus fuit.
Perkinsius autemnostras Whitakerum interim in C Tum vero Martialis Mestraeus.doctor Parisiensis
qui Ignatium ipsum edidit et notis illuslravit, tres
hunc modum sequitur; Eusebius cum Hieronymo
septem Ignatii pro veris numeravit epistolas:at nunc
Lalinas in Commeniationum apocrypharum numero
collocat ; reliquas duodeclm germanas et vcre ausub illius nomine haben lur duodecim,quarum quinque spuriai sunt. Etiam Epistola ad Ephesios aut reas Ignatii Efiistolas prujdicat, sed ab ha>reticis
et a Gra;culis poslerioribus alicubi interpolalas et
spuria est, aut sallem corrupta ; quia locus a
depravatas fatetur.
Theodoreto et Gelasio ex illa citatus in nostris
Georgius Dounamus nostras, vir doctissimus,
exemplaribus non invenitur.
s.-epe schismalicos et sui et prioris sjeculi accusat,
Thomas Bilsonus nostras, vir magni in Ecclesia
quod nunc Ignalii testimonia in suacausa urgent,
nominis, de perpetua gubernationc Ecclesiae scripsit fuse atque erudite, S. Ignatium autem in eo nuno epislolas ejus tanquam spurias rejiciunt; et
septem illas ab Eusebio memoratas doctas et pias
opere ut indubitatum auctorem frequentcr laudat,
et dum in vivis esset, eas ipsas epistolas, quas ciappellat ; quas vel ideo rejici non posse ait, quod
tat, scripsisse sanclissimum illum martyrem af- ab Eusebio mtMiiorentur.
firmat. Hunc tamen Parkerusutdubitanlem frustra
Inter Socinianos HieronymusMoscorovius de vera
etfalso producit, doctissimumque prajsulem mire D harum epistolarum antiquitate dubitasse baud.vicalumniatur.I7iomas,inquiL,(cBilsonusincanonibus detur.cum in refutatione Appendicis Martini Smiapostolorum fidentior est quam in Ignatio. Observa glecii luechabeat: o Verum ne hoc quidem verum
eamdem notam inussisse Ignatio, quam canonibus, est ; primorum sa>culorum Patres eum, quara ipsi
laudem vero velustatis attribuisse canonibus.quam profiteantur.sententiam prodidisse, Nam Ignatius,
Ignatiiepistolisnonattribuit, cum dicit: Canones Patrum apud l.atinos, quorum quidem scripta
qui dicuntur apostolorum, aperteinnuit eos ipso- exstant,vetustissimus,apertissime fatetur iu Episrum apostolorum minime esse.sicuti alibi aperte do- tola ad Tarsenses, quod Christus non sit ille qui
cet, pariratione, cumdicit:Epistoln.>qua) feruntur est super omnia Deus, sed Filius ipsius.
Ignatii, eas Ignatii non esse subinsinuat. At haec
Isaaci certe Casauboni,veterum scriptorum perimera est calumnia, quaa proximis episcopi verbis
tissimi judicis, sententia in hac etiam causa maclarissiraerefutatur. Statim enim addit : Ignatius xinie nolanda.Quare Parkerus hunc inter eos nuquippe, eorum episcopus, adhuc vivus erat, et eas
merut,quos omneslgnatii epistolas fictitias docuisse

57

PEARSONII VINDICIiE IGNATIANjE

PROOEMIUM.

58

vult: sed hocet sublesta fide tradit, et levissirao A velsupposititias.vel faede corruptas probaripossit.
argumento suadere conatur, quod Casaubonus de Et rursus :Verum, ut concludam paucis,certo cerprisca Ecclesiae disciplina locatus, Cypriannra te- tius est, hasepistolasvelsupposititiasesse, velquod
steni adhibuit, Ignatiura non nominavit : cum in supra monui, foede corruptas. Quotcunque igilur
Exercitationibus Baronianis S. Ignatium saepe lau- aut quiecunque flrma senlentiaj suao probandaa ardet.et nonnullarum ejus Epistolarum antiquitatem gumenta attulit Cocus, id tanlum revera probare
novis rationibus se tuiturum polliceatur ; quas omnia putavit. Epislolas lgnatii aut esse supposipramatura viri maximi morte ereptas nobis fuisse titias, aut corruptas.
dolemus.
Cum haec ita se haberent, Nicolaus Vedelius,
Sedunus quidam vir,ca;tera doctissimus, ut te- professor Genevensis, rem totam adexamen revostatur Vedelius, extra omne dubium ponitsupposi- cavit ; apologiam pro Ignatio scripsit, novam editionem harum epistolarum : imodicere non veretur tionem adornavit, exercitationibus et appendice
IgnatiumnuIlasunquamepistolasscripsisse.Dehoc Epistolas illustravit. Lres igitur ille Latinas omnino
viro doctissimo altercantur doctores duo, Owenus rejecit, quod nimis aperta ipsarum supposilio ei
et Haramondus; quem quasi nec nomine nec scri- videretnr.Heliquas duodecim in duos libros distinpto notum producunt.et quem knonymum ineditum g xit, quorum prior continet epistolas genuinas, poHammondus vocat. Ne igitur numerus Ignatii ho
steriorsupposititias. Cenuinastantum agnoscitsepstiumaugeatur, et praeter eos quorum scripta notem illas ab Eusebiomemoratas; reliquas quinque
vimus, alius aliquis, isque doctissimus, epislolas autperperam inscriplas, autplanesupposititias
hasce penitus repudiassecenseatur, ineditum illum esse statuit. Praiterea in ipsas septemgenuinas non
in lucem potrahendum, et svum anonymo nomen pauca irrepsisse stellionum audacissiraorum vesreddendum esse duximus.Estautemilleextra omne tigia testatur, qua) ut a genuinis secerneret curam
dubium Robertus Parkerus, scbismaticus Anglus.
habuit, et notulis quibusdam, in margine positis,
Omn iaenira quae Vedelius a viro illo csetera doctis- qua; ex conjectura genuinis epistolisab interpolasimo dicta profert.in Parkeri libro secundo De potore inserta credidit, jugulavit.
litica ecclesiastica capite decimo tertio reperiuntur.
Quare Andreas Rivetus, lfcet in tertia editione,
Eflo vero Epistolas Ignatii a nemine unquam aiite
Critici sacri Censwa Roberti Coci sit adjutus, moconcilium .Nicaenum citatas dico, inquit Parkerus; deratissimam tamen sententiam amplecti se proflquaj verba viro suo doctissimo tribuit Vedelius ; et tetur, scilicet, esse plerasque epistolas Ignatii, ad
minimum septem; sed hoc temporenon haberinisi
cum his opponat testimonium Irenaei : Excipitur,
inquit, a viro doctissimo primo, ab Irenaro etiam p adulteratas. et multis in locis interpolatas. Hanc,
Hermaj Pastoremcitari, quem tamen subpersona inquam, sententiam amplectilurfretus rationibus
Hermse fictumagnoscuntomnes.VerbasuntParke- quae huic flrmandae ex ipsis epistolis desumuntur.
ri. Secundo e.rcipt<,inquit Videlius,<'Irenaeumnonal- Et Daniel Chamierus, in responsionibus ad Testilegareepistolam aliquamlgnatii,sedtantumdiclum monia a Bellarmino adducta, auctoritatem Ignatii
quoddamillius,quodturacircumferebatur.Etidinde nunquam declinat. Semel tantum ait : Epistola ad
probat.quianon utiturvoce, scripsit sedvoce, dixit. Antiochenses viris doctis non videtur legitima.quia
Sunt autem et haec Parkeri. Tertio, ait vir doc- ab Hierouymo non adnotata in censu operum Ignatissimus, inde patere epistolas has tum temporis tii, ipsisque adeo veteribus sit incognita.
Daniel Heinsius ad Novum Testamentum epinou exslitisse, quod Patres, etnominatim Epiphanius,adversentur Ignatio, tempus baptismi Christi stolas quasdam earum quce editae sunt, Ignatii repost annum trigesimumexpletum collocanti Hacc vera fuisse indicat, aliasnon ilem. AdlCor. xv, 10.
Videiius ex Parkero. Den>que virum doctissimum Pauliapostolipaiumprudensimitator,cujusomnes
putaie ait Casaubonum omnes Ignatii epistolas re- epistolaesubIgnatiilegunturnomine,cumetaliorum
jecisse.quod Parkero.neque alii cuiquam,tribui po- sint. lta ille subobscurius. Sed ad 1 Tim. iv, 16,
paulo clarius : Qux vox (scilicet pe6ipr,[jt4vov')inter
test Nunestigituralius Vidediivirdoctissimusquam
Robeitus Parkerus nostras, schismaticorum cory- D eas.quas expressit qui epistolas Ignatii.atque inter
phsus; quem Vedelius cum refutare vellet, et Ce- eas quasdam non illius, nomine ejss, neque dignas
nevensis disciplinae summuin patronum fuisse no- eodedit.GerardusJoannes Vossius,De natalianno
sceret, honoris causa nominare noluit. Hic autem Christi, sect. 41 : Alii respondent Ignatii epistolas
Parkeruslredecimr.itionibusepistolas Ignalii flcli- esse supposititias,nec ulli anteJiica-num concilium
tias esse probare conatur : cujusconjecturis Dallaei memoratas. Itane vero?Quasinonmeminerit earum
Irenaens lib. v. cap. 28, et eo antiquior ipsique par
diserlation maxime locuplelata est.
Post hunc Robertus Cocus etiam nostras edidit Ignatio Polycarpus, apud Eusebium lib. m, cap.Xc.
''CensuramquorumdaiuscriptoruTiveterum.oquem Utde Origene taceam, qui quiddam inde adducit,
sua; de Ignalio censura? hunc titulum praescripsisse, homil 6 in Lucam.
Petrus autem Halloix,Jesuita,non tantum omnes
Ignalii epistolx sunt supposititix , observat DalUeus.
Et itaquidemTitulus, sed Censura ipsa aliter lo- Graecas genuinas etgermanas ese operose contendit, sed et de tribus Latinis ita judicium suum
quitur.Nondesuntargumentavalida,quibusomnes

5'J

S. IGNATIUS. PHOIEQOMENA.

00

profert: Nec ita certro sunt, ut indubitatam fldem A sunt,atque ideojure vel in dubium vocantur, vel
apud omnes mereantur, nec ita incertre ut omnem cliam plane rejiciuntur: idque non tantum, quia
perdant. Aliler lamen Dionysius Petavius, licet verisimile non est, eas Eusebium. si ejus revo exliejusdem ordinis : Constat, inquit, omnes Ignntii lissent. latere potuisse, aut ab eodem, si ipsi coepistolas interpolatas fuisse. Numpleraque exillis gnitre essent, praeteriri; sed etiam quiu vel ob moloca ab antiquis laudala vel in eis mimine reperiun- dum loquendi, ab Ensebianismultum discrepantes
tur, vel longe aliter concepta.
apparent, vel ob materiam, doctrinre institutis et
Et denique Walo Messalinus: Apudrne constat
moribus posterioris Eeclesire magis consonn?, et
omnes illas Ignatii epistolas supposititias esse. vel IgnatianisEusebio memoratissola imitatione,eaque
certe umltislocisinterpolatas,etaliquareclat, quoa nimis affectata, similes.
sntis evincnnl, inquit, non posse illudopus auetori
Quarto, recte animadversum est aquamplurimis
quein ementitur ascribi. Ac rursus: Epistolre lllre etiam illasseptemantiquissimas et maxime genuinatpa et suppositre videntur circa initium, autme- nas ppistolas in editione Grrr-ca tunc temporis vuldiumsecundi sa)Culi,quo temporepriraussingularis gata, interpolalas et corruptas fuisse ; idque cum
episcopatus supra presbyleratum introductus est. loca a \eleribus Patribus adducta qure in ea edio tione aut non comparent, aut non rccte reprrcsenCAPUT IV.
tantur, tum alia etiam non pauca. qure neque antiStrictWcB qusedam auctoris. Quid de variis hominum
quirati. neque sententire S. Ignatii congruunt,
judiciis sciiliendum sit.
neque tenori epistolarum satisconvenienter inseruntur, planum faciunt.
Hucusque virorum doctorum judicia, sive conQuinto, industria Vedeli, quam ad loca in r-pijecturno potius progressrw sunt, dum editio, una
Grreea, licet ex duobus mss. exemplaribus, et una stolis Eusebio memoratis corrupta et interpolata
etiani interpretatio Latina vetus, illi satis aple re- indicanda, et a genuinis secernenda adbibuit, si
conattim spectemus, laudanda, si eventum, sive
spondens, aut ab aliis ad Grrecos illos codices resuccessum,parviquidem rcstimandavideatur.Tanta
formata, exstaret ; de quibus conjecturis. priusenim diligentia hoc tandem effectum est, ut ex
quam ulterius progrediamur. nounulla nobis nonna parte inserta et inlerpolata pleraque prrelertatu non indigna visum est observare.
mittantur, ac pro genuinis retineantur ; ex altera
Primo, sententia decretoria Parkeri et Salmasii,
vero.germana atque genuina srcpiuscule pro asciqui staluunt omnes epistolas sub nomine Ignatii
titiis notentur et rejiciantur.Quamvis igitur quameditns, esse plane suppositilias, minime ferenda
plurimi optimas Ignatii ppistolas corruptus esse
est: tum quod eorum argumenta nihil aliud evincunt quam qucd a crrteris statuilur. nempe omnes " judicarent, haclenus tamen ad genuinas a corruaut suppositiiias esse, aut inlerpolatas (cum enim ptelis certo aliquo criterio vindicundas parum aut
nihil est eflectum. VI verum illud sit quod a Daladhuc nescirent qualis revera interpolatio fuerit,
quidquid illis displicuit, potuit ad interpolationes Ireo observatur : Nisi sincerius exemplar Usserius
pertinere) tum quod Parkerus statuat, neminem et Vossius nacti essent,nulla plane spes superesset
anle concilium Nicaenum earum meminisse, quod interpolatoris aliena a veris scriptoiis inLernoacendi et secernendi.
apertis-irne falsum esl.
CAPUT V.
Secundo, ingens discrimen inter Ires Latinas et
Alia vetus Latina versio ah Armachano puldicata,
duodecim Grrecas epistolas recte observatum est ;
qua interpolationes detectse sunt. Grircx epistolse
et Lalinro primum emissro ab univereis fere merito
e Mediceo codice per kaacum Voxsium cditse.
sunt rejectoB ; tum quod Grrncis omnibusfuerintinQuid viri docli de epislolis ita purgatis editisque
cognitm, neque Grrecismum omniuo redoleant ut
setiserint.
non ab inlerprete, sed auctore Latino videuntur
Quare Jacobus Usserius, archiepiscodus Arrnaprofectre; tum quod in vetustissimis Vulgatre ver- chanus, Hibornire primns, vir rnirre in his rebus
sionis mss. codiribus non inveniantur, et seorsira perspicacirc fldeique, cum videret talibus eonjeclualiquando scriptro sint. et inter Latinos a Betnardo
ris nihil effici. animadverteretque tres in Anjjlia
aut Ps udo-Dextro primuni memorat.p ; tum deni- nostrn theologos olim lorum quemdam exepistola
que quod vix rationi temporum videantur consen- Ignatii a Theodorelo citntum, nec in edilione Grrpca
tire, aut cum institutis Ignatii quidqam commune aut Vulgata versione tunc repertum, eodem plane
habere : pro quibus IVuslra nonnulli pugnare modo,qua a Theodorelo productus fuerat.lnudasse,
aggressi sunt nnte aliquot ininos. ut reole judi- cirrumspieerectrpit.num forte in Anglia exemplar
cavit Philippus Labhrpus.
aliquod Latinum ndhuc delitescens reperiri posset.
Tertio, ne ipsre quidem Grocre dtiodecim parem
ex qm sua tres illi theologi hauserunt, et loca reaucloritatem sibi vindicant ; et recle posilu videtur liqua a Theodoreto aliisque antiquis Pntribus cidistintio inter septem epistolas, quatsant ab Eutnta. integra comparcient. Cum. ecce, libros dnos
sebioineinoratfp,reliquisqueanliquissimis Pairibus mss. nactus est, e pubrcn collegii Gun-villi et Caii
fi-pquenter laudulre, etquinque alias, qure nonnisi apud Cantabrigienses nos Iros unimi. r piivata D.
post aliquot srpcula ab ullo Grrpco siriptore agnitte
Ricardi Monlacutii Norvieensis nuper ppiscopi bi

61

J. PEARSONII VINDICL* IGrNATIAN^. PROOEMIUM.

bliotheoaalterum.quilgnatiiEpistolaruminterpre- \
tationem a Vulgata Latina diversissimam continebaut.Et stalim collatione facta, testimonia Palmm
oinuium qui intra quinque, ut ait, post Christum
sa?cula floruerunt, a Gnpcis Latinisque codicibus
dissidentia, cura hac versione oplime convenire,
et multa a Grwculis posterioribus inserta et intertexla ab eadem pariter abesse conspexit. Jam vero
non ex levibus conjecluns, aut ex sententia sua,
ut Vedelius, sed ex veteris versionis fide Graecas
Ignalii epistolas recognovit, assunientaslcllionum
agenuinis facile et aperte secrevit ; Polycarpianara
illarura Syllogen ita excudendam curavit, ut minio
iii lextu Graeco laciniie illa) signarentur, quas a receuliori interpolatore assutas fuisse, veleris Latini
iuterpretis, lunc primum ab ipso editi, indicio deprebenderat. Felix hocquideminceptum quo reverendus senex, cum ingenii, judicii et doclrinat specimensingulare exhibuit.tum Ecclesiw utilissimam
et bisce temporibus maxime salutarem opcram
prsstitit.
Id vero ad cumulum accessit, quod vir piffistantissimus et omni doctriiiBe genere adraodum exdutus, Isaacus Vossius Crwcuin exemplar (quod, opinor, infinitie Iectionis Turrianus centum fere annis
ante riderat, etvetuslissimum emendatissimumque
esse testatus est) e Medicea Bibliotheca exscriplum
produceret, viris doctissimis amicissime communicaret, et quoniara Latina versioni ab Usserio publicatae apprime consonum animadverlit, cum ea
simul imprimendum ao notis illustrandum curaret
Quaecum tam amice conspirarent, nou dubitavit L
asserere doctorum virorum par, easdem Epistolas
tandem nos habere, quas habuit Eusebius, quas
edidit Polycarpus, quas scripsit Ignatius.
Quaru viris eruditis grutafuerit haec Vossii edilio,
vel inde patet, quod Claudius Sarravius, senator
Parisiensis, ab ipso in notis obiter laudatus, ei haac
rescripserit : Ago itaque gratias, ago gratias tibi
summas.mi Vossi ; oeternum enim me tibi devinxisti
tanloettampraeclaroergaimraerentem testimonio.
Video enim ibi famam meam aeternitati consecratam, eo monumento, quod saxa et marmora duratione vincat.
Quare statim ex protestantibus Andreas Rivetus,
cura ei Usserius novam Iguatii ex veteri libro edi
lionem cornmunicasset, in ultima Critici stii sacri D
recognitione illius judicium secutus est : et ex Jesuitis Petavius, Grmcis Vossii et Latinis Usserii
conspectis : Hscc, inquit, prudens et justasuspicio
est, illas esse genuinas Tgnatii Epistolas, quas anliquorum consensus illustribus testimoniis commendatas et approbatas reliquit. Idem etiam judicium Nicolai Fabrolifuit, utosteiiduntnotoe ejus ad
Anaslasium S. Iguatius, Epislola ad Ephesios
(edidileiudilusvirlsaacus Vossiuslet staru Pseudolpnalius in epistola ad Antiochenos, el alibi, Vetus
inlerpres Epistola; ad Philippenses, quoa S Ignatio
ascribitur.nlta ille genuinas Epistolas a spuriis ssepe

62

distinguit, ut in editione Vossii distingountur.


Salmasius vero, editione Usserii perspecta, et
codice Mediceo, anlequam ederetur, viso, auctoritati Ignatii iniquior factus est. Kcce enim in Apparulu ad libros De primatu Papa; : Varias, inqml, diversi lemporis ejus operis interpolaliones esso facfnsmultis ostendit reverendissimus etdootissimus
vir Jacobus Usserius Armachanus. Quale autem ab
auctoroprimumprodiit,negenuinumquidemlynatii
esse,possum omniasseveratione confirmare. Ha;c
paulo scdatius. Qum non longe post scquunlur.Salmasium magis sapiunt. u Qua autem aHate vixerit
hic iropostor,qui nomenlgnatii ementitus est in istis
epistolis conscribendis,inquirendum est.Nam Ignatium non esse earura auctorem tam cerlum puto
quam me haec scribere.xHicsanepurumputuiu Salmasiumhabemus.Adtempusautemquodaltinet.irapostorem eodem cum Valentino vixisse suspicatur ;
imperahte, nimirum,Antonino,autcerte sub Marco
Aurelio. Atque heec est summa sententim Salmasiante. Ipse autem cum heec in Apparatu tam strenue asseruisset, in ipso opere auctoritate Ignalii
saepiuscule utitur. Quce cum vidisset Claudius Sarravius, aurem Salm;iBio vellit et admonuit : Non
placet. quod ea in Apparatu culpes, qum in ipso
opere laudas. I)e Ignatianis Epistolis intelligoquas
in Apparatu, qui prior legitur, merito ttjc vofleiac
revincis.et tamen earum auctoritate postea saipiuscule uteris,quasi essent legitirase, nec titulus auclorem meutiretur. Saltemdeisla tua sentenlio> niulatione aliquid significasses. Epist.p. l&t. Ha?c,epin0r, in Sarravio, maximo Salmasii hyperaspista,
etiam illi ferre po*sunt, qui eadem in Hammondo
non ferunt.
David etiam Blondellus, ut ipse in Praefatione
Apologiae fatetur, quamprimum epistolarum prio rum sex Isaacus Vossius copiam fecit, eas avidis
oculis hausil, manu propria descripsit, cum citalis
a veteribus locis studiose contulit, sceculo nostro
gratulatus, quod illud ipsum exeraplar. quo ante
1300 annos usus eiat Eusebius, novam ipsi propediem affuburam lucem sponderet Sed post juam attentiore animo singularum et phrasin et materiam
et ordinem expendit, blandientes antea spes pudibundus abjicere coactus, bonoe Patrum fidei impudenter illusum doluit, et argumentis quibusdam a
priori, quam de Ignatianis epistolis imbiberat, opinione d--pulsus,eas omnes supposititias credere coactus est. Ipsum autern impostorem, qui Ignatii
martyris nomen septem, Eusehio, Athanasio, Hieronymo laudatis, Epistolis appinxit, longe post annum centesimum quadragesimum quartum, adeoque post ( lementis Alexandrini, loto fore centenario lgnatio po.->toiioris, obitum, prodiisse tradit.
Antequam hfec a Blondello ederentur, postquam
vero ab ophnoue, (|inim e Mediceo codice prinium
imbiberat, depulsus est.sententia ejus Hugoni Grotio,viro maxiino, innotuit, qui, quid de ea senliret.
in epistolaad Gerardum Vossium data protenus si-

63

S. IGNATIUS.

PROLEGONENA.

64

gnificavit: Blondellus, magnee vir diligentise, sed A Salmasio et Blondello ; dissertationes qualuor, quisuob parti super asquum addictus.quid de episcopis et
bus episcopatusjura exsanctisScriplurisetprimaepresbyteris senliat, ex script.s ejus anlehac editis va antiquitate astruuntur, edidit, et earum secunnon obscurum est.Imprimitur nunc apudBlavium li- dam de Ignatii scriptis instiluit.In illaautem disserberejusspecialiterdeeo argumento :Cognovi autem tutione primoquidquidadhaslgnatio abjudicandas
ex sermone ipsius omnino eum hoc agere velle.ut ali- epistolas dictum est.solemniter adexamen vocavit;
quid reperiat unde famam spargat.te in ea re plane
secundo quaedam addidit, quae earumdem auctosecum sentire Ignatii Epistolas, quas fllius tuus ex ritatem stabiliant.
Ad hn?c Hammondi nihil Salmasius, nihil BlonItalia attulit puras ab omnibus iis.quae erudili hactenus suspecta habuere,ideo admiltere non vult,quia dellus reposuit. Domi autem theologus, Joannes
episcopatuum vetustati clarum praebent testimo- Owenus nostras in Praefalione quadam Anglice
nium.Argumentoalio non utitur.quam quodinillis scripta multa in Hammondiana Ignatii defensione
verbaquaedamappareantelegantioraquamsolentin culpat, quae peculiari scripto, lingua etiam nostra
apostolicorum scriptisreperiri:qualessuntiiEnai- Hammondus defendit. Non tamen Owenus eorum
voi, i$io[xvT,|jLovUToi, et simil ia.Di xi ego,paris mone- sententiam probat, qui epistolas omnes Ignatianas
tse vocabula non pauca esse in Clementis Epistola,
tanquam fictas et supposititias absolute condemquam suspectam non habet : adhaesisse haec diu ex " nant : imo in earum aliquibus suavem et gratiosum,
ut noslrates loquuntur, fidei, dilectionis, sanctitatis,
lectione Groecorum, qui nitidius scripserant.
QuamprimumautemBlondellianainlucemprodi- et zeli Dei spiritum spirantem et operantem agnorent, et Isaacus Vossius codicem Mediceum, quem scit. Ministri etiam Londinenses cum Sculteto. Vetam feliciterediderat, tam male tractatum videret, delio et Riveto professi sunt se minime omnes
statim epistolaad Rivetum rationes prescripsit,cur reprobare ; sed ita de corruptelis locuti sunt, ac si
eum non omnino permovere potuerint argumenta editiones Usserii Vossiique nunquam vidissent ;
illa, qux David Blondellus ad evertendam Epislola- certe quid de Epistolis defaecatis sentirent, minime
rum Jgnatii veritatem attulit. Huic epistolae Blondel- indicarunt.
Theophilus autem Raynaudus in Erotematibus nelus adnotata sua aspersit, et praeterea stricturas
quasdam ad Vossii Nolas ante editas ; quibus altera galepistolam adMariamDeiparam esse Ignatianam.
prolixiori epistolaadRivetum pariter misssa Isaacus Epistolam tamen. inquit, ad Mariam Cassoboliten
accurate respondit. Haec autem omnia cum apud esse S. Ignatii foetum genuinum, extra controveripsum Vossium diu delituerint, pro summahuma- siam pono ; quidquid contrarium pauci quidam
nitate, etbonaslitterasjuvandistudio, quopraicae- sectarii effutiverint.
teris omnibus viris doctis flagrare videtur, roihi C Edmundus etiam Albertinus Usserii responsionitandem in hac arena desudanti amicissime conimu- bus et Iiammondi dissertationi minime acquievit,
nicavit, et efflagitanli ut cum nostris ederentur, li- sed in libris De Eucharistia Latine editis decretoriam sententiam in haec verba protulit : Non nebentissime concessit.
Quinetiam archiepiscopus Armachanus in Appen- gaverim Ignatium epistolas aliquas scripsisse : sed,
dice, proximo post Blondelli Apologiam anno edita, si quas scripsit, illae perierunt : et plures aliae sub
mirari salis se non potuisse profitetur, duos hos illius nomine circa medium secundi saeculi composimagni nominis viros, Salmasium et Blondellum, tae sunt,ac incaute et absque examine a veteribus reconjecturis suis tanlum tribuissn.cum Polycarpiad ceptaB.Et eodem anno Joannes Dallaeus, libro De
Philippenses lilteras, quibus Ignatianas a se subje- jejuniis et Quadragesima terlio, Totum hoc quod
ctas fuisse ipse confirmat, germanas fuisse fatean- Ignatii nomine circumferlur Epistolarum opus suptur, et has ipsas quae Ignatio tribuuntur Epistolas posititiura esse.sanctissimoquemartyrinon paucis
in Mediceo codice a novitiis assumentis demum lipost ejus mortem annis falso et per fraudem ascriptum fuisse tam evidentibus patet documentis, ut
beratas.non minus quam Polycarpi ipsam, Eusebii
temporibusin omniumrnanibus fuisse non negent ;
mirum sit.,hanc imposturam homines eruditissimos
in hisce lamen efflngendis irnpostorem aliquem no- D tandiu latere potuisse, et de sex illis, quas Ussemen Ignatii ementitum esse, confidentissime pro- rius voluit esse vere Ignatianas : Sed quod magni
nuntient.Pupugit Blondellum severa hmc mitissimi viri pace dictum sit.ne istae quidem.quas ille publisenis reprehensio, admirantis tantam ex levibus
cavit, a meliori quam caeterae mauu esse videntur.
Interim tamen non est omiltendum, nobilem in
conjecturis confidentiain : quare epistola ad enm
theologia criticum, Joannem Morinum, collatis didata, et qualuor produrtis argumentis, quae ipsum
sententiam mutare vetarent, haerere se etiamnum
versis editionibus ex Augustino et Florentino codicibus depromptis, in aliam plane diversam maxiprofessus est.
Postea insignis admodum theologus, Henricus meque mirandam sententiam incidisse Antiqua inHammondus,cum videret theologicastheses inGal- quit, lgnalianarum Epistolarum editio genuinum
lia propositas,proclamantes,litem etcontroversiam textum nobis exhibet, nova vero mancum et interpolade episcoporum supra presbyteros praerogativa de- tum.
flnitam jam videri a viris longe doctissimis domino
Samuel autem Bochartus, vir doctissimus, in in

65

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. - PHOCEMIUM.

66

genti opere, Hierozoico, Epistolam ad Romanos, A reverascripsisse.sivead Polycarpum.siveadPhilip


penses, sive ad alios lilteras? Atqui non illud quacriEusebio visam, probatam, atque defloratam, non
tur, an Ignatius epistolas aliquas scripsorit (increante Constantini imperatoris aivum scriptam
dibileest.hujusmodi virumnullasscripsisse; neque
fuisse, asserere non dubitavit.
scripsjsse aliquas quisquam negat) quaeritur,an has
quasnunc habemus,scripserit?Non igitur opus cst
CAPUT VI.
ut
probemus aliquas ab ipso S. Ignatioconscriptas
scrtSentenlia Dnltxi, aliquas epistolas Ignatium
psisse. Spistotas, quas habemus, easdem esse. quas
fuisse epistolas, adeoque exstitisse aliquando alihnbuit Eusebius. Sex ib Eusebio mcmoratas, fuisse
cubi aliquas genuinas ; id enim jure pro concesso
nvn ab Ignatio siriptas, sed ab impostore. ducentis
sumimns.cum adversarium confiteutem habeamus.
yost Ign.lli mortem annis, confictas. Epi tolam ad
Patycarpum non fuise Eu^ebio cognitnm, sed ab
Secundo epistolas eas, quasnunc habemus in
atio impostore, ducenlis post Eusebium annis, supeditionibus
Usserii et Vossii ab assumenlis liberas
yositam. Sententia noslra. Septem epistolas ab Eusebio memorari ; easque omnes fuisse ab Ignatio ipso
easdem omnino esse, quas habuit Eusebius, cum
sanctissimo marlyre conscriptas.
Blondello suo fatetur Dallaeus. In eorum codicibus,
inquit,hseipsa3 epistolu: descripUe sunt,planequaTandem Joannes Dallams, theologus e Gallia celeberrimus. plurimisque in hoc prasertim genere R les Eusebii,Athanasii,et calerorum quosduximus
(Hieronymi.scilicet.Theodoreti atque (;elasii),"8avo
controversiarum elaboratis operibus notissimus,
exslitisse verisimillimum est.Idque liquido appanon contentus iis quae de manifesta impostura obiter, libro Dejejuniis, monuerat, et in novam plane rere, capite secundo tribus argumentis probat.Ad
ostendendam igitur Ignatianorum veritatem non
sententiam de aetate impostoris delapsu9, rairaque
suae cenjectureB dulcedine captus, controversiam opus est ut probemus easdem nos epistolashabere,
hanc magna animi contentione redintegravit, et quas habuit Eusebius ; hoc enim nobis largituradversarius. Hoc tantum observandum est, habere
grandi volumine adversus omnes quarumcunpue S.
nos epistolasEusebii acvo cognilas, sed eo modo a
Ignatii Epistolarum defensores late disputavit.Sub
librariis tractatas, quo alia veterum scripta ab iis
ejus enim nomine prodierunt De scriptis.qua) sub
tractari solent, hoc est, sa^piuscule aut litterarum,
DionysiiAreopagitaeetlgnatiiAntiocheninominibus
circumferuntur, libri duo: quibus demonstratur, autetiam vocabulorum permutalionem, forte etiam
uti praefert Titulus, illa subdititia esse, diu post sententiolarum mutilationem alicubi passas.Quod
martyrum, quibus falso tribuuntur, obitum ficta. cum in aliorum scriptis usu venire soleat, cur in
Et quidem de indubitata suppositione scriptorum nostris idem factum quis neget, ratio nulla est; ut
Dionysii Areopagitae Dallmo plane assentior ; idque ea locis minus sanis medicina merito adhibenda
sit, qua3 aliis veterum scriptis male tractatis adhiputo ante Dallaeum, Sirmondum, Petavium, Launoyum,Morinum, aliosque vel ipsispontiflciis per- beri solet.
Tertio epistolas illas, quas habuit Eusebius, ab
suasisse. Sed de aetate auctoris, qui ea scripsit et
AreopagiUB supposuit, quicunque fut, ab eo pror- Ignatio scriptas fuisse negat ; ab impostore aliquo
fictas et suppositas aflrmat. Impostorem illum non
sus dissentio ; et erit nobis in hoc ipso opere rationes sententiae nostraa afferendi occasio non in- circa medium secundi s&culi, ut Albertinus ; non
sub Antonino vel M. Aurelio, ut Salmasius ; non
opportuna.
statim post Clcmentis Alexandrini dormitionem,
De Ignatio duplicem Dallaaus proponit questiorive centum ab Ignatii morte annis, ut Dlondellus ;
nem,quarum prima haec est:An omnes epistola,
quae sub ejus nomine circumferuntur, ejusdem sint sed prascipiti tertio sasculo Epistolas effinxisse, et
parentis? Hanc negatjneque ego afflrmo.aut de ea opus effictum in lucem exiisse circa tertii saeculi
litem moveo.Secundaquaestio est: An earum epi- finem, vel quarti initia, ariolatur. Imo,ut alibi loquitur, ducentis post Ignatiumannis hic impostor
stolarum, quae sunt ab Eusebio etHieronymo mevixit.scripsitque tunc,cum aliqua jam erat de Conmorataa, vere auctor sit sanctissimus Ignatius,
stantii velConstantiniejusfllii velChristianismo.vel
quiannoTrajaniundecimomartyriuinHom.-efecii?
Hanc ille pariter negat ; ego nullo modo negandam D ad Christianismum propensione sparsa fama : et
ejus operi in lucem erumpenti Eusebius a. D. cirpulo, et omni asseveratione potius affirmo.
Ut autem utriusque nostrumsententia adhuc ma- citer 330 obstetricatus est. Lepida plane haec fanifestius patefiat, nonnulla ulterius observanda bula, et ante hunc diem inaudita ; nisi quod etiam
duximus. atque illudimprimis : Scripsisse aliquas Bochartus epistolam ad Romanos sub Constantino
scriptam somniavit.
Ignatium epistolas non negat Dallseus ; et ne talis
Ego certe e contra, qui de impostore illo, quem
ipsi affingatur sententia, summoperecavet. Querialii secundo, alii tertio, alii quarlo sasculo vixisse
tur.inquit,non an epistoIasscripseritIgnalius(quis
statuunt,nihil unquam a quopiam ante hoc saacuenim tam fatuus est,ut scripsisse eura aliquas neget?)
lum scriptum reperi, qui de imposturaulla in Epised.an has,quae circumferuntur, scripserit?Et alistolis Eusebio visis nullam unquam suspicionem in
bi:"Quasivero quisquara usque adeo stolidus sit.ut
negetamplissioiae civitatis episcopum .adhaac aposto- Ecclesia excitatam novi, qui ipsissimum S. Ignalorumdiscipulum,ullasvelscriberepotuisse,veletiam tium earum auctorem omni ab ipsius aetate saeculo

67

S. laNATIUS. - PROLKGOMENA.

agnitum animadverti, qui omnes epistolas a tanto X


viro scripla* stalim periisse animum inducere ut
credam minime possum : non tantum aliquas epistolas agnosco, sed et has ipsas, ab Eusebio mcmoratas, et tanto viro usquequaque dignissimas, ab
ipso Igation, sanctissimo illo martyre. exaratas
fuise assero.
Quarto, de numero epistolarum qu.TEusebio memoral.T!sunt,aliquandodubitat Dallneus.easque sex
septemve sa-pe nominat; exvulgari,sci!icetopinione
septein.ex singulari Usserii sententiasex: aliquando
numerum salis confidenter assignat, et sex tantum
asserit.Quod<Yi'o,inquit, vulgo putantquamdam ab
Eusebio memorari seorsum ad Polycarpum scriptam
doetissimusUsseriushancnondiversam,sedunam ct
eamdeni revera cumepistola quaiestad Smyrna?os, n
abEusebio iutelligi et acutissime conjicit,et ex Hieronymo demonstrat. Ethanc meritoabEpistolarum
ab Eusebio dictarum censu expungendam colligit ;
numeratqnn inter eas, quasnondum Eusebii etHieronymi lomporibus exstitisse validissime probat
Hanc igilur epistolam ad Polycarpum ab alio imposlore sub quinto ssncelo flctam putat.
Ego vero nec priorem, nec posteriorem hujus
epistola; fictorem agnosco el interseplem Eusebio
memoratas, el a nobis dsfendendasomnino numerandam censeo. Neque enim Hieronymum hic impriinis spcctandum esse puto : neque Eusebium ex
Hieronymo interpretor, sed, uti par est, Hieronymum ex Eusebio, e quo sua transtulit.Primo itaque
Eusebium assero septem omnino epistolas enurne- p
rasse, et illius ad Polycarpum tanquam ab ea qu
scripta estad Smyrnaios plane diversae meminisse.
Nam quatuor e Smyrna missas, scilicet ad Ephesios, ad Magnesianos, ad Trallianos, ad Romanos
tanquam distinctas Eusebium memorasse falentur
omnes : tres autem e Troade missas pariter dlversas atque distinctas hfficEusebii verbu non minus
certo evincunt: "IlSr
lzx;va ttj; Xpxpvvjc yvi ',-

6S

vu) irpoffwuivET, apud Hesychium, et iSiao-xi, xaT'i8!av


outX^o-at.Ita apud Xenophontem Agesilaus, de epistola a Persarum rege ad ipsum missa nec ab eo
recepta, Ttjj olpo.Tt eTicev ar.xyfiXloii jHao-tXET, tb;
'3!a [XEV Ttpft; X'JTOV

0'j8'ev

OEOt

ETtlTToXi;

riSUItStV.

Eum aquoallataest,renunliarejussitregi,nonesse
quamobrem privatim lilteras ad se missilaret.i.Ila
Cyrus apud eumdem,ad Cyaxarem ; Eu0:j; et:e;x-e;
Tipo; ts to IJspcrwv xotvov, ctjjxixi^ou; atTojusvocxat
7tpo; jue !8!a Seojxevo; Tui*aoT)ai auTov jxe sXOeTj
TjYouutvov.s* tive; Ilspercov ''otsv.Illico lum ad communePersarutr, inisisli,subsidiariascopiaspasceiis;
tum ad me privatim, rogansut operam darem quo
venirem ipse,copiarumqunPersicarum,si(HUT ad te
irent.ductor essem.ldem valet lottu,-. quod usurpat
Eusebius. Suidas : 'loitu;, xttTauovac, yiopt;. Et ita
loqui Eusebius solet: ul cuin de Melitone et Apollinari agit : 01 'PtoiMlcov par.XtT a/jyou? u-rep tt,;
TtiiTSto; !8!to? ixaT-po; anoXoYtac Ttpo7E*u>vr,5av.
Quorum uterquc orationes pro flde apologelicas
seorsum nuncupavit 'Uist. I. iv, c 26); cum de Florino etBlasto hacreticis: Harepo; !3!o>; tesi :r,v scXt,OttTav vEtoTsp!^eiv TCEipoj[jiEvo;.Cumuterque seorsim
novam doctrinam adversusfldei veritatem invehere
laboraret (1. v, c. 15); cum de Origene : 'JSico; rf>
'AxuXoo xa! JSjutxayouxaiSsoSoTicovo; IxSoertv sua tt|
tujv 'Etj8o;xr]xovTa Jv toT- TtiparXoT; tnixaTaa/iuaaa;. EditionemAquil, et Symmachi etTheodotionis cum LXX Iuterpretum versione seorsum in te
traplis digsssit (l.vi,c. 16;.Ita illi peculiare aliquod
scriptum.nunc io!a Ypatprj.autlols oy^oXrJ, nunc^otov
o-jYY-auua, vel toiov a-tooSao-ijia appellalur. Peculiarem igitur epistolam (pra?ter eam ad SmyTna'09
scriptamjet seorsim Polycarpo nuncupatam omnino
intellexit Eusebius.
Neque lantum modus hic loquendi.qui aliter explicari non potest, sed et ea qua> sequuntur, idem
evincunt. Nam cum Ignatium seorsim ad Polycarpum scripsisse memorasset, rationem ejus rei optifxevo;, aVrco TptoaSo; toT; te sv <I>iXa8Xtp(a auO'.; 8ta
mam assignat, tenerrimam nempe, gregis sui AnYpaorj; &;xtXeT, xat xri Suupvafiov 'ExxXr^cna, !8!co;
tiocheni curam illipotissimumdemandatam:"Ovota
te t(|) ti-jtt,; TcpoT)You[jiiv(|) lloX'j'/.2pij). Cum autem
?e dt-oaToXtxov Sv8-a ej [jtiXa YVwpfrjo-v, T"'iv -,-1'-'
jamultraSmyrnam ess"t,e Troade rursus tum Phil
'AvTioyttav auTtjJ -to';jtvr,v, (o; av Yvrjjto; xa! cYaOo;
adelphenostut SmyrnaeorumEcclesiam,tumseorsim 7cotjjtr,v TcapaTiOETat, T^v TCEp! auTr;; oiovT!8a oti
Polycarpum hujusEcclesia; episcopum scriptoalloaTcou8Tj; Eystv auTov a|(iov. Quemcum aposlolicum
quitur. His verbis tres epistohee Troade missa) di- j. virumessoplanecognosceret.ipsi tanquam bonuset
serte traduntur; neque minus illa ad Polycarpum
fldelispastorgregem Antiochena)EcclesinBcommendistinguitur ab altera ad Smyrnaeorum Ecclesiam,
davit.rogans nt omni cura ac diligentiaeam fovere
quamillaadSmyrnrr-osabalteraadPhiladelphenos.
vellet Atinhac ad Polycarpum epistola ipslus PoHaud aliter Eusebium inlellex.-re Graeci. Ita sane lycarpi cura? atque diligentiaj Ecclesiam AntiocheNicephorus: Ka! Z[xupva!o:; SXXtjv 8tay_ap;tTTEt, xat
nam commendat, alibi nusquam. Nam in epistola
auiii) oe io'a Ttj) npoiopcp TajTTj; noX'Jxap7ccp ktipav ad Smyrnenses. Eeclesiam illam rogat, ut 6ioirp9lr:o-:XXE.EtadSmyrna;osaliam epistolam exara- Seutt^v instituerent ; sed Polycarpum omnino non
vit. et seorsim ad ipsum hujus Ecclesiaa antistitem alloquitur, neque eum in tota illa epistola diserte
aliainmisit.NequeutaliterEusebiumintelligamus, nominat, quem in epistolls ad Ephesios et ad Matum particula conjunctiva xi terrepetita, cum vox gnesianos nominaverat. Cujus rei vix alia ratio
illa to!to;, seorsim. sive separatim. patiuntur. Niceassignari potest,quamquodeodem temporeseorsim
phorus pro !8(io;, t8!a dixit, ut Gr.-rci eleganliores ad ipsum Polycarpum scripserit In epistola certe
loqui solent.Suidas : 'I8(?, xwpl; Unde tiiatjtxai.ntj. ad eum peculiariter data, hoc negotium ipsi dili

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN/E. PROCEMIUM.


gentissime commendat, ut concilium in eura finem
convocel horlatur, ut virum eligat aYi")xov XUv
xai ioxvov, dilectum imprimis atque impigrum. ut id
uon i.uitum Smyrnse ; sed et ab aliis Ecclesiis fieri
euret, ut ab illis etiam nuntii et epistola; ipsius ope
ad Antiochenos mittantur; unde etgratiam precatur, et illi qui mitteretur, et ipsi qui eum mitteret
Polycarpo. Quac omnia ipsius Polycarpi <ppovT!oa
*ti ottouo";;, ut loquitur Eusebius, < curam cum
ciligentia conjunctam, mire illustrant.
Quineliam verba quao sequuntur nonaliam fuisse
Eusebti meulem aperte ostendunt: '0 8' au-6; Eu.'jpv:oic Y?asa>v, otix o'o' 6ic<58sv l''t,toT; xkyprlxa\. Item
aufemlgnntiusuadSmyrnaeosscribens.verbisutitur,
qus unde acceperit. ignoro. Nunquain ilalocutus
raissetEusebius.utrecteobservatlsaacusVossius,
si ex eadem epistola,de qua hactenuslocutus esset
sequentia essent desumpta.Et adversativa haoc senteutia.curu epistolae nominatioiie, non aliam qunm
hanc interpretationem palitur: Idem ille Ignatius,
qut seorsim ad Polycarpum scripsit, ejusque curae
atque dilijjentiae Ecclesiam Antiochenam commendavit, in aHeraepistola,quam ad Smyrnenses scripsit, utitur testimonio nescio unde desumpto. Ut
I. iv, c. 7, cum de Melitone loquitur : 'Ev 81 TaT;
^ciotha:; jJTti) i/.),o*faT; 6 outo; xaxa to Trpootpuov
ip/ouEvo;.Ideiiinexceptisabipsocompositisstatini
in principio operis, a libro qui Apoloyia dicebatur.
ad alium ejusdem auctoris, cui 'ExXoYa! seu Excerp( t titulus fuit.transiens. Ha3c omnia minus quidem
accurate interpretatus est, recte tamen cepit Ruffinas,qui ita vertit: llaec et multa alia his similia ad
diversas Ecclesias scribit;sed et ad Polycarpum velut
apostolirumvirumdatislitteris,Antiochenam ei Ecclesiam praocipue commendat, Ad Smyrnaeossane
scribens, utitur verbis quibusdam unde assumptis
nescinius.
Hieronvmus etiam ipsa non aliter capiendus in
Calalogo scriptorum eccletiasticorum, ubi ait ex Eusebioralnde egrediens scripsit ad Philadelphos,et ad
Smyrneos,et proprie ad Polycarpum, commendans
iili Antiochensem Ecclesium.Quid clarius? Propric
enim hic nihil aliud sonat, quum separotim, sive
eorsim. Ita Sophronius interpres, 'l8txu>; wpo;
DoXuxapxov. Est autem loxto;, interprele Sutda,
xzrzuovac:. Ipse Hieronymus ita alibi lopui in hoc
ipso Catalogo, Clementis Alexandriui opera recen-

70

A "o ita suraendum esl, ut 6 8' uto; Enjpvalot;


Ypatptov apud Eusebium, ex quo sua Hieronymus
transctipsit.ld aulem ut fiul, nullum esse dubiuin
jampridem assetuit Isuacus Gasaubonus, quin parentheseos notis adjcctishic Hiemnymilocus ila sit
concipiendus: ScripsitadPhiladelphos,etad Smyrnaoos, tum parenthesi adhibila (et proprie adPolycarpum comi,en<lans illi Antiochensem Ecclesiam) in
qua, etc. El Richardus Montacutius episcoptts Norvicensis,qui quavis fere occasione arrepta Cusaubonum vellicare solet, hic laudat. Ucne, inquit, et
acule doctinimus Casaubonus adnolavit esse parenthesi inciudenda interjecta verba inler Smyrnoeos, et
in qua Ipse etiam Userius Cnsaubonum et Daronio
et Halloixio acutisrem lon^o ngnoscit, oum tamen
B deserit) so)a Angustodunensis Honorii auctoritale

permotusqui Epistolara ad Polycarpum in censu


scriptorumlgnatiiplnneprretermittendamessejudicavit,ita,videlicet verbis llieronymi acceptis, ac si
nulla peculiaris ad Polycarpum data hic ab eo fuisset
Epistola. Sed quis nescit Honorium illum mentis
Hieronymi pessimum esse interpretem, et operum
ab eo nominatorum ineptissimum testem, qui Catalogum quem secutus est, saepe non intellexit.
saspius decurtavit? Quis de verbis Heronymi accipiendis illi confldet in Ignutio.qui statim in Polycarpo, dicit eum scripsissead Philippenses opistolam et quaedam de die Pasclise, cum Hieronymus
eumtantummodo propterquasdam super diePaschffi questiones Romam venisse tradat ; qui in
Q Evangelium xati MacBaTov Commentarios ascribit
Origeni, quos llieronyin <s tribuerat Symmacho ;
qui Anatolium decem libros de arithmetica geometria, astronomia, grammalica, rhetorica, dialectica,composuisse refert. quem Hieronymus mirtu
doctrinae virum in his fuisse, licros autem decem
de arithmeticae instilutionibus scripsisse iunuit :
qui inClemente Alexandrino, pro illis Hieronymi,
Psedagogi libri tres. habet De prasdagogU unus, et
pro illis, De jejunio disceptatio, haec substituit, De
jejunio unus, de disceptatione unus ; qui in Origene,
quoniam Hieronymus indiceni operum omiserat,
ejus loco habet se^ millia librorum scripsii, quod
ab Hieronymi mente maxime alienum esse cognoscitur,ex Apologiasecunda adversus Ruffinum :
D Numeraindices librorum ejus, qui in tertio volu
miae Eusebii, in quo scribit vitam Pamphili contisens De canonibus ecclesiasticis, et adversus eos,
nentur.et
non dico sex millia.sed terliani partem non
qui Judaeoi um sequuntur errorem liber unus,quem
proprie AlexandroHierosolymorum episcopo wpoo-e- reperies;qui Grroca fere omnia apud Hieronyinum
in Latinam linguam tam male atque imperite, verioJvT7E. Et de Apollonio agens: Terlullianus sex
volumiuibus adversus Ecclesiam editis.qui scripsit tit? Imo quis de nuraero epislolarum apud Hieronymum Honorio credet in Ignatio, qui novit eum
rtp- xaTin<o;, septimum proprie adversus Apolloniumelaboravit,inquooirniaquaeillearguitconatur in Epitome sua tot opuscula prsetoriisse, qua> ab
Hieronymo in Catalogo conamemorantur? In Melidetendere.Utrobiqueproprie,significat pecuhariter,
etvertitur a Soprlionio tStxwc. ut in Ignatio. Quod tone, napl evituu.iiou 8tou, libram anum; in Aleautera sequitur,in qua et de Evangelio quod nuper xandro, Epistolam ad Anlinoitas; in Julio Africano,
EpistolamadOrigenemsuperquaestioneSusannae,
a me trauslatum est.super persona Christi ponit tettimonium, Uiudtnt/uacumexpressumnonhabeat etaliam ad Aristidem de genealogia Servatoris; in
Novatiano.librura De instantia; in Malchione, Gran
"ocabulum antecedens.ad quod reieratur.necessa-

71

S. IGNATIUS.

dem epistolam ad Dionyrium et ifaximum ; in Gre- A


gorio Neocaesareensi,/'ancgj/n'cum ad Origenem ; in
Lactantio, Symposium, et Ad Demetrianwn epistolarum libros duos; in Athanasio, Heortaslicas epistolas; iu Acacio, Iuu.u.ixTtov (i)ti]|xfln(Av volumina
sex; in Tlieodoro Commentarios in Psalterium ; in
Cyrillo Komy/vjoritc ; in Basilio, 'AoxTjTtxov ; in Gregorio Nezianzeno, Uspt tptXoitToi/etac ; in Joanne
Antiocheno, Ilipt Uf.uairr^ ; in ipso denique Hieronymo, Hebraicorum nominum librum unum, adversus Jovinianum libros duos, et ad Pammachium
Apoloijeticum et Epitaphium penitus omisit, quae
omnia in Hioronymi Catalogo adhuc exstaut. In
Dionysio autem Alexandrino, tot epistolas et opuscula intacla prasteriit, ut sine maximo lectoris
taedio ea enumerare non possim.Quidni igitur epi- j,
stolam Ignatii, proprie ad Polycarpum scriptam,
pariter omitteret ? Leve est idcirco, imo prorsus
evanidum argumentum, quod ex silentio Augustodunensis Ilonorii. tam mali inlerpretis, tam infidi
epitomatoris.deducit Arinachanus.ut inde concludat,in ea,quae Hieronymi aetate omnium terebatur
manibus Ignatianarum epistolarum sylloge.nullam
Polycarpo privatiminscriptamexstitisseepistolam:
prajsertim cum Eusebiustou);,Hieronymus proprie
hoc est privatim, Polycarpo inscnptam fuisse te6tentur, Certe pari argumento deducere poterat,
aetate Eusebii nullam Ignatii ad Philadelpheos exstitisse epistolam, quod eam Rufflnus interpretatione sua omiserit.
Prffiterea eetate Hieronymi scripsitS. Chrysosto- L
mus,et Ignatianarum epistolarum Sylloge usus est,
quae epistolam privatim Polycarpo inscriptam continebat. Nam in oratione, Quod unus Veteris et Novi
Testamenti legislator, ipsi a veteribus attributa, sententiam quamdam, sub Ignatii nomine exhac ipsa
epistola depromit, quam inter veterum testimonia
postea suo loco proferemus. Negat quidem Armachanus. orationem illam esse S. Chrysostomi : sed
rationes ejus accurate examinabimus, cum teslimonia pro Ignatio adducta ab objeclionibus Dallaei vindicabimus.
Interim hanc ad Polycarpum epistolam esse inter
eas quas Eusebio cognitae sunt numerandam res
ipsa clarnat, quia, uti reliquaegermanae,fuit et ipsa
inlerpolatoris manu contaminata: quod de suppo- D
sititiis non est omnino senliendum.Aliud enim est
epistolam flngere, aliud corrumpere. Qua; sunt ab
impostore serius flotas, eodem modo integrae conservantur, quo primum sunt consarcinataa: quaa a
vero auctore primum factao, postea sunt a stellionibus variis assumentis conspurcata). Armachanus
quidem, cujus animo contraria sententia alte insed^rat, nullas hic interpolationes observavit ; imo
asserere non est veTitus, interpretem suum, quem
ipse e tenebris primus eruit, Epistolam ad Polycarpnm integram ex recentiore editioneassumpsisse;
quod priino inluitu a veritate alienum esse deprehenditur. Nam primaeva hujus etiam Epistola? edi-

PROLEGOMENA.

-i-2

tio,quam seculusest interpres ejus, et qua) in Mediceo codiceconservatur, multum a recentiori editione differt, qum e reliquis codicibus descripla est
et partim a vulgato interprele conversa. Duo prs
cipue Ioca memorabo, ex inscriptione unum, ex
corpore Epistolae alterum, ut Interpolatoris manus
manifeste appareat. Cpdex Medicens : 'IvvaTtoc i
xai Ssotpopoc, IloXu/.apKij) eittaxomu 'ExxXTjiiac Su.'jpvaitov.Interpres Usserianus : Ignatius, qui etTheophorus,Polycarpo episcopo Ecclesise Smy rnacorum
Vulgati Graeci codex : "IvvaTto; [eittorxoitoc 'AvTtoystac, 6 xa! jjtapTuc 'ItjTou Xpttrtou], lloXuxatpnto
littaxt5itto 'ExxXT,atac Eu.upvatov. Et vulgatus inlerpres: ulgnatius [episcopus Antiochiae, qui et martyr
JesuChristi],Polycarpo episcopo Smyrnensium.In
corpore Epistolarj codex Medicens : UXsov ontouSatoc f'vou " EW T0'J* xatpouc xaTau.avOa,s" tov
u7tlpxatpov itpoaooxa, t6v aypoTOv, t6v aopaTov, tov
81' f,u.ac 6paTov, tov atj/TjXatpTjjov, tov a7raQij, tov
8t' Tjfjtac TraOijTov.InterpresUsserianus: Plus sludiosus fias,quam es; tempora considera; eum qui sipra
tempusexspecta,intemporalem,invisibilem,propter
nos visibilem.impalpabilem, impassibilem, propler
nospassibilem VulgatiGroeci codices^IlXsTo/ itpoVOs; tti oritouSi) ou eT (satis absurde), [ouvTcvtoTepov
8pau.s], touc xatpou; xaTajjtavOavE [ojc IvTaufla sT
vixTjSOV toos vap eot'. to araStov, exeT oe o\ trtstsavot]. Ilpoaooxa [Xptatpv tov V.ov tou 8eou], tov
aypovov [ev v_povtp], tov aopaxov [ttj tpuast], opaTov
[ev aapxi], tov aiJjT^Xatp^TOv [xat avatpfj tbc aaoju.atov, 6'.' T,[iac 8e aittov xai tj/^Xa^T^TOV Sv orcuu.aTt],
tov ajtaOf), [t'oc 6e6v], 8t' fju.ac oe 7ia0rjT6v [ojc avOptoitov].Et Vulgatus interpres: Plurimum adde ad
festinationem,[continuantercurre],temporacognosce[ulinipsis semper vincas. Hic enim est sladium,
illic corona] Exspecta [Christum Filium Dei], intemporalem [in tempore], invisibilera [etintactum,
ut incorporeum,corporeum vero propter nos et contrectabilem], impassibilem [ut Deum], passibilem
vero propter nos [ut hominem]. Hinc igitur patet
duas fuisse editiones Epistola? adPolycarpum multum diversas,germanam unura, interpolalam alteram germanam et primoevam secutum esse interpretem Usserianum,posteriorem seu interpolatam
vertisse interpretem Vulgatum. ldem etiam liquet
ex verbis ad finem Epislola), in Vulgato Graeco codice addilis, 'Au.f,v, f, yipiz, quibus respondent in
Vulgato interpretc, Amen, gratia, qute a Mediceo
codice et interprete Usseriano prorsusabsunt.Hinc
enim Armachanus ipse colligit Anastasium patriarcham Antiochenum circa annum 595, vnlgata
sive interpolata editioueGraoca usum fuisse.Quippe
Gregorius papa Romanus. Registri 1. iv, indict. 13,
epist. 37,cura adfinemepistolae suae adAnastasium
scriptaB apposuisset, Amen, gratia, statim haec addit:QuaB,videlicet, verbadescriptis vestris accepta
in meis epistolis pono, ut de S. Ignatio vestra beatiludo cognoscat, quia non solum vester est, sed et
noster.Sicutenimmagistrumejusapostolorumprincipem habemus communero,ita quoque ej usdem prin

PEaRSONII VINDICLfi IGNATlANiE. PROOEMIUM.


74
73
cipisdiscipulumnullusnostrumhabeat privatum. A chanuseam partem velut adjectitiam resectamfuisCum ighur haec verba 'A.ur^v, f, x*P'-. aa" finem
searbitratur, quod tam multa in eareperirentur,
Epistol.t ad Ephesios, et pariter hujus ad Polycarquffl adEcclesiam Smymaeorum magispertinebant,
pum apposita reperiantur, apparet, utramque paquam ad illius episcopum Polycarpum ; ab illis
videlicet,verbissuiinterpretis:Episcopoattendite;
riter etiam illo aevo fuisse interpolatam.
Ad hcecomniaulteriusconfirmaiidamultum valet ut et Deus vobis. Sed haec conjectura seipsam jugulat.Neque enim resecta interpretatio dicenda est,
id quod nos prirui observavimus, fuisse antiquitus
aliam Ignatianorum editionem, praeter eas tres,
quam unquam exstitisse non constat. Neque, si
quas memorat Usserius. Erat autem haec editio
unquam exstiterit, ihi resecta est, ubi Ignatius
Smyrnaeos alloquitur, sed multo superius ; non ad
omniam et solarum epistolarum quas vidit Eusebius sed interpolatarum.Nequehuecestconjectura ea verba, Episcopo attendite, ut et Deus vobis, sed
ad ista longe prioramSecundum omnem modum promera.Habeo enim exemplar ins. Grsecum epistolapter nos sustinentem.Ineptissimi certe hominis et
rutn Ignatianarum, mihi a viro doctoet antiquitamale feriati, ne dicam insani fuisset, tot sententnmcurioso communicatum, sine fictiset suppositias ad Polycarpum utrinque pertinentes id.^o resetitiis (septem enim tantum sunt,) sed cum assumentis quidem diu post Eusebium imo et Gelasium g care, quod nonnullae interjectn) ad Smyrnaaos magis pertinere viderentur. Aliaigiturhujus rei ratio
factis, epistolas hoc ordine repraisentans.
IIpo; T37XXt](j(ou; A'. llpb; Ma-p",'0'-^ u- n? reddenda est ; et sane ex sententia nostra perquam
*:Xi5sXc$ti; T". npo< Sfiupvatouc A'. npbc IloXiy.ap- luculenta. Vulgatus ille interpres nec plenam nobis
kov enljxoTtov 2(iupvK) E'. IIpo? 'Hipeo-iouc f. Dpb? inscriptionem dedit, nec Epistolam. Ratio utriusPtouiiojc Z'.
que defectus eadem: quoniam epistolasjam interilanc ego editionem peculiarem et ab aliis dis- polatas I.atine reddere instituerat. Inscriptio priori
tinctam invenio, ideoque pro tribus Usserii qua- parte interpolata est, posteriori minime : priorem
tuor diversas Ignatii editiones olim obtinuisse sta- igitur partem interpretatus, posteriorem plane
tuo. Prima fuit germana, epistolarum tantum se- omisit. Pariter prior pars Epistolaa insigniter inptem : a Polycarpo edita, et ipsius Epistola ad Phi- terpolata est ; posteriori unum aut alterum verbulippenses, in conventu Asi lectae, subjecta, Ire- lum adjectum. 1'riorem igitur partem interpretanao, Theophilo, Origeni, Eusebio, Athanasio, tus, posteriorem penitus omisit quod esset, opiCbrysostomo, Hieronymo. Theodoreto, Gelasio, nor, ab alio interprete prius reddita. Hujusautem
Epliraimo, Antiocho cognita. Secundafuit earum- rei signum evidentissimum mihi videtur, quod in
dera epislolarum septem, sed interpolata: qualis /-. verbis interpolatis, ut hominem, desinat : reliqua
in nostro exemplari Graeco ms. exstat, Stephano
secundum omnem modum propter nos sustinenGobaro, Anastasio patriarchae Antiocheno,et Chro- tem, licet ad eamdem sententiam pertinentia,
nici Alexandrini consarcinatori conspecta. Tertia omittat.
editio fuit, ex septem genuinis, et quatuor tictis
Proinde septem epistolas ab Eusebio S. Ignatio
seusupposititiisconflata.qualis in Mediceo codice, attributas censeo ; inter eas Epistolam ad Polycar
et interprete Usseriano comparet, Joanni Dama- pum numerandam affirmo; easdem omnes inPolysceno, et Antonio usurpata. Qarta denique fuit, carpiana o-uvotY^YTi collectas, epistolae ejus, in conex septem interpolatis, et quinque supposititiis ventu Asim per aliquot sa?culapublice lectae, subconstans,addita. scilicet, Epistola ad Philippenses, junctas, et asancto martyreconscriptasfuieseassepostremo loco ficta, qualis in Augustano codice et veranter contendo. Sententiam Dallaeide impostore
.Nidprucciano repraesentatur et a vulgato interprete primo, sex epistolas postducentos ab Ignatiimarredditur,Auastasio presbytero, et Adoni Viennensi tyrio annos in lucem proferente, etsecundo, illam
visa. Unde liquet Epistolam ad Polycarpum in se- ad Polycarpum post ducentos etiam alios partucnrda et qnarta editione apparuisseinterpolatam, riente, figmentum, imo portentum esse judico.
in tertia ab omni assuraento liberam,, ac
Atque
et hodierno statu
proinde
r._
_
...n ha?c de ortu,71progressu
-c
ex prira^va in tertiam sine ulla interpolatione u hujus controversine,introductionismore,atque perfuisse derivatam.
spicuitatis gratia dixisse sufficiat: quas loco trium
Hinc etiam patere potest, quid sentiendum sit de priorum capitum libri Dallacani, et prioris etiam
Vulgato interprete Latino, apud quem posterior quarti partis ponenda censui, ut ad ea aliud quidpars Epistolao ad Polycarpum non apparet. Arma- piam reponere necesse non sit.

Pathol. Gr. V.

75

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

76

VINDIGIARUM PARS PRIMA


Qua argumenta pro S. Ignatii epistolis e velerum testimoniis afferuntur, et a Dallaei exceptionibus vindicantur.
A miterquecolligemus.ldoneosautem testes putamus
CAPUT PRIMUM.
Argumenta pro S. Ignatii epistolis sunt vel externa scriplores ecclesiasticos vcteres,qui antequam ha?c
vel interna. Externa a testimonih,intema ab ipsis in Ecclesia orta, aut poslquam aliquibus orin visa
epistolis.
est, controversia, sententiam suam, ut se obtulit
Ut probemus,aut persuasum habeamus.epistolas occasio,sine ulladubitationc authaesitatione prolulerunt. Hos ego testes incorruptos adducam atque
basce, de quibus dicimus, quae nunc in omnium
integros : ex horum scriptisindubitatis, aut ab immanibus sunt, et Ignatii prco se nomen ferunt, reportuna dubitatione vindicatis, testimonia prefevera ab illo Antiochenae Ecclesiac antistite apostolorum discipulo et sanctissimo martyre, circa ini- ram ;idqueea modestiapraestabimus, ut nulliusvelerum famae detrahatur, nullius nomini injuria fiat,
tiuin sccundi saeculi fuisse conscriptas, non aliud
sua cuique aucloritas, qualis et quanta in Ecclesia
quidquam a nolns, qui hac aatate vivimus, aut reDei hactenus fuit illibata eonservetur ; ea fide, ut
quiri aut exspectari potest, quam ut ex idoneis
neminem obtorto collo ad judiciumferendura tratnstimoniis corum, quibus in rebus hujusmodi par
hamus, omniaplane etnude repraesentemus, prout
est credere, id fldeliter firmiterque colligamus ; et
in eoruin scriptis reperiuntur. Cum igitur Ignatii
epistolas ipsas tanto auctore dignas, et temporis
rerumque eircumstantiis apprimecongruas osten- g epistolaedecimo quintosaeculojamjamexeunteeru
i
j
i- -.-i
- _- t
.
.
+ . A| :. -.. __:
:
i
.

damus. Ad auctoritatem enim Ignatianorum, aut tw et impressa; primum conspicerentur, et varia


aliorum quorurr.cunque veterum scriptorum asse- hominura judicia postmodum experlaB sint. ; ita veterum testimonia adducam atque disponam,ut omrendam confirmandamque duo tantum argumentorum genera aflerri possunt, externa, scilicet, vel ni, ab ipsa quo scripta? sunt tempore, saeculo, usinterna ; quorum priora ex testimoniis, posteriora que ad cam aotatem qua impressie prodierunt, a
escriptisipsispetuntur.Quamobremdissertationem viris maximis agnitas et approbatas ostendam.
nostram in duas partes dispescendam duxiraus ;
CAPUT II.
quarumquidemprirratestiraoniaproferet.eademque
ab adversarii objectionibus vindicabit ; et quae ab
Testimonia pro S. Ignatii epistolis. Quse ita dispoipso testimoniaafferrivideantur.quaeque subspecie
nuntur ut nullum s;eculum suis testimoniis careat,
a secundo,quo primum natsR, ad decimurn quinargumenti negantis disputantur.refutabit: secunda
tum, quo impressx sunt epistolx.
epistolas ipsas considerabit.easque ostendet et a3vo
Ignatiano rerumque circumstantiis apprime conIntra paucos post initum secundi saeculi annos
gruas, el ex ipsa materia atque scriptione martyre natas esse has epistolas assero : duos igitur ejuset episcopo Antiochensi dignas ; argumentisque p dem aevi scriptores nobilissimos, S. Polycarpum et
omnibus, vel ex rebus, vel exverbis ab adversario S. Irenamm testes cito. S. Polycarpus S. Joaimis
ductis, respondebit, plenissimeque satisfacict. apostoli discipulus, ab eo Smyrna? episcopus ordiQuod si tam multa Veterum teslimonia, tamque natus, totius Asiffi princeps, S. Ignatio nostro perapposita pro his epistolis afferre poterimus, quam familiaris fuit ; cujus marlyr ipse in epistolis mequae in aliis hujusmodi scriptis stabiliendis,et ex- minit, cui earum etiam unam privatim misit.Hunc
traomnem controversiara ponendis acceplari ab autem harum epistolarum mentionem fecisse diomnibus solent ; ac simul etiam epistolas ipsas taserte tradit Eusebius Hist. Eccl. 1. m, c. 37 : Ka't 6
lesesse ostenderimus, uteoipso virodign videan- IloX-xapito; 8'e tojtiov auTtov jjie _vt)Tji sv ttj t&Epotur, cui a veteribus triliuuntur, nihilque in iis om[iET) auTo. itp6; _iXmitr(Bto-j? ETf.aroX^. Hoc est, innino coutineri,quodauctorem S. Ignatio vel minus terprete Valesio: Sed et Polycarpus in sua ad Pliiantiquum velminus pium.autprudentem postulet, lippensesepistolaearumdemmeminitepislolarum.
si lirac ita tiactaverimus, ut summas testium auc- Ita Eusebius, cum jam septem S. Ignatii epistolas
toritati rei ipsius dignitas suffragetur, nihil indis- enumerasset, et descripsisset. Meminit quidem S.
putnndi genere ulterius requiri posse confidimus.
Ignalii saepius in Epislola sua ad Philippenses S.
Neque aliqua ratio assignari poterit, quare ullum Polycarpus ; noslrro autem assertioni haec prajcipue
antiqui scriploris opus pro legitimo habehtur, si J) verba testimonium pra_bent, quae ipse Eusebius ex
hwc a nobis rite probata repudientur,
ejus epistolatunc teraporiscura omnibus essetnoUt primi generis argumento epistolas de quibus
tissima, et in Asiae conventu legeretur, descripit.
agitur ab Ignatio martyre conscriptas fuisse de- Ti; crtioToX_c 'IfvaTtou, toc; TCE|_tf.E(aa<; -fjfjttv 6tc'
monsrretur, ex idoneis testimoniis eorum. quibus outou xa: aXXac; _o_<; efyojjiEv Ttap' -r||juv, EitE|juj/a;.isv
in rebus bujusmodi parestcredere, id fideliter fir6[itv, xa8tb<; tvET:(Xoro.E, a*tivEc &T.OTETay[__va'. eV:

--

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN^. PARS I.

78
Tji kijioXTJ tajTf,. Quoe in veteri ejusdem epistoloo A quos se legisse testatur S. Hieronymus, antequam
rersione itaetiamnum Latine legimus : Epistolas suosineumdem evangelistam scriberet. Sub hujus
sane Ignatii,quoe transmissoe sunt vobis (pro nobis) Theophilinomineetiamnum exstantin S.Mattha;um
ab eo, et alias quanlascunqueapud nos habuimus, Commentarii.sed Latine tantum, in quibus ad iila
transmisimusvobis.secundum quodmandastisjquaj verba :-Cum esset desponsata materejus Maria Josnnt subjeeta; huic Epistolae. Alter hujus sx>culi seph.Matth. i,18.h;rc legimus: Quare non ex simtestis,S.lrena;us Polycarpi discipulus.et apostolico- plici virgine.sed ex desponsata concipitur Christus?
rumteiuporum vir;quem harumepistolarum memi- Primo, ut per generalionem Joseph origo Mariaa
nisse non semel testatur Eusebius. Ut Eccl. Hisl. 1. monstraretur ; secundo, ne lapidarelur a Judoois ut
v,C. 8 : "Eti xat 'lourtlvou tou (tipTupo; xai 'lYva-tou adultera. Tertio, ut in jEgypturo haberet solatium
(IvtJutjv -eTcetr^Tat, (jtapTuptai; auOt; xat aira tiov tou- viri.Quarto.ut partus ejus falleret diabolum,putantoi; y?5"="'"'uV xev_pT)u.ivo;. " Prsterea Justini mar- tem Jesum de uxorata, non de virgine natum. Si
tyris etlgnatii mentionem facit, ex eorum scriptis hoec Theophilisint.sine dubioquartamrationemex
te>timonia proferens. Quot quidem ex S. Ignatio epistola S. Ignatii hausit.Nam cum S. Hieronymus,
testimonia protulerit S. Ireneeus, scire nunc non qui se Theophili commentarios legisse professus
licet.quod multa illius operajam perierint. Unum p est, quatuorhas rationes expre?sisset, quartam in
expresse notavit Eusebius Hist. Eccl. 1. m, c. 36 :
huncmodumpiotulit :MartyrIgnatius etiamquar0"^ 8'e auxou to (laprupiov 6 EiprjvaTo;, xai tiov
tam addidit causam.cur adesponsata conceptus sit,
atjro).iov auTOu (JtvTjfiovtuet XeYiov outuj;- 'U; eTirs
ut partus,inquiens,ejuscelaretur diabolo.dum eum
r.; T'"jv i^i-.iywi 8ti tt,v icpo; 8eov (tapTuptav xaputatnonde virgine.sed deuxore generatum.Quis
Tzxp'.9i':; -npo; Oipta, 6rr Tt<5; eiu.t 0eou, xa! 8t'
enim non videt, si hasc Hieronymus ex Theophilo
oSovtojv Ot,v!<>jv iXr]9o(jiat,"va xa()apo; apTo; Eupeguj.
transcripsit, eum pro more suo indicare voluisse S.
Hoc est, interprete Ruffino : Scit autem et Ire- Theophilum hanc ab Ignatio decessore suo habuisse.
na?us martyrium ejus, et mentionem facit scriptoIgnatius enim ipse non hanc quartam causara addirnm^roepistolarumjejusperhspc verba:Sicutdixit,
dit,neque ullam causam protulit, cur a desponsata
inquit,quidam ex nostris pro martyrio Christi dam- conceptns fuerit Christus : sed tantum dixit virginatus ad bestias : Fruraentum , ego sum Dei ; bes- nitatem Marioe diabolum latuissejhanc autemsentiarum dentibus molor et subigor, ut panis mundus
tentiam Ignatii tanquam causam addidit TheophiefficiarChristo. Hnec autem verba abEusebio
lus.atque adeo causam hanc attribuit Iguatio HieGrace excerpta, postquara Groeca S. Ireuoei exem- ronymus.quod eumilliussententioe auctorem agnoplaria perierunt, in veteri Latina versione adhuc t sceret.Ccrte hoec Hieronymusex suopenu nonsumreperiuntur, 1. m, c. 28: Quemadmodumquidam ' psit,sed a veteri commenlatore hausit ; uno, scilide uostris dixit, propter martyrium in Deum adju- cet,ex illis.quos ipse in Praefalione nominat,quem
dicalus ad beslias, quoniam frumenlura sum alium quam Theophilum fuisse non puto. Nam S.
Christi, et per dentes bestiarum molor ut raundus Basilius.oralione in Natali Christi habita,eumdem
panis inveniar. Eademque in S. Ignatii Epistola sine dubio auctorem respiciens,ait : E"pT,Tat 8= tujv
ad Romanos exstant : STti5; etfit tou 6sou xai 8t' niXaiuiv t'.vi xat eTepo; Xoyo;, 6'ti ifiep tou XafleTv
iSovTtav (jTjptbiv d)./0oijtat, "tva xaQapo; apTo; 6eou
t6v apy^ovTa tou aliovo; toutou ttjv irapOevfav ttJ;
jpjfltu.
Map(a; fj tou 'Icoaf^tp titivo-Sfiq |jtvr,aTE'!a. Cum enim
Lucalentissimishiscetestimoniis tresconjecturas tres causas attulissef,quartam sic adjungit : Alia
subjnngendas putavi.exeodemsa-culo petitas:quoe autem ratio a veterum quodam prolata est, quod
si eraditis placeant.bene est ; mihi certe placent.ut ut principem hujus sseculi lateret virginitas Maconjecturae, scilicet, neque alio nomine propono. rio3, desponsatio Josephi est excogitata. Non igiSmyrnensis Ecclesias epistola, licet in martyrio tur Theoderus fuit, non Apollinarius, non DidyS.Polycarpicelebrandopotissimumversetur.tamen mus ; hi enim omnes S. Basilio synchroni fuere,
etGermanici exitura breviler describit, qui, velut sed vel Hippolytus, vel Origenes, vel Theophilus,
alter Ignatius, e7t'.cT,Ju.o;; eOrjptojjaxTjtie, gloriosepu- D quod potius reor. Utcunque sit, scriptor ille qui a
gnatit ad bestias. Cura enim proconsuleum abani- S. Basilio antiquus dicebatur, haud injuria a nomi proposito retrahere conaretur,eauTuj 57rTKiTaTo bis socundo sajculo vindicatur.
t6 0T,p'ov TrpoaStaaijjtevo;, inquiunt. feram ad se
Porro Peregrinus, sive Proteus, ex ethnico Chriattraxit, vi adigens. Quibus verbis existimo Eccl- stianus,exChristiano Cynicus.igni se tradidit valde
siara Smyrnensein ad epistolam S. Ignatii oranino senex;de quoEusebius inChronico adquintumMarrespexisse, etinsimili proposito eodem vocabulo ci,"Apud Pisas Peregrinus philosophus rogo, quem
nti Toluisse. Ita enim ille adRomanos.de feris
ex ligniscomposuerat, incenso seipsum superinjequibusobjiciendus fuit: Kav auTa8'e axovTa (jtf, BeXii cit.Cum enimvilissimushomuncio insana quadam
v<Jj rp'ja6taao(j.ai, quod !>i furle ipsze recusabunt,
gloriie cupiditate flagraret, ita se gessit, ut eam
(<]o eas vi adignm. S. Theophilus, sextus Antioquam posset.maximam sibi conciliaret.Excogitavit
chensis Ecclesia; episcopus, post S. Ignatium
autemid quod nulliunquain philosopho inmcntem
quartus, sciipsil in S. Malthttum Commentarios,
venit : epistolas jamjam morilurus ad insignes

79

S. IGNATIUS. PUOLEGOMENA.

80

maxime civitates, et viros quosdam velutlegatos A tritus, locupletissimus nobis testis est.Is enim unmisit jutigitur igne HerculemautEmpedoclem.ita decimo Severi anno,tertiosa3Culo jam ineunte, Caejiistolis.et legalis S.Ignatium nostrumdeindustria techeseon opusaggressus, adhucjuvenis Homilias in
imitatum esse nebulonem sentio,ethujusconjectu- S.Lucam scripsit quas inlerpretatus est S. Hieronyras rationem miuime incertam reddo. Chrislianam
mus.Homiliaaulem sexta hasc legimus : Eleganler
religionem sub Adriano professus erat Peregrinus,
in cujusdam marlyris epislola scriplum reperi ;
et non mediocrem inter Christianos auctoritatem
Ignatium dico, episcopum Antioehiae post Petium
sibi comparaverat,unde in vincula conjeclus factus
secundum, qui in persecutioneRoma; pugnavit ad
est confessor nobilis, et ad eum sublevandum
bestias: Principem saeculi hujus latiit virginitas
quaniplurimi,etiam o\ ev xeXe-., presbyleri, episcopi- Mariae. Ita nunc legimus in Epistola ad Ephegue.undique convolabant. Martyrium igitur subire
sios, eXaflev xov ipyovxa xou attovo; xouxou f, TcapOemaxime velle videbatur, et proconsul Syrioe, cum v!a Maptac. Velus Interpres : Latuit principem saeinlelligeret &'xt Sejjatx' 8v aTcoOavew <1>; So^av etu
culi hujus virginitas Mariae. Idem Origenes natu
xoux<p ETctXtTcot, quod mori cuperet, ut inde famatn
grandior Commentarios in Canticum scripsit,in quoposteris relinqueret,eum poenm subduxit et carcere
rum Prologo hoec legimus : Denique meminimus
libcravit. Et quidem postea gloriosus hic confessor
aliquem sanclorum dixisse, Ignatium nomine, de
ex Ecclesia ejectus est ; sed dum illa sub Syriao " Christo : Meusaulem auior crucifixus est, nec
proconsule passus est, non potuit eum latere S.
reprehendi euin pro hoc dignum judico. Hojc
Ignatii fama,cujus reliquiae tanta cum veneratione
autem verba in Epistola ad Romanos adhuc repeAntiochise conservatae sunt ; et cum tot ex Asia ad
riunlur, '0 e;jto; ep<o; etjxajpcoxai. Velus Interpres :
eum in cnrcere detontum confluerent, sine dubio
Meum desiderium crucifixum est.
Ignalii omnia scepissime comiuemorabantur. PlaQuarti saeculi.sane florenlissimi.ut mullo plures
cuit itaque ineptissimo viro.ab Ecclesiaejecto,et a ecclesiasticos scriptores.ita et Ignatianorum testes
philosophisrecepto.mori quidemlanquamphiloso- habemus.Eorum primus mihi quidem videtur ille,
phum, famam autem eodem modo acquirere, quo
quisquis est, qui Dionysius Areopagita vulgo noacquisivisselgnatium putavit ; epistolas ante morminatur; non longe enim ab initio hujus aevi eum
tem adcivitates nobilissimas exarando,et talesomscripsisse sentio. Ille autem libro De divinis nominino viros instituendo, qualcs illumsaepius poslu- nibus, de amore disputans, ct Origenem sequens,
lasse noverat.Hoc vero a Luciano disertissimis ver- ita loquitur : Ratxot eoofs xtert xtov xafl' JifJta; iepobis descriptum est in Peregrino suo : Fac 8s TcaXivojv xa: Qstoxepov stvai xo xou epcoxo; ovotia xou
aa'.; cryeoov xat; evSo^ot; TCfjXejtv eTctaxoXa; otot7r[jt- xf,; avaTcfj;- vpatpet ^s xat 6 Osto; 'lvvaxto;- '0 e\u6;
tf/at auxov, StaOrjxa; xtvi;, xai Tcapatvecrei;, xat vo- ^1 sp<o; Eerxaupiuxai. Visum est aliquibus nostrae
(Jtou;, xal xtva; stci xouxtov Tcpscrbsuxa;
Ssuxtov exalaetatis sacris scriptoribus amoris quam charitatis
ptov eyeipoxivTjCie, vEXpavveXoo; **' vepxepoopojjtou;
nomen divinius esse.Scribit autemet divinus IgnaTcpoerayopsuija;. Aiunt autem eum ad omnes fere
tius : Amor meus crucifixus est. Hujus aulem
praclaras civitates epistolas misisse, monitaquse- viri longe doclissimi, si initio hujus sa^culi revera
dam.exhortaliones, atque leges : et ex sociis suis
scripserit,ut arbitramur,luculenlissimum testimode his legatos ordinavit, a mortuis nuntios, et ab
nium est ; quisquis aulem fueril, sive hujus, sive
inferis cursores appellans.
sequentis aevi scriptor, varia de hoc ipso loco boHabemus hic epistolas a jamjam morituro ad in- miuum judicia Ignatianorum auctoritatem, ut
signiores civitates missas, cum exhortationibus : deinceps ostendemus, plurimum confinnabunt.
quod fecit S. Ignatius.nequeante PeregrinumpraeSecundus hujus oovi testis est Eusebius Cassater eum, opinor, quisquam : habemus viros ex so- riensis episcopus, qui multos Origenis discipulos
ciis suis institutos tanquamlegatos:scilicet,eyetpo- vidit. Is autem cum singulos nominatim recensere
xoVr.cre TcpsjSeuxa;, plane ut apud Ignatium no- non posset,qui primis apostolicaesuccessionistemstrum epistola ad Sniyrnaeos, yetpoxovf,crat Oeotcpe- poribus antislites, aut evangelistao fuerant, eorum
<joeux/,v, et ad Magnesianos, y_Etpoxovf,aat Staxovov D duntaxat nomina recensere statuit.quorum monuel; x6 Tc.ecroeucrat exet 0sou TcpeuSetav habemus eos
mentis apostolicao doctrina3 traditio ad sua usque
legatos a Peregrino appellatos vepxspoSptijioo;, ut tempora ferebalur. Hist. cccles., 1. m, c. 37, 38 :
apud Ignatium, ystpoxovfjcjai xtva, 6; Suv/jcrexat Oeo- '12cTTCEp ouv <ic;jieXst xou 'Iyvatlou sv a7; xaxsX;au:sv
So-iao; xaX-TaO*1. Si huic conjecturae locus sit, has eTcterxoXat;, xal xoij KXi^jxevTo; ev xtj avtunoXoY^tjtevTi
epistolas quasdefendimus probenovit Perogrinus,
Tcxpa Tcamv. Quod factum est in epistolis Ignatii
qui ante inartyrium Ignatii natus, post medium
quas recensuimus,et Clementis illa ab omibus resosculi sccundi Uammis se dedit.
cepta. Eusebius igitur, unam Clementis, plures
Terlii quidem saeculi scriptores ecclesiasticos,
Ignatiiepistolas proponebat, ut anliquissima, apoprjcserlim Gracos, quibus maxime tum notus fuit slolicse successionis scripta, et apostolorum doS. Ignatius, habemus sane superstites perpaucissi- ctrinaetradilionem continentia.IIlae aulem epistolae,
mos; quorum praecipuus Origenes,eodem quoscri- quas tantopere laudavit Eusebius, ipsissimao sunt
psit Ignatius sevonatus, et rebus theologicis innuquas nos habemus, et defendimus. Tradit enim

Sl

J. PEARSONII VINDICIiE IONATIANjE. PARS I.

S2

Bist eccles., 1. ui, c. 36, Ignatium per Asiam sub A adhuc Arimini synodus h.Trerot, hoc est, circaanaccuratissima satellitum custodia ductum.singulanum Ghristi 360 scripta, hoc nobis illustre teslirum civitatum quas ingressus est ecclesias sermomonium praebet. Dc synodis, p. 922; Iyvi-c.o; ouv,
nibus et cohortalionibus confirmasse, atque inpri6 fjiEti toj; anoa-oXou; v 'Avtto^Efqi xaTarraOeti;
mis monuisse, ut ab haeresibus caverent tum priEntaxo-iro;, xat fiaptuj tou Xptaio-j yevijjjievo;, fpimum exortis et invalescentibus; hortatumque esse,
tpiuv irept Tou Kuptou rfprjxtv ET; 'aTpo; lart aasut apostolorum traditioni tenaciter adhrererent,
xix<5< xat irvtup.9Ttxd<, vevt,to;; xal aYSVT,To; ,
quam cautelaB gratia.etiam scriptis mandare neh avOpu)Kt|) 8e6;, bi QavaTUJ <otj aXr(0ivfj, xal
cessarium duxit. Quare cum SmyrnaB esset.inquit,
x Map!a; xat ix esou. Ignatius igitur qui, post
quatuor epistolas scripsit, ad Ephesios, Magnesiaapostolos, Anliochiae episcopus conslitulus est, et
nos, Trallianos. Romanos ; a Troade tres, ad Phimartyr Christi fuit.scribens de Domino dixit >Unus
ladelphenses, ad Smyrnteos, etprivatim ad Polymedxus est, carnalis et spiritualis, factus et non
carpum. Haec omnia diligentissime exipsis epistofactus.in homine Deus.in morte vitavera.et ex Malis, utopinor,observavit Eusebius ; epistolam enim
ria etexDeo. Haac enimverbaex Epistola adEpliead Ephesios Sinyrnae scriptam fuisse ipsa testatur:
sios sunt transcripta, quam scripsisse non larva Unanimis vobiscum ego, et quem misistis in Dei tj tuni aliquem Ignatium, sed veruin illum, apostolo
honorem in Smyrnam, unde et scriho vobis. Ad
rum successorem.et martyrem teslaturS. AthanaMagnesios: iSalutant vos Ephesii a Smyrna,unde et
sius. Idein paulo post : '0 fiaxapto; 'iYvaTto; ipOioc Efpaijje, yev^tov auTov Xlyiav Sti tt(v aapxa, 6
scribo vobis iAd TralIianos:Saluto vos aSmyrna.
AdRomanos :Scribo autemvobis haec a Smyrna.
vap Xptaro; ai: ey^veto- avsvT(TOv Se, &Tt (Jtf, tujV
Tres reliquas epistolas Troade scriptas fuisse, ex
TrotTl]j.aTUjv xa; yzvr^-ibv Iitiv, aXXi lrto; tx HaTpoc.
ipsis pariter patet. Ad Philadelphenses: Salutat
<< Recte scripsit beatus Ignatius,factnm eum dicens
voscharitasmultorum.qui inTroade unde etscribo
ob carnem ; Chri-tus enim caro factus est ; non facTobisperBurrum.Ad Smyrnaeos: Salutat vos chatum autem.quod non sit ex creaturis, et iis quae
ritas fratrum.qui in Troade.unde etscribovobisper
facta sunt, sed Filius e Patre.
Burrum.Ad Polycarpum : QuiaigituromnibusecHuic etiam saoculo S. Joannes Chrysoslomus
clesiis non potui scribere.propter repente navigare
ascribendus est : presbyter enim ordinatus Anliome a Troade in Neapolim, ut voluntas pracipit,
chiae anno 386, Constantinopoli episcopus consescribesaliisecclesiis.ObservatEusebius,Ignatium
cratus est anno398. Dum autem Antiochiae esset,
inepistola ad Ephesios Onesirai ipsorum pastoris
praoclaram in S. Ignatii martyrium orationem
meminisse, in epistola ad Magnesios Damam epishabuit, in qua verba ejus,quao sunt in Epistolaad
copum nominasse, in epistola ad Trallianos PoRomanos adducit. Tom. V, orat. 70, pag. 504 :
lybii antistitis mentionem fecisse ;quos omnes ea"Axo-jaa; vip 6t< outo; outov ttji; Tt|jujp!a; 6 Tp<5Tto? (Jtevet, 'Eyoj tu>v O^pttov sxeivujv 6va!(iT(v, eXeve"
raradem Ecclesiarum episcopos nostrao epistolae
agnoscunt.Dicit eum Polycarpo Antiochenae Eccletoioutoi yap ot epujvre;' OTizp Sv itarycoatv ukei tujv
tisgregem commendasse.rogassequeut omni cura
lp<u(j.vojv fjr.E.6' fjSovfj? SiyovTat. Cum enim audietdiligcntia illum fovere vellet.quod in epistola ad
visset, quod hic eum supplicii modus maneret,
eum data pluribus narratur. Pergit ulterius, et el;
Utinam ego illis bestiisfruar, inquiebat. Tales
eitloi;;; t<ov e*pT((jtvo>v, ex epistola ad Romanos
enim sunt qui amant ; quidquid pro iis quos amant
bene longam pT(atv excerpit, ut ipse ' loquitur,
patiantur, cum voluptate ferunt. Idem rursus in
xaTi X);iv 'Airo 2up!a; |J.e)r_pt 'Pu|XTj; OTjptoijtaoratione ipsi antiquitusattributa. Quciunus Veterh
fi>, etc., quae versioni nostrae LatinaB prorsus conet iVori Testamenti legislator sit, haec habet, tom. VI,
veniout,adeo ut haec accuratior sit Eusebianorum
pag. 645 : Ati tout<5 ti; tujv ipy_a!u)v, 'Ivvario; Se
translatio, quam vel Hieronymiana vel Rufflniana.
ovojj-a auT<ij, outo; Wpujo-jvTi xat jjiapTupiuj otaitpiila;, irtOTE/\Xujv tivi UpeT sXEyE, Mt(osv Sveu fvo>Aliam etiam ex Epistola ad Smyrnaeos sententiam
transcripsit. quae in nostris codicibus totidem verjjtT,; aou y'-v^9uj" (Jti,o au aveu fjutir^ Sio"j ti npaT>
bis exstat. Denique ad confirmandam superiorem 0 Te. Propterea quidam ex antiquis, nomine Igna
i<: his narrationem,Polycarpi et Irenosi testimonia
tius, sacerdotio et martyrio clarus, in epistola ad
profeit, de quibus ante diximus, et postea dicensacerdotem quemdam dixit: Nihil sine sententia
dum erit, Haec sunt ab Eusebio adeo diligenter lutua fiat ; neque tu sine sententia Dei quidquam facnlenteque exposita, utDallaeusipse dixerit :Fatecias. Quaa totidera verbis in epistola ad Pulycarinur Eusebium illas epistolasagnoscere.et pro vere
pura etiamnum cxstant.
Eidem a?vo tribuenda sunt testimonia S. HieroIgnaliauis habere : neque dissimulamus eas.de quinymi, qui anno 14 imperatoris Theodosii, circa anbus ille verbafacit,has ipsas fuisse videri,quae his
hodienoaiinibuscircumferuntur,qualeseasreverennum Domini 393, Catalogum scriplorum ecrlesiasJissiinusL'sseriusLatitie;eruditissimusVossiusGra3ticorum se composuisse testatur, in quo Catalogo
ce,exlibrisille Anglicanis,hic Mediceis ediderunt.
hoechaljet : Ignatius,Antiochena3 Ecclesiae tertius,
Eusebio succedit Atbanasins, vere magnus, qui
poslPetrumapostolumepiscopus,commovcnteperin epistola de synodis Arimini et Seleuciaa dum
secutionemTrajano damnatus ab bestias, Romam

83

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

X4

vinctus mittitur.Cumque navigans Smyrnam venis- A vina incarnatione sentenliam, utcognoscasde susset ubi Polycarpus audilor Joannis episcopus erat, cepta nalura quid senserit. Audivisli enim prorsus
scripsit unam epistolam ad Ephesios,allerara ad M-i - Ignatium illum, qui de Petri dextera pontiticatus
gnesianos,tertiani adTrallenses,quartam adRoma- gratiam suscepit, et postadroinistratamEcclesiam
nos ; et inde egrediens scripsit ad Philippeos, et ad Antiochenam martyrii coronam adeptus est. Cum
Smyrna;os,et proprie ad Polycarpum, commendans tam honorificam auctoris mentionem fecisset, ex
illi Antiochensem Ecclesiam,>et reliqua Eusebiana epistolis ejus teslimonia subjicit : Tou i-^.ou Tvvafere omnia, tacito Eusebii nomine,transcripsit,ad- x!ou eTtiaxoTcoo 'AvTto)_=!ac xai LiapTupoc ex ttjc
eoque sua fecit. Imo libello Adversus Belvidium, itpot; Sjjtupvalout; (ita legendum, non 'Ptojxatou;)
quem ante Catalogum scripsit, circa annum,utopi- 'E-taxoXfic.tt S. Ignatii,episcopi Antiocheni et marnor 383, ab fontera veritatis provocans, Ignalinm tyris ex Epi^tola ad Smyrna;os. Ils-Xr,potpopr,u.stanquam veterum scriptorum principem nominat. vouc dXr,0toc etc xov Kuptov ^jJttov, ovxa ex Y'"
Nunquid non possum tibi totam velerum scripto- vouc AaSiS xaxa aipxa, Viou Qeou xaxa 0edrr,xa
rum seriem commovere,Ignatium,Polycarpum,Ire- xai Suvajjuv, Yevevvr,jjievov iXr.Otbc ex IlapOivou, {JeSanseum,Justinum martyrem.multosque aliosaposlo- tcxlsjjlsvov uito Ttoctvvou "va TcXr,pioOfi ttatja Stxatolicos et eloquentes viros, qui adversus Hebionem, et d o-jvr, utc' aiixou, dXr,0toc utco HovxEoo IltXaxou xai
Theodolum Byzanlium, et Valenlinum hajc eadem 'HctbSou xexpap7_ou xaOT,XtO|jtsvov ordp T,ijitov aapxi.
sentientes plena sapientiaa volumina conscripse- Plane cumulateque persnasosde Domino nostro,
qui est ex genere David sccundum carnem,et Filius
runt? Idem in S.Matthaeum :Ignatius eliamquarDei secundum divinitatem etpotentiam,qui vere natamaddiditcausam cur adespousata conceptus sit,
utpartus,inquiens,ejuscelareturdiabolo.Et quid tus est ex Virgine, baplizatus a Joanneut omnis ab
de scriptislgnatii nostri seuserit,etiam cumerravit, ipsojusliliaimplereturjveresubPontio PilatoetHeoslcndil, Adv.Pclagianos l.iu : Ignalius.viraposto- rode tetrarcha pro nobis in carue crucifixus. Toi
licus et martyr,scribit audacter : Elegit Dominus auxou ex ttjc auxf]t; 'EittoxoXf c- Ejusdem ex cadem
apostolos, qui super omnes homines peccatores Epistola: Tt yap totpeXeT, e'titep jjte eixatvei x;c, xov Se
erant. Verba eniro non sunt Ignatii,sed Barnabae, Kiiptiv jiou pXaatf r, ijteT, tjif, ojjtoXoYtov auxov aapxotpopov 6 Se xoiixo tjtfj Xe'Ytov xeXeitoc auxov T,pvr,in cujus Epistola etiamnura exstant.
Quinti saiculi primus teslis est B. Theodoretus xat tb5 vxxpotyopov. Quid autem prodest, si quis
episcopusCyri,qui et tertio ct quarto generalicon- me laudel,Dominumautem meumblasphemet.non
cilio interfuit.Ille autem, cum testes ecclesiasticoa confitens eum carnem gestare V Quod qui non prodoctrinaB posteriores enumerasset^haec de vetustis- fitetur, plane ipsura negat, ut cadaver circumfesimis addidil.epist.ad raenachos Constanlinopolita- rentero. Toii auxou ex xf,c aixf,c 'ETtiaxoXfjtj. Ejusnos, p. 1027 : Ka! ot xouxtov itpeaGjxepot 'Iyvixtoc, dem ex eadem Epistola : Ei fxp xqj SoxeTv xauxa
xat HoXuxapiro;, xa! Kiprjvatoc, xai Toucrxivoc, xai iTtpa^OT) utco xou Kuptov fljjuov, xotYtb xtjj) SoxeTv
'IitTtdXuxoc, tov ol TtXeiouc oux dp)(tepetov TtpoXdtA- otiSetjtaf x! 8e xai etjtauxov txooxov Seotoxa xtfi
Ttouat jjlovov, aXXa xai xojv Liapxjptov Siaxoajjtouai ^o- Oavaxto, itpoc Ttijp, rcpoc (Jtdy^atpav, itpoc ^r,pioc ;
pov. Atque his antiquiores,Ignalius,et Polycarpus, dXX' 6 6'yyuc (Jtaxatoac, YYU 8sou- ulovov ^v xti
etlrenajus, etJustinus,et llippolytus,quorum pleri- ovotjaxt 'iTjaou Xptaxou, e'c xo aujntaOetv auttjj
quenonmodo interpoulificesprajlucent.sedmarty- Ttavxa uitOLi^vto, auxou |ie evSuvaptouvxoc xou xeXeiou
rumetiam chorum exornant. Idem Epist. ad Flo- dvOpojitou, 6'vxtvec aYvoouvxec dpvouvxat. Si enim
rentiuin Patricium, pag. 966 : Tauxa 3'e t,|jlTv ita- opiuione tantum haec a Dominonoslro gesta suut,
peooaav ou (jtovov o\ dnoaxoXoi xal Ttpotpfixat, aXXa ego quoque opinione vinctus sum. Cur autem et
xai oi xa xooxtov f,;(jtr|Veuxdxec, auYYpipjJLaTa, T^- meipsum morti tradidi, ad ignem, ad gladium, ad
vaxtoc, EuaTaOtoc, 'AOavdatoc, BaatXetoc, rpr,Y<5ptoc, bestias '? Verum qui vicinus gladio, vicinus Deo ;
TioavvTjC, xa! ol aXXo; Tfjc oixou[.ievr,c tptu7Tiipec.i<lla!C solura in nomineJesu Christi, ut passionum ejus
nobis tradiderenon apostolimodo etprophetaj, ve- socius fiam.omnia sustineo, ipso me corroberante,
rum etiam ii ,qui horum libros interpretati sunt,Igna- I) hoinine perfecto, quem aliqui ignorantes negant.
tius, Eustalhius, Alhanasius, Basilius, Gregorius Has tres pV.uetc, ab illo ante annos fere mille et
Joannes.et reliqua orbis luraina.Ignatii autem te- ducentos excerptas.in eadem Epistola ad Smyrnajos
etiamnum legimus. Pergit B. Thcodoretus : Tou
stimoniaadversus hairelicum producturus, Dial.
auxou ex xfjc itpoc 'Etieatou; 'EntaxoXf,;. Ejusdem
lmmutab. .sic de ipso prajfalur i 'ETuoetJto 8'e aot
xov itaveutpT/ ptov xfjc 'ExxXr,aac otSaaxaXov, xai xo ex Epislola ad Ephesios. '0 y? &s fjjjttov Tr,aouc
'exetvou Ttep! xfjc Qitac evavOptoTcrioeioc tppovr.pta,
Xpiaxo; exuotpoprjOr; utco Mapiac xax' oixovojjttav
tva YvtJ>s tivjt Ttpl xr,c Xr,tp0eiar,c eool-aje tpuaetoc' 6eou, ex aiteppiaxoc ptev iaSio, ex nvej|jtaxoc
axr^xoat; 81 Ttivxtoc TYvdxtov exeTvov, 6'c Sta xfjc xo5
8e aY''ou, 6'c eYevvrJOr,, xat ISaTtxtaOri, 'tva xo Ovr,xov f,[ji(bv xaOaptcrOfi. Deus noster Jesus Chris(ieYaXou Uexpou 8et;iac xf,c dpY_tepio:i"uvr,c xr,v X,iptv
eottfaxo, xai xr,v 'ExxXrjtriav 'AvTto_(eiov iO'jvac xov
tus in Mari&' utero geslatus est.secundura Dei disxou [jLxpxuptou axetijjtvov aveSr]aaxo. Ostendam autem
pensationem, ex semine quidem David.sed ex Spitibi celeberrimumEcclesia)doctorem,et illiusdedi- ritu sancto : qui natus est et baplizatus, ut mor

J. PEARSONII VFNDICLfi JGNATiAN,E. PARS I.

80

talitas nostra purgaretur. Tou aixou, l/. x/jc auxrjc A Pa ou* aicoSEXovxat, Sti x6 u.f] 6u:oXoyeTv xtjv
'^--'.olf^. Ejusdem ex eadem Epistola "Ext ol
3uy_apta-ctav aipxa
Etvat xou
Etuxfipoc
f,|itov
xi-' avopa xoivfi Ttivxec ev xfi X*PtT' M ovou.axoc
'Irjaou Xptcrxou, xf,v UTtlp xtov a;j.apxi(uv fjjAtov
cn>vE;Y_CfOE ev jjuqt TitcrcEi, xat ev! 'Itjjou XptcrxiJ, xaxi
TtaOoucrav,
f]v
y_pr,o-xc)xr,xt 6 Haxf,p
f[y=tpEv.
323X2 ex ysvouc Aa6"t8, xtj> l"no xou avflpioTtou, xai
Eucharistias et oblationes non admittunt, quod
11<5* xoj 8eou. Siquidem singuli omnes universe in
non conliteantur eucharistiam carnem esse Salvatoris nostri Jesu Christi, qua; pro peccalis nospratia nominatim convenitis in una fide et in uno
jV-u Christo, secundum carnem ex genere David,
tris passa est, quam Pater benignitate sua susciFilio hominis, et Filio Dei. Tou atixou ex xfjc auxf,?
tavit.
'ETrtaxoXfic. Ejusdem ex eadem Epistola. Eic
Secundus hujus saoculi testis est Gelasius, qui
lixpoc erti erapxtxoc xai xcvEu^axtxoc, yevvtjxoc ^?
circa annum 492, pontifex Romanus creatus, circa
xvewtJxou , ev avOptoTttp 8e6c, ev Qavaxtp tof) aXr,0tvfi,
496 defunctus est. Is enim in fine libri De duabus
xii '-./. Mapiac xai ex *3eou, Tcptoxov -iftr-.o : , xai xoxe
naturis in Chrislo jam tandem a pontificiis agniti
irafjrjc, 'lr.aouc Xptcrcoc o Kipioc f|U.iov. UllUS est
et recepti, catholicorum testimonia magistrorum
medicus carnalis et spiritalis, genitus ex ingenito,
subjiciens, a nostro pariter ac B. Theodoretus ori:i homine Deus, in morte vita vera, ct ex Maria p ditur. Ignatii episcopi et martyris Antiocheni ex
et ex Deo, primum patibilis, et tunc impatibilis,
Epistola ad Ephesios. Unus medicus est,carnalis
Jesus Christus Uominus noster . Et hae tres
et spiritualis, faclus etnon factns, in homine Deus,
sententiac in eadem ad Ephesios Epistola adhuc
in morte vita asterna, ex Mariaet ex Deo, primum
reperiuntur. Pergit porro B. Theodoretus : Tou
passibilis et impassibilis, Dominus noster Jesus
aixou ex xf,c itpoc TpaXXtavouc 'ETCtaxoXfjc. EjusChristus. Et post pauca : Singuli, inquit, viri
dem ex Epistola ad Trallianos. KtocpcoOT,xe ouv,
communiter omnes ex gratiaex nomiue convenite
6xav X1"?'? 'ItjJOu Xptcrtou uuuv XaXfi xtc, xou ex
in unam fidem, et in uno Jesu Christo, secundum
yEvou; Aaoio, xou Ix Mapiac, 6'c &Xrj()ioc iflwf^r,,
carnem ex genere David, Filio hominis, et Filio
'ifxyi xe xai ETCtev ciiXTjflioc, EOtioyOT) etc! Ilovxtou,
Dei.
UtXaxou, EoxaupuiOf) xat aTcsflaxe, ^Xetcovxcov xtov
Observandum autem est, duos hujus cevi testes
isfTEttov. xai ETcoupavttov, xac xaxayJJovuov. ObtuTheodoretum et Gelasium.tantummodo pro seipsis
rate aures vestras quando quispiam vos loquitur
loqui, sed totius quinti seeculi judicium nobis resine Jesu Christo, qui est ex genere David, qui
praesentare ; auctoritatem, scilicet, Ignatianorum
ex Maria, qui vere natus est, vere comedit et
tunc temporis inter omnes tum catholicos tum
bibit, qui sub Pontio Pilato passus est, crucifixus _ haereticos ratam et fixam fuisse. Nam utex Socrale
et Sozomeno. Theodoreto et Leontio aliisque conetmortuus, videntibus coalestibus, terrestribus et
stat ; lianretici qui ad finem aivi quarti antiquorum
inferis . Haec omnia uno loco ex tribus S. Ignatii
Patrum consensui acquiescere recusarunt, quinto
epis:olis B. Theodoretus adversus sui temporis
statim etsequentibus, eos Patres lanquam arbitros
haereticos excerpsit atque congessit. Idem alibi
rursus, Dialog. Inconfus. p. 86 : ToO iyfov eiciaadmiserunt, qui ante divisionem, sive exortum
cujuslibet hrereseos scripserant : unde tales cataxosvj 'Avxto^etac xat [xapxupoc ix xfjc Tcpoc
logi, quales apud Theodoretum et Gelasium repeIu.uvaiouc 'ETcia-toXfjc. S. Ignatii Antiocheni
riuntur, confecti sunt. De qua re postea erit nobis
episcopi et martyris ex Epistola ad Smyrnasos.
disserendum latius Inhis igitur Theodoreti dialo'Eyco yip xai |xexa xf,v avaaxacriv ev .crapxi auxov
gis orthodoxus sententiam promit catholicorum,
o'oz xa' xto-tEuto ovxa- xa!. 6'xe tcooc xoi>c Tcepl
ut Eranistes hasreticorum illsus avi. Cum autein
Ilixpov f.XQev, ecpT| auxoic" AaSexe, ij/rjXacprjCraxe jie,
orthodoxus ex Scripturis copiosius disputasset
xii I^exe 6'xt oux e'(ju 8at(jiovtov aatojjiaxov, xai eufluc
qiiifril Eranistes, quid antiqui Ecclesiae doctores
lixou f('{,2vxo, xa! eniaxEucrav. Ego enim post resursenserint, celebres, scilicet, et indubitati ; negat
rectionem, ipsum in carne scio etcredo esse : et
enim se recepturum avSpac aarjjiouc f, a|jtcpi6ciXouc,
quando ad eos qui cum Petro erant, venit, dixit
eis: Accipite, palpate me, et videte, quia non sum D obsruros aut ambiguos. Interrogat igitur orthodoxus, an Athanasium, Gregorium, Ambrosium.Fladxmonium inr.orporeum. Et statim ipsum tetivianum. Joannem Chrysostomum pro talibus hagerunt et crediderunt. Tou aiixou x xtjc aixf.c
beat ; admittit hos omnes et ipsorum testimonia
'E-txtiXf.c. Ejusdem ex eadem Epistola. Msxi oe
Eranistes ; tunc vero Ignatium.Irenaeum, Hippoly^
tf,* ivaTxacrtv xai auvecpaYe xat auvETCtev auxoic, oc
tum et Methodium, aliosque se producturura asseP'.:/.to; xs! Tcve'ju.axixto.c f,va>ji6voc xtj) Daxpt.
rit ; valde cupienti mihi ctinm hsec testimonia proPost resurrectionem autem una cuni eis et
pones, inquit haereticorum nomine Eranistes.Atque
comeJit et bibit, tanquam carnaliter et spirituaita demum prolixum satis catalogum antiquorum
li'er unitus Patri. Et rursus, Dial. irapatib., p.
Patrura texit orthodoxus ex parte catholicorura,
154: Tou iytou 'lYvaxtou ETctcrxoTcou 'Avxtoyefac xai
ettanquam tr.Xauykc Tcptiaioicov septem longiusculas
|iipxupoc, ex xf]c Tcpoc SfJiupvaiouc 'ETCtaxoXfjC.
sententias ex tribus Ignatii nostri epistolis excerS. Ignatii episcopi Antiocheni et pjartyris, ex
ptas reliquis prauponit. Adversus haoc testimonia
Epistola ad Smyrnaeos. Euyaptjx(ac xa' icpojcpo-

87

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

88

ne biscere quidem se potuisse fatetur Eranistes. A devorationem mei, et deprecabor ne forte (ut in
Unde liquet et orthodoxum et Eranistem, hoc
nonnullis fecerunt)timean t atti ngere corpus meum ;
est tum calholicos lum haereticos illius aevi, epiquinimo si cunctabunlur, ego vim faciam, ego me
stolas Ignatii, quas defendimus, pro veris et iningeram.Date,quaesoveniam;egonoviquidexpediat
dubitatis episcopi Antiocheni scriptis habuisse.
mihi : nunc incipio esse Christi discipulus. Facessat
Sexti saeculi primus testis S. Ephraernius, ex invidia vel humaniaffectus,vel nequiliae spiritualis,
comite orienlis patriarcua Theopolitanus, ut lo- ut Jesum Christum merear adipuci. Ignes, cruces,
quitur Photius, id est Antiochenus ; cui episcobestiae,dispersiones ossium.discerptionesque mempatui circa annum 529 admolus est. Hic enim in brorum, ac totius corporis pcenae, et omnia in me
libro De Sacris Antiochise legibus, (ut loquilur inunum supplicia diaboli arte quaesita compleantur,
terpres Photiauusj" de articuli Graeci usu adversus
dummodo Jesum Christum merearadipisci. ChriSeverianos disputans, primo S. Scripturae, dein stianus non mediocris sed perfectus, sacerdos non
SS. Patrum testimouiis utitur et inter eos, ut fleri vilis sed summus,martyr non segnissedpraecipuus,
solebat, S. Ignatium primum uominat : Kal o 8eodixit, Nunc incipio esse Christi discipulus.
cpopo; 8e 'Iyvotio; xai fiapTu;, Tfiupvaiot; tciotXTertius hujus saeculi testis est Jobius monachus,
Xujv, Ofjtoiuj; xexp7)xai Ttj> ap8pu). Etiam Ignatius, g qui adversus Severum scripsit. Is enim in opere
vir divinus etmartyr, epistolam ad Smyrnaeos scri- De incarnatione cujus excerpta nobis Photius trabens, similiter articulo utitur . Photius. Biblioth. didit, Bibliolh. num. 222, haec habuit : *T,oi fkp
num. 228. Loca queo ex ea Epistola excerpserat 6 Seocpocpoc; TfvaTto; xpta Xa^etv t6v apyDvTa tou
S. Ephraemius, omisit epitomator Photius ; erant aiiovo; toutou, ttjv TcapBevtav Mapia;, tt,v ouXXtjautem haec, ut arbitror : Aoaio TTjaoOv Xptarov i]/iv tou Kupiou, xai tt,v araupujaiv. Nam tria divitov 6e6v, glorifico Jesum Christum Deum ; et : nus Ignatius saeculi hujus principemlatuisse comIlavta OTCO(j.evu>,[auTOu fie evSuvatiouvTo; tou teAeiou memorat, virginitatem Mariae, conceptionem DoavGpwTcou fEvo(ivou. Omnia sustineo, ipso me mini, et crucifixionem . Quibus verbis ea quae in
fortificanle qui perfectus homo factus est . Licet Epistola ad Ephesios reperiuntur expressit.
enim articulus tou ad vevofjievou potius refeQuartus ejusdem saeculi testis ad finem jam
ratur, quam av8pu>Tcou, alium tamen in hac epi- vergentis est Leontius Byzantinus, I. De sectis,
stola locum, opinor, respicere non potuit. Sed act. 3 : \By6vovto 8e ev toT; xp6vot; toT; otco tt,;
et idem S. Ephraemius, in epistola ad Zenobium YevvTJcreu); tou Xptorou [Jtix.pt tt]; pWtXefa; Kuvquemdam scholasticura et Acephalum, probavit ortavTtvou 8i8aaxaXoi xai -naTepe; otSe- 'rYvaTio; 6
articulos naturis Christi adhibitos non inferre di- geocpopo;, ElpTjvaTo;, 'IouotTvo; cptXoaocpo; xai (Jtdpru;,
KXTJtiTj; /tai 'JtctcoXuto? ercfoxOTCot 'Pi6u:7;;, Atovuato;
visionem unitatis, ex te tu>v euaYYeXtxu>v <pu>vu>v,
y.3.1 ex tuiv ctTcoaToXtxiov, xa! Stj xai ex tujv jjiaxa- 6 'ApEOTcaYtTTjc, Me8o8to; irctaxOTCo; IlaTdpujv, rprt^6pfu>v itaTepujv f^titjjv, 'JYvaTtou tou SEocpopoo. Tou- pto; 6 8au(jtaToupYOi;, DeTpo; 6 'AXeijavSpefa; eTctaxoXtou, xai 'ASavaatou xai rpT^opEiojv xai BaatXelou. tco; xai (jiapTuc;. Caeterum temporibus illis, quaB
Tum ex evangelicis, tum ex apostolicis verbis, a Christi Nativitate usque ad imperium Conslanatque etiam ex beatis Patribus nostris, Ignalio tini nuraerantur, hidoctores et Patres exstilerunt :
Ignatius Theophorus,IrenaBUS,Justinus philosophus
Deifero, Julio, Athanasio, Gregoriis et Basilio .
et martyr.Cleraens et Hippolytus episcopiRomaui,
Photius ibidem.
Secundus hujus aevi testis est Gildas Badonicus DionysiusAreopagita,Methodiusepiscopus Patarenex Brilannia nostra, qui anno 564 epistolem scri- sis, Gregorius miraculorumeffector,Petrus Alexanpsit De excidio Britannise, in quahaec habet: Quis
drinus episcopus et martyr . Doctorem autem et
vestrum, ut S. martyr Ignatius, Antiochiae urbis Patrem Ignatium Theophorum nominatpropter doepiscopus, post admirabiles in Christo actus, ob
ctrinam apostolicam, quam ejus Epistolaa continetestimonium ejus, leouummohs RomsB confractus bant, quoe toties adversus haereticos laudabantur.
Tojtouc. airavTa; ai [t' outou; Yv6fi.evai atpeeret;
est ? Cujus verba, cum ad passionem duceretur.
audientes (si quando vultus vestri rubore suffusi D 8e'xovrai. Hos omnes (inquit) serutse deinceps hsereses
suut) nonsolumincomparationeejus vosnon puta- reciptunJ.ProponebantigiturlgnatiiepistolasCathobitis sacerdotes, sed ne mediocresquidem Christia- lici.tanquam doctoris et Patris scripta: recipiebant
nos esse. Aitenimin Epistola, quam ad Romanam haeretici omnes post ipsum exorti.Abomnibus igitur agnoscebantur epistolae, quasdefendimus,tum
Ecrlesiam misit : A Syria usque Romam ciuij bestiis
catholicis tum hsereticis. Hoc adeo disertum est
terra marique depugno, die et nocte connexus et
colligatus decem leopardis, militibus dico, ad cude sexti saeculi sententia teslimonium, ut neeesse
stodiam datis. qui ex beneflciis nostris soeviores
non sit Joannem Rhetorem laudare, qui sub Maufiunt. Sed ego eorura nequitiis magis erudior ; nec ritio scripsit : Tore xai TYvaTio; 6 flecnreato; eTietoTJ
tamen in hoc justificatus sum, 0 salutares bestias,
Ye, <b; eSouXeTO, Taepov t&; tu>v 8T)pt'u)v l<jyrlv.ii>i
quae praeparanlur mihi I Quando venient ? quando
Yaatipa; ev T<j> tt)< 'PtJfjtT,; dfjicpiOextpu) Tunc
emittentur ? quando eis frui licebit carnibus meis ?
etiam Ignatius divinus.postquam, ut ipse voluit, in
quas ego exopto acriores parari, et invitabo ad
amphitheatroRomano,ferarumventresprosepulcro

J. PEARSONII VINDICI.E IGNATIANjE. PARS I.

90

habuisset,etc.Licet illud, ut voluit; ad epistolam, \ pen facere; sed quod ille probaverit.hoc et Deo acquam scripsit Ignatius ad Romanos, haud dubie
ceptum, exeadem. '0 tov ETciaxoTcovttjxibv uTtotou
referatur; aut Anastasium priorem, Antiochite pa6sou ttjxatar 6 Xifl;a ettitxotcou tt 7tpiaatov ttji Statriarcham, libro De rectis veritatis dogmatibus,
Gd/.u) Xatpeuet. i. Qui episcopum honorat, aDeo hoin Bibliotheca collegii nostri Cantabrigiaj ms quem
noratur; qui clam episcopo aliquid facit, diabolum
inexsiliosub Juslino scripsit, ubi libris omniLus
colit, ex eadem. 'AvavxxTov Se iattv U7cosij;sj0at
destitutus, de Christo ex Ignatio nostro locutus
xai ttj) pEofijtEpitp, u>; a7toatdXot; 'It,jou Xftatou,
tf,; eXttiSo; T.jxtbv,
xati Ttivta tsdrtov Tcaitv
est, utpotuit, cura epistolas ad manum non habeipiaxstv ou vip (Jpojjxattov xal 7co|xattov e!o!v
ret : Mos<pT,v Sojvou Tijxtpteajxevov, fvi Xifl7) 8e6;
&i tov ipyovta tou a'u>vo; vojtou, forma servi inStaxovot, aXXa 'ExxXT,a(a; 8eou UTtT,ptar Ssov ouv
Eattv autou; ^uXiaaEaOat ti ivxXr]jxata to; T;uji
dutum, ut Deus existens laleret principem hujus
ojxotio; Ttivts; EvtpeTteaOtoaav tou; Staxdvou; tb<
saculi.
N'on longe ab initio septimi sanculi alius Anasta']T,aouv Xptatov, xai tov E7ctaxo7tov u>; tov itatEpa,
sius monachus, Sinaita, et catholieorum et haBretitou; 31 TtpEaSutipou; u>; auvsoptov 8eou, xat tb;
corum ejusdem asvi in agnoscendo Ignatio nostro
Ssajxov a7coatdXu)V "/u>p!; touttov 'ExxXT,aia ou
consensum innuit. Libro enim quem '08t,yov no- r> xaXsttat. Xecessc igilur est (non, episcopo subjecti
minavit, inter testimonia quao tunc temporis Theo
utsint etiampresbyteri,ut etapostoli Jesu Christo,
dosiani et Gaianits ex Patribus adducebant, hoc
utipessimetranstulitTilmannus.sed)subjicieliam
tvj iviou 'Ivvatiou eTtiaxoicou 'Avtto^Ela;, S. Ignapresbyterio, ut apostolis Jesu Christi, qui est spes
tiiepiscopi Anliochia;, habet: 'Eiaats jx'.u.r,tr;v vsnostra
oinni modoomnibus placere: Non enim
viaOat tou TciOou; tou 8sou jxou. Sinite me imitari
sunt esculentorum et poculentorum ministri. sed
passionem Dei mei, ex epistola, scilicet, ad RoEcclesiae Dei servi.Oportet igilur eos vitare crimina
manos. Ejusdem sasculisecundus teslis, et quidem
perinde ac ignem. Similiter et omnes revereantur
locupletissimus, est Antiochus sub lleraclio modiaconos, ut Jesum Christum, et episcopum ut patrem,presbyterosautem ut concilium Dei,et viucunachnsPalaeslinus.qui adEustalhium scripsitciica
annum620,eique homilias suas dedicavit. Quarum
lum apostolorum. Sine his Ecclesia non vocatur;
ex eadem. Lacuna autem apud Auliochum facile
124 qux agit De veneratione sacerdotibus prasstanda,hajc nobis eS. Ignatio decerpta tradit: '0
suppletur ex Ignatio.
Ssojdpo; 'lyvatto; ETCtatEXXst, Xivtov TJ) iTttaxOTtto
Circa medium hujus aavi precipue claruit MaxirpoTs^ETE, "va xat 6 8s6; ujxtv. 'AvtdJ/uXov Evtb
mus abbas, confessor et martyr, qui Epislolam ad
Romanos agnoscit, eamque statim ante martyrium
-w jr;otajjojxvu> (lege tibv UTcotajjojxivtov, ne cum
Tilmannointerpreteitaieddas,recreor inepiscopo scriptam confltetur; licet ea sententia de scriptis
quimihisubrogalusest), i7ciJxd7ru),7cpEj6utepoi; te
Ignatii a tota Ecclesia recepta ipsius sententia; de
xi! Staxdvot;: (xet' auttbv (jtot to jxipo; vevotto
Areopagiticis plane repugnaret, eumque ad miras
y_s.v ) 8iuj, Ignatius Theophorus per epistolam
angustias, et effugia tanto viro prorsus indigna
dicit : Episcopo attendite,ut et Deusvobis.Anima
redigeret.Nunc enim Ignatium martyrem facit antc
Domitianum : quod si verum esset, objectio Diomea pro iis, qui episcopo, presbyteris, et diaconis
nysianis facta porsus evanesceret. Sed cum omnes
morem gerunt : cum illis portiouem habere mihi in
scirent eum sub Trajano martyrium subiisse.agnoDeo contingat. Oecautem in Epistola ad Polycarpum exstant. Kai auOt;- Miptu; jxoi, ev o> SsSesceretque ipse scriptas fuisse sub Onesimo, Timo
(ir., ott ino japxo; ivOptoTcivr,; oux evvtov t6
thei successore,cum Dionysiana Timotheo dedicata
Vt Hvsujxa Exrjpuaaiv XivovtioE- Xwpi; tou etcisint ; respondit, ut potuit, primo. verba Ignatii non
ixotcou u.t^osv TcotEttE. Et rursus : Testis mihi,
fuisse ab ipso Dionysio scripla, sed ab aliquo studioso postea inserla ; secundo, quia hoc gratis
inquo vinctus sum, quodexcarne humananonnodiclum esse videatur, verba illa : Amor meus cruerim; Spiritus autem praedicavit, baecdicens: Sine
cifixus est, saspius fuisse ab Ignatio tum in serepiscopo nihil facite. Quae totidem syllabis in Epistola ad Philadelphenses leguntur. XpTj ouv aveu D mone tum in scriptis usurpata hariolatur, Dionysiumque non ad has epistolas, sed ad alia scripta
tou istajioTCou jxtiSev TcpaaaEtv Tjjxa;. a Oporlet igitur
respexisse, et rationem qualem qualem addit.
uosniliil sine episcopo facere,ex Epistola ad TralTsxu.r]piov Ss to litj TtpooxsIaOat. TpicfEt Ss ttat,
lianos. 'Otcou y^P v cpavfj ETttaxoTco;, l-f.il to tcXt^toutiatt 'Pujptatoi;, iXX' aTtXtb;- Tpitpst ce xat 6
Oo; t{~ui- tbaTcep 6'tcou av ivojxaaflri Xptato; 'I^aoiJ;,
fleTo; TYvatto;.Hujus rei indiciumesse, quodapud
'.u\ r, xa8oX'.XT| 'ExxT,a(a ETttauviYEtat. Ubi enim
Dionysium non addantur illi,ad quos scribit It;naconspicieturadesse episcopus, ibi multitudo sit: ut
tius, scilicet Romani ; sed simpliciter diclum sit :
ubinominaturChristus Jesus, ibi uatholicaEcclesia
Scribit autem divinus Ignatius. Aperle igitur tecogitur, ex Epistola ad Smyrnseos. Oux s$6v ouv
staturMaximus.etiam cum ea confessione nimium
;t:'.v ytopi; tou eTttaxoTcou oute ^aSiljEtv (1. paTcttpremeretur, S. Ignatium epistolas quas habemus
^s-.v ex ms. Oxoniensi) oute avaTCTjV tcoieTv iXX' S
sub Onesimo scripsisse, et verba illa : Amor meus
r< sy.=Tvo; Soxtjxiar), touto xal ttj) 8stj) ipeatdv. Non
crucifixus est, in Epistola ad Romanos genuina
igitur licet sine episcopo vel baptizare, vel aga-

01

S. IGNATIUS. PKOLEf.OMENA.

92

fuisse scripta. Idem in Locis communibus haec ex /\ quidquam eorum quao ad Ecclesiam attinent.citra
Ignatio excerpit : TlXetot ovts; TeXeia tppoveixt, Qe- episcopi auctoritatem faciat. Eafirma eucharistia
Xouotv vap 'ofJiTv euTrsrrTeiv 8e6; etoiu;o; ei; t6 esse censeatur.quae ab episcopis fit, Ubi episcopus
itapexsiv. Qui perfecti estis perfecta sapite ; volen- apparuerit, illic vulgus sit: quemadmodum ubi est
tibus enim vobis bene agere Deus paratus est pras- Chrislus, illic etiam calholica Ecclesia est. Citra
bere, ex Epislola ad Smyrna^os.
episcopum nec baptizare, nec synaxim facere licet;
sed quod ille probaverit hoc Deo quoque gratum est.
Huic adjungo Theodorum presbylerum, Photio
in primo codice Bibliothecre suae memoralum.quo- Qui epUcopum honore afficit,is a Deo honoratur.Qui
niam eum fuisse Theodorum Raithu Maximi syn- clam episcopo aliquidfacit,hic diaboli cultor est;
chronum suspicor : qui librum singularem ex pro- ex Epislola ad Smyrnaeos.Ibidem: Omnes perfer,
fesso composuit, quo ostendere conatus est, licet ut le quoque Christus: omnibus in charitate haere.
infeliciter sine dubio, ut et Maximus, germanum Precibussineullaintermissionestude. Probosdisciesse S, Dionysii Areopagitae opus. et argumentis pulos si amaveris, nihilgratiae tibi habendum erit.
in contrarium allatis prout potuit respondit, quo- Itaque in hoc potius incumbe, ut morum facilitate
atque clementia contumaces subjicias. Non oraue
rum unum, teste Photio, hoc erat : n<jj; |jte[xvr,Tat
Tf|; tou geotpopou 'Ivvotiou eirtoroXfj; rj (i!6Xo; ; 6 $ vulnuseodera emplastrocurandura est.Febrium accessionesperfusionibusseda.Proptereacarnesimul
[jlsv yap Atovjoio; toT; tujv dtirooToXuJv ev/(x|iaoi
et spiritu constas. ut quaa oculis libi subjiciuntur
yptivo:;, 'lyvaTio; 8'e eirt Tpaiavou tov 8ta p.apTUp(ou ^OXjjO-ev avu>va, i'; xa:. itpo ppa^u Tr,; tbXeu- corrigas ; quae autem aspectum tuum fugiunt petas
Tf,; TauTTjV ejtiaroXfjV, f^; fj jiJSXo; [ivt^aovsuei, ut tibi detegantur,quo nihil omnino pnetermittas;
ex Epistolaad Polycarpum, c. 35: Cum in rebus
Ypaoit. .Quomodo divinilgnatii epistolam liber ille
divinis firmus ac robustus fuero.tum vehementius
citat?Dionysius enira apostolorum temporibus floruit,Ignatiusautemsub Trajano martyrii certamen timeam oportet.absque iiscaveam.qui meincassum
certavit, et paulo ante mortem hanc epistolam instant.Qui enim me laudant, flagro rae afficiunt;
ex epistola ad Trallianos.l. in,c.30.Mansuetudine
quam liber ille citat, conscripsit.
UaDC autem e Maximo et Theodoro deprompta opus habeo.perquam princeps hujus saeculi diabolus
non sunt duorum tantum hominum nuda testi- evertitur;exeadem,c.94. Nemo vestrum adve.rsus
monia, sed ejusdem saeculi coramuma suffragia. proximum quidquam habeat. Ne occasionem genCum enim priori aevo haeretici auctoritatem Uio- tibus detis, ne paucorum stultorum culpa fiat, ut
nysii urgerent, quae quidem nunc acatholicisreji- multitudo sancta ac divina quadam virlute prseceretur,nunc reciperetur; hoc demum saeculointer p dita maledicis impetatur ; ex eadem.
Huic adjuugo Antonium, Damasceni, utvidetur,
ipsoscatholicosacriterdisputatum est, an eaopera
essent ipsi Areopagitae tribuenda? Qui negabant, discipulum, qui in Melissa noslrum crebro citat.
hoc inter alia argumento utebantur, auctorem libri 'OuSsv eovtv StJtEivov e*pr]vr,;, ev ^ tta; 6 iriXcjxo;
De divinis nominibus citasse epistolam Ignatii ad xaTaXueTai.Nihil est pace melius.qua omne bellum
Romanos,hanc autem epistolam subTrajano.paulo dirimitur; ex Epistola ad Ephesios. E" ti; ouvarcat
ante morteni martyris, scriptam fuisse : eum igitur iv a-fvefa ptivetvTU-Ttfir^v ttj; aapxo; tou Kupiou,
qui hanc citavit, non fusse Areopagitam. qui cum iv axauy^ota u.ev^TOj, xat Jav yvujoOtJ irXeov tou
apostolis vixit et sub Domitiano mortuus est. Qui Ijrtaxonou, ecpflapTai- irpEiret 8e toi; ya^i.o\Jai xal
asserebant, falebantur Ignatii epistolam paulo ante TaT; -]fa|jiouu.Evai; [isTa yvijjjjurj; ^0^ 8tciox<5tcou tt,v
morlem ad Romanos scriptain fuisse, et ad incitas jjviootv irotsTaOai, "tva h yip.o$ 9[ xoto 6eov, xai [ifj
redacti, mira effugia comminiscebantur. Omnes xax' [aloypav] Eirifluijitav. Si quis in castitate manerepotcstadhonoremcarnisDomini.sinejactantia
igitur catholici, tum qui Dionysium rejiciebant,
tum qui recipiebant, Ignatii ' nostri epistolas ut pergat.Etsi videri vult plus episcopo.corruptus est.
Decet autem ducentes et ductas cum sententia epiindubitatas agnoscebant.
scopiunioneinfacere.utnupliflBfiant secundura DoOctavi saeculi primus testis est Joannes Damascenus, qui circa annum 740 in Syria floruit. Ilic u minum.et non secundum [turpem]cupiditatem;ex
autem cum SS. Patrum insignes sententias in li- Epistola ad Polycarpum. ETf,xe to; axntuv tutct<5u;evo;- fie-faXou aOAr,tou eoTt SspeoOai xat vtxsfvbros 1'arallelorum congessit, complures ex Ignatio
nostro transcripsit. Cardinalis Caraffa codicem jjt^Xiora e ^vexev 8eou itavTa rjijta; iTcotjt^veiv SsT,
Graecum cum Jacobo Billio coramunicavit, quem Tva xat out6; fjtjia; &Tco[ieivfl. Stato quasi incus
ille in hunc modum transtulit, 1. i, c. 9 : Volen- dum caoderis: generosi est athletae caedi etvincere:
tibus nobis bene agere, Deus ad largiendum proiu- maxime propter Deum nobis omnia patienda sunt,
ptusest,ex Epistola ad Smyrnaoos,c.I8.Pace nihil utipse nos patiatur; ex eadem. MaxpoOoijteiTe jjut'
est praostantius, in qua bellum omne aboletur,ex aXXr;Xtuviv itpaijTT(Ti, tl>; 6 8s6; u.sO' fj[juJi>v Sti iravEpistola ad Ephesios. 1. n, c. 15. Facite omnes ut T<5;.Patienteraliialioscummansuetudinepatimini
episcopum sequamini.quemadmodumChrislus Pa- utnossemper Deusyiexeadem. Xp^u. itpauTr,To;,<lv
trem;presbyteroruii chorum,utapostolos;diaconos ^ xaTaXietai 6 kpyiuv tou altovo; to<5tou [8ta6oautem vereamininon secusacDeimandatum Nemo Xo;].Clementiaegeo, qua evertitur princeps hujus

93

J. PEARFONII VINDICI^E lONATlAN/E.

PARS I.

94

saeculi 'diabolus];x Epistola ad Trallianos. 0't A nospersecutionemexcitaverat.in epistolaadRoraaoouAo! fiT, Epattoaav arco xotvou EXijOssouaOst, iXX*
nosscripsit Itaille quidem simul et Ignatium et
:i; oo;5cv Oeoj rcXiov oouXsjEttoaav, "va ypeixxovo;
Dionysium defendens,quem,utlgnatii epistolam vie).=uOEp?a; ir:o 6eou tuy>jatv.Servi non desiderent a
d''ret,non anle fincm imperii Trajani obiisse vult.
communi liberi fieri ; sed in gloriam Dei plus serE contra Photius eodem sa?culo.dum argumenta reviant.ut meliori libertate a Deo poliantur ; ex Epipetit.quibus Theodorus presbyter respondit, intcrstola ad Polycarpum. SitouoiaatE u-fj ivtitiraEaflat
que ea illud de Ignatii Epistola ad Romanos paulo
~.~a irctaxdTctp, ivi tJx: Seiu urcotaaad[J.Evot, xa! 6a:v
ante martyriura scripta, simul et defensionom DioSXircEte aifuvta tov ETciaxoTCOv, irXiov auxov oonysii inflrmam esse indicat, etepistolam eam ab
oeTiOe, rcivxa fio 6v TciitTCEt 6 otxooEOTcdtrjc; Ei; toiav
ipso Ignatio.paulo ante martyrium,scriptam fuisso
otxovop-tav, ojxio; SeT f^jjia; cutov oiy_eaflat tb; autov
confirmat, codice primo. Idemque codice 228 dum
tiv -E|jtovta- t6v ouv ETCtcrxoTcov tb; autov tov Kupalriarcha Ephraemii sententiam suis verbis recip'.ov o-T Tcpoo-SXi-Etv. Date operam ne resistatis
tat : "Otc=p ojv E*pr,xai xixi to xpdov xEoaXatov,
ex xe ttov euaYYEXtxtov otovtov, xat ix ttov ircoatoepiscopo,ut sitis Deo subjecti ; et quo magis taciXtxtov, y.ac 6f, xat ex xtov [xavapitov Tcaxeptov f,(j.tbv,
tam videritis episcopum.tanto magis eum metuite.
Quemcumque enim mittit paterfamilias ut rei do- i> 'lYvatiou xou OEocdpou xai louXiou, xai 'AOavotaiou, xat 1 pr^opi
, xa! BaatXEiou, SteXiYX61
roesticae prsesit.sic decet nos excipere.utipsum qui
xou; SuaaeSEt; ti); f| ttov apOptov ^pf,ai; (nivtEC
miltit. Episcopum igitur tanquam Dominum ipsum
Yap outot toutot; eyjjr^aavto) ouScatav tO(jtf,v f, Otaiopoitet suscipere ; ex Epistola ad Ephesios, llavtj; ia3ta;e toc; ce 6 Kupioc.Tcivxtov aviyou iv aYartry
psaiv erc.voit tf,c evebaeto;. Quod igitur tertio capile
a!-.ou sJvEatv TcX'!ova fj; E'/::;. llivttov t'i; vdaou;
dictum tum ex scriptis evangelicis apostolicisque,
JjiatalE. o-ou yip TcXeliov xd~o;, TcoXu xd xipSo;.
tum ex beatis Patribus nostris, Ignatiodeifero, JuOmnes ferto,ut te Dominub;omnessustine in chalio,Athanasio,GregoriisetBasi!io, convincit impios,
ritate.Postula prudentiam raajorem eaquamhabes.
quod uiticulorum usus(omncs enimhi illisusisunl)
Orunium tuorbosporta ; ubi enira plus laboris, ibi
nuliam sectionem aut divisionem unilatis subindilucri multum ; ex Epistola ad Polycarpura.
cat, satis ostendit se epistolas illas Ignatii pro
.\ono saeculo assigno Andream Hierosolymitaveris et genuinis habuisse.
num, Cretensium archiepiscopum, qui Homilia in
Sub initio decimo saeculi Siraeon 6 AoyoOext,;,
Xativitaiem B. Virginis secunda, aqud Oxonienses
qui dictus est Metaphrastes, martyrium S. Ignatii
mss. haec habet : "2; orjai tcou a'Y.o; ivr]p. 'iYvaxto;
longa oratione exornavit, Epistolam ad Romanos
ovoii* aJxctjj- K!. SXaflE tov apyrrrza xou aiibvo; f eidem intexuit, Irenaei etiam et Polycarpi testittmou fj rcapOEvia Mapia;, xai 6 xdxor atix/;;,
monia protulit.
ouoiuj; xati 6 Oivaxo; tou Xptaxou, tpa (j.uatrjUndecimo saeculo assignandum puto auctorem
pta optxti, tixtva ev fjauyja 8eou iitpcryQr,. Ut JLocorum comniunium mss. in Bibliotheca Oxonienait sanctus vir, cui nomen Ignatius : Principem
gi, qui sententiam illara, xiXetot 6'vte; tiXeia tppohujus saeculi latuit virginitatis Mariao, et partus
vettE, ex Epistola ad Smyrnasos citat.Circa mediura
ejus,similiter et mors Christi,tria tremenda mystehujus steculiGervinus abbas.interXXXVl volumina
ria, quae in silentio Dei facta sunt ; ex Epistola
in Bibliotheca abbatiae Centulensis.primo loco poad Ephesios.
nendas curavit epistolas Ignatii, ut ostendit ChroFreculphus Lexoviensis, qui circa A. C. 840
nici Centulensis Auctor lib. iv, cap. 32.
scripsit,omnia quae a S. Hieronymo de epistolis
Duodecimo saeculo vixit Honorius AugustoduS Ignatii in Catalogo scripta sunt, in historiam
nensis.qui in lib. De luminaribus Ecclesix haec hasaam transtulit,et tacito ejus nomine pro suis ha- bet : lgnatius,Anliochena) Ecclesias post Petrum
beri voluit.Michael Syngelus, qui aliquando destiapostolumtertiusepiscopus.scripsitEccIesiae Ephenabatur patriarcha Constantinopolitanus, et Nice6iorumepistolam,alteram ad Magnesianos tertiam
phori successor, in Encomio Dionysii Areopagitaa,
ad Trallenses, quartam ad Romanos, deinde ad
ad illa verba : rpioEt oe 6 Osio; 'Ivvixto;' '0 eij.6; l) Philadelphios, et Smyrnaeos. Hic passus est sub
;oj; ETtajptotat, Scribit autem divinus Ignatius :
Trajano.
Amormeus cruciflxus est, hacc babet : Touto fip
Sub initio decimitertii saBCuliNicetas Choniales
to rr,t6v 6 OEtodpo; 'lyvitto; fjiXAto/ Ev 'Pibfjrn (Jtapfjeadem protulit in Thcsauro, qute antea sub Anas.Jtti; iOXrjaEuv, xa! tot; Xfeoua-. ^opi xati tf,v tou
slasii Sinait.T nomine produximus.Georgius uuLom
rjiiwoj Tpatavou Tcpdaxa^iv TcapaSXrjOrjaeafla!, tceo:
Pachymeres ad Dionysiura Areopagitam^EpEt y<>uv
to tr; autou xupavveiac; ivvaxov exo; xaxa xtbv Euaexov SoXopitbva (Aaptupa, xai xov (jtEYav 'lY'.it'ov.
oaatixtov Xptattavtov Oicuyjxov EYeipavto;, 'PtoEpistoloo igitur ad Romanos auctoreni, quem citat
|taiot; ETctotsXXujv viYpaoE. Hanc enira sententiam
Dionysius, magnum Ignatium appellat. Robertus
deifer Ignatius.cumjam Romae martyrium subituautem Lincolniensis episcopus, vir sui temporis
rus.el linquam escaleonibus projiciendus esset, sedoctissimus, < ommentariorum in Dionysii EcclesiacundumTrajanityrannidecretum.quicirca.annum
sticam hierarchiam ap. 3, hacc ex Epistola ad
lyraunidisijuui uonum udversus piissiiuos ChristiaSinymajos profert : Est euim eucharistia, secun-

95

S. IGNATIUS.

PROLEQOMRNA.

dumbeatum Ignatium, caro Salvatoris nostri Jesu A. Filium Dei creatoris mundi, dicetque quod est illic
Christi pro peccatis nostris passa, quam benignitate filius alius, et substituet eum loco ejus, de quo vaPater resuscitavit Et ad librum De divinis nominibus ticinati suntprophetae.quemquepraedicarunt discicap. 4, tradit Ignatium ita vehementer diiexisse, puli,palatium estdiaboli. Ex quibus duobus locis
quod optavitetiam tradi malis punitionibusdiaboli, apparel, Jacobilam illuni istara Ignatii editionera
ut ipso frueretur ; ex Epistola ad^Romanos.
habuisse, quam nos cx Mediceo codice habemus.
Decimi quarti saeculi testis est NicephorusGallis- Citat quidem Epistolam ad Antiochenos.quae inter
tus,qui ex veteribus Ecclesiasticars Ilistoriae scripto- spurias fuil ; verba autem priora ex Epistola ad
ribus plurima congessit,omnia qua? ab Eusebio de Smyrnaeos non interpolata, sed genuina prorsus
Ignatii epistolis scripta sunt in historiam suam sunt deprompta. Neque enim ea habet quaB ab intranstulit, lib. m, cap 19. Auctor Memorialis histo- torpolatore sunt inserta. tov irpcuToroxov Trio-r); xt(riarum, libri in Bibliotheca Cantabrigiensi ms. : dsioc, tov 8eov A<fyov, tov (lovofEvf, Viov. Usus igiBeatusautemDionysius.inscientiatam profundus, tur est Jacobita illeeditione terlia, qua genuinao et
adducit quasi pro auctoritate, de B. Ignatio dicens haclenus integrae Ignatii epistolaB continebantur
in lib. De divinis nominibus : Amor meus cruci- cum aliquot etiam fictis, qualem Damascenus et
fixus est. Idem etiam adducit loca S. Polycarpi et B Antonius usurpabant ; adeoque testalur, epistolas
S. Irenaei, verbaque etiam ex Epistola ad RomaIpnatii genuinas non lantura a Graecis et Latinis,
nos ab Eusebio transcripta Macarius Chrysocepha- sed eliam ab Arabibus. nontanlum calholicis, sed
lus intercodices Barocianos Oxonii ms. in magna et haereticis receptas fuisse.
Alphabeto, sive Catena, quam in ea Lucsb quae non
CAPUT III.
sunt in Matthaeo scripsit, apposito nomine Ignatii
Argumenta pro S- lgnatio, partim a testibus, partim
heec inseruit: Eyewtj9t) vip xai eSiitTiaGrj "va to
a testimoniis petila. A tesliam numero, antiquitate
OvT.Tovf^ivxaeapuefi.xnatusest enim et baptizatus
et serie. A testimoniorum tum generali, tum parut mortale nostrum purificaretur. Guliehnus Wodeticulari indicatione.
ford Anglus.ex academia Oxoniensi theologiae doCum tot omnium sasculorura teslimonia adduclor.contra Trialogum Wiclefi hajc Ignatii laudat. xerimus,nihilulterius,quodad argumentura exter< Considerate qualiter Anthropomorphi a commu- num attinet,desiderari posse videatur ; to Yiptoanione et oratione sanctorum recedunt, propterea ooto'.; [xipTuffiv avTiTEiviiv Kapin:\il&s Ea^iTrjt;.
quod non habent confiteri eucharistiam carnem esse Totenim et tautis testibus refragari extremac deSalvatoris ; ex Epistola ad Ephesios. DeniqueJoan- mentiao est, utloquitur Theodoretus dialogo i. Et
nesTissington, etiam Anglus, in Confessione contra tamen repertus est Blondellus. qui in Praefatione
Wiclefum, in BibliothecaUsseriana ms.: Conside- rotunde dixerit: Sed plenam illis ipsis quas contirate qualiter [Anthropomorphi] a communione et ctas putamus epistolis fidem habuere Patres! Quid
oratione sanctorum recedunt.propter non confiteri tum ?<> Ain vero, quid luml Tum certe habemus areucharistiam carnem esse Salvatoris, quam Pater gumenlum a testimoniis petitum de scripto viri
sua benignitate resuscitavit. Contradicentes huic apostoli ecclesiastico locupletissimum firmissidono perscrutantes. Decens est a talibus recedere, mumque, et quale nunquam adhuc quemquam feet nec comrauniter nec seorsim cum eis Ioqui, fellit ; neque si caulera respondeant, quae in arguex eodem loco.
mento interno afferemus.fallere potuisse pulandum
PraHer haec veterum testimoniasuo quaBque sbb- est. Hoc ut dilucidius appareat,ex ante dictis nonculo assignata, aut ex Gi SBcis aut Latinis scripto- nulla observabimus, et quam ea vim ad fidem faribus producta, est et aliud cx Arabico deprom- ciendam habeant, tum ex testibus ipsis, tum ex
ptum ; cujus cum nec auctorsatis certo, nec aetas ipsorum testimoniis perpendemus.
mihi hactenus innotuit.illudpostremo locoadjunA tcstibus non unum suminus argumentum. Ut
gendum putavi, quemadraodum a viro docto Ber- a numero incipiamus, sunt illi sane quamplurimi ;
nardo Oxoniensi e codice ms. D. Thevenoti, qui neque ulla scriptalam breviatotfautoreset testes,
numero octavus est in Catalogo Verlanii, exscri- " tot excerptores laudatoresque adliuc uspiam nacta
ptum, mihiquecommunicatum est. Ita igitur Ibn sunt. Est enim ve) una S. Clementis epistola ad
Zorha Jacobita (si bene meminit amicus noster), Corinthios scripta his septem S. Ignalii haud paulo
libri sui Adversus Eutychen cap. 4 : t Dicit Ignatius prolixior ; praosertim si folium illud ms. excisum
patriarcha Antiochensis tertius a Petro apostoloin consideremus, quod octo ad minimum paJn.is, ut
epistola sua ad Smyrnenses, dicit (inquam) : Et nunc Clemens editus est.exaequat.Et quamvis Dalvos etiam estote persuasi in Domino nostro Jesu laBUS de numero testium prsvocet ad testimonia
Christo.qui ex semine Davidis prophetaB quoad corIgnatio ab Usserio, Clemenli a Junio pranfixa ; obpus, at Filius Dei in veritate ejus, natus ex Maria servandum illi prius fuit, ab Armachano partem
virgine, etbaptizatus a Joanne, et crucifixus prop- longe maxiraara esse praatermissam,aJunio quamter nos sub prafectura Ponti Pilati. Et dicit etiam
plurimos esse adductos, qui nullum epistolte testiin EpistolasuaadAntiochenses: Qui crcditnunc monium pcrhibent, quales sunt S. Paulus, Ignatii
in Christo, et non in oblatione sua (esse eum)
interpolator, Optatus,Ruffinus,Augustinus, Euche-

9T

J. PEARSOXII VINDICIjB IGNATIANyfc. PARS I.

98

rins.Ivo C&rnotensis, Zonaras, Hugo de S. Victore, A. garis asrao annurn : stantibus enim Hierosolymis
et Albertns Stadensis ; qui omnes Clemeutem quieam exaralam esse non dubitant ; cui sententi
dera aliquo, epistolam nullo modo nominant.Sunt
etiara illa in initio Epistolae verba, At' 'oviSiou;
autem tesles nostri.qui epistolis ipsis,quas defen- xa: ETtaXXrlXovx: YEvojjtsvat; Tjijuv crjfjtcpopit; xat tzclo.
dimus, suffragantur, oppido multi ; et si perpen- ehjitoitei;, ut aliquando, Deo volente, ex anlidamus quam pauca veterum ecclesiasticorumscriquissimo illo ms. legendum osteudemus, suffragari
ptorum opera nunc exstant, quam multo plura per- videantur. Jam quif primum huic epislola; lestiierantaut adhuc cum blattis et tineis certant, non
monium perhibuit? iNon illi quos prajfixit Junius,
po*sumus non hanc testium nubem satis amplam
Ignatius et Justinus, neuter enim verus est ; sed
pntare, et ex his quos adduximus, eorura numeDionysius, quem non nominavit, Corinthiorum
episcopus, epistola ad Romanos, Soteri episcopo
rum.quos adducere non possumus aut negleximus,
nuucupata.At Soter praefuisse dicilur Ecclesiae Hoinfinitum pene a>stimare.Et haec omnino premenda
erant adversus Dallamm, qui Hammondum ne
manasaba. D. 178 ad 179, inquit Blondellus. Ante
qaaluor quidem Patres ex omni secundi, tertii et
igitur a. 178 scriptam fuisse Dionysii epistolam
qaarti saeculi copia nominare potuisse tam falso
non apparet. Quare plures quam centum anni sunt
pronuntiavit.
g elapsi.antequam quisquam, quodnovimus, S. CleSecundo, si animum ad seriem temporum refe- mentis Epistolae testimonium perhibuit. E contra
ramus, et ab ipsa aetate qua primum scriptae per- qui primum Ignatianis testimonium perhibet est
hibentur epistol, ad eara qua primum impressa), S. Polycarpus, S Ignatio non lautum synchronus,
et erumpentibus Ecclesiro discordiis, in dubium sed et farailiaris, qui ipsi Smyrnae aderat, cum
sunt vocatae, testes nostros ita dispositos esse ob- quatuor epistolas inde mitteret, qui unam ad se
servemus, ut cum primus ipsi S. Ignatio, primo datam, ad Smyrnae-os suos aliara Troade recepit,
secundus familiaris fuerit, tum nemo fere reliquo- qui intra paucos menses septem collegit, edidit.et
suaj subjunctas Philippensibus misit.Secundus pro
rum sit, qui non a sequenti aut nosci aut videri
Clementina testis forte afferri poterat Hegesippus :
potnerit, cum in unoquoque fere soeculo nunc bide ea enim quaadam commeraoravit.sed quas ignonos, nunc trinos, nunc quaternos numeraverimus
plurimum certe etiam hoc ad sententiam nostram rare nos voluit Eusebius. Anastasius quidem Biconfirmandam valet. Ab hac enim testiura serie bliothecarius (uthunc Junii Catalogo testem addam)
in Historia ecclesiastica hasc de S. Clemente refert :
nullibi interrupta pro certo haberi debet aut neminem unquam hoc ipsum quod illi constanter Hujus epistola fertur ad Corinthios missa, quam
tota recipit,
testatur,
docuemnt negasse,
D
, neminem de
_- auctoritate S.
. . ut Hegesippus
^ ,.
, Ecclesia. ..Sed
Ignatii dubitasse, aut si quis unquam id fecerit, ^ hoc Hegesippi teslimoniura nullibi exslat. et A naejus sententiam ab aliis semper pro nihilo habitam. stasius Georgium Syncellum hie male transtulit.
Qaoeunque enim tempore aliquem aliter sensisse Syncellus enim (alius Junii Catologo testis addenquis velit (qualem tamen ego nemiuem agnosco) dus) de S. Clementeita loquitur: Tdiirou Iizhtziat,,
ejus importunam dubitationem eteaqum praeces- t, jjt(a Yvr,a(a, KoptvOSot; cplptxat ib? atro ttj; 'Pwserunt improbabilem reddent, et ea qu sequuntur (jixiojv 'Ey.xXr,<r!a; -[paoCna, orasEOj; ev KopNOv
testimonia, nullius apud alios ponderis aut aucto- o-u(i6ajr,; lizt, a>; jxa^Tupsi 'HiT^iJiTcnoc, v^ti? xac
ritatis fuisse probabunt.Cum igitur nostri asserant, ExxXr,aia^ETat. Sed et in horum verborum intertestimonia quae afferuntur pro Ignatianis, paria pretatione Jacobus Goar, qui Syncellum tam infeesse iis, quae pro epistolis Clementis aut Polycarpi liciter transtulit, non minus quam Anastasius eradduci solent aut possunt, ego autem multo am- ravit.iGermanamejusadCorinthiosepistolam.quasi
pliora illustrioraque ; Dallasus, qui antiquissima a Romana Ecclesia, turaultus cujusdam Corinthi
frustra negat, hanc comparationem nullo niodo exorti occasione, scriptam ab Ecclesia vulgo recipi,
admittit, el nimis dilute adversus eam integris soc- et coram publice legi, auctor est Hegesippus. Ita
culis pugnat. Videamus igitur an hoc ab eo jure ille, tu autcm verte : Hujus epistola, quas unica
fiat ; et quoniam de Polycarpo prudens silet, de D genuina est, ad Corinthios fertur, tanquam ab Ecclesia Romana scripta, seditione lunc temporis,ut
Clemente solo lis erit. Testiraonia in hac re ea sane
optima sunt, qu;e ad ipsam scripti aatatem proxime testatur Hegesippus, Corinthi orta ; qua? etiam ab
pertingunt ; hoc ab ulroque nostrum admittitur.
Ecclesia recipitur, haec enim Syncelli nihil aliud
Scriptoribus secundi saeculi non minus auctoritatis sunt quam epitome capitis t6, libri iii Historix
tribuunt Patres tertii saeculi, quam scriptoribus Eusebianm, cujus verba sunt, xat 6'ti xaTa tov 8rr
primi Patres secundi. In assignando saeculo fallax XoutjtEvov Ti Trjc; Koptv8(ojv xexivtjto trraaEtoi;, Qiiesse potest argumentum ; non igitur integris sas- ypEtot; (jtapTut; 6 'HfT/jdi-K-noi;, porro supradicti Cleculis eminus,sed annis cominus pugnemus.Scripta mentis tempore seditionem inter Corinthios esse
est epistola, quaB sub S. Clementis nomine circum- commotam.luculentissimus testis est Hegesippus.
fertur,ante annura Domini septuagesimum sextura,
Auctoritate igitur Hegesippi utitur in hunc tanfatente Blondello ; ut alii existimant,sub initio iratummodo finem eo loci Eusebius, ut ostendat, sub
perii Vespasiani, id est circa septuagesimum vulpontificalu Cleraentis seditionem Corinthi ortam

99

S. IGNATIDS. PROLEGOMENA.

iOO

esse ; neque aliud quidquam voluit Syncellus.Ter- \ tva xa! auTo; fijjta; 6t*ou.evti ; saepe etiam suam exprimit, t.t ad Smyrnacos : nivTa ut-oijUvoj, auTo-j
tius pro Clemenlina testis est Irenaeus, itidem et
jjie Ivojva^ouvTo;, et gratiam ipsam patientia
pro Ignatianis ; sed Irena-us pluribus quam trimaxiini* dopraedicat ; 'II Ttio-T'.; u>; rtiptxioaXaia, tj
ginta.iino pene quadraginta anuis ab illius quam
d-'aTt/] (o; oopu, J) 6tcou.ovt| (b; TtavoTcXta. Ad apdia nostrarum scriptione remotior fuit. Quartus pro
ficationem denique faciunt exhortationes commiClemente Romano testis est Clemens Alexandrinus,
nationesque omnes, quibus tam frequeuter et
qui post moitem Commodi scripsit, cenlum et vicrebro utitur, ad omne Christianum offlcium, ad
ginli ad ininimum annis postquam edita creditur
omnes pielalis parles ubique impellens ut flcrent
epistola Cleraentina. At a martyrio Ignatii tot
XiOoi vaoG UaTJo; TjTOijxacrnevo: e'c oizooojjit.v 8eoj
anni non eflluxerant, cum Origenes Clementis disllaxoo;, quemadmodum ipse ad Ephesios loquitur.
eipulus, luculentissimuin illi testimonium pr.-ebuit, Homiliis in Lucam, quas scripsit juvenis,
Quo etiam pertinent illa qua* toties de concordia,
unitate, et obedientia episcopis et presbyterio procteste Hieronymo, ante viriiem artalem, hoc estsub
slanda, usque ad invidiam ineuloal ; quibus eliam
Severo vel Caracalla, cum esset 20 pene annis
suos ab heLcrodoxis eadem opera revocat, eorumeditioni Ignatianoj aetate propinquior, quam fuerat
Clemeutinae, cum scriberet Clemens Alexandrinus. n que fabulis,qua* qucestiones praestant magis quam
ffidificationem Uei quos in fide est. Haac de testiEt jam quis non videt, seriem testium ab ipso inimouio S. Polycarpi, ex quo patet, quanta cum
lio per tot saecula deductam ad fldem faciendam
ratione asseramus, illius aetate epistolas quasdeplurimum valere ?
Testiinonia ipsa quod attinet,sive ea generatim et
fendimus exstitisse. Eusebius etiam duos generauniverse dicta sunt.sive particulatim, et distincte ;
les epistolarum characteras notat, de traditione
apostolica, el haoresibus aevi Ignatiani, quibus noomnia cerle epistolis hisce, quas defendendas
suscepimus, inprimis congruunt, easque vel eo noslra* optimerespondent ; quod hic monendum tanmine minime suspectas reddunt.S. Polycarpus, qui
tum duxi, nec ulterius urgendum ; quod Eusebium
epistolas nostras vidisse alque descripsisse vel ipsi
primo hanc epistolarum juvaY(u-'f,v edidit, hoc eas
adversarii fateantur.
admodum honorifico elogio insignivit, et Philippeusium Ecelesise magnoperecommendavit : 'E; iov
Nec tantum testimonia quae Ignatiana generatim et universe dcscribunt, epistolis hiscc apprime
inquiens, \iz-(3.Xa cucpEXr|Ofivai Suvrjcreo-Oe. Ilepti^-oucfi
YOtp tcijtiv, xat 6tcou.ovt,v, xat Ttactav oixoSou.rlv ttjv elc,
congruunt, sed et ea quaB particulatim a testibus
productis ex Ignalio sunt excerpta et in ipsorum
tov Kuptov dvfjxourev, ut habctur Gracce apud Eulibros sub ejus nomine transcripta, in codice nosebium, et in veteri Latina versione : Ex quibus
slro tolidem fere verbis reperiuntur; ut ex accumagnus vobis erit profectus.Continent enim fidem,
rata collatione singulorum testimoniorum quaa atpalientiam, etomnem aedificationem ad Dominum
tulimus cum Mediceo codiceplanissime apparebit.
nostrum pertineutem. Tria itaque S. Pater prfeciCum autem omnes senlenlise a veteribus particulapue notavit.qua* in epistolis Ignatianis quas Phitim transcripta*. antequam alia* epistohe conficlae,
lippensibus misitmaxime eminerent; haec autem
aut liae ipsae interpolataa sunt, ex nostro codice
singula in iis, quas nunc habemus, potissimum
elucent. Nam sive fldera in seipsa specles, eam
desumptae appareaut ; cumque postea nutium testimonium vel ex fictis, vel ex assumeutis catalogo
Ignalius miris effert laudibus ; ad Siiiyrna*os : T6
yip 6Xov Tctortc xat aYdtTtTj, ojv oioev TtpoxexptTai*
nostro adhibuerimus, eosque testes tantummodo
ad Ephesios : 'H 8e 7c(o*tic 6u.(ov dva-riuveu;
citaverimus, qui anliquis, veris, et puris epistolis
utebantur non potest non hoec teslium indeficiens
6u.fov, voce eleganti, et I.exicographis ignota ; ou8etc Tcto-tiv eTtavveXXcifjLsvo; ajjtapTaver ad Philasuccessio summam epistolis nostris fidem, quod
delphenses : llivTa 6u.ou xaXa ecmv, eiv ev dvaTtri
ad externum argumentum atlinet, conciliare. Illi
TtioTeuETE- sive fldei habitum in auctore respicias,
enim ipsi, qui de germanitate septem epistolariim
vivis adeo coloribus ubique depiclus est, ut Oweab Eusebio memoratarum dubitabant, banc potisnus nostras in eo suavem fidei spiritum agnoscat. fj simum rationem allerebant, quod verba Athanasii
Inde illa : 'E--(o 8e pteTa tt,v dvacrcao-iv ev o-apxi
Theodoreti aliorumque veterum m iisdem, prout
auTo-/ oloa y.a". tciotsjco ovto (ad Smyrn ) ; "Vocup 8e
tunc etiam Grsece, sed interpolata*, exstabant, non
cuv dXXou.svov ev eu.oi ETtuOiv jjiot. Xivsr AeOpo rcpo;
comparerent ; ut ex iis constat, quae in Proirmio
tov Ilaxlpa (ad Rom.). Sive lidem pro objecto sulatius disscruntur. Atqui Catalogum testium a nomas, mulli in his epistolis articuli fidei breviter
bis confectum inspiciet, omnia testimonii a veteexplicantur, de Deo, de duabus in Christo naturibus excerpla in epistolis nostris, ab omni assuris, de vita, et morte, et resurrectione Christi, ad
mento liberis, iisdem fere verbis diserte contineri
quos anliqui Patres toties appellarunt. Adpalienreperiet. iSeque vero ullum de industria praetertiam et tolerantiam Christianam sacpissime alios
misimus, pra;ter unicum illud S. Hieronymi, 1, iu,
impellit, ut Smyrnoeos : 'Afjttiofl 6;juv 8s6;, St' 6'v
Adversus Pelagianos : Ignatius vir apostolicus
TtivTa UTto-evovTEi; autou tej;E70e' ut Polycarpum :
ct martyr scribit audacler: Elegit Dominus apo*
MaXtTTa 8e cvtxa 8sou TtavTa uTtOjieveiv T)|ia; 8eT,
stolos, qui superomnes homines peccatores erant.

101

J. PEAKSONII VINDlCIvG 1QNATIANJE. PARS I.

102

Constat euim eum in hac sententia citanda me- A illa quae adduximus testimonia et quae postea dimoriam fefelisse, et Ignaliura pro Barnaba po- cenda sunt clare evincunt; nam alto silentio consuisse; incujus epistola quara nunc habemus, ea demnari non possunt, quae ab initio receptae atque
rerba exstant ; et ex quo Origenes ante Hieronysummopere laudatae sunt; et an S. Ignatii revera
mumeadem produxerat.Posuit itaque Hieronymus genuinae essent, nemo veterum, nemo recentioknatium pro Barnaba, ut alibi Clemens Alexan- rum dubitasse se diserte dixit : nemo spurias et
drinus Barnabam proClemente. Cum igitur orania commentitias fuissesnspicatusest,antequamprimo
aliqua) Latine sunt impressau veteribus piorsusintestimouia priorum saeculorum, ex S. Ignalio parcognitae, alim etiam Latine tantum prirno, dein
liculatim excerpta, inde libris veterum Patrum,
lanquam tot flores, sparsa ; curaque post has epi- Graoce, sed cum aliis junctae, qua; recentioribus
tantum Grascis agnitae sunt, illreque ipsae, a vetestolascorruptasaliasqueconfictas, tot tamenetiam
ribusprobata, nonuisi mullis assumentis contaei puris adducta, in his epistolis totidem fere
verbis compareant. jure ac merito easdem eidem
minataB apparerent. Cum igitur jam tandem antiquissimao Ignatii epislolae a sequioribus sint discriS. Ignatio, cui ilii omnes tribuerunt, ascribendas
minatae atque disjunctae, ab assumentis atque corcontendimus.
Denique hinc etiam argumentum ad asserendas u ruptelis liberatae, nitojique pristino restitutae, si
S. lgnatio has epistolas non leve elicimus, quod mulque cumulatissimis uniuscujusque sreculi tenulla velusliorurolemporum aetatem prsa se ferentia stimoniis contirmatoe, neque quisquam veterum
jim scripta exBtent ; de quorum veris auctoribus appareat, qui de earum suppositione quidquam
hariolatus sit ; nulla ratio vel excogitari potest,
aut hoc aut priore saaculo ulla cum ratione dubiob quara earum veneranda anliquitas et auctoritas
tatum est.quin aut a veteribus non fuerint omnino
agnita, aut si forte ab aliquibus agnita sint, de debila in dubium sit revocanda ; aut si ulla excogitari possit, ea ex ipsa epistolarum materia elici
iisdem tamen in Ecclesia Dei ab aliis aut dubitatum aut disputatum fuerit. S. Glementis apistolam debet, quam in sequenti dissertatione ab orani
secundam nonejusdem auctoris esse cum prima suspicione liberabimus : hac interim justissiraa
rolunt viri docti, licet utraque in Canonibus apo- praesumptione contenti, tot vetustissimos doclissistolicis pariter probetur, et ab Epiphanio aliisque mosque Patres cum sequacibus in Ignatianis non
sgnoscatur. At hoc primo indicavit Eusebius, dein errassse, qui lanto consensu in nullo alio celebri
Hieronymus etPhotius. Dionysii Areopagitas libros et antiquo ecclesiastico scripto hos fefellisse hamale tanto viro ascriptos, et sub ejus nomine fi- ctenus deprehensi sunt.
ctos jam plurimi contendunt, atque inter eos maCAPUT IV.
lime Dallaeus. Sed hos ipsos prius, ob testimonio- "
rum defectnm, rejecit cum suis Hypatius ; et post Argumenlum advertariorum a testimoniis adversus
lgnatiana expunpilur. Stichometriam non esse Nieum multi, etiam ob materiam, Areopagitae esse
cephori patriarchte. Et Nicephorum et Anastasium
ne^arunt, ut ostendunt Maximus et Theodorus,
Jgnatii epistolas admisisse. Stichometrice auctorem
non eondemnare Ignatii epistolas. Defensio responqui eosdem infeliciter defendere conati sunt.
sionis Hammondi. Non probari suppositionem ex
Heimaj 1'astorem universi hac tale fere condemnudo titulo apocryphorum. Non ex reliquis qui cum
nant ; idem mulli Origenis mvo, ipso teste, feceJgnatio nvmerantur. De Ilermcc Pastore veteris
runt, ut et Tcrtulliani ; et si verum esset, quod
Ecclesite judicium. Vonsensus Nccephori et Gelasii
Latini postea tradiderunt, librura eum a Pii pontifrustra obtenditur. Decretum sub (lelasii nomine
editum ipsius esse non videtur. Defensio Usserii
ficisfratre scriptum fuisse, esset sine controversia
ab objectionibus DcUlcei vindicatur. Responsio no?cpposilitius. Prochori libellus De vita S. Joannis
stra illis Hammondi el Usserii supperaddita. Jn
haud imuierito rejicitur, ut et Uistoria apostolica
Stichometria sub Jgnalii nomine uon eputolas,scd
Abdi Babylonii.quem post Hegesippuin scripsisse
AiSa^v intelligi. De indieulis ; itemque de didascaliis, et Constitution i bus apostolicis brevis disserobservat Gerardus Vossius, addere poluit et post
tatio.
Rufflnum, nam verba Hegesippi apud Abdiam ex
Ruffini translatione sunt transcripta. Sed deutro- D Ut hoc externum argumentum a testimoniispequ altum apud veteres silenlium. Passio S. Antitum vim eam qua pollet obtincat, et illibatum
'Ireas apresbyteris etdiaconis Ecclesiarum Achaiae, conservetur, haud meliori methodo uti me posse
ut volunt, scripta adhuc controvertitur, sed tam
sentio, quam si ea omnia, qua> adversarius ad ipantiqui maximeque venerandi monnmenti, si ve- sum labefactandum excogitavit, porro examinanda
rurn esset, nemo veterum meminit, neque unle fi- proponam. Observo autem ea ad tria capila comn?m octavi saeculi a quopiam memoratur. Reliqua mode reduci, et in hunc ordinem luculenter redigi
rtam quae vetustatem summam prse se ferunt pdsse. Primo, ille etiam testimoniaadducit. quibus
wipla, et hoe. vel praecedente saeculo, viris do- suam de SUppbsitione epistolarum sententiam conttii spuria videntur ; vel alto atque diuturno vele- firniet. Secundo, testes nostros, ab Hammondo
rum silenlio darnnantur, vel a veterum nliquibus, prius adductos, vetustissimos praecipue.rejicit ; aut
diu ante nostra tempora, rejecta, aut saltem in invalidumplaneeorum testimonlumredderesigillafabinm vocala sunt.
tim couatur. Tertio, Urgumentum a testimbnio neAt de Ignatii epistolis neutrum horum dici posse gativum fabricatus est, qua probare nititur, nemi-

103

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

104

nem epistolarum quas defendimus, per ducentos A pares habeas. Sed ecce auctores hi, quotquot sunt,
omnia lgnalii scripta ad apocrypha relegarunt. Pro
post Ignalii mortem annos meminisse, et inde conunico scriplore, nescio quo, auctores nescio quot
cludit, ab Ignatio non fuisse conscriptas.
Incipio a testibus abadversario contra nostrorum Syncello prajfixos ; et ubi nudum lgnatii nomen
aciem miro modo productis, vel potius subductis. scriptum est, omnia ejus scripta legi vult vir docctissimus.
Illos enim.nnontam ad constituendam sententiam,
Ut autera majorem Slichometrise sua jamjam
quam ad depellendam invidiam adduxisse se fatetur in eum, scilicet, flnem, ut probet Salmasium producendaj auctoritatem conciliet.gravem quereet Blondellum non fuisse primos, qui has epistolas lamprius instituit, quod lam iwmerito viri docti de
Salmasii fide dubilaverint, quem editio Nicephori
conlictas putarent. Quisquis enim auclor Stichometrix, quam adducit, fu.it diu ante Salmasium et Paritina abomni suspicione liberavit.Quinam aulem sunt ex nostris partibus viri docti, qui de SalDlondellum vixit. Opponit igitur Stichometriam
masii fide tam immerito dubitarunt? Certe UsseHammondo, prorsus iuconcinne. < Hujus vero, inguii, Exr/oiisxpfac; auctoritas cur non tanli apud nos rius Stichomctriam, quam Georgii Syncelli et Theoplianis operi prrefuam in antiquissimo exemplari
esse debeat.quanti suam viri doctissimi esse cupiunt
non video. At si qua sit iilius Stichometrix aucto- . se invenissc narrat cl. Salmasius, non diversam
esse ab ea,quam iuter Pelri Pilhrei opuscula Graece
ritas, ea non Hammondo, sed Patribus opponenda
et Laline habemus editam, existimare se professus
fuit, ab Hammondo contra Salmasium et Blondelest. Quod non est hominis Salmasii fidem elevanlum produclis, Polycarpo,lren<i)o, Origeni, vel sallis, sed potius conlirmantis, et sua conjectura suftem Eusebio, Atlianasio,Basilio,Chrysostomo, Hiefulcienlis ; quam non minus quam Salmasii fldem
ronymo, Theodoreto, Gelasio, aliisque : uon enim
Editio Parisina postea confumavit. Hammondus
qua-rilur, an Sticlwmetrise auctoritati prajferenda
eliam de auctoritate Stichometruv nullam sibi cum
sit auctoritas Hammondi.sedutri potiuscredendum
Salmasio litem fore professus esl, illamque a Wasit, Salmasio sola Stichometria armato, an Hamrnondo SS.Patrum, et omnium saeculorum testimolone laudaniqueab Indiculo a Pilhseo edito non proniis stipato. Nimis igitur subdole hoc testimonium
cul abesse recte colligi, vel ex titulo Georgii asseadducit Dallams, ad depellendam invidiam tantum,
ruit.Non agitur de flde Salmasii Hammondus rnagis
quo postea ad confirmandam sententiam suam sav
quam Usserius dubitavit : aSio-Tioxov axijrojAtxpsav
pissime ulitur : et quam inflrmum sit cum probe
eam vocat mcritissime, quia ipsam ita Salmasius
produxerat.neque ei ullum auctorem assignaverat.
conscius esset, ila omnino proposuit, ul nescias,
utrum pro argumento haberi voluerit, necne. Si
Produxerat earn ex ms. codice, tanquam sibi soli
tilulum capitis quarti.quinti, et reliquorum inspi- G viso, nulla auctoris Slichometria; mentione facta ;
ciamus, argumentum est primum ; si caput quin- de tenebris igitur conqueritur Hammondus haud
tumspcetemus.nullum est; ibi enim primumaliud, immerito ; vix enim credibile fuit, voluisse quema silentio scriptorum ecclesiasticorum ante Eusequam Stichometriam in mss. latitantem, et incerti
bium ducitur. Seraper tamen postea argumentura
tituli, testem citare, cuin eadem in raaxiraa luce,
hoc sivc primuin, sive nullum, maximi facit, et et sub speciosissirao titulo, non tantum aucloris,
ubique fere inculcat. Ac revera si hoc argumensed etiam interpretisponeretur.Edideratenimeam
tum sive primum, sive nullum, illi eripialur, reliGraice ad Eusebii sui calcem Josephus Scaliger,
qua plane, qua; nos spectant, nulla erunt.
Clironologioe Nicephori patriarchas ConstantinopoAudiamus igitur adversarii testes non sine pompa litani suffixam : ediderat eamdem sub ipsiusNiceproductos. Ecce auctores habemus, inquit, etmul- phori nomine ex veleri codice Carpensi Petrus Pitisante nos saxulis denatos,etab omnicontra hier- threus, cum Anastasii Nicephoro supparis Latina
archiam suspicione semotos, qui omnia Ignatii
interpretatione, quam nos postea interCriticossa.
scripta rotunde ac sine ulla haesitatione ad apocry- cros edendam curavimus. Monuerat Joannes Seldepharelegarunt in Stichometria Georgio Syncello in
nus, libro De successione in pontificatum llebrseolibroantiquissimopra3fixa.Quffisote,virdoctissime D rum, NicephoriChronographiam ms. exstare in Biquot auctores habes in illa Stichometria Syncello
bliotheca Londinensi collegii Sionensis, cui hanc
praefixa? ostendas numerum. edic nomina. An ita etiam Stichometriam suffixam esse testamur. Non
numeras, quemadmodum ille apud Plautum ?
poluit itaque non mirari Hammondus, si hrec tam
publice
nota ex nescio qua officina produceret SalQuot erunt ? Ego, et Menxchmus, et Parasitus.
masius.
Jam isli sunt decem : nam Parasitus
Octo hominum officio fungitur.
Interim de Stichometrix auctoritate litem non
Stichometria, quam vis Syncello prrefixam, aut movit Salmasio vir doctus : suspicionem tantum
nullum certum auctorem habet, aut unicum certe. parenthesi inseruit ; quae quidem post splendidam
An Nicephorura tuum, si modo is sit, cum Ignatio illam editionem Parisinam hreret altius : et contuo epistolico bicorporem, aut tricorporem facis? sultius omnino fecisset Dallreus, si eam nunquam
Certe in multo plures dividi oportet istum incerti nominasset, aut saltem in ea triumphare adeo vilaris homuncionem, ut testes nostris vel numero sus non fuisset.Ita enim loquitur : Viri docti Zxi

105

J. PEARSONII VINDICIjE IGNATIAN^E. _ PARS I.

106
Xojistpkv aSeViroTov vocant.Editio Nicephoro vindi- A dera subjungit, sed Nicephori esse non affirmat ;
cat.araplissimo virojprimaBinorientesedisantistiti,
eamque duo mss. vetustissimi Graeci Oxoniensis
scriptorigravissimoatque eloquentissimo, et libeatque Londinensis non agnoscunt. Indiculum reralissimis Photii laudibusornato.Hujusenimipsius gum etsarerdotum Anastasius cum sequentibus post
Nicephori est illa STiY/jfieTpla, non alterius cujus- Hisloriam suarn sine nomineNicephori posuit.quem
quam recentioris : idque solide et fuse demonstrat ms. Oxoniensis non habet ; Stichometrtam denique
eraditissimus Goar ; quem adeat, si quis adhuc du- Indiculo palriarcharum, nulla Nicephori mentione
bitet Nonjam de Salmasii.sed Dall.fi fide quwritur. facta, subjungit ; eamque Stichometriam ms. OxoniQuidenim?an eruditissimus Goar hoc soliile demon- ensisnonagnoscit.In totaigitur hac farraginenihil
s(r(?neutiquam : an fase?nequaquam:an omnino unquam a quopiam Nicephoro tributum est.praeter
demonstrat ? nullo modo : an id nude dicit.autaffir- Chronologiam ab Adamo ad Theophilum : de qua tamat ? minime gentium. Imo vero id dicit, quod est menadhuc haud immeritodubitari potest.quidquid
Dallai assertioni plane contrarium ; ad prima enim Goar, quem doctissimum appellat Dallaeus.dixerit.
verba 2r.iyopet?l*s hsBC diserte adnotat : CanoniAd rem ipsam quod attinet, asserirausnequeNicussacrorum librorum laterculus, ad Chronogra- cephorura patriarchara, neque Anastasium Bibliophiamnihil speclans. librarii Ttapepyov judicatur. g thecarium.ne Stichometrim quidem auctorem,quisTeste igitur eruditissimo Goar, Stichometria a Sal- quis est.unquam tradidisse epistolas Ignatii, quas
masio producta, Hammondo objecta, a Dallaeo de- nos defendimus, fuisse supposititias. Nicephori
fensa.non est Nicephori patriarchae opus,sed libra- effatum est in epistola ad Leonem papam Romarii r.iptp-^ov. Fidem igitur in Dallaso requirimus, num de receptis SS. Patrum operibus: HavTtovTtov
Salmasii non tantum fldem sed et modestiam lau- exxplTtov xal jjtaxapltov Uaxiptuv Ta te 8(if (iaTa xat
damus, qui Stichometriam aSeo-TcoTov tradidit, Nice
TcovTjfiaTaaaTtaopat,<oc StoaaxaXtav aveTtiXrjTtTov xat
phori nomen non apposuit, ad Scaligeri etPithffli atoTTjplac 6E|jtsXtov xal ouc f, xaOoXtxfj 'ExxXr,a!a Tcpoeditiones nos non ablegavit, quod eam Nicephoro aiETat duoSey^oixat, xai oGc OTCOTpeTteTat aico<JTpmo(jtat.
minime tribuendam putaret.
Omniura electorumbeatorumquePatrum dogmata
Sed post eruditissimi Goar infelix testimonium : et opuscula,utqusB abomni reprehensionealienam
Enfi6i.inquit, majorem omni exceptione testem, doctrinam salutisque fundamentum contineant,
Anastasium Bibliothecarium,hominemnonisaeculi, amplector ; et quoscunque Ecclesia catholica reMcephori supparem.Is enim in praefatione Historiae- cipit.recipio.quoscuuque illa aversatur, rejicio.
ecclesiasticse : Huic sane,ingui(,operi ratum duxi At Ignatium inter ixxpiTouc xat (iaxaplouc DaTepac
B. Nicephori Constantinopolitani episcopi Chrono- (] numeratum, et epistolas ejus, tanquam opuscula
graphiam praeponere. Quaeriturde Stichometria,
irreprehensibilem doctrinam continentia,abEcclerespondet Dallaeus de Chronographia, ad quam illa sia catholica per aliquot ante Nicephorum saecula
nullo modo spectat. HujusautemChronographiaspars receptas fuisse, jam ante ostendimus. S. Ignatii
ullimaest, inquit, illaa nobis /audata Stichometria, igitur epistolasrecepitetamplexus est Nicephorus.
wnque editio Anastasii exhibet in calce Hislorix. At Pra3terea,Nicephorum scimus Dionysiana pro veris
quomodo, quaeso, Stichometria pars est Chronogra- Areopagitm operibus habuisse, ex disputatione
ptiiae, quaa ab ea toto ccelo distat? Assuta est illi cum Leone Arraeno ; idem seusisse certum est
qnidem in eodicibus Graecis, sed non magis ipsa Anastasium ex ipsius praefatione ad Dionysiana.
pars est Chronographiae.quam Chronographia pars At Dionysius S. Ignatii epistolam tam diserte
est Slichometrise . Apud Anastasiura autem ne qui- laudat.ut qui verum Dionysium fuisse sensit.aliter
dem Chronographiac est adjuncta.sed in calce His- de Ignatio senlire nonpolueril; neque quemquam
torin? Anastasianao, patriarcharum indiculo sub- novimus qui Areopagitam defendit.quinidem licet
jnncta.Anastasius de Niccphori Chronologia loqui- ad angustiasredactus.etiain S. Ignatiumadmiserit.
lur. quam operi suo proposuisse (vel praeposuisse)
Auctorem etiam Stichomelrise , quisquis est, nese dixit.Quid hoc ad Stichometriam quam operi suo _ gamus S. Ignatii epistolas quas defendimus sup
non praeposuit Anastasius, quam in calce editio
posititias pronuntiasse. Ejus quidem verba haec
exhibet ? Ideo Chronographiam praeposuisse se
sunt,'prout in editione Parisiana exhibentur :
dixit Anastasius, ut Joannes diaconus,qui ecclesiasKx\ 6'aa ttJc Neae. elotv aicoxputpa'
llepioSoc, IUtdou o-ctYtov ^pti/v'.
tkam Historiam scripturuserat.&c eaposset aliquanllepfoSoc 'Itoavvou ortvtov ,yy'.
tula carpere ; quid autem confert Stichometria ad
UsploSoc 8ui[xa, <TTfY_u)v ay.
tedesiaslicam Historlam ? Scripsisse igitur NicephoEuaYyeXtov xaTa 8to;jtav, o-c!y_iov ,aT.
rum Stichometriam Anastasius testis non est.
AioVAf, aicocrcoXtov, ort/.tov tr'.
KXrjftevToc X6 crc!Y_tov J$y_'.
Rei hujus veritas satis innotescit ex ipsa farra'iYvaTtou, UoXuxapTcou, Ijoipivoc xat 'Epp.a.
gine, quffl Georgio Syncello subjuncta est, et ex
quinque partibus distinctis constat, Chronologia Quae ad calcem Anastasii Historix ita Latine redbrexi, Genealogia, Indiculo regum et sacerdotum, In- duntur :
diculo patriarcharum, et Slichometria. Anastasius
Et qux Novi sunt apocrypha.
tantnm Chronographiam brevem ab Adamo adTheoItinerarium Petri, versus 2, 800.
philum Nicephoro tribuit: Genealogiam huic quiItinerarium Joannis, versus 2, 500.
Patbol. Gr. V.

107

S. IGNATIUS. - PROLEGOMENA.

108

A tionem Ecclcsiaepertinentemepistolam composuit,


Itinerarium Thomars, versus 1, 600.
Evangelium secundum Thomam, versus 1, 300.
quce inter apocryphas Scripluras legitur Ilarnabas
Doctrina apostolorum, versus 200.
enim epistolam fuissetradit ; non ipsisuppositam,
ClementisiV. versus 2, 600.
aut spuriam ; ad eedificalionem Ecclesia) perlinuisse
Ignatii et Polycarpi.
Kx his nego ullo modo probari posse epistolas S. asserit ; non itaque haareticam putavit ; lectam tamen interapocryphas scripturas docet, nec ab EcIgnatii Eusebio visas ab auctore Stichometrise pro
supposititiis habitas fuisse.Nudum enim hic Ignatii clesia repudiatam innuit. Idem in epistola iiO:
Exigitis eniin ut librum Chaldaeo sermone conscrinomen ponitur,neque vel de epistolis.vel de suppositione quidquam afflrraatur.Ut autem id quod vo- ptum ad Latinum stylum traham,librum utique Tolunt prob nt adversarii,necesse estut in huncmo- biae.quem Hebraei de catalogo divinarum Scripluradum disputent : Quidquidab auctore Stichometrix rumsecantes his quaBhagiographa(kge apocrypha)
ad apocrypha refertur, id ipsius sententia est sup- memorant, raanciparunt. Emendationem hanc
posititium. Epistolae Ignatii ab auctore Stichome- cum multa alia, tum verba sequentia satis conflrtrix ad apocrypha referuntur. Epistolae igitur mant : Argnuntenim nos Ilebraeorum studia, et
imputant nobis contra suum canonem LatinisauriIgnatii sunt exscntentia auctoris Stichometrix sup
posititioe. Hujus syllogismi Hammondo nostro ma- n DUS ista transferre.Ei rursus epistola Hl : Apud Hebraeos liber Judith inter hagiographa (lege iterum
jorem propositiouem negare, Usserio de minori vi
sum est distinguere. Ego neutram ullaratione pro- apocrypha) legitur, cujus auctoritas ad roboranda
bari posse contendo.etutramquepariter negandam illa.quae in contentionem veniunt minus idonea judicatnr. Chaldaeo tamen sermone conscriptus inter
censeo.ut ne vel umbra argumenti relinquatur.
Primo enim rectissime Hammondus nosler haec historias computatur. Quare ex voce nuda apocrySalmasio reposuit : Nonita vocis istius,a-oxpu<pa, pha,nihi\ aliudrecle infertur.ubide lihris canonicis
significatio accipienda est, ut statim spurium aut agitur, quam scriptum aliquod esse a canone
S. ScripturaB removendum. Extra igitur canonem
xiSoTjXov aut iJ^uSsiiYpaipov.sequiorisfflvi figmenlum
Novi Testamenti certissime ponitur Ignatius ; nesit, quidquid ubivis inlerapocrypha repositum inque quidquam aliud ex vi verborura Slichomctriae
venialur. Nihil hoc effato verius est. FateturDalper
necessariam couscquentiam colligi potest.
laous, nou esse eam hujus nominis ex etymi sui raQuare quod ex Gelasii decreto arripit Daliajus,
tione vim ; vult tamen ex usu ecclesiastico,ut qui
liber apocryphus dicitur is fere aliquo istorum viti plane est a7rpoffo\'ovuaov.Ille enim utriusque Testaorum laboret.Fere, inquit, hoc est aliquanio, vel menli canonem tradit, nullis omnino apocryphis
additis ; imo Veteris Testamenti apocryphis nonplerumque, quod nec Hammondo contradicit, nec
quidquamprobat.Affirmat apocryphaopponi apud " nullis in canonem receptis, aliis cum apocryphis
veteresscriptores libris et divinis et ecclesiasticis, Novi in ultimum caput rejectis, et inter hasretica
hoc est,omnibuslibris apud Ecclesiamnotis etpro- scripta positis. Unde duo facta sunt, primum, ut
batis,apud aliquos,scilicet,et aliquando (neminem apocrypha melioris notae ad Velus Testamentum
enimnominatpraeterTertullianumatqueGelasium), periinenlia, sine ulla distinctione, pro canonicis
quod omnino nihil probat. Quaeritur an sempercx haberentur (qure labes adhuc canoni Romano adusu ecclesiastico ita sumatur, ut opponatur omni- haerescit) ; secundum, ut reliqua Veteris etomnia
bus libris ab Ecclesia quoquo modo receptis ? Quae- Novi Testamenti apocrypha cum scriptis haereticis
rituran quoties aliquod scriptum dicitur Veteris fictitiis atque damnatis contra Veterum Patrum
vel NoviTestamentiapocryphum,id statim omnibus senlenliam confunderentur. Iniquissime igitur po ecclesiasticisopponatur.eta tota Ecclesia prospu- slulatur, ut ex hoc decreto sub nomine Gelasii
rio et haeretico rejiciatur '? Auctor Stichometrix ita edito Slichometriam interpretemur : cum in Sticholoquitur: Hoe suntdivinae- Scripturae, quas reci- metria.IVori Testamenti apocrypha dicantur, in de
piuntur ab Ecclesia et canonizantur. Etquas sunt creto tantum apocrypha, sine ulla restrictione ; in
apocrjrpha, Veteris Testamenli. Et qua? Novi sunt illa postscriptores canonicos, in hoc post omnes
apocrypha.Hic nullamentio librorum ecclesiasti- D catholicos ; inilla canonicis, inhoc omnibusscricorum,putaCypriani, Basilii, Chrysostomi, a quo- ptoribusab Ecclesia probatis opponantur.
Quod autem ex nudo titulo frustra probare corum consortio IgnatiusetPolycarpusablegarentur;
sed Veteris lantum et Novi Testamenti ut a Scri- natus est Salmasius, id ex natura librorum qui sipluraecanonerejicerentur. UtS. Hieronymus epis- mul cum Ignatio inter apocryphos numerantur
tola 106 : Hicprologus Scripturarum.quasi galea- praestare voluil Dallams. Ita enim videtur disputum principium omnibus libris, quos de Hebraeo tare : Omnes libri qui ab aurtore Stichometrix inter
vertimus in Latinum. convenire potest : ut scire apocryphos numerantur, ab eo tanquam haeretici
valeamus quidquid extra hos est, inter apocrypha aut ficti a publica Ecclesiae luce removentur : ergo
esse ponendum.Qui etiam eodem modoloqui cen- et epislolae Ignatii. Sed respondeo primo, nullam
sendus in Catologo : Barnabas unam ad aidifica- esse necessitatem consequentiaB. Non enim lev
(') De significatione lilterarum ),S quae in Grasco Nota obiter, numeros versuum in Anastasiana verteitu exstanl, vide infra col. 109. C. et col. 129, B.
sione non seruper Graeco textui consonare.Ec. Patb.

J. PEARSONII VIN nCIM IGNATIANjE. PAR5 I.


iOJ
110
semper discrimen habitum est inter eos libros, qui A apTtuac, xai ti ttTJc. Non tantum novit (Irenceus)
apoctyphi dicebantur.Et quamvis una eademque,
sed et recipit Pastoris scripturam, dicens
unoeodemque nomine, sive elogio.deomnibuslata (lib. iv, c. 37, secundum interpretem veterem) :
Bene ergoScripturamdibit : Primo omniumcrede
sitsententia,wnihil tamenunum atque idem de omnibus asseritur,nisi quod omnes a sacro canones
quoniamunusestDeus.qui omniaconstituitet conremoventur. Fieri itaque potuit, ut unus aliquis
summavit, et fecit ex eo quod non erat, ut essent
reliquis melior fuerit, quamvis inter OEOTcvejffTouc
omnia, omnium capax.et qui a neminecapiatur.
numenitus non sit. Respondeo secundo, probari
QuaB verba exstant Hermae 1. n, mandato i, toties
nullo modo posse auctorem Stichomclrix reliquos
tum a Catholicis tum ab hrerelicis citata. Clemens
omnes pro hacrelicis aut ficlis habuisse, et a puAlexandrinus Irenaeo ffj-f/povoc, Hermre frequenblicaEcclesireluce removere voluisse. Nam primo
tius, quam cujuspiam scriptoris ecclesiastici auSiccpnorus, inquit, epistolam Polycarpi inter apoctoritate utitur, eumque sajpius explicat et intercryp/io nullius apud se pretii cemet. Inter apocrypretatur. Sententiam ejus de libro ipso vel ex his
pha quidem numerat,sed cujus pretii apud se fue- locis colligere possumus. STpwuaT. 1. i : Oefwc
rit.nullo modo indicat.At nemo unquam Polycarpi to(vuv T) Suvautc T| xtj) 'Epuqi xati airoxaXut}<iv Xa.,
epislolam aut pro haeretica aut pro ficta habuisse r Xouaa- Ta 6piuaTa, tp^ffii.xai xa airoxaXuuuaTa" Di
deprehenditur;Nicephorus itaqueDalloei sine ullo vine ergo potestas illaqure Hermre loquitur in refundamcuto pro tali habuisse dicitur; et iniquis- velutione, Yisiones, inquit, et revelationes, etc;
sime accusatur.ac si volucrit eam epistolam, qure 1. vi : Kat xaXtuc EipTjTat xtj> Uotuivt, KaT6T)ffav ouv
tam diu in Asia? convenlu lecta fuerat, a publica
uet' outojv (ita legendum) etc t6 uScop. Et prxomnium Ecclesiarum luce removere. Secundo, &t- clare dictum est a Pastore : Descenderunt ergo
oayf, JraoinoXiov, versuum 200, inter apocrypha cum eis(non, eoi-um, ut male interpres) inaquam.
Origenes, Clementis discipulus, Hermre testimonio
numeratur. An igitur eam tanquam pessimre notre
scriptum.ab Ecclesiapenitus eliminandam censuit creberrime utitur, et tum suum tum aliorum judicium de libris ejus srepe exprimit. Auctorem
Stu-hometrix auctor ? Quodnam hujus censurre inagnoscit Hermam illum, cujus in Epistola ad Rodicium.quairatioexcogitaripotest? Ab illisqureab
manos mentio flt, et opus ipsum in Commentariis
haereticis conficta sunt.separat hoc op, s Eusebius.
Magnus Athanasius in epistola eopTaffrixfi numerat ad eum locum magnopere laudat.aPuto tamen, ininler eos libros,quos SS. Patres praelegi voluerunt quit, quod Hermas iste sit scriptor libelliilliusqui
Pastor appellatur. QuaB scriptura valde mihi utilis
calechumenis, ut inde pietatis rationem cognoscevidetur, et, ut puto, divinitus inspirata. Homil. in
rent.
Lucam 35 : Legimus (si tamen cui placethujusmodi
Tertio, quajnam fuerint illa Clementina, qure in
scripturam
recipere)justitire et iniquitatis angelos
hoc Indiculo memorantur.nou docet Dallaeus : vo.
super
Abraha;
salute et interitu disceptantes ; dum
cat quidem Libros Clcmentis 32. Sed quinam fuerint libri 32 qui Clementi.prreter eos qui in Indiculo utrreque turma) suo cum volunt ccetui vindicare.
superius memorantur, attribui solerent, nefando Quod si cui displicet.transeat ad volumen.quod tiqnisquam adhuc audivit. Quid igitursiproA B tulo Pflstorisscribitur.et invenietcunctishominibus
legamus A U (A enim et A srepe in mss. confun- duos adesse angelos. Tomo xiv,i'n Matthxum : Et ttj
duntur),et duas Clementis epistolas intelligamus ? y_pT| ToXjiTjffavTO vat airo Ttvoc oepousvTjc uev ev ttj
tunc enim et versus 2,600 illis satis bene quadra- 'ExxXTjoia YpaoTJc, ou 7tapa uaai 8e 6uoXoyouuvtjc
bunt :'nam utrumque simul sumptam cum jamin- eTvat 0eiac, to toiouto TOxpauuQ^ffaoSai, Xtj<d9eitj av
tegrre essent, requasse Kvangelium secundum Lu- to aito tou Iloiuevoc. Sin audendum sitistud emollire ex quadamscriptura.qureinEcclesiacircumfercam.cui totidem plane versus ascribuntur, quivis
tur.sednonabomnibus pro divinahabetur,adhibeacncedet), et genuinum Clementis opus Ignatianis
tur illud ex libro PastorU. rJepi ap^tov, lib. iv :
ad|unctum habebimus, quod ea pariter a suppo, . , .
, ,,
Ata touto tju.eTc xat to v toj a-ito tivujv xaTaopovousitioniscnmineliberabit.Qurnto.quodllermascum n ,
0ev
-
,
, .
n
.
1) usvgj fjtoAtuj, Tqj Hotuevt, itept tou TtpooraffffEffoat
Ignatianis nominetur, negari non posse volunt,
tov 'Epuav ouo YPatj/at (JtSXIa, xat ueTa TatJra outov
quin Mcephorus eadem habuerit pro falsis, adeoque
avaYY^'^-'v toTc irpeffSuTipotc tt,c 'ExxXTjfftac 4' uefietiset spuriis. Imo vero hoc negari idque jure
uiOriXtv ^110 T0 HvEuuaTOc, oStoj StTivouueOa.n Prooptimo potest.si vetustissimorum doctissimorumpterea nos illud in Pastore, libro qui ab aliquique in Ecclesia scriptorum scntentia' animadverbus contemnitur, de dato Hermae prajcepto utduos
tantur, qaos secutum fuisse auctorem Stichometrix
libros scriberet, ipscque postea senioribusEcclepar est credere.
sire annuntiaret qureaSpiritu didicerat.ita interQuas fuerit S. Iraenei de Hermae Iibro sententia,
pretamur. Homilia 8, in Numeros : Quod autem dies
abEusebio observatum est, Hkt, eccles. 1. v, c. peccati inannum pcenae reputetur,nonsolumin hoc
8: Ou uovov oe oToe;, aXX4 xat aitoSeyeTai tt,v tou libro, in quo nihil omnino est quod dubitari possit,
Ilotuivoc vpatpTjV, Xeyujv KaXwc o5v tiicsv t,
ostenditur, sed et in libello Pasloris, si cui tamen
TpaoTJ f, Xivojffa- npu>-ov -ivTtov TciaiEuaov scripturailla recipienda videtur.similia designan!ri eic lo-rtv 6 6;6c 6 xa itavra XTtaac xai xaT. tur. Eusebius, Hist. eccle, 1. m, c. 3 : 'Kitcl 3s

11 1

S. IGNATIUS. - PROLEGOMENA.

112

6 auxo; 'ATtdirtoXo; ivTat; inl xeXet TtpojpTJaeot A 6ti< o3v ** ^ oiavu)YT,v ev o"xiu xaxta; e'xet Sia
XeXujjievo;, xaxa touc e;'0 tt_; oixoSojjtfj; X16ou;,o't ouy_
Pu>ijia!ou; (Jtvii|xr,v itenotT,xai [xexa xu>v
TtpOC
apjxo!.ouai ttJ o1xo8o|xt, tou TtjpYOu xaxa tov Jiotjjttva.
SXXu>v xai 'Eppa, ou <paatv uitapyetv x6 xou notjii(i Tota igitur irapii conversatio in domo pravivo; 8t6X(ov iaxeov u>; xat xouxo itpo; (xev tivojv
talis est, cum sit dissolulus non aliter quam lapiavuXaXexxat, Bi' o3 oux &'v ev 6u.oXoYoo;'.evot; xtdes extra asdiftcium, qui aedificandae turri plane
Oeitj- uts' exeptov 8'e avavxafixaxov ot; jxaXtaxa oeT
ineptisunt, juxta Pastorem. Rufinus, Didymi dis<rcoiy_eiu)jeu>; elaavcuvtxTJ; xexpixaf o6ev TjOt, xat ev
cipulus qui in Ecclesia Graeca plurimum versatus
'ExxXr,er(at; i'o-(jtav aiko 8e8r,u.o!jieujjiEvov, xai xiuv
es-t, Expositione in Symbolum apostolorum, cum
raeXaioxaxtov 6'e uuv-cpa^iuiv xeyprjjxevou; xiva; auxtji)
canonem S. Scripturae prius tradidisset, addit :
xaTelXr.oa. Quoniara vero idem Apostolus in salu Sciendum tamen est quod et alii libri sunt, quj
tationibus ad finem Epistolaj ad Romanos inter
non canonici, sed ecclesiastici a majoribus appelalios mentionem fecit Herma>, cujus esse aiunt lilati sunt, ut esl Sapientia Saloraonis, et alia Sabrum Pastoris ; sciendum est.etiam huic a quibuspientia quas dicitur filii Sirach. Ejusdem ordinis
dam contradici,propter quos interreceptffi auctoriest libellus Tobiae et Judith,etMachaba3orum libri.
tatis librosponi non potest. Ab aliis vero maxime
In Novo vero Testamento libellus qui dicitur Pastonccessarius judicatur,iis praesertim qui elementaria
iustitutione indigent. Unde etiam in Ecclesiis eum ' ris, sive Hermatis, qui appellatur Duaj viaj, vel judicium secundum Petrum : qua omnialegiquidem in
publicatum scimus;etipse quoscamexvetuslissimis
Ecclesiis voluerunt, non tamen proferri ad auctoscriptoribusipsiustestiraonio usos esse deprehenritatem
ex his fidei coufirmandam. S. Hieronydi.
mus, qui inter Grsecos consenuit, in Catalogo haec
S. Alhanasius, Eusebio synchronus, in epistola
habet: Herman cujus apostolus Paulus ad Rolopxaaxixfi, cum libros S. Scripturae canonicos rcmanos scribens meminit, assemnt auctorem esse
citasset.monuit esse xat exepa j3'.6X!a xouxtov e';u>libri qui appellatur Pastor, et apud quasdam
8ev, ou xavovtou.eva jxev, XETUTttouiva (8e irapa xtov
Graecia; Ecclesias etiam publice legitur. Revera
Ilaxipiov avaYivtoaxeiGat xoi; apxt Ttposepyojilvoi;
utilis liber, multique de eo scriplorum veteruni
x*; fJouXojxevot; xaxr,y_eTa8ai xov xf,; euae6e!a; X6usurpaverunt testimonia ; sed apud Latinos
vov Eotpia SoXojjuovto;, xaT So<p!a Stpay. xai 'Eapene
ignotus est: Idem epistola!96, sive Prologo
6f,p, xai '1ouS'0, xai ToSia;, xai AtSayjr, xaXouaevrj
galeato : Igitur Sapientia qux vulgo Salomoxtov aTtoaxdXu)v,xat 6 IIotu.rjv. Etiam alios libros
nis inscribitur, et Jesu filii Sirach liber, et Juextra hos, non canone quidem probatos, sed Padith el Tobias et Pastor non sunt in canone, Joantrura auctoritate illis qui pietatis elemenlis imnes Classianus,
sancti Chrysostomi discipubuendi essent propositos, quales sunl : Sapientia
Ius, collat. viii, capit, 17 : Jam quod unicuique
Solomonis,SapientiaSirach,Esther,Judith. Tobias,
nostrum duo cohaereant angeli.idest bonuset raaDoctrina apostolorum,etPastor.Ha!C quidem tunc
lus, Scriptura teslatur. De bonis quidem Salvator,
Ecclesiae senlentia ; quid autem de Pastorcj udicaetc, de ulrisque vero liber Pastoris plenissime
verit, aliunde patet. Nam et epislola de Nicacna
docet.
Etcollat. xw,cap. 12 : Adjacere autem hosynodo verbis Herrnae ipsius utitur,et lib.Dc Incarmini in quamlibel partem arbitrii libertalem,etiam
natione Verbi probat omnia cx nihilo facta per Verliber ille qui dicitur Pasloris apertissirae docet.jtfabum : 'D tpr,at oia jxev Mtoako;- 'Ev apXfi iTtofr,ximusin
Scholiis ad Dionysii librum De divinis nooev 6 8so; xov oupavov xat xf,v v^v 8ta oe xfj;
minibus, cap. 4 : TeXsatoupviav 8e aYY'Xuv Xe-fEt
t6-j)Xt|Jto)xaTT,; pioXou tou llotu:Evo; IlpuViov itaviu; e-rti tou Aavtf,X xal tou avveXou tou ep(ir,veu3avTtov maxeoaov 6'ti et; extiv 6 8eo; 6 xa itavxa
to;
auTtj), xai itepi xou not(jtevo; tov 'Epjjtav xsxxica; xai xaTapxiaa; xai itoir^aa; ex tou |xf|
Xetu)!iavTO;,(o; exeT (Jveyvujjjiev ev xip no'iu.ivt. Porro
ovto; el; xo eTvat. Quatenus loquilur per Mosen
perfectionis efficientiam angelorum vocat,ut de
quidem : Inprincipio fecit Deusccelum et terram:
Daniele et angelo ipsi interpretante.et de Pastore
per utilissimum autem Pastoris librum : Primum
omniumcredeunumesseDeum.quicondiditorania D Herraam perficiente, ut ibi legimus in Pastore. Et
paulo post : Kai 6ti 8ta Ttbv oyyeXojv al ^"X"' XEl"
et absolvit.fecitque ut ex non ente essent. Quem
paYwyouvTat aT ^u>f,v ayYEXtxfiv EitiTrjSeuouaat, ojto)
Hermas locum ante, ad eamdem rem demonstranev xto Uoi(j:evi avEYvu)(jitv. Et quod animai vitam
tlam, produxerat Origenes tomo i in Joannem. Et
angelicara instituentes ab angelis inanuducuntur,
cum eumdem etiam producerent Ariani, Athanaila in Pastore legimus
sius epislola pro Nicsena synodo : 'Ev 6e xtj> UoiCum hsecfuerit tam antiqua, tam constans eo(jtext ^kfpaKXTH (eitei8av xal xouxo, x<p!xot jjlt) 6v
rum qui in Groeca Ecclesia tlorucrunt de libro Paxavovo;, Ttpotplpoust)' nptuxov navxujv
ix
toris sententia ; cum auctorem prodant Hermam a
niaxeuTov. In Pastore quoque scriptum habetur
S. Paulo nominatum, cum librum ipsum in ali(quoniam et hoc, quamvis ex canone non sit,allequibus ecclesiis publice lectum, ad institutionem
gunt) : Primura omnium crede, etc.
catechumenorum a Palribus commendatum memoQuid Didymus Athanasio synchronus de Herma
rent,cum ipsi aut sacrum et divinum, aut certe
senserit,quamvisejus omnia fere opera perierint,
ulilissimum librum pronuntient, et idco lautumia
colligere licet ex Catena in Jobum,ubi ait : '0 4XT,;

113

J. PEARSONII VINDICI/E IGNATIAN/E. - PARS I.

114
canone non ponendum, quod de eo aliqui dubita- A nis Apocalypsin, quos tamen agnoscit libros aplerunt.an credibile est Nicephorum aut alium quem- risque ecclesiasticis agnitos.qui apocryphos pessivis Ecclesioe GraecaB alumnum, eumdem ut falsum moe notso ouSk kv vo8oi ponendos voluit, Hist l.m,
et fictum, ut pessimae notrn apocryphum jugulare, c. 2o. Et ipse Tertullianus ita videtur seipsum exet ab omni Ecclesiae luce removere voluisse? Et plicare ; nam statim addit : At ego ejus Pastoris
scripturas haurio, qui non potest frangi, hoc est
tamen Dallaeus pro certo habet Nicephorum suura,
his omnibus praetermissis sive damnalis, senten- vere canonicas.Nec non eodem libro: Et utique receptiorapudEcclesiasEpistolalSarnabaDapocrypho
tiam Tertulliani atque Gelasii sccutum esse.
Tertullianus aliquando catholicus.aliquandohae- Pastore mxchorum ; epistola autem Barnab Terreticus, et alia catholici, alia haoretici de Pastore tulliano alia nonest quam illa S. Pauli ad Hebraos.
sententia fuit.Librum De omtione adhuc catholicus Quod si aliquid aliud intellexit, et per falsam et
scripsit, in quo dum ritus quosdam in oratione adulteram scripturam, Hermae librum tanquam
usurpatos, tanquam affectatos et coactos, et cu- pessimas notre apocryphum ab omnibus Ecclesiis
riosi potius quara rationalisoffieii perstringit.haBC fuisse eliminatum voluerit, non magis id verum est
habet:Idem quod assignata oratione assidendi mos quam cum eam solam mcechos amare ait : et conestquibusdam.non perpicio rationem; nisi si Her- n trarium plane demonstrant Irenaei, Clementis et
Origenistestimonia. Nullo igitur modo credendum
mas ille, cujus scriptura fere Pastor inscribitur,
transactaorationenonsuperlectumasedisset.verum est auctorem Stichomelrix a recepta Griecorum
aliudquid fecisset.idquoquead observationemvin- Patrum sententia recessisse, et auctorilate Terluldicaremus. Utique non. Simpliciter enim et nunc liani hasretici permotum, Herma! Pustorem pro
positura est: Cum adorassem.et as sedissem super pessimae notaB apocrypho haberi voluisse.
Ad Gelasium autem quod attinet, cum Dalloeus
\ectum,ad ordinem narrationis, non ad instardioutriusquecensorisHomanietConstantinopolitani,
sciplinae.Mioquinnusquameritadorandumnisiubi
fuerit lectus. Imo contra Scripluram fecerit, si quis et quidem utriusque summam inEcclesia dignitatemsuosa-culogerentis, concordem planeque ejusin calhedra aut subsellio sederet.>.Nempe ritus quidemgeneriscensuram fuisse tradat,suave oranino
dam a Christianis quibusdam Tertullianei aevi observatus, statim finita oratione sedendi; quem ille somniumest.QuisenimcredatauctoremSiic/iomeiri*
tanquam superstitiosum, irreligiosum, et gentili Graecos Patres in judicio de Herma deseruisse, ut
ritui affinem reprehendit. Ritum autem ipsum ex Gelasio consentiret ; eorumdemque sententiam de
loco quodam Pastoris male inlellecto ortum esse Ignatio postposuisse, ut Gelasiocontradiceret? Vult
putat Quod clare ostendit, quanto tum in pretio enira adversariusNicephorum suumepistolas Ignaliberille Hermae fuit, ut ex eo ritus in EcclesiaB tii tanquam fictas inter apocryphanumerasse,quas
disciplinam transfundetur. Ipse autem . ut solet, Gelasius ipse, scripto plane genuino ipsi martyri
acule respondens, non rejicit libri auctoritatem, ascripsit, ut ex testimoniis nostris patet. Imo quis
sed admittit, et verba ejus ita interpretatur, ut Nicephorum Gelasii sententiam in decreto secutum
ostendat tantumordinem narrationis observandum esse affirmabit, qui illud ipsum decretum noverit a
esse,nec ullam inde disciplinae rationem erui posse. nemine unquam vel inter Latinos fuisse agnitum
IlaTertullianus adhuc catholicus, utobservavit S. ante aliquot annos post Nicephori mortem? NiceHil.irius inMatthaeum,canone 5:Quanquam etTer- phorus patriarcha e vivis excessit circa annum
tuilianus hinc (De oratione) volumen aptissimum Christi 828 : primi autem.opinor, qui decreti Gelascripserit, sed consequens error hominis detraxit siani meminissedeprehenduntur, sunt Lupus Ferscriptisprobabilibus auctoritatem. SedinlibroOe rariensis,Hincmarus etNicolaus papaprimus, cirputJicifia,ubi purusputusMontanistaest, contraque ca idem quidem tempus omnes ; sed et ex iis qui
catholicos tanquam psychicos dispulat, et illa quae primo loco decreti mentionem fecit, post annum
ipse in libro De pxnilentia ante docuerat, damnat, 840 scripsit. Mentio quidem hujus opusculi in
aliter quidem loquitur. Sed cederem tibi, si scriptu- Chronico Centulensia. Dacherio edito.ubi interalios
raPastoris.tquaB solamaechosamat, divino Instru- D bibliothecaB illius abbatiae libros legitur : G*>lasii
mealotr.eruissetincidi:sinonabomniconcilioEccle- papajdelibrisrecipiendisetnonrecipiendis.nlib.m,
siarum, etiam vestrarum, inter apocrypha etfalsa c. 3. Iste autem catalogus confectus esse dicitur
judicaretur.adultera et ipsa, el inde patrona socio- anno 83t,triennio postquam Nicephorus defunctus
rum,a qua et alias initiaris. In his Tertulliani am- est. Ne autem duorum patriarcharum consensu
pulis jaiu calholicorum omniuin hostis facti, et nimium viri doctissimi triumphet oratio, quemadHermaai pro doclrina catholica accusantis.fortasse moduin uni superius larvam detraximus, ita et alDihilaliudcontineri putandumesl, quam Pastorem teri jam detraharaus.
HermaB non fuisse ex judicio Ecclesiae librum caDecreturaquidera extat delibris canoniciseccleuonicum, sed potius inter apocryphos, id est non eiasticis et apocryphis, quod magna virorum hucanonicos numeratum ; ut Eusebius lv toTt; vo- jus asvi doctorum conspiratione Gelasio Ipontifici
Doit; posuit Pastorem, quem ipse utilissimuin li- Homano tribuitur. Sed mss.codices multorum saibrum pronuntiavit, et Bainaba: Epistolam,et Joauculorum in ashignando auctore plurimum variant.

115

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

116

Vetustissimus codex coIIectionisDionysianae,quem A codicibus mss. omnia illustrabuntur. Atque ita


beneflcio Dacherii vidit Baluzius, decretum hoc tandem habemus concilium sub Gelasio primum,
Damaso papae ascribit, etBaronius adannum Chri- et pro actis concilii hoc decretum.
Sed eo anno, aut sub illis consulibus conditum
sti 69, ex concilio Romano sub Damaso, quod continet Cresconiana collectio, partem hujus decreti fuisse hoc decretum plane incredibile est. Neque
citat.Ex qua obitcr observo verba illa : Sancta ta- enim diu post Collectionem decretorum pontificum
menRomanaEcclesianonnuIlissynodicisconstitutis collcgit etedidit Dionysius Exiguus, et decreta Gecaeteris Eccl 'siispraelala est, sedet evangelica voce lasii papae nobis exhibet.inter quaa illud de quo disD.Salvaloris nostri primatum oblinuit, levi muta- putatur, minime comparet.llla tamen decreta raotione, sed gravi errore in haec jam esse mutata : netDionysius suh iisdem consulibuscondilafuisse.
Sancta tamen Romana Ecclesia nullis synodis con- Haec enim ad eorum decretorum flnem legimus :
slitutis caeteris Ecclesiis proslata cst.sed evangelica Datum v Idus Martiarum, Asterio et Praesidio VV.
voce DominietSalvatorisnostriprimatumobtinuit CC.coss.nQuisquamne autem credet Dionysium,noCodex Ecclesiae Urgellensis, teste Baluzio,et Juren- minis Gelasiani adeo studiosum, inter decreta iis
sis pervetustus, tesle Chilletio, idemtribuunt Hor- consulibus edita,hoctam celebre omiltere voluisse,
misdae. Alii Gelasium auctorem agnoscunt, ut et n quo Gelasiusdepingilur,distinguens separansque,
noster, qui in bibliotheca collegii SS. Trinitatis quasi os Domini, mundum ab immundo, et secerCantabrigioe asservatur,quemolim Lanfrancusar- nens pretiosum a vili, ut loquilur Baronius'? Pracchiepiscopus Cantuariensis de Beccensi coenobio terea res ipsa clamitat eum titulum ex collectione
in Anglicam terram deferri fecit, utipse loquitur. Dionysii fuisse huic decreto falso prafixum. In eo
Inde colligunt viri docti primo Gelasium, dein vero enim legimus: Item venerabilis viri Sedulii PasHormisdam idera decretum edidisse. Ad Damasum chale opus,quod heroicis descripsitversibus.insigni
enim referri nullo modo potest. Quamvis Baluzius Iaude praeferimus.Quibus verbis auctor decreli celebre et notissimum poema, tanquam calholicum
Damasum primumde Iiujusmodi librispubliceslatuisse: dein vero Gelasium Damasi decretuni reno- suis Romanis commendare voluit.At opus Paschale
vasse, illudque auxisseeorum auctorum nominibus Sedulii iis consulibus notum non fuit ; nam Asterio
qui post Damasum vixere, et idem quoque de Hor- demum exconsule divulgatum est. Unde factum
misda dici posse,atque hoec omnia ex tilulis libro- est ut Gennadius Sedulii non meminerit : quod mirum mss. elici posse hariolatur. Cum autem tale ranturilli qui finem libro De scriptoribus ecclesiaquidpiam neque de Damaso, neque de Gelasio.ne- sticis eodem anno impositum a Gennadio non obque de Ilormisda vetus Ecclesiae hisloria doceat,
servant. Adnotatio illa, quce in veteriAldi Manutii
illudpotius ex mss.eliciendum puto,incertum pla- " editione Paschali carmini adnexa est,hoc satis indicat:Hoc opusculum non a Sedulio auctore edine fuisse a quo pontifice, imo a quo auctore hoc
decretum conditum sit.
tum est, sed a Turcio Rufo Asterio V.C. exconsule
Refert quidem Gratianus decretumhoc scriptum
ordinarioatque patricio,quiid interscripta Sedulii
fuisse a Gelasio in concilio lxx episcoporum, ut invenit. Idemque confirmat ipsius Asterii exconnunc Gratianus edilur: nam in velustissimis mss.
sulis ad Macedonium epigramma, eidem operi in
illa de concilio desiderantur. Sed ms. noster Gra- duobus vetustis mss. teslibus Sirmundo atque
Usserio praefixum.
tiano et Ivone antiquior, hunc titulum praefert :
pDecretaGelasii papa; de recipiendis et non recipienSume, sacer meritis, veracia dicta poetse,
dislibris.Qua) scriptasuntab eocum LxxeruditissiQux sine figmenli condita sunt vilio ;
tmsepiscopis.VidelurquehictilulusfuisseantiquisQuo caret alma fides, quo sancti gratia Christi,
simus, tum quodapud Burchardum ita concipitur.
Per quam justus ait talia Sedulius.
tum quod maxime illis convenit quaa apud Lupum
Asteriique tui semper meminitse jubeto,
Ferrariensem, epist. 128, legimus:Quoniam docet
Cujus ope et cura edita sunt populis.
Gelasius cum lxx episcopis,viris eruditissimis.qui D Quem quamvis summi celebrent per sxcula fasti,
scriptores essent vel non essentrecipiendi.Aliqui
Plus tamen ad meritum est, si viget ore luo.
autera mss.codices addiderunt concilio huic etiam
Cum igitur Asterius consul fuisset, cum nomen
suos consules, celebratumque tradiderunt Asterio ejus in Fastis esset.tunc primum edidit Paschale
et Prxndio coss. Inde Baronius in Annalibus refert opus Sedulii; non poluit igituraGelasio anno Chrisli
congregatum Romae concilium lxx episcoporum 494, Asterio et Pracsidio coss. lantopere celebrari.
tertio Gelasiani ponlificatus anno,Domini vero 494;
Vidithajc acutissimus Usserius, etDinium perstrincum tamen nullum ejusinHistoriaecclesiastica ex- gens quod Romanam lxx episcoporum synodum ad
stet monumentum aut vestigium. Baronium secueum amum absque ullo veterum vel codicum vel
tus est in editione conciliorum Binius,et Philippus
auclorum testimonio retulisset, ipse ad biennium
Labbeus.in Historiaomnium Conciliorum synopsi.
pontificatus Gelasiani adhuc reliquum confugit. n
494, Romanum i concilium sub Gelasio, quo a Cum, inquit. postbiennium e vita excesserit ponlxx episcopis libri sacri etauthentici ab apocryphis
tifex Gelasius, intra illud temporis spalium pulansunt discreti.Asterio atque Praesidio consulibus.Ex
dum estetSeduliinuperdefunctiPaschale carmen

117

J. PEARSONIl "VINDICLB IGNATIANjE. PARS I.

118

abAsteriorecensitumatqueMacedonioadhucsuper- A cibus simpliciter legatur: Post propheticas et evanstiti denuo oblatum. et Roraanum illud lxx episco- gelicas atque apostolicas Scripturas. Verba igitur
porum snhGelasiohabitumfuisseconcilium.qui nu- illa, has omnns, et, quas superius deprompsimus,
perrime divulgato operi prasclarum dederunt testi- palam inserta sunt,ut ordinem cum decreto conjunmonium. Et certe haputandum esset,si certo con- gerent. Quod et postea rursus factum est : nam
staret a Gelasio et synodo ejus hoc decretura edi- pro illis, regulariter suscepimus,subsi'wi<,regulatura fuisse ; at hoc non magis posteriori, quam riter superius enumeravimus. Nec igitur in
priori biennio competit ; nam ecce, anno proximo
synodo, nec unquam Gelasium papam hoc decresive hujus biennii primo, sub Viatore consule alia tum edidisse verisimile est.
synodus a Gelasio Romas congregata est episcopoNam primo auctor decreti male de Eusebio sensit
rum non lxx quidem, sed lv. Hujus synodi Acta unde illa : Historia Eusebii Pamphili apocrypha ;
exstant ; nec in iis ullum hujusce decreti vestigium ostendit autem et ipse, quare apoerypham nominaapparet Pustremo Gelasii anno synodus nulla, vit, nempe quia in primo narrationis sux libro tequantura novimus, coacta est ; ut a synodo aliqua puit, id est mala de nalura Christi scripsit : numeGelasiana editum fuisse hoc decretum plane incre- ravit itaque Eusebium inter Arianos. At verus Gedibile sit. iSicoIaus quidem de Cusa De concordia r. asius aliter de Eusebio sensit ; ipsum in Catholicocatholica, lib. n, c. 11, hsec ex concilio Toletauo,
rum Patrum numero posuit ; illius testimonia ad
tempore Sysevandi regis celebrato, cap. 17, citat:
confirmandam Ecclesiao de duabus naturis Christi
tApocalypsislibrummultorumconciliorumauctori- doctrinam adhibet.Auctor igitur decreti verus Getas,et synodica SS. Roraanorum praesulum decreta lasius esse non videtur. Neque illa f.hifletii conciJoannis evangelistae esse describunt, et inter divi- liatio admittenda est, quod Historix ecclesiasticx
noslibrosconstituendumdecreverunt.ietindecolli libros tantura dicat in decreto non esse usquequagit, approbationemlibrorum, quae Gelasio papaoas- querenuendos; ipseenimpariterseexplicat,propter
cribitur, fuisse synodicam. Sed hoc si aliunde non rerum tamen singularium scientiam,quae ad instruconstet, certe hinc constare non potest. Gelasii ctionem pertinent, r scilicet, renuendos non esse
enim non meminit, etalii pontiflces Romani cano- usquequaque ; ad conflrmationem autem doctrinas
nem ediderant.quo liber Apocalypseos reciperetur:
catholica;,proDsertim de natura Christi.cum etipse
etdecretum hoc illius eoncilii tempore exstare po- erraverit in hac ipsa re, et origenem tantopere lautuit, vel sub Gelasii vel sub alterius pontificis no- daverit, adhibendam esse auctoritatem Eusebii ex
mine,nam concilium illud celebratum est pluribus quocunque libro depromptam nunquam putavit
qaam liOannispost raortem Gelasii, sc. a. D. 633
auctor decreti.
non 382, ut voluit Cusanus.Illo autern aevo cano- ** Praiterea in hoc decreto hanc censuram legimus,
nem Scripturarum sub nomine Gelasii papao exsti- Liberqui appellaturCanonesapostolorum apocrytisse non est verisimile. Nicolaus enim papa, in
phus,quam Gelasi.i papro tribuendam minime esse
epistola ad archiepiscopos et episcopos perGallias muHasuadent.Nam Dionysius Exiguus, qui tantoconstitutos, canonis Innocentii tantum merainit, pere Gelasium admiratus est, post tam gravem ejus
non autem Gelasii, quamvis in eadem epistola decensuram, nunquam Canones aposLolorum intercreti Gelasiani meminerit. Sed responsuri sunt isli, pretari, et reliquis canonibus prajfigere voluisset :
inquit.i qui non ad obediendum potius quam ad re- nunquam in prsefatione operis sui, his verbis usus
sistendum sunt parati, aientes, quod inter canones fuissct: In principio ilaque Canones, qui dicuninveniafur capitulum S. papaa Innocentii ; cujus au- tur apostolorura ,de Grieco transtulimusjquibus quia
ctoritate doceatur a vobis ulruraque Testamentum plurimiconsensumnonpraRbuerefacilem.hocipsum
esse recipiendum,quanquamin ipsis paternis cano- vestram noluimus ignorare sanctitatem ; quamvis
nibus nullum eorum ex toto contineatur insertum. postea quaedam constituta pontificum ex ipsis canoQuibus verbis uti patet canoni concilii Laodiceni, nibus assumpta esse videantur. An tam leni cennt apud Latinos habebatur.libros S. Scripturae non sura ipse perslrinxisset.an tantummodo plurimos
fuisse additos,aut Apocalypsin inter eos numera- " consensum non prasbuisse facilem, id est, aliquo
tam non fuisse : ita etiam eosdem in decreto hoc modo de eorum auctoritate dubitasse dixisset, si
Gilasii non fnissenumeralos constare videtur.Certe
ante paucos annos ponlificem Roinanum inconIvo Carnotensis in decreto ordinem librorumS.Scri- cilio eas nutnerasse interilla scripta.quai catholicis
pturse, sine nomine Gelasii, posuit, parte quarta ; vitanda sunt, et quaj nullatenus recipit catholica et
capite 61, aliisque inlerpositis, cap. 63, demum apostolica Romana Ecclesia novisset ? An de hac
Celasii decretum recitat cap. 64, et codex Juren- dubitalione Stephanum Salonitanum episcopum
sis, quem edidit Chifletius, in Hormisdae decretal- monendum duxisset, nc, scilicet, hoc ipsum ignoordinem librorum S Scripturoe f-raemittit ; sed de- raret, qui quid a Celasio in concilio decretum fuit,
ereli verba imrautat, ut ad ordinem rcspiciat. Ita ignorare non potuit ?An denique postea constituta
enim ex illo codice legimus: Posl has omnes pro- pontiflcumexilliscanonibusassuinptafuissenotaspheticasetevangelicasatqueapostolicas..quassupe- set, si eos tam recenti pontificis constituto transrins deprompsiaius, Scripturas. Cum in aliis codi- fixosatquejugulaloscognovisset? Certe Dionysius

120
PROLEGOMENA.
8. IGNATIU*.
H9
translatione sua efficere nunquam potuisset, uthi B Petro. Gelasius, epistola ad episcopos per Lucaniatn
canones ab Ecclesia Romana reciperentur. si ab constitutos, cap. 21, ut in nostro ms. repetitur :
ipso Gelasio fuissent nuperrime rejecti. At receplos Quos vero constiterit indignos meritis sacram merstalim fuisse oslendit Cassiodorus Divin. lect., ca.p. catos esse pretio dignitatem, convictos oporlet arceri, non sine periculo facinus tale perpetrantis (ita
23, qui de Dionysio et collectione ejus ita loquitur :
Petitus a Stephano episcopo Salonitano ex Graecis ms.non perpetrantes),quiadantem pariteraccipienexemplaribus cauones ecclesiasticos moribus suis, temque damnalio Simonis,quam sacralectio testaut erat planus et disertus, magna eloquentiae luce tur, involvit. Respondet Daltxus De pseudapostol.
composuit.quos hodie usu celeberrimo Ecclesia Ko" I. lii, e. 4 : Gelasii locus nullum omnino canonem
maua complecti tur. Verum autem esse quod Cassio- laudat, neque apostolicum neque ecclesiasticum.
dorus asseruit, patet ex epistola Joannis II pontill- Tantum Simonis damnationem memorat, quam sacis Romani paulo ante ad Csesariuiu Arelatensem cra, inquit, lectio, Actuum scilicet apostolicorum,
data,in qua Contumeliosum Regensem episcopum, ut notum esUesta/ur.Canonem quidem non laudat
auctoritate canonum ex colleclione Dionysii Exigui Gelasius, id est, non expresse dicit, ea quae proeexcerptorum, ab episcopatu suspendit, et canones cipit in aiiquo canone contineri : nec id voluit Dioaposlolicos ad eam rem diserte adhibet.Ex Cano- n nysius, cum doceret aliqua pontificum conslituta
nibus apostolorumcapituloxxv: Episcopus, presby- ex canonibus qui dicuntur apostolorum fuisse aster, aut diaconus qui in fornicatione aut perjurio
sumpta; neque enim aliquis ponlificum Romanocaptus est, deponatur, non tamen commuuione prirum ante Dionysii aetatem in suis constitutis canovelur ; dicitenim Scriptura : Non vindicabit Domi- nes apostolorum nominasse deprehenditur, Sed id
nus bis in id ipsum. Ex canonibus supra scriptis tantum nos cum Dionysio volumus, hoc Gelasii
capitulo xxix, quod officium pristinum damnali pro
constitutumex illo canone assumptum esse. Neque
criminibus usurpare nou debeant :Si quis episcopus,
mentio sacrae lectionis impedit quominus haec assepresbyter,aut diacouus,depositus juste supercertis ramus ; ad Actus enim apostolicos nos tautum ideo
criniinibus,ausus fuerit attrectare ministerium du- refert, ut sciamus quaenam fuerit damnalio Simodum sibi commissum, hic ab Ecclesias penitus abnis ; quod autem illa damnatio pertineat tum ad
sciudalur. Fuerunt igitur tempore Joannis 11 ponSimoniace promotum, tum ad promoventem, omnino ad illum apostolicum canonem perlinet.xaOattiticis et Cassiodori, canones apostolici in Romana
Ecclesia receptissimi, quod fieri potuisse nemo
pdaB' xoi ouxoc xai 6 ^eipoTov^o-a?, hoc est, arceaconcedet, si vel a Gelasio, vel Hormisda fuissent
tur dans pariler accipiensque, ut loquitur Gelasius.
Canon apostolicus 22 est : Si quis abscidit seipsum,
tam publice rejecti.
Mirari enim satis non possum, qua ratione duid est,si quis amputavit sibi virilia.non liat clericus,
ctus Dallaeus seipsum Dionysio directe el ex diamequia suus homicida est.et Dei conditionis inimicus
tro opponeret. Ille in Ecclesia Graeca enutritus, ubi
elc.\ Gelasius autem epistola eadem, cap. 14 : De iis
maxime valebant Canones apostolici.in Romanadiu
autem qui seipsos abscindunt, paterni canones eviversatus, ubi tum non erant adeo recepli, in decredenter sequenda posuerunt ; quorum tenorem suffi tis pontilicum evolvendis mullum desudaus.obserciat indidisse : dicunt enim, talia perpetrantes,mox
vavit,ex canonibus illis aliqua pontificum constituut agniti fuerint,a munere clericali debere eos secluta, Romanorum scilicet, assumpta fuisse. Dallaeus
di.Quod modis omnibus custodire nos convenit.quia
econtra De pseudepigraphis apost., lib. m, cap. 3:
fas esse nulli suppeditat, praster illa quidquam quas
Ego vero putaverim non ex canonum collectione sua
memorabilis decrevit forma censere. Respondet
decretapontilices.sedex ponlilicumconstitutissuos
Dallaeus,haBcinNica?nocauonecontineri,quodnemo
canones assumpsisse primum eorura collectorem.
negat, ct paternos canones, potius ad Nicasnos PaRespexit sine dubio Dionysius Innocentii, Leonis
tresquamapostolosreferri debere Atnosadapostoet Gelasii epislolas, quibus nonnullaex uO canonilos non referimus, sed ad Nicajnos Nicaenis longe
busaposlolicisrepraesentanturjatsi Dallaeusputave
antiquiores Patres. Ut Dionysius Exiguus se ideo
rit, aut hos 50 canones, aut eorum aliquos ex illis D tura cnnciliorum, tum eos, qui apostolorum dicti
epistolis, aut cujusvis Romani pontilicis decreto sunt canones, in Latinum sermonein transtulisse
assumptos fuisse, fugit eum omniuo ratio, et Dio- profitetur,ut sancli prxsules paternis muniantur renysio verissima tradeuti perquam importune illud gulis. EtCaesarius post acceptam epistolam Joannis
opposuit, quod aperle falsum est.
papae II,qua canones apostolici duo conlinebantur,
PraBlerea non pauca sunt, quus me movent ut cresubjungit: Ecce manifestissime constat, quia sedam ipsum Gelasium canones, qui dicuntur apocundum quodettituli antiquorumPatrum aS.Joausloloiuni, et admisse, et i;i suis epistolis decreta. ne papa transmissi,et 318 episcoporum seutentia
libus usum ipsis fuisse.Tricesiiuus iuter illos canon sed ct canones Gallicani coutinere videntur, etc.
est : Si quis episcopus,aut presbyler.autdiaconus
Pra>terea et haac et alia quae habet Gelasius, ita
per pecunias hanc obtinuerit dignitatem, deji- in Nicaonis canonibus cunlinentur.ut iidem Nicaini
cialur et ipse et ordinator ejus, et a communione canones agnoscant eadem in prioribus canonibus
modis omnibus abscindatur, sicut Simon Magus a prrecepta fuisse, quos scimus inter canones, qui

121

J. PEARSONII VINDICIiE IGNATIAN.S.

PARS I.

122

dicunlur apostolorum numeratos fuisse. Primus \ Hist. eccl. 1. i, c. 3. His autem in codice Gelasii
quidem Nicasni concilii canon eadem continet.qua) fuit 15. Cum igitur Dallatus quinquaginta tanlum
nos ex Gelasio descripsimus ; sed et idem osteudit canones sub apostolorum nomine a;vo Gelasiano
canonem ante in Ecclesia latum fuisse : E^ ttvi; ut:6 exslitisse velit.cum ex illis tot a Palribus.aconci[japoaptuv f, ostjitoTeiv euvoj^ii0v,!iav,[xi!.]ipi3xo:v:o liis,a Romanis pontificibus fuerint disertc laudali,
i/.Xu)- ijioi, -coy; xotOJTOu; et; xXf.pov TcpotiieTai 4 aliqui etiam ab ipso Gelasio agniti atque probati,
xavuiv.Quodnihilaliud est, quam quod canon apo- cum reliqui ejusdem plaue generis sint et in eodem
stolicus 21 piatcipit : Eunuchus,si per insidias ho- cum hisadeo receptis atque probati codice repratminuru factus est,vel si in persecutioneejus virilia sentati, cur Librum qui appelalur Canouesapostoloamputata sunt.vel si ita natus est,et est dignus, efrum apocryphum ita appellaret,ut inter illa qua; ab
liciatur episcopus.Fatetur DalUrjus libri suprano- hatreticis sive schismaticis conscripta sunt,numeminati cap. 4, fuisse jam ante Nicatna; synodi rarel,ut nullatenusacalholica etapostolicaRomatempora aliquam in Ecclesia regulam, ex qua baic na Ecclesiareceplum indicaret.et a catholkis vitanitaadministrarentur,eamregulamabipsisapostolis rfumpronunliaret, ratio nulla vel excogitari potest.
ita diserte conslilutam, vel a Clemente litteris
Ha)c, opinor, adeo a mente Gelasii abuorrere vimandatam, et in istam syllogen, quam Turrianus ~ debantur.ut ha:c ipsa verba e decreto eradenda ac
defendit, relatam uegat. Nego et ego ab apostolis penitus tollenda judicaverint nonnulli.Nam in ms.
constitutam, a f.lemente scriptam ; accipio, quod nostro ante sexcentos fere annos exarato non comIargitur,ante Nicnam synodum exstitisse, assero- parent : et Hincmarus ducenlis adhuc senior in
que eam in illam syllogen canonum, qui diceban- suo codice sine dubio non invenit. Ita euim ipse
tur apostolorum relatam fuisse. Eamdem fcre ra- Opusc. c. 24 : Sed et beatus Gelasius in catalogo,
tiouem esse caHerorum.qua; ex Nicama synodo col- qui libri ab Ecclesia recipiantur, de his apostololigit Turrianus, fatetur etiam Dallatus. Sic igitur rum canonibus penitus tacuit. sed nec inter apocuin citavit illud quod in canonibus 15, 16, 9 et 10 crypha eos misit. Illa igitur verba : Liber qui apconcilii Nicami conliuetur.et ab iisdem ad veteres pellalur Canones apostolorum apucryphus, in deseu ecclesiasticos canones ibideni refertur,eodem creto Gelasii Hincmarus non legebat. Sed hic se
opere laudasse librum canonum.qui apostolici di- criticum ostendit Dallaeus ; ultima illa verbamencebantur, omnino putandus est, quia eo libro isti dosa esse pronuntiat.et restituto verbo omisit, pro
veteres canones continebantur.Praslerea quid scri- eo quod in codicibus vulgatis legilur misit, corripserint Innocentius et Leo, antecessores sui, nes- genda, ut ita scripserit Hincmarus, Sed necinter
cire Gelasius non potuit, qui quamplurima ex ca- apocrypha eos omisit.Quam importunam correcnonibus illis in sua conslituta transtulerant. Lthi G tionem eaqua; sequuntur plane rejiciunt.Quaproquidem veteres canones, et ecclesiastici in conci- pter in lectione illorum sequendaest cautela ab
liis dicti.ab aliis diu ante Gelasium diserte aposto- eodem S. Gelasio pratmonita : Cum ha;c,inquit,ad
lici dicebantur.Ut in concilio Ephesino Act. Antio- Catholicorum manumadvenerint, B. Pauli apostoli
chenus episcopus notatur, quod Trapi exx/.7)crtaaTi- pratcedat sententiaquat dicit : Omniaprobate.quod
xo j; (jetjfiojt; xii xou; xavova; Tiiv aYtuiv arcotTTOXtov, bonum est tenete '. Hoc est, quoniam Gelasius
contra leges ecclesiasticas.et canones sanctorum hunclibrum canonum nec inter eos qui ab Eccleapostolorum, ordinationes provinciis Cypri ad se siarecipiebantur.nec inter apocryphosnumeravit,
trahereconaretur : qui quidem erant 34 et 33 ca- et tamen vulgo legeretur ; id tandem sequitur,
nones e^us libri quem habuit Gelasius. Cum Euse- iuter eos esse numerandum, quos ille nec recepit,
bius Catsariensis recusasset episcopatum Antio- nec penitus rejecit, quales erant Aclus Silvestri,
chue, in hunc modum a Constantino imperatore scriptura De inventione Dominicse crucis, et De inlaudatus est : 'H tr/, tjjvetjit; TJyouv xi; ts evToXit; ventione capitis B. Joannis Baptistse, de quibus reToii eou,xa;. t6v aTcotrcoXtxov xavova xat t?(; 'ExxAtj- gulam ab Hincmaro observatam tradit Ne Gratiasta; tj.jXaTTtv l'Yvu>xe- Tua prudentia et mandata nus quidem hatc in Gelasii decreto legisse videtur ;
Dei.et apostolicum canouem, atque ecclesiasticum D nam inter eos qui Canones apostolorum iuterapocustodire staluit : ut ipse refert de Vita Constan- crypha numerabant.Gelasii uon meminit, dist 19.
tini lib. in, c. 61. Est aulem hic canon inter eos, Quod autem dist. 15 nunc ea habentur, nihili est;
qui apostolici dicebanlur,decimusquartus.Alexau- nam Gratiani codici omnia de libris apocryphispoderepiscopus AlexandriiBauteconcilium Nicatnum, stea sunt inserta, nec ad eum quo leguntur locum
cum Arium ejusque socios excommuuicas^ot, opi- pertinent.quoagit de conciliis, ut ipsius titulus instola ad Alexandrum Constantinopolitanum epi- dicat; et Glossa summam capitiscomplectens hatc
scopum data graviter cuiiqueritur, quod ab aliqui- tantum habet:Dicitenim Gelasius.quod supradicta
bus in Ecclesiam reciperentur, Tti> fir^Te t6v a-oz- quatuorconciliavultvenerari.et si qua aliafuerunt
roAtxov xaviva tojto TJYytopetv, quod apostolicus a SS. Patribus instituta, et ostendit quat opuscula
cauon id non permittat, ut refert Theodoretus SS. Patrumin Ecclesia recipiantur. Ulteriusigitur
1 1 Thess. v, 21.

123

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

124

non processit Gratianus. In plurimis eliam mss. A Verum tales scripluras.sivelibros.Gelasii aivoexsticodicibus decreti Gratianei reliqua no comparent.
tisse non apparet. Estquidem libellus.inter Opera
Qui nctiam in duobus veteribus mss.Panormiselvo- S. Cypriano falso ascripta, De revelatione capitis
nis ad publicam academi nostro) Bibliothecani Joannis Baptistu), et si Baronio credendum sit, in
pertinentibus, eadem verba desiderantur. Neque Adnotationibusad Martyrologium, quartoEal. Sernirum, cum illa pars postrema decreli Gelasiani,
ptembris,cujusfidei sit tractalus ille.declaratcentum in Panormia tum in decreto Burchardi, boc sura Gelasii,qui sic ea qua? ibi sunt reliquitlectoris arbitrio, ut quao vera vel falsa sint, ante exami
titulo gaudeat:Denolitia librorumapocryphorum,
net quam probet. Sed Gelasii censura cujus fidei
qui a SS. Patribus aelema damnatione damnati
sit, tractatus ille declarare non potuit ; scriptus
sunt."Quisenim ferre tum temporis potuit canones
apostolorum in decreto sub tali titulo comprehen- enimest tractatus ipse post Marcelliuum comilem,
sos,si simul cogitaret, iisdemcanonibus ltomanam cujus Chronicon citat : Chronicon aulem Marcellini
Ecclesiam gubernatam esse?Cumigitur aliquorum diu post Gelasii mortem scriptum est. Fertur quianle Gelasium pontificum, et ipsius eliamGelasii dem Dionysius Exiguus eamdem revelationem ex
decreta ex canonibus apostolicis desumpla sint, GrmcaMarcelli archimandriUe relalione iu linguam
cum paulo post Gelasii mortem,canones illi a tota ft Latinam transtulisse.ut eam Romani legerent ; sed
Romana Ecclesia recepti sint ; decretum illud,quo etDionysiusille post obitum Gelasii scripsit.
hi canones reterna damnatione damnali suut, GeDecretum docet Marcum evangelistam gloriosum
consummasse martyrium ; at hoc nequcEusebius,
lasio papffi tribui non potest.
Praiterea hc verba auctorem decreti Gelasio neque Hieronymus ante Gelasium tradidit, neque
juniorem omnino demonstrant : Sed et si qua post eum Isidorus Hispalensis : ut Vita S.Marci, in
suut conciliaa SS.Patribus hactenus instituta.post qua ejus marlyrium describitur, post Isidori, ante
illorum quatuor auctoritatem et custodienda et BedflB et aucloris decreti tempora scripla esse virecipienda decrevimus. De quatuor generalibus deatur.
Denique, quod pra>sens negotium maxime speconciliis ante locutus.de reliquis posteacelebratis
ctat,
auctor de Ruffino agens ait : Illa sentimus
agit, minoremque iis auctoritatem tribuit ; quod
quao
beatum
Hieronymum sentire cognoscimus : et
omnino intelligi debet de conciliis qua videbantur
non solum de Ruffino,sed etiam dc universis.quos
esse generalia : aliter nihil diceret.AtwtateGelasii
vir sa-pius memoralus zelo Dei et fidei religione
nullum post Chalcedonense concilium celebratum
est.quod in numerogeneralium poni potuit.Auctor reprehendit. Quao vcrba nec concilio, nec pontiigitnrhujus decreti omnino post concilium quin- I ficiRomano satis conveniunt ; et res aliter omnino
tum.sive Constantinopolitanum secundum scripsit. se habet. A nemine enim magis dissentit quamab
Hieronymo. Libros omnes Veteris Testamenti, qui
De illo enim diu dubitanter locuti sunt Latini.nec
non in Hebracorum canone habebantur, ad apoparis cum quatuor auctoritatis esse voluerunt Grecrypha rotunde relegavit Hieronymus ; eosdem in
goriusl : De illa tamen synodo, quaeConstantinodecreto pariter cum canonicis sancta etcatolica
poli postmodum factaest.qura amultis quintanomisuscipit et honorat Ecclesia. Hieronymus libros
natur.scire vos volo.A multis igituraavo Gregorii,
quos apocryphos vocat.legiin Ecclesia vult, epist.
non ab omnibus quinla dicebatur,etcum idem Gre115
: Sicut Judith et Tobiao, et Machabtuorum ligorius de synodi Chalcedonensis auctoritate dixis
bros legit quidem Ecclesia,sed eas, inter canonicas
6et,de quintaha3cstatimaddidit:Namsynodusquae
Scripturas non recipil : sic et haec duo volumina
post eam generaliter facta est, idcirco a nobis reci(navapexov Jesu filii Sirach. et Sapientiam Salopitur.quiaejusdemsynodi in omnibus sequens temonis) legat ad aedificationem plebis, non ad
norem illius auctoritatem custodit. Isidorus 1. vi
auctoritatem ecclesiasticorum dogmalum conflrEtymol., c. 16 : Ha) sunt quatuor synodi principamandam. Indecreto omniaquaa apocrypha appelles,fidei doctrinam plenissime preedicantes. Sed et
lantur,tanquam aCatholicis vitanda, et ab Ecclesia
quasuntconcilia
quae
SS.Patres
Spiritu
Dei
Dleni
n
,- , ,
,,
si
. .
*
c flcIU D eliminaiidadamnanlur.Hocsensusinterapocrvpha
sanxerunt post lllorum quatuor auctoritatem.omni
manent stabilita vigore.Quis non videt ha?c nadem numerantur OpusculaTertulliani, Novati, Arnobii,
quasi mente scribi, qua illa in decreto Gelasiano ApoIlinarii.Aliter plane Hieronymus,epist.76:<.Ego
Orifrrnem propter eruditionem sic interdum legenscribebantur ? Nec hesc igitur, nec illa ante quindum.quomodo Tertullianum.Novatum, Arnobium,
tam synoduiu stripta fuisse putandum est. CassioApollinarium,etnonnullosecclesiasticosscriptores
dorus qui post Gelasium, ante vel circa synoduin
Grajcos pariter et Latinos, ut bona eorum colligaquintam scripsit.quatuor tantumnominavit.de pomus.vitcnusque conlraria.juxta Aposlolum dicensterioribus nihil omnino addidit.
lem : Omnia probate.quod bonum e&t tenete.
Denique legimus in decreto : Itemscriplura de
Quib verba Apostoli ad aliam plane classem in deinventione {JominiwB crucis.et alia scriptura de in- creto trahnntnr. ut ante observatum est. Pessimo
ventione capitis B Joannis Baptists novellaiquidem scnsu in decrelo legimus : Liberqui appellaturPnrelationes sunt, et nonnulli eas Catholici legunt.
storis, apocryphus ; quem apud quasdara Grociaa

125

J. PEARSONII VINDICIiE IfiNATIAN^.

PARS I.

126

Ecclesias etiam publiee legi testatus est, et revera A qt"B adversarium absolvit, argumento cedit ! Qui
ulilem librum pronuntiat Uieronymus. Auctor sic virum summum laudat, quomodo vituperat?
decreti. Opuscula Clementis Alexandrini apoVideamus igitur primo quid tandem sit.ob quod
crypha. Hieronymus in Catalogo : Feruntur ejus insi- hanc defensienem tanlo praaconio effert ; nempe
gniavolumiua, plenaque eruditionis ei eloquentia?, quod hinc appareat eos immerito accusatos esse,
tam de Scripturis divinis.quam de saecularis littera- qui Ignatiana damnarunt, antequam purior editio
tursMnstnimenlo .Adeodecreti scopus,etquasipe- procurata est. At nostri eos non accusarunt, qui
culiaristraclatio.ab Hieronymi doctrinapenitus ab- epistolasEusebio minime memorataslanquam spuhorrent.LiberProverbiorum,qui abhaereticiscons- rias rejecerunt, aut etiam reliquas interpolatas
criptus, et S. Sixli nomine pramotatus est, apocry- esse pronunliabant ; sed eos tantum, qni epistolas
phus ,inquitillequemGelasiumessevolunt AtHie- illas qua; interpolatm sunt antequam interpolarnnronymuseumlibrum docuitnon ab hareticis fuisse tur, fictas fuisse contendebant ; aut interpolatas
conscriptum.sed a philosopho Pythagoro.epist. 66: penitus rejiciebant, tanquam nihil ex iis probari
Librum Sixti Pythagorei.hominisabsqueChristo, posset. Quod autem epislolas lgnatii omnem eam
atque elhnici, immutato nomine, Xysti martyris et auctoritatnm, quam olim obtinuerant plane amisissr,
r, nulliusque aut:tritatis fuisse ante Nicephorura, ex
Romana; Ecclesiao episcopi praenotavit .
Cum igitur nec Stichometria patriarcha; Conslan- UsseriodoceatDallaeus ; observoeam vocemoi?wiem
non esse ab Armachano usurpatam, scd a Dalla^o
tinopolitano trihuenda sit, nec Decretum Romano
tribui posse videalur, non est ea censura; auctori- adjeclam ; ut et illa, nullius auctoritatis, qure inde
las, quam voluit Dallams: cumque tanta sit Slichopariter deducit. Ego aliter Usserium intelligo ; et
metrix atque Decreto in apocryphis denotandisdis- qui sic interpretantur, fruantur illi excusatione
quam cupiunt, sed interim sciant sententiam eam
crepantia, non est ea censuriu concordia, quam
traditvirdoctissimus: cum denique in ipsa Sticho- qua excusari volunt esse apertissime falsam.
Hanc tamen defensionem ab Usserio ingeniosismrfrialibri illi tantummodo Novi Teslamenti apocryphi dicantur, satis apposile Hammondus, si epi- sime et ad causam quam agit appositissimc inventam
stolas Ignatii in Indiculo denotari concedatur, rejicit vir doctissimus, quod nonvideatur salis cerSalmasiovidetur respondisse : Nihil abauctoritate ta. Et satis quidem certum non est, ullas Ignatii
epislolis hiscea nobis tributa ex eo delractum aut epistolas Stichomelrise auctorem inter apocrypha
minutam esse, quod sic in apocryphorum numero numerasse, ut voluit Salmasius ; multo minus cerrepositae in-veniantur. Sic ,inquam,id est in Indiculo tum est, inter pessimae notae apocryphareposuisse,
ut vult Dallaeus ; sed si quis haec concedat, salis
librerum, qui in canonem recipiuntur, et qui a ca
noue removentur. Quod euim sic in apocryphorum c profecto certum est, cas propter aliarum suppormmeroreponitur, canonicis libris solisopponitur. sitiones et ipsarum interpolationes. tantam ignol't S Augustinus De CWitate Dei, l. xv, c. 23 : miniam passas esse. Constat enim epistolas EuseMulla sub nominibus et aliorum prophetarum et bio visas per multa saecula summa aucloritate florecentiora sub nominibus apostolorum ab ha;re- ruisse : constat ante nonum saeculum easdem et
ticis proferuntur, quae omnia sub nominibus apo- interpolationibus fcedatas, et adjectionibus auclas
cryphorum ab auctoritale canonicorum diligenti fuisse ; constat alios libros primo integros dein
examinatione remata sunt. Nomcn igitur apocryphi corruptos inter apocrypha rejici solitos : si igitur
tantum ab auctoritate canonicorum scriptum hae epistolae nono illo saeculo tanquam omnibus Caaliquod removebat.
tholicis vitandae proponerentur, quae hactenus ab
Sed mullc melius ac modestius.atque sapientiu* omnibue tum catholicis tum haorelicis fuerant reoptimusac doctissimus Usserius Iguatiana sua ab ceptae, id ob aliam causam, quam ob adjectiohoc Nicephori telo defendit , inquit Dallaeus. Non nes corruptelasque fleri non potuisse quis non
male defendisse ostendimusHammondum; simulto videt ?
melius Lsserius, certe optime defeudit. Nempe ArHaec tamen, postquam tantopere laudaverat, nemachanus docuit non mirum esse,si epistolae Igna- D gat Dallaeus, primo, quia nullus est eorum librotii, adjcctione spuriarum, et inlerpolationibus a rum, quos damnat Nicephorus, de quo aliquid sipristina forma immutataB in apocryphorum numero mile dici possit. Si hoc verum esset, nihil tamen
reponerentur : quemadmoJum Eslherae liber,licet efficeret, quia non est eadem omnium apocryphoab Ilebrais receptus, lamen propter additamenta, rum ratio, ut ante ostendimus: sed est aperte falaMelitone Sardensi, et Oregorto Nazianzcrso intr>r sura. Ecce enim in Stichomelria legitnus neploSo;
sacroslibros nominatus non est, ab Athanasio
n=xpou, mlyou (ty\ Itinerarium Petri, iiersus '2,700.
etiam inter nothos noniiiu.lim abjeclus. VerumtaHoc ltinerarium a Clemente Romano scriptum fuismen si Dallaeum bene novi, non est nihil, quod Arse credebant veleres, unde primum inter 4vtiXsy<Smachani defensionem tantopere probat. Non enim
(xevoi positum est, dein inter apocrypha. Rationem
sine dolo laudat, quam sine ratione rejioit. Lau- ipsi reddiderunt, quod ejus libri doctrina ab illa
dat, ut suos excuset : rejicit, ut argumentum vim
quaB a Clementc tradita est, multum tandein drs
suam relineat. <0 .prajckram IJsserii defensionem,
Crepabat. Nonquod Clemenlem ettm librum mini-

.-

128
S. IGNATIUS. - PROLEGOMENA.
127
me scripsisse crederent, sed quodab haereticis in- A *u p\6X(o itpoaitetptovr^evat), quostamenpariter
recipiendos minime putabant. Necesse itaque erat
terpolatum adeoque corruptum pularent. Ita Epi
phanius de Ebionaeis : Xpojvxat 8e xat aXXatt; xtat ut admonerent constitutiones illas esse rejiciendas;
pMSXot;, 8r(6ev xatt; nEpiOOOt; xaXouu.evatt; IUxpov aliter eadera opera cum canonibus apostolicis conxaT; Sti KXrifjtevxoi; Ypatpe'W.<;, o85<wwn{ (tev xa firmatae fuissent. Atconstitulioneseasut primo ficilv auxat;, bllyoi 8'e aXr,0.va >Lt3avxE<;. Suntt et alii tas et supposititias rejicere non potuerunt, nisi
Ji'6ri gutbus ufunfur, ut Circuitus Petri a Clemente simul canones rejicerent (qui earum tani honoriscripti, quo in libro, paucis veris relictis cxtera ficam mentionem fecerant ,quos stabilire volnerant.
supposuerunt . Quod igitur asseritur, nullum esse Ut igilur canones relinerent, et constitutiones reeurum librorum, quos damnat Stichometriae auctor, probarent, quasi ab apostolis primo dictatas et a
de quo aliquid simile dici posset ; non est verilati Clemente scriptas (ut canones affirmabant), sed ab
haereticis postea corruptas eas damnarunt. Hcconsentaneum.
Secundo defensionem Usserii rejicit, quod putet que omnia vera esse ostendit ipsum damnationis
Nicephorum, si Ignaliana, non per se proprie, sed procemium. 'EitetSrj S' ev xouxott; xoTt; xaxoatv evxstantum ob addititia et interpolota damnasset, id xaXxat o-/e36at f,(j.5<; twv ailxtov afttov aitosxoXti
ipsum testari, suumque de libro olim probato ju- u 8t KX^evxo; Statojets. Quoniam autem in his
dicium diligenter purgare voluisse ; idem enim in canonibus praeceptum nobis est, ut eorumdem
Constilutionibus apostolicis feceruut Trullani Pa- sanctorura apostolorum per Cletnentem constitutres. Mirari satis non possura hanc viri doctissimi tiones susciperemus , etc. Non igitur erat curab
iniquissimam postulationem, ut, scilicet, Sticho- exemplo canonis concilii Trullani, cum indiculo
metrix auclor causam exprimeret, seque diligenter perperam collati, defensionem Usserii, tantopere
purgaret, si ob eam causam Ignatiana inter apo- a se laudatam, rejiceret Dallaeus.
Sedquidquid sit, nec auctoris Slichometrix, nec
crypha relegaret, quam voluit Usserius. Si enim
interpretis Anastasii testimonia auctoritatem epitam nobile scriptum,et ab omnibus receplura constolarum S. Ignatii vel tantillum minuunt. Nego
demnare voluit, cur hanc non minus, quam aliam
quamcunique causam, quam habuisse videatur.re- enira illius epistolas inhoc Indiculo vel nominari,
ticere potuit?Certissimum est, Ignatiiepislolas per vel innui, vel quovis modo contiueri.Ignatii nomen
aliquot saecula ante nonum, quo scripsisse ceusor audio, epistolas non lego : video in Graecis 'ifvaille perhibetur, tum ab omnibus Catholicis, tum xiou, in Latinis Ignatii, neque amplius quidquam:
etiam hajreticisreceptissiraasfuisse,etinterscripta voluntSalmasiuset Dallaeus Ignatii omnia inlelligi
catholica primo loco numeratas. Si igitur has con- _ debere. Id vero mihi esse videtur ab omni ralione
demnare, simulque debitam majoribus reverentiam
'
.... auctor
. ., libros
,:.... ... Novi
v..,; Testaalieuissimum.
Recitat
pra>stare, et seipsura diligenler purgare voluisset, menti canonicos, dubios et apocryphos : epistolas
eo magis sui judicii causam reddere tenebatur, si a S. Ignatio, instanle martyrio, scriptas, vel ad
martyrium festinanti suppositas, nec inter canoniut prorsus supposititias et flctas abjiciendas potius,
quam interpolatas et auctas respuendas judicaret ; cas, nec dubias, nec apocryphas scripturas numeinterpolatas enim et spurias pauci tunc ac moder- rari recte potuisse contendo. Scimus a qualibus
ni, cas autem quas genuiuas putamus, et plurimi viris profecta sunt scripta.quao in sacrum canonem
et vetustissimi receperant.Sed revera utquisquam recipiantur, scilicet, vel ab apostolis, S. Malthaao,
qui indiculum tantum sive aitapfQixr^tv, ut GrsBci S. Joanne, S. Paulo, S. Petro, et fortasse S. Jacoloquunlur, confecit librorum canonicorum et apo- bo atque S. Juda, vel ab apostolorum discipuhs
cryphorum, de nalura librorum quos tantum uu- atque comitibus, eodem spiritu afflatis, S. Marco
merat, disputaret, aut de aliquo peculiari scripto, atque S. Luca. De iis quae sub nomine apostolorum
cur eo loco poneretur.rationem redderet,hactenus scripta sunt, aliquando dubitabanl, et nunc hassiplane inauditum est. Dispar igitur plane ratio est tanter, nunc aperte et simpliciter rejiciebant. De
iis quae a discipulis aut comitibusapostolorum.qui
canonis Trulliani, et Indiculi, sive Stichomelrise.
Ut, si Patres illius coucilii purgare se voluerint, D vivis apostolis defuncti sunt, edita fuisse
- ;e pnmo
primo
putabanlur,
dubitabant
au
ab
eodem
spiritu
profeidem etiam ab auctore hujusludiculi nobis exspecta in euradem canonem cum illis S. Lucas atque
ctandura non sit. Sed nec illud verum estquodasS.
Marci recipi deberent, ut de Clemente, Barnaba
serit Dallaeus, Patres Trullanos, ideo rRJectionis
Cnnstitutionum rationem reddidisse, ut judicium et Hermaprimo quaesitum est. Postea etiam aliqua
dicebantur ab ipsis apostolis dictata, et a discipuhs
suum purgareut.aliter enim omnino se res habuit,
quod ignorare Dallaeus non potuit. Recepit illud suis ex apostolorum prcecepto scripta, et post eoconcilium 85 canones apostolicos.tanquam ab ipsis rum mortem forte divulgata, dequibus rursumui
apostolis dictatos : videbant in ultimo eorum ca- Ecclesia dubitatum est; et ex illis xiv hxiUfo^snonum octo libros Constitutionura conlirmari (nu- vtov et xtov dnoxputpwv Indiculi confecti sunt.
meranturenim iuter (JWSAta tje6a3|xta xat StYta, ad- igitur scripta, quae cum primo apparebant,
duntur scriptis apostolicis, Novi Testamenti, at quam S. Scripturae partes accipiebantur, abaliq
Stxxayat 6p.Tv xoTt; ettiffxditott; 8t' efxou KXr|(ievxo<; iv bus poslea negata, inter ovttXeYo^tva hawerun ,

129

J. PEARSONIl VINDICLE IGNATIAN.fi. PARS I.

130

quseab omnibus a canone rejecla, in apocryphis \ tici aut male feriali homines, sacris oraculi3 minumerabantur. Illa vero.quae ad divinse Scripturoe nime contenti, tales SiSayjx; et StSacry.aXia; commenti sunt. Quae nulli certo aposlolico viro ascricanonem nunquam aspirabant, qiue quampriimnn
bebatur, dicta est Sioayj^ vel StSaoxaXia ditojtoXojv,
scripta sunt.diuque postea, non ut canonica, sed
catholica tantum recipiebantur,neque inter avttXe- quaeab aliquo apostolorum discipulo scripta putabavipicva, neque inter apocrypha numerari saiculis tur.ejus nomen prae se ferebat, utotSarxaXia KXr]u.evto;,vel Sca KXr;u.evto;, quoe omnium hujus gosequentibus potuerunt.Cum igitur epistolae.S.Ignalii postomnium apostolorum mortem,exoccasione nerisantiquissima videtur.Adhujusautem formam
tantum martyrii, et in itinere subito effusae sint, efflctai suntet alias complures diversis sajculis excogitata; atque evulgatae. ; ut 8t8ao-xaX(a 'I-patiou,
eum a Christianis pro scriptis sancli viri atque
de qua diximus, et StSaaxaXIa Sta 'iTcrcoXutou, nonmartyris tantummodo accept8e,nec unquam, quod
scimus, in Ecclesia lectao sint,nescio quomodo cui- dum a quopiam observata, quam in codice ms. biquam in mentem venire potuerit, ut eas in nume- bliothecaa Oxoniensis latere testamur. Neque enim
deerant, qui Hippolytum ipsis notum apostolis
ro apocryphorum Novi Testamenti numeraret.
Quid igitur.inquies, facit in Indiculo Ignatii no- praadicarent. Quin ettalem StSayjjv etiam S. Polymen ? Facilis et expedita responsio. Non in hoc n carpo attributam fuisse non dubito. Tales erant
antiquitus evulgatae,quasi ab apostolis derivat 8ttantum.sed et in alio ludiculo nomen Iguatii reper
Say^ai atque Statajet?. Nam,ut recte S. Cbrysostoitur ; et sane ratio suadet, ob eamdem causam
mus, ttov TcpaY)J.dtojv ta u.ev StSauxaXta; Seitat, ta
eumdem in utroque nominari. Indiculus ille ms.
8e eititaYf;;, alix res docenlur, alix mandantur. Ex
exstat iuter libros Baroccianos in Bibliotheca puillis didascaliaB, ex his constitutiones prodierunt
blica Oxonii, de quo monuit Usserius, quemque
nos vidimus. In illo inter plurima apocrypha nu- sive 8itei; ut S. Paulus, I Cor. vn, 17 : Outtu;
iv tat; 'ExxXr^criai; rcdsat; 8tatajerou.at, et XI
lnerantur A:Say_ai tcov dTtotrc<$Xojv, AiSacrxaXia KXrjHsi-o;, Ivvaviou AtSacrxaXfa. Ut autem aliud est 34 : Ta Se Xotna, ii>; av eXQoj, 8tatacjou.ai.
AiSiJxaXia vel AiSa^ Clementis.aliud epistola, ita
Ut hujus observationis nostraa veritas ulterius
et Ignatii. Sed eodem modo supplendam et intelli- innotescat.ex his diversis didascaliis atque constigendam Stichometriam nostram censeo : scilicet,
tutionibus, libros octo Constitutionum apostolicai'.$r/_f, iitOTt<5Xujv, KXrJijtevtoc; (SiSayj)), 'Jyvatiou rum, quos nunc habemus.confectos alque consar(5'/i(, ut illavox 8tSay_<5, quasi dTcoxotvou subincitatos fuisse, asserere non dubito. Duos hujus
telligatur.quod scriptoi ibus omnibus perquara fa- operis titulos reperiri fatentur viri docti, quorum
milliare est. Atque ita illud X6 Clementi adjectum unus Atatavai, alter KaOoXtxiri StSaaxaXfa. UtriusinGraicis, et ab Anastasio praetermissum, nihil que saBpe in ipsis libris mentio fit.et vetus Epiphaaliud fuerit.quam abbreviatio aliqua vocis StSaj^y- a nii testimoniura haeresi 80 suffragatur : Kai itept
librario ininime intellecta et male depicta.aut nu- fj.v ouv tou Yevetou ev taT; Atatajeat ttTiv anotrtoXojv
merus capitulorum,qua>in illa Uidascalia contine- tpatrxet 6 OeTo; \6fos xat f, StSaixaXta. Et de barba
baatur. Ut Coptitarura Didascalia, quam factam quidem in Constilutionibus apostolorum loquitur ditradunta duodecim aposlolis, cum S. Taulo et Ja- vinus sermo et doctrina. Ita ille, verba citans qu
cobo Uierosol ymorum episcopo, conlinebat 38 ca- nunc reperiuntur lib. i, cap. 3, cujus libri initio
pitula, et abbreviatura solemni dicebatur Dask, dictum est : 'A/ouaate StSaaxaXia lepdv. Illa autem
quemadmodum ex ms. codice Barocciano constat. xaOoXtxrj StSauxaXia omnium disdascaliarum colleCum enim in altero Indiculo 'Ivvatiou dtSacrxa- ctionem denotare videtur.Hae autem didascaliaj diit'' adapocrypha videamus relegatam,quid aliud versis temporibus, et diversis etiam Ecclesire parestquod in nostro adnomen 'Iyvatiou subiutellitibus, ubi distinctae erant traditiones apostolica?,
gatur (subintelligi enim aliquid omnino debet),
scriptffl.occasionem dederunt consarcinatori multa
}uam StSayij ; et cum StSacrxaxia KXrjixevtot; in illo irarautandi interpolandique, ut omnia ipsius aovo
alteroludiculo prascedat eam Ignatii.cur hic etiam melius quadrarent : quemadmodum apparet praeciK^nevtoc Stoa/-<i non recte iutelligalur,praesertim D pue ex iis, quae Epiphanir.s citavit, a nostris noncum prsecedat in hoc, ut in altero, AtSayf, aitoito- nunquam discrepantia.Ut in velustissima diataxi,
*. Tanta est in utroque Indiculo ad hanc inter- quae Epiphanii sevo exstitit.de celebrando Paschate,
pretationem roborandam conspiratio.
constitutum fuit : 'i>ei; u.f) ^tpiijete, dXXa TcoteTte
Quin etres ipsa idem omnino docet Observan- Stav ot dSeXtpot 6|J.ojv ot ix Ttepitou.rji;, (jtet' outiv
dumenirn est, plures olim exstitisse StSavji;, sive 5u;a itTcteTte. Vos calculis haud utimini, sed eo temitoamtaXia;, quasi ab apostolis profectas,el vel ab pora celebrate quo fratres vestri qui ex circumcisicne
ipsis scriptas, vel certe viris apostolicis dictatas, prodierunt : cum iis simul Pascha peragite. Videtur
etabillis sub apostolorum nomine exaratas et Ec- igilur haec diataxis facta.antequam urbs Hierosoclesiae commendatas.Cum enim voces Stodyjrj et 8t- lymitana ab Adriano everteretur.Post hanc autem
fcraxaXia frequentissime in Novo Testamento oc- diataxin, prodiit alibi canon sub apostolorum nocurrerent, ut StSayf) Kupiou, StSa^vjrj dTcocrtSXojv, mine qui nunc septimns habatur : E" tt; tc(jxotco<,
'kt/.iV.i tou SoJtfjfo;, StSacry.aXia IlauXou, hasre- f) jtpeaSkepo;, i) Stdxovo; tr,v dytav tou lldaya f,|ji-

131

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

132

pav up6 tJjc eaptvfic; terr(u:sf/(a<; u:et 'IouSaltov litt- A ms. codice Oxoniensi, quo repraesentantur lum AtteXeo-ei, xaOatpeio-Oui Si quis episcopus, tiut presbyter, SaixaXia 8t' 'l7t7toXitou,tum AtataYa; airoTT^Xtov.ex
aut diaconus sanctum Paschse diem anle veris mqui- quibus liber octavus prajcipue constat, deprehennoctium cum Judieis egerit, a gradu suo dejiciatur.
dimus.
Ilauc cum postea a concilio Nicamo confirmarentur,
Certe inter illas didascalias, quas consarcinator
constitutionuin uaruin quas nunchabemus consarlibrorum octo usurpavit, fuisse AtSaoxaXiav 'lyvacinator veterem diataxin iinmutavit, et ad sua Ttou, quamplurima sunt quae ut firmissime credam
tempora accommodavit,lib,v, c. 16 : Att ouv 6^5;,
efficiunt. Qui primum has didascalias finxerunt,
aoeXtnot, tou; xtp tou Xpi<rtou xt[Ai<j> i^T^opaafXEvoui;
sine dubio eorum scripta ante oculos habuere.quia'ifj.aTi, *< T|[iipa? xou Ilaer/a axpi6<oc TtOcTaOat t*e- bus figmenta sua tribui voluerunt, ut eos ipsos
TJ ltlT| t5t!(!EAEiaC |JtET3l TpOTtT)V l0TT|[lEilvT]v. OpOTquantum possent exprimerent; unde non dubito
let igitur vos, fralres, utpote pretioso Christi sanClementis StSayrjv ita fuisse compositam, ut epistoguine redemptos, dies Paschse accurate dt omni dilas ejus maxime referrent. Ex hac igitur Clementis
ligentia post xquinoctium celebrare. Quibus etiam
Didascalia consarcinatorem ea sumpsisse credibile
lot adversus Judaeos addita sunt, ut appareat post est, qum de phcenice habet et carrainibus Sibyllfo
tempora Epiphanii ha?c immutata fuisse, et totum \_ Vj c 6, cx epistolis Clementis prius desumpta et
illud caput aliter plane conceptum esse.Unde con- exaggerata. Ex eadem, ni fallor, totius operis
jicio oclo libros Constitutionura post sevum Epiprocemium descripsit ; non enim a postremo collephanii ex veteribus didascaliis atque diataxibus ctore illudfactum puto ; quem Epiphanio juniorem
immutatis interpolatisque factos esse :neque enim esse sentio, qui sententiam illam ex proffimio citat :
illenumerum librorummnmorat.lncanone quidero 6tou tpuTEta f| xaOoXtxf, 'ExxXTjoia, xai ajj.7tEXaiv
ultimo eorum qui dicuntur aposlolorum.octo libri outou sxXext<Sc, Ecclesia catholicaarboraDeo.sata,
Constitutionum diserte nominantur ; sed illum ca- et vinea ejus electa. Clementis autem simiae ista
nonem ita fuitse conceptnm ante sextum saeculum, ascribo, ivETTEpvio-jiEvoi tov <p<56ov outou, ut alluopinor,non apparet. Septimo quidem sasculo ante deret ad illa in Epistola ejus ad Corinthios non saconcilium Trullanum Maximus monet Dionysium tis trita, Jveo-TEpvio-fjc-vot fyte to?c <rjiXaf)votc. Jam
factum episcopura Athenis, xaTa to <pipujj.Evov ev vero tanta est epistolarum Ignatii, praesertim intereSoiuuu (3i6X(to tujv aTtocrtoXixtov StaTaYjiaTtDV, quod polatarum, cum Constitutionibussimilitudo, atque
nunc legimus lib. vn, cap. 48. Auctor Imperfecti conspiratio, ut eam non tantum Turrianus et BoOperis in Matthseum, homilia 53, laudat aliqua ex vius, ad probandam Constitutionum antiquitatem,
libro octavo Canonum apostolorum, quae nunc re- sed et Usserius etiam notaverit. ut probaret eumperiuntur lib. vni, cap. 2 Consiilutionum. Et ' dem fuisse Clementis et Ignatii interpolatorem Et
hunc quidem auctorem Usserius facit non minus Turriani quidem atque Bovii sententia merito exantiquwn,quam fuit Epiphanius. Sed sine omni plosa est. Usserius autem id quod voluit probasse
controversia multo junior fuit. Scripsit Panarium non videtur, quamvis veritatem pene attigerit. Id
Epiphanius ante imperium Theodosii : imperavit enim mihi raaximus ille consensus potius innuit,
Theodosius annis sedecim , diu post Theodosium AtSaT/.aXiav Ignatii Conslitutionibus fuisse interscripsit auctor Operis imperfecti, ut vel ex liisver- speisam, eamque Ai8aaxaX(av fuisse ad interpolabis palet hornil. 49 : Si quis autem auditiones qui- tas Ignatii epistolas conformatam, vel potius interdemprseliorum, fames, el twnultus, et pestilentias polatorem Ignatii e Didascalia ejusdem suas priintelligat esse omnia hxc mala spirifualia, qu,T facta mum l.icinias epistolis intexuisse. Quod cum alia
sunt tempore Constantini simul et Theodosii usque suadent, tum etiam illud in epistola ad Trallianos
nunc. Inter tempora igitur Epiphanii et auctoris ab interpolalore additum : AtSelaOe 8e xal t6v ItciOperis imperferti,ex\stimo Constitutiones apostolo- ov.OTtov 6;j.tov tbc ypio-tov, xaO' o 6jitv ol (Jtaxaptot 8irum ex diversis didascaliis diataxibusque minori- xa(;a'/TO ajt-!<rtoXoi. Veneramini autem et episcopum
bus conflatus advolumen octo librorumexcrevisse, vestrumsicutChristum, ut vobis beati apostoli conquodabillo baerctico avide arreptum, qui spuria D stituerunt.Cum enim nihilillicin genuina epistola
Clementisaliorumque scripta soepius adducit. Fue- Ignatii de veneratione episcopo praestanda dicererunt igitur ex sententia nostra antiquitus hi libri,
tur, scd de fuga haercticorum secundum praecepta
quasi ab apostolis scripti, aut dictati, AiSa^Tj aito- apostolica, sive 8iaTaY[j,aTa t<ov ajtojToXtov, interponoXtuv, AtaTaijsic dbtoaroXtov, AtSaaxaXia KXt](j12v- lator, occasione hac arrepta, ad illa confugit, quiB
toc, AtSaoxaXia 'lyvaTioo, AtoaaxaXia St' 'ItctcoXutou, in Constitutionibus exstabant, ex Didascalia Ignatii
AtSajrf, noXuxapitou. Ex his omnibus, et aliis for- sine dubio desurapta. Ita in prolixa illa interpolatasse adhuc incognitis conflatai sunt A'.aTaya!,sive tione. qua viduis eadem pracepta dat, et exempla
xaOoX-.xrj 8ioa<rxX(a. Et sane sunl in libris Consti- proponit, quaB in Constitutionibus 1. m, c. 6 et 7,
tutionura capita quaedara, qu.-o nihil aliud esse vi- occurrent, statim subjungit: Tat>a ou^ to<; ait<5dentur quam methodi gratia factae ronnexiones ertoXoc 8taTT<ioo|jt*i. Ha?c nonut apostolus constituo, quod omnes norint haec in Didascalia
queedam,quibus nna alteri didascalia subnecteretur. Quale caput tertium libri octavi esse, ipsi ex apostolorum nomine fuisse injuncta.

133

J. PEARSONII VINDICI/E IGNATIAN/E. PARS I.

Concludo itaque, in Stichometria nobis objecta A


'Iyvrctou nomen inter libros Novi Testamenti apo
cryphos positum, non denotare lgnatii epistolas,
qua inter apocrypha nusquam repertae-, quoe post
mortem omnium apostolorum scriptae, quae ab ipso
in itinere exarataa, omnem apostolicam aucloritatem sa?pe de industria amoliuntur; sed Aioa^v eidem hmatio suppositam, quasi ipsi ab apostolis.a
quibusordinatusest Antiochiuiepiscopus dictatam,
qua? in alio lndiculo inter Novi Testamenti apocrypba reperitur. Unde patet, nullum adhuc testem
reperiri potuisse, qui diceret Epistolas Ignatii
fuisse supposititias, uut qui de earum antiquitate,
veritate auctoritateque vel dubitare videtur.

135

suac salutis,possuntdiscere.HaecIrenaeus, ex constanti ccetuum ab apostolis conditorum traditione


disputans ; rec<e quidem ille, et apposile,\il Dallaeus
ipse testatur, de Areopagiticis capite secundo. At
neque recte, neque apposite disputavit Irenajus, si
hsec epistola a Polycarpo scripta non sit, aut ab
omnibus tunc temporis non reciperetur.Ue eadem
epistola Eusebius.qui intra centum post Polycarpi
mortcm annos nalus est, Hisl. ecci. 1. iv, cap. ti,
post productum hoc Irenan testimonium : '0 piv-zoi
HoXuxapito; sv xfj 8ir|X(o8eiafl npo; "fciXtintrjaiou; utou vpatpp (ospoficVTi el; Seuoo, xsXprjTai Ttat jiapTuptat; aico Tr,; rUtpou TcpoTepa; eniaToXf.i;. Polycarpus,scilicet,in antedicta ad Philippenses epistola,
quae usque adhuc circunifertur, utitur quibusdam
CAPUT V.
U testimoniis ex priori Petri epistola desumptis. Et
Tettimonium S. Polycarpi ab exceptionibus vindica
plurimaquidem testimonia ex priori epistola detur. A'ec fidem ei deesse, ner vim. Auctoritas Epistolz ad Philippenses ab omnibus recepta est. Au- prompta,cxposleriori nulla, adhuc in hac epistola
cioritati ejus non derogat Stichometria qux dici- reperiuntur, qua> cum iis conjuncta, quae ad I^natur yicephori. Posteriori, pars epislolx non minus tium pertinentiatotidem verbisexscripsitEusebius,
genuina quam prior. Testimonium nostrum esse dubitare nos non sinunt, quin eamdem Polycarpi
mendacio inspersum aperta calumnia est. Particu\a supremti prioribus non contradicit. Vis testimo- epistolamhabeamus,quamhabuit Eusebius.Multui)
nii defenditur. Nullas alias epistolas Ignatii, quam Irenaio.multum Eusebio tribuebant veteres ; neque
eas quas habemus, a Polycarpo intelligi potuisse de scriptore quopiam eorum testimoniis commenostenditur.
dato unquam dubitabant Et si id eorum aucloritaCum testes ab adversario adducti, nec tales ap- tem effecisse nolimus, ut ab omnibus reciperetur
pareant, quales ille voluit.nec id omnino testentur, haecepistola ; idem extorsisse publicam in ecclesiis
quod sententiae nostrae est contrarium ; videamus Asiaticis lectionem difflteri non possumus. Ilieroan aliquid tale adversus testes nostros dici possit, nymus enim in Catalogo haec de Polycarpo habet :
an. scilicet. ii non sint,quos esse nos dicimus, aut ScripsitadPhilippenses valde utilem epistolam,
revera id non testentur, quod nos volumus
quae usque hodieinAsiaeconventulegitur.Anfieri
Primum pro Ignatianis S.Polycarpi testimonium " potuit ut epistola Polycarpi, qui c Joannisapostoli
est, quod nostri dissei tissimum putant: sed vir do
discipulus,et ab eo episcopus ordinatus.totius Asiae.
ctissimus Ionge aliter sentit; et kuic testimonio duo princepafuit, in tantaluce posita.in conventu ejudeesse vult, lum fidem, tum vim.Fidem ei derogat sdcm Asiae lecta.ab omnibus non re,"iperetui?Certe
primo, quod epistolas Polycarpi non sit apud Hieronymuset Theodoretus Polycarpumnumerant
omnes recepta auctoritas.
inter vetuslissimos clarissimosque Ecclesins scriQuaravis haec responsio, etiamsi vera esset, mi- ptores. Inter autem ejus opera haec epistola tannimesatisfaceret (cum certumsit.fideiu plenissime quam praacipua semper numerata est.
Adversus hancepistolao Polycarpianae auctoritaadhibere debere aliquibus libris.quorumaliquando
apud omnes non fuerit recepla auctoritas, ut ex ali- tem,ab omnibus receptam, a nemine certe, quanquot epistolis Novi Testamenti patel), eam tamen tum riovimus, in dubium vocatam, urget vir doassero eliam esse falsam, et abomnispecie verita- ctissimus scriptores,elquidem,ut ait, gravissimos,
tis alienam. Auctoritas enim hujus Epistolae S. Po- qui eam apocrypham esse judicabant. Scriptores
lycarpi ad Philippenses ab omnibus fuit recepta, illi dicuntur Nicepliorus patriarcha et Anastusius
Bibliothecarius,quorum ncuter ante nonum soccuita, scilicet, ut viri aposlolici scriptum ecclesiasti
cum et orthodoxum judicarelur; neque unquam a " lum scripsit. Sedprimo, nos ante ostendimus Ni
quopiam an tale revera fuerit, dubitalum sit. Nam cephorum illum frustra et sine ullo fundamento
primo Irenonus. qui ipsum Polycarpum vidit, lucu- tanquam auctorem Stichometrise allegari, et Analentissimum huic epistola? testimoniuiuprajbetj m stasium tantummodo illius Stichometrise interpreAdrersus hxreses ; Ejti 8e sicijtoX^ UoXuxapTtou tem esse. Sec.ndo, si concederetur epistolam Polycarpi ad Philippenses in ea Stichometria intelligi
tS'j- *iX'.Tc^r,3'ou; YT?a!JllJlcVlli 'vuTir,r(, e ftz xs!
tiv Y_apaxTrjpa Trj; Tctareio; outou, xat to x/jpuYjxa debere, ne illud quidem auctoritatem ejus omnino
Tf(; iXr^Qeia; o\ {JouXo^evot xat tppovTilJovT-; ttJ; esu- minuerit ; tantummodo enim inter apocrypha Novi
Testamenti numeranlur.hoc est.a canone SS.Scri-tot JuTr,pta; S^vavxat p.a8ew. Ita Eusebius Hist.
pturarum removetur ; cum autem in Ecclesiislegettel. 1. iv, c. 14. vetus Irenaei interpres: Est autem et epistola Polycarpi ad Philippenses scripta retur, a canonicis libris distincta el interecclesiaperfcctissima, ex qua et characterem fidei ejus, et sticos tantum numerata est.Tertio, epistolambanc
prsdicationem veritatis,qui volunt,et curam habent in Stichomelria ocque uominari.aut intelligi debe

S. IGNATIUS.
135
re, aut ullo modo innui concedo ; sed ut ''Yvaxiou A,
ita etnoXuxapnou nomini subjiciendam otoayv arbitror ; nam quamvis in alio Indiculo Polycarpi didascalia non compareat, ut illa Ignatii, ideoque
gralis ficta esse videatur ; tamen cum AtSaoxaXia
ota 'IkkoXutou in nullo Indiculo pariter inveniatur,
qu lamen in mss. reperitur, et in Constitutionibus quas habemus continetur, vix dubitandum esse
sentio, quin post apostolorum, Clementis etlgnatii otoajxaXia;,etiamaliaPolycarpi intelligidebeat.
Inde illa in veteri didascalia, quae nuncin Constitutionum lib. m, cap. 6, legimus : rvtopi^tco ouv f,
Xr'3a,6'xi Ouataaxrjpiov iaxt 8eou, Sciat igitur vidua,
quodaltare Bei sit, ad ista Polycarpi efficta : Tac
yr]pa; atotppovojaa; r.ept xf,v xou Kupfou itlaxtv
Yivtuaxouaat; 6xt elai Ouoiaax^ptov 8eou. Vetus inter- ,,
pres: Vidua) vero pudicao circa fldem Dei... qui
suntsacrarium Dei Haecque saepiusauctor Constitutionum inculcat. Quarto, neque Nicephorus, neque Anastasius, neque Stichomelrix auclor, neque
quisquam noni ssoculi scriptor receptae hujus epistolae auctoritati officere putandus est.quae et prioribus, eteodem aevo etsequentibus viguit, et a nemine rejecta deprehenditur. Ante Nicephorum Maximus abbas : *Eyet oe xa! eTtiaxoXan 6 auto? Oetoc
IloXuxapicoc icpot; *tXnuir,aiou;.Venerabilis Beda in
Martyrologio ad vu Kal. Januar. Nicephoro suppar
Photius : 'AvefvioaOj) IloXuxapitou eittaxoXf) npoi;
<t>i),iititT(a(out; Ytp.oijtja TcoXXf]; voufleaiac; (Jtexa aatprjveiac; xat aitXoxr;xoc;, xaxa xov exxXi)a:acrcix6v tfj< epjiTjVElat; xuicov. Lpgebatur etPolycarpi epistola ad
Philippenses multis referta admonitionibus cum C
perspicuitateac simplicitate, ad ecclesiasticam loquendi formam. Ubi obiterobservandum, eoipso
nono saeculo hanc Polycarpi epistolamcum illaClementisadCorinthiosfuisse conjunctam (ita nempe
Photius,lv TtjjauxiJiSe fii6Xioap!oj aveyvtoaOT), ineodem
libellolegebatw) ;iisdem laudibusaPhotiofuisseornatam;eamdem enim perspicuitatem,simplicitate.Ti
et ecclesiasticum characterem utrique tribuit ; objectiones aliquas adversus illam Clementis tunc
fuissefactas,adversushancPolycarpi nullas.Eodem
aovo Usuardus, etAdo Viennensis in Martyrologio
xv Kal.Januar. : Natalis beatorum martyrum Rufi
et Zosimi, de quorum agone felici S. Polycarpus
epistola ad Philippenses scribit. Post hos Symeon Metaphrastes, Actorum S.Ignatiianonymus. D
Suidas, verbo DoXuxapitot;" "Eypatyvi eittaxoXf|v rpoe;
*tXiititT|a'o'j ltavu 8au(j.aaxr]v. Scripsit epistolam
ad Philippenses prorsus admirandam.>:Quibus addeudi GeorgiusPachymerius.Honorius Augustodunensis,et NicephorusCallistus.qui postNicephorum
Constantinopolitanum idem de S. Polycarpi epistolacum iis, qui ante vixere, protulerunt.
Verum hic Nicephori patriarchx primarii de hac
epistola judicium Hammondi sententix prxferre,
nuHa.inquit, invidia est. At non hicde invidia, sed
de recepta S. Polycarpi auctoritale quaeritur. Hammondum cum Nicephoro non comparamus : Nice-

PROLEGOMENA.

136

phorum hic omnino non agnoscimus. Epistolam


Polycarpi in Stichometriam non videmus. Si ea subintelligalur, inter pessimao notae apocrypha tamen
eamdem numerare portentum pulamus. In interprete Stichometrix judicium requirimus : eam ita
exponere, ut contra mentera omnium saeculorum
loquatur, iniquissimum esse dicimus ; et clarissimara certissimamque sententiam.non Hammondi,
sed Ecclesia; Asianae, omniumque quosaliquid de
epistola dixisse novimus Christianorum, incertissimoe ficti Nicephori expositioni anteponimus.
Prima haec velitatio : sed secundo, vir doctissimus cum totam epistolam rejicere se posse non
speraret, in duas partes eam divisit, novo plane
ausu et haclenus inaudito ; superiora epistolaB
omittit, et si quis ea S. Polycarpo ascribere velit.
non renititur ; imo poslerionbus exceplis nihil in
epislola occurrere concedit, quod vel quemquam offendere, vel Polycarpo indignum censeri debeat ;
postremamparticulamsuggillat.inquatestimonium
ab Eusebio productum exslat.Hanc igitur vult temere et prxter auctoris mentem, aliena manu fuisse
assutam.Ki Eusebii aetate illa etiam postrema parti culacertissime exstabat ; ex epistola Polycapi ab
Eusebio exscripta fuit. Eusebius nec falli nec fallere poluit : eratenim tota epistola omnibus exposita; erat in Ecclesiis Asiaticis.tunc temporiscum
scriberet Eusebius, publice lecta ; novit eam Hieronymus, cujus versioni, nisi aliis occupatus, incubuisset.ettamen Eusebiana nunquam accusavit :
de illa igitur particula, quam excerpsit Eusebius,
dubilari non potest, nisi etiam de tota epistola simul, absque ulla ratione, dubitemus.
Sed ex ipsa epistola, quam prae manibus habemus,dispulat,etprimo in ea, inquit, qux testimonium nostrum pra3cedunt,utindecentissimamclausulam, desinebat epistola : reliqua autem minime
coha>rent, atque ideo expungenda sunt. Verumenimverounde illi notum estPolycarpi epistolam in
eaverbadesiisse ?aneam unquam audivitin totius
Asiae conventulectam ?an unquam viditPolycarpi
epistolam vel Grajce vel Latine, vel ms., vel impressam,qua in ea verba desineret ? minime gentium Quid igitur ? Judicio J. Dalhxi ea clausula
erat decentissima ; quare non debuit Polycarpus
plura addore : igiturin eaverba desinebatepistolaNeque enim putandum est Polycarpum plurascribere voluisse, quam permitteret Dallaeus ! Certe si
hac lege in epistolis veteribus uti liceat, omnes
pene clausulro, quao nunc exstant, erunt nobis expungendsB. Nonne versus ultimus capitis decimi
quinti Epistolan ad Romanos : Deus autem pacis sit
cum omnihus vobis, Amen, decentissima clausula
est, totum igitur caput decimum sextum erit eradendum. Nonne versus ullinius tertii capitis Epistolao ad Ephesios : Ipsi gloria in Ecclesia, et in
Christo Jesu, in omnes generationes sxculi sxculorum, Amen, decentissinia clausula est ? An igitur
tria rcliqua capita pro assutis sunt habenda?Cle-

31

J. PEAKSONll VINDICl/E IONATlANvE. - PAllS I.

niens Romanus, epistolae ad Corinthios pagina29,


Per Jesum Christum, inquit, cui gloria omnis et
magnificentia in stecula saecuIorum.Amen. Nonnc
ha?c decentissima clausulaesl? Igitur quadraginla
septem paginae sunt assutse. Eamdem clausulam
habemus pag. 41, iiO, 57, b9, 66, 75 ; opus igitur
eiit Marcionis macha?ra, ut hsec et similia rescindanlur. Ea quidem, qua) sequuntur teslimonium
nostrum, admitti posse ait, licet decentissima illa
clausula prrecesserit.At sipostdecentissimamclausulam aliquid admitti possit, cur non illud de Ignatio?An illa absurde inserta atque infulla dici possunt, quao post omnes salulares admonitiones ad
fidem, patieutiam et aedificationem pertinentes,
sppciatim ad isla respondent,quae ipsi ad quosscribit.litteris suis postulaverant? Philippenses ad Polycarpum scripserant de miltendis litterissuis Antiochiam,et oraverant etiam ut epistolas S. Ignatii,
quas apud se haheret.ad ipsos miltere dignaretur.
Nonne ad finem epistola) responsorioe peropportune faceret Polycarpus,si illa reponeret, quso ipsi
ab eoefllagitabant ? Cum epistolas Ignatii suoe
subjunxisset,an de illisalihi potius quidquam scriberet, quam ad finem epistolce suro, cui earum suwfia-fiv subjunxerat? Nihil his certe aut rei ipsi,
aut mori hominum iu conscribendis epistolisconvenientius excogitari potest.
Levia igitur ha;c sunt, vel "ipso Dalheo judice :
'sed et aliud est, inquit, multo gravius, quod hauc
delgnatianis particulam non auctoris.sed alicujus
alterius esse arguit. Grave quidem hoc, si vera
sint.qus proximo capite asserit adversarius./ocum
nempe,quo Ignatiana nominantur, insigni mendacio deformem esse, et quae capite 36 pariler
anirmat, Polycarpi, scilicet, quod affertur teslimoniumessesubdititiummendacioqueinspersuni.
Grave quidem crimen mendaciuni,praeserlim si insigne sit, neque video quomodo excusari possint,
qui teslimonio utunturtam gravicrimine insperso.
Non negligenter igitur quasrendum est ubi, hoc
mendaciuin inveniri possit : nam certe, ut nunc se
res habet.aut in Polycarpo, aut in Eusebio, aut in
impostore aliquo, aut in testimonium afferente,
aut in repudiante mendacium est.
Primoigiturnosqui testimoniumproferimus,nos
ipsos ab hoc crimino aperte liberabimus. Haec verba
Graece ex Eusebio sine ullo dolo transcribimus,
BJst. eccl. 1. Ill, c. 36 : Ta? EiricjToXai 'Iftaxlou Tae;
(lo^eiffi; *ilu'iv 4t' auxou, xai aXXa; 6'ja? c'(/oijev
irap' J,jjuv, Eiii(i.\{<atiEv ujiiv, xaOtoc; eveTE(Xa38s, a"t
t.ve; ii:o-zfzaf\jii'ia: ttat tf, ETCtaToXfi Tajxfl, tov
urfiXa tuoe^TjSfjvat 0uvT;cre78e- Tteptc/ouat fip tcijxiv
j! Ojxovfv, xa;. raaav oixoooiiT,v tt,v e'c. tov Kj3:ovT,ijiiuv avijxouaav. Haec verha quae nunc in Eusbio legimus, ab ipso fuisse scripta non dubitamis: sic enim ea intra annos 83 a Rufino, licet
nejtligenter, versa videmus : Miltara vobis et Ignatiiepistolas, et alias si quas sint, quao ad nos Iransmissae sunt ; ex quibus utilitatem maximara caPatroi. G. V.

138

A piatis. Conlinent euim de fide et patientia inslructionem prrfectam secundum Uomini pra?ceptum.Eusehium ex epislola Polycarpi, qua- tunc omnium
manibu-, tenebalur, ha>c ipsa verba transcripsisse
credimus ; tum quod ipse hoc asserat, lum quod
in veteri vulgataversione epistolaeS.Polycarpi haBC
eliamnum legamus : Epistolas sane Ignatii qu
traiismissui sunt vobis (pro nobis) ab eo, et alias,
quantascunque apud nos habuimus, trausmisimus
voliis,secundum quodmandastis^quaesuntsubjectaa
huic epistolm : ex quibus magnus vobis erit profectus.Continent enim lidem,patientiam,et omnem
aedificationem ad Dominum nostrum pertinentem;
tuin denique quod Photius, qui hanc ipsam epistolam legit, et tanlopere laudavit idera non obn scure tcstetur, cum ait : Ae-fEt oe xat Tae, iirtcfToXat
auTot; 'I^vaxiou tou O^otpdpou airecfTaXxEvat, dicit
autem (Polycarpus) se ctiam Ignatii theophori epistolasipsistransmisisse. lloc unicum testimonium
ex Polycarpi epistola deproraimus,quod inlegerriraum esse pulamus, et cui nulla unquam labes aspersa est,anlcquam a nostris pro Ignatianis addueretur. Satis igitur nos ipsos a mendacii crimine
tutati sumus.
S.Polycarpum ipsi ab omni suspicione liberant,
deo enim volunt haec a Polycarpo minime scripta
fuisse, quod ab ejus prudentia atque sanctitate ea
maxime adhorrere arbilrantur Quid igitur ? an
mentilus cst Eusebius, et ea nobis tradidit, qua) in
epistola Polycarpi sua a.4ate minime comparebant?
An ille lectores fallere voluisse putandus est in re
" tam aperta el omnibus tunc temporis notissimu ?
Noiinc epistola Polycarpi in conventu Asiaepublice
lecta fuit.cumllistoriamsuam tcribebatEusebius ?
An sententiam bene longam ipsecomminiscivoluit,
et epistol.n inserere,ad fidem Ignatianisfaciendam,
suis derogund;tm ?Hoc etiamnimiscrassum putant;
neque Polycurpum.neque Eusebium incntitum voluit; sed impostoiem nescio quem,quem anteEusehium vixisse hariolanlur, sedquem in vivis unquam,nec ille,nec alius quispiam,luisse prajstabit.
Ille autem lalso et vafre totum noslrum testimonium alicui epistolae Polycarpiana? exemplari inseruit : et statim aut in impostoris autographum,
aut in libellum aliquem ab illo transcriptum incidit,non forte sed certissime, Eusebius , cum igitur
D aliud exemplar non videret, et quid in Asiae- conventu legeretur ignoraret,in fcedum erroremdelapsus est Ecclesiasticx historias Pater.iSeque mirum;
erat quippe egregius artifex hic impostor ; idem
enim, neque quisquam alius fuit, qui sex vel septem epistolasase confictas Ignatio subdidil, et
h;rc de quibusdam Ignalii a Polycarpo lilteris hujus ad Philippenses extremu; epistohn suhlexuit,ralus. quod accidit, lectores ha>c de suis epistolis accepluros. > Hujus fallaciis deceptus est Eusebiua,
ut videtur, vir minime malus, aut suspicax ; in
eumdem errorem induxit omnes oos Patres, n^;
dum epistola Polycarpi in convenlu Asiie pub\\
ce

PROLKGOMENA.
S. IGNATIUS.
lii)
139
tegeretur,vixere,quique epistolam integram et in- A. dentibus et cum sequentibus congruit.neque inter
eam et ullam aliam epistolm particulam ulla discorruptam videre nunquam potuerunt. At postcrepantia est. Verba qua; producimus ab Eusobio
quamealegidesiit.quingenlis postEusebium annisi
omnia hoec viJit Nicephorus, ideoque tam tristem ex Polycarpi epistola transcripta nec Ignatiura
sententiam de Polycarpi epistola tulit.et interpes- tunc temporis in vivis,nec mortuum fuissesignifisiraffl nolffl apocrypha numeravit. Proh lepidam cant,nec vitaa aul necis menlionem ullam faciunt:
epistolas tantum primo pelitas, dein missas indifabulam ! Proh suave somnium ! Haec omnia non
tantum contra noslrum, sed et commune omnium cant, quoe Ignatio vel vivenle vel morluo et peti et
judiciurn.imo contraipsius Dallau seutenliamcon- mitti potuerunt.Nullum igitur vel minimummenficta sunt. Quisquamne credet hominem qui sub dacii vesligium in testimonio nostro apparet Si quid
Ignatii nomine Ecclesiae imponere voluit,antequara in sequenti parlicula minus congruum videatur, ilEusebius scriberet, sub finem tertii aut initium lud non magisnostra verba infieit quam priora. At
quarti saiculi, ut id facilius faceret, majoremque
fatetur Dallaeus nihil in prioribus a occurrere,quod
auctoritatem ficlis suis mercimoniis conci!iaret,S. vel quemquam offendere,vel Polycarpo indignum
Polycarpi epistolam prinio corrumpere voluisse ;
censeri debeat.Idem igitur de nostrisomnino r!icum ex illa uua re ejus fallacia omnibus aperta g cendum, aut aliquid in iis verbis ostendendum,
foret,majoremque de Ignalianis ab ipso producenquod Polyeaipo sit indisnum : illud autera necfit,
dis suspicionem excitare, et seipsum eertius pronec fieri omnino potest. Certe Polyeaipo iiuiignum
dere non possel? Polycarpi enim Ii.tc epistola omnon esfut epistolas Ignatii apud se conservaret.ut
nibus fuit exposita, in ecclesiis Asiaticis publice Philippenses eas ab ipso peterent.aulut ab iispelecta ; cui si quid novum et hactenus inaudilum titasmitteret,et suasepistoloesubjungeret.uti moris
adderetur, latere,et non protinus innotesoere non erat; sic enim clerus Romanus ad S. Cyprianum:
potuit. Fatuus sane impostor, qui ha?c tam pueriQuales litleras in Siciliani quoque miserimus.subliter excogilaret : fungus Eusebius, qui tam adul- jectas habebis : sic synodus advers s Panlum Samosatenum coacta, ad Dionysiurn Romana; urbis
terinis mercibus tam facile deciperetur : ca-ci surepiscopum,epistolam Dionysii Alexandrini mcmodive omnes Patres.qui epislolaper Asiam sonante,
rant, f^ y.ai to avTlypacov, inquiunt, uneTitaasv,
haic non deprehenderunt : unicus, et ille fictus,
rujus etiam exemplar suljecimus. Euseb. Ilist. ecci,
Nicephorus ha;c omnia, scilicet, detexit, et totam
Polycarpi epistolam ad scombros condemnavit.Sed 1. vii, c. 30.
an propter hanc inlerpolationcm Nicephorus PolyTota igilur criminis objectio ad illam tantiimcarpi epistolam condemnavit, cum id verum esse q modo particulam perfinet, quacum nostrum testide epistolis Ignatii non posse pronuntinverit Dal
monium nihil comimine habet.quce si admittatur,
la;us,quod in nullo alio opere idom pr.Tstilumsila
nihil nos juvat ; si rejiciatur, nihil nobis oflicit.
Nicephoro '! An ille Nicephorum ob hanc causam
Nostra tunc in epis'ola Polycarpi vidit Eusebius,
Polycarpi epistolam adeo nobilem,tam diu puhlice
cum tofa et integra in conventu Asice legeretur
lectam, et abomnibus ad suam usqusa?tat"in tanta
cum Eusebius nec sine summa negligentiaet oscicum veneratione susceptam uno verbulo rejecisse
tantia falli, nec sine incredibili audacia ct impuvult,qui idem in Ignatio fieri iionpotuissn contendentia fallere potuit.Ha;c particula quingentis post
dit, nisi Stichometricc auctor id ipsum monuisset,
Eusebium annis in eadem epistolaexslabat, ut cx
et diligenterse purgasset? An id Nicephoro subPhotio discimus ; an reliquis cofflva fuerit plane
oluisse tam certo dcfiniri potest, quem legisse Ponescimus. Sed si demus eam etiam fuisse nostro
lycarpum nondum scimus,cum Photium, qui eamtestimonio tempore Eusebii subjectam, nondum
dem sedem post paucos annos lenuit, idem plane
famen velillam mendacio inspersam esseconcedilatuit, quem et epistolam ct ra vrrba legisse nomus Imo vero quomodo heer, verba : Et de ipso
vimus '.'
Ignatio.et de his qui cum eo sunt.quod certius aguoSed quid auctorem mendacii quaerimus qui non- D veritissignificate, qua; nihil omnino asserunt,
dum mendacium ipsum doprehendimus ? TeHimonihil affirmant aut negant.mendacii etquideminnium Polycarpi, inquit, subdititiumrst rt mendario
signis rea esse possint, non inteliigo. Qui lalia
inspersum. Teslimoniumaudivimus^mcndacium non mihi scriberet.eum ne vera quidem dixisse.multo
perspicimus.Sed impo^tur de Ignatio ita loquitur,
minus menlitum essc dicerem. Verum, inquies,
uteumquo tempore ha;c scripta sunt,adhuc supequamvis non asserunt, innuunt tamen illud quod
resse significel.De ipso,in</ui'Ugnatio,et de his qui
erat veritati contrarium, scilicet, Ignatium supercum eo sunl, quod certius ngnoveritis, signifcale.
esse, vivere et valere, quem Polycarpus noverat
At epistola; auctor plane alia loquilur, aprrlijaute defunctum esse. Sed ne hoc quidem verum
sime affirmans rgnatium.quo tempore ipse ad Phi
est ; particuln; illius auctor non significat, aut ullo
lippenses scribebat.jam fuisse -t-ils.un^ho-/. Huc
modoinnuil Ignalium lunc in vivis fui*se Verba
tandem tota raendacii imputatio redit. Quid aulem
particula; in veteri Latina versione : Et de ipso
hfec ad testimonium nostrum, quod nos cx Eusehio
Ignatio, et de iis qui cum eo sunt (firiece ut
transcripsimus ? Optime cerle illud eteunipneceopinor, /.*' itspl 'lYvaTiou xa< itepi twv (t'

141

J. PEARSONII VINDl!;i.E IGNWTIANjE. PARS I.

aiTo\i quod certius agnoverilis significale ; verba A.


Photii sunt : AheTTOti dvaotSayOf.vai irap' o^tiuv
-: TUp: Ixdvou o-.axojcatsv, pefit ut a6 ipsis ceitior
fiat, si quid de illo inaudivcrint. Piimo autem audire poterant Philippenses aliquid de Jgualiovivo,
quodPolycarpus ab illisscire cuperetillo defuueto.
Ignalius, ut referunt illius acla, per Philippcnses
pcrlransivit Macedoniam pedes; a Philippensibus
inissi sunt aliqui qui eum, honoris et refrigerationis causa, initinere deducerent.quod rnihi videtur
Polyearpus in initio epistolx innuisse, hisverbis:
Atfajjivot; ia ix:fjr[iio.7a tt;; oXt^OVj; aya-r^, x.x\
npo-sjxij/ao-.v, <o; J-soaAiv iitiv, tou; EvetXf)ti.svou;
Tot; x-y.o-npnziz: Oco-^oT;, quai quidem verba cum
nec recte legerel, nec omnino intelligeret vetus interpres,ita transtulit : Suscipiens imitabilia verba n
dilectionis, quam oslendistis in illis, quipra;niissi
sunt viris sanctis decorosis vinculis connexis . Ita
ille, Si;i;j.svo; pro Sejajjivo:; legens, atque ideo
reliqua omnia aliorsum trahens : luveitas : Congavisus sura vobis, qui vertc charitatis exemplaria
excepistis,etdeduxistis,utvestrooffieioconveniebat
involutos vineulis, quae sanclis ornamento sunt .
Halloixius iu; IrrioaAJv 6(i:v, redeidit, ut vobis Dominus inspiravit ; ego potius, ut vcstro officio conveniebat, quia ha?c multo simpliciora sunt, et hoc
sensu bene Grwea.Deducebant igitur ex Philippensibus aliqui Ignatiumcomitesque perMacedoniam,
forte etiam usque Epidamum, unde pseudo-Ignatius, vel potius aliquis alius, qui titulum epistolco
ad Philippenses pra;fixit, scriptam eam voluil ab
Epidamno. Hi igitur Philippos ab Ign.Uio reversi ^
multa sine dubio de ipso narrabant, multa de eomitibus, qua> S. Polycarpum ab ipsis audire voluisse, etiam post raartyrium S. Ignalii, par est
credere. Secundo audire poterant Philippensesaliquid de Ignatio mortuo, non minus quam vivo : et
Polycarpus sine dubio scire magis avebat quai ad
mortem, quam quae ad vinculalgnatii pertinebant;
quam prasclare se in ipso martyrio gesserit, quantum honorem Christiana? religioni attulerit, quid
comites ei in tam prascipiti periculo prasliterint,
quid passi sint, aut fecerint, an de reliquiis tanti
martyris aliquid conservaverint. Non enira tantum
de Ignatio, sed etiam de Philone et Agathopode
comitibus ejus qua?rit. Potuit igitur Polycarpus incendi studio audiendi aliquid de Ignatiovivo. quod 0
nondum audiverat, licet eum jam defunctum esse
non dubitaret ; potuit aviditas eum tenere aliqua de
ipso niortuo vivisque comitibus intelligendi, qua)
prius ad Philippcnses in Kacedonia, quara ad
Smyrnenses in Asia pervenire possent. Non sunt
igitur ha>c dc eadera re dissentanea, nulla iu his
verbis contrarietas aut rcpugnantia. Quare satis
manifesto nos extremam parliculam a mendacii
crimine libaravimus ; eum autem, qui tam diserte
testimonium Polycarpi mendacio inspersum, et locum insigni mendacio deformtm dixit,alii qui volunt
et possunt, liberent.

142

Alque ha;e de fide; nunc de vi lestimonii agendum esl: Asseril Eusebius has ipsas epistolas, quas
defendiinus, fuisse a Polycarpo memoratas. kai b
HoA'jy.apTto; ce tootiov auTtiv jj.i[j.vT,Tai iv t^ ^.epo|J.ivT( auTOJ zp6; <t>:),tTtTCT|tTi'ou; STttoroXTj. SedetPoIyearpus in sua ad Philippenses epislolaearuradem
merainit epistolarum . Quod Kuscbius asserit, nostri pariter aflirmant ; Dallaius negat. Fatetur quidem testari posse Polycarpum. aliquas scripsisse
epistolas Ignalium, hasautem eas fuissenegat; similes aliqua re fuisse largitur, easdem fuisse pernegat. Rationem negationis unicam affert, quod id
clarissime et mullifariam a se fuerit demonstratum,
ob nempe Valentinianorum otfv, et Patripassianorwn hseresin, similiaque qux fieri non potest ut
cpistokc vcre ab lgnatio scriptx habuerint. Ita ab
argumenlo a testimoniis petito, ad illud quod ex
materia operis dedueitur, desullorie transit,et cum
externo argumento premitur, ad internum confugit. Dicunt nostri Polycarpum testari S. Ignatium
has epistolas scripsisse ; respondet, ipsas luculentissinic negant. Frustra omnino et dictis causa refellendis nostrorum argumentisa veterum auctoritate suraptis insudavit, si quolies ea afferuntur.ad
tales demonstrationes reeurrat ; cum una opera
potius omnia repudiare debuerit. Sed nos demonstrationes ejus omnes quas ubique proedicat, proxiraa disserlatione,hocesl,suo loco, objectiunculas
tantum infirraas, levissimasque conjecturas esse
demonstrabimus, atque interim hoc ipsum Polycarpi testimonium defendemus, et extra omnem
contradictionis aleam ponemus.
llas, inquit, scripsisse Ignatium non dicit locus
ohjectus. Quid igitur?an minus idoneutn est lestimonium, aut eo noraine statim rejiciendura? Quis
unquam veterum dixit eos libros, quos nunc habemus, fuisse ab illis seriplos, quibus jam tribuuntur? An eoium quisquam vidit nostra exemplaria?an scire ullo modo potuit, quid nos hac
atale legeremus ? Si sic criticen exercere placeat,
universa veterum teslimonia incassum libris nostris
doctoruni virorum industria prajfixit : quaB potius
in poslerum eradenda videntur ; si enim hsec observatio obtineat, nihili sunt omnia. Verba sunt
Dallrci : Quod enim aiunt, Ignatiana apud veteres
ab omni xvo Patres pari cum Clementis et Polycarpi epistolis reverenlia semper fuisse, id miror
iis excidisse qui probe sciunt, utramque hanc epistolam ablrenaiomaguislaudibuscelebratarxfuisse,
et Clementinam proprie a Dionysio Corinlhio laudatam . Sed quare miretur non video, eum probe
sciat, nec S. Ir. na>um hanc Polycarpi, autCleinenlis, nec Dionysium hanc S. Clementis proprie laudasse. S. Irenoei verba sunt: Sub hoe igitur Clemenle,dissensionenonn;odicaiiUereosquiCorinlhi
esscnt fralres facta, scripsit qucn est Roma; Kcclesia
poleutissimas lilteras Corinthiis . Non dicit hanc
epistolam, quam nunc habemus, ad Corinlhios
tuuc fuisse scriptam : uon affirmal hanc, ne ullam

143

S. IflXATIUS. PROI.EGOMENA.

144

quideui a Clemuiil-j fuisse c&aralam. Ue Polycarpi A probatus sit, ut Autiochente, id est omuium quae
epistola, hoechabet : Estautem et epistola Poly- apud gentes erant Ecclesiarum antiquissimae, ad
carpi ad Philippenses scripta perfectissima, ex qua hocc, ob civilatis in sajculo amplitudinem atque
characterem fidei ejus, et praidicationem verilalis,
proestanliam, nobilissimae, praefici merueril. Quid
qui volunt, et curam liabent sua? salulis, possunt ejus postrenio martyrium dicam, quo opere nihil
discere .Non afflrraat eamdem epislolam eam fuisse
unquain apud nostros excellentius aul praeclarius
qua? nun exstut, imo nullum characterem tradit
habitum fuisse scimus ? Hujus ergo tanti ao talis
huic peculiarem. De Uemciilis epi>tola Uionysius
viri, in quo summa omnia erant, si aliae fuissent,
Corinlhiorum episcopus,ad Solerem Kuma? episcoquam qua> nunc circumferuntur epistolre easjam
pum haac scribit ; Hodie sacrum diem Dominicum
abillis temporibus.saiculisqueproximesequentibus
transegimus, iu quo ppistolam vestram legimus,
celeberrimas fuisse necesse est, et post apostoloquam quidem perpetuo deinceps legentes perinde ac rum ipsorum et Clemenlis si forte scripta longe
priorem illam nobis a Clemente scriptam epistonobilissimas. Sed eas proeler auctoris meritum,
lam, optimis praeceptis ac documentis abundabiipsum insuper tempus, quo dato; esse dicuntur,
mus n.Tradit quidem et ille epistolam quamdam a
snpra modum nobilitare debuit. Innuit enim PolyClemente ad Corinthios scriptam fuisse, et in Ec- ^ carpusab Ignatio in supremis, in marlyrii meditaclesia leclam : non dicil hanc, quam Junius ex co
lione, eo ipso lempore scriplas fuisse, quo eilita
dice Regio desciipsit, eam fuisse : imo qualis illa Antiochiffi apud Trajanum praeclarissima Christi
fuerit quam Coiinthii legebant, nullo modo de- confessione, principis ore ad bestias damuatus
pingit, ut nostram ad illius churacterem examinare Honiam ad mortem pro Domino oppetendam abpossemus. Et tamen haec Irenaeiet Dionysii testi- ducebatur. Cuin igitur charorum pietale praesermonia ad Clementinam epistolam statuminandam tim ac virlutc pr.Tstantium virorum iu supreinis
magnam vim habere volunt, Polycarpi aulem suf- editas voces magaa cura eecipere, servare, celefragium et multo antiquius atque diserlius ad brare memoria>que poslerorum mandaresoleamus,
Ignatii epislolas conflrmandas plane nuliam.
quo studio a viris illis aut ecclesiis exccptas esse
Hoec cum unica sit objeclio, qu;o proprie vim par est sanctissimi martyris ad se in ipsa, ut sic
testimonii spectat, pra?ter silentium Irena>i, quod dicam, arena scriptas litteras.quo animoruin inotu
proximo capite exaurnandum est ; cumque ea recitatas, qua charitate cum snis,quacunque Chritam iniqua ac levis sit, ut omnes vident; superest sti nomen colebatur, fratribus commuiiicalas ?
ut Polycarpiani suffragii robur latius explicetur, Summum ecclesiarum in istas epistolas amorem,
et servandarum et apud
omniumque
oculis clarius exponalur.
Primo eniin r> summam colligendarum

Polycarpus non tantum teslatur scripsisse aliquas *-* fratres disseminandarum curam,summumque stu
epistolas Ignatium, sed signiflcat rjtzyiuyr^ epidium fuisse satis testatur S. Polycarpus, S. Joanstolarum ejus tunc temporis Smyrna se pnc mani- nis apostoli pariter discipulus, qui ab eo Sniymas
bus habuisse ; earumdem exemplar epislolaa suae episcopus ordinatus, tolius Asiae princeps, ipsi
(quam aliunde in eeelesiis Asiaticispublice leclam
hmatio familiaris fuit, qui docet se a Philippensiscimus) se subjecisse tradit, el Philippeusibus mi- bus rogatum omncs Ignatii epistolas, quascunque
sisse, idque ipsorum rogatu ; quanti eas ipse aesti- apud se liaberet,collegisse,easque ad ipsos his suis
maret optimus judex oslendit, easque Pbilippensi- litleris subjectas miltere. Ex his salis nunc conbus utilissimas fore profitetur, et fidem, patienstat illas epistolas quas scripsit Ignatius.quas coltiam, omnemque a>dificalionem adDominum per- legit et edidit Polycarpus, nou potuisse non esse
tinenlem continere affirmat. Haec de epistolis quas
illius, et proximae deinceps memoriae Christianis,
ipse collogit et apud se habuit cum lestelur Polyproesertim vero litteratis et eruditis, si qui essent,
carpus, easdem omnino eum intellexisse.qnas nos nolissimas. Puid quod haec ipsa S. Polycarpi epihabemus, quas ante nos Eusebius, Athanasius, stola, qua Ignaliana lantopere praedicabantur, per
Theocloretus, aliique habuerunt, et contendo, et tria integra saaeula in convcntu Asiao publice leyeaperle flrmiterque probo. Aut enim ilhr epistolse D retur, qua summa eorum utilitas inculcabalur
quas publicavit Polycarpus, lue ipsaa sunt. quas noanimique hominum scriptorum fldem anliquani,et
slri defendunt, aut fuerunt aliae et ab his diversas. patientiam. et ludiflcationem continentium cupidiSed alia, etab his diversoc non fuerunl. Hnliquum late perpeluo accendebantur. Si igitur ulia et a
igitur est ut hn? ipsa? fuerint Epistolas aulpm quas
nostra diversa fuit Polycarpi avvaytvyr,, si aliae
publicavit Polycarpus, non fnisse alias, ct ab liis,
epistola? Ignatii fuerint quas ille collegit, et suis
quas nunc habemus, diversas, sic ostendo :
lilteris commendavil, et PliilippensibuscommuniS. Ignalium, qui paucis post S. Joannis apostoli
cavit. quam eoe, quas nos heberaus et gnte nos hamortem annis marlyrium Romaa fecit, apostolos
buit Eusebius ; illas certe ut \iris lilteratis praeciipsum audivisse.et px his purissimis Chrislianismi
pue atque eruditis nolissima), pxr omnia illa sa>fonlibus doctrinam suam hausisse constat. Huc cula, praesertim quibus Polycarpi epistola in Asiaaccedit eximia viri dignitas, qui non modo aposto- ticis ecclesiis sane nobilissimis personabat, inuolorum discipulus, sed eorum insuper judicio sic tescprent atqueagnoscerenturnocesse fuil.In tanla

145

J. PEAKsONIl VINDIULE IGNATIANjE. PARS I.

146

existiruatione cum primo fuerint, tanta cura at- \ Theodoretus, duas Gelasius sententias laudarunt,
que sludio ab ecclesia ad ecclesiam transmibS.e,
omnes ex epistolis noslris, ex alia aliqua ne unam
tatu publica tamque perpetuacommernoralione orquidem. Aliai igitur quam nostrae Ignatii epistolas
natae atque posterilati commendaUe,non potuerunt
nunquam fuerunt a Polycarpo posleritati commenouiuino ialere, et viris doctis, et apostolicae tradidatae Quare cum ab illo aliquae fuerint colIectaB
tionis maxime curiosis ignotae esse. At si omnium
publicata'que, ut ex ipsius teslimonio patet; aliaa
Christianorum per tria saecula, non tantum post autera et a noslris diversre non fuerint, ut ex alto
Jgnalii,sed, et Polycarpi mortem, libros consulatot s.Tculorum silentio manifcstum est ; restat ut
mus, nullam aliarum, quam quas nos habemus,
hai ipsae fuerint, quas noslri defendunl, quas
Ignatii epistolarum mentiouem unquam factain
Eusobius vidil, descripsit, defloravit.
inveniemus. Alias igilur nunquam fuisse maniQuaenam enim, qmpso, UIsb epistolae sunt, si hae
non sint ?Quis eas unquam legit? quis oeulis usurfestum est. Clarus, ni fallor, rerum nexus, claraet
pavit? quis vel fando de aliis epistolis ab Ignatio
iudubitabilis conseculio.
Qui quiuque vel sex epistolas nuper Ignatio atscriptis, aPolycarpo colleclisaliquidaudivit?aliis,
tnbutas tanquam spurias et flctas rejiciebant,id se
inquam, quam quas habemus ? An ullo modo veriideo feoisse profitebantur, quod Eusebii et Hiero g simile est, epistolas a tanto martyre exaratas, a
uymi lempore non exstarent : eo autem tempore
tanto editas atque laudatas, epistolm etiam illi subnon exstitisse inde colligebant, quod nec Eusebius, jectas, quffl per tot saeculapublice lecta earura menec Hieronymus earum raeminerit, cum alias sex
moriam perpetuo redintegrabat, statim periisse, et
septemve, quas nostri defendunt, diligeuter memoab omnium oculis ereptas fuisse? An putabimus
rasseut, atque descripsissent. Hauc eorum sentenIgnatii ossium reliquias Roma Antiochiam transtiam atque rationera et laudat et aniplectitur Dalportatas, tantaque veneratione per tot annos halaeus. Nam de Lisserio loqueus, haec capile secuudo
bitas ; epistolas autem in ipso itinere scriptas, proscribit:Pi'imumeigo sex illasepistolas ad Mariam
pediem in ventos abiisse? An eonjiciemus, impeCassobolitnm, adPolycarpum.ad Tarsenses.ad Anranle Antonino, aut Aurelio, hoc est, vivo adhuc et
tiochenos, ad Heronem, et ad Pliilippenses, has, invalente S. Polycarpo, flctas fuisse, has quas habequam,nondum Eusebii et Hieronymi tempotibusex- mus epistolas, cum Salmasio et Albertino ; aut
saltem statim post Clementis Alexandrini mortem,
stitisse inde validissime probat,quod de iis uterque
iste scriptor nullum Verbum facit, qui sexalias su- cum Blondello, quorum ipsum Dallaeum pudet ? An
periores ambo memorant.Curenimhuspotius quam
autern tertio saeculo exeunte, aut ineunte quarto,
illas,si illas,si utrasque norunt,dixissent? Curvero p cum hornines undique doctissimi in Ecclesia floreeas eiuditissimi ac diligeutissinii iioiniiies ignorarenl, et bibliothecm variai ad veterum Christianorent, si eraut, ut uarrat Caronius, a Philippeiisibus rum scripta conservanda conderentur, putabimus
cumsexsuperiorumadeosmissuuPolycaipocollec- alias epistolas earum loco suppositas fuisse.et illis,
tione conjuncta)? Non fuisse, adeoque neque lum
quibus Christiani per tot annos consueverant, peexstitisse inde constat.quod eas Eusebius nescierit:
nitus sublatis successisse? Ecce enim Dallaeus,qui
nescivisse ultum ejus de his silenlium arguit. Si
modo impostorem suum Polycarpi epistolas testiautem ha3C validissime probeut sive quiuque sive
monium nostrum inseruisse, et ubi antea non exsex illas epistolas tempore Eusebii et Hierony mi non staret, infulsisse diserte affirmabat, cum de auctoexsiiti^se, adeoque postea excogitatas et ficlas iuis- titate epislolai Polycarpianu3 ageretur: nr.nc eum
se ; nostrum cerle urgumentum validissime etiam de vi lestimonii agitur, conversis velis remisque in
probat, alias quam nostras Ignatii epistolas nec eo- omnia alia ferlur, non eodem quidem loco, sed
demnecullo alio antecedente aivo apparuisse;utde caute provideque capite 26, ubi totum fabulae suaB
aliis a Polycurpo collectis, in unum corpus redu- argumentura contexit, aliam nobis scenam aperit.
Vult euim impostorem suum, cum scriptas hinc dictis, ad Eoclesias transmissis, et insigni elogio ornatis loqui, plane commentum supiut. Nemo euim dicisset olim fuisse ub Iguatio aliquas epistolas.easaute Eusebium, vel Hieronymum, vel etiam Theo- D que jum desideraii animadverleret, consilium inde
doielum, aut Gelasium, nemo anle quinli s;eculi fi- cepissesuassubeodem nomine fingendi et edendi.>
neru, quo veteres omnes ecclesiat-tici et calholici Quamvis Dallaji impostor mirus arlifex sit, nec miscriptores, ac in primis S. Ignatius, in controver- nori ingenii ucumine praeditus, quam ipse, non tnsiis fidei tum a catholicis,tum a modernis haereticis nien hauc duo idem praesture potuit : nori potuit ex
tanquam arbitri admittebnnlur, vel virum, vel ec- Polycnrpi epistola discere, scriptas fuisse olim ab
clesiam aliam nominavit. ad quam Ignatius litteras Ignatio aliquas epistolas, et idera ea verba, qu
hoc i[,sum indicant, inserere. Si ipse primus ea indederat; nemo ullam sententiam ex ulla alia episeruit, non igilur in Polycarpi epistola prius fuestola excerpsit. Ex nostris unam Irenaeus, unam
runt ; quare inde disiere non potuit. An ideo insulTheophilus, aut untiquus Bnsilii auctor, ejusdem
sit, ut non tantum alios, sed et seipsum falleret?
cum lrenaeo ajvi, duas Origenes,unam pseudo-Dioan ilht interpolalione non tnntum nliis, sed et sibi
nysius, cemplures Eusebius, unam Athanasius,
persuusit scriptas fuisse nliquas ab lgnalio epislo
duas Chrysostomus, plures flieronymus, plurimas

M7

S. IGNATIUS. PROLFOOMENA.

las, quod omnes ante eum, scilicet, ignorabant ? A


Sed quid opus est ut impostor hoc ex epislola Polycarpi disceret, aut, ut alii inde haurirent, curaret?Quasi veroquisquam adeostultus sit. utncget
amplissima)civilatisepiscopum,adliafcapostolonia:
discipulum ullns vel scribere poluisse, vel rcvera
scripsisse litteras. Verbasunt Dallsei.Quorsum igitur impostorem suum ad Polycarpum remittit, ut
hoc ab eo discat? quorsum eum violcnlas epistolac
notissima; manus inferre cogit, ut alios idem doceat, quod ne stulti quidcm negare potuerunt? Sed
si hoc impostor ex Polycarpo didicisset, cpistolas
Ignatii ab ipso collectas et poslcrilati conimendatas fuisse, unde eas jam desiderari animadverlit?
unde hoc vir doctissimus didicil? quis colleelionem Polycarpi periisse dixit, aut credidit? Nonne B
eodem tertio sa^culo dixerat Origenes : Eleganler in
cujusdam marlyris epistola scriptum reperi, Ignatium dico.episcopum Antiochia- post Petrum secundum,quiinpersecutioneRomaepugnavitadbestias?
An qui Polycarpum legerat, lectamque ejus etiamnum in publicis conventibus epistolam noverat, et
ex eadem Ignatianorum rjuvaYcoYv tanta cura
SmyrnaB conservatam, in Macedoniam tanta cum
laude transmissam, animadverterat, eodem srfcnlo
quo Origenes eamdem laudaverat,funditus pcriisse
putare potuit? Nimis crassa hasc sunt, quam ut a
viris doctis coquantur; nimis invalida, quam ut
argumentum noslium debilitent, quo non alias
quam nostras a Polycarpo editas epistolas ostrmdimus.
*
Idem autem alio, et quidem aflrmativo, nec illo
contemnendo argumcnto, ex ipsis epistolis pelito,
non leviter conflrmare me posse confido.Non enim
tantum nostras epistolas quamvis generaliter, tamen satis diserte describit, quas fidem,patientiam,
omnemque andiiicationem continere testatur, de
qua re paulo fusius ante diximus ; sed etspeciatim
legationem ad Antiochenos tangit, quas cum in aliis
tum prajcipue in illa ad Polycarpum exslal ; imo
ipse Polycarpus in reliquo epislolaj corpore inulla
reprassentat.qua) epislolas nostras socpc respiciunt ;
ut eum easdem omnino diligenter lcgisse, et libenter usum fuisse, quivis perspiciat, ut vix S. Paulum, aut S. Petrum, aut Clementem magis in epistola sua, quam Ignatium nostrum secutus csse videatur. Quippe ex summa veneratione, frequenli
lectione.et recenti memoria tunc cum ad Philippenses scribereljhnsc ejus ;inimo alte insedisse observamus. Statim aA initio, cum de Ignatio ejusque
comilibus loquitur, eos ita describit, to;j; tvstXi)uivou; toT; aYtorpETua'. osauoT;, 4'Ttvd euti oiaor,uaTa Ttov dXr,Oto; utto 6soj, xai tou Kuptou r,;jtuv
{xAeXeY.uivtov, iisque verbis duo Ignatii nostri loca
expressit, unum epislola? ad Smyrnscos : AsoejjLvo;
OeoTtpe-cj-axo'? SsrjuoT; TtdvTa; dana^ouat, alterum
ad Ephesios : 'Kv iu xk osrjud Tteptoipto tou; t:veuuotTtxou; uapYiplTa;. Et non multo post ad Phiippent.cs suos, ad quos epistolam scrip-era* S.

148

Paulus : Oure yip lyd), oute SXXo; Suoto; Jjjtot 16vaT*1. xa-axoXo'jO'r"'a'. ttj rjova tou uaxaptou xai ev8<5*ou IlauXou, o; fi'ioiJ.ivo<; iv uuT/ xaTa Ttpoo-ioTtov
Ttov TOre dvOpojTct' v, ISio^ev dxpi6to; xa! fjsoa'10;
tov tte;! dXr.Oua; Xofov 6'; xa! dTttbv 6;jtTv ?f?a"
<j/av iTc.rj:oXa;. Quibus quis non videt eum Ignatium nostrum ad Ephesios, quibuscum parilcr cunversatus est et ad quos scripserat S. Paulus. imitatum csso ita scribentem : O7o"a Tt; eiut, xa! t'!?*.v
Ypiy<\ tlajXoj rjuuujr/Tat tou +,v!a'jfj.ivo'jJ ueuarjTupt) uivou d"touaxapfrj-Tou. 03 iiioix6 uot utto Ta
fyvr, EupsO-rjvat, 8t' av 8sou "t:'.tuy_io- 6'; ev rdtjr,
iTc.TToX?! uvT,uovsust uutov Iv Xpttrcro 'Irijou. Monet
Polycarpus, ut Philippensps sint uTtoTarjrjjusvo'.
Trpt-iSuTspoi;, y>x\ oaxovo'.? &i 6zy xal XptTTfo,
(IU0'* tolies inculcat Ignalius nosler. De diaconis :
'Op.ofco; otdxovot auEUTtToi xaTEvojrttov auTOu tt^;
rjixir.otjuvr,; to; 6sou xa! XptrjTOu Stdxovot, xa! oux
avOptoncov. Ut noster nd Trallenses : AsT "Ts y.a\
tou; Siaxo^vou; ovtj; ;j'jtrrr,p'!tov 'ItjCjou Xoiotou
xaTa rcavTa TpdTtov rajtv dpeixEtv ou yip pptojjtdTtov xa! TtoTtov e'oiv otdxovot, dXX' JxxXrjrjfa; eeou
'jr^peTat. Pra;cipit Polycarpus Philippensibus, uf
sint ;jr, JusXouvte; ^r^pa;, -f) iptpavoo, f\ tuvt^to;,
cuni Ignatius itaha;ieticos sui temporis descripsisset, itsp: aYaTtr,; o'i uiXs; ajToT;, ou TtEp'. yjpaz, ou
i::pt 6ptpavou, ou Ttep; 0Xi6o;je'vou, et ipsi Polycarpo hoc pra3ce[)tum dedisset, ynp*t [J-r, dusX='!aOw. Unde illa,qua3 nunc Lalina tantum legimus,
nisi ex Ignatio noslro ? Ego autem nihil lale sensi
in vobis, vel audivi, in quibus laboravit beatus Paulus ; qui estis in principio epistolaj f-jus : de vobis
ctenim gloriatur in omnibus ecclesiis. Nihil, inquil Polycarpus ad Philippenses, vos latel : Ignatius
ad Ephesios : 'Qi ouSiv XavOdvsi uua;. Et pra>ter
alia nonnulla, epistolas Ignalii Polycarpus quasi
ipsius verbis tandem laudat, scilicet, quod contineant o!xo5o;j.t,v tt,v ei; tov Kiptov avrjxouT^, ut
ille : "KTOtjjo! EaTS s!; EUTtotTav ^etu dvrjxouaav, et
alibi : Ttov dvr,xovTtov e'; tt,v 'ExxXr,o-(av, et : Tt,v
Jtaxovfav t^,v el; t6 xoiviv dvr]xoujav. H.tc ostendunt Polycarpum in his ipsis, quas nos eliam tan"
dcm habemus, Ignatii epistolis non indiligenter
versatum esse.
Alque liic finem huic disputationi imponere tem
pus esset, nisi Dallocus, ab hoc argumento de*
lapsus, postea, ut solet, novam nobis niolesliain
crearet, et, quasi sui oblilus, aliquid lortius, quod
ante omiserat, haberet, controversiam hanc poslliminio redintegraret.Capite eniin liicesimo sexto :
Hoc certe, inquit, Polycarpi testimonio Lalini pro
sex illisIgnatianisepistolis,quas pivxter Usserianam
collectionem asserunt.non minus speciose ulunlur,
quam pro suis sex primis levorcndissimus Usserius
et doctissimus Hammondus. Ain vcro, non minus
speciose ? > mirer maxime. An speciose, imo an
omnino Polycarpi tnstimonio in ca re utunlur? nisi
Dall.Tus hoc diceret, non crederem ; imo postquam
dixit dum merum perpendo. non credo. Latini

i;y

J. PEAB.SONII VINDICI/E IG.NAriANvE. PAIIS I.

150

enim, utopinor, illi sunt, qui Ecclesiae Romanas A omnes norunt esse falsissima ?Nempe ut Polyca
adhacrent, quorum pars maximu epistolas, quus piani teslimonii cessetin utraque causa auctoritas.
noslri r?jiciunt, hactenus recepit. Sed quod illi in nos pro doctissimis viris nihilo validior.quam in
P. Iycarpi testimonio freti id fecerint, nondmn di - virosdoctissimos pro Latinis. Quain falsa assertio!
dici. Audiamus illuslrissimuiu illum cardinaleiu quam iniqua postulatio ! tara oerte ha;c iniqua,
Daronium : Quod igitur seplom illas seoisum po- quam illa falsa. Lalini h;ec nuuquam objecere ; si
sil;i> baberenlur (de nostiis loquilur), fuit illa prima objecissent, noverunt nihil se proficere potuisse,
collectio facla a Polycarpo, qui non tantum ad se stalim responsuin esset, Polycarpi Lestiiuonium ad
miss:is,sed et alias in unuiu cullegit, quu; ad Asiaj illus epistolas quas nec Eusebius, nec Hieronynominalas ecclesias script;..' fuisscnt,quas,ut testa" mus.nec quisquam quinli sa?culi meinorasset, non
tur, iiii;iladPiiilippenses. Ui vero, iis a Polycaipo pertinere.Ad noslras autem epistolas uemo eorum,
acci-plis, quatuor alias volumini aJJiderunt; tres nostrorum nemo cuin ulla ralione dixit Polycarnimiruin Philippis apuJ se dalas,ad Antiochenos, pum non respoxisse. Pro nobis igilur et semper
fuit, et eiit tanli Patris multo vulidior auotoritas
ad Tarseuses, et ad Beionem diaconum, quarum
eiompla apud se rcmansissenL ; quartam vero ad conlia quoscunque, quaui pro Latinis conlra nos,
seipsos, post recessum Philippis ab eodem Ignatio R qui nequc adversus nos, nequequemcunquealium
scriptam Vides Latinorum sententiam: collectio
eam autadduxerunt.aul adducere poluerunt.Quam
nern septem epistolarum Polycarpo tribuunt, reli- igitur iniqua postulatio est, ut ejus auctorilas in
quas abeo collectas non dicunt ; vel Philippis scri- utraque causa cesset, qua> in altera nunquam obtiptas, vel ad Philippeuses posteamissas volunt ; et nuit jiuilla, quai ab omnibus adducitur,oblitterari
a Philippensibus novam colleclionein fuclani do- nunquani poterit! Auctoritatem igitur Polycarpi
suo loco justissime afferimus.premimus, urgemus;
cent ; Polycarpi testimonioproaliis praiterseptem,
quas solas nostri defendunt, non speciose, non objecliunoulas advorsus epistolas illius testimonio
omnino utuntur.Uuas collectiones aperte fatentur, corroboratas suo etiam loco discutiemus, atque
unam Polycarpi, aliam Philippensium ; prioreni difflabimus.
CAPUT VI.
illam,posteriorem hanc.appellanl ; Polycarpi epistolam ad Philippenses, haud multos post dies a Testimonium S. Irenxi ab objectionibus liberatur.
Frivolum et ineptum est putare illud aliunde quam
discessione Ignatii Pliilippi scriptam putantjconex epistola ad Romanos citatum esse. lnanis est
tinereigituraliasuonpotuit,quam easrquuspriusdistinctio inter dixisse, et scripsisse. Nulla ignaquam ex Asia pioficiscerctur conscripsit, de quitii apophlhegmata a veterihus memoranlur . Ignobussolis agunt Eusebiusetllieronymus.ut illietiam Q rasse Irenseum Ignalii cpistolas nulla cum ratione
asseritur. Argumentnm negativum adverstis Irenaei
observant.Pro collcctioneigitur Philippeusiumlestestimonium nullnm rim habet.
timonio Polycarpi non utunlur, sed tine ulio alio
Proximum est S. Irennei, Polycarpi discipuli.tefundamento.sinePoIycatpi aut alteriuscujuspiam stimonium,quodappellatvir dortissimus argumentestimonio ex ipsis epistoliseam col!igunt,quas illi tuni pro Ignatianis secundum. Asserit enim Eusegenuinas, nostri fictas fuisse contendunt. Sed in bius Irenrcum harum epistolarum meminisse,cum
enarranda fabula sua pergit vir doctissimus. Hi diceret : Quematlmoduni quidam de nostris dixit,
(Usserius.scilicet.et HaininondusjoLutinis objeclio- proptermartyrium.id Deura adjudicatus adbestias,
nibus negant,de sexillis autquinque epistolisloqui quoniani" frumentum sum Christi,et per dentesbePolycarpum.t Imo vero lii nec illud negant,nec ne- stiurummolor,ut mundus panisinveniar.Respongare possunt Lulinis objectionibus, quod Latini det vir doctissimus : Ego h;rc verba vere Ignatiifuisse
nunquam objecerunt. De quinque illis, epistolislo- concedo ; sed quid ad epistolas ? Rogas ? quia sunt
qui Polycarpum nemo Latinorum dixit. Non hoc in npistolis,alibi in antiquissimis monumentis nusUsserius eorum objectionibus negat, sed plane e quum, ne quidem in modernis, nisi quando ex
contrario, mullis probat, cos nuuquam lioc Poly- epistolis transcripta. Ne unum quidem Ignatii apocarpo tribuisse, septem tantum epistolus in Poly- p plnhegmaa veteribus memoratum est. At Irenasu
carpi collectione contenlas semper fassos esse, non hic facil epistolx mentionem ; sed neque B. Ignaeamque rationem,cur Eusebius et Hieronymus eatii mentionem facit.Concedis tnmen verbaha>c vere
ram tantuin nieminerint, assignasse. lloc Baroesse Ignalii, cur non etepistola; ? cum in epistola
nium innuisse.hoc Gretseruin plane etplene ext.u- Ignatii inveniantur, alibi nusquam? Neque enim
lisse vult, quare illi epistolas hasce non comnie- alia ratio excogitari potest,quare Ignatii verbaesse
moraverint.causamistam luisse asserentem, quia aut tu, aut nos credamus, nisi qtiod in ejus epinon viderant nisi illam epistolarum collectioncm
stola inveniuntur; alii enim pra-ter Ignatiumadjuquae facta fuerat aS. Polycarpo ;qui illas duntaxat,
dicati erant ad bestias Eusebius crebo probat epiquas B. Ignalius Smyrria) primum et postea Troade
stolas apostolicas et Evangelia nostra, quod ex iis
scripserat,unum in volumen comportavit.nItaUsse- testi nionia proferan t Pat res primi tivi ; qua? fere omrius disputul,ut probet illasepistolas antiquis fuisnia vana essent, si hac ratione testimonia metiase incognitas.
mur ; raro enim libros aut "pistolas vetustissimi
Quorsum igitur heec narrare voluit Dallams, quw illi scriptores nominabant,ex quibus verba etsen-

152
S. IGNATIUS. PHOIEOOMENA.
151
tentias decerpsemnt. Recolat Dallseus verba sua de A scribi etiam non semel non potuerit. Maximus affirmat, apophthegmaillud forte ab Ignatio non seDionysio : Quae citat,cum totidemvorbis in epistola ad Romanos lgnatiana legantur, frivolum et mel dictum.ncque semel scriptum luisse ; sive igiineptum est,eaaliunde quam ex hac epistola citata tur Dionysius dixisse sive scripsisse Ignatium ista
scripserit, perinde erit.Commentum certe Maximi
esse hariolari.Cum enimqua?cilat Irenaeus tolide.n
hoc modo refutari non potest ; ut frivola plane sit
verbis in epistolaad Romanos Ignaliana leganlur,
hasc distinctio.et DalliBO indigna. Ipse enim in eocur non aeque frivolum et ineptum est,ea aliunde
dcm opere non dubitat cum Albertino asserere,
quam ex hac epistola citata esse hariolari'?
Sed habetquod reponat ex Parkero virdoctissi- pseudo Dionysium lirec ipsa ab Origene hausisse ;
mus : Nihil aliud scrihitlrenams, nisi hoc islum, Origenes autem non scribitlgnatium ista srripsisse,
cujus meminit,dixisse.Sisaltemhinc eumscripsisse sed dixisse tantum. Verba ejus sunt : Deniquememinimus aliquem sanctorumdixisse, Ignatium nodiceret,colorem, licet falsum et evanidum, aliquem
mine,deChristo,'Meus autem amorcrucifixus est.
tamen haberet argumentatio. Sic enim ex aliquo
Dixisse
igitur elscripsisse in hoc negotio plane
Ignatiiscriptohaacejusverba Irenaeum habuisselegitime concluderes : tametsi illud unde ea sumpsis- idem ; neque aut hoc aul illud Maximi commentum
vel juvat,vel loedit. Omitsa plane hac inanidistinset Ignatii scriptum ne sic quidem conficeres eamdem illam esse, quam nos hodie habemus ad Ro- ctione.ant illud, aut nihil, quod apposite observat
Dalla3us,Maximum jugulat.nQuao citat.cum totidem
manosejus nomineinscriptam epistolam.tDuoigiverbis in epistola ad Romanos Ignatiana legantur,
tur reponit : apud Irenseum legi non scripsisse, sed
frivolum ct ineptum est, ea aliunde quam ex hac
dixisse, hoc primum ; si legeremus scripsisse, arguipsa epistola citata esse hariolari.
mentum tamen nostrum colorem tantum falsum et
cvanidum haberet,boc secundum.A posteriori inciSecundo, Maximus ul ostendat illud esse apopio,et Dallseo Dallaeum oppono.pro simili senlenlia
phthegmalgnatio tum viva vocetum scriptosoepius
ex eadem epistola apseudo Dionysio producta adusurpatum,inquit: TExu-^piov Se, to (it( itpoaxeTaOi'.,
versus Maximi effugium fortiterpugnanlem.Auctor
YpixEt os Tiat,TO'jTEaTt *Pb)|xaioi;' iXX' arXtu?, rpicst
Areopagiticorum, quisquis est.produxerat testimo8e 6 OEioc T/vi:to;. Argumento autem est,de aponium ex Ignatii epistola ad Romanos ; epistolam ilphthegmate Ignatii locutum esse Dionysium,quod
lam veteres omnes suli Trajanoscriptam pauloanle
nonadjectumsit, Scribitautem quibusdam, scilimartyrium Ignatii crediderunt.Dionysium Areopa- cetRomanis.sedsimpliciter.i' Scribit autemdivinus
gitam sub Domitianomortuum fuisse iidem puta- Ignalius.;4<2 ha>c Dallceus : Quod contra affert Maxirunt. Inde validissimum confectum argumentum
mus suum Dionysium simpliciter dicere, Ignatium
est, verum Dionysium ista scribere non potuisse scribere, non aulem quibusdam scribere, quasi hoc
praesertim in opere Timotheo dicato. Maximushac aliud quam scriptam adRomanosepistoIamintelligi
objectione pressus mira effugiaexcogitavit, et pla- significet, id, inquam, prorsus nullam vim habet ;
ne Dallaeana. Primo.quodad remnostram speclat, cum notum sitauctorumsentenlias et locasaepe et
Tixa auvr,6E; aiTtjl Etvat i.Tzi^z^\xi, t!>( xa! t6 Qioa nostris nunc litteratis citari, multo vero etiam
odpo; 7roXXixt; aiTtp Xeydptsvdv te xx: ypao'j;jtssaepius aveteribus citata esse.nullo auctoris certo
vov, forte boec verba : Amor meus crucifixus est,
vellibro vel capite,unde illa habentur, nominalim
edito.Recte haec quidem et apposite. Nara cum Dalapophthegmaesse Ignalio familiare. Ita ille cum
Dallaeo adapophthegmala recurrit,etmulto quidem Iodus contra noslros dispulat.Maximus est ; cum adversus Maximum.plane noster est.Dicimus igituret
adhuc speciosius. '0 Sfj.6r; epto; eaTauptoTa'. perfectissimam apophthegmatis speciem habet, et viro nos.si Irenoeus dixisset, Ignatium ista scripsisse
sancto per totum vitas cursum tum in dictis tum in qua< protulit, argumentum nostrum non colorem
scriptis familiare esse potuit.Non ad Trajani temtantum falsum et evanidum, sed illius negatio popora confugere necesse fuit ; etiam sub Domitiano
tius ii nullam prorsus vim haberet ; cum notum sit
hoc apophthegma et sajpius dixisse et aliquando i\ auctorum sententias et loca saepe et a nostris nunc
ilteratis cilari.multo veroeliam saepiusa veteribus
scripsisse poterat Ignatius. Non eadem natura est
citata esse.nullo auctoris certo vel libro.vel capite,
Dallaeaniapophthegmatis apudlrenacum :Frumentum sum Chri-ti etper dentes bestiarum molor,ut undeilla habenlur, nominatim edito. Sic igitur
munduspanis Dei inveniar.Quis hoc ab lgnalio di- conficimus.praeeunte viro doctissin o,ex usunostroctum per totum vilae cursum familiariler usurparum nunc litleratorum et multo magis veterum. si
lum.quisanterondemuationem ad besliasunquam
Ireiia^us dixisset lgnatium ea quae refert srrij sisse,
prolatum,quis in alia quam illa epistola quoBiu iti- eadem ab illo ex epistolaad Romanosejus nomine
nere exarata est, scriptum putet? Et l;imen hoc inscripta sumptafuisse.
Dalloeo apophthegma est, quod ipse alt< ri negat.
Ut adprimum revertar, distinctionem illam inValeret, inquit, effugium, si hxc Ignatium dixisse ter isla duo dixit et scripsit, eum verba ipsa scriscrileret Dionysianorum auctor : sed plane aliter pta esse sciaraus,nuWom prorsus vim habere pariter
eum ait hxc scripsisse,non dixisse, yp itpst 8e 6 8s?o; dico, cum notum sit sentetUias et loca a veteribus ci'Iyviv.o;- quasi vero id quod saepius dictum cst,
tatei esse per verbum hoc di.tit non mintis, im ^ae

153

J. PEARPONII VINDICLE IGNATIANyE. PARS I.

154

ptusqunm per verbum alterum, scripsit. Clemens \ psit: Quippe cum esselsub Claudio Coesare, a quo
Alexandrinus Stromat. I. v : Moses permisit vesci
etiam stuttiahonoralusessedicilur.>Quinquelibros
fuisse a Papiaconscridtosasseritlrenams^Sed cum
iis, quae habent fissam ungulam et quse rnminant,
ujr^jtov, TjX.v 6 Bipvaoa;, xoXXiaOat OeIv rinb
verba ex illis citat, eodem inodoloquitur : Et adjecil dicens: Haec autem credibilia sunt cred. ntibus,
tuv tpooouuivtjjv tov Kuptov, significans, inquit BarEt, Juda,t'no;uir,proditore non credente, et interronabas oportere adhierereiisqui timent Dominum,
etcaHerabene multa.quieapud Clementein sequungante, etc. Ita etiani in Procemio, /.aOu>; utto tou
xoe!ttovo; f^uV. e^Ta:, cum cleganlem similitutur,et nunc in epistola Barnabte reperiuntur.Lib.n:
LhtsaOEfiivtp fiapTuv tov anooroXtxov Bapvaoav (6
diuem ab antiquo scriptore mutuatur. Cum prolixas prjaet; ex Valentinianoruni sciiptis recitat,
Si tuV/ eSoofju^xovta fjv. xat auvspvo; tou Ua jXou)
xxzi Xi;tv tooe tc:o; XsvovTa. LTbi adducuntur duae
ita praifatur : Touto irsifloua: to'j; avorJTOu;, ctuta'i;
Xi;sai Xe"fOVTe; outio;, et : 'Iu)avvT,v tov (j.aO^Tr^v tou
longiorespr,as'.?ex eadem epistolaquae nuncexstat.
Kuptou jStSia/.ouat tt,v 7ipioTr,v ovooaoa |>.[*rjvuxcLib. eodem,EixoTio; ouv 6 arooToXo; BapvaSa;. 'Atp'
va:, auTal; Xe^eat Xsyovte; gutio;, etc. : tpaai oe ouou, 9r,a:v, eXaoov [ispou;, et Cffitera. Ac rursus :
Tot t'o; eitt to utJ/^XoTepov xa: f^tujiv/.uizs.pov ene'AuiXeiu.urcixu); 6 Bapva'6a;-ii'0 8'e 6e6; 6 toj iravTo;
xot;io'j xuptEutov, 9Tjji,8ioT| xat uu.iv aotp!av.Et I. v : n XTetvt5[jtvot TT|V TtpioTTjV TeTpaSa ojtuj;, et : jrravuTrepTaTT,v TeTpa?a tojtoj [xovto 8ir,Yrjaaa0ai outio; el'AXXi xat Bapvdoa;, 6 xa: auTO; auYXTjpua; Ttj>
irouaav. Imo quotiescunque aliquam sententiam ex
'AroiToXto, xaTa ttjv Staxovtav tu>v eflvtov, t6v Xo-f ov"
ii 'AuXouarepov , tor^atv, ujj.iv ^pitfiu, 'tva auv:r,T,
scriptorc aliquo Irenaeum citasse observavi,semper
eum vocem illam dixit, nunquam autem alteram
Etft' iinooi; f|Or, oatsiaTspov Yvtorctx^ itapaotiaeio;
scripsit usurpasse animadverli.Nullam omnino lo"Xvo< napaTi9ptevo( X^et. lta Clemens Barnabam
cum e contrario adducit Dallaeus, unum quidem
multa dixisse, nec aliquid scripsisse testatur, cum
Parkerus.sed infelicissime Nam inquit : Cum Cletamen ea omnia in epistola Barnabae attributa
mentemcitat.uti tur hac voce.scripsit. Sed quomodo
eistent, nec ad apophthegmata referri possunt.
quasso.utitur? Verba ejus sunt lib.iu, cap 3 : Sub
Sic Veteres omnes locuti sunt. In eumdem modum
hoc igitur Clemente scripsit quo? est liomai Ecclesia
scripsit Eusebius.in quem scripserat Irenaeus. Hic :
potentissimas litteras Corinlhiis.^Nulla hic senlen Meminitepistolarum Ignalii Irenaeus ita dicens,"
tia citatur, nullius aucloris testimonium ex ejus
id est scribens ; ille : Quidam de nostris dixit,
scriptis adducilur, ne Clemens quidem tanquam
id est scripsit. Adeo huic phrasi addictus est Irensus.ut Scripturam ipsam rficece scribat. Lib. u,
auctoradvocatur,tantum subClementescriptafuiscap. 2 : i> Et hic ergo a Verbo ejus faclus est, sic- (. se epislola dicilur,quod a rein nihil.Frustraigitur
objiciturlrenaium quidein testaii sententiam hanc
utScriptura Geneseos dicit. Et de Henna; Pastore
loquenslib. iv, cap. 37: Bene ergo pronuntiavit
Ignatium dixisse, non autem scripsisse, cum ille
Scripturaquac dicit:Primoomniumcredequoniam
nunquam aliter loquatur quoties verba aliqui e Veunusest Deus. Quoties sententinm cujuscunque
terum libris citel.riamdeiu igitur vim in sentenliis
auctoris producit.non eum scripsisse, sed dixisse ait.
Veteruni recitandis habere debet apud Irenaum
dix;t,qua.m habetapud alios,plerumquerfM)'r, nonltadeantiquissimis poetisloquitur: QuaeHesiodus
nunquam scripsit. Ut dicere non vereamur cum
aitde Pandora. De quibus Horaerus poetadixit :
'2; oe Oeot nrip Zr,v: xaOrJpevoi fjYopotovTO,
Dallaeo : Qua; cilat cum totidem verbis in epistolaad Romanos Ignatiana legautur,frivolum etineet rursus : Accusabit eos Homerus.proprius ipsoplum est, ea aliunde quam ex hac Epistola citata
rum poeta, ipso dicente hroc :
RyOpo; f&p tiot xeTvo;...
esse hariolari.
Eodem modo de philosophis, de Anaxagora, EmIlle tamen adhuc aliunde vult hacc Ignatii hapedocle, Democrito, Platone loquitur, cum non ad
buisse Irenaeum,nempe,ex apophthegmalibus,quae
eorum dica sive apophthegmata, sed scriptas senvel a Polycarpo,vel ex ipsis martyrii Actis discere
tentias respicit.Pariler prophetasetapostolos cital: n potuit.Epistolas lgnatii ubique legimus, apoththePropter hoc et Paulus apostolus ait ad Corinthios,
gmata nusquam. Solus Maximus, tali argumento
etalibi: Dicebat ad Corinthios. Bene in prophetia
pressus, quali nunc preraitur Dallae, apoplitheMalachias ait :Tales prcsbyteros nutritEcclesia,de
gmata somniavit. A Polycarpo collectas epistolas
quibus et prophela ait: Et dabo principes tuos in
scimus.ab illodisseminata apophthegraata ignorapace et episcopos tuos in jiibtitia.Eodein etiam momus; in Epistola a Polycarpo edita senlentiam
ipsam,quam landavit Irenaaus, invenimus; non
do.quotiesaliquamsentenliam ab ecclesiastico viro
opus est adfainum recurrere.cum inscriptis teneascriptam laudat, semper loquitur : KaXio; 4 'Ioumus ; et quomodocunque postea usurpata sit, ex
r.ho; etpr^nBene Justinus dixit, quoniam ante Doepistola haustamnonduhilemus.Nulla sunt Ignalii
mini adventum nunquam aususest Satanas blaspheapophthegir.ala quai epistolas prascesserunt : si qua
mare Deara, nondum sciens suamdamnationem.
Alibi : Et bene Justinus in eo libro qui est ad Mar- fuerint postea decantata, ex epistolis desumpta
fuisse et facile intelligitur et satis certo cognociouemait. Neque dubito quin Justini Apologiam
scitur.Ei Usserto quidem Dalkeus et iiiuronyiuum,
in animo habuerit, curn ista de Simone Magoscri-

1S5

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

166

et Acta etiam aliqua marlyrii sure upinioni favore A cum Ruffino adhuc simultatns exercunrat, ideoque
intellexit ; sed nec illa ad hanc rem quidquam fa- in hoc ipso libro inter cseteros tractatores hbrxim a
ciunt. Faleor equidem Hieronymum scripsisse,
l'a>, plulo cditumposuil. quod a Ruffino ita fucral
verba quro apud Irennjum exstant Ignatium locu- divulgatiim ; nec Ruffinus ipse aliqua alia lunc contum fuisse, cum rugientes audiret leonrs, ut in aliscripserat,qua) ab Hieronymo memorari poterant.
Hieronymus igitur a neminn dnceptus suo Marte
quibus codicibus legimus. Nam in aliis illud cum
eoloco non apparet. Cumquejam damnatus csset illa Eusebianis addidit.Eeodern etiam modo in altero
Apollonio dcscribeiulo versatus est. Apollonius,
adbestias,et ardore patieudi rugienies uudiret lcoinquit, vir disertissimus. scripsitadversus Monlanes, ait Ex Uis enim non tam perspicue Romse
nun.Priscillam et Maximillam insigne ellongun voenm hrec dixisse, ac in re prxsenli, et quasi in
lumnn inquoasseritMontanum etinsanasvatns pearena ipsa ex mente Hieronymi apparct.Corleillud
riisse suspendio ;> desuspendioenim Montani locuet quod in Breviario Ilomano reperitur, et Gra:ca
tusquidemest Eusebius,sedejus narrationemalleri
Sophronii versione connrmalur, alium sensum
postularc videtur ; neque enim Roma;, sedAnlioplane scriptori, et qnidem anonymo tribuit, lib. v,
chiro damnalus est ad bestias ; rugientes autem
cap. 16, a quo salis aperte Apollonium distinguit
leones tam Smyrnre quam Romre audire potuit ; 0 cap. 18. Eusebius Apollonium srripsisse dicit 'o.ov
nec rcm prxsentem inlelligere videtur Sophronius,
jJYYPsWiHieronymus illud appellat insigneet hnqui dentibus bestiarum molor, tuyo^ai eoT<; OSoOti gum volumen, cum ipse, scilicet, ei addidisset tres
tiov Or,c((ov 4AT,i0r,vxi transtulit. Sed mfntcm
alios libros ab anonymo conscriptos. Imo et idcm
Hieronvmi in hac re non moror; quid iste per illa
anonymi Opus Rhodoni eliam attribuit Miltiades,
vcrba voluerit paruin refert, qua; ab eo sine ulla
inquit, cujus Rhodon in opere suo. quodadvcrsns
auctoritate dicta sunt. Omnia qua; dc Ignatianis Monlanum, Priscillam Maximillamque composuit,
habet in Calalogo.ex Eusebio sumpsit : ex illa recordatur. Cum ille qui Miltiadis meminit.iden:
transcripsit sententiam hanc ab Trenreo laudatam. sit qui tradidit Montanum etMaximillam suspenNihil tale Eusebius.nihil Irenreus : de suo illa verba dio vitam finiisse Haec Hieronymus itaque ex suo
qure tempus dnnolare videantur aut incaute, aut addidit. Nam quod Gravius pro Rhodone Apollinarium legit, nec errorem tollit, necHieronymo conrhetoriceaddidit ; atqtie ita qum ab Eusebio acce
perat minus recte tradidit ; quod ni in hoc opere venit, qui Rhodonem compnsui-se ait adversum
solemne est De Apollonio agens cujus martyrium
Cataphrygas insigne opus. Ul aliquid de tempore
descripserat Eusobius.eum desuo senatorem facit,
notcm. quod prresenti rei magis convenit. ninroinsigneilli volumenaltribiiit.eumque inCatalogum p nymus in Catalogo,v.Clemens,ha2c habet : Exstat
scriptorum ecclesiasticorum refert, imo inter eos Alexandri Hierosolymorum episcopi,qui cum Nartandem numerat epist. 84,qui in tantum philoso- cisso postea rexitEcclesiam.epislola superordinaphorum doctrinis atque sententiis suos referciunt tioneAsclepiadisconfessorisad Anliochenses.Qualibros, ut nescias quid in illis primum admirari si Alexander aut Hierosolymorum episcopus fuerit
debeas.eruditionem sicculi,an scienliam Scriptura- priusquam cum Narcisso Ecclesiam rngeret. aut
rum.Hfcc Hieionymusproprio ingenio ex Eusebio Epistolam tum scriberet,cjm Hicrosolyaiorum epiexludit et exaggeravit.Neque enim audiendus Jo- scopus esset : eam, inquam, epislolam, qunm per
sephus Scaliger, qui eum cum illa scribrret, non Clementem Alexandrinum mi^issese significat.qui
Grrecum Eusebii exemplar,sed Ruffuii interpretatio- ante episcopatum ejus Hierosolymilanum mortuus
nem Lalinam in manibus habuisso asserit : aut videtur esse. Miruin igitur oinnino non cst, siHieHenricus Valesius, qui eum hree sinc dubio ex ronymus sentenliam Ignalii ab Iren;ro citatam cx
prava Ruffini inter/iretatione hausisse tradit.Hoc Eusebio depromens, in tempore aul occnsione erenim tieri nullo modo potuit.ciirn totannis Cala- raret.Quinimo de ipso Ignalio non magis accuratc
logum scripseril Hieronymus aritrquam Eu^ehium loquitur; cum enin. epistolas ab co Smyrnai scriverterit Ruflinus. Scripsit hiec Hieronynius anno ptas commemorasset,ef i)!(fe.inquit'< egrediensscriTheodosii decimo quarto,hoc est, circaA, D. 392, 0 psit ad Philadelpheoset ad Smyrnreos,et proprie ad
ut ipsein fine operis lestatur : Iranstulit Historiam Polycarpum.commendans illi Anliochensem EccleEuscbii Rufllnus post Theodosii morlem.imo post sinm.Crederes Ignatium has epistolas vel e Smyrdirepta Italix claustra ab Alarico ducc Gothorum, ut nre suburbio, vel aprimo, aulsecundo lapide scriipse in pr.-ofatione profitetur. Alaricus nulem Ita- psisse ; quod enim quis egrediens fecisse dicitur,
liam non intravit ante A. D. iOO. Oclo igitur ud id in ipso egressu vel cum egrederetur peregisse
minimum annis Eusebium Lalinn ndidit Ruffinus, intelligendus videtur.Sed hasepistolns Ignntius.ut
postqnam Catalogum suum scripsnratllieronymus. Eusebius,a quo hrec habuit Hieronymus, etepistoMaln etiam Valesius conjeeitHieronymum,eamdem lre ipsre teslantur.Troade scripsit.ad quam a Smyrobcausam, ob quam Eusebius omiserat Methodii na aliquot dierum iter fuit ; ibique aliquandiu perOrigeni iniquioris opern, Ruffinum quocum simul- mansit Ignatius,et de pacatiori Antiochi.-n slalu alitales nxercuerat in libro Dc scriptoribus ecclesiasticis quid audivit. priusquam Polycarpo Anliochensem
de industria prretermisisse.Nam nec tunc temporis Ecclesiam commendavit.Non est igitur aut abbre-

157

J. PEAIISONII VINDIHI/E iaNATIAN.fi

- PARS I.

158

viationibus aut exaggerationibus Hieronymi flden A quod cictero Ignatii epistoln>, quas nostri eodem
dum.ubi auctcrcs ipsos habemus.quos illum secu
cuni hocvolumine a Polycarpo collectas et ordinatum esse constat.
tas fatentur, Irenaeo ignotin fuerint. Caeteras ei
Ad Acta rnartyrii quod attinet.non illa suntqum plane ignolas fuisse hoc argumento capile quinto
fetate S. Irenaji exstabaut, sed alia plane, sexto probdre conatur.Irenaeus haereticos anle se omnes
vel septimo sasculo ficta,et fabulosis narrationibus argunifiitis ex traditiune et lestimonio ductis rofuauela ; quibus Ignatium quasi in ampliilheatro tal. Suut autem in epistolis Ignatii loca quampluloquenteriiintrodiicunt,queni neunum tunc verbu n rima ad illud arjmmentum luculentissima : haec
dixisse antiquissima Acta narraut. Illius igitur fuse suo more probat. Hubuit igilur causam idoHistoriae condilor sententias Ignatio quasi viva neam et pene necessariam ea luca ex cpistolis recivoce prolalas altribuit.quas ex illius epistolis ipse tandi.vel sane indicandi.Ateas neuno verbomemoexcerpsil idque non tantum ex genuinis.sed cliam ravisse.neconininonutusigiiilicassedeprehenditur:
ex fictis.Ut illuc ab eo coram Trajano dictum nar- imo neunum ex iis jj^.Plane erpo eas ignoravit.
rat : Tsvac 81 f,|iuii tyvihi iraaiv xat it6Xs>.iov a-faQuamvis facile etbreviter respondealurcelebrem
muvra? ; oiy_l 81 xat ujioTajaojjiivoui; apjrouaiv, ev
sententiam ex epistola ad Romanos ab Ireuoso adoT; ay.ivojvoc i, 6Tt0Ta-pj ; Vetus Interpres : Quem p duclam esse, idque fuisse ab Eusebio observatum
tnim nostrum cognovisti bellum medilari ? et non
non semel, et a multis aliis etiam agnitum, nec a
polius subjectos esse principibus, ubi non est pericu- quopiam anlehoc soeculum negatum,anobis etiam
losa subjectio'1 Quod estex Epistola ad;Antiochenos
probatum atque confirmalura ; nec Irenaeum, qui
hanc ad Romanos epistolam novit, cxteras eodem
deprcmptum. Ut etiam Menaea illud rcferuut :
"Ex.pa auv ito6u> ev |i;u> tuiv xivojvuiv Xpiatov
volumine comprehensas et Polycarpi epistolan subSkutu yaiiuiv, XptOTu auveo-taupu>u.ai- u> 81, jectas ignorare potuisse ; multa tamen hic repoouxiTi juv sveu, t,-ri 8i, oT^atv, ev ifjiot u.6vo; Xpinenda sunt. Cum enim magna diligentia usus sit
vir doctissimus, ul niliil ageret : ego non minori
oto?. Clamavit cum desiderio in mcdiis periculis :
Chrislum gaudens insequor ; cum Chrislo crucifixus mihi utendum puto, ut eum nihil egis-e omnibus
sum ; viio aulem jam non eyo ; wrrt vero in me, inappareat.Seposilaigitur impi.Tsentiarurailla unica
quit, soliu Cfa islus *.*, ex interpolata epistola ad
sententia, licet Irenaeus loca nulla ad in^tilutum
Roraanos. Talia non pauca posteriores Actorum
opportuna ex Ignatio citaverit inlimaveritve ; tamen nonSindesequitur epistolasilli fuisse ignotas:
consarcinatorcs Ignatio altribuunt, quasi ab eo in
neque Dalla?ana argumenta persuadent Irenaeum
ipsa veluti areua pronuntiala, quw ipsi nunquam
famatanquam marlyrisapoplilhegmataaccepcranl, p necessario uti voluisse tulibus testinioniis, si ei
cognita fuissent.Imo niullo vorisimilius cst supposed ex epistolis, qualcs suo aevo exstiterunt, desilo quod Ignatiana ei fuiasent cognitissinia, ut
sumpserant.Eodem igitur niodo haec martyrissennosiri affirmant,si scribendi niodum ab eo obsertentia, quam Irenseus citavit, in Actis aliquot ssovatum spectemus, a scntentiarum excerptionc absculispostea conscriptis,a consarcinatore Ignatio in
tinere potius voluisse,quemadmodum revera absextremo agone tribuitur.non ex fama, non ex antiquioribus Actis, in quibus non upparet, sed ex
tinuisse dicitur.
Quinque libros adversus haereses scripsit S. Ireepistola ad Romanos deprompla, et ad rem praonaous sane praeclaros.non eodem temporeautconsentem applicata ; unde posteaSymeo Lopotheles
linuo, ut ex projfulionibus videtur.Tertium autem
huicsenientife alia ex eadem epistola superaddidit,
librum scimus sub Eleutheri pontificatu scriptum
quasi eodcm temporc prolala, uio-te 8sou sittTu/sTv,
et ou-sj epiu.Cum igitur senlentia ab Irenaeo citata fuisse ; quem cum 1j annos sedisse scribant veteres, circa quem annum librum eum scripserit Irein epi=tola ad Rouianos exstetcum nulla unquam
vetustissimos scriptores apophthegmatum Ignatii mcus, nondum compertum est. Circa posteriora
apud menlio factasit,et apophthegmatis nomenin Eleutheri lempora editum fuissc librum terlium
ego non dubito, cum etiam primo, quem ad eum
hac re a Maximo ad effugium suum tutandumtam
infeliciterexcogitatumsitjCumantiquissimamarty- D cui opus suum dedicavit, aliquo ante tempore
missum fuisse ex ipso sciiuus, Encratitarum hosrii Ignatiani Actanec hanc nec similem aliquam
resim describat.quam primo a Tatiauo acceperant.
sententiam comniemoraveriiit,posterioraautem AcTalianum autem ipse affirmat, vivo adhuc Juta sententias ex epislolis tum genuinis, tuni interstino, nulla hajretica doctrinainfectum fuisse.Post
polatis,tumetiamfictis excerpserint.quassanctissi
martyrium Justini ab Ecclesia recessit, et, teste
mo martyris ori in ipso agone insererent, frirolum
Epiphanio, in Orientem se contulit, ubi hreresim
et in-ptum esl, eam sententiam ab Iraneo aliunde
partim ex Salurnini et Marcionis placilis, partim
qwim ex hac ipsa epistola citatam esse hariolari.
Confugit igitur vir doctissimus ad argumentum exValentinideliiiis.additiseliamde suo aliquibus,
negativum.tanquam ad asylura tutissimum.asserit- conllavit. Ex eo Encratita; nati, et in Occidentem
que Irenaeum /ia?c verba nec sumpsisse nec sumerc ptiara disseminati.suh Marco Antoninoinnotescere
potume ex hac epistola ad Romanos, quod ea lre- in Gallia non potuerunt ; neque Irenasus nisi ?ub
na?o ignota fuerit : ignntam autem ei hanc fuisse,
M Gal, 16, 80.

159

8. IGNATIDS. PROLEGOMKNA.

160

Commodo, et adulto jam Eleutheri pontificatu.eos A verunt, etex diametro pugnant cum iis qua>a Martam graphice depin^ere potuit.Quinetiam Tlieodo- cione dicebantur ; multa quae ad suani ymvi gnosticumque traliebal Clemens Alexandrinusadversus
tionis versionem raemorat lib. ni, cap. 24, qui
primo ex xrtz SwtSo^vJc Mapxiiovo; erat, e castris illos qui i.itb 4.e'jocuv'j|jio-j Yvt"7Stu? gnostici diceMarcionitarum ad Ebionoeos transfugit, et ciim bantur. Quadralus Adriano ponexit librmn prorecircumcisus esset, liuguam Hebraeam didicit ; ver- ligione noslra compositum, e oG xaxiBsTv etuv Ixy.
sionem Veteris Testamenti tandem elaboravit, et, TrpaTEXjjiijpia r} xt toO avopo; 8'.avo(.3;, xa>. 4_ostoAi/.?;; dpOoTojjiia;, ut loquitiu Eusf-bius, lilrvm
teste Epiphanio, sub Commodo iinperalore edidit.
valde utilem plenumquc ralioniscl fidei, ctapostolica
Priores igitur ties libros sub Eleuthero quidem
scriptos constat, sed vergenlejam ad fiuein ejus doclrina dignum, teste Hieronymo. At quidquid
pontiticalu ; reliquos aut sub Eleutherojara exeun- fidei et doclrinte apostolicae fuil,id omne ad refutandos lrenaeunos haerelicos uon potuifnon esse
te, aut sub ineunie Victore exaralos patet.
Quare ante Irenoeum scripsere viri in Ecclesia utile el idoneum ; proesertim cumfueiitab eoscripluin, qui plurimos a se visos.qui sul Domino variis
celeberrimi,Barnabas,Clemens, Hermas, Ignatius,
in Judxa oppressi calamitalibus sinati furanl, et
Polycarpus,Papias, Quadratus, Arislides, Agrippa,
Castor, Justinus, Melito, Athenagoras,Theophilus, g qui a mortuis resurreuerunt, uut soltem sua tefate
Dionysius Corinthiorum,Apollinarius,Hierapolita- superfuisse, testatus est. Quod eliam pariter de
rum episcopus, et Hegesippus ; Irenajus igitur Aristide sentiendum.qui teste Hieronymo,to/ifl/ien
omnium doclrinarum curiosissimus eocplorator, ut nostri dogmatis rationem continens eodem temport
eum appellat Tertullianus.scripta horum omnium quo et Quadratus Adriano principi dedit.Qaod enim
optime novit ; saltem,Dallreo fatente, sine quo ar- nostri dogmatis rationem continet, fundamentaeogumenti negalivi vis omnino nulla.hoc supponere rum haareticorum necessario evertit.Idem eiiam de
jure possumus.At ex his aliquotab Irenaeo nullibi ApoIlinario.AsiaeHierapolitanoepiscopo.diciMiJurr;,
nominantur ; nulloe ex illis sententia; e.xcerpunlur, qui M. Antonio insignc votumen pro fide Chustia
et ad testimonium adversus ha?relicos ferendum norum dedit, ut et de Melitone. Theophilus sub
adhibentur. Quales sunt Barnabas. Quadralus. imperatore M Antoninolibru m contra Marcionera
Aristides, Agrippa, Melito, Athenagoras, Theophi- composuit : alium contra Hermogenishfcresim inlus, Dionysius, Hegesippus : numero certe plures scripsit.Agrippa Castor adverstttn Basilidis hieretki
quam qui ab eo nominantur. An hos omnes ideo volamina, qux in Evangclium confecerat, fortissime
Irenoeo incognitos fuisse dicent, quod ab illo in disseruit. Melito ante libellum supplieem M. Antolibris quos nunc habemus, cum plures perierint, p nino datum multa scripserat d e prophetis.de EcclcJ sia, de fide, de generatione Jesu Christi.de Incarnon commemorentur ?Barnabas,Clementi Alexandrinosaepe citatuset exscriptuslrenaei Synchrono: nalione Dei ; Athenagorasetiaiu.practei Apologiain,
Quadrati et Aristidis apologiu nolissimoo, omni- de Resurrectione scripserat, quaD omnia ad argubusque charissimae, quod Adriano imperatori mentum Irenaei pertinebant. Denique, ut refert
oblatoe persecutionem restinxerint. Agrippa Castor Eusebius Hist, rccles., 1. iv. c. 21 : lisdem temporiEusebio YVOJP'!Jl(','c:tl:os <J'JYYPa?s'^> dieronymo vir bus in Ecclesia floruit Hegesippus, et Dionysim Covalde doctus. Melitionis elegans et declamalorium rinthiorum episcopus, Pinytus quoque Crclevswn
ingenium laudavit Tertullianus : Dionysius magnse episcopus, Philippus prxlerea et Apollinaris. ac Sieeloqucntix fuit. Hegesippus vicinns apostolicorum lilo, Uusanus etiam et Modestus, y'a\ t-i -5jiv E1temporum, lesle Hieronymo. Scripiores igilur tam prjvaio; et postremo, seu post hos omnes Irvnasw.
prreclarosignorarenon potuit lrenoeus;quare iidem At.eodem teste.Philippus luculentissimum librum
noc nominati noc ignoli fuere, et perperam plane contra Marcionemcomposuit.Modostus prffcateris
inferlur, aliquem fuisse Irenaeo penitus ignotum, errores ejus omnibus speclandos exibuit;Musanus
librum e-:<TTpe-T:/.u>-caTov adversus Encratitas lum
quod ab eo in his quos habeinus ejus libris non
primum exortos scripsit ; neque tamen horumcu.
fuerit nominatus.
Dicesfortasse sententias Ignatianas ad Irenoei juspiam Irenseus meminit. Hi cum Irenaeo non poargumentum esse idoneas, illorum non item : cau- tuerint esse incogniti, et multa in libris suis tunc
editis habuerint,quae ad argumentum ejus fuerint
sam habuisse eum Ignatium nominandi jn?tam
atque necessariam, illos autem commemorandi idonea, non tamen erant ab eo nominati Maleiginullam Imo vero nec huic effugio hic locutus est. tur a Dalloco fam peremptorie asseritur, auctorem
Sunt in epislola Barnaboo loca quamplurinia quea aliquem eliam pi.Tclarum fuisse Irenieo penilus
haereticos,contra quosscripsit Irenoous, aperte re- ignotum, ideo tantum, quia opportuna occasione
fellunt.Multahabet quoc Patrem Christi mundicon- ablata eum minime nominavit.
ditorera constituunt ; de qua re tam prolixe agit
Rursus Hermas, Clemens. Polycarpus, Papias,
Irenoeus.et pro qua sola Clementis epislolam cita- Justinus.ex multis qui ante ipsum scripsere.pauci
vit: de Moysis et prophetarura scriptis plurima, fuerunt ab Irenaeo quidem nominati ; sed an multa
quoa liuic scntentioe tunquam funda:r.entoinniluntur: ex illis loca ad argumentum suum luculenta.quod
Prophelx ab ipso habentes donum in illum propheta- de Ignatio postulatvir doctissimus.excerpsit, etin

61

J. PEARSONII VlNDIH-f: IfiNMIAN/F.. - IAR3 I.

162
A
eadem
esset
cum
ipsosententia.controversiaautem
libros suoscongessit ?minirae.Clcraentis epistolam
conlinere ail traditionem annuntiantem unvm Deum de verbis tantum. Ad hos postoriorem paitem opiomnipotrntem fwtorcm cali et teiTce (nequc miruiu, slola.' dirigit a pagina 9IU incipienlom ; quara male
cujus enimcalholici scriptoris opusboc non contiinlorrumpil,pngina i-equenli, Latina interprotatio :
net ?, ; sud ne uuam quideni cx ea epislola senten- Nosvero iterum impetenteseos, qui Verbumcreatiam eo loci afert, aut alihi vel unum jj.u exprimit.
turain osse dicunt nec eum voluntlogiliinum nt naPolycaipum etiam ibidem laudat.et epistolam ejus
lu aleni filium osse. ostondimus eos ex humanis
ad Pliilippensos memorat ; sed ne unam quidem exeinplis patris et filii adversum so rationes et desyllabam exojus scriplis.vel ad confutandos ba-i e- monslraliones a.cipeie.' Qu.t verbaot tonorcm dislicos.vel in uiium finemadducit.Papiam etiam no- sortationis perlubant. ol personas atque ros ipsas
minat. et narraliunculam ex eo adducit, non tam
niirecuufundunt. Gnrca ita se habent : Ka;. auTol
contra barelicosquam adChiliastarum dogmacon- vouv ev!3xi[j.evo'. ttiXiv rpo;xou;XT((j. Xsyovt; tTvai
Grmandum,quod illi unus Papias persuaserat,teste tov .Yovov.xa'. u.Tj tUXovTa; auTov vvijsiov V!6v e*vat, ej
Eusebio lib. in, ad finem, et Hieronymo in Cata- avOpunrtvcov 7tapao'.Yu.;aiov ulou xai" Ttaxpo; EtXr'oao-1
Ta; xax' suxiov airoSeigtic. Rursus etiam ipsi (scilicet
logo. Ex unico Jurtino, qui sua ffitate vixit, duas
sententias protulit, ex Herina unam. E tot igitur g quos frnlres appellaverat) disputantes adversus
scriptoribus, quorum nomina ad nos pervenerunt,
eosqui Vorbumcroaturam essedicunt.nec proprium
qualuor lantum sententias in tam prolixo lamque Filium essevolunt -(scilicet Arianos),ex humanis
accurato et eruclilo opere excerpsit, quaruin una exemplis patris et (11ii,contra eos (Arianos) deex epistola Ignatii desumpta est. Quare frustra monstrationes sumpsorunt. Hi igitur,quibuscum
DaDrcus tot sententias ex coinmentiliis, tol ox in- agit Athanasius,contra Arianos dispulabant, eamteipolatis tot ex genuinis Ignatii epislolis deprom- dem fidem cum Athanasio profitebantur ; vocem
psit ;possumusenini longe plures ex auctoribuset autem 6p.ooj7iov nondum admittcbant, idque proquidem ceJeberrimis quiante Irenammscripserunt pter reverentiam et honorem erga eos Palres, qui
afferre, quarum nullas ille attigit, etiam ex illis, Pauluni Samosatensom condemnaverant. Athanasius ut bunc iis scrupulum evellat, docel non esse
quos Iren.Tum novi-se certissimum est.
Sed Atbanasiuru et Rellarrainum, Theodorelum contendendum,si prior synodus 6u.oouatovrejiceret,
et Gflasium raire conjungit et nostris objicit, qui posterior commendaret : id enim ox diverso sensu
tot locaex Ignalioproduxerunt.Tu.Ti vero.cObsecro factum esse. Dein exemplum producit sanctorum
tuam tid?m, inquit, h.TC Ignatiana Athanasius et Patrum, qui dYJvvr,Tov aliter atque aliter accepeTheodoretuscontra ArianosetEutychianos.inquos, _ runt. Ignatius, inquit, Dominum tum Yevvr;Tov,
utpote nondumexortos,scriptanonsunt,adducerent tum a-fivvrjTov ; alii post Ignafium dixerunt, tv t6
tamen etrocitarent?Iren<TUS eadem hisipsisinquos avEwrjTov 6 na-^p, solus Puler ingenilus. Recte uupropriescriplasunt,Gnosticis,Valentinianis,Docctis
tem et Ignatius,et illi socundum diversum sensum,
non objicerent ? Non nunc disputo, contra quos cui ipsi cum scribercnt attenderunt.Hffic ille.ObseIgnatiana proprie scripta sint, de qua re fortasse cro igitur tuam tidcm, quot loca ex Ignatio Athaaliquaudo et fuse et accurate disserendum erit.Sa- nasius adversus Arianos produxit ?ut tibi videlur,
lis est.quod Eusebius nos docuit,et res ipsa testa- unura ; utmilii, no unum quidem. tjuod igitur de
tur eum coutra sui lemporis ha?reticos scripsisse ;
Athanasio verum esse scimus,quidni et de Irenajo
satis est, sive contra aliquos, sive contra nullos
dicamus ? Quainplurima ex professo conlra Arianos
diserte, ut Clemens Romanus, scripserit, auctoriscripsit Albniiasius, plura quam ab Ireiiioo contra
tatem viri sanctissimi anliquissimique multum vaomnes hirrelicos sci ipta babemus.Multa in Ignatio
lere contia haueticos quoeunque saeculo exortos,
sunl nd refellendos Arianos satis luculenta nullam
Id dico quod hujus argumenti vim omnem prorsus
tamcn ex illo senlcnliara adversus eos adduxit.ne
elidit etpessundat : poterat Athanasius non pauca Ignatium ipsum nominavit ; etlamen illumoplime
novit, el semel ad dilectos et fralres suos citavit.
ex noslris Ignatii epislolis proferre loca,quae Arianam haeresim diserte peterent,cum eas ante illius D Irena;us pariter niliil adversus hrereticosex Ignatii
hxreseos exortum scriptas fuisso etiam adversarii epistolis deprompsil ; eas tamen optime novit, et
oinnes fa'eantur. Varios ille quidom libros adver- scmel obiter cilavit.
sus Ariauos fortis>imosque conscripsit, aucloi itate
At Theodoretus plura, recto, sed quid hoc ad
tamen Igualii nunquara eos prcmit.nullam exejus Irena-um? Hic secuudoille quinto sieculo scripsit.
scriptis soulentiamiis opponit.In epistola qua Jam, Nos aulem ante docuimus, circa flnera quarti sa3t::;.; :o'J; lauTou yvtitzl[t.vii, ad familiares, scu culi primuin ex longu experientiaobservatunt esse,
divipulos suos, ut eam indigitat Socrutes, disputat hicreses et schismata disputationibus tolli non poprimo contra Ariauos, dein cum illis agit, quos tuisse ; et certissimum remedium foreti; exoojs';
Arianos esse npgat. quos omnia alia a Nicrena sy- Ttov itaXatcov in tertiinonium adductas Quod Theonodo scripta recipere, prster unicam vocem 6jj.o- dosio et Nectario primus omnium Sisinnius persuasit.Post igitur severara Tbeodosii legera contra
oijiov testatur, quos ifarcr^oii, dilestos appellat,
hau-eticos latam,illi paulo sapientiores facti,admi
ad quos tanqvam frater ad fratres loquitur, quibus

1G3

S. lGNATll.S.

serunt eoruni Palruni testiuionia.qui ante divisionein orlain scripserant, et celebres in Ecclesia
fuciunt. Antc lianc u>latem non vidcmus ecclesiasticos scriptores catalogos Patrum texenles,et conferlas senlentiasex eorum scriplis contra haerelicos promentes.Qiiinlo Jeuiuni sfjerulo hoc faclum,
et aTueodoreto inter priinos ; ante illud tempus
parcius et obiter ;a;late autem lrena;i id fleri nullo
jure poluit.HaTetici enim, oontra quos illescripsit,
vetuslioribus calholicis niliil tribuebant ; omnia
eorurn sciiptafloccifaciebant.libros quamplurimos
apocrypbos a suis conipositos, suisque tantum notos sub antiquorum nomine proferebant plurima
eliam evangelistarmn et apostulorum scripta respuebant, niultaque commenti sunt. contra quai
iiemo veteruaiquidqii.ni disserucrat.frcinxusuth^s
refutaret, libro primo senlentiam eorum aperuit,
secundo rationibus subverlit, terlio Scripturas et
Iraditionern adbibuit, quod ad cam hirretiri aliquando provocarent, quarto ex Veteri Testamcnto
praecipue disputavit. quinto ex reliquis doctrinis
Domini nostri.et ex apostolicis epistoiis, utipsein
Prixfatioiiibiis profilclur. Nunquam se usuruni lestimoniis veterum adversus eorum senlenliam lestatur,nunquam ulla loca ad eam rem idonea exscrihit,et si quem forteadducitad traditioncm lirinandam tanlum noininat ; <eiitcnliam quidem Jusiini
laudat conlra Marcioncm fervidam et zeli plcnam;
at MarcionJuslino antiquior fuit,et auctoritas ejus
ad revinccndosMarcionitarum crroresnihilvalebat,
neque in eum finem est adducta. Dispar itaquc
omnino ratio Ircna;i ct Theodoreti : non eadem
utrique mens, aut occasio in scribendo fuit. Frustra igilur et sine ullo fuudainento asserit vir doctissimus , cum tot loca ex Ignalio Theodorelus
produxerit,lrenanun etiam non pauciora adducere
debuisse, si Ignatium epistolicum novisset.
Verumenimvero, estet aliud, inqitit quo hsec
Ignatiana omnia Irenneus plane nescivisse depiehendilur. Solet enim ille praestantium virorum se
vetustiorum sententias et -Sfjs-Ei;,sive scrip(as,sive
viva voce ab iis prolatas non nominalis auctoribus
afferre ac rccitare.Nullas Ignatiisuo operi inspersit.Nullas ergo epislolas s.ivit. iNullae eri:o tum exstiterunt.fmo vero si sententias, quas vir doctissimus intelligit,consideremus, elsi mullo plurcs essent, nemo unquam ideo concluderet, neccssario
etiam eum aliquasex Ignatianis usurpare voluisse.
Primam ab aliquo se prscstanliore in prcpfalione
refert venuslam sane atque elegantem : "0-.: a!8ov
tov xffitov aijtipa 8ov ovta, xal TioAutitjtritov ttsiv
GaXoc lvuopt'!|E! Sti tiv/vr/c Ttapou.oiouj.iivr,, orcotav
jjlt; mpfi 6 aOivtuv ooztjjtiira: xai tfyvr. 3iE/.SY;ai tf,v
Ttavoup-foj; Yvo;jtsvr(v. Vetus interpres : Quomodo
lapidem pretiosum smaragdum magni pretii apud
quosdam vitreum in ejus conluincliam per artem
assimilatum quoadusque non adest qui potest
probare, et artificiuui arguere quod subdole sit
factum ; et aliam etiam ab eodem ut videtur, 6tt

PROLEGO.MENA.

104

A. toAjjtr(pov xa". dvaiOE; ^uvjrj xsviji djpt Btptjtatvo^tevT), pari venustate el elegantia coiispiruam. Tu
vero,Dalla;e,ex his colligetc potes, necessaiio lreiiffuin ex epislolis lgnatianis sententias laudare
voluisse, si scivisset? Tu, inquam, qui Lsserianas
omnes tristes, salebrosas. rudes et incultas dicis ?
Tu, qui orationern lauquam horiidamet lorrentis
instar per confiagosa montium.per abruptaetsaxa
et caules et praicipilia vix enitentis accusas ? Tu,
qui magnam sensuum ubique obscuritatem, et vel
nullum vel malignum verborum inter se nexum
observas ?Tu,qui prisca Loxiai Apollinis oracula
vel Sibyllarum folialegere te credis?Sic enim dispulas. Irenanis opcri suo vrj.crvyes Ttpoo-uuitov apposuit, pruufationem eleganli quadam velerum alicup jus sententia adornavit.et aliam similis venuslatis
alibi adhibuit; Ignatiana igilur prorsusignoravit :
aliter rudcm aliquam et incullam, tristem et salebrosam sententiam ad commentarios suos exornandos et illuminandosproduxisset. A divinoquodam seue, et veritatis pra?cone versus quosdam
iambicos adversus Marcum ha?relicum eflusoslaudat, quos bic a Scaligero, atque Petavio suis numeris restitutos reprassenlo :
hiStuXoitote Miixe, xa;. tEpatoaxoTcs,
'AatpoXoYt/.f7,; Etar.Etps xa! ptsvixf; ; tiyvr,;,
Ai' (ov xpatuvEt; tfj; 7tXdvr(;ta S-.oivptata,
Sr.ijtETa Seixvu; toT; UTto aou rAavaj(jtEvO'.;,
'A-oo-tattxf,; Suvijtsuj; JYyEtpi(u.axa,
"A uol yopr,YEt ao; itatfjp i.rtav dsi
At' aYYCAixfjc SuvafjtEiu; 'Aaf,X -oisTv,
"Eyjujv ije irpoopoijiov dvtiQsou Tiavoupffat;.
C Quorum restitulio veteri versione maxime conflrmatur :
Idolorum falnkator Marce, cl portentorum in[spector,
Astrologiut cognitor, et magicw artis,
l'er quas ron/irmas erroris doctrinas,
Signa oslendens his qui a te seducuntur,
Apostaticx virtutis operaliones,
Qvx tibi pr.Tslat tuus pater Salanas
fer angelicam virtulem Azazel facere,
Habens te piwcursorem contrarise adversus Deum
[nequitix.
Posteriores Petavius melrice reddens male expressit :
Hsec tu illa Salanv fretus auxilio patris,
Azazelisque mira designas ope,
Prsecursor illi fraudis in Superos datus.
n Hncc enim Marcum Satanai, aut Azazelis pra?cursorem faciunt ; cum divinus ille senex eum describore voluerit, lanquam Antichristi proecursorern,
quod hic significal avttOto; 7:avoupvta Jam vero ex
Ignalianis an aliquid simile petere potuit frcnaous,
si ea novisset ?autqnisquam non novisse affirmabit.qnia qui versiculos aliunde in Marcum contorsit,nihil illi ex Ignalio aspersit ?Cujusdam ante se
de duplici vocabuli F7n acceplione observalioncm
ad interpretationem S. Scripturaa p^rtinentem,lib.
iv, cap. 79 affert. Vult enim impios et infideles in
saciis I.illeris filios et angelos diabolidici ; veterum
autem alicujus lcslimonium affert, qui Filitmi Jupliciter intelligi dixit,aut de nato,aut de facto,aut

itiu

J. PEARSONII VlNLHCI.E IGN.\T1AN,E. - 1'AllS I.

seeunduin naturani et conditiouem, autsecundum A "po; eXeyev. lrenasus, Papia junior, exemplo ejus
doclnnaj magisterium : Qui euim edoctus est nimis permolus, quaisivit pariler a seuioribus,
verbo.iilius docentisesse dicitur.et ille ejus pater .
quid illi audiverant ab iis, qui apostolorum disciLlpoitea Clemens Alexandriuus, oJTi/a iraiipa;
pulos viderant, et cum hoec viva voce prolala sibitou; /.a-/,7ijixv-2;(p*fviet Gregorius Nazianzenus :
que tradita scriptis prrcferret.qua) ab illis acceperat
piriter scripsit. Ilorum igitur scnioruui aucloriAut&p euo? tox-;; jjuiv 6'toi xzXov ijeoioajav,
tate et testimonio, ad firmandam traditionem nonllztoe; o" ou; eo:oaa.
nun<|uam, srepius ad suas. de annis Christi quos
An rtutem quia o voteribus unum.-jui similimodo
egit in loiris, de lllis quos ibidem iterum aclurus
anleipsum Scriptuivs iuterpretutus est, ne novura
sensura illis affixisse videretur, adduxit : ideo aut est> de mortuorum stalu, de bestiu: Apocalyplica
aliquid ex lgnalianis citare debuerit, aut ea ipsi numero, pTivatasopinionesstabiliendasutitur. Sed
ignota non concedero debeamus, in quibus talia q^id inde sequitur ? nn illud in primis.Irenacoigiionec inveniri nec exspoctari potuerunt ?
ta fuisse Ignatiana omnia, quia nihil ab eo scriQuod si haec ad sententiam viri doclissimiconfir- ptum inter luccomnia lestimonia reperitur? minimandam parum valere videantur, cerle reliqua om- me. Ignatium consulerc non potuit Irenaeus, qui
nino uihil. Sunt enim tanlum virorurn quorum- B '" "lor'uo natus esl. Seniores Irena;o recitant
dam, non scripto sed vivavoce prolala testimonia;
quidaudiverant, id Ignalius diu ante bestiis oblaquas recte drouvrjjjtovejjjtatiz Eusebius nppellat, tus facere non potuit. Frustra igitur eum inter selib. v, cap. 8, xa! d-ojxvr, [xovEuuatiov 'A-oatoXtxou niores illos sua suffragia afTerenteuiquajras.Seniotivo; itsuoutipou, ou touvojxa Jttu-ri itaoiStuxe, res illi, quid voce viva audiverant, non quid in
lT,uo'ie/jti. Ruffinus interpres : Sed et apostolici scriptis legeraut, uarraverunt ; fruslra igituretiam
cujusdamviri.cujusnomen reticuit, sermonisquasi seutentiam aliquam ab Ignatio scriptam ab illis
memoritermeminit . Sic Marci Evangelium crede- exspectes Ignatius ipse ad bestias condemnalus,
bant veteresnihil aliud fuisse quam Petri aicouvTj- et Ecclesias in itinere confirmans, non ut Papias
jjz-.xfo; uiv xov vojv, quid ab hujus vet illius aposjtojeuiur. Ita Papias apud Euseb , 1. m, cap. 39 :
Mir/.o; uev spurjveutf,; Uirpou fevouivo;, fiaa euvtj- toli, vel dfscipuli ore vel ipse vel alii acceperant,in
jiovijiiv, ixp.Sto; ?f :ai}/5'/ ; et rursus : "Urre ou- epistolas scripsit : hinc igitur colligi uullo modo
5n f|jiapte Mapxo; outai; tvi fpi^^i to; anejxvr,- potest, ejus epistolas ab Iienaeo laudari debuisse,
jtoviuse. L'l Cynici cujusdamverba de Peregrino ex aut eo noinine ipsi ignotas fuisse.
memoria recitareselidelilerprofiteturLucianus.xai
Nondum igitur res satis tonfecta videri debuit,
*'ti o*o; ~i oj Tieipaaojjiat o-o i aiiti i/.eiva aitouvTj- C 8ea eam multo luculentius e.v quodam ejusdem Scrijioveiaii w; iXe^eto. Sic igilur Irenaeus lib. iv, cap
ptoris loco probarc se posse pulat vir doclissimus
5: Quemndiuoduni audivi a quodam presbylero,
ille, scilicet quo ad Ecclesins du.is epistolas memoquiaudicratabhis qui apostolos viderant, et ab his rat, unam Clemenlis ad Corinthios, alteram Polyquididicerant .LJbi diligenterobservandumest Ire- carpi ad Phiiippenses Qnare hic rogat, cur,siei
nwum hic plane Papiam fuisse imitatum, a quo nolus erat nosier Ignatius, illius loco tam opportuno
flV:trinam mille annorum accepit; sis enim Papias tamque necessario nullus memineritl Respondeat
ev memoriiE mandarit qute a veteribus hoc niodo non tam pro nobis quam pro seipso jam Iremeus.
diJicerat. ut ipse de se testatur : E! ol nou xa! napNos enim multo tutiores sumusa Dallau conjectur;z-jiov!)r;xto; ti; toT; Ttpeaoutipot; IXQot, tou; ttuv
ris, quam S. Irenreus ab ejusdem censura. Sic igi-JEiojteptov dvixptvov Xo-you;, t( 'AvSpia;, tj tf tur ille lib. in, cap. 3 : Traditionem itaque apostolle:po; vizzv rj tl 4>!Xitctco;, t[ t! 6coua;, rj Taxuioof, lorum intotomundo manifestaUm.inomniEcclesia
t t! 'Imzwt,;, tj MatflaTo;, tj tt? Itepo; twv tou Ku- adest perspicere omnibus qui vera velint audire ; et
:!oj uaftr^tibv, a:e 'Aptitltov xat 6 irpejSjxeoo;
habemus annumerure eos qui ab apostolis instiluti
'Ituavvr,; ol tou Kup!ou jjta6r,tat XifOUJtv ou fip ti
suntepiscopiinecclpsiis,etsuccessoreseoruTiusque
u tuv SeSXtiuv toiouxov ue oKpcXeTv areXaugavov, [) ad nos,qui nihil lale docuernnt,nequecosnoverunt
ov ti ^api Joijt,; oojvr'c xai jjtevouar, ;. Quod si
quale ab eis deliratur . Traditio igitur secundum
jnis interdum mihi occurrebat qui cum sonioribus Iren.Tiim eratin omni Ecclesia Komana.Alexandriversatus fuisset, ex eo curiose sciscitabar qurcnam na. Anliochpna,Hieros')lyniUana, reliquisque, et si
esssuUeniorum dicta : quiil Andreas, quid Pelrus, voluisset, poterat numernre omnos episcopos ab
qnid Philippus, quid Thonias. quid Jacobus. quid apostolis institutos, quos succssores roliquerant,
Jjaiinfs.quidMattlimusquidcwteriDo.-i inidiscipuli suum ipsorumlocummagisterii tradentes, et eorum
dicere soliti essont, quidnam Aristion et Joannes etiam surrcssores. Sed quoniam, inquit, in hoc tali
prestiyterdiscipuli Domini truderenl.Nequeenim ex voIuminelongumostoa.niumEcclesiarumenumerare
libruiuinlectione tantam meutilitatem caperepossc successiones;maximu3,etaiiliqurc,etomnibuscogniMitimaliam,'iuanlamex hominum adhucsupersti- trc.agloriosissimis duolms apostolis Petro etPnulo
lumvivavoce.Quaesivit Papi.isasenioribusquidilli RomffifundatrretconstitrjtfpEcclPsiieeamquam haab apostolis aut discipulis audiverant, et quse ab
betabaposlolistraditionem ctannuntialam hominiillis acceperal scripsit, xal outu, inquit, 6 rtpeaSjbus fidem , per successiones episcoporum pervenien-

16;

S. IONATIUS. PROLEGONENA.

tem usque ad nos indicantes, confundimus omnes


eos . Tunc inler alios Romae episcopos Clenienlcm
enumerat,7ute<t'i</i( ipsos apostolos et contulilcum eis,
curn adlmc. insonanlem prxdkationem apostolorum et
traditionem antc uculos haberet, tradilque liomae Ecclesiam sub lioc Clemcnte, scripsisse epislolam ad
Corinthios, ad pacem eos congregantem, el reparanteia fidein eorum, et annuntiantem quam ab apostolis
receperat traditionem. Meminit igilur Clementis et
epislola: sub ejus pontilicalu scriptw, quare non et
Ignatii '? respondeo quia Ignalius Uomue episcopus
nuiiquam fuit, sub eo Ecclesia Homana epislolas
scribcre non potuit. Statuitantem Irenaeus de traditione ad Romanam Ecclesiam pertinente tantum
loqui. Inerler ac flagiliose, dicet Dallaeus forlasse.
Cerle ita fecit Irenaeus, et cur sic argumentum adversus haereticos institueret, ralionem reddidit,
quod propter potcntiorcm illius Ecclesioe principalitatem, ejus solius traditio omnes haerelieos confunderet. Quae quidem ratio Irenaeum, etsi Ignatii eo
loci non meminerit, apud me flagitiosissiniisilentii
crimine absolvit ; viderint Dallsnni si adbucreum
tcneant. At praoter Clementem eliam Polycarpi meminit epistolaeque ejus ad Philippenses : quare igitur non etlgnatii, Polycarpo senioris, cujus epistolce illi ad Philippenses erant adjunctao? Memorandi cerlc ratio utriusque par erat, Ignatii vero
eliam potior. Priusquam respondeo de Irenseo,
qua;ro pariter de Yerlulliano. Concedes. opinor,
eum bene novisse, Ignatium fuisse Ecelesiai Antiochenas episcopum et ab apostolis ordinatum,
etiamsi epistolas ejus ignorasse putes. Quaero igitur cuni Ecclesias apostolicas memorat, De prsescriptione hserelicorum, cap. 32. cur Ignatii aut EcclesiaeAnliochenaenon meminit? Hocmodo,mgHt'(
Eeclesioo apostolicre census suos deferunt ; sicut
SmyrnaeorumEcclesiaPolycarpum abJoannecollocalum refert.sicut Romanorum Uementem a Petro
ordinalumitidem .Nullam alianiEcclesiamaposlolicam uomiuuvit Quid?nonne novit Ignatium Polycarpo fuisse seniorein ? noiiiie existimavit S. Petrum fuisse Antiocliiw prius quain Romsa / Quare
igitur Antiochenaiu Eeclesiam et episcopuin ejus
Ignatium non commemoravit? Nempe inerter etflagitiose fecit : certe Irenajum imitatus et seculus
est. Quocirca sijam quajras, quare Irenaeus Polycarpi meminit,non autem Ignalii ; causa in promplu
est ; quia traditionem solius Ecclesim Homanao proposuerat, ad quam confirmandam adversus haereticos.auctoritas Polycarpi plurimumfaciebat,Ignatii nibil.Hanc rationeni ipse indical. Is euiin, inquit, est, qui sub Anicelo cum advenisset inUrhem,
aialtosexhisquospnedixiinusliajrelicosconverlitin
Ecclesiam Dei.unam et solam hanc veritatem annuntians ab apostolis pereepis:-e se, quam el Ecclesia
tradidit Ad conlirmandam liomann: Ecclesia' Iradilionem adducit Polycarpum, quem ipse viderat,
quod venerandus ille senex Romao adesset, quod
* Jac, I, 13.

168

A eadem cum Romanis pradicasset, quod multos ex


hajreticis, conlra quos hi libri exarali sunt, ad catholicam fidem Romao converterit, et Romanao Ecclesiac reconciliaverit.quod quid S. Joannes de Cerintho s-enserit, quid ipse de Marcione, lostatus sit.
Horumveronihildelgnatiodicipoluit.Epistolae quidem ejus obiter meminit, sed ne u.0 ex illaadducit;
ne id quidemdicit eam continere eamdem tradiiionem quae in Romana Ecclesia obtinuit. Polycarpum itaque ideo tanlum citavit, quod Romae eadem
cum Romana Ecclesiadocuerit, et haereticis ibidem
restiterit. Ncc erat ulriusque nominandi par ratio.
Quod additvir doctissinius, Irenaeum in epistola
ad Florinum Polycarpi mentionem fecisse, non autem lgnalii, cujus epislolae multa contra Florini
n blasphemiam continent, id oiunino vimnullam habel. Rlasphemia quam tunc temporis luebalur Florinus.ipsi peculiaris fuit, utpote quam haeretici qui
extra Ecclcsiam erant.nunquam profiteriausi sint.
Postea quidem, teste Eusebio, descivit ad Valentinianos. Epislola anlem Irenaei tantummodo pro argumento habuit, quod Deus non sit auctor malorum *, nam licct, alter litulus riEp* [lovip^lacostendere videaiur Florinum duo principia invexisse et
Marcionis ac Cerdonis dogmatibus adhaesisse, ut
observat doctissimus Valesius; lamencum Irenaeus
ipse dogmata Florini asseratab haerelicisnunquam
fuisse tradita, et Eusebius addat, tautr,? fip toi
xtj; vviipvr(c. outo? eSoxei TrpoaoTtiijEtv, videtur Irenaeus de illa re tantum disputasse adversus Florinum : An, scilicet, Deus auctor esset malorum.
" Atquammulla, quaeso, adblasphemiaminea re retundendamopportunaepistoIaeIgnatiicontinent?aut
si conlinerent, unde liceret colligere sentenlias ex
iis ad refellendum Florinum excerpere voluisse Irenseum ? Certe ab exemplo Polycarpi hoc nullo modo sequitur. Innuit quidem eum plures epistolas
scripsisse, ne unam ex earum ulla sententiam
adducit Ipsum nominat, sed eo locoquo itEoEiou-ivtuc, parce ac leviler curn Florino agit, quo ostenditseniores qui cum apostolis versati sunt, nihil
tale euni docuisse. Eoruin aliquibus familiarem
fuisse Florinum noverat ; unum ex iis nominat,
nempe Polycarpum ; eumquc praeeipue seligit, ob
multas quas significat rationes. Primo, respectu
Florini, qui Polycarpum audierat, sed et cum eo si.) mul Irenaeus, eToov fip os, inquit, raT; tov eti iv
TTJ xitio 'Aata Ttapa rtf) noXuxipittu Xau-itpto; TtpaTTovta Ev tji jjaot^ixf, ouXtJ, xai TCEtpiopEvov EuOox:(jLeiv Ttap' aixtj). Vidi enim te cum adhuc puer essein in inferiori Asia apud Polycarpum, splendide
agentem in palatio, et magnopere laborantcm ut te
illiapprobares.Secundo,respectu sui ipsius, queni
tanquam oplimum ejusce rei teslem depingit. quod
quuo tunc audivit a Polycarpo. lirmius memoriae adbaererent, quam quae nuper accideranl. Tau-a xat
xdxe OTtouoatojc; fjxouov u7iou.vr,u.aTi^du.Evo; oii< sv
y_ipTTj zW Iv Tfi t\xj, xapSta, xa' ii\ tjto av7;/T-

189

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANvE. PARS I.

170

puxu^izt.Hsc ego tunc studiosius audiebanvnon in \ cenlis post Ignatium annis in lucem emisisse. Quoniodo eniin hoc fleri potuit.si 140 annis post ulticharta,sed in corde raeo audita describens.eademnmm marlyris certameneasdem epistolas vidit.leque apud me repetoet revolvo.Tertio,ratioue ai;;umenti quodfortissiraumputavil.Audivit enini tunc git.dua: queexiissealentiasexscripsitOrigenes?An
Polycarpum,qu83 illi fuerat cum S. Joanne et reliannis60, antequam edita> sunt, eas laudare potuit
quis qui Dominum viderant consuetudo, quaenaru
Aduuiiiiuius ? Hoc unum testimonium quidquid in
ab illis de Christo relata perceperat, et quam illa hoc opere proprium Dalloso est refellit etexpungit.
omnia.qu.1' ab iis qui Verbum vitaj conspexerant,
Salmasius et Albertinus diu ante Origenem natum
SS. Scripturis consentirent, diligenter obseivavit.
epistolas sub l^natii nuniine scriptas fatentur ;
Quod est ipsissimura argumentum quo tolies IreBlondellus antequam Origenes scriberet.Solus Dalna>us vel ad hasreticos refellendos.vel ad suas sen- lieus,nisi foile addendus ei sit Bochartus,diu post
tentias confirmandas utitur Nihil autemhorum de Oripenis mortem omnes scriptas aflirmat;et ex
Ignatio dicere potuit ; cum eo nunquam versatus
sexaginta sex argumentis plurima ad hanc epoestFlorinus ; nonviditeumlrenaous; nunquam dis- cham formavit, qum hoc solo testimonio firmato
serentem de apostolis aut discipulis Dominiaudi- coneidunt.
vit.aut in epistolis legit. Rationes igitur satis mul- r> SocundaDallaei falsissimaassertioest Eusebium
tas habuit Irenasus,cur Polycarpum suo more po- esse omnis de Ignatianis 'erroris fontem ; qui hinc
tius quam Ignatium adversus Florini blasphemiam piimo exortus, latissime postea effusus, insequentium soeculorum pene onines Christiani nominis erutestem adduceret.
Quocijca cum notissimam S. Ignatii sententiara
ditos porvasit.IN'on frustra igiturOrigenemadducilrensus citaverit,quam in epistola ejusdem ad Ro- mus,hui tam immanem, ac tantis viris ignominiomanos lotidem verbis scriptam reperimus : cum sum errorem funditus evellil. An enim Eusebius
Eusebius Irenaeum eam ex eadem epistola hausisse primuni lapsus est.qui Urigenem est secutus?An
asserat, aliique post eum idem affirment: cum ille fetum nuper natum et adulterinum excepit,
nulla omnino vis in illa distinctione inter dixit et quem Origenes tam diu ante fovit,exosculatus est?
seripsit appareat : cum nulla Ignatii apophthegmala An caaleii Patres Eusebium aSatravfotux; errantem
iu cintiquissimis seriptoribus.aut Actisreperiaiitur, secuti sunt,qui euin primo non errasse cerlissime
in posterioribus autem quao exstant, ex epistolis seiebant.ulpote qui Origenemperpetuoleclitarent?
certissime desumpta sint : cum denique nulla ratio Si scripsisset Origenes homilias illas 140 annis post
hactenus excogitata sit.quae reliquaslgnatii epislo- Ignalii morteni.hacc non frustranee,sed opportune
las ignorasse Irenaeum nobis persuadeat ; rationes
satis ad Dallaeanas rationes evertendas observata
aulem multae suppetant, quac nobis fidem faciant, " essent.
nullam Irenaeo Ignatium citandi occasionem iis loSed respondeo secundo, Origenis homilias non
Wsoblatam fuisse,quibus adversarii juslam el netam sero,nondemum 140annispostultimummarcessariamcrepant ; concludo frivolum etineptum
tyriscertamen, sed diu ante scriptas fuisse. Menesse, Ironajum aliunde quam ex nostra Ignatii tio epistolre Ignatiano? disertissima exstat homiliis
epistola ad Romanos senteutiam sumpsisse ha- ejus in S.Lucam.Homiliasillas scripsitOrigenesjuriolari, adeoque testiraonium henaei ad confir- venis adliuc.et anteoetatem virilem.Testis locuplemandam Ignatianorum auctoritatem anostris recte
tissimus.S.Hieronymus.Adamenlii assiduus lector,
et cumistascriberet,admirator.Itaenimille in prsaet apposite afferri.
falione ad versionem suam : Fateor itaque in his
CAPUT VII.
Origenem tractatibus quasipuerum talis ludere:alia
Tcstimoniii Oriyenis ab objectionibus vindicautur.
sunt virilia ejus, et seueclutis seria. Neque igitur
I. Frustranea non sunt, quod errores DalUti de
xiatc iwpostoris sui, et hallucinalione Eusebii
senex,neque cum virilis esset oetatis, homilias in S.
rcfellunt ; ac prxterea quod argumentum negatiLucam
scripsitOrigenei.sed adhuc adolescens.Cum
vum funditus evertunt. II. Falsa non sunt. Opus
autem dccimum octavum annum ageret, catechein Canticum mnlicovum esl ipsius Oiigenis, non
Latini auctoris, sed interpretis, et quidem Huffini. D ticre scholve praofeclus esl Alexandrias.Hoc diserte
llomilise in S.Lueam sunt ipsius Ch-igenis, non Latradit Eusebius : "Eto? os t^iv oxTioxat8xa"cov,
tiniauctoris sed interprclis, et quidem Hicronymi.
xx6' 6 Trtz xaxij^mbic Ttpoeffrr, SiSaixaXeiou, Tlist.
lib. vi, c. 2, cui suffragatur S. Hieronymus. Erat
Tertium a nobis ex Origene deductum est testimonium. Hoc primo vir doclissimus dicit esse fru- hic annus Severi undecimus ; decimo enim Severi
Origones decimum snptimum aetatis annum egit,
straneum,secundo falsum. Frustra, inquit, Origegenis homilias annis circiter 140 post ullimum teslibus Eusebio et Hieronymo. Septemfere annos
martyriscertamenscriptasrecitant.Serumenimhoc in imperio poslea mansit Severus. Sub initio igitur
Caracalla- Origenem sdhuc pucrum.seu adolescenet inane Ignatianorum prtesidiuui. Respondeopritem, scripsisse homilias in S. I.ucam par est cremo hoctestimoniumnonessetrustraneum;quiaduo
dere. Jam vero a ('ecimo Trajani, quo epistolas
immanes Dallaei errores vel hoc uno argumento, si
scripsisse Ignatius perhibetur,ad initium Caracalloa,
alia deessent, manifestae falsitatis revincerenlur.
vix Mini simiI fO.i. Inlr.i igilur tot annos Ipnalii
1'riinus est, impostorem has epislolas nonnisi duPfcTBOL. GR. V.

S. IGNATIU>. PROLEGOMENA.
172
171
epistolis testimonium scripto prmbuisse creditur A testimonia, non modo Origenis non esse, sed ne
Origenes.Quod ideo observandura fuit, non tantum Graeci quidem, verum Latini potius scriptoris esse
ut ostenderemfalsaessequnc Dallams deintervallo apparet. Primo igitur opusOrigenis in Canticum
asserit.sed etiam ut ei argumentum, quo tantopere canticorum,ex cujus prologo tcstimonium adduxidelectatur.uegativum eriperem. Launoyum doctis- mus, negat Origenis esse, negat esse Graeci cujuspiam seriptoris, Lalini esse contendit. Et in hac
simumSorbonaitheologum de vi argumentineganquidem re habet, auclores quos sequatur. Primo
tis fuse dispulantem advocat. Sed l.aunoyus ipse
locoErasmum nominat.cujus censuram gravem ac
ita sententiam suam prolulit : Cura nullusomnino
veram appellat, cum sit levissima falsissimaque.
scriptor aequalis vel suppar prncstat tcstimonium,
Huic adjungit Amerbachium et Cocum ; potuit et
tunc ex generali silentio.quod ducentorum plus minus annorum aestimari potest, efficax depromitur alios, qui Erasmum aSauavlo-uto? secuti sunt.
His oppono Jacobum Merlinum in Origenis opeargumentum. Hicautem scnptornobillissimusOrigenes, Ignatio suppar, eodem quo ille scripsit sne- ribusmaxime versatum, cujusverba de his homiliis
culo natus.luculentissimumepistolis ejus praestat sunt: Si pensiculate ipsam materiam quae in iis
traditur attenderis,ipsi Origeni attribues. Huic adtestimonium; etsinemoanteeum fgnatiimeminisset,nesic quideni geuerale ducentorum annorum jungo Genebrardum, qui Origenem postea edidit,
B
circiter silentium praecessisset, ut inde efficax de- et libris aliquol non ante editislocupletavit. Huic
editorem ultimum addo.quisummacum diligentia,
promeretur argumentum. Quare si tacuissentS.
Polycarpus,et S.Irenaeus, testimonium Origenisse- doctrina atque judicio in eruendis, edendis, adorcundum rationes Launoyanas satis vim eteffica- nandisqueejusdemoperibusGra,'cisversatur,Danieciam negantis argumenti retunderet. Unus igitur lem Huetium: Castigandus, inquitille, Erasmus,
Origenes, si tanquam testis legitimus admittatur, qui etipse sentit,etidemutsentirent Magdeburgensententiam Dallsei penitus convellit, et argumenta ses perfecit, hoc opus esse hominis Latini pulchre
quamplurima ab ipso excogitata enervat ;non ita- docti et bene diserti. lmout sententiam Ilueti de
Erasmo suo intelligant Dallasani, haac ejus verba
frustra a nobis advocatur.
Appello veteres etiam inter Christianos criticos. sunt: Effrenis profecto, iterum dico, et projecta
Cum enim de scriptis Dionysii, Ignatio senioris, Erasmi temeritas veterumPatrumscripta inauibus
celebris controversia in Ecclesia esset, et de testi- suis conjecturisitapermiscentis, ut nisicontraivismoniis ageretur ; quieorum auctorem Areopagitam sent posteriorum theologorum studia,vix certum aliverum non esse contendebant, non objiciebant quid deadolescentisEcclesiaedoctrinastatuerepossemus. MaximeigituridoneusawctorErasmus Dalsecundi saeculi silentium ; sed hoc tantummodo,
quod Origenes Et Eusebius ejus minime memine- C la?o,qui de usu SS. Patrum in eum modum disputat.
Tribus his Origenis editoribus, addo viros doctisrint.Ita Maximus,contra quem ita disputabant : Nai,
tpaijiv, aXX' oux kypatytv outou xi? auvta^etc Euie- simos et Ignatianorum hostes juratissimos, primo
6'.o 6 najitpfXou, xai (jitjv oio' 'UpifivTj?. Imo vero, Blondellum,quiinapologia ut probetOrigenembiinquiunt,opera ejus non descripsit Eusebius Pam- nostan!um sacerdolum etdiaconorum.magistri Clephili,neque etiam Origenes.Si frustra eoruru testi- mentisexemplo,gradus agnovisse,sectiond 2,13,
monia aflerrentur,si scra haec essent et inania Dio- testimonium ex secunda hujus operis homilia pronysianorum prsesidia : cur veteres inter Christianos ducit. Non igiturLatinum aliquem, sedipsumOricritici ea postularunt? Si huie quaestioni respon- gencm, Clementis Alcxandrini discipuhtm, hujns
dere pro DioGysio suo potuisset Maximus, quem- operis auctorem agnoscit Blondellus. Secundo Aladmodumrespondemus proIgnalio,eaproculdubio bcrtinum.qui tam pranclare contra Halloixiumdisresponsio,Origenem scilicet et Euscbium ejusdi- putavit, De Eucharistia lib. n, c. 1. Ubi hoc ipsum
serle meminisse, pro frustranca nunquam habita opus in Canticum canticorum, ethunc ipsum loiuisset. Pro iisdem Areopagiticis Hypatius Ephesi- cum, quem inter teslimonia adduximus, Origeni
nus episcopus B. Cyrilli et B. Athanasii requirebat trihuit, et verisimillime colligit, larvatum Dionytestimonia addiditque : Siautemnulluscxantiquis D sium ex ipso Origene sua traduxisse Origenem
recordatusestea,undenuncpoteslisostendere.quia autem verum intelligit,illum nempe,qui nunquam
illius sint, nescio. Habemus Cyrillo synchronum plagii a quoquam fuit insimulatus, cumesset adeo
Theodoretum ; habemus Chrysostomum, Hierony- feracis ingcnii,ut aliis potius auclor, quam cujusmum,ipsumAthanasium;habciiiusexanliqiiioribus quam imitator aut transcriptor foret. Albertinum
Eusebium etOrigenem, quiut abillisnon frustra sequitur Dalla?us de librissuppositisDionysio Areopostulabantur, ita a nobis non frustra afferuntur. pagiliD lib. i, c. 17. Merito Albertinus noster, inquit
Sed pergit vir doclissimus, et ad utrumque locum adversuseumdem Hnlloixium disputans, judicavit
ex Origene adduclum simul semelque respoudet: Dionysium tuum totum hnnc loeum a tuo Origene
Levis esseadremquaoagiturmomenti,quodopuscu- vel esse furatum.velcerte mutuo sumpsisse.Quolorurn, ex quibus allati sunt, dubia sit et incerta modo euim mcrito id judicaret Albertinus, si scriauctoritas. Itaquidem primo paulo lenius : mox, ptor ille nec Origenes esset.nec Graecorum aliquis,
uti solet, confidentius :Dos libros,unde suntallata
sed Latinus nescio quis ? Cum Halloixius,ut Diony-

173

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjS. PARS I.


174
siara suum defenderet, corrupisset.locumque hunc A Grceeos)etiam logieen (quam nos ralionalem possu
ex ejus libro exterminandum judicasset; facessere (i)us Uicerejquartoinnumero posuerunt.Nec tamen
euijcummorosissimaetineptissimacriticasuajubet
auctor hic se Latinum profitetur. Nam illa quae
Dallaeus.et quod in Origene (quem pace tua Dionyunoulis inclusimus, inlerpretis sunt, non auctoris.
sio tuo multo doctiorem fuisse viruin puto) totus Cutu enim Grajca, litteris quidem Latinis, verbis
hactenus orbis aequo animo tulit,id in Dionysio lejji,
aulom Gra-cis primo reddidisset.ne forte a Latinis
noli, inquit, ferre iniquius.Auctor igitur expositionon intelligerentur, aut ne ipse non intellexisse vidcretur, eadem Latine rursus interpretari voluit,
num in Canticum canticorum, cum contra Dionysium scribit DallaBUs,Origenes est, et locum, quem
quodestveteribusinterpretibusperquainfamiliare.
adduximus, in eodem Origene totus hactenus orbis
Locuni autem ipsuin ab Origene scriptum fuisse vel
aequo animo tulit : quare idem non est, quare con
illud arguit, quod eum Hieronymus ad Ecclesiasten
sequatur, ut, tunc potissiraum cum nondum Oritra totum orbem militat Dallreus, cum adversus
geuicaadeo displicuerant, solebat. De tribus enim
Ignatium arma sumit ?
Salomonis libris agens, et eorum ordinem, et arAuctores cum auctoribus contulimus ; nunc ragumenta cura Origene observans.ait : haud procul
tiones cum rationibus conferamus. Graecus non
fuisse vel hinc colligas licebit, inquit Erasmus, quod n ab hoc ordine doctrinarum et philosophi sectatores
in Prologo citat Grcecos velut alienos. Cum apud suos erudiunt; ut primum ethicam doceant, deinde
Grascos, inquit, qui eruditi et sapientes videntur. physicani interpretentur, et quem in his profecisse
Imperite ororsus et inepte. Citat enim Grvcosvelut perspexerint,adtheologiatrusqueperducant.Quem
atienosnon a lingua, aut gente sua, sed religione. locum si in animo hahuisset Henricus Valesius,
Hic enim Grcecos non opponi Latinis, sed Christia- nunquam illam observationem in adnotationibus
nis,certum est.Ita enim sequitur : Non ergo mirura ad Eusebium protulisset : o Certe in libris Hieronymi
esset,si etapud nos,ubi quanto pluressimpliciores, nuuquaui theologiam dici reperies, sed Graece
tantopluresetinoperitioresvidentur.nQuaeverbacer- OEoXo-fiav.Nequesicogitassetllieronymuminepistote non ad Latinos tan turn,sed Christianorurn omniurn la i'S'6, Origenis hunc locum exrimere voluisse, lecrelus pertinent ; et prasterea Origenem nobis refe- ctionem codicis Memmiani vulgataa statim praeturunt, qui de simplicilate et imperitia ubique fere lisset, aut hanc sine sensu theoricen exhibere dixisset Verba Hieronymi sunt Philosophi solent
loquitur. Neque vero quisquara Graecos frequentius
opponit Christianis, quam Origenes ; cujus unum disputationessuasin physicam,elhicamlogicamque
locum memerandum esse duxi, ut pariter erneu* partiri ; ita et eloquia divina aut de nalura dispudem. Dum evolvo commentarios in S' Joannem, in tare,ut in Genesi et Ecclesiaste ; aut de moribus,ut
nupera editione, pag. 211, lego : '12; nexpou Sioi- C in Proverbiis, et in omnibus sparsim libris ; aut de
cxovxo; fjir, xaSeXeTv a; TtpouxuvEtv, seusu plane logica, pro qua nostri theoricen sibi vindicant, ut
nullo.Sed recte Ferrarius verterat, perinde quasi in Canlico canticorum et in Evangeliis. Quas cum
Petrus docuerit, non oportere nos genlilium more ex Origene petita quivis intelligat, theoricen eo
adorare ; ideo Huetius editorad marginem monel, loci pali quis non poterit, qui eam ita definiri ab
legendum xax' iQvtxou; pro xaGeXeTv 4;, sensuui po- Origene novit : Inspectiva dicitur, qua supergressi
tius, quam verba respiciens, et Ferrariuin magis visibilia de divinis aliquid et ccelestibus contemplaquam Origenem prae oculis habens. lpse enim lit- mur, eaque sola mente intuemur? Ha?c igitur
terae pro xafltXiTv &'c reponendum omnino docent omnino Origenis sunt, et ex eo hausit Hieronymus.
xaf)' "E/Xr.va;, et ita legi moneo in ms. noslro,
Sed idem, inquit Erasiuus, liquel ex interpretaHuetiano codice longe praestanliore. Interim eertis- tione amoris, charitatis, dileclionis et cupidinis.
simum est, Gr&cos non Latinis, sed Chrislianis
Minirne vto. Non enim harum quatuor vocum inoppositos eo loco quem indicat Erasmus ; et muito
terpretationem tradit auctor.sed ea tantum adhibet
probabilius ex eodem colligit Huetius, auctorem
interpres ad exprirnenta duo vocabula, quas auclor inter se confert, Epiuxa scilicet et aYaitr|v,
hujus operis esse Origenem, quod hic non obscu
ris verbis laudetur Platonis Symposium, ubi itsp! D Epioxa autem aut amorem, aut cupidinem, avarriv
'EpaiTo; agit, quem ipsum librum laudat idem Ori- aut dilectionem, aut charitalem transfert. Origenes
genes,et locum de A raore, adversus Celsum libio iv.
quidem Scripturffi loca pro more suo congesserat,
Adeo infeliciter in hoc argumento versatus est ut ifi-rcr^ idem ostenderet scriptoribus sacris siErasmus.
gnilicare, quod apud alios epto;.Ad haec autem loca
Melius aliquanto hanc objectionem urget Ray- explicanda necesse habuit interpres charitati dilenaudus Jesuita.uLatinum se auctoripse bis profite- ctionem addere, quia sujpe verbum i^om^ usurpatur agens de logica iu philosophiae divisione. lllic vit auclor, quales in Latinis charitati non responenim diserte Latini Gracis opponuntur. Generales det.tlaec exipso loco salisluculenterapparent. Vidisciplinae, quibus ad rerum scientiam pervenitur, deturautem rnihi quod divina Scriptura volens catres sunt quas (Grseci) ethicam, physicam et theori- vere ne lapsus aliquis legentibus sub amoris nomine
cen appellaverunt ;(nos has dicere possumus mora- nasceretur, pro iulirmioribus quibusque, eum qui
lem.naturalem et inspectivam).Nonnulli sane (apud apudsapientessaeculicupido.seuamor dicitur, ho-

S. IGiSATlUS.
PROLEGoMENA.
116
115
nestiori vocabulocharitatem vel dilectiouem uomi- A plane se superet Origenes. Tertio nemo unquam
nasse. Verbi gratia ut cum dixit de Isaac : Et ac- toties operasua prius scripta laudavit, ac Oiigenes.
cepit Hebeccam, et facta est ei uxor, ct dilexit Quoties euim Scripturae locum obiter citat, ad ei
eam ', aYaircjv diligere recte vertitur, et i.-/inr)
positionessuas leclorem ablegare solet.Idem inhoc
antiquitus non minus dilectio quain charitas red- opere frequenter praestitit ; cilat enim homilias
debatur. Glossaria vetera : dilectio, a-fanr/ a-fa-T,, suas in Exodum, et Judices semel, in Numeros quadilectio. Tertullianus de agapis veterum Christiater ; explicationcs in Leviticum. et commentarios
norum: (iCcenanostradenomine ralionemsuiosten- in Xovum Teslamentum. Quarto, Origeni moris est
dit: id vocatur quod dilectio apud Graecos. Ut aulem propria nomina liebraica interpretari.el ex eorum
charitati dilectionem, ita et amori cupidinem interprelationibus sensus tropologicos expiscari.
adjunxit. Glossarium velus : 'Epio^, amor cupido. Nullibi frequentius quam in his tomis hoc facit. In
Quod ante eum fecere Hieronymus.homilia prima, prologo inquit, Israelob divinorum contemplatio spirituali cupidine velamore accendalur.Hoecau- nem nominatus est.Zareth, alienadescensio ; Debotem ut auctorem Latinum minime produnt, ita Ori- rah, apis (ut homil. 5 in Judices) ; Barach, corugenem ipsum potius auctorem fuisse oslenduut, scatio (uteadem hom.), Salomon, pacilicus. Homilia
qui in scriptis illis qu.re habemus, Ipurca in rebus prima, Eden, deliciae ; secunda, Cedar, nigredo, vel
divinis tam frequenter usurpat:et quem in hac " obscuritas. Hierusalem, visio pacis (ut homilia 21
ipsa re, uti solet, imilatur S. Gregorius Nyssenus, in Josuam, de Jerusalcm frequenter diximus. quod
in Cantica honiilia prima : 'E-tioiv to!vuv jocpta visio pacis interpretatur). Abdimelech, servus resutiv f; XaXouja, ifiitr^O'/ 6'iov Sjvaaai 6Xr,i v.xp- gum ; Mambre.visio ; cherubim, plenitudoscientias
8(a{ Te xai 8'jva(iEu){, lizM^ir^ov osov ^oipei?1
Dei (ut in Dzechielem homilia 2). Bngaddi, oculus
Ttpoixier^i 6"e 9a6pcov xoic prjjiaffi tootck; x.a.1 zo, tentationis mece (ul in homilia 2 in Cantic. ab HieepajOrjTi.u Cum ergo sit quae loquitur sapientia, di- ronymo versa) : tertia, Bethel, domus Dei. Quisquis
lige quantum potes, ex toto corde et totis viribus; autem mira illa theoremata, quao ex iis interpretaconcupisce quantum potes capere : addo autem au- tiouibus deducit auctor, perpenderit, nemini certe
dacter his quoque verbis : Ania. Plane ut in ver- prmterquam Origeni hosce com mentarios triiuet.
sione Hieronymiana homiliae primae Origenis, et Quinlo, peculiares quaedam opin ionesOrigeniattriut aliquid audentius dicam, spirilali cupidine et butae sunt, praiserlim de aninia et angelis, a quibus
prajcipue Latini abhorrebant. Hbb autem ubiquein
amore accendatur.
Quod autem in nonnullis libris hoc opus iu Can- hoc opusculo proponuntur. Denique Origenes in toinis suis, ubi ad myslicum sensuin explieandum se
ticum Hieronymo tribuatur, et a Lombardo et
Thoma, liarum rerum imperitissimis, sub nomine C applicat, saepe precibus ad Deum se convertit, ut
Ambrosii citetur, non inde efficitur, vel hunc vej gratia Dei illustratus illa magna.ut appellat, mysteillum hujus operis auclorem fuisse, cum neutri ria perspiciat. Quod hic saepius fit. Si igitur libri
illud competere posse omnes sciant Sed inde.ju- materiam, moduinque tractaudi spectemus, omnia
stior suspicio est, esse illud polius ipsius Origenis, Origenem solum sapiunt.
quia Ambrosius et Hieronymus Oiigcnis multa in
Praeterea sunt et alia quae hosce commentarios
non alterius esse quam Origenis oninino convinLatinum sermonem converterunt.
Nihil igitur valent rationes contra Origenem alcunt. Homiliae duaa Adamantii in Canlicum canlilatae ; at illie quas pro eo afferemus, sunt validis- corum sunt ab Hieronymo fideliler vers;u, et papaa
simae. Quaecunque cnim de opere aliquo Origeni
Daiuaso dedicalao, atque a iiuffino agnitae. Earum
ascribendo dici possunt, huic in primis competunt.
autem sententia) consimiles et germanae harum
Neque mirum,cum,ut olini observavit Hieronymus,
sunt quao in hoc opere contiuentur, ut in eadem in Origenes cum in cceteris libris omnes vicerit, in
cude formatum esse" ulrumque appareul ; uti obCautico canlicorum ipse se vicit. Nam primo,
servavit doctissimus Huelius, qui non pauca loca
character Origenianorum velus esl, pluribus mss.
congessit, et mullo plura congerere potuisset. Sed
in collegio S. Petri apud Cantabrigienses prtefixus, jj omnem scrupulum tollit Iuculentum Origenis fra cognoscilurOrigcnis scrmo feraaclorilatum abun- gmentum, quod Graace etiamnum ad linem Philodantiam. Nullibi autem manifestior hic character calice exstal, e/. tou (3' tojxou twv e!c to "^o-fia twv
quam in lioc opere : in quo auctor semper excur- aafj.atiuv,exsecundoloinocoinmentarioruiiiinCanrit.et loca S. Scripturae undecunque adducit, et ticum canticorum decerptum. Huic enim Graco
ad proposituin suum traliit. Socundo, tropologica fragmento plane respondent Latina qunr habemus
ubique sectatur Origencs.nolanlibus omnibus Cliri- in liujus operis homilia secunda. Licet enim prior
stianis, ipso etiam Porphyrio. Tres auteni perpctuo fragmenti pars liberius illic exponatur, posterior
sensus in toto hoc opere persequitur liistoricum,
tamen pressius redditur: et in ipsa priori parte
illa fragmenti verba, oStoj Se y.x\ jj^tcote ffxXr(puvei
tropologicum, anagogicum ; neque aliter exponit
reliqua Scripturae loca quae adducit obiter : ut hic K'jp'0? tt,v xapSfav *apaa>, ab illo vetere melius
* Gen, xxiv, 67.

177

J. PEARSONII VINDICIiE IGNATIANjE. PARS I.

178

eiponimtur quam a Tarino nupero interpretc. Ta- A dam fuisse coaclum. Transcripserat hunc ipsum
rinus ita vertit : Ita nunquam Dominus cor indurat locum ex Origene anle eum S. Ambrosius, sola
Pkaraonis, quod a mente Adamantii alienum est. versione contentus. Sed cum observassetOrigenes,
Vetus interpres, secundum hsec ergo forlasse et in- vocem in salutalione prorsus inusitatamesse.eamdurasse dkitur Dens cor Phar.ionis. Recte : (irJTcoTE que Hieronymus reddidisset, gratia plenam, duoenim, vox Origeni saepissime usurpata, non signi- bus, scilicet, vocabulis, quorum neutrum rarum
ficat nunqnam, sed fortasse : sub ea enim loquendi
est.necesse habuit addere.guorf Grxce diciturxtyaformula expositiones suas dubitanter proponere
piTtouivrj. Secundo ista nbjicit ex homilia quinta :
Ego autem sum SXoyoc, quod licet Latinus aliter exnbique fere solet Adamantius.
Certissimum igitur est illud opus in Canticum, presserit, tamen proprie transferri potest, absque
ex quo septentiam transcripsimus, et testimonium sermone vel ratione. Sed et hic tum auctorem Oripro Ignatio nostro adhibuimus, esse ipsius Orige- genem, tum interpretem Hieronymum habemus.
nis, non Latini alicujus auctoris. Quod ut adbuc Mutum probat auctor populum lsraeliticum, quod
sermonem, id est Christum.rejecissent; idque pluraanifestius appareat, dabo etiam interpretem ;
quem Ruffinum esse assero, non tantum conjec- ribus Scripturaa locis explicat : quod plane Origeturis, quas Huetius amplexus est, permotus, sed p nicum est. Citat illa de Moyse, Exod. v, 12 : 'Efio
etiam idoneo testimonio suffultus, quod praebet o"e a'Xov<$c eljxi. Interpres quia nihil tale in Latinis
Cassiodorus, qui centum post Ruffini mortem an- codicibus scriptum inveniret, sed potius forte, id
nis vixit. Is eniin, lib. De divin. lect., cap. quinto,
quod nunc legimus, cum incircumcisus labiis sim,
hachabet: InCantico canticorumduabushomiliis ut et Hebrsea sonant, et Theodotionis versio, vel
tardi sermonis, ut antiquitis Iegebatur,necesse puexpositionem OrigenisidemS. Hieronymus, Latinae
linguae multiplicator egregiui.sua nobis, ut consue- tavit ad Origenem recte capiendum admonere.quod
rit,probabiIi translationeprospexit. Quas item Ruf- licet Latinus aliter expresserit illam vocem akofot,
finus,interpreseloquentissimus,adjectisquibusdam tamen proprie transferri potest absque sermone,
locis, usqueadilludpraeceptumquod ait: Capite sive ratione. Et hoc plane Hieronymianum est, ut
nobis vulp-s pusillas exterminantes vineas 8, tri- oranes norunt. Ipse certe Hieronymus, ad caput
bus libris latius explicavit. Quamvis enim haec ob- xtiv Ezech. : Et in Exodo locutus esl Moyses in
scere dicta sint a Cassiodoro, satis tamen hoc ip- conspectu Domini, dicens : Ecce filii Israel non
sum opus indicat, quod in illo versiculo : Capite audierunt nie, quomodo audiet me Pharao ? ego
nobis vulpes pusillas exterminantesvineas,rfesiniL
autem sum tardi sermonis : pro quo LXX dixere
Non est igitur quod quis suspicionibus indulgeat,
'Kfd> Se aXof5c djxt, quod melius liabetur in HeErasmi judicio fretus (ut in re consimili de Innobrseo, ego incircumcisus sum labiis. Tertio, ejuscentiiepistolisdixitBlondellus),multominus Amerdem, inquit, est eommntis, quod cadaver a casu nobachii, hic fluctuantis, nihilque aliud uffirinate asmen accepisse observat, homil. 16. Imo haec nullam
serentis, nisi quodet ipsi asserimus. Itaenim ille
cum praecedentibus similitudinem,habent,sed sunt
preelatione ad tomumseptiraum Hieronymi: Caetepura translatio, sive nuda Graecorum verborum
rum de homiliis quatuor in Cantica canticorum an
redditio. Explicat eo loco versiculum 34 cap. n
sint Origenis, necne, nolo in praasentiadisputare ;
Evang. secundum S. Lucam, ISou outoc xtTToc. eIc
itTioijtv : Ecce hic positus est in rainam. Origenes
certe mulla sunt quaa ea Latini hominis esse, non
more suo ; et tandem huic applicat locum S MatGraci comprobent. Illud ausim affirmare, etiamsi
firaeci hominis sint, Hieronymum non vertisse .
thffii : Et de hac ruina dicitur : "Oirou ^ap eiv ^
t6 n-oofia, IxeT Tuva^flrjffovTat ot aeTo!, ubicunque
Quod et nos affirmamus.
Ad primum Origenis testimonium refellendum
fuerit cadaver, ibi congregabuntnr aquilse '. Quod
usus est auctoritate Erasmi vir doctissimus, ad sene coactum nimis videatur, addidit, i:Tto|xa yap aito
candnm elevandum suo quidem Marte, nec minus
uTtoiTeto; X^Tat, cadaver quippe a casu nomen acinfeliciter progreditur. Primo homiliarum triginta
cepit. Quale aliquid aptid Hippolytum lgas libello
novem in Lucam auctorem vult esso Latinum : quod
de Antichristo. Quarto, ejusdem commatis esse vult
et per se mirum, et ante hunc diem, opinor, inauillud ex hom. 22. quod Grxcus sermo hoc, quod est
ditum est. Latinorum natalium indicia qu depreconverli in lapides, significantius sonat dtTtoXtSouhendit haec sunt. Primo, observat, inquit, gralia
o9at. Sed totus ille traclatus de suscitandis ftliis
pknam, &rrce xE7_ao'.Tio[j.EvrjV rfic1'. Sed quis, quaeso
Abrahae ex lapidibus plane Origenicus est ; et haec
observat ? auctor, aninterpres? Neutrumdicit.satis
verba, quae parenthesi includi debent, manifeste ab
caute : sed homilia observat, quod mire dictum,
interprete Hieronymo sunt inserta Quinto, notat
atqne inde concludit, auclorem non Grcecum, sed judicem apud Grajcos cum articulo positum, qui
Latinum fuisse. Ego aperte dico S. Hieronymum
singularitatis signiflcator est, et mox discrimen nohomiliaj interpretem hoc obiter observasse, et neminis vel cum articulo vel absque artirulopositi dicit
cessitate quadam ad talem observationem inserenapud GreBCos magis intelligi homil. 35. Sed facilis
8 Cant. n, 13.

7 Matth. xxiv, 28.


s

179

S. 1GNATIUS.

PROLEGOMENA.

180

responsio : auctor homilire notat judicem cum ar- A Sabaoth primum coelum manifesiat. Eodem modo
sicut secundum Latinitatem Dominus
ticulo positum ; interpres addit, apud Grxcos, quia et Jacob
apud Latinos non ponitur articulus. Exponit hic virtutum et pater omnium . Haec sane Latini horaiOrigeues versiculum 58,cap. xu Evangelii secundum nis, non auctoris. sed interpretis. Irenaaus enim
Latine non scripsit ; ejus tamen hsec omnia sunt
Lucam. Observat eic' apym-zd dici sine articulo,
npo< tov Kpixiv cum articulo : inde colligit prin- praeterea quae interpres addidit.
Sed sive Graccus, sive Latinus fuerit hic homicipem esse unum angelorum, qui multi sunt,
judicem esse illum unicum, Jesum Christum. Hoc liarum auctor, Origenes, Dallaso judicc, esse non
plane Origenicum est. Nemo enim toties vim arti- potuit. Nam ab ipso Origenis genio, morc ac sen.su
culi urget ac Adamantius. Hieronymus cum vide- quxdam sunt in eodem opere aliena. Qua3 hactenus
ret hominem Latinae tantum linguae peritum haec vidiraus sunt plane Origeniana, quaenam igitur
capere non poluisse, notavit hoc apud Grxcos magis sunt quaa Adamantio competerc non possunt?
intelliyi. Postremo, inquit, in eadem komilia monet Primo, homilia25 : Spiritus S. dicitur tertia persona
quadrantem, sive minutum Graece tenue dici posse. a Patre et Filio. Qui sic distinclus personx in divinis
Recle. llabemus autem et hic auctorem Origenem, usus ab Origene alienus est. At hoc ipso loco auinterpretem Hieronymum. Origenes dum explicat p ctor ita loquitur et alium quam Origenera eum
fuisse non credas. Uicit aliquos per inordinatam
ea verba, eto? ou xai xo eavjxTov XeitTov aTto8t{>c, ludit, ul solet, in voce Xetctov, et ostendit peccatum charitatem dicere Paulum sedere a dextris, Maresse vel pingue et crassum, vel tenue et subtile. cionem a sinistris Salvatoris, et per advocatum,
Vidit Hieronymus haec a Latinis intelligi non po- Spiritum veritatis. intelligere apostolum Paulum :
tuisse vel per quadrantem, vel minutum, monuitque Quod quidem,'ngm<,inEcclesiapatimur.Plerique
id quod minutum dicitnr, Grojce lenue dici posse, enim dum plus nos diligunt quam meremur, haec
unde quac sequuntur tandem intelligi possunt.
jactantetloquuntur,serrr;onesnostrosdoctrinamque
Hffic, inquit, auctorem Graece scripsisse negant, laudantes, quae conscientia nostra non recipit. Alii
qualinguanotum est Origenem omnia sua compo- vero tractatus nostros calumniantes easentirenos
suisse. Imo vero auctorem Graece scripsisse non ne- criminantur.quasnunquamsensisse nosnovimus .
gant, sed tantummodo interpretem ex Grrccis in Quae de seipso Origenem scripsisse quis non videt?
Latina transtulisse, et, ubi opus esset, versionis Sed obiter appellat Spiritum S. tertiam penonam
SU83 rationem reddidisse, quo nihil apud antiquos a Patre et Filio ; an autem Origenes ita loqui non
interpretes familiariusfuit,ostendunt. Bellarminus potuit? Latini Patres oirdo-rao-iv personnm transtutractatum quintum,adeoque reliquos in Matthaeura r lerunt. Tres autem in divinis 6itooi;a(TEi<; semper
putavit esse Latini auctoris : sed non firma mihi
agnovit Origenes. Ipse secundo tomo in Joannem :
videlur ejus ratio, inquit Labbeus. Et erat certe "HfJiet< flEVTOl YE tpEt? UTTOtTTaSEK; TtElgOJlEVOl TUVinfirmissima, ut nunc apparet ex commentario ab yavEtv, tov Uaxepa, xat tov Vlov, xat- to Syiov UviuHuetio Gracce edito. ;Et digna sunt Huetii verba [ia (ita legi in ms. nostro ; et agnoscit Huetius
quao a talibus hypercriticis observentur : Quamvis illa verba xai xov rlr>v in editione sua per typohocBellarminijudiciumpalamrefellatcodicisGraeci graphi incuriam esse praetermissa); Ferrarius interlectio, ea tamen si careremus, non plus valeret illud pres: iVos autem qui tres personas, Patrem et Fiadversus bunc Adamantii librum, quam adversus lium atque Spiritum S. esse credimus. Plurima
reliquos, quos veterum interpretum studio Latine sunt in Latinis Origenis de Trinitate personarum;
redditos legimus : in iissiquidem frequcnlerejus- sed suspecla ea Huetio facit fluxa Ruffini interpremodi occurrunt additamenta interpretum suae lin- tis lides. Et quidem ubi de unitate Trinilatis, aut
guae hominibus gratificanlium.Neque haec de Ori- aequalitate personarum agitur, merito diffidendum
genianis tanlum vera sunt. Apud Latinum Irenaeum est interpreti ; de Trinitate autem tantummodo
legimus : Ennaeae, id est cogitationi. Hermes sicut loquenti, ratio nulla est cur diffldamus. Iu sexto
Graeco sermone exprimitur, AiuvjXioucte X&yod; xai tomo in Joannem etiamnum legimus Trposx'jvr,TT;V
ETtixXoTtov t,0o; etc' auiotx; xaTOeTo, ut hoc ipso La- D TptaSa, adorandam Trinitatem : idque ante obsertino sermone dicamus , fraudulentise sive sedu- vaverat S. Basilius 1. i De Spiritu S. cap. 29. Nihil
enim certius est quam Origenem tres personas in
ctionisverba,etsubinvolantesmoresindiditeorum
sensibusad seducendum stultos hominum, ut cre- divinis agnovisse, et contra eos dispulasse qui
dant flgmentis. Mater enim, hoc est Leto, occulto unam uTtotrtaatv asserebant ; quod si eas substantia
commovit eos ; unde et Leto nuncupata est, secun- distinctas et iuaEquales docuit, eo ipso niagis cerdum Graecisermonissignificantiam. Rursus:Ho- tum est. Ut autem distinctionem ita ettam et ordinem tradidit, qui 1 v adversus Celsum non veritus
merus poeta dixit : 01 3e Oeoi Ttip Zrjvi xaOrS[i.Evot
est dicere Christum OEUTepov 6e6v, secundum Deum;
^YopciiovTo Xpucricp ev SaTciotp. Quod Lalinc interet quem tradit Hieronymus ad Avitum, in l.i Htpl
pretabimur, dii autem apud Jovem considentes
tractabant inaureo loco. Atqueiterum: Similiter ap-/6jv docuisse, Filium quoque minorem Patre,eo
quod secundus ab illo sit, et Spiritum S. inferiorem
etSabaotb perQquidem Graecam in syllaba novisFilio in sanctis quibusque versari . Imo eadem
sima scribitur; per 0 autem Graecam ut pula

181

J. PEARSONH VINDILLE IGNATJANifi.

PARS I.

{82
epistola Hieronymus,de Adaraantio : Tertium di- A lentissimus , Joannes Lightfoot , in canonicatu
gnitale et honore,post Patrem etFilium.asseritSpi- Eliensi collega noster, ad Evangelium S. Joannis
ritum S. Satis igitur principiis Origenis consenta- cap. iv, vers. 15, ubi mulier Samaritana Messiam
neum est Spiritum S.asserere tertiam personam nominat. PraHerea et juvenis, et ad populum haec
a Patre etFilio.Secundo,ob)icit personas longos
scripsit Origenes ; non igitur tunc fortasse nosermones interseserentes,contramoremOiigenis,
verat, aut certe non necesse habuit sententiam
qualis,mquil,u illa estChristicum tentatorecollocuSadducaeorum peculiarem notare : observat enim
tio : Respondeo tibi, o versipellis et nequam, qui
Sadduceeos tantum porlionem Judoeorum fuisse.
me tentare nonmetuis,e>:ra!twa.Ca?tera autera haec
Utcunque totus hic tractatus ipsum Origenem satantummodo sunt, alius est panis sermo Oei, qui
pit ; ac praecipue prima illa sententia : Qui erunt
viviQcat hominem. Proh lougos sermones ! proh
sicut angeli, utique angeli erunt. Imo haec ipsa
prolixam collocutionem ! Sed prolixior angeli cuquaestio, quam molestam vocat homiliae auctor
stodis ad principem angelum oratio ; imo infelix
(scilicet, ubi scriptum est, quia neque nubent
Dailaeus qui adversarium, a principe hujus saeculi
neque nubentur10? ).nonest alterius quam Origemissum, quaercntem occasionem insidiarum, si
nis. Eamdem enim ipse proponit in commentariis
quo modo nos subvertere queat, angelum cusiodem g ad MalthaBiim, eamque operose solvit, ostendens
facit. Totus iste Iocus tam pure est Origenicus, ut hancsententiam in Scripturis non quidem auxoXe^e!,
his me immorari pudeat.Terlio.cum Origenes ipse ipsis verbis, sedev TporoXoYta, tropologice contineri,
solos libros legis admisisse Sadducaeos doceat, ho- atque hinc mire contendens tropologicam Scriptumilia 39,loca ex Isaia etPsalmis citans,addit : Quae raa expositionem esse prorsus necessariam, quod
omnia corporaliler intelligeutibus Sadducaeis qui ei, qui hanc non adraittit, vel locum corruptum
erant portio Judaeorum, dicit Salvator : Nescitis pronuntiare, velGhristo, quasi verum non dixerit,
Scripturas, neque virtutem Dei 8. Sed non dicit haud credere, vel ad libros apocryphos confugere,
hic Origenes id quod contrarium est cuipiara quod necesse sit. Ostendit hanc quaestionem ex verbis
alibi docuit ; non enim affinnat Sadducacos pro- Christi apud Matthaaum atque Marcum, non autem
phetas in canonem Scripturarum recepisse. Hoc ex illisapud Lucam oriri. Et quidem in homilia in
tantum dicit,Sadduca;os male intellexisse propheLucam.omittit verba Lucae, eorumque loco substitas ; potuerunt autem et intelligere, et etiam male,
tuit verba Matthaei,ut hanc quaestionem introducat.
ea quae pro sacris Scripturis non habuere. SadduFirmiora nobis pro Origene argumenta et pro
caei quidem Samaritas secuti sunt, Sjiota Sojjiapeiinterprete Hieronymoadversus Latinum auctorem
tai? povouv-csc, et xa uavta taa ZajxapetTan ipu- j suppetunt. S. Hieronymus in Catalogo inter opera
Xi-tTouuiv, ut loquitur Epiphanius. Et rejecisse
a se edita,m Lucam homilias trigintanovem recitat;
quidem eos Pharisaeorum SeuTEpuxjeti; ex Josepho homilias autem ipse nunquam scripsit. In prologo
patet. Sed DW23 et D^HirD prophetas et hagiogra- ad Paulam et Eustochium ostendit se eas ex Oriphos in traditioiies quis ferat uumerari ? Inlerpres gene transtulisse his verbis : Quamobrempetistis,
quidem Origenis, quem affert Dallaeus, dicit eos ut, contemptis istiusmodi nugis, saltem triginta et
sacras Scripturas extra libros Mosaicosnon legere,
novem Adamantii nostri in Lucam homilias, sicut
sed Graecanegant tantum TtposieaOat vel rapaoe^ein Graeco habentur, interpreter. Molestam rem et
oflzt, scilicet, in controversiis fidei determinandis
tormentosimilem,alieno,utaitTuIlius,stomacho,et
admittere. Hoc enim fundameuto usi sunt, uullum
non suo scribere : quam tamen idcirco nunc faciam,
articulum fidei admittendum esse, qui non ex liquia sublimiora non poscitis. Huncautem ipsius
bris Mosaicis probari posset.Reliquos autem ScriHieronymi prologum fuisse certum est,quia totuiu
pturae libros ipsi legebant, et ita interpretabantur,
in suam invectivam transcripsit Ruffinus, et satis
ut fundamento suo contradicere non viderentur.
severo exagitavit. Imo, quod huic liti finem impoMultae eorum interpretationes a Rabbinis afferun- nere debet.nec ulla ingenii vi evitari potest, idem
tur. UtAbenezraad caput Danielis xn, 31, D'p^3?
RuffinuSjViventeadhucHieronymo ac responsame*D3n sapienles e Sadducseis caecos vocat, quod D ditante, quid in hoc ipso opere intide transtulerit
T?Tpon acciperent de Mecca. Eosdem pariter deri- ostendit aut innuit. Verba ejus sunt : Secutus sum
det, quod locum Levitici male exponerent, rmy quod te videram in homiliis secundum LucmEvanIDDO ex libro Ezrx. Idem reprehendit Japhethum
gelium fecisse,ubi de Filio Dei in Grasco nonrecte
Ben Eli Sadducaeum. ut videtur, quod ultima Dainveneras praeterieris.inillo loco ubi dicit : Manielisverba TOSlTl ypS "jSiaS DW1, et resurges gnificat anima mea Dominum, exsultavit spiritus
in sorte tua in fine dierum , absurda interpretameus inDeo salutarimeo11, nosti quia deanima,
tione illudere conaretur, neinpe, si forte tunc in sicubi illaquaa solent dici non praeterieris ; sed ea
vivis fueris. Et Talmudistaj disputationes saape
adhuc etiam ex te additis etiam asserlionibus lucireferunt, in quibus Sadduca'i el Saraaritae respondius scripseris,ut in illo loco : Ecce ut factaest
dent ad loca ex prophetis et hagiographis adducta,
vox salutationis tuae in aurihus meis, exsultavit
ut nuper adnotavit vir rerum Talmudicarum calinfans in utero raeo ", ubi ilicis quod non erat
41 Luc. i, 46. 1J Luc. i, 44.
Matth. xxii, 39. ' Dan. xu, 13. "> Matth. xn, 2o.

183

S. !ONATir'S. PROLEGOMENA .

184

hoc principium substantiee ejus, de tuo aMidis, A Cum haec tum de auctore, tum de interprele
atque nalurae. Haec et mille alia his similia in adeo perspicua sint, Blondellus tamen non veritus
interpretationibus tuis, sive in his ipsis homiliis, est.harumin Lucam homiliarum interpretemRuffinum dicere ; et in levissimisnolis suis adcpistosive in Jeremia, vel in Isaia, maxime autem in
lam clarissimi Vossiiasserit ejus esse probare.hoEzechiele subtraxisti.
miliam sextam, ex qua nostrum petitur testimoQuerilur igitur Ruffinus in his ipsis homiliis
nium, nonRuffini.somnia sua Origeniaffingentis,
quoedam quae in Graicis erant Origenis, ab Hieronymo fuisse subtracta, quaedam mutata, quaedam sedOrigenis ipsius esse Atnos hoc ipsumcumulatissime probavimus.ut appareat haec esse nou Rufqua? in Graecis non erant addita : loca ipsa
fini somma, sed Blondelli. Quid enim?An Ruffini
notavit ut, cum Graeca exstarent, facile perspiceinterpretatio esse potest, quam S. Hieronymus a
rentur : unum etiam recitavit ex ipsa versione,
semetipso factam non semel testatur, et quamdiu
qui etiamnum homilia quarta exstat, ubi adhuc
edidit, antequam Ruffinus vel unum verbulum ex
legimus: Ecce enim, ait Etisabeth, ut facta est
Origene in sermonem Latinum transtulerat ? An
salutatio lua in aures meas, exsultavit in gaudio
Ruffiui esse polest, quam Ruffinus ipse Hieronymo
infans in utero meo. Adhuc in matris utero erat,
etjam Spiritum S.acceperat. Non enim illud prin- n tribuil, el in Invectiva sua adeo exagitat ? Fateor
cipium eiat substantiae ejus atque naturoe. Haec equidem Ruffiuum ad fincm pene vitaj sum interverba ex Hieronymiana Origenis versione recitat pretationes suas sub Hieronymi nomine edidisse.
<j3yxp<jvo<; Ruffinus, quae ex Origene transtulit, Sed hoc de homiliis in Lucam dici nonpotest,quia
qua a seipso addidit interpres, notat, scilicet, illa et ipse Hierouymus eos agnoscit, et sub numero
verba, atque naturce Nos et quae Origenis sunt, et septuaginta homiliarum a se versarum ponit,etproquae interpretis etiamnum habemus. Certissimum logus Hieronymi Invectivse Ruffini insertus legitur,
igitur est has homilias esse Origenis, et ab Hiero- quam Ruffinus tum scripsit, cum nullam Origenis
nymo versas ; nec potest esse quidquam in rebus homiliamaltigisset.cum librum lUpl <xp-/u>vtantummodotranstulisset.ipso fatente nieronymo.Itaenim
hujusmodi hoc argumento efticacius.
Ad majorem tamenconfirmationem haecultorius ille apologia prima : Ego per tot annos tam multa
addi possunt,Hieronymum ultra70 libellosOrige- converlens nunquam scandalo fui : tu ad primum
nis,quos homiliticos appellavit,transtulisse in Lati- ct solum opus, ignotus prius, temeritate factus es
num, ut refert Ruffinus in praefatione ad libros nobilis.Et rursus sccunda : Vis OrigeneminLatinum
risp! apyiuv. Fatetur hoc Hieronymus ipse apologia vertere ? habes multas homilias ejus el tomos in
prima.Septuaginta librosejus,ut meusnecessarius quibusmoralistraetaturlocus.etScriplurarumpancriminatur.inLatinumverteram, et mullade tomis. * ' duntur obscura : luec interpretare, haecrogantihus
Nunquam de opere meo fui t quaestio ; nunquam Roma tribue. Quidprimuslabortuus incipitabinfamia?
commotaest.Notat Rufflnus iu invectiva homiliasin Antequam igilur quidquam scripsisset Ruffinus,
Lucam,in Isaiam,Jeremiam atque Ezechielem.Hier- editao sunt homiliae Origenis in Lucam interpiete
onymusipse testatur 14tantum in Jeremiam ettoHieronymo ; eaedem in Invectiva Ruffini sugillata?
tidem in Ezechielemse transtulisse.Verbaejussunt sunt.antequam Ruffinus quidquamOrigcnis pra?ter
in prologo ad Ezechielem : Itaque postquatuor- librum IIsp! ap-/uiv in Latinum transtulisset.
Et tamen Dallaeus ad hoc Blondelli somnium
decim homilias in Jeremiam.quas jampridem conconfugere tandem coactus est. Nam cum liquert
fuso ordineinterpretatus sum,etlias quatuordecim
in Ezechielem per intervalla dictavi ; >i et in Cata- dixisset harum homiliarum alium fuisse auctologo : In Jeremiam etinEzechielem homiliasOri- rem quam Origenem,id tamen viris eruditispergcnis viginli octo,quasdeGraBCO in Latinumverti. suaderi minime potuisse putaret, statim addidit,
ne hunc illud afferam.quod satis constat Origenis
Homiliae autemin Isaiam tanlummodonovemsunt;
quao Latine tantum exstant, a Rufflno et aliis inquibus si addas duas in Canticnm, adhuc tantum
sunt triginta novem. Ultra igitur UbelloslO ab Hie- terpretibus ita fuisse interpolata.ut ex iis vixcerto
ronymo versos invenire nunquam poteris.nisi illis D possit intelligi quid veresit Origenicum.wCum certriginta novem homilias in Lucam Ruffinomemo- tnm sitnonRuffinum,sed Hieronymum harumhoratas adnumeres,ut et ille numeravit. Quarc Eras- miliarum esse interpretem ; si vero Hieronymum
mum suum male hic deserit Rallseus.qui in indice inter alios inlerpretes ponat, qui Origenem tam
Operum Hieronymi hasipsashomiliasinter yvTjita, tode interpolarunt, manifesta est calumnia. Haid est ea, quan vere sunt Hieronymi, scit, de quibus bemus novemdecimhomiliasOrigenisin Jereiniam
nulla dubitatio sit,quin abHieronymo sintedita, Graece ; habemus earum duodecim ex interpretanumerat, his verbis : Homiliae in Lucam triginta tione Hieronymi Latine ; haec autem inlerpretanovem ab Hieronyrao translatae. In praefalione nu- tio tam hene Graecis respondet, ut aliam addere
merus est omissus. Sic autem refertur hic locus a Huetius necessarium non putarit, adeoque easediRuffino invectivae suae libro secundo, sal- derit, interprete Hieronymo. Quaenam autem ex
tem triginta novem Adamantii nostri in Lucam iis ita interpolatae sunt, utquid sit Origenicum
homilias, sicut in Graeco habentur, interpreintelligi non possit ? Idem omnino de homiliis in Lucam sentiendum, in quibus nihil addi
tor.

185

J. PEARSONII VINMCI^ IGNATIAN^.

PARS I.

180

tum observavit Ruffinus praeter ista atque naturx. A desumitur, esse apocryphum ; apocryphus autem
Sartnm igitur tectum est illud ex homilia sexta cum sic,non est ab Eusebio conscriptus, sed, uli
disputare solet, spurius, et ab aliquo impostore
testimonium pro Ignatio.
Commentariorum inCanticum canticorum fate- confictus Sic enim Golasius episcopns Romanus,
mur interpretem fuisse Ruffinum ; neque tamen in concilio, scilicet. Historia Eusebii Pbamphili
in illis concedirausgiiid sit Origenkum intelliginon apocrypha.nSed quani ridiculum hoc argumentum
hic fuissct,vidit ipso.et abstinuit.Videamus igitur,
posse. Ipsius enim Dallaci regula est ultimo capile
explicata," illain Origenicisa Ruffino interpretatis
an hoc quod urget de Kusebii hallucinatione, eo
supectaessedebere,quaea notisvel auctorisipsius,
quod omisit de suppositione,aut felicius aut verivelejus quo vixit saeculi placitis atque moribus ablu- similius sit.
cQuid in historiographis inveniri Eusebio laudadunt ; et si qua? iis congruere aliunde constet, ea
vero fas esse pro auctoris genuinisagnoscere. Et ex bilius potest? > aiebat olim 1'elagius secundus pahac ipsa regula ea quae Origenes affert pro amore,
pa. Ille Gelasio Cyziceno otXaXr.OsoTaTo;, veritatis
in commentariis in Canlica pro ipsius 'genuinis
amantissimus,cl dto-ioTo-aTo;. [ide dignissimus, auagnoscimus, quia abipsius placitis non abludunt :
dit. Ille magno Basilio dicitur d;iditiOTo<; ota noXuet testimonium Ignatii pariter genuinum pronun- t, Tic'.p(av,ideo maxime fide dignus, quiadiuturnacxtiamus,quia ex homilia in Lucam eum ejusdem perientia in negotiis Ecclesiae vetustissimisque momartyris teslimonium adhuibuisse novimus.
nuraentis versatissimus fuit.
Et fnit quidem olimcumDallaeusipsehaec OrigeInter alia quaj in Historia ecclesiastica comnis testimonium pro Ignatio reciperet atque ample- plexus est,propositum ei fuil.qui libri ab antiquis
cteretur, cum suis Catonibus contentus esset, nec scripli fuerant enariare,o'oot,ut ipse loquitur, xaTa
adhuc in illud somnium,quod nuper evulgavit,in- Ysveav buioTT(v ot i ouYYpct(X|xxr(uv t6v flitov kizpicidisset Xam De jejuniis etQuadragesima, lib.in,cap. aSeuoav XdYov,quotcunque quoque sacculo scriptis
i : (/ Ex Ignalii epistolis, inquit, nonnulla citant suis theologiam eicoluerant.Antequam hoc opus
veteres tcrtii quartiquesaeculi scriptores.Origenes, aggrederelur erat ad illum perficiendum maiime
Eusebius, Uhanasius, Hieronymus, Theodoretus, idoneus paratissimusque. Plurima jam ante voluGelasiusRomanus.wSiOrigenes tertii saeculi,et qui- mina perscripserat, quibus ostendit variam lectiodemnondura adulti scriptor, nonnulla ex Ignatii nem,el in omni Graaea litleratura maximam periepistolis citavit.fatente Dalla30,quaminiquum, imo tiam,ut qui jam esset, teste Sozomeno; r:oXu|i.a6quam ridiculum est, impostorem quoerere, qui ad OTato? iTttop, tanta rerum omnium scientia infinem tertii aut initium quarti eas primum tlnxe- p struclus ad historiam conscribendam animum aprit aut publicaverit.
pulit. Diu anlehac cum Pamphilo familiarissime
viierat, qui pruoclaram ecclesiasticorum scriptoCAPUT VIII.
Eusebii auctorilas defenditur. Impostori Dallseano
rum bibliothecaminstruxerat : huic quotidie internon ohsletricntus est. Recte Polycarpi et Irenmi fuit, lianc assidue ve,savit,hujus librorum omnium
testimonia applicavit. Origenis testimonia non
indiculum confocit.Usus est etiam bibliotheca Hieignoravit. S.Athanasius ab Eusebio non est delusus. yeque lijnatium eo modo, quo Sahnasius et rosolymitana,quamilliusurbisepiscopusAlexander
Blondellus, cilavit. Hammondus frustra et imme- exstrui curaverat; in quapra3terreliqua,etiam epirito mggitlatur.
stola;,quas viri ecclesiastici intiactandis EcclesiaeHactenus anobis allata testimonia velspuria.vel negotiis ad se invicem dederant, conservabantur.
minusrecte intellecta.etad epistolas confirmandas Ita denique libris scriptis dedituserat,adeoque fedetorta queritur vir doctissimus : quod sequitur liciter ;n iis versatus, ut imperator Constantinus
Eusebii.has responsiones non patitur. Sunt ab eo Conslantinopoli Caesaream scriberet, eique potisdicta adeo clara atque perspicua.adeo ab omnibus simum in mandatisdaret, ut quinquagintaS. Scrirscepta ; epistolao quas nos habemus, tam certis pluraa codices in membranis artificiosissime scribi
indiciis apparent eaedem oranino csse quas habuit curaret,et ad Urbem regiam inde mitteret.
Jam vero an verisimile est veteranum librorum
Eusebius, ut ejus testimonium (quod ad priora
duo Polycarpi atque Irenaei etiam eitenditur) nec helluonem,inler membranas chartasque veteres vitam terentem,tot antiqnorum volumina quotidie
pro spurio, nec pro male applicato haberi possit.
Quo igitur nunc se vertit Dallaeus ? ad id, quod
aut describentem, aut defiorantem, tam facile imunum restabat, confugit : scilicet, Eusebium de- postorisarti expositum fuisse, et adulterino fetui
obsletricatum esse ? An tantum virum putareposceptum fuisse ; bono viro ab impostore illusum
sumus epjjtcnov Tiiv Ta TotauTa li:i'\ivj%oy.tvtuv toT?
esse ; errasse hominem coetera diligentissimum,
B(SX(oi;, xai flrjoajpov etoio.ov toT^ xaitijXotc auTtov,
quod humanum est,et in eumdem errorem aucto lucrumeorum quifalsoslituloslibris imponere,et
ritate sua,quam habuit in litteris maximam.primo
thesaurum illis pnuparatumqui eosdemvenundare
Athanasiura,dein totum orbem induxisse.
Miror equidem ei iu mentem non venisse.etiam
solerent,ut de indocto suo loquitur Lucianus?Niiuhocnegotio eo argumentouti,cui saepealibi inhilne in membranis.nihil in scriptione,quod novihffiret : nempe librum Eusebii, unde testimonium
tatem operis detegeret,reperire potuit vir in rebus

187

S. IGNATIUS.

PROLEQOMENA.

188

hujusmodiexercitatissimussagacissimusque?Quid- A verit.Libri qui nunc in dubium vocantur, autolim


ni aliquara antiquitatem epistolarum ex ipso libro vocati sunt.testimonium ejus non habentOstende
deprehenderit; vel eo modo quo imperitissimi so- mihi lapsum Eusebii in aliquo alio opere, ut de
lent, xij) SiatSeSptoaQat xal Staxexocpflat aiixa Texjjtat- hoc credam !
pojievoc, xai oujjiSoijXouc tou; oia? itepi ttjv ec-etaDiligentiam autemet aMe/i/ionemEnsebii requirunt
tfiv TcapaXau.Szvtov, indicium sumeus quod comesae adversarii in lestimonio Irenaei afferendo; ego vero
et contritae essent.et tineas ad eamremexplorandam eam laudandam puto.quodauream sententiam, in
in consilium adhibens. Ducentis post lgnatium an- Ignatii epistolaexstantem.apudlrenaeuminvenerit,
nis epistolas prodiisse.imo cum jam de Constan- observaverit, notaverit, applicaverit. Sed vana et
tini vel patris ejus Christianismo fama sparsa es- inani speciedelusus epistolas Irenaeum quoque viset, scriptas primuin fuisse vult Dallaeus. Erat au- disse,et quidem etiam (quod sane crassius est et inlem lunc temporis plures quam 40 annos natus excusabiliusjmemorasse imaginatus est.UndeauEusebius.Nonne credimus eum.cum forte in talem tem hoc apparet caetera diligentissimum oculalissiepislolarum codicem incideret, ad primum earum mumque ita fuisse delusum? Vidit Eusebius multa
intuitum;cohorruisse,quas nec in Pamphili Caesa- Irenaei scripta.quaejam perierunt,quaeet ipse comrea),nec Alexandri Hierosolymis bibliotheca vidis- u memoratlib. v, cap. 26, et xai Ta [ilv eU f,iKTepav
set,et de quibus ne fando quidem ante hoc tempus eXGovra Yviaiv too EipTjvatou ToaauTa, atque haec
fuisse eas in aliorum manibus audivisset ? Optime sunt quae ex Irenaei scriptis ad nostram notitiam
pervenerunt,inquit.Ex his vidisse eum Ignatii epicerte ille jam quadragenarius novit, quam libri
scripti aitatem ferrent ; quot modis novitas prode- stolas certior fieri poluit ; imo ex illa ipsa sententia,
quam adduxit,vidisse uovit, quia eam ex ejus epirelur,nonignoravit. Nullo igitur modo verisimile
stola transcripserat Irenams. Nam quod apudeum
est, Eusebio vigilanti tam facile simul et tam fcede
impositum fuisse. Quod si prima facie impostura dixisse tantum martyrem, non autem scripsisse leei non suboluisset.tamen cum tam diligenter epi- gamus,plane nihili est : nos enim ante ostendimus
stolas evolverit, cum singula episcoporum nomina nunquam aliter Irenaeum de sententiis scriptis lonuniei averit, cum notaverit omnia itineris mo- cutum esse. At habuit ex Actis lgna'iani marlyris.
Ita certeParkerus: Collegerat quis fortedictalgnamenta, cum traditionem apostolicae doctrinae observaverit, cum haareses refutatas animadverterit, tii ante tempus Eusebii.eaque informam epistolarum redegit.Sed antiquissima Acta quae tunc exscum tot ex illis sententiasexscripserit,cuminnullo
titerunt, nec eam neque similem aliquam sentenunquam auctore examinando parem diligentiam
tiam martyris exhibent.Posteriora omnia diu post
adhibuerit ; an fieri posse putamus, ut, si tot sint
in iis scripta quae fidem temporum manifeste con- Irenasum, diu post Eusebium conscripta sunt : et
vellunt.quaa a sermone apostolico et virorumapo- eorum interpolatores sententias quas habent, ex
stolicorum plane dissentiunt.quae a modestia, do- epistolis transcripserunt, ut nos ante ostendimus.
ctrina, veracitate,prudentia martyris Ionge abhor- Haec igitur saspius iterata niliil proficiunt.
Secnndo objicitur similis ejus in Polycarpo oscirent, quae per se absurda, affectata, inepta et putantia,quod non attenderit duo illa.qtuu ex ejus
tida sint,h;ec omnia Eusebius statim concoqueret,
pro vere Ignatianis arriperet.et aeternitati conse- epistolarecitavit.locaaperte inter se pugnare.Profecto si hsac vera essent, si Eusebius recitaret duo
craret ?
loca aperte inter se pugnantia.eainque repugnanCredat Judstus Apella.
(Horat., Sat. i, v, 105.)
tiam quae tam aperta esset, minirae animadverSed vir doctissimus observal alia apud Eusebium teret,quomodo excusari posset non video.Et tamen
sphalmata esse, hoc nequaquam leviora, quorum ta- veniadignioremhanc in Polycarpo oscitantiam illa
men meminisse nolit ; ut hinc, scilicet, credamus quaein Irenaeo fuit,fatetur Dallaeus.Quare.amabo ?
bonum illiiin virum tam facile ac tam turpiter de- nempe quia novit ea quao objecit esse falsissima :
cipi ac labi potuisse.Verum prudens, opinor, haec neque Eusebium, sed nos oscitare putavit, cum
sphalmata silentio suppressit, quod ad rem omnino D ista scriberet. Quisquis illa loca, qua: ex epistola
non facerent.Si auctorem ullum veterem nominare Polycarpi recitavit Eusebius, perlegerit, nullam
posset, quem Eusebius agnovit, et cujus auctori- inter ea pugnam, nullam vel contradictionis umtatem leslimoniis aliorum confirmatum ivit, qui bram esse conlitebitur. Sedad ralcem loci postepostea fictor detectus est, aut vel in dubium voca- riuris, inquit,aliquid tale reperetur. Verum ea qusB
tus : aliquid quidem diceret.quod eum a lemerita- sunt ad calcem non recitavit Eusebius : falso igitur
iis el inverecundix crimine, ut ipse loquitur, libera- asseritur, loca quao recitavit inter se pugnare : et
ret. Ego vero Eusebinm tanta diligentia tantoque si ulla pugna esset, pugnaret locus quera recitavit
judicio in examinandis Christianorum primaevae cum eo quem non recitavit.et cujus solus Photius
antiquilatis scriptis,in quibus traditionem aposto- ineminit pluribus quam quingentis postEusebium
licam contineri arbitratus est, usnm fuisse con- annis : neque tamen ulla inler Eusebiana et Photendo, ut nerao unquam de ejus fide aut de scri- tiana pugna est, ut nosfuse probavimus. Certe si
ptis,quae ille pro indubitatis habuit postea dubita- hic oscitaverit Eusebius, oscitavit et tota Ecclesia

189

J. PEARSONll VINDICIjE IGNATIAN/E. PARS I.

190

Asiatica, quae- totam epistolam quam citavit Euse- A Levia ha>c sunt prae iis quae sequuntur.Hic enim
bius, per tot saecula publice legebat.
error unius Eusebii totam Ecclesiam Christi occuOptime igiturnovitEusebius, loca haec Polycarpi pavit, inleeit ! Primo Athanasius eura hausit, qui
et Irenaei indubitatum Ignalianis epistolis testimo- <i egregiura queiudam locum, et sua) causae utilissiuium praebere : neque alia adhibere voluit, Iicet mum in epistolis nactus Iguatii.eum nomine laudasine omni dubio plura potuisset. Postenim animo vit, sed ille deceptus est ; nihil quidem peccavit ihoc
conceptam hanc opinionem, quorsum alios poste- largitur vir doctissimus), sed ab Eusebio ostentata
riores nominaret? cur praeter solitum morem in re auctoritate delusus est. Tum vero hinc ab Athanasio
minime controversa testes congereret atque conden- illinc ab Eusebio factum est ut pauci deinceps fuesaret? Infirmum igitur argumentum est quod hic rint qui ea falsa esse existimarent. Tota haoc conadversus Origenis testimonia nectit Dallceus. De jecturarum,suspicionumquecongeriesnullonegotio
Ongene nullum vei-bum fecit. Quorsum enim de difflatur. Qua enim flducia Athanasius ab Eusebio
Origene verba faceret, cum antiquissimos illos delusus fuisse dicitur, qui Polycarpum et Irenaeum
Polycarpum et Irenaeum nominasset ? Sed si quid non minus quam Eusebius legerat? Cur Athanasio
ille ad hoc quod agit utile dixisset, hic non erat nonminus quam Eusebio, imponere potuerunt Poomissurus, quo nemo unquam sludiosius Origenis n lycarpus et Irenaaus, si iilud revera testati non
libros legit. Legit quidem et perquam studiose;sex sint quod nostri eos testatos esse dicunt ? An ille
etiam libros apologeticos edidit, magnam etiam Eusebio diligentior autin rebus hujusmodi perspipartem libri sexti Historise ecclesiasticx in illius cacior fuit? Imo quomodo Eusebius Ignatiana ex
rebuB enarrandis consumpsit : ejus libros sajpe ad tenebris in lucem Athanasio induxerat, qui eadem
historiam ipsius illustrandam advocat, et quid de in Origene ante legerat ? Asseritur ab Albertino
libris S.Scripturae senserit, quam de apostolis tra- atque etiam Dallaso, pseudo-Dionysium Ignatiana
ditioneni acceperat enarrat, eum tameu nunquam sua ab Origene hausisse ; cur nou ab eodem epitestem adbibuit ad ullum apostolicoruin virorum slolas has ab Ignatio scriptas fuisse didicerat
scriptum conflrmandum. Quare autem non in Athanasius? cur non ab illo vetere scriptore, a quo
Ignatio eum omitteret, quem in omnibus aliis sua Ignatiana sumpserat Basilius, Athanasio synomisit. Leges quas ipse ad discernendos dijudi- chronus ? Haae omnialegisse Athanasium nemo ducandosque veterum libros flxerat, hic plane peni- bitat : Eusebii autem Ilistoriam ecclesiasticam aut
lusque observavit ; dpv_atouc, scilicet, xE-/pr)|jtEvouc,
diligenter evolvisse, aut omnino, eum ista scribePoljxarpum et Irenaiura nominavit. Sarta itaque ret.vidisse non constat. Scriptam eam fuisse polecta est Eusebii diligentia, salva prudentia atque
stremis Eusebii temporibus, circa annum 330 vult
judicium : nullus hic error, nulla oscitatio, nulla Dallaeus. Ante eum annum a Meletianis et Eusehaliucinatio, quas Dallaeus sine ullo fundamento bianis apud Conslantinum vexatus.et ab Alexandria
tam liberaliter Historise ecclesiasticce Patri tribuit. Constantinopolin evocatus est.Post eum annum staXallo denique modo testimoniis ex Origene produ- tiradecalice fracto et Arsenio occiso accusatur :
ctis praejudicat Eusebii silentium. Aliunde enim proximo, Dalmutio, qui ei Antiochias judex datus
est, causam suam probare coactus, in exquirendo
satis ceito novimus utrumque hoc opus esse vere
Origeuicum.Commentarios in Canticum canticorum Arsenio occupatus est. Tum vero concilium Caesascripsisse testatur S. Gregorius Nyssenus in prx- reae indictum, pro pervenire ideo recusavit, quia
mio: E! il, tou 'UptYSvouc cptXoitovtoc iztpl 10 fit- idem Eusebius, qui non diu ante Historiam edide6),:ov tojto oTtouSdjavtoc, *at ?iheTc ypatpfl rcapa- rat, ejus loci episcopus esset : mox Tyri in concilio adessc coactus, sub judice inter alios etiam
OOUVIt TOV TtOVOV ^(iOJV TtpOEflUU.Tj8r)HEV, JvxaXElTlO
Eusebio nostro.ibidemquecondemnatus, inde elaiir.ostc Quod si cum Origenes plurimum laboris et
psus, confugit Constantinopolim,ubi statim sentenstudiiin hunc libellum contulerit.nos quoque quod
anobisestelaboratumlitterismandarelubeutersta- tiam relegationis accepit,etin Gallias exsul raissus
est. Bestitutus quidem Alexandriam pergit, ubi
tuerimus, nemo nos accuset Hoc opus quod habe
mus, eorura partem esse extra omnem controver- D tamen diu securus non fuit ; sed haereticorum domi
siam ponunt, et Nysseni expositio consona, et res aestu agitatus pontificem Romanum appellat.et noipsa, et fragmentum Graece in Philocalia conserva- vis criminationibus onustus Romam proflciscitur.
Mox in synodo Autiochena depositus est, eique
tam, et Cassiodori de Rufflno interprete testimonium.Pariter homilias in S. Lucam scripsisse Ori- suffectus Gregorius In Occidente igilur per comgenem cerlura est, quod et eas ipse laudet tomis pluresannos subsistit, ubi Eusebianorum aut fama
in Matthaum et Joannem, et testetur Hieronymus autcuranulla Serdicensi synodointerfuit.aquasuae
adPaulum et Eustochium. Quamobrem petistis, sedi restitulus, Alexandriam tamen reverti vix diu
ul, contemptis istiusmodi uugis, saltem triginta et postea ausus est : primo Naissum, dein Aquileiam,
Dovem Adamantii nostri in Lucam homilias,sicut in rursura Gallias postea Antiochiam petivit. PostGraeco habentur, interpreter. Ipse autem hoc se fe- quam illuc pervenerat, omniaque in Ecclesia praicisseasserit ; habemus Origenis homilias ex inter- clare disposuerat, ediclum pro dammatione ejus
pretatione Hieronymi, sicutiu Graoco habebantur. a Constantio exiit : et mox Syriani exercitu Ale

191

S. IGNATJUS. - PROLEGOMENA.

xandri.ie oppressus fuga elapsus est, et introducto A


Georgio,in eremum secessit:ubi diu versatus et ab
hostium oculis penitus ercptus.multa conscripsit,
illa praosertim, in quibus S.Ignaliurn laudavit.Quis
jam dubitabil Athanasium aut in Historia Eusebii
multuni fuisse versatum, antequam ista scriberet,
aut ex illiusauctoritate dilectis suis fratribus Ignatium commendare voluisse ? Ego quidem non dubito quin, cum S. Ignatium cilavit, non ex auctoritale Eusebii, quco sentio quam fuerit apud eum
exigua, sed pro sua singulari sapientia, id pronuntiaverit, quod ipsatunc apertissima res reique
ratio illi persuasit
Tandem vero persentisco, quare non pecrasse
Atlianasium largialur Dallaeus : autumat enimeum
tantummodo nomenquodepistolao prseferebant et o
apud adversariosreceptum erat.retinuisse: eo scilicet modo, quo Salmasius et Blondellus Ignatii
nomine usi sunt, et epistolas citarunt;quastamen
fictas, spurias, supposititias et ineptas putabant :
proinde Ignatio nostro "clypeum non obtendisse,
nullam epistolis ejus auctoritatem tribuisse. Mira
quidem ha;c sunt, et quas a nemine, ut opinor,
Ignatianis vel infensissimo,ferri possunt. Quidquid
ille de SS. Palribus senserit, non certe in hac re
S. Athanasius ad eum niodum, quo Salmasius et
Blondellus, loquitur. Verba ex cpistola ejus producturus, ita prsefatur : IvviTto:; ouv 6 xati tou<
iitoatiXouc ev 'Avtio^eta wza.a-za.Qtis eTtttxxoTtoc,
xai |jtapTo; tou Xptarou YEvijjtevo?, ypitptov itepi tou
Kuptou efprjxev. Ignatius igittir post apostolos _
Antiocliia? constitutus episcopus.et martyr Christi
factus, scribens de Domino dixit.
Asseritigitureumcujussententiamfratribuscommunieaturus esset,non impostorem.non vulgarem
aliquem, aut e trivio scriptorem,sed virum apostolieum,et quod majus aliquid est, Antiochenae, hoc
est, amplissimaa Ecclesiaa episcopum.et quod maximum est, martyrem Christi fuisse. In illa quam
ex Ignatio adducit sententia, Christus dicitur
avfovTiTo?, sed alios post Ignatium aliter locutos
esse ostendit, ev to iYivvTjtov 6 HaTT]p. Tum vero
quantrc auctoritatis Ignatius apud se fuerit,quant
apud fratres suos et dileclos esse debuerit apertissime demonstrat E! [jlsv ouv, inquit, xai itpo; toutouj Ivovxtto^ Sta/.-taEOa, ertto xat Ttpo? cuvoSou?
-f-j ;jlTv J) [Jti-/_T,. Siigituret his adversemur,sit nobis 0
etiam adversus synodos pugna.Si horum sententias
non recipiamus, si de earum auctoritate aut veritatc dubitemus, si tantis Patribus refragemur,
advcrsus etiam synodos arma sumamus, velillam
qua? Paulnm Samosatenum, vel hanc etiam, quee
Arium condemnavit, respuamus, conculcemus
Haud enim renuo : neque majormihi est,autvobis
esse debet,harum synodorumquam eorum Patrum
auctoritas. E: 8e ttjv ev Xpto-ttjj Ttdrttv auTtov ytvtoaxovTe; itEitefjjJieOa 6't1. xat 6 [laxipto; 'lYvaTto?
6p6w; Zyp*tyi. Si autem eorum in Christo fide cognoscentes. persuasum habemustumbeatumlgna-

19J

tium recte scripsisse, tum etiam et alios, qui ipsi


contraria statuisse verbotenusvideanlur, quidni et
Nicasnam synodum, et illam qu;e Paulum condemnavit, admiltamus ? Ut illi aliter ivivv.tov, iia
has aliter 6[xooijiov acreperunt. Nihil unquam dici
potuit aut de vero et indubitalo auctore epistola?
confidentius, aut de ipso Ignatio honorificentius :
nihil quod suspectam oc defensam a noslris Ignatianorum contra dissentientes auctoritatem tiimius
stabilire possit ; quod illa doct^ssimi Uammondi, ut
DhIIojo videtur, sane magnifiea, ut mihi, et vera et
modesta, plane signiftcant. l'oil Euseb um. inquit,
Athanasius Magnus suum etiam Ignatio nostro clypcum obtendit. Ego nihil in his verbis mugnificum
reperio, nisi forte quod Athanasium testem citans
eum Magnum vocat, qui titulus illi semper ascriptus nunc nimis honorificus videtur ; aut quod
Ignatium nostrum appellat, quem tamen illi suum
esse nolunt. Nam quod Athanasius, si revera magnus sit, Ignatio nostro, si noster dici possitquem
nos defendimus,testimonium suum offerat et quasi
clypeum obtendat adversus hodiernos Ignatii hostes,
negari non potest Clypeum suum obtendisse vult
etiam vir doctissimus, sed veritati, non Ignatio ;
sed contra Arianomm tela, non contra hostes lguatii. At quomodo veritali tunc obtendere potuit, si
nunc Ignatianis, quando in dwbium vocantur, non
obtendat? Veritas Christi imp>ostorum ope non indiget: neque apistolicus Ignatius et pro clypeo
esse potuit, nisi et ille verus esset, apostolicus seilicet, et episcopus, et niartyr. ut eum Athanasius
describit. Quod autem clypeo hoc usumvultcontra
Arianorum tela, plane falsum est. Ssepius adversus
Arianos disputat de voce ivivMTjTo;, nunquam autem in ea re testimonio Ignatii utitur. Etoralione
contra Arianos secunda, docet eos eam vocem ab
ethnicis hausisse, et opponit illis Asterium suum,
Arianao haareseos defensorem (iionautemlgnatium)
qui aotptav tou 8eou iYewTjTov dixerat, quamvis
idem etiam ev eTvat to iYevvTjTov asseruisset. Et m
epistoladesynodi Nicasnaa decrelo, contraaliaAni
dogmata Origenem, utrumque Dionysium etTlieognostum citat ; Ignatium neque adversus ista, neque in disputatione de voce i-fevvT.TOcde qua fuse
agit,omnino nominat.Ad fratres tantum etdilectos,
et eidem cum ipso doctrime de natura Christi consentientes, auctoritate Ignalii utitur : neque tanquam scriptoris alioqui dubii, sed et apud eos, au
quos scripserat, recepti, et ab ipso modisomnibus
ornati, neque cum ista scriberet, a quopiani in
dubium vocati. Quorsum igitur hic Salmasium et
Blondellum advocat, quasi pari modo Ignatium
epistolicum citassent, quem spurium et snpposititium crcdiderunt? Imo quare etiam simul Hammondumlanquam tristem et severuin,et.jocuIari
animadversione.tmo joco tam diluto atque loitge petiloutentemsuggillat?QuidveroestquodHam(wndum, virum sane optimum doctissimumque, tam
trhtem et severum fuisse arguit ? quis ille, amabo,

i.i

J. PEARSONII VINDICI.fi IGNATIAN/L. PARS I.

194

jocus tnm dihitus tamque longe petitus ? Nempe A. i^apxla-j Etprjov Vir quidam sanctus id dixit, quod
putavit Salmasium, qui tam varie de Ignatio locu- videturaudax essc ; tameulocutus cst :quidjamlioc
tus est, mentem mutasse ; quod qui Salmasium est?ue martyrii quidem sanguinem peccalum hoc
novit no/i facile credet. Quid igitur? annonGlaudius schismatis eluere posse dixil . Quamvis autein neSarravius senator Parisiensis, novit Salmasiuni ? minem nominet,quamvis lecdixisse eum, nunquam
nonue ejus omuia admiratus est, et praecipue illud autemscWpstsseistaasserat, non tamendubitandum
opus de primatu papoe, cui hoc elogiutn inscripsit :
esse sentio, quin S. Cyprianuui inlellexerit, et libelSi pergas istis macliinis Urbem concutere, brevi lumde unitate Ecclesira respexerit, in quo ista de
urr alto a culmine roma ? Et tamen summus hic schisinaticis legimus : Tales etiam si occisi in conSalmasii amicusatque fautor.non veritus est istius fessione nouiinis fuerint, mcula islanec sanguine
Veneris carpere sandaliuni.Non placet, inquit,quod eluitur. inexpiaLilis et gravis culpa discordia; nec
eainapparatu culpes, qua in ipso opere laudas.De passione purgalur . lloc est quod Chrysostomus
Ignatianisepistolis intelligo, quas in apparatu, qui ToX(iT,p6v appellat, quod Cyprianuspluribus tamen
prior legitur, merito xf, voflslai; revincis, et tamen probat, et ad ejus excmplum eliam ibidem Chryeanim auctoritate ssepiuscule uteris quasi essentle- sostoinus ipse fu ius persequitur.
gitimae, nec titulus auctorem mentirelur. Saltem de n se(i exChrysostomo certi sximus.inquit Dalixus,
ista tua sententia) mutalionealiquidsignilicasses.
liaicRomu) IgnatiumadRomaiiospiajsenlesdixisse.
Judicent jam eruditi an Hammondus, an Sarravius Parum ergo est probabile eadem jam ante eumdem
mollius carpserit istius Veneris sandalium : inte- Smyrnse consistentem ud Romanos scripsisse . Unde
rim Hammondum absolvunt Athanasius et Sarra- autem ex Chrysostomo cerli simus Ignalium ea
vras. Nullus impostor Eusebiura delusit, nullus verba Romx, aut ad Romanos prsisentes prolulisse,
Eusebius Atlianasium.
ego non intelligo. Non enim cicit eum Itowa; tura
fuisse, non innuit Romanos pr&scntes esse, cum
CAPUT IX.
isla proferret sanctissimus martyr. Id tantum asserit
Testimonia S. Chrysostomi ab objectionibusvindicaneum
generose et cum vohiptale niortem oppetiisse,
tur. Primum in panegyrico ex epistola ad Romanos. Chrysostomus epistolas Ignatii nec ignoravit, et a:j|jtivuK, cum lubentia quadam vidisse beslias.
nec contempsit. Sententiam non ex Actis, sed ex Sed TtoOtv touto Sf.Xov ; unde hoc, inquit, apparet ?
epistola excerpsit. Cyprianus a Chrysoitomo lautla- Ac si diceret, unde hoc eognovimus? ex Actis ejus
tus. Secundum ex epistola ad Poiycarpum. Oratio,
quod unus sit V. et N. Testamenti auctor, Chvy- nihil tale colligere possumus : illi qui eum comilati
sostomo ascribitur. Conjecturis Savilii et Usserii sunt qualiter sc gesserit in theatro non enarraverespondetur.
run,,a quorum consortio subduclus est cum fesliDuo teslimoniae S Chrysoslomo eduximus.licet nationeinamphitealrum, deinde coufcstiin profeeDailaeus Hammondum laudet, quod hunc lestem tusbestiis.Uiidpigt7uclioca|)paret?si-o-a)v pr^izuiv
omiserit ; ct in eo maxime triumphet, quod in pra- tov ontotiir^/.iw jiiXXtov in^if^axo, ab illis verbic qua:
clara oralione, quain de martyrio S. Ignatii hahuit, cumfuturuniessetutmorerelur,loculus est.Quanepistolarum ejus nullam mentionem fecerit; inde- do autem illud eral? diuenim erat airoOviJirxe.v jji),que colligat, aut euin illas ignorasse, quod verisi- Xcov. Audiamusporro Chrysoslomum: 'Axouvgt; y'xp
mile non est ; aut conlempsisse.quod potius ample- 6'ti o\>to; auTJv xf,$ Tijxtopta; 6 tpiizac. tA&vei, 'Eyto
ctitur, adeoque lgnatii vere esse non putasse. Nos Ttov 8r,pttov ixsivtov ivai(jtr(v, eXey- Cuni audivisset
autem dissertissimam sententiam adduximus,quam quod hic supplicii niodus eum maneret : Utinain
Chrysostomus in illa ipsa oratione ex epistola ad ego illis bestiis fruar, inquiebat. An priinum
Romanos transcripsit; neque igitur eam ignoravit, Romse audivit se besliis objectum iri ? an Romanis
nequc contempsit ; imo pro vere lgnatiana habuit, prsesentibus houc necessario loeulus est ? Cerle a
aliter nunquam in panegyri verba ejus recitas- Trajano Antiochiaj ad beslias condemnalus est ; ab
set. Negat vir doctissimus transcripsisse ex epi- illo tempore novil quod mortis genus ipsi subeunstola. ex Actis putat liabuisse. Cogor itaque srepius n duu> essel : Posl illuJ tempus dixit : Utinam ego
reponere, Acta quas exstabant rolate Chrysostomi,
illis bestiis.ad quas condemnalus sum, fruar; id
illam sententiam minime meniorasse : posteriora nos euni Smyrna; dixisse et scripsisse credinius ad
autern, posl ejus morlem composita. Ignatii dicta Romanosquidem.sed absentes; Honifeautemeadcm
ex epistolis hausisse. .iliunde ij,'ilur quam ex epi. verba pronunliasse (quamvis id quoque fieri potuisse nemo diffitebilur) nec Chrysostomus, nec
stola quam tunc exstitisse tum ulibi, tum prsccipue
Anliochia; omnesfatentur^hoccverbahausisseChry- ante cum quisquam dixit. Et si cuiquam tuuc ea
verba recitavit, Cf-rle fidelibus Romuj ex epistola
sostomum, hariolari. frivolum el ineplum est. Non
quamadeosscripserat.eadem iterumin menioiiam
dicit quidem orator ille summus eum scripsisse :
revocavit;
ita eniui antiquissima ejus Acla: Quitantum ioOi-fazQ, locutus est, ait : plane ut alias
busdam
autem
et annuntiavit silere, ferventibus e t
solet. Ita homilia undecima in epistolam ad Ephedicentibusquietare plebemac non expelereperdere
sios : 'Avf,p oe ti; a-ytoc cTititi Soxou^ EtvatToX|A7jp6v,
icXf)v aXX' 6'iaoji; ItpOsY^To- t 8f| tout6 exttv ; ouSs justum.Quasconfestimspiritucognoscens,etomnes
salutans.pelensque ab ipsis veram charitatem, plu[iapxuptoj aTjxa TauTrjv SuvaTOat iJaXettpuv xf,v

S. IfiNATIUS PROLEGO.MENA.

raque iisquse in epistoladisputans, et suadens non A ad audilores facerent. Itaque apostolorum con?ortium, et episcopatum commemorat, ut amplitudiinviderefestinanti adDominum . Forteigitur inter
nein urbis, ct antiquitatem Ecclesia? Antioehewt!
reliqua quae Romam Smyrna scripserat eliam hanc
extolleret; martyrium autem eleganterdescribit,ut
sententiam iteravit ; ita niliil Dallaco vel ex Chryvehementiuspopulumad reliquiarumvenerationem
sostomo certum, vel aliunde probabile est.
Nos autem multo certiores sumus sententiam
accenderet. Epistolas, ut rem omnibus cognilam,
nec panegyrico dicendi generi conveuientem omittit
illam Ignatii ex ejus epistola a Chrysostomo deGregorius Thaumnlurgus panegyricum coramOrisumptam esse. Id enim ex verbis sequentibus satis
gene habuit ; scriptaejus non laudat, ne nominat
Iiquido apparet : 'Efu> tw 0/,p'iov, inquit, sxstviov
quidem ; imo ne scripsisse eum quidquam indicat.
ovaijjtr.v, D.eys. To'.outoi -fip ot VptovTSC 6'rcep av TcaEpistola1 S.Cypriani semper fuere cclcberrima> ; eas
rjjOJCfiv UTtkp tu)v IpujiJLSvojv jjt-O' TJoovf,; 8-/ovTa'.. Ulialiqnoties laudat S. Augustinus : at cum in Natali
nam ego illis bestiisfruar, ait. Tules cnimamalores
jus sermones aliquot instilueret, nunquam eas
quidquid patiuntur pro amatis cum voluptatc suscicommemcravit ; laudat ubi disputat, ne meminit
piunt .Alluditenimmanifesteadpra'clarailIaverba
quidem ubi panegyristen agit, ubi tanquam episcoin eadem epist. ab omnibus decantata, ?6jv vap ui/tv
ypa!foj Ip&vs tou aTcogaveTv, 6 E(xo? epoj; iaTajpojTa:. n pum miscricordissimum el martyrem fidelissimum,
non tanquaraseriptoremelegantissimumrepra?senImo vero per totara eam orationem ubi de Ignatio lo
tat.Haec satisputaviU admemoriampraBsentis /oci,
quitur,adhancpraecipue, sedetadaliascollineavit.
festivitatem solemnissimidiei, propositionem saluCum animam ejus adeo laudat tanquam twv Tcap6vTu>v
berrimi exempli.PariterS.Chrysostomus in pancuTupoptocfav airavTOjv, xat Ttji OstUJ Jtouaav EpojTi, xa! Ti
ijlt, pXsn6[j.ivaTU)v6poj|j.ivojvTrpoTijj.T^cfa3av,(ipra;sentia
gyrico epistolas non commemoratqunmvis iisutatur, ad easque frequenter respiciat; in alia tamen
omniacontemnentem,etdivinoumoreflagranlem et
oratione, epislolam ad sacerdotem quemdam.Polycaquaj videntur,iisqua)nonvidenturpra'ferentem,
carpum scilicet, citat Exstat autem ea oratio in
diserle respicil epislolam ad Romanos, in quahrcc
tomo VI cujus titulus est : Quod unus Veteris et
tria capita pracipue, et ardenter,et fuse tractantur.
Novi Testaraenti legislafor sit , ex qua teslimoCum eum soli comparat (xaOairsp t]Xi6c ttc M ^va"
toXtjc avtayojv xa! rcpoc tt,v 3jcftv xpi^ojv, tanquam
nium Chrysostomi secundum produximus.
Quid de illa oratione senserit vir doctissimus
sol aliquis ab oriente surgens etad occidentera dehaud satis certo scio ; non dubito tamen quin illa
currens) , sine dubio hasc epislolaj verba inaniino
nobis repositurus esset, si viveret, qua> scripsit veliabuit, tov STciaxoicov Euptac xaTr,!ujcfEV 6 6e6c supEnerandus senex Usserins ; cum Usserianis saepissiQ/jVai (vel TCopeuOrjvat) etc 8 jjiv, otco avaToXf(c |jUTaTiejj.^auiE/oc, episcopum Syrimdignatus est Deus, ** me usus sit Ule autem orationem eani. S. Chrysostomo abjudicut, ut epistolam Ignatii ad Polycarut in occidenlem pergeret,ab oriente eum accersens;
pum inter fictitias numerare posset. Sed illiusopict cum illa paulo post addidit : Outoc ce eic ti tt,c
nioni in hac re non accedo. Potior mihi auctoritas
ojaeojc otceXOujv |ASpr), tpatopoTepov exsTOev aviTEtXs,
Photii, de veterum scriptis optimi judicis, qui Biraulto adhuc apertius ad illa qua) apud Ignalium
bliollieca su;c codiee277, cum ex aliis tumexhac
sequuutur, allusit, xaXov to ouva'. ar:6 xiijxou Tpoc
oratione plurima excerpsi t.'Ex tou X6-pu, 5ti TcaXatae.
8e6v, "tva eic aiTov ava-e!X(o. Cutneum cum apostoxa! veac AtaQrV.TjC eTc 6 vo(j.oOsTr(c. Ka! slc to SvSujji
lis versatum esse asserit, xa! pr(ttov xa! aTco^prjTujv
tou Upitoc xa! Tcep! jxeTavoiac. Qui titulus hujus
auxoTc xoiv(ovr]aavTa, o tanlum effabilium sed et
orationis totidem verbis nunc exstat. Et verbaqu
arcanorum participcm, non potest nonrespicere ea
quidem plurima inde collegit, etiamnum in hac
quffl ad Trallenses seribit Ignalius de ccelestibus,
oratione, quamvis haud satis sana, apparent. Cerde angelis et principatibus, qua) nunc tantopere
tissimum igitur est eam Photium vidisse et pro vere
displicent. Cum denique iter ujus quod confecit
Chrysostomiana habuisse Sed D. SavillusEtonensis
enarrat, p.axpoTlpouc StauXouc toO op6;aou, et, tu>v
exxXr,crt6jv auvxpoTT(cfiv, civilatesque xot& ty,v 656v
collegii (cui ego litlerarura primitias debeo), el pa<J"->vTpe-/oucfac niemorans, illud cx epistolis plane D tria> nostrae decus, paulo aliter sensit. Neqnevero
tanti ost apud me auctoritas Photii, inquit, qui alia
persequitur, quod Magdeburgen>ibus adeo displiqua?dam nonoptimo? notw recipit, ut intervvT.iitJC
cebat. Vel ex ipsa igiturlgnatii panegyrico certum
ava(jti'.66X(o; adnumerandam hanc orationem cenest S.Chrysoslomum epistolas ejus oplime novisse,
seam. Satis ha?c quidem caute ; auctoritas Photii
magnique a>stimasse, et ex earum una celebrem
eunipermovitutorationemnequideminterauoioaXsententiam excerpsisse.
X6(j.eva locaret, non tamen ei persuasit ut inter ge
Sed epistolas non nominavit, cum ijropnarum
nuinas sine controversia adnumeraret. Quod si
martyris laudum inopia laborarct. Imo vero orator
habuisset tcstimonia illo Photii antiquiora, forte
ille consummatissimus oplime novit qua? panegyricam orationem maxime ornarent. itaque epistolas
etiam inter genuinas numerasset. Ante centum
omisit, esBtera prosecutus est. Orationem instituit
autem fere annos Adrianus papa I hanc ipsam oraTcspi Ttiv xaTopOtojjidTojv, de rebus prxclare ab Ignatio
tionem in epistola ad Carolum regem sub nomine
gestis,\ii non semel profitetur ; de iis quse maxime
S. Joannis Chrysostomi citavit; et ante eum Epi

197

J. PEARSONII VINHCIvE IGNATIAV^. PARS I.

198
phanius diaconus adversus Gregorium episcopum A. ceni defecerunt.si vera narrent Socrates et SozoNeoea-sarea1. Ante hunc, utin secunda synodo Ni
menus : IJivTa ouv xi utc6 tt,v ivaToXf.v 6tc6 t<uv
csenaIej:imus,..TheodosiusvenerabiIispra.sesS.An- ZapaxTjvtiv xaxi tov outov eiropOetTO ^-tSvov.oCuncta
drear apud Nesium, libellum ejusdem B. Patris igitur versus orientem loca aSaracenis eodem temJoannis Clirysostomi atlulit.quem in manibus acce- pore vastabantur. Nonne hajc opportuna satis et jusptum AnJonius monachus legit. Beatffi recordatio- taoratori causa fuit, ut populum ad poenitentiam
nisPatris nostri Joannis Chrysostomi oratio:Quod hortaretur,eaque Deum permoverent, "vi tcoX[jiou<
Veteris etNovi Testanienti unus sit legislator, et in ioavtJT,, xa! (3*p6ipou; o6itt). Sed et cum jam
vestimentum ponli-icis;c_y'us inrtium esf.Evangelium Constantinopoleos episcopuscreatus fuisset,Gainaa
regni Christi prophelas quidem annuntiant (plane barbari tyrannis erupit, qui Gothorum universam
ut nunc Grreca sonant : Trj Xptorou f}aa_Xc_ac to gentem e sedibus suis accivit, et Romanos omnes
Eua-vYsXtov x^puTToujt [|*ev] icpoipfiTai), et paulo multitudinebarbarorumterruit,quosetiaminipsam
post : Epo et ex cera fusilem picturam pietate ple- urbem Constantinopolim induxit, xa! [_e6ap6ip<uTo
nam amavi. Vidi enim angelum in imagine barba- tj TictXtc ut:6 t<ov tcoXXuiv (luptaSiuv, ut loquitur Sororum nubes propulsantem ; vidi barbarorum co- crates. Tunc fuisse traditur illa angelorum visio,
hortes conculcatas, et Davidem vere dicentem : d quaj barbarorum conatus repressit : unde fortasse
Doniinejucivitak- tuaimaginem eorumad nihilum exponi potest Ypa<pf, xr^pfyoToi;, quee hac ipsa orarediges '3. Qua. nos in eadem oratione ita Gra.ce tione proponitnr.Non erat igitur, cur hanc unam
legimus ' 'Efio xa! xt,v xtyptfyuxov -ypxpviv fjvsiirrjaa Savilianarum rationum recitaret Armachanus.
tuococ-a; irtTcXrjpcufj-CvriV c.Sov iv eix<5vt aYYtXov
Cum autem reverendus senex Usserius adhuc
tXiJvovTa vior, f_ap6ipti.v, iloof Tcaxouptcvo' fiap6i- etiam conjecturis suis indulserit, etdubitaverit an
ptuv ouXa, xat tov Aa6'tS aXrjBcuovTa, Kup:e cv t^ ab auctore orationis, an ab interpolatore ea quae
tcoAei aou TTjV eixova auxou ti^ouSevojcret^. Paucissi- protulimus dicta sint, haic a nobis multo severius
mae sane S. Chrysostomi orationes sunt, pro qui- examinanda sunt. In Romana, inquit, cardinalis
bns tot ac tam vetusta testimonia afferri possunt.
Sirleti etBasiliensi Jo. Jacobi Beureri editione ista
Quod ad stylum attinet,et dicendi cbaracterem, non habentur.Ha3c enim non sunt duo exemplaria,
non facile bicaliquid etsimul certodeliniripotest; sedunum tantum ; Sirleti enim Graeca cum Latinis
quoniam oratio ipsa non est satis integra,sed plu- Beureri Basilea edita sunt sine ope alterius codiribus iu locis corrupta, neque enim aliunde venu- cis : et Beurerus ipse conqueritur exemplar illud
stas Chrysostomiana mihi deesse videtur. De alle- Romanumfuisse mendoseetnegligentcrdescriptum
goriis cur querantur non habent illis enim tum r et alicubi lacunis hians. Lacunas illas D. Savilius
tantum adeo frequenterutitur, cumid argumentum
exCfBsareo codice supplevit.Nulla itaque hic de inpostulal, scilicet, cum de vestimeutis sacerdolum
terpolatorejusta suspicio.InRomanocodicealiquot
agit. Quod objiciant idem de unico legislatore ar- pagellas deesse notavit D.Savilius; idque manifesto
gumenlum in germanisejusscriplis ssepius egregie
ex ipso loco deprehenditur. Ita enim apud SirlerujivaaQcv, hic autem vix idque frigide attingi . id tum et Beurerum Iegebatur : KtXtutt oSv tt,v ntwpotius orationem Chrysostomo vindicat, quam abXr,v jjtf, _Tvat y'jIjiv'1vi iXXi xexaXopptivTjV, Iva (liSfl;
judicat : una enim tantum ex tribus partibus huic t( xat (jttTa^u toutcuv o. xto8tuv?,id est jubet caput
argumento in hoc libello impenditur,et auctor ipse minime esse nudum sed coopertum, ut scias quid
monet de hac re se prius disseruisse, et ea quffl
etiaminler h_ec tintinnabu!a.Quisautemnon videt
prius dicta erant tautummodo in memoriam nunc posteriura hujussententicea prioribns totocoelodirevocare : OToa, inquit, toutov Tcpi6r,v Yufj_viaa; tov
stare ? Quis non stalim persentiscit aliquot pagellas
X-i-jov, ctXX* C7cavaXa[i6ivu) Tcpo; UTc6|_vT)mv.Quod dedeesse inter "va (liOTi; et x( xat ? quod veteribus
nique scriptam velint orationemhanc imminentimss. perquam farailiare est.Ubi enim librarius inb sexitioorientalisimpiriibarbarisnationibus.quod
cidit in codicem exquouna vel plures pagin.xforin temporaChrysostoraivixquadrarepotest:idomte excisae sunt, aut non animadvertens, aut nihil
nino vim nullam habet. Non pauca a Chrysostomo " curans, omnia eodem tenore solet describere : id
diacono scripia sunt,nonnulla etiam ab Anagnoste.
que non in eodem operetantummodo,sed etiam in
Tunc a- tein Valena imperatorfuit Anliochia_,unde
diversis eodem voluraine comprehensis soepe factum
accersitus Constantinopolim pergit, ubi populum
est, ubi fmis unius, initiura autem allerius ab
consternalum reperit. o: vip j_ip5apoi xr:a8pa|_ov- exemplari describendo prius excisum est. Hoc in
Tt xf.v Bp:jxr(v ^l **' x* TcpoaoTtta ?cdp6ouv ttJ;
epi>lolis Polycarpi et Barnaba? viri doctijampridem
deprehenderunt : hoc ipse in mss. Thomae magisKa>v-_av-'-<ou TcoXttuc : nam barbari.qui jam Thiatri, et Theodori pcenitenlialis observavi, qui apud
ciam depopulali fuerant.ipsa quoque Conslantinonostros Cantabrigienses asservantur. Cum igitur
poleos suburbauavastabant ; cumque iis congreseditio D. Savilii tam clare atque perspicue omnia
sus Valens periit, Socrates lib. iv, c. 38. Post dissuppleat,ut prior parssententiai tam incondit iis
cessum eliam Valentis ab Antiochia stalim Sara.._.

j..r

' Pial. lxxii, 80.

.:..._

:j

l"

__n

i_

_______

-.

199

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

200

jungatur,quffi proprie sequuntur, xeXeuei ouv tt,v A sententiae quam refutat.Sed ut verissimam sentenXECf.aXT,v fiT) dvat vj(j.vr(v, aXXi XEXaXuu.jjtsvTjv, tva liain esse fateor, quam de Dionysio hypobolimaeo
jjLiOr, T] XEtpaX/] tou Xaoj, 6ct xscp_XT,v e^ei, cl po- defendit ; negoque ullo pactofleri potuisse, ut Dio
sterior pars ejusde.n sentenliaj iis subjungatur,quaj nysius Areopagila ea scripserit,quaj sub ejus noproprie praecedunt, ivO/; Zi ilciiv Upetot; owtu^la,
mine feruntur : ita quaa de origine opinionis con6p.iX(a, 7"6o<; a-faOov, Xi-y"j< yp/.CTOi;, zttxxt^, Sdija,
trariajet ojtate fictoris asserit Dallajus, illa proraATjOeta, GtxatoaJVT,, xa! u.e-:_u tojtujv ot /CtoOtuVEt;, sus a veritale abhorrere senlio. Qure ab aliis
fj ou(jttpwvta tojv v.a/W/ p-f(uvi quivis perspiciat.non accepitarguiiienla recte et prosuomore non minus
aliquam interpolalioiiem infult,am,sed justam atfortiter quam fuse explicat : ea vero in quibus
que necessariain suppletionein faclam fnisse ex co- Blondelluni suum secutus est, aut quaj ipse excogidice Cajsareo. Quuj quidem etiam exstat in codice tavit, nihil soiidi continere existimo. Tradil enim
Barocciano 131 ,p. i "78 Oxonii,sub nomine etiam-ou neminem ex Catholicis ante annum Domini G30,
XpuJotjxd(j.ou, et a Pholio conflrmatur, qui in ex- Areopagiliconim auctorem verum esse [Dionysium
cerptis agnoscit ea quoe nunc reperiuntur in sup- aut affirmasse aul credidisse : hoc primum. Vult
plemento.Practerea exstat hsec oratio in alio codice eliam auctorem,quisquis sit, vel quinto praecipiti
Barocciano, neinpe 18(3, fol. 26, ubi multo major p saJculo,vel etiam ineunte sexto vixisse ; neque ante
est lacuna.quam illa qua3 fuit in editione Romana. annum Domini circiter 520, fetus hos suos DionyIta enim ibi legimus.xsXejet xat tt,v xitp*XT|V irpocx- sio immaui fraude suppositos edidisse : hoc secuntpopav xal itepi _j_apT(ac;, adeo ut desiderentur om- dum.Neulrura autem horum cum ulla veritatisaut
nia a pagina Oij, lin. 14, usque ad paginam 646, probabililatis specie asseritur.Ut ha>c omnibus aplin. 3ii editionis Savilianaj. Vana est igitur de in- pareant,el melhodo quadam certa ad veram pseuterpolalore conjectura; teslimonium nostrum, ab do-Dionysii ajtalem eruendam procedam, ab illis
ipso hujus orationis auctore prolatum est ; epislo- incipiendum puto, quaj sunt novissima, ostendenla ad Polycarpum non ab impostore,sed S. Ignatio
dumque,quinam Catholici ante a.D.630 Dionysiura
scripta est.
Areooagitam verum auclorem eorum quaj illi tribuebantur, fuisse el credebant et affirraabant.
CAPUT X.
Pseudo-Dionysii a'tas eruitur. Dall.-ci scntentia proPrimo itaque Leontius, libro De seclis, agnoscit
ponitur et rcfutatur. ihtrimi catholici verwn Dionysium Areopagitam.eumque inter Patres antiAreopagitam cum fuisse crediderunt ante a U. quissimos noniinat, alibique eum xtalis apostolo630. Auctor, quisquis est, libros suns edidit diu
ante a (). 520. Multis probalur cum quarto sx- rum fuisset notat, et librum De divinis nominibus
culo vixisse. Uenique probabile cst cum s/ripsisse _ cilat,ut Dallojus ipse fatetur.Utrobique igitur eumpostremis Ensebii temporibus.
dera Areopagilam lanquamverum el non fictitium
agnovit. At constut, inquit, eum de sectis non ante
Hactenus eorum Patrum teslimonia defendimus,
quibus litem movit adversarius, quosque vel id a. D. o91 scripsisse. Quidni ? quia Eulogii meminit,
quasi tunc temporis Alexandrini episcopi. Recle.
quod volumus minime testatos esse, vel, si hoc
dici nullo modo posset, deceptos et delusos esse Eulogius autem mortuus cst a D. 008. Neque hoc
pronuntiavit.Quoniam vero Dionysium eliam tan- nego. Eulogiani autem episcopatus annos Kicephorus
quam teslem cilavimus,quein Dallajus ipse senten- CP. putat non 27 (171/00! perperam lcgilur apud Barotiam ab Ignatio in epistola ad Bomanos scriptam nium), sed 17. Ergo ante a D. 591 tion fuit epis.ocommemorasse non tantum faletur, sed et vehe- pus. Ila quidem NicephorusParisiis a Goar editus ;
menter alibi contendit, id unnm nunc reslat, ut sedBaronius Anastasium secutus est, qui NicephoaHatem a nobis illi assignatam lueamur, et inter rum traustulit, antequam codex ille scriptus est,
testes Eusebio coaevos, si res ipsa patiatur, nume- quem Goar reprajsenlat. Consentiunt codici Anaremus. Hisloriam ecclesiasticam poslremis Euse- stasiano codices duo Grajciuntiqui,Oxoniensis utbii lemporibus scriptam volunt : iisdem et Diony- que Loudinensis, iisque sullrugatur Theophanes.
siana ego edita cxistimo,postremisnempe Eusebii Anastasius ex Theophane, secundo imperii Tibcrii
" anno Alcxandrix antistes habetur Ecclcsvc Eulogius.
temporibus.
Quam alle superioribus saiculis inhajserit de Diuilaque ante a D. ii91 poluit librum illum De
Areopagiticis magna existimatio, quantoque con- sectis scribere Leontius. El necesse est ut fateantur omnes, ante annum 608, quo moi tuus est Eusensu atque veneralione scripta Dionysio vulgo
attributa, tanquam genuinus antiquissimi illius logius, eum fuisse scriptuin.hocest pluribus quam
apostolorum discipuli fetus,recepta sint.nemo ne- 20 aunis aute annum 630, ut ego aulem arbitror,
pluribusquamquadraginta.Eademcerte tempestate
scit. Sed hos libros eam ajtalcm non ferre,et Dionysio Ajnopagite tribui non posse.sciunt jam lan- Joannes patriarcha Constantinopolitanus in homilia de pseudo-prophctis Areopagitam agnoscit, his
deni.et fatentur,opinor,ex omniparte erudili.Illa
verbis : nou EudSto;, f; EuoSia ttj; 'ExxXt.o-i-c; xat
enimvero sentcnliam, a viris quamplurimis ante
tojv a-fituv aTiOtTTdXtijv SiaooY^ot; ; tcju 'lyv_TiO!;,TO tou
explosam,nuper Dallajus penitus prostravit atque
contrivit ; et ne actum tanlum ageret,multa de suo
6tou olxTjTT^ptov ; Ttou 6 AtovtStrtot;, to wsteivov tou
penu addidil.prajcipue de oolate fictoris, et origine
oup.vou ; Hajc quidem homilia male ab aliquibus

301

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS I.

201

Joanni Chrysostomo atlributa fuit ; eamque po> A Jobius monachus videatur,qui Dionysium Areopatins Joanni Nesteuta) tribuendam putat Usserius :
gitam magni fecit; nam cum S. Paulitestimonium
neque dubito quin recte. Nam ea quaj continet, et
forte adduxisset, statim subjunxit : Kal 6 Yvr!gl0
patriarcham sapiunt,et Mauritii ajtatem praeferunt
8s tojtou [xaOrjTf,;, 6 aocpoc Atovuatoc, Ta auTa xal
qua tot hiBreses pullulabant ; et libera illa atque toTc auToTe puxpou 8iau.apTupsTat pT](iaoi, xat [jtaXtsevera objurgatio episcoporum.quod ventri dediti
ora ye ev toTc itEpt tou teXsiou xat sv6c : Hujusque
essent.et quod splendidioribus vestibus ulerentur,
germanus discipulus.sapiens ille Dionysius.eadem
illi in primis Nesteutas convenit.qui se inediisma- et iisdem propemodum testatur verbis.maxime ubi
cerabat, nec monachalem habilumunquam exuede perfecto alquc uno agit, i hoc est, in extremo
capite libri De divinis nominibus ; quod tamen a
bat.
Imo diu ante Leontium et Joannem Nesteutam
Suida, qui hujus libri partes bis enumerat, utroDionysium Areopagitam agnovit Ephraemius pabique omittitur.
triarcha Antiochenus.in libri cujusdam tertio traAndreas Cajsareensis episcopus, vir gravis et cactatu, qui apologiamconciliiChalcedonensiscontitholicus, consentientibus Bellarmino et Usserio,
nebat. Ubi necessario lectorem monendum duxi,
circa annum quingentesimumscripsit : certenemilibrum eum non fuisse de sacris Antiochia) legibus
nem citat qui fueritS. Cyrillojunior, necipse Hyinscriptum,ut pessimus Photii interpres indicavit, B patio junior videtur.Ille autem in Apocalypsin cadum ha;c verba : 'AveyviooOt, (JtSXtov tou auTou h
pite 10, de senis alis quatuor animalium agens,
k-{:<>:z 'Eopatptou, 6'? xo)v UpSw tt,c 'AvTto^sJac TauTa 6 \iiya<; oTjat Asovuatoe, xa! xi. S;f]c, hxc ait,
8sou.u>v -fjYirto, ev Xoyot? Teaoapotv, ita transtulit : magnus Dionysius, etc. Et capite 18, docet septem
k Legi ejusdem sancti alterum librum qui de sacris angelos a primo ansam vaticinandi accepisse, xaT*
Antiochiae legibus narrat,libris quatuor, cum illa T7Jv Ttf) |jiaxap!u> Atovuotto ottoptajjtivTjV a.YYs^txf)V suverba tu>v WptJv tt,c 'AvTto^stae Oeajiiov t.yeTto ni- Tajtav, secundum angelicum ordincm abeato Diohil aliud indicent quam eum fuisse Antiochite epi- nysio distributum. Et rursus capite 45,phialas obscopum. In illa igitur apologia Ephraemius, teste
servans aquatuor animalibus septem angelis datas,
Photio codice 229 : "Oti, spT(o:v, ev ltpoatoTtov, tout- St,XoT, inquit, t6 Ix tu>v 7tpu>Tu>v dtet ste Ta Seurepa
erti fxtav u-osraotv tou Aoyou osaapxu>|j.svT|V xtj- Tf)v Yvioatv toov itpaxTSiov ev oupavoTe jjtExoXeTEusaOat,
pirrojiev eTietSfj xat aitXoue TT,aouc ouvetIOt), xaTa xaTa t6v (jtEYav Atovuotov, signiflcat agendorum
xov iv k'([a\z 'ApeoitaiffTTjV Atovjatov. Kat vk\ [jtsv
noliliam in ccelis a primis ad secundaderivari.seT/je xi6' o~6araaiv evtoastue Stxattoc 7tapaTT(eEuaeoetae
cundum magnum Dionysium. Utec autem clare
to ojvQetov XeYETaf ojvOetov oe ouatav ou8ste eliteTv
ostendunt catholicos nonnullos, non tantum ante
troVuv^as nXf,v 'A:roXXtvapou. Quas ineptissimusin- C a. D. 630, sed et per totum sextum sapculum Areoterpres itaverlit : Asserit unam,inquit,personam, pagitica magni asstimasse. Hoc autem prius dehoc est Verbi incarnati hypostasin pronunliamus. monstrato, multo facilius alteiumprobabitur, sciQuandoquidem simplicem pouit Jesum D.Dionysius licet auctorem Areopagilicorum diu ante annum
Areopagita ; et de hypostatica quidem unione,jusle 520 ea edidisse. Vix enim cuiquam credibile videcontra pietatem compositum dicitur; compositum bitur, tot viros eruditos prima libri tam inusitati
vero dicere nemo audeatpro3terApollinarium.Tu specie fuisse delusos.
ita vertas: Unam, inquit, personam.hoc est.unam
Anastasius Bibliothecarius in epistola ad regem
Verbi hypostasin, incarnatam pra-dicamus : quo- Carolum de Areopagiticis data,de editione Dionysii
niam et simplex Jesus componebatur, secundum a se promulgata ita loquitur : Ipsorum autem schoS. Areopagitam Dionysium. Etenim de unione se- liorum sive paratheseon quaecunque in calce sui sicundum bypostasin.juste ab ipsa pietate composi- gnum vivifica) crucis habent aB.Maximo confessore
tnm dicitur jsubstantiam autem compositamnemo etmonacho inventanarranlur. Crotera vero sancti
dicere ausus est, prater Apollinarium. Hic autem Joannis Scythopolitani (ita recte Ipgilur in ms.
Epbraemius patriarcha Antiochenusfactus est circa Oxoniensi, non Sycopolitani, ut alii corrupte leidem tempus, quo Justinianus imperium adeptus Jj gunt) antistitis esse feruntur. Joannes igitur Scyest.ut testaturTheophanes,hocest,antequam Areo- thopolitanus scholia in libros Dionysii scripsit, de
pagita in manibus Severianorum haereticorum co- quo haic habet Sophronius Hierosolymitanus param Hypatio apparuit, circa a. D. 526, et scripsit
triarcha, apud Photium codice 231 : Ttoaw7;e 6 ev
antequam secundo productus estab Acephaliscirca aYtot; 'E7rt!oxo7toe Zxu0o7t6Xeu>e, 6'? xat uTtsp T7Je Iv
a. 560 ; nam ipse Ephraemius ante annum 543
KaXJCT,86vt auv68ou aotpuJCTexat 0eotpp6vu>eeaTrou8aae,
mortuus est. Unde duo Dallsei effata statim con S. Joannes Scythopolitanus antistes qui sapiencidunt, omnes, scilicet ejusdem asvi catholicos,
ter et pie pro synodo Chalcedonensi scripsit.
idem cum Hypatio Ephesino archiepiscopo sen- Contra hunc scripsit liasilius Cilix. "Hv 8e oStoc;
6 BaaXeto itpea6uTpoc, uj; outoc p^ot, tt,c xot'
sisse, et ad annum Domini S33, et ultra etiam,
'AvTi6y_Eiav 'ExxXTjoiac, ap^tEpaTEuovTOC u.ev tojv
mansisse apud catholicosveramHypatii de affictis
Dionysio libris sententiam. Cui hoc etiam non im- Ixelae *Xa6tavou, 'Pa>|jiaujv 8e 'AvaaTaalou (3aatmerito addi potest, quod illius etiam saeculi fuisse Xsuovtoc- Fuit autem hic Basilius presbyter, ut

Pathoi. 8r. Y.

303

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

204

ipse ait, Antiochense Ecclesiae, quo tempore Fla- \ Alexandrinum. rhetorum, ut Anastasius et Chonia'
vianus ibi erat patriarcha et Anastasius Romaeim- tes, sed. magnum Dionysium illum Alexandria; ex
rhetoribus episcopum dixisse eum vult. His probris
perator, ut refert Piiotius codice 107.Scripsit itaatqueconvitiis,utsolet,sanc(issiinum doctissimumque Basilius ille arlversus Joauuein ScythopolitaqueMaximum lacerat, Maximum illum, quem in
num ante annum imperii Anastasiani 21, quoanno
magna fuisse apud catholicos eruditionis et sanctiFlavianus exsilium passus est, teste Theophane.
tatis opinione ipse confessus est : 'Ejrprjv ouv euVel igitur ante sextum soeculum,veI eo jam ineunte
scripsit Joannes Scythopolitanus. Qui autem scho
XaSioe Tote. tojv TcaT^ptuv Tt&vote zpooiyetv dXXa (jl7J
Tcp6; StaSoXr^v dvTt tou euvvtoiioveTv eTotiiojc elvjt.
lia in auctorem scribunt, eum pro veteri aliquo
Oporletautem Patrum laboribus reverenler altenhabent,diu itaque ante sextum saeculum libri Diodere.neque ad calumniandum potius,quam ad bene
nysii editi sunt.
de illis sentiendum promptos esse,utsapienter diMaximus etiam indicat plures ante se in Dionysium commentarios scripsisse, acvariis interpre- xit Eulogius patriarchaAlexandrinus.At cerle Choniatem pervertere Maximus non potuit, qui tot sa>tationibus illustrasse ; ut ad caput undecimum libri De Divinis nominibus : "OXrjv 'evoTTjTa o\ inv SXa- culis postipsum vixit, et velustiorum verbainuta6ov tt)V dTcXfjv xai djxepf, tu>v ovtiov atrfav, Tcp6c n vit. Anastasium vetustiorem ipso nonpervertit, sed
fjv Ta TtivTa dTcecrrpaTCTat i>>e iv a&TTJi auvtcrtaLieva- ot ejus verba fldeliter recitavit.Ipse enim Anastasius
Se, tt?jv tou TtavToc dpjjtovtav e eTepocpoiov tujv trcot- Dionysium illum non simpliciter Dionysium rhetoyetcov auYxpa[j.evriv. Per totam unitatem alii qui- rem Akxandrinum, ut falso docet Dallaeus, sed madm intellexerunt simplicem et individuam rerum gnum Dionysium Alexandrinum ex rhetoribus episcocausam, ad quam omnia conversa sunt, utpote in pum appellavit. Verba ejus sunt in opere quod inipsa consistentia ; alii vero harmoniam universi scribitur 'OSrjoV '0 y"v ^f^i Aiovocrioc, 6 'AXiJex elementis diversae naturae commistam. Et in avSpsde 'Etc(oxotcoc, 6 drco pr,T6pojv, ev toT; cr/.oipsis Maximi commentariis diversaB saepe exposi- Xtot; ote TceTcoTr(xev etc tov (j.axaptov cruvcuvujiov
tiones sunt, a diversis sine dubio scholiastis pri- auTou Atovuotov, outoj Xevet. Hoec fldelissime tranmum profectae ; inter hos autem varios scholiastas scripsit Maximus, ne verbulo quidcm addito, aut
unum praecipue honoris causa nominat,sine contro- detracto,aut immutato ; ut ex utroque loco a nobis
fldeliter ex ipsis auctoribus descripto, liquido apversia vetustum, ad caput quintum Cxleslis hierarchix : '0 vouv (^fS atovuo-toc, & 'AXeav8pe!ac paret. Unde simul et Maximus a calumniis Dallaei
'EtcJcjxotcoc;, 6 dTc6 f5r,T<5ptov, ev toTc cr/oX(oic otc rceliberatur.et Dionysius scholiastes Areopagiticorum
irofrjxev ei; tov (Jtaxaptov Atovuatov tov auvtovujjtov^ p adversus Halloixii conjecturas ostendilur.Si enim,
outio Xevet. Magnus igitur Dionysius, Alexandriaj
inquitille,Areopagitam intellexisset,potius,utfert
episcopus, e rhetoribus, in scholiis quoe in beatum
scriptorum consuetudo,sic locutus fuisset,innotis
Dionysium sibi cognominem fecit, ita dicit. Et quas scripsit in hunc ipsum Dionysium ; agebat
Joannes Cyparissiotus, decade 1 , cap. 1, cuinsen- enim lumdeDionysioAreopagita. At Maximusnon
tentiam Dionysianam ex epistola ad Titum ad- suis verbis loquitur, sed alienis et ex Anastasio
duxisset, addit : Hoc diclum S. Maximus, et Dio- transcriptis (Anastasius aulem de Dionysio AreopanysiusAlexandrinusadnotarunt.Etcumaliamsen- gita non agebat), ideoque Joannes Cyparissiotus,
tentiam ex eadem epistola, decade 2, cap. 2,citas- dec. 8, cap. 10, Areopagitaa locum citans, ubi voset : Alter vero, inquit, Dionysius haec edisserens cem dYewrjTo; usurpat, Maximi, ut solet, exposiait, eos qui apertam theologiam etvelisnudam au- tionem transcribit, illa vero Dionysii Alexandrini
dierunt ; typos cogitatione sua formare, qui ad in- non ex Maximo, sed ex bealo Anastasio affert. Et
telligentiara auditores adjuvent.Undesatiscertum Anastasius igilur et Maximus testantur,Dionysium
est,Dionysium Alexandrinum in Areopagitamscho- quemdam rhetorem scholia in Dionysium, vulgo
lia scripsisse,noninCorinlhiorum episcopum,quod Areopagitam dictum, scripsisse : verba ejusdem
tam inflcete commentatus est Halloixius. Uunc nonnulla ex eo citant ipsi, pluraJoannes Cyparisquidem Dionysium, quem ex prjTciptov indigitat D siotus; illi etiam ambo eum episcopum AlexandriMaximus.haud credo fuisse Alexandrinum episco- num vocant : qui, quamvis nobilis ille tertii sa;pum.quia in illius sedis episcoporum indiculo ne- culi episcopus esse non potuit, fuit tamen satis
minem ante Maximumreperioisto nomine insigni- velustus auctor, et antiquitalem Dionysii hujus,
tum, proster unum illum tertii saeculi, quem opti- in quem scholia tanquam in velerem auctorem
mum oratorem quidem fuisseagnosco.sed in Areo- scripsit, satis demonstrat.
pagitica,quaB tunc temporisexstare non potuerunt,
Praeterea Suidas in collectaneis ex veteri aliquo
scholia scripsisse non puto. Nec taraen Dallaei scriptore haec tradit : Tcrceov 8e toc Ttvec tcov eJoj
solita libertas hic placet, qui Maximura volentem crotptjjv, xai jjtaXiijTa HpoxXoc, 0Eujprj(Jta3t TtoXXixte
deceptum esse dicit, cxco animi sui slitdio obsequen- tou tiaxapfou Atovucrtou xevpr,Tat, xai auTaTe St
tem ; qui versutiam ejus notat ; qui vetusliorum
r,paTe toTc Xejeat : Sciendum autem aliquos ex
mentem pervertere eum asserit ; qui quo somnium gentilium sapientibus,acpraesertim Proclum B.Diosuum aliis persuaderet, non simpliciter Dionysium nysiitheorematibususum, atque adeo etiam meri

208

J. PEARSONH VINDICI^ IGNATIAN^. PARS I.

206

ipsisdiclionibus. Quaa verba etiam in Proasmiis \ rus. Est autem aopis nihil aliud quam loculiis vel
Maxivni et Georgii PachymeraB inveniuntur. Scri- theca, et aoponrjf(5? non est ),rc6[io;, qui sepulcra
psit autem Proclus sub Leone Thrace, circa me- Judaeorum ritu ex petris excidit, sed qui tales ardium quinti saeculi.Eo igitur antiquior fuit Pseudo. culas compingit et conflcit. Vetus Glossarium oDionysius.Et Joanues Morinus De sacris ordinatio- p6<c, arca funebris Julius Pollux lib. vn, cap. 33 :
nibus : Saltem igitur, inquil, librorum istorum scri- EopOTtotoi;, oopoTcrjYOs, aopoirr|Ytov, oopoV xaXotro
ptio initio quinti saeculi, et ante concilii Chalcedo- 8' av auxrj xai irjsXo;, xai xiStoTo:;, xa! Xr,vt5?. Arnensis celebrationem assignanda estjneculla rationi cam igitur funebrera, et fascias aut vestes sepulprobabili ad inferius aevum devoivi potest. Ut et cralesConstantuiopolimHierosolymisrnisitpatriarloannes Launoius : Ut ego dicam breviter quod sen- cha Juvenalis, postquam Pulcherias tum ex traditio, a tempore Ephesinm synodi primae vixisse mihi
tione, tum ex testimouio Diouysii eas ad S. Virgividelur. Necab his dissentit Vossius Hist. Pelagia- nein perlinuisse persuasisset. lkec igitur cum nihil
nse, 1. vn, thesi 4 : Dionysius cognomeuto Areopavalitura perspiceret Dallajus, respondit secundo :
gita,quem utcredamTheodosii Junioristemporibus
Historicos solere homines ea dicentesinducere,non
vixisse, vensimilibus adducor conjecturis . Huc
qua; vere ac certo dixerunt, sed quaj illos ipsi dicere
usque veterum testimoniis, et doctissimorum viropoluisseputantn.Quajquidemresponsio si inrebus
rum suffragiis ad initium quinti saeculi provecti B hujusmodi admittatur, tollitur omnis fere ralio vesumus, quo ad quartumjam facilius via sternitur.
terum testimonia admittendi. Quoties enim auctor
Michael Glycas in Historia commemorat ea qiuo
aliquis scriptorem alium inducit alterius scripta cifacta sunt ab apostolis in obdormitione S. virginis
tautem, nulla ei satis certa fldes adhiberi poterit ;
quia non id eum vere dixisse aut citasse, sed tanMariae, ex Dionysio hoc praacipue atque Juvenale
tummodo id ex sententia referentis eum dicere poHieroselymitano patriarcha.Nicephorus autem Caltuisse colligi possit. Inlerim notissimum est, Nicelistus illud de Juvenale latius persequitur 1. xv,
phoro solemue esse non sua aliis affingere, sed
c. 14. Docet Pulcheriam Augustam illum, cum ad
celebrandam synodum Chalcedonem venisset.peraliena sua facere, et ex veteribus historicis suam
Historiam compilare, illorum etiam verbis res gecontatam esse, an S. Virginis corpus apud Palaestistas tradere, ut ex iis qui adhuc exstant, clare pernos inveniretur? Respondit ille tum ex traditione,
spicilur; undesajpe fit ut veteres ecclesiastici histum ex Dionysio, quid de sepultura Virginis novetorici ex eo vel illustrentur, vel etiam emendentur ;
rit. Erat igitur Dionysii liber De divinis nominibus
idemque iltum in aliisqui perierunt.fecisseprorsus
satis notus, unde sua hausit Juvenalis. Respondet
credibile est ethancipsam historiamex Theodoro
Dallaaus primo : Verba ex nostris Dionysianis delectoreexscripsisse.Haecautemsiveiasint.quis non
scripta Nicephorus videtur ipse potius de suo adjeconcedet Dionysii scripta quarto sajculo exstitisse ?
cissead Juvenalisnarrationemconflrmandum,quam
Certe Erasmus.tomo V. De compendio perveniendi
eaJuvenali tribuisse. Imo vero Nicephorus aperte
ad veram theologiam ,putat Dionysium hunc fuisse
testatur, Juvepalem ipsum hoc Dionysii testimonio
usum esse, eumque haec citantem inducit. Post S.Augustino seniorem.Tamei.si,wigut7, D. Aurelius
enim verborum Dionysii recitationem statim addit :
Augustinusaccuratesimul etcopiosequatuorlibris,
TxJ-ci SieJsXOovxoc 'iooSevjiXiou, ol xpaTouvTe; tt,v
quibus titulum fecit De doctrina Christiana, suAyisv exetvr.v eSiovTO irenitetv tropov (jtexi tu>v leptJiv
per hoc propemodum argumento disserit. Et ante
Lcetvtov ajjtsitov. Haec cum Juvenalis perorasset hunc, opinor, Dionysius quidam in opere quod insprincipeseum rogarunt, ut sanctum eum loculum cripsit De divinisnominibus; rursusinlibellocui
unacuTisacrisvestibusmitteret.Quffiquidemverba titulumfecit Demystica theologia. An Dallaeusnopaulo accuratius observanda sunt,quod hicflgmen- verit hanc fuisse Erasmi sententiam, nescio: eam
certe levissima conjectura ductus oppugnat, capite
tum nolaverit Albertinus, quod etiam Baronius
confessus est ; qui observat sepulcrum Dei Genitri- 22. Cum enim et Dionysius et S. Augustinus de
susceptoribus pariter egissent, et ad objectionem
cis in petra excisum esse, et instar sepulcri Domi
nicinativilapidiscohffirentialocoimmobiliterinhffl- D de verbis proinfante in baptismo prolatis respondissent : Non immerito, inquit Dallxus, hunc susrere. Unde miratur, quomodo illud Constantinopolin dicitur fuisse trauslatum . Indeque Albertinus picor Augustino, quocum unus ista tractat, haudmire triurophans ait : jEque sane verum.narratio- quaquam vetustiorem fuisse .Imo vero plane immenem supramemoratamJuvenalisesse, acverumest, rito exorta est haac suspicio. Qualis enim haac ratiocinatio est ? Dionysius et Augustinus vetustior
sepulcrum Virginis ab illo Constantinopolim missnm.Cumpotiusanimadvertendumesset,Baronium esse non potest. Certe si hoec ratio valeat contra
sua ex Lalino Nicephoro sumpsisse, et de sepulcro Erasmum, valebit etiara contra Dalloaum : ergo
Augustinus Dionysio vetustior esse non potest.
Constantinopolim misso inde somniasse ; Nicephorurn autem tantummodo tt,v aopov, et tii ajjttpta Eum enim Dallams statuit toto saeculo Dionysio
illuc transmissa memorasse ; atjusta autem etiam vetustiorem. Valeret quidem aliquid, si praxis. Ecevrity.a tj7tapYava sepulcrales fascias appellat. Solo clesias, dequa abutroque disputatum est, S. Auautem nomine tt,; tropou in hac reutilur Nicepho- gustino antiquior non fuisset ; sed morem eum diu

207

6. IGNATIUS.

PR0LE30MENA.

208

ante viguisse cerlum est, idque Bonifacius in ipsa A leuciensis, Hieronymo synchronns, oratione 39,
illa Augustini epistola 23, his verbis clare signifi- eosdem novem ordines, tanquam suo tempore nocat : Ad istas ergo quajstiones peto breviter respon- tissimos, enumeret : Ta? te tujv a-f(i\w yosoTtao>(a< TtapaSpauuiv, xai touc aiTtov xsiapya{ u.=t'
dere digneris, ita ut non mihi de consuetudine
prsescribas, sed rationem reddas . Cum igitur auTtov xaTavuTcsTv, u-rcepavaSvat Se xat OptJvwv ttjv
aatate Augustini vetus fuerit hac consuetudo, potuit ^atSp^T^Ta, xat tt,v EVTtu.ov tuiv xuptot?JTtuv inz-.pvel Dionysius, vel quivis alius, Augustino multo oy_Tjv, tt]v te tujv apyiiv irfniovla-i, xat tt;v toiv
anliquior, de eadem re disserere. Uactenus igitur e^ouTiibv mptvavEtav* eti 81 xat t6 xpaTatov tujv
Qeftov 8uva|iEtov, t<5 te StopaTtxov tt]? twv iro),uou.sarta tecta est Erasmi sententia.
Ego vero non tantum ante Augustinum, sed et p.aTtuv ytpoufilu; xa8aptiTT)TO?, xat tuiv eJauTSOjvtuv
ante Hieronymum scripsisse Dionysium puto : et o-spaotpt tt,v xaTa rav ptilpo; axoiXuTOv x!vt,j'.v.
eodem fundamento utor pro antiquitate ejus, quo Choros angelorum percurram, et eorum ordimira
Dallams pro novitate demonstranda utitur, nempe principes (archangelos nempe) relinquam ; eveliar
verbisPetavii:"PrimusDionysiusnovemangelorum supra thronorum splendorem, honoratam dominaordines et gradus distincte ac definile posuit ; el : tionum celsiludinem, principatuum ducatum, poNon temere apud antiquiorem aliquem (de sseculis d testatumque claritalem ; praterea supra polentiam
quxrendum esl) novenarium hunc ordinum nume- divinarum virtutum, supra perspicaciam cherubiruminvenias,cumnondumexstarentscriptaDiony- norura puritatis, et seraphinoruni sex alarum
sii,a quoprimum illeproditus est. Htcc ille, et qui- motionem quaquauersus expeditam.
dem verissime, judice Dallaeo. Ille aulem Dionysius
Prasterea non tanlura Laurentius Valla indicat
a quo novenarius ordinum invisibilium numerus fuisse sum xlatis viros doctissimos, qui judicaveprimum proditus est, certe anteHieronymum vixit, rint hos libros esse ApolIinaris,sed eiiam ex veteillum cnim scimus eumdem numerum prodidisse.
ribus nonnulli, qui AreopagitaB fuisse pernegabant,
Exstant sub ejus nomine in Psalmos commentarii,
aut Apollinari aut Didymo ascribebant; et revein quibusadpsalmumcxii, hooc Icgimus: Colloca- rcndus Usserius eosdem non dubitabat tribuere aut
vit DeusPator Filium in caMeslibusin dexteia sua ;
Apollinari, aut certe synchrono Dionysio cuidam,
et dominatursupcr principes, id est, super novem illi, nempe, ad quem Apollinaris scripsit, de quo
ordines angelorum,secundum illud : Princeps mili- legimus in collatione coram Hypatiosub Justiniano
tieiyVel princeps virtutum ego sum. Et insupea sanc- habita : Nam et beati Julii famosam illam epistohm
tosetinsuamembracollocavit cum ipsis novem or- manifeste ApoUinaris ostendimus fuisse scriptam ad
dinibusangelorum.Sed non est hocopusHierony- p Dionysivm. Ab Apollinare quidem scripta Areopami, inqiiiunt : et quidem totum ejus esse nonvidegitica non puto, cujus libelli nunc Athanasio, nunc
tur: quamplurima tamen in eo contenta vere Hie- Julio papa;, nunc GregorioThaumaturgo abhojrctironymiana esse, negarenemo potest : etquare haic cis ascribebantur, teste Leontio Neapolitano cpiipsa ei denegentur, rationem nullam video. Nam
scopo ; tum quod fragmenlis ejus qu.e supersunt,
quod memorabilem Ilieronyniilocum excommen- similia non sint; lum quod dogmatibus ejus mitariis in epistolam ad Ephesios adducil Pelavius,
nime consenlanea sint, quod saepe observat Maxiillud plane nihili est : suntenim illi ipsi commen- mus. Neque vero Didymo ascribenda arbilror, qui
tarii nihil aliud ferme, quam ex veterum scriptis
cura Origenista esset, ea scripsisse minime putanexcerpta, ut fatetur ipse llieronymus : et locus dus. Tantum inde colligo verisimillinium esse, ea
ipse qui adducitur, videtur esse plane Origenicus.
estate auctorem vixisse,qua Apollinaris et Didymus
Neque illud me movet, quod septem ordines enu- florebant, hoc est quarto saiculo.
meret lib. ir, contra Jovinianum, quem juvenis
Uuid quod ab aliis etiam observalum est, Gregoscripsit; tametsiinde colligat Petavius,satisincon- rium Nazianzenum, qui ante finem quarti sa;culi
sequenter, Nondum Hieronymo constitisse de ordi- mortuus est, hujus Dionysii quamplurima usurnum numero et appellatione. Satis enim Hieronymo
passe? Haud pauca sane loca Dillius in observatioconstabat do novenario ordinum numero et appel- D nibus exNazianzenocongessit, et cum Dionysianis
latione, cumscripsitapologiam adversus Ruffinum
contulit. Unum etiam Ilallacus ipse satis apposite
secundum, in qua Origenis hasretica rhetorice de- observavit ; et ego quamplurima apud me in eampingit:Inrestitutioneomnium,quandoindulgentia dem rem observata habeo. Sed quxritur, inquit,
principalis venerit, cherubimetseraphim.thronos, uter abutrosit muluatus. Etego quidemDionysium
principatus, dominationes, virlutes, potestates, ara Gregorio ea minime mutuatum esse credo ; quia
changelos,angelos,diabolum,da?mones,animas omscriptor ille abaliis omnibus ecclesiasticis scriptonium hominum,tamChristianorum quam Judreorum ribusplane diversus est,et sui tantum similis. Ometgentiliura unius conditionis et mensura? fore .
nia ferme ad Neotericam Platonistarum scholam
Novenarium igitur ordinum numerum distincte exconformavit, et a verbis et a nolionibus sanctotum
pressit Uieronymus, quem Dionysius primum proPalrum maxime abhorruit. Quisquis totam operis
didit: erat itaque Dionysius Hieronymo antiquior.
ejus compagem, admirandam sententiarura cxphiNeque hoc mirum videri debet, cum Basilius Selosophia petitarum rotunditatem, et verborum in

209

J. PEARSONII VINDICLfi IGNATIAN^E. - PARS I.

210
eadem incudeformalorumperpeluamscaluriginem A eorum aliqua refert, semper, opinor, silentio supobservat, nunquam ex Gregorio, aut alio quocun- primit. Ingratum hoc silentium ego non appello :
que Christiano eum sua hausisse autumabit. Qui utatur, per me licet, eo dicendi genere quod ipsi
autem Nazianzeni orationes omnibus nativss rheto- maximopere placebat, summus orator. Certe non
ricas coloribus depictas, et optimo dicendi genere magis erga Oionysium quam erga reliquosingratus
praecipue triumphantes legerit, quoties ad obscu- fuit. Eum enim pro more suo non semel tacito noriora quaulcm et mahis philosophica deflectit, fa- mine.ut mihi videtur, significavit. Tum enim oracile cum aliunde notiones eas derivassc, et quam tione 38 in Theophania, tum etiam 42 in Pascha
potuit lucidissime tradidisse fatebitur. Et has qui- haec verba habet : Ojtu> u.ev c.Cv xi ayia tu>v aftcov,
dem nonnunquam ex antiquis philosophis, saepius a xai toT; Sepacpliji eroYxaXjirreTai xal SoJaJtTai
autem ex Dionysio mutalum esse credimus. ConTpmiv aYiaj{ioi et; jjifav erjvioujt xupt^TTjTa xal
tra DaUoeus duobus argumentis, Dionysium ex Na6e<!TTjTa, 6' xat aXXcp tivi tcov itp6 fjfji.u>v iteeptXoercizianzeno sua muluatum esse contendit: quorum tpT,Tai xaXXtiTi Texa! iK[/TjX<$TaTa.Sic nimirum Sanprimum manifestaprincipiipetitione laborat,etle- cta sanctorum quoa etiam a seraphinis obtegunturac
vissimam coujecturam ab ipso excogitatamprofun- tribussanctificationibus celebrantur.in unam Jomidamento habet.Atvero,inquit,curD clariscertisque nationem et Deitatem coeuntibus,quemadmodumet
B
argumentissupra sitanobisdemonstratum,Areopa- alius quidam aule nos pulcherrime et sublissime
giticanonnisi post quinlum sseculum fuisse edita philosophalus est.Hunc alium quemdamDiouy&iwa
ac cognita, stultum et absurdum est, Gregoriuma. signilicare, vir in lingua Graeca summus Guillelinus
D.389mortuumhoslibrospervolutasse,qui centum
Budams observavit : quamvis S. Athanasium hic
et ampliuspostejus mortem annis erant nascituri. subintelligi notaverit Elias Gretensis. Sed quomiCerte si Dallaeo credimus, 130 anni post obilurn nus haec de Athanasiointelligam.duo potissimum
Gregorii elapsi sunt, priusquam Areopagitica ede- vetant, tum temporis ratio, tum genus scriptionis.
rentur ; sed hoc ab eo tantum dictum, nusquam
Hunc enim primo Gregorius vocat Tivi tu>v itpo
demonslratum est. Qui enim variarum leclionum T|U.u>v, hoc est quemdam qui ante ipsum vixit ; quo
in codice Dionysiano numerum setate Maximi ob- loquendi genere uti solent Grseci scriptores, cum
servaverit ; qui varios seholiastas, quos ante Maxi- hominem inteiligunt antequam ipsi nati sint, aut
mum in eumdem notas conscripsisse apparet; qui saltem memoria pollerent, morluum. Nazianzenus
JoannisScythopolitani aUatem certam, et Dionysii
autem maximam vitai partem cum Athanasiosimul
Alexandrini incertam, ideoque, ut credibile est, consumpsit : has ipsas orationes Constantinopoli
multo longius ab illaMaximi remotam ; qui sancto- ^ dixisse videtur ante seplennium post Athanasii
rum Patrum sexti sseculi de vero Areopagita, et ' * mortem ; scripsit autem,cum de statis solemnibus
aliorum de Magno et beato Dionysio sententiam ;
agant, forte eliam antequam Athanasius decessit.
qui reliqua quae de quinto saeculo adduximus; qui
Qui autem eadeni aHate vixit, licet ante eum qui
denique mss.codicum.quos alii memorant.et quem
scribit.et antequam scribatjam defunctus sit,dici
mihi vir carum rerum, dum viveret, callentissimus solet Giaece t<<; xatV iiy.it;, quidam qui nostra xtate
mihique charissimus non minoris antiqui latis,quam
vixit, ut ipse loquitur oratione 36 : 'U; tu>v xa6'
sit Sepluagintalnterprelum inbibliothecaregis noTj(jia<; cptXoXcSYtov ti?, Graice enim to xa6' fjiiie;, et
stri codex, esse asseruil, vetustatem noverit ; nun- ititi tu>v T,fjieTepu>v ^povtov idem sonant, to irpo fj|j.<bv
quam h.-cc desexti saeculi editione dicta pro demon- igitur proprie idem quod irpo f|U.eTspu>v x.p<5vtov,
stratis,sed tantummodo pro mera ex conjecturaat- ante atatem nostram. Ita Gregorius ipso orat. 44:
quepraeconceptaopinioneprolatishabebit.Nullaita- K?6<o; t|otj TtvejTtov itpo fju.u>v to 2oXou.tovTeiov el-etXrjcpaaiv. Orat. 28 : T6 eTOtu.ov et; exouatav apqnehic ineluctabilistemporum ratio nobisofficit.
Secundo inquit:Cur Gregorius, si ista a Dionysio y6v eU iitt6utjtt'ae, tiie; tic e'tpTj Ttbv itpo fjXtbv et
essetmutuatus.auctoremingratosilentiodissimula- orat. 36 : Toutcov ou8v oaiiev, ei xai ticti xtov itpo
ret ? Cur non ejus nomen ederet apud omnes venera f,titbv tbe; Is^upaTedetTat.Aliquemigitur Nazianzenus
bile ? Respondeo primo.nomen ejus sctate Grego- L indicat, quem ipse prss oetate non novit : quod de
rii non adeo venerabile fuisse ; Nazianzenum eum Athanasio dicinon potest. Secunda,illa verba 6tpT,pro vero Areopagita non agnovisse ; auctorem eo YtWaTa itecptXoatScpTjTai, indicare videntur aliquem,
quo scripsit saeculo pro viro quidem magno, sed qui locutione quadam grandi atque sublimi eam rem
sua sub alieno nomine edente acceptum fuisse.
prosecutus sit: id vero Athanasio nunquam triRespondeo secundo, Nazianzenum scriptores ec- buere voluitNazianzenus,cujus styli simplicitalem
lesiasticos nominare non solere, si forte eorum
ipse optime novit, cujus orationis sublimitatem in
sententias adducat. Saltem ego, dum illius opera panegyrico nunquam laudavit, quem tantum erocpov
pervolutavi, neminem ab eo ex catholicisita nomi- tov Xovov, socptoTepov tt,v Stoivoia/ dixit. Neutrum
natum animadvertit. Orphea quidem, Homerum et igitur Athanasio.ambp Dionysio conveniunt;quem
Hesiodum, Pythagoram, Uerodotum, Pindarum et postremisEusebiitemporibus scripsisse nostrafert
Platonem,Aquilam etiam atque Symmachum no- sententia.Gerte quodmihimaxime verisimile videaiaat; CJiristiaaorunj scriptortua aoBuaa,quoties ^dlurdiiiictreMWtajadoctioruiujudiciosubwiUo.

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

311

242

A. atque explorato tantummodo habet, unde ab aliis


postea receptus est. Certum autem est Eusebium
Argumentum negativum refutaiur. Non rejicitur
nec ullum librum inter canouicos,nec inter ecclequod neguiivum sit, sed quod in hac re vim nullam
siasticos pro indubitare vero recepisse.quem scrihabeat. Argumenlum a testimoniit a/firmativum
negativum destruit. Intra annos circiter 200 quot
ptorum ecclesiasticorum ante se silentio praeteriauctores Ignaiianis testimonium prxbent. Jgnatum et veterum testimoniis penitus destitutum
tiana non fuerunt Alexandrinis incognita. Eutychii narratio excutitur. Pluret episcopos in ABgyanidmadvertit; nequeproindubitate falso rejecisse
plo fuisse anle Demetrium probatur. De AVthioatque condemnasse,nisi praeter testimoniorum depicx Ecclesis origine et episcopis fuse disputatur.
Ad argumentum de Jonensibus et Boiariis responfectum aliquid in libri materia vitiosum deprehendetur;etde Hieronymo atque Epiphanio. Jgnota
derit, ut in Petri et Apionis dialogis sub nomine
fuisse Terlulliano Ignatiana demonslrari non potest ;
Clemenlis publicatis : "Qv ouS'o'Xto; pvijp) tn Ttapi
ut neque Caio, ncque Clementi Alexandrino, neque
Origeni, neque Jutio Afrino, neque Lactantio, neque
zo~.i TtaXatoT:; tpipeTar ouSevSp xa8ap<5v ttj< 'AtcocttoDionysio Atexandrino. Argumenli colleclio responsioXixrjc
ipOoSo^iai; aTtoatoJJet t6v yjjtpaxTfjpa. Quorum
num collectione expungitur.
apud antiquos nulla omnino exstat mentio : neque
Cum in priori Vindiciarum parte de omnibus qu enim sincera rectae fidei ab apostolis traditaB nota
ad externum argumentum a testimoniis petitum n in illis expressa reperitur. Argumentum igitur a
pertinent, disputare mihi constitutum sit, jamque testimonionegativum non absolute subterfugimus;
fingulos testes ad Ignatiana confirmanda adductos
sed ubi vim aliquom habet, libenter admittimus,
ab adversarii objectionibus liberaverim ; nedesse
imo eturgemus. In epistolis Ignatio ascriptis, sed
est ut eadem opera argumentum illud, quod om- nec ab Eusebio, nec ab Hieronymo memoratis adnium simul testimoniorum vim enervalum it, exa- mittimus ; et cum nemo per quatuor ssecula post
minem, et formidandam alti ac diuturni silentii
Ignatii mortem earum meminerit, omnino rejicinubem dispergam.Ecce enim Dallaeus argumentum mus. In epistolis prorsus ante hoc seBculum inaufabricalus est et exposuit, quod unum sibi satis
ditis, ac ne nunc quidem exstantibus, sed solumesse confitetur ; adeo ut reliqua omnia ideo tantum
modo ad eludendum S. Polycarpi testimonium exafferat, utiis satisfaciat, qui huic non argumento, cogitatis etiam urgemus ; et cum multi unquam
sed argnmentandi gcneri diffidunt.Hoc igitur fuse sasculo cognitae fuerint, pro figmento habemus.
quinque integris capitibus,a quinto incipiens,pro- Idem denique negans argumentum, si forteofferasequitur.Primum,inquit, etquidem adversus unitur, primo discutimus ; discussum,si nullam in se
versas istas epistolas commune argumentum a scrivim habere nobis videatur.negamus ; et negationis
ptorum ecclesiasticorum silentio ducitur, qui ante
rationem reddimus.
Eusebium apud nos floruerunt.
Ego two.inquitvirdoctissimus, nonnegaverint
Non nunc de viargumenti a testimonionegativi,
quasdam esse hujusmodi.inquibusperperamhocarsive a silentio scripforum petiti disputo ; non nego
gumentigenusadhibeas.iritegoaffirmarenondubialiquodhujusmodialiquandoetiamdesuppositione taverim, causam noslram ejusmodi esse, ut in ea
elicujus scripti valere : imo libenter non tantum rite adhiberi minime possit. Si enim unquam arguconcedo, sed et coutendo tali argumento nixum mentum a testimonio negativum nihil valeat, id
nonnunquam Eusehium ipsura, quem sequimur,
tum praecipue fit, cum datur argumentum a testi aliquorumlibrorum auctoritatem respuisse ; ut An- monio affirmalivum, quod illi plane contrarium
dreaB et Joannis et aliorum apostolorum Actus repu- asseritetevincit.Contraenimaffirmationem testium
diabat, tov ouSev oiSatjifOi; li cruYYpa[i|j.aTi Ttov xaTa omni fide dignorum, nullaque falsitatis aut imbe8ia8oy_at; 'ExxXTjcrtao-Tt/.tov Tt; avr,p stt; fjLVY5(j.T)V aya- cillitalissuspicionelaborantium,nihil valetaliorum
fcTv TjJitoas.ttQuos nullusunquam quicontinuata ab negatio, multo miuus silentium. Hoc quidem casu
aposlolis successione in Ecclesia docuit, in scriptis argumentum negans seipsumnegat ; fundaturenim
suis commemorare dignatusest.Hist.eccl. 1. m. c. jn generali silentio : at cum vel plures vel etiam
2S. Clementis etiam epistolam secundam rejecit, unus loquitur,generale silentium non est. Qui vim
hanc unicam ralionem reddens : Ou jxtjv e8' ^^oJto? D ejus maxime defendunt, tunc tantum efficax esse
T^ TtpotEpa xat TOtutTjv fvtoptjjtov 4ittJTa[XE8a, &'Tt (JtTjSi fatentur, cum nullus omnino scriptor ssqualis vel
tou; apyafou; auTTi xe)(pT(^i^vou? 'trjjuv. Verum hanc suppar prxstat teitimonium ; ubi autem vel plures
non perinde receplam atque approbatam fuisse pro vel etiam unus testatur,'_dici non potest nullum omcertohabemus,quandoquidem vetustiores ejus tes- nino testimomum prxstare. Causa. igitur noslra hoc
timonionequaquamusos esse comperimus,l.m,c.
argumentum minime admittit. Non enim tantum
38. Ubi diligenter observandum est, discrimen in Eusebium, qui intra ducentos post obitum Ignatii
his ipsis libris dijudicandis ab Eusebio adhibitum ; annos vixit, floruit, et presbyter fuit, locupletissipriores prorsus etpenitus condemnat,non tantum mum testem habemus, sed et ante eum etiam ab
ob testimoniorum defectum, sed et ob materiam ipsa sanctissimi martyris passione complures. S.
apostolicis scriptis minime consentaneam,etplane Polycarpus has ipsas epistolas.non alias aut diverliaereticam ; posteriorem autem,quod vetustiorum
sas, eodem quo scriptco sunt anno collegit, edidit,
testimoniis destitutus esset, pro non adeo recepto
posteritati comwendavjt, ut fuse probatum est.
CAPUT XI.

213

J. PEARSONIl VINDICIj* IGNATIANjB. PARS I.

214

Philo et Agathopus, B. Ignatii ex Syria comites, A efflcere non potest, ut quod ab aliis visum.lectum
in Actis proximo anno editis, ut videtur, epistolam et usurpatum fuit, id omnino non esset. Cum auad Roraanos commemorant.S.Irenaeus non aliunde tem jam liquido appareat, nullum in proesenti nequam ex eadem epistola insignem sententiam tran- gotio argumento neganti locum esse ; illud unum,
scripsit. S. Theophilus, Antiochia) episcopus, aut ut voluit Dallaeus, nunc restat, ut negemus Ignacerte vetus auctor S. Basilio dictus, ejusdem saj- tiana viris et Ecclesiis celeberrirais fuisse ignota,
culi, aliam etiam sententiam ex epistola ad Ephe- et conjecturis ejus respondeamus, quibus fretus
sios mutuatus est.Tertio saeculo Origenes eamdem ea asseruit, quaB ipse certissime ignoravit. Et ab
commemoravit juvenis adhuc, et aliam ex epistola Irensao quidem orditur, de quo copiose disputat ;
ad Romanos idem senex excerpsit, ac utrobique sed ea omnia suo loco refutavimus. Ab IrenaBO auIgnatium nominavit. Non igitur altum in Ecclesia, tera transit ad Ecclesiam Alexandrinam.
non diuturnum silentium fuit. Epistol S. Ignatii
SednequcAlexandrinis,ingui<capt<e7,notiorem
ab ipso earum ortu et notro et illustres fuerunt,
quam Irenaeo et Asianis fuisse epistolicum Ignatium
postquam genuino martyris fetui, non Eusebius, satis ex quadam singulari illius Ecclesiae traditione
sed S. Polycarpus obstetricatus esU Ex quo ejus constat. Et sane constet Ignatium nostrum Alexanepistola ad Philippenses data in publico Asiae con- g drinis non fuisse notiorem quam Irenaeo et Asianis;
vcntu personabat,Ignatiana tantopere commendata notior enim Alexandrinis aut aliis quibuscunque
latere nullo modo potuerunt. Nullum igitur hic si- esse non potuit, cura illis fuerit notissimus. Pro
lentiura;nullumnegantisargumentifundamentum.
Athanasio loquitur sententia quara exeerpsit ; pro
Summa argumenti a viro doctissimo producti
Asianis epistolaPolycarpi per tot saBcula apud ipsos
haec est. Si verra essent hm Ignatii epistolae, eaa lecta. Sed est haec doctrina, inquit, ab Ignatio infuissent viris eruditis, Justino in primis.et Irenaeo, culcata.nonaliterquamabunoepiscopopresbyteris
et Cleraenti Alexandrino, et Tertulliano, et aliis praesidente regi posse ac debere singulas Christi Eoejusdera census atque aevi scriptoribus cognitis- clesias. De singulis nihil dixit lgnatius,et potest in
simae. Sed viris illis eruditissimis cognitse non fue- ea voce aliquid latere ; sed si recte intelligatur, ea
runt. Ergo Ignatii epistoloe verae non sunt. Tum certe Ignatii doctrina fuit, et, ut opinor, apostolovero pro concesso sumit,nos illud unum negaturos, rum discipulo el episcopo dignissima. An autem
ignotas scilicet fuisse viris illis has epistolas. At hoec doctrina Alexandrinis erat incognita, ut inde
nos duo hic negamus, priraum, si Justinus forte,
etiam Ignatiura iis penitus ignotum fuisse colligaaut Clemens,autTertullianus, authi omneslgnatii mus ? Nihil minus. In nulla unquam Ecclesia magis
epistolas ignorassent, Polycarpus autera, Philo, , recepla et obtervata est hasc doctrina quam in
Agathopus, Theophilus, Irenaeus, Origenes, illis ' Alexandrina. Nulla sunt certiora, aut magis apud
antiquiores aut eorum synchroni novissent; nullo omnes in confesso monumenta, quam quaa de Ecmodo sequitur, has epistolas Ignatii veras non clesia Alexandrina prodita sunt.Unde vir maximus,
faisse : consequentia igitur tantum est probabilis,
Hugo Grolius, qui putavit, ab initio Ecclesias comnon necessaria. Secundo loco negamus ignotas
muni presbyterorum.qui iidem omnes et episcopii,
fuisse illis viris has epistolas, idque ob duas ratio- ut ait, Paulo Clementique dicuntur, consilio fuisse
nes, tum quod probari nunquam posse putamus, gubernatas, in ea sententia fuit, quod exsors epieos revera ignorasse, tum quod meliori jure nos scoporum auctoritas Ecclesiaa consuetudine, post
colligimus, eos potius optirae novisse. IIIob enim Marci mortem Alexandriae.atque eo exemplo alibi
epistolae, quaB Polycarpo, Philoni, Agathopi, Theo- introduci coeperit, ut ipse testatur epistola 182.
philo, Irenaeo et Origeni notae fuerunt, Justino, Certe S. Marcum Alexandriae constituisse EccleCleraenti.Tertulliano aliisque ejusdem censusatque siam omnes scribunt, episcopatum ibi habuisse
*vi scriptoribus non videntur incognitsB fuisse. Hieronymus praefatione in Matthaeum ; ordinasse
Sed Ignatii epistola) illis, ut fuse ostendimus,nota9
episcopum nomine Anianum vel Ananiam, eodem
fuerunt. Ergo et his. Et si in horum operibus quae
consensu tradunt: adjunxisse Aniano ut episcopo
nunc exstant, mentio harura epistolarum nulla D certum presbyterorum et diaconorum numerum
facta est, fleri tamen potest ut in illis quoe peri- pariter referunt.lpse Eutychius patriarcha Alexanerunt,qualia fuisse quaraplurima scimusjgnatiana drinus.cujus originibus adversus Ignatium utuntur,
commemorata sint, quemadmodum ab iis quos no- non aliter narrat ; Credidit ab eo tempore Ananias
minavimus commemorantur. Quod si neque in
in Christum,undebaptizaviteura Marcus.et Alexaneditis. neque in deperditis illi lgnatiana memoras- driaepatriarchamconstituit.Fuitque is patriarchasent, ne sic quidem ullo modo sequitur.eos penitus rum qui Alexandriaepraofecti suntprimus.Constituit
illa ignoravisse quas alii noverunt. Neque enim autem evangelista Marcus una cum Anania patriareorum cuipiam in animo fuit, omnes scriptores chaduodecimprebbyteros,quinempecunipatriarcha
ecclesiasticos aut etiam maxime praecellentes no- manerent. Vetus Marci Historiae auctor, beatus Marminare.Si denique hi eas forte, aut horum aliquis cus Anizanum ibidem ordinavit episcopum, et tres
ignoravit, aut non vidit, aut in sua bibliotheca non presbyteros, et septem diaconos. Ecce ipsissimam

ljain.it, uiius tanieu vel etiam plurium ignoratio

faciem Ecclesi Ignatianea ! Ananias enim idem

S. IGNA.TIUS. PROLEGOMENA.
216
215
Alexandrim fuit quod Ignatius Antiochim, quod Po- A teris et diaconis in sacra Scriptura data esse : Mu
p(at 8e 6Vat ijroOfjXsi ei; irpoatuTca exXexxa StaxetlycarpusSmyrnai.Potestateminpresbyteroshabuis
vouiat
l-ffZYp&fZXzi xaT; (3i6Xot; xai; aY(at;' al
se ncgari non polest.cum vel ipsum, vel successores
jjAv TrpEo-6oxe'pot;, at 81 eictaxdirot;, at Se Staxovoi;,
ejus etiam ii qui eos volunt a presbyteris ordinalos,
cum ea auctoritale describant. Etiam S.Hieronymus aXXat xrjpat;. " Quamplurima autem praecepta quae
adelectaspersonas pertinenl, in sanctis librisscriepistola ad Evagriuni : N.nn et Alexandrias. inqu:t, a Marco evangelista usque ad Heraclam et Dio- pta sunt : haec quidem presbyteris.alia vero episcopis,alia diaconis,alia autem viduis, Paodagog. l.m,
nysium episcopos presbyteri semper unum ex se
c. 1 2. Agnoscit igitur Clemens, Alexandrina) Eccleelectum in excelsiori gradu collocatum episcopum
nominabant, quomodo si exercitus imperatorcm fa- siaBpresbyter.Pantamiauditor.guipostejusmortcm
ciat. Anania;itaquesuccessores,singulares Alexan- Alexandria) ecclesiasticam scholam tenuit, et xxrdriffl episcopi, usque ad Heraclam vel Demetrium Tjy^aetov magister fuit, teste Hieronymo, non tantum tres gradus, sive irpoxoiri; episcoporum, presin excelsiori gradu, quam presbyteri sui, fuerunt :
byterorum et diaconorum in Ecclesia ex usu reet quidem cum auctoritate etpotestate in presbyceptos, sed etusum illum exapostolicainslitulione
teros, ut imperator in mililes. Ita agnovitin Theophilo Alexandrino episcopo xf)v auQevxtav xf,; ei- m deiivatum. Qualuor enim genera personarum in
aYYs^'^fiC StaSoY_f,; Synesius ipse episcopus, id est Scripluris electa agnoscit ; non minus distiuguit
summam auctoritalemet ea;soc<cm,noneaajtateacqui- praecepta quaa dantur episcopis, ab iis quae injnnguntur presbyteris, quam ea quce diaconis, ab iis
sitam, scd ab ipsa succcssione Marci evangelistx dequa) viduis pra;cipiuulur. At dislinctm sunt perrivatam, epist. 06 ; ideoque eum ita alloquitur:
sona), aut officia, quibus diversa praacepta deman'Ey^ 8e [JouXojjia'., xii avaYXir) jiot (^tici, vijjtov f^EtsOat
nav 6'xt av exETvo; 6 OptJvo; Os"t'Ti. Egoautem volo, et
dantur. Agnovit igitur Clemens Alexandrinus eara
sacrorum ordinum distributionem, cujus usum
necessitas mihi divina incumbit, legem existimare
agnoscit Blondellus, divinitus per apostolos fuisse
rxihi proascriptam quidquid ab illacathedratanquam
inslitutam. Haec Clemens ex Pantoeni schola, ex
divinitus indicatum fuerit, epist. 67. Quando igilur
Clemeutis eadem Origenes. Sic enim ille juvenis
Ignalius epislolas scripsit, eadem forma regiminis
adhuc homil. 13 in S. Lucam : Si audacter expedit
ecclesiasticiAlexandriae fuit,quac erat Anliochiae,et
loqui Scripturarum sensum sequenti, per singulas
quaminaliis civitatibus fuisse teslantur epistolao.
Ecclesias bini sunt episcopi,alius visibilis.alius inImo vero anle Heraclam,eadem doctrina qum
ab Ignatio prodita est in Ecclesia Alexandrina tan- visibilis.ille visui carnis, hic sensui patens.Ef rursus:
Ego puto invcniri simul posse et augelum et homiquara ab initio tradita conservabatur. Hoc est illius
martyris effatum,unde reliqua pendent : 01 eTrfo-xo- " nem bonos Ecclesiae episcopos, et quodammodo
irot oi xaxi xi 7repaxa optaOevxe; ev 'Irjaou Xptaxou unius operis esse participes. Quodcum ita sit, petaYvtiuv^ Etitv.iEpiscopi per terrarum oras coustituti musomnipotenlem Deum, ut augeli ethominesEcex Christi sunt sententia, id est ex voluntate Chri- clesiarum episcopi adjuraento sint nobis.et sciamus
sti apostolis cognita et ab iis tradita ordinati. quoniam utrique pro nobis a Domino judicentur.
Quae cerle pura puta sunt Origenica, ut de aucQuibus nihil aliud intelligi potest quam episcopatum fuisse ab apostolis ex voluntate Christi insti- tore harum homiliarum dubitari non possit. Hatc
tutum.Id autem Clemens Alexandrinus, a Pantceno autem ex sensu Scripturarum habuit Origenes, ut
sine controversia edoctus,populares suos diu aute ipse profltetur : ex illarum igitur doctrina agnoscit
Heraclm episcopatum docuit : 'Ertet xat at evxauOa in singulis ecclesiis unum hominem visibilem epixaxa xfjv 'ExxXrjaiav irpoxoirai eTrtaxoTCfuv, TrpeaSu- scopum.Idemhomilial7 : Sicutenimabecclesiastixiptov, Staxoviov, fjtt(Jir|u.axa, oTjxat, aYYeXtxf,; Sdj-rj;, cis dignilalibus nonsolumfornicalio, sed et nupli.u
xaxetvr); xf]; o'txovou.ia; xuYY_avouai. Quoniam et hic repellunt; nequeenim episcopus,nec presbyter.nec
in Ecelesia progressiones episcoporum, presbytero- diaconus,nec vidua possunt esse digami ; sicfurairum et diaconorum, imitationes, ut arbitror, sunt tan et de ccetu primitivorum immaculatorumque
glorirn angelicae et illius dispensationis, i Stromat. D EcclesiaB,qua3nonhabetmaculamnequerugam,eji
I. vi. Ex usu, inquit Blondellus natam distribulio- cietur digamus ; non quo in aeternum miltalur incennem admittebat.Accipiamus quod dat : ex usuerant dium, sed quo partem non habeat in regno Dei.
hi tres gradus sive progressiones sacrorum ordi- Quis autem uou statim videt haec etiam esse vere
num in Ecclesia illa, scilicet in qua Clemens scri- Origenica? His autera Origenes, quod ad ecclesiapsit et presbyter fuit. Fuerunt igitur in ^Egypto ex sticas dignitates attinet, Clementcm praeceptorem
usu episcopi, presbyteri, diaconi, cum Clemens suum sequitur, et tanquam quatuor diversas enuscripsit, quod Dallaci argumentum prorsus elidit, merat uni quidem in hac re prsecepto aposlolico,
ut postea ostendemus. Sed eamdem tamen, inquit sed separatim tradito, subjectas. Ita ipse in comBlondellus, divinitus per apostolum inslitutam pleno mentariis ad Mattha>um dilficultum qua;siti xa
ore negabat. Hoc ego effatum tam falsum esse af- xf,v xou 'AtcooxoXou irept xtuv exxXrjtriaaxi/.uiv npaY"
flrmo quam quod falsissimum est. Nam ipse alibi (xaxojiv vo(X.o6Eo-(av solvere conatur.Quam hocmodo
diserte scribit, diversa praecepta episcopis, preJ>y- proponit ; QOoiva yP twv o tfj; 'JSxxXtjsU; 6nep
-J. ......

...-

......,,

1UU..U

I.UII.V

""'>l"

""u

I.SI,

n.iu..

0-

-0

217

J. PEAHSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS I.

oXrjvTtva Ttapa. to;j; tcoXXou; tb; h <iujji5(iXoi;ivetXr)<pyta pVjXsxai 6 IlatJXo<; SeuT^pou TteTtEtpa-Oat yi[i.'i\i.
Ex iisenim qui Ecclesiao nomen dederunt, neminem qui dignitatem aliquam pras mullis quasi in
symbolisfuerit consecutust Paulus secundasnuptias expertum fuisse vult. Tum vero ut oslendat
omnem Ecclesia) dignitatem huic legi subjectam
esse,de singulis distincte agit, probalque primo de
episcopis,secundo de diaconis,tertio de viduis.quarto de presbyteris,singulis eS. Paulo locis productis.
Dein in ipsa solutione : MiiTcotE -7tei <7-nSoX-v e-ttxai
6 .itt-v.oTto; xa? 6 Tcpe-SjJTep-;,xa! 6 Otixovo; aX^Otvtov
xati ti <5vo(iaTa Taura TcpaYj-ittov, tlSo'jX^-7; a.TO.;
<rj{j.5oXtx<Jj; j-ovoYijiou; xaTaaT7J-at.Annonquandoquidem symbolum est et episcopus.et presbyter, et
diaconus veraruru secundum h_ec nomina rerum,
_.!._ . -. -li
1. 1...
Cl
voluerit illos symbolice monogamos constituere ?
Hos igitur tres distinctos gradus.sive u-spoyi; etdignitatesecclesiasticas Origenesex ipsosacro codice
derivat.etcumClemente lotdistincla oiliciadistinctis eUamapostolicispra;ceptisregulataagnoscit.Ut
in optimo de oratione libro nondum edito, sed ab
Hueliopropediem edendo.IIsp! Ttov 6 etX<ov,seu De
de6i.isinOratione Dominicaagens.postquam degeneralibus omnium Christianorum officiis, ut Clementinus ille paedagogus disseruisset, ha.c addit :
Xtop:; o. to jtiov xaOoXtxtoTSpiov ovTtov, eaTt Tt; X^p1^
ttpovoojjiivO; -tto t?,; 'ExxXrjata; 6tpetXrj,xal iTSpaStaxovou, xa; iXXrj ttpeaSuT.pou, xat eittax<Jitou 6. otpstXrj
^apjtiTJ) lariv aTtaiTOupievrj uito tou ttj; 6'Xtj; 'ExxXr;lia; 2.tuT7Jpo;,xa! exotxoujisvrj ei jj.rja.cooiSqiTO.tt Prajter autem bajc universaliora est quoddam vidua.,
cujus curam gerit Ecclesia,debitum,etaliuddiaconi,et aliud presbyteri, episcopi autem praeterea debitum est a totius Ecclesia. Salvatore exactum,et si
non reddatur, vindicatum. Utipse etiamhomilia
quinta in Ezechielera : Pro modo graduum unusquisque torquebitur.Majorem pcenam habet qui Ecclesia3 prajsidet et delinquit (id est episcopus).
Annon magis misericordiam promeretur adeomparationem fidelis catechumenus ? Non magis venia
dignus est laicus, si ad diaconum conferatur ? Et
rursns comparatione presbyteri diaconus veniam
plus meretur ? Plane ut idem, homilia 11 in Jeremiam : UXsTov -yto tj7tatTou[xat wapi tov Stixovov,
sXeiov 6 o.ixovo; rapa tov AaTxov, 6 ot tt,v TtavTtov
tjiiov iYxt^ttpto|ji4vot; ipxriv a-JTT.v tt}v 'ExxXr,oiatjtixT,. _tci TtXeTov (vel eTt TtXeTov) aTtatTeTTat. Hoc est,
inlerpretante Hieronymo, plus a me exigitur
quam a diacono ; plus adiacono quam a laico.Qui
vero totius Ecclesias arcem obtinet, pro omni Ecclesia reddet rationem. t Origenes presbyter fuit,
ideoque ait : Plus a me exigitur quam a diacono,
quod presbyteratus gradus esset diaconatu superior ; plus adiacono quama laico, quia laicus,secundum illius sententiam, nullam in Ecclesia diguilatem obtinet ; at, inquit,i//_ quiadprincipatumsupra
nos omnes, tum laicos, tum diaconos, tum etiam

* I Tim. ui, 2. ** Luc. xn, 42.

218

\ presbyteros ordinatus est, hoc est episcopus, majori adhuc debito obstrictus est. Quao verba pessimo
consilio dissimulavit Blondellus in apologia, cum
ipse noverit omniasuaconsectariae prioribusverbis male deducta, his ipsis apertissime refutari.
Idem lib. iii conlra Celsum episcopi yapaxTTi?trttx6v tradit, illudque non ex humana institutione,
aut ex Ecclesia) consuetudine, sed ex. apostolicis
pra:ceptis describit.et argumento e Scriptura deducto opponit : Kal SrjXov 6'ti ev Tt[> yapaxTT,pioTix<}> t<ov
xaXoujjteviov ETtiax.TCouv StaYpifUjv 6 Ila-Ao; 6:toTov
e;vat yjiYJ tov iTt!axOTCov,tT_t xai tov StoiaxaXov, Xs,'ojv SeTv auTJv eTvat ouvatov xai to:j; avTt/sYovTa;
eXsyXsiv, "tva tou; [jtaTatoX-YOu; xa' tppevarcxTa; erttaTO[xt^7) Oti T7J; ev aiittj) aotpta;- xai uiarcep ji.vovad hov jiaXXov -tYajiou alputat e!; iitioxoTtijv xai avs_.">
I-.lJ
. ....1
'1 .. .. _ - .._..'
.._.<
TttXr(7tT0v l7tiXrj7tTOU,xat
vrjtpiXtov
tou [atj ToiouTou,xai
au-tppovx tou [J.T, atutppovo;, xat xoajjuov Ttapi tov xav
'tTt' oXIy07 axoijjnov outio OiXet tov Ttpo^YOujjLSvto; ei;
e7:ijxo7:T|V xaTajtaOrja.jjtevov eTvai Stoay.Ttxov xat Suvatov Ttpo; to toj; avTtXi-covTa; ETtKTToptt^Etv.nEt manifestum est quod in ipso characteristico eorum
qui episcopi (apudnos) vocantur.Paulus describens
qualem virum oporlcat esse episcopum, posuit et
doclorem, iuquiens eum oportere esse poleulem
contradicentesredarguere,utvaniloquis et seductoribus obturetosperpropriamsapientiam.Etquemadmodumunius uxorisvirumiterauticnatrimonium
prajfert in electione ad episcopalum, irreprehensibilem rcprehensibili,sobrium longe dissimili, temr, perantem intemperanti, compositis moribus ornatum vel parum incomposito ; ita vult eum qui antecedenterad episcopatumpromovendus est, habere
docendi facultatem, et potentem esse ad obstruendum os contradictoribus. Et quidem episcopi characteristicumalibi notatOrigenes.utin commentariis ad Malthamin : rEvva<ovo',ot[jiai,xai syovTtov xi
^apaxTTjpiiJovTa tov iTtiaxoitovTtavTa epYOV r]v Ttpotpi<ia-0at tou; xai Suvajiivou; xai TteiOofievou; ttJ TtpoTpo7t(i,xai StaTOUTcap^eiv t-xTOUxotvouauToT; xataXXou;
iitiTouTo TtapaxaXetv.iiNobiliumautem^opinorjeteorumqui omnia episcopum intimeconstituentiaatquedescribentiapossident opus esset.eos adhortari
quibus facultas suppeti t,quique adhortationi oblemperant,ipsisqueres vitas necessarias e communi subministrandoaliosadidemquoqueimpellere. > Et iu
" risdem commentariis : Propter quod et definiens qua
les debeant esse episcopi, sicdicit: nonlitigiosi, non
percussores, sed mansueti, ornali '* et qvxcunque
inter fideles et sapientes servos inveniunlur et dispensatores quos constiluit Dominus super familiam
suam, sieuJ dicit Lucas 1&. ErantigiturTiXapaxtrjpt(ovTa tov sztjxo-ov secundum Origenem, plane
quemadmodum TiXapaxT>(p(i;ovTaTT,v tY(av Xrjpav,
utipse loquiturin S. Joannem.omnia ex praaceptis
Dominicis vel apostolicis delineala. Etmemorabilis
omnino locus est eodem libro, quo Ecclesias ChrisUauorum ex adverso cum Ecclesiis seu concioni
n

219

S. IGNATIUS.

PROLEGOMKNA.

220

Jbus gontilium componit : 'ExxX^ata (jjAv fap xou j\ vouvxae/ xat TcdXtaxa ircav xuxrj itaxpiatv litau^ttv.xa'.
6eou tf 'p' etiteTv Tj 'AOTJvflat, rcpaeTa xi; xal euaxaOrjt; TtpoY<5votc itpoeSptae; ^ttojxtvot? iv xrj 'ExxXr(a!a litt(ut de Polycarpo S. Ignatius) axe 6Etj>dpeaxetv xujeVt axoTctxou Opovou,T| TtpEa6uxep(ou xijjt^;,^ Staxovlae; tle;
itaat pouAojjtivr/ rj 8' 'AOTjvaitov 'ExxXijata axaattoSrie; x6v Xaov xou 6eou. Contentione autem opus est ad
xat ouSajjttLc TeapaSaXXou.svrj xtJ exeT 'ExxXrjata xou deprimendam eorum arrogantiam, qui quod a pa6eou- xo 6' aux6 eptTe; 7ttp! ixxXrjatae; xou 8eou xrjc ev rentibus inChristianismo educati sunt,de semagniKopivOtp, xaixrjc; exxXrjejtac; xou otJiiou Koptvflttov xai fice sentiunt, et praisertim si parentibus et proavis
tpep' etTcetv rcepi 'ExxXrjatae; xou 6eou xrjc; iv 'AXe^av- efferantur, qui episcopalis in Ecclesia sedis praeroSpeta, xa! exxXrjaiac. xou 'AXefavSpetov orjjjtou. Nam gativumjus, vel presbyterii dignitatem tenuerint,
Ecclesia Dei,verbi gratia.quas Athenis est,mansue- vel diaconi officio erga populum Dei functi sint.
ta est et probe composita.quippe quas Deo.quiest His enim sua astate plurimos fuisse innuit, quorum
super omnia, se approbare cupiat ; Atheniensium proavi ab episcopis educati sunt ; episcopi autem
aulem concio seditiosa,nec ullo modo cum Ecclesia illi sane fuerant S. Ignatio coaevi,si non et apostoDei quse ibidemest, conferenda. Idem etiam dicas lis. Quare in iisdem commentariis illud S. Lucas exde Ecclesia Dei qum est Corinthi, et ecclesia, sive ponens: Kai 6 ^Youptevoc;, J,4 Staxoviov, tanquam
concione.populi Corinthiorum ; et.verbi gratia, de o praoceptum Christi ipsius de officio episcopi interEcclesia Dei quae est Alexandria), et concione po
pretatur : '0 31 TjYOutjtevoc;, o'ixto Se oT(xai Svojia^etv
puli Alexandrini.Memorat itaque Origenes exem- xov xaXouptEvov tv xatc;'ExxXr;a!aic;iT:!a>!OTcov,tJ!)c;6xoTc;
pli gratia tres Ecclesias Grsecis notissimas, Athe- 6TtTjpExouu.evoti; Staxovouptevoc;. Princeps vero (sic
niensem.Corinthiacam, Alexandrinam. Ostendit in autem appellare existimo quiin Ecclesiisepiscopus
his civitatibus populum gentilium nullo modo cum vocatur) tanquam qui ministrantibus ministrat, xal
populo Christiano esse conferendum. Inde progre- xauxa fjtev 6 xou 6eou StSctaxet f,pta; Xd-pcatquehfec
ditur ad dignitates ecclesiasticas,easque componit quidem docet nos Dei verbum. Nam ut postea obcum magistratu senatuque gentilium, pouXv 'Ex- servat : Peccat in Deum quicunque episcopus qui
xXr,at'a 6eou pouX-ji XflxaO' ixctaxrjv TctSXiv auvEj-ExalJiov, non quasi conservis servusministrat, sedquasi do senatumEcclesiffl Dei senatui in qualibet civitate minus. ldem in Ezechielem homilia 16 : Qui vero
constituto comparans, i et |3ouXeuxdc; Christianos religionem penitus aversantur,intantum utnoncu(JouXeuxaTc; gentilium opponens. Hi autem JJouXeu- rent de episcopo, de presbyteris, de diaconibus, de
xat Christiani sane fuerunt presbyteri. Post hos fratribus.sed cum omni procacitatedelinquunt, siigitur ascendit ad principem seu summum in una- miles fluntmeretrici cumfiduciaprostilutae. Et in
quaque
civitate magistratum
: Ouxto 8e xat -rA.
apyovxa n Isaiamhomiliu 0 : aErgo
-i
i
c
d hoc dicit.utepiscopusmit
r
r
'ExxXr^atai; exaaxrji; TcdXetoe; ap^ovxt xtov iv xf; TtoXet
tensaquaminpelvimet exutus vestibus suis,etpra>auYxptxeov. Eodem modo princeps Ecclesias uniu- cinctus linteo me extendente lavet pedes meos ?Siscujusque civitatis cum summo eorum qui in civi- quidem vos, inquit, debetis invicem lavare pedes
tate sunt magistratu conferendus est. Ut aulem vestros 16. Sihocest quoddicitur, nemo vestrum
presbyteri (3ouXeuxat sunt,ita a'p^ojv 'ExxXrjata; epi- mandatum servabit.Nemo enim quibuscunque venientibus assumens linteum diaconus vel presbyter,
scopus est, ut ipse in commentariis adMatthaeum :
Ou (JtiiJtTjXEOv xtij) ip^ovxt XTJe; 'ExxXrjafai; xov ap^ovxa sive episcopus lavat pedes. Sed si intelligasea quoe
xtbv iflvtov.Idquecum Athenis, Corinthi et Alexanscripta sunt, qui vere beati sunt episcopiservientes
driw.tum in unaquaque civitate.testeOrigene, ob- Ecclesiasmittuntaquamde Scripturisinpelvimanitinuit.Idem etiam homilia 20 in Lucam : Si Jesus ma?,ettentantpedum discipulorumsordes!avare,et
Filius Dei subjicitur Joseph et Maria?, ego non eluere,etprojicere. Et sic custodiuntepiscopimansubjiciar episcopo, qui mihi a Deo ordinatus est datum sequentes Jesum. Sic el presbyteri. Quibus
pater ? non subjiciar presbytero, qui mihi Domini
consentiunt eaquroin commentariisinJoannemledignatione praspositus esf? Ita ille adhuc juvenis, gimus,in ms. nostro fidelius quam in editisrepra?nondum presbyterfactus.Agnoscit autem in Eccle- sentata p. 390 : Kai (jtrj OauiJiaaric; Et dva-jEtvae SeT xo,
sia Alexandrina episcopum a Deo ipso tanquam D et iyitov TtdSac; evttiVev, 6'tcou xeXeuovxat al aviXoyoi
patrem ordinatum, non minus quam presbyterum xoTc; Tcpea6uxpotc; TcpeaSuxiSEc; sTvat xat xaXoStSaaDomini dignatior.e praspositum.Unde in commen- xaXot. "Opa 8e et jultj xat EpvtoSic; iaxt x6 TcavQ' ovxtvtariis ad Mallhaium ait : Ouxto Sk xat foveTc itctvxai; ouv (AaflTjxeudjjttvov xj> Xptaxtp OiXovxa xf,v Xiyouxou; aveittXTJTCxout; ETCtaxditouc xat xouc; aveyxXrjxoui; aav ivxoXrjv, xizl 6(jteT<; 6<pe(Xexe aXXr^Xtov viitxetv
Ttpea6uxepou<; Xaptfiavet xtt; avO' <ov xaxaXeXonte Siio. xouc; it68ae;, Jbc 6tfetXd|jtEvov 1'pyov ifleXetv TtoteTv xo
Ita irreprehensibiles episcopos omnes et pres- vftl/at xoue; atotjtaxtxouc; xat a!aOr,xouc; TttiSac; xtov
byteros inculpatos in parentes assumit quispiam dSeXtftov, toaxe xoix; iv 6TtoiaTcoxouv ircoOiiTei p?ou
pro duobus illis quos deseruit. Quin etiam ve- xufX^^vxat; rctaxouc; xouxo itoteTv, e*txe iv ixxXr,aiaax^xfi Soxouvxae; etvat !>t:tpof(T^ iitiaxditout; xal
tustatem dignitatemque cpiscopalis ordinis paulo
post depingit : 'Ay<ov Si eoxt xa! xaBeXeTv o"r(ijta Sti TcpeaSuxisoue;, e'txe xal iv fiXXoic xoajjtixoTc; xtatv
xi ix naxeptov Staxexpatpflaiiv XptaxtaviaiJitjj) \xifa tppo- dcjitiiJiaatv toaxe ptexa xouxo xal xov AtaTcoxrjv Tjxetv
48 Joau, xni, U.

221

J. PEARSONII VINDICLfi IGNAT1AN.E. PARS I.


132
Ini t6 vdrTeiv tou Ttt.Sat; tou Ttia-teuovTot SouXoo, A cerdotali ordinegloriantnr.secundumordinemsuum
Kii xtout; yove^ T0U u'ou. Sitep e0o<; f]v, ou ftvETat inceduntetaguntomniaqua. illoordinedignasunt?)
ol vuv, r, eU UT-Ep6oXf,v ffitavuoTaxa, xal itapi toTc (sed utin ms.nostro, quasin illo ordinem dignum
xit-i 4T.Xouo-cepot<; xat avpotxoTepoit; f(vETat. Necmi- est ?) Similiterautem et diaconi putas secundum
reris si tibi exponendum sil anagogico sensuhocdi- ordinem ministerii sui incedunt ? Et unde est quod
ctam,Si sanctorum pedeslavit,tubi jubentur illns saepe audimus blasphemarehominesetdicere Ecce
qua_ presbyteris analogaa sunt presbytides honesta qualis episcopus, aut qualis presbyter, vel qualis
docere. Vide vero annon etiam laboriosum flt cuili- diaconus !Nonne hrcc dicuntnr,ubi vel sacerdos vel
bet discipulo Christi, volenti impleremandatum di- minister Dei visus fueritin aliquo contra ordinem
c?ns : Et vos debetis alii aliorum lavare pedes,;<si suum venire, etaliquidcontrasacerdotalem vel Levelit corporales ae sensibiles fratrum pedes lavare, viticum ordinem gererc? Verum enim vero Origenes,
ut fideles in quovis vita. genere existentes hoc fa- si Blondello credendum sit, utut tria in clero capiciant, sive qui videntur esse in sublimitate eccle- tum genera, consueludini ecclesiarum favens, admitsiastica episcopi et presbyteri, sive in quibusdam tere passim viceatur ; hic tamen, binos tantum saaliis mandanis dignitatigus; adeo ut hanc ob cau- cerdotum et diaconorum, magistri Clementis exemsam Dominus quoque veniat ad lavandos pedes ser- p plo, gradm agnoscil. Ego vero, et apud Clementem
vi credentis, etparentes filii : quodin more posimagistrum, sic etiam apud Origenem discipuhun
tum erat ; sed nunc non fit vel supra modum raris- tres gradus invenio,unum diaconum in ordine ministerii, duos, episcopi scilicet, et presbyteri, in orsime et apudadmodumsimplices acrusticiores fit.
Et ea etiam quae tomo xi in Matthaeum scripta sunt :
dine sacerdotii,ut et ipse se explicat, etpleniusB.
To 5" ou.otov epeT; xat en: tou dpevo^-vou .TctaxoTtTJi
Cyrillus Alexandrii.aeEcclesiae patriarcha lib. xm
8ti tt;v Ttapi avQptoTtoi? Sojav, f, tv aito avOptoTtcov
De adoratione in spiritu et veritate : E. 8e ti? eXoito
xoXsxsfav, f] tov aTto tuiv TtpoaidvTcov Xdfto Ttop,.a(j_6v xa; Tf]< 'ExxXtjoIic tt;v Tatv TtoXoxpa*f[JtovETv, tt,v _v
Stodv"---v 7tpo*aaE! tt]< EujsSstac. '0 youv toiouto< vdt_t[> TtpoavaTUTttoatv xaTaOauu.aaEtevav EtxdTtoc 'Eitti!r/coro; ou xaXou ?p^ou EittOvjjist ouSe BuvaTat E.vat oxdTtot; (lEV loip, a'te 8f] t^te xaOr;YeTaOai Xa^ouatv,
ivfitQT.Trco^, ouSe vTj^aXto^, o66e atotpptov, [iEflutov xa. jjt.v toT; ETtt tt,v [1e(io StEirduat Taftv, Tt-Eaout-:j-q od^c, xai axaXaTtio<auTf]; .jjttpopoufjtEvo;- to 8e pot; 8e tBTju.'., TtETtiaTEUTa'. to OuJtaarjpiov xat Ta etio
suto xai Ttep: Ttpac.6oTe.iov xat Staxdvtov lpeTs.Simi- tou xaTaTtETdto-fjtaTOi;, otc v itpeTtot xa. HywOat.,
Kat tt>uXaouat tt;v iEpaTt(av aoTtov 8taxdvot< Ys
Hter autem dices de eo qui episcopatum desiderat,
[xev to, <_>uXafouat to; tpuXaxi; vrjc <tx7jvt](;. Quod
utgloriamapud homiiiesconsequatur.vcl hominum
siquis
ordinem perquirere,
assentationem captet,
vel
quaestum
ab
eis
accipiat,
r-_ , __ -,
_ !-, p
- velit etiam Ecclesiae
-.
quisermonemfideiamplectentespietatiscausadant. ^ illamquaein lege est pra.Ggurationem jure admiTalis igitur episcopus bonum opus non desiderat,
rabitur. Episcopis enim, ac si tunc principatum
teque potest esse irreprehensibilis, neque sobrius,
sortiti essent,atque etiam iis qui inferiorem gradum
neque prudens ,7, utpote qui gloria ebrius sit, et gerunt,presbyteris inquam,concreditum estaltare
etqua_suntintra velum.quibusetiamdici convenit:
intemperanter ea fuerit ingurgitatus. Idem quoque
Et custodient sacerdotium suum ; diaconis vero
de presbyteris et diaconis dices Haec vel exf.ra.cis,
Ulud : Custodient custodias tabernaculi.Ex Ruffini
vel ab Hieronymo satis fideliter versis producta :
etiam versione Origenis Commentarii in Cantica
quibus et illa quae Ruffinus interpretatus est etiam
consentanea sunt. Ut ex homilia in Numeros se- canticorum habentur. In homiliaautem. ut nunc
vocatur, secunda ista legimus : Vidit et sedem puecnnda, quam tandem a Ruffino versnm esse constat, ex prologo in Emerici Bigotii codicereperto et rorum ejus, (de regina Saba et Salomone loquitur)
ic ecclesiasticum,puto, ordinem dicit,qui in episcoab Henrico Valesio ad Eusebium edito, qui etiam
in Bibliolheca collegii nostri SS. Trinitatis exstat patus vel presbyterii sedibus habetur.Vidit etordinationes vel stationes ministrorumejus,diaconorum,
o_s. Et titulus
Numerorum
quidemad
ita Ursacium.
se habet : Incipitprologus.
ut mihi videtur.ordinem memorat astantium divino
Keliqua enim manifeste sunt erasa, ob Rufflni D ministerio. Et paulo post : Ha3C ergo omnia ubi
nomen.ut videtur.Primaepistolas sententia, utar vidit in domo regis pacifici, imo Christi. Ita tres
ordines in Ecclesia Christi sub Veteri Testamento
verbis tibi, frater, beati martyris, bene admones,
pra_figuratos docet. Duos tantum Blondellus vidit,
Donate charissime, S. Cyprianum certe intelligit;
quod sedestumpresbyleris tum episcopis tribuancujus illa verba sunt in initio secundaa epistolas :
tur. De qua re alibi.Tnterim Origenis sententia de
Bene admones, Donate charissime. Reliqua in ms.
nostro cum Bigotianis prorsus conveniunt, nisi diverso gradu eorum,qui in cathedris populo praasidebant,satis aperta est ex iis quae homilia vi in
quod pro breve saltim legatur brevi saltu, et pro
Jeremiam protuli, ubi seipsum numerat inter xaOeteecperurgente, multo rectius, lisec perurgente te ;
^ojjtEvout; iv TtpEaSuTepe(tp,et tamen agnoscit tov tt^v
Ursacium enim alloquitur, ut bene observavit HueTtavrtov fifitov eYxexetpttjfJiivov ap-^yjvalibique distintius. Ex versione igitur Ruffini hhc Origenis haguit inter .Ttto-xoittxov Opdvov et Ttpeo&tTepttou Tt^TJv
bentttr! Putasne quisacerdotiofungatur,etin sa17 1 Tiia. in, 2.

223

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

S4

Sed SalmasusidinOrigene vidit,quodviderenon A ips0 apostolo derivasse ; Origenem Demetrii syupotuit Blondellus, quo probet unum tantum epi- chronum, eumdem ordinem ex typis legalibus, ex
scopi et presbyteri gradum ab illo, ut et a Cle- dictis Salvatoris, ex praeceptis apostolicis dedumente, proditum : Unum enim, inquit, adiTvjua xisse, nec unquam cum presbyteratu confudisse,
agnoscit.hoc est,collegium hominum vitaspecla- sed episcopos, presbyteros, diaconos semper cum
torum et doctrina.a quo singulaj ecclesim guberna- Ignatio numerasse. Ut postea Isidorus Pelusiota,
banlur.UtsententiamOrigenisde hocunosystema- presbyter iEgyptius, episcopum tutcov tou Xptte gubernatorio ostendat, locum hunc ex lib, vni orou appellat lib. i, epist. 136, episcopatum ty.v
Contra Celsum infelicissimeadducit : 'HueTc 8e ev tou tojoutou ui^ouc dvaSaatv, lib. i, epist. 104 ; et
exaaT7) TidXet etXXo auaTTjua TcaTptooc, XTtaflev \6yn> t6 ttjc ETCiaxoTCTjC xat 6'voua xa! TtpaYua Qetov 6'v
6eou eTtiaTausvot, touc SuvaTouc Xdfq> xat ^ cj> UY'St xat xpettTov Ttaaric TcoXiTetac te xat atac, lib. II,
epist. 123, et nomen et rem ipsam divinam agnoy_pujusvouc apx.eiv e"
tckpaxaXo
syetvv sxx/.r.attov
*x
uev. Quem ita ad suum propositum primo interpre- scit, prout a presbyteratu distinguilur : agit enim
tatur : Nos veroin singulis civilatibus aliud cor- de episcopatu, quem Hierax presbyter recusavit.
pus.sive collegium patria) verbo Dei institurumno- Hoec igitur doclrina de institutione apostolica epivimus doclrina et vila sana utenlium alque ad re- g scoporum exmenteChrisli,de gradu a presbyteratu
hendum idoneorum,quosinvitamusadpra:fecLurano distiucto, illoque eminentiore, deque obedientia
ecclesiarum capessendam.Dein observat.perillud ipsis tanquam Patribus a Christo constitutis ab
ffjaTTjuatv exaaTaTcdXet xTtafiev Aoyoj Qsou palam es- omnibus prapstanda, a S. Ignatio ad quorumdam
se eum intelligere presbylerium cujusque civiLa- hominum fastidium usque repelita et inculcata, in
tis a Deo per spostolos institutum. Imo veropalam Alexandrina Ecclesia fuit receptissima, in schola
est hasc omnia esse contorla.et misere coacla : non catechetica eximia quidem illaet maxime memoenim sinipliciter ajaTrjua dixit Origenes,non col- rabili ab initio proposita, a Clemente parcius, ab
legium hominum vita spectatorum et doctrina a Origene ad eorumdem hominum fortassefastidium
quo singulas ecclesia) gubernabanlur,ul inde pre- repetila et inculcata ; forma etiam regiminis ab
sbyterium erualur ; sedo-jo-Tr^a TraTptooc, et qui- Ignalio in Asialicis ecclesiis toties dtcantala fuit
dem aXXo, id est auaTrjuaTt rcaTptooc apud gentiles omnibus numeris Alexandriae repraesentata. Imo
in eadem civilate oppositum. npoTpercet 8' Tjuac non tantum Ignatiana Ecclesias forma ab Origene,
Ke^Xaoc xai etc? to apyetv ttjc TtaTptotc. Quin ad ma- celeberrimo Alexandrinorum magistro, ubique
gistralusin patria gerendos horlatur nos Celsus : tanquam vetustissima et a proavis deducta celebratur ; sed et Ignatii epistolae ab ipso expresse sunt
respondet Origenes, Christianos aliud systema
patrix agnoscere, et in illo systemate magislralus
citala^, ut late ostendimus.Fieri itaque non potest,
creare ; plane ut alibi loquitur de Ecclesiis Dei,
ut argumentum aliquod formetur, quod Ignatium
epistolicum Alexandrinis incognitum fuisse usque
et ecclesiis populi in eadem civitate, de qua re
supra. Salmasius nullam mentionem facit palriie,
ad Eusebii tempora demonstret.
sed convertit in syslema virorum vita spectatorum
Sed id salis constat, inquit vir doctissimus, ex
et doctrina, plane conlra mentem Origenis.et ver- quadam singulari illius Ecclesiae traditione plane
borum constructionem. Tu ita verlas : Nos vero
penilusque adversante ; eamque traditionempostea
in unaquaque civitate aliud systema sive ccetum pa- usum vocat. Mirum quidem si aliquis usus, isque
tria> verbo Dei institutum cognoscentes, potentes peculiaris, demonstraret omnia qua? ab Ignatio
sermone et vita sana utentes ad praefecturam ec- scripta perhibentur, fuisse illis omnibus prorsus
incognila, apud quosusus ille forle obtinuit. Quid
clesiarum adhortamur. Prius quidem apyetv cum
mihi profers unius urbis consuetudinem ?aiebat olim
manifeste TcapsXxot, in interprelatione omisi. Sic
Hieronymus : praesertim si cogitemus consuetudiautem omnia clara sunt,et per illud aXXo auaTjjua
naTptooc nihil aliud intelligi potest, quam coetus
nem, sive usum illum exeorumsententiaqui eum
tradiderunt, diu anle Ignatium, ab ipsa AlexanEcclesiae gentilium ccelibus oppositus. Quod et
verba quae mox sequuntur manifesle probant : Kai D drinae Ecclesiae fundatione usurpatum, quam ad
el apyouatv ot xaXuic apyovTec ev Tfl 'ExxXrjaia urco evangelistam celeberrimum, et S. Petri comitem
T?jc XaTa 8e6v TtaTptSoc, \lfui 8e, tt]c 'ExxXTjatac referebant. Poterant sane Alexandrini et Ignatii
exXeYouevof Spyooat xaTa Ta 6tc6 tou 6eou rtpoTE- scripta recipere,et peculiarem aliquem usumapud
TaYueva. Ac si, qui bene prsesunt Ecclesito, a pa- ipsos ab initio obtinentem, licet illis forte advertria secundum Deum, hoc est Ecclesia, electi prae- santem.retinere.Idque facere eos voluisse vel inde
credibile est, quod usus ille peculiaris dicilur,
sint.juxta praescripta Dei regunt. Idemque maxime confirmant quae exeodem Opere Contra Celsum adeoquealiarumomniumecclesiarum consuetudini
de Ecclesia Dei, et ecclesia populi in eadem civi- adversans. Quare enim ex sola Ignatii sententia
sibi patefacta, eum relinquerent, quem adversus
tate ante adduximus.
Ex his perspicuum est Clementem Alexandrinum traditionem omnium ecclesiarum hactenus retiex Schola Pantaoni, ante Demetrium episcopum,
nuerant? Aut si vistanta auctoritati IgnatianaB triepiscopatus graduiu presbyteratu superiorem ab bueudii esse videalur,iuuUo rectius exusu tali, si

S25

J. PEARSONII YINDICLE IGNATIANjE. PARS I.

quis unquam fuit, concludi poterit. Ignatium illum


epistolicum Alexandrinis fuisse cognitura,quianon
diu postqnam epistol iis videntur evulgatae, usus
ille eviluit, imo evanuit ; nam, teste Hieronymo,
duravit tantummodo ad Heraclam, qni, vivo Origene et scribente, primo apud Alexandrinos Ignatianorum teste, factus est episcopus, et Dionysium, qui Origeni maxime favebat.
Sedvideamustandemqualisilleususfuerit, qnomodo Iguatio adversans ; quali consequentia Ignatianorum ignoratio inde sequatur, et quid illa ad
generalesilentiumanteEusebiumfaciat.cuiinnititur
negans argu.menl.um. Usus ille peculiarissecundum
Hieronymum epist. 85, ubi contra eos disputat,
qui diaconos presbyteris anteferebant, hic est :
.Nam et Alexandriaa a Marco evangelista, usque ad
HeraclametDionysiurr\episcopos,presbyterisemper
tinum ex se electum in excelsiori gradu collocatum
episcopumnominabantjquomodosiexercitusimperatorem faciat,aut diaconi eligant de se.quem industrium noverint.et archidiaconum vocent. Secundum
autem Eulychium hujusmodi est : Constituit evangeIisla Marcusuna cum Anania patriarcha duodecim
presbyteros, qui nempe cum patriarcha manerent,
adeo utcum vocaretpatriarchatus, unum e 12 presbyteriseligerent, cujus capiti reliqui undecim manus impouentes ipsi benedicerent, et patriarcham
crearent,deindevirumaliquem insignem eligerent,
quera secum presbyterurn constituerent, loco ejus
qui factus est patriarcha, ut ita sernper exstarent
duodecim. Neque desiit Alexandria; inslitutum hoc
de presbyleris, ut scilicet patriarchas crearent ex
presbyteris 12,usque ad lempora Alexandri patriarcha; Alexandrini, quifuit ex numero illo cccxvnr.
Hos vul Dallreus in summa rei consentire,de tempore leviterdiscrepare. Quod cnim instilutum, inquit,
liieronymus ad Dionysium, i. e. ad a. D. 264, durasse
dicit, id Eulychius ad Alexandrum, i. e. ad a. D.
circiter 308, pcrseverasse vult.
Verum mihi non adeo levis discrepantia videlar : cam enim Hieronymus morem eum usque ad
Heraclam et Dionysium durasse dicit, aut durationem tanquam incertam tradit, aut cerle indicat
Heraciam fuisse ultimum qui priori, Dionysium
autera primum qui alio more factusest episcopus.
Heracla,secuudumEusebium,undecimo Alexandri
anno creatus estepiscous Alexandrinus,hoc est,A.
D. 232. At Eutychius Alexandrum patriarcham
Tetuisse tradit, ne deinceps patriarcham presbyleri
crearent ; primus igitur qui alio more factus est
Alexandriao episcopus, secundum Eutychium, fuit
Alexandri successor Athanasius.qui A. D. 326, post
concilium Nicaenum creatus est. Inter igitur creationem Heraclae, qui ultimus a presbyteris factus
est.auctoreHieronymo.etconsecrationemAlhanasii
qui primus ab episcopis consecratus est, auctore
Eulychio, anni ferme centum sunt. Imo majorem
discrepantiam hic agnoscit Seldenus, primus hujus
argumenli archilectus : Nec enim Beraclam nec

226

A Dionysium in more illo comprehendi voluit Hicronymns, inquit ille ; ullimus igilur secundum eum
morem factus est episcopus Demetrius, anno Commodi 10, Domini 190. Quocirea Hieronymus et
Eutychius non levitor de tempore discrepare dicendi sunt. Itaque ut hanc duorum testium dissonantiam tolleret, miram distinctionem excogitavit
Seldenus, et cum uterque de facto, sive de usu
tantummodo loquatur, et historice rem nude narrat, Aliter de facto, inquit, loquitur simul ac jure
loci simplici. antequara ulla omnino usns aut facti
mutalio ibi introduceretur; alterde jure simpliciet
instituti mutatione . 0 prajclaram atque subtilem
distinctionem, et qualem fortasse diversis Justinianei jurisperioehis adaptare poteris: his autem
jj historicis narratiunculisnunquam quadrare ostenderis ! Priorem partem Hieronymo assignat ; eum
vult tum de facto, tum de jure loci simplici disserere, cum ille, nulla omnino de jure facta mentione, de facto tantummodo loquatur, illudque tam
breviter tamque obscure tradat, ut vix quid voluerit intelligas. Presbytcri unum ex electum in
excehiori gradu collocatum cpiscopum nominabanl ;
quojure, quave injuria hocfaetum sit. Hieronymus
non dicit ; imo quid aiiud fecerint, quam quod
episcopum nominarint, non docet. Vult quidem
Seldenus ex verbis Hieronymi colligi debere patriarehamapresbylerisclectum etordinatumfuisse
cum Hieronymus ncutrum doceat. Dicit quidem
episcopum ex presbyteris electum, a prcsbyteris,
non docct ; potuit autem ex presbyteris ab aliis
" eligi, vel a populo, vel ab episcopis aliis ; et sane
videnlur abantiquissimis temporibusa populoeligi
Alexandrico episcopi. Idque ex antiqua consuetu
diue ab Epiphanio observata colligi meliorcjure
potest; cujus ba?c verba sunt ha?rcsi69 :"E0o? 51 iv
'AXeotv5ps'!a jjiTj ^povfrjeiv fjtsxa xeXejir^v eTTiaxoTrou
to'j; -/.:(6iaia;ii'/o'j;, aXX' a'(Jta -({'/tadxi. elprjvrjc evExa,
tou [j.v) napaiptSa; f'VE7"ai ev toT; XaoT;, i&v (J.ev
Tovoe OsXivxojv.xwv 8exdv5s. Alexandriaj autem consueludo est,ut post episcopi mortem successornon
diutius differatur,sed subinde, pacis tuendse gratia,
sybrogetur, ne aliis hunc.aliis illum postulantibus,
in populo jurgia et contcnliones exsisterent .
HfflC autem consueludo supponit populum Alevandriae, ut in aliis ecclesiis, suas in eligendo epiD scopo antiquitus partes habuisse. Cerle Eusebiani,
qui creationem S. Athanasii abrogare voluerunt,
defectum popularis electionis objiciebant, et episcopi .Egypti, in synodo congregati, epistola ad
omnes Ecclesiaj catholicaa episcopos scripta contrarium magna animi contentione asseruerunt et
testali sunt, 6'xt 5e 7t5v io TtXr.Oo; xat 7:5; 6 Xao; irj;
xaOoXr/.r]; 'Ex-/.Xr,a'a;, liStjTuep ix (jiia; 4/UX^' vtai
awiiato; aoveXr-XyOoie; aveSoiov, expajjov, aVcoiivie;
'AOavaatov iTttaxoTtov xfi 'E/.xXrJafa. i Quod omnis
multitudo, omnisque populus catholicae Ecclesiae,
tanquam ex una anima et corpore congregati clamoribus vociferationibusque postularunt Athana-

227

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

223

sium Ecclesi episcopum dari ; quod neque hi ne- A. Heracleani, totnumerolnstitutisunt, s!ne episcopis
que illi fecissent, si populi suffragia in eligendo factam esse,conjecturaplaneestomniverisimilitudine destituta. Nam, etiamsi ordinationem patriarepiscopo antiquituslocum nullum hahuissent.Imo
Gregorius Nazianzenus orat. 21 hanc electionem chalem, cum in .Egypto plures episcopi essent, sine
nonprioribus, sed posterioribus opponit, eamque
episcopis factam esse credet nemo,quis tamen praa apostolicam appellat. Oimo pcv ouv xal Sta xaOxa,
slabit,Hieronymo notum fuisse,anteDemetrii temtyr]aip tou Xaou navro?, ou xaTX tov unepov vtxVj- pora nullum in iEgypto praeler unicum Alexandrioavxa tcov^qov*, ouSe ovixuk xe xat Tupavvtxtoc;, num exstitisse episcopum ? Eutychius omnium priaXX' aitOJXoXixti)? te xa!. Tcveujj.a-txioe. eiti tov Moip- mus hoc prodidisse deprehenditur, a quo Hieroxou Opwov avaYeta-. Sic igitur, atque ob eas cau- nymus idem discere non potuit. lmo quis credet
sas, totiuspopuli suffragiis, non autem secundum Hieronymum, si hocnovisset.vel si fando aliquuado
pravum exemplum quodposteainolevit, neque per audivisset, id ab Evagrio celare voluisse in hoc
vimac caedem, sed apostolico et spirituali modo ad argumento,quod magis ad exornandam presbyterii
Marci thronura evehitur .Cum igitur tolus populus dignitatem multo fecisset ? Nsque igitur Hieronyelectioui episcopi se insereret, et civitas amplis- mus de rei jure quidquam scripsit, neque de facto
sima esset, et maximo Chrislianorum numero g tempus tam scrupulose limitavit, sed tantummodo
abundaret, et praeterea presbyteri suos ibi distin- veterem quamdam traditionem, quam anescio quo
ctos coetus sive Ecclesias haberent (observante acceperatsatis obscure descripsit,et ad retundenEpiphanio, haer. 69 : "Oo-at vap exxXr)jtai x?,? xaO- dam diaconorum quorumdam Romanaa Ecclesim
oXtxfj; 'ExxXrjata; Iv 'AAsc>vope(a utco eva apyt- insolentiam usurpavit.
eittaxonov ouaat, xai xat' totav -cau-cat; eitiTeTaYH&vot
Neque magis Eutychianae narrationi alterum diitatv TcpeaSurepoi, Sta Tac e*xXr)aiaaTtxa<; XPE'a? x"v
stinctionis membrum respondet ; Eutychius enim
oixTjtdptuv. Etenim quotquot Alexandriae catholinon de jure disputat, sed de facto, de more scilicet,
cae communionisEcclesiae sunt, uni archiepiscopo
atque duratione et expiralione ejus, quam altrisubjectffi.suuscuique praepositus estpresbyter,probuit edicto Alexandri patriarchae.Neque desiit, tnpter ecclesiasticas habitanlium necessitates ; notante etiamSozomeno, lib. i, cap. lci : Etvat vap ev quit nnos ille presby terorum Alexandria) constituend i
'AXeJavSpeta iOoc, xaQaitep xat vuv, evo; ovto; xou patriarcham ex iis duodecim presbyteris usque ad
teti!pusAlexandri.MaleautemdocetSeldenusEutyxaTa Ttavxojv Jittoxoitou, TtpeaSuTepoue, totqt Ta; Jxchium decretum Alexandrotribuere,quoda Nicaeno
xXrjatac; xateyeiv, xat t6v ev auTaii; Xaov auvaYetv
concilio factum est, canone quarto ; Eutychius
Hunc enim morein esse Alexandrise, qui etiamnum
"
C
enim tradit Alexandrum, non lantum instituisse
manet,ul,cum unus episcopus omnibus praesit, pre
ci ealionem patriarchao per episcopos, sed etiam
sbyteri separatim ecclesias obtineant,etpopulumad
elcctionem ex aliis quam Alexandrinis presbyteris,
iHas convenire solitumcolligant);ideoqueaputlpode qua re nihil habetcanon ille Nica-nus ; neque
pulum suuni magnam quisque auctoritatem obtineret, electiones subito factas esse putandum est, recte conjicit, canonem illum ex voto Alexandri,
ne mora tumultibus factionibusque occasionem aut more illo Alexandrino ortum habuisse ; minime
prceberet. Indeque natum morem illum Alexandri- enim dubitandum est quin primus canon, qui dicinis certe peculiarem par est credere, quem me- lur opostolicus, diu ante illum canonem Nicamum
morat Liberatusin Breviario : Consuetudo quidem conditus sit : 'ETtia/oTtoc; yetpoTovetaOu) utco eittoxciest Alexandria;, illum qui defuncto succedit, excu- 7tiov ouo i\ Tptjjjv. Nemo enim, postquamNtcaeniPabias super defuncti corpus agere,manumque dexte- tres tres episcopos ad ordinationem postulassent,
ramejus capiti suo imponere, et sepulto manibus duos sufficere dixisset. Quid quod pars decreti ab
suis accipere collo suo B. Marci pallium, et tunc Alexandro facti, nec ad canonem Nicaenum ullo
legilime sedere . Erat igitur Alexandriae magna in modo pertinens,maxime notandasit.quod videatur
eligendo episcopo, pacis gratia, feslinatio, et inso- restringere morem antiquum de eligendo patriarcha
lita prae bonore S: Marci, in creando casremonia. D nonadelectionema presbyteris, sed ex presbyteris
SedHieronymus neque modum in electioue, quod factam,dequa ad verba Hieronymi diximus. Antiad suffragia attiuet, neque caeremoniasin creatione quum enimmorem desiisse tradit.eoquod Alexander decrevit ut, vacante patriarrhatu, eligerent ex
adhibitas, neque jus ullum pra caeterispresbyterio
datum aut concessum commemorat, nisi quod ex quacunque tandem regione, sive exduodecim illis
ipsis de facto usque ad Heraclam episcopus elige- presbyteris,sive aliisvirum aliquem eximium, perspectae probitatis, eumque palriarcham crearent .
retur, et ab ipsis promulgaretur.
Nam quod Seldenus comminiscitur Hieronymum Eleclioigiturviricujuspiameximii.perspectaoprohisecurum de lempore Heraclam antevertente, quoniam talis antiquum morem evacuavit; quo spectasse videntur illa pseudo-Ambrosii in cap. 4 ad Ephesios :
cognovit nullum in ^Egypto ante tempora Demetrii episcopum fuisse, ad citeriora descendere no- Denique apud Mgyptum presbyleri consignont, si
luisse tempora : quiavixforsuncredipotuissetordi- prnssns non sit episcopus. Sed quio caperunt sequennatioueni patriarchalem, postquam episcopi,saltem tes presbyteri indigni inveniri ad primatus tenen-

_2_

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANJS. PARS I.

230

dos,immutalaestratio,prospicienle concilio.ut non A Quid praeter electionem presbyteri Alexandri


episcopo contulerint, inr.erturn est : In excehiori
ordo.sed meritura crearet episcopum multoiurn sacerdotum judicio constitutum, ne indignus temere gradu collocatum episcopum nominabant, inquit
llieronymus Ex tam generalibus verbis quid prasusurparet, et esset multis scandalum.
Sed quajcuuque sit inter Hieronymum et Euty- ter eleclioni-m determinatefactura sit intelligi non
chium discrepantia, ex summa rei ita disputatvir potest.Eulychius addit.eosdem capiti ejus manus
doctissimus : Ignatius negat sine episcopo quid- imposuisse, benedixisse, et patriarcham creasse.
Sed Eutychium exmore sui sseculi loculum fuisse,
quamfaciendum.ApudAlexandriam presbyteri.sidubitari non potest. Patriarcha) enira primaivis
ne episcopo, non tantum presbyterum, sed etiam,
quod maximum,patriarcham faciunt. Nescivit ergo Ecclesiae Alexandrina) temporibus nulli inter
Alexandriacontrarium usum esse vere apostolicum. Christianos fuere. Idem tum de impositione maIgnatium ergo epistolicum notum non habuit.
nuum.tum de benediclione sentit SalmasiusinApparatu : Puto, inquit, Eulychium ad suam aetatem
Respondeo primo,Hammondum nostrumdisser.
3. cap. 10, huic ipsi argumento a IHondello ex Eu- respexisse,qua jam ab Alexandri usque patriarchae
tychii Annalibus desumpto non paucis respondisse, et Nicoeni concilii temporibusepiscopi impositione
ad quffl nihil liic reponit Dallsus. Quam silentii _ manuum consecrabantur, et similiter existimasse
causam habuerit, nescio ; diligentiam sallera ejus quando presbyteri eligebant episcopum hoc eodem
solitam hicdesideramus.Respondeo secundo,usum ritu usos esse.Diserte tamen Hieronymus sine conhunc Alexandrinum, qualis qualis fuit, non esse secratione,hoc est sine manuum impositione.episdisciplina) Ignatiana) adeo conlrarium,et ex diame- copumde seelegisse narrat.Quidquidigilur dixetro oppositum, ut inde ignoratio Ignatii epistolici rit Hieronymus de electione, quidquid Eutychius
colligi possit. Obtinuit enim in vacatione sedis, et ex eadem traditione.ut volunt,de impositione maad electionem aut promotionem tantum spectat: at nuum addita.quam ex sui saeculi more tantummode vacalione sedis, de electione, aut promotione do excogitavit,et presbyteris perperam atfixit:fleri
episcopi nihilscripsit Ignatius.AUoquiturpopulum potest ut alia traditioetiam verasit,qua) etiara tum,
Christianum.eumquead obedientiamepiscopis suis cum ex presbyteris electos fuisse volunt Hieronysibi praepositis praestandam hortatur, et nihil in mus et Eutychius.episcopos Alexandrinos ab aliis
ecclesiasticis negotiis sine illis agendum monet ; ordinatos fuisse perhibet. Libro enim Constitutioquid.episcopo defuncto, faciendum sit,minime do- num apostolicarum yii. cap. 48, legimus : Tf^t 8e
cet. Alloquitur eos ad quos scribit de episcopisvi- 'AXsSavSpiiuv 'Avv.avo; 7tpu>TO? onzb (vel 6t:o) Mapxou
lucrrYtXttrfou xE^EipoxfJvrjTai- SeuTEpoi; 8s 'AoiXXiotT
ventibus, non de mortuis, de suis, non de alienis.
Seipsum satis explicat Epistola ad Smyrnenses : ^ utzo Aoyxa y.a\ aoTou EuaYYsXitJTou. Alexandrina)
<: Nullus sine episcopo aliquid operetur eorum qu Ecclesia) primus Anianus a |Marco evangelista orconveniunt ad Ecclesiam.rer&i grafw, illafirmade- dinatus estjsecundus autem Abiiius a Luca itidem
mum eucharistiareputetur, qua> sub ipso est, vel evangelista. Quarto Domitiani anno, in Chronico
quam utique ipse concesserit.Non licitum est sine
Hieronymi,Abilius,ut ipse vult.ex presbyteris elecepiscopo neque baptizare,neque agapen facere;hoc tus, secundum Ormcorum traditionem a S. Luca
est, officia divina non sunt in Ecclesia peragenda ordinatus est.Abilio (quem Melium appellare videtur auctor Vitx S. Uarci anonymus, non tautum
sine episcopo,aut ejus concessione.Ita Polycarpum
episcopum monet.ut nihil sine sententia ejus fiat.
quia in manu exaratis codicibus p et \i eadem fere
figura pingeremosfuit, ut notat Blondellus.sed etiam
Ut autem hajc admonitio Polycarpo data spectare
quod t) et i ex affinitate pronuntiationis sa;pe in
non potuit ad ea, qua) ipso mortuo in successore
constituendo peragenda essent.ita nec reliquae. Si mss. promiscue usurpentur : neque Latinus Legendarius ex Abilio Melium fecit, sed, opinor, ab anextendantur verba Ignatii ultra suum propositum
tiquioribus ita scriptura invenit ; certe Severus ex
etiam ad episcopos alienos, quos ille tamen nunantiquiorum monumentis eum Melianum vocat,
quam respexit, illud, nihil sine episcopo faciendum,
non potest applicari ad electionem futuri episcopi; D quem alii Abilium.Eutychius Philetium) successit
id enim in vetustissimis ecclesiis nunquam factum Cerdon, ad cujus ordinationem ut et aliorum post
est, ut non sine episcopo episcopum eligere tene- oum,et ante Demetriura.episcopi ex ea regione acrentur.An id dixisse Ignatius epistolicus putandus cesserunt,ut tradit Severus, qui Arabice Vitas paest : Sine episcopo nemiuem episcopum eligite ? triarcharum Alexandrinorum scripsit,apud EcchelQuod ad electionem igitur attinet.certissimum est, lensem.Nondum igitur patet, presbyteros Alexaneam per presbyteros vel ex presbyteris factam sine dria; patriarcham fecisse, quod maximum est,ui inepiscopo.non fuisse consilio Ignatiano contrariam.
quit Dallaeus:multo minus patet,presbyteros presUbicunque facta est sive per presbyteros, vel plebyterum fecisse, quod sine Hieronymi, sine Eutybem, sive ex presbyteris, sive ex aliis, sine epischii, sine cujuspiam auctoritale tradit. Seldenus
copo omnino fieri potuit. Usus igilur hic Ecclesife
quidem exeo Hieronymi loco palam esse vult,legiAlexandriuffi in eligendo episcopo dici non potest timamolimpresbyterisAlexandrinis ordinandi tum
disciplins ab Ignatio tradita; contrarius.
episcopum Alexandrinum,tum presbyteros saltem

231

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

232

in Ecclesia Alexandrina facultatem habilam esse ; A. et castella;metropoliamautemhabetTomes,urbem


sed quomodo inde colligi possit, non docct. Cerle magnam et opulentam....Vetusautem illicconsueHieronymusde ordinatione presbyterinon omnino tudo etiamnum manet,ut totiusgentis ecclesias unus
loquitur, hoc est, de presbytero per ordinationem tantum regat episcopus . Haic Sozomenus refert
facto.imo nequedeordinatione cujuspiam perpre- ad ea tempora, quibus Vetranio Tomorum episcosbyterum facta eo loci intelligi potest, quia verba pus fuit,quiiNicoonoosynodi doctrinamamplectebaquao proxime sequunlur, et periocham claudunt,
tur. Plures autem ecclesioa in Scythia tunc fuisse
hffic sunt : Quid enim facit,excepta ordinatione, epis- videntur.quam fuerunt in /Egypto ante Demetrium.
Namquicunque cogitaverit,quam superstitionibus
copus,quodprcsbylernonfacit'!A.d quodcunque eiiim
tempus hoec verbareferantur.si de ordinatione per gentilibus ea gens dedita fuerit, quot Judoooruni
presbyterum facta locutus fuisset.hic locum habe- milliaChristianoo religioni infensa illic habitaverint,
quantam seditionem illi subTrajano in Libya,,Egyre non possent.
Cum igitur usus ille de electione et promotione pto et Alexandria, Cyrene et Thebaide,teste Euseepiscopi Alexandrini, qualis qualis fuerit, (neque bio,excitaverint,quamque tota Libya tunc, interenimordinationcmSalmasius,nequeelectionemad- fectiscultoribus,deso]atasit,ut nisiposteaAdrianus
mittil BlondolIus)nulli effato Ignatiano directe op- n imperator collectas illuc aliundecoloniasdeduxisset,vacua penitus terra,abraso habitatore mansisponatur, et supponat ctiam eadem regiminis formam Alexandrite ab initio semperfloruisse, quam
set,utrefertOrosius,facileconsentict,pluresinprovinciaScylhiffi Christianosfuisse sub Valente,quam
requiritetlaudatIgnatius;cumquedurantehocusu,
sub temporaDemelrii,Origenes,Alexandria3 scholoo
fuerantante temporaDemetrii in ^Egyptiacadioececeleberrimus calechista,Ignatii epistolas noverit cisi.Cum enim Valens Vetranioneniepiscopum in extaveritquc; ex hoc ritu colligi nullo modo potest,
silium abduci jussisset,ab instiluto deslilit.nelota
Ignatium epislolicum toli Alexandrinoe Ecclesioo
illa provinciaepiscopo subjecta defeclionem moliretur.Huic Vetranioni,opinor,successitTheotimus,
penitus ignotum fuisse.
Sed et aliud quiddam, inquit Dallseus, non minws Scylhioo Tomorum episcopus, qui in morem diamirabile tfoceiEutycliius.nempe annisa Marco ad
logorum et veteriseluquentiao breves commaticosDemetrium prmterpropter 120, nullum tolam .Egy- que tractalus edidit,aliaque scripsit , ut loquitur
ptiam Ecclesiam episcopum prccterunum Alexan- Hieronymus in Catalogo.Hicautem S.Chrysostomo
drinum habuisse. Undc sic disputat : Ignatius neces- maxime favit, et Epiphanio adversatus est, quod.
sarium esse definit nihil absque episcopo operari.
Origonis scripta condemnaret,cujus libros ipse stuAt omne ministerium ccelesiaslicum absque ppisdiosc defendit; unde colligimus eum, illa prasercopo in omnibus /Egypti.excepla Alexandria.civita- C tim oetale, Ignatium nescire non potuisse, licet
libus ad A. D. 190 peraclum est. .Egyptiaca igitur lantaj provinciaj unicus episcopus praeesset.
Ecclesia Igualium epistolicum non novit.
Rcspondeo secundo,historiolam illam de tribus
ltespondeo primo,mirabile quidem est quod doepiscopis a Demetrio primum in jEgypto faclis micet Eulychius, sed si verum etiam esset, non inde nime fide dignam esse, sive auctorem, sive rem
sequerelur, totam .Egyptiacam Ecclesiam Ignatii ipsam spccles.Primus mirabilis hujus narrationis
epistolas ignorasse.Omnes enim Ecclesiaj .^Egyptia- auctor est Eutychius, patriarcha quidem Alexancaj.sive aliqucmcpiscopum habuerint.sive nullum, drinus, sed nimis ab originibus illius Ecclesiae resubjecta) ei'ant episcopo Alcxandrino ; neque hoc motus,utpote decimi soeculi scriptor : Melchitarum
negat Eutychius.Ignatius quidem asserit,illud de- quidem episcopus, sed quo multo major fuit Alemum ministerium ecclesiasticumrecte pcragi.quod xandria) eodem tempore Jacobitarum episcopus
vel sub ipso episcopo fit.vel quod ipse concessse- Macarius, et cui eliam cum populo suo. Melchitis,
rit.Athoc fleri potuit in jEgyptiacis ecclesiis epis- inquam, quibus pra;ruU,maxima simullas fuit. Ita
copo Alexandrino subjectis,qua3 nullo alio episco- enim de hoc Eutychio loquitur Elmacinus. Hujus
po gauderent. Hinc igitur ignoratio Ignatianorum
tempore multa fuerunl dissidia, et continuum odium
non sequitur. Scytharum episcopus interfuit con- ) inter ipsum et populum ejus. Quod etiara testatur
cilio Niiamo, Euseb. Dc vita Conslantini lib. ui, c. 7,
Ebn Abi Osaibeaoo in Vita Eutychii. Ut autem macum Ignatiana essent notissima. Unus autem in jorem huic Arabico scriptori fidem conciliet Seldenus, Mihisane,tHguit,uutychiusinhisce estveltota Scythia episcopus fuit. Sozomenus lib. vni,
C. 19: 'AjxeXei i>.'50at iroXXa! t:<5Xei; 6'vte; iva iravTE? uti Beda plane Avgyptivus, et rursus : Annales ejus
iTttoTcoirov Eyouat. Certe in provincia Scythioo, ipsis Ecclesiao Alexandrinao archivisplurima debere
quamvis multa) urbessint, unus est omnium epi- nullus dubito.Satis quidem magnifice de Eutychio
scopus. Et lib. vi, cap. 21 : Touto to IOvo; noXXa? et Annalibus ejus lioocdicta sunt ; sed siue ulla ve[jilv e-/e'. xat 7t<5Xei<; xai /.(ojjiat xat tppoupta- |Jtr,-po^ ritatis specie.Arabs enim ille nou tantum BedanoitoXi; 8e EiTt Tojjii;, IttJXtt; ntyilTi xai EuSatjju.... stro longe junior fuit, et ab originibus Ecclesios
Eiaeti oe xa; vuv Eflo:; naXaiov IvOaoe xjmteT tou
romotior (utpote qui natus sit A. D 816, cum naHaVTO EflVOUC E'a TStC EXxXljafaC ETV.OXOItEtV. < Hosc talis Beda3 dies ad A. D. 673 referatur, ut annia
provincia Scytuannn mtrltas urhes et vicoscontinet pluribus quam 200 noster superior appareat) : sedL

233

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN.E. PARS I.

eri iin ad antiquilates Ecclesiae sua eruendas alque A


expiicandas mullo iinparatior et ineplior erat. De
arcbivis aulem Alexandriae, quibus Annales tol
debere puiat, prorsus incredibile est. Libri omnea
bibliotbecas Alexandrinas, capta a Meslemiis urbe,
statim perierunl. Jussit Amrtu Ebno'l As disvergi
ecs per balnea Alexandrim atque illis calefaciendit,
eomburi : ila spatio semestri consumpti sunl, ul Iradit Gregorius Abulfaraius. Audi quid faclum fuerit,
inquil ille, el mirare. Imo magis mirari oporteret,
si post annos ferme 200 paucorum Melchiiarum
epUcopus origines Ecclesiee Alexandrinae ibi inveniret. Cerle tam negligenter Alexandrinae Ecclcsiae
bistoriam perlexuil, ut non magis bujus quam allerius cujuspiain monumenla ipsi cognila fuisse
appareal. Marcum evangelistain tradit nono Claudii jj
anno Alexandriam venisse, primo Ncronis ibidem
mariyrio coronalum esse ; el tamen idem referl,
lempore Neronis Petrum scripsisse Evangelium
Marci, dictante Marco, in urbe Homa. Haec non ex
Alexandrise archivis, sed diversis scriptoribus, qui
conlraria tradiderunt, sine judicio hausit. Conciliare baec quidem voluil Seldenus, sed frustra. Non
solum autem lempore Neronis, sed anno ejusdem
primo, necesse est ut vellet nosler Evangelium koc
scripium, quod palam est ex iis qux infra habet de
exilu tum Petri tum Marci eodem in anno. Si enim
supponalur Evangelium Marci scriplum fuisse primo Neronis anno, reliqua tamen consistere non
possunl. Eo enim anno quo morluus est Marcus
Aiexandriae non poluit Romae diclare Evangelium ;
neque enim Eulychius, neque quisquam alius docel Marcum /Egypto ad Petrum commigrasse Romam : neque id factnm docere poluit Eutychius
primo Neronis anno, cum ipse tradal Pelrum occisum esse anno 22, posl passionem Domiai, ho0
esi, anle imperium Neronis. Uaec aulem omnia
sunl aauaxaxa. Patriarcharum nomina, et mira
quidcm saepe, prodit Eutychius : annos eliam enumeral, res gestas minime commemorat. Cnm ad
Demetrium pervenil, quod ante dixerat, repetit :
Primus ille palriarcharum episcopos in Mgypti dilione ordinavil ; ul et de Heracla : Ejus tempore
appellatus est patriarcha Alexandrinus Baba, id est
avus. Quiu autem in Ecciesia lunc temporis faclum
est, quomodo Origenes illic agitatus, non omnino
doccl : ut videatur Adamantium illum plane igno- D
rasse. Neque haec conjeclura mcra est ; ipse enim
de quiuto concilio agens, haec scribit : Fuit etiam
tempore Justiniani Origenes episcopus Manbagensis,
qui meiempsychosin asseruil, resurrectionem negans.
At hic ipse, quem episcopum Manhagensem vocnt
alius non eral quam Origenes Adamanlius, notissimus ille scbolae Alexandrinae prsafecius el Demetrii
synchronus. Eum lamen, si Eutychio huic crediinus, Juslinianus imperalor Coustaniinopolim accersivii, et Eutychins patriarcba Constantiuopolitanus exoommunicavit. Addidit autem illi tres in
itinere et excommunicalione comites, Ibam epiPATilOi.. 0*. V.

234

scopum Rohensem, Tbaddaeum episcopum Massinensem et Tiieodoretum episcopum Ancyrensem,


quos coram iinperatore atque palriarcba comparutssc docet ; per Tbaddaeum Massinensem Theodorum Mopsuestennm intelligens, et Theodoreiura
pro Cyrensi Aacyrensem appellans. Solum tnim
Ibam reotenomioat Robenscm,hoc est Edessenum.
Roha enim et "Eoeua eadera civitns. Undc Abulpharaio Abgar rex Rohse, qui apud Eusebium dicilur"A6Yapo; coitap-/r]c "ESsuirT,?. Erat aulem Abgarus, sive Abgarus coramune nomen Osdroenae regulorum, quorum rogia Edessae fuit, ut testalur
Procopius. Idem tradit Anlonium inter Roham ct
Haranum occisum esse, ul in Eusebii Chronico legimus : Antonius interficilur inter Edessam et Carras. Iia Roha-, hoc esl Edessae Conslantium Helenam invenisse refert Eulycbius. Quod si observassct Seldenus, nunquam in Eutychianis suis dixisset : Vbinam hxc Rhoa, ego me nescire fateor, nunquam ad 'Pacptav Phoeniciae urbem confugissel,
nunquam inde Drepanum in Bitbynia deduxisset,
nunquam verba Cedreni Ttepi xt|v ^ Aaxta;n(SXiv in
irept x^v 17).; 'Pa<p!ai; itdXiv commulasset, totamque
Helenee bisloriam per se salis incertam tot conjecturis emendalionibusque incertiorem reddidisset.
Quatuor ilaque viros in historia ecclesiaslica notissimos coram Jusliniano comparuisse tradit Eutychius, qui omnes diu anle mortui fuerant : quorum omnium antiquissimus erat Origenes, non episcopus Manbagensis, sed presbyler et calechisla
Alexandriuus, ipse Adamantius, quem Demetrius
.lEgypto fugavit, idque ope Irium Eulychianorum
episcoporum, ut Seldenus hariolalur. Sed qualis
illi de Demctrio fides adhibenda est, qui Origenem
nescivit ? Hic autem Demclrius ul tres episcopos in
yEgypli dilione ordinavit, ita ad Ires cpiscopos extra JSgyptum scripsil. Eo tempore, inquit, scripsit
Demetrius patriarcha Alexandrinus ad Oabium episcopum Hierosolymitanum, Maximum patriarcham
Antiochenum et Viclorem patriareham Romanum,
de ratione computi Paschalis et jejuuii Chrislianorum, et quomodo a Paschate Judxorum deducatur.
Al Gabium ipse tradit 17 Aurelii anno Hierosolymis episcopmn creatum Ires tantura annos sedisse:
aut igilur sub fine imperii Aurelii, aul sub initio
statira Commodi scripla est haeo epistola. Quo
lcmpore, nec Demetrius Alexandriae praefuit, sed
Julianus, neo Victor Romse, sed Eleuiherus. Certe
cum epistol ex oriente ad Vlclorem de celebrando
Paschate missae sunl, Narcissus Hierosolymorum
e^iscopiis fuit ; inter Gaianum aulem, quem Gabium appellat Eulycbius, et Narcissum, novem patriarchae Hierosolymis sederunt. Neque vero ulla
exslal memoria scriplae ad Viclorem a Demeirio
epistoiae ; episcopi tantum Palestinae indicant Alexandrinos secuin in die Paschatis ohservando consenlire, idque patere ex lilteris ad se invicem missis, nulla Demelrii menlione facla. Qua; dixii igilur dc Demelrio Eutychius, ex archivis Ecclesios
8

23S

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

236

Alexandrina? non habuil; videamus an certiora de A ipt* '" palriarcha Adriano dicius de episcopo
Alexandro, sub quo velerem consueiudinem de- Alexandrino intelligi debere nullo modo videlur*
siisse ait, Iradat: Alexander, inquit, Achillam socium Non tantum quia titulus ille nulli episcopo ea astasuum, qui ante ipsutn palriarcha jueral, de gradu te, aut sequenli saiculo Iribuius esse appareat ; sed
palriarchati dejecil, quia, Ario recepto, contra Peiri et quod ea qua* de palriarcha narrat Adrinnus, epiAlexandrini mavdatum /ecerat. Cura ipse anlea acopo Alexandrino minime coipenianl. Cum, inquit AZgyplum venerit ; lequilur igilur de eo qui
narrasset, Achillam, posinuam sex annos sederal,
Alexatidriaj habiiare non solebal, sed aliquando
moriuum fuisse. Quomodo igiiur ad finem concilii
Nicieni, Alexander eurn de gradti patriarchali deji- tanium /Egyplum ailire, ulpoie qui in alia aliijua
regione viveret. Cuin forie /Egyptum peterel, coacere potuii ? Decepil eum, ui opinor, noniinis simicius esl non tanluni Sirapidem, sed et Chrislum
litudo. Kral eniui Achillas iiuidam presbyier, Ario
colere;ab utr^usque igilur cuitu erat alienus. MiConsetilieus, quem siniul cum Arin e_C"mmunicaror itaque cuiquam in menlem venire poiuissei
vit Alexamier. Non esl igiiur arleo iMe dignus Euha;c de episcopo Alexandnno riicta fuisse ; quasi
tyobius, ul ei aut suli, aui priniu hujus hisloria.
llle .-K yiiiinn iili junmlo lanluto peieret, ei cum ibi
co.uliiori credninus.
esnel, Chrislum colere cogereiur ; praeseitim cum
Respondeo leriio, plane incredibile essc, ul nululruinque Jud"eorum putriarchee ea ajlale nolissilus fueril iu tola jEgyplo episcopus prasler olutn
mo Um probe conveniat. Judseurum palrinrcham
Ali xMiilriniHii, auie Demeirii palriarchaiuin ; el
asNeriionein contrariam ex opiimis hi>uriae mouu- intclligo, qui in Palaesrina vivebal, non qui Alexannn-ulis demonslrari posso. Scrifila est epistula ab driai conslituius fuii, ut puiahanl ivuius el Petr.s
Adnano impemlore ad Serviatium cousulem circa a Matca. De quo loquilur Ongenes llepi ipv_S)v, i.
iv, c. I : Dicutit permanere adhuc yrincipim ex gea D. 432 seiHgiuia fernte aunis anlequam faclus
cst palriarcha Demetrius : non enim tlle episcopus nere Judx, istum, vldelicet, qui est yntis eorum
facius esl a D. 175, ut immani prochronisnio do- primeps, quem nominant patnarcham. Loqutiur de
cet Salmasius in Apparalu ; sed anno Commodi de- re ipsi, cum Alexandrinus essel, non incomperia ;
cimo, ut referl Eusebius in Chronico, circa a. D. et palriarcham non huio aut illi regioni pra?posi190. Hanc Laline scriptam Phlegon Iibertua ejus lum, sed lotius ge:.tis principem descrihit. Hic igieonservavil, et Flavius Vopiscus ex eo transcri- lur si forte ^gyplum veniret, et Serapidem et
psit, ut ipse refert in Vila Saturnini. Hujus episto- Christum colerecogebaiur, Palriarchaigitur Adriani
lae verba sunt : jEgyptum, quam mihi laudabas, cum archisynagogis Judxorum procul dubio nuServiane
charissime,
pendulam,,
merandus
autem episcopi,
_._.
-, totam didici levem,, r.
- est.
Christi
_..
-r r., el
_. Chrisiiaet ad omnia famx momenta volitantem. lUi qui Sera- ^ norum presbyteri ad Ecclesiam jEgyptiacara penipin colunt, Christiani sunt : et devoti sunt Serapi qui nebanl. El recle inler sparsos ad jus Justinianeum
se Christi episcopos dicunt. Nemo illic archisynago- flores observat Hugo Grotius : Episcopos ChristiagusJudceorum,nemoSamarilis. nemo Christianorum nos a presbyleris distinguit Adrianus imperator, in
presbyter,non malhematicus, nonaruspex,non aliptcs. epislola qux est apud Vopiscum Satnrnino. An
lpse ille patriarcha cum Mgypium veneril,ab aliisSe- enim de illis ita loqueretur Adrianus, si prcsbyleri
rapidem adorare,ab aliis cogitur Christum. Habemus soli in /Egypto lunc tcmporis fuissent, episcopi
hic patriarcbam, Cbristi episcopos, et Chrislianomilli V Mirum subterfugium esl quo utilur Seldenus :
rum presbyleros. Et patriarcham quidem non tan- Non tam de episcopis, quam de eis qui se episcopos
tum Casaubonus, sed el Salmasius pro episcopo ihi dixere, loquilur Adrianus; quasi qui se episcoAlexandrino habel. En episcopum, inquit ille, Alepos dixere, episcopi non essenl. Non eos accusat,
xandrinum Kdriani temporibus patriarcham diclum t quod nomen sirnularent, aut fictum sibi sumcrenl :
Non igilur tam recens est patriarchx nomen in Ec- scd quod religionem proderenl, quod Serapin coieclesia Christiana, quam quidam videri volunt, qui- rent, qui se non simpliciter episcopos, sed Chrisli
bus placet nec Nicseni primi concilii xtas, lanto post episcopos dicerenl, adeoque Christiana. religionis
Adrianum interoallo, usitatum illud inter Christia- D curam sibi primo loco vindicarent ; quod cum alianos fuisse pro eo qui toti dicecesi praerat, et diaece- rum Ecclesiarura episcopi ad sacrificandum diis
seos exarchus dicebatur. Quas alibi refellam ; et sa- gentilium cogi nullo modo possent, illi ob insilam
tis hic locus confutat. Quomodo presaliteril poslea genli levitatem Serapim adorarent. De episcopis
id quod hoc loco proiniitit, aliis disquirendum re- igitur Ioquilur Adrianus : Neque aulem hinc sequilinquo. Certe libro De primatu papse, cap. 4, no- tur, episcopum ibi fuiise tunc aliquem prxler pamen palriarchae adhuc retinel, de exarcho dicece- triarcham atium, qua episcopi nomen aut dignilas
seos aliter, opiuor, senlit. Si quis patriarcba tum presbyteri nomine superius habitum, aul ab eo divervoeatus est, ut de episcopo Alexandrino conslat, sum, inquil ille. Quasi vero Adrianus cognoverit ilquem Adriani imperatoris xvo sic appellatum epi- lud arcanum, quod isti tantopere vendilanl, alislola ejus ostendit in Saturnini VitaaFlavio Vopisco quando eisdem vocari episcopos et presbyleros :
posita, non eam per illud tempus habuisse significa- quasi ille aposlolornm consuetudinem sequeretur,
tionem cerlum est, quam habuit postea. Mihi vero, et aliter eas vocei acceperil ac vulgo homines lum

237

J. PEARSONII VINDICL* IGNATIAN.fi. PARS I.

238
solel, haeo mire ad rera suam accommodavit. Nam
in Addendis ad pag. -199, I. vm Apologiie suae :
Ascribe, inquit, Origenem presbyterorum decreto
pulsumrefertPholiuscod.29T.Toi quidem codice
Pholius non habel;,sed hsec, sine controversia,
presliytcros nominal, eosque quasi inferiores, aut verba respexit quas pag. 297 habentur : 'H 8e [uviotcraruspices et aliptas numeral, aut aruspices et oSo;] J/T)(p(^ETac, synodus decretum facit, inquit Eualiplas facit ; quae omnia distinctionem manifesebius apud Pholium, synodus episcoporum, cui
stam et imparitatem sonant, episcopique nomen inlerfuerunt aliquot presbyleri. Hoc aulem decredod tantum a nomine presbyleri dislinclum, sed et tum synodi, cui prsesidebat Demetrius, et in qua
sjperius habitum ostendunt.
totsedebant episcopi, simpliciier decretum presbyUlomillam ea quae de episcopatu /Egypliaco, quo terorum dici quis ferat? Si Ires episcopi tantum
ante episloiam Adriani excidit Valentinus, et parce- cum Demetrio convenissent.autEusebius, aut Pamcns, quibus praefectus Eusebio dicitur Demetrius, philus synodum appellasset episcoporum ? nonne
tradiderunl Uammondus et Thorndicius, certum est aliquid ex ea paucitate episcoporum ad defensioneque Gra-cis neque Latinis notam fuisse tradilio- g nem Origenis traxissetEusebius ? Cum posleriorem
quemdam convenlum describit, qui sacerdotio Orinem iilam de episcopis in .fcypto a Demeirio primum fuclis. Ezslat Evarisii noinine epistola ad genem privavil.quod prius in synodo factum non
est : 'AXX' 6'ye ATjpiT/cpio; aput xmtv ETCKXxcWeie; Alomnes per /Egvptum fratres, huc est episcopos;
Urgimur quidem,hanc epistolam Evaristi nunesse ; YUTcrfot; xai xf,c ItptMOVTjC aTCExiipofev, inquit;
sed ul et adversarii largianiur necesse esl, aucto- nonne minorem numerum episcoporum in deposireiu epislolae plures episcopos Evaristi setale in lionem ejus consensisse innuii ? et an pauciorum
.Ejrypto fuisse opinatum esse, I oonidem, Origems quam Irium episcoporum suhscripiiones accepissel
DemetriusfSt tam pauci iii Ongenem consensissent
Patrem >ub iniiin lii-mesrii luin-e erc, liderunt nonnulli. Iu certe Suiuas ex veierum aliquo: 'Q-.tfi- iiqiie a Demetrio lanquamauxilnni noviter it.siiiuli,
v?i; Ae(ovi07)v fj.-ft Tcattipa ETriuxonov xai liipxupa. siue dubio Origenes ipse de abrogata veleri conI.lem eiiam teslalurChronographus Joel, de Severo suetudine, de auctorilate paucorum noviliorumquo
impcratore ngens : 'Ecp' ou AecuvfSijc 6 ETc(trxoTco<; episcoporum disputasset : ille aulem de novis non
xaX Tcarf^p 'i>pif^vou ijiapxupijos. Licet enim Leo- episcopis, sed lilleris, demultiiudine, non de paunidem nunquam episcopum fuisse cradiderim, is cilale eorum, qui cum Uemelrio in se conspiravelaraen certe, quisquis fuit, qui primura illum epi- rant, conqucstus est: Tou |v_0pou TttxptSxaxa ^&t
xaxaoxpa-CEUjaix^vou Sta xu>v xatvcov aoxou vpaascopum tradidit, credidit episcopos fuisse in Mgyaaxtov, xa! 0X7)810; Ey^piov .ttfi EuafYEXIoj, xal
ptoante triumviralum Dionysianum. Notat enim
Seldenus Dcmetrium, summum Origenis adversa- Tcavxa; xou; ev A'yotcx<(> oveiiou; Tcafl' j)(j.tov eye(riurn, tres sibi, procul dubio velul auxiliarios epi- pavxo;. Inimico adversus nos acerbissime pugnante,
per suas novas litleras revcra Evangelio inimicas,
scopos instiiuisse ; hsc igitur inslitulio ad poslrema
Demeirii pertinet ; diu enim Origeni amicissimus omnesque /Egypti ventos adversus nos concicante, ul
fuii,teste Eusebio lib. vi c. 8. Tres itaque instituil ipse de Demelrio loquilur, in prajfalione tomi sexli
Demetrius episcopos auxiliarios, ut eorum scilicet tu Joannem. 8i denique tres lantum episcopi in
ope adjolus.majoreaucloritalis pondere Origenem jflaypto Demelrio auxiliati essent, an synodorum
io synodo opprimeret: neque enim quisquam sy- illarum decretis consensisset universus orbis, exnodum nationalem unquam audivit coaclaro sine cepla Palaeslina, Arabia, Phoenicia et Achaia, quod
episcopis.Al si Dcmelrius tribcs tantum auxiliariis teslalur 8. Hieronymus? Non est igiiur dubium,
episcopis, iisquecontra antiquissimam Alexandrinae qtiin episcopos ex vEgypto plurimos in Origenem
Ecclcsiae, imo lotius iEgypliacae consuetudinem or- concilaverit Demetrius ; quem idcirco falso tres
dinatis, stipalus atque communitus adversus Ori- tanlum constituisse tradit, nullo auctore, Eutyzenem synodicam sententiam prolulisset : an id D chius ; eosque in huncipsum finem constilulos ul
Origenes ipse, an Euscbius, acerrimus ejus hyper- Origenem petlerenl, nulla cum ratione statuit Selaspisla,tacuisset ? Demetrius synodo coacia decrelo denus.
Praeterea conslat ex epistola Alexandri Alexansancivil, Origenem Alexandria pellendum esse, ot
io Apologia Eusebii proditum es). Ex illa his ver- driae episcopi, ante concilium Nicaenum pcne cenbis rem narrat Pbotius cod. 118: EuvoSoc; aOpot^E- tum episcopos ^Egypti consensisse in condemnalionem Arii et aliquorum etiam episcoporum. Constat
xac etcitxoteujv xat xiviuv TcpEcrSoxEpcov xaxa 'Qpiviwj?, quae minus recte ab Huetio exhibentur :
eliam, nunquam fieri mentionem pauciorum in illa
Synodus prior episcopis aliquot et presbyteris con~ dioecesi episcoporum prioribus lemporibus. Verisipita ; non enim boc Graeca volunt, sed : Synodum millimum igitur est, non multo pauciores olim
episcoporum, et aliquot eliam presbyterorum indicat, fuisse. Ut ad ea terapora propius accedamus, quae
quod aliud est ; episcopos, scilicel, fuisse plures, Eulychiusindigiiat :Dionysius qui Heraclse succesaliquos aulem et presbyteros. Blondellus vero, ut sit quinto imperatoris Philippi, sex annis ante Ori-

locuti sunt. Cerle Adrianus episcopos a presbyteris A


aperte distinguit, eosderoque superiores facit. Primo loco Chriati episcopos nominat, et cum C.hristianos, tura eliam illos, quasi, sciticet, Chrislianorum principes, Serapi devotos esse dicii poslea

./

S. IGNATIUS. PROLKGOMENA.
240
23'J
genis mortem, cui el maxirae favit, uihil de Deme- A. tempro se episcopum Alexandrise Anianum : aliit

ili ::_ *l!_Ii . ,1., ..i-;;.- ..i.icnnnia quoque


! /*/>/*ti i c longe
It.tni*' lateque
1 n tami a episcopos,
anisnntnn* presbyteros,
nro tlm^i'^
trii aut.
Heraclaa
auxiliariis
dixit ; de variis episcopi niinniis> Lcclesiis
loquilur, nou lanquam novis, sed ut alii de suis diaconos dederat. In Synaxario Grseco S. Marcus desolent iu propriis diceccsibus. Scripsit ad Cononem scribilur rcavxa^ou Qaujj.axoupYu>v, xat xa; Xptaxou
Hermopolitanuin episcopuiu, ad Hieracera episco- /././. /,j;'a; xaxaxoaiiiuv )(etpoxov[ai; eTciax6Tta>v xatxuuv
pum ,gyptiacum,ad Ammonem Berenices episco- Xonttbv xXrjptxiuv. Nicepborus Gallislus lib.n, c. 43 :
purn, ad Basilidem Pentapolilaoum episcopum, et 'Ev Kuprjvrj xe xat UevxaitoXet itoXXa xal aitetpa ipfaulios. Sub illiusponliflcatu ev nevxaTc<$Xei xf,; avu> aapLevo;, xat /./.Xr,aia; dvotxo8o|jtTJaa;, xXripou; X6
AtSur,; xr,vtxxuxa xtve; xiuv iittaxdTctuv Itppovrjaav xai eTctaxtSTCou; xai xaXXx itpoar)x6vxtu; Stevepyrjaa;
xi SaSsXXiou, quidam episcoporum iu Penlapoli el; xrjv 'AXeJevSpetav TtaAtv eixavetatv. Hc Grseci.
Sabellii sententiam amplectebanlur, quidam autem Yita S. Marci ex antiquissimo codice ante 100
orlhodoxi eum coram Dionysio Romano aocusa- aniios descripla : Beatus autem Marcus Anizanum
baut : eranl igilur tuno temporis in Pentapoli epi- Alexandrix ordinavit episcopum, et tres presbyteros,
copi complures, neque pauciores, opinor, quam id est Melium, Sabinum et Cerdonem, et septem diaibidera circa Alr-iandri terapori exslilerunt. Nam conos,et alios undecim ad Ecclesiasticum ministerium
cum poslea Palaebisca et Hydrax, vici Penlapolis, pertinenles. El Pentapolim pergit
el ordinam
sibi proprios episcopos fleri curassent, ab omnibus Q episcopos per regiones illas et clericos,iterwn AlexanSynesio renuntiatum est ratxpiov eTvat xal arco- driam venit. Rabanus Maurus eadem cum MetaaxoXtxov 'EpuOpixtSa; elvai xat xaixa; xa; axxXr,- phraste tradil, ul et Nolkerus, el Alfricus Canluaata;, ex patria et apostolica ordinatione Erylhro riensis episcopus, elOrdericus Vilalis. Inler Arabas
contributas esse has Ecclesias, Erylhraei lgitur epiMariyrologium Melcbitarum : Aliquandiu moratus
scopi jurisdiclionem secundum morem Ecclesias est Marcus in urbe Cyrene Cyrenxorum, indeque
jEgyptiacae ad aposlolica tempora referebant. Et Alexandriam quse apud Pharum est,perrexit : dein
Siderius Palsebiscte episcopus, nemini succedens, i Barcam profectus est, multaque edidit miracuia,
sine suocessore mortuus est ; nam decroio Theophili et Christt ecclesias exornavil, constituens eis episcoepiscopi Alexandriui: OaXatGtoxa xat 'T8pa e!; pos, atque his inferiores sacerdotes. Et Severus De
xt,v ap^aiav xiiv exayOrjaav, xat TCpo; xo 'EpuOpov
Vitis patriarcharum Alexandrinorum : Ipse vero
aveAifcOrjaav, Palxbisca et Hydrax tn antiquum or- discedem Pentapolin perrexit, mansitque ibi anr.es
dinem redactse, el Erythro contributse. Idem etiam duos, annuntians et ordinans episcopos, presbyleros,
Dionysius narrat, Cbaeremonem episcopum Nili, et diaconos in omnibus ejus provinciis. Ut videre est
uTcepYrlptuv extrema seneclute, mola persecutione apod Ecchellensem. Nullum igitur Eulychianae train Arabiam curaconjuge sua secessisse: quem cre- q ditionis fundamentum est.
dibile csl sedcm eam lenuisse antequam Dcmelrius
Respondco quarlo, ne Eulychium quidem ipsuin
auxiliarios adversus Urigenem sibi adjunxit. Imo hanc historiolam lanquam traditionem a majoribus
duos libros Oe promissionibus scripsil commolus acceptam referre, scd velul quacstionis Crilica? aut
libro Ncpotis /Egyplii episcopi, qui Cbiliastarum Philologicae, apud Arab.ts sui temporis agilalae, sododrinnm promulgaverat, el jampridem mortuus lutionem in bonorem EccleniaB suae faclam. Arali- s
fueral. Nepos bic reliquit Psalmodiam, fj uixpt vuv, enim putabant, aut putari voluerunl, nomen papie,
inquit Dionysius apud Euseb. 1. vn, c. 25, itoXXot sua aatale poutiflci Roinano peculiariler allribulum,
xiuv ctOoXtfiuv euOuu.ouvxat. Illud jiulcm pixpt vuv, primo fuisse Alexandrinis episcopis datum, et a
usque ad hoc icmpus, non modici temporis interval- populo .F.tiyptiaco usurpalum, el ab illis ud Romalum notal. Idem rursus : Cum in Aisinoitica prvt- nos ponlilices devolulum, ul tradunt Georgius Hofectura essem, evOa itpo tcoXXou xouxo eTceitoXa^e x6 maidius et Abubacrus Habbasides apud EcchellenSofH*, in qua jamiiridem, increbuit hxc opinio : ubi se.m. Cum igilur a Graacis erudili inielligerent, eum
iilud npo tcoXXou, sive jampridem, uoupolest inlel- tilulum primo palriarcharum Aleiaudrinorum Heraligi de senlenlia nuper orta, sed vctusta et iuvcie- cko attribntuK) fuiese, a Dionysio, scilicet ( quem
rata, quas tamen relicto a Nepoie libro nitebatur. D scriploreiu vocut Euiycbius ; nullius enim AlcxanDiu ilaquc morluus esl Nepos epiicopus xf]; A'- drini episcopi anle iiini scripta cxsUbant), qui in
yuitxou antc pontiflcatu;:: Dionysii, episcopus aulem epistola ad Philomonem baec tradiderat ; Touxov
iaclus diu anle Demetrii auiiliarios.
6^0) xov xaviva xat xov xuitov napa xou |xaxap tou
Denique traditio illa, de tribus episcopi: a De- itotTta T|jj.tuv 'Apaxa TtapiXaSov. llaut ego regulam
metrio primo in jEgypto faclis, omnibus Graecis acformam a beato papa nostro Heracla accepi; cum
atque Latinis ignota fuil : tradilio autem illi con- hoec, inquam, a Graecis accepissent, ralionem excotraria, deepiscopis a S. Murco in /Egyptiaca dice- piiaruni, quare hic Heraclae polissimum liiulos atcesi institutis et Gra?eis et Liliuis, atque Arabibus tribucretur ; elcum vocem TtaTcav ad itaTtTtov inclinola fuit.Simeon Metaphrusles deS. Murco : Con- narc vidcrenl, neque enim dceranl Grasculi qui
stituil et confirmavit ecclesias per Libyam, Martna- etiaui illuc traherent, miram banc hisloriam excoricam, Ammoniacam, Pentapolim, Alexandriam, lo- gilarunl,qua non sub Demetrii tempore, sed Ueracaqne qux Bucolicx direbanlur
Ordinaverat au- clce.populum illud discrimen inter episcopos ^Egypti

241

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjB. - PARS I.

242

nnperinslilutos, el Alexandrinum patriarcham ani- A chare; alloquilur enim fXov iwrtipa. Ife<ycb.l_dTCTra
madverUsseostendant.ulposteavulgaremepiscopura
Tcpo<Kp<fivr,.c na.Mc irpo Wpa. Primaeva fgitur
a.Aa, pairiarcham papam, id est ayutn appellarent, significalio tou Ttdrcac, vel poetice ird.r.rac, est
quoniam ipsi episcopi patriarch m Mam vocarent.
pater Idem eliam vcrhum Tca..T.di;eiv inde deduHaec vera esse vel inde primo perspiciiur, quod
ctum usurpat lliad., E :
Euiychius non perpetuam narralionem lexat, aut
Ouoe il (iiv iraiScc ttoti -puvajt iraTnrdouo"iv.
historiam de instiiutione episcoporum eleclioni
presbytererum immediale subjungat, sed qua_slioUbi vetUS Scholia. les : IJairiralJoucrt, TcdTCTca tpo>.
nera obiter inserat, quare patriattcba Alexandrinus vouti, TraT.pa xaXouat. Hesychius post V. na^otvr,;,
dicius sit papa ? Quam quidem quaeslionem dissihabet TcaTrira^otev, TcapaxaXotEv. Sod utrumque
muiat Seldenus, ul tanquara parlem prioris histolocum obiter emaculandum censui, qui postnuperos
ris posteriorem inducat. lia enim Euiychium loeditores adhuc in mendo jacet. Primo igilur Ilaqnenlem repraesental : Is eliam (nempe Alexander)
_o!vr,c, o. xat' 'iTaXfav, manifeste corrupta sunt,
petiit ab eis, ne patriarcha Alexandrinus papa vociet series litterarum pro poslulat {. Sic igilur
taretur, quod significat avum. Ita vertit petiit ab
legas : Uajjot, vtjtoi xot' 'iTaXfav, Paxx, insulx
eis, el ex alio codice dixit vel mandatum dedit eis, R prope Haliam. De quibus Plinius 1. iv, c. 12 : Circa
'Jl> si
__ I decreverit
_. __1 1. __ V. _1 hll Alexander,
A Lwi, llrl,, ne
_ _. posthac
. . , 1 I patriarcba
* __ *"* eam
it ..... aliquot,
___ f_.__..__. J sed
. . J ad
_ ./ ltaliam
I- __. 1_.
_.
'_ !
ac
vergens
Thorones,
ad1
Alexandrinuspapadiceretur. Cumipee Alexander eo
Leucadiam Paxse dux, quinque, M. discretse a Coripso nomine a suis vulgo indigitaretur. Inscriptio eyra. Dequibus etiam Polybius inlelligendus I. n :
epistolae apud Atbannsium libro De synodis : MaxaIuvi6aXov toTc xiov 'A^attbv axdttEfft irep! touc y.ap!(j> uixif 2iriTX.K{) .jjitov 'AXsdv8pn> ol irpEaSute- Xouji.voui; Ilajouc, vel forle, Tac xaXoufitva . tla^ouc.
ps: xa! o\ Staxovot li Kupiq) ^atpetv. Prima epistolae Secundo pro TraTrird^otEv, irapaxaXoTev, legendum
sententia : 'H irfotic tj|i>v .) x irpovtSv-_v, f]v xa! quivis statim videt, iraTrd^otEv, TtaTEpa xaXoUv. Ila
djrci aou f_.{iaOT|xa[iEv, (laxaptE iraira, Etrciv, auxj)- apud Arislophanem, optimum lingua. Allic inlerEt in corpore epislols, t-c xa! uu auT.c, [xaxdpts prelem, Trygaeus filias alloquitur, in Pace :
irirca. Aihanasius Ale.iandri successor Alexandrum
'Hv(x' av alttJrjT' Spxov irdirav [ie xaXouaat.
papam vocavit, et ipse ab Iscbyra, Arsenio, Constaulio irctTrac vocatus est. Sed hanc versionem
Cum panem pttitis papam me vocantes.
atis exagitavil Ecchellensis. Doctissimus Pocockius
Quem looum respiciens Hesychius : Hdicac, iranos.er ita reddil : Buod autem quxrunt [nonnulli],
Tpoc 6irox(5piff|i.a. Elilafiiiae Trygaeum alloquuntur :
quare patriarcha Alexandrinus vocelur papa? (cujus
q '12 iraicta. Ita rursus et in Vespis, ubi Scholiasles :
nominis significatus est avus) \sciendum est]. Ul igi-Iairta 81, naTep. Erat igitur haec iiberorum ab ipsa
lor illi quaestioni responderet Eutychius, illa de
linguae Graecse origiue blanda appellatio patri data.
Iribus a Demelrio, viginli ab Heracla factis epiPosleriores Graci eamdem appellationem etiam
scopis inaudila tradit, ut solent illi, qui de vocabuillis tribuernnt, quos quasi patrum loco babemus.
lorum originibus dispuiant. Omnia aulem quaa
Scholiaste. Homeri : Udicira, Tcpoatpuvrjatc nXoa.potradit el futilia, et falsa et absurda sunt. Staluil
vrjxtXTj VEtoTipou irp6? irpEaSuTEpov. Juniores senioenim abba sive .cdirav significare avitm, tilulum
ribns tanquam filii parentibus titulum hunc tribueillum pairiarcha. datum, cum alius reliquis epibant ; el ubi aetali dignilasaliquaaccessil, litulus vescop.s compelerel ; idque primo Alexandria., ut
neralionis babebatur. T6 icdTcira xat td airira ou i^tXoJi;
poslea, scilicel, Romano ponliiici attribuerelur. Ut
o icatT)p, dXXa irpoc iraTepa treirTtX7l (ptuvrj, Suidas.
igitur haec fabula penitus explodatur, oslendam
Sub hac venerationis nota Tcdirac a Graeci., papa a
primo vocem irdirav, quae Heraclae tributa esl, nunLalinis, primajvis Ecclesiae lemporibus tribuebatur
quam significasse avum. Vocem hanc Syracusanam
esse volunt Grammatici nonnulli. Suidas : Outg. S_ episcopis, quos loco Bpirilualium palrum habueliyi-.xt irapa Eupaxoujtotc 6 TCaTT,p irdirac. Eusta- runt. Nulla bic avi, nulla patns patrum nolio.
. ,.,
, _ Hoo autem secundo apparet, quod titulusilleeodem
thius : *AXXo! Se, oti irapa
irairac o. D to quo de
. Ti
, usurpatus esl, alus episcopis
r Supaxoujlotc
L:
,,
Heracla
-aTiip. Aliler Etymologus
O-tg. X.vexai
ap
gUS : Outio
Xivexat icapa
.
.,
,
_.,
1
quam patnarchts communis erat. Clerus Romanus
lupaxooff.otc 6 Tca.Tjp, irac. Quod quidem
verura
ad clerum Carlhaginensem : Didicimus secessisse
esse polest, altcrum non ilem. Nam vox irdira; ipsis
benedictum papam Cyprianum a Clementio subdiaSyracusis longe antiquior est. Syracusae enim ab
cono. iidera in titolo episiolae ad ipsum scriplee :
Archia condilae sunt vel sub Clidico, ut Euscbius,
Cypriano papm presbyteri et diaconi Romx consiel polius sub /Eschylo Alhenensium rege, ut
stentes S. Ila Romae ita in Africa locuti snnt : UniMarmor Arundellianum ; baec autem vox sub Dioversi confessores Cypriano paprn S. Hieronymus aligneto ab Homero usurpata esi, de Nausicaa,
quando
Thcophilum episcopum, Alexandrinum
Ody., z,
papam appellat, ut in Apologia adversus Ruffinum,
'H .1 jidX' o'yX' ercaaa ^itXov Traxipa 1cpoJEtTce
Ergo etpistolx papx Theophili et Epiphanii et alioUiirita <p(X*.
rum episcoporum te petunt, te lacerant; et paulo
Ubi vocis inlerpretalio certissima est, Pater post : Lectis nuper pap.x Theophili epistolis,

243

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

244

Herumque : Nunc primum a papa Theophilo didicisse A apud /Eihiopas inlemeratam ad sua usquc tcmpora
impietates ejus. El in epislola ad ipsum data : Ad- perraansisse? nihilhorum. Id uuum asserunl, supenitere ergo, papa amantissime atgue bealissime. Non riori saeculo nullos fuisse in Kcclesia /Eibiopica epiquod buno titulum Alexandrino episcopo peculia- scopos, abunam unum ab Alexandrino patriarcha
rem crederet ; Anaslasiura enim simul cum Theo- electum et crealum. Demus igitur id verum esse,
philo nominans, illum, non hunc, papam vocat : quod eorum lestimonio contirmalur, etiamsi illia
Quid faciunl epistolx Theopkili episcopi, quid papx longe plures conlrarium piane doceanl, alque inter
Anastasii, in lola orbe hxreticum persequentes ? Imo eos ipse Salmasius. An inde sequitur tradilionem
in epislola ad Theophilum dala Anastasium papam Eutychianam in jEgypto revera ab inilio oblinuisse,
appellal, Ex dispensatione Dei factum pulo, ut eo in et omnem Ignatianis epislolis tidem abrogandam esse ?
tempore tu quoque ad Anastasium papam scriberes. Nulli fuerunt in /Ethiopia episcopi praeter unum
Alios eliam eodem nomine indigilal : Ne me mittas ad abunam saeculo xvi. Ergo nulii eranl in tota .Egysex millia librotum ejus, quos legisse bealum papam ptiaca dicecesi primo vol secundo saBCulo usque ad
Epiphanium cnminaris; et rursus: Erupil aliquando a. D. 190 episcopi praeler Alexandrinnm patriarcontra papam Epiphanium, Apologia secunda. In cbain ; ideoque epislolas Ignalii conlictaj sunt. Non
procemio Commenlariorum in Jonam, Cxterum probat aut admittit, opinor, lianc consequentiam
non ignoramus, Chromaii papa venerabilis. In epi- B vir doclissimus. Rcliqua enim omnia quae enuraerastula ad Augusiinum ; Incolumem et mei memorem vimus, ad Eulychianam Iraditionem lirmandam,
le Christi Domini clementia tuealur, domine venc- plura autem ad Ignatium epislolicum rejiciendum
rande et beatusime papa. Ila ruliqui ejusdein aevi
necessaria suul : quae adhuc nullo tesliraonio connomen papx cuilibei episcopo Irihuebant. Teriio,
firmantur, irao quae nullo conlirmari possunt.
usiuium hunc limlum eliam antc Uiouysium ct
Primo enim Chrislianiias ^Eihiopica ab initio non
HerHClam dicet nos Terlullianus lib. De pudicilia videiur fuisse Ecclesiaa JJgypiiacae tradnx. Nam,
ca|> 13, qui iif episcopo Romano ha;c habet: ln tesle Irenteo, I. in. c. 12, Spado reginx JZthiopum
eum hiiminis exitum, qu/mtum poles, mUericordix missus esl in regiunes JSthiopix praedicuturus hoc
illrcebrU bonus pastor,et beuedir.lus papa conctonuris. quod ip*e credidfut. Mem lesiniur Euseb. I. n, o. 1,
Cuiu ignur vux pupn iiuiKjuam signifieol avum, >eil
et S. Hiernn. i im huise, ct S. Cynl. CBiech. 17.
oinin u> i'i copia inpei uibuta sil, i*l pnus quiUmle ei /Elnopcs iu.-.i a 1'hihppo apostolu se ad
dem episcopo It jinauu quain Alexaiclriuo, inauia fiilein conveisos profiieinur. Volunt etiam nonnulli
suni oinii'a ol> quee hanc hisluriam excogiurunl S. Thmnam /Ethiopibus Evangehum proedicasse,
Arabes ; falsa eiiam et histona ad horum lantum
aln S. Matibaeuro, ui Socr. I. i, c. 19, Ruffinus I. x.
contirmatiouem tradita.
c. 9, Uieunque sii, sunt enim priraae cvangelicae
Excussimus tradilionem jEgyptiacara, quam nos promulgalionis vesiitfia ut apud alias genies a Graenunquam natam fnisse contendimus, el ab Arabi- cis longe diss;tas, ita el apud /Ethiopas valde obbus lanlummodo fictam ; ecce autem etiam redivi- scura, nemo lamen velerum dixit /Etbiopas primo
vam et ad bunc usque diem superstitem I Eutychia- vel secundo seeculo retigionem Chrisiianam ab
nam tradilionem firmat idem institutum, inquil /Egyptiis didicisse ; quod eral ad Eutycbianam
Dallaeus, in anliquitsima et nobilissima Ecclesix tradilionem firmandam imprimis probatu necessaJEgypiiacxiraduce, JEihiopica Christianitate, ad hxc rium. El mirum est, quol el qualia hsec de Ignalio
usque tempora servatum. In omni enim /Elhiopica Ec- conjeclura Dalleeum docuif, quae antea prorsus
clesia unus est jam ab antiquis temporibus episcopus, ignoravit. Ita enim ipse de Pseudep. apost. I. i,
abuna, ulvocanl, id est patriarcha, qui eliam hodie c. 2 : Sed JEthiopas quidem mitlamus, quorum non
ab Alexandrino patriarcha consecralur et mittilur- nisi recentissima novimus, antiqua plane ignoramus.
Antiqua autem tempora qu;e sint, postea ostendil ;
Falemur quidem, quidquid ab Eunucho, aut
ait in /Ethiopiae pariler ac /Egypti arnplissimis et Tboma, aut Matthaeo factum est iu illis rcgionibus,
Chrislianissimis civilalibus nullos ad a 0. 100
/Ethiopas aliquando Chrislianam religionem ab
episcopos, abunam tantum fuisse jElhiopicum ut el D ^Egyptiis bausisse, quod mulla demonstrant. Quae
patriarcham Alexandrinum.
ritur tanlum de tempore, cujus cognilio eral ad
Qusro autem unde haec omnia pro comperlis hoc argumentum plane necessaria. Nam nisi probehabeat vir doclissimus. Testes quatuor adducit, tur jEihiopas abunam babuisse ab episcopo AlexanAlpbonsum Mindesium, Nicolaum Godignum, Joan- drino crealum, qui eam Ebclesiara cum presbyteris
nem a Sanctis, Franciscum Alvarem, nuperos scri- sine alio episcopo rexerit, anle Demetrii tempora,
ptores omnes, Jesuitas aut Dominicanos. Quid Eulycbiana traditio nullo modo confirmabitur. Quae
autem illi teslanlur ? an Cbrislianilatem /Ethiopi- autem Dalleeus aflert, ut /Kihiopicum Chrislianismum ab jEgypls propagatum esse demonstret,
cam ab inilio fuisse Ecclesise vEgyptiacae traduhaec lantummodo sunl : Abuna, scilicel, ab Alexanoem ? an ab anliquo usque ad a D. 190, fuisse in
yEthiopia patriarcham aut abunam cum presbyleris drino patriarcha peti ordinarique solitus, et vetus
quamplurimis, episcopo aulem nullo? an hanc regi- Dioscori schisma cui gens tota ad hodiernum diem
minis formam ab /Egyptiis fuisse derivatam, el adhxret, synodi Utalcedonentit et Leonis Romani

245

J. PEARSONII VINDICr.fi IGNATlAN.fi. PARS I.

216
episcopi memoriam abominans. Heec autem nec ad A abducerelur (inquit Alhanasius in Apologia), in qua
a. D. 190, nec ad Eusebii lempora pertingunt ;
tyrannos eos fralres vocat, iisque paria cum Roideoque ad rem praesentem nlliil omnino faciunt.
manis jura imperlit ; cum nulli imperatorura RoArabes quidem .-fihiopicae Ecclcsiae primordia ad manorum fcederati ultra Gangem csscnUtum etiara
Conslantinum ferme referunl. Abulfaraius notat a quod idem Constanlius legem feceril in haeo verba
lempore Conslantini religionem Cbrislianam se quae rera ipsam mire illuslral : Nullus ad gentem
eieruisse, donec eam ampleclerentur plera?que Auxumitarum et Homeritas ire prxceptus, ullra
earum qure Romanis vicinae sunt genles, nec non annui temporis spatia debet Alexandrise de cxtero
qaolquot incolebant Coplae aliis et Nigritae omni- demorari. Erant igilur bi Auoyu.iTatxaXouu.evoi Atgeni ex .-Eihiopibus, Nubiis caeterisque. Geogra- etoTCc;, ut loquilur Pbilostorgius, Homerilis adjunpho Nubiensi memorantur Nigri, qui vocantur cli, imperio Romano conlermini, Romanorum
Albanin et dicuntur esse Grxci, religionemque Chri- foederati, tempore Constantii. Ad illos igitur sxpe
ttianam profileri a diebus Coptitarum anle exortam missi sunt legati qui Alexandriam primo petcbant,
Uustemannorum sectam ; verum deficiunt a jide inde in jfithiopiam profecti, ex /Ethiopia AlexanChrislianorum, sunt enim Jucobilx. At Conslanlini driam rever&i sunl, ad quos speclal illa conslilulio.
clate plures quam centum fuerunl in jEgypto epi- n Hxc occasio eos ad (idem Chrislianam sub primis
imperatoribus Chrislianis convertendi.
scopi ; et eodem tempore Eusebius Ignalii episto
Jam vero anle hunc Frumentium in hac Indiasive
las omnibus ecclesiis perhonorilice commendavit.
Irao vero videtur etiam aetate ipsius Alhanasii, inter /Etbiopas Axumitas nulla Christianae reliqui epistoias Ignatii et novit el recepit, el primura gionis vesligia apparebaut. Ila omnino intclligendus Socrales in prdefalione ad hanc bistoriara : Tr>
incogoita vel nulla fuisse, et dein vel orlum ba[XEVTOt evSoTEpoj 'Iv8av t]v TtpoaoixsT (JaptSiptuv Eflvrj
buisse, vel se recuperasse Ecclesia jEgyptiaca.
Id]ue palel ex bistori* quam narrat Ruftinus de TtoXXa 8tatp<5pot<; v^pt6u.eva vXtiaoan ou8<Tttt> Ttpo tujv
Irunientio, quem in Indiam cura Meropio profe- KcovcrtavTivou y^pivojv 6 tou Xpt<rttavt<ju.ou X<5voc
clum esse tradit. Eisi enim Ruflinus ila hisloriam etpuiTt^ev. Interior aulem India, quam gentes accoperiexat. quasi in Indiara ulteriorem et orientalera lunt plurimx, diversis utentes linguis, anle ConFrunieniius perrexisset ; constal lamen Indiara stantini tempora nondum Christi fide fueral illueam fuisse /;jyplo proximiorem, et jEihiopiae slrata. Idem etiam ex ipsa bistoria iunolescil. Fruparteiu. ludi eiiim jEthiopes antiquitus apprllauauraenliu* einin ipse cum primum ad fndiara illam,
lur, ul apud Virgilium de Nilo 1H :
tiive .Eilnopiam tierveneral, et mira Dei providenfa
inaxinia apud rege > aucloriiatis essel, neraiuemUtque coloraiis amnis devexus ab Indis.
que inter M hiopias Christianura invenerit, requiA I Immc autem Indiam Frumenlium primo prrrere sollicuius cos/iit si qui inler negoliatores Hoveuisse conslat : ex illa Alexandriam rediii, in
manos Christiani essent, iisque poteU dem dedt, ut
eamileui rursus eiiam missua est, el al> AthrtnuMo
convenlicula per loca singuia facerrnt, ad qux Roordinaiiis episc.ipus Axuiueos. Krat aulem Axumuno ritu orationis cansa confluerent. Quo peracto,
rnis M. hiopuir melropolis. Slej.hanus De urbibus :
reversu* el Alexamlriam veiiiens. quid a se facium
'AjouiitTTj;, apjev.xuK, u.rlTp<5itoA'.<; AtO'oitujv. Apud
sit iln<-ei ; ei a S Atbanasio in concilio sacenloiuui
Anianuin iu P^iiplo man> Eryihraei (quod Procopio
primo designaiu, dein ortlinaius est episcopus
Gazensi OiXajia 'IvStx^ vocitur) : 'Aito 8e TajTT,<;
Axumeos. Qui ciiiii i'|u-cii|iali auciorilale ornaliis
tt; aurr.v -rr,v firiTpoiTjXtv tov 'A^iou.ItTjV Xev<5u.ivov
perrexissel ad Imiic Iudiam, tanta ei data esse <i Deo
iXXtuv T,|xepwv t:vts. Nounosns apu<l Photiuin :
virlutum gratia dicitur, ut signa per eum apostolicn
"H ii Ajoujjta TtdXt^ eart fitylorn, xat otov u.7;Tpofierenl, et infinitus numerus barbarorum converxo/tc tt,c 6Xt(; AiOtoittai;. Et clanus adhuc Procoteretur ad firtem. Ex quo in Indix partibus, et popius Persirorum lib i : 'Ou.r^ptTwv 8e xaTavTtxpu
puli Christianorum, el ecclesix faclx sunt, et saceru.iXtTta iv ttj avTtitepa; -JiTtetptp Ai8t07te<; oixoujiv
dotium roepit, ut leslalur RuHiuus Hist. eccl.\. x,
o". Auituju.eTTai emxaAouvTat, 6'ti 8tj auxoV; t paal- j) cap. 9. Cui suffra^anlur Socrates, Sozomenus,
Xiti erttv l-i Au{t6u.t8t it6Xet. Erat igilur Axumis Theodorelus el Nicephorus.
meiropolis jthiopis, et in ea /Ethiopuin regia
Ubi nunc ille abunas .Eihiopicus, ille palriarcha
po?ita fuit.Ad hanc igitur Axumic, el banc Indiam, sine episcopis, in amplissimis el Cbrisitanissimis
qua; pars esl iEihiopiee .E^yplo proxima ; non ad civilalibus, usque ad a. 0. 190 ? Ubi illi ab
Indiam inlra Gangera, aul ad Axumin illam, quam aliarum gentium commercio remoti, adeo anliqui
ad latns orientale Indi fluvii conslituil Ptolemaeus, rilus lenaces.ut cum iKgyptii, gens levis et pendula,
Frumenlium rcissum fuisse a S. Atbanasio creden- sub Demeirio et Heracla episcopos, scilicet, admitdum esl : tum quod epistolam Constantius ad Aiterent, traditura ab Alexandrinis morem optima fide
zaoan el Sazanan ejus loci lyrannos scripsil, toore servaverint, et uno abuna conlenli plures episcopvjuivriov tov eitltrxonov ttj^ 'Aouu.eu>c xe"t9ev posadmillere nunquam voluernl ? Ex quibus bsec
a/Of,.!!, ut Prumentius episcopus Axumeos inde historiaj monumentis eruta : ex quibus Ecalesiee anlt Georg. iv, 293.

247

S. IGNATIUS. PIIOLEGOMENA.

nalibus dcsumptn sunt, Graecis, Latinis, Arabibus A non habel palriarchw honorem et polestatem. Plures
pariier ignota? Prima facies Ecclesiae, primum sasine controversia in /Elhiopica Ecclesia episcopi
fuere, cum hic canon primo condiius est. Jus paccrdotium.primus episcopus in metropoli yEthiopiae,
cum jam Alhanasius in /Egypto non sine centum
trinrchae denegabatur creandi arcbiepiscopos sive
episcopis praesideret, el ipse Ignatii epistolas diserte
melropolitanos, tales, nimirum, qui sua auctorihle
episcopos crearenl ; unde ipsi jus creanli episcoagnosceret atque praedicarct.
pos concessum esse supponilur. El quoniam ea
Philostorgius, aut ignorans, aut polius dissimulans hanc hisloriam, Theophilum sub Constanlino astate plures sub se episcopatus babere.t, calholici
nomcn obtinuit, qui vulgo abuna vocatur. Salmaad Axumilas jElhiopas missum tradil: Nicephorus
hoc ad Constantii et Georgii cpiscopi Alexaadrini sium hic appello, qui Deprimatu papx cap. 14, ha?c
habet : Succrescente, ut probabile est, Christianorum
tempora refert. Et omnino episcopus illc Arianus,
post Frumentium aul revocatum aul morluum, in /Ethiopianumero, ubi plures habere catpitea proiElhiopiam perrexisse pulandus cst. Posl qucsquin vincia episcopos, unus omnibus metropolitanus impoplures in /Ethiopia episcopi floruerinl, dubilari non situs, quipropter multitudinem episcopontm sibi subpolest. Legimus enim apud Palladium, qucm ex jeclorum et ditionis ampliludinem calholici el pabibliotheca Regia nuper edidit cl. Edoardus Bis- n triarchx nomen habuit, quamvis alteri patriarchz
S83US eques auralus : 'Evu> 8 tl< t ixpui-crjpta (x<5- subetset.
Si deficiat historia, ipsius Ecclcsiae monuroenta,
vov UtpSaaa ttjc 'IvSixfJc itpo tu>v iXlywt (iexa tou
cujuscunque aelalis sint, satis manifcsto ostenduat
Haxaptou Mu>uauj< tou iittaxorcou tu>v 'ASouXt)vtov. Ego ad primas tantum Indix orat paucos ante complures in ea provincia episcopos fuisse. Liturannot cum beato Mose Adulenorum episcopo pene- gia /Elhiopum Romae impressa : ilemor esto omtravi. Er.it autem Adule, vel Adulis, urbs/Elbiopiaa. nium archiepiscoporum nostrorum, episcoporum,preSteph. : "AJouXi;, itiXi? Al8i6iru)v, et ProcopiusPw- sbyterorum aique diaconorum, qui viam nobis indtticorum lib. i : 'Ev irtSXet At8i<5tu>v 'ASouXtSt. In gilant verbi orthodoxi. Inaliis liturgi:s et niissalibus,
Vita S. Chrysostomi a Palladio scripta mentio 01 quae habet vir doclissimusCastellus noslerquampluPalladii Blemmyorum episcopi. Blemmyes autem rimae preces sunt.quibus populusin ba:cverbaorat :
sunl /Eihiopes. Strabo lib. xvn : BXefi[u>e; 11 At- Pro patribus noslris episcopis, pro fralribui noslris
8tiitu>v utoxouovtec, AIyutctIoi; 8e Sjiopot, de qui- sacerdotibus, pro adjulortbus noslris presbylens.
bus Plinius lib. v, cap. 8. Ncque vero adhuc mulCum igilur ex lenui illa quam de /Elhiopica Eclum crevit in /Elhiopia religio Chrisiiana. Bed Justi- clesia hahemus nolitia uliquorum episcoporum nonianei imperii anno 46, Adadus Auxumilarum rex, mina supersint ; cum constel ex Arabico canone
faclus est Christianus, el ab imperalore accepit lnl- jus creandi mctropolitanos tantum proprie dicloa
oxorov xai xXr(pixou, ut refert Tbeophanes, iitt- Ivhiopibus concessum non esse ; cum liturgiae
ox<5itou< xal xX^pixouc, ut narrat Cedrenus, et tota /EgyptiacaB nntiquis relro lemporibus popnlum pro
ea gens Christo nomen dedit.Ab eo tempore, ul ar- cpiscopis suis orare quotidie doctierinl ;nondiuest
bitror, Chrisiianismus radiccs apud /Eihiopns egil, ex quo /Elhiopes abuna uno sine episcopis fuerint
quo liberius adhuc dc Chalcedonensi concilio lo- contenti, si modo illud verum sit, quod Jesuite et
quebantur homines, praesertim in /Egyplo. Subim- Dominicani, conlra aliorum leslimonia, referunl.
perio autem Theophili, in Mthiopia episcopus fuil Cum anle Justiniani tempora tam pauci fucrint in
nomine Jacobus, quem cum rex forte in bellum pro- /Eihiopia Christiani, anle Constantinum vel nulli,
feclus esset, uxor regis in exsilium tnisit, el substi- vel certe /Egypliis plane iucogniti ;cum quiprimus
tuerunt in locum ejus episcopum alium. Sedetpluvia erat eorum, saltem ab /Egypto, apostolus Frumeniis data non fuit, et percussi tunt peslilentia, ila ut tius, ab Athanasio, plurimis quam cenlum in
regnum tnagnum senliret damnum. Kpiscopus aulem jEgypto episcopatum tenenlibus, et missus el orin AZgyplurn venit. Alque ut rexe bello reversus fuit, dinatussil ; palam esl, /Etbiopicae Ecclesite bodieruxorem suam objurgavit, et misilud patriarcham ve- num statum, qualis qualis sit, ad anliquissimam
niam ab eo pelens, eumque rogans uti remitleret epi- D VEgyptiaca? Ecclesiae tradilionem, si quae talis unsr.opum. Id quod /ecil ; et receperunt eum cum gau- quam fuerit, confirmandam nihil omnino valerc.
dio magno, ul refert Elmacinus. Posl ba-c lempora, Cum denique argumentum ncgans fundelur in siut opinor. comliii suni CHnones Arnbici concili Ni- lenlio omnium ante Eusebium, anto quem /Ethiocasm ; quos ediiii Turrianus, quique ad postcrio- pum Chrislianorutu nulla fama esl, aut perquara
rcm E'-clei siatum, et consuoiuiiines diu post incena ; cum Alhanasius, qui posl Eusebium lgoaconcihum Nicffnuiii nalas lemperaii suni. Eorum (iana tnemoravit, primum ex /Egypto episcopum in
atit.-iM capite 30 Ftalutum esl : Ut non possint /Eihiopiam miserii ; cum Dallaeus ipse faleatur
/Ethiopes creare nec elgere jmtrianiiam ; sed potiut /Eihiopas recipere Conslituliones Olemenlinas,
eorum prselatus sub potestate ejus sil.qui tenetsedem lanquam ab ipsis aposlolis diclalas, in quibus plura
Alrx m<lri.e. Sit tamen apud eos loco palriarchx, et de episcopis quam in lgnatianis coniincnlur, nihil
appelleiur cmholicus : nun tamen jus habeal consti- hinc ad aucloritatem epislolarum S. Ignalii imniiwndiarchirpiscopos, ut habet patriarcha ; siquidem nuendam formari ullo modo potest.

249

J. PEAKSONII VINDICLE IGNATIANjE. PA.RS I.

250

Haclenus de Iradilione Alenndrinu ah /IMnopi- A Ignalii auetoritalem vn sxculo Scolis Cltritiianis


bus confirmala, ut volunt, quae aliquam argumenti fuisse ignotam, inquit Dallaeus. Cerle non sequiiur
gpeciem habuisset, si ea omnia vera fuissent, quae reliquis Scotis qui episcopis parebunl, Ignatium
atlulerunl.Illud autem quod sequitur, si verum esse notum, ncque monachis Jonensibus, quod abbaticoncedalur,ncscio quara vim habere possit ad I.-nn- co juri episcopi subjecli essenl, ignolum fuisso.
lium epistolicom rejiciendum, aul quid conferat ad Potuit hoc Geri uiraque parle Ignalium sciente, posik-nlium scriplortim ante Eusebium. Quomoilo tuit utraque ignorante. Si ideo kimiium ignorasse
enim illud quod oclavo saeculo faclum est, proba- ceusendi sunt, ccrle et Chalcedonense concilium
bitscriplam istud h et iii saeculo non exstiiisse, ignorabant, cujus canon oclavus omnesmonasterioquod iv, v, vi et vn, receplum et approbatum est ? rum clericos episcopo vult esse subjectos. 0\ x),tjScilictl, circa a D. 736, in Germanica Boioa- ptxot xti>v itxajy^Edov xa't p:ova<TXT(piiov xa! jjtapturiorum gente Christi fides viguit, et presbyteri fue- pttov 6it6 XTjv E^outTiav xwv ev Exaaxr, koXei ettkjxorunt, cum tamen nulli apud eos essent episcopi. Unde ntuv, xaxa xt,v xu>v avftov Iloxsptov itapaooiiv Ota
liquel, ne iis quidem temporibus lgnatii episiolici u.EVEXucrav, xai (jtTj xax1 auOaOEtav aep^vtaTtoaav xou
auctorilatem Christianis per Germaniamnotam fuisse. IStou Trterxt57tou. Cjerici ptochiorum, monaUeriorum
Primo,qua2nam basc consequenlia est ? Boioarii in p et martyriorum sub poiestate episcopornm qui suntin
unaquaque civitate, secundum SS. Palrum traditioGermania nescierunl : ergo Christiani pcr Germa
niam. An nulli erant Christiani per Germaniam praj- nem, permaneant, ncc per prxsumjdionem a suo epiler Boioarios ? Ao alii omnes ignorabant quidquid scopo recedant.
Boioariis ignotum fuil ? An ideo aucloritutem Ignatii
Si demus Jonenses lgnalium epislolicum ignorasse, prius oslendere oporluit, quid illi noverint,
ignorasse dicendi sunt qui episcopos habucrunt.quod
aJii non babuisse dicantur? Secundo, unde liquet quam illu'1 objiceret, quod ignorabant. Anlca quiChrislifldem inier Boioarios viguisse cum episcopos dem in hunc modum dispuslabal : Si scripsisset
non haberent ? Scilicel, ez Gregcrii III epistola Ignatius epislolas,eaj fuissenl Juslino, Ircoaeo, Clead Bonifacium hoc apparet, inquit, nec hoc tantum, menli Alexandrino et Terlulliano cognilaj. Nam hi
Sed Vivilonem nescio quem ipse Gregorius a \se in viri eranl, totius antiquitatis litteraria: maxime vero
eum ordinem consecratum ad eos misit. At Grego- Christianx sludiosissimi, iidem atque acutissimi inrius non dicit Vivilonem fuisse primum eorum [epi- dagatores. An idera de Scotis Cbristianis septimi
scopum,necse eum misisse ait, sed ordinasse lan- sfflculi judicandum est ? Num Jonenses monacbi
tu ra.Missus est enim Vivilo ad Gregoriura, idque a antiquilalis sludiosissimi alquo aculissimi el doBoioariis, ul ordinarelur episcopus ; illi igiiur tum clissimi indagaiores fuisse perhibenlur ? Imo vero
noverunl se siue episcopo vivere non debero. Quod an adbuc amplius, Jonenses illi in disculienan ab Ignatio acceperinl,ilii viderinl qui neminem dis velerum Graecorum monumentis adeo eraunalium eam neeessitatem docuisse pulanl. Vivilo clae naris criiici fuere, ut Eusebii, uti volunt, ereliam ipse ideo raissus esse Iraditur, qui:i prior ror qui Atbanasium, Hieronymum, Theodorelum et
epiacopus esset defunctus. El epistola Gregorii ex- Gelasium fefellit, iis polissimum suboleret ? Hoc
slat cnm titulo : Dilectissimis nobis episcopis in pro- enim necessario dicendum esl de tesliroonio septivincia Boioarix et Allemannix conslilulis Wigoni, mi saeculi, nt vira aliquam habere videatur : lunc
Luidoni, Bodulfo, Vivilo seu Addse, Gregorius papa. enim auctorilas epislolarum lgnalii inter CatholiDtnec primus.nec solus lunctemporis Vivilo Boioa- cos alque etiam haereticos eral receptissima.
Postquam Boioariorura eUonensium meininissel
riorum episcopus fuisse videatur ; et cum Bonifacius Germanorum aposiolus dicatur, lempus illud vir doctissimus, et ab argmmento suo, quod a siostendi non potest,quo apud Boioarios tides Chri- lenlio scriplorum anle Eusebium pelebalur, longlus
aberrasset.adjunxil Hieronymi el Epiphanii lestisli sub presbyteris sine episcopo vigueril.
Alterins plane generisesl quod e Scotia pelit ar- monia : illum ideo adduxil.quia presbyleratus cum
episcopalu, ut ait, ia-oxouiav probabal ; hunc, quia
gumentum. Ibi enim episcopos singularcs in eccle
siis fuisse negari non polest ad formam regiminis D eam senlenliam ul haeresin in Aerio damnabat : te
sles duos in Ignaiium jara diu receptum egregte oonIgualiani. Nam, ut Beda testatur: Abbas quidam
presbyter fuit, cujusjuri et omnis provincia et ipsi spiranles. S. Hieronymus saepe S. lgnalii ^tneminit,
etiam ejiiscopi subjecti crant. Ita quidem Beda, sed qutd scripserit vir aposlolicus et martyr observat,
Eusebiana transcribit el approbat : quid igitur ille
omis-a sunl verba nolatu digna, ordine inusitato.
AgnovilSeldenus ordinem inusitatum a Beda ob- adversus Ignalii epistolas ? Sollicitor putare, inquil,
servatum : Sed qui, inquit, ex more ibi velustissimo velnondum in iis ista tam multa fuisse, qua; hodie de
txculorumquc illic anleriorum disciplinarecepius sit. episcopatus necessiiale et pr<e presbyteralu exccllenSed quis apud Jonensespresbyteros mos fuil Bedas tia isthic leginus, velcerte exislimasse Hieronymum,
a-vo antiquissimus, aut quol fuerunl illa antcriora quantahbet fueril martyrit auctoritas, non iamen saixcula ? Cerle ab obitu C-jlumbae, qui nionuslerium tis eam valere, ut rem diseriis Scripturx vocibus concondidit, ad ortum Bedae, qui haeo scripsit, anni firmaiam convellere potset aut deberet. Quid autem
lanlum numeraniur 76. Quid autem hinc sequitur ? si vir doctissimus revera putaret id quod putare

252

S. IONATIUS. PROLEGOMENA.

251

sol licilatur ; quid si verum esset quod putet ? an inde hparens. Bt : Virum honorabilem, fratrem meum,
sequitur epislolas illasomnes essc tertio sreculo lic- filium dignationis tux, Orosium presbyternm et sui
tas alque suppositas ? Si parem curn Scripturis au- merilo et te jubente suscepi. Quae cum ila sint, illa
cioriiatem non habeanl, aut una vel allerasenten- in suspecto opere in psalmum xliv Hieronymo vix
tia de necessitate etexcellenliaepiscopatusin exem- abjudicari possunt : Fuerunt, o Ecclesia, apostoti
plari Ilieroimniano non haberelur, quse in nostris palres lui, quiaipsi te genuerunt. Nunc autem quia
apparet.an slatim sequitur, omnesfuisse commen- illi recesserunt a muudo, habes pro his episcopvs
lilias '? jirauscrlim cum S. Hieronymus eas quas ipse filios, qui a te creati sunt : sunl enim et hi patret
habuil veraset genuinas putavit. Faleiur virdoclis- tui, quia ab ipsis regeris. Ilsec aulem subjeclio Hiesimus, eas epistolas quas nunc haberans, easdem ronymiana nibil aliud est quam uicaxorj vel 6noornntno esse quas habuit Eusebius, el post eum xa-fr, Ignatiana. Becundo, Hieronymus sa-pissime
Athanasius atque Theodorelus. Qua ergo ratione Ires gradus sive ordines in Ecclesia, episcopatum,
ducius dubiiare polest de exemplari solius Hiero- presbyleralum et diaconalum agnoscit, non mtnus
nymi.qui post Eusebium el Athanasium, anle Theo- quam Ignalius. Dialogo advereus Luciferianos : A
dorelnm vixit? Non tam multa, scilicel, de ea re in triginta cubitis incipiens et usqne ad unum cubitum
lgnatio vidit Bieronymut : quasi, si pauciora de ea- o paulatim decresccns arca conslruilur : similiter et
Ecclesia multis gradibus consislens ad extremum diadem re dixissel Ignalius, Gdem Dei omnem abrogasset llieronynius. Anne auclorilas illa tanlum vaconis, presbyteris episcopisque finilur. Iia ille : Arcx
lida est,quae sentenliis idem plane sonantibus saepe sacramenta cum Eeclesia componens. Commenlario
repetitis constat? Quot senlenliaein Ignalio obliite- in Micheae cap. vn: Nolite credere in ducibus, non
randae sunt, ut episcopalus cl presbyteratus Wci- in episcopo, non in presbytero, non in diacono, non
jjLia ab illo condemnari non putetur, et doctrinu,
in qualibet hominum dignitate. Non hoc dico, quod
quam tanquam Hieronymianam reprsesenlani adver- istiusmodi gradihus in Ecclesia non debeatis esse
sarii, Ignatianae minime contraria videatur ! Sed subjecti. Quicunque enim maledixerit palri aut matri, morte morietur t0 ; et Apostolus docet prxpositis
revera Hieronymi sententia, si una alque simplex
sil,et recle esplicetur, Ignniii sentenliae niinime con- in Ecclesia obediendum *'. Sed quod aiiud sil honotratia e>t ; contrarietas enim quaeoblenilitur, origirare duces,aliud spem hnbere in ducibus. Honoremus
nem lanlum special, de qua nthil Ignatiiis. CaMera
episcopum, presbytero dfffwnus usninjamus aiaveroquae baliet Hieronymus sane quamplurima de
cono,el tamen non speremus in eis. Apologia prima
episcopaius a presbyleraiu disticlione et praeexadversus Ruflinum : Sciat multum interesse de angecelleniia, ac nece>siiate autiquilaieque ulriusque in
lis el Seraphin et Cherubim dicere dxmones et hoEcclesia Dei,e.t Aern dogma jugulanl, el Iguaiianis *' mines fieri, quod affirmal Origenes,et ipsos tnter se
angelos diversa offiriorum genera esse sortiws, quod
platie conformia sunt ; quae tolies imiialur et sequitur, ut quin oimra viderii, quae no> in genuinis
Ecclesise non repugnat. Quomodo et inter homtnes
epislolis vidi-.mus, dubilari, certe ut panoiora, af- ordo dignitalum ex lahoris varietate diversus est :
firmari non possii. Nam in epislola ad Nepoiiacnm episcopus, et presbyter, et omnis ecclesinsiicus
num : Esto, inquii, subjeclus ponlifici luo, el quasi
grndus habeol ordlnem suum, et tamen omnes homianimsp parentem suscipe, vel suspice. fcxhortiitio haec
ncs sunt. Episiola 27qua?est ad Eiistnchium.j4//er<ifii
noii Aeriana, seil Ignatiana esl. Nrpoiianus enim
Hierosnlymarum el aharum urbium episcopi, et saprcsbyier eral. Iia de iilo Hieronymus episl. 3 . Fit cerdolum inferioris gradus, ac lecitarum innumeraclericus, et per solilos gradus presbyter ordinatur.
bilis multuudo. Diceni Hieronymum de diversisgraPresbyierum igitur subji-clum episcopo suo esse
dibus aul ordiuibus loijui secundum usum saeculi
debere monel Hieronymus, et quidem tanquam lisui : idem et e^o de Ignatio aflirmo. Et quidem Hielium parenti. Semper enim episcopum presbyieri
ronymus eosdem gradus referl ad tempora aposlopatrem agnoscit. Epistola 62 ad Theophilum : Non
lica : ul mirum non sil Ignalium, post omnium aposumus tam inflaii cordis, ut ignoremus quid debeaslolorum mortem.ila loculum esse. Epislola prima
tur sacerdotibus Christi. Qui enim eos recipit, non D ad Heliodorum : Qui episcopatum tlesiderat, bonum
lam eos rccipit, quam illum cujus episcopi sunt. Sed
opus desiderat". Scimus isla : sedjunge quod seconlenti sint honore suo : Palres se sciant esse, non
guitur : Oportel autem hujusmodi irreprehensibilem
dominos. De Heliodoro Nepotiani episcopo ita loquiesse '3, elc. Et cxUris qumdeeo sequuntur explicitur: Quanto magis tu et avunculus etepiscopus, hoc
tis, non minoremintertiograduadhibuitdiligentiam,
estetmcarne, etin spiritu pater, doles abesse vidicens: Diaconos similiter pudicos **. Lib.iadverscera tua, et quasi a te dioulsa suspiras. Ad Neposus Jovinianum -.Cernis igilur quod episcopus, preslianum episl. 3 : Gloriapatris est filius sapiens ";
byter el diaconus non ideo sint beati, quia epitcopi,
vel presbyteri sinl, aul diaconi sed si virtutes haCaudeat episcopus judicio suo, cum tales Christo elegerit sacerdotes. Ila ipse S. Augusiinum compellat :
buerint nominum suorum et officiorum. Alioqui si
Vale mihi amice charissime, selate fili, dignitate
diaconus sanclior episcopo suo fueril, non ex eo quod
"Prov. x, 1.

"Lev. xx, 9.

>' Hebr. xm, 17.

* I Tim. m, 1.

Ibid., 2.

"Ibid.,8.

253

J. PEARSONII VlNDlCIvE IGNATIANJI. - PARS I.

254
inferior gradti est, apud Chrislum delerior eril ; aut A dogmale maxime abhorrentia. Deniqne hanc ipsam
Stephanus diaconus, qui pritnus martyrio coronatus ordinum distinctionem a temporihus apostolicis,
est, minor julurus est in regno cxlorum multis epiimoab ipsis aposlolis arcossil Hicronymus. In ipsa
scopis, et Timotheo ac Tito, quos ut subjicere non
enim ad Evagrium epislola, quam adversarii lanloaudeo, ita nec anteponere. Idem episcopatum tanpere sollicitanl, hsc babel : Ut sciamus traditiones
qaara snmmura in Ecclesia ordinem maximi facit,
apostolicas sumplas de Veleri Testamento, quod
episcopo commissam esse Ecclesiam docel, cique Aaron et filii ejus alque levitse in templo fuerunt,
principaium allribuil. Epistola tertia ad Nepotiahoc sibi episcopi, presbyleri et diaconi vindicent in
num : Sciat episcopus, cui commissa est Ecclesia,
Ecclesia. Ubi primo aperladislinctioordinum ; alius
quem dispensationi pauperum curxque prxficial.
enim ordo Aaronis, sive surami sacerdotis, qui per
Epistoia ad Theophiium, de Jonnne episcopo Ilieroejcellenliam ]n;n 6 Upeuc, vel eiiam lsion "[ri3n
sulymitano : Aut, quasi pontifex, cunctis xqualiter
Snan JfWil, vel NXl NSrD, Sv dvapaSaxv T:pocrimperet ; aul, quasi imitator Apostoli, univcrsorum
aYope-joujf sjjfxalvei 8e dp^tepea, ut loquitur
saluti ex xquo serviat. Commentario inlsaiam, cap.
Josephus ; alius liliorum Aaronis, seu secundariolx: Ponatn, inquil, principes tuos in pacem, et epirum sacerdolum, ou? ^avaia; xaXoOat, simpliciter
scopos tuos in juslitiam**; in quo Scripturx sanctse n W>27Q, vel cum diminuiione D^OtHH DVMD sa.
admiranda majeslas, quod principes futuros Eccle
cerdoles idiotx, vel xatd jxepo? ; alius denique
six epitcopos nominavit. In Calalogo scriptorum ec- levilarum : quorum diversa oflicia ct dignitales in
clesiasiieorum : Polycarpus, Joatmis apostoli disci- Scriptura referuntur, Aaroni aulcm, seu summo
pulus, et ab eo Smyrnx episcopus ordinatus, totius sacerdoli episcopum, -acerdulibus secundariis prc~
Asix prineeps fuit, Commentario in Isaiam cap. iii : sbyieros, levilis diaconos in Ecclesia respondere
Sed et ad noslros principes referri potest, si atterant asseril Hieronymus. Secundo, hujus ordinum dissubjeclam sibi plebem, et pauperes delinquentes pu- li.idionis antiquitaiem auclorilalcmque depingil, ex
blice arguant atque eonfundant, divitibus autem ma- aposlolica enim Iradilione nalam c.d sua tempora
jora peccanlibus ne nutum quidem facere audeanl, derivatam docet. Blondellus in Apologia a.l ba?c
etc. El cp : v : Abutamur hnc tesiimonio adversum nullam observalionein adhibet, elucidaiionem in
principes Ecclesix, qui de mane consurgunt ad se- sexla illius operis seclione promiitii, cum Ires lauctandam siceram, et bibendum usque ad vesperam, luin secliones ediilerii. Sed quid ad haec re>p"udere
elc. Coramentario in Tiium cap. i: Non enim Apo
poluerit, salis perspicilur ex iis, quae in Prolegostolus Ecclesiae principem formans vttat esse pugilem menis ad Pseudo-Isidorum scripsit, misera et infeei pancratiasten ; qua? posiea explical lib. i adver
licia et homine vel docio v<l protio prorsus indigna.
tas Joviniiinumfleque enim pugilem describil sermo " Sic enim Turrianum riisputRiitem inducit. Si fuit
a]4>siolicus, sed pontificem instituit. Episl. 3 : Prudifferentia inter Aaronis filios et levitas, sunt uutem
tales episcopi et presbyleri, fuit semper distivctto
denterque Ennius : Plebs, inquit, in hoc regi anteslat loco ; ticet lacrymare plebi, regi honeste non
eoritm. Atqui verum prius, teste Hieron. epist. ad
licet. n Ut regi, sic episcopo ; imo minus episcopo,
Evagrium. Tum vero responsionem tuam subjungil :
Atqui non sunt lales episcopi ct pre*byteri ; sed epiquam regi. Quse cum ilicrmn mo adeo sint familuria,
eiiam illa qu% in psalmum xi.iv sub ejus nomine
scopi (in quibus Hieronymo, imo apostolo auelore
Jegimus praetereunda non videntur : Constituit Chripresbyleri conlinenlur) et diaconi. Irgo fnllilur Turttus sanctos suos super omnes populos. In nomine nanus. Duabus partibus ha-c reeponsio conslal, neenim Dei dilatalum est Evangelium in omnibus fini- gativa una, aflirmativa allera. Episcopi ct presbybus mundi, in quibus principes Ecclesix, id est epi- teri non sunt Aaronis lilii el levilae : baec prima.
Episcopi ct diaconi suni Aaronis fllii el levilao, haso
scopi constituti sunt. Praeierca Hieronymus necessi(atem horum graduum in Ecclesia, et quidera epi- secunda. Sed quid haec, amabo, ad verba Hieroscopatus, non minusquam Ignalius tuelur. Iia enim
nymi ? An Turrianus adeo insanivil, uldiceret epiille in Uialogo adversua Luciferianos : Ecclesia non scopos et presbyleros lales esse, quales fuerunt
est, qux non habet sacerdoles. Quos auletn volueril D Aaronis filii et levilae ? minime vero. Ille nobiscum
sic disputavil, pro Epislolis decrelalibus lib. v : Hiesacerdotes, ipse saiis indical, de Ililario loquens :
Episcopos et presbyteros non habente ; idcmque ex ronymus in Epistola ad Evagrium ita scribil : Quod
verbis sequentibus apparet. .SV</, omissis paucis ho- Aaron et filii ejus, atque levilx in lemplo fuerunt,
minibus, qui ipsi sibi et laici sunt el episcopi, au- hoc sibi episcopi, presbyteri et diaconi in Ecclesia
sculta quid de omni Ecclesia sentiendum sit. Quod ex vindicent. Quisautemdicat non fuisse in templo difeodem libro imprimis comprobatur : Ecclesix salus ferentiam inter summum sacerdotem Aaron, et ftlios
in summi sacerdotis dignitate pendet ; cui si non ejus minores sacerdotes t Quod si fuit semper, fuit
exsors /juidam, et ab hominibus eminens detur pote~ igitur semper, auctore Hieronymo, differenlia in Ecstas, lnt in Ecclesia efficienlur schismata, quot sa- clesia inter episcopos et presbyterot. Haec sunt Turcerdotes. Qoas pura puta sunl Ignatiana, et ab Aerii riani verba, quse misere delorsil Blondellus, ul illis
" Ii. lx, 17.

255

S. 1GNATIUS.

PROLEGOMENA.

23

responsionem sallem aliquam reponere videretur. A. lito, Caius, Dionysius Corinthiu9, Dionysius Alexandrinus, Philippus episcopus Cretensis, Musanus,
Dispulat Tuirianus de Aarone seu summo sacerdule,
Molcsius, Rhoclon, Miltiades, Apoilonius, Serapion,
el liliis ejus seu minoribus sacerdotibus ; eorum
loco subatiiuit Blomiellus, in argumento Turriani, Theoi>hilusCaesariensis, elc. Hi alli>|ue sane quamAaronis filioa et levilae ; ac tunc respondel, non plurimi mulia ad argumenlum Epiphanii opporluesse tales episcopos et presbyleros ; quod nemo mssima scripsere, quorum nullius illc meminii ;
lii mo lamen eum bosomnes, aliosquc quos praelerunquani dixit. Ai nos dicimus, secundum Hieronymum, episcopum respondere Aaroni, presbyteros iit, aut iguorasse, aut coniempsis.se dicel. MemiAaronis iiliis diaconos levilis. Et cum episcopus nit quidem epislolarum Clemcnlis Romaui, sed
vindicare dcbeatin Ecclesia id quod Aaron fuit in obiier taulum, non ul ullam ex iis senlcnliam ad
haeresim aliquam refellendam transcribcret, sed ul
lemplo, distinclionem ordinis assererc, praeeminentiam lignilalis assumere, subjeclionem a presby- adulleralum ab haereticis fuisse librura illura oslenteris postulare ex apostolica traditioce tenetur. dcrel, qui sub Clementis nomine Periodus Pelri
Alibi eamdem comparationem insliluit Hieronymus, vocabalur. Verba etiam quaadam ex epislola ad Conulla lerilarum aut diaconorum facla menlione, riuthios citat, non contra haereticos, sed lanlum ut
Epist. ad Nepolianum, Quod Aaron et filios ejus, r> probel Clementem episcopatum primo repudiasse.
hoc episcopum, et presbyteros esse noverimus. Ubi Conlra omnes haerelicos sui temporis scripseral
clare episcopus singularis summo sacerdoti, pre- Juslinus; eum tamen semel tanlum nominal Episbyleri minoribus sacerdolibus conferunlur. Uoc phanius, nec in alium finem, quam ul Tatianum
Hieronymo solerane est. Ilaipse de seipso jam pre- haereticum illi synchronum fuisse oslendat. Iresbytero epist. 99 : Omnium pene judicio dignus na?um aliquolies cilat, ul labori suo parcerel, et
summo sacerdotio decernebar, hoc eil episcopatu. baereticorum historiam ex illo transcriberet : atsenEpisl. 61, adversus Joannem Hierosolymilanum : tenlias aliquas ex eodem ad bserelicorum dogmata
Nisi me honor sacerdolii, et veneratio nominis re\rt- confulanda nunquam adducit. Imo, ul ipse obsernaret, et scirem illud Apostoli : Nesciebam, fratres, vat, Irenaeus primo iibro hsereticos recenset, rcliquia pontifex ert; scriplum ett enim : Principi po- quis refulal : ixpcixata 81 auxtiuc h -zto tfa osupuli lui non maledices *, qua vociferatione et indi- xipti) auxou X^Yf X3^ T0^ aAXoi? Sty^Xef^ ^epiTxognatione verborum de tua narralione conquererer ! xEpto;, quoe negligentius a Petavio versa sic refingo :
licet ipse nominis tui extenues dignitatem, cum pa- Ego autem in proximo seu sccundo libro accuralistrcm pene omnium episcoporum et opere et sermoue sime, et in reliquis ex superabundanti refutavit. E
despicias. Quo pracipue spectant ea quaj ante addu- primo tamen libro, utpote bistorico tanlum, excerximus, Ecclesiae salus in summi sacerdotis dignitate " pta protulit Epipbanius, ad secundum serael respependet. Cum igilur Hieronymus de dislinclione epi- xil, reliquos nunquam attigit ; ne unum quidem ex
scopalus a presbyteralu, de ejusdem etiam praeemi- iis teslimonium adversus haerelicos adduxit, Clenentia atque potestate, de necessilate porro et anti- mentera Alexandrinum el Eusebium nominal, scd
quitate tam copiose disseruerit ; nulla rationis spe- lanlumraodo tanquam fide dignos testes hisloriai
cie aut Aeriano dogmati consensisse, aut conferlas qus de S. Jacobo narratur.
Quidni aulem el in Ignatianis aeque ei ai<SmIgnatii senlentias minime vidisse putari polest.
sto; eral Eusebius ? Clementem huno etiam adverHieronymo Epiphanium mire conjungit, ex quo
duo potissimum observat, primo, eum Ignalianorum sus gentiliura deos, nec aliler citat. Prolixam porro
non meminisse ; secundo, quaedam posuisse cum S. Methodii disputationem adducit adversus OrigeIgnalianis apertissime pugnantia. Propler haec duo nem De reswrectione, aul ut labori suo parcerel.
unum ex tribus sequi ail, vel Epiphanium senten- aut ut invidiam declinarct. Eo enimtempore Origetias de episcopatu non vidisse, ulpole ab interpola- nis nomen florebat in mundo, ul loquitur Hieronylore postea ioserlas; vel epistolas nescivisse; vel
mus. S. Athanasii quidem inlezram epielolam ad
tanquam Gclas conlempsisse ; quod verisimilius
Epictetum transcripsil ; sed ul Dimceritarum heputat. El primo quidem fatcor, Epiphanium Ignaiii D resin luculenlius dcscriberel, simulque caveret, ne
in libris De hxresibus nunquam meminisse; at eum illis dogmala affingere ipse videreiur. Paulini eliam
nec ignorasse inde sequilur,nec conlempsisse ; neque professionem fidei adjunxil, ul eorum Ilistonam
si ignoraverit, lot illo aevo et optime scienlibus el melius illustraret. Eusebium Yercellensera se Scysumme praedicanlibus, sententiam nostram ullo Ihopoli vidisse forte commeraorat. Quid ipse de iis
modo laedit, aut negantis argumenli speciem ullam qui anle eum contra baereses scripserant, senserit,
habet. Ignorasse non sequitur, quia quamplurimos cui usui essent sibi in opere suo condendo, duoauctores laudalissimos el ad rem suam accommoda- bus poiissimum locis ostendit. Ut lieeresi Valentini :
tissimos non laudavit, quos lanien cum ignorasse 'OptuvTE; Sti aXXoi iteirovijy.asi, T|jjli oe KXrijjtr^;,
verisimile nonest. Quales fucre Papias, Hegesippus, xat E!pr(va"to;, xat 'ImtdXuxo;, xat aXXot uXelou;, ot
Theopbilus, Alhenagoras, Paulaenus, Agrippa, Me- xat Oa-jjjtajxiu; ttjv xot' aUTtov iteitofr^vTai avaxpo'* Act. xxiu, 5.

ai

J. PEARSONII TINDICLfi IGNATIANiE. PARS I.

25
ttt.v, oi xavu xi xcji xajAdxtp xpo6eTvat, tb; xpoeT- X non tanlum Aerii argumenta levtter ac molli brachio
r.oi, ^8eXT|craiixv, IxavtofjtvTe; toT; xpoetpT)fxevoi; solvit, sed et imprudenter causam suam prodidit.
jvSpacft. Cumalios quoque videamus hunc laborem Verum aliier plane se res habet. Distinguenda sunl
suscepisxe,Clementem dico,et lrenxum,et Hippolytum tetnpora, et Ecclesiae staius, quod accurate obserel alios complures,qui prceclare eorum dogmuta refu- vat Epiphanius, et omnia statim plane convenient;
larunl,mMltum laboris,ut anle dixi,superaddere nolui- nulla inter Ignaliurn el Epiphanium dissidii vola
mus,prxdictis viris conter<ti.E,lhtTes\ Manicheeorum: vel vesiigium apparebit. De a>tate8. Pauli agil Epi*H3t) 8e dvSpdat fiEYaXot;'|6auiJiaaTib; xax' auTOu dv- pbanius, de sua Ignatius. Ille deecclesiis particulav.pjiieret; xou iXfX0U TcexotT]vTaf 'Ap^tXat)) jjuv xto ribus nondum omnibus numeris absolutis, el xXtjptijiaxa olxovofjtia? adhuc recepturis, hic de jam
iirtcottSxtp, tb; xpo(pT)Tat, 'Uptvlvti 8e, tb; dxVjxoa,
Ej6u Sextu Kataapefa;, xat Euae6!ip xtp 'EuioT);, plene constilulis,cl ultima opostolorum manu efcpix(<ovt xcp 6[xoueto;, 'A6avaa(tp xtp 'AXeav8pe(a;. forinatis alque slabilitis. Ita ille de Aerio loquilur :
Tstup-f !tj> xtf> Aaootxeta;, 'AxoXXtvapfco xij> Aao8txe(a;, Oux o78ev 8 ttjv dxoXou8(av tt;; dXT,8e!a; dvvoTicra;,
Ttttj>, xat xoXXoT; xtiv xax'atixo'3. Ouoiv 81 Xuxijaei xai tcnopiat; {JaOuTaTai; (jit) ivxuYtov, oxt viou ovto;
xit 4x6 xf,; Tjtitbv xxco)e(a; ciXfya el; aia^uv^v xou tou XTjpuYlJiaxoc; xp6; xa uxoxfxrovT* EYpacpev 6 avto;
'AxocttoXo;. Veritalis ille seriem ignorans, nec in reEXeetvou dv8ptoxou tixeTv. Jampridem vero admirabiles ad ilUus refutandos errores lucubrationes editx condilioribus historiis versatus non inlelligit sanctum
tunt : velut ab Archelao episcopo, ut antea diclum Apostolum, cum recens esset Evangelii prxdicatio,
est, Origene,utaccepimus,EusebioCxsareensi el al- pro re nata scripsisse. Scilicet,ut occasio ex circumtero Emeseno, Serapione Thmuensi, Athanasio stantiis iilius temporis se obtulit, sua scripia temjtlexatidrtno, GeorgioLaodiceno, Apollinario Laodi- peravit Apostolus. In aliquibus locis tunc temporis
ceno, tito, multisque qui adrersus illum scripserunt. erat episcopus cum diaconis, nondum ibidem conNon eril tamen molestum, si pauca pro inopia no- slitutis presbyleris, ob paucitatem fidelium ; in aliis
ttra, ad augendam infelicis homuncionis infamiam, erant presbyleri cum diaconis,nondum ibidem condkamus. Plures bis scripiores catbolicos, opinor, siiluto cpiscopo, quod quisquam ea functione dinon nominavit Epiphanius in libris De hxresibus, gnus adbuc haud repcrirelur. Haec ex reconditioriprolixis sane el elaboralis ; inOnilos igilur pene bus historiis bauserat Epipbanius, quas non conoraisil, elex illis quos nominavit, ne unam quidem spexisse ipsi vidcbalur Aerius. OStto, inquit, xax'
sentenliam adduxil, qua argumenta sua confirma- ixeTve xatpou T^aav ol x<5xot, xa: ydp (bcaorov xpaY(Jta oux dx' dpYTJ; xi xavxa ea^ev dXXi xpo6a(vovret, aut htereliei cujuspiam dogma refelleret.
Audramusigitur quid deEpiphanio observet vir to; tou yp6vou xi xpo; xeXeftoatv xtbv ^pettbv [xoxtjodociissimus, quid ex observalione coltigal. Epi- t!eto. lta per illud tempus istiusmodi locoru
phanius, inquil, nnllus Ignatianorum meminit, qui- slatus exstitit ; etenim unaquxque res non ab initio
tai nihil in tota antiquilate adversus Aerii opinio- omnibus numeris absoluta fuit ; sed procedente dcnem disertiu*. Ergo vel epistolm suut postea interpo- mum tempore, ea qux ad perfectionem omnium nelatfc, vcl eas nescivit, vel contempsit. Nihil horum. cessitatum pertinent, conslilula sunt. Quod latc cx
Nibil enira ex totaantiquitale unquam attulit Epi- Veteri Teslamenlo probal,et sic inlclligenda Apophamus ad uilam haeresim refellendam ; nunqnam stoli verba asseril, el hoo uno funtlamento posito,
aucloriute veterum usus est ad ullum haereticum ruere omnes Aerii objectiones concludil, et nos paopprimendum. Licet igilur bae ipsae epistolae, ut riter omncm contrarietalem.el cum Ignalianis i-aveas nuuc habemus.Epiphnanii eevo exsliterint (quod xtbcpxjetav eodem lolli pulamus.
certissime cognoscitur, ct id negare non polesl DalExarainato septirao capile, sequilur oclavum
laus, qui cum S.lrn.tsiu, Blondello et Alberlino cum boc litulo : Ignota Terlulliano fuisse lgnatiana
easdem esse qnas Eusebius el Alhanasius babuo- dcmonslratur quinque argumenlis. Sed quinlum terunt, falelur) si eas optimc noveril el maximi fece- lum fatelur Usserianum Ignalium non ferire ; quaril,et ad manum eliam cum scriheret habueril ; in- tuor itaque tanlummodo nobis resti.nl rcpellenda.
credibile tamen est eum voluisse vel unam senlen- D Primo, docel id Tertullianus quod Ignatiante do
liam ex iis adversus Aerium adducere, qui aliud in clrinaj esl coulrarium. Ergo eum nescivii. Adversus
lotoillu opereinslitulum babuit,et in nullaunquam enim apostolicum virum el marlyrcm sibi notum
dispuiaiione adversus ullum hterrticum, ad illius nunquara quidquam docuisset. Mira haec conseargomeala relundenda, vel unam senlenliam ex queniia dc quolibet scriplore, dc Tertulliano maxime miranda. Nunquamne ulquisi|uam aliquid dovelerum aliqno adduxit. Quorsum igitur qui reliqoos omnes praeteriil, Ignalium solum laudarel f cuerit, quod esset viris apostolicis aut martyribus
Secnnda obserralio ex Epiphanio petita multo nolisadversans ? An viri apostolici et marlyrcs mamiuus valet. Quxdam, inquit in dispulalione adver- joris unquam aucloritatis fuere, quam ipsi aposloh
sus Aerii dogma, ponit cum Ignatianis aperlissime et evangelista? ? Illorum certe doclrinae nonnulli alipugiantia,imo tolidem monstra ex Ignatii epistolici quando contradixure ; non Scriplurarum inscii, aut
hierarchicis legibus : quibus epistolarum xupta; 8(5- earum auctorititis contemptores, sed vel inadvertentia ducli, vel prtBjudicio aliquo abrepti. An Ter
;a; liguido everlit Epiphanius. Si haec vera sint,

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
259
!60
lullianus adeo subacli judioii, adeo sedati ingenii A. Tortullianus, nisi quod et Ignalius. Cum aulem
fuil ut uulli uuquam viroin Ecclesia celebri contra
Ignalius addal, x">pi; toutiov, sme episcopis, presbydiceret.cum ipseab Ecclesia recesserii, el adversus
leris et diaconis EccUsia non vocatur, eadem noliooam quainplurima acerbe el pelulanler scripserit ? ne sine dubio locutu.s est Terlullianus, sallem adPraeierea, vol ipsis judicibus adversariis, haec conhuc in Ecclesia caiholica manens. Nam cum de
sequentia non esl necessiria. Do aliis enim, Ter- ecclesiis aposlolicis loquitur, haec habet : Habemut
lulliano junionbus.quos Ignalio conlraria docuisse el JoannU alumnas ecclesias. Nam eUi Apocalyptin
vull, ila disputat Dallsus, ul illi vel ignoravcrint, Marcion respuat, ordo tamen episcoporum ad origivel ista quitiu!, coutraria docuerinl iu Ignalio nrn nem recensus in Joannem stabit auctorem. El De
viderinl, vel cpislolas lanquam liclas coniempserinl.
praescriplioue hserelicorum, cap. 32 S Edant ergo
Siuutem haec de aliis dici possint, curnoneldo origines ecclesiarum suarum ; evolvant ordinem epiTertulliano ? Gerie Salmasius,Blondellus, el Alber- scoiiorum suorum, ita per tuccessiones ad initia detinus hanc conse^nentiam polius admilterent, qui currentem, ut primus ille episcopus aliquem ex apoepisiolas diu autcasvumTertulliani ticlas putarunt ;
siolis vel aposlolicis viris, qui tamen cum apostolis
cl si D.illiuus non admitlat, in dispulalione sua perseveraverit , habuerU auclorem et antecessorem.
principiuiu pelil,duiu exlerlulliano sic probet epi- n Hoc enim modo Ecclesis apostolicx centut suos deslolas non exstitisse, cum argumentum nihil valeal,
ferunl : sicul Smyrnseorum Ecclesia Polycarpum ab
nisi quisconcedat cas lern posi Terlulliani tcmpora Joanne collocalum refert ; sicut Romanorum Clementem a Pelro ordinalum ilidem. Perinde utique
fuisse suppositas. Si euim auto Tertullianum 1'ueet cxtera exhibent, quos ab apostolis in episcopatum
runt ficlee, el poiuit iile cognosceri', el dcbuil conconstitutos aposlolici seminia traduces habeant. Cum
temncre.
Sed interim vidcamus quidnam illud Terlulliani igitur proprie et catholice de Ecclesia loquiiur,
dccreliim sit, quod Ignalianum adeo aperte refk-it ostendit se idem oranino sentire quod scniiebat
el proculcat. Nempe : Ubi trcs, Ecclesia est, licet Ignaiius, eam sine episcopo itiicpram esse non
laici. Ilaec Terluliianus. At Ignaiius, x^P1 xo^- posse. De vocabulo quidem Ecclesix ila saepe loxiov, id est sine episcopis, presbytcris el diaconis quitur, ut et haerelicis Iribuat ; quos in Ecclesia
IxxXrjTia 6u xaXeT/cai. Quffiro priino, ubi haec a Tcr- proprie dicta -'esse nec ipse, nec quisquam alius
lulliunoscribuntur? Respondelur, libro De exhorta- agnovil. Faciunt, inquit, /avos et vespx; (aciunl ectione castilatis. Al S. Augustinus Tertullianura fa- clesias et Marcionisix ; sed quam inique illud nomeaa
iis atlribuatur docel : Habel quidem illa ecclesias,
cturn ha?relicum docet secundas nuptlas, contra doclrinam apostolicam, tanquam siupra damnare, C sed suas tam posterns quam adulteras ; quarum si
quod in eo opere facit. Qui autem contra ilociri- censnm reguiras, facilius apostaticum invenias quam
nam aposlolicam scripsit, licei S. Pauli episiolas apostolicum. De Ecclesia etiam myslice loquitur lib.
De pudicitia, cap. 21 : Nam et Ecclesia preprie et
nossel.nonne et contra Ignalianam scribere poluil,
licet ejusepislolas baud ignoraverit ? Hunc ipsum principaliter ipse est spiritus, in quo esl trtnitas
librura Nicephorus memoral tanquam adversus Ec- unius divinitatis, Paler, et Filius, et Spirilus sanclesiam scriplum, xai ISixioixaxa t^i; xaSoXou 'Ex- clus. Illam Ecclesiam congregal, quam Dominut in
xXijjta; p!6Xov o-uvTaTTei* ouSlv . oe tjttov xai Ttepl tribus posuit.Atque ita exinde etiam numerus otnnis
Swcppoirjv)? exepov auYYpanna xaTaXeiTtei, xat rcep! qui in hanc fidem conspiraveril, Ecclesia ab auctort
Movoyafxla; eispov. Cum igitur contra Ecclesiam et consecratorc censelur. Et ideo Ecclesia quidem decatholicam scriberet, haec habuit : Vbi tres, Eccle- licta donabit, sed Ecclesia Spiritus per spiritalem
sia est, licet laici. Pariler et de fuga in persecutione, hominem, non Bcclesia numerus episcoporum. Cum
igitur Tertullianus nunc Ecclesiae vocabulura projam aduliior Montanista in hunc modum loquilur:
Non potes discurrere per singulos ? sit tibi et m triprie suraat, pro tali, scilicel, qualem aposloli conbus Ecclesia. Haec ille ex Monlanistarum disciplina; siituerunl, nunc improprie, et in alia notione, ul
conlra quam ipsecatholicus scripsit : Bodiepresby- .. cum spiritum esse dicit,cum idem nomen haerelicon.tn conventibus tribuil, aut tribus laicis, quos
ler, qui cras laicus : nam el laicis sacerdolalia injungunt. Aliler de hac ipsa rc locutus esl dura ca- ipse sacerdotes vocat sensu aliquo, (lam enim vetholicus fuil : Ubi tres, idesi Pater et Filius et Spi- rura est ex Tertulliaui senlenlia, quod tres laici
sunl Ires sacerdotes, quam quod ubi trcs laici Ecritus sanctus, ibi Ecclesia quse trium corpus est.
Quidquid aulem de iilo loco senserit : Ubi duo vel clesia est) cum, inquam, tam improprie de Ecclctre in nomine meo congreganlur,ego in medio eorum sia loquatur, illud decrelura Ignaliano minime consum ,7, de praesentia Cbristi id accepit, quae aliquo trarium est, cum Ignatius de Ecclcsia proprie et
integre accepta loqualur, eodem modo quo alibi
sensu Ecclesiam facere videtur, etsi Chrislus id non
Tertullianus, quo S. Cyprianus, qui Tertullianum
dixerit. Ita lpsealibi, In uno et altero Ecctesia est,
magistrum vocavit : Illi sunt Ecclesla, plebs sacerEcclesia vero Christut. Quod adeo non repugnat
doli adunala, et pastori suo grex adhoerens. Undt
Ignatio, ui ipse eiiain diierit : Ubi est Christut Jesus,illiccalholica Ecclesia. Vihil itaqueadbuc dixil tcirt debet epitcopum in Ecclesia este,et Ecclesiam i
' Mallh, xviii, 20.

261

J. PEARSONII VINDICLE IGNATlAN.fi. PARS I.

tfUcopo, et si qui eum episcopo non sunt, in Eccle- \


iianon etse, episl. 69 ; eodem quo Oplatus pariler
Africanus : Ecclesia certa quxdum membra habet,
episcopos, presbyleros, diaconos et turbam fidetium;
eodem quo Viclor Viiensis eliam Africanus : Quibus autem persequar (luminibus lucrymarum, quando
episcopos, presbyteros, diaconos, et alia Ecclesix
membra ad exsiiium eremi destinavit.
Secundo, colligil Iguatium nosiruiu Turlulli no
faisse ignotum, quia cum non solum antecessores
mos, std ipsornm etiam hxrcsiarchirum contempO'
rales nominalim recenieat, Ignntium ne nominavit
quidem ; videamu- quaui recie. Terlullianus scrilens adversus ValeDlinianos, uberval primueorum
origintm in Valenlino, ejus sequaces notal, Colarbasuiu, Ptoleniaeum, Heracleoiiein,St'euoiiuiii,Mar- p
cum el Tbeolimum, qui ouamvis Valentiniani dieereuiur, multum lamen a Valentino discrepabanl.
Si.iuii igiiur primo cum priucipalibus agere, uon
cwn ducibus, ut loquitur, passivorum discipulorum ;
secundo, lecloribus persuadere conatur se uon
linisse materias, hoc est, dogmala illis attribuisse
quae /psi non pr.ipalabml ; quod ea non solum anitcessires tui, sed ip>orum hxresiarcharum coniemporaies instructimmis voluminibus et prolulirunt et
retuiierunt. Ueiude eos nominat, qui illa instruclissiroa Tolumina scripscre, quibus omnes illas ha?relicas opiniones exposuerunl alque reuilarunt, quos
ipse ut in hoc scribendi genere assequalur oplat.
Uorum primus Justinus philosophus ei martyr, qui
non tantam contra Marcionem insignia volumina,
sed et alium librum conUa omnes hxreses scripsit,
altestalur Hieronymus in Catalogo. Srcundus csl
Hiltiades ecclesiarum sophista, quem, eodem Hieronymo lesle, scimus scripsisse adversus Monlannm volumen prxcipuum. Tertius esl Irenaeus, cujus instruciissimum volumen adversus Valenliniadob exslal. Quarlus, quem Proculum nominat, quis
sit ambigitur, quae scripscrit, opinor, ignoratur.
Jam vero an equum poslulal vir doctissimus, cum
requiril, ut Ignatius hoc loco inler hos quatuor viros memorelur, aut penitus Tertulliano ignolus judiceiur ? An Ignalius inslruclissimum aliquod adversas baereticos volumen scripsil ? an ille eorum
nomiria, aetates et opinionum portenla exploravil,
et ia aperlum produxit ?an perversorum dogmalum
iasaniam aut ntionibus, aut Scriplura? teslimoniis D
reludil ?an eaaelatc vixit, qua Justinus, aul Miltiades, aut Irensus, qui hic hxretiarcharum contemporanei nominantur? an ea vel copia vel elegantia
scripsii, ul eum tn opere isto Tertullianus optarel
assequi ? Nihil borum in Ignatio reperimus, quae
omnia in illisspeclabantur, quos nominavit Terlolliicus, el propter quae eos omnino nominavit.
Absonum esl igitur Ignalium inter illos quaerere,
iniqaum flagitare; Tcrlullianum affirmareideo eum
penitas ignorasse, qnod eo loci non nominaverit, ab
omni ralione alienum est.
Tertio Tertullianus fuisse prxcoquot et abortivos

262

Marcionitas notat, qui Christum phanlasma dice.


renl ; idque probat ex ioanne aposlclo. Al Ignatius
eorum doctrinam perstringit : eum igitur Joanni
tetlem addidisset lerlulliauns, si hominem nosset.
Quasi vero Ignalii lestimonio opus essel ad eam
rem, cujus leslem apostolum habuit. Imo vero non
lanlum opus non eral ul eum adbiberet ; sed et
absurde fecisset, si adbibuissel. Primos enim auclores ejus seutenliae uot.it, el eorum autiquitalein
prob-il ; o-tendii eos adeo praecoquos, ut aslate aposlolorum exsliieriol ; id vero ut conlirmet, aposlolum ipsum testera adducii, qui eus Aniichnetos
pronuntiavil neganles Ghii-lum in carne venisso.
Jam vero quam absurdum fuisset Ignatii lestimoniutu adjicere, qui a. D. 107 scripsisso perhilietur,
et pluntasiiu is itamnasse. Au ex illius epistolis liquere potuit, iam praecoquos Marciuntlas fuisse, ut
antequam S. Joannes epistolam scripsit, eos exstitisse couipertum sii ? An quu<l Ignalius murli vicinus moneret Cbristianos, ul sibi c.ivereul ab iis,
qui falsam doclrinam in Ecclesia spargere tunc
lemporis conabanlur, inde conclu.iere potuil Terlullianus, eos eadem lol annis anle docuisse ? Sed
neque hic, inquit, neque uspiam in toto conlra Marcionem opere Jgnalii meminit, cujus lam multx legunlur adcersus Marcionica figmenta sentenlise. Non
meiniuit qutdem Ignatii, quinullius meminit ; in
toto contra Marcioncm opere r.ec unum quidem rcclr.siasticum scriptorem cilal ; Scripluris, (radiliono,
raliontbus pugnal el quidem Ignatianis, nec ex
Ignatio nominatim senlentiam aliquam, nec ex alio
quopiam describil. Si Ignatius epistolas ideo non
scripsisse dicendus esl ; omnes eliain libri qui aliquirl preeclare contra Marcionicam baeresim continere reperiunlur, spurii et commenliiii censendi
stmt. Tertullianus non lantum in hoc, sed in toto
quod exstal opere, nullam ur.quam senlenliam ex
ullo scriplore ecclesiastico totidera verbis noiiiine
citato excerpsil. Barnabam nominat, sed ul auctorem epistolae ad Hebraeos, quae nunc S. Pauli credilur. Hermam citat, quem nunc ut aulhenticum
adroillit, nunc ul apocryphum despuil. Clemetitem
audat ut Romae episcopum, non ut epislolae scriptorcm. Christianos aliquot ad gentes, itpbi "EXXtj//.;, Opuscula condidisse, dicit, ncminem nominat.
Cujusdam hasc verba recitare videtur : Quoniam
quidem desponsata est Maria, idcirco et ab angclo,
et ab apostolo mulierem pronuntiatam : desponsata
enim quodammodo nupta ; sed an scripla faerint,
non docet, et ipsa afferl tantum ut refutet. Justinum, Irenaeum, Miltiadem, Proculura semel nominat, quos et se sequi professus est. Praeter hos ille,
qui quamplurimos beerelicos, ducentos pene elhnicos laudat, nemincm ex scriptoribus ecclesiasticis
nominare dignatus esl ; et ex eorum quos nominat
scriplis ne una quidem sentenlia ad refutandos hsereticos, aut doctrinam aliquam Cbristianam contirmandam, tanquam lestiraonio, aut sub specie
auctoritalis ulitur. Silentium igilur Tertulliani nihil

PROLEGOMENA.
S. IGNATIUS.
264
263
adlgnaliiepisloliciauclorilalemimroinuendamvalet. A ducere, idoneum confirmandi de proximo jure disciQuarto, Ignatium nosltum non lantum Tertul- plinam magistrorum. Ila auctorilalem ejusdiminuit,
liano, sed etcatholicis eju.dem aevi ignotum fuisse quem ipse producit : el hoc etiam fecit cum non
aliunde deprehendil. Scilicel, calholici lapsos, Barnabee ipsius epistolam citaret, sed cam quae
ctiam msechos, per patnilenliam in Ecclesiam admit- scripla est ad Hebraos, quae nunc iu canone est,
tebant. Terlullianus, Montani sectalor, lib. De pudi- et S. Pauli Epislola crcdilur. Imo vero quorsum
cilia, catholicos oppugnat. Ignatius docet pmnitentes catholici Terluliiano, vcl ipse sibi ohjiceret tesiiinonium scriptoris ab Ecclesia lanlum probati, qui
esse suscipiendos. Ergo nec Tertulliano, nec catlwlicis notus fuit. Ain vero, ergo nec Tertulliano, ncc totam ipsam Ecclesiam sprevii ac despuit? Sed recalholicis nolus fuii, vel quod idem 66t, et Tertul- vera Ignatiana talia non erant, ut a catbolicis in
liano et calholicis ignolus fuit t idque hinc depre- hac causs recte el apposite adhiberenlur ; neque
hendi pulas f Utrumque cerle non sequilur. Pro enim quaeslionem spectabant, qua> tunc agitabalur,
allerutro quidem species aliqua argumenti esl, pro neque ad catholicorum sententiam conlirmandam
ulroque ntilla. Liher quidem De pudicitia ita scri- nisi obtorlo coiloadduci potuerunl, aut cum scriptus esl, ut plerumque primo Psychicorum, id cst plura Hermae conjungi, qux sola mcechos amat, ut
calholicorum objecla, dein Terlulliani Monlanistae n loquilur Terlullianus. Quaeslio enim erat, an Chriresponsionesconlineal. Objecta autem illa vel om- sliani, ob crimen moechiae ejecli per poenitentiam
nia el sola fuerunt, quae calholici haerelicis oppo- recipi in Ecclesiam deberent. Ignatius aulem nihil
nebanl, et ad quae a Terlulliano responsionem ox- dc mocchis halict, nihil de iis, qui dum intra ecclespcclabant atque poslulabanl ; quod si factuin pu- siam sunt, aul illud, aut aliud quodvis grave critcmus, tum Tertullianus censeri non potest Igna- mcn pcrpetranl. Ille ad unilalem ecclesiasticam
tium idco ignorassn, quia eum non nominabat ; hortatur Pbiladclphenses, el ad consensum cum
ncque enim pro se nominare poluil, neque adversus episcopo suo : Quotquot enim Dei sunt et Jesu
se nominare debuil, nisi eos lanlum, quorura au- Christi, inquit, isti cum eo sunt: et quolquol utique
cloritas ei objiciebatur. Vel objecla baec TertuIIia- ptenitentes veniunt in unilutem Ecclesise, isti Dei
nus sibi ipsi fecit, cum delcctu et pro arbilrio, et erunt. Ac rursus posl pauca : Vbi divisio est et ira,
non cx prasseriplo calholicorum, quod verisimilliDeus non habitat. Omnibus igilur painitenlibus dimum est ; et tum inde colligi nullo modo potest, mittit Deus, si pmniteanl in unitatem Dei, et concilium episcopi. Hsec Ignatius noster de haereticis el
omnibus illius a;vi calholicis ignotum fuisse Ignaschismaticis loquilurad uuitatem Ecclesiae et contium nostrum, quod Tcrlullianus eum non nominaveril, qui objecia non ab illis accepit, neque om- cilium episcopi redeunlibus. Omnia quae utramque
sententium antecedunt aut sequuntur, hoc verissinia quae illi objicere aut possenl aut solerent Iramum essc evincunt. Nihil ille do mcechis, nihil de
clavit, sed ipse sibi prout ipsi visum est objecil,quo
sicariis, de idololalris nihil. &vjftzt jjt.piiifi.v xol
fucilius solveret. Male igilur vir doclissimus el Tertulliano et calholicis hoc argumento Ignatium no- x.xo.iSauxaXta?, inquit, et hoc argumenlum late
persequilur. Schismalicis et haerelicis porsistcntislrnm ignolum fuisse colligit. At quaedam de ecclesiaslicis scriploribus adduxerunl vel calholici, vel
bus aBtcrnum supplicium minalur, resipiscenlibus
Tcrlullianus pro calholica sententia ; hoc sallem
rcceplionem suadet et salutem spondet, quibus rencgari videtur non posse. Cur non igitur Ignaliurn
ceptio in Ecclesiam uegata nunquam fuit. Imo grainter ecclesiasticos scriptores nominarunt, nisi
vissima peccala exlra Ecclesiam a schismalicis aut
quod eum nou noverunt ? Respondeo, si ullusomhoerelicis perpelrata, etiam Montanistis judicibus,
nino ut ecclosiasticus scriptor in illo opere fuerit
receptionem in Ecclcsiam pcenilenlibus non pra?cluteslis productus, unus tantum fuit, scilicel, Herdebanl. Cui enim dubium ...aitTerlullianushoc ipso
De pudicitia libro, hxreticum institutione deceplum,
mas : qui tamcn non ut ecclesiasticus, sed ut canouicus scriptor produci videlur, ad cujus aucloricognilo poslmodum casu,et poenitentia expiato,etvetalem irnminuendam Terlullianus respondel, quod
niam comequi, et in Ecclesiam redigi ? Ilecc igitur
ejus scriptura divino instrumento non meruisset in- D Ignatiana ad eam quaeslionem non speclabanl, nec a
cidi ; quod nemo unquam respondissel de auctore, calholicis usurpari in ea re poterant ; quod igitur
quia neminepro canonico haberclur, aul qui sim- Ignatius nosler in eo libro non nominetur, nec cum
pliciler ul ccclesiasticus luntummodo proponcrelur. calholicis.necTertulliano ignolum fuisse oslendit.Ila
Praelerea Terlullianus diserie cavet in hoc ipso conjecturis ex Tertulliani silenlio male nalis, totiopere,ne quisquam, prater scriplores canonicos,
que capiti oclavo,quod ad nos spectal, responsum esleam litem disceplcl. N<im non lantum ad Ucrm.-o
Proximus, cui iguotus fuisse dicilur Ignatius
Pastorem, cum picto pastore in calice collalum noster, est Caius quidara, ut videtur, ciijus scripta
respondet : At ego ejus Pastoris scripturas haurio, orania perierunt. Si libri ejus exstarent, forte ex iis
qui non potest frangi, sed et cum pro sua sentenlia aliquid certi haberemus, quo haec conjeclura liquido
Barnabam laudul, et Etermae prefert, id non sine refelii possel. Nunc cum fragmentum quoddam
prafatione facit : Volo tamen ex redundantia ali- tanlummodo apud Eusebium exstet, idque sine nocujus eliam comitis apostolorum testimonium super- mine, cui argumenlum inuilitur : rnullo nobis dif

. :

al:..i.

-i

:|I_

-...I

-i:..-:

.L

__!_.

-_ u:_

_:_..:

:.__.:

565

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANiB. PARS I.

266

Ccilior haec provincia redditur, sed et conjectura A. 8p<oitov xaTaY-yeXXovra tov Xp'o*v ; Ac fortasse id
siiiiul multo debilior. Si saepiuscule Caius ille iu quod dicitur credibile videretur, nisi eis refragarenlibris suis Ignatium nostrum nominasset, quod ab tur primum quidem divinie Scripturse, deinde fraillo Ceri potuisse nemo certe, praeter Dallaeum, ne- trum quorumdam scripta Victoris xtate antiquiora,
gare potest (vixit enim tertio saaculo, postquam qux illi adversus gentes pro veritate, et contra su
fictae dicunlur Ignatii epistolas Salmasio, et Alber- temporis hxreticos scripserunt. Justinum intelligo, eti
tinoj ; niliil tameu id nos juvat.adquosilli nonper- Miltiadem, et Tatianum, ac Clementem, aliosque
quamplurimos , in quorum omnibus libris Chrislus ut
venerunt. Ex intituto auctoris, et modo scribendi
Deus reprwsenlatur. Nam lrenxi quidem, et Melitonihil repouere licebit,quoddeIrena30,Tertulliano,
nis, et reliquorum scripta quis est qui ignoret, qurn
Epiphanio fecimus. Ad argumentum igitur e fraChrislum Deum simul atque hominem prsedicant T
gmento productum ex solo fragmento respondere
possumus. Illud autem sic se habet : Artemon do- Quibus verbis videlis eum proferre velle quorumdam fratrum scripta,tempus assignare ante Victocebal Christum esse purum et nudum hominem, lgnaris aitatem, auctorcs certi generis indigitare, eos,
tius contrarium docuit. Recte. Qui Arlemonem sequebantur, asserebant doctrinam suam esse anli- uempe, qui adversus genles et hoereticos sui temquam, usque ad Victorem durasse, a Zephyrino esse n poris ex professo scripsere.Observare potestisalio'
eos qui ante le
"
rumcompluriumnominadeindusttiaab ipsofuisse
mutatam. Caius producit
econlra
phyrinum scripseiv, qui Christum et Deum et honU- omissa, eorum praecipue, qui maxime erant noti.
nemprsedkarunt. Intereos Ignatium non nominat ; Causam igitur Caius nonassignavit.ob quam Ignaergo eum ignorabat. Ut Caium ideo ignorasse Igna- tiumnominaret; curautem eumomitleret,|optimam
tium constet, quia eum nonnominavit,necesse est et opportunissimam prodidit. Nullum igitur ex siut etiam conslet eum omnes,quos idem scripsisse lentio hujus fragmenti Ignatio nostro periculum.
norit,nominasse.Id vero constare non potest;erant
Idem judicandum de Clemenle Alexandrino, inenim quamplurimi qui ante Zephyrinum scripsere, quit. Imo vero de Clementis Alexandrini silentio
etChristum Deum et hominem dixere,quos neque nihil liquando afflrmari.nihil inde certo concludi poCaius nominat, neque ignorasse censendus est. test. Quamplurima enimejus scripta perierunt, ut
Imo certum est Caium aliquorum testimonia omi- 'rTTOTviruiaEwv libri viii, De paschate lib. i, De jejusisse quae cognovit, et,quod rem nostram propius nio disputatio, De oblrectatrone lib. i, De canonispectat, ideo nonnullapraeteriisse, quod ea omni- bus ecclesiasticis et advcrsus Judaizantes lib. i.
bus nota putaret, in quorum numero merito sane Utrum Ignatii in illis veleorum aliquo meminerit,
necne.nemo certo affirmare potest. In Admonilionc
Ignatiusponendus est omniumnotissimus;fatente
etiam viro doctissimo, si episiolas illas scripsit, " ad gentes, in tribus Pxdagogi libris, in tractatibus
eas non potuisse nonomnibus esse cognitissimas,
duobus, quorum nunc unus, nunc alter locum octavi libri Stromateon occupabat, qui jam tandem
sine qua assertione argumentum negaus nullius
ambo exstant, nullum omnino scriptorem Christiassset ponderis. Praeterea, certi generis scriptores
incertus ille auctor statuit producere.non autem num nominat Clemens. At in libris Stromateon
alios,in quo genere S. Ignatius minime recenseba- plurimos gentiles et Chrislianos nominat Ignatium
tur, eos, scilicet, qui adversus gentes scripserunt, nunquam. Plurimos quidem gentiles nominat, sed
et ex professo adversus haereticos. Videmus igitur quid hoc ad Ignatium ? non paucos etiam hasretiillius iuslitutum atque propositum fuisse tales cos citat, sed nec inter eos Ignatius requirendus
auctoresproducere.qualis Ignatius non fuit ; tales est. Christianos, hoc est catholicos non plurimos,
onuttere, qualis Ignatius omnino fuit. Ex silentio sed paucissimos nominat, tres certe tantum, si
igitur Caii non potest inferri ignoratio Ignatii, Haec modo et illi catholici omnes sint, Barnabam, Cleoonnia in verbis ab Eusebio laudatis reperiuntur. mentem, Hermam, omnes certe tanquam S. Paulo
Cura enim dicereut Artemoniciantiquioresomnes, coavos, et tanquam sacros potius quam ecclesiaetiamapostolos,eorum doctrinam tradidisse, eam- sticos scriptores. KArJtij-jC, inquit, 6 aifSoToXot;, 6
que inEcclesiacustoditam fuisse usquead Victoris D aTtoaroXo<; BapviSa?, Oeta; ^ Suvaptc fj Ttp 'Epjxqt
episcopatum, etsub Zephyrino pontifice demum xit' artoxiXoijnv XaXoutra. Scriptorem catholicum
secundi aevi ne unumquidem nominat : si Ignaesse adulteratam ; contra hasc sic Caius ille, qui
subZephyrino, vel non multo post scripsisse puta- tium praBtereat.praeterit et Polycarpum,et Papiam,
tur : ~Hv 3' Sv tu^ov TtiQavov t6 XeYOtxivov, e: tiT)
et Quadratum, et Arislidem, etJustinum, etMelispuxov (xt; avTeiriitTOV auToT; al flstat rpatpai' xal
tonem,et Athenagoram, etDionysium, et HippolyoeXsuv 81 Ttvcov Ittc ypiymv:a TtpeaSjTepa xtov
tum.et Hegesippum,et Irenaeum ; quosomnes eum
BixTopoj ypo'vu>v, a IxeTvot itpo? Ta eOvtj UTtep ttj;
ignoravisse non puto,magis quam magistrum suum
i/.f,8itac, xac T.pbi Ta; T^Ti acplaec? eYpotij/av Xyo
Pantaenum. Sed mirum est, inquit, qui vel ex una
Clementis ad Corinthios epislola tria qualuorve loca in
S'i TouoTtvou xac McXTiioou, xa'. TaTcavou, xac KXrj(itvTo;, xai eTsptov itXsiovtov, Iv oT<; otTtaot OeoXoStromateon opere descripsit ; nihil in tam multis IgnaTfEhit 6 Xpttrto;. Ta fap EtpT)vaou x% xai MeXfttotii,ne sententiam quidemunamreperisse quam notaret.
vo xai Ttbv Xotitwv Tt{ dvvott (JtSXca, 8e6v xai avCur non et Barnabam etiam producit, qui saepius
Pathol. Gb. V.

267

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

368

in eo opere laudatur ? cur non et Hermara, qui A produceret, quo refelleret et refutaret, quo aperti
adhuc frequentius adducitur ?Quicunque Clementis mendacii et falsi testimonii reos teneret ?Verumsi
Stromaleas probe novit, nunquam mirabitur ab eo hoc non fecisset, suam ipse iraditionem ad harum
Ignatium esse prreteritum, tres reliquos toties ci- normam correxissst. Ante dixerat opportunum hunc
tatos. Instituitillic gnosticum suum, non vulgari- locum esse Jgnaiiana nostra commemorandi, nunc,
bus theologiae principiis imbutum, sed ultra alio. si commemorasset, sententiam suam correxisset ;
rum Christianorum sortem elevatum.et ut magister at eam aliter corrigere non poluit.nisi totam oblitOrigenis myslica quaeque et anagogica ubique se- terasset atque expunxisset. Hoccine autem huic
ctatur ; qualia in Barnab epistola,et Hermae Pas- loco opportunum esse potuit.quod totum everteret
tore plurima occurrunt, in simplicissimis et moni- et expungeret? Hrns omnia merae sunt conjecturaB,
torum tantummodo salubrium plenislgnatii episto- et quidem infelicissimae, nec Ignatii epistolis, nec
ljs non reperiuntur.Seddices.etiam Clementis epi- proposito Clemenlis ullo modo convenientes. Clestola simplicitatem apostolicam spirat: ex illa vero mens non omneshaereses respexit,sed aliquas tantria quatuorve loco affert. lta sane. Sed Clemens tum,sua aetate maxime conspicuas etscriptisetiam
Alexandrinus etiam in illa aliquid non simplex et ubique tunc temporis celebres.quibus maxime cavulgare animadvertit, sed ftCiaiv xeXetoxEpav prae p tholici vexabantur,cum antiquiores aliae jam pene
evanuissent. Harum initia aliquo modo indicat,
se ferens, quod ex illa non semel excerpit. ObserEcclesia posteriores ostendit.nec tam quidem antivat Clemenlem Romanum differentias eorum qui
sunt probati in Ecclesia, describere, et inter eos quas quam ipsi jactitabant. Quod enim Basilides
ponere xbv Svvaxov yvijxtiv e^emeTv, eum igitur lo- Glauciam magistrum suum assereret, quem discipuli ejusPetri interpretem fuisse affirmabant;quod
cum bis citat, ;tum in primo libro, tum in sexto.
Observat eum xtinov xiva xou rvioaxty.ou uirofpa- Valentiniani ad Theodadi, tanquam S. Pauli discipeiv, formam quamdam Gnostici describere,a.d quam pulumhacreseossuaBoriginemreferrentjhaec omnia
omnes pene epistolae partes miro modo refert libro quasi non satis certa rejecit, et quae harum haerequarto. Notat ct mundos ejus post oceanum, quos seon antiquitatem minime probarent. Aliter satis
cum Platonicis confert. Talia apud Ignatium no- novit omnium eruditissimus Clemens,non tantum
strum invenire non erat. Silentium igilur Alexan- sub Trajano ante Adrianum,non tantum sub temdrini non indicat Ignatiana non fuisse, sed ad pore martyrii lgnatiani.utipse Ignatius indicat sed,
etiam oevo apostolorum haereticos aliquos exstiinformandum Gnosticum,ad [mysticam, et anagogicam, tropologicamque doctrinam illustrandam,
tisse, utet historia ecclesiastica, et ipsae etiam S.
aul philosophiam excolendam minime idonea.
, Scripturaa lestantur. Iniquissimum igitur est hoc
Sed certum et definitum nobis locum indicat ' loco postulare, ut Clemens Ignatium noslrum, si
scivissct, citaret ; ab omni ratione alienissimum,
Stromateon opere 1. vn, p. 764, quo sine dubio
Ignatii nomen posuisset Clemens,si epistolas ejus ignoravisse eum, quod non cilaverit, concludere.
Verumenimvero eadem est, inquit, et alterius
unquam vidisset. Mira quidem haec perpicacia, et
scribendi moris apud veteres accurata observacujusdam Clementis sententise ratio. Ille enim statuit
Christum unum tantum annum in tcrris prsedicasse ;
tio, quoe quo quisque loco quemlibet se antiquiorem nomiuare debuerit, indicare potuit. Ubi tradit at lgnatius noster diserte scribit Dominum tribus
post baptismum annis praedicavisse evangelium.
hierelicorumseclas Adriani demum Augusti temporibus coalesccre cmpisse, opportunus erat locus lgna- Imo vero noster Ignatius haec nunquam scripsit.
tiana nostracommemorandi.Qmil vero,an aliquid in Quae enim recitat Dallaeus ex epistola ad Tralliasuam sententiam ex Ignatianis trahere potuit?An
nos pagina 76, eodem quidem loco apud Usserium
Ignatius illi idoneus testis fuit, ex quo probaret inveniuntur ; sed tota pagina miniala est, et ea
ha;reticos non nisi sub Adriani imperio ccepisse,
verba non ad auctorem.sedinterpolatorem epistolaB
cum ipse ante Adrianumsub medio Trajani impe- referendasunt, et ad nos non spectant, qui epistorio passus sit? Non hoc vult vir doctissimus; ad
lam ad Trallianos quidem, sed ab omnibus assusententiam suam confirmandam non poluit Cle- D mentis liberam,defendimus.Et tamen hoc unicum
mens Ignatium nominare, debuit ad refellendam.
argumentum affert.quo probetlgnatiumet Origeni,
Duram profecto legem scriptoribus antiquis figit,
et Julio Africano, et Lactantio ignotum fuisse,
qui necessitatem iis imponit citandi clarissimos Ejusdem farinae sunt quse de Paulo conjugato,et de
Eccleshr! antistites contra suam sententiam.Neque
resurrectione Christi habet : quaead adversus Ignahoc vult vir doctissimis ; quid igitur? lgnatianas tium Baronii,non autem nostrum sunt allata. Nihil
ephtolas traditioni sux apertissime repugnantes si tamen aliud affert.utprobet Ignatium etiam Diony
scivisset, aliquidcerte fecisset,quod non fecit;quid
sio Alexandrino fuisse ignotum. Quod ad eos igitur
autem hoc est ? vel eas refutassel ; imo vero hoc speclat,expungenda plane ex litulo capitis magna
nunquam fecisset. Quisquamne veterum Christiailla nominaOrigenis,Julii Africani. Laclantii, Dionorum eam de antiquioribus Patribuset episcopis nysii Alexandrini,et ipsius etiam Hieronymi. Nihil
de apostolorum discipulisetmartyribusopinionem,
certe hactenus adductum est,quo probetur aut vede seipso eam praesumptionem habuil, ut eos ideo
risimile reddatur, Ignatium nostrum Clementi

269

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

Alexandrino fuisse ignotum : et nos meliori jnre A


ei notum fuisse contendimus. Nullo enim modo
Terisimile est eum quem Origenesdiscipulusetiam
juvenis tam bene novit (ut ostendimus)Clementem
magistrum ignorasse.
Haec cnm e Clemente adduxisset, tandem argumentum a testimonio negativum,a silentio.scilicet
scriptorum ante Eusebii tempora ductum, varium
qnidem illud, et miscellaneum, et prolixum concludit ; quo Ignatianas epistolas omnibusanle Eusebium ignotas se probasse putat, ideoque nullas
fuisse. Id autemeum de nemineprobasseostendil;
non de Irenaeo, non de Alexandrinis, aut . I-Ithio
pibus, non de Tertulliano, aut Caio, aut Clemente
Alexandrino : multo minus de Origene, Julio Africano, Dionysio Alexandrino, aut Lactanlio, pro p
quorura ignorantia nihil ex nostris epistolis adduiit ; non de Epipbanio aut Hieronymo, non de

270

Boloariis aut Ionensibus, quorum ignoratio etiam


probata si esset, nullam neganti argumento vim
adderet. Quaie nos multo meliori jure sic disputamus.Cum Polycarpus Ignatii discipulus.cura Philo
et Agathopus ejusdem comites, cum Irenaous Polycarpi discipulus, eum Theophilus Ignatii in sede
/intiochena aliquando successor, aut ejusdem eevi
aliquis,cum denique Origenes, discipulusCIementis, Ignatii epistolarum diserte meminerit, aut ad
eas aperte respexerint ;cura ii oranes,quiignorasse
perhibetur, nullam nobis eam ipsis ignorantiam
tribuendi satis justam causam praebuerint ; argumentum a silentio negative ductum nihil oranino
valere pronuntiamus, et ab iis qui noverunt, reliquos non ignorasse, aut si aliqui ex iis forte ignoraverint, arguraentum inde fieri non posseconcludimus.

PARS SECUNDAQua argumenta pro Ignatii epistolis ex ipsis educta afferuntur, el Dallaei objectiones
refelluntur.

atque textura, auctoritati testium pari suffragio


CAPUT PRIMUM.
Argumenla pro Ignatianis ex ipsis ipistolis ducta conjuncta,plenissimam fidem extorquet.et omnem
dubitandi ansam praicidat. Ubi enim non tantum
afferuntur. S. Ignatius circa a D. 107 scripsit.
Illi celati materia epistolarum in genere spectata fj testes orani exceptione majores, quos nec fallere
apprime convenit. Impostorum, scripta solent sui voluisse, nec facile falli potuisse putandum est,
sorcu/i mores redolere. Nihil i his epistolis posteriora spectat tempora. Episcopos in Asia fuisse adhibentur ; sed et res ipsa, cui testimonium percertum est, cum S. Ignatius ad martyrium duce- hibent,talis esse apparet, ut eos falsosfuisse nihil
retur. Epistolarum auctor ita episcopos et presby- suadeat ; ne cum prudentia quisquam dubitare,
teros describit, ut quce de iis dicit, illi setati, non nec sine pervicacia refragari potest.
autem posteriori conveniat. Duos hxreses Jgnatii
tempore maxime valebant, una quar Chrislum puUt autem opus epistohcum apostolico viro recte
tatire hominem, alia qua; nudum hominem asserebat. Has duas et solas perstringit Ignatius, el competere ostendatur, supponendum in primis
Christum simpliciter OeoXo-yeT. Apostolicce doctrince Ignatium quemdam, ab apostolis ordinatum Antiotradilio in epistolis, traditiones non srriptx, po- chensis Ecclesireepiscopum.per trigintaminimum
sterioribus sceculis mcmoratse minime continenur. annoseam sedem tenuisse, ut Georgius Syncellus,
Multa prceterea in iisdem traduntur qute non
aiiam quam Ignatii oetatem sapiunt. Nihil certius et Chronographia Nicephoro attributa in veteribus
tcriptum aliquod suppositionis convincit, quam mss. quibus consonus est Anastasius, testantur ;
violatio temporum. Varia hujus rei exemvla.
tandem ab imperatore Trajano,in expeditioneParFicta plerumque opera ex temporum ratione se thica, ad bestias condematum, et ab Antiochia
prodere. Epistolce Socratioorum ab Allatio editae rj
inde falsitatis convincuntur. Dallcei confusa rerum Romam tractum, si quid scripserit in itinere satis
molesto partim Smyrna;,partini Troade,et quidem
tractatio reprehenditur.
Quoniam argumenla nostra pro scriptis vere decimo imperii Trajani, vulgaris sstsb ChristianaB
Ignatianisin externaet intema divisimus ;externa septimo post centesimumanno, anno Christi vero,
autem a testimoniis petitapriori dissertationelate ut ego quidem exislimo, 113 epistolas scripsisse.
Dicimusitaquehasepistolas, quashabuitEusebius,
prosecuti sumus, ab objectionibus vindicavimus,
et
nos nunc habemus, si penilissime inspiciantur,
lestesquein contrarium allatos planeexpunximus;
si acumine vel maxirae critico discutiantur.si maintema nunc proponimus, ex epistolis ipsis ducta,
teria et modus scriptionis exactissimetrutinentur,
quaeasdem clare ostendant auctori suo a SS. Patribus constanter assignato apprime congruere, et auctori, et tempori.et occasioni optime responpr*scripti temporis antiquitatem optime ferre.tanti dere ; nec homini veritaiis studioso vel minimam
viri,et apostolici,et episcopi,et martyris tum pieta- de fictore aliquo cogitandi ansam prabere, et Dalti.inin zelo,tum prudentiae, tum itineri.tura vincu- laeano impostori post ducentos annos in scenam
lis,tumconcussionibus, tumrefrigerationibusplene producto prorsus repugnare.
respondere ; adeo ut ipsarura epistolarum materia
Joannes LaunoyusParisiensis theologus,veterum

272
S. IGNATIUS. PHOLEGOMENA.
271
A
diciis
proderent,
quae
ritum
nullum
Ecclesiae
post
scriptorum censor acerrimus, in judicio de libris
martyris mortem exortum respicerent, quaB haBreDionysii Areopagitai, de antiquissimorum Patrum
genio apposite observavit. Qui hoc temporo scri- sim nullam earum quaeposteapullularuntperstringerent.quae doctrinam nullam a menteapostolicobunt, in tribus potissimum scriptorum generibus
rum
virorum alienam docerent, quaB nihil ex Plaelaborandis insudant.Alii pro Christianis apologias
tonica schola, quam alii statim amplexi sunt adcomponunt, quibus rcligionis novac sinceritatem
ducerent, quoo simplicitatem primitivam in rebus
interpretentur, vel profitentium innocentiam proomnibus conservarent, quas tanto viro et martyri
bent,vel principum animos a vexationibus abduubique responderent.tantorumqueS.Spiritusdonocant.Alii scribunt epislolas, quibus Christianos in
accepta fide corroborent, vel ecclesiarum praoposi- rum specimina vivis coloribus depingerent. Recte
tos salutaribusdocumentisinstruant.vel Christianae Dallaeus cap.10: Difficile est etiam peritissimum
doctrinae utilitatem et terrenarum rerum contem- ac callidissimum impostorem ita sibi undequaque
ptum doceant, vel ad subeunda pro Christo tor- cavere,ut non ei aliquid imprudenti excidat, quod
menta inducant, vel quoe jam ipsi pertulerint sine dolum prodat Jam vero clare et aperte assero,
fuco exponant. Alii denique commentarios edunt, nihil in his epistnlis Eusebio cognitis apparere,
quibus Christianam fidempropugnent.eteicontra- t quod eam oetatem quam Dallaeus innuit, vel eam
rias, quae tunc oriebantur, haereses refellant. Haec etiam quam Blondellus, aut quam Salmasius indiest conditio, hic genius saeouli in quo vixit Dion- cat, sapiat, aut quoquo modo redoleat. Nihil hic
sius Areopagita : hoec occupatio scriptorum, qui de hacresibus tunc temporis suborlis, nihil de mosuis operibus nascenlis Ecclesia) pondera sustenta- ribus aut institutis Christianorum tum valde murunt. llaec a Launoyo recte observata ut Pseudo- tatis, nihil de novis ritibus post Ignatii mortem
Dionysium aperte refellunt, ita S. Ignatium haud primum usurpatis,nihil de usu Ecclesire qui post
parum juvant, ostendunt enim epistolas sub illius Ignalii mortem primulum obtinebat.quibussepro
nomine posteris traditas secundum illius sajculi didit fictus Dionysius : omnia potius ab his plane
genium fuisse conscriptas. Nemo enim non videt diversa, proximis aetatiapostolicae teraporibus maxime conformia, et ab impostoris saeculo haud pain illis Christianos in accepta fide corroborari, adversus schismata et haereses tunc exortas muniri ; rum abhorrentia repraesentantur.
ecclesiaruiii pra?positos salutaribus documentisinDe episcopis quidem Asiae multa loqniturlgnastrui.autob constantiam in tuenda veritate laudari,
tius,quos ibi tunc fuisse constat : nam S. Joannes,
ettanquampielalisexemplapopuloproponijrerum
novissimus omnium scripsitEvangelium, rogatus
deniquepraesentium contemptura doceri.futurarum _ ab Asiae episcopis, ut ex veteri traditione loquiprospectum et exspectationem urgeri et martyrii
tur Hieronymus. De eorum uno idem in Catalogo :
coronam modis omnibus amplificari.Ho?c conditio,
Polycarpus Joannis apostoli discipulus, et ab eo
hic genius saeculi, quo vixit S. Ignatius, in his Smyrnae episcopus ordinalus,totius Asiao princeps
fuit, quod diu ante eum testati sunt secundi saeepistolis maxime relucet ; earum igitur materia
culi scriptores duopraeclarissimi, Irenaeus et Polyin genere spcctata auctori a veteribus assignato
crates. De alio Iegimus in Chalcedonensis synodi
apprime respondet.
Ut autem ad magis particuluria desccndam, et actione undecima : 'Atto tou iyfou TiiioOeVj [*'Ypi
ostendam ea quoo in his epistoliscontinentur,talia vuv elxooiETtTa etcIo-xotcoi Iyevovto' Tiivtei; h 'Eo-o-tp
esse, qualia abimpostore.praesertim Dalloeano.mi- J^eipoTov^Orjdav. A sancto Timotho usque nunc
nime conficta esse appareat : non alio utardispu- viginti septem episcopi facti ; omnes in Epheso
tationis fundamenlo, quam quo non semel utilur sunt ordinati. ln quo numero fuisse Onesimurn,
Dalloeus. Hujus,inquit, impostorisin his adornan- cujus meminit Ignatius, non est cur dubiletur.
Ignalius ipse se episcopum Syriae appellat ; sed et
dis Ignalioque subdendis epistolis consilium idem,
quod aliorum plcrorumque ejusdem farinaB artifi- ab Hieronymo Antiochenae Ecclesiae tertius post
Petrum apostolum episcopus agnoscitur.ut et ab
cum fuisse videtur. >; Ita ille de suo cap. 38 ; de
aliis cap. 4: Plerique eo polissimum cousiliosua D aliis. De episcopis diu ante Ignatii marlyriura a S.
figmentasub aliorum nomine edunt, ut ressui sae- Joanne instilutis ex veteri traditione loquitur Cleculi novas falso antiquitatis nomine constituant ac mens Alexandrinus apud Eusebium 1. m, c. 23 :
confirment. Imo hoc toti horum homuncionum 'EueiSri f*P T0" "tupivvou TeXeuT^javToi; dt7t6 tr^
generiadcocompetere arbitralus esl, utnonverilus niTp-ou T7J<; vijaou (_ET^X8ev irl tt(v "Eoecov, _tcti'.
sit dicere : Miros nobis narras impostores, qui TtapaxaXoufievo; xat erti Ta xXTjai(5y_iopa Ttiv eOviov,
imposturam quidem faciunt.caeterumobquemeam Stcou jjtev iTtnrx^Ttouc xaTaarTj o-tov, OTtou 8e 8Xac "Exfaciunt,fructum nullum ex ea percipere satagunt xXr,o-(a<; ipniiwi, 5-rtou SexXrjptpeva fiTiva xXTjptotitov
(De psewJo-apostolicis 1. n, c. 15.) Et revera incredi- Ttov utco tou riveujjiaTO!: arjjjiatvofiEvtov. Ita recte
bile plane est,ut impostor, qui sub finem terlii aut hunc locum ex tribus mss. codicibus restituit docinitium quarti saeculi vixerit, epistolas scriberet, tissimus Valesius : Cura enim ex inrula Pathmo
et S. Ignalio subderet, quae aavum illud impostoris Ephesum rediisset, Joannem, ad finitimas quoqua
nullo modo redolerent, quee imposturam nullis in- provincias rogatus se contulit, partim ut episcopos

273

J. PEARSONII VINDIGIiE IGNATIANjE. PARS II.

274

eoostitueret, partim ut Ecclesias integras forma- A sus.cui haec elegia a quopiam tribuebantur. Si
ret, partim ut homines sibi a Spiritu indicalos in
omnia illius ffitatis scripta percurramus, nihil tam
cleruui seponeret. Unde coacta illa Walonis Meshonorifice de eo ordine dictum reperiemus. ?ion
salini interpretatio concidit, qui episcopis hic plu- igituream aetatem hffie sapiunt ; et deliruret plane,
res.presbyteros in urbe, xXf,pov eva, unum presby- imo insaniret impostor, qui ad lyrannidem episcoterum, sive chorepiscopum in pago, mire inter- porum confirmandam (ut voluit posl Socinum Dalpretatur. Ex horum episcoporum successione dis- laeus), hffic excogilaret, et simul presbyterorum
putat adversus haereticos Tei tullianus, conlra Marauctoritatem, jain diudiminutam atque collapsam,
cionem 1. iv, c. 5 : Habemus et Joannis alumnas restituere et redintegrareconaretur,Ignatiusofficia
Ecclesias. Nam etsi Apocalypsin ejus Marcion re- ecclesiastica unde et simpliciter suis fonctionibus
spui t , ordo tajaen episcoporun: ad originem recensus et nominibus distinguit, tres tantum sacrosordines
inJoannem stabit auctorem. Ut reliquaomiltam, agnoscit, unicuique suum honorem atque dignitanallus unquam scriptor Christianus et catholicus
tem tribuit, nulli derogat et alteri inserviat.oranidixit pauciores ordines sive gradus, quam tres in bus obedientiam pra:standam esse a populo
Ecclesia fuisse secundo saeculo, aut ulla ejus monet, idque in eum tantum finem, ut schisma
parte ; quo quidem sxculo Ignatius scripsit. Nullo *, evitelur et unitas conservetur
modo igitur verisimile est pauciores tunc xstiSecundo observat Eusebius Ignatium muuire
tisse. Si quisquam id dixisse putandus esset, iuter potissimumecclesiasadversussuatetatepollulantes
illos certe reperiretur, qui episcopi et presbyteri et late grassantes haoreses ; quod cum sit per se
nomina in apostolorum scriptis confusa esse existi- verisimile (quid enim ea admonitione opporlunius,
mabant. At hi ipsi omnes tunc cum nomina con- aut viro apostolico dignius fuit ?), ex his epistolis
fusa esse crediderunt, aut saltem ante secundum verissimum esse comperimus. Duaa potissimum
saeculum, dixerunt ordines sive gradus fuisse dihaeresesde naturaChristi eatempeslateobtinebant,
stinctos, ut suo loco demonstrabo. Sine contro- ut veritati catholicffl ita et sibi ipsis prorsus contraversia igitur pono episcopos in Asia tunc fuisse,
riaj : quarum altera Docetarum fuit, a Simonianis
cum Ignatius ad martyrium festinaret. Jam vero
ortorum, humanaj naturae veritatem in Christo
ita episcopos sui temporis describit epistolarum
destruentium-.altera Ebionitarum.divinaraprorsus
auctor ita semper de iis loquitur, ut dubitari non
naturam et aeternam generationera deneganlium,
possit, quin omnia ab eo dicta illa ipsa tempora
legisque caeremonias urgentium. Has primi saeculi
rcspiciant. Nam nudum nomen officii seu ordinis
haereses antiqui scriptores agnoscunt ; Ignatiano
ponit, nullumillis insolentiorem titulum attribuit;
bbvo nimium viguisse omnes fatentur. Unde Theonon op^tepias, aut Upia, non Sp^ovxa?, ut posteri " doretus ita Hxreticarum fabularum libros partitus
solebant, appellat. Nulla apud eum de cathedris est, utprimus eos quiallorum creatoremconfiiixeroentio, nulla de ordinatione, aut electione, aut runt Soy.rjset oe tpavf,vat t6v Kupiov ; dvOpiortou;
successione. Nulla hic episcopalis alicujus sedis E^aoav, secundus autem illos qui <JuX6v oivOptoitov
praerogaliva depingitur ; nulla ad ecclesiam ali- tov Kuptov irpoxr.vopEuaav, complecteretur. De prioquam prae aliis appellatio memoratur ; nulla obe- ribus Hieronymus adversus Luciferianos : Apodientia, nisi ea quas necessaria est ad vitanda stolis adhuc in sacculo superstilibus, apud Judmam
schismataet Ecclesiaeunitatem conservandam,prffl- Christi sanguiue recenti, phantasma Domini corcipitur. Presbyteros interim non deprimit, quos pus asserebatur. De secundis idem in Catalogo :
semper episcopis adjungit ; eorum dignitatem et Joannes apostolus novissimus omnium scripsit
auctoritatem praedicat, ac studiosissirae tuetur : Evangelium, rogatus ab Asiae episcopis adversus
0O7rpj!rcaTov et atovO[iaTcov, et tou 6eou atov Cerinthum aliosque hareticos, et maxime tunc
npEorouTeptov vocat, el; totcov uuvcOplou tujv aTcooT^- Ebionitarum dograa consurgens,qui asserunt Chri).(i>v collocat, vojjiov 'Itjjou Xptrcou indigitat, ajto- stum ante Mariam non fuisse. Quas etiam inAsia
maxirae viguisse observat Epiphanius haresi 51 :
xXoxov rrveufjtaTtxov uT<pavov icpeaSuteptou celebrat,
ut eis obediant ChristianiaTtEpioTcaaTtp Stavoia sua- D "Evfla yap t6v Xptorrov Ix TcapaTptSfjc; 'jnXov SvOptodet. Unde Walo Messalinus : Quo primum tem- icov txrjpuTTEv 6 'Eoitov xa; 6 Kr^ptvOo;, xai ot ajj.'
auTouc, tprjjit oe v Tri 'Aata. Ignatius cum a schipore cceptus est episcopatus superstrui ac superponi presbyteratrui scriptum illud prodiisse.id ar- smaticis ethaerelicis sempercavendum essedoceat,
has prfficipue haereses petit, illas frequenter, segumento est, quod ita episcopatum extollit, ut
presbyteros non deprimat. Suara enim illis digni- dulo et aperte ferit : priorem Docetarum, a discitatem conservat,quam in prima Ecclesia obtinue- pulisMenandri tunc temporis disseminatam,atque,
runt, dum illis tanquam apostolis ipsis honorem utcredibile est, a Saturnilo apud Antiochiam jam
esse habendum pronuntiat, et locum apostolorum tum defensam, epistolaad Smyrnaeos atqueTralletenere affirmat. At labente tertio sfficulo,aut in- sios jugulat : alteram ab Ebione profeclam lateque
eunte quarto, presbyteratus auctoritas, etiam fa- per Orientem sparsam epistola ad Polycarpum, ad
tentibus adversariis, valde erat imminuta. Nullus Ephesios, Magnesianos et Philadelphenos refellit.
eiattunc in orbe Christiano presbyterorum conses- Praeter has duas hoereses nullaui omnino attingit:

275

S. HJNA.T1US. PHOLEGOMENA.

216

quidquid in his epistolis de particulari aliqua hse- \ virumapostolicumdoctrinamevangelicam,quamab


apostolis quoquomodo acceperat, epislolissuis reretica doctrina scriptum est, ad earum unam repraesentasse,etEcclesiasutilliadhaererent,impense
ferri et potest et debet. Haec igitur omnia et fidei,
rogasse: seipsumenim satisexplicatEusebius, dum
et doctrinee, et tempori S. Ignatii optime conveprofitetur se eos tantummodo commemoraturum,
niunt. Erat certe Ignatius inter eos qui Christum
in quorum monumentis 'ATtoo-toXtx^c 8t8aaxaX!otc
i8eoX4vouv, ut catholici illius aetatis faciebant.Nam
Ttapa'2oatc tpepeTat, ut, verbi gratia, Ignatii et
qui religionem nostram deseruerant, referente
Clementis ; i prorsus uti loquitur Irenseus de ClePlinio, affirmabanUianc fuisse summam velculpae
mentis epistola, quam misit Ecclesia Homana ad
suas, vel erroris, quod essent soliti stato die ante
Corinthios, otvaveouaa ttjv itftrttv auTtov, xai tjv
lucem convenire, carmenque Christo. quasi Deo,
veiott! omb tujv aTtotrtdXtuv itapaSotrtv tlXTJtpei, redicere secum invicem. Ut recte observavit vetus
parans fidem eorum, et quam in recenti ab apostoille auctorapud Eusebium 1. v, c. 28: VaXu.ot Si
6'(joi xa! tpSai! aoEXtpujv iTzipyf^ uito Ttiertiuv vpalis receperant traditionem. Dt igitur Clementis
tptTaai xov AiSyov tou 6eou tov Xpiatov uptvouat
epistola promptuarium non est traditionum non
scriptarum, ita nec Ignatii. Nullas ille traditiones
6ebXofouvtE;. Psalmi et cantica fratrum, quaecunque ab initio a fidelibus conscripta sunt, Chri- _ non scriptas, quas sive vere, sive falso apostolicas
uocant, nobis in genuinis epistolis commendavit.
stum Verbum Dei concelebrant.divinitatem ei triNihil de festis, nihil de statis jejuniorum tempobuendo. Itaquidem Ignatius simpliciterChristum
ribus, nihil de more Paschatis celebrandi,nihilde
Deum appellat, ut Epist. ad Smyrnaeos : Ao{iuj 'lrr
Pentecostes aut Sabbati observatione.nihildenique
aouv Xpttrtov tov [6eov, et : 'VitoSec-aiJ.evoi tbc Siade quocunque ritu, cujus antiquitas in controverx<5vouc Xptertou 6eou, ad Polycarpum : 'Ev eetu ^jjtojv
siam venire potest, tradit. Talia quidem quamplu'Iijaou Xpt<rtt"i>,ad Ephesios : '0 fa? 8eS T.jjttuv 'I^o-ou;
rima tum in interpolationibus, tum in flctis epi6 Xpicrtoc xuo<poprj8>; ut5 Mapfac, ad Romanos :
stolis reperiuntur : neque quisquarajure affirmare
Koto itterttv xai i-firtr,v tou Xptertou tou 6eou
potest aut credere, imposlorem tertii saeculi ab
Jijjtujv. Post autem receptam inEcclesia doctrinam
omnibus hujusmodi ritibus sua aetate usurpalis
Platonicam, tum secundi tumtertii saeculi scriptoabstinere voluisse. Nulli igitur aevo nisi Ignatiano
res non soliti sunt adeo simpliciter Christum tov
hffic convenire videanlur.
Oeov ubique prsedicare, ut haec plane Ignatianam
Quarto charismatum meminit tunc in Ecclesia
aetatem sapiant. Objiciebat aliquando Photius Clemenli Homano : *Oti apy_tpa xai TtpoaTOTTjv xov
maxime florentium, et Spiritus sancti ad se nonKuptov fjUtiv 'It)Uou; Xptertov e$ovo(j.a^ojv, ou8t t&c
nunquam loquentis, quod posteriores facere non
OeoTtpeTteTc xai 6t{/T;XoTpac txtpTpce itept outou epcovic ; ^ solent. Parcissime utitur testimoniis S. Scriptura.
Paulinas quidem epistolas ubique imitatur, quae
Quod summum sacerdotem praesidemque Domia principio in ecclesiis omnibus fuere receptisnum nostrum Jesum Christum appellans, ne illas
sima) ; Evangelia parcius citat, quae serius reciquidem Deo convenientes et sublimiores de eo
piebantar et a spuriis distinguebantur ; quaeque
voces pronuntiaverit. Et secundso ejus epistolaesecundi saeculi jam adulti et tertii scriptores
minus receptse hoc adminiculum adhibet, quodiv
frequentissime usurpabant. Ipsum scriptionis ge"PXT> Xptaiov tov 6e6v xTjpuotrj), in ipso initio
nus non minimum est ejusdem oevi indicium. Nihil
Christum Deum praedicet. Prima enim illius Epiin his epistolis extraneum, nihil ex eruditione
stolae vcrba sunt : 'AoeXcpot, outioc 8eT fjiia? cppovetv
gentilium profectum ; omnia doctrinam pure evanTtept 'Iijo-ou XptaTou, tbc irept 8eou, Fratres, ita
gelicam, et simplicitatem viri apostolici redolentoportet nos de Christo sentire, ut de Deo. Primis
itaque Ecclesiaj temporibus hanc appellationem
Qui posleascripsere,doclorum apud gentes sentenmaxime convenientem putavit optimuscensorPhotias usurpare, el eorum nonnunquam etiam dotius ; ea autem toties ab Ignatio repetita, nec
gmata Christianse religioni immiscere solebant : id
autem ex ea rerum scientia, qua, antequam Chricum ullis posteriorum limitationibus prolata, sed
nude et simpliciter ubique praedicata maximam D stiani fierent, praedili fuerant, praestiterunt, ut
Tertullianus observat. Ignatius diu jam episcopus
venerandae illius antiquitatis et simplicitatis spefuerat, et Christianam religionem lum primum
citm exhibet.
susceperat, cum perpauci ex gentibus docli ChriTertio Eusebius Ignatii epistolaslanta cum dilistiani facti sunt; in eoigitur perspicimus animam
gentia descripsit, quod ipsi visoe sint traditionem
pure Christianam, non scholis formatam, non
apostolicam conservare, TtpouxptjTtsv, inquit, ortplt;
bibliothecis exercitatam non academiis etporticibus
I^(et78ai Tr,c tojv aTtoaroXtov Tiapa86?toc. Hoc autem
intelligendum monernus, ut ipsi veteres voluerunt,
Atticis pastam. Si gentem et ecclesiam spectes
non utnuperi scriptores intelligunt ;quasi Ignatius
cui praefuit, viro apud Syros tot annos roorato,
scriptis niandare in animo habuerit traditiones ab
si non et apud eosdem nato educatoque, maxime
apostolis acceptas, quas iili scripta minime consiconvenit plurium epithetorum congestio, ut etlongnassent; quod cardinalem Baronium,etalius adeo
gissimarum S. Pauli praefationum imitatio. Martyfefellit. Nihil aliud voluit Eusebius.quam Ignatium
rem ab ipso imperatore Romano condemnatum,

am

J. PEARSONII VINDIGIA IGNATIANjE. PARS II.

278
a metropoli Syrim Antiochiaad orbis dominara in A xit. Origenes igitur Plotini condiscipulus Adamanvinculis circumductum, factum angelis et hominitius noster esse non potuit. Susarionem et Sannybus spectaculum, maximc decuerunt ardor ille, rionem eumdem poetam fuisse volunt nonnulli, et
atque desideriumproChristianareligione patiendi,
pracipue Seldenus ad Marmora Arundelliana. Ego
morasque omnes atque obstacula removendi fortis autem ut credam animum inducere non possum,
et constans cupido ; quae cum in aliis, tum in illa cum ratio temporum repugnet. Nam Susario Icapraesertim ad Romanos epistola verbis pio fervore riensis primus comcedia? inventor apud Athenienses fuit, testibus Clemente Alexandrino, Diomede
plenissimis expressit.
Concedendum quidem est nihil certius aut soli- scholastico, et veteri auctore in procemiis Aristophani pra;fixis. Ante autcm Pisislrati tyrannidem
dius scriptum aliquod, aut narrationem spuriam
probare, quam fidem temporum violatam. Tradit Susarionem hunc comcodiam invenisse ex ipso
marmore Arundelliano constat. At Sannyrio, teste
Laertius Anaxagoram philosophum viso Mausoli
sepulcro hanc sententiam protulisse : Taepoc to>Xj- Suida V. Acoxatjc tum Diocli tum Philyllio synt*Xt,c XeXtBtouivTjc eertiv ouerlac e''8tuXov. Non credo.
chronus fuit : et revera vixit sctate Aristophanis.
Anaxagoras enim ille olymp. lxxxviii mortuus est; Certe post editam Euripidis tragcediam Orestem
Mausoli autem sepulcrum ante olymp. cvn con- g scripsit : exstant enim ejus versus ox ipsius Danae
ditum non est. Aut igitur ha?c verba philosophus lum apud Euripidis, tum Aristophanis Scholiasten,
ille nunquam dixit,aut alia certe occasione dixit ; quibus exagitat Hegelochum, Euripidis UTtoxptTTjv,
Mausoleum enim nunquam vidit : quod ab illu- qui Orestem agens versiculum illuin.
stratoribus Laertii nondum, opinor, observatum
'Ex xupiTiuv Yp au8tc au -yakVy 5pa>,
est. lta quidem Stesimbrotum sugillat Plularchus
in Vita Themistoclis, quod eum tradiderit Anaxa- male pronuntiaverat. Plures igitur quam 140 anni
gorae discipuluni fuisse, oiix eu tiov ypovtov aitr6- inter Susarionem, primum comcediai apud Alheu.evoc. Ita de morte Eupolidis historicorum con- nienses inventorem, et Sannyrionem, veteris cosensum diligentia Eratosthenis refutatum esse ob- mcediaB scriptorem, intercesserunt. Susario igitur
servat Cicero ad Atticum, lib. ti, epist. 1 : Quis et Sannyrio idem poela esse non potuit. Et miror
enim non dixit EuitoXtv tov ttjc apv_a(ac ab Alci- Isaacum Casaubonum ita decipi potuisse, ut ista
biade navigante in Siciliam dejectum esse in mare? scriberet ad Athenaei lib. vn, cap. 9 : Non memini
Redarguit Eratosthenes, affert enim quas ille post laudari alibi in his libris vetustissimum poetam
id tempus fabulas docuerit. Narrat Holstenius Sannyrionem nisi hic ubi scribitur : Iawup(<uv
Porphyrium, eum prima litterarum ac sapientia? 6' ev TeXojti '8 paTloec, w vXauxtuv xapa. Antiquae
fundamenta percepisset, puerum ferme adhuc Ori- comcediae poeta hic fuit antiquissimus, de quo,
genis famaexcitum Alexandriamad doctrinam ejus et ista ejus comcedia, legitur in Aristophanis Schopercipiendam profectum fuisse. Non credo ; licet liis : Kai auTT) 8e f, itaXata eauTfjc Statpepei, xai yip
hoc ex Eusebio et Vincentio Lirinense Porphyrii ol ev 'ATTixiri itptuTOv jutrtTiaau.evot t6 e-ittTTjBeuu.a
auctoritate se ostendisse putet. Vincentius quidem ttjc xtou.i[)8(ac (^oav 8e o\ nepi Eawup(tuva) xai Ta
idem tradit, sed ex male acceptis Porphyrii apud itpciatoita efofJYOv aTaxTtoc, xai u,dvoc t-v vsXtoc t6
Eusebium verbis, quae. eum Alexandriam ad viden- xaTatnceua^ixevov. Nam primo alibi Atheneeus
dum Origenem profectum esse minime docent ; Sannyrio meminit, et ejusdem etiam fabulae, I.
tantum euim ait: 'iji xayut xou.'.8r] veoc uiv eti evte- xil, c. 13 : Hepi 8e MeXVJTou auTOc 6 Sawupfto/ Iv
TJyrjXa, quem ego juvenis adhuc conveni.i Certe JTeXtoTt Xeyet buTtuc, MeXrjTDv t6v attb AT,va(ou veAlexandriffi Origenis nostri discipulus esse non xpoV Dein in verbis Scholiastae putat vocera viXtoc
potuit Porphyrius, qui in flnibus Tyri anno Ale- Sannyrionis fabulam denotare, cum nihil aliud
xandri Severi decimo natus est ; eodem autem hic significet quam risum simpliciter, quem tananno Origenes Alexandria pulsus est. Scribunt tummodo spectabant primi comcediarum editores,
praelerea veteres Origenera quemdam fuisse Plotini quos vocat touc itptVtov ouaTTjaauivouc to eif.TTjcondiscipulum, et simul cum maximo illo philoso- ] 8euu.a ttjc xtuu.ip8!ac Denique non vidit mendum
pho audivisse Ammonium per undecim ferme an- latere in nomine ; nam pro Sawuptorva legendum
nos Alexandrise. Hunc Origenera nostrum fuisse
esse Xouaapttova certum est : ut paulo post m alio
volunt eruditi, et prsecipue Holstenius. Non credo;
argumento legimus, ttjv xuu,tp8(av T,upijtr8a! epaatv
Umpora enim non rainus quam alia repugnant.
6it6 Souerapitovoc. Diomedes Grammaticus : Poet
Plotinus non vidit Alexandriara ante annum undeprimi comici fuerunt Susarion, Mullus et Magnes.
cimum Alexandri Mamma?ae,ut testatur in ejus Vita Clemens Alexandrinus Stromat. lib. l : K<ou.tp8(av
Porphyrius, et paulo post Ammonio praeceptori se eitevtiTjO-ev Etaapttuv [I. Souaapdov] 6 'Ixapteuc.
tradidit, cum jam Origenes noster Alexandriaoi Diomedes Scholasticusin bibliothecse Regiae ms. in
relinquere coactus esset, quo nunquam postea reExpositione Grammaticx. Dionysii Thracis : npco-ov
ouv Eouaapttov tic ttjc eu.uiTpou xiou.tp8(ac apyrjYoc
versus est. Non igitur ille Alexandriaj fuit, cum
6y=veto, ou Ta jxev 8pau.aTa Xt|8ti xaTeveu;T]8jaav.
Plotinus Ammonium audivit, multo minus cum
In vetustissimo marmore Arundelliano : 'Aep' ou
Plotinus simul et Ammonio et Origeni suo valedi-

279

S. IGNATIUS. PROLEGUMENA.

280

iv 'ABrivat; xtojjitpSia TcpSixov exe87) ht\ oavtat xiov A tunc non fuerit.qui Athenis recta in Asiam ante
'lxaptetov eupdvxo; Eoucrapituvo;. In Icario enim mortem Socratis profectus est, nec nisi post
Atlicae populo inventam fuisse tradunt tum comce- sexennium in eam urbem venit. Et dum huic epidiam tum tragcediam veteres. Athenaeus lib. n, stolae Xenophon respondet, Platonis scripta ssBpius
cap. 3 : 'Atco ^i6tj<; xal 7) xt]; xionipSta; xai f, xfj; suggillat,quod poetasnon admiserit eum perstrinxpaviuS(a; eupeat; ev 'Ixapttu xtj; 'Attix7;; Eup87). git, cum ipse se lalem in libris pra?stiterit ; imo
Unde apud Suidam : eiorct;, Mxapfou, TcdXsoj; sententiam ex epistola Platonis ad Dionysium Si'Axxix7);, xpavtxd;. Apud Icarienses igitur Susa- ciliao tyrannum carpit ; quae omnia diu post Sorion comcediam invenit, unde eum Clemens Ica- cratis mortem evulgata sunt. Ita Xenophontis siriensem vocat ; non quod in eo pago natus esset, mius, cum vidisset in genuina illius epistola, cujus
aut ex Attica oriendus ; natus enim est in agro fragmentum apud Eusebium exstat, perstringi Plaproximo Megarensi, ut ipse de se testatur in tonem ob StxeXitoxtv xpaTceiJav, ipse etiam ea sngiambis qui etiamnum apud Diomedem Scholasti- gillavit qufe ad Siciliam spectabant ; sed dam epicum supersunt, et in hunc modum corrupte in stolam statim postmortem Socratis scriptam fingit,
et temporum ralionem violat, et seipsum prodit.
ms. leguntur :
Prasterea, Aristippus ad filiam suam epistolam 27
B mittit, cum jam Sicilioe tyrannum ipse reliquisset,
'Axouexe Xetjetu;' Souerapitov xaSe Kiyti,
tto; <t>tX(voo YEYapo8ou TpiTEo8(cxxo;.
et jam in Lipara insula morti vicinus esset, filiamScd pro yf(xp6f}ou TpiTcoSitTxo; legendum procul que monet ut Athenas proficiscatur, et cum Myrto
dubio M6fapo8Erf TpiTcoStcrxio;, ut metri ratio po- et Xantippe sanctam vitam colat ; quasi tot annis
stulat. Est autem TpncoSiixio; vox gentilis.Stepha- post necem Socratis illae duos uxores in eadem
nus, x6 l8vl*ov poppucfxto;, to; xptTco8(3X'.o;, Stopt- domo viverent, et feminas philosophice institueaxto;, lege Soptoxto;. Ut ipse alibi.xo eBv.xov Stupi- rent; cum Myrto, si unquam Socratis uxor fuerit,
crxto;, <5); Sopfjtfcrxto;, lege vicissim, fiopu:(crxto;.Unde antc ipsum mortua sit. A llatius quidem i 6 ad minus
autem TptTcoSftntto; clare docet idem Stephonus : annos post Lachetis magistratum vixisse Socratem
TptTcoStcrxo;, xa! TpiTcoStcrxot xtH7) xtJ; MeYap!8o;, vult, sed contra oranium veterum sententiam. Ded TcoX(-7j; TpiTco8(ax!3;. Tripodiscus igitur in agro metrius Phalereus satis idoneus auctor apud LaerMegarensi pagus est : in quo qui natus est Toitco- liiiin. Diutlorus Siculus, Arislides, quibus consentit
8!crxio; dicebatur. Sic igitur Susarionis iambos antiquus ille in Marmore Arundelliano chronographus, 'Atp' ou [[XETav7)X8ov ot [jiex] a Kupou ava6civinterpretor :
xe;, xat Stoxpixr); tpiXdaott) [o; ex] eXeux [7jcre |St] o [u;]
Audite dictum : Susarion hxc ait,
C
exT) etSSojjtTjxovxa, e'xet pXt^', fip^ov [xo;] 'ABTivTjat AaFilius Philini, c Megaride Tripodiscius
^7)xo;: Optime certe ille sub eodem archonte ponit
Ut autem Origenem Plotini condiscipulum Ada- reditum eorum qui cum Cyro ascenderunt, et mormanlium nostrum, et Sannyrionem comicum Su- tem Socratis. Xenophon enim, quo dnce illi rediesarionem comoedisB inventorem fuisse temporum runt, ava6e6r)xe auv Kupco eTc! ap)Ovxo; Eevatvrcou,
ratio non admittit ; ita si quid in epistolis fidem iv? Tcpoxeptp etet x?j; Stuxpdtxou; xeXeuxfj;, ascendit
temporum revera pulsaret, Ignatium epistolicum cum Cyro sub archonte Xenajneto, anno uno ante
non fuisse apostolicum illum libenter concede- Socratis mortem, ut ex veterum aliquo refert
rem.
Laertius. Nihil igitur in historia videtur esse cerVerum ut nihil certius scriptum aliquod spu- tius, quam illa omnium in re notissima sententia,
rium esse probat, quam fides temporum violata ;
Socratem sub archonte Lachete mortuum esse. Et
ita opera auctori alicui ascripta, sed posteriori ali- fundamentum quo nititur Allatius, quod apud Plaquo sasculo a fictore conscripta, fere sempcr hac tonem Socrates in Dialogis aliquoties de iis rebus
ipsa vatione se produnt, et ex violatione temporum loquatur, qu;i' diu post Lachetis magistratum consuppositionis convincuntur. Edidit Leo Allatus
tigerunt, infirmissimum est. Veritas enim chronoSocraticorum epistolas, quas ab illis ipsis viris, D logica ex Platonis Dialogis sumenda non est. Sciquorum nomina prseferunt, conscriptas fuisse diatum est illud Macrobii Saturnal. lib. i, cap. 1 :
logo satis prolixo vehementer contendit, sed fru- Annos coeuntium mitti in digitos, exemplo Plastra ; temporum enim ratio minime patitur. Ad tonis nobis suffragante, non convenit. Eos certe
unicum argumentum inde ductum de oratione Po- Plalo quasi colloquia habentes introducit.qui nunlycratis in judicio Socratishabita,cujus epistola 14 quam collocuti ; et ea nonnullos saspe loquentes
mentionem facit, ita rospondet ut de anno quo repraisentat, de quibus illi nunquam cogitarunt, et
Socrates mortuus est, veteribus omnibus litem
quae scire minime potuerunt. 'Ava-rvou; 6 ropylaz
moveat, nec tamen hilum proficiat. Omnia enim in xov nXaxtovo; StaXoYOv Ttpo; xou; Ttapdvxa; eTtcs-v,
ea cpistola et sequenti ita concepta sunt. ut nulla oxt ouSlv xouxtov ouxe eTtcev, ouxe fjxouae Ttapi UXstemporis ratio habeatur, adeoque cuncta ficta esse xtovo;. Gorgias eum Platonis dialogum legisset,
dilucide appareat. Euclides et Terpsion queruntur iis qui aderant dixit, quod nihil horum aut ipse
Xenophontem, cum Socrates moreretur, non Athedixerit, aut a Platone audiverit. Idem de Phsenis, sed Lacedoemone fuissc; cum ille Lacedesmone done tradit Athenus ; etiam de Socrate Laertius ;

281

J. PEARSONII VINBICIjE IGNATIANjE. - PARS II.

282

<t>isl oe xal StoxpitTjv ixoudivxa t6v Auatv dva-p- A Vindiciarvm parte, necessitas incumbit, s>ed et
viujxovtoc llXatujvoc, 'HpixXtic, eiJteTv, o'>c itoXXa lectori, qui sibi fucum fieri nolit, nimiam sollicijiou xaTcij/E'j8E8' 6 veavdxoc, oux iXfya yap tov oux tudinem creat, qui minus attente singula considei?sr,xe Etoxpatr.c Y-YPa?ev avr'P- " Fcrunt etiam ret, et rerum differentias semper observare aut
Socratem cum Platonem Lysim recitantem audis- non velit, aut non possit, manifestam prmjudicii
set,proh llercules ! exclamavisse,quam multa de me occasionem ministrat. Fatemur nos libentissime
adolescentulus mentitus est? Non pauca enim ex multa in spuriis epistolis, multa in interpolatiohis quae Socrates nunquam dixit, vir ille litteris nibus ettemporum fidem pulsare,el sancti Ignatii
mandavit. Cum igitur Socrates aliquando in dia- moribus repugnare et dictionem ejus minime
logo Platonis introducitur de iis rebus disserens, referre. Neque aliter fieri potuisse putamus : imo
qua? post magistratum Lachetis contigerunt, non inde argumentum ducimus satis apertum et effipotest inde colligi Socratem easetate in vivisfuisse, cax,quod, cum fictor aliarum epistolarum, etinsed Platonem post mortein Socratis dialogum scri- terpolator verarum uterque veri Ignatii simius, et
psisse, illique quos ipse voluit sermones tribuisse- pro suo modulo archetypum caute repraesenlans,
Omnes igitur Socraticorum epistolas ab Allatio tam facile atque manifeste imposturre teneatur,
editas, cum aliunde, tum ex temporum ratione, n tam saepe tempora confundat.tam alienaamartyris
moribus
tradat,
non ab iis quibus tribuuntur scriptas.sedabaliquo
'
' ' auctor Eusebianarum vel' eo ipso
verus Ignatius appareat, quod tempora nunquam
philologo confictas fuisse constat.
Quare cum scripta sub alienis nominibus edita, confundat, quod nihil ab Ignatio alienum doceat.
ac praesertim epistol, hoc modo prodere se soCAPUT II.
leant, non minimo argumento est, Ignatii nostri Argumentum Dallsci a tempore ductum refellitur.
Ignatius nullum hsereticum nominavit. Cleobius,
epistolas genuinas esse, quod nihil in illis reperiri
sive Cleobulus, primi sxeuli hsereticus. Insignis
possit. quod aliam seu posteriorem aetatem sapiat,
S. Hieronymi locus fuse expltcatur, et ab imporquod post 10 Trajani annum scriptas fuisse evintunis Dallsei conjecluris defeiiilitur. lgnatius non
cat. Dallaeus epistolas ipsas accuratissime inspiscripsit contra Theodotum, sed hseresim ejus in
Ebione domnavit.
ciens, et diligentissimc rimans, nihil adhuc hujus generis, ut mox ostendemus, offendit. Quod si
Ut ea quae vir doctissimus adversus epislolas
hic circumspectator cum emissitiis oculis tale nihil Eusebio cognitas ex ipsis observavit, nullam ominvenire potuit, metuendum non erit ne ab alio ninoad earum auctoritatem imminuendamvimhapostea id fiat. Quibus ad sententiam nostram con- bere oslendam, eodem ordine quo ille perscripsit
firmandam proelibatis, ad ea aliquid reponendum
singulatim omnia persequar. Incipit autem ab arest.quibus probare nilitur vir doctissimus, epistogumento a tempore ducto, et capite 10 affirmat
las Ignatii Eusebio cognitas,et tot sa>culis appro non pauca passim occurrere quaB statam atque
batas, ncc rctati qua scriptae, nec viri a quo editsa immotam tempnrum fidem, certissimum veritatis
esse dicuntur, ingenio et moribus congruere.
xp;v/;piov, graviter pulsant ac convellunt. t'go
Sed priusquam ad argumenta adversariorum vero e contrario assero, in fictis et interpolatis
ventilanda me accingam, non possum non obser- quamplurima, sed neque passim neque non pauca
vare Dallaeum, qui Ignatium epistolicum in ipso istiusmodi, imo plane ac prorsus nulla in epistolis
operis sui Iimine quasi Geryonem depinxit, indis- quas nostri defendunt.reperiri.Sed earum auctor
putando bicorporeuro plane, vel tricorporeum apde multis hajrelicis atque haoresibus postmartyris
parere, et argumenta sua tum contra Eusebianas demummortem exortis, passim loquilur. Ita ille.
veteres epistolas, tum contracommentitias,et ipsas Nos autem cum Eusebio antiquitatum ecclesiastietiam interpolationes fabricari atque dirigere ; adcarum perilissimo fatemur, Ignatium aliquas hseeoqne non tantum adversus Usserium et Hammonreses perstrinxisse.sed eas tantummodo, quoa tunc
dum, sed et conlra Baronium,HalIoixium aliosquc
temporis.cum ille scripsit.et antequam martyiium
ex Latinis militare, nunc his, nunc illis alapam
passus est, exortaB fuerant ; idque verissiraum esse
impingere. Hoc autem tam perplexe facit, ut et D contendimus. Rursum, quosdam, inquit, ejus
lectorum oculis nebulam obtendat, et sententiae commatis uorainat diserte, et quos non nominat,
eorum tamen dogmata ita plane ac perspicue internoslra saepe insidias struat ; dum Eusebianas,
quas nostri genuinas esse contendunt, non aliis dum exponit, ut quos intelligat dubitari non posarmis dejicere conatur, quam iis quibus interpo- sit. Nos utrumque libere et aperte falsum esse
lationes rejiciunt, et novas et commentitias epi- dicimus : et hucusque asserlionum nuda contentio
stolas respuunt. Profitetur ipse se hoc Ignaliaest ; ait ille, nos negamus.
narura epistolarumnegotium simul semelque totum
Priorem ordinem unico hoc argumento probare
tractare velle, quod nos et aegre ferimus, et nititur: Epistolarum auctor Basilidis, Theodoti
niinirne fieri debuisse contendimus. Haec enimre- et Cleobuli edit nomina in epistola ad Trallianos.
rum confusa tractatio non tantum mihi negotium At hos Ires post Ignatii martyrium erupisse certo
facessit cui perpetua distinguendi et genuina a constat. De haBreticorum horum aetate nuncnon
spuriis discriminandi, hac praesertim posteriori disputo, de Basilide postea acturus ; illud tantum

283

. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

284

inprffisentiarum nioneo, quod huic argumento re- \ mentio, nihil, ut opinor, cogit. Imo vero cogit
fellendo abunde sufficiat, auctorem epistolarum illustris locus Epiphanii haeresi 51 : "Ev8ev xal oi
heereticorum neminem nominare voluisse,ab eorutn 7cepi KrjptvOov xat 'ESituva t|/tXov tov ay8pto:rov xaT5TXov,/cat Mr]pt\8ov,xa! KXeoolov e'!touv KXeo6ouXov, id
omnium nomenclatura de industria abstinuisse.
Ila enim ipse loquitur de haereticis ad Smyrnaeos est, etCleobium sive Cleobulum. Haecenimsatis
scribens : Ta oe SvoiiaTa auTtuv ovxa otTctcrca oux aperteostendunteumdemhasreticumabaliisCleobium,abaliisCleobulumnominarisolituni,ut eumdem
eoo;E (jioi e-fYP'4'ott* *XAa P-W1 Yevoito p.oiaix(uv jxvjjhffireticumalii Saturnilum,aliiSaturninuiiivocabant.
[jiovfjEtv [J.sxPli 'J jJ-eTavorja-iojtv. Velus interpres :
II unc autem Cleobium.si ve Cleobulum cum Ebione et
Nomiiui autem ipsorum exsistentiainfldelia non
Cerintho Christum nudum hominera praedicasse
visum est mihi inscribere : sed neque fiat raihi
ipsorum recordari usque quo pceniteant. Quod docetEpiphanius: eteamdem haeresim Theodotum
animi propositum religiose in reliquis etiain epi- docuisse noscitur, cui Cleobulum adjungit interpostolis conservavit, adeo ut nullius unquam hoere- lator. Sua igitur Cleobulum obscuritas non tegit.
De Theoioto autem minialo, qui ad nos nihil,
tici hominis nomen ediderit. Auctor certe epistolffi ad Trallianos, 6 SrjtjuoupYOc; *c^' etjTTEotai; miras nobis difiicultates creat et turbas concitat.
vitiJToXrji;, ut loquitur Synesius, Basilidem, Theo- j Nara quod eum ad a. D. 194 refert, quid ad nos.
dotum aut Cleobulum nunquam nominavit, sed qui interpolatorem aliquot post saeculis natum puinterpolator ; omnisauteminterpolalio posterior tamus "? Quod clamat Usserium eo ducere, ut
credenda est, ut loquitur Tertullianus. Eorum Theodadem proTheodoio,praeler omnium codicum
nomina in laciniis illius epistolae inter miniata Grajcoium Latinorumque fidem,reponamus, mareperiuntur ; in codice Florentino.et Latino inter- gnam viro integerrimoinjuriamfacit.Usseriuscerte
prete sincero non apparent ; ad Baronium fortasse interpolaloris defensionem non suscepit.quem ipse
primus detexit et confixit ; neque quidquamconlra
et Halloixium, ad nos non omnino pertinent.
Atque iifflc ad 10 caputresponsio sufficere posset, codicum fidem fecit.sed pro singulari qua uli solcnisi cum illa verba ex suo Ignatii simio adTral- bat diligentia, codicem Baliolensem, nonTheodolianosadduuit : Fugite etiain ipsius nequissiraine- lum, sed Theododum habere indicavit, quod compotes, Theodotura et Cleobulura, occasionem ar- mune aliquid cum JsoaSt habere tantummodo
riperetUsseriumetiametHammondumsuggillandi. monuit. Iniquissima; igitur sant vociferationes et
Ceobulum, inquit,tistum sua obscuritas ita tegit, calumniae, quibus virum accuralissimum onerat.
Sedmovetvirumdoctissimum Hieronymilocus
utargui non possit. Imo vero adeoperspicuumest
contra Helvidium disputanlis, diserte Ignatium
Cleobulum illum inter vetustissimos hfflreticos a
SS. Patribus esse recensitum, utsi eum nominas- ^1 interapostolicos scriptores primum recensentisqui
set ipse auctorepistolae ad Trallianos, nulla inde ei adversus Ebionem, et Throdotum Byzantiutn, et
Valentinum scripserunt. Caute haec primum, et
de antiquitate lis moveri posset. Cleobulus enim,
sive Cleobius, Simonis discipulus fuit ; undeCleo- indefinite:movet hominem, sed quo.non ostendit ;
biani cum Dositheanis et Gorthenis aliisquc anti- utquidputetnonaddit;quidindecolligat,noslatere
quissimis hfflreticisnumerati sunt. B. Theodoretus voluit. An raovetutlgnatium inter apostolicos scriHxret. fab. lib. i, cap. 1, de Simonianis : 'ExttjsSe ptores non numeres,cum Hieronymus ipse eum dittjc; Tt'.xp',TdTTi<; avEtpurjtjav (jlfoe: KXEo6avo! [lege serte inter eosdem numeret ? An movetutexistimes
KXeo6tavoi] Aoo-tSeavoi, rop8Tjvoi, Mao-6o0eot, 'ASp-.a" interpolatoremnomen prodidisse Theodoti Ignalio
vto-Tai, EuTuyrjTat, KavtaTai. Kt lib. n, c. 1, ubi tes- junioris, quod nemo nostrum negat ? An movet
tatur Deura zizaniorum magnam partem in triti- Hieronyraus ut hoc putes, qui interpolatorem,
cum convertisse, haec habet : Kai (jtapTupouai xai utpote semultojuniorem nunquam vidit?Utcunque
tc6Xeicj xai xioiiai xai tcov Sifjuovoc; xai tujv Mevsvsit,undecunque autquocunque moveatur Dallaeus,
Spou, xai KXeo6(ou, xai AoohOeou, xai TopOiou, xai
et Usserius et Hammondus vapulat. Prior, quod
'Aoptavou, xai EaTopvtXou, xai BaatXiSou, xai 'lat videatur Hieronymum capere non deepistolis.sed
Scopou, xai KapTroxpiTou?, xai 'ETtttpavou;, xai tujv D de alio aliquo Ignatii operequodillius fflvo exstiteaXXojv dicat-aTcXoje. tu>v toioutcov iav!tov aTC^XXafrit, nostro desiderelur. At Usserius de tali opere
[levat.Auctor Imperfecti operis in Matthseum, homil.
nihil tantummodo ait, id quod verissimum esse
4-8 : Venerunt enim Dositheus et Simon et Cleonis omnes concedent : Si Theodoti Coiiariiin aliquo
[lege Cleobius]. Heec illi ex antiquissimo rerum ec- operenomenlgnatiiprfflferente facta fueril mentio.
clesiasticarum scriptore Hegesippo, apud Euse- manifesta ^iuSo-fpacpiac ex ipsa temporum convinbium lib. iv, c. 22, qui Cleobium hunc in prima catur ratione. Non asseruit tale opus Hieronymi
hffireticorum classe collocat : 'A<p' div Eijjttov, 6'8ev aetate exstitisse, non alios Ignatio libros aillnxit
Ziiieoviavoi, xai KXe<56ioc, ogev KXso6tavoi, xai AojiUsserius, ut frustranea plane sit totahaecadversus
8eoc, 6'8ev AoTtOeayo!. Cleobius igitur Simoni syn- eum instituta disputatio. Et cum errores Theodoti
chronus ipsolgnatiomartyreantiquior fuit.Sed ut in his epistolisapertissime refutari ait, ne id quihunc Cleobulum eumdem, inquit, cum Cleobioillo demquisquam negat. Nulliautem aliierrores Theodoti in illis refutanlur, nisi qui ad Ebionaeos pertifuisse putemus, cujus tit aliquoties apud scriptores

285

J. PEARSONII VINDICI^E IGNATIANifi.

PARS 11.

286

nebant, et Ebionem simul cum Theodoto nominat A qui diupost eorum mortem exortus est, sub Victore
episcopo Romano, id est circa a. D. 200, quo temHieronymus : nec in hoc capite dehaeresiquosritur,
sed de heeretico, quem ab Iguatio nominatum aut pore incredibile est quemquam eorum vixisse, qui
apostolos viderant,omnes ante a. D. 100 mortuos.
refutatum negamus. Hairesis Theodoti in Ebione
Ubi primo aposlolicos viros habet pro iis tanluin
et Cerintho refutata est, Theodotus ipse in genuiqui apostolos viderant, quod est a mente Hieronis epistolis intactus est.
Hammondus vero confitetur non necesse esse nymi prorsus alienum. Cum enim Justinum et
Irenxumaliosqueapostolicosadvocat,eosipsossine
ut lgnatius adversus Valentinum aut Theodotum
volumina nova scripsisse dicatur. Recte hsc ille dubiopro apostolicis habuit: at nequelrenaius, nequidem, non ut Usserio contradiceret, qui illud que Justinus apostolum ullura vidit. Ita etiam et
necesseesse nunquam dixit,sedutHieronymum in- alii loquuntur, ut Tbeodoretus Hseret. fab. lib. i,
terpretaretur, cujus verba non conjuncte, sed di- C. 2 : Ka: EtpirjvaTo;, ou xal itpoaOev ipM^aQr^iv ,
visim intelligenda esse censuit : idque rectissime aTtootoXixo; oe xai outo; avrjp, et Irenseus, cujus
observatum esse liquet, si de scriptis non tantum supra meminimus, vir idem quoque apostolicus:
adversus haereses,sed et ipsos haereticos inteliigatur. et rursus cap. o : Eiprjvafoo tou tr,v 'Eo-nipav <fwNeque enim Polycarpus contra Valentinum, neque R ttaavto; avSpo; aitoo-toXtxou TtapaO/jaofiat papJuslinus, vel Ireiueus, quantum scimus, contra tupfav, Irenaei viri aposlolici, qui Occidenlem
Theodotum, expresse scripsit ; certe quatuor illustravit, proferam testimonium. At Irenaius
illos omnes apostolicos viros adversus tres illos aliquot annis post a D. 200, mortuus est, ut nec
haereticos diserte non scripsisse constat ; et inde S. Joannem viderit antea. D. 100 defunctum. Non
recte coHigitur ad Hieronymi mentem satis esse ea igitur ideo Theodoretus Irenaoum virum aposloliqua) Ignatius in epistolis contra Ebionem et Gno- cum appellavit, quod apostolum aliquem in terris
sticos scripsit,etiamsi nihil adversus Valentinum et viderit, sed quod esset,ul ipse alibi cum Epiphauio
Theodotum scripserint.Ita quidem sensit llaininon. loquitur, ttav aitooroXtov StaSo^o;, ut S. Basilius de
Spiritu sancto cap. 29, ivvu? aitojtoXtuv yevVev0'>
dus ; ille vero fallitur, inquit Dallu.>us,et rationem
ut S. Augustinus, non longe u temporibusapostolostatim rcddit, nam nisi Ignatius contra Theodotum
scripsisse intelligatur, liquido falsum erit quod ait rum. Vocat eum quidemHieronymus, uthic, virum
Hieronymus. Mira haec assertio ; sed et ratione apostolicum, ita alibi, virum apostolicorumtemporum, non quod lpsos apostolos viderit, sed apostosua quali quali non caret. Nmo enim apostolicus
contraeum scripsit, non Polycarpus.ac ne Irenams lorum discipulos. lta enim loquitur epistola 19:
irenaius vir apostolicorum temporum, et Papia),
quidemaut Jostinus,aut quisquam ejusdemcensus
alius.ut plaoe necesse sitatl lgnatiumreferri quasde " auditoris evangelistsB Joannis, discipulus. Ita
Tbeodoto dicit Hieronymus. Sed et mihi pariter Hegesippus Photio dicitur a^yalo; ovrjp xa! a7ioorodisputare licet. Nemo apostolicus contra Theodo- Xtx<5;, cod. 232, qui Eusebio perhibetur iitt xf,c
tumscripsit, non Ignatius marlyr,nonJuslinus,aut TtpcitTj; ttiv otTtootoXtuv YtvofiEvo; 8:a5oy_^;, et sub
Irenaeus, ut necesse sit ad Polycarpum referri quae Eleulherio scripsissenoscitur.Reveraantiquisapodicit Hierouymus. lla de Justino, itade IrenaDO.Ut stolici dicebantur duplici ratione,tum sctalis respeIi.-im; omnia recte intelligantur, etdisputationisDal- ctu, tum doctrinae ; respectu aotatis etiam ii dicelaeanae imbecillitas appareat, locus Hieronymi om- bantur apostolici, qui cum apostolis vixerint,licet
nino recilandus est, quem ille caute praatermisit. ah eorum doctrina dissentirent, ut Tertullianus loVerba ejus adversus Helvidium haec sunt : Nun- quituradversus Hermogenem c. 1 : Nec ipseapoquid non possum tibi totam veterum scriptorum stolicus Hermogenes in regula perseveravit ; illi
seriem commovere.Ignatium, Polycarpuni,Iren8eum, autem praecipue, qui doclrinam ab aposlolis receJustiuum martyrem, multosque aliosapostolicoset perunt, et in ea perstiterunt, ut idem Deprxscript.
eloquentes viros qui adversus Ebionem et Theodo- hseret. cap. 32 : Ut primus ille episcopus aliquem
tum Byzantinum[etValentinum] haec eadem sentien- ex apostolis, vel apostolicis viris, qui tamen cum
tes plena sapientisa volumina conscripserunt?quae si D apostolis perseveraverit, habuerit auctorem et anlegisses aliquando,plus saperes. Non tantum qua- tecessorem ; et paulo post : Ipsa doctrinaeorum
tuor enumerat Hieronymus, sed et multos alios cum apostolicacomparata, exdiversitateet contraapostolicos eteloquentes virosadjicit,imo totam rietate sua neque apostoli alicujus auctoris esse,
veterum scriptorum serieiu advocat, quorum si nequeapostolici : quia sicut apostolici nondiversa
unus aliquis adversus Theodotum expresse scri- inter se docuissent, ita et apostolici non contraria
pserit, non necesse est, ut id Ignatium fecisse pu- apostolis docuissent. Respectu doctrinae, illi etiam
taverit Hieronymus, magis quam Polycarpum, aut apostolicidicebantur, qui apostolorum fide maxime
Justinum, aut Irenaeum, quorum neminem id fe- flerueruut, licet apostolos ipsos uon audiveriul,
cisse fatetur vir doctissimus. Sed et huic eliam quales erant, iorte Papias, Hegesippus certe et
objectioni aliquatenus occurrit. Quomodo, in- Irenaaus : unde apud S. Athanasium haeretico simquit, vel Polycarpus, vel Justinus, vel apostolico- pliciter opponitur 6 ittoto; xat aTtoatoXixo; avrjp,
rum quisquam conlraTheodotum scribere poterant quacunque elate vixerit,tom. I, pag. 275, ut eadeiu

287

S. IGNATirS. PROLEGOMENA.

288

fuerit inter viros apostolicos distinctio qu inter A atque ideo falsum fuisse Hieronymum confltetur ;
ecclnsias apostolicas fuit. Alias enim ecclesine apo- ut enim habeamus falsum Ignalium, necesse est ut
stolica> dicebantur, quod ab apostolis ipsis, aut falsum habeamus nieronymum. Ne verus sit Ignaapostolicis viris fundatse sint,aliu> quod eum postea tius, falsus estDallseoPolycarpus, falsus Origenes,
exortaesint, cum illis apostolicis in doclrina con- falsus Eusebius.falsus denique et Hieronymus. Sed
venirent.TertulIianus De prxscript. kxret. cap. 20: quare falsum esse confitetur? Quod hunc suum
Apostoli ecclesias apud unamquarnque civitatem Ignatium, diu post apostolos et apostolicos viros
condiderunt,a quibus traducem fideietsemina do- natum,apostolicis hominibusconnumeravit. unde
ctrina) ca-terao exinde ecclesiue muluatse sunt, et tam crassus error doclissimo et in Ecclesiae monuquotidie mutuantur ut ecclesise fiant; ac per boc et mentis versatissimo Patri insedit ! ex pracepto de
ipsae apostoliciE depulantur, ut sobolesaposlolica- Ignatianis errore ab Lusebii leclione hausto. At neque Eusebium errasse constat, neque Hieronymus
rum ecclesiarum. Idem cap. 32 : Hoc modo ecsolum Eusebium secutus est. Legit Polycarpum
clesiajapostolicse census suos deferunt, sicutSmyratque Irenseum, quos Eusebius sequebatur, quosnoeorumEcclesiaPolycarpum a Joanne collocatum
que ipse apostolicos appeilat ; legit Theophilum,
refert, sicut Romanorum Clementem a Petro ordinatum itidem ; perinde utique et caeterae exhibent p cujus sententiamex Ignatio decerptam auctori suo
quos ab apostolis in episcopatum constitulos apo- reddidit; legit Origenem, qui non semel Ignatium
stolici seminis traduces habent. Et paulo post : epistolicum ut apostolicum laudat,imo opus Orige Ad hanc itaque formam probabuntur ab illis Ec- nis ipse interpretatus est, in quo idem diserte Ignaclesiis, quse licet nullum exapostolis velapostolicis tius citatur; legit Athanasium, Basilium, aliosqui
auctorem suum proferant, ut multo posteriores, Eusebii errores sequi non solebant ; neminem legit
tamen in eadem flde conspirantes non minus apo- aut novit, cui epistolsa Ignatii essent vel levissime
stolicffi deputantur pro consanguiuitate doctrinaB. suspectae. Si falsus fueril Ilieronymus, error ejus
Vt igitur ecclesias apostolicas, qua> postapostolo- toti orbi communis iniquissime Eusebio tribuitur;
rum tempora exortse sunt, ita et viros apostolicos praesertim cum constet Hieronymumhsecadversus
nominabant, qui apostolos nunquam viderunt : et Helvidium scripsisse, diu antequam sua de Ignatio
quod ad Hieronymum spectat, mirum non est, in Catalogo ex Eusebio transcripsit.
eum ita locutum esse, si verba Ruffini in secunda
Sed sive vere. sive falso hoc loco Hieronymum
lnvecliva perpendamus : Si tu Origenem, quem epistolaslgnatioascripsisse velit.an in aliisTheodoalterum post apostolos dicis, recte facis imitari,
tum ita refutari vidit.ut inde commentitium fuisse
quid concidiscum.qui secutus est,Didymum ; quem
Ignatium facile colligere potuisset? Ita quidemsennihilominus et prophetam nominas, etapostolicum
tit vir doctissimus, sedlevissima conjecturapercivirum designas? et paulo post : Quem aposto- tus, ratione nulla ductus. Non enim Theodoti nolicum virum sensuum nomine designas. Quamvis menitalegisse,ubinoslegimus,putatHieronymum;
igitur neque Ignatius aut Polycarpus,qui apostolos insertum illud epistolse ad Trallianos ab interpolaviderant, neque Justinus aut Irenaeus, qui alia ra- tore,diu postsetatem Hieronymi, non diffitetur.aut
tione dicti sunt apostolici, id non fecerint ; tamen saltem diu post librum illum adversus Belvidium, qui
inter alios multos apostolicos et eloquentes viros sub Damaso scriptus est: nihil in illa epistola,cui
poterat aliquis Theodotum expresserefutare, quod nomen posteaTheodoti insertumest,illius haeretici
ad mentem Hieronymi satisest, si de hsereticoipso errores perstringit. Sed et alia, et illa adversus
refutatoloquatur; unde quodde Theodoto dicit.nec Thaodotum disertissima legerat, quse ex epistolis
erit apertissime falsum.nec de Ignatiosumendum. ad Ephesios et Magnesios descripsit Dallseus, inde
Jam vero sibi ipsi Hieronymum tam mire inter- igiturcolligeredebuit Hieronymus verum Ignatium
pretandi objicit, hoc Ignatio non competere (utsci- non fuisse, qui post Theodotum scripserit.Irao vero
licet contra Theodotum scriberet) annis fere 100 hoc argumento tam infirmo, tam nullo, iniquissime
ante mortuo quam Theodoti hseresis nosci ccepisset, sanctusPater falsitatis }>ostulatur,cum ea quas ante
sibique hsec objicienti respondet, hoc martyri qui- D ex epistolis ad Ephesios et Magnesianos descripsit
dem Ignatio non convenire, de nostro epistolico Dallseus capite 9,ArteraonisblasphemiamspIendide
verum esse,eumque hoc loco ab Hieronymo intelle- confutare ipse dixerit. Et revera tam contra Artectum esse. At si Mierony mus hoc loco intellexit Igna- monem quam contra Theodotum scripsit Ignatius
tiumepistolicutr.certeintellexitmartyremneminem noster.id est,si personas hsereticorum spectes, conenimaliumnovitilleepistolicum,quamapostolicumet tra neutrum ; si hseresim ipsam utrique communem
martyrem.Hocipsoloconontanturainterapostolicos contra sententiam ulriusque, et ideo aliquo vero
numerat, sed et dum veterum seriem recitat, primo sensu contra utrumque. Hseresisenimeademlgnaloco Ignatium, non tantum antelrenaeum et Justi- tii sevo ezstitit ab Ebione profecta, et ab ipsius dinum, sed et ante Polycarpum ponit. Idem igitur scipulis, et Nazarasis, atque Cerintho defensa, a
Hieronymo,utetnobis, etepistolicus,et apostolicus, Theodoto et Artemone postea resuscitata.TauxT)? 8i
et martyr Ignatius. Neque hsec negare potuit vir TTJc piXaYYoc 1pev 'Efilaw, Hujus autem catervse
doctissimus qui hanc distinctiunculam excogitavit, princeps fuit Ebion, > ut loquitur Theodoretus.

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANiE.


Si igitur Hieronymns in Ignatio nostro non pauca A
contra Theodoti hairesim disertissima notasset,non
potuisset nisi ineptissime inde colligere, auctorem
epistolarum post Theodotum vixisse ; quia ipse
optime novit quiscunque contraTheodoti hmresim
ex illis epistolis observare potuit, ea omnia adversns Ebionem dici potuisse: at scribere aliquis potuit adversus Ebionem, licet post Theodotum non
vixerit.Ut alibi igitur Ebionem et Photinum conjungit,tanquam eadem sententia apostolica perculsos, ita hic Ebionem et Theodotum, tanquam ab
iisdem Palribus refutatos.
Frustra igitur in hoc argumento nec sine summa
injuria notat acerbissimus Patrum censor, interdum Hieronymum naturali quadam ingenii vehementia abripi, et quredam non satis accurate ex- n
pensa effundere, cum nihil in hac re appareat quod
cum videatur abripere, aut quoquo modo commovere; nihil ab eo dictum sit, quod non sit veritati
consentaneum ; nihil quod ejusdem sententia; aliis
locis patefacta; contrarium sit. Quod si haec observatio de vehementia ingenii Hieronymiani admilti
aliquando debeat,tunc potiore jure usurpari potest,
cum adversus diaconos Ecclesiae Roinana; lacessitus scribit,cum uteorum dignitatem imminuat lam
multa de presbyteratus auctoritate congerit,cum,ut
eam stabiliat, squalem pene ipsi episcopali pote stati statuere censetur : qua? interpretatio sententias Hieronymianae eum maxime inconstantem, et
suis scriptis contraria effundentem repraesentat. Si
unquam igitur. in hac ipsa controversia de distin.
ctione sacrorum ordinum, liceret dicere Hieronymum naturali quadatn ingenii vehementia abripi,
et quaedam non satis accurate expensa effundere :
que responsio si et satis congrua et valida reputetur ; non erit opus quidquam addere ad convellendum sententiae Blondellianae fundamentum.Cum autem hanc acerbissimam censuram de abreptione
Hieronymi veram esse contendit.quod hic scribat,
muttos apostolicos viros adversus Theodotum Byxantinum scripsisse, cum temporum ratio evincat
nuili apostolico notum esse potuisse Theodotum
fugit eum omnino ratio. Non enim multos tantum
apostolicos viros, sed-et eloquentes dixit Hieronymus.ut lib. i adversus Jovinianum ; Ad hos et Clemens successor apostoli, cujus Paulus apostolus
meminit, scribit epistolas, omnemque pene sermo- u
nem suum de virginitatis puritate contexuit ; et
deinceps multi apostolici et martyres et illustres
tam sanctitate quam eloquentia viri, quos ex propriis scriptis nosse perfacile est ; neque contra
Theodotum solummodo scripsisse ait, sed contra
Ebionem (nam de Valentino silent mss.quamplurimi
atque inter eos Cantabrigienses duo) non minus
quam Theodotum ; neque tam eorum personas quam
sententiam respexisse censendus est, qui in eadem
consentiebant ; neque denique verum est, nulli
apostolico notum esse potuisse Theodotum. Quam
diu enim ante Victorem haaresin suam prodidit

PARS II.

2'JO

Theodotus.corapertum non est: postquam autem a


Victore excommunicatus est, virisapostolicis notus
esse potuit ; apostolici enim dicebantur, qui apostolica doctrina imbuli sunt, etiam qui proxima
post apostolos ffltate nati sunt.Certe Irenaso notus
esse potuit, imo ignoius ei esse non potuit,qui sub
Victore maxime floruit, et post Victorem mortuus
est, et tamen a SS. Patribus vir apostolicus dictus
est, et quidem ab ipso Hieronymo. Ita enim ille,
ad Isaia) cap. 64 : De quibus diligentissime vir
apostolicus scribitlreno3us,episcopus Lugdunensis,
et martyr.
Capite 11 ad secundum ordinem hreticorum
progreditur, asseritque Ignatium nostrum alios
etiam post veri Ignatii mortem exortos haereticos
tetigisse, licet non nominatos. Respondeo primo
generatim scripsisse Ignatium (quod observat verissime Eusebius) adversus haereses suo tempore
grassantes, et ut ab iis caverent, ecclesias omnes,
ad quas martyrio proximus epistolas exaravit.opportune admodum admonuisseatquepriemunivisse.
Esedem autem haereses, qum illius aetate in Syria
vel ecclesiis finitimis exortaj sunt, sub aliorum nominibus in iisdem vel aliis terrarum oris, saeculis
sequentibus. iepullularunt. Eaigiturqua; ab Ignatio contra sui temporis Heterodidascalos scripla
sunt, ad sententiam alicujus haeretici qui diu post
martyris passionem natus sit, refutandam opportunissima esse potuerunt ; non quod auclor epistolarum ipsum haerelicum posteriorem noverit, sed
quod eumdem errorem.quem posterior secutus est,
in priori condemnaverit. Qua unica observatione
praemissa, facile particularia objecta refelluntur.
Duo Saturnini dogmata respexisse Ignatium epistolicum vult , unum de matrimonio, alterum de Jesu
putativo, ideoque post ea a Saturnino publicata
viaisse, et Ignatium mnrtyrem esse non posse.Sed
Saturnini dogma de matrimonio in genuinis epistolis non habetur ; ex assumenlis.qu repudiamus,
depromitur. Alterum Jesu putavivo, a Saturnino
primo proditum non est. Etiamsi igitur auclor epistolarum contra hanc haaresim.quam tuebatur Saturninus, scripserit, noninde tamen sequitur eum
vel Saturninum novisse, vel contra, vel post eum
scripsisse ; quia eadcm fuit hreresis Menandrianorum, quorum quamplurimi Salurnino seniores
erant. Imo ipse Saturninus a Menandro hausit. Irenaaus lib. i, c. 22 : Salurninus quidem similiter
ut Menander, etc. Epiphanius diserte : Mexa xouxov EaxopviX<5? xi aveoxTj, xai aiixo; exeTBev tac
iifopyiii, aito MevavSpou pr^fjii, xa'. xuiv irpu>r,v Xa6oiv. Menandriani autem et Simoniani omnesChristum putative hominem fuisse, et putalive tantum
passum docebant ; a Simone, scilicet, edocti,
qui Judseis, seipsum Filium esse dixit, us6<Svxa oe
[xf| KEicovBivat, aXXa Sox^aet novov, ut idem refert
Epiphanius. Menander autem multos, teste Justino
martyre, Antiochim seduxit, quos ignorare Igna.
tius noater non potuit. Imo ex Antiochia fuit ipse

291

S. IGNATIUS. PROLEGOlMENA.

292

Saturninus, teste Ireneeo, de cujus eetate, ubi opus X vindicandam, quod quae primo scrlpseral, directe
fuerit, latius disseremus.
hceresim ferirent Ebionis et Cerinthi, aliorumque
Mox duos ex epistola ad Phtlippenses locos ad- seipso antiquiorum, aut sua aHate, post omnium
ducit, manifeste, ut ait.pulsautes Praxeam, praeter apostolorum mortem, eamdem liberius dissemieos quos antea adduxerat : erant autem etiam ii ex nantium.
eadem epistola, aut illa ad Tarsenses. Nos autem
CAPUT III.
neutram defendimus, utramque manifestissime
Argumenlum a Valentini Sige ductum proponitur'
commentitiam profitemur.
Introductorix Dallasi conjecturae refellunlur. De
Denique Theodotum Goriarium iterum adducit,
varia lectione frusira ambigitur. lnterpolatoris pruac si epistolarum auctor eum etiam novisset.quod
dentia perperam advocatur. Mala fides Pelavio immerito ascribitur. Irensei silentium Eusebii silenetiam in Usserianis illius blasphemia refutata sit.
tio expungitur.
Et quidem blasphemiam, quam Theodotus defendit
Ignatium Usserianum refutasse concedo ; Theodo.
Lcviora hasc quidem sunt, et omnibus, opinor,
tum novisserursus pernego. Dallaeus ipse dubitan- videntur; sed major nobis capite 12 difficultas oriter heec proponit: Si vera sunt, inquit, qua) tur ex loco, quem ad Valentinum spectare, et fiCaius, sive alius apud Eusebium scriptor vetustissi- g dem temporum violare manifeste volunt ; in quo
mus dicit, Theodotum, scilicet, primum asse- Salmasius et Bloudellus,ante Dalleeum.desudarunt.
ruisse Christum fuisse nudum hominem ; ipse enim Exstat ille quidem in epistola ad Magnesianos, et
optime novit haec, si stricte sumantur, vera non in codice Mediceo in hunc modum concipitur : Et
esse ; novit alios quamplurimos diu ante Theodo- stSc; ecrttv 6 tpaveptojac; eauxov 8ta 'It|<jou Xptcrcou
tum, non paucos etiam ante Ignatium.eamdem h;e- ttou aiixou, 8c; ecrttv autou Aoyoc dtStoc, oux ctTro <riresim promulgasse, quorum catalogus apud Epi- Yt",? TtpoeXOiov. Interpres Usserianus : Unus Deus
phanium legitur. Sed scriptorem illum antiquissi- est, qui manifestavit seipsum per Jesum Christum
mum vocat ; dabimus igitur illi <ruY'/povov Tertul- Filium ipsius, qui est ipsius Verbum aeternum,non
lianum, Cerinthus Christum hominem tantummo- a silentio progrediens. Interpolatoris autem parado sine deitate contendit. Et rursus: Poterit phrasis ita se habet : Etc 8edc Jortv 6 TtavtoxpiTtop,
haec opinio Ebioni convenire.qui nudum hominem 6 ctiaveptocrac eautov 8ii 'Itjctou Xptcrxou tou f.ou a'iconstituit Jesum. Hoec ille libro De carne Christi. tou, Sc erttv autou Ac>yo; ou jJtjtoc, aXX' oujhoSt;!;' otl
Dabimus Caio antiquiorem Ireuxum, qui lib. i, e. Yap eoT'. XaX'.5t; IvapOpou tptovTjjjta, iXX' Ev=pYe(a<;
25, de Cerintho hasc habet: Jesum autem subje- QeTxt;; oucria ftwvT^. Interpres vulgatus : Unus est
cit non ex Virgine natum (impossibile enim hoc ei _ Deus omnipotens.qui manifestavit seipsum per Jevisum est), fuisse autem eum Joseph et Maris fi sum Christum Filium suum,qui est Verbum ipsius,
lium, similiter ut reliqui omnes homines. Idem non prolativum, scilicet, sed substantiale ; non locapite sequenti : Qui autem dicuntur Ebionaei, cutio articulatfB vocis, sed operatio Deitatis, subconsentiunt quidem mundum a Deo factum ; ea au- stantia, scilicet, genita.
tem quae sunt erga Dominum, non similiter [lego
De his verbis quid judicet dicere voluit vir doconsimiliter] ut Cerinthus et Carpocrates opinan- ctissimus antequam argumentum ipsum explicare
tur. Ne autem emendationi nostras inniti nimium ac tueri aggrederetur ; sed pro judicio suo inanissivideamur, idem lib. iv, c. 58 : 'Avaxpivsi: 81 xcci mam conjecturam protulit. Nemo, inquit, tantam
touc 'ESttovatouc;, Ilto; SuvavTat arioBTJvat, et |jit| i inter Ignatianoscodices diversitatem casu accidisse
6e6; ^v 6 xt,v saitTjpiav auttov eirt y*K epYisa|jt.evo<;* censebit : sine dubio nemo.Quisquamne tam funf, Tctot; avSptoTco; Y_toprjcret e!; 8e6v, et jjit) 6 8e6; e^to- gus est, ut putet, ab antiquariorum, alias pro
p/QT) ei; avGptoTiov. Vetus interpres : Judicabitau- aliis litteras aut voces scribentium.negligentia vel
tem et Ebionitas, quomodo possunt salvari, nisi errore simplici, ex tribus vocabulis duas integras
Deus est,qui salutem eorum super terram operatus lineas et verbis et syllabis et litteris, maxime diest ? Et quemadmodum homo transiet in Deum, si versas natas esse ? Quisquamne tam fatuus, ut in
non Oeus in hominem ? Non autemEbion tantum " his prassertim epistolis, quibus interpolator, non
diu ante Ignatii martyrium vixit, sed et Cerinthus,
tantum sententias aliquot,sedetintegras aliquando
qui S. Joanni notus fuit.Quod si interpolator illu- paginas inseruit,eum insignem aliquam diversitastrare et amplificare studeus ea quao adversus tem animadverterit, de antiquariorum negligenlia
Ebionitas et Cerinthi discipulos scripta sunt, ad aut errorecogitet? Quorsum, quaEso, hajc cautio ?
TheodotumeamderohaBresimresuscitantemreferen- Nempe, si hoc casu non accidit, nemo negabit
da censuit; an igiturputavitTheodotum primo epi- consulto, et ob aliquam rationem ab interpolatore
stolarum scriptori notum fuisse? Illud omnino non mutatum fuisse hunc scriptoris sermonem. Imo
sequitur : multa enim ipse inseruit.qura ad aetatem vero licet casu non acciderit, ita tamen consulto
primi scriptoris referre nullo modo potuit. Quod factum esse, ut ratio aliqua peculiaris interpolatosi ita existimasset planus ille, ad nos nihil ; satis rem ad ea potissimum verba mutanda impulerit,
enim estadtuendamprimi scriptoris antiquitatem
non sequitur: ipsa generalis interpolandi paraphra*
et ab impostoris illius jam tandem flcta opinione
sticeque omnia pene exponendi ratio,ut alibi,etiam

293

J. PEARSONII VINDICM! IGNATIAN^E. - PARS II.

294

et hic sufficit. Ex omnibus interpolationibus nulla A Christiani facti sunt, viderunt Turrianuset Leibius
casu facta est : sed qui singularum rationem aliVedelius, Usserius et Dallaeus ? An ille veritus est
quam peculiarem reddiderit magnus certe Apollo
ne obliqua aliqua verba, ad Valentinum forte ex
erit. Mutat impostor ille pro libitu omnia : nunc
ejus sententia spectantia, Ignatii omnes epistolas
phrases obscuriores plane omitti t.nunc aliis planio- suspectas redderent ; qui Theodoti nomen in epiribus exprimit, nunc ptanissimas aliter refert.nunc stola ad Trallianos exprimendum putavit.quem tam
Scripturae loca interserit, nunc sui temporis con- diu post Valentinum vixisse omnes norunt? Recosuetudines infercit,nunc suas sententias aliquando lantur verba quae Dallaeus ipse paulo anle.ad finera
longiores jOT^aEtc; Ignatio supponit ; ita Ignatiana peneprioris capitis.exsuasententiascripsit. Haec
omnia illustrare et amplificare studens sua fecit.
et alia velut in Theodotvm dicta ipse epistolarum
In hac ipsa epistola ad Magnesianos libidini susb
interpolator accepisse eo noscitur, quod locum ad
tantopere indulsit, ut vix tres aut quatuor versus Trallesios hunc : Fugite malas propagines geneinvenias, in quibus nihilimmutavit : ut mirum non rantes fructum mortiferum, illustrare et amplilisit, siomnino frustra causaj aliquaB praesertim sub- care de more studens, eoque hic addens ipsorum
tiles harum immutationum quaerantur. Pro 8so- hajreticorum nomina quos in epistolis quas interitpEnsotdrco-j scribit Os^u xa! noOuvou, cum tamen g polabat notatos et refutatos esse putabat. Theodoeam vocem alibi retinuerit ; pro ZuHfwyivtts 8eou tum inler hos diserte ediderit. Interpolator igitur,
tEuJoueOa, habet tantum 8ttpeuea0e ; pro auyypa- si haic ad Valentinum spectasse cogitasset, non ea
a8a;, XutTatspovElv ; pro xaxa Suvautv, ucxa fvtou^v ;
delivisset ne auctorem proderent, sed pro more
pro ou irpas aapxa 6 Acivoc;, a/Xa itpos; 6e6v, scribit suo, vel ipso judice Dallaeo, Valentini nomen ediou Ttpoc; avOpojTtov, iXXi irpoc 8eov l'/ti TTjV dvatpodisset Qui enim haBreticorum nomine, quos in
pav ; pro xaxa uTjSeufav UTcdV.ptatv, xaxa uT,8ev
epistolis quas interpolabat notatos fuisse putabat,
auttji avTtXlfetv ; pro exaaroc; ek tov "8tov t<Stcov,
addere voluerat ; quare Theodotum insereret, Vaixijto; Ttov TipT,uivtov e?<; tov tiJtcov tou eupeflev- lentinum omitteret,cum Theodotus Valentino multo
to? ; totum denique locum de duobus nummis ita junior esset, multoque manifestius setatem scriptointerpolavit, ut ne duo quidem Ignatii vocabula
ris proderet? Sednihil illetale cogitasse censendus
apud eum sim u I reperiantur. Quaenam autem horum
est ; neque rationes excogitandae, aut providentia
aliorumque ejusdem farinasquaraplurimorumratio
Dei, nescio quapropter, huc advocanda ; pro more
reddi potest, nisi quod melius se scribere potuisse
suo interpolator, omnia illustrare et amplificare
putavit planus ille, quam scripserat Ignatius.
studens, haec immutavit ; plane ut in hacipsaepiSed cur hsec potissimum mutanda existimaverit stola paulo ante pro his verbis : "0? irpo aitovtov
interpoJafor, in promptu est viro doctissimo ratio C itapi IlaTpl ftvt xai ev tsXei Ecpavr), qui ante saenon obscura. Is enim veritus est ne ista si lege- cula apud Patrem erat, et in fine apparuit, haoc
rentur, epistolas non Ignatii, sed alteriusrecentio- paraphrastice substituit : "0? irpo altovtuv irapi Ttj>
ris esse proderent. 0 praeclarum interpolatoris HaTpi ysvvtjOeic;, t^v \6fOi 6e6<;, uovoyevtj? VloV
xai eui auvxeXeta xtbv atiovtov 6 au-zbt Stauivet. Ttjc;
ingenium ! o emunctam narem ! o subactumjudicium ! Quod Origenes, quod Eusebius, quod Dio- fip paatXitae; auxou oux eaTt tsXo?, tpijal Aav'.r,\
4 Tcpotp^TTjc;. Qui ante saecula genitns est a Patre,
nysiusetipseplanus,quodAthanasius,Hieronyrnus,
Theodoretus, Gelasius videre non potuerunt, ille Deus Verbum, unigenitus Filius: etin consummatione saeculorum ipse permanet : regni enim ejus
statim odoratus est, has scilicet epistolas Ignatii
martyris esse non posse, a recentiore aliquo impo- non erit finis, inquit Daniel prophetas. Ut igitur
store fictas esse, sua ope indigere, ut pro vere in his, ita in illis nulla lectionis diversitas, neque
tamen ulla immutationis manifesta causa: sed priora
Jgnatianis habeantur. Quomodo autem haecdepreauctoris verba sunt, posleriora paraphrastaa, qui
heudisse putatur? Vidit istam Verbi, scilicet, a
pro more suo breviter a martyre dicti longiori
Sigeemanationem Valentinum Ignatiorecentiorem
prjaEt explicatius et ornatius tradere se potuisse
olere ; eo delendam putavit, ne personati Ignatii
drama proderet. Callidum sane et importunepru- D judicavit.Ignatiumnonadmittimus,interpolatorem>
dentem virum haec arguunt ; sed videndum omnino sive Arianus fuerit, sive non, omnino repudiamus,
pariterque inanissimara esse hanc conjecturara
an eo interpolatori competant. Quid enim ? an ille
cavit ne aliquid in illa epistola reperiretur, quod pronuntiamus.
aetatem Valentini sapere videretur, qui omnesfere
Aliis etiam utitur conjecturis ad hoc argumenepistolas ita transmutavit, ut sui teraporis raore tum introductoriis, iisque nihilo melioribus. Vult
modoque loquerentur, et tria post Valentinum sae- enira Petavium novi aliquid esse in Usseriana
cnla saperent ? An ille metuit ne astatem Ignatii editione secum sensisse, quod auctorem Ignatio
epistoliciproderet, qui ista eum ad Philadelphenos recentiorem arguat ; idque patere ex ejus effugio
scribentem repraesentat : Presbyteri, diaconi et quo illa de Sige verba a Valeutini sensu abducere
reliquus clerus.unacumpopulouniverso, militibus, conatus est. Talesne vero sibi testesadjungit? ex
magistratibus et Cassare, ipsi episcopo obediant, tali argumento secum consentientes, et ex nostris
qua; scripta non fuisse antequam Romani Caesares suos facit ! Si idem cum Dallaeo revera sensit Peta-

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
296
295
vius, ut ille suspicatur, et Sigen Valentinianam \ ut probet contra immotam temporum fidemauctoanimo probavit, verbis negavit ; is certe quem sibi rem dogma haereticum post mortem Ignatii ortum
adjungit.quem alibi vere et generose de lgnatianis exposuisse : utille, inquam, perinde esse scriberet
locutum asserit, quem postquam Vossianam et Us- sive auctor Valentinum respexerit, sive non, mihi
serianam Ignatii editionem vidit, pro sua singulari quidem mirum videtur.Nemo unquam hoc dixisset,
doctrina proque solemni quadam sua generositate qui putaverit se valide probare potuisse et respeveram statim et animadvertisse et professum esse xisse auctorem ad Valentinum et Ignatium martydicit, et mendax et subdolus,et minimegenerosus rem prae aetate non potuisse scribere contra Valenaut verax ut fuerit necesse est. Si ulla homini fides tinum. Unde ego colligo virum doctissimum huic
est, in hac causa noster est Petavius ; si nulla, il- argumento sive Salmasiano, sive Blondelliauomalorum est. Sed ego de fide Petavii dubitandum esse xime diffidere, suoque negativo potissimum niti.
minimecenseo. Si ille Medicei codicisepislolasnon Haec autem fluctuatioutrumquesimuldestruit.Nam
minus fictas putavit quam vulgaies, cur has postea si auctor Valentinum non respexit, sed aliud plane
semper repudiavit, illas admisit.earumque auctori_ in animo habuit.et nihil aliud quam simplex silentatesacpeususesl^curseinhisrejiciendisingenuum^ tium voluit, perit argumentum internum, ex ipsa
in illisrecipiendismendacem pra>stitit'?Certeillud, n epistola ductum : et si auctor hoc tantum voluit.
quod mirificum effugium appellat Dallaeus, virum certe cum Irenaeus recte intelligere potuit; quod si
proestantissimum tam fcedae tergiversationis non con- ita intellexit, nunquam verba Ignatii contra ipsius
vincit. Nam et ego Pelavii sensum de simplici si- mentem adversus Valentinum urgere voluisset,
lentio verum esse puto ; et tametsi ad Sigen haere- adeoque caditargumentum externum a defectuteticorum verba auctoris referantur, ut alii volunt, stimonii depromptum.Neque vero magis probatur
nihil inde novi in epistolis esse, nihil quod aucto- epistolam hanc Irenaei etate non exstitisse, ex eo
rem Ignatio juniorem arguat, cum nostris sentio, quod Irenaeus verba haec minime citavit adversus
Valentinum, quam nec quarto saeculo eamdem in
idque me firmissime demonstraturum confido.
Nec tamen adhuc ad argumentum ipsura accedit hominum manibus fuisse, quod ea verba non laupriusquam illud annotet, quod ipsius argumentum daverint Eusebius, Athanasius, Basilius adversus
supervacaneum esse et nullius usus ostendit. Ob- Marcellum.ad cujus haeresim refutandam verba illa
servat enim hacc epistolao verba ad Valentini 6? eurtv aikou Advot; 4iSiO, erailt opportunissima.
dogma adeo apta atque apposita esse, ut, etiamsi Marcellus enim docuit Christum fuisse tjX6v Adf ov,
mens auctoris alio: dum ea scriberet, respexisset, minimeque aeternum, ut orientales episcopi asserefie ri tamen non poluerit quin ea Irenaeus.si nosset, bant : aliquando, scilicet, Verbum non fuisse, et
arriperet, et contra Valentini expositum a se so- ne nunc quidem esse asseruit. Ita sententiam ejus
mnium alicubi usurparet.At constat Irenaeum eo- exponit S. Basilius epistola 52 : "0 Adyov (ilv etpf,rum nunquam meminisse. Non itadisputavit Sal- trSat tov (lovOYSvij 8!8u>ai, xaTa ^piiav xat eitt
masius, non Albertinus, qui scriptas fuisse has xatpou irpoiXftdvTa, itaXtv 8'e et; t6v 68ev efjfjXOsv
epistolas ante Irenau libros ultro fatebantur.neque eitavaiTpeiJ/avTa, oore itpo Tij< IJdSou elvat, oute
eas Irenaeo incognitas fuisse vel somniabant. Satis iUTi tt,v t7tavo8ov uoEtrtavat. < Qui unigenitum quiilli norunt, et nos abunde probavimus.nullo modo dem Verbum dici concedit, secundum usum et ia
sentiendum esse Irenaeum haec verba, si optime tempore progrediens.rursum autem ad illud a quo
novisset, si ad manum, cum scriberet, habuisset, exivit revertens, neque ante exitum esse, neque
contra Valentinum usurpare voluisse. Cum igitur post reditum subsistere. Imo vero Marcellusipse
virdoctissimusindeconcludit: Ergo undecunque iia se exprimitapud Eusebium, quasi fuerit ante
lia-c verba sumpta sint, et quicunque sit eorum de omnem rerum productionem, fjiu^ta ti<;, ev t<J>
caetero sensus, illa tamen evidens nobis argumen- 6et}> tou Adfou 6vto;, silentium quoddam. Verbo
tum ministrant ad demonstrandam harum episto- in Deo exsistente, cum autem mundus creandus
larum noviatem ac suppositionem : id quod est esset, t^te 6 Advoc itpoeX8o)v eftveTO tou xdujiou
iniquissimum postulat. Itane vero, quicunque sit D itoir,Tiic, tunc Verbum progrediens fiebat mundi
horum verborum sensus, sive auctor respexerit conditor. Ubi obiter moneo verba quae apud EuValentinum sive non, aeque evidens erit argumen- sebium sequuntur, 6' xai itpoTepov evSov votjtok dvotum pro novitate epistolarum,idque sensu DallaBa- (ia^tuv auTov ; et ita redduntur, quod prius inlus
no ? Nostro fortasse sensu aequeevidensessepotest,
intellectualiter residens* ipse fuit, duplici emenid est nullo modo evidens. Nosforterecte asserere datione opus babere, et sic primo legi, 6 xxt itpdpossumus.sive respexerit auctor Valentini haBresim, Tepov evoov vorjTu; kotu^a^tuv auTdv (ut in lib. li
sive non, perinde esse ; neutrum enim ad convel- De eccl. theolog. c. 8, et lib. m, c. 3, leguntur), et
lendam epistolarum antiquitatem, quod scimus, in hunc modum verti debere, qui etiam ante inquidquam valet. At ut ille, qui verba ha;c adversus tus intellectualiter praeparavit eum. Quid ad haec
Valentinum scripta fuisse contendit, qui ideo ab
Marcelli refellenda aptius, quam Ignalii illud, oijx
Ignatio scribi non potuisf e asserit, quia Valentinus
dito atvf;<; itpoeX8iov ; quod tamen veteres illi EuIgnatiojuniorfuit,quiargumentum ipsum producit
sebius, Athanasius, Basilius, quibus Ignatius noster

297

J. PEARSONII VINDICIjE IGNATIANiE. PARS II.

298

tam probe cognitus est, minime usurparunt. Et A. ex adversariorum sententia confecta erit : assero
quidem Eusebius hauc Marcelli sententiam cum illa enim quarto.nullo argumento satis flrmo probari
veteri Gnosticorum comparat,nec tamen Ignatiana posse ipsos Valentini peculiares errores fuisss
illa.qufc ipse optime noverat, Marcello objicit. Ita Ignatio martyri prorsus incognitos.
enim loquitur lib.u,c. 19 : "A 03 MipxeXXot; eriXfia
CAPUT IV.
ujcoTJBetrgai, icaXat piev XeYtov eTvat tov 8eov, xai Prima assertio, verba illa oux aic6 atYfit; itootXOtuv
hxresin Ebionitarum ferire, probatur ex anteceTtvi TjtruyCav aiia Ttp etp uTCOvpitptov eauTUJ, xaT
dentibus et consequentibus. Explicatio tantum sunt
aur6v exeiivov aov Ttov a6eiuv aipEatajToJv ipvj^YOv,
A<5vou a't'8oo. Oppositin inter X<Syov et tTivfiv freSi ti a9*a 8oY(J.aTiIJ(juv iTcetoatvsTO Xtfytov, "Hv 8e6<;
quentissima. Petavii expositio defenditur. Objectio
xat tiytJ' (jteTa 8e tt,v atYT|V xat f,<TUY_'!av itpoeXde frigida locutione rejicitur. Similes veterum Patrum explicationes afferuntur. Geminus S. Augu8etv tov Aivov xou 6evu ev ipyji tt,? xoafj.OTtoi1a<;
stini locus vindicatur, et altero Fulgentii firma8pamxTi kvzpytlq. t Quffl autem supponere ausus
tur. Locutionem inanem non esse. \ox icpoeXSTv
est Marcellus, dicens olim quidem fuisse Deum, et
Petaviano senstii non repugnat, 'Ex aiff^ vel anb
atY^c non male reddi post silentium.
quietem quamdam simul cum Deo describens (seIllud autem quod primolocoasserendumputavi,
cundumipsumillumimpiorumhfBreticorumducem,
qui impia dogmatizans deflnivit inquiens. (Erat j> auctorem epistola ad Magnesios verbis ex ea proDeus et silentium), post silentiumautem et quietem latis haBresin Ebionitarum, neque ullam aliam reprocessisse Verbum Dei in principio creationis
spexisse,Iuculentissime probatur. Duae enim conmundi efficaci operatione. Cum igitur Eusebius junctivae particulfB, una initio hujnsce sententira,
Marcellum perstrinxerit, quod Verbum post silen- altera principio sequentis inserta, satis manifeste
tiumprodiisse dixerit.et simul etiam observaverit ostendunt quo tota sententia referenda sit, et ad
haec a Gnosticis hausla esse,apud quos primo erant quid auctor epistolae, cum ea scriberet.collinearit.
Deus et silentium ; cum idem certissime etiam no- Particula vip ostendit hanc ipsam sententiam prioverit haec qu nunc apud Ignatium legimus, nec ris rationem continere ; et sequentis particula ouv
tamen adversusMarcelli haeresim usurparit loco ostendit eam ex hac sequi debere.At etantecedens
satis opportuno, quis non videt sine ullo funda- sententia et sequentes Ebionem diserte feriunt ;
mento asseri Ignatiana Irenaei saiculo non exsti- erho et hffic qua? prioris rationem explicat, et postisse, quod ea illa adversus Valentini somnia non terioribus occasionem praebet.Antecedens haec est:
Si enim usque nunc secundum Judaismum viviusurparit ?
Quocircalevi antecedentium conjecturarum veli- mus.confitemur gratiam non recepisse. De Ebiofationc difflata, ad argumentum ipsuma Valentino nfjeis Irenasus lib.i,c. 26: Circumcidunturet perductum accedo ; utque illud nullam vim ad elevan- ** severant in his consuetudinibus, quaa sunt secundam Ignatii auctoritatem, imo ne speciem quidem dum legem, et Judaico charactere uti. Idem teullam aut verisimilitudinem continere ostendam, stantur post Irenaeum omnes : antecedens igitur
quatuor propositionibus rem omnem complectar, sententia Ebionem diserteferit.Quae autem sequunquibus et veritatem luculenter exponam.et omnibus tur : E? ouv ot ev TtaXaiotc; itpaYfjucatv ivacrcpacpivadversariorumobjectionibusmanitestissime occur- te<;, t!c xaiviTTjTa 'tXictSoc; TjXuOov. Si igitur in veteribus rebus conversati in novitatem spei veneram.Assero igitur primo clarissime patere auctorem epislolte ad Magnesios nullam aliam h.eresim runt, et cretera eodem plane tendunt, ut a Juverbis ex ea prolatis respexisse,quam eam quae fuit daismo, nempe.recedant qui Christianismum amIgnatii aevo cognitissima, Ebionitarum scilicet et plectuntur : quae omnia directe adversus Ebionem
Nazaraeorum. Cum autem adversarii adeo asseve- et sequaces militant. Haec ipsa sententia ab arguranter contendant.haac epistolae verbaad Valentini mento incipit, quo uti veteres adversus Ebionitas
commentum respicere, ejusque peculiare delirium similesque haereticos solebant : Ot y*P OetoriToi
reapse ferire : assero secundo verba ipsa, ut sunt icpotpfjTat xaTa; Xpttrcov 'Irjaouv e^Tjaav. Divinisab auctore epistol prolata,ad Valentinum omnino simi enim prophetm secundum Christum Jesum
non spectare,nec sine violenta detorsioue ad ejus D vixerunt ; et ut demonstret eos gratia Christi in
spiratos hoc fecisse, eumdem Deum, quem illi cohaeresimexponendamrefutandamqueapplicariposse.Si quis tamen adhuc sine ratione Valentini dogma lebant, manifestasse se per Filium suum dicit,qui
respicere haec verba potuisse velit, ne quidquam est aeternum ejus Verbum, contra eumdem Ebiocontra antiquitatem epistolaa haeciniqua conjectura nem, qui eum nudum hominem esse asserebat,
aBternum negabat. Non tantum enim illi qui ex vivalere videatur : assero tertio illam ipsam haeresim,
quatenus his verbis feriri putatur.Nalentino fuisse ro et femina Christum praedicabant^sed etii etiam
antiquiorem.et a vetuslioribus gnosticis ipsi Igna- qui eum exVirgine natum agnoscebant, ou iifiv
oi8' 6(jio!a)s xat ouTot TcpouTcapy_etv a&TOV 8eov \6tio coaevis certissime derivatam.Quod si quis etiam
Yov 6'vTa xat trotpfav 8iioAoyouitiv, praeextitisse eum
adhuc praefractius tuerivelit,auctorem epistolaehis
ut Deum Verbum et Sapientiam minime confltebanrerbis Valentinum ipsum respexisse, nec Sigen
tur, ut testatur Eusebius lib, m, c. 27. Ita omnia
prioribus haereticis cognitam fuisse post tot veteconvellendae Ebionis haeresi apprime conveniunt,
rura aperta testimoniaconcedat:necsic quidemres
Patbol. Gr. V.

10

299

S. IGNA.TIUS.

PROLEGUMENA.

300

neque alie possunt spectare, nisi vim verbis ma A est ea esse ex tota Ignatiana perioche certissima:
et Dallaeue ipse illa verba, 6'c eutiv outou Aoyoc ainifestara inleramus.
Stoc, affert tanquam adversus Artemonem et TheoCum autem Christum dixerat Verbum aoternum,
8; eaTtv auTou A.6foz atStoc, id breviter explicat iis dotum disertissiina,qui Ebionis hffiresin amplecteverbis, oux in6 atXf.c TcpoeXaoiv, Verbum.inquam, bantur : de interpretatione simplici eorum verboaiternum, non a silentio proveniens, ut verbum rum, ouxdico atYricitpoeX8iov,quid senserit Dallffius,
Beu sermo omnis qui aetemus non est. Haec enim
probe scio ex iis quae contra Petavium disputavit.
adjeclio nibil aliud est quam exegesis sive explica- Ille enim prespicacissimi ingenii Jesuita hunc uli
tio aeternitatis Verbi, eaque plane naluralis et ob- haud paulo commodiorem et faciliorem sensum sevia.et sine ullo respectu ad aliam aliquam pecu- cutus est. Verbum, inquit, sive sermonem Ignaliarem hasresin maximepropria.reddens veramno- tius asserit esse Jesum Christura Dei Filium, oon
tionem aeterni Verbi.et ab alio verbo non aeterno qualis est creatus et humanus sermo, qui in temrecte distinguens. Hic estomnium hominum vul- pore incipit et in tempore desinit ; non enim est
garis de verbo conceptus, ut quod silentium re- aeternus. Hoc unum, nec aliud quidquam voluit
Ignatius. Hauc autem Petaviiexplicationem Dalspiciat. Ita apud Virgilium Juno ** :
. . .Quid me alta silentia cogis
tj laeus frigidam et inanem argutiam vocat.Egoin ea
Rumpere, et obduclum verbis vulgare dolorem ?
nihil frigidum, nihil inane, ne quidquani quidem
Ubi Servius,Silentiaautemrumpere, loquiproprie argutum video ; omnia potius plana,perspicua,apdictum.D Ex silentio ergo exit, seu prorumpit verposita, et communi Graecorum sermoni maxirae
bum.Huic autem xtj> rumpere silentium contrarium conformia videntur. Sed primo,inquit,quamfrigiapud Graecos estxo eyejxuOetv. Hesychius : 'Ey_e|J.udum est.Magnesianos monere, Filium Dei verbum
8oc, eyiov ev eauTtij) tov X6yov, f/cot xpaTtjJv tov X6- esse ipsius,non tamen ejusmodi ut post silentium
vov uitoTt^. Et rursus : 'Eyeu.u8etv, atioTc^v, X6^ouc prodierit. Jam criticum agit Dallaeus, sed infelicitrziyuv. Unde Ammonio dicitur uivtj o-clp^t? Xovou,
ter.Quid enim.si hocfrigidum sit, ergo Ignatianura
ubi sentio potius legendum arigi;, aTeY*'v enim esse non potest ? An necesse est ut sanctissiraus
Xoyov eo sensu dicunt Greeci, non trzipyiw, utopiraartyr melius scripserit, quam clari interGraecos
nor. Inde atYV et X6you antithesis omnibus fami- oratores,in quorum orationibus multafrigide dicta
liaris, ut Nazienzenus carmine 12 ad episcopos :
notarunt critici veteres? De Isocrate summo viro
Suato xat atvfjV, cbc ToicapotSe y^y0*Dionysius Halycarnasseus : ZyrjttaT'ei o\ tpopTtxuic,
Et ora 14 : 0\ tou X6you TooauTTjC lap.lv atXf;c \xt- xat Ta icoXXd Y'veTat t)*uy_p6;. Inio Isocratis imitatoaro(. Cum igitur verbum sive sermonem commu- res frigidos esse observat, ex quibus nominat Tiniter sumptum ita concipere soleamus.ut eum si- ** maeum,Platonem et Sosigenem.Longinus Timaeum
lentium semper praecedat ; auctor autem epistolffi
pariler et Platonem nominat, quibus etiam Xenojam dixisset Verbum quod Christus est,esset aeterphontem adjungit. Non igitur martyris auctorinum ; aeternum autem esse nonpotest quod ab alitatem imminuit, si forte aliquidfrigidedixerit;diu
quoalio praeceditur : vere et opportunecum Chriante eura summi inGraecia virifrigide multa scristum Verbum appellat.non tale intelligi debere ad- psisse notati sunt. Sed nondum video, quare baec
monet, quale ex silentio proveniat, Silentium locutio adeo frigida existimetur t Imo vero, inautem sive atfrj, sive atioinj dicatur, perinde est. quit, quasi sit quisquam adeo fatuus, ut quem
Ut Clemens Alexandrinus, Admonitione ad Gentes :
audit esse Jesum Christum Dei Filium, eumdem
Touxo fjv 5 fivtTTETo f) Zayapfou attonfj dvatievouaa putare possit a silentio esse ortum? Astute haoc
tov Tcp68poij.ov tou Xptarou xapitov, tva tt)c iXtjOeiac quidem ; omittit enim idquod in hac re est praecito tptoc 6 A6^oc tujv Tcpotpr^Tixtov a'viY;j.aTtov Tf,v [jtupuum Verbum scilicet, sive sermonem. Quamvis
OTixfjV aicoXuarjTat atojnfjV EuaYyiXtov YevofJievoc. Dei Filius dicatur, dum taraen vejbum idem, sive
Hoc erat quod subindicabat Zachariffi silentium, sermo dicitur.facile talis conceptus in animo aufructum Christipraecursorem praestolans.ut lux ve- dientium formatur,vel objectio potius.Verum quiritatis Verbum propheticorum oanigmatum mysti- D dem est Ignatium, dura vult Christum Verbuiu
cumsolveretsilentium Evangelium factum. Spe- aeternum ostendere.recte eum Filium etiam nomictatur igitur X6*yo communiter tanquamatYfjc,sive nare : hoc enim frigidum non est, sed necessarium
attoicfjc om6Xuatc, praecedentis,scilicet, silentiisolu- Ila judicavitmagnus Alhanasius, Ignatii sui optitio. Recte igitur adraonet Ignatius noster, Chri- mus interpres, lib. Desynodis: "Iva (ifj naXtv tic
stum, cum,A6Yo; dicitur,ffiternumtamenesse,adeo- axoutov tiovov X6^ov vojjuari toioutov etvat otoc ecrciv
que talem non esse, qualis ex praecedente silentio 6 xtov avOptoicpv dvuic^acaToc, dXX' dxouiov 6ti Vtoc
prorumpit. Haec est assertionis nostrae ratio brevi- eaTt Y'vtoaxT| toutov tTvat tovTa Ao^ov xat svouatov
ter explicata.
aotptav. Ac ne quis audiens sermonen tantum
Quid de iis quae de haresi Ebionis diximus.sen- existimet talem esse, qualis est hominum, subsitiant viri docti, nescio; nondum enim, ut opi- stentia carens, sed audiens quod Filius sit, sciat
nor, hfflc a quopiam dicta sunt ; mihi tamen satis hunc esse vivnm sermonem et substantialem sapien
18 ncid. x, 63.

301

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjB. PARS II.

tiam, etc. Maximus Taurinensis : Ne Verbum A Quamam est illa generatio, qua In principio erat
ipsura non substantiam veritatis, sed prolativum
Vertum. et Verbum erat apud Deum, et Deus erat
loquentis Dei putares esse sermonem, dicitur Fi- verbum ? vel qnod est hoc Verbum, quod dictulius. Et tamen multi fuerunt, neque isti fatui, rus antea non silebat ; quo dicto, non siluit qui diqui Christum et Filium Dei credebant, et Verbum cebat?quod est Verbum sine tempore,per quod f acta
nec tamen verbum reternum, adeoque ex silentio sunt tempora ? Verbum, quod labia nullius aperuit
profectum ; unde Tertullianus negavit Deum essa coeptum.clausitve flnitum? Cui geminum adjungo
sermonalem a principio, et primo tacite cogitasse, B. Fulgentii locum, ad Trasimundum lib. m, c. i8 :
et disposuisse secum quaaper sermonem mox erat Fuit infans Verbum secundum carnem, et fandi
dicturus, et Origenes in Joannem multos sua setate non habuitfacultatem: std idem Verbum nullo unexstitisse docet, qui tanquam perspicuum illud ad- quam potuit coerceri silentio, quia ipse est Patris
mittebant, Filium Dei esse Verbum nuncupatum, sempiterna locutio. Uterque autem eBternitatem
olo%uevot Ttpo^popiv TraTptxT,v olovet ev auXXaoaT^ xei- Verbi Dei clare explicat, et a verbo humano, quod
jjtevrjv eTvat tov Vtov tou tjeou, existimantes prolatio- ex neutra parte seternum est, distinguit, utpote
nem patemam quasi in syllabis jacentem esse Filium quod a silentio incipiat, et in silentium desinat.
Dei.neque ullam ei substantiam aut subsistentiam n Quid ad ha>e vir doctissimus ? Prirao in S. Augustitribuentes. Si quoties ita Verbi notio traditur et ex- num, qui solus a Petavio laudatus est, involat,
plicatur, ut simul a talibus conceptibus liberetur, eumque acerbissime objurgat.quod argutias captet
frigida sit locutio ; frigent certe omnia SS. Patrum et in iis pene totus sit, nec miratur quod aliquid
scripta, frigent omnes theologorum expositiones. hujusmodi luserit. jEquiushoc inS.Augustino feUniversi enim sollicite curant ne, cum Christus rendum,quod haud raitius casteros Patres tractare
Verbum dicitur, tale verbum mente concipiamus, soleat. Sed qualis qualis scriplor illi videatur Auquale ex ore humano provenire soleat, aut quovis gustinus, id certe fecit, quod ante eum Ignatius
modo aeternum non sit.Clemens Alexandrinus,Sftv> epistolicus : Verbum divinum ab huraano distinxit,
mat. v : '0 fap T0^ flatpos Ttbv 6'Xtov AtJvo; ouy_ b5- quod non perinde a silentio incipiat ; nec in ea no-.ii erttv 6 itpotpoptxo?, o-otpta 81 xa'. ^pTjoroTT^ oa- tione, ut ab Ignatio exprimitur, quidquam est arguvepuTiTT) toj 9:ou. Eusebius, De eccles. theolog., tum. Respondet secundo : In non dicit Augustilib. l, c. 20, notat Joannem dixisse flsoi; t,v 6 A6- nus,quod noster. Mirum hoc quidem : plane enim
yoi, non autem OeToi;, &i 4v (jt] tic out&v Ttji irapa idem dicit. Noster : Verbum quod non prodit a
avOptoiro'.; Su/v.ov etvat <pTJ<xete, alibique notat Deum silentio ; > ille : Quod est hoc Verbum,quoddictujjiT, Aoyov a'?87,Tov efyttv 01t0 Tf^t0TTTii; e7)X'Vv0Vj
rus antea non silebat? Quod dici potuit similius ?
xa'. Sti Tposoaa^ OvTjTot; ojt'.v I|;axou6tj.evov. S. Cy- De eodem Verbo loquitur, et idem de eodem asserillus llierosolymitanus quasi Ignatii Paraphra- rit.AtS.Augustinus Verbum solum et seorsum. a
sten, ut alibi, ageret, catech. 4 : Dfareue 6'ti evo notionepcrsonfflprascisum,considerat;ergo idnon
6;ou iiovoyevtjj; elt; tirtv Vt&<;, -xpb TtxvTtov tu>v atoi- dicit quod Ignatius. Mirum hoc effugium et aperlo
vwv Bihi A6yo?' A<5fo<; ou Ttpo^opTiTtxo; e;; itipa falsum. Loquitur Augustinus non minus de Verbo
otoyeojxevo;, ouTe Aoyo'.; avuTcoaraTO'.!; efojjtotoufjievo?. personaliter sumpto, quam Ignatius. Ita enim inciGravissimus scriptor Gregorius Nyssenus : Holto pit : QuBBnam est illa generatio, qua in principio
erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus
Xoyoj xai itotto irveujiaTi ; ouTe vap pTJjJ-a 6 A6yo?,
o5ts at)(ja t6 rjveujjia. Novatianus, lib. De Trini- erat Verbum? loquiturde aeternagenerationeFilii,
qui sane est Persona ; loquitur de Verbo, quod erat
tate : Sermo Filius natus est qui non in sono percussi aeris.aut tono coacta? de visceribus vocis ac- in principio, quod erat apud Deum, quod erat
cipitur ; sed in substantia prolatai a Deo virtutis Deus ; quod sane est Persona : loquitur de Verbo
sine tempore, id est Bterno, per quod facta sunt
agnoscitur. S. Hilarius, De Trin., 1. vn : Unigenitus Deus et Verbum est; sed innascibilis Pater tempora ; quod sine dubio est Persona; loquitur
omnino de eo Verbo quod S. Joannes in initio
nunquam omnino sine Verbo est. Non quod prolalio vocis natura sitFilii, sed ex Deo Deus cum ve- D Evangeliisui descripsit, quod personam esse nemo
ritatenativitatis subsistens. >VigiliusTapsensiscum catholicus negat. Et Augustinus igitur et Fulgentius eodem prorsus modo locuti sunt, quo nos
ad ista Psalmi Verbo Domini cceli firmati sunt,
asseruisset Verbum eo loco esse Filium Patris,sta- Ignatium locutum esse contendimus.
De frigido et arguto diximus ; de inani nuno ditim addidit : Ubi ait : Verbo Domini, non sonum
vocis inconsubstantivum esse accipias, quam si va- cendum. Supervacaneus enim, inquit, estsensus,
quera Petavius his verbis affingit. Hominis enim
lidus quis emisit de montibus, solet reboare echo.
Hoc discrimen inter Verbum divinum et huma- verbum esse eo satis negarat,quod Dei Verbum esse
num prosecutus est S. Augustinus, cujus locum dixerat.At cum Dei Verbum esse dixerat, non illud
ex sermone De nativitate Domini adduxit Petavius satis negarat, quod postea eum negare asserit Petaad har.c rem maxime accommodatum, et cum vius, ejusmodi, scilicet, sermonem illud Dei esse,
qualis est creatus et humanus sermo. Aliud
explicatione loci Ignatiani prorsus conspirantem.
" Joan. i,i.

304
S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
303
enim est Verbum Dei esse, et non hominis, aliud \ eSX^Oti, rcpo6aXe!v xa!. aixov Ativov xat Ztof>, et
verbum illud Dei humano simile omnino esse.quod mox : 'Ex 8fj xou Aoyou xai Ttj Z<of,c Tcpoa6e6X?;cf6at
de Verbo Uei plurimi hasretici asserebant. Dixit xaxa ou^uffav "AvOpioTcov xa} 'ExxXTjcnav. Ea voce
Ignatius Dei verbum esse aeternum, quod ut expli- semper de jEonibus utitur. Eamdem et Origenes de
caret, et contra haereticos qui aeternitatem Veibi Valentinianis agens usurpat tom. 111 in Joannem :
Dei pernegabant defenderet. monuit Verbum illud npo; 81 xoi>c xf,v Tcepl alcivtov dvaTcXaiavxa; ev
Dei non ex silentio ortum esse.ut solenthominum auuv(atc [iuOoXoYtav xai olopivouc utco Nou xat
verba, hoc est, non esse verbo hominis simile, ne- 'AXT,0ttaC Tcpo6E6Xf,a0at Aivov xa! Ziof,v, oux dfciOaque ex verbo humano de ejus exsistentia recte vov xai xauxa dTcopf,aai. Atque haec est jEonum
judicari posse. Nihil igitur his verbis dixit, quod genealogia xaxa xf,v Ttpo6oXrjv, utloquitur Irenaeus.
ante dixerat. At satis perspicue id ante dixerat, Neque aliter Valentinianus ille, cujus ipsissima
cum verbum Dei oeternum dixisset. Certe si quis verba transcribit Irenaeus, loquitur Tiodvvi)c 6 u.ahis legibus veterum scripta examinare velit.Battos Otjtt,? tou KupSou (3ouX6u.evoc eItteIv XTjV xtov oXtov
oranes faciet. Nonne oranes aliquando seipsos ex- veveuiv xaO' fjv xa Tcdvxa irpo6aXXEv 6 Uaxfjp,
plicant, et idem saepe aliis verbis dicunt? nonne &?X.fy xtva oiroxlOexai xo itptoxov YSWT,0ev otco tou
objectionibus, qua) oriri possunt aut solent, saepe n 6eou, ev tp irdvxa 4 Ilaxfip irpo46aXe aTCEpu.axtxtococcurrunt, et, ut hoc faciant, eamdem sententiam utco 8e xouxou cpTjerl x6v Aovov Tcpo6E6Xfia0ai. Valenverbis aliis proferunt? Plurimi in Vetere et Novo tinianus quidem alter, cujus verba recitat EpiphaTestamento pleonasmi per synonyma opposita et nius, pro Trpo6aXsa0at semper usurpat dvaoVtijat,
negantia a viris eruditis observati sunt : qui tamen TcpoeXOetv nunquam. Licet igitur Irenaus ipse, de
non frigidi aut supervacanei putantur ; sed empha- productione rerum materialium agens, voce irpoeXOeT* utatur, et Marci sententiam referens tetradem
tici.
ex
tetrade, decadem ex ogdoade, et /Eones ex tetraSed tandem ipsa epistolae elocutio ad Petaviade,
et Ptolemaei discrepantem opinionem depinnum sensum inepta atque absona est et inusitata.
Mira ha>c objectioa Dallaeo, qui omnes hujus au- gens.Nun et Alethiam tanquam iraagines affectuum
ctoris epistolas tales elocutiones, ineptas, absonas Palris ThelematisetEnnoeae ita prodiisse dicat.et ea
et inusitatas continere alibi ait. Atsi nostrum Va- vox etiam in Clementis Alexandrini Anatolicis relentianam Sigen significasse admiseris, tota ora- periatur ; tamen cum Valentiniani ipsi aliter locuti
tio et perspicua, et gravis, et necessaria.et clara sint, cum Irenaeus accurate referens Valentiuianoetiam et legitima erit ; hoc est, Dallaeo fatente, rum errores, dum singulorum ^Eonum generalgnatianis dissimillima. Ut igitur auctor sui similis tiones enumerat, Tcpo6e6Xficr0ai tam constanter
sit, ut haac oratio reliquis congruat, ut haec elocutio C usurpet, cum SS. Patres tam sarae irpo6oXic Valencoateris non repugnet, eam de Valentini haeresi tinianis objiciant ; si auctor epistolae Valentinianos
exponere non possumus. Illud potius Dallaram di- directe ferire et eorum more loqui voluisset, non
cere oportuit, Expositio Petavii reddit omuia clara drco atvf|C; irpoeXOtov, sed potius ex m^ irpoSset perspicua, Salmasii omnia turbata atque absona 6Xr)uivoc dixisset.
Quod autem nostros ad emanationem Filii a
et magis ad auctoris hujus morem geniumque accommodata : et vel ob eam rationem Salmasiana Patre signiflcandam usos esse voce TcpoeXoeTv obexpositio Petaviana? praoferenda est. Nec haec lu- servet, ad rem omnino non facit ; imo quod ex
dens dico, sed serio et ex animo ; non dubito enim Ignatio nostro adducit, multo minus, cum dicat
quin mox ostensurus sim expositionem illam.quw Christum Jesum dcp' evoc naxpoc TtpoEXOeTv. t Unum
Valentinianam Sigen huc advocat, esse plane ab- idemque, inquit, utroque loco verbum est, quod
sonamj et orationem eam, Xoyo; oix d aiYf,c interpres Usserianus vetustissimus in priori exire,
TcpoeXOtbv, eo sensu acceptam, nec esse claram.nec in posteriori progredi reddidit. Hactenus vere.
Ergo noster Filium exire tam a silentio negat,
legitimam.necGnosticis.nec nostris familiarem.
Jam vero ut ex ipsis verbis sensum quem vult quara a Patre ait. QuaBnam, amabo, haec est conexsculpat, observat cum Gnosticos ad suorum D sequentia? An qui dicitFilium a Patre exire, non
iEonum emissiones, tum nostros ad Filii et Spiritus autem dicit progredi, et Verbum non a silentio
sancti emanationes significandas uti voce itposXflsIv. progredi, non autem non exire, is Filium exire tam
Fortasse. Sed hinc nullo modo sequitur, aut aliter a silentio negat quam a Patre ait? Nullo modo.
eam vocem usurpari non posse, aut hoc loco in Argumentum itaque ab interpretatione ductum
eum modum accipi debere. Vox qua maxime usi prorsus est frustraneum, imo plane nullum. Sed
sunt in hac re Valentiniani alia plane erat, nempe potuit interpres tam exire in posteriore loco reddeVpo6&Xkt<Aai, unde toties a SS. Patribus exagitan- re, quam priore. Potuit quidem ; sed et tam protur. Italrenaras sententiam Valentinianorum accu- gredi potuit in priore loco reddere, quam posterate referens lib. i, cap. 1, tradit Tcpo6dXXea0ai xov riore, si contra animi sui sensura redderet. Verum
BuQov ipx^lv xS,v ^dvxtov, Nun> scilicet ; crutiTcpo6e- fidissimus interpres latoe significationis vocem ita
6Xfja0at 8e auxij> 'AXv-OEtav. Et rursus : AlaOVevov reddidit, quemadmodum loco quem interpretatus
8e x6v novovevf) xouxov, -nempe Nun, lcp' oTc tcoo- est, optime quadrare sentiebat. Dicit igitur Filium

303

J. PEARSONII VINDICIjE IGNATIANjE. PARS II.

306

exire a Patre, negat a silentio progredi : neque A neque causa, neque principium constitutivam. In
seeundum catholicos emanationem aetemam in- generatione ipsa, de qua loqui nostrum volunt, ex
tellexit, ueque de probole Valentiniana vel som- principio privativopotius aliquid fleri dicitur,quam
niavit. Aliquando GraBci irposX9eTv ita usurpant, ut ex constitutivo.Ita Aristoteles.PAysic. lib. i,cap. 7 :
vim xou ee;eX8eiv ex appositis habere sentiatur. Gum T6 8' ?x xtvoc. fivzaftal xt, xal |xt) xd8e Y(vecr8a( xt,
igitur Christus dixisset, e/. xou 8=ou eJf./Oov
(xaXXov (xev X^Yexai eit: xtov |xt( &TCO(xevdvTU>v, otov
Joau. viii, 42, idm signiflcare voluisse putandus e i|xoucfoo [xouerixov fLvtafltzi, av8pt6itou 8' oii.
est Ignalius, cum scribit i<p' Ivoc Uaxpoe. itpoeX- Et cap. 8 : 'Ex ^ip ffxepjjjeux;, 8 icrct, xa8' aux8 jzt)
6ov-a, quod interpres vertit, ab uno Patre exeun- o'v, oux evuTcap^ovxo; yivt-ziL ** E* privativo igitur
tem. Certe ut emanationem a Patre iis verbis principio satis proprie aliud fleri aut prodire dicidenotet Ignatius, nulla ratio cogit. Novimus quid tur ; et de rerum ortu ita sajpe loquimur. Quis
Theodorus Beza ad illum Joannis locum scripserit :
enim non dicit lucem ex tenebris oriri vel prodire?
Loquitur Christus, meo quidem judicio, de adNeque si Petavius eam phrasin ita explicandam
ventu in carnem.non de aelerna generatione, cui putavit.Verbum non esse ejusmodi, ut exsilentio,
impropriequoque tribueretur xo et;eX8etv. Et ratio vel post silentium prodierit.adeo exagitandus fuit,
manifesta ruitur ex verbis proxime sequentibus : d quasi (xexi oifT]v, et ex aifrfi tam late differrent,
cum Eusebius inhac ipsa re hac duo idem valere
0u8e fip otc' eptauxou eXTJAufla, iXX' exetvde. u.e
i-ETtetXe. Si autem apostolus eoloco deaeternaFilii
clarissime ostendat.Accusat enim Marcellum quod
docuerit jxexa xt(v aifr)v TcposXfletv xdv Xdfov, et ob
generatione locutus non est,multo minus Ignatius,
eam sententiam gnosticac haeresi eum addictum
qui ita de adventu ejus loquitur, ut etiam de reditu: Tdv icp' evoc. Doxpoe; TtpoeXBdvxa, xai ete. eva
pronuntiat. Notant Grammatici ex aliquando pro
ovxa xxl ywpTjiovxa. Ab uno Patre exeuntem, et post usurpari, ut apud Virgilium, ex illo tempore
in unum exsistentem et reversurum : ut illud expro post illud tempus, et apud Ciceronem, ex eo
primat Joan. xvi, 28 : 'E^XBov itapa xou Ilaxpoe,
die et ex consulatu, et ex hoc tempore. Quod et
xai iXy,XuQa ete xov xdau.ov TtiXtv i<p(T)(xi xov
Graecis familiare est. Ut ad illaHomeri 'IX. E :
xoitxov xat Tcopeuoiiat itp8e Ilaxepa. Exivi a Patre
Kaujxaxoe l\ dveu.oto Susaeoc. dpvuuivoto.
et veni in mundum ; iterum relinquo mundum, et
vado adPatrem. Neque igitur, cum Filium a Patre
Notat Scholiastes vetus : 'H el- 4vxt xfjc; jxexi. Et
exire dicit auctor epistolae, de aeterna generatione
Eustathius : 'H 8e TcpdSeate; ou (xdvov vxau8a
e"ATjTcxat ivxi x/je [xexi TcpoOeiietoe;, iXXi xat iXXacogitavit; neque cum Verbum a silentio prodire
Xou, otov Tctdfxev' ex 8oxivT)c;,T]xoi, (xexi xtjv 3ocfxT(v,
negavit, de emissione Valentini somniavit. Certe
ex unica voce npoeXeeTv nihil tale expiscari licet ;
i vuxxcuv
avetiot ^aXenol, t]xoi, [xexi xic;
vuxxae. Sic ad illa 'IX. N : Ilidfiev' ex BoxivTje,
quae cum latissimae significationis sit, ex aliisverSchol. V. : 'Ex poxivTjc, ivxt xou, [xexi xtjv Boxovtjv
bisquibus adjungitur,ejus propria vis eruendaest :
nec ullo modo contendere possumus eodem plane xat vo(jtTjv. Et Eustathius : 'Avxt xou, (jtexi QdcfXTjotv,
xa( ecfxt.tpaatv, Sjjtotov xtj), i\ ipfcrcou Tcaptcrojjiat, ivxt
sensu eam accipi debere, cum ad Deum Patrem de
xou, [jie8' 6 iptcfXTjotu. Ita alibi, at6epoc ix 8!t)c, u.exi
Filio, et cum ad silentium de Verbo refertur.Proex^v alOpfav xaxicrxacrtv interpretatur idem Schosertim cum sciamus illud ipsum vocabulum itpoeXliastes.Neque tamen auctor epistolae dixitexcriYfjc;,
8eTv aGraecis attribui solere verbo etiam prolativo,
sed ir:6 cftYT)<;, quod, secundum loquendi modum
quod substantialis seu personalis generationis caGraocis familiarem,Latine post silenlium reddi
pax non est,ut legimusapudJoannem Philoponum
potest. Ut apud Homerum legimus : 'At:8 8' auxou
De rnundi creatione lib. vi, cap. 4 : Ou fhp npocpoOioprjcfcfovxo. Ubi Scholiastes vetus, irco 8' atixou,
p-.xov Xd^ov xov au.a xiy itpoeX8etv XudfJievov xtj> 8etJ>
i-rco 8e xouxou ^pdvou, u.exe7tetxa. Et Eustathius :
neptiTtxeiv Qepiii;. Et Marcellus apud Eusebium,
"Oxt xaOiitep iXXa^ou ^) Ix TcpdOecrtc. ivxi xtji; (xexa
Christum ota Xd^ov o-ir)(xavxtxdv xivoe. tj TtpoaxaxTtxov
Xau.oivexai, ouxidc, 'evxauOa tj ixcd. Inde Hesychius
rpoeXfietv xou 6eou cpicmsi
Merae hsn sunt logomachiae ; quare tandem for- D 'AndSpojjtov interpretatur (jtex' enivoSov. Nihiligitur
tritius est apud Graacos, quam ut iitd et*expro
liusargumentum stringere videtur. Signant enim,
(xsxi' apud Latinos, quam ut ab et ex pro post
inquit.hacc verba id, ex quo quidexivit, ejus quod
ex eo exivit, vel locum,vel causam, vel principium accipiantur. Et qui e silentio vel post silenlium
(ut scholae loquuntur) constitutivum fuisse. Sub- prodire verbum negat, mihi omnium hominum
sermoncm negare videtur.
lilis haec quidem, sed mira disputatio. Non quaoro
Nos igitur et auctoris mentem, et veteris interquodnam illud sit principium constitutivum.quod
pretis versionem defendendam omnino pulamus ;
causa non sit, ut hic tertii|membri locum occupet.
Certe scholae ita nou loquuntur. lllud quaero, an
quam planam,simplicem,propriam et perspicuam,
vox TcpoeXOetv usurpari non possit, nisi de aliquo, non frigidam, aut argutam, autinanem esse sentiquod ex loco vel causa exit ? 'Ex xou xax' dXIyov eic mus : eamque solam ad auctoris mentem recte expriXTiV a!erf)TixiXT|V xat [xexaSaxiXT^v cpucftv Tcpof)X6ev, mendam, et ad Ebionitarum errorem, quem tunc
inquit Nemesius. At x8 xax' dXEfov neque locus est,
temporis in animo cum scriberet auctor habuit,ca-

307

S. IGNATIUS. PROLEGOMBNA.

308

stigandum,et ad Magnesios.ne istam hasresin reci- \ stant, et in quibus quis .-Eon a Sige emissus sit, et
perent, praBmuniendos plurimum valere contendi- ex quo /Eone emissus sit Logus, diserte docetur.
mus. Manet itaque inconcussa hactenus assertio Unum exhis apud Irenaeum, alterum apud Epiphaprima, auctorem epistolas ad Magnesios nullam nium exstat : in priore Logus est ex Arche, id est
aliam liseresin verhis ex ea prolatis quam veterem Nu, seu Monogene, et Aletheia ; in posteriore,aut
illam Ebionitarum tot modis in eadem epistolade- ex iisdem, mediantibus Anthropo et Ecclesia, aut
scriptam respexisse : quae cum aetale Ignatii mar- ex Anthropo et Ecclesia: in neutro ex Bytho et
tyrisnimium viguerit,quod adversus eam scriptum
Sige emissus esse dicilur. Secundo, sententia Vaest, fidem temporum pulsare non potest.
lentinianorum prolixe exponitur ab Irenaeo lib. i,
CAPUT V.
cap. 1, et Valentini ipsius praecipue cap. o, sed
Assertio secunda, verba illa ad Valentinum omnino nullibi Irenaeus meminit Logi a Sige prolali ; nou
non spectare. Valenliniani nunquam diuerunt Sigen peperisse Logum. ln schola Valentini solus post eum Tertullianus, non Epiphanius, aut PhilaNus ex Bylho et Sige, ideo Monogenes appellatus. strius, Augustinus, Theodorelus, non eorumquisLogus autem, quod a Bytho et Sige non esset, in quam qui de industria Valentini delirium exposuedeminorationem natus, et Mon cxcus fuit. Genea- runt.Prasterea hoc diclum nunquam a Valentinialogia JZonum a Blondello perperam reprsesentata.
Fragmentum Valentiniani apud Epiphanium expli- [{ nis vel inde patet,quia dici in schola Valentini non
catur. Locus Cyrilli Hierosolymitani discutitur. potuit. Ex ejus enim doctrina /Eon a Sige emissus
Dallxi distinctio de mediala et immediata edu- intra primam quadrigam, quara primordialem tectione explodilur. Verba lgnatii cum placitis Va- tractyn et autenlhicam nominabant, continebalur,
lenlini male componuntur. Argumentis Dallxi omnibus particulatim respondetur. Genuina lgnalia- a qua Logus exclusus est. /Eon autem ille ex Bytho
norum explicatio redditur. Adversariorumexpositio et Sige prognatus, virtute suaB generationis comdeiorta ostenditur.
municavit cum Patre supremo : illi Bythus cogniStabilita prima assertione, sequitur assertio se- tus fuit, reliquis non item. Ita Irenams : Tov jxev
cunda, scilicet verba ipsa oux dit6 crtY^c itpoeXBtiv, ouv 7tpoitixopa vtvtojxetjOai |j.<5v<o XiIyouiji Ttj e
ut sunt ab auctore epistola) ad Magnesios prolata, auTOu YeYov^x' HOvoYEvti, touteijti T<J> Ntj), toTc 8e
ad Valentinum omnino non spectare,nec sine vio- XotnoTt; Ttajtv adpaTOv xai axaTaX7)itT0v uitdpY_stv.
lenta detorsione ad ejus ha;resin exponendam et Et propatorem quidem eorum cognitum soli dioppugnandam applicari posse. Si enim Valentini cunt ei, qui ex eo natus est Monogeni, hoc estNo :
delirium de emissione Logi, auctor epistolasferire reliquis vero omnibusinvisibilem et incomprehenvoluisset.et tribus tantum verbis idfacerecogitassibilem esse. Nus igitur Monogenes, sive unigeset, iisque negative positis,et obiter adductis.dum p nitus dictus est, quod ille solus ex Bytho et Sige
contra alios et maxime oppositos haereticos dispunatus est. Unde Tertullianus Nouv vocat illum Vataret, contra quos eadem verba non minus quam
lentini Monogenem ex patre Bytho et malre Sige :
adversus Valentinum facerent ; fleri omnino non et quamvis excipiat contra nomen Monogenis,illud
potuit, nisi illud ipsum diserte negaret, quodVa- tamen facit non respectu Logi, aut alterius post
lentinus clare actotidemverbisasseruerat Senten- Logum >Eonis,sed Aletheiae tantum,quae ex iisdem
tia enim ncgativa nihil aliud ferire potest,nisi op- parentibus orta est. Ita et ipse, inquit.Pater dicipositam affirmationem ; ut, si quis neget id quod turetinitium omnium,et proprieMonogenes.Atqui
ille nunquam affirmavit, ejus negatio Valentinum non proprie,quia non solus agnoscitur ; nam cum
directe non feriat. Hajc adeo certa sunt, ut hic illo processit et femina veritas. Monogenes, quia
ipsum Dallaeum habeanius confitentem. Ego vero, prior genitus, quanto congruentius Protogenes voinquit,respondeo plane necesseesse ut is.adquem caretur? Respeetu Alethei33,scilicetqute posteum,
scriptor respexerit, quisquis ille de caetero sit, sed exiisdem Bylho et Sige processit; ratione auhoc certe docuerit: t6v Advov dito EtYfji; npoeXfleTv.
tem ad reliquos /Eones habita proprie Monogencs
Quid neget Ignatius perspicuum est ex eo quod af- dicebatur.quod solus ille,reliquorum autem nemo,
firmat; affirmat Advov esse dfStov, contra Ebioni- ex Bytho et Sige natus esset. Quin etiam hoc iUi
ta3, negat dn6 jiyt)? itpoeXOeTv. Si Valentini deli- D Monogeni adeo proprium et peculiar* fuit, ut illi
rium in animo habuit notare et refellei e, oportet
prae omnibus aliis .Eonibus exinde maxima privicerte a Valentino dictum et assertum esse, Adfov dito
legia accesserint. Bythus illi soli, quod ab ipso
Ziyjj<; itpoeXfleTv. Hoc autem unquam diserte donatus esset, notus fuit. Logus, utpote qui ab ipso
cuisse Valentinum nego. Si fragmenta omnia Vanon emissus est, ut nec a Sige, Propatora non colentinianorum excutias, si expositiones omnes eognovit.idco quia abipso natusnonest: quapropter
rum sententiae evolvas, si objecta a SS. Patribus,
caecus ^lon dictus est, qualis a Sige emilti Bythi
Valentini haeresin ex professo et fuse exponentio-u^uvqj non potuit. Irenaeus, lib. n, cap. 48 : Sibus, singula percurras, nunquam hoc vel ab ipsis
militerautemrursusetde Logo tertiam prolationem
haBreticis scriptum, vel apud illos Patres exposiei a Patre donans, unde et ignorat magnitudinem
tum aut objeclum reperies.
ejus. Terlullianus, cap. 9 : Sed et hocexceptio
Nam primo non reperitur talis genealogia in iis
personarum est, quod solus ille Nus ex omnibus
fragmentis Valentinianorum, qusa etiamnum eximmensi Patris fruitur notione, gaudens et exsul

309

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

310
tans, illis utique mcerentibus. Qui a Bytho et Sige A magistro, tum a seipsis saspe dissensisbe omnes noemissus est, ipsi Bytho similis et aequalis fuit : runt. Secundo, jEonum genealogia, quam BlondelLogus autem minime, qui fuitin deminorationem
lus repreBsenlat, in eo fragmento minirae contineemissus. Tertullianus, cap. 7 : Suscipit illa statim tur, sed plane alia, nempe :
et praegnans efQcitur et parit utique silentio Sige ;
et quem parit, Nus est, simillimum Patri et parem
Bythus Sige
per omnia. Irenaeus,lib. n, cap, 24 : Eum qui est
Pater
a Nu Propatoris (ita lego) ipsorum emissus Sermo
Pater Sige
in deminorationem emissum dicunt.Nun enim perfectum a perfecto Bytho progeneratum jam non poVeritas
Pater Veritas
luisse eam quse ex eo est emissionem facere perI
fectam, sed obcaacatam circa agnitionem et magniHomo, Ecclesia
tuJinem Patris, et Salvatorem symbolum mysterii
Sermo, Vita.
hujus ostendisse in eo qui a nativitate cspcus fuit.
Haec igitur sunt in Valentini schola certissima Blondellus quidem verba quaodam ex eo fragmento
dogmata. Nun, quia a Bytho et Sige emissus est, ^ ad suam genealogiam firmaudam recitat.sed admo
Bythum plenissime cognovisse, illique aequalem et dum dolose : ea enim omittit, quae ad rem maxime
parem esse : Bythum autem et Sigen alios .Konas faciunt; nostraautem ex ipsis fragmenti verbis sic
progenerare noluisse, ideoqueNun Monogenemdi- dilucidecolligitur.ValentinianusilleprimoBythum
ctum fuisse. Ut autem alii /Eones emitterentur, et Sigen describens, inquit : Kai auTf) auTtJp jjuNun etiam Archen et Patrem factum. Logum au- YeTtraavaSetxvucri n*xLpazrts 'AXT,8e(ai;. Primaigitur
tem,qui abeo progeneratus est, in deminorationem emissio est qua Pater veritatis ex Bytho etSige gegenerari, eo quod ex Bytho et Sige emissus non neratur, quem et ovBptoTcov vocabant. MeTti touto
esset,ideoque Bythum prorsus ignorare, et jEonem 8s T| Ztyr) tputxixf)V evorrjTa epioTOC TfpoeveYXa(jtevT|
cscum dici. Patet itaque in scholia Valentini Lo- <r!>v Ttp avOptoTtto (fjv 8' auTaf^ t) auveXeuatc ToBeXetv)
gum a Bytho vel Sige emissura dici non potuisse. xa! ava8e!xvuai tt]v 'AXrjOetav. Postea autem
Blondellus, ut haec evitaret,miram nobis jEonum Sige naturalem unitatem lucis proferens cum hogenealogiam pertexit, et Valentinianorum senten- mine (erat autem illis velle congressus),paritetiam
tiam hoc modo efflctam exprimit: Supremum illi Veritatem. Secunda igitur omissioestqua Veritas
onem somniantes Bu86v a seetTcpoitaTopadictum, ex Patre, seu homine, et Sige generatur. MetJ
qui ex Xt-pjc complexu geminam prolem Nouv seu touto -J| 'AXrjOeta fiT)Tptxf)v TcpoeveYxauivr) itpouvetUxT=;a et'AXr]8etav suscepisset ; rursus Nouv seu xtav 8r]Xuvs t6v IlaTspa eauTfji; eU kauTTjv, xat
IlTcepa S-.yfi matri commistum A6yov xat Ztofjv ge- auv^eaav eauToTc; acpBapTtp (Jtfjet xai ayTjpaTtp [lego
nuisse fingebant. Heec igiturcorum genealogia,ex axTjpaTtu] eruYxpatret, xai avaSelxvucrt TeTpiSa itveuBlondelli sententia :
[iaTtxf|V ap^ev<59T)Xuv, avTtTurcov tt]c; Tcpoouarje; teTpaSoc Postea Veritas raaternamproferens lasciBythus Sige.
viam, effeminavit Patrem suum ad seipsam, et
I
congressi sunt invicem incorrupta mistione,et imNus X Veritas
Nus Sige
mortali coitu, et parit tetradem spiritualem prioris
Sermo, Vita.
tetradis repraesentativam. Lertia igitur emissio
Aliam fateturexposuisse Patres; hanc autem acce- est. qua secunda tetras (Homo et Ecclesia, Sermo
et Vita), ex Patre ct Veritate generataest. Haec est
pisse se ait ex fragraento libri Valentinianorura,
quod ab Epiphanio Panario suo inserlum est. Hscc genealogia jEonum primao ogdoadis in fragmento
libri Valentinianorum apud Epiphaniumdescripta;
ille in praefatione ad Apologiam. Innotis autem ad
epistolam Isaaci Vossii asserit librum eum esse
ex quo novam plane et hactenus inauditHm Blonipsius Valentini, et secundum eum AcJyov a Nu et dellus fecit. quam nec in eo fragmento, nec alibi
Sige immediate processisse. Sed primo liber ille ) reperias. Hanc autem ipsecommcntus est,utAoYov
Valentino ipsi sineullo fundamentoascribitur.Nam suum ex Sige immediate produceret ; quod omnibus
Epiphanius contra Valentinianos disputans et fra- Valentinianorum genealogiis repugnat. Et sentengmentum hujus libri recitans, eum vocat ttjv auTtov tiam suara flrmare videturex verbis quae sequuntur,
{iiSXov non ejut, sed eoi-um librum, alicujus scili- fjTtt; fjv BuQoc, St-ff), HaT^p, 'A),r)8eta- auTT) 8e f) ex
cet Valentiniani, non ipsius Valentini; ct adflnem tou UaTp6<; xa! tt,<; EiytJc TETpat;, "AvOptoTco;, 'Eyfragmenti addit : Kai Taura (jilv ajt6 (jisou? tiov xXT,cria. A<5yov, Ztorj. Sed si hsc verba aliquid pro3'.6X'!u)< auTtov TtapaBivra etot; <u8s txot eiprJaBtu, et barcnt, Aciyov a Sige non immediate productam
haec quidem ex parte librorum eorum inserta huc docerent ;sunt enim tantummodo priorumexplicausque mihidicta sunto. Imofalsissimo ipsi Valen- tio ; in prioribus autem secunda tetras nou irametino assignari certum est. Ejus enim propria sen- diate a Sige, sed a Veritate producitur : haec igitur
tentia ab Irenaeo refertur,quas ab hujus libri delirio ad sententiam Blondelli nihilomnino faciunt. Sed
multum discrepat ; et Valentini discipulos tum a ut in illo fragmento multa corrupta sunt, ita hic

31i

S. IGNATIUS.

PROLEGOMENA.

312

etiam locus mihi sanus non videtur ; nam vel atixi) \ Nun velint Logon henuisse : nunquam tamen eum
81 fj ix tou JIaxp6<; xat xij Siy^C 'AXi^Beiav imme- Logon ex Sige emissum admittebant. Bythus hic
diate praicedentem spectat, quae secuudum hunc ex Sige tanquam ex fllia sua generat liberos : at si
Valentinianum ex Patre et Sige prognata est, et Yalentinianus quispiam dicat Nun seu Patrem ex
tunc aliquid ante sequentem vocem xetpac deest ; Sige .Konem aliquem procreasse, id factum non
vel pro Eiff,; omnino legendum est 'AXr^Elat;, ut ex fllia, sed ex matre docebant. Logo igiturCyrilli
h;ec pracedentibus conveniant. Frustra etiam huc infelicissime usus est Blondcllus ; et satis adhuc
advocat Blondellus corrupta illa verba Cyrilli in manifestum esta Valentino nunquam dictum fuisse
catechesi 6 : 'BywT)ot EtYVi xat aito 1^*,; ^XEXV0_ A67/OV iito 2ty^; itpOEX0Etv.
Exposita sententia, rationibusque nostris adito(ei A6f ou. Locus ille adhuc in mendo cubat, nec
ab interprete intellectus est. "Oxt 6 Bo86<; iftm^at versus Blondelli astutias defensis, videamus quid
EtYV, xai ano ttj<; 'Y*i? sTsxvoitofei A6vou, xou Dallmummoveritut alitersentiret: Ipsahaecverba
itap' "EXX)<T'.v At6<;- outoc; y^eiptov tou t^ ASeX^ in Valentinum ferri, ejusque delirium ferire, noa
Hfp/UfiEvou- texvov fap E^ivat tou BuQou eXeyeto ^l est, inquit, ut opinor, obscurius. > Primum quam
Emiiijj. Ita Grseca verba edita et distincta sunt, quaa timide, ut opinor, et, non obscurius ! Imo
Joannes Grodecius sic interpretatus est : Quod g vero certissime obscurius.et.ut opinor, absurdius ;
Bythos, id est profundum, genuerit Sigen, id est quod ex viridoctissimi probatione palebit luculenSilen tiuin .el de Sige procrearit Logon.qui Jupitersit tius. Ex Irenseo quidem fabulosam Valentini divigentilibus, etdeterior ac inferioreoqui cum sorore nitalem exponit, eademqueTertullianum, Epiphasit mistus. Sige enim Bythi filia dicebatur. Mira nium etalios tradere asserit Hajc nuncnonexcutio ;
hic tradit interpres de Logo Valentiniano qui sit sed numlrenaius, vel alius quisquam in enarranda
Jupiter gentilibus Legit enimvero in ms. suo vo- Valentini divinitate tradit Sigen peperisse Logon,
cem A<$you, sed corrupte exaratam,quareet a prio- aut Logon non dicit ab alia quam Sige fuisse emisribus eta sequentibus in Graecis distinxit, in Latinis sum ? Hoc non dicit, quod omnino dicere debuit, si
autem utrique sententiaa conjunxit, cuin extexvo- aliquid quod ad suam sententiam confirmandam
itolet composuit, ac si scriplum esset Aoyov (quem- valeret, afferre vellet. Sed ejus loco hoc tantum
admodum in ms. Oxoniensi legitur) cum tou Ato<; dixit: Quorum nemo est qui non a Sige eductum
conjungit, ac si eodem casu legeretur, atque ita a Valentino Logon.vel iinmediate ut a matrefilium,
omniaconfundit. Si \6y>v quidem legamus,sensus vel certe mediate ut ab avia nepolera commeverborum hic perspicuus est : Bythus genuit Sigen, moret. Imo vero hrec in hac re distinctio de meet
Logum.
Joxe gentilium
hic pejor
w~ e Sige
o- generavit
o
o
or-j-- p diata et immediata eductione est vel ab
ipso,
-I
1 vel
v- a

est, qui cum sorore mistus est. Filia enim Bythi * Blondello excogitata ; neque talis educlio ab ullo
dicebatur Siope. Sed illa vox A<5yu quae hunc lo- istorum Patrura est exposila ; nemo eorum vel
cum adeo turbavit omnino nccessaria nou est, sive mediate vel immediate Logon vel ex Sige vel ex
priora, sive posleriora verbarespicias. Posteriorialio lvmc eductum fuisse dixit. Ha;c distinguendi
bus non corapelit, quod Grodecius voluit. Cyrillus sublilitas et Valentini et Patrum aavo louge inferior
enim non Logon, sed BythumJovi comparat. Prio- esse cognoscitur ; nec ibi adhiberi debuit, ubi de
ribus neque Aivou competit, neque A<5vov necessa- nuda eorum sentenlia quaeritur.Praaterea quorsum
rium est ; nam texvoitoieiv leberos procreare, qui- haec dislinctio in duo merabra, ut sit Logus vel
cunque tandem illi sint, saiis ad hujus loci sensum fllius Siges, vel nepos? An quispiam eorum quos
exprimendum valet. Docet enim Cyrillus Jovem commemorat, Logon Siges filium nominat, aut ex
sorori mistum fuisse, Bythum ex Dlia sua pro- Sige iramediate educit, ut Ualloous eum recte Siges
creasse liberos : quod turpius est, Quaravis mihi filium vocare possit? Dixit quidem Iremcus Aovov
etiamnum maxirae arrideat, quod olim mihi ipsi Tlov (jiovoYevoui;, a Verbum Unigeniti Filium, Siges
in mentem venit, legendum scilicet esse non A<$you filiumnondixit.Ipselrenffiumadducitutostendatex
vel A<Syov> sed XoYq tou At<S<;, ad raodum, vel sirai- Sige prodiisse Nun, Nun autem et suam Aletheiam
litudinem Jovis, ea ralione qua Jupiter procreavit D emisisse Logon, et eadem Tertullianum et Epiphaliberos, ut Xoy<o adverbialiler sumatur, neque ad nium docuisse asserit.Si autem haec vera sint,tum
.Kunern Valentinianum omnino spectet. Certe si eorum nemo Logon a Sige immediate ut a matre fiX<5Yovadmittamus, Cyrillum dogmataValenliui mi- lium eductura commemorat. Et tamen cum isla tam
rifice confundere dicendum est ; neque excusatio infeliciter dixisset, ac si res jam confecta esset, inBlondelli quidquam valet, quasi Bythum seu Pro- quit : Hipc nobis delibasse salis est, ut quivis
patoremcumNu seuPatre Valentinianos confudisse intelligat de hac Valentini mateologia cogitasse
cpistolas ad Magnesianos scriptorem. Cogitavit,
statuat. Nam si supponas htc Patrem, seu Nun, pro
Bytho etPropatore sumi debere,omuiaadhucerunt scilicet, ille antiquus scriptor prius de mediata et
a schola Valentini prorsus uliena. Bythus hic dici- immediata eductione .-Eonum ; vidit secundum Valentini sententiama viris eadem scribentibusLogon
tur genuisse Sigen, at Sigen a Nu generatam fuisse,
e Sige vel ut matre, vel ut avia eductum, ideoque
nemo unquam Valentinianorum somniavit. Bythus
dicitur ex Sige genuisse Logon. Valentiniani licet simpliciter negat Verbum ex silentioprodiisse.Ua?e

313

J. PEARSONII YINDICI.E IGNATIAN^. - PARS II.


314
rationis Dallaeanae summa, qnam absona, quam A Nemone id asserere potuitqui ejus delirianon audetorta quis non videt?
diverat ? At hoc cum Valentini fabulis non conHacteuus Valentini sententiam exposuit, nune sentit. Recle : atque hinc fortasse colligere possuauctoris verba cum ejus placitis componit.ut eura mus.auctorem epistoloB non fuisse Valentinianum:
de Valentino,cum scriberet,cogitasse probet.Primo nec aliud quidquam inde sequitur.Quarto, addit
hocexindecolligit,quodaitDeuraesseunum.Miia Christum Dei Filium esse ejus Adyov. Hinc recte
hoec probatio. Nonne causam satis justam habuit fortasse colligatur auctorem nostrum post S. Joanauetor epistolarum, ut Deum unum diceret, qui nem evangelistam scripsisse.post Valenlinum neussepe Christum Deum esse dixit ? Nonne omnes tiquam. Jesum quidem et Christuma Verbo Vacatholici ante Valentinum Deum esse unum sa;pe lentinus divisit. Sed an haec omnia simul dicere,
aflirmarunt?Si quisquisdixit unum esse Deum de est Valentinum refutare ? An eumdem Jesum et
Valentino cogitavit.nemo ante Valentinum catho- Christum et Adyov nominare estillius impium delilice scripsit.Sed nondum etiam liquet Valentinum rium disjicere?Non puto.Nam et ipsi Valentiniani
Dei unitatem negasse. Nam cum Irenasus ejus et eumdem et Jesum et Christum et Adyov nominasequacium omniumdeliria exposuisset,IIaec habet,
bant. Hoc diserte tradit Theodoretus, lib. i, cap. 7:
lib. i, cap. 19 : Omnes enim fere quotquot sunt R, IipoSiXXovra'. Sta toutojv tov Tr^uouv, Bv xat Eartfjpa
haereses Deum quidem unum dicnnt, sed per sen- 7tpoTafopE'jou3! xat XptTxov Ad-pv. Jesum inde
lentiam mala immutant.Et rursus lib. iv, cap. 38 : produxerunt, quem et Servatorem appellant, et
Judicabit autem et eos qui sunt a Valentino om- Christum Verbum. Ipse etiam Irena?us tradit
nes, quia lingua quidem confltentur unum Deum nobis perfectum fructum Ttjo-ouv, &'v xat <uT7jpa
Patrem.et ex hoc omnia ; ipsum autem qui fecerit irpoaaYOpeuOTivat xai Xpto-t6v xat Adyov itaTpwvuomnia, defectionis sive labis fructum esse dicit.
|iixtb, xat Ttavxa, Jesura, quem et Salvatorem
Aperte igitur professus est Valentinus unum esse vocarietChristumetLogonpatronymice,etomnia.
Deum, et licet Tertullianus eum tot deos quot Quinto, Adyov sermonem aternum dixit.Nerape
.Eonas fecisse rhetorice pronuntiet, ipse tamen catholice : secutus est Apostolum, Ecclesioo vocem
JEonas Valentini nihil aliud fuisse quam sensus et edidit, et adversus Ebionem usurpavit.Si Valentimotus ; et in personales substantias a PtolemaDO nus aeternum esse non credidit, ante eum Ebion
mutatos esse asserit. Praeterea epistolae auctor hoc aeternum esse negavit Quorsum igitur Valentinus
ipso loco unitate Dei expresse adversus Ebionsoos huc advocatur, cum ad manum sit Ebion, contra
utitur, contra quos ex professo disputans docet quem auctor epistolae ex professo disputat?Sexto,
prophetas secundum Chrislum vixisse, et ideo per- n de vero Dei Adyo) postremo subjicitouxairo tv*k
secutionem passos esse, dum ejus gratia imbuti itpoEXecTv. Recte, sic enim exegetice dicit, quod
essent, ut omnes agnoscerent quod unus Deus ante dixerat, cum eum Aoyov atSiov pronuntiasset.
est qui manifestavit seipsum per Jesum Christum Ita Apostolum explicat, Ebionem refutat, MagneFilium ipsius. Secundo, t addit unum Deum,
sianos praemunit ; ac sidiceret : Verbum hoc quod
inquit, seipsum manifestasse per Jesum. An hoc de Christo dicitur, aeternum est, non temporale,
dicere non potuit nisi de Valenlino cogitasset ? quale ex silentio oriri solet,nec nisi post silentium
Quaenam ratio cogit hic nos ad illius deliria confu- prodire;quod adversus Ebionem ejnsque sequaces
gere ? Nonne haec satis perspicua sunt et ad Ebio- semper urgendum est ; non ac si diceret : Ao'-fov
naeos confutandos idonea, si Valentinus numquam hunc nihil habere cum Valentiniano Adytp comexstitisset ? Nonne per se satis recte dicta sunt, mune.quem impostor aSige exir flngebat.Neque
licet nullura omnino haerelicum perstringerent ? enim hic de Valentino agitur, sed de Ebione ; imQuemadmodum Clemens Alexandrinus Admoni- portune igitur ille hoc loco advocatur : neque imtione ad genles locutus est de Christo Logo : 'A"i'8io postor illaunquamdixit Adyov aSige emissumesse,
ou-toj TtiTou; eT? 6 [JiEya; ap^iEpEu? 8eou ts Ivo; sed ex Monogene, Bythi et Siges filio uuigenito,
toO iiitou xat Ilaxp;, quibus verbis ipsam Igualii Dallaeus ipse sententiam ejus ex Irenaeo delineavit
epistolam in animo habens usus esse videatur?Non 0 reliquosque eum sequi ait : nulla ibi Logi e Sige
puto virum doctissimum id velle.ut aliler haec in- progeneratiojnulla itaque hic ad Valentinum allutelligi non possint, nisi ut Valentinum feriant-hoc sio. Et sex argumenta ex una sententia mire contantura, opinor, vult, ha>c verba omnes ejus flata ne unius quidem vim habcnt.
nugas disjicere. Sed quis ei vel hoc concedet ?
Quare hoc loco satis jam vexato atque detorto,
An qui dicit Deum unum se per Christum manieatandem recolit,quaB proximapauloanteperiocha
festasse satis omuia Valentini dogmata confutavit? de Christo auctor epistolae dixerat, ut eo Ioco haaNonne idem potius dicit quod dixit Valentinus,
resim Valentini refutatara inveniat,in quo Ignatius
qui ideo emissum Christum docuit,ut innominabide nulla haeresi disputat, sed tantum Magnesianos
lem et incomprehensibilem Patrem, quem unum
monet, ut a schismate caveant, et Christianam
Deum professus est,declararet?Tertio,docet auctor veritatem arcte araplexentur, quam particulatim
Jesum Christum esse Dei illius qui se manifestavit
explicat, dein argumento ab unitate Dei et Christi
Filium. Ergone Valentinum necessario respexit ? ducto exornat ; quod et per se satis proprium est,

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
316
315
etvetustissimisscriptoribusfamiliare.ItaClementis A, dicitur.et initium oranium.et proprie Monogenes.
Alexandrini Xdmonitione ad gentes reprsesentat Prima tetras ex ipsis Valentinianorum libris desumpta apud Epiphanium haec est, BuOoc, tY>i,
Christum Logoninnutnerabilespopulosadunitatem
Uaxr,p, 'AXr;6eia,ubi ex Patre et Veritate generatur
Ecclesiao rn hunc modum convocantem, "nxexe oj;
Logos. Exivit igitur Logos secundum Valentinianos
epte, 60' 2va xay_6r,o-cS[j:evoi 8e6v, xal x6v eva A.6yov
xou 8eou. Ita Poedagog. lib. i, unitatem Ecclesia) non a Sige, sed a Patre. Quare si autor epistolee
miriflce depingit : 'U flaujjutxoi; ptuo-ttxou I eTc; iiev illos heereticos in animo habuisset, nunquam ne4 xtov 6'Xcov llaxr]p- etc; Se xal xcov SXcov Aovoc;' xat gasset quod illi non affirmarunt;nunquam dixisset
x6 Uveujia xo aviov 'v xzt xo auxo xcavxa^ou. M(a quod illi dixerunt.
Sed si Valentinum non feriat,cum exire a Patre
81 (aiJvtj vivsxat (Jtr]xr,p napOevo;- 'BxxXr|crav ejxot
scribit, ad eum certe collineat, quod ex uno Patre
cptXov auxr,v xaXeTv. 0 miraculum mysticum !
Unus quidem universorum Pater : unum autem et exire dicat. Minime vero ; non enim docuit Valenuniversorum Verbum ; et Spiritus sanctus unus ac tinus Logon ex pluribus patribus exiisse. At,
idem ubique.Una autem sola est mater virgo:mihi inquit, non dixit ab uno patrc Nu, sed et a matre
autem placet eam vocare Ecclesiam. Et gentes Aletheia. Praeclarum enimvero argumentumlAn
etiam invitat ad hanc unitatem, tanquam unitati o eo minus erat ex uno Patre, quod esset etiam ex
divinno conformem et ad illam tandem perducen- matre?De posteritate Abrahami Apostolus Hebr.xi ,
tem : EireuauifjLev etc; |i(av aYaitr,v cruvajOrjvai oi 12 : At6 dcp' ev6c evevrj8T)aav, Propter quod et ab
TtoXXot xaxi xr,v xf,? u.ova8txfic Oiiiiac Svcuatv dva- uno orti sunl. Non igitur habuerunt matremqui ab
X(5yu>C evo"xr,xa Sti6xuifj.ev xr,v aYaOT,v exr,xouvxec Abrahamo descenderant?aut quia ab uno ortisunt
jjtovaSa. 'II Se ex TtoXXtov Jvtociec ex noXucptovlac xal avum aut aviam habere non potuerunt ? NazianzeStacrctopac &pu.ovav XaSouja Oe'ixT,v (ia vivexat crujjt- nus orat. i De Adamo ; navxa urcep iravxtov etc ev,
<cova, evt ^opeuxfi xat StSacrxdXtp xip Aovty eTtotievi), xat 5nep evoc xou irpoitdxopoc. Erat, scilicet Adaeit' auxr,v xrjv dXr]0etav dvaTtauouivr,, 'A66d Xevoucra, mus, unus ille propator humani generis, quamvis
6 liaxrjp. Festinemus ut in unam dilectionem Eva etiam fuerit mater omnium viventium. Tam
multi cogamur.secundum monadicao essentias unio- malis avibus hoc loco usus vir doctissimus progrenem ; analogice unionem persequamurbonam ex- ditur tamen,et postrema etiam verba [Jesum Chriquirentes unitalem.Quai est autem ex inultis unio stum in unum, Patrem scilicet.exsistere et reverex vocum multitudine et dispersione divinam ca- sum esse] non alio quam iu fictitium Valentini
piens harmoniam unus fit concentus, unum chori Christum destinatastatuit.At postrema sententiao
verbaeumdem sine dubio spectant.quem ejusdem
ducem sequens et magistrum Verbum, in ipsa acquiescens veritate, dicens : Abba Paler. Haec " sententiae priora;eumdem auctor intelligit a Patre
igitur de uno Deo Patre, et uno Christo Logo do- exeuntem et ad Patrem revertentem. Prioribus
ctrina, semper habita est per se satis ad unitatem vult Dallaeus Valentini Logon feriri, posterioribus
ecclesiasticam premendam idonea. Non aliter hic ejusdem Christum ; cum in Schola Valentini Logos
Ignatius : Omnes, inquit, in unum templum con- et Christus sint prorsus et plane dislincti. Non
currite, ut in unum altare, in unum Jesum Chri- igitur utrumque, imo neutrum ferit.Utcunque sit,
stum,ab uno Patre exeuntem.et in unum exsisten- ferri non potest, ut nos ad Valentini Logon et
tem et revertentem.Hic Logon Valentini respexisse Christum rejiciat.et simul htcc ab auctore epistolao
auctorem vu/t Dallsaus, cum tamen de Verbo nihil juxta S. Joannem scripta pronuntiet. Quid enim
dicat ; conjungere ilaque cum reliquis satis ab hoc opus est ut Valentinum respiceret.qui de S. Joanloco disjunctis et in alio argumento occupatis nis mente exprimenda cogitavit? Imo quid hoc ad
coactus est.ut aliquid ex utroquc exculpat Negat generationem Logi,quod agit de Incarnatione sive
exire a Sige.dicit exire a Patre :ergo Valentinum adventu in mundum ? nt superius eum locum exferit. Quo nihil dici potuit inielicius. Si enim sic ponendum esse docui.
auctor Valentinum respicit, non eum impugnat,
Atque heec quidem omnia sunt quae vir doctissised sequitur; non ejus deliria refutasse, sed po- D mus attulit ut ostenderet auctorem nostrum, dum
tius amplexus esse videatur. Negat enim quod ne- haec scriberet, Valentinum ejusque fabulas in anigavit, dicit quod dixit Valentinus. Negat auctor mo habuisse ; quorum nihil estquod assensum coepisloloB A<5vov exire a Sige Bythi conjuge ? Negat gat.vel ipso, opinior.judice ; ut ego autem sentio,
et Valentinus, qui eum caacuiu jEona depinxit, nihil quod quemquam vel leviter moveat, qui non
qualis ex Sige Bythi conjuge exire non potuit ; et eodem modo Ignatii epistolas legerit,quo Scriptucum in deminorationememissusesset,eumexaliis ras olim legebat Valentinus, ut omnia, scilicet, ad
/Eonibus,Monogene et Alethuia necessario eduxit.
suum sensum trahat, et in proprium characterem
Dicit auctor AtSyov exire a Patre '? Dixit et Valen- convertat. Quod si cui liberet facere, quam protinus ; ex Monogene euim emlssum tradit, Mono- clive esset catholicum quemvis Patrem in Valentigenes aulem Valentino proprie Pater est. Ita Ire- nianum convertereSExempli gratia sumo suavissinams, xov.Se Nouv xouxov xai MovoYevrj xaXoucti xal mos Synesii hymnos : in quibus hiec lego et quijlaxipa. Tertullianus de Nu : I U et ipse Pater dem de Logo : AoyC, 6'v u.eYdX<p UaTpt cruvu(jtveo NtJo^

31"

J. PEAKSONIl VINBICIiE IGNATIANjE. - PAIIS n.

318

ipi^xoj TfxTst as Baxp^t. Verbum, quod magno A Apostolo inculcatara, tot encomiis a SS. Patribus
Cum Patrecano,Mens ineffabilis Gignit te Palris. ornatam ; ouSev fip ttprjvrjt; i'aov xai auixtpiuvfac;, ut
Yides hffic omniaesse ex Valentini schola. Habemus ut loquitur Chrysostomus. Sic igitur affalur MagnePatrem ap'pT,Tov, Nouv et Aivov tres primos jEonas siosIgnatius,ev otxovofcj 8sou onouoi^eTe itaVca itpaaattv,inconcordiaDeistudeteomniaoperari, txr,Ssv
masculos. Valentinus ipse ita deflnivit SuiSa ivovtStxaarov, fjC to (xev ti xaXstaBat j5pr(xov, xo o's
tcjTtu tv itxTv S ouvr]treTai utxac; [xep faat , nihil sit
arpiv. "Aip'/;To; itaque idem qui Bythus, ex Bytho
in vobis quod possit vos partiri. Uniamini episcopo
et prcesidentibus, Ut Dominus sine Patre nihil feNus, ex Nu Logus. Purus potus itaque, Valenlinianuserit Synesius. NametquiB sequunturex eadem cit, fjvtuixsvos uiv, unitus exsistens, neque per
seipsum. neque per apostolos ; sic neque vos sine
offlcina esse vide&lur : npSJTo; itptuTac; Ilpo8opiov
episcopo et presbyleris aliquid operaraini. Sit.inpit^ac 'Pta 8e TtavTtuv Tiov jjtexa xXstviv Tav aav
jiwav. Primus ex prima Prognalus radice ; Radix
quit, cVrti to auTo una ratio,una deprecatio, mcns
autem omnium, Qu condila sunt post inclylum una, una spes. Rationem statim reddit et eam.
Tuum ortum. Primam enim tetrada ptvT<uv itav- quidem apostolicam : ETe; eortv 'Ir,aouc; Xptatoc;,
Unus Jesus Christas est, quo melius nihil est.
Ttuv appellabant, et Logum ex llla eductum IlaTspa
itavTiuv Ttiv jxst' auTov saojxsvtov.Apud eumdem lego : n Ut S. PaulusEphesios "'cohortans utservent uuitatem spiritus in vinculo pacis, Vocati e3tis inuna
Maxap, oarie; txsTa txofpac; 'Eiti6a<; Noou xsXeufltov*
Bu6ov s?8sv 8eoXa|jiiti) . i Bealus, qui post fata ln- spe ; unus Domiuus, una fides, unum baplisma,
gressus Mentis vias, Bythum vidit divina refulgen- unusDeus.et Pateromnium, itavTaxou to sv xai sT<
temluce. Vides ut statuatsummambeatitudinem TeSstxsv, inquit Theodoretus, sic; auntptuvfav auviitin visione Bythi, eaque patefacta per Nun. Quod et xtuv tt.v 'ExxXrjatav : tta etiam et Ignatius idem ariterumexprimere in huncmodumvidetur: 'Eiri6aX- gumentum prosequitur. Omues igitur utin unum
XJtxevoc UpoatSsTv afy^av 'AxatxavTt Bu8t[> 'Atxapua- templum conveuite (quibus verbis primitivam Ecjou.lvav. Dum tegtat Intueri splendorem Inde- clesise unitatem in Actibus apostolomm descriptam
fesso Bytho Fulgentem. Deum certe Patrem vocat reproosentare videtur), in unum altare.in unum Jesum Christum, quem, quoniam iterum proponit,
irpoitaTopa, et altovoTtSxov, et Qr,Xu xai fipiev. An
ipsi Valentiniani aliter loquerenlur ? Eodem argu- latius describit, ab uno Patre exeuntem et in unum
mento probari posset Lucianum in Philopatri Va- exsistentem,etrevertentem. S. Paulo S. Joannem
lentinum perstrinxisse, ubi deridet doctrinam Tri- adjungens, apud quem Christus ipse ait : Exivi a
nitatis. Ita enim Critias : Oux oT8a yip 6 XIycic;, sv Patre, et veni in hune mundum ; ilerum relinqua,
tpia, Tpta sv ixt, tt,v TcxpaxTOv cpjj; tt,v IIuQaYci- p mundum, et vado ad Patrem 30. Ab unitate igitur
pou, t) rr,v 6-(8oit3a, xat TptaxaSa. Cui respondct Christi etDei Patris cum Apostoloargumentum duTriephon : Sf-fa Ti vspflsv, xat ti atYTJ; acjta. Quis cit Ignatius ad commendandam unitatem ecclesiaenim nescit Tetradem et Octonationem, triginta sticam. Nam, ut optime observavit S. Chrysosto.ones Valenlinianorum, qui etiam, tesle Irenaeo, mus, "OTav eitf Tt u-et^ov TtapaxaX^ 6 tiaxaptoc UauTetradem itpioTr,v xai ipjrsYovov rj'j8aYoptxr,v Tt- Xoc;, auveTO? tov atpu8pa xai itveut/aTtxoc;, au6 Ttuv
TpaxrSv nominabant? Quid quod Triephon statim sv toTc; oupavoT? itotsttat tt.v r.apaxXrjaiv. Beatus
respondens dicat hsec silentio esse digna, ut scepe Paulus, admodum prudens ac spiritualis, cum ad
etiam in hac re Patres loquuntur? Scilicet, si verba, aliquid pra^slantius hortatur, ab iisqum in coelis
a Valentino secundum proprium characleremusur- sunt exhortationem promit. Quare, cum tota heec
pata,quoties apud alios scriptores leguntur, eodem perioche nihil aliud sit quam exhortatio ad unitasensu apud eos accipiantur; quemcunque volumus tem, eaque verbis et sensibus evangelicis et apostoaut hostem, aut amicum Valentinifaciamus.Ut illi licis expressa; cum ob unitate Chrisli et Dei Patris
Ignatium, ita ego Luciaimm hostem, amicum au- in hac ipsa re argumentum ducere solemne sit ;
tem Synesium feci. Pari jure utrumque factum est, importuna plane est de longe petita hasreticorum
dogmatum expositione aut refutatione cogitatio; et
hoc est, nullo.
Ut autem liquidoappareat has omnes viri doctis- D animi auctoris ad suam hypothesim maxime atsimi explicationes et ad Valentini deliria allusio- tenti violenta distractio.
Altera vero qu sequitur perioche, et quidem
nesnonesse omnino velnecessariasvelopportunas,
sed potius a mente et scopo auctoris prorsus alie- satis prolixa.tota quanta est ad haeresim evitandam
nas, imo commenta esse, qua? totam Ignatianae comparata est. Mtj TtXavaaBs TaTc tTtpoSoi-faic, ut
epistola ad Smyrnseos, xaTa(jta8sTe xat tou< e*torationis seriem alio violenter detorquent; locum
po&oS-ouvTacr unde Origeni eTepoSo^ot vox adeo faipsum integrum proponemus, et explicatione simmiliaris, quam male transtulit Hieronymus.Quales
plicissima et adrem quam volumus maxime accommodataab importunis glossis vindicabimus. Prior autem hi heterodoxi sive hajretici fuerint, contra
perioche nihil aliud est quam vehemens exhortatio quorum dogmata Magnesianos pramunit, statim
ad unitatem ecclesiasticain, toties ab ipso,totiesab his vejbis docet, (Jtr,8e (Au8eu(jtaat naXaioT; iviutps" Cap. iv, 3 6.

so Joan. xvi, 28.

319

S. IGNATIUS.

PHOLEGOMENA.

320

Xio-tv oujiv non quod auctor, quia post Clementem \ Unde firmissime colligitur, adeo ut ne quidem
Alexandrinum scripsit, ut Blondellus voluit, com- ab incredulis ipsis haereticis negari possit, o'ti eT<;
mentaValentinianorum anliqua sive vetusta voca- 6e<S', eerciv 6 tpaveputaac; eauTov 8ta 'Itjoou Xptertou,
ret; pugnat hoc enim cum omnibus istius aevi scri- quod Deus quem illi coluerun t,unus e t idem sit, qui
ptisqufflhfflreticorumdogmaUsempertanquamnova seperJesum Christumrevelavit, cujus illi gratia reexagitant ; sed instituta Judaica cum fabulis com- pleti erant : Jesum,inquam,ChristumFiliumsuum,
non talem, qualem illi docent (Xit6v, vel xoivov
mista, quoB tanquam itaXata et avtotpeXf] saepe ab
apostolo traducuntur. Ita ipsepaulo postveteres Juvel <J"X6v avOptuitov, hominem nudum, simplicem,
dajos ev TtaXaioT' TcpaYu.aaiv dvaoTpatpevxac, in vetei"i- aut vulgarem, xaTd exXovf)v riov 6eou xXT(8evTa,
bus rebus conversatos esse dicit ; ita Epiphanius con- secundum electionem Filium Dei vocatum, ov updatra Ebionem disputat,6'Ti ou ypfj pi7tTi(i(ioT? yjsTJo-flai xouitv oux ex 6eou llaTpoc; vevevijcrOat, quem dicunt
wl eOeotv dvtotpeXeotv, quod non oporteat lavacris non a Deo Patre genilum), sed 5c ecmv auTou
uti et consuetudinibus inutilibus. Quis autem un- A6YO- alStoc, qui ipsius Dei Verbum est aeternum,
quam Valentinianoruinfabulastantum diceret inu- secundum illud S. Joannis 31 : In principio erat
tiles. de quibus Irenaeusrx Super omnes est blasVerbum, Verbum, inquam, tamen aeternum, A6phema regula ipsorum. Licet enim philosopho- p yo; oux d-c6 otYfj; TcpoeXOtiv. Neque enim vulgare
rum doctrinam, ex qua suam aliquatenus deriva- aliquod verbum est, quale est hominis scilicet.aut
runt, alicubi veterem et inutilem vocet, eorum ta- cujuslibet creaturaB, quod ex silentio prodire solet,
men matfflologiam et tanquam novam, et tanquam adeoque aliquid praBcedens agnoscere, sed Verbum
blasphemam condemnat. Ideoque interpolator,sive Dei Deoque coaeternum. Haec autem directe Ebioparaphrastes,sensum secutus,auctoris mentem his nffios feriebant, quorum etiam iili qui caeteris meverbis expressit : Mr)8e u.u0ot' eveyeTe xat -fEveaXo- liores esse videbantur, qui Christum ex Virgine et
Yiat? dTtepdvTot-, xai 'iou6a't'xoT- xutpoic, neque Spiritu sancto genitum esse non negabant, ou u/rjv
intendatis fabulis, et genealogiis inlerminatis, et e'0' 6u.oito; xat outoi TcpouTcdpv_etv auT6v 6eov A6fov
Judaicis inflationibus, locum S. Pauli respiciens 6Vra xat aotptav 6u.oXoYouvre; T?i tujv TcpoTepcov itead Timotheum 31, cui etiam addidit illa ad Corin- pieTplitovTo 8uoue6ea, nihilominuseum Chrislum,
thios : Vetera enim transierunt, et ecce facta sunt utpote Deum Verbura et sapientiam,ante omnia subomnia nova 3'. Nullam cerle aliam hujus loci expo- stitisse minime fateantur, adeoque sanctissimos
sitionem patitur ratio ipsa exhortationis quae im- prophetas illius gratiainspiratos fuisse negent, in
mediate subjungitur : Si enim usque nunc secun- eamdem cum prioribus impietatem delapsi sunt ;
dum Judaismum vivimus, confitemur gratiam non u.dXtora 6'tb xat tt)v atou.aTtxf)v Ttept tov v6u.ov Xarecepisse. Nisi enim priora de Judaismo intelli- "-"Tpetav 6u.oIto; exefvot; TcepteTceiv eo-Tcou8aov , prsegantur.haec plane erunt ridicula. Quorsum, quocso, sertim cum corporales legis Mosaicaa caeremonias
hfflc, nisi illis fabulis vetustis et inutilibus ad Judai- perinde ac illi accurate custodiant, ut docet Eucum vitffl characterem Christianos revocarent hffl- sebius. Quare ab Epiphanio etiam observatam est,
retici illi, conrra quos disputat ? At nihil lale do- quod S. Joannes, eXiyx51 auTou; xaTa itdvTa Tpocuit Valentini schola ; qui tam abjecte de Demiur- tcov, Xe-ftov, 6'ti ev dpyfj fjv 6 Aoyo;, xat 6 A6yo; f,v
go scripsit, ad legem Mosaicam discipulos nun- Tcp6 tov 6eov, xat 6e6; $v A6yo;, refutat Ebioquam revocavit. Ebionaei hoc urgebant, qui Ghri- naeos omnibus modis, dicens, quod in principio erat
stum ipsum Judaicis ritibus obedientem fuisse ob- Verbum et Verbum erat apud Deum ; et Deus erat Verservabant, et illius exemplo Christianos omnes ad bum. Certe si Joannes illis, etiam Ignatius his
eosdem ritus observandos obligare voluerunt. Hi verbis Ebionteos refutat ; neque id clarius patere
enim docuerunt 8eTv TcdvTtoc; auToT? ttjc; vojjttxf^ potest quam ex iis, quffl immediateet eosdem aperOpTjaxetai;, toc u.fj av 8td u.6vtj- ttji; el; tov Xptorov te feriunt. Si igitur, inquit, illi divinissimi proTcdrcetoc; xa! tou xaT' auTT,v pou oiueT)crou.evoic. Le- phetae in veteribus rebus conversati in novitatem
gis observationem sibi omnino necessariam duce- spei venerunt, non sabbatizantes, sed secundum
bant, quasi persolam in Christvm fidem vitamque D Dominicam vitam viventes, etc, quomodo nos poex ea fide traductam salutem consequi non vale- terimus vivere sine illo, cujus et prophetaB discirent. Euseb., lib. m,cap. 27. Ut ab hisigiturca- puli exsistentes spiritu ipsum ut doctorem exspeveant, Magnesianos monet Ignalius ; quippe Ebion ctabant"? Cum igitur haBC omniaquaein hac perioinAsiasuum dogma disseminaverat,tradente Epi- che continentur tam directe Ebionem feriant, cum
phanio, outo- u.lv ouv 6 'E6(tov xat auTo? ev -z^ 'Aoia ne minima quidem sententiola otiosa sil aut alio
etye to xTJpuyu.a. Contra hos igitur judaizantes et spectans, sed cunctaconfcrlim et conglobalim hsuproprie et fuse disputat. Dividissimi enim pro- reticum eum petant et jugulent ; nullus omnino
phetffl,inquit,secundum Christum Jesum vixerunt ; deliriis Valentinianis locus esse potest. Unde haud
propter hoc et persecutionem passi sunt inspirali injuria nobis posita videtur assertio secunda, Nec
a gratia ipsiu?.
veroa ipsa oux kizb 117'?,- TtposXotov, nec alio ulla
"ITim. 1, 4.

3' II Cor. v, 17.

Cap. i, v. I.

3-21

J. PEARSONII VINDICIjB IGNATIANjE. PARS II.

322

his duabus periochis contenta, ad Valentinum om- A his secunda emissione hominisetEcclesiae ipsS
nino spectare, ad"oque ea sine violenta verborum patres eorum, falso cognominati Gnostici, impudetorsione ad illius haeresin exponendam aut re- gnant adversus invicem, sua propria indicantes.et
futandara applicari non posse.
malos fures semetipsos convincentes. Querebantur igitur Gnostici Valentinianos tanquam fures
sua subripuisse, et quidem fures eo pejores, quod
CAPUT VI.
male in proprium characterem ea transtulissent.
Assertio tertia, hotresin hano Valentino fuisse anti- Post Irenaeum statim Tertullianus de Valentino :
quiorem, et a veteribus (Inosticis acceptam. ldem
asseritur ab Jrenceo, Tertulliano, Epiphanio et Cujusdam veteris opinionis semen nactus ColarTkeodoreto. Ostenditur Bythum et Sigen inter baso viain delineavit. Ad quem sensum intelliGnosticorum veterum combinationes fuisse, contra
Blondellum. Probatur eosdem et Nun et Aletheian genda videntur illa quae lib. De anima, cap. 18,
ex Bytho et Sige eduxisse, ex Nu vero vel Anthro- habet : Relucentne jam haeretica semina Gnosti.
po Logon, contra Dallwum. Tria Dallsti argucorum et Valentinianorum ? Epiphanius etiam,
menta in contrarium adducta refelluntur,
cum quatuor sibi de Valentino dicenda proposuisQuamvis exposita comprobataque assertione se- set, unde venit, quando vixit, quae ejus doctrina,xai
cunda adversariorum argumento satisfecisse mihi p auo Ttoitov xa? Ttpotpaaeti; e^TjtBE, et a quibus arvidear, tertiam tamen adjungendam putavi. Licet gumenta sumpsit, eorum ultimum his verbis exenim mihi persuasissimum sit auctorem epistola- pressit : Kai auxo; tt,v J8v<5[zu8ov TtotTjatv e! xov laurum aut Valentinum ipsum,aut haeresin ejus nun- tou vouv Xa6ti>v, xai otco tujv auv auTtj) xai itpo auxou
quam diserte respexisse, idque putem a me esse T7J<; aX)8E(ai; EXTteTCTu>x<kojv ttjv UTtivotav xT^aa|jLEV0(;.
satis aperte demonstratum, tamen ne quis in ani- Ipse etiam ethnicam poesin animo suo concimis eorum.qui Salmasii, Blondelli et Dallaei ratio- piens, et ab iis qui cum ipso et ante ipsum a verinibus hactenus assueti sunt, scrupulus haereat, et tate lapsi sunt, sententiam mutuatus, etc. Qui
ne nostros etiam Usserium, Vossium et Hammon- autem illi haeretici fuerint, a quibus deliria sua Vadum deserere videar, quorum responsiones flrmis- lentinus hausit, idem ostendit : *Tj(ii 8'e OuaXEvTTsimas esse credo, eas resumere atque confirmare vov xil tt)v auTou StSaaxaXiav, ttjv ar.b ttjc p.zyi\ric,
statui : adeo ut, si quis adhuc sit qui existimat TauTTj; fHixrcix.f^c. ETtapYYE^'ac unapy^ouaav. Valenauctorem ad haeresim quam amplexus est Valenti- tinum intelligo et illius doctrinara,quao a speciosa
nus, collineasse, ne hoc quidem quidquam valeat illa Gnosticorum professione prodiit. Licet enim
ad violationem temporum ostendendam, vel aucto- Epiphanius aipEatipyTjv Valentinum appellet, doritatem epistolarum ullo modo elevandam. Assero n ctrinam tamen suam eum a Gnosticis hausisse tradit, ideoque eorum nomen sibi et suis imposuisse
enim lertio hanc ipsam hsresin Valentino fuisse
saepius observat. 'Eit'. ttJv tu>v OuaXEvTivmv a^tpeatv
antiquiorem, et a vetustioribus Gnosticis derivaSte^Eifit, Ttiv 8t| xat rvojartxtiv eauToT; eittBivTtov
tam ; eamque prae aetate respicere potuisse S. Ignatium martyrem, quatenus fuit ab antiquioribus ovofia. Ad haBresin Valentinianorum transeo, qui
GnosticisproIata.etantequaminValentinicharacte- Gnosticorum nomen sibi imposuerunt. Et paulo
rem fuit transformata, ut necesse non sit ad Va- post : Ka'. itavTec rvtoartxouc iauxou; exaXouv,
lentinum hic recurrere. Nam et ipse Dallaeus : Si OuaXEVTTvid; te, ^tj|x!, xat ol itpo auxou rvojrctxof.
quis, inquit, sit Valentino vetustior, qui hoc ita Et omnes Gnosticos semet appellabant, et Valenposuerit, fatebor ad hoc, ut horum qum attulimus tinus,inquam,et qui illumpraecesserunt Gnostici,
epistolae verborum reclus aliquis et legitimus con- Et rursus de eodem : Ek itoXXou; f ip ojto; tt^v
stituatur sensus, nulla nos necessitate cogi ad Va- EauTou 6vEtpoitoX(av eTttntetpac, rvtoartxov eauTov
lentini haeresin recurrere.
xaXeaa;. Hic enim ad multos sua somnia sparHauc igitur assertionem luculentissimis veterum gens, Gnosticum seipsum appellans, etc. Post
qui de hac haeresi disseruerunt testimoniis proba- Epiphanium Theodoretus cum haereses Simonis,
tam dabo ; nemo enim eorum est qui Valentinum Menandri, Saturnili, Basilidis, Carpocratis, Prodiveterem opinionem resuscitassenon diserte tradat. cique explicatas dedisset, ex toutiov, inquit, icaatov
Irenaeus lib. i, cap. 5 : Qui enim est primus, ab Ttov alpeaetov 4 BaXevxtvo? Xa6tbv aipopu.a; tou? 47:eea quaa dicitur gnostica haeresis, antiquas in suum pavTou; aiveBTjxe nu8ou, ex his omnibus haerecharacterem doctrinas transferens, Valentinus.sic sibus Valentinus accipiens materiam Interminadiffinivit. Antiquee igitur doctrinae fuerunt, quas biles fabulas composuit.
in characterem suum Valentinus transtulit. Idem
Cum aliqua ex his testimoniain Appendice Ignalib. n, cap. 18 : Haec autem quaB diximus de Sen- tiana citasset Usseriusnoster, epistola ad eum scrisus (id est tou Nou) emissione, similiteretadversus pta ab nammondo edita haec reposuit Blondellus :
eos qui a Basilide sunt, aptata sunt : et adversiis Irenaei nostri, quo praeipue niteris, locus, quod
reliquos Gnosticos, a quibus et hi initia emissio- nunquam negavi, docet Valentinum aliorum exemplo oul^uYfac suas effinxisse. Blondellum sequitur
num accipientes convicti sunt in primo libro.
Generationem igiturxouNou.etemissionumaliarum
DallaBUS : Illud ego quidem ex hoc Irenaei loco et
aliis Theodoreti etEpiphanii similibus locis legitiinita a Basilide et reliquis Gnosticis accipit Valentinas. Idem eodem capite: De ea autem quae est me coniici et colligi concedo, ipsam rerum silvam

S. IGNATIFS. PROLEGOMENA.
324
323
atque materiam, ex qua Valentinus sua composuit A illro syzygia>,quas aliorum exemplo eum efflnxisse
jam apud vetustiores partim Gnosticos hasreticos, faletur Blondellus? ubi illa silva etmateria,ex qua
partim etiam poetas aul philosophos ethnicos fuis- sua ille composuit, docente Dallajo V aut quid a
se. Habemus igilur hoc ab illis concessum, Va- Gnosticis hausit, si ipsius character combinalioues
lentinum aliorum exemplo syzygias effmxisse, ip- omnes tolamque malaBologiam protulit?
samque rerum silvam atque materiam a vetustioSod relicta concertatione sententiam noslram
ribus Gnosticis hausisse. Poluit itaque Ignatius confirmabo, ostendamque primo, adversus Blonvcrus ad eam hasresin alludere, quam postea am- dellum, primam Valentini combinationem, Bythi
plexus esse dicitur Valentinus, si silvam et mate- scilicet et Siges, fuisse a vetustioribus Gnosticis
riam ejus spectes ; ea enim hrereseos materia aHate haustam ; secundo, adversus Dalla>um,Logon etiam
Ignatii a vetustioribus Gnosticis promulgata fuerat. fuisse a Nu productum, quia Sige emissus est, secundum Gnosticos vetustiores : Irenaaus iu praofaAtque hactenus consentimus. ln illa autem silva,
inler velustiorum syzygias reperiri potuerunt JEo- tione libri secundi argumentum libri primi repenes illi, quos respexisse volunt epistolae auctorem, tens profitetur se Valentinianorum eorumque qui a
Simonesunt Gnosticorum doctrinas exposuisse ; in
Sige scilicet et Logos,
Sed excipit Blondellus : Alios Valentino priores p hoc autem promittit se eversurum omnem eorum
Profundi et Silentii combinationem induxisse non regulam. Quod ut fiat, oportet, inquit, abscondimodo tecum (itaUsserium alloquitur), non affirmat tas ipsorum conjugationes per manifestarum conjuIrenams, sed mecum, si quid capio, ex professo gationum indicium et eversionem Bythum dissolnegat, cum proprium Valenlini characlerem com- vere. Bythus igitur tam ad veterum Gnosticorum
binationem illara protulisse refert. Dallaeus paulo quam ad Valentinianorum regulam pertinebat.Tialiler hanc rem tractat, et in eo argumenti vim tulus 32 capitis lib. i hic est : Quaj sint Gnosticocollocat, quod nemo ante Valentinum Verbum e rum genera.et qua) secundum eos sententiaa ; > cerle
Sige eduxerit. Sed quocunque modo responsiones de Simonianis ibi agere lrenmuni satis ex priore
suas efformant, elabi non possunt. Cum asserit capite patel. Alii autem, inquit, rursus portenBlondellus Irenamm ex professo negare, Gno- tosa loquuntur : esse quoddam primum lumen in
sticos veteres Profundi et Silenlii conibinalionem virlute Bythi beatum.et incorruptibile et interminainduxisse, cum proprium Valentini characterem tum. Hos autem Simonianos Valentino vetustiocombinationemillamprolulisse referl ; id omnino res fuisse satis indicant verba capitis sequentis :
aflirmat, quod ex eo Irenau loco, quem adducit, A lalibus matribus,et patribus et proavis eos qui
exsculpi non potest. An qui dicit : Qui enim est a Valentino sunt, sicut ipsa*. sentnntiaj et regula
primus, ab ea quae dicitur Gnostica hseresis, anti- 'J ostendunt eos, necesse fuit manifeste arguere.
quas in suum characterem doctrinas transferens Hoc autem et alio Ireneei loco lib. i, c. 19, clare
Valentinus sic diflinivit, dualitatem quamdam in- comprobatur : Cum sit igitur adversus omnes ha; nominabilem, cujus quidem aliquid vocari inenar- reses detectio atque conviction variaetmultifaria,
rabile, aliud aulem Sigen, -> negat Gnosticos vete- et nobis propositum est, omnibus iis secundum ipres Profundi et Silentii combinationem induxisse? sorum characterem contradicere, necessarium araut illudaffirmat, unde ea negatio sequatur, scili- bitratisumuspriusreferrefontemetradicemeoruni,
cet proprium Valentiui characterem combinatio- ut sublimissimum eorum Bythum cognoscensintelnem illam Profundi et Silentii protulisse ? Ego nec ligas arborem de qua defluxerunt tales fructus. Fui t
priorem negationem, nec posteriorem affirmatio- igitur in fonte et radice doctrinee Gnosticae Bythus.
nem in verbis Irenaei reperio ; imo ne nomen Pro- Fuit autem Sige aut Bytho coaeva, aut fortasse nofundi, sive Bythi inter ^Konum nomina eo loci in- men ejus illo Bythi antiquius;ipsi certe Simoni aderat
venio, nisi postquam triginta jEones jamenumerati Ennoea,qu8e etSige,etquidemabinitio Sigeappellaessent ; quod nunquam certe fecisset Irenaeus, si ta.ut ostenditEusebiusDe eccl. theologia.l. n, c. 9 :
nomen Bythi a Valentino primitus inventum et illius Kat' aJtov Ixetvov xov tiov aB^tov alpeiiKoxiov apyir,characteri peculiare fuisset. Miror equidem talem D fov, o; xa a{)ea So^fiatlijiov area(vETO lifwi^H^ 8e6
virum.qualem fuisse Blondellum volunt, tam secu- xa! S,.f,i- " Secundum illum impiorumhaireticoium
re tamque supine adversus Armachanum dispu- principem, qui impia dogmalizans pronuntiavit ditasse. Asserit Irenaeus Valentinum antiquas Gno- cens : Erat DeusetSige. Etde prima syzygia Bysticorum doctrinas in suum characterem transtu- thi et Siges, tanquam ab omnibus veteribus Gnoiisse ; non autem eam solam.sed et reliquas breviter sticis, non Valentinianis tantum, agnita loquitur
Irenreus lib. i, cap. 5. Nam cum novam quamdam
percurrit, totamque Valentini matoeologiam summatim perstringit. Si igitur eo loci Irenaeus negat aiv.hegonon octonationem ab aliquibus Valentini
veteresGnosticosprimamcombinationeminduxisse discipulis excogitatain nolasset, has volunt, inidem pariter de oinnibus dicendum erit. At si nulla quit, virlutes fuisso ante Bythum et Sigcn, cvot
ex illis combinationibus a veteribus accepta sit,ubi xeXefcov ceAeidtepoi ^avtomv ovcei;, xai *fvi<i<ST'.*.io*i
erunt illae antiquae doctrinaB,quas in suum characte- ^vtoaTixuVtepot, velus interpres pro sua in Graecis
rem transtulisse Valentinum tradit Irenaeus ? ubi imperitia, ut perfectorum perfectiores appareant,

325

PEARSONII YINDICLE IGNATIANAI

PARS II.
326
et Gnosticorum magis Gnostici viri. Et statim A dito continere per silentium. Certe illud per sieiclamat : Tii XtjpoXoyoi ootpio-ta!, vel, ut in Latinis
lentium >. transtulit fldeiis sedimperitus interpres,
legimus : 0 pepones, sophistae vituperabiles, et ac si scriptum fuisset Grasce 8ta 2.tYJ);,cum verisinon viri. Respondet ad hunclocum abHammon- millimum sitscrtptum fuisscab IrenaeoSist ttjv Ztdo olim adductum Dullaeus, et Gnosticos hic re- piv, id est propterSigen ; ut Ioquitur Tertullianus;
stringit ad Valentinum et similes Axionico disci- Sed intercessit mater Sige, illa scilicet, quee et
pulos, si regulas magistri integras uullis auctariis ipsis haereticis suis tacere praascribit.
interpolatas custodiebant : quare autcm ad hos
Luculentissimum denique testimonium estquod
resUingat, rationem uullam afTert.
nobis prsebet Gregorius Nazianzenus oratione 23 :
Fateor equidem Valentinum et similes Axionico 'Hvixa SfjJttove; jjiev xa! Mapxttovs;, OixXevTTvo! t
discipulos seipsos appellasse Gnoticos ; sed quare Ttve; xai BaatXeTSat xat Kepotovei;, KvjptvOot Te xai
hi soli hoc loco sub nomine generali perfeclorum KapTtoxpaTen; xai Ttao-a 7} Ttspt ixetvou; ipXuapia te
et Gnosticorum intelligi debeant.aut quomodo re- xai TepaTfcia eiti 7tXeTjTov tov Ttov 6'Xtov 9e6v tejiovcte possint, non video. Valentinus unicus fuit, et tb?, xai uitlp tou 'AYa8ou Ttj> SijpttoupYtf) 7toXe[x7JaavTis eititTa xaTETto6r;5av Ttji iauTtov BuO<]) xa! ttJ 2iYi
hujusmodi discipuli qui eum per omnia sequerentur, nec aiiquid inventisejus adderent.IrenaBi aeta- g TtapaSoOevTe; tooTtep ?jv itov. Cum Simones et Marciones,et Valentini etBasilidoa et Cerdones,Cerinte, admodum pauci fuerunt : Tertulliani certe aevo
solus ex iis Axionicus remansit.Quam ignava igitur thi etiamet Carpocrates.et omnes eorum nugaa rt
esset haec exprobratio, quod paucis quibusdam et prstigia;,posteaquam rerura omnium Deum perdiuturno tempore secuissent, bellumque pro Bono
particularibus Gnosticis videri vellentperfectiores
adversus Creatorem gessissent suomet, ut asquum
et magis Gnostici ! Praesertim cum objectioin Seerat, Profundo absorptae ac Silentio tradita? fuecundianos,et Ptolemaicos,et Marcosios acreliquos
omnes, quotquot aliquid Valentini doclrinae addi- runt. Ad quem locum Elias Cretensis haecadnodere, quadraret ; illi enim omnes magistro suo et tat : Ac Simonianiquidem octonarium numerum,
talibus discipuls sapientiores et YvtocrtixioTepoi vi- ob .)ones eos quos colebant,honore prosequebanderi voluerunt.Quare igitur Irenaeus his qui aliam
lur. Nugabantur enim Bythum cum sua Sige conoctonationem excogitarunt, illud exprobrat?Quare gressum Mentem et Veritatem genuisse, etc. Et
statim in exclamationem illam erumpit, si paucis Nicetas ad oratiouem44 : Simoniani quidem octonarium, propterocto illos magistri sui ^Eones, hotantum quibusdam sapientioresse venditarent?Imo
vero haec archegonos octonatio non tantum a Va- norihabebant.Etenim exBythi cum Sige congressu
lentino et Axionico similibus discipulis, sed et a _ Mentem ac Veritatem procreatas esse fabulatus est,
atque ita primos parentes, ul jam dictum est, Bycombinationibus reliquorum, qui ex ScholaValentini prodeuntes ab eo in multis recesserunt, et a Ihum et Sigen eonflnxit. Bythum igituret Sigen
doctrinisomniumvetustiorum Gnosticorum discre- inter .<Eonessuoshabuisse veteresillos ante Valenpabat, et eo geuere flctionis universas Ionge supe- tinum Gnoslicos, dixere quaraplurimi ; non harabat. Voluerunt igitur illi qui hsec excogitarunt,
buisse, anle Blondellum, opinor, uemo dixit. Et
omnibus omnino ante se Gnosticis sapientiores vi- quidem non tantum primas syzygias a vetustioderi : idque cum indignatione quadam et irrisione ribus hajreticis accepisse Valentinum, sed et earum etiam nomina continuasse vel illud suadet,
exprimere voluit Irenaeus. In eamdem sententiam
quod cum novas illis nomenclaturas addidisset
interpretor quaB Epiphanius de Ptolemaeo tradit,
qui xrfi ijtiv auttbv xaXoutjivtov rvtoaTtxtbv, xai xaiv
Epiphanes, Monoteta et Henoteta, Monada et
Hen, statim exclamet Irenaeus, 'Iou lou, tpeu <peu,
xit' OuaXevrTvov uitapyjov atpiieto;, cum et Gnosticorum et Valentinianorum haBresinamplectere- rationem reddens, quoniam ipse nomina posuit
tur, eTpa itapa tou^ a&Tou 8i3aaxitXou< 5itOTt0eu:figmento, quae a nemine alterc posila sunt. Hoc
vo, alia praaterea quaa a magistris,sive Gnosticis,
enim tanta admiratione dignum non fuisset,si Vasive Valentinianis, acceperat fingens, ojo o-u^uyou;
lentinus paulo ante Epiphanem eidem Tetradi
Ttjj 8et TtJ) 7tap' auToTj Bufltji xaXoujjtevtp eTtevorjo-e
nova prorsus noraina et ante inaudita imposuisxat eyapiiaTo, duas conjuges Deo, quem illi, tum
set.
Gnostici tum Valentiniani,Bythumvocabant,attriSecundo, Logon etiam fuisse inter fictitia velebuebat. Hoc quippe doctrinm Gnosticorum veterura Gnoslicorum numina, et per syzygias aliquas
rumet Yalentinianorum adjecit Ptolemaeus; quod
a Sige ad eum perventum esse.ut in schola Valencum isti unam tantum conjugem Bytho suo, Entini.pariter probabimus:quod satis est ad sentennoeam scilicet aut Sigen, affinxissent, ille eliam
tiam nostram adversus Dallaei objectiones confirThelema seu Voluntatem eidem connubio junxit.
mandam. Neque enim Gnostici illi,neque ValentiNeque vero ego dubito quin Rasilides Gnosticus
nus ipse diserle unquam dixit Lohon e Sige emisante Valentinum in prima sua combinalione Sigen
sum esse. Basilides inter Gnosticos fuit Valentino
habuerit, et "Ewotav suam Eivrjv vocaverit. Ille
vetuslior, at ille de Logo pariter ac Valentinus
enim docuit, teste Irenwo lib, i, c. 23, non oporsensit. Theodoretus Hxrel fab. lib. v, c. 11, cum
tere omnino ipsorum myBteria effari.sed in absconValentini de Verbo sententiam recitasset, haec ad

S. IGNATIUS. PROl.EGOMKNA..
328
327
dit : BamXeioV 81 ujtjaorwc aX).ov t6v MovoysvTj, xai A Haec cum a nobis adeo flrme probata sint, nihil
a),).ov tov Ao-fov, xa! fkipav eipTjxe tt;v Zoitav. Ba- aliud restat.nisi ut argumentis viri doctissimi.quisilides quoque simililer alium Unigenitum, aliud bus contrarium probare nititur.respondeamus. Pri.
Verbum.et aliam dixit esse Sapiantiam. Ideo au- mum autem in hancformam satis commodam comtem Monogenemet Verbumsiniiliter distinxit.quia pegit : Nemo ante Valentinum docuit alium esse
Verbum ex Monogene similiter eduxit.Ita Irenaaus Deum praster Creatorem;omnes qui Bythum et Side Basilide lib. i, c. 23 : Ostendit Nun primo gen induxerunt.docueruntaliumesse Deumproeter
ab innato nalumPatre,ab hocautemnatum Logon.
Creatorem : ergo, qui Bython et Sigen inducerent
In scliola igitur Gnosticorum veterum LogusexNu, ante Valentinumnullifuerunt.HujussyllogismimiNus a Bytho, plane ut in schola Valentini. At Ba- noremadmitto ; concedoomnesquihos /Eonespraesilides et illi Gnostici intcr quos ipse fuit, neque dicabautjDemiurgum sive Creatorem alium prseler
Bython neque Nun sine <jujyoi suis ^Eonem ul- summum et celernuiu Deura agnovisse, adeoque
lum procreasse docuerunt. Basilides enim Mcnan- alium Deum praeter Creatorem docuisse. Majorem
dri discipulus fuit, qui syzygiam latris incognit' autem nego et aperte falsam esse pronuntio. Ante
et Ennoea?. tradidit ; ejusque sentenliam Basilides enim Valentinum multi negabant Deum summum
nou concidit, sed in immensum exlendit. Quare P creassemundum.adeoque praBter Creatorem alium
cum Irenseus adversus Valeutinianorum primum Deum esse docuerunt.Ante Vulentinum Basilides,
ordinememissionis.quoemissumaiunt de Bytho et
de quo ita Tertullianus : In ultimis quidem angehujus Enncea Nun et Alelhian, lib, n, c. 16, dis- lis et qui hunc fecerunt mundum novissimumpoputare aggressus csset, capite 18 ita concludit :
nit Judsoorum Deum, id est eum legis et prophe Hjdc autem qusB dicta sunt de Sensus (id est, to\>
tarum, quem Deum negat, sed angelum. Ante
NoO) emissione,similiter et adversus eos qui a BaBasilidem Saturninus, angelos fecisse mundum et
silide sunt, aptata sunt, et adversus reliquosGno- Judaeorum Deum unum ex angelis essedixit.Hi igisticos.a quibus et hi initia emissionum accipientes turduo discipuli Menandrialium docuerunt Deum
convictisuntinprimolibro.lUaauteminitiaemis- praHer Creatorem.Ante Satuminum Cerinthus non
sionum,quco a prioribus Gnosticis derivarunt Vaa prirao Deo faclum esse mundum docuit, sed a
lentiniani,qua3 fuerint porro quscrendum est.Elias virtute quadam valde separata et distante ab ea
Cretensis primam Valentini octonationem ab iis principalitate quse est super universa.etignorante
deductam asserit ; de Simonianis enim agens, in- eum qui est super omnia Deum. Hasc autem fuit
quit ; Ac generis principes .Eones,Bythum etSiipsissima opinio Valentinianorum,qui idem de Degen fingebant, ab his aulem secundos Mentem et
miurgo suo prodiderunt. Sed quid singulos hrereVeritatem, ab his tertios Sermonem et Vitam, ab r ticos noinino? Omnes Gnostici idem docuerunt.non
hisdenique quartos Hominem et Ecclesiam. Ea- minus quam Valentinus.Irenaeus lib.v, c. 26 : Qui
dem tradit et Nicetas; uterque sane asserit Valen- ergo blasphemantDemiurgum, vel ipsis verbis et
tinum primam OgdoadaaSimonianis accepisse,de- manifeste.quemadmodum quiaMarcione sunt.vel
cada autem et duodecada de suo addidisse ; quod secundum eversionem sententia?, quemadmodum
etiam ex Irenaeo conflrmatur. Ille enim cum emis- qui a Valentino sunt et omnes qui falso dicuntur
sionera tou Aoyoj ordine refutasset, et ad emissio- esse Gnostici. Idem lib. n, c, 56 : Et nullum
nem Hominis et Ecclesise.qui primse Ogdoadis po- alium omnium esse Deum.sed solam esse omnipostremi jEones fnere, pervenisset, lib. n, c. 18, no- tentis appellationem, et adversus eos qui sunt a
tatValentinianorum paientes,vetustioresGnosticos Marcione, et Simone etMenandro,etquicunque alii
furli male facli eos accusasse. De ea autem quce qui similiter dividant eam qua? secundum nos est
est ex his secunda emissione Hominis et Ecclesise conditionem a Patre,similiter erit ad eos adaptaipsi patres eorum, falso cognominati Gnostici.im- tum. Idem lib.iv.c. 14 : Hic autem est fabricapugnant adversus invicem sua propria indicantes,
tor coeli et terras, quemadmodum ex sermonibus
et malos fures scmetipsos convincentes : aptabiles ejus ostenditur.et non is qui a Marcione.vel a Vaesse magis emissiones dicentes uli verisimile ex D lentino, aut a Basilide, auta Carpocrate, aut SiHomine Verbum,sed nonex Verbo Hominem emis- mone,aut reliquisfalso cognomineGnosticis adinsum, et esse Hominem Verbo anteriorem, et hunc ventus est falsus Pater. Qui locus Irenaii Gnostiesse qui est super omnia Deus. Gnostici igitur cos cumSimoneconjungens(quosalibi nuncSimofuerunt Valentinianorum parentes ; ab illis hi pri- nis nunc Menandri discipulos vocat) non tantum id
mas tres syzygias aperte sumpserunt, sive furati quod volumus probat,sed et ostendit eos qui gnosunt ; neque hsec male ferebant Gnostici ; sed mali stica peste apostolica tempora maculata fuisse dofurli eos accusabant, quod syzygiam Hominis et cuerunt,non suis conjecturis, sed veterum auctoEcclesise post illam Verbi et Vitae posuerinl; unde ritate niti.Et utrumque conflrmatur abeodem Ireposl Valentinummultiejus discipuli aGnosticisad- na?o lib. iii, c. 11 : < Hanc fidem anuuntians Joanmoniti magistri sui ordinemimmutarunt,et Homi- nes Domini discipulus.volens perEvangelii annunnem et Ecclesiamante Verbumet Vilam posuerunt, liationem auferre eum qui a Cerintho inseminatus
atque ita Logon a Sige longius semoverunt.
erat hominibus errorem,et multo prius ab his qui

>29

J. PEARSONU VINDICLE ISNATIANifi. PARS II.

330

dicuntar NicoIaitse,qui sunt vubio ejus quee falso A no dicit quod nemo ante eum afflrmavit, cujusque
cognominatur scientia ; ut confunderet eos et suacontrarium multi asseruerunt. Attulimus eorum
deret eos,quoniam unns Deus qui omnia fecit per testimonia.qui diserte docuerunt primam ogdoada
Verbum suum.et non quemadmodum illi dicunt,al- a veteribus Gnosticis proditam fuisse, decada et
terum quidem ,fabricatorem, alium autem Patrem duodecada a Valentino additas.Ostendimus ex IreDomini. Si enim Cerinthus antequam S. Joannes naao Nun et Alethian ex Bytho et Sige prodiisse seEvangelium scripserit, Fabricatoreni, id est, De- cundum veteres Gnosticos ; Valentinianos fuisse
miurgum alium a Patre Domini ; si multo prius
fures, etquidem ideo malos, non quod hanc teidemdocuerintNicolaitaa;si Nicolaitae Gnosticorum
trada ab illis acceperint, sed quod secundam terulsio fuerint (hoc est 'Ar.6<n:aiapa, ut puto ; GIos.
trada male tradiderint.quod ex Logo et Zoe Homi.
V. 'AitoaraaQev, avulsum, 'ATroorcaatc;, avulsus ; ut nem et Ecclesiam eduxerint. Ad sua confirmanda
saepe loquitur Epiphanius, 'Aveux^ naXtv 6t(58oT(5; nihil aliud adducit vir doctissimus, quam quod in
itt; aTC0T7:aau.a uTCEpytov ix xf^ TtpoetprjijuvTjc; aX<5- omnibus ab Irenaso recitatishaereticorum Valentino
fo'i atptaetoc;, et : 'Ex toutou ol N&rjTtavot aTt<5uita- vetustiorum Theogoniis non appareat Logi e Sige
ti[i.a ovte<; autou), utrumque sequitur, et ante Va- emissio ; ita ad id quod affirmat stabiliendum nihil
lentinum aliquosdocuisse alium esseDeum praeter j, omnino adducit.ad id quod negat nihil aliud affert
Creatorem.et Gnosticos apostolica tempora conta- quam Irenaei in contexendis genealogiis silentium.
minasse.Quales erant Simon et Cerinthus Nazian- Et quidem si Irenaeus nullibi id indicasset, quod
reno, tov Tti)v SXtov 8iov TEjjuJvTe?, xat UTtep tou ava- nos affirmamus, si genealogias omnium hfereticorum integre cum omnibus ,-Eonibus eorumque om6ou Tty Srl|xtotip'v<ij> itoXe(i^uavt*<, ut ostendimus ;
quales Hymenoeuset PhiletusEpiphanio, SXXovOsov nibus nominibus reprasentasset, aliquid roboris
xaTaYYEAAovTEc, alium Deum annuntiantes, xatt huic argumento inesset, ad fidem aliorum Irenajo
X'yovte (i7i ex 6eou fEYEV'iI8*i t6v xoifjtov, iXXi posteriorum in hac re elevandam. Cum autem non
utco ipywv xit igouo>tuv, et dicentes mundum non tantum Irenaeus ipse multa dicat, quae ad eorum
a Deo esse factum.sed a principatibus ac postesta- sententiam, qui primam Octonationem Valentinia
tibus. Posthsec adeo aperta teslimonia quis cre- Gnosticis suraptam tradidere, confirmandam spedet neminem ante Valentinum docuisse alium esse ctant, utostendimus ; cum integrasomnium geneaDeum praster Creatorem ? praesertim cum ad eam logias Irenaeus non repraesentaverit, utjamostenpropositionem conflrmandam nihil aliud attulerit deraus, nullum prorsus huic argumento vim invir doctissiratis,nisi iIIaverba,SiTertullianum au- esse quilibet fatebitur.Si enim integrae nonfuerint
dimus. At Tertulliani verba conlra veterum con- genealogia) singulariura haereticojum ab Irenseo
sensum premenda non sunt ; neque dicendum,Va- ** proposita;, si alibi ipse haaieticis attribuat quae in
lentinum et Marcionem solos et primos haec do- genealogiis eorum non inveniuntur, si similiterin
cuisse, ex solius Tertulliani auctoritate, qui alibi iis etiam qui Valentinum secuti suntsententiis depriraum Marcionem haec asseruisse ait.cum tamen scribendismultaornittantur.quaeillistribuendaesse
ipse Cerdonem Marcionis magistrum agnoscat. nemo diffitebitur,si haec omnia necessario ex ipsa
Habuit, inquit, et Cerdonem quemdam informa- ratione scribendi, quam ille amplexus est.sequantorem scandali hujus. Cum enim Valentiniani et tur ; nulla cum ratione ea omnia nomina cuipiam
Marcionitae Tertulliani aevo maxime celebres haere- deneganda erunt.quaa in ejusgenealogiis apudlreneaeum non apparent. Ut aulem ratio scribendi ab
tici fuerint, quoties de haeresibus disputat, ad eos
fere collineat, et Valentinum ac Marcionem quasi Irenaeo observata.a Dallaeo minime perpensapateprincipes ferit ; quamvis et ipse praBCoquos et abor- fiat ; observo viri doctissimi verba : Primum cativos Marcionilas sub apostolis agnoscat, Docetas put ad Valentiuum pertinere ostendit et praefixus
scilicet ; poteratautem et alios cum veteribus agno- ei titulus.et ipsa operis praefatio.
Imo vero etpraefatioettituluset capitisipsiustota
scere Demiurgum a Deo dividentes, qui non miseries oslendit.ad ipsius discipulos illud pertinere,
nus erant Marcionitas praecoqui.
Secundum Dallaoi argumentum est : Haeretici D quos ab illo in quamplurimis descivisse omnes noValentino vetustiores omnes se ipsi negabunt Logon tarunt.InipsaPraefatione aperte profitetur, cum
Sigesvel filium vel nepotem induxisse. Fortasse legissetCommentariosipsoruoi.quemadmodumipsi
Nos quidem fatemur, imo probamus neque Gnosti- dicunt, Valentini discipulorum, quibusdam autem
corum veterum,neque Valentinianorum quemquam ipsorum et congressus fuisset,eorum velle se senLogon Siges (ilium induxisse, idque observatu di- tcntiam exponere,praesertim Ptolemaicorum,quod
gnumostendi:r us ad sententiam DallaBi refellendam. primo capite facit.Nequeenimcum Valentino conSed neque de nepolibus Siges autGnostici illi aut gressusunquam est; neqne ejus Commenfarios.sed
Valentiniani quidquam philosophati sunt.Cum au- Ptolemaei eo capite explicat. Titulus capitis ita se
tem addit, eam lauream Valentini esse, qui ex habet : Narratio oranis argum^nti Valentini disciomnihus haeresiarchis illani /Eonum ogdoadem pulorum. Caput ipsum ita incipit, Aevrjat yip,
princeps inslituerit,in qua ex Bylho et Sige per dicunt enim, ad postreraa Praefationis verba
Nnn et Alethiau Logos cum Zoe prodit ; id omnU respiciens, 6116 ttj<; exeivtov Ttt6avoXoY(a<; ouarjt;
Patrol. Qk. V.

11

331

S. IGNATIUS PROLEGOMENA.

33*

iotcrjT;, ab illorum suadela quee est talis.Primo A jam ulterius detortis : '0 jiev Yip TtpeJVtoc dtTto ttjc
XEvofiEVTjc; rvcoaTiy.rJc aXpLazws Tic apjjalac e?c toiov
igitur capitelrenaeusinanimo habuit Valentiniano^apaxTfjpa StSaer^aXtac tiE0a,'fJ-6:T;ec outco; ifapo^orum scholam fuse depingere, et summam eorum
pT,o-v. Duo hinc ad sentenliam suam confirmaudam
doclrinae cum omnibus ipsorumjEonibusetjEonum
affert.unura a disposilione vocis itpioToc, alterum
iiominibus,reliquisque quae adeorum haeresin perab expositione vocabuli |i&0aptJ.6o-ac, inlirinuin
tinebant, simul etsub uno quasi aspectu pouere ;
utrumque etcoaclum. Priora sententiae verba ita
postea vero et Gnosticorum, a quib s sua hauseinterpretatur, ut Irencei mens sit, Valentinum ex
runt,et Valentini ipsius.et illius discipulorum sinilla Gnosticorum haresi primum fuisse, qui ex vegulares sententiasbreviter exponere.quodopusnon
teribus doctrinis, ad suara formam translalis et
esset singula attingere,et quae antea dixerat repeaptatis.quod subjicit dogma tradiderit. Hoc autem
tere.Neque igitur omnes eorum genealogias singuut faciat quasi Irenaai verba haec adducit. Valenlilatim enumerat, neque omnia /Eonum nomina renum ex Gnosticahaeresi primura sicdeflnivisse,
citat.Quare capite demum quinto de Valentino ipso
perperara et dolose. Tum vero Petavium,interpreagit,ut postea de reliquis separatim.ut eorum diftem satis eruditum, et tunc temporis certe, cum
ferenlias notet, etorigines observet ; non autem,
ut vult Dallaaus, duobus locis omnem Valentini _ Usseriaua nondum prodiissent, effugia minimecogitantem, sugillat. Petavii interpretatio haec est :
mataiologiam exponit. His recte observatis, quis
Etenim qui a Gnosticorum haeresi deprompta quaenon statim intelligit in singularibus et Gnosticoruin ,
dam initiaprimus peculiaris ad sectas forraam iranset Valentini, ct discipulorum ejus genealogiis retulit Valentinus ita delinit. Quid in hac interquiri aut exspectari non debere omnes eorum
jEonas, aut eorum nomina ? Inler jEonas Basilidis
pretatione vir doctissimus reprehendit? Frustra,
Valentino seniorisnumeratur Enncea ; eam autem
inquit, Petavius verba iila ano tt]c Xeyohvt)c TvtoSigen non nominasse Basilidem quis indo colligat,
cttixt)c alpEcTEto? cum verbo luQapjjiojae; conjungens,
quod Irenaeus hoc non afflrmat, cum Ptolemaici,
sic interpretatur,ut velit Valentinum intelligi illas
Valentini discipuli,inipsorumsententiffldescriptiodoclrinas ex Gnosticorum haoresi deprompsisse "?
ne solam Ennceani etiam habuisse deprehendantur,
Quid vero ? an aliter IrensBum interpretari potuit,
quostamen Valentini Sigen respuissenemo aftirmaquam ut illae doctrinae anliqua3,quas in suum chabit ? Certe quam Ennceam solam ibi Ptolemaici voracterem, sive peculiaris sectae formam transtulit
cant, eamdem etiam Gharin appellasse Ptolemaeum
Valentinus,a schola veterum Gnosticorura depromcertum aliunde est ; ipse enim in fragmento quod
ptic sint ?An veteres illae doclrinsB alibi quam apud
etiamnum apudlrenaeum exstat, de S. Joanne loGnosticos exstabant ? Dallaeus ipse ipsam rerum
quens, 'AxptScoc, inquit, xxl tt,v TtpcoTr,v ejjlTivuoe v silvam atque materiam.ex qua Valentinus sua comTiTpiSa, HaTspa Etitcbv xai Xaptv, xal xov Movoyevtj
posuit, apud vetustiores Gnosticosfuisseconcedit.
xai 'AX/iOetav. Diligenter igitur ostendit primam
lllaautemrerumsilvaatquemateriaanaliquidaliud
quaternationem, Patrem dicens et Charin, et Mofuerunt,quam antiqutedoctrinaj ? aut aliunde illas
nogenem, et Veritatem.Li ipsaGenealogia ValeutranstulitValentinus, quam ex illahaoresi in qua
tini,capite quinto.primo loco poniturjfion primus
exstabant?Nihil hic innovavit Petavius, sed idem
sub solo nomine 'Ap^Tou, quem postea quidem,
omnino voluit, quod omnesante eum interpretes,
sed obiter, Bu8<5v,non "Ap\6r]Tov nominat. Basilidis
Billius, Cornarius, Vetus, voluerunt.quod Irenaeus,
genealogiam integram non nominat Irenaeus : nam
Tertulliauus, Epiphanius, Theodoretus docuerant.
teste Gl. Alexandrino Slromat. l.b. iv, BacriXEiSTjc
Cerle cura Dallseus, ut ea verba iito ttjc Xeyou.evtjc
UTtoetTaTac AtxatocruvTjV te xa!. tt,v BuyaTEpa auTTJc
rvcoTTiXT,; alpscrEeoc a voce fJ.E0aptJ.6aac separet
tt(v E'prjvrjv 6noXajJi6avEi iv 'O-fSoaot jjieveiv StaTEatque disjungal, eadem cum voce itpu>Toc conjunTaYtiivac. Basilides autem tum Justitiam, tum figit, et primum immediale post ea verba, ex
liam ejusPacem quasi subsistenlesputatin ogdoaGnostica haeresi, pouit, ut suae hypothesi inserde manere dispositas ; quasapud Irenaeum frustra
viat, omnia plane confundit. Nam iila vox TtptoTOc,
quaeras. Ex imperfectis igitur et decurtatis apud D ex mente Irenffii, nonad hsoresin Gnosticam, sed
Irenrcum veterum Gnosticorum genealogiis negatialio refertur : ad priorem scilicet sentcntiam.non
vum arSumcntum recte formari non potest. Praesequentera. "IScoiiev vuvxal tt,v tourtov aenaTov yviV
sertim cum in illa Basilidis et Ennceam,sive Sigen,
ixtjv 8'jo Ttou xai Tpiiov ovrcov, tbc itEpi tou outou oti
Logon etiam diserte habeamus descriptos. In syzyTa auTat Xeyouchv, dXXa toic 7tpaY(jtaat xai Totc 6vogiis Simonis fuit epwvr], quam discipuli ejus post
tiao-tv EvavT(a aTtocpalvouat. Videamus nunc et hoeditum S.JoannisEvangelium verlerunt in Aoyov,
rum,(quorum doctrinam primo capite dederat exet eos secutus est Basilides. Nam quod Basilidem
plicatam), iuconstantem sententiam, cum sintduo
velitDallaeus anteraortem Ignatiihaeresiu suam nou
vel tres.quemadmodum de eisdem non eadem didivulgasse, eara senlentiam proxirao capite refutacunt ; sed et nominibuset rebus contraria responbimus.
dent. '0 fiiv vip itptoTOc, Qui enim primus,
Tertium illi argumentum ex verbis Ireiitti (lib. i,
(ut satis fideliter reddidit vetus interpres)ex paucis
c. 5) priusa Blondello vexatis ; et ad illius mentem
illis,scilicet duobu vel tribus,quorum sententiam

333

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

334

primo capite complexus est, Valentinus, nimirum, \ sed utiissententiam suam illustrarent.De discipulis
(nam de Valentinianis et pracipue Ptolemaicis eo
Marci idem haec tradit, lib. i, c. 17 : "Evia 3e xa!
capite agere instituprat.quorum sententiam k-niitu)v iv T(jj Euxffe.Xitp xEifj^viov et; toutov tov XJipaBtijxa ttj? OuaXevrfvou a/jsky^ appellat) aGnostica
xif.pa (is8a-(ji(jJo'jaiv. Qusedam autem eorura quffl
haeresi antiquas in proprium characterem doclrinas in Evangelio posita sunt, in hunc characterem
transferens, outuj; i^rp^ipr^s. . Corrupta vox, intransfigurant; nonut Evangelium emendarent.aut
quit Petavius, in qua divinationem experiri non
verba ejus mutarent, sed ut suao doctrinfe verba
vacat. Pro ea igitur legit Hammondus e^Etpdpr^aev,
evangelica insererent. Idem de Valentinianis etiam
IsaacusVossius leviori mutatione eXrjpo&dpTiiie. Sed aliis verbis docet.cap. 1 : Ka! ev exstrtov tu>v etprjfisBillius putat veterem inlerpretem legisse Stpi). Ego vcov oipavTE? airo tt;; aXr^eiz; vat xaTay_-;r(!ia[XEvoi
potius existimo veterem interpretem eam quam ipse toT; dvdfzanv e''; tt,v ISiav uitdOsaiv jxsTr//evvav. < Et
legit vocem minime intellexisse, ideoque omisisse,
unuraquodque eorum quae dicta sunt (in principio
Evangelii S. Joannis) auferentes a veritate, et abuquod id salvo sensu fieripotuisse putavit.Vetustistentes nominibus insuamargunipntationem transsimam igitur lectionem sentio fuisse efopotpdpTjo-ev,
tulerunt. Enimvero assertio tertia arguraentis
et fortasse ab ipso Ireuaeoprofectam ; nam^iipotpopiTv idem signiflcare potest quod aliquid enarrare > nostris satis confirraata, et ab odjectionibus Blon;r,paT; Xe';eaiv, ut GrsBci loquuntur. Utcunque sit,
dellianis atque Dallaeanis liberata,manet hactenus
Valentinushicnominaturuteorumprimus,quorum
inconcussa, hanc ipsam haeresin, quam volunt auctorem epistolae adMagnesianosrespexisse, Valensententiam Irenajus tradiderat : asseritur eum antino antiquiorem fuisse.et a vetuslioribusGnosticis
tiquas doctrinas ex haeresi Gnostica in suum characieremlranstulisse;ejusquecharacterstatim brederivatam ; saltera quatenus in eorum Gnosticoviter explicatur, in quo aliqua ex Gnosticis hausta
rum syzygia priraa fuerit Sige, in inferiori autem
reperiuntur. Tandem clare perspicitur quam infirsyzygia Logos ; quod tam valet ad ea verba oux
aitoStYTi; itpoEA8tov,ex eorummente interpretanda,
mum sit Dulla-i argumentura ex voce Ttp>To; deductum.'Sihffic,inquit,ValentinusexGnosticisprimus
quam propria Valentini haoresis.
definivit,certe nullus ante eum Gnosticussic definiCAPUTVII.
verat. Logon adeo ex Sige fructificalum (quod uiium
Quarta assertio proponitur, probari certo non posse
estex illissic a Valentino definitis) nemo anteeum
ipsos Valentini errores lgnatio fuisse penilus incognitos. Fieri potuisse ut Ignatius cognosceret,
Gnosticus deliraverat. Nititur enim interpretatioprobatur ex aetale Valentini cum illa S. Polycarpi
ne, qua; sentenliam Irenaei mire confundit, et ab
comparata. Valentinumpost Anitetum vixisse negaejus meute prorsus aliena est : et statuit Logon
tur.Locus Tertulliani exculitur.Blondelli argumento
ex Sige fructificatum esse unum ex illis a Valen- C respondetur. Antiquitas Valentinianse hsereseos ex
velerum monumentis eruitur. De setate Basilidis
tino definitis, cum Valentinus non dicat Logon ex
cum Dallseo dispulalur Eum hseresim suam doSige, sed ex prima tetrade fructificatum, ex tt);
cuisse ante kdriani imperium ostenditur. Testimoxt-pioai taj-cr,; xapno:popeTaOai, idque non quod a
niis a Dallseo adductis fuse respondetur.
Sige, sed quod ab Alethia emissus esset, quae in
Si quis tamen nec his acquiescat, et Valentinum
eadem tetrade post Sigenfuit. Non autem ha?cita
ipsum ab auctore epistolae petitum velit.ne sic quiintelligiraus,ut nullaalia doctrina in Valentini chadem res secundum sententiara adversariorum erit
ractere contineretur, praeter antiquas illas a Gnoconfecta ; adhuc enim restatquarta assertio, scilisticis haustas, aut illius haeresis nihil Gnosticse
cet : Probari certo non posse, ipsius Valentini
ha?resi addiderit. Fabula triginta iEonum illi proerrores Ignatio martyri fuisse penitus incognitos.
pria fuit, decada et duodecada, opinor, adjecit.
Haeresis Valentiniaveteribussatis expositaest ; vita
Primam ogdoada ipse non excogitavit,sed aveteri- ejus et historia magis incerta. Ex iis profecto vetebus accepit,ordinem tantum secundae tetradis murum monumentis quae supersunt, certo colligi non
tavit ; in quo aliqui ipsius discipuli eum secutinon
potest, tara sero Valentinum vixisse, aut in eam
sunt. In illa ogdoade erant et Sige, et Logus, et haeresin prolapsum esse,ut ejus doctrina S.Ignatio
utrobique ex illa tetrade in qua fuit Sige, educlus D innotescere nullo raodo potuerit.Quod si Valentini
est Logus, non autem aSige,sed ab Alethia,quaein ipsius delirium a S. martyre ante mortem nullo
eadem tetrade, sed secunda duade fuit. Nulla alia modo cognosci potuisse probare non possit, perit
hic iramutatio apparet ; neque ea vis vocis jjiEOap- argumentum a violatione temporis duclum, cujus
u.dtia; est, ut omnia jEonum veterum nomina a vim in eo tantum collocant, quod putent se firmiValentino mutarentur, et syzygiae omnes in melio- ter demonstrare posseValentinum diu postS.marrem formam redigerentur. Nam neflappidljeiv saepe tyris raortera suae haereseos fundamenta jecisse.
Ego autem Ignatium Valentini sententiam cognosimpliciter transferre, aut adaptare significat,
scere potuisse sic colligo. Si Polycarpi doctrina et
non semper, mutare, multo minus in melius
Ignatio.et S.Joanni, et aliis etiam apostolis cognita
corrigere, scilicet, aut emendare. Basilidiani
fuerit, Valentini etiam doctrina saltem ab Ignatio
matliemalicorum theoieniata accipienlesin suuin
cognosci potuit. At Polycarpi doctrina et Ignatio,
characterein doctiinae transtulerunt, ut refert
et S. Joanni, et aliis apostolis qui ante Joannem
Ireuaus lib. i,c. 23,non ut ea emendarent,opinor,

335

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

33

mortui unt, cognita fuit : a Joanne enim et aliis A. agit. Si Valentinus sub eodem episcopo vixisset,
apostolis episcopus ordinatus est,ut diserte tradit sub quo ille scripsit, id non monuissetdiligentissiIreneaeus Polycarpi discipulus, lib. m, c. 3 : Kat mus scriptor ? aut dicere potuisset, ad Anicetum
noXuxapito; 81 ou piivov 6tc6 dnojTtJXiov (ia87)Teu6ete tanlum perdurasse, si post Anicelum et Soterem
xal auvavaffrpatpet; TtoXXoT; xoT; tov Xptcrtov etopaxo- sub Eleutherio vixisset? Fieri haec certe non posaiv, aXXa xat uito aitoirtoXojv xaTauTaOete elc tt^v sunt. Sed Dallaeus Tertulliani testimonio fretus hoc
'Aalav ev ttj ev 2(JiupvT| 'ExxX^ala eTttcrxoTcoc, 6'v xal docuit. Ego vero Tertullianum, qui omnia pene ad
Jjfxeti; tu>paxa(jttv ev t^ itpuVtTi tj(j.ujv f,Xtxta- eir! hanc rem pertinentia ab Irenaeo mutualus est, id
tcoXu v&p Tcape^u.etvE, xat itavu Y1p"Xeoc, evSoJuje xat voluisse haud credo ; aut si id voluerit, plane de{ltttpaviataTa |j.apTupjia; effjAOe tou [Jtou. Vetus ceplum fuisse scio. Ita enim ille De pcsrscr. haeret.
Irenaei interpres : Et Polycarpus autem non so- cap. 30 : Ubi tunc Marcion, Ponticus nauclerus,
lum ab aposiolis edoctus, et conversatus cum mul- Stoicoe studiosus ? Ubi Valentinus,Platonicse sectatis ex iis.quiDominum nostrum viderunt.sedetiam tor ? Nam constat illos neque adeo olim fuisse,
ab apostolis in Asia in ea quae est Smyrnis Ecclesia Antonini fere principatu,et in catholicae primo doconstitutus episcopus,quem et nos vidimus in prima ctrinam credidisse apud Ecclesiam Romanensem,
nostra aatate ; multum enim perseveravit, et valde n sub episcopatu Eleutherii benedicti, donec ob insenexgloriosissime et nobilissime martyrium fa- quietam semper eorum curiositatem.ijuam fratres
ciens exivit de bac vita.Erat itaquePolycarpus a S. quoque vitabant, semel et iterum ejecti, Marcion
Joanne et aliis apostolis episcopus ordinatus;qui- quidem cum ducentis sesterliis qure Ecclesiae intubus certe illius doctrina cognita tunc temporisfuit, lerat, novissime in perpeluum discidium relegati
alitereum episcopum nunquam ordinassent. Jam venena doctrinarum suarum disseminaverunt. Si
vero si demus Polycarpum a. D. 82 episcopum fa- ita Tertullianum inlelligamus, ut lum Valentinus,
ctum fuisse, ut Blondellus ipse docet ; 25 annis tum Marcion simul Romae sub eodem episcopo, et
cognitafuit Polycarpidoctrina,antequam admarty- quidem Eleutherio, in calholicae doctiinam credirium festinarel Ignatius. Ab Ignatio itaque cogno- derint et saepius ejecti fueiint, illud certe eurn disci poluisse doclrinam Valentini nemo negabit, si cere volumus.quod ferri omnino non potest. Quod
modo Valentinus vivente adhuc Polycarpo mortuus ad Valentinum altinet, ev 'PojiJtT, aveX8u>v xexrjpu^e,
sit. At ante Polycarpum niortuus esse Valentinum, ubi etiam putabatur parlem aliquam pietatis et
extra omnem controversiam pono Ita enimde illo veraB fidei habuisse, ut tradit Epiphanius ; sed
Irenaeus, lib. m, c. 4 : OuaXevTtvoe p.ev vap -^XBiv quod semel atque iterum ex Ecclesia Romana ejeetc 'PtiuiTjv erct 'Vftvou, -fJxfjiaa-E. o" eVt Tlfou, xal itap- ctusfuerit, veterum nemo docuit. Quae hic de itetu.ttvev tu>e 'Avtx^Tou. Velus interpres : Valen- " rata ejectione et perpetuo discidio a Terlulliano
tinus enim venit Romam sub Hygino, increvitvero commemoranlur, non Valentino, sed Cerdoni ab
sub Pio,et prorogavit tempus usquead Anicetum. Irenaeo tribuunlur, lib. m, cap. 4. Postquam enim
Illud autem Tcaps(j.Etvs, quod hic interpres vertit de Valentino brevissime egisset verbis jam citatis,
prorogavil tempus, in verbis autem nuperallatis de Cerdone hasc adjunxit : Kp8tov 81 6 itpo MapdePolycarpo perseveravit, omnino indicatquan- xttovoc xat autoc litl 'ryfvou, o'c tjv evvaTOe l-ldiu vixerit. Ad temporaigitur Aniceti pervenit Va- axoitoc, ete ttjv 'ExxXTjuiav eXOujv xat eoijLoXo-p'Jlentinus,neque diutius vixit ; sed sub Aniceto Ro- (jitvoc, outioc SttTtXetJE' itOTe (Jtev Xa6po8i8acrxaAiov,
mam venit Polycarpus, eodem Irenooo teste,et ali- itOTe 8e e^oiioXoYoutjevoc, ^ & iXevv^onevoe; ^?'
quot postquam Roma reversus esset annos in Asia ote eSISaaxe xaxtoc, xat atp njTot(jiEVoc TTJe tJjv aoeXperegit, priusquam martyrium passus est. Cum toujv o-uvoStac- Vetus interpres : Cerdon autem,
igitur per 2o annos, antequam scriberet Ignatius,
qui ante Marcionem, et hic sub Hygino, qui fuit
omnibus cognita sit doctrina Polycarpi, si tempo- octavus episcopus, saepe in ecclesiam veniens, et
rumrationem ingenere tantum spectemus ;potuit exomologesin faciens sic consummavit, modo qniet doctrina Valentini,quiante Polycarpum mortuus dem latenter docens, modo vero exomologesin faest, Ignatio tunc cum scriberet esse perspecta. Et D ciens, modoveroab aliquibus traduclus inbisquae
si quis id quod contrarium est asserat,et in eo ar- docebat male et abstentus est a religiosorum hogumenti fundamentum ponat ; huic sane incumbit minum conventu. HaBC Irenaoi verba Tertullianus
illa proferre.quaaValentiniaetatem adeolgnatiiaevo manifeste respexit, juibus ea quoe de illo, quem
inferiorem fuisse demonstrent, ut quid haereticus Marcioni adjunxit, scribit, diserte Cerdoni, non
ille doceret sanctissimus martyr ad vitae exitum Valentino tribuuntur. Res igitur ipsa Valentino
jam festinans scire nullo modo poluerit.
haud compeiit, multo minus tempus illud, quo
Quare vir doctissimus ut suse hypothesi inser- haac ab eo facta volunt,episcopatus,scilicetEleutheviat, vitam Valentini post Anicetum et Soterem rii. Quisquamne in Annalibus ecclesiasticis adeo
usque ad Eleutherii episcopatum prorogat, fine
hospes est, ut credat haec de Valentino vera esse ?
ulla omnino verisimililudine. Irenams enim sub An ille subEIeutherio semel iterumque ejectusest,
Eleutherio terlium librum scripsit, in quo de Vaqui ab IrenaDO aetatem ejus sollicite tradente.usque
lentini aetate et recentiori origine haeresiarrharum ad Anicetum permansisse dicitur, eoque ipso satis

337

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN/.

PARS II.

338

novitatis convinci putatnr ? An ille in catholicae A tandum est,prfflsertim si Cedreno eredamus.qui de


doctrinam Romaa credidit sub episcopatu Eleuthe- eo imperatore scribens ait : 'Eit! tojtou 'IounTvoc
rii ? an ille tum demum in perpetuum discidium 6 piWiioiBo; xaTi itautov alperaov t^vSo^eto. Sub
relegatus venenum doctrinm suse disseminavit, hoc Justinus philosophus contra omnes hajreses
contra cujus libroshaereticos, et tot ejus discipu- viriliter se gessit. In eo igitur libro scripsit conlorum commentarios sub eodem episcopo scripsit tra Valentinianos Justinus.ut testaturTertullianus,
Irenaeus ? qui etiam diserte distinguit Valentinum ergo anteannum 144 non tantum refulari potuit,
ab iis, qui aetate sua hmresin eam docuerunt,ipso sed et ipse refutatus estetdiscipuli ejus.Ergo ante
eum annum hmreticus agnitus est, et diu quidfm
statim libri primi initio ? An Valentinus ipse sectm
pater sub Eleutherio in catholicaB doctrinam credi- ante. Nam Justinus martyr in Dialogo cum Trydit.cum contra Valentininnos scripserit Justinus phone JuiI.to, sub initio Antonini Pii scripto.discimarlyr, ipso fatente Tertulliano, capite 5 ? Scripsit pulorum Valentinitanquam haereticorummeminit,
autem ille ante Eleutherium, ante Soterem, imo
quos vocat d8iouc xal daeSeTc, et quibuscum caanle Anicetum, ut nuncAniceti tempora achronotholicos communionem nullam habuisse testatur.
logis ex Eusebio disponuntur. Vera igiturhaec esse
Ka'. elatv auxwv, inquit, ol jiev Tivtc xaXojfjievot
non possunt neque de Valentino.neque deCerdone, p Mapxiavo!, oi 8e OuaXevrtv.avo!, ol 8 BaatXiSiavoi,
ne quidem de Marcione,quem tanquam manifestffl ol 8e EaTOpv.Xtavoi, v.al aXXot SXXtp ovojjiaT'., aito
hsreseos convictnm.et primogenitum Satanffl sub tou 4p^T,YtTou vijc yvoiyir^ exaTtoc ovonao|isvoc.
Aniceto aut ante fugiebat S. Polycarpus, cujus Et sunteorum quidam qui vocantur Marcionitas,
discipulum Apellemjnm valde senem Rhodon Ta- quidam vero Valentiniani.Basilidiani.Saturniliani,
tiani discipulus, Irenmo synchronus,allocutus est, a principe sententim quisque nomen obtinens.
Diu itaque ante agnitus est Valentinus tanquam
aliorumque discipulorum discipulos descripsit.
blasphemffl hfflreseos princeps et ab Ecclesia ejeApage igitur illa ex Tertulliani loco somnia. Sub
ctus.Non autem nunc qufflritur,quando Valentinus
initio pontiflcatus Aniceti mortuus est Valentinus:
tanquam haeresiarcha Romae agnitus, sed quando
et ex hac parte firmum est argumentum nostrum;
primum in haeresin lapsus est,quando prima sende initio vitse aut hmreseos tantum quffiri potest.
Blondellus, qui in temporum supputitione ultra tentiae suae rudimenta protulit.
modum.et ubi opus non est, accuratus esse solet,
Originem Valentini obscuram fuisse observat
hac ratiocinatione contentus est : Valentinus non Epiphanius,quod nonminimum vetustatisindicium
ante annum amartyrio Ignatii vel 40 vel 36 haereest. IniEgyplo primum haeresin suam efformasse,
ticus agnitus est. Ergo anteeum annum refutaria
eamque veneno suo infecisse tradit ; quo tempore
quoquam non potuit. Sed unde illi innotuit Va- hoc factum est, narrare non poluit. Eodem tendit
lentinum non ante annum a marlyrio Ignatii 40
historia, quam narrat Terlullianus ; Speraverat
vel 36 haereticum agnitum fuisse ? Quia, scilicet,
episcopatum Valentinus.quia et ingenio poterat et
Valentinus ante annum 144 haereticus agnitus non
eloquio ; sed alium ex martyrii praerogativa loci
est. Ita enim Eusebiusadeum annum in Chronico:
potilum indignatus.de Ecclesia authenticae regulae
Valentinns hmreticus agnoscitur, et permanet abrupit, ad expugnandam conversus veritatem.
usque ad Anicetura. Ita quidem Eusebius, sed Hoc enim in /Egypto factura par est credcre,
non idem dicit quod Blondellus,ante hunc annura
quando autem factum est nec ille uarrat. Admodum
eum haereticum agnitum non fuisse.Imo vero idem
autem antiquum fuisse Valentinum prirao ValentiEusebius Blondellum clare refellit. Nam in Grscis
niani ipsi asserebant, dein Veterum monumenta
ad annum Antonini Pii tertium habet, xava 'Vfteirecte observata persuadent.Clemens Alexandrinus
vov 'Ptuu.T(c iitiaxoitov OuaXtvTTvoc ''Sfac, aipiaetoc
Stromat. lib. vn : 'UaauTtnc Se xat OuaXevTtvov
{ttjYt.tt,; eit! ttjc 'PiijJiT,; ivvtupfJeTo. Sub HyStooioi dxTjXoiva; oepooit, 'fniipiiir,; Si outoc i-(tgino Romas episcopo Valentinus proprise haereseos vdvei DauXou. Similiter uutem Valentinum quoconditor Romae agnitus est. Agnitus est igitur
que ferunt audivisse Theodadem ; erat autem hic
Valentinus tanquam hmresiarcha sub Hygino anno D pau[; discipulus. Si haec vera sint.de antiquitate
141 secundum Eusebium. Eo scilicet anno Roms Valentini dubitari amplius non potest. Suspicor
agnitus est.secundum calculum Eusebianum ; alibi quidem eos, qui haec tradiderunt, fuisse Valentiante, imo ante annum 144 ita agnitusest, utetiam nianos : quilicet in ea re vixfalli potuerint.fallere
refutatus sit, quodfleri non potuisse asserit Blon- tamen certe potuerunt. Cum tamen a nobis refelli
dellus. Eusebius in Chronico, ad annum 142 :
non possint.videamus an quod illi tradidere, cum
r Justinus philosophus librum pro nostrareligione iis cohfflreat.quae acatholicis prodita sunt.Irenaeus
conscriptum Antonino reddidit. In eo ipso libro Praefatione lib. iv : Ii, inquit, qui ante nos fueJnstinus haec scribit : "Erti Se Jjp^Tv xat auvTaYpta runt, et quidem multo nobis meliores, non tamen
xaTa Ttaauiv tiov YTe"',lrlv',)v alpiaetuv aovTeTa- satis potuerunt contradicere his qui sunt a ValenY(iivov ; Est autem nobis liber contra hcereses et tino, quia ignorabant regulam ipsorum. ul.oquitur
sectas omnes compositus. Eum autem librum de iis, qui ante aetatem suam vixerunt, eosqueait
Bcriptum luisse sub flne imperii Adriani vix dubi- non satis potuisse Valentinianos confutare, licet

339

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

340

viriessentpraestantissimi.Irenaeusautemnonlonge A. scripsisse, sed vixisse tantum. Verum non diu post


a temporibus apostolorum fuit, ut loquitur Augu- Adrianum sub imperio Antonini Pii scripsisse eum
stinus, IyY"'* t"v TtosxiXwv yivi p-tvoz, ut Basi- verba Origenis omnino innuere videntur : erant aulius ; prope igitur apostolica temporafuere Valen- tem tunc Marcionis discipuli satis celebres. Certe
tiniani, et cum apostolicis viris conversatus est Marcionitarura meminit Justinus martyr Dialrgo
ipse Valentinus. Idem multo adhuc firmius et cer- cum Tryphone Judxo, scripto ut diximus, statim
tius colligi potest ex aetate Marcionis, si haec satis sub initio Antonini Pii ; si Scaligerum audiamus,
iirma non videantur, Marcionem quidem Irenseus sub fine Adriani. Ita enim ille ad Eusebii Chronitradit sub Aniceto invaluisse, qui sub Antonino con. Belli Judaici tempore scripsit Tryphona
Pio Ecclesia) Romanae praafuit ;unde eum Antoni- dialogum, hoc est sub Adriano,ut ipse ostendit.
nianum Marcionem appellat Tertullianus lib. v et Tpjotov, tpr,ct!, xaXoujxar stjii ol 'ESpiToc fac ittpilib. i : De quo tamen constat, Antoninianus lue- TOfiTJc, ttufojv vov vuv TtdAEfxov, ev tt| 'EXXaSt xai
reticus est, sub Pio impius. Sed quo primum tt; Kop!v6tj> Ta itoXXi Staytov. Trypho, inquit,
tempore in hseresin lapsus est,quoniam apud Ire- vocor: sum autcm ex circumcisione Hebraeus, ex
nacum non invenerat, inquirere neglex.it. Quoto nupero bello profugus, atque inGraeciaet Corinthi
quidem anno Antonini majoris de Ponto suo exha- p plurimum degere solilus. Erant igitur iistemporibus celebres haeretici Marcionis discipuli.De Marlaverit aura canicularis, nou curavi investigare.
Quaa cum tam clare fateatur Terlullianus, miror cione ipso idem in Apologiaprima, qua? in editioBaronium asserentem,ex ejus verbis certum an- nibusmale pro secundahabetnr.ut viri doctiadnotarunt : Motpxduva 8e t;vi riovTixov, Sf xat vuv eti
num initii Marcionis haeresis consignari posse.
Verba quidem apud eum haBc sequuntur : A Ti- eoti StSacrxtov tou; T;Et6o;AEvouc. Marcionem auberio autem usque adAntoniuum anni fere 120 et tem quemdam Ponticum.qui etiara adhuc exsistit
dimidium anni cum dimidio mensis. Tantumdem docens discipulos suos Quo loco indicat Marciotemporis ponunt inler Chrislum et Marcionem. nera diu haeresin suam sparsisse, antequam illa
scripserit Justinus. Ea antem scripsit annojquarto
Sed cum a Christi exitu Terlullianum numerare
Antonini Pii, ut tradit Eusebius in Chronico ; nevelil, id aperte falsum esse ex praicedenlibus coque posterius eam scripsisse videtur, nam bellum
gnoscitur ; cum annum certum denotari docet.septimum, scilicet, Antonini, contra mentem ipsius Barchochebaj.sub Adriano finitum.appellat tov vjv
Tertullianum explicat,qui ad prima Antoniui tem- fEfvr(|jivov 'louoVt/ov roXEfJtov in oadem Apologia.
pora tailtummodo calculum deducit.neculliusanni Quare cum Justinussub initio fere imperii Antoejus imperii ralionem habet.Nam et qui ante Ternini majoris, meminerit Marcionisdiscipulorum,a
communione EcclesiaB ejectorum, et Marcionem
tullianum scripsere Christiani plures etiam quam
115 annos a 15 Tiberii ad initium Antonini nume- jam diu hasretica sua dogmata promulgasse enunrabant. Videamus igitur an nos aliquid certius de tiaverit ; quisquamne induci possit ut credat Marorigine illius hrerelici ex antiquissimis veterum mo- cionem paucis post initium Adriani annis hoeretinumentis eruere possimus ; nam qui poslerioribus cum non fuisse ? Non equidem pulo vera esse quae>
fidunt, nihil hectenus cerli invenire potuerunt.
de Marcione scripsit Philaslrius : Qui devictus
Origenes, contra Cclsum lib. v : 'Ejjtvr^Tj S'e 6 K5Xatque fugatus a beato Joanne evangelista et a preaoi xa". Mapxtaivtcucov Ttpoio-tajiivcuv Mapxtiova.
sbyteris decivitate Ephesi,Romae hanc haeresin se(i Meminit aulem Celsus Marcionitarum Marcionis
minavit : > existimo tamen ea esse illius haereseos
sectatorum. Antequam igitur scriberet Celsus,
antiquitatis aliquod argumentum. Et ex his quae
Marcionilaa haeretici crant oranibus non tantum
dicta sunt obiter observo.verisimillimum esse paChristianis, sed etiam gentilibus piobe noti. .Etas
tremMarcionisante martyrium Ignatii in Poulo epiautem Celsi istius itaab Oiigene describilur : Auo
scopum fuisse,et quidem SiaitpEirovra iv T?i st:ictxoos TEapetATJtcajjLEv KiXctou; YeYov^va' 'EittxoupEiou?*
Ttf^ XsiToupYta, ut loquitur Epiphanius : aut certa
tov tiiv TtpoTpov xata NEpcova, toutov i\ xati
diu ante illa tempora quibus primulum caput er'Aoptavov, xai xaTcoTepco. Duos autem fuisse Cel- D tulisse episcopatum decernunt Blondellus et Salmasos Epicureos accepimus : priorem quidem sub
sius. Hasc autem de oetate Marcionis ex antiquissimis veterum monumentis decerpta ad eruendum
Nerone, hunc autem sub Adriano, et postea.
Valentini sevum quamplurimum valent. Veteres
Celsus igitur qui Marcionitarum mcminit, sub
Adriano vixit ; scripsisse quidem sub Adriano non enim omnes docent eum fuisse Marcione antiquioconstat, quia post Adriani imperium permansit.
rem ; quanto aulem antiquior fuit, hoc moNon enim illa probo quae scripsit Baronius l Si do ni fallor, discere aliquatenus poterimus. Nemo
est qui non tradit Cerdonem Marcionismagistrum
Origeni credimus, qui tradit Celsum Epicureum
sub Adriano scripsisse adversus Christiauos Com- fuisse ; KipStov 8 6 itpo Mapxttovo? Cerdon aumentarios suos,in quibus mentionem facit haeresis tem qui ante Marcionem, et : Marsion autem
Marcionis : necesse est dicere, jam ante Antonini illi succedens, inquit Irenaeus lib. m, cap. 4,
tempora esse Marcionis haereses promulgatas.
qui et lib. i docet Cerdonem sua a .Sirnonianis
hausisse : AictSefotjjuvo;, Si auTOv, iuquit, 6 IIov-i/.o Non enim dixit Origenes Celsum sub Adriano

341

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

342

M3~x[guv T)5i) to 8t8scaxaXetov. Succedens au- A Verbaetiam sequentia idem evincunt: Qua temtem et Marcion Ponticus scholam auxit. Ita Terpeslate et Chochebas dux Judaicai faclionis Chritullianus ; ita reliqui. Et quidem Valentinum primo
stianos variis suppliciis enecavit. Ad eumdem
sub Hygino Romam venisse, dein Cerdonem tradit
enira Adriani annum in Chronico Eusebii haec verba
prioribus subjunguntur : < Chochebas dux Judaicra
Irenseus. Inde autem nihil certide lempore colligi
potest. Nullos enim pontificibus Romanis annos as- factionis nolentes sibi Christianos adversum Rosignat, neque eos cum Romanis imperatoribus manummilitem ferre subsidium omnimodiscruciacomparat Irenseus. Eusebias quidem in Chronico
libus necat. Eum igitur annum, quera Dallaeus
primumannumHygini secundo Antonini Pii tribuit,
pro sua sententia arripuit, pro nostrae fundamento
Eutychius autem sexto Adriani. Tribus annis se- pono : et Basilidem anno 17 Adriani, post S. Ignadisse vult Hyginum Eusebius : Annis duodecim
tii martyrium circiter 27 mortuum esse slatuo.
mensibus tribus, diebus sex, auctor vetustissimi
Dum autem schedas Notarum Joannis Cotelerii in
catalogi apud Bucherium. Et vera quidem initia Constitutiones apostolicas festinanter lustro, video
tum Aniceti, tum Pii, tum Hygini pontificatuum
eum aliter Hieronymum intelligere, et pro morputo esse hactenus incognita. Ex successione igitur tuus est legere moralus est. > Quod ut faceret,
haereticorum de initio Valentini potius j udicandum, P tria virum illum eruditum permoverunt. Primum,
talis autem a veteribus eorum successio nobis
quod locus Catalogi illi apud Chronicon tam apte
tradita est ; Cerdo successit Heracleoni, ita Epi- quadret : secundum, quod in quinque codicibus
phanias : Ksp8<ov tk; toutouc xai xov 'llpaxXetova scriptum reperisset, moratus est ; tertium Cle
Siaos^eTat ix tt-<; auTaiv o-yoXijt; <ov. Cerdon qui- mentis Alexandrini locum spectat. Sed lisec neque
dem his et Heracleoni succedit, ex eorum schola cogunt, neque persuadent, ut vulgatam lectionem
existens : Heracleon Colarbaso, Colarbasus Pto- deseramus, aut Basilidem post eum annum vixisse
lem.-Eo, Ptolemaius Epiphani, Epiphanes Secundo, credamus. Non primum, quia eodem anno et moSecundus Valentino successit. Valentinus igitur, e rari potuit Alexandrise haereticus ille, et mori ;
cujus schola reliqui prodierant, non paucis annis unum indicare potuit Eusebius, alterum HieronyCerdone superior fuit. Si autem Ccrdonem statua- mus ; et cum de eetate Agrippaa Castoris agat in
mus si uon unte, ipso tamcn statim initio Adriani Catalogo, potius ad mortem Basilidis, contra quem
sua deliria disseminasse, quod maxinie probabile Agrippa sub Adriano scripsit, respicere putandus
reddidimus, nemo negabit eliam Valentinum sua est, quara ad moram ; et verisimile est eum ita Euspargerepotui-.se ante undecimumaunum Trajani; sebium intellexisse, ut usque ad annum in Chroeaque nemo non concedet ab Ignatio ante marty- nico notatum Basilidem vixisse voluerit, si revera
^ inChronicoHieronymus scripserit commoratur.
iiuin potuisse cognosci.
Alio etiam argumento utitur Dallseus : Satur- Nam nec hoc certum est; quoniam eo loci legitur
nilus et Basilides annis pluribus quam 20 post etiam commemoratur : etquamvis Pontacus in
Ignatii martyrium sua deliria spargere cceperunt. aliquibus mss. commoratur legi doceat, (ut in
Valentinus autem post hos duos erupit. Primo uno Cantabrigiensi codiee scriptum etiam reperi)
quidem fateor Valentinum posteos duos erupisse, idem tamen in pluribus i eommemoratur haberi
sed non magno intervallo. Secundo etiam agnosco innuit : quae vox si recipiatur, similitudo locorum
Saturnilum prius suam haeresin docuisse quam Ba- perit. Neque secundum quidquam valet ; quia et
silidem, quod frivola suspicione ductus Baronius editiones, et duo apud nostros Cantabrigienses
mss. codices, quos, dura scribo, inspicere licuit,
negavit. Sed interim aperte negoullomodoprobari
posse, Basilidem tot annis post Ignatii mortem sna praeferunt mortuuscst, et Graeca versiosub Sophrodeliria spargere caepisse. Plures quam viginti an- nii nomine.quinque illis codicibus sine dubiolonge
nos hoc loco nominat, capite autem 10 ad quod antiquior, hanc vulgatam lectionem repraesentat, et
nos remittit, epocham haoreseos Basilidianae figit, tuelur. TeAeuTujvTos; BaotXelSou rvojarixot 6v 'AXe{annos 27 postlgnatii martyrium numerat. et verba avSpefa exXrlflTjaav ev ToTt; ypovoti; 'ASptavouEusebii in Chronico ad annum Adriani 17 Domini D Mortuo Basilide Gnostici in Alexandria vocati
vero 134 quasi fundum sententiae laudat. Verba sunt temporibus Adriani. De tertio adversus Dallaeum agimus. Sud Dallaeus nescit hoc quamverum
Eusebii sunt : Basilides haeresiarches in Alexandria commoratur, a quo Gnostici. Sed quam per- sit ; certe non videtur cohaerere, inquil, cum iis
quaB Clemens tradidit, sciIicet,Basilidempervenisse
peram hoec ad initium haereseos trahuntur ; quae
ad Antonini Pii levum. Sed nec hoc diserte dicit
potius exitum heretici indicant ? Eo quidem anno
Clemens in loco illo obscuro.quem mox consideraAlexandriaa adhuccommorari dicitur.qui post eum
bimus ; nec si id dixisset, multum causas adversaannum nusquam comparuit lta Eusebium interpreriorum accederet ; nec enim inde probari posset,
tatus est, qui ea verba e Graeco translulit, Hieroultra
quin.|iiennimn post eum annum Basilidem
nymus. In Catalogo enim, voce Agrippa, hoec
vixisse. lnde etiam infero, probari nullo modo
habet : Mortuus est autem Basilides, a quo Gnoposse,postlgnatii mortemhaeresin suam in /Egypto
stici, in Alexandria temporibus Adriani. Quis
eura sparsisse. Quam sententiara ex Veterum mouitem non videt eum ad Eusebiana alia respicere '?

343

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

344

numentissicconfirmo.SubimperioAdrianiAgrippa A fatenturdiscipulum fuisseSimonis Magi ; certe eum


p:aOr(TT|V tou Xifxtovoc vocat Justinus martyr.
Castor Basilidis luculentam confutationem scriUtrumque igitur ; quod ad temporis rationem spepsit, in qua et inentionem fecit 24 librorum ab eo
ctat, audirepotuit et Glauciam et Menandrum,nisi
in Evangelium scriptorum, teste Eusebio, Hist.
lib. iv, cap. 7, neque tantum adversus Basilidem, pra?maturus illius Glauciae obitus alicui jam notus
sit. Mortuus est Simon sub Nerone ; sub Vespasiano
sed et filium ejus ac discipulum Isidorum scripsit,
teste Theodoreto. Qui sub Adriano tot libros edi- igitur floruit Menander, sub Domitiano igitur crederat, fihumque ac discipulum notum etiam scri- dibile est eum audivisse Saturnilum et Basilidem,
ptorem tunc habuit, eum sub Trajano sua docuiste sub Trajano suas haereses efformasse atque prodipar est credere. Joelis igitur chronographus de disse, scholas etiam seu ecclesias sub Adriano
condidisse De quibus Eusebius : TOv 6 jxev pteTa
Trajano imperatore agens, haec habet : 'E<j>' ou xal
Sujxeduv 6 tou KXitu7ci xai 'lYviTto? 6 6sotp<5po;, xat Eupiav 6 8e xaT' Aiyuittov auveaTrJwtvTO Oeopuaujv
BaTtXeiSrji;, xai NtxoXaos, xai 'E6tu>va'ioc o\ alpeatap- alpiaetov StJaa/.aXeta.t Quorum ille quidem inSyria,
/at xai e^Opot vt^ alrfitiz; evvtopiiJovTO. Sub quo hic vero apud jEgyplura impiarum hsereseon schoetSimeon Cleopae filius, etlgnalius Deifer.et Basili- las condidit. Unde probat Clemens Alexandrinus
des.et Nicolaus,et Ebionaeus haeresiarchaB et verita- p |jieTaYeveo-cepa; ttj? xaQoXtXTJc 'Exy.Xrjaiai; Ta? tzvtis hostes agniti sunt. De eodem imperatore Optoitiva? o-uvTjXuaet?, conventus hos humanos
agens Abulfaraius : Hoc tempore prodtit Antio- calholica Ecclesia posteriores.
Quaravis haec anobis tam perspicue probata sint,
chiae quidam nomine Soterinus, sive Saturninus.
Prodiit etiam Basilides. Neque mirum hos recen- habet tamen Dallaeus auctores, utputat.qui Basilitiores haec prodidisse, cum Veteres paria tradide- dem hunc, Menandri discipulum. Isidori patrem et
rint. Epiphanius haeresi 31 : (KoXevcTvoi; p;ev ouv magistrum, sub Adriano primum erupisse, et haeoutoc Ttj) ip&ty 8ia8i)^ETai tou; Tcp6 auTou itpoTeTa- resin suam docere ccepisse tradunt. Ac primo nobis
Yjiivoxc, Bao-tXei8r<v te xai ZaTOpviXov, 'E6itovi te nominat Clementem Alexandrinum, cujus locum
xai KrJptvOov xai Mr]ptvQov, xai toui; atiip' auTou;. mire, ut opinor, corruptum aut male intellectum
Outoi yap TcaVce? it evi xatptp TtJ> |3iu> xaxtio; itpur,- toties advocant. Eum igitur per partes examinabiaav, dXivtp 8e TtpdaOev (jtaXXov ot icepi KrjptvOov, xal mus. 'H |Jtev fap tou Kupiou xaTa tt,v itapouaiav
MrjptvOov, xai 'Efiiuva. Valentinus iste prioribus StSaaxaXfa dito A{iyo-jno'j xai Tt6epiou Kaiaapoc
illis a me antea commemoratis tempore est poste- apjaptevr,, p.eaouvTtov tou Auyouotou )(p6vu)v trior, Basilide, nimirum, ac Saturnilo, Ebione, Ce- Xetourat. Ubi vox Auyouo-cou posteriore loco recte
rintho ac Merintho eorumque sociis. Siquidem _ poni non potest; neque enim de Augusto ipso inomnes non tempore ad humani generis exi- telligi poterit, post cujus imperii media tempora
tium profusi sunt : quanquam Cerinthus, ac Christus nalus ; neque Tiberio eavox convenitubi
Merinthus et Ebion paululum antegressi sunt. uterque simul nominatur. Mendum agnoscit SylNon multum temporis igitur intercessit inter Ce- burgius et pro Auyouotou legit cum interprete Ttrinthum haoreticum in Asia agnitum, antequam 6eptou. Et quidem satis Graece dicitur (jleo-ouvtojv
S. Joannes Evangelium scripserat, et Basilidem, Ttov Tt6epiou xpt5vtov, medio Tiberii tempore,
teste Epiphanio. Quinetiam ipse Hieronymus Basi- sed dnbito an ita loqueretur Clemens, qui 13 quilidem interhaereticos apostolicorumtemporum nu- dem Tiberii baptizatum esse Christum agnovit, et
merat.disputans adversus Luciferianos : Sed quid post unum annum passum etiam putavit, sed 22
de posterioribus adhuc loquor ? Apostolis adhuc in tantum annos Tiberio assignavit. Cum igitur leseeculosuperstitibus.apud JudaeamChrisli sanguine vior mutatio sufflcere posse videatur, forte legenrecenti phantasma Domini corpus asserebatur.Ga- dum fietiouvTiov tu>v Auyoujtiov y_p6vov, Augustis
latas ad observationem legis traductos Apostolus illis tempus dimidiantibus, vel, utroque imperaiterum parturit. Corinthios resurrectionem carnis tore dimidium temporis sibi sumente. Ut ipse lonon credentes pluribus argumeutis ad verum iter quitur, lib. i : ne\.Texat8:xiT<p ouv Irei Tt6ep(ou,
trahere conatur. Tunc Simon Magus et Menander " xa! TcevTexatSExaTtp Auyouotou outuj TtXrjpouvTai ti
discipulus ejusDei se asseruere virtutes; tunc Ba- xptaxovTa eTij Eu>$ ou eiraOev. Quintodecimo ergo
silides summumDeum Abraxascum trecentis sexa- anno Tiberii et quintodecimo Augusti sic implentur
ginta quinque jEonibus commentatus est. Si Ba- triginta anni usque ad tempus quo passus est Chrisilidianis ipsis credamus, habuit Basilides magi- stus. Sed optima correctio a meliori codice exstrum Glauciam, fuitque ille Glaucias S. Petri in- speetanda est. Ego tantum locum eum ut nuncediterpres. Clemens Alexandrinus, Stromat. lib. vn : tus est, in mendo cubare observo. 'H 8e tujv AtcoKaOsirep 6 BaatXeiSrjC, xav rXauxiav iTciYpaorjTai o-tiSXujv auTOu (JteXP1 Ye TTi* HauXou XetToupY^s stci
8t8iaxaXov, tb<; auY_ouatv auToi, tov DiTpou ep|ATjvea. Neptuvot; TeXetouTat. Apostolorum autem ejus doNec hoc statim repudiandum, quod a Basilidianis ctrina,usque ad Pauli ministerium.sub Nerone condictum sit, quod ei aetati minime repuguat, quam summatur.H8ecdeantiquitatedoctrinaeChristianae;
nostri etiam agnoscunt. Si Glaucias erat interpres de novitate haereseon ita loquitur : KiTto 8e, ittpt
S. Petri, synchronus fuit Menandro, quem omnes tou; 'A8ptavou tou fjaatXitos ipivom o\ toi< alpiati

345

J. PEAHSONIl VINDICI^E ItiNATlANiB. PARS II.

346

iirtvoiiaovcn y6?0^11*1- " Inferius autern.circa tem- A sunt, a Clemente proflcisci non potuerunt. Quare
pora Adriani iraperatoris, fuerunt illi qui haereses Isaacus Yossias huic loco tanquaiu minime sano
excogilarunt. Non negat quemquam hsereticum medelam adhibuit, et pro illis quaj dedimus, haec
ante Adriani tempora fuisse ; hoc enim negari non legit : Mapxtcuv fip xaT& Tf,v outtjv auToTc f,Xtx!av
potnit.Non diciteos,dequibusloquitur,sub Adriano fevciuevoc toc TtpeiSuTatc vetotepoc auveYeveTO, uen'
pi imuni sua deliria docuisse.quod adversarii asse- tov S(a<ov.Quas si recte capio hoc sonant : Marcion
runt.nos negamus. Hoc tantum dicit,eos qui hsereses enim sub eadem eelate cum illis tanquam cum seezcogitarunt,circa tempora Adriani exstilisse. Ita nibus junior versatus est.cum quibus Simon,etc.
Teteres ipsi Clementem intellexerunt: haec enim Ita ille, acute quidem, ut solet. Henricus aulem
Cedrenus ex illis habet : 'Qc fip tpr.at KXT"().r(c 6 Valesius nihil mulandum putavit, sed ue8' o'v, sive
2TpcouaT6'JC eTti 'ASptavou liitfipyjjv EaTopvtXoc, Ba- post quem, idem valere ait,quod ante quem,
atXciSr,!;, xat KapitoxpaTTjc. Ut enim ait Clemens
et hoc probare nititur in Adnotationibus ad EuseStromateon auctor, sub Adriano fuerunt Saturnibium. Quae expositio an ferri possit, judicent erulus, Basilides, et Carpocrates. > Addit autem Clediti. Ego non dubito quin Blondellus.qui Clemenmens : Kat u/pt Y6 Tfjc 'Avt<ov(vou tou itpeaSuTetem hoc loco Valentinum post Marcionem referre
pou Stiretvav f(Xixtac, xaflinep 6 BatrtXetSTjC. Et q asseril, sola Latina versione deceptus sit;qua>
pervenerunt usque ad aetatem Antonini senioris, tamen ipsa id aperle non dicit quod ille voluil.Ego
Pii, scilicet, qui Adriano successit.E quibus verbis nienlem Clemenlis ita recte exprirai posse sentio:
patet, ad postrema horum haereticorum tempora, Quodad Marcionemenim attinet, ille quidem sub
non priora respexisse Clementem ; ac si dixisset : eodem imperio Adriani vixit, sub quo Basilides et
Haeresiarcha? illi. quorum discipuli etiamnum ex- Valentinus,scd cuni senex esset, cum illis qui his
stant, inferiores seu juniores erant iis, qui Chris- juniores, recentiores seu posteriores sunt.convertianani fidem primo pnedicabant ; apostolorum
satus est hsereticis. Vox enim vetoTepoic cum aienim doctrina sub Nerone consummata est, hi au- toTc conjungi non debet, quasi ipso Marcione illi
tero sub Adriano vixerunt, et usque ad Antoninum junioresautposterioresfuerint;sensus omnis vocis
Pium duraverunt ; apostolis igitur posteriores fue- ajTotc refertur ad aurrjv et in voce Yev(5|Jtv* ^lm"
runt. Ex his tres nominat, Basilidem, Valentinum, tur ; vetoTepotc cum ouvsysvsto arcte |conjungitur
et si forte Marcionem ; si forte, inquam, nam illa eosque denotat, cum quibus Marcion lanquara diverba : Mapx!<ov fp, xari aurrjv outoTc fjXtxtav scipulus conversatus est, a quibus suae haereseos
YEv<5uevoc <oc TrpeafijTTjC vetoTepotc auve"reveT0. principia quaedam mutuatus est, qui quidem ipsi
Marcion enitr sub eadem aetate versabatur ut
Basilidis et Valentini discipuli fuerunt. Ita vocem
senex cum junioribus, ut vulgo exponuntur,sana eam alibi usurpat Clemens ut lib, i : 6iXrjc 8'e <t>oTvic;
esse non possunt.ut nec quae sequuntur : Me8' 6'v tov t6 fiiot xat toTc AtYuircttov irpotprj-catc auu6eJStutov eit' SXfyov XTjpustrovTOC tou llerpou oicr'- SXrjXSvai etpTjTaf xafljiitep xal 6 QuOavopac auTotc
xouot, post quem Simon Petrura audit paululura yi toutoic, XaX8a<ov ts xa! uaYtov toTc ip(<rcotc
praedicantem, ut hodie leguntur et exponuntur. auveY^veTo. Ubi truuSeGXTjXivat et trjYYeve(r8ai idem.
Quis enim in historia ecclesiastica ferre potest,aut Ita optime Clementi cura veleribus conveuit.NuIlo
Marcionem senem fuisse, cum Basilides et Valen- modo igitur ex hoc loco colligitur,aut Valentiuum
tinus juvenes essent, autSimonem qui S. Petrum post Marcionem vixisse, quod voluit Blondellus
audivit, post Marcionem exstitisse? De Marcione aut Basilidem sua nunquam docuisse anle impealiter sensit Epiphaniu.s, ut ostendiraus : aliter rium Adriani, quod hinc elicere cupiebat Dallaeus.
Neque vero reliqui qui de Adriano loquuntur
etiam veteres locuti sunt.Justinus martyr Valentiquidquara aliud statuunt, quara quod nos etiam,
nianorumet Basilidianorum memiuit,dictosqueeos
Basilidem sub ejus imperio fuisse, vel scholam
a nominibus haeresiarcharum docet; imo vero:Kat
eicrtv utp' fjutov, inquit. aito itpoa<ovuu!ac Ttov av- habuisse. Theodoretus de Salurnilo et Basilide :
"Autpto 8e eitl 'Aoptavou tou Kalcrapoc kykvovzo.
Sptov sj ouitsp exijTTj StSaYjrj xat -ptiuTj fjptjaTo.
Et sunt apud nos qui a nomine eorum virorum, D Ambo aulem Adriani CaBsaris tempore fuerunt.
Eusebius quidem circa Adriani terapora narratioex quo doctrina et sententia quaelibet incepit,
nem de scholis Saturnili et Basilidis instituit:*Uv 6
denominati sunt,solum Marcionem inemoratquasi
uev xaTa Suptav, 6 8e xaT' A"YuitTOv truvecrcrjo-avTo
adhuc in vivis cum ipse scriberet, et postquam
contra omnes haereses scripsisset An eum tantum- 8eouicrtov alpsastov StSasxaXeia. Quorum ille quimodo in vivis tunc fuisse monuisset,si eodem tem- dem in Syria, hic vero apud /Egyplum impiaB dopore Basilides et Valentinus.non tantum vixissent, ctrinae scholas condidit.Non tum primum baeresin
docuisse ait, sed quod contrarium prorsus evincit,
sed etiamjuvenes et in florenti adhuc aetate fuissent ? Observat IrenaBus de aetate hareticorum a Menandro Simonis successore haeresin accepisse
agens Valentinum sub HyginoHomam venisse,Mar- docet; sub eodem imperatore aliquos ecclesiaslicos
cionem sub Aniceto postea invaluisse : an ille puviros adversus eos scriptis pugnasse, ac praecipue
tavit Valentinum junioremfuisse,cumMarcion jam Agrippam Castorem contra 24 volumina Basilidis
senex esset? Haec igitur, saltem ut ab iis exposita
scripsisse, et Basilidem ipsum, interprete Hiero

3*7

S. IGNA.TIUS. PROLEGOMENA.

348

nymo, sub eodem iraperatore obiisse. Fateor Va- A exsculpi potest. Sed IrenffiUsClementis ad Coriniesiurh ad eum locum haec notare:Recte Eusebius thios epistolam affirmat velustiorem esse heereticis
Rasilidishaeresin principatuAdrianierupissedicit. alterum Oeum super Dem iurgum comn iniscentibus ,
Sed quam recte ita judicavit.exratione quam sub- id est, ut liquet, Gnosticis. Inde, scilicet, apparet,
jungit, patebit : Tunc enim primum haeretici ex Rasilidem sua dogmata ante Adriani tempora milatebris prodire et caput attollere coeperunt, cum nime propalasse.Nam ea epistolanon multisante
apostolis omnibus jam exstinctis.opportunum sibi Ignatii martyrium annis scripta est. Ita ille ; sed
adesse tempus ad evulganda errorum suornm do- Olondellus ipse datam eam epistolam inter a. D.
gmata existimarent. Licet multi haretici fuerint 68 et 76 latetur ; pluribus igitur quam 30 annis
sub temporibus apostolicis. ut veteres saepissime ante Ignatii martyrium scriptaest. De hac Ireoni
memorant,et de iis saepe disputaut ; tantum, subverba snnt : Cum sit vetustior hisqui nunc falso
latis omnibus apostolicis, multo liberius sua dodocent, et aiterum Deum super Demiurgum etfagmata promulgabant. Sed an omnes apostoli ante
ctorem horum omnium qufe sunt commentiuntur.
Dallaeus ea verba, qui nunc falso docent, plane
Adriani imperium sublati non sunt? an eorum
omisit, ut argumentum aliquam ponderis speciem
quisquam post S.Joannem superfuit,qui sub initio
Trajani mortuus est? an nullam temporis oppor- p haberet; quod nunc epistolae Clementinae antiqui
tas, et IrenaBi ipsius verba nihil omninoesseaperte
tunitatem arripere potuerunt sub toto Trajani im
perio.qua sua dogmata viri fervidi et docti et per- ostendunt. Sed rursus scribit alibi, omnes istos
secutionis aestum minime metuentes exponerent? haareticos valde posteriores esse quam episcopos,
Procul dubio per illud aevum doctrinas a Me- quibus apostoli tradiderunt Ecclesias.cadeoque et
nandro acceptasperpoliebant, scriptis mandabant,
Ignatio qui horum episcoporum unus fuit. Hic
discipulos congregabant, ac demum sub Adriano, etiam omisit verba quae sequuntur, et hocintersnas TuvTjVjirs'.?, ut loquitur Clemens; oiSasxaXeTa, tio libro cum omni diligentia manifestavimus.
ut Eusebius ; ecclesias, ut Tertullianus, publice Nihil igitur hoc loco dicit,quod non anteadixerat.
multis in locis habuere. Tunc igitur viri eccle- At cum omni diligentia uteretur, nihil de aetate
siastici quamplurimi iis restiterunt ; tunc primum Dasilidis dixit, dc qua nunc disputatur. Valentini
nonnulli adversus eorum hoeresin palam et late quidem meminit inter haereticos ; Lini.Anacleti et
grassantem.et libros ubique volitantes justa volu- Clementis inter episcopos :quibus oranibus et Vamina conscripseruni.Nihil aliud voluerunt veteres lentinum et Rasilidem valde posteriores agnoscimus. Nondum igitur probarunt viri doctissimi,
qui de aetate Adriani locuti sunt.
neque
probaturum quemquam puto, Valentinum
Qui vero generalius loquuntur de aetate haereticorum temporibus apostolorum posteriori, multo adeo sero tixisse, aut in haeresin delapsum esse,
minus evincunt Rasilidem haeresin suam ante ut ejus errores necessario fuerint S Ignatio ad
Adriani tempora minime docuisse. Firmiliani qui- marlyrium festinanti penitus incognili.
Tandem, uti spero, argumento a Valentini Sige
dem verba sunt in Epistola ad Cyprianum : Sed
et Valentini et Rasilidis tempus manifestum est, deducto abunde responsum est. Quatuor enim asquod et ipsi post apostolos.et post longam setatem sertiones attuli, omnes, ut mihi videtur, certae et
adversus Ecclesiam Dei sceleratis mendaciis suis exploratm veritatis. Ita tamen comparatae sunt, ut
rebellaverint ; ex quibus primum observo Firmi- si vel una earum versa sit, ea unica omnem argulianum putasse tum Rasilidem tura Valentinura menti adversariorum vim elidat.
CAPUT VIII.
Marcione antiquiorem fuisse, adversus Rlondelli
Ad
quatuor
ultitna
pro violatione temporis argusententiam.ut cuilibet locum integrum inspicienti
menta respondetur. Auctor epistolavum de Conpatebit. Neque quidquam Firmiliani disputatio
stantini Christianismo nihil suspicatus. Leopardi
vox antiquitatem epistolse ad Romanos haud imcontra nostram sententiam de initio haereseos Baminuit. Figmenta Dall.ei de cerli cujusdum ordmis
silidinn.-e facit.De rebellione ejus contra Ecclesiam
militum appellatione. Leopardi vocem ante Conagit ille, quam istius aevi haeretici quandiu poluestanlini xvum in usu fuisse advei-sus Bochartum
runt semper evitabant, ut saepe legimus. De apoostenditur. Receptio pcenitentium novitalem epistolarum non probat. De Albaspinxi sententia Aispustolis loquitur eodem modo quo Clemens Alexanlatur. Onesimur, quem Jgnatius Epheso prafuisse
drinus de re eademscribens;utenimille doctrinam
ait, mortuum fuisse sub tempore marlyrii Ignaapostolicam perS. Paulum sub Nerone consummatiani perperam asseritur. Varix quorumdum de
tam esse dicit.ita per apostolos Petrum etPaulum
Onesimo sententix id non evincunt.
inteiligitdisputans contratraditionem apostolicam
Hactenus de haereticis et haeresibus observata :
a Stephano pontifice Rnmano falso, ut ait, prodused capite decimo tertio multa alia coacervat.quse
ctam. lta se ipsum explicat, dum Stephanus vapu- pra-ter temporum fidem ficta e^se pulat ; quorum
lat, quasi infamans Petrum et Paulum, beatos
plurima vel fictorem vel interpolatorem feriunt;
apostolos, quasi hoc ipsi tradiderint. Diu igitur qualia sunt quoe de Anacleto, de Nieolaitis, de Caepost Petrum et Paulum Basilides adversus Eccle- sare.de ordinibus ecclesiaslicis, de virHinumcollesiam rebellavit ex sententia Firmiliani ; quod et giis, de Quadragesima, de S. Joanne scribit. Quanos fatemur ; neque aliud quidpiam ex ea epistola tuor taraen esse video,quae auctorem ipsum ferira

340

J. PEARSONTI VINDIHjE IGNATIANjE. - PARS II.

videantur, de principibus, de leopardis, de pceni- A


tentibus atque de Onesimo.
Primo, scripsit auctor epistolm ad Smyrnaeos :
t Et super ccelestia, et gloria angelorum, et principes visibiles et invisibiles si non credant in sanpuinem Christi, et illis judicium erit. Obiter quidem hunc locum tangit vir doctissimus, et verba
satis mira esse putat ; quod ad principes visibiles
attinet, vult hunc scriptorem ideo fortasse ea dixisse, quod ejus sbvo aliqua jam erat de Constantii vel Constantini ejus filii vel Christianismo
vel ad Christianismum propensione sparsa fama
Quam obscurahaec conjectura, quara dubia, quam
incerta ! Vel aliquid audivit de Constantii Christianismo, vel Constanlini, vel saltem propensione.
Constantius non est augustus factus ante annum g
304, et quidem in Gallia ; Constantinus non est
Caesar creatus ante annum 306, et quidem in Britannia. Graecus itaque hic scriptor, si ad eorum
aliquem tanquam principem respexit, ante hnec
tempora scribere non potuit. At ipse Dallaeus forte
scriptas has epistolas ait labente tertio soeculo,
Blondellus ineunte,Salmasius et Albertinus secundi
medio. Nullo illi de principe Christiano auctorem
epistolarum sorauiasse crediderunt ; raulto minus
nos Dallaeo credimus, qui tot testimonia pro his epistolis ante quartum saeculum protulimus. Sed nihil
scriptor noster. quisquis est, de imperatoribus
Chrislianis proprie dixit ; ap^ovxac tantum nominavit, qui sunt quilibet magistratus ; monuit ne
quem Jocus, sive dignitas inflet (nam et oipyov- n
xacvocabant ecclesiasticos praepositos vetustissimi
scriptores, Spyovxec dicunlur principes et magistratus, inquit Tertullianus), cum nec angeli nec
homines superiores sine fide in Christura salutem
consequi possint. Quae doctrina cuivis tempori
sque convenit, sive principes Christiani sint, sive
non ; nihil ergo hic tempoi ura fldem pulsat,et suaviter riderent SaImasius,Blondellus et Albertinus,
si haec cuipiam negotium facessere intelligerent.
Secundo, auctor epistolae ad Romanos cum se
dixisset alligatum decem leopardis, diligenter docet qnid hoc sit. Vinctus, inquit, decem leopardis, quod est militaris ordo. Hoc autem, judice
Dallaeo, ab Ignatii ajvo alienum interpretamentum
est.Sed a cujus, quaeso, aetate alienum est, se ipsum
et verbasua interpretari ? nonne quolibet tempore D
hocaeque liceat? Dicit sanctissimus martyr, exemplo S Pauli, se cum bestiis pugnare, eas ob feritatem leopardos vocat ; seipsum deiu iuterpretatur ;
eos, scilicet, quos bestias, quos leopardos appellat,
milites esse ait, quorum custodiae tradilus est.
Quidni hic idem faceret, quod saepe alibifacit?
Jubet Trallesios aXXoxpia; poxavr,c ai:e^i8at, addit
explicationem, ^ xic eWv a"peaic. De Docetis locatus, tl 8' uijirso tivec aSsoi ovtec, subjungit, toutettiv ir.:a-o'.. Quidni quispiam tam sub imperio
Trajani, quam quavis alia aetate, ita loqueretur?
i\empe, veritU9 est scriptor, ne Romani quid e-

S30

sent illi leopardi a quibus ligatum se duci scribit,


non intelligerent: quod Ignatius non essetveritus.i
Quare autem Ignatius vereri non poluit, si alius
quisquam potuerit? Quare non ille cavendum putaret, ne sua verba a Romanis haud recte intelligerentur?Ligatum se decem leopardis dixerat;id autem solebat saepe fleri cum besiarii jamjam morituri essent,uti Saturnus in ursum substrictus est,
et apro subligatus,ut in S. Perpetuas Passionelegimus. Cum igitur scripsisset S. Ignatius se decem
leopardis jam illigatum esse, (pardi autem erant
inter Bijpac a'.uo6<5pouc et av8pioiro6opo'jc, quibus
bestiarii objici solebant, ut apud veteres legimus)
non incommodemonere potuit.eos non esse bestias
ipsum statim devoraluras, sed milites ad urbem
Romam ducturos. Verum aliud eum suspicatum
esse novit Dallaeus. Nam Ignatii aevo omnibus,
prresertim civibus Romanis, nota erat et familiaris
illa militum certi cujusdam ordinis appellatio vulgaris. Itane vero ? an leopardus est militis certf
cujusdam ordinis appellatio ? an ea omnibus Ignatii
aevo nota etfamiliaris fuit ? Profecto haec observatio
aut ex proclara antiquitatis cognitione proficisoiter, aut egregium commentum est. Unde, quo auctore, hrec nos docet? Neminem laudat ; nullius testimonium profert. Ego certe eam leopardi signiflcationem nondum invenio. Sub Trajano scripsere
Tacitus, Plinius secundus, Florus ; sub Trajano et
Adriano vixitSuetonius. Iisdem temporibus Graece
scripserunt Plutarchus, Arrianus, iEIianus, omnes
rerum Romanarum satis pehti.rei militaris maxime
An ex illis quisquam prodidit hanc militum certi
cujusdam ordinis appellationem fuisse suo aevo familiarem? non credo.Sed reset rei nomen inusu
esse desiit ante ducentesimum post Ignatii mortem
annum ! Jam igitur certus ille militum ordo evanuerat.et cum ipso ordine nomen etiam exstinctum
fuit ? Quis haec nobis tradidit ? quis mililiae Romanas
reformator fuit ? quis ordinem exstirpavit, nomen
oblitteravit? Quomodo illud in usu desierit, quod
in usu nunquam fuit, nondum video. Sed haec certissimasunt.tiequeaquopiamneganda: nam Ignatii simulator Leopardorum quidem nomen ad antiquitatis speciem retinuit, sed ne ob obscurilatem
lectores turbaret, etiam interpretandum pulavit,ac
se ita nimia diligentia ipse prodidi' . Proh stultam
simulatoris callidilatcm !proh fatuamastuliara !qui
suo indicio quasi sorex hodie periit, quod acumen
Dallaeani ingeniipraevidere nonpotuerit : imo vero
Censoriscommenlum lcpidum, etinanem conjecturam,qui ut marly rem facere t impostorem post tot ssecula totantiquitatis larvas et figmenta excogitavit.
lllud vero admiratione dignum est, edidisse haec
Dallaeum triennio poslquam SamuelisBocharti Hie.
rozoicon prodiit, quod ipse in Epistola dedicaloria
doctum,Deusbone, etlaboriosum opus appellat.
Ille enim, utimpostorem quarto saeculo scripsisse
probaret, et quidem ex hoc ipso loco, alio plane
atque contrario usus est argumento, Hierozoici

351

S. IGNATIUS. PROLEQOMENA.

352

parte i, lib. ui, cap. 8 : Leopardi vox, inquit, se- A Leopardi vocem memorat, ut longe suis temporirius usurpari ccopit, nempe Constantini rovo. Pro- bus antiquiorera eam fuisse agnoscat.Haec enim hainde Ignatii ad Romanos epistola quam circumfe- bet in Vita Antonini GeUe : Familiare itli fuit has
runt, eo demum seeculo fuisse scriplam vel ex hoc quaBStionesgrammaticis proponere.ut dicerent,sinargumento colligas, quod leopardorum diserte me- gula animalia quomodo vocem emitterent, velut,
minit. Argumenti consequentia manifesta est. Si agni balant,porcelligruniunt,palumbes minurriunt
enim leopardi vox sub Constantino usurpari coepit, ursi saeviunt, leones rugiunt, leopardi rictant, eleadeoque ante Constantinum usurpata non est ; qui phanti barriunt, ranas coaxant, equi hinniunt,
cunque eam vocem usurpavit, vel sub Constantino, asini rudunt, tauri mugiunt, easque de veteribus
vel post eum scripsit. Post Constantinum scribere approbare, vel approbarent. Spartianus itaque
non potuit auctor epistolae ad Romanos : excerpta 100 ante Constantinum annis Getam agrammaticis
enim ejus epistolre, in quibus Leopardi vox habe- quaasivisse ostendit, an leopardis conveniret rictatur, in Ecclcsiastica Eusebii Historia exstant, quse re, et quinam ex veteribus eam vocem leopardis
sub Constantino edita est. Vult igitur Bochartus tribuissent. Satis igitur antiqua vox leopardus.
sub Constanlino primulum inventam esse vocem Glossarium vetus, sub Benedicti nomine edilum,
Leopardi ; Romanos scriptores eam primo usur- n omnino videtur Constantini imperio haud paulo anpasse ; Graecos eam vocem a Romanis postea mu- tiquius, in quo legimus: Leopardus, itipoaXi;.Pomtuatosesse ; simulatorem Ignatii inter Grajcos scri- peius Feslus, Bigenera dicuntur animalia ex diptores et primum et solum eamdem arripuisse, et verso genere nata, ut leopardus ex leone et panIgnatio supposuisse.atquehanc epislolamemisisse, thera. Ipse autem Festus, a Charisio et Macrobio
antequam Uistorix librum tertium conderet Euse- laudatus, si satis antiquus uon sit ; certe Verrius
bius. 0 miras temporis angustias, quibus miser im- Flaccus, cujus librorum Epitomen scripsit, Augusti
postor includitur ! 0 bardum et slupidum Euse- aetate vixit; et quis haec illius verba fuisse asserebium, qui cum diu ante Leopardi vocabulum natus ret,refelli non posset.Caute igitur huuc locum Festi
esset, fictiliis litterarum mercibus tam facile, tam praetermisil diligentissimus Bochartus, ubi ejus
afferendi occasionem habuit maxime oppurtunam.
foede deceptus est !
Sed videamus quomodo probet cl. Bochartus,eam Cum enim att .lisset quae veteres dixerunt de
vocem Constantini sevo coepisse usurpari. Cum leaenarum cum pardo concubitu, unde novum
enim, inquit, tribus saiculis post Christum natum monstrum editur, huic, inquit, designaudo conficta
in Romanis scriptoribus nusquam reperiatur,quarto videtur leopardi vox ; sed nullo testimonio eam
conjecturam firmat.cum ad manuin esset hic Eesti
et exinde passim occurrit. Haec ex ubservatione
Gesneri. Verum an ante tempora Trajani in usu " locus ad eam rem accommodalissimus.Quinetiam si
fuerit ea vox, ad nos non pertinet; quamvis mihi vox leopardi conficta primum sitilli monstro desidubium non sit quin diu ante usurpata sit.non mi- gnando, quod videlur Bocharto, ante Constantini
nus quam Camelopardalis, aut Leocrocutla, de qui- aevum sine dubio conficta est ; tunc enim pro quolibus agit Plinius.Quod ante quartum saeculum apud bet pardo usurpata est, quod ille multis et quidem
scriptores Romanos, quos legerat Bochartus, non recte probat. Tritaigitur illa sed catachrestica voreperiatur, minime probat in usu nonfuisse ; plures cis usurpatio primaeva et propria posterior sit ncenim scriptores eoruin temporum perierunt quam cesse est. Si igitur a Romanis conficta ea vox sit,
supersunt ; aliqui fortasse exstant, quos ille non le- tunc primum imposita fuisse videtur, cum res ipsa
git ; aliqui, quos credidit post Constantinum scri- illis nota fuit. UtTertullianus de pallio, etsi Grsepsisse,forte ante eum scripserunt; aliqui qui sub eo cum magis, sed lingua jam penes Latium est ; cum
meminerunt vocis Leopardi, significare potuerunt voce vestis intravit. Non dubitandum est igitur
eamvocem ipsorum aotate longe antiquiorem fuisse. quin vox ex priraa rei ipsius cognitione manaverit,
Non legit, opinor, Bochartus Passionem SS. Perpe- Romani enim vel voces ipsas cum rebus accipietusB et Felicilatis primo in lucem ab Holslenio pro- bant, vel rebus acceptis sua nomina indiderunt.
ductam.In illa autem Passione noslegimus: Itaque D Camelus, inquit Varro, suo nomine in Latium venit, ut Alexandria camelopardalis nuper adducta,
in commissione spectaculi revocatus leopardo exquod erat figura utcamelus, maculis ut panlhera. *
pertus, etiam sub pulpito ab urso erat vexatus. Sa<
Vel igilur qui primum naturam illius monstri ex
turus autem nihil magis quam ursum abominabatur,sed uno morsu leopardi confici se jam preesu- leaena et pardo geniti Romanis tradiderunt, sub nomebat. Et postea idem Saturus militem alloqui- mine leopardi illud describebant, ut Alexandrini
tur : Ecce prodeo illo, et ad unum morsum leopar- camelopardalin , vel exdescriptione Romani nomen
illud indiderunt, ut vesti, quam introduxerunt
di consumor. Et statim in fine spectaculi leoparGraeci, nomen pallii. Res autem ipsa, seu nalura
do ejecto.de uno morsu tanto profusus estsanguine,
illius monstri sub Titi imperio Romanis fuit probe
ut populus revcrlenti illi secundi baptismatis testimonium reclamaverit. Haec autem Passio scripta cognita. Plinius enim eam describit Katwal. hisl.
est annis 100 ante imperiura Constantini. j-Elius lib. vin, cap. 16. Sive igitur Romani, sive Graeci
Spartianus quidem sub Constantino scripsil,sed ita primo illud nomen excogitarunt, dubium non est

J. PEARSONII VlNDICIiE IGNATIANyE. PAR9 II.


354
qnin ante Trajani tempora exstiterit.ut eo S. Igna- X duritiae vel censuraj suae obstinatione ruperunt.ut
tius in Syria versatus, unde Vopisco leopardi
quia apud alios adulteris pax dabatur, qui nondacentum Syriaci, etiam de pardis uti potuerit.
bat de Ecclesia separaretur. Ab episcopis igitur
Neque etiam verum est, quod Bochartus putat, id
Africanis per pcenitentiam recepti sunt mcechiante
vocabulum apud Graecum scriptorem nusquam alibi aHatem Cypriani, adeoque ante Novalianos. Idque
exstare. Apud enim S. Athanasium in Vita S. An- ab Ecclesiafactum narratCyprianus ; nullumigitur
tonii haec lego : Kal fjv 4 totcos euOu; TCETcXrjptone- tunc temporis inEcclesiaAfricana decretumexstivoc, tpavraortac; Xeovtcov, apxTeov, XeoirapSaXiov*, xaii- tit de adulteris penitus a pceniteutia removendis.
pcov xa: ocpEiov, aenrtoiov xai crxopTcttov xat XjXcov.
Neque mirum est aliquos tunc temporis etiam epi Eratque idem locus subito refertus spectris leo- scopos moechos penilus excludendos putasse, cum
num, ursarum, leopardorum, taurorum et serpen- sciamus Montanistarum erroribus plurimos in Afritium, aspidum et scorpionum et luporum. Satis ca,qui taraen in Ecclesia perstarent, iraplicitos fuisigitur vetus est vox leopardi. Interim si Bocharto se.Sub Zephyrinoconcedunt decretum fuisse.utadcredimus, Dallaeo credendura non est ; si Dallaeo mitterentur ad pceniienliam mccchi ; illud autem
fidem habeamus, Bocharto renuntiabimus ; tam tanquam novum et inauditum, et priori Ecclesise
male inter illos in Ignatio expugnando convenit. i) sententiu; conlrarium pronuntiant. Perperam omNos certe in hac re dum neuter alteri credit, jure nino. Tertullianus ipse agnoscit sententiam illam
pontificis Homani paulo antequam librum Uepudioptimo neutri credendum putamus.
Tertio.S. Ignatius in epistola ad Philadelphenses citia, jam extra Ecclesiam posilus, scriberet, evuleos ad unitatem ecclesiasticam tanquam non sibi gatam fuisse. Audio, inquit, etiam edictum esse
tantum sed etaliis utilematquesalutarem hortatur. propositum, et quidem peremptorium, pontifex,
Quotquot enim Dei, inquit. sunt et Jesu Christi, scilicet.maximus. quod est episcopus episcoporum,
isti cum episcopo sunt ; et quotquot utique pceni- edicit : Ego et muccliiae et fornicationis delieta pcenitentes veniunt in unitatem Ecclesiae, et isti Dei tentia funclis dimitto. Sed eamdem etiam Eccleernnt Ac rursus post pauca : Ubi divisio est et siae catholicae sententiam fuisse, antequam Zephyira.Deus non habitat.Omnibus igitur poenitentibus rini decrelum prodiit, libere fatetur his verbis :
dimiltit Deus,si pceniteant in unitalem Dei etcon- Erit igilur et hic adversus Psychicos titulus, adcilium episcopi. Quid h\s verius, quid salutarius,
versusmeae quoque sententiae retro penes illos soquid antiquius ? Sed hoc de suscipiendis ad pce- cietatem, quo magis hoc mihi in notam levitatis
nitentiam lapsis decretum Montanistas et Novatia- objectent. Psychici.hoc est catholici, et cumcanos aperte pulsat, diu post Ignatium exortos. An tholicis Tertullianus ipse,ante decretum Zephyrini
idem docuerunt. Nihil igitur hic novura aut inauhoc scribi non potuit ante Novalianos, aut etiam
Montanistas ? An nemo illud quod verum estenun- dilura in Ecclesiam invectum est,ut putat Albaspitiare potest, antequam ab alio negetur? Hreretici neus. Diu anle Zephyrinum Dionysius Corinthioaut schismatici semper hac ratione convicti sunt, rum episcopus.Soteri Romano synchronus, omnes
quod eam veritatera negarent,quaj antea in Eccle- per paniitenliam, ne mcechis quidem aut quovis
sia praedicabatur. Hajc non minus Donatistas pul- alio gravissimo crimine oneratis exceptis, suscisant quam Montanistas ; ea autem scripta fuisse piendos esse docuit. Nam in epistola ad Amastriaadversarii fatentur ante Donatum, quidni et ante nos, leste Euseb. lib. iv, cap. 23 : lloXXa TtEpi yiMontanum ? Ad firmandum argumentum adducit |aou xat aYvEiac TOt; auxoi; ^tapalvEt xat xou? 1%
auctoritatem Albaspinei, qui ob eamdem causam o'!a; 8' ouv aTTOTtTcotrEco; f, TcXr,fjt[ieXE(ac;, e"te jjltjv
canonem quemdam Clementinum negat esse apo- alpExtxf.c; TcXavrjc; ETCturplcpovTac SE^toucrBai Tcpoistolicum, et ante Cyprianum sanciri potuisse. Sed TatTEt. Multa quoque de nuptiis et de castitate
loquitur Albaspineus de poenitenlium.hocest ipso eis pracipit ; et cunctos qui a quovis lapsu sive deinterprete, adulterorum, sicariorum et idololatra- licto,sive etiam ab haeretico errore revertuntur,
rum receptione, de qua re in veteri Ecclesia diu j) benigne suscipi jubet. En vetus TcpoercaY[Jta, seu
disputatum est. Auctorvero epistolarura de hasre- mandatum episcopale, de recipiondis lapsis, moeticis et schismaticis loquitur ad unitatem Ecclesiro chis, haereticis aliisque perpcenitenliam conversis.
et concilium episcopi redeuntibus,quibus poeniten- Neque vero dubito quin hujus generis peccatum
tibus receptio negata nunquam fuit, ut in priori fuerit illud Valentis, de quo S. Polycarpus epistola
parte ostensum est.Sed nec illud verum est, quod ad Philippenses : Nimis contristatus sumpro VaAlbaspineus observat. Ante aetatem S. Cypriani Iente.qui presbyter factus est aliquando apud vos,
etiara mcechi ad pcenitentiam admittebantur. Ita quod sicignoret is locum qui datus est ei. Moneo
ipse testatur epistola 52 : Et quidam apud ante- itaque vos ut abstinealis ab omni avaritia (tcXeovecessores nostros quidem de episcopis in provincia ta;, ut recte Hammondus) et sitis casti et veranostra dandam pacemmoechis non putaverunt.etin ces. De hoc autem Valente ita postea loquitur :
totum pcenitentiffl locum contra adulteria clause- Valde ergo.fratres, contristor pro illo et conjuge
runt; non tamen a coepiscoporum suorum collegio ejus : quibus det Deus poenitentiam veram. Sobrii
ergo estote et vos in hoc ; et non sicut inimicos
recesserunt, aut calholicae fxclpsitr unitatem vel
358

335

S. IGNATIUS. PIlOLEGOMENA.

356

tales existimetis, sed sicut passibilia membra et A tiat. Qua ratione, nullus video. An quia Menaea et
erranlia eos rovocate, ul omnium vestrum corpus
Metaphrasles Onesimum quemdam marlyrem describunt, non lainen dicunt eum fuisse Ephesi episalvctis Hoc enim agentes, vos ipsos aedificatis.
scopum :an quiaConstitutionum consarcinatorreEtiam juvenisille apudClementem Atexaftdrinum,
iu bomilia De divite, sub Origenis nomine edita, fertOuesimum Bera?a> episcopum fuisse : an quia
qui siearius, imo [r.anpovo; fuerat. restitutus est Dorotheus et Hippolylus tradunt Gaium Timotheo
Ecclesiae per poenitentiam ab ipso S. Joanne. Et Ephesi successissejan quia Nicepborus docetOneApostolus ipse nobis describitur quasi Sioou; niyz simum sub Domitiano obiisse ; ideo nullus Onesiizxjiof.fiix (XEtavoia? dXvjBiv/j?, dans magnum mus Epheso praeesse potuit sub undecimo anno
sincerae pcenitentiao exemplum, ut legimus apud Trajani ? An borum quispiam.aut hi omnesaliquid
Eusebium lib. m,cap.23. Quod exemplum Clemens tradunt quod id evincat ? Demus Onesimum martyfusius tractans.et tandem perorans ait : '0 yip lv- rem Ephesi non fuisse, sed Beraja; ; demus Gaium
xau8a xov xyytkov tij? ijxavo!'; TrpoUnevoj, ou
successisse Timotheo ; concedamus Onesimum
(iexavo7jaei xoxe f,v/.a 5v xaxaXtTni xo auijia, ouoe istum, quem nec illi ; nec Nicephorus episcopum
xaxata^jvBrJaexai xov Stoxopa Tpoarjvxa [iexa tt]<; Ephesi nominat,sub Domitianoobiisse : an hisomauxou Sojr,? y.a\ oxpaxeta? iS<uv, oii oeoie xo Ttup d nibus concessis.verum esse non potest Onesimum
JXam qui modo suscipitangelum poenitentiaB,eum quemdam Gaii successorem Epheso praefuisse cum
tunc non poenitebit cum de corpore decedit, nec Ignatius admartyrium tractusest?NonneNicephoSalvatorem videns advenientem cum gloria sua et rusipseOnesimum quemdara nominat.quipostsanctum Andream, et Stachyn, episcopus Byzantii fuit,
exercitu feret ignominiam. neque ignem timebit
Ubi ad Hermae Pattorem aperte alludit, et ostendit cui successitPolycarpus?NonhaecauctoremepistoIaB
ridiculum faciunt : qucm omnino non tangunt ; sed
nihil in Ecclesia tunc temporis definitum fuisse
de majorum criminum reis a beneficio poenitentiaa poliusDallsousUsseriumridicuIumreddereconatur,
ecclesiasticae penitus excludendis. Certe verba dum modestiam ejus laudat,qui tanta cum diligentia
haec lestimonia coacervavit, quae ipsius causam juIgnatii, si generaliter acciperentur, satis aetati
gularent. Sed satis adhuc a Graecis scriptoribus
martyris convenirent ; si potius de haereticis intuta illa est, qui Onesimum S. Pauli discipulum
tclligantur, cuivis actati conveniunt.
Quarto, Ignatius epistola ad Ephesios : Pluri- Ephesi episcopum fuisse non tradiderunt. Ad Latinos igitur confugit Dalloeus, asseritque Bedam,
mum enim multitudinem vestram in nomine Dei
Adonem,Notkerum,aliosqueaffirmaremagnoomnes
suscepi in Onesimo, qui in charitate inenarrabili
consensu, istum ab Ignatio epistolico raemoratum
est, vester autem in carne episcopus. Temporum
seriem lurbat, inquit vir doctissimus, et loquitur " Onesimum Pauli discipulumfuisse. Ego vero talem
de homine velut vivente qui jampridem erat mor- consensum non reperio.Beda nihil habet de Ignatij
tuus. Sed unde constat eum Onesimum fuisse Onesimo, nihil Martyrologium Romanum ; apui
Usuardum nonexstabat ea narratio, sed a Joanne
mortuum, de quo auctor epistolae tanquam vivente,et Ephesi episcopo tunc cum scriberet,loquilur? Molano inserta est, alio charactere etprajmissa litDe Ignatio nostro Eusebius : Mtav [xev niffxoXr,v tera A, per quaslectorfacillimeadvertateaUsuardi
xrj xaxi "Ecpeaov 'E/./.Xr,aia ypAoii, Tcotjxivo; auxijc non esse.sed Adonis.ut Molanus ipsein praefalione
(jivr,fj.ovej(ov 'Ovt(j![xou. Unam quidem epistolam monuit.Jam vero Ado.qui Onesimum S.Pauli Ignatiscripsit ad Ecclesiam Ephesiorum, Onesimi ipso- anum facit,non narrat eum sub Domitiano obiisse :
ruiu pastoris mentionem faciens. Ille igitur qui Nicephorus nuperus scriptor, Onesiraum sub Doantiqua Ecclesia) monumenla tam assidue rimatus mitiano martyrem facit, episcopum Ephesi fuisse
est, qui, tot veterum episcoporum catalogos tam non narrat. Cumque eum solus ille referat ea temdiligenter collegit, de morte Onesimi Ephesiorum pestate martyrium subiisse.non imraerito illi fidem.
episcopi ne minimumquidem suspicatur. Undeigi- denegat Baronius, praesertim si de episcopo Ephetur novit Dallaius Onesimum illum, cujus mentio siuo intelligatur.Nam si ille episcopus Beraefe fuit,
in hac epistola facta est, cum Smyrnaj esset Igna- D non autem Ephesi, ut alii Nicephoro antiquiore
tius, iii vivis non 1'uisse ? Hoc unico argumento voluere, ad nos non pertinet. Quis enim non videt
fretus.et epistola;,quam fatetur anle setatem EuseOnesimo S. Pauli, episcopo Beraea', temporibus
bii scriptam, et Eusebii ipsiusauctorilatem eludere Domitiaui defuncto, Onesimura alium post Timose posse sperat. Observat ex Usserio, Gracorum
theum et Gaium Epheso praeesse potuisse sub imMenaea et Symeonem Metaphrastem non agnoscere perio Trajani? Quoniam autem Dallams notat.BaOuesimura martyrem fuisse Ephesi episcopum, ronium Nicephoro errorem tribuere, non alia
Conslitulionum apostolicarum scriptorem affirmare quam harum epistolarum aucloritate, quas adhuc
eum Berajaj episcopum fuisse, Dorotheum el Hip- in coutroversiam veniunt ; et tamen fatetur, Si
polytum asserere Gaium, Timothei in episcopatu Ignatii vere certoque essent (quod mihi quidem et
successorem fuisse. Nicephorum denique tradere verum et cei tum videlur; earum potius quam NiceOnesimuin sub Domitiano obiisse. Ex his auctori- phori esse sequendam fidem ; videamus si non
bus plane ridiculnm epistolarum auctorem pronun- aliunde absurdum esse videatur Onesimum Ephesi

357

J. PEARSONII VINDICL* IGNATIANjE. PARS II.

episcopum subDomitiano martyrium subiisse?Qui A


Onesimum Ephesi episcopumfuissedocent.eumvel
Gaio, vel Timotheo successisse volunt : Timotheum
certe primura EphesinasEcclesiae episcopum agnoscit Eusebius ; idem testantur Acta concilii Chalr.edonensis, et velus martyrium S. Timothei, apud
Piiotium, cod. 254 : "Chi itpuitov Tiij.60eov T| rtapouja tjyT?1'?'! ?ri"v Ecjeo-ou EJrio-xoTcrjaai. Notaudum quod prissens scriptura referat Timotheum
primum Ephesi episcopum fuisse. Jam vero Timotheum ipse Nicephorus traditsub Vespasiano martyrio coronatum fuisse : idem testatur ejusdem
martyrium in Bibliotheca Photii.Persecutioautera
secunda sub Domitiano extremisilliusimperatoris
temporibus excitata est. Eusebius ad annum ejus
14 : Secundus post Neronem DomitianusChristia- B
nos persequitur. Quem locum respiciens Hieronymus in Catalogo, deS. Joanne : Quarto decimo
igitur anno, inquit,secundam post Neronem persecuUonem.movenle Domitiano,in Patmon insulara
relegatus scripsit Apocalypsin. Sub hac persecutione obdormisse Timotheum credendum est :
brevis autem ea fuit, teste Tertulliano in Apologetico : Tentaverat et Doraitianus portio Neronis
de crudelitate ; sed qua et homo.facile cceptum repressit, restitutis etiam quos relegaverat ; quod
et apud Eusebium Hegesippus testatur. Jam quis
credet Onesiraus.qui si forte in Ephesiua Ecclesia
vel ipsi Timotheo, vel ejus successori Gaio episcopus suffeclus est. sub eadem persecutione passum
fuisse,et non potius ad undecimum Trajani annum q
perdurasse ? Nam quod Dallaeus ex oriine temporum evincere conatur.nihili est Non enim 100 aut
90 annorum eum fuisse.cum moreretur, inde conficitur.Putat ille Paulum adPhilemonem scripsisse
anno Uomini 36. Sed S. PaulusRomae, el cura jam
diu in vinculisfuisset, ad Philemonem scripsit, ut
ex ipsa Epistola constat,et Hieronymus etTheodoretus demonstrant.AtRomara ante annum Domini
vulgarem 64 vidisse S. Paulum nemo probabit. Ab
anno autem 65 ad annum 107,quo scripsisse Ignatium dicimus, anni tantum sunt 42. Ponamusigitur Onesimum 26 annorum fuisse, cum eum ad
Cdera Christianam converlit S. Paulus ; nondum
septuagenarius fuisset, cum S. Ignatius Smyrnae
consisteret, Sive igitur duo fuerint Onesimi aetate i
S. Ignatii,unusBeraeaa,alterEphesiepiscopus, sive
unus tautum isque Ephesinus, nihil hactenus dictum est quod ullomodo probet.nullum Onesimum
Epheso prsefuisse.cura Ignatius ad martyrium traheretur.
Cum igitur omnia ad examen vocata sint, quae
temporum fidem pulsare videbantur, nihil novi in
his epistolis repertum est ; oninia potius Ignaliano
aevo apprime consona apparent.
CAPUT IX.
Abena a virtutibus S. Ignatii dispunguntur. Nulla
m epistolis ejus haeresis rcderitur. Xutla irreve Luc. I, 35.

358

rentia erga SS. Litteras. Apocrypha ssepe a vplustissimis scriptoribus cilanlur. Cusauboni duplcx
responsio affertur, et ulraque pluribus slabilitur.
EpistolaS. Ignatii ad Romanos ab objrctionibus
Dallwi vindicatur. Fortitudo, constantia et magnanimitas martyrum defenduntur ; piurimisque putrum scnlentiis, el hcroum Christianorum exemplii explicantur ; quorum factis consona lynatis
verba ostenduntur.
Proxima argumentornm rongeriesex iisconflala
et consarcinata est, quae personas cui epistolae tribuuntur vel moribus,vel dignitate,vel ingenio, vel
pietate aliena sunt,autpotiusiniquisrerum aestimatoribus videntur. Sed ea plerumque adduci t quae vel
ab interpolatore genuinarum, vel a fictore reliquarum epistolarum scripta sunt ; quorum mores, dignitatem,ingenium,pietatemnostri non defendunt.
In toto capite 14 nihil aliud ex Ignatio nostro attulit, nisi illud recoctum : Sine episcopo,presbyteris et diaconis Ecclesiam non vocari ; quod neque moribus,neque dignitati,nec ingenio, nec pietati martyris repugnat, et cui antea responsum
dedimus Caput IS, quantum quantum est de festis, de sabbato, de jejuniis tractans, ex spuriis totum conflatum est, et Ignatium nostrum non
tangit.
Capite 16. multa quasi hreretica producit,sed ex
spuriis etiam ; e nostro unum tantum locum profert, qui ei non satis sanus videtur ; scilicet
Christura fuisse lTiov tjtou xaxi O^X-rjfjt-a xt 8<5va[xiv
6eo3, Filiura Dei secunduin voluntatcin etpotentiam Dei. Hoeccine autem utinterhaBretica recenseantur, quae a B. Theodoreto pro catholica Ecclesia? sententia contrahaereticos proferuntur? Apud
illum quidem legimus OEdxTjxa, in nostro autem
codice 6XT,ixa, ut et in Usseriano interprete voluntatem. Variam hic lectionem esse et quidem
valde anliquam quis non videt ?Quid in suo codice
viderit interpolator, an 0E<5tTjta, anOiAr(fj.a legerit,
scire nos noluit, adeo omnia immutavit.Utcunque
sit, si Theodoreti lectionem sequamur, et Qt6xrpa
auctorem epistolae scripsisse putemus, cadit objectio Dallseana quoa in voce Os^Tjijia fundatur ; durum enim et vix ferendum, ait .Filiuni esse a Patre
ab asterno per voluntatem et potentiam Patris ; si
legamus 6:>T,ij;a,eliam sic eadem objectio ruit;non
enim nostrum loqui de eaterna generatione Filii
constat,sed de incarnatione potius,ut et antecedentiaetconsequentiademonstrant ; undeinterpolator
ad divinam naturam hasc trahens, verborum ordinem mutare coactus est. Sic autem nos legimus :
'A).t,0& Svta 4x Y^vou^ ^a^i8 xata aapxa, Vl6v 6bou
xaxa OIXTjijia xat Suvatjtiv Sevu YeYtv1fJl-vov XtjQ5i
{x naoO=vou.Usserianusinterpres:Vere exsistentem
de genere David secundumcarnem, Filium Deisecunduni voluntatem et potentiam Dei genitum vere ex
Virgine, omnino quasi respexerit illaverba angeli
apud evangelistam : Spirilus sanctus superveniet in
te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi: ideoque et
quod uascetur ex te sanctum vocabitur Filius Dei".

S. 1GNATIUS. PROLEGOMENA.

360

IncarnationemautemChristifactampervoluntatem A Sed moderni scriptores SS. Patribus, si Dallaeo ita


et polentiam Dei nemo negat. i Ex Dei voluntate videalur, sapientiores sunto ; certe Isaacus CasanVerbum caro factum est, inquit Tertullianus, De bonus, et nostra) professionis, et summi apud
carne Chrisli, cap. 19. Imo vero si quis de aeterna omnes eruditos nominis criticus, cum hsec omnia
generatione Filii.quod necesse non est, haec acci- optime novisset, sic tamen Ignatium defendit :
pere voluerit, quaTe hoc in Ignatio martyre non Nec mirum est virum Dei Ignatium citare obiter
ferendum, quod in aliis ferimus? ut in Justino scriptum apocryphum, rejiculum et reprobum.
martyre, cum de Deo Verbo loquitur, Dial. cum Nam quot libros ejusdem farinaa laudat Clemens
Tryphone : 'Ex tou 4-6 tou ncccpo; OEXrjtTEi fiftif,- Alexandrinus ? Verissimum nempe est tempore
o-Oat, eo quod ex Patris volitione natus est,qui ad opus fuisse, ut Ecclesiae auctoritate rejicerentur
eumdemlocum postea respiciens, ait : Kxl h toT multi libri, qui primis sasculis auctoritatis saltem
TcpoEtprjjjtEvoti; Sta Ppayetov rov Aoyov irJTaa, el- anticipitis fuerant. Observatipse Blondellus non
tcujv ttjv ouvau.tv xauxr,v EYEVTJaOai tco tou Carpoc; tunc repertum esse queraquam,quicavendaomnia
SuvajjtEt xat (JouXri autou. Clemenlem Alexandri- apocrypha, et grandis esse prudentia) meminisset,
num ferimus qui Verbum vocavit to OEXrjfxa T0^ aurum in luto quaerere : quod postea fecit HieroIlaTpo;. In Tertulliano ista ferimus : Quis Deus n nymus. Sed et diu ante Clementem Alexandrinum
in ea natus?Sermo et Spiritus.qui cum Sermone de alii id fecerunt. Narratenim Eusebius Papiam.uti
Patris voluntate natus est. Ferimus in Syuesio : ejus testimoniapro diversis S. Scripturse libris,ut
'QSiva IlaTpo;,Yovi[i.ov {jouXtjv, et, 'Etci TcatSt ^uSei;, solet, adducit,aliam quoque exposuisse historiam
'IotaTt o-otpa.id est.ut Hesychius interpretatur, (3ou- de muliere, quae multorum criminum corara DoXrjo-et, OeXrjo-et. Quidni igitur in Ignatio ferendum mino accusata est, t]v to xao' 'B6pa!ouc EurfYJViov xitoi OsXtjjjux ? si leclionem Theodoreti recipere Xtov TrEptE^Et,^ quam Evangelium secundum Hebros
nolimus, nec de incarnatione eum loqui sinamus, continet. Excipit Dallams, Papiam virum fuisse
quoruin utrumvis omnem difficultatem tollit.
mediocri ingenio, Eusebii judicio. Si quid autem
Capite 17 desiderat vir doctissimus in auctore Eusebii judicium adversus Papiam valet, quare
epistolarum eam reverentiam quai divinis libris pro Ignatio nihil valeret ? cum de Papiaa seriptis
debetur; non quod ullam S. Scripturae partem irre- judicat Eusebius, ejus sententiam araplectiturvir
verenler traclet.sedquod ex apocryphis queedam doctissimus; eum de epistolis S.Ignatiisentenliam
furetur, eaque pro veris et indubitatis ponat. fert, errare, labi, decipi eum libere pronuntial.
Irreverentiaa exempla duo ex spuriis, unum ex Quamam erit auctoritas judicii ejus in Papiam,
nostro proponit ex epistola ad Smyrnaeos : Et qui tam turpiter lapsus, tam deceptus esse dicitur
quando ad eos qui circa Petrum venit. ait ipsis : G in Ignatio? Utcunque sit, non ideo mediocris inApprehendite.palpate me, et videte, 6xi oiix eifit genii aut Papiam.aut quemvis alium dixit Eusebins,
Satjxovtov do-to(jtaTOv. Prolulerunt haec verba quodlestimoniis librorum apocryphorum uteretur:
Ignatii Eusebius, Hieronymus, Theodoretus ; nul- quemadmodum nec S. Ignatium minoris fecit,
lam tamen in ullo erga S. litteras irrevercntiam quod verba haec quasi a Domino dicta protulerit,
notarunt,niliil in iis verbis sanclissimo martyre cum ipse unde sumpta essent plane ignoraverit.
indignum suspicati sunt; nos eorum judicium se- Excipit secundo sciri non posse.an eadem historia
quimur.Imo locus S.Hieronymi maximenotandus, auud nostros evangelistas exstet. Prreclara vero
qui Evangelium hoc et S. Ignatium, simul qnasi observatio Eusebii, si dubitari posset.an ea histotestes laudat lib. m, adcercis Pc.lagianos : In ria, quam tetigit Papias, in nostris evangelistis
Evangelio juxta Hebraeos, quod Chaldaico quidem exstiterit ?Quorsum, queeso, in Evangelio secunSyroque sermone.sed Hebraicis lilteris scriptum dum Hebraeos inveniri diceret, si in nostris appaest,quo utuntur usque hodie Nazareni, secundum ruisset ?praesertim eo loco, quo testimonia Papia
apostolos, sive ut plerique autumant, juxta Mat- pro nostris libris adducit ? Quis nescit in raore
thaeum,quod etin Caesariensi habetur Bibliotheca, positum esse Eusebio, ubi de veteribus scriptorinarrat historia, etc. Ignatius, vir apostolicus et D bus agit, quos libros canonicos citant, quos ilem
martyr.scribit audacter : Elegit Dominusaposto- apocryphos, recitare ? Neque, opinor, unquam illi
los qui super omnes homines peccatores erant. in mentem venit.ut ealoca memoraret, quae tum
Quibus testimoniis si nonuteris ad auctoritatem, in canonicis.tum in apocryphis legerentur. In noutere saltem ad antiquitatem, quid omnes eccle- stris quidem nunc habetur mulier accusata adulsiastici viri senserint. Sed illis multo oculatior terii ; sed illa de qua scripsit Papias, erat Itc? itoXest Dalloeus. Habuit enim haec verba ex Evangelio XaT; SjxapTiatc Sta6Xrj0eT?a multorum criminum
Hebraeo, quod apocryphum est. Fortasse ; sed hoc accusata, et quid praeterea de ea muliere aut
ipsum habet Dallaeus a S. Hieronymo, et quod a Papia, aut in Evangelio secundum Hebraeos scriIgnatius ista ex Evangelio Hebraeo hauserit, et ptum est, prorsus ignoratur. Grotius quidem Hiquod illud Evangelium sit apocryphum ; qui tamen storiam in S. Joanne repertam in Nazaraeorum
cum utrumque verum putaret, simul etiam banc Hebraeo fuisse, satis ex Hieronymo constare asseepistolam ipsi Ignatio tribuere non' verebatur. rit , sed ex quo Hieronymi Iibro ista hauserit, ego

361

J. PEARSONII VINDICI^: IGNATIANJS. PARS II.

3G2

nondum didici. Neque vero quaerendum est quo t\ agens ait : HXtjv oTt p'r,Ta Ttva to; 4tc6 ttjc Befae;
rpatpfje; ev(ovTa irapetoafef tov ou8' ?) TtpeTepa
modo usus est Papias, postquam id sciri non potest ; simpticiter observat Eusebius, illuin hoc e{rjXXaxTo TuavTeXioc. Etsi dicta quaedam peregrina,
Evangeiio semel usum esse, ut Hegesippum seepius velute sancta Scriptura subinducit ; quibus nepriraa
aliqua protulisse ex tou xa8' 'E6pi(ouc Eiaff;quidem epistola penitus vacat. Photius itaque obt.lo-j, lib. iv, c. 22. Sed si Papias Ignatio junior servabat nonnulla peregrina, sive apocrypha, sub
sit et ingenii imbecillioris, Clemens Roraanus et sacrarum litterarum nomine in eaClementis epistola,
Ignatio antiquior et magni semper habitus,non se- quam ipsealibi aftiXofov appellaverat.etpublice lemel peregrina advocat, quae unde sumpta sunt nos ctam agnoverat, contineri. Ac temerarium plane et
non minus nesciraus,quam Eusebiusunde illud Igna- periculosum esse de antiquitate aut veritatescripti
tianum manaverit ignoravit. Nam unde, quaeso,
alicujus ex apocryphorum citationedubitare.ostenilla verba Moysis sumpta sunt : 'Efto Sleiixi ax;j.U dunt illa Hieronymi in Catalogo : Judas, frater Jahzo xu8pa; (ut ms., non ^uTpac;). Ex Hebraico co- cobi,parvam quidem, quae deseptem catholicis est,
dice haoc alicubi erui posse, docte probat Fellus epistolam reliquit.Etquiadelibro Henoch, qui aponoster ; sed Moysen ea verba usurpasse in S. Scri- cryphus est, in ea assumit testimonium, a plerisque
ptura non legilur. Unde etiam illa : Tiypaizzx: n rejicitur. Tamen auctoritatem vetustate jam etusu
S>3p- KoXXatrQe TOT< OftoiC, OTt ol XoXX(i|xeVOl OUTOTc.
meruit, et inter sanctas Scripturas computatur.
iftaaurjowtat. Scriptum est enim : Adhserete
Praeterea iterum observandum est, quod de hac
sanctis, quia qui illis adhcerentsanctiflcabuntur? re scripsit Isaacus Casaubonus : Quinetiam forNam quae sequuntur : Kai itaXtv iv eTeptp Tiittp tasse verius, non ex Evangelio Hebraico Ignatium
Xife'. : MeTei dvSpoc; aStoou a0(oo; eof) (xal jj.et' illa verba descripsisse,verum traditionem allegasse
exXexTou exXexToe, eofi, ut liabet codex ms.J, xai (jtsTot non ssriptara, quae postea in litteras fuerit relata,
B-coeSXou Scaorpiij/eti;. Et rursus in alio loco et Hebraico Evangelio, quod Matthaeo tribuebant,
ait : Cum viro innocente innocens eris, et cum electo inserta. Et hoc quidem multo mihi verisimilius
electus eris, et cum perverso perverteris, totidem videtur. Nam lieet Hieronyraus testiraoniuiu illud
verbis in psalmo xtii leguntur. Unde vero et illa : ex eo Evangelio petitum esse dixerit, tamen EuseIIoppio feveoSio acp' Tjpttov t) rpatpV) auTvj 6'itoo Xh(z:' bius unde illud habuerit nescire se professus est,
TaXatittopof eicriv ol 8fi|>u}(oi o\ Siori^ovTec; tt,v <|<u)t,v, cum tamen ipse Evangelium secundum Hebroeos
ol Xifovtk, TauTa Tjxoucraixev aitO ( ms. eiti ) optime novisset. Et quidem recte. Nam illa verba
Ttov iraTsptov Tjfxiov, xal i8ou f efTipaxafiev, xal non in eo tantum Evangelio reperiebantur, sed et
ouoev r,jxiv toutojv ffufxSeSrjxev. Longe a nobis in aliis libris, ut in illo, qui Doctrina Petri diceabsit Scriptura illa, ubi dicit : Miseri sunt qui batur. Origenes Ilepi ap^iov lib. l : Si vero quis
animo duplici sunt et inconstanti, qui dicunt :
velit nobis proferre ex illo libelio qui Petri Doctrina
Hasc aetate patrum nostrorum audivimus, et ecce appellatur, ubi Salvator videtur ad discipulos diconsenuiraus, et nihil horum nobis accidit? In cere, quod non sit daemonium incorporeum,primo
secunda Cleraentis epistola hasc ad itpocpr,T'.x6v respondendum est ei,quoniam ille liber inter libros
Xo-fov referuntur, et ex occasione vocis TaXafjttupot ecclesiasticos non habetur. Multa sane Christi
praecedentis adducuutur,utin prioriex prsacedente dicta in ore vetustissimorum Christianorum fuemonito, |xrj SnjJ/u^tofxev. Et si primam epistolam ex runt, quae in Evangeliis nostris non reperiuntur,
secunda interpretari liceat, etiam verba sequentia neque in aliis ullis fortasse unquam scripta sunt.
Clementis non erunt, sed ex eodem auctore de- Quale erut illud : r(veo8e StSxttxoi xpaitse-fxai, quod
sumpta. "il avi5r|Tot. crufxoaXXeTe eWcoue. uXtp, Xa- a multis veterum tanquam Christi mandatum, et
Sete apviteXov itptorov fxlv <puXXoj$poeT, eka pXaor^e; quidem a S. Pauli admonitione distinctum, saepe
ftveTit, etTa tpuXXov, e*Ta avBoc, xal fxeTa Taura recitatur ; ex nullo tamen apocrypho scripto citaotxoot;, EtTa crcatpuXT) TtapiaTflXuTa. 0 falui, com- tur, nec tamen in nostris codicibusreperitur, nec
parate vos arbori, vitim sumite ; primum quidem a Patribus ex parabolis Christi collectum est,cum
defrondescit, germen postea pullulat folium de- D etiam haeretici illud usurparent, et quidem ante
inde, tum flos, et post haec uva acerba, demum catholicos, ut constat exApelleapud Epiphanium.
uva matura. Nam in epistola secunda haec illis Apud Barnabam heec leguntur : Nihil enim prosubduntur : OuTto xai 6 Xa(5? fxou axaTarcaaua:; derit nobis omne tempus vitae nostrae et fldei, si
xat sXtyete. laytv, fcnetTa aTcoXr|t|ieTat t& ifaQa.
non modo [lege odio] iniquum et futuras tentatio Ita etiam populus meus seditiones et afflictiones nes habeamus. Sicut dicit Filius Dei : Resistamus
habuit, postea iccipiet ea quse bona sunt. Quaa omni iniquitati,et odio habeamns eam. Haecautem
cum tanquam ex propheta adduxisset, suos statim a Christo dicta alibi non legimus. Idem haec quasi
verbis suis alloquitur : 'Uo-ue, tSeXtpot jxou, pr) 8t- a Domino dicta profert : 0'jtio, cprjcfiv, o\ BeXovTec;
4/ujrtoTtev. Quare, fratres mei, ne animi duplicis |xe iSetv xal at|/ao8at (xou ttjc; paertXefae;, 6tpetXouo-t
simus, Utcunque se reshabeat, non nos primi 9Xt6evTEi; xai ica86vTec; Xa6eTv fxe. Sic, inquit, qui
haec notavimus ; Phottus ipse aliqua hujusmodi volunt me videre.et attingere regnum meum , debent
observavit codice 126, de secunda enim epistola compressi et multa passi accipere. Grotius hanc
Pathol. Gn. V.

12

363

S. IGNATIUS.

PROLEGOMENA.

364

ipsam ralionem affert pro Clementis epistol anti- A periali sententia conderanatum, in manibus carquitate atque veritate, quod dicta quaBdam usurpat nificum arctissime cusloditum, ad locum destinati
non scripta, sed ut memoria recenti per manus certissimique supplicii jamjam deducendum, ditradita. Bis quidem Corinthios ad ipsius Christi gnum Deo, et angelis et hominibus spectaculum
verba revocat, eaque recilat ; sed ita ut ex scripto factum : sanctissimumvirumeaconditioneposilum,
aliquo codice ea hausisse minime videatur. Ouxtu tota illa ad Romanos epistola nihil consura matissi mo
vip eiV:Ev, Sic enim dixit, scilicet Oominus Chrisli discipulo indignura seripsisse contendo.
Jesus : 'EXeeTxe '(va iXer^TJxe, atpEexe 'tva atpESfl
Sed adeo praeceps, inquit, fertur ut Romanos
6u.Tv, co; tcoieTxe cuxto TcotT)8r]aeTai uptTv, ax; olooxe vetet suis vel apud Deum precibus, vel apud homiotixto SoS^o-exai 6|iTv, tbc xptvexe ouxto xptBrJjexai
nes officiis intercedere, quo ea pcena, ad quam
6[xtv, (u( /pir)trcE'je<J8e oiixto ^prjO-XEuBTJaexai "H-''vi erat damnatus, liberetur. Quid autem, an velis
tf> Jjixpto jjiexpeTxe ev auTtJ) (J.expr,6TitTExai 6u.lv. His fortisimum Christianum, imo et ducem, jam a
aliqua non dissimilia habentur apud S. Lucam gentibus captum condemnatumque et in arenam
capite vi- Sed Clementem Lucae condiscipulum ex tractum, reliquos Christianos orare, ut cum Deo
ejus Evaagelio haec descripsisse, mihi in tanto ver- vel hominibus intercedant, quo minus supplicio
borum disorimineverisimile non est ; neque dubito n afficiatur? An virura unum Christiana pietate imquin Clemens cognoverit unamquamqueex illis sen- butum in tot veteris Ecclesi persecutionibus ita se
tentiis a Christo fuisse prolatam ; unde statim gessisse, aut si id fecertt, ab Ecclesia celebratum
addit : Tauxri xtj evtoXtj xal toTc; TcapafY^XtjiatTi nosti ? Hoc orat vox martyrum : A timore inimici
xouxott; (ita ms.) trcT)ptiou:ev eauxout;. Hoc praece- erue animam meam ; non ut me non occidat inipto et mandatis hisce stabiliamus nos ipsos. micus, sed ut non timeam occidentem inimicum
Et rursus : MvrJtrSlxe xtov k6ywv 'Irjtrou xou Kuplou ut observat S. Auguttinus ad psalmum lxiii. Nou
fjuitov.elTCEYap' Recordamini verborumDomini no- illud voluit, opinor, vir doctissimus ; non eam
stri Jesu, dixit enim : Ouai xtj) avBptoicto exetvtp- xa- pietatem aut modestiam postulat, sed ne vetaret
Xov 9jv auxtf et oux evevvriBr) t] eva xtov exXexxtov jjtou hffic Christianos facere. Verum enimvero quidni
axavSaXfaaf xpetxxov rjv auxtj) TceptTeSTJvai (xuXov ille vetet, quod nerao expetit? aut quare alii id
xat xaxaTCOvxio-8T)vat eic TT|v BdXatrtrav, +] eva xtov nunquam expetebant, nisi quod ipsos minime dejjttxptov txou trxavSaXttrat. Hic aliqua Grasce ad cere putabant? et quidni alios id petere nolle se
marginem ponendaet Latinn; interpretationi inter- significarent, quod ipsi sine religionis su opproserenda censuit Patricius Junius, ut hasc magis brio petere non possent? ARomanis petitlgnatius,
Lucas loco quadrarent. Cum veritati magis mihi ut sinant eum martyrio jam parato frui, ut Ueum
consonum videatur, ab apostolis ipsis, aut eorum ! orent quo tanquam grata eihostia offeratur, utipsi
discipulis hasc accepisse Clementem.Quidni pariter ffiternam mercedem non invideant nec impediant
et S. Ignatius, qui cum apostolis et eorum disci- eum quo rainus immortalitatem statim consequapulis versatus est.praasertim eo tempore quo scri- tur. Hoc impedire diaboli opus esse docet, et odii
ptis Evangeliis uti forte ei jam vincto non licebat, plus habere quam charilatis Christianffi.Haec sumearadem historiara, quara narrat S. Lucas, aliis ma eorum qua; a suis petit ad bestias damnatus,
vinculis illigatus, ad supplicium raptus, merito
verbis explicaret ?
Capite 18 transit a reverentia divinislibrisdebita gloriosissimus martyr. Quw omnia adeo a juvenili
ad pietatem et modestiam, quas in epistola ad levitate animoque praecipiteabhorrent, ut subacta
Romanos violatas esse putat ; in illa, inquam, et bene fundataa constautiffi, spiritus zelo Dei ferepistola, quam tot viri in veteri Ecclesia celeber- ventis, animi ad futura gaudia anhelantis, ac pleriiiii tot tantisque prceconiis extulerunt ; a qua rophoria fidei de praamio ffiterno certissimi maniIrenaus unam insignem sentenliam mutuatus est, festissima indicia haberi et possint et debeant. Si
aliam Origenes ; ex qua Eusebius, curiosissimus S. Paulus cum vincula tantum prffivideret, et admarlyroiogiorum indagator, excerpta bene longa huc apud suos esset, discipulos eum ab itinere dedescripsit, ut iis Historiam ecclesiasticam adorna- D terrentes objurgavit, dicens : Quid facitis flenles et
ret, qua) S. Hieronymus etiam exscribenda, etCa- affligentes cor meum? si ille rationem hujusobjurtalogo virorum illustrium inserenda, duxit ; ex gationis hanc statim reddidit : Ego enim non solum
qua S. Chrysostomus tot flosculos collegit, quos alligari, sed et mori in Jerusalem paratus sum,
ante reliquias martyris spargeret ; ex qua eadem propter nomen Domini Jesu : si discipuli huic dicto
transcripsit Gildas Badonicus, ut sui teraporis acquieverunt.dicentes : Domini uo/untas /Iai;3\fidensacerdotibuspudoremsuffunderet.Haeccineepistola tes, sciIicet,passiones ad voluntatem Dei pertinere :
tantopere decantata a pietate et raodestia martyris non enim dehortationis consilio, sed dilectionis
potest esse aliena? Ut omnibus ejus objectionibus retinere tentaverant, ut apostolum desiderantes,
occurram,in quibus triumpharevidetur.illudunum non ut martyrium dissuadentes ; quidni S. Ignaobservo, Ignatium tunc cum hasc scripsisse dicitur, tius ab ipso imperatore jampridem daranatus.afenon sui juris fuisse, sed ad bestiasjampridem im- rocientium militum manu ad supplicium tractus,
M Act. xxi, 13.

365

J. PEARSONII VINDICIjE IGNA.TIA.NiE. PARS II.

366
omnium Romaa Christianorum miserationem cer- ^ tyrum forte epistolas,adeoque verba non habemus;
tissime commoturus, et conspectu sordidato teDeus det ut indies plura ejus generis nobisinnonerrimos eorum afTectus excitaturus, in antecestescant ; rem ipsam tamen tenemus, quod martyres ipsi fervide Deum orabant ut martyrio fruesum eos moneret, ne ipsius cor affligtfrent,ne morrentur, petebant obnixe a fidelibus ut etiam illi
tem sibi exoptatissimam propter nomen Domini
Jesu quovis modo impedirent, sed potius affectus a Deo idem impetrare conarentur ; si quos videsuos componerent, patienler acquiescerent, dice- rent contra postulare et cupere ut martyrium potius evitarent, id constantissime recusabant, et
rentque, Domini voluntas fiatf Si Christus ipse ad
murtem crucis festinans, Petro dicenti : "IXeui; o-ot,
omnium vota precesque contemnebant. Celerinus
KJpit, dixit Vade post, meSatanas w ; quidni etiam
confessorad Lucianum confessorem inter epistolas
S. Cypriani 21 ; Pete ut sim dignus et ego coroRomanos moneret Ignatius, impedire mortem pro
nari cum numero vestro. Et rursus : 0 te feliChristi nomine susceptam diaboli potius quam
Christiani hominis opus esse ? Ea cerle mens erat cem, suscipe tua vota,qu semper desiderasti.vel
Origenis,viri toties martyrii candidati,cujus verba in terra dormiens : optasti pro nomine illius
in carcerem mitti, quod nunc tibi coutingit,
in Jiumeros homilia decima haec sunt : Ideo diabolus sciens per passionem martyrii remissionem n sicut scriptum est : Det tibi Deus secundum cor
tuum. Quod si dixisset S. Ignatius : Det mihi
fieri peccatorura.non vultnobispublicas gentilium
persecutiones movere. Scil enim quia si ad reges Deus secundum cor meum, quantas hic turbas
et praesides adducamur propter nomen Christi, ad excitasset Dallaeus ! Fecit ille Lucianus confessiotestimonium Judaeis et gentibus, gaudium nobis nem floridam, quse, si nunc exstaret, non dubito
quin iisdem exceptionibus obnoxia esset ; magis
et exsultatio fit, quia merces nostra multa in coelis
enim decet martyres.ut volunt, confessionem moest. Hsec non facit inimicus, vel quia glorim
nostr invidet, vel fortassis quia ille qui omnia destam, quam floridam facere. De S. Felicitate legimus eam praegnantem fuisse apprehensam;quid
pravidet, et praenoscit nos non esse idoneos ad
igitur, an orat ut sibi.ut innocenti embryoni parmartyrium tolerandum. Aliam etiam rationem
catur ? Minime; cum octo menses suum ventrem
lib. viii contra Cekum affert, quare diabolus puhaberet, instante spectaculi die in magno erat lublicasgentiliumpersecutionesChristianis aliquanctu, ne propter ventrem diflerretur.quia non licet
do movere nollet.et sententiam suam in hunc modum depromit : 'Evu> 8' ot[j.ai Sti atoflijievot ol 8a(- praegnantes pcenaa repraesentari; cupit prius mori,
(XOvec, 5rt o'. [xev vtxSivts? xat 8t euaeSetav iitoquam per ipsa gentilium judicia liceret ; de passione lffitatur,dedilatione queritur.An reliqui flde8v>JirxovTEj xa8a tpOUJtV aUTlOV TTjV 8uva<jTe(av ol
li Sti to'j; itiivoui -fiTTtuuiEvot xa? ttjv 8eote6e'.ov les luctum hunc tanquam importunuum.et ex teme6'te ritate aut arrogantia profectum condemnabant ?
Minime : sed et commartyres graviter contristanpoastXovetxouo-t to?<; Ttapa8i8o(jtvotc XptortavoTi;.
Equidem opinor daemonas, ut qui senliunt no- bantur, ne tam bonam sociam quasi comitem soxiam esse potentifB suaa piorum victoriam,succum- lam in via ejusdem spei relinquerent. Conjuncto
bentesauteminhoccertaminefldemqueabnegantes itaque unito gemituad Dominum orationem fudeipsis fleri obnoxios, interdum favere et adlabo- runt ante tertium diem muneris. Statim post orarare Christianis in judicio. Eadem S. Augustini tionem dolores invaserunt.Ecce quales orationes
mens fuit, qui haBC de magno martyre Africano fundebant tunc temporis confessores, quales a Deo
scripsit : " Noverat Cyprianus cum a proconsule exauditae sunt!tales,scilicet,quales Ignatius.ut nihil
audiret : Consule tibi, quod caro et sanguis martyrium impediat.ut nihil festinanti ad praemium
dicebat stolide.hoc diabolum dicere subdole:atque morasit.Itanobilesilliconfessores apudEusebium
intuebatur in uno corpore duos, istum oculis, il- lib. v,cap.2 : MsTa Saxputov TtapexaXouv tou a8eX(pou<
Sedjjtevotlva EXTeve^ Eu^at vfvtovTai Ttpo? to TeXEttoGT;lum flde. Nolebat eum iste mori.nolebat ille corovat auTou?- Profusis lacrymis obsecrabant fratres,
nari.Proinde circa istum placidus, circa eum cautus : huic aperte respondebat, et illum apertevin- D utcontinuaeadDeumprecesfierent,quotandemipsi
cebat. Nihil igitur Ignatius sanctissimo martyre perflcerentur. De S. Cypriano Pontius ejusdiaconus : Conveniebant interim plures egregii et claindignum, nihil indecorum a Romanis exigit, ou
Kpoioe^aiJiEvoc ttjv aitoXuTptoo-tv, non acceptata rissimi ordinis, sed et sooculi nobilitate generosi,
quipropteramicitiamsecessumsubindesuaderent;
liberatione.
Sed talium verborum nullum in omni martyrum et ne parum esset nuda suadela,etiam loca in quaB
Christianorum copia exemplum exstare meminit secederet, offerebant. Non curo quid adversarii
Dallosus. Fortasse. Melius enimvero nobis consul- nostri dixissent, si eo tempore adfuissent : quaero
quid fecerit S. Cyprianus. Ille vero jam mundum
tum est, quam ut antiquissimorum martyrum,
quorum sanguini tantum semper debuit Ecclesia suspensa ad ccelum mente neglexerat,nec suadelis
Christi, rnonumenta ex unius hominis memoria blandientibus annuebat. Fecisset fortasse tunc
penderent.aut spiritui subjicerentur.Aliorum mar- etiam, quod a pluribus et fidelibus petebatur;siet
* Matth. xvi, 23.

867

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

368
divino imperio juberetur. Nam ut ipse Pontius \ clesiae vetustissima epistola repraasentatur Germadocet in priore secessu : Domino latebram tunc
nicus, quasi alter Ignatius, eitiar;u.u><; 8r)ptou.a7(iv,
jubenti paruit.Populus autem iidelis S. Cypriano
insignis et nobilis bestiariusQuid autem judicio
ad supplicium ducto tantum aberant ab orando
antiquissimae Ecclesiae it!ar;[jtov,insigneaut uobile
Deum ut illi parceretur, aut quovis modo martyin ejus martyrio breviter descripto invenilur? An
rium impediendo, ut simui cum illo potius mori
placida et humilis et modestaejus anima describicuperent. Quamvis enim non potuerit evenire
tur,quam solam admiralurin suo martyre Dallaeus?
quod optabantvola communia, ut consortio paris
Nullo modo:sed illudpotius.quodut praeceps,quod
gloriae simul plebs tota pateretur ; quicunque sub
ut juvenile.quod ut leve in Ignatio ille condemnat.
Christi spectantis oculis et sub auribus sacerdotis BooXojjtevoo fkp tou avBuitaxou ite!8etv outov kx\
Xfjeiv, vel X^yovtoc, ttjv f,Xtx!av auTou xaTOtxttlpat,
ex animo pati voluit, per idoneum voti sui testem
eauTtJj) ETteoTtao-aTO to 8r(piu>v 7tpoa6taaau:svoc;, et, ut
legationis quodammodo litteras ad Deum misit.
habet Eusebius, 7tapo{jva<;. Cum enim proconsul
S. Hieronymus de Vita Pauli Eremitae , Sub Decio et Valeriano persecutoribus, quo tempore Corflectere eum vellet.diceretque se aetatis ejusmisereri, attraxit sibi bestiam vi eam adigens, et stinelius Romae.et Cyprianns Carthagine felici cruore
damnali sunt, multas apud jEgyptum et Thebaida mulans. floc enim fecisse narratur,ut martyrium
Ecclesias tempestas saeva populata est. Voti tunc acceleraret.Inde autem factum est,ut omnes etiam
ethnici etiam persecutores tt,v YEvvatoTTjTa toG gs0.
Christianis erat.pro Christi nomine gladio percuti.
Verum hostis callidus, tarda ad mortem supplicia (ptXoui; xat 8eoa6ou<; y-vdu? tiiv Xp'.aT'av(v admiconquirens, animas cupiebat jugulare, non corpo- rarentur.Ille igitur Germanicus,quem ut insignem
ra ; et, ut ipse qui ab eo passus estCyprianus ait:
et nobilem in prirais martyrem proposuit antiqua
Volentibus mori non permittebatur occidi.Notum
et celebris Ecclesia Smyrnensis, cujus ob insigne
est ol illnd S. Polycarpi martyris ad proconsulem,
facinus ethnici ipsi nobilitatem et generositatem
nunc bestias, nunc flaramas illi minitantem, aXXi Christianae gentis admirati sunt nihil aliud fecit,
nisi quod Ignatius se facturum dixit ; imo hoc fet! Ppaouvstt;, <pepe o pVjXet, Quid autem moras
cisse ideo videtur, quod Ignatius dixerat; eadem
trahis ? affer quod velis, Tauxa xai aXXa itXefova
enim voce utitur Ecclesia Smyrnensis, unde hanc
Xeyujv 6apaou> xat ^.apa; avEittjjtitXr^TO, ti39C et
plura alia cum diceret, flducia et Iaelitia impletus epistolam ad Romanos dederat Ignatius, ad expriest, ut vetustissima ejus Acta testantur. Plura au- mendum Germanici factum, qua Ignatius ad anitem illa qusa fortitudine et exsultatione plenus pro- mi sui ardorem indicandum usus fueratievu) irpoernuntiavit, qualia, amabo, fuere, si non lgnatianis 6taT0(jtai, inquit ille, hic aita-7taaaT0 irpoafitasimilia? si nonillivoci consona, quam e ccelo au- C aa^evo?. Unde etiam ante monuimus, dubiumnon
divit, Iax,je xa'- avSptt^ou, [loXuxaoite, non : Mo- ess,quin hunc ipsum locum epistolaoad Romanos
destus esto, sed : Fortiteret viriliter age, Poly- respexerintSmymenses.cum istascriberent.Et observanda sunt verba Martyrologii Romani: Smyrcarpe. Notissima est etiam illa Romani Cacsareensis diaconi vox Antiochiaa audita, itou (jtot to itup, nea Natalis B. Germanici martyris, qui cum pri ubinam mihi ignis?
maevas a;talis venustate floreret, sub Marco AntoSecundaexceptio ab iis petitur.quas de se sponde- nino et Lucio Aurelio per gratiam virtutis Dei mere diciturIgnatius;scilicetquod se besiiasad necem tum corporeaofragilitalis excludens sponte pranpasuam accelerandam provocaturum scribat, et hoc ratam sibi bestiam damnalus ajudice provocavit,
etiam sine exemplo. Duo verba sunt qua? illi mira cujus dentibus comminutus vero pani DominoJesu
videntur, xoXoxritno et itp^aStdtaojjtat, blandiar Chrislo pro ipso moriens meruit incorporari :
feris, imo cogam. 0 diras,inqutt,et truculentas ut liinc eliam Ignatio simillimus martyr repraesenvoces! imovere sanctas,et fortes, etomni venera- tetur, Miror itaquc Dallamm scribere potuisse.in
tione accipiendas ! non alia anima dignas quam ea Smyrnensium martyrum Actis nihil epistoliciscriquoa vitse sua? pertmsa, lucemque, quod poeta ait, ptoris sermoni simile reperiri : quasi Germanici
perosa in mortem praBceps ruit (instar mancipio- D insigne factum aul niliil sit,aut non Ignatiano sermoni simile, cum eodera vocabulo exprimatur.
rurr saaculi desperandoruoa,ut loquttur Blondellus) ,
Neque tantum bestiis,sedet ipsi judici vim intuleimo ea anima dignissimas, quae praBsentis saeculi
runt martyres, ut Romanus ille ex Palaestina diaomnia contemnit,quao dissolvi et cum Christo esse
conus, sed Anliochiao, unde Ignatius Irartus est,
cupit, quas ad praemia martyrio promissa aspirat,
forte conslitutus, cum multos milites cecidisse
qusB ChristianaB religionis propagationem desideEcclesia) invenisset, non est passus darc diabolo
rat.quae vim et vigorem Spiritus intus habitantis
ut exsultaret, sed exsultantem judicem de his qui
exprimere conatur,quaBgentiles et idololatras omfuerant superati aggreditur vim faciens, regno vero
nes pudore suffundere, in admirationem abripere,
rapto, et dicit : Non recedes lastus ; habet enim
ad desperationem cogere, ut ad fidem Christia
namamplectendampermoverecontendit! An exem- Deus milites qui superari non possunt, ut tradit
plnm hujus rei quasritur, cumlot peneexstent quot Eusebius, De rcswrectione lib. n. Atque ita proActa vel niemoritB martyrum ? InSmyrnensis Ecdit auToxiXeuiTTov lepeTov, victima spontanea,

369

J. PEARSONII VINDICIA IGNATIANJS. - PARS II.

370

ut loquitur auctor orationis secundae Chrysostomo A. autem haoc non tantum vera esse dicunt, sed tanascriptae.Sed reliqua exempla percenseamus, qui- quam summum religionis Christiana) decus praabus semper in Ecclesia illa martyrum fortiludo dicant. Justinus martyr fatetur Christianum se
decantata est.qua instrumenta necis ad suam pas- factum esse, quod ei nemo .matus videretur 6ivasionem accelerandam urgebant. In anliquissima tov aaKa^EuOa'-, ouy_ 6'ti eauTov xaT^YveXXE <poveuPerpetuao passione haec legimus : Perpetua au- 8rjai(i=vov,nedum utquisquamseipsum necandum
tem ut aliquid doloris gustaret, inter ossa com- ultro proderet ac deferret, quod Christiani tunc
puncta exululavit, et errantem gladium tirunculi temporis fecerunt. Clemens quidem Alexandrinus
gladiatoris ipsain jugulum suum transtulit. Diocontra Valentinianos disputans reliquosque Gnosnysius Alexandriae episcopus Apolloniam virginem
ticos, qui omnem pro veritatc passionem negamagnopere laudat,quod cum ipsi verberatis maxil- bant, Gnosticum suum ita instituit, ut non nisi
lis cuncti dentes excussi, ffammaeque admotae coactusmarlyrium subeat.fatetur tamen alios maressent, ouvtovio; ETcsTCTJSTirev ei; to Tcup xai xxratyres aliter animatos fuisse, Gnosticusque ab illo
itloXexTat, celeriter in ignem insiliit et conflagra- efformatus dicitur : Tojtti t<ov SXXtov Xevouivtov
vit. S. Hilarius enarratione in psalmum lxv :
fiapTuptov ytoptlJoiiEvo;, fj o\ (Jiev acpopjjta; itapey_ov Alii enim in vinculis carcerum gloriantur, alii g t; jtptcrtv autoT; e7u|5pLircouvTe; auTO?; xo7; xivSucassi in verberibus gratulantur, alii postesfati irre- vot;, oux o?o" 6tt<o;, eucrcoijietv fip Stxatov, hac raligiosorum desecanda felicium capitum colla subtione separatus ab aliis qui dicuntur martyres.quod
mittunt ; plures in exstructos rogos currunt.et trealii quidem sibi ipsis praebentes occasionem,se,nepidantibus pcenea ministris ignem saltu devotae
scio quomodo,in ipsa pericula injiciant (bene enim
feslinationis insiliunt. Hunc in martyribus pa- loqui par est), sed non ab illis tantum separatur,
tiendi ardorem optime describit S. Chrysostomus qui ultro se obtulerunt,verum etiam ab iis.qui vel
oratione in Romanum.diabolum italoquentem in- ob metum pcenae,aut ob spem xterni praemii passi
troducens : "AvQpaxa; uicEerc<5pecra, ol Se' cL; iic!
sunt,quales opinor omnes de quibus legimus marpooa eTpEyov, prunas substravi,hi autem tanquam
tyres fuere ; certe ita se in judicio explicare solead rosas currebant, nup ajTJuVa, ol &"e t!>; et; ht,- bant. Tertullianus ad Scapulam cap. 1 : Nos quivi; -JoaTtov cjiuyjjtov EauToi>; E^ptiJ/av, ignem acdem nec expavescimus nec pertimescimus ea quae
cendi, illi autem tanquam in fontes aquarum fri- ab ignorantibus patimur: cum ad hancsectam
gidarum seipsos projiciebant, xa? cocntEp iv Uptf utique suscepta conditione ejus pacti venerimus,ut
icofjncfi ^opeuovTE; xai ev Xetjjctovi ica(ovT; yXoeptjj,
etiam amnias nostras auctoritati in has pugnas acoutio Ti; Tifjuopfa; exacrco; ffpicaov, ouy <o; Ttfiio- cedamus.ea quaa Deus repromittit consequi optanoia; aXX' <b; avOl XafifiavovTe; eaptvi, xai trcecpates, et ea quaa diversaa vitaa comminatur pati tivojfjtevot, xal tt[ ttjc o;xe'a; itpoQufilac uitepfSoXfl mentes. Denique cum omni saovitia vestra concerci; eaic; TtpoJoOavov Ttficopia;, et tanquam in sa- tamus etiam ultro erumpentes magisque damnali
crapompa choreas agentes, et in viridi prato lu- quam absoluti gaudemus. Idem cap. 2 : Absit
dentes.ita tormenta quisque arripuit,non tanquam ut indigne feramus ea nos pati quae optamus ! Et
peenas, sed velutvernos flores accipientes, et co- cap; 4 : Vide tantum ne hoc ipso quod talia susronati, et propriae alacritatis excessu tormenta mea tinemus,ad hoc solum videamur erumpere,ut hoc
prasripiebant.
ipsum probemus, nos haec non timere, sed ultro
Neque mirum estaliquos bestias jam paratas ad vocare. Arius Antonius in Asia cum persequeretur
ipsorum necem provocasse,aut crudelitatisinstruinstanter,omnes illius civitatis Christiani antetrimentain procinctu posita ad accelerandum martybunalia se manu facta obtulerunt ; cum ille,paucis
rium ultro adhibuisse ; cum certissime constet, id
duci jussis,reliquis ait : "12 SetAoi, el QeXeTe aicoquod multo majus est.quamplurimos mortem pro
Qvijcrxeiv, xp^fjtvou; -f- (3po'y_ou; eyece. Hoc si placueChristi nomine appetivisse, cum in hostium poterit et hic fleri,quid facies de tantis millibus hominum tot viris et feminis, omnis [sexus, dignitatis,
state non essent,seipsosindicasse,hostesque ipsos
ad suppliciuminfligendumprovocasse.DeChristia- D offerentibus se tibi ? > S. Cyprianus, cum martyrium impense laudasset,sic praefationem concluditf
nis sui temporis Lucianus in Peregrino : Ileicefxacrt
ip auToix; ot xaxoSaffiOve; to jtev 6'Xov aQavaTOi
Amplectenda res est et optanda, et omnibus po'tjecrQai xa! fJtcocreOai t6v cxe'. y_pcSvov icap' 6' xai
stulationum nostrarum precibus expetenda, ut qui
xaTaspovoyot tou 8*/itou, xai IxovTe; atVcou; irctservi Dei sumus, simus et amici. Ac rursus ad finem libri : Quis igitur non omnibus viribus elatr.ooao-cv o\ icoXXot. Miseri homines a seipsis perborat, ad tantam claritatem pervenire, ut araicus
snasi,fore se integre immortales, semperque victuDei flat, ut cum Christo statim gaudeat, ut post
ros, mortem contemnunt, multique ultro seipsos
tormenta et supplicia terrena praemia divina percidedunt. Tiberianus Paloestinae prmses sub imperio
piat ? De nona persecutione Sulpicius : Certatim
Trajani de Galilaeis sive Christianis italoquitur : oi
gloriosa in certamina ruebatur ; multoque avidius
itauovTat eauTou; jiT,vuovTe; eI; to avaipEijeo", non
tum martyriagloriosismortibusquaerebantur.quam
cessant adcoademsese patefacere. Haoc de antinunc episcopaluspronisambitionibus appetuntur.
quissimis martyribus gentiles testantur: Christiani

311

S, IGNATIUS. PHOLEGOMENA.

372

Idem epist. 11 de B. Martino : Quod si ei Nero- A tum in sanguinem piorum desjeviret, objurgant :
quos ille continuo pro Christi nomine bestiis tradinianis Decianisque temporibus inilla quas tunc exstitit dimicare congressione licuisset, testorDeum dit devorandos. Romanus CaBsareensis diaconus,
cooli atque terrae.sponle equuleum ascendisset, ul- videns multos sacrificantes, MXto OeojeSeipc TtptSatro se ignibus intulisset... Si vero gentium Docto- stfft, zelo divini cultus ipsum incitante propius
ris exemplo gladio deputatus, inter alias, ut saape accedit, et contenta voce inciamans eos objurgaprovenit,victimas duceretur, primus omnium, car- vit, judici, ut ante diximu3, vim fecit, et ob audaciam comprehensus, YwattjTaToc e! xai tic aXXoc
nifice compulso, palmam sanguinis occupasset.
Valerianus Cemeliensis episcopus, homilia De bono aTtoSESEtxTat jjtipTuc ttjc itXTjBEtac, generoso si
martyrii : Quis non sapiens contempta hujus quis alius martyrio doronatus est. Euseb. 1. ix,
lucis usura, si itausus venerit, ad martyrium am- c. 2. Quiuetiam Apphianus ienreute persecutione
bitiose festinet, cum videat ad lucrum vitsa perti- clam omnibus in eadem domo degentibus et militum
nere animai mortem deputasse ? Quare autem non etiamcohorte, Urbani prajsidis dextra apprehensa
homo ad tam pretiosum opus devotus occurrat, ac sacrificium oniittere coegit.et gravissimis tormense in impiorum manus audacter objiciat,quem cce- tis sese dedens passus est. Id autem Eusebius, illi
lestis gratia remunerationis exspectat ? S. Chry- n familiaris, eum fecissejudicavit; tt(c etci tout' ausostomus observabat sub imperio Juliani Ttao-ov t)Xi- tov 7tpoaYouar(c EvBeou Suvi|iEU,c |iovovouXI J3oujaT(c
xtav aTtXtoc xal tpuau fcxaTEpaj, itrt Sibo-av M xac Sti tou f\fio^kvoi>, k divina virtute ad hoc ipsum
uTtkp ttjc euieSeioc avoiyis, omnem xtatem et impellente,tanlum non per hoc facinus clamante;
utnimque sexum ad mortem pro vera religione sub- qui et .'Kdesium.idum quod a fratre factum est.faeundam exsilientem. Hanc rationem reddit, cur cere conatum,eodem modopassumnarrat.Longum
Julianus Apostata apertam contra Christianos per- esset omnesrecensere.quos Eusebius aliique se ulsecutionem nioliri noluerit, ftSsi yP> fiSet aatpioc tro et de industria martyrio ob tuliss , commemorant.
6'ti touto ToXfiTJaavTOC outou, tiovtec av iitEp tou
Sed Christi martyres, inquiunt, mortera exspeXptarou t&c tauTuiv itpouSioxav <].uy_ac Novit enim, ctant,non accersunt. Eanl igitur, et omnes qui
aperte novit, quod, si hoc auderet ille, omnespro se passionibus ultro obtulerunt, ex Christi martyChristo animas suas prodidissent. Dovtec fkp, rum numero expungant, et troptea de gentibus
tpr(aiv,toc, E7ti XTjpiov uiXiTTat ,T^ouatv tbc etci fiap- erecta diruaut.et unius modestiae praatextu^omnes
TtSpiov 7reT6|jiEvot, Omnes enim, inquit, ut ad fa- heroicas virtutes obliterent ! Aliter antiqui Patres
vum apes, ad martyrium convolabunt.
loquunlur, qui cruciatus et tormenta vel ipsi perNeque vero tantum iortia locuti suntanliquffi Ec- pessi sunt, vel alios perpeti viderunt.Non illi moclesia Christiani,sed et fecereet passi sunt. Celedestiam martyrum nobismaxime solentproponere
bre inprimisfuit nomen Phocffi martyris, qui cum
sed apETTjv, avSpEtav, YvvatoTTiTa, tjXov BEoaE^Eiac,
lictores forte hospitio accepisset, qui narrabant ivSpaYafliav, Tta^prjaiav, to flapaoc, tt,v Tt5Xjjiav, rr,v
missos se ad interticiendum Phocam,promisit die
7tpo8uu.oTT(Ta, tt,v TtpoaipEatv YEvva!av, Ta EYy^EtpTjcrastino se Phocam illis ostensurum, et loco ad se- (jtata, Ta avSpaYaOrj uaTa, Ta xaTopQtii|xaTa aliaque
pulturam prius praaparato astans eis dixit : Ego hujusmodi tanquam certissima tou TtvEu(xiToc teille Phocas.ullli cum jam liaesitarent, animos eis xijiTjpia celebrare, quibus hffic epistola referta est.
ut ipsum interGcerent exhortatione addebat, ttTtsv
Hffic autem praecipue in Ignatio laudat ChrysostoETtttatv, EitaQtv, xat ttjv xttfaXijv a7toTf*Tjfltic Upttov
mus. Tou Xptorou Xeyovtoc, 6'ti 'O TtotfiTjV 6 xaTtj) 8tij> xE^aptiiixEvov npoar]yJ)7), dixit, persuasit,
Xoc Tr,v t^uy^TjV autou Tlflrjaiv 67tep Ttov TtpoSapassus est,ac capite truncatus grata Deo hostiaobTtov, (JETa Ttaarjc avSptiac auTTjv a7ttStoxtv u7tEp
latus est ; ut loquitur Asterius Amasenus, Epi- vtov 7tpo6aTiov. Cum Christus diceret : Pastor bophanio synchronus.Sub Valeriani persecutionePri- nus ponit anitnam suam proocibus*8, cum omni
scus, Malchus.et Alexander, seipsos invicem insifortitudine ipsam pro ovibus tradidit. Monet quimulabant tanquam ignavos et desides, quod occadem S. Cyprianus epistola 6, confessores humiles,
sione oblata adhuc cessassent, [irj ouXi itpoapTto- D et modestos, et quietos esse debere, sed intelligit
ovtec t6v tou jjiapTuptou oTEtpavov, nec martyrii modestiam erga superiores in Ecclesia : in iis.scicoronamprffiripuissent ; quarejudicem adorti.ad
lioet, quffi secundum Scripturarum raagisterium
bestias condemnati Oeuo xaTExoanrJflTjaav (xapTuecclesiastica disciplina deposcat.Quamvisnec hic
pito divino martyrio coronati sunt, ut narrat Eudesunt signa raodestiaB manifcsta.ut ibiait : Nunc
sebiuslib. vu, c. 12. Unde Marlyrologium Romaincipio discipulus esse, quod perperam etincomnum quintoKal.Aprilis: Cresareae in Palaestinanamode dictum pronuntiat censoraccerrimus.An vero
talis SS. martyrum Prisci, Malchi, et Alexandri,
qui probe novit Christum ipsum dixisse, Si quis
qui in persecutione Valeriani, cum in suburbano
venit ad me et non odit animam suam, non potest
meus esse discipulus J1 ; cum jam novit etiam seagello supradictaj urbis habitarent.atque in eaccelestes raartyrii proponerentur corona) ; divino fidei
ipsum plene persuasum esse ad vitampro Christo
calore succensi, ultro jtidicem adeuntes, cur tandeponendam necterroribusautblanditiisab ea vo Joao, x, 11. * Luc. xiv, 86.

373

J. PEARSONII VINDICLS IGNATIAN/E. PARS II.

374

luntate dimoveriposse,tum nonnisi perperamscri- A. et tanto viro dignam rationem. Ne cum obdorbere potuit : Nunc incipio discipulus esse ? An- miero, molestus cuiquam inveniar. Hanc certe
non qui ista Christi verba legerat : Qui non bajulat gravem et tanto virodignamrationemputabantancrucem suam et venit post me, non potest meus tiquissimi Christiani.qui Ignatii tempora, et ipsum
esse discipulus ^8, satis comraode dicere potuit : etiam martyrem optime novisse censentur. Haec
Tunc ero discipulus verus Jesu Christi, quando enim legimus in vetustissimis ejus Actis : Sic
neque corpus meum mundus videbit, hoc est, bestiis crudelibus ab impiis apponeba tur.ut confequando maxime Jesu Christo conformis fuero et stim sancti martyris Ignatii compleretur desideriAgnum sequar.Neque enim inde sequiturneminem um, secundum quod scriptum est: Desiderium justi
Christi discipulum esse,cujus corpus nonfueritvel acceptabile, ut sitnulli fratrumgravisper collectiobestiarum vel flammarum vi absumptum, quia et nem reliquiarum, secundum quod praeoccupans in
hac insigni et alia ratione dici quis potest epistola propriam concupiscit fleri fruitionem.
Christi discipulus. Ut vetustissimi Viennenses et
Hec igitur omnia cum pia, legitima, praclara,
martyris cogitatione, consilio et opere satis digna
Lugdunenses Christiani, de Vettio Epagatho, qui
esse videantur, vereor ne odiosum sit asserere,
tanquam advocatus Christianorum ultro passus est ,
loquuntur : THv vap xat ^tci fvfaioc Xpurcou pa- R hanc epistolam nonaliade causaad RomanosscriOrjT-fji; dxoXoofjuiv xij> ipv(tj) Sirou av IjTtayQ. Fuit ptam esse,quam ut has viri glorias viderent et stuenim et est germanus Christi discipulus sequens perent. Certe si haec legitima et pia sint, nec irnpostorem talia exarasse, nec alio animo ea scriAgnum quocunque ierit. Eusebius lib. v, cap. 1.
Christus eos vocat amicos, qui voluntatem Dei fa- psisse sanclissimum martyrem par est credere,
quam ut eadem Roraanos pietate imbueret, ad siciunt, hoc est qui servi ejus sunt ; et tamen S. Cyprianus non ad martynum exhortatur, ut qui servi milem terrenarumrerumcontemptum permoveret,
Dei sumus, simus et amici, et omnibus viribus ad exspectationem futura? vitaa erigeret,admortem
elaborandum esse docet, ut quis eo modo amicus denique, siDeoita visum fuerit, profideChristiana
Dei fial. Quis tamen inde colligat neminera, nisi cum summa alacritate oppetendam animaret. In
post torraenta, amicum Oei esse posse ? Veteres quibus nihil putidura.nihil odiosum, nihil inscite,
illi in Gallicana Ecclesia martyres nobiles in pri- aut imprudenter scriptum est.
CAPUT X.
mis.cum ab omnibus fratribus post multa tormenVeracitas S. Ignatii defenditur. Quid sit naatt iizitaatquecruciatus nomine martyrura appellarentur,
oroXyi explicatur. Epistohe S. Pauli ad Ephesios
illud recusahant ; imo eos.qui velsermonevelepinatura singularis describilur. Vera lectio et auctostolis ipsos eo titulo honorabant, objurgabant gra- p ris, et inler/.olatoris asseritur. Auctor epistolarum
viter ; asserentes Christum solum esse martyrem, " non dicit se Christum in carne vidisse. Grseci codices omnes, et velerum excerpla oTSa,. non eTSov
et eos etiam quos ille dignatus est assumi, et quoagnoscunt. Ruffinus et librarii textum corrupisse
rum exitum ipse obsignavit. Alii tamen non inde
male dicuntur. Hieronymi auctoritas in vertendis
colligebanteosqui fidem ChristianamcoraragentiGrxcis tanta non est, ut Grxcorum omnium coilicum fidem in dubium vocet. Hugonis Grotii explilibus cum vitae discrimine professi sunt, et quamcaiio defenditur. Qum habentur in epistola de
plurima tormenta perpessi sunt,etiamsi intormenstella magis visa, temere scripta non sunt. Eadem
tis non morerentur.martyresappellandosnonesse ;
plurimi in Ecclesia secuti sunt. Christum edisse et
aut catholicos qui illos epistolis aut sermone sabibissepost resurrectionem non male asseritur.
lutabant, minus proprie eos salutasse. Tales enim
Capite 19 ad alia procedit a veracilate etrerum
viros ac tanta pro Christo passos, etiamsi in tor- di vinarum cognitione aliena ; quaa quidem tria sunt,
mentis non obdormiverint, novimus semper ab an- quorum duo ab interpolatore, unum a nostro protiquis et merito martyres appellatos fuisse.
fert.Quod e nostro affert hoc est : Scripsisse eum
Jam vero tertia exceptio plane nihili est : neque falsoad Ephesios Paulum apostolum in ornni epiquidquam Ignatio indignum continet. Quod enim stola memoriara eorum facerein Jesu Christo.An
optat, ita vorari atque absurai omnes sui corporis
ha?c autem falso scripta sunt Vnon credo:quomodo
particulas, ut earum nihil ad sepulturam supersit, D probat vir doctissimus ? ne uno quidem verbulo.
id a pietate consuramatissimi martyris, et quidem
SiccinedecetChristianum, falsitatisantiquissimum
ipsius Ignatii minime abhorret. Asserimus ipsum
scriptorem insimulare, et accusationis nuliam omIgnatium scripsisse : Frumentum sum Dei, et per
nino rationem reddere? Fecit hoc anteeum Blondentes bestiarum molor.ut mundus panis inveniar
delius, objectionem nuda quxstione proposuit :
Christi ; fatetur Dallaeus hc Ignatium dixisse ;
An vere de Ephesiis scriptum, HauXo; ev tAt^
laudat Irenaeus tanquam pulcherrimam martyris
iiciTtoXTi (iVT)[xoveut 5[jiu)v ; quaerit an vere, subindicat falso scriptura ; in quo falsitas consistit,
sententiam ; nihil igitur in ea sententia viro maxinon ostendit. Mentionem fecisse Ephesiorum S.
mo indignum censeri debet. At quomodo, amabo,
Paulum extra dubium est, et quidem in epistola :
tanquam frumentum perdentes bestiaruramolereilla tamen Ignatiana falsa, ut opinor, existimant,
tur ut panis fieret.nisi omnes corporis particulaa a
quod in omni epistola id non fecerit ; putabant
bestiis illis vorarentur? Audi vero,inquit, gravem
Ubid. 27.

375

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

316

enim in omni epistola idem esse quod in om- A. psit S. Ignatius, S. Paulum in tota epistola memonibus epistolis. Sed mirum nobis scriptorem re- riam eorum facere in Jesu Christo ? Haac a martyre
praesentant; sive is Ignatius, sive quis aliusfuerit.
non otiose aut frigide, sed vere, imo signanter et
Quis enim vel sub Trajano, vel sub Constantino vigilanter dicta sunt. Tota enim epistola ad Ephesic scriberet'? An fictorem suum talem virum fin- sios scripta, ipsos Ephesios, eorumque honorem et
curam maxime spectat,et summe honoriflcam eogere potuerunt, qui S. Paulum in omnibus quas
scripsit epistolis Ephesiorum meminisseputaverit,
1 iiui memoriam ad posteros transmittit. In aliis
aut talem sententiam Ignatio tribuere ex industria epistolis Apostolus eos ad quos scribit.saepeacriter
objurgat.aut certe haud omnino, vel parce laudat ;
voluerit? Sive Latina spectes, in omni epistola,
sive Graeca, e* Ttao-ri e7ttcrtoXfi, aliud omnino sovel de rebus ad fidem pertinentibus, aut de qua>
nant, idem nempe quod in tota epistola. Certe S.
stionibus decidendis latius disputat. nic omnibus
Ignatio Ttaax ETcterToXrj, est tota epistola, ut itaera
modis perpetuo se Ephesiis applicat, illosque tan'ExxXr,er[a, tota Ecclesia. Itaenim Ephesiosipse
quam egregios Christianos traclat, Evangelio salualloquitur : El yap evoc xat SeuTEpou Ttpoereuyf(
tis firmiter credentes,et spiritu promissionis obsixocrauT^v lcryuv tf}\, TteSjtp (liTXXov ft te tou Ertcrxognatos.concives sanctorum et domesticos Dei ; pro
itou xai Ttxcrr,c 'ExxXr,crixc. Si enim unius et alte- n iis saepe ardenler orat, ipsos hortatur, obtestatur,
rius oratio tantam vim habet, quanto magis illa laudat, omnem aetatem, utrurrque sexum sedulo
episcopi et omnis Ecclesiae ! Ubi itxcra 'ExxXr,instruit,suum erga eos singularem afTectumubique
prodit. DoXXf,c e8ei Ttj> UauXtp iTouof, Ttpoc exeicrta est tota Ecclesia sub episcopo suo congrevouc YpaepovTt, inquit S. Chrysostomus, magno
gata. Sic Latini, sic Graeci loquuntur. Ita Cicero :
Sanguis per venas in omne corpus diffunditur,
cum studio ad Ephesios scribit. AsYETat 8't xae
(3a(juTepa tiov vor,fiiTov a&ToTc ifircicrTEucrai, 4't!
id estnon in omniacorpora,sediu totumcorpus.
Idem : In hocsingulare judicium causa omnisin- f,8rj xaTr,^T,i.ivoit;. Dicitur autem et profundissicluderetur, id est non omnes causae, sed tota mosconceptus iis concredidisse, quodjam fuerint
abipsoinstituti, et cum iis Timotheum reliquisset,
causa.Quietiam totamente, et omni animo
eadem significatione dixit. Hesychius, flac, 6'Xoc, unde eos HauXou eru(ifiucr:ac vocat Ignatius,quibus,
exaTtoc. Homerum.ut solet, respiciens, apud quem scilicet ille totum consilium Dei patefecisset. Oriutroque sensu ea vox accipitur ; nostro autem, ubi geneshomilia i5,magnum observat interCorinlhios
de Hectore agit. Uac 8' apa "/aXxip Xa|jup', totus et Ephesios discrimen : Vide quomodo ad Coriuthios Paulus loquitur : Lacte vos potavi,non cibo :
aere splendebat, ut de eodem Sophocles :
necdutn enim poteratis ; sed neque nunc potestis M.
KsTvoc 81 Xuitr, xac iX/Xaxai xaTt?i
Ubi Triclinius:T6 -aceTrev/ka 8Et;r, to; 6'Aoc TfjcXu- " Et quia lacte adhuc indigebant, ea discunt qns
tctj; ysyove. Dixit Ttac,ut ostenderet eum totum fuisse discere parvuli solent : Bonum est mulierem non
dolore absorptum. nincilla loquendi formulaGra;- tangere : propter fornicationem autem M, etc. Rurcisfamiliaris, Suidaj observata : "OXoc xai tcxc. Ut sumque instituuntur,ne idolothyta comedant. Ista
igitur Ttaera Ypatpij, veteri interpreti,omnis scriptu- omnis doctrina lac parvulorum est, et adhuc inra, Theodoro Bez, tota scriptura ; itahic ev itaor,
fantium in Christo.Quando vero Ephesiis scribitur,
itt<rtoXf,, in omni, hoc est in tota epistola.L't solidum illis praebet cibum. Non auditur quippe
Clemens Alexandrinus Stromat. lib. v, illa S. Pauli in Epheso fornicatio ; non auditur iu Epheso ido"wa Tcapxcnrjcriopiev Tcavxa avOptoitov TeXetov ev Xpi- lolatria, et esus idolothytorum.
tTTtj), interpretatur, oi TtavTa aTcXtoc avOptoitov, enet
Mira sunt quae hic de interpolalore comminisciouoeic av f,v aTctcrtoc" ou8e (if,v TtavTa tov Tttertej- tur Dallaeus. Ille enim, inquit, quia Ephesiorum
ovTa TiXetov ev Xptcrttp, aXXa TtavTX avOptoTtov X- factam in omni epistola a Paulo mentionem repeYH, toc eiTtetv, 6Xov tov oivOptoTcov, olov atofjtxTt xxl riebat, pro vobis, nos ; pro epistola, orationes sic
u/uyji f,-^vtct(jievov. Non omnem hominemabsolute, substituit, 6'c TtxvTOTe ev TaTc SerJtTeatv auToii pni'
quoniam nullus esset infidelis ; sed nec omnem qui (toveuei f,(itov, qui semper in suis orationibusmecredit, perfectum in Christo ; sed omnem dicit ho- 0 mor estnostri. Nam primo, pro vobis, nos non
minem, perinde ac si diceret, totum hominem, ut- substituit interpolator. Tria habemus Grascainlerpote corpore et anima sanctificatum.
polatoris exemplaria ; in uno quidem, Augustano
Vidit h.T3c praestantissimus IsaacusVossius, eam- scilicet, legitur f,(Jttov, sed corrupte ; cum in Nyddemqueinterpretationem Dlondello objecit.Cui ille prucciano et Anglicano legatur ujjuov, ut Vulgatus
haecreposuit: Anvero Ignatium quisquam adeo interpres legit,qui reddidit vestri. Quinetliano
desipuissecrediderit,utEphesiosad se totam quam subslitutionem vetustioris scriptoris auctoritas rePaulus scripsit epistolam missam moneudos puta- fellit, cum in Mediceo codice legatur upuov, et in
rit? Imo vero an ille nos adeo desipere credidit, veteri interprete vestri. Causa igitur nulla fuit,
ut nullum discrimenanimadverterepossemus.inler curuniuscodicis lectionem contra omniumreliquorum consensum amplecteretur Usserius, aut arriea quae ipse dicit, lotam quam Paulus scripsitepigtolam ad Ephesios missam esse.et illa quae scri- peret Dall8ous.Secundo,non constat interpolatorem
I Cor. ui, 2. *>ICor. vn, 1.

377

J. PEARSONIl VINDICLE IGNATIANjE. - PARS II.

378

pro epistola, orationes substituissc ; nam potius A ratur, quod foc-dissime interpolata sit. At nos hoBC
videtur v tAi^ eTcuToXJi reddidisse per -civTOTe, verba omni interpolatione libera ex ea producimus;
et iv TaT; Sei^o-eat addidisse ad explicationem tou scilicet Mexi tt,v avaiTa-jtv iv lapxi auTov oTSit y.at
(ivr,[jiovijet, quod videret S. Paulum in orationibus TciTtejto ovTa. Quajcunque igitur interpolata sint,
per totam epistolam sparsis Ephesios Deo commen- ha;c certe sana et integra supersunt, cum codico
dasse in JesuChristo ; veladillum versiculum respi- Laurentiano.Eusebio, et Theodorelo consentientia.
ceret, ou Tcauo^uat eu/_ap;7Tu>v utcs-; ujjkov (xv-Cav ujjttuv Secundo, in Eusebio hariolatur vel antiquarios, vel
itotoutjusvos Jtci Ttuv irpojeuv^tov jjlou. Non cesso Ruflinum pro etSov rescripsisse oToa- ex Eusebii
gratias agens pro vobis,memoriam vestri faciens in libris ad Theodoretum, et scriptorum Florenlini
orationibus meis. Laurentianum codicem defendo, codicis dimanasse.O lepidum coinmenlum ! Euseconfusionem utriusque codicis ab Hammondo fa- bii Fiistoriacentum fermeannis priusquamRuflinus
ctam non probo.
eam in Latinum vertit in manibus omnium fuerat ;
Capite 20 de solo Pauli conjugio agit, et inter- exemplaria per totam Ecclesiam Orientalemubique
polatorem tantum ferit. Caput 21 quatuor objectio- dispersa et magna oinnium cum admiratioue accenes continet, quarum unade Salomone et Josia in- pta. An igitur Rufflnus in Ecclesia Latina vocem
terpolatorem, reliqure auctorem ipsum petunt. De n unicam in suo codice de industiia mutare voluit,
illo baec habet : Homo audacissimus scribere non
aut correctionem suam in reliqua omnia Orientis
dabitavit Christum Dominumase in carne visum.
exemplaria recipiendam fore sperare potuit? Non
adeo demens fuit Ruffinus; prasertim cumjam
Chiysostomus negat Ignatium vidisse Chrislum.
Epistolarum ergo scriptor manifesti mendacii con- acerrimus ejus hostis Hieronymus tot annis ante
hanc versionem catalogum suum edidisset. Non
vincitnr. ttsez argumenti summa. Qua certitudine
dixerit Chrysostomus Cbristum ab Ignatio marlyre
est ilaque justa suspicio, Rufflnum Eusebii Historiam verba immutando corrupisse. De librariis
nanquam visum fuisse, ego non quaaro. Certe si
epistolarum scriptor 200 post Ignatium annis, ut autem quod conjicit, verba Ignatii ab Eusebio travult Dallaeus, dixerit Christum a se in carne visum,
dita consulto eos animadversa rei absurditate, coret homo audacissimus et mendacissimusfuit ; quem- rexisse, ab omni verisimilitudine abhorret. Quis
enim eos librarios unquam existimabit in comadmodum Pseudo-Abdias non sine summa audacia
et aperto meudacio ipsum oculis suis Dominum mune consuluisse, de scriplis Eusebii judicium
vidisse narrat Apostolica; historiao lib. vi, rum eo- tulisse, et de rautalione vocis consensisse? Quis
eos Eusebio ipso, auctore sui temporis maximo
dem libro non tantum Hegesippum nominaverit,
sed et ejus verba ex translatione Ruffini transcri- sapientiores judicabit, quos omni awo viros fuisse
bonarum litterarum ignaros, mercede ad exscripserit. Auctor Politix SS. Patrum Metrophanis et
Alexandri apud Photium codice 256, et homo au- bendum tantummodo conductos, viri omnes docli
dacissimus et mendacissimus fuit, si scripserit se
et in his rebus versati et confitenlur et queruntur?
Si aliquid in Eusebii codice tantatum fuisset,
vidisse Constantinum inter ephebos merentem in
quis dabit ea correctione Theodoreto impositum
Palaestina sub Diocletiano, Verum hoc scriptor ipse
fuisse, qui tot alia loca non ex Eusebio, sed ex
non dixit, sed obscuriorem Photii contractionem
ipsis Ignatii epistolis transcripsit? Quis praestabit
ita transtulit Schottus, cujus interpretationem rescriptorem Laurentiani codicis, relicto exemplari
fellunt eadem Acta plenius a Combefisio nuper
suo, aut Eusebii Historiam, aut Theodoreti dispuedita ; ex quibus constat non scriptorem, sed Matationes in consilium adhibuisse. Nimis dilutaa
ximianum tunc vidisse Constantinum. Illud pariter
et ego assero, auctorem epistolariim, quas defensunt hffi conjecturaa; et equissima postulatio
dimus, nunquam scripsissn .Christum a se in carne
est, ut ea pro verbis epistolarum auctoris habeanvisum. Si h.-ec scripsisset, Salrnasius et Blondellus
tur, quae omnibus Grsecis exemplaribus, et veteripro sua in his rebus solertia, id praeterire, opinor, bus excerptis agnoscuntur. Iis autem verbis non
noluisset; sed omnino non scripsit. Auctoris epidicitur id quod a solo Dallmo objectum est, S. Ignastolas verba hsec sunt de Christo : 'Ey<u vip [jteta D tium in carne Christum vidisse Aliudenim estoTSa,
tt,v avaTcaJtv tlv aapx' aJcov oTSa xai TC'.o-ceu<u aliud eTSov vel "2ov non scriptum est eTSov, quod
oVca. Ila in codice Laurentiano legitur ; eadem le- est GraBcis vidi, sed oTSa, quod iisdem seraper
ctio apud Eusebium invenitur ; eamdem reprrcsen- est novi, vel scio. Ita harum epistolarum
tat Theodoretus ; eamdem retinuerunt Gra;ci codi- auctor alibi distinguit. Ad Ephesios : At' tSv iravTa?
ijjta; caTa avdmTjV eKov, per quos vos omnes seces vulgati, tum Nydpruccianus, tum Tylinganus,
tum Anglicanus, omnes a manu interpolatoris hoc cuudum charitatem vidi. > Ad Magnesios : OTSa oti
loco Iiberi. Summus hic igitur et codicum, et ex- ou tDu<7tou8e, novi quoniam non inflamini, et :
cerptorum consensus ; quem tamen miris conjectu- OTSa 6'ti ivTps7cecr6s, novi quoniam verecundamini. Ad Philadelphicos, oTSev yip tc(56ev zpyiris labefactare conatur vir doctissimus, qui alibi
exclamare solet, quoties uliqua veterum codicum Tat, xat tcou uTcavet, novit enim unde venit,et quo
vadit. Hc primo pro certis et indubitatis habeo.
lectio sollicitatur.
Primo : Editiouem Crajcam vulgatam nihil moSed disputat Dallaeus ex veteri versione, quae

379

S. IGNATIUS. PHOLEGOMENA.

verbaauctorisitarepraesentat.^postresurrectionem A Athenas subvertit, pro xaQafpei, lustrat; qui exepoSotou? eos qui aliena a Deo gloriae cupiditate
incarneeum vidi.Verumnou quseritur,quid interpres fecerit, sed quid auctor epistols scripserit, et rapti sunt, StaXexTov avOpioTcfvrjv humanam fraan ita inlerpres ille aucloris verba reddere debue- gilitatem, ti Staiy^povxa, differentia, (jtetjovst
rit.Simplicilalem etfidem in eo laudem, in lingua tou XaXetv majora loqui, irevxTjxivTap^ov quinGraeca peritiam baud item. Quod errare potuerit in quagenarium, icupotp6pov frumentarium, o\ xOescriptoris Graeci mente explicanda, negare nemo touvte? a8eT7JpiaTa qui sprevenint contemnentes
potest ; quod hoc loco erraverit, afflrmo. Sed vetu- interpretatus est ; qui ex male intellectis Eusebii
stissimo interpreli plane congruil Hieronymus, fa- Graecis Apollonium senatorem fer.it. insigne ei voteor : verum post Hieronymum disentit Rufflnus ; lumen attribuit, ipsumque in Catalogum scriptoquairitur quis mentem auctoris polius attigerit, rum ecclesiasticorum retulit? Ex male, inquam,
Hieronymus.an Rufflnus, Usserianus, an vulgatus intellectis Eusebii Grascis : conjectura enim Joseinterpres ; id est ad vim et signiflcationem vocis phi Scaligeri omnino repudianda est, qui HieronyoToa omnino redeundum est. Ipse non audet cum
mum, cum illa scriberet, non Graecum Eusebii
iis contendere qui negant verbum oTSa pro vidi acexemplar, sed Rufflni iuterpretationem manibus
cipi posse.Sed aut illi cum iis contendendum est,aut n habuisse asserit. Id enim fieri nullo modo potuit,
manus dandae. Cum enim vera lectio jam extra du- cum tot annis Catalogum scripserit Hieronymus,
bium posita sit, nihil aliud in controversia poni antequaem Eusebii Historiam verteret Rufflnus. Si
potest,nisi quae sit vocabuli vera et genuina signi- in omnibus his locis, aliisque compluribus is sit
flcatio. Sed et Sophronius, inquit, id ipsum per- verissimus sensus, quem exhibet Hieronymus,
spicue reddidit : 'Ey<o 8e (Jiexi tt,v aviutaatv ev
dabimus aut oTSa signiflcare < vidi, aut veram leffwjxaxt outov eTSov. Quid, quaeso, est id ipsum quod ctionem esse eTSov. Sed cum ille, vel per propeSophronius perspicue reddidit ? non illud de quo rantiam, vel per hallucinationem, non minus
quaeritur; id enim est,quid auctor epistolae scripse- hunc locuru quam alios innumeros minus recte
rit; Sophronius autem non transtulitlgnatium,sed reddere potuerit, vera lectio epistolae Graeca1 neque
Ignatii inlerpretem Hieronymum. Si se Ignatio mutanda contra omnium codicum consensum, neScholiasten praebuissetille quisquisest qui Sophro- que aliena interpretatione detorquendaest, contra
nius dicilur, nunquam oTSa per eTSov reddidisset.
loquendi modum Gracis familiarissimum. Certe
Sed cum Hieronymi librum interpretatus est, qui Freculphus praecellenti Hieronimi eruditione mividi scripserat, illud per eTSov reddidit, per otSa renime motus, cum ex illo plerumque omnia exscricte reddere non potuit. Ut voce Quadratus, Iv _ bere soleret, ista tamen in haec verba mutavit, tom.
'EXeuo-Tvt Yevojxevoc dixit, Hieronymi Latina, invi- II, lib. 11, cap. 11 : Ego vero et post resurrecliosens Eleusinam,respiciens,non aulem illaquaB Hie- nem in carne eum fuisse scio, et credo quia scio.
ronymus prae oculis habuit, 'EXeua-ivta ejtoTtTeuiov.
Sed sensum adHieronymo redditum verissimum
contendit vir doclissimus ex fama de Chrislo
Verum, utcunque se res habeat.praecellens Hieab Ignatio in carne viso, quae unde nisi ex hoc
ronymi eruditio dubitare non sinit, quinsit is verissimussensus, quem ipse exhibet. Absit enim ut epistolaa loco propagata sit, dicere vel suspicari
virum tantum nescivisse putem, quid sit tou oTSa difflcillime est, praesertim apud Graecos Latinorum
ab eTSov vel eojpaxa discrimen ! Hoc certe unicum fere librorum incuriosos. Demus Graecos Latinoargumentum ad hanc rem appositum ; quod tamen rum librorum incuriosos fuisse, nonne Graecum
librum habuerunt, ex quo eum errorem haurire
Hieronymi in Grceca lingua perspicaciae, et in verpotuerunt. Quidquid vidi apud Hieronymum,
tendo curae atque diligentiao tanquam fundamento
innititur. De posteriori audiamus ipsum in prasfa- idem eTSov apud Sophronium efflcere potuit : erat
tione Chronici Eusebiani : Obsecro, ut quidquid autem Sophronii versio Graecis sequentium saeculohoc tumultuarii operis est,amicorum,non judicum rum probe cognita. Suidas eum saepisse transcrianimo relegas : prsBsertim eum et notario, ut sci- bit : et ante Suidam Photius eumdem cognovisse
tis,velocissime dictaverim.i Mallem aliorum judi- D deprehenditur. Ut igitur Hieronymi Latinis, ita
Sophronii versio Graecis fraudi esse potuit. Sed
cium quam meum de utraque accipiant eruditi.
Quot et quanta peccavit maximus vir, nunc per eam famam ex hoc Ioco ortam esse verisimile non
properantiam, nunc per hallucinalionem, obser- est : hic enim traditur, ut illi volunt, Ignatium
post resurrectionem Christum in carne vidisse:at
vavit Josephus Scaliger. Et quidni ille discrimen
inter oTSa et eTSov non animadverteret, qui trzpazr,illa fama nihil tale tradidit, sed Ignatium inter parv(av eum trtpaxi^, OTpaieueiv cum ixa^eaOat, eu>; vulos ad Christum adductos fuisse ipsius Christi
toutou cum itepi toutou confudit; qui yo|H]v, id manibus exceptum. Haec autem duo sunt plane diest sententiam, pro subsidio habuit ; quiTo versa. Si Ignatius dixisset se vidisse Christum in
PaotXetqiv, id est affectionem regni.pro regiaindole carne post resurrectionem, an quisquam inde colaccepit ; qui fieTa tiov aTtoartSXtov post apostolos ; ligeret, eumdem quasi puerulum, manibus Christi
15 exetvou, hoc est ab illo tempore, in hujus gestatum fuisse ante ejus mortem 1 nemo saoe.
temulationem reddidit ; qui dixit : Epimenides Aliunde igitur ea fama orta est ; neque id suspi. .:vr
&<

381

J. PEARSONIl VlNDICijfi IGNATIANjE. PARS II.

382

cari difficile, sed ia prompla est. Ex nomine enim A pervacaneum est, sed per utrumque describitur
Bsotpopou a. posterioribus Graeculis conficta est tra- Apostolus uXrjpotpopr^etc;. Quin et alibi conjunctim
ditio illa, cujus nulla alia vestigia apud anliquiores expressit, xal touto iteitot8t>j<; oT8a, Philipp. i. 25.
ezstant. Qui illarn fabulam excogitarunt, dicunt Quem imitatus est S. Athanasius orat. 1 contra
ideo Ignatium Seotpdpov dictum ; sed multo verisi- Arianos : OToa vap xat ite'iteter|>.ai tSti toXt uTtouimilius est ideo eam fabularu excogitatam fuisse, voucriv eo-cai jjttsSo? aito tou Eturfjpo; : Scio enim
quia eum 8so<popov dictum cognoverant, quod no- et certum habeo praemium iis qui sustinent retrimen ipsa fabula longe antiquius est : de qua re buendum esse a Salvatore. Ut idem sit apud nopostea erit disserendutn latius.
strum. OT8a xat ittcfxe-jtu, quod etotuj; iticrcejiu, aut
Haec cum ad fidem Grsecorum codicum tuendam TttsTeutov oT8a. Nihil enira aliud quam firmilatem et
et verum scriptoris sensum a pravis versionibus certitudinemfideihoBcloquuntur: Sedcum duo divindicandum sufficere possent ; ulterius observan- versa verba posuerit, ostendit se Christura in carne
dum est prudentissimum harum rerum judicem fuissealiternossequam eumin eadem nunc esse.
Hugonem Grotium de hac ipsa controversia ista Hiccerteomniuminhacreerrorum,utmihividetur,
ad Matthaei cap. xxvui adnotasse : Si quis locum fons est. Non aliunde hallucinatum fuisse primo
Ignatii cum cura inspiciat, videbit rectam esse le- Q Hieronymum.dein interpretera.ac tandem Da lUuum
ctionem oT8a, neque de visus sensu ibi agi, sed de
arbitror. Duo significari Dominicx carnis tempora
voluerunt, post resurrectionem in terris, post asfide, quam non suo, sed aliorum testimonio confirmat. > Rectissime. Adhuc tamen Dallffius loco
censionem in ccelis, quae a mente scriptoris prorinspecto videre sibi visus est multo esse appositio- sus aliena sunt. Fictum est illud fuisse, quod ex
rem Hieronymianum quam Grotianum sensum ; id- Vairlenio proferunt. Ignatius tantum dixit ovra
que ob duas rationes, quarum prima a particula quod cum iv uapxt cenjungendum est. Illud unifij petitur, quam ostendere vult scriptorem ver- cum est quod hic Ignatius dixit se plena fide ambis sequentibus ejus quod proecedentibusdixerat, plecti, Christum ev o-apxt 6'vra, adhuc etiam post
rationem afferre. Oixerat autem Christum vere resurrectionem in carne exsistentem. De ascenmortuum et resuscitatura : cujus rei optimum ar- sione nihil bic dixit, nihil probavit. Ridiculum
gumeutum.quod ipsum incarne resuscitatum vide- est scriptorem duo dicere, quorum alterum vidit,
rit.Imo vero nec particula vip rationem superioris alterum credidit; deinde plura testimonia afferre
assertionis continet, neque visio illa, quam Igna- pro eo quod viderat ; pro eo quod credidit, nullum.
tius poterat obtendere, pro legitimo argumento ha- Omnia enim quae sequuntur tantumraodo probant
beri potuit. Particula -fip habct aliam particulam Christum,dum in terris esset.in carne fuisse ; neque
xat adjunctam, quae ostendit criptorem ad aliam
aliunde hoc novit aut credidit Ignatius, nisi exillis
sententiam dilabi ; sive ad ulteriorem adversario- quse sequuntur testimoniis.Huc etiam pertinet,quod
rum confutationem progredi.Asseruerat ante Chri- putant oT8a praeteriti leraporis significationem hastumvere passum, et vere seipsum resuscitasse, et bere ittuTejt praesentis. Hoc autem pariter falsum
post nudam assertionem suam haereticos, qui eam est,Verbum enim oTSa Iicet forma sit praeteriti temnon admittebant, daemoniacos vocaverat ; addit igi- poris, apud Graecos, tamen significatione praesenn
tur lam severae objurgationis rationem assertionem est, et eum verbo praesentis temporis eadem signialiam, quam plena fide seipsum amplecti docet, ficatione ponitur, ut apud Homerum :
scilicet, Christum post resurrectionem adhuc in
AuTctp lyw Qujjttip voltu xa! otSa exaaTa.
carne exsistere, ideoque statim plurimis arguIdeoque Latini interpretes verbo praesentis temmentis, ex aliorum testimonio confirmat. Argumentum autem a conspectu Ignatiiaut pro levissi- poris efferunt, ut Matth. vi, 32 : 0T8e ykp 6 UaTrip
mo baberi, aut pro nullo potius debuit. Si enira 6|jtu>v, Scit enim Pater vester ; xxiv, 36 : 0u8e!<;
ille jam 80 ferrae annispost passionemDomini su- oT8e, Jiemo scit. Glossarium Vetus : OTSot, scio,
perstes asseruisset, se adhuc parvulum vidisse noro, nosco ; et aliud Glossarium : Scio, oT8a. EtyChristum in carne post resurrectionem, quis illud D mologicon : OTcSa, dvTt tou, Y>vojaxeic;. Recte igitur
oT8a et cum 7ttcrtEuu> conjungitur, et ad 6'vTa refertestimonium ad veritatem humanae naturae Christi
quidquam valere concederet ? An ea satatula satis tur, ut ad Xenophontem oT8a ejjtauTov fJTtova ovTa,
certo judicare potuit, utrum vere an phantastice recte unicum hic objectum fidei agnoscitur, quod
sequentibus testimoniis confirmatur. Neque vero ea
Christus seipsum exhibuerit ? Nullum certe Grotiano sensui periculum ex particula vip. Secundo, minus Ignatium decent, aut ad sensum scriptoris
inquit, Si id vellet scriptor, quod ait Grotius, eruendum magis valent, quod non iisdem prorsus
supervacaneum erit verbum oT8a. Fortasse. Fieri verbis concipiantur, qu nunc in Evangeliis legunenim potest ut in optimo scriptore aliquando voca- tur. Ad eam rem probandara, quam scriptor assebulum redundet. Sed supervacaneum non est, quod ruerat, maxime accommodata sunt ; at si duplicem
fidci certitudinem et itXrjpotpoptav adjungit. Dixit assertionem faciamus, neque unam, neque alteram
probant. Non probant Ignatium Christum post reS. Paulus : OT8a xai itiiietcttjtai ev Kuplto 'Ir(crou,
suxrectionemvidisse ; nonostendunt Christum post
Rom. xiv, 14, ubi neque oT8a neque iteiteio-|iat su-

383

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

384
ascensionem in carne esse, undecunque igitur A cunque dicta videantur, ad hunc ipsum Ignatii losumpta sunt, secundum sensum Dallaeanum nihili cum respicere quis dubitet, sive evuu.c'v sive
sunt. De apocrypho ante latius disputatum est ; xatvt5Tr(Ta, sive xaTaXucriv spectet ? Nam et sroohic igitur concludo auctorem epistolae nunqaam 6=T(a quasi magorum disciplina, a diabolo inventa
scripsisse Christum a se in carne visum.
Tatianff dicitur. De mira ejus luce reliqnarum
Quae habetde stella magis praolucentenullo modo stellarum splendorem superante Leo Magnus, hofictitium Ignatium probant ; neque ipsealiquid ob- milia i De Nativitate : In regione orientis stella
jicit, nisi quod sint temere scripta ; etquodnemo novae claritatis apparuit, quae illustriorcaeterispulinterpretum ea sit seculus. Verba Ignatii sunt : chriorque sideribus facile in se intuentium animos
AaTr,p Iv oupavtu E*Xa;j.t}/Ev u-Ep TcavTac touc acrre- oculosque converteret. Maximus,homilia3:Quis
pac, xat x6 tpcuc auTou avExXaAr,Tov fjv xat {evktjjlov enira dubitat ipsam stellam laetiori luce et fulgenTtapETv_Ev f) xatvtrtTjc auTOu- ta 8i Xotira TtavTa aarpa tioribusradiis coruscasse,quaa creli terraequelumen
au.a fjX(uj xa; atkfy-Q xp ^YEveto tuj aarip'.- auTOC humanis oculis ingerebat? Et necesse erat utstella
8e fjv ^TcepSaXXtuv t6 tptoc outou 6itep TtavTa. Tapa- haec a caBteris sideribus orbe clariore distaret, quse
X>i *' V, tccSOev fj xatvcrtrjC fj av<5u.otoc auToTc- 6'Oev annuntiabatChristum, cujus nativitasab universis
eXueto Tcara u.aYe(a. Vetus interores : Astrum in g mortalibus differebat. S. Chrysostomus.homiU,
codIo resplenduit super omnia astra, et lumen ipsius in Matthieum, de hac stella : 06 vap ev vuxti tpct!ineffabileerat.etsttiporem tribuitnovitasipsius.Re- viTat iXX' ivfju.Epa uicrT, Xau.itovToc fjXtou, 6nep oiix
liqua vero omnia astra siraul cum sole et luna cho- eaTt Suvaptetoc aaripoc, XX' ouSe s(Xt]vt)(' fj vip
rus facti sunt illi astro : ipsum autem erat superfe- ToaouTov TtavTCov 6TtepeYoucra tiov aareptov tt|;
rens lumen suum super omnia.Turbatio autem erat oxtTvoc tpavefcnic Tfjc fjXtaxTJc xpuTCTETat xat acav!unde novitas qurn dissimilis ipsis ; ex qua solveba- t^Tat. OUTOC 8"e Tfl TT,C olxetac XaU.TtpciTTjTOC 6irEptur omnis magia. Haec temere dicta vult Dallaeus, SoXfi, xat Tac axTTvac ev(xr,o-e tac f,Xtaxic, <p*v6utpote a Scriptura aliena, et ab ipso hujus stellse Tepoc ixetvotc cpavelc xai ev too-outiu cptoTt fieifov
usu abhorrentia.ad domum.scilicetBelhelebem.in- XdpttJ/ac. Non enim de nocte apparet, sed meridie
dicandam, ubi natus erat Christus. Sed quomodo splendente sole ; quamfacultatem nonmodo slella
haec a Scriptura magis alienasunt, quam illa, qusB nulla, sed ne luna quidem sorlitur.Illa enim omnes
alii deeadem stella tradiderunt, non video.Neque stellas tantopere superans ortu solis obscuratur et
illum unum usum quisquam adhuc agnovit ad do- disparet. Haec autem nativi spleodoris exuberantia
mumBethlehemindicandam.Duaefueruntilliusstel- etiam solis radios superabat, illuslrior illis ap183 9aditc, una in Oriente, altera Hierosolymis.
parens, et in tanta luce magis coruscans. Unde
Usus primae apparitionis fuitad magosex sua terra " illud vocat : aorpov piya xoti IjJTjXXaYuivov, tuore
ad quaerendum Regem Judaeorum excitandos ; se- xat Ttp (jteY^Oet *at tcJ) xaXXet tt]c S^ecoc outouc
exxtXfjJaf stellam magnam etunisitatam, adeout
cundte ad domum indicandam. Multa veteres de
priori loquuntur, quam Scriptura tantummodo in- amplitudine et aspectus claritate magos percelledicat, pauca Ignatius : neque hic, neque illi ex ret. Haec autem dixit Chrysostomus, postquam
Scriptura ea quae dicerent sumpserunt, sed quid omnia se iito tujv f&fpamyJxotv auTtov ex ipsa
ipsi de ea re sentirent libere pronuntiabant. Ubi Scriptura dicturum pollicitus esset. Nequemirum
est qui nalus est Rex Judaeorum, inquiunt magi, vi- est, Ignatium nobis stellam reliquis omnibus atque
dimus enim steilam ejus in Oriente, et venimus
etiam sole ipso splendidiorem repraesentasse, cum
adorare eum *'. Quomodo apparuerit in Oriente gravis auctor Gregorius Nyssenus in Viia Moysis,
stella illa, quomodo magi inde crediderint Regem splendorem rubo solari majorem tribuat : *to-6;
Judaeorum natum esse, quomodo commoti ad eum eTe^pou urcep t6 fjXtaxov cptoc tocc ut}<E'.c Tteptaetrpaadorandum venerint, ab omnibus quaesitum est.
'|/avToc, alialuce supra lucem solaremcirca oculos
Suam sententiam prodit Ignatius, stellam illam
Moy3is effulgente. De solutione magim Gregorius
maxime inter omnes illustrem fuisse, et ex sua Na7.ian7.enns, oratione prima : Atat touto orarf^
clariludine magos Hierosolymas adduxisse. Neque D f^oujjttvoc, xat u.7Yl TcpoTtiTcrovcec xai Stoposohaec sententia adeo absurda visa est, ut nemo vete- pouvTec, V etScoXoXaTpta xaxaXuO^. Idcirco stella
rum eam sequeretur,quod miror equidem a Dallmo praeiens, et magi sese prosternentes ac munera
dictum. Nihil enim fere in hac sententia scriptum offerentes, ut scilicet, idololatria dissolveretur.
est, quod non plurimi postea dixerunt. Omnia Idem Arcanorum carmine 5, cum novitatem stelh
fere eadem tanguntur illo uno Clementis Alexan- notasset :
drini loco in Excerptis : Ati touto avketXe {eTfjfJOC, 6V ao-rpoXiYO.to-'\iou.ou wo-e pjfim Tev_vrjC.
voc acrTTJp xai xatvoc xaTaXuiov ttjv iraXatav
dctTpoOecrfav, xatvtp tptoTt ou xoau.txtj) XattittStievoc.
Et S. Basilius oratione in Christi Nmtivitatem, de
Propterea orta est peregrina et nova stella, magis : Totya 8e xat avTixei(jtEvr,c Suvoifjtecuc ttj eradissolvens veterem astrologiam, novo et non tpavela tou Kuptou irrovtoTtpac Xoitcov YEvoijtEvTjC,
mundano lumine coruscans. Quae verba a quo- aierflcifjte-yot xaTapYouiievac tac ivepYeiotc auTfjc, (J"
*l Matth. ii, 2.

3S3

J. PEARSONII VINDICLE lGNATIANiB. - PARS II.

386
vdXr,v Suva[iiv xij> TeyOsvxt Ttpocrcu.apTupouv. Hfflc illo A. scribitur apostolos manducasse ; scribitur Pinm
considerans dctTspa vcaivov xai dauvrjOrj.Chrysologus
tantum Christum coram eis edisse. Si id dicere
sermone 105 : Si ubi vidit magus humanas per- non possis, quia Lucas in Actibus asserit, quod in
iisse curas, suas defecisse aites, elc. Ac paulo Evangelio non dixerat ; idem de altero etiam dicenpost : Ergo, fratres, lectione praesenti non est dum erit. Eodem certe modo tjvetciov auxij>. quo
firmatus errormagicus, sed solutus. Nempe, ut <rjvtavov auxij, et in eumdem finem ; Christo
observat Origenes lib. i,con/ra Celsum : Magi ISovtec; autem manducante manducabant, eodem igitur
6soT)(i(av ev oupavtp EaTOY_dcrav-ro tov xaxa xou bibente bibebant. Neutrum Lucas in Evangelio,
dcrrpou itpo^i)teu6(jievov dvOptoTCOV eTctSeSrjnrjxevai xij) utruraque in Aclibus affirmat. Ita non tantum
jj!u>, xat u>i Ttdvxtov Sai|JLOv(uv xai xtov ev eQei autoie, Ignatius, sed et Patrum doctissimi, S Lucam in
pavxaJofiEvtov xai ivepYOUvxtov xpefrcova TtpoXa- Actibus intellexerunt : Hieronymus libro Adversus
6<Svxee. Trpoaxuvfjaai f)8EX)crav. t Videntes in ccelo errores Joannis Hierosolymitani haec ex Origene,
prodigium conjectaverunt eum qui cum stella prse- opinor, adducit de Christo : Comedit posl resurnuntiatus est hominem in vitani advenisse, poten- rectionem suam,et bibit,et vestitus apparuit, tantiorem esse omnibus daemoniis et spectris familia- gendum sepraebuit.utdubitantibus apostolis fidem
ribus.decreverunt eum adorare. Tertullianus, De Q faCeret resurrectionis. B. Theodoretus dialogo 2
idololatrin, cap. 9 : De Christo, scilicet, est ma
notat S. Petrum hoc clarius docuisse : '0 Se Oei<Sthesis hodie ; stellam Christi,non Saturni et Martis xaxot; Ilexpot; tratpstrxEpov e!'pr(xev OtxivE? o-uveet cujusque ex eodem ordine mortuorum.observat tpdYO(Jiev xai truvETcioiiSv autij! (XExa xo dvaoxr,et praedicat. At enim scientia ista usque ad Evan- vai auxov ex vexptov. 'EtteiSt) vao tiov xaxi x6v
gelium fuit concessa.ut Christo edito, nemo exinde icapovxa piov ''Siov xo ecjOieiv, dvavxaitot; 6 Kupto;
nativitatem alicujus de coelo interpretetur,Neque xfje; japxoe. xf,v dvauxatitv Sii Pptoer-Koe xai Tcdtretot;
igitur temere neque absurdeeadixit ]gnatius,quae iSeicje xoie. u.f) vou.!i;ou(itv dXrjOfj. Et divinissirnus
tot viri in Ecclesia clari secuti sunt.
Petrus clarius dixit : Qui comcdimus et bibimus
Levia haec nimis sunt ; et tamen illud quod se- cum eo, postquam resuirexit a mortuis **. Cum
quitur.ipso falente Dallaeo, levius est. Asserit enim eorum qui in praesenti sunt vita, proprium
enim, inquit, Christum et edisse et bibisse post sit comedere, necessario Dominus per cibum et
resurrectionem. At edisse ex Evangelio constat ; potum carnis resurrectionem deejusveritatedubibibisse non constat. Grave crimen, C. Caesar.
tantibus demonstravit, S. Augustinus epist. 49 :
Quasi vero illud quod ex Evangelio non constat,
Sciat sane qui has proposuit quaostiones, Chrisi ex Aotis apostolorum constet, verum non sit.
stum post resurrectionem cicatrices, non vulnera,
Mrci ttjv dvdoracnv auvEtpaYBV auxoi; xa( cruvs- " demonstrasse dubitantibus, propter quos etiam
iciev, < Post resurreclionem Christus cum discicibum ac potum sumere voluit, non semel, sed
pulis coraedit et bibit, inquit Ignatius. Quid ausip.pius, ne illud non corpus, sed spirituin esse
tem S. Petrus Act. x, 41 : Oixivec <ruvEtpaYoij.Ev
arbitrarentur, et sibi non solide sed imaginaliter
xi:. TJVi-tofjiEv auxtjj) xaxa t6 dva<rcf|vai ix t<ov
apparere.
vexpuiv. Qui comedimus et bibimus cum eo, postCAPUT XI.
quam resurrexit a mortuis. At, inquit, t LuDocetas nonnullos ab eucharistia abttinuisse par est
cas scribit apostolos cum Curisto postquam
credere. Simoniani non statim post mortem Simonis evanuerunt. Non apparet Ignatium dixisse
resurrexisset a mortuis, manducavisse et bibisse ;
Romanos fideles facile ipsum a supplicio eripere
ipsum vero cum eis Christum ( quod noster ait)
potuisse. Neque si dixerit, veracitatem ejus in
manducavisse et bibisse nusquam dicit. Imo vero
dubium vocat. Potuit sibi S. Ignatius scribendi
si prius, certe et posterius dixit, auveoaYoixev xi
secundam epistolam ad Ephesios opportunitatem
polliceri. Redemptio a vexatione mihtum, et fatrjvejcio(xEv ouxijj, id est Beza interprete, comcullas liberae custodix, confessoribus ab Ecclesiis
cdimuset bibimus una cum eo, uon internos,sed
procurari solita, fuse desc.ribitur. Modestia mar una cum eo In veteri Ifcza codice in Bibliotheca
tyris tum erga Trallianos, tum erga Polycarpum
nostra additum est, xa! <rjvecrcpdcpr|ij.ev, et con- D defenditur.
versati sumus. lirant enim illi testes electi, et
Capite 20 duo argumenta persequitur,et utrumfamiliariusadhibiti, ut Christus a morte excitatus que nostrum Ignatium petit. Primum est, quod
iis fieret conspicuus in humana natura et per eos tradat haereticos ab eucharistia abstinuisse. Hoc
aliis ; ut hoc fieret, et comederunt et biberunt autem falsuraesse putat : nullosquippe aetate Ignauna cum eo, hoc est eocomedente et bibente illi tii hoc fecisse. Qua igitur aetate hoc fecerunt ? An
simul comedebant et bibebant.atque ita post mor- ducentis post Ignatium annis, cum impostor Daltem, quemadmodum ante mortem, cum eo fami- keanus has epistolas finxit ? Minime. An ullo alio
liariter conversali sunt. Si autem ideo dicas eos ante id terapus aevo? Haudquaquam. Mentitus est
non bibisse cum Christo, quia Lucas in Evangelio igitur scriptor ; quod de Ignatio credi nullo modo,
non scribit Christum bibisse ; dicas neque eos de impostore facile credi potest. Sed quare fictor
manducasse cum Christo, quia iu Evangelio non id tingeret.quod nullam omnino verisimilitudinem

Act. x, 41.

387

S. IGNATIUS. PROLL.GOMENA.

388

haberet, quod neque aevo Ignatii, nec suo compe- A attingit. Antiquiorum distinctae haereses jam tum
teret '? Certe si nulli unquam ab eucharistia abstierant superstites. Valentinianorum igitur haeresim
nuissent, ne flctor quidem id dixisset, aut hujus lrenaeus accurate describens operoseque refutans
inauditi criminis quemquam accusasset. Nullo
ssepissime lectores monet.iisdem argumentis vetustiores haereticos esse refutatos. Mirum igitur non
modo igitur dubitandum est, quin tales hneretici
est,si Docetsealiqui ab eucharistia abstinerent, et
fufrint. Sed quinam sunt, inquit ? Si queerut,
qurerimus et nos, quinam illi haeretici fuerunt, de
tamen illius rei nullam Irenaeus fecerit mentionem.
quibus loquitur Tertullianus ?Pluresnececclesias
Id tamen docet Irenaeus quo hoc ipsum quod vohabent, sine matre, sine sede, orbi fide, extorres,
luraus indicatur; ex Menandri schola prodiisseait,
sine lare vagantur. Quando, quaeso, illi euchaqui asserebant, non esse credendum in eum qui
ristiam celebrabant ? quae illis cura viduarum et crucifixus est : quorum hoc effatum erat : Si quis
orphanorum ? Sed ulterius quaerit.quinam illi qui conflteturcrucifixum, adhuchic servus est. Quoideo abstinerent ab eucharistia.quod eam negarent modo igitur illi, qui Christummortuum nonputaSalvatoris esse carnem pro nobis passam ? Respon- bant.qui fidem ineum qui crucifixus est repudiadeo,Docetco:illi,scilicet quosdescribit Ignatius.qui bant.ad eucharistiam convenirent, quae institula
eritatem humanae naturae inChristo impugnabant, _ est ad mortis Christi commemorationem ? nsptxto;
..:
:
:

i:
- l . xJ .._2
-'
__
_1__-t_. supervacaYap -6 _.'.
xuTtoc avT^pTjj-EVTjt;
xt;c;. aXr.Beiac,
quipassionem ejus.etresurrectionempernegabant,
aquibus cavendum monet Ignatius, et Evangelio
neus enim est typus ablata veritate, utloquitur
adhaBrondum, in quo passio nobis ostensa est,et B. Theodorctus. De Simonianisquae habet adversus
resurrectio perfecta est, Fatetur Dallaaus multos Bellaiminum nihil valeut.Intelliguntur eo nomine
non tantum ii,qui Simonem colebant, sed et disciolim fuisse haareticos, qui hanc fidei Christianae
puli, qui ex ejus scholaprodeuntesab eoceperunt
partem negarent, idque esse compertissimum.Sed
iuitia, et illius sententiam varie transformabant, et
quaerit rursus : Quis de haereticis illius temporis
post ejus interitum sub illius riomine pestilentissiscripserit,eos ab eucharistia abstinuisse ? Respondeo, nemo prseter Ignatium de istius temporis hse- mumdogma tradiderunt.Quamvis et illi qui Simonem colebant diu post ejus mortem perdurabant.
reticis hoc diserte affirmavit.Ejusdem tamen aetatis
De aetate sua Justinus martyr apologia 2 : Kai
et anni scriptor, S. Polycarpus, eosdem haereticos
<jy_Eo6v Tcavxec (-.sv XajxapcTe;, oXyoi 8'e xai ev SAXot;
ferit, fundamentum hujus abstinentiaB indicat, et
-OvEitv (L x6v Ttptoxov 8e6v ixetvov 6|xoXoyo-vxs;
reliqua cum Ignatio perstringit. Haec enim ille de
exeTvoo xai Tcpo-xuvouai. Ac Samarilani prope
Docetis : Jl-c yip 8< Sv jxtj 6|xoXoYTi 'Itj.ouv Xpiomnes, ex aliis etiam nationibus nonnulli, illum
jxov iv oapxi eXTjXoB.vat, 'Avxtjrptoroc; ecrxf xii o;
quasi primum Deum confitentesadorant quoque.
av jxt) ofJioXoYTJ xci [xapx.ptov xou axaupou, 'ex xou 8taEt in eadem apologia asserit dsemonas excitasse
6oXou eax(. Kal 6 av |_s()oo--Tj*xi Xcrfta xou Kuptou
Etu.u>va xat MevavSpov aito Eafxapeta;, 01 xat ;<.-Ttpo; xi; i8!ae; iTct8ufx(a;, xal X-yt; (xt,x iviaxaatv
Ytxac; 8uvi(xetc; Ttotr^cravxee; TtoXXoue; e^TjTcixrjcrav xai
(xtjxe xptcrtv elvat, ouxoc; Tcpcoxdxox^e; ecrxt xou Eaxava.
ext aTcaxcujjtivoui; fyouat, qui etiam nunc seductos
Quisquis enim non confitetur Jesum Christum in
possident,
non utinterpres, quos seducanthacarne venisse,Antichristus est ; et qui non confitetur martyrium crucis.ex diabolo est ; etqui eloquia bent. Unde de seipso ita loquitur in altera apoIogia : Kai xou ev xtfi ejjtcj) eSvet acreSooc; xai irXivou
Domini ad proprios affectus trahit, dicitque neque
Stjxtuviavou 86Y[xaxoc; xaxetppovTjcra. Ego quoque
resurrectionem neque judicium esse, hic primoimpium et erroneum in gente mea Simonianum
genitus est Satanae. Quibus docet eos qui tunc
dogma despexi. Pariter de sui aevi Simonianis
veritatem humana) naturae in Christo negabant,
mortem ejus pariter negasse,resurrectionemque et Clemens Alexandrinus, Stromat. lib. n : Ol 8e
i|xtpl xov 2((X_)va xa) 'E-xuixi, 6'v cre-oucrtv, eo(xotoujudicium sustulisse. Hos auteradocet vanos homines seduxisse ; catholicos raonet ut eorum coraflat xpcircov po.Xovxai. Simonis autem sectatores
ruptelas vitantes, orationibus invigilent,et jejuniis
Stanti quem colunt volunt assimilari moribus.
adhffireant:postquaenotissimumesteucharistiamea D Postea Origenes lib. vi, contra Celsum : OMa|io5
setatecelebrarisolitatntssejhortaturetiamutvisitent xrje. o1xou(xevt;c ot 2i|xcovtavot. Nullibi gentium Siinfirmos.viduas, pupillos, pauperesquenullomodo raoniani. Ipse tamen ejusdem operis lib. i : Nuvl
negligant, qui omnes exoblationibus et agapis, ubi 8e xoue; xcivxac ev xiji o?xou(x.vij oux eerxc Stfxtovtavoo;
eucharistiacelebrabatur,sustentant solebant.Quare eupeTv xov ipi8(xov, oTjxat, xptixovxa, xai xY_
idem subindicat Polycarpus.quod clare locutus est TcXsfovac; eTtcov xiov ovxiov. Elcri 8 Tcepi xtjv DzXbicrx!vr(v -o-8pa e/i^iocrot, xt\c; xi Xotixri; oixoujx.vt,;
Ignatius. Sed si verum esset, vel ab lrenaeo raeoo8a(xoi3 xo ovojxa auxOu xafl' t]v f|8-XT)tje So^av ittpl
moratum,vel ab alio aliquo esset. Dedimus alium,
eauxou 8iocrxe8icrat. t Nunc autem in toto orbe
et quidemmaxime idoneuratesteraS. Polycarpum.
Irenaeus autem curiosissimus ValentinianaB haere- opinor vix trigintaSimonianos reperiri ; ac fortasse
seos explorator fuit, omniumque quae ab ea natae ne tot quidem. Sunt enim in Palaestina pauci adsunt accuratissimus indagator : vetustiorum haere- modum, in reliquo vero orbe nusquam nomen ejus
ticorum deliria breviterdescribit,et disciplinam vix est in ea opinione in qua ipse haberi voluit-

389

J. PEARSONII VINDICIiE IGNATIAN^. PARS II.

390

Eusebii aetate exstabant qui ejus haeresim proflte- A ipsorum potestate nonvidebant.Fieri etiampotest,
bantur ; qui cum Christianos se simulassent, daeut illud poluerint facere, nec taraen faciendum
monam tamen cultui se privatim mancipabant, ut putaverint, rationibus ab ipsolgnatio redditisperipse testaturlib. n, cap. i3. Fuerunt igiturquam- moti, aut eliam ahlata occasione, et inimicorum
plurimi tetate Ignatii Simoniani, qui nefandaquaafurore praeventi, cum Ignatius subductus est
dam mysteria celehrabant, eucharistiam minime,
cum festinatione in amphitheatrum, ut in ejus
qui Simonem quidem colebant, sed sub Christi
Actis legimus. Fieri denique potest, ut illud efflnomine : DXavou jjtev ovco? auxou, jjwiptprlv Se 6v<5[xacerenon potuerintsinevitaeplurium Christianorum
toc XptaroO evSuo-au^voo, qui tametsi impostor periculo, autetiamsine peccato.At non peccatqui
esset, speciem tamen nominis Christi assumpsit,
id boni non facit, quo majus aliquod bonum faut testatur Epiphanius. Qusb cum ita sint, apparet cere possit, aut quod facere, sine peccato non
Simonianos sub Ciaudio minime exstinctos esse,
possit. Non quaero, inquit, quaB qualisque fuerit
Trajani et Ignatianae passionis temporibus quamilla quae Romanis a nostro tribuitur potestas. At
plurimos exstitisse, adeoque de iilis posse accipi
omninoquaBrendutr,imostatuendumeratqualishfec
quae a scriptore epistolarumde quibusdamsuitem- potestas fuerit.priusquara pronuntiaret gravissime
poris hsereticis dicta sunt.
_ eos peccaturos, si illa uti in hac causa nollent ; et
De Marcione quaB disserit, qui Christi corpus utrum talis esset.quaB illis nullo modo subripi posset.
Sed ille hmc toties afflrmavit, et tamen falphantasticum docuit, et tamen eucharistiam celebravit,ad aetatem Ignatii non spectant; neque quid sum est. Quod afflrmasse dicitur, falsum esse
Docetae eo aevo fecerint, ostendunt. Illi enim de nondum probatum est, neque probari ullo momorte Christi mnlta docuerunt,quaB Marcion nullo do potest ; an toties id dixerit scriptor, jam vimodo sustinuit. Et Tertullianus testatur eo ipso dendum. Nam primo qui dixit se, si illi volueloco, qui producitur, Marcionem sacramentapro- rint, et si illi non impedirent, moriturum, non
pria habuisse. Ignatius autem de Ecclesine sacra- statim dixit, mortera ejus, si vellent, nullam futuram. > Diversa hsec plane sunt. Novit S. martyr
mento sine dubio intelligendus est, a quo et Marcion abstinuit.Denique cum argumentum abinter gentiles omnes Romanos cupidissime imperatoris
polatore petit (a quo nunquam videtur nisidoctior decretura exsecuturos et ipsius morte delectatos
recedere), qui haec verba omisisse videatur, quod fore. Nisi igitur Romani fldeles intercederent, et
minus vera putaret ;primo, auctoritatem B. Theo- martyrium ejus aliquo modo impedire conarentur,
doreti interpolatori opponimus, quihaec ipsa verba certissima ei morsut et exoptatissima pro Christo
fuit. Non tamen inde sequitur dixisse eum, nullam
tanquam pura puta Ignatiana et verissima exscri
psit.haereticis sui temporis objecit, neque veritus " fore mortem, si Christiani voluerint, aut impedire
estne illaverbaauctorem epistolarum aliumquara conarentur : hoc enim an efflcere pnssent, dubitare
Ignatium episcopum Antiochenum et martyrem etiam ille qui hrec dixerat potuit. Novit infideles et
proderent. Secundo, interpolator ipse, qui pro sua potuisse et voluisse eum interflcere ; certo igitur
libidine, quaecunque voluit omitlere solitus est, hoc futurum erat, nisi aliquis impediret. Novit se
nullo modo ea verba omisisse, quod vera esse non a Deo ad martyrium vocatum esse ; impedire voputaret, putandus est, ut ex his quae eorum loco luisse nemo hominum praeter Christianos Romae
posita sunt apparet : t6v o-caupov eitata^uvovxat, -co constitutos credendus fuit. Si igitur illi idem quod
xiflo; j\tuiC,0'jtu, ttjv avaaraatv xtoijtcpSouai. Quis illi velIent,autnon impedirent.certissima martyri
enim eos eucharistiae sacramentousosfuisseputet, mors fuit, sive illi revera impedire potuissent, sive
qui Christi crucem erubescunt, qui passionem non. Multi enim Christiani confessores a morte
ejus derident.quiresurrectionemludos faciunt,qui liberareconati sunt, qui id efficerenonpotuerunt.
infidelem inimicitiam cum invicem habent. Haec De Peregrino Lucianus : 'ETtet Se ouv eS3eTo, o\
sane ille posuit.quod idem his verbis doceri puta- Xptattavoi auficpopiv itoiou(xevot t6 itpaYfjta itavta
exlvouv ej-apnaaat itetpcujxevot auTtSv ett' insi touto
ret quod ab Ignatiodictumde iis est,qui ab agapis,
ab eucharistia, ab oblationibus abstinebant, et ab JJ ^v iSuvatov, ^ -(t aAX>) 8epaTte(a itaaa oil itapepYiu;,
4XXi juv anouS^i iflttxo. Postquam vinctus est,
Ecclesia in diaboli castra transvolabant.
Christiani
suam infelicitatem putantes, omniamoSecundum hujus capilis argumentura epistolam
ad Romanos spectat, qua scriptum signiflcat in vebant illuin eripere conati.Mox ubi hoc impossibile fuit, alia omnis cura non perfunctorie, sed
eorum potestate fuisse ipsum supplicio liberare.
sedulo adhibita est.
Fortasse. An igitur inde sequitur Ignatium eam
Duo igiturloca quaeproduxil vir doctissimus.non
epijtolam non scripsisse ? Profecto non capio.
Quod si ita est, inquit, sequitur Romanos graid efficiunt quod ille voluit ; sed tertius illi videnssime peccasse : eum enim non liberarunt Imo batur asserere, id ipsis facile fuisse. Vobisenim,
fero non sequitur. Fieri enim potest ut Romani
inquit, facile est id quod vultis facere : facillimum igitur existimavit epistolaB scriptor Romanis
Christiani illud efficere non potuerint, quod Ignatias putavit eos facere potuisse ; gravissime autem fldelibus fuisse,Ignatium a sententia imperatoris et
morte liberare. At in illis verbis de morte nihil
non peccabant, qui illud non fecerunt, quod in

391

S. 1GNATIUS. PROLEGOMENA.

392

dictum est, neque ea recte intelligi sine sequen- A suspicari non posset, et ex tali suppositione aut
tibus possunt ; quoe, si sana sint, ut apud Meta- suspicione, ne ea potestate in ipso liberando, et
phrasten exstanl (in codice enim Laurentiano ea, martyrio quod suinmopere ambiebat, et ad quod
quod dolendum est, non habentur) ostendere vi- Dei voluntas adeo aporte vocabat, impediendo utedentur auctorem epislolai putasse Romanos fideles rentur, libere monere. Quare ut Deo maxime plapotuisse eum a supplicio liberare : etquare id exi- cere studeant eos hortatur ; et a Deo esse ut ipse
stimarenon potaeritlgnalius, nullam satis gravem pro nomine Christijam martyrium subiret,iis placausam video. Aliquot enim Romo> magnaj aucto- num facit. Qui vivit, inquit, et loquitur in me,
ritatis viros, et in ipsa etiam aula nonnullos lunc inlus mihi dicit : Vade ad Patrem.Neque dubitare
Christianissimum vel aperte professos, vel secreto se ostendit quin Christus iis etiam hanc Dei voamplexos fuisse dubitandum non est ;qui,cum ab luntatem patefacere voluerit ; quos interim cerUrbe imperator abesset, illud certe non aegre obli- tiores facit, hajc se non secundum carnem, sed
nere potuisse putandi sunt,ut si non remitteretur, mentem Dei scripsisse. Nihil igitur in epistola ad
saltem differretur senlentiffl ab imperatore jam Romanos de eorum potestate diotum est, quod a
absente lalce exsecutio. Sed cum in verbis ipsis S, Ignalio scribi non potuit.
reperiatur aliqua discrepantia, non erit aut mihi .. Capite 23 interpolationibus, aut spuriis perstrimolestum, aut cuiquam, uti spero, ingratum, si
ctis,unicumargumentumadversusauctorem ipsum
sententiam nostram de lectione jampridem dubia cuditur ; quod ab ea re petitur,quam non a graviinterponam. Verba sic se habent. TjiTv yip euyepic
tate martyris abhorrere fatetur, sed a judicio et
Ecmv S O^Xete iroiTjcrai- Eiiol 81 SuoxoXov ecm toG
sapientia.neque ab illis quidem multum, sed non8eou eiriTu^eTv, liv uixeTc; cpetcrTjcrBe tiou. Ua Metanihil.lhec autera judicii et sapienlise defectus ex
phrastes. Codex Augustanus, y.r) cpefcrrjcrOe Hou> e' prudentia interpolatoris detegitur perspicilurque.
vetus interpres non parcitis mihi. Hic particula Ita,scilicet,Dalla;o auclor epistolse ineptus, iinpi unegativa in Metaphrasle, codice Nydprucciano, et dens sciolus,in quo nihil tale reperire potuerunt
Vulgato interprete deest : in codice Augustano, et antiquissimi Patres ; interpolator autem acutus,
vetere interprete agnoscitur. Si igitur judicium de
prudens, et, quod mirum est, etiam fortis, cujus
lectione ferre liceat.putoparliculam negativamadineplias omnes vident. Sed quid tandem illud est,
mitti debere, sed non eo quo ponitur loco, verum
quod adeo a judicio et sapientia S. martyris abante verbum eTc.Tu^eTv, ut legatur, iiiot 21 SucrxoXov
horret '.' lllud nempe quod polliceatur se secunetti tou 6eou |itj ETCixuyetv, vel, quod idem est,
dum libellumad Ephesios missurum. HocprudenaitoTuj(,eTv. Quod si cui placeat, verborum seusus tia>, hoc sapienti S. Ignatii officit. Nam in assihic erit : Mihi autem durum et molestumestDeo " dua meditatione mortis, et inler leopiirdorum
non potiri. Ita ojo-xqXov intcrprelor, non utsit vexationes hoc polliceri, stullum esset.
arduum etdifficile, sed molestum et grave, 'n.rfiis,
Priusquam ha?c censura admittatur, videamus
sive t minime placens : unde SucrxoXatveiv, mo- quid prornittit, et quomodo.Quod promittit estoejleste ferre,non bene concoquere ; quaj significa- xepov piSXtotov, secundus libellus, sive epistola,
tio ipsi etymo maxime congruit. Hesycliius : Aocrxo(3i6X!Siov, quidem quodvis scriptulum Gracis,ut ex
XatS/et, oucrcpopeT, quod est fflgre vel gravate fert : Plutarcho constat, apud quem in Vita Cimonis deuude eidem Hesychio SucrXocpov, est SucrxoXov dif- scribuntur Chii : Tc^euovTe? 6top to Te(^rj ^tSXiSia
ficulter ferendum. Unde poeta vetus :
irpooxEtnEva toi<; oiercolc;, libellulos sagittis an'Q; SuerxoXov t6 y^P3" avflpiiitot; ecpu.
nexos super muros mittentes. Vocatautem hanc
Senectus enim, ut ait, onus jEtna gravius. epistolam quam tunc scripsit, libellum primum,
Jam si hoc sensu accipiatur SucrxoXov, contraria tjuod esset caeteris quas scripsit paulo prolixior
(ut Hieronymus Augustino, epist. 89 : Tres simul
accipiendum erit Eu^Epe;, ut apud Hesychium
eu)r?pr-c;, euxoXoc;, et EUTteptcrcaTov, euxoXov, ut epistolas, imo libellos, per diaconum Cyprianum
idem sit quod aoape?,Ieve et placidum,utsitho- Iuib dignationis accepi ; et epist. 2 : Libellum
rum verborum sensus, Vobis quidem id quod cu- D hunc libello ejus copulato, de duabus primis
pilis efficere placidum et promptiim ; mihi autem epistolis), promittit se secundumetiam missurum.
Quomodo autem promittit ?non absolute, sed sub
Deo non potiri durum,grave etmolestum foret
Non igitur apparet auctorem epistola? dixisseRo- condilione non una. Primo, si Deus voluerit, eiv
manos fideles facilepotuisselgnatium a mortelibe- OeXr^ixa /,, secundo, si intelligat Ephesios ita se
rare,aut eam nullam,si illi vellent.fore.Neque veri- habere, ut ad ipsos ea quas medilatus erat, par
simile est scriptorem id voluisse,quod eosadmar- esset scribere. Non hasc temeritatem aut insipientyrem liberanduminvitare etexcitare videatur.cum tiam, sed pietatem et prudentiam sapiunt, si et
hoc omnibus quro in ea epistola adeo premit ct mateiiam, et modum pollicitationis consideres . Sed
persequitur.contrarium sit. Aut si cam potestatem conditio, inquies, et affectio martyris impediunt
scriptor innuerit, nunquam constabit hanc Chri- quo minusetiarn subilliscondilionibus promittat :
assidua scilicet meditatio mortis, etleopardorum
stianis Komaa constitutis adeo non competiisse,
vexationes. Imo rero nullo modo.Erat enini in illo
ut S. Ignatius eam animo concipere et veram esse

393

J. PEARSONII VINDICLE IftNATIAN^. PARS II.

394

sancto martyre cum zelo Dei et cura ecclesiarum A. martyribus incertis.ne consuetudinemqucerant,ne
conjuncta mortis meditatio ; neque aliorum minus taedeat vitae, ne nova abstinentiao disciplina scanquam suam salutem spectabat. Eadem itaque causa dalizentur, quam nec ille Pristinus, vester non
quae utprimam epistolam ad Ephesius mitteret,ut Christianus martyr, attigerat : quem et facultate
secuudam insuper, promitteret, si opus esset, san- custodiae liberoe aliquandiu fartum.omnibus balneis,
ctum virum permovebat. Sed inter leopardorum quasi baptismate melioribus, et omnibus luxuriat,
secessibus, quasi Ecdesiaj secretioribus,et omnibus
vexationes hoc sapienter promittere non potuit.
Quidni?an qui unam jam scripserat epistolam in vitffl istius illecebris, quasi arternse dignioribus,
manibus militum, quos leopardos vocat, alteram hoc puto obligalum ne mori vellet. Idem tamen
Tertullianus Ad martyres cap. 1, de eadem Ecclescribere non potuit ?
Uthaecobjectio pleneet perspicue solvatur, satis sia) consuetudine sedatius loquitur : t Intercarnis
erit observare, vexationes militum, quorum custo- alimenta, benedicti martyres designati, quae vobis
diaB confessores tradebantur, a Christianis redimi et domina mater Ecctesia, et singuli fratres de
solitas esse. Et quidem in hunc finem, quo laxius opibus suis propriis in carcerem subministrant,
cuslodirentur, et liberiore fruerentur carcere, a capite aliquid et a nobis quod faciat ad spiritum
fidelibus opes erogabantur, tum ut confessores g quoque educandum. Et cap. 2 : Ipsam interim
conversationem saeculi et carceris comparemus, si
ipsos alerent, tum ut custodum iniquitatem largitionibusmitigarent.Antiquissimus locupletissimus- non plus in carcere spiritus acquirit, quam caro
que harum rerum testis est interethnicos Lucianus amittit : imo et qua) justa sunt, caro non amittit,
in epistola demorte Peregrini. Postquam enim ille per curam Ecclesise, agapen fratrum. Um Ecclein carcerem conjeclus est, statim vidura etorphani sioe et fidelium opes diaconis concredebantur, qui
ad fores carceris convolabant, ol S' sv tsXsi auTiov confessores et consilio juvarent, et victu sustentaxa! o-uvexaOeuSov svSov jjteT' autou StatpOefpovts; tou; rent, et a custodum iniquitate dato pretio rediSejfiOToXaxa;- etta SeTitva TtotziXa eljExoixt^Eto, merent. Tertulliani asvo S. Perpetua in passione
xai Xofot Upoi autiov eXsyovto. Magistratus autem sua : Ibi tunc Tertius et Pomponius benedicti
eorum (puta sacris ordinibus initiati, qui Sp-^ovte; diaconi, qui nobis ministrabant, constituerunt
tum dicebantur)etiamintus cum eo condormiebant praimio ut paucis horis emissi in meliorem locum
custodibus corruptis : dein camao varias introduce- carceris refrigeraremus. De vetustissima hac
bantur, et sacri eorum sermones dicebantur. * Ecce consuetudine S. Cyprianus epistola 11 : Et credivetutissimum Ecclesiae morem hic habemus ab deram quidem presbyteros et diaconos qui illic
ethnico descriptum ; ubiin carcere agapro celebra- prassentes sunt, monere vos etintruereplenissime
circa Evangelii legem, sicut in prarteritum semper
bantur,viduae etorphani alebantur,ritusChristiani
a custodibus redempti sunt. Kai jju)v xai tuv sv sub antecessoribus nostris faetum est, ut diaconi
'Aita tt^Xsiov eVttv <ov tJxov ttve;, ttov Xpttrttaviov ad carcerem commeantes martyrum desideria contrtsXXtSvtiov ano tou xotvou, PoTjOrjtrovte; xai uvayo- siliis suis etScriplurarumpraeceptis gubernarent.
Pijiovtej xai itapatj.u0rj3ojj.Evoi tov oivSpa. Aliqui Idem, epistola 5 : Quantum ad sumptus suggeetiam ex quibusdam Asiae civitatibus venerunt, e rendos sive illis qui gloriosa voce Deum confessi in
communi mittentibus Chrislianis, qui vero opem carcere sunt constituti, sive iis qui pauperes et
ferrent ipsumquc defenderent et consolarentur. indigentes laborant et tamen in Domino perseveEt hoc etiam docet factum esse ex more Ecclesim rant : peto nihil desit, cum summa omnis quaj
Christianae. '.AjjtrJYjxvov li Tt t6 tsJyo; iTttSsixvuvtai redacta est, illic sit apud clericos distributa pro.
irstSav ti to'.outov Y'vri"<" Sijfiiaiov, iv (3pay_sT yap pter ejusmodi casus. S. Dionysius episcopus
i^e-.Soua! -nivTtuv. Incredibilem autem quamdam Alexandrinus, apud Eusebium, lib. vu. cap. U,de
celeritatem ostendunt, si quid tale publicum con- Eusebio diacono : EuiiSto;, Sv sj ?X^< ^so;
tingat. Illico enim nulli rei parcunt. Kai S^ xai ivsSuvStjJUOTE, xai TrapSTXSuaas Ta; umjpeifa; ttov
t(j> HepeYpivtp TtoXXa Tore t^xe ^prjiiaTa Ttap' auTtov iv TaT; <pu\axaT; Ysvoptsvtov svaYtovtto; aTroirXrjpouv.
e;ti txpoyaiEt Ttov SeaiJtiov, xai itpiaoSov ou jjuxpav D Eusebius, quem Deus jam inde ab initio roboraTaur/jV iitoiTiuaTo. Proinde Peregrino tunc multos vit, impulitque ut confessoribus in custodia positis
pecunise mittebantur, et non exiguum proventum ministeria strenue exhiberet. Auctor Constitutiohunc lucrifecit. Insignis admodum hic locus num apostolicarum, lib. v, caq, 1, de confessore : Mtj
Luciani est, charitatem, curam studiumque Chri- TtapiSrjTe auTov, AXX' sx tou xotcou xai tou ISptoTo;
stianorum veterum erga confessores graphice de- 6jJ.tov TtljJtij/aTE auTtj) e1; StaTpooTjV autou xai ei;
pingens, in re notissima, quae sub finem imperii
(jttiOoooafav tgjv atpaTiojTtov, Tva eXatppuvOii xat
Adriani, in prima hujusphilosophiperegrinatione smfjtsXsia; tuvjr), V 6Wj to l<p' ujjuv (jtT) oXt'6r,Ta'. 6
contigit. Sed Christianos ipsos de re eadem disse(laxapto; iSsXcpo; ujjttov. Ne eum negligatis : quin
rentes audiamus. Tertullianusjam adultiorMonta- potius mittite ei ex labore et sudore vestro ad vinista factus lib. Dejejuniis catholicorum charitatem
ctum, et ad mercedem militibus solvendam, utalipso Luciano acerbius ct invidiosius sugillat ; levietur et curetur ; ut quantum in vobis est.beatus
Planevestrum estin carceribuspopinasexhibere
frater vester non prematur. Victor Vitensis de

Pateoi. Gr. V.

13

"-;

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

395

396

Carthaginensibus in persecutione Africana : Sed A menta dividit ; quorum duo interpolationes aut
spuriaspectant,duoinnostrumIgnatianumdirigunpopulus memoratoo urbis in Domino semper fldelis,
dato munere carcerariis, die ac nocte Christi martur. Prima modestia; violatio est, quod supercoelestium scientiam sibi vindicat. Quasi vero
tyres frequentabat.
Hajc cum fuerit vetustissima Ecclesiaj consueChristiano viro, etquidemepiscopo, etab apostolis
tudo, idem etiam in Ignatii vinculis factum conedocto nulla superccelestium scientia competeret.
stat. Nam S. Chrysostomus in Panegyri heoc obserAn Ta Enoupavia toties ab Apostolo meroorantur,
vat : At y"P xxt* ""^ ^ov 1t^tl* auvTpEyouo-ai
ut de illis nihil scire, nihil scribere possent ChriTtivToOEV T^XslOOV TOV 4()XTjTf,V, Xat xaTa tcoXXcov
stiani ? Mira haec mihi videntur, et tamen ob hanc
!;Itcutcov twv ItpoStiov, Euy_a"; xal TcpeafiEtat; aurcj)
unam sententiam amodestia hicscriptor duplici
ffuvaYcuv.^oaEvai. Civitates enim in itinere connomine discedit. Primo, sibi ea tribuit quae necurrentes athletam animabant, et cum copioso viamini hominimorlaliconcessa sunt.Nego,pernego.
tico dimittebant, orationibus et comitatu illi conDicit se itoXXi cpovElv sv 6et]>, multa sapere in
certantes. Semper enim agnoscit eam quam haDeo. An hoc nulli mortalium concessum est ? an
buit ab ecclesiis dvdwuauctiv, idque fere per diacopotius ab omnibus Christianis requisilum non est?
nos : ut ad Smyrnseos : Ka^i itavta u-t avETcauaaTE, Tj> Ad sapientiam in Deo et quidem multam omnes vocantur, ille prcesertim, quem S. Chrysostomus dvet de Burrho : KaToc rcivTa jjle avteauat* ad Ephesios de Croco : KaTcc rcivTa ixs dveTcauaEv, tb; xat
TtppoTtov DiTpou 8t5icrxaXov appellare non veretur.
auTOv 6 UaTT)p 'Ir,aou XpiaTOu dva<|/uc;ii. Hasc autem
Dicit se ea scribere posse, quo; Trallenses non caivaTcaujt;, sive dvd<J/ui;, fuit illa refrigeratio de
perent. An hoc nulli mortalium concessum est?
qua veteres loquuntur. Omnibus igiturmodis diaNondum tanta nobis tunc temporis Trallensium
coni aliique ab ecclesiis missi Ignatio in itinerc
scienlia fuisse apparct. Cum ad Smyrnajos superministrabant ; adeoque eum a vexationibus miliccelesrtum,etvisibiliuminvisibiliumquementionem
tum, quantum in ipsis erat, prtcmiis redimebant.
fecisset, statim addit : Qui capit, capiat. PoHinc autem recte intelligitur quod de militibus,
stremo, ha;c Ercoupivta clarius definit, dum se
quos leopardos vocat, scribit, o'i xal Eusf.i(ETO'jjjtETa; TOTCo9Eata; tA; AfYEXtxa;, xat tA; cruariaEt;
voi /dpou; f fvovTai, qui et beneficiis affecti petA; apj(ovTixa; intelligere posse dicit. Nec tanien
jores flunt ; scilicet, quo plus pecunia? a fidelibus
patet haec hujusmodi esse , qua; nulli mortales
acciperent pro relaxatione vexationis, eo acrius ex
sciant. Non forte non rects intelligimus quid epiintervallo S. raartyrem vexabant, quo majorem pestola) scriptor per ista verba voluerit, at eum illa
cunki; vim extorquerent, ct Christianos copiosius
non intellexisse qua; his verbis significare voluit,
emungerent. Quare cum toties Ignatio contingeret " ncmo certe mortalium novit. Per TorcoOeata; Dalrefrigeratio, et ab iniquitatc militum redemptio.et,
lajus significari putat, loca in quibus vel singuli
ut loquitur Tertullianus, facultas libera; custoangeli,vel angelorum ordines a Deo in hoc universo
dia), facile potuit illas quas habemus epistolas
positi sunt. Sed de hac interpretatione dubitari
exarare, quarum aliqua; non multum longiore quam
non immerito potest. Quamvis enim eam vocem
unius hora spatio scribi potuerunt ; neque ex iis
velut elegantem Cicero usurpaverit ; apud Grcecos
ulla tam prolixa est, ut plures quam tres horas
tamen, ut opinor, raro exstat; et apud Ciceronem
postulet. Certe quamvis longa; epistola; una nox
ea significatione sumilur, qua; angelis non compesufficit, inquit Hieronymus ad Chromatium. Cur
tit. Totco; in hoc ipso scriptore pro officio et digniigitur, qui acl Ephesios hanc epistolam scripsit,
tate sumilur, ut ad Smyrna;os, t<5tco; fir^Seva ounonctaliara,siopusesset,ascribendioccasionem opojtouTio. Vetus interpres : Qualitate nullus infleportunitatemque polliceri sibi posset, causam nultur, ut recle legendum monuit Isaacus Vossius ;
lam video. Unde tota illa imprudentia et insipientia
nam Usserius non recte qualiter ex ms. tranin alio libello promittendo prorsus evanescit. Haec
scripsit. Interpolator : Totco; xat atto[jta xat tcXoueo lubentius hoc loco commemoravi,etfusiusproto; jJtTjSiva ouatojTto. Ad Polycarpum : 'ExStxet trou
secutus sum, ut simul Blondelli quapstioni respon- D tov TtJrcov, vindica locum tuum, hocest officium
derem. Quo palpo belluinam leopardorum rabiem
et dignitatem quam ut episcopus obtines. Quem
sedare dotum est, ut vinctum suum non modo pii
locum sine dubio Grigcnes in animo habuit, cum
unius aut alterius solatiis frui, sed idem vicinas
in Commentariis ad Matlhmnm scripsit : 'Ercet Se
undique ecclesias, nullo incendii Christianos orbe
tov tCiTcdv tt); ercia/OTcfc ; JxStxouvTe; yjstovTa; Ttj>
toto depascentis metu aggregari sinerent ? Hasc
pT,Ttj). Et TorcoOeata eo sensu sumpta ad angelorum
enim eadem opera diffiantur. Qui enimnostra leordinea rectius fortasseapplicari potest ; varia augerit, et palpura siatim videbit, et tot Christianotem eorum officia dignitatesque vetustissimi Chrirum concursum factura esse non mirabitur.
stiani agnoscebant. Suorctfattc Ap/ovTtxi; : reddit
Capite 24 eacongerit, qua: in epistolisoccurrunt
rursum Dallams principatuum quaseam stationes
non satis cum martyris modestia consentanea :
atque acics, cum ajaTaat; neque slationem neque
quai tamen fatetur esse minus elata quam ea quse
acicm significct. De his fusius aliquando fortasse
superius audivimus. Haec autem in qualuor arguageraus. lnterim fateor, de angelorum natura, of-

*">
\:

397

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN/E.

PARS II.

398

ficiis, dignitatibus ordinibusque diversis scire se ^ igitur aliquid meditatus erat,ut quoniam jam conaliqua scriptorem epislolro affirmare quai Trallendemnatus esset,apostolica quadam auctoritateuteses capere non potuisse putavit ; et hoc potius ad retur. Sed ex amore erga ipsos, et ex sua condilocura S. Pauli ab Usserio indicatum spectat tionis sensu eis parcit. DoXXi pdvu>, inquit, ev
quam ad illura a Dalla'0, ubi non de scientia, se e.ip, multasapio inDeo, quaraplurima ab apode religioso cultu angelorum agitur.Quare hoc senstolisipsis accepi,qure vos latent; possem exeorum
tio S.Ignatio probe convenire, et ab eo non immo- auctorilate vobis prrecipere, iXX' euauTOV (JieTpto,
deste, sed vere diclum esse, et ad ea quai sequun- sed meipsum mensuro. Hsec duo paulo fusius
tur recte accommodari posse. Irenaus charismata persequitur ; dein eos hortatur, non suo nomine,
in primi tiva Ecclesia commemorans meminit tujv ti sed per amorera Christi, ut ab liffirelicis cavoant.
[xuj-ti^pta tou 6eou exotrjYOjjievtov, eorum qui ar- Quorum si priorahaud vulgarem in mysteriisChricana Dei mysteria exponebaut.Ut Ignatiusad Poly- stiance religionis scientiam indicant, posteriora
carpum : Ta 81 aop ata atret Tva ni tpavEStoOri, certe singularis modestiic specimen exhibent. ObS-to; ht(8evo; Xeihti, xal iravTo; Yjr.pia|jtaTo; tie- jectioautem illa.qua; ha:c satis invidiose dicta
puiEJTjS. Invisibilia autem petas ut tibi manife- pronuntiat, adeo scriptorem non ferit, ut seipsam
stentur.ut nullo deficias, et omni charismate abun- jugulet. Cura profitetur, inquit, ista, quorum
des. S. Chrysostomus asseritS. Ignatium arcana sibi scientiam arrogat, adeo esse excelsa, adeo suqua;dam ab apostolis accepisse : Zuveysveto toT; pra mortalium etiam fidelium captum sublimia.ut
aTrooroXot; YVTjatio;, xai T:vEuij.aTtxu>v vajj.aTtov ea Trallianis suis capi posse desperet. Cujus raiitiXa-jJEV inoTov ouv elvat etxo; tov o-uvTpatsivTa, tionem affert non admodum officiosam.hanc scilixat itavTa/ou suyyevoijlevov , xa; pr,Ttov xal aTro^pr]- cet, quod isti sint vr^-tot, parvuli, pucri, infantwv ajToT; xotviovr]o"avTa ; Cum apostolis genuine tes. Non video quomodo magnam sibi scicntiam
conversatusaquis spiritualibusrigatus est. Qualem arrogat, qui se supra pueros sapere dicit. Non inidcirco eum fuisse par est,qui cum illis nutritus, telligo quomodo quisilla adeo excelsa esse, et suetubique conversatus, et de dicendis etdearcanis pra omnium mortalium captum sublimia asserat,
participavit? Ubi de arcanis aulem loquitur non quae tantum ab infantibus capi non posse existidubito quin hunc locum, et huic similes in episto- mat. Non capio quare pueri Deo digni dici non
lis respexerit. Prasterea in Excerptis Clementis Ix possint, aut mentem inculpatam et inseparabittj; avaToXixrj; Si8aaxaX(a;, ex orientali doctrina,
lem in patientia non habeant.
qua? saneS.Ignatio incognita esse non potuit,nonSed nec satis modestus censoribus nuperis scrinulla de angelorum variis officiis et dignitatibus ptor videtur.dum Polycarpo, tanquara tyroni
referuntur. Neque vero quod ea dixerit Trallianos C magister scribit, atxou tjveo-iv irXetova tJc ev^et;,
strangulatura.adeo ha;c sublimia esse indicat. Hoc
t pete prudentiam ampliorem ea quam habes.
enimad eostanquam infantes dictumest,qui solido 0 praeclarum immodestiae specimen ! Monet eum
cibo facile strangulantur ; quod tralatitium est. Ut ut juniorem senior, ut charum amicus, ut episcoTertullianus epist. 64, de Origenianis loquitur :
pum confessor, et hortatur ad incrementa spiri Ex quo volunt intelligi.nos qui necdum initiati
tualium donorum acquirenda,et a Deo omnisboni
sumus, debere audire mcndacium.ne parvuli atque fonte petenda. Monitum plane hoc non immodelactentes solidioris cibi edulio suffocemur, hoc stum, sed pium imprimis et fidele ; quodqne veteres qui loca communia tractarunt, sibi diligenter
est o-rpafYa><o()ioij:eOa. Et Dallacus ipse capite 29,
dum hrec Ignatii verba recitat, observat in ipsis
exscribendum putabant.Neque vero levis suspicio,
hffic fuisse signanter dicla, et aliquid hic innui,
aperte expressa Paulini sensus vestigia.
Sed hoc plane,inquit, intempestivum erat.
quod valde notatu dignum est. Nam et in Inscrilmo veroet huiclocoet tempori maxime congruit.
ptione Polycarpi scribit : 'ETito-xSTctp 'Ex/Xr,ata;
Quod ut non videret Dalla;us,fccda,ut opinor, senSuupvattov, [taXAov ETCETXOTCTjuivtp utco 6eou UaTpo;
tentiae praicedentis corruptela, cui tam infeliciter
xat Kupfou 'Ir,aou Xptarou. Episcopo Smymasomedelam adhibereconatusest Salmasius, in causa n rum, magis autem visitato a Deo Patre et Domino
fuit. Ista duo vocabula eauTov Tn$Tepov,ab illo toties
Jesu Christo. Innuere autem videturlocum Apocalypseos w,quoscribituradangelumSmyrnseorum
vexata et pejora facta, facillime in unum ex interpolatore compingunlur, ut minima mutatione ujvEcclesia; : Novi opcra tua.Qua3 siobservatio recta
sil, non dubitandum erit, quin illi septem angeli
lovtoTepov legatur. Qua voce restituta, reliqua minimo negolio sanantur. Sic igitur lego : 'AyoirMV
ecclesiarum totidem fuerint proprie dicti episcopi.
ju.a; tpe!8opiar ajvtovtoTepov Suvauevo; Ypisetv
CAPUT XII.
Ttepi tojtou et; touto (prjOrjV "va ujv xaTaxptTo; to; Argumenta a dictione petita refclluntur. Vera vocis
0eotc6pou notio apud anliquos. Ea vox S. Ignatio
airoTToXo; uuTv 8taTa3ato|j.at. Significat se in animo
dum in vivis esset, tributa est. Sermones Ignatii
habuisse aliquid ad eos pro episcopo suo Polybio
cum Trajano habiti explicantur. Martyres a pagascribere, quem majorem etiam apud ethnicos revenis, zaxooatuove;, miseri seu infelices nominati.
Fabula de S. Ignatio puero in ulnis Christi acce
rentiam obtinere,quam apud ipsos,indicat; acrius
43 Cap. n, v. 19.

31)9

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

pto hoc titulo longe posti.rior.Alia traditio, illi A


fabulx coseva, vcteribus incognita. Fabulxipsius
Anastasius et Metaphrastes primi meminerunt.
Ignatiipatriarchx Conslantinopolitani xlate fabulx natx vidcntur. Soster Ignatius presbyteros
Hpia; non appellat.

400

dvSpiov etprjjjLivoi;. Oratione 37 : "Q; ti; tuiv (Jtixptl


TtpdaOsv Osoipdpto i'itXoadtpr,asv. Palladius in Pra?fatione Lausiaca: historiee : Ilapa Oeotpdptov d0Xr,Tibv
tou XptaT&u xtjV oipivtov TOJTtov o>f,v i/.jjLSjJLaOr,xa. Quintus S. Cyrilli anathematismus ab Anastasio versus : Si quis audet dicere Christumhominem dvOpio-ov Oeoipdpov, id est hominem Deo
utentem se asportantem [lcge sive portantem], et
non Deum esse veraciter dixerit, anathema sit.
Et tamen B. Theodoretus, tov Oeotpdpov Se dvOptonov tb; TtoXXoi; Ttbo i^ltuu IlaTspiov eiprjjjLSvov oti
rcapaiToujjLEOa- Deiferum hominem,sicut a multi?

Atque hoec quidera hactenus de rebus ipsis.qua?


epistolas, quas defendiraus, S. Ignalio episcopo et
martyri aliena manu minime subditas fuisse persuadent. Qusa sequuntur orationera, et verba ex
quibus oratio contexta est, spectanl.Deoratione
in genere disputat, sed nihil aliud asserit, quam,
epistolas duodecimnon esse uniusejusdemauctosanctis Patribus diclus est,non rejicimus. Cyril
ris, quod ei libentissime concedimus.Cum autem
lus autem : 4>ajJLsv yap fjjjisT; to |xrj XP7ivai xp^ "
omniuni epistolarum ingenium et ideam critice revo; Ososdpov avOptoTtov dvojJtdljEoOai tov Xptarov, "v
praesentat, antiquissimasillas, Eusebio visas.maxime exagilat ; earum stylum miris modis infamat a c B uri xaO'eva ttiv ayitov vooTto. Dicimus enim nos nop
debereabaliquoDeiferum hominem nominariChri.
delurpat,illius sentenlioe S.Hieronymi minime mestum, ut ne sicut unus sanctorum intelligatur.
mor : Scio intcr Christianos verborum vitia non
Eulogiusapud Photium deS. Cyrillo : '0 8' outo;
solere reprehendi.
Osotsdpo; dvf,p xiv Ttjj) osoTepto avaOsijiaTtaijiti) ?~a auPrima dictionis labes quam observat est cognoTa (3o?. Pholius, epistola prima de quinta synodo :
mentum Oeotpdpou Ignatii nomini semper adjectum.
Hsvts 06 xa! etjJxovTa xat exarov Osotsdptov TtaTiAt certe si vox Osoodpo; cognomentum sit, stylum
ptov Ttapouaia xai auvSpojjifj ixpaxuveTO. De sexta :
vel dictionem minirae hedit ; neque quisquam eo
'E6So>Jtr]xovTa oi xai Ixaxov Oeotpdpot; dvS;aat tdv
rudius aut incultius scribere dici potest, quod se
dYtova UTToSuojjtivr]. De septima : Ttov [jLaxaptcov
vel uno vel pluribus nominibus probat. Sed hoc
ixefvtov xai Uptov dvSptov f) Osotpdpo; xai dvfa TtavIgnatii nomen Thcophorus et apud velustissimos
r^Yupt;. Frequentissimus igitur hujus vocabuli in
omnes est inauditum,ct plane fabulosum, et ex faveterum scriptis usus reperitur, cujus explicatio
bula ortum.Ergo epistolas alterius alicujusdiu post
in Scholiis Maximi adlocum Dionysiicitatumfusius
Ignatium fuisse necesse est. IIoc igitur argumentraditur: Si)>jisLioaai 6'ti xai t6 vtov aYttov Opdvtov
tum suo loco dimolum esl,et ad ea pertinet, qua)
TdYJJta Osotpdpov eTitsv, tb; tpepov dvarauoijtevov vorjtemporum fidem pulsare videantur. Sed salva res
est ; et magis certa hujus cognominis antiquitas " Ttu; tov 8sdv. "Opa ouv iTCS'.of| xa! 6 jjiaxapio; Baa>'Xeto; 6 KaTtraodxrj; tt,u Oso-pdpov z'-t aapxa,
quam ut recentis fabulas praHextu rejiciatur,magis
axoTtTjTitv Tcib; eVprjTat. 'AXX' f) jjlsv aapj auTou tou
explorata vocabuli notio inveterum scriplis,quara
Kuptou xaT' oua(av xa". xafl' uitdaraaiv f,vtoTi autui
ut posteriorum ineptiis eludalur.
ti{) 8etp AoYto' oto xal aapxotpopeTv auTo; XeYeTat
8so;pdpo; vox est antiquis Ecclesim scriptoribus
itapd Ttov IlaTtptov, xai aap/.a evSuaaaOat. Tt Stomaximefamiliaris ; ut huic ipsi scriptori Ephesii
Ttov ouv et xai -^ aa;; autou XiYETai Oeotpdpo;, tb;
Oeooopoi, et vaotpdpoi dicuntur. Ila Clemens Alexantpipouaa tov 6e6v Aoyov xaO' evtoatv dStdaraTOV, audrinus in Excerptis asserit,Osotpdpov YtveoOaiTov &vtou adpt xai XeYojJtivrj xai fiTcdp^ouaa xuptto; xat
Optorcov 7cpooEy_u>; ivep youjjlsvov uzo tou Kupfou, xai
xaOaTtsp atotia autou y^vojjlevov. Et Stromat., lib.
xaTa dXrjOttav. Outoi Se xard ^aptv ^evovte; iv iauvu : 'H oux o'oats, tpr.aiv 6 'AitdaroXo;, 6'x t vad; iaTE
toT; tov Beov d^prjTij) te Xoyo xai dvEJvorJito Stavot*
tou 6sou ; 8sTo; apa 6 fvtoortxo; xa! fjor) avto; OeoOeo-jpdpot xa! auTo! Sta touto XeYOVTat. Observa
tpoptov xa! Oeo-jpopouijtEvo;. Idem enim est templum
eum sanctorum thronorum ordinem OEotpdpov noDei esse, et Oso-pdpov esse, vel Qeotpopetv. Sanctus
minare, veluli ferentem intelleclualiterresiijentem
Dionysius, Cailcstis hierarchia: cap. 7, docet nomen
Deum. Quare cum etiam B. Basilius Cappadox Oeothroni inter ordines angelicos denotare to Osotpd- D <p''Pov carnem dixil.considcrandum quoraodo illud
pov. S.Basilius De SpirituS., cap. S : 'Ex xou ivdictum sit. Caro autem ipsius Domini secundum
Opto-Etou tpupajiaTo; fj Oeoodpo; aapj auve7taYrj, et
substantiani et secundum subsistentiam unita est
homilia in Nalivilatem : "ESei to IlvEujjta xa! tt,v
ipsi Deo Verbo : quapropter et aapxotpopeTv,can*em
SuvajJttv tou 'Vij/taTou tt,v Oiosdpov ixEt'vr,v auaTrJaafere ipse dicitur a Patribus, et camem induere.
aOai adpxa. Ac rursus homilia in psalmum lix :
Quas igiturabsurdilas, si etiam caro ejus dicatur
Y^tdoTjijLa Se t?,; OeotTiTo; f, OiOtpdpo; aap;, St' f^;
Oeotpdpo;, tanquam fcrens Deum Verbura secundura
ertaSrj tol; dvOptoTtot;. Gregorius iNazianzenus epiunionem inseparabilem ; cum ipsius caro et dicatur
stola ad Cledonium 2, de Apollinarislis : T6 SeTv
et sit proprie et secundum veritatera ? Hi autem
TtpoaxuveTv jjltj avOptoTtov Qto'i6poi, dXXa 6e6v aaoper gratiam habentesin seipsis Deum,incffabili raKOtpopov ct : Mfj adpxa Oeotpdpov, dXXa 6e6v dvOptotione et incogilabili intellectu, etiam ipsi Oeotpdpot
Ttoipdpov. Oratione tertia : BouXs-at ^ap fjaTv 6 Xopropterea dicuntur.
yo; ufj i;eTvat StaittaTeTv toT; utco Ttbv Oeotfdptov
Hunc veram vocabuli notionem cum veteres tan-

401

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANifi. PARS II.

402

to consensu agnoscant, neque an idem S. Ignatio A dixit : Tu igitur in teipso Christum circumfers ?
peculiariter attributum sit quisquam dubitet ; qua> Ignatius dixit : Scriplum est enim : Inhabitudo in
ritur tantum quoo sit antiquilas hujus cognominis,
ipsis et inambulubo **. Qui locus prophetoo a S.
an fabula vetustius appareat, et Ignatio vivoimpo- Cyrillo ad tou Osotpdpou explicationem adhibetur.
situm fuerit ; an potius fabula poslerius et ex illa His vcrbis et vera antiquitas nominis, et vera nonatum. Prinio igitur hoc mihi concedi poslulo, ut lio asseritur. Sed Dallajus Actorum auctorem diu
ante scriptam Eusebii historiam nomcn tou Oeotpo- post Ignatii tempora vixisso putat, quod et alia
pou Ignatio attributum sit ; si enim postea insertum confirmant, inquit, et inter cnatera sermones, quos
esset, epistolarum quas defendimus auctoritatem cum Trajano a martyre habitos Acta ista praeler
minuere non posset, cum illas easdem esse quas omnem veri ac decori speciem fingunt. Miror equividit Eusebius, etiam adversarii agnoscant. Imo no- dem eum hoec Ignatii Acta nunquam de industria
men hoc epistolis coaevum fuisse mihi videtur ex refutasse ; praosertim eum ea tam illustre epistoloa
ipsis epistolis colligi non inepte posse. Sic enim ad ad Uomanos teslimonium prasbeant.quam ille lam
Smyrnaeos scriptor loquitur : T! ybp [xz tLtpeXeT tic, faslidiose rejicit. Quamam illa alia sint nescio.sert\ Lfie eTtatveT, tov 8e Kuptdv [jlo-j pXascsrjfieT fjtr, 8fj.o- mones certe neque veri neque decori rationes turXoyu>v outov japxoodpov ; '0 8e touto ijtr, XEycov te- ri bant. Una tantum vox a Trajano usurpata reliquis
Xs:'u>c outov anrJpvrjTat u>c vixpoodpoc" Ta 8e ovdfjLXca
omnibus occasionem praibuit ; quam nemo dixerit
aurtov ovra SittoTa oux ISo^i jjioi vpa<];ai. Quid imperatori minime convenire, qui eam recle inlelenim juvat me quis si me laudat, Dominum autem lexerit. Mirum fortasse alieni videbitur, Trajanum
meum blasphemat,non confilens eum carniferum? sic Ignatium compellasse : Quis tu es, cacodasQui autem hoc non dicit ipsum perfecte abnega- mon? Sedquinovitquid sit xaxoSafficov.el quomodo Christianos injudiciocompellaresolebantelhnivit, exsistens mortifer. Nomina autem ipsorum
exsistentia infidelia non visum est mihi inscribere. ci, facile sentiet et verum hoc el decorum esse.Sic
Quis enim non videt Ignatium ad nomen Oeotpdpou Latinus interpres in Passione Andronici : Maxiepistola) proslixum alludere, quod agnovit sibi ne mus dixit : Quid jam habes facere, male daemon,
quidem a Docetis negatum fuisse? Illorum autem cum praeses ille nihil aliud dixisse videatur,quam
laudes non acceptabat, dum eum Oeotpdpov voca- xaxooatfiov. Est autem xaxoSaifitov nihil aliud quam
infelix homo. Gloss. Vet. xaxooxffitov calamitorent, negarent autem Christum aapxotpdpov et se
sus. Ut Dio Chrysostomus qui vixit sub imperio
probarent vsxpotpdpouc" neque eorum nomina reciTrajani Alexandrinos alloquitur oratione 32 : Ti
tare volebat. Et in epistola ad Magnesios : Kataouv touto XafiTtpov, to xaxoSatfiovsc ; Quid igitur
JuoOetc vip dvdftaTOC OeoitpeireaTdrou ev o*tc iteptf ipco SsifzoTc |8u> tac 'ExxXr,a(ac. Dignilicatus " hoc proaclari est, o infelices ? Eos autem ila comenim nomine Deodecentissimo in quibus circum- pellat, propter illos qui vitam suam prater ratiofero vinculis canto Ecclesias. Ubi viri docti jun- nem projecerunt. tait vouv -JjSti Ttvic tu>v aitoXtogunt illud nomeu cum ev olc, et putant esse vel Xdttov 8ti tt,v TotauTTjV Jtpdtpaatv veavteuaaaOai, fir|
Christianum, quasi Christianus non fuerit, ante- TtapatTOUfievouc tov OivaTOv, dXXi TtpoaXntapouvTac,
quam in vincula conjectuscst; vel confessorem aut 6jtu)c axouacoatv eitiitXeov, Aiunt igitur jam quosmartyrem, cum confessoris nomen adeo antiquum dam eorum qui perierunt ex tali causa animosese
esse minime videatur; martyrem autem nunquam gessisse, non deprecantes mortem, sed supplicanse appellat Ignatius. Et omnino illa verba ev otc tes, ut diutius audire liceret. Hos SuaTuvsTc, Ta7tep-.5spu>8sjfioTc potius sequentibus?oui xi; 'ExxXr,- XatTttopouc, xaxooatfiova; appellat ; et Christianos
atac ajungenda videnlur. Quod et ex sententia ab ad martyria festinantes tales omnino pulabant, et
imperatorelatameliusadhucintelligitur; sub enim miseros ac infelices homines tunc temporis plerumhoc nomine Oeoydpou, et ad ejus expositionem re- que vocabant. Ut Arrius Antoninus apud Tertullatione habita,in vincula conjectus est, uti in Actis lianum in Asia martyres allocutus est : 'a 8etXo(,id
est, o miseri et infelices homines ! Homeri
legimus : Trajanus sententiavit : Ignatium prrecipimus in seipso dicentem circumferre cruciflxum, D Scholiastes, to aOXtot. Hesychius : 'A SetXot, & 8etvinctum a militibus duciin magnamRomam. Adeo Xot, xat xaxo8afiovec. Unde idem emendandus stanon sine sarcasmo imperator Ignatium condemna- tim ab initio, xat to a iipOpov, to; itap' 'OfiYJpcp, a
815X0T. Legendum enim est, xat t6 u> apOpov (nemvit. Sed habemus testes Eusebii temporibus longe
pe SrjXoT), cbc Ttap' 'Ofi7ip(p, "A SetXot. Nuperi editoantiquiores. Vetustissima enim Acta haec diserte de
res monent hic a non esse apOpov, sed omnino
S. Ignalio coram Trajano imperalore constituto
narrant. Trajanus dixit : Quis es tu, cacodaemon, voluit Hesychius 5 apud Homerum pro co artiqui nostra proecepta festinas transgredi ; et aliis culo positum esse; ipse enim suo loco : 'Q i'pOpov, xXr,Ttxr]c itTujjetoc, otov TQ avflpui-e. Lege
persuades ut male pereant? Ignatius dixit: Nemo
Theophorum cacodaemonern vocat. Rursus: Tra- igitur xat t6 to, quemadmodum apud Suidam
janus dixit : Et quis est Theophorus ? Ignatius legimus, xai to co, "Ofirjpoc, & SeiXiJTi xaxtov, ubi
dixit : Qui Christum habet in peclore. Trajanus etiam legeudum, "A 8etXo!f t( xaxuv ; Odyss. K,431 :
** II Cor. vi, 16.

403

S. IGNATIDS. PROLEGOMENA.

404

'A BttXol, tcoV VV> xl *ay-<uv tj-n-etpE-rs tojtiov ; A qui Joannis theologi germanusdiscipulusfuit, sanclissimajque Ecclesiao Anliochenae episcopus ab
Ad qurD Homeri verha, quare haec mala adeo
apostolis constitutus. Unde paulo post oslendit
desideratis? allusisse videtur Arrius Antoninus.
Sic Maximus praeses Probum confessorem affatus
oos qui tradebant Christum per quatuor annos et
aliquot dies praedicasse, IvavTtouuivou; Ttp pr,0tvct
est : Requiesce a vanitate lua : an permanes in
esocpipto xai u.ipTupf Successit his Maximus produritia miser? et : Altende corpus tuum, miximo saeculo,qui huic rei illustre testimoniura praiser; et Andronicum : Non sentis tormenta,mibet : 'U; xa! x6 eEOcp<5po; itoXXixt; auxtji Xeyoljuvciv
ser? etTarachum : Miserere jam tui, miser ;
alque ita sa>pius. Non aliter Ammianus Marcellite xa? ipxt?6<itvov ut illud vocabulum Qtozlaus : Poterantque miserandi homines ad crudele
po; saepe ab eo et dictum et scriplum. Istud enim
supplicium ducti Christianorum adjumento defenscriptum epistolas, dictum autem Acta spectat ; et
di,ni Georgii odio omnes indiscrete flagrassent.
illud quidem epistolarum titulos, hoc serraones
Cum igitur Trajanus ad Ignatium hac compellacum Trajano habitos confirmat. Eodem septimo
lione usus esset, <u xax<58a(^ov, ille arrepta hac ocsaeculo haec Acta secutum esse Bedara constat, ut
casione.gentium 8a([j.ova;,ut solebant vetustissimi
ct octavo Adonem. Nec tamen ulla adhuc apparet
Christiani.exagitat.Putabantenim ethnici homines g istius fabulm, aut alterius Theophori significatioxa/o8a([j.ova; malis geniis seu dsemonibus inservinis, vel vola vel vesligium.
rc. Dion Chrysostomus, oratione 23 : 'Avavxrj xaOmnium antiquissimi.quos pro sua fabula adduxo8a([j.ova oicrxEtv atVtov xaxtjj 8a!iiovi auveeuYtiecit Dallaous, sunt Anastasius l!ibIiothecarius, et
Simeon Metaphrastes ; quorum posterior Vitas sanvov xai XaTpEuovTa. Necesse est eum dicere inctorum non nisi post initium decimi socculi scripsit;
felicem, malo genio conjunctum et servienlem.
prior autem vergente ad finem nono oclavam synNam, ut observat Chalcidius, juxta usurpatam
odum Latine edidit. Huic autem inter notulas ha?c
penes Graecos loquendi consuetudinem tam sancti
aspersit : Tradunt Graeci, quod parvulus quem
sunt da;mones, quam polluti et infecti. OstenDominus advocatum statuit in medio dicens : lVYsi
dit igitur seipsum non malo genio conjunctum,
conversi fttcritis et efficiamini sicut hic parvulusa,
sed Deo polius, vel ab ipsa appellatione fleocpopou,
qum ipsi a Christianis attributa est. His observatis
etc.istelgnatius fuitetidcirco hunc Deiferum nunreliqui sermones et personis et rei ipsi satis concupent. Unde nec apostoli ausi fuerint ei cum ad
sentanei sunt. Fruantur igitur ea antiquitatis opiEcclesiae praasulatum promovereturampliusmanus
nione quam iis Usserius antiquitatum optimus juimponere ; nimirum, quem ore Dei laudatum et
dex conciliavit. Neque haoc vox ullum iis novitatis
psiustaclusanctificatumcognoverint Sedquinam,
signum imprimit.Kpistoloj ipsaj ante Eusebii Histo- C amaj,0j n; Graoci fuere, qui tales fabulas de S. Ignariam ex adversariorum confessione, ex nostra distio tradiderunl?non veteres certe,non eorum aliquis
putatione a Polycarpo editaB huic antiquitati satis
qui ante Anastasium in Graeca Ecclesia scripsere.
suffragantur. Neque dubito quin ad titulum respeS. Chrysostomus Ecclesiae Antiochenae prcsbyter
xerit sanctus Dionysius cum eum vocavit 8e!ov
fabulam ulramque aperte refellit, dum Ignatium
'lYvirtov. Succinunt epistolis tres nobiles GraeciaB
Christum nunquam vidisse tradit, etapostolos eum
scriptores, Ephraemius, Jobius et Gobarus. Ephraeperimpositionemmanuumadordinem episcopatus
extulisse narrat.exujjti^io tov avSpa &y<j} oti rcapaTuiv
niius palriarcha Antiochioe, etlgnatii ex intervallo
successor inter Patres meminit 'lYvaTiou tou O^o4y(ojvIxe!v(ovtT|V ipyjTjv TauTT^v eveyeip(cjOr(, xal ai tuiv
tptipou, teste Photio codice 227. Jobius monachus
tjtaxapuov 4tcoctt<JXcov /eTpe; tt]; lepa; IxeNij; f/iavTo
apud eumdem, codice 222 : *r,<i! f ip 6 0so<p<5po;
xscpaXr;;. Virum ego admiror, quod a sanctis illis
'Iy_vaTio; Tpia XaOsTv t6v apyovTa tou aitjovo; toutou.
principatum hunc obtinuerit, et beatorum apostoStephanus Gobarus cod. 232 : 'IvviT-.o; (jsvtoi &
lorum manus sacrum illud capul tetigerint. Post
6sj(5po;, xa! KXy5(j.tj; 6 STpojtxaTeu;. Ad finem
S. Chrysostomum B. Theodoretus, in Syriaepiscosext. smculi Leontius Byzantius, sub initio septimi
pus, qui tot conciones Antiochiae habuit, dialogo 1 :
Antiochus, ut in Testimoniis videre est, idem te- D '>ixr;Xoa; 8's nivTto; 'IyviTiov e/eTvov, S; 8ta tt,; iw
stantur. Eodem saeculo auctor Chronici Alexandri[XEYiXou TJerpou 8ei-i5; ttj; dpytectooruvr,; ttjv f&pw
ni, cujus testimonium omisimus, quoniam epistoeSii-aTO. Audivisti prorsus Ignatium illum,quiper
lam interpolatam spectat : "Oti 8e TpeT; evtauTou;
Petri dextram pontificatus gratiam accepit, elc
xr,pui-a; to EuaYY^Xtov 6 Kupto; eiti tov ixouotov xal
Post Theodoretum Felix episcopus Romanus ad
jjtooTtotov f|X0E uTaipov, StSicrxet xai 'I^viTio; 6 eeoZenonem de Pelro Mongo : Qui sanctae Autiotposo; xoi [xipTu;, 6 'Itoivvou tou 0eoX<5you Y^cto;
chena Ecclesias indignissime se ingessit, sanctamjj.aOT|TT|; ftfo^w^, ^* ^ 'v 'AvTioyeia aYKOTarr,;
que sedem pontificatus Ignatii martyris polluit, qui
'ExxXTjdta; litisixo-o; 6tc6 Ttov aTtoaroXtov xaTacrtaPetri dextra episcopus ordinatus est. Nequo Graecis
6sl;. Quod autem Dominus, cum per tres annos
neque Latinisordinatiolgnatii sine manuum impoEvangelium prsedicasset, ad voluntariam et vitalem
sitione aut quarto,aut quinto saeculo innotuit.Non
cruccm venorit, docet Ignatius Deifer et martyr,
dubito igitur quin Graeci illi qui hsec tradiderunt,ii
Matth. xvm, 3.

405

J. PEARSONII VINDlCliE IGNATIANjG. PARS II.

406

fuerint,quibuscumAnastasiusConstanlinopoli ver- A. bula communia inproprianominaconversaascensatus est, cum octavcc synodo ipse interesset. Lis tum soleant mutare. '0 6sooo'po; fuit epilheton
enim tunc teraporiserat delgnatioGonstantinopoli- quod peculiariter adhacsit nomini 'gnalii,non quod
tano patriarcha, et Photio Romanismaxime inviso.
ipsius proprium nomen esset aut fieret, sed quod illi
Magnum erat hujus Igualii nomen, et propter loci
hoc epilheton populus constanter tribueret. Ut de
dignitatcm quam amiserat, et propter exsilia et
Antonio tradit S. Athanasius : llavTEc |/r, ouv o\
srumnas quas passus erat, uude novus eoo6poe;
gctco tt, xojtjtrjt; tptX6xaXot, Ttpoe; cue; ety_E tt,v <juvtjappellatus est. Michael Syncellus in Encomio : Oetav outio;; au-ov 6ptovxec ixaXouv OeotptX^. Omnes
*0 vo? o5to< xai h^y2' 8eotp6poe; 'iYvartoe;- t Novus
itaque illius viciniaequorum is consuetudineutebahic et magnus Deifer Ignatius. Chronologia Nicetur.pulchri atque honesti amantes eumhis praedittim
phoro ascripta in ms. Londinensi : 'lYvattot; 6 moribusappellahant eetjoiXf;. Qui posteaGraeculi
vo< esosopo? x6 TtpioTOV Ett, ia', uf.vae; e', xal tanquampropriumnomenacceperuntet^oopovscris;j)p't8t/ Ignatius novusTheophorosprimo annos pserunt; quod propria nomina re.rahere accentus
undecira.menses quinque,et ejectus est. Adhunc soleant. IloXXa yap eupfaxovTat ojj-cova trtiva yii6 (jteva xupta {japuvTTat, otov, Jav06j, jiavOoe;- Ttujjioc,
restituendum maxime intentus fuit episcopus Romanus: Anastasius ineare, Constantinopolimmis- Uuppoc- YXauxo;. rXauxoer Xeuxos, Aeuxoe;. Ita Ety_l
:
J
1--:* .
i!..:.
.,,,.1. ,..,,.- Sic
c:rt dYamrjTo;
Z
i- fit
fi* 'Afiizr^o^,
> A ..JL
--.1- Nt1U.
mologus.
vixriTf,,
sus, plurimum
desudavit,
et cum Ignatianis
versa
xrJTT,;,
av0r,p6;,
"AvOr,po<;,
'A0r,va!oi,
'A9r]vaioe;,quaB
tus, qui Photium dejicere conali sunt, has ab illis
fabulas audivit veteribusGraecis penitusincognitas, vox quod accentum non habcret in Marmore Arunet eeosopou no tioni ab antiquis celebratse prorsus del liano, tam male a Seldeno accepta est Nam <J>PONrepugnantes. Ab his eamdem fabulam accepit Si- TI2TII2 A6HNAI0I nonest Phrontistes Athenienmeon Metaphrastes, etinter multas posteris trans- sis, sed Athenaeus, quod nomen est viri, ut ex admisit. Haec si vera sit fabuloe historia, ut mihi vi- junctis constat. Ita vetus Collectio, 'Aflr,vaToe;,Athedelur : tot saeculis nomine 6eotp6pou posterior illa nensis, 'AOrjvatoe;, Athenseus, noraen proprium. Sic
6vT,aio<Spo; fit 'Uvrjjteeiopoe;, Xptertoo6po<; Xpicu6oopoe;,
fuit, ut non ex iliafabula nomen ortum, sed ex nomine male intellecto a GrjECulis,summaefactioni et et eamdem significationem haec propria noroina
exornando suo patriarchae deditis efficta fabula etiam sub accentu alieno retinere putantur.Ita formerito reputetur.Temporum igitur ratio hoc nomine tassis a oapiiaxot; *apuaxoe;, ut apud Harpocrationem Didymus sensisse videtur : AtSujjto; Se itpoTtepiaminime violatur.
Mire hujus quoostionisstatum proponitet in ejus Ttejv ai-toT Touvotxa, aXX' +,u.eTe; o&v_ eupou,ev ouTto tt)v
^pf]a:v. Greeci quidem, postquam accentus inventi
solutione triumphat Dallaeus : t Quaeritur, inquit,
an et qua de causa Ignatius vocatus sit Theopho- C sunl> hoc discrimen in vocibus compositieobserva
rns. Certe nemo unquam adhuc quaesivit an lgna- bant; diu ante Homerus seipsum explicare coactus
tiusnoster diclussitTheopherus ; causam sive ra- esse videlur, 'IX. p, 5.
tionem nominis aliam antiqui.aliam neoterici redTIpioTOT^xoe;, xoupr), ou itpiv elSoTa toxoio.
diderunt ; et idcirco quaeri potest, a quibus vera
nominisratioexplicatafuerit : Qui hoc cum nomiUbi vetus Scholiastes : UptoTOT6xoe;, TtpioTioc; tene, inquiunt,donantGroeci,0e6<sopovcum tono inse- TOXuTa1 Ttj) ouv t6v<jj Ttapoe-UTOvtut;, 'tV tJ eveptpT,Ttx6v
cunda syllaba efferunt, atque ita a se suisque ideo TtpoTtapoi;UT6vto<; 6e StjXoT f|Xe;te; tt,v TtptoTiot; TeyfleTdictum testantur, quod Christus eum adhuc parvucrav. Ammonius de similibus et differentibus vocalum manu in ulnassusceptam tulisset. Sed an hi
bulis cum cura Bonaventuroe Vulcanii editus,sed ope
Graeci oranes, qui eum hocnomine donant? Nonne
manuscriptorum maxime indigens. 'AYpov6u.o;,eav
auctor epistolarum eum eeotp6pov semper vocat acuiv Ttapoe;uv<jju.ev, ecrtiv 6 ev aYpoTt; veu.6u.evoc;. Ta Y*p
centu in penultima posito ? Nonne eodem accentu TcpoTcapo(;uv6u.eva yatpooenv avaXuetjflai elc TtaOr,.
Maximus iradit illud vocabulum saepe ab Ignatio et Vidit locum mutilum esse Vulcanius ; quem exms.
dictum et scriptum ? Nonne Ephraemius, Gobarus codice in bibliotheca Regis nostri sic supplendum
et Jobius ita loquentes a Photio repraesentantur ? D esse monenus : 'Ay?ov6u.oc, eexv u.ev TtapoejuvojiiEv,
Nonne vetustissiraa Acta Ignatium ipsum sui nomi- eVcat 6 iv aypolt; vipttuv eiv 61 TtponapOe-uvtofjtEv,
nis sensum itaexplicantem introducunt?Nonne an- tstrcat 6 tlv aYpoTe; veu.Ofjtvo;. Ut Vetus Collectio :
tiquissimi scriptores Graoci fleocp6pov eo sensuviris 'AYpov^u-oe;, in agro pascens, 'Ayp6vou.o;, in
sanctis tribui sajpe observarunt? Nemo unquam, agro pastus. Quemadmodum et ista paulo plenius
opinor, 8e6oopov tono in secunda syllaba posito in eo ms. leguntur.quam in editionibus : Taup6xToscripsit ante decimum saeculum, hoc estnemoante vot;, 6 utco tou Taupou avatpEflete;- TaupoxT^voc; 6t>
fabulam natam. Ipse Anastasius 'iYvaTiov fleoo6pov, Trapoc;uT6vioe;, 6 Taupov aTtoxTeivae;. Haec adeo accu Ignatium Deiferum interpretatur : et Ignatius rate observabant Gracci, ut cum grammaticorum
Constantinopolitanus vo<; 6eotp6po; cognominaba- canon esset, voces hyperdissyllabas in oe; in penultur. Primus Metaphrastes accentum transtulit ut tima accentum habentestonum rejicere,semperhac
fabulam in scenara speciosius induceret, eumque exceptione uterentur, ywp'< e^ P*) ouvfleTov (mipyti
reliqui secuti sunt. Idque illi facile fuit, cum voca- Stvexa ivepYetae; TtapocJ6veTai, Ut Etymologus, V. 'Av-

40T

S. IGNATIUS PROLEGOMENA.

408

tio;, et KopuOafoXo;. H"oc de nominibushujusmodi A postea habitus fuisset, qui eo nomine dignus a neadjectivis perpetua Grfccorum observatio, ubi pa- mine reputabatur ; non Thaumasii, opinor, sed
roxytona sunt, significari to IvEpYTjTtxtiv, ut loqui- Ammonii nomen Iiberissuis imposuissentparentes
turHomeri Scboliastes,ubiproparoxytona,denotari Christiani. Hinc igitur aut epistolarum scriptorem,
itaflo;, ut Ammonius. In propriis nominibus idem aut Ignatianorum Actorum auctorem diu post
haud observatur, quas accentum mutant, significa. Ignatii tempora vixisse nullo modo conficitur.
Jam ut institutam de Xltjei disputalionem pertione non mutata. Perperam igitur omnino hanc
texat, observat, eosquos vetustissimi velepiscopos
Theophori significationem et ex ea fabulam commenli sunt Grajculi posteriores. Sic enim Xpio-to- vel presby teros vocant,hunc lepEac; seu sacerdotes
cpopo; vox veteribus usitata, ut OEocptipo;. Ab Igna- appellare. Ex spuriis aliquot, ex nostris unum lotio nostro Ephesii appellanturXpicrcotpcSpoi. Phileas cum affert,nempe ha?c ex epistola ad Philadelphenscriptor antiquus apud Eusebium lib. x, c. 8, Epi- ses verba: KaXoi xai ol tepElc;. Nego hoc loco tepeti;
stola ad Thmuitas : Ato ^TjXcoaavTe; ta (xef^ovs vel episcopos vel presbyteros significare ; negavit
^apicriJiaTa ol Xptarocpcipoi iiapTupE;. Proinde melio- ante me Hammondus. Wallo Mcssalinus eadem obra charismata consectantes martyres qui Ghristum jectione usus, sed ante visum codicem Mediceum.
gestabant. Quam significationem proprium nomen n Blondellus illo codice inspeclo ab hac objectione
XptaTocpopo;, vel etiam Xptorotpopo; accentu mu- prorsus abstinuit, ut et Salmasius. Miror itaque
Dallseumadhuceideminhajrere.nihilqneafferrepro
tato, retinuit : unde et nova fabula orta est.
sententia sua, pr.-nter nudam assertionem. AppaSed qurit Dallajus, quare alii aTheophoro dicti
non suntTheophori, ut aChristophoro tot appellati ret, inquit, Upa; loco laudato dici eos qui sunt
sunt Christophori, cum nomina martyrum nostri presbyteri. Imo vero apparet Upla; eo loco presuis libenter donent? Fateorequidem veteresChri- sbyteros non dici : certissimum enim est epistols
scriptorem eo loci de ministris Evangelii minime
stianos martyrum nomina libenter suis donasse.
Observat B. Theodorelus sermone 8 : Ta; 8e tujv loqui. DisputatadversusEbionitas, qui Christinnos
(xapTupcuv itpoarjYOpta; [xaXXov fcracrtv aitavTa; fj xa ad Mosaicas caeremonias revocabant, et ab EvanTtov cptXTaTtov AvoiiaTa- xai to!; itatai 8t Ta; toutiov gelio ad legem provocabant, dicebantque : Si in
irpocx7)Yopiai; ETitTtOEvat aitouSie-ouaiv, aacpaXEtav au- veteribus non invenio, in Evangelio non credo.
toi; xai cpuXaxr,v IvteuOev jjtr^avio|jiEvot. Martyrum Argumento hoc adversus eos utitur : Boni et saautcm nomina notiora surtt omnibus quam familia- cerdotes : melius autem princeps sacerdotum cui
rium.Quin et filiis horum nomina imponere student,
credita sunt Sancta sanctorum. Ita exlege disputat.Per principem autem sacerdotum intelligendum
securitatem indc ipsis lutelamque comparantes.
Ratio tamen hujus diversitatis manifesta. Christo- " esse Christum innuit, non tantum hc addens,
phorus enim martyris proprium nomen fuit,Theo- cui soli credita sunt occulta Dei, sed et illa
phorusneutiquam.Illequi soepe dicebaturOEocptipo;,
etiam, qui ipse est janua Patris, per quam inproprium nomen erat 'bptixwt. Hoc autem ejus grediuntur Abraham, Isaac et Jacob, et prophelae
nomen plurimi sortiti sunt. Non diu post ejus ob- et apostoli, et Ecclesia. Summa argumenti ha;c
est : Non esse redeundum ab Evangelio ad legem,
itum Ignatius quidam dictus est, Celerini.qui setate
sed a lege perveniendum ad Evangelium. Licet
Cypriani confessor fuit, avunculus, et ipse martyr.
enim prseclara fuerit sub lege ministratio sacerdoPostea Ignatius patriarcha Constantinopolitanus.
Ignatius diaconus, qui Tarasii et Nicephori Vitas tum,sempertameniismajor erat summusPontifex,
qui solus intravit in Sancta sanctorum : erat auscripsit. Ignatius Xanthopolus cum Callisto, qui a
tem ille Christi typus, qui vero summus pontifex
Symeone Thessalonicensi eETJYopoi xai esotpcipoi xai
XptaTotptipot xai evOeoi dicuntur. Alius Ignatius, cui
est, per quem et qui ante legem, et qui sub lege,
dedicatur opus Hepi Ttov tou Xoyou ayriixaTtov
et qui sub Evangelio, salutem consecuti sunt. Apinter mss. Barocianos in bibliotheca Oxoniensi.
paret idcirco auctorem epistolaj sub nomine Upsiuv
Ignatius modernus patriarcha Antiochenus; et ejussacerdotes sub lege intellexisse, et in hac dispudem nominis, nisi fallor, in Chronico Cassinensi D latione, de presbyteris aut ullis ministris evangeInnacius episcopus Monorbinensis.Ut igitur a Chri- licis ne cogitasse quidem. Vidit hc omnia, opistophoro tot Christophori, ita ab Ignatio tanquam ner, vera esse Dallrous ; nam cum paulo post loca
proprio martyris nominemulti dicti suntlgnatii. Ut adducat ex spuriis, quibus probet episcopum dici
autem ab uno martyre duo nomina apud Grajcos de- tVpyiEpEa, ha?c verba, xpEtaaov 6 ap^iEpeu;, prurivarentur.postulare iniquissimum est. Ammonium
dens miltit ; hac ratione addila, quod ea tametsi
monachum quemdam ab Oreste prafecto Alexande epijcopo dici videantur, alii de ChristoDomino
drise in tormentistrucidatumS.Cyrillus in ecclesia non absurde interpretentur. Imo vero alii de
quamdam deponens, ovotxa fctepov auTto eittOEi;, 6auChristo Domino et Ponlifice summo rectissime in(jtaatov litExaXeae, xai [Jia'pTupa );pT((jtaTt'5eiv Ixlterpretantur ; neque quisquam de episcopo evanJXeuae, aliud nomen ei imponens, Thaumasium
gelico nisi absurdisse interpretari potest. Quis
appellavit, et martyrem vocari jussit, utrefert Soenim unquam episcopum aliquem inter minislros
crates, lib. vn, c. 14. Quod si ille pro vero martyre
evangelicos ita ellerret, ut eum diceret esse ja

409

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIAN^. PARS II.

410

nuam Patris, per quam ingrediuntur Abraham, A nesquesecundi saeculi scriptores ; tertii sceculi tanet Isaac, et Jacob, et prophelao, et apostoli, et Ectum et sequentium Christiani discrimen illudobclesia ? Pracsertim cum Christus ipse dixerit : servabant. Auctor igitur epistolarum tcrlio vel se'E-fw Eifit ^ Oupa, et illa vox de Christo apostoquente saeculo scripsit.Nonpotuit igitur esselgnalicis temporibus maxime usurpata sit ; unde illa tius martyr, qui ipso pene secundi saeculi initio
Judaeorum ad Jacobum justum : 'AnafYEiXov *i(A'v
passus est.
tU t 8upa tou 'Itjo-ou tou a-:aup<oO-'W Doce
Illud autem inprimis observandum est, si qurc
nos quod sit ostium Jesu crucifixi ; ut refert vis huic argumento inesse videatur,eam omnem in
Hegesippus apud Eusebium lib. n, c. 23. Quod si
suarum partium ruinis ab eo positam esse. Nam
dpxtepeus ibi non sit episcopus, neque lepsTc erunt dum auctorem epistolarum secundo saoculo non
presbyteri : illos igilur Upia; non minus quam scripsisse vult,quod eo toto aliter Christianiomnes
pontificemprudentiusmisissetvirdoctissimus; tum locuti sint ; Salmasii et Albertini sententiam conquod res ipsa hoc ab eo postulavit, tum ne Ham- vellit.qui eum medio secundi saeculi tempore epimondum sugillandi, ubi nulla rationis vel species stolas edidisse docuerunt. Dat etiam Hammondo,
se offerebat, occasionem arripere videretur.
tressubapostolorum tempore, quinomina episcopi
n
et presbyteri pomiscue usurpasse dicunlur, tres
CAPUT XIII.
ordines seu gradus in Ecclesia exstitisse ; quod
Argumentum palmarium discutitur. Ejus fundamen Salmasius,
Blondellus, aliique adeo ex induslria
tum in ruinis presbyieranarumpartiumponiostendilur. De distinctis nominibus et ofpciis trium sa- negant, et suam ex ipsa confusione nominum sencrorum ordinum quatuor assertiones staluuntur.
tentiam maxime defendunt. Novit aulem Dallreus,
Assertio J. Alios quamplurimos secundi sseculi nisi hoc daret, ex imitatione apostolici sermonis
scriptores idem discrimen inter vocabula episcoadversus Ignatii epistolas nullum argumentumforpatus et presbyteratus observasse, quod observat
Jgnatius noster. Quod probatur teslimoniis Acto- mari potuisse. Si enim duo tanlum ordines aut
rum Jgnatii et Polycarpi, imperatoris Adriani,
gradusinministerio ecclesiaslicoapostolorum temDionysii Corinthiorum episcopi, Lugdunensium
pore exslitissent, quomodo illosimitari potuerunt
martyrum (quorum testimonium a Blondelli chroinconfusione nominum, qui tunc temporis scribenologicis objectionibus vindicatur), Hegesippi, Porent,cum tres jam landem essent ? Si unus tantum
lycratis, Serapionis, Anonymi apud Eusebium, et
Canonum aposlolicorum. Assertio II. Nullum seordo vel gradus supra diaconatum ab apostolis incundi ssculi scriptorem simplici presbytero, in
stitutus
est, quem nuncepiscopatum nuncpresbysecundo ministerii ordine 'onsliluto, episcopi noteratum appellabant ipsi qui eum instituebant
men tribuisse. Ratio manifesta, quare Jgnatius
apostoli ; an illi qui secundo saeculo scripsere, cum
discrimen illud caste observaret. Assertio J J I.
Nullum omnino secundi sseculi scriptorem, cum G jam ille ordo in duos distinctus esse dicilur, cum
gradus enumerat,autcumde singularibussui temporem ipsam Ecclesia mutasse putatur.inconfusione
ris ministris loquitur, nomen presbyteri ei qui
nominum,
quorum utrique tum suus ordo responepiscopus esset, tribuisse. Loca Papix, Irensei,
Ciementis Alexandrini, Polycarpi, Pii et Hermse debat, apostolos imitari debuerunt ? Confusio noexaminantur. Assertio IV. Ea xtate, qua S. Jgna- minum apostolica, secundum eorum suppositiotius scripsisse dicitur, tres sacres ordines dislin- nem,in eo consistebat,quod unicoordiniduonomictos in Ecclesiaexstitisse. Quod cum aliorum, tum
etiam eorum omnium, qui communionem nominum na indifferenteret promiscue in Novo Teslamento
in apostoiicis scriptis observabant, teslimoniispro- tribuerentur, adeo ut idem homo ob unum et idem
batur. Dalkei effusa oratio sufflaminatur.
officium, ob unum et eumdem ordinem et dignitaPraemissa levi armatura ad palmarium argumen- tem, nunc episcopus, nunc presbyter vocaretur.
tum a dictione petilum progredilur : quod longe An licite rem ipsam ab apostolis, ut dicitur, instimaxinii momenti esse putut,et idcirco toto capite 26 tutam communi decreto Ecclesia mutare posse,
proliio sane et laborioso late persequitur. Cum ita- non nemo fortasse ambigat; an re mutata vocabula
que in hac objectione quasi triumphare videatur, aliter usurpare liceret, dubitari non potest. Imo
accuralius nobis perpendenda est ; non quodin ea cum primum rei mutatio facta est, et nominum
Tis major quam in caeterissit (niihi eniraomnium TJ etiam mutationem necessario factam fuisse vult
levissima videtur),sed quod cum tanta pompa,nec Salmasius: Omnialicetadvocet arma et artes sominori astutia proferatur. Vis enim argumenti, si phisticm suoo Petavius, nunquam efficiet, utpost
qua sit, breviter in hunc modum tota declararipo- episcopatumplene ac plane distinctum a presbytetest. Auctor epistolarum aliler usurpat nomina ratu, episcopi vocari sustinuerint presbyterorum
presbyteri et episcopi,quam apostoli et apostolici nomine.
Sed ut argumento, quale quale est, et solide et
viri et eorum discipuli; imo eodem modousurpat,
quo tertiisaeculietsequentiumChristiani. Nam ille perspicue respondeatur, assertionibus quibusdum
caste observat nominum discrimen,neque unquam positis, rem totam explicabimus confirmabimusaliter Ioquitur. At primo, aposloli hrec duo nomina que. Primo enim, si demus auctorem epistolarum
pro promiscuis et confusis habent ; eosdem nunc semper discrimen illud quod innuit DaIhcus,invocabulis episcopatusetpresbyterii observasse, neepiscopos, nunc presbyteros appellantes ; et serque aliter unquam locutum esse jusserimustamen
monem apostolicum secuti apostolici omnes, om-

411

S. IGNATIUS.

PROLEGOMENA.

412

alios quamplurimos secundisajculiscriptoresidem h bant Deo episcopum constiluenti, vel diabolo crediscrimen intcrvocabulaepiscopatusetpresbyterii
derent episcopum proscribenti. Pariler Acta anobservasse, quod observat Ignalius noster ; adeo- tiquissima S. Polycarpi, sive Smyrnensis Ecelesi;e
que falsum esse quod asserit Dallaeus et tanquam epistola : '0 OaojjLaoiurtaxo; jiapxu; QoXjxapito; b
argumenti fundamenlum ponit,omnes secundi soe- xol; xaO' f,u.5; )pdvot; StoaoxaXo; aitojtoXixo; xai
culi scriptores promiscue eas voces usurpasse. Se- Ttpotprjxtxoc Y'vdjisvo;, ETtioxoitd; Xo xJj; ev Stjvjsvi
cunda assertio sit:Nullum secundi saeculi scriplo- xaOoXtxr;; 'ExxX^crta;. Admirandus rnartyr Polyrem adeo promiscue vocabulis episcopi et presby- carpus nostra aetate apostolicus et propheticusdoteri usum esse, ut simplici presbytero in se- ctor,et catholica? SmyrnensisEcclesia) episcopus.
Ut igitur IgnatiusPolycarpuni eTttoxottov 'ExxXjjoii;
cundo ministeriigradu constitutounquamepiscopi
titulum tribueret. Tertia : Nullum omnino secundi Sptupvatiov appellat.ita et Smyrnenses ; neque unsa>culi scriptorem, cum gradus enumerat, aut cum quam eum presbylerum vocant. Sub ponlificatu
de singularibus suitemporisministris loquitur.no- Soteris episcopi Romani Dionysius Corinthiorum
episcopusPubliumelQuadratumAtheniensiumepimen presbyteri ei qui episcopus esset tribuisse.
Quarta assertio est : Ea aitate, qua S. lgnalius scopos commemoravit ; ostendit quomodo Dionyepistolas scripsisse dicitur, tres sacros ordihes seu n sius Areopagita Ttpioxo; xfj; 'Aflrjvaltov rapotxJa;
gradus distinctos in Ecclesia fuisse. Hisautem om- ttjV STitffxoiiTjv eYxeyetptaxo, primus Atheniensis
nibuspositis et comprobatis nemini mirumvidebi- Ecclesia) episcoj aturn suscepit. Scribens adGortur, si Ignatius noster tam frequenter, lam caste, tynensium Ecclesiam *(Xitctcov etcEo-xotcov aotuv
nomina et offlcia episcopi, presbyteri et diaconi aitoor/sxai, Philippum episcopum eorum praididistinguat. Si enim alii quamplurimi ejusdem sai- cat, et eam quae sub ipso erat Ecclesiam ; ad
culi scriptores idem discrimen observabant, cur Amastrianos, 'Eitioxortov auxu>v ovdpiaxt niXu.av
non et Ignatius ?Si nullus omnino secundi seBCuli u7toaT,|jtai'vti' Episcopum ipsorum Palmam nomiscriptor nomenepiscopi presbytero tribuerit, me- natim appellat ; ad Gnossios : Utvuxov ttj; itaprito et Ignatius solos episcopos eo nomine com- otxta; 67ti<jxo7tov 7iapaxaXeT, Pinytum Ecclesiee
pellabat. Si pauci illi, qui nomen presbyteri epi- episcopum monet ; cui rescribit Pinytus exhorscopo aliquando dabant, aliter semper loculi sint, tans ut solidiore cibo x6v utc' auxijj Xadv, plebem
cum materia scriptionis Ignatianae congrueret ; epi- sibi subjectam, alere velit. Epistola denique ab
stolarum antiquitas exea re in dubium vocari non eodem ad Romanos data est, JTcioxdtMp xiu xdxs
potest ; ille enim modus loquendi quem secutus SiixTjpi Tcpootpcovouoa, Soteri tunc temporis epiest, et tempori et occasioni et ipsius proposito scopo nuncupata, cujus Iiobc verba : "0 oi pdvoY
" SiaxexrjpTjXEV 6 fjtaxapio; Ufjiuv eTclcrxoTto; EuVcr,p,
maxime conveniebat.
aXXa xat eixTju^Tjo-iv. Quem morem beatus epiPriraa igitur assertio sit : Alios quampluriruos scopus vester Soter non servavit solum, verum
secundi saaculi scriptores idem discrimen inter vo- etiam adauxit, ut refert Eusebius, lib. iv, c. 23.
cabula episcopatus et presbyleratus observasse, Haec lunc Dionysii dictio fuit : neque unquam aliquod observat Ignatius noster ; quos nunquainali- ter locutus esse deprehendilur. Lugduneuses frater locutos esse deprehendi potest. Velustissima tres hoc etiam discrimen casle observant, dum
S. Ignatii Acta : Cum multo gaudio descendens Pothinum episcopum suum appellant, Irenasum
denavi festinabat S. Polycarpum episcopum coauvero presbyterum,quem omnes Pothino episcopaditorem videre. Et paulo post : Honorabant
tum Lugduni obtinente ibidem presbyterum fuisse
enim sanctum per cpiscopos, presbyteros et dia- agnoscunt.De priori in epistola ad AsiaB Pbrygia;conos Asia; civitates et Ecclesiae. /Etate Adriani
que Ecclesias ita loquuntur : '0 8e fxaxipto; ndOsidistincta fuisse ut offioia,ita et vocabula episcopi
vo; 6 xfjv SioxovEav xfj; eTctcrxoTcf;? ev AouytVjvw
et presbyteri, ostendunt verba imperatoris in epi- Tte7t'.(Txeu(jievo;, Bealus autem Pothinus, cui mistola ad Servianum consulem scripta: Illi qui
nistratio episcopatus concredita est. De posteriori
Serapin colunt, Christiani sunt ; et devoti sunt D in altera ad Eleutherum Romanae Ecclesiae episcoSerapi qui se Christi episcopos dicunt. Nemo illic
pum dala : E! yocp tiSetjjtEv xdTtov xtvi 3txatccrJvT,v
archisynagogus Juda;orum,nemo Samarites, nemo
TtepiTtotetoOai, <o; Ttpeo6uxepov 'ExxXr(cria;, Sittp ecrtcv
Christianorum presbyter, non mathematicus, non
eV auxip, ev Ttpaixot; av Tcape01(jteGa. Quod si noaruspex, non aliptes. Unde postea Romani probis compertumessetlocumcuiquam conferrejusticonsules etprassides his distinclis titulis secundum
tiam, eum tanquam presbyterum Ecclesiae (hunc
Ecclesino consueludinem in proscriptionibus uteenim gradum obtinet)tibi imprimiscommendassebantur. Unde S. Cyprianus docet se fuisse proscri mus. Diserte igitur distinguunt Pothinum Eccleptum,applicito et adjuncto episcopatussuinomine,
sia? Lugdunensis episcopum.et Irenaeum tunc temepistola 55. Proscriptionis verba recitat epislola
poris ejusdem Ecclesiae presbyterum ; episcopum
69 : Si quis tenet vel possidet de bonis Csecilii
etiam Eleutherum patrera vocant, Irenaeum tanCypriani episcopi Christianorum. Unde illa coltummodo fratrem, et socium, vel collegam, aut
ligit optimui praesul : Ut etiam qui non credeconsortem. Et quidem Eusebius, qui utriusque

413

J. PEAUSONIi VlNDlGIifi IGNATIAN^. PARS II.

414

epistoloo excerpla in Historiam transcripsit, et A ad Ecclesias, sed ad martyres.qui apud eos consummati sunt, aperte referendum est ; exprimere
utrainque integram Operi De martyribus inseruit,
enim voluit id quod scripserat Eusebius, o'. os sutoI
aperte testalur Irenumm cum ista ad Eleuthcrum
scriberentur, presbyterum fuisse, lib. v, c. 4 : Ol
(jtap-jp:;.Secundo Eusebii et Hieronymi sententiam
8' a-jTos iiipTupe; xat tov EiprjVaTov, irpsJooTepov
clare in Historia descriptam, et ex ipsis rerum
tot' ovTa xrj< tv Avjy&vrnp Ttapotxia;;, -tj> oj)).wgestarum monumentis deductam,vefellere se posse
Oivrt xata 'Ptifjtr.v ETrtjxo-t|j ffovijTtuv. Sed iidem
sperat ex iis quas ab Eusebio et Hieronymo alibi
martyres Irenamm, qui tunc temporis adhuc prescripta sunt, nempe in Chronicis. Ut hoc efficiat,
profert ex Scaligero verba Eusebii Graca, ubi ad
sbyler Lugdunensis erat parceciaj.supradicto Romas
episcopo commendarunt. Idem testatur Hieronyannum Marci Antonini seplimum passiones Polymus in Catalogo : Irenams Pothini episcopi, qui
carpi et martyrum Gallicanorum simul referuntur.
Lugdunensem in Gallia regebat Ecclesiam.presbySed in Latinis Hieronymi, verba sic se habent :
ter.a martyribus ejusdem loci ob quasdam Ecclesias
Persecutione orta in Asia Polycarpus et Pioqua?stiones Iegalus Romam missus,honorificas sunius fecere martyrium, quorum scriptaj quoque
per nomine suo ad Eleutherum episcopum perfert _ passiones ferunlur.
litteras.Postea jam Pothino prope nonagenario ob JD
OUiHTA PERSKCUTIO.
Chrislum martyrio coronato in locum ejus substituitur. Plane martyres Lugdunenses Irenamm
Plurimi in Gallia gloriose ob Chrisli nomen
adhuc presbyterum,per quem miserunt epistolam,
interfecti ; quorum usque in praseulem diem conEleuthero commendat, quemadmodum paulo post dita libris certamina perseverant.
Alexander episcopus in viuculis ad Antiochenos
Liquet ex his verbis, Eusebium celeberrima
scribens Cleinentempresbyterumiiscommendabat:
martyria sub Marco Autonino facta in huncunum
Tauta Se u;juv, xuptol iiou doiXuot, ti ypi\i\x^i7. locum conjecisse; neque enim per totum Antonini
airijTstAa Sta XAr^uevTo:; tou u.axapIou TrosaSuTipou,
imperium alterius ullius maityrii meminit. Ubi
triSio? evaperou xal Soxtttou. Has litteras, domini
igitur quartas persecutionis mentionem facit.eodem
fratres, per beatum presbyterum Clemenlem ad loco duo insignia marlyria, unum in Asia, alterum
vos misi, virum virtute pra;ditum et probalum.
in Gallia facta commemorat : non quod eodem anno
Eusebius, lib. vi, c. II.
sed sub eadcm persecutione, hoc est sub ejusdem
Contra hasc Eusebii et Hieronymi clarissima te- Antonini imperio utrumque contigerit. Hanc Euseslimonia Blondellus slatuit, Irenaeum sedisse jam
bii mentem fuisse palam est ; nam in Hisloria post
in Lugdunensi cathedra Pothini loco a fratribus C Chronicum canonem scripta,ubi de rebus ipsisfuconstitutum et colobio episcoporum veslitum,cum
sius agitur, persecutionem Gallicanam ad decimum
a delegantibus presbyter vocaretur.Et ut ad suas septimum ejusdem Antonini annum refert. Blonpartes haec traherent tum ille tum Salmasius multa dellus non tantum unicamhanc pcrsecutionem,scd
de hac re commenti sunt, et pluriraa in Eusebio et eodem anno in Asia inceptam in Gallia finitam esse
Hieronymo observarunt, quae,ut aiunt, castigatiostatuit, errore gravi atquc manifeslo. Monet ipse
nem mereantur. Primo,Eusebius martyres ipsos ad Eusebius Gallicanos martyria subiisse, utpoSpoTEpov
Eleutherura epistolam scripsisse, quacommendant Gtvai5piT:ijOvTOC tou xaO' tju.6jv StwYjaou, <c cum jam
Irenaeum presbyterum.narrat. Eusebius autem ipsam violentius resuscitata et reaccensa esset contra
epistolam vidit, eamque etiam operi De passionibus Christianos persecutio, et quidem in quibusdam
martyrum a se conscripto integram inseruit, ideoterraa partibus. Persecutio sub Marco orta per
que a quibus et quando conscripta est, Ignorare non raultos annos duravit, nunc in hac, nunc in illa propotuit. Idem testatur et Hieronymus, qui vidit Eu- vincia grassata, pro furore populi, aut prajsidum
sebii De martyribus opuscula. Negant hi a marty- crudelitate. Sub Asiae proconsule Quadrato passus
ribus scriptara esse; Salmasius ab episcopis, Blon- est Polycarpus episcopus Smyrna) ; sub Servilio
dellus a fratribus datam hariolatur. Blondellus pro D proconsule Sagaris episcopus Laodicea;. Duranle
suasententiaRuffinuraadvocatEusebiiinterpretera hac pcrsecutione, Antonino imperatori Melito
non satis accuratum. Hunc vult Eusebiana Groeca Asianus Sardiensis episcopus Apologeticum pro
ita reddidisse ut ab Ecclesiis Galliarum, non a mar- Christianis tradidit, ut Eusebius in Chronico ad
tyribus ea epistola scripta sit.Sed haec aut ex osci- annum ejus decimum. Recte, inquit Valesius ad
tantia, aut manifesta fraude profecta sunt. Ruffinus Euseb, lib. iv, c. 26, id refertur anno 10 Marci Anrefert ecclesias Galliarum scripsisse,epistolas mar- tonini, anuo scilicet post mortem L Veri. Idem
tyram, qui apud eos consummati fuerant, profe- autem ad Procemium libri quinti notat hoc male ab
rentes, quas illi in vinculis per Asiam ct Phrygiam Eusebio factum ; observatque Melitonem Marco
fratribus consistentibus scripserant ; et Eleuthero Apologiam dedisse sub finem ejus imperii. Certe
urbis RoniD episcopo, de paceeum Ecclesioe com- illa quarta persecutio in Asiaduravitusque adillud
monentes; quique etiam Irenaeum presbyterum tunc tempus quo scripsit Melito, sive ille 10 Marci anno,
adhuc Ecclesioe Lugdunensis,supradicto urbis Ronna) sive sub flnem imperii ejus Apologiam obtulit, sive,
episcopo commendabant.D Ubi illud quique non quod ego verum esse puto, medio inter hc inter

415

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

vallo.Morluo L.Aurelio scripsisse Melitonem Iiquet, A


quod in Apologia ejus non meminit, qui cum Marco
consors in imperio fuerat, sed filii Marci mentionem facit. Fieri autem hoc poluit cum Gommodus
jam solus Ca;sar esset, mortuo fralre, qui simul
cum eo Coesar faclus cst, Pulente et Pollione coss.
Dum igitur Commodus Ca?sar esset ante annum
Marci decimum quintum saltem finitum, Melito
Apologiam Marco Aurelio obtulit.Qua Apologia cum
aliis permotus, ut refert Chronici Alexandrini auctor, Marcus Aurelius, de sedandapersecutione ad
Commune Asio) scripsit: id aulem fecit loimperii
sui anno, ut ex ipsa inscriptionepatet. AuToxpaTtop

416

Quartopersecutionem Gallicanam excitalam esse


ait Blondellus non sub episcopatu Eleutheri, sed
Soteris, qui ad Marci decimum annum sedit.ut ex
Ecclesias Romanae tabulis observat, quas aliter annos pontificum quam Eusebius disponunt. Sed hasc
discrepantia nullam in hac re difficultatem creat.
Sive enira Marci 10, ut statuit pseudo Damasus,
sive 16, ut Eusebius, sedera Romanam primooccupavit Eleutherus, 17 Marci anno Romm idem episcopus fuit, cum ci Irenoous sub presbyteri nomine
a martyribus commendatus est.Ha;c igitur objeclio
nehilum quidem proficit, nisi prius probalum sit,
7 Marci persecutionem Gallicanam et excitatam et
flnitam esse, et Pothinum eo tempore marlyrio coKa~<jap Mipxo; AupT]Xio; 'AvtiovTvo; SeSxixoj 'Apjxlvto;, 'Ap^tspEu; iilyivzot;, Srjtiap^txrj; Ifouita;
ronatum, et Irenaouai statim successisse, quse prot6 itejjtirtov xat BexaTov, Unatoc to tptxov. Impe- g bari nullo modo posse jam aute ostendimus. Nara
Eusebii Chronicon alitcr intelligendum, quod Ororator Caesar M. Antoninus Aug. Armenicus.pontisius, Paulus Diaconus, Freculphus aliique seculi
fex maximus, tribuniciae poteslatis 15, consul 3.
sunt, certissimis argumentis evicimus.Eaque vera
Miror equidem Valesium dixisse, hanc epistolam a
esse vel hinc aperte colligitur. In Chronico Eusebii
Marco scriptam esse anno primo ejus imperii,
ad H Marci annum haec notantur : Pseudo-procum ipse esset tertium consul. Licet enim eo anno
tertium consul esset,is tamen 15 tribuniciae potesta- phetia, quae Cataphrygas nominatur, accepit eiordium, auctore Montano, et Priscilla, Maximillaque
tis esse non potuit. At tertium consul dicebatur non
insanis vatibus. At ante hujus hcereseos exortum
tantum eo anno, quo consulatum gessit, sed omniin Galliis martyria, saltem haec de quibus agimus,
bus sequentibus, nisi alium consulatum iniret.Marvisa non sunt.Ipsi enim martyres Gallicani de concus autem posteaconsulnon fuil.ideoque peromtroversia ex Montani haeresi orta sententiam suam
nes imperii annos tertium consul dictus est, ut in
protulerunt.ut ex vetustissimis eorum monumentis
inscriptione Gruteriana :
tradit Eusebius, Hist. 1. v, c. 3. Fratres quippe
IMP. CS M. AVREL. ANTONINVS AVG. GERM.
Gallicani hac dissensione ortajudiciumsuum proTR. P. XVII. COS. III.
/i tulerunt : ExflljiEVot xat Ttov irap' auToT; TsXEtwGivQuae igitur in Asia 7 Marci anno perseculio ccepla u tiov jjtapTuptov Stacpipou; EittcrroXi;, 3; iv Jesu.oT;
est, 15 ejusdem sedata est. In Gallia tamen statim ETt u7tap^ovTEc toT; eV 'Aa!a; xat "fcpufia; iSt/.recruduit, et circa finem anni 17 passus est episco- tpot; Ste^apajav prolatis interfectorum apud se
pus Lugduni Pothinus, Rufo et Orphito coss., ut martyrum variis epistolis.quas illi, dum in vincurefert Chronicon Alexandrinum.
lis adhuc essent, ad fratres in Asia et Phrygia deTertio excipit Blondellus, Eusebium tradere per- gentes scripserant. Ex vetustissimis igitur Ecclesecutionem Gallicanam efferbuisse,ante victoriam siae Gallicanaa monumentis tradit Eusebius et Pothilegione fulminatriciMarcopartam, quae 13 imperii numaLugdunensibusepiscopum proprie secundum
ejus anno conligit.Et quidem Eusebius post perse- illum ordinem, quem in Ecclesia tenebat, appellacutionis narrationem illam historiam tradit ; post tum esse, et Irenaeum etiam presbyterum, cum
autem persecutionem contigisse non dicit, sed ea adhuc tantum presbyter esset, nec in episcopatu
potius quse contrarium evincunt.CIaudit enim per- Pothino successisset. Vidit, opinor, Dalteus Iwec
secutionis historiam his verbis : 'AXXi ta jxev 1' vera esse,ideoque a Blondelliano argumento pror'AvtojvEvou TotauTa- Atque talia sunt quae sub An- sus abstinuit. Hoc igitur extra controversiam potonino contigerunt, Hb. v, cap. 4. Haec enim quaB sito reliqua persequamur.
proxime enarraverat, ad postremaillius imperato- D
Hegesippus sub eodem Eleuthero eamdem appelris temporareferebat.Tum vero narrationem quamdam statim interserit de Legione fulminea, quam lationem cum Ignatio caste observavit. Plurimos
velut incertam relinquit : aXXi Taura i/ev Stctj ti; episcopos se adiisse ait,cum Romam proficiscereJOsXq TtOiofltu, sed de his quisque pro arbitrio suo tur,sub Aniceto,cujus tum diaconus crat Eleuthestatuat ; fiETtojjjtev 61 -J)u.eT Itc\ tt,v tojv ef;; ixo- rus. Ejus verba sunt : 'Eitifij.Evsv i, 'Ex/.Xr,a!ar <i
XouOIav, nos vero ad historiae ordinem redeamus. Koptvflttov h Ttj) 6ofltJ) XcSfto jjtejfpt DpJjxou ImsxoNarrationem igitur illam de legione fulminea extra tceuovto; h Kop!vOto. Corinthiorum Ecclesia in
ttjv Twv etj; ixoXouOtav, sive historiae ordinem, recta fide permansitusque ad Primum Corinthi episecundum rerum gestarum consequentiam interse- scopum. Idem de Hierosolymitanis : MeTi t6 u.i>
ruisse se fatetur. Redit igitur ad finem persecutio- Tupfjaat 'IixtoSov tov Stxatov niXtv 6 kx Osfou o-jnis, ad mortem Pothini, et successionem Irenaei tou Eutntov 6 tou KXecoTca xaOtaraTat iittaxoso;.
in episcopatu Lugdunensi.
Post martyrium Jacobi Justi,rursum ex avunculo

417

J. PEARSONII VINDICIjE IGNATIANjE. PARI II.

418

ej us Symeon Cleopaa filius episcopus conslituitur. A. cienti videbatur. Presbyterum quidem se rocat
Et stalim : "Ao^exai 8i 6 6soou9it; Stot to <xr) -fevs- Anonymus, Zoticum etiam Otrenum, et AncyranotrOai a&TOv E-niT/.ortov uTcocjOsfpstv. Primus Thebu- rum presbylerorum mentionem facit ; sed hos omtliis, quod episcopus factus non sit, Ecclesiam oc- nes episcopos sive primi ordinis sacerdotes fuisse,
culte vitiare aggressus est. Ita semper episcopos ex ipsa gestorum narratione colligere se posse pusuo nomine indigitat, nuuquam presbyteros vocat,
tavit vir doctissimus, cum tamen ad probandum
apostolorum temporibus proximus Hegesippus. Ita aut ipsius anonymi aut Zotici compresbyteri epiPolycrates Ephesinorum episcopus, in epistola ad scopatum ex historia nihil afferat. Et quidem pro
Victorem papam, de episcopis semper Ignatiano anonymi ipsius episcopatu quid afferri possit non
more loquitur : "Ext 8e xat lloXuxapiio.; 6 ev 2u.upvTi video, si verba apud Eusebium spectcs ; quod si
xai {rdzoiroc xat u.apTuc;, xal 6paasat; xat en(- Ruffinum interpretem consulas, aut, qui eum secutTxo-oc; xat (xaptui; diro Euu.ev(at;. T( 8e SeT Xe-jeiv tus est, Martyrologii Romani auctorem Marlii 10,
Savaptv xat ETctaxoirov xat u.aprjpa ; Polycarpus erit Apollinaris Hierapolitanus episcopus. Sed erquoque qui apud Smyrnam episcopus et martyr rasse Rufflnumconstat; nouenim Eusebiusaffirmat
fuit, itemque Thraseas Eumenioj episcopus et mar- Apollinarem ha?c scripsisse, sed alium quemdam
tyr. Quid Sagarinepiscopumeumdemque martyrem j ex eloquentibus viris quos Apollinari adjungit, ut
attinet dicere 1 Seipsum eliam episcopum vocat jampridem a viris doctis Halloixio et Valesio et
non minus quam Ignalius : 'E-rrta u.ev TJaav auy- observatum et abunde probatum est. De Zotico
vivst; fxo: E-;axoirot, lyw 8e S^Soo?- Septem erant quod ait, apertissima fallacia est. Zoticum quidem
mihi afflnes episcopi,egoautemoctavus. Ostendit compresbyterum suum vocat, sibi in disputatione
magnum esse numerum eorum qui sibi aderant cum Monlanistis astantem; Zoticum etiam episcocum ad Victorem scriberet: omnes episcopos vocat, pum vocat; sed ille quem compresbyterum appelquod episcopi essent, nec unquam presbyteri no- lat, Otrenus fuit ; ille quem episcopum nominat,
mine utitur. Serapion secundi stcculi scriptor H Comanensis. Otrum in Phrygia Salutari, Coinena
commodi imperatoris anno Anliochim episcopus in Armenia secunda fuit. Otrenus ipsi astare diciordinatus, epistola ad Caricum et Ponticum his tur, cum jam 13 post mortem Maximillm anni fluvi.rbis de Apollinare scripsit : neTcou.<px upuv xat xissent ; Comanensis exarainavitspiritum Maxiraillm
K/.auoiou 'ATCoXXtvaptoo tou (jtaxapttoTatou ytioii.i- dum adhuc viveret et insaniret. Duo igitur apud
vou ev 'lepa-iXXst tt,.; 'Aatac; ETctaxoTcou 'Ypifjt.fjiaTa. anonymum Zotici fuerunt, presbyter Otrenus, et
Beatissinii Claudii Apollinaris, Hierapolitana) ur- episcopus Comanensis. Vidit hrcc perspicacissimus
H. Valesius et admonuit, distinguendum hic Zobis in Asia episcopi, litteras ad vos misi. In hac
ticum Otrenum a Zotico Comanensi ; nam Comaautem epistola legebantur variorum episcoporum
subscriptiones, qui nomina cum titulis simul non nensis ille anliquior fuit.Cum autem illos, qui Ecrerebanlur scribere : ut AfXtot; UojSXio; 'louXto;
clesiffi Ancyranoo presbyteri vocantur, episcopos
a^o 4e?sXtou KoXiovsiac; tou Sp^xij? EittaxoTcoe;, faciat.miram rationem afTert Dallams ; nempe quia
aliique complures : neque episcoporum ullus pre- anonymum <> rogarant, ut quai coram ipsis disputaverat, litteris mandare vellet. Illa enim cura,
sbyteri nomine mulctatus deprehenditur.
Praiterea Anonymus apud Eusebium 1. v, c. 16 in inquit, proprie ad praspositos primi ordinis pertiExceptis trium librorum quos contra Cataphrygas net. Papaj? Erat Ancyr anonymus : et ot xaTi
scripsit, perpetuo nominibus episcopi et presbyteri t6tcov TtpsaSjTepoi (ut paulo ante, rt xaTa tiStcov
distincte et caste utitur ; seipsum presbyterum 'ExxXrjata), hoc est, < ejusloci.seu Ecclesioa Ancyfuisse indicat, Zoticum Otrenum compresbyterum ranae presbyteri, hoc ab eo postulant. An plures
appellat, Ancyranm Ecclesico presbyteros tou; xa^i tunc temporis Ancyra? erant episcopi ? Minime
to-ov TtpsaSuTipouc vocat, alios autem avSpa; 8ox(- certe. An rogare aliquem ut scribat, offiicium est
(iouj y.a\ ETctaxi-ou;, viros probatos vel specta- episcopi presbyteris minime competens?Nonputo.
biles et episcopos, Zoticum nempe Comanensem, Si id verum sit, nemo, opinor, Dallamm rogavit ut
et Julianum Apameum. Mire ha?c ad suam causam D disputalionem hanc litteris mandaret. Petebant
a Blondello omissa trahit Dallaius. Anonymus ille presbyteri ut contra Montanistas scriberet, idem
se quidem, inquit, presbyterum et Zoticum diu ante injunxerat episcopus Avircius Marcellus ;
ab illis rogatus, ab hoc EitiTay8s' tres libros
quemdam Otrenum sympresbyterum suum vocat,
cum tamen ex iis quas a se apud Ancyiam Galatiai conscripsit sive anonyraus, sive Asterius Urbanus:
gesta narrat, satis appareat eum, adeoque et colle- in quibus et seipsum et Zoticum Otrenura, et Angam Zoticum, utrumque in primo sacerdatum or- cyranaj Ecclesiao presbyteros nominat, Zoticum
dine fuisse. Ut quis qui episcopus esset historiara autem Comanensem et Julianum Apameum episui temporis et res ab ipso gestas memorans, se scoporum tilulo cohonestat.
Denique quamvis canones apostolici ab apostolis
presbyterum vocaret, aliumque etiam coepiscopum
stio titulo, ea prajsertim aHate qua cpiscopi sum- ipsis scripti non sint.constat tamen.exipsis quammumin Ecclesia principatum sine controversia ob- plurimos secundo sseculo conditos fuisse. Eos autinebanf, simul spoliaret, mirum mihi vel inspi- tem distinctionem hanc inter episcopos et presby

419

S. IGNA.TIUS. PROLEGOMENA.

420

teros caste et perpetuo observasse, non est cur A necessarinm videbatur praecipue inculcabat, ut ab
probem, cum Dallceus hoc nobis libentissime lar- haBreticis et schismaticis caverent, ne illi latius adgiatur. Hi canones, inquit, in duos diversos or- huc serperent. Remedium huic malo maxime opdines episeoporum et presbyterorum perpetuo di- portunum indicabat.ut clero suo omnes adhaererent,
vidunt, plurimum inter se et nomine, et jure, et et Christianam unitatem colerent ; omnesque cleri
statu, et auctoritate differentes, > De pseudepigra- ordines sui loci dignitatem obtinerent.Grebro igitur
phis apost. lib. iii, cap. 18. Ex his autem omnibus ordines sacros distinguit et enumerat,et singulorum
abunde patefacta est primaB assertionis veritas, ordinum nonnullos jam suo officio fungentes nomialios quamplurimos secundisajculi scriptores idem nat ; hasc autem recte fieri non potuerunt, nisi et
discrimen inter vocabula episcopatus et presbyte- ordinum nomina distincte enuntiaret. Neque enim
ratus observasse, quod observat Ignatius noster. tres ordines bene distinguere,aut cuique sua officia
Quare quod ad modum loquendi in hacre attinet, et dignitates recte assiguare potuit, nisi cuique
potuit ejusdem cctatis cum his omnibus esse Igna- etiam proprium aliquod nomen affigeret ; neque
tius epistolicus, quod nos eum Salmasio et Alber- singulares homines tunc temporis certis ordinibus
tino sentimus.
distinctos, et officia diversa in eadem ecclesia exSecunda assertio est : Nullum secundi saeculi g sequenles, commendare potuit, nisi sub certi grascriptorem adeo promiscue vocabulis episcopi et dus nomine atque charactere. Quis enim tres grapresbyteri usum esse, utsimplici presbytero in se- dus enumcrans, presbyteros, et presbyteros, et
cundo ministerii graduconstituto unquam episcopi diaconos diceret? quis presbyteros presbyteris subnomen tribueret. Hoc adeo aperte verum est, ut illi jectos esse debere doceret? quis duos ministros
ipsi, qui confusioni nominum tantopere inhaerent, eodem tempore diversa el distincta officia et opere,
et apostolosidfecisse maxime contendunt.ne unum et statu, et dignitate sortitos indiscriminatim prequidem locura ex omnibus illius saeculi monumen- sbyterosappellaret? Episcopi nomen toties in Scritis adhuc afferre potuerint quo quispiam qui pre- pturis memoratum tunc non cvanuisse conslat ;
sbyter tantum esset, nec presbyteris cum aucto- neminisimplicipresbyteroeaaetateattributum esse
ritate praeesset, episcopus diceretur. Miror itaque ex omniumscriplorum silentio apparet ; erat itaque
Dallaeum hoc Ignatio epistolico objicere, ut eum primo ordini tunc reservatum et appropriatum ; et
ex secundo saeculo ejiciat, et ad finem tertii aut absurde locutus esset Ignatius, ipse etiam episcoquarti initium deprimat; cum omnes ejusdem sa>- pus, si nomen primo ordini concessum inferiori
culi scriptores episcopi nomen pari cum discrimine tribuisset ; et cum presbyteros moneret, ut suo
et reverentia supremo ordini semper tribuant, se- fj quique episcopo parerent, ipsos a quibus obediencundo nunquam. Episcopum apostoli, inquit, tiam postulabat episcopos, aut illum, cui obedieninterdum dicunt qui secundi ordinis est ; episto- tiam praestandam docebat, presbyterum appellaslarum scriptor nunquam : hoc ubique nomen con- set. /Eque enim absonum videtur, ut quis episcostantissime pro summi gradus praeposito usurpos episcopo, aut presbyteros presbytero subjectos
pans. Quao de apostolis dicit, quantum contra
esse debere doceret, et in eo argumentum collosuos faciunt, nunc non discutio ; qua) de Ignatio
caret, praesertim cum de schismate tractaret, in
loquitur, eum non magis feriunt quam omnes
quare notissimum est, EcclesiaB salutem in sunimi
ejusdem ajtatis scriptores ab ipso etiam maxime
sacerdotis, hoc est episcopi, dignitate pendere ; cui
laudatos ; qui quoties episcopum nominant,ubique
si non exsors quaedam et ab hominibus eminens
illud nomen pro summi gradus praeposito usurpant.
detur potestas,totiu Ecclesiaefficienlur schismata,
Unicum igitur crimen Ignatii nostri restat, quod
quot sacerdotes, hoc est presbyteri.
eos qui revera episcopi essent, nunquam presbySit igitur tertia assertio: Nullum omnino seteros vocaret, cum eo nomine illos indigitarent
ejusdem actatis scriptores, ut illi volunt, omnes ; ut cundi sseculi scriptorem, cum gradus enumerat,
nos oslendimus, perpauci. Sed et hic optimaratio aut cum de singularibus sui temporis ministris
reddi polest, quare cum iis potius loqueretur Igna- D loquitur, nomen presbyteri ei qui episcopus esset
tius, qui presbyteri nomen non minus quam epi- tribuisse. Nonnullos quidem adducit Dallaeus tum
scopi distincte et proprie usurpabant, quam cum Graecos tum Latinos, a quibus primi gradus sacerdotespresbyteri dicerentur;sedsi singulos excuillis, qui nomen presbyteri aliquando episcopo tribuebant ; quia rei ipsi quam tractabat convenien- tiamus, aut id non dicunt quod ille vult, aut ita
tior multo fuit horum distincta quara illorum con- nomen presbyteri usurpant, cum gradus non enufusa istius vocis usurpatio. Confluebant ad eum in merant, aut de suae aetatis episcopis non loquuntur.
itinere ab ecclesiis Asiai et episcopi, et presbyteri, Papias.in Fragmentis qua) supersunt, nunc ^pEiS-jet diaconi complures ordine et munere et nomine tpio? plurali numero, nunc TrpsuSjtEpov singulari
et dignitate distincti ; de suarum ecclesiarum statu de unico Joanne usurpat. Cum plurali numero adeum certiorem faciebant: ad illorum ecclesias epi- hibet, non liquet eum vel de hoc vel illo gradu vel
stolas exarabat, sub martyris auctoritate,et summi ordine speciatim intelligendum esse ; potius ea vox
in Syria episcopi,monita iis dabat. Quod ei maxime generali sensu accipienda est, quo aetate majores

421

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

seu antiquiores simpliciter ?igni(lcare solot. Cum


enim Papias putaret ex viva voce hominum superstitum plus utilitatis capi potuisse, quani ex librorum lectione ; quaerebat ex iis qui erant ipso seniores, quid illi audiverant ab iis qui illis etiam
ipsis seniores erant ; atque itatandem perveniebat
ad testimoniaapostolorum viva voce tradita. Qua>
rebat a discipulis apostolorum, ipse enim nullius
apostoli discipulus fuit. Presbyteros omnes apoEtolos,omnesque Christi Domini discipulos vocat, de
hoc vel illo ordine ministerii evangelici ab apotolis institutononomnino agit.Joannemquemdam
ab apostolo distinclum saepe tov TcpeaouTepov vocabat ; sed fieri potesl ut ille secundi ordinis sacerdos
fuerit ; certe primi fuisse veterum nemo dixit ; nimis autem incerta sunt, qua> in Clementis Consti- j.
tulionibus, de Joanne a Joanne episcopo facto referuntur.Marcum qui volunt ab eo etiam TcoetrS-jTEpov
diclum. verba apud Eusebium ita interpretantes :
Hoc senior Marcus dixit Petri interpres, falluntur. Aliud ea verba sonant. Kai touto 6 TcpeaSuTepoc tkt-fvf Mapxoc; [ikv epjjnrjveuTTjc; llaTpou yevo[xtvo; 5aa tuvr, jjt<Weucrsv, axpiStoc; evpa<}/EV. Qua)
satiscommode a Ruffino versa snnt : Etiam hoc
(inquil) presbyter narrabat, quod Marcus interpres
fuerit Petri,et quaecunque meminerat ab eo dicta,
conscripserit. Utcunque sit, Papias nunquam
gradus ecclesiasticos enumerat, nunquarn officia
distinguit; nusquamepiscoporum,aut diaconorum
mentionem facit; nunquam de episcopo aliquo singulari aut presbytero, qui cum ipse scriberet in
vivis esset loquitur. Idem etiam de Irenaio dicen- C
dum ; presbyteros generaliter vocat episcopos.sed
nunquam, gradus enumerans, singulares viros,
qui episcopi fuerant, presbyteros appellat ; sed
semper antiquos, quales erant o\ itpo EtoT^poe;
Tpe7ojT;po'., o'. rrpo erou TcpiaSuTEpo'., o\ itpo auTOu
TrpsaojTtpo!, o! r.pb ^jjitov TcpsaSjTipoi. Cum autem
de praesente episcopo agit, sub quo ipse scripsit,
proprie et ad modum Ignatii loquitur, lib.m, c.3:
Fundantes igilur et instituenles beati apostoli
Ecclesiam, Lino episcopatum administrandce Ecclesise tradiderunt. Succedit autem ei Anacletus ;
post eum tertio ab apostolis episcopatum sortitur
Clemens ; et reliquis enumeratis : Cum autem
succnssisset Aniceto Soter, nunc duodecimo loco
episcopatum ab apostolis habetEleutherius.Male D
igitur Dallus ex nescio qua apostolici sermonis
legepostulat, ut S. Ignatius Damam, Onesimura,
et Polybiura,non minus quam Irenasus Anicetum,
Pium, Hyginum,Telesphorum,presbyteros vocat
cum hi Irenseo antiquiores fuerint, illi Ignatio
cosevi, quos necesse ei fuit a presbyteris distinguere.Pejus autem multo Salmasius in Apparatu
nec muneris, nec dignitatis inter episcopum et
presbylerumdivisionem Victoristemporeexstitisse
Tel inde probari putavit, quia non solum ipsum,
sed etiam anteriores episcopos Romanos itptaSuilptovnomine appellatosconstat ab Irenoeoetaliis.

422

Neque enim Irenaous unquam Victorem sibi synchronon presbyterum vocavit, neque dum anteriores presbyleros vocat, episcopos Victoris tempore ecclesias gubernantes presbyleros appellari
solitos ostendit.Clemens Alexandriuus quid de hac
re scripseritvideamus.De perfecto suo Christiano,
sive Gnostico locus, addit : Hic est revera presbyterEcclesia;, et verus diaconus divina) voluntatis. At ha>c non itadiceret.iisi quaapud nostros
dignitas esset presbyteratu superior. Sed quare
non eum diceret presbyterum.licet episcopatus sit
presbyteratu superior, quem diaronumdixit, licet
diaconatu superiorsit presbyleratus? Profecto ita
Clemens eum appellavit,cum ipse sciretac doceret
apud nostros dignitatem fuisse presbyteratu superiorem; nam statim postquam hajc scripserat,ait :
*Erce!. xai a\ evTauOa TtpoxoTcai ethitxotciov, TtpeaSuTiptov, Staxovtov jxijjtr^aTa, olpat, etYYeXtxr]c; iofr^
TUY7.avoucriv. Secundum Clementera igitur, quemadmodum npoxor.r] seu profectus est a diaconatu ad
presbyteratum,ita etiam Tcpoxoitrj seu profectus est
a presbyteratu ad episcopatura : et hos tres ordines
nontanturaordinum angelicorumimilamentaquo;dam esse putatjsed et abipsis apostolis in Eccle.=ia
iustitutos, et diversis distinctisque prasceptis munitos credidit, ut ex tertio Pxdagogi libroost^ndimus. Ubi igitur ordines seu gradus enumerat,utrobique cum Ignatio nostro episcopos, presbyteros
et diaconos proprie et distincte agnoscit. Sed o in
quodam ex ejus Operibus quod apud Eusebium exstal fragmento, quem primo episcopum dixerat,
eumdem paulo post presbyterum dicit. Fecil hoc
quidem in homilia jam landem sub Origenis nomine edita, quod rairor et IHondellum et Dallajum
latuisse ; sed quomodo id fecerit videamus. Hominem illum, quisquis fuit, xaOij-ctoTa E-iaxoTcov sub
Joanne apostolo tradit.cum ipseapostolusregiones
illas peragraret, Itu<i-a6-o\>z xaTaaTYjatuv apostolum
ipsum ita eum alloquenlem introducit: "Aye os, <L
6Tt!crxo:te, hoc est, sui temporis episcopum eo nomine quasi officio apprime congru?nte compellantem lpse aulem Clemens post annos centum.hunc
quera et ipse et apostolus episcopum appellarent,
semel npEaSuTepov, semel TcpEaSjtriv, ut apostolum
ipsum t6v Y^povTa vocat. Nil igitur contra morem
Ignatiifecit.Quinetiam Polycarpum secundum prav
sentemEcclesise statumapud Philippenses scripsisse non dubito. Illis quidem prrecipit ut subjecli sint
presbyteris et diaconis sicut Deo et Christo. Sed
quis dabit, episcopum Philippensium tunc invivis
fuisse ? Quis prastabit Philippenses ideo a Polycarpo consilium non efflagitasse, quod tunc temporis episcopo ipsi haud potirentur ? Ita enim ipse
eos alloquitur : Tauta, aosXtpoi, oux u.auTto etcTptD/ac; Ypatsjto uu.iv rcspi tt;? StxatoajVTj;' dXX' etceI
ujjisT; TcpsexaXiaacrO iie. Hfuc autem, fratres, non
meo arbitrio, vobis de justitia scribo,sed quod vos
ad meprovocastis. In causa, utopinor, Valentis
presbyteri, quam judicio Polycarpi permiltebant.

423

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

Hsec igilur cum incerta sint, nihil certi ex sermone


Polycarpi afferri potest. Sed, inquit Dallaeus, Polycarpus se,et eos,quorum nomine Philippensibus
scribit, episcopos presbyteros dicit, Polycarpus,
et qui cum eo sunt presbyteri. Ha;c quidem epistola) ejus iuscriptio est, UoXuxapiros xat ot ouv
auxifi TrpsaSixspoi. Sed an ille qui nomen suum
tantum refert, se presbyterum dicit ? An cum nemine nisi cura presbytero presbyteri esse potuerunt ? Annon cura episcopo presbyteri esse solebant? Ex his exsculpi nullomodo potest.Polycarpum seipsumpresbyterum vocasse : ut neque illud,
eos quos vocat prcsbyteros quosque sibi adjungit,
episcopos fuisse. Nemo enim dubitat quin in Ecclesia Smyrnensi Polycarpo episcopo adjuncti fucrint presbyteri ; cum igitur ad ipsum provocassent
Philippenses, quare alios ex Asia episcopos convocaret, et suo presbyterio contentus non esset,
equidem non video. Et hi quidem quatuor Graeci
sunt secundi soeculi scriptores, quos advocat vir
doctissimus ; quintum enira anonymura jam anle
expunximus.
Latinorumautem illiusmemoriaemirum texit catalogum. Primum Irenaeiinterpretemrefert, quem
ita locutumessedicit,et exquoquaa fuerunt Irenooana pleraque se descripsisse fatetur.Quare enim
aliter loqueretur Irensei interpres quam loculus est
Irenams ? Aut quid aucloritas interpretis huic rei
confert, nisi quod Irenoeum ita scripsisse persuasum habeainus, quod nemo negat? Sive secundi
sreculi fuerit interpres ille, sive sequioris alicujus, perinde est ; nullam ille vim argumenlo
addit. Qui putant eum ojusdem cum Irenoeo oevi
fuisse,ipsum Irenacum fuisse hariolantur ; ita unus
tantum ex auctore et interprete testis conficitur.
Qui existimant ejusdem cum Tertulliano aitatis
esse, nihil aliud afferunt, nisi quod ante S. Augustinum scripsisse videatur ; contra quae multa objici possent.si res ipsa tali defensione indigeret .lre
na>i interpreli subjungit Pium Ronune episcopum
cujus epistolam Justo episcopo Viennensi directam
nobis objieit ; quam lamen non ab omni impostura) suspicioneliberam olim Blondellus judica
vit.Ille quidem, quisquis est, de presbyteris qui
ab apostolis educali fuerunt,loquitur,sed jam.cum
scriberet, mortuis : quod ad rem nihil. In eadem
autem epistola de sui temporis clericis lgnatiano
more loquitur.secundi ordinis clericos diserte presbyteros appellat : Salutant te Soter et Eleutheriusdignipresbyteri.Tunc enim ipseRomaeepiscopusfuit ; Soter autem et Eleutherius ibidem proprie dicti, si forte, presbyteri. Si forle, inquam ;
nam post Pii decessum Eleutherium Aniceti diaconum fuisse testatur Hegesippus.Idera in altera epistolo ejusdem farintB,Verum collegam suum nominat, Justum Viennensem ejus loco constitutum et
colobio episcoporum vestitum agnoscit : ad quem
sic scribit : Presbyteri et diaconinon ut majorem
sed ut ministrum Christi te obserent. Ac rursus :

424

A. Presbyter pastor titulum condidit. Accurate


igitur dislinctionem ordinum nominumque observavit Pius ille.cum de clero sui temporis loqueretur.
Nec minus infeliciter hunc pro communione nominum attulit Dallaeus, quam pro paritate ordinum
Blondellus,quem adeo clare refutavit Hammundus
noster. Hi sunt proeclari duo testes secundi saeculi
adversus Ignatium producti ; quibus miror eum,
cum lanta inopia premeretur, non addidisse Victorispapae testimoniura aBlondello et Salmasio productura,quod ejusdem plane cumilloPiifarina?est.
Ex illo enim colligit Blondellus, aposlolorum successores et convictores Ecclesiarum ad Victoris
tempora reclores presbyteros fuisse.Sed vidit, opinor,apertum hoc esse mendacium ; nemo cnim qui
p apostolorum convictorfuerat, Victoris aetate Ecclesiam regebat. Plauus ille aliter Pium papam loquentem repraesentat : Presbyteri illi.quiab apostolis educali neque ad nos pervenerunt,cum quibus simul verbum fidei partiti sumus, a Domino
vocati in cubilibus oeternis clausi tenentur. Sub
Pio igitur episcopatum tenente omnes presbyteri
apostolorum convictores demortui fuerunt, et, ut
ille valuit, aeternis cubilibus clausi. Post Pium
sedit Anicetus, post Anicetum Soter, post Solerem
Eleutherus.post Eleutherum Victor. An igitur presbyteri illi aeterniscubilibus perruptis resurrexerunt.ut ad tempora VictorisetnesciocujusDesiderii
Viennensis episcopi, ecclesias gubernarent ?Ipsius
Blondelli verba sunt, Apologix sectione quinta ;
_ Observaverit igiturlector, Pio sedente (inter annum 146 et 150) morlalitatem explevisse quotquot
Romoo superfuerant apostolorurn discipuli. Pio
autem tanquam fratrem scriptorera adjungit Graacum Hermam Pastorem. Sed illum Pii fratrem fuisse
qui credet ? Supposititii Tertulliani, aut Libri
pontificalis auctoritas tanta non est.ut verum illnd
esse credamus, quod Irenams qui sub Pio vixit,
quod Tertullianus ipse, quod Hieronymus prorsus
ignorasse cognoscuntur. Eo igitur faclum non videtur, ul Hermas ministeria Ecclesiae a Christo
dataobiteralicubi commemorans non alios recenseat,quam apostoloset episcopos et doctores et
minisf ros,id est diaconos. An quia Pius episcopos ab apostoloseducatos presbyterosvocabat,ideo
Hermas presbyteri nomen omisit, presbyteros autem ipsos sub episcopis complexus est? Quaenam
ha:c ratio est? Sed neque verum est.multo miuus
certum, Hermam presbyteros sub episcopis complexum esse ; quos sub doctoribus potius comple xus est. Ut in passione S. Perpetuee legimus: Et
exiviraus et vidimus ante fores Optatum episcopum
ad dextram, et Aspasium presbyterum doctorem
ad sinistram. Ut Tertullianus : Quid ergo si
episcopus, si diaconus, si vidua.si virgo, si doctor,
si etiam martyr lapsus a regula fuerit. Ubi doctorem sine dubio pro presbytero posuit. S. Gy prianus, epistola 24 : Quando cum presbyteris
doctoribus lectores diligenter probaaemus. Blon-

425

J. PEARSONII VINBICL* IGNATIANjE. - PAUS II.


426
dellns qrjidem affirmat constare apud Hermam, A veteresscriptores.abapostolorum temporehos tres
doctores ad episcopos praecipue referri, cum epi
ordines ministrorum in Erclesia Christi fuisse.episcopatum gessissedicantur; dolose, ut solet. Verba scopos,presbyteros etdiaconos. Ostendimus hujus
Hermse sunt visione 3 : Ii sunt apostoli et episcopi, partiscapiteprimojam tum inEcdesiis Asias epietdoctores.etministri.quiingressisuntinclementia scopos exstitisse, cum S. Ignatius ad martyrium feDei et episcopatura gesserunt, et docuerunt, et stinaret. Diximus neminem unquam scriptorem
ministraveruut sancte et modeste electis Dei. His Christianum et catholicum dixisse pauciores ordiautem minime doctores docet episcopatum gessisse
nes quam tres exstitisse secundo saeculo, aut ulla
atque earatione ad episcopos referri debere,sed tri- ejus parte, etiam illos omnes qui episcopi et prebus distinctisgradibus suorum officiorum actus dis- sbyteri nomina in apostolorum scriptis confusaesse
tincte tribuuntur : nam episcopi episcopatum gesse- existimabant,aut tunc cum ipsi apostoli scriberent,
runt, doctores docuerunt, ministriministraverunt; aut saltem ante secundum saeculum tres ordines
ut similitudine 9 loquitur : Ut quidam doctores seu gradus tradidisse ; quod hoc loco satis opqui caste et sincere praedicaverunt ac docuerunt. portuno demonstrandum suscepi. Sunt autem hi ex
Hi igitur cum omnes sint secundi saoculi scriptores veteribus, ut opinor, omues, aut certe pnBcipui.S,
quosproconfusioneno<i)inumadducitDal!83Us,liquet Chrysostomus, Hieronymus, Theodoretus, Ambro
ne unnm quidem, cum gradus enumerat, aut cum siaster, Pelagius, Sedulius, Primasius, Theophylade singularibus sui temporis ministris Evangelii ctus, OEcumenius. Qui omnium primus inter Graeloquitur, nomen presbyteri ei qui episcopus esset cos hanc nominum confusionem nobis tradidit S.
tribuisse. Et tum ex hac, tum ex priori assertione Chrysostomus.ubiqueostendit etiam tunctemporis
patet quam falsum sit quod Dallaeus nos docere
episcopatum fuisse ordinem a presbyteratudistinvoluit : Hic erat hujus vocis publicus apud nostros ctum et superiorem. Ad illa verba Philipp. i, i : uv
usus, haec Christianorum illius memoriaB ho- iTctaxoitoti; xai Staxdvot;, haec adnotat : Ti touto ;
minum institutio ac consuetudo, ut presbyterum Mia<; TcdXeto; uoXXo! eidaxoTcot rfaav ; Ou8au.tI>;- aXXa
vnlgo tam qui esset primarius, quara qui secunda- touc; Tcpea6uTe'pouc; outioc; exaXeae- Tore fap Teoj;
rius, et dicerent ipsi et ab aliis dictum intellige- exotvuivouv toic ovtiftaat, xai Staxovoc; 6 {TaaxoTcoi;
rent. Non ita Ignatii Acta loquuntur, non sermoeXYo. Quid hoc? Unius urbis multi erant epinis Christianorum diligens observator Adrianus,
scopi ? Nequaquam ; sed presbyteros ita appellavit :
non Ecclesia Smyrnensis, non martyres Lugdunen- tunc enim adhuc nominibus communicabant, et
ses, non Hegesippus, non Polycrates, non Serapio,
episcopus diaconus dicebatur. Agnovit igitursinnon anonymus qui contra Monlanistas scripsit.non
gulares episcopos in singulis urbibus constitutos,
auctor martyrii S. Perpetuae, non canones qui di- C qUj nunc episcopi, nunc presbyteri, nunc diaconi
cunturapostolici, ne Hermas quidem. Nullius illius dicebantur. Talem episcopum Timotheum fuisse
aevi scriptor unum primarium, alium secundarium asseruit : "Oti yap eTciaxoTtoc -Tjv, tprja! rcpo; auTov,
presbyterum tradidit ; nullus ita ordines enumera- XeTpa? TaY_eto<; (jnrjSevt iittTfOet. Quoniam enim epivit ut in primo presbyterum, in secundo rursus scopus erat, et dicit: Manus cito nemini impone ".
presbyterum locaret ; nullus quempiam tunc cum Rursus quas ante dixerat recolligens sententiam suam
ipse scriberet superstitem et primi ordinis officio aperte ennuntiat : "Oitep ouv etprjv, xa! ol TtpeafiuTefungentem presbyterum appellavit.
pot t6 TcaXatov IxoXouvto eTtiaxoTcot, xat ol Itc(oxotcoi
Jam vero licet vir doctissimus ex confusione no- TrpeaSuTepot xai Staxuvot tou Xptarou (ita haec quao
minum,quam in secundi saeculi scriptoribus obser- in editis confusa sunt, legenda esse ex prioribus
Tabat, non concludat cum Salmasio duos tantum patet), 6'8ev xai vuv itoXXoi aufjntpeaSuTepo,) littaxoordines sacros in Ecclesia fuisse aevo Ignatiano ; Ttot -(pi<fotjai xal auvSiaxovep, Xotitov 8e to iSta^ov
licet praeterea Hammondo det, etiam sub apostolis exioTto iitovevejjtijTat ovoYa, 6 eTtfaxoito? xat 6 rcpetres ordines exstitisse ; tamen cum ipse loca apo- aSuTepo;. Quod igitur dicebam, etpresbyteri anstolica aliterexplicare videatur, et argumenti mul" tiquitus vocabantur episcopi, et episcopi presbyteri
to major vis esset, si adversarii probare possent Q et diaconi Chrisli (unde etiamnum multi episcopi
revera tres ordines distinctos Ignatii aevo minime scribuntsympresbytero,etsyndiacono); posteavero
faisse, quos epistolarum scriptor tam caste et per- peculiare unicuique nomen assignatum estepiscopetuo distinguit; nesententiam Salmasiiintaclara pus et presbyter. Rursus homilia undecima in
reliuquere, aut concessioni Dallaeanae nimis fidere primam ad Timotheum Epistolam : itaXeY<5[Jtevoi;
ridear, de hac reulterius disserendum esse putavi. itept iTttaxojtiov xat y^apaxTrjptaa? auxou;, xai elSit igitur quarta assertio : Ea aetate qua S. Igna- itujv xtva |i'ev I^etv, xfvtuv 81 aitexeaOat XP^> Ml x
tius epistolas scripsisse dicitur, tres sacros ordines Ttov Ttpea6uTepu)v TaYfJta dtpet^, dc tou? 8tax<ivouc
seu gradus distinctos in Ecclesia fuisse. Hoc ab
(jteTeTtrj8r,iE. T( Stjtcotb ; 6ti ou tcoXu to [jteaov auTtiiv
Ecclesia Anglicana semper didici, quae in Ordinalis xai Ttov ETctaxiTttov, xat fp *' auTot 8t8aaxaXfav
sui praBfatiooe ita loquitur : Evidens est omnittatv avaSeSefnevoi xat Tcpoaxsalav tt,c; 'ExxXria!ac;,
b us diligenter legentibus sanctam Scripturam et xat 4' Tcept eTctaxiTctov eTite, TauTB xai Ttpea6uTepotc
* I Tim. v, 22.
Patrol Gr. V.

14

427

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

apn<5rcu' t$ vdp y_etpoTov!a u.6vfl 0Tr.ep6e6Xi,xacri, A.


xai tOutiu [aovov Soxouji TtXeoveXTeTv tou; 7ipes6uT6pouc. Disserens de episcopis, eorumque characteres describens, dicensque quaa eos tenere et a
quibus abslinero oportet, presbyterorum ordine
omisso.ad diaconos transiliit.Quare? quia inter eos
et episcopos non multum interest. Nam et ipsi docendi munus et praifecturam Ecclesiae acceperunt :
eteaqucBdeepiscopisdixit, etiam presbyteris conveniunt ; sola enim ordinandi potestate excellunt.et
hac una re videntur presbyteris superiores esse. >
Unde constat sanctum Chrysostomum existimasse
tunc cum ad Timotheum scripsit sanctus Paulus,
praoter diaconos et presbyteros, etiam episcopos in
Ecclesia fuisse, per episcopos eo loco solos primi ordinis ministros intellectos, totum presbytero- g
rum ordinem omissum esse, discrimen inter duos
ordines satls manifestum esse, quod potestas conferendi sacros ordines episcopis competeret, presbyteris sempernegata esset.Falsissimum igiturest
quod Blondellus in Apologia ex hoc uno loco pro
suo more expiscari voluit, Chrysostomum interjacens retate sua inter sacerdotes 8tacrcT)u:a, ob oculos habuisse, quos tamen ab origine pares noverat.
Nam alia omnia 8'.acrtrju.aTa qu sua oetate agnoscebantur, prorsus abstulit, sed ab ipsa
origine observavit hoc discrimen, semperque ita
sanctum Paulum interpretatus est, ut impositio
manuum nulli nisi primi ordinis sacerdoti, sive episcopo proprie dictotunc competeret. In hac re episcopos uTtep6a!vetv, in hac TtXeovexTeTv touc npea- Q
6uT=pou; dixit : et satis amplum hoo discrimen ipse
judicavit. Nam TcdvTtov u.dXterca xuptuVcaTOv, xat o
u.dXt<rca crovEy_Et tt,v 'ExxXr,cr!av, to tu)v yeipoTOvtu>v, potestatem ordinandi omnium supremam et
quaa Ecclesiam maxime continet, homilia quinta
ad primam Epist. ad Timotheum pronuutiavit ; pares igitur nunquam agnovit. Hoc in explicanda S.
Chrysostomi sententia certum est, ut in nonnullis
locis ubi presbyteri nomen adhibitum est, presbyteros omnes exclusorit, et episcopos solos intelligendos esse docuerit, ut I Tim. iv, 14 : Ou itepi itpeo6uTeptov oTjcriv evTaufla, dXXa rcepi e7ttcrx67cu)v, ou
yap Srj 7upetr6uTepot eTtftrxoTtov eyetpoT6vouv. Non
hic de presbyteris loquitur,sed de episcopis. Neque
enimpresbyteriepiscopum ordinabant. Et Tit.i,5 : n
Tot>c eTttcrxoTcouc evTaufld <ST)at, xaQtbc dXXayou tju.Tv
e"pTjTat. Episcopos hic intclligit, quemadmodum
a nobis alibi dictum est, nempe ad Philip. i, 3 ; homiliaquintaadTimotheum : AiaAe^8stc Ttep! e7ctcrx6tciov, Ttept Staxdvtov, dvSptov, vuvatxiov, Ttepl y/i,ptov,
Ttept TcpEa6uTepu)V, Ttepi Ttov aXXtov dTcdvTU)V,xai Setj-ac
Satov eerctv eTCtffxoTto; xuptoc, 6'Te Ttep! xp!aeu>c eXeYsv,

eTci^YaYe. Cum disseruissetde episcopis,de diaconis


tum viris tum feminis, de viduis, de presbyteris.de
aliis omnibus, ostendissetque qualiutn episcopus
dominus est,ubidejudicio dixfirat,subjunxit.Idem
Jacobuii fratrem Domini Hierosolymorum episcopum ab inilio ordinalum putavit. Homilia 11 in

428

primam ad Corinth. : "ETceixa tocpBr, Taxcu6u>, lu.o\


Soxet, TtJ) aSeXcpcp Ttj) eauTou, outoc vap aurov Xevexai xiyetpoTovTjxevai, xai eTctoxoitov iv TepoaoXu[xot; TtsTcot^xevai TcptoTov. Postea apparuit Jacobo,
ut mihi videtur.fratri suo. Ipse enim illum dicitur
ordinasse et primum Hierosolymorum episcopum
fecisse. Idem sanctum Ignatium nostrum, Anliochenffi Ecelesiaa episcopum a sanclo Petro ordinatum agnovit, et ordinationis illius prarogalivam
miris modis praadicavit.
B. Theodoretus confusionem nominum agnoscit,
et lateexplicat, ad Philipp. i, l.Sed episcopos etiam
tunc temporis exstitisse et presbyteris superiores
fuisse simul asserit. Docet eo loci per episcopos intelligi presbyteros debere ; sed Epaphroditum, qui
tum S. Paulo aderat, et per quem epistolam misit,
Philippensium episcopum fuisse ostendit. Tov 8e ve
(Aaxdptov 'ETcatppcjStxov ev auT^ tt^ eittcnoXTi aTc6erroXov auTtov xexXr,xev. Eacpco; toJvuv eSiSaJev eoe; tt,v
exterxoTttxf, oixovou.(av duroc eTcerltrceuro eycov drcoerc6Xou 7cpoerr,Yop!av : Beatum Epaphroditum in
epistola ipsa apostolum eorum appellavit. Aperte
ergo docuit episcopalem dispensationem ei fuisse
creditam,cum appellationem haberetapostoli. Et
rursus ad cap. 2, vers. 25 : 'AitdcrcoXov 8e auTov xexXrjxev auTtov, cl>c tt|v eTctuiXEtav auTtov eu.7ieTrierTeuu.evov, euc elvat StjXov 6'tt utco toutov ItsXouv ot ev tcJi
Tcpootu.ttp xAT,8vTec eTctoxoTcot, tou TcpetiSuTtpou ot(Xovdxt ttjv Tajjiv TcXrjpouvTet;. Apostolum ipsorum
vocavit, ut cui esset eorum cura concredita. Ut clarum sit sub illo ministrasse eos, qui in Proceraio
vocabantur episcopi nempe presbyteri ordinem com
plentes. Sententiam ejus plenius explicatam habemus ad I Tim. cap. m : Tou; auTouc exdXouv TtoTe
Tcpecf6uTEpou(; xai 7ctcrx67touc- touc; Se vuv xaXoujxevouc; eittcnciTcoui; aTcotrtciAou; toviijta^ov tou Se ypovou
TcpotivToi;, to (jtev tt]c; dTtooToXTJc. ovojia toU dXT(0u)c;
dTcocrriXot; xaTeXiTtov ttjv 8e ttjc eTciaxoTtrjC TcpoaTj-fop!av toT; TcdXat xaXouu;evoie. aTcocrc6Xotc eTcefieaav oiiTto <l>iXtTt7tTjCf!u)v aTcocrcoXoc 6 'ETcaeppootTOc f|v OUTU)
KpjjTiov 6 T!xoc, xai 'Aotavtov 6 TijjloOeoc aie6crcoXof
outu) d7to Ttov 'IepoooXuu;u>v toTc ev 'AvTtoy_e!a eYpatj/av o\ aTtotJToXot xai ot TcpeafiuTepot. Eosdem olim
vocabant presbyteros et episcopos : eos autem qui
nunc vocantur episcopi, apostolos nominabaut.
Procedente autem tempore apostolatusnomenreliquerunt iis qui vere erant apostoli ; episcopalus
autem appellationem iis qui olim appellabanlur
apostoli, imposuerunt.Ita Philippensium aposlolus
erat Epaphroditus : ita Cretensium Titus, et Asianorum Timotheus apostoli. Ita ab Hierosolymis iis
qui erant Antiouhiae.scripscrunt apostoli et presbyteri. Unde apparet ex sententia B.Theodoreti,tempore apostolorum tres fuisse gradus in Ecclesia :
episcopos,qui tum dicebantur apostoli;presbyteros,
qui nunc episcopi, nunc presbyteri vocabantur, et
diaconos : postea vero, primi ordinis sacerdotes,
nomine apostoli illis qui vere apostoli fuerunt, reservato, proprie et distincte episcopos diclos esse,
etreliquos secundi ordinis sacerdotespresbyteros.

429

J. PEARSONII YINDICIjE IGNATIAN^. PARS II.

430

Atapostoli nomen primi ordinis sacerdotibus tribui A singulis Ecclesiis praeesse decrevit. Ac rursus.
desiit ante martyrium Ignatii. Ergo ex sententia Nunquidomnesapostoli47? Verucnest,quia in EcTheodoreti sub Ignatio,et officio et nomine distin- clesia unus est episcopus. Idem ad 1 Tim. c. iv :
Nunc autera septem diaconos esse oportet, et aliguebantur episcopi et presbyteri.
Theophylactus certe non existimavit presbyteros quantos presbyteros, ut bini sint per ecclesias, et
ad Philippeuses episcopos esse dictos sed coepisco- unus in civitate episcopus. De Timotheo ita loquipos ; episcopos autem apostolicis temporibus eos tur in Prooemio : Hunc ergo jam creatum episcoetiam dictos putavit, &<; eitKTxoTtooVtac; SrjXaOTi xi' pum instruit per epistolam, quomodo deberet Eca'jtoi> tov Xaiiv, quod etiam ipsi populum inspe" clesiam ordinare. Pariter et de Tito: Titum
ctarent, sed suo modulo, tiirte xaOaipeiv xai ipioti- Apostolus consecravit episcopum.et ideo commonet
etv toi>s Seoiiivooi, ut purgarent et illustrarent^ eumutsitsollicitus in ecclesiastica ordinalione.
seu baptizarent eos quos esset necesse. Nam alia Ex quibus omnibus apparet veterem hunc auctosacra offlcia etiam tum episcopis reservavit. Ou y&p rem.quianteChrysostomumetHieronymumdeconjtpetrSytepoi etcSoxotcov tfyetpotoWjv. Non enim, fusionenominum scripsisse videtur, singulares epiinquit,presbyteri episcopum ordinabant. Unde in scopos apostolorum sbvo in civitatibus constitutos
Procemio ad Titum : Ttiuv HauXtu auvdvttov 8oxt)jta)- B agnovisse. Pelagius, ut videtur, auctor Commentatatot; o Titoi; &v, eTcSaxoittJt; te xat Kprjtrjc; u.svdXT|<; riorum in Epistolas Pauli Hieronymo ascriptorum
in I Ep. ad Timoth. c. m : Qureritur cur de pre0'jT|< St' auto toiito xt^etpot(5vT|to, xai toaootiov
eitioT.oitojv xpiatv xai ^etpotovtav eTtetpditT,. Inter sbyteris nullam faciat mentionem, sed eos in epiomnes qui cum Paulo versati sunt, probatissimus scoporum nomine comprehenderit, quia secundus,
cum esset Titus,episcopus propterea Creta9,magna> imo pene unus est gradus. Duos igitur gradus,
illius insulae, electus est, totque episcoporum cum quamvis non magnopere distantes, sub uno titulo
judicium, tum ordinatio ei demandata est. Et qui- comprehensos agnovit.Quae Iranscripsit Primasius,
dem de sententia Theophylacti, postquam de Chry- qui ad Philippenses notavit : Episcopos hic non
solum pontifices, sed etpresbyteros intelligimus.
sostomo diximus, dubitandum non est.
Denique Hieronymus qui post Ambrosiastrum
Inter Latinos primus fuisse credilur auctor Com_
Romanorum diaconorum fastum non minus acriter
mentariorum in epistolas S. Pauli sub nomiue S,
Ambrosii editorum, quod se scripsisse sub Daraaso castigavit,et confusioni nominum adeo inhtesit, ut
episcopo Romano, hoc est ante a. D. 384 profl- idem episcopi et presbyteri officium et eumdem
ordinem, dum sancti PetrusetPauIus viverent,creteatur, qui episcopi et presbyteri nomina tanquam
synonyma in Scriptura tradiderit. Hic tamen epi- p didisse videatur ; sine controversia tamen srcpe docuit tres gradus, triaque officia et nomine et poscopos singulares Ecclesiis praafuisse apostolorum
testate distincta antequam S. Ignatius ad martytempore ssepius docet. Insignis plane locus, quo
rium duceretur, exstitisse. Hsbc enim ejus verba
illa ad Philippenses, cum episcopis et diaconibus,
suntepistolaad Evagrium: Ut sciamus traditiones
explicat. Hocest, inquit, cum Paulo et Timotheo,
qui utique episcopi erant, simul et signiflcavit, et apostolicas sumptas de Veteri Testamento, quod
Aaron et filii ejus atque levitae in templo fuerunt
diaconos qui ministrabant ei.Ad plebem enim scrihoc sibi episcopi, presbyteri et diaconi vindicent
bit. Nam si episcopis scriberet, et diaconibus, ad
in Ecclesia. Quomodo autem hwc traditio aposlopersonas eorum scriberet, et loci ipsius episcopo
lica esse potuit, quomodo ex Veteri Testamento
scribendum erat, non duobus vel tribus, sicut et ad
desumpta, si non apostolorum aevo exstiterint epiTitum et Tiraotheum. Neque minus illustris locus
scopi presbyteris superiores.quemadmodum Aaron
ille est.quo verba ista : Propterea debet mulier poet officio et dignitate filiis superior fuit? Aut qua
teslatem habere supra caput, etiam propter angelos,
ratione hanc mentem Hieronymi fuisse quispiam
I Cor. cap. xi, vers. 10, explanat. Potestatem venegaverit,qui hcec eum diserte scripsissead Matthau
lameu signiflcavit, angelos episcopos dicit, sicnt
cap. xxtii, noverit : Quod feceruntet apostoli per
docetur in Apocalypsi Joannis. Et quia utique liomines sunt, quod non corriperent plebem,arguun- " singulas provincias presbyteros et episcopos ordinantes. Idem in Commentario ad Titum : Antetur ; et quod rectum est in illis laudatur. Mulier
quam diaboli instinctu studia in religione fierent,
ergo idcirco debet velare caput,quia non est imago
et diceretur in populis : Ego sum Pauli, ego Apollo,
Dei, sed ut ostendatur subjecta. Et quia preevariego autem Cephse *3, communi presbyterorum concatio per illam inchoataest.hoc signi debet habere,
silio ecclesias gubernabantur : postquam vero unusut in Ecclesia propter reverentiam episcopalem non
quisque eos quos baptizaverat,suos putavit esse,non
habeat caput liberum, sed velamine tectum, nec
habeat potestatem loquendi, quia episcopus perso- Christi, in toto orbe decretum cst, ut unus de presbyteris electus superponeretur ea;teris, ad quem
nam habet Christi. Quasiergoantejudicemsicante
omnis Ecclesi cura pertineret.et schismatum seepiscopum,quia vicarius Domini est.propter reatus
mina tollerentur. Et rursus : Quod autem poslea
originem, subjecta debet videri. Et paulo post:
<r Quia ab uno Patre sunt omnia,singulos episcopos unus electus cst, in schismatis remedium factum
7 I Cor. xn, 29. * I Cor. i, 12.

43!

S. KJNATIUS. PROLEGOMfiNA.

est: neunusquisqueadse trahensChristiEcclesiam \


runiperet. Nam et Alexandriae a Marco evangelista
usqueadHeraclametDionysiumepiscopos.presbyteri semper unum ex se electum in excelsiori gradu
collocatum episcopum nominabant. Haec igitur,
sine omni controversia, S. Hieronymi sententia
fuit, quod, licet in scriptis apostolicis, praecipue
dum viverent Petrus et Paulus, nullum discrimen
inter eos qui episcopi et presbyteri dicebantur, ipsi
apparuerit, seris tamen apostolorum temporibus,
vel paulo ante obitum Petri et Pauli.vel certe ante
mortem S. Joannis,in toto orbe decretum esset, ut
unus superponeretur caeteris, ad quem omnis Ecclesise cura pertineret, et qui episcopus proprie nominaretur. Hoc ex apostolica traditione profectum ;
hoc propter schismata tempore apostolorum certe _
orta introductum docuit; hujus rei Alexandri ab
ipso S. Marco luculentissiraum exstitisse testimonium perhibuit ; quod primum singularis episcopatus exeraplum putavit ; et ipsum quidem tura singulare. Nam ex ejus sententia Marcus mortuus est
octavo Neronis anno, et sepultus Alexandvise, succedente sibi Aniano, ut refert in Catalogo. Inde
viros omnes singulares,qui illis temporibus ecclesiis
praefuerunt, semper episcopos proprie appellat. De
Romanis in Catalogo : Clemens quartus post Petrum Roinaa episcopus : siquidem secundus Linus
fuit et tertius Cletus. Cujus exsortem potestatem
indicat,adlsaiajcap.un: Clemensvirapostolicus,
qui postPetrum Romanam rexit Ecclesiam,scribit
ad Corinthios. Et lib.i adversus Jovinianum : Ad
hos et Clemens successor apostoli Petri, cujus Pau- C
lusapostolus meminit, scribit epistolas. De Hierosolymitanis ad Galatas cap- i ; Hic autem Jacobus episcopus Hierosolymorum primus fuit,
cognomento Justus ; vir tantae sanctitatis et rumoris
in populo, ut fimbriam vejtimenti ejus certatim
cuperent attingere. Qui et ipse postea de tcmplo a
Judaeis pracipitatus successorem habuit Simeonera
quemet ipsum traduntpro Dominocrucifixum.De
Antiochenis.in Catalogo : Tgnatius Antiochenre Ecclesiae tertius post Petrum apostolum episcopus.
De Asianis : Joannes apostolus novissimus omnium scripsit Evangelium rogatus ab Asiae episcopis. Et in eodem Catalogo: Polycarpus Joannis
apostoli discipulus, et ab eo Smyrnae episcopus ordinatus, totius Asiae princeps fuit. Et : Cum J)
Ignatius Smyrnam venisset ubi Polycarpus, auditor
Joannis, episcopus fuit. Omnes igitur illi qui confusa episcopi et presbyteri nomina in apostolicis
scriplis tradiderunt, simul etiam docueruut vel ab
origine, vel viventibus adhuc Petro et Paulo, vel
ante secundi saecul initium, superstite adhuc S.
Joanne, tres fuisse ordines sacros, seu gradus in
Ecclesia. Quod si hoc ab iis positum est, nemo dubitabit idera a reliquisagnitum fuisse, qui tolies in
S. Scriptura episcoporum mentionem fieri viderunt, nec unquam de confusione nominum cogitabant.Quare Walo Messalinus, qui eorum sententiam
secutus est.suos nunquamnegasse ait antiqua etiam

432

teropora discrimen illud inter episcopos et presbyteros agnovisse, qui sciunt rem esse antiquissimam
ut duo hi ordines in Ecclesia fuerint disliucti, si
excipiantur apostolica tempora.
Quare cum tres ordines sive gradus sacros tunc
cum S. Ignalius epistolas scripsisse dicitur, in
Christianis civitatibus, ac prsesertim Asiaticis,exstitisse summo veterum consensu constet ; cum quamplurimi ejusdem saeculi non aliter quam de tot distinctis et officio et nomine gradibus locuti sint ;
cum nemo unquam ejusdem 8Bvi quemquam, qui
secundi ordinis esset,episcopum appellaverit ; cum
denique pauci illi, qui eos qui episcopi fuerant,
post eorum mortera, et quasi antiquiores, tantum
presbyteros vocaverint, quoties autem ordines enumerandi, aut de sui temporis ministris evangelicis
loquendi occasio se obtulerat, aliter locuti sunt ;
ratio nulla apparet, cur ille, qui eo modo distinctionem ordinum in epistolis suis caste et perpetuo servavit, pro vero Ignatio Antiocheno illo et martyre
non habeatur. Non est hoc,non est, supra suum
saeculum, supra fratres suos venerandos seipsum
efferre. Neque dubito quin verissime asserere possim.Ignatium nostrum tum episcopi de primis,tum
presbyteri vocabulum de secundi sEcclesiae cuj u sque
sacerdotibus,pro sui saeculi usu et more,usurpasse,
non tantum in sermone, sed in praeceptionibus ac
institutionibus ecclesiasticis hunc morem atque
usum observasse. Et cum sint quaedam hominibus
lataB ac propositaileges, easque serraone imprimis
claro et facili et unicuique audientium obvio ac familiari concipi scribique deceat, nulla in iis vocabula dubia etobscura misceri,vel hujusmodi denique, quorum lectores non stalim intelligant eum
ipsum esse quem auctor voluit sensum,hoc maxime
observavit Ignatius noster ; nam et omnes tunc norunt, secundi ordinis sacerdotem a nemine episcopum vocari solere, ab omnibus presbyterum ; primi
autem ordinis sacerdotem ab omnibus episcopum
appellari.Cum igitur auctor epistolarum iis nominibus ad ordinum discrimen indicandum uteretur,
lectores statim intellexerunt eum ipsum esse quem
ille voluit sensum ; neque eos sedulo monere ac
docere, quo sensu vel episcopi vel presbyteri vocabulum intelligi voluerit, necesse fuit.Facessat igitur hic DallaBUs cum turbis ct tumultibus quosexcitare conatur. Magnopere commoveri ac conturbariomnesdebuisse pulat.qui dictantem audierani:
Presbyteri, subditi estote episcopo. Fateor equidem, si mores Christianorum secundi illius sasculi
ad nostrorum normam exigere liceret, quamplurimosetiam tum commoveri voluisse,cum quempiam
dictantem audirent : Presbyteri.subditi estote episcopo. Nihil enim esse quod homines aliquos
(quales illi sint non dicam) magis commoveat, imo
ad arma et fratrum internecionem excitet et impellat.quam illud effatum, experientia nimis certa didicimus. Cumque ista vidimus, non potuimus non
illa S. Cypriani in memoriam revocare qnse ad
presbyteros et diaconos fratres epist. 10 scripsit :

433

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANiE. PARS II.

434

i Quod eiiim non periculum metuere debemus de A haeretici, x^Xeyeiv aux6v iitfaxoitov xat itpff6uxepov
offensa Domini,quando aliqui de presbyteris, nec 'Tjov eTvat, et : Tf eaxtv eitfa-xoito? itpoc TtpenfiuxeEvangelii nec loci sui memores, sed neque fupov ; ouoev StaXXitxei ojtoj xouxou. Haec sunt Aeturum Domini judicium, neque nunc sibi praposirianae haereseos effata, ante quartum soeculuiu in
tum episcopum cogitantes,quod nunquam omnino
Ecclesia inaudita Non aliternos inhac re instituti
sub antecessoribus factum est, totum sibi vin- sumus,non alio horum vocabulorum sensuimbuti,
dicent ?
quam fueruntsecundi saeculi fldeles. Eorum aetate
Scimus autem et eosdem non minus commoveri unumillum qui in cujusque ecclesiae clero summus
um audiunt illud S. Pauli : Omnis anima potesta- erat, episcopum ; caeteros proximi ab hoc gradus
presbyteros non episcopos dictos esse novimus,
tibus sublimioribus subdita sit **, aut illud S. Petri :
Subditi estote regi quasi prxcellenti ,0 ; non quod et jam antemonstravimus ;salis igiturbeneeorum
ignorent quae potestates sublimiores, aut quis rex
temporum fldeles et presbyteri hoc praeceptum
sit, sed quod quao sit subjectio Christiana, qua S. Ignatii intelligebant,nec ad cavendam offensioobedientia ex Evangelii legibus debita, nolint in- nem monitore indigebant.Quoniam veronon tantelligere. Alia secundi saeculiChristianorummens, tum illius aelatis usum, sed et apostolorum imitaalius animus fuit ;adsubjectionem et obedientiam n tionem in confusione nominum urget, scriptoremprasstandam paratissimi fuerunt, quibus ea tri- que epistolarum diversi ab apostolis sermonis
buenda esset non ignorabant. Miram igitur illis hominem, imo apostolici sermonis correctorem
orationem substituit Dallaeus,eosque perprosopo- et emendatorem appellat, ideoque eumcharissipeiam sic submurmurantes repraesentat : Quos nium atque observantissimum apostolorum discivero iste nobis (dicerent) presbyteros, et quem pulum Ignatium esse negat; operae pretium roe
narrat episcopum ? Haec autem ut illi dicerent, facturum putavi, si ostenderem porro haec nihil
qui quotidie cum presbyteris et episcopo suo in ponderis argumento addere,neque quemquam,qui
unum conveniebant? quioptime norunt presbyte- secundi saeculi etmores et loquendi modum noveros suos eo nomine censeri tunc solitos, a nemine rit, vel leviter movere posse.
autem episcopos dici? Haec ut dicerentpresbyteri,
Observandum enim est primo nullum secundi
qui locum suum non ignorabant, et unum sibi
vel etiam tertii saeculi scriptorem in scriptis apopraepositum agnoscebant quem et episcopum voca- stolicis confusa essenominaepiscopi etpresbyteri
bant, sibi illud nomen minime vindicantes? Blon- observasse. Quod si verum sit, fateri necesse est,
dellus ipse fatetur fuisse tunc temporis unum,
eos apostolicum sermonem imitari non potuissein
quem inunoquoque ccelu primatuscontingebat, p ea re,quam ipsi non viderunt. Verum autem esse
cui primoe cathedrae praesidialisquepotestatisjus
ut credam,multapersuadent,Atque illudiinprimis
reservatum est, t> qui collegii primummembrum observatu dignum, inter Graecos Patres primum
ethonorariumcaput, qui presbyteriipraepositus S Chrysostomum, inter Latinos aut Ambrosiaet l^apyoi, et cleri totius caput fuit, qui a Do- strum, aut Hieronymum diserte tradidisse,confusa
mino ipso in Asiaticis Ecclesiis angelus dictus est ; esse nomina episcopi etpresbyteri inscriptisapoan hunc presbyteri, qui sub illo tanquam sub ca- stolicis.Neque enim quemquam nos scimus,neque
pite vivebant, recpgnoscere non potuerunt, cum viri docti quiauobis dissentiunt,adhucquemquam
eum episcopum appellatumaudirent.Certe Ambro- nominarunt, qui idem ante eos aflirmaverit. At hi
siaster, cujus teslimonio innititur Blondelli et Salvergente jam ad finem quarto sseculo scripsere ;
masii de primo presbytero sententia, nomina epiet ante eos scripsit Epiphanius, qui contraria
scopi et presbyteri divisa et distincla fuisse ante omnia docuit. Cum enim Aerius ex sermone apoannum Trajani decimum testatur : Beatis vero stolico docuisset, eTvai x6v a&xov eitiixoTtov, xov
apostolis decedentibus, illi qui post illos ordinati auxov itpeo-Suxepov, hoc ex haeretici ignorantia prosunt ut praeessent Ecclesiis, illis primis exaequari fectum asserit, qui non observaverat ex anliquis
non poterant, neque miraculorum testimonium
historiis, in aliquibus ecclesiis ab origine fuisse
habere, sed in multis aliis inferiores illis essevide- D presbyteros, nondum constitutis episcopis, in alibantur : grave existimaverunt apostolorum sibi
quibus episcopos,nondum additis presbyteris : qua
vindicare nuncupationem. Diviserunt ergo nomina unica observatione tolli putavit promiscuam illam
ipsa.et illis,id est presbyteris nomenreliquerunt :
nominum usurpationem.Haec autem contra haeretialii vero episcopi sunt nuncupati, hique et ordicum protulit Epiphanius, ut in exponendis apostonationis praediti potestate, ita ut plenissimeiidem
lis fcede deceptum, et antiquorum monumentorum
cognoscerent. Atqui et episcopus presbyter est, et
ignarum. Credidit itaque Epiphanius veteresChripresbyterepiscopus. An unum eumdemque homistianos aliter apostolum intellexisse. Nondum iginem hic sibi et subjici et praeesse vult ? Qualem
tur illa apostolica nominum confusio in Ecclesia
orationem primitivorum fratrum aut presbyteroagnita est,teste Epiphanio. Neque vero illius senrum nomine promit hic eorum Tertullus 1 Nonhaec
tentiae ulla vestigia exslare puto apud scriptores
eorum temporum aut hominum sunt, sed Aerii
ecelesias ticos Epiphauio aliquanto anliquiores. Imo
Rom.xin, l.MIPetr. n, 13.

435

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

436

secundi et tertii stcculi scriptores contrarium po- A praesumo per Ecclesiam,quffl super illumaedificata
omnem gradum ordinis sui de monogamia erat
tius statuisse putandi sunt.
Tradit Dallams Ephesi, unius urbis, plures non collocatura. Iterumque cap. H : Qualis es id
primi,sed secundigradus praepositos episcoporum matrimonium postulans, quod eis a quibuspostunomine significari, Act. xx, 28. Veteresque ita las non licet habere : ab episcopo monogamo,
locum interpretatos asserit : nominat Chrysosto- a presbyteris et diaconis ejusdem sacramenti.avimum, Theodoretum, Hieronymum, alios, sed his duis quarum sectam recusasti ? Pariter et Origeneminem vetustiorem nominat. Nihil igitur haec nesobservavit secundas nuptias omnibusordinibus
ecclesiasticis particulatim esse negatas, xora tt,v
ad secundi aut tertii saeculi sententiam faciunt.
At Irenaeus non putavit eosdem viros eo loci et tou 'A-rcoaTtSXou Ttepi Ttov exxXjjcniaTixtov TcpayfiaTcov
vou.oOetr(av,secundum leges ab Apostolo de rebus ecepiscopos fuisse dictos et presbyteros, et ad unius
clesiasticislatas ; nullum ordineminEcclesiaesse,
urbis ecclesiam pertinuisse. Sic enim ille, lib. m,
cap. 14 : In Mileto enim convocatis episcopis et cui ea lex speciatim praescripta non sit : OuSeva
presbyteris, qui erant ab Epheso et a reliquis pro- yip Ttov ctTto tt"c 'ExxXTjtriac !)TztpoyJ,v Tiva Tcapi
ximis civitatibus. Convocavit S. Paulus et epi- tou<; tcoaXouc tbc ev o-Uf66'Xoic avetXrj<pora jJouXETai
6 UauXoc SeuTepou iteTceipatrOit Ytifiou. Ex iis enim
scopos et presbyteros, ex sententia lrenaei, et ab
qui Ecclesiae nomen dederunt,neminem qui digniEpheso et ab aliis Asiao civitatibus : non igitur
unius urbis, aut solos secundi ordinis praepositos
tatem aliquam prne mullis.quasi in symbolis.fueconvocavit,aut episcopos appellavit. Hunc quidem
rit consecutus, Paulus secundas nuptias expertnm
Actorura locum quarto saoculo et sequentibus fuisse vult. Ut hoc particulatim de singulisordilaudant, et quasi fundum su>jb sententiae ponunt nibus verum esse ostendat, pro episcopis citat I
Chrysostomus, Hieronymus aliique, de una urbe
Tim. iii, 2, pro diaconis versiculum 12, pro viduis
praecipue disputantes.Irenaeus secundi saeculi scri- I Tim. v, 9, pro presbyteris denique 'fit. i, 5. At
ptor, apostolis apostolicisque multo propior, nihil
si episcopi sub presbyteris continerentur,satiserat
tale vel somniavit. Illa igitur, quam volunt, apo- laudasse Epistolam ad Titum ;si presbyterisubepistolica nominnm episcopi et presbyteri confusio
scopis.contentus esse poteratloco ad Timotheum.
Hasc igitur ad Titum S. Pauli verba tam diligenter
Irenaeo fuitignota.
Multum illi fldunt verbis Apostoli ad Titum,
post reliqua laudans, suum cuique ordini distincte
quasi eadem omnino praecepta data fuerint epi- praeceptum ab Apostolo datum fuisse innuit,magistrum suum Clementem sequens, ubi plene de
scopo et presbytero, adeoque idem illi duo sint.
At Clemens Alexandrinus aliter plane sensit, multa praceptis loquitur, in Psedagogo ; et supplens, ubi
eaque distincte episcopo et presbyterodatapraece- " minus plene, in Strom. m : Na! fiev xat tov t;c
pta in Scriptura observavit, non minus quam dia- jjitat; Yuvatxoc av8pa icavu 8ta8^eTai xiiv Tcpetr6uconis et viduis. Sic enim ille Psedagogi lib. m, cap. Tepot; fl, xav Biixovo?, xav Xatxoc, dvsTctXvjTtrcoc
12 : Mupfai 8e 6'trai UTroQfixai elc TcptStrioita' exXext& Yau.t{) xptijjtEvoc, et tertii saeculi sententiam reprae8laTe(vouTal,JYYEY?d'?a';:," T0"! (Jf*5Xoi< TaTc aY(aic*ai sentans. S. Pauli ad Titum verba presbyteris assijlev, itpEtr6uTEpoic, a\ 8e, etcktx<Stcoic* al SejSiaxovoic
gnat, illa ad Timotheum episcopo reservat, plane
aXXai, -r]paic. Plurima praecepta quae ad electas ut post eum Gregorius Nazianzenus in oratione
de laudibus S. Athanasii : Touto 8e, ev olc Tifio8it(>
personas pertinent, in sanctis libris scripta sunt ;
haec quidem presbyteris, alia vero episcopis, alia 7tp6c auTov Ypitpwv voftoSeTEt, tutcoiv Ttj) XtJ-j-tf tov
eititrxoTCTic Tcpotrt7|trt!fjiEvov. Partim, in quibus ad
diaconis, alia viduis. Quatuor diversa electarum
personarum genera enumerat ; unicuique generi Timotheum scribens leges fert,eum qui in episcopropria praacepta ascribit ; episcopos non minus
patu praasideret efformans.
a presbyteris, quam presbyteros a diaconis, aut
Non igitur apparet quemquam secundi auttertii
diaconos a viduis distinguit. Non igitur novit Cle- saeculi Christianum communionem nominum epimensillam confusionem nominum inpraeceptisab
scopi et presbyteri in scriptis apostolicis obserApostolo datis, quam observare sibi visus est Hie- D vasse. Nam Justinus marlyr tou TtpoeaTtoTOc ttjc
ronymus, qui hanc inde conclusionem elicuit :
'ExxX^crlac, tanquam singularis et exsortis Eccle Idem est ergo presbyter qui et episcopus. Disiaa rectoris, et diaconorum quidem meminit ; nocitur particulatim et distincte ab apostolo de epimen autem episcopi vel presbyteri nullibi in iis
scopis, presbyteris et diaconis, eos esse oportere
quae supersunt, scriptis usurpavit. Nimis autem
viros unius uxoris. Tertullianus, qui tres ordines
coactum est, quod a Blondello in Apologia sine
agnovit, unicuique dictum hoc intelligit : De ec- ullo fundanienlo inde asseritur, binos tantum
clesiasticis ordinibus agebatur, quales ordinari
Christiani cleri gradus a Justino agnosci. Non
oporteret. Oportebat igitur omnem communis dienim ibi ordines Ecclesiae enumerat, non degubersciplinre formara suafronte proponi ; ediclum quonatione populi agit ; celebrationem tantum euchadammodo futurum universis in praasessione,
risliae solemnem explicat, et quae in illa adminiDe monogamia, cap. 12. El rursus cap. 8 : Petrum
stranda episcopi, qu diaconorum partes essent
solum invcnio maritum per socrum ; monogamum
exponit. Quod autem partes episcopi aliquando

437

J. PEARSONII YINDICIjE IGNATIAN/E. PARS II.

43S

ab ipso peragarentur, aliquando ab illo presbytero A de episcopis quasi de presbyteris est locutus.
demandarentur, ideo irposuriJi-coc generale vocabuSecuti sunt igitur apostoli morem loquendi a polum adhibuit ; diaconos autem proprie enuntiavit,
pulo Christiano usurpatum, ex sententia Ilieronymi ; ut apostolos irailaii in hac re nihil aliud
quia eorum partes ab ipsis semper peragebantur.
Irenceus locum palmarium aliter omnino intellexit sit, quaro secundum vulgatum in Ecclesia morem
ct exposuit, reliqua S. ScripturoB loca, quae pro- loquendi scribere. Uli igitur roaxime imitati apoadversariorum sententiaafferuntur,ne quidem teti- stolos sunt, qui secundum suse actatis sermonem,
git. Cleniens Alexandrinus loca de officiis episcopi non apostolicaa, scripserunt. Qui Hieronymianam
et presbyteri ita secundum nomina in Scripturis
sententiam nunc exponunt, eamque nobis objidistincta intellexit, ut praecepta illa plurima non ciunt, volunt ex illius menle nullos apostokrum
tempore praeter seu supra presbyteros fuisse conminus de episcopis et presbyteris,quam de diaconis et viduis diversa pronuntiarit. Tertullianus et stitutos, tanquam legitimos et distincti ordinis
Origenes distinctionem nominum apud Apostolum aut gradus episcopos ; postea igitur, cum toto
adeo accurate observabant, ut sua omnia ad eam orbe decretum est, ut unus de presbyteris electus
dtrigercnt. Non igitur apparet ullum intra 100 et superponeretur caeleris, ad quem omnis Ecclesiae
molto plures annos post S. Ignatii martyrium in n cura pertineret, postulare non possunt ut scri
ptores ecclesiastici, tanta in re ipsa mutatione
apostolorum scriptis hanc nominum communionem
observasse. Iniquissimum autem est, sermones facta, communionem nominum retinerent. Ipse
secundi s&culi ad normam opinionis quarto de- Salmasius in Apparatu : Ab eo tempore quo ex
uno ordine presbyterali et episcopali duo facti
mum saeculo ortaa exigere.
Secundo. Nemo eorum omnium qui communia sunt, nomen presbyteri dari desitum est epiepiscopi et presbyteri nomina in SS. Scripturis scopo. Si distinctio nominum simul munerumfuisse putabant, in eo sermonis genere apostolos que et proinde etiam ordinum inter presbyterum
secutus est, aut alium quemquam secutum esse et episcopum facta est, ut docet Salmasius, non
dixit. Hic habemus adversarium nobis plane con- de imitatione sermonis apostolici.sed de rei mutasentientem.Epistolarum, inquit, scriptor duo illa tionequaeiendum est; quamutata,secundum illius
nomina plane eodem sensu accipit, quo a tertii sententiam, imitatio apostolorum esse non potuit.
Quinetiam tertio observandum est nondum consaeculi et sequentium Christianis ad hwc usque
tempora accepta fuisse et scimus et libenter con- slare nomina episcopi et presbyteri in apostolicis
cedimus. At qui communionem horum nominum scriptis, ubi de officiis ecclesiasticis agitur, synoin libris apostolicis reperisse se putabant, ante nymaesse. Certeargumenta quae hactenus adducta
quartum saeculum non exstiterunt : ad morem " suut.non id credere nos necessario cogunt ; et poIgnatii igitur locuti sunt ; et nec ipsi imitabantur tius probabile esttalem harum vocum communioapostolos in hoc loquendi modo ; nec quemquam nem inapostolorumscriptis minime esseadmitteneorum omnium qui ante se scripserunt, apostolos dam.Primo,quia si originem hujusinterpretationis
eo sensu acceptos imitatum fuisse observabant, quaeramus, primum omnium qui illam ad suam
aut negleclae imitationis accusabant. B. Theodore- sententiam confirmandam protulit,Aerium haaretitus,quiexistimavitapostolis ipsos, eos qui secundi cum fuisse comperiemus;cujus sententia quampriordinis essent, nunc presbyteros, nunc episcopos mum publicata est, a S. Epiphanio statim explosa
est. Secundo, illi catholici, qui eamdem postea inappellasse, eos autem qui prirni ordinis essent,
terpretationem,sed in alium finem, amplexi sunt,
apostolos dixisse ; nec ipse apostolos imitatus est,
neque quemquam scriptorem ecclesiasticum apo- sive veteres, sive modernos consideres, nunquam
in ea explicanda consentirepotuerunt.Simodi omstolicum sermonem secutum esse arbitratus est ;
sed omnes apostoli nomen ipsis proprie dictis nes excutiantur,qui ad communionem duorum nominum explicandam vel excogitari vel fingi possint,
apostohs resenvasse, episcopi autem nomen primi
ordinis sacerdotibusassignasse perhibuit. S. Chry- vix unum aut alterum invenies,quem nemo amplesostomus.TheophylactusetOEcumeniuseosquiepi- D xus est, nullum sane in quo tres, vel duo fortasse
scopi erant, ab apostolis non tantum presbyteros, convenerunt, si illos excipias, qui omnia ab aliis
ex professo transcripserunt.Quicunquecommuniosed et diaconos dictos fuisse putabant ; neminem
tamen existimabant hunc sermonem apostolicum nem horum duorum nominum mente concipiunt,
secutum esse. Quis enim unquam primi ordinis necesse est ut aut unum ordinem tantum in ecclesiis apostolorum primum cura et auctoritate funpraepositum diaconum appellavit ? Hieronymus ipse
datis, aut duos exstitisse supponant. Et quideni
neminem post apostolos sermonem apostolicum
qui hanc communionem nominum tuentur, in diimitatum esse existimavit, sed unumquemque sui
teraporis in loquendo morem spectasse ; ne apo- versas de numero ordinum tunc temporis existenstolos quidem ipsos aliterlocutos esse putavit. Ita tium sententias divisi sunt.Omnes agnoscunt,postquam Novi Foederis libri exarati sunt, aliquo temenim in Commentario in Epistolam ad Titum loquitar : Quia eosdem episcopos eo tempore quos poris intervallo,duos ordines seu gradus ecclesiaet presbyteros appellabant,propterea indifferenter ticos et officio, et dignitate distinctos, sive jure

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

44G

sive injuria.obtinuisse, quorum superiori episcopi A Hieronymus aliique.At hoc ut averum, aut cerlum
inferiori presbyteri nomen adhaesit. Qui unum ex non est. Duas enim in quibusdam civitatibus temiis tanlummodo tum cum sacri libri scriberentur poribus apostolorum ecclesias, duos episcopos
exstitisse putant,alterum autem postea adjectum; fuisse,donec gentiles cum Judaeis in unum corpus
vel inferiorem ordinem agnoscunt, cui superior coalescerent,probabilissimum ez ipsis scriplis apopostea superimpositus, vel superiorem,cui inferior stolicis facit Hammondus noster. Epiphanius haepostmodum suffectusest.Hinc emergunt duo modi resi 68 : Ou fap itox ^ 'AXe^avSpeta 8jo 7110x6nouc efyev, d; at aXXat exxXrjotat. Nunquam enim
communionem nominum explicandi, unus ut nomina episcopi et presbyteri unius ordinis sacerdo- Alexandria duos episcopos habuit, ut aliae Eccletibus promiscue tribuerentur,qui inferioris ordinis siae.nQuao observatio ad apostolica etiam tempora
sacerdotes, sive presbyteri dicebantur, postquam extendi sine dubio debet : quod Marcus cum soius
seperior ordo introductus et superimpositus est ; ibi praedicaverit, unicum episcopum successorem
quam volunt esse sententiam S. Hieronymi, me reliquit,in aliisautem civitatibus aliquando duo
haud repugnante ; alter, ut eadem nomina unius apostoli Ecclesias congregabant, et loco suo quisordinis sacerdotibus promiscue tribuerentur, qui que episcopum reliquit. Quod ipse Epiphanius de
superioris ordinis sacerdotes sive episcopi appella- g Ecclesia Romana.haeresi 27, observat : 'fiv 'Ptijir,
bantur,postquam inferior ordo introductus, et su- fip YEY^70"11 tpwxoi Uexpoi; xat OaoXoc o\ ajt<5o-coperiori subjunctus est ; quam sententiam tanquam Xoi aixol xat en;!oxoitot. Romae enimprimi fuerunt
Petrus et Paulus,iidem aposloli et episcopi.Unde
maxime probabilem defendit Hammondus noster,
quo nemoaccuratius haec tractavit. Qui duos ordi- dubitat an etiam cum iis alii duo episcopi essent,
nes et offlcio et dignitate distinctos sub apostolis qui eorum vices, cum abessent.supplerent. Hierofuisse,et ab illis institutos non dubitabant, in plu- nymus ipse hanc solutionem praevidit, ideoque in
res de communione nominum sententias divisi epistola ad Evagrium.cum Philip.1,1, et Act. xx,28
sunt.Quarum prima haec fuit.utrique ordini utrum- citasset : Ac ne quis, inquit, contentiose in una
que nomen commune eatempestate fuisse, ut ad Ecclesia plures episcopos fuisse contendat, audi et
superiorem ordinem promoti nunc episcopi, nunc aliud testimonium.in quo manifestissime compropresbyteriappellarentur,et|pariterininferiorigradu batur eumdem esse episcopum et presbyterum.
constituti nunc presbyteri, nunc episcopi nomina- Horum duorum locorum expositionem in Commenrentur ; quaa fuit sententia Chrysostomi et sequa- tario ad Tilum in illa unica assertione fundaverat,
cium.Secunda autem sententiafuit,nomen episcopi quod in una civitate plures episcopi esse non poset presbyteri inferioris ordinis sacerdotibus indiffe- sent ; cum autem id aut verum aut certum non esse
renter et promiscue attributum esse.neutrum autem vel ipse perspiceret, vel ab aliis admonitus esset :
primi ordinis, seu episcopis ; quod tunc temporis alium hic locum adhibuit,quo rem eamdem maniprimi ordines sacerdotes apostoli dicerenlur :quaa festius probari putavit. Quinetiam si verum esset,
fuit opinio B. Theodoreti. Praater has fingi possunt unius civitatis unum tantummodo lunc fuisse epiet aliae duae, superioris ordinis sacerdotes, nunc scopum, non tamen inde-statim sequerelur vocem
episcopos,nunc presbyteros, inferioris autem tan- ETOoy.orcotc ad episcopos proprie dictos non pertitum presbyteros appellatos esse,quam ut probabi- nere ; non enim eosPhilippensis ecclesiae episcopos
lem admittit Hammondus ; vel inferioris ordinis vocat aut civitatis, sed tantum eos tunc Philippis
sacerdoles nunc presbyteros, nunc episcopos, su- fuisse innuit ; scribere autem ad illos potuit, quos
perioris vero episcopos tantum vocatos fuisse.quam tunc Philippis esse cognoverat, licet aliarum civiamplexus est nemo.Cum tanta sitinter omnes,qui tatum episcopi essent. Theodoretus igitur aliam
communionem horum nominum in Scripturis se rationem addit,quod eo loci presbyteri nulli nomideprehendisse putabant,dissensio,variaeque eorum nentur inter episcopos et diaconos: cum igitur
sententiae,qua3 tot fere quot homines sunt, conci- presbyteri diaconis proximi sint, necesse est ut
liari nullo modo possint, magis adhuc probabile episcopi pro presbyleris accipiantur. Sed nondum
redditur talem communionem nominum revera in D probari potuitullossecundi ordinis sacerdotes seu
Scripturis non repenri.
presbyteros tunc Philippis exstitisse ; nulla enim
Tertio.Raliones ipsae hujus sententiaB, quas affeeorum exstat memoria.Epiphanius autem ex antiruntcommunionis horum nominum assertores,aut quissimis Ecclesiae monumentis docet apostolos in
falss, aut incertae sunt, aut id non efficiunt quod
aliquibus civitatibus episcopos ordinasse cum suis
ipsi volunt. Philip. i, 1, legimus : Paulus et Timo- diaconis, nullis omnino presbyteris ibidem constitkeus servus Jesu Christi omnibus sanctis in Christo
tutis. Denique certum non esthaecvel ad episcoJesu, cum episcopis et diaconis. Hunc locum de pos, vel ad presbyteros Philippenses scripta esse ;
secundariis sacerdotibus non pauci neque con- nam Apostolusnunquamin epistolisvelepiscopos,
temnendi tum veteris tum recentis memoriaa inter- vel presbyteros, vel diaconos fidelibus subjunxit,
pretes accipiunt, inquit Dallaeus. Sed rationem
nunquam ad alicujus Ecclesiae presbyteros scripsit,
nanc tantum afferunt veteres.quod in una civitate quod a veteribus adnotatum est.Ralioautemquam
unus tantum esset episcopus. ItaS. Chrysostomus, afferunt,cur hic ad presbyteros et diaconos scribe-

441

J. PEARSONII VINDIOIjE IGNATIANjE. PARS II.

442

ret, incertissima est etinvalidissima. S. Chrysosto- ^ doctissimus finxit et omnium primus formavit ;
mus : 'EvTau9a IJrjTTiaretEV oiv ti< elxortoc, xt StItcote nulla vox est in epistolis, quaa illo temporis interOjSajiou Ttjj xXrjpto YP*?tdV XXayou, oux Iv 'Pa>u.fl, vallo nata fuisse, nullius vocis sensus qui tunc temoux ev KoptvQtp, oix iy 'Etpeato, dXXa xotvfj itaat poris primum erupisse dicatur, nulla loquendi fortoTc afEot, i) toTc tciotoTc, jj toTc ^faitr)|jievot<, Iv- mula quaa non S. Ignatii aetatem ferat. Nomen a\TauQa Tq> xXrjptp fpaifei ; Hic jure quis qucerat,
peattoTtov male exagitat, quod tamen nostri Ignatii
quid demum sit, quod cum nunquam ad clerum non est ; Lalina nonurget, Hammondi responsioni
alibi scripserit, non ad Romanum, non ad Corin- acquiescens ; etquidem sapienter. Nam etS. Chrytbiacum, non ad Ephesinum, sed communiter ad sostomus in una epistola 15, in qua tanquam alter
Ignatius u.axpoTepouc tu>v Spijitov tooc StauXouc deomnes sanctos, vel fideles.vel diUctos, hffic ad clescribit, has ejusmodi voces habet, SpouYYoc, u.(Xta,
rum scribit ? Haec difQcultas est. quam sic tollere
Xtxttxtov, {JoupStov, xao-xeXXov, ptxaota, Tpt6ouvoc,
conatur : *Oti a&Toi xai aTcearetXav, xat 'exapitotptJfJv'5 quas apud elegantissimum tersissimumque
pr,aav, xai auTOt eTceu.i}/av itpoc autov t6v 'ETtatppiscriptorem non quaesivit Meursius. Sed movent
Sitov. Quod illi collectas fecerint, et ad ipsum
eum nomina varie composita ; et miriflca,quibus,
Epaphrodilum miserint. At hoc incertum ; imo
ut ait, epistolas ad fastidium scatent. Producit
potius contrarium certum est; cum apostolus saepe
itaquequamplurima.colligitquetanquam eau.6v a-ttiagnoscat, in hac re charitatem omnium ad quos
tciov xat Staarpdtptov ovojiartov, aut toooutov |3<Spscribit, neque ullam inter fratres, seu Philippesios,
et eorum clerum differentiam, in necessariis mi- 6opov o-ovepavfaa;, ut Ioquitur Lucianus. Ut autem
nistrandis autmittendoEpaphroditoobservel.NuIIa epistolas his scatere ostendat, multa interpolatoris
aut fictoris vocabula iis quas ab auctore nostro
enimvero causa est satis justa cur hic apostolum
usurpata sunt, admiscet; qualia sunt : -veuijutocoad clerum scripsisse necessario statuamus, cum
hoc ab eo nunquam alias factum sit ; nam verba poc, oJ-iou.vtju.oveutoc, aStETtatvETOc, yjjta-tfiXrjTCTOC,
av8ptoitou.lu.oc, y^pT)jjtaToXa!XaTtec, et postea xaxevilla cri>v eitta-xonot; xa! Staxovotc non necessario
cum sanctis qui erant Philippis conjunguntur, sed Tpeyjfjc, (leyaXo^pTj^oo-uvat. Quid quod otvuaTepr)cum Paulo et Timotheo conjungi possunt. Atque in toc inter voces miriflce compositas numeretur, et
eum modum haec verba accipit Ambrosiaster, scri- inter nomina substantiva axauyj)ata,quaQ nihil aliud
ptor satis acutus : Qui sunt Philippis, quibus scri- habent quam & aTepr(Ttxdv praefixum ; cum in Novo
bit significat, cum episcopis et diaconibus, hoc est Testamento eadem particula vocibus aliunde etiam
et prius compositis saepissime addalur, quales sunt
cum Paulo et Timotheo, qui utique episcopi erant,
simul et significavit et diaconos qui ministrabant aYeveaXovrjTOC, aStatp*)op(a, otxaTaaraata, axaTOtvvtoei. Ad plebem enim scribit. Nam si episcopis scri- L> otoc, a(jteTav(5r)T0C, avexStrjYTjTOC, otvE^iyvtaaroc,
beret,et loci ipsius episcopo scribendum erat, non ave^epeuvTjToc, aTcpoatoTcoXrjTrtrjc, aliseque quampluduobus vel tribus, sicut et ad Titum et Timotheum. rimae ? Quin et inter hasc pe6xioajvr|V altulit quasi
Haac cum sint veterum fundamenta quibus com- grande vocabulum, quod ejusdem formaB est cum
munionem nominum apostolicam superstruunt,quae tritissima voce Stxatoauvr), neque magis grande
nullam omnino certitudinem praj se ferunt.et cum quani illud a S. Paulo non semel usurpatum, a-fasint ex praxi et consuetudine inferioris aelatis de- 6toauvrj. His igitur expunctis numerus decrescit,
ducta,ad prima Ecclesiee tempora non pertingant ; reliqua sane ut varie composita sint, non sunt taquis non videt imitationis apostolicae in usuhorum men adeo mirifica. Quis enim unquam compositioverborum necessitatem prosrus evanescere ?et pal- nes in Graeca lingua miratus est, quam omnes nomarium argumentnm tandem in nihilum aperte re- runt vocibus compositis rraxime abundare '?Indeque
digi, quod etiam illa communionc apostolica con- eam preecipue linguam ob venustatem, elegantiam
et felicissimam verborum copiam praedicari nemo
cessa revera nulla vi pollet ?
ignorat. Ipse Cicero elegantiarum optimus judex,
CAPUT XIV.
V. ./'".; vocabula ostendunt hunc scriptorem diu post et in omni loquendi genere facile primus, cum ad
Ignatium vixisse. Voces compositse imposturam non D Atticum, scriberet, qui Greeca doctrina maxime deolent. Exempla ex Novo Testamento, Clemenle
lectabatur, ex ea lingua has voces selegit, quibus
Romano, Cicerone. Poeticx non sunt. Si qux rarx
epistolas suas exornaret, et viro maximo gratissisint aut novse, optime Ignatio conveniunt. Numerus vocum ab atoc, exemplo Xenophontis, a raas efficeret, o^uitetvoc, xayexTrjc, aStxatapyot,
oep<o communi omnium usu defenditur. Verborum fljiepoXevSov, veu.avSpa, 6Ttou.eu.t}/iu.oipouc, vedxTtimmodestia refellitur. Conjectura de fictore rejiciara, tjjeuSrjaioSetov, tpatvoTtpoaioTceTv, Tcet8avaYxr(v,
tur. Vsurpatio vocum tpuatc, et qiSetv defenditur.
avr(OoTCo(r)Tov,
xotXtoXuetta, aitepxvToXoYia, avu.otpdPhrases aliquse explicantur ac defenduntur.
Capite 27 multa alia hunc scriptorem vocabula pT)Ta, avavTttptovr,a(a, ptoitoYpatpfa, TtsitXopatpta, et
ad Quietum fratrem, u.ouaoTtaTaxtoc, avTtexTov.
diu post Ignatium vixisse docere possearbitratur;
Optimus Hammondus adduxerat ex SS. Luca,
ego vero asserendum esse non dubito in scriptoris
sermone nihil omnino contineri, quod cevo Igna- Paulo, Petro et Joanne voces non minus varie et
mirilice compositas ; sedrespondetDallaeuseas esse
tiano minus quam Eusebiano congruat. Ducenti
paucissimas, Certe Bloadellus 27 adduxerat, Ham
anni sunta S. Ignatio ad scriptorem eum.quem. vir

443

S. IGNATIDS. PllOLEGOMENA.

U4

mondus 10 tantum, sed addidit, etc, quod plures A ratione asseritur. Ne una quidem vox a Dalla?o ex
ejusdem commatis in Novo Testamento cuilibet Ignatio nostro adducta, apud ullum, opinor, veteobviai essent. Quoniam vero de paucitate conque- rem poetam exstat ; imo ex iis plerroque ita sunt
ritur ; hro etiam voces ad cumulum accedant, d^a- composit, ut a poesi plane abhorreant. 'Asjtov6fxacrroc, aCi680c, acjiofzaxdpctrroc, Beofjtaxaptoc,
BoTcotfa, alfJ.aTexyj<rta, dXexTopotptovta, dXXoTptoeirttrxoTtoc, dv8piOTtoxT<5voc, drcoxapaSoxfa, iitorjvaYw- 8edij.axapitTT6TaTOC, &Ytotp6poc, djjtETcCTEUXTOc, itoXuYOC, dpYupoxorcbc, dpjEvoxoJxr,;, SecjtoXdSoc, SeuTeptS- aYaTtr)Toc et similia apud quem poetam reperientur ? Poetro enim in compositionibus brevium sylTtptoTOC, Stxaioxpitrla, e8eXo8p7)trxe!a, euTrepftrraTOC,
labarum coitum evitant, adeoque breves in longas
xaXXteXatoc, xcoficiTroXtc, fioYtXdXoc, o?vocpXuY(a 6X0mutant. Croterum in Novo Testamento non desunt
xX7jp!a, 07)T66pioxoc, axtoXTjxoSpioroc, Tpoirotpopho,
tppevaTtdT7)c, &7repexiripo<rtoc, <peu8d8eXtpoc, xapito- vocabula poeticae originis. S. Petrus de cane ad
vomitum redeunte loquens cum euietov ex LXX di(p(5poc, xapitotpopojfievov, 0avaT7)tp<5poc, Jac. III, 8,
(quam vocem in Ignatio nostro oegre fert Blondel- cere potuerit, dixit ijepatia, quod ex versiculo aliquoparoemiaco hausisse videtur, ut et illud xuXtifjta
lus) TtapaSiaTotSa!, vel StairapaTptSa!, utroque enim
popSopou. Idem eYxopt6<o<jacr8at dixit ; quod verbum
modo legitur I Tim. vi, 5, cum SiatptS^, et itapaTptSvj Graecis satis notae sint, TcapaSiaTpiSrj vel Sta- g apud poetas solummodo invenire potuit Photius,
itscpaTptSr] non item. AtaitapaTptSa! autem antiquiEpicharmum scilicet et Apollodorum Carystium.
tus scriptum fuissenon tantum codexvetustissimus Quid autem ille de. S Petro judicaverit, velim intelAlexandrinus, et Stephanici omnes, et Chrysosto- ligant illi qui Ignatium nostrum adeo severe trami et Theodoreti editiones evincunt, sed etiam ex- ctant : '0 fjtev *f*p ftaxdptoc xxt xoputpaToc IleTpoc,
positiones ejus vocis quce nunc apud Hesychium ouSev Ttept xr,v exXoY^v Ttov 'EXXi5vtxtov ivofidTiov
exstant; et Suidam, Hesychius : AtaTcepiTpi6a(,lege eirou8d!|tov, TauTr,v toTc eauTou irape(Xr(tpe ypiyniaex litterarum serie, AtairapaTpiSat, ev8eXeyicr[jioi,ev- triv ou Y^p ^iyto Ttva xat te*^v7;v prjtidTiov, oiSe XeSeXeyetat. Suidas : AtairapaTptSat, evSeXsyetat.Aliun- cjtSftov tposov xal xtuitov... dXXd tj/uytov atoT7;p(ac
de autem illi non habuerunt quam ex hoc loco S. toTc dxpoaTaTc v8eTvat tppovT(8a eTt8eT0. Beatus
Pauli. Quid quod Andronicum et Junium vocet truv- enim et coryphrous Petrus, nullum in Grrocomm
atyfxaXtoTouc suos, cum ipse tamen, ut observat nominum electione sfudium ponens, hanc vocem
Chrysostomus, atyjjidXtoToc non fuerit? Si hrovoces eYxoaSiotracre*! suis scriptis insernit. Nonenimecho
varie compositro illis addantur quas Hammondus, aut artificium verborum, neque vocabulorum soniaut nos ante numeravimus, paucro non erunt; imo tum, sed animarum salutem auditoribus inserere
quamplurimro essent, si omnes ex scriptis aposto- n curam habuit.
licis excerperentur. Mirum igitur videri nondebet,
At si poetica non sint, rara tamen sunt ct insi viri apostolici aut iisdem aut similibus composi- usitata. Fortasse. Multa quidem vocabula ejusmodi
tionibus uterentur ; prrosertim cum Grfflcaolinguffl sunt, ut sub initio Christianismi non potuerint non
adeo essentfamiliares auteaedem aut similes com- esse tnusitata, quae ex religione Christiana origipositiones. Unica illa Clementis Romaniepistola,ut nem sumpseruni, ut <Tap/6tp6poc, 8*-otpopoc, yptcrtonunc exstat, si loca ex Scripturis excerpta sepo- tp<5poc, vaotp<5poc, 7_ptffTtovuu.oc. Talia quamplurima
nas, epistolico opere Ignatii multo brevior.talibus in Novo Testamento exstant, quro cum prima apocompositionibus magis scatet. Quales sunt : 'Ava- stolorum prrodicatione nata sunt, ut tpeuSoypttrroc,
8oTtot(a, iyioTtptTiils, dSeXtpoxTovfa, dfi.6XucoTC7)cra!, tV.vT(ypitrcoc, t|/eu8d8eXtpoc, xaTavd8efa. Hoc et in
dvaJtoTtuprjtrdTto, d^ta-faTtTTjtic (quam vocem in Igna- sectis philosophorum semper observatum est, Zetio culpant), &vTOtp8aX[ieT, ditpotrxt$Tttoc, aTcpotrioTto- no plurimis novis verbis usus est ; nova enim diXrjTtrtoc, auTeTtaiveTOc, auTOfioXouvTec, SixaiOTtpotvfa, cebat. Apud Arianum scriptorem satis castigatum
Sto8exdoTt)TtTpov, epY0TtapexT7)C, eTepoxXtvetc, eTe- voces mire compositas invenies, quae a stoicis ex
pof/ojjjitov, euitpt5tr8exTa, 6eotrruY(a, xotvtotpeXec, ipsorum doctrina sunt excogitatro, ut ixtxpoSouXovi
xuotyopouua, XetitOTaXTeTv, (xaratoitovEa, |Y^oj5p7)- et (jteYaX68ouXov, 8soy6XcoT0t, 6iroXT)tj/eiSiov, dvaitofioveTv, fitofiocrxoTC7)8ev,
oixoupYeTv, TcrepocpueT, " TeuxTtiTepov, direxXeY<5(j.evov, tiTtepiitTioT^Tepov, et
icpooSotiropTjcravTec, f?itj/oxtv8uvtoc, ypT)trfj>8oTeTtr8at,
similia. Loquitur Ignatius ut Christianus ; verba
tpuXXofjpW, tptAaSeXtpfa, et a tc5v composita quam- habet suae religioni propria, et a gentibus minime
plurima, de quibus agendum postea. De multitudi- usurpata ; quod illi vitio verti non debet. Deinodine vocum varie compositarum frivola plane est
cus apud Platonem quasi agricola loquitur : 'Ejxot
fiev, & StixpaTtc, f, toutou tou natSdc etre ouTEtav
exceptio et criticis nostris indigna, de qualitate
ttre iratSozotfav ypf( tpdvat. Ad quro verba Dionymulto magis.
Objicit enim secundo Dallfflus vocabula hrocmisius Halicarnasseus critice observat : Touto 8e ou
ypf) vofx(![etv, ort .^5X^1 t^ tpiovT) ypvjTat b nXdrtuv,
riflce composita esse poetica, quod aperte falsum
iXX' eiretSdv 6 ArjfxiSSixoc ipYaTtxoc xat ftujpfbt tptuest. Veterum quidem grammaticorum sententiaest:
vdc atpJrjijt T7jc te^v7)c. Non existimare oportet
Eevat cruvsiettic tcoitjtujv ToXu.7JpaTa, et ad orationi
grandi voce uti Platonem, sed Demodicus, utpote
ttyoc voces poeticas aliquando usurpatas facerenoagricola, verba suaa artis emittit. Imo et Ntm
tarunt cri tici veteres ; sed tales esse Ignatianas nulla

445

J. PEARSONII VINDICLB IONATIANjB. - PARS II.

446

Fcrderisscriptores novaetiamobitervocabulausur- A rum similitudinem voces codem modo compositas


ad veram sanctitatem ac plane internam excogitapasse a veteribus sa;pe observatum est. Notat Gregorius Nyssenus S. Matthseum, ubi ait |j (Jottoaovit et usurpavit Ignatius.Quam multa sunt quaj ex
una voce tcov in unica epistola arcessit Clemens
YtJot(ts, tt,v svr,v TauTTjv ttj; Xeeto; XOtVOTOJltOV
Romauus ! TcaiJtiJUYeSr;;, TcajjtjjteYeBejTaTo;, TcajxTtX^iltjpr^xitai, peregrinam et novam hanc dictio8r;;, itovaYio;, TcavipiTo;, TtavTOxpiTtop, TcavTOXianem excogitasse. Idemde voceeTctojjto; observat
Origenes in libro De oratione nondum edito : npu>- Toptxo;, TcavTOTCoirjTTj;, itavTeTtiirtTjt;.
tov ouv iJTeov, Bti t\ Xejt; Tj bttoijjio; Tcap' ouSevt
Plura igiturhujusmodi quamunumautalterum,
Ttov 'EXXrjvtov oiiSe tu>v aotptov wv<i|jtaaTOi, 06SI ev rjj
ab optimis scriptoribus et in opere laudabili usurt5v ISttoTuiv atmjQtla TerptTtTat, iXX' fotxe TceitXapata fuisse ut concederet Dallseus necesse fuit ; sed
aflot utco tuiv euoYY^iartov. Primum igitur sciensunt illa epistolicis multo, ut ipse judicat, modednm, quod vocabulum eittouatoc apud neminem
stiora. Modesta enimvero sunt illa vocabula quae
Graccorum aut sapientium nominatum, neque in
alii usurparunt, immodesta quse scriptor epistolirulgi sermone communi usitatum est ; sed videtur cus. At multa, ut ostendimus, eadem sunt : par
ab evangelistis confictum esse. Idem de vocetcep- proinde in iis modeslia. Qua> ab aliis ante eum
irepe Je-at veteram judicium fuit. Et quod objicitur g scripta non videntur, certe immodesta non sunt
Ignatio nostro, celeberrimis viris scriptoribusque Nam illamimmodestiamvel incompositione velin
optimis objectum fuisse legimus.Ita Marcellinus in significatione consistere dicendum est. In compoVita Thucydidis : "OXto; etpeupeTri; iort xatvcov 6vo- sitione immodestus dici non potest epistolarumau(jti-uiv. Per totum inventor est vocum novarum. ctor : cum aut eadem aut plane similiscompositio
De Xenophonte Suidas, V. 'Ayuiov: *OXu>; tcoXXoto in aliis iisque optimis scriptoribus observetur. SiYXuiaoTjfxaTtxo irop' outcJi. Galenus lib. i in Hippo- gnificatio autem vocum, si quffl forte ab ipso pucratem de articulis, de eodem : Kat y*P Ixetvo; et- tentur excogitatffl, immodesta censeri non debet, si
nep ti; xoi aXXo; epfrrjveutov TtoXtTtxto; ojjko; Ttap- res ipsa his nominibus denotata fuerita sacrisscrieaoo/Xei tcoXXoxi; -yX ct><tutj {jl<x*u t icde. Glossematica ptoribus tradita. Docet S. Paulus Christum in sanctis habitare 51 : eosdem igitur Ignatius yjjtatotpoautem sunt rara, inusitata et peregrina.
Quaeritur quod tam multa ab uno vocabulo hapou; et eodem sensu appellavit. Tradit idem apostolus corpora sanctorum esse templa Spiritus
beat, ut a pepco et ab ato;, cum nulla compositio
sancti 52 : quare eosdem noster vocavit vaotpipou;.
frequentior et tritior sit apud optimos et vulgares
Ostendit Apostolus impios, dum vivunt, mortuos
Graeciae scriptores. 'AJtoYOTcrjTot; Ignatii, sed et
Clementis Romani ; ito8aup:ajTo;, ato(j.vTj|juSveu- ^ esse 53 eos ji[e vexpotptipou; nominat sensu Chrito;, d;t0TcpeTceaTOT0<;, oftoptoxaptaT&TaTot;, dieTcat- stiano, cum Graeci ea voce libitinarios intellexevo; apudnostrum,sed et apud Xenophontemlegun- rint.Monuit S. Paulus Christianos ut viverent d;tu;
tur ; apud quem et haac praeterea legimus, 0^10^0- tou eeou 5*, eos qui ita vixerant Ignatius dto04ou;
trto;, dcjidxouaro;, icjtoxpciaTo;, dJtercofveTo;, d{te- vocat. Quaenam, amabo, in his vocabulis, si rem
pzaro;, aio6ttoTo;, d;it5epYo;, d{to8eaT0;, dJtoxTTj- ipsametsignificationemspectes,immodestia ? om-o;, dcjtoXoYuVtepo;, djiovtxot, dt-i^TCiaTo;, djjitjjxe- ninonulla.Apparet tandem ex his vocabulis tantotcto;, dc/.oaTcouoaaTo;, dJtoTexfjtopTo;, d^totp !Xtjto;, pere deturpatis poetica esse nulla, immodesta
if to^peujTOTo;. Xenophon tamen, cujus opera his nulla, rara quidem et inusitata perpaucissima ;
vocabulis scatent, a veteribus criticis xo8op6; toT; eamque accusalionem non in auctorem, sed in
4ve5fjtaat, xat aatpf,;, xat evapYrj;, purus et pers- Christianum recidere, qui cum Ignatii novus.et ut
picuus * judicatus est: cujus sermonem ipsaa Gra- loquitur Tertullianus, hesternus fuit, nova vocatiae Quintilianofinxisse vidcbantur ; in quo et iju- bula peperit.
Cum de singulis tam male, videamus an de concunditatem inaffectatam observat. Composita a
oipto apud Graecos pene infinita sunt, et in omni junctis melius disputaverit. Quatuor ejus composirerum genere maxime usitata.Ignatius quae habet, tionis voces in una sententia observavit, eeotptipoi,
fere religionem et Christianorum sanctitatem spe- D xot vaotpdpot, ^ptaTotpdpoi, iYvotpopot, easque nauctant; eaque compluria composuissenon immerito seam excituras putavit, vir emunctaB naris, ut vicenseri debet,quod in gentilium sacris em compo- detur, quot tot ejusdera compositionis vocabula
sitiones frequentissime usurpabantur. In ritibus simul enuntientur. At duo Apostolus simul posuit
eorom superstitiosis ubique occurrunt, ivBeatptipoi,
6XoTeXet;, xai 6XoxXrjpov, I Thess. v, 25; tria XeippTjcpipot, SotpvTjtpopot, SeiTtvotpopot, 8tovuattf6pot, nopbon, tpiXavOpioTcoroTo;, xot tpiXo[jio8aTeTo;, xat
Kov
5i5>po<fopot, epprjtp<5pot et epattpdpot, 6jyo'ptipoi, 8oX- tptXoTitjLOTaTo;. Justinus martyr Apologia 1
(ITCOU- ou
Xotfdpot, B^afiotpipot, tepotpcipoi, xavrjtpipot, xtaTotpo'utco Kp(axevTo; tou tptXoift5oou xat tptXoxoji
poi, Xtxvots<5poi, XouTpotpopoi, vapeTjxo^^ipot, totcXo- ^dp tptXiaotpov eliteTv dj-tov tov ovSpa. Et slatim :
^dpot, xup^dpot, axatprj!fi5poi, axtpotpipot, aTeipavrj- 'U; Tcpoetprjv, ou tptXiJaotpo; dXXo tptX6SoJo; ivrjp oe(tiopot, uSpta^6poi, et uSpotpopot, ^toatpopot. Ad eo- xvutoi, 6'; y^ (J-TjSe t6 XuixpoTtxov d^tepoarov Sv to Ephes. in, 17. I Cor vi, 19. M Rom. vi, 2. Col. i, 10

447

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

(xejt. Gregorius Naziansenus : Ttiv 6tx6Ti[xov,xat 6[xo- A.


tppova, xat 6|i(Si)iu'/ov. Alibi : Kal irtco^ot tov tptXciTCTioy_v xai tov cptXcii-evov ol e;svoi, xat <xSeXj>o1 tov
tptXaSeXcpov. Rursus : "ttXoTcatSee; ajxtpto xat tptXiy_picrT0i, t6 Ttapa8ot;iTaTOv, |xaXXov 8e cptX6y_ptcrT0t
i) tptX6itat8E;. Quatuor simul Simplicius in Epictetum : "08e (xiv tptXr]8ovoe; Ercar SSe xat eptXoyprjfxatoc;, xat aAXoe; cptX6[xoucroe; xai otXiaotpo;, Clemens
Romanus : Oi TiavTEc; etcrtv eitapyot, ou8e ytXtapyot,
oi8e exaTOVTapyot, ou8e TCEvTr|x6vrapyot. Epictetus
ipse apud Stobaeum quinque, ouSeie; tptXoy_pr]txaToe;
xa'. cptXr^Sovoc;, xai tptXiSo^o; cptXavBptoitoe;, aXXa [x6vo; 6 cptXoxaAoc;.
Hucusque argumentisnihilpromovit virdoctissimus ; videamus quid conjecturis possit. Ratio,
inquit, cur ista tam avide tamque studiose conse- g
ctatus sit,non est obscura. Nimirum qui magnum
virum simulandum finxit (si ei credamus qui flctorem ipsum finxit),putavitaliquam Ignatianaemagnitudinis speciem proebiturum sermonem ex hujusmodivel priscis.vel raris vel grandibus, vel audafcibus
verbis structum. Praeclarum sane commentum
et hariolatore dignum ! Quid enim ? an Ignatiana
magnitudo ex grandi sermone conflata,etfortitudo
sanctissimi martyris ex verbis audacibus composita
cuipiam videri potuit? An ideo quisquam eum forti
et alacri animo ad ferocissiraarum bestiarum ora
properasse putaret, quodChristianos aut BeocpcSpooe;
aut yjjto-TotpcSpouc;, aut vaocpipou; nominasset, quod
TtpauTtaQetav, aut peGatocruvrjv, aut dxauy_Tjcr(av incredibili audacia in epistolis scripserit? Pleraque
haec quidem a Blondello notata sunt ; sed ut putre
ferraentum ab Ignatioamoliretur ; nequeenim adeo
insanivit,utadlgnatiana)roagnitudinisspeciempraebendam hajc excogitata esse diceret. Grandia hoec
non esse vocabula aut audacia supra evicimus ; et
frequens plerorumque usus apud scriptores castigatissimos idem testatur. Fictorem autem nescio
quem ea adhibuisse, quod prisca putaret,et aetate
sua rara,omnem stuporem superat. An haac excogitare flctor vel fungus potuit, ut Ignatius, quem
simulare voluit, unus de cascis videretur ? Cum
prisca audio, mihi versantur ante oculos Ulysses
et Nestor, quorum aatas mille fere 200 annis saeculum Ignatianum antecedebat, ut olim ille. An itpo
^tXItov Ixtov StaXsYttai, utait Lucianus?An duo-

448

bus passim usurpata ipse nove usurpat, et praster


aliorum morem.>ErgoneIgnatius esse nonpotuit ?
An soli plani et fictores vocabula nove et praeter
aliorum morem usurpant ? Planus igitur fuit,non
Thucydides, qui etTcocrljxioeriv, et xeoXutxrjv, et drcoTetytcriv non secundum aliorum morem usurpavit.
Quot scriptores Graoci sunt, qui aliter voces nonnullas acceperunt quam ab aliis acceptaj sunt ? Vix
aliquem inter veteres etiam clarissimos auctores
nominabis,quem non observarunt grammatici peculiari aliquo sensu aliqua vocabula usurpasse.
Quasnam autem, aut quot illa sunt passim usurpata,qufflnosternoveusurpavit?Duotantum,o Jo-tc;,
et aSto : tertium enim apyetv, fictoris est. At
cpucrtc; ut estvox tritissima, ita vario semper significatu apud optimos scriptores sumitur, eliam
Christianos et sacros. Unde anonymi cujusdam
commentariolus conflatus est, qui in Bibliotheca
Vindoboniensi, teste Lambecio, ms. exstat, cum
hoc titulo : 'II cpocric; 6cray_coc; t^ Qsta TtapetXT.TcTat rpacpTJ. Quot modis epucrte; in S. Scriptura ac-

cipiatur. Quid, qureso, signiflcat ipuerie; apud Epiphanium haeresi 31 ubi ait : Ei; Kuitpov 81 eXr,XuBtoc; tbc; vaudvtov uTtoerTae; cpucret crtotxaTtxioe; ttjc
Ttforecoc; igtVcr. ; Certe Petavius non vidit, cum ita
vertit : Sed ad Cyprum delatus fldei naufragium,
velut corporis fecisset, ibidem passus. Quid panlo
post ? 'Evto 8e Stxtva cpuist avavxaTov eTvac rWrjo-dixtjv et; Touixcpavee; eXfletv, Tau8' UTtrjvipeuaa. Petavius enim rursus omisit : Ego vero ea duntaxat
proposui quae in medium proferri oportere duxi.
Quid denique haeresi St ? 'Onore 8e ou SijrovTat
tpuaet Ta |3t6Xta Ta ctTto tou atou 'Itoavvou xexrjpuvixEva. Sed cum universos Joannis libros proprie rejiciant. Ita tandem Petavius.an recte?Sed
Ignatius noster, naturse nomine bis abusus est ;
sensum ei nescio quem,inquit,abstrusum et a vulgari usu remotum afflngens. Locum ex Epistola
ad Ephesios adducit, in quo, nimirum, extricando sudant interpretes. Possem pariter ex S. Paulo
locum adducere, I Cor.xi, 14, de quo non sudant
tantum sed et digladiantur viri doctissimi.Sed non
opus est : apertissima enim fallacia hic utiturDallaeus : TttiXoaYaTtrjTov 6'votxa xsxTr(o8e cpucret 8txa(a, quffl recitat verba nostri quidem sunt, sed in
eis extricandis non sudant interpretes. Interpoladecim tabulas loquitur, ut Seneca? Sordesver- D tor pro itoAuavdrerjTov substituit pro suo arbitrio
TtoXuTcrferjTov unde Usserius et Junius, cum veram
borum, et hians compositio, et inconditi sensus
lectionem non vidissent, argute nimis de etymoloredolent antiquitatem ; sed quam ? non astatem
gia 'jBtpeottov disserebant ; quae quidem Isaaco
Trajani. Sed neque prisca illa flctori videri potueVossio merito minus placebant. Quid cpuoei 8trunt. Aliqua ex illis fortasse nova tunc dici poxa(a esset, neutra pars dubitabat ; uterque Latituerunt, utpote post Christianismum orta, prisca
nus interpres natura justa reddidit ; adeo omnis ex
plane nulla.Accusavit haec ipsa prius ut nova.nunc
vocabulo tpuat; sudor abstersus est. Ad Trallenses
ut prisca exagitat ; neque ex iis quae nova, vel quae
ea voce iterum utitur, ou xaxi yprjertv, dXXa xaxd
prisca videantur ostendit.Fictor sane utantiqua et
inusitata, 8eocp6pov, yptcrcocpipov et similia Ignatio
epuertv, id est, xa8' E*tv nam cpuertouTat f, et-tc. ut
supponere non potuit, cum scriptores post Ignaloquitur Clemens Alexandrinus. Satis aperte hfieo
tium, ante Eusebiuni, ea usurpaverint.
et eleganter dicta sunt ; qua tamen archaica esse
Sed et queedam verba per se optima et omniY\jlt censor et miriflca, cum sint plane vulgaria

449

J. PEARSONII VINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

450
et usitata. In antiquissima Barnabae epistola : Sa- A De nexugverborum mirificarationeIate dispupra modumexhilarorbeatis et proBclaris spirilibus tat vir doctissimus.eamquef adillamquam scrivestris quod sic naturalem gratiam accepistis ; et ptor assectatur pompam multura facere arbitratamen statim addit, quia vere video in vobis in- tur. Videamus autem quaenam illa sint qumadeo
fusum spiritum ab honestofonte Dei. Gregorius pompatice loquitur Ignatius noster.Evangelium diNazianzenus oratione 13 : Xp<5vu> xal \6fif fktSatto- xit Christi carnem. Quam pompatice ! itpotrepuYtbv
6ev aitav xaXXov tputrit; xa8fo-caxat, xaflxrcep xat t, iv
Ebocfttlly u>; trapxi Xptaxou- Non his verbis diJlfjtTv ifiitr,. Bonum omne tempore ac ratione serte Evangelium Christi carnem dixit, sed fugienconfirmatum in naturam transit, ut et ea quse in dura monet ad Evangelium tanquam ad carnem
nobis est charitas. Verbum etiam tjoetv cantare, Christi. An Christus se furem dixit, cum haec lonon vulgari et legitimo, sed poetico sensu posuit cutus, est f>to M tre t&t; xlbmr^, venio ad te, eo
pro celebrare. Duplicem quidem hunc sensum modo quo fur venire solet ? An lunam sanguinem
agnoscunt grammatici, ut Ammonius : T6 afSetv
dixit S. Joannes, cum illa scripsit, r, oeXjJvtj ivinoxe jilv xo ^iXXEtv 8r,XoT, ivfoxe 8e xo <p7j(jtfetv sed vexo d. alfia, Luna facta esttanquam sanguis?
unam signiflcationem poeticae, alteram pedestri An cum Philippenses Polycarpus jubet subjectos
orationi corapetere,nemo, opinor, adhuc monuit. _ esse presbyteris et diaconis, <b eeu> xa! XpttrttiJ,
Et adeo tritus est xou f8etv pro celebrare, apud presbyterura Deum dixit, aut diaconum Chriomnis generis scriptores usus, ut exempla in re stum ? Nullo modo. 'Qc similitudinem aliquam
tam nota proferre pudeat. Verba inusitata et ob- deuotat.Ad Evangelium fugit, ac si ad .Christum
scura Dallaeus tam frequenter Ignatio nostro obji- incarnatum fugeret ; in illo enim depingitur
cit, ut credas illum non aliterscripsisse epistolas, incarnatio, vita, passio Christi. Fidem quidem
quam olim Alexarchus Cassandri frater scripsit, carnem Christi, et charitatem sanguinem Christi,
cujus epistola apud Athenaeum lib. m exstat.quam appellat, non singulariter, non mirabiliter, non
ne Pythium quidem intellexisse critici putabant, prodigiose; hoc enim nihil aliud est, quam totam
ut Dallams Ignatianas epistolas prisca Loxia? Apol- religionis Christianae vim et efflcaciara in fide et
linis oracuia appellat. Illius epistolee inscriptio sic charitate collocare. Hortatur ut episcopo obediant,
apud Athena;um concipitur : 'AXiJao^oc 6 jiipfjuov
quo unio eorum sit carnalis et spiritualis ; id est,
Tpojjt.3!; y^eTv. Casaubonus observat in ms. pro ut non tantum corpore in eamdem Ecclesiam conjiipjttov legi [iipxiov, putat fiapxwv significare im- veniant, sed etiam animisatque sententiis unitatem
peratorem, regem ; conjecturam firmat verbis He- colant. Monet Polycarpum ut locum suum defensychii : Mi-xoc, evxoXrj. Infelicissime orania. Nedat.hoc est, auctoritatem quara obtinebat in Ecque enim Alexarchus imperator aut rex fuit ; ne- t clesia tueatur,orani cura carnali et spirituali;quod
que jitipxot; Gracce mandatum, significat. Illa verba
mirum nemini videri debet,qui legit ista S.Pauli
Hesychii, ut alia corapluria, ex veteri lexico tran'ritu)r|tat;co jiou x6 txtufta. Moneri vult mulieres
scripta sunt, quo continebantur noraina propria
Christianas.utmaritis contentae sint carne et spiNovi Testaraenti ad Hebraicas origines satis inepte ritu,hoc est, ut non carnaliter tantum,sed neque
relata. Inter alia apud Hieronymura, quaB ex Actis animo concupiscant alios viros, . ut recte Isaacus
colliguntur, Marcus, mandatum. Talia sunt,
Vossius. In eamdem sententiam locutus Ignatius
apud Hesychium, iUxpoc, e^ttXicov, iTtiYiviotrxtuv,
noster in epistola ad Ephesios,sed verba truncavit
apud Hieronymum, Petrus, agnoscens, et rurDallaeus, ut raagis obscura viderenlur, fiivsxe iv
sum : Petrus, agnoscens, sive dissolvens, Apud
Xpttrtq) trapxtxtot; xat itveufjtaxtxux;. Ita locum citat
quem etiam, Priscilla, agnoscens, Pyrrhus, disut a dolosissimo Blondello laudatum reperit. Sed
tolcens. Unde post multa recte concludit : Haec
integra sententia est : 'Ev TriaT, aYvefa xat atotspoomnia Graeca nomina vel Latina quam violenter
auvr, jiivexe ev 'Irjtjou XptoxuJ tiapptxtot; xat Ttveufiasecundum linguam Hebraicam interpretata sint,
xixuk. Vetus interpres : In omni castitate et temperspicuum esse putolectori. Non igitur 6 (jtapperantia maneatis in Jesu Christo, carnaliter et
fitov, neque 6 ftipxtov ad Alexarchum, opinor, per- D spiritualiter. Quid autera aliud his verbis dixit,
tinet.Sed legendum videturuna voce 6fia(fuov.Data quam quod S. Paulus II Cor. vn, 1 : Mundemus
est epistola, ut observat Athenaeus, ad Katrjav- nos ab omni iniquinamento carnis et spiritus, perfiopdtov apyovxac, Cassandrensium magistratus, cientes sanclificationem in timore Dei ? Non igitur
hos vocat 6(jtatfiu)v rp<5fiou, consanguineorum haBC ohscura sunt, sed perspicua satis, neque lomagistratus, seu praepositos, sunt enira itpofiot cutionis exempla aliunde quaerenda sunt.ubi verba
ol itpoEtrctoxet; ; consanguineos autem appellat Cas- cum S. Pauli dictione et sententia tam bene consandrenses.quod ipse Cassandri regis frater esset, veniunt Quanquam quid est in his Ignatii locutioqui Cassandriam condidit. Inscriptio igilur haec nibus magis mirum aut obscurum quam in illis
sonat : Alexarchus consanguineorum magistrati- verbis Tertulliani, De cultu feminarum 11, cap. 9 :
bus gaudere, va9eiv enira idem est quod yaf Nos sumus circumcisio omnium.spiritalis etcarpetv. Quod vulgari lingua Graeca ita exprimitur, nalis : nam et in spiritu et in carne saeculo cir'AX<$apY_o< KaaaavSptftov tjtp^outjai ^afpetv.
cumcidimur ? Non dico Dallaeum episcopatui e

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
452
491
hierarchiae odium eiceocasse, quo minus hc vi- A XajjtTcporepoc; 6$&ay.6<;. Sed hac corona illustrior
deret ; hoc dico, prfficonceptam de flctore nescio catena. <> Nonne hocfalsum videtur?an quidquam
quo inepto sententiamimpedivisse,quominusmen- potest esse coronajustitiae illustrius ? aut si quidtem auctoris exquireret, aut optimum ejus verbis quam esse possit, an catena "? Idem Chrysostomus
sensum et tali viro dignum inesse animadverteret. de S. Paulivinculis, quae sua aetate exstitisse puSed et vincula sua spirituales margaritas dicit ; tabat : 'ESouXtifiTjv tSetv xic aXuattc;, ac, SsSotxaaiv
hoc ad o-fxov pertinet : in iis optat resurgere ; hoc fiiv Satftove; xai cppfrtouai, atSouVtat S avvsXot.
audacius et frigidus est. Ad quid igitur pertinent Vellem videre catenas quas metuebant, ad quas
illaS. Polycarpi in ipso initio epistolae ad Philip- contremiscunt dceruones, quas angeli venerantur.
penses, de eadem plane re, iisdemque vinculis, ut Sed in his vinculis optat refugere, pro hominem
videtur, et ex imitatione S. Iguatii, ubi martyres audacem ! proh frigidum sophistam ! Imo haec
describit : Tou? eveiXT)fievouc; ifivrzptniw Seafiotc, viri sunt, et passionem pro Christi nomine
aTtva icTt 8taSrj|jtaTa t<ov aA//lto; utco 8sou xai tou maxime aestimantis, et martyrii certissimum pra:Kuptou-fjfiiov txXtXEYnivtov. Innexos vinculis viros mium flrmissime exspectantis. Quid enim aliud
est in vinculis refugere, quam coram Deo in die
sanctos decorantibus, qum sunt diademata eorum,
qui a Deo et Uomino nostro electi sunt ? Quae g judicii tanquam martyrem proChristoapparere.et
coramangelisethominibus passionibus testimonia
imitatus est S. Chrysostomus, de S. Paulo vincto
exhibere ? Legimus Babylam S.Ignatii in episcopadisserens :HavT6;y_Pua'' XafiTcpoTepa; auToT; eSefxvu
Ta; yetpaj, navTo; StaSrjfiaTO; (JaatXtxou. Omni tu Anliochensi successorem, ut illud ejus votum
sine dubio assequi posset, in mandatis dedisse ut
auro splendidiores ostendit illis manus,omni regio
diademate. Ignatium autem imilatus est Poly- vincula sua simul cum corpore sepelirentur. lla
carpus : nam diademata margaritis maxime ornari Suidas ex aliquo veteri scriptore : "EiretTa outo;
solebant. Chrysostomus oratione in S. Meletium : Tcpouttivs tov auy_eva tiI) 5'"?-', evTetXaftevoe; toT; t6
atofta auTOU auAAtj;ou.svot;,
uXXtf
xa; aAuaEt; /.at Ta; tcKaflaitep ti; crtetpavov tcXsxojv y_puaouv, eTta fiapvapSa; auTij) auv8at|jat, "Iv' fi f-ot TauTa, tpTjai, xetjjiivtu
to; tvrtQelc;, ttj TcuxvtSTTiTt Ttov XtDiov XafiTcpdrepov
epvaJJeTat StaSrjfta. Ut quispiam coronam au- xtSafto;. Tandem ipse Babylas cervicem ensi protendit, cum illis qui collecturi erant, mandasset,
ream texens, dein margaritas imponens, conut vincula et compedes cum ipso sepelirent,Ut,indensatis lapidibus splendidiusdiadema efficit.Ad
quit, haec mihijacenti ornamento sint. Hoc auquod pertinent illa Lugdunensis Ecclesiae de
tem verumesse testaturChrysostomusAntiochenao
martyribus suis : "Uste xai toc Ssafta xoVftov
efiTcpeTri) TceptxeTaGat auToT;, tb; vutjtcpr) xexoujxt,- Ecclesiso presbyter Oratione inBabylam : MiXXtuv
(jtsvTj Iv xpoaatoToT; ypuaot;
TCEitotxtX;isvot; . toivuv 6 ftaxapto; a-toacpaTTEjOat ixeTvo;, (Jteta tou
aiSfjpou to atojjta Ta^f]vat tTteaxr^e. Cum beatus
Adeo ut vincula in decorum ipsis ornatum
ille jam trucidandus esset, mandavitut cum ferro
addita habuisse viderentur, instar sponsaB fimbriis
corpus sepeliretur. Et rursus : Autoc tiov aQXu
aureis variegatis ornataB ? Ita S. Cyprianus epist.
aufjtSoXa auvTacpfjv*'. xeXeuet Ttp atofiaTi. Ipsa cer77 : Dicatis Deo hominibus et fidem suam relitaminum symbola cum corpore consepeliri juhet.
giosa virtute testantibus ornamenta sunt ista,
Ac denique : Ka xeTvTat vuv ftsTa tt;; Tttppa; al
non vincula :necChristionorum pedes ad infamiam
TciSat, et nunc cum cinere compedesjacent.
copulant,sed clarificantad coronam ; nou tempoIta et homilia 9, ad Ephesios. Quin ot idem Chryralem, ut opinor.sed spiritualem et aetemam. Opsostomus hom. 8, Ignatiano more in haec verba
time respondit Blondello Isaacus Vossius, spiriprorumpit : 'Ey<o tcov SeaLxtuv ivaffiTjv ixttviov.iUtituales nuncupari margaritas, quoniam spirituanara ego istis vinculis fruar !
lem et vitam aeternam promittunt ; nam et pretiosae
Sed vocat Ephesios lapides templi, relatos in
margaritae assimilavit regnum coelorum Chrislus
ipse. Sed falsum putat esse Blondellus, cum vin- excelsa, ait, per crucem Christi, quasi per machinam quamdara, Spiritu S. quasi fune utentes.fide
cula spiritualia dicuntur ; eodem certe modo, quo
falsum est, carcerem esse beatum : et tamen ita D tanquam subvectore. Nova, scilicet, haec sunt et
loquitur optimus et tersissimus scriptor S. Cypria- absurda.Nova fortasse haec visasunt cum ea scribenus, epist. ad Seagrium ; 0 beatum carcerem, retlgnatius.cumjamreligioChristianarecensviderequem illustravit vestra praesentia ! 0 beatum cartur;quomodonuncnovadicantur,quomodoabsurda,
cerem,qui homines Dei mittitad cceluni 1 Nonne non video. Sanctos esse templi Dei lapides quis non
carcerem ideo dixit beatum,quia sanctis beatitudi- dixit post S.Petrum,! Ep.n, 5 :El ipsi tanquamlapinem promitlit?De vinculo S. Pauli dixit S. Chry- det vivi superxdi/icamini domus spirilualis ? Neque
sostomus homil. ad Ephes. iv: OuSe tt,; aXoaeto; hoc negat Dallams ; sed novum et absurdum est ut
exeivij; (jtaxaptojTtpov, Nihil illo vinculo beatius.
hi in excelsa referantur per machinam. Certe per
machinam in excelsa ferri lapides novum non est,
Et falsum etiam hoc, si Blondelliano more sententias maximorem virorum discutiamus. Dixit S.
sed locis omnibus temporibusque usitatum. Sed
Paulus : In reliquo reposita est niihi corona
tales lapides quales Ephesii erant,hoc est sanctos,
justitiae.Chrysostomus : 'AXXi tou a-ecpavouTOjTou
in excelsa ferri fortasse novum et absurdum vide-

S.JLJ -U

453

J. PEARSONII YINDICLE IGNATIANjE. PARS II.

454

tur. Certc Chrysostomo non videbatur, qui ad tales A ptorem S. Pauli epistolas imitatum tsse, Apostoli
vestigiis presse inhaosisse, quod in ccelis etiam ut
machinas pertinere ipsas catenas sanctorum existimavit. De catena S. Pauli. hom. 8 ad Ephesios sibi contingeret optavit, epistola ad Ephesios : 03
ita scribit : Auttj to:j? SeSeu.svou;-, xaOarrep 8ta YivotTO (Jtot utco TOt i'yjvn) E^peOvat 6V av Qeou entTtvo? [ir^avf,? eXxet Tcpo; tov oupavov, xat uijTCEp tjx", Cujus fiat mihi sub vestigiis inveniri,
ypujrj cretpi eJapTrjOEtsa avsXxet Ttpo; atitov tov
quando Deo fruar. Quae verba Ignatii nostri sine
oipavov. Haec vinctos tanquam per machinam cacozelia imitati sunt Smyrnenses in Martyrio
trahit ad ccelos, et tanquam aureus funis dnpendens S. Polycarpi. 05 y^'to ev tt> pacrtXefa 'Irjcrou Xptsursum trahit ad ccelos ipsos. An autem crux orou itpo< Ta *xv1 E'Jps8iivat ^|xS<. t Cujus fiat ad
talis machina dici non potest ? Tertullianus Ad na- vestigia ut nos in regno Jesu Christi inveniamur
tiones lib. i, c. 18 : Si crucem configendi corpo- Agnosco Ignatium nostrum sensum S. Pauli aniris machinam nullus adhuc ex vobis Regulus pepi- mumque in succum et sanguinem convertisse,eum
git. Nonne hoc culvis obvium fuit, qui ea legerat in numerato etiam in carcere habuisse, sermone
quaB Christus dixit : Ego si exaltatus fuero e terra, et mente ubique expressisse ; sed et hoc multo mahoc est, si crucis machinam ascendero, omnia tra- gis viro sancto et martyri, qualis ipse apostolus,
ham ad meipsum, Joan. xn, 32. Quomodo autem quam fictori cuiquam aut impostori convenire arbitror. De modo imitationis totalis est, an ila scritrahit Deus, nisi funiculis Adam, et vinculis cha
ritatis ? Sed quinam hi funiculi sunt ? Certe Deus ptor Apostolum imitatus sit, ut Ignatius ille esse
per Spiritum homines ad se trahit.Quid hic igitur non possit, sed potius se pravae imitationis studio
absurdi, quid novi?Nonne melius dicitur Deumnos imposturae reum prodiderit. Ego tam bene eum
perSpiritum, quam nos per Spiritum Dei trahere. apostolicas epistolas imitatum esse contendo, ut
Et tamen Gregorius Nazianzenus non veritus est merito virum eum apostolicum, cui Apostoli acri-dicere : IIvsu(*xti o-tot^ouvTEs, tojtcu ttjv Y^iuatv pta tam intime et medullitus impressa fuerunt.juIXxovtect In Spiritu ambulantes, eoque cognitio- dicemus ; tam male, tam absurde, ut inde appareat
nem trabentes. Dona gratia), seu spiritus S. Spi- eum impostorem fuisse, quod volunt adversarii,
ritus saspe dicuntur : illa autem inter beneficia nu- prorsus nego.Assertionis nostree veritatem ostendet
merari debent et simul funiculis comparari.quibus commentarius, quo omnia S. Ignatii ad suas orieffieacissime ad Deum trahimur. Demirifica saluta- gines referantur, et cum S. Pauli verbis et sententione non opus est ut respondeam. Non enim con- tiis praicipue conferantur ; si unquam illius perfistat posteriorem partem sententiaa ad salutatiouem ciendi et edendi occasio se obtulerit. Conjecturas
interim Dallaeanas, ut se offerunt, examinabo, eaeam pertinere, cum possit etiam ad sequentia re
ferri. Si quis autem eam ad priora potius referre C rumque imbecillitatem prodam
velit,ne sic quidem absurda videbitur salutatio.Non
Primo.Impostorem olet ivaijjtrjv tolies ab eo usurenim in nomine tantum Christi, sedetin Christo, patum. Semel autem S. Paulus ea voce utitur, et
vel in Domino Apostolus salutat ; Christus autem quidem in Epistola ad Philemonem, ubi de Onesiper naturam perque ea quaB in carne egit et passus mo agitur. Quare cum Theodorus Beza scitam
est, optime explicatur. Quibus addit ev evoTrjTt. Perroti collegae sui conjecturam adeo commendaNam ut optime de S. Paulo a Chrysostomo obser- verit, qui Paulum hac voce alludere ad ipsum
vatum est : 'Aet aova-yet xat auYxoXXcj Ta (jiXr, 8;i Onesimi nomen existimavit : mirum est Ignatoj ijT:aa^.ou. Semper conjungit et conglutinat tium nostrum non lantum in epistola ad dphesios,
membra per salutationem. Neque mira videri ubi Onesimi eorum episcopi menlionem facit, sed
debet in resurrectione facta salutatio. cum vetustis- etiam saepius alibi ea voce uti. Sed vox illa dvatsimi Christiani his verbis Christus resurrexit (jtT,v salis apud Graecos semper trita fuit. Apud
se mutuo solerent salutare.
Hesychium legitur : 'Ovrjjiovoe;, ai-toc; dvria-eioc;. Sopingius legendum putat 'Ovrjo-tiioe, et Epistolam
CAPUT XV.
citat S. Pauli ad Timotheum. Sed hoc modo veteres
imitntio
lgnatiana
xctxo^riAta abnon
est. D
n ntelligendi
.
j- non sunt.
i Qu.s
n enim non v.det
-j i pro
'OW^vAposloli
vox GrLis
familiaris,ita
Ignatio
aliquoties usurpata, ut a Chrysostomo laudetur. 'Ovrjjjiovoc; legendum esse, 'Ovri^evo;, Odyss. B, 33 :
Censura Arruntii rejicitur. ln voce iadtjjuyov nulla
'EcrOXde. (jioi SoxeT Ifijiev' dvrjjxevo;,
apostoli imitatio. Quid sit ladtjjuvoc;, quid avTtyuyov, docetur, ut et Ktpi^r^a. fhrases aliquot sse- cum explicatio Hesychii, ovrjatv UtuTou Xaoot, apud
pius usurpatm defenduntur. Ironia apostoli^a de
veterem Scholiasten eo loco exstet? Ad Onesimum
Ignatio minime expressa.
certe, aut ad S. Pauli locum non semper respiCapite 28 probare nititur auctorem epistolarum
ciendum quoties de ea voce agitur. Diu ante Euimpostorem fuisse, ex imitatione S. Pauli, quam
ripides in Oreste :
xaxo^rjXtxv vocat ; quare autem vir aposlolicus et
"Ovato xai au, xat 6 StSouc; Iyui.
martyr imitari S. Paulum, quare qui eum vita, et
morte secutus est, sermone etiam sequi non potue- Unde Aulus Gellius lib. xiv, cap. 6 : "Ovato uu,
rit, haud video. Fateor equidem epistolarum scri- inquam, doctissime virorum, Tsutr,; Tf,< oXujjta

455

S. IONATIUS. PROLEGOMENA.

456

8e!<;, non 6vat<5 aou, ut nunc male scribitur. Eu- J^ dvafjjtTjv, quod ab eo Dallseus mira licentia sexcenties usurpatum dixit.
ripides in Hippolyto :
Neque vere censura Arruntii apud Senecam
"OvaaBat, (itj (xaOelv (JouXou.
quidquam dignitati scriptoris nostri derogat. ImiUnde Hesychius :
tatus ille Sallustium est, et male. Sed primo, male
ante eum scripserat Sallustius ex sententia Senecae,
"OvaaBat, (utpeX^aSat.
ideoque non bene fecit Arruntius, qui illa quaa a
Suidas V. 'OvaijjtTjv, citat hunc versiculum :
Sallustio male dicta sunt adeo studiose secutus est.
Verba sunt Senecae ; Vides autem quid sequatur,
Kajxr, fip EY<u, outtot; dvaifirjv xiiv texvoov.
ubi alicui vitium pro exemplo est. Ita Helladius
Sed apud Aristophanem.unde transcripsit, legitur apud Photium notat Euphorionis xaxo^rjXoue;
ivotjjtrjV, Thesmophoriazusis :
XefEtt;,non quidem non imitandas, ut interpres,
sed ex mala affectatione profectas ; nara trapeKajxT) y^P ^'y<*>'1['> outtot; 'dvotujrjv xtbv xexvtov,
rjXtotiE tov Ttptbxov itovuatov x6v EtxsXiat; tupavvov,
Mtaib tov Svop' exeTvov, et jjtTj (latvojjtat.
Dionysium primum Siciliae tyrannum imitatus
Ipsa enim ego, ita fruar Hberis meis,
r> est, qui multa vocabula xitaYsXaaxa, plane ridiOdi virum illum, nisi insanio.
cula excogitavit. At optime S. Paulus voce dvaifj^jv
Unde intelligi potest Hesychii locum mutilum utebatur, optime vulgatum et Grascis familiarem
esse, ubi habet "Ovotxo, du.oTu>:;. Deest enim vox sermonemreligioniChristianaeattemperavit.optime
6vo!(jtTjv cum ezplicatione sua.
ostendit quomodo illis qui nobis maxime chari
Sic Admetus apud Euripidem alloquitur Alce- sunt, frui oporteat, nempe in Domino, vel ut Ignatin:
tius noster, in Deo. Neque igitur hic S. Paulus
pro Sallustio.nec epistolarum scriptor pro Arrun"AXtt; 81 TtafStuv ttbvo" 6'vr,atv euYou.at.
tio haberi debuit. Secundo, si scriptor male S. PauSsoTt; YEvsaSar aou yap oux tbvrju.eQa.
lum imitalus fuisset.nullo modo sequitur eum non
Satus liberorum ; horum fruitionem precor
fuisse virum et pium, et gravem, et omnino talem
Deos mihi contingere ; le enimnon amplius fruimur.
qualem S. Ignatium fuisse omnes credunt.Sic enim
Vetus sane et vulgo trita loquendi formula, ouxto; Seneca de suo Arruntio : Haec igitur et hujusova((iTjv xtvdt;. Synesius accuratissimus veterum modi vitia, qua3 alicui impressit imitatio,non sunt
Atticorum imitator epist. 44: Outto X7jt; iepat; cpiXo. indicia luxuriae, nec animi corrupti. Propriaenim
aotpiat; 8va((jtr,v, xat Ttpoaeti xtov TcatSiiov xtov eu.au- esse debent et ex ipso nata, ex quibus tu aestimes
xou, tbt; oux av (jtf, tptXxatto aot xuYydvovxt auveSou- " alicujus affectus. Cavit enim sollicite ne quis
Xeuad xt totoutov, 6'^e dTteuj(ou.ai toT? e^OpoTt; toTt; male de virtutibus aut moribus Arruntii judicarct
IjjioT;. Ita sacra philosophia, liberisque meis quem ipse appellat virum raraa frugalitalis, qui
insuper fruar, ut tibi non, nisi amicissimus mihi verus auctor Historix de bello Punico fuit, ex qua
esses, aliquid ejusmodi fuerim consulturus, quod se profecisse fatetur Plinius, quem ut optimum
inimicis meis deprecor. De liberis prtecipue oratorem Piso in periculo petiit, quem Tacitus
rebusque charissimis aut personis hanc loquendi ante Asinium Gallum, et Marcellum Aserninum
formulam usurpabant veteres Grseci, ut constat ex nominavit, quem Augustus de successore sollicitus
Euripide,Aristophane, Synesio, necnon ex Luciano non indignum imperio judicavit ; qui vir talis inter
qui in *iXoijju8eT haec habet : Kat 6 EuxpatTjc toa- Romanos, non qualis impostor Dallseanus, sed
(jteo avatjtV7)(i8eit; Tcpot; trjv Sijuv ttbv uUtov, Ourujt; potius qualis sanctus Ignatius apud nostros.habitus
dva(jJtT,v, Etprj, xouxtov, eTciSaXtuv autoTt; xrp ytipa, tbt; est. Tertio, qui ita vel Sallustium, vel Arruntium.
aXr)87), to Tu^tdSr), itpot; ae eptb. Et Eucrates, posteaimitatussit, neminem novimus : scriplorem
quasi ex conspectu filiorum hc in memoriam autem nostrum tanquam optimum etiam in hac
revocasset: Itafruar, inquiebat, hisce, illis manum ipsa re imitati sunt viri maximi. Alexander, epiinjiciens, ut vera tibi, o Tychiada, loquor. Re- D scopus Alexandrinus, epistola ad Alexandrum Conceptissima hac loquendi formula usus est S. Paulus stantinopolitanum : 'Ova!u.rjv 6u.tbv rr,t; tp-.Xo^ptcrtou
ad Philemonem, eamque quasi Christianitate do- uVuyjj:;. S. Chrysostomus in Oratione panegyrica
navit : 'Evu> aou dva(u.T)v ev Kup(tp. Ego te fruar haec Ignatii verba maxime tanquam pra>clara lauin Domino. In qua locutione aliud multo intel- dat : 'Efto xtiv Brjpitov exeivtov dvaljirjv, et cum ipse
ligitur quam putatur, > ut observat Hieronymus.
minime fuerit xaxdiJrjXot;, ea imitari conatus est,
Ea igitur usus est Ignatius ut satis farailiari.atque verbis quai paulo ante protulimus, 'Eyw ttbv oeainsuper a S.Paulo usurpata. Sed quare toties usur- (jttbv dvatjJtTjV exEfvtov.
pavit, cum S. Paulus semel tantum ? Semel utitur
Ut aliud xaxo^rjXfat; exemplum extundat, multa
idem apostolus voce ifaQoizoda, Clemens Romanus
comminiscitur. Dixerat Apostolus Timotheum
in una epistola quater; semel S. Petrus vocem
suum se habere iaduVuyov unanimem. Ne hoc
ujEYaXoTcpETcrJt;, in eadem epistola Clemens sexies
quidem verum est. Oudeva, inquit S. Paulus, eyto
usurpavit ; toties scilicet, quoties Ignatius noster 'aijijfu^ov. An autem qui neminem se habere lad

--

457

PEARSONII VINDICLt IGNATIANiB. PARS II.

458

<)/uyov dixit, habero seTimotheum tad<J/uyov dixisae A <o; 6 Kupto;x6v utcIo tjLiiov 6nep sou xfjv <J/uyTjv dvxtputandus est? Sed sive habuerit S. Paulus tadij/uStoato xt,v elitjv. Tuam inortem libenl er sustinebo,
ut Dominus pro nobis mortem sustinuit : animam
Xv, sive non habuerit.quid hoc ad Ignatium epistomeam pro te vicariam dabo. Certe avctStSdvat
licuu? Nempe ille, compositionis forma captus,ad
xtjv LJ/uyriv idem est ac dvxitj/uyov eTvai. Quod est
idem exemplum formavit dvxioj/uyo; et avx!<{/uyov.
ln vero ille eam vocem formavit, quaeantiqussima Lycurgo rhetori iSiav <J/uyf,v dvxi xoivtj; atoxTjpiac
fuit? An ad idem exemplum formala vox, quseprs- dvctxaxaXXdcrcrEaOat. Quale dvxiij/uyov describitur
fuisse Alcestis, uxor Admeti, apud Euripidem,qutB
positionem loco nominis habet ? An illud Pauli
ttrdtj/u-yo; simpliciter eemulatus est, cum vox dvxi- viri loco mortem subiit. Quod duobus modis a
poeta exprimitur.
\ uyo; alterius plane significationis sit ? Ut idem
has duas voces significare 03tendat, vult apud
Nam primo ita Alcestis affatur Admetum :
S. Paulum, tadtj/uyov esse unanimem, et observat
'Ey<o "t TtpEirSEuouaa, xdvxi xfj; ttiifj;
veterem interpretem Ignatii ita reddere dvx!<J/uyo/.
Tuyfj; xaxacrxrjaacra tpco; xd8' eteropcjv,
jBvTjaxto.
Dtrumque frustra. Nequeenirii !7oiJ/'j-/o;apu<lillum,
nequo dvx(i[/uyo; epud hunc unanimem significat.
Ego te honore afficient, et loco mese
Vitse te efficiens luce hac frui.
Vetus S. Pauli interpres, tam unanimem transMorior.
tulit, quod aliud est, et Beza multo melius, pari
Dein Admetus ila Alccstin alloquitur:
animo affectum, qui pulat alios cum Timolheo
comparari, quod immerito sugillat Heinsius. Sive
2u 8' dvxcSouaa xfj; ELifj; xi cpiXxaxa
Tuyf,; Ecrtocra;.
enim Timotheo, sive sibi !<rd<}/uyov velit S. Paulus,
sive utrique (ut accepisse videtur Clemens Alexan- Tu vero dans ea quae habuisti charissima pro mea
Vila, servasti me.
drinus, Strom., lib. iv : 'OLioito; xai TtEpt Tilio8ou xai Eaoxou Ypatp<uv' OuSeva fip &X(0> ?!''
Utroquc autem modo dvxitj/uyov aperte descriiad<J/oyov, Similiter et de Timotheo et seipso bitur. DeChristo ipso 8. Athanasius lib. De lncarscribens, Neminem habco, inquil, !ero<J/uyov), virum
natione Verhi : 'Vrep Ttdvxa; -vdp tov 6 A<5vo; xouOeou,
similiter erga Philippenses affectum, et pari cura ei/dxto; xov eauxou vaov xoet x6 ercojjtaxtxov 6'pfaeorum statum prosequenlem intelligit, ut sequentia vov TtpocaYcov dvxi<J/uyov uTtip Ttdvxtov, ETcXiJpou xo
ocpitXciixEvov ev xtjj Oavoxtjj. Cum esset super omnes
demonstrant. Recte optimus interpres Chrysostomus : OuSeva vap eyto tcrdtj/uyov, xoux^crxt xiov 6u.o(- VerbumDei, jure suum templum et corporale into; [iot [XEpifivcivTiov, et rursus : 'Avxi xou 6tioito; strumentum sistens dvx(<J/uyov pro omnibus,explevit
ifio! XTj8d|jtevov 6|j.cov xai cppovxi^ovxa. Licet igitur debitum in morte. Quod aliis verbis post dixil :
S. Paulus psalmum lv, 14 rcspexisse putetur, ubi C 'Avxi Tcivxtov xov eoutou vaov ei; Oavaxov ixapaStvelus interpres, dvepojTce ierdiJ/uyE reddidit, homo 8ou;* pro omnibus lemplum suum morti dans,
.unanimis, quem Glossarii auctor secutus. Apo- ut et ante : 'Avxi Tcdvxtov auxov flavdxtp TtapaStSou;.
Btolus tamen, qui Uebraea non minus quam Graoca Idem rursus pag. 91 : Ouxd; ectxiv \ icdvxtov ^cotj,
novit, eum Gncci vocabuli usum probavit, qui xai 6 to; icpdoaxov UTciip xfj; Tcdvxtov crcoxTjpia; dvx(
Hebraeo maxime conformis fuit, sc. ;"; juxta ij/uyov xo lauxou atojjia e'<; Odvaxov icapaSou;. Hic
proportionem meam, secundum comparationem est omnium vita. qui ut ovis pro omnium salute
meam, juxta aestimationem mei, cui notioni dvxdj/uyov corpus suum in mortem tradidit. Hoc
optime respondet hio i<rd<{/uyo; pari animo vel igitur est quod Christus dixit, animam se pro
affectu pradiius. Sed si iadtj/uyo; pro unanimi ovibus positurum ; dedii ut dvxlXuxpov, ita et dvx(sumatur, certe apud Ignatium nostrum dvx!<}/uyov t]/uyov. Hoc autem ut proprie et signanter de Christo
ita sumi non debet. Loquitur ille tanquam martyr, dictum est, ita etiam suo modo de aliis ac prxcipue
el vitam se eorum loco posilurum dicit, unde et martyribususurparisolebat.CerteOrigenes.tononovincula etiam adjicit. Ad Smymffios : 'Avx!<J/uyov no ui Jutinnetn,sacriflcii Chrisli xo E^aipexov consideulicov x6 7Tv=uu.a [xou, xai xd SEcrLia liou. Ad Poly- ran8 inquit : AotTtai 8e xai iuyyeveT; xaux^ Tf^ Oucria
carpum : Kaxi itavxa aou dvxi<J/uyov Eyio, xal xa D ixyucrei; etva! lioi <pa(vovxat xou xtov Ytvva'a,v l101?'
ltiy.i [jlou a ^yait/jerac;. Priori loco conformem, xuptov alijtaxo;. CtBtera autem et huic cognaltB
posteriori refrigerium male reddidit interpres victimae effusiones sanguinis generosorum martyUsserianus. Ad Ephesios : 'AvxiiJ/uyov uluov hyd>, rum esse mihi videntur. Ubi eos comparat iis,
qui inter gentiles pro communi hominum salute
male iterum interpres: Unanimus vobiscura ego.
Cum neutro genere ponatur, aliud aliquid aperte seipsos morti Iradiderunt, cum pestilentes morbi
sonat, ut idem nempe sit quod dvc!<J/uyov. Ita ad patriam suam invasissent. Kai itapaSeytxat xauO'
Polycarpum : 'Avxit|/uyov Eyco x<ov UTtoxaacroLi.sviov oiixto; YtYov^v' ux dX^Yto; Tttcrxeucia; xaT; ttrcopiat;
ttj jtt<rx<5itio, TtpEcr6uxEpo'.;, Staxdvot;. Neutro ge6 Tttcrxo; KXtJlitj; utc6 Uauxou LiapxupouLt3vo;. Et
nere semper usurpat noster, masculino aliquando htec evenisse admittit non sine cauaa hisloriis (non
interpolator aut fictor. Quid hac voce intelligatur, Scripturis, utmaleinterpres) credens ClemenBfidelis. LocusClementisquem respexit Origenes, hic
optime exprimitur verbis S. Joannis apud Clemenest : "Iva 8e xai 6Tto8tiY(Jtaxa lOv<> EveYxtotitv.
tem Alexandrinum : T6v <tov Odvaxov ex&v &TcoLtev<o,

Pathou Gr. V.

15

45!)

S. IGNATIUS.

PROLEGOMENA.

460

IloXXo! pctcriXeT; xat r,You[ievot XotfJttxou xtvo; ev- \ Suetoniusde Culigula : Utvero in adversara valecrxavxo; xatpou, }f_pT|au.o8oxT|0^vxs; TcapeScuxav eauxou; tudinem incidit, pernoctantibuscunctiscirca palaei; Oavaxov tva ducrojvxat 8ia xou eauxuiv a^iiJiaxo; tium, non defuerunl quidepugDaturos se armispro
xoi>; TtoXixa;. Ut aulcm exempla gentium in me- saluts eegri, quique capita sua titulo proposito
dium proferamu, mulii reges et gubernatores, voverunt. Hi 0 Grascis dvxlu/uxoi dicebantur. Dio
grassante pestifcra lue oraculo moniii.morti scipsos lib. ux: llouTtXto; 8e 'Atppivto; HoxTxo;, 8tju.ottj; xe
tov, xai anb jitopa; xoXaxeia;, ou u.t>vov eOeXovrr,;,
tradiderunt, ut suo sanguine cives liberarent.
Haec obiter adduxi, quod ea nec a Clementis nec dXXot xai evopxo;, d'v yE Tato; atoOfi, TeXeuTrJaetv
ab Origenis editoribus hactenus observata esse vi- ^Ttoaytijjtevo;, 'Axdvio; t4 ti; SexouvSo;, iTnreu; xe
derim. Progreditur autem Origenes : Ei fip xdSe uSv, xai (Jtovou.a^T;creiv iTtaYYetXdujevo;, dvxt Ttov
[jtev 6tco 'EXXrJvcov ou pixTp tuxiprjXat, xa 8i xaXto; ^pTjfjaxojv 4' t]Xtci!Jov Ttap' auxou, 10; xai dvxi}/uy_oi
uepi xtov (jtapxupojv e'.'prjxat, 7rep'.xaOau.(JtaTO)v tou ol dixoOaveTv eOeXrjaavxe;, Xr]<|/ecrOai, aTcoSouvat xtjv
xdcrjj.00 Yevo(j.evtov xai Tcdvxtov Tcept'iT<Tlu.a XeYOU.Eviov 6jxoayeaiv TiVavxacrOrjCrav, \m \ir) eTctopxrjCftocri.
ota xauxa aTCOcrrdXiov, x 6itoXrjTcxeov xai TtrjXixov P. Afranius Potitus, plebeius homo, qui stulta
Tcepi xou djjtvou xou 8eou 8ti xouxo Ouojxevou Tva adulatione inductus, non modo volens, sed etiam
apr, dfjtapxiav, oux 6X!yiov, dXX' 6'Xoo xou xiajjtou, 6itep g jurejurando se obstrinxerat, vitacessurum si Cains
ou xai TcercovQe ; Si enim heec a gentibus baud revalesceret ; et Atanius Secundus eques, qui profrustra bistoriis mandata sunt, illa autem rectede miserut se gladiatoriia ludis depugnaturum, ambo
martyribus dicta sunt, cum apostoli fuerint mundi spe pecuniae a Caio accipiendae, quod (ut dvxipurgamenta et ob hanc causam dicti sint rcepi- <)/u^oi) vitam pro ejusanima dare voluerint, coacti
'y',;jv, quid et quantum sentiendum est de Agno sunt promissumpersolvere, neperjurii reiessent.
Dei, qui ob hanc causam sacrificatus est, ut tolleret Ita S. Chrysostomus homilia 6 ad Colosscnses,
peccatum, non paucorum, sed totius mundi, pro opponens hominem baptismo renovatum primnm
quo et passus est ? Ubi Ttepiij/rjjja eodem modo creato : DXaxxExat ev xtj> uSaxt, Aau.6dvet 8e dvtf
sumit, quo alii dvxij/uy_ov. Ut Hesychius, IJepiiJjrj- i]/u^ov Ttveu(jta Formatur in aqua, accipil autem
(jta, TteptxaxaiJtaYl^a, dvxiXuxpa, dvx!<J/u)a. Ita Dio- pro anima spiritum. Idem contra Judasos oranysius Alexandrinus episcopus, de gravi peste : tione 5 : Auvaxat TtoXXixt; ixia xepSTjOeTaa ij/uX'
Kai TtoXXot voaoxojjtijcravxe; xai ptiaavxe; exipou; (Jtupitov 6'yxov aijtapxrjijtixojv doavierat, xal Y^^^^at
exeXeuxrjaav auxoi, xov exeivtov Oavaxov ei; eaoxou; t,(jtTv dvx!i{/u)f_ov Jv exeiv^ xrj r;)jipa. Una anima
u.exaaxT)crau.evot, xai xo 8rjU.tJi>8e; ^TJjjia, (jtdvr,; dei lucrifacta potest multorumonuspeccatorumtollere,
Soxouv tptXotppoauvr,; eveaOat,e'pY< S^ xrfxeTrXr,pouvxe;, et nobis in illo die pro expiatione csse. Aliud
drttdvxe; auxtbv Tcepiij/rijjta. Multique qui alios igituricroij/u^ov, quodexLXX inlerpretibus sumpsit
eegrotantes curaverant, et in pristinam valetudinem S.Paulus : aliud dvxitj/uyov, quod Apostolus nunresliluerant, ipsi interierunt, mortem illorum in quam usurpavit, a Graecis aulera vulgo usurpatum
seipsos transducentcs, diclumque illud vulgare, esl ; nullaigitur hic xaxo^Xia, ne quidem imitaquod offieiosse duntaxat comitatis hactenus visum tio. Reliqua quae ex Apostolo in eamdem ferme senfuerat.reipsa tuncadimplentes cum illorum peritentiam afferuntur, ad xaxo^Xiav nihil, ad locupsema facti ex hac vita migrarent. > Non quod tionem Ignatianam confirmandam aliquid valent.
Christiani vulgo agentilibus hoc nomine vocarenCapite 29, xaxo^Xia; argumentum persequitur,
tur,ut Valesio placet: illud enim probri esset, cum et, si fieri possit, infelicius. Dixerat, inquit,
hoc benevolentiee seu comitatis verbum esse dica- S. Paulus se IXaytaxov x6jv dTtoaxciXiov, et eXaytcrtitur : non quod vulgo ab Alexandrinis tantum usur- xspov Ttdvxojv dYitov, semel scilicet atque iterum.
patum sit, sed quod vulgatum et populare prover- Noster pene omnesepistolas hiset similibus vooibium fuerit,ut patet ex Suidaet Michaele apostolo. bus replevit. At hoc aperte falsum est. Neque
Non magis igitur unanimem se dixit Fgnutius, c:im enim his, nequesimilibus vocibus epistolas impledvxtuyu^ov, quam cum -ept!/rjjja se dixit. Aliud om- vit. His vocibus eXayj.crxo;, et JXayjaxtixEpo; nusnino Gnecis haec vox sonat. Cerle unanimes non D quam usus est Ignatius ; ne semel quidem ita
fuerunt Memnonis aves,de quibus Hesychius: 'Avxi- loquitur. Simili voce, si et illa similis sit, semel
tl/u^ot, ouxw xaXouvxat ol Me'u.vovo; 6'pvtOe;" illee, lantum utitur, tb; jjttxpdxepo; 6(jttbv, epislola ad
scilicet, de quibus Ovidius Melam. lib. xm :
Magnesios, eamque voccm non ex S. Paulo, sed
velS.Matthaso, vel S. Luca haurire potuit. Reliqua
Tum duo diversa populide parte feroces
omnino quae ex Ignatio cilat,ad alia apostoliverba,
Bella gerunt, roslrisque ei aduncis unguibus iras.
Exercent, alasque advcrsuquc pectora lassant ;
aut alia etiamloca pertinent, aut ad Paulinee molnferiocque cadunt cineri cognala sepullo
destiffiirnitationemreferriomninonon possunt. 06x
Corpora.
ctjtov xaXeTcrflai ci XiYeaOat se dixit, ut Apostolus,
Ita apud Lucianum yprijjtaxa dvxi}/oya 8186oux txavo; xaXeTaflat 'A-<5crcoXo;. Sed multo bio
vat estpecuniam pro anima, id est pro vita rediDallaeus inlerpolatore sagacior, qui nibil animadmenda dare. Mos etiam erat apud Romanos, ut vertit hinolgnatio periculi, ideoque pro, 6'Oev oiie
aliqui pro salute imperatoris morti se devoverent.
cti-t6; eTjjtt xaXeTaflat, ista reposuit, ^; oux SJtdc

561

PEARSONII VINDICLE IGNAT1AN;E. PARS II.

462

eI[xi xaXsTuGat tataxoitoc, ut verbu Ignatiana magis A sunt. De inscriptione episiolx ad Romanos disputatur, et de illa ad Philadelphenses. Aliorum
Paulinis respondere viderentur.Oux uk >v Ttc,semel
exempla nostro non oj'ficiunt . Conjectura de mala
& nostro usurpaium, et quidem in epistola a>l Epbeimitatione xpsius Ignatii ab impostore instiluta
sios (nam illa ex epistola ad Tarsenses et Philipexploditur. Argumenlum a repetttionibus ductum
plane frivolum esse oslenditur.
penses adducta ad fictorem spectant), apostoli
nullam imitationera continet ; sed polius discipulos
Capite 30 inscriptiones epistoiarum exagitat quasi
Simonia perstringit, qui dixit elval tiva eauTov longiusculas.et in his zaxor,X!av reprebendit. Imifiifav, Aot. vm, 9, ut ante Theudas "kifaiv e!va tari Ignatium nostrum S. Pauli inscriptiones, non
ctva la-j-rov, Act. v, 35. Illud autem epistola ad
minus quam reliquas epistolarum particulas fateor;
Romanos ^Xsr^at ti; Etvat alio spectat, ad gloriam
exemplum enim aptius aul praeclarius sibi proponempefuturam exmarlyrio, utex verbis adjunctis nere non potuit ; sod perverse aut infeliciter id ab
patet, iv 8ou ehitu^o>. Eo quidem loco aperte eo factum esse nego. Apostolus, inquit, semel
Apostolum imitatur, ou yap eiiju af-toc, tliv layaTo; atque iterum id feceral, scriptor nosterin omnibus
auttov xat exTpojjjta, sed verba ejus tautum usur- pene epistolis. Hoo primo falsum est, et quidem
pat, alio sensu de se accipit, qui suae conditioni
ex utraque parte. Inter 14 epistolas Paulinas eas
convenientissimus fuit. Apostolus de tempore vo- n solas fatcturesselongiusculas, quae scriptae sunt ad
cationis Ioquitur, Christum sibi EoyaTov, seu poRomanos et ad Titura. At inscriptio Epistolffi ud
stremo Ioco poslomnes apostolos atquo etiaro fraGalatas quinque versiculis constans, eam quae ad
tres apparuisse, se enim extra tempus legitimum
Titum est. potius superat. Neque vero multo breobortum esse.ideoque nomine Apostolivix dignum,
vior prima ad Corinthios : certe longior Ignatiana
quod Ecclesiam persecutussil. Noster non de vovel ad Smyrnaeos, vel ad Polycarpum, vel ad Macalione, sed de condemnatione sua loquitur, qua gnesios, velatl Trallesios ; scqualis illi ad Ephesios,
de populo Antiocheno excisus fuit, et infimus
qurc fortasse omnium apud nostrum longissima est.
ecrurx. faclus, abEcclesia extractus, et adsuppliSed perverse tamen et infeliciter imitatio insticium ductus neque misericordiam alium consecu- tula esl ; quia inscriptiones omnes, quas nos defendimus, una ad Polycarpum excepta,et laciniosae et
tus, quam ut permarlyrium Deo frui posset.
De arcanis et de pueris jam ante diximus. Sed impeditissimoe sunt, quaedam etiam plane prodiquod illud Apostoli, Donate mihi hanc injuriam,
giosae. Ain vero inscriptiones, praeter unicam ad
nostro objiciat, idque tanquam affectatum, et ad Polycarpum,laciniosasetimpeditissimasesse?Certe
orationis pompam, miror. Gregorius Nazianzenus,
inscriptio ad Smyrnaeos satis expedita est ; ab initio
ad flnem aequaliter fluit ; nullo modo hiulca autinpurissimos scriptor, saepius eadem forma usus est.
Oratione 25 : Et 8t 6'ti Tupawoujievoi; cspto, touto 'j terrupta est ; singula autem optime cohaarent. QuoiStxu>, ^apdaaOe (iot tt,v d8tx'av TauTijv. Quod circa non minus ista quam ipsius comes ad Polysi propterea injuriam facio,quia tyrannide pressus carpum, excipienda fuit. Idem dicendum deilla ad
squo animo fcro, donale mihi hanc injuriam. Ephesios, de illa eliam ad Trallesios ; neque enim
iterum oratione 32 : Et Taura oetvd yifovE, uap- contra has vel una excoptione utitur vir doctissieXtjXuGe" ^aptaaafl^ [Jtot tt,v dotxiav TauTTjv. Si mus. Tre8 igitur tantummodo supersunt, quibus
h;cc gravia fuerint, praeterierunl, donate mihi hanc quid habet qnod objiciat videamus.
Totam illam ad Romanos et Graece et Laline
injuriam. At noster ne hac quiilem forma usus
est, autquidquam illi simile dixit. Ironia cst apud transcripsit, elGreeca quidem uno tantum vocabulo
Apostolum, et quidem manifesta (ut et apud Na- 6eou auctiora. Prolixilatem accusat ; defendit S.
zianzenum) qua graviter Corinlhios objurgat, pisxa Paulus, qui epibtolae suae ad eamdem Ecclesiam in-oaXtjc papuTT^Toj eGtjxe ttjv ETttTffjiTjaiv, xai t6 scriptionem prafixit aequalis saltem longitudinis.
IJrjc tpopTtxtoTepov, inquit Chrysostomus. Nulla Meliora scripsit Apostolus, non breviora. Coacerapud Ignatium beneflcii commomoratio, nulla in- vata et spumosa epitheta damnat ; excusat gentis
juriae mentio, forte necondonationis quidem. Suy- Syrorum in scribendo mos, el familiaris consueYvojjxoveTte tum ad Trallenses, tum ad Romanos D tudo, qua 8. Ignatio potius congruere ostenpotius acquiescite, in meam sententiam conce- dit. Asiaticum loquendi genus reprehendebant cridite, auYfvaiptovEi; jiot eote, ad Romanos prae- tici veteres ; sed nihil aliud exspectabant ab iis
serlim, auYYVtofJtovETTt jxot, [at^ e|jtno8!a)T [iot rj- qui in Asia semper vixerunt. Cicero De claris orasat. Consentiatis mihi, neimpedimento sitisquo- toribus : HincAsialici oratores non contemnendi
minusvivam. Si auYfvtoiJtEVETTE vertamus, igno- quidem nec celeritate nec copia, sed parum pressi
scite, ne sic quidem Paulino yaptjEoGat respon- etnimis redundantes. Si redundantes et tumidas
det aut illiua ironiae elegantiam exprimit, aut videantur inscriptiones Ignatianae, nemo mirabitur,
qaidquam cum illo ad Corinlhios loco commune quiauctorem ex Asia velSyria profectum esse novil. Alius quidem character epistolis convenientior
habet, mnlto minus orationis pompam.
putari solet, sed familiaribus. Ubi ad maximas ciCAPUT XVI.
Ignatius nosier Apostolum in inscriptionibus episto- vitates scribitur, aliquid elatius conceditur. Ila
larum imitatur. Qux apostoticis longiores non vetus scriptorwpt epnrjvetas sub Demetrii Phalerii

464
S. IGNATIUS. PROLEGOMliNA.
463
nomine 'Enet 8e xai TctUetxi tcote xai" (JxaiXeOs! fpa- \ tii cum hacepislola continebat ; unde titolus hio
fou.iv, ETttoctav xoiautai at
SrctaToAat jjuxpov Stjrjp- in ms. Caiensi praefixus apparel : Marlyrium Sanatt ETCtcrcoXat
{jiEvai itcoi;. Cum autem ad civilates scribimus et cti Ignatii episcopi Antiochix, sive episloia XII.
lpBaautem Actainterpolalasunt, eteo quidem loco
reges, sint tales epistols paulo quodammodo elatiores. Cum igitur hs?c epistola ad Romanos scri- ubi epislola hoec inseritur ; ut a perspicacissimo
pta sit, et ab ho.mine Asiatico, noa mirum si in- Armachano observatum est. Atque hasc de codiciscriptio et redundaaset elata sit. Recolenda etiara bus Graeciset Latinis. Secundo, si haec reputenius,
nescio quomoJo inscriptioni Melaphrastas omnem
hic suntquae de numero epilhelorum ante diximus.
Nequede his sententiam Halloixii moror, in quo locum denegabimus.Ipse professus est se epistolam
hanc ad Romanos stc! Xsi-Etoe;, ad verbum tranviro judicium non lantum a.noslris, sed et a suis,
etaDallaeomaxime.requirilur. Rejicil ille epitheta scripsisse.et scriptis suis inseruisse. An hoc mendacium esse dicemus, prassertim cum contrarium
tanquam male cougesta, quae cum alibi admittit,
rejiciendi satis gravem causam non habuit. Quod verum esse nullo modo probare possimus ? Demus
autem vulgatae inscriptioni illam Metaphrastae prae- Simeonem illum multa falsa scripsisse ; at eadem
abaliiseum accepisseomnino credendum. Soiinus
tulerii Halloixius, in ea re certe non adeo exagitandus erat, si rem ipsam,non ejus rationes, con- p multa quae scripsit,ab historiae (ide aliena, ab aliis
ante tradita, et vel oreomnium decantata, vel scrisideremus. Inscriptio, quam nnicam ille vidit, in
terpolatoris manu et mulala el aucta fuit, neque ptis etiam mandaU fuisse, ut iis nihil ilie nisi mepro sincera haberi debuit. Illa aulem, quam exhibet thodum et ornatum contulerit. Habuit igitur ille
Metaphrasles, si pro genuina haberetur, a nemine epistolam ad Romanos in Actis Ignatii descriptam,
refelli posset. Ideoque hic Halloixio assensus est Acta interpolavit,omniaqua3de martyreautlegerat
Usserius ; neque horum sententiam Dallaei argu- aul audiverat, in luculentum ordinem redegit ; epimenta ullo modo labefactant. Primo, inquil, re- stolam, ut invenerat, totidera verbis transcripsit.
pugnatomnium librorum fldes,etGraecorum et LaItatandemreshucredit,utmeritoquaererepossimus,
tinorum, qui istam, quam recitavimus, inscriplioan illa inscriptio quam in Actis Ignatii invenit innem exhibent. At omnes hi Graeci libri duo tantum
terpres Usserianus ; an illaquam iu ejusdem Actis
sunt, NydpruccianusetAugustanus; uterqueautem
reperit Simeon Metapbrasles.Judicenteruditi ;mihi
ab inlelici inlerpolatoris manu. Nam codex Medi- interim neutra noslro indigna videtur. Haec igitur
ceus hic nos destituit,cui hanc epistolam defuisse erit legitima inscriptio, si MetaphrastaB codicem
et docet et queritur doctissimus Vossius. Quid
sequamur, et cx comparationecum reliquis, unam
autalteram manifestam interpolationem tollamus.
quod nec bi duo Graeci codices, neque vulgatus inIvvdTiot;. 6 xai eEoepeipoc;, tt( f)Xrju.VT1 h [ivaterpres Latinus eam exhibet, quam recitavit Dallceus ? Hicenim eam hoc locoedidit, quam Isaacus XsiottjTI IlaTpoe; 6<T''a'C0'J xat 'Itjsou Xpterrou tou
Vossius ex versione Usseriana confecii, et pust jiovovsvou:; ttou auTou, 'ExxXr^o-ta fjVaTtTjfjuivTi xa;
notas in epislolam ad Rornanos edi curavit ; non TTEtptuTtcrfxevTi sv OsXr]u.aTt tou OcXr^aavToe; Ta TtdvTa
a EiTt xaT' dvd-r^v 'Irjaou XptaTou tou 6eou f|Utov,
quod in ullo codice ita legeretur, sed quod ita legendam esse ex veteri interprete ipse conjiceret. tJtic; xat TepoxdOr,Tat sv TtSittp -ytopiou 'Ptou;aiiov (f;v
Iliccautem Usserianiinterpretis cum Graecis codi- xai daTta^otxat ev ovojxaTt 'Irjaou XptaTou xaTa
crapxa xai TcvEujjta fjvtoijdvTjV Tcdari IvtoXtJ auTou,
cibus non bene conveniunt. Nonnulla ille aliter in
8Uo codice legit, ut pro -f)Yt0O'I-,L-vTl ^Ya"trilJL^vTi> Pro TCETcXrjptotiEVTjV /dptToe; esou), v Xpircto 'Ir,o-ou
irotvjiavxo;, OtX/jcravTo:;, pro i)ti$ tjtic; xa(, pro yru- Ttp esfp y_atpstv. Ignatius, qui et Theophorus;
ptou, (ut videtur) XPoi->, pro dftoETtfTsuxToc;, dijtoEmisericordiam consecutae in majestate Patris altisTttraxToc;, pro dvdTcrje;, sv afittrj, pro auTou, Ila- simi et Jesu Christi solius ejus Filii, Ecclesiae diTp<5<;, pro ev 0stj) xa! Kupitp f]|jL<ov, sv Kupttp eetp lectae, el illuminata? voluntate volentis omnia quae
fjiitov, ac denique, ut Dallaso placet, pro vpiortovu- suntsecundum dilectionem Jcsu Christi Dei nostri,
(jwc;, xp""tSvojjtO(;- plura in eo non vidit, ut8sou, et quae et prsesidet in loco regionis Romanorum (quam
rursus 6eou, iticmv xat, xat cjioTfpo;, TcvEU|jtaTotp<5- D etiam saluto in nomine Jesu Cbristi, secundum
poe;, 6sou TtavToxpdTopoc; xat, TcatrrjC, xat IlaTp!
carnem et spiritum unitam omni uiandato ejus,
xaCAliaigituresl inscriptio quam vidit Halloixius,
plenam gratiae Dei) in Christo Jesu Deo gaudere.
alia quam ex Latino interprele confecit Voseius, At epistolas ad Philadelphienses inscriptio, inrecitavitDallaeus.Solus igiturinterpres Usserianua quit.etiam quam haec longiorest ; quod cuivis vel
relictus est.qui inscriptioni a Dallaao rccitatae (idem
utramque simulinspicienti prima facie falsum defaciat ; quod quidem per me licet. Nihil enim in ea prehenditur, nisi interpolatons inscriplio cum geinvenio.quod S. Ignatio tribui non merito possit.
nuinaconforatur.Aliquaexealibat, ut et exaltera
Ut tamen quod verum esse video dicam : parem
ad Smyrna;os (nam illa ad Tarsenses et Herouem ad
fldem inlerpresUsserianus in epistolaadRomanos,
nos non pertinent), ut illi videlur, putida, ut mibi,
eiquamin aliis obtinet, mereri fortasse non videapraiclura et apostolica ;judicent eruditi. In aliis
tur.Nonenimeamex sin.plicieditione genuinarum
inscriptionibusquaedam,inquit,hiulcasunt; unam
epistolarum transtulit.sed ex illa, queeActaS.Ignatandum ad Magnesios nominat ; quae cum saiis bre

465

PEARSONII VINDICLE IGNATIANjB. PARS II.

466

vis et a pompa maxime aliena, et ab omnibus vi- A Philomeliensium non adeo praeclaram, sed et prtiis, quibus alias onerat, libera sit, lanquam biulca terea ad omnes catholicos, haec ad fratres inAsia
condemnatur. Quod tamen mirum est interpolato- et Phrygia ubique constiiutos.quibus talia encomia
rem non perspexisse, quem fictoris sui errata et nonconveniebant, prassertimin epistolis quae nihil
praecipue elocutionis mala semper corrigentem aliud quam narrationes quasdam de suis rebus
introducit Dallaeus. Neque mirum est, cum similis continebant. 8. Cypriani et Firmiliani epistolae ad
enailage in constructione apud optimos scriptores personas singulnres plerumque, aut de negotio alisaepe observetur. Cum post vocem euXoY^tjiivTi Eo- quo peculiari, scriptae sunt : et Ignatii ipsius inclesia sequatur, quamvis alio casu, dubitare nemo scriptio ad unicum Polycarpum satis brevis est
potuit, quin ad eam referenda esset. 8i dixisset atque concisa Praeterea posterioris aavi epistolae
f,v ij-i^ojia'. 'ExxXnulav, idem dixisset quod fere simileslgniiiianisinscriptiones habere nullo modo
omnes ante eum dixeranl. Nunc cum intercesserat debuerunt. Smyrnaeos illelaudat ut ^XeT)(ivoui; v
nomen Christi, iv t]>, pro +]vev auTtjj breviter dixit, itOLYtl ^ap!<jjjtaxi, et dvuo-TpiJTOu itavTOi; vap{o-|jurto?, quaa charismatatuno temporis plurima maniquod idem est.
At nemoexomniChrislianismi post apostolos feste in ecclcsiis apparebant, paulatim vero defememoria reperitur, qui hujusmodi inscriptiones g cerunt. Certemulto verisimilius ut S. Ignatius vir
quales istius sunt,suis epistolis preeflxit. Fortasse. apostolicus revera S. Paulum in inscriptionibus
Quid autem si nemo post apostolos id fecerit ? imitaretur, quam ut impostor, circa finem tertii,
Nonne satis est, quod Apostolus ipse idem fecerit ? aut initium quarli saeculi, hominem contra comHabnit S. Paulum S. Ignatius quem sequeretur ; munem totius Ecclesiae consuetudinem ab aposlolortim tempore soribentem fingeret.
meliorem sequi non potuit. Quod in corpore epistolarum semper facit, curnon et in inscriptionibus
Sub titulo hujus argumenti ab inscriplionibus
faceret ? Cur Ecclesias aTcoaToXixtj) xaPa*XT"ipli ot petiti.de scriptiset dictis S. Ignatii dissertationem
ipse profitetur ad Trallesios, non salutaret? Unica mire introducit ; sed fictorem suum ostendere, opitantum epistola praeler apostolicas ad singularem nor, voluit, non tantum S. Pauli, sed et Ignatii
aliquam Ecclesiam tum scripta reperitur, Clemen- malum imitatorem.sivesimiam fuisse. Primo contis scilicet ad Corinthios. An coges Ignatium Cle- jeoturam promit, quaa an vera sit, ne ipse, inquit,
mentem iraitari, S. Paulum deserere? An Glemen- perspicere poluil. Si aliqua Ignatius scripsit, ejus
tem potiu3 quam S. Paulum itineris comitem ha- characterem ad vivum exprimere voluit. Bed hoc
buisse putandus cst, aut si neutrum habuerit in an verum sit, explorare ac perspicere non possuscriptis, nonne huncpotiusquam illum intimum et p mus. Quasi vero dubitare nunc oporteat, an aliin animi recessuhabuit ?Quid quod Clemens ipse
qua scripserit Ignaiius, de qua re neminem unquam
non suo nomine scripsit ad Corinthios, sed Eccle- dubitasse ante hoc infelix saeculum novimus, de
sia Romana o;a K.).ij|jisv-os ad Ecclesiam Corinthiacujus scriptis complures omnisaeculo locutos esse,
cam, eamque pessina schismatis peste affiatam? ab ipso quo scripsit anno scimus. Sed aliqua forAn exspectaret quisquam ut Ecclesia Homana, tot tasse alia voluit, cum non haec admittat. At quis
encomiis abApootolo nuperornata, summorumapounquam feret fictorem, cui obstetricatus ease dicistolorum mariyrio modo ccronata, Corinthios acer- tur Eusebius, ea Ignatii scripta vidisse, quae Euserime objurgatura, inscriptionemCorinthiorum lau- bius ipse non vidil.quae nemo ante, nemo post eum
dibusplenam adhiberet? Alia omnialgnatio conve- oculis usurpavit ?Quorsum igitur haecscribit ? sciniebant.FlorentissimasEcclesiassalutatipseunicus;
licet, utoslendataliqualgnalii tenerenos, quaa lurvinculis innexus, ad bestias damnatus, quotipem impostoris imitationem produnt ; sed dicta ea
dianaEcclesiarumministrationesustentatus, iisque
vult a S. martyre, nunquam autem scripta. 0 prasmultis nominibusdevinctus, quid minus scribere
clarura commentum I Legimus apud Origenem dipotuit quam quod exemploS. Pauli scripsit!1 Polyxisse Ignatium : '0 epoj; 6 e[io; eaTauptoTai. An
carpi,Smyrnensiura,Lugdunensium,Cyprianietiam _ unquam Ignatius alibieaverbadixit, quam in epi
et Firmilianiinscriptiones frustra adducuntur,quos
stola ? Annon Origenes, quem cpistolas hasce viimitari Ignatius non potuit, utpote quorum epistodisse pro certo evicimus, ex illa ad Rotnanos hfflC
las serius scriptas nunquam viderit. At illi.inquies, transcripsisse putandus est, cum hanc sententiam
Ignatium imitari potuissent ; potuerunt quidem,et alteri scriptae adjungal? Apud eumdem Origenem
si eadem occasio seobtulisset, sub iisdem circum- iterutn legimus : Eleganter in cujusdam martyris
stantiis forte idem fecissent. At S. Polycarpus, ne- epistola seriptum reperi (Ignatium dico.episoopum
que solus.ut Ignatius, nequc ea conditione positus,
Anliochiae po?t Petrum secundum) qui in persecuneque adeo Philippensibus obslrictus, sed oum tione pugnavit ad bestias : Principem saeculi hujus
presbyteris et quasi Ecclesias sus nomine, ad Phi- latuitvirginitas Maris. Nonne haec sentenliascripta
lippenses fere eodem modo quo Clemens ad Corin- dicitur, el quidem in epistola, alque eliam martytbios scripsit, ideoque eum potius imitatus est. ris ? Nonne marlyr ille diserte Ignatius vocatur,
Srayrnensium etiam et Lugdunensium epistolae ab etiam episcopus Antiochiae, nonneidemqui pugnaEcclesiis missae sunt, et illa quidem ad Ecclegiam vit ad bestias?Nonne baeo praeclara sententia, tot

468
S. IGNATIUS. PROLEftOMENA.
467
Patribua decantata ex epistola Ignatii nostri ab A. dictum seexepistolalgnatii adRomanossumpsisse
Origene, et ab illo etiam quiS. Basilio apyjzTo; hp ex verbis sequentibus, Totovhot vap ol eptovTec
Sssp av Tta<jy_too-iv uito xiov eptopievtov p.eO' TjSovrjc
appellalur, descripta eat, diu antequam a Dallaeo
oeyovTar * Qui enim sic amant, quidquid ab amaimpostor natus esse fingitur ?
Fateor equidem llieronymum scripsisse, Igna- siis patiuntur, cum voluptate accipiunt. Alludit
tium verbaquee apud Irenaeum exstant, tunc locu- enim manifestead praeclarailla Ignatii verba et ab
tum fuisse, cum rugientes audiret leones ; sed hoc omnibus decuntata, 6 spto? 6 ejjlo; lurauptotai :
ubillodictumsine ulla anctoritate etiam.ut fatean- Amor meus crucifixus est, quae in eadem epitur adversarii necesse est. Omnia quaa de Ignatio stola continentur. Leviesima igitur conjectura est
habetin Catalogo, ex Eusebii Historia sumpsit ; ex impostoretn, quod hac ab Ignatio dicta non scriilla tranoripsit Hieronymus sententiam hanc ab pta audivisset, ideo suis epistolis inseruisse, cum
Origenes non tanium dicti meminerit, sed et epiBIrenaeo laudatam ; nihil tale Eusebius, nihil Iretolae Uieronymus epistolam diserte nominaverit,
nseua, apud quetn martyr xaTaxptOeU itpoc 8T)pta,
cum jam damnatus essetad bestias ea verba lo- Chrysoslomus aperte innuerit.
Capite 31 ultimum argumentum et vi et ordineadcutus esse dicitur; de suo verba caetera addidit
liieronymusincaute, ut pleraqne alia ex Eusebio in R ducit,Ignatium scilicet, decere non videtur, quod
illo Calalogo minus recte transcribuntur. Ignatius toties eadem repetit. At quidni Ignatium deccat,
enim non Romae, sed Antioohiae damnalus est ad quod alii in omni genere scriptores se decere pubestias,el post illam condemnationem cum Smyrnae tarunt? HoXXaxt; to auTo pu>, inquit Lucianus.
ea verba soripserit, xaTaxptOst; tpo; 8T)pa scrip- S. Athanasius de incarnatione Verbi Dei : MrJ it
psit. Certissimum est Kieronymum epistolarum 6aufxaafl, e' TtoXXixt; Ta auTa itept Ttov auTtov Xevojiev : Ne mireris, si saepius eadem de iisdem
lgnatii meminisse,etillius praecipue epistolo3,quam
ad Romanos scripsit, in qua nuno hsc ipsi-sima dicimus. Xenophon plures sentenlias habet in
leguntur verba,et ante ejus aHatcm legebantur.Nam Historia, quas repetit in Vita Agesilai. Plurima
quod de praesenti aXrieo|jtat molor argutatur, nullam apud Gregorium Nazianzenum in una oratione havim obtinet. Sive enim dixit, sive scripsit, non cum bentur, quaj in aliamox repetuntur. Sed hoc non
jam laniaretur, id factum est, sed cum adhuc la- decetlguatium* ,i>tatisjarcprovecta?; quasi senes
niandusesset. Etomnibus in more positum est de repelitionibus minus dediti sint, quam juvenes.
re cerle futura praesenti tempore uti. Nec baec objectio Non docethominemc apud apostolos educatum ;
Hieronymum tangit, qui non molor, sed molar quasi non deceatapostolicum, quod decuitApostotranstulit ; undeSophroniusitavcrtit : Kat euyo;..ai lum. Ta auxa v pitpetv 6fxTv , eptot jiev oux oxvrjpov,
toT; dSo.o-t tu>v e^pftov dtXe.erivai, et opto ut den- i>P~* & datpaXs?. a Eadem vobis scribere, me quidem non piget, vobis aulem tutum est, inquit S.
tibus bestiarum molar.At illud : Utinam fruar
Paulus Philipp. m, 1.
bcstiismihiparatis,inquit, exCbrysostomocerti sumusRomaelgnatiumadRorranosprajsentesdixisse;
Quid vero, an hoc eet eadem repetere, idem vocum Chrysostomus minime narret, eum autad Rocabulum aliquotiesusurpare ? Dixit S. Paulus loco
manos praesentes, aut Roroae ea verba protulisse. jam laudalo : BXe7texs touc xuvac, pXeiteTe Toi>; xaxouc; IpYaTa;, (JXsTtSTS tt,v xaTaTojjtTjv. Non lamea
Aflirmat Ignatium lubente animo beslias vidisse.
hoc est,quod anledixit, Ta auTa YP'fstv. Sed dvaHdOev touto 8f,Xov ; Unde hoc apparet? inquit,
atzb Ttuv pT,|j,aTa)v tov aTto8vTj<jxetv jjteXXtov la%iypiT,v et avTdJjuv^ov ubique apud hunc occurrunt.
$axo. Ab illis verbis, quse cum moriturus esset, Apud huncautem ubique?Scripsit unus idemque
locutusest. At crat aitovrjaxsiv (jtsXXtov ab eo tem- septem epistolas, ut arbitror ; ut tu existimas, sex
pore,quo ad mortem condemnatus est: neque enim
tantum impostor tuus. Lego harum qnatuor, vox
jjtsXXetv rem presentem, aut slatim futuram signi- avT('|/uyov in earum nulla occurrit : an igitur ubilicat. lloc rursus probnt : 'Axoura; vip <m outo? qu?> PLego iterum quatuor, nec occurrit vox dvatau-ov zftt itjjttopfai; 6 Tpditot; tasvs'., eyto tujv 6T,p!tov
[jtTjv neqoe illa igitur ubique. Cur veritali tam
e/.stvtov 6va([iTjv eXeye. Cum enim audivisset D aperle contradicis ? Objicit et haec, seminorem esse
hoe eum supplicii genus manere : Utinam ego aliis,indignum esse.non cssealiquid, non ut apoistis bestiis fruar ? inquiebat. Audiverat aulem stolum pracipere : quibussuos Smyrnaeos, WogneS. Ignutius diu antequom Romam perveniret, hoc sianos, Trallianos, Romanos, Ephesios, Tarsenses,
sibi mortis gcnus paratum fuisse, ad quod Antio- Philadelphienses, Anliochenos et Philippenses obtundit. Proh miseros homines, ad quos Ignatius
chis condemnalus fucrat. Et quidem ad sententiatn
abimperatore latam respexisse Chrysostomura pa- scripsit ! Imo vero illi salis felices ; nos potius Daltet. Ati touto tiov Orjpttov, eXevev, dvatjJUjv, Pro- lseusobtundit.qui easpius haecnobis inculcat, quam
pterea, bestiis fruar, dicebat, xat itoXXt}) toutiov suis Ignatius; quique optime novit eumdem scriTjjjteptoTspa Ta TrdptaTa ivdptt^ev elvat ttj; tou tu- ptorem qui Smyrneeos allocutus est, Tarsenses.
pawou fXtoTTT,!;. Et mulio his munsuetiorabestia- Antiochenos et Philippenses non obtudisse, ne
rura ora pulavit esse, quam linguam tyranni. allocutura quidem per epistolam esse. Se minorem
PratereaS. Chryspstomus satis clare ostendit hoc esso aliis soincl tantum dixit, nempead Magnesios,

469

PEARSONII VINDICI^ IGWATIAN.fi. PARS II.

470
illos igilurea locutione minime obtudit, nedum re- A. dera Magnesianos, quasi non satis intellexissent,
liquos: se non esse aliquem,semel tantum.scilicet bis dixit. Neque mirum : cum ipse Cicero, epiad Ephesios : non ut apostolum praecipere, bis lan- stola ad Marium, cum semel belle dixisset : Veni
tum,et quidem ad diversos; saepius se indignum
domum.si esset aliqua forma reipublicae tanquam
vocavit.quao vox ita posteris placuit, ut omnibus in patria ut essem : si nulla, tanquam in exsilio ;
piis episcopis quasi adhaereret. Adeo raranonsunt non sibi lemperaverit quin paulo post diceret : Nuno
quae semel dicit, ut exhis quatuor quae totiesinculaulem si ha?c civitas est, civem esse me ; si non,
cari vult, duo semel tantum dixerit. Si haec apostoexsulem esse. Nunquam repetitiones frequentiolicum virum feriant, quid de S. Paulo dicemus ?
res sunt quam in epistolis, si non iisdem, certe in
diversis.Bt quidem ipsi Ciceroni oratorum maximo
Vocabulum illiplacuit xativapx^da, quod qui ante
olim objiciebanl eadem omnia obtreclatores, quae
eum usurpaverit, neminem scimus. Hoc autem,
nunc Ignatio nostro objicit Dallaeus. Ita nimirum
quod proposito suo optime convenire putaret, non
semel usus est, et quidem ad eosdem, HCor.xi, 8 :
Quintilianus, Ciceronem suorum temporum homiOi xaTevipx^aa ouSevoc. Rursus cap. xii, 13 :
nes incessere audebant ut tumidiorem, et AsiatiAut6; ev(L ou xavsvapxrjaa uuuiv, et versiculo pro cum,et redundantem, etin repititionibus nimium.
ximo : OJ xaTovapxrJaio uutov. Si hcec scripsissel R Inter omnes eas sententias quas enumerat bis
" '
'
' Dallaeus
" "
"
vel ter in epistolis usurpatasunam observat absurIgnatius, quas turbas
excitasset
1 Nactus
est verbum rarum et insolitum, quod ad orationis dam et absonam, ab interpolatore indicatam, qui
pompam et o-fxov faceret. Hoc sibi salse et belle eam ferre non potuit, ideoque quolies in eam incivieus est dixisse. Non igitursibi temperarepotuit, dit, vel expunxil, vel mutavit. An omnia absurda
quin iisdem occineret, eosque conferta repetitione et absona sunt, quee mutavit interpolator? Infelioblunderet, et ipsa torpedine potentius obstupefacissimi igitur mortaliumS. Athanasius, S. Theodoceret. Nec tamen veritusestGregoriusNazianzenus rctusaliique veteres,qui totlocaex Ignatio ad sua
dem vocabulum post S. Paulum etiam repetitum
scripta exornanda et Ecclesiae dogmata confirmanda
dare oratione 28 : Uavu fkp, wc 6p?c, TtXe(jT_>v xatproduxerunt, quorum pleraque, ut absurda ecilievapxrjaauev, xaiTOtye TtpoxaXouuevtov ou yap cet et absona mutavit, obscuravit, aut obliteravit
ayastaTr^jousv e? 8e xai xaTevapxrjaauev, Ttji tpeiinterpolator, prudenlior multo atque sagacior. Ille
SeaOat uaXXov, Tj tu> TtpoaieaOat.
omniapro libitu miscuit, ut ante ostendimus, maEnumerat phrases quasdara aut similitudines, ximaminima licenter immutavit : illius quisquilias
quae in duabus aut forte tribus epistolis inveniun- et errata tanquam oracula Dallaeus exosculalur.
Ignatius non ea dixit, quae nemo locutusest, cum
tur,et hoec toties usurpare paTToXoyeTv esse putat
Eadem igitur loquemli formula, aut eadem, meta- " episcopo aut diaconis evroXr-v, presbxterio vtiuo
phora in aliqua epistola uti.qua in aliausus fueris, Xpto-Tou adhibuit : sed S. Paulum imitatus est, qui
est SiTToXofta. Severus nimis crilious est Dalleeus. eodem modo -taTav/Jv usurpavit, Rom. xm, 2 : '0
Quid sit paTToXofa,nonomnesconsentiunl ; quam- avTiTa<jai5usvo; tt, loua!a, TT| tou 8eou StaTaYfi
avO;aTT,xEv. Nam si ille qui magislratui avTiTaacunque acceptionem sequaris, Ignatium nostrum
P-TToXofeTv nunquam efficies. Delectatus videtur S. aetat Dei StaTavfi avTtTaaaeTat tum ille etiam qui
Paulus metaphora iito Ttuv 6'itXwv ducta in expli- episcopo uitoTaaaeTat, Dei evToXfl ^TtoTdtoraeTat, secanda doctrina Christiana ; scribens itaque ad Ro- oundum sententiam S. Ignatii, boc est, episcopo
subjicitur qui mandato Dei constitutus est.
manos 6'TtXa d8tx(ac dixit, dein 6'ttXa Stxaioauv;?,
mox etiam 6'7iXa tou tpurtoV rursus scribens ad CoDenique observal nostrum plurimis de unitate
rinthios, iterum 6'itXa Stxaioauvrj;, xai 6'itXa atpa- - conservanda, de obedientia evangelicis praistonda,
Te(a, ad Ephesios, avaXioeTe ttjv TtavoirXtav tou dehxreticiset schismaticisfugiendis disserere, ea8eou, evSuaaafle tt(v TtavoitXtav tou 8eou, quam adeo demque in omnibus fere epistolis inculcare. Quod
particulatim persequitur, ut Sarravium pene obtuquidem verum est. Nam ut recte S. Athanasius lib,
derit. Sic enim scripsit ad Salmasium de militia De Incarnatione Verbi : Kai yap (JIXtiov TauToXomulta meditantem : Divinae militiae semper studere D ytas; ueu<]nv uTtoaTfjvai, f) TtapaXet'ij<a! Tt tiov itpetoportet. Quod dum facio quando vacat lv ttj tou Xovtuiv Ypotfvat. Melius enim est tautologie cri8eou itavoTtXEa, quam eiplicat Apostolus epistola men sustinere, quam aliquideorum prastermittere
ad Ephesios, plurimaoccurrunt armaturo gcner, quae scribi debuerant. Pullulantibus autem haequibus fateor me non posse indui, cum eanon satis resibus,et post omnium apostolorum mortem libere
et aperte erumpentibus, schismate etiam late per
intelligam. Clypeum fidei,quia quid essct dixit, facilecapio. Sed reliqua, nempe crTiyte irep'.<oaausvoi Ecclesias grassante, quid sanctissimus martyr optt(v oatfuv uuiov iv aAr(fle!a, xai UTtoSrjaauEvot touc
portuniusEcclesias moneret, quam ut ab hac peste
itooai; Iv eTotuaata tou Eua-fY-X(ou tt^ elprJvTje.
potissimumcaverent?Quodauteniaptius remedium
ad vitandas haereses et exstirpandaschismalaadhiItem Ou>pa StxatoatSvr,?, et TtgptxetpaXata tou <tiut7)piou, et ui^atpa TtveuuaTo; quam trxscnv habeant bere potuit, quara ut pastoribus, quos ipse novit
cura virtutibus Christiani militis, paratus sum di- in recta fide stare, unanimiter adhaererent? Ego
scere, si tibi liceat me docere. At idem ad eoscerte nihil aliud inde colligendum existimo, quam

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

V7i

ista in Ecclesia maximo esse fugienda, hoc ad eum A late armasset, cujus potestas ea tempeslate, etiam
Alexandrice.ubi maxime floruerat, tantopere immiflnem esse summe necpssarium ; quod omnes ab
initio Christianae religionis professi sunt. Vel si
nuta est. Vidit hocSalmasius, el ob eam rationem
conjecturis et quidnm justissimis indulgere liceat,
scriptum hoc, cujuscunque sit, secundo sxculo aeex bac frequenti admonitione de obedientia ppisco- serendum judicavit. Etsi quid ego in hac re i.nlelpis, presbyteris et diaconis simul ; nrstanda, ego ligo, quicunque presbyterali dignitati auctoritalioptimo jure colligendum reor, non haec scripta que maxime student, non habent sus existimatiofuisse sub initio quarti sseculi, aut tertii Gne, sed nis firmius aut solidius fundamentum quam epispotius sub initio secundi. Nemo enim tam seris Ec- tolas S. Ignatii nostri : neque enira in ullo vere
clesiae temporibus tot elogiis ornassel diaconorum
antiquo scriptore extra has epistolas tot ac tanta
officium,qnod tunc temporis ubique, excepta una presbyteratus praeconia invenient, neque illius
ecolesia urbis Romanae.adeo eviluerat ; nemo preordinis honorem sinc episcopatus praerogativa ulsbyterium tot laudibus cumulasset, tanta auotori- libi constitutum reperient.
Pearsonianarum Ignatii Vindiaarum (inis.

DISSERTATIO
DE EPISTOLIS SANGTI IGNATII
VERIS, INTERPOLATIS ET SUPPOSITITIIS.
Auctore

D.

Ls Nourry, presbytero el monacho


S. Mauri.

oidinis S.

Benedicti t congregatione

Apparatus ad Bibliothecam Patrum, I, 78, Parisiis, 1703, in-fol.)

PARS PRIMA.
De veris sancti Ignatii epistolis.
CAPUT PRIMUM.
STITDS QUiESTIONlS ET GENUINARDM IGNATll
TOLARUM ANALYSIS PROPONITUR.

A
EPIS-

I. Status qusestionis proponitur.


Quatuorsunl epistolarum Ignatii olasses, quarum prima earum est, quas Isaacus VoKsius ex
manuscripto Graeco Bibliothecae Florentinae codice
Greece edidit ; quarumque antiquam versionem
Latinam Usserius archiepiscopus Armacbanus ex
duobus codicibus manu exaratis, altero Bibliothecae Richardi Montacutii, altero Cantabrigensis antea divulgaverat.
Secunda classis easdem complectilur, sed inter<
polatas, ac cum suis additionibus Grsce et Latine
editas.
Tertia classis quinque alia conlinet, Grsce item
et Latine publicatas, qus in Usseriana Vossianaque editione.aliis supra memoratis, subjunguntur.
Quarta denique in classe collocantur tria Ignatii
epistolia, duo ad Joannem evangolislam, et lertium ad sacram virginem Mariam, Christlmatrem,
cui ejusilem Maris ad Ignalium rcsponsio subnetitur.

Omnium autem harumce epistolarum examen


ab iis ordimur, qu;e prima; BUnl classis, et de
quihus pracipua nunc ac pene omnis inter ernditos est conlroversia. Septem porro sunt ejuscemodi epistol, quarum ut major habeatur notitia, ao
de iis certius ab omnibus judicium ferri possit,
brevem earum, sed clarara accurataraque pro virili
analysim praemittemus.
II. Analysis septem epistolarum Ignatu.
Cum Ignatius Antiochiffi damnatus esset ad bestias, Romamque, ut iis objicerelur, vinctus duceretur.et Smyrnam appulisset ; inde qualuor priores.de quibus jam agitur, dedit epistolas. Uarum
prima Ecclesise Ephesins, quse ad eura ex dilficillimi itineris defatigatione recreandum reficiendumque, antea Onesimum episcopum suum una oum
Byrro, Euplo et Frontone miserat, destinata est.
Hanc autem Ecclesiam, ob eximiam in ee cbaritatem primum laudat.gratiasque maximas ei rependit.Tum Christianos omnes, quorum se discipulum esse etsi lubens fateatur, summo tamen suo
crga eos amore etstudio victus, monetut in eadem

413

D. NOURRII DISSERTATIO.

PARS I.

474

semper cum Oncsimo etnecessitudine etobedientia A quamvis nihil moleslius unquam tulerit, quam niperseverent ; quantaque inde singulis quibusque
mias quoruradam laudes ; negare tamen non posse
cognitionem scientiamquenonvulgaremdivinitatis,
bona atque utilitates oriantur, eisdem aperil. In
boc autem quod qnosdam haereticos, qui Christi angelorum rerumque ccelestium, quara cum ipsis,
mortem et resurrectionem liclam et simulalam esse nisi adhuc essent infirmiores, ultro communicaret,
dicubant.noluerinlaudire, sed continuas ad Deum
sibi divinilus fuisse concessam.Verumtaraen praeter
proillorum conversione precesfuderint, fidem illo- has cognitione- , quantumvis sublimes, sibi alias
rum praedicat. Sub haec nonnulla eis tradit vitae multo raajores deesse, nec se prirais discipulia
morumque praecepta, ibique de setanto sentit hu- proximum numerari, ultro fatetur. Post haecTralmilius, quanto virtutes illorum altrius extollit. In lenses coramonefacit, ab iis qui Christum ficlum
priinis vero eos hortatur fidem integram servent, hominem, simulate mortuum el exsuscitatum ausemper credant Christum vere quidem ex Maria dacter asserebant.in primis caveant ; nec laqueos
virgine natum, sed raatris virginitatera et mortem eorum facilius quam suain episcopum, sacrosque
Filii, cujus divinitas eo sidere, quod supra astra ministros obedienlia posse declinari. Deinde illos,
omnia resplenduit, manifestata est, diabolo pror- el suo, et Smyrnensis, ac Ephesinee aliarumque
Ecclesiarum nomine salutat, atque ad mutuam
sus fuisse incognitas. Pollicetur deinde se aliam
B
ad eos, si per Deum liceat, daturum epistolam ; ao inter se pacem, et in episcopum presbyterosque
tandem postquam eorum orationibus Antiochenam 8uos observantiam rursus excilat. Poscit denique
oommendavit Ecclcsiam, prinaae huic epistolae fi- ut fusis ad Deum precibus, eara, qua martyrium
suum consummare possit, gratiam exorenl.
nem imponit.
Quarta ultimaqueepistola,SmyrnaB data, adtlhriSecunda scripta est Ecclesiae Magnesianae, quaa
Damam episcopum suum, et Bassum, atque Apol- tianos Romae degentes directa esl, illaque Ignatius
lonium presbyteros, ac Solonem diaconera ad eum eos demartyriosuo,in eorum urbeperficiendo, oerdirexerat. Ili postquam Ignatium de felici ejusdem tiores facit. lllos vero omnibus quas ardentissimura
Ecclesiae statu certiorem fecissent, ad eam confe- ac pene incredibile subeundi martyrii studium
stim bancilleexaravitepistolam, inquade sesum- suggerere poterat, rationibus pulsat ; ne mortem
ma cum demissionelocutus,Magnesianorumchari- suam, quod unum timebat, prohibere tentarent.
tatem, concordiam caeterasque virtutes Christianas Subjungit se crudelissimis satellitum,aquibus dusumme commendat. Eam quoqueob causam, bre- cebatur, vexationibus ad assequendam martyrii
viorem se fecisse epistolam testatur ; quod homini- palmam praeparari, atque idcirco Romanis se quibus.tot tantisque virtutibus et sanctimonia praedi- dem non praecipere, sed eos obtestari, ut a Deo
tis,prolixiorem scribere opus non erat. Illis itaque L impetrenl corpus suum, tanquamfrumentumChri
duntaxat, ut presbyterorum instar, in debita suo, sti, dentibus bestiarum ita moli, ut nihil omnino
licet juniori, episcopo obedientia, reverentia ad- sitreliquum; tandemqueoptare seab iisdembestiis
versus presbyteros et diaconos exhibenda, mutua- quamprimum devorari ; atque si vel minimum moque inter ee pace el concordia servanda semper rentur, illas, utChristo, quonihilsibi chariuserat,
perseverent.adhortatur. Docet deinde omnesMoysis citius fruerctur,derepente aggressurnm. Ob oculos
lege solutos, sola Christi Servatoris lege teneri ; deinde eis ponit quanto conatu princeps saecali
quem vere morluum, et a morluis Buscitatum esse martyrio suoobsistere niteretur. Hincillis, ne cum
demonstrat. Quod quidem non ideo argumentis dirissimo mortalium boste conspirent, sed sibi, ut
probandum se suscepisse dicil, quod eorum aliqui ocius mortem optatam obiret, opem potius ferant,
illud non crederent ; sed ut eos omnes adversus auctor est et suasor. Suam postea Ecclesium, in
quorumdam errores, qui id impie negabant, prae- qua ne ultimo quidem qui ascriberetur loco, dimuniret ac tueretur. Ea propter illoB ut in Domini gnus erat, pluriraum illis commendat ; eisque, et
et apostolorum dcctrina firmisissime stabiliantur, suis, etomnium, quae vel eum exceperant, vel ad
episcopoque suo morem semper gerant, obsecrat eum invisendum aiiquos miserant, Ecclesiarum
obtestaturque. Denique suiipsius, et Ecclesise suae D verbis plurimam salulem roiitit. Denique charissimum suum Crocum ad se pervenisse nuntiat, alque
Antiochenae brevi commendatione claudit epistoul iis qui ex Syria Romam venerant, eumdem Crolam.
Tertia ad Ecclesiara Trallensem ab eo data est, ci adventum, seque eos brevi conventurum signipostquam per Polybium ejusdem Ecclesiae episco- carent, etiam atque etiam precatur.
Ignatius his quatuor litteris Smyrnae obsignatis,
pum, ad se ab eamissum, certo accepisset Trallenses Christianos inculpatam mentem habere, et inde solvens, appulit Troadem,ubi tren alias, quainsuperabilem in patientia, eosque vere esse Dei rum prima ad Philadelphienses scripta est, exaraimitatores. Hle enim his nuntiis gaudio perfusus, vit.Hancinchoatalaudibus sancti eorumdem epihanc scripsit epistolam, qua eis de tol eximiis vir- scopi, cujus divinam ad episcopatum vooalionem,
modestiam, aliasque virtutes sibi admirationem
tutibus plurimum gratulatus,eosdem ut episcopum
obedientia, presbyteros veneralione, observantia movisse testatus, illosad ei, sicut oves pastori, ut
mortiferas doctrinae erronea? herbas devitent, obse
diaconos prosequantur, amice monet. Subdit se

475

S. IGNATIUS. - PROLEGOMENA.

476

quendura, sedulo hortatur. Tum continuosubjun- A. sias ad illam eadem de causa scribendum hortetur, per quam amanter obsecrat. Denique Chrisgit nosse se eos in hac semper fuisse obedientia ;
sod ne abillis.qui legem Moysis non autem Christi tianis omnibus generalim, quibusdam vero nominatim salutatis, obsignat epistolam.
servandam esse docebant, corrumpantur,perseveninliam efflagitat. Memorat autern se cum ad eos
CAPUT II.
divertisset, cognovissetque apud ipsosesse quosdam, qui eatenus Evangelio, quatenus priscis eo- VAIU.E SCRIPTOBUM DE HI8 EPISTOLIS SENTE.NTIjE ;
QVJEDAM OBSERVANDA PR^EMITTUNTUR, ET QUA MErum auctoribus consentaneum esset, credendum
THODO YERA SENTENTIA PROPUGNABITOR.
esse contenderent,tunc camdem illis suasisse obe I. Varias scriptorum de iis epistolis sentenlias.
dientiatu.Jam vero se numiuam his hominibus, sed
De his septem epistolis tres sunt diversae scricruci, morti, resurrectioni Chrisli, atque Evangelio a prophetis prsenuntiato, lanquam omnino in- ptorum hujusce astatis opiniones. Prima tst Bloncorrupta? veritati fidem babilurum profitetur. Illos delli, Daliaei aliorumque plurium Presbyterianae
deinde monet,utad Ecclesiam Antiocbenam diaco- Calvinianaeque sectae hominum, qui illas tanquam
num quemdam, vel sicut vicinae eccle&iae, episco- omnino adulterinas, fictas atque Ignatio supposipum, ac presbyteros, qui de reddita ei pace gratu- tas repudiant. De ea vero aetate qua eas in lucem
lentur, dirigant. Sub haec ob Philonem diaconum, " prodiisse censent, quot eorum capita, tot sensus.
Albertinusenim eas circa medium saeculum seReum et Agathopodem benignisaime ab eis exceptos gratias agit. Denique eos Troadensium cundum, Salmasius sub imperio Antonini, vel
verbis salulat, optatque ul Burrhus et Ephesini Marci Aurelii, Blondellus post mortem Clementis
atque Smyrnsei a Christo, in quo spem omem Alexandrini, Dallasus, exeunte saeculo tertio, scriptas esse pronuntiant : imo vero Bochartus episcollocaverant, dignis honoribus afficiantur.
tolam ad Romanos non ante Constantini Magni
Soxtacpistola ablgnatioad Smyrnensem Ecclesiam per Burrhum.quem itineris sui comitem ha- imperium exaratam esse arbitratur.
Secunda opinio est Usserii Armachani archiepibuerat, missa est. Pracipuo, quod in eatractatur,
scopi, qui sex priores epistolas Ignalio asserit,
argumento Ignatius Christianos adversusquosdam
haereticos, qui Christum fictam tantum hominis seplimam vero, quae ad Polycarpum data est, rejicarnem, qua mortem et resurrecliouem simulare- cit ficlitiamque csse affirmat.
Tertia aliorum omnium sententia has septem
rat, assumpsisse dicebant, munit ac tuetur. Quapropter verilatem carnis, passionis, mortis et re- epistolas verum ac gcnuinum Ignatii opus essecon6urrectionis Chrisli invictis argumentis demon- tendit ; eaque non ab orthodoxis tantum, sed ab
strat, prascipitquc Smyrnajis, ut hajretieorum fu- C eruditissimis Calvini ac protestantium sectatoribus, Vossio scilicet, Hamondo, Riveto, Sculteto,
giant colloquia, ac suis precibus eorum conversioPearsone, Bullo, Moynioaliisque propugnatur.Huic
nem a Deo exposcant. Hos deinde ut episcopo,
sententiae lubentes subscribimus, illamque verispresbyleris et iliaconibus obsequantur, in primis
autem episcopo summa in omnibus obedientia et simam esse invictis, ut putamus, rationum momentis demonstrare conabimur.
veneratione auscultent, sollicite admonet. Dehinc
maximas eis idcirco rependil gratias, quod se sog II. Quxdam observanda prxmitluntur.
ciotque suos incredibili benevolentia exceperint,
atque inde eos dignam a Deo mercedem accepturos
Verum antequam ad hanc opinionem probandam
esse pollicetur. Postea pacem Ecclcsiae Antiochense aggrediaraur, nonnulla quae ad quaestionis nostras
redditam nuntiat, oratque ut aliquem, qui hac de explanationem non parum conducunl, juvat obserre illigratuletur, ac Deo landes gratiasque simul vare.Primo constat inter omnes cujuslibet opiniocum ea referat, quamprimum mittere festinet.
nis auctores quasdam ab Ignatio nostro script&s
Denique omnibus cum Troadensium, tum suo fuisse epistolas : Quis enim, inquit Dallseus M,
noniine salutatis, epistolae coronidem imponit.
tam fatuus est, ut eum scripsisse aliquas neget?
Septimam Ignatius, Troade Neapolim conten- D Constat etiam intereosdem illae, qu ab Athanadens, atque in navim jarojam conscensurus, ad
sio, Eusebio atiisque infra citandis ecriptoribus
Polycarpum, charissimum discipulum suum, ac
Ignatii nomine laudantur, non alias esse ab iis,
Smyrnensem episcopum, destinavit epistolam. Ibi
quas Usserius et Vossiussinceras et absque intermiram ejus in fide constantiam commendat, gaupolationibusediderunt, quasque primam epistolailiumque suum quod Smyrnae ipso fruitus sit,testi- rum Ignatii classem conslituere diximus. Contenficatur.Posthaec quo et ipse in vittute proficeret,
dunt vero primae sententiae patroni has a nebuloct commissam sibi Ecclesiam Christiane regeret,
ne aliquo exaraias, et veris lgnatii epistolis fuisse
vnriis illum praeceptis imbuit. Subinde vero eum
Buppositas.
orat obtestaturque ut ad Ecclesiam Antiochenam
Observandum quoque est easdem Ignatii epistodereddila pace ei gratulalurus litteras, ab aliquo las non a catholicis, sed ab Usserio el Vossio,viris
doforendas, scribat ; atque ut alias quoque Eccle- inter protestantes celeberrirais ex optims notae
!5 Lib. De script. lynat., p. 450.

477

D. NOURRH DISSERTATIO.

PARS I.

478

manuscriptis cum Latinis tum Graecis codicibus, A urgemus, quod ii omnes concodunt, nec ullus ex
primum publici factas fuisse juris ea sane fide,
eis negare unquam potuit, nimirum has epistolas,
quji majorem nullus desidcrat.
postquam genuinae uti fiogunt, Ignatii Jitterae peAnimadvertendum denique eos etiam, qui ad
riissent.intra aunum 106, quo illo ir.artyr occubuit,
propugnandam harumccepislolarum veritatem pro- et annum aut326, aut ad summutn 330, quo suam
lixiores d issertationes edidere, calbolicos non fuisse,
Busebius Hisloriam divulgavit, publicam prodiisse
sed protestantis Culvinianaeque sectte homines.
in lucein. Id enitnvero fulsurn gratisque fictum
Enimvoro Vedelius Calvinista ac Genevensis mini- esse inde evincitur, qtiod iis quoque fatentibus,
ster.Uaseriuset Vossius in harum epistolarum ediIgnatius quasdam scripsit cpistolas, quibus teste
tionibus suam quisque earumdem apologiam ad- Dallso : Post divini foedcris libros nihil esse dcjunxit.Cumque Salmasius et praecipue BJondellus
buitin tota Ecclesia nobilius ac celebrius, nisi
Usserium ac Vossium impugnare tentassent, ilios
forte Clementis epistolam exccperis.
uterque.etUsseriusquidem in sua Appendice IgnaHinc quippe illud conftcitur, quod cerle nec Daltiana, Vossius vero in suis litteris strenue confti- laeus, nec ullus sanae mentis negaverit, has sincelaverunt. Hos excepit Uenricus Hamondus presbyras scriptoris nostri epistolas ab iis sallem Kccleter Anglicanus, qui prolixam adversus Blondellum g 8jjSi ad qUas destinatae erant, ea quae tanto maradornavit disputalionem, qua non solum omnibus
tyri debcbalur, veneratione acceplas, cum aliis
Blondelli argumentis respondil, sednovisGrmisque etiam communicatas ecclesiis, in oarum ecriniis
rationum momentis hasce epistolas Ignatio asseasservatas,ac inChristianorum ccetibus, non secus
ruit. Contra bunc Dalloeus Charentonensis n.inister ac Clementis epistolam, aliaque tanti prctii monupugnat dissertatione longe prolixiori ; sed flde,
menta,publice lect.is. Al quis in animum sibi inquidquid ipse dixerit, noa omnino integra. Omnes
ducat pluribus annis anlc Eusebiana: Historiee edienim epistolas Ignatio ascriptus, sive cas quas Hationemomniaomnino harumeccpistnlarumlampremondus atque alii Ignatio tribuunl, sive eas quas
tiosa exemplaria itu petisse, ut no uuius quidem
ipsi abjudicant, ille confuse, generatim et in globo vestigium neque in Ecclesia Antiorhcna, neque
aggreditur ; atque ul hac confusione et ingenti ar- Smymensi, noque Romana, ncc ulla alia depregumentorum cohorte fucum faceret, contra illas hendi potuerit ? Nunquid omnos et Ecclesiae, et
omnes litteras, quinque supra sexaginta, qua? ac- Christiani etiam Antiocheni tantisanimis, lantaque
ourate numerat, promit rationum firmamenta. Ve- arte in illaruin perniciem exstinctionemque conspirum Pearsonius presbyter Anglicanus doctis suis
rarunl, ut cum e;c, quas supposititias esse dicunl,
earumdem epistolarum Vindiciis omnes ejus cona- altero post Ignalii mortem ssculo lumen aspexetus cassos et irritos reddidit. Tanta enim claritate C re, tum nullus licet diligentissimus veterum scriet sinceritate illarum veritatem astruxit, quanta ptorum indagator, licet Ignatii temporibus et Aneonfusione Dallaus omnia lurbare tentaverat. Co- tiochenee Ecclesiae proximus, de iis, quas veras
natus est quidem alius Calvinistarum ministerano- genuinasque fuisse contcndunt, nihil omnino unnjmus desperatae Dallaei causaa nova disputatione quam suspicatus sit ? Si enim tunc aliquod haopiiulan ; sed quam male votis ejus res cesscrit, a rum tanli martyris epistolarum exemplar supersnobis jam demonstrandum est.
tes alioubi exstiterit ; si aliquis Eusebio antiquior,
vel Ignaiio suppar, aulcoasvus, de iisdem epistolis
III. Quo methodo vera sententia propugnabitur.
Quapropter septem Ignalii epistolas,quaeprimam aliquid audierit, illico, vel unius illarum exemuti dictum est, classem componunt, eamethodo ab plaris sola exhibitione, vel alicujus veteris scripIgnatio profectas esse ostendemus, ut omnia argu- toris contradiclione, eae fictitiie lilterae ab illo et
menta.quibus alii prius easipsi vindicarunt rursum omnibus aliis explosae fuissent.
Nec illud praetermittendum est, quod adversarii
ad incudem revocata, aliis novis, et a nobis excogitotis rationum momentis confirmentur. Tum ob- in hisce, quas Ignatio suppositas dicunt, epistolis
jectiones adversariorum, expensis aliorum respon- doctrinam ejusdem Ignatii Ecclesiarumque illius
sionibus, vel nostrispro virili parte subjunctis de- " lemporis decretis oppositam seseanimadvertissearstruere conabimur ; ac tandem ad ea omnia quae in bitrantur ; atque earumdem auctorem ingeniosum,
Pearsonium ab anonymo deprompta nullus hacle- industrium, callidum, versutum ; vel prout eorum
nus attigit, clare et dilucide, atque uti speramus,
interest, tardum, plumboum, supinum, indoctum
funditus evertenda propius accedemus.
passim praedicant. Cur ergo heec omnia doctissimostertii quartique saeculi scriptores, atque EuseCAPUT III.
bium ipsum, qui tantam in evolvendis et eruendis
PROPONITUR PRIMUM ARGUMENTOM, EX IIS QUjE ADveterum Patrum monumentis operam posuerat,
VERSARII FINQUNT DEPROMPTUM.
Primum quidem momentum etsi inde erui pos- phne penilusque fugerunt ? Nullus profecto, uti
sel, quod adversariorum in commentitia harum opinamur,eritsincerus aequitatis et veritatis amaepistolarum astate assignanda,tam varia? sintopinio- tor, qui non intelligat quantum hae opiniones panes, ut nullus omnino intereos dere non itadiffirum vero videantur similes, quantumque sibi incili consensus esse queat ; illud lamen potissimum
vicem contraria? sint et adversae.

S. IGNATIUS.

479

PROLEGOMENA.

480

II. Secunda et tertiu Dallxi exceptio exploditur.


Quocirca Dallaeus id quod primum opposuerat,
non satis firmum esse veritus, ad alterum quod
majoris putat esse momenti, progreditur. Ait itaque 5B haec epistolse Polycarpi verba: Scripsistis
I. Teslimonium Polycar/ii proponitur, et prima
Dall<ei exceptio refeUitur.
ad me, etc, quae ad linem usque sequuntur;
Sed jam ad alia arguraenta, quibus opinio tam
omnino videri temere, et praeter auctoris menparum sibi constans impugnatur, properandum tem aliena manu assuta. Quod quidem rursusduest. Ea autem duplicis sunt generis : alia quippe plici ratione probare nititur. Primo, quoniam illa
externa dici possunt, quae ex aiiis inculpatse et absurde, et praeter manifeslam orationis seriem
certissimie fidci petuntur scriptoribus ; alia vero inserta,al(|ue infultasunt. Superioribus siquidem
interna, quibus auctoris opera ejus ingenio et tem- verbis ; Ut sitis perfecti, etc, epistola claudepori,accaeteris,quffi desiderari possunt adjunctis,
batur, vel, ut ipse loquitur: In hanc decentissiapte convenire demonstrantar.At invictis utriusque mam, ut omnes vident, clausulam desinebat epigeneris momentis, septem primco classis epistolas
stola.
Ignatio asseri posse plane contendimus.
rj
Secundo, quia haeo ultima verba Ignatium adhuc
Atque ut a primo argumentorum genere exorin vivia degentem memorant,quem illa superiora :
dium sumamus, numerosum cujuslibet a?vi scri Hi omnes non in vacuum cucurrerunt, tc,
ptorum,qui has epistolas nostro martyri vindicant, declarant mortuum. Unde idcm Dalbeus : Ez
agmenducetPolycarpus, Smyrnae episcopus, Igna- his, inquit, sole meridiano clarius est diversos esse
tio non solum coaevus, sed amicitia et consuctudine homines, qui eadem de re tam dissentanea, tamconjunctissimus. Is enim qui in litteris viri sibi que inter sa contraria,et repugnantia loquuntur;
amicissimi dignoscendis vel indicandis, nec falli
proindeque, particulam illam falso ac vafre epinec fallere poterat, de iis ad Pbilippenses sic scri- stolffi esse assutam ab aliquo impostore. Confebit : (( Scripsistis ad mc et vos et Ignatius... epi- stim vero subdit : His exceptis, nihil in epistola
stolas oranea Ignatii, quas ad mescripsit, et quas- illa videtur occurrere, quod vel quemquam offencunque demum apud nos reperire potuimus,quemdere, vel Polycarpo indignum censeri debeat.
admodum nobis mandastis, ad vos misimus. * Quid
Sed hic paulisper immoremur attendamusque
tanti viri auctoritate elficacius? quid ejus testi- num Dallaeus,ubiin contradictione et repugnantia,
monio clarius et evidentius ?
quam nullus ante illum deprehenderat, rstegenda
Duo tamen quae nequaquam contemnenda esse C sibi adeolynceus videtur, ibidem secum ipse non
affirmat.ei opponit Dallaeus ,s. Primum est Nicepugnet. Enimvero si in tota epistola nihil pr-eter
phori Constantinopolitani judicium, quo haecPoly- illam particulam occurrat '. Quod vel quemquam
carpi epistola ad deterrimi generis, ut Dallaus ac offendere, vel Polycarpoindignum censeri debeat,
defensor ejus loquuntur, apocrypha, scilicet ilinecur quaeso, Dallaeus non solum Hamondo et aliis
rariaPetri etThoma procul amandatur. Unde Dal- aevi nostri doctisgimis hominibus, sed etiam antilaeus 67 : Nicephori, inquit.ct putriarcha? primarii,
quissimis Patribus Eusebio et ceeteris praefert Nietscriptoris annis circiter octingentis nobis nostris- cephorum,quiepistolam totam rejicit inter ea quaa
que vetuBtioris, de his libris judicium, Hamondi
sunt ex apocryphorum deterrimo genere ; vel,
tametsi viri erudilissimi, et aliorum eevi nostri ut ipse alibi dicit, inter libros fabulis et figmensententi.' pnrferre nulla invidia cst. Sed ai nulla tis plenos ; ex quibus, si quia ad fidem de re
sit invidiaNicephorijudiciumHamondi aliorumque aliqua primis illis temporibus gesta faciendam afrccentiorum sententiae praeferre, nulla quoque erit ferret,nihil efficeret ? Nunquid si aliquis ea ominvidia judicium Irenaei, Eusebii, aliorumque Pa- nia, quae in hac epistola illud quod Dallsus vocat
trumtot smculis Nicephoro vetusliorum, qui Poly- additamentum, praecedunt, quaeque ipse Polycarpo
carpo hanc epistolam assignant, Nicephori praeferre D dignacenset, ad fidem faciendam afferrel, nihil
Bententioe : imo tanto potiori jure preeferendum eBt, efficeret? Nunquid ob particulam in fine epistolas
quanlo et eruditioneprffistantiores, atque ffitati Po- addilam, ea quee Polycarpo digna sunt, ad apocrylycarpi viciniores fuerunt. Deinde verba a Dallaeo pha deterrimi generis, et libros fabulis et figmenobjecta patriarchae Nicephori non sunt, sed scrip- lis plenos debent protinus amandari ?
toris cujusdam obscuri et anonymi, qui fragmenQuid autem qfiod addit Dallaeus in hac epistola
tum quod Stichometriam vocal, ad ilius Chrono- tam dissentanea, tamque inter se controria et
graphias calcem subjunxit, ut infra a nobis claris- repugnantia occurrere ; i;t sole meridiano clasirae demonstrabitur. Etcerte quis sibi persuadeat rius sit eaa diversis hominibus scripta fuisse ?
Polycarpi epistolam, cujus utilitatem Dallaaus Cnr ergo Eusebius, homo oculatissimus et perspiagnoscere cogitur, a Nicephoro quem idem Dal- caciBsimus, cur alii ante et post Nicephorum scrilasus laudibus exornat, inter apocrypha deterriptores illud non viderunt, quod sole meridiano
mi generis fuisse ablegatam?
56 De fcript. Ignat , cap. 22, p. 426. 67 Ibid., p. 427 , cap. 32, p. 42.
CAPUT IV.

ARGUMENTUM SECUNDUM EX POLYCiRPI TEST1M0N10


PETITOM AB EXCEPTIONIBUS ADVERSARIOnUM VINDlCATUR.

481

D. NOURRIl DISSERTATIO. PARS I.

482

clarius erat ? Nunquid oranes sole meridiano lu- \ ab ea difticultate, quaB contra ipsum solum militat,
sese recte explicuisset. Verum non de Hamondi
cente caecutiebaut ?
mente disputamus, sed de Polycarpi epistola, in
Sed esto, Busebius aliique omnes solis meridiani
splendore perslricti, idqur.d sole meridianoclariua quacum nulliim mendacium, nullaque sit contraerat,non viderint. Cur saltem hanc decentissimam dictio et repugnantia, integram illam omnesque et
clausalam, in quamdesinebat epistolaquam, teste singulas illius partes a Polycarpo scriptas esse
certo certius evincitur.
Dallaeo, omnes vident, illi non viderunt ? Nunquid
Dallaeus Eusebiuin aiiusque viros oculalissimos,
III. Reliqux Dallxi excepilones refelluntur.
qui hanc epistolam integram Polycarpo tribuunt,
Instat Dallaeus, novoque utitur et miro argumenadeo caecos omnique luraine orbatos fuisse dicet ;
tandi genere. Illesiquidcm nihil de veritate ac inut unum quod sole meridiano clarius erat ; altetegritateepistolae Polycarpi ampliusdisputans,conrum quod omnes videnl, ipsi videre non potuerint ?
cedil Polycarpum testari aliquas ablgnatio scriptas
Jam vero ad rera ipsam veniamus. Contendit
fuisse epistolas. Verum cum idem ipse Polycarpus
Dallaaus verbis, quae particulam ultimam prasceillas easdem esse, quas defendiraus, non dixerit,
dunt ; quia decentissimam clausuiam habent,
alias Dallaeus omnino ab eo indicatas esse audacter
epistolam Polycarpi claudi. Nunquid ergo quoties g
affirmat. Atque a Dallaeo poscimus quid Polycarpo
in epistolis occurrit decentissima clausula, tolies
utepistolas illas Ignatii esse testaretur, praestanibi finiuntur epistoiae ? Id sane vel ipsae solae Pauli
dum erat. Nunquid ab eo hae epistolae inlegraB
epistolae falsissimum esse evincunt. Nara in capite
transcribenda; erant, vel manu propria subscridecimo quinto ejus Epistoke ad Romanos haec debends ? Nunquid publica notariorum ot testium
centissimaclausulalegitur : Deus pacis sit cum omfide, aliisve publicis instrumenlis munienda; ? Si res
nibus vobis. Amen ; in capite vero tertio Epistolas
ita se habeat, nullas procul dubio nuno habemus
ad Ephesios ista : Ipsi gloria in sxcula sxculorum.
virorumapoatolicoruDualiorumqueantiquissimorum
Amen ; et tamen neutra ibi desinit : sed in priori
Patrum epistolas, ac ea quae manibus omnium tennum caput, in posteriori tria integra capita subruntur, ali omnino sunt ab iisquas scriptores ab
eequuntur. Longum esset el inutile innumera epiillis datas esse commemorant. Dicendum ergo ex
stolarum proferre exempla, quae ad similes clauseverioris critices regulis, ut nlicujus aucloris episulas, quas Dallaeus decentissimas vocat, non
stolae, quarum scriplor ipsi coaevns generatim tandeainuni.Noruntenim omnesex scriptoris ingenio
tum meminit, speciatim designenlur, niliil aliud
pendere, quas velit, et ubi velit, in epistola sua
requiri, nisi ut illas ab integrae certaeque fidei scriclausulas apponere : maxime vero ubi plura, sicuti _
ptoribus, iisque non ita ab iilius aetate reraotis noPolycarpus, tractat argumenta, vel cum scribentis
minatim indicentur. Atqui quas Polycarpus Ignatii
animo aliquid novi scribendo succurrit.
epistolas generatim designat, ea? speciatim et nomiPraeterea fulsum illudesl,quod ait Dallaeus, ulti- natim, ut fatentur adversarii, ab Eusebio aliisque
mam hujus epistolae particulam,mendacio, iis quae integrae certaeque fidei scriptoribus designantur.
superius dicta erant, contrarioet repugnante, esse Deniquejum anobis, uti putainus, clare demonstrainspersaui. At, ir.quitille, hsec verba : Et de ipso tum est Ignatium non alias ab iis, de quibus nunc
Ignatio, et de his qui cum eo sunt, quod certius controvertitur, exarasse epislolas. Illte igitur eaeagnoveritis, significate : hnec, inquit, verba Igna- dein sunt quas Polycarpus dcsignat.
tiom, qui priusdefunctus declaratur, in vivis e&se
significant.Verum si ea attente perpendantur, nihil
Urget tamen Dallaeus in bis epistolis reperiri et
de Ignatii morte vel vita innuunt aut testifican- aiyiiv Valentinianorum, aliaque quam bene multa
tur. His etenim Polycarpus tantummodo postulat, minus orthodoxa, quae ab Ignatio nusquam scribi
ut Pbilippenses qui de Ignatio facilius aliqua acci- potuerunt. Sed Eusebium aliosquedoctissimosscripere poterant.de illo, quocunque tandem in slatu ptores qui, teste Dallso ipso, has epistolas Ignatio
fueril,certi aliquid renuntient. Quapropter si illum
adjudicant, nihil in eis vel minus orthodoxum, vel
jam martyrio coronatum suspicabatur, rogat ut D minus Ignatio dignum legisse certissimum est. At
narrent quando, ubi, et quam vario tormentorum cerle illos quaenam Ignatiana doctrina essc debuecruciatuumque genere mortem obierit, quosque rit, ignorasse, nullus, no Dallaeus quidem, disere
habueril marlyrii sui socios. Nulla ergo ibi repu- audeat. Deinde nibil contra Ignatiidoctrinam in his
gnantia, nec ulla cum iis quae de nece ejus prius epistolis occurrere, infra suo loco, ne omnia cum
scripta erant, occurrit discrepantia.
Dallaeoconfundamus, clarissime ostcnsuri sumus.
Urget tamen D<>llseus, atqueipsius Hamondi, qui
Instatdenique Dallaeus, sicque arguit:Hoc certe
his ultimis epistolae Polycarpi verbisvitam Ignatii Polycarpi testimonio Latini pro sex illis Ignatianis
designari dixit, profert testimonium. Al certe si
epistolis, quas praeter Usserianam collectionem asHauiondus humuni aliquid ibi passus est, si ad
serunt, non minus speciose utuntur, quam pro suis
Polycarpi verba animumnon satis advertit, quid
sex primis reverendissiraus Usserius et doctissiinde contra sententiae nostrae veritatem conficiet mus Hamondus. Ex quibus sic ille concludit :
DallBUB? Nulli uutcm dubitamus quiu Uamondus Seponenda ergo pariter est iu universa de Igna

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.
484
483
tianis causahujus testimonii auctoritas. Scilioet A quidem voce, addil Dallaeus, consulto ipse Irenaeus
usus esl ; ut illa Ignatii verba, non ex ejus scriptis,
cum Dallaeus Polycarpi aucloritalem, qua premitur, elovare non posset, eam saltem vult esse se- sed ex dicentis ipsiusoreexcepta fuisse indicaret.
ponendam. Verum integra et invicta semper ma- Mirum sane quanta esse debuerit oscitantia Eusebii, qui verbum dixit, idem ac scripsil, significare
nebit, nunquam seponenda lanti viri testificatio
sempiterna. Cffiterum si qui illam ad adulterinas falso putaverit. Sed veremur ne Dallaeus, qui hsec
postParkerum contra Eusebium urget, ipsepotius
Ignatii cpistolas- asserendas adhibeant, illosprocul
dubio et ea ipsa abuti, et Ionge errare infra de- inscitiaevel malitiae accusandus sit. Quod quidem
monstrabimus. Quem tameo errorem iis, quibus etsi innumeris scriptorum testimoniis facile conUsserii et Vossii nec manuscriptos codioes neo firmari queat ; una tamen quaa Dallaeo inslar omeditiones videre licuil, ostendemus aliqua ex parle nium esse debet, nempe Irenaei ipsius auctoritas
ad idprobandum sola sufficiet. Ille enim qcae a
esse condouandum.
Justino non pronuntiata, scd scripta erant, bis
CAPUT V.
verbis lar.dasse legilur : Et bene Justinus in eo
libro qui est ad Maroionem ait : Quoniam ipsi
ARGUMENTUM TERTIUM EX 1REN\*I AUCTORITATE, QUjE
AD ADVERSAIUORUM EXCEPTIONIBUS VINDICATUR,
n quoqueDomino non credidisset, etc. Et alio in
DESUMPTUM.
loco "4 : Bene Justinus dixit, quoniam ante Domini adventum, etc. Verum auctoritate Irenaei
I. Testimonium Irensei proponitur.
ipsius, si quid in sua causa validius desideretur,
UltimaDullaei conlra Polycarpi teslimonium ob- ipsummet Dalkeum contra seipsum testem projectio,quam validisssimam ipse appellat, est Irenaei ducemus. Nec certe vel diu, vel procul ille quaequiejusdem Polycarpi discipulus fuit, summa au- rendus est et accersendus, qui eo ipso loco, ubi
ctoritas. Sicautem lllam Dullajusipse proponil 5B : hac de re disputat, sic ea quae ab Humondo de
Nusquarr. epislolas quas nunc habemus, apud Po- non dicta, sed scripla erant, refert : Quid contra
Iycarpum fuissc.el ab eo in unum collectas, ad Phi- banc claram ac invictam demonstrationem allVrt
lippenses missas fuisse, et multis aliis, et hoc y.o- doctissimus Hamondus : Irenaeus, inquit, Ignatii
tissimum validissime probavioius,quod Irenaco Po- dictis ex epislola ad Romanos, etc. Et adhuc
lycarpi discipulo el admiratori smgulari, plane propius, ubi ipsiusmel Irenaei locum citavil, sic
penitusqucignotse fuerint. Ad examinandum ergo loquitur : Quid enim quaeso habet eo loco IreIrenaei testimonium, quandoquidem ad illud nos nneus : Quidam, inquit, nostrorum dixit : Frumenprovocat D;illoeus,iubentissimo accedimus. Et pri
tum Dei, etc. Quid ergo ?Nonne verbum inquit,
mum quidem miremur qua Dallaeusconfidentia au- C idem sonat ac dixitt Dallaeus tamen ipse ubi id,
sus sit alfirmare epistolas Ignatii, quf.s nunc habcquod ab Hamondo et IrenaBO scriptis traditum
musjrenaro plane penitusque ignotas fuisse. Nonne erat, protulit, non vcrbo scripsit, sed inquit, quod
enim haecipsissimasunt Irenaei verba60: Quem- idem esl ac dixit, usus est.
admodum quidam de nostris dixit, propter martyDefensor Daila?i, ad ei qui suo se ipse gladio jurium in Deum adjudicatus ad bestias: Quoniam
gulaverat, ferendam opem accurrit, sed tardius.
frumentum sum Christi, et per dentes besliarum Sie aulem ille 65 : Demus verbum, dixit, quo
molar, ut mundus panis inveniar? At, futente utitur Irenaeus, et quae voce, et qua; scriptoedita
Dallaeo, certum est Ignatium nostrum hic ab Ire- sunt, indifferenter denotare ; non mugis illius,
naeo laudari : Ego vero, ait Dallseus 61, hunc Pearsoni, causam juvabit Irenaei narratio quam
cujus verliu recitat, Ignatium esse confileor, haeo nostram ; ac proinde omilteadum erit testimoverba vere Ignatii esse concedo. Unde ergo Ire- nium pro epistolis Ignatianis, ex hac narratione
naeus baec Ignatii verba desumpsit? Audiamus desumptum. Quam infirma sit haec Dallaei deEusebium 8J : Hujus porro Ignatii, inquit ille, fcnsio inde patet, quod Dallaeum, qui magnam in
et martyrium et epistolas commemorat Irenaeus verbo dixit vim argumenti sui posilam esse exishis verbis : Quemadmodum qnidam, etc. Qua- J) timabat, vel imprudentiie vel malitiae condemnet.
nam autem ex epistola haec ille transcripsit, nisi Deinde vocem dixit apud Irenajum ad verba Ignaex Ignalii nostri ad Romanos epistola, ubi isthsec
tii, non prolata, sed scripta significanda usurpari
totidem verbis reperiuntur ?
probant cum Euscbii supra memorati auctoritas,
tumetiam qui-i haec eadem Ignatii verba in epis II. Prima et secunda Dallsei exceplio refellitur.
tola ad Romanos scripta sunt, neque usquam alibi
Quid ad haecDallaeus^Eusebium falsum esse af- ille ea protulisse narratur.
firmat. Quod falso, inquit i3, putavit Eusebius.
At Irenaeus illam,inquiunt, Ignatii sententiam ex
Qua vero putas rationeEusebium, diligentissimum
ejus martyrii Actis,quae suo circumferebuntur temscriptorem, erroris insimulat ? Quia Irenaeus, uli pore, transcribere potuit. Fatemur quidem hano
ille ait, non usus est voce scripsit, sed dixit. Qua sententiam Ignalii in ejus martyrii Actis occurrere,
" cap. 32, p. 433. M lib. v, Advers. hmres., cap. 28, seu circa fln. " Dall. cap. 28, p. 434. " lib.
iii, Uistor., oap. 36. 6J cap. 3, p. 452. " lib. iv. Advev. hxret., cap. 34. pag. 77.

485

D. NOURHIII DISSERTATIO. PARS I.

4.S6

sed in Actis coiruplis et interpolatis, non autem A haec falsa Bint, et ab omni penitus veritatis spccie
in veris et sinceris, quae Latine Usserius, Greece
aliena?
vero noster Theodoricus Ruinartus publici juris
Instat tamen Dallaeus : Ex epistola ad Romanos
fecerunt. Atqui si Irenaei tempore quaedam Igna- haec verba Ignatius non Romae, sed Smyrna; diu
tiani martyrii Acta exstiterint, haec tantum poste- ante agonem absurde et inepte scripsit t0. Vcrum
riora exstitisse nemo sanae mentis homo dubita- quisquis hanc eamdem epistolam animo falsis
verit.
prayudiciis non penitus obcaecato legerit, is fac'lo
Huc ad DalloM subsidium rursus advolat ejusdecomperiet illam ad Romanos Smyrnae ab Tgnatio
fensor, et ab Hieronymo eamdem Ignatii senten- scriptam, non diu ante agonem ; sed cum damliam citatam observat. Atqui satiusest, inquit66, natus esset ad bestias, el Romam ab illis jamjam
dicere Hieronymum inantiquissimismartyrii Actis devorandus contenderct. Non ergo absurbe neo
legisse.quae de lgnalio, etsi forte aliquam jam sua inepte, sed rcctc et omnino apposite Irenaeus hanc
aetate mutationem cxperta essent illa Acla, nullam Ignatii epislolam citando aiebat 10 : Quidam de
lamen seneisse istius, quadeagitur, circumstantiee nostris dixit, propter martyrium in Deum adjudirespeclu par est credere ; nara ex istis Actis, vel catus ad bestias, etc.
alio quodam scripto eque vetusto, qute de Ignatio g Urget adhuc, et acrius instat Dalla;us Irenaeum
narrat, deprompsisse Hieronymum est plusquam
hanc Ignatii sentenliam ex epistola ad Romanos
verisimile. Verum Dallaeus e contrario Hieronynon solum non sumpsisse, sed neque sumere pomum nequeex his Actis, nequeex alio scripto, sed
tuisse.Neque id ille quolibetargumento, sed clara
ex Eusebiotantum sua desumpsisse asserebat.Nam et invicta demonstralione se probare arbitratur.
Easebii, inquit 67, omnes judicium, Hieronymus
Haec autem invicta demonstratio, ne quid virium
etiam verba secutus est ; ut hoc non tam illorum, suarum arnittat,ejusdem verbisproponemla est. Ait
quara uniusEusebii testimonium censeri debeat. ilaque 71 omnes quas diximus csse Ignuiii episloSiccinc ergo dbfenditur Dallaeus, cum ei apertecon- tas : Irenaeo plane ignolas fuisse. Quarum scilicct
tradiciiur? Quid verc quodnulla alia, uti diximus,
testimoniis adversus haereticos, quos refellit, lucurcartyrii Ignatiani Acta, quam quae ab Usserio, et lenlissirnis ac disertissimis nusquam usus reperitur
novissime a nostro Ruinarto edita sunl, tempore in tolo adversus hiereses opere ; tametsi plurima
Hieronymi exstitisse certum videtur. At profecto passim loca illic occurrant, in quibus ulilissimeac
non in iis, sed in corruptis tanlum Actis, Ignatii pene necessurio ab auclore adhibenda erant, si ea
sententia ab Hieronymo et Irenaeo citata occurrit. cognita habuisset. Atque hoc illud est argurncnDenique quod egregius ille Dallaei defensor addit,
tum, quod Dalla us claram etinvictam demonstraHieronymum eam si non ex Actis, ex alio scripto
tionem appellat. Sed huns eumdem Dalla:um, loaeque vetusto desumpsisse, hoc et Dulla;o,ut paulo gicae et dialecticae callentissimum, miramur hic
ante diximus, opponitur, et gratis ab iilo fictum non meminisse in clara et invicta demonstratione
est. Neque enim aliquod ab ipso aut ab ullo un- omnia esse debcre cerla, invicta et omnino uecesquam alio homine scriptum ossignari poterit, in saria. Ad suam ergo claram et invictam demonquo baec legatur Ignalii sententia : nos autem epi- strationem 7J conficiendam, ipsi demonstranduin
stolam ad Romanos, ejus nomine inscriptam, erat, Ignatii testimonia non tantum utilissimeac
producimus, ubi illa de verbo ad verbum repe- pene necessario, sed plane penitusque necessario
rilur.
fuisse adhibenda. Verurn quidquid sit de certse et
III. Reliqux Dallsei exceptiones refeUuntur.
invictae dcmonstralionis nomine, ad vim argumenti
Eadem itaque rulione id refellitur quod dicit attendamus. Illud autem non minus contra ipsumPallaeus6* : << Omnes videntfacile fieri potuisse,ut si met Dallaeum, quam contra nos militat. Epistolas
quod ejusmodi scriplum edidisset Ignatius ; in quo siquidem nonnullas ablgnatio nostroscriptasfuisse
suam sententiam exaraverit ; id et in Iren.ei rna- ille ullro concedil? Quis enim, inquit 73, tam fanus venirel, et diu antenostra tempora intercide- p. tuus est, ut eum scripsisse aliquas negat? Fatctur
tet. Nullum quippe, quod interciderit, Ignatii eliam easdem fulsse
'" ad rem Chrislianam valde
uliles, proinde plurima in eis exstitisse loca
scriptum Dallasus assignare potest,in quo sententia
contra varios Ignatianee aetatis ha?reticos, quos Ireilla fuerit scripta ; sed nosepistolara ad Romanos,
ubi semper exslitit, assignamus. Porro autem si nasus postea refellit. Porroeadem planedemonstraquid in boc argumento sitroboris, certe eo innu- tione, quam claram et invictam Dallaeus vocat, id
falsum esse sic evincitur. Eas enim Ignatius non
merae antiquorum Patrum lucubrationes excidant,
scripsitepistolas, quarumtestimonia Irenaeusinsuo
necesse eat.Illas quippea scriptoribus celeberrimis
citari si dixeris, illico reponetur non eas, quae in Adversus hxreses opere contra cos, quos refollit
manus nos.raspervenerint.sed alias, quae diuante haereticos non adhibuit. Atquc Irenaeus nulla testimonia ex iis epislolis, quasDallaeus Ignatiumscrinostra tempora interciderint, ab illis citatas, vel
psisse affirmat, in suo adversus haeresesopereconaitem citari potuisse.Quis autem non videat quam
66 pag; 2. 61 cap. 36, p. 452. cap. 33, p. 434. 63 cap. 33, p. 436. ' lbid. 7' Ibid. " cap. 33,
p. 434. 7 cap. 36, p. 450.

487

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

488

tra confutalos a se haereticos adhibuit. Ergo hae . Hoc itaque testiraoniura Origenis, quia illud annis
epistolae ei plane incognitae fuerunt. Ergo Ignatius circiter centum et quadraginta post Ignatii nccem
illas, quidquid Dallaeus dixerit, vere non scripsit. scriptis trodebat.frustaneum erit ?Quid igitur fiftt
Qua autem responsione hoc argumentum solvet de tot antiquissimorum Patrum et testimoniis et
Dallxus, eadem et nos claram et invictam illius lucubrationibus, quorum vix duobus post eorum
morlem saeculis alicubi facta est mentio ? Deinde
demonslrationem solvemus.
Attamen Dallseani argumenti solulionem ab ipso pistolae Ignatii,ut diximus, in ecclesiarum scriniis
non exspectamus. Respondemus enim faUum esse asservabantur.ubieas Origenes etlegere, et exscriin Ignalii epistolis plurima occurrere loca.quce ab bere, et cujus essent certo certius edoceri potuit.
Irenaeo in suo libro Adversus hxreses adhibendafue- Quid ergo, si haec annis 140 post Ignalii mortem
rint.Non debuit siquidem Irenseus ca potius adhi- se praestitisse affirmet, serum erit et inane ejus tebere,quara alia testimonia, quae passim occurrunl stimonium ? Quam vero falsa sit haeo Dallaeanae criin epistola Barnabae, in apologiis Qnadrati et Ari- tices regula, inde certo colligas, quod filius senior
stidis, in scriptis Apollinarii Hierapolitarum epi- a patre suo seniore testamentum proavi sui potuit
scopi, Agrippae, Melilonis, Alhenagoraealiorumque accipere, quod pater suus ab illius similiter avo
qnamplurium, qui haereticos quos Irenaeusrefellit, seniore acceperat. Nunquid ergo si filius ille assedisertissime redarguunt et oppugaant. Cur autem B ratase repraesentari proavi sui testamentum, quod
paler ejus ab avo se accepisse certissime affirmaIrenajus nec illa omnia tot tantoruraque virorum,
nec Ignatii lestimonia udhibuerit, si quaeras, ratio bat, serum erit et frustraneum illiusteslimonium ?
in promptu est. Ex innumeris enimvero Patrum Nullus certe id dixerit; quamvis plures in hoc teralocis qufeilam paucissima cum ille conlra haereses, poris inlervallo, quam anni circiter centum etquaquas refutat, citaverit, inde colligitur aliud sane, draginta elabi potuerint. Quis autem abnuat epiquam ex continua Patrum traditione hsreses ex- stolas Igdatii, quie sacruni tanli martyristestaraenpugnandi luisse illius propositum. Et vero pauca tum erant, uni elalteri probalae fidei viro de rnanti
tantummodo Patrum loca ideo relulit, vel quia in manum traditas,potuisse ab iilo posteriore alicui
ipsi erant ad manum, vel quia eorumdem Palrum deinceps itn transraitli ; ut hic eas Ignatio vere
scripta haereticis raagno emnt in pretio, sicut Po- scriptas fuisse omni asseveralione affirmare potuelycarpi epistola Florino : vel denique aliis de rit?Nec serum igitur nec frustraneum erit illius
causis ex tcmpore, quo scribebal, aut ex suo vel testimonium.
Verum pressius urgeamus Dallaeum, alque eum
adversariorum ingenio petitis.
sibi ipsinon solum contradicere, sed ipsomet etiam
GAPUT VI.
ARGUMENTUM QUAIITUM, EX OBIGENIS TESTIMONIO DE- G leste veras Ignatii epistolas ab Origine citari oetendamus. Concedit ille Origenem laudare quidem
SUMPTUM, AB
ADVER8AR10RUM
EXCEPTIONIBUS
VINDICATUR.
Ignatii epistolam, sed serius. Vel ergo veram et
I. Proponitur teslimonium Origenis, et a prima genuinim Ignatii epistolam,vel udulterinam cilavit.
exceptione vindicatur.
Atqui ex ipsomet Dallaeoeae quas vocat adulterinas
Invietum Irenaei testimonium excipit auctoritas Ignatii epistolas, longe post Origenis mortem edilae
Origenis, qui epislolas, quas defendimus, Ignatio fuerunt. Origenes ergo non has, sed veram et gerabsque ullavei minima dubitatione tribuit.Isenim manam Ignutii epislolam citavit. Ergo non sera
verba Ignatii.ex epistola ad Ephesios excerpta, sic sunl ejus praesidia, quae jam ab initio stetisso nelaudat14 : Eleganter in cujusdam marlyris epi- cesse est.
stolascriptum rcperi,Ignat\um dico episcopum An- II. Refutalur secunda exceptio.ubi homilias Origetiochiffl post Petrum secundum, qui in persecutione
nis in Lucam ab eo scriptas esse demonstratur, et
adversarioium objectionibus respondetur.
RomaBpugnavit ad bestias : principem saeculihujus
Patet igitur quam vana fulsaque sit prima Dallatuitvirginitas Mariffi,latuitproptei' Joseph, etc.
Dallaeus autem huic luculentissimo Origenis testi- laei ad Origenis auctoritatem responsio : vidcamus
raonio duo opponit, nempe frustraneum illud esse, p. an secunda majoris sit ponderis et solMitatis. Nenec ab Origene prolectum. Cur ergo viri omnium gat ille hanc, quam laudamus, aliasque caeteras
longe eruditissirai testimonium, in his quae certo ejusdem Origenis in Lucam homilias ab ipso proipse cognoscere poteral, frustraneum est ? Responfectas esse. At illae ab omnibus catholicis alque
detDallaeus71: Frustra Origenis homilias annis etiam heterodoxis cum protestanlibus, tum Calvioirciter centum et quadraginta post ultimum mar- nistis, uno excepto ejusdem Dallaei defensore, Orityris Ignatii certamen scriplas recitant. ..serasunt geni ascribuntur. Haec tamenDallaeum ejusquedeel inania Ignatianorura praesidia, quae jam ab initio fensorem nihil morantur, atquecontraomnesetiam
stetisse necesse ost, siet nunc stare debent. Quae
dectissimos scriptores, easdem homilias Origenit
enim ab initio non valuerunt.ea homines sapientis- fcetum esse perncgant. Quibus ergo rationibus id
simi tractu teraporia convalescere posse negant. inficientur, audiamus. Sane, inquit Dallaeua7',
7 Homil. 6, in Luc.

' cap. 34, p. 438.

7 cap. 34, pag. 439.

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

489

400

toium illud homiliarum in Lucam opus Latinorum A menta ab ipso Graeci aucloria textu discriminare ?
nataliurn indiciis scatet. Longum, putas, horum
Plurimae sane ejusdem generis additiones in opeiudiciorum, sicut in aliis ipse amat, catalogum rum Ircn;i Latina versione.quam solam babemus,
texuit? Nullo modo : sex tantuin illorum exempla occurrunt : nullus tamen in eo a Graeco Irenaei
exbibet, qute sane quia nec multa sunt nec longa,
textu discernenda haeaitavit unquam, aut falsus
iis examinandis paulisper imuioremur. Primum
est.
desumitur ex bomilia 5. Ego autem alogos sum.
Neque dixeris, quod si fatentibus nobis, aliqua
Quod liccl Latinus aliter expresserit, tameu pro- ab interprete facta sint additamenta, ab illo etiara
prie transferri potest absque sermone, sine ralio- ea, quae pro Ignatii epistolis citavimus, textui Orine. Secundum ex bomilia sexta : Ave, gratia genis adjici poluisse. Nam certum est harum Hoplena : quod Graece dicitur x)(apiT<ufj^vr(, ubi in
miliarum interpretem non esse Ruflnum, ut BlonScriptnrij alibi legerim, non recordor. Tertium
dellus ariolabatur, sed Hieronymum, sicuti ipseex homilia 16: Cadaver quippe a casu noraen
met Hieronymus",et idem Ruflnus 7' ejusdem Hieaccepit. Quartum ex homil.22, ubi Origenes haec
ronymi hostis infensissimus testantur. At constat
verba, vertantur in lapides, edisserit : RogaHieronymum paucain suis Origenianorum operum
tor, inquil, Ueus, ut paulisper convertantur in la- j versionibus addidisse; quaea Ruflno adnotatasunt.
pides ; hoc enim Groecus sermo signiflcantius so- Quapropter cum inter illa testimonium, quod pronat. Quintum ex homil. 35 : Non cum articulo tulimus, miniine recenseatur, illud vere ab Origeno
principem posuit, ne certura videretur ostenderc: profectum esse quis unquam nisi temere et falso
sed sine articulo, ut e pluribus unum esse monnegare audeat?
straret : quod apud Graecos magis intelligitur.
Secundum Dallaei momentum, quo has in LuSextum ex eadem homil. : Quadrantem vel novis- cam Homilias Origenis esse negat, his verbis consimum minutum ; quod Graece tenue dici potest.
cipitur * : 8ed et ab ipso Origenis genio, more
Verum de hoc numero tertium exemplum tolli de- ac sensu quaedam sunt in eodem opere aliena.
bet ; Latinus enim interpres verba Graeca itTu>|j.a Quod quidem triplici ratione ostendere conatur.
vip 4ic6 7iTti>3iuK Asvexat, his Latinis oplimo red- Harum primaest, Spiritum sanctum dici tertiam a
didit : Cadaver quippe a casu nomen accepit. Patre et Filio personam : Qui, inquit 8l, sic disIn quarto etiam exemplo nihil occurrit, quod ad tinctus pernonae in divinis usus, ab Origene, si
Origenis interpretationem non pertineat. Quid enim bene memini, alienus est. Sed bene non memiprobibet quominusab Origene quaedam in Graecum nit, aut bene non legerat haec Origenis verba 8* :
Exodi verbum, quo Hebraeum rcddebatur, sint ob- Nos autem qui tres personas Patrem, et Filium,
servata, quae pro officio suo interpres Latina fecit? ^1 atque Spiritum sanctum esse credimus. Neque
Caeterum concedamus Dallaeo verba illa quae paetiam bene meminit ab eodem Origene Christum
renthesi ibi clauduntur, esse ab interprete adjecta.
alibi appellari SsuTepov 6eov,secundum Deura 8>.
Quiaimo concedimus illi in quatuor aliis exemplis
Neque tandem bene meminit Hieronymum scrialia esse verba similia. Sed cum interpres illa ut
psisse ad Avitum *', in hocOrigenem errasse,quod:
versionis suae ralionem redderet, vel ul auctoris
Tertium dignitate et honore post Patrem et Filium asserit Spiritum sanctum
Filium quoque
sui mentem clarius aperiret, vel ut iis qui Graece
minorem Patre, eo quod secundus ab illo sit, et
nesciebant, omnia planiora faceret et evidentiora,
textui Origenis adjiciendaessc putaverit; nihil inde Spirilum sanctum inferiorem Filio, etc. Qui enim
asserit Spiritum sanclum esse tertium dignilate et
conlra Graecos hujus operis natales quidquam effihonore,Filium vero secundum et Patre inferiorem,
cere possunt. Et re quidem vera in iisdem locis
omaia Origeniana sunt, et Latinum sapiunt interab illo sane distinctus personae in divinis usus
pretem. Illud autem ex eo conflrmari potest tum
alienus non est.
qnod additiones paucissimae sint ; tum quod homiSecunda Dallaei ratio majoris non est ponderis :
lis quinla et sexta, unde duo nobis objiciuntur n Neque hic ejus, ut opinor, inquit, mos est persoexempla, germanum Origenis opus esse hinc colli
nas, quod iste non semel facit, inducere longos vel
gatur, quod Ambrosius, ut alibi diximus ", plura inter se vel apud Deum sermones serentes. Verum
sicuti prius illenon bene meminit,ita nec hic bene
ex eis in suam Evangelii secuudum Lucam expoopinaiur. Enimvero quamvis audacter dixerit noa
sitionem transfuderit.
semel, duo tantummodo horum profert exempla
Veramtamen Dallajanus defensor urget haec additamenta si Latinos natales non arguunt, nulla sermonum ; qui quoniam non longi, ut ipse confidentius asseverat, sed breves omnino sunt, illos
jam in Graecorum operibus, quorum versiones Latinas tantum habemus, vera ac genuina scripla a ipsis Origenis verbis, quod forsan Dallaeus non ausus est, integros repraesentabimus. Primus itaque
spuriis posse amplius secerni.Sed levis omninoet
inflrma est haec Dallaei defensio. Quid enim viris sic se habet : Respondeo tibi, inquit Origenes ,3,
o versipellis et nequam, qui me lentare non raeetiam tardioribus facilius, quam hujusmodi addita77 Admonit. in Exposit.in Luc. ,8 Praefat. in has homil. 79 in Invectiv. * cap. 34, p. 439 *' bomil. 15.
tom. VI, in Joan. M lib. v adv. Cels. w epist. 69, ad Avit. homil. 29.
Patrol. Gl. V.

10

492
S. IGNATICS. PROLEGOMENA.
49!
tuis. Alius est panis sermo Dei, qui vivificat hoiv.i- A Et re quidem vera Origenes. teste Hieronynio,
nem. Secundus vero " : Et unusquisque no- hns homilias junior composuit. Fateor, inquit
strum secum habet adversarium cohserentern,ruj >s ille ,9, alia sunt virilia ejus, et senectuiis seria
opns est duccre nos ad principem, etdiccre: 0 lunc videre poterit, imo per vos Romana lingua
princeps, verbi gratia regni Persorum, is'c qui cognoscet, quantum boni et ante nescierit, et scire
subter erat tibi, eum, ut opus erat, cuslodivi. nunc cceperit. At Dallvi defensor audacter reQuid his sermonibus vel minus longum, vel magis spondet errasse Hieronymum, affirinatque sexagenario majorem esse Origenem, dum suas bomiOrigenianum desiderari polest?
Tertia denique OaIIsbi ratio sic proponitur. Au- lias scribi passus est. ld autem se solertia sua
otor homiliarum Sadducaeos iude arguit , quod agnovisse his gloriatur verbis 90 : Quod a viris
quaedam Isaias et Psalmorura verba corporaliter doctis animadversnm quidem, non autem accurate
explicarent, quae ipse spirituali sensu interpretan- perpensum, nec exacte ponderatum mirari satis
da esse arbitratur : Quae omnia, inquit 81, corpo- nequeo ; cum lamen id diserle testetur Eusebius.
raliter intelligentibus Sadducaeis, qui erant portio Audiamus ergo diserta illn Eusebii verba : i OriJudeeorum, dicit Salvator : Nescilis Scripluras ,8 genes, inquit Eusehius ", jam sexagenario major,
Atqui, ait Dullaeus, hoc pugnat cum Origene.qui in B UtP?e "ui *" exercitatione maximum di
genuinis Operibus aliosVeteris Teslamenti,praeter cendi usum sibi comparasset, conciones quas habebat ad populum, a notariis excipi permisit, cum
Moysis libros in cauonem Bcripturarum, a Sadduid
ante fieri nuoquam concessisset. Sed defensor
caeis recipi inficiatur. Sed aliud estlibrum aliquem
in Scripturarum ascribi canonem, aliud vero ejus ille perspicacissimus, qui viros doctos incuriae condemnat.debuit accuratius ponderare haec, quae ipse
verba corporaliter intelligi. Unura in Sadducaeis
oitat,
Eusebii verba : Conciones..., a notariis experBtringit auctor noster, non vero alterum ; procipi
permisil.
Elenim dicit quidem ibi Eusebins
indeque Origenis sententiaa nullo modo adversaOrigenem non permisisse conciones suas anotariis
tur.
excipi ; sed ille Origenem ipsum eas antesexagesiHic magnis animis insurgil Dallaci defensor,
mum selatis suae annum manu propria fcripsisse
contenditque Sadducaeos quod Psalmorum et Isaioa
non inficiatur. Neque etiam negal illas, ipso invito
verba corporaliter intelligerent, non alio sensu ab
Origene, ab aliis transcriptas. Practerea certum est
eodem auclore notari, nisi quia bos libros ab eis Origenem, cum juvenis esset, conciones h.ibuisse
in Scripturarum canonem receptos falso sibi per- ad populum ; id enim non diffitenlur adversarii
suaseral. Quasi vero nullus cum ullo auctore de nosiri, quod ex allatis Eusebii verbis evidenter
scriptis corporaliter intellectis, nisi de solis Scri- i colligitur. Atqui has inter conciones illae,dequibuB
pturae sacrae libris expostulare queat ? Quoties scriagitur, homiliae debent procul dubio numerari ;
ptori illud vitio vertitur, quod illustrium virorum cum illasab Origene juvene pronuntiatasnon solus
scripta, quae in pretio omnibus esse debent, cor- Hieronymus,sed eteidem Hieronymoinfensissimua
poraliter, et ad litteram scrupulosius interpretetur? Rufinusconstanter asserverent.nec Eusebius eorurn
Potuit ergo Origenes Sadduja-os idcirco casligare, sententiae ullo modo refragetur.
quia Isaiae el Psalmistae libros, quos post suum
Conslat igitur bas homilias genuinum Origenis
Scriplurae canonem pluris facere debebant corpo- opus esse ; proindeque invictum stal ejus pro
raliter intelligerent.
Jgnatii epistolis testimonium.Ultimum tamen DalNulla est igilur barum homiliarum auctoris cum laeus telum, qucd alibi in Eusebiuro, hic in OripeOrigene pugna, nulla plane dissensio. Verum etsi nis auctoritatem siccontorquel: Unum, inquit 92,
adversuriis nostris darctur aliquam inter eos hac addam notatu, ut mibi quidem videtnr, dignisside re fuisse repugnantiam, num continuo hae homi- mum, Eusebium videlicet non omissurum fuisee
lioe Origeni abjudicandae sunl?Nunquid scriptores Origenis pro Ignatianis teslimonium, si eorum alietium eruditissimi ita sibi semper constant,omnia- cubi mentionem fecisset. Sed nihil illo, quod puque in variis eorum operibus, quae diversis de ar- D jat notatu dignissimum, argumento levius atque
gumentis et diversis temporibus composita sunt,
infirmius. Nunquid enim Eusebius omnia Origenis
ila sibi coha?rent,ut nulla secum pugnantiaet sibi et apostolicorum virorum, aliorumque Patrum de
invicem coniraria scripserinl ? Nunquid aliquando Ignatii epistolis testimonia in Historiam suam conseniores facti ac doctiores, ea non emendarunt, gessit? Nullus profecto ibit inlicias plura abeo praequae juniores atque imperitiores certum esse cre- termissa ; nec idcirco tamen eadem Patrum opera
didere? Nihil ergo mirum, si Origenes, qnijunior iis, a quibus scripta eunl, censebit esse abjudicanhas bomilias in publicum emiserat, in iis aliquid dd. Denique Kusebius pro Ignatii epistolis auctoride Sadducajia dix-'rit, qnod posteu senior et peri- tatem Pulycarpi et Irenaei, citasse contentus. non
tior factus, correclum esse voluerit et emendu- pluru pristeriorum Putrum leslimoniaaccumulanda
ess-e eequum pulavit.
tum.
bomil. 35. " homil. 39. " Mutlh. xxu, 29. Prolog. in bas bomil. pag. 106. " Euseb.
lib. vi Hisl., cap. 36. 9> pag. 108.

493

D. NOCRRII DISSERTATIO. PARS I.

491

Iil. Aliud Origenis testimonium expendilur. t^ reverendissimus Usserius Latine, eruditissimus


Vossius Graece, ex libris ille Anglicanis, hic MediNonnulli aliud pro iisdem Ignutii epistolis affene
solent Origenis teslimoniuiu quod his verbis legi- ceeis ediderunt. Sic ille tandem concedit, quod
tur " : Necputo quod culpari possit.si quisDeum,
nullo unquam modo negare poterat. Sed quid,
sicut Joannes charitatem, ita ipse amorem nomi- putas.de celeberriraiHistoriaeeeclesiasticaeparentis
sententia pronuntiat? Paucis rem absolvit.scilioet
net. Denique raemini aliquem sanclorum dixisse,
Ignatium noruine, de Cbristo: Meus amor cruci- illum judicio his de epistolis falsura esse. Nec
fnus est. Sed utrum vere Origenis sit hoc opus, Dalla;o satisest Eusebium erroriscondomnare ; sed
adhuc sub judice lis est. Quidam enimvero cum eum etiam errorum omnium, in quos alii postea
Erasmo illud a lanto doctore scriptum esse inflcian- prolapsi sunt, reum facit. Eusebius.inquit.omnis
tur, tum quod in prologo citat C-rascos, velut de Ignatianis erroris fons, qui hinc primo exortus,
alienos : tum ex interprelatione amoris, chari- latiseime posteaeffusus, peneomnes Ghristiani notatis, dilectionis etcupidinis. Alii vero genuinum minis eruditos pervasit. Gur ergo tam turpiter
illius fetum esse probant, exstylo,ex allcgoriis, ct hallucinatus estEusebius? Nunquid ille ingenii
tropologicis expositionibus, in quas ab historicis excellentissimi.et Bummseruditionie vir, ad discuexplanationibus excurrit:ex sententiis his plane -. tiendas Ignatii epistolas segnis fuit et iners, qui
* ****
* quae
nm..
Jnk... homiliis,
U.HLilnn "-* non
nnn solum
o/-il n m earum
t\n -n m tempus,
* n .-., ~., . eteos
*.*_.....-..!
*_*!!*_

qui in
illis nomiconsimilibus
et' germanis,
ex duabus
nantur,
sedulo
observat
;
verum
etiam
e.i
quae
ab Hieronymo Latinam in linguam conversis ocauctor citavrat, se accuratissime examinasse tcsticurrunt ;ex melioris notas manuscriptis,ubi nomen
Origenis prtefigitur ; ex iisquibusOrigenes frequens ficatur. Scribit enirn H : In epistola ad Smyrnaeos
de Servatore nostro loquens, quaedam ejus verba
utitur Hebraicorum nominum interpretationibus,
recitat, quae unde acceperit, ignoro. Dallceus neet aliorum operum suorum ciUtionibus ; denique
quia eas Ruflnus Latine reddidit, atque eadem to- que ingenium, neque diligentiam Eusebii aspernamorum deceru, quosinCanticum scripsitOrigenes, tur : sed bominem, inquit 97, geminus animo perceptus de Irenaeo ac Polycarpo error transversum
partem constituant. Ad Erasmi autem argumenta
respondent ab illarum auctore citari quidem Gne- egit, et qua notha erant et subditiiia, ea pro vere
Ignatianis admittere subegit. Quem auiem de
cos, sed ut suos, non ut alienos nisi religione ; ac
Irenaeo perceperit errorem sicidem Dallieus declanominum Latinorum interpretationes a Rufino texrat: Illequodqu_sIgnalium_i.zme refert Irenseus,
tui Origenis fuisse additas. Quamvis autem hsec
opinio non spernendis rationum momentis flrmata eadem in epistolis quoque scripla legerat, falsa et
inani specie delusus, episiolas quoque Ireneum
videalur, observavimus tamen alibi ** totum hoc
opus nihil aliud Cassiodoro videri, quam duarum C vidisse.et etiam quod crassius est et inexcusabilius
memorasso imaginatus est. De Polycarpo autem :
Origenis in Canlica homiliarum.ab Hieronymo La
Similis ejus est.verba Dallaei sunt, taraetsi venia
line redditarum amplificationem. Quapropter aequo
dignior in Polycarpo oscitantiu, non attendentis
cujuslibet sinceri etintegri hominis judicio permittimus in eam, quam venorem crediderit, ire sen- duo illa quae recitavit loca, aperte inier se pugnatentiam ; nec lestimonium ex his homiliis desum- re. Atsane tanta, ut putamus, evidentia demonptum, ultra quam par est, urgendum esse cense- stravimus apud Irenaeum verbum dixit idem sonare
ao scripsit, nullamque in verbis Ignatii esse pumus.
gnam ; ut Dalla-ura ejusque defensorem duplicis
CAPUT VII.
Eusebium accusasse erroris pigere debeat et puIRGUMP.NTtm SEXTUM EX ALIIS INNUMERIS SCRIPTORIBUS, QUOS AOVERSARU EPISTOLAS 1GNATIO ADJUOIdere. Addamus, si lubet, duo illa loca, qua? Daliasus
CASSE FATENTUR, DKSUMPTOM.
inter se pugnare afflrmat, ab Eusebio citata non
I. Argumentum ex Eusebii auctoritate desum- fuisse. Sed quamvis unum vel utrumque ab eo
ptum.
transcriptum fuerit, probabile tamen non est viDispntavimus hactenus de testimoniis antiquis- rum perspicacissimum, qui tanta diligentia epistosimorura Patrum, quibus epistolas Ignatii incogni- pj las Ignalii examinaverat, hanc si quis esset in
tas fuisse Dallaeus ejusque defensor mira singula- ejusdem Ignatii verbis, a se, uti dicilur, transcrirlque obstinatione contendunt. Nunc de iis scri- ptis, apertam non animadvertisse repugnantiam.
ptoribus agendum, a quibus easdem et agnitas et Imo omnibus certum videri debet illa Ignalii verba
Ignatioaltributas ipsi sua sponte confitetur.Horum secum oplime coherere, qus Eusebius inter se
antesignanus est Eusebius Cassariensls, de quo sio pugnare non perspexit.
Dallsus *5 : Fatemur Busebium illas sive sex sive
Constat praeterea Eusebium ex aliquo, quem
septem, quas recenset, epistolas agnoscere, ac pro
penes se babuerat, manu exarato codice prolixa,
vere Ignatianishabere. Neque dissimulamuseas de quae ex epistolis Ignatianis exscripsit loca,in suam
quibus ille verba facit,has ipsas fuisse videri.qua?
quam anno 326, aut juxta Dallaeum 330, edidit hihis hodie nominibus circumferuntur, quales eas.
storiam transtulisse. Atqui ex eodem Dallaeo hae
M Homil. in Gant. '* Admonit. in lib. Ambro. De Isaac et anim. " cap. 35, p. 442. M lib. m HU
ttor., cap. 36. 91 pag. 443.

495

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

496

Ignatii epiatolae oirca finem saeculi tertii, vel ini- X testimonium Ignatii, ab Athanasio transcriptum,
tium quarti, id est ciroa annum 300, exierunt in in illa Uusebii llistoria non reperitur. Athanasius
lucem. Codex igitur ille, quo usus est hiusebius, igitur illud ex alio 6criptore, vel ex aliquo epistolarum Ignatii manuscripto codioe mutuatus est. At
vix ante triginta annos juxta Daliaei opinionem
exaratus fuerat. Quomodo ergo vir ille sagacissi- ex quovis dootissimus ille praesul illud Ignatii testimus, qui tot minuscriptos codices evolverat, tot monium acceperit, ipse ulrumlibet tantas antiquiluslraverat bibliothecas, fidem manuscripti'. tam tatis et auctoritalis existimavit, ut inde catholicam
fldem adversus Arianorum argulias et subtilitates
recentis suspectam non babuit?Gur alios vetustiores cura solita non quaesivit? Cur denique ea tuto muniri et defendi posse persuasum habuerit.
omnia recentiora dogmata, quae DallaeuB in his
Liquet igitur et constat Atbanasium non ex Kusebii
Historia, sed ex aliquo venerandee antiquitatis moepistolis deprehendit, haereses nimirum Ignatio
posleriores, aliaque quamplura post euin nata,
nimento,epistularum iilarum, quas Ignatio tribuit,
nullam ipsi ne vel minimam quidem deearumdem
citasse testimonium. Denique Eusebium in citandis
epistolarum eupposiliooe injecerunl suspicionem ? Ignatii epislolis nullo modo errasse ostendimus.
Nullus certe sincerus veritatis amator, baec omnia Frustra igitur Athanasius ab illo delusus fuisse
credibilia esse sibi unquam persuadebit : sed nul- n dicitur.
lum ab Eusebio perceptum de Ireneeo et Polycarpo
III. Terlium argumenlum ex Joannis Chrysoserrorem ugnoscet, hasque epistolas verum ac getomi auctoritate elicitum.
nuinum Ignatii opus esseultro fatebitur.
Athanasium proxime seculus est Chrysostomus,
II. Secundum argumentum ex Alhanasti Alexandrini leslimonio deductum.
qui in oratione,quam Antiochiae de Ignatii martyrio
Cum Dullaeani tanta perlinaoia contendant Eu- babuit, sio loquitur w : Unde boc flt perspicuum ?
sebium esseibntem omnis de Ignatianis erroris, Ex verbis qure moriturus loquebalur. Cum enim id
qui pene omnes Christiani nominis eruditos perva- genus eupplicii sibi subeundum esse intellexisset:
sit ; nihii certe miruui si omnes fere postEuseEgo, inquit, feras iilas adjuvarem : Graece vero :
biurn scriptores, ex hoc, quem corruptum dlcnnt,
'Eyw tibv ixeivtuv ivai(jir)v, IXeYe.Quae quidem Graeca
fontesuam de Ignalii epistolis sententiam hausisse verba exlgnatii epistola ad Homanosdesumptaesse
perperam asseverent. Hos jgitur opinionig uostrre nemo non videt. Attamen Dallaeus contendit ,0 '
preestantissimoa asserlores, atque omnisaHatis et Chrysostomum nihil Ignatii proprium pr.rler
eruditionis viros deserere coacli, vix duorum aut passionem dicere, ex qua illa ejus verba refert
trium quaedam, uti aiunt, errata minuere, vei aualque ampliflcat : id est, juxta Dallsei opinionem,
ctoritatem elevare conantur. Primus inter eos do- L Chrysostomum haec verba non ex epislolis Ignatii,
ctrina et merito eminet Athanasius, Alexandriae
sed ex martyrii ipsius Actis accepta refcrre.Verum
episcopus, qui epistolamlgnatii ad Ephesios hunc id omnino talsum esse inde jam demonstrarimus,
laudat in modum : lgnalius post apostolos An- quod verba illa non in veris et sinceris martyrii
tiocbiae praesul, el martvr Christi, in epislolis suis Ignatiani Actis, sed tantummodo in interpolatiset
de Domino ita loculus esl : Unus cst medicus car- corruptis, et Chrysostomo penitus incognitis,repenalis et spiritalis, genituset ingenitus, in homine riantur.
Instat tamen Dallaeus : Cur non aliquas ex iis
Deus, in morle vitavera, exMaria ctDeo. Dallacus
ubi hoc Athanasii testimonium expendit, fatetur epistolis, maxime laudabiles sententiaB, aeque ac
illum in eo non peccasse, quod egregium locum, illam mariyris ore prolatam recitat,suavissimis ac
causae suae utilissimum, quem ex Ignatii epistolis pulcherrimis divinee suae eloquenliae floribusornanactus ferat, ejus nomine laudaverit. Magnas certe tas f Sed haec a Dallaeo, tanlae eruditionis viro.lam
Aihanasius Dajllaeo, quod eum a peccato, quod frigide objicienda non erant, quippe qui nescire
nullum esse potcrat, urbanitate tam singulari ex- non poteratapud antiquos Patres, qui panegyricas
cus et haberet gratias, si ipsumcontinuopropterea de rnari yrilius, aliisque viris sanctissimis orationea
non accusaret, quod gravissima disputatione occu- D habuerunt, in more non fuisse ex eorum epistolis
patus, ostentata sibi ab Eusebio falsa Ignatii au- vel ecriptis recitare laudabiles sententias, suactoritale delusus sit. Verum quo illo argumento vissimis ac pulcherrimis divinac suas eloquentiae
demonstrabit Athanasium ab Eusebio fuisse delu- tloribus ornatas. Legatur panegyrica Augustini in
sum ? Postquam enimvero historia Eusebii vulgata Cyprianum oratio, legantur aliae ab aliis Patribus
est, statim Athanasius.relicta Alexandria, longe ub peroratae, ac in eis laudabiles eorum sententias,
Eusebio fere semper abfuit, atque Historiam ejus- quas in Chrysostomo de Ignatio nostro Dallaeus
dem Eusebii in manus ejus nunquam veniase vero desiderat, recitatas nullus reperiet. Doinde Chryest simillimum. Attamen esto illa in manus ejus fostomus hanc solam ex Ignatii epistolis pulchervenerit. Nihil sane inde conflciet Dallaeus. Nam rimam sententiam deflorandam esse censuit, non
De synod. Arim. et Seleuc, p. 992, edit. Paria. homil. 42. 1. 1, edit. Paris, p. 506,
35, p. 446. ' Ibid.

100 i

cap.

497

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

498

ideo tantura quia sutnrr.um ejua pro Christo pa- \ Quo enim pacto sancti illius doctoris in mentem
tiendi ardorem apertissime ostendebat, sed quia venire potuit, ul scripta, quae ab Ignatio, tanto
martyrt;, quem honore maximo prosequebatur,
eam quoque ad celebrandas tanti martyria laudes
prolecta esse sciebat.ipsemet aspernaretur. Restat
magis conducere arbitratus est. Denique vel sola,
igitur ut epistolae Ignatii, si aliquaudo eas Hieroquam supra exhibuimus, epistolarum Ignatii ananymus non snreverit, ipsi tuerint incognitas. At
lysi nonobscurecolligitur Chrysostomumex iisdem
quomodo i 1 1 oe epistolae,quas tandiu ab Ignatio scrie.i desumpsisse, qute ibidem dicil, urbes ad quas
ptas fuissepro certo habuit, potuerunl ipsi postea
Ignatius suo in itinere diversatus est, illum : Cum
ficri incognitae ?
magno commeatu diraisisse, precibus et legatioiribus ipsutn adjuv mics.
Dallaeum lamen ha>c paradoxa propugnanlem
Subjungere his possumus eumdem Chrysostosequamur. Ignatius, inquit ille, his epistolis epimum alia in oratione verba Ignatii, quas ex ejus scoporum cum presbyteris damnat sequnlitalem,
ad Polycarpum epistola mutuatus fuerat, huno quam Uieronymus mord'cus passim defendit.
hausissein modurn3 : Propterea nobilis vir quiEx qua ntriusque discrepantia ille statim infert
dam es veteribus, cui nomen Ignatius, quique sa- Hieronymum bas epistolas non habuisse, pro
cerdotio simul et marlyrio decoratus fuit, ad saoer- B vero viri apostolici fetu, vel nondum in iis ista tam
dotem quemdam scribens, dicebat : Nihil sine tua multa fuisse,quae hodie deepiscopatus neconsitate,
voluntate geratur, neque item quidquam absque et pra? presbyteratu excellentia legimas. Verum
Dei facias voluntate. Non diftitemur neuasse
ambse hujusce argumentationis partes falsaa sunt,
nonnullos hanc orationem fuisse a Chrysostomo et ad probanda Dallsi paradoxa omnino ineptae.
profectam. Verum haec illi tribuitur a Photio, Ac primum quidem consequentiae falfitas eo deAdriano primo summo pontifice, Epiphanio diaco- monstratur.quod eodem argumentoprobari posset,
no,et secundo concilio Nicasno ; ac praeterea Chy- ea omnia antiquorum Patrum scripta eidemHieroeostomi stylus in ea micat et agnoscitur. Denique nymo ignota aut spreta fuisse, in quibus aliqua
id certius asseri potest, ex quo hsec oratio absque opinio, quam ille mordicus passim defendit,
lacunis et hiatibus in Saviiii editione integra prod- damnatalegitur.Quod sane falsissimum essenemo,
iitin lucetn.
ne ipse quidem Dallaeus, negaverit. Quot enim ver IV. Quartum argumentum ex Hieronymi iestimo- bi gralii Origenes in operibus suis damnat opiniones, quas Hieronymus mordicuspassimdefennio petitum.
dit ? Nunquid Dallaeus recte inde concludet ea
De Hieronymicircaeasdem Ignatii nostri episto
,
, ..
...
.5, ,,
..
, . n OrigenisoperaHieronymo ignota aulspretafuisse,
lassententiacur htcm moveatDallsebs.satis mirari C
,.,.,../
,
,,
.

vel nondum in iisista tam multa quae hodie legimus?


non possumus. Quid enim de iis vir ille eruditissiAt, inquies, eas saltem opiniones dcepiscopatus
mus senserit, tam apcrte declarat, ut nihil clarius
necessitale, et prae presbyteratu excellentia in
desiderari posse Dallaeus ipse faleatur: HieronyIgnatii epistolis Hieronyraus sprevit, vel illae nonruus, inquit *, qui errantem Busebium non semel
dum ibi legebantur. Esto, spreverit. Quid inde
secutus est, eadem quoque de Ignatio et epislolis
conficiet Dalltcus ? Num idcirco alia omni > quae
ejus dixit. > Bl paulo post: Eusebii omnesjudicium, Hieronymus etiam verba secutus esl. Loca Hieronymus in Ignatii epistolis, sicut et in Origenis operibus nunquam arguit, ibidem senipcr non
autem scriptorum Iiieronymi, ubi Eusebii judicium
exstitisse,
vel ea aliqusndo pro minime Ignatianis
el verba, teste Dallsso, secutus est, hic describere
non est necessc, lum quia prolixiora sunt, tum et Origenianis ab Hieronymo rejecta fuisse dicenquia de his fatentem Dalleeum habemus. Sufficiet dumest?Nullus sane prseterDallaeanos itaunquam
argumenlabitur.
itaque adnotasse ea reperiri primum in libro ejus
Deinde falsum esl illam opinionem de episcopaadversus Helvidium, quem anno 383 aut 384 ille
composuit : deinde in Catalogo scriptorum eccle- tus necessitate, et prae presbytentu excelientia
siasticorum, quemanno392 jurisfecit esse publici, ]) quae prima Dallaeanx argumentationis pars est,
denique in Commenl. in MattU. *, quos non antc aliter ab Uieronymo, quam ab Ignatio nostro traannum 398 ipse quoque in lucem emisit.Ex quibus ctari. Id sane scriptores doclissimi cum calholici
aperte et perspicue intelligimus quam conslanter tum protestantes variis dissertationibus, adversus
Hieronymus in sua de tribuendis Ignatio noslro Blondellum Calvintstam editis, invictissime demonstrarunt. Quibus vero per olium non licebit
epistolis sententia perseveraverit.
At Dallaeus qui haec vera esse concedit, eodera lucubrationes illas evolvere.adeant ipsum Hieronytamen in libro affirmare non dubitat ' : Ipsi Hie- mum epist. 1, ad Heliodorum ; epist. 3 ad Nepoliaronymo aul ignota aut spreta fuisse videri haec, num; epist. 27, ad Eustochium epist. 62, ad Theoquas hodie exstant Ignatiana. Verumlamen cer- philum, Commentar. in cap. vn Michex, et cap. lx
tissimum est Ignatii epistolas ab Hieronymo, si Isaix, Dialog. adversus Lucifer. et lib. i adversui
vere eas Ignatii esse cognovit, spretas non fuisse. Jovinian., atqueiisin locis sanctissimum doctorem
homil. De uno Legitlatore. * oap. 35, p. 446. 5 cap 7 et 9. cap. 8 et 9.

499

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

800

de episcopatus necessitale.et prae presbyteratu ex- A Patribus deducts, pugnare, easque funditus evertere. Hac iiaque sensu ab Ignatio, et Polycarpo,
cellentia eadem plane ac Ignatium nostrum scriaut aliis adversus Theodotum plena Bapientis conpsiase clarissime perspicient.
scripta fuisse volumina Hieronymus haud immeri.
Quapropter non amplius audiendus est Dalleeus,
qui rursus hasce Ignatii epistolas Hieronymo into asserere, litterisque mandare potuit.
cogcitas fuisse inde probare conatur, quod Igna \. UUimum argumentum ex aliis scriptonbiu
tius dicat 7 Cbristum a mortuis rcsurrexisse dituelicitum.
culo, Hieronymus vero* : Dominus resurrexit
Quod ad caeteros omnes post Hieronymum ad
bora, qua ipse voluit, et quae nulli mortalium cognita est. At, inquit Uallaeus, doctrinae Ignatii nostra usque lcmpora scriptore6 spectat, bos uno
tantum el altero ne quidquam exceptis, nostrs de
adeo repugnantia Hieronymum acripsisse verisimile
non est. Sed hoc argumeulum eodem ac praecedens Ignatii epistolis senteotiae subscripsisse Dallaus
ruinoso ac falsissinio nititur fundamento. Deinde ejusque. defensor fatentur: Alhanasium, inqnit
illa verba, qusBobjicil Dallaeus, non in veris ac ge- Dallajus ,0, Hieronymum et Theodoretum, multo
vero etiam minus alios istis recentiores Eusebii
nuinis Ignalii epistolis, sed in earum interpolatio,. falsoa de Ignalianis suspicioni ex quadam animi
nilius reperiunlur.
simplicitate, absque dolo malo, sed absque certa
Hac eadem responsione exploditur aliud Dallaei
ratio adherentes, etc. Non est igitur necesse
momentum, quo rursu Hieronymuin de his
hic singulorum referre tcstimonia : sed operajpreIgnatii epistolis judicio falsum esse urget. Opponil
nami|ue illa sancti doctoris verba ' : Nunquid tium est brevem eorum catalogum texere; ut omnes audito uniuscujusque nomine, qui, quantajque
non poesumus tibi totam veterum scriptoruin seauctoritatis fuerint, et quam invictum ex perriem commemorare. Ignatium, Polycarpum, Irepetua eorum traditione ad aeserendas Ignatii nosnaeum, Justinum martyrem, multosque alios apostolicos et eloquentes viros, qui adversus Ebio- tri epistolas, argumentum docatur, possint certo
nem.et Tbeodotum Byzantium, et Valentinum haec dignoscere.
Quinio igitur Ecclesiae sasculo proferuntur Theoeadem sentientes, plena sapientiae volumina condoretus epist. ad Monach. Constantin., Dialog. Inscripseruut. Atqui Theodoti nomen, ait Dallaeus,
confus.,Dtato0.Impat., Dialog. Immutab., ubi plura
non in aliis scriptorum omnium.quos eximius Ule
ex his epistolis teslimonia adversus sui temporis
doctor commemorat, operibus, nisi in solis Ignatii
haereticos transcripsit Item Gelasius in fine lib.
epistolis reperire esl. Hieronymus ergo loquitur
de Ignatio; qui cum anle Theodotum obierit, inde
De duabus naturis in Christo.
Dullaeus euindem Hieronymum errasse concludit. C Sexio saeculo B. Ephrem patriarcha Antiochenus
AtTheodoti nomen in litterarum Ignatii interpola- libro De sacris Antiochix legibus u, ubi Severianis
Ignatii nostri auctoritatem opponit. Gildas epist.
tionibus duntaxat adhibitum est. Hieronymue ergo
ibi non ad Ignatium collineat, sed ad alium quem- De excidio Britannix. Jobiun monachus De lncarpiam, puta Irensum vel aliquem ex iis, quos apo- nat. '*. Leontius Bizantinus lib De sect. Act. m,
ubi haereticos aucioritatem Ignatii, non secus ao
stolicos viros dicit, quosque ad Theodoti tempora
Irecaei, Justini aliorumque Patrum recepisse tepervenisse nullus ignorat.
Instat tamen Dallsei defensor, donec is quem staiur.
Septimo saeculo Anastasius monaohus libro
Ilieronymus notavit, designelur, eodem jure Dallaeus eum Ignatium fuisse afflrmare poterit, quo 'Oor^iov, ubi eumdem haerelicorum consensum
alii alium indicatum esse volunt. Egregiam sane memorat.Antiorbus monach.Palaestin. homil. 124.
Dallaei defensionem ! quae eumdem Dallaeum eo
Item Maximus abbas, et Theodotus presbyter '*,
argumento ad opinionissuae conflrmationem usum
ubi de Dionysii Areopagitae operibus disputant,
csse contendit, quod non magis ad suam, quam
testimonium Ignatii nostri, etsi eorum sententias
ad adversariorum sententiam stabiliendam aptum
repugnans, pro certo ao minime dubio admittunt.
esse profltelur. Praeterea cum Theodoti nomen in D Octavo saeculo Joanncs Damasccnus in lib. Pagenuinis, ut diximus, Ignatii epistolis, non inve- raltel.,et Antonius ejusdem Damasceni, ut creditur,
niatur, alium omnino ab Hieronymo designalum discipulus in Melissa.
fuisse necesso est.
Nono 8aeculo Andreas Hierosolymitanus, CretenNeque dixeris : Saltem auctor noster Theodoti,
sium archiepiscopus, homil. 2 in Nativitate beatx
Ignatio recenlioris, errorem arguit et impugnat. Jlfri.Freculphus Lexoviensis in Hislor., Micbael
Nam quot baereticorum errores, antequam iidem
Syngelus in Encomio Dionys. Areov.
haaretici in lucem editi fuissent, in sanctorum
Decimo saeculo Metaphrastes in marlyrii Igoatii
Patrum libris, tacito eorum nomine refelluntur ? nostri Actis.
Mos autem inde invaluit contra haereses posterioUndecimo saeculoauctorlocorum communiumin
ribus sapculis ortas traditione, a primis Ecclesise Bibliotheca Oxoniensi.
1 Epist. ad Trall. Epist. ad Hebid. Adv, Helvid , ,0 cap, 36, p. 448. Apud Phot. in Bibl. num. 328
Ibid. num. 332. Ibid.

501

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

302
Duodecimo saeculo Hnnorius Augustodunensis. A est.non alterius cujusdam recenlioris.quod suggeDecimo tertio saeculo Nicetas Cboni.ites in Therere videbantur quaedam a summo viro Gerardo
sauro, Georgius Pachymeres, et Robertu3 Lincol- Vossio in suo de Graecis scriptoribus opere allata :
niensis episcopus,ulerque suis in Dionys. Areopag. idque solideet fusedemonstrat erudilissimus Goar,
Commentariis.
quem adeat,si quis adhuc dubitet. Adivimus nos
Decimo quarto seeculo Nicephorus Calixtus in
eruditissimum Goar 17, atque haec ipsissima ejua
Bistor. lib. iii, cap. 19, atque alii quamplurimi
verba, quae contrarium plane signiticant,legimus :
< Canonicus sacrorum librorum laterculus ad
eum hoc seeculo tum posterioribus, qui quoniam
cuilibet sunt obvii, iis singillatim appellandis su- Chronographiam nihil spectans, librarii Tripepyov
persedemus.
judicatur. Non solide igitur et fuse ille demonJam vero ex eruditissima tol testium omnis aeta- strat, sed plane penitusque negat hanc Stichometis et conditionis multitudine quis non videtpauca triam Nicephori opus esse ; ethanc claram certamesse antiquorum Patrum opera, quse suo quaeque
que sententiae suae profert ralionem, quod nimiauctori pluribus, quam islae Ignutii epistolse, testi- rum illaari Niccphori Cbronographiamnihilspectet.
bus vindicentur? Deinde nemo unquam, nisi DalId sane cum probe intelligeret Dallaei defensor nova
laeani sensus homo, vero crelet esse simile omnes n ratione, et quidem mirum in modum singulari,
omnino hos scriptores eo ceecitatis vel negligenliss eamdem Stichometriam Nicephoro vetustiojem esse
devenisse, '*, utEusebii falsaede Ignatianissuspi- suspiculur. Vehementi,inquit ", sollicitor suspicioni ex quadam animi simplicitate absque dolo cione, ut credam istam, qua de agimus, Stichomalo,sed absque certa ratione adhaeserint. Prae- metriam Nicephoro ipso vetustiorem esse. Nemini
terea cur baretici,quibus testimonia Ignatii ex his enim eorum qui haec studia vel summis labris deepistolis desumpta.ad refellendas eorum opiniones gustarunt, latere puto horum indiculorum usum
objiciebanlur, nil de earum falsitate aliquando diu ante Nicephorum obtinuisse. A vero igiturnon
suspicati sunt, nibilque unquam ad eorum aucto- abhorret Nicephorum Slichometriam istam a scriritatem elevandam, minuendam, aut in dubium ptore se admodum vetustiore babuisse vel potius
revocandam adinvenire vel excogitare potuerunt ? eam in calce antiquissimi sacrorum librorum codiCur denique hi omnes scriptores et catholioi et cis nactnm sibi adoptasse, suseque CbronographitB
haeretici, atque ii quorum plurimi intereat, has subtexuisse. Verum utvehemensdefensorissuspiepistolas repudiare, ad eas Ignatio vindicandas cio aliquid soliditatis haberet, ipsi primo probantanto consensu conspirarunt ; nisi quia illaverum dum erat nullam Sticbometriam Nicephoro recenet genoinum Ignatii opusessecertissimis rationibus tiorem esse, sed omnes non solum il!o vetustiores
persuasura omnino habuere?
esse, sed admodum velustiores. Deinde ipsiadhuc demonstrandum erat eumdem indiculum non
CAPUT VIII.
a librario, sed a Nicephoro ipso Chronographiaj
RESPONDETCR OBJECTIONI EX NICEPHORI KT ANA8TASII
suae superadditum. llle autem neutrum ulla unTESTIMONIO PETITiE.
qnam ratione probabit. Contra vero, qui manuscri I. Nicephorum non esse auctorem Stichometriae. ptos codices vel minimo studio pervolutare solent,
Ex iis ipsis, quos adversarii nobis deinde obji- ii certo certius noverunt librariorum morem esse
ciunt, scriptoribus novum argumento nostro pon- hos indiculos.aliaque ejusmodi scriplu sive recendns et robur accedit. Qucs enim, quaeso, eruditis- tiora sive vetustiora in librorum,quos describunt,
simae, quam produximus, lot virorum multitudini fine E8pe saepius adjicere. Porro autem demus
opponunt? Duos vel potius unum lantummodo Dallaeo, i]uod tamen falsum est, hanc Stickometriam
auctorem, quemdam scilicet anonymum, quem a Nicephoropatriarcha fuisse editam ; demuseliam
Dallaeus falso putat fuisse Nicephorum patriarcham ejus detensori,quod ipse nunquam probabit, illam
Constantinopolitanum, et Anastasium, qui Graecum opuo esse nuctoris Nicephoro ipso adtnodum vetu.
Nicepbori vel poliusanonymi opus Latine reddidit, stiori? ; nuni|uid unius Nicephori, vel cujusdam
vel, si velig, ut loquitur Dallaei defensor, qui illud D anonymi et incogniti .- criptoris judicium clarae et
t adoptavit. Exaniinanda est igiturbujus scriploevidenti omnium omnis aelatis doctissimorum et
ris auctoritas et tcstimonium.Primo Dalla?us Nice- notissiiuornm virorum senlentise praeferendum
phorum liberaliKsimis ornat laudibus, et bunc est?
DaIlaeanusdefeasoroictumnobi8<<letbaleminfer II. Hanc Stichometriam nihil of/icere epistolis
re assever.il '. Sed ubi,amabo,vir ille summia laulgnatii.
dibus ornandus, ictum hMhalem nobis intulit ? In
Sed age, auctoritatem et testimonium hujussr.riStirhomel'ia, inquiunt, quae quidem nihil aliud
ptoris, quicunque tandem ille fuerit, examinemus.
quam fr -gmentuin est, ad calcem Chronographiae
Is varios librorum sacraa Scripturae composuit catalogos.quibus recensentur : leVeteris Testamnnti
Nicepbori a librario aliquo aljectum. Dallaeus autem Nicepborum illius auctoremesse miroquodam libri ; 2 Novi Teslamenti ; 30Quaenonadmittuiitur
argumento propugnat 10 : Hujus ipsius Nicephori
Veteris Testanienti Scripturaj ; 4 Quaa Veteris Te" Dall. cap. 36, p. 448.

" pag. 14.

" cap. 4, p. 243.

*' In Adnotat. p. 88.

" pag. 14.

503

S. IGNATlUS. PROLEGOMENA.

50 i

stamenti apocryph.i censemus ; 5 Quae NoviTesta- A confugiunt, ut saltem muta ac silenti quoruradam
auctoritate vanis suis velationibus locura aliquem
inenti sunt apocrypba. Atque in hoc posteriori
dedisse videantur. Dallaeusitaque magnaverborum
ordine Ignatii epistolas,aut potius,ut ipseloquitur,
pompa argumentum feuum negativum proponit,
doctrinam collocavit. Verum hfec auctoris Slichomelrix verba et inscriptiones nibil inruunt aliud quod hanc in formam totum reducitur : Constat,
quam Ignatii epistolas inter apocrypha Novi Testa- inquit ille", has, quas hodie legimus episiolas, si
menti esse rejiciendas, hoc est, eas inter sacros vere Ignatii sunt, non potuisse non esse omnibus
Novi Testamenti libros non esse numeraodas. Eam illius et proximae detnceps memoriaj Christianis,
pr3sertim vero litteratis et eruditis, si qui essent,
procul dubio ob causam mentione n facit eorum
tantummodo librorum, qui apostolorum autquin- notissimas. At his plane penitusque ignotas fuisse
que eorumdem discipulorum nomen proferebant, hasomnes, quas nunc habemus, Ignatii nomine
quosque eo nomine imprudens quorumdam pietas inscriptas epistolas, ipsorum quae supersunt opera
sacrae Novi Testamenti Scripturae ascribi volue- salis, ut mihi quidem videtur, arguunt ac demonstrant. Ergo necessario illud quoquequod nos conral.
At,inquiunt Dallaeani, auctor ille epistolas Igna- tendimus.confitendum est.epistolasillas nunquam
tii eodem numero babendasesse censet, ac Itine- jj fuisse ab Ignatio scriptas. Verum quam infirma
nugaloriaque sithaec argumentatio, eo invicteconraria Petri, Joannis et Thomae, quae ex deterrimo
flcitur, quod, si roboris aliquid hubeat, ab ea Dalgenere apooryphorum esse saepius decantant.
Unde iidem audacter concludunt : Eadem senten- laeus ejusque fautores tantummodo feriantur et
obruantur. In illos siquidem ipsos, qoi [gnatium
tia damnata notataque fuisse Ignatiana, ad labem
nliquasjiit diximus, epistolas scripsisse firmissima
atque ignominiam sempiternam. Sed eos objectionis toties repetitae pudere aliquando debuisset.Epi- asteveratione affirmant.hoc idem argumentum tota
sua vi, omnique impetu sic recidit. Constat epi8tola3 siquidem Ignatii sincerae ac sine intcrpolastolas ab Ignatio scriptas non poluisse non esse
tionibus, quas solas dcfcndimus, nihil nisi sanum,
omnibus et proximae deineeps memorias Cbrislianis,
orlhodoxum et Christianis totique Ecclesiae utilispraesertim vero littratis et eruditis nolissimas.
simnm.ct maxime fructuosum complectuntur. Non
Atqui epistolas, quas Dallseani ab Ignatio scriptas
potuerunt ergo cum iis scriptis,quae ex deterrimo
esse contendunt, non his solum,sed omnibusante
genere apocryphorum somniis, mendaciisque reet post Eusebium, plane penitusque ignotas fuisse
ferta, et certis venenis inspersa sunt, eadem sencerlum est.Nullum enim qui eas cilaverit autagnotentia ad hbem atque ignominiam sempiternam
verit auctorem unquam potuerunt indicare. Ergo
damnari. Itaque auctor Stichometrix, si quis snnae
mentis habuerit, omnia scripta, qua? ultimam ejus ** necessario illud quoque confltendum est has.quas
dicunt Dallaeani.nunquam ab Ignatio scriptas fuisse
classem constituunl, inler apocrypha Novi Testaepistolas. Hoc autem quod ipsi nobis roinistrant
menti amandando, ea a sacro divinarum Scriptuargumentum,eo validius e6t,quod lethalem ictum,
rarum calalogo tantummodo exclusit; sed deeorum
utilitdte, aut de quo genere apocryphorum singula quem suis ipsi manibus sibi intulerunt, nunquam
censenda sint,liberam omnibus judicandi fecit po- certe declinare possint.
Praeterea fatentur adversarii, quod nemo etiam
testatem.
negare
queat, argumentum afflrmativum negativo
III. Neque Anaslasium iisdem repugnare.
semper
es?e prasferendiim.Neque enim scriptorum
De. Anastasio autem, qui Siichomelriam illam
quorumlibet
silentium,imo neque ignoratioefficere
Laline reddidil, idem omnino ac de illiua auctore
potest,
ut
ea
opera qune ab aliis visa et lecta sunt,
sentiendum ; vei polius dicendum eal eumdem Anavere
non
exstitcrint.et
vere non sint ab auctoribus
slusium cum interpretis non critioi offlcio functus
suis
profecta.
Atqui
argumento
affirmativo has,
sit, ea qua? in manuscripto suo codice Graece scripta invcncrul, Latina fecisse : sed de hao Slicho- quas sine inlerpolationibus habemus epistolas.vere
metria,qusi auctoris allerius operibus adjecta erat, ab Ignatio nostro exaratas fuisae a nobis evidentisD sime demonstratumest.nimirum Polycarpijlrena;!,
uullum tulisse judicium.
Origenis, Athanasii aliorumque auctoritate et toCAPUT IX.
etimoniis, quae ab omnibus Dallaei defensorumque
REFELLITUR ARGUMENTUM NEGATIVUM, ET QUARU.MDAM ECCLESIARUM CONSUETUDINIBUS PETITUM.

I. Hoc argumenlum contra adversarios militat.


Cum adversarii nostri scriptorem nullum, pro
sua opinione loq<ieniem, quem invictissimse tot
tantorumque virorum.pro nostra sententia pugnantium caterva; opponant, possint producere ; adaliorum silenlium, tanquam ad sacram ancboram ita
18 oap. 5, p. 256.

ejus exceptionibus, arguliis, et cavillationibus invictissime vindicavimus.


Haec igilur satis superque esse deberent ad vanara eorum negativam urgnmentationera, quae ntillam unquam, nisi contra eos, vim roburque habitura est, penitus explodendam. Ne tamen aliquid
probationum suarum a nobis pnetermissum esse
conquerantur, atque ut omnibus quam inflrmum

iiOo

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

506

sit praecipuum eorum argumentum pateat, juvat A Hieronymus has, de quibus agiraus.optime cognovitepistolas, imo easdem Ignatio constanter assiomnia negativa; illius defensionis momenta attengnavit.Atqui juxta adversariorum communem,etsi
tissime ponderare.
11. Epistotas Ignatii non fuisse incognitas Eccle- erroneamopinionem.Hieronymusepiscoporumcum
presbyterisaequalitatera.quaB in his Ignatii epistolis
six Alexandrinx.
ubique damnatur, mordicus defendit. Potuit ergo
Contendit igitur Dallaeus epistolas Ignatii incoEcclesia Alexandrina non solum aliquid usui hagnitas fuisse Ecclesiis Alexandriae aliarumque regionum, nec non etiam Tertulliann, Caio, Julio bere, quod in epistolis Ignatii damnalur, verum
Africano, Clementi Alexandrino, aliisque; quando- eiiam illud cura Hieronymo passim et mordicus
quidem ii omnes nullam earum fecerunt unquam defendere; atque easdera nibilominus agnoscere
mentionem.Sic autem ille de Eoclesia Alexandrina imo et Ignalio vindicaro epistolas.
Verum non ex sola eorum secum ita pugnantium
dispntat. Doctrina, inquit u, quae in iis epistolis
discordia
elicitur propositionis illius falsitas ; sed
sspius inculcatur, ea est: Non aliter quam ab
uno episcopo, presbyteris praesidente, regi posse inde etiam aperte evincitur, quod varii sint vaac debere singulas Cbristi Ecclesias. Atqui alius riarum Ecclesiarum usus, et ea quae ad disoipliomnino, teste Hieronymo et Eulychio paTiarcha B nam 8Pectant in diversis Ecclesiis diverso modose
habeant, ac mutationibus sint obnoxia. Quod quiAlexandrino, erat Eoclesiae Alexandrinae usus.Hieronymus quippe haec de illo tradidit ,l : Alexan- dem cum innumeris facile probari posset exeroplis,
driae a Marco evangelista usque ad Heraclam et ex ipso, qui objicitur, Alexandrins Ecclesiae usu
Dionysium episcopcs, presbyteri semper unum ex domonstrasse sufflciat. Hio enimvero eligendi et
seelectum in excelsiori gradu collocatura episco- creandi episcopi usus Alcxandrinis peculiaris erat.
pum nominabant : quomodo siexercitus impcrato- Nam si in aliis Ecclesiis viguisset, neque Hieronyrnus, neque Eutychius illius tanquam rei alicujus
rem faciat, aul diaconi eligant de se, quem industrium noverint, et archidiaconum vocent. Euty- sini;ularis fecissent mentionem. At nullus sani cacbius autem de eodem usu haec scribit " : Constituit pitis homo epistulas et opera illorum, qui juxta
Marcus evangelista duodecim presbyteros cum Ecclesirc suae morem scribentes, aliquid usui AleAnania, qui nempe manercnt cum palriarcba,adeo xandrinaj Ecclesia? contrarium tradiderunt, plane
penitusque eidem Ecclesiae fuisse incognita afflrut cum vacaret patriarthatus, eligerent unum e
maverit.
presbyteris, cujus capiti undecim manus imponeJam vero ut ad minorem propositionem veniarent, euraque benedicerent, et patriarcham eum
crearent.et dein virum aliquem insignem eligerent q mu8> '"'U8 fl9ta3 non minus quam majoris per
eumque secum constituerent loco ejus, qui sic fa- spicua est et aperta. Hieronymus nempe et Eutyctus est palriarcha ; ut ita semper exstarent unde- chiusdc electione, conslitutione et creatione unius
cim. Neque desiit Alexandriae institutum hoc de Ecclesise Alexandrina; episcopi luquuntur : in epipresbyleris, ut scilicet patriarchas crearent ex stolis autem Ignalii agitur tantura de Ecclesia ab
presbyteris duodecim,usque ad tempora Alexandri illo, qui jam ei prneest, episcopo gubernanda. At
nulla profecto est repugnantia,ut episcopus a prepalriarohae Alexandrini, qui fuit ex numero 318,
idcst PatrumNic83na3 synodi.Alexandrina ergo Ec- sbyteris electus et creatus, eisdem poetea, et casteri8omoibusministris,totique Ecclesiae praeflciatur.
clesia nescivit tontrarium usum essevere apostoliQuis enim ncsciat cardinales Ecclesisa Roman.c
cum. Ignalii itaque viri apostolici epistolas notas
unum ex seeleclum, in excelsiori gradu collocanon habuit.
tum,episcopum et summum pontilicem nominare,
Quam inflrma sit haso roliocinalio, nt evidentius
eligere et creare : illum tamen postejusmodi instiappareat, ea in syllogismi formam ita reducenda
tutionem universali Bcclesiae, ipsisque a quibus
est. Ecclesis in quibus usus viguil, doctrina; ab
papa creatus est, superiorem prasponi. Atque ut
Ignatio in epislolis suis saepius tradila, omnino
Hieronymi exemplo utamur, etsi exercitus imperacontrarius, ess epistolas illas nullo prorsus modo
notas habuerunt. Atjui in Ecclesia Alexandrina,a " torem fecerit, ipse tamen imperator factus, omni
pr;ecst exercitui. Hinc profecto Ilicronymus epiMarco evangelista usque ad Heraclam et Dionysiu m,
scopum electum in excelsiorigradu collocari dixit;
vel Alexandrum, uti Hieronymus Eulychiusquc leut cum presbyteris et EcclesiaB, sicut imperatorem
stantur,viguit uaus doctrin >-,ob Ignatio in epistolis
suis eaepius traditae, omnino contrarius. fpsi igitur exercitui praefecluin et superiorem esse signiflcaplanepenitusque incognitefuerunt Ignatiiepistolss.
ret.
Hujus autem syllogismi utraque prsmissa, cum
Urget Dallaei defensor": SipresbyterisAlexanmajor lum minor proposilio, omnino falsa est. Et drinis licitum fuit episcopos constituere, quidni
quidem proposititionis majoris falsilasex ipsis adetiam alias absquc episcopo functiones obire? Sed
ver8ariorum principiis invicte demonslratur. Nam eodem pariter modo dicemus: Si cardinalibus, si
eecundum illorum etaliorum omnium sentectiam, exercitui licitum fuit papam vel imperatorem concap. 7, p. 272.

epist . 85 ad Evagr.

" in Annalibus Romae editis ann. 4659. 23 pag. 121.

S. IGNATIUS. PROLEGOMINA.
508
stituere, quidni etiatn alias absque papa vel iinpe- A Praeterua leve omuino et sublestae fidei est testiratore obire functiones? Quae quidem quam falsa monium Eutychii, quem et saeculo tantum decimo
sint et a vero aliena, nemo, opinor, non videt.
scripsisse, ac plura hic peccasse nemo inficiabitur.
III. Num epistolse lgnatii ecclesiis Mgypli, vel Ex pluribusautem illius erratis iilud solam obserMlhiophix vel Germanite Bajoariorum,aul Scotix, vabimus, quod nullum in provinciis ^Egypti tuisse
aut alii fuerint incognitse.
episcopum narrat.vero non videri simile.sed falsiInslattamen Dullaeus, nec soli Alexandrinae, sed tatis prorsus suspectum. In synodo etenimabAleomnibus ^gypti,necnon iEthiopia Ecclesiis epislo- xandro episcopo AlexandriaeadversusArium coacta,
las Ig.iatii incognitas fuisse ex eodem Eutycbio, fere centum episcopi interfuere: Nos cum aliis,
inquil, fere centum ^Egypli et Libyae episcopisin
eodemque, quod sutis superque confutatum &8t,argumento conficero se posse arbitratur. Hic, ait unum convenientes, etc. At veroa Demetrii morte
usque ad annum 318, quo concilium illud celebraDalliEusdi Eutycbio luquens -', etiam aliudquiddam non minus mirabile nos docet : Ab Anania, tum csl.tot episcopatus reccns erectos fuisse, quis
inquit.quem constituit Marcus evangelista patriar- crediderit? Quid(|Uod EusebiuslestaturMNepotem
cbam Alexandriae nsque in tempora Demelrii pa- yfigypti episcopum.qui errores Chiliastaruir. docuetriarchae, nullus erfit in provinciis ^Egypti episco- g rat, et jam pridem mortem obieral, a Dionysio
Alexandrino fuisse confutatum. Unde non absurde
pus : nec patriarchae ante eum crearunl episcopos.
colligitur eumdem Nepotem ante Demetrii tempora
Et primus bic fuit patriarcha Alexandrinus, qui
aliquam in /Egypto sedem tenuisse episcopalem.
episcopos fecit. Ex .Egypio autem in .Ethiopiam
Denique Metaphrastes, qui non minoris est quam
transvolans: In omoi, inquil, /Ethiopiae EcEutycbius
auctoritatis et ponderis, tradit Warcum
clesia unus est jam ab antiquis temporibus episcoi aliis quoque Ecclesiis longe lateque episcopos,
pus Abuna, ut vocant, id est patriarcha, qui etiam
hodie ab Alexandrino patriarcha consecratur et presbyteros et diaconos dedisse.
Quanlum ad .Ethiopioe Ecclesiam, quis non inimittitur. Unus bic in lota jfithiopia ordines conreturinauditumDallaeiejusquedefensorisarguiuenfert, neque alios confert quam diaconatum et presbyteratum. > Testes autem hujusce rei citat Nico- tandi genus ? Uterque enim ex recentissimo quatuor
laum Qodioium e Societate Jesu, et Alphonsum hujus et superioris saeculi auctorum, de rebus sui
temporis scribenlium, testimonio unum duntaxat
Mindesium ex eadem Societate, ac postea /Ethiopicae gentis patriarcham, et Joannem a Sanctis, episcopum ab inilio Christianae religionis ibi conDominicanum a Godinio laudatum, ac tandem Btitutum fuisse concludunt. Quaai vero per tam
Franciscuin Alvarez, omnes hujusce vel praeteriti G longa saeculorum spatia mutatio nulla ibi fieri posaeculi scriptores. Atqui huic Ecclesiarum .Egypti tueril? Pluressanein /Ethiopia olim fuisseepiscoet iEtbiopiae usui, inquit Dalla3us,doclnna in Igna- pol ex ipsis adversariorum principiis liquido demonstratur. Dallaeus namque /Elhiopicam Eccletii epistolis tradila, qua nihil sine episcopo faciendum esse definitur,plane penitusque contraria est. siaiu appellat antiquissimam et nobilissimam EcHanc ergo apostolicam doctrinam esse, atquc adco clesiae .Egyptiacae traducem. Atqui ex eodem Dallaeo Ecclesia Alexandrina saltem post Demelrii
epislolas Ignatii plane utraque Ecclesianescivit.
Verum si Eutycbius quiddam de JSgyptiaca Ec- aetatem plures habuit episcopos. Recte igitur hunc
clesia mirabile nos docuit, mirabilior profecto est plures creandi episcopos usum ab Alexandrina Ecclesia ad /Ethiopicam, quae illi suberut.juii. ab liis
falsa Dallaei ex Eutycbio repelila argumenlatio.
Esto enim unus in toto jE.nypio fuerit episcopus, temporibustransmissum fuisse inde colligas.Porro
unus in /Ethiopia, unus etiam in Scythia, aliisque autem adversarii ante Demetrii tempora Ecclesiam
a Dallaeidefensore non sinc fastu objectis regioni- .Ethiopiae ab Alexuudrina origincm suam hausisse
bus. Nibil sane ibi lgnatii epistolis repugnans de- incertum esse concedunt, quam alii ad eunuchum
prehenditur. Etenim quamvis unus in iis, utaiunt,
reginae /Ethiopura, vel ad apostoios Thomam vel
regionibus fuisset episcopus, id tamen non prohi- D MatthaBum referendam esse arbitrautur.
buit, quominus ibi, sicuti nunc in emnibus araSed h;ec ex abundacti dicta sunlo.Nam sive unus
pliesima: dicecesis civitatibus, oppidis el vicis, qua sive plures in -Egypto et /Ethiopia, atiiue ctiam in
sub unius episcopi ditione sunt, omnia ex illius Scythia fueriat episcopi, nihil inde contra Igaatii
imperio, nibilquesine ejus sententia fieret.Et sane noslri doctrinam; multo autem minus contra Epiillud Pstribus concilii Laodiceni adeo eral persua- stolarum ejus veritatem confici potesl.Et vero diusum, ut in villulis et agris nihil praeter conscien- tissirae postquam epistolffi Ignatii toti Christiano
liam episcopi civitatis agendum esse sanciverint : orbi notissimaB fuerunt, in Scythia aliisque pro Non oportet, ioquiunt8', in villulis vel agris vinciis unus tantum erat episcopus proindciue
episcopos constitui, sed visilatores. Verumtamen hunc morc.ra cura doctrina, in tanii martyris epijampridem constituti nihil faciant praeter conscien- stolis tradita, pugnare persuasumnon habebanl.
tiam episcopi civitatis.
Hinc ruit quod similiter de GermanicaBajoario507

** pag. 274.

" concil. Laod. can. 57. Histor. lib. vu, cap. 24.

509

D. NOURIUI DISSERTATIO. PARS I.

510

rum gente, et de Scolis subjunxit Dallaeus, nimi- A 'a9> neque aliorum plurimorum Boripta laudavit,
ruui apud Bajoarios, ut Gregorius III, summus quoniam ex Patrum teslimoniis contra hareticos
pontifex, meuiorat, nullum ante Vivilonem fuisse pugnare mens illi non erat. Et re quidem ipsa,
episcopum : apud Scotos vero, Beda teste, insulae nulla contra Aerium profert, sed duobus tantum
Jonae abbatem presbyterum omni provinciae, et ipsis P.iuli scnlontiis ab eodem Aerioobjectisrespondisse
legitur.
etiam episcopis ordine inusitato fuisse praefeotum.
Instat Dallaeus * : Quaedam illic ponit EpiphaNam praeterquam quod huicargumentojamresponsum est, certe Oregorius III, illud contra ec- nius, cum Ignatianis apertiesime pugnantia, quale
clesiasticum ordinem, Beda autem hoc more illud est quod decernit : A presbyteris et diaconis
inusilato peraclum esse afflrmant. Quid ergo ? ecclesiaslica negotia impleri, sive administrari
posse. Item fuissequasdam ab apostolis constitutaa
Dicetne Dallaeus ejusque defensor omnia qune in
aliorum auctorum scriptis secundum ordinem ec- Ecclesias, quaea solispresbyteris etdiaconis absque
clesi.-isticum, et more usitato pcragenda esse doce- episcopo regerentur. Quae totidem monstra sunt et
bantur, eaBajoariis et Scolisincognita,proindeque Ignatii quideta nostri epistolici hierarchicis legibus
eadem scripta falsa esse et suppositilia ? Si id sibi
exserte definicntis sine episcopis, presbyteris ao
persuadere possint, nemini certe aequo rerum aesti- n diaconis non vocari Ecclesiam, et necessarium esse
malori persuadebunt. Caeterum tametsi Ignatii epi- nibil sine episcopo operari. Verunr. si res ita se
stolae ad Bajoariurum Scotorumque gentem non
habeat,certe Ep:phanius omnium hominum imprupervenissent, non illae tamen, sicuti nec alia omnia
denlissimus, ubi contra episcoporum praealiisEcPalrutn scripta, quae ad eosdem non transmissa clesi.T ministris excellentiam disputat, Aerio jugusunt, falsitalis et suppositionis essent arguenda.
lum ipse praebuit. Quod sane cum dici nequeat,
neque etiam dici potesteurx scripsissealiquid,quod
CAPUT X.
cum
Ignatii nostri epistolis omnino non congruatet
REFELLITUR AUDD AROUMENTUM NEGATIVUM EX AUCTOconcordet. Et vero in eo qui nobis objicitur loco,
RUM SILE.NTIO DEDUCTUM.
Epiphanius objectis ab Aerio Pauli verbis, respon1 1. Primum ex Epiphanii silenlio.
det ibi Apostolum de iis sermonem instituore.quae
Ab Ecclesiarum de Ignatianis epistolis silentio
initio nascentis Ecclesiae agebantur, quo quidem
ad quorumdam scriptorum taciturnitatem Dallaeus
tempore cum nondum ubiquecreatiessentepiscopi,
transivit. Sed frustra ille eodem semper argumentum a presbyteris vel diaconis ecclesiastica negotia
torum genere pugnans, caliginem tenebrasque illas
implenda crant et admiuislranda. At Ignatius ab
offundere conatur, quas luce sua fugat Ignatius.
_ episcopis, quorumnumerus suaaelate mirum in moPrimo enii.i Dallaeus Epipbanium has litteras igno- dum creverai, eadem negotia voluit administrari.
rasse : Aut, ut ipse loquitur, quod vero proQuod quidem nuliibi unquam negavit Epiphanius.
pius videtur, contempsisse velut fictas, ex eo
Nulla igitur inter eos discordia neque pugna, sed
probare se posse arbitratur, quod ubi Epiphanius
summa utriusque consensio.
adversum Aerii de presbyterorum cum episcopis
jj II. Num epistolse Ignatii Tertulliano fuerint
aequalitate errores disputat n, nullibi unquam has
incogmtx.
laudaverit Ignatii litteras : Quibus, inquitidem
Plurade Tertulliano congerit Dallaeus0, atqueei
Dillaeus ", nihil estin tota antiquilate adversus ignotas fuisse Ignatii epistolas qualuor adductis raillam Aerii opinionem disertius. Sed conira.cer- lionibus probare nititur. t. Si Tertullianus eas ab
tum est Epipbanium haec scripsisse post vulgatam, Ignatio rescivisset essescriptas, contra sanctimarquamille procul dubio legerat, Eusebii historiam, tyris doctrinam, sine episcopis et diaconis Ecin qua tam honorifica harum Jgnatii epistolarum clesiam non vocari, illud utique non scripsisset:
mentio habetur. Non poluerunt ergo illi esse inco- Ubi tres, Ecclesia est, licet laici **. 2. Ubi eos
gnitae. Porro si e.is novit, atque ab Ignatio sicuti a quibus refutatus est Valentinus, enumerat ",
Eusebius, scriptas credidit, nullus sane dubitandi nempe Justinum philosophum et martyrera, Miltialocus est eximium tanti marlyris opus ab eo non rj dem) Ireneeum et Proculum, nullam de Ignalio, his
modo non spretum, sed ea etiam quae sanctissimo omnibus antiquiore,mentionem facit. 3. Quibusin
locis vehemeniius disputat contra Marcionem 3S,
viro debebatur, veneratione suscepium.
At, inquies, curille adversus Aeriumearum aueiqueex Joanne apostolo ostendit praecoquos et
ctorilate non utitur ? Cur etiam, in^uimus et nos, abortivos quodammodo Marcionitas fuisse, qui
adversusalias haereses tot Patrum scriptis, quibus Christum phantasma cum illo vindicarent, > ibi aleae funditus evertebantur, praetermissis, tam paucis tissimum de Ignatio silentium ; etsi nemo in
ipsemetusus est?Nuuquid ea quae omiserat, igoota primoilloChrislianismonequesaepius^neque acrius
habuit, aut contempsit veluti fictaet commentitia ? phantasticosillosexagitavit. 4. Tertullianus MonMinime gentium. Ideo igitur neque Ignatii episto- tanista factus contra Ignatii sententiara docet '*
haeres. 75. cap. 7, p. 276. Ibid. *> cap. 8, p. 77, et seq. ' De exnortat.
caslit.
cap. 7. 3* Lib. Cont. Valent., cap, 5. lib. iii Conlra Marcion., oap. 6. u lib. De pudicit.

511

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

512

omnes post baptismum lapsos, ad poenitenliam A. eodera apostolo damnatos fuisse ostenderet ?Nunquid igitur ad id probandum Joannis auctoritas
agendam non admittcndos. Orthodoxi quoque qui
Tertulliano satis non erai, nisi et Ignatius ei adjunibidem Scriptura sacrae, et libri Hermae anctoritatem ipsiopponunt, neunum quidem de Ignaliover- geretur ?
bum habenl. Ex quibus infert Dallaeus et TertulAt vero, inquit Dallaeus, nec in reliquo illo opere
Tertullianus ullam Ignatii facit mentionem. Quid
lianobaereticoet Catholioisoranibuslatuisse Ignatii
inde? Nullum etiam alium nominat, neque tamen
epistolas.
Sed ba?c futilium inaniumque rationum serie9 est idcirco Tertullianum operaaliorum,qui buncerroet concatenaiio. Salmasius enin-.vero, Blondellus rera antiquissimum confutarunt, ignorasse, atque
alque Alberlinus, ejusdera cum Dallaeo Calvinian adeo nulla unquam fuisse credendum est.
haereseos sectatores, has litteras ante Tertulliani
Ultima Dallaei ratio non majoris est ponderis.
aetatem scriplas esse affirmant. Priusergo Dallaeus
Tertullianus enim.cum eaquae objiciunlur 3cribehanc sodalium suorum debuitconfutare opinionem ;
ret, haereticus eral, ao proinde, uti jam monuimus, catholicam Ignatii doctrinam sibi omninoadquippe qua stante, has Ignatii epistolas, quaecum
versam in medium producendam esse non putavit.
omnibus communicabantur, in manus Tertulliani
r, Quod autem ad orthodoxos attinet, potuerunt quipervenire potuisse facile evincitur.
Ad Dallaei autem rationes gradum ut fuciamus,
dem contra Tertulliani errores auctoritate Ignatii
quis priinam non vidtsat nullam esse et ridiculam :
pugnare : sed cum eorum scripta non exstent,
nihil hac dc re a quoquam definiri potest. Neque
quandoquidem Tertullianus Montanistarum haeresim jam lum amplexntus erat, cum ecripsit : Sed
enim ullus Tortullianum omnia sibi ab orthodoxis
objecta fideliter retulisse, iisque omnibus responubi tres,Eeclcsia est,licet laici. Quid igiturmirum,
disse, certo affirmaverit. El re quidem ipsa pauca
si homo haereticus, qui oppositos sacrae Scripturae
errores docet, contra ortbndoxam Ignatii doctri- quaedam fuisse ab eo selecta vero prorsus videtur
nam scribat et loquatur ? Nonne potiori jure quis simillimum.
Urget Dallaeus, cur ille Hermae, non vero Ignatii,
ita argumentaretur?Tertullianus catbolicus eadem
ac IgnatiusdeEccIesiascripsit. Ergo fgnatii episto- citavitlibrum ? Instamus et nos, curnon eliam aliorum?Porro respondemusideo Hermam abillo citari
lae Tcrtulliano non fuerunt incognita:.
Ad secundam Dallaei rationemrespondemusTer- vel quialibriejusin sacrnm Scriplurarum canonem
a quibusdam ascribabantur, vel ob eam potissimum
tulliano visum esse, ut horum quos citavit Patrum,
non plurium auctoritate contra Valentinianos dequara eodem in libro reddidit rationem ", quia
Scriptura est quae sola moechos amat. Ab eo
certaret. Nec sane Dallaeo vel ulli jus est cum au
ctore aliquo expostulare, cur non pluribus armis, " quippede mcechis utrum ad poenitentiam admittendi eesent, quaestio movebalur. Haec ergo Scriptura,
vel majori hominum mullitudine cum adversariis
congrediatur, cui haBC.quibus utilur, ad expugnan- qute aTertulliano sola mcechos amare dicitur, sol.i
ab eo laudari debuit.
dos hostes suos sufficiunl. Tertulliauus autem eos
quos citavit Patres ad debellandos Valentini secta- III. Num Caio etiam et Clemenli Alexandrino incognitx fuerint.
toressibisatis superque esse, necalioa ee cilare voluisse nonobscure significat, cum de illiasic fatur
Caio quoqucignotas fuisse Ignatii nostriepietolas
" : Qui ipsorum haeresiarcharum contemporales ut probaret Dallaeus, protulit M ejusdera Caii frainstructissimisvoluminibus et prodideruntet retu- gmentum,abEu8ebiotranscriptum',,i:bi csantiquis
derunl. Hlos enimscriptores etbaereticis contem- Palribuscontra haeresim Artemonis, Christum meporales.eteorum errores instructissimis voluminirum hominemesse dclirantis, sic ille disputat: Ac
bus retudisse cumdicat,duas procul dubio suggefortasse id quod dicunt credibile videretur, nisi eis
rit rationes, quibus lestimonia eorum sibi suffirefragurentur primum quidem divinae Scripturae,
cere, nec plura desiderari deberc aperte pronunfratrum quorumdam scripta, Victoris xtate aniitiat.
quiora, quae illi adversus gentea, et contra eui lemTerlia Dallaei ratio positisduntaxat ante omnium ]) poris haereticosproveritatis defensionescripaerunt,
oculos Tertulliani verbisillico exploditur. Itaenim Justinum intelligo, et Miltiadem, et Tatianum, ac
ille: Desinat, inquit M, nunc haereticus... aJuda?o
Clementem, aliosque quamplurimos, in quorumlimuluariphantasma vindicans Christum; nisiquod bris Christi divinilas asseritur. Nam Irenaei quiet istasententia alios habebitauctores praecoquoset dem, et Melitonis, et reliquorum scripta, quis est
abortivos quodam r. odo Marcionitas, quos apoatolus qui ignoret, in quibus Christum Deum simul ac
Joannes Antichristos pronuntiavit. Quis enim ex hominem praedicarunt ? Atqui, inquitDallaeus, si
his facile non intelligat aliud Tertulliani onsilium
Caius epistolas quas defendimus, ubi Artemonis
non fuisse, quam ut a Joannis lempore hsreticos
haeresis splendide confutatur, ab Ignatio profectas
Marcionitarum prapcursores exslilisse, atque illos ab esse rescivisset, eis procul dubio primum in boc
85 loc. cit. Ibid. " lib. De pudicti., cap. 10. cap. 9, pag. 280. 3 Euseb., lib. v, cap. 28.

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

313

514

fragmento dediaset locum. Yerura ut omittamus A. vel erroro vel incogitantia vel memoriee lapsu ab
Ignalii opinione re.cedere. Porro autem ille ipse
Caium postquam hae Ignatii epistolse, juxta Salmasii, Blondelii et Albertini, diximus, opinionem quem Dallaeus virum surams erudilionis merito
nominat, nescire nun poterat plures ab initio nasin vulgus prodieranl, tertio floruisse saeculo ; recentis Ecclesiae ortas haereses. Quapropter in illo
spondemus hac argumentatione nihil posse conlici
niri prius Caiumad Ignatiinostri citandas epistolas opportuno, sicuii loquitur DalUuus, loco non aliud
necessitate aliqua adactum fuisse demonstretur.
animo intendcbat Clemens, quam ut eos de quibus
At cum ille, paucis scriptoribus commemoralis,
disserit hasreticos, non tantse, quantum ii jactialios quamplurimos sepnetermisisse testetur,nulla
tabant, antiquilatis fuisse ostenderet. Ad id autem
omnino adeas laudandasnecessitatesecompulsum
probandum nccessaria non erat Ignatii nostri aufuisse apertissime significat.
ctoritas.
Iustat Dallaeanus dcfensor : Ignatius omnium
Atque hic terminatur negativum adversariorum
argumentum, e scriplorumde Ignalii epistolis siquia a Caiomemorantur anfiqaioretcelebriorerat:
ergo ab eo debuit citari.Sed falsa est ex vero ante- lentio pelitum;quod magno quidem verborum apparatu.miraque inutilium argutiarum pompa vencedente deducta consequentia. Neque enim Caius
dixit sescriptoresomnium antiquiores et celebrio- n ditant; sed nullo raliouum pondere, nulla plane
validaet firma probatione tuentur ac defendunt.
res appellasse; sed fratrum quorumdam scripta,
Victoris aelate antiquiora. Atcertedata opera ad- Nose contrarioargumentis alfirmativis.ab scriptorum Dobilissimorum aucloritate desumplis, hanc
didit quorumdam ; ut hoc verbo inter eos quos
primam epislolarum classem Ignatio nostro, uti,
omisit, plures fuisse iis.quos laudavit, antiquiores
et celebriores, nemo inficiaretur. Caius igitur non arbitramur, invictissime vindioavimus.
magis epistolas Ignatii quam aliorum scripta,qu
CAPUT XI.
non citavit, ignorasse dicendus est.
PROBATUR EX IPS18 EPIST0LI8 TGNATIUM ANTIOCIl LNUM
EARUM VERE ESSE AUCTOREM.
Idem judicandum de Clemente Alexandrino,
prosequitur Dallaeus *. Si idem judicandum de
$ I. Primum argumentum
Clemente, jam ipsemet Dalleeus oausa sua cecidit.
Has porro Ignatii epislolas non sola praestantisIpsum limen audiamus. Ait itaque Clemenlem ve- simorum auctorum testimonia ipsi certissime viatustissimum esse et doctissimura secundi Baeculi
dicant; sed ipsaemet etiam epistolac se ab eodem
praecipilis scri ptorem. Id et nos verissimum esse sanctissirao martyre scriptss esse palam apertedicimus. Ait rursus eum pro immensa sua erudi- que testificantur.ln iis enim verus genuinusque
tioneplurimosauctores. cum gentiles, tum Chri- c viri apostolici, divino igne inflammati, atque ad
stianos passim laudasse. De genlilibus quidem non martyrium incredibili ardore properantis slylus
refragabimur, sed longe plures Cbristianos ab eo nbique micat, et ab omnibus facile agnoscitur.
praetermissos.quam citatos contendimus.Quomodo Modusetiam ipsequo litterae exaratae sunt.errores,
tameu cumque se res habeat.quidindecontralgna- haeresesque in eis impugnatee,doctrina sive morum,
tii nostri epistolas ? Certe, inquit Dnllsus, ubi sive fidei Chrisiianae ibi tradita, cieteni denique
trddit haereticorum sectas Adriani Augusli tempo- omnia non aliumquam virum inter apostolorum
ribus coalescere caepisse, opportunus erat locus discipulos sanctissimum,inter sanctissimos martyIgnatiana commemorandi, quorum ibine memi- res celeberrimum, interceleberrimos primosque
nit quidem.Quid ergo ? Quoties scriptori opportu- Ecclesiae praesules praestantissimum, uno verboipnus fuit locus Ignatiana commemorandi, loties summet Ignatium designant,demonstrant,produnteorum sinon meminit,nec iili cognita,nec ab Igna- que auctorem.Id quidem longa induclione probare
tio scripta esse pronuntiabitur ? Mira sane argu- non suscepimus,quod sola, quam dedimus, harum
mentandi ratio.Seu mirabilius profecto quem Dal- epistolarum analysi planum fit omnibus, oraIsus opporlunum Clementi Ignatiana commemo- ninoque perspicuum. Verumtamen Dallsus in illis
randi locum assignaverit. Ignatianas epistolas, e contrario auctorem Ignatio longe posleriorem
verba Dallaei sunt, . suae traditioni repugnantes si D gege deprebendi8se putat ; idque non minus quam
scivisset, vel eas refutasset, vel suam ipse Iraditio- sexaginta rationibus probare conatur. Sed cum
nem ad earum normam correxisset.Novum plane
plurimee ad Ignalianarum epistolarum interpolatioet inanditum argumenti negativi genus ! Nunquid . nes, vel ad epistolaslgnatio perperarn ascriptas
ut sanctissimi alicujus scriptoris sententia refellapertineant,his pra3termissis,ad eas tantum quae ad
tur, illenomlne suo appellandus est ? lmo ut pru- solam genuinarum illius litterarum classem spedentius securiusque Ignatius confutaretur,celeberctant, respondendum esse credidimus.
rimo illius nomini parcendum erat.
II. Secundum argumentum.
Saltem Clemens ad Ignatii normam, urget DalVerum
anle
omnia operae pretium est observare
laus, traditionem suam correxisset. Neque hoc
magis necessarium. Potuit enim Clemens alicubi, omnes Dallaei defensorumque ejus objectiones, ex
* cap. 9, p. 280.

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

M6

315
retulimus, Patrutn testiraoniis jam ^ taeernum, non asilentio progredieo. Omnisvero
iis quaesupra
ease funditus eversas.Polyoarpus namque.Irenseus difficultas in his verbis posita est : nona silentio
elOrigenes nihil in his litteris animadverterunt, progrediens : oux ino aiffj itposXfltuv. Hae<; enim,
quod Fgnatii ingenio,moribus et aetali omnino non uti aiunt 44, verba feriunt Valeniinum, Ignatio |pocongrueret. Si vero pressius cum adversariis aga- strriorem, qui ex Siga ortum Logon docebat. Quod
mus.illud idem ex iis quse ipsi verissima esse con- quidem, inquiunt,cum nullus ante eum somniasse
memoretur, illud ab ignaiio argui nullo unquam
cedunt, inviciissime demonstrabimus. F.ttentur
modo potuit. Quod si respondeas Valentinum erenim has epistolas Eusebio.Athanasio.Hieronymo,
Theodorcto.aliisque innumeris scriptoribus et no- rores suos a Gnosticishausisse, concedunt quidem
Dallaeani *3 :Ipsam rerum silvamatque materiam,
tissimas fuisse, el lgnatio attributas. At ai in iis
tam paucis atque adeo brevibus epistolis tanta, ut ex qua Valentinussua composuit, jam apud vetuadversarii contendnnt, esse rationum cum Ignatii stiores partim Gcosticos haereticos, partim etiam
poetas.aut philosophos ethnicos fuisse.Sedconteningenio, moribus et saeculo pugnantium mulliludo,
dunl novam aliquam inter Gnoslicos seclam a
fieri sane non potuit ut ese omnes tot viros eruValentino fabricatam, cujus haec peculiaris, qua a
ditissimos, acutissimos, diligentissimosque fuge
rint atque in illorum animos de earumdem epistocaeteris discriminabatur, opinio erat : Logon
Sige ortnm vel immediate, ut a matre filium ; vel
larum suppositione ne minimum quidem scrupulum ullamve injecerint suspicionem. Et quamvis mediate, ut ab avia nepotem. Quam sane ob
omnes csecilate perculsi fuissent, fieri saltem non causam Irenaeus, sicuti opinantur, tradidit *9,Vapotuit ut Eusebiusablgnatii tempore non aieo re- lentinum veteres doctrinas in proprium characterem
iranstulisse. Denique audacter afflrmant haec a
motus, Hi8toriam suam ex anliquis Patrum monuGnosticorumaliquo si scripta sint,illum in Valentimentis concinnando, ea non viderit, quae moribus
ni Echola fuisse edoclum.
rebusque omnibus Ignatii tempore usitatis, tantopere adversabanlur. Dicendum igitur quod cum
III. Solvilur superiorobjectio, ac primo ostend tur
Eusebius, aliique omnes in his epistolis nihil non
incerlum esse utrum Valentinus post Ignatii temIgnatianum deprehenderint.nihil revera in iis esse
pora errores tuos disseminare cxperit.
quod ab Ignatio scriptum non fuerit.
Atque hoo praecipuum est adversariorum arguCAPUT XII.
mentum.quod miraostentationeinvictissimumesae
jaclitant. Verum Moynius, ejusdem num Dillaeo
OBJECTIONE8 DALL*. EX H^RETICIS ET H.ERE9IBU8, AB
IGNATIO COMMEMORATIS, PETIT/E 80LVUNTUR.
Calvinianse sectae minister, illud adeo leve ac im I. Objectio ex Satwnili hxresi pelita solvilur. C becillum esse judicavit, utnullam inde difticultatem creari posse ultro falealur. Et certe hoc proSequamur tamen Dallaeum, ejusque defensorem,
batio perperam ab eis venditata, variis refellitur
atque eos ubiqne aberranles in veritatis viam, si
rationibus, quarum unaquaeque ad eam peniius
fieri possit, reducere satagamus. Prima itaque
destruendam sola sufficit. Verumenimvero incerDallaei ratio desumitur ex iis, quae in Ignatii epitum primoest num Valeutinus Ignatiilempore non
stolis notantur.sivehaeresibussive hereticis, quos
vixeril, tuncque cneperit errores disseminare suos.
post illius mortem exortos fuisse cum putet, inde
Irenaeus siquidem, qui Valentinum probe noverat,
has epistolas ab Ignatioscribi minime potuisse inquique jam ab Eleutherii papa? aetate.id est, intra
ducit. Has autem inter hacreses Dallasus errorem
annos 177 et <92,ejusdem Valentini haeresim conSalurnili,qui Gbristum putalive tanlum visum fuisse
futarat.de
eo hascmemoriaB prodidit" :Valenlinus
garriebat, impugnari acnter contendit M. Verum
venit Romamsub Hygino, incrivit vero sub Pio,
tam infirma est haic Dallaei conjectura.ut defensor
et prorogavit tempus usque ad Anicetum. Hyillius aperte et ingenue dicat *' : Quae in illo,sciginus ** autem juxla vulgarem opinionem ab anno
licet Dallaeo, observantur vel Viudiciarumaucto152 ad annum 156, vel juxta emendatiorem Henrem, ., nempe Pearsoniu.n,.. non tangunt, velItanti
^,. et P ebrochiicatale
Romanorurapon.
nonsuntmomenti,utno8det.neredebeant.Etre-Utiflcumabannol38 aQ annum m Romana5 ^.
quidem ipsa Ignatiano telo non Saturnilus.aut aliclesiae tenuit gubernaculum. Eusebius vero qui in
quis Ignatio posterior haerelicus, sed Menandriani
historia Bua Irenasum secutus est, in Chronioo ha?c
vel Ebionitae, vel Cerinthiani configuntur.
habet adannum 1424.Sub HyginoRomanae urbis
II.

Objectio ex Valentinianorum Sige petita episcopo Valentinus haeresiarches et Cerdo magiproponitur.


ster Marcionis Romam veneri.nl. Et ad annum
Maximum igituretpalmarium Dalleei ea de rear- 146 : Valentinus haereticus agnoscitur, et pergumentum ducitur exhaclgnatii nostrisenteniia43:
manet usque ad Anicetum. Porro autem Valen UnuseslDeus.qui manifestavit seipsuraperJesum
tinum, antequam Bomam adventaret, errores suos
spargere coepisse vero plane simillimum videtur.
Christum Filium ipsius, qui est ipsius Verbum
cap. 11, p. 291. 4I pag. 157. 43 Epist. ad Magnes. ** Dall. cap. 12, p. 293. * pag. 303 *' lib. n
adv. Valent., cap. 5. 47 Iren. Prolog. in lib. iv adv. Valent. * lib. ra adv. Valenl., c. 8. * Hist lib. rv,
cap. 11.

517

D. NOURRK DlSSEnTATIO.

PARS I.

518

Nam Mem Valenlinus ab iis, qui Irenreum prasces- A formam, dispositionemet ordinem ; qnibus, inquit,
serant, jam tuerat confutatus, ut ipsemet Irenxus etsecla ejus a ceeterisomnibus recte distincta est, et
ibidcm leslificatur *: Quapropter hi qui anle ille ab Irenaeo jure Iradilur 5*, antiquas in suum
non fuerunt, et multo nobis meliores, non tamen charactcrem transtulisse. Sed quajoam, amabo te,
satis potuerunt contradicere his, qui sunt a Valen- est illa Valentina forma ? Non ea quidem sila est in
tino ; quia ignorabant regulam ipsorum, quam nos verbis, Nus, Logos, vel Sige ; quandoquidem Pacum omni diligentia in primo Hbro tibi tradimus. trem innatum, inquit Dallaeus 54, etNun, et Logon
Et de Polycarpo alibi scribit " : Is enim est, qui apud Basilitlem, et Sigen apud Antiphanem poesob Aniceto cum advenissetin urbern, inultos ex tam invenio. Qu.nam est ergo illa forma ?
his, quos prasdiximus, haereticos, Valentinum Logon e Sige ortum,prosequitur Dallieus B5,apud
nempe et Marcionem, convertitinEcclesiam Dei. neutrum invenio. Ea rerum dispositio apud unum
Ctrum autem diu ante tempora Hygini Valentinus Valentinum ejusque discipulos exstat.
Sed Dallaeus ea profecto, quaepaulo posl ipsemet
incoeperit suam publicare haeresim, nihil a quoretulit, lrenaei verba non satis attente legerat. Irequam indubitatum statui unquam potuit.
Urgent tamen ex citato Euselm Chronico Va- naeus etenim ibi deAntiphane poeU sic disserit5*:
lenlinum anno tantuin 146 agnitum. Ergo inferunt, n Unde et ipsi, Valentiniani, sibi assumentes fabulam
solummodo demutantes eorum nomina,
antea nec agnitus eral, nec proinde suos ullibi spar
serat errores. Sed quamvis hasc ex eo urgere non idipsum autem universorum generationis inilium,
et emissionem ostendentes, pro nocte et silentio
deberent Chronico, in quo menda esse praedicant j
Bitbon et Sigen nominantes
ac proprimiset
dicimus tamen in hujuscemodi scriptis verbum,
agnoscitur, non ita accipiendum esse, ac si mun- maxirnis diis aeonas formaverunt, el pro secundis
quam antea haereticus ille aquoquam agnitus fuis- diis eam, quae extra pleromatis ipsorum enarrant,
eet : sed nihil aliud signiiicare, quam illum qui disposilionem. Quid vero quod Valentiniani has
primorum deorum ac aenoum generationes, emisprivatim et sensim sine sensu errorum suorum
veoena prius propinaverat, jam apertissime ea siones et orlus non a paganis tantum, sed etiam ab
hasreticis, eodem Irenaeo teste, delibaverant? Ipse
epargentem ab omnibus agnitum.
At, inquiunt, Valentinus, teste Tertulliano, sub enim paulo supra scriplis tradiderat : Haao antem
supremo Eleutherii pontificatu, id cst, ut diximus, quae dicta suntde sensu emissionis, similiteretadversus eos, qui a Basilide sunt, adversus reliquos
circa annum 180, Romae adhuc commorabatur.
Unde concludunt illum Ignatii tempore aul inter Gnosticos, a quibus hi initia emissionum accipienvivos, aut saltem inter pravos haereseum doctorss tes, etc. Atqui illas inler deorum ac aeonum emisnon potuisse annumerari. Sed in Tertulliani libris C siones, sive primas, sive secundas, debuit procul
dubio esse Logos e Sige ortus. Valenliniani ergo
describendis erratum fuit, vel ipse errasse censenillum Logos ortum non secus ac reliquas deorum
dus est. Irenseus quippe diligentissimus errorum
suorum emissiones ab ethnicis atque haereticis muValentini investigator, in suo, quem sub eodem
tuati sunt.
Kleulherio summo pontiQce composuit, libro, asseverat Valentinum tantummodo usque ad Anicetum
Neque vero ibi sistit Irenasus, sed ipse eodem in
tempus Romie prorogasse, id est non vixisse, aut loco addidit : De ea autem quae est ex bis secunda
ibi non comparuisse amplius. Huic Irenaei senlen- emissione hominis et Ecclesia: ipsi patres eorum
tiae subscripsit Eusebius, scriptor oculatissimus.
falso cogaominati Gnostisi impugnant adversus
Bx quibus recte concluditur obscurum esse, omni- invicem, sua propria vindicantes, el malos fures se
noque incertum nura Valenlinus Ignatii noslri esse convincentes. Quid autem hoec verba aliud
tempore crrores aliquos non sparserit in vulgus.
significant, quam Valentinianorum patres fuisse
IV. Valenlinianos hunc de Sige errorem a
Gnoslicos a quibus illi non primam solum, sed
Gnosiicis hausisse.
etiam enim ob causam puri merique Gnostici ValenFac tamen Valentinum Ignatfo fuisse posteriorem,
tinum ejurque seclatores, eo quod in patrum suoquid inde contra sanctissimi marlyris epislolas, D rum doctrina et placitis plurima immuta3sent,
malos feres esse convincebant. Contra vero Valen
si Valentinus hanc de Logo a Sige orlo hasresim
ad bsreticis vetustioribus hausit, quam in eis tiniani illos sui temporis Gnosticos earumdem
damnat Ignatius ? Concedit autem Dalleus, uti a incusabant immutationum. Quo certe ex dissidio
atque conflictu aperte colligilur utrosque et vanobis supra observatum est,! , ipsam rerum siUam
lentinianios el posteriores Qnosticos ab antiquioatque materiam, exqua Valentinus sua composuit,
ribus Gnosticis non silvam duntaxit et materiam,
jam apud vetustiores, partim Gnosticos haereticos,
sed deorum eonumque ortus hausisse et emispartimetiam poetas.aut philosophosethnicosfuisse.
Quid erjto novi protulit Valentinus? Respondet siones.
Respondet Dallaeanus defensor non Qnosticos,
Dallaeusillum huic silvas ac maleriae novam dedisse
Prolog. in lib. iv adv. Valent. " lib. m adv. Valent. cap. 3. pag. 303. lib. i adv. Valent.,
cap. 5. * pag. 303. M Ibid. M lib. n adv Valent., cap. 19.

d . IfJI

519

S. IGNATFUS. PROLEGOMENA.

520
sed Valentini discipulos has doctrinarum suarum A. dictis : Verbum a silentio progrediena, praeponuiiiur, ea cum Valenlinianorum erroribus, fabulis,
sibi invicem exprobrasse et objecisse uiutationes.
Sed ipsum eorum, quae cum Djlleeo paulo ante et deliratione omniuo cohaerere ostenderet ; ille
dixeral, oportebat esse memorem. Nam ille non tamen de praecipuo quod ibidem ab Ignatio tractasecus ac Dalleeus Valentinum Romae Eleutherii lur, argumenlo, nimirum vitam nostram secundum
Judaismum non esse instilueudam, ne ullum
Papae tempore, quo Irenaous hunc, quem citamus,
quidem verbum fecit. Unde ergo lain altum Dalliei
librum edidit, commoratum luisse pertinaciesime
defensorumque ejus hao de re silentium ? Nulla
asseverat. Atqui ai Iren.-cus eo in iibro memoriae
certe alia illius causa fuit, nisi quia Valentiniani
prodidit discipulorum Valenlini patres fuisse alios
boc de argumento eadem ac Ignatius, caelerique
ejusdem Valentini discipulos, ila ut Valentinus
omnes ortbodoxi sentirenl. Jam vero cum res
nepotes tunc haberet, de variis doctrinee suee, quee
procul dubio ita se habyat, ab adversariis postulaab eis factae fuerant, immutationibus acerrime
mus, num alicui probabile fiet Ignatium ad refeldisputantes ; hinc planum perspicuumque fiet Valendos Vatentinianos ibi animum appulisse, ubi
lentinum, ut supra dicebamuB, ipso Eleutherii
errorem ab haeresi Valentiniana omnino alieiium,et
pontificatu, esse longe antiquiorem. Quod cum a
Dallaeanis praefracte negetur, illud ab Irenaeo scri- t> rationibua ad eam nullo modo spectanlibus impu
gnabat. Praeterea vero illud quod objiciunt ab Ignaptum non fuisse ipsi fateantur necesse est.
Al, inquies, quaennm igitur erat Valentinianae se- tio dictum Verbum a silentio progrediens ; ibi
unius momenli et argumentationis, qua legem
ctae forma peculiaris et propria ? Respondemus eam
esse, quae Irenaei verbis, a nobis jam relatis, desi- Mosaicam non amplius servandam esse Ignatius
gnatur: Demutantes nomina, et pro primis et probat, partem constiiuunt. Cum ergo tota illa armaximis diis aeonas formaverunt, et pro secundis gumentatio ad Valentinianos non speclet; neque
uoam ejus partem ad eos respexisse certum
diis eam, quae extra pleromatis ipsorum enarrant,
videtur.
disposilioncm. > Atque iis nominibus novos forsitan addiderunt, vel immutaverunt emissionum et
Sed agc, rem ipsam accurate inspiciamus. Dicit
orluum ordines. Cmterum ad novam inter hareti- Dallaeus Valentinianos docuisse in ficta aeonum suocos, maxime vero Valentinianos, condendam se- rum genealogia, ex Sige educlum Logon vel imctam non magna doctrinae immutatio requirebatur, mediate, ut a matre Qlium ; vel mediate ut ab avia
ut ex iis, quae de Ptolomaeo narrat Auguslinus ', nepotem. Sed ille hac disjunctiva conjunclione,
quivis facile inlelligat: Ptolomaeus, inquil, disci- immediate vel mediate non sine dolo utitur: ut
pulus Valentini haeresim novam sondere cupiens, . ea nimirum fraude Valentinianos abauclorenostro
qualuor asonas, et alios quatnor asserere maluit. impugnatos incautiset simplicioribus persuaderet.
Si haec sola mutatio novam inter Valentinianos Nain Valentiniani nunquam ex Sige Logoo immesectam creavit, frustra in inquireiula nova Valen diate oductum docuisse perhibentur. Iiaeo igitur
tinianae sectae forma desudat Dallaeus, quae in su- disjunctionis Dullaeanae pars irnmediate, e medio tolperioribus Irenaei verbis facile agnoscitur.
lenda est. Irenaeus enimvero, Tertullianus, EpiphaNeque erat quod ultra illa objiceret 5 scriptum nius, Augustinus, atque alii, qui de Vulentiniana
a Tertulliano M ante Marcionem, et Apellem, el an- heeresi disseruere, tradunt inter flctos Valentimatequam Valentinus aeonas suos praedicasset, neini- norum deos, el utriusque sexus aeonas, primos
nem docuisse alium esse Deum creatorem. Ex quo fuisse Bithon et Sigen, seu silentium, et ex eorum
inferebat idem Dallaeus Valentinum nihii ab anli- conjugio processisse Nun et Veritatem, alque ex
quis csse mutuatum. Nam ante Valentini lempora istis deiode processisse Verbum seu Logon, el Vihanc impietatem a Basilide, Saturuilo, atque Gno- tam.Bx quibus luce meridiana clarius esteosnihil
slicis antiquioribus disseminatum fuisse ila certum aliud dixisse, quam Logon processisse tantum meest, ut Dallaei defensor illum hao in re penitus diaU <i Sige, tanqnam ab avia filium. Quis autem
deserere, erroremque illius, quem celare amplius in animum sibi inducfct, Ignatium ubi alios quam
non poterat, aliquando tandem conflteri coaclus u Valentinianorum errores refellit
ad eos tamcn,
sit *.
eosque solos respexisse, cum : Verbum non a
V. Ignatiwn ad Valentinianos nulto modo
silentio progrediens, neo plura ad eos spectantia
respexiste, sed ad Ebionitas.
ibidem soriberet? Cur a fllio ad aviam nullo medio
Porro quaecunque illa fuerit sectae Valentinianotransivit? Cur nec de patre, nec de matre, nec de
rum forma, errorque peculiaris etproprius, ad eos
fictis aliorum eeonum conjugiis, parentibns, filiis ne
Ignatius nullomodo collineavit,mulloque minus eos,
unum quidem habuit verbum ? Ratio sane in promut ait Dallaeus, apertissime caedit. lllud autem
ptu est, et cuivis aequo rerum aeslimatori obvia,
ex eo clare demonstratur, quod quamvis Dallaeus Ignatium nempe cum suam dedit epistolam, nihil
nulli pepercerit labori, ut omnia quae his Ignalii
de Valentinianis cogitasse.
87 Hb. i De hxret.

B cap. \2, p. 298 De prxscript., cap. 34.

pag. 214.

D. NOURRII DISSERTATIO.

521

PARS I.

5J2

Atsi perspicuum est Ignatiumad Valentinianos A silentio, quia ipsa ost Patris sempiterna locutio.
non collineasse, cerle manifeste apparet Ebionitas
Contra tamen Dallaeus : Si haec verba, non a
ab eo impugnari. Id Moynio, ultimo qui bac de re silentio progrediens, exponuntVerbum eetcrnum,
scripsit, licet Calvinianae sectaj ministro,adeo per- planeotiosa,inquit,easet rgn,tiioratio,etvitiosa:
suasum erat, ut hanc Dallaei objectionem, sicuti otiosa,quoDiam, si Verbum est aeternum, eo ipso
supra memorabamus.nullius vel minimi sane mo- non ccepit a silentio : vitiosa, quia nemo non
menti esse palam meritoque pronuntiaverit.Verum- videt rectius clariusque dici Verbum Patris aeterenimvero certum est Ignatiumcontra eos pugnare,
num esse.quam id a silentio, aut post silentium
qui legem Mosaicam servandam esse affirmabant.
ccepisse. Sed bae vana; sunt hominis frustra IitiIllos enim his verbisaggreditur : Non erretis ex- gantis argutiae.Si enim otiosa esset, vel vitiosa hutraneis opinionibus, neque fabulis veteribus.inuti- juscemodi oratio, innumerae Patrum orationes,quilibus exsistenlibus. 8i enim usquenunc secundum bus obscuras dictiones aliis clarioribus explicare
Judaismum vivimus.confitemur gratiam non acce- conantur, iisdem notis essent inurenda?. Caeterum
pisse. Atqui certissimumestbunc errorem de vita apte omnino atque apposite rei alicujus eeternitas
ad Judaismi normam agenda ab Ebionitis fuisse eo declaratur,quod eam nihil unquam praecesserit.
asserlum. Id quippe ex omnibus, quide his baere- p Quod quidem si cui rei conveniat.illud certe verbo
ao sermoni, natura sua' fluido et transeunti, quodticis aliquid memoriae tradiderunt, liquido colligi
mus, prajsertim ex Irenaeo tl, Augustino M, atque que post silentium semper incipere arbitramur,
Epiphanio,cujussolius verba bic referre sufficiat tJ, aplissime congruit.Quapropter Ignatius nec brevius
Ebion, inquit, Judaeorum ritus ac caeremonias nec convenientius poterat Verbi aeternitatem, seu
Verbum setemum, explicare, quam cum illud omni
amplexus, veluti S.ibbatum ac circumcisionem,
aliaque id genus perinde atque Judaeis ac Sama- silentio prius esse, nec a silentio progredi asseritania observatum. Quoautem modoeos Ignatius ruit. Et vero auctores, a nobis supra citati, eamrefellat,verbaque a Dallaeunis nobis objecta,ibidem demVerbi aeternitatemeodemloquendi modoexplicuere : Verbum, inquiunt,quod diclurus ante non
adhibeat,audiamus: Divinissimi enim prophetae,
sic ille prosequitur, secundum Cbristum Jesum silebal.Verhum quod nullo unquam potuit coerceri
silentio.
vixerunt. Propter hoc et perseculionem passi sunt,
His rursumopponitDallaeusIgnaliumnon dixisse
inspirati a gratiaipsiusadcertificare* impersuasos,
(leti ttp aiY^v, post silenlium, sed iiro xij Tif^
quoniam unus Deus est, qui manifestavit se ipsum
per Jesum Christum, Filium ejus, qui eat Verbum irposs).0<$v, a silentio progrediens. Quod, inquit
ille,denotat
Iocum,causam,
aelernum,, non a silenlio progrediens,
r. _,
, qui
., secundum
,
,
_, vel certe rprincipium,
r.
omnia bene placuit mittenti ipsum.Si igitur in ve- *" ul scboleeloquuntur,constitutivum fuissesilenti um,
non simpliciterterminumaquocceperitgeneratio.
teribus conversati, innovitatemspei veneruni,cic.
Ex quibus hano elicit conclusionem, non amplius Atqui, prosequitur idem Dallaeus, boc non silenlio
potest attribu i,sed Valentinianorum Sige, uni ex fictis
ex Judaicae, sed Cbristianae legis praescripto vitam
eorum diis seu aeonibus, ex quo Logon mediate
esse instituendam.Porro hoc Ignatii teloduo Ebioniiarum errores configuntur.quorum altero homines vel immediate productum fuisse delirabant. Verum puduit Dallaei defensorem, quod ille ad scholegis veteris observationo volebant adbuc teneri :
las, quas saepius irridet et explodit, quaeque tria
altero autem Christum non Deum, sed merum horerum principia materiam,formam,et privationem,
minem esse garriebant. Hunc vero postremum erquidni et silentium, admittunt, tam inepte nos rerotem Ignatius inde confutabat,quod prophetae dimiserit. Et certe si ad grammaticorum, non secus
vina affiati gratia,secundum Chrisli praeceplavixeao pbilosoph(irumscholasrediissetDal]aeus,ibiprurant, quem Verbum aeternum esse profitebantur.
fecto didicisset eumdem saepius horum verborum
Quam quidem Verbi aeternitatem utille clarius bre[xexat tt,v aiyfy atque omo ttj^ o-ipis esse sensum,
viusque exponeret, dixit illud esse Verburr. aetereamdemque significationem ; proindeque Ignatium
num.non a silenlio progrediens, id esl quod cum
silentio posterius non fuerit,semper a Patre aeterno D potuisseutroqueindiscriminatim utiloquendimodo.
est prolatum ; ao proinde ejusdem cum eo asterni- Caeterum Ignatius in his epislolis clain cursimque
tatia sit omnino necesse est. Hunc Porro Ignatii a se conscriptis non verbis arte soholarumque meverborum verum esse sensum inde confirmari po- thodo compositis atque aptatis, sed iis quee amor
test, quod ad idem significandum simili ac pene vere divinus at incredibilis martyrii ardor suggerebat,usus est.
eodem loquendi modo postea usi sunt auctor serInstat denique Dallaei defensor haereticos quos
monis Augustinoquondam ascripti 44 : Verbum,
inquit, quod dictorus anle non silebat, quo dicto Ignatius hacce in epistola confutat, eos esse qui
ncn siluit. Quod est verbum sine tempore. Et
Christi mortem negabant,etJesum a Christo sepa.
Fulgentius M ; Verbum nulfo unquam potuit coerceri
rabant, et utrumque a Verbo dividebant, quod in
" lib. 1 advers. hceres., cap.26. M lib. De hosres., cep. 6. " haeres. 30, 8. ** Apud Augustinum,
erm. 369, alim serm. 1 de Nativit. w lib. 1 ad Trasimund., cap. 18.
Patroi. Gr. V.

17

523

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

524

Ebionaaos cadere non potest. Futilis profecto et A non minus quamundecim in unoeodemque capite
vana est haec Dalleei defeusio.Neque enim Ignatius profert exempla.Sed ex bis undecim exemplis quahos errores ea in epistolaconfutasse legitur.Ueinde tuor tantum ad eas, de quibus agimus, pertiuent
nullus negaverit plures in eadem epistola errores epistolas : caetera falsas suppositasque spectaot,
potuisse ab Ignatio refelli. Dallseano igitur defen- vel genuinarum interpolationes.Ex his autem quasori probandumerathaerelicosinillo, quem Dalleeus tuor exemplis qu ad gcnuin&s epistolas pertineot,
objecit, loco ab Ignatio nostro confutalos, eos esse Dallaeus in tribus asuodefensore penitus Jeseritur,
qui, quos ipse receosuit, errores propugnabant. qui uno tantum in articuloillum tueri conatus est.
Quod certe nec ille alius quisquam demonstrare Dallaeum tamen de his quatuor, ne quid intactum
reliquisse accusemur, disputanten: audiamus.
unquam poterit.
Caeterumsi quis alios ab Ebionitis hareticos obPrimum itaque Dalliargumentum ex his verbis
jectis Ignatii verbis refelli invicte probaverit, huic petilur : Et superccelestia, et gloria angelorum,
penitus non repugnabimus,modo iis sanctisBimum et principes visibiles M, etc, unde sic arguit :
Quod hio de principibus visibilibus scriptor ideo
illum martyrem ad Valentinianos ipso posteriores,
fortasse dixerat, quod ejus aevo aliqua jam erat de
non respexisse fatealur.
VI. Alia explicatio verborum Ignatii proponitur. r Conslantii, vel Constantini ejus filii, vel ChristiaHis omnibus advarias adversariorum nostrorum nismo vel ad Christianismum propensione sparsa
argumentationes et sophismala responsis, illud in- fama. De hoc Dall.ri argumento sic pronuntiat
super possumus adjicere,hano lgnatii sententiam : ejus defensor69 : Sed hunc locum obiter tangit
Verbum aeternum non a silenlio progrediens, DalloMis ; illum proferre contentus, nequaquam uridcirco ab eo hac in epistola scriptam videri, quia get. Atsane illum non solum non urgere.sed neo
proferreunquamdebuisset.Non enim verbumapyvovibi duo Ghristimysteriafuisse docebat,alia quidem
obsoura,in tenebris ac silentio abeo patrata; unde x8<, quod magistratus quoslibel ac principes signiipse : Et latuit principem sseculi hujus.inquiebat, ficat, ibi Constantium vel Constantinum potiu;,
virginitas Mariae, et partus ipsius,et mors Domini, quaro quosvis alios principes designare potuit.
II. Secundx et tertix objectioni rtspondetur.
tria mystsria clatnoris, quae in bilentio operata seu
Secundum Dallaei argumentum ex his desumitur
patrata sunt. Alia vero luminosa, luce ac splendore sun fulgentia et micanlia.Tiileeratmysterium verbis : Vinctus decem leopardis70 ; quoleogenerationis ejus aeternae, ab antiquis Patribus et pardorum nomine quemdam Rnraiiinorum militum
prophelisagnitum atque annuntiatum.de quo Psal- ordinem, qui auctoris nostri tempore in usu e-ss
miBta cecinit : la splendoribus sanclorum ex ulero
desierat, denotari arbitratus esl : Seil quando,
ante luciferum genui le 7C. Potuit itaque Igoatius, " inquit ejus defensor71,hissolisverbisnilitur Dallsi
cum suam daretepistolam,ad haec Psalmisla; verba argumentum.nullisque veteris scriptoris fultum est
attendens,scribere : Verbum eternumnon a silen- testimonio, non usquequaque solidum mihi videtio progrediens. id est Verbum aeternum e divino lur. Bochartus autem inde argumentum Dallasano
aeterni Palris sinu in silentio, vel ulla tenebra- 71 plane oppositum elicit : Leopardi vox.inquit13,
rum obscurilate ct caligine progrediens, sed in serius usurpari coepit Constantini aevo. Proinde
splendoribus saoctorumexejus utero genitum.Quo
Ignatii epistolam ad Romanos, quara circumferunt,
quidem loquendi modo ipse eo lubentius usus est, eo demum saeculo fuisse scriptam vel ex hocarguquod inde non solum divinum Verbi splendorem, mento colligas. Sed baac Bocharti argumentatio
sed illius etiam aeternitatem, quam uihil omnino
Dallaeana validior non est. Eusebius siquidem ex
precessisset, evidentius demonstrabal. Nihil ergo
hac eadem epistola.quam Ignatio indubitanter triin hac locutione occurrit, quod non sit vere Igna- buit, illud leopnrdi retulit nomen, quod proinde
tianum, et a tanto martyre in epistola, quam ipse- Constantini aevo judicavil esse antiquius.Et re quimet scripsit, recte apteque exaratum et traditum.
dem ipsa vox illa in Actis eanctarum Perpetuss et
Felicitatis, nec non apud Spartianum et Festum,
CAPUT XIII.
NULLA ES8B IN H!8 EPISTOLIS PR.STER TEMPOROM FIDEM D ac tandem apud Alhanaciumin Vitasancli Antonii
PERPERAM FICTA.
legitur.
I. Quam inconsiderateDallxusobjeclionessuasmulTertium Dallsei argumentum 74 inde conficitur,
tiplicaverit : et primas respondetur.
quod Ignatius publice pcenilentes absolvkt.et reDe haeresibus atque haereticis,quosin Ignatiiepi
conciliet Ecclesiee. Verum ejus defensor, falsus
stolis oostri notatos esse putat, haec Dallaeus cum est, ait, sua opinione praestantissimus Dallaeus,
dixisset,ud alia progreditur.contenditque iu iisdem
eamque propterea emendaturus esset, si vixisset,
lilleris multa essealia praeierten^porum fidemper- ut amico rescripsit, eique loca pro receptione poeperam ficta M.Horum autem sic perperam fictorum nilentium apud vetuatissimos Ecclesiae scriptores

** Psal. cix, 3. 7 cap. 13, pag. 309. 8 Epist od Smyrn. pag. 272. 7 Epist. ad Rom. pae.
313. 7 pag. 272. Hierolox. part. i, lib m, cap. 8. 7 pag. 273.
v o

52S

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

.5 20

iudicaverat. Utinam Dallaeua et ejus defensor A memorato, Beda tradiderit, non videmus; neo
ooones alios errores suos emendassent I llic tamen
ullura in ejus, nequeeliara Notkeri scriptis locum,
obiter observa quanlos in errores praepostera litiubi haec reperias, indicavit Dalleus. Ea quidem
gandi, el sua adversus genuinas Ignatii epistolas apud Usuardum legimus : at nonillius verbasunt,
argumenta multiplicandi prurigo Dallaeum praecipi- sed Adonis, quem corrupta etdepravata marlyrum
Acta in errorem induxerunt. Ceterum qnidquid
tem egeril.
auctores illi de Onesimo memoriaa prodiderint,
III. Quarlx objectioni reipondetur.
nemo sanae mentis homo negaverit iis omnibus
Quartura denique Dallaei argumentum '* inde
anteponendum
esse certissimum Eusebii testimopetitur, quod in his epistolis mentio flat Onesimi,
nium,
qui
diserte
indubitanterque asserit '* IgnaEpbesiorum episcopi, quem anno 107 vel 108, quo
lium nostrum epistolam scripsisse ad Ecclesiam
bae epistolffl datae sunt, vita functum fuisse ez NiEphoeiorum, in qua Onesimi ipsorum pastoris
cephori probat Historia. Addit vero neque a Graecorum Menaeis, vel a Simeone Metapbraste agnosci mentionem facit.
CAPUT XIV.
hunc Ephesinum Onesimi episcopatum; ab auctore
aulem Constitutionum apostolicarum eumdem One- NIRIL 1N H19 EPISTOLIS OCCURRERB, AB IGNATII PEnSONA, MORIBUS, AUT PIETATE ALIENDM.
simum Berrceae episcopum appellari. DeniqueDoro- B
tbeus in Synopsi, et Hippolytus in libello De 70
g I. Prima et secunda objectio sotvitur.
diicipulis inedito, non hunc, sed Gaium Timotbeo
Quindecim insuper argumenta Dallaeus deproin Epbesino episcopatu succeseisse afflrmant. Sed
mit.quibus probare nitituresse inlgnatii epistolis,
his omnibus facile respondeas, si memineris plurcs Alia multa a personas, cui afflnguntur, vel morifnisseOnesimos, de quibus diversa a diversis scri- bus, vel dignitate, vel ingenio, vel pietate aliena.
ptoribus roemoriae prodila sunt. Quocirca Nice- Sed ex tanto argumentorum numero duo duntaxat
phorus ecribit quidem Onesimum quemdam sub ad eas, quas defendimus, epistolas pertinent. HoDoroitiani imperio mortem obiisse, sed illum epirum priusductum esteziiis verbis: Sineepiscopo,
scopum Ephesinum fuisse nullibi memorat, Ez
presbyteris et diaconie Ecclesiara non vocari '7.At
Menaeorum vero seu Metaphrastis silentio nihil
btec omnia omnino Ignatiana esse jam demonstraunquam conflci poterit. Si enim de Opesimi epi- vimus.
scopatu ii tacuerint, multi alii plura de eo tradiPosteriori Dallaei argumento occasionem praedernnt. Porro si plures fuerint Onesimi, nihil buere alia alterius epistolae verba: Filium Dei
obslat, quominus unus Ephesi, alter Berrceae, ut
eecundum voluntatem et potentiam Deigenitum ";
auctor Constitutionum apostolicarum narrat, fuerit r quae quidem non satis sanu, sed dura, vixque feepiscopus ; alius vero, ut Dorotheus et Hippolytus
renda Dallaeo videntur. Mirandum certe delicato et
asserunt Gaio Successerit.
religioso Dallaei in rebus fldei palato illud durum
Instant Dallaeus ejusqne defensor et Pauli ad
nec satis sanum videri, quod Theodoretus, vir sane
Philemonem Epistola, anno Christi 56 exarata, non minus quam ille Christianae fldei dogmatum
certura videri Onesimum ejusdem Pauli fuisse di- peritus, ad confutandos haereticorum errores proscipnlum; ez Beda autem atque Notkero illum ferre non dubitavit. Deinde Ignatius ibi non de
eumdem esse, cu.jus Ignatius noster fecit mentio- seterna, sed de temporali Chrieti generatione lonem. Ergo Onesimus ille cum Ignatium anno 107
quitur : Genitum, inquit, vere ex Virgine. Quamvel 108, suas ecriberet Epistolas, annum cenlesivis autem de illius divinitate loqueretur, illud samnm vel certe nonagesimum jam implevisse cen- num essel et orthodozum; quandoquidem plures
sendus est. Quam martyria adeo provectam aetatem invenias in antiquorum Patrum scriptis similes
cum nullus scriptor obeervaverit, eum juniorem loquendi modos, quos duros et vix ferendos esse
passum, hancque epistolam adulterinam esse Dal- ne Dallaeus quidem dicere audeat.
laeus concludit. Respondemus Epistolam Pauli ad
II. Tertix objectioni respondetur.
Philemonem non Christi anno 56, ut ille arbitratur, rs
Dallaei itaque defensor, hoc praetermisso arguscriptam, sed post annum sexagesimum, quo Apostolus sub Festo Judaeae praefecto cum Caesarem mento, ad aliud quod gravius validiusque esse
appcllasset, Romam ubi hanc dedit Epistolam, opinatur.totis viribus propugnandum aggreditur".
poslea ductus est. Nihil autem prohibet quominus Illud autem in eo situm est, quod Ignatius ez
OneeimuB, qui eo tempore, quo ad Philemonem apocrypbis quaedam furatur, eaque proveris et inPaulus scripsit, junior erat, ad eum usque annum, dubitatis ponit. Ubi enim de Christo disserit :
quo Ignalius suas composuit epistolas, vilam atque Et quando, inquit, ad eos, qui circa Petrum venit, ait ipsis: Apprehendite, palpate me, et videte
episcopatum produzerit.
Deinde quidde Onesimo,in Ignatii nostri litterls quoniam non sumdsemoniumincorporeum s*. Qu
" pag. 316. ' lib. m But. cap. 36. " cap. 14, 15 et 16. Bpist. ad Trallens. ' Epist. ad Smyrn.
T* cap. 17, p. 338, Epist. ad Smyrn. pag. 281.

527

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

528

sane Verba ab auclore nostro non aliunde, quara A. dignas, quam ea, quaa vitae su(epertaesa,lucemque,
ex apoorypho Nazaraeorum Evangelio transcripta
quod poeta canit,perosa,in mortem praeceps ruitl
fuisse haud dubitanter affirmat. At, inquit, is Igna- Sed dignior est elhnico poeta, quam scriptora
tius martyr esse non potest, qui veritatis fontes Christiano haec exclamatio. Longe aliter sentiefastidiens, potius falsa Christi verba ex impuris bant Eusebius et Hieronymus, qui proefata Ignatii
apocryphorum lacunis, quam vera ex certis divinas verba, summa pietate cjus et mirabili prorsus pro
Scriptura? libris promere maluerit. Neque dixeris Christo moriendi studio tam digna putaveruat, ut
apocrypha non semel ab aniiquis Patribus citari ; ex caeteris omnibus sanctissimi martyris dictis, ea
illico enim Daliaeanus defensor altius insurgit, potissimum suis in libris transcribenda, omniumurgetque auctorem nostrum non ideo argui quod que Chriatianorum religioni et admirationi propoapocrypha laudaverit ; sed quod historiam illam ex nenda selegerint. Quid quod non solum Patres,sed
falsis non ex veris, ubi exstat gravius atque lucuet Vedelius ipse Calvinianae, sicuti Dalleus, secloe
addietus, eadem Ignatii verba ad sopitostepidiorum
lentius exposita.Evangeliorum libris, sitmutuatus.
Sed a Dallseano defensore quterimus unde ItrnaChrietianorum ignes suscitandos ultro proponit:
Quem mortis el suppliciorum terrore consternatium verba illa, quae objicit, ab apocrypho Nazaraiorum Evangelio bausisse didicerit? Non ex Eu- p tumsanctus martymonresiituat.qui ad bestias tensebio quidem, qui se id ignorasse palam prufite
dens, dentes earum dilacerationesque subilurus.,
tur ' : Quae, inquit, unde acceperit, ignoro. Soli Gratulor mibi de bestiis, quae adversum me ,8,etc.
ituque llicronymo, ut ipse fatetur, illud acceptum
Urget tamen Dallaeus " : Cbristi martyres morrefcrri debet. Is quippe constanter asseverat lgnatcm exspectant, non accersunl ; ad metam compotium haac deflorasse exEvangelio, quod nuper a sito, non praecipiti gradu feruntur. Quid ergo?
me, uti ait ", i translatum est. Sed si Dall.euni Tot mart.vres, qui oocasiones pro Christo patiendi
illu I ab Hieronyrao didicerunl, cur tam severe tanto urdore qu esierunt.qui ad mortem spontesua
Ignatium ob id condemnant, quod eximius ille cucurrerunt, qui in ignes et fl unmas, qui in aquas
et flumina praeoipites se dcderunt, ii impietatis ao
doctor tanto marlyre plane dignum credidit.
Deinde incertum est num tempore Ignatii evan- imraodestiaa accusandi sunt? Cur ergo Palres tot
gclium Nazaraeorum inter apocrypha amnndatum laudibus eos cclebraverunt **? Cur Ecolesia tantis
bonoribus eos prosequitur? Prasterea Ignatiusmarfuisset. Cum enim, testa Isaaco Casaubono, tempore opus fuerit, ut apocryphi hujusoemodi libri tyrii sui tempora non antevertit; sed damnatus ad
auctoritate Eoclesi proscriberentur, per priora bestias, iisque jamjam objiciendus, citius frui
optat. llomanosneid impediant obsecrat, et bestias
sscula fuerunt dubii, et auctoritatis saltem anci
pitis. Huc accedit quod plurimi, ut Hieronyraus " si aibi pepercerint, ul ab ipsis celeriter devoretur,
ipse tradit, Evangelium illud a Maltbaeo scriptum aperta vi se adacturum testatur. Sed his ex ardendentissimo pro Christo moriendi amore profectis
esse existimabant.
Denique idem Casaubonus non absurde addidit vccibus, illas modestiie suse testes continentereubIgnatium non alicujus Evangelii Terba, sed tradi- jungit: Ignoscite mihi. Quid mihi utilesil, ego
tionem allegasse non scriptam,quae postea in litte- novi. Quod sane et sanctissimi martyris pietate,
ras fuerit relata, ct Hebraico Evangelio, quod et modeslia, et piorum omnium laudibus et admiMallhaeo tribuebant, inserta. Nec male quidem. ratione dignissimum esse nemo sincerusChrislianie
Nam Ignatius qui lilteras suas vinctus, et in iti- religionis cultor unquam diffitebitur.
nere, ac secreto exaravit, verba illa quaa nobis
CAPUT XV.
objiciunlur, ex mcmorin, ac prout menti ipsius
NIIIII. FALSO ET TF.MEHE IN HIS EPISTOLIS DICTUM.
occurrerunt, nec aliquid de scriptis Evangelicis
vel legendo, vel forte etiam cogitando epistolae I. Non id faltum esse, quod de epistola Pauli aA
Ephesios scribitur, el quod Ignalius (erlur dixitte
inseruit suee.
se vidisse Christum.
III. Quarla objectio refulalur.
Objicit postea Dallaeus illud falsum esse, quod
Ex omnibus porro Dallaei argumentis nullum D auctor noster scripsil ad Ephesios : Paulus
sane illo mirabilius est, quod ille ducit ex bis qui in omni Epistola memoriam facit vestri in Jesu
sanctissimi martyrisnoslriverbis83: Utinamfruar Cbristo 8*. Sed haec non urget ejus defensor, et
bestiis, quas et blanditiis demulcebo, ut citius me recte quidem. Quis enim nesciat Paulum unam ad
devorent; sed et ipsae volentem nolint, ego vi Ephesios Epistolam dedisse, ac in omni ea Epislola
adigam 8*. Haec enim verba, quos piorum omnium Ephesiorum fecisse memoriam. Haec autem ideo
laudes admirationemque meruere, Dallseo a mar- obscrvat Ignatius, quoniam in eaPaulus gloriosam
tyris pietate ac modestia aliena omnino videntur.
illorum ubique facit mentionem, alque eos ad pieUnde in hanc ille prorumpit exclamationem ,s :
tatem informando, ipsorum virtutes semper extollit,
0 diras et truculentas voces, non alia anima et praedicat: nullibi vcro, sicuti iu aliis quibusdam
81 Euseb. lib. m Hitt., cap. 56. De scrip. eccles. M Epist. ad Rom. M Dallaeui cap. 18, p. 342.
pag. 346. Epist. dedio. m Ignat. epist. 7 pag. 346. Ambros. lib. m De Virg. cap. 7, novse edit
et Aug. lib. i De civ., oap. 22 89 cap. 19, p. 351

529

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

330

Epistolis, ad alios exaratis, illos arguisse aut vitu- A vidi. Sed vetus ille interpres, ut ez ejus versione
facile intelligitur, non ita Grace docius erat, ut
perasse legitur.
Ilaec cum levius atligisset Dallasus, multo acrius verbum oTda per Lalinum vidi, cum scio vel novi dide eo disputat, quod IgnatiusChristum se vidisse cere debuisset, recte reddidisse dicatur. Hieronyasserit : Ego enim et post resurrectionem ipsum mus vero, qui versiones suas citissime edere solevidi, el credo existentem M. At, inquit Dallaeua,
bat, humani etiam aliquid forsitan passusest ; nisi
ab aliquo imperito interprete Lalino fuerit deceptus.
Chrysostomus oratione panegyrica in lgnatium,
Verum quoquomodo res se habeat, certe Graecis
nusquam illum Christi aspectu et consuetudine,
quod in eo eermone non erat praetermissurus, >< ga- cum epistolarum Ignatii, tum Eusebii Historiae mavisum esse memorat. Ergo, infert idem Dallasus:
nuscriptis codicibus major debet esse aucloritas,
caeterisque omnibus anteponenda est. Et id quidem
" Manifesti mendacii convincitur epistolarum
sciptor. > Uis respondemus in Graco epistolarum
ex eo confirmari potest, quod ipse Ignatiani scrmoIgnatii sincero et integro codice, neo non Eusebii
nis sensus, ejusqae argumenta, vcrbum oTSa ibietTheodoreti scriptis non legi eTSov vidi, sed sv
dem omnino poetulent. Ignatius siquidem duabus
t?apx'i aitov oTSa, xai nertsuoj ovta. Porro verbum
contra hereticos petitis cx Evangelio rationibus
fatente Dallaeo, signiQcat, srio, novi,cognosco. n Christum non flctum aul simulatum sed verum
Unde etiam Ruflnus in sua Eusebianas Historia verhominem fuisse demonstrat. At si Christum suis.
met oculis in carne ipse vidisset, nihil efficacius
sione, illud pnore verbo, scio, L.tioe reddidit.
Instat Dallaeus manuscriptis Gracis, qui tolin- contra eos proferre poterat, quam se sais oculis,
terpolationibus fasde corrupti sunt, nullam baberi his et his in locis, cum hiset illis sociiset testibus
posse fidem : item Uufinum, aliosque Eusebianae omni exceptione majoribus, apostolis videlicet, aut
Historiasliberarios amanuensesproverboeTSov, quod Christi discipulis, Dominum ipsu.n vidisse, ac cum
de Ignatio nequaquam dici posse noverant, scri- illo fuisse conversatum.
psisse oT8a : denique Hieronymo, et antiquo harum II. Nihil iemere dictum est de stella, qux, Christo
epistolarum interpreti, qui verbum eToov repraesennascenle, apparuii, vel de eo quod Christus post
mortem bibisse perhibelur.
tant, omninoesse credendum.
Verum haec Dallaei tela facile retunduntur. Nos
Dalheus ut auctorem nostrum omnium crimienim non de manuscriptis epistolarum Ignatii in- num reum faciat, illum tcmcritatis inoo deindearterpolatis codicibus, scd sincero et intogro co- guit, quod de stella, quae, Christo nascente, appadice, quem Vo3sius nemine, utidiximus, refraganruerat, scripserit ** Btella in ccelo fulsit, splendore exsuperans omnes steilas, et lux illius ineffate, fide optima edidit, disputamus. Quod auteni ad
Eusebii Historiam attinet, nullus magna sine te- C bilis erat, etc. Omnia, inquit Dallasus, t8 ex uno
meritale eam ibi corruplam esse dixerit. Illaquip- istius cerebro prodiere, a Scriptura aliena, ab ipso
pe rcntum fere annis anle Lalinam Rufini versio- hujus stelhe usu abhorrentia, ad domum scilicet
nem publicata, in omnium venerat manus, et in
Betblehemi indicandam. Quod quidem hac probal ratione : Absurditas inde putet, quod ea
quamplurimisBibliotheciseratasservata. Nihilergo
Christianorum interpretum nemo, quod quidem
postea vel in Graeco ejus textu scriptores antiquarii,
sciam, secutus, qui tam multi de slella aliquid
vel in versione sua Rufinus immutare potuerunt ;
quin exinnumerisejusdem Historiae codicibus hic commentati sunt. Qui non miretur Dalleeum omab adversariis suis, illi ab Eusebii fautoribus adul- nigenae lectionis, ut sibi quidem videtur, bominem,
necisse apud Clementem Alexandrinum seu auctoterationis et corruptionis statim convincerentur.
Deindequis sibi persuadeat Rufinum, et amanuen- rem Excerpt., Leonem Magnum serm. 1 De naliv.,
ses Eusebianae Historiae scriptores ad corrumpen- Maximum serm. 3, nec non Chrysostomnm homil.
dos omnes llistoriae illius codices simul ita con- 6 in Malth., eademvel plura similia de hujus stelspirasse, ut eos, nullo homine reclamante, depra- lae apparitione non seous atque apud Ignatium revaverint atque adulterarint ? Denique quomodo periri. Quod certe ex sola locorum, quse indicamus,
Rufinus, et amanuenses librarii Eusebio oculatio- D facta inter se composilione cuiiibet quantumvisres et doctiores ita fuerunt ; ut quod ille nescierit, pervicaci planum fiet.
illi certissime agnoverint, vocem ttSov de Ignatio
Piget sane pudetque ea refutare vel etiam referpenitus scribi non potuisse. Huc adde eruditissi- re, quae subdit Dallaeus '* : Levius est, fateor, sed
mum Theodoretum in Graca Eusebii Historia con- Ignatio non satis dignum, quod ipse, nullo certo
stanter legisse oTSx, et pervolutatis Ignalii noslri auctore, asseverat Christum post resurrectionem
epistolis, nihil in Eusebii textu deprehendisse vel bibisse. Illud autem boo subtilissimo probal arminirna corruptionne fcedatum.
gumento : Lucas quidem, uti ait ille, scribit -5
Ad Hieronymum, veteremque Ignatii interpreapostolos, postquam resurrexissetamortuis, mantem quod spectat, apud eos occurrit quidem verbum
ducavisse et bibisse ; ipsum cum eis Cbristum (quod
Orat. n lonat. pag. 361. Epist. ad Bphes. cap. 21, p. 365. * pag. 365. Acl. x. 4*.

531

S. IGNATIUS. PROLEOOMENA.

532
iste auctor ait) manducavisse et bibisse nusquam A scribit, manu ac potestale fuisse ipsum supplicio
dicit, sed tantum oomedisse M. 0 miras Dalliei, liberare. 8i bene ille auctoris sensum intelleviri acutissimi, argutias et subtilitates I Apostoli, lexit, ex eo certe non bene argumentatus est, cum
inquit, dicuntur cum Christo manducasse et bi- addidit : Quod si ila est, fatendum est illos Robisse, Christus vero dicitur tantum comedisse.
manos gravissime, peccasse, et parricidii cujusdam
Ergo illud indignum est Ignatio, quod Christum et reos fuisse... qui eum mori non probibuerunt. Atmanducasse et bibisse dixerit. Quasi vero cum qui non peccasse eos constat... falsum est ergo
Chrislus hoc modo manducasse scribitur, ctipaum
quod ille toties afflrmat. Inepta plane et insulsa
quoque bibisse non possit merito jure subintelli- est hujuscemodi argumentatio.Ignatiusquippe Rogi ? Si Dallaeus cum amicis suis, qui eo manduca- manos hac in reapud Deum, vel Csesarem, autjuverunt et biberunt, manducasse dicatur, nonne dices, vel senatum potentiores, quam re vera
inde et eum non solum manducasse, sed etiam eraot, credere potuit. Deinde etiamsi illud in Robibisse recte concludetur ?
manorum potestale fuisset positum, non inde ta III. Nihil Jalsum dici de hxreticis, qui ab eu- men gravissimi peccali et parricidii incusandisunt,
charisiia recedebant.
qnod eam mortem non prohibuerint, quam tolius
Objicit. postea Dallaeus nonnullos ab .auctore J) Ecclesiae nlilitati profuturara, quam non sine cerlo
nostro exagitari haereticos : Qui ab eucharietia plurimum Christianorum periculo avertendam,
et oratione recedunt, propter non conflteri eucha- quam denique diviua volunlate ab Ignatio subeunristiam carnem esse SaWatoris. 97 At, inquitDal- dam esse persuasum habebant.
laeus, qui accuratiores haereticorum edidire calaCAPUT XVI
logos, nullibi ullos hujusmodi haereticos Ignatii
tempore exstilisse perhibent. Quamobrem Dalleei 11 BIS EPISTOLIB NON I..F.SAM ESSE 1GNATII SAPIEJITIA
defensor novum ei subsidium laturus : Siccine,
ET HODESTIAM.
ait, officii sui tam negligentes fuere veteres illi
I. Non la-sam esse Ignatii sapientiam,neque modesscriptores, ut rem adeo memorabilem, et quam
tiam Ivesam iuiis, qux de se ipso scripsit.
scire intererat, silenlio preeterierint... profeclo vix
est credibile. Sed undeDalleeus cjusque defcnsor
Non majoris momenti illud est, quod postmodura
acceperunt veteres illos scriptores haercticorura h;e- Dallaeus objicit, ab Jgnatii judicio et sapientia
reseumque omnium suis in catalogis fccisse men- nonnihil abhorrere videri ; quod ille morti cerlissitionem ? Rem aliter se habere ex ipsomet Dalleeo mae jamjam dedendus, secundum Ephesiis libelevidenter demonstratur. Enimvero Thuodoretus , i lum sese scripturum polliceatur : Si me dignificet Jesus Christus in oratione vestra, et voluntas
qui, fatente Dallaeo, has epistolas ablgnatio nostro
scriptas fuisse putavit, quique ea quss idem Dal- sit, in secundo libello quem scripturus sum volaeus objicit verba, ut vere Ignatiana transcripsit, bis *, etc. Sed haeo objectio a Dallaei judicio et
in suis haereticoruiii catalogis, licet sum ma cura sapientia abhorret quamplurimura. Illis quippe
editis, nullibi, ut contendil Dallaeus, eorum quos verbis, Jv xij) Stuxsptjj pi6XiS!q>, non libellum, sed
Ignatius eucharistia abstiouisse asseverat, me- secundam Ignatius promittit epistolam his lamen
minisse legitur. Idem de Euscbio aliisque, qui de aequissimis oonditionibus : Si medignilicet Jesus
haeresibus scripsere, hasque Ignatio nostro adju- Christusin oratione veslra : si voluntas sit : madicarunt epistolas, conflci potest invicem contra xime si Dominus revelet mihi. Quodsane Ignatii
Dallaeanos argumentum. Neque porro id ulli mi- judicio et satientiaB convenientissimum esse qaia
rum esse debet, cum ii de praeoipuo haarcticorum, nou videat ?
L.tsarn porro Ignatii modestiam alibi expostulat
ablgnatio confutatorum errore, quo Christum veram carnem sumpsisse negabant, scriptis aliquid Dallxus, ubi nimirum idem auctor nosierad TralIradere contenli fuerint, nec de alio qui inde circa lenses de se ipso sic scribit , : Multaaapio inDeo
sed me ipsum mensuro, ut non in gloriatione pereucharistiam necessaria consecutione oriebatur,
plura scribere putaverint esse necessarium. Non ' dar... Nam possum vobis superccelestia scribere.
enim omnes singillatim quorumlibet haereticorum Sedtimeone periculisexsistentibus, vobisdamnum
apponam... potens scire crclestia, et loci posierroresenumerandi curam ab illis fuissesusceptam
tiones angelorum, etc. Quid ibi contra Ignatii
nulli dubium esse potest.
IV. Neque falsum dici potse, quod scribitur, in modestiam ? Sibi, respondet Dallaeus, ea tribuit,
potestate Romanorum fuisse Ignatium a morte quae nemini mortali concessa sunt. > Quid ergo t
liberare.
Nonne et Paulus eadem, imo et majora sibi conQuiu Ignatius Romanos, ne morti obsistant suse, cessa fuisse narrat * qui tot visionibus et revelationibus se donatum, qui arcana verba, quse hon licet
obtestatus : Vobis, ait, facile est quod vultis facere... Volens pro Deo moriar, si non probibeatis ; homini loqui, se audivisse testatur ? Certe Dallaus
binc Dalleeus *8 : Vel nihil intelligo, inquit, vel iste ipse id fateri, aosecum paulo posl pugnaro cogitur,
profecla intelligit in eorum fidelium, ad quos ubi haec totidem verbis tradidit5 : > Jam oumPau Luo. xxiv, 43. - cap. 22, p. 366. Epist. ad Smyrn. M cap. 22, pag. 369. pag. 302. ' cap. 23 p. 371.

Epiat- * Ephes, oap. 24 p. 972. II Cor. xu, 1 e* seqq. cap. 2, p, 414.

333

D. NOURRH DISSERTATIO. PARS 1.

534

lus ad Corinthioa scribens dixisset se arcana quaa- A nimirum Polycarpus haud die ab eo magnis precibus elflagitaverat. Al Iqnatius hiec in eadera illa
dam audivisse verba, quee nemini loqui liceret.hoo
quoque pulavit scriplor ille noster suo Ignatio
epistola ipsi tradit, non ut tironibus rnagistri, sed
imitandura esse. Itaque eum quoque facit ad Tral- ut amicus amico, ut seniormartyrio mortique prolensesscribentemquorumdam arcanorum notiliam ximus alteri longe juniori loqui solet et scribere.
sihi assumere. Nonne posstim vobis supercoBlestia Quantumautem Ignatius Polycarpoeetateprovectior
scribere, etc. Si auctor noster Paulum, ut ait fuerit, inde compulent Dallasani, quod ille anno
Dallaeus, ibi imitatus est, idem Dalleeus falso plane 108 vel 109, hio anno tantum 166 aut 169, mar
tyres occubuisse dicantur.
asserit, quod ille sibi ea tribnat, quse nemini mortali concessa sunt.
GAPUT XVII.
Instat Dallseus auctorem nostrum ea sibitribuis- HARUMEPISTOLARUMSTYLUM KSSKOMNINO IONATIANUM.
se eo loco ac tempore quo etiam vere si babuisset,
I. Stylum epistolarum esse Ignatianum.
nibil necesse erat explicari et ostentari ". Sed ea
Ceetera Dull;ci contra has epislolas argumenta,
tum sibi tribuit Ignatius, cum auctoritatem apud
ex carum oratione et verbis ducuntur . Primum
Trallenses majorem sibi conciliare voluit, qua eis
scilicetPolybiumipsoruraepiscopum.quem nonea B autem illud arguit, quod eas ipsa statim oratio
o*tendit non esse unius ejusdem auoloris ; multiomnino, qua par erat, veneratione complecti videplex ipsa, neque unius generis aut cnloris. Si de
bantur,magiscommendaret,atque eos adversushajiis
quas genuinas vereque ab Ignatio datas esse
reticos redderet cautioresac foriiores. Hanc certe
ob causam de concessis sibi a Deo cognitionibus prnpugnamus, Dallaaus loquatur, id falsissimum
sermones miscet ; sed illos continuo vere Ignatia- esse palam aperleque pronuntiamus. Liquet enim
na, id est, surama humilitate temperat : << Sed non illas omnes eodem exaratas fuisse stylo, apostolici
novi, inquit, si dignus sum... Prseter hoc jam et scilicet bominis.ad martyrium properantis, morteque quamprimum affieiendi, qui in itinere, vincudiscipulus sum.
lisque onustus, ea furiim ac secreto scriptis man II. Neque in eo quod Trallenses pueros appetlat,
davit, quee ardentissimus Christianee religionis
aut iniisqux scripsit ad Polycarpum, Ixsam
amor ipsi suggerebat inspirabalque.
isse Ignatii mndestiam.
II. Vocem Theophori esse lgnatianam,voces vero
Rursum Dalleeus opponit parum consentaneum
Uplwvet ipiizpiurjiriepistolis veris nonreperiri.
videri Tralleases vnjirfou; pueros, et infantes abauContra, inquit Dalleeus, auctor epistolarum ubictore nostro appellari, quos ille ipse nuper Deo
dignos, etmentem inculpatam et insuperabilem in C que sumpsitTheophori cognomentum, qnod neque
patientia habere dixit. Addit tamen Dallaus se id Ignatius sibi unquam vivus arrogavit, neque apud
vetustissimosscriptores auditum,plane fictitium et
non urgere. Sed nec commemorare ullo unquam
modo debebal. Quis enim nesciat Paulurn similiter ex fabulis ortum est. Verum Pearsonius vocis
vocasse Corinthios vtjicCooc; parvulos et infantes ;
Theophori antiquitatem et usum tam cl.-ire demonquamvis eos in Christo et in omni scientia divites
stravit ; ut Dalleei defensor illud tandem fateri
dixerit ? Ignatius itaque Trallenses Deo dignos et coactus : Multis, inquit, vetcrum testimoniis
istius vocis usum ac familiaritatem demonstravit
inculpatam mentem habere potuit asserere ; etsi
Pearsonius l0. Verumtamen ille in Dalleei sui deeos circa sublimiores Deitatis cognitiones vt.iuoo,fensionem adversus Pearsonium sic arguit : Xulparvulos et infantes esse sciret.
Violalam denuo Ignalii modestiam in epistola lum tamenexemplum afferrepotuit sanctialicujus,
ad Polycarpum dupliciex capite causatur Dallasus; qui instar Ignatii Theophori cognomen sibi tribuelum quod auctor titulum rnartyris sibi arroget, rit. Hac profecto inlirmi argumenti infirmiorest
tum quod Polycarpo suo condiscipulo, et admidefensio. Potest enim scriptor aliquis nomiae vel
rabili Smyrnensis Ecclesiie episcopo de pietate,de cognomine ita inusitato et extraordinario appelsui muneris officiis ilaomniaprxcipit,ut tironibus n lari, ut nullus deinceps eo nuncupari voluerit.
magistri solenl '. Ad primum respondemus tituDeinde quis sanctorum omnium nominatan acculum marlyris in Bibliotheca; Florentinas manuscri- rate calluisse.et recensuissedici potest ; utnullum
pto codice Qreeco sincero, nec interpolato, et in vel ante, vel post Igoatii aetalem eo Theophori noantiqua illius Lalina versione minime reperiri. Id
mine insignitura fuisse asserere nudeat? Denique
cuivis legenti ita obvium est ; ut mirum sit qua non de aliis, sed de Ignatio solo hio queestio moratione Dallaei defensor dicere audeat * : Itata- velur, num Theophori cognomen sortitus sit. At
men se appellat in epislolas ad Polycarpum inscriita se rem habere ab eo laudatis, ex Pbotio ",
ptione Greeca, quae interpolata non est. Ad seet Theodoro presbytero '*, Stephano Gobaro '*,
cundum verodicimus in eo epistola Ignatiumplu- atque Ephremo. Theopolitano circa annum 526
rima morum pietatisque tradidisse prsecepta, queB patriarcba, nec non ex veris et sinceris ejusdem
pag. 373. 7 cap. 34, p. 275, 276. * pag. 291. cap. 23, p. 377. " pag. 292. cod. 126.
cod. 232. cod. 229.

533

S. IGNATIUS. - PROLEGOMENA.

536

Ignatii martyrii Actis cum Grtecis tum Latinis A. scopis, presbyteris et diaconis, singulis quibusque
liquido probatur.His deniquepossumus subneclere pro suo ordine debitam, qune sine singulorum noEusebium, qui nihil novi aut fabulosi in hoo Ignu- minum distinctionedeclararinon potest, in primis
commendat et praecipit.
tii cognomine unquam suspicalus est.
Nec erat quod Dulheus ex verbis Upiwv et apyieHuic autem nostrae responsioni non solum ex iis,
pituv deinceps instaret u. Illa quijipc non in vero quae imprudens Dallaeus concessit, sed ex ipsa
scd interpolato epistolarum textu reperiuntur. Si etiam rigidiorum presbyteranorumopinione pluriautem in epistola ad Philadelpbienscs simul alimum roboris accedit et firmameuti. Etenim Blondellus.quo nemo inlerpresbytaranos rigidior,docet
quando occurrant, ibidem ad Mosaicec legis presbyapostolicorum virorum tempore vetustiorem preteros,vel Christum sacerdotum omnium priucipem
sbyterum in defuncti cpiscopi locum nullaquidem
aignificandum illa Ignatius adhibuil.
electione vel ordinatione, sed solo antiquitatia juCAPUTXVIII.
re, ea lege subrogatum fuisse ; ut eo ipso primaa
VOCES EPISCOPI ET PRE8BYTERI NON ALIO, QUAM APOcathedrae, praesidialisque potestatis jus, caeteris
8T0L0RUM ET VIBORUM APO3T0LICORUM IEN6U AB
presbyteris negatum, illi tribuerelur. Quiautem in
1GNAT10 USURPATA8.
ea, licetfalsa, sunt opinione, inflciari nequaquam
l.Jgnatiojusfuisse ea notnina distinguendi,ideo- B possunt nomenepiscopi presbyteris, qui eo primaj
que recte ea dislinxisse.
calhedrae praesidialisque potestatis jure privati
Maximum, quodque Dallaeo invictum videlur ar- eranl, merito ab Ignatio denegatum ; ao merilo
gumentum u, illud est, quod ^scriptor noster preproinde nomiua episcopi et presbyteri ab illo nec
sbyteri et episcopi nomina, quic apostoli virique confundi, nec promiscue indiscriminatimque haapostolici confuse, promiscue, et indiscriminatim beri. Ad dislinguenda cnim rcrum nouiina, veram
semper acceperunt; ea ille nor. semel et ilerum, rerum ipsarum dislinctionem satis superque esse,
Bcd perpetuo, et in omnibus ubique epistolis non
nullus, opinor, dubitaverit.
tantum accurate et religiose distinguat, sed eo II. Hxc notnina ab apostolis, virisque apostolicis
quoque sensu usurpet, quo a lertii tantum et subfuisse distincia.
sequentium saeculorum Christianis usurpata JegiIlajc sane ad destruendum penitusque evertenmus. Quo sane 'argumento Dallxus scriptorem no- dum maximum Dallaei argumeotum etsi abunde
strum non anto saeculum lertium epistolas suas
sufficiant, ad rem lamen ipsam examinandam aniexarasse certo se demonstrare arbitratur. Porro
molubentissimo aggredimur.Quod igiturapostolos,
nos illo serio monet, se non de re ipsa, sed de soapostolicosque viros duobus prioribusEcclesiae saelis episcopi et presbyteri nominibus disputare : ' culis nominaepiscopi et presbyleri semperconfuh Nunc de re ipsa, inquil ", non disputo. Donedisse ac indiscrimatim et promiscue usurpasse,
mus doctissimo Hamondo.quod ille lam vehementauta flducia Dalleeus asserit, id falsum omnino
ter cupit, nimirum hos ordines revera iuisse di- est, penitusque fictitium. Et primo quidem in hoo
stinotoa. Et paulo post: De episcopi tantum et
falsus csl Dalloeus, quod plura, quam par erat, ex
presbyteri nominibus quaero.... du quibus nunc
ipso Presbylcranorum suorum testimonio tempora
solis disputo.
complexus sit. Nam Btondellus Presbyteranorum
Verum si episcopi et presbyteri ordines inter se erroris, uti diximus, acerrimus defensor, indubirevera distincli fucrint, eosque distinctos fuisse tanter affirmat novam creandi episcopi formam ,
concedat Dallaeus, ab eo etiam procul dubiocon- qua presbyteris superior conslituitur, ab Christi
cedendum est jus lgnatio fuisse eorumdem ordi- anno 130 fuisse introductam. At certe negare non
num nomina in epietolis scriptisque suis setnper et possunt Presbyterani,huno episcopi supra presbyubique dislinguendi.Nullus enim ullo unquamjure teros gradum, secum ipsorum quoque nominuru
suspiuari potest, multoque minus inferre debet,
invexisse distinctionem. Non enim alia de causa
scripta auctoris alicujus ideo proscribenda essc eam tertio soeculo factam fuisse dicit Dallaeus, nisi
ipsique abjudicanda.quod in iis ea nomina distin- d quia n0Vacreandi episcopumforma tunc introducla
xorit,quorum ritedistinguendorum juspotestatemest. Cum illa ergo juxta Prcsbytcranos anno 130
que habebat.
facta sit, scptuaginta anni a Dallasano calculo deAt, inquit Dallaeus, apostoli virique apostolici ea trahendi sunt.
nomina non distinxere. Esto non distinxerint.Quid
Jam vero si ad superiora tempora ascendamus,
inde Dallieus conjicere potest, nisi illos juresuo
Dallaeanae assertionis falsitas planius dilucidiusque
nec usosessp, nec uti voluisse, quo quidem Ignaapparebit.Nemini quippe ignotum est quam pauca
tius uti voluit,sibique utendum esse juatis de cau- nobis super>int apostolicorum virorum scripta,
sisarbitratus esl ? In epistolis enim suis, quas ad
neo ulli dubium esse potest, quin plurima eorum
Ecclesias dirigebat, el in iis publice legendas esse opera sint deperdita, neque in noslras venerint
Bubdu hi tarts poterat,obedientiam ac reverentiam epimanus. Unde ergo probabit Dallaeus, omnes primi
14

oap. 25, p. 883. ' cap. 26, p. 386. " pag. 386.

537

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS I.

S38

et secundi sseculi scriptores nullum unquam inler A consuetudinem secundi saeculi Bcriptorum.quiistis
episcopi et presbyleri nomina constitui3se discrivocahulis indiscriminatim uluntur. Optimam
men ? Nunquid ipsi quodin deperdilis Patrum opesane Pearsonii fidem probat Dalisanus liber. Sed
ribus scriptum fuerit, pateractum est?
quidquid de ea sit, ex bis Dallaeani defensoris
Reapondel Dallasus se id probare eiChrysosto- verbis, illud ralum certumque habemus, quod aliqui, nemine, ne ipso quidem, ut ille vult, Dalmo, Thecdoreto, aliisque posterioribus, qui haec
lxo refragante, soeculi secundi scriptores nomina
nomina aposlulicis temporibus distincta et discriepiscopi et presbytrri eodem ac Ignatius modo
minata fuisse aperte iaQciantur. Bene est certe,
distinxerint. Ex his porro quse adversarii vel voquod ille eos nobis producat testes, qui coulra illentes vel inviti fatentur, contra cos sic argumenlius opinionem gravissimum plane dicunt testimotamur: E epistolaein quibus procter usum et connium. Hi nempe quamvis optime nossent in his
suetudinem illius sanculi , verum inter episcopi
epistolis nomina episcopi et presbyteri semper diet presbyteri nomina discrimen semper statuitur,
stingui, nec inter se ullo unquam modo confundi;
non minus Ignatii fctu3 sunt, quam ecripla aliorum
illas tamen Ignatio nostro constanter adjudicarunt.
ejusdem seeculi auctorum,in quibus idem, quamvis
Atqui si eadem nomina ab omnibus aliis primi et
secundi easculi scriptoribus confusa, et ab auctore fi raria8>discrimen ponilur, eorum vere sunt.quorum
nominibus inscribuntur. Quis eaim abnuul Ignanostro prueter consiantem apostolicorum virorum
usum et consuetudinem distincta fuisse pro certo tium potuisse ea semper dislinguere nomina, quse
babuissent, tam certam de his epistolis Ignatio tri- jure merito ab aliis pluribus aliquando distincta
fuisse certum prorsus concessumque est ? Atqui
buendis non tulissent sententiam.
Quid ergo contra testes suos proferentDdllceani > fatentibus adversariis, plurea secundi sceculi auctores in Operibus et scriptis, quae vere ab iisdem
Dicentne ilios in eo errasse, quod has epistolas
sunt edita,epi8copi et presbyteri nomina aliquando
Ignatio ascripserint ? At si in hoc erravere, cur
distinxerunt. Potuit ergo Ignatius eadem nomina in
non etiam iu eo falsi sunt, quoJ de confusione noepistolis suis semper distinguere, nec eam obcauminum episcopi et presbyteri scriplis prodiderunt?
sam debenl ipsi ab adversariis abjudicari.
Deinde quamvis in priori capite decepli fuerint,
Addaraus, si lubet, apud Eusebium Ecclesiam
ex eorum tamen erroreeadem semper elicilur conLugdunensem lib. v Hisl. cap. 1, Dionysium Cocluaio, illos persuasum firmiter habuisse ea epirinthium lib. iv, cap.23, Polycralem lib. v, cap.24,
scopi et presbyteri nomina non a soio Ignatio, praein suis epistolis nunquim prcsbytero tribuisse
ter constanlemcaeterorum omnium moremet usum,
sed ub aliis etiam quibusdam apoatolici eevi scri- r episcopi nomen. Ergonominacpiscopiet presbyteri
non semper confundunt, sed illa aeque ac Ignatius
ptoribus fuisse dislincta.
nostcr a se invicem aperte discriminant.
Et cerle rem ita se babere inde evincitur, quod
eerlum sil apostolos ipsos ita de presbyleri et dia- III. Respondetur objectioni ex Polycarpi auctoritute
petiix.
coni ordinationibus disserere, ut eas semper ab
episcopo, nunquam a presbytero fieri debere asseInstant tamen adversarii, nihilque remittentes
verent. Ad baec vero Paulus, cum adversus presby- urgent Polycarpum, amicitia et ordine Ignalio
teros accusationem recipi vetat : Adversus presbtjte- conjunctissimum, in epistola ad Philippense8,tacilo
rum cilo accusalionem noli recipere 1T ; ibi de epi- episcopi nomine, illud cum presbyteri vocabulo
scopo presbyteris superiore loquitur. Ex his autem semper confudisse; hincque eum dixisse : Quare
non obscure colligimus apostolos tunc episcopi et oportet
subjici presbyteris etdiaconis, tanquam
presbjteri nomina, cum de officiis unicuique pro- Christo et Deo ? Respondemus primo nihil pepriis loquebantur, recte dislinxisse ; nec ea confu- nitus ex bac Polycarpi auctoritate contra nos cfficidisse, nisi cum de muniis.quae utrisque communia Quamvis enim Polycarpus haeo inter se nomina
erant, sermonem facerent.
eonfuderit, illud tamen Ignatio jus non abstulit
Quid quod et plures occurrunt secundi seeculi n ea distinguendi,quse ab aliissuseaetatisicriptoribus
scriptores, qui idem ac IgnatiuB, inter episcopi et distincta fuisse inficiari nemo potest. Respondemus
secundo, incertum omnino esse, utrum lunc lempresbyteri nomina discrimen, eamdemque distinclionem staluere.Id quidem quod Dalleus negasse poris cum suam Polycarpus scriberet epiatolam,
Philippensium episcopus adbuc esset in vivis. Deinde
videbatur,tantaevidentia demonstravil Pearsonius;
haec epistola ad nos iutegra omnino et incorrupta
ut ab anonymo Dallaei defensore boc responsum
acceperit 1S : Mala fide Dallsei sentenliam reprasnon pervenit. Rursus ego incertum num in ea Posentat, quasi negaret discrimen illud inter episcopi lycarpus alicubi specialem episcopi mentionem
et presbyteri nomina a veloribus unquam obser- fecerit. Tertio denique incertum utrum ille aliam
valum esse.Tamen alia mens fuit Dallaeo, qui duu- epistolam.qu de episcopo nominalim agebat,huio
taxat asserit Ignatium ingens semper discrimen gubjunxerit.
Urgent tandem Polycarpum ia ejusdem epistola
statuere inter hajc duo nomina, prater usum et
11 1 Tiaa. v, 49. pag. 309.

539

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

540

inscriptione se non episcopum, sed presbyterum A possunt facillime in medium proferri. Sed illi
vocasse his verbis : Polycarpus, et qui cum eo omnibus ita suut obvia, ut longum earumdem
presbyteri.Sed ha-c adversariorum ratio adcolevis vocum catalogum tezero superfluum sit et inutile.
est etinfirma ; ul Moynius Calvinistrarum minister, Neque vero iu sacris tantum Scripturii easreperire
eorumque symmista, oonirarium omnino exiisdem est, sed in genuina etiam Clementis epistola, qua
verbis argumentum conficiat : Non scribit Poly- Ignatianis non est prolizior, illae eaedem voces nec
carpus, inquit **, presbyteri Ecclesiaa Smyrnensis rariores sunt.nec modestiores.
Philippensihua, sed Polycarpuset presbyteri Eccle II. De verbis nove usurpatis, sciticet cpusi;.
siae Smyrnensis Ecclesiae Philippensium, ut discriet iotiv.
men aliquod inter se et presbyteros observandum
Verum, inquit Dallseus, quaedam verba scriptor
innueret, dignitatemque suam.et primatum aliquo
noster nove usurpat, et praeter aliorum morem.
modo tueretur. Nnni qui paris dignitatis et auctoDuo tamen duntaxat ejuscemodi verba ex veris
ritatis Polycarpum fuisse cum snis presbyleris
Ignatii epistolis desumpta nobis objicit. Primum
censent, naa illi rr.ihi videntur thesi suaj nimis,
esl verbum tpuji; ; sed illud apud diversae litlequam par sil, fervidius el studiosius SouXeuasiv, et
raturae scriptorea vario sensu usurpalum legitur,
ea officia confundere, quac tempore Polycarpi jam
B nihilque novie signiflcationis apud Ignatium habet.
erant disparata. Haec sune ex Calvinistee PresbySecundum verbum est qfSeiv, quod Dallaeus poeteranique hominis oreelicuit veritas, quse in eo ticum esse dicit. Neque tamen et in soluta etiam
esset incorrupta, si ea offlcia et nomina non Poly- oratione ab auctoribus optimis saepe saepius adbicarpi tantum, sed apostolorum quoque tempore bitum ille negabit unquam. Quidni ergo et ab
disparata dizisset. Ez his tamen qux ibi vera esse
Ignatio ?
agnoscit.ruitproculdubioDallaeanumargumentum,
III. De verbis inusitatis el obscuris.
funditusque evertitur.
Addit Dallaeus in epistolis Ignatianis quasdam
CAPUT XIX.
obsouriores et inusitatas vooes inveniri. Quamvia
NULLA 1N EP18T0LIS AUCTORIS NOSTRI ESSE VERBA,
id verissimum esset, quid inde conflciet Dalleus ?
QVM NON SINT IONATIANA.
Nunquid Ignatius, sicuti quilibet alius auctor,
obscuris et inusitatis loquendi modis uli non
I. De verbis compositis.
potuit? Id sane in principiis Christian% religioois,
Multa alia Dallaeus se his in epistolis vocabula
qua3 nova et inusitata secum invexit verba, parum
deprehendisse sibi videtur, quas scriptorem no_ esset mirabile ; sed multo minus in Ignatio, viro
strum diu posllgnatium vizisse planum nobis utiapostolico, qui epistolas suas cursim, et occulte,
que faciunt *. Illa autem primum exagitat quae
ac summo martyrii ardore incensus exaraveral.
a Blondello prius objecta fuerant, nomina varie
Verumtamcn non aliis ille vocibus, vel loquendi
composita, ut uapxotpopo;, vexpoopo, et alia a
verbo tpepw orta, item alia a voce &ioc, ut a$io- modis usus esl, quam iis qui in sacris Soripturis,
aliisque notae melioris scriptoribus solent occurrXoxos, ojioeeo.;, et alia denique a verbo 8eoc,
rere.
sicuti Oeofxaxapio?, eedSpoixoi;, etc. Doctissimus
CAPUT XX.
quidem Hamondus huic Blondelli argumento jam
1N HIS EPISTOLIS NON ESSE PRAVA9 PACLI
responderat divinos sacrae Scripturaa auctores no1MITAT10NES.
minibus Bimili modo compositis, quorum plura

I.
Quantum
adversarii
sibi sint contrarii.
retulit exempla, usos quoque fuisse.
Sed inslat Dallteus *', ea quae ex sacris scriptoInter tot tamque diversa Dallaei adversus Ignaiii
ribus adduzit Hamondus, esse paucissima et gemel epistolasurgumenta,illud profectomirarisubit,quod
tantum ab iis dicta, ac fgnatianis illismulto mode- ille scriptorem nostrum non Ignatium, sed alium
Btiora. Si de paucitale verborum ab Hamondo omnino fuisseinde probare velit >*,quia: Quasdam
allatorum conqueritur Dallsus, de majori Dallaea- jj Pauli apostoli studiose est imitatus, sperans sebis
norum numero nos potiori jure conquerimur. Ille veluti apostofici discipuli lineamentis hominibua
siquidem ut compositarum apud Ignatium vocum sui eaeculi, praesertim posteris ab Ignatio remotioaugeret multitudinem, eas quas in falsis Ignatii
ribus, adeoque rerum apostolicarum minus gnaria
epistolis , vel in genuinarum interpolationibus
facile impositurum, atque effecturum ut pro soriocourrunt, aliis immerito adjunzit. Deinde ideo
ptore apostolico haberetur. Eumdem enim DalHamondus decem tantum ex divinis Scripturis lsum ex verbis episcopi et preBbyteri, quw alieno
compositarum vocem protulit exempla, quod ea a Paulo apostoli eensu ab Ignatio usurpata perpead vanam Blondelli objectionem destruendam satis
ram effutiit, eic disputantem audivimus ":<(Neque
superque esse censuerit. At longe plura qu
apostolorum filium fuisse diversus sermo minifeste arguit,quem omnes et apostolorum observanti*passim in Veteri Novoque Testamento occurrunt,

19 Not. in Polycarp. epist., p. 10. cap. 27, p. 407. ' pag. 406. " cap. 38, p. 4i0. cap. J,
p. 398.

541

D. NOURRH DISSERTATIO. PARS I.

342

simum, et oum apostolicia corde et ore, anima et f^ lina imitatione putidum quid ab ullo unquam oblingua conjunctissimum fuisse consentiunt. Quis jectum fuisse legitur.
Quod subjungit Dallseus, vocem 4vTtyjv_o; ex
argutulos bujuscemodi sophistasconlra Ignatii epistolas rationibus, sibi invicem tam veh?menter Paulina lo-<5<|c>v_o; ab Ignalio formatarn.puerile est,
repugnaiitibus, dispulantes non mirelur? Enimplaneque ineptum. Nam eee voces diversos habenl
vero si nomina episcopi et presbyteri eo eensm
significatus, et vox avT(<]rtr/o; non apud Paulum,
quem Pauli esse non putant, scriptor noster adhi- sed alios scriptores occurrit.
beat.ii clamant illico : < Neque apostolorum filium
Nec majoris illud est ponderis, quod idem Dalfuisse diversus sermo manifesle arguit. E contra- lajus urget ** heec Pauli verba, eAay^trroTEpov i:avrio si Psuli voces et phrases ille usurpet vel imite- tujv i-,"'(.iv, sanctorum omnium minimum se
tur, continenler iidem arguunt, illis eura ideo esse, Ignatium prave imitari, cum dicit o6x ai<5;
usum esse, ut imponsret rerum apostolicarum
tijii, vel ib; (jnxpixtpo; 6(jlu>v. Postremis quippe
minus gnaris, atque efficeret ut pro scriptore apo- his verbis non magis ille ad Pauli, quam ad Matstolico haberetur. Sic sane irannne bis epistolis thaei vcl Lucae sententiam collinensse videtur. In
quocunque tandem raodo contradicendi cacoetbes aliis vero superioribus, vel quibusdam similibus,
doctos homines obcaecavit et Iransversos egit. Et n quibus non epistolas, ut ait DalltEus,implevit, sed
raro usus est, etsi Paulum eemuluri geslierit, illud
certe si ita argumentari liceat, nulla erunt apo
stolicorum virorum, ac primi proesertim et se- summam Ignatii, qui omnes Pauli virtutes, ac
cundi saeculi scriptorum opera, quae his argumen- martyrium imitandi incredibili fiagrabat deaiderio,
tis falsa, ipsisque supppaita esse non demon- humililatem pulchre decebat.
strentar.
CAPUT XXI.
Ex hac itaque, quae in Ignalii epistolis elucet,
Paulinarum vocum imitatione contrarium omnino NEQUE IN EP18T0LARUM INSCRIPT10NIBU8, NEQUE IN
REPETITI0NIBC8 ES8E PRAVAM PAULl IMITATIONEM.
sic elicitur argumentum.Rectaralio docet ea scripta, quae Pauli, aliorumque apostolorum voces, I. Errare Dallxum i inscriptionum nnmero, alque
phrases, elylum, ceeterosque loquendi modos imiin iis non esse pravam Pauli imilationem.
tantur, atque ad eos proprius accedunt, a viro
Dallaeus id multo vehementius, sed non felicius
vcre apostolico fuisse profecta. Atqui baec omnia,
exagitat, quod nostorlgnatius epistolis suis praefifatentibus,imo objicientibus adversariis, in Ignatii
xerit inscriptiones mirificas, laciniosas, incondinostri epislolis reperiuntur. Ab eo ergo vere scripttt) tas,et prodigiosae longitudinis,quas omnes pravas
sunt.
C Pauli imitationes esse causalur u. Fatetur quidem
II. Ignatium non putide Paulum imitari.
ille epigraphen Epistol ejusdem apostoli ad KoVerum, inquit Dallaeus, verba quae apud Paulum
manos, quae septem versiculos totos occupat, esse
rara sunt, ea apud auctorem nostrum, non secus longissirram ; ac in ea qua: ad Titum data est,
ac Sallustiana, ut olim aiebat Seneca, apud Arun- simile quidpiam observari. Verum apud Ignatium
tium creberrima sunt,ac pene perpetua. Ergo heec omnium.inquit, inscriptiones epistolarum, si illam
putida imitatio epistolas Ignatio raale suppositas quara scripsit ad Polycarpum exceperis, longisprodit. Sed falsa est haec consequentia. Nihil enim Bimas sunt, lacinios et impeditissimx. Sed primo
ex antecedente aliud concludi potest, nisi Igna- iile in enumerandis epistolarura cum Pauli, tum
tium epistolarum Pauli.sicuti Aruntium Sallustia- Ignatii inscriptionibus multum aberrat. Nam innorum optrum non fuisse auctorem. Nam sicut scriptio primse Pauli ad Corinthios Epielolee salis
imitatio Salustii opera Aruntii ab ipso Aruntio est prolixa, prolixior vero illius quae ad Galatas
scripta non fuisse nequaquam demonstrat, sic scripta est; hsec enimquinque versiculos continet ;
imitatio Pauli epistolas Ignatii,ab ipso Ignatio mi- cum ea qus ad Titum exarata fuit, quatuor tannime scriptas fuisse non arguit.
tum complectatur. Nec rainus errat in IgnatianaDeinde falsum estantecedens,in Ignatii nimirum n rum inscriptionibus. Epistolarum siquidem Ignatii
epistolis esse tam crebras ac pene assiduas Apo- ad "Smyrneos, Magneeios, el Trallenses inscristoli yoce8,utomnibusfiantputida>.Exiis8iquidem
ptiones primte Pauli ad Corinthios longitudinem
quas Oalleeus objicit, primo verbum dva((j:>)v non non superant. Praeierea vero epistolee Ignatii ad
sexcenties, ut ille asserit, sed sexties tantum in
Ephesios titulus el inscriptio non longior est.quam
genuinis Ignatii epistolis reperire est. Illud prae- Paulinas ad Galatas.Denique utraque Ignatianarum
terea verbum non Paulo peculiare est, sed apud ad Philadelphienses el Romanos inscriptio non
alios Grscosauctores semperlrilum et vulgarefuit. majoris, quam Paulinae ad eosdem Romanos longiIlis addimus vocem aYaOonotfa, qua Paulus semel tudinis est.
in omnibus Epistolis suis usus est, quater a CieSecundo falsum est in his epistolarumlgnatii inmente in unica epistola usurpari, neo in bac Pau- scriptionibus pravamesse Pauliimitationem. Quod
cap. Zd, p. 413. K cap. 30, p. 453.

B43

S. JGNATIUS. - - PROJJiGOMENA.

544

quidem ex iis, quee Dallaeus ipse de Paulinarum A tres, plus minus, lineas episiolis suis, vel earum
iittcrarum inscriptionibus pronuntiat *', facillime inscriptionibus adderet. Imo inde certo colligitur
evincitur. Paulus, inquit ille, interdum inscri- illum nullaarteinepistolissuiseaomniascripsisse,
ptiones Epistolarum habet non breves et expeditas, qure incredibilis Christiamor etmartyrii subeundi
ut vulgo mos erat, aed longiusculas et nonnibil ardor immensus ipsi exlemplo inspirabant.
obvolutas, ob res gravissimas quibus plenae sunt, III. De repetitiombus quse in epistolit occurrunt.
ut ex ea qua) ad Romanos est, quivis disccre poUitimum Dallaei contra Ignatii epistolas argutest. Atqui et idem mos Ignatii lempore adbuc
mentum est " : Neque illud Igoatiura episcopum,
vigebat, et res gravissimaa in ejus epislolis perlraaetatis provectae, etapudapostoloseducatum decere
ctantur; ut ex sola, quam dedimus, earura analysi
videtur, quod ille toties eadem praeter viri gravis
omnibus planum fiet et perspicuum.Ignatiusilaque
morem repetit atque inculcat. Dignam sane tot
in epistolarum suarum inscriptionibus non prave
vanis futilibusqueargumentis, in tam ionga dispuimitalus est Paulum, sed eas tales exhibuit,quales
tatione perperam accumulalis, Dallaeus coronidem
sane gravissima,qus in eis tractantur argumenta,
imponit. Nunquid enim episcopi provectse aetatis,
ab eo postulabant.
et apud apostolos educati, res easdem, quoties ex II. De inscriptione epistolas ad Romanos.
" pedit, minus quam alii scriptores repetunt et inJam vero ad ipsam epistolae Ignatii ad Romanos culcant t Certe Paulus ipse, ut ceeteros taceamus,
epigraphen,quam Dallseani vebementiusexagitant, in Epislola ad Ephesios cum dixieset: Induite vos
armaturam Dei ", duobus post versibus rursum
propius accedamus. De illius longitudine, aut de
scribit : Acoipite armaturam Uei M. Quod quidem
prava Pauli imilatione nibil amplius, uli oslendisi interpretes audiamus, nihil aliud est quam supemus, possunt cum Ignalio exspostulare. Quid ergo
rioris exbortationis repetitio Etsi ergo similes
ineaarguunt? Illam, inquiunl, tot epithelorum
apud
Ignalium occurrerent repetiliones, in bis prolaudis.in unum locum male congestorum farraginem. Sed similia Paulusadhibuitepithsta laudis, cul dubio Pauli vestigiis ille aiibuo instiiisset. Vecum in Epistola ad Romanos scribil " : Dileclis rumlamen, ut verum fateamur, repelitiones verborum in uiia eademque Ignatii epistula rarae sunt,
Dei, vocatis sanctit, et in prima ad Corinthios, sunclificatis in Chritto iesu, vocatis sanctis. Non infi- neo ibi a Paulinis exemplis ille recessit. Repetitiociaraur quidemin hisEpistolis multo pauciora esse, nesvprosententiarum aliis sunt iufrequentioree;et
si quas apud eum non secus ac Paulum reperias,
quam in Ignatianis laudum epilbeta. Verum pra>
eae maximi sunt momenti, easqne Ignatius ideo
terquam,quod scriptores suo quique ingenio bac in
re indulgent, justis Ignafius de causis plura sum C adhibet, ut illa quee scribebat, Christianorum mead Romanos epistolee insoriptioni interenda puta- moriaj altius infixa, ex eorum animis nunquam
vit.Primum quidem haec ab eo extorsit summa Ro- exciderent.
CAPUT XXII.
manae Ecclesiee, tot martyrum.ac inprimisPetri et
Pauli Banguine conspersae, quam r.udum animo IQNATIUM 1LLIUS, QUAM NDNC HABEMU3, EPI8T0L/G A.D
POLYCARPUM VERE ESSE AUCTOREM.
conceperat,opinio et existimatio. Deinde illa omnia
I. Id probaiur auctoritate Polycarpi.
laudum epitheta ideo congesait,quod singula queeque totidemipsi viderenlur esso momenta et ratioDe prima epistolarum Ignalii classe nobis nihil
nes, quibus Romanos ad morlem suam non impe- amplius superesset dicendum, nisi doctissimus
diendam adduceret.
Ueserius, qui has ejusdem classis epistalas Ignatio
Instat Dallaeus viros apostolicos, puta Polyoar- coostanter adjudicat, illam qua; ad Polycarpum
pum, Clementem,et alios, tam longas epietolissuis scripta est, eisdem Ignatio plane penilusque abnon praefixisse inscriptiones. Unde infert Ignalium, judicaiBet. Quamvis aulem ea qus de Ignatii epiqui intermililum custodias positus, ad martyrium stolis bactenus dispulavimus, illam non secus ac
tanta cclerilate ducebatur, inscriptionum adeo pro- alias, ipsi tribuendara esse demonstrent ; de oa
lixarum non esse auctorem. At porrocum plurimee J) tamenidcircocensuimuBprivatirDessedisserendum,
apostolicorum virorum ac praecipue Asiasticorum, quod Usserii aucioritasvirosquosdam celeberrimos
qui, teste CiceronaB, erant redundantea, ad nos suas traxerit in partes. Hos inter et purpura et
usque epistolas non pervenerint, quis audeat aese- doctrina primas tenet eminentissimus cardinalis
rere illas non eodem, ao Ignatianas, stylo vel simi- Bona, qui judicium Usserii secutus, de ea sio prolibus inspriptionibus fuisse exaratus? Utut sit, nuntiat 31 : Addo quod hano epistolam non gecerle Ignatius in Pauli Epistolie egregia, uti dixi- nuinum Ignatii fetum esse, sed supposititium viri
mus, inscriptiunum suarum habuit etempla, nec eruditi dudum observarunl: et ad id probandum
de ullo alio meliora accipere poterat. Quamvis multa afferunt non parvi ponderis argumenta.
autem ad martyrium summa veiooitate propera- Sed si viro tam erudito per otium licuissel illam
ret, id lamen non obslabal, quominus duas vel aocuratius examinare,in aliam proeul dubio ivisse t
* pag. 415. pag. 417. cap. 31, p. 421. Bphes. vi, 11. Ibid., 13. > Rer. Liturgie.,
ap. xxn, g 1.

515

D. NOURRH DliSERTATIO. PAR8 I.

546

ententiam. InTicto namque ipsiusmet Polycarpi A. exprimi, ac Graecam hujua vocem fSfotj per Lattnam proprie ab illo fuisse redditam. Vox igitur illa
testimonio, quo certe nullum majus nunc desideproprie nihil aliud apud Hieronymum ibisignificat,
rari potest, luculenter probatur hanc epistolam ab
Ignatio fuisse scriptam. Testatur enim in sua ad
quam privatim, seorsim ac separatim. Atque eoPhilippenses epistola se ab eo accepisse litteras :
dem plane sensu illa eodem in libro non semel ab
> Scripsistis ad me et vos et Ignatins, etc. Atqui ipso usurputa legitur. Sio quippe ibidem de Cleroente Alexandrino disserit : De canonibus...
illa epistola, quam his verbis indicat, eadem ipsa
liber unus, quem proprie Alexandro Hierosolymiest, de quanuncquaestiomovetur.Nam quaecunque
tano episcopo irpojEtpiivrjO-s, et de Apollonio :
Polycarpus de epistola Ignatii nostri ad se data
Septimum proprieadversus Apollonium elaboramemoravit, illa omnia in ea quam habemus, nusvit. Unde Sophronius in Grasca hujus libri verquam vero in ulla alia reperiuntur. Scimus quisione illud verbum proprie per vocem (Sfxioc, quae
dem in hanc epistol Polyoarpi partem ultimam,
idem ac Eusebiana iiluj; sonat, reddidit.
quam citavimus, nonnulla a quibusilam fuisse
objecta. Sed haeo omnia tam clare diiuimus M,
III. Objectio Usserii diluitur.
eamque epistolae parlem non minus quam alias a
Objicit lamen Usserius hapc Hieronymi verba: in
Polycarpo scriptam esse, tanta, uti putamus, evi- g qua et de Evangelio ,5, etc, ad epistolam Smyrdentia a nobis demonstratum est,ut sinoeris rerum
neeis datam omnino referri ; proindeque illain unam
Kstimatoribus id omnino persuasum fore confidaaceamdem essecum ea, que ad Polycarpum scrimus.
pta dicitur. Quod quidem, inquit idem Usserius ",
ita verum cst, ut Honorius Augustodunensis in
II. Idem Eusebii et Hieronyml auctoritate
libro De luminaribus Eccletix (cui Hieronymianum
probatur.
scriptorum catalogum in epitomen a se redaclum
Porro autem epislolae ad Polyoarpum auctorem
inseruit) Epistolam ad Polycarpum in censu scriesse Ignatium, non Polycarpi tantum testimoniis,
ptorum Ignatii plane praetermittendam esse judicased Eusebii etiam auctoritate plane demoostratur.
vit. Sed non magni ponderisest auctoritas HonoUbi enim Ignatii epistolas accurate et diligenter
rii, qui in hac libri Hieronymiani epitome ita
recenset, baec ille totidem verbis tradit " : Cum
saepe per erroreiu lapsus est, ut vix ulla fldes ipsi
Troadem venisset, inde ad Philadelphienses litteras
haberi possit. Majoris autem momenti est testimodedit, et ad Smyrnaeorum Ecclesiam, privatimque
nium alterius auctoris longe vetustioris.quiutramad Polycarpum eorum episcopum, (Stuc) xe -c<J>
que epistolam manifeste distinxit in homilia De
tx jt;c irsor.Youjaivtj) [loXuxapnu. > KuseLius namque r, uno utriusque Teslamenti legislatore, quam Photius
ibi tres Ignatii epistolas aperte dislinguit ; atque
Chrysostomo, alii vero cuidam ejusdem setatis
hanc quaj ad Polycarpum, tam ab ea quae ad Smyr- scriptori assignant '".
naeos, quam ab illa quae ad Philadelphienses scriPraeterea cum Honorius librum Hieronymi in
pta est, discernit et discrimiuat. Quee quidem diepitomen redegerit ; ad illum, qui omnium manistinctio ex his quae subsequuntur, multo clarius
bus terilur, semper redeundum est. Si quae veroin
dilucidiusque perspicitur : Quem cum apostoHieronymi quoque verbis subsit obscuritas, ad
licum virum, sic ille prosequilur, esse plane Eusebium tanquam ad fontem, ex quo sua Hieroagnosceret, ipsi tanquam bonus ac fldelis pastor
nymus hausit, debent omnes recurrere. Atqui Eugregem Antiochenae Ecclesiee commendavit, rogans
sebius epistolam ad Polycarpum ab epistola ad
ut omni cura illum fovere vellct. Mem in epistola Smyrnaeos aperlissime, ut vidimus, distinxit. Hiead Smyrnaeos de Servatore nosiro loquens, etc.
ronymus ergo idem inter ulramque statuit discriEt certc in epislola ad Smyrnaeos nullum dePolymen. Atque binc liquido colligitur illa ejusdem
carpo verbum facit ; neque illi Ecclcsiam suam
Hieronymi verba : In qua et de Evangelio, etc.
Antiochenam commendat. Quee cum in epistola ad
non ad posteriora ad Polycarpum, sed ad superiora
Polycarpum occurrant, illam procul dubio ab ea,
ad Smyrnxos esse referenda.
quae ad Smyrneeos scripta est, Eusebius apertis- " At, inquies, baec textui Hieronymiano vim faciuni. Sed si verus ille sit verborum Hicronymi
sime distinguit.
sensus, nulla ex vera eorum explicatione textui
Neque alia Hieronymi sententia fuisse videtur ;
ait enim " : Inde egrediens scripsit ad Philadel- ejus vis affertur. Neque forsan a vero multum
aberrabit, qui dixerit in Hieronymi textu factam
phaeos, el ad Smyrnaeos, et proprie ad Polycarpurn, commendans illi Autiochcnsem Ecolesiam ; fuisse a librariis transpositionem ; nisi Hieronymus,
in qoa et de Evangelio quod nuper^a me transla- qui Graecos auctores tanta celeritate roddere soletom est, super persona Christi ponit testimobat, sua ipse verba transposuerit.
Instabis, stylum Ignalii in epistola ad Polycarpum
nium. Nullus perfecto non videt his Ilieronymi
non deprehendi, nullique probabile fleri Ignatium,
verbis Eusebii sensum, ut omnia pene ejus verba,
" Snpr. cap. 4, H Euseb. lib. m, Uist., cap. 36, 2 et seq. * lib. De script. eccles.
m De lgnat. epist. cap. 8, p. 8. ' Biblioth. cod. 277 et Synod. vn gener., aot. 6.

lt 8up. oit.

517

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

548

cum ad Polycarpum privatim daret epistolam in ea A non servavit solum, eto. Porro Eusebius qui bso
adtotam Smymensem Eeolesiatn suum convertisse Dionysii verba retulit, sio prosequitur : In hac
ipsa etiam epistola meminitCiementis epistolae ad
Bermonem. Sed his faoile respondemua hano epistolameodem.acaliasgenuinaslgnatiilitteras.scri- Corinlhios, quam exprisca consuetudine in Eccleptam esse stylo. Ecclesiam vero Smyrnensem cum sialegi solitam testatur. Nulli itaque mirum esse
ibi alloquitur, nihil praeter temporissui morem eum debet, si Ignalius, qui suam quoque ad Polyrarfecisse certum est. Nam Dionysius Corinthius ad pum epistolam in Smyrnensi Ecclesia publice
Soterem summum pontificem privatam tcribens legendam fore haud immerito suspicabatur, ad
epislolam, in ea ad Romanam Ecclesiam stylum umnes universim Christianossuum in illa direxerit
sermonem.
sio convertit auum : Haec vobis consuetudoest...
Atque hunc morem beatus cpiscopus vester 8oter

PARS SECUNDADe interpolationibus genuinarum Ignalii epistolarum, ac de aliis epistolis ipsi falso
ascriptis, earumque auctoribus.
B ptura? Ignatiano texlui superaddita, vel phrases aut
periphrases nec aperte neo convenienter illi adDB INTERPOLATIONIBUS EPISTOLABUM IGNATII.
Jeote.
8 I. Ignatium harum interpolationum non esse auTertio in iis haeretici, qui Ignatii tempore nonctorem contra tiorini sententiam.
dum exstiterant non solum impugnantur, sed noSecunda epistolarum Ignatii classis easdem, de
minibus etiam appellantursuis.Ibi insuper de requibus hactenus disservimus, ipsius litteras sed
bus Ignatii tempore nondum usitatis, ac ejuslem
variis interpolationibus alqueadditamentisauctas,
setatis doctrinae ac disciplinae contrariis et opposialiisque depravalionibus fcede corruptaset adultetis sermo instituitur. Tale est illud quod ibi indaratas complectitur. Harum autem additionum et
bitanter affirmatur, Paulum et reliquos apostolos
eorruptionum auctorem non esse Ignatium, adeo
nuptiis fuisse sociatos. Talia sunt quae de imperacertum est ; ut etiam anlo vulgatas ab Usserio et
toribus traduntur, et alia plura, quas omnibus cum
Vossio genuinarum Igoatii epistolarum editiones,
sintobvia.iisrecensendisdiutiusnonimmorabimnr.
illudviris quibusdam doctis et eruditis fueritobHinc itaque liquido intelligitur idem epistolis
Bervatum.NoscertenonfugitdoctissimumMorinum
Ignatii contigisse quod de suis Dionysius Corinalicubi asseruiBse : Antiquam Iguatianarum p thius memorat 40 : Epislolas, inquit, scripsi, roepistolarum editionera genuinumtexlum nobis exgatus, a fratribus : sed illas ministri quidam diahibere novam vero mancum el interpolatum. Ao
boli zizaniis compleverunt, quasdam exillisexpunne quis eum hao temere dixisse putaret, conti- genles ; qudam adjicientes. Quis autem epistonuo addidit : Multa conjectura? me argumenta las Ignatii adulteravfirit.harumqueinterpolationum
dare possem. Rem sane omnibus gratam et per- depravationumque auctor fuerit, si inquiras, diceutilem praestitisset vir ille eximius, si ea dedisset mus nobis probabileomnino videri illum eumdem
argumenta, quibus opinionem adeo singularem, et esse, qui Ignatii nomine alias publicavit epistolas,
avero tam alienam defendi posse arbitrabatur.
de quibus nunc est disserendum.
Nam sinceras ac genuinas Ignatii nostri epislolaB
CAPUT II.
in editionibus Usserii et Vossii exhiberi certi? inDE ALIIS EPISTOLIS IGNATIO ASCRIPTIS.
victisque raliotum momentis plane demonstratur.
. I. Analysis harum epislolarum, et primo auidem
II. ld variis argumentis probalur.
eyistolx Marise ad lgnatium.
Primum enim testimonia, quae Patres antiqui,
In tertiaepistolarumlgnatii classe alia? quinque
puta Eusebius, Alhanasius, Hieronymus, Theodocollocantur, quibus illa, quam Maria ex Cassobelia
retus, aliique plures ex Ignatii epistolis citaverunt,
in iis, non autem in interpolatarum editionibus " ad Ignatium scripsissedicitur, in editionibus Usserii, Vossii , ac Cotelerii prasfixa est. Hac autem in
sincera et integra repraesentantur.
Secundo additiones illae, quas Usserius, ut eo- epistola Maria Ignatium certiorem facit Christianam tidem in regione sua fuisse susceptam ; atque
rum a quibus interpolalae sunt, fraudesmagis esidcirco eum deprecatur, obtestaturque, ut mittat ad
sentmanifestie, voluit ineditione sua esseminio descriptas, nihil aliud sunt, quam loca sacra Sori- seMarim episcopum Neapoleos, Eulogium, et ZarCAPUT PRIMUM.

lib. lv.Histor., cap. 23 " De sacr. ordinal., part. m, exercit. 3, oap. 3, p. 46.
lib. iv Histor., cap. 23.

Apud. Euseb.

3*9

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS II.

550

lum presbyterum : Ne prtBsidiis, inquit, divini A cipi. Quapropter contraquatuor diversacirca eamverbi antistitum et administratorum simus desti- dem Christi divinitatem et Incarnationcm,haeresum
tuti. Fatetur quidem eos juvenes esse, sed negat genera totidem elicit conclusiones. Non diffltetur
quidquam ei ideo fore timendum ; cum Samuel, tamen Antiochenos ab iis crroribus longe esse alieDaniel, Jeremias, Salomon, Josias, et David in te- nos ; nec alia menle islhaec ad cos se scripsisse dinera juvenilique aetale populi Israelitici judices, cit, nisi ut eorum animos adversus hsreses tam
reges, atque etiam prophetae constituti fuerint.
perversas praeverteret ao praeniuniret. Sutxiit seea,
Addit non illum docendi, sed inemoriiE causa seilli quae praesens dixerat, absentem scribere, illosque
h*c retulisse exempla. Denique Ignatio et clero Petri et Pauli discipulos fuisso,ac Evodium habuisse
ejus cum suis, tum aliorum fidelium verbis et no- episcopum et pastorem ; proindeque vitae, <)um
mine breviler salutatis, claudit epistolam.
tantorum virorum decebat filios.ipsis semper esse
agendam. Eapropter varia illis tradit vita: Chrig II. Analysis aliarum epistolarum qux Ignatii nostianae documenta, ao omnibus et suo et aliorum
mine inscribuntur.
nomine salutatis, illi tandem quem in episcopalu
Ignatius accepta Marioe epistola, hanc eamdem Antiocbeno successorem habiturua er&t, salutem
qua magnas animae ipsius virtutes perspectas ha- n dicil.
buit, respondit t>ibi fuisse gratissimam. Quantis
Philippis rursum exarata est epistola quarta, et
vero, quw quidem lubentissime pro Christo patie- data ad Heronem diaconum,quem auctor plurimis
batur, tormentorum generibus vexaretur, cum Ma- morum institutis ita imbuit, ut nonnulla adversum
ria? deinceps significasset.cuncta qua? postulaverat, quatuor baereticorum genera,identidem admisceat.
gratanter se implevisse testatur. Ait autem seetiam Subinde eum quomodo a se educatus fuerit, ac se
exempla omnia, qua ex Scripturis sacris retulerat, imitari oporteat, commonefacit ; praanuntiatque
non sine voluptate audivisse ;'nec illa ipsa,quorum ipsuro in episcopatu Anticcheno, quo se dignum
certam ab ea haberet demonstrationem, putavisse prsstare debebat, sibi foresubrogandum. Posthaec
sibi in iisdem Scripturis esse oculis perscrutanda. ipsum episcoporum Viti, Damae et Polybii nomine
Dehinc quscunque de ea, cum Romre sub Lino salutat, oratqueut suis vicissim verbis presbyteris,
pontifice, Clementis antecessore, commoraretur, diaconis, populoque Antiooheno,et quibusdam noipse audierat, vera esse ; illamque majores postea minatim, preecipue vero Mariaa ex Cassohelis nunin Chrisliana perfectione fecisse progressus, certo tiet salutem ; ac tandem longum illi in Ecclesisa
ae egnovisse declarat. Iline quanto eam invisendi, utilitatem, cursum vitae optat atque precatur.
nisi obstraret militariscustodia, flagrabatdesidePrincipio epistolae ultimse, quae ad Philippenses
rio, aperit.Interim vero ut eos.qui Christi nativitadirecta
est, auctor se omnium, quae ab illis accepe.
tem et passionem in carne negabant,fugiat,vehemenler adhortatur. Tum demum iis, qui sicut ipsasalu- rat, beneficiorum memorem esse testificatur, atque
tissuiesatagebant,consalutatis,eidempre8liyterorum ad eos se hanc idcirco cxarasse epistolam, utquid
saorum ac diaconorum, in prirnis autem Heronis circa Trinitatis atque Incarnationis mysteria ab
et Gassiani, ejusdemque cum uxoris tuni filiorum omnibus esset credendum, palam faceret. Probat
itaque tres in Trinitate esse personas, unius quioomine salutem impertit.
dem
nominis, ejusdemque honoris, sed a se inviSecunda episiola Philippis ad Tharsenses data
cem
distinclas
; Chrii>tum vero carnem humanam
est, qua auclorse a militibus.quibus AntiochiaRovere assumpsissc, eumque vere, non ficte et simumam ducebatur,variis cruciatibus torqueri, sed ad
omnia lormenta pro Christo perTerenda paratum se late mortuum, et a mortuis suscitatum. Subdit
diabolum lApidem omnem movisse, ut Jud;eos ad
esse nuntiat. Eos deinde obsecrat, ut in flde ChriChristum cruciligendum impelleret ; sed cum hao
stiana firrai perseverent, atque ab iis haeresibns,
ipsius morte certam perniciem esitiumque sibi inquas ille recenset et impugnat,sedulo caveant, adferri sensisset, tunc illum totis viribus, omnique
monet. Insuperautem illos hortatur, ut nonnulla,
quae nolat, vilia fugiant ; ao continenter oronibus D conatu frustra huic morti obstitisse. Quapropter
diabolum longa apostrophe alloquitur, ostenditque
cujuslibet conditionis hominibus varia tradit vitse
morumque prsecepta. Tandem ut Deum pro seexo- varios ab eo de Christi divinitale et incurnatione^
rent,rogat ;ipsisquepostquam Ecclesiam suam An- secum invicem pugnanles, malis artibus errores
disseminatos ; sedilli plura, quas recenset, de ipso
tiochenam commendasset, variis salutationibus abIncarnationis mysterio luisse incomperta demonsolvit epistolam.
Tertia ad Antiouhenos directa, Pbilippig quoque strat.Post hanc autem diaboli apostropben.in qua
fuse de tribus Christi in deserto teutationibus disscripta est. lnea auctor, ex quo pacem illis reddiserit, nonnulla de festorum diebus, Quadragesima,
tam accepisset,sua sibi vincula levia et portatu facilia esse protitetur.Hlos autem obsecrat, ne variis Paschate, ac de recta vivendi ratione ibidem suhgentilium, qui plures deos adorabant ; neque Junectit.Debinc Antiochenam Ecclesiam Philippensidaeorum, qui unum tantum esse credentes, divinibus commendat, variisque salutationibus additis,
tatem Christi negabant, patiantur se erroribus dehanc epistolam oirca Rhegium, cum jam navi sub-

551

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA

552

vehendus essel, se dedisse lestificatur. Denique A ret,et cum ipse esset sub militaricustodia, idesi,
cumad marlyrium duceretur. At nemo est qui necum salutem corporis, animsa et spiritus iisdem
sciat Ignatium longo post Clementis pontificatum
Pbilipponsibus optasset, epistolam obsignat.
tempore martyrio fuisse coronaluni.
CAPUT III.
III. Alias quoque epistolas esse adulterinas.
Epistola secundasuam quoque falsitatem aperte
PROBATUR HAS OMNES EPISTOLAS FAL9AS E8SE ET SUBDITITIAS.
prodit ; in ea siquidem auctor baeresim Sabellii,
I. Probatur has omnes generalim epistolas esse quae Ignatii tempore nondum fuerat disseminata,
non obscureconfutavit.
falsas et adulterinas.
Deinde Paulus hoc solo nomine, Apostolus, ibi
Hasomnes epistolas subdititias esse, Ignatioque
laudatur.
Atqui cum Ignatii tempore eo per antonostro perperam ascriptas, variis rationum momennomasiam
cognomine fuisse appellatum, vero non
tis.quffi eas universim singulatimque speotant, favidetur eimile.
cile convincitur. Primo enim Eusebius, HieronyFalsitas tertiae epiatolae inde arguitur, quod Anmus, aliique scriptores eruditissimi eas tantumtiochena Ecclesia vocetur : Christi nova oliva,
modo epistolas, quse in editionibus Usseriiet Vosg et paulo post Antiocheni Petrum et Paulum magisii exhibentur, Ignatio adjudicant. Alei qure aliae
stros, Evodium vero episcopum habuisse dicuntur.
ab eo essent scripta, tantorum profecto virorum
Sed Petrum anno Christi 39 Antiochiam venisse,
curam et diligentiam, summunque in investiganibique Ecclesiam fundasse, atque illuc Paulum,
dis priorumEcclesiaePatrum lucubralionibuslabocomite Barnaba,adventasse, scriptis traditum est.
rem non fugissent.nec lam alto silentio ab eis fulsQuo ergo pacto haec cadem Ecclesia circa annum
senl prmtermisss.
103,quo Ignatius ad martyrium properabat, potuit
Praeterea, id quoque probat idem omnium ha
Christi nova oliva appellari ?
rumce epistolarum stylu9, ab Ignatiano, quem auPraeterea auctor ibidem salutat subdiacono9,
otor frustra imitari conatusest, omnino alienus.
Denique maxima est has inter epistolas cognatio lectores, cantores, OBtiarios, laborantes,exorcietas,
et connexio. Nam secunda, tertia et quarta ex ca- cuslodes sanctarum portarum, etc. Atqui juxtadoctissimorum criticorum senlentiam biordines, eodem Philippensi urbe datae leguntur, et in quarta
Maria ex Cassobelis, ad quam prima epistola scri- rumque nomina primo Ecclesiaj saeculo incognita.
pta est, nominalim salutatur. Si ergo una ex his fuerunt. Quamvis autem quidam, variis Laodicenea
epistolis, sio sibi invicem connexis, adulterina sit, synodi, Epiphanii, Constitutionumque apostolicaet aliasquoqueomnes adulterina9 esseoportet.Jam p rum (estiaioniis, diligenter ponderalis, originem,
initiumque horum ordinum, nulli hactenus comitaquo non unam tantum, sed omnes adulterinas,
perta
fuisse asserant ; illud tamen certumestquod,
falsas et suppositas esse singulatim probandum
siignalii tempore quidam iis ordinibus fuissent
est.
initiali, ille in verissuis epistoliealiquam illorum.
II. Epislolas Marue ex Cnssobelis ad ignatium et
sicuti virginum et viduarum, fecisset menlionem.
lgnatii ad Mariam esse supposilas.
Quod in quarta epistola legitur Onesimum, Damam elPolybium ad Ignatium invisendum in PbiPrimum epistolam Mariae ex Cassobelis ad Ignalippensem urbem se contulisse, id falsitatem ejus
tium,et Ignatii ad Mariam responsionem adulterimanifeste declarat.Bx genuinis enim Ignatii epistonas esse inde demonstratur ; quod Maria quB Ignais tres illos episcopos ad Ignatium salutandum
tium omnium Cbristianorum nomine salutat, ab Po
Smyrnam venisse discimus. At eosdem persecutiotamHn ut Marim et Eulogium,licet juvenes,alterum
num tempore eamdem rursus de causa ad urbem
suee Neapoleos episcopum, alterum presbyterum ad
Philippensem adventasse, nulli, ut putamus, fiet
suee mittat Ecclesiae administrationem, sua solaao
credibile.
privata auctoritate postulat ; idque Ignalius iliiultro concedit. Quod sane quantum usui moribusque iv Praaterea quidam Manichasorum errores, nempe
carnem, vinum, fominas detestabiles et exsecranillorum temporum contrarium sit, nemo non videt.
Secundo.Mariautlgnatius postulatis suisannue- tlas ; damnandas nuptias ; legem et prophetas, id
ret, varia profert Scripturea sacrae exempla, de est Vetus Tcstamenlum esse rejiciendum, ibi exagilantur et refutantur. Huc accedit quod auclorMaquorum veritate ex sola ejus relatione, nec perlectis Scripturae paginis, nunquam ille se dubitasse riam ex Cassobelis, quae ad Ignatium, et ad quam
Ignatius epistolam scripsisse fertur, jubet tuis
teetatur. Quis autem credat Ignatium exempla illa,
quoB nullu9 in Scripturis non omnino peregrinus verbis salutari. At utramque banc epistolam adulterinam esse jam demonstravimus.
ignorat, vel nescisse, vel memoria non retinuisse,
Ultima quoque epistola evidentes apertasque prae
atque illum Unta simplicitate omnem mulieri asse fert falsitatis notas et charactarcs. Prolixa namserenti tribuisse fldem.
que ad daemonem allocutio et apostrophe fetus est
Tertio, Auetor afflrmat ee hanc scripsissc epiinepti declamatoris, qui verba Ignatii *l. Latnit
stolam, cum Clemens Romanam Petri sedem tene41 Epist. adAntioch.

558

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS II.

principem saeculi hujus virginitas Mariae, insulsa A


ampliflcatione exornare conatua est.
Secundo, quae de festie, Quadragesima, atque
Paschate ibi habentur, hsec ex Constitutionum apostolicarum libris, quos Ignatius nunquam legerat,
desumpta sunt.
Denique auctor ibi Manichaeorum atque Patripassianorum errorem refellit. At Praxeas Ignatio
posterior : Primus ex Asia, inquit Tertullianus **,
secundum hoc genus perversitatis intulit Romanaa
humo. Haec igitur epistoia, atque aliac superiores
nothae sunt et spuriae, et Ignatio nostro perperam
et falsissime ascribuntur.
CAPUT IV.

554
bus, quas ad eam ecripsit epistolis Christiferam
Balutat. Sed ex voce illa quamdam, quae in
manuscriptis codicibus legitur, omnes facile intelligunt epistolas Dei genitricis Mariae a Bernardo,
tantoe erga eam pietatis et devotionis viro, jam fri.
gida appellutione non fuisse citatas. ProbabiliuS
itaque est epistolam pseudo-Ignatii ad Mariam ex
Cassobelis, in cujus inscriptioneChristiferadicitur,
a mellifiuo doctore laudari. Porro cum ille hanc
epistolam criticorum ponderibus non examinasset,
illam Ignatio nostro juxta vulgarem sui temporis
morem tribuere non dubitavit.
CAPUT V.
QUI FUERINT INTERPOLATORES GENUINARUM EPI8TOLARUM IGNATII, ET ADULTERINARUM AUCTOREf.

OE ALIIS EPISTOLIS LATINIS, 13NATII NOMINE


1NSCRIPTI8.

B I. Num ab auctore Constitutionum apostolicarum


sint profectx.
I. Analysis harum epistolarum.
Interpolationes epistolarum Ignatii, et epistolas
Quarta epistolarum Ignatii claseis duo illiusepistolia ad Joannera apostolum et evangelistam, et falso ejus nomine inscripta unum eumdemque videntur habere auctorem. In iis siquidem omnibus,
tertium ad Oeiparam Virginem, ejusdemque Virgiidem stvlus, idem impostoris maleque feriati hoDis responsum continet.
minis ingenium, omnes denique ejusdem scriptoris
In primo auctor Joannem, ut ad se venire procharacteres
faciledeprehenduntur. Lisserius autem
peret ; ac Mariam Uei genilricem, et Mariam Salome, quam eximiis laudibus extollit, secum addu- arbitratur eum esse, qui falsos apostolorum canones, Constitutionesque apostolicas divulgavit. Quam
cat, vehementer adhortatur.
quidein
opinionem ut probaret, varia ex omnibus
In secundo autem epistolio Joanni significat
quanto Deiparam Mariam, Jucobum fratrem Do- his lucubrationibus adduxit loca, quorum pleramini, aliosque apostolos videndi desiderio tenea- que a Cotelerio in editionis suae marginibus citata
sunt ; atque ea paria, Bibique invicem similia esse
tur.
demonstrare conalus est. Verumex hoc argumento
Orat Mariam in tertio, ut eorum quae do Jesu,
divino ejus Filio, audierat, se faciat certiorem. C illud tantum conficitur, unum horumce scriptorum
Maria autem quarlo epistolio respondet, et ea om- auctorem ab alio plura fuisse mutuatum ; sed inde
nia vere esse, et ab ipso credenda, atque ad eura unum eumdemque borum oinnium esse auctorem
nullo unquam modo probari a quoquam poterit.
se venturam esse pollicetur.
II. Quo tempore in lucem prodierint.
II. Ulas adullerinas esse demonstratur.
At cerle Usserius a vero propius abest, cum
Nullus fere est, qui nunc haec epistolia falso intcrpolationps, epistolasque illas sexto Ecclesi
Ignatii nomine inscribi non fateatur. Et certe quis saeculo publicatas esse asserit. Exeunte etenim saevel ex Bola paulo attentiori lectione eorum falsita- culo quinto verae Ignatii epistolae laudantur a Getem confestim non deprehendal ?Nequeenim Igna- lasio et Theodoreto ; falsie vero et supposititiae a
tius ad Mariam Dei genitricem, neque Dei geuitrix Stephano Gobaro circa annum 580, atque eas ab
ad Igoatium ejusmodi epistolia scripturi eranl, ab Anastasio Antiocheno patriarcha circiter annum
eorum gravitate et ingenio tam aliena. Quid quod? 595, et ab aliis deinceps citatas legimus *.
iila epistolia Latine tantum scripta hactenus inPorro autem si falsi canones, ac pseudepigraphae
venta sunt, nec Graeca unquam tuisse videntur. Constitutiones apostolorum, saeculo, ut quidam auDenique apud omnes antiquos auctores, qui de rj tumant, quarto, vel antesextum eeeculum in lucem
lgnatii epislolis seu veris seu falsis, sive interpoprodierunt, ex iis procul dubio pseudo-lgnatium
latis, sive sinceris aliquid scripto mandaverunt,
illa omnia quae ab Usserio et Cotelerio referuntur,
nullum omnino, ne minimum quidem de his epiato- transcripsisse necesse est.
liis verbum occurrit.
Quod tandem ad quatuor epistolia, qu in quarNeque dixeris in Dextri Chronico eorum fleri ta epistolarum Ignatii classe collocanlur, pertinel,
mentionem. Nam opus illud auctoris est valde re- ea procul dubio a Latino, uti observavimus, scricentis, nulliusque nominis vel auotoritatis,et Dex- ptore edita fuisse vero videtur simillimum. Quo autro fallaciter attributum.
tem ternpore ille vixerit, non est promptum defiSoimus quidem divum Bernardum scripsisse w:
nire ; nam incerlum est utrum Bernardus unum
Magnus ille Ignatius
Mariam quamdam in plu- ex iis laudaverit. Citantur quidem in speudo-Dex41 lib. Contra Prav. cap. i.
cod. 232.
Patroi. Gi. V.

** Serm. 7, in Psalm. Qui habitat, etc.

** Apud Photium in Biblioth.


18

sss

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

55ft

triChronico; 8ed quando illud scriptum sit nemo A i"a manus recenlioris, et Grecis pseudo-Ignati
exploratum habel. Si quid vero dandum conjectu- epistolis longe posterioris esse non absurde dici
ris ex horum epistoliorum stylo et Latinitate, nos posse credimus.

PARS TERTIA.
De editionibus et versionibus omnium Ignatii epistolarum, tam genuinarum quam adulterinarum, ac variis in eas notis et observationibus.

posteaquam vulgatas Ignatii epistolas cum Iribus


inanu exaratis codicibus, qui antiquam versionem
I. De editionibus Lalinis.
Latinam exhibebant, contulisset, duos alios itidem
Prima, quaein manus noslras venit, epistolarum
raanuscriptos codices, sed pretii multo majoria
Ignalianarum editio, Parisiis anno 1494, prodiit,
forlunate invenil, unum in publica collegii Gunillaque tres tantum epistolas, duas ad Joannem B welli el Caii apud Cantabringenses bibliotheca ;
apostolum, tertiam ad Deigenitricem Mariam com- alterum in privata D. Hichanli Montacutii Norwiplectitur. Anno autem 1498 Faber Stapulensis un- censis nuper episcopi bibliotheca repositum. Duo
decim alias vulgavit, quae deinceps Argentorati, et autem antiquissimi illi epistolarum Ignatii codices
Basileae, ac tandem anno 1575, in flne Operum Dio- Latinam, qua genuinus earum textus absque ullis
nysii Areopagitee editae sunt. PosteaSymphorianus interpolationibus vel additamentis redditur, verChnmperius easdem anno 1676 praelo Ascensiano sionem repra>sentant. Ex his itaque duobus libris,
rursum subjecit, ac epistolas ad Joannem, et ad
atque aliis tribussupra memoratis, novam omnium
Marium Dcipar.nn, atque unam ad Mariam ex Ignatianarum epistolarum editionem, praeflxa iis
Cassobelis, hactenus ineditam, eis subjunxit. Haec Polycarpi ad Philippensos epistola, sic adornandam
autem Champerii editio variis typis Antuerpis, suscepit. Primum genuinis Ignatii epistolis interBasileee, Coloniae, Parasiis, aliisque in urbibus ex- polatis, Graece et Latine excusis, l.ocum dedit ; sed
cusa est. Porro hae omnes editiones Latinetantum antiqua earum Latina versione ad tres supradictos
codices manuscriplos emendata usus est; alque ut
prodierunt.
interpolationes ab omnibus facilius deprehendi pos II. De editionibus Grxcis, et versionibus.
Valentinus Pacaeus anno 1557 has epistolas C fn,t' "8 nimio e*ararUUS6it- Has excipiunt epi
stolae falso lgnatii nomine inscriptee, quibus epiGraece << ex antiquissimo Ferdinandi Augusti, sivc
stolam
Maris Cassobelitas ad Ignatium ille praeflxit,
Augustanae Bibliothecae codice, addita Perionii
et trium suprudictorum codicum ope varios Latinae
versione, edidit. In hac autem editione, quam Moearum versionis naevos abstergere conatus est.
rellus bis anno 1558 et 1562 recudit, eae solum exstant epistolae, quas Faber, uti diximus, Laline Ultimo tandem loco ponitur anliquissima, uti diximus.versio genuinarum Ignatii epistolarum, e
divulgaveral. Dehinc Andreas Gesnerus easdem ex
quarum numero epistola ad Polycarpum immerito
manuscriplo Bibliothecee D. Gaspari a Nydphrych
excluditur.
iterum Graece, atque etiam Latine, interprete
CAPUT PRIMUM.

DE BDITIONIBU8 ET VERSIONIBUS EPISTOLARUM IGNATH.

> "

Joanne Brumero publicavit. Arbitrabatur quldem


se primum illus publici fecisse juris ; sed ipsi procul dubio editio Pacai incognita esse debebat.
Rursus vero anno 1566 Hieronymus Vairnelius
Sylvius easdem epistolas, ad quosdam manuscriptos codices emendatas, nova versione donatas,
pluribusquo observationibus auctas, novis edidit q
Plantini typis. Anno autem 1608 Marlialis Maestraeus illas. novis quibusdam notis superadditis,
jlerum in vulgus protulit. Posthaec Genevm anno
1623 Nicolaus Vedelius Academiae professor, et
Calvinianoe BectaB minister, castigata post Maestraeum Vairnelli Sylvii versione, easdem Grwco
Latinoque charactere emisit in lucem.
III. De editione Usserii.
Jacobus Usserius archiepiscopus Armacbanus

| IV. De editione Vossii.


Cum Vossius iter in Italiam ageret, et Florenlinam Perdinandi II Etruriae ducis, Bibliothecam
perlustraret, incidit in codicem Grwca manu
exaralum, qui easdem atque ab Usserio Latine
editas, genuina, et sine interpolationibuset additamentis epistolas Ignatii continebat. Codex ille
centum ante annis a Turriano, ut creditur visus,
nec veras Ignatii epistolas a falsis supposititiisque
distinguit, nec integer est; quippe qui epistolam
sancti martyris ad Roroanos non exhibeatamplius.
Vossius ilaque ud suos redux, novam Amstelodami
anno 1646 epistolarum Ignatii edilionem adornavit, qua Graecaa ex illo Florentino oodice, Latinas
vero ex antiquissima versione, ab Usserio vulguta,
emisit in publioum. Uis vero epislolis alias oum

557

D. NOURRII DISSERTATIO. PARS III.

558

adulterinas tum interpolatas cuui suis antiquis A ejusdem textus illustrationem, atque illius contra
versionibus Latinis adjunxit
novatores, in primisque Scultetum defensionem
sunt editss. Sed cuique prteterea epistolae suam
V. De editione appendicis Usserianx, Cotelerii,
analysin, iisque omnibus synopsin Vitae Ignatii et
el aliorum.
omnium
epistolarum apologiam preemisit.At certe
Subsequenti anno Usserius, visa Vossii editione,
Ignalianam Londini accuravit appendicem, qua si ille in rebus criticis m.igis fnisset exercitatus,
genuinas tantummodo Ignatii epistolas Graece et vel post (Jsserii Vossiique editiones, suam dedisset
apologiam, nunquam profecto adulterinas, suppoLatine complexus est. In ea primo Greecum Vossianae editionistextum ex Lalinaversione antiquis- sititiasque epislolas.aeque ac veras Ignatio adjudioandas essesuum in animum induxissel.
sima, et Junii Vossiique conjecturis corrigere agNicolaus Vedelius post singulas quas^ue epistogressus, ex duabus deinde earumdem epistolarum
versionibus Latinis, altera anliquissima, aliera a las longam disscrtationem, variis capilibus distinctam,subjunxil,qua Calvinianae suae sectae errores,
Sylvio edita,unum ille composuit. Quoniam autem
et
alia quadam doctrinae, disciplinseque ecclesiaepistola ad Romanos ex manuscripto Florentino
slicae capila advorsus Bellarminum ac Baronium
fuerat avulsa, illam cum Graecis martyrii Ignatiani
U propugnanda suscepit. In calce autem adjecit :
Actis, tam a Metaphraste editis, quam aliis a se
Notas criticas, et observationes quasdum philorepertis, ibidemque primum publicatis collatam,
mendisquc expurgatam voluit caeterisomnihus sub- logicas in epistolas septem germanas Ignatii. In
iis quandoque versionem suam,quandoque genuinecti.
nas Ignalii epistolas tuetur et asserit, quandoque
Cotelerius in sua Operum SS. Patrum, qui temearum interpolationes indicat, quandoque tandera
poribus apostolicisQoruerunt,editione omnes Ignatextum earum explicat aut corrigit.
tii epislolas, veras, intcrpolatas, subdititias, adulBillius quoque quasdam, ut ipse ait, observatcrinas, sed a se invicem distinctas, et suo quastiuncuias ad Ignatiani textus Grseci, vel Latinae
que collocatas in ordine, typis ilerum mandavit.
illius versionis emendationem posteritati reliquit.
Dua ibi earum dedit versiones Latinas, quarum
prima genuinas, secunda supposilas interpretatus II. De atlnotationibus Usserii, Vossii el Cotelerii.
est. Se l prior ultimae versionis Usserianae, posterior versionum Sylviiet Maestrxi potius emendalior
Csserius vero plures edidit adnotationes, f in
interpretatio dicenda esl,quam nova.
quibus, inquit ille, Graecorum exemplarium, et inDenique epistolae Ignatii in omnibus Bibliothe( ter se.et cum utraque vetere Latina interpretatione
curum Patrum editionibus habuerunt locum ; sed
1 comparatio continetur. Sed cum illae gcnuinas
nullibi nisi in Gracco-latina typis Graecis excusae
tantum epistolas Ignatii spectarent, alias in comsunt. In aliis vero variae exhibenlur versiones
mentilias et adulterinas in Appendice sua posthaec
Latinar ; <"t quidem in Orthodoxographia versio
edidit. Priores ut pra?fert titulus, quasdam Ignaantiqua ; in Bibliotheia Parisiensi et Coloniensi,
tiani textus correctioces, aut variantes manuscriet Graeco-latina interpretatio Sylvii reposita est. In
ptorum codicum lectiones exhibent.Posteriores vebibliotheca demum Lugduncnsi duae sunl earumro vol aliarum epistolarum falsitatem, aul illarum
dem epislolarum interpretationi>s<, qusrum una ex
cum apostolicis Constitutionibus similitudinem
Sylvii, altera ex Vossii ediiione desumpta quidem
patefaciuut et demonstrant.
fuit ; sed illae in hxo posteriore fraudulento lalsoAdnotalionibus Vossii solus genuinarum epistoque genuinarum Ignatii epistolarum titulo inscri- larum textus castigatur, aut enodatur ; nonnullis
buntur.
tamen,sed paucissimis quarumdam veritas epistoCAPUT II.
larum asseritur. Postquam autem Blondellus non
nulla harum animadversionum errata arguisset,
DE VARIIS 1N IQNATII EPISTOLAS NOTIS ET OB3ERVATIONIBU3.
tunc Vossius epistola, ad Rivetum data, atque a
I. De notis el obserealionibus Vairnelii Sylvii, D Pearsonio in calce Vindiciarum su.-irum vulgata,
Mart>alis Mosstrcei, Nicolai Vedelii et Billii
ad illas etrenue propugnandas aggressus est.
Postremo Cotelerius in omnes Ignatii nostri epiEx iisqui aliquam epistolarum Ignatii editionem
adornaverunt, plurimi illas notis observatioui- stolas notas emisit atque observationes. Quas vero
in genuinas ille protulit, eae caeteris omnibus sunl
Lusque suis illustrare aggressi sunt. Ac primum
longiores, iisque non solum textus illustratur, scd
quidem VairneliusSylviusquaedamineas observat,
ad texlus Graeci aut versionis suae explicationem hae potissimum epistolae Ignatio vindicantur. In
aliis porroadnotationibuslextum auctorisex variis
conducentia ; sed quae ad textum spectant, paualiorum Patrum testimoniis praecipue explanat, ac
ciora sunt, minorisque momenti. Ea tamen in
quibusdam in locis de virginitate, de apostolorum
omnibus Patrum Bibliothecis publicata fuerunt.
canjugio.nonnullisque de baereticis sermonem disMartialis Maestraeus plures quoque in easdem
putationemque instituit. Caeterum omnes illae doanimadversiooes vulgavit, quarum aliae ad texturn
ctissimi viri obBervationes ejusdem sunt generis,
Grxcum, versionemque suam pertiuent ; alix ad

$39

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

560

debet adnotari, quod Ignatius de sacro Chriatiaac eae quas in Barnaba? epistolamedidit.In utrisque
norum altari ad Ephesios scribit: Si quisnonsit
tamen, ne quid dissimulemus, illud eruditi desiintra altare, tou OujiaTcijptou, privatur pane Dei.
derant.ut a proposito auctorissui textu minus saepe
Et ad Philadelphaeos : Una enira caro Domini
ille digressus fuisset^neosuis tamfacile indulsisset
nostri Jesu Christi, el unus calix in unionem sanoonjecturis.
guinis ipsius, unum altare, v 6uaiaoTijpiov. * His
CAPUT III.
in locis vocem ftuaiajTjjpiov in sua propria, vera
QU.EDAM NOVjE OBSERVATIONE8 IN 1GNATII EPISTOLAS.
ac genuinasigni6catione,nimirum pro sacramensa,
in
qua Chrislicorpus immolalur, usurpari certis I. De Christi divinitate.
simum esl. Unde profecto refutanlur Caiviniani,
His doctorum bominum observationibus si ali- qui verum Christi corpus in eucharistia esse nequid adjicere nobis liceat, primo adnotabimus
gantes, vocem quoque Oujiaorijpiov allare vero ac
supremam Christi Domini divinitatem ab lgnatio proprio significatu per tria prima Ecclesiae saecula
nostro olare et perspicue asseri et defendi.A r.obis ab antiquis Patribus acceptam inficiantur.
enim jam demonatralum est Verbi divini eeterniFrustra autem objicit Vedelius eucharistiam
tatem ab_.lllo, plane. omnino
aperte his
,
. ,, et ,.J
, , expli:ari
,r . n Ignatn
tempore ad mensam hgneam, qua? allare
verbis
D propne
....
j .
. :, 0 eortv auxou
. . aoyoi;
, aioioc, oux aito aivrx
'
dictum non erat,.*
fuisse administratam.
npoEXfliov, qui est lpsius verbum aeteruum non a ;
.
.
. ,
. . , .
1
'
Incertum namque primo est utrum bis Ecclesiaj
silentio progrediens **. Atquisi Christus est VertemporibuB Christiani tabula lignea vel lapidea
bum Patri suo coaelernum, is ipse etejusdem cum
uterentur. Secundo, non materies lapidea aut liipso naturs, idemque ao ille sit Deus, omnino
gnea, ed sacrificium super mensam, cujusrun iiia
necesse est.
materiei sit, ab homibus Deo oblatum, altare
Neque ibi tantum, sed in uliis etiam epistolis
proprie dictum constituit.
suis eamdem Christi divinitatem constantissime
Neque vero id majoris monunti est, quod idem
docet et praedical : Glorifico, inquit **, Jesum
Vcdclius
eo quia mulieribus, ne ad altare acceChristum Deum. Alibi vero: Uouseat medicus
derent, nonnullis canonibus vetitum esset ,s, inde
rarnalis et spiritualis, factus et non factus,in carne
Deus 4T. Haecquippeullimalgnatiiverba ab Atba. Ignatium non de aliquo materiali,sed de spirituali,
nasie, Tbeodereto, Gelasio contra antiquos divi- precum scilicet et orationum altari, intelligendum
esse contendit. Enimvero idem ipse Vedelius cum
nitatis Cbristi impugnatorea citata,illam itainvicte
bos
citat canones, qui vocem altaris vero ac gerexplicant, ut a nullo hactenus infirmari unquam
mano
scnsu usurpant.seipsum imprudens jugulat.
potuerint.
n
Deinde Ignatius de eucharistia loquitur,ac proinde
Quamobrem quideme Socinianorum secta,neotenon de spirituali ac metapborico, sed de materiali
ricus Bcriplor, cum clarit&tem hujusce testimonii
et
vero altari eum loqui necesse est. Denique si
nullis impia3 menlis arlibus obscurare posset, eo
mulieribus altaris accessu olim interdieebatur,
venit impudentiee, ut ecribere ausus sit : In Ignalii
pcr divini tantum offlcii tempora, non autem cum
epistolis propositionesquasdamincommoda et ineucharistia
accipienda esset, illud eis prohibitum
Bulsas reperiri, ac proinde eum in sua de Chriati
fuit.
divinitate senientia facile decipi potuisee ex
Instabis primis Ecclesiae saaculis vocem altare
traditione alicujus pseudo-Christi, et pseudo-aporarius adhibitam a Patribus, qui cum adversus
8toli.
Sed nullus unquam in Ignatianis epistolis ullam etbnicos disputarent, ulla Christianis altaria fuisse
incommodam autinsulsam proposilionem assigna- constanler pernegabant. Sed his facile respondeas
bit. Deinde quamvis Ignatius alicubi in rebus cxi- primo vocem illarn altare ab Ignatio, quidai et
guis vel nullius momenti aliquid humani passus ab aliis quorum scripta perierunt, non raro, sed
esset ; certum tamen est virum illum, vere apo- saspe usurpatam. Secundo.si primi Ecclesiae Patres
in suis contra paganos scriptia et diaputationibus
slolicum, et martyrio jarnjam coronandum, in
summo ac praecipuo totius Chrislianae religionis " nulla Christianis altaria fuisse diserunt, in aliis
capite a nullo pseudo Christo aut pseudo-apostolo operibus, aut sermonibus ad Cbristianos babitis,
fuisse deceptum. Temerariae ergo iliae impiorum sua ipsos altaria habuiase asserebant. Quamobrem
hominum responsiones explodendse sunt, eique cum antiquissimi 111 i scriptores sibi ipsis contrarii
esse non possint,iidem procul dubio ubi illud infidoctrinajinhaerendum,pro qua non solum Ignatius,
sed innumeri martyres sanguinem suum constantia ciantur,ibi deaItaribuspubliois,in quibus sacrificia
maximo apparatu et paganorum more fierent.sunt
admirabili planeque divina profuderunt.
intelligendi. Et cerle cum ipsi eucharistiam vcrum
II. De sacro Christianorum altari.
corporis et sanguinis Christisacrificium esse omni
Neque illud etiam perfunctoria observatione asseveratione aftirment, apud Cbristianos verum
" Sup. part. i, cap. 12, 5 et , Epist. ad Smyr. Epist. ad Ephes * conc. Laodic. can. 44.

561

D. NOURRII DISSERTATIO. - PARS III.

882

ac proprium altare aliquod foissenegare nonpotue- A IV. Diaconot eucharistix non ciborum el potuum
esse ministros,
runt.
III. Tn eucharistia verum etse Christi corpus.
Observandum quoque diaconosinter sacros adoEx his autem scriploribus nosler in primis Igna- randi eucbaristiae sacramenli ministros ab Ignatio
tiu s verura in eucharistia esse Christi corpus diser- computari *3 : Oportet et diaconos minislros exsitissime docet.Siquidem ubi de h.ereticis, qui Christentes mysteriorum Jesu Ciirisli.... Non enim
stum non veram, sed flctara et simulatam carnem ciborum et potuum sunt ministri. Hincetiam Steassumpsisse garriebant, sermonem habet : < Ab phanus, unus ex septem primis Ecclesiie diaconis,
eucharistia inqnit 49, abstinent, propter non confi- ab Ambrosio** vocatur : Minister altaris ;etLauteri carnem esse Salvatoris nostriJesu Christi pro
rentius apud eumdem doctorem, Sixtum summum
peccatis noslris passam, etc.Et vero si tunc Chri- pontiliccmbisverbis compellat5' : Experire utrum
stiani in eadem ac Calviniani nostri fuissent senidoneum ministrum elegeris.cui commisisti Domitentia, eucharistiam corporis Christi nudam dunnici sanguinisconsecrationem. Sed illud potissitnxat esse figuram, ab eis non potius illa rejici
mum in verbis Ignatii animadvertendum,quod ipse
debuil, quam baptismus, quivere mortis Christi fl- de iisdem diaconis addidit : Non enimciborum et
gura esse dicitur. Imo ab illis et euoharistia non n poluum sunt ministri. Etenim hi primum quidem
ul viduarum pauperumque curam gererent.ab aposecus acbaptismusambabusulnissuscipienda erat ;
quippe qua Christum nullibi, nisi in flgura, non stolissunt ordinati. Verum secundarium illud eoreipsa exstitisse concluderent.Cum ergoab lllaabs- rum munus, quamvis primae ipsorum electioni ootinuerint, in eadem ipsa verum corpus Christi esse casionem praebuisset ; quibusdam tamen inregionibus paulo post fuit mutationibus obnoxium. Porro
persuasum habebant.
si quid contra Justinianus et synodus Trullana
Objiciet forsitan aliquis cucharistiam, etei nudam corporis Christi flguram.ideo tamenab eis re- deflnierint, hac in re ex male intellectis, oum Neojectam; quia, ut ait Tertullianus ,0: Vanares, quod csesariensis concilii M, tum Chrysostomi verbis ab
est phanlasma, figuram non admitlit. Sed huc illa antiquaPatrum traditione recesserunt.
Tertullianiauctoritas perperam adducetur.Ibienim
V. Ecclesiaslicam hierarchiam tribus tantum sacrit
ordinibus componi, et episcopoi presbyteris este
doctus ille vir Marcionem,qui Chrislumflclum hosuperiores.
minem et phantasma fuisse delirabat, hoc testimoAnimadvertendum praeterea Iguatium res Ecclenio Jeremiae 51 dicentis : Venite, mittamus lignum,
sia> ministrorumordinesnecpluresullibimerr.orasse,
etc, egregie refellit,ostenditque eo loci panem non
episcopos scilicet, preebyteros et diaconos. Unde
figuram Christi simplicem etnudam, sed propheintelligas ecclesiasticam bierarchiam in bis tantum
ticam appellari. At in eucharistia juxta CalvinisUrum opinionem non futuri corporis prophetica, tribus ordinibus ab eo fuisse constitutam. Quod
sed corporis vere exsislentis flgura est. Quis au- quidem synodus Tridentina boc canone diserte contem revocabit in dubium aliquam corporis, quod flrmat etdeflnit 7: 8i quis dixeritin Ecclesiacasimulate et ficte tantum exsistit, posse esse figu- tholica non esje bierarchiam, divina ordinatione
ram. Haeretici ergo illi haoc ob causam eucharis- institutam, qu;e constat ex episcopis, presbyteris,
sliam, sicuti baptismum, quem flctae Christi mor- et ministris, anathema sit. Addamus, si lubet,
tis figuram esse concedebant, respuere non debue- Ignaliumubiqueetiam episcoporum praepresbyteris
excellentiam ita clare docuisse, ut hanc ob causam
runt.
Vim bujusce argumenti cum sentiret Claudius, Culvinistic omnem, uti fuse a nobis demonstratum
Charentonensis olim minister, in aliam abiit sen- est, moverint lapidem,quo has epislolas ab Ignatio
tentiam. Respondit itaque " hos heereticos stulto Ecriptas non fuisse ostenderent. Sed irriti fuerunt
credidisse Christum.qui veruin corpus non habuit, injusti eorum conatus, ac victrix ubique verilas
his verbis: Hoc est corpus meum, panem, ut cor- scmpcr triumphavit.
pus suum fleret, revera adoplasse. Id vero ut pro VI. De codicibus manu exaratit harum epistolarum.
bet, Terlulliarium,loco a nobis supra citato.testem 1
Hisobservationibus et illud adjiciemus, nullum
producit. Sed ibi Tertullianus de illa haereticorum
epistolarum Ignatii codicem manu exaratum hucstulta opinione ne minimum quidem verbum fecit.
Instat ille ex Bellarmino ab hsereticis illis non usquerepertum fuisse, qui omnino integer sit et
incorruplus. Qui enim hactenus usui fuerunt, i1
tam sacramentum eucharistisa, quam mysterium
Incarnationis fuisse impugnatum.Quid inde?Nun- pene omnes veras et falsas Ignatii nostri epistolas
quid mysteriumlncarnalionisaliter impugnari non
confundunt et permiscent. In Latinis vero exempotest ; nisi Christuspanem, ut suum corpus esset,
plaribus,quaepluribusinlociscorruptasunt,habetur
adoptasse dicatur ? Haec ane quam vana sintetfu- versio, qua textus Graecus tam scrupulose adlitteram redditur, ut ea omnino inelegans sit et bartilia, nemo non videt.
** Epist. ad ' Smyr. ^ lib. iv, cont. Marcion. cap. 40. B1 cap. xi, 19. " Respons. ad tract. De
perpet. pnrt. n, cap. 21, psg. 269. M Epist. ad Trall. " lib. Ue virginit., cap. 18, 119. lib. i De
of/ic., cap. 42. M can. 41. 57 sess. 23.

563

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

564

bara, ac eaepe saepius obscura et dillicilis. Graecus , et erroribus fcedato in lucem prodierunt? Nemo
porro Florentinus codex et plures habet naevos,
sane, qui vel minimam in examinandis codicibus
nec integer, ut eupra monuimus, sed mutilusest, manusoriptis operam collocavit, diffiteri potest ia
et epistolam ad Romanos non repraesentat. Hanc
paucos admodum seincidisse hujusmodi libros, in
noster Theodoricus Ruinartus, una cum sinceris quibus nullaa sint vel breviores vel iongiores lacun.i5, in quibus nulli sint oscitantium vel imperitoIgnatii martyrii Actis ex manuscripto Colbertino
typis Greecis edidit. Duos insuper epislolarum
rura librariorum lapsus, in quibus nibil omninodeIgnatii manuscriptos codices ex eadem ditissima siderelur. Cui vero aliquos sive Graeca sive Latina
illustrissimiColberti Bibliotheca nacti sumus.AIter manu exaratos codices fas non fuitlegere, adeat, si
Graecus est, sed papyraceus, nec vetustao manus : velit,vel solum manuscriptorum librorum in Atbaalter pergaminoaus ante annos quingentos exaratus nasii, Augustini, aliorumque Putrum novis editioest.Uterque veroomnes Ignatii epistolasgermanas> nibus elenchum, et ex eo discet plures eorum trasuppositas, adulterinas, inlerpolatas, confuse et otatus, epistolas et canones ex uno tanlum manu
permiste continet. Denique Pearsonius alium Grae- exarato codice publici factos fuisse juris. Nunquid
cum codicem, septem genuinas Ignatii epistolas igilurest idcirco negandum hos Patrum lil>ros,serexhibentem **, et ei quo Gobarus, Anaslasius pa- mones etepistolas, verum geuuinumque exhibere
triarcha Antiocbenus, atque Alexandrini Chronici illorum opus et commentarium ? Nunquid idcirco
nihil aliud in eis veri et sinceri esse dicetur, nisi
auctorusi sunt,omnino similem se vidisee testatus
quod intra quadringentos ab aucloris morte unnos
eat.
abaliisscriptoribuscitatumlegimus?Quidvero?Si
VII. Singularis Ernesti Tentztlii de veris Ignalii
scriptores illi.ut non ita raro usu venil.nihil exhis
epistolis sententia refellitur.
commentationibuslaudaverint,nunquididcirco haec
Poslquamea quae de veris el falsis Ignatii nostri
venerandae monurnenta antiquitatis rejicienda sunt
epistolis, a nobis hactenus disputata, typis excusa ac pcnitus proscribenda ?
fuissent, in manus nostras venerunt Willelmi
Agevero, quid, quasso, ex hac argumentandi raErnesti Tentzelii seleciae exercitationes, quarumin
tionedealiis fiet Patrum operibus.qune quamvisex
tertia ille prorsus singularem de genuinisillis epipluribus manuscriptis codicibus excusa et typis
stolis sententiam amplexatus est. Cum enim Floedita, nullus tamen ex iisdem codicibus intcger
rentinum seu Mediceum codicem, quem solum
omnino.uti saepesaepius accidit,et incorruptusest ;
Gnecas Ignalii litteras absque interpoiationibus
......
. ,
.
sed in
his omnibus menda occurrunt,
laosus.erroexhibere
diximus, integrum
non esse, sed, sicutt
....

p>,i.u

,-,
f.
.
.. ...
p res, hiatus et lacunae, qua? ex nu o eorum necsamonuimus, mutilum, detruncatum.ac varns libra- ^
.
,
. .
...
naripossuntnecemendan?
Nunqutdercodicendum
m viHiaaor
t

o
riorum mendis et erroribus corruptum
vidisset ;
est omnia ejuscemodi Patrum opera, dubiae tandiu
hinc ille suum induxit in animum in eo neo veras,
esse fidei.quandiu aliquodillorum exemplar omninec genuinas repraesentari, etsque nullibi exstare
bus suis numeris absolutum, et inlegerrimum non
amplius.In hujus autem opinionis, a caeteris omnireperietur ? Nemo certenonvidetquantumhgeoombus adeo abhorrentia, conQrmationem varia proma absurda et ab orani prorsus verisimilitudine
fert testimonia.ex bis litleris a Theodoreto,aliisque
siut aliena.
quibusdam antiquissimis scriptoribus deprompta,
Certum igitur ratumque esae debet illas Patrum
quae non eodem prorsua modo atque in illo Florentino codice leguntur.Ex quibus doctus ille vir commentalionea veras etgenuinas esse censendas,
concludit nos pro vere Ignatiano nihil prorsus ha- quae ex uno,sed antiquo et optimae notaB exemplari
bere, nisi quod ab Ecclesiae Patribus, qui quatuor ita eruuntur, ut in illo non ea tantum, qusB ab anprimispost Ignatii mortem saeculisfloruerunt.con- tiquis scriptoribus inde laudata legimus, eed nihil
etiam, nisi auctore suo dignissimum contineatur.
gruum sit et conveniens.
Sed haec mera sunt, absit tamen vcrbo invidia, Atqui Ignatii nostri epistolas, ex Florenlino codice
hominis vigilantis somnia, vanaeque ac prorsus D dtvulgatas, tales esse invictissimis, uti quidem arbitramur, argumentis, superiusdemonstratum est.
frivolae opiniones et conjeclurae.Nam ai ex eoquod
necomnino inccrruptum nec plane integrum ail Cajtcrum illae Ignatii epistolae non in solo codice
Florentinorepertae sunt .'Usseriusenim aliosnactus
veteris alicujus antiquissimorum Eeclesias Patrum
est, qui quamvis Latini sint, quia tamen eumdem
lucubrationis exemplar, illud idcirco genuinum
illius opus nequaquam repraesentare dicatur.pluri- ac Florentinus Ignatii textum exbibent, in iis sinmae aane ac propemodum infinitae erunt illorum cerasgenuinasqueillius epistolas repraBsentari nulcommentationes.quibuseadem falsitatisnola debeat lus plane dubitandi loous est.
inuri. Quot enim, Deus bone, eorumdem Patrum
Ad Tentzeliiitaqueconjecturas quod attinet.illas
scripta, tractalus, libri ctalia ejuscemodioperaex dubio procul.nullo amplius ferienle aut impellente,
uno tantum manuscripto codice mutilo, lacunis sed se ipsis ruunt el evaneecunt. Etvero si quae in
biante.variisque amanuensium librariorum mendia memoratis codioibus variantes lectionee, aut leve
M Vindic. Epist. Ignat. pag. 48.

56S

ANDREiB GALLANDII PROCEMIA.

566

hiatus.et lacunae occurrunt,certe plerique codices, A ditatisque devenerunt, utinde Ignatlanarum litteex quibus aliaPatrum opera in vulgus prodierunt, rarum fldem vacillare et concuti non animadvertenee levioribus nec infrequentioribus ioquinantur rint ? Nullasane alia causafuit, nisi quia acrioris
erratis.sAthsc contraeorumdemopcrumveritatem tequiorisque ipsi erantjudicii,quam utpropter vaet YvimoT7jTa pugnarenullus merito unquam jure rios quosdam librariorum errores.certam harumce
dixerit.
epistolarum, vel alterius cujuslibet lucubrationis
Deinde vero non alios Florentini codicis errores veritatemnutare crederent.Sedhaec fusiusprosequi,
Tentzelius nobis objicit, quam illos qui prius ab et inhac opinione.quae lam ab aliorum sententiis,
Usserio, Vossio et Pearsonio indicati fuerunt.Quo- quam ab ipsa veritate adeo abhorret, diutius refelmodo igitur scriptores illi, quos idem Tentzelius lenda immorari,superfluumomnino etinutile nobis
lyflceos etoculatosmerito appeIIat,eo caecitatis tar- videtur.

&NDREJE GALLANBII
PROCEMIA
AD EPI8TOLA6 SANGTI ET ACTA MARTYRII EJUSDEM.
(Veterum Palrum Biblioth., t, I, Venetiis 1765, Proleg., p. liv.)
CAPUT PRIMUM.
B tineredditam : quam deinceps unam, cura Actis
Ignatiani martyrii,anno 1699 in SpiciUgii SS. PaSeptem epistolas scripsit S.Jgnatius.Darum dnplex
trum volumine II Joannes BrnestusGrabius Oxonii
exemplar ;allerum ti?icerum,alterum interpolaprodire jussit. Hinc autem Joannes Clericas in
tum. Misso posteriore, agitur de priore, cujus
proponuntur ediliones prsecipux.Omnium optieditione Coteleriana, semel iterumque ann. 1698 et
ma, guse est Thomse Smithi.
1724 Amstelodami repetita, eamdem ad Romanos
epistolam, versione Ruinarliana refecta, sex reliScriptorum ecclesiaslicorum sseculum n inchoat
quis sinceris addidisse comperitur : in quatamen
S. Ignatius, episoopus Anliochenus et martyr; a
quo epistolae via, Smyrneis, Polycarpo, Epkesiis,
edenda, ea libertate usum .novimus quaa minime
probanda videtur, ut ex mox dicendis patebit .
Magnesits, Philadelphiensibus, Trallianis atque lioExinde vero, e Medicei codicis exemplari, quod
munis inscripts noscunlur. Harum duplex exstat
Uraecum exemplar : alterum brevius, germanum novo et accuratissimo studio exscripseratV.C.Antonius Maria Salvinius, aliam editionem emisit
atque sincerum ; alterum longius. inlerpolatum.
Oxonii 1708 C. Aldrichius, qui textum Graecum
Misso posteriore.ad nostruminstitutum haud perprout illum exhibet ms. exacte pro viribus impritinente, de priore nunc sermo habendus.
Breviores igitur epistolas,quas habuit Eusebius, p mendum curavit. De hac autem editione peracre
quas edidit Polycarpus, quas scripsit Ignatius, ut judicium tulit Thomas Smithus in epistola Westcum Pearsonio loquar, primus in lucem exlulit monasterio die 3 Martii 1708-9 ad Thomam HearAmstelodami 1646, 4, Isaacus Vossius ex uno su- nium data : in ea siquidem non solum errata leperstite bibliothecae Medice;e codice ms.veleremque viora notat quibus singuls paginie scatent, unde
Latinam versionem addidit, quam Graeco exem- quoquepluries dcformatulectio; verum etiam pauca
e multis aliain medium profert,que sive grammaplari propemodum in omnibus respondentem Oxoni
licae legibus sive auctoris menti repugnant. Hanc
1644 vulgarat Jacobus Usserius. Verum cum in
autem Smithi epistolam cum aliis ad Ignatianaa
eo codice Florentino deesset epistola ad Roroanos,
illam exinterpolatarum editione desumptam, du- Epistolas pertinentibus, in lucem emittendam cenctore vetere inlerprete, suae integritati restituere suit ipsemet Hearnius in Appendice ad volumen II
Ckronici Joannit Glastoniensis monachi, pagg. 461.
adortus est. Hanc autem Vossianam editionem,
469, ann. 1726 evulgati.
et quidem castigatiorem, ilerum evulgarunt, Usseriusprimum Londini 16 47, deinde Cotelerius PaInsequente autem ann. 1709 prodiit item Oxonii
risiis 1672.
Annoautem 1689 epistolam ad Romanos, quse in
praeslautissimalaudatiThomaeSmilhiedilio ;quam
codice ms. Mediceo desiderabatur, intextum quoquidem licet a Clerico insuperhabitam in secunda
queS. Ignatii martyrium praeferentem.atque veleri Coleleriana, deinceps lamen sunt secuti Joannes
interpreti Usseriano adamussim aequiparatam, Ludovicus FreyetRichardus Russel : et ille quidem
Parisiis publicijuris fecit Theoderious Ruinalius in Epistolis SS. Patrum apostolicorum, qus anno
in Actis mariyrum sinceris, ab ipso cl. edilore La1742 Basileas typis excusffi fu ere ; hic vero in eo

567

8. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

868

rumdem S5. Patrum aposlolicorum operibus genui- A scriplis. Septimam vero, ad Romanos, una cum
nis, Londini ann. 1746 in vulgus emissis. Quando- A~tis marlyrii S. Ignalii, ex editione Ruinartiana
quidem vero hanc Smithi editionem prffl caeteris Smithus desumpsit ; eamque nimiscuriose assectaipsi quoque sequendam duximus ; propterea hio tus, ad litteram fere expressit, ne quidquam in
describere prtestat, quae de suo institulo cum in textu temere mutasse videretur: mendas interim
praefatione tum in epistola ad Hearniummodo lau- quae in oculos iusiliunt, in notis corrigendas sibi
reservans.
dataedisserit cl. editor.
Ad haec textui Graeco velerem Latinam versioTestalur itaque Smithus peropportune ad se
transmissas Joannis Ledgardi schedas, edilionis nem, barbaram quidem illam.sed ad verbum fideVossianae collationem cumMediceo codice comple- liter expressam exaclamque, adjecit idem editor ;
ctentes, quam ille dum Florentite ageret Joannis quam et novo studio contulit cum ms. codiceCanPearsonii rogalu confecerat; mcnetque consiiium tabrigiensi, correctis insuper illius aberrationibus,
ejusmodi Pearsonio suggessisse ipsumet Vossium : cujus opera usus fuerat Usserius qui eam primus
qui dum in exscribendo eo codice occuparetur, in lucem emisit.
Licet aulem in sua Ignaliana editione concinpaucula quaedam perperam legisse, aliaque nonnulla prae festinatione ac taedio praetermisisse su- n nanda multam Smithus diligenliam adhibuerit, ut
Bpicabatur. Quo quidem munere.pari oculorum ac ex haclenus dictis satis compertum fit.non defucre
ingenii acie, optima fide perfunctus fuisse compe- tamen qui eum minus accurate coJicem Florenlinum expressisse afflrmarint. Gronovius enimvero
rilur Ledgardus ; cui ex olio maturior deliberatio
et facilior excusum exemplar cum manuscripto dicam ei grandem impingit (1), dum Vossium recomparandi opera oblingebat : eo usque siquidem prehendit : perinde ac si hujus ductu vel in sute
processit, ut variationes perexiguas.ne dicam tiii- Oxoniensis edilionis exordio, in ipsa scilicet epivititia, peue ad nauseam lilteris consignarit. Hanc stolae ad Smyrnxos inacriptione, corruptam istiusautem integram collationem Ledgardianam duabus modi lectionem, 7rvE'j|j.aTi xa? Xrfytj) 8eo0, nobis
ejusdem Smithi epistolis adlgnatianaspectantibus, obstruserit illo ; cum tamen, si virumcriticum au1. c. subjecitHearnius.
dias, notams. Medicei compendiaria fuisset maniHoc igitur haud sane mediocri subsidio adjulus feste legenda, irvEUfj.aTtxif) Xoytij 6sou. At Smitbus,
virinhoo studiorum genere exercitatissimus, ad collaiionem Ledgardianam secutus, in scholiis ad
suam editionem adornandam se contulit. Quec in eamdem epistolam ohviam praeivisse Gronovio viVossiana fuerant sive temere omissa sive praepo- detur his verbis ; Kai \6ftp 6eou. Ita quoque lestere exscripta, ex nova ista Ledgardi collatione gebant vetus nosterinterpres et inlerpolator.dislinsupplevit emendavitque, additisquoque passim ad clim etseparatim, non per appositiouem, ul qui
pagin;e limbum breviculis echoliis et conjecturis, dam vir doctus ex fortuita bujus particulae conjunquibusin oculos facile incurrentibus textus le.ctio ctivae omissione in versione Vossiana (vetere)
reddatur planior atque emendatior.
interpretatur. Haec ille : ut proinde immerito suNcquc hic omiltendum quod admonet solers edi- spectam, non solum eam lectionem, sed integram
tornoster in praefalaad Hearnium epistola,ubi de quoque ipsam Smithianam editionem, redderevoiisverba facit qui editioni Aldricbiame curandae luisse vir eruditus censealur.
praefuerunt: Rigidissimis censoribus,inquit, paCAPUT II.
rum excusandus videturD. Vossius, qui in epist.
Thomx Smithieditio typis tradita,scholiis editons
orf S. Polycarpum, sect. 5, particulam negativam
omissis : quorumloco,prxmissaprimum excerpta
Kfi inler et 6u.tXIav et irotou inseruit, cum e codice
veterum Patrum integra,exepistolisgenuinisdeFlorentino plane absit,ut ipse in adnotatis obserscripta : subjecta deinde earumdem epistolarutn
vavi, neo in suo codice legebat vetus Usserianus
fragmenta,quotquot exslant in Parallelis Damascenicis Rupefucaldinis. Ilorum subsidio texlus
interpres : cujus reverentiaet auctoritatemotus ex
sincerus vel firmatur, vel corrigxtur, vel etiain
codice meo illam delevi, vel saltem, ut uncinisqui
additamentum illud indicurent includeretur, orn- ) quandoque suppletur.
Dum vero Angli hujus editoris institutum in S.
nino volebam : sed nescio quo casu correctio ista
omissa erat. In eadem item epist. ad S.Polycarpum, Ignatii epistolis sinceris edendis sumus persecuti,
sect. 7, et in epist. ad Philodelphienses, sect. 10 nostrum item quodammodo exposuimus,utquiejus
( quae correctio adflnem paginae ibi ) habeturinet exemplar prae caeteris excudendum selegimus.
U pro eimSrj, ut ex schedis D. Ledgardi correxi ; Scbolia tamen cum ejusdem Smithi tum Pearsonii
sed inter tumultus preli negligebatur. Haclenus aliorumque virorum eruditorum praetermittenda,
cl. Smithus : cui quidem admonenti morem geren- ne opus nimis excresceret, existimavimus. Quantes, utrobique mendum sustulimus, ac negantem quam fortasse bujusmodi consilium moleste quis
particulam jjlyj uncinulis circumscripsimus :quod fcrut.cum praesertim textus alicubi mendis obsitus
occurrat, qum profecto saltem in notis emaculasane praecedentibus editionibus nusquam factum.
tum preealare portebat. Quid loquar? Eo quidem
Huo usque de sex epistolis e codice Mediceo de(1) Gronov. Prsefat. ad llerodot., pag. 1.

569

ANDRE_ GALLANDII PROCEMIA.

570

munere pro viribus perfuncti fueramus in observa- A. proinde ea ratione emollire studebat. Et jure quitionibus subjiciendis, eadem ferme ratione condem : Ignalii enim, Juslini, Tatiani, Tertulliani
lextis, qua usi sumus ad Clementinas epislolas :
aliorumque vetuslissimorum Patrum sententia de
jamque observationes istae, cujusmodicunque fueFilio Dei genito xati O^Xvjfjia 8eo0, eo sensu est
rint, in promptu erant; verum illas novimus.nobis
accipienda, quo illam strenue defendit docleque explane invitis, nescio quo casu omissas, dum epi*
plicai virmaximus Jacobus Benignus Bossuetus (5).
stolae Ignatianae prelo comrailtebantur. At huic inPergamus porro.Ineademad Smyrnaeosepisiola,
commodo, quantum in nobis fuit, consultum vobaec verba occurrunt (6) : eu^apiorta? xai itpoituluimus, nec leviter enimvero, ut quidem arbilraX^<: ini/ovxai. Qui quidem locus sic apud Theomur. Primum siquidem inter veterum testimonia,
doritum effertur (1) : euY.aptOTta< xai Tcpootfopai;
integrailla descripsimus ex Irenaeo, Euaebio.Thcooux dico8e'xovTai. At codicis Medicei lectioni favet
dorito aliisque vetustis aucloribus, in quibus alivetus interpres Usserianus ; quae proinde prce illa
quis textus Ignatlani locus exstare comperitur :
Theodoriti retinenda videtur. Huic autem loco
quo nimirum leotor ex Smithi notulis admonitus
unum adhuc insignem addamus, quem praebetepioonfugere possit, ubi haerere contingat.
stola ad Ephesios.Estque hujusmodi (8) : Et<; taxpoi;
Ut autem hujus subsidii pretium quodammodo d _otiv... iv oapx! fv0VEVs 6e6<;, <?v dflavaTu>
uifi dXrjfltv^ : quae sane postrema ita quoque legeconstel, unum vel alterum exemplum in medium
proferamus. In epistola I, Smyrnans inscripta, sic
bat in suo exemplari vetus interpres: vertitenim ,
legimus (2,: He7cXj)po<pop.)[xvou et; tov Kopiov
in immortali vila vera. Sed contextus repugnat ; rescribendumque omnino, ev 6avdTu> IJiotj dXTjfltvrj,
t^jxtov, dX7)Qtoc 6'vxa... Vlov 6eou xaxd 6eXr,(jta
in morle vita vera : quomodo in suis codicibus legexai Suvajxtv eeou. Ubi Theodorit. Dial. i excitat
bant vetusti Patres, Athanasius, Theodoritusatque
Anglus editor.Si vero veterum testimonia epistolis
Igoatianis praemissaconsulerevelis, praesto tibi erit
Gelasius, utex allalis infra eorum locis compertum
fil. At hsec satis sunto ; ex quibus perspicias quanlectio codicis, quo ante mille et trecentos annos
usus est Theodoritus. Sicautem se habet: neTcXr,tum hinc subsidii accedat textui emaculando,si cui
potBoprj[X-vou; dXrjfluit; el? tov Kuptov t)|x<ov, ovxa
deillius integritate suspicio aliqua juresuboriatur.
riov... eeoii xaxa fleoiTjta icai Suvajxtv. Hinc
Verum in idem consiliuiJ ulterius adbuc prodisces, quomodo lcgerit hio Cyri episcopus ; qui
gressa est cura nostra. Nimirum, fragmentis illis
transposita voce dXr)flu)t;,et omissa postrema 6eou,
quae Ignatii epistolas subsequunlur, excerpta quaepro xaTa fleXrjjxa ms. Medicei, xaTa fle<5T.)Ta legit.
dam subjecimus ex auctore Parallelorum RupefuProbe aulem notanda varia hujusmoiii lectio ; a caldinorum, quem cl. Lequienius merito existimat
_.__
_
.
.
__j;
r-i
C :-i
1-.T.
:_..:
it
_
inlegro seeculoDamascenoantiquiorem.
Haec
autem
qua cum veterem interprctem, |tum codicem Floexcerpta nemo sane dixerit haud magni facienda ;
rentinum dissidereliquet. Eacn nihilominus tuetur
cum certo constet scriptorem illum, quicunque deWesselingius (3) V. C. permotus exemplari antimum fuerit, ex sinceris Ignatii epistolis, si eam
quissimo quod Theodoritus prae oculis habuit, ipexcipias quae Romanis inscribitur,illadescripsisse,
siusque in primis Ignatii sententia, unde nibil hoc
codicemque Mediceo emendatiorem adhibuisse. ut
abit : quibu. accedit, expi imi salis accurate hisce
proinde textus vulgati lectio ex iis non solum converbis, quod Paulus ad Ilomanos perscripsit (4).
firmetur, verum etiam emendetur multoque castiAtlamen Smithus ams.Florentini lectionestat congatior plerumque reddatur. Quo autem aliquol
gtans ; simulque existiraat genium suum potius
quam colicem fuisse Tbeodorilum secutum, quasi
exemplis res comprobetur, loca nonnulla cum edito
nimium cruda illi videretur altera lectio, quam
collatabio sistere juverit.
EPISTOLA AD SMYRNjEOS.

Edit. ex cod. Mediceo.

Cap. IX. 'Avavfjtj/at . . . exojxsv.


Cap. XI. BtiXouoiv ^dp t,[xtv euTcpdoottv, 6e6t; otjxo? et to 7capaoy^eiv.

x Parallel. Rupefucald.
'Avavrjijiai t)[xa?. . . . 1'y/ojxev.
6-Xouot y*P t.I1'v ^ Tcp-rrctiv, eeo? kot[xo< tlf
t6 Tcapk^ttv.

AD POLYCARPDM.
Cap. I. rpi)Y<5pei, dxo([xr,TOv Tcveu|xa xexTT)[X6vo.
rp7)Y<5p6i, dxo!|x.)TOv b'[x|xa xexT7)|xvO(;.
AD EPHESIOS.

Cap. VI. Elouflaol Ttvtc StiXu TtovTjpcp t6 Svojxa icepttpepetv.

Eicoflaaf Ttve; 8<SXi|) TCOV7)p<j> to ovoixa Xptorou


7cept<pepEtv.

(2)
(3)
196.
(41
(5)

art. v, 34.
(6) Ignat. Epist. ad Smyrn., cap. 7.
(7) Tbeodorit. Dial. ui, pag. 154.
(8) Ignat. Epist. adEphes., cap. 7.

IgnatiB/mi. ad Smyrn., cap. 1.


Wesseling. Probabil. lib. sing., cap. 33, pag.
Rom. i, 3, 4.
Boasuet, vi* Avertiss. aux Protest., i part.,

571

S. IGNATIUS. PROLEGOMINA

372

Edit. ex eod. Mediceo.


Ex Paratlel. Rupefucald.
A
Cap. XI. Ttjv evecrccojav Jr^dptv dYaTcrjcrionev ev
Ttjv ivearcoaav ^aptv dYaTcrjacou.ev 'ev tc]) vuv Bici/
(icivov ev Xp.
TU)V Suo u.6vov ev Xp.
Cap. XIV. 'Apx^i u.ev TClOT^? tXoc 8e OYaTcr,.
'Ap^Tj (iev tj Tcfaric- TeXoc 8e -fj dYaTCTj. Ta 81
Ta 8e Sjo, lv evoTTjTi Yev0V6va> 60" itftiv.... Ou- Suo, ev ev^TTjTt y^uK8701 6e<5c ^art... OiSetc tc!Seic TctaTtv eTcaYYsMou-V0^> ajiipxdevsi" oi8e aYaTcnv artv eTcaYY<s^X6u.evoc e^etv, djjtapTavet. OuSeic dYaTCT,v
xexT.... Xptarou etvat.
ex XT.... XptaTiavoi elvat.
AD MAQNEEIOS

Cap. IH. npitov ietrlv ercaxouetv xaTa u.rj8eu.(av


&TC<5xptaiv.... dXXa tov d<5paTov TcapaXoYf^eTaf t6 Se
TotouTOV, oo np&c adpxa Xoyoc.

nplitov eartv &Tcaxouetv x<qf eTciax<$Tcq) xaTi [xtj


Seiiiav &TC<5xpicriv.... dXXd tov dtipaTov TcapaXoYieTai <9eoV to> Se toioutc|i, ou Tcp6c ccipxa X6yoc.

AD TRALLUNOS

Cap. VI. Ot xatpot Tcapeu.TcXexoucrtv.


B Kat TcapeiJtTcXiixoueTiv.
Mr,8eic &u.u>v xa^d tou TcXrjoiov 'ey^eTto ti, u.tj d<p..
Cap. VIII. MrjSeic iju.u>v xaTa tou TeXrjatou lyl-zta.
Mr^ d<p.... 'tva tjtTj.... to ev 8eco tcXtj|)oc (IXaacp.
'iva (iTj.... t& evOeov tcXtJ9oc (IXaacpHinc profecto noscuntur hsec excerpta Ignatiano visus, licet in aliama Tentzeliana sententiam abietextni sive emendando sive etiam alicubi sarciendo rit. Pervolutanti enim mihi ejus Thesaurum ecelesiaslicum deprehendere contigit,neque saneabsque
haud parum profutura. Verum utiis expeditius uli
admiratione, ipsum pro vero Ignalio Ignatiastrura
lectore9 queant, eadem eo digessimus ordine, quo
lectori passim obtrusisse. Ne nimius sim, duotandtspositee occurruntepistolae cum in codice Florentum loca proferre libet. Primus occurrit v, 'kyhtino, tum in Smithi edito hic typis excuso.
vtjtoc (13), ubi statim ab initio verba recilat tanCAPUT III.
quam Ignatiana,quse tamcn desu rapta perhibentur
Simonii et Tentzelii de ms. codice Mediceo sententia.
Unie hattserit Ignatiana Svicerus, in suum Ihe- ex interpolataepistola ad Ephesios, cap. 7, sicque
saurum conjecta. Epistolx inierpolotx, vel eliam se habent : 'laTp&c tjjjuov eo-rtv 6 u.<5voc dXijBtvoc
supposititise, a nonnullis viris doctis minus recte 8eoc, o aY^vvrjTOC xal dTcpciaiToc, & tujv 6'Xcov KJvelut smcerx interdum Uabitse. Romanis inscriptx ptoc, tou 8e u.ovOYevouc IlaTrjp xat YevvrjTtop. Al
epistolse edilio quam CUricus adornandam suscepit
Q vir apostolicus in eadem epistola genuina 1. c. ita
haud (idissima esse perhibetur.
Bcribit : Elc laTp&c ecrrtv, oapxtxic ts xai tcvejEtmiror equidemhujusmodi excerptafuisse hactiaTtxoc, yevvt,t&c xat aYivvTjToc, x. v X. Alter lotenus velinobservata, vel forte neglecta viris eru- cus exstat v. 'AvtIij/uy^ov (14) : ibi enim postquam
ditis,quip3st Smithum S. martyris epistolasrursus
hujus vocis cxemplum exgcrmana ad Smyrnenses
edendas curarunt. Smithum enim excipio, cujus epistolee capite 10, excerptumadduxifset, aliud reOxoniensis editio jam in lucem prodierat, prius
fert ex interpolata ad Ephesios, cap. 21.Nequehis
quamilla Parallela ems. Rupefucaldinoevulgaren- contentus, paria recitat ex epistolis suppositiis ad
tur. Quae quidem si Richardo Sitnonio aliquando
Antiochenos, ad Heronem, ad Tarsenses etad Phiinnotuisseut.nullus dubilo,quinex his potiusquam
lippenses : omniaque isthaec nobis ingerit tanquam
ex interpolatore codicem Mediceum corrigendum
a sanctissimoAntiochenoepiscopo et martyrelgnastatuisset (9). Eodem item nomineab illa sententia tio perBcripla.Unde colligasepistolas quotquot expronuntiandasibi fortasse terr.perasset Wilhelmus
stant orcnes, sive sinceras, sive interpolatas sive
Ernestus Tenlzelius (10), nihil pro Ignatiano ha- demum suppositilias,Svicerum promiscucpro vere
bendum.nisiquoda Patribuspriorum quatuorpost
Ignatianis accepisse.
martyrium Ignatii saeculorum sanctisaimo viro tribuitur. Nimirum eruditus ille vir nonnullis ms. D His autem de Sviceri Thesauro notatis, locus in
mentem venit exapocryphaepistolaad Antiochenos
Florentinisivelabeculis sive varietatibus permotus,
reldtus,quem
cum in notis tum iu Scboliia Nobilii
ejus ai)6evT(av elevare contendit: cujus tamen objectationibus ocourrentes Grabius (11) et Nourrius ad Isaiae ix, 6, in Bibliis SixtinisTcov 0' memiuime
(12), illas accurate satis diluerunt; validius adhuc uliquaudo lcgisse (15). At vero excusandus videlur
id praesiiiuri, si eadem Parallela inspicere ipsis Nobilius,sinceris Ignatianisepistolis tunc tempons
nondumdetectis.Ambigeretamen quis jure forUsse
licuisset.
Cum Tentzelio quoque in ejusdem ms. Medicei poterit, an pari sint indulgentia excipiendi viri
contemptum immerito conspirasse Svicerus mih> ca3tera docti.Calmetus (16), Sabbatierus (17) atque
(9) Timon. Jud. de Is. Vossii respons. sub no(13) Sciver. Thes. eccl., tom. I, col. 49.
(14) Id. ibid., col. 394.
mine Bieronymi le Camus, pag. 24.
(15) Nobil. in Vet. Testam. secund. LXX, tom. 11,
(10) Tentzel. Exercit. select., part. l, exercit. m,
pag. 474.
vii, pag. 63.
(16) Calmet. Commenl. inlsa., tom. V, pag.57*.
(11) Grab. Spieil. tom. II, p. 227.
(17) Sabbatier. Biblioth. sacr. Lal. vers. antiq.
(12) Nourr. Appar. ad Biblioth. PP., tom. I,
tom. II, p. 535.
dissert. vm, vn, p. 159.

57 3

andrej: gallandii proqemla.

574

auelorprolegomentun ad tomum III versionisi.xx-vi- A. Quid quseris ? Mirari subit enimvero neque Til
ralis editioois GrabianiB (18), qui Nobiiium seculi,
len ontium neque Montfauconium, qui et tcxtum
ad illud pariler Isaiae ix, 6, eumdem locum ex ea Griccum Ignatianum, ut quidem pulat, in medium
epistola pseudepigrapha lanquam vere Ignatianum
profort, in suspicionem haud venisse, verba illa
excitarunt.
non ab Ignatio, sed ab Ignatiastro fuisse conscriHac item arrepta occasione haud ulicsum forlasse pta, nec in sincera, sed in interpolata ad Smyi n :i os
fuerit meminisse illius fragmenti, quod e Joannis
epistolaexstare. Baronioutiqueiiidulgendum eodem
Chrysostomi homilia De non anathematixandis vivis
nomioe, quo paulo ante Nobilium excusatum voluivel defunctis (19) desumptum, epistolis Ignatianis
mus. Quid igitur,inquies, deChrysostomo statuenprimo loco subjecimus. Sicaulem habel : "Ov tp<5dum fuerit ? De eo nimirum ita sentiendum existitcov 6 TcsptQet? sautij) aXoupflSa ftacrtXixfjV ISiiIizrfi
mamus : vel aliquod S. martyris scriptum sive
xuY^ivajv, ait(5; te xat ol autij) auvepYrjcravtec;, tb(
epistolicum sive alius generis nunc deperditum retupa/vot dvatpouvtaf oiittoc, Itpij, ol tfl Sso-Tcottx-ji
spexisse S. doctorem : vel, si mavis, Ignatii epiaTcotpiaet Y^prjcraiJtevot, xai avafl^jjta tfjc; 'ExxXrjatai;
stolarum codicem interpolatum in ejus manus niiTtoiTjnavtsc ivQpcoTcov, etc TtavtsXrj 6'XeQpov ditaYOuquando incidisse, quem putarit esse germanum
ffiv lautou?, tf,v dtav tou rlou dtpaprcaljovte;. n quod tamen vix crediderim : vel denique ipsum
Id est : Quemadmodum si quis, privatus cum sit,
fortasseinalium ab Ignatio apostolicum virum ocu
regiam purpuram induerit, tum ipse lum ommilito- los intcndisse. At de his satis : qu83 quidem non
nes ejus, quasi tyranni interficiantur : sic, inquit, qui solum eapropter adnotanda censuimus, ne virorum
Dominico utuntur decreto, et hominem Ecclesise ana- doctissimorumauctoritas iocuriosis lectoribus fucum faciat, sed etiara in primis ut epistolis gethema faciunt, in exlremam se pemiciem abducunt,
Filii dignitatem usurpanles. Uoc autem dictum inter nuinis debitus honor in tulo positus lirmius conreliqua Ignatiana quae in epistolis sinceris haud sislat.
exstant, reponendum censuimus, S. doctoris reveVerum nntequam alio ec convertat oratio, de
rentia et auctoritatepermoti ; quiejusmodi effatum Ignalii epistola Romanis inscripta quae in codice
enunt iaUiriis, suosauditores his verbis alloquitur : Mediceo desideratur, nonnulla hic admonenda oc BouXeoQs [jtaQsTv, otd tt scpQsY^ato a^to; ttov itp6 currunt, iisque addenda, quae superius ea de re
atligitnus. Hanc igitur epistolam typis consignaf(u.tov -zffi otaSojffi; ttov ditocftoXiov -yev<Sfxevo<;, &'?
xa;. (xaptuptou fji-itoto ; Vullis discere quid dixe- turi, Smilhiexemplar ad Ruinartii editum diligenrit vir quidam, quiante noset de successione aposto
tor exactum selegimus : neque enim Clericum in
secundaCotelerianaPatrum apostolicorumeditione
lorum fuit, ac martyrio dignalus est f Quem enim
alium martyrem ex apostolorum successione, pro- -< sequi placuit, qui, ne lectore quidem admonito,
tulerit Chrysotomus Antiochiae loquens, quam textum sive ipsius epistolss sive Actorum martyrii
Ignatium Antiochenum episcopum ? ut jure arguit Ignatiani subindo refinxit, eidemque prout sibi licl. Mootfauconius(20). Baroniusqui primus locum buitimrautatosuamintrepretationemadjecit.Unum
delexit (21;, epistolam ad Smyrnaeos S. Patri ante vel alterum hujus haud ferendae licentiae specimen
oculos obversatam fuisse conjecit, ubi haec legun- accipe. In epistoloe inscriptione Ruinartiana editio
habet, Datpot; iti/trtou. Ita quoque Logothetes. At
tur (22) : Et yap 6 (JaatXsucriv ETCEYStp<5u.evoi;, xoClericus cum Usserio. utpto-tou Uatpi;. Ibidem
Xaascoc; atoc Stxatto; ytvr]aezai, &( ys. TtapaXutov
apud Ruinartium, xai 'Irjtrou Xpttrtou tou u.dvou
tf,v xotvfjv suvouiav tcocho SoxsTte ^etpovoc; djjttoQrj
rtoO aitou. Vocem u-ivou habet etiam Metacretat tiu.(op(a;, 6 aveu STttcrxciTtou tt TcotsTv rcpoatphrastes, legitquo in suo codice velus interpres.
poujxsvo;, xai tftv 6u.<Svotav StacrTctov, xat tfjv suta(av auvj^siov ; Sienimjurc eril paena dignus qai ad- Clericus tamcn maluit cum Usserio, u.ov6Ysyout;
versus reges insurgit, ut qui resolvat communem autou rlou. Ibidem Ruinart., f,tt<; xai TtpoxaQrjquielem : quanto putatis gravius merebilur suppli- tat, Ubi apposite observat Smithus, particulam
cium, qui sine episcopo quid volet agere, conrordiam emphaticam xa male fuisse invulgatis omissam
rumpens et bonum ordinem confundens ? Cujus qui- D quara nihilominus Clericus, Usaerium secutus,
dem loci vim, non verba reddidisse Chrysosto- omisisse comperilur. Ibidem sub flnem Ruinartii
exemplar, Iv Tr,crou Xptcrcij) ttj) 6ett>. Clericus
murn, atque ad propositum illud suum infiexisse,
vero, ev KupCto 'Irjtrou Xpttrttj) eetp. Habet quidem
slatuit idem Annaliura ecclesiasticorumparens. Secus vero arbitraturTillemontius (23), cui locus hic Usserius Kupttp, sed retinet articulum tu> e., a
Clerico prajlermissum : quod in primis nolandum.
Ignatianus cum illo Chrysostomi vixquidpiam afliUno verbo, edilor Amstelodamensis.relictapassim
nitatis hahere videtur. Montfauconius tamen in
Ruinartiana editione, Usserium ubique ferme asseBaronii senlentiam concedit.
(18) Vet. Test. ex vers. LXX edit. Grab., tom. III,
prolegom. n. iv, sub fin. i,jJamcx hoc schemate,
t Duo tamen sunt.
(19) Joao. Chrysost. Opp. tom. I, pag. 393 edit.
Parie. BB.

/20) Montfauc. in Chrysost. ibid., not. c.


(21) Baron. ad an. 382, lii.
(22) Ignat. Eput. ad Smyrn. interp., cap. 9.
(23) Tillem. Mim. eccl. tom. VI, p. 364.

575

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

376
otatur ; qui tamen, oum haDC Ignatii epi9tolam in A interpolatasparijuregaudereopinatur. Sed iste demum pracocisingeniifetus fuissevidetur :utproinnullo ms. codica invenisset. unius veteris inlerpretis ductu eam ab inlerpolalionibus rsdimere ad- de comitersitexcipiendusjuveniseruditissimus.qui
nisus fuit. Utque res experimento probetur, adeat magna spectasse comperitur : quia non modo non
leclor Grabium(24); qui Ruinartii exemplar verbo- invidetur illi xtati, ut vere ac sapienter Cicero (35),
tenus exhibuit, variasque Usserianas lectiones in verum etiam javelur.
Inter eos autem qui pro epistolis siuceris vindicujusque paginae limbum conjecit : quas quidem
cum Clerici edito diligenter conferens, haud pauca cias evulgarunt, Pearsonium eminere nemo nescit ;
sane addita, immutata, transposita facili negotio sive ingenii et judicii acumen inspicias, sive multideprehendet. Rectene vero an secus id factum jugam et exquisitam eruditionem spectes,sive copiam argumentorum et pondus expendas. Verum,
fuerit, aliis decernendum relinquimus. Nos enim
nonnulla speciminis ergo ex una epistolae inscri- opus Pearsonianum licet adeo luculentum, oppugnare sunt aggressi Mattbaeus Larroquanus et Caplione delibasse contenti, ad alia properamus.
simirus Oudinus. Et illius quidem conatus irritos
CAPUT IV.
Quinam harum epistolarum integritatem prx cxteris fuisse commonstrarunt in primis partim Georgius
propugnarint. Novissimus ipsarum osor Oudinus, n Bullus (36), partim Nicolaus Nourrius (37) aliique :
Mnvnnrhin V.
M/ C.
t* acriter
n,'ritff castigatus.
rnttinnfm Heumannus
H,< lim/l yi II 115 ** .._ -_:___ ni-_:.
:
:. j
:. mn\ .
an Uamachio
ut proinde Clericus jure
censuerit,
dum ait
(38) :
item plerumque Oudini seclator perstringitur : Illarum rerum periti,utroqueopere diligenter perejusque objectatio de vocibus Latir.is lextui Grxco
immistis exploditur. Epistolx ab lgnatio eo tem- lecto, negarunl eruditum illum virum ulla ratione
pore perscriptx, quo fuil Anliochia liomam missus Pearsonii rgumenta labefactasse. Oudini vero
marlyrio consummandus.
dissertationem (39), qui Dallaei ejusque sequacium
Jam vero postularet instituti nostri ratio, ut de objectationes plerumque instaurasse perhibelur,
harum epistolarum integritate sermo haberetur. tanta demum rationum vi cum eiocutionis digniSed actum profecto ageremus, cum jamdiu eo mu- tate conjuncta, nuper confutasse novimus virutn
nere adeo strenue perfuncti fuerint complures viri doctrina et eruditione praestantem Thomam Madocti, ut hac de re nullus omnino dubitandi locus riam Mamachium (40), ut jure usurpare poasitV.
supersit, dummodo quisquc, prejudicatis opinioni- C. Tullianum illud : Nullo eum loco consistere sum
bus tantisper sepositis, sincera mente atque animo passus. Atque inde intelligas vellm, soluta simul
ingenuorationesulrinqueallatasdiligenterexculiat' Heumanni argumenta; quippe qui Uudiniana potiora
Vindices Ignatianos preecipuos collectos praebet paucis contracta, tanquam Ignatii epistolaruu: cerutraque Coteleriana Patrum apostolicorum editio tissima voS.fai; indicia sibi videri assoverat (ilj.
Amstelodamensis : quibustamenaddendiTillemon- * Jamque idemjudicium tuleratipsemet Heumunnus
tius (28), Natalis Alexander (26), Nourrius (27) in Actis eruditorum (42), Oxoniensem Smithi ediatque Ceillierius (28). Neque omittendi Wottonus tionem reoensens ; oujus deinde sententiam placuit
(29), Clericus (30), Wesselingius (31) et Joannes Oudino in laudatam suam dissertationem transLudovicus Frey (32) : qui pro breviorum Kpistola- ferra (43).
Quandoquidem vero Germanus ille criticus in ea
rum germanitate stylum strinxerunl adversus Guilielmum Whistonum, qui non solum septcm episto- Lipsiensi recensione, quam Iicet Oudino probatam
las longiores, verum etiam tres pseudepigraphas, eruditissimus Mamachius pra3teriit,internolassupad Tarsenses, ad Antiochenos et ad Heronem, tan- poeitionisearumdem epistolarum, illud etiam requam genuinas in suo Christianismo redivivo (33) ferre pra? se fert, quod Grsecis vocibus quaedatn
omni animi contentione propugnavit. Whistono etiam Latinae immisla. reperiantur, cujusmodi
haud ita pridem quam proxime accessit Joannes Phi- sunt _e|_.nXapiov (44), SEatipTtup, Seit.bito', ixxelippus Baraterius (34), ut qui licet breviores epis- ma (45) ; queriturque proinde Pearsonium ac SmitolaB velut sinceras agnoscat, longiores tamen sive tbum loca illa omnino praetermisisso, quod essenl
(24) Gr*b. Spicil., tom. II, p. 13 9eqq.
(25)Tillem. Mim. eccl. \om. II, pagg. 204,581. I
(26) Nat. Alex. Hist. eccl., saoc. n, dissert. xxm.
(27) Nour. Appar. ad Bibl. PP., tom. I, pag.
78 seqq.
(28) Ceill. Hist. gener. tom. I, pag. 623 seqq.
(29| Wotton. Praefat. ad Epist. S. Clement. Rom.
pagg. CLXxxin-ccii.
(30) Clerio. in calce vol. II PP. apost., pag. 501
seqq.
(31) Wesseling. Probabil. lib. sing. cap. 33, p.
293 seqq.
(32) Frey prsefat. ad Epist. SS. PP.
(33) Whiston. The primitive Christianity reiiv.,
vol. I. Lond., 1711, 8.
(34) Barat. Dissert. i et u de Constil. apost.
psgg. J30, 279.

(35) Cicer. De o/fic., lib. n, cap. 9 seu 13.


(36 Bul. Defens. Hd. Nic, sect. m, cap. 1, 1014, pag. 179-184.
(37) Nourr. Appar. I. c.
(38) Cleric. Praslat. ad vol. II. PP. Apostol.
(39) Oudin. Comment. de scnptor eccl., tom. I,
pag. 89 seqq.
(40) Mamach. Originn. et antiqq. Chrisiiann., t.
IV, pag. 377-406.
(41) Heum. Consp. reip. litUr., cap. 7, xuv,
p. -491, et Pxcil., tom. II, p. 248.
(42) Id in Act. Erud. Lips. ann. 1710, pag. 196,
seq.
(43) Oudin I. c, pag. 139.
(44) Ignat. Epist. ad Smyrn., cap. 12, ad Ephes.,
cap. 2, ad Trali., oap. 3.
(45) Id. Epist. ad Polycarp., cap. 7.

371

ANDRE.* GALLANDII PROCEMIA.

eo jndice salis Incommoda nimiumque negolii facesserent : hic demum istiusmodi objeclamentum
tollere prae9lat, cum Vossius et Cotelerius censori
nostro haud fecisse satis videantur. Rem paucis
transigamus. Sisancti martyris Ignatii epistolarum
sinceritas periclitetur, quod in ipsis aliquot voces
Latinae occurrant, de divinis quoque Novi Testamenti litteris conclamatum profeoto erit. In his
enim legimus, xevToupttov (46),xtjvjo; (47), xourctoSfa (48), itpatTioptov (49), <jip.ix!v6iov (SO),
souSaptov (51), airexouXaTtop (52), t(tXo (53)Si eo, inquam, nomine tanquam inlerpolataa aut
pseudepigraphae sinl habendaa Ignatianee epistolae,
Novi ergo Fcederis au()evT!a concidat necesse erit*
Quis autem san;e mentis de litteris divinitusinspiratis, id nedum dicere, sed ne cogitare quidem audeat *? An vero vocabula ista, xtvToupitov, x^vaoc,
xourrtoSta, etc, castius puriusque Gnece sonant,
quam eSenrcXiptov , oWpTiop, SeTtoatTa ? etc.
Quod si apostolis et evangelistis, Mattha30 (aut, si
mavis, ejus inlerpreti), Marco, Lucae, Joanni, Paulo Grdece scribcntibus, voces Romanas usurpare
aliquando licuit, quidniet Ignatio apostolorum discipulo r Sed neque vitio demum vertenda divinis
aucloribus, adeoque potiori jure neque sanctoepiscopo Antiocheno, hujusmodi scribendi ratio : sic
enim ferebat occasio ; tuno temporis nimirum per
universam fere Grajciam, Syriam, iEgyptum, etc,
Romano imperio longe lateque propagato, ut optime arguit cl. Blackwallus (54). Neque aliter sane
antiquis Graci scriptoribus usu venit, Herodoto,
Tbucydidi, Xenophonti ; apud quos dxtvaxqc,
s*Xui t3iPtl'. xavSoc, xapavo, xaaa.;, napaaa-fTfijc aliasque voces peregrinas, Persioas, /Egyptiacas, legere est : propterea scilicet quod illa state
qua florebant ii Graeciae scriptores cultissimi, Persarum, .Egyptiorum aliaruuique Orientis nationum
bella, comuiercia, itinera, plures ejusmodi exoticas
voces in Greecam linguam invexerant. Atque hino
sane quisque intelligit quamimmerito ista objecerit vir ille criticus.
At alio convertenda est oratio : temporis enim
notationem quo epistolse vn ab Ignatio pcrscripUe
feruntur, nostra interest deQnire. Constat autem,
Eosebio teste (53), sanctum martyrem eo in itinere illus exarasse, quo jussu TrajaniAugusti Antiocbia Romam deducebatur, feria objiciendus. Kt
quatuor quidem, cum Smyrnam pervenisset, misit
ex ista urbe ad Epheaios, ad Magnesianos, ad
Trallianos atque ad Romanos : ulterius vero progressus, dum Troade consisteret, inde tres reliquas
(45) Marc xv, 39, 44, 45.
(47) Matth. xvn, 24 ; xxn, 17, 19.
(48) Matth, xxvn, 65, 66 ; xvm, 11(49) Matlh. xxvn, 27 ; Marc xv, 16 ; Joan. xvm,
28, 33 ; xix, 9 ; Aot. xxm, ; 35 Philipp. i, 13.
(50) Act. xix, 12.
(5!) Luc xix, 20 ; Joan. vi, 44; xx, 7 ; Act. xix,
12.
(52) Marc. vi, 27.
(53) Joan, xix, 19.

578
A dedit ad Philadelphenees, ad Smyrmieos, privati
m
que ad Polycarpum horum episcopum. Sed quo
demum anno ista contigerint, cap. sequente opportunius disquirendum.
CAPUT V.

De Ignatiani martyrii Actit sinceris a Theoderico


Ruinartio V. C. primum editis. Eorum utergue
vetus interpres addittis : integritas paucis asserta.
8. Ignalii epistolis genuinis Acla Martyrii ejusdem sincera subjecimus, Oxoniensem Smilhi editionem secuti, ut superiusinnuimus. Grco texlui,
e codice Colbertino a V. C. Theoderico Ruinartio
primum evulgato, duplicem utrinque appinximus
Latinam vcrsionem , alteram quidem veteris inter.
,
pretis,
e ms. Cajensi ab Usserio jampridem
edi tam ;alteram vero abeodem Ruinartio adornatam :
quam enim Clericus refecit, insuper habuimus eu
de causa cujus paulo ante meminimus. Aliam quoque separatim adjecimus antiquam versionem, e
codice Cottoniano a laudato Usserio descriptam ;
quod ejus auctor verum Actorum Grsoorum exemplar pra oculis habuisse noscutur, lioet quandoque
textus aut sententiam aut verba neutiquam fuerit
assecutus. Eo autem consilio utrumque veterom
interpretemproferendum existimavimus, quo Greecis lux major acuederet, sicubi haud satis aperta
sive minus emendata occurrant.
De horum autem Actorum aiOevTta nemo est
qui jure vel minimum ambigat. Siquidem, utcura
Smitbo loquar (56), a familiaribus S. Ignatii qui
C Antiochia Rumam usque illum sunt comitali, atque illius ultimo ot maxime glorioso agoni interfuere, descripta fuisso, multa in ipsis Aclis id testatissimum reddunt. In bis enim sic loquunlur
qui ea litteris tradidere (57) : 'Hu,eT<n'ev dxovTe
aTzr^^ix, arevovTe; erct Ttp dcp' ^(Jtiov (jiXXovti ^(optspicj) tou Stxatou Y'v6'fla'. Nos quidem
inviti abducebamur, gementes ob separationem viri
justi a nobis mox futuram. Et nonnullis inlerjectis
eub finem (58) : Toutwv auT<Sircat YevoVev01- Horum nos ipsi spectatores facti. Ilsec, inquam, aliaque extra omue dubium ponunt, a 8. Ignatii comitibus Acta hujusmodi fuisseperscripta: et quidcm
non longe post ipsius consummationem, et proximo, ul verisimillimum videtur, anno ; dum res
Q geslaa cuin totiusitineris ratione, in recenti fidelius
inhceserint memoria. Illos autem fuisse Philomen et
Agathopodem, quorum meminit sanctissimus martyr in Epistolis ad Smyrnaeos (59) et ad Philadelphenses(60), huno Antiochensa, illum vero Tarsen(54) Blackwall. Auctor. sacr. class. defens. lom. I,
parl. i, cap. 1, 5, p. 48.
(55) Euseb. Bisl eccl. ,lib. m, cap. 36.
(56) Smith. preefat. in Act. martyr. S. Ignat. p.
42.
(57) Act. marlyr. Ignat., cap. 15.
(58) Ibid., cap. 7.
(59) Ignat. Bpitt- ad Smynr., capp. 10. et 13.
(60) ld. ad Philadelph., cap. 11.

579

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

580

sis E olesiee diaconum, vix a quoquam dubilari A tentiae in anno definiendo quo gloriosus martyr
aut potest aut debet. Hactenus vir eruditus ; qui Ignatius occubuit. Has inter duae celebriores ciret adversus Riveli, Blondelli aliorumque cavil- cumferuntur :quarum altera marlyriuoi illud anno
lationes, pleraque subdit lectu digna de itinere Christi 116, altera anno 107 illigandum statuit. Et
instituto alque in iisdem Aclis recensito. Qui- priorem quidem Pearsonius excogitavit propugnabus ,amen unum addere liceat, Philoni scilicet
vitque in dissertatione posthuma de anno quo S.
etAgatbopodi adjungendum saltem nominatira et Ignatius a Trajatw Antiochix ad bestias erat conCrocum, qui sanctum martyrem Romam usque asdemnatus, a Thoma Smitbo in suam Oxoniensem
sectatus fuisse perhibetur. Eju3 enim meminit in editionem Ignatianam primum conjectam. Pearsoepistola aJ Romanos his verbis (61) : rpaipiu 81 nio mox acccssit Guillelmus Loydius in diatriba
u|*Tv TaS-a arco Zu,'jpvi]. "Eati 8e xa>. aiAa 6|Jtol <iuv
ejusdem argumenti, quam edidit atque comprobaaXXot; TtoXXoT; Kpoxo? to TtoflirjTdv |ioi ovojia. Porro vit Antonius Pa^ius (67) : eosque secuti suntdeinhxc scribo vobis e Stnyrna... Esl autem mecum cum ceps Grabius, Smithus et Lequienius (68).Inhaeret
aliis multis et Crocut, desideratum mihi nomen :
autciu haec sentcnlia Joannis Malal in primis auut proindcquinam seu quotnam haec Acta descrictoritati, asserentis (69) quo lcmpore lerrxmolus
pserint, prorsus nos lateat. Verumtamen eorum in a Anliochix accidit, imperatore illic adhue agcnte,
martyrio coronalum esse S. Ignatium episcopum Antegritati minime omnium id officere plane constat,
tiochenum. 'EfjtapTup^ije 8e eVt auTou 6 avtoe
cum et alia plura martyrum Acta sincera quis lit'IvvaTtoc, 6 eitfaxOTio; tt;; TtoXetoc 'AvTtov_sta<.
JeriB consignarit, plerumque ignoremus. Nonnulli
quidem horum Actorum veritatcm oppugnare sunt Istiusvero terraemotus characteres hujusmodi profert paulo ante idem auctor: 'Eitt zr^ pastXefac toO
aggressi, quos inter primas ferre comperitur Oudinus : ejus enim confidenlia eo usque processit, ut flttoTaTou Tpatavou, eitaOev 'AvTidv^eta tj \xz^ikrlt f\
S. lgnatium Antioehiae \a pace decessisse conjece- Ttpoc AitpvTjv, t6 Tphov auTrj? Ttafloc, (Jt^vt 'AiteXXaitu Ttj xat AexepiSpftu, II (leg. K)T") ^ixtpa, A., ixerit (62) ; Scaligeri forte dubietale permotus, qui
olim edoceri petebat cur demum Ignatius e Syria Ta aAexTpucva, Itou; Yj>7)u:a-iovToc PSA' xata to\>c
'AvTioy_eTc. Divinissimo Trajano imperante, terfuerit Romam deductus ( 3). Veruni Oudini sentenliam, quainhaudilapridem Heumannus quoque tiam suam calamilalem passa esl magna Antiochia
instauravit (64), funditus evertil vir doctus (65) su
ad Daphnen sita, mensc Apellsco seu Decembri, die,
vicesima tertia, feria prima, posl gallicinium, anno
perius nobis laudatus.
xrx Antiochenx clxiv, qui annus co?pit a KalenCAPUT VI.
dis Seplembribus anni aeraB vulgaris cxv.
"
Ille igilur terraemotus sub finem ejusdem anai
De temvore quo sanctus marlyr passus existimatur,
115 contigit, die scilicet subsequentis Decembris
dux feruntur celebriores sententix : quarum altera
ejusdem marlyrium anno 116, altera 107 consi- vigesiriin tertia,in feriam primam incidenle ; Trajagnat. Posterior priori prxferenda videtur : adeo- numqueibidem hiemantem, teste Diono (70;, pene
que ipso anno 107 currente, scriptx ducuntur epistolx Ignaiianx : Acla ve.ro martyrii, anno inse- oppressit. Cum autem idololatris in more posilum
esset inChristianorumexcidiumcalumnias struere,
quente 108 litteris mandala censeniur.
illisquemaxime omnium publicas calamitates pasCaelerum alii cordatiores critioi pura etgermana sim ascribere, inde colligunt raodo laudati critici,
cadem Acta esse statuunt, neque jure a [quoquam anno 116 ineunte, Trajanum proximo vere in Parsollicitanda. Et illi quidem paucissima tantum in thos exereitum ducturum, in judicium vocasse
iis vitio librariorum corrupta fuisse conjectant, ea Igualium,illustrem Christianoriiin in Syria doclopraesertim quae ad annos imperii Trajani etconsu- rem, illumque palam Christum confitentem seque
lum notalionem spectant : hi vero, licet haud
de superstitione cbjurgantem,ad bestiasdamnatum
emendatissiraum vetustumhocmonumenlum agno- Roraam ducijussissc : quodemum cum po.-t longum
scant, ad tempus tamen in eo signalum quod atti- iter pervenisset, codem anno 116 desinente, die 20
net, integrum esse ac genuinum decernunt. Unus D Decerabris, ut ejus Acta testantur (71),raartyrio est
coronatus. Quibus posilis, scriptaa sunt ergo epiGrabius potiora horum Actorum capila velut sincera rccipiens (66), postremam partem omnino stolae Ignatianae, ad mentem praedictorum eruditoruui, eodem anno aerae vulgaris 116, Actaque marspuriam et ab interpolatore quodam assulam arbityrii anno insequente 117 litteris consignata.
tratur.
Posterior vero sententia, quam prae caeteris asHinc itaque ortae variae virorum eruditorum sen-

(61) Ignat. ad Rom., cap. 40.


(62) Oudin. Comment. de scriptor, eccles., t. I,
p. (63)
133.Scalig. Animadv. in Euseh. Chron., ad ann.
mmcxxiit. pag. 207.
(64) Heumann. Conspect. reip. litter., o. 7, xlv,
p. 493.
(65) Mamach. Otiginn. et antiqq. Christ., t. IV,

d. 401-404.
(66) Grab. Spicileg. SS. PP., tom. II, p. 22.
(67) Pagi. Critic, ad ann. 107, iv seq.
(68) Lequien. Or. Christ., tom. II, col. 701.
(69) Malal. Chronogr. lib. xi, sub init.,p. m. 117.
(70) Dio, pag. 782.
(71) Act. martyr. Ignat.

581

ANDREJl GALLANDII PROOEMIA.

5*2

Beruere viri dootissimi, Usserius, Tillemontius A darum Hisioria (80) Parthicam Trajani expeditioatque nuper Corsinius, anno Christi 107, T ranem anno soluin U. C. 865 susceptam putuvil ;
jani x, S. Ignatii martyrium illigst, sincerisque quemadmodum sane Loydius (81),Fabrettus(82),
Actis Ignatianis inniti potissimum comperitur. In
Norisius (83), Pagius (84). Basnagius (85) aliique
his enim legimus (72), Trajanum confecto bello
plurimi Parthicum hoc iter post sextum consulaDacico, imperii sui anno ix, ewartu eTet z^t outou tum, anno U. C. 865, a Trajano Romce susceptum
BatTtXele?, fetlinanter Armeniis et Parlhis beltum contigisse contendunt. Tilllemontius vero (86), quo
illaturum, <ntou8dovTa eitl WpjjwvSav xei DapSouc, certe nemo subtilius atque accuratius hanc tempoiter orientale suscepisse, sub finem scilicet prcerumrerumquegestarum seriem exploravit, Baronii
dentis anni 106 ; siquidem cum Trajanus.tesle vel
ac Petavii vestigiis insistene, Parthicam hanc Traipso Joanne Malala (73), mense Hyperberetaeo sive jani C;esaris expeditionem exeunte anno U. C. 859
contigisse demonstrat. Ut autem omnia qum a NoOclobri Roma digressus esset, proximo aulem
mense Appellseo sive Decembri Seleuciam pervenis. risio cffiterisque proposita fuerant, accurate expliset, Antiochiam demum Syrise ingressus est (jlt,vi cari simulque componi possint, Tillemontius ipse
AuSuvatto, Ttfi xai 'Ievvoueptta, e68<5|ifl ^pkptf, e'., observavit quod duplex Trajaoi in Orienlem itcr
wpo ^(leptvii 8', mense Audynso sive Januario, B distingui debet : ut in primo quidem TrajanusArdie septima, feria quinta, bora quarta matutina
meniam ac Mesopotamiam in Romanse provincise
Ex quo ieriffi quintx, cum septima die Januarii
formam redegerit Parthffique regnum Chrosroi relianno aeraa Cbristianae 107 ooncurrentis, charactere querit : in secundo vero Parlhis ipsis, expuleo
colligit Usserius (74), hoo ipso anno ineunte, a Chosroe, regem alium concesserit.
Trajano Antiocbiffi ad expeditionem Parthicam se
Ac certe quidem Trajanum Armeniajam pridem
comparante, damnatum fuisse S. Ignalium ; qui recepta Romam rediisse,iterumque Rornain Orienproinde anno eodem labente, imperii Trajani x, tem profeclum esse.ex nummis etiam ostendiposse
die Decembris 20, martyrium subiit : adeoque fllo putaverim, si cum Dionis Historia conferantur.
ipso anno 107 currente perscriptffi ab eo fuerint Siquidem scriptor ille cum dixisset, Armeniam a
epistolae, atque insequente 108 ejusdem martyrii Trajano Caesare sine praelio receptara Romanoque
Acta evulgata. Apurt Malalam quidem, sive ejus populo tributam esse, mox subdil : 'Ahtjvtiov out^
inscitiasive librariorum oscitantia, in notationem ol TflSe eeTpaitet, xei 6eetXeT; (jiet4 Otiptov. . . .
temporum cum imperii Trajani tum Ignatianimar- flapOejiefftpTiv tov 'Apjjtevttov eTi|jitup^eoTO. 'Etce!
tyrii menda nonnulla irrepsisse noscuntur : levi 8e itaeav ttjv 'Apptevftov ^topev eTXe, xai itoXtamen negotio ex iis emendanda, quas Usserius, n Xou? twv SeetXeujv toui; ptlv uTtoireeovTai; ev
Chilmeadus (73) aliique monuerunt : sive ut lau- Tott; tptXott; TJye, tou; 8e Ttves xai eitoBev&vTOc
datuschronographus sibi constet, sive ut ejus dicta (legendum puto eTtovTas, ut hi postremi veluti abmonumentisvetustioribus.in primis vero Chronico sentes a prioribus qui Trajano cccurrerant, distiaLusebiano, haud repugnantia comperiantur.
guanlur) kpayy, eyetpouTo- Txce aXXa e^r/.fljETo
Cffiterum quo hactenus enarrata reliquis Trajani auTtj) itoXXa tj SouXj), xoi "0~Tt[jtov e'V ouv
gestis in Oriente paria respondeant,duplicem ab eo "AptoTov, iittov(5u.eeev. Salrapse qui regionem teneParthicam expeditionem susceptam Tillemontius bant, regesque cum muneribus ei occurrerunl
jure conjecisse videtur(76) ; cujus proinde senten- Parlhamasirem Armeniorum regem punivit ; captatiain nuper fuisse amplexus atque confirmasse vali. que unioersa Armenix reyione, reges qui dedilionem
dius perhibetur, vir politioribus litteris praestans fecevant, in amicorum numero habuit ; quosdam
Eduardus Corsinius (77). In eam quidem Disserta- vero etiam absentes absque pugna cepil : eique tum
tionem Corsinianam Dubia propotiia per Erasmum alia plura decrevit senatus, lum prsesertim Optimi
Froelichium elegantioris doctrina? consultissimum cognomentum concessit. Itaque ex Dione et Zonara
novimus (78) : qua; tamen laudatus vir doctus in quoque, Optimi nomen tunc primum Trajano Caealtera Disserlatione sibi diluenda
sumpsit
Et sari Roniae concessum fuit,, cum is Armeniam ex^
r--- (79).
,..,. -virorum criticorum arbitratui dehacerudita disce- " puho Parthamasiride cffiterisque regulis omnino
ptatione judicio relicto, interim vero ad rem nosublatis occupasset : ideoquecum in numrr.is plusiram quod attinet.ipsummet Corsinium juveritsic
ribus Romae percussis Optimi nomen Trajano triloquentem audire : Vaillantius, inquitin Arsacibutum occurrat, in quibus ipse Consul v voca(78) Froelich. Dub. de Minnis., etc. Vienne Au(72) Acl. marlyr. Ignat., oap. 2.
(73) Malal. Chronogr. lib. xi, sub init., pagg. 115, 8tr. 1754.
(79) Corsin. Disserl.in qua Dub., etc. Romffil757.
116.
(80) Vaillant. Arsacid. hist., p. 305.
(74) Usser. not. 6, i martyr. S. Ignat.
(81) Loyd. De Ep. Ignat.
(75) Chil-nead. ad Malal. lib. xi. nott. 23, 29,
(82)Fabrett. Decol. Trajan., p.290.
pag. 35.
(83) Noris. Epist. Consul., p. 72.
(76) Tillem. Hist des Emper. tom. II, not. xvn,
(84) Pag. ad ann. Chr. 105, n seq.
sur Trajm. pagg. 505 509. Id. Mim. eccl., lom.
(85) Basnag. Annal. eccL, ad ann. 112.
ILpagg. 195,579, 583.
(86) Tillem. Hist. Impp. in Trajan., art. xxvm,
(77) Corsin. Dissert. de Minnis. numm., pag. 6
et not, xvu, p. 509,
aeqq. Liburni 1754.

583

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

584

tur (87) ; dubitari certe vix 'poterit quin Trajanua A. etiam Graecisque nummis, quos eo libentius hie
Armeniam subegerit, atque Optimi nomen obtinue- protuli ut vexitis adeo Ignatii martyris Actis binc
rit ante annum U. C.865, quo scxtum consulatum etiam splendor ac praasidium accederet,ostendi jam
Romaa suscepit. Ita quoque, cum in nummis poterit quod duplex Trajeni in Orientem profectio
aliis (88) Optimi titulus observetur, simulque Pro- agnosci debet : ut in prima quidem Cbosroi plafeclio Augusti meraoretur ; facile exinde apparet catus obsides solum ab illo receperit, aolaque urbe
Trajanum, etiam post subactae Armeniae tempua Nisibi Batnisque ceptis Parihici nomen obtinuerit ;
atqtie Optimi nomen ipsi lributum.aliquando Roma in altera vero, cum Chosroes aut a Parthis ipsis
discessisse: quod fieri certe velcxplicari nonposset, expulaus foret, aut fidem Trsjano obstrictam viosi aemel tanlummodoadversus Armenios acParthos lasset, Parthis ipsis novum regem constituerit.
anno U. G. 865 Roma profeclus in Orienteobiisset. Haclenus vir ille doctissimus. Neque oraittas velim
<< Heec ipsa quoqueTrajani expeditio anle annum quaj Pearsonianaj eententiae patronis haud ita priU. C. 865 suscepta,pulcherrimo Antiochenonummo dem opposuit Baraterius (92). Si enim ea cum Tilconfirmari poterit (89), in quo perspicue legitur : lemontii et Corsinii placitis componantur, res eo
AIIMAPX ES. VHAT. E. Tribunici polestatis,
tandem deducitur ut omnino confecta esse videatur;
Consul v. Etenim si nummus ille tum cusus fuit n ac proinde nemo in posterum de Actorum Ignacum primum Trajanus Antiochiam advenit, ut cl.
tiani martyrii sinceritate jure dubitare possit.
Jam vero ad eam difficultatem enodandam qus
editor existimavit, perspicuum fiet Trajanum in
Orientem ante consulatum sextutn, adeoque anie peti solet ex iisdem Actis, ubi S. Ignatii martyrium
annum U. C.865 concessisse : quemadmodnmsane consignatur iitaxeudvTtov itapa 'Ptofiaiou; 2upa xi!
perspicuis temporum cbaracteribus adventns ille Zevsxiou to Sejxepov, Coss. apud Romanos Suro et
Antiochiam in Malalae Historia (90) anno U. C. Senecione n, cum ex Fastis constet (93), anno erae
868 tribuitur ; atque in Actis S. Ignatii martyris Christianae 107, Senecionem iv, etSurara m, conperspicue diserteque legilur,quod martyr ille nono aules processisse ; plura praeter Usserium profert
Trajani imperantis anno, Sura et Smecione consu- accuratisaimua .Tillemontius (94). Quibus addere
praestat qusein veterem eorumdem Actorum interlibus, hoc est anno 860, ineunte Januario mense,
Trajano Antiochiae degenti, atque in Armenios et pretem erudite observavit praesul amplissimus
Parthos movenli oblatus fuit.Denique eximius alter Franciscus Blanchinius (95). Verum in his diutius
Trajani nummus babetur (91) in quo Cacsar ipse immorari, instituti nostri ratio non patitur.
Hio tantum lectorem monitum volumus, noa
APICT. CEB. TEPM. AAK. I1AP6. Optimus Auquidem sententiae a Pearsonio aliisque propugnata
gustus, Germanicus, Daccius, Partkicus appellatur,
simulque decimus imperii ipsius annus expressus ^1 primum adheesisse, anno 116 epistolas Ianatianas
conspicitur. Ergo anno U. C. 861, in quem decimus illigantes,dum illas typis excudendas curabamus :
imperii annus iucurrit.Trajanus jam Optimi, atque sed re deinceps attentius inspecta, nuno demum
a militibus saltem Panhiri nomen acceperal : ideo- alteram sequendam ducimus, quandoquidem valique Parthicum iter ab illo susceptum ad annum dioribusargumentisconfirmata esse nobis videlur ;
ut proinde anno currente 107 easdem epistolas a
U. C. 869 referri debet.
Itaque non ex scriptoribus solum quos Tille- S. Ignatio perscriptas.ejuaque Aota rnartyrii anno
montius accuratissime exhibuit, sed ex Latinis insequente 108 litteris mandata existimemus.
(87) Vaillant. tom. II, pag. 121.
(88) Ibid. et tom. I, pagg. 47, 49.
Gesn. Tab. I, n. 78.
(89) Vaillant. tom. II, pag. 127.
(90) Malal. Hislor lib. xi, init.
(91) Geener. Tab. lxxx p. II.
(92) Barat. Disquis. chron. de success. antiqq.

Bpiscopp. Homm., cap. 7, 4, pag. 84 aeqq.


(93) Almelov. Fasti coss., p. 132, alii.
(94) Tillem. Hist. des Emper., tom. Il.nott. xvu,
xix, pagg. 506, 510.
(95) Blanchin. prxfat. ad Anast. Bibliolh., tom,
I, 19.

585

DE DOCTRINA S. IGNATII.

586

DE DOGTRINA SANGTI IGNATII.


(Lumber, Bistoria theologico-critica de vita, scriptis atque doctrins SS. Patrum, etc.
Augustae Yiudelic, 1783, in-8, 1. 1. p. 305.)

ARTICULUS I.

A. in Evangelio spei communis. Haec adducit argu-

menta, utostendatnos maxima veneratione sacros


Veteris Testamenti auctores prosequi debere.
g I. De sacra Scriptura et traditione.
Sed ulterius progreditur, verbafaciens de EvanSanclum Ignatium in epistolis suis genuinis airi- gelio etde apostolorumscriptis. Declarat enim quod
xpjaov nullum rspexisse, ne ipsum quidem He- adEvangelium ipse confugit,tanquam ad carnem
braiorum Evangelium (9G) .paululum superius asse- Jesu Christi, et ad apostolos velutad Ecclesia? preruimus. Libros vero sacros dividit in tres codices : sbyteriura (3), scilicetvelutiad doctrinam illorum
Evangelium, Apostolos et Prophetas (97). Scripta qui primi Ecclesiam fundarunt. Obsecro itaque
Novi Testaraenti, unde quaedam affert, sunt Evan- vos, ait insuper(4), utnihilpercontentionem faciagelia Matths>i et Joannis, Acta apostolorum, Epi- tis, sed juxtaChristi disciplinam.Audivienim quosstula ad Ramanos, prima et secunda ad Corinthios, dam dicentes : Nisi invenero in archivis (5), EvanEpistola ad Galatas, ad Ephesios, ad Philippenses, gelio non credo. Mihi vero pro archivis est Jesus
prima ad Thessalonicenses, secunda ad TimoChristus ; illibata archiva crux ejus, et mors et retheum, Epistola ad Philemonem, prima Petri et surrectio ejus, et fides quoa per ipsum est. Et pautertia Jonnnis. Loca ipsa exstant apud Lardnerum g lo post(6) : Eximium quiddam habet Evangelium,
(98), cujus librum exscribere noluraus. Ea tantum nimirum adventum Salvatoris Domini nostri Jesu
verbotenus apponimus, qure ostendant adversus Christi, passionem ipsius ac resurrectionem, EvanSemlerum(99)Epistolamad Philemonem utilitatis gelium perfecti et incorruptionis. Quis non videt
causa a primis Christianis lectam esse ; et porro, in variis hisce textibus venerationem S. Ignatii erqua3 doceant adversus alios haud paucos, etiam ga divinas Scripturas?
Etsi in epistolis S. Ignatii nihil occurrat quod
Joannis Epistolam tertiam jam tum fuisse lectam
et probatam. Formulas enim PaulinaB Epistol ad traditionem respiciat, nihilominus aliunde constat
Philemonem spectasse videtur S. Ignatius in sua quodinteressentialiadogmata,quffi S.hicepiscopus
Epistola ad Ephesios, c. 2, ubi ait : 'OvatjjtTjv 6u.ti>v omnium urbium Ecclesiis, per quas in suo itinere
%:at:w:6s. Eamdem formulam habet quoque ad Romam versustransibat,communicabat,illis super
Magnesianos cap. 12, ad Polycarpum cap. 6 (100), omnia commendaverit ut tenaciter inhaererent traloquendi vero rationem beati evangelistae Joannis ditionibus apostolorum, quas quidem necessarium
in epistola ad Magnesianos ubi dicit (1) : KaTeuo8u>- ducebat, scriptis mandare, ut tutius ad omnem posteritatem pervenirent. Hic Ignatius, sic loquilur
6t,t o-apxt xat vei(wct.
Inter caeteras veritatesattentaconsideratione di- Eusebius (7), cum per Asiam sub accuratissima
gnas quas tradit S. Ignatius M., magna verborum " satellitum custodia ductaretur,singularum nihiloenergiafldelibusinculcat:cumVeteristum;NoviTe- minus civitatum, quas ingrederetur, Ecclesias serstam^nti Scripturas esse venerandas. En quae circa monibus et cohortationibus suis confirmans,moneYetus Testamentum doset : Diligamus prophetas bat in primis ut sibi a pravis haereticorum opinio(ad Philadelphenos sic loquitur) (2) ut qui Evan- nibus caverent, qu tunc primum in lucem emergelium Jesu Chrisii annuntiarint,sperantes in eum, gere cum cmpissent, copiosius pullulabant, hortaeumque(JesumChristum)exspectantes,etperipsum tusque est ut apostolorum traditionibus tenaciter
inhaererent, quas quidem et ad certiorem posteritasalutem consecuti ,a Jesu Christo testimonium adepti
OBSERVATIONES

DOGMATIC.E 1N S. 1GNATK M. GENUiNAS


EPISTOLAS.

(96) Ignatius, epist. ad Smyrn., c. 3, de Christo


ait : "Eot) o6Toi' Aa6eTe, ^TjXao^o-aTi fie, xat tSeTe
6ti oix elfil Satjjtovtov aTto|jiaTov. Quw verba D. Hieronymus, Deviris illust. cap. 16, ex Hebra:orum
Evangelio desumpta esse ait. Sed possunt, ut mihi
videtur, etiam lapsu memoriffi sic mutata esse ex
Lucae xxiv, 39.
,,,.(97) rjpoo-ouvujv xtj) EuaYYeXitu 10 aapxi 'Itjuou.
xat toT aToariXoK;, (1) itpeabuTEptto ixxXijstac, xat
tou< TrpooTjTas 8'e dYairtopiev. S. Ignatius epist. ad
Philadelph., c. 5.
(98) In der Glaubwurdigkit der evangehschen
Geschichte, p. n, vol I, pag. 112. 133.
(99) De canone S. ScripturaB. p. i, pag. 123.

Patboi. Gr. V.

(100) Utinam fruar vobis. Confer Epistolam


Pauli ad Philemonem, 20.
(1) Ut.... prospere succedant, carne et spiritu.
Ad Magnesiam., c. 13, collatum cum iu Joannis
versu secundo : 'AvaTti)Te, ittol TtavTiov^euyo[j.a ae
euo8oua6ai xal uYtafvetv, xa9tb euoSouTa! oou i^
(2) Cap. 5.
(3) Epistola ad Philadelph., cap. 5.
(4) Eadem epist., cap. 8.
(5) Vetus interpres reddit : Quoniam si non
veteribus invenio, in Evangelio non credo.
(6) Ibid., cap. 9.
(7) Euseb., Hist. eccl. 1. m. pag. 114.

49

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

587

588
lis notitiam testimonio suo confirmatas scriptis A prasidium quaeraraus, episcopo (16) adha>rendum
maudare necessarium duxit Sole meridiano cla- est (17) eumque ut Jesus Chrislus Patrem suum
rius est, de traditione non scripta verba fieri, cum
sequi oportet. Querradmodum enim Jesus Christus
Eusebius tradat S. Anliochenum episcopum scriptis
qui inseparabilis nostra vita est, Patris mandato
mandare necessarium duxisse, ut tutius ad postetoti Ecclesia) praepositus est (18), ita et episcopi
ros pervenirent, quod sane dici nequit de doctrina Jesu Christi jussu eidem praefecti sunt per varias
litteris consignata.
orbis plagas, ut ejus locum obtineant, et religio II. De Ecclesia, ejus tninistris, schismate, hxresi, nis negoti s praesint.
hsereticis fugiendis, eorumque notis.
Ipsorum interim muneris est (19) Jesu Christi
Vera Ecclesia, juxtaS. Ignatium, notis hisce in- doctrinam atque opera in seipsis exhibere. Episcoternosci potest, quod una sit (8), catholica (9), in- pi est fidelium conventum habere (20), illique praecorruptibilis(10),atque itadistribula (H)ul episcopi esse ; sine ipso neque baptizare. neque agapenfapresbyterismajoressinl; hi vero diaconis,sine qui- cere, neque quidquam aliud quod Ecclesiam spebus (12) perdurare nonpotest. Docet praeterea (13) ctat, aggredi fas est. Ejus quoque vigilanliam decet
quemadmodum ubi Christus est, ibi quoque canum fideles omnes conventibusintersint,dispicere,
tholica Ecclesia est, ita et ibi tidelium conventum g atque in singulos nominatim inquirere, etc. Stahabendum esse, ubi episcopus est. Nullum altare tuti adhuc per ea lempora dies non erant quibus
(14) ralum habet, nisi id quod cum illo commune esset conveniendum ; verum S. Ignatius, ut quam
saepissime habeantur, commendat (21). Quod si
est ; est enim illud (15) unilatis locus.
Quod si adversus errores pravasque doctrinas quidquam gravions momenti accidebat, concilium
(8) Ex quo fructu (Christo pro nobis confixo in nnius atque alterius precatio tantas vires habet
carne) nos sumus per divinam beatam passionem quanto ma^is illa, quae episcopi est, et totius Ecejus.utelevet signuminsaecula perresurreclionem clesia; ?Qui igitur in conventum non venit, hic jam
sanctis et fidelibussuis, sive in Judccis.sive in gen- superbia elatus est, seipsum separavit atque judicavit Scriptumestenim : SuperbisDeus resistit
tibus in uno corpore Ecclesias suae. Ad Smyrn.,
c. i. Unus est Jesus Christus, quo nihil prse- (Jac. iv. 6) , studeamus igitur episcopo non resislanlius est. Omnes itaque velut in unum tem- stere, ut simus subjecti Deo. Ad Ephes., cap. 5.
plum Dei concurrite, velut ad nniim allare, velut
(16) A talibus (hosreticis et seductoribus) vos
ad unum Jesum Christum, qui ab uno Patre procustodite : quod tiet, siinllatinon fueritis, et indidit. et in uno exislit, in unum revertitur. Ad vulsi manseritis a Deo Jesu Christo, et episcopo,
Magnes., c. 7. In his, quae circumfero, vinculis p et praeceptis apostolorum, Ad Trall c. 7.
1 audo Ecclesias, quibus opto unionem secundum ^ (17) Ounes episcopum sequimini, ut Jesus
carnem et sniritum Jesu Cliristi. spmpiternm no- Christus Patrem. Ad Smyrn., c. 8.
(t8j Jesus Christus inseparabilis nostra vita,
strmvitro, fidei, et, cui nihil praefertur, charitatis.
Patris est sententia ; ut et episcopi per terrre terlbid., c. i.
(9) Ubi fuerit Christus Jesus, ibi catholica est minos definiti et Jesu Christi sunt sententia. Ad
Ephes., c. 3. Quemcunque mittit PaterfamiEcclesia. Ad Smyrn., cap. 8.
(10) Ob id Dominus in capite suo accepit un- lias, ad gubernandam familiam suam, hunc itaacguentum, ut Ecclesiae spiret incorruptionem. Ad cipere debemus, ut illum ipsum, qui mittit. Manifestum igitur est quod episeopum respicere oporEphes., c. 17.
(11) Quotquot Dei, et Jesu Christi sunt, hi teat, ut ipsum Dominum. Ibild. . cap. 6. Itaque hortorut hoc sitvestrum studium, in Dei consunt cum episcopo. Ad Philadelph , cap. 3
Filii itaque lucis et veritatis, fugitedivisiones..... cordia omnia agere episcopo praesidente Dei loubi autem pastorest, eodem ut oves sequaraini. co... Ad Magnes., cap. 6.
(19j Vid. epistol. S. Ignatii ad Polycarpum.quai
lbid.. c. 2. Cumepiscopo subjecti estis, ut Jesu
Christo, videmini mihi non secundum hominem, partim circa episcoporum munera versatur.
sed secundum Jesum Christum vivere.... necessa(20) Nihil sine tua voluntate fiat (episcope 1 ),
rium itaque est, quemadmodum facitis, ut sine crebrius conventusfiant, nominationomnes inquiepiscopo nihil agatis ; ?ed et presbytero subditi re. Ad Polycarp., c. 4. Sine episcopo nemo
sitis, ut apostolis Jesu
Christi,
omnibusplacere.
Ad Trall
, c.et2.diaconos oportet p. quidquam
ctant, Rata faciat
euc" eorum,
'quae ad Ecclesiam speeucharislia habeatur illa.qua) sub epi^12) Cuncti revereantur diaconos... et episco- scopo fuerit, vel cui ipse concesserit. Ubi compapum... et presbyteros.... sine his Ecclesia non vo- ruerit, episcopus, ibi et multitudo sit.... Non licet
sine episcoponeque baptizare, neque agapen celecatur. Ib., c. 3.
(13) Ubi comparuerit episcopus, ibi et multi- brare ; sed quodcunque illeprobaverit.hoc et Ueo
est beneplacitum, ut lutum ratumque sit, quodtudo sit ; quemadmodum ubi fuerit Christus, ibi
calholica est Ecclesia. Adiimyrn., c 8.
cunque agitur. Ad Smyrn., c 8. Decet non
modo vocari Christianos, sed etiam esse ; qnemad(14) Rata eucharistia habeatur illa, quae sub
modum nonnulli episcopum quidem nominant,
episcopo fuerit, vel cui ipse concesserit. Ibid.
u Qui lntra allare est, mundus est ; qui vero extra
sed sine ipso omnia faciunt. Tales vero non bona
mihi conscientia praediti esse videntur, quia non
est, mundus non est : hoc est qui sine episcopo,
et presbyterio, et diaconis quidquam agit, is non
stabiliter secundum praeceptum con0'regantur.
est mundus in conscientia. Ad Trall., c. 7.
Ad Magnes., c. 4.
(1S!) Operam detis ut una eucharistia utamini ;
(21) Saepius conventus fiant. Ad Polycarp.,
una onim est caro Domini nostri Jesu Christi, et
supra. Date operam, utcrebrius congngemini,
unus calixin unitatem sanguinis ipsius ; unum alad gratias Deo agendas, et ad eum laudandum.
tare, sicut unus episcopus cum presbyterio et diaQuando enim scepius in idem loci convenitis.Iabeconis. Ad Philadel , c. h. Nemo erret : nisi factantur vires Satanas, et concordia vestra? fide,
quis intra altare sit, privatur pane Dei. Si enim solvitur exitium,quod ille infert. Ad Ephes., c, 13
,.:*:..

..,

i~l:

r'K. .:.*:

j:

*-i

S89

DE DOCTRINA S. IGNATIf.

590

(22) ad rem definiendam cogebalur, quod erat ;ib A ministeriiparticipesessent, puias eascorpore aeque
episcopis singulis in Ecclesiis suis convocandum. atque animo esse oporteret.
Fideles omnes atque ipsi presbyteri (23) et diaconi
S. Ignatius quantum a schismate et hreresi abepiscopo subditi erant, illique parere debebant.
horreret, apertius explicare non poterat quam ab
Presbyteri (24) a Christo instituti sunt ad apostoillo istis verbie praestitum est (29). Si quis schisma
lorum collegium reprsBsentandum, quibus non mo- facientem sectatur,regni Dei haereditatem non condo fideles (25) quoslibet vulgo, sed et diaconos (26)
sequitur; si quis in aliena sententia ambulat, iste
subjectos esse oportet. In epistola ad Polycarpum
passioni non consentit. Alio loco haeresin (30) mavaria insuper boni episcopi officia recenset, eaque
ximis criminibus confert, aitque eum, qui Ecclesiaa
sibi magnopere commendata habere, Polycarpum
fidem corrumpit, velut eum qui novatorem audit,
orat. Ne eadem bis repetam, consule analysin noaeternis ignibus esse excruciandum. In ea tamen
s'ram epistoloe ad Polycarpum.
opinionenon erat,schismatiset ha?resispeccata(3i)
Quid de Roman EcclesiaB praacellentia censuerit
remitti non posse, faleturque in universum, Deum
S Ignatius, satis, ni fallor, indicant tot ac tam
(32) iis omnibus parcere, qui per sinceram pcenimagnifici tituli, quos in laudatam Ecclesiam in sua
tentiam resipiscant, atque ad Ecclesiae episcopi
ad Romanosepistolacongerit (27). Hanc praesidere D communionem redeant.
(haud dubie omnibus fldelibus) iniwc eodem prooeAit prosterea (33. S. Ignatius Jesum Christum
mio bis afflrmat. quod de nulla alia Ecclesia ex prophetas a morluis suscilasse, quod eum in spiiis ad quas scribit, dixisse reperitur.
ritu exspectassent, atque velut doctorem et magiIn salutationibus virginum merainit (28) qu vi- strumsuum habuissent; eumdemjanuamesse, per
dura vocabantur. Erant has diaconissae, quibus
quam (34) itur ad Patrem, et per quam patriarchae
semper viduarum nomen inditnm fuit, seu quod
et prophetas subierunt, et unum corpus per ejusplerumque revera vidua) essent, seu quod eas ita
dem fidei unitatem componereut.Ipsum quoque (35)
appellandi mosjamobtinulsset.idqueinde fortassis
efficere, ut homines peccatis obnoxii convertantur.
profcctum est, quod cum aliquopacto ecclesiastici
Videtur quoque S. raartyr existimasse, sanctarum
(22) ii Quemadmodum Ecclesife,quseAntiochia'in
Syria est, pacem nacla; ... deeet in eo, beatissime
Polycarpe ! concilium cogere Deo decentissimum,
et eligere, si quem vehementer dilectum habetis ac
iinpigrum, qui poterit divinus appellari cursor, _
illunique eo dignari honore. ut profectus in Syriam,
plorificet impigrara charitatem vestram adgloriam
Dei. Ad Polycarp., c. 77.
123) Omnes episcopum sequimini, ut Jesus
ChristusPatrem. Ad Smyrn., c. 8. Decet vos
in episcopi sentenliam concurrere, quod et facitis ;
nain meraorabilevestrumpresbyteriumdi^numDeo
ita coaptatum est episcopo, ut chordae citharae.
Ad Ephes., c. 4. Decetvos secundum virtutem
Dei Patris omnem impertiriepiscopo reverentiam ;
queraadraodum novi sanctos facere presbyteros,
non respicientes ad apparentemjnvenilem ordinationem, sed ut prudentos in Deo cedentes ipsi, non
ipsi autem, sed Patri Jesu Christi omnium episcupo. Ad Magnes., c. 3. Decelsingulosvestrum
et prsecipue presbyteros refocillare episcopum in
honorem Patris JesuChristi, et apostolorum. Ad
Trall., c. 12.
(24) Ignatius Ecclesiae... quaeest Philadelphite
in Asia... quam saluto in sanguine Jesu Christi... D
maxime si unum sintcum episcopo, et qui cum eo
sunt, presbyteris et diaconis designatis per sententiam JesuChristi, quossecundum propnam voluntatem suam firmavit in stabilitate per Spiritum
suum. Init. epist. ad Philadelph. Hortor in
Dei concordia omnia agere episcopo praesidente
Dei loco, et presbyteris loco senatus apostolici.
Ad Magnes., cap. 6.
(25) Necessarium est, ut sine episcopo nihil
agatis, sed et presbyterio subditi sitis... cuncti revereanturpresbyteros,utconsessumDei.AdTrall.,
cap. 2 et 3.
(26) i. UtinamfruarSotione diacono,qui subdilus
est episcopo, ut gratiae Dei, et presbylcrio ut legi
Jesu Chrisli. Ad Magnes., cap. 1.
(27) Iguatius... EcclesiaB dilectaB et illuminatas
in voluntate ejus, qui vult omnir, etc... qua) eliam
prasidet in loco regionis Homauorum, digna Deo

digna decore, digna, quse beata praedicetur, digna


laude, digna, quae voti compos fiat, digne casta,
charilate prwcellens. Christi etPatrisnomine insifnila ; quam et ampleclor in nomine Jesu Chrisli
ilii 1'atris... Init. epist. ad Roman.
(28) Saluto
virgines vocatas viduas. Ad
Smyrn., c. 13.
(29) Ad Philadelph., c 3.
(30) Ne erretis. fratres mei, feminarum corruptores regnum Dei non haereditaljunt. 8i autem ii
qui secundum carnem hoec operati sunt.morte sunt
affecti ; quanto magis, si quis fidem Dei prava doctrina corrumpat, pro qua Jesus Christus crucifixus est? talis inquinatus factus in ignem inexstinguibilem ibit ; similiter et qui audit ipsum. Ad
Ephes., c. 16.
(31) ii Praemunio vos contra feras humanam formam prsDseferentes (hzreticos insectatur, quos
Phnntiisticos vocabant), quos non solum oportet vos
non recipere, sed. si possibile est, neque obviam
fieri eis ; solum vero pro ipsis orare, si quomodo
po?iiitentiam agant, quod adniodum difficile est.
Hujus autem potestatem habet Jesus Christus vera
nostra vita. Ad Smyrn., c. 4. Ilbi divisioest, et
ira, ibi Deus minime habitat. Omnibus igitur pcenitentibus remittit Deus, si resipiscant in unitatera
Dei, et episcopi consessum. Ad Philadelph.,
cap. 8.
(32) ii Et c. 3 : Quotquot pamitentia ducti redierunt ad unitatem Ecclesiae, et isti Dei erunt ; ut
secundum Jesum Cliristum vivant.
(33) <! Ejus ChristiprophetaB discipuli cumessent,
spiritu ipsum utdoctorem exspectabant; etpropter
hoc is.quem juste preestotabantur, adveniens mscitavit ipsos ex mortuis. Ad Magnes., cap. 9.
(34) Ipse est janua Palris, per quam ingrediunlur Abraham, et Isaac. et Jacob, et prophetae, et
apostoli, atque Ecclesia. Omnia haec ad unitatem
Dei. Ad Philadelph., cap. 9.
(3o) Orate (pro noereticis) si quomodo pcenitentiam agant, quod admodum difficile est, hujus autem potestatem habet Jesus Christus vera noslra
vita. Ad Sniyrn., cap. 4.

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

592

591
liominum animos in ccelis de Ecclesia atque de A. duabus naturis, una persona, et B. V. Marise divina malernitate.
fidelibus sollieitos esse. cum adTrall. hirc scribeDuo in epistola ad Magnes. occurrunt loca, in
bat (36) : Expiet vos spiritus meus ; non modo
nunc. sed et ubi Deum nactus fuero. Varios quibus mentio fit de SS. Trinitate. In primo hac
eliam (37) angeloram gradus etprincipatuum ordi- leguntur verba (45) : Studete igitur ut confornes invicem distinguit, ac SS. Petrum et Paulum memini in dogmatibus Domini et apostolorum.ut
omnia quae facitis prospere vobis succedant, carne
fldem Romanis (38) annuntiasse signiflcat.
et spiritu, fide et veritate, in Filio et Patre, at SpiUbi fldelium aliquem sanguinera suum pro flde
ritu sancto, in priucipio et in fine. Et postpauca
efTundere eveniebat (39), conventus habebatur ad
interjecta: Subjectiesteepiscopo,etvobismuluo,
grales Deo per Jesum Christum reddendas, eaque
utJesusChristusPatri sncundum carnem ; etapode re bymni et canticaconcinebantur. Intelligimus
stoli Christo et Patri, et Spiritui. Obiter hic obautem ex summo illo S. Ignatii, quod in epistolis
servandum est S. Ignatium hic loqui de subjectione
suis preesefert (40), martyrium patiendi desiderio,
Jesu Christi, prout homo est, sive secundum carfirmiter eum credidisse, illicose Dei pracsentia in
nem, xati aipr-a.
ccelis fruiturum. Illud etiam observatione dignum
R Pluribus in locis S. hic martyrprofiteturFilium
videri possit, quod mancipiis Ecclesiae inservientiDei verum esseDeum, Patri suo coaHernum. Lubus manumissionis desiderium interdicat, Ne,in- culentissimis autem verbis id declarat in epist.ad
quit, (41) vitiorum mancipia lierent
sui vero
Magnes., ubi ait (46) : Unus est Deus, qui matemporis haoreticos ita describit. (42) Considerate
nifestavit semetipsum per Jesum Christum Fihum
eos qui alienam opinionem tuentur contra gratiam
ipsius, qui etipsius Verbum aeternum.non a silenJesu Christi, quas ad nos venit, ii quomodo sunt
tio progrediens. Atqui si CliTistus est Verbum
contrarii sententiae Dei : de charitate non est cura
Patri suo coaeternum.is ipse et ej usdem cum ipsonaipsis,non de vidua.non de orphano.non de oppresso, turae, idemque ac ille sit Deus, omnino necesse est.
non de vincto vel soluto, non de esuriente vel de
Idem S. martyr in epistolaad Polycarpum, sansitiente. Ab eucharistia et oratione abstinent, eo
ctissimum coepiscopum suum : Eum, qui est
quod non confiteantur eucharistiam carnem esse
supra terapus.exspecta intemporalem, invisibilem,
Salvatoris nostri, quee pro peccatis nostris passa
propter nos visibilem, impalpabilem, impatibilem,
est, quam Pater sua benignitate suscilavit.Quiergo
propter nos patibilem, qui omnimodispropternos
contradicunthuicdono Dei,altercantesmoriuntur.
sustinuit (47). De Filio Dei manifeste loquitur
Utile autem esset diligere, ut et resurgerent. r, hic, prater alia allributa divina etiam hoc ipsi
Eisdem quoque exprobat, quod ad illam usque
tribuens, quod sit uripxatpo;, ax^ovo;, supra
diem(43) neque prophetoe, neque lexMoysis.neque
tempus, sine tempore, hoc est aeternus. Nam
Evangelium, neque martyrum tormenta eos ab erea fuit hujus viri apostolici simplicitas, ut nequarore revocare poluerint. De istis quoque accipien- quan; putandus sit, lusisse in voce, temporis, ut
dumest, (44) quod ait: Excelsas quasque in ccelis
postmodum luserunt subdoli Ariani.
creaturas, angelos quacunque demum gloria fulQuod Jesus Chrislus sit verus Deus, veritas est,
gentes, priucipatus visibiles, et invisibiles ad dira quam S. iste praesul pro certo supponit siculi
supplicia esse damnandos, nisi in Christi sangui- eruitnr ex phrasibus, quibus utitur, dum de illo
nem credant.
loquitur : ait enim ad Ephesios (48) : Deus aulem
noster Jesus Christus : '0 y*P 6*6; W5" 'IV0"*
III. De Trinitate personarum divinarum, Filii Dei
seternitate, consubstantialitale, Christi divinitate XptaToi;, in utero gestatus est a Maria, juxta dispen(43) Ad Magnes , cap. 13;
.
(36) Ad Trall., cap. 13.
(46) Et? eaxtv 6 tpivEpiuaa? laotov ota _Ijwu
(3") Non propterea qnod vinctus sum,et cceler.
XstircoC
xov>
TTloi)
auTou
S<
irti
auTou
Ao^fo;
iioioc,
stia intelligere possum, et situs angelorum.et ccelus
constitutionesqueprincipatuum... propter hocjam U oux onto aiYf,; 7tpoe),eciv. Epist. ad Magnes., c. 8.
Haud me fugit, esse, qui ex hoc lococontendunt,
et discipulus sum. Ad Trall., cap. b.
(38) Non ut Petrus et Pauluspraecipio vobis. Illi liasce epistolasIgnatiinonesse:siquidem verbailla:
apostoli, ego vero condemnalus, etc. Ad Rom., Oux aTO iifr^ ^posXotov, non a silentio progrediens,
proprium Valentini, ut ipsis videlur, perstringunt
cap. 4.
errorem,viventelgnatio,nondum exortum.Ad hanc
(39) Plus mihi tribuere non potestis, quam ut
immoler Deo, dum adhuc altare paratum est : ut autem objectionem facilis est responsio ; solidisin oharitate chorum constituentes, canatisPatri in sime enim V. Cl. Bullus in Defens. fidei Nicsen^,
ChristoJesu, quod episcopum Syrioe dignatus fuerit sect. 3, c. 1, p. 174 187, demonstravit Ignatium
Deus in Occidente inveniri ab Oriente accersitum. in verbis allatis, et in tota perioche, ad quamverba
illa pertinent, neque Valentinianos. neque EbioniIbid , cap. 2.
tas respicere, sed Judaizantesillos Gnosticos. quo(40; Iguoscite mihi, fratres, ne mihi impedimento sitis, quominus vivam
sinite me purum rum princeps erat Cerinthus (qui Valentino longe
anterior. adeoque ipsis apostolis coaevus fuit; cnlumen haurire. lbid., c. 6 et 7.
jus hoeresis Ecclesias Asiaslicaslgnatii temporibus
(41) Ad Polycarp., c. H.
maxime turbavit) perstringere.
(42) Ad Smyrn., c. 6 et 7.
(47, Epist. ad Polycarp., c. 3.
(43) Ad Smyrn., c. 5.
(48) Epist. ad Ephes., cap. 18.
44) Ibid., c. 6.

593

DE DOCTRINA S. IGNATII.

594

sationem Dei ex semine Davidis, ex Spiritu autem A. sulsam propositionem assignabit. Praterea si dasancto. In eadem epistola, c. 19 : 9eou avepto-irtvtoc remus. Ignatium in munitioribus quibusdam a dotpavepoujjuivou e'c xatvoTrjTi atofou ^ojt,;. Deo hu- ctrina apostolica nonnihil deflexisse ; ideone vemanitus (id est in humana carne) manifestato in no- risimile cuidam videri posset, ipsum in articulo
vitatem vitae aeternae. Et c. 20 : Jesu Christo fldei Christian lanli momenti tam turpiter fuisse
secundum carnem ex genere Davidis, Filio homi- illusura ? Quisquarane est, qui vel suspicetur Ignanis, et Filio Dei, Ttj) Y\u> avSptoitou, xat Ytq) 6eou. tium, qui una cum Jesu Christi apostolis tam faIn inscriptione epistela ad Romanos JesusChristus miliariter versatus est, quemque apostolica? fldei
bis 6 6e6c rjtjiiov, Deus noster appellatur. Et in marlyrem fuisse universa tradit antiquilas, a pseuipsa epistola (49) hc habentur : Nam JesusChri- do-apostolo in priraaria Chrislianismi doctrina
deceptum fuisse ?
stus Deus noster in Patre existens magis apparet.
Credat Judxus Apella.
Epistolam adSmyrnffios his verbis exorditur : GloNon ego...
rifico Jesum Christum Deum (tov 8e6v) qui sic
vos sapientes facit. SedillustrisesseinprimisloTemerari ergo illae impiorum nominum responcus in epistola ad Ephesios, ubi de Cbristo sic lo- siones explodendaa sunt, eique dectrinaa inhaerenquitur Ignatius : ET? 'laTpic eort, aapxtxoc xa! g dum, pro qua non solum Ignatius, sed innumeri
nveufjLaTixoc, vewtjTOC, xa' aYevvr(TOc, ev aapxl martyres sanguinem suum constanlia admirabili
ysvo^evoc 8e6c, ev 6avaTip iJioT) aXr,fliVT|, xat ex planeque divina profuderunt.
MapEac, xat ex 8eou, Ttptotov toOtjtoc, xat toti
Caeterum omnibus facile innotescit, hucusque
aTtaOfjc, 'Irjtrouc Xptcrcoc 6 Kuptoc f,fitov. Medicus allegata S. Ignalii loca aeque pugnare pro divinitate
autem unus est, et carnalis ei spiritualis, oenitus Salvatoris, pro unitate ejus personae, pro duabus
etingenitus(seu melius), (50) factuset non factus, ejus naturis, ac pro divina Maria) maternitate.
in homine existens Deus, in raorte vitavera, et ex Fatelur enim Jesum Chrisium verum Deum simul
Maria, et ex Deo, primum passibilis et tunc impas- esse ac verum hominem, creatum et increatum,
sibilis Jesus Christus, Dominus noster. Haec S. Deum in homine exsistentem, in morte vitam veltrnatii verba ab Athanasio, Theodoreto et Gelasio ram,DeiFiliumPatrisuo coaaternum.semperinipso
contra antiquos divinitatis Christi impugnatores et cum ipso exsistentem,potentiaffiqualem,sed subcilata illam invicte explicant, uta nullo hactenus jectumjuxta caruem.et tanquam Mariaa fllium(ol),
iniirmari unquam potuerint. Quamobrem quidam eum revera mortuum esse, et resurrexisse, nule Socinianorum secta Neotericus scriptor, cum cla- lamque sine ipso salutis spem nobis superesse ;
ritatem hujusce testimonii nullis impissmentisar- principem vero hujus mundi (52) ejus mortem
tibus obscurare posset, eo venit impudentiae, ut velut et MariaB virginitatem ac partum ignorasse.
Unitatem personaa in specie probant illa Ignatii
scribere ausus sit : In Ignatii epistolis proposiverba ad Magnesianos (53): Omnes concurrite...
tiones quasdam incommodas et insulsas reperiri,
ac proinde eum in sua de Christi divinitate sen- velut ad unum Jesum Christum, qui et abuno Patentia facile decipi potuisse ex traditione alicujus tre prodit, et in uno exsistit, et in unum revertipseudo-Christi, et pseudo-apostoli. Sed nulius un- tur. Duas ubique Jesu Christi naturas ita memoquam in Ignatianis epistolis incommodam aut in- rat (54) ut eas reapse inter se distinctas esse, nequo
(49) 'O y*P Bthi t,[ji(i)v 'It,itouc Xptoroc ev natpl
mentem D. Ignatii optime expressit, simulquevo&/, jzaXXov ipafveTai Epist. ad Rom., c. 3. In salu- cis aYvT,Toc sive av=vvT,Toc, prout ea a veteribus
tatione epistol;B ad Ephesiosjpsospraedestinatoset usurpata legitur, duplicem acceptionem accurate
electos dicit: 'Ev 8eXt][ji*ti tou Hatpoc xat 'Irjtrou
distinxit M. Athanasius, quem consule in libro De
Xsistou tou 8eou t|jjuov ; Voluntate Patris et Jesu synodis, tom. I, p. 922.
(51) Obturateanresvestras, cum voblsquispiam
Christi Dei nostri. In epist. ad Rom., c. 6, ait :
'Eif.zpi^oi-zi ixot pujjiTjT^v etvai tou itaOouc tou 6ecu
loquitur sine Jesu Christo, qui ex penere Davidis,
tLowConccdite mihi imitatorem esse passionis Dei mei. n qui ex Maria, qui vero natus est, edit, bibit, vere
In fine epistola ad Polycarpum: Opto vos valere " persecutionem passus est sub Pontio Pilato ; vere
semper in Deo nostro Jesu Christo, e(3pioo-8at
cruciflxus et mortuus est. videnlibus coelestibus,
t/fiac StdtTCxvTOC ev 8eij) tj ixtov 'Itjuou XpuTtJ) euv_ofiat.
terrestribus et subterraneis ; qui et vere resurrexit
(50) Merito, yevvtit<c xa! aWwrjToc, factus et a mortuis resuscitante ipsum Patre ipsius secunnon factus cumGelasio Papa interpretamur,siqui- dum similitudinem, qua et nos ipsi credentes ita
dem sensus id efflagitat, et notissimum est a Graa- resuscitabit Pater in Christo Jesu, sine quo veram
cis voces fewTjTrfc et ysvtjt^c promiseue usurpari, vitam non habemus. Epist. ad Trallianos, cap. 9.
quanquam ecclesiastici fere scriptores catholici,
(52) Principem hujus mundi faluit virginitas
praesertim qui post tertium saBculum vixeruni, cas- Mari.-B, et partus ipsius similiter, et mors Domidem in quasstione de Filiidivinitate accuratius di- ni, tria mysteria elamoris, qua> in silentio Dei pa
stinxerunt. Accedit quod vox avevrjtoc soli Patri trata sunt Ep. ad Eph c. 19.
(53) Epist ad Magnes.. c. 7. In eatlem epistola
utpole ingenito competat ; quare Ignatius non poluit intelligeregenitumetingenituin, qui in epi- S. Ignatius Mapne-ianis salis se commendasse
stola ad Tralhanos eos exsecratur, qui Filium Dei Christianoe unitalis excellenliam jurp arbitratus est
dicunt aYvr(Tov, ingenitum Quis non videt praefa- his verbis : Unus est Jesus Chrislus, quo nihil
tis Ignatii verbis Arian blasphemiae jngulum peti? praestantius est.
(54) Consule loca snpra jam allegata, in primis,
Quippe hic Christus non modo Deus agnoscitur
vere immortalis, in carne quondam mortali ; sed c. 7 ep. ad Eph., c. 3 ep. ad 1'olycarpum, et c. 3
non factus, hoc est increatus diserte dicitur. Ita ad Smyrn. ; cap. loadMagnes. ; adSmyrnajos, c. I.

595

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

506

coramistas, aut confusas, sed unam in ipso perso- A clam, quia, ut ait Tertullianus (57) : Vana res,
quod est phantasma, figuram non admittit. Sed
nam per unitatem efficientes censeret.
Veritatem incarnationis, Christumque vere pas- huc illa Tertulliani auctorilas perperam adducitur.
sum ac resurrexisse, contra phanlasticos mullis Ibi enim doctus ille vir Marcioncm, qui Chrislum
S. Ignatius probat. Interalia ita ratiocinatur : Si ficlum hominem et phantasma fuisse deliiabat, lioc
testimonio Jeremiae dicentis : Venite, mittamus l>vero,ut quidam athei.hoc est infideles,aiunt,ipsum
(Christum) secundum apparentiam esse passum, gnum in panem (58) egregie refellit, ostenditque eo
ipsi secundum apparentiam exsistentes ; ego quid loci panem non figuram Christi simplicem et nuvinctus sum '? et cur opto cnm bestiis depugnare ? dam, sed propheticam appellari.
At in eucharistia juxta Calvinistarum opinionem
frustra itaque morior. - - >< Profecto, addit insuper, mendacia de Domino non confingo. otpa ou non futuri corporis prophetica, sed corporis vere
exsistentis figura est. Quis autem revocabit in duxaTaij/euooLxai tou Kupiou. Fugite ergo, concludit ipse de phantaslicis loquens, fugite malignas bium, aliquam corporis, quod simulate et ficte tanhas stirpes, quae gignunt mortiferum fructum, tum exsistit, posse esse figuram 1 Haeretici ergo ill1
hanc ob causam eucharistiam, sicuti baptismum,
quem si quis gustarit, continuo moritur (55).
IV. De reali prsesentui corporis Christi in eucha- n quem flcte Christi mortis figuram esse contenderistia, de diaconis eucharistise ministris, et de S. bant, respuere non debuerunt. Vim hujuscearguChristianorum allari.
menti cum sentiret Claudius Charentonensisolim
Ex antiquis scriptoribus noster in primis Igna- minister, in aliam abiit senlenliam. Respondit ilatius, verum iu eucharislia esse Christi corpus, di- que (59) bos haerelicos stulte credidisse Christum,
sertissime docet Siquidem ubi de haereticis, qui qui verum corpus habuit, his veibis : Hoc est corChristum non veram, sed fictam etsimulatam car- pus meum, panem, ut corpus suum fieret, revera
nem assumpsissegarriebant, sermonem habet.haec adoptasse. Id vero, ut probet, Tertullianum loco a
observatu dignissima profert verba : Ab eucha- nobis supra citato, lestem producit. Sed ibi Terristia, inquit, abstinent, propter non confiteri.car- tullianus de illa haereticorum slulta opinione ne
nem esse Salvatoris nostri Jesu Christi pro pecca- minimum quidem verbum fecit. Instat ille ex
tis nostris passam (56). Et vero, si tunc Christia- Bellarmino.ab haereticis illis non tam sacrameuluin
ni in eadem, ac Calviniani nostri fuissentsentenlia, eucharistiae, quam mystcrium Incarnationis fuisse
eucharisliam corporis Christi nudam dunlaxat esse impugnalum. Quid inde? Nunquid mysterium inflguram, ab eis nen potius illa rejicidebuit, quam carnationis aliler impugnari nonpotest; nisi Chribaptismus, qui vere raortis Christi figura esse di- stus panera, ut suum corpus essel, adoplasse dica<
citur. Imo ab illis et eucharislia non secus ac ba- ** tur? Haec sane vana quam sint et futilia, nerno
ptismus ambabus uluis suscipienda erat ; quippe non videt.
Observandum quoque, diaconos iu^er sacros adoqua Christum nullibi, nisi in fiirura, non reipsa
exstitisse concluderent. Cum ergo ab illa abstinue- randi eucharistioe sacramenli minrstios ab lgnalio
rint, in eadem ipsa verum corpus Christi esse per- computari; oportet etdiaconosministros exsislentes mysteriorum JesuChristi... Non enimciborum,
suasum habebant.
Objiciet forsan aliquis eucharistiam, etsi nudam
et potuura sunt ministri (60). Hinc etiam S. Stecorporis Christi figuram, ideo tamen ab eis reje- phanus unus ex septem primis Ecclesiae diaconis
Zo)Tf]fo<; Tjfuov 'Irjerou Xpurtou. tt,v 6uep iitsp-ztiltv
(55) Epist. ad Trall., c. 10. In epist. ad Smyrnaeos repetit S. Ignatius, quod Jesus Christus vere t,jxii>v itaOouaav, t]v ttj ^pTjdtOT^Tt 6 UaTT,p T)Ye:fassus est, sicut et seipsum suscitavit, xai iXrfiun; pev. Ab eucharistia et oratione abstiuent.eo quod
7ta8ev, toc; xat a).T,9<o; avo-TT(rjev eauToV Cap. 2,
non confiteantur eucharistiam carnem esse Servaet infra babet: Egoet postresurrectionem eumin r toris nostri Jesu Christi, quai pro peccatis nostris
carne novi, et credo esse. Et quando ad eos, qui u passa est, quam Pater sua bemgnitate suscitavit. >
cum Petro erant, venit, inquit ipsis : ApprehendiEpist. adSmyrn., c. 7. Verba haec cerlum reddunt
te, palpate me, et videle.quodnonsumdaemonium
testimonium de piaesentia reali corporis Christi in
incorporale : et confestim ipsum tetigerunt, atque sanctissimo allaris sacramento. Etrevera quid clacredideruntconvicti carne ipsius etspiritu.Propter rius, quid certius dici polest pro hac veritate nohoc etiam mortera contempserunt ; supramortem stris hisce diebus in controversia posita, iis qua;
vero inventi sunt. Post resurrectionem autem cum docet S. Ignalius, videlicet eucharistiara esse carillis comedit, et bibit, ut carnalis, <ix; aapx^.xde;, nera Servatoris nostri Jesu Chrisli ; illameamdem
quamvis spiritualiter unitus Patri. Epist. ad carnem, qua? pro peccatis nostrispassaest.etquam
Smyrn., c. 3. Non rairandum S. Ignatium tara vePater postea suscitavit? Quomodo consociari poshementer deprajdicare veri tatem Incarnationis.cum
sunt hujusmodi phrasis cum sensu figurato novaerror oppositus valde obtinuerit temporibus etiam torum ? Nunc igitur miretur nemo, si hos videat
apostolorum, sicuti expresse testantur Tertull. lib. respuentes aucloritatem epistolarum S. Iguatii.
Dc prscscript., c. 33, ac D. Hieron. adversus Lucifequarum doctrina corum doctrinoc e diamctro cst
rianos, c. 8, necnon eruitur a prima D. Joannis opposita.
Epistola, c. i. Haresis hajc communis eratoranibus
(57) Tertullianus, lib. iv contra Marcionem, r. 40.
Gnosticis, sicut aniraadvertit Tillemont., 1. 1 Hist.
(58) Jerem., cap xi,
19.
eccles., post Pearsonum et Bullum.
(59) Respons. ad tract. Ue perpetuit., parte n, c.
(56) Eu^apiertfae; xai TtpoaeuyTJe; iitiypvtau, 8ta 21, p. 269.
to (x^) 6fJioXofeTv ttjv euyapierttav cripxa, eTvat tou
(60) AeT Se xat Toue; Staxdvuue; ovTae; ijiuernjptou

597

DE DOCTRINA S. IGNATII.

598

ab Ambrosio vocatur minlster altaris (61). Et D.


Laurentius apud eumdera doctorem (62) Sixtum
summum pontificem his verbis corapellat : Experire,utrum idoneum minislrum elegeris,cui commisisti Dominici sanguinis consecrationem. Sed
illud potissimum in verbis S. Ignatii animadvertendum, quod ipse de iisdem diaconis addidit: t Non
enim ciborum et potuum sunt ministri. Etenim
hi primum quidem, ut viduarum pauperuinque curam generent, ab apostolis sunt ordinati. Verum
secundarium illud eorum munus, quamvis primae
eorum electioni occasionem dederit ; quibusdam
tamen in regionibus paulo post mutationibus fuit
obnoxium. Porro si quid contra Justinianus et synodus Trullana (63) definierunt hac in re ex male
intellectis, cum Neocoesariensis concilii, tum S.
Chrysostomi verbis, ab antiqua Patrum traditione
recesserunt.
Neqne illud etiam perfunctoria observatione adnotandum, quod Ignatius de sacro Christianorum
alturi ad Ephesios (64) scribit : Si quis non sit
intra altare, xou Ouataaxirjptou, privatur pane
Dei. Et ad Philadelph. (65) : Una enim caro Domini nostri Jesu Christi, et unus calix in unionem
sanguinis ipsius, unum altare, Iv guo-iarojpiov.
His in locis vocem Ou"on"^P'ov in sua propria,
vera ac genuina significatione, nimirum pro sacra
mensa, in qua Christi corpus immolatur, usurpari
certissimum est ; unde profecto refutantur Calviniani, qui verum Christi corpus in eucharistia esse
negantes, vocem quoque 6uo-taa-tr]piov, altare, vero
ac proprio significatu per tria prima saecula ab
antiquis Patribus acceptam inficiantur. Frustra autem objicit Vedelius : Eucharistiam Ignatii tempore ad mensam ligneam, quoe altare proprie dictum non erat, fuisse administratam. Incertum
namque primo est utrum his Ecclesias temporibus
tabula lignea an lapidea usi fuerint. Secundo non
materies lapidea, aut lignea, sed sacrificium super
mensam, cujuscunque materiei sit, ab hominibus
Deo oblatum altare proprie dictum conslituit. Neque vero id majoris moraenti est, quod idem Vedelius eo, quia mulieribus, ne ad altare accederent,
nonnullis canonibus (66) vetitum esset, inde Ignatium non de aliquo materiali, sed de spirituali,
precum scilicet et rationum intelligendum esse
contendit. Enimvero idem ipse Vedelius, cum hos
citat canones, qui vocem altaris vero ac genuino
sensu usurpant.seipsum imprudens juguIat.Deinde
Ignatius de eucharistia loquitur, ac proinde non

A de spiriluali ac metaphorico, sed de materiali e^


vero altari eum loqui necesse est. Denique si mulieribus altaris accessus olim interdicebatur, per
divini tantum officii tempora, non autem, cum eucharislia accipiendaesset, illud eis prohibitum fuitInstabis : Primis Ecclesiao sieculis vocem altare
rarius adhibitam a Patribus, qui, cum adversus
ethnicos disputarent, ulla Christianis altaria fuisse
constanter pernegabant Sed his facile respondeas
primo vocem illam altare ab Ignatio, quidni et ab
aliis Patribus, quorum scripta perierunt,non raro,
sed sospe usurpatam. Secundo, si primi Ecclesiaa
Patres in suis contra paganos scriptis et disputationibus nulla Christianis allaria fuisse dixerunt,
in aliis operibus aut sermonibus ad Christianos
n habitis, sua ipsos altaria habuisse asserunt. Quamobrem cum antiquissimi illi scriptores sibi ipsis
contrarii esse non possint, iidem procul dubio,
nbi illud inficientur, ibi de altaribus publicis, in
quibus sacrificia maximo apparatu, et paganorum
more fierent, sunt inlelligendi. Et certe cum ipsi
eucharistiam verum corporis et sanguinis Chrisli
sacrificium esse omni asseveratione affirment,apud
Christianos verum ac proprium altare aliquod
fuisse, negare non polucrunt.
De eucharistise sacramento disserens D. Ignatius
simul declarat divinum hunc cibum quoddam esse
remedium, quod producit immortalitatem : *ap|xaxov dOavao-ta;, i pharmacum immortalitatis (67).
glorioso hoc nomine istud divinum sacramentum
appellat : statimque addit quod sacramentum hoc
** est antidotuni,nemoriamur,sedvivamussemperin
Jesu Christo. MagnificaB hujumodi phrases in auctore tam vetusto, sicut est D. Ignatius, summam
evidenter oslendunt venerationera, quacolebantur
divina hasc mysteria primis Ecclesia? temporibus.

'It,o3 Xptatou xata itav-ta tootcov itaatv ipiax


oxeiv
oi vap (JpeofiaTiov xai itOTtov elit Staxovot, dXX' ExxXT,3(ac eou &Ttr]pETai. Oportetautem et diaconos
mysteriorum Jesu Christi ministros omni modo omnibus placere. Non enim ciborum et potnum ministri s'int, sed Ecclesia? Dei minislri. Ad Trall.,
c. 2
(61) Lib. De virginit., c. 18, 119.
(62) Lib. i De Offic, c. 41.
(63) Canone 41.
(64) Cap. 5.

(65) Cap. 4.
(66) Concil. Laodicaanum, canone 44.
(67) Epist. ad Ephes., cap. 20.
(681 Cap. 6.
(69| Si quis potest in castitate manere ad honorem curms Dominicae, in humilitale maneat. Si
glorietur, periit. Et si se majorem episcopo censet,
interiit. Epist. ad Polycarp., c. 5.
(70) Decet ut sponsi et sponsae de sententia
episcopi conjugium fauiant, quo nuptiae sint secun

ARTICULUS II.
OBSERVATIONES MORALES

Praater obligationes episcopos.presbyteros ac diaconos concernentes, Christianorum insuper munia


et obligationes in epistola ad Polycarpum (68) pertractat, in qua magnis etiam laudibus ornat cselibem vitam (69) agentes : eos lamen propterea inani
gloria efferri non vult. Illi vero, qui nuptias conD trahunt, subdit ipse (70) id episcopo annuente faciaut, ut nuptiae secundum Deum sint, non secundum cupiditatera.
In epistola ad Ephesios sanctus martyr commen-

899

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

600

dat, fldem ac charitatem (71); orationis publicae A


enumerat utilitates (72). Nemo erret, ait S. Ignatius, nisi quis intra altare sit, privatur pane Dei :
si enim unius atque alterius precatio tantas vires
habct, quanto magis illa, quae episcopi est, vel totius Ecclesiae. Qui igitur in convenlum non venit,
hic jam superbia elatus est, et seipsum separavit.
Date itaque operam, ait insuper ad eosdem Ephesios, ut crebrius congregemini, ad gratias Deo
agendas, illiusque gloriam : quando enim seepius
in idem loci convenitis, labefactantur vires Satanae,
et concordia vestraa fldei solvitur exitium, quod ille
infert. Si gravissimce hujusmodi veritates profunde in mentibus fldelium noslraj setatis inscultae essent, neutiquam innumeros conspiceremus,
qui absque legitima causa etcontra verum Ecclesia' n
spiritum, sacrosancto missse sacriflcio, et divinis
proprim paroeciae offlciis, ac si revera immunes essent, raro aut nunquam omnino intersunt.Si autem
maximm utilitates, quaa fldelibus obveniunt Christianis hisce a conventibus, eos non tangunt, movere saltem deberentpericula, quibus exponuntur,
dum seipsos ab illis segregant.
Complura denique memoratu dignissima de flde,
charitate, ac timore tradit S. martyr : de flde quidem, atque charilate ita loquitur: Principium
quidem (vita?) fides, finis vero charitas (I Tim. i,
5). Hasc autem duo in unum coeuntia Dei sunt ;
omnia vero alia ad probitatem consectanea sunt.

Nullus fldem repromittens peccat, neque charitatem possidens odit. Manifesta est arbor ex fructu
ipsius : similiter qui profltentur se Christianos
esse, ex iis, qu facient, cernentur. Non enim nunc
repromissionis opus, sedper virtutem fidei,siquis
inveniatur usque ad finem (73). De timore sequentia habet : Revereamur,et timeamus Dei ionganimitatem, ne in judicium nobis cedat.Aut enim
futuram timeamus iram, aut praBsentem gratiam
diligamus, unum ex duobus, modo in Chrislo Jesu
inveniamur ad veram vitam vivendam (74).

dum Dominum, et non secundum cupiditatem.


lbidem. En requirit S. doctor sententiam, seu benedictionem episcapi, ut nuptiae conferant gratiam.
(71) Epistola ad Ephes., cap. 8 et 14. Vide nostram Analysin laudataB epistolao.
(72} Epist. ad Ephes., cap. 6 et 13.
(73) Ad Ephes. Ep., cap. 14 et 8, dicit : Carnales
spiritualia exercere nequeunt, neque spirituales
carnalia, sicut nec fldes, quao incredulitatis sunt,
nec incredulitas, quae fldei ; quae vero et secundum
carnem agitis, ea spiritualia sunt, in Jesu enim
Christo omnia agitis.
(74) Epist. ad Ephes., cap. 9.

(75) Memores estote in precibus vestris Ecclesiee,quaB est in Syria quae pro me Deo pastore
utitur.Solus ipsam Jesus Christus vice episcopi reget, et vestra charitas. AdRom., cap. ix.
("76) Vos decet non faniiliarius ac superbe uti
aetate episcopi.sed secundum virtutem Dei Patris
omnem impertiri illi reverentiam ; queraadmodum
novi sanctos facere presbyteros ; non rppicientcs
ad apparentem juvenilem ordinationem, sed ut
prudentes in Deo cedentes ipsi, non ipsi autem,
sed Patri Jesu Christi omnium episcopo. Ad
Magnes., cap. 3.
77) Ad Magnes., cap. 9.

ARTJCULUS III.
OBSBKVATIONES DISCIPLINARES.

Praeter jam alia inter dogmaticas animadversiones occurrentia disciplinae puncta,illud etiam in
S. Ignatii epistolis adnotandum est,cum episcopum
quemdam ab ecclesia sua sine ulla reditus spe
abesse contingeret, ejus tamen ministerium ea de
causa ad seniorem (7o) e presbyteris delalum non
fuisse, atque saepe juniorem presbyterum (76) senioribus posthabitis ad episcopatum evectum fuisse.
Observamus postremo Dominicam tunc Sabbali
loco in Jesu Christi resurrectionismemoriam coli
solitam esse. Inquit enim S. lgnalius in epislolaad
Majmesianos (77) : Ad novitatenl vita venerunt
(prophetae) non amplius Sabbatum colentes, sed
juxta Dominicam viventes, in qua et vita nostra
exorta est per Jesum Christum et mortem ipsius.

601

DE INTEGRITATE TEXTUS RECEPTI EPP. S. IGNATII.

608

DE TEXTUS RECEPTI

EPISTOLARUM S.

IGNATII ANTIOCHENI

INTEGMTATE

DISQUISITIO GRITICA
Iteratis curis Latine reddita
AUCTORE

HENRICO

BENZINGER

IN UNIVEMSITATE WIRCEBURGEiNSI THEOLOGLE DOGMATIOE PROFESSORE.

Coniroversise causa et slatus quzstionis.


Duplex hucusque epistolarum S. Ignatii, episcopi et raartyris Antiocheni, textus
aderat Alter, quem omnes rationes ut genuinum commendabant, quique antiquorum
scriptorum, praesertim Eusebii, testimoniis plane consonat, septem epistolas complectitur; alter, multo prolixior, easdem epistolas mullis additamentis interpolatas
prseterque eas quinque alias, quarum Eusebius mentionem non fecit, exhibet.
Nuper vero ex quibusdam collectaneorum Syriacorum codicibus, quos Angli in
monasterio S. Marise deserti Nitriensis detexerunt et coemptos in Museum Britannicum detulerunt (78), vir de litteris Orientalibus benemerentissimus, Gulielmus Cureton, textum quemdam Syriacum edidit, quem tres codices consone prsebent, qui
nonnisi tres epistolas, ad Polycarpum, Ephesios et Romanos, exhibet easque multo
breviores ac in textu recepto habentur. Multa preesertim desunt, quae de Christi
Domini nostri divinitate et hierarchica episcoporum potestate in illo, quem hucusque pro genuino receperamus, textu, habentur.
Quaestio inde orta est, non levis sane, cum de antiquissimo maximique ponderis
saeculi apostolici monumento, prseclarissimisque et sanctissimis nostrse religionis
testimoniis agatur: utrum textus iste novus genuinus, proindeque qui hucusque
receptus erat, interpolatus sit, an vero textus Syriacus truncatus, atque ille quem
pro genuino habebamus porro retinendus sit.
II
Quid de hac quoestione hucusque statuerint eruditi.
Cl. Cureton, qui textum Syriacum detexit atque primus edidit, criticamque de eo
disquisitionem primusinstituit, quod mirandum sane non est, textum suum genuinum esse Ignatium tuetur, atque in prioribus duobus, quse hac de materia edidit,
operibus (78*), textum receptum in priori saeculi iv parte ad tuendam adversus Aerium atque Arianos catholicam doctrinam ab interpolatore confectum fuisse supponit; epistolas quatuorquee in Syriaca versione desunt, nonomnino nothas, interpolatas tamen et ipsa esse, contendit.
(78) Singula qusB huc pertinent vide apud Cureton, Corpus lgnatianum, p. xxvi, sqq.
(78 ) The antient syriae versiou oftpe epistles of saint Ignatxus. London 1846. Vindicue lgnatianx, etc,
London, 184 > (adversus Rud. Chr. Wordsworth).

603

S. IGNATIDS. PROLEGOMENA.

60i

Accessit Ghristianus Carolus Josias Bunsen (79), notissimus Borussiee regis tunc in
Anglin, quondam et Romee legatus, qui spargendi inGermania novi Ignatii provincinm suscepit. Bunsenio textus receptus jam Tertulliani tempore confectus fuisse
videtur, ad inducendum, ut ait, systema episcopale.
Post vero in palaestram rediit Guretoniusatque majori opere edito (80), non solum,
textum trium epistolarum Syriacum, sed etiam omnia quae a Greecis, Latinis vel
Syriacis scriptoribus de Ignatio vel allegantur, ingenti labore collegit, additis prseterea disquisitionibus de vigente controversia criticis. Unde et opus istud Corporis
Ignatiani titulo insignivit. Hic vero Ignatium ad doctrinas de Christi divinitate et
episcopali potestate tuendas interpolatum fuisse censet, non quidem ut primitus introducerentur ista dogmata, quse et ipse, utpote Anglicanee confessionis, admittit,
ut Ignatii tamen auctoritate contra negantes promoverentur. De adulterati Ignatii
epocha hoc in opere distincte minus locutus est, videtur tamen seriori adhuc aetati
assignare.
Protestantibus aliisque fidei adversariis acceptius nil fuisse, per se quivis intelliget. Ex multis unum nominamus Alb. Ritschl, Bonnensem, qui in opere suo,De ortu primavce Ecclesice cathoiicce inscripto (81), ad Bunsenii partes accedit.
Contra vero textum receptum primus defendit Rudolphus Christophorus Wordsworth, cum primam Curetonii editionem crisi subjiceret in folio quod dicitur English Review (81*). Quod ut preestaret, non feliciter admodum hypothesin statuit,
Monophysitam quemdam Syrum Ignalium truncasse.
Optimam vero causae nostree operam preestitit Julius Ilenricus Petermann, professor Berolinensis (82), qui ut Ignatium Curetonii truncatum oslenderet, versionem
Armeniacam ad supplendum integrae Syriacee defectum adhibuit. Heec nempe versio non est immediata, sed ex Syriaca tronslata, et ex eadem quidem, cujus lacinias
in Syro Curetonii habemus. Atqui heec ipsa Armeniaca translatio integrum Ignatium complectitur.
Post hos Ignatium nostrum defendit Ferd. Christ. Baur, Tubingensis professor
(82), notissimus ille sacrarum Scripturarum et aevi apostolici non criticus, sed destructor, non quod lgnatii epistolas pro authenticis habeat, quas, ut fere omnia primeavee Christianitatis monumenta, suppositas esse conclamat, sed quod textura receptum illum esse velit, qui primitus Ignatii nomine in lucem emissus fuerit, adeoque nihil Ignatii servari posse. Negari tnmen non potest Baurium summo ingenii
acumine evicisse nexum sententiarum in nostro Ignatio optimum esse, in esse, in
Syriaco omnimo deficere.
Ex catholicis primus Car. Jos. Hefele, professor Tubingensis et Patrum apostolicorum editor meritissimus, ad vindicandum lgnatium ineurrexit (83), remque plane
acu tetigisse nobis videtur. Is enim textum Syriacum excerpta queedam ad usum
asceticum confecta prajseferre evicit.
Cum vero breviter tantum queeslionem tractasset, nos, rei gravitati consonum
esse rati ut uberius exponeretur, cumque plura occurrerent quee pro hypothesi eadem proferri possent, prolixiorem librum ad eam tuendam enucleandamque scripsimus (84), post vero duplicem appendicem subjecimus, alteram adversus Ritschl
(85), alteram adversus dictum quoddam Uhlhornii de Sige Gnosticorum (86).
Ad hanc eamdem sententiam porro accesserunt, ex Gatholicis viri doctissimi Haneberg, 0. S. B., professor Monacensis (87); Adalbertus Maier, professor Friburgensis (88), Ritter, professor Vralislaviensis (86) ; ex Protestantibus Neander, licetprius
(79) Die drei sochten unddie vier uncechten Briefe des Ignatins von Antiochien Hergesteller und
vergleichender Text mit anmerkungen. Hamburg,
1847. Ignatius voo Antiochen und seineZeit. Sieben
Sendscheiben an Dr. A. Neander. Hamburg. 1847 .
^80) Corpus Ignatianum. acomplete colleclion
of the Ignatian epistles. etc. I.ondon. 1849.
(81} Die Entstehung der allkatholischen Kirche. S 577, Anm. 2.
(81*)Jul 1845. n. 8.
(82)Iahresbericht derdeutschenmorgenta?ndischen (iesellschaft, )846et majus opus S. Ignntii
epistoloe una cum ejusdem rnarlyrio.Collalisedd.
Graicis,versionibusqueSyriaca;Armeniaca,Latinis,

denuo recensuitnotasque eriticas adjecit Jul.Henr.


Petermann. LipsisB, 1849, in-8.
(82) Die IgnatianischenBriefe und ibrneuester
critiker. Tubingen, 1848 (adv. Bunsen).
(83) Patrum apostolicorum opera, ed. 3. in
Prolegomenis, Tubingo?, 1847, et Kirchenlexicon
von Wetzer und Welte, Bnd. 1. S. 598-600.
(84) Uber die Aechtheit des bischerigen Textes
der Ignalianischen Briefe. Wurzlurg. 1819.
(95) Rilschl . und die Ignatianischen Briefe.
(Tiibinger Quartalschrilt 1851, Heft 3.
(86) Ueberdie zeit der Entstehnng des Gnotischeii Aeonen syslems . Ebend. IaLug., I852,Heft3.

603
DE LNTEGRITATI2 TEXTU3 RECECTl EPP. S. IGNATII.
606
adversaretur, et Uhlhorn (91); ex Anglicanis Routh (91), Jacobson (92); novissime
vero ttdv. Churton in nova editione Vimliciarum episto/antm S. Ignatii, auctore
Joanne Pear^onio, adnotationibus el praefatione ad hodiernum controversiae statum
accommanata (93) ; opusvere utile, quodadversariosnostrossolide non minus quani
lepide exagitat.
Nos hac vice opusculum anterius aliquantulum quoad formam contrahentes, quoad
niateriam vero illis, quee ab illo, quo prodiit, tempore subjicienda occurrerunt, augenles, iteratis curis hic reddimus.
III
Momenta desitmpta ex doctrina de Christo Domino.
Ponamus revera textum Ignatii genuinum a quodam falsatore fuisse interpolotum
aliquem certe finem is assequendnm sibi proposnit, quem ut atlingeret, quaedam
dixisse oportet, ex quihus idem ipse fraudis scopus inquirenti elucebit. Age vero,
hunc seopum fuisse dicunt, ut doclrinam de Christi divinitate vel induceret.vel promoveret; textum revera receptum bis (94) nomen eeoO Christo tribuere, ubi Syrus
secus legit. Verumidem ipsum vise versa apud Syrum occurrit (95),neque minus iste
Christum Deum vocat (96).
Porro si interpolator ille, quem adversarii supponunt, Christi divinitatem commendandam sibi proposuit, sane adversus haereticos quosdam arma movebat, atque
ex erroribus, quos impugnat, quinam illi fuerint, eosqne Ignatio seriores esse viclere
erit. Verum si accuratissime epistolas textus recepti perscruteris, non invenies nisi
ejusmodi, qui Ignatio coaevi fuerunt, Ebionitas, Judaizantes, Docetas. Unum est,
quod acribus controversiis ansam jam dedit, cum Pearson ad vindicandum Ignatium nanus cum Blondello et Dallaeo consereret : locus ille celebratissimus ex epistola ad Magnesianos (07), in quo Christus dicitur a<5yo<; HZ-.qs oux a6 ai^t 7cpotXetov. Isthic
nempe manifestam fieri mentionem Siges Valentinianae obtendunl, Valentinum vero post defunctum lgnatium insurrexisse. Haec eadem objectio modo etcontra textus
nostri auctoritatem intorquetur cum illa verba a Syriaco absint.
Qua in re id concedimus facilius, quam Pearson (98) el Massuet (99) Valentinum
nonnisi post defeetum Ignatium docuisse. Neque iis utemur, quae non sine omni
probabilitate a Pearsonio late exponuntur in vindiciis Jgnalianis (1), nomen illud
<>^f,i non pro appellativo habenuum, totumque locum ad Ebionitas respicere. ln
illud vero argumenti genus insistemus, quod a Pear~onio preelibatum, rem plane
conficit, nempe doctrinam illam de Sige tolamque primam aeonum ogdoada a Simone ortum trahere atque genealogiam eeonum integram sensim a Gnosticis ex illa
radice evolutam fuisse, de quo videsis ipsum Pearsonium (2). Unum tantum perfecte
praestare non potuit vir prffistantissimusex monumentorum defectu. Cum enimra?*
aSimone ortum traheredemonstrasset, ostendendum porro erat vocem eliam aifr^ ab
ab ipso fuisse usurpatam. Quod ut praestaret seriorum quorumdam, Kusebii, Gregorii Nazianzeni ejusque commentatorum tantum testimonia prae manibus habebat.
Quae licet sufficientissima sint, ea tamen cavillatio adversariis eropta non erat, auctores haeresiologoslgnatio suppares altesilere, imo nomen yesValentino potiusauctori deferre. Verum et istud effugium ipsis est praeclusum, postquam deteotum fuit
Hippolyti Porluensis opus De hxresibus (3), olim ex parlesub Origenis nomine editum, modo vero genuino auctori vindicatum *. Hic enim non solum Valentini dog(87) Iii noslri operis crisi in Historiscn-politische Alaetter. 1851, Heft. 9.
(88' Einleitung in die schriften des N. T.
Freib. i. Br. 1852. Vorr. IV.
(89) ln Aschbach allgemeines kirchenlexicon,
Art. Ignatius, et in Historia sua ecclesiastica.
((J0) In Niedners Zeitschrift f. Hist. theol.
1851. Heft. 2.
(91) Prarf. ad Rpliquins sa 'ras, ed. 1846, vol.
I. p. xxvnr
(92) Praef. ad Patrum apostolicorum ed m,
1849, p. xni-xxxviii.

(93) Oxonii 1853.


(94) Eph. tit. et n. 19.
(95) Rom. 4 et fin.
(96) Eph. 1, Polyc. 3.
(97) N. 8.
(98) Vindicia? Ignatianee, part. n, c, 7.
(99; In Prolegoiuenis ed. Irei.iei.
(1)C. 4.
(2) Ibid. , c. 5.
(3) Origenis Philosophumena s. omnium hferesiam refutatio. E. cod. Parisiensi hunc primum
eddit Emmanuel Miller, Oxonii 1851.

607

S. 1GNAT1US. PROLEGOMENA.

G08

mata ex Simonianis exorta affirmat (4), sed etiam ex libro Simonis, cui nomen
A*o<paat ha?C verba allegat(5) : AiSo eioi napofudSte. tuiv oXutv, [HJte ap)(_Tjv M*6 itipa; e^ouiat, ajr6
(iia; pi^o?, fjtii; iarl SiSvajtt, 01^, aopaTo;, axaxaXiQircoc. PoDamUS etiam llbrum istum SilllOlliS

non esse, licet ejusmodo opera ipsi tribuant Epiphauius, Hieronymus (6), Dionysius
Areopagita (7) ; ex ejus tamen secta, quae Originis adhuc tempore, exilis licet numero, adhuc exsistebat, prodiisse oporteret atque antiquissimum esse, cum jam Hippolyti tempore absque dubio Simoni tribueretur. His si addas Sigen a Valentinianis
"Ewoiov et Matrem dictam fuisse (8), "Ewoiav vero atque Matrem Simoni tribui ab Irenaeo (9) et Epiphanio (10) ; eamdem npoWov a quibusdam Gnosticis Nicolai discipulis et a Valentinianis dictam (11), eamdemvero Upouvixov ab Epiphanio Simoni tribui
(12) ; Barbeliotas, ex Simonianis ortos, "Ewoiav Barbelo vocasse (13), Epiphanium vero
expresse affirmare Barbelo istam eamdem osse ac Simonisi npouvixov : haec, inquam,
si conferas, nullum dubium esse poterit et rem et nomen ex Simone ortum traxisse,
nisi omnia critices principia eveilere velis.
IV

*&rl

f '* '..

Momenta desumpta ex doctrina de poteslate episeopali.


Neque melius res adversariis processit in altero scopo, quem promovendum sibi
proposuisse interpolatorem autumant, detegendo, episcopalem nempe auctoritatem
commendandi. Multa habe in rem verbafecerunt Bunsen, Cureton et Ritschl, quin
veram Syriacum inter et receptum textum diversitatem hoc id dogmate haberi probayerint. Textus enim Syriacus et ipse episcoporum praerogativam et tres hierarchiee gradus admittit, cum episcopos exhibeat Ignatium, Polycarpum et Onesimum, neque presbyterorum diaconorumve mentionem omiserit (14), Nihil contra
episcopi sententiam fieri (15), neque matrimonia contrahi, neque virginitatem Deo
dicari concedit (16). lpsius esse confirmat unitatem servare (17), doctrinam sanam
tueri (18), collectas convocare (19), omniumque curam gerere. Eamque potestatem
ex Dei lege exercere admittit, nam omnes hortatur episcopo subjectos esse, ut et
Deus ipsis sit propitius (20).

Momenta ex styli diversitate.


.
I

Argumentum ex styli diversitate, ab antiquioribus Ignatianarum adversariis jam


prolatum et a Pearsonio uberrime refutatum, Syriaci textus patroni eo modo recoxerunt, ut miram inter genuinum Ignatium et interpolatorem styli discrepantiam
statuerent. Bunsenius in illis partibus, quas interpolatas censet, quasvis oratorias
phrases, nimiam verborum redundantiam, mt8o; falsum, voces in immonsum compositas cumulari conqueritur. Guretonius, in omnibus moderatior, id saltem contendit,
interpolatorem quaedam, quae in Ignatio repererat, tam immoderateusurpasse, ut se
imitatorem prodat. Verum et hic idem nobis locus tertia vico responsionem suppeditabit, non minus apud Syrum occurrere, quae ipsiineo, quem supponunt interpolatore reprehendunt : preedicatorum nempe vocumque similium cumulationem(21),
(4) L. ti, c. 20, p. 176, 177.
(5) L. ti, c. 18.
(6) ln Matlh. xxiv, 5.
(7) De div. nom., c. 6.
8) lren. 1. i, c. 1.
(9) L. I, c. 23.
(10) N. 2.
(11) Epiphan. haar. 26, Gnoslicorum, n. 3;hr
Nicolaitarum, n. 4, haer. 31, n. 5,
(12) N. 2.
(13) Epiph. hasr. 26, Iren. 1. i, c. 29.

(14) Polyc- 6.
(15) Ibid. 4.
(16) Ibid. 5.
(17) Ibid. 1.
(18) lbid. 3.
19) Ibid. 4.
(20)Ibid. 6.
(21) Polyc. 3 : aipaTov, a^rjXi<DT|Tov,aTca8T) ; Polyc
6: ffuYxoitiaTe, auvaeXerre, OTjvrps)f_eTe, aofiitiiYtts,
iinfx|jiaaee, avvtftiptaOi. Cf. et Rom. in tit, Ephn..
oitiit.

* Sententiae, apud Doctores Ultrarhenanos eiortse, quse Philotophumena Hippolyto tribui, non possumus quin
contraeamus. Quibus, ut doctissimo professori Wirceburgensi contradicamus, argumentis ntlamur. non est hic
locus declarare. Adeat lector thesi quam nuper in Schola theologica Parisiensi egregie disputavit Dominus
abbas Cruice, quw spuriis Origeuianis iu nostra Origenis editione prtetnitlitur. Edit. Patr.

609

DE INTEGRITATE TEXTUS RECEPTI EPP. S. IGNATII.

C10

particulas immoderate repetitas (22), vocabulaprolixe compositas (23),periodes complexas et nnacoluthicas Paulinis similis. (24).
Hanc styli discrepantiam Guretonius, praesertim inter finem epistolee ad Polycarpum, qualis apud nos habetur, et priorem ejusdem epistolae partem, quam et Syrus
retinuit, intercedere objicit. Verum respondendum est eamdem dissonantiam inter
epistolam ad Polycarpum Syriacam aliasque epistolas a Syro retentas non minus
interesse. Ignatius enim ad collegam scribens Epistolas Pauli ad Timotheum Titumque imitatur, sicut CBeteroquin alias Pauli Epistolas in dicendi genere sequitur.
Uterque vero, Paulus et Ignatius, pro personarum ratione diverso stylo utitur. Ad
coepiscopum nempe sociumque scribentem simplici et familiari dicendi genere
uti oportet, non vero solemni illo et concionatorio, quod sequi decet illum qui publice Ecclesias docet et hortatur. Quod de hic aotum est, cum in flne epistolse ad
Polycarpum sermonem ad Smyrnenses convertit.
Neque id preetereundum est, argumentum ex stylo desumptum aliquo semper
cum moderamine adhibendum esse, cum memo sit qui eodem constanter dicendi
genere sensus suos reddat, neque pro materiarum ratione et varia animi dispositione, varinm etiam scribendi modum usurpet. Caute hac in re dijudicanda prooedendum est, in qua de subtilibus admodum differentiis agitur et in qua proinde pra?judiciis latissimus campus patet.
VI
Momenta desumpta ex sententiarum nexu.
Nemini cordato mirum videbitur, virum persecutionibus pressum, Ecclesiarura
sollicitudine jaetatum, a satellitibus, ferarum more saevientibus, vexatum, inter ilineris longissimi diuturnique terra marique peracti turbas, animo diversissirais sensibus hinc in dedistracto scribentem.noneum sententiarum nexum neque peccatum
ilium ordinatumque sermonem producere, quo ille uti valet qui domi quietus sensus suos disponit. Imo tali in casu exeerpta, quse praecipuas tantum sententias delibant, meliorem nexum et logieum magis ordinem exihibere oportet, quam autographum. Nil proinde est quod insolitum atque peregrinum nobis viden oporteat, si
S. Ignatii epistolae tales nobis occurrant, imo circumstantiis consentaneum adeoque
fidum magis atque vero similius esse videtur. Nihilo taraen secius non est cur ad
haac recurramus, cum adversarii nobi3 objiciunt, nostrum textum in sententiarum
rerie tam abruptum esse, siquidem et ipse textus Syriacus, fatente Bunsenio, obscusum atque abruptum non minus se praebeat. Ne igitur videamur pugna cedere. ad
quod sane nulla nos rationum indigentia adigiraur, loca percurramus breviter, in
quibus textus a se invicem discrepant.
Epistola ad Polyearpum ea est, in qua Syrus paucissima excidit. In sine nihilominus nonnulla abstulit, quserecisatruncatorem produnt. Quidenim abruptum magis quam tria illa commata quibus epistolam concludit : Ego gaudeam in vobis omni
tempore. Christiano nonest potestas super seipso, sed Deo paratus, ut subjiciatur. Rogo
pacem illius, qui digni/icatus , ut eat ad Antiochiam prn me, sicut prsecepi tibi ? Quidnam hic sibi volunt verba illa Xpiortav6<; sau-too $ouo-av o<k iyji, aXXi es<i> syolx^ ? Ait Bun-

sem ad Ignatium haec referendaejusque ad patiendum paratissimum animum exprimere. Quis vero hoc <rx*Setv dicet, quod vacare sonat, praesertim cum hinc inde a
militibus, quos leopardis sequiparat, jactatus abbestias deducitur?Hoc sensit et ipse
Syrus, proindeque verbr illa adjecit de suo, ut subjiciatur, ffxoXajei per vocem paratus
reddens. At nemo non videt melius hsec in nostro textu haberi, in quo haec de Christianis sententia Smyrnensibus applicatur, quibus Ignatius mandaverat, ut nuntium
quemdam Antiochiam mitterent, qui Ecclesiaa illi de sopita persecutione congratularetur. Hoc opus charitatis ad Dei gloriam fore ait, ad hanc vero promovendam
quovis modo tendendum Christianis, quod non sibi vivant, sed sibi quodam modo vacantes, pro Deo omnia operentur.
(22) Rom. i in sex lineis quater y*P occurrit ;
Syrus Rom. 4. 5. in septem lineisl quinquies, et
Polyc. 5 in octo lineis quater 84 posuit, ut alia taceamus.

(23) Cf. Pearson Vind. lgn., p. i, c. 14. Rom.


tit., et n. 1 : afnJssotj ; Polyc. 3 : &%i6msta( ; Eph.
tit. , aJtoixaxaptiToc;.
(24) Eph. 1.

611

S. IGNATIUS. PROLEGOMENA.

6)2

Epistolum ad Ephesios quam maxime amputavit Syrus, quod ad suum Rnem pauoiora in en reperiret. Quo factum est, ut et plurimasint, queenexu omnino careant
Ejusmodi sunt verba illa (25); sed propter quod charilas non sivit me, ut silerem a
vobis, ctim antea nulia ratio dicta fuerit, cur silere deberet. Laus quidem, quam antea Ephesiis ex Syro lgnntius impertit, opponi posset monitis' quse postea sequunInr, sed de hoc modo non agitur, sed de eo quod silcntio opponi deberet. Idipsum
nutem in textu recepto praaclare habetur, in quo jgnatius dixerat se modo incipere
in schola Christi, atque egere ut ab iis ad fidem et patientiam excitetur. Bunsen, ut
hanc difficultatem evaderet, vocem iXXi vertit in ideo, quod non est effugium, sed
confessio.
Post haec Syrus parngraphos fere quinque trnnsilivit ; comma proximum vero (26)
variantem lectionem continet, quam Cureton(27) consulto ab interpolatoreinductam
nit, ut nexum quemdam inter addita et sequenlia restitueret. Nimirum ubi Syrus
Iwrcujita legit. noster vocem S?n habet. Sed cum et ille Grgecus uberior, quemomnes,
et nos, pro interpolato habemus Eiri6u|jLia legat, et ipsa interpolator textum receptum
suis figmentis supposucrit, patet lectionem alteram non consulto in textum repositam, scd casu irrepsisse, et nonnisi ejusmodi variantem esse, quales in omnibus textibus reperiri solent.
In sequentibus (28) Ignatius Ephesios hortatur, ut orent pro aliis hominibus, qui
non sunt ut ipsi Dei templa. Hic Syrus, qui antecedentia omiserat, vocem illam 4XXv
in k^vxwv permutavit, ne tam abrupta esset oratio, cum antea abessent illi, quibus
alii opponerentur. Exinde autem minus commodum quiddam emersit;nam sane
non omnes homines sunt ejusmodi, ut conversione ad Christianam religionem
egcant, siquidem ejusmodi ipsi Christiani non sunt.
Simile quiddam post accidit(29),ubi Syrus duocommataconjunxit : Melius esl hoc,
ut sit silens homo, cum estaliquid, quam ut sit loquens, cttm non est, ut in manu illorum quas loquitur operelur, et per illa quae silet, cognoscalur. Heec in textu utique Syriaco optime procedunt, quia Syrusaddidit homo, hoc est tU ; sed si Greeca ad Syriaci textus normnm componas habebis propositionem in infinitivo absque subjecto,
arctissime junctam alteri, quee subjectum sapponit: "Aiistvov eaxiv <num^ xai eTvai +] AaXoOvxa (it, eTvai, W & XaXeT itpijuri, xai oi' iiiv oif^ ft<tibr/.:^m. Ita et ipse Bunsen textum Gra?cum
e Syriaco restiluit. Quod ut excusaret, louutn alterum allegat ex epistola ad Romanos (30), ubi eadem construction minus regularis habeatur: KaX6v x6 8uvi an6 xo\>imu
Ttpi Qzb-/, Iva eU auxov ivaxetXw. Sed non est utriusque loci eadem ratio, cum in hoc certum sit ita scripsisse Ignatium, in illo vero, de quo modo agimus, de duplici textu
controversia vigeat, adeoque, cum eligendum sit, jus nobis competat ex ejusmodi
insuetis construendi modis argumentandi.
Post haec extemplo, nulla data occasione, nulla alia sententia introducente,
Syriacus textus Ignatium inducit exclamantem : Adorat spiritus meus crucem, qttas
cst scandalum illis, quinon sunt persuasi, nobis autem ad salvationem et ad vitam, qux
adaeternitm. Tunc non abrupte minus subjungil : Latuit ab archonte sgeculi, etc, quae
omnia quam bene in textu recepto nectantur, legenti patebit. Neque Bunseniussolitis arlibus suis effugium ullum reperire potuit.
Si quis autem locus aptus est, ut ex eo evincatur, Syriacum textum nonnisi excerpta qna?dam abrupta nobis prsebere, est is, qui immediate sequitur, quem Syrus
ita redclidit : Latuit ab archonte sseculi hujus virginilas Marise et partus Domininostn
et tria mysteria ctamoris, quas facta sunt in lenitate Dei a sletta, vel, ut alius codex legit : et mors ejus et tria mysleria, etc, vel, ut tertius legit: et partus Domini nostri,
tria mysteria, omissa morte et particula et (31). Jam vero, quidquid legas, absurdum
quiddam emergit, licetquevidere Syriacosamanuenses ipsos perplexos heesisse, quid

*?>

(25) N. 3.
(26) N.' 8.
(27) Corp Ign. p. 265, 281.
(28) N- io.
(20) N. 15.
(301 N. 2.
(31)' Notandum est mortem Domini omitti etiam
a nolha epistola ad Philippenses, n. 8, ubi fabricator epistolarum Ignatii psuedepigrapharumhunc

nostrum locum imitatur. Videbimus infra in illo


codice,quem Syrus excerpsit nothas epistolas veris
subjectas fuisse. Hinc videtur Syrus revera cura
illo falsalore mortem omisisse, quod satis non per
spiceret, quomodo diabolo ignota illa remanserit,
absurdumque illi videretur. stellam.ut putabat ad,
mortem etiam referri. cum incenuino testunostro
non cum tribus mysteriis, sed cum ipavEpuxret Domini stella tantummodo nectatur.

613

DE INTEGMTATE TBXTUS RECEPTI EPP. S. IGNATII.

Ci4

scriberent. Vel enim ponis Virginis partum et mortem ; at tune quis mortem inter
et stellam nexus intercedat nescimus, neque stricte loquendo slella ad virginitatem
Deipara3 referebatur; vel ponis virginitatem et partum : sed tunc non sunt tria mysteria, sed duo ; vel si et addas, plane ignoratur qucenam sint illa tria myslerm quae
virginitati et partuisuperadduntur. Nec minus absurdum est mysteria illa vel duo
vel tria a stella facta dici. Quod cum sentiret Bunsenius, vocem illam i^i^r{ inkojp'->yfch nulla auctoritate vim conjecturae suppeditante, o.onvertit, quae lectionis mutatio ne satis quidem incommodum tollit, cum stella nec virginitatem Mariae nec morlem Domini nuntiaverit, neque magiseluceat quisibi tria mysteria velint. Quam injuste vero, ad tuendum hanc suam conjecluram, dequa sibi magnopere gratulatur,
Bunsenius phrasin illam nrci5pta npaaasiv minus Graeoam esse conlendat, pluribus ostendit Cl. Edv. Churton (32), Non enim alius est hujus phraseos sensus nisi: res arcanas, mysterii plenas agere. Cureton (33) hic aperte dubius hseret, neque distincte
satis de hoc loco disserit, aitque tria mysteria, quidquid denique sint, pertinere ad
virginitatem Deiparae, nativitatem Domini et steilae apnaritionem. Neque felieius
Ritshlio res cessit, cum Bunsenio succurrens ait, textum genuinum illum esse,
qui de virginitate et partu tantum loquitur, legendumque : xa (xjax^pta, non xa! x* z-Aa
[tuiTiipia. Sed neque hoc difficullatem solvit, quid sibi velit illa vox Eirpa-8r|. Neque miiius violenta est lectionis mutatio, ita ut eo ipso, quam male cohaerens atque impeditus sit locus apudSyrum, prodant, quod nonnisi sum corrigendosensum quemdam restituere valeant, neque hunc aptum sufficienter. Aliud vero ipse Ritschl prodidit, quod contra ipsumvertere commode poteris. Cum enim Graecus legat : 6x0y.sTo
ajxf.c, Syrus posuit : 6 toxeto? xoii Kupfou, quod sane absonum esta loquendi usu, cum illa
vox xoxiio? active ponisoleat, proindeque cum genitivo illo objecti xou Kuptou nounisi
incommode jungi possit.
Epistola ad Romanos denique, licet, utpote minu3 exciso, pauciora, non tamen
minus manifesta, interrupti a Syro sententiarum nexusindicia praebet. Velim verba
illa (34 legas : Ignis, et crux, et bestix, quee paralse, ampulatio membrorum, et spanio
ossium et molitiones tolius corporis, tormenla dura diaboli super me veniant, et solum
Jesu Chrislo dignificer. Dolores parlus stant super me et amor meus crucifixus, et non
est inmeignis inamore alio. Quomodo haec ulteriora inter se etcum prioribus cohaereant, non video, neque quid sibi velit illud et, quod Syrus, more raptim excerpentis, praeposuit illis verbis : Amor meus crucifixus est.
VII
Momenta ex aliis rationibus inlernis desumpta.
Plurima Blondelli, Dallaei aliorumque antiquiorum Ignatii adversariorum, quae
integrum Ignatium impetebant, suam in rem Cureton et Bunsenius adaptarunt.
Qua; cum a Pearsonio praeclare et uberrime fuerint soluta, non erit operae pretium,
qua; bene jam dicta fuerunt, repetere. Sufficiat igitur benevolum lectorem ad Pearsoniumremiltere, et aliqua superaddere, quae opportuna occurrerunt, nonnullaque,
quae ab illis ex suo prolata sunt, solvere.
ln epistola nostra ad Polycarpum Curetonio videtur repugnare, quod Ignatius in
Troade tunc consistens, nuntium de sopita jam Antiochena persecutione accepisse
supponatur, nec minus, quod in epistola ad Romanos, cum Smyrnaeipsam scriberet,
jam supponatur audivisse, Romanos suam liberationem procurandam sibi proposuisse. Ad haec respondendum lenlissimeitersuum egisse Ignatium, cumex Actibus
martyrii persecutio nono Trajaui anno incoeperit, moxque, die 7 Januarii, teste
Joanne Malala, ad imperatoris tribunal deductus, ex Actis nonnisi initio deeimi
anni, die 20 Decembris 107, martyrio functus sit, adeoque fere integro anno a satellitibus hinc inde protractus fuerit, uta diversarum urbium Chsistianis pecunias pro
alloquendoetdeducendolgnatioextraherent. Actaetiam referunteumixsxa itoXuv xanaxov
Smyrnam appulisse (35), ueque brevis est, quam describunt ulterior via a sanctis(32) Vin&icve Ignatian.i Prol. xxv.
(33) Corp. lgn., p. 283.

(34) N. 5, 6, 7.
(35) N. 3.

615

S. IGNATIUS. PFtOLEGOMENA.

616

simo via a sanctissimo martyre emensa (36), cui consonat Ghrysostomus in sua in
S. Ignatium homilia dicens, hostem mentem ipsius opprimere voluisse xal t^ ^%u
rij< ooou, n.i\ t$ itX/Jest ttov i^tptui. Hinc spatium temporis sufficientissimum adfuit, utet
Roma et Antiochia nuntios acciperet. Adde, quodin priori casu ad revelationem sibi
factam provocet : tu; kSr.Xwer, u.ot.
Post haec Cureton quoad epistolam ad Romanos objicit, eam ex textu Graeco Smyrnae scriptam (37). Atqui ex Actis martyrii Smyrnam nrimo appulit. Quomodo itaque
in hac ipsa epistola, ut in Greeeo habetur, scribere poteral omnium urbium, quas in
itinere attigerit, Chrislianos ipsum summa cum cnaritate suscepisse, imo et illas,
quee a via distabant, legatos ad ipsum misisse? Verum acta non dicunt, ipsum
primo Smyrnam appulis.-e et nullibi antea. Aliud est quod de hac urbe primo aicant,
ipsum eo appulisse, de aliis sileant. Cum enim veteres itinera maritima littora sequentes agerent, nullumdubium esse potest, eum priusquam Smyrnam veniret, plurimas alias urbes navi attigisse.
Ex eadcm epistola objicitur Ignatium, si te.xtui nostro fidesconcedatur, dicere, se
proxime Romam venturum, cum tamen ex actis certum sit, eum mense Decembri
eo pervenisse ; haec vero epi-tola mense Augusti se scriplam confirmet. At si accuratius legatur textus, videbis Ignatium non ita loqui, sed id cemmittere Romanis, ut
Syris, qui ipsum Romam preecessarum, nuntiarent sane postquam litteras suas istas
accepissent, ipsum mox venturum, scilicet mox epistolam suam secuturum. Responderi etiam potest ipsum tunc sperasse, se per viam maritimam breviorem ductum
iri ; posteavero terra per Macedonium longiori itinere acustodibus fuisse deductum.
Dcnique, hac et in preecedenti objectione nullo jure nobis acta martyrii opponunt,
cum heec ipsiepistolam nd Romanos integram ex no3tra forma contineant, adeoque
nisi sibimetipsis contradicere velis, minime textui nostro contraria esse possint.
Quse de magnitudine stelleequee Magisapparuit, inepistolaad Ephesios celebrata,
de prolixitate ejusdem epistolee atque alterius libelli promissione, nihilominus in
ejus line facta, de magno fratrum comitatu aliisque ejusmodi non satis cum circumstantiis componendis, de osotpopov (quod tamen Syrus ipse habet), de phrasi illa
Paulum ev Ttiiri T:i<rioXTi Ephesiorum meminisse, objiciuntur. conferas Pearsonium
sulficientissime disserentem (38).
VIII
Momenta ex auctoritatibus desumpta.
Multum in hoc insistunt adversarii, quod textu noslri nullum suppetat vesligium
ante Eusebii tempora. cum foca Ignatiana ab Ireneeo et Origene non alio allegentur,
quam quee in textu Syriaco habentur. Imo Origcnem directe nobis adversari, Cureton exinde probare studet, Ue?! apXStv dicat vocem ao-u>LLaTov in libris Christianorum
sacris non occurrere. Appef/atio 4o-ioliov, heec verba sunt Origenis, non solam apud
mullos a/ios, vcrum etiom apud nostras scripturas est inusitata et incognila, Si vero
qi/is velit nobis proferre cx i/lo libello, gui Petri Doctrina appeltatur, ubi Salvator videtur ad discipulos dicere : Non sum dsemonium incorporeum ; primo respondendum est
ei, quoniam ille liber inter libros ecc/esiasticos non hubetar ; et ostendendem quia neque
Petri est ipsa scriptura, neque alterius cujusquam, qui Spiri/u Dei fuerit inspiratus.
Atqui, ait Cureton, Ignalius receptus hac ipsa voce utitur (39) et se ut iinspiratum
gerit (40). Ergo Origenes eum pro authentico scriptore non agnovit vel omnino non
novit. Quis vero nescit, aliud esse, inspiratum esse, aliud hinc inde aliqua revelatione divina frui? Origenes Ignatium censuit ex Petri Doctrina desuuapsisse illa
verba Christi : huic non erat allegandus Ignatius, sed liber, quem proillorum auctore
originali habebit.
(36) Ibid., n. 5.
(37) N. 10.
(38) Part. n Vindic, c. 8-12. Melius tamenverba
illa : 'Ev itioTj Eitto-toXfi [xvr,fxovE'5et uiitov Iv Xptitfj)
'Jrj70'j (Eph. 12) non de laude Ephesiis impertita,
sed de orationibus Apostoli exponemus. Est manifesta allusio ad illud Eph. i, 16 : Oii itauoLiat tiiyaptortov iirip Oliwv, Ltvcfav utiatv itotouLigvoc iitt t<ov

Ttpoo-suy^iov Ltou. Et revera Epistola Pauli ad Ephesios duas prolixas orationes pro Eph ?siis ad Deum
directas continet (i, 16-23, et iu, 13 21). Quod et
ita interpretatur interpolator his verbis : "Oe ttivtote ev Tat? SErjaeatv au-ou Livr,utirvEut liutov.
(39) Smyrn 3.
(40) Phil. 7. Addere potuisset Eph, 20, Trall. 8,
Polyc. 7.

617

DE INTEORITATF, TRXTUS riEr.EPTI EPP. S. JGNATH.

618

Neque argumentum a silentio desumptum sustineri peterit; sufficit enim, ut applicentur hic argumenta a Polycarpo et Peregrino Luoiani desumpta, quae egregie a
Pearsonio evolvuntur (41). Nam Polycarpus in sua ad Philippenses epistola plures
quam tres Ignatii epistolas supponit. Ti; lirt<noXat; 'i^tilo^, ait, xi? Trt(Kp9*<< ^Tv &n' aixoO,
xaiiXXac, 6'? tixo(*ev ita' ^[iTvlrt^afiev 6fiTv. Heec verba duplicem epistolam ad Polycarpnm et suo? missam, porro saltem duas alias supponunt. Imo aperte innuunt epistolam ad Smyrnaeos, quam pro notha traducunt adversarii. Porro quae de materia
epistolarum a Polycarpo dicuntur: nepifyouo-i it'Tiv xa'. birotxovf,v xat naaav o'.xo8ojj.6v xtjv tU
tov Kipiov ^jiiv avYJy.oj<jav, hsec, inquam, in Syriacum lextum minus quadrant, qui fere

nihil de fide continet. Quae in suum Peregrinum ab lgnatio transtulit Lucianus


plures etiam epistolas supponunt, quam quce in Syriaco habentur: *aof ll, ait (42),
iraTatt; o-j^ioov taTt; ivSo^ott; rtiXeJiv eTttJToXa? 8ttTit(S}n|/at auiov, xivac; Siafiijxa:; xai -apatvsa-st; xat vdjjtout;.

Gonferantur porroloca parallela, quae ex Polycarpo, Perogrino, Chrysostomo (43),


Athanasio (44), affert Pearsonius ; conferatur locus Clementis Alexandrini vel potius
Theodoti Valentiniani apud Glementem in Eclogis, quo Ignatium imitatur (45).
Gonfesanlur denique, qua3 ex Gonstitutionibus pseudoepostolicis attulit ipse Ritschl
(46), ex Ignatio desumpta, plurima reperientur, qu83 non nisi ex nostro textu desumi
potuorunt.
Cum vero tot ac tantae sint auctoritates, quas nostrum textum tueantur, nulla
oinnino est, quae Syro Guretonii posttive faveat ejusque lectionem sequatur. Neque
hocargumentum a silentio desumptum omnino negativum est. Nam incredibile
onanino est, tot saaculis, inter tot Ignatii citationes, nullam plane reperiri, quae
textum ejusmodi proferat qualis in illis collectaneis Syriacis adest ; ita ut tota adversarii causa praeter rationes quasdam internas omnibus modis nutantes atque incertas plane, innitatur tantummodo auctoritati viri omnino ignoti, de quo no quidem
probari poterit, quod suum textum genuinum lgnatium esse velit et testetur.
Quod vero maximiestmomenti, ipsi Syri, quodduplicem exsistere Ignatium fugere
non potuisset; imo ipsi Monophysitae, quos noster Ignatius non minus quam sui
aevi Docetas jugulat, ipsum agnoscunt, toties sibi objectum non rejiciunt, imo ut
auctoritate ipso utuntur, cum facile fuisset ad breviorem textum, qui paucissima
ipsis contraria continet, provocare. Etcodicibus Syriacis ipse Cureton loca extravit
Severi, Antiocheni patriarchae saeculi v, qui in allegando Ignatio critice etiam procedi (47), Timothei, patriarchse Alexandriui sasculi vi, Joannis cujusdam, monachi,
aliorumque; sunt et loca Theodoreti, episcopi Cyri, Ephraamii Antiocheni, Joannis
Damasceni ejusque discipuli Antonii, Anastasii Antiocheni, Ibn Zobra, Jacobitee,
Anastasii Sinaitae aliorumque, qui Monophysitis etiam Ignatium opponunt: omnes
textum nostrum repraesentant et nemo contradixit. Habent Syri canonum collectionem, quam ante Nestorianorum ab Ecclesia discessum confectam fuisse oportet,
cum apud omnes Orientalium seclas reperiatur. Hujus codicem Mediceum sseculi x
vel xi Henaudotius vidit et descripsi (48), ejusdem Gureton eodicem alterum, olim
Renaudotii, post vero S. Germani de Pratis, adhibuit (49). Haec vero canonum collectio effata Jgnatii ex epistolis ad Magnesiauos, Trallenses, Philadelphenses, Smyrnenses, proindeque textus nostrum exhibet. Denique Ebed-Jesu, Nestorianus, metropolita Sabensis, quisoeculo xmexeunte, xiv ineunte floruit, catalogum scriptorum
suae nationis contexens de Ignatio haec habet (50) : Damasus episcopus Romse scripsit
de re fidei et canones, et Ignatius similiter. Sermonem hic esse de epislolis Ignatii, ut
Assemanus (51) et Fabricius (52) admittunt, dubitari nequit, siquidem et Damasi
opera, quse cum Ignatianis hic componuntur, epistolee fuerunt. H*c vero, qu&' dicit
Ebed-Jesu in textum Curetonii minime quadrant, cujus idipsum proprium est, ut
omnia, quaj de flde et disciplina ab Ignatio dicta sunt, exciderit.
(41) Part. i, c. 2, 3, 4.
(42; N. 41.

(43J C 9.
44) C. 8.
(45) Part. n, c. 10, n. 3.
(46) P. 406, 602, 618.
(47) Corp. Ign., p- 213, 24S.
(48) Perpttuiti de la foi, 1. u, ch. 1, t. III, col.
Patrol. G*. V.

H63, ed. Migne. Cf. ejusdem Coll. lilurg. Ch-ient.,


ad Lilurg. S. Ignatii, t. II, p. 225,' ed. Francol.
1847, et ad Lit. Joh. Acremeti. n. Ei, t. II, p. 488.
[49) Corpus Ign , p. 197, 232, 342.
(80) C. 9. ap. Asseman., Bibl. Orient., t. III, part.
r, p. 16.
(51) L. c, p. 17.
(52) Bibl. Grxca, t. V, p. 4.
20

619

S. TGNATIUS. PROLEGOMENA.

620

IX.
Syrumilhtm, qui Ignatium Curetonianum descripsit, textum excerpsisse, quia a nostro
non differebat.
Si nobis integra versio Syriaca prostaret, quae in illis, quae Syrus Curetonii retinuit, in vocabulorum delectu et ordine adamussim consonaret cum ipso, sed et ea
exiberet, quae ipsi desunt, nemini dubium remanaret, Guretonianum textum non nisi
pro excerptis habendum, cum moraliter impossibile sit, duos traductores ita concurrere, ut nullatenus differant. Verum ejusmodi versio hucusque detecta non
est(53).
Nihilo tamen secius idem praetabimus, si fragmentis, quae ipse Cureton nobis
suppeditat, opportune utamur. Sunt enim plura, quee ad verbum cum suo Syro
consonant, ita ut et verborumordinem retineant, si leviaqusedam excipias, quee non
diversitatem versionum, sed codicum tantum ejusdem versionis inducunt. rhec
tamen ipsa nonnulla subjungunt, quse Curetonianus. non habet. Oportet igitur exstitisse veterem quamdam lgnatii versionem, usu valde tritam, ex qua Syrus Curetonii
sua excerpta confecerit. Sunt autem fragmenta hoec : ex Syriaca canonum collectione,
et ex epistola quidem ad Ephesios, n. 15 (in Corpore Ignatiano, p. 197 ; cf. p. 32) ; ex
epistolaad Trallenses, n.4 (ibid., p. 198; cf. p. 56); ex epislola ad Polycarpum, n.
3 (ibid., p. 198 ; cf. p. 6); ex eadem epistola, n. 6 [ibid., p. 198 ; cf. p. 12) ; ex eadem
porro, n. 7 (ibid., p. 201 ; cf. p. 14) ; et fragmenta epistotae ad Romanos ex cod. Brit.
Mus. Add. ms. 17, 134 et 14, 134 ei. 14, 577 et in epistola Joannis Monachi ad Eutropium et Eusebium (ibid., p. 290, 201, 207 ; cf. p. 4, 6, 50).
Idem plane emergit, si veterem Armeniacam versionem, a. 1783 Constantinopoli
typis mandatam, et a Cl. Petermanno ad nostra; quaestionis solutionem adhibitam,
cum Syro conferamus. Fines nobis statutostransgrederemur, si singulaomnia referremus, quaj vir linguarum Orientalium peritissimus hac de re contulit. Sufflciat
igitur de singulis ad eum remittere et generaliori conspectu, quae ex ipsius laboribus resultant, indicasse. Id autem sexcentislocis ostendit interpretem Armeniacum,
a suajlingua; genio et regulis recedentem, idioma Syriacum imitari, quorum Syriasmorum non minus quam sex classes enumerat; plurimaporro sphalmata inveniri,
quse nonnisi ex tectu Syriaco male lecto vel intellecto explicari queant; Armenum
seepissime lectiones vel orthographium Syri sequi, proindeque absque dubio admittendum, versionem Syriacam mediatam esse ejusque proximum fontem Syriacam
quamdam translationem fuisse. Porro ostendit, Armenum in plurimis a caeteris
versionibus Syriacis recedere, 01133 in fragmentis a Curetonio collectis diversissimae
habentur, eteam sequi quam ille pro veri Ignatii versione edidit, imo cum hac in
singulis vocibus reddendis mirum in modum congruere, quod casu fleri potuisse,
prorsus negandum est. Quod si qucedam sint, licet pauca, in quibus Armenus a Syro
ad Graecum recedere videatur, id censet vir doetissimus inde ortum, quod Armeni
quidam, qui Graacum etiam textum prce manibus haberent, in suo exemplari ex
Grreco quaadam correxerint vel ad marginem notarint, quee posteatintextum irrepserint. Addas velim, Gl. Petermann prae oculis non habuisse Corpus Ignatianum
Curetonii, in quo ex codice t variantes multee adduntur ; neque, quod nos praestitimus, fragmenta Syriaca quardam cum Syro Curelonii identica esse vidisse, ex quibus divergentias quasdam Armeni sui ab illo facile oponere atque non nisi ex permutatis quibusdam litteris ortas csse, nonsolum feliciter conjicere, sed et evincere
potuisset (54). Emendato ex pluribus codicibus textu versionis illius communis
Syriacee, ex qua Guretonianus aliique sua decerpserunt, plura adhuc evanescent.
Quid, quod ipse Syrus Guretonii se septem nostras epistolas prae oculis habuisse,
(53) Dolendum sane est versionem Syriacarn,
quam Romaj Ignatius, dictus Mehcmet-Allah, patriarcha Antioclienus, qui sedente Gregorio XIII,
reformalioni Kalendarii interfuit, cum aliis suis libris moriens reliquit, deperditam esse. Userius
jamde hac ipsa audierat '(Diss. de epist. Jgnatii,
c.4), Assemanus ejus mentionem facit, ita tamenut
vidisse propriis oculis non videatur (Bibl. Orient.,
tom. III, p. i, p. 17). Nos cum prima vice hanc qua>

stionem tractaremus, omnem dilicentiam adhibuimus, ut vestigium hujuslhesauri mveniretur. Non


tamen ad finem sptatum pervenire valuimus, cura
turba; civiles omnia impierint. Neque medius cessit opera multa, quam adhibuimus, ut vel aliunde
lgnatium Syriacum inlegrum compararemus.
(54) V. g. Rom. 5, quod mandatum tnihi; Rora.
6, dolores mortis ; Rom. 5, in omnibus sequitur
fragmentum, p. 201.

621

DF, INTEGRITATK TKXTUti RECKPTI F.PP. S. iGNATIf.

62*

manifestissime prodat? Inseruit enim epistolae ad Romanos in fine locum exepistola


nostra ad Trallenses (55). Sane Cureton et Bunsen omnibus viribus nituntur evincere
locum genuinum istius commatis in epistola ad Romanos haberi. Verum abrupte
omnino adjuncta sunt, post salutationemin fine, absque nexu cum praecedentibus.
In epistola vero ad Trallenses, quidquid dixit Vedelius (56J, quem duobus ante detectumSyrum annis idipsum vidisse gloriatur Cureton (57),optime cum praicedentibus nectuntur. Cum enim antea Trallenses hortatus esset Ignatius ut episcopo obedirent, uti post ejusmodi monitasolet, ex humilitate seexcusat, quod alias doceat. In
epistola hac ad Trallenses patet etiam cur dicat se scire angelorum -coiroeEo-fac, quia
nempe ex ccelestis hierarchiae analogia, ut pluries a Patribus factum, terrestrem,
de qualocutus fuerat, iueri poterat.
Imo certum est, Syrum Guretonii epistolas nothas novisse iisque usum fuisse,
proindeque ejus prototypum Graecum ejusmodi fuisse, qui septem genuinis epistolis
non interpolatis epistolas omnino notiias ad Antiochenos, Philippenses, et caeteras
adderet, qualis forma in codice Mediceo, Latina versione Usserii, apud Armenum
translatorem, apud Jonnnem Damascenum, Antonium, lbn Zobra Jacobitam et alios
habetur. Nam in epislola ad Polycarpum, vcrba illa, 4vt' i(iou, quae Syrus addit,
quajque ex nuntio Antiocham mandando successorem Ignatii faciunt, desumpta
sunt ex epistola supposititia ad Heronem (58), qui postea Ignatii successor fuit,
quemque tunc diaconum fuisse fingit fabricator illius epistolse; porro ex epistola ad
Antiochenos (59), et ipsa supposita. Neque enim ulta ratio excogitari potest, cur haoc
noster omisisset, neque pohus evolvisset, si revera, utisupponunt, interpolator fuit,
cum ad finem illem ejus praetensum episcopalem auctoritatem inculcandi opportuna
admodum fuissent. Id denique notandum, Syrum in eo, quod in epistola ad Ephesios (60) mortem Domini ex mysteriorum numero expungit, quae verisimilior ejus
lectio est, imitatum fuisse epistolam notham ad Philippenses (64), quae et ipsa mortem Domini omittit.

Syrum Curetonii revera excerpta tantum ad usum asceticum confecta tradere.


Concludamus igitur, tantum abesse, ut Syrus authentiae et integritati nostri
Ignatii obsit, ut nova eliam hac occasione luce auctoritas venerandi istius antiquitatis Christianaemonumenti superfundatur.
Objiciendum non est ab adversariis, multa in nostro textu cum Syro collato superabundare deprehendi, quae apertissime explicationis causa vel ex aliis rationibus
facillime detegendis addita fuerint (62). Nam non negamus nos, in textu Graecum,
qui multa adhuc revera emendatione indiget, glossemata quaedam irrepsisse,
sicuti in omnibus fere textibus fieri assolet. Verum si alias auctoritates conferas,
multa ex illis additamentis amanuensibus, non textui nostroascribendaesse videbis
(63). Denique et ipse Syrus plurima expositionis causaaddidt (64).
Insistit Bunsen epilogo, qui in codice p in fine epistolorum habetur : Finitse sunl
epislolsc tres lgnatii episcopi et martyris ; illam vocem epislolsc esse in statu empha(55) N. 4 et o.
(j6) in sua Jgnalii editione, exercitatione 8, in
ep. ad Trall., p. 32.
(57) Corp. Ignat., p. 331.
(58) N. 7 ct 8.
(50) N. 12 14.
(60) N. 19.
(61) N. 8 sqq.
(62) Eph. tit, ; Trj; 'Aotac ; Rom. 4: Koo-uixov
f. [zdtTaiov ; Rom. 5 : 'Avaxofia!, 8iaip4i ; Rom.
"Aitov oupdvtov, aptov 01J''i'; Rom. 9 : Ouy;
TrapoSejovTa ; Eph. 19: E'? xaivoTrjTa aiotou
$!%; ; porro loca ex Scripturis allegata: Rom. 3
ex II Cor. iv, 18 ; Rom. 6 ex Matth. xvn, 26 ; Eph.
10 ct Polyc. 1 : 'AStaXEfiiTto; ex I Thess. v, 17 ;
Eph. 1 : Virlp ujjiojv kauTov avcvEY^^to^ &<{> irpoa-

tpfSpiv x%\ 9'jj'av ex Eph. v, 7; Trall. 3: Nr,itloi<


ouo-iv ex I Cor. ni. 1.
(65) Ila desunt loci ex Scripturis allegati Roin.
m, 6, Eph. i ; verba interpoluta Iiom. v, 7, in Lalina versione Usscriana. Apud intorpolalorem,
quem dicunt B, quem et nos pro tali habemus,qui
versubi non falsavit, soepe puriorem textum quam
codex Mediceus prffisefert, mulla ex his desunt.
In Timothei Alexandrini fragmento deest Rora. vi
locus ex Matlhaso.
164) Trall. 4 : Toiauxa ; n. 5: *u),i-':o(i.at fip
Rom. 10 : Tou 6soj i^xwv ; Rom, lit. : 'Atojj.'j-c,
pivtvzo; ; Rom. i : Njv, Uvat, Sta xou na():?v
Rom. 2 : 'Ev ^ojfj, Ttjj Kuptuj ^jjojv ; Polyc. 1 : Mc
vov, Oiiv ; Eph. 10 : MaXXov, -/'veTOi ; dc partict
lis multis ne loquamur.

623

DE INTEGRITATE TEXTUS RECIPTI EPP. S. IGNATII.

624

tico, qui articuli vicem apud Syros tenet. Verum Petermannus notavit statum emphaticum nonnunqum etiam indefinitum sensum habere Porronotum est, numeros
cardinales ordinalium locum apud Semitas saepissime tenere. Dici etiam potest,
amanuensem determinate loqui, sed tres illas epistola significare voluisse, quas
lectori offerre excerptas proposuerat. Denique tota res auctoritate amanuensis unius
obscuri atque forsan ignorantis nititur.
Si quis denique aegre sibi in mentem inducat, textum Ignatii decurtatum fuisse:
alterum ejusmodi exemplum adest, atque, quod evidentius est, in ipsis Ignatii epistolis consistens. Habemus enim apud Simeonem Metaphrasten epistolam ad Romanos
narrationi martyrii insertam, quam se^! Ufas redditurum pollicetur, in qua tamen
et hic plura desunt et alia quidem quera apud Syrum. Non erat proinde insuetus
modus iste excerpendi.
Quoad finem vero, quem Syrus ille sibi proposuerat, cum Ignatii epistolas ita
excerpsit, non videtur ad tuenda propriadogmala fnctum fuisse,cum, ut ostendimus,
in doctrina cum nostro plane consentiat. Monophysila, ut supposuit Wordsworth,
non erat, cum in epistola ad Polycarpum (65) insigne effatum reliquerit, qui Monophysiticum dogma deslruit. Prse ceeteris itaque admittenda illa hypothesis, quae
Syrum quemdam ad usum asceticum illas epistolas descripsisse suspicatur, quae
plures ejusmodi materias retinebant, omissis iis, quse scopo suo non inserviebant.
Quae hypothesis eteo commandatur, quod ejusdem generis sint alia opuscula, quae
in collectaneis habentur, in quibus Ignatius Syriacus detectus est.
(63) N. 3.

625

SANCTI IGNATll EPISTOL^E GENUINjE.

626

TOT AHOY irNATIOT


EIIISTOAAI.
SANCTI IGNATH EPISTOL-E.
(Ex editione Caroli Joscphi Hefblii, Patrum apostolicorum Opera, edit. tcrtia, Tubingae 1837,
in-8*.)

GAROLI JOSEPHI HEFELII

PR.EFATIO.

I. DE SEPTEM EPISTOLIS. S. IGNATII.


I. De patria, genere ortuque beati Ignati Theo- . natum. Plerique lamen a Petri regimen Ecclesiae
phori (1) nihil certi apud veteres invenitur. Judice
illi traditum fuisse putarunt (9). Petrus Halloixius
Tillemontio celeberrimus hic Antiochico episcopus
honore hoc a Joanne evangelista eum donatum cenSyrus potius quam Graecus origine fuit. Ex verbis
set (10). In regenda Antiochena Ecclesia Ignatium
autem Gregorii Abulpharagii (srec xm) (2) conjeEvodio, ab apostolis constituto, successisse, et secerunt viri docti, Ignatium oriundum fuisse Norx
cundum illius urbis episcopum fuisse, tradit Eusein Sardinia, seu Jiorse in Gappadocia vel Phrybius (11 ; Constitutiones apostolorum autem (vn,
gia (3). Metaphrastes et Menoca Groecaapud Bollan46) innuunt, Evodium ac Ignatium eodem tempore
dum (4) ipsum parvulum illum fuisse volunt, quem
Ecclesiae Anliochenre preefuisse, illuma Petro, hunc
Salvator noster ullimo praedicalionis suao anno
aPaulo constitutum. Theodoretus denique tertiam
apostolis de primatu litigantibus ad imitationem
propugnat opinionem,Ignatium immediateS. Petro
proposuit, dum aiebat (b) : Quicunque humiliaverit
successisse (12). Baronius (ann. 4b, 14, et 71, H)
se sicut parvulus iste, hic est major in regno cceloatque Natalis Alexander (soec l diss. 14, prop. 1)
conjiciunt Evodium ac Ignatium eodem tempore,
rum (6).
Ignatium S. Joannis apostoirauditorem et S. Poly- alterum Judocis, alterum ethnicis ad vera) religiocarpi condiscipulum fuisse, Acta martyrii ejus, c. 3,
nis cultum conversis prafuisse ; quibus ad conet nonnulli veterum tradunt (7). S. Gregorius Macordiam tandem adductis, Tgnatium Evodio cesgnus eum etiam divi Petri discipulum vocat (8).
sisse, iterumque post obilum illius sedisse.
De Ignatii custa pastorali verba faciunt Acta
Constitutiones apost. (vn, 46) contendunt Ignatium a divo Paulo episcopum Antiochiae esse ordi- martyrii c. 1. Eadem porro narrant Ignatium aTra(t) Ita Ignatius a seraetipso in epistolis et ab aliis
appellatus est. Btoyipos homo, qui Deum in pectore gettat ; 8e<5<popo,; = homo a Deo geslalus.
(2) Dyniastarum historia, Dynast. VII, p. 119, interprete Pocockio : lgnatium Nuraniensem, epircopum Antiochenum, ' qui ad leones conjeclus, ab tis
discerplus est. Cfr. Grabe.
(3) Grabe, Spicil., t. II, p. 1 et 2, et Jacobson,
Patrum apost., t. 1, p. xx.
(4) Acta SS , 1. 1 Febr., ad diem.
(5) Matth. xviii, 4.
(6; Vide Lumper, Hi$t. theol. erit., tom.. I, pag.

245 sq.
(7) E. g. Eusebius in Chron. a divo Hieronymo
Latine vulgato ad a. 11 Trajani.
(8) Ep. 37, ad Anastasium Antioch. Apud Lumperum I. c, p. 246.
(9) Chrysost. hom. in S. Ignat. mart., c. 4, p.
597, t. II.
(10) In Vita Ignatii, apud Lumperum, I. c, pag.
247.
(11) Euseb., Hist. eccl. ni, 22.
f!2) Theodoret , Dialog. u, p. 49, t. IV.

627

v.:

SANGTI IGNATII EMSTOL/E GENITN-E.

G28

iano contra Armeniam et Parthos proficiscente A logicarum magistri, Hcnricus Norisius, Antonius
Pagius et Guilielmus Lloydius (18) probarunt, belAntioehioeque morante, ad beslias damnatum,
lum Trajani Parthicum anno Christi 112 coapisse.
Romam esse abductum.
Post longam et pcriculosam navigationem, ad Si itaque Trajanus semel tantum contra Armeniam
deccm milites, quos leopardos vocat (13), alliga- Parlhosquc arma tulisset, et semel tantam Antiotus, sanctus martyr Smyrnam pervenit, ubi ex cliias essct moralus, utique et Ignatius post aueolloquio cum S. Polycarpo et adjacentium Ec- num 112 martyrium subisset.
Sed duplicem Armenicam Parthicamque expediclesiarum logalis habito, ingentem voluptatem
percepit, et quatuor cpistolas ad Ephesios, Ma- tionem aTrajano susceptam Tillemontius (19) jure
conjecisse videlur, cujus sententiam Eduardus Corgnesios, Trallianos etRomanos conscripsit.
Smyrna Troadcm venit, ubi Ignatius paucorum sinius (20), vir politioribus litteris prceslans, ex
dierum morara epistolis ad Philadelphenses, Smyr- nummis etiam conflrmavit. Testibus enim Dione et
Zonara, Optimi nomcn tunc priraum Trajano connojos et Polycarpum exarandis dicavit. Indc Neapolim, ut verbis Lumperiutar, adductus, Philippos cessura fuit, cum is Armeniam expulso ParthamasiridecaHerisque regulis oinnino sublatis occupaspertransiens Macedoniam totam peragravit. Epidamni vero (i. e. Dyrachii) in Epiro navem brevi g 9et. Ideoquc, uum in nummis pluribus Romm per
cussis Oplimi nomen Trajano tributum occurrat, in
soluturam ofTendens, Adriaticura mare enavigavit,
quibus ipse consul V vocalur, dubitari certc vix
atque in Tyrrhenum ascendit. PutcoVos ubi pervenit, e navi descendere cupiebat, ut ad S. Pauli poterit, quin Trajanus Armeniam subegerit ante
annum 112 (V. C. 86o), quo Se.ctum consolalum
exemplum Romam Puteolis contenderet. At vento
Romaj suscepit. Denique,ut alia Corsinii argumen
vehenienti in allum repulsus, urbera illam praeterire coactus est. Denique ad Portum Romanum per- ta silentio pra:teream, eximius aller Trajani mimvenicns, a fidelibus, lloma obviam euntibus, salu- mus habelur, in quo Ca^sar ipse APICT. CEB.
talus, a custodibus aulem festinantibus Romam in 1'ERM- AvK. 1IAP8. i. e. Optimus, Awjustus, Geramphilheatrum ductus, et duobus leonibus obje- manicus, Dacicus, Parlhicus appellalur, simulque
clus est, qui illico ipsum devorarunt, solis durio- decimus imperii ipsius annus expiessus conspiciribus relictis ossibus, quro collecla Antiochiara lur. Ergo anno U. C. 861 (107 p. Ch.), in quem
decimus imperii annus incurrit, Trajanus jam Oppretiosi instar thesauri deportata sunt.
Ignatium nono anno imperatoris Trajani, seu a. <imt'alque Parthici nomen acceperat. Duplexigitur
107 p. Chr. nat., ad bestias damnalum, ineunle Trajani in Orientem profectio agnosci debet (21),
autem decinio Trajani anno, 20 Dec. 107, marty- p nihilque gravius (22) obstat, quo minus anno 107
rio coronatum esse, Acta passionis ejus traduut Ignatium e vivis decessisse putemus.
It. Quindecim sub nomine S. Ignalii circumfec. 2 et 7.
Aliam sententiam Pearsonius excogitavit etpro- runtur epistola>, e quibus tres Latine tanlura ad
nos pervenerunt, el Graocismum minime redolenpugnavit in dissertatione posthuma de anno quo S.
Ir/natius a Trajano Antiochve ad bestias erat con- tes, non ab interprete, sed auctore Lalino profedcmnalus (14). Ipsi accesserunt Anlonius Pagius cta; videntur : ad R. Virginem una, ad S. Joannem
duae. Castera! aulem Grojce supcrsunt.
(45), Grabius (16). ISenedictini e congrcgatione S.
Ex quindecim bis epistolis octo unanimi docloMauri (17), et multi alii.
Auctoritate Joannis Malala; nixi viri hi docli as- rum consensu spuria) babenlur : 1) una ad B. Virserunt Trajanum, in Parlhos proflcisceniem, sub ginem, 2) et 3) duaj ad S. Joannem, 4) una ad
flnem anni H5, tempore illius terraamolus, qui
Mariam Cassabolitera, 5) una ad Tarsenses, 6) una
imperatorem pene oppressit, Anliochiu) hiemasse;
ad Antiochenos, 7) una ad Ileronem, diaconum
ineunteque auno llOIgnatium nostruminjudicium Antiochenum, 8) una ad Philippenses (23).
vocasse ; beatum autem hunc praesulem oodem anReliquarum seplera, quaj datie sunt I) ad Epheno 116 desinenlc niartyrio esse coronatum
sios, 2) ad Magnesios, 3) ad Trallianos, 4) ad IloNegari non potest, quod maximi rerum chrono- D manos. o) ad Philadelphenses, 6) ad Sniymios et
(13) Ignat., ep. aq Rom. c. o.
(14) Ilanc disserlatiouem Sinithius ut Jacobsonus (II, p. S24 sqq. edit. n) in suas editiones conjccerunt.
(15) Crit., ad ann. 10 n. 3-0.
(10) Spicileg., t. II, 22.
(17; Vart dc viirifter les datcs, p. 239, ap. Lumper, 1. c, p. 2o0.
(18) Grabe, Spicil , t. II, p. 22.
(19) Hist. des Ernpcr., t. II, not. 17, sur Trajan.
Idem. Mdmoires pour servir, etc, t. II, p. 19o, ct
not. 10, p. 383.
(20) Galland., Tiibliolh., I. I, Proleg., p. lxi sq.
(21) Unam tantum Trajaui expedilioiiem Parthi

eam agnoscit Francke in libro : Xur Geschichic Trajans, ete. 1837, p. 161.
(22) Apud Malalam euim.leste Gallandio (1. c),
sive ejus inscitia, sive librariorum oscitantia in
uolationem tcmporum cum imperii Trajani, lum
Jgnaliani marlyrii, menda nonulla irrepisse no
scuutur. Teste Malala Trajanus, Septima Jamiarii,
feria quinta Anliochiain ingressus est. Sed Septimam Januarii cum feriaquinla, a. 107 (non a. 113)
concurrissc ostendit Usserius (not. 6 in Martvr S.
Ign.).
(23) Cfr. virorum doctorum de hisce epistolis
judicia apud Russelium et Jacobsonum (t. I, p. xxv
sqq.).

62!)

C. J. HEFELII PilvEFAT.O.

030

7) ad Polycarpum, duplex exstat Gratcum exem- A. dem regulis minus obnoxium,sed ardore scriptoris
plar, alterum brevius, alterum longius. Recensio- ferventem a frigida duraque epitome possitdiscernem breviorem longiori esse praehabendam, pene nere.Quoddeniqueobscuritatisopprobriumattinet,
ad unum omnes viri critici affirmarunt. Schmid- id de corruptis tantum locis dictum putes, quibus
tius (24) autem et Netzius (25), neutri recensioni
ssepissime medela potest afferri (33).
laudem sinceritatis prrobentes,utramque ex immuc) Testem quoque antiquum sua) opinionis addutatione genuini cujusdam exemplaris ortam puta- cit Meierus, Chronicon dico paschale, temporibu
bant (26). Novissimis vero temporibus D. Carolus
Conslantii imperatoris conscriptum (ad a. D.32,p.
Meier, theologiic professor Giessensis nuper demor- 416, Vol. I. ed Bonn. 183J), in quo longioris retuus, longiori recensioni palmam tribuens, eam
censionis locus (ad Trall. c- 10) laudatur. Sed annon plane quidem integram et genuinara, breviori
tiquiores nobis testes prsesto sunt, Eusebius (34) et
tamen longe prasferendam esse contendit (27). Sed Athanasius (35), quibusbrevioremrecensionemad
tantum aberat, ut virorum doctorum applausu id
manus fuisse inde facile colliges, quod verba ab
faceret, ut neminera, quem sciam, in suam traheret ipsiscitata in breviori tantum,nona?que inlongiori
sententiam, plures vero, re iterumin litem vocata,
inveniuntur recensione (36).
brevioris recensionis rem agerent. Laudemus hic n d) Denique in longiori recensione praHer episcoV. D. Richardum Rothe (28), nunc Heidelbergen- pos, presbyteros et diaconos reliqui quoque clerisem, Arndtium (29) Ratzeburgensem, Baurium Tucorum ordines nominanlur (Philad. c. 4 : xat 6
bingensem (30) et Fridericum Dusterdieck Hame- Xoticoc xX-ffpoc), qui S. Ignatii temporibus nondum
in ecclesia exstiterunt.
lensem (31).
Meierus tribus potissimum argumentis sentenBreviorem ergo recensionem merito longiori,
tiam suam firmare conatus est.
interpolat, preeferendam putamus.
a) In breviori, inquit, recensione Nicamade deiIII. Cum e tenebris iterum in lucem prodirent
epistolai S. Ignatii, primaj omnium detecta) et typis
tate Chrislidoctrina tenetur, ergo postnicrenis temporibus exarata putetur ; longior vero recensio
impressaj suntParisiis 1495falsa)ista) tresepistohe,
Latine tanlum scriptaj, ad B. Virginem una et ad
minus decisum de hacredicendi genus,apostolicis
temporibus congruum, prasefert et servat. VeS. Joannem dua>. Cfr. supra num. II. Tribus annis
rum acrior utriusque rocensionis inspectio docet,
post Jacobus FaberStapulensis,his epistolis, quod
longiorem quoque octies decies Christum Deum notenebris omnium dignissimas fuerint omissis,unminare, eam magis definite de persona Spiritus
decim alias (7 interpolatas et 4 falsas) e versione
sancti loqui, pleniorique formula Trinitatis esse
veteri Latina edidit Parisiis 1498. Anno autem 1536
usam (32) ; quo fit, ut merito posteribus sit tem- C Symphorianus Champerius, Lugdunensis, has a
Fabro editas cum tribus aliis ab illo rejectis, et
poribus tribuenda.
b) Secundum argumentum Meierus ex styli chaquarta (non minus falsa) ad Mariam Cassabolitem,
ractere depromit, monens, breviorem recensionem
nbnquam ante publicata, edicuravitjatqueita tanepitomes deformis et obscuras ferre naturam, cui
dem 15 Ignatii epistolai Latine exstiterunt.
longior textu meliori lumen pra;bere debeat. Sed
Duodecim earum (7 interpolatas et5 falsas) e coconlra plures longioris recensionis loci a breviore
dice Gra-co bibliotheca) Auguslanre primusomnium
demum illustrantur. Illam justoesse loquaciorem,
Dillingce 1537 edidit Valentinus Hartungus Frid,
dictionisquegravitatecarere.facilevideas.Necminus
seu Pacxus, nomine pro asvi consuetudine immuadditamenta inertia et citationes superfiua) te futato. Easdem 12 epistolas AndrcasGesnerus Grace
el Latine (interprete Joanne Brunero) e codice
gient, quibus interpolator genuinum textum augere
est ausus. Breviorem verorecensionemnemo epitobibliotliccai V. C. Gaspari a Nydpryck, Tiguri 1539
edidit. Cum Pacaii editio ipsum lateret, Gesnerus
men putabit, qui succinclum et concisum sermoprimumseGrfficasIgnatiiepistolasedidissejactabat.
nem,gravibussententiisrefertum,grammaticisqui(24) Ycrsuch iiber die gedoppelte Recension der n authentia, etc. Commentatio Gotlinga) praemio reBriefe des lgnatius in : Hencke Magazin ftir Relig. " gio ornala, p. 20 sqq.
(32) Cfr. Arndt, in: Ullmanui Stud., etc. 1839,
philosophie, tom. III, pag. 91 sqq. Opinioni huic
Schmiutius postea nuulium misit (Kirch. Gesch.,
p. 161-164 ; Rolhe, Anfdnge, etc. p. 744-751 et Diisterdieck, 1. c, p. 26 sq. et 33.
t. I, p. 209 sq.).
(23) In : Ulmann, Studien. u. Krit. 1833, p. 881
(33) Arndt. 1. c, p. 149-161 ; et Rothe, I. c, p.
756 sqq.
sqq.
(26) Hanc opinionem secutus est V. C. Ccrolus
(34) llist. eccl., lii, 36.
Hase, Kirchengesch., p. 70, ed. v.
(35) De synodo Arim. ct Seleuc, p. 922, t. I ed.
(27) In : Ullmanni Stud. et Krit., 1836, p. 340 Paris. 1627.
(36) Rothe, 1. c, p. 742, 743. Fusiori modo arsqq.
(28) Die Anfange der christi. Kirche, Wittemberg. gumenta Meieri enervavit Dusterdieck 1. c, qui
thelica quoque argumentatione breviori recensioni
1837, p. 739.
originis primitivse laudem vindicare studet,etinter(29) In : Ullmanni Stud. ct Kril. 183J, p. 136.
(30) Tubing., Zeitschr. ftir Theol. 1838, Fasc. II, polatam editionem ante mediumsaiculum quartum
exaratam esse negat, p. 28-41.
p. 148.
(31) Dusterdieck. De lgnatianarum epistolarum

SANCTI IGNATII EPISTOLjE GENUINjE.


632
631
Pene centum anni post breviores demum etge- A.casionempriiebuisseperhibetur,essecommentitium.
a) Trajanum enim Antiochiae hiemasse dubitari
nuinte S. Ignatii epistoloe detectaj sunt, easquepnmus Graece edidit Amstelodam 1646 Is. Vossius non potest,
b) Eum Chrislianos, illos proesertim qui delati et
ex uno superstite bibliothecoe Mediceae codice ms.
accusati crant, ad mortem dainnasse, nemo jure
soeculi xi, veteremque Latinam versionem addidit,
quam Graco exemplari propemodum in omnibus negabit.JamPlinioenimproconsuliimperatormandaverat : Si deferantur et arguantur, puniendi sunt.
respondentem Oxonii 1244 e duobuscodicibus.uno
c) Plebs, panem et circenses postulans, meliori
Cantabrigiensi et altero ex bibliothcca Ricardi epinullo modo placari poterat, quam Christianorum
scopi Norvicensis, Jacobus Usserius, archiepiscopus
ad beslias damnatione.
Armachanus, vulgaverat (37).
d) Imperatorem damnatos Chrislianos Romam
Verum cum in illo (et unico) codice Mediceo seu
Florentino deesset epistola ad Romanos, Vossius misisse, ut Romanae plebi grati aliquid faceret,
illam ex interpolatarum editione desumptam.duce
nullo modo veritati repugnat.
vetere interprete, suob integritati restituere adortus
e) Quod Ignatius Smyrnae et Troade fratres conest. Annoautem 1689 epistolam ad Romanos.veteri
venisse ibique epistolas scripsisse perhibetur, id
Latinae versioni adamussim opquiparatam, e cod. p minime contradicit crudelitati custodum, de qua
1451 bibliolhecao Regiao Parisiensis membranalpse in ep. ad Rom. c. 3 querilur. Apud Romanos
ceo (38), Parisiis publici juris fecit Theodericus
enim captivis, ad mililesalligatis, permissum erat,
Ruinartus in Actis marlyrum sinceris ; quam deinamicos suscipere et liberecolloqui cum illis.Paulus
e. g. in vinculis Christum praedicavit. Cfr. Act.
ceps Grabius et Clericus prodire jitsserunt. Anno
1709 Oxonii prodiitpncstantissima ThomaB Smithii xxvin, 16, 30, 31. Proeterea soopissimc Cbristiani
aditum ad martyres et incarceratos argento a inilieditio, quam secuti sunt Ludovicus Frey, Richartibus emerunt. OptimeergoPearvonius (49)scribit:
dus Russel, AndreasGallandiusetGuilielmusJacob Hoeccum fueritvetustissima Ecclesiacconsuetudo,
sonus ; quos et nos duces habuimus.
IV. Intcreos qui pro epistolisliiscevindiciasevul- idem etiam in Ignatii vinculis factum constat. . . .
garuntPearsonium (39)eminerenemo nescit. Opus Omnibus igitur modis diaconi aliique ab Ecclesiis
ejus oppugnare sunt aggressi Mallhacus Larroqua- missi Ignatio in itinere ministrabant, adeoque eum
nus Samuel Basnagius, Casimiru* Oudinus, Joannes a vexationibus milituni,quantum in ipsts erat.praoDallaous et alii,quibus frequens episcoporum mentio miisredimebant.Hincautemrecteinlelligitur.quod
de militibus, quos leopardos vocat, scribit : oixii
in his epistolis proeter alia minime placebat. Sed
EuepYetoujjifvot ^afpou; yhofzai, scilicet, quo plus
iisresponderuntauthentiamepistolarum noslraruro
defendentes, Nicolaus Nourrius (40), Remi Ceil- G pecunioe a fldelibus acciperent pro relaxalione velier (41), Thomas Maria Mamachius (42) et Lumpe- xationis, eo acrius ex intervallo S. martyrem verus (43). Nostris temporibus proosertim D. Baurius, xabant, quo majorem pecunioe vim extoequerent
Tubingensis, authentiam epistolarum Ignatii in du- et Christianos copiosius emungerent. Quare cum
bium vocavit, mediisque soeculi n temporibus eas toties Ignatiocontigeretrefrigeratio et abiniquitate
Romae a falsario quodam in favorem episcopatus militum redemptio, et, ut loquilur Terlullianus,
ideae confectasesse contendit (4i),contradicenlibus facultas liberas custodiae, facile poluit illas, quas
potissimum Doctore Rothe (45), Joanne Eduardo habemus, epistolas exarare, quarum aliqux non
Huthero (46), Friderico Dusterdieck (47) et Ano- mulluin longiore, quam unius horae spatio scribi
nymo quodam in ephemeridibus : Hcrold dcs Glau* potuerunt, neque ex illis ulla tam prolixa est, ut
bens (48).
plures quam tres horas postulet .
V. Quoe nos, epistolarum Ignatii rem agere, mof) Ignaiius, Smyrna Romanis scribens, non abveant, audi :
surda, ut Baurio videtur, peregit. Duoe enim vi<-e
1) Minime D. Baurius nobis persuasit, Roma- D Smyrna Romam ducebant, altera maritima, altcra
num Ignatii iter, qnod scribeudi has epistolas oc- terrestris, ut bene docuit V. C. Tafel (50). Terrestr1
(37) Cfr. Diisterdiek, De Ignatianarum epistola)-um authenlia, etc. Ootlingao in officina Dieterich.,
E. 1-3, et Russel in editione Patrum apostolicorum
ondini 1746.
f38) Codex hic, olim Colbertinus 460. Acta martyrii S. Ignatii continet, quibus capite 4 epistola
Ignatii ad Romanos iuterposita est.
(39) In secundo tomo edilionis Patrum apost.
Cotelerianoe.
(40) Apparat. ad Biblioth. max. Patrum, t. I, p.
78 sqq.
(41) Hist. gdntral., t. I, p. 626.
(42) Origincs et antiq. Chrisl., t, IV, p. 377 sqq.
(43) Hist. theol. crit., t. I, p. 266-268.
(44) Baur. Die sogenanntcn Pastoralbricfe dcs A.
faulus, aufs ncue kritisch unlersucht, vou Dr. Baur.,

p. 87. Abgenothigte Erklarung. Tub. Zeitschr. fur


Theol. 1836. Fasc m, p. 199 et 1838, Fasc. m, p.
149 sqq. Baurii sentenlias repetivit Schwegierus,
Das nachapostolische Zeitalter, t. II, p. 159-179.
(45) Anf. d. christ. Kirche, p. 715 sqq.
(46) Delrachtung der wichtigsten Bedenken gegen
die Mchtheit der Ignatianischen Briefe. Von Dr. Job.
Ed. Huther, in Illgenii Zeitschrift fiir hislor. Theol.
t. XI, Fasc. iv, p. 3-73.
(47J Diisterdieck in libro jam supra laudato.
48) Herbipoli 1839, n. 40-45.
(49) Vindicix Ignatianx, pars. n, c. 11.
(50) Tafel, De via militari Romanorum Egnatia
qua lllyricum, Macedonia et Thracia jungebantur.
Tubingae, Laupp. 1842. Cfr. quoque Martyrium S.
Ignatii, capp. 5, 6.

633

G. J. HBFELII PILEFATIO.

634

via Ignatus, fortasse quia militibus negotia erant A qua; Huterus I, c. p. 57 61 contra Baurium moin Troade et Macedonia, ducebatur (cfr. Acta
nuit.
2) Non minus testimoniis veterum probari pomartyr., c. 5) ; epistola autem, sine dubio via maritima, navi quadam cursoria, in Urbem missa, ante test Ignatium plures exarasse epistolas.
a) De epistolislgnatii primus Polycarpus (57) verIgnatium ipsum Romaj advenire poterat. Nec duba
facit ; Ta; EZ'.aToXa; 'lyvaTtou, Ta; TOjxrpDeio-oK
bitari potes? quin terrestri quoque via epistolailla,
alii cuidam tradila, citius Romam venire potuerit, -fjjjLtv uit' a&TOu, xat aXXa;, 6'aa; efyoixev itap' f|p.!v,
in(jnj/a|.ev u(-Tv, xaO<l>; eveTetXaaOe-... I tuv piyika.
quam Ignatius ipse, senio confectus (51).
tutpeXr.Ovat SuvrJaiaOe. nepieyouat vip Ttiaxiv xal
g) Nec ubsurde Ignatius a Romanis precatus est
u7t0|_0VT,v xa! ita7av oixoSojjt^v, tt,v e?; tov Kuptov
utab omni conatu ipsum liberandi abstinerent.Mos
Tj[_tov av/JxouTav. Qui igitur epistolas Ignatii in
enim erat Christianorum, tantum quantum potedubium vocare velint, Polycarpi quoque epistolaB,
rant niti , ut fratres propter fidem captos et
praseunte Dallreo, bellum indicant oportet, quod
damnatos liberarent, quod discimus ex Const.
Baurium latuit. Sed quis est, qui putet falsarium
apost. iv, 9; v, 1, 2, ex Luciani Peregrino, quemdam eo temeritatis esse progressum, ut vi 12, et ex Eusebii Hist. eccl., vi, 40 (52). Notum vente adhuc sancto Polycarpo (58) non solum
parro est.jam tempore autem Domitiani Domi- B amico ejus Ignatio, sed et ipsi Polycarpo falsas
tillam et Clementem, ex familia Caesaris Christia- supponeret epistolas ? Quis credat.
norum sacra secutos esse, refert Suetonius. Robjlrenomm quoque, Polycarpi discipulum, dumanorum denique magistratuum sacram auri fa- plicem huncdolum non perspexisse ? Irenwus autem
mem nemo nescit. Facile itaque aut pecunia, aut epistoliset IgnatiietPolycarpi testimoniumprajbet.
dolo, aut alia quadam ratione, Qdeles aliquid in
a) Quod testimonium de epistola Ignatii ad Rofavorem Ignatii moliri poterant.
manos attinet, vide testimonia veterum, sub
h) fgnatium in Occidentem profectum esse, ex
num. II.
B) De epistola autem Polycarpi ad Philippenses
verbis S. Polycarpi patet. Capite enim 13 ep. ad PhiitadisseritS. Irenoeus : "Ejti Sl xt E7tttrroXT)
lippenses legimus : Et de ipso Ignatio, et dehis,
qui cum eo sunt.quod certius agnoveritis.significa- noXuxipitou Ttpo; 4>tXiTrJtTia!ou;YEYpa|_(jtEVT),x.T.X.(59)
e) Terliura epistolarum Ignatiarum testem Frite.nQuodsiautem IgnatiusAntiochia? remansisset,
dericus Diisterdieck Lucianumadhibet Samosatennec in Occidentem venisset, nullo modo Polycarsem, qui in dialogo De morte Peregrini Ignatii nostri
pus Smyrnensis verba illa ad Philippenses scripsishistoriam deridere videtur. Peregrinus ( 1, 52)
set quod facile ex situ locorum demonstratur.
1
C
enim
saipius xaxotWntuv nominatur, quo nomine
Roma
Philippi
Smyrna... Antiochia. ^
Nemo sane Smyrneseorum Philippenses adibit, ut Ignatium quoque Trajanus notavit(cfr. Martyriura
Ignatii, c. 2). DeindePeregrinus tanquatn episcopus
certior fiat de iis qua) Antiochiaj gerantur ; bene
describitur(
11), et his verbis : ev Zupta SeOsvxa
autem quasRom eveniant, a Philippensibus edo( 18). Porro narrat Lucianus ( 13), Christianos
ceri poterit.
subsidia misisse captivo suo Peregrino. Nonne vei) Ignatium ad bestias daranatum esse, S. Ire- ro hfficce referes ad legatos, quos Asiaticas Ecclenaeus (53; testatur. Vide Testimonia veterum su- sia; Ignatio raittebant gratulaturos (Ign. ad Eph.
pra sub num. II.) Irenams autem, Polycarpi dis- c. 1, 2, ad Magn. c. 2)? Sumrna vero acerbitate
cipulus, nullo modo hac in re eirare polerat.
Ignatiura carpit martyrii appetentem.Quasiamenk) Ignatium Romse cum bestiis pugnasse, clare tem enimxvo8o!av deridet nobilem ej us fervorem
docet Origenes (54) Vide ibid., sub num. IV.) et cum Ignatius hortatus fueritEcclesias, ut mitto1) Itineris Romani Eusebius (55) quoqne testis rent gratulatores Antiochiam (Ign. ad Philad. c. 10,
ad Polyc. c. 7 seq.\ vicissim de Peregrino apud
est. (Vide ubi supra. sub num. V.)
Lucianum ita est *aat S. itiat; o-v_e8'W Tai; evStSgot;
m) Magni denique ponderis S. Chrysostomi (56) _ 8iot; itoXeatv eTtttrtoXi; 8taneiji<}m outov... xa! tiest effatum, Antiochenam de Ignatio Antiocheno va; eiti toutio itpsatHUTa; Ttov ETatptov evetpoT<5traditionem testificans. ( Ejus testimonium vide vtjue , vExpaYY^'J<; xa' vepTepo8<5(Jtoo; itpoainter alia, sub num. X.)
aYopeiaa; ( 41), at rursum audias Ignatium :
Recentiorum testimonia taceamus, de Romano Ttoettet v^ipoTov7)aai-0eoitpe<j6uTTjV (Smyrn. c. 111,
Ignatii itinere minime dubitantes. Confer autem Oe<58pouv>; (Polyc. c. 7 (60).
(51) Chrysostomus (orat. In S. Ignat., t. II, c. 4,
p. 598 ed, Montf.) addit, Trajanum Ignatio longiora
ftineris spatia proposuisse, ut et itineriset temporis longitudine vin constantiam labefactaret.
(52) Coteler., ad c. 1 Epistola) S. Ignatii ad Rom.
(53) Adv. hxr. v,28,ApudEuseb. Hist. eccl. m, 36.
(54; Homil. iv in Luc.
(55) Bitt. eccl., in, 36.

(56) Homil, in S. Ignat., n. 5. Opp. t. II, p. 599,


ed. Ruae.
(57) Polyc. Ep. ad Philipp , c. 13.
(58) Mediis enim sa>c. n temporibus, ergo vivente adhuc S. Polycarpo, epistolas nostras confectas esse Baurius contendit. Cfr. supra iv.
(59) Adv. hser. iu,3. ApudEuseb., Histeccl.,\\, 14.
(60) DiisterdiecK, I, c, p. 48.

635

'

SANCTI IGNATII EMSTOLiE GENUIN/E.

636

d) Paulo post Irentcum Origcnes (61) de epistolis A. fuisse exl Cor. xv, 8-10, Ephes m, 8, et I Tim. i.
12-13 perspicies.
Ignatii verba fecit.
a) Memini aliquem sanctorum dixisse, Ignatium
d) Jactatio etsuperbia, apostolico viro indecora
nomine, de Christo : Meus autem amor cruci- in cognomine Bzofopo; inveniri non potest. Temfixus est. Ex Ep. Ignatii ad Rora. c. 7.
poribus enim apostolicis plures fidelium talibus
P) Secundura Orignnis testimonium vide supra,
honorificis nominibus ipsi sunt usi, ut B. Petrus,
col. 9.
Barnabas, Barsabas Juslus etalii. Praeterea S. Ignae) Addamus hiscc leslibus Eusebium (62), qui non tius non iramodestior est beato Paulo (II Cor, x, 1
solum de Romano Ignatiiitinere sed et de septem II ; v, 11, 21-23. Gal. n, 11, 17), quem nec censor
ejus epistolis nominatira agit, singulas paucis de- acerrimus ob eam rem fictam personam nominare
scribens, ex cpistolisveroad Rom.c.5 et ad Smyrn. velit.
c. 3 plurima depronens. (FMsebii leslimonium vide
4) Falsarius in Pseudo-Ignatio suo excolendo et
supra, col. 11, sub num. V.)
commendando
vix neglexisset, de necessitate Ignaf) Alhanasius (63) quoquo Ignatianis epistolis
tii cum Joanne apostolo verba facere. Sed nullibi
testimonium perhibet (supra, col. 15, num. VI).
g) Denique Hieronymum (64), qui nou nisi verba D in epistolis nostris talia reperies (67).
5) Qui in favorem explananda) episcopalus idejo
Eusebii repetiisse videtur.audiamus -.Ignatius, Antiochenx Ecclesix terlius post Petrum apostolum epi- has epistolas confeclas et conficlas esse putant,
scopus, ete. (Reliqua vide supra col. 16 : num. VII). epistolam Ignatii ad Romanos non in consilium
Posteriorum Patrum testimonia, intcrea decem vocant, in qua nulla episcopatus fit mentio (68).
testimoniaTheodoreti, apud Gallandium et Cotele- Falsarius utique, Romas sua fingens, de Romano
rium congesta invenies, initio hujus voluminis, quoque episcopalu verba fecisset. Notandum vero
auctorem epislolarum non id in primis egisse, ut
Edit. Patrol,
3) Baurius contendit Ignatium omni modo in hierarchiam ecclesiasticam ct obedientiam, etc,
his litteris, tumjustofervidioridesiderio martyrii, erga episcopos commendaret. Multo enim magis
tum absona humilitatis et modestiai cum jactalio- curoe ei fuit, ut fideles a veneno judaizantium Uone et superbia conjunctione se talem prasbere, ut cetarum dehortaretur. Ad cvilandam deinde hanc
apostolici viri vesligia nullibi delegas, fictam vero contagionem unitas ecclesiaslicaetarctissimacum
episcopo coujunclio postulatur (69).
personam facile reperias.
Verum .
6)Haereses quas beatus Ignatius perstringit, clare
a) Singularisanimi calor elcommotio,inaffectata demonstrant, epistolas ejus primis steculi secundi
et naliva se proBbendi ratio omnimoda sinceritas et " temporibus esse ascribendas. Duo diversa hasretisimplicitas, scriptorem ex inlimo cordc vcrba sua
corum genera (Docetas et Judaizantes, ab Ignalio
proferentem,nonfalsarium produnt (65). In primis
impugnari pleriquecrediderunt. Hulherus (70) aunemofalsariusprosclarum illud cap. 4adTrallianos
tem bene docuit. Ignatium non nisi in unum genus
scripsisset, ubi Ignatius apertctestatur.quantopere hasreticorum, judaizantium dico Docetarum, tela
ipsi, ad coronam martyrii properanti, superbia
acuisse. Beatus enim Pater, si contra Judaistas
qusodam sit periculosa. In fervidiori enim martyrii
quoqueproprio sensupugnasset,absqueomnidubio
desiderio falsarius gloriam herois sui posuisset.
etiam decircumcisioneverbafecisset, quod nullibi
b) Revera miiiime nobis mirum videtur, si Igna- in epistolis ejus reperitur. Ejusmodi igitur legis
tius, coronam raarlyrii exspectans, cadem via, qua fantores intelligi jubent Huthcrus et Diisterdieck
Paulus, Romam ductus, a fratribus longe lateque
illum sequens, quales Coloss. n, 16 sqq. perstrinsalutatus laudibusque ornatus, fervidoque erga gantur, quorumque ascesis judaismi instar sit visa
salutalus laudibusque ornatus, fervidoque erga Unicumhocjudaizantium DocetarumgenusDusterCbristum amore ilagrans, vehementi quodam mar- dieck (1. c, p. 55) in duas familias disjungit, eastyrii desiderio ardebat (66).
que e Cerinthi erroribusprofectasaffirmat.Utraque
c) Absonam humilitatem Baurius in iis locis de- D CcrinthiacashosresajoselementaservabantMagnesii
texisse putat, uhi Ignatius se ipsum minimum et et Philadelphenses,cum Gnosticismo seu Docetismo
indignum proedicat, et cum diaconis tantum, non minusexcultoJudaismumconjungentes(cfr.adMagn.
cum episcopisse comparat ; e. g. ad Smyrn. c. 11
c,9,adPhilad,c.6),Smyrnceenses vero, Ephesini ac
et 12 ; ad Rom. c. 4 et 9 ; ad Ephes. c. 8 et 18 ; ad Tralliani, Grasca philosophiamagis imbuti, haeresin
Trall. c. 13, ad Philad. c. 4 ; ad Magn. c. 2. Sed
Cerinthiacam adeo perpoliverant, ut Judaico illo
eamdem humilitatem divo quoque Paulo propriam
elemento relicto, Gnosticassolum opiniones,ipsius
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(65)
67

Prolog. in Cant. canUcor.


Hist eccl., iii, 34.
De syn. Arim. et Seliuc, n. 4.
Calal. script. ecci, c. 16.
Cfr. Rothe, Anf., etc.p. 718 sqq. Huther.l. c.
Cfr. Rothe, I. c, p. 722.
Cfr. Rothe, 1. c, p. 718, not. 5.

(68) Cfr. Molher; Athanasius, t, I, p. 18.


(69) Cfr. infra primam nostram notam ad epistolas Ignalii.
(70) Betrachtung der wichtigsten Bedenken gegen Aechtheitder Ignatianischen Briefe, in Hgenii
Zcitschriftfurhistor.Theol., t.XI, p. iv, p.32sqq.

637

SSANCTI 1GNAT1I EPISTOL/E GENUIN/E.

G38

Cerinthi raodum superantes,jamque magis ad seve- A. writing of Severus ofAntioch.Timothrus ofAlexanriorera recentiorum Gnosticorum Docetismum acce- dria, and olhers, ediled with an englisa translation
dentes, ferrent foverenlque.quo factura, ut Ignaand notes.Also thegrecktextof these threeepistles,
tius in epistolis ad Ephesios, Smyrnoeos, Polycar- corrected according to the authority of the Syriac
pum et Trallianos Docetismum solum impugnavcrsion. By William Cureton, M. A. London : Riverit. Haareticos autem illos non e numero postevingtons. Berlin : Asher et Comp. MDCCCXLV.
riorum Gnosticorum fuisse, qui mediis swculi
Libro hoc usi omnem majorem inter versionem ilsecundi temporidus floruerunt, clare ex eo appalam Syriacam et textum nostrum Graicum differenret, quod Ignatius Docelismum solum perstringit, tiam suo loco adnotavimus. Curetonus nobis percaeteros autem posteriorum Gnosticorum errores suadereconatur, versionem illam Syriacam genuino
ne minime quidem tangit (71).
textui Ignatiano accuratissime respondere, et omnia
quao in nostro Graco textu plura inveniuntur, ab
7) Negari denique nou potest, nonnullis epistolas
nostras non ex erilicis, sed ex dogmaticis lantura
aliis addita esse et introducta. Tantum vero abest
causis displicuisse. Quicunque enim aut divinam
ut ei astipulemur, ut versiouem Syriacam non nisi
episcopatus instilutionem, aut divinitatem Chrisli,
epitomen Ignatianarum epistolarum, a monacho
aut realem Domini in Eucharistiaprajsentiam ne- n quodam Syriaco in proprios usus pios confectam
gant, auctoritatem epistolarum Ignatii minuere
(cfr. infra not. ad cap.2. cpist.ad Ephes.),reputare
conentur oportet. Sed confer quoe contra hoc Hu- possimus, pra?sertim cura iidein codices a Tatlamo
therus I. c, p. 12 sqq., raonuit.
detecti et alio plara excerpta exepistolis Ignatianis,
VI. Paucos ante menses V. D Guilielmus Cure- nec non alios libello asccticos, ut Curetonus ipse
ton, Anglus, veterem versionem Syriacam trium S. fatelur, contineant. Praeterca saepius inde ex eo,
Ignatii epistolartim publici juris fecit. Jam anno qurd nexus sententiarumin versioneSyriacaminus
1839 Henricus Taltam, Copticarum litterarum pe- est arctus, apparet, monachum illum non tam inritissimus, .'Egyptuni peragians, in Syriaco Nitriaj terpretis, quam cpitomatoris parles egisse. Confer
monasterio codiccm antiquissimum, anle raedium quas ad singulos locos monuimus : ad Ephes.
saec. vi exaratum, detexit, qui Syriacam vers ionem capp. 3, 8, 9, 14, 19 ; ad Trall. in titulo et cap. 4;
epistohc S. Ignatii ad Polycarpum continebat. Pe- ad Rom. cap. 6 ; ad Polyc. in titulo et cap. 7 ; Marcuniis ileinde publicis adjutus doclissimus Tatta- lyrium S. Ignatii in titulo.
mus anno 1842 secunda vico in .Egyplum profeVII. Male etiam de inlegritate epistolarum Ignactus est, et prospera fortunagaudenti multosalios tii dubia inola sunt (72). Proesertim omnia de epimonasterii illius codices emere contigit, inter quos
scopatu et de deitate Christi effata interpolalori a
eliam (e saec. vi ve,l vn) antiqua versio Syriaca C quilusdam tribuntur. Sed
trium S. Ignatii epistolarum ad Ephesios, ad Roa)nuIIumexternuminterpolationisadestindicium.
manos etad Polycarpura, una cum pluribus Ignab) Loci a veteribus laudati pari modo in breviori
tianaruiu epistolarum fragmenlis repeilaest. Quinostra recensioue leguntur. Cfr. supra testibuscodicibusdetectisGuilielmusCuretonus,Orienmonia veterum.
talium litterarum apprirae gnarus, optime se de re
c) Arctior materiaa et orationis nexus omni inpatristica fore meriturum sperabat, si versionem
tcrpolationis suspicioni nuntium mittunt ; efillam Syriacamprelo subjiceret etversioneinAnglifata euim illa displicentia sine totius sermocamadderet,atque textum GroDCum.Syiiacuj vcrsionis pariter ac sensas devastatione evelli non
ni (non accurate) respondentem exarare couarolur.
possunt.
Cum vero Tattamus duos codices epistolai ad Pod) Prcelerea eamdem slyli rationem cum in relycarpum.ut diximus,ex /Egypto apportasset,unum
pudiatis, tum iu approbatis epistolarum paranno 1839, alterum anno 1842 ; Curetonusnon nisi
tibus invcnies.
e) Quod c. 8 ep. ad Magn. Z /*, facta sit mcnpriorem. quia antiquiorem, typis exscribcndum curavit, recentioris codicis lecliones variautes adjitio, interpolalionis non proebet indicium, ut
ciens. Prasterea vir doctissimus magnutn quoque D
in nolis ad h. I. demonstravimus.
Syriacum fragmentum Martyrii S. Ignatii et epif; Pelemicis tantum causis ducti nonnulli viri
stolae ejusdem ad Romanos, quod Curelonus ipse
docti inlegritatem epistolarum noslrarum in
anno 1839 in Musaso Britannico detexerat, in vuldubium vocarunt (73).
gus edere et libro suo addere decrevit. Sic prodiit
g) Qui episcopatuscausa epislolasnostras interLondini 18 56 opus ejus sub titulo :The ancientSypolatas esse pulant, nullo modo rationem redriac version of the epistles of saint Ignatius to St.
dere possunlcur epistola ad Romanos solaab
Polycarp,the Ephesians.and the Romans; together
interpolatore non fuerit fcedala, cum sexreliwith extracts from his epistles, collected froni the
quis impiasejusmanusnonpepercisse credant.
(71) Cfr. Huter, 1. c. p. 42 et Dusterdieck, 1. c.
(72) E. g. a. Neaudro, Kirchengcsch, t. I, p 738.
et a Netzio in Ullmann, Studien und Krit. 1835, p.
881 sqq. Qui breviores quoque S. Iguatii epistolas

inlerpolatasputant,novissimisdiebusvalidissimum
interpolationis ejusmodi testimoniura assecuti videntur vcrsione Syriaca, a Guil. Cufeton edita.
(75) Mohler, Patrol., 1. 1, p. 125 sqq.

39

G. J. HEFJiLII PRjEFATIO.

Ut brevi dicara, iuterpolationis suspicio ne mini- A


mumquidem mcreri applausum videtur, planeque
persuasum mihi est, talem judicii mediocritatem
non auream esse. Epistolae Ignatii sint ut sunt,
aut non sint (74).
VIII. Epistolarum auctor Graeci sermonis non apprime gnarus, et ardentis potius animi impetus,
quam grammaticaB regulas seculus, periodorum
tructuram non semel violavit, orationis nexum
sententiis interjectissaepius inlerrupit,et sublimes
profundasque cogitationes suas sufficientibus verbis

640

exprimere nequivit ; ita ut facile non Greaciae, sed


AsieB filium detegas (75).
IX. De tempore quo haa epistolae exaratae fuerint,
duai feruntur celebriores sententiaa, quarum altera
anno 107, allera anno 116 favet. Nos, qui supra
I marlyrium Ignatii anno 107 assignavimus, eodem aimo et epistolas conscriptas esse censeamus
oportet.
X. De doctrina Ignatii disputarunt Lumperus
(76), Junius, Heynsius ac van Gilse (77), Mohlerus
(78) et alii.

II. DE AGTIS MARTYRII S. IGNATII.


I. Acta Martyrii S. Ignatii a. 1647 e msto codice B summationem, et proximo, ut verisimillimum vi
detur anno ; dum res gestaa cum totius itineris raCaiensi edidit Usserius Armachanus, optime de B.
martyre ejusque epistolis meritus. Huic veteri ver- tione in recenti fldelius inhaeserint memoria.
Illos autem fuisse Philonem et Agathopodem,
sioni vir doctissimus alteram adjunxit (79), ex antiquissimo Cottonianee bibliothecee codice descri- quorum meminit sanctissimus martyr in epistolis
ad Smyrnaeos et ad Philadelphenses, hunc Antioptam, in qua multae absurdae et fabulosae narratiochisB, illum vero Tarsensis Ecclesiae diaconum, vix
nes contra fidem historiarum ex novitiis Actis ina quoquam dubitari aut potest aut debet. Hacteterpolatis desumptse continentur (80).
nus Smithius. Gallandius (85) addit, Philoni et
Anno autem 1689 ex msto codice Parisino, olim
Agathopodi adjungendum saltem esse nominatim
Colbertino, nunc regio Actanostra Grcoce una cum
et Crocum, qui sanctum martyrem Romam usque
nova versione LatinaParisiis evulgavit Theodericu?
Ruinartus, presbyter e congregalione S. Mauri, in assectatus fuisse perhibetur (86).
III. Authentica et genuina censentur Acta nostra
Appcndice ad Acta primorum martyrum sincera atque
ab Usserio, Dodwello, Ruinarto, Grabio, Tillemonselecta. Graecum autem hoc exemplar cum antiqua
tio, Pearsonio, Smithio, Cotelerio, Mamachio, Galversione codicisCaiensis maxime convenire,cuivis
landio, Lumpero (87), Mohlero(88) etaliis. Dallaeus
ex leviuscula collatione facile constat (81).
Post Ruinartum praecipue Grabius, Ittigius, " vero, ut ipsius S. Martyris sccipta, ita et Acta
ejusdem pro supposititiis habuit ; sed sicut illorum
Smithius et Jacobsonus Acta nostra, mendis, quae
ita horum quoque defensionem suscepit doctissipassim irrepserant, sublatis ediderunt.
II. Acla hoBC,ut cum Smithio loquar, a familia- mus Pearsonius parte n Vindic. Epist. S. lgn.,
c. 12 (89). Praeter Dallseum Oudinus quoque, Heuribus S. Ignatii, qui Antiochia Romam usque illum
sunt comitati, atque illius ultimo et maxime glo- mannus et alii Actorum veritatem impugnare
aggressi sunt ; sed funditus eorum sententiam
riosoagoni interfuere, descriptaesse, multa inipsis
evertit vir eruditissimus Mamachius (90), ex ordiActis id testatissimum reddunt. In his enim sic loquuntur, qui ea litteris tradidere : 'HjisT? uiv axov- ne Praedicatorum.
Revera nullius ponderis sunt Dallaei et sociote airT)Y&[X6*, cctsvovtsc; sVt xiji itp' f,u.u>v uiXXovTt
^topiajxif) tou Stxaiou ylvstjdii (82). Et nonnullis in- rum argumenta.
a) Exceptiones, quaB adversus Romanum Ignalij
terjectis sub finem : Tojtcov autcSirtai yev<5u.svoi (83).
II.-it, inquam, aliaque (84) extraomnedubium po- iter itinerisque rationem sunt prolatsB, esse futiles,
nunt, a S. Ignatii comitibus Actahujusmodi fuisse jam ex iis, quoe supra ad iter hoc defendendum
perscripta ; et quidem non longe post ipsius con- D protulimus, apparet. Maxime autem doctissim
(74) Optime integritatem harum epistolarum defendit Diisterdieck, 1. c, p. 80 sqq.
(73) Cfr. Mohler, Patrol., t. I, p. 122.
(76) Hist. thcol. crit., t. I, p. 305-327.
(77) Commentationes de Patrum apostolicorum theologia morali a) p. 38-71. b) p. 39-58. c)
p. 54-71.
(78J Patrol., t. I, p. 131-152.
(79) Utramque hanc versionem apud Gallandium
reperies.
(80) Grabe, Spicileg., t. II, p. 3 et 4. Smith,
praaf. in Acta Martyr. S. Ign. apud Jacobsonum,

t. II, p. 523.
(81) Grabe et Smith. II. cc.
(82) Martyr. Ign., c. 5.
(83) Ibid., c. 7.
(84) E. g. cfuvavTiou;*v to7i; aStXcpotc c. 6.
(85) Bibl. Veterum Patrum, t. I, Proleg., p. lx.
(86) Ep. Ign. ad Rom., c. 10.
(87) Hist. theol. crit., t. II, p. 428-433.
(88) Patrol., t. I, p. 408 sq.
(89 Apud Cotcl., t. II, p. 411.
(90) Chrigines et Antiquit. Christ., t. IV, p. 401404.

641

C. J. IIEFEI.II MiEFATIO.

Tafelii de via Egnatia dissertationes novam rei no- A


stroe lucem attulerunt ; quas qui perlegerit, tantum abest, ut viam, quaS. martyrductus esse narratur, monstrosam putare possit, ut clare perspiciat, non nisi vulgari Romanorum via Ignatium
esse usum (91).
b) Actorum auctorem diu post Ignatii tempora
vixisse, Dallasus e sermonibus conjecit, quos cum
Trajano a martyre habitos Acta nostra praHer
omnem veri ac decori speciem finxisse pulat vir
ille criticus. Ei jam Pearsonius (92) respondit,
sermones istos certe neque veri, neque decori rationes turbare contendens. Una tantum vox xaxooatfxtov (c. 2), a Trajano usurpata, objectioni illi occasionem prajbuissevidetur.quam nemodixerlt impevatori minime convenire, qui eamrecte intelle- j.
xerit. Qui enim novit, quid sitxaxoSafjjttov, etquomodo Chrislianos in judicio compellare soliti fuerint ethnici, facile sentiet, et verum hoc et decorum esse. Est autem xaxoSalfitov, ut ex multis
exemplis Pearsonius docuit, nil aliud quam infelix
homo (93).
Praeterea monendum, sermones Ignatii et Trajani a scriptore Actorum non ad verbum relatos,
auctoremque nostrum eadem licentia usum esse,
quam omnino historici in enarrandis aliorum sermonibus sibi vindicabant. Quod si e. g. capite 2
Trajanus deos gentilium dsemones appellat, certe
scriptorem Chrislianum verbis Chrislianis mentem
Trajani exposuisse facile perspicies.
c) Authentiffi argumentum inde quoque nobis
petendum videtur, quod Acta hsec pressa simplici- "
que oratione sint conseripta, atque.
d) mire illis respondeant, qu ab Eusebio et S.
Joanne Chrysostomo de martyrio Ignatii docemur (94).
e) Nihil denique ibi legitur, cum Trajani historia
pugnans (95).
Testimonia vero Veterum pro Actis nostris e sex
primis ffirffi Christianas saeculis inveniri non possunt.
IV. Postremam Actorum Ignatii partem spuriam,
et ab interpolatore quodam assutam, arbitrati sunt
Usserius, Grabius et alii ; causis, ut mihi videtur,
non sufficientibus.
a) Postremam Actorum partem in altera Latina
versione codicis Cottoniani deesse, minime negamus, sed hunc codicem nullius auctoritatis esse, D
ex iis, qum supra I diximus, satis apparet ; luceque est clarius interpretem istum, Ignatii adventu in Urbe narrato, a genuino Actorum exemplari ad fabulas interpolatoris sese convertisse.
(91) Vice infra not. 4 ad c. 5 Martyrii S. Ign.
(92) Vindicix Ign., parte n, c 12, supra.
(93) Pearson. , I. c.

643

Exstat autem posterior illa Aciorum pars, a Grabio


in dubium vocata, in versione codbis Caiensis, et
Gra?co exemplari Parisiensi.
b) Si Grabium audias, aperte sibi invicem repugnare videntur ista verba c. 7, qure in versione
nostra ita sonant: Horum nos ipsi spectatores facti,
cum in lacrymis totam noctem exegissemus, et
genibus flexis multaque oratione Dominum, ut nos
infii-mos de iis qase facta fuerant, certos faceret,
essemus precati, etc. Si enim haic facta, Grabius
inquit, ipsimet spectatores oculis usurpaverant,
quid opus erat, ulleriorem de iis certiludinem
a Deo postulare? Sed Grabius Gracum textum
male interpretatus hiec objecit ; auton-at enim
illi non de morte Ignalii, sed de eo certiores (ieri
volebant, num martyrium ejus Deo essetacceplum,
ut jam Clericus monuit (96).
c) Falsum esse contendit Grabius, quod c. 7
Ignatius mortuus fuisse dicatur consulibus apud
Romanos iterum Sura et Senecione, i. e. anno 107.
Grabius enim, ut supra vidimus, unam tantum
TrajaniexpeditionemParthicamadmittens,mortem
S. martyris anno 116 ascripsit. Nos contra tutius
putavimus, alteri accedere sententia>,qua;Ignalium
anno 107 e vivis decessisse censet.
d) Objectio Usserii, detecto exemplari Gra;co
diluta, jam a Grabio est omissa. Usserius in codice
Caiensi legebat (c. 4) : per pr<ecedentes lilteras
gratias agens, appositas ad ipsas, etc. Hinc vir doctissimus conclusit, postremam Actorum partem
ab illo scriptore sfficuli quinti esse confectam.qui
Graca Acta in Latinam sermonem transtulit,exemplarique suo syllogen epistolarum Ignatii pra?posuit ; quam prsecedentem epistolarum syllogen verbis illis prsecedentes lilteras indicari Usserius suspicatus est. Sed Graeca:
Stot tiov ^y0"!1^40^
Ypajijjtdxtov eu)(ap(oTtov ixnempOevTtov x. t. X. ita
reddantur oportet : utque Ecclesiis, quss ipsi per rectores (^Youjievtov) suos occurrerant, mercedem
redderet, gratias agens litteris (Ypaji[jtaxu>v) ad eas
missis (Cod. Caiensis male : appositas ad ipsas).
Cum res ita se habeat, objectioni, Usseriinullam
vim inesse facile perspicies, neque de integrilate
Actorum dubitabis, licet fortasse paucissima quaedam, aut vitio librariorum corrupta, aut manibus
posteriorum addita sint.
V. Acta Martyrii S. Ignatii interpolata e Sfficulo
circiter sexto, Graece habet Metaphrastes ad 20
Dec, etexinde Latine Surius et Bollandus, calendis Febr. ; Grrece et Latine in edilione Patrum
apostolicorum Cotelerius.
94} Lumper., Hist. theol. crit., t- 1, p. 433.
95) Lumper., 1. c.
96) Vide not. ad c. 7 Martyr. Ignat.

643

SANCTI 1GNATIT EPISTOL. GENUIN.E.

614

TOY AriOT irNATIOY


EniETOAAI
SANCTl IGNATIi EPISTOLJS
AD EPHESIOS.
Ignalius, qui et Theophorus, Ecclesiae merito
beatae, qua3 est Ephesi in Asia benediclae Dei
Patrismagnitudine et pleniludine, pradcslinala)
anle stncula, ut in permanentem et immutabile:n gloriam semper esset unita, et vera passione,
por voluntatem Patris et Jesu Christi, Dei nostri,
clccla plurimam in Jesu Ghrislo el in gratia
perfecta salutem .

(i)

(2)

nPOS E<I>E2IOY2
(3) 'IvvaTto;, 6 xat (4) 6eotf<5po;, tt^ EuXovr,uivj
ev (5) jjley^Oe' 6eou Ilatpo; [xatj (6) Tcxr,pciu.c<Tt, xfi (7) Tcpotupij|JLtvT| itpo atcivcov, eTvat oti
navto; Et; otii-av itapapiovov, arpETnov, (8) f.vtujjivvjv xa' JxXeXeypi^v^v ev tcsiOei aX^Oivtj), tv
GiXrJjjtaTi tou rJaTpo; xat 'Ir,aou Xpto-coO, to5
6eou f,(xS)V, Tfi 'ExxXrjafa ttJ clcjiotiavcac.irtcu,
xfj ouari dv 'EtpeVcu ttj; 'Acri;, TtXeTata h
'Ir^aou Xptrtcu xat v au.u>u.cu X<*PIX' Xa'?*'v-

I. Laus Ephesiorum ob legationem ipsi tnissam. Laus Onesimi.


Suscepi veslrum in Deo valde dilectum nomen,
'AtcooeJccijuvo; lv 8eiij t6 TtoXuaYaTcrjTOV (9) ou
quod vobis comparastis indole proba secundum n 6'vou.a, 6' xjxttjO-Os ouaet Btxata, xrta it(crtiv xai
fidem et charitatera in Jesu Christo, Salvatoreno- ayiizr^ ev 'Ir,aou Xpiatt]), Tti> Scjuxrjpi t^cov. Mijjv
stro. Cum imitatores sitis Dei, ad vitam revocati ta! 6vce; eso^ (10), avat/oTcuprJTavTe; sv a"u.cm (U)
per sanguinem Dei, opus fratemitatis perfecte ab6eoi3, to o-u-vv/svtxov SpYov xeXetcu; aTtrjfticrtt.
solvistis. Postquam enim audistis, me vinclum e
'A/.ojaavre; -(ip SeoEuivov 4teo up(a; 5itep to5 xotSyria pro communi nominc et spe, [videre feslina- vou ovojjtiTo; a&\ eXtc!oo;, (12) sXTct^oxta tfj TtpoiVetus interpres.
Ignatius, qui et Theophorus, benedictoo in magnitudinc Dei Patris et plenitudine, prttdestinaUe ante
siccula esse semper in gloriam permanenlem, invertibilem, unilam, et electam in passione vera, in
voluntalc Patris et Jcsu Christi Dei nostri, Ecclcsia) digne beata; exsistenti in Epheso Asia), pluriraura
in Jesu Christo, et in immaculala gralia, gaudere .
CAPUT I.
Acceptans in Deo multum dileclura luum nomen, quod possedistis nalura jusla, secundum fidern et
charitatem in Chrislo Jesu Salvatore nostro, [glorificato Jesum Christum Deum| : quia imitatores exsistenles Dei, et reaccendentes in sanguine Chrisli Dei, cognalum opus integre perfecistis. Audientes emm
(1) Epistola! S. Ignatii, excepla ea ad Romanos, D (4) Cfr. Wernsdorf, de Ignatio eiotpoptu, in ejusid agunt, ut a) dehorlentur a veneno judaizantium dem memoria C. Timolhei Seidelii, llelrast. lu,
Docetarum. Ad evilandam eontagionem hajreticam 4. Vocabulum eEooopo; in omnibus epistolislgnab) unitatem ccclesiaslicam commendant et praescri- tianis ab alio quodam additum putatDiislerdieck,
bunt, cujus gratia denique c) arctissima cum cpi- De Ignat. epist. authentia. Gotliug. 1843, p. 89.
(o) Cfr. Ephes. i, 19 ; I Cor. u, i>.
scopo conjunctio postulatur. Cfr. Rothe, Anfange,
etc, p. 445 sqq. et 715 sqq.
(6) Cfr. Ephes. m, 19.
(2) Vetus Syriaca trium Ignatii epistolarum (ad
7) Cfr. Ephes. i, 4; m, 11.
Ephes., Rom. el Polyc.) versio, a Guilielmo Cure(8) Cfr. Ephes. iv, 3 sqq,
...
(9) "Ovoiia aou, nomen vestrum = i. e. vos dileton M. A. anno 184i> Londini et Rerolinaj (apud
Asher) edita, pauca tantum cpistoloo nostrajcapita ctos et gloriosos Ephesios in persona episcopi vecontinet. Cfr. 1'rolegomena nostra ad epistolas S.
slri Onesimi suscepi.

(10) Sc. t(jj.5;. Cfr. II Tim. i, 6 ; I Clem. ad Cor.


I^natii n. VI. Curetoni libro usi omnem majorera
inter versionem Syriacam et textumnoslrum Gra> 27.
.
cum differentiam suo loco adnotabimus.
(H) I. e. passione et morte Christi.
(t2) Periodus haoc non absolvitur. Vetus interpres
(3) Totum epistohij nostrro prooemium et caput
priraum, paucis minutiis exceptis, etiam in ver- et Syrus apodosin habent : Videre festinastif, quu
sione Syriaca lcgitur.
ponendum ante eXTc^ovta.

Gi5

EPISTOf.A AD Ei'HESK)S.

646

e^Xi 0r"v erciTu^eTv h 'Ptouri flTjptouayjiaai, Tva A. stis me sperantem, quod vestris precibus conse
8ii tou uapTuptou Itcitu)eTv SuvtjQco uaQijTrjc; eTvat
quar, ut Ronne adversus bestias pugnem.ut per
tou (13) iTtlp Tjuiov eauTov dvtvtYXoVto; Ostj> Ttpoamarlyrium adipisei possim discipulus esse illius
cpopiv xai Ouaiav. (14) 'Eitet ouv tt,v TtoXuTcXTjOstav
qui se ipsum pro nobis obtulit Deo oblationem et
6utov iv 6v6uaTt 8eou dTcetXrjcpa 4v 'OvTjafucp, Tt{i
hostiam. Suscepi ergo in nomine Dei mullitudinem
iv 0tYa7tT| a8tT,YTjTto, uutov 8i v (lo) aapxi e7ttax6veslram in Onesimo, inenarrabilis charitatis viro,
Tcco- ov euyoijtat xaTi 'It,souv Xptaxov 6ua; iYaTtcjv,
vestro autem in carne episcopo ; quem juxta Jesum
xai TcavTa; 6ua; auTtj ev 6uoi6tt,ti eTvat. EuXo-ytjTo;
Christum a vobis amari, cuique similes vos omnes
y&p 6 ^aptaiuevo; 6uTv ijtoi; ouji toioutov Jrttcrxofieri opto. Benedictus enim, qui gratiasua vos taTCOV XEXTTCfOat.
lem episcopum possidere dignatus est.
II. Laus reliquorum legatorum. Exhortatio ad obedientiam ergd episcopum et presbyterium.
(16) Ilepi Se tou auvSouXou uou Bouppou, tou xa
De conservo autem meo Burrho, secundum Deum
i,
euTi 8eov Staxovou uutov iv Ttiatv euXoYT,|Jitvou,
diacono veslro, in omnibus benedicto. oro, ut semyouat TtapaueTvat outov et; tiutjv uutov xai tou
per vobis et episcopo sit honori. Sed et Crocus, et
tciox6tcou. Kai Kp6xo; 6"s, 6 8sou a^toc xat uutov, B Deo et vobis dignus, quem exemplar vcstriB chari&'v e;eu-Xiptov Trjc; iip' uutov dYiTcrj; iTcsXabov, xatatis accepi, per omnia me recreavit, quomodo et
ti Tcav-a ue (17) dveicauaev, 104 xai auTov 6 MaTrjp
ipsum refrigeret Pater Jesu Christi, una cum One'Irjaou XptaTou (18) dvaijjujai, aua 'Ovrjaiuip xai
simo et Burrho et Euplo et Frontone, per quos vos
Boupito xai EurcXtp xai fcpovTtovt, 6Y tov TtivTa;
omnes quoad charitatem vidi.Fruar vobis perpeluo,
uua; /a^i aYaTCT(v eioov. (19) 'Ovatjjujv uutov ota
si dignus fuero. Decet ilaque vos omnibns modis
TtavTo;, iivTcsp ajio; to. Ilpiitov ouv Jart, xaTi Ttivglorificare Jesum Chrislum, qui glorificavit vos, ut
ti Tp6rcov 2otietv Trjaouv Xptotov tov SoJaaavTa
in obedientia una sitis perfecti [eadem mente eauua;, Tva iv utcf 6TCOTaYfl tjte xaTTjpTi auivot (20) Tij>
demque sententia, idemque dicatis dc eodem omauTtfi vot xat tt^ auTfl Y'"*>r,L!i> *a^ x aj" Xe'Yr,TS
nes], ut subjecti episcopo et presbyterio per omicivTs; TCEpi tou auTou, Tva (21) uTtoTajaousvot tTJ)
nia sanclificati sitis.
tlTticrxoTcto xai xtj) TtpeoSuTepfip xaTa TcivTa rJTe r,Ytaorusvot.
III. Sine omni superbia amore ductus vos adhortor ad unitatem.
(22) Oj StaTaaaouat uutv, 10; tov ti;. Ei Yap *i C
Vetus interpres.
ligatum a Syria pro communi nomine et spe, sperantem oratione vestra potiri, in Roma cum bestiis pugnare, ut poliri possim discipulus esse, videre festinastis. Plurimam enim multitudinem vestram in
nomine Dei suscepi in Onesimo, qui in charitate inenarrabilis est, vesler autem in carne episcopus :
quem oro secundum Jesum Christum vos diligere, et omnes vos ipsi in similitudine esse. Benedictus
enim qui tribuit vobis dignis exsistentibus talem episcopum possidere.
CAPUT II.
De conservo autem meo Burro, secundum Deum diacono nostro in omnibus beuediclo ; oro permancre
ipsum in honorem vestri et episcopi. Sed etCrocus, Deo dignusel vobis, quem exemplarium ejus quoe a
vobis charitatis suscepi, secundura omnia me quiescere fecit, ut et ipsum Paler Jesu Christi refrigeret,
cum Onesirao, et Burrho, et Euplo, et Frontone : per quos vos omnes secundum charitatem vidi. Fruar
vobis semper ; si quidem dignus exsislam. Decens igitur est secundum omnem modum glorificare Jesum
Christum, qui glorificavit vos : ut in una subjectione perfecti, subjecti episcopo et presbyterio, secundum
omnia sitis sauctiflcali.
CAPUT III.
Non dispono vobis, ut exsistens aliquis. Si enim et ligor in nomine Christi, nequaquam perfectus suin
(13) Syrus legit tou 8sou, omnia qum sequuntur
iittp Tj;jitov eauTov iveveYxovTo; 8etT> -pocroopiv xai
luatav) omiltens.
(14) 'Eitei ouv est sine apodosi. Ms. tcoAutcXt,pttzv.
(15) I. e. episcopus visibilis, vicem gerens episcopi invisibilis, Christi Cfr. Rothe Anfanye, etc , p.
476. Syrus verba iv aapxl neglexit.
(16) Totum caput secundum deest in versione
Syriaca; pius enim ille monachus, qui versionem
Syriacam elaboravit, omnia omisisse videtur, quaj
ipsi et usui suo ascetico minus congrua minusve
necessaria pulabat. Parameticos vero epistolarum
Ignatianarum locos omnesque ad vitam bene instituendam exhortationes sedulo collegit. Praeterea
ad hoc caput conferas Rothe, Anfange der christl.
Kirche, p. 491.
(17) Vox Paulina; I Cor. xvi, 13, elc. Jac.

(18) Ita ms.,neque aliter legit vet. int., dum vertit, refrigeret. Editi : dvau/u^et. Pears. Jac Cfr. II,
Tim. 1, 26 : TcoXXdxi; ue dvEuVuJe, et Act. 111, 19.
Jac.
(19) Phrasin hanc apostolicam, e S. Pauli Ep.ad
Philem., ut videtur, desumptam, srepius usurpat
Ignatius. Jac
(20) Hffic inclusa, a vet. int. non agnita, male
inserta sunt ex I Cor. 1, 10. Pears. G.vll.
(21) Ita Gall., Rothe et alii. Ms. iiciTaaaouEvot.
(22) Ecapite tertio Syrus nil nisi unicam sententiam, 'AXX' iTcei ?) dylTCTj oux ki ue aitorr^v TCpt
uutov, 8ta touto TtposXSov TtapaxaXeiv 6ua;, 6'rcto;
auvT3E^T,Te ttj Yv*")1!! T0^ 10^ 'n usus suos convertit, eamque cum fine capilis primi male conjunxit. Multo aptius ha3c sententiacum verbis proxime
eam antecedentibus (vos prmceptores rnei estis) cohret.

647

SANCTI IGNATII EPISTOIJE fiENUIN.*.

618

enim vinctus sum propter nomen Christi, nondum \, 88eizai (23) h Ttp ovtStjiaTi, ouirto iTr>ipTtci(j.ai lv *Itjtamen perfectus sum in Jesu Christo. Nunc enim crou Xpto-riji. Nuv y*P ^PXV *X(0 x0" |*8lt*5i0i,
incipio discipulus esse, et alloquor vos ut condo- xai TcpocrXaXio 6(juv tl>c (24) truvStoacrxaXiTaic |iou.
ctores meos. Nam oportebat me a vobis confirmari
'E;jte fio I'8ei utp' upuiv (25) uTcaXEttf6rivat irterrtt,
flde, admonitione, patientia, trquanimitate.At cum vou8so-''a, i-irofjtovri, |j.ar.po6ujj.ta. 'AXX' inet T| aYiitrj
charitas non sinat me tacere de vobis, propterea oix e? jxe o-ttoirqtv irepi 6(j.iiv, (26) 8ti touto TtpoeXaanteverti vos admonere, ut uniamini in sententia 6ov TtctpaxiXeiiv 6|j.ac, 6'tccoc ouv-pevjriTe ttj Yviitjtfl
Dei. Etenim Jesus Christus, inseparabilis nostra tou 6eou. Kat yap Ttjctouc Xpio-Toc, t6 (27) iStivita, sententia Patris est.ut et episcopi, per tractus xjitov T||juov fiv, (28) tou IlaTpoc -J) yviuiit), &$ *"'
terras constituti, in sententia Jesu Chrisli sunt.
ol ETcfcry.oTcoi, ot (29) xa^i Ta TCEpara 4ptct8'vTtc,
(30) iv 'bjcrou Xpicrrou yvio;j.ti etalv.
IV. Presbyterii unitatem cum episcopo imitemini.
Unde decet vos in cpiscopi sententiam concur(31) "Oeev TtpETcet 6ijuv crovrpiyw t^ tou Eirtcntorere, quod et facitis. Nam memorabile vestrum tcou yvi6|j.T|, Srtep xai Tcotetre. T6 Yip icjtovou.a<rtov
presbyterium, dignum Deo, ita coaptatum est epi- 6(j.u>v irpetjSuTEptov, tou 6eou ai-iov, outioc oovjipscopo, ut chorda? citharaB. Propter hoc in consensu jj tjtocrcai xtji etucjxotciu, (32) tlx; y_op8al xi6ipa. Ati
vestro et concordi charitate Jesus Christus canitur.
touto ev ttj otxovola 6txtov xai trutjttptivtu 0^^101 'Ir(Sed et vos singuli chorus estote, ut consoni per crouc Xpitrroc tjtSnat. Ka? o't xot' avSpa 8'e v_opoj
concordiam, melos Dei recipientes in unitate, can- YivectOe, 'tva erupuptovoi ovte; ev 6(jtovo(tf, y_ptu.a deou
tetis voce una per Jesum Christum Patri ; quo et XaSdvTec ev Ivottjti, $Stjte ev eftovTJ txtif 8ti 'It(ijou
vos audiat, et agnoscatex iis, qua) bene operamini, Xoio-tou tcj> HaTpt, tva 6fj.<7jv xai ixouo-r,, xai (33) tktmembra esse vos Filii ipsius. Utile itaque est, in yivuxj/cojv, 8t' tov eu TtpiercreTe, (j.eXtj o\Tac tou VioO
immaculata unitate vos esse, ut et semper partici- outou. Xp>5cri|jtov ouv lartv, 6tjta<; iv iijttotjttp tvoT^Tt
petis Deo.
tivat, 'iva xa! 6eou irivroTE (J,eTey_TjTE.
V. Laus et utilitas hujus unitalis.
Si enim ego brevi temporis spatio talem consue(34) Ei T(ip l^io ev (itxptjj yptjvto ToiauTr,v trjvr,tudinem contraxi cum episcopo vestro, qua) non 6tav ecryov itpoc tov erciaxoTcov 6(j.u>v, oux (35) avhumana, sed spiritualis ; quanto vos beatiores 6pu>Tc(vr,v ouoav, aXXa TcveuiiaTixrjV, Ttotjtu (liXXov
judico, conjunctos ei sicuti Ecclesia Jesu Christo,
6fjtic fjtaxa:.!*/, touc e-(XExpa(j.Evouc (36) outoj;,
et Jesus Christus Patri ; ut omnia unilalem con- G (37) t0? ^ JixxXrjcjia 'lr,tjou Xpt<jri}), xai tbc 6 'ItjVetus interpres.,
in Jesu Christo. Nunc autem principium habeo addiscendi ; et alloquor vos, ut doctores mei. Me enim
oportuit a vobis suscipi fide, admonitione, sustinentia, longanimitale. Sed quia cliaritas non sinit me
silere pro vobis ; propter hoc pmoccupavi rogare vos, ut concurratis sentenliaB Dei. Etenim Jesus Christus, incomparabile nostrum vivere, Patris sententia ; ut et ipsi secundum terrae fines delcrminati Jesu
Christi sententia sunt.
CAPUT IV.
Unde decet vos concurrere episcopi sententia? : quod et facitis. Digne enim nominabile vestrum presbyterium, Deo dignum, sic concordatum est episcopo, utchorda citharm. Propter hoc in consensu vestro
et consona charitate Jesus Christus canilur. Sed et singuli chorus facti estis ; ut consoni exsistentes in
consensu, melos Dei accipientes in unitate, cantetis in voce una per Jesum Chrislum Patri ; ut et vo9
audiat, et cognoscat per quem bonum operamini, membra exsistentes Filii ipsius. Utile igilur est, vos
in immaculata unitate esse ; ut et Deo semper participetis.
CAPUT V.
Si enim ego in parvo tempore talem consuetudinem tenui ad episcopum vestrum.non humanam exsistentem sed spiritualem ; quanto magis vos beatiflco, conjunctos sic ut Ecclesia Jesu Christo, et ut
(23) Nomen absolute pro nomine Christi habes ut D etiam unitus est Christo ; et qui unitus est Christo,
infra c. 7. et ad Philad., c. 10. Jacobson.
etiam unitus est Patri. Cfr. Rothe, Anf., pag. 471(24) I. e. praster Christum vos prmceptores 478.
mei estis, ut ex sq. patet.
(31) Totum caput quartum deest in versione Sy(25) I. e. ungi, excitari, instrui, ad certamen riaca.
prajparari. Pbarson.
(32) Eadem similitudine utitur noster etiam in
(26) Respexisse videtur B. Pater S. Paulum ad Ep. ad Philad., e. 1. Usser.
Philem., 8, 9. Jac.
(33) Vet. interpres legebat : xai iTctYivtoax), 81'
(27) Cfr. infra ad Trall., e. l,et Joan. xv, 5 ; Co- ov eu rcpicrcteTe, x. t. X. et cognotcat, per quem holoss. 111, 4. Sensus ; Plane in eo vivimus, et ipse num operamini, etc.
in nobis. >
(34) Syrus caput quintum omisit.
(28) Cfr. Joann. xiv, 9 ; Matth. xi, 27.
(35) I. e. xa^i aipxa, qualem homines sseculo
(29) iv Tcitrri tjtj oixoujjtEVT!. Cfr. Ign. ad Rom.
addicti exercent.
. v7. Rothe, Anf., p. 472, not. 160.
f36) Se. auTtp Rothe, Anf., p. 4
30) Qui in sententia episcopi est (= unitus ei),
(37) Vide Rothe, Anf., p. 407.

!--.-

649

EPISTOLA AD EPHESIOS.

650

oou; XptTr6; t^) IlaTp?, Iva itavra ev Mtt,tc cjuij.- \ sentiant ? N^mo erret : nisi quis intra altare sit,
<pu>va J ; Mt,8s"; itXavxaOw sav p:/; t<; f] iv-6; tou
privatur pane Uei. Si enim unius atque alterius
OujtajTr,p(ou, 6Tc;peixa; tou aptoj to-j 8500. K! -/}p
precalio tanlas vires habet ; quanlo mayis illji,qu8B
vo; xac SeuTspou -cojsuyr, ToiaJTi.v '<j/uv i/-:c,
episropi est et totius Ecclesiae ? Qui igitur in conjToacjj jjuXXov f] ts to'"i tTccejxditou x,ai nijr,; tt,; 'Exventuin non venit, hic jam supeibia elatus est, et
xXr.jta; ; '0 ouv jjlttj sp/djjtsvo; stci to auTo, outo;
seip-um separavit atque judicavit. Scriptum est
fjSrj uTcspr,tpavsT, xa; sauTov Stixpcvsv. rifpaTCTat
enitn : Superbis Deus resistit. Studeamus igitur
fip- 'r*spr|<pavoi<; 6 Oso; avTtTaaersTai '. Sttouepiscopo non resistere, ut simus subjecti Deo.
oije|j.sv ouv, (J.T) dvrtTao-creaOai tcJj STCKjxdTcejj, 'iva
<Lu.sv (38) escij uTcoTaej<jdjj.svot.
VI. Respiciatis episcopum ut Christum ipsum. Onesimus hac in re vos laudat.
(39) Kal (40) 6'<rov fjXircst ti; (41) atYojvTa t:(Et quandiu quis episcopum tacentem videt,tanto
jxotcov, rcXstdvoj; auTov <po8s!<j0w (42) itavTa yap,
magis eum revereatur ; quemcunque enim paterSv Tts^i-st 6 otxoosuTriTT,? el; toiav otxovou.'av. oufamilias mittit ad gubernandam familiara snam,
tuj; ost f,fjta; auTOv Si/sjOat, 10; auTov tov tcs itjiavhunc ila accipere debemus ut illum ipsum, qui
Ta. Tov ojv s-itxotcov of,Xov 6ti cu; auTov tov Kjmittit. Mauifestura igilur est, quod episcopum reptov osi (43) TcpojoXj-eiv. Auto; pisv ouv 'Ov/" jijjio; B spiceie oporteat ut ipsum Dominum. Et ipse quiurcsps-atvsi ufj.<jjv tt,v Iv escji suTa;!av, oti icivTs;
dein Onesimus supra raodum laudat vestrum dexa-i aXrjQstav f,Ts, xac 6'ti 'sv uijtcv ouosjjtta a"tpsa<
centem divinumque ordinem, quod omnes secunxaxotxti- aXX' ouSs axojsTi tivo; itXeov, (44) f,7cep
dum veritatem vivatis, et. quod inter vos nullus sit
1t,jou ypxiTOu XaXouv-o; sv aXr,Os(a.
husresi locus; sed neque audilis aiiquera amplius,
quam Jesuin Christum, qui loquitur in veritate..
VII. Cavete ab hxreticis ; Chrislus flsivflpcojto; unus medicus est.
(45) EtfjjOacrt f ip Tcve; SdXop icovt,o<Jj (46j to ovo(xa Tcspccpipsiv, aXXa Ttva icpijaovTs; avijca esouo'J; Sst 6fj.a; tb; (47) OT,p!a sx/XJvstv. Etatv ^ap
xuvs; XuuTcjjvTe;, Xa8poof,xTaf ou; Ssc ufj.a; ouXiausaOat, ovTa; (48) SjjflspaTCSJTOj;. ht; laTpd; sjtcv,
aapxtxd; ts xal TcvsuixaTixo;, (49) f"""!"'* xa! aYi- C

Solent enim nonnulli malo dolo nomen quidem


circumferre, alia quajdam putrantes, indigna Deo;
quos oportet vos ut feras evitare. Sunt enira canes
rabidi,clam mordentes , quos a vobis vitari oportet,
ut inorbo difticulter curabili laborantcs. Medicus
autein unus est, et carnalis et spiritualis, factus et

Vetus interpres.
Jesus Christus Patri, ut omnia in unitate consona sint? Nullus erret. Si quis non sit intra altare, privatur pane Dei. Si enim unius et alterius oralio tantam vim habet ; quanto magis illa quae episcopi et omnis
EcclesiaB ? Qui igitur non venit in idem, hic jam superbit, et seipsum condemnavit. Scriptum est enim'
Superbis Deus resistit. Festinemus igitur non resistere episcopo, ut simus Deo subjecti.
CaPUT VI.
Et quantum videt quis tacentem episcopum, plus ipsum tin eat ; omnem enim quem milit dominus
doiuus in propriam dispensationem, sic oportet nos ipsum recipere, ul ip^um mittentem. Episcopum igiturmanifestum,quoniara ut ipsum Dominum oportet respicere. Ipse igitur quidem Onesimussuperlaudat
vestramdivinam ordinationem ; quoniam omnes secundum veritatem vivilis, et quoniam in vobis neque
una haeresis habilat; sed neque auditis aliquem amplius quam Jesum Christum, loquentem in veritate.
CAPUT VII.
Consueverunt enim quidam dolo malo nomen circumferre.sed quoedam operantes indigna Deo : quos
oportet vos ut bestias declinare. Suntenim canes rabidi ; latenter morlentes ; quos oportet vos observare, exsistentes difficile curabiles. Unus medicus est, carnalis et spirilualis, genitus et ingenitus, in
carne factus Deus, in immortali vita vera, et ex Maria et ex Deo, primo passibilis et tunc impassibilis,
Dominus Christus noster.
' Prov. 111. 34 ; Jac. it, 6 ; I Petr. v, 5.
(38) Ms. Oeou.
Q
(46) Cfr. supra, c. 3, not. 23.
(39) Caput sextum in versione Syriaca non ex(47) l fr. ad Smyrn., c- 4.
stat.
(48; Sensus : ln summo periculo atque xlernx
(40) Ita ms. Editi 6jcij. Jac.
salutis sux discrimine sunt. Sed quis eos sanet? Non
(41) I. e. non punientem auctoritatis suae conhomines, sed Christus; ipsi sunt relinquendi. Cfr.
temptores. Cfr. infra c. 15 el ad Philad., c. 1.
Hothe, \nf., p 767.
Rothb.
(W) Codex Florpntinus habet et vet. interpres
(42, Verba Domini apud Mdtlha?um (xxiy, 45)
lffzit ysvvr.To; xii <xvsvvt,to;. genitus et ingemtus,
Igtialius noater ad solos epi-copos refert Uoihe,
male IMures vero codices Atai.uasii \Desynodis* in
p. 473.
cilatioue loci hujus habenl fzir^b^ et afivr.To;,
(43) Ms. TcpoSXircscv.
faitus et 11011 factus. Jac. Sa-pissime eliam avsvvrj(44; y.s. scTc-p sin aliter; librarius enim uoto; positum reperitur pro aYsvr,To;. Suicer. Thes.
ster t, et sc permutare gaudet- Jac.
s. v. 'Ayswt,to;.
(45) Totum hoc caput a Syro omissum est.
PATitUL. Gr. V.

21

05!

SA.NCTI IGNATII EPISTOLjB GENUINvE.

632

non factus, in homine exsistens Deus, in morte A v^o;, h> aipxi ^evijitvo? eeo;, ev (50) 6avitq> r,tof|
vita vera, et ax Maria et ex Deo, primum passi- 0X7,8^, xr. ex Mapia; y.at ex eeou, itptotov ita8r,bilis et tunc impassibilis, Jesu Christum, Dominus to; xa'. tott (St) aTcae?,;, (52) 'Ir.aou; Xptato;, 4
noster.
K-ipioc *|i*f.
VIII. ATe seducamini. Vos estis magni et spiritualcs, ego mimimus.
Ne quis igiturvos seducat, sicut nec seducimini;
toti namque estis Dei. Cum enim nulla lite impli
cemini, quaa vos discruciare possit, profecto secundum Deum vivitis. Purgamentum vestri sum. et
lustrandus a vestra Ephesiorum Ecelesia, celeberrima in saeculis. Carnales spiritualia exercere
nequeunt,nequespiritualescarnalia;sicutnccfides,
quae incredulitatis sunt,nec incredulilas.quaj fidei.
Quae vero et secundum carnem agitis, easpiritualia
sunt ; in Jesu Christo enim omnia agitis.

(53) Mtj ouv r. 6ui; etaTcatitto, tuantp ouSe


eair*iaT8e, 8X01 ovte; eeou. "Otav ^a? uTjSeuta
e'pt; evebtatat ev uulv, f) SuvauevTj 6ui; [Jaaaviaat, apa xatat eeov t*,f,te. (54) [U;>!ir, ua &utuv,
xst (00) aYv'?tuijtai (56) [u?'] ouiov 'Eoeattov 'ExxXtjaia;, tf,; StaSorjtou toT; aitoatv. 01 aapxtxot ta
TtvEuuattxi TtpiaTetv ou Suvavtat, 0'iSe ol Tcveuuattxot ta aapxtxi' u>aictp ouSe f| Tciati; ta tf-;
aTctatia;, ou8e fj aitiatia tf"; itiateo;. "A 8t xai
xata aipxa itpiaaete, tauta irvsuuatixi eattv Iv
B 'Itjjou ^ap Xptattj) Ttivta npaaaete.
IX. Falsio doctoribus non praebuistis aures, vos, templa Dei.

Noviautem,nonnullosillinctransiisse,quihabent
perversam doctrinam ; quos non permisistis seminare inter vos, et obturastis aures, ne reciperetis,
quae ab ipsis sunt disseminata, ut qui lapides sitis
templi Patris, praparuti in Dei Patris aedificium,
sublali in alta per machinam Jesu Ciiristi.qu.-e est
crux, Spiritu sancto pro fune utentes ; fides autem vestra vos sursum trahit, charitas vero via
deducens ad beum. Estis igitur et viae comites
omnes.deiferi et templiferi, Christiferi, uncliferi,
per omnia ornati praeceptis Jesu Christi ; propter
quos exsulto.quod dignus habituj sim, per ea, qu C

(57) "Eyviov 8e itapoSsuaovti; ttva; (58) IxsTOev,


tyovxxi xaxf,v Stoayr-v- oii; otix eiaaatc aTteTpai e?<
uui;, fjuaavte; ta tota, e"; to uf, itapaSli-a^at ti
artetpousva utc' auttov, tL; Jvtt; XiBot vaou Datpo;,
f,to uorauivot si; oixo8ouf,v eeou Ilatpo;, ivaspspouevot tt; ti 'jtj/r, oii tfj; ur^avf"; 'It.jou X".tJtou,
(59j 0'; sar.v ataupo;, ayoivito v_ptouevot ttj) Dveuuatt ttjj aYtto- f, ok Tticrtt; uutov ivciYtoYsu; uutov, f)
8e iYiitr, 680; f, ivatpspouaa ei; 6eov. (60) 'Eate
ouv xai auvoSot itivte;, 8eo&(5pot xai (61) vaon^poi,
Xptatoipi5poi, (62) aviotptSpoi, xati Ttivta xsxoauTjuivot EvtoXaT; 'Irjaou Xptatou- ot; xat aVfaXXtSuttt

Vetus interpres.
CAPUT VIII.

\- ( -"

Non igitur quis vos seducat : quemadmodum neque seducemini, toti exsistentes Dei. Cum enim neqne
una lis complexa est iu vobis, potens vos torquere ; tunc secundum Deum vivitis. Peripsima vestri et
caslificer a vestra Ephesiorum Ecclesia. famosa in saeculis. Carnales spiritualia operari non possunt,
neque spirituales carnalia; queuiadmodum neque fides quoe inlidelitatis. neque infidelitas qua? fidelitatis et fidei. Quae autem et secundum carnem operata sunt, haec spiritualia sunt ; in Jesu eDim
Christo omnia operata sunt.
CAPUT IX.
Cognovi autem transeuntes quosdam inde, habentes malam doctrinam ; quos uon dimisistis seminare
in vos.obstruentes aures. ad non recipere seminala ab ipsis ; ut exsistentes lapides templi Patris.parati
in a>dificalione Dei Patris.relati in excelsa per machinara Jesu Ohristi quae est crux.fune utentesSpiritu
sanctn. Fidesautem vestradux vester, charitas vero via referens in Deum Estis iaitur et conviatores,
deiferi, et templiferi, et Chrisliferi, sanctiferi, secundum omnia oroati in mandalis Jesu Christi,
(50) Ms. iOavity.
D (57) Ex hoc capite Syrus nil nisi verba fyroiuaauivot... ivaipsoouaa et; e;6v in suam versionem
(51) 1. e. post resurrectionem.
(52) Haic restituenda ex Theodoreto, Gelasio et transtulit, eaque cum fine cupilis oclavi couiunxit. Aretius vero f,totuaausvot, x. t. X. cum vervet. interprete. Voss.
(53) Initium hujus capitis : (Mf) ouv ... oXot ovte; bis proxime anlecedentibus tb; ovtt; Xi8ot cohaB9sou) Syrus omisit, et ea, quae sequuntur, imme- rent.
diate cum unica illa sententia, quam e capite tertio
(58) I. e. a Smyrna, ubi vigebat Docetarum haBmutuatus est, conjunxit ; non inepte. Melius vero resis Jac.
ea. qua) sequitur, exhortatio ad unitatem cum ca(59) lla ms. De relativo sic posito. ut genus ejus
et numerus cum sequentibus congruat, cfr. Winer,
pitibus 4-8 cohaBret.
|54) Clr. infra c. 18 et 1 Cor. iy. 13 Syrus yo- Grumm., pag. i 13. Ed. 111. Jac. Ibid., pag. 156
cabulum itspiijJ/Tjua male intellig<>ns verlit, gavisus Ed. iv.
(6O1 'Eate ouv, x. t. X. nsque ad finem hujus casum vobis, et preces pro tobis fundo.
(5.'i) Ms. ivviijoua..
pitis apud Syrum desunt. qui lianc senlentiam ideo
(56) Adde u-f'. quod incuria librarii deletum puto.
omisi.-<se videlur, quippe qua ipsi minus fuerit
Velus enim interpres habet. a veslra, etc. Sensus perspicua.
es t : Vos estis mngni et spiriiuales ; ego minimus et
(61) De spiriluali templo. Voss.
a vobis repurgandus.
(62) Ms. aYvotpopot.

633

EPI>TOLA AD EPHESIOS.

654

6'ti f,S-ito8r,v, 6V uw ypivto, irpoaou.'.Xf,jai uu.Tv xal A Scribo colloqui vobisoum.et simul gaudere ; quia,
(juY/.apfivai, 6'ti xax' (63) aXXov p"!ov ou6"sv aYairiTs,
ratione alterius vitas habita, nihil dilifiitis praHer
t\ yur\ [iovov tov 6e6v.
solum Deum.
X. Orate pro aliis, silis mites, humiles, etc.
Ia! uicEp tu>v aXXtov 8e avSptoirtov aotaXEJircto;
Sed et pro aliis hominibus indesinenter orate.Est
irpoo-ej^rcaflE. "Eortv -(xp iv auToT; iXiri; jjtEtavoia;,
enira in ipsis spes pajnitentite,utDeum nanciscantur.
"va 8sou Tu/toatv. 'EirtTpstjjaTE ouv a&ToT; xav ix
Permittite itaque ipsos, satem ex operibus, a vobis
Ttov epyiov ifiTv (ia0r,TSu8r,vat. (64) ITpo; Ti; 6pY;
erudiri. Sitis vos adversus iras eorum mites, adverajTwv ujist; irpasT;, rrpo; Ta; jjtEYaXo^prjjjioTjva?
sus magniloquentias eorum humiles ; eorum maleauTtbv utxsT; Tarstvoippovs;, irpo; ti; pXvo-tfT^uta;
dictis opponite vos preces, adversus errorem eorum
auTtov u(jts"; Ti; irpoisu^a; (65), irpo; tt,v tcXovtjv
vos firmi permanete in fide.adversus efl>rosmores
auTtov ujjuT; (66i EOporiot rfi t:':tts'., irpo; to a-'p;ov
illorum vosmansueti silis.Non ipsoscontra imitari
auTu>v ujjisT; f)u.Epot. Mf, iirouSil^jvTE; av: t uv ;jlt] -raconuti,fiatres eorum inveniamur per henignitatem;
aOat auTou;, aSsXtsoi ojtujv EupT,Otou.sv ttj iictctxEtf
imilaloies aulem Domini studeamus esse,(quis ma(iijiTjTat 8e tou Kuptou JirouSatou.sv cTvat. (t(; irXsov
jorem injuriam passus est unquam, qnis magis de(67) a3txr,8s';, t(; airoo-:Epr|8si;, t; aflsTTjOet; ; )
stitutus, quis magis contemptus?) ne herba aliqua
(68) "va (xtj tou 8ta6oAou (69) fioTavr, Tt; supeflfi iv B diaboli in vobis inveniatur; sed in omni puritate
ujxTv iXX' iv icaaip ayvsta xat atotppoauv^ (jtivT,Ts, iv
et temperantia maneatis, in Jesu Christo, carna'ItjSou Xpto-Ttj), aapxtxto; xal irvsujjtaTtxio;.
liter et spiritualiter.
XI. Novissima jam sunt tempora; timeamus Cominum ; orate pro me.
(70) "Eo-yaTot xatpoi (71) Xotirov. Aia/uvOtojjtEv,
Novissimajam sunt tempora. Reverearaur et titpo6T,8tou.sv tt,v (txxp68uu.tav tou 8sou, "va |xf) f)[juv ei;
mearaus Dei longauimilatem, ne in judicium nobis
xpTtjta ysvt^tii. "H yip tt,v (liXXouaitv 6pY'f,v tpoSr.Bu)cedat. Aut enim fuluram liraeamus iram. aut prm[isv, f( ttjv ivsTTtoaav /aptv aYairr]atuu.sv (72) v
sentem gratiam diligamus ; unum ex duobus.Modo
tuv Sjo. Movov iv Xpiortji 'Itjo-ou eupsTjfivai. ei; to
in Christo Jesu inveniamur,ad veram vitam vivenaXT,8tv6v ^t\v. Xtop:; tojtou fj;r,8sv ujjiTv irpsirsTto, iv
dam. Sine ipso nihil vos deceat, in quo vincula
circumfero spirituales margaritas, in quibus resurtj> Ta Seujjti irsptoipto, tou; Trveuu.aTixou; (73) [jtapYaptTa;, iv ot; -fivoix6 jjtot avzarfjvat tt, irpojEu/fi
gere mihi contingat oralione vestra, cujus me opto
ifjttov, tJ< yivoixo (xot aei [Aeto'/ov E?vat, "va iv xXr]semper fieri participem, ut inveniarin sorte Ephepto 'Esssttov S'jps8to tu>v Xpiartaviov, o7 xa! toT;
siorum Christianorum, qui et apostolis semper
diroariXot; iravTOTS auvyJvEaav iv 8uvva[jtst 'It,jou ^ consenserunt in virtute Jesu Christi.
Xptorou.
Vetus interpres.
quibus et exsultans digniflcatus sum. per quae scribo, alloqui vobis, et congaudere ; quoniam secundum aliam vitam nihil diligitis nisi solum Deum.
CAPUT X.
Sed et pro aliis hominibus indesinenter Deum oratis. Est enira in ipsis spes pcenitentise, ut Deo
potiantur. Monete igitur ipsos saltem ex operibus a vobis erudiri. Ad iras ipsorum vos mansueti. ad
magniloquia eorum vos humilia sapientes, ad blasphemias ipsorum vos orationes, ad errorem ipsorum
vos flrmi fide, ad agreste ipsorum vos mansueti. !Son festinantes imitari ipsos, fratres ipsorum inveniamur in mansuetudine : imitatores autem Dei studeamus esse ; (quis plus injustura patiatur, quis fraudetur, quis conteranatur ?) ut non diaboli herba quis inveniatur in vobis, sed in omni castitate et temperantia maneatis, in Jesu Christo, carnaliter et spiritualiter.
CAPUT XI.
Extrema tempora : de caetero verecunderaur et limeamus longanimitntem Dei ; ut non nobis in judicium fiat. Vel enim futuram iram timeamus, vel pr.Tsentem gratiam diligamus ; unum duorum solum in
Christo Jesu iuvenitur, in verum viveie. Sine ipso nihil vos deceat ; iu quo vincula circurufero, spiri(63) I. e. secundum hanc vitam Christianam, fj ffovTat (cap. 14 circa fin.) desunt npud Syrum.
i69) liajc metaphora sapius occurrit apud S.
qua) alia est a naturali. Smitii.
Ignatium.
(64) Lineas sequentes Syrus magis ad sensum,
(70) Capita 11-13 incl. in versione Syriaca non
quam ad litteram interpretatus est.
leguntur.
(63) Deest quidpiam ad absolvendam syntaxin.
(71) Smithius et Jacobsonus ante Xoitcov punInterpolator habet ivTtTiJarE, quod non inconcinctum colon ponuut.
num vi lelur Smith.
(72i In ParallelLi Pamasrenicis Rupefucaldinis
(66) Cfr Coloss. I, 23.
exslat Iragmentum. quotl hunc locum si exhibet :
(61) Ita minima mutatione legendum puto ; nam
'AY^Tt/""!1-7 ^v "CH> vuv 8''<P. (aovov iv XptiTtJj)
ms. habet: a6\xr,0st, airoTTspT,flst, aOsTfjflsT. Mark'Ir,iou su^sfliofjisv. Gall. Ad inlinitivum supEflfjvai
landus conjicit, f.Stxr^Or,, i^srrsp/.Or,, fjflsT^Or,.
subaulitur otT. ut s;pe.
Htec verba parenthesi includenda esse, jam Mark(73) Cfr. Polyc. ad Phil., c. 1.
landus vidit.
(68/ "Iva (ifl tou StaSiXou x. t. X. usque ad 6tp8rj-

635

SANCTI IGNA.TH EPISTOLyt GENUINjE.

65

Xll. Laus Ephesiorum. Martyrium instans.


Scio quis simet quibus scribam Ego condemna- j\ (74; Oio*. tJ< stuu xal tiaiv YP*?t0- 'Ey^ xi
tus, vos misericordiam assecuti ; egn periculo obxpttoc, utieic; TjXsrjjjtEvof ly&> uito xtvSuvov. 6jjieT;
noxius. vos conlirmati. Transifus estis eorum. qui
scr:rjpiY|JiEvoi. (73) llipooeSe; Itts tuiv e'i; 8eov ivnita interliciuntur.ut ad Deum veniant ; Pauli sympojtxsveuv IlajXou (76) auu:ij.urc*:, tou t,y .ao-u.svoti,
mystai, qui sauctilicatus, marlyrium consecutus.et
tou u.iu.aprjpTj|jiivou, ac-coijioixapij-tou, ou y"01 H1"
digne beatus est, ad cujus vestigia contingat mihi
uito xi "^vj E^psOrivat, 6t' av 6sou sTctTuy_tu, 6;
ut inveniar, quando Dei particeps fio, qui tota epiev (77) icicrT, ETeiercoXTi u.JT|ij.oveuei 6u.iii>v v Xpieniji
stola memor vestri est in Christo Jesu.
'Irjaou.
XIII. Convenite saepius ad cullum Dei.
Date itaque operam ut crebrius congregemini ad
(78) SicouSiJe-e ouv, (79) TcuxvorEpov ejuvspxEofjat
gratias Deo ageudas, etad eum laudandum.Quando
eI; EuYjxptertia* 6so5 xat el; (80) Sde-av. *Ot' fiv y^P
enim sspius in eumdem locura convenitis, labefatcuxvio; ETtt x6 out6 fltt^t, xaSanouvTai at Suvictantur vires Satana, et concordia vestraa fidei sol[jlek; tou EaTavS, xai Xuexat 6 6XE()po; auTou iv ttj
vitur exitium, quod ille infert. Nihil prsestantius
6u.ovo!a 6fitijv ttj; TcfejTEio;. Ouoev ecrciv atistvov
pace est, qua aboletur omne bellum caelestium et
stprjvr;;, iv fi tc5; TccSXstjio; xaTapYsTtat ETcoupavtcuv
terrenorum.
B **i iTctYeiiov.
XIV. Tenealu fldem et charitatem, et operibus vos Christianos prxbeahs.
Quorum nihil vos latet, si perfecte hubueritis in
(81) Tl2v ouSsv Xav8avEi 6u.5;, lav teXeiiu; s'; 'bjJesutn Christum fidera et charitatem, quaB initium
vitao et finis sunt. Principium quidem fides, finis
vero charitas. Hajc autem duo in unum coeuntia a
Deo sunt ; omnia veroaliaad prohitatem consectanea sunt.Nullus fidem profltens peccat.neque cuaritatem possidens odit. Manilesta est arbor ex fructu suo ; similiter, qui profitentur se Christianos

oouv Xptenov SxTiTe '"W t(<rnv xat tt,v ifin^, tJti;


eWtv ipyjrj cot-; xat teXo;. (82) 'Apx*l ^v Tt'cjti;, (83) teXo; 8e 0^*11*). Ta Se ouo, ev evott,ti ^evdjjsva, (84) 6so0 eotiv t4 8e 4'XXa icivTa ei; xaXoxiYctB av axtSXouOi isxtv. Ouoe:; Tcccrttv &rcaYYEM'
u.svo; ifiapTivei, ouoe a-(iTzr,v xsxtt.uvevo; tjuejsl. 4>eevspov to osvSpov 4tc6 tou xaprcou aixou * outcu; ol

esse, ex iis, qua> faciunt, cerncntur.Non enim nunc


eTtYYeXXc)u.voi Xpierc.avo' e\at, oY div Ttpi7croucfiv
professione opus est, sed si quis in virtute fiJei
6iffl/,ejovTat. Ou y"? (85) vuv lita-(-(t\las to spyov,
inveniatur usque ad finem.
C iXX' iv Suvitist TcloTetuc; iiv ti; s6pE9i ele; tIXo?.
Vetus interpres.
tuales margaritas, in quibus fiat mihi resurgere oratione vpstra: qua fiatmihi semper participem esse,
ut in sorte Ephesiorum inveniar Christianorum ; qui et apostolis seniper consenserunt, in virtute Jesu
Christi.
CAPUT XII.
Novi quis sum, et quibus scribo. Ego condemnatus, vos propitiationem habentes : ego sub periculo,
vos flrmati. Transitus estis eorum qui in Deum interflciuntur : Pauli condiscipnli, sanctiflcali, martyrizati, digne beati ; cujus flat mihi sub vestigiis inveniri, quando Deo fruar ; qui in omni epistola memoriara facit vestri in Jesu Christo.
CAPUT XIII.
Festinate igittir crebrius convenire in gratiarum actionem Dei, et in gloriam. Cum enim crebro in
idipsum convenitis, destruuntur potentiae Satantc ; et solvitur perdilio ipsius in concordia vestras fldei.
Nihil est inelius pace, iu qua omne bellum evacuatur coeleslium et terrestrium.
CAPUT XIV.
Qnorum nullum latet vos, si perfecte in Jesum ^hristum habeatis fidem et charitatem ; quas suut principium vita; et finis. Principium quidem fides ; finis auteiu charilas. Ha?c autem duo, in unitate facta,
' Matth. xn, 33.
(74) Cfr. not. 70.
,
p majori linterpolata) qua; habet Sc itivTOTe Iv tT<
(75) l e. a vobis (perqiiorum civitatem transitus
Ser^c7crtv ajTou fivr, jj.oviuet t,(j.cov (Jtj.cov).
est ab Oriente Itoraam) roborantur ii, qui ob Deum
(78J Cfr. supra, cap. 11. not. 70.
interficiuntur, e g. Paulus, Act. xix, 1 sq. xx, 17
(79) Cfr. ad Polyc. c. 4.
sq., et nunc ego.
(80) Rolhe fp. 4ol et 769) conjicit Soxr>, quod
(76) I. e. cum S. Paulo initiati eelis mysteriis
apud LXX interprefes frequenter notat convivium.
diuini consilii et Chrislianffl veritatis. Cfr. Ephes.
(81) Hujns capitis nil nisi ultima sententia 04
i. 9 ; iii, 3 ; iv. 9.
Y*? E' tsXo; in versione Syriaca exhibetur.
(77) Non in omni. sed in una tota epistola Cred(82) Cfr Rom. i, 17
nerus (Einl. I, p. 395 1 male contendil, ev iticrr!
iH3) Cfr. 1 Tim. i, 5.
ETtto-ToXf; non debere verti : in tota e.pislula (cfr.
(8ii Etvat cum gen smpe ortum significat. Vet.
contra Matth. n, 3. y.i\ i-cecra 'hposfdX'j;j.a tst aiiint^ p. legit Wsic, quod et Parall. Hupef habent.
tou, et Rom. xi, 26, Ttae; 'l<sp*r\\ aoj^utza'.), et au[85) I. e nunc non omnia sola professione fldei
tumat, locum nostrum sanandum esse e recensione
adimpleta sunt. Nuv deest apud Syrum.

687

EPISTOLA AD EPHESIOS.

638

XV. Non loquentes solum, sed et silentes Dominum proflteamur.


(86) "AjietvtSv irciv (87) ffuoirspv xai eTvat, ] Xa- /\ Melius est, tacere et esse, quam loquentem non
XouvTa (xtj eTvat. (88) KaXov xo oiSaaxEtv, eiv 6 Xsviov
esse. Bonum est docere, si qui dicit, faciat. Unus
tioifi. Et; ouv StSaarxaXoc, 6'? sTtcsv, xat eviveTo- xat igitur doctor, qui dixit, et faclum est ; sed et quae
a (89} a:fiat 8e Ttenoir^xev, a^ta tou IlaTp6e sartv. "0 silens fecit. digna Patre sunt. Qui verbum Jesu posXovov '[r,jou xsxtt,|xs'voc aXr,6tbe SuvaTat xai Tf,e f,ou- sidet. vere potest et silentium ipsius audire, ut
v_(ae outou axouetv, "tva tsXsioc J, tva 8t' tov XsXsT perfectus sit, ut per ea quae loquitur, operetur, et
npao-tffl, xai 8t' tov o-tvqi; vtviiaxT.Tai. Ou8ev Xavfjuvst per silentium suum cognoscatur Nihil latet Domitov Kuptov, aXXi xai xa xpuTtTa fjjiiov eYfu; auxt}> num, sed elarcana nostra prope ipsum sunt.Omnia
so-ctv. IlavTa ouv Tcotto(jtsv, tbc auTou ev t,ujTv xitoi- itaque faciamus, quasi ipso in nobis habitante ; ut
xouvtoc, "va tbjzsv auTou vaoi, xai auToe fj ev Tj|j.iv illius simus templa, et ipse sit in nobis Deus no6e6e Tjjjttov oicep xai (90) scrctv xai tpavrjusTat Tcpo sler ; quomodo et est et apparebit ante faciem noicpoo-toTtou TJfitbv eij tov Stxattoe avaTtibu.ev outov.
stram : ideo juste diligimus ipsum.
XVI. Qui fidem falsis doctrinis corrumpunt, in ignem seternum ibunt.
(91) Mtj TcXavaoQe, aSeXooI (jiou. 01 (92) oi/.otp9oNe erretis, fratres mei. Familiarum perturbatopot BaotXstav 6sou oii xXr,pbvo(jtT)o-ouo-tv. Et o5v oi res regnum Dei non haereditabunt. Si autem ii, qui
xaTi oapxa Taura TtpasoovTsc aneflavov, Ttdato u:aXXov, R secundum carnem hrec operati sunt, morte sunt
eav [ (93) Ttej irtaTtv 6sou ev xaxri SiSaoxaXta <p8s(pTi, affecti ; quanto magis, si quis fidem Dei prava douTtep fje '1t,o-ouc XptaTo; ercaupciOr, ; '0 toioutoc,
ctrina corrumpat, pro qua Jesu Christus cruciflxus
i-j-jpo,-, vev<5(ju;voc, eie to irup to aa8e<xTov y^toprjaei, est? Talis, inquinalus factus, in ignem inexstinijjtoito; xat 6 axoutov aurou.
guibilem ibit ; simililer et qui audit ipsum.
XVII. Cavete a falsis hxreticorum doctrinis.
(94) Ati touto (95) ,uupov e'Xaoev sTct tt,; xstpXf,e
Ob id Dominusincnpite suo accepit unguentum,
auTou 6 Kuptoc, "va xvefl xfi 'ExxXTjcxiaitpflapoiav. Mf)
ut Ecclesiae spiret incorruptionem.Ne ungoraini teaXsttpeaBs SotrtuSfav ttjc StoatrxaXtac tou apy_ovToc
tro odore doctrinae principishujussaiculi; ne captitou a*tboc TouToo* |if| aiyu.aXiuTidT) uu.ac ex tou itpo- vos vos abducat a proposita vila. Cur vero non
xst(xivou ^rjv. Ati t 81 ou TcavTsc ^povtjjtot vtv6'(Jte8a,
omnes prudentes sumus, accepta Dei cognitione,
XaodvTec 6eou vvtoatv, 8 eartv 'Irjcrouc XptortSc ; T( quod est Jesus Christus? Quid fatue perimus, non
(jttopioc aTtoXXu(xs6a, ivvoouvTec to y_*p'IIr"[ ' tc4- Q agnoscentes donum, quod vere misit Dominus ?
Ttopioev aXrjBtoc 0 Kuptoc ;
Vetus interpres.
Deus est ; alia autem omnia in bonitate sequenda sunt. Nullusfidem repromittens peccat; neque charitatem possidens odit. Manifesta est arbor a fmctu iysius : sic repromittentes Christiani esse, per quae
operantur manifesti erunt. Non enim nunc repromissionis opus, sed in virtute fidei, si quis inveniatur
in linem.
CAPUT XV.
Melius est silere et esse, quam loqupntem non esse. Bonum docere, si dicensfacit. Unus igitur doctor,
qui dixit, et factum est ; sed et quae silens fecit, digna Patre sunt. Qui verbum Jesu possidet, vere potest
et silentium ipsius audire, ut perfectus sit ; ut per quao loquitur operetur, et per qua? silet cognoscatur.
Nihil latet Dominum ; sed et absconbita nostra prope ipsum sunt. Omnia igitur faciamus, sic ipso in
nobis habitante ; ut simus ipsius templa et ipse in nobis Deus noster ; quo modo et est, et apparebit
ante faciem nostram; ex quibus juste diligimus ipsum.
CAPUT XVI
Non erretis, fratres mei. Domus corruptores regnum Dei non hareditabunt. Si igitur qui secundum
carnem hac operantur mortui sunt ; quanto magis, si quis fldem Dei in mala doctrina corrumpta, pro
qua Jesus Chnstus crucifixus est? Talis, inquinatus factus, in ignem inexstinguibilem ibit; similiter et
qui audit ipsum.
CAPUT XVII.
Propter hoc unguentum in capite suo recepit Dominus, ut spiretEcclesiteincorruptionem. Nonungamini fcetore doctrin principis saeculi hujus : non captivet vosex praesenti vivere. Propter quid autem
non omnes prudentes sumus, accipientes Dei cognitionem, qui est Jesus Christus ? Quid fatue perdimur,
ignorantes charisma, quod vere misit Dominus?
(86) Syrus omniapraetermisit nisi haec : "Au.etv6v
eo-rv otuiTt^v xa! eTva! (ti), t} XaXouvra (if) eTvat, tva
81' tbv XaXeT Tcpifrari, xat 8' oiv aiv^ vtvuxrxrjTat. Posteriora haec verba a Syro male cum antecedentibus conjuncta esse. nemo non videt.
(86) I. e. esse Christianum sine strepitu verborum.
5ISH
(88) Cfr. Rom. n, 21.
(89)I.e.quaeChristus,abomniostentationevacuus

perfecit.
(90) Cfr. I Joan. HI, 2.
(91) Capp. 16 et 17 in versione Syriaca desunt.
(92) I. e familuirum pwturbatores, mcechi. Cfr.
I Cor. vi, 9, 10 ; Ephes. v, 5.
(93) Ttc deest in cod. ms.
(94) Caput hoc deest apud Syrum.
(95) Cfr. Joan xn, 7.

659

SANOTI IGNATII EP!STOL;E GENUIN.fi.

660

XVIII Gloria aitcis. Chrisli nalivitas et baptismus.


Purgamenlum meus spiritus est crucis. qure in- A ('<>) fUptyTu.a xo eu.6v icveuu.a xoO trcaupou, 8
credulis scandalum, nobis vero salus est et vita fe- etmv (97) trxavoaXov toT; a7citrto0tx:v, (98) f,uTv 6"s
terna. Ubi sapiens? Ubi disputator? Ubi f^loriatio tJmtr.pJa xa! 'uf, aitiv o;' (99) llou ootpi; ; UoO <ju!;t)eorum, qui dicuntur prudentes? Deus enim noster tr.xrj^ ; floO icau^r,ai xuiv XeYouivtuv ouvextliv ; '0
Jesus Christus in utero gestatus est a Maria, juxta fip 6s6; f,u.6jv 'JtjjoO; 6 Xptoxo; ExuotpoprjOr, ui:6
dispensationem Dei.ex semine quideinDavidis Spi- Map<7; (1) xat' o5xovnu.!av 8eo0, ex onipu.ato; uiv
ritu autem sancto; qui nalus est et baptizatus est,
Aa6'3, rivEuu.oto; Se oyou- S; evewr;8r( xa! e6ant(ut passione aquam puriflcaret.
oflr,, 'tva xu> itiBet xo uoiop xa6ap!<rr,.
XIX. Tria mysteria clamoris.
Etprincipem hujus mundi latuit Marioe virginitas
(2) Kai sXaBev x6v 8py_ovta xoO attuvo; toutou f,
et partus ipsius, similiter et mors Domini ; tria itap8Ev!a ,Map!a; xai 4 toxeto; auxr];, 6jj.o(oj; xai
mysteria cIamoris,quae in silentio Dei patratasunt. 6 8ivaxo; xoO Kuptou- xp(a (jtuaxiipia (3) xpauvf;;,
Quomodo igitur manifestatus esl sseculis? Stellain axtva ea fjtruvja 6eo0 eirpdy_8r,. (4) IIuj; ojv Etpavscoelo fulsit, splendore exsuperans omnes stellas,
pc!>8r| toT; a'ti<jiv ; 'Aaxfjp lv oupavtji IXoiu.^ev (5)
et lux illius ineffabilis erat, et stuporem incussit 6rep icivxa; xou; daxipa;, xai xo <pu>; aiixou avexXaipsius novitas. Omnia aulem reliqua astra, una Xr,xov fjv, xai |;tvi<u.6v icapeTyev *i xatvoxr,; auxou.
cum sole et luna, chorus fuere stella) ; ipsa vero 1 Ti Se Xotici icavxa arcpa, au.a r.Xtoj xa? o-eXrJvT,,
lumen suum extendebat super omnia. Et pertur-/opo; eyiveto tuj aoxipi (6) auto; 8e fy uicepoiXbatio erat, unde prodiret novitas illis dissimilis.
Xtuv to otb; autoO u-ep Ttivta. Tapxvji', te fjv, icoflev
Quare soluta est omnis magia. et omne vinculum f. y.aivotr,; f, dv5u.o<o; auxoT;. "08ev eXieto itaaa
malitiro est abolilum ; ignoranlia tlestrucla est, veu.ave(a, xa' (7) -a; oe<7(j.6; f^iavi^eto xixia;- ctfvr.j
tusregnum esl Iabefactutum,Dpo humanitus mani- xaBi^peTto, itaXzti SaoiXeia oietp6e(pEto. (8) 6co0
festato in novitatpm vilm ajternaa. Initium vero dv6ptuTt!vu>; ^avEpouuivou ei; xaivoxr,xa aVo(ou Jtufl;.
nunc sumpsit, quod ab initio apud Deum paratum 'Apxv <Ve eXiu.8avev (6) xo itapa 6etj) dicr,pc.<juierat. Inde omnia commovebantur, quia ille mortis vov (10). "EvBev xot icdvxa (U) auvextveTxo, 6\i xo
abolitionem meditabatur.
u.eXEtajO*t 8vixou xaxiXuo-tv.
Vetus intcrpres.
CAPUT XVIII.
Peripsma meus spiritus crucis ; quae est scandalum non credentibus,nobis autem salus et vita eeterna.
Ubi sapiens? ubi conquisitor ? ubi gloriatio dictorum sapientium ? Deus enim noster Jesus Christus conceptus est ex Maria, secundum dispensationem Dei, ex semine quidem David, Spirilu auteni sancto: qui
natus est, et baptizatus.est, ut passione aquam purilicaret.
CAPUT XIX.
Et latuit principem s.-rjculi hujus virginitas Maria?, et parlus ipsius ; sitniliter et mors Domini : tria
mysteria clamoris, qu.e in silontio Dei operala sunt. Qu;iliter igitur manifestatus est saeculis? Astrum in
cffilo resplenduit super omnia astra, et luiuen ipsius ineffabile erat, et stuporem tribuit novitas ipsius.
Reliqua vero omnia astra sinml cum sole et luna, chorus facta sunt illi astro : ipsum autem erat superferens lumen ipsius super omnia. Turbalio autem erat unde novitas, qure dissimilis ipsis ; ex qua solvebatur omais magia, et omne vinculum disparuit malit>a>, ignoranlia omnis ablataest, vetus regnumcorruplum est; Deo humanitus apparenle in ntivilatem vitaj a-terna?. Piincipium autem assumpsit, quod
apud Deum perfectum. liide omuia commola erant, propter meditari mortis dissolulionem.
(96) Syrus, qui initium hujus capitis agnoscit,
(3) Ha-c et sequentia quse S. Ignatius de stella
itep'4r,u.a xou oxaupou ita reddi t : spiritus meus magorum profert, a Syro abbreviata, et itacumanflexls genibus crucem veneratur. Plane alio modo ^ tecedentibus 6eo0 erpayerj conjuncta sunt, ut nil
Syrus eamdem vocem ic=p%u.a cap. 8 inter- habeatnisi hoc, perstellam. Clare hicapparet, eum
pretatus est.
Grsca abbreviasse.
(97) Cfr. I Cor. 1, 18.
(5) Similia leguntur in Protoevangelio Jacobi,
(98; Syrus legit 6u.Tv.
21. Jac.
(99) IIoO 0096; x. x X. Hajcetsequentiausque ad
(6) Auxo;... dvo(j.oto; auxoi; deest apud Syrum.
flnem capitis desunt aphd Syrum. Cfr. I Cor. 1. 20.
(7i Lyrus legisse videtur : H5; Secru.6; fioavi^Eto,
|1) Phrasis PaulinaColoss. 1, 25; I Tim. 1, 4.
(j!) icaXiti pao-.Xeta (xai) aYvota <axta; StetpOel(2| Initium hujus capitis a Syro translatum est. pexb.
Cfr. Ong. hom. vi in Luc, t. III, p. 938, ed. Rua;.,
(8) Syrus legisse videtur: xoO VtoO tpavEpoaiiivou.
et Hieron. in Matth. 1, 18.
(9) 1. e. adventus Christi in teiris.
(3) I. e. tohmundo annuntiata (e. g. abangelisin
(10) Ilapi 6510 dicr.pxiauivov. Hic desinit versio
nocte sanctissima), seu toti \nundo annunlianda, Svriaca, a qua.ut clare apparet, qua;libet formula,
seu propter qux vociferanlur Satanis et mundus. quibus alias epistolfe concludi solent. abesl Nec
Eleganter hic latere in adjecto anlithesin, Mae- mirum. Monachus enim ille non integras Jgnatii
straius adnotat. Jac. Videatur Magnus Crusius. epistolas in linguam Syriacam transvertere, sed ea
De mysterio silentiiet dnmoris ad locura Ignalii eum tantum exscribere voluit, qua? ipsi prajcipue notatu
oracuhs Apostoli (Rom. xvi, 25 ; Coloss. 1, 25) col- digna videbautur.
Iatum Gottinga^, 1738, 4.
(H) [. e. in regno Satanse. Ssuth.

661

EPISTOLA AD MAGNESIOS.

662

XX. Iterum vobis scribam.


(12) 'Eiv u.t xaTatttoori 'Irjoou; Xptoto? ev -c^ \ Si me dignatus fuerit JesusChristus propteroraTtooOEjyr, u(itov, xat 0Xt,(i: -f,, ev Ttp SiOTSpU) (J'.6Xt tionem veslram.et voluntas sit, in secundo libello,
quem scriplurus sum vobis. declarabo vobis quam
Sftp, S (liXXto yoiiEtv ujitv, itpooor.Xtoaio ujiTv, rj<
incoeperam. formationem in novum hominem Jef,p5iar,v o'xovo(i!a; 6*; (13) tov xatvov oivOpuiTtov
'lr,oouv Xptarov, ev Tfi outou Ttiortt xat ev ttj sutou sum Christum. |er fidem in eum et per ipsius dileaYaitri, ev TtiOet outou xai avaoriaer (14) (liXiOTa clionem. per passionem et resurrectionem ipsius ;
tiv 6 Kuptoc (ioi aitoxaX jti/fl, 6'ti o\ xot' avSpa xotvrj maxime, si Dominus mihi revelaverit, quod vos ad
Tti<TE<; ev XiptTt (15) e dvojxaTOC auvEpyjaOe ev txtqi: unum omnes nominatim pcr gratiam convenitis in
Ttirtet xat ev 'Itjoou Xptartji, Ttj> xaTa aapxa ex yi- una fide et in uno Jesu Christo (qui, secundum
vouc; AaotS, xi|) uUo avQptoTtou xat VltJ) 6eou, e*? xo carnem ex genereDavid.filiusest hominis etFilius
uitaxojttv ufiSe; TtJ) eTttoxoTttp xai Ttp itpeoouTepttp Dei), ut obediatis episcopo et presbyterio mente
aTieptoTtaaTto otavota, isva apTov xXujvte;, S( Jotiv indivulsa, frangentes panem unum, qui pharmacum immortalitatis est, antidotum, ne moriamur,
tpipjxaxov dOavaata;, avTtSoTo; tou (it, otitoOavetv,
B sed vivamus semper in Jesu Christo.
aXXa tjv iv 'Irjaou yjstoTip Sta Ttavrdc.
XXI. Orate pro me et valete.
Vicissim recreationem habeatis in me et in eo,
quem ad honorem Dei misistis Smyrnam, unde et
scribo vobis, gratias agens Domino, diligens Polycarpum, ut et vos. Memineritis mei, sicut et veslri
Jesus Christus. Orate pro Ecclesia, quae est in
Syria, unde vinctus Romam abducor, novissimus
fidelium eorum, qui ibi suut, cum dignus sim habitus inveniri ad honorem Dei. ValeteinDeo Patre
et in Jesu Christo, communi spe nostra.

(16) 'AvtJiJ/uXov 6|xtov e-fto, xai (17) 6'v iitefiitaTe


e?; 8eou TtfXTjv Et; SjxSpvav, 60ev xa! fpitpto ujxTv ,
EuyaptOTtbv Ttp Kupitp, aYarctbv UoXuxapTtov tb;
uiii;. Mvr/u.ov'jETe |xou, ti; xai Ujxibv 'lr(aou<; Xptarcoi;. Ilpooeuy^eaOe 6nep tt^c, 'ExxXr,a:ac, ttjc ev Zupa, 6'Oev SESejxevoc eic 'Ptofxrjv aitiYou.at, eayaToc
&i Ttov exe^ TCto-ctbv, (18) uioicep t}iio0t,v e?c Tt|xr,v
8eou EupEfl^vat. "Epj5toa0e ev 6etu JlaTpt xat ev 'Itjoou
C
Xptortp, rri y.otvfl eXitiSt Tjjxtbv.

Vetus interpres.
CAPUT XX.
Si me dignificet Jesus Christus in oratione vestra, et voluntas sit ; in secundo libello que scripturus
sum vobis, manifestabo vobis quam inceperam dispensationem in novum hominem J^sum Christum, in
ipsius tide et in ipsius dilectione. in passione ipsius et resurrectione, maxime.si Dominus revelet mihi ;
quoniam qui secundum virum communiter omues in sratia ex nomine convenitis in unafide,et inJesu
Christo (secundum carnem exgenere David, filio hominis et Filio Deiiinobedire vos episcopo etpresbyterio indiscerpta mente ; unum panem frangenles, quod est pharmacum immortalitatis, antidotum ejus
quod est non mori, sed vivere in Jesu Christo semper.
CAPUT XXI.
Unanimis vobiscum ego, et quem misistis in Dei honorem in Smyrnam ; unde et scribo vobis gratias agens Domino, diligens Polycarpum ut et vos. Mementote mei, ut vestri Jesus Christus. Orate pro
Ecclesia qua) in Syria ; unde ligatus in Romam abducor.extremusexsistenseorum qui ibidemfidelium;
q :emadmoiium dignificatus sum in honorem Dei inveniri. Valete in Deo Patre, et in Jesu Christocommuni spe nostra.

MArNHSIEYSIN (19)'

AD MAGNESIOS

'IvvaTlOC, 4 XI5. EOipdpOC, T^ EuXoyr;tx5vT, ev


^aptTt 8tou rJaTpo;, iv 'Irjoou XptortJ) Ttj)
EcoTTJpt Tjjitov, ev Hj) ioTti^ofiat tt*,v 'ExxXrjo(av

Ignatuts, qui et Theophorus, benedictx in gratia Dei


Palris in Jesu Christo Salvatore nostro, in quo
saluto Ecclesiam, qux Magnesise est ad Mxan-

(12) Capp. 20 et 21 apud Syrura non exstant.


(13) Scribam vobis. quomodo Christus spiritualiter formetur in nobis. Alia monet Smithius. putans, Ignatium in promissa secunda epistola de Incamatione Christi ( de novo homine) disputare
voluisse.
(14) Scribam vobis, praBsertim si, Deo favente,
nuntius mihi eontinerit, vos perseverare in unitate
cum episcopo. Alii fe. g. Wocherusin versioneepistolarum S. Ignatii germanica) post aitoxaX j^t;
punctumponunt, et apodosin ad6'Tt, etc, iaitioca-

pitis sequentis quaerunt quia vos uniti estis,


et ea re me recreatis, ideo et ego vosrecreem.u
(15) I. e. omnes singuli, ut ad Polyc, c. 4, et ad
Smyrn.c. 13.
(16) Cfr. ad Smyrn. c. 10 ; ad Polyc c. 2 et 6.
Ego vicissim, recreem, refciam vos. Cfr. Wocherum,
l.c
(17) F. uiv velou;. Cot.
IIH) Conjunge ha;c cum SeSefjtivoi;.
(19; Hujus epistolae versio Syriaca non exstat ;
citationes autem nonnullas ex operibus scriptorum

663

SANCTl IGNATII &PIST0L. GENUTNjE.

drum, optoque in Deo Patre et in Jesu Christo A


plurimam salutem.

664

**iv "^ ev MaYvr.oia Tfl *P0< MwivJptp, xai


^X0^ ** * u"Pl *a' v 'Ir'ao"J XP'-"*
itXeTaca ^afpstv.

I. Causa epistoUe et pia vota.


Cum charitatem vestram religiosam perbene ordinatam cognovissem, exsultans vos in (ide Jesu
Christi alloqui decrevi. Ornatus enim honoriflcentissimo nomine Dei, in vinculis, quos circumfero,
laudo Ecclesias.quibus unionem opto cum carne et
spiritu Jesu Christi.qui sempiterna est vitanostra,
etunionem in fide et charitate.cui nihil praeferendum; maiime vero unionem cumJesu etPatre, in
quo.omuem principishujus sojculi vim sustinentes
et evadentes, Deo potiemur.
B

Tvou; 6(xu)v xb noXueutaxTov vf,s xota eeov 4y.


mj<, dYXXiio|Mvoej itpociXdpv (29) ev Tttircei 'Iv
oou Xpttrsou TtpooXaXriaat uiiTv. KaTac/toeEic vip
(21) 6v6naToc OeoTcpeittataTou, ev otc. wpupepu
SscrnoT; cf'8io ti 'ExxXr,oi'ae, ev ale eviooiv euxo|iii
oapxoc xa! icvtiSfiaToe. 'Ir^aou Xptatou, tou Staitivto< fl(xtov ^v, TttoTEtoe te xai i^in r, e ?je ooolv
itpowxpttoi, to Se xupititEpov 'Ir.o-ou xal Uaxfa
^v tp 6ito|ivovTec tt,v rtaoav e-rjpeiav tou apvwtoe tou aitovoc toutou xai SiatpuY^vTEc 6eou teut-6jjteBa.

II. Gaudeo legatis vestris.


Cum itaque dignus sim habitus, videre vos per
Damara episcopum vestrum Deo dignum, etperdignos preshyteros Bessum et Apollonium, et per
conservum meum Sotionem diaconum.quo utinam
fruar, quia subditus est episcopo ut benignitati
Dei, et presbyterio ut legi Jesu Christi.

(22) 'Ette: oSv f.c/.ioBr^v tSeTv 6u\ae 8ii Aiu.a tou


attoeiou 'uiaiov eTtiaxoTtou, xal Ttpeo-Suteptov ijltov
Biaaou xaj 'ATtoXXtovfou, xat tou ouvSoOXou (iou
Suxovou ZtuTtiuvoe, ou lfu> (23) 6vatixT,v, o'tt 6itotaooetat tu> etc.ox6tc<o tbc (24) xaP'Tl eEo5' xa!
** itpeoouTeptto ibe.
(25) v6<ztp 'Jtjoou Xptotou (26).

III. Honorate juvenilem episcopum vestrum.


Sed etvos decet, non familiarius uti aetate epi- C

Kai 6u.Tv 8e Ttpeitet |ir| (27) aufXP*110'0" t5 t'^1*

Vetus interpres.
Ignatius, qui et Theophorus, benedictse in gratia Dei Patris in Christo Jesu Salvatore nostro ; in quo salulo
Ecclesiam exsistentem in Magnesia, ea qux juxta Mxandrum, et oro in Deo Patre et in Jesu Christo plurimum gaudere.
C\PUT I.
Cognoscens vestrara multi-bonam ordinationem ejus quae secundum Deum charitatis, exsulans pra>elegi in flde Jesu Christi alloqui vos. Dignilicutus enim nomine Deo-decentissimo, in quibus circumfcro
vinculis, canto Ecclesias, in quibus unionem oro carnis et spiritusJesu Christi, ad nos semper vivere
fidei (quod et charitatis, cui nihil praMertur), principaliusautein Jesu et Patris, inquo sustinentesomne
nocumentum principis saeculi hujus et perlugieutes, Deo potimur.
CAPUT II.
Quia igitur digniflcalus sum videre vos per Dama dignum Deo vestrum episcopum, et presbyteros dignos Bassuin et Apollonium.et conservum meum diaconum Sotionem, quo ego fruar ; quoniam subjectus est episcopo ut gratioe Dei, et presbytcrio ut legi Jesu Christi. [Glorificato Deum Patrem Domini
Jesu Christi.]
Syriacorum congessit Guil. Cureton. I. c. pp.
autem Ignalianis semper episcopi appellantur, qui
29, 47.
A sunt sacerdotes summi, preshyteri vero, qui sunt

(20) I. e. animo fide Christiana pleno. Wo-

minoressacerdotes,argiimeutumpalmariumcontra

CHER.
(21) I. e. toj eeotpfipou. quasi dicat : 'Ov6;j.aTo
eeou. 6' erc.v Eu^peTTEociTov.

earum epistolarum veritatem et antiquitalem ducere se putant ; quod tamen ne argumenlum quidem, meo sane judicio, dici merelur, adeo iufir-

(22) Apodosis hujus capilis sequitur c. VI; quo


fit, ut c. 111. IV et V parenlh sin magnam esse putes, inde ortam quod iu fine c. II Ignatius, de subjectione diaconi Solionis loquens, simile obsequium erga episcopum ab omnibus Magnesiis postulare properavent.

mum estac invalidum. Constat enim, id, de quo


dubiture nos non sinunt saerceScripturoe et sancti
Patres, aposlolico saeculo duos exstilisse sacerdotii
gradus, superiorem et inferioiem, re diversos,
quanquam nomine communi. Nonne fas fuit S.
Ignalio, de utroque sacerdotio simul loqui ? Nerao

(23) Cir. Ignat. ad Ephes. c. n. not.


(24) I e. ut eam Dei grattam, quse illum episcopum constiluit.
(25) 1. e. ut illud prceceptum Christi, quo pi-esbyteri in Ecclesia ronslituli sunt.
(26i Ex eo, quod primis Ecclesiw temporibus
nomina episcopus et prcshyter communia erant
primo et secundo ordiui sacerdotum, in epistolis

nef;abit, ni fallor. Quajro jam. quonam modo hoc


facere poLuerit. Appellasset sallem aliquando primum ordinem presbyteros, secundum episcopos?
Ita loqui est citra omne prorsus exemplum.Nfcesse
igitur habuit. episropos vocare supremos antislites.prcstj/^erosanlislitessubjectas dignitatisjquemadmodum fecit. Cotel.
(27j I. e. couft etiaxn ad se perlrahere erctcrxa

665

EPISTOLA AD MAUNiiSIOS.

666

xfjy tou iTtterxeSTtoo, aXXi (28) Kxra 8jvau.iv 8eou A scopi, sed respectu potentice Dei Patrisomnem iraJJiTpos Tcacrav ivrpoicf.v autif aTcovifjtetv, xxOtb;
pertiri illi reverentiam, quemadmodum cognovi
tytw xai tou; ivtou; 7cpeer6uTipou<;, ou (29) icpoet- sanctos facere preshyteros, qui non temere dijudiXTjepoTae; ttjv (30) epatvouivTjv vetoTsptxfjv Tajtv. cunt conspicuara illius conditionem juvenilem, sed
iXX* uc <ppov(jto'Jc iv 6eef> eTovyiopouvTac; txix'f oux utprudentes in Deo ei ceduat; non ei autera. sed
auTefi 8e, afXXa Ttj) DaTpi 'Itjctou Xptercou, Ttj) Tciv- Palri Jesu Christi, omniu n episcopo. In honorem
xtov sTtiiTxorao. EU TtjjiTiv ouv ixeivou tou (31) QsXtJ igitur illius, qui araat nos, decet obedire sine ulla
avxoc; 'tjixxc , 7cpinov iernv iitaxouEtv xaci u,t,5shypocrisi ; quia non solum episcopum hunc visibi(j.iav uitoxptertv iusi ouy (32) 6'ti tov ircfcrxoTtov lem quis fallit, sed invisibilem decipere conalur.
toutov t6v pXeTct5fj.evov tcXiv? tc<, dXXi tov aopacov Tale facinus non ad carnem referendura est, sed
icapaXoYtsTat. T6 8s toiouto ou 7cp6 (33) eripxa
ad Deum, qui abscondita cognoscit.
6 Xdvo; , aXXi icpo? 6s6v , tov ta xputpia U
8oti.
IV. Male nonnulli sine episcopo agunt.
riplitov o5v icrctv, fif| ftovov xaXsTerflat Xptercta- B Decet itaque, non modo vocari Cbristianos, sed
vou?, eiXXa xai sTvaf toernsp xa( Ttvsc iicierxoirov etiam esse ; quemadmodum nonnulli episcopum
(isv (34) xaXouertv. x1*?^ ^l auTou 7cavT itpaTJov- quidem nominant, sed omnia sine eo faciunt. Taeriv. Ot totouTot 8s o6x suerjvstS^Tof u,ot sTvat epai- les vero non bona conscientia mihi prrjedili esse vivovtoi, 8ti to (jt-fj (35) (kSiicu,- xaT* (36) ivtoXfjv dentur, quia non flrmiter secundum praeceptum
eruvaOpo^serOat.
congregantur.
V. Talibus proposita est mors, quia characterem Christianorum, tt,v avaTtTjv, non habent, et cupiditatibus
suis non moriuntur.
'Eicsi ouv tIXoj; Ti TtpaY(iata s-/st (37) iictxstTat
Quia autem res flnem habent, incunbunt duo
ta 8uo 8u.ou, 8-s Oavacoe; xat f| cotj, xa!. IxaaTo; (38)
simul, mors et vita, et unusquisque in proprium
e! tov T8tov tcStcov u.IXXei y^eopsTv. "QiTtEp -fip ierctv locura iturus est. Quemadmodum enim sunt nuvou.(o*u.ara Suo, 6 u.ev (39) 8eou, 6 8e xeSerjjiou, xai
misraata duo, alterum quidem Dei, alterum autem
Sxaertov uTtov "8tov ^apaxTTjpa iTtixeiu.svov 6-/Ef ol
mundi,et unumquodque proprium characterem haVelus interpres.
CAPUT III.
Sed et vosdecetnon couti setate episcopi, sed secundum virtutem Dei Patris omnem reverentiara ei
tribuere, sicut agnovi etsanctos presbyteros ; non assuraentes apparentem juniorem ordinem, sed ut
prudentes in Deo concedentesipsi ; non ipsi autrm.sed Patri Jesu Christi, omnium episcopo. In houorem
igitur illius volentisnon decens est obedire, secundum nullam hypocrisim : quia nequaquamepiscopum
hunc conspectum seducit quis, sed invisibilem paralogizat. Tale autem non ad carnem sermo, sed ad
Deum abscondita scientem.
CAPUT IV.
Decens igitur est, nonsolura vocari Christianos, sed et esse; quemadmodum quidam episeopum quidem vocant ine ipso autem omnia operantur. Tales autem non bonoe conscientia: mihi esse videntur,
propter non flrmiter secnndum prsBceplum congregari.
CAPUT V.
Quia igitur finem res habent, et proponuntur duo simul, mors et vita : et unusquisque in proprium locum iturus est. Quemadmodum enim sunt nuraismaia duo, hoc quidem Dei, hoc autem mundi ; et unumquodque ipsorum proprium characterem superpositum habet : infldeles, mundi hujus ; fldeles autem in
Ttf.v juvenis illius episcopi. Voss. familiarius C (32) Cf. Herm. ad Vig., p. 790, n. 253.
uti familiar behandein, Cot. Rothe. Lege xrra(33) I. e. hominem.
5f_pao0at, abuti. Jun
(34y I. e. justa auotoritate constitutum fatentur ;
(28) I. e. respectu divinu; potentiro, quffl illum
illo taraen inconsulto omnia agunt. Shith.
episcopum constituit.
(35) I. e. quod non firmi flde, neque stabili or(29) Ita Junius. Ms. 7tpoeTEiXT,tpeSTae;. quod non- dine, juxta prseceptum Christi et apostolorum ad
uulli vertunt respicientes, ipsi respicientes ad insacros caHus se conferant. Smith.
terpolatorem, qui habet aepopeovTac;.
(36) 'EvtoXi5v absolute positum pro ivtoXf(v Xpt(30) Ita Cotelerius et alii Germanice : sichtliche ercou. Cf. ep. Barn., c. 6, not.
Jugendlichkeit. Alia raonet Rothe, Anf., p. 435 441,
(37) Gallandius et Jacobsonus addunt xat.
cui epatvo(iivTj vecoTEptxfj Teiijte; ordo episcopa(38) Ece; tov "8iov totcov. Sic de Juda, Act. i,
lis, ut male videtur. nuper demum institutus. Cf. J.
25.
Andr. Bosii Exercit ad locum Ignatii, quo viri
( 39) "0 tJiiv 6' 8i. Ita ms., teste Jacobsono.
docti quidam putarunt, episcopi uuius supra pres- Editi to u.ev to 8i. Relativum seepissime pro arbyteros eminentiam vocari vstoTeptxv Ttie-tv, Bosii ticuloponitur a N. T. scriptoribus, cf Hom. ix,
Opusc. hist., p. 477.
21 ; Malth. xxi, 35 ; Act. xxvn, 44; I Cor. xt, 21.
i3I) I. e. quinos amat.
Jacobson-

667

SANCTI IGSATII EPISTOLjE GENUINjS.

bet impositum ; ita infldeles mundi hujus, fideles \ airiotot tou xooiiou toutou,
autem in charitate characterem Dei Patris per Je- yaoaxtf,oa 6eou Datpo; o\ot
sum Christum habent, per quem nisi propensa
eiv (jtr, auBatpetto; eytu[jtev to
nobis est voluntas mori juxla ipsius passionem,
1:0:80;, to ^v autou oux eo-ctv
nec vita ipsius in nobis est.

668
ot 8e ittTto! ev iviin)
'It,o-ou Xpmou, 8i' o5
aitoSaveiv ei; to autou
ev fjjjviv.

VI. TeneU concordiam


Cum itaque in personis supra dictis omnem multitudinem in fide et charitale conspexissem, hortor, ut in concordia omnia peragerestudeatis, episcopo praisidente loco Dei, et presbyteris loco senatus apostolici, et diaconis, mihi suavissimis,

'Eite! ouv ev tot; irpoYevpafifjtivot; irpojuiirot; t<


itiv irXfieo; efletopr,o-a (40) iv Ttto-ret xat (41) ifiirji,
itapatvui, ev ojjiovoia 8eou oitouSaiJete irivti n:iotnv, itpoxaa^firjvou tou eittaxiitou et; tditov 6;o"j,
xai tuiv irpeo-Suteptov ev; toicov auve8p(ou tuiv ino-

concreditum habentibus ministerium Jesu Christi, atiXtov, xat tuiv Staxovtov, ttov Ipo': yloY.v-Atun,
qui anle sjecula apud Patrem erat, et in fine appa- iteTtto-reuujevtov 8taxov(av 'Ir,aou Xptatou , 0; npo
ruit. Omnesigitur,acceptisiisdem divinis moribus, attovtov itapa Uatpi f,v, xai ev tiXei isavf). Uavte;
vos mutuo revereamini, et nemo secundumcarnera p ouv, ipor^Betav 6eou Xa66vte;, evtpiiteo8e XXi^Xotc,
spectet proximum, sed in Jesu Christo vos invicem xai jjtr,8ei; xati aipxa 'pXeicetto (42) tov icXt,i(ov,
semper diligatis. Nihil sit in vobis, quod possit vos iXX' ev 'It,o-ju Xpto-ciji aXXr^Xou; Staitavto; avaitatE.
dirimere, sed uniamini episcopo et pnesidentibus
Mr,oev eo-rtu ev 6fjttv. 6 ouvrjartat uu.5; u.ep!o-at, iXX'
in lypum et demonstrationem immortaliUtis.
Ivu>8tjt t$ iir axiiirip xa: toi; rpoxa8r|,.ivo'.;, e!;(43)
t jirov xa! 8:8ayf,v atpSapiia;.
VII. Agite nihil sine ephcopo et presbyteris ; sitis unum teiiplum Dei.
Quemadmodum igitur Dominus sine Patre, ipsi
"Qo-irep ouv Kupto; ifvsu tou riatpo; oioev iiroir,unitus, nihil fecit, neque per seipsum, neque per aev, fyito|juivo; uiv, oute 8t" eautou, oute 8ta tuv
apostolos ; ita neque vos sine episcopo et presby- irroo-cSXtov outto; u.T)8e 6(jtet; aveu tou iirtoxtmou
teris quidquam peragatis. Neque aggrediamini, ut xa! tuiv irpeo-6utiptov ftrjSev itpao-te. MrjSe iritpiquidam avobis separatirn factum decens appa- or,te euXoYov tt tpa(veo-8at (44) IS'qt ujjiiv. 'AXX' iiri to
reat. Sed in unum convenientibus una sit oratio, aito (jt!a TtpoaeuyTj, (jt:a 8e'r,at;, e*; vou;, u.!a iXit!;,
una precatio, una mens, una spes. in charitate in iv avaitr,, iv t^ yap? t? iu.tuptp. Et; eo-t!v 'Ir,o-o'u;
gaudio sancto. Unus est Jesus Christus, quo nihil Xpto-to;, ou it(jtetvov ouSiv eattv. nivt=; ouv ui; e!;
prajstantius est. Omnes itaque velut in unum tem- [eva (45)] vaov wvxpixm 6eou, eiri ev 8uataotr,plum Dei concurrite, velut ad unum altare, velut
ptov. tb; eit' Svj '!r,o-ou Xptotov, tov a<?' evo; Ilaad unum Jesum Christum.qui ab uno Patre prodit t?6; -poeXSovta, xat (46j ei; eva Svta y.i\ yy>ffr
et ad unum reversus est, et cum uno perseverat.
aavta.
Vetus interpres
charitate characterem Dei Patris per Jesum Christum : per quem nisi voluntarie habearaus mori inipsius passionem, vivere ipsius non est in nobis.
CAPUT VI.
Quiaigitur in prescriptis personii omnem multitudinem speculatus sum in flde et dileclione, moneo,
in concordia Dei studete omnia operari, prasidente epicopo in Isco Dei, et presbyteris in loco confessionis apostolorum, et diaconis mihi dulcissimis habeutibus creditam ministrationem Jesu Christi qui
ante ssecula apud Patrem erat, et in fine apparuit. Omnes igitur eamdem consuetudinem Dei accipientes
veneramini adinvicem ; nullus secundutn carnem aspiciat. proximum, sed in Jesu Christo adinvicera
semper diligite. nihil sitin vobis quod possit vos partiri, sed unianimi episcopo et prasidentibus, in
typum et doctrinam incorruptionis.
CAPUT VII.
Quemadmodum igitur Dominus sine Patre nihil fecit, unitus exsistens, neque perseipsum, nequeper
apostolos : sic neque vos sine episcopo et presbyteris aliquid operemini. Neque tentetis rationabile aliquid apparere proprie vobis ; sed in idipsum una oratio, una deprecatio, unus intellectus. una spes, in
cbaritate, in gandio incoinquinato : quod est Christus Jesus, quo melius nihil est. Omnes ut in unum
templum concurrite Dei, ut in unum altare, ut in unum Jesum Christum, ab uno Patre exeuntem, et in
unum existentem et revertentem,
(40) I. e. /idem ct charitatem iotius Ecclesix j, unitatem vestram cum episcopo conspicientes, ad
Mugnesiorum.
" per&uasionem de vita illa adducuntur.
(41) Ms. A-j-aTtTjtra, male. Vet. interpr. tn dile(44) I. e. extra communionem episcopi etpresbytione.
terorum, in eonventiculis Smith.
(42) Ita dedi ex interpolatore et emendatione
(45) "fcva addendum putant Vossius, Toupius et
Toupii. consentiente Pearsono. Jac. Ms. tto male. Jacobsonus.
(43) I. e. unitas cum episcopo est typus vit il(46) I. q. et; Iva ytoprlaavta xai Svta aiv auttf>.
lius, quam sancti vivunt Deo uniti, simulque elii,

969

EPISTOLA AD MAONESIOS.

670

VIII. Cavete a falsis doctrinis Judaizantium.


(47) Mfj TcXavaorSs xaT iTfpoSocjtatc utjSs (48) uu- A Ne seducaminialienis doctrinis.neque veteribus
Osuuxcr-v to!c TcaXatotc, aviocpsXea:v ouatv. El "jap fabulis,qufe sunt inutiles.Si enira adhucjuxta [leLtsypt vuv xati (49) [vouov] TouSaiauov (couev, ouogem] Judaismum vivimus, confilemur.nos graliam
AOYOJ[ilv /aptv ufj sIXtjcsvcu. 01 y*? 8et0TaT0t npo- non accepisse.Divinissimi namque proplietoo juxta
cfjTJt xaxi Xptarov Trjjouv sjrjcrav. Ata touto xa't Jesum Ghristum vixerunt.Obhoc elpersecutionem
iSuiv^OrjO-av, sutcvsciuevoi utco ttjc XaptToc outou, e*c passi suut, gratia ipsius inspirati,ut, qui erantinto TcXTjpotpoprjBfivai toi>c aTteiBouvTac, 6'ti eic e.<5<; creduli, certi redderentur, quod unus sit Deus.qui
lcrciv, 6 oavEptucrac eauTov 8ti 'iTjaou Xoiotou tou seipsum manifestaverit per JesumChristum Filium
Ttou auTou, 6c -crctv a&Tou Aoyoc a!3toc, oux ait6 suum, qui est Verbum ejus aeternum, non post si(50) trtYfjC icpoeXOujv, 6'c xaTa TcavTa euTjpscrCTjCtev Tq> lentium progrediens, quique in omnibus ei, qui
irsuiJfavTi auTtiv.
ipsum miserat, complacuit.
IX. Vivamus cum Christo.
El ouv ot sv (51) icaXatoTc irpaYuaatv avaTcpa
Si igitur, qui in veteri rerum ordine degerunt,
qsvtec e!c xatvorrjTa eXir(8oc fjX8ov, utjxeti cra66a- ad novam spem pervenerunt, non amplius Sabbatovtsc. aXXi xaTa (52) Xuptaxfi jJuitJv iovtec, ev a tum coientes.sedjuxta Dorainicam viventes, in qua
9j xat tj 10, fjutov iveTstXev 8t' auTOu xat tou Sava
et vita nostra exorta estperipsum et morten. ipsius
tou auTOu 5v Ttvec ipvouvTat, 8t' ou uucrcTjptou (quam quidara negant, per quod mysterium fidem
iXaSousv to tcijteueiv, xai Sta touto utcousvousv, accepimus, et propter hoc sustinemus, utinveniaIva supi8u);xEv uaOTjTit 'Irjaou Xptaxou tou udvou
mur discipuli Jesu Chiisli, solius doctoris nostri),
SioasxiXou f,uu>v, icioc f,ustc 8uvr,cMus8a ^crat quomodo nos poterimus vivere sine ipso, quem
v_toptc auTou, ou xa! ol irpotffJTat ua8r,Ta't 6'vtec Ttji etiam prophetae, cum essent spirilu discipuli ejus,
nveiuaT'. il>c StSaaxaXov auTtiv TcpoaeStjxouv ; Kat Sta ut doctorem exspectabant? Et propterhoc isquem
touto, 6v Stxa!coc aveusvov, TcaptLv f,YS'.pev auxouc sx praestolabantur,advenieiis suscitavit ipsos ex morvsxptov 3.
tuis.
X. Nolite judaizare.
Mf, ouv ctvatcfBTjTiousv (53) tt,c xP1Tt*TTiT0< auT03Absit ergo a nobis, non moveri benignitate ejus.
"Av fip T,u5c (54) utuTJsETat, xa8a Ttpaao-ouev, oux C Si enim nos imitetur secundum ea, quaB facimus
Vetus interpres.
CAPUT VIII.
\on erretis extraneis opinionibus, neque fabulis veteribus, inutilibus exsistentibus. Si enim usque
nunc secundum Judaisraura vivimus, confitemur gratiam non recepisse. Divinissimi enim prophetaesecundum Christum Jesum vixerunt. Propter hoc et persecutionem passi sunt,inspirati a gratia ipsius, ad
certificare impersuasos, qunniam unus Deus est, qui manifestavit seipsum per Jesum Cnristum Filium
ipsius ; qui est ipsius Verbum eeternum, non a silentio progrediens ; qui secundum omnia beneplucuit
mittenti ipsum.
CAPUT IX.
Si igitur in veteribus rebus conversati, in novitatera spei venerunt, non amplius sabbatuantes, sed
secundum Dorainicam viventes, in qua et vita nostra orta est per ipsum et mortem ipsius (quod quidam
negant, per quod mysterium accepimu s credere, et propter hoc sustinemus, ut inveniainur discipuli
Jesu Christi solius doctoris nostri) ; quomodo uos poterimus vivere sine ipso ; cujus et prophetaj.discipuli eisistentesspiritu, ipsum ut doctorem exspectabant '? et propter hoc quod juste exspectabantproesens suscitavit ipsos ex mortuis.
CAPUT X.
Non igitur non sentiamus benignitatem ipsius. Si enim nos persequatur secundum quod operamur,
3 Matth. xxvii, 52.
(47) Ignatius uon duo diversa ha?reticorum ge- D telerins (a. h. 1.) et Rothe (Anf., p. 726), Ignatium
dixisse, monentes : Christus est VerbumDei aeternera, sed uuum tantum genus, judaizantium dico
Docetarum irapugnat.Cf. Proleg. nostraad epistolas num, quod non instar humani sermonis post silenS. Ignatii Nr. V, 6, et DUsterdieck, De Ignatiana- tium seu e silentio prngreditur,non junius estsilentio, sed .'Ffernwm.Siraili modojaminterpolatorhunc
rum epiit. authentia, p. 55 sqq.
locum explicuit.
(48; Cf. I Tim. l, 4 ; iv, 7 ; Tit. i, 14.
(49) Aut v6uov aut 'louSitauiiv interpretamentum
(51 1 1. e. in Vetcri Testamento.
(52) Post xupiaxrjv necessario fju^pav subintelliesse, summo consensu contendunt editores. Jacobsonum secutus vouov uncis inclusi, quia vetus in- gendum est.quod ex sequentibus palet.SMiTH.Za)r,v
terpres Judaismum tantum exhibet.etnos infra c. 10 non cum xuptaxrjv, sed cum JJtovTec conjungendum
est. Pearson.
legimus, xaTi XiiaTiav.auov fjv.
(53) Verba S. Pauli adRom. n, 4in mente Igna(50j Ignaliano-mastiges contendunt.fieri hicmentionem iyt,c Valentini Gnostici. et indeapparere, tii fuisse videntur.
fjg(54 I. e. si Deus eodem modo nobiscum ageret
epistolam nostrara non ab Ignatio esse exaratam.
Vossius et alii malunt Tturjo-eTa'..
Respondet Vossius.respexisse Ignatium adGnosticos Valentino antiquiores ; melius autem aguntCo-

67i

SANCTI IGNATII EPISTOLvE CEXLIN.fi.

61

jam periimus. Propterea.discipuli ejus effecti.dis- A irt isuiv. Ati touto, uaOr.Tat auTou fevousvot, u.icamus secundum Christianismum vivere Quienim
8wu-v xsri XptTctavtaiov f,v. "0; fip aXXq Svoujalio nomine vocalur praeter boc.non est Dei. Abji- ti x7XstTat rXiov (55j tijtou, o-ix so-ctv tou 6eoj.
cite igiturmalum fermentum, inveteralum et aci(56; 'Yr.iphi^i ouv Tf,v xaxf.v jut,v, tt.v rsXsttoetidum,et transmutamini in novum fermentum quod av xo: svo;is3aav 4, xs: usTs6a).sa6s " vbv ^jut.v,
est Jesus Cbristus Sdliamini in ipso, ut non 6 io-ttv 'Ir.aouc Xpio-cic. 'AXio-6r/ce iv aurij). 'va u.f,
corrumpatur aliquis e vobis, quoniara ab odore Staoflapfi t;; iv uutv, irs! aro tt.c Sauf.c iXtfvflV,redarguemini. Absurdum est, Christum Jesum pro- asa8i. -ATorov sartv, XptJTOv 'Ir.aouv (57) XaXuv,
fari, et judaizare. Christianismus enim non in Ju- xal :ouSa!t'.v. (58; 'O fip XpiJT'.av.ju6 oix t'c
daismum credidit, sed Judaismus in Christiani- 'IouSatjuov sr!r:eujsv, aXXi 'IouoaVauoc stc XptJTiasraum.ut omnis lingua credens ad Deum congrega- vuuov, o">c (59) raja fXuijaa rtTCEuaaaa ttc 6t&
retur.
Tjvr^er;.
XI. M>n canbjam, sed vos prxmuniens hxc scribo.
H.tc autem scribo, dilecti mei, non quod cognoTsuto Ss, afaicr.Tot uou, oux iitet Ifviuv (60) Ttverim aliquos vestrum hocanimoaffectosesse.sed, a vic % uuwv outiuc fyovTac, aXX' d>c nixpoTEpoc iutuv,
ut minor vobis, cautum vobis cupio, ne incidatis
8Xtu rpoouXaaosaest uusc uf, iursasTv slc Ti ifin hamos inanis doctrinae, sed ut plene certi red- xtaxps tt,c xEvoSoSfac, aXXa rErXr.pooopTJaeat tv xfi
damini de nativitate et passione et resurroctione, fswr|t xsl tu> riett xat Tfi avaaTaaet t^ fsvouivT,
qum conti^it tempoie prafecturae Pontii Pilati ; iv xstpij t?, f,feuovfac Uovtiou OiXstoj- (61i i:paqua? vere et indubitantergesta sunta Jesu Cliristo,
ynevTa aXT,9io xa:. (j.6aiioc uro "lr.aou Xp.orou, tt,c
spe nostra, a qua averti nemini vestrum aocidat.
eXrtSoc T.uiuv, f.c ixTparfjvat ur.Sevl 6utov fivotto.
XII. Vos enim meliores me estis.
Fruar vobis in omnibus, siquidem dignus sum.
'Ovalurjv uuuiv xari rsvra, iivrep ijtoc i. E*
Etsi enim ligatus sum pro Christo, comparandus fip xat SeSeusi, rpoc eva t6jv XeXuuivojv 6uwv
tamen non sum uni vestrum, qui ligati Don estis.
oix ttul. UtSa, 6rt ou ouatouaes- 'Ir.aouv fip XpiNovi, quod hac laude non superbitis ; Jesum enim orov ix"E 'v fc*u'co''. Kal uaXXov, 6'Tav iraivw
Christum habetis in vobis.Etmagis,cum laudo vos,
6uac, otSa, 6'ti ivTpirea9E, ujc fifparTat, Sti- '0
scio, quod eiubescitis, sicut scriptum est : Justus Sixsioc isuTou xaTijfopoc *.
sui est accusator .
C
XIII. Conftrmemini in fide etunione.
Studete igitur conflrmari in doctrinis Doraini et
XrouSs^sTE ouv {kSaituQfivat iv toic 8<5f uaatv tou
apostolorum.ut omnia, quas facitis. prospere vobis
Kupfou xa: Ttov aroardXtuv, Iva rivri, 6'aa rotf,Ts,
succedant.carne et spiritu.flde etcharitate.in Filio xaTEuoooj6f/ct aapxi xat rveuuart, riaret xat faVetws interpres.
non amplius snmus. Propter hoc discipuli ejus effecti, discamus secundum Christianisraum vivere. Qui
enim alio nomine vocatur amplius ab hoc, non est Dei. Deponite iitur malum fermentum inveteratum
et exacuens; et transponite in novum fermentum, qui est Jesus Christus. Salviflcemini in ipso, ut non
corrumpatur aliquis iu vobis. qui ab odore redarguemini. Inconv-Miiens est Jesura Cnristum perfari. et
judaizare. Christiani^mus enira non in Julaismum credidit, sed Judaismus in Christianismum ; ut
ornnis lingua credens in Deum congregaretur.
CAPUT XI.
Haac autem, dilecti mei, non quia cognovi aliquos ex vobis sic habentes ; sed. ut minor vobis, volo
prcoservari vos. ut non incidatis in hamos vante- gtorisB ; sed certiflcemini in nativitate et passione et
resuirectione.facta in tempore ducatus Pontii Pilati : qum facta sunt vere et firmiter a Jesu Christo spenostra, a qua averti nulli vestrum fiat.
CAPUT XII.
Fruar vobis secundum omnia si quidem dignus sim. Etsi enim ligatus sum, ad unum solutorum de
vobis non sum. Novi quoniam non inflamini: Jesum enim Christum habetis in vobismetipsis. Et magis
quando utique laudo vos, novi quoniam verecundamini ; sicut scriptum est, quoniam justus sui ipsius
accusator est.
CAPUT XIII.
Studete igitur flrmari in dogmatibus Domini et apostolorum, ut omnia quaBCunque facitis prosperen4 I Cor. v, 7. 5 Prov. xvm, 17.
(551 1. e. quinon Christianismi, sed heresiscu- D converterunt.
jusdam nomen fert.
(59) I. e. ut fideles ex omnibus gentibuscon(56i Vet. int. deponite an66ej9e, quod habet gregarentnr ad uaum centrum, quod est Deus.
interpolalor.
Cfr. Joan. x, 16.
(57) Ita ms. Editi xaXsTv. Jac.
(60i 1. e. non quod cognoverim aliqnos vestrum
(58)1. e. "Christi adventu noii Christiani JudaisJudaismum sectari. Jag.
mum reccperunt, sed JudaBi ad Christianismum se
(61) Quasi 5 irpixo,iljaN' Cot.

673

EPISTOLA AD TRALLIANOS.

674

tctj. (62! ev rlj) xai rJxxp! >tai v Hvrjuaxt, ev dpyj, ^ et Patre et Spiritu, iu principio et in flne, cum dixa: ev tsXs;, ue-:i xou ac/.oitpeTcerclxou ircioxiicou
gnisMtno episcopo vestro. el digne contexta spiriujjuov, xa; d oitXoxou itveuuaxtxou crxetpivou xou
tuali corona presbyterii vestri, et cum diaconis,
itpejouxiptoj 6utov, xat xtov xa:a 6eo/ ouxovtuv.
Deo placentil>us Subjecli estote episcopo et vobis
Tr:oxaYTit 'C({' eittaxiitcp xxt dXX^Xote,, toe; 'lr(jouc
mutuo, ut Jesus Christus Patri in humana sua
Xotsxos ^63) xtfj llaxp' xaxi aipxst, xt o't aicojxoXot nalura, el apostoli Christo et Patri et Spiritui, ut
xtj) Xpto-xuj xxi xij> uaxpi xai xtj> llveuuaxf Iva unio sit et carnalis el spiritualis.
evojo-tt; ^ (64) trapxtxrj xe xai r:vej uax txrj .
XIV. Orate pro me et pro Ecclesia Syrix.
EiSibe;, (65) 6xt 8eou Yeuexe, auvxoutoe; TtapexsXeuo-x
Cum sciam, vos Deo plenos esse, brevibus vos
6(i5;. Mvr,uoveuexe (jtou ev xalc Tcpoo-euy^aTc. 6uu>v, cohortatus sum. Memores eslote mei inorationibus
'va 6eou eTCixu^iu, xai xffi ev Eupia 'ExxXrjatae; vestris, ut Deum assequar, et Ecclesiro, quaj in
o9-v oux i;ttSc e'(xt xxXeiiOaf eTctSiouai y*? 'tTi? B Syria est (unde nou sum dignus vocari, indigeo
T(voj jLivT(< iaiiv ev eeto itpouy^TJj xxi dYaitTjC enim unita vestra in Deo eratione et charitate) ut
eU xo ijjjttoBfjvat xt,v ev Ejpfa 'E/.xXrjo-iav 8ta xrj? Ecclesia, quae in Syriaest, mereatur per Leclesiam
'ExxXi^jiae; 6utov opoinfyr^x: .
vestram irrorari.
XV. Salutant vos Ephesii et cseterse Eeclesix.
AtT7tiovxat uua; (66) 'EoSo-tot iito Suupvije;, 6'6ev
xa? Ypioto uulv, Ttapivxe; ete. Sijav Seou, toaitep
xai uuetc, ol xaxi tcxvxx ue dvercxuo-av, oiua IIoXuxipTcqi, eTcto-xoitto 2uuova(tov. Kal at Xoncai 8e
'ExxXrjaiai ev xiufj 'Itjo-ou Xpiaxou djwiijovxai uuae.
"Ep>toa8s ev 6uovota6oj, xexxr|uevoi (67) i8tixpixov
itveuux, 6; eo-etv 'Irjtrouc Xptaxic.
C

Salutant vos Ephesii e Smyrna, unde haec scribo


vobis, qui prsesentes adsunt in Uei gloriam, ut et
vos, qui me una cum Polycarpo episcopo SmyrnaBorum in omnibus recrearunt. Et caetera) Ecclesise in honorem Jesu Christi vos salutant. Valete,
Deo uniti. spiritum possidentesinseparabilem, qui
est Jesus Christus.

Vetus interpres.
tur. carne et spiritu. fide et charitate, in Filto el Patre et Spiritu sancto, in priucipio et in fine, cum
digne-decentissimo episcopo vestro, et digne complexa spirituali corona presbyterii vestri, et eorum qui
secundum Deum diaconorum. Subjicimini episcopoet adinvicem, ut Jesus Christus Patri secundum
carnem, et apostoli Christo et Palri etSpiritui ; ut unio sit carnalis et spiritualis.
CAPUT XIV.
Sciens quoniam Deo pleni estis, compendiose deprecatus sum vos. Mementote mei in orationibus
vestris, ut Deo fruar ; et (ejus quae in Syria Ecciesiae, uude non dignus sum vocari. Superindigeo enim
unita vestra in Deo oratione et charitate) in dignificari eam quae in Syria Ecclesiam per Ecclesiam vestram irrorari.
CAPUT XV.
Salutant vos Ephesii a Smyrna funde et scribo vobis), praesentes in gloriam Dei, quemadmodum et
vos : qui secundum ornnia me quiescere fecerunt, simul cum Polycarpo epWcopo Smyrn;eorum. Sed et
reliqufe Ecclesiae in honore Jesu Christi salutant vos. Valete in concordia Dei. possidentes inseparabilem spintum, qui est Jesus Christus.

TPAAAIANOIS (68).

AD TRALLIANOS.

'Ivvaxtoi;, 6 xai eeootSpoc, TjYaTcrjpivT) eeVi flaxpt " Ignatius, qui et Theophorus, dilectx a Deo, Patre
'lr,iou Xptaxou, 'ExxXT^ia ificf, xii ouar, ev TpaAJesu Christi, Ecclesix sanctx, qu;e est Trallibus
Xeatv T^c 'Ao-ta;, ex Xexxjj xai iijtoeito, eipr,veuAsix, electse et Deo dignx, pacem habenti in carne
(62) Ignatius Filium ante Patrem nominat (ut
Apostolus II Cor. xm, 13'. quod Remy Ceillier
[tlutoire ginirale. t. I, p. 622 vetustissimae antiquitatis signura putat. Cfr. Dustordieok, 1 c p 27.
(63) Subordinationem Dei Filii hic tloceri contendit Miinscher, Lehrd. d. Dogmengesch. I, p. 162.
Contra Rothe, Anf., p. 754, monet e verbis xaxa
aizxi palam fieri, non x6v Aoyov, sed humanam
tantum Christi naturam ab Ignatio noslro Patri
subordiuari.
(64. I. e. unio externa et interna. Cfr. Ephes.
iv 4.
'
(65; S lgnatius ad verba S. Apostoli (Rom. xv,
14i respexisse videtur.
(66) I. e. Ephesii, qui Smyrnam Epheso Ignatii
cansa venerunt.

(67) Cfr. Ign. ad Ephes. c, 3 ; ad Trall. c, 1.


(68) Epistola ad Trallianos in versione Syriaca,
a Curetono typis evulgata. non exstat. Capita autem 4 et o epistolas nostr ab interprete Syriaco
addita sunt ultiniis vetbis epistolai S. Ignalii ad
Romanos, quo fit. ut Curetonus huic posteriori
epistolaj capita illa ascribenda putet, epistolam ad
Trnllianos autem in dubium vocet. Sedmulto verisimilius est monachum illum Syriacura excerptis
su's ex epistola ad Rom.inos desumptis in usum
asceticum duo quoque perpulclira capita epistola)
ad Trallianos adjunxisse. Prncterea duo h.Tec capita
multo melius et arctius cum capile ante edenti
epistolae ad Trallianos, quam cum flne epistolas ad
Romanos cohaerent,

75

SANCTI IGNATII EPISTOLjE GENUINj.

et sanguine et passione Jesu Christi, spei nostrse, \


quando resurgemus ad eum ; quam et saluto in
plenitudine in apostolico charactere, cuique plurimam opto salutem.

676

ouofl h aapx! xa! liiiari [ (69) xaij tcj> itiflst 'lijaou XptaTou, ttjc; eXitiSo:; Tjtjeov ev ttj elt; autov
avacrtaoer t]v xat aaTcao|iat ev tcjj (70) tcXjjpiijjtat'., ev (71) dcTcooTaXtxciJ y^apaxTfjpt, xai tu^ojAai itXetaxa ^atpeiv.

I. Laus vestra per Polybium tnihi innotuit.

Constanter inculpatamet inseparabilem mentem


cognovi vos habere, non usu solum, sed indole,
quemadmodum id mihi episcopus vester Polybius
indicavit, qui Smyrnre adfuit per voluntatem Dei et
Jesu Cliristi, quique mihi vincto in Jesu Christo
ita congratulutus est, ut omnem multitudinem vestram in eo contemplatus sim. Excipiens euim per
ipsum vestram, qua) secundum Deum est, benevolentiam, vos ipsos, quoscognovi, imitatores Dei n
invenisse videbar.

"Afitotiov Siovotav xa! (72) a8;axptTov sv Sitotiovjj


ivvtov utiae; Ev_ovTac;, (73) ou v.zzt. v_pfia'.v, aXXz xxci
tpuatv, xafltij; so>(Xioasv jiot IloXuStoc, 6 ETiicntGTcoe;
6|iu>v, 6'c TcapEviveTo 8eXT)|iaTt 6sou xat 'Itjsou Xpttou t-v Sijfjpv^, xa! outcuc (jiot auvE^ipT) 8eOE(ievto iv
'lT,aou XptaTcj), toerce fis to Ttav tcXt;0oc ujitov h
auTto (74) gEtopetagai. 'ATCo8ec;a|iEvoc ouv tt,v xorti
6i6v euvotav St' autou, (75) eSot-a eupelv 6fiac, to;
evvcov, |itfiT(Tac 6'vTat; 9eou.

II. Estote subjecti episcopo, presbyteris et diaconis

Cum enim episcopo subjecti sitis ut Jesu Christo,


videmini mihi.nonsecundum hominem.sed secundum Jesuin Christum vivere, qui propter iiof mortuus est, ut credentes in mortem ipsius mortem
efTugiatis. Necessurium itaque est, quemadmodum
facilis, ut sine episcopo niliil agatis, sed et presbyterio subditi sitis, ut apostolis Jesu Christi, spei
nostrae, in quo conversantes inveniamur. Oportet
autem et diaconos, qui suut diaconi mysteriorum
Jesu Christi, omni modo omnibus placere. Non

enim ciborum et potuum ministri sunt, sed Eccle-

"Otov y*P Tty eTCtoxoTcep 6TtOTaaaea8e tbc 'Ivjaou


XptaTUJ, tj)a(vea8i fioi ou xata (76) avBptoTcov Jtovrtc,
aXXi xaxa 'It,oouv XpiaTov, tov 8t' (77) T,u.a; aitoBavovta, Tva TCLerteuaavrec eic tov Bavrtov autou
TO OTCoflavElv EXtpjVT,TE. 'AvtjyXStOV OUV tvOTlV. lOOTCep
TcoistTE, a'vu tou eTciaxtjTtou iit,8ev Tcpaaastv utii;,
aXX' (78) 67ioTaaaa8at xat Ttj> TcpEaSuTspdp, toc
toTc aTcoaroAotc 'It(oou Xptarou, tt;c eXitlSoc Tjtitiv,
v tp oiavovTec (79) eupe8T(a<5fie8a. (80) AeT 8e xa!
touc Staxdvouc, ovtoc (8t) tiuoTTjpftov '1t(oou Xptertou, xaTa itavTa TptSicov itaatv dpeaxetv. Ou vip

Vetus interpres.

Ignatius, qui et Theophorus. dilectse Deo Patri Jesu Christi Eeclesiaj sanctae, existenti in Trallesiis Asiaa,
electae et Deo digna), pacem habenti in carne 3t sanguine et passione Jesu Chrisli, spei nostrse, in ea qua
in ipsumresurrectione: quametsaluto in plenitudine,inapostolicocharactere,etoroplurimumgaudere.
CAPUT I.
Incoinquinatam mentem et inseparabilem in sustinentia cognovi vos habentes, non secundum usum,
sed secundum naturam : quemadmodum ostendit mihi Polybius episcopus vester, qui advenit voluntate
Dei et Jesu Christi, in Smyrna; et sic mihi con,avisus est vincto in Christo Jesu, utego omnem multitudinem veslram in ipso specularer. Recipiens igilur eam, quae secundum Deum, aequanimitatem per
ipsuin, gloriatus sum inveniens vos, ut cognovi, lmitalores Dei.
CAPUT II.
Cum enim episcopo subjecti estisut Jesu Christo, videmini mihi non secundum homines viventes, sed
(69) Insere xa(. Voss. Sensus: Quas internam et
(11) Fortasse 1. ujjtac; cum vet. int., qui habet vos.
cum Deo pacem obtinet adventu et passione
(78) Ita Smith. et Jac. Ms. uTcoTotaaEoBs.
(79) Ita ms. Forte leg. E6ps8T(aoiJL8a. Male editi
Christi.
(70) I. e. cujus Ecclesia) omnia saluto membra.
E6p=flT;acofj.Efja.
D (80i Dicit, non debere esse quemquam, cui non
Smith.
(71) Uti hic sibi (episcopo). ita infra, c. 2. preplaceant omnibus modis diaconi. Voss. Wochesbyteris quoque Ecclesiae Trallianaa auctoritatem
rus in his verbis adhortationem ad diaconos videt :
quamdam apostolicam tribuit Ignatius. Jac. Rothe,
lpsi studeant omnibus placere. et sibi a friminibus
Anf , p. 499. Alii, e. g Smithius, apostolicam sacavere. Male. Ignatius enim non de offlciis clericolutatiows formam intelligendam esse putant.
rum erga populum, sed de offlciis populi erga cle(7-) 'Ao.ixptTov Cfr, ep. lgnat. ad Ephes. c. 3.
rum loquitur.
(73) Sensus : iVon solum in vitie commercio Inlem
(81 ) In codice ms. legilur (jluttt|piov, quod Arndmentem ostendere studetis ; sed ea internat vestrx
tius interpretatur. imago. similitudo. Cum vero
naturre propria est
hasc vocabuli (jLuatTjptov notio ab I^nalio certe ejus-

(74 Ha Jac Ms 8Eto?fja8E. Vossius. 8=coprioai.


i75) Ita Voss. et Jac. Ms. eooja euptov. Vetua interpres legebat sSci;'*' ejptiv. vertens, glqriatus
sum, inveuiens vos, quod placuit Cotelario et Wochero.
(76) Ms. exhibet ANON, i. e. aveptoitov, non
AvOptoTcivov, ute Vossio libri plerique impressi. ixc.

que aetate aliena sit, cum Vossio aliisque legendum


est (jLuaTT.OLtov, quod etiam apud interpolatoremreperitur. Clr. DOsterdieck, 1. c , p. 23. Heatus Pater
respexisse videtur ad verba Apostoli 1 Tim. m. 9 et
I Cor. iv, 1. In priori editione et nos Arndtium secuti sumus.

677

EPISTOLA AD TRALLIANOS.

fi78

p\;to;jtaTtov xat ttotujv eto-tv 8:axovot, XX' 'ExxXT.criac; A s'110 Dei ministri Oportel igitur, ut sibi caveant a
8eo0 uirTiperat. Aeov ouv aurouc; ouXacrjejO*' ti ^Y"
criminibus tanquam ab igne.
xXfjjjuxTa a>i itup.
III. Honorate diaconos, episcopvm et presbyteros.
'0|io;io; iravrse; evxpezfixeturav touc Staxivouc;
Cuncti similiter revereantur diaconos ut mandatoc; (82) evtoXt.v 'It.jou Xpicrrou, xa! tov eh!oxot:ov u><
tum Jesu Cliristi, etepiscopura ut Jesum Christum
'It^o-ouv Xpnrrov , 6'vTa T*tov toO Oxzpbi, tou; 8
Filium Patris, et presbyteros ut senatum Dei et
irpeofiuTipouc tbc; eruveSptov 6eou , xai <f>; <tjv8sconcilium apostolorum. Sine his Ecclesia non votjjjtov airocnoXiuv. |83) Xiopie; toutcov 'ExxXr^eria ou
catur. De his vos ita sentire persuasum habeo.
xcXEtTat. Utpl tbv irs7teti(jtat uu.5e; ouTto; v.eiv- ^o
Exemplarenim charitatis vestraj accepi et mecum
vip E^EjJiJtXatpeov ttjc; avairr,:; ujjttov eXaoov, xai ey_co
habeo iu episcopo vestro : cujus ipse habitus maynfji (84) eaoTou ev toj SiTtrJxoTru) ujituv, ou auro t6
gna disciplina est, mansueludo vero ejus potenlia;
xaTaTTTjijta tuvaXirj u.a8rJT2'!a, fj 81 irpaoTTj aJTOu
quem, utexistirao, et iinpii ipsi reverentur,quibus
6JvaiJt:i;- ov XoYlo|juxt xat tou? a8-:oue; svToeirscreat, B etiam placet, quod ego mihi non parcam. Num,
avatitbvTac, tbe; ou tpstoojxai (83) saurou. (86) I<5
cum hac de re scribere mihi licuerit, in tantam
Tepov 8uva(j.evo(; vpatpetv uitep toutou, etc touto (87,1
mei existimationem deveni, ut quamvis condem4"l6v, fva tiv xaTaxptToc; tbt; airocrToAoe; ujjliv 8tanatus, velut apostolus vobis praaciperem ?
Tacrenojxat ;
IV. Humilitate et mansuetudine miki opus est(88-89) HoXXa cppovtj) ev Seij)- dXX' eiiajrov jjteTpto,
Tva u.t, Iv xauy_TJt azdXtoiiai. Nuv vip (jie 3eT 7rXeov
epotSsTi^at. xa". jjtf, Tr.ocrsy_siv toTc; tpuertoOcriv p.s. Ot
vio Xsvovtj; fiot (juerTivoOcfiv ty-e- 'Avaittji (Jtsv vap
t6 irjtOstv aXX' oux oT8a, et tJjtoc &i;Jt '0 vip

Multa sapio in Deo ; sed mihi ipsi modum adhibeo, ne gloriando peream. Nunc enim plus mihi
timendum est. nec aures illis sunt praebendap, qui
me inflant. Qui enim me laudant. flagellant me.
Nam diligoquidem pati ; sed nescio.an dignus sim.
f,Xoe; iroXXoT; (jtev ou tpatvETat, sjjte 8s irXsov ttoXeijleT.
Vehementia enim mea multis quidera nonapparel
XpVi^o) ouv irpaoTfjTo;, ev fj xaTaXjEcat 6 a>v_tov toO
me vero acriusimpugnat. Opus itaque mihi manattbvocj to-jtoj.
C suetudine, qua princeps saeeuli hujus destruitur
Vetus interpres

secundum Jesum Christum. propter vos mortuum ; ut credentes in mortem ipsius. mori effugialis. Necessarium igiturest, quemadmodura facitis, sine episcopo nihil operari vos ; sed subjici et presbyterio. ut
apostolis Jesu Chrisli, spei nostrte ; in quo conversautes inveuiamur. Oportetautem etdiaconos, ministros
exsistentes mysteriorum Jesu .hristi. secundum omnem modum omnibus placere. Non enim ciborum et
potuum suiit ministri ; sed Ecclesioe Dei ministri. Opportuum igitur vos observare accusationes ut ignem
CAPUT III.
Similiter et omnesrevereantur diaconos, ut mandatum Jesu Christi ; et episcopum, ut Jesum Christum
existenlem Filium Patris ; presbyteros autem, ut concilium Dei. et conjunctionem apostolorum. Sine his
Eeclesia non vocalur : de quibus suadeo vos sic habere. Exemplapium enim Charilatis vestrce accepi, et
habeo cum meipso in episcopo vestro ; cujus ipsacompositio mat/na est disciplinatio, mansuetudo autem
ipsius potentia : quem existimo et impios revereri, dili^entes quod non parco ipsum aliqualem ; potens
scribere pro illo, in hoc existimer, ut existens condemnatus, velut apostolus vobis pracipiam ?
CAPUT IV.
Multa sapio in Deo ; sed meipsum menstiro, ut non in gloriatione perdar. Nunc enim me oportet plus
timere. et non attendere iufhinlibus me Dicentes enim mihi, llagellunt me. Diligo quidcm enim pati ;
sed non novi si dignus sum. Zelus enim multis quidem non apparet, me aulem plus oppugnat. Indigeo
igitur mansuetudine ; in qua dissolvitur princeps ssecuti hujus.
(82) Ita ex vet. interpr. restituit Smithius, simi- D dum puto. Arudtius vertit: t Welchen Bischof,
achte lch, auch die Ungottichen scheun. welctie es
liaque reperiuntur infra, c 13, et ad Smyrn., c.
gerne smhen. dass ich meiner nicht schone. Sollte
8. Ms male habet: Toj; Staxovou; tbc; It,souv Xptich, da ich hieruber screiben konnle, es so gemeint
aTov, tbc; yai tov Eirtaxoirov, ovto Ttov tou DaTpd;
haben. dass ich, obschon ein Verurtheilter, als ein
X. T. X.
Apostet euc vorschreibe?
(83) Sine episcopo, etc, nulla Ecclesia. Cfr.
(87) In versioue verbi tiXev non Arndtium, sed
Rothe, An'., p. 466.
Pearsonum secutus sum.
(84i Ita ms. Nemo nescit ejutu pro ku.auTou et
(88 89) Initium capitis quarti, quod in ver^ione
treauTou in omnibus casibus tralaliiium esse apud
Gracos Jac- Vossius emendavit iixauToO.
Syriaca cpistolie ad Romanos adjuncta est arctissiino aexu cohaBret cum fine capitis tertii. Sensus
(85) I. q. sjjtajTou. Cfr. supra not 84 Genitivum
est : Non in tantam mei existimationera deveni,
reposuit Arnctius Ms \i>x^>. Sensus : 1'agani
ut vocis velut apostolus impera e velirn. Quamvis
quoque constantiam Ch istianorum, e g. meara,
enim multa in Deo sapiam, tainen mihi ipsi molaudant.
dum adhibeo, nc ipse gloriando peream.
(86) Ita cumArndtio (Slwtien et Krit. 1839), msti
lectionem retinente, interpungendum et explican-

679

SANCTI IGNATll EPISTOLjE rENUINiE.

680

V. Non sublimes doclrinas vobis tradam.


Nunquid non possum coelestia vobis scribere? ^
(90) Mf, ou Sjvoujta: [ (91) ujaiv] ii ertoupiv.a vpiAt, ne purvulis vobis damnum inferam, meluo. Ac
tyxn (&) 'aXXx ooSrjjAa-., iif, vr(Ttiot; ouj-.v 6ji:v
mihi ignoscilc ; ne, ista capere non valeutes, stranSXipr.v itapxOtl). Kal ouYYv<u;AOverce jao:, ja^jiote, oj
gulpinini. Nain et ego non ideo.quod vinclus sum
ouvt,8vte; v^txpfjo-ai, (93) tr:paYYaXu>Of|TE. Ka! vip
et coelestia intelligere possum, et locosangeloevci), ou xafloTi Sioejja'., xal cu/ajjevo; [ (94) voeiv ]
rura, et coctus constitutionesque principatuum,
Ta eicoupivia, xal Ta; (95) TOTto8Eo!a; ti; aYveXtvisibilia et invisibilia. Etiam his pratermissis adxi;, xai xa o-utrcaaet; -ca; apy_ovTtxi;, 6paTa w
huc discipulus sum; multa enim nobis desunt ne
xat a<!paTa. (96) Ilapi touto tjStj xai lwBtjOtJc
a Deo absimus.
^r11' (^7) ^oXXa Y*? Tirll'v ^sficsi, "v* 6eou u.f, XeiTJcitlEBa.

VI. Abstinete a veneno hxrelicorum.


Obsecro ilaque vos, non ego, sed charilas Jesu
DapaxaXta o5v uja5;, oux evoj, dXX' fj iyiKTi 'It,uou
Chrisli. solo Christiano alimento uti, ab aliena auXprtou, ja<>vti Tfi gptotisvg xpoiyfi ypf,a8ai, aXXolem herba abstinere, qu est hreresis. lsti etiam
Tpia; 8e (98} BoTavr,; aTteyeaOat, vjti? eo-civ alpetrt;.
venenis suis Jesum Christum miscent, loquentes, r, 0'i (99) xai toT; Ttapejj.TtXixoujtv 'lr,aouv Xpttrcov,
quao fide sunt indigna ; similes iis.qui mortiterum
(I) xaTa;ioTcioTeu<5iievor uo-Tcep 8avitxijAov tpipjjaxov
pharmacum cum vino mulso dant, quod qui igno8e5<jvTe; tteTi otvojAiXtTo;, Srcep 6 avvotiv f,3i(u; Xprat, libeuter , in voluptate noxia mortein accipit.
6iv=i, ev fjoovfi (2) xaxfj t6 aitoOavetv.
VII. Custodite vos ab hxreticis.
A talibus igiturvos custodite. Hoc autem fiet, si
nec inffati nec avulsi fueritis a Deo Jesu Chrislo et
episcopo et proeceptis apostolorum. Qui intra altare Cst, mundus est [qui vero extra est, non est
mundus]; hoc est, qui sineepiscopo et presbyterio C

fcuXaTTEo-Be ouv (3) tou; toiou-ou;. Touto os Etrtat


ujj.Iv jj.fj tpuatoujievoi;, xal ouitv ayojptaTot; 6eo0
'Itjtou Xpitrcou, xa! tou eruo-x6Tco j, xat tojv SiaTavjAiTtuv tujv aTcoatoXojv, '0 evt6; 8ujta:rcr,p!oj tuv
xaOapo; irttv [ (4) 6 8e eVco; 6jv oi xaBapi; erctv ]

Vetus interpres.
CAPUT V.
Nonne possum vobis superccelestia scribere ? Sed timeo ne parvulis exsistentibus vobis damum apponain. Etcondonate mihi, ne forte, non potentescapere, slrangulemini. Etenim ego, non secundum quodcuuque ligatus sum, sed potens scire ccelestia, et loci posili"nes angelicas, et constitutiones. principatioues, visibiliaque et invisibilia. Praiter hoc, jam etdiscipulus sum. Multaenim nobis deficiunt, utDeo
non deficiamus.
CAPUT VI.
Deprecor igitur vos (non ego, sed charitas Jesu Christi) solo Christiano alimento ufamini ; b aliena
autem herba reoedile, quas est hieresis. qua) et inquinatis impl cat Jesum Christum : quem.adnj.odum
mortiferura pharmacum dantes cum vino mellito ; quod qui ignorat, delectabiliter accipit, et in delectione mala mori [sic).
CAPUT VII.
Observamini igitur a talibus. Hoc autem erit a vobis non inflatis, et exsistentibus inseparabilibus a Deo
Jesu Christo, et episcopo, et ordinibus apostolorum. Qui intra altare est, mundusest ; qui vero extraal(90) Cfr. quoB supra ad procemium epistolm ad rj
(98) Cfr. ad Philad., c. 3.
Trallianos monuimus.
(99) Six ex vet. interprete et exinterpolatore re(91) Sic ex vet. int., ex Syro et ex inlerpolatore
slituit Vossius. Ms. 01 xaipot Ttap^jjncX ; niale. Ot
restituendum.
xai purcapot;. Cot. 01 jjttapof, Smith. Ul xa? aiprrtxol.
(92) Cfr. 1 Cor. m, I, 2.
Pears. Simpliciter xai icapejiTcXexouo-tv legit Joan(93) Ms. trcpivvaXov Otjts. Jac.
nes Damase.
(94) Sic ex vet. int. Latino, ex Syro et ex inter(i) Ms. xaT' i!av TcitrceufSjAevoi. Sed ex Jo. Damaspolatore restiluendum.
cano restituo xaTa;'OTc:trceuoiAEvoi. Est aulem teste
(9o; I. e. offuia el dignitales, ut ad Smyrn., c. 6 :
ScapulaxaTat-icTtitrceudjAat apud Suidam dico adTorto; jATiOsva ouatoJToj. Cfr. etiam ad Polyc, c. I.
versus aliquem, qux fide indiyna sunt. Lectionem
Pears
msti Cotelerius interpretatur. rarione dignilatis
(96) Sensus : Non solum arcana illa mihi ignola
lloci), quam obtinent. fidem adepti. VVocherus. jure
sunt, sed ei in ahis rcbus adhuc discipulus sum.
quodam iis creditur. quippe qui fabulis suis rera
Alii hunc locum aliter explicant, e. g propter hoc
qu:nlam et egregia, Chrtstianns ne>npe doctrinas aijum ct dispulus sum Cot.
misreant.
(97) Cfr. 1 Cor. xm, 9. Versio Syraca neque
(2( Sic legit vet. int et Jo. Damasc. Ms. xixet.
cum textu nostro, neque cum interpolatore con(3) Ita interpolator, et recte. Gall- Ms. toT; toicoidat. Fragmentum vero Syriacum Severi Antioourote.
cheni cura Gro;co lextu nostro accuratissime con(4) Hmc addenda sunt ex vet. int. et inlerpolavenit. Cir. Cureton., 1. c, pp. 40, 100.
tore. Voss.

681

EPISTOLA AD THALLIANOS.

682

tout' erttv, 4 yjupk lwttiirou xa! itpsoSutspiou \ et diaconis quidpiam agit, is non est mundus in
xa! Siaxovou itpaiJiov tt, outo; ou xaflaptk sattv r^ conscientia.
uuvnSrJosi.
VIII. Contra diaboli insidias muniamini mansuetudine, fide et charitate.
Oix enei cvvtov to(ootov tt iv 5fi"v, iXXa itpotpuNon quod noverim tale quid inter vos.haec scribo,
Xaiao 6(xa; ovta; (jtou iYajtr,tou;, itpoopiov ta; svt- sed priemunire volo vos,ut filios meos charissimos,
Spa; tou StaSoXou. 'VjisT; ouv ttjv (5) itpaureaOetav prospiciens insidias diaboli. Vos itaque, mansueanaXaSovte; avaxTtaaaflE eauTOu; Iv itiaTet, (6) 8 tudiuem assumentes, regenerate vosmetipsos in
ETsiv eripS tou Kupiou, xat ev aYarcrj, 8 exrtv atjjta
fide, quae est caro Domini, et in charitate, quoB est
'Ijjaou Xptxcou. (7) Mr^Sei; uu.tov xatot toij tcXt^Jov sanguis Jesu Christi. Nullus vestrum adversus
[ 18) xt] Ev_srto. Mtj aesopiii; Stoote toT; tsflvsatv, Iva proximum aliquid habeat.Ne ansam detis gentibus,
|at) ot' 6Xvou atppova; to ev Sh]> tcXt.Oo; pXauorjjjtf,- ne propter paucos insipient.es niuHtludo.qiiie est iu
Tat. Oua! y*P> oi' ou iiti jjtatatoTr(Tt to ovojju u.ou r Ueo,blasphemetur. Vx enim ei per quem in vaniiic\ Tivtov pXajr,[jt;T-a'. 6.
tate nomen meum apud aliquos blasphematur.
IX. Nolite audire eos, qui sine Christo loquuntur. Historia Christi.
(9) KtotptoflrjTE ouv, 8tav 6u.iv v_topi; 'I'!*'' XptObturate igitur aures vestras, cum vobis quiso-c-jj XaXfi ti<, (10) tou Jv Y'vou? AaSlS, cou ex Ma- piam loquitursine Jesu Chrislo, qui ex genere Daptac, o; aXr.Oto; IfivWfir^, to7.fiv xe xa! eittev, aXi,- vidis, qui ex Maria, qui vere natus est, edit et biflu; eSttoyjjT) eitt llovtou HtXitou, aXr,0to; eatauptoOrj
bit,vere persecutionem passus est sub Pontio Pilato
xa! arcsOavev, BXeTcovtiuv ttov eitoupavdov (H) xat vere crucifixus et mortuus est, videntibus ccelestie-'.y'wv y-a' uitoy_0ov!ojv 8; xa! aX-r,8to; t^y^pOtj aico bus et terrestribus et subterraneis ; qui et vere revsxptov, sYspavto; aiitiv tou natpo; autou, (12) tb; surrexit a morluis, resuscitanteipsum Patre ipsius,
xa! xata to (13) ojiottojia r)|jta;, tou; itmeuovta;
quemadraodum ad ejus sirailitudinem et nos, ei
auttji, outto; yP1' U^P autou ev Xptati}) 'Itj- credentes, Pater ejus ita resuscitabit, in Jesu Chrio-ou, (14) ou v_iop'; to aXrjOtvov ^v oux ev_ou.ev.
sto, sine que veram vitam non habemus.
X. Si Christus non vere passus est, frustra ego vineula fero.
E! os, ioT7t-:p tivs;, aOeot ovts;, Toutsrctv arciaroi, C Si vero, ut quidam athei, hoc est, infideles,
X=YouJtv, to SoxeTv -ETCovflivat aitov, a-itoi ovts; to
aiunt, eum secundum apparentiam esse passum,
SoxsTv, eyuj t( SsSstiat, t Ss suv_o|jiai Or(ptou.a_(T1oai ;
ipsi secundum apparentiam tantum exsistentcs;ad
AtosEav ouv aTcoOvr,ax<o ; (lo) rApa oii xatauVsjSojjtat
quid ego vinctus sum, cur opto cum bestiis deputou Kuptou ;

gnare ? Frustra itaque morior? Nonne ego falsa de


Domino loquor?
Vetus intcrpres.
tare est, non mundus est, hoc est, qui sine episcopo et presbyterio et diacono operatur aliquid, iste
non mundus est in conscientia.
CAPUT VIII.
Non quia cognovi tale quid in vobis ; sed prasservo vos, exsistentes meos dilectos, pravidens insidias
diaboli. Vosigttur mansuetam patientiam resumentes, recreate vosmetipsos in fide, quod est caro Domini, et in charitate, quod est sanguis Jesu Christi. Nullus vestrum adversus proximam aliquid habeat.
Non occasiones detis gentibus, ut non propter paucos insipientes ea qu in Deo multitudo blaspheroetur. Va; enim, per quem in vanitate nomen meum in aliquibus blasphematur.
CAPUT IX.
Obsurdescite igitur, quando vobis sine Jesu Christo loquitur quis ; ex genere David, qui ex Maria,
qui vere natus est, comedit et bibit ; vere persecutionem passus est sub Pontio Pilato, vere crucifixus est
et raortuus est, aspicietttibus ccelestibus et terrestribus et infernalibus : qui et vere resurrexita raortuis,
resuscitante ipsum Patre ipsius : qui et secundum similitudinem nos credentes ipsi sic resuscitabit
Pater ipsius in Christo Jesu, sine quo verum vivere non habemus.
CAPUT X.
Si autem, quemadmodum quidam sine Deo exsistentes (hoc est, infideles) dicunt, secundum videri
passum esse ipsum ; ipsi exsistentes secundum videri, ego quid vinctus sum 1 quid autem et oro cum
bestiis pugnare ? Gratis igitur morior : ergo non reprehendor mendacii a Doroino.
* Isai. ui, 5.
(5) Ita ms. Male Smithius : IlpaEtav euitafletav. D (12) Ita legendum esse monet Smithius, duce
Jac.
veteri interprete. Ms.,xatato 6|jioto[jia, 8; xa! i,ni;
(6) Ms. 8;. Salvianus conjicit t). Vossius, Cote- tou; Tc.otEuovts;, x. t. X.
lerius et alii : 8. Cfr. de fide et charitate ep. ad
(13| Cfr. I Cor. xv, 49.
Ephes., c. 14; ad Smyrn., e. 6.
(14) Cfr. Joan. m, 36; v, 40; xtv, 6 ; xx, 13.
(7) Cfr. Matth. v. 23.
(lbi Sensus : Nonne ego falsa de Domino loquor,
|8) T: addidi ex Parall. Damasc. Rupef
si iUi, vcram Christi mortem negantes, vera loquun(9) Hajc laudat Theodoret. Dial. I, p. 51.
lur ? Mors mea ipsa falsse doctrinx est pradicatio.
(10) Clr. Ep. ad Smyrn., c. 1.
Si vero post 5pa colon ponas. vertendum erit :
(11) Kai exstat in mto. Jac.
Profecto, non falsa loquor de Domino.

Patioi. Gb. V.

22

6*3

SANGTi IGNATll EPISTOLj*. GENUINjE.

684

XI. Fugite mortiferas Docetarum plantationes.


Fugiteergo malas propagines, quaBgignunt mor- A. *euvexe ouv xa; xaxi; TcapatpuiSa;, t< <pwta<
tiferuni fructum, quem si quis gustarit, statim mo- xapixov flavaxrjflopov, o5 eav YEuarjxa! xt;, itap' aJxi
ritur. Isti enim non sunt plantatio Patris. Si enim dTcoflvrjaxet. Ouxot vdp oux elatv (16) tpuxsia Ilaxpo;.
essent,apparerent utique rami crucis, et esset uti- Ei yip 1<lav> Ecpatvovxo av xXiSot xou axaupou, xat
que fructus illorum incoruptibilis. Per hanc cru- ^v Sv 6 xapno; auxibv Stpflapxo;- 8t' ou ev xijj ixaQei
cem Christus in passione sua invitat vos, qui estis auxou -npooxaXeTxai 6(ia;, 6'vxa; |ulXt] auxou. Ou
membra ejus. Non potest igitur caput seorsum Suvaxat ouv XEtpaXr) Xt",Pl? vewrjflrjvit *vw HfXtov,
nasci sine membris, unionem promittente Deo, xou 6eou evojaiv eitafveXXonevou (17), 8; eaxtv aux<>;.
qui est ipse.
XII. Manete in unitate et charitate.
Saluto vos e Smyrna, una cum Ecclesiis Dei,
'Atrrci!;o(jtai ijjtai; Stc8 l(Jiupvrj;,a'[j.a xat; au|ntapoiqute mecum sunt, qu in omnibus me recrearunt mij (18) |xot 'ExxXrjafat; xou Qeou, (19) ol xaxi icavxa
quoad corpus et spiritum. Vincula mea, quae (jce ivsTcauaav aapxf xe xai Ttveu^axt. IlapaxaXeT
propter Jesum Christum fero, vos obsecrant : per- 6|jta; xa Ssafjti jjtou (20) S Evexev 'Irjaou Xptoxou
manete in concordia vestra et oratione mutua. B Tcepttitboj, a!xouu.Evo; 8eou erctxuv_eTv Stajjtsvexi ev
Decet enim singulos vestrum, et praecipue presby- xrT, ifjtovoia 6(jtiov xai xfj (jtex' dXXrjXtov TcpoiEuvfl.
tlpeTcet vip 6u.Tv toT; xafl' fcva, (21) ii;aipexio; xai
teros, recreare episcopum,in honorem Patris,Jesu
Christi et apostolorum. Opto, ut in charitate me xoT; Tcpeo6uxpot;, avat]/uyeiv x6v eTctaxoTcov e\c xtpifjv
audiatis, ne, haec scribens, in testimonium contra llaxpo;, 'Irjaou Xptaxou xai xuiv dTtoaxoXtov. Ei>vj>(jtat ujjta; ev dvircT), dxouaai jjtou, 'iva fjtrj et; (22) u.apvos sim. Sed et orate pro rae, qui in Dei misericordia charitate vestra indigeo, ut dignus fiam xuptov (5 ev ujjtTv ypit|/a;. Kai Tcept eptou 8i irpocxeuyeafle, xfj; dcp' 6(Jttov dYaTcr,; ^pVjlJovxo; ev xtj>
sorte, quse me morte appropinquante circumstat,
iXeet xou 6eou, et; x6 xaxajtiuflfjvoti (jte xou xXr[pou,
ne reprobus inveniar.
ou (23) Tceplxetutat Tctxu'/eTv, 'tva (irj i8oxtu.o; e6pefltb.
XIII. Valete, orate pro Ecclesia Syrue, etc.
Salutat vos charitas Smyrnseorum et Ephesio- C
'AaTcdexat 6u.a; rj dvdTcrj Xjjupvaitov xai 'Etpsrum.Memores estote inomnibusorationibus vestris critov. Mvrjnoveuexe ev xaT; itpoaeuyaT; upuov xrj; h
Ecclesioe qum est in Syria; de qua et non sum Supia 'ExxXrjoia;- Sflev xai oux a'i;t6c efu.i Xeyeiflat,
dignus qui dicar,qui sim eorum ultimus. Valete tllv eay_axo; ixelvtuv. "EpptuaOe iv 'Irjaou Xptaxtj),
Vetus interpres.
CAPDT XI.
Fugite ergo raalas propagines, generantes fructum mortiferum ; quem si gustet quis, statim morilur.
Isti enim non sunt plantatio Patris. Si enim essent, apparerent utique rami crucis,et esset utique fructus
illorum incorruptibilis : per quem, in passione ipsius, advocat vos, exsistentes membra ipsius. Non potest igitnr caput nasci sine membris ; Deo unionem repromittente, quod est ipse.
CAPUT XII.
Saluto vos a Smyrna, cum comproesentibus mihi Ecclesiis Dei : qui secundum omnia me quiescere
fecerunt carne et spiritu. Deprecantur vos vincula mea, quro pro Jesu Christo fero, petens Deo frui.
Permanete in concordia vestra, et ea quae cum adinvicem oratione. Decet enim vos singulos, priecipue
et presbyteros, refrigerare cpiscopum, in honorem Patris, Jesu Christi, et apostolorum. Oro vos in charitate audire me, ul non in testimoitium sim in vobis scribens. Sed et pro me orate ea, quas a vobis,
charitate indigente in misericordia Dei, ad digniflcari [in] ha;reditate, qua conor potiri, ut non reprobus inveniar.
CAPUT XIII.
Salutat vos charitas Smyrnffiorum et Ephsiorum. Mementote in orationibus vestris ejus quaB in Syria
Ecclesise ; unde non dignus sum dici, exsistens extremus illorum. Valete in JesuChristo, subjecti episcopo,ut Dei mandato, similiter etpresbyterio.Et singuli adinvicem diligite in impartibiii corde.Castificate
(16) Cfr. Matth. xv, 13.
D interpres, qui.
(17) Ita ms., testimoniuin doctrinae de divinitate
(20) Cfr. Ephes. vi, 20 ; Coloss. iv, 3.
Christi exhibens. Vet. interpres, quod ; sed non
(21) Legendum videtur xat e^otpsxoj;. Jac
est, quod cum Vossio mutemus 8, vel cum Aldri(22) Cfr. Ep. ad Philad., c. 6.
(23) Ita ms. Nonnulli mutarunt. Vedelius legit
chio rj.
(18) Ita recte habent interpolator et vet. inter- Tcapixeifjtai, i. e. propinquus sum quam propedicm
pres. Ms., jjiou.
consequar ; Smithius, 6Tc6xet(iat, c subjaceo,
(19) Melius a'i, sed non est mutandum. Ignatius Uc.
enim ad missot Ecclesiarum illarum advertit.Vetus

683

HPISTOLA AD ROMANOS.

unotatwSutvot xy STttaxtSTiu> u>c (24) tg ivtoX^, <\ in Jesu Christo, subjecti episcopo ut Dei prascepto,
&uo!toc xa! xij) TtpsiSutsptto Ka> o;. xat' avSpa aXXrjet sirailiter presbyterio. Ac singillatim omnesalter
6u<
Xouc aYaitats iv auvp!atu> xap8!a. (25) 'Ayv!t,alterum diligite corde indivulso. Lustrari a vobis
xat (26) uuiov xo iuov irveuua, ou uovov vuv, aXXa debetur spiritus meus, non solum nunc, sed et
y.at 6'tav 6eou iirituy_io. "Eti -(ip 6it6 xfv&uvov etu;.
quando Deum nactus fuero. Adhuceniminpericulo
tiXXa Tttatoc 6 llatT.p iv 'rr,cou Xptattj), itX^pto- versor; sedfldelis est Pater in JesuChristo, utimo-a! uou tTjv a"tT)5tv xat uuiov iv 6j eupe8e!r,te pleat petitionem meam et vestram ; in quo opto ut
inveniamini sine macula.
fiuiouoi.

IIP02 PQMAIOYS <ro

AD ROMANOS.

'lYvittoc, 6 xai 6eotp(5poc, iK T,Xer,jjtSvr, iv usYa Ignatius, quiet Theophorus, Ecclesiae misericorXetotTjti Uatpo; u^fatou (28) xat Tr,aou Xptarou
diam consecutae in magnilicentia Patris altissimi
tou uiivou Tftou autou 'ExxAr,a!a T)YaTtT)YSvr, xat
et Jesu Christi, Filii ejus unici ; Ecclesiae dilect89
Tteotottauivr, ev 8eXr]uatt tou BeXrJaavtoc ti
etilluminataB voluntate ejus, qui vultomnia quaB
Ttivta, a io-ctv xata dtYaTtr,v Tr,aou Xptatou, tou g sunt secundum charitatem JesuChristi, Dei nos8eou t,u.u)V Tjttc xat Ttpoxi8r,tai iv (29) tOTtto
tri; quaeetiam prs?sidet in locoregionisRomano-/copfou 'Ptouaftuv, i;to8eoc, afiOTtptirrjt, ajto
rum. digna Deo, digna decore, digna quae beala
uaxiptatoc, aSteTtaivoc,
a;'.eit!iEuxTOc, a;(aYpraedicetur, digna laude, digna qua? voti compos
voc xx. (30) 7tpoxa8r,uevr, ttjc i^ivr^, (31) y^ptotfiat. digne casla, universo caetui charitatis prteujvuuoc, iratpujvuuoc, rjv xat aaicaijouai ev 6vdsidens, Christi etPatris nomine insignita, quam
uatt 'ir,tiou Xpiatou, Vtou UatpoV xata aipxa
et saluto in nomine Jesu Christi, Filii Patns;iis
xat Ttveuua f,vu>uevotc Traar, evtoXrj autou, itequi secundum carnem et spiritum cuivis ipsius
7tXT,;u)uivots yip.tos 6eou aStaxpitiuc, xat (32)
praecepto sunt adunati, gratia Dei indivisim redTtoStuXtausvotc ano Ttavto; aXXotptou X3(0"
pleti et ab omni alieno colore sunt ezpurgati,
uatoc, TtXefotaiv Tt,tou Xptatu), tij> etj) r,uiov,
pluriraam in Jesu Christo, Deo nostro, et intaminatim opto salutem .
auioutoc ya (petv.
I. Spero vos vinctus videre.
(33) 'EtrEu^iuEvoc 6etj> iitituyov ISeiv uuiov ti
Deum precatus impetravi ut Deo dignos vultus
a|ti8ea 7tp(5au>Tta, tbc **\ TtXeov fltouuTjv XaSeTv
vestros cernerem, et plus, quam petebam, acciperem ; vinctus enim in Jesu Christo vos salutare
Seoeuivoc [ (34) y*? J 'v Xpiwtiji Trjaou iXnfSto
\>liii aaTtioaa6at, iiv itep 8'Xr)u.a tou 8eou $ tou u spero, siquidcm voluntas Dei sit, ut dignus habear
aito8rjva ue etc tiXo eTvat. 'II ulv -(ip ipyfi su- qui ad flnem perveniam. Recte enim dispositum
Vetus interpres.
vestrum meum spiritum, non solum nunc, sed et quando utique Deo fruar. Adhuc enim sub periculo
sum ; sed fidelis Pater in Jesu Christo, implere petitionem meam et vestram ; in quo inveniamini incoinquinati.
Ignatius, qui et Theophorus, habenti propitiationem magnitudine Patris altissimi, et Jesu Christi sohus Filii ipsius, Ecclesiae dilectm et illuminatse in voluntate volentis omnia, quaa sunt secundum
dilectionem Jesu Christi Dei nostri (quae et praeside), in loco chori Romanorum, digna Deo, digna
decentia, digna beatitudine, digna laude, digne ordinata, digne casta, et praesidens in charitate,
Christi habens legem, Patris nomen ; quam et saluto in nomine Jesu Christi Filii Patris), secundum
carnem et spiritum unitis in omni mandato ipsius, impletis gratia Dei indivisim. et abstractii ab
omni alieno colore ; plurimum in Domino Jesu Christo Deo nostro immaculate gaudere.
CAPUT I.
Deprecans Deum attigi videre vestras dignas visione facies ; ut et amplius petebam accipere. Ligatus
enim in ChristoJesu, spero vos salutare, siquidem voluntas sii, ut dignificer m finem esse. Principium
quidem enim bene dispensatum est : siquidem gratia (mea) potiar, ad haereditatem meam sine impedifj (30) I. e. prxsidens universo catui Christianorum.
(24) Cfr. ad Magn., c. 2 ; ad Trall., c. 3.
(25) Ita Cotelerius et alii. Ms., aYvtC"E-, Voss., Simili modo Antiochia TtpoxaBrjuevr, zr]<; avatoXTJi;
aYv.aua. WocH. aYv!?ete uueTt;. Arndt. 'Ayv!^- vocatur apud Joan. Antioch. ed. Oxon. 1691, p. 278.
Cfr. Pearsonum et Jacobsonum. Alii Ignatium libextzt. spiritus meus pro vobis se hostium prsebet.
(26) Adde utp'. Cfr. Ign. ad Ephes., c. 8, not. 56. ralitatem Romanorum erga fratres laudare putant,
(27) Syriaca epistolae hujus ad Romanos versio in quemadmodum et Dionysius Corinth.eam laudavit
monasterio ^gyptiaco nuper detecta et aGuilielmo (Euseb., Hist. eccl., iv, 23). Cfr. Rothe, Anfange d.
Cureton typis vulgata unacum Syriaciaquibusdam Christl. Kirche., p. 456.
(31) Syrus legit xptotovouoc, eique favet vetus
hujus epistol fragmentis, non aeque magis omissionibus laborat, ac illae fuerant, quas in versione interpres Latinus, reddens : Christe habens legem.
Sed meliorem esse lectionem codicis Colbertini,
epistolae ad Ephesios conspeximus.
(28) Kat aitou et tjYaTtTjuivT) tcu 6eou sequens verbum Ttatptovuuoc ostendit, ut Jacobsouus monuit. Uatpuvuuoc . . yjjtou.ato; et iv 'iTjaou
ujjtiuv apud Syrum non legitur.
Xptatuj . . yatpetv non exstat apud Syrum.
(29) I. e. in ipsa urbe Roma cum suburbiis.
(.32) Cfr. Tgn. ad Philad., c. 3.
Pears. Hanc explicationem Smithiusrecipiensmo(33) Ita Smilh et Jac. cum utroque interprete.
net, non opus esse, utilla OlA regiones suburbicarias
Ms. eitet eujiuevoc, male.
referatur, quod suave aliquorum insomnium est ;
(34) rip ex utroque interprete restituendum est
hoc enim esset, res diversorum saeculorum contra
Smith.
fidnrn historiae commiscere Jac.

687

SANCTl IGNATII EPISTOL^ GENUlN-tE.

188

est principium, si gratiamconsequar,sortem meam j\ qixov6wz6s icrTtv, (35) idv tced ^ipiro? Imxiyw, etc
sine impedimento accipiendi. Timeo enim vestram to to xXfjpov u.ou avEfiitoSSittov drcoXaSeTv. (36) <t>ocharitatem, ne ea mihi noceat. Vobis enim facile 6ouu.at ydp ttjv 6jjttov dfaitrjv, u.fj au-rj |ie iStxijT^.
est, quod vultis facere ; mihi vero difficile est Deo
']Tu.Tv (ip Euy_Epic icrciv, 6' BiXeTS Tcotfjcrac i|io! 51
potiri, si vos mihi parcere studetis.
SuerxoXdv icrci tou 8eou iittTu^elv, edvTcep 6u.et; (37)
Oc.l3T)<jQi U.OU.

II. Nolite me martyrio eripere.


Nolo enim vobis tanquamhominibusplacere,sed
(38) Ou ybp BeXio uu.Tv dv8ptoTcapecrxf;c(ai, iXXi
Deo placere, quemadmodum et vos ei placetis.Nec 8eij) dpecrai, too-Teep xai dpicrxETe. Ou yap lyd> tcote
enim ego unquam tale tempus Deo potiendi attin- icjto xatpiv toioutov 6eov irtTu^eTv outc 6u.eTc, iiv
gam ; nec vos, si silueritis, meliori operi inscribi
ottoTcrj jtjTe, xper.Tovt e'py<i> i'xET eTttYpaofjva!. 'Eav
poteris. Si enim de me silueritis, ego Dei fiam ; yap o-tioTcrjo-TjTe (39) dit' iu.ou, (40) ifcu -^evTjo-oiiaci.
i autem carnem meam amaveritis, denuo mihi erit 6eou- iav 8e epacr8fJT6 Tijc crapxoc (jtou, icaXtv i'00urrendum. Nolite plus mihi prsebere, quam ut u.at (41) Tpiytov. nXiov (jtot u.f, Tcapacry^TjcrOe tou (42)
immoler Deo, dum adhuc altare paratum est ; ut p aTcovSicrevai 8sij>, to; eTt 8'->o"iacrTTJpiov STotptiv itrctv.
in charitate chorus effecti canatis Patri in Christo
tva iv d-cdrtri y_opoc Yev6"u.:vot fcrrjTe Ttj> riaTpt iv
Jesu, quod Deus episcopum Syrire dignum judicaXpto-Ttj) 'Jrjerou, (43) 6'ti tov iTttcrxoTcov Supiac 6 8eoc
verit, qui ab Oriente in Occidentem accessitus in- xaTrj .(tuerEv eupe8fjvai etc oucrtv dito dvaToXfjc (44)
veniretur. Bonum est, a mundo occidere ad Deum,
u.CTaxeu.t)/du.evoc. KaXov to ouvat a-6 x6cru.ou Tcpoc
ut in ipso oriar.
6t6v, Tva e"c auTov dvaTetXto.
III. Royate potius Deum, ut ad martyrium mihi vires suppeditet.
Nulli unquam invidistis ; alios docuistis. Ego
OuSsnoTe (45) i6acrxdvaTs ouSiva- ccXXouc eStSavero illa quoque flrma esse volo, quae docetis et t>Te- (46) 'Eyio 81 QeAto, tva xdxeTva piSata ^, a (47)
prsocipitis. Vires tantum mihi et internas et exteru,a8rjTeuovTec evTiXXea8e. Movov u.01 8uvau.1v atTeTcrfle
nas petite, ut non solum loquar, sed et velim ; ut ecrio8sv te xat s,io8sv, tva jjtf, p5vov Xi-fto, dXXa xa't
non solum dicar Christianus, sed et inveniar. Si
8eXto, "va u.fj u/ivov Xi-j-iouat Xpto-rtavoc, dXXi xa!
enim inventus fuero, etiam dici potero Christianus,
eupeSto. 'Eiv fip (40) xat eupt8u>, xal Xif ectftai oJet tunc fidelis esse valebo, cum mundo amplius C vajiat, xat TcWe tciotcJc elvat, 6rTav xrferjjttp u.fj tpaivtuVetus interpres.
mento lucrari. Timeo charitatem vestram, ne ipsa me laedat. Vobis enim facile est, quod vultis
faccre ; mihi autem difficile est Deo potiri ; siquidem vos non parcitis mihi.
CAPUT II.
Non enim volo vos hominibus placere, sed Deo placere, quemadmodum et placetis. Neque enim ego
habeo aliquando tempus tale Deo potiendi ; neque vos, si taceatis, meliori operi habetis inscribi.Si enim
taceatis a me, ego ero Dei ; si autem desideretis carnem meam, rursus faclus sum vox. Plus antem mihi
non tribuetis, quam sacrificari Deo, dum adhucsacrificatoriumparatum est, utin charitate chorus effecti
cantetis Patri in Jesu Christo, quoniam episcopum Syrise digaificavit Deus inveniri, in Occidentem ab
Oriente transmittens. Bonum occidere a mundo in Deum, ut in ipso oriar.
CAPUT III.
Nunquam invidistis in aliquo ; alios edocuistis. Ego autera volo, ut et illa firma sint, quaB docentes pracepistis Solum mihi potentiam petatis ab intra et ab extra, ut non solum dicam,sed et velim; non ut
sotura dicar Christianus, sed et inveniar. Si cnim inveniar, ut dici possum ; et tunc fidelis esse, quando
utique mundo uon appareo. Nihilapparentia bonum est. Deus enim noster Jesus Christus in Patre exsi(35) Syrus. qui hoc caput habet, Iegisse videtur: q Multo proeferenda est lectio Grseci textus. Sensus
'Edvitep iittTuvu) tov xXrJpov (xou e*c Tcipac dvsu.itoest : Denuo mihi erit currendum in hoc studio vits,
Stortoc ditoXa&eTv.
cujus metam pene attigi. Cfr. I Cor. ix, 24.
(36) Ignatius verebatur ne Romani, vel precibus
(42) Cfr. II Tim. iv, 6.
ad Deum et homines, vel pecunia, aut per vim
(43) Syrus legisse videtur : 6tc tov EittcrxoTtov
eum a supplicio eximerent. Cox.
xaTT^ttocfEv tou 6eou eupeSfjvat.
(31) I. e. si vos impedimenlo mihi estis conatu
(44) Aut medium pro passivo positum putes, aut
vestro, me liberandi. Interpolator et versio antiqua, vertas : Quod Deus episcopum Syrise inveniri dignaab Usserio edita, nec non Syrus male exhibent u.fj
tus est, ab Oriente in Occidentem eum arcessens.
ante <peierecr8e.
(45) I. e. nulli invidistis gloriam, pro Christo mo(38) Initium capitis secundi Ou fip Qzkui . . dpi- riendi. Smith.
oxete deest in Syro.
(46) 'Ev/to evTiXXEcr8e deest in Syro.
(39) I. q. TtEpt iu.ou. Smith.
(47) I. e. Exemplum et adhortatio, quibus alios
(40) Syrus legit : "Ecrou.at X<5roc 6sou, quod sensu ad martyrium subeundum animare soliti fuistis.
caret.
Smith.
(41) Syrus et vetus interpres Latinus legertmt
(48) Particula xat, nec a vetere interprete, nec a
lcou.ai fj3f_io, faetut tum vox, ut interpres reddit. Syro agnita, delenda est.

689

EPISTOLA AD ROMANOS.

190

jxat. OuSev (paiv<5(jt$vov (49) aicoviov. (50/ Ti vap A non apparebo. Nihil, quod apparet, asternum est.
($Xs7i<5fjuv:x Ttp<5axatpa xi 8s u.f, f$XETtou.evx Qusb enim videntur, temporalia sunt ; quaB vero
luivia 7. '0 y"P E01; flH&v 'Ir^ou; Xpiaxo; ev
non videntur, ioterna sunt. Namque ipse Deus
Daipl tov jxoaXov (51) tpaEveTat. (52) Ou uiojn^? [xovov noster Jesus Christus, iterum in Patre ezsistens,
to ep-fov, aXXi (xe-r-eOout; eoVtv 6 Xpi(mavtau.o'<;.
magis manifestatur. Non silentii tantum, sed raagnitudinis opus est Christianismus.
IV. Sinite tne fei-arum dentibus moli, ut panis Christi inveniar.
(53) 'Evtb v?a'tp(o TaTt; 'ExxX^afati;, xat evTeXXojxat
Ego Ecclesiis scribo, omnibusque mando, quod
itButv, oti Ifia Ixtov 6itep 6eou anoflv^axu), eavitep lubens pro Deo raoriar, siquidem vos me non impeuu.eT<; (xf| xT,Xuo-ir)Te. |]apaxaXu> uu.a;, (xf, erJvota axatdiatis. Obsecro vos, ne intempestivam mihi benepo;fvTjaOe txot. "AtpETs u.e 8T,p!u)v elvat [3opav, 8t' tov
volentiaraexhibeatis.Sinite meferarumcibumesse,
IviTttv 6sou J7t'.Tuy^eTv. (54) Sitos eljxi 6eou, xat 8t' per quas Deum consequi licet. Frumentum sum
aoovTtov 6rtp{'ov aXTJ8(ou.ai, 'tva xaOapo; apTo; eupeOto Dei, et per ferarum dentes molar, ut purus panis
cou XptiTou. MSXXov xvXax6ujaTe Ta Qi)p{a, Iva jxot Christi inveniar. Feris potius blandimini, ut mihi
xiiooc -feviovxat, xat [XTjoev xaTaXfittoat tou a-iixaToi; n sepulcrum flant, nihilquemei corporis relinquant ;
txou, tva |xtj xotfXTjOet; (Jaouj tivi vevtotxat. Tore ne postquam obdormiero, gravis alicui fiam. Tunc
so-ojxxt txae^TTji; aATjOto; tou XptuTou, 6'ts ou8e to
vere Christi discipulus ero, cum neque corpus
oujfxa (xou 6 xoajxot; ot|>etat. Ait*ve'jjxts tov Xptarov
mcnra mundus videbit. Christum pro me supplitVirtp Etxou, 'tva ota tujv (53) opvavwv tojtujv Ouata
cate, ut per hffic instrumenta hostia inveniar. Non
e-ipsOto. Oiy_ u? (58) Usxpot; xa!. IlauXot; StaTaaaojxat
ut Petrus et Paulus vobis prrocipio. Illi apostoli,
ujxTv. 'JJxeTvot ijtoo-ToXot, Iyuj xaTaxptTo;- ixEtvot
ego condemnatus ; illi liberi, ego usque nunc ser(37) eXeuOEpot, yuj 8e uiv_pt vuv SouXo;. 'aXX' eav
vus. Sed si patiar, libertus Jesu ero, et in ipso reacaflto, (58) aiteXeuflspo; 'It^jou, xal avaaTTjoofxai iv
surgani liber. Nunc vinctus disco nihil mundanum
3 jtu_> eXejOepo;. Nuv [xavflxvto SeSejxevoc |xt)8sv eitt- vel vanum concupiscere.
OujxeTv f59) xoau.tx6v f) [xaTatov.
V. Mori cupio.
(60) 'Aito Sup!a (xs'xpt 'Pio(xt)i; (61) 8T|ptou.ayjI>,
A Syria Romam usque cum bestiis pugno, terra
S-.a vfj<; xat OaXaa-jTjt;, vuxto? xa! T,uipa<;, SeSeuivos C marique, noctu et interdiu, alligatus ad decem
Vetus interpres.
stens magis apparet. Non suasionis opus, sed magnitudinis est Christianus ; quando utique oditur a
mundo.
CAPUT IV.
Scribendo Ecclesiis,et praecipio omnibus, quoniam volens pro Deo morior ; siquidem vos non prohibeatis.
Deprecor vos, non concordia intempestiva fiatis mihi. Dimittite me bestiarum esse cibum : per quas est
Deo potiri. Frumentum sum Dei, et per dentes bestiarum molar, ut munduspanis inveniar Christi. Magis
blandite bestiis, ut mihi sepulcrum flant, et nihil derelinquant eorum quse corporis mei ; ut non dormiens gravis alicui inveniar. Tunc ero discipulus verus Jesu Christi, quando neque corpus meum mundus
videbit. Orate Christum pro me, utper organa isla Dei sacrificium inveniar. Non ut Petrus et Paulus
praecipio vobis. Illi aposloli, ego condemnatus : illi liberi, ego usque nunc servus. Sed si patiar, manumissus flam Jesu Christi, ut resurgam Iiber. Et nunc disco vinctus, nihil concupiscere.
CAPUT V.
A Syria usque Romam cum bestiis pugua, perterrametpermare, nocteet diejvinctus decem leopar7 II Cor. iv, 18.
(49) Vetus interpres et Syrus simulque fragmen- \ quae in codice Graeco non exstant, agnoscit.
tum Syriacum (apud Curetonum) legebant 4va(53) Caput quartum pene integrum etiam apud
8ov, quod restituendum esse puto.
Syrum legitur.
(50) Ha?c verba, e sacra Scnptura desumpta, nec
(54) Hunc locum praestantissimum laudat Irea veteri interprete Latino, nec a Syro, nec a fra- nams Adv. han-, v. 28. (Euseb., H. c, m, 36.)
gmento Syriaco agita sunt.
(55) I. e. dentes fera.um. Ruchat.
(51) I. e. magis glorificatur.
(56) Horum meminit, quippe qui ex sanctis apo(52) Sensus : Christus post ascensionem suam stolis soli Christianis Romanis interfuerint. Jac.
magis glorificatur : Christiani enim non solum in
(57) I. e. liberi ab infirmitate humana. Ruchat.
silentio vitamdegunt, sedmagnificis quoque factis
(58) Cfr. I. Cor. vn, 22.
splendent, iis Christum iaudantes. Duce veteri
(59) Koafxixov f, (xaTatov. Haec verba, nec a veinterprete Smithius et Ruchatus locum ila refin- tere interprete,nec a Syro agnita, dilenda videngunt : Ou itetau.ovf(<; to zp-joi- aXXi txEVEflout; etJTtv 6 tur.
Xpttrttavot;, u.aXt5Tfl 6'tov u.tof,Tat arto x(5uu.ou. Bene
(60) Citalur integrum hoc caput ab Eusebio. /1.
vetusint. : Non suasionis opus, sed magnitudinis e., m, 36, et Hieron., Catal., c. 16. Exstat etiam
est Christianus, quando utique oditur a mundo. illud pene integrum apud Syrum.
Cum interprete Latino concordat Syrus, qui legit
(61) Cfr. I Cor. xv, 32, ubi quoque EflTjpioixay^ii
jTTetj|xovf(i; , simulque posteriora verba : Quando iv 'Etpioto de certatione cum hominibus belluinis
[utique] oditur a mundo ( =:|xaXt9Ta i'-av, x. t. X. ), explicandum est. Jac.

SANCTI IGNATII EPISTOLfi GENUlNjfi.


691
leopardos, qu estmilitum turma ; qui etiam be- j\ S-*" (62) XEOTtapSoij 6 iort arpaTttortov TaYjxa- o".
neftcio accepto pejores sunt. Illorum autem inju- xa! (63) euspYEToujxevot XE-?'J< Y^VOVTal 'Ev - ""
riis magis erudior, sed propter hoc non justificatus a8txyj[xaaiv auTtov jxaXXov [xa8riTEJ0u.ai , iXX' oj
sum. Utinam ft uar bestiis mihi pra>paratis, quas et 7tapa touto SESixattuixat . (64) 'Ova!(XT1v xtov 8r,opto mihi promptas inveniri ; quibus et blandiar, ut pttov tu>v i|xoi rjTO!(iau(xvtov, xat euyou.ai ETotjxi
cito me devorent, non utquosdam veritae non teti(xot eupe6f,vaf S xa! xoXaxeuato, auvT<5|xto< |xs xatagerunt. Si autem illse repugnantes noluerint, ego
tpa^stv, ouy uiaTtsp xtvtov 8eiXatv(5(XEva ouy_ TJipavto.
eas vi impellam. Veniam mihi date ; quid mihi pro- Kav auTa 8i axovTa (xr, 8eXi5ari, ifu> 7tpoa6iiao|xa!.
2uYYviou.TjV [xot ey^eTe- t |xoi auu-tpipet, ivoj yiwisit, ego novi. Nunc incipio discipulus esse. Nemo
axto. (65) Nuv &'py_Ofxai [xaBrjTTji; eTvat. MtjSev |xt
visibiiiumet iiTvisibilium mihi invideat, ut Jesum
Christumassequar. Igniset crux, ferarum catervee jJrjXtooTfi t6jv 6paTtov xa! aoprttov, tva 'Irjaou Xpitrtoj
lacerationes, distractiones, disjunctiones ossium, iittTu-^to. Iljp xat araupo;, Brjpttov te auarijEt;,
concisio membrorum, totius corporis contusiones (66) avaTO(xa!, StaipiaEii;, axop7tiau.oi ortetuv, o-jy*
dira diaboli tormenta in me veniant ; solummodo xoitTj fxsXtuv, aXr)a|xot oXou tou atofxaTo^, xixa! xoXaattc tou 8ta6oXou iit' ijxl ipy_ea8ojaav, jxovov "tvij
ut Jesum Christum consequar.
B 'Ir(aou XptaTOu iittTuy_to.
VI. Morte tnea veram vitam assequar.
Nihil mihi poderunt rrundi voluptates, neque
hujus sfficuli regna. Praestat mihi in Jesu Christo
mori, quam finibus terra) imperare. Quid enim
prodest homini, si universum mundum lucretur,
animx vero sux detrimentum patiatur ? Illum quajro
qui pro nobis mortuus est ; illum volo, qui propter
nos resurrexit. Hoc mihi lucrum impendet. Ignoscite mihi fratres ! Ne me vivere impediatis ; ne
velitis me mori; me Dei esse cupientem mundo ne
tradatis. Sinite me purum lumen percipere ubi
illuc advenero, homo Dei ero. Concedite mihi imi- C

(67) 0j8v (xoi totpeXr-aet xi TEpirva tou xoaujou,


ou8e al [JaaiXeTat tou a^.tuvo; toutou. (68) MiXXov
|xo! attoSavEiv e!c Xokitov 'It,jouv, t] (JaatXejEt; Ttiv
jtEpxttov t?j; Yl- (69) Tt fxp tooEXeTTat avflptoito;,
iav xeporjari tov xoajxov oXov, tt,v 8e ^"X^1'
aUTOU

T)|Xlto8fi * J

'RXEtVOV

^TjTtb,

TOV

67t'ep tjjXUIV

a7to8avovTa- exeTvov 8'^<o, t6v Si' Tjfxac avaarivta.


'0 Se (70) toxetoj (xoi iStxEtTat. 2uyyv<ot4 ixot,
oSeX^oi- (XT) i(xxo8(ar/T (xot Raat, (xtj BEXrjar.Ti (71)
(j a7to8avetv, tov tou 8eou qXovts etvai, xoo|Xuj
u.r, (72) y_ap{arja-8i (73). "AtpeTi u.t xaBatpov tpto

Vctus interpres.
dis, quod est miiitaris ordo : qui et beneflciati deteriores flunt. In in justiflcationibus autem ipsorura
raagis erudior ; sed nonpropter hoc justificalus sum. Sortiar bestiis mihi esse paratis ; et oro promptas
mihi inveniri : quibus et blandiar cito me devorate ; non quemadmodum quosdam timentes non tetigerunt. Sed et, si ipse volentem non velint, ego vim faciom. Veniam mihi habete : quidmihi confert, ego
coguosco. Nunc incipio discipulus esse ; nihil me zelare visibilium et invisibilium, ut JesuChristo fruar
Icnis et crux, bestiarumqne congregationes, dispersiones ossium, concisio membrorum, molitionestotius corporis, male punitiones diaboli in me veniant ; solum ut Jesu Christo fruar.
CAPUT VI.
Nihil mihi proderunt termini mundi, neque regna smculi hujus. Bonum mihi mori propter Jesum Chri I Cor. iv, 4. 9 Matt. xvi, 26.
6 [x6; Spto; iTTauptoTai, x. t. X. conjungit. Exstat
(62) Voce XtoTtapSo; affenderunt Basnagius, Baurius etalii vocabulum illud ante Constantini wta- autem caput VI pene totum Syriace in "fragmento
tem obtinuisse negantes. Sed jam Pearsonus (Vin- Timothei Alexandrini (Cureton, /. c, pp. 42, 43).
dicifB IgnatianaB, n, p. 91) clare demonstravit.ante
(68) Legendum esse xaXtiv, vetus interpres LatiConstantini tempora hoc vocabulum non solum nus, interpolator, Metaphrasta et fragmentura Timothei (vide supra) suadent.
apud Latinos, sed etiam apud Grrecos in usu fuisse.
Arctior provinciarum Homani imperii nexus effecit D (69j Verba hac sacr ScripturaB, nec in veteri
ut mulla vocabula Latina a fir.-ccis reciporentur.
versione Latina, nec in fragmento Timothei eiCfr. lunat. ad Polyc , c. 6. Huther. Die wichtig- stant.
sten Bedenken gegen die Aerhteit der Ignatian.
(70) Cfr. Phil i, 21. Srapissime toxeto? pro /wBriefe in Illlgenii : i Zeitschriit fur Histor. Theol., cro sumitur. Toupio et Wochero est toxst<S; partus. Jac.
t. XI, p. iv, p. aisq., et Diisterdieck, / c , p. 66.
(71) Me, non [xoi legendum esse monet Sraithius.
Cfr. Steph. thes. 1. Tr. ed. Hase s. v. Xto7tapoo?.
(63) Fortasse milites isti a Christianis dona acce(72; Legendum esse puto x6a(xto (x-f^ y_apiar(a8E, i.
e. me Dei esse volentem mundo tradere nolite. Xaptperunt, ul mansuetiores erga Ignatium essent.
(64) Haec laudat Chrysost in Ignatii Kncomio. ^EaBatrrin gratiam alicujus (e. g. mundi) aliquid facere, tradcre. Hrac leclio yapiir^flz nor solum optiOpp., t. II, p. 599, ed. BB.
(65) Nuv ap7.ou.at (xaBriTT,; eTvat apud Syrum non mum sensum proebet, sed etiam cumfragmento Timothei Syriaco concordat, in quo legitur : A'o/t7
legitur.
(66) 'AvaTou.at, StatpEoet?. Hsec cum apud Syrum efficere, ut in mundo degam. Cod^x Crsecus (Colberojque ac apud Eusebium et Hieronymum, qui hunc tinus) habet y_apr,aT,70E=munrfo nc gaudeatis, quod
nrctiori cum antecedentibus nexu caret. Vetus inlocum laudarunt. desint, delenda videntur.
(67) Caput. TI deest in versione Syrinca, excepta terpres Latinus legit : Ati xoau.ou ou jxe yutpi^r,^!,
unica sententia, 6 8'e toxetiJ; (xot ETttxetTai, quod per mundum ne separetis me, sc. a Deo.
Syrus cum celeberrimis illis verbis e cap. NII ;
(73) In versione Latina sequitur : neque per ma-

693

EPISTOLA AD ROMANOS.

e94

XaSeTv- ixsT Ttapavev6|xevoc;, av8ptoTco<; 6eou laoixat. A. tatorem esse passionis Dei mei. Si quis Ulum in
(74rEiciTp4+i txot^ [xttxr)TT|v eTvat tou rtdeou? tou seipso habet, intelligat, quid velim, et commise6eou .xou. B,1 Tt auTov ev eduT5> eyet, vor^aTu, 8 reatur mei, sciens quffl me coaretent.
QsXto, xai <TuixTta6stTU> txbt, eiStbt; Ta ouveyovTa |xe.
VII. Mori desidero, nam amor meus crucifixus est.
(75) '0 dpytov tou a!u>vo?TouTou Stapitaaai [xs 8ojPrinceps hujus sseculi rapere me vult.meamque
XeTai, xai tt)v e? 8eov |xou Yvtotxrjv 8ta<p6sTpat.
erga Deum voluntatem corrumpere. Nemo ergo
MijSetc ouv tujv TtapivTtov ujjtuiv SotjOeItio auTtf)- vestrum, qui adestis, illum adjuvet ; potius, id
txdXXov ifxou (76) Y^wsaPet toutsotiv tou 8sou. Mt|
est Dei, efflciamini. Non loquimini Jesum ChriXaXefTe 'Itjotouv Xpttrcov, xoajxov 8e eTctOujxeTTe.
stum, mundum cencupiscentes. Invidia in vobis
BaTxavta iv 6jxTv [xtj xaTotxefTtu. Mtj8' Sv iy&> ne habitet. Neque, si ergo prassens vos orarem
iiaptov TtapaxaXto 6[xa;, tcsioBtjts [xof toutoi 8e credatis mihi ; his potius, quaa vobis scribo creLxdXXov TiEtVtT)Te, oTc YP*?<^ "(Mv- Z">v [(77) -yap]
datis. Vivens enim scribo vobis, mori desiderans.
Ypdtpto 5[xTv, iptov tou ditoBavetv. (78) '0 e|x& Sptot; R Amor meus crucifixus est, nec est in me ignis
iorauptoTai, xai oux eattv ev ejxot rcup (79) <ptXt5u- materiaB amans ; sed vivens et loquens aqua in me
Xov (80) uStoto oe tiv xai XaXouv gv ijxoi, e<7to8sv
est, mihi interius dicens : Veni ad Patrem. Non
fxot Xi-fov Asupo rcpot; tov TJaTipz. Oiy $8o|xai
delector alimento corruptibili, neque voluptatibus
xpotpfi tpftopai;, ou8e rjSovaT; tou B(ou toutou.
hujus mundi. Panem Dei volo, panem ccelestem,
(81) "ApTov 6eou QeXto, aptov oupavtov, apTov iotj<;,o<; panem vitee, qui est caro Jesu Christi, Filii Dei,
4<ttiv oap5'Irjaou Xpttrrou, tou T*lou tou 8eou, tou ysvo- qui posteriori temporeex semine Davidet Abraham
txsvoj iv utrtipto sx o-itsp|xaTo; Aa6i8 xat 'ASpadpf factusest; et potum Dei volo, sanguinem ipsius,
xai Ttitxa (82) 6sou 6sXu>, to aTtxa auTou, 6' strctv
qui est charitas incorruplibilis et vita perennis.
i-^aTCTj itfBapTOC, xai dsvvao; u>rj.
VIII. Faveatis mihi.
(83) Ouxsti 8iXu> (84) xa^a dvBptoitout; j>v. Touto.
Nolo amplius secundum homines vivere. Id auVetus intei-pres.
stum, quam regnare super terminos terrae. Illum quaero qui pro nobis mortuus est ; illum volo qui
propter nos resurrexit. Ille lucrum mihi adjacet. Ignoscite mihi, fratres ; non impediatis me vivere, non
velitis me mori.Dei volentem esse, per mundum non separetis me, neque per materiam seducatis. Dimittite me purum lumen accipere ; illuc adveniens, homo ero. Sinite me lmitatorem esse passionis Dei mei.
Si quis lpsum in seipso habet, intelligat quod volo ; et compatiatur mihi, sciens quae continent me.
CAPUT XII.
Princeps saeculi hujus rapere me vult, et eam quao in Deum meum sententiam corrumpere. Nullus
igitur prtesentium de vobisadjuvet ; ipsi autem magis mei flatis, hoc est Dei mei. Non loquimini Jesum
Christum, et mundum concupiscatis. Invidia in vobis non inhabitet ; neque utique ego vos prsesens
deprecor, credite mihi. His autem magis credite quaa scribo vobis. Vivens enim scribo vor>is, desiderans
mori. Meum desiderium cruciflxum est ; et non est in me ignis amans aliquam aquam ; sed vivens et
loquens est in me ; intus me dicit : Veni ad Patrem. Non delector cibo corruptionis, neque delectationibus vitaa hujus. Panem Dei volo ; quod est caro Jesu Christi, ejus qui ex genere David : et potum
volo sanguinem ipsius ; quod est charitas incorruptibilis.
CAPUT VIII.
Non amplius volo secundum homines vivere ; hoc autem erit, si vos velitis. Velite autem, ut et vos
teriam seducatis. Haec in codice Graeco desunt ;
sed legebantur olim a Timotheo Alexandrino,ut ex
fragmento ejusdem (Cureton l. c.) perspicitur.
(74) 'EictTpsuJiaTS... 6eou jxou. Hoec non solum in
fragrnento Timothei, sed etiam in Syriacis Severi
Antiocheni fragmentis exstant. Cureton, /. c, pp.
28, 40, 50.
(75) Major pars capitis hujus, praesertim inilium C
usque ad 6 stxoc; epto; x. t. X., apud Syrum non
exstat. Phrasis 6 dpywv tou atiovoc toutou exEvangelio S. Joan. xvi, 11 desumpta videtur.
(76) Sc. porjOo!, Clericus.
(77) Addend. est fP ex veteri interprete. Smith.
(78) Hic locus exstat apud Syrum et in Syriaco
fragmento Dionysii Areopagitaa De divinis nominibus, lib. lii, c. 4 ; Cureton. 1. c, p. 54. Hunts locum
Origenes quoque laudat, Opp. t. III, p. 30, ed. Ruse.
Alii in hoc loco explicando per amorem intelligunt
Christum ; alii concupiscentiam rerum mundanarum.
(79) Ita habet codex Colbertinus eum Simeone
Metaphrasta et Menseis Grxcis. Interpolator exhibet
<P'.Xouvti, cui respondet vetus interpretatio Latina.
Non est in me ignis amans aliquam aquam [aqmm

autem pertinet ad sequentia). His ducibus Pearsonus, Smithius et Jacobsonus legendum esse suas
dent : tptXouvTt iptovTt, in me amante non ett
ignis, sed aqua, etc. Syrus vertit, nec est in me
ignis in alio amore ; quo fit, ut Curetonus (p. 99,
n. 34) eum quoque iXouvti legisse putet.
(80) Cfr. Joan. vn, 38. TStop XaXouv est Spiritus
sanctus, monitor ad martyrium. T8u>p tov itaTipa deest in versione Syriaca.
(81) Hunc locum Grabius et Wocherus de sacramento eucharistiaaexplicant; de ipsius Dei fruitione
in ccelo, seu de aaterna visionis Dei beatitudine,
Usserius et Halloixius. Jac. Cfr. Joan. vi, 32 seqq,
51. Syrius legit : "ApTov 9sou 6s'Xto, 3 itrttv uap!;
Xpitrtou, xat to attxa auTou. n<5txa 6<SXu), 6' itrttv
dYdrcrj atp8apT0t;. Aliis igitur Syrus usus est signis
interpunctionis, nec non omisit apTov oupdvtov,
apTov ^tufji;, et tou olou 'ASpadtx.
(82) 6sou post Tc<5txa, et paulo infra xat divvaot;
?toii nec in Syro, nec in veteri versione Latina
exstat.
(83) Caput octavum apud Syrum non legitur.
(84) KaTa dv6ptoTco|xat xaT' dv8ptoTtov, phrasi

095

SANCTI I65ATII EPLSTOL^E GK*XLY*.

696

tem fiet, *i vos Toloeriti. Velitis, precor, ut et tos A " etts:, ix \iuiU s^aiStt^e. 9zki,ii-.i, 'va xii
benerolentiam ijxreniatis. Panaslitteris petoavo'jftctc atAT.afJTs. At* 6ifr j^ajifiittov iltoijuai
bis ; eredite mihi. Jesos Qiristus vobis haec pateotiic rninn fxot. 'It.touc 2i Xpistoc uftiv
faciet, qiiod Tera loqnar ; ipse os verax, in quo
tiv-a sns^Mi^ 8t: x/t;"^; AErtu- to iiuot;
Pater Tere locotus est. Petite pro me, nt conseri|U, r ry 6 Uxtr.p ilxAT.TEv a/r^iuc. A:.n;s:i-8t
qnar. !<onecundam carnem, sed secundnm mento: itiou, n ix-.t-j^m. Ou xxri izpxa ujin ifpatem Dei Tobis scripsi. Si patiar, bene mihi Tolnirx. a/u.i xsri twiit,* 9sqo. 'Et rs8to, flO.ijtis ; sin rejiciar, odistis.
tste- ix sVr^>ooxtfi3Taci, eji-.tt tte.
IX. Orate pro Eeclesia Syria. Salutatio.
Memores estote in precibns Testris Ecclesiae Sy(83) Mvt ;j.ov jete f tf, rpcTE-jvfj Spv tri; t
ria, quae mei loco Oeo pastore utitnr. Solas Jesus
- >f'? "ExxArastac, J-rtc a-rt: euoj xo-.ftlvi cij> 6:5)
Cbristus illam riee episcopi reget, atque vestra
v_pf,Ta:. Movo; xjtt, '1t,tou<; XpiTroc EstTxoTrr^i'.,
charitas. Eeo aatern erubesco, ex eorum namero
xsi f, ifxe.v rrxrr,. 'Evtu Se x\xy Jvofia: ij sitSn
diei ; non enim sum dignus, utpotequi sim altimus _ Ai-rt^s:* c-JrSl -sp ifioc tljit, (86) Av Itvito; iieorum et abortivus. Verum misericordiam consett>v xa:. Exrptutia. 'Aaa' f./Er.fta' ti; e:vs:, esv Stvi
culus sum, ut essem aliqnis, si Deum consequar.
bxmjtt. 'Asxsjsxat utiic to ei/ov xveuixs xa: f,
Salatat tos meus spirilu* et charitas Ecclesiarum,
afsrrr, t6V 'Exxat^t-.oiv ttiuv oE;atiivtuv tu e'.c ovoua
quaB me exceperunt in nomine Jesu Christi, non
'It,so-j X-.ittoj, (87; ouy tL; rrapooEuovTa. Ka:. -jip
ut transeuntem. Etenim EccleHse, qua? nihil ad me
a-.itf, (88i crpoT^xo-jTa: fto-.. ttj ooiji, (89) tf, /.rA
pertinebant, in ria, quaB secundum carnem est,
sspxa, xzti xoa-.v jie (90; xpof.-pv.
me per civitates comitabantur.
X. Conclusio.
Scribo autem haec vobis e Smyrna per Kphesios
(91; Tps-;o 5'e i^v tsjts i-ro Jftupvr,; Jt' 'E^tdignissimos, qui beati praedicentur. Mecum etiam
murv twv i;:o;asxicir:tuv. "Esrtv oe xa: ajit ifio!
est cum aliis ranltis Crocus, desideratam mihi
tjv a).).oi; -oXkoTc |92) Kp^xo;, t6 xoOr,tov (toi
nomen. De his qui me a Syria Romam usque
ovojia. UEp: torv xpoE).6ovttuv (ie it:6 Sap iac ct;
praecesserunt ad gloriam Dei, credo, vos eos co'Pto(iT,v t'c od;sv toi 6eo-j, xtTtEjtu ufiitc EjtEfviagnovisse ; annnntiate quoque iis, me prope esse. C xivat, otc xst OT.XtitrxtE eyyjc ft" Svt. llavtECfip
Omnes enira Dei et vestrum digni sunt, et eos in
e?tiv ajiot tou 8so0 xs: jfitiv oGc T:plirov 6u
oranibus recreare vos decet. Ha>c ^cripsi vobis anle
li-.v xati --rnx ivirajjat. "E-fpaiia 81 u(iiv
diem u Kalendas Septembris [hoc est vicesima
taOta tf, r.pb inix KaXavotov ZETJTEtiopituv [;93)
tertia Augusti]. Valete, fortes usque in finem.sustouteotiv Auyousto-j stxaoi (94) Tpt-rpJ. "Epiurfs
tinentes pro Jesu Christo. Amen.
ttc t^Xoc, iv i-o^ovf, 'Ir.aou Xptorou. 'Atir;v.
Vetus interpres.
acceptemini. Per paucas litfpras deprecor vos : credite mihi. Jesus autem Christus vobis manifestabit
hnjc. quoniam vero dico ; non mendai os, in quo Pater vere locutus est : Petite pro me, ut attingam.
Nom secundum carnem vobis scripsi, sed secundum senteutiam Dei. Si patiar, voluistis ; si reprobus
efflciar, odivistis.
CAPUT IX.
Memento in oratione vestra ejus, quae in Syria. Ecclesiae ; quae pro me, pastore Deo utitur. Solus ipse
Jesus Christu vice episcopi sit, et vestra charitas. Ego autem prubesco ex ipsis dici. Non enim sum
dignus, exsistens extreraus ipsorura, et abortivum ; sed mis"ricordiarn consecutus sum aliquis essc, si
Deo fruar. Salulat vos meus spiritus, et cliaritas Ecclesiarum qua' rcceperunt me in nomine Jesu Christi
ut non transeuntem. Etenirn non advenientes mihi in via quae secundum carnem, secundum civitatem
rne prajcesserunt.
CAPCT X.
Scribo autem vobis haec a Smyrna per Ephesios digne beatos. Est autem et simul mecum cum liis
multis et Crocus, dosideratum mihi nomen. De advenientibus mecum a Syria in Romam ad gloriam
Dei, credo vos cognovi^se; quibus et raanifestatis, prope me existentem. Omnes enim sunt digni Deo
et vobis: quos decens est vos secundum omnia quietare. Scripsi autem vobis hac, in ea quae ante ix,
Kal. Sept. Valete in finem, in sustinentia Jesu Christi.
apostolica. Pearso.n. Cfr Rora. m, 5, I Cor. ix, 8 ; fj xaxi aipxa viam teirestrem. opponi viro illi, qua
Cal. iii, lJi.
Ignatius per martyrium ad Deuru pervenire spe
(Ho) Initiuni hujus capitis usque ad Ixituytu in
raJbat.
versione Syriaca doest.
(90) npoif-iv r::oTciu.TtEiv. Til. m, 13. Piors.
(86) Cfr. I Cor. xv, 8, 9.
(91) Loco hujus capilis Syrus capp. 4 et 5 epi(87) I. e. non tanquam advenam, Ecclesias illas
stol;e ad Trallianos versioni sua) adtlidit ; e capite
in itincre feslino praetergredientnm, sed tanlo cira
vero nostro nil elegit, nisi verba ultima ; e"ujj8i
amore et zelo, ac si essem illaium fpiscopus.
e'; tsXo; h uTroijtovfi 'It,tou Xoio-roij [Beou f.uiov].
SniTH.Du/tuc TcapoSEjovta apudSyrum non legitur
(92) Cfr. supra ad Ephes., e. 2.
(885 1. e. < non ad viam sitrp erant. Aliter Pear(93i Glossema, quod nec vetus interpres Latinus,
sonus, b ad me.im jurisdiclionem non sppctanlj<s.
noc in'orpolator agnovit
(891 Vores tf, x-JT7 ssp-/s R ichntns libmrii ns(94) Leg. tex iptrj, quarta. Hic enim videtur desumentum esse censet, Jac. Mihi videtur. t/,v 6o6v
signari ipsa dies ix Kal. Septemb., id est 24 Augu-

697

EPISTOLA AD PHILADELPHENSES.

OIAAAEAOTTSIN. (95)

698

AD PHILADELPHENSES.

'I-p/xtto?, 6 xit eeo^dpo;, 'ExxXrjoIa 6eou riaTpo; " Ignatius, qui et Theophorus, Ecclesias Dei Patris
xat Kupiou 'It.oou Xoto-ou, xri outt, h *Uaet Domini Jesu Christi, qiiEB est Philadelphia) in
8eX(p'a tt,; (96) 'Aofa;, fjXer.jjtsvr, xat T^paoAsia, misericordiamconsecutffi,ctfirmata! inconp.ivrj ev 6p.ovo'a 8eou, xat aYaXXttopivr, iv Ttj>
cordiacumDeo.etexsultantipassioneDomininosita8et tou Kuplou T,(j.iov (97) iotaxptTto;, xa!
tri inseparabiliter.acperiesurrectionem ejuspletv t^ ivaoTaoEt outou mnXripotpolsriu.svrl ev
ne instructac de omni misericordia; quam salulo
itavxi eXeW t)v aoitiSojjtn (98) ev a^ijjtaxi 'lr,aou
in sanguine Jesu Christi ; quoe Ecclesia est gauXptorou- tJti; Irttv yapz (99) a!tivto; xa!
dium meum sempiternum et stabile, maxime. si
itipijjLovo?, u.iXiara eiv ' iv iv; tooiv truv Ttp
uniti suntcum episcopo et presbyteris ejus et diaemoxditqj xat toT; ouv auTtjj npeaSuTipot; xaj
conis, juxla sententiam Christi designalis, quos
Staxdvoi;, aTraoeoeiY|ji=vot; (1) ev (vwy.r, 'Ir,oou
secundum propriam voluntatera suam firniavit
Xptoxou, ou; xati to "tStov QLXt^v. iaTy,p^ev ev
in stabilitate, per sanctum suum Spiritum .
jJeSatojuvri, xtj> &yUp autou Ilveu|j.aTt.
I. Laus episcopi.
(2) "Ov Eit!oxoitov 'evvtov, (3) oux iip' soutou,
Hunc episcopum cognovi, non a seipso, neque
ouol 8i' avr,pto-tov xEXTr.oSat tt,v Staxovfav, tt,v e!;
per homines, neque ob inanem gloriain, sed chato xotvov avijxouoav, ouoe xaxa xevoSofJtav, aXX' ev ritate Patris et Domini Jesu Christi obtinuisse midvdbrri eou riaTpo; xat Kuptou 'Irjoou XptoTou- ou B nisterium regendi coclum. Valde admiratus sum
xaTaTtitXr,Yna ttj" Intefxetav, 8; (4) otvtov TrAetova ejus modestiam, qui siiendo potentior est, quam
Suvarat tiJov (jtaTita XsxXouvtojv. (5) Suveupupfjnoxat qui vana loquuntur. Consonus enim est mandatis,
vip xat; eVtoXa!;, oj; yopoat; xt8apa. Ato p.axapt- ut cithara chordis. Quapropter bealam pnedico
st (xou Tj <i/uyjr| ttjv el; 8e6v outou Yvai(jtrjv, eitt- mentem ejuspiam, eam virtutibus ornatani et peryvou; ivdtpETov xai teXe!ov ouaav, to ox:vtjtov auTou fectam sciens, et immobilitatem ejus ac lenitatem
xa! to aopwzo-i auTou gv itiori eTcietxeia Qeou instar mansuetudinis Dei vivi.
u)vto;.
II. Tenele unionem cum episcopo, el fugite pravas doctrinas.
Tixva ouv tptoTo; (6) Tai iXrjOEta;, yeoYeTe tov (jleFilii itaque lucis et veritatis, fugite divisionein
piojiov xa! t4; xaxoStoaaxaXia;. Sitoo 8t 6 Ttoi(jtr]v et pravas doclrinas ; ubi autem pastor est, eodem
lottv, IxEt <6; itpdSaTa azoXouOElTe. IIoXXo! fip (7) utoves sequamini Multi enira lupi.fide dignihabiti,
Xuxot 18) i;idittarot T,8ovTi xax^ (9) aiyjjtaXtov^ouot perniciosis voluptatibus eos capiunt, qui ad Deiim
tou; (10) 8eoop(>(jtou;' iXX' ev -nj EvoTr,Tt ufitov otly^ curruut ; sed in vestra concordia non habebunt
ifouotv t6hov.
C locum.
Vetus intei-pres.
I^natius, qui et Theophorus, Ecclesiae Dei Patris et Jesu Christi, quno est in Philadelphia Asia;, habenti propittationem, et firmate in concordia Dei, et exsultanti in passione Domini Jesu Christi inseparabiliter, et in resurrectione ipsius certiflcattB in omni misericordia : quam saluto in sanguine Jesu
Christi, qui est gaudium aHernum, et incoinquinatum, maxime si inuuo sumus cum episcopo, et eis
qui cum ipso presbyteris et diaconis manifestatis in sentenlia Jesu Christi, quos secundum propriam
voluntatem lirmavit in firmitudine sancti Spirilus ipsius.
CAPUT I.
Quem episcopum cognovi, non a seipso, neque per homines possedisse administrationem in commune
convenientem, neque secundum inanem gloriam, sed in charitate Dei Patris et Domini Jesu Christi.
Cujus obslupui mausuetudinem ; qui silens plura potest his qui vana loquuntur. Concordes enim estis
niandatis, ut chordis cithara. Propter quod beatificat mea anima eam qua; iu Domini ipsius sententiara ;
cognoscens virtuosam et perfectam exsistentem, immobile ip-ius et inirascibile in omni mansuetudine
Dei viventis.
CAPUT II.
Filii igitur lucis et veritatis, fugite partitiouem, et malas doclrinas : ubi autem pastor est, illic ut oves
sequimini. Mulli enira lupi flde digni delectatione mala captivant in Deum cursores; sed in unitate vestra
non habent locum.
sti, cum haec verba ante diem ix Kal. nihil aliud D (*) Cfr. Gal. i, 1.
indicent. Rcinaht.
i4) Cfr. supra ad Ephes., c. 6 et 15. Hic illius
;95) Ha?c epistola apud Syrum non legitur.
episcopi modestiam laudat et admiratur S. Ignat96> Philadelphia Lyditn, eadera Ecclesia, ad tius.qni semitnm ac mansuetum ergaimmorigeros
quam etiam S. Joannes scripsit Apoc. l, II ; n>, 7.
gessit, et tacuisse visus est, isthoc tamen silentio
(97) I. e. quse inseparabilis adhxret pnssioni ChripotrnUor, poteslale episcopali tcmpore commodo
sti Cfr. ad Ephes., c. 3 ; Magn., 15 ; Trall., i ud
raajori cum fructu usurus. Smith.
Rom. inscr.
/5) C.fr. supra ed Ephes., c. 4.
(98) I. e in Christo, Snlvrtore nostro ; qui san(6) Ka! inserendum est ex vet. int. Smith.
guinis effusione Salvator noster est factus.
(7) Cfr. Act. xn, 29.
f99) Sc. wou.
(8) Vox iiJtoiTtoTot non tantum accipitur de ' illis
(1) I e. 8ti Y''(0(Jtr;;, juxta sententinm et ordina- qui lide digni sunt, sed etiam de iis qui tales vitionem Christi per apostolos factam. Smith. Cfr. Ep.
dentur. Voss. Cfr. ad Trall., c. 6 : ad Polyc, c 3.
ad Magn., c. 15, tv Tip.ii.
(9) Cfr. H Tim. m, 6.
(2) I. e. episcopum supra in inscriptione memo(10) J. Conr. Schwarz, Observ. de 8eo8pdp.ot;
ralum.
lgnatii, in Miscell. Lips. nov., I, 223.

699

SANCTI IGNATIl EPISTOLjE GENUINjE.

100

III. Fugite schismaticos.


Abstinete ab herbis noxiis, quas Jesus Christus A. 'Aney_ecr()e tu>v (11) xaxiov poTavtov, aariva; ou
non colit, quia nonsuntplantatio Patris. Non quod veiopYe? 'ItjJou; Xptcrto;, Sii x6 (xtj eTvat (12) auTi;
apud vos divisionem invenerim, sed puritatem.
tpuTeiav Uatp6i. (13) Ouy 6'ti itap' ujxTv (xEpterjxov
QuotquotenimDeietJesuChristi sunt, hi sunt cum Eupov, iXX' (14) iitoStuX^ixeiv. "Oaot vip 6eou elatv
episcopo; et quotquot poenitenlia ducti redierintad xa>. 'It,tou Xptorou, outoi fxeTi xou lrnrii.6no\i eicriv.
unilatem Ecclesiac, et hi Dei erunt, ut secundum xai 6301 av (xeTavo>5aavTE; eXBioatv (15) etci tt)v
Jesum Christum vivant.Ne erretis, fratres mei. Si EvorrjTa tfj; 'ExxXTjata;, xai outoi 6eou saovTat, ^va
quis schisma facientem sectatur.regnidivini haere- tLatv xati 'Itjo-ouv Xptarov ^tovTe;. Mtj TcXavajQe,
ditatem non consequilur; si quisambulat in aliena aSeXepo! jxoo et ti; ayi^ovTi ixoXouOeT, (JaaiXeiav
doctrina, is non assentitur passioni.
6eou ou xXTjpovojxeT- e? ti; Iv (16) iXXoTpia yvu>|X7|
TtepiTtaTei, outo; (17) Tcji Tca()ei oii eruvxaTaT(8eTat.
IV. Vtamini una eucharislia.
Sludealis igituruna eucharistiauti ; una enimest B (18) Ttou8ieT ouv (xtcj (19) euyaptaTia xpTJsSat*
caro Domini nostri Jesu Christi, et unus calix in
(xia vip aip T3 Kupiou ^||xiov 'Irjaou Xptarou, xat
unitatem sanguinis ipsius, unum altare, sicut unus ev TtoTrlpiov et; evioatv tou a'(|xaro; auTou, ev Boataepiscopus, cum presbyterio et diaconis, conservis
errrjptov, tb; eT; eit!oxo7to;, ifxa Ttj) Ttpea6uTep(iu xal
meis ; ut, quod faciatis, secundum Deum faciatis.
Staxovoi;, toT; eruvSouXoi; fxou" "va, 8 eiv TcpaaerrjTE,
xaTa 8e6v TtpaaaTjTe.
V. Orate pro me, qui confugio ad Evangelium et apostolos. Honorate etiam prophetas V. T.
Fratres mei, valdeeffusus sum in amoremvestri,
'ASeXtpoi (xou, Xiav Exxiyufxat ivaTttov &fxa;, xat
et valde loetatus roboro vos; non ego vero, sed Je&7tEpavaXX6txevo; icpao!o|xai ifxa;- oux svtb Se,dXX'
sus Christus, cujus gratia vinctus plus timeo,quia
'lr,aou; Xpio-c6;, ev $ 8eSfx4vo; <po6oufxai fxaXXov,
nondum sum perfectus. Sed oratio vestraad Deum
to; eTt tov (20) avaTtapTiaro;. 'AXX' i, Ttpoaeovj) ofxiov
me perflciet, ut sorte per misericordiam mihi assi- 1 8e6v jxe iirapTijet, 'iva, ev ip xArjpiu rjXEiiOrjv, etcignata potiar,confugiens adEvangelium tanquamad C tuy^io (21), TcpoacpuYtbv Ttj> EuaYveXtcpto; aaexi 'lrjaou,
Vetus interpres.
CAPUT 111.
Recedite a malis herbis, quas non colit Jesus Christus : propter non esse ipsas plantationem Patris.
Non quoniam apud vos partitionem inveni; sed abstractionem. Quotquot enim Dei sunt et Jesu Christi,
isti cum episcopo sunt; et quotquot utique poenitentes veniunt in unitatem Ecclesiae, et isti Dei erunt;
ut sint secundum Jesum Christum viventes. Non erretis, fralres mei. Si quis schisma facientem
sequitur, regnum Dei non hsereditat : si quis in aliena sententia circumambulat, iste passioni non
concordat.
CAPUT IV.
Studete igitur una gratiarum actione uti. Una enim caro Uomini nostri Jesu Christi, utunus caliz in
unionem sanguinis ipsius; unum altare. et unus episcopus, cum presbyterio et diaconis conservismeis:
ut quod facitis, secundum Deum faciatis.
CAPUT V.
Fratres mei, valde effusus sum diligens vos, et superexsultans corroboro vos : non ego autem, sed
Jesus Christus, in quo vinctus timeo magis, ut adhucexsistens imperfectus. Sed oratio vestra me perficiet, ut in qua haareditate propitiationem habuero, potiar; confugiens Evangelio ut carni Jesu, et apostolis ut presbylerio Ecclesia). Sed et prophetas diligamus ; propteretipsos in Evangelium annuntiasse,
(11) Similem metaphoram de haBreticorum do- \ etipe; tou Kupiou et Ttotr]piov, elucet. Etiam a S. Juctrina habes in ep. ad Trall., c. 6. Jac. Cfr. Matth.
stino (Apol. 1, 66) ccena Domini euyaptcrTta vocatur.
xv, 13.
Cfr. ad hunc locum Rothe, Anf., p. 4/0, Munscher,
(12) Ms. outou;.
Lehrbuch der Dogmeagesch. I, 496. et Jo. E. Pfeiffer,
(13) Cfr. ad Trall., c. 8, et Magn., c. 11. Ex hoc De Ignatio, communioni privatse adverso. Erlang.
loco et e capp. 7 et 8 Whistonus conjecit Ignatium
1763, 4.
ipsumaliquandiuPhiladelphiajconimoralumfuisse;
(20) Ita interpelator et vet. int. Ms. ivapTcaerto;
sed verisimilius est legatos tantum Philadelphen abductus e provincia.
sium ad ipsum Troade degentem venisse. Moresuo
(21) H. A. Niemeyer in Fries et Lchroeter OppoIgnatius ita loquitur, ac si in legatis totam Eccle- sitionschrift I, 11, p. 14, hunc locum ita explicat :
siam Philadelphensem conspexisset.
EuavveXiov est z= summa vitse et actorum Jesu ; aito(14) Ms. anootuXtajxivov Cfr. ep. ad Rom. inscr. stoXoi narrationes apostolorum de Christo. Sen(15) Cfr. Wo\he,Anf., p. 465.
sus : adhwrea iis qum Christus prxdicavit et fecit,
(16) 'AXXoTpia Yvu>(xrj ldem, est quod ETEpo8i(a. quasiadhucipsevivut;adhaereoquenarratinnibusapoVedel.
stolorum, quasi ipsi adhuc ut quondam presbyterium
(17) I. e. non consentit huic veritati. Christum
Ecclesise constituanl. Sed et prophetas. V. T. recipio,
sanguine suo fundasse Ecclesiam, quam schismate
quippe qui Jesum anuuntiaverint. Cfr. quoque Rot. e,
evertere conatur. Smith.
Anf., p. 732 et Giaseler, Versuch uber d. Bntstehung
(18) Ita Vossius. Ms. crTtouSdcraTe.
der schriftl.chen Evangelien, p. 157, qui ante Nie(19) I. e. cwna Domini, ut e sequentibus verbis
meyerum monuerat, EuaYviXiov nostri loci non de

701

EPISTOLA AD PHILADELPHENSES.

702

xat to"; 4tco(jt<5Xoi; tu; TcpsoooTepitjj 'ExxXrjerta;. Kat \ corporaliter praasentem Christum, et ad apostolos
tou itpoiprjTa; 8e aYantotjtsv, 8:i t6 xat outouc; eU t6
tanquam ad praesens Ecclesias presbyterium.Sed et
EuavYeXiov xaTTjYYsXxivai, xai el (22) auTov Xit(- prophetas diligamus, quia et ipsi Evangelium anetv, xa? outov avajxsvsiv iv tjj xa: TciaTeuiravTse;
nuntiaverint, et in Christum speraverint, et ipsum
ecrto8r,aav. ev Iv<5tt)t>. 'Iricrou Xpiotou, 6'vtsc, aiaYa- exspectaverint ; per quem et credentes salutem
tctjtoi xat aio8aufia<jTot, 1x^101, utco 'bjcrou Xpierrou consecuti sunt, Jesu Christo uniti ; cum essent
txeixapTupTjixsvot, xat eruvr)pt9|XT)txe/oi sv tuj EuavvsX((|) sancti, amore et admiratione digni, a Jesu Christo
tfic xoivtjc; eXtc(8ocj.
testimonium adepti, et connumerati in Evangelio
communis.
VI. Nec tamen [Judaismum admittite.
'Eiv 8e Tt; 'louoatdfjtov sp(jtr)vsur, 5|xTv, ixt) axojsTE
Si quis autem vobis Judaismum pnedicet, ne auauT&u. "A(jtstvov fip strttv itapa avSpoc; TtspiToixT)v
diatis eum. Melius est enim, a viro circumciso
ey_ov-o; (23) XptTTiavtjaov axouetv, f) itapa axpSu- Chrislianismum audire,quam ab habente praepuercoo 'Iou8aTeru.6v . 'Eav Ss iixtporEpot itspt 'Ir(<iou tium Judaisnum. Si autem utrique de Jesu Christo
Xptcrcou [jtTj XaXiocrtv, outoi Efioi (24) arTjXat elertv xat non loquantur, isti mihi columnae sepulcrales et
Tstyot vexpiov, etp' 01 vsvpaTCTat txovov 6v<5fxaTa avmortuorum sunt monumenta, quibus hominum
8ptoTttov. *euvETE ouv Ti? xaxoTsyvta; xat EviSpa;
nominaduntaxat inscripta sunt.Fugite igiturraalas
tou apyovToe; tou a'td)'/o; toutou, u.TjTtoTS 8Xt6evTE; tt^ artas et insidias principis sa:culi hujus, ne quanYvtinfl auTou ij-ajBsvrjcrTjTs sv tt^ 0^0171$ 'AXXi itav- do prudentia ejus oppressi in charitate langueatis.
tec; siti to auTo y'vstOs ev atxepterTtp xap8(a. Euya- Sed omnes uniti sitis indivulso corde. Gratias auptartb 8e Tqj} 6etp jxou, 6'ti euaove(8r,T(5c etjxt v uu-Tv,
tem ago Deo meo, quod quoad vos bona gaudeam
xa: oux eyet Tt xauyr]oacr8at, oute XaBpa, oute oa- conscientia, nec possit quisqnam gloriari, vel sevEpi;, 6'ti (2o) e6ipr;cri Ttva sv fitxptp r] sv (juvaXto.
creto vel palam, a me quemquam gravatum esse
Kat Ttaat 8e, sv oT siiXrjtja, Euyojxat, Iva jjltj st; (26) aut in parvo, aut in magno. Et omnibus, ad quos
[xapT jptov auti xTrjijtovTai.
locutns sum, opto, ne in testimonium id cedat
contra ipsos.
VII. S. Spiritu impellents vos
Et vip xa! xaTa erapxa (xe Tivee; T,8e'XT)crav irXavr.aat, dXXi to nveutxa ou TcXavaTat, otco Qeou 6v.
(2~l OTSev ^ip, Ttdesv spy_ETat, xat nou ujtaYst, xai Ta
xpuTtti ixifjti- 'Expauvaja ixsTai-u tov, JXaXouv
[lEYaXto tptovTi (28)- Tu) irciTxi5Tctp Tepo<jy_eTe xat tio
Tcpe!j8oTEptp xat 8tax<5vot<;. 01 8e (29) uTcoTCTeucravTac;

ad unilatem adhortatus sum.


Quanquamenim nonnulli secundum carnem me
decipere voluerunt,Spiritus tamen non decipitur.a
Deo ortus. Novit enim unde veniat, el quo vadat,
et secreta coarguit. Clamavi, cum praesens essem,
locutus sum magna voce : Episcopo obedite et presbyterio et diaconis.Quidam autem suspicati sunt,

Velus interpres.
et in Christum sperare, et ipsum exspectare : in quo et credentes salvati snnt, in unitate Jesu Christi
exsisUmtes digne dilecti, et digne admirabiles sancti, a Jesu Christo testiflcati et connumerati in Evangelio communis spei.
CAPUT VI.
Si autem Judaismum interpretetur vobis, non audiatis ipsum. Melius est enima viro circumcisionem
habente, Christianismum auclire, quam ab habente prteputium, Judaismum. Si autem utrique de Jesu
Christo non loquantur, isti mihi coluinnse sunt et sepulr.ra mortuorum, in quibus scripta sunt solum
nomina hominum. Fugite igitur malas artes, et insidias principis saoculi hujus, ne forte tribulati sententia ipsi.is, inflrmemini in charitale. Sed et omnes in iaipsuiii flatis, in impartibili corde. Gratias autem ago Deo meo, quoniani bonam habens conscientiam ego sum in vobis; et non habet aliquis gloriari
neque occulte neque manifeste, q^uoniam gravavi aliquem in patvo vel _in magno. Sed et omnihus, in
quinus locutus sum, oro, ut non m testimonium ipsum possideant.
CAPUT VII.
Si enim et secundum carnem me quidam voluerunt seducere ; sed spiritus non seducitur, a Deo exsistens. Novit enim unde venit, et quo vadit, et occulta redarguit. Clamavi in intermedio exsistens, locutus sum magna voce, [Dei voce:] Episcopo attendite, et presbyterio, etdiaconis. Quidam autem suspiseripto Evangelio asse accipiendum. Lessinguis (Op. J) primo nomenXptaTtavdc, ita ab Ignatio, AntiochiiB
ed. Lachmann., t. XI, p- 567) ita scrlbendum esse episcopo, primum usurpata vox XptaTtavttJtcrdc; ?
putat : UposipuYiov Ttj lictuxi5Tctp to; uapxt 'Irjaou PearsON.
Xpiarou xa;. toT; TcpsuSuTSpoi; 'ExxXr,j(a<; to 4tco(24) 2r,TXat, columnx sepulcralcs.
o-coXot?. Alii EuaYY^Xiov de scriptis Evangeliis, 4tc(523) I e. nemini jugum Judaismi imponere studui.
oToXot de scriptisapostolorum.TcpocpiiTai descriplis Cfr. quoque II Cor. xn, 13.
prophetarum seu de V. T. accipiunt. Male Eichlor(26) Cfr. ad Trall., c. 12.
nins de prophetisnow foeceris seu doctoribus Chri(27) Cfr. Joan. 111, 8.
stianis somniat.
(28) Vet. int. addit, voce Dei
(22) Vet. int. legit Xptercov.
(20) Participium pro modo flnito. Ms. Ttr-aavaE;.
(23) XpiTTtavtatxov . Qusre, an ut Antiochi

703

SANGTI lGNATll BPiSTOL/fi GENUINjE.

704

me ut prascium schismatis quorumdam, haec A |ae, tb npoEiSoxa xov (*Ep ta[j>.<Sv xtvtov, \i-(i.iv xauxa.
dixisse. Testis aulem mihi is est, pro quo vinctus Mapxu;, 8s (jloi, ev tji SioEfiat, oxt iixo aapxo; iv6puisum, quod a carne humana id noii cognoverim. iuvt;; oix eyvujv. To Se itvEuu:a EXTJpuo-jEv, (30) aeyov
Sed Spiritus annuntiavit, dicens : Sine episcopo xdSs- Xtop!; xou Eittaxo-ou jjtTjOsv -jtoteTxt, xf,v sipxa
nihil facite, carnem vestrara ut Oei templum custo- u(j.tov to; '31) vaov 8eou xtjPeTxe, xf,v "svtoatv ivadite, unionem araate, dissidia fugite, imilatores itixE , xou; j.Epiajj.ou; tpEuYsxe . (Jt'.(JtTjxai yivsj^e.
esle J<;su Christi, sicut et ipse Patris sui.
It,oou Xptoxou, tb; xai auxo; xou Haxpo; auxou.
VIII Studete unitati. Christus loco documenlorum est.
Ego itaque, quod meum erat, feci, ut homo ad
'Efio (xev ouv xo "otov eitotouv, t'o; avOptoro; ei;
unionem destinatus. Ubi autem divisio est et ira,
evojtiv xaxTjpxiajjtevo;. Ou 8e p.epitTp.o; ecrxtv xa' ip^rlp
ibi Deus non habitat. Omnibus igilur pcenitentibus
tHo; ou xixotxiT. Uio-tv oav jjtExavoouotv atpist 6 Kuremittit Deus, si se couvertant ad unionein cum
pto;, lav (jtExavovJaiuaiv st; svc'xT,xa 8sou xa! auvsoptov
jjeo ct ud communionom cum episcopo. Credo gra- xou sTrto-xduou. Utoxsjto (32) xri yiptxt 'Itjctou Xpttioi Jesu Ghristi, qui solvet a vobis omne vinculum.
oxou, o; Xuo-st io' u(j.'ov itivta 8eo-(jk5v (33). UipaObsccro aulem vos, ut nihil contentiose agatis,see JJ xaXoj 81 ujj.5;, |j.t,8'ev xax' pt6s!av itpaaaetv ,0,
juxtu Christi doctrinam. Cum audirem quosdam
iX).i xaxi YptaTojjtaOtav. 'Eitei f^xouoa xtvtov Xsyovdicentes : Ni>i inveneroin antiquis vaticiniis.Evan- xtov, Sxi 'Eiv (it, ev xoT; (34) ipyaiot; supto, ev xtii
gelio non credo, et dicente raeipsis : Scriptum est, Eua-fY^-aj ou itirtEuio- xa! Xsyovxo; p.ou auxoT;, oxi,
responderunt mihi : Hoc demonslrandum est.Mihi rsYpajtxat , ditexptOT.aav jjiot , 6xi (35) npoxEixat.
ve-roloooantiquitatisest JesusChristus, incorrupta 'Eu.oi 6's (36) ip/aTi eaxtv 'lT,aou; Xptoxo;, xi (37)
t anliqua dogmata mihi suut crux ejus, et mors aOtxxa ipyafa 6 crxaupo; auxou xai 6 6ivaxo; xa! fj
pt resurrectio ejns, et tides q'ie per ipsum : quiaviaxaat; auxou xa! f, (38) iticrxt; fj 8t' auxou- tlv
bus justillcari volo per preces vestras.
o!; OsXto ev x^ itpoo-EuyJj uixojv Stxaito6f"vat.
IX. Bonum est V. T., melius novum fcedus,
Honi quidem sunt sacerdotes, prcstantior autem
(39) KaXol xa! ol IeoeT;, (40) xpETaaov 8e 6 dpyjsosl summuspontifox.cuicreditasuntSanctasancto- psu;, 6 itEitiTtEujjivo; xi "Ayia xiov dYtav, o; (jlovoj
ruin. cui soli secrota Dei sunt tradita ; qui ipse est C itsTtiaxsuxai xi xpurcxi xou 8eou' a&xo; tov (41) 8up*
Yetus interpres.
cati sunt me, ul pra<scientem divisionem quorumdam, dicere haec. Testis autem mihi, in quo vinctus
sum, quia a carne humana non copnovi. Spiritus autem pra?dicavit, dicens haee : Sine episcopo nihil
ftu-iatis ; carnem vestram, ut templum Dei, servate ; unitatem diligite ; divisiones fugite ; imitatores
estote Jesu Christi, ut et ipse Patris ipsius.
CAPUT VIII.
Kjjo quidem igitur prorium faciebara, ut homo in unitatem perfectus. Ubi autem divisio est et ira,
Dtus non habitat. Omnibus i^itur poBnitentibus dimillit Deus; si pa<niteant ut unitatem Dei, et concilium episcopi. Credo gratiaeJesu Christi, qui solvet a vobis omne vinculum. Deprecor autem vos nihil
terunduni conlenliouem faceie, sed secunduiu Christi disciplinam. Quia audivi quosdamdicenles: Quoliium si nou in veleribus invenio, in Evangelio non credo : el dicenle me ipsis, quoniam scriptum est :
responderunt niihi. quouiam prejac< t. Mihi autem principium est Jesus Christus ; inapproximabilia
principia, crux ipsius et mors, et resurrectio ipsius, et fldes qu per ipsum : in quibus volo in oratione
vestra justilicari.
CAPDT IX.
Roni et sacerdotes, melius autera princeps sarerdotum, qui credita sunt Sancta sanctorum, cui soli
credita sunt occulta Dei ; qui ipse est janua Patris, per quam ingrediuntur Abraham et Isaacet Jacob,
et propheta), et apostoli, et Ecclesa Omnia hsec in unitatem fidei. Prsecipuum autem aliquid habe
io Phil. II, 3.
(30) Ms., Xsviov.
D
(3t|Cf. 1 Cor. in, 16 ; vi, 19.
(32) Sc. quod vos attinet.
h\3) Inlerpolaloraddit iotxt;. Jac.
t;i4) ln pnori editione mea cura Vossio, Rothio
[Anf>'nae ' ""' ^'rcf,e' P- 339 et Arndtio(in UHHUinni Studien u. Krit.. 1839, I, p. 1821 interpolatoreiu seeutus leclionera codicis ms. ip/aioi; in
j, Xl'; (tirr/iii>w = documentis) mulavi. Nunc vero
t,M\icliti3 perpensalectionemcodicis.quamCredner
({, t<r. I. Uii, Nieraeyer Opposition>schrift 1. 2. p.
^\ Dusterdieck (Oe ignatianarwn epist. authentia,
>> \ !' S6 not.l et Jacobsonus delendunt. quaique
w\oi'i interprete Latino aguita est, retinendam
''facit, qui
>v,i\* l|tuatius contra Judaizantes verba
^ly^ti adventum et passiouem in i>t'iVri6u$ vatici"* ,vV t\ i 'I* apx'oi;) prfpnuntiatam negabant.

too) I. e. hoc ipsum proponitur demonstrandum.


Arndt. Bene Ruchatus : f't\>< cebi quiest en question.
Alii legendum putant, ou upixetxa!, non liquet.
(S61 Ms. habet ipyeTa. Qui vero supra lectionem
codicis ms. ipyaiot; retinet. hic et paulo inferius
ipyaT; legat opbrtet.
(fi") Ms. iOr.xxa ipyeTa.
(38) I. e. doctrina Zhristiana.
(39, Ot tEpei; = sacerdotes Judaici velus ctconomxa: ip^iEiiu; = Christus =z novum fcedus. Aliter
Rothe, Anf., p. "31 sq., qui UpsT; de Cbrislianis
Ecclesia? Pinladelphensis accipit, et ita explicat:
< Preces quidem vestraa pro me bona) sunt, multo
vero meliores preces Cpristi.
(40| Iuterpolator xpeiaatov.
(41) Cfr. Joan. x, 7, 9 ubi Christus se ipse januam vocavit.

705

EPJSIOLA AD PHILADELPHENSES.

706

tou UaTpo; St' ?ii etaep-/ovTai 'ASpaijjt xai 'Iaaix /\ janua Patris, per quam ingrediuntur Ahraharn et
xai 'Ia/.<Joo xai oi TtpotpTJtai xai ol dTcdaroXot xal i\
Isaac et Jacob, et prophela) et apostoli et Ecclesia.
'ExxXr,ata. (42) ndvTa Taura et; evoTr,Ta eou. 'E$a'.- Omnia haec ad unionem eum Deo. Eximium autem
peTov o ti e^et to EuafY'Xiov, tt|v itapouatav (43) tou quidquam habet Evangeliuni, nimirum adventum
Kuptoo ^jjtiov 'iTjaou XptaTou, to TtdOo; auTou xai Domini nostri Jesu Christi, passionem ipsius acrettjv dvaJTautv. 01 yap dYaTcrjToi itpo^fJTat xaTTjYYet- surrectionem. Dilecti namque prophetao annuntiaXav ei; auTov to 8e Euaf^iXtov (44) dTtdpTtajj.a lartv verunt eura ; Evangelium vero est perfectio vitas
dtpOapata;. (45) llivca ojjiou xaXd siv ev aYaitfl aeternae. Omnia simul bona sunt, modo in chariTttaTtjr,Te.
tate credatis,
X. Congratulemini Antiochenis de fine persecutionis.
(46) 'ETtstSrj xaTa ir,v Ttpoaeu^Tjv 6u.tov xai xaTa
Cum mihi nuntiatum sit, per orationem veslram
arcXaY/va, a e^eTe *v XptTctji 'Irjaou, i-KT^fD^
etcomniiserationem, qua movemini in Christo, Ec(jtoi, (47) etpTjvsuetv ttjv 'ExxXr,aiav tt,v sv 'AvTtoyefa clesiam Antiochenam in Syria pacem oblinuisse ;
ttj; Supta;- Ttpercov eaciv ujjuv, <I>; 'ExxXrjata sou, decet vos, ut Dei Ecclesiam, eligere diaconum,qui
^etpoTovTJaat Stdxouov et; to TcpeerSeuaai exet sou obeat ibi legatiouem Dei, qui cum illis, in unum
Ttpeaoetav, ei; to auYv_ap?jva'. auTot; Itc! .to auco ft- TJ congrcgatis, simul gaudeat, et glorificet nomen.
vouivot;, xai So^daat to ovojjta. Maxdpto; ev 'Ir,aou
Beatus ille in Jesu Chrislo,qui dignus habilus fuerit
XpiaTtp, 6; xaTaJttoOrJasTat ttj; TOtauTrj; Staxovta;ejusraodi ministerio; et vos quoque glorificabimini.
xa! ufieT; 8oaaflrjaea0e, IXouatv 8e uuju oux eactv Volentibus autem vobishoc non est impossibile,pro
dSuvaTov, uicep ovi5u.aTo; sou- <b; xai ai eYfaTa nomine Dei, ut et quaedam proximaiEcclesiaj ."nise"ExxXrjatat irtejj^av JTCiaxoTtou;, al 8e TtpeaouTtSpou; runt episcopos, nonnulln? presbyleros et diaconos.
xai STaxovoo;.
XI. Gratias vobis ago, quod comites meos bencvole suscepistis. Salutant vos fratres in Troade.
llepi 8e (48) *!X<ovo; tou Staxovou aTco KtXtxfa;,
Quod antem Philonem Cilicem diaconumatlinet,
dvSpo; (jtetjtapTuprjjjtfEvou, 6'; xai vuv ev X&ytp eou
virum laudatum, qui et nunc Dei causa mihi mini6it/]peTe"t (jtot 4'tjta (49) 'Pe<jj 'AYaflorcoot, dvopi strat. una cum Rlieo Agalhopode, viro electo,qui a
<sxXsxt<Vj, 6'; 4t:6 Zupta; u.ot ixoXouOsT, dTtoTadu.svo; Syria me comitatur, vilae renuntians, quique vobis
Ttp jJttp, ot xai fjtajTupouaiv u;jttv, xiYtb xijf stji bonum testimonium perhibent ; et ego Deo gratias
eu^aptattij 6icep 6u.tbv, oti eoitjaaOe auTOu;, <o; xat ago pro vobis, quia illos suscepistis sicut et vos
utjta; 6 Kupto;. Oi Se aTtjjtdaavTe; auTou; XuTpujOeirj- (J Dominus. Iis vero qui illos ignominia affecerunt,
aav ev ttj XaP'xl T0^ 'Irjaou XotaTou. 'AaTtit^eTat condonet gratia Chrisli. Salutat vos charitas frauixa; -fj dYdrtrj toiv dSeXtptjjv Ttov ev TptoiSf 6'0ev xai
trum in Troaie, unde et scribo vobisper Burrhum,
Ypdsto 6u.Tv Sti (30) Bouppou, Ttejjt-j/OivTo; cipta e;jtoi qui missus est mecum ab Ephesiis et SmyrnaBis,
i-6 'Etpeatojv xai Sptupvattov ei; Xo^ov Ttjjtr,;. Ttjjt^honoris causa. Honoret eos Dominus Jesus Chricni auTou; 6 Kupto; 'Ir|aou; Xptaco;, ei; 6'v eXitl^oustus, in quam sperantcarne, anima,fide,charitate,
Vetus interpres.
Evangelium, praosentiam Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, passionem ipsius, et rcsurreclionora.
Dilecti enim prophetaB annuntiaverunt in ipsum : Evangelium autem perfectio est incorrupLionis. Omnia
simul bona sunt, si in charitate creditis.
CAPUT X.
Quia secundum orationein veslram, et secundura viscera misericordiw quai habetis in Christo Jesu,
annuntiatum est mihi, pacem habere Kcclesiam quae est in Antiochia Syriaa: decensestvos ut Kcclesiam
Dei, ordinare diaconum ad intercedendum illic Dei intercessionem ; in congaudere ipsis in idipsum factis
et gloriflcare nomen. Beatus in Jesu Ciirislo, qui digniticabitur in tali ministratione ; et vos glorificabimini. Voleutibusautem vobis non est impossibile, pro nomine Dei ; utet quaedam propinquoo l-Jcclesioa
miserunt episcopos, quaodam aulem presbyteros et diaconos.
CAPUT XI.
De Philone autem diacono. a Cilicia, viro tcstimonium habente, qui et nunc in verbo Dei ministrat
mihi cum Reo Agathopode viro electo, qui a Syria me sequitur, abrenuntians saBculo : qui et testificantur
vobis, et ego Deo gratias ago pro vobis, quoniamrecepistis ipso, ut et vos Dominus Qui autem inhono(42)I.e.Scopustumprophetarum,tumapostoIorum D cum Vossio exhibent eTtei 8. Jac.
etc, idem est,nempeuniohumani genenscumDeo.
(47) Ex hac et ep. ad Smyrn., c. 11 ,'cfr. ad
(43) Interpolatoraddita)Trjpo;, quod etlegitvet.
Polyc, c. 7) cognoscimus, lgnatium, priusquam
Int. Jac.
minorem Asiamreliquisset,de paceEcclesiacAntio(44) I. e. Evangelio \ (JaaiXsJa tou eou et vita chenne reddita certiorem faclum fuisse Usser.
in hoc regno aeterna instituta est. Aliter h. 1. expli(48) Philo e Cilicia oriundus, cum Ignatio Troade
... Tf

_I
n
^
.
J- . '
P..I4
/^PJ C

it\
catHeringius
: Perfecta
doctrina,
quv semper mane- fuit.
Cfr. ad
Smyrn., c.
10.
bit,post quam nihil amplius revelabitur. Jac.
(49) Cfr. ad Smyrn., ibid.
|45)I. e. V. etN. T.
,r'"v'
'"''
"
'
l'
"" ad Ephes., c. 2.
(50) Cfr. ad Smyrn., c. 12.,
(46) 'BTtetSrj. Ita cod. ms, Coteleriuset Smithius

707

SANCTI IGNATII EPISTGLjE GENMNjE.

708

concordia. Valete in Christo Jesu, communi spe A lv "p"-> "Wx^ "'orti, y^Ti, oixovola. "EpMiojto
nostra.
ev XpccrTtJ) 'Itjoou, x^ xotv^ eXitiot +,jji<jjv.

AD SMYRNiEOS.

2MYPNAIOI2 (5l)"

Ignatius, qui et Theophorus.EcclesifflDeiPatriset


dilecli Jesu Christi. omne donum per misericordiam consecutae, repletae fide et charitate, nulla
gratia destitutffl, Deodilectissim etsanctiferse,
quae est Smyrnai in Asia, in sancto Spiritu etin
Verbo Dei, plunmam salutem .

'^10, 6 xai 6509000, 'ExxXr.o-la 6tou Ilatpoe.


x,j T0U TlYaTirju.evou 'Itjjou Xpte-tou, r^Er^Evj
Jv ^avT; v_a?to>ati, iteTtXr,pionivr iv TcijTEi xal
avnitT,, (52) ivuerrepTiTtp ouor, tcovto; Yapliu-iT0?i (53^ eeoitpeiteo-TaTr, xat (54) aviooopo., ttJ
0807 iv Siiupvr, ttj; 'Aoia;, iv iu.cou.tp rjvsj(xiti xai \iftf> 6eou, TtXEicrra Y_a(peiv.
I. Glorifico Deum propter fidem vestram.
Glorifico Jesum Christum Deum, qui vos adeo
(55) Aofc-it/o 'Ir,crouv XptoTov tov 6e6v, t6v outioc
sapientes reddidit ; observari enim, perfectos vos u|i5; ootpicravTa- Wr,ra vap upa; xaTrjpTicruivou;
esse in fide immobili, ut clavis afflxos cruci Domini ev ixiviJTiu Tcio-tet, tuo-iiep (56) xa6r/Xiuu.ivou; h Ttji
Jcsu Christi, quoad carnem et animam.et firmatos B o-taupu) tou Kupiou 'ItjOou Xptercou, (57) o-apx! w
in charitatepersanguinemChristi.persuasissimum xat itveuujjtTi, xat r}o?aauivou; lv aYanrj iv Tip "1habentes, Dominum revera esse ex genere David
hti Xpio-tou (58), TceTcXr/poooprlu.evou; ei; t6v Kjsccundum carnem, Filium Dei, secundum volunta- ptov t,u.u)v, iXT(06j; Svxa ix vivou; Aa6:8 xari oapxi,
tem ct potentiam Dei, nalum vere ex Virgine, ba- Vlov 6eou, xoto (59) OeXrjpa xai Suvauuv 6evu, ytptizatum a Joanne, ut impleretur ab eo omuis vevTjuivov aXrjOtu; ix Uapflivou, [JeoaTrtierpivov uw
justilia, vere sub Pontio Pilato etHerodo tetrarcha 'Iioxwou, 'iva TcAr.pioOfl Tcaoa Stxatoeruvrj utc' outoO,
clavis confixum pro nobis in carne. Ex hoc fructu iXr,0a>; irti Uovtiou UtAirou xai 'UptoSou TeTpapvM
nos sumus per divine-beatam passionem ejus, ut xaOTjXojuivov oitlp tjiicov iv erapxi ". 'Acp' ou xapperresurrectionem suam in soecula elevetvexillum itou (60) t,(xeT; irto tou Seopaxapiertou outou itaBou;,
pro sanctis et fidelibus suis, sive in Judreis, sive in 'tva apTj eruaerr;p:ov ei; tou; aiiova; Sta tt(; ivaertai
gentibus, in uno corpore EccIesiiB suas.
creto; e!; tou; ivtoo; xai nio-tou; outou *', e?Te iv
'looSatot;, e"te ev eOveaiv, iv ivt oiou^cti ttj; 'ExxXrjcria; auTou.
II. Christus vere in carne passus est. Contra Docetas.
Omuia autem hfflc passus est propter nos, ut C (61) Taura -pp rcavTa crtaBev 81' rjpta;, 'iva erue
Vetus interpres.
raverunt ipsos, liberentur in gratia Jesu Christi. Salutat vos charitas mullorum qui in Troade : unde et
scribo vobis per Burrum, missum mecum ab Ephesiis etSmyraaus in verbumhonoris. Honoret et ipsos
Dominus Jesus Christus ; in quem sperent carne, anima, spiritu, fide, charitate, concordia. Valete in
Christo Jesu, communi spe nostra.
u Ignatius, qui et Tbeophorus, Ecclesiae Dei Patris et dilecli Jesu Christi, habenti propitiationem in
omni cbarismate,irapleta! in fide et charitate, indeflcienti exsistenti omni charismate, Deo decentissimx
et sanctifer, exsistenti in Smyrna Asiae ; in incoinquinato spiritu et verbo Dei, plurimum gaudere .
CAPUT I.
Gloriflco Jesum Christum Deum, qui vos sapientes fecit; intellexi enim vos perfectos in immobili fide,
quemadmodum claviflxos in cruce Domini nostri Jesu Christi et carne et spiritu, et firmatos in charitate,
in sanguine Christi : certiflcatos in Dominum nostrum Jesum Christum, vere exsistentem de genere
David secundum carnem, Filium Dei secundum volunlatem et potentiam Dei, genitum vere ex Virgine,
bapliz&lum a. Jozmie, ut. implealur omnis juslitia ab ipso, vere sub Pontio Pilato et Herode tetrarcha
clavifixum pro nobis in carne. A cujus fructunos, a divine beatissima ipsius passione; ut levet signumin
sajcula, per resurrectionem, in sanctos et fldeles ipsius, et in Judajis et in gentibus, in uno corpore
Ecclesia ipsius.
CAPUT II.
Hfflc enim omnia passus est pro nobis, ut salvemur. Et vere passus est, ut et vere resuscitavit
11 Matth. lii, Ib.

" Isai. v, 26 ; xlix, 22.

(51) Hujus epistolffl versio Syriaca non exstat ; Q (56) Kaflrjxcopivou;. Hoc vocabulo Ignatius firmifragmenta tamennonnulIaSyriacaediditCuretonus tatem fldei Smyrnsorum illustrat.
I. c, pp. 32, 42 et 48.
(57) I. e. ex integro ac sine ullo defectu. Shith.
(52) Cfr. I Cor. 1, 7 : loxte upa; p.Tj uo-tepeTiOai
(58) Hasc laudat Theodoret., Dial., 1. 1. IV, p.49.
iv u.r,0vi v_apcrjjurti.
ed. Schulze.
(33) Vide c. II et 12.
(59) Theodoretus habet creurrjTa.
(54) I. e. quae sanctis referta est, eoque quasi
(60) Sc. ligni; Christus, pendeus in ligno. quasi
parere videtur. Pears.
fructus ejus intelligitur. Cfr. ad Trall., c. I i. Pkjirs.
(55) Codex ms, habet Soe-at/ov. Sed cum inter(61) Cfr. Joannis doctrinam de carne Christipolatore et fragmento Syriaco (Cureton., p. 32) I. Joan. iv, 2 ; 1, I ; 11, 22.
egtndum puto 80(^10.

709

EPISTOIA AD SMYRlN.<EOS.

710

6u>|isv. Kai aXTjOux; JtTcaOev, tb; xai aXTjOto; ave<JX7)- A. salutem consequeremur.Et revera passus est,ut et
oev (62) lauxov, o&y' loerTcep aTtterxot xtvt; Xi-prevera seipsum resuscitavit ; non, ut quidam infitrtv, (63) x6 8oxeTv auxov TteTtovOevat, auxoi xo (64) deles dicunt, secundum apparentiam eum passum
SoxeTv ovxee;- xai xtOtoc; tppovoucrtv xal <ruu.o,T)<rexai
esse, ipsi secundum apparentiam exsistentes ; et
auxoT?, oujtv acrtoijtaxoii; xal oatjjtovtxoT;.
quemadmodum sapiunt, sic et continget eis,quippe
qui phantastici sint et diabolici.
III. Chrislus et post resurrftionem incarne fUit.
(65) 'Ey& vap xs" r1"* x*lv avaaxaertv ev erapxi
iigo enim scio, et post resurrectionem eum in
auxov oT8a xal Tticrxeuto ovxa. Kai 6'xe itpo; xou; carne fuisse, et credo eum adliuc in carne esse.Et
Ttept Ilexpov rj),8ev, Scpr) auxoT;- Aa6exe, ^Xats^- quando ad Petrum et socios ejus venit, eis dixit :
eroxe ixe, xai *!8exe, 6'xt oix eijjtt Sattiovtov icrto- Apprehendite.palpate me.et videte, quod non sim
jjtaxov (66). Kai su8u; auxou Ttyavxov, xai eTcterxeucrav, dffimoniumincorporaIe.Etconfestimipsum tetigex3ax7)0svxe xrj erapx? auxou xai xtjl Tcvsujjtaxt. Ati runt et crediderunt, convicti carne ejus et spiritu.
xouxo xal Oavaxcu xaxetfprfvrjaav, 7jupe8r,jav 8s urcep Propter lioc etiam mortem contempserunt.ct morOavaxov. (67) Mexa 81 xt> avacrxacr.v eruvscpavsv au- R tis sunt inventi victores. Post resurrectionem auxoT; xa? eruvsittsv tb; txapxtxo;, xaiicep Ttveutjtatixto; tem cum illis comedit et bibit, ut carnalis, quamTJvtu^svo; xtTj rjaxpl.
is spiritualiter unitus esset Patri.
IV. Cavete vobis ab hxreticis istis. iVtsi Christus vere passus esset, nec ego paterer.
Tauxa 8e Ttapatvto ijxtv, aYaitrixoi, eiStb;, oxt xai
De his autem admoneo vos, charissimi, quamvi
utxsi; ouxto; ?XST- IlpotpuXaww 8e utia; aTto xtov
vos idem sentire sciara. Sed prsemunio vos contra
OTjpftatv xtov av9ptoTto[ioptptov, ou; ou u.<5vov 8sT utiae; feras, humanas specie indutas, quos non solum
(jiTi TcapaSsyecrOii, aXX' ei Suvaxov ertt, tiT)8e eruvavoportet vos non recipere, sed, si possibile est, nexqw, n<5vov 8e TepocrsuyeerOai urtep auxtuv, eav reto;
que obviara eis fieri.solum vero pro eis orare.num
(jtexavoTJtrtocrtv, Sirep SucrxoXov. Touxou 8e eyet ej-ou- aliquam pamitentiam agant, quod udmodum diflltrtav 'Itjctou; Xpterxoe; xo aXrjOtvov fjijKov t^v. (68) El
cile est.Hujus autem potestatera habet Jesus Chrivdp xo SoxeTv (69) xauxa eitpayQT) utco xou Kupiou stus, qui vera est vita nostra. Si autcm illud ad ap^tjtiov, xafto xti) SoxsTv SiSetjtat. T 8e xai (70) eau- parentiam tantum a Domino nostro peractum est,
xov exooxov 88toxa xij> Oavixto, Tcp6<; rcup, Tcpo; tjta- et ego ad apparentiam tantum vinctus sum. Cur
yatpav, itpo; 8r(p!a ; 'AXX' lyfu^ tiayatpa; evyue; C vero et meipsum tradidi morti, ad ignem, ad gla8sou, p\exaiju Orjpttov ttsxaju 8sou- (idvov ev xtj) dium, ad bestias? Verum, qui prope gladium,prope
dvt5(jtaxt 'l7)trou Xpttrxou. (71) Ei; xo crutjtTcaOeTv auxtj) Deum est, qui cum bestiis, cum Deo est ; dummodo
Vetus interpres.
seipsum : non, quemadraodum infldeles quidam dicunt, secundura videri ipsum passum esse, ipsi secundum videri existentes, et quemadmodum sapiunt, et accidet ipsis, exsistentibus incorporeis et dffimoniacis.
CAPUT III.
Ego enim et post resurreclionem in carne psum vidi, et credo exsistentera. Et cum adeos qui circa
Petrum venit, ait ipsis : Apprehendite, palpate me, et videle, quoniam non sum dxmonium incorporeum.
Et confestim ipsum tetigerunt, et crediderunt, convicti carne ipsius et spiritu. Propter hoc et mortem
contempserunt ; inventi autem sunt super mortem. Post resurrectionem autem comedit cum eis et
bibit, ut carnalis ; quamvis spiritualiter unilus Patri.
CAPUT IV.
Haec autem monefacio vobis, dilecli, sciens quonian-j et vos sic habetis. PnBmunio autem vos a bestiis
anthropomorphis : quos non solum oportet vos nonrecipere, sed si possibile ncque eis ohviare : solum
autem orare pro ipsis, si quo modo pceniteant ; quod difflcile. Hujus autem habet potestatem Jesus
Christus, verum nostrum vivere. Si autem secundum videri lwec operata sunt a Domino nostro : ergo
et ego secundum videri ligor. Quid autem et meipsum traditum dedi morti, ad ignem, ad gladium, ad
bestias ? Sed prope gladium, prope Deum : inter mcdium bestiarum, inter medium Dei. Solum in
(62) Cfr. infra c. 7, 6 Uax^pTiveipev, et ad Trall., D esse contendit S. Hieronymus in Catalogo scriptoc. 9.
rum ecclesiasticorum. Pearsonus suspicatur Igna(63) Cfr. ad Trall., c. 10.
tiura ea ex traditione orali esse mutuatum. Gfr.
(64) Ejusmodi paronomasioe sapius apud Igna- Credner. Beitrage I, p. 407, 408.
tiura leguntur, e. g. in inscriptione epistolae ad Po(67) Cf. Act. x, 41.
lvcarpum, in ep. ad Rom. c. 8, ad Trall., c. b.
(68) Haec laudat Theodoret., Dial. I, 1. c , p. 50.
(6o) Ha;c laudant Euseb., H. e., m. 36, et Theo(69) Sc. xo xcaOeTv.
doret., Dial. II, 1. c. p. 127. Cfr. C. W. Fr. Walch :
(70) I. q. eu.au-ov, ut soepe. Cf. ad Trall., C. 3,
Num Ignatius Christum post resurrectionem in not. 84.
carne viderit. Programma pasch. Gotting., 1772.
(71) Cf. Rom. vm, 17.
(66) Ex Evangeho Nazareeorum hajc desumpta

711

SA.NCTl IGXATII EPlSTOLiE GEMIN.E.

712

si: :a nomine Jesa Christi. Ut simul com illo pa- A tif uxo|ii, o&tgu jie Eveuvxgiourcoc tou teXs'ou
tiar. cmiua sustineo, ipso roboranl* me, qai peravtpvjjrara vjvouivou.
f*ows hofflo faetus est.
V. Perieulum enorii Doretannn.
Eum slulti quidam abnegant, potins antem ab eo
"Ov livsj a-rvoouvrt; apvouVcai, |ia).).ov Js (72) f,pabrieirantur, patroni mortismagis, quam veritatis;
vr^TjTav ai xJtoj, oVck ouvijfopo: "'J Oavico
qaibus nec prnphetiae persuasere, nec Moysis lex,
(ixXXov ft xrjc aXr.Ostcc" ou; oux ErE-.jav at zpoir,ie-\ nec Evangelium in hunc usque diem, neque
TEtat, ouo' 6 vo';io; Moiuaitoj, a).).' ouot ulyp: vuv
n jstrzc sineuloram passiones.Nam et de uobis idem
to (73^ EiafftXiav, ouot Ta f.ulTtpa iiv xar' ivseiitiunt. Quid enim mihi prodest, si quis me lauepa ti(|rijiKi. (74) Kal fip xtp: f.jitijv to auTO
d -t. Dominum autem meum bl.isphemet, eum carepovour.v. (75| Tt fi; jie ioteXeT t:;. tt tus iratvEl,
nem assumpsisse negans? Qui v>ro id non profitetov 2t Kuptov jiou ^XaTST,utt, (76) ut, 6uo).ovtLv
tur, is prorsus eum n%'avit, ipse funus portans.
ajTOv aa:xOT.opov ; "O et tguto ;jtf, Xiftov TsXe:tu;
Nomina vero eorum, cum sint infldelia, non risum
auTov ainl3vf,Tit, tov v=x;oT.opo;. Ta ce ovotian
mihi est scribere. Et absit a me. ut eorum mentio- B a-iriov, ovTa Sv.aza, oux Ioo;i uo: evvpiiLat. 'AXXi
nem faciam, donec revertantur ad passionem Chriutioe v-jo:to tiot a-irtov uvt(uoveje'.v, uiyp:; o-j (77)
sti, qua: est nostra resurrectio.
fiETavof|atojiv tU ~b ici8o, 6 tt:v f(utov ivioraj:;.
VI. Qui non eredit in tanguinem Christi, judicabitur, etsi angelus esset. Hxreticis istis etiam virtutes desunt.
Mr(os:; "Xx^ijflto. (78; Ka: Ta sicoupivia, xa: f,
Nemo erret. Et si welestes, et gloria angelorum,
oi?a Ttuv iffiXojv, xat o\ apy^ovTs; 6paT0t te xat ioet principes visibiles et invisibiles non credant iu
paTot, \rt (if, rtjTEJsoinv tt; to atua Xptrcou (79),
sanguinem Christi, et ipsi judicabuntur. Quicapere
xixsivon xp:a:; iarlv. 'O ytoptov -fypilz j> ,s. Toro;
potest, capiat. Locus neminem efferat ; totura enim
tlOOEVI iJJtoJTt-J- TO fip 6Xov ioT: TlOTt; Y.l'. iviest fides et charitas.quibus nihil pnestaatiu ,. Conct,, i80) tov ojokv -cpoxixptTat. KaTauiQtTt oe tou;
siderate vero eos, qui de gratia Jesu Christi, quae ad
ete3'jOO;ouvt2; e'.; tt,v /r'ptv 'Ir(ffou Xptarou Tf,v it;
nos venit, alienam opinionem tuentur, quomodo
f,ua; tAOouaav, 7z>; tvavTlot Etotv ttj vvtiu^i ^0^
contrarii sint divinae voluntati.Non charitas eis cu6iou. IIe:;: ifirr,; ou jieXe: outoT;, ou Tztp\ ffyK
rrc est, non vidua, non pupilla, non oppressus,non
ou T.ip\ optpavou, ou TTEp: oX:So(ievou, ou r:Ep: 0i3vinctus vel solulus, non esuriens vel sitiens.
(livou f; XtXuuivou, ou ittp? ritvujvTo; f; Sii}iti)vTo;.
Vetus interpres.
nomine Jesu Christi, ad compati ipsi, omnia suslinebo : ipso me fortificante, qui perfectus homo factus
est.
CAPUT V.
Quem quidam ignorantes abnegant, magis autem abnegati sunt ab ipso ; exsistentes concionatores
mortis magis, quani veritatis : quos non persuaserunt prophetiae, neque lex Moysis ; sed neque usque
nunc Evangeliura, neque noslrai eoruin qui secundum virum passiones. Etenim de nobis idem sapiunt.
(Juid enim juvat me quis, si rae laudat; Uorainum autem meura blasphemat, non confitens ipsum,
carniferum? Qui autem hoc non dieit, ipsum perfecle abnegavit, exsistens mortifer. Nomina aulem
ipsorum, exsistentia infidelia, non visum est mihi inscribere ; sed neque fiat mihi ipsorum reeordari,
usquequo pajniteant in passionfim, qua? est nostra resurrectio.
CAPUT VI.
Nullus erret. Et supercojlestia, et gloria angelorumet principes visibiles et invisibiles, si non credant
sanguinem Christi ; et illis judiciura est. Quicapit. capiut. Qualitate uullus infletur. Totura enim esl fldes
e-t charitas: quibus nihil prntpositum est. Considerate autein aliler opinantes in gratiam Jesu Christi,
eara quto in nos venit; qnaliter contrarii sunt sententiaB Dei. De charitate non est cura ipsis, non de
vidua, non de orphano, non de tribulato, non de ligato vel soluto, non de esuriente vel sitiente.
13 Matth. xix, 12.
(72) Haec epanorthosis, ut in ep. ad Polyc. inscr. D
i7rto-/.'iTi(ij |iaXXov inEoxoTfjuivto. Pears.
(73) Non scriptum Evangelium, sed evangelica
pra^dicalio de vila et factis Christi. Niemeyer, 1. c,
p. 8.
(74) I. e. qui incarnationem Christi impugnant,
ilti universos homines evertunt, eorum rederaptionem per mortem Christi ncgantes. Seu : qui dicunt Christum xotTa to oo/.e:v tantum esse passum,
ii nos quoque xaTa to ioxttv (i. e. in vanum) pati
conlendant necesse est.
(751 HaBC laudat Theodoret., Dial. I, 1 c, p. 30.
(76) Cf. I Joau. iv, 2, 3. Christus dicitur oapxo-

<pP0<:. Ignatius Oeoyopo;, is qui negat incarnatio


nem Christi vtxpotptfpo;, i. e. qui vivens portat
porta
lunus suum, i. e. qui ipse ~
mortuus est.
(77) Sensus : t Donec ccredant, Christum vere
passum et mortuum esse, in quamorte et passione
salus nostra consistit.
(78) Cf. Gai.i, 8; Ephes. i, 21.
(79) Timotheus Alexandrinus (in fragmenta Syriaco apud Curetonum, p. 42), post Xp:o-:ou legit,
6 ETct eiou- in fragmento altero (I. c, p 48), 6
iirt 8eo;.
(80) Cf. ad Magn., c i.

713

EPISTOLA AD SMYRNjEOS.

714

VII. Hxretici isti abstinent ab eucharistia, carnem Christi eam esse negantes. Recedamus ab iis.
(81) Eu^/apitrcfac xai Tcpoereu^fjc oiti^ovtai, 8ii t6 \ Ab excharistia et oratione obstinent, eo quod non
(iTj iuvjXoYeTv, ttjv eu^apcertiav cripxa eTvat tou Sov
conflteantur, oucharistiarn carnem esse Salvatoris
TTJpo; f(;j.u>v 'lr,erou Xptercou, tt,v urclp Ttbv au.apTitbv nostri Jesu Chrisli, quee pro peccatis nostris passa
^[itbv TcaOoujav, (8.') fjv ttJ ^3TjerTOTT|Tt 6 flaTfjp est, quamque Pater benignitate sua suscitavit.Qui
fJYttpev. 01 ouv avTtXe'YovT ttj Stopeqt tou 8e'ou cro- ergo contradicunt huic dono Dei, altercantes mo^Tjtouvcec iTcofjvr^cfXoucriv. 2uvipepev 81 autoTc riuntur. Utileautem essetillis diligere.ut et resur(83) afaTqtv, "va xa! dvacrtcbcrtv. np^rcov ouv eerctv gerent. Decet itaque abstinere a talibus, et nec in
aTci^EoOat Ttov Totourcov, xai (J-tJts xaT* "otav rcep'. privato, nec in communi colloquio de illis verba
auTtov XaXeTv, [XTjTe xotvfy TtpoJS^eiv 8e toTc TcpocprJ- facere ; attendere autem prophetis, prsecipue autem
ratc, eJatp^Tto; 8e Ttb (84) EuaYYEXtcp, v tjl to TciOoc Evangelio, in quo passio nobis ostensa, et resurrefjijuv oeSvjXtoTat, xat fj dvircacuc (85) TeTeXetuiTa'. .
tio perfecte demonstrata est. Divisiones autem fuTou; 81 u.ep'.3(J.ou; tpeu^eTe, cb; dpj/jrjv xaxcbv.
gite, ut principium malorum.
VIII Nihil sine episcopo peragatur.
llavTs; Ttj> enterxtJTctp dxoXouOeTTt, d>c 'Irjerouc
Omnes episcopo obtemperate, ut Jesus Christus
Xptcrtoc Ttj IlaTpt- xat TtJ) TtpeoSuTeplaj, tbc toT; Patri ; et presbyterio ut apostolis ; diaconos autem
dTcorcoXote/ touc 8k Staxovouc; evTpeTceiQe, to< 6eou B revereamini ut Dei mandatum. Separatim ab epi(86) IvtoXtjv. (87) MrjSeic xuP'( TO" 6tcktx6tcou ti scopo nemo quidquam faciat eorura, qua ad EcclercpajcdTco Ttov dvrjxovTtov e?c ttjv 'ExxXr,aav. 'Exetvrj
siam spectant. Valida eucharistia habeatur illa, qum
j36ata eu^aptJTta fjYefcrQto, fj utco tov erctcrxoTcov ou- sub episcopo peragitur, sub eo, cui ipse concescra, f] ep av atrcoc eittTpitjYj),. (88) "Otcou Sv cpavFi 6 eTCt- serit. Ubi comparuerit episcopus, ibi et multitudo
crxoreoc, exeT to TtXfjOoc lorio' tlirrcip orcou Sv ft X.pt- sit ; quemadinodura, ubi fuerit Christus Jesus, ibi
crtoc 'Ir.oouc; exet fj xafjoXtxrj 'Ex/.Xrjcria. Oux e{ov calholica est Ecclesia. Non licet sine episcopo nelcrctv Xtu?ti T0" iTciaxoTSOu outs 8aTCTtetv, ouTe d^d- que baptizare, neque agapen celebrare ; sed quodtctjv TcoteTv dXX' 6 av exeTvoc 8oxi(j.iTT|, touto xai cunque ille probaverit, hoc et Deo est beneplaciTtu 8eto euiptercov, tva dcrtpaXec fl xai jje'6atov rcav,
I um,ut flrmum et validum sit omne,quod peragitur.
6 TcpdueTai.
IX. Honorate episropum. Me in omnibus recreastis.
EuXoyov eerctv (89) Xoticov, dvavfjtj-ai, xai, tbc Sti
Rationi casterum convenit, iterum sobrium fieri,
xatpov t)(ou.ev, etc 8e6v (jteTavoeTv. KaXtbc e^et, 8e6v et dum adhuc tempus habemus.ad Deum per pcenixai 4tcoxotcov ISivai. '0 Ttu.cbv eTtterxonov utco 6eou tentiam redire. Bonum est Deum et episcopum hoTeTttujw 6 XiOpa erctcrxoTcou ti Ttpicrcrtov Ttb 8ta- norare. Qui honorat episcopura, a Deo honoratus
Vefus interpres.
CAPUT VII.
Ab eucharistia et oratione recedunt ; propter non conflterieucharistiam carnem esse Salvatoris nostri
Jesu Christi pro peccatis nostris passam, quam benignitate Pater resuscitavit. Contradicentes ergo huic
dono Dei, perscrutantes moriuntur. Conferens autem esset ipsis diligere, ut resurgant. Decens est
recedere a talibus, et neque seorsum de ipsis loqui, neque communiter: attendere autem prophetis,
prcecipue vero Evangelio, in quo passio nobis ostensaest, et resurrectio perfecta est. Partitiones auteru
fugite, ut principium malorum.
CAPUT VIII.
Omnes episcopura sequimini, ut Jesus Christus Patrem ; et presbyterium, ut apostolos ; diaconos
autem revereamini, ut Dei mandatum. Nullus sine episcopo aliquid operetur eorum, qu conveniuntin
Ecclesiam. llla firrna gratiarum actio reputetur, quae sub ipso est, vel quam utique ipse concesserit.
Ubi utique apparet episcopus, illic multitudo sit, quemadmodum utique ubi est Christus Jesus, illic
catholica Ecclesia. Non licitura est sine episcopo neque baptizare, neque agapem facere ; sed quod utique
ille probaverit, hoc est et Deo beneplacitum ; ul stabile sit et firmum omne quod agitur.
CAPUT IX.
Rationabile est de catero evigilare ; et cum adhuc tempus habemus, in Deum pcenitere. Beue habet,
(81) Theodoretus .Dial. m, 1. c, pag. 231), qui D (88) I. e. ubi episcopus est, ibi est Ecclesia conereta ; et ubi Christus, ibi Ecclesia universalis. Mohler,
hunc locum laudat, legit : Eujf_ap'.crTtac. xat tooo^oEinheit., p. 292. Aliter Rothe, Anf., p. 472 sq., cui
picoux aTtooe-/;<mcu. Hanc lectionera tuetur Luflius,
xaOoXtxfj visibilis Ecclesia, quique locum nostrura
Liturgik. t. 1, p. 77. Hanc sectionem (euyctptcrTtac
ita interpretatur : Quia cum Christo necessarie simul
f,yv.pit) Jacobsonus capiti antecedenti addidit.
posita est Ecclesia visibilis : ideo et in quovis loco,
(82) Cf. supra c. 2, et ad Trall. c. 9.
(83) I. e. dvircTjV celebrare. Aliter Smithius, cum ubi episcopus apparel, eliam fideles ad visibilem cmtum congregati esse debent : nam episcopus repritsenamore amplecti hoc donum Dei.
tat Christum. Alii denique viro docto (Baumgar(84 Cf. supra c. 5, not. 79.
ten-Crusius, Lehrb. d. D. G. II, 1255) est xafloXtxfj
(85) TeTeXeltoTat. I. e. perfecta apparet.
potius vera, quara twiversalis Ecclesia.
(86; Cf. ad Trall., c. 13.
(89) .Yomov. Cf. ad Eph<vs., c. l\.
[87] Vide Rothe, Anf., p. 469.
23
Pathol. Or. Y.

745

SANCTI IGNATII EPISTOLJ. GENDINjE.

716

est ; qui clam episcopo aliquid agit. diabolo servit. A^Xqi XaTpeuet. DavTa ouv ujxTv ev ppiti itsp :t Omnia nunc abundanler vobisgratia largiatur ;
oeuetio- i';iot yi? eore. KaTi itavra u.e avEirajojiE,
di"ni enim estis. Omnimodo me recreastis, et vos
xat 6fx5c 'Ir.oouc Xptoroc. 'Attovt |ie xat itapovw
Jesus Christus. Absentem me et praesentem dilexi^Ya;!VaTS- V90) 'AtuKioi 6jjiiv soc, &Y o'v r.int
stis. Retribuat vobis Deus, propter quem omnia
uitouivovTec outou Teu?;ea8e.
sustinentes ipsum adipiscemini.
X. Comites meos benevole suscepistis non deerit vobis merces.
Philonera et Rheum Aathopodem, qui me secuti
(91) *!X_va xai 'Piov 'Afaflfeouv, o"t iTCTjXoXoisunt Dei causa, ut ministros Christi Dei suscij ienBrjoav (jtot eic Xoyv 6eou, xaX<i>c eito:r]oaTE GitooEtes, bene fecistis. Ii quoque Domino gratias agunt
i-*(ievoi > 8tax6voo Xpiaro-j 8eou- o! xai tivapropter vos, quod omnibus modis illos refeceritis.
ptaTouatv tuj KupCqi urtep 6u.u>v, 6'ti auTouc ivEraiNil horum vobis erit amissum. Vicissim recreent
oaTe xaTa TtavTa Tpojtov. (92) Ouoev 6u.iv ou u.f|
vos spiritus meus et vincula niea, quoe non contem- _ iTtoXeirar (93) 'Avt(<]/u-/ov 6[i_v t6 Trveujii u.ou xai
psistis, quorumque vos non puduit. Nec vestrum
t_ 8eo-j_a u.ou, 8 ouy 6Treprjoavr;oaTe, ouSe iirr^jvpudebit perfectam fldem, Jesum Christum.
8r)Te. Ouoe 6u_ic eTtatoyjjvSrjoeTai fj ttlv.ix (94) iriortc, 'Itjsoj? Xptaric.
XI. MHtite legatum ad Antiochenos ob pacem restitulam.
Oratio vestra pervenit ad Ecclesiam,quaB est Antiochiae in Syria ; unde vinculis Deo maxime placentibus ligatus fabductus], omnes saluto, illo episcopatu fungi non dignus, utpote omnium infimus,
sed Dei voluntas me dignala est, uon juxta conscienliam meam, sed exgratia Dei.quam perfectam
inihi dari opto, ut per orationem vestram Deum
consequar. Ut nunc opus vestrum absolutum fiat

'H TrpoaEuyfj 6u.v (95) iirfiXeEv JtcI tt,v 'ExxXt,oiav ttjv h 'AvTtoy_eia tt,c _up(ac- 6'8ev BsSsuivoc
6eoTrpETrEOTaToic SEojjtoic, TravTac iairaijojiai, oux
tov -t/.oc xei6sv eTvat, eay_aToc auT_v _v xaTi 8sXrjjia 6"e 8sou xaTr,Jt_8r,v, oux ex (96) auveiSoro;,
iXX' ex yiptToc 8eou, f,v euyojxat TeXelav jiot ooStjvat, "va ev tti TrpooEuy-ri 6u.wv 6=ou ETrtTjyio. *lvi
ouv tXeiov ufjuov -fevTjTat T6 ep-pv xat etc! *?, xi!

corara Deo et hominibus, decet ad Dei honorem, ut


v oupavtji, TtpsTtet e'c Tiu-f^v 6eou (97) ystpoTovT>!ii
Ecclesia vestra eligat sacrum legatum, qui, cum ad
tt,v 'ExxXrjoiav 6(jt_v 8eot;peo6jtt(v, e?c to yv/iptiav
Syriam usque venerit, congratuletur illis, quod pa- C eu>c -upiac aufyapfivat a&Toic, oti eipr,vE'jouotv, xa!
cem consecuti sint, et suam receperint magnitudiiirXa6ov to iotov pl-(tftot;, xat iTrexaTeoraBT) autotc.
nem, ac restilutum sit illis suum corpus Digna
to "Stov (78) o_fiaTEiov. 'KtpavTj u;ot ouv _tov paY(ia,
igitur mihi res est visa, ut aliquem vestrum mittaitE(itj/at Ttvi t_v 6fisT4ptov jiet' ETrto-roXfjC, wi ouvtis cum epistola, qui una cum illis gloriflcet tranSo^iori ttjv xaTa 6e6v auToic Y'voiy^v1v tuofav, xa!
Vetus interpres.
et Deum et episcopum cognoscere. Honorans episcopum, a Deo honoratus est : qui occultans ab episcopo
aliquid operatur, diabolo praestat obsequium. Omnia igitur vobis in gratia superabundent : digui enim
estis. Secundum enim omnia me quiescere fecistis ; et vos Jesus Chnstus. Absentem me et pra?sentem
dilexistis. Retribuat vobis Deus ; propter quem omnia sustinentes, ipsum adipisceinini.
CAPUT X.
Philonem et Reum [etj Agathopum, qui secuti sunt me in verbum Dei, bene fecistis suscipientes ut
ministros Dei Christi : qui et gratias agunt Domino pro vobis ; quoniam ipsos quiescere fecistis secundum omnem modum. Nihil vobis utique deperibit. Conformis animae vestrae spirilus meus, et vincula
mea, quae non despexistis neque erubuistis ; neque vos erubescet perfecta fides, Jesus Christus.
CAPUT IX.
Oratio vestra pervenit ad Ecclesiam quae est in Antiochia Syriae ; unde ligalus Deo decentissimis vinculis omnes saluto. non exsistens dignus inde esse, extremus ipsorum exsislens : secundum voluntatem
aulem Dei dignus factus sum. non ex conscientia, sed ex gratiaDei : quam oro perfectam mihi dari,ut in
oralione vestra Deo potiar. Ut igitur perfectum vestri fiat opus in terra et in coelo ; decet ad honorem
Dei, ordinare Ecclesiam vestram Deo venerabilem, in factum usque Syriam congaudere ipsis, quoniam
pacem habent et acceperunt propriam magnitudinem, et restitutura est ipsis proprium corpusculum.
Visum est mihi igitur Deo digna res, mittere aliquem vestrorum cum epistola : ut conglorificent eam,

(901 Ita Jacobsonus. Caeteri iu.e(6r,.


j)
(95) An fama solum, an litteris. an effectu ? Ef(91) Cf. ad Philad., c. 11
fectu, procul dubio. Jac. Cf. ad Philad., c. 10: ad
(92) I. e. Pro omnibus illis beneflciis mercedem
Polyc, c. 7.
recipietis.
"
(96) Non quod miliimetipsi vel minimum simcon(93 Cf. ad Ephes., c. 21 ; ad Polyc, e. 2 et 6.
scim, quasiipse meruissem. Smith.
(94) I. e qui perlecte fidelis est. Similiter: jri.
(97) Cf. ad Philad., c. 10.
oroc 6 8eoc I Cor. l, 9, x, 13 ; I Thess. v 24 ; H
(98) Sc. Ecclesise.
Thess. iii, 3.

EPISTOLA AD POLYCARPUM.

718

8-ct Xtjxtvo; -JJStj IriyyTttv x^ npotieuyTi 6[xu>v. Ts- \ qnilitatem, quam juxtaDei voluntatem sunt conseXetot ovte;, TeXeta xal tppovetTe. (99) 8IXoutiv -(ap
cuti, et quod Ecclesia illa per orationem vestram
6|xTv euitpiuetv 8eo; etoijxo; eJ; t6 itotpaiy^eTv.
portujara sit potita. Cum perfecti sitis, etiam perfecta excogitetis.Cupientibus eni m vobis bene agere
Deus ad largiendum paratus est.
XII. Salutationes.
'AaitieTat 6|xa; t) ifinri tuiv aSeXtptov tu>v ev
Salutat vos charitas fratrum, qui Troade sunt,
Tpioiot, SBev xa't vpitpoj 6[xTv Sti (1) Boup"pou, 6'v unde et scribo vobis per Burrhum, quem mecum
iittureiXaTe (xet' M0^ &Pa 'EtpEtifot;, toT; ifieXtpoT; misistis una cum Ephesiis, fratribus vestris, qui
uuiuv, 6; xxti itivTa u;e iveTtauaev. Kat otpeXov itav- omnimodo me recreavit.Atqueutinamomnesillum
te; auTov eu.t(jtouvTo, ovTa e^eujirXaptov eou Staxo- imitentur, cum sit exemplar divini ministeriil Rev(a;. Au.etyeTat atkov f, yipt; xaxa TtivTa. 'Atrrca- muneretur ipsum gratia per omnia. Saluto episcoo[xat tov a^tiOeov eTcttixoTcov, xat BeoTtpeitisraTov
pum Deo dignum, et Deo dilectissimum presbyteicpetrSuTipiov. tou; ouvSouXou; (xou StaxtWou;, xai rium, conservos meos diaconos, singillatimque ac
to'j; xot avSpa xat xoivtj TtavTa;, ev ovd|xaTi 'It,<7ou g in universum omnes, in nomine Jesu Chrisli, et in
Xpttrcou, xat ttJ oapxt auTou xa! Ttj> a"(xaTt, TtiSet carne ejus et sanguine, passione et resurrectione
te xai ivatrtitrei, trapxtxfl Te xai TCveutxaTtxfi, (2) ev
corporali simul et spirituali, in nomine, in unione
dvtSjxaTi, ev evottjti 6eou xat 6u.u>v. Xapt; 6[xTv,eXeo;, Dei vobiscum. Gratiavobis, misericordia, pax, pa
etpTJvrj, 6tco(xovt) Sti TcavTfk.
tientia sit semper.
XIII. Salutationes.
'AoTciou.at tou; o?xou; tojv i8EX<pu>v jxou ouv yuSaluto familias fratrum meorum cum uxoribuset
vat: xat texvoi;, xa: Ta; TcapOevou;, Ta; XeYouiva;
liberis, et virgines, vocatas viduas. Fortes sitis in
(3) y_r;;a;. *Kp,"'fu<ifle' (xotiv Suvi[xetUveuu.aTo;.'AtiT:ivirtute Spirilus. Salutat vos Philo, qui mecum est
Tat uua; (4) *!Xu>v, auv ejxoi u>v. 'AaTtiJofxat t6v
Saluto Taviam et domum ejus, quam opto firmari
oixov Taoula;, f]v e'jy_ou.at eSpasBat Tcttrtet xat ififide et charitate corporali et spirituali. Saluto Altcx oapxixri Te xat TcveutxaTtxTi. 'Atntii;ou.ai "AXxrjv,
cen, desiderabile mihi nomen, et Daphnum incomto Tco9f,T(5v (xou ovojxa, xa!. Aitpuov (o) tov aauYxpi- parabilem, et Euteeuum, omnesque nominatim.
tov, xai Eutexvov xat itivTa; xaT1 6'votxa. "E^pojaOE n Valete in gratia Dei.
Lv yiptTt 8eou.

\etus interpres.
qujB secundum Dcum, ipsis factam tranquillitatem ; et quoniam portu jam potita est, oratione vestra.
Perfecti exsistentes, perfecta et sapite. Volentibus enim vobis bene facere, Deus paratus est ad tribuere.
CAPUT XII.
Salutat vos charitas fratrum, qui in Troade ; unde et scribo voliis per Burrhum, quem misistis mecum
simul Ephesiis fratribus vestris ; qui secundum omnia me quiescere fecit. Etutinam omnes ipsum imitentur, exsistentem exemplarium Dei ministerii. Remuneret ipsum gratia secundum omnia. Saluto Deo
dignum episcopum, et Deo decens presbyterium. et conservos meos diaconos ; et singillatim et comrauniler otnnes, in nomine Jesu Christi et carne ipsius, et sanguine, etpassione.et resurrectione carnali
et spirituali, in unitate Dei et vestri. Gratia vobis, et misericordia, et pax, et sustinentia semper.
CAPUT XIII.
Saluto domos fratrum meorum, cum uxoribus et filiis ; et virgines vocatas viduas. Valete mihi in
virtute Palris. Salutat vos Philou, mecum exsistens. Saluto domum Thavi, quam oro firraari fide et
charitate carnali et spirituali. Saluto Alken, desideratum mihi nomen ; et Daphnum incomparabilem, et
Eutecnum, et omnes secundum nomen. Valete in gratia Dei.

AD POLYGARPUM.

d npos nOAYKAPnON (6).

Jgnatius, qui et Theophorus, Polycarpo, episcopo


Ecclesix Smyrnxovum, qui ipse potius episcopum

'IvviTto;, 6 xat esStpopo;. DoXuxipTtoj ETtitrxoitq)


(7) 'ExxXrjtrfa; Efxupvaftov, txaXXov (8) euetjxo-

(99) Hunc locum male Semipelaeianismi suspectum putat Baumgartem-Crusius, Lehrb. d. Dogm.
G., II, 1107.
(1) Cf. ad Ephes., 2; ad Philad., c. 11.
(2) 'Ev <5vou,aTt non est in vet. versione, et pla e(30)mCfU Rnodth A?!". 253LDiaconisS)fi. etsi essert viraines, -/TJpai tamen appellabantur, quiaprimis Ecclesia temporibus vidZ ad munus diaconis sarum eligii solebant.
(4) Cf. supra c. iO.

(5) Ita ms. Smithius conjicit 'AuuYxptTov. Cf.


Rom. xvi, 14.
(6) Authentiam hujus epistolts contra speciales
nonnullorum objectiones nuperrime propugnaverunt.
") Vocabulo 'ExxX.ata; nihil respondet in utroque codice synaco.
.....
,
......
. <8> Hn.c Paronomas.am Va.rlen.us ,ta redd.d.t :
Inspectort, .mo qux tnspectus est a Deo. Jacobson.

719

SANCTI IGNATII EPISTOLjE flrENUINjE.

habet Deum Patrem et Dominum Jetum Christum A.


p/urimam sa/ulem.

Trrjuivtu 6tc6 8eou DaTp6c; xai


Xptarou, TcXeTerca y_a!peiv.

720
Eupfoo 'IrinO

I. Laus c< adhortatio.


Piam montetn tuam, velut supra petram immo(9) 'AiroSeyou.Evdc; oou ttjv ev et^ vvtuu.T|V, ^?Jbilem fundatam, comprobans, summis eveho lauouivTjv <!>; eiri rceTpav axivrjov, uTrep8oii;io (10),
dibus, quod dignus sim habitus sancta tua facie,
xaTatio8ei; tou (11) Tcpoo-cuTcou o-ou tou anujiou,
qua utinam semper frui possim in Deo. Obsecro te ou (12) 6va!u.T)v iv 6etu. UapaxaXto ae h x*?!Tl ,'3),
per gratiam, qua indutus es, ut augeas cursum $(14) ivSeSuiat, (15) 7tpoo6-ivai Ttj> opc>u.iu <joj, xt
tuum, omnesque adhorteris, ut salventur.Defende Tcdvra; irapaxaXeTv, "iva o-toijiovcai. (16) 'ExSJxei sou
locum tuum in omni cura carnali et spirituali. tov x6tcov ev Tcicrri eTctu.eXe(a erapxixri Te xa! tcveu.
Unitatis curam habe,quanibil melius. Omnes per- u.aTtxfi. Ttj; evioaeio; eppcivTiJe, ?j; ouSev au.eivov.
fer, ut et te perfert Dominus. Omnes tolera in cha- UivTa; 3acrTae, eb; xai ere 6 Kupto;. IlivTtov Awritate, sicut et facis. Precibus vaca perpetuis. Po- jrou ev avaTqi, cocntEp xa! itoteT;. Dpoaeo-jtai; eqostula sapientiam majorem, quam habes. Vigila,
Xae (17) iStaXedrcoi;. (18) A!tou eruveatv irXeiov
insomnem spiritum possidens. Singulis loquere,ut ?,; ey_et;. rprjvdpet, 4xou.t)tov (19) irveOtia xexctjpotes Deo adjuvante.Cunctorum ffigrotationes por- g uivo;. ToT; xa^' oivopa xaTa (20) BoiieEtav 8eo5
ta, sicut perfectus athleta. Ubi plus laboris, ibi XaXer HavTtov t&; vierou; Saaralje, cb; TeXeto; 06X1)magnum lucruui.
ttj;. "Otcou TtXeiiov xotco;, tcoXu xepSo;.
II. Continuatio adhortationum.
Bonos discipulos si amaveris, nullam inde meKaXou; u.a8T)Ta; (21) eav eptXri;, y^P" *01 "x
reris gratiam ; potius pestilentiores in mansuetu- eo-rtv u.5XXov tou; (22) XottioTipoo; ev irpaekiiTt
Vetus interpres.
Ignatius, qui et Theophorus, Polycarpo episcopo Ecclesise Smyrnxorum, magis autem visitato a Deo Patre
et Domino Jesu Christo, plurimum gaudere.
CAPUT I.
Acceptans tuam in Deo sententiam, flrmatam ut supra petram immobilem.supergloriflco, dignificatns
tua facie immaculata, qua fruar in Deo. Deprecor te m Dei gratia qua indutus es, apponere cursui tao,
et jomnes deprecari ut salventur. Justiflca locum tuum in omni cura carnali et spirituali.Unionem cura,
qua nihil melius. Omnes supporta ; ut et te Dominus. Omnes sustine in charifate ; quemadmodum et
facis.Orationibusvacaindesinentibus. Pete intellectumampliorem eoquemhabes.Vigila,nondormienteni
spiritum possidens. Singulis secundum consuetudiiiem Dei loquere. Omnium aegritudines porta,utperfectus athleta. Ubi major labor, multum lucrum.
CAPUT II.
Bonos discipulos si diligas, gratia tibi non est : magis deteriores in mansuetudine subjice. Non omne
runt Hutherus (in Hlgenii Zeitschr. fur histor. theol., Q 6eou,quod ne apud inlerpolatorem quidemlegimus.
t. XI, p. 62 sqq.) et Diisterdieck, De Ignatianarum
(14) 'EvSISucrai. Imitatur S. Paulum. qui voce
eptstolanim authentia, etc, p. 42 seqq. Multi enim evSuoi et evSuou.at hoc sensu ssepe ulilur, e. g.
contendebant, vix esse verisimile, quod Ignatius Ephes. vi, 14 ; Cod. 111, 12. Pears.
duas epistolas ad Smyrnajos miserit, unam ad
(15) llpoaQetvat ttp 6p6u.c[>. Similia in S. Scriptura
Smyrna-os in commune, alteram ad episcopum legimus : IlXr(pouv xov 8p6u.ov. Act. xiii, 25 ; wSmyrnaj separatim. Sed clare id narrat Eusebius, XetoCiv t6v 8p6u.ov. Act. xx, Vf4; II Tim. iv, 7.
Hisl. eccl., 111, 36. Epistolasad Polycarpum duplex
(16| I. e. defende episcopatum tuum. Hancsentenexstat versio Syriaca, seu potius duo codices unius tiam Syrus, minus eam intelligens, ita vertit: as
ejusderaque versionis, quorum alter saeculo sexto, res requires, quse conveniunt cum omni cura corpoalter oclavo exaratus videtur. Velustiorem codicem ris et animrn.
typisexscribendumcuravit Curetonus, 1. c.junio(17) 'ASiaXetVcoi; apud Syrum non exstat.
ris codicis lectiones variantes, quro paucissima et
(18) Nil habet hic locns rusticitatis seuarrogannullius ponderis sunt, addens. Uterque codexpri- tia, ut Dalieeus contendebat. Fraterno tantum
mam tant' m epistolaB partem (usque ad finera ca- amoreductusbeatuslgnatius, Polycarpum suum ad
pilis sexti) continet. E capitibus autem 7 et 8 Ecclesiam studiose fovendam ac preces assidue
Syrusduastantum sententias mutatus est, easque fundendas hortatus est. Dcesterdieck.
cum finecapitis sexti conjunxit. Coeterum Syrus in
(19) Apud Damascenum qui hunc iocum citat,
verteuda hac epistola exemplar Graecum pene ad legitur axo!u.T)Tov 6u.[jta, quod idem est ; intelligit
verbum secutus est.
D enim oti|jia Tfic; ^uxtjc. Pears. Syrus cum Grajco
(9) 'ATcoSi^ou-at = probo, comprobo, acceptum
textu nostro legit irveuu.a.
habeo. Pearson. Tt,v ev eetji vviuii^v. similii modo
(20i Interpolator habet 6u.orj6etv, Lalinus interIgnatius in epistola ad Rora., c. 7, scribit: Ttjv
pres consuetudinem. Syrus legisse videtur t'i
etc eeov jiou YvtujiTjV.
tiiXrjiia seu BouXr-v, verlit enim : Concordans cum
(10 Sc. 8<5v, quod Syrus legit.
volunlate Dei.
(11) ToO TcoootoTcou aou. Nunquam igitur ante vi(21) Post tiaOrjTdti; Syrus legisse videtur (iovov,
derat Polycarpum. Pears.
quod non interpolator quidem agnoscit.
(12) Cfr. lgnat. ad Ephes., c. 2 : ad Magn., c. 2
(22) Adjectivum Xotu.6c seepius legitur apud LXX
et 12 ; ad Rom., c 5.
Interpretes, et apud S. Barnab., c. 10.
(13) Smithius contra auctoritatem ms. addit

"21

EPISTOLA AD POLYCARPUM.

722

iVitdTajas. Ou tc5v Tpauu.a ttj outti eu.TcXdercptp Oepa- A. dine subjice. Non omne vuhius eodem emplastro
muerai. Toix; (23) Ttapoucru.ou<; eu.5po-/a7 naue.
curatur. lmpetus febriles superfusionibus seda.
(24) *p<5vtfXo<; vivou (i>< ocptc; ev dnaatv, xai 4xi- Prudens esto, sicut serpens, ia omnibus.etsimplex
paio? (25) coaet Tteptcrcepd. iti touto o-apxtxce, et
ut columba. Idcirco corporalises et spiritualis.ut,
xai TcveotiaTixoe;, tva Ta tpaivdu.evd aou eie; TCpdcrtoqu;e coram te apparent, placide tractes ; invisibilia
itov xoXaxeuT);- Ta 8e (26) ddpaTa atret, "va croi
autem pelas ut manifestenlur tibi,ne tibi quidquam
cpavepcoflfl, 6'tccoc; u.r(Sevoi; XeEjitj, xat itavTOt; Xa?'desit et omni dono abundes. Tempus expetit te, ut
trjjtaToc; itEptajej^i. '0 xatpo; aitatTeT ere, tbe; xu6epgubernator ventos, et ut tempestate jactatus porvfjxat (27) dveu.oue;, xai to; v_etu.a*;du.Evo<; Xtuiva, ei;
tum, ut cum tuis Deum assequaris. Sis sobrius ut
to 6eou E3tiTuy_eTv. N^tpe u>; 8eou dflXrjTrj;- to Oipta
Dei alhleta ; praemium proposilum est immortalitas
dcpflaperia xai cof) a'(6vtoe;, 7tept fj; xat cru TCETtetaat.
et vita tBterna, de qua et tibi persuasum est. Iu
Kaxa TtivTa aou (28) avTti|/jv_ov Ifia xal Ta Seajxa
omnibus vicissim recreeris me et vinculis meis,
u.ou, a f)YdTC7)cra;.
quae dilexisti.
III. Continuatio.
(29) 01 Soxouvtb; 4{i5irttrtoi eTvat xai (30) frctso- B Qui videntur flde digni esse, et aliena docent.te
StSaeneaXouvTe;, u.rj ere xararXrjaaeTtoaav. Stt,Oi
non perterrefaciant. Sta flrmus ut incus,quse periSpaToc io; (31) axtiiov TUTcrdu.Evo;. MEvdXou lerciv cutitur. Magni athletae est caedi et vincere. Maxime
iflXr|Tou to Sepeerfla'. xai vixejv. MdXterca 8e EVExev vero propter Deum omnia sustinere nos oporteti
8eou rcavTa &Teou,evEiv f,u.a; 8et, "va xai outo; f)u,a; ut et ipse nos sustineat. Studiosior fias, quam es.
6utofjietvTi . (32) nXeov entouSaio; vtvoo o5 et. Tou; Tempora perpende. Eum, qui ultra tempus est,
xatpoo; xaTau,dvflavi. Tov (33) 6nsp xatpov Ttpocr- exspecta, intemporalem, invisibilem, propter nos
Sdxa, tov a'v_povov, t6v ddpatov, tov 8i* f)u.a; 6paTov, vUibilem, impalpabilem, impatibilem, propter nos
xbt dtJirjXdcpr.Tov, tov dTcaflT), t6v Si' fjuic; TtaOrjTOv, patibilem, quiomni modo propter nos sustinuit.
tov xxcd ndvTa tsotcov Ot' f,u.a; ^TioixeivavTa.
IV. Continuatio.
Xrjpat (jtf| aueXeiaOtoaav. (34) MeTa tov Kupcov
VidusB ne negligantur. Post Dominum tu earum
cru auTcov eppovTierTf,; eao, Mr,8ev aveu yvi6u,t); eroo curator sis. Nihil sine tua voluntate fiat, neque tu
vcveerflco, u.r)Se er!> aveu 6eou [ (35) yV(uu.tjc] ti Tcpatx- quidquam sine Dei voluntate agas ; quod nec facis,
ere- SitEp oioe TtpdTcret;, (36) eujTaflri;. (37) Huxvdcum sis constans. Grebiius conventus fiant. Nomixepov auvoftoYai vtvecrflcuaav. 'EJ; SvdjiaTo; tcdv- C natim omnes quaere. Servos et ancillas ne conVetus inlerpres.
rulnus eodem einplastro curatur. Exacerbationes in pluviis quieta. Prudens fljs, ut seipens, in omnibus :
et simplex, ut columba. Propter hoc carnalis es et spiritualis, ut manifesta in tuam faciem blandiaris :
invisibilia autem petas, ut tibi manifestentur ; ut nullo deficias, et omni charismate abundes. Tempus
expetit te, ut gubernatores ventos; et ut qui in procella est, portum ad Deo potiendum. Vigila, ut Dei
atbleta : thema, incorruptio et vita eeterna ; de qua et tu connsus es. Secundum omnia, tui refrigerium
ego, et vincula mea quae dilexisti.
CAPUT III.
Qui videntur fide digni e3se et altera docent, non te stupefaciant. Sta firmus, ut incus percussa.
Magni est athleUB discerpi et vincere : maxime autem propter Deum omnia sustinere nos oportet ; ut et
ipse nos sustineat. PIus studiosus fias, quam es. Tempora considera : eum qui supra tempus, exspecta,
intemporalem ; invisibilem, propter nos visibilem ; impalpabilem, impassibilem, propter nos passibilem,
secundum omnem modum propter nos sustinentem.
CAPUT IV.
Viduae non negligantur. Post Dominum ut ipsarum curator esto. Nihil sine sententia tua Dat ; neque tu
(23) Haec male vertit Syrus : ld quod aculum est D (32) UXIov jTiouSaToc; x. t. X. Hfflcusque ad finem
et secat, lenitate mitiga. Pro rcapoc;uo-u.ou<; legisse
capitis Syriace citantur a Severo, patriarcha Antiocheno, apud Curetonum, I. c, p. 28.
videtur T:aoac;u<Tu,a.
(33'Itacodex ms. divise u7re xjttpdv. libri im(24) Cfr.Matth. x, 16.
(25) Syrus hanc sententiam pluribus verbis ex- pressi composite uicipxatpov, alio prorsus seusu
nirnis maturus. Jac
plicat.
(34) Syrus habet, propler Dominum.
(26) I. e. arcana eitia quorumdam. Jun. Arcana
(35) Adde Yvtofjtrjc, quod habet inlerpolator.quod
mysterxa Dei, aut. qux in futuro evenient. Smith.
legit Syrus. quodque in cit.il ione hujus loci (in ho(27) Syrus vertit, navem.
milia de unico utriusque Testamenli legislalore,
(28) Ctr. Ignat. ad Symrn., c. 10 ; ad Ephes.,
c. 21. Syrus vertit, sim loco animx tux ovtJ vulgo S. Chrysostomo tribula) reperitur.
(36) Syrus cum interpolatore legit : otces ouSe
t"jXt~(itpd-0E'c. Eucrtdbet.
(Z9) Syrus legisse videtur: 01 ooxouVtec; ti eivat.
(37) HuxvdTEpov. Pearsonus de confertis et ple(30) Cfr. I Tin . i, 3 ; vi, 3.
(31) Syrus, vocabulum dxu,(ov male intelligens, nis, non de crebris conventibus exponit. At cfr.
Ignat. ad Ephes., c. 13. Jac.
exhibet : sta firmus ut athleta, qui percutitur.

12Z

SANCTI IGNATII EPISTOLjE GENUTNjE.

7<tf

temnas; sed nec ipsi superbiant.verumadgloriam A (38) WTE!- (39) AouXou< xa? SouXa; u.f, utcect]Dei plus serviant, ut potiorem libertatem a Deo tpivE-.- iXXi u.t,o'e auToi <puaiouiiO<uaav, aXX' iU o6c>
consequantur. Non desiderent communibus sum- 6eou tcXeov SouXEueTojtrav, tva xptitTovo; eXeu8ep(bc;
ptibus e servitute redimi, ne servi inveniantur cu- arco 8eou tu)(iujiv. Mtj Epdttoo-av dico tou xotvou
piditatis.
EXeuOepouoOat, W |at} SouXot eupeOtojtv eTti8uu.[ac.
V. Quid conjuges, czlibes, sponsos moneat episcopus.
Malas artes fuge ; magis autem de illis coram
(40) Tic xaxotEXvta; tpEuYf u.aXXov 81 itep; tojtujv
populo loquere. Sororibus meis dicito, ut Domi- (41) 6(j.iX(xv tcoiou. TaT; aSeXtsaTc; jiou itpojXdXtt,
num ament, et maritis contentas sint carne ac spi- dYait^v tov Kuptov, xr;? toT; auii.6!ot<; dvxtTtjOa'. orapxt
ritu. Similiter et fratribus meis manda in nomine xai TcvsjjjtaTt. 'Oixotojc; xai toT; aOEXtpoTc; u.ou TtapavJesu Christi, ut diligant conjuges suas sicut Domi- fil\z ev 6vgijuxti 'Ir,tjou Xpto-rou, ayaTi^v ti; aounus Ecclesiam u.Si quis potest in castitate manere,
Stouc; toc; & Kuptoc ttjv 'hxxXr,jav. B" ttt; Juvnat
ad honorem ejus.qui Dominus estcarnis.iu humi- ev aYve(a (asveiv ei; tiiat.v tou (4'^) Kuplou tt,; traplitate maneat. Si glorietur, periit ; et si se majo- . xo;, iv ixaujr_T,j!a fjtevkto. 'Lav xau^rjtnvtat, drti.
rem episcopocenseat, interiit.Decet vero,ut sponsi
Xeto- xat Jiv fviucrO^ tcAeov tou ei-,i<jx<Stcou, etpSapetsponseede sententia episcopi conjugium faciaut, Tat. (43) Ilpiiret 6e toT; y^H-ouji xai toi; Yspsouuiut nuptiae secuudum Uominum sint,non secundum vat;, u.Ti YvtutjtT,c; tou ErttaxoTcou tt,v evgjjiv tcoieTcupiditatem. Omnia ad honorem Dei flant.
aflat, 'iva 6 fdfjtoc, $ xaTi ttUov, xai {xtj xot' erctDu(jttav. (44) IlavTa e'i; ttfujv 8eou Yivttrtjbi.
VI. Officia gregis Christiani.
Episcopo attendite, ut et Deus vobis attendat,
(45) Ttjj eTcitjxoTcoj TtpojEjfETE, Iva xal 6 taeo;
Utinaiu ego vicissim recreare possim eos, qui sub- ujaTv. (46) 'Avr!t|/u-/;ov Lfib tiov uTcoTaao-o|Asvu>v tS inciditi sunt episcopo, presbyteris, diaconis ; et utinam o-x6tcoj, TcpeaSuTopot;, Staxdvot;- xai u.et' auTtov u.ot
mihi contingat cum illis partem habere in Deo. to (AEpo; yivoiTo aytTv ev 8etj>. EuYxoTctate dXXrJAOt;.
Collaborate vobis mutuo ; una certate, una currite,
o-uvaQAETte, auvTpiysTE. tTuu.Tcijyr.ETE, auYxotu.aj8i;,
compatimini, una dormite, una exsurgile, ut Dei auvEYEipEjOe, tl>; 8sou oixov6u.ot xai Tcipeopoi xai
administratores, faraihares et minislri. Placete uTcrjpttat. (47) 'ApEtnttte tji o-cpaTtuscrOs, aep' ou xai
illi, cui militatis, a quo et stipendia fertis. Nemo q Ti [48] 6t|>u>via xou.ii;Ecr8s. MtJtic uixaiv Sejesitup
vestrum desertor inveniatur. Baptismus vester maEupeOTi. To |idTCTij|Aa u|au>v (asvstio 49 u>; 6'tcXoi, tj
Vetus interpres.
sine Deo quid operare : quod autem operaris, sit bene stabile. Spius congregationes fiant : ex nomiue
omnes quaere. Servos et ancillasne despicias, sed neque ipsi inflentur; sed in gloriam Dei plus serviant,
ut meliori libertate a Deo poliantur. Non desiderent a communi liberi fleri ; ut non servi inveniantur
concupiscentise.
CAPUT V.
Malas artes fuge: magis autem de his homiliam fac. Sorores meas alloquere, diligere Dominura, et
viris sufflcere carne et spiritu. Similiter et fratribus meis annuntia in nomine Jesu Cliristi, diligere
uxores, ut Dominus Ecclesiam. Si quis potest in castitate manere, in honorem carnis Domini, in ingloriatione Domini maneat. Si glorietur, perditur : et si videri velit plus episcopo, corruptus est. Decet
autem ducentes et ductas, cum sententia episcopi unionem facere ; ut sit secundum Deum, et non
secundum concupiscentiam. Omnia in honorem Dei flant.
CAPUT VI.
Episcopo attendite,ut et Deus vobis. Unanimis ego cum subjectis episcopo, presbyteris diaconis : et cum
ipsis mihi pars flat capere in Deo. Collaborate ad invicem, concertate, concurrite, compatimini,condormite, consurgite, ut Dei dispensatores, et assessores et ministri. Placete cui militatis ; a quo et stipendia
fertis. Nullus vestrum otiosus inveniatur.Baptisma veslrum maneat ut scutum, fides ut galea, charitas
" Ephes. v, 25.
(38) I. e. universos nominatim ad congressus D (43) Videatur Neander, 1. c, p. 321.
sacros convoca. Jac.
(44) Cfr. 1 Cor. x, 31 .
(39) Cfr. Neander, Kirchengesch., I, p. 300.
(45) Quia epistola, ad episcopum Smyrn desti(40) I. e. malas doctrinas, hasreses.
nata, ex more antiquo legenda etiam erat Srayr(41) I. e. frequenter oraliones coram populo de nensibus, ideo sanctissimus uiartyr intermiscet
his malis doctrinis habeantur. In prionbus meis prsecepta ad populum. Cot.
editionibus cum interpolatore legi : 'Ou.tX!av u.tj
(46) Cfr. supra, c. 2 ; ad Smyrn.. c. 10; ad
Tcotou. Cum vero particula negativa uon solum in Ephes., c. 21.
codice Mediceo (textus Grseci), sed etiam in veteri(47) Syrus habet : Placete ei et tnilitate pro eo, ut
bus versionibus Latina et Syriaca non reperiatur, stipendia ab eo accipiatis. Legisse videtur cura innunc eam omittendam putavi.
terpolatore xou.!tjtj6e.
(42) I. e. ejus, qui corpora nostra resuscitat,et
(48) Ignatius comphiribus utilur vocabulis Laticujus membra coipora nostra sunt. Cfr. I Cor. vi, nis, ex re militari desumptis. a linpcis quoque usu
14. 15. Jac. Alii reddunt, ad honorem carnis Do- receptis. 6<}/tjjv.a, SEjesttup, 8ETc6jtTa, SxxEirrt.
minicK. Pari modo etiam Syrus vertit, ac si le(49) MeviTto. Hoc vocabulo utitur Ignatius, quia
gisset : EU Ttu.T)V tfjc; aapx6<; tou Kuplou.
desertores arma abjiciebant. Peahs.

733

EPISTOLA AD POLYCARPUM.

726

ic(o-ci; i>> TteptxetpaXafa, tj avaTtr, to; 8dpu, f, 6ra>- A neat velut arma,fldes ut galea, charitas ut hasta,
ixovr, (u; TtavorcXIa. Ti SeicdatTa 6(j.tov ta e'pva ujitbv, patientia ut tota armalura Deposita vestra sint
iva ta axxeTrca 6(jiov aj ii xo(j.(orja8e. Maxpo8u(j.rj- opera vestra, ut accepta vestra digne reportetis.
aaxs ouv |iet' aXXrjXtov ev TipadTrjTt, toc 6 8e6
Longanimes igitur estote alter ad alterum in mau[ (50) (xe8'] 6(Aibv (51). 'Ova([xr)v 6|j.u>v 3ta navTd;.
suetudine, ut etDeus ergavos. Utinam fruar vobis
perpetuo.
VII. Mittite legatum ad Antiochenos ob pacem restitutam.
(52) 'EireiST, f, 'ExxXr,o(a f, ev 'AvTtoyeta tt,; uQuia vero Ecclesia, qua est Antiochia in Syria,
pfac !pr,veuei, l>c MijXioBt, jxot, 8ta tt,v TtpoajuyT.v ut mihi relatum est, pace fruitur per preces ve6jj.5)v, xavu> euOuu.dTepo< eYevd|jr,v ev ajjepijjvta stras ; et ego nunc tranquilliore animo sum in se6eou, eav itep 8ta tou rtaBeTv 8eou eittTuyio, el? t6 curitate Dei ; si modo per passionem Deum assee6pe6f,va [ie ev ttj (53) avaTcioet 6|ztov (54) (ja8r)- quar, ut in resurrectione discipulus vester inveTiv. (55) DpiTtet, IloXjxapTte SeopaxapiTcdTaTe, niar. Decet, Polycarpe, in Deo beatissime, concio-up.6ouXtov ovaveTv BeoTtpeTteoTiTov, xal yetpoTovf)lium cogere Deodecentissimum.eteligerealiquem,
oa Tiva, 6'v avaTcr,T6v Xtav eyeTe xat aoxvov, 6< 8u- j. quem valde charum habeatis et impigrum,qui povrJocTai 8sd8po(jo; xaXeToBar toutov xaTattioaai,
terit divinus cursor appellari ; illumque eodignari
"va TtopeuBe'c e!c Zup(av Sojjao-fl 6(ju>v tt,v oioxvov
honore, ut in feyriam profectus impigram ctiariavaTtrjv ei; 8dav Xpttrtou. XptoTtavo; eaucou eoo- tatem vestram ad Dei gloriam celebret.Christianus
o(av oux eyet, aXXi 8et{> trXoXalJei. Touto to ep^ov sui potestatem non habet, sed Deo vacat. Hoc est
6eou eoriv xa! utjtov, 6'tov (56) auTtJ) aTtaprfarjTe.
opus Dei et vestrum, quando id in illius honorem
Dtoreuto vip (57) tt^ yipiTi, 6'ti eroi|jo( eore e!; perfeceritis. Confido enim gratisB, vos paratos csse
tuTtotfav 6etj> avrjxouoav. Etoto; ouv ujjiov to ouvto- ad opus hocbonum, ad Deum pertinens. Cum itavov tt,; dXrieeta?, 8t' dXtvojv uu.5; vpajxptaTuiv Ttapeque scirem vehemens vestrum erga veritatem stuxa"Xeoa.
diura, brevi epislola vos adhortatus sum.
VIII. Et alix Ecclesix legatos vel epistolas Antiochiam mittant. Salutationes.
(58) 'Erce! (59) TtaW.; TaT; 'ExxXr,o(at; oux fjSuvr]Cum omnibus Ecclesiis scribere non potuerim
Vetus interpres.
ut lancea, sustinentia ut omnis armatura. Deposita vestra, opera vestra ; ut accepta vestra.digna feratis.
Longanimiter ferte igitur vos ad invicem in mansuetudine, ut Deus vos. Fruar vobis semper.
CAPUT VII.
QuiaEcclesia qu in Antiochia Syrias, pacem habet, ut ostensum est mihi, per orationera vestram ;
et cgo laetior factus sum in sollicitudine Dei : si quidem, per pati Deo potiar, in inveniri me in oratione
vestri discipulum. Decet, Polycarpe Deo-beatissime, concilium congregare Deo-decentissimum, et ordinare aliqupm,quem dilectum valde habetis et impigrum. qui poterit Dei-cursor vocari : et hunc dignilicari.ut vadens in Syriam.glorificet vestram impigram charitatem in gloriam Dei. Chrislianus sui ipsius
potestatem non habet, sed Deo vacat. Hoc opus Dei est et vestri, quoniam ipsi perfecti estis. Credo
enimgratiae, quoniam parati estisad beneficentiamDeo decentem. Sciens vestrum compendium veritatis, per paucas vos litteras consolatus sum.
CAPUT VIII.
Quia igitur omnibus Ecclesiis non potui scribere,propter repente navigare me a Troade in Neapolim>
(50) Legendum (jee' 6(jtov, ut apud interpolato- C
rem. apud Syrum et-in Fragmentis Damasceuicis
Rupefucaldiiiis.
(51) Cfr. Ignat. ad Ephes., c. 2 ; ad Magn., c. 2
et 12 ; ad Rom.. c 5.
(52) E capite septimo Syrus nil nisi unicamsententiam : XptoTtavos eauTou efouotav oux iXti, iXXi
6euj oZoXiiJe'., mutuatus est. De legatis ad Antiochenos mittendis efr. ad Smyrn., c. 11 ; adPhilad.,
c. 10.
(53) Vet. int. in oratione. Cotelerius ideo conjicit avatTT)oei.
(54) Ita legit vetus interpres Ms. male ita8T,TrIv.
(55) Hsbc refert S. Polycarpus in ep. ad Phil.,
c. 13. Pears.
(56) lta ms., non aikd, uti in lib. impr. Jac.
(57) Transpone verba, Sti tt^ XaptTt, h. e. Sia tt.i;
yipiTo;. Smitii.
(58) Syrus. ut ecapite antecedenti.ita etiamecapite oclavo unicam tantum sententiam in versio- Q
nem suam transtulit : ATTtaJofjat tov jjiXXovTa xaTa{iouo8ai tou ei; upav TcopeueoSat. Quaa Syrus

addit, loco mei, sicut prsecepi tibi, in Graeco non


exstant, neque in codice Mediceo, neque apud interpolatorem. Syrus haec e suis addidisse videtur.
PraetereaCuretonusabsqueullisar^unientisomnia,
quaa in versione Syriaca non leguntur, a falsario
quodam posteriorum sajculorum additacontendit.
Sed ha;c capita 7 et 8 adeo omni oppugnatione
haBreticorum, omnique muneris episcopalis commendatione carent, ut causa, quod falsarius hnac
adjecerit, detegi non possit. Maxima porroinjuria
Curetonus affirmat, verba genuina, qua3 Syrus legerit.nec non narrationem Eusebii (Ignatiumbeato
Polycarpo Ecclesiam Antiochena? commendasse,
Hist. eccl., iii, 36), falsario ad conficienda capita
7 et 8 ansam dedisse. Id nullo modo verisimile est. Curetonus denique et in eo erravit, quod
capitibus 7 et 8 De eleciione novi episcopi Antiochenorum verba fieri putet Ignatius enim non
de novo episcopo,sed de legatis a pluribus Eccleslis Antiochiam mittendis loquilur.
(59) luterpolator addit ouv.

72T

SANCTI IGNATIl EPISTOLjE GENUINjE.

quod repente a Troade Neapolim, jussu ita poslu- A 6riv 'l?'fy*'-t 8ii to EatcpvT)c tcXeTv pte iito Tpuiaeo:
lante.navigaverim ; tu, qui sententis Dei siscorn
eic Nea.7coXtv, cbc to (60) OeXTjcia Tcpoaraaaer -jpij/eic TaTc etiTcpoaOev 'ExxXr(a(atc, t!>c 6eou yvu>u.t1v
pos, scribes vicinis Ecclesiis, ut et ipsi ideni faxexTT,|jievoc, e*c to xai airtouc to auto TioiT,oat, o\
ciant, qui possint, pedites mittant, alii vero
iiev 5uvau.evot irejouc TceiKjJ/at, o\ Se eTctoroXic 8ti
epistolas per eos, qui a te mittentur ; ut glorificeTtuv UTtd aou tce|j:tco{j.eviuV 'tva (61) lol~zbr-.i aituvltp
ris aiterno opere.quemadmodum dignus es. Saluto
ep^cp, 10 afjioc iflv. 'AoTta5o|j.ai Ttavxac e dvdttaToc,
omnes nominatim, et Epilropi uxorem cum tota
xai tt(v tou 'EittTpdTcou auv 6'Xiu xcji otVtu auTJjc xa!
domo sua et liberis. Saluto Attalum mibi charum.
tujv texvcuv. 'Aauaijoiiai "ATTaXov tov avaitT(Tov
Saluto eum, qui profectione in Syriam dignus hau.ou. 'Aa-jtaljojjuti tov jieXXovTa xaTaf-touaOat tou ei;
bebitur. Gratia in perpetuum cum illo erit, et cum
2up(av TeopeueaOat. "BaTJtt fj X-P^ (*"' auToii Sti
mitteute illum Polycarpo. Opto vos semper valere
TcavTOc, xai tou TctiiiTcovTOc auTov DoXuxdpTcou. 'Epin Deo nostro Jesu Christo, per quem in unione
ptuaQai 6|jiac Sti TcavToc ev 6etj> -^u.u>v 'Ir(aou XptcumDeo et episcopatu permaneatis.Saluto Alcen,
arcji euy^ojjiat, ev tji StajjteivrjTE iv EVOTr(Tt fleoii xat
desiderabile mihi nomen. Valele in Domino.
(62) eTttaxoTCT^. 'Aa-jtao|j.at (63) "AXxr.v, to tco8t,tov
u.ou 6'vou.a. "EppcoaOe ev Kupfcu.
Velus Interpres.
ut voluntas prrecipit; scribes aliis Ecclesiis.ut Dei sententiam possidens.idemet ipsosfacere : hiquidem
potentes peaites mittere.hi aulem epistolas per a te missos, ut glorificeris seterno opere.ut dignus exsistens. Saluto omnes ex nomine ; et eam quae Epitropi, cum domo tota ipsius et flliorum. Saluto Attahnu
dilectum meum. Saluto futurum dignificari ad eundum in Syriam. Ent gratia cum ipso semper, et
mittente ipsum Polycarpo. Valere vos semper in Deo nostro Jesu Christo oro ; in quo permaneatis ia
unitate Dei et visitatione. Saluto Alken, desideratum mihi nomen. Valete in Domino.
(60) I. e. mandatum imperatoris, seu militum, qui
Ignatium ducebant, seu voluntasDei. 6eXr(|j.aabsolute ponitur ep. ad Smy-rn., c. 11. Jac.
(61) Fortasse legendum Sof-aoSfic. Smith.

(62) Lege iTctaxdTcou, ut habent codices Augustanus et Leicestreusis (epistoluo interpolatffi). Smith.
(63) Cfr. Ignat. ad Smyrn., c. 13.

AD EPISTOLAS S. lGNATll GENUINAS APPENDIX.

729

730

S. IGNATII EPISTOLjE INTERPOLATjE.


MONITOM.
(Cotelrrids, Patres apostolici, ed. Amstelodam., 1724, II, 43.)

Tnterpolatas fuisse ac depravatas B.Ignatii Epistolas satis superque demonstrant, tum superiores Epistolae veraa cum testimoniis veterum ad oras a me positis, si cum utraque editione commitlautur ;lum
ex additamentis illamulta, quasad doctrinara, disciplinam et historiam vi Ignatiani pertinerenullatenus possunt. Citatao primum interpolationes reperiuntur saeculo sexto per Stephanum Gobarum in
Bibliotheca Photii, et Anastasium Antiochenum in Gregorii papas Epistolis : eo saeculo,sive antea inlerjectas per audaculum Graecum ; qui aut idem exstitit cum inlerpolatore Conslitutionum apostolicarum,
aut diversus, isque antiquior recentior. vel sequalis : incerta emm haec : quauquam probabilius mihi
sit centones Clementinos Ij*natianis esse vetustioris suturas. Illud constare debetadversus Usseriumhic;
et probavimus supra, triginta canones apostolorum extremos, non sexto demum post Christura saeculo
lucem aspexisse, verum jam quarto fuisse vulgatos. An autem consarcinator noster cum Arianissenserit. an a Catholica steterit, ubi ad loca h:oreseos suspecta ventum erit, expendemus atque explicabimus.

TOY AriOT IEP0MAPTTP02

irNATIOT
APXIEIII2KOIIOY 0EOYIIOAEQ2 '" ANTIOXEIA2

EniETOAAI
SAGROSANCTI MARTYRIS IGNATIl
ARCHIEPISCOPI THBOPOLEOS ANTIOCHI<E.

EPISTOL^E.
nPOS EfcEEIOYS.

AD EPHESIOS.

'IfAziot, 6 xai Oeoipopo?, xfl eu/\oYr,iivr, h


(iEY'8tt 6eou Ilaxpo; * xal itXT)pu>|Aaxi, xfi xa!
npoa>pi3[i4vri itpo aliuvtov eTvac Sia navTo;
3o;av irapattovov, axpsTtxov, 1jvutu.ivi)V, xai

Ignatius, qui et Theophorus, benedictss in ma~


gnituiine Dei Patris, et plenitudine, ac prxdestinatx ante sxcula, ut esset semper in permanente gloria, immutabilis, unita, et elecla, in vera

' deest in al. edit.


(1) 8eouTt6Xea)<; 'Avxio/eta?. Multis post Ignalium
martyrem saaculis.Antiochiae inditum fuitTheopoleos nomen a Justiniano imperatore. Et longe a
veritate aberrabat Guillelmus Tyrius, cum de Antiochia haec scriberet : Unde et quia gratisetsine
difficultate praedicantem suscepit apostolum, ad
Christifidem unanimiterconversa; etnomen,quod
sicut unguentum effusum, longs lateque redolet,
prima invenit et docuit, nomen ei designatum est
novum, et Theopolis est appellata : ut quw prius
hominisnequametimpiinomen pertulerat,ejus qui

eam ad fidem vocaverat, domicilium et civitas


deinceps appellaretur. Quem Guillelmi, lib. iv,
cap. 9, iocumimoneo obiter)oculis preetergredientibus legens Jacobus de Vilriaco.TAeop/ti/isputavit
se cernere, ubi Theopolis jacet. Postquam vero,
inquit, Historiv Orientalis cap. 32, B. Petri apostolorum principis.quiin ea priino cathedralemdifcnitatem suscepit.ad Dominura conversa estpraedicatione et miraculis, a viro nobiliet in urbe potentissimo Theophilo, qui postea ejusdem civitatis
septimus ordinatus est antistes, appellata est

131

AD EPISTOLAS S. IGNATU GENUINAS APPENDIX

passione, per voluntatem Dei Palris, et Domini A.


noslri Jesu Christi Salvatoris nostri ; Ecclesise
tnerito beatse, qux est Ephesi in Asia, plurimam
in Jesu Christo, et in immaculato gaudio salutem.

78

exAEXevuivrjv, ev TtiOei iXrjOivip, ev 0'Xrju.aTi


8eou HaTpoc;, xai Kuptou fju.tov 'Itjcjou Xp'.<rto3
tou EcoTfjpoc; fju,tov (2) tri 'ExxXr(trttf tij AJtofj.axapi'<rcip, ttJ o!i<TT| iv 'Etpstrcp ttj<; 'Aatac;,
TtXelcrTa ev 'Irjo-ou Xpicrccu, xal tlv au.tou.to XaP? (')
y_alpeiv.
I. * 'AiteSEijafi^v (4) uu,S>v v 8eoj to TtoXuir40r,Tov
fivotjia (5) 6' xixTTjaOE tfuaEi Sixaitf, xata itltrctv xal
aYiTt^v ev XpttrctJ) 'Itjjou, toj StoTfipt f.tjttjjv u.<;j.T;Tai

I. Suscepi vestrum in Deo multuin exoptatum nomen.quodpossidetisnaturajusta, secundum fidem


et charilatem in ( hristo Jesu Servatore noslro :
ovTet; (6) 6eou tptXavOpojitiat;, avaC<07tupi5<TivTe<; iv
cum imitatores silis clementi.-B Dei, excitantes vos
a"u.aTi Xptatou, t6 tiuYYevtxov 2pY0v (7) TeXetojc
per sanguinem Christi, cognatum opus omnibus
a7tT,pT(tiTe, axouffavret; fap u.e Seoeuivov aito Suptac
suis numeris absolvislis,postquam audistisme vin6itkp Xptirtou, T7Jc xoivf,; eXittSoc (8), iteTtoiOiTa x-rji
ctum a Syria abduci pro Chrislo.qui estcommunis
TtpoaeuXTi 6u.tiv eitiTU^ETv Iv 'PajfiTj OrjptO|xaY_Tio-at,
spes, confldentem vestris precibus me consecutuTva S'.a tou u,apTup(ou SuvTjOto u.aOr(Tf;t; eTvbi tou
rum, ut lioriup adversus bestias pugnem, quo per
martyrium discipi.Ius esse possim illius, qui se- B UTtep f,u.tbv EauTOv aveveYrovTOt; Oetji Ttpotr^opiv
xai Ouatav (9)- i^ u.ev (10) ouv tt,v TCoXuTtXrjOeiav
ipsum pro nobis obtulit Deo Patris oblationem et hos(11) 6u.6jv iv 6v<iu.aTt 8eou aTte(Xr(tpa ev (12) 'Ov/jol
tiam 3.Quandoquidemnumerosamvestrammultitu1 al. 'ATtoSEjijievoc. ' Ephes. v, 2. al. btei.
Theophilis, ut qum prius a profano rege nomen
exemplari : pro Christo et spe communi. Communia
habuit, a viro sancto et religioso novum nomen
autein spes, ut communis fides. Tit. t, 4, et xotvf)
sorliretur Cot.
txtoTrjpia, in B. Judie Epistola. Usser.
(2) 'Kv 6iX^ixaT! 8s0u IlaTpoc, xai Kuplou flfJ.<ov
(9) Tou ii-ip ^u.tov eauTov dveveYx6vT0t; 6e<ij
'lT|<rj'3 Xpiffxou tou SojTT(ooj ^fjuiVj. Verus IgnaTtpoatpopiv xai fludtav. Vulgntus interpres addidit,
tius : Ev f)=X^[i2Ti tou HaTpo;, xai 'lr,aou XptcjTou
ex B. Pauli Epistola ad hos ipsos Ephesios : Eic
to'3 Heoj ^(xd>v Hic. etcap. 1 epistolts, ubi ev a"6i|j.f,v EutoSfac;, in odorem bonx suavitatis ; Angli (i.aTi 8evj muiatum cernitur in ev afyaTt Xpttrtou,
canus vcro, his omnibus praatermissis.eorum loco
suspicari quis posset hacreticam fiaudem.nisialibi
substiluit : videre festinatis. Absque quibus,sensus
Ignatii videtur hic hasrere satis perplexus : queni
sa:pe in istis interpolatis epistolis Christus praditamen Msstrfflus ita extricare conatus est . Postcareturesse Deus. Id.
(3) Xa^cp. Qui a nobis nunc primum editus est C quam audivistis me vinctum a Syria abduci pro
vetus Latinus interpres, quem a patria deinceps
Christo.qui spes est nostra communis,confidereque
Anglicanum nominabimus, legit, X*Pltt> gfatia.
ut vestris precibus assequerer, etc., excitato in
vobis ignecharitatis,per meritumsanguinisChristi,
USSEII.
(4) 'Aitioefau.Tjv. Ita Grnecus codex Nydpruccianalivum vobis et familiare opus co nsummaslis.
nus : sed Augustanus 'ATTooe5au.Evo;. Veteris interId.
pretis Latini editiones vulgataepriore modo legunt,
(10) 'Eytb filv ouv. Ita codex Nydpruccianus, ubi
Suscepi : sed mss. posteriore, Susripiens ut et a
Augustunus habet, 'E7tei ouv. Priorem lectionem
seculus est Anglicanus ; posteriorem vetus vulganobis editus Anglicanus interpres, Acreptans. Id.
(5) Td itoX'jit(59T|Tov flvo(jia. Ad Ephesiorum
tus Ignalii interpres. Nos priorem retinuimus : ne
nomen allusisse eum hic ezistimat Vairlenius ; et
sequens senlentia in Graeco contextu suspensa reante illum An^Iicanus noster, ad verba haec notulinquerelur et imperfecta. Id.
(11) HoXuTtXrjOeiav. In libro manu exarato,
lani hanc apponens : Ephesis Graece, desiderium
TtoXuTtiOeiav male. Mox vide nolam marginalem ad
Latine ; Ephesii desiderabilesdicuntur,etalteram
ad sequentia illa : To ctuyyevixov Epvov, cognatum
veterem interpretationem ; atque ibi appone ista.
opus : sc. vestro nomini eldesiderio sancto.quod
Rufini contra Hieronymam : Per totos pene
crendistis in sanguine JesuChi'isti.'>Undeillisjure
libcllos suoslonge latequese jactatDidymividentis
me.ritonnmenhoc inditum addit Ipnalius.nonOtiEi,
esse discipulum,el xaOT|YT,Tr[v, id est praeceptorem,
sed <p ioii otxaia vel Stxadoc;, ut hic forte legendum
in Scripturis sanctis habuisse Didymum. Necnoa
monuit doctissimus Junius noster. qui eliam illud D ho?c ex Vita Hieronymi : Huic viro in litterarum
in superiore hujus epistolae inscriptione emendari
studiis plerique calbageta (l. cathegeta?), iJ est,
posse existimat, ut pro lv itiflEi aX^Oivrjj, legatur,
prajceplores fuere Quanquam suspicabitur lorsan
aliquis in priori loco scribi debere xaTTjvtjTrXpro ev TtoOuj iXT,0'.v<i). Id.
(6) M<u.7)Ta! ovtec, etc. Quid si verba sic interpter verba Hieronymi epist. 51 : Gregorium Napuiiganturinquit idem) et legantur, fj.'.fj.r,Tai 6'vte;
zianzenum et Didymum in Scripturis sanctis catechistas (xaTTjYT.TdU, aut xaTr(YT)<rcat;, ut citatur a
8eou. <t>tXavf)p:o7t!av avato7tupr]ci9.vTEc;. Quam vocem
reaccenrlcntrs reddidit Anglicanus : vulgalusautem
Rufino in eadem invectiva 2) nabui. Cot.
interpres vivificati ; ac si legisset, <uo7toir,0EvTEc;.
(12) 'Ovr,tri;jo. Ignatium in hac ad Ephesios
epistola, meminisse pasforis ipsorum Onesimi,
Io.
refert Eusehius lib. in Hisl., xetp. Xe' qnomodo et
(7) T6 o-jvyev.xov 'ipYov. Anglicanus (ut dictum
infra, in Epistola ad Antiochenot, nominatur idem
est) cogvatum ;vulgatus congenuinum opus. Sicenim
habent libri mss.,non.ut Jaeobus Faber edidit,re/je6 'E<pe<r(<ov 7totu.rjv, Ephesiorum pastor, id est epinerationis rharitatis geminum opus Id.
scopus. Hunc eum esse, de quo S. Paulus apo(8) Titep Xpiercou, tt,; xotv/jc; eXttfSoc;. Ita enim
stolus ad Philemonem scribit. et post S. Timoin hujtis fine. et sub initium Kpistolv ad Trallianos
theum Ephesiorum ordinatum ab eofuisse episcobis loquitur nosler Ignalius. In Scriptura enim
pum, in libello De festivitatibus apos;olo)-um. ad xiv
Chnstus spes, non Israelis tantuin cficitur, Act.
Kalend.Mart afflrmat Ado.Eumdemque Philemonis
xxviu, 20 ; sed etiam nostra, I Tim. i, I. In Angliservum a B. PauloEphesinaa Ecclesiae post Timocano nostro interprete hic legitur : pro communi
theum constilutum iuisseepiscopuminBedae, Netnomint ettpt ; et in Magdalenensi vulgatw aersionis
keri, et Romano Martyrologio, ad eumdem diem

733

EPISTOL.* lNTERPOLATjfi. AD EPHESIOS.

73i

fi<p ttp in afiifQ aSrrjYTjtp (13), 6fiibv 8e Itci- A dinem in noraine Dei suscepi in Onesimo.viro nunijii.iiit satis ob charitalem pr;rdicato, vestro autem
oxoTtip, 6'v eu/0[X5i xiii Xiiotov 'Itjoouv ufiac afatc^v, xai Tcavtac Ufxa; iv ^ixoitojiati autou tivat (14).
episcopo; quem obsecro ut vosjuxta Jesum ChriEuXoi"t,t6c fip o 8eoc, 6 )(aptai|itvoc ufitv toioutoic
stum ametis, utqueomnesilliussimiles silis. Beneouat, toioutov tc(oxotcov xexTf"a9at ev Xptartp.
dictusenim Oeus,qui donavit vobis, qui tales eslis,
talem possidere in Christo episcopum.
II. De Burrho autem conservo nostro, et secunII. Utp! Setou ouvSo-jXoufjftibvBippou^lS^TOu xata
dum Deum diacono vestro, ac in omnibus benedi8tov Btaxovou ufiibv, xat iv Ttaoiv tuXofTjfisvou, tucto, oro ut inculpatus permaneat adEcclesiaehonoj^Ofxat TtapafxtTvat autov afitofiov, t\ Ttfif,v tt"c 'Exrem, et bealissimi episcopi vestri. Cmcus autem,
xXTjjta; (16), xa! tou iTciaxdicou Ufitbv tou fiaxapitoet Deo et vobis dignus quem velul exemplar vestriB
tarou. Kpoxoc 81, 6 8sou fi"'.o; xal 6ftiuv, 6'v tbc
ictfiTtXiptov T7*c atp' 6[n"uv C(Y2tct,c aitEXiiSofUv,
charitalis accepimus, per omnia me recreavit. et
catenam meam non erubuit ', quo modo et ipsum
xata Ttivta [ie aviitauot, xa! tt,v aXuotv ftou oux
iitTioyjvST,, ii-{ xaJ outov 6 IlaTf,p ' T<-,aou Xptatou
refrigeret Pater Jesu Chrisli, una cum Onesimo,
avii}/)"=t ifia 'OvT,o(fttp, xai Bip^ip *, xai EutcXoT,
Burrho, Euplo. et Frontone, per quos, omnes vos
xa! <Pz6yxojvi, ot' tov itavTac 6;jac xati avaitTjv TSov d quoad charitatem vidi. Fruar vobis perpeluo, si
'Ova(fiT,v ufttov 8ti TtavToc, iivTttp a*toc to. Dpeitov
dignus fuero. Decet ilaque vos omnibus modis gloouv Ofjta; toTt xcTa itavTa TptSitov Sojat^etv 'Itjoouv
rificare Jesum Christum qui glorificavit vos, ut in
Xptorov tov Sotaoavta Ufta; Tja iv [xtqt 6it0TaY*i (17)
obedientia una sitis perfecti. eadem mente,
fJTS xaTT,pttofievoi Ttp auTtp vot xat tt*, auTT*. fvtieademque sententia ; idemque dicatis de eodem
ftT|, xai t6 aut6 Xt^TjTe Ttavtec Tttpi tou autou,
omnes*; ut subjecti episcopo et presbytetio,
Tva UTCotaoadfisvot tuj eTtioxoTcip xat tip TcpeaSutepttp,
per omnia sanctiflcati sitis,
xata Ttivta f*Te 'jf.aoasvot.
III. Ou oiaTioiofxat ujxTv, tLc tov tr e! -racp a! 8'III.Non praecipiovobis quasi sim nliquid. Quam8tfxat 8ti to ovofxa ,0 auTou outcoj ctTnjpTiafiat sv
vis enim vinctus sim propter nomen,necdum tamen
'It,oou Xpiarq) vuv fip "?7.V ^X"' z0*> fxa6TiTtueperfectus sum in Christo Jesu. Nunc enim incipio
oQai. xa? TtpooXaXto ujxtv t{>c 6[xo8o'JXo.c iftt -jap
discipulus esse ; et alloquor vos utconservos; nam
?ott Ttap' Ufxtbv uTci[xvT,39f*vai Tttortt, vouOtota, 6itooportebat me a vobis commoneri fide, institutione,
fiovfi, fiaxpofljfxta' aXX' trEiSf, f| aYaitT) ouy tqt fit
palientia, longanimitate : at quando charilas non
ottoit^v Tttpi Ufitbv, 8ta touto TtposXaSov TcapaxaXeiv
sinit me tacere de vobis, propterea anteverti vos
ufiac, Sirtoc ouvTpi^TjTt T*i vT/tOftTi tou 8tou. Kal
admonere, ut cocurratis in Dei sententiam. Elenim
^ip 'It(oou; Xpioroc, Ttavta zaTi pto[xT,v TtpaTTEt
Jesus Christus omnia facit juxta sententiam Patris,
tou IlaTpic, tbc auT<5c tcou XeYt' 'Efto Ta apEOTa
ut ipse quodam loco dicit : Ego quseplacita sunt ei,
autif) Ttoitb TtivTOTt. Ouxouv xai f,fiac yjsfj t^Tfiv xati
facio semper ".Igitur etnosoportet viverejuxtasenYvtb[XT(v 8tnu tv Xptottu, xai i"T,Xouv tbc IlauXoc
tentiam Dei in Christo.et nmulari ut Paulus : Imitaturefenim mei, inquit, estote, sicut et ego t.hristi '".
M'.fXT,tai fip fiou, tpT,oi, tptvtoflE, xafltbc xaYtb
XptOTOU.

IV. "Ofltv xai Ufiiv Tcpiittt ouvtpe^ttv ttj, tou Itcioxcitcou Yv((JLTl ('8)> T0"' xaTi 8e6v TOtfiatvovTOC

IV. Unde ei decet vos concurrere in sententiam


episcopi, qui secundum Ueum vos pascit ; quod et

f. Buppou. * II Tim. i, 16. 7 in ms. pnepon. tou Kupiou fjfitbv


in al. " Joan. vm, 29. '* I Cor. xi, 1.

f. Bupptp.

ICor. i, 10.

'"deest

vel ut nos (non solum ex Magdalenensi et Petaviano


similiter legimus. Quod si verum ; non alius Ephesinae Ecclesiae quanendus fueiit Angelus cui in n
ms., sed eliam ex Adone, in locojam citato) restituimus, dikcto prxceptore nostro, ac si x.a^fr^
Apocalpseos capitulo scribendee a Domino mandantur littera), quam hic ipse Onesimus. In Grmcolegisset, is, pro a8iT|VT]Ttp. Id.
rum vero Men*is, et Simeone Metaphrasta die
(14) 'Ev oftottbfiaTi auToii eTvat. Anglicanus :
priucedente raemoria ejus celebralur, sed Epheipsi in similitudine esse. Vet. vulgat., tn concordia
sinusipsius episcopatus ab illis omniuonon agno- n ejus in ipso esse. lu
scitur. Et vero in Clemcntinis Constitutionibus,
15) B(p'ou. Btp'tp. Melius Bu6'ou et BojSptp lelic. vn. cap. 48. ille Philemouis Onesimiis Beraa?
geretur : ob verum Ignatium. ob interpretes antiin Macedonia ab apostolis conslitutus fuisse diciquos, tum denique quia Byma et Burrus esse
tur episcopus; etGaium, cnjus Aposlolus ir.eininit,
unum nomen patet ex Historiu Augusta A translapost Tirnotlieum Ephesiorum fuisse episcopum, in
tore Onesimus, qui pruecedit.in Onesiphorumtransformatus est ; quia (opinor) verba ante adducla :
Synopsi sua Dorotheus atfirmat. Ut Gaio huic
(quem Ephesi fuisse episcopum. etiam in inedito
et catenam meam non erubuit, de Onesiphoro ab
Hippolyti De lxx dlicipulis libello legimus) succesApostolo scribuulur. Cot.
sisse videatur ab Ignationostro laudaturOnesimus ;
(16i Tf,c 'ExxXT.oiac. Anglican vestri. Usseb.
(l7) '1'Ttotaffi. Anglican. subjectione. Vet. vulseniore illo, ante hauc ab eo scriptam epistolam,
sub nomiliano martyrio jam coronato ; ut in libro
gat perfectione ; vel, ut in ms Magdalanensi legitur. prxceptione. Paulo post, in eaaem scientia, ex
m Historix sux, cap. 2, Nicephorus significat.
tribus mss. reposuimus : ubi Jacobus Faber (ex
Usser.
(13) Ttp tTt' a-fiK-Q aSiTiYTjTtp. Similiter et Anmeliori fortasse exemplari) in eadem sententia,
alicanus noster : Qui in charitate inenarrabilis est.
edidit. Id.
(18} 2uvtpt^ttv t*i tou Itchxotcou fviojiTi;. AnDbi vulgatus interpres habet dilecto scriptore nostro,

735

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

136

ipsi facitis, edoctia Spiritu; nam memorabile pre- A


sbyteriura, dignum Deo, ita est coaptatum episcopo, ut chordae citharaj : ita colligali consensu
et concordi charitate, cujusest dux et custos Jesus
Chiistus. Et vero singuli unus chorus estote, ut
consoni perconcordiam.acceptaconjunctionecum
Deo per unitatem, unum sitis concentu, DeoPatri,
ac dilecto Filio ejus Jesu Christo Domino nostro.
Da enim ipsis, inquit, Pater sancte, ut sicut ego et
tu unum sumus, ct ipsi in nobis unum sint u. Utile
itaqu vobisestin inculpata unilate conjunctos Deo,
imitatorcs esse Christi, cujus et membra estis.

6fi5c" 6'rcep *' TtoteTte a&tot, aotptoOtvtec tiito tou


Uve uiiatoc- to fip dtjiovofiaatov Ttpcoouuptov (19),
ajiov ov tou deou, ovitioc auvrjpfioatat ttj> Imaxivy,
i!>c _(opoai xtQapqf (20)' auvSe56fievoi outtu t^ 6ftovo! xai aun<ptivt|> ifiic^, f_c iattv apyj_Y0C xai <puXa{
'Irjoouc 6 Xpto-coc (21). Kai ol xat' avSpa ot yop'o<
YtveoSt eTc, Tva aufupio/oi Svttc iv 8|iovo!ti, ouvitpetav
8eou Xa6ovtec iv b<StT_tt Iv vevT)o8e i tfl oujji^tovia,
ttjj 8t5t Ilatpi xa? ttj) V_YaTtT)|ievt_> rtij> autou 'fyooti
XptotiJ) ttt> Kup(q> T^(itov Aoc fip atkoTc, tprjOt, TJdttep
titYie, Tva (L; ifi) xai o!) ev iopiev, xai autoi h
rjjiTv ev tSaf y_pr_at|iov ouv iattv 6fiac, iv i(itup<_>
evitrjtt auvT_(ifiivouc 6etj), fitjir_tac eTvat Xptotou,
oS xai (leXrj 6Ttapj__tte.
V. El fip evt!> iv |itxpij> XP071" totautTjv auvr_9eiav
n tayjiv rtpoc tov tTtioxoTtov ujiiov, oux ivBptuittvv
ouoav, iXXa Ttvtu_iattxf_v, Ttdotp (isiXXov ujjti; (iixap(to touc ll avaxpefiafiivouc auttjj, u>c t_ 'ExxXTjtrltx
ttj Kupliu 'It,oou, xai 6 K<5p'.oc ttj) * 6t6_> xai lltnpl
autou, "va itivta ev ev6tr_tt au_i<ptova ^ ; MrjSeU
TtXavaoOuj- tav firj ttc ivtoc ^J tou Ouotaotrjpiou,
6otepeTtat tou aptou tou 8eou- el ^ap evoc xai Se-Jtepou Ttpooeuyf, toaautr_v to^uv ty_et, tSSate tov Xptet6v ev aitoTc iotdvat, itiotu jiaXXov t_ te tou imox6tk>u xat Ttaar_c tr_c 'ExxXijoiac Ttpooeuy_T), oujitptuvoc (22) ivtouox Ttpoc 6tov, Tcttact TtapaaytOT.vat
aitoTc Ttdtvta ta iv Xptottj) attrj|iata ; 6 o5v ttuv
totouttuv ytupt^d|ievo;, xat fir, ouvepy_i|UVO( iv
PouXfj Buottuv (23) xai exxX^ota TtptutotJxtuv iitoYtYpafifiivojv iv oupavtj), Xux>)j iottv iv ttpooatav
_ BopoJ, -Jjfiepov iTttSetxvui; (loptprjv oitouS-oate, 07TtT,tot, 6TtotavT;vat xJ> iTttoxiTtoj (24) xai toT; pttr
outepotc; xat to"n Staxdvotc- 6 vap TotStotc 6TtotaocrtS(itvoc, unaxoutt Xp totij) ttj> Ttpoy_etptoafiivtu autou;- 6
8i iTtetOtuv autoTc, iTtttOtT Xptottl) 'Itjoou. '0 0
iTtttOtuv ti(> Tttf), oux utj/etat ttjv u>t)v, iXX' t)
6pYT) tou 8eou (livet iTt' aut6v. AuOaSijc fif i"1
xa! Suoeptc, UTtepT)tpavoc, 6 jitj Ttei8apy_tuv toTc xptlttootv. TTcepTjwavoic Sl *, tpTjoiv, 6 8eoc ivtitiooetat, taitetvoTc 8e StStuot X"P'V- ^a'* '^TtepTjtpa-

V. Si enim ego brevi temporis spatio talem consuetudinem contraxi cumepiscopo vestro,quaj non
humana, sed spiritualis est ; quanto vos beatiores
judico qui dependetis ab illo, sicut Ecclesia a Domino Jesu, et Pominus a Domino et Patre suo,
ut omnia per unitatem consentiant? Nemo erret;
nisi quis intra altare sit, privatur pane Dei. Si
enim unius atqne alterius precatio tanlara habet
virtutem, ut Christum inler illos statuat n ; quanto
plus episcopi et totius Ecclesis oratio consona,
ascendens ad Deum, excrabit ut omnia quss petiverint in Christo, dentur ipsis ? Quisquis igitur ab
hujusmodi separat se.nec convenit in ccctu sacrificiorum, et ecclesia primitivorum qui conscripti sunt
in caelo iS, lupus est, sub ovina pelle mansuetam
praseferens figuram. Enitimini, charissimi, subjecti esse episcopo et presbyteris et diaconis. Qui
enim his subjectus est obeditChristo, qui hos constituit : qui vero his non credit, non crcdit Christo
Jesu: Qui autemincredulus est Filio, non videbit
vitam, sedira Dei manet supereum 19. PraBfractus
enim, contentiosus et superbus est qui non obtemperat superioribus. Superbis aulem inquit, Deus
resistit ; humilibus autem dat gratiam ' . Et :
Superbi inique agebant usque valde ** . Dicit
quoque Dominus ad sacerdotes : 1 Qui ves audit
" ms. Sv. Joan. xvn, 11, 12. 1B ms. ivaxtxpapttiivouc. 14 ms. Kupftu. i1 Matth. xyiii, 20. 18Hebr.
xu, 23. * Joan. 111, 36. " ms. fip. Prov. 111, 34 ; I Petr. v, S. " Ps. cxvm, 51.
glican. : concurrere episcopi sententiro. Vet. vulgat. Pastorum dispasitionem sequi . Usser.
(19) Upeo6utipiov. Anglican. : vestrum presbyte-u
rium. Id.
(20) 'Uc y^opSai xt6ipa. Eadem similitudine
utitur etiam in Epistola ad Philadelphenos, de episcopo ipsorum verba faciens : uvT]p|ioatai taTc
ivtoXaTc Kupiou xat toTc Sixattofiaotv, wc y_op8al t^
xtOipa. Sese composuit ad Christi mandata et
justiflcationes, ut nervi aptati sunt citharm . Id.
(21) SuvSeSejievot ofJtto tfi 6jiovoa xat ouiitptovtp ifiicri, f,c iottv apy_r,Y6c xai <puXa_. *It(oouc 6 Xptotic- Anglican. : Propter hoc in consensu vestro et consona charitale Jesus Christus
canitur . Grajcus textus uberior est ; sed imperfecta tainen in eo pendet sententia. Id.
(22) Mpootuvrj, ojfistovoc, etc , iTctSeixvuc
(loptpi^v. Pro istis, in An_jlicano nostro legimus :
Qui igitur non venitin ldem sic, jam superbit, et
seipsum condemnavit. Quod autem inter miniata
illa legitur, iv [iouXfj ouotiuv. et a vulgato Latino

interprete redditur in congregationem (vel congregatione, ut libri editi habent) sacriflciorum ; suppositum exsistimat Nicolaus Vetfelius pro, iv (JouXt) 8'
6o!ojv,
in consilio sanctorum, Joannes vero Halesius
........
pro, iv TciXet 8tou [.iuvttuc, in civitate Dei viventis.
Contractione 6u l_tovt. haud satis ab illo percepta,
qui non animadvertit, ex eodem Apostoli loco
(Hebr. xn) verba ista fuisse desumpta, unde et
proxime subsequentia : Kai lxxXrto(<]t Ttptototixtov iTcoYeYpafifievojv Iv oupavijj. Id.
(23) 'Ev [JouXf. Ouotiov. ln ccetu sacrificiorum et
precum. In Synaxibus. Got.
(24) Sitouoaoate, iYaTCTjtoi,
6TtotaYT)vaT to>
eTciaxtSitoj. Anglican. : Festinemus igitur non resistere cpiscopo ; ut simus Deo subjecti : et quantum
videt quis tacentem episcopum. plus ipsum timeat.
Antonius Melissa, lib. 11, cap. 3, eodem fere
modo locum hunc Ignatii producit ; omissis illis
omnibus, qute in vulgatis editionibus interjecta
cernimus. Usser.

-' 'i.-Vrl"

737

EPISTOLtE IN TERPOLATjS. AD EPHESIOS.

738

vot Tcaprjv8|xouv Stoc crtp88pa. afrju 8e xal 6 Koptoc A me audit, et qui me audit Patretn, qui misit me.
Quivos spernit, me spernit : qui autemme spernit,
itpoC to-Jc ttpeT;- '0 6|xtov eixoutov, itxou ixouef
spernit eum qui misit me " .
xai 6 i|xou axoutov, axouet iou ii(jLiJ(avx(5; |xe
DarpoV 6 6txac aBexaiv, ijxe d8eTer 8 8e itxt a8etS)v, ABetreT tov Tcixtj<avTa jxe.
VI. Quanto itaque taciturniorem videritis epipcoVI "Ocrto ouv (JXiiteTe uitoTttbvTa t6v iitftrxoTtov,
pum, tanto magis eum revereamini Quemcunque
TtXeTov auTov tpo6eTcr8e* itavra fap Sv iti|XTtet 6 o!xo8eaitoTTjc elc t8av oixovotxtav, outioc auTov 8eT *i(xac u
enim paterfamilias mittit ad gubernandam familiam suam, hunc ita accippre debemus, ut illum
SiyetrBat, toc auTOV tov itu.t|/avTa- T0V ouv iTcttnwnov ,
ipsum qui misit. Episcopum igitur manifestum est
SfjXov 8'ti (!>c outov t6v Kuptov 8eT itpoaoXeitEiv, Tti
quod aspicere oporteat ut ipsum Domiuum, cum
Kuptto itipeartoTa (25). 'OpaTtxov 8e avSpa xai
Domino assistat : Pervidentetn autem virum et ope8tuv toT; ipYOtc, pamXeuai 8eT TeapEtrcavai, xai
ribus acutum oportet regibus assistere, et non asu.Tj Tcapetrcavat avOpoiitot? vcoBpoTc. Autoc (xevrot
sistere hominibussocordibus". Et ipse quidem One'Ovyjatu.04 uiteperatveT 6jxtov tt,v ev eetj) euTat-tav,
siraussupramodum laudatvestrum in Deo pulchruna
6'ti itavTec xaTa etXr;8eiav fVre, xai 6'ti iv 8jxTv ouSe(xta a"tpeotc xaxotxeT- dXX' ouSe axoueTe Tivoc.f) u.8- ordinem.quod omnessecundum veritatemvivitis,et
vou 'Irjtrou Xpttrcou, tou dXrj8tvGu nottxevoc xa! 8t8aquod inter vos nullus esthseresi locus;sednecauditis aliquem, nisi solum Jesum Christum, verum
trxdXou (26) xa( irce, tl>c HauAoc 6jxTv evpatpev, iv
pastorem et magistrnm ; atque estis, ut Paulus ad
trtotxa, xa! ev itveuixa, Sta to xat iv txtif iXirlot
vos scripsit, unum corpus, et unus spirilus, proxexXfjcrOat ttjc icftrcetoc. 'EitetTcep xai stc Kuptoc,
pterea quod vocati estis in una spe fidei. Quandoqui|x(a ititrttc, Iv (iaTCTio-u.a, etc 6eoc xal DaTfjp
dem et unus Dominus, una fides, unum baptisma,
Tcavrtov, 8 lni TtdvTtov, xai 8ti TtdvTtov, xa! iv
unus Deus et Pater omnium, qui est super omnes et
itacrtv. TtxeTc (xev ouv itrrs toioutoi, 6tc6 ToitovSe
TtaiSeuTtbv trTotyeituOivTec, QatSXou tou X pttrcotpo'pou per omnia, et in omnibus *. Vos itaque estis ejus-

modi, a talibus instructoribus eruditi, a Paulo


Christifero et fidelissirao Timotheo.
VII. Nonnulli autem improbissimi solont malo
VII. Ttvec 5e tpauX^TaToi eltbSaat 88Xto Ttovr,ptJ> to
dolo nomen circumferre ; sed patrantqua^dam in6vo(xa Tcepttpe'petv, dtXXa Ttva itpicrcrovTSc ivata 6eou,
digna Deo, et sentiunt ea quarj pugnant cum Dei
xat tppovouvxEt; ivavTfa Tfictou Xpttrcou SiSatrxiXiac,
doctrina, in exitium proprium eorumque qui illis
in' ctXtSpQ) eaoTiuv xai twv TcstSotxivtov outoTc* ouc 8tT
credunt; quos oportet vos, ut feras, evitare. Justus
6(xac, (!>c Orpia ixxXIvetv. Etxato; yap ixxXfvac, C enim declinans, salvatur in sxculum: facilis autem
atbt^eTat tic tov attbva nptS/etpoc 8e ^tveTai xa!
fit et jucundus impiorum interitus *'. Sunt enim
ETttyapToc ajEotuv iittbXeta. Eiat yxp xuvtc iveoi,
canes muti, non valentes Intrare **, rabidi, clam
ou Suvafxevot uXaxteTv, XuaartbvTec, XaOpiSr.xtot,
mordentes ; quos vitare oportet : laborant enim inouc tpuXatTe<T8ai X.orl' ^1'"1 Ya? voaouatv. 'IaTpoc
curabili morbo. Medicus autem nosler est solus
8k fju;tbv itrttv 6 ixovoc (27) aXrjOtvov ee8c, 6 aYevvrjverus Deus, ingenilus et inaccessus ; universorum
voc xai aitpi5iiT0C, 8 Ttbv oXtov Kuptoc, tou 61 MovoDominus, unigeniti autem Paterac genitor. Habe.
vevouc llaTT,p xai Yew^Ttup. "Ey_ou.iv laTpov xai t6v
mus etiam medicum Dominum nostrum Deum JeKuptov ^(xtov Oeov 'It,jouv t6v XpttTT8v, tov icp8
sum Christum, ante sa?cula Filium unigenitum et
atibvtov Tiov txovoYevTJ xai At5vov, utrcepov Sl xai
Verbum ; postea veroet hominemex Maria Virgine.
avOptoTcov ex Mapfac Tfjc IlapOivou. 'O A^^oc vap
Verbum enim caro factum est m ; incorporeus in
aipl; iYivtTO* 6 atrtbtxaTOc iv ertbijaTi, 8 aTtaOfic iv
corpore, impassibilis in corpore passibili, iramoricaOTjTtf) trtbtxaTi, 6 aOavaTOC iv Ovr(TtJj) atojxaTt, i\ tuf,
talis in corpore mortali, vita in corruptione, ut a
ev cpOoptf, Sittoc OavaTou xai tpOopac iXeuSzptbcq) xii
morte et corruptione liberaret et curaret animas
laTpEJOTr; Tac 4>uxac ^H-tbv, xai iaarjTai auTtic votrrjnostras. et sanaret eas, impietate malisque concuXeuOetaac iv tJSt(a xai TcovrjpaTc iictSujxtaic.
I) piscentiis aegrotas.
xai TtixoOlou tou TctcrcoTdtTOu.

VIII. Mfj ouv Ttc 6|xac itjaTcaTaTO), totTitep 30 ouSl


" Luc. x, 16. u al. 6ixac. * Prov. xxu, 29.
10. " Joan. i, 14. ms. 6'ittp.

VIII, Ne quis igitur vos seducat, sicut nec sedu-

Ephes. iv, 4, 5, 6.

(25) T8v o5v iTc(trxOTCov, SfjXov 6'Tt tl>c out8v


t8v Kuptov 8tT TtpojfiXtneiv, Ttl) Ku-(tp itapterttbTa. Antonius, in loco citato, brevius : T6v ouv
iTcloxoitov, toc auTOv tov Kuptov StTitpotSXiitetv UssER.
(26) ToCi aXrj8ivou Ttoitxivoc xai StSatrxaXou.
Anglican. loquentem in veritate. Id.
(27) 'laTpoc Vt fjtxtbv itmv 8 (xovoc, etc, usque
ad, TcovrjpciTc ETct6u(x!atc. Pro istis, noster interpres tantum habet : Unus medicus est, carnalis

7 Prov. x, 25 ; xi, 3.

Isa. lvi,

et spiritualis, genilus et ingenitus, in carne factus


Deus, in mortali (ita enim legendum) vita vera, et
ex Maria et ex Deo, primo passibilis, et tunc impassibilis.Dominus Christus noster. Reliquisoranibus proBtermissis; qutB etiam ab exemplaribus
quibus olim usi fuerunt Athanasius, Theodoretus
et Gelasius, abfuisse, in Prolegomen. cap. 3 declaraviraus. Id.

739

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINA8 APPENDIX.

"40

cimini ; toti naraque estis Dei. Cum enim nulla in A. eaTtaTaci6s- 6'Xot yi? eo-te 8eou (28)- "Oxav fip u.tj5ivobis sit concupiscentia, quao vosinquinare possit
fjtta Tti8uu.[a iv UftTv uTcipy^st *', Ojvitievr, uu.5; pV
et cruciatu afflcere; profecto secundum Deum viviTtavat, xat pijavov ercaYaYeTv (-^), P* * 8i6v
?TJTg, xa! Jjts Xpicrcou riepi^fis 3' 8e ificov (30),
tis, ac estis Christi. Purgamentum vestri sum, et
purissima? Ephesiorum Ecclesiai, quae celeberrima
xai Trjc; avvoTaTT) 'Etpsatcov 'ExxXrjjtac tt;c 3li6oijtou /cai TcoXuufivrjTOU toTc atcocriv, exSiXXsts u.
est ac plurimum laudanda in saeculis. Carnales spi01 crapxtxot t4 Tcveuu.attxa Ttpartetv ou Suvavrat,
ritualia exercere nequeunt, nec spirituales carnaouoe ol TCveufiaTtxoi Ta crapxtxa (31)" corte ouoe t,
lia : sicut nec fldes, quao incredulitatis sunt : nec
Tticrttc Ta ttjc iTtiaTtac, ouos f, aTciarJa Ta ttj; it(incredulitas, quas fidei. Vos autein pleui sancto
aTscoc. 'TfxsTc 8e TtXrlpetc SvTec tou aYtou UvejjjtaSpiritu, nil carnale, sed spiritualiaomnia exercetis. In ChristoJesu perficimini, gui Salvatur est omtoc, ouSev trapxtxov, aXXa rcveufiaTtxi tcovti Tcpitrnium hominum, maxime fidelium u.
orsTt. 'Ev Xpttrttj) 'Ir.crou TsXetoiJcrOe, 6; irtt 2tutr,p
TcivttoV ivBptJJTCtOV, fliXlCTTa TClCrTCOV.
IX. Novi aulera nonnullos per vos transivisse
IX. "Evvtuv 6s Ttvac TtapooeuaavTac 8t' uficov, ejfovta;
qui habent perversam doctiinam peregrini, monXi.xr,v Sioayrjv a/Xoxorou xat Tcovr(pou tcvsjuistrosi et maligui spiritus ; quibus non dedistisadi p toc oTc oux eocoxaTS itotpoSov tiTceTpai Ta t/.Jivta (32),
tum ad spargendum zizania ; obluranles aures, ne
pjtravTe; Ta cora, etc to |xtj itapaSit-aaOat tt,v dV
reciperelis errorem quem annuntiant ; persuasum
autcov xaTaYYeXXou-svrjv TtXavr.v (33), TtsTceicrfUvoi to
habentes, spiritum illum populi seductorem, non
XaonXivov Tcveujjta, ou Ta Xptarou, aXXi Ta tota XetChristi. sed sua ipsius loqui, mendax enim est.
XsTv tJ/euSoX-ifOv vip ecrct. T6 8e &'yiov Ilveutta, ou
Sanctus autem Spiritus non sua, sedChristi loquiix t'8ta, aXXi Ta tou Xpinou, xat oux acp' iauToO,
tur ; nec a seipso, sed a Domino ; quemadmodum
aXXi airo tou Kuptou, toc xai 6 Kuptoc Ta itapi Toii
et Dominus ea qua> a Patre accepit. annuntiavit
IJaTpoc fjfjitv xaTrlyfsXXEv. '0 Xoyoc, fip, tfT.Jtv,
nobis. Sermo enim, inquit, quem audistis, non est
6'v axouste, oux ettiv Efjtoc;, aXXi tou Tcstjii|/avT6c
meus, sed ejus qui misit me Patris **. Et de Spirilu
p.e IlaTpo;. Kai icspt nveuaaxoc tou avlou- Oi Xisancto : Son loquetur. inquit. a semelipso sed quseXr]tret, tpr,a'v, itp' eautou, iXX' oaa iv ixojarj
cunque awlierit ameu. Et de seipso loquitur ad
Ttap' ejxou. Kai Ttspi eojtou csr^ot tc;6? tov DatipT'
Patr>m: Ego, inquit, te clarificavi super terram;
'Eyti) ae, cpr)9tv, eScifatra etc! tt;c f7^' ** epfov o
opus quod dedisti mihi, consummavi; manifestavi
pjmy.iz 3; jjtot, eieXelcoaa' etpavepiocra sou xi
nomen luum hominibus 3>. Ac de Spiritu sancto :
ovoijta toTc avOptoTcoit;. Kai Ttepi tuu 4^' HveiIlle me clarificabit, quia de meo accipiet w.
fjtaTo;1 'ExeTvo; efite oojaaet (34), 6'ti Ix tou Ifiou
Xaftoivti.
T6 8e itXavov Tcve^fia, lauTO xrjpuTrei, tJ ?8ta XaVerum erraticus ille et falsus spiritus, seip- C
XeT, auTapecrxov vip etrrtv kauTO Bojit^et, rjtsou
sum praidicat, sua loquitur, sibi namque placet ;
vip eiit fjtscrrclv ^sjSoX^yov UTcipy_et, aTcatr.Xov,
seipsum gluriflcat plenus enim fastu est ; men6C0TCSUTlx6v,
XoXaXEUTlXOV, UTCOuXov
(33),
fTS"|/C[>dax est, fraudulentus, assentatione et adulatione
' al fiTcipyT!, 3J deest in al. ,3 deest etiam. " 1 Tim. iv, 10.
37 ms. Siotoxa;. -38 Joan. xvn, 4, 6. " Joan. xvi, 14.

^5 Joan. xiv, 24.

3I Joan. xvi, 13.

(32) OT; oux J8t6xaTe TtapoSov cnteTpat Ta ^i(28i "OXot vip iate 8soj. Codex Nydprucciavta Anglican : Quos non dimisislis seminare xn
nus, 6'Xco;, lejjit. Anglican. toti exsistentes Dei . Vulvos. Vet. vulgat. : Quibus non tribuistis secus vutm
gataj editiones veteris versionis Latinse : Homines
seminare zizania (vel, ut mss. Iegunt, zizaniam).
eniin estis. Ms. Magdalanensis : Omncs enim estis.
Videlius : Quibus non permisistis ut in transitu
Baliolensis et Petavianus. uti a nobis est editum :
sf.minarent zizania ; vocabulo Tti>o8ov adverbialiler
U/Hiwi elenim omnes estis. Usser.
(29) BiTavov eTcayaYs'v. Anglican. torquere. D sumpto, pro eo, quod alias dicitur sv Tcap68if" Ib
(33) Trjv 6ic' auTcTjv xaTaYYE^^fJl^vl,iv *AaVrj.
Vet. vulgat. tormmtum superinducere. Videlius :
Anglican : Seminata ab ipsis. Vet. vulgat, errorem
Probationem obducere, aut, inlegrilatem quasi Lydie
qui ab ipsis prxdlcatur (vel, est prxdicalus), ut ia
lapide exploratam obducere, seu, tegere, quandoGraco. Sequentia vero vulgata? versionis (nec afequidein 3iaavo;, non tormentum soluin, sed etiam
metipso, sed a Domino ; sicut et Dominus ea qux a
Lydium lapidem.etexamenquodeo flt.significet.Irj.
Patre audivit nobis annuntiat) in aliis mutilata, x
(.10) Usp!'((rlu.a 8e ufitov. Novam hic periodum
incipit codex uterque Graecus. Augustanus et Nyd
Mpgdalanensi codice restiluimus. Usser.
(34 i 'ExeTvo; efte Sojiaet. Vet. vulgat. : J"
pruccianus : in quorum posteriore additur et inime glorificabit super terram, vel ut ms. Baliolensis
tio parlicula U, et fini verbum exSiXXete. Qiisb,
habet://'eme clarificabit in terris. Mertonensis
licet necin Augustano exemplari neque in ulroque
vetereLatinointerprete compareant.retineretamen \ero codex simpliciler legit. llle me gloriftcabii'; et
Petavianus, llle me clarificabit ; absque additioiie
visumfuit; ne sensusalioqui penderetimperfectus.
illa altera ; quam neque Evangelii, neque ipsius
Heptt|/>iu.aTo<: autem vocem. a B. Paulo quoque in
I Corinth. iv, 13 usurpatam, in Latina sua ver- Ignatii textus Grascus agnoscit. Id.
(3o) 8toTteuTtx6v, xoXaxeuTtxov, utcouXov. Vet.
sione hic retinet noster interpres. Id.
vulgat. lubricus, superbus vel (ut Magdalanensi co(31) Ol o-apxtxo! Ta TtvsufiaTtxa npiTTetv ou
dex habet) superciliosus, arrcgans. Alii : Assentalor,
8tjvavTat, ouoe ot TtvsufiaTtxot Ta aapxtxi. Citaadulator, subdolus. lo.
tur ha?c f^nnlii sententia a J. Damasceno, in Parallrl. |ib. ni, cap. 06. In.

741

EPISTOLB INTERPOLAT.C. AD EPHESIOS.

ihi

86v (36), epXuapov *, dcrufjtepcovov, dfjusTpoeTcec. yAia- ^ gaudens, subdolus, gerrarum consarcinator, nuypov, t|ioepooe; (37)" ou Tti; evepYeia; pjoexai Ufxac 4l
gax dissonus, verbosus. lubricus, meticulosus; a
'Itjtouc XptiToc, 6 OeptEXttoaa; lifiac ** iici tt)v icixpav
cujus vi liberet vos Jesus Christus, qui supra peu>c XtOouc exXexTou;, euapfio/OYOUfievou; ei; o'xo8otram vos fundavit ***, ceu lapides electos, coaptatos
|jlt,v getav TlaTpo; (58), avatpepjfjuivou; e'.; Ta ut)/r| 8td
in divinum Patris a>diticium, sublalos in alta per
XptOTOU tou UTtep T)u.cbv a-Taupeo6evTOC (39), ay_o!vcp
Christum pro nobis cruciflxum, sancto Spiritu
ypcofjteveu; (40) Ttf) 4^11,1 IlviufiaTi, Tciaret oe dvaYutentes pro fune, flde vero subvectos, et charitate
fievouc, xai wvaTqi xoutptjofjtivou; ex y?;C Tcp6; otipaelevatos a terra a ccelum, una cum immaculatis
vov (41), auvoSotTcopouvTac (42) otfjta ifj.Ofj.oi;. Maxaambulantcs. Beati namque, inquit, immaculati in
ptot Y*P> ep/jaiv, ol au.tufj.oi iv ivi, ot Ttopeyciusvot
via, qui ambulant in lege Domini **. Porro via
ev v6[jtco Kupiou. '086; & eerctv anXavT,c, 'Itjoouc 4
omnis erroris expers, est Jesus Christus. Ego enim
XptaTO?- 'rvvto Y*?> <P*ll5r,'v> *'(*"' ^ ^oi; ^01 ^ ?WTiinquit, sum vid et vita. Deducit autem ha;c via ad
'OoTjYeT 81 tj 686c icp6; tov DaTsp*- OiSeic y*?.
Patrem. Nemo enim venil ad Patrem, nisiper me **.
epTjOtv, epy^eTat ltpoc tov riaTEpa, ei ujt) &V IffJtou.
Beati itaque vos, quiestis Deiferi, Spiritiferi, templiferi, sanctiferi, per omnia ornati in pra?ceptis
Maxapioi ouv eare UfieTc ol 8eoepcSpoi (43), Tcveufia.
TOipeJpoi (44), vaocptjpot, aYiocfopoi xaTa TcavTa xexo- _ Jesu Christi ; regale sacerdotium, gens sancta,
iTjtxlvoi Iv taTc ivtoXaTc 'lT,aou Xptarou, (Jaatpopulus acquisitionis ** ; propter quos exsullans
r")r*6
Xetov iepaTeufjta , eOvoc otYtov, Xaoc eic TcepiTcolTj
dignus habitus sum, per ea quas scribo colloqui
atv , 8t' ouc aYaXXtiotievoc f1;ieo8rjV, 8t' tov Ypdepeo
cum sanctis qui sunl Ephesi, fldelibus in Christo
TcpoaotjtiXfjaat toTc aYtotc toTc ouatv ev 'Eepeaep,
Jesu**. Gaudeo itaque de vobis quod non attenditis vanitati, neque quidnam carnaliter amatis
toTc TCterroTc Jv Xptart}) 'iTjaou (45) . Xafpto ouv
iep' uftTv, 6'ti (JtT) t^ (jLaTatoTT(Tt npoaiytxf ou8ev *7
sed secundum Deum.
* ms. tpXotaoov. *' ms. Tjfjtic. 4I Tjjxa; ms. *** I Const. ap. vi, 18.
xiv, 6. * 1 Petr. n, 9. * Ephes. i, 1. ou8e.
(36) 'Patjjcpoov. Ambitiosum decantatorem Joannes Brunerus reddidit ; versum consarcinatorem
Hieron. Vairlenias ; quod versibus fere (ut ille adnotat) respondebant consulii dxmones, et subinde
Homericis. Nicol. Vedelius rectius, hinc inde erroP
res consarcientem, vertit. Usser.
(37) 'AfieTpoeitec, y^"XP0V. ^oepoSeic, Primum
illud ab Homero mutuatus est mterpolator, lliad
B. Vet. vulgat. immensuratus, nigriformis, tumidus,
vel timidus potius. Vairlenius : Verbosus, lubricus,
meticulosus. Id.
(28) 'iic Xt6ouc x XexTouc, euapuoXoYoufjtevouc
eic oixo8ou.f,v 6*iav IlaTp"5c Vet. vulgat. tanquam
lapides electos. qui apti sunt ad sedificium ( sanctum
hic interponit codex Petavianus) Dei Patris. Anglicau. : ut exsistentes lapides templi Patris, parati
in sediflcatione Dei Patris. Id.
(39) 'Avatpepoixevou; e?c Ta ui}/tj 8ta Xptcrcou
tou 6nip t)jmcI)v oTaupti)6tivTo;. Vet. vulgat : Elevati in altum a Christo, qui pro nobis crucifixus
est. Anglican. relati in excelsa per machinam
Jesu Christi, quaj est crux. Graecus codex Nydpruccianus ivacpepotjtevouc legit in accusativo, Augustanus dvacpepd|jtevot in nominativo casu : simi
li(jue modo in sequentibus, dvaY<5u.evot, xoutptt^otte- rv
vot, cruvoSotTcopouvTec. 1d.
(40) Zy^oivtp ^peofievotc. Vet vulgat. confortatos. Angfican. fune utentes Id.
(41) IltJTet 8e dvaYOptevou;, xal T,YaTC() xoucptJofjtevouc * x?ti irpoc oupavov. Vet vulgat. : In
flde introductos, et dilectione \al. in spe et dilectione) elevatos a terra ad ccelum. Anglican. :
Fides autem vestra dux vester, charitas vero via
referen in Deum. Id.
(42) SuvoSotTcopouvTac. Legit ouvoSoiTcopouvTec,
vocemque hanc cum initio sequentis paragraphi
connectit noster interpres, prmtermissis omnibus
intermediis : ac si legisset : ZuvoSotTcopouvTcc ouv
iare, ol 6eocp<5pot. Vertit enim- Estis igitur coniatores. Deiferi, etc. Id.
(43) Ot 6eotp<ipot, TcveufjiaTocpeJpot, vaoepcipoi, ^yiocpciaot. Vet. viilgat. : Deiferi, Christiferi, spiritiferi, sanctiferi, templiferi. Anglican. Deiferi et
templiferi, et Christiferi, sanctiferi. In priorein-

*' Psal. cxvm, 1.

Joan.

terpretatione vox Christiferi abundat (unde fit a


duobus mss. Oxoniensibus. quos nos secuti suinus
ea abest) inposteriore, Graice TcvsofiaTocpopoi vicem
supplel. Noraeu aytocpopot mulavit liic M&slreeus,
vel ejus typographus, in aYvotiopot : licet iviotpcbou epltheton occurrat etiam postea in Episto\x ad Smyrn&os 'ETciYpacsTi. Quarit vero hoc ltjco
Junius noster, an non legendum sit, 6eocpo;ot, ivOptoTtocpopoi, TtveufjtaToticipot, dvtocpcipoi, id estXptcJTOv
tov flsavOptoTcov, /.ai Hvetifjia to a'Ytov ev xaT; xapoiatc
eptpovxe; Cum enim (inquit) per contractionem in
mss. maxime familiarem scriberetur dvocp(5poi, librarius fortasse per inscitiam vel festinationem,
levi metalhesi, substituit vaottopot. Similem errorem nos alibideprehendimusapud Cyrillum contra
Neslorium lib. i, pag. 5, edit. liomana; Grecorum
conciliorum : Kat tu, efT,ji, Toaau-^v pXaacp^fjtiav
voaeT. eucjTe exe!vT,v tt,v Y^v^aaaav t6v <aov (fort.
avov) "k-(e.w Ttapi tou [IvejfjtaTO; tov 8eov ev i/.etvT)
txTtaeat ; Auberlus in nupera editione operum
Cyrilli eamdem lectionem retinet Et parte prima
concilii Ephesini (pag. 163, edit. Romanw, pagina
vero 33 edit. Comnieliniana; : "Oti eo; 6 Xptoto;
ivcotret tt) Tcpo; tov 6eov Ao^ov e'c tt,v outoj 8oav
iva6a(vovTo;, xa! tou rpooXTjtfOevTo; vaou ifort. avou)
ex tcov aTtoJToXtxcov, etc In Catena etiara Grxcorum
Patrum idem alicubi a nobis observatum est ; sed
locusjam non occurrit. Hssc doctissimusJunius. Id.
(44) nveufjtaTotTopoi. Hecte adn odum Alhanasius : lle.si tt,; ivcrdpxou eTtttpavela; tou 6eou Aoy^u,
pag. 600 : Auto; ouv 'eaTt 6e6; aapxocpopo;, xai
T,;jteT; avOptoTcot TcveujjtaTOcpopot. Apud Basilium De
Spiritu sancto, cap. 9 : At TcveufjtaTotpipoi tjjuya!. Et
Maximus, Prologo in Dionysium, vocat Pauluin apostolum, irveuLnaToeptipov. Hier. adi ep. 54. eumdemque cum Cyrillo ad Sophon. iu, 4. ln Irenao lib. v,
c. 5 : Stxafotc ivOptoTcot; xai itveufjtaTOtpopot;. Cot.
(45) ToT; aYfot; to';; oucrtv iv Etfsaep. toTc tciitoT; ev Xpiertep 'lT,erou. Ex initio Epistolee B. Pauli
ad hosce Ephesios ista interseruithicinterpolalor.
Noster interpres simpliciter ufiTv legit ; et cnm
sequentis periodi initio hsec ita conjunsit : Alloqui vobis, et congaudere. Usser.
(46) OuSt xaTa adpxa 0Lfxn'iii , aXXa xaTa

AD EPISTOLAS S. IQNATII flrENUINAS APPENDIX.

744

X. Sed et pro aliis hominibus indesinenter ora- A


tis : est enim ipsis spes poenitenti, ut Deumnanciscantur. Num enim qui cadit. non resurgit ?
aut quiavertit se, non consertitur *8? Permilte igitur eis, a vobis erudiri ; estote ergo ministri Dei,
et os Christi. Dicitenim Dominus : Si eduxeritis
pretiosum a vili. quasi os meum eritis 5>. Sitis vos
adversus iras eorum, humiles ; eorum maledictis
opponite intensascontinuasquepreces; ipsiserrantibus, vos (irmi permanetein fide ; efferos mores
mansuetudine vincite ; iracundiam lenitate. Beati
enim mites": et Moses mitis super omnes homines ; et David admodum mansuetus 56. Quare ad-

X. Kal 6tcep tS>v SXXiov 8i 4v6p(iittov 48taXE!TtTtoc


Ttpoeru)_EO-8e- Etrtt yap outoTc iXitU (iETavo!;, "vct
sou tuv/jocti **. Mfj 6 tc{tctiov (47) vip, oux ivfcrcati ; f) o iTCOTtpitpiov oux iTctcrtpitpe'. ; 'EittiTpEij/aTE ^0 ouv auTOuc " (jtaQr^TEufl^vai 6(itv (48)' fivE6e ouv Stixovot 8eou, xat crc<5;.ia Xptcnou. Aiyti vjp
6 Kjptoc- 'Eav iJavaYiTE 1% ivac-iou t(u.(ov , <!>c
crecSfia jiou E1EO-6E. r(vEa6E icpoc Tac opyic ajctov
6ijieTc Ta7tEtv(5povE? (49)- ivTtTaJaTE itpoc t4c pXa53>Ti[ji!ac auTtov utxsTc Tac IxteveTc Euv_ac- auTtov TtXttvojiiivtov, ot^xete uptsTc iv xvj Ttfcrcsi sSpjiof vtxr]aate to ayptov 9J8oc, iv T.|ttprJTi}Tf to opvtXov sv
TtpaoT.r(Tf Maxiptot yxp ol itpasTc- xa! M<oof(c Ttpao;
itapa itavTac avOptoTtouc' xai Aa6t8 Ttpaoc trtpoSpa'
monet Paulus, inquiens : Servum Domini non
Ai<5 TtapatvEt IlauXo;. AouXov, liywv, Kuptou, ou 8eT
oportet litigare; sed mansuetum esse ad omnes,
docibilem, patientem, cum modestia corripientem g |j.a/Ea6at. iXX' tjtciov eTvwi itpoc itivtac, SiSxxTtxov , ivE^fxaxov , iv Ttpaorr(Tt TcatSEuovta touc
eos qui resistunt *'. Non enitentes ut ulciscamini
4vTt8iaTi6EjiEvouc. Mri o-rcojSi.ovTEc itiuvEtrtai to!jc
vos de iis qui vos loedunt. Sireddidi enim, inquit.
iStxouvTac uptac. Et 4vTaTti8toxai, vap, tpr(ai, toT;
retribuentibus mihi mala 5,.Efficiamus eos nobis fraivTaTtoStSoua! (jtot xaxi. 'A8eX<pouc auTou; itotrjtres, per benignitatem. Dicite autem odio proseatotjiEv Tri ^TttEtxEfa (50). EtTtaTS vap toTc [Jutouo-iv
quentibus vos : Fratres nostri estis ; ut nomen Doijjtac (51 ) 'A^EXtpot f.putov Iote, tva t6 Svotia tou
mini glorificetur : atque imitemur Dominum, qui
Kuptou Soe-acrScy xat (jtt(jtr,o-utjtE6a tov Kuptov, 6'c Xotcum maleduerelur, non remaledicebat ; cum cruciflSopojjAEvoc, oux ivTeXotSopEt trtaupoufjtEvoc, oux
geretur, non refragabatur, cum pateretur, non comminabatur * : sed pro inimicis orabat : Pater.dimitte illis ; nesciunt quid faciunt". Si quis plus
laesus plura toleret, hic beatus esl 68 ; si quis defraudetur, si quis spernatur propter nomen Domini, hic vere estChristi. Videte ne diaboli herbain
vobis invenialur : est enim amara et salsa. Vigilate
et estote prudentes " in Christo Jesu.
XI. Novissima jam sunt tempora : revereamur et
timeamus Dei longanimitalem, ne divitias bonitatis et patientias ejus contemnamus 64. Aut enim fu-

ivTElTCE 5' (52). TtaCTY_COV, OUX f(TtE(XEf 4XX' UTiEpTloV


E^Optuv TcpoaTjj^ETO- OaTEp, atpe; auToTc, oux otBaitv
6' itotouatv. 'Eav Ttc tiXeov io'txr(8E!c, itXEtova !jtco(jtEtvri, outoc (Jtaxiptoc iiv Ttc iTtoiTEpr^ef!, iiv tic
i6ETr(6fi 8;a to 6'vou.a tou Kuplou, outoc 6'vtioc Xptotou ioTt. BXetiete (jit) tou StaSoXou pOTivT) E^pEOfi EV
6jj.Tv" itixpa fip EtTTt /.ai iXptupi tic (53) auTT]- NrJtj/aTE, trtotppov^o-aTE {v Xpttrttji 'Ir(<rou.
XI. "Eov_aT0t xatpol Xotitiiv eIjiv altTY_uv8io(jtEv, tpoSr(6ti>[jiEV ttjv (jtaxpo6u(x!av tou Qeou- tjtfi tou itXourou
tt,c XPI^ott^toc auTou xat tt;c ivo^f(c xaTJtppsuTierto-

u Jer. vni, 4, * Cons<. ap. n, 14. M tittTpetjjaTE. 5I al. auToTc. " Jer. xv, 19. u deest in al.
edit. "Matth. v. 4. Num. xn. 3. M I Reg. ixiv. " II Tim. n, 24,25. " Psal. v|i, 5. Mal.
ivT^TEtvE- ,0 I Petr. ii, 23. ' Luc. xxm, 34. 6* Matth. v. 11- I Petr. iv, 7. 6* Rom. n, 4.
8ov. Anglican. Quoniam secundum aliam vilam
utxTv. Vet. vulgat. : Convertimini ergo ad doctrinam. Anglican. : Monele igituripsos, saltemex
nihil (ouoivj diligitis nisi solum Deum. Vet, vulgat. : Neque ea qua) secundum carnem sunt dioperibus a vobis erudiri In Graeco autem textu
Figilis, sed ea qussunt secundum Deum ; ac si leauTouc reposuimus ex Nydprucciano codice ; pro
gisset : (JuSs to xot4 oapxa avarcaTS, aXXa Ta xaoutoTc, quod in Augustano et edilionibus ex eo ext4 eiov. Quomodo etiam in codice Pacai, sive D pressis viliose legebatur. Id.
(49) TaitEivitppovsc. In nostro interprete addiGruaco Augustano, lectum fuisse, non vere a Mtetur : Ad magniloqui.i eorum vos humilia sapienstraeo est hic notatum. Usser.
tes. Pro 4vriTit;a8E vero quod hic sequitur, alter
(47) Mf) 6 TcttTojv. Non ex psalmo xl (sive xli, 8)
vetus interpres legisse videtur 4itoTaj;aTS, vertit
desumptus est hic locus, uti putavit Mrestrffius,
sed ex Jerem. vui, 4, ipso etiam pseudo Clemente
enim : renuntiate. Id.
(50) Kt 4vraTci8ojxa yio, usque ad. tt, iictsthoc indicante ; ex quo, ut alia complura, ita etiam
xe!(. Absunt ista, non solum a nostro interprete !
et preesens teslimonium mutatus fuisse videtur
Ignatii interpolator. Sic enim ille.libro n Constitut.
sed etiam a Graico codice Nydprucciano. Id.
(51) E"7taT y*P T0'* |iitro5tTiv uptac. Pro his,
Apostol., cap. 14 : Ato icapopjjttov e!c (jiETavotav 6
'lEDEtjitac kifti' Mf) 6 TttitTo>v oux avttrtaTat ; +] 6
in eodem Grseco codice habetur, Xsyeiv Si, Id.
(52| 'hvteTtce. Ita habet idem codex : pro eo quod
i-outTTpitptov oux iTtto-TpitpEt ; Hinc Jeremias
incitans ad poenitentiam, mquit : Num qui cadit,
in Augustano legitur, 4vteive. Id.
(53) 'AXptupi tic. Salsa, in versinne Latina ex
non resurgit ? aut qui deflectit. non revertitur 1
editione Coloniensi ann. 1536 et 1557, etBasilien;
Unde et in Latina Ignatii editione, qu prodiit
sium Micro presbytico reposuimus : ubi etalii libn
Argentorati anno 1527, Jeremiae nomen ipsi conediti et quibus usi sumus mss. falso legebant, faltextui (licet contra manuscriptorum fldem) adjectum legitur. Io.
sa. Io.
(48) 'Eitio-rpiiJiaTE
ouv auTOuc
tia6v|'c*u8fjvat

745

EPISTOL/E INTERPOLOTjE. AD EPHESIOS.

716

(isv (54)"rj Yap^S)6* t-^v iuiXXouaav ipf^v tpo(5rjfliou.ev, j\ luram timeamus iram, aut praesens gaudium in
f] XT,v eveaxioaav yapiv aYart7jacou.ev *v ^V VJV PW*"
hac vita amemus ; sit autem prrcsens ac verum gaueaTto 8i tj svsaTcoaa y_api xai rj aX^fltvr,, to fiovov tv
dium, ut tantum in Christo Jesu inveniamur, ad
Xptaru) 'lijaou Eupeflrjvat, sic TO dXrjOtvtoc (Jrjv ytoveram vitam vivendam ; sine hoc ne respirare quipi? tojtou, fiT,S' Sv ava7rvsuaat (56) icots IXrjcrOs*
dem aliquando velitis.Hic enim mea spes, hicglooutoc y3? I10'-1 Ti EXit'c, outoc to xauy^jjta, outoc avsX- riatio.hic indeflcientes divitiaj ; in quo a Syria Romam usque, vincula circumfero, spirituales marXtxr|( tcXoutoc' sv c]i Ti Ssaixi aito Xuptac uiypi'Pii>u.r,c itEptcpspco, touc TtvEuu.aTtxouc u.a?YaptTac, sv oTc garitas, in quibus contingat mihi consummari,
YsvotTtS iioi TsXettoOTJvat, ttJ Ttpoaiuyji ujjicuv, uixoyov precibus vestris,et participeni fieri passionum ChriTtov iraflrju.aTcov Xptaxou, xai xotvto/ov tou OstvaTOu sti, et mortis ipsius, ac ex mortuis resurrectionis,
viteque aeternae consortem ; quam utinam asseauTou Yeveaflat, xat Tfjc sx vexpcov avaaTaaetoc, xal
rijc avexXtitouc ^curjc- fjc yivon6 (xot srctTuysTv, Iva quar,ut inveniarin sorte Ephesiorum Christianorum, qui et cum apostolis in virtute Jesu Christi
Iv xXrJpcp 'Ecpsadov EUpeOto Ttuv XptaTiavtov, o't xat
toTc iitoaToXotc itavTOTS auv/jaav, sv 3uviu.st 'Itjiou
semPer conversali sunt, Paulo, Joanne, ac fldelisXptcrTou, IlauXtp, 'Itoavvri, Tt(jo0s'tp Tt$> ittJTO-asim
motheo.
tv (57^' ,,
. ,
B
XII. OTSa ti s'u.t, xai T(at YP&ptu. 'Eyio 66 u.lv (58)
XII. Scio qui sum,etquibus scribo. Ego quidem
6 eXayjctToc; 'iYvaTtoc, xai toTc uito xtvSuvov xai minimus Ignatius, et similis iis qui in periculp
xpicrtv irapcSu.otoc- ijJteT; 81, TJXerjfxevot, eaTTjptYuivot et condemnatione versantur: vos autem miseriiv XptcTTtj). HapaooOetc ye eY(u> " *^a tcov Sti Xpt- cordiam assecuti, firmati in Christo.Traditus equi<rt6v avaipouuivtov, otco tou a'ifxaTOc "A6sX tou dem sum ; sed minimus eorum qui propter ChriSixafou Xtoc tou a'!u.aTOC 'iYvaTiou, eXa^tcrTO< 6'" stum interempti sunt, o sanguine Abelisjusti usque
TfxsTc 8e nauXou (59) aufXjxuaTat icrxs, rjYtaafxl- ad Ignatii sanguinem 6*. Pauli symmystae estis, qui
vou, (jLsu.apTupTjU.evou oti axeuoc eotsv sxXoyt.c (60)sanctificatus est,ac testimonium consecutus, quod
ou ysvoito [iot uico Ti t*yvrj eupeflrjvat, xai tiov Xot- vas eleclionis esset ; ad cujus vestigia,reIiquorumittov aYtcov, 6'iav 'lr,aou XptcrTOu eittTuyco- 6'; itav-OTS que sanctorum contingat mihi ut inveniar, ubi
sv TaTc Serjaeaiv auTou jxvt, [xovejet " iifxtov (61).
Jesum Christum nactus fuero: qui semperin precibus suis est memor vestri.
XIII. ErouSctlJeTe ouv ituxvorepov auvlpyeaOai eic
XIII. Date itaque operam, ut crebrius congregeeuyaptcrciav sou (62j, xai Soav 6'Tav -(ap auvEyioc mini ad gratias Deo agcndas, illiusque gloriam.
ent to auTo Ysvrjtrfle, xaflatpouvTat aT 8uvau.eic; tou
Quando enim saepius in idem ioci convenitis.labeSaTava, xai airpaxTa auxou ertio-cpecpst t4 iteitupto- " factantur vires SatanaB,et ignea illius ad peccatum
m al. (iSXXov. M deest in al. 61 deest in al. * Matth. xxn, 35. * al. eXayto-Tou. 70 al. edit. non habent.
11 al. uiicov.
(54) Mrj TOU TtXoUTOU T-f^C ypTiaTtSTTjTOC autou
ne, Nydprucciani codicis lectionem, ut magis disxat Tfjc dvoyr]i; xaTacppov/Jatojjtev. Pro istis noster tinclam, secuti sumus. Io.
(59) 'Iyvotiou, 'eXiytuTOC. Tu.eTc 8s DauXou.
interpres habet : ut non nobisinjudicium fiat.
Codex Augustanus habet : 'Iyvt!ou tou sXay_to-cou.
Vulgatus : etnon simus divitiarum aututilitatum
eorum (ita enira mss. legunt, non, rerum, ut ha- UauXou. Id.
(60) ME(JtapTuprju.vou ot'. crxeu(5c eartv JxXobent libri editi) appetitores, omnino vitiose.Ignatium enim, vel ipsius saltera interpolatorem, ad Ytjc Anglican. martyrizati, digne heati. >, \o.
(61) "Oc itavTOTS v xaTc Seijcreatv auTOu (Jtvrjhasc verba Pauli respexisse non est dubium :"U tou
tcXdutou tt]c ypTjTTOTJjTO? auTOu (Dei utique) xai ttjc Ftoveust 5;j.iov. 'Hjjttov habet codex Augustanus
jjtaxpoOuu.!ac xaTacppovet; ; Rom. II, 4. UssER.
consentiente etiam utroque vetere interprete La(55) MaXXov Yap. Locus ex Nydprucciano codice tino) : quod etiam retineri potest, si ad ipsum
Ignatium referantur ista, et cum eXaytrcoc supra
integritati suaa restitutus est : qui in Augustano
conjungantur. Nos tamen Nydprucciani codicis lemutilatus ita legebatur : "H y*? xtjv ".sXXoucwcv
t5pYTiv cpoSrjOto^sv, tj tt^v evetrTwcrav yapiv (yaptv lectionein,ut perpetuaa Christi mediatoiis nostri ingit hic'uterque velus Latinus interpres) aYaitrjato- n tercessioni (de qua Apostolus, Rom. vm, 34, et
(isv ev Tcp vuv i3(to, U.CIVOV ev XptcrTtl) Mrjcrou eipsO^- Hebr. vu, 25) aptius convenientem, retinere mavat, etc, quibus, in interprete nostro respondent luimus. Noster vero interpres, adPauIum clausuista : Vel enim futuramiram timeamus.vel pras- lam istam referens, ita eam nobis exhibuit: qui
sentem gratiam diligamus. Unum duorum solum in omni epistola memoriam facit vestri in Jesu
Christo. Cum vulgatns ita reddiderit : Qui
in Christo Jesu invenitur. Id.
semper in suis orationibus memor est voslri. Sic
(56) Mr,3' 3tv avaitveuaat. Ita codex Nydpruccianus : pro quo Augustanus perperam legit, u.t,8' enim. cum Graeco textu consentiens, Magdalenensis habet ms.,licet Baliolensis, Petavianus. et libri
av a-fveujat. Id.
(57) Ttttooito t(o TctircoTaTcp. Hic jam secundo editi sit, pro est, hic substituerint. Id.
(62) HuxvoTepov auvepytaflat eic euyaptacfav
Timothei in hac Epistola interpolator meminit,
adjeclo epitheto tou lttcrcoTiTou. Cum Timotheoau- 6sou. Anglican. :Crebrius convenire in gratiarum
tera et Paulum conjungit et Jnannem : quod hi tres actionem Dei. Vet.vulRat.: frequenterconvenire
cum Ephesiis (ad quos scripta fuit hacc epistola) (ut habet ms. Magdalenensis et Petavianus) vel
diu versati, praecipui eorum doctores exstitissent. (ut Baliolensis,et libri edili) accedere ad uucharistiam. Id.
Io.
(88) "Ey^ p-*7- Bic, etiri tota reliqua hac sectioPatrox. 6e. Y.

2i

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.


747
748
tela 7S irrita resiliunt. Vestra enim concordia et A K'va P^l "P0? fiapttav f, Yap &u.eTepa Vw*
consonans fides, illius quidem exitium est,satelli- xai aufjttpiovo; itfcrtt;, a&Tou fiev eortv 6Xe0po; (63|,
tum vero ejus supplicium. Nihil praestantius est Ttov 81 uitaaTt.crTojv auTou (SiaavTo;- ouSev ajjtsivov
pace in Christo, qua aboletur omne bellum, aerio- ttJc xcrci Xptorov etp^vr,c; (64), ev fj iti; njXefio;
rum terrenorumquespirituum. Non est enimnobis xaTctpYeT-cat (65), ieptiov xai kizifdbiv r.veuuicolluctatio adversus carnem et sanguinem; sedad- tojv. Ou fip eartv T^fiTv tj TtzXrj itpo; alfjta xai
aipxa, iXXa rpo; Ta; ipXi;, xat it;6; e;oua!a;,
versus principes et adversus potestates, adversus
mundi rectores tenebrarum,contra spiritualia ne- xa! Ttp6.' tou; xoafioxpaTOpa; tou axorou;, itpo; ti
irveujjuiTixa ttj; Ttovr,p(a; ev toT; eicoupavfot;.
quitiae in caelestibus '*.
XIV. Non itaque voslatebitaliqua diabolica cogiXIV. Ouxouv ou XrJasTat 7* ufta; xt t6jv vot,[ixciov
xou StaSoXou (66), eiv, iL; IlauXo;, TeXetoj; tl; Xpttatio, si, ut Paulus,perfecte habueritis in Christum
arov eyj^Te tt}v icEerctv xai xr,v iriitT,v (67), rxi$
fidem et charitatem 75,quae initium vitae et finis sunt.
ecrciv ipXrj iot]; xai tsXo;. 'Apy_T| toTJ;, itiaT'.;1
Principium vitae, fides ; finis vero, charitas : haoc
TeXo; 8e, iva7tir)- Ta 3e Suo iv eviTTjTi Yev6u.eva, 6eou
autem duo quoties in unum coeunt, Dei hominem
avOpoaitov inoTeXer Ta 8e eiXXa icivTa, ei; xaXoxaperficiunt : omnia vero alia, ad probitatemconsectanea sunt. Nemo qui fidem repromittit, peccare yafttav ixdXoudi ecrctv. OuSei; itterttv l-ittyiilMpx
debet ; nec qui charitatem possidet.odissefratrem. vo;, oepetXei ifjtapTivetv ouSe ivinT,v xsyc^uivo;,
fitcretv tov iSeXtpov. '0 y*P ebtujv 'Avaitrjaet; KuQui enim dixit : Diliges Dominum Deum tuum,
p.ov tov 8s<5v oou, eute- Ka! tov tcXtjj!ov aou, <1;
etiam dixit : Et proximum tuum sicut teipsum 76.
Qui profitentur se Christi esse, non modo ex iis aeauT(5v o\ eitaYYeXXofievot XptaTou eTvat (68), oux h
quai dicunt, verum etiam ex iis quae faciunt co- ojv XeYOuat fiovov, iXXa xa' e ujv icpaTTOuat ynoaltflvtat. 'Ex Y*p xoo xapitou to SsvSpov YtvtooxeTai (69).
gnoscuntur : Ex fructu enim arbor agnoscitur 77.
XV. "Afietvov eertt atioitctv xa! eTvat, fL XaXstv xai
XV. Praestat tacere et esse, quam loqui et non
fXT) eTvat. Oux ev Xoy^j t( |3ajiXeia tou 6eou, iXX'
esse.Non in sermone est regnum Dei,sed in virtute
78. Corde creditur, ore autem fit confessio ; illo ev Suvifjter xap8a TttcrteueTai, JT(5jjtaTt Se 6fioquidem ad justitiam, hocvero adsalutem'9. Bonum XoYeT/car Tfl fiev, ei; Stxatoa ivr,v Ttj* Se, et; aton)ptav xaXov to StSaaxetv, eav 6 XeY<ov itoiii. "0; y*P
est docere, si qui dicit faciat. Qui namque fecerit
et docuerit, hic magnus in regno m. Dominus noster av iroiTjari (70) xat SiSiiJri, outo; fieYa; Iv T^
" Ephes. vi, 16. 73 Ibid. 12. " al. ouXijaeTe. 75 I Tim. I, 14. 76 Luc. x, 27. 77 Matth. xn, 33. I Cor. iv,
20. 7 Rom. x, 10. Matth. v, 19.
(63) 'H Y*f' 6fjteTepa 6(Jtovoia xai aufitpiovo; 7t(- Q (67) 'Eiv, ti; llauXo;, TeXefaj; et; X?iot6v thtxt
ctti;, outou fiev eaTtv SXs8po;. Anglic, etsolvitur tt,v Tttariv xai ttjv iYaitTjv. Anglican. : Si perfecte in Jesum Christum habeamus fidem et charitaproditio ipsius in concordia vestrae fidei. Usser.
(64) Ouoev afjtetvov ttj; y.aTi Xptorov etpTjvTj;.
tem mentione Pauli prorsuspr8etermissa.Vet.vulCitatur haec Ignatii sententia a Joan. Damasceno, gat :Sicuti et Paulus dicit; habentes in Christum
in Parall. lib. i, cap. 18, et Antonio in Meliss. lib. lidemetdilectionem ;vocem enim fideiexprimis
n, serm. 67. In neutro tamen apparet illud, xati editionilras hic relinuimus, non Graeci solum conXptTTov, siuut nec in noslro interprete.nec in Vul- texlus et nostri interpretis auctoritate freti, sed
gatai versionis libris editis et ms. Baliolensi. Mag- eliam sequente ipsius Ignatii explicatione ad hoc
dalenensis enim et Petavianus ms.habet,ut nos edi- impulsi ; cum et aliae editiones et Petavianus et
dimus : Nihil melius est, quam pacem habere in Oxonienses mss. duo, ejusvice spem hoc in loco
exhibcant.Quodsicum vulgatohocinterpreteLalino
Christo. Id.
(6o) 'Ev ^ita; itiXefjto; xaTapYttTai. Vel, Ut An- commemorationem Pauli ad prsecedentia relerre
tonius citat, ev ^ 7t5; 6 noXejjto; xaTaXueTat, An- libealjad locum Apostoliex HCoriulh. n, lljam
glican., in qua orane bellum evacuatur. Vet. productnm, respexisse dicendum erit : sin, cum
Vulgat. eodem modo.nisi quodpro voce bellum,
vulgato Groeco.adconsequentia; alter ille locus,ex
librariorum fortasse incuria, <e(ui7j irrepserit. 1d.
I Tim. i, 14, ad marginem a nobis appositus, huc
(66) Ouxouv ou XijaeTat Ufia; tl Ttiv voTju.iTtov
accommodandus fuerit. Id.
tou StaSoXou. Ita codex Nydpruccianus ; interpres
(68t 0\ eitaYYeXX^fjtevoi Xptarou eTvat. Vetus innoster eodem sensu.sed contraclius : Quorum nul- _ terpres :Qui annunliant esse se Christi(itaenim
lum latet vos, cum Gra;ca lectio illam B.Pauli sen- D Magdalenensis codex,non. esse Christum,utBatentiam expresserit, II Corinth. u, 11 : Oi y="P au" liolensis,Petavianus et libri editi). Nam iitaYYE^^0'tou (diaboli nimirum) Ti vor]u.aTa aYvooufiev. At Au- fievot, hic legisse videtur, ut et paulo ante, cum,
gustanus codex hic legit : Otix ouv ouXTJaete, vel, OuSei; nferctv eitaYYEXX6fievo;,reddidit, Nemofidem
ouXrjaeTat potius.cui et aliquanttilum favet illa ve- annuntians ; non, ut noster interpres : Nullus
teris vulgati interpretis versio :Ei go nolile vos vul- fidem repromittens Id.
(69) rtvtoaxetat. rtdditur a nostro inlerprete ha?c
nerare in;vel.ex.ut habetMagdalenensisms ) aliquacontagione (vel cofiitatione potius.ul habet OTtoSoat; : Sic repromitteules Christiani esse, per
codex Petavianu s quod Graeco vo^fjtaTi melius re- quee operantur manifesti erunt.Non enim nunc respondet)diaboli. OuXt, enim cicalrix est ;ouXsTvet proroissionis opus,sed invirtute fidei.si quis inveouXetaOat eanidem ducere. Unde Guil. Morelio ita niatur in finem. Cu.jus prioris periodi sententia
locum vertere placuit : Igitur vobis cicatrices comprehcnsa est in Graecis illis, paulo anteabinaliqua ex cogitatione diaboli non indelis, quod terprete illo praBterraissis : 01 euaYYE^^ofievot XptVairIenio(alterius Graeca; lectionis non minusquam otou elvat, otix e$ tov XeVouai fiivov, aXXi xa! 1{ tov
ille fuerat,inscio)sicexprimerelibuit: Non itaque TtpiTTOuat Yvwpt^ovTat. Id.
vos hsdet aliqua diabolica cogitatio. Id.
(70) "0; yP Sv itotTjaTi, usque ad tOv "ExxXtj

749

EPISTOL.E INTERPOLATjE. AD EPHESIOS.

750

(JaatXEfa (71). '0 Kiptoi; fjjjuov xa! 6e6c 'Ir,aouc A etDeus JesnsChristus.Filius Dei viventis",primum
XptaTOc, 4 ttoc tou 8eou tou ^ujvto;, nptoTov E7io!r,aE,
fecit et tunc docuit, ut testatur Lucas " cujus laus
xat tote ESEoa^Ev, u>c (J.apTuptT Aouxa;, ou 8 sxatest in Evangelio per omnes Ecclesias. Nihil latet
voc iv Ttp EuaYY^-V ^'* itjtaibv tuiv 'ExxXrjDominum, sed et arcana noslra prope ipsum sunt.
attbv. Ouoev AavOavet tov Kupiov, dXXi xa; Ta xpoitTa
Omnia itaque faciamus, sicut ipso in nobis habiJjVtOV EYY'Ji a&TOU EOTt. IIlVTa OUV TCOItbjJlEV, (bc
tante, ut illius simus templa, et ipse in nobis Deus.
outou 4v T|fiTv xaToixouvTOC, 'tva tbfjtev outou vaot, xa!
Christus in nobis loquatur, sicut et Paulo : Spiouto? ev f,[J.tv 8eoc (72). Xptaro; ev fjjjuiv XaXEtTto,
ritus sanctus doceat nos, ad illius similitudine ea
(b; xai ev llauXtp- to [Ivu(ia to aviov otSaaxerto
loqui quffl Christi sunt.
fjjjta; Ta XptaTou o9iYYEIJ8a'' itapaitXTjaltoc auTtp.
XVI. Ne erretis, fratres mei, familiarum corruXVI. Mt, itXaviaOe, aSsXcot [iou, otxotpOiipoi (73)
ptores regnum Dei non haereditabunt83. Si autem
0aa'.Xe!av 6eou oi xXr,povou.rjjO'jjiv. El 8e ol tou;
ii.qui hominum pomos corrumpuut, morte plectundvflptoTtEvouc o"xoo; StatpOeEpovTec (74), flavaitp xaTatur'*,quanto magis fflternas pcenas dabunt qui Christi
StxaiJovTaf itoatp (jtaXXov a\ tt,v XpiJTOu 'ExxXr,Ecclesiarr vitiare conantur,pro qua crucemetmortem
a?av * vofliuatv eTtfj/EipouvTEC (75)i a!tov!av tijoujiv
suatinuit Dominus Jesus, Dei unicus Filius ? cujus
UtxTjv, uTtep t",; oraupov xat OavaTov uTteu-etvEv 6 g doctrinam si quis impingualus et incrassatus spreK uptoc 'Vou;, 6 tou 8eou (iovoYevf,; VW; ; ou tt,v verit ", in gehennam ibit. Similiter et omnis homo
8t8aaxaXav 6 dOETr]aac, XiTtavfliic xat ita^uvfle:;,
qui discernendi vim a Deoaccepit, suppliciosubjie?c Y^Evvav y_u>pr]aei (76). 'Ou.o(uj; 81 (77) xa! Tta;
cietur, si imperitum sequatur pastorem, etfalsam
avOpojito; 178), 6 t6 8iaxp!vsiv itapa 6eou e!Xr,tp(b;,
opinionem amplectatur pro vera. Quoe societas
xoAaaOrjaeTat, dTtsiptp Tcotuivi etaxoXooflijaac (79),
luci ad tenebras ? aut Christo ad Belial ? aut quae
xat iJjeuSi) Sdijav to; dXT,flfj (80) Ssfifxsvoc. Tt; xo!pars fideli ad infidelem ? aut templo Dei cum idovtov!a tptoTt itpoc axcfcoc ; rj Xptartp Ttpoc BeXJap ;
lis 88 ? Ego vero etiam dico : Quao communio vot) t( (JtEpt; TCiOTOU 81 (81) Ttpoc aittorov
f) vatp
ritatis ad mendacium ?aut justitis adinjustitiam ?
8eou [isTa e!8(oXio/ ; *rj(jt! 81 xdYto- T(c xotvtovEa
aut venu opinionis ad falsam ?
dXr, flefac Ttpoc ij^ooc ; f] Stxatoauvjjc Ttpoc dotxtav ;
f] 8(5^,^ itpoc u]/Eu8oooJ(av ;
XVII. Ata touto (jiupov EXa^EV 6 Kuptoc eitt xetpaXVII. Ob id Dominus in capite accepit unguenXfic, "tva fj 'ExxXT,a!a itv^T, tt.v dtpflapa!av (82). Mupov
tum.utEcclesiaspiretincorruptionem.iUnguentum
enim, inquit, effusum est nomen tuum : propterea
^ap, fT,atv, ex/.evtoOEV ovo|ia aou- 8ti touto veivtSec fjYaitrjoiv
az,
E'tXxuaiv
ae, 6niato ttc
adolescentulffl dilexerunt te, traxerunt te, postte in
81 Const. ap. ii, 6. 8 Act. i, 1. M I Cor. vi, 9, 10.
15. 87 maTtp. '8 II Cor. vi, 14, 15, 16.

* I Cor. x, 8.

' al. StoaaxaXEav.

Deut. xxxn,

attov. Pro his in nostro interprete substituuntur C (ut ex mss. Oxoniensibus nos expressimus) cor
ista : Unus igitur doctor qui dixit et factum est :
rumpere conatur. Id
(76) Ou tt,v 8i8aaxaX!av 6 dfleTTjaac, Xntavsed et quffl silens fecit, digna Patre sunt. Qui Ver8eic xat itayuvftete e!; Y^5vvav X10?1!1151- Anbum Jesu possidet, vere potest et silentium ipsius
audire, ut perfectus sit: ut per quse loquituropeglican. : Talis, inquinatus factus, in ignem inexstinguibilem ibit. Vet. vulgat. : Cujus doretur, et per quce silet cognoscatur. Usseb.
(71) 'Ev tt, jjaatXEta. Cnolorum extexluEvanctrinam quicunque depravaverit (vel, ut mss. hagelii, addit hic vetus vulgata editio Latina : vel
bent, < pessimaverit ) abjectus etpollutus ingehennam projicietur. Id.
L>ei, ut in Petaviano et duobus Oxoniensibus
(77) '0|Jto!to; 8 Pro his et reliquis omnibus quffl
mss. legitur. 1d.
(72) Kat auTo; sv fjfxtv 6eoc. Vet. vulgat. : Et
ad hujus sectionis finem usque subsequuntur,noster
interpres tantum habet : Similiter et qui audit
ipse habilet in nobis. Anglican. : Et ipse in nobis
ipsum. Id.
Deusnoster,quomodoetest,etapparebitantefaciem
(78) Ila; avOptuitoc. etc. In ms. Regio 1624, sic
nostram;ex quibus justediligimusipsum, omissis
ista proferuntur : IJ5; avOptoito;, etc. t!c fxp xotillis quffl sequuntur in fine hujus sectionis. Id.
vtov!a oojti itpoc axdTo; ; xi! t!; u.ep!c irtffTtp ptETi
173) 01 o!xo96pot. Anglican., domus corruptod7t!arou ; fj t!c aujjttpujvTiat; Xptarou itpo; BeXfap ;
res. Vet. vu(g. : masculorum concubitores. Id.
(74) E't 81 oi tou; dv9p(oit!vou; olxouc StaipOs!Cot.
(79)
KoXaaOirJaETai,
d7te!pu,j itot(jlvt
ei-axooovtec. Anglican. : Si igitur qui secundum carnem
AouOr]aac. Codex Nydpruccianus : IIotu.vt diteJpuj
hfflc operantur. Vet. vulg. : Qui enim habitacula
humana (hanc enim vocem quffl in editis deerat, ) 8e i;axoXouflr]aac, sine xoXaa()r]aETai. Usser
(80) 'Uc dXr(9fi. Id. codex, tbc dXr,0r;v legit,
ex mss. restituimus) corrumpunt. Id.
Augustanus vero tbc dxr,96jc. vitiose. Vetus vulgatus
(75) Iltjauj (jiaXXov o\ tt,v Xpiorou 'ExxXriaEav
Lalinus : tanquam veram, 8o'{av nimirum ; hoc est
vofleuEtv EittxEipouvTEc. Ita legit codex Nydprucciasententiam vel opinionem; non.ut illehomonus, ut antithesis servetur inter humana habitanymia vocis deceptus vertit, gloriam, 1d.
cula et domum Christi. Cui lectioni illud etiam
favet quod sequitur : 'Viteo f]c aTaupov &7t;jEtvEv
"(81) Il.tnou. L. itiaTtp, ut postea vau). Id.
(82) Ati touto (Jtupov EXaoev 6 Kuptoc eVt xetpa6 Kupto;. Codex tamen Augustanus, pro 'ExxXr.aEa,
Xrjc, iva f, 'ExxXr,j!a itviri ttjv dtp9apa!av. Anglic,
habet 8t8aoxaX!av, consenliente etiam utroque vePropterhoc.unguentumin capitesuorecepitDbmitere Latino interprete,a quorum altero locus sic est
redditus : Quanto magis, si quis fidem Dei in mala
nus,utspiretEcclesia incorruptionem. Vet.vulg. :
doctrina corrumpat ; ab altero ita : Quomodo
Propterea unguentumaccipitDominusin capite,
ut Ecclesia infragret incorruptione. Ita enim le
non magis qni Christi doctrinam disrumpere, vel

751

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

732

odorem unguentorum tuorum curremus 8 . Non A 3<j(jitjv u.uptov erou 8pau.ouu.e0a (83). Mtj aXettp.
6(0 90 Tt; SujtoStav StSacxaXfa; tou a;tovo; tojtou
ungatur quis tetro odore doctrinae hujus saeculi : sani, ifla xou 6sg_ 'ExxXr^o-ta jjtT, at^ixaXtuxiaflf, (84)
cta Dei Ecclesianon in servilutem abducatur illius
6tc6 ttj; iczvoupYta. auTOu, tl>; r, Tcpto.7) yuvr] *'.
astutia, ut primamulier. Curcum ratione utaraur,
8ta t( Xoytxo! ovte;, ou -ftv<S(i.EQa tppovtjjtot ; Sti t(
non sumus prudenles? Cur accepta a Christo insita
EfjttpuTOv to Ttept 8eou rcapa tou Xpiorou Xa_<5v.E;
nobis de Deo dijudicandifacultate, in ignorantiam
xptTrjptov, et; dtYvotav xaTairtTtTojjtev, xat l\ ij_eprolabimur, et per socordiam, non agnoscentes
Xe!a; avveouvTe; to yaptapa S etXr]tpa^ev, dvor/cto;
donum quod accepimus, imprudenter perimus?
-tTcoXXuf_e8a ;
XVIII. Crux Christi incredulis quidem scandaXVIII. '0 crtaupo; tou XpiJTOu, toT; (jiev aztjTOt;
lum cst ; credentibus vero salus et vita aeterna S!.
axavSaXov eo-ti- toT; 8e tciotoT; (85), atoTr^pfa xa! _jTj
sliovio;. Hou aotpd; (86) ; tcou bo(Jt(ttjTi5<; ; Ttoi xauUbi sapiens ? nbi conquitilor 3 ? ubi gloriatio
X,Tj0t; Ttov XsfOfjtiviov SuvaTtov (87) ; '0 vip tou 6iou
eorum, qui dicunlur polentes? Filius enim Dei,
X"t6; (88), 6 Ttpo a'.__vtov yevvtjOei; (89), xat Ta nav-a
qui ante saecula genitus est, et omnia ex Patris sententia conslituit, ipse in utero gestatus est aMaria, p vvtO[i^ tou UaTpo; auaTT,cra|j.Evo;, outo; Exuotpop^fli)
juxta dispensationem Dei, ex semine Davidis, ex
ex Mapla;, xaV otvojjtlav 8iou (90), ex etTtbjjtaTo;
|xlv Aa6:o, * Sta Uveuu.aTo; (91) 8e aYtou- 'Ioou Y^p,
Spiritu autem sancto : Ecce enim, inquit, Virgo in
tpr,atv, -f) Ilapflivo; ev yxazpl XrjtpETat, xat tI^etii
utero concipiet, et pariet filium , et vocabitur Emmaulov, xat xXrjOijctETai 'Eu.u.avourjX. Ouro; e'YEvvr]8T|,
nuel **. Hic natus est, et a Joanne baptizatus est,
XJtt E6aTtTEa8T) utco 'Itoavvou (92), '(va Ttt<rtOTcotr](iT|Tai
ut ratam faceret ordinationem commissam propheto *.
TTjV SlCCTa^lV TTJV EYXlPllI6e''av ^V TCpOtpTjTTi (93).
Cant. r, 2, 3. dee3t in al. ' ms. y<*| Eiia.
Matth. i, 23. 6 I. Const. ap. vn, 22.

! I Cor. i, 18, 23, 24.

3 Ibid. 20.

* deest in al.

CTxctvSaX6v laTt, toT; 8e 7tia8oT;. Vet. vulg. :


gunt mss., ubi libri editi habent: Ait Ecclesia,
Quia crux Christi infidelibus quidem scandalura
ut fragret incorruptione, vel, in corruptione.Pro
est, fidclibus autem, etc. Anglican. : Peripsema
eitt xEtpaXf,;, liber Graecus Nydpruccianus habet :
ti>; eitt xetpaXr;; tfj; 'ExxXr,a!a;, unguentura in se
meus spiritus crucis, qua) est scandalura noncreaccepit, tanquara in caput Ecclesia). Usser.
dentibus, nobis autem salus et vita isterna. Id.
(83) '(VTCtJto et; dcru.TjV [j-upiov crou 8pau.ou(jteOa.
(86) Dou aotp6;. Additur et Uou Ypau-H-aTeu;; ex
Jolian. cod. Stckno auTtov, et fjt.pou. Hodie m LXX, _ I Cor. i, 20, a vetere vulgato interprete. Sed neque
Stcijio crou e(; -T(ju,v uvjptov aou opau.ouu.Ev. Et qui- l. in vetere nostro Latino altero, neque in Gra^co (vel
demauTtov legisse Origenem,hoinil. 1 in Cant., exiAugustano vel Nydprucciano e7t(6Xr,u.a hoccomparet. In Genovensis vero cditionis textu Gtorco, per
stimat Lud. Capellus, Criticse sacrx lib. iv, cap. 3,
sed mihi non persuadet, qui Origenis, Gregorii
typograpi incuriam, omissa etiam sunt illa : IIoJ
aotp(5; ; tcou auljT.TJjTTj; ; 1d.
Nysseni ac Theodoriti lectionem fuisse arbitrer.etXxuaiv je Ttpo; lauTa;, 6tc(tio crou ei;, etc, ptjpou
(87) Ilou xau^Tjat; Ttov XeYOuivtov SuvaTtov ;
Vet.vulgat. : Ubi exsultatiodictorum? Anglican. :
autem habes apud Theodorilum et Pulychronium,
Ubi gloriatio dictorum sapientum ? Id.
ut Spau.oju.E6a m Greg. Nyss. Cot.
(84) Mf, aAettpEo9to it; Sujto.iav 8tSajxaX!a;
(88) Ojfap tou 8eou VW;, usque ad JyX1?!"
tou aitovo; toutou- fj af!a tou 8sou 'ExxX^ata (-irj
oSiTaav Ttp IIpotpr^Tr). Locum hunc. a Theodorelo
al/u.aX(0Tia8fi. Ita codex Nydpruccianus, una in dialogo i (quem "ATperc-.ov inscripsit) citatura,
cum vetere vulgato interprete, qui locum ita red- cum aliis edilionibus in Prolegomenis comparaditlit : Ne ungalur quis fetore doctrina. hujus sa_- vimus. Vidend. ibi., cap. 4, 11, et cap. 18, Id.
(89i '0 itpo attivtov YEwr^Oot;. Vet. vulgat. : qui
culi ; sancta Dei Ecclesia non captivetur, ubi Au<mstanus codex legit : Mt) aXEitfsaOto SuatoStav StSaante saicula genilus est, ut habet codex Magdalea/.a).!a; tou atiov.; tojtou, f, ifta tou 8eoj 'Exnensis, vel natus est, ut Petavianus, Baliolensis
xXT,a(a [XT| al)(u.aXtoTiaOfi, etc. ; tjuam Iectionem inet libri editi. Id.
terpolatos quoque Damasceni Parallelorum, libros
(90) KaT' o!/.ovo(Jt!av 8eou. 8eou, quod ab Auretinere, in Prolegomenis (cap. 18) ostensum est.
gustano codice aberat, non solum ex Theodoreto,
Nostervero interpres Ecclesifc mentione prorsus D sedetiamex Nydprucciano codice,el utroquevetere
prretermissa. sic expressit : < Nou ungamini fetore
interprete Latino est restilutum, licet Dei nomen
doctrinn; principis saeculi hujus. noncuptivetvos ;
(quod habetur in impressis) etiam in Petaviano et
ac si legisset : ouatootav StSatrxaXIac; apy^ovTo; tou
duobus Oxoniensibus vulgata? Latin editionis
attovoc; tojtou, quas verioromnino estlectio : eamexemplaribus desiderelur. Id.
(91) Ati IlvEuu.aTo;. Ita codex Nydpruccianus.
que confirmant verba illa, quaj in vulgatis nostris
Theodoretus vero ix UvEuptaTo;. Id.
proxime subsequuntur : Mr, at/u.aXtoTtgOf, urco t?(c;
TcavoupY^ac; ojtou, tbc; ^ Ttp'OTTj Yuvr], hoc est (ut
(92) Outo;
EYevv^O^,
xat eSaTCTtaOT)
utco
vertit vulgalus interpres vetus) non captivetur ab
'Itoawou. Coujunctio xa! ex Nydprucciano codice
astulia ilhus, sicut prima mulierEva, quomodoet
est addita. Noster interpres : Qui natus est, et
B. Paulum locutum videmus iu II Cor. xi, 3 : L!; 6
baptizalus est. Similiter etTheodoretus: O; l-tviocpt; Euav EjrjTtaTTjaEv _v xfi TtavoujY!? au-ou :
^'fi^, xa! ESa7tt!s0r,, et Macarius Chrysocephalus,
Serpensnimirum antiquus, qui estdiabolus etSa
Calentn Gra.coe collector, inLw. m, 21", ex Ignalio :
eYevv^Or,, xat EoajtTicrflr,, Joannis oniisso nomine.
tanas [Apoc. xx. 2), qui a Servatore nostro 4 apytov
tou x.tu.ou toutou (Joun. xn, 31, et xiv, 30, et xvi,
Vulfiata vero editio Latina, nativitatis mentione
H) ab Aposlolo 6 8.6; tou atiovo; tojtou (y/ Cor.
hic prcemissa, Ipse baptizazus est a Joanne, rediv, 4). et ab Ignatio postea, in hac ipsa epistola 6
didit. Id.
apytuv tou a'tyvo; tojtuu, nuncupatur. U.s_n.
(93) "Iva TtiaTOTtoivjTTjTai tt,v Staraejtv tt,v ?YXel"
(85) 'Ortaup.; tou XpiTTOu, toT; jAt stcijto'.;
puOsfjav tu") Tcpocp^tTj. Romil. in rriecursorem

753

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD EPHESIOS.

XlX. Ka! eXafle t6v SpyovTa tou aitivoc; xouxou f) A.


rcapOtvta Maplac; (94), xat 6 xoxsxo; auxfjC, 6,uo(uk xat
6 Oavato- xou Kupiou- xpta uuaxrjpia (95) xpauvtj; (96), a' xiva Iv fjiuyta eTcpdyflr) (97), TjuTv Se
ewavepaiOi). 'Aar^p ev oupavtji) (98) fXau^sv ircep
itdvxac; xouc; Tcpo auxou- xat x6 ibc; auxou dvexXdXrjxov fjv, xat Jeutxuov TcapeTXev f) xatvoxr,c; auxou
toTc; 6pu>aiv aoxoV xd 8e Xotitd TcavTa asxpa, 4'jxa
T)X!(p xat asXiJvTi, yopoc 6yi'vovto ^V aaxepf auxo8e fjv uTcep6aXXtuv auxa xif> oavtj>" xapayr] xe f)V,
rciflsv f) xatvoxT^ f) tpatvousvr). "EvOev eutupatvexo
aoota xoautXT), yori-zila GOXoc; f^v, xat Y^Xtoc; fj uafeta- Tca; 0sau6e; 08 xaxtac; fjtpavHjexo, ctYVoIae; 6ooc
8teax*8dvvuxo, xat xupavvtxf) dpyf) xaOiipeTxo, 8eou
ib? dvflptoTcou oatvouevou, xai dvBpiojrou 0>i 8eou
Ivepvouvxo? (99). 'AXX' ouxe xo irptixepov 86a, ouxe g
xo Seuxepov i}/iX6Tr(e/ dXXd xo uev dXrJfleta, xo 8e
olxovouta. 'Apyv 8e eXau6ave xo itapa 6ei}> dTcrjpTtsuivov (1)" evOev xa rcdvxa auvextvetxo, 8td x6
IxeXexdaOat Oavdxou xaxdXuuiv.
XX. Zxrjxexe, dSsXtpoi, eSpaTot ev x^ Tctaxei 'Ir)aou
Xptaxou, xai iv xfj auxou 0^^x51, iv Tcdflet auxou xat
" Matth. n, 2, 9. M 1. 8eau<k.
tom. VI Chrysostomi : "A<ie. cipxf SeT oe udpxupa
YevsaOat xf,e. etj epte Tceu^ousvrjc dfxt, et ca^tera
quae ibi leges. Eucherius De laude Eremi : El praecursor et testis dignus qui Patrem e coelo loquentem audiret, Filiuin bapticando contingeret. Spiritum sanctumdescendentem videret.Verbum tcitxoTtotsTjflat et TctuxoTiotsTv habes Constit. apostol. lib. v,
cap. 6, et apud Cyrillum Hierosol. fine Tcpoxaxr,^aecoe, atque initio catechesis 14, necnon in Synodicis Sophronii Hierosolymitani, Conciliorum Binii
tom. III. d. l, S. 1, p. 125. B. Cot.
(94) Kat eXafle xov apyovxa xou a'u)vo; xolxou
r) TcapOevta Mapta?. Huc spectat illud Origenis,
homilia sexta in Lucam : Unde eleganter in cujusdam martyris epistolascriptumreperi(Ignalium
dico episcopum Antiochiffl post Petrum secundum,
qui in persecutione Romae pugnavit ad bestias):
Principem sfeculi hujus latuit virginitas Marias. et
Hieronymi, lib. i Comment. in Matth., cap. i : Martyr Ignatius etiam quartam addidit causam, cur a
desponsata conceptus sit : ut partus, inquiens,ejus
celaretura diabolo ; dum eum putatnon de virgine,
sed de uxore generatura ; quod ex iis qum sequuntur apud Origenera (quem hic secutus estj
collegisse potius videtur, quam ex ipso quem hic
nominat Ignatio. Integrum vero locum ita citavit Jj
Andreas Hierosolymitanus.Cretensium archiepisco
pus, in Nativitatem B. Virginis homilia secunda,
quaB intercodicesGrajcos manuscriplos,Oxoniensis
Academia) BibliothecaB publicaa a D.HenricoSavilio
donatos, habetur : "il$ 9r,a( tcou dyto? dvf,o, 'Iyv4'xto; ovoua auxtj)- Ka! eXafls xov apyovxa xou attivo^
toutou f) rcapOsvta Map'a:, xat 6 xoxo; auxf,?, 6uo(toc;
xat 6 Oavaxoc. xou Xptaxou. Tpta uuaxrjpta tpptxxd,
a xtva ev r,auy 'a 6eou tTcpayOrj. Vide Prolegomen.
cap. 12. Usser.
(95) T?!a [iuaxiipta. Jam Proxime commemorata,
de quibus vel ipse interpres noster, vel ejus marginalis Scholiastes : Ha-c tria diabolum latuerunt,
et Jovius manachus, libro vn De Verbo incai-nato,
cap. 31 (in Photii Bibliotheca, nura 222) : *r,oi
vdp 6 8eocp6po? 'iYvaTto?, xpa XaOiTv xov aoyovxa
tou attuvoc; xouxou, xf,v TcapOeviav Mapta;, xf)v auXAtjiJiiv tou Kuptou, xal xfjv axaupuiatv. Nam tria

754

XIX. Et principem hujus mundi Iatuit Mariao


virginitas, et partus ipsius, similiter et mors Domini : tria mysteria clamoris quas in silentio patrata sunt ; at nobis sunt manifestala. Stella in
ccelo fulsit,7,splendore exsuperans omnesquotquot
ante fuerant : et lux illius ineffabilis erat, ac stuporem incussit omnibus aspicientibus eam, ipsius
novitas. Omnia autem reliqua astra, una eum sole
et luna, chorus fuere stetla; ; ipsa vero claritate
exsuperabat ea : ac perturbatio erat unde prodiret
haec quaj apparebat novitas. Ilinc infatuata est
mundi sapientia ; praestigiae faclao sunt nugaamagia
risus ; omne vinculum malitia) est abolitum. ignorantiae caligo dissipata, et tyrannicus principatus
destructus ; cum Deus ut homo apparuit, et homo
ut Deus operatus est. Verum nec primum opinio
erat, nec secundum mera humanitas ; sed illud
quidem veritas, hoc vero dispensalio. Principatum
vero accepit id quod a Deo omnibus suis partibus
absolutum erat. Inde omnia commovebanlur,quod
meditarelur mortis abolitionem.
XX. Firmi state, fratres, in fide Jesu Christi, et
in ejus charitate, in passione ejus et resurreclione.

Theophorus Ignatius sfflculi hujus principem latuisse commemorat ; virginitatem Mariae, conceptionem Domini et crucifixionem. Ir>.
(96) Mujxjjpia xpauvijc, Ita et noster interpres :
mysteria clamoris. Vet. vulgat : mysteria clamavit, ut nos ex libro Magdalenensi edidimas :
ubi alii in prima persona clamavi Ieeunt. Elegantem vero hic latere in adjecto dvxtOeatv Maestrteus adnotat. Quotquot enim de mysteriis mentioncm fecerunt. in illis arcanum quiddam, quod
nefas esset evulgare, arbitrati sunt contineri. Et
tamen ha;c tria fidei documenta, mysteria clamoris
esse dicit Ignatius.id estdignaquceomnibus denuntientur.auljam reipsapropalata sint atque denuntiata. Ita ille. Vid. Rom. xvi, 25, 26. Sed Andreas
Hierosolymitanus, pro uuaxrjpta xpauyric, legit hic,
uuaxrjpta tpptxxa, raysteria tremenda. Id.
(97) "A x.va fev -Jiau/iqt eTcpayOi). Idem Andreas
kic legit : d xtva ev ^auyta 6eou eTcpdyOr), et noster
interpres similiter: qum in silentio Dei operata
sunt. Vid. supra. Id.
(98) 'Aaxf^p Iv oupavtij). Quoniam tiia jam dicta
mysreria (inquit Maastrausj potissimum ortum
Christi Hedemptoris intendebant, vel ab illo dependebant; hinc fortassis evenit,ut nonpaucade stella,
qua? magis tunc temporis aparuit, in medium con
sequenter proferantur Quibus demum subjiciuntur
et lsta : Hinc habetata est sapientia hujus mundi,
maleficiaannullabantur,magiaderidebatur,teoebra)
et ignorantiadissipabantur, et tyranni principatus
aboletur ; uti in Petaviano vulgatas versioms vetuslissimo codice legilur: omisso illo quod Jacobi
Fabri editio, loco non suo, exhibet : miquilas et
malitia exterminabantur. Id.
(99) Kat dvflptjJTcou to< Qeou IvepYOuvTO^. Pro
his noster interpres habet : in novitatem vitaa
aeterna. Id.
(1) 'Apyf.v 8e eXiu6ave xo Tcapd 0etf) dTcr^pttauevov. Anj{lican. Principium autem assumpsit,
quodapud Deumpeifectum. Vet vulgat. : Principatum accepit a Deo Perfecta omnia in illo constabant. 'Apy/ utrumque signiflcat, et principium, et principatum : de quo hic videnda
adnotatio Valrlenii. Id.

&A

"-.

755

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

Omnes in gratia nominatim congregamini commu- A


niter, in una fide Dei Patris, et Jesu Christi unigeniti illius Filii, ac primogeniti omnis creaturx 9,
juxta carnem vero ex genere Davidis: ducem sequentes Paracletum ; obedientes episcopo et presbyterio, mente indivulsa ; frangentes panem unum
qui pharmacum immortalitatis est, antidotum non
moriendi, sed vivendi in Deo per Jesum Christum
medicamentum expellens mala.
XXI. Utinam meam pro vestra liceat impendere
animara, et pro iis quos ad honorem Dei misistis
Smyrnam ; unde et scribo vobis,gratias agens Domino, diligens Polycarpum sicut et vos.Memineritis
mei, ut et vestri Jesus Christus, benedictus in sascula. Orate pro Ecclesia Antiochena, quaj est in,
Syria ; unde vinctus Romam abducor, novissimus rj>
fidelium eorum qui ibi sunt, quemadmodum in ho
norem Dei has gestare catenas dignus habitus sum
Valete in Deo Patre et Domino Jesu Christo, communi spe nostra, in Spiritu sancto. Valete. Amen.
Gratia, .

756

ivacrtiatt (2)- TtdvTtc; iv x<*ptTt Q ivojjtaxoc auvaOpotc.-:aOs (3) xoivrj, ev (jtic; TtfaTSi 8sou Ila-p6<, xal
'Irjaou Xptarou tou (iovovcvou; au~ou Vtou, tou xat
TtptuTOTOXOu Ttiar,!; XT'!atoj, xaTa aapxa 3e ex flvou?, Aa6i3 looor,YOjfiivot utc6 tou napaxXr,TOU (4)"
UTtaXOUOVTEC; Ttj) CTCIOX&TtU) Xai TtJ) TTpSaOUTEpioj, aTCSptJTtaart}) Scavoia' eva apxov xXiuvxe;, S 'saTt tpap|xaxov aftavaata?, dvTiSoTo; tou [jltj arcoOavEtv, dXXd f,v
Iv 8e<f) Sia 'lT,aou XptaTou, xaOapTvJptov dXe!xaxov.
XXl.Efrjv ujitov dvTiu/u^ov (5), xai tSv eTt(ii|/aTe (6)
e*e; 6eou Tt(iT,v etj Hjjtupvat* Sflev xai ypatptu ujitv,
Eu/ap-.artov xtj) Kup!u>, aYartijv (7) HoXjxapTtov toc
xat u|j.a;. Mvr(iJiovEjeTS jxou, tu< xai ujxtuv 'Irjaooc;
6 Xptaroc,, 6 euXoy^to; sic touc; aiuiva;- Ttpoaejy^eaQs
urcep tt]c; 'ExxXr(a!a? 'Avtio^eujv xf, ev Zupta, oOev
ososnevo; ei? 'Pojfirjv aTtaYOjJtat, eayaTO; ujv tujv
txtt tciotiov, BaTtep ' f^itoOTjV (8) ttg 6sou xtfiTJv
aopiaat tauxaal Tac dXuaet; (9). "EpptoaOs v 8etJ)
IlaTp:, xa! Kup(u> 'Jr,aou Xptartjj), t^ xotv^ Xtc(oi
tjjjuov, ev IIveufjtaTt ifltf>. "EpptoaOe. 'AjJtrjv. 'H
Xdpt? (10).

'IfvaTtou 'Etpeatoti; (11).


Coloss. i, 15.

' al. aJaitep.

* S. Greg. 1. iv, epist. 37, 1. Interpol. ad Polyc. cap. ult.

post : 'Qi Ttpi56aTOV, u-rcep ttk TtdvTtov atoTrjpiac;,


(2) ETrjxeTS, aSeXtoot, eSpaiot ev tt| Tttarei 'ItjavT(t|/uvov t6 ueauTou au>u.a et; OavaTOv Ttapaooj;.
aou Xptarou, xai hi tt> auTou dYdrcri, sv TtaOet
auTou xai dvaataast. Vet. vulgat. : State ergo,
Cui et lllud Chrysostomi adjicit in Adversariis suis
D. Casaubonus : AjvaTat TtoXXdxt; jxla x=p8r,0Etaa
fratres, firmi in fide Jesu Christi, et in dilectione
i/>yr\ (ijpttov oyxov aijiipTrjiJtaTtov atpav'aat, xa: veejus,atque resurrectione, mentionepassionis pr.i>
viaOat f,(JtTv avtW/u^ov Iv exe!vT| tti f,(itpa (orat. 5
termissa. Noster vero interpres, fidei, dilectionis,
passionisetresurrectionismentionetantuin retenta C Contra Judxos, tom. VI, edit. Savil., pag. 365)
Vocem hanc hic, et in Epistola ad Smyrnxos usurlnreliquismirumquantumavulgatalectionerecedit
pat germanus Ignatius ; sed ejus imilator sa?pius Si me dignificet JesumChristus in orationevestra,
et voluntas sit ; in secundo libello quem scripturus
cule : ut in Prolegomen cap. 5 est notatum. 1d
(6) Kai ujv iTti(jttj/aTe. Vet. vulgat. : bt [ejusl
sum vobis. manifestabo vobis quara inceperum disquem misistis : >; vel ut ms. Petavianus habet : t Et
pensationem in novum hominem Jesura Christum,
in ipsius fide et in ipsius dilectione, in passione
qua3 misistis. Alter vero interpres, in D. Montacutii codice, o Et quem misistis. in Canlabrigiensi
ipsius et resurrectione : maxime si Dominus revelet mihi. Usser.
vero ras.: Et quos misistis, cui lectioni uterque
codex Gra;cus favet, et Nydpruccianus a Joanne
(3) IIavTe< ev yapiTt if SvopiaTOC auvaOpoii^eBrunnero, et Augustanus a Valentino Pacreo editus.
a0=. Vet. vulgat. : Omnes in omuibus, in gratia.in
Eallilur enim Mastrajus, qui Pacwum ait legisse in
ejus nomine congregamini ; uti nos ex Magdalesingulari, xai ou ETcljjtn/aTS. Id
nensi ms. edidimus. Baliolensis enim hic legit :
(7) "AYaituJv Ita Grrecus Augustanus ; et uter Oranis in omnibus gratia. In ejus nomine congreque vetus interpres Latinus. Nydpruccianus tamen
gamini. Libri vero editi : In omnibus enim his
codex legit, 0^01110. Id.
gratia.Inejus nomine congregamihi,etc.Quomodo
(8) "OaTtep T.fiuiO^v. "Siajtep, habet idem codex,
locus hic, a Theodoreto in dialogo 1, et Gelasio in
et
interpres noster; quemadmodum dignificatus
libro De duabus Christi naturis citatus, a nostris
sum. Id.
libris discrepet, ex collatione, quam in Prolegomen
^9) Ei; 8eou TtjjrfjV ipopeaat TauTaoi Ta< dXunis ob oculos proposuimus, videre licet. Id.
aetc. Idem interpres : in honorem Dei inveniri,
(4) 'Etpo8r)YOU(jtevoi urto tou UapaxXrJTou. Pro
sed vetus vulgatus, ut in Graico : In honorem
his. noster interpres habet : Filio hominis et Filio
Dei has sufferre catenas. Id.
Dei ; Theodoreti etiam et Gelasii citatione con(10) 'Ajjtr^v. 'H x^?'^- "^ X*P'<i non solum a
sentiente. Id.
Grfjeco Tydprucciano codice ariest, sed etiam ab
(5) E"rjv 6(jtiov dvT(i}/uy_ov. Anglican. : Unaniutroque vetere Latino interprete. Augustani tamen
mis vobiscum ego. Vet. vulgat. : Pro animabus
codicis lectionem confirmat Gregorius I Romanus
vestris ego efficiar, .) quo exprimi Jacobus Faber
episcopus, in Regest. lib. iv, indict. 13, epist. 37 ad
ait sentuutiam illam Pauli, II Cor. xn, 15:gro
Anastasium(e successoribus Ignatii in sede Antioautem libentissime impendarn, ct superimpendar ipse.
chena unum) sic rescribens : Amen. Gralia. Quas
pro animabus vestiis. Et ubi Christus dixit, Matth.
videlicet verba. de scrip is vestris accepta, idcirco
xx, 28, se daturum aniuiani suam, Xutsov, sive rein meis epislolis pono, ut de sancto Ignatio vestra
demptionis pretium. pro mullis ; Alhanasius scribit,
bealiludo cognoscat, quia non solum vester, sed
eum corpus suum dvtiij/uyov, velut vicarium succeetiara noster. Id.
daneumque, pro nostra salute, in mortem tradi(11) 'lYvaTtou 'Eosatotc. Hac duo postrema
disse. Sic enim ille, in oratione. De Incarnatione
vocabula, quoniam'tum in Gneco, tum apud vele\erbi: '0 Aoyo; tou 6eou eixdTtu; tciv eauTou vaov
rcm interpretem repeiiuntur, huic epistolas coroy.at t6 au>u.aTix&v SpYavov TtpoadYujv dvTti}/uY_ov, urcep
nidis loco subjungenda curavimus : inquit MarTtdvTtov tTtXripou to 6ipetX6u.evov iv tuj OavaTtu. Et
tialis Mfflstrteus. At neque apud veterem interpre-

757

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD MAGNESIOS.

npos

758

AD MAGNESIOS.

MArNHEiors.

'Ifvizioi, 6 xai 6eotp<poc (12) ttj euXoYrjuivTi ev


yipiXl 8sou llaxpoc, v XpiiiTtji 'Irjcfou Ttj> StoTTJpi, ev cp acntaou.ai ttjv 'ExxXrjcriav ttjv oucrav ev
MaYVTjtrta t$ Ttpoc MatavSptp , xai e{Jyj>u.ai ev
8s(jj IlaTpt, xa! Xptcrrtp 'Irjcrou TtJ) Kup(tp Tjfjuov
ev (Ji TcAeTura v^aipetv 6u.ac e"r(.

Ignatius, qui et Theophorus, benedictaB per gratiam Dei Patris, in Christo Jesu Servatore, in
quo saluto Ecclesiam quaa MagnesiaB est, juxla
Ma>andruii), et oro in Deo Patre, et Christo Jesu
Domino nostro : in quo plurimum vos gaudere
contingat.

I. TvOUi; 6[iioV TO TCoXueUTaXTOV ttjc xaTot 6sov (13)


afaTtTjCj, dYaXAttifievoc; TcpoeiXdu.Tju ev Tcicrret 'Irjcfou
Xptcrcou TcpocrXaXr;crat uu.Tv. 'AJttofleic f ip ivrjfiaTOC
Oetou xai Tcoflstvou ('14), ev oTc Tceptipe'pio 8e'cru.oTc,
9810 (15) Tac 'ExxXr.o-fac, ev aTc evtoatv euyj>u.at (16)
crapxoc xai TcveufiaTOc 'Irjcrou XptTtou- 6'c ecm StoTTjp tcovtiov avOpuVrctov , (jtaXicrca 8e Tcto-ttov ou

I. Ubi cognovissem charitatem vestram secundum Deum admodum bene ordinatam, exsultans
decrevi in flde Jesu Christi alloqui vos. Dignus
enim habitus divino et exoptato nomine, in his
qua) circumfero vinculis, laudoEcclesias ; quibus
opto unionem carnis et spiaitus Jesu Christi : qui
est Salvator omnium hominum, maxime autem fide" lium ; cujus sanguine redempti estis ; per quem
cognovistisDeum, imo cogniti estis abeo4; in quo
sustinentes, effugietis omnem vim hujus saeculi.
Ftdelis enim est, qui non patietur vos tentari supra
id quod potestis 5.
II. Quoniam itaque dignus fui habitus videre vos
per Damam episcopum vestrum Deo dignum, et
Deo dignos presbyteros Bassum et Appollonium,
contubernalem meum Sotionem diaconum, quo
utinam fruar, quia subditus est episcopo et presbyterio, gratia Dei, in lege Jesu Christi.
III. Sed et vos decet non contemnere aetatem
episcopi ; verum juxta Dei Patris arbitrium,omnem
impertiri illi reverentiam, quemadmodum novi facere sanctos presbyteros : non respicientes ad eam
C quas videtur adolescentiam, sed ad prudentiam in

Ttj) a*tu,aTi (17) iAuTptoSrjTe* 8t' o5 IfVtoTe 8eov,


(jtaXXov 8e utc' auTOu e^fvtocrOrjTe (18)- ev tp 6icou.evovtsc, Tfjv itacfav iTcrjsetav tou altovoc toutou 8tatpeur;ecrOe (19). iKctToc fap, $ oux eajei 6u.5c itetpaa8rjvat u-itep 6 SuvacrOe.
II. 'EtcsT ouv rjfctioOrjv tSetv 6u.ac 8ta Aau.a (20) tou
aJtoOiou 6fitov Itcictxcitcou , xai TcpecrSuTSptov 6eou
ijftov Baacrou xai 'AtcoXAo)v!ou. xai tou ctuu.6iu)tou
(jtou Siaxovou ZiotIvojc * (21), ou lyu 8va!u.Tjv (22y,
6'ti iTcoTatraeTat ti]> Itciitxcitcu) xai TtJ> TcpecrfiuTspdp,
^ipiTt 6eou, ev v6(itj) (23) 'Irjcrou Xptcrxou.
III. Kai ujjuv 8e Ttp^Tcet u,tj xaTatpXoveTv (24) ttjc
fjXixiac tou ?TctcfxciTtou' a)Xa xaTa yviou.tjv 8eou Ilatooc Tcaiav vTpoTcf,v auTtJ) CCTCoveu.eiv, xaQtoc efvtov
xai touc afiouc itpecrSuTepouc, ou Tcpoc ttjv oatvoulvrjv itp opivTac vedTrjTa, aXXa Tcpoc ttjv ev 8etp tpp6* I Tim. iv, 10.

* Gal. iv., 9.

5 I Cor. x. 13.

al. Ziot(iovoc.

(17) 05 Tt{) a"(xt'. Illud, ou, ab Augustano exemtem Latinum inveniuntur illa. neque in Graeco
plari male aberat. Id.
NydPrucciano codice : et omnino subdititia esse
(18) At' ou eYytoTe 6e6v, u.aXXov 8e 6tc' a^Tou
apparet Usseb.
eYvtocfOrjTe. Ex Galat. lv, 9, pro quibus noster inter(12) In epistolffl inscriptione vocem [Ecclesim]
pres habet : Ad nos (vel vos) semper vivere lide,
inclusimus, non solum quod a quibusdam ipsius
quod et charitatis, cui nihil praefertur, principavulgatae versionis mss., sed a Graecis prasterea, et
lius uutem Jesu et Patris. Id.
Latino nostro interprete, ea abesset. Supplendam
(19l Atatpeu^^fls. Codex Nydpruccianus, 8tapquidem eam necessario fatendum est; sed hiulcam
p/feaOe. Sed pro Augustana lectione facit uterque
et hic et alibi. occurrere lectionem non mirabitur
vetus Latinus interpres. Id.
qui ab homine captivo, intnr militum custodias,
(20) |T[jtac] 8ta Aau.a. Ex utroque illo interprete
festinantera beato martyre effusas hasfuisseepiset pronomen hic restitutum est, et proprium A5tolas consideraverit. Id.
(13) KaTa 8e6v. Ita codex Nydpruccianus et ve- rj u.a nomen ; pro quo in Augustano codice 8t' a8ayjjia, in Nydprucciano 8ta8eY(Jta corrupte legebatusuterque interpres Latinus : secundumDeum.
tur. Ignatium vero nostrum in Epistola ad MaAugustanus : v.i-i 8eou. Id.
gnesianos Dama episcopi mentionem fecisse, con(14) 'Ov6(jiaToc Oeiou xai TtoOetvoij . Conjuctiofirmat etiam Eusebius. lib. in Histor, xe<p' f'. Id.
nem ex Grajco Nydprucciano et editione vulgata
(21) ZtoTiiovoc, al. Eundovoc, pro quo, ZonoLatina interposuimus. Nomen autem Christianem, noster habet interpres. Id.
num intelhgit, ut vult Faber Stapulensis ; vel
(22) Ou evto ivaijjtr^v. Vet. vulgat. quem ego
confessoris aut martyris, et alii. ex verbis
nutrivi. Nosler Anglican. rectius : quo ego
proxime sequentibus. ev oTc Tcepttsesto 8eau,otc. Id.
fruar. Vid. infra. Id.
(13) *^8io. Noster interpres. ad verburr, canto :
(23) Ti() jTtttrxoTCtp xai TtJ) TcpeaSuTepltp, yiaptTi
etvulgatus, cuno ; pro quo substituit Faber,
8sou, ev vifjttp. Anglican. : Episcopo ut gratiao
laudo, sensu expresso. Id.
Dei, et presbytero (vel presbyterio potius) ut legi
(16) 'Kv aTc evcocfiv e'J^ou.at. Ita noster interpres:
J. C. Id.
In quibus unionem oro. Vulgat. : In quibus
(24) KaTatppoveTv Anglican. : couti : pro quo
laudare opto (Sic enim mss. legunt, non, jubieditum est concuti. Id.
lare ; ut edidit Faber) Pro euyj>u:ai veroresponenduai existimat Vedelius, e6prju.at vel euptcrxv>u.*i, Iu,

759

AD EPISTOLAS S. 1GNATII GENDINAS APPENDIX.

160

Deo.Quandoquidem non longxvisuntsapientes,ne- A vr,o-tv (25)- Jndireo ouv_ o\ itoXu);p6vio( etm ootpoi, ouos o\ yepovTE; JittTTavTai ajvEOtv iXXi
gue senes sciunt prudentiam ; serf splritus est in hominibus 7- Daniel enim illesapiens,'cum duodecim itvEupid Jartv v (JpoToT; (26). AavrfjX (27) ulv Y'p
cssetannorum, Spiritudivino afflatus est ; et senes 6 ootpo;, SiuSExatTTjC (28) yY0VE xa"oy_o; TtpOiity (29)
frustra canitiem ferentes, calumniatores ac alienoo HvEJjjiaTt, xat to'j; [iaT>jv tt,v TtoXiiv tpspovTa; rp:aSura;, auxotsivTa; xai eitiOoujT.Ta; iXXoTplou xiXformaa appetentes esse coarguit8. Samuel autem,
parvulus quoque,Elim nonagenarium reprehendit Xoo; aitTjXe-f^E v (30). ZapLOUTjX 8e itaiSopiov ov u.tquod suosfllios Deo praeferret ". Similiter Jeremias xpov, tov ivvEyTjXOvTaETT) 'HXei 10 8teXYj(Ei, tou 6to0
audit a Deo : Noli dicere quia junior sum 1!. Salo- 7tpoTETt[J.T,x(5Ta tou; lauTOu TtatSac" tuaauTiu; xat 'Ismon vero etJosias, ille quidem, duodecimo setatis pELiIa; dxoust itpo; tou 6eou* Mt) Xevg Sti vetiTEpo;
anno regnare incipiens, illud terribile et arduum eIlu. SoXopitov 8e, xat 'Ituatai; (31)" 6 jjtev, 8u>5exnexplicalu, in mulierum de infantibus causa judi- tt,; paaeXeuaa;, tt,v tpoSepiv exefvrjv xai 8uaEpu.T|cium tulit13; hic vero, octo natus annos, regni veutov iitt TaT; Y'jva'*' xptaiv vsxa tujv itaiotuv
gubernaculis admotus, aras et templa disjecit, et ETtotijaaTO" 6 81, 6xTasTf,; 6pa;, Toi>; PujfJtou; xa! ti
lucos combussit ; dasmonibus enim erant, non Deo teuevt) xaTEpptitTE (32), xal Ta aXoT) xatei:tu.7rpi
consecrata : etfalsos sacerdotes, ut corruptores et oa!(jtoat ^ip tjv, iXX' oi 8stJ> dvaxEiu.eva" xai tou;
deceptores hominum, non Divinitatis cultores, ju- 4iso8tEpsT; xaTETtpaTTEV (33), u>; av tpOopsa; xai iitagulavit u.Adolescentia igitur non est contemnenda Tetuva; dvOpuntov, ou 6eio'ttjTo; AaTpsuTa;- Totquoties Deo dedita consecrataque fuerit : verum is Yapouv ou to veov euxaTatppovijTov, 8x' otv 8etl> ivaxs!contemnendus qui pravo est animo, tamctsi inve- jjlevov f," dXX' 6 tt,v YvtulJ-';v HL0X.ri.:'0* I5 (34)i xav
teratus sit dierum malorum n. Juvenis erat Christi- itEitaXattj)|jtEvo; 16 $ f,u:spojv xaxtuv. No; f,v 6 Xptgerus Timotheus : verum quid illi magister scribat OTOta6po; Tt[Ji66eo;' dXX' dxouaaTe cia YPattl auttj) 6
audiatis : Nemo adolescentiam tuam contemnat ; sed 8l8daxaXo; Mrjoefc aou Tfi? ve6tt,to; xa-atppoexemplum esto fidelium in verbo, in conversatione 18. veItiu, dXXa Tiiito; y'vou *<v ittaTtuv, sv Xoyoj,
Decet itaque ct vos obedire episcopo vestro, et in ev dvaaTpoipfi. Dpiitov ouv eart yat ujjia; u-axoJetv
nullo illi refragari ; terribile namqueesttali contra- Ttj) iittaxoruj 6jjtS)v, xat xata jzTjSev auTo^i dvTtXidicere ; nec enim aliquis hunc fallitqui videtur,sed YEtv (3ii) - ^o^Epov Ya? ^5'1' ""f toioutuj dvTtXsYlv'
invisibilemilludit,eum qui non potest a quoquam ou Ya? touTOvi t6v pX;it6u.Evov TtXavqi Ttc, dXXa tov
illudi. Quod autem ejusmodi est, non ad hominem, aopaTov irapaXoYtiieTai, tov lit) Suvajxevov itapi tivo;
itapaXoY'a6rjvat. T6 8e toiouto, ou itpo; av6pu>Ttov,
sed ad Deum refertur. Samueli namque dicit Deus :
Non te itluserunt, sed meli. Et Moses inquit : Non dXXi itpo; 6e6v ey^et tt;v dvatpopiv (36;. Ttu YaP a"
entm contra nos est murmur, sed contra Dominum C lioutjX Xey^' 6 6i6;' Ou ai itapeXoYtW/To, itXX;
Deurn*0. Nemo remansit impunilus, qui se contra ipL Kdt 6 Mtuo-?,; tpT,o-tv Ou YaP xa6' ^jjluv 6 yY7 Job xxxn, 8, 9. ' Dan. xm. al. aitiSst^*. 10 ms. 'IlX'. Reg. ni, 1. 1 Episf. Mar. Cas. "J.r. i,
6. 13 III Reg. iii ; Const. ap. n, 1, '* IV Reg. xxn et xxm. isms. poyJtTjp^v. Jl ms. itEitaXattuuEvov.
11 Dan. xin, 52. l8 I Tim. iv, 12. I Cei3. vm, 7. ! Exod. xvi, 8.
(30) 'AitviXEY^E. In Augustano codice corrupte
(25) Ou itpo; tt,v tpaivoLiivTjV dtpopiuvTi; v;6ttjto, dXXa itpo; tt,v ev 8stf) tpp6vT(aiv. Anglican. :
scriptum erat, iitTjXet^ev : pro quo in Plantinianis
< Non a?sumentes apparentem juniorem ordinem editionibus substitutum est, dneSEtJev, Id.
(31) SoXopttuv 6e xat 'Itua!a;. Vide Prolegomen.
sed ut prudenles in Deo concedentes ipsi. Usser.
|26) 'AXXa TcvEUjjti eartv ev ppoToT;. Vulgata) cap. 1 1 . Id.
interpretptioni arliculum de suo (nam in mss no(32; KatsppiiTTe. Ita editiones Plantinianae : ubi
stris non habetur) addidit Jacobus Faber, ejusque codex Auguslanus et Nydpruccianus babet xi-ibexemplo, Guil. Morelius, et eum secuti reliqui edi- ptitou, pro quo Morelius substituil , xaTepeiitou.
tores, texlu Croeco. llvEupia 6 eutiv ev ppoTot;. Spi- Id.
ritus qui est in hominibus. Desumptus vero lo- 0 (33) U/VjotEpeT; xaTiooaTTev . Cod . Nydprucc.
cus est ex Job xxxn, 8, in quo articulus iste non ij/eu8o'iepeT; xaTaatpaTTet, Sequentia vero ita ln edilegitur. Id.
tione sua distinxit Morelius : ditaTetuva^ ivesujitiuv,
(27) Axvlt,X, SojSsxaeTT,;. Improbabilis senten- dXX' ou 0e6TT)To; XaTpeuTa;, et in Lalina sua vertia, est etiam Joannis Chrysostomi ad caput ni sione : seductores hominum, non Divinitatis culIsaia?, et homilia duplici in titulum Psalmi l, vul- tores. De altera vero distinctione lectorem, in
gata jam olim, et non ita pridem a me edita ; nec Notis suis, sic admonuit. Pacaeus distinguit ita,
non I ibro Deeducandis liberis, si ei tribuatur opus: ditaTetuva; dvQptutojv (quanquam impresserit avSeveri quoque Historia sacra n, et Ambrosii serm. 6pu>itov), dXX' oi 0e;6TT,To; XaTpEuTa;. Vetus inter1 ad xm Danielis. Cot.
pretatio cum eo facit, verum addit, sed diabolo,
CtS) AtoJexaETr];. Ex locis qu;e protulimus ad ut fere solet de suo addere, cum locum noii intelConstitul apostol. n, 1, vide pra;cipue duo : Hiero- ligit. Hirc Morelius. Id.
(34) '0 tt,v Yvl->f*T|V iio70T,p6;. Cod. Augustan.
nymi epist. 131, et Chrysostomi inenarralione capitis ui Isaire, ubi aureus doctor minus caute ac male, 6 tt,v yvluliltjV jjLo^0T,piv. Ibid.
(35, Kat /a-i (jlt,8ev auTtJ) dvTiX:Y"v. Pro hoc
distincte loquitur de tetate Salomonis. Videnda
nariter bic epistola Mari Cas. ad Ignalium, nuiu.
noster inlerpres habet : secundum nullam hypocrisim. Id.
3. Id.
(29) 8iLu>. Ita codex Nydpruccianus : non ditp,
(36) Ou itpo; avOptuitov, dXXd itpo; 6e6v lyet
ut habet Augustanus ; nec eou, ut emendavit Mo- ttjv dvaeopiv. Anglican. : non ad carnem sermo,
relius. Usser.
sed ad Deum abscondita scientem. > Id.

761

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD MAGNESIOS.

762

vuajjto;, dXXa xata Kupfou tou Oeou. Ou8e\ Sjjiei- /\ superiores extulit. Nec enim Legi contradixerunt
vev dTtjjttopTjTOj, ijtapOet? xa-ci tu>v xpetrtoviuv.
Dathan et Abiron. sod Moysi, et vivi in infernum
Oute vip Tt{> v6fJU) AaQiv xai 'A6eipt!uv dvTeTjtov (37),
pra;cipitati sunt. Core autem et qui cum illo condXXi MiuasT- xai *,u>vtes ei; aoou xaTT,viy_OTjtiav.
spirarunt contra Aaronem ducenti quinquaginta,
Kope Se xal oi 0"j[jttppovr(aavT:< auTtj) xaTot 'Aaptuv
exusti igne sunt " Absalon, parricida f.tclus, ex
8tax6atot -Kvnfyo-rza, TtupftpXexTOt vevovaTtv. 'A6e3arbore pependit, et per cor prava consilia machinaaaXtiuu. (38) 7taxpaXotai; vev6nevo;, ixxps[*r)e (39) Iv
tum.lanceis trajectus est 2*. Abeddadan pari modo
tpuTt}> vivove, xo dxfatv e6Xv]QT) tt,v xax66ouXov xapcapile truncatus est, ob similem causam **. Ozias
8fav. 'A6eo8aoiv (40) toaajTU)? Tfj xetpaXf]s itpatlepra percutitur, ausus contra sacerdotes et sacerpeT-at, 8t' ojiotav a'Tfav. 'OJfat XEitpouTat, xataToXdotium '*. Saul bonore privalur, quod non exspe[iTjiia? lepicuv xai lepu>auvT) (4i). EaouX aTtfjtouTai,
ctasset summum sacerdotem Samuelem *5. Oportet
{Jtifj iteptpefva? tov dpytepia 2au.oufiX. Xpf) ouv xai
itaque et vos revereri superiores.
uptas * atSetaOat tou; xpstTTova;.
IV. Ac decet non modo vocari Christianos. sed
IV. Kai itpsitov eaTi fjt,Tj jxovov xaXsTaOat Xpircavouc,
et esse. Nec enim dici, sed esse, bealum facit. QuidXXi xai eTvat. 06 vip to XiyeaOat, iXXa xo eTvat,
dam episcopum appellant quidem, sed sine eo omjiaxaptov TtoteT. lil 27 tiv: Infaxonov fjtsv X^youfft, _ nia faciunt ; hujusmodi hominibus dicit ipse.qui et
y^iuptc 81 auxou itivTa itoiouov toTc toioutoic ipsT
verus et primus episcopus, solusque natura pontixai auxoc;, 6c xai (42i 6 iXTjOtvoc xai itpuVtoc sitfa-xofex est : Quid me vocatis, Domine,Domine ; et non faciitoc, xai jiivoc tpuaet dpytEpsuc (43)* Tt fis xaXerre,
tis quse dico**! Tales enim, non bona conscientia
Kupte, Kupts, xal ou itoiErte S Xiviu ; 0\ fip toioumilii praediti videntur, sed esse simulatores et pertoi oux euauvEfoT,TOt, dXX' Eiptuvi; tivec xat fi6pou>sonati.
vec (44) eTvaf jiot tpafvovTat.
V. 'Eitet ouv te'Xoc Ta itpivuaTa eyet, xai itpoxetTat
V. Quandoquidem igilur res finem habent, et
t^uiT, f( Ix tpuXaxfjc, xat Oavaxo; 6 ex itapaxoi]?, xai
proponitur vita ex observatione, mors aulem ex
Ixaaroc Ttuv ^prjjiivuiv (45) !* et; tov t6rov tou EupsOivinobedientia ; et singuli eligentium, in ejus quod
to< ** (jtiX/.et ytupsTv, tpjvtofuv tov Oivaxov, xai
elegerint locum abituri sunt ; fugiamus morlem,et
exXeJuWiOa tt,v IJuj^v1 8jo vdp ~kkyia y_apaxTf,pac ev
eligamus vitam. In hominibus enim duas notas inivOptuTtoti; EuptaxsjOaf xai tov fjtev vojifafiaToc, t6v
veniri dico ; et hanc quidem esse veri numismatis,
8fc TtapayapaYfJtaTo;. '0 0soae6f,c dvQ-.tuito; v6fitafti
illam vero adulterini. Pius homo iininisma est a
to-rtv U7t6 8eou y_apayj)iv" 6 iaE6f,c, tJ/eu8u>vuu.ov v<5Deo cusum : impius, falso nominatum uumisma,
ap. vi, 2. ** II Par" Num. xvi : Const. ap.>.- ii,
n," 17 et vi, 1,s2.ms.**Tj.uac
II Reg. "xviii.
f. ot. * II Reg. xx ; Const,
xxvi ; Const ap. vi, 1. ** I Rej_
I
** 1. Const. apost. vin, 46 ; Luc. vi, 46XIII.
** al. etpT,(jtivtuv. 30 f. aipeOi-,:vto;,
(37) OuTe vip Ttf) v5uu> AaOiv xai 'A6eipu>v iv- Q tem venerunt : et verba illa[ qui et Seba dictus ]
Clementis non sunt, sed Turriani, Latini ipsius
te.Ttiov, vel dvTetnav. Vide Prolegomen. cap, 10,
interpretis, quanquam verum omnino sity Sebara
U SSER.
a Clemente (vel potius eodem et pseudo-Clemenlis
(38) 'A^jajaXuijji. Isidori Pelusiotro lib. m.epist.
et genuini Ignatii interpolatore! intellectum hic
219, A6aaXu)tjt, vel 'A6eTaXu>fi, in libris editis, at
fuisse : ut liquet ex veibis illis. II Sam. xx, t. quse
'A6eo-aaAu)[x, apud Petrum i.ambecium virum variffi
ab 'A68a8iv sive Abedadan suo usurpata fuisse
multapque doctrince lib. m Commentariorum de bipaulo post subjicit : Oux Etrct [tot [iipo ev A6t8,
bliolhecaCa;sareaeod. 5 : qui codex perperam Dionysio tribuit illam epistolum. ut et aliam pariler ouSe xXr,povo|jtfa iv uluj "Uaaaf. Non est mihi pars
Isidorianam lib. i, 39, cnjus initium est, Tf Oxuuti- in David, neque horeditas in filio Jess. De quo
videnda qua? in fine capitis 10 Prolegoraentuv jam
Jet;. Cot.
(39) 'E-txpEptifc. Cod. Nydprucc, ixeT xpe(jtr,6it;.
dicta sunt. Id.
(41) KaiaToXfJtriiac iepewv xa? '.EpuiauvT,?. SiU^SFR
militer etiam in eodem pseudo Clemente, lib. vi,
(40) 'A6E88a8iv. Cod. Nydprucc, 'A6vip. Edit,
Constitut., cap. 1, Ozias dicilur xaTaToX^aai; Tf]
vulgat. Latin. Achab et Aman, pro quibus in
lepwauvT,?. Id.
ms. Ualiolensi legimus, Ahab etDaman, ubi,ad
(42) "0; xaf. In codice Augustano, Ac xaf, male :
Ahab illud fortasse trahi posset, quod in Jerera,
in Nydprucciano, utraque vox deest. 1d.
xxix, Sl, 22, de ejus nominis pseudo propheta est
(43) Movo? tpuaet ipytepeu;. Vide Prolegomen.,
praedictum : de Dalam vero, vel Dadan (ut
alia liaben' exemplaria) nil.il ejusmodi nobisadhuc n cap. 15. Id.
(44i 'AXX' ev5u)Vi'; tive; xa' [jfSptptove;. Pro his
occurrit. Ad B. Ignatii mi'nten), inquit hic Maonoster interpres habet : propler non flrmiter sestraeus, propius accessil Morelius. cujus conjectura
cundum praeceptuin congregari. Est aulem nova
Baana et Racha, de quibus II Reg iv. vcl Abinievox [x6;tpujvec,illosexpriniens,qui habent jjtop^uimv
lech, Jud. ix, tribuit id, quod ad Abeildudam in hoc
euaEgifa; : ut idem postea, ex II Tim. m, 5 loquiloco refertur. Clarior taraen aliquantulum hujusce
difficultatis explicatio nobis petenda est a Cletur. lo.
(45) 'HpT.uivcuv. Ita edidit Morelius : ubi codex
menle, lib. vi Lonstit. cap 2, unde hic locus deAupustaiius et Nydpruccianus legit, eipT,;jtivu>. In
sumptus videri potest. Sic enim illich.ibetur : Nul
Nydprucciano etiam paulo post legitur, tou d^oivlus qui regi resislat, inultus evadit. Non enim Abto;, ubi Augustanus habet, tou eupeOivTo; : prosalon et Abedada, qui et Seha dictus. impuniti
quo fortasse legendum, tov alpeOivTa, notavit Paremanserunt. Verum priores illae conjecturae Motricius Junius. id.
relio nunquam (ne per somnium quidem) in men-

7C3

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

764

fugatum. illegitimum, adulterium, non a Deo, sed A pi|*i xiSSrjXov, voQov, Ttapayjxpxv u.st, ouy_ ircb 6eou>
iXX' uk6 8ta5c5Xou htpyrfilv ou Suo cpuffcic (46) iva diabolo effectum.Non quod velim dicere duas esse
8purcuv XeYbi, aXXixov Svx avflpuTCOV, tcotc uiv 6eou,
honiinum naturas; sed unuai esse hominem, qui
tcotc 8e SiafidXou ftvesBai. 'Eav euaiS^j Ttc, avSpujam Dei, jam diaboli sit. Si quis pietati sludeat,Dei
homo est : si vero impie agat quis, diaboli homo
tcoc 6eou iortv iiv 81 aaeSj T'Ci av8:uTtoc tou Staest ; non id factus a nalura, sed a sua ipsius volun6iXou, oux CtTco tt;c (puffcuc, iXX' aico Tijc eauTOu
late. Infideles imaginem referunt principis raalitite
vvuu.7)c vtviu.cvoc. 01 aTtiaroi etxova (47) lyouot tou
fldeles imaginem habeut principis Dei Patris, et
apyovroc ttjc TCovTjptac* ol tciotoi et/.ova Sj(oufft tou
fipyovTOC 6sou llaTpoc, xat 'Irjffou XptctTOu, 8'.' ou
Jesu Christi ; per quem nisi libenter velimus pro
iiv u.rj auSatperuc ey_uu:ev to urcep a).r,8e!xc arcoBaveritate mori in passionem ejus, nec vita ipsius in
nobis est.
velv ct to auTou TtaSoc, t6 c_-jiv auTOU oux eVctv iv
TJU.7V.
VI. 'Ercet ouv iv toT; TcpoYevpxu;u.evoic TcpoffuTcoi; t6
VI. Quandoquidem itaque in iis personis quas
Ttav TcXr,8oc iSeupTjOa, iv Tt!ffrei xat avaTni M (48),
commemoravi, omnem mullitudinem contemplatus
sum in flde et charitate; hortor ut studeatis in Dei
Ttapaivu, ev 6u.ovo!a 6eou aicouSaaaTe (49) rcavTa
concordia omnia agere ; episcopo prasidente, Dei B Ttpatreiv 7tpoxa()Tju.evoo tou iTCiaxoTcou etc totcov
loco, presbyleris loco seuatus apostolici, diaconis,
8eou, xat tuv TtpeoGuTipuv elc totcov auveSpiou tuv
aicoar6Xuv rat tuv Staxivuv, tuiv iu.ot vXuxuraTuv,
mihi suavissimis, quibus commissum est ministeTCETCtffTEuu.ivuv 8taxov!av 'Ir,aou Xptarou" 6'c Tcpo a!u"
rium Jesu Christi ; qui ante sceeulum genitus apud
Patrem, erat Deus Verbum, unigenitus Filius; et in
voc icapi Ttji IlxTpi vevvr,8Eic, f]v Acfyo? 6e6c, u.ovofevrjc Vloc- xai iit\ ffuvceXeta tuv atuvuv, 6 outoc
consummatione sxculorum idem permanet. Regni
enim ejus non erit finis, inquit Daniel propheta.
Stxu.ivet (50). Tijc vap QxfftXelac outou oux Earat
tXoc, WTjfft AavtTjX 6 Ttpo<pr]TTjC. IlivTtc ouv iv 6u.ovo(tx
Oranes itaque concordibus animis nos mutuo diligaAXXrjXouc avaTtrjffU|jtev (51 ) xat u.r,8eic xa^i aapx
mus ; et nemo secundum carnem spectet proximum, sed in Christo Jesu. Nihil sit in vobis, quod
pXeneTu tov TtXrjfftov, iXX' iv Xpttrctji 'Ir^ffou. Mr,oev
possit vos dirimere ; sed uniamini episcopo, subetcu iv uu.Tv, 8 8uvr]ffeTai uuac u.ip(caf aXX' IvuStjtc
jecti Deo per ipsum in Christo.
tuJi eTctffxiicu, uTCOTaffff(5u.Evot T(}i 6eifi St' Sutou iv
XptffTu) (52).

VII. Quemadmodum itaque Dominus sine Patre


VII. "Uff7tep ouv 6 Kuptoc aveu tou DaTpoc oiScv
nihil facit: Non possum enim, inquit, facere a
TtoteT (55)' Ou 8uvau.at fip, cpr(at, TtoteTv aic' iu.aumeipso quidquid 3i : sic et vos sine episcopo ; nec _ tou ou8v outu xai upteTc aveu tou eTttaxciTTOu,
presbyter, nec diaconus, nec laicus. Neque quidXr,oe TcpeffSuTepoc, u-r,oe S'axovoc, u.?)Se XaTxdc (54).
" al. V)fiTCT,ffa.

Dan. n, 44 et vu, 14, 27.

Joan. v, 30.

(46) Auo ooffetc. Negationem, ex vulgato interjungens ; cum infra, in simili loco Epistolxad Smyrnseos, episcopi tantum facta sit mentio. IlivTec tjj>
prele.addidit Morelius, et eum secuti editores reliirciffxtiTiui ixoXouSetTe, uc 6 Xpircoc 'Irjffouc Ttji
qui. Usser.
(47) 01 arctffToi e!x6va, etc. Anglican. : TnflBxTpf. Omnes episcopum sequimini, ut Jesus
delos mundi hujus, fldeles autem in charitate chaChnstus Patrem.Comparatio vero ha?c(quam nonnulli vehementeraxupov esse judicant) Christi sine
ractorem l)ei Patris per Jesum Christum. Id.
(48) 'Avi-T^. Ita codex Nydpruccianus ; consenPatre nihil facientis.in libro n pseudo-Clementinatiente utroque Latino interprete : ubi Augustanus
rum Constitutionum, ad diaconura absque episcopo
habot, ^viTtr.ffa. Id.
nihil agere debentem, aliquoties et mullo quidem
(49) STcojSiiaTE. Ita etiam legit codex Nydpruccrassius accommodatur, ut capite 26 : 'U 8e Stixovoc
cianus ; ubi Augustanus non ita recte habet, cncoutoutu TtapiffriTu, uc 6 XptffTOC Ttji IlaTp(-xa'. XetToupSiffETS. Id.
vsfTio auT(u iv Tcafftv auiu.7truc uc 6 Xptaroc io' cau(50) 'Erct ouvTcXcIqf tuv atuvuv, 6 auTOC 8:atou Ttotuiv oilSlv, Ta apEffra TtoteT Ttji DaTpt TcavTOTC.
(xivst, Forte, eIc auvTeXEtav : ait Patr. Junius. No Diaconus vero assistat huic, ut Christus Patri.ac
ster interpres : in fine apparuit. Id,
ministret ei inculpate in omnibus ; quemadmodum
(51) 'AvaTci5ffuu.Ev. Ita codex Nydpruccianus : D Christus, a seipso nihil faciens, qu;e placita sunt
non ut Augustanus, avaTCT)ffou.Ev. Adait vero hic
Patri facit semper. Cap. 30 : ii fap 6 Xptor6c
noster interpres : Earadem consuetudinera Dei
aveu tou DaTpoc ouSev tcoieT, outuc ou8c 6 Staxovoc
accipientes, veneremur ad invicera. Id.
aveu tou ETttaxiTtou, xat uffTCEp ITioc oveu tou HaTpoc
(52l 'Evu8T)TE T((l iTtlffXOTCUI. UTC0TOTff6u.EV0t Ttfl
OUX EffTlV, OUTUC OuSl StaXOVOC SvEU TOU iTClffXOTCOU.
6e(Ji 8t' auTou iv Xptffrifi. Anglican. : Uniamini
Ut Christus sine Patre nihil agit, sic neque diaepiscopo et praisidenlibus, in typum et doctrinam
conus sine episcopo : et ut Filius sine Patre non
est, sic neque diaconus est sine episcopo. Et 44:
incorruptionis. Id.
(53) LJiTcep ouv 6 Kuptoc cVveu tou HaTpoc
DivTa u.ev o Stixovoc tu eTctffxoTtu ivaoesiTu. uc 6
Xpttrtoc T(ji UaTpl- 4XX' 6'ia 81 Suvarat, cu8uv6tu SC
ouScv TcoteT. Anglican. : Quemadmodum igitur
^auTou, XaSuv Ttapi tou irctffxiTtou T^rjv i^ouatav, tlx;
Dominus sine Patre nihil fecit. unitus exsistens,
6 Kuptoc itapi tou MaTpoc t6 Sr)U.toupfeTv xai to
neque per seipsum, neque per apostolos. Id.
(541 Outu xat ujieTc aveu tou i7t'.ff-/.i5T:ou, u.r,8l
TtpovoEtv. Ac diaconus quidera de re omni ad
TcpejSuTepoc, u.7]8e Staxovo;, fjtr,8e Xa'tx<5c. Angliepiscopum referat, ut Christus ad Patrem. Verum
qufflcuiique potest, facta ab episcopo potestate,
can. : Sic neque vos sine episcopo et presbyteris
aliquid operemini ; nomen diaconorum et laicomoderetur per se : sicut Dominus a Patre creandi
rum omittens,et presbyteros cum episcopo hic conet providendi potestatem accepit. I.

765

EPJSTOLjE INTERPOLATjE. AD MAGNESIOS.

Mt(8ti oaiveaQio &jjiTv suXo-/ov (55), Ttapi xf,v exet- \


vou Yvu>tJL;riv" T0 Ya? toioutov, itapavouov xat 6eou
i-^Bpdv Ttavxe; eTtt xo auxo ev xri Tcpoaeuvji iua auvipyfSO-QE" uta 8sr(at; eTTtu xO'.vf(I et; vou;, jjux eXic;.;,
iv iYXTtT!, ^v titrxttTJi au.outp (56,), xfj ei; Xptcrxov
*It(cto'jv, ou auetvov ou8v ecrci. Ilivxe; tb; et;, et; xov
va6v 8sou cruvxpi-^sxe, J)( eit! ev Ouatacrxrjpiov (57),
34 eict eva 'Ir(jouv Xptaxov, xov apXtepia xou i*(evvrjxou 8sou.
VIII. Mfj TcXavaafls xaT; exepo8o?;!ai;, (xtjSj uuOot;
ivsy^exe ss (58), xat YEVEa^'3Y'a''; 4w*pavxofe, xat

766

quam videatur vobis rationi consentaneum.prxter


illius judicium ; quod enim talc est,iniquum est et
Deo inimicum. Omnes ad orandum in idem loci
convenite : sit una communis precatio, una mens,
una spes, in charitate, in flde inculpala. qua; in
Chrislum Jesum, quo nihil prastantius est.Omncs
velut unus in templum Dei concurrite, velut ad
unum altare, velut ad unum Jesum Christum,
summum sacerdotem Dei ingeniti.
VIII. Ne patiamiui vos seduci alienis doctrinis !
nequefabulis incumbalis. et genealogiis interminatis 3U,

IouoxfxoT; tJoot;. Ti ipyxTx it-tffjX()iv, loou y^Y0"6


et fastui Judaico. Vetera transierunt ; ecce facta
sunl omnia nova ". Si namque adhuc juxta legem
xatvi xa Tcavxa El fxp ui/.pt vuv xaxi vduov 'louSafxov xa". -teptxou.f,v aapxo; ibuev, ipvouueOa xfjv
Judaicam et circumcisionem carnis vixeiimus, ne/i^tv eiXr.oevat. 01 y*P O^dxaxot itpoofjxat xaxa
gamus nns gratiam accepisse. Divinissiminamque
'Irjcrouv Xptaxov e^oav 8'.i xouto xat eotto^8r(jav, propheta? juxta Jesum Christum vixerunt : et ob
hoc persecuiionem passi sunt. gratia inspirati, ut
euTtveduevot aito xr(; -(iptxo; (59), el; xo TcXrjpooopr(Of(vat xouc iTcetOouvxa; i60), 6'xt et; 6ed; ecrttv 6
certi redderentur increduli, quod unus Deus est
omnipotens, qui seipum manifestavit per Jesum
Tcavxoxpaxcop, 6 tpaveptbaa; sxuxov 8ta Tr(aou XptChristumFilium suum, qui est ipsius Verbum, non
crxuu toii Tlou auxou, 6; eaxtv autou Ad^o;, oj prjpronuntiatum.sed substantiale ; nec enim estartixo;, iXX' oucriib8r(;' ou yi? ecrtt XaXta; ivapOpou
culati sermonis vox, sed divin eflicaciro genita
etbvr(ux, aXX' ivepYeia; Oetxfj; o&crta Ye'VT(xfj (61),
o; itavxa xaxeuapeaxrjae xtj) TtJutJ/avxt auxdv **- (62).
substantia :qui per omnia complacuitei qui ipsum
miserat.
IX. EI ouv o\ M TtaXxtoT; Y?auuacriv ivaaxpaoeVts;,
IX. Si igilur qui in vetustis littf-risscripturisque
versati sunt, ad novitatem spei venerunt, exspeet; xatvdxrjxa 40 eXittSo; (63) fjXOov, lx8e)r_duivoi Xptcrxdv to; 6 Kupto; Stoxcrxei, Xsyiov Et ertTtsueTt
ctantes Christum ; ut Dominus docct, dicens : Si
MioisT *', eTt;7teucraxe av fuo!' Ttept fip euou exeTcrederetis Moysi, creileretis et mihi : de me enim
vo; I^Ypaij/e. Kat 'ASpaiu 6 icaxf.p uutov JjYotXXtascripsit ille **. Et : Abraham pater vester exsultavit
craxo, Iva '!ot) xf,v f(uepav xf,v euf(v, xai eT8e,
ut videret diem meum, et vidit, et gravisus esl. Ante** ms. to; prsepon. ^ al. iviyexe. M I Tim. i. 4. 31 II Cor v, 17. 3I pro his ms. habet ev Trajtv eilapecrxo;
xtt) uitocrxr(cravxt. ,9 ms. ev insef. i0 al. xevdxrjxa. *' ai. Mcuirj. * Joan. v, 46.
(55) Mt(3 xt oatvioOio uuTv euXoYOv, usque ad
quodque agnoscit Barbarus inlerpres. Neque caret
eT; vou;. Anglican. : Neque tentetis rationabile
exemplo hujusmodi acceptio vocis oujia : utpote
aliquid apparere propiie vobis ; sed iu idipsum
qu locupletemetidoneum tostem habeat 1'holium
una ratio.unadeprecatio, unus inlellectus. Usser.
liUdiutliccx cod. 1 19 De Pieriu Quinetiam ouatav
(56i 'Ev TciTxet xn autouuj. Auglican., in gaudio
YewTjTT^v exserle pradicat Epiphanius iu Haresi
incoinquinato. 1d.
Anomseorum p. 94 J. Chrysostomus vero homiliaDe
(57) Uivxi; to; et;, et; xov vaov Qeou ouvxpe
consubstantiali, tom. 1, negat Filium esse Tf,v ixpto^exe, tb; etci ev Ouataax^ptov. Anglican. : Omnes
t/,v xai aYwT(Tov oucrtav. Qua) Giegorio Nysseno
orat. 12 in I unomium. p. 729 est f, uf, '(ziirfi^.acc
ut in unum templum concurrile Dei, ut in uuuin
allare. Ubi observa, vaov et f|u-rtaaxTj:tov rem
oucrta. Inter Latiuos autem usilatic Hilario voces
sunt : Natura genita. Natura unigenita. Genila
unameteamdemdenotare.UndeinPolycarpiatiP/ttlippenses, et Ignatio ad Tarsenses tributa Epistola,
vel nata divinitas. Divinitas unigenita. Natura ingenita Nalura gignens. Innascibilis essentia. Ad li;i>c
O-jcrtartrlptov 8sou, a vulgato Latino iuterprete sacrarium Dei, > recte est reddilum. Id.
Latinorum quidam substantise nomine, loquentes
(58) Mi,8e uuOoi; eve/exe. Cod. Augustan. : ur^Se
de persona utunlur. Verura frequentius lutiusque
fxuBot; ivev_exe.Nydpruccian. : ur(8e uJOou; evey_exe : J) usia ab hypostasi, substantia a persona distinguitur : ita ut Filii hypostasis ac persona dicatur geuterque incongrue. Itaque Vedelius legit : Mr,8t
(jtuOot; evr/eo-fls. ne implicemini fabulis, ne detinita.non usia etsubstanlia, seu natura etessentia.
Quo et pertinent de noraine hy postasis verba Theoneamini ab illis, nisi uuOot^Ttpooeyexe legerequis
malit, ex I Tim. l, 4, unde locum hunc conslatesse
dori Studitee ad Naucratium.corrupta in Theodoro
desumptum. Id.
Balsamone, p. 1100, corrigenda ex ms. Regio 709
(59) 'EuTtveduevoi irco xfl; yiptxo;. Anglican. :
sic : OT 8e SeuTeoot xaxi xaxa^pr^criv. xat tb; ex xtbv
inspiratia gratia ipsius. Vet. vulgat : >inspirati
itptoxtov TtapTjYuevot. 'OuoXo/ouvxe; 8' 6uoj;et;Tpti8a
xat TttoTeuetv xat 3aTCTtij;iv iv tSiaiuaTt olxetto xfj;
gratia ; sic enim legunt mss. non, inspirante
gratia, ut habent editi. Id.
exarcr,; uTcoaxaaeto;, xat ou^t uta; xtov xptibv 6nap(60) 'Atc-'.0> uvxa;. Ita Nydpruccianus codex,
7.0JTT,;, xxv ev aXXot; rjpext^ov. Cot.
atque etiam Augustanus ; nisi quod in eo. librarii
Ibitlem. 'Evepyeia; Oefxf,; oiuta yevvt(ttj. Vide
errore, scribatur irtetxouvxa;, pro quo recenliores
Prolegomen., cap. 15. Usser.
(62) Tuj -^uij/avxt auxdv. Vulgat. interpr. : subeditores, sine causa, substituerunt aTttaxouvxa;.
Noster interpres. impersuasos reddidit : vetus
stitutori, pro quo substituit : suo genitori.
vulgatus, incredulos Id.
Id.
(61) 'Evtoydas Oefxf); ouofa yevvtjXt|. Usiam
(63) El; xa'.vdxr(xa iXTt8o;. Cod. August. et;
xevdxr(Ta eXTttSo; : et vulgat. Interp. similiter : ad
hoc loco de hypostasi dictam fuisse suadet participium 6Tcoo-trjaavxt,quod sequitur in codiceThuaneo,
vacuam spem. Cujus lectionis absurditatem ut

767

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

quam enim Abraham, ego sum " : qno modo nos A xat t'/ip-t). Hp'.v vap 'ASpaiut lyil> e"u.f roo; fjLui;
potf>rimus vivere sine ipso? cujus servicumessent 8uvr,ai5[JtEOa ijfjaat X*0?'4 sutou ; ou xa! ot itpotof/tit
prophetae, spiritu pranviderunt ipsum; et ut prae- ovte; SouXot (64), TtTp TtvEujxaTt itpoEtoptov aitov, xa!
ceplorem opperiebantur, atque ut Dominum et oj; SiSiaxaXov avSLUvov, xai Ttpotx8(ixtov to; Kjpiov
Servatorem exspectabant, dicentes : Ipse veniet, et xal XtoTfjpa, Xsyovte;- Auto; f&ti, xat tttiitt
salvabit nos *. ' Non amplius igilur sabbatizemus Tjtia; (65)- tiT(xETt ouj o-a66aT(!;oj[jtEv louoatxuc,
Judaico more, ac feriis gaudentes : Qui enim non xat apYiat; ^afpovTE; (68)" '0 [if| JpYa^ttEvo;
operatur, non manducet *. In sudore enim vultus ^ap, (jltj eoOteroj. 'Ev tSptoTi vip tou npojtoitoj
tui edes panem tuum t7,aiuntEloquia;sedunusquis- aou <pa'Y^ t6v apTov aou, tpaat Ta Aiyta- iXX
que vestrum sabbatizet spirilualiter, meditatione ?xaaTo; utLtov (67) aa66aTtI[eToj TrveuttaTtxto;, [isXki)
legis gaudens, non corporis remissione, opificium
voijlou (68) " ^afptov, ou ato|i.aTo; aviaet^o^titojpf'-!
Dei admirans, non pridiana comedens, ac tepida 6eou 8auij.aJojv, oux eojXa iaflltov, xai X^'1?'
jtiviov (69-70>, xai |iE[j.eTpT]Liva paSi^tov (71), xa!
bibens.et adpra?scriptaspatiaobambulans,etsaltationibus plausibusque insanis oblectans se.At post
8pv_Tiaet xat xp^TOt; (72) vouv oux EY_ouat v_a(ptov (73).
'3 Joan. viii, 56, 58, ** Is. xxxv, 4. " Const. apost. II, 36, 59 et v, 15, 20 et vi, 23 et vu, 23, 36 et v n,
33. II Thess. ill, 10. " Gen. m, 19. al. vollojv.
evitaret Baliolensis exemplaris exarator, negatio- H spectat locus Hieronymi ad Isaim Lxv,4,deJudsis ;
nem interponendam censuit : ad non vacuam
Jus hesternum. quod Grseci vocat JtoXov, avidi*
spem. Noster interpres, in novitatem spei,
faucibus devorabant. Itemque pcenitentiaJudaic8
rectius reddidit : unde xatvoTT,Ta nos reslituimus :
apud Morinum, Ne calidum quia comedatur, exce!
licet in Nydprucciano codice vtfcigta hic legi, non
ptis sabbatis et feslis diebus. Unde in istis Justin1
ignoraremus. Usser.
martyris Dialogo cum Tryphone, pag. 246 : Mr,8e
(64) AoGXgi. Anglican. : discipuli. > Id.
Stl flepfjLOv 7ttvo[iev ev toT; 2i66aat, 8etvov TiYtlaflE.
(63) HpooESoxtov to; Kuptov xat StoTripa, Xe^ov Neque quod calidum Sabbatis bibamus, remgrste- Auto; t(;ei, xa!. o-t6o-ei ^Lia;. Anglican. : Provem indignam putetis. SepLiov accipi non debet
pter hoc quod juste exspectabant,pracsens suscita- de omni calida potione.sed de ea tantum qute ignis
firaisenlanei calorem contraxit.quod etiam colligere
vit ipsos ex mortuis, ad historiam Malth. xxvn,
icetex homilia Desenenie,apud Athanasiumtom.I,
52, habito respectu. Ex hujusvero versioniscollap. 1071. Vide Judaeum Philoncm, libro De vitacontione.infra apparet.magnam sententiarum transpositionem hic esse factam. Id.
templativa, p. 900. Cot.
(66) MifjXETt ouv aa66aTiojLiEv 'Ioo8atxio;, xal
(70) Oux StoAa eaflttov, xat Y_Xtapa ittvojv. Velus
dbvtat; x.aipovT:;. Ita cod Augusfan. et Nydprucvulgatus interpres : non omnia (ac sic 6'Xa hic
cian.,sed editio vulgata Latina : Non ergosabba- legisset) comedens, et tepidum bibens, cum Jud.Torurn consuetudohic notetur.qui in Sabbatosno
tizemus (pro quo baptizemus, a Jacobo Fabro
pridie cocto ciboetprompto pridie vinoulebanlur.
perperam est edilum)Judaice,ut feriis gaudentes,
indeque aa66aT(iutjiEv, et oj; ap-pat;, Morelius cae- C Hieronym. lib. xvm Commentar. in Isa., cap. 65 :
terique post eum textus Gra?ci editores, hic resti- Jus hesternum, quod Gra?ci vocant etoXov, avidis
tuerunt. Vide Prolegomen., cap. H, et adde, tum faucibus devorabant. Vide Talmudicum tractalum
Laodiceni concilii canonem 29 : "Oti ou SeTXptaTta- De sabbato, ubi de fornace agilur ; in qua cibi cavou; touBatJstv, xa". b> Ttp S.a66iTtp aYoXi*eiv, aXXi lidi conservantur. Usser.
(71) Meu.eTpT;[jLEva Ba8(?tov. Ad 2000 videlicet
ipYa^ETOat auToo; iv ttj auTTJ fjijispa, tt,v 81 Kupta/.f(v
TtpoTtjJLtovTa;, e'iys SuvaivTO, oYoXiijEiv oj; XptJTtavot. cubitorum mensuram : ut liquet ex Talmud, in
Quod non oportet Christianos judaizare, et in tractatuimTyPerek4Maimoni. tract. rac Perek
Sabhato otiari, sed ipsos eo die operari ; diemau- 27. Targum in Ruth. i, 16 et Origene in libro W
tem Dominicum prajferentes, otiari (si modo pos- nspt apY_tov ; cujus verba Grajca, ln Philocalia, resint) ut Chrislianos ; > tum narrationem illam, feruntur ista : Et; Ttva tyXuapouo-tv eupejiXoYoovtic
licet apocrypham, pro versu 5 capitis vi Luc.e. in ijjuvpa; irapaStijet; tfipovTe;, toTTtep xal Ttspi tou
antiquissimo Evangeliorum Grteco Latino codice Sa66iTou ^iaxovTo; t<5itov IxiTTto elvai 81071X100;
(quem, ex B. Irena-i apud Lugdunenses coeuobio Tt^yet;, quffi Rufinus Latine ita reddidit : Fabulas
acceptum, Cantabrigiensi Academiic Theod. Beza quasdaminanes et frivolas commentantur, ex nedonavit) adjectam : Tr> a&Tfj fjjjispa OEaaijjiEviS; Ttva scio quibus traditionibus proferentes de Sabbato,
dpYa^oj^tvov Tto a66i-tp, eTtcev auTtjJ" 'AvOsojrs, et dicentes unicuique locum suum (de quo Exod. xvi,
pAv o?oa; t( itoieT;, [xaxipio; et- et 8'e (jltj oloa;, eir.- 29, extra quem vetabantur egredi die septimo (rexaTipaTo; xat Tcapa6aTT(; et tou viipiou. Eodem die putari intra duo millia ulnarum. Hieronymus in
[Jesus] videns quemdam operantem Sabbato.dixit JJ epist. 151 ad Algasiam, quaest. 10, Judaeos dicere
solere ait : Rab. Akiba, etSimeon, etHillel.mallli : Homo, siquidem scis quod facis.beatus es ; si
gistri nostri tradiderunt nobis, ut bis mille pedes
autem nescis.maledictuset prrevaricatorlegis. Id.
(67) "ExaiTo; ufjttov. Ita cnd. Augustan. et Nyd- ambulemusin Sabbalo ;> ubi cubitos improprie
pruccian. et editio vulgata Latina : sed verbum su pedes interpretatus est. Id.
(72) 'Opy^tiEi xat xptkot;. Alius Judffioram
Jierius aj^^aTt^ojjiEv visum et postulare ut f([jL<ov
mos, in Sabbatis, festis et jejunii* : apud quos veregatur : inquit hic Morelius. 1d.
bum idem lir\ festumcelebrare et tripudiaresigni(68) Noijlou. Nydpruccian. v<5liojv. Id.
(69 1 OJx ItuXa stOiiuv, xa: yXtapa Tttvtov. Pra3- flcat Laudatur quidem ea consuetudo a Philone
cipitur Exod. xvi, 23, ut pridie Sabbati coiuantur ubi deTherapeutis; arguitur autem a sanctis Patribus ; Chrysostomnm dico, in oralione 1 adversus
quaj coquenda sunt.quidquid vero reliquum fueril,
in pnsierum diem reponatur, et cap. xxxv. vers. 3, /udasos,Prudentium m ApotAeosi vers42i, Augustiuuin
vpliiluriiinpm incendere perdomosin Sabbato.Itaque Judwis mos erat.Parasceve aquam, cibum, jus
(73) Nouv oux >SXouat ^'p^v. Vetus vnlgaras
et pulmeutaria praiparare.eaque tepida, vel calida
reservare in Sabbatum. Docet hoc cum Rabbinis, interpres nunc habct, ac si vuv pro vov leJuvenalis Seholiaste Ad Sat. vi, t. 140, atque eo ginet. I*.

769

EPISTOLiE INTERPOLAToE. AD MAGNESI08.

"HO

Kai (ut to (TB66ax[ffai (74), topta^xto na; tptXo- ,\ Sabbatum, omnis Cbristi amator Dominicum celeyjstoro; tt,v Koptaxf,v, tt,v avajxaaijjiov, tt,v 3ao:bret diem, resurrectioni consecralum Dominicae,
X6a, tt,v uTtaTov na7ti>v tu>v f,fiEptov (75)" f)v iteptreginam et maximam omnium dierumjquam exspectans Propheta dicebat : ln finem. pro oclava 5U;
fiivtov 6 TpotprjTT,; iksyvf E* t6 teXo;, urtep **
tt,; 6-fOOT, (76)- V || Xat f, (OT, "T,[JtU)V ivCTElXE,
in qua et vita nostra exorta est, et in Chnsto
xat tou 8ava-ou yeyove vtxrj ev Xp'-artj)- 6'v ti
morsestdevicta : quem negant * filii perditionis ",
Texva Tf); drttoXda; apvouvTat (77), ol v_pot T0^
inimici Salvutoris, quorura deus venter est, qui terZtoTfjpo;, tov 6 Oeo; f, xotXta, ol Ta iiTivsta tpporena sapiunt 5' : voluptatum amalores, et non Dei ;
vouvts;- ol <ptXT]Sovoi, xal OU tptXoOsOf [AOpspeciem quidem pietatis habentes. viriutem autem
ptujtv euaeSeta; e')(ovTe;, tt,v os fiuvafitv auTJ);
ejus abnegaules "; Christum qua;stui habentes,
verbum adullerantes M, et Jesum vendentes ; mulieTjpvijjxevof o\ ^ptJTEfiTtopoi (78), tov X6yov xaTrrjXeuovje; (79), xat tov Tt,oouv moXouvTe;- o\
rum corruptores, alienique appetentes, et pecuttov yuvatxtov tpOopst;, xat
>v aXXoTpttov etttOuniarura vortices ; aquibus Dei misericordia liberefiTjTat- o\ Y_pr)U.aToXa!XaTi; (80)" tov pua8etT,Te
mini, per Domiuum nostrum Jesura Christum '*.
iXiet Geou, 8ta tou Kupiou f,fitov 'Ir,aou XptaTOu.
X. bs Ne igitur nullo sensu bonitatis ipsius tanX. Mf) ouv avataOT)TOi tojjtev ttj; Y_pr,o"t6Tr,To; auTou
gamur. Si nos imitelursecundum ea qua; facimus,
'Edv (jLtojjnJarjTai "7 (8i) f,|jta; xaOa 7tpaaso|jtev, oux
esse desiiiiius. Si euim iniquitatcs observaveris, DoIti earfiiv (82). 'Eav Y*p dvojjua; TtapjTrjprjJT,;,
mine, Domine, quis sustinebit " ? Simus itaque di.
Kupte, Kupte, t(; UTtojtTJaeTat ; revtojJteOa ouv
MPsal. vi, 1 et xi, 1.
11 Joan. xvii, 12.
2 Philipp.
uip m, 18, 19.
II Tim. m, 4, 5.
49 ms. iteot.
al. fitfiTJo-TjTai. G8 Psal. cxxix, 5.
M II Cor. n, 17. 65 I. Const. ap ii, 49. M I. Const. ap. vi, 18. 67 af.
(76) 'VitEp Tfi; 6yo6V,c. Pari modo diei Dominnm ad Psalm. xci, 1 et in libro De decem chordis
cap. 3, ac Theodontum quaBst. 32 in Leviticum.
nicffl applicant nou pauci ex sanctis Patribus Alii
de futuro saeculo intelligunt, atque in his B. ChryCerte in proverbium abiit Sabbatorius luxus,Apolsostomus cum alibi, tum homilia in 1'salmum vi,
linari Sidonio lib. ],, epist. 2. Theodoritus in Philipp.
in, 19, Tf,v Iv uao6aTj) xXtSviv appellat. Hieronya me divulgata. qua et variis cum inlerpolationibus
exstat in Auctario novo Bibhothc oe Patrum. Iiifjemum lege ad fincm cap. iii Isaix, Cyrillum cum
Theodorito in Amos, vi, 3, Chrysostomum concione
niose autem per S. Augustinum utraque expositio
conjungiiur ep. 119, c. 13. Cot,
1 de Laiaro. Scite demum in Commentariis qui sub
lbidem. E'c to tIXoc, uitsp ttjc i^oii^. Gra;ca
nomine Hulini prodierunt, ad illud Os. u, 11 : C
Auferam omne gaudium ejus, solemnitalem ejus,
inscriptio est psalmi vi et xi, sive, ut Hebrai disneomeniam ejus, Sabbatum ejus, et omnia festa temtinfiuunt, xn, quam (in Gra?ca ad eos Psalinos
pora ejus ; adnotatur : Posuit nomina feriarum, in
Catena addiem Uominicamaccommodat Eusebius
quibus plurimum laetabatur, cum tota regio choCajsariensis, indeque, in oratione jam laudata,
reis. canticis, epulisque lasciviret. Cot.
Nazianzenus : AXXa xai 6 fte-^a; A2616 tt) auTf,
itpoaioetv eotxe tou; itept Tfj: 6yoot,c i^aXftouc
Ibidem. 'Opvrjaei xa! xpoTot;. Vid.
Quin etiam magnus illc David eidem diei (Dolib. De decem chordis, cap. 3. Usser.
(74) Kat jxeTa to aaSSaTtaat. Idem : Sed pro
minicas) Psalmos de octava accinere videtur.
sabbatizare. Ita enira legunt libri mss. pro quo,
Usser.
(77) Tou OavaTou YiYove 0'xri " Xpttrctfc 6'v
sabbatizatione, substituit Jacobus Faber : hac
Ti xixva Tf]; dTtujXeta; apvouvTat. Anglican. : Per
etiam notula addita : Dies Dominica, verum et
ipsum et mortem ipsius, quod quidam negant ;
spiritale Sabbatum primitiva) Ecclesiaj. Id.
Eer qucd mysterium accepimus credere, etpiopter
(75) Tf,v 3amX!6a,
tt,v unaTov itaaibv Ttov
oc sustinemus, ut inveniamur discipuli Chrisli
Tjfxpu>v. S. Ephrem oratione in Crucem : 'EopT-f, Se
topTibv, 6t to itaay_a fi(ioi)v ctjOt) Xptaric' fiaXXov
solius Doctoris nostri. 1d.
(78) XpitrtEfiTcopo'.. Memini me legere id vocis
8e avETTTj Ix vexptov 6 'Ajjtvoc tou 6eou 6 atptuv tTjV
jjtapTtav tou xoVfiou- autTj f"? Xuptaxfj xai 8aa!apnd Basilium epist. 192 et Gregorlura Nazianz.
Xtao-a tu>v fju.eptov. Gregorius Naz. orat. 19 : T6
orat. 21, 40. et carmine De vita suo : item in Anaiftov itaa^a xai itept66T,Tov, f) SaJtXtaaa tujv fjjjte- D tioclii homilia 36. XpuTefi-opJav Coluthi notat
piov fjfzepa. Orat. 42 : 'liopttov eopTT,v, xat TtavrJYuAlexander Alexandrinus scribens ad Alexandrum
ptC TtavT,vupetov Et post ynylTz^ fftepav vocat.
CP. Theodoriti llistor. Eccl. lib. 1, cap. 3 Cot,
(79j T6v Xoyov xmjXuortu. Vet. vulgat. inOrat. vero sequ. ut hic 3aatX!Sa tiov f,jjtep(ov. A
terpres : Verbum Dei in tabernis praidicantes,
Damasceno dicitur : HaatXtc xal xupta, kopTtov
quodin Epistola ad Trallianos cauponantes idcm
eopTfj, xal TtavT^Yupt? tojv TtavT,Yupu)v. De Domirectius expressit, ex II Corinth. 11, 17. Usseb.
nica Pascha), inTheodora. Studita flt catechesi :
Etc Tf)v xup!av tujv fifiEptov etc Tfjv dvaaTaatv tou
(80) Oi xpT,[jtaToXaiXaTtEi;. Nova vox, djto tujv
XptaTou. Et mulla similia reperiet, si cui quaerere
v_pT,|jiiTU)v xat Xa!Xa-o; deduxta : qua violentissigrave non fuerit Cot.
mos pecuniarum raptores sivc vortices signilicari
Ibidem. Tf,v avaoTautjiov, tt)v SaatXtoa. Hunc
notat hic Maestrajus. Id,
reginae litulum diei huic tribuit etiam Gregorius
(81) MtoftT^arjTa'.. Ita codex Nydpruccianus : ubi
Nazianzenus, orat. 43 : EU Tf,v xatvf.v KuptaxTjv,
Augustanus habet fit(Jt^<jr,Tat, vetus vulgut. inlerp.
de verna tempestate. in quam, dies quam ille tunc
tentaverit, Anglican. persequatur, pro quo
celebrabat, Dominica incidebat, ita scribens : 'U 3alegendutuconjint MoreliusTifjtu)pr)aT,Tat punial:
vtXtaaa tu>v tjipiov tt, SaatXtSt Ttov f,fjtepujv itofiVedelius ifujn/wK, a?stimet, Patr. Junius ptoTteuet. Anni tempestatura regina reginaj dierum
(jtoay.oTtT]aT,Tat, de qua voce vidend. not. in Einst.
poinpam peragit ; quomodo et Saboatum suum
Polycarpi ad Philippens^s. 1d.
(82) Oux eti eo-fjiv. Addit vulgat. interpr. : nisi
Rabbinos nsSo sive Regin&m nominavisse,
ipsi [nos] miseratus luerit, ubi illud [nosj quod
docet in Synajjogx siue Judaicte cap. 10 Joannes
Buxtorflus. Usser.
in cahs legilur, in mss. non invenio. Id,

171

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

772

gni cognomento quodaccepimus. Quinamque alio A *?tDl t5)< eraovu|jt(ac 7,( ElXrja|j.sv (83)- 8 fip r
nomine appellalurpriPlerhoc, hicnoncst Dei. Non
ctAXcp ovSjxaTt xaXeTcat TtXsTov toutou, o5to; oJx
enim suscepit prophetiara dicentem de nobis :
eori tou 9sou. Ou y*? SsSexTat ttjv Tcpoor.TSiov tt,v
Vocabitur nomine novo, quod Dominus nominabit
Xsfoujav Ttepi t.jko'', "OTt xXr,8 'oETai ovojjaTi
illim ; et eril populus sanctus 60. Quo<l primoinSyria xaivtfi, o " 6 Kjptoc ivotiiist auTov, xat ETtct!
impletura est ; Antiochim eniin primum, discipuli
Xaoc y10?- "Oitsp xai TcercXr-ptoTai Tcptirt; iv
appelluti sunt Christiani '. cum Paulus et Petrus
Eupicj' ev 'AvTto^efa y*? Ejfcr;fjLiTierav o't u,a8r|Tj!
Xpterciavo:, PauXou xat IHtpou gsjjtsX io-jvtuiv (84)
fundarent Ecclesiara. Abjicite igilur malum, velus,
et putridura fermenLum 6J, et transmutamini in
xr,v 'ExxXrjo-iav. Atc&8eo8s 61 (85) ouv tt,v xjxt,v
(uixtjv, tt,v TcaXattoOsTjr/, tt,v asTTjTtuTav xct: tisnovum fernentum grutias. Habitate in Christo, ne
alienus dominetur vobis Absurdum est Jesum TaoaXXeTBs e!c vsav ?'J(J.r)v ^Aoitoc. AuXttrflr/TE Ev
Christum sonare lingua, et habere inmente aboli- XpicrTuj, fva (if, 6 iXXorptoc ujjttiv xupteuai) '86).
tum Judaismum. Ubi enim est Christianismus, non "Atotcciv irctv 'Irjtfouv Xptcrcov XaXsTv EJt: f\ii>irtl;,
xai tov TcauiOsvTa 'louSaijfJtov tci 8tavo'ac eyeiv (81).
est Judaismus ; nam unus est Christus, in quem
gens omnis credens, et omnis lingua confitens, ad Ou yap XpiaTtav.afioc, oux ecttiv 'IouSaUjidc;
Deum aggregatre sunt; et ii qui lapideoerantcorde, R e^ Y*P **"* Xpto-Toc, et; Sv rtav e8voc TcitrceJinv
xxl Tcacta *(\u>iaa e{o(jtoXoYr(cfatjtvT|, eic 8eov s-jvfacti sunt filii amici Dei Abrahas 65 ; ac in semine
Tj^Or,- xat ftf6vam (89) ot XtStoSstc ttj xip5ia,
ejus benedicti sunt omnes dcstinati ad vitam reterTExva tou 0sou cpfXot *4 'A6paijx- xat v Ttji tsr.hnam in Christo ,5.
(xaTt butou lveuXoYT]Or(ffav Ttivtec ot TSTaYfJtivot ete.
t^toTjV aftovtov ev XptoTtj.
XI. Tauta 81, aYarcTjTot fjtou, oux iTtoYvtov " Ttvi;
XI. Haac autem.dilecti mei.non quod cognoverim
J; ujjtcov ouTto; e)f_ovTa; (90)- aXX' ibf (jnxpoTspo; ajiiuv,
aliquos vestrum ita hubere : sed, ut minor vobis,
cupio vobis cautum, ne incidatis in hamosinanis
8sXto TtpotpuXiocfStiBat ujjtic, (jtTj ItiTcsasTv stc ti
c?Yxi(TTpa tt^c xsvoooftat;, aXXi TtX^potpopsTjaat M tv
doctrinse ; sed plenam cprlamque cognitionem
habeatis in Christo ; 6? qui aute omnia saiculagenitus est a Patre, post vero natus est ex Maria
virgine sine viri coramercio ; quique sancte vixit,

Xptcrctj) (91), Ttjp Tcpo TcivTtov (jtev attovtov Y'WT,6ivTi


Ttapi tou UaTpo;, YSvvtotjtsvtpSs ucrtspov (92) ex Mttp:;
Tvj; TtapOsvou tSf^a ijjLtXta; avSpot;- xai tioXiteu.

ms. tp.
w Isa. lxii. 2, 12.
43 I Cor. v. 7. I. 9:Xo'J.
Act. XI, 26,
al. 5Tcsp8ecf8s.
81 Matth. in, 9 ; Isa. xli, 8 ; Jac. II, 23.
M (Jen. xxvm, 14 ; Gal iii, 19.
*7 f. tcs: syviov, ms.
TtsTcXTjpotsopsTtfOat. ** Const. ap. vi, 19 et yii, 36, 41 et viii, 1, 12.
(83) revto(Jts8a ouv a;tot tt,; ETtujvutita; r^ C similiter : Christianismusenim nonin Judaismam
EiXTjcpatjisv. Anglican. : Propterhoc, discipuli ejus
credidit. sed Judaismus in Christianismum. Vid.
elTecti, discamus, secundum Christianismum viProlegomen. cap. 14. Usser.
vere. Usseb.
(89 rsYdvo-iv Ita codex Nydpruccianus ; non,
(84) 8s(is/.iojvtiov. lta codex Nydpruccianus :
Y^Yovav, ut Augustanus. Id.
non, 8sT(jis;jtojvTtov, ut perperam legebalur in Au(90) 0'ix ETcsYvtov Ttvic E; utjttov oBtioc eX011'
tc. Anglican. : Non quia cognovi aliquoscxvobis
gustano Id.
(8o) 'ATc68io-8e. Ita codex Nydpruccianus : ubi
sic habentes. Vetus vulgatus : taliter scribens,
Augustanus, urcspSsaOs, quod noster interpres,
non agnovi aliquos ex vobis sic habere (ut ms.
Magdalenensis legit) vel (ut alii) haberi, id est
t< deponite, reddidit ; vetus vulgatus, abjicite.
Judaismum sectari : ut recte exponit Slapulensis.
Id.
(86) XipiTo;. AuXs8r(TE sv Xpto-Ttp, tva (JtTi
Id.
6 aXXiJTpto; ujiiov xupieucq). Pro his, noster inter(91) 'Ev XpiortJ, etc. usque ad t?;c eX.tc(ooc
pres habet : Qui est Jesus Christus. Salvificemini
*,[jitov, sub initium sequentis sectionis. Pro istis
in ipso : ut non corrumpatur aliquis in vobis, qui
noster interpres tantum habet : In nativitale et
ab odore redarguemini ; veteris utique illiusferpassione etresurrectione. facta in tempore ducatus
menti et acidi, de <juo dictum fuerat. Pro auXiPontii Pilati ; quas factasunt vere etfirmiteraJesu
o8r(TE vero vulgatus interpres t< exsultate expresChristo spe nostra. quae, ex Clementinis potissisit, ac si legisset. aYaXXtict8s. Id.
mum Constitutionibus, ampliflcavit Ignatii inter(87) XpitTr6v XaXsTv irct iX&sarfi, xal xov JJ polator : ut ex collatione liquebit. Id.
TtaucrfjivTa 'louoaiatxov iic! Suvofa; e^etv. Vetus
(92) rewto|jiivtij Se uctTEpov ix. Mapiac ttjc itap8'vou, Siy^a 6|jttX(ac avSptJc" xa'. TtoXtTEuia(jivtji
vulgatus : Christum lingua tantum proferre, et
oattoc, etc. Participia dativi casus ex Nydprucciano
Judaismum in animohabere. Anglican, brevius :
codice hic et in sequentibus repraesentavimus : ubi
Chrislum prolari, et judaizare. Id.
(88l Ou y*P Xpicrciavi<j(j.6c, oux E;crttv. 'louAugustanus accutativa habebat : rsvvto(jtsvov, *oSaTo-tio; Nondum hac in parte adeo maculata fueXiTsucrijjtsvov, BspaTtsJaavTa, Tcotrjaavra, Ttaxxft1'-'
XavTi, uTtotiTivTa, uTcotjtsivavTa, aTtoBavivra, avirat lgnatii interpolatio, ac nunc est, quando illam
versabat autiquus interpres. S>'d etper alia satis
trcivTa, avsX8civTa, xa9so-8->vTa, et ip5f_<5(j.svov. Duomulla suspicio injicitur. non ab uno homine viobus autem membris hic positis respondent illa,
Constit. apostol. lib. vn, can. 37 : Tov sx Mapla;
lentas et corruptrices hisce epistolis manus fuisse
YEWTjSsvTa (Jttivov Sf^a avSpoc, tov TcoXtTEucti1ufvov
illatas. Cot.
oaito;, etc. : Ex Maria natum solum absque viro,
Ibidem. 03 yz? XpiuTtavactfxoc, oux so-Ttv 'lousancte in vita versatum, vel, TtoXtTeucrinsvov oveu
8aia|jt<5c. Uterque vetus interpres aliter. Vulgat. :
ajjtapTfac, sine peccato in vita versatum ; ut
Non enim Christiauitas in Judaismum credidit,
sed Judaiimus in Christianitatem ; et Anglican.
habetur ibidem, hbro vi, cap. U. Id.

*%

773

EPISTOLjS INTERPOLATjE.

AD MAGNESIOS.

774

rcjjsvcp icrfio; , xal Ttacrav vetcrov xat fiaXaxfav ^ omnemque languorem et inflrmitatem sanavit in
BspaTtsucravTi sv Ttp Xaij>, xai crTjLjisTa xat TipaTa
populo 70, signa et prodigia edidit ad benefacienTtoirjcravTi eV euepvecrfa dv8ptoittov, xai toT; etjoxsf- dum hominibus ; et iis qui in superstitionem pluXacrtv ei; TcoXu8etav " (93) tov Sva xai ttovov dXrj- rium deorum impegerant, unum et solum verum
fltvov 6eiv xaxaYfei'Xvci (94), tov Iiutou llaxipa,
Deum Patrem suum annunliavit : qui passus est,
xat to TtaSo; UTtocrcdvTt, xat itpo; tiov ^picrtoxTovtov
et a Christicidis Juda?is sub Pontio Pilato praside
'louSaftov ertt Uovtfou rjiXiTou iif^iotof xai 'H;ciet rege Herode crucem sustiuuit ; mortuus est,
8ou fiacriX^to; xat " araupov UTCotieivavTi, xai drcoet resurrexit ; asccndit in ccelos ad eum a quo
8av(5vTt, xai avaoTavri, xai dveXflovTt st; tou; oupamissuserat : sedetque ad dexteram ipsius ; atque
vou; itpo; tov diioaTefXavTa, xai xa8:o-6svTt ev 8s;t:f venturus est in flne sseculorum cum paternagloria
auTOu (95), xai ipy_o(Jtsvto Itci auvTeXefa Ttbv alcbvcov
utjudicet vivos et mortuos ", reddatque unicuique
jjteTi Sojr,; TcaTptxfj; xpTvai covTa; xat vexpou;,
secundum opera sua 7*. Ha;c qui plene cognovit,
xat duoSouvat exacrttp xaTa xa Ipya a&Tou (96).
et crediderit, beatus est : queraadmodum et vos
TauTa 6 yvou; ^v TtXrjpocpopfa, xai TticmuTa;, fj.aDei et Christi amatores estis, in plenitudine spei
xdpio;' toaitep vuv 75 (97) xat ujjtet; cptXd6sot xal
nostraa a qua exorbitare quemquam vestrum
tpiX(5v_picrTo! icrcs ev TcXrjpocpopfa ttk iXrtfSo; r)jjtiov, _ absit.
#J; exTpaTcf]vat ttrjSevi TJ(f.5>v 7* fsvrjTai 98).
XII. 'Ova(fi.T)v (99) uijtcov xard TtavTa, eavrcep djjtoe
co. El fip xai Seoeciat, Tcpo; eva xtbv XeXuijtevtov ifjttov
oux etfit (1). 0T8a 6'ti ou cpucrioucrBe- 'Itjctouv ykp &yt~
Te ev eauTOt;. Kai fidXXov 6'Tav iTtaivco 6ti.a;, ot8a
oti ivTpsTtti6e' co; vsYpaTcraf Afxato; eauxou xaTTJfopo; (2)* xaf' Asf o-u Tti; dfjtaprfa; aou itpcbto;, fva 8txatco6rJ;' xa'.' "Orav TtotrjcrrjTe TtavTa
xi {taTeTaffjtiva 6fjuv , Xys, oti SouXof eatiev
a/ptlo:. "Ort to iv dv6pa>Ttoi; 6ipT)X6v, SSeXuYfia
Ttapd Oeto. '0 6eo; fdp, tpTjo-iv, iXaaSTjTf fjtot Ttb
dtu.apTcoXt|> (3). Atd touto ol fieYaXot exeTvot 'ASpadfi
xsi 'laxtb6 M (4), fTJv xai utcoSov efjtTcpoa6sv tou C

XII. Fruar vobis per omnia, si dignus sim. Tametsi enimvinctussum,comparandus uni vestrum
solutorum non sum. Novi quod in vobis fastus non
sit Jesum enim habetis in nobis ipsis. Et magis
cum laudo vos, scio vos rubore suffundi : sicut
scriptum est: Justus sui est accusator 17 et : Dic tu
primus peccata lua, ut justt/Icms 7' ; et : Cum feceritis omnia qwr prxcepla sunt vobis, dicite: Servi
inutiles sumus 7s. Quia quod hominibus altum est,
abominatio est apud Deum 80. Deus enira, inquit,
propitius esto mihi peccatorisi. Ob hoc magi illi
Abraham et Job, terram et cinerem seipsos coram

70 Matth. iv, 23 ; ix, 35. " al. efio auXfaacu tt-; itoXtTefa;. ' f. vacat. 73 Const ap. v, 7, 19 et vi, 11 ;
Marc. xiii, 26. 74 Const. ap. vm, 12 ; II Tim' iv, 1 ; Rom. n, 6. 75al.o3v. 78 m. 6txI)v 71 Prov. xyiii,
17. 78 Isa. xlhi, 26. 7 Luc. xvn, 10. Luc. xvi, 15. ' Luc. xvm, 13. 8 I. 'Itb6(93) 'EcjoxefXao-tv el; TtoXu8eiav. Codex Nydprucpres in priore membro habet spem nostram, in
posteriori, nulli vestrura : rectius opinior. Id.
cianus legit : ei-to auXfuacrt tt]; itoXtTsfa;. Vetus
(99) 'Ovaffjujv. Heschius : 'Ovaffjtrjv , Tuvotfju,
vulgatus interpres : illis qui longe erant, et eis
bib
qui prope in multitudine, > vel, multitudinem,
ut codex Magdalenensis habet. Usser.
(94) KaTayYsfXavTi. Ita habet codex NydpructaposYOsi; dXafv. B. Paulus adPhilemonem : 'Kyu
cianus : ubi Augustanus perperam legit, xaTaYYefcrou ovctiu.T)v sv Kupftp, quod vetus interpres ad verXavTa. Id.
bum reddidit: Ego te fruar in Domino; Ueza
(95) Kat dvsXcSvTt et; to!>; oupavou; Ttpo; tov
paraphrastice : Hunc ego fructum abs te consedTtoiTTefXavTa, xai xa8sj8svTt sv ostjtcf auTou. Consquar, sive, hoc a te beneficium percipiam. Quam
titut. apostol. lib. vi, cap. 1 1 : Kai dvsXdcivTa Ttpo;
voti concipiendi forraulam, ab Apostolo acceptam
t(5v ditoo-tefXavTa. Sic et libro v, cap. 6 : 'Aves;c|)ius' ab Ignatio, tum genuino tum supposititio
Xr)cp8r) eI; tov oupavov itpo; tov dTtoTtefXavra au--6 et capite 18 : 'Avf,X6e itpo; -"
~
'"'
esse usurpatam, in Prolegomen., cap. 5 oslensum
tov aitoJTStAavTa
atjTov 6e6v xat IlaTepa, xa8!oa; lx Ss^itov ttj; Su rt est. Vivenda et notata in Epistolam ad llotnanos
vifjteio;. Id.
(1) E'. fip xaf 8s3efjt.at, rcpo; eva tcov XeXujju(96) Kat ipyofjtivtp (an eXeusofjtsvtp) irct juvtevtov ujjtcov oix sttif. Vet vulgat. : Si enim vinctus
Xefa Ttbv aicovtov tjieTa 8cii;T); TtaTptxf,; xpTvat
sum, sed ad Solutionem omnium vestrura, non
XtovTa; xat vexpou;, xat ditoSouvat exacrtoj xaTa Ta
sum vinctus. Noster interpres, Grieco accomoej>va auTou. Similiter, in 10 illo capite libri v
datius : Etsi enim ligatus sum. adunum solutoConstitut apostolic. : *0; xat iXeuaeTat Jtci cruvTerum de vobis non sum ; hoc est, comparandus
Xefa tou aitovo; ueTa Suvdfxeco; xai 8<iJt); tcoXXt];
non sum ; vel pro 0Etru.(cp sive confessore Kstimanxpcvat (bvTa; xac vExpou;, xai dTtoSouvat exicrtto
xaTa Td e'pY auToii. t Quique in consummatione
dus. Id.
(2) Afxato; buTou -/.a-^yopo-. Anglican. : Quos;i'ouli veniet. cura potestate et gloria multa, ad
niamjustus sui ipsius accusator. Vetus vulgatus :
judicandum vivos et mortuos, et ad reddendum
quoniam justus sui accusator est in priraordio
nnicuique secundum opera sua. Id.
sermonis ; exprimens illud h -xpto-oXoyla, quod
(97) Nuv. Ita codex Nydpruccianus : non ouv,
sequitur in textu ^raeco, Proverb. xvni, 17. Id.
ut Augustanus. I.
(3) '0 8s6; fap, cpTjcr.v, 'tXacr8r)T fjtot tio dtiap(98) Tfj; eXitfSo; T^fjttbv , 9j; exTpaTtrjvac fjtrjSevi
TioXij). Verbasunt Publicani. Luc. xvui, 13. Male
Tjfxtbv YsvTjTai. Vet. vulgat. Lat. : Spei vestra, a
igitur vetus interpres reddidit : Dicitenim Deus :
qua nulli vestrum averti contingat, licet ibi ms.
Prqpitius factus sum peccatori. Id.
Baliolensis et Petavianus legat, ut est in Graaco,
(4)'Iax(oS. 'Ito6, rectius hic legit Vetus lnter spei nostrse, et nttlli nostrum. >> Noster inter-

773

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

" alios edit. prajpon. "o-ov


" Gen. xviij, 27 ; Job. xxx, 19. * I Paral. xvn, 16.
" Exod. iv, 10. ^8 al. 6utt;. * Luc. xiv. 11. 80 ms. 7tpEo-6uTep(ou.

&-V
j?,r*

77G

Deo nominaverunt". Et David : tQuissum ego in A 6eou sauToi>; M ojvdual/iv (5). Kaio AaStJ- Tt(ilut tviu ivavTlov cjoj, KjpiE, oii Eodxii; (it
conspectu tuo. Domini, quia gloriflcasti me hucusque ,;i? Et Moses, mansuetissimus snper omnes
tto; toutou ; Kat Mtuaf,;, 6 irapa TtivTi; avQpuitcou; Tt-,adTaTo;, Xevei Ttpo; 8idv 'lo-yvdsu>/o; xat
homiues 85, dicit ad Deum : Gracili voce et
PpaoJYXiuijd; tiui lyu>. TxTtEtvotppouTTe ouv xal
tarda Iingua sum ego '7. Submisse itaqne sentite
auToi (6 ,8, 'tva 6<J)(o0t]ts. '0 TaTCiivuiv fip lavtov,
et ipsi. ut exallemini. Qui enim se humiliat, exaltauiltuOrJo-ETat xxt 6 utjiuiv lauTOv , Tairitviuflr.jEbilur : et qui se exallat, humiliubilur ".
Ta;.
XIII. SnouoiaaTE ouv p>s6atu>Ufjvxi ev toT; Sovuaii
XIII Studete itaque ut confirmemini in dogmatou Kuptou xai TuivaTtoordXtuv, "va tcxvtx, 6'ia Ttote'T5,
tibus Domini et apostolorum ; quo cuncta quie Ta
xaT:uoOu>0>lov,Tai , o-xpx( te xai TtvejuiTt, Ttttrrtt
citis, prospere succedant, et carne et spiritu, fide
xal iyiTTQ (7), uiTa tou a;toTcps7CE7TiTo-j eTf.traiet charilate ; cum dignissirao episcopo veslro, et
itou 6;j.6jv, xxt- atoTcXdxou xa: TtvEujiaTtxou iTEoidigne contexta atque spirituali corona presbyterii
vou tou Ttpso-ouTSpou "> uuujv (8), xai xuiv xxtx 6sov
vestri , et secundum Deum agentibus diaconis.
StixdvtoV uitOTavTjTE Ttp ETttaxoiTUi '9). xa: aXXijXot;,
Subjecti este episcopo , et vobis mutuo, sicut
Christum Patri ; ut inter vos sit unio secundum p uc 6 Xpto-To; t<J) Uxxpi (10), Tva evujai; ij xa^i 6wv
t.
" 1. .'. - /.11
EV UJJtTv (t i).
Deum.
XIV. Etooj; uui; TceTtXTjptpuEvou; TtavTo; 4^16""
XIV. Cum sciam vos plenos esse omnis boni,
(12), auvTduio; TtapExiXeaa 6tuS; ev va^TI 'Itjsou Xptbrevius cohortatus sum vos in charitate Jesu
o-cou* uvTjUoveuET uou tv txT; Ttpoaeuy^ai; uuujv, tvx
Christi. Memores estotemeiin orationibusvestris,
0eou eTttTJ^uj- xat tt[; ev 2up!a 'ExxXjjaia;, tj; oux
ut Deum assequar; et Ecclesias quae in Syriaest,
cujus non sum dignus appellari episcopus. Opus
a|td; e?u( xaXeTo-Oat iTttaxoTto;. 'ETttSsouat vip tt,,fjOUjuevTj; 6uu>v iv 6eij> Ttpoaeu)! fj ; xai aYiitTj; 13),
enim mihi est unita vesta in Deo oratione et chael; to acjtu>Of,vxi ttjv Iv 2up!a 'ExxXT,a(av 8ta tt,?
ritate ; ut Ecclesia qua! in Syria est, mereatur per
euTaJta; uutov (14) TtotuavOfjvat ev Xptrtu).
bonam disciplinam vestram pasci in Christo.
XV. 'AtJTtilJovTat uua; 'Itpeatot aTto Euupvr,; 60ev
XV. Salutant vos Ephesii de Smyrna, unde haec
xa; Ypi<?tu uulv, TtapoVtE; et; 8d(av 8eou uaittp xit
scribo vobis, qui praesentes adsunt in Dei gloriam
uti et vos, qui me unacum Polycarpo recreastis in C uuEt;, o" xaTi itavTa ue avETtajo-a-t (1S), aua Do"Num. xn, 3,

qua reperisse videtur iu Grseco : sic enim vertit:


pres Latinus : ut interpolator his respexerit ad
llludJobi xxx. 19: 'Ev ffi xai aTtoSti) uou t] uEpt';.
ut unio sit carnalis et spiritualis. Id.
(12) Btou); uua; TttTtXT,p:6uivou; Ttavto; iftt In terra et cinere mea pars. Ussea.
(b) 'Uvduajov. Codex Augustunus : taov tovduaOou. Anglican : Sciens quoniam Deo pleni estis.
Vet. vulgat. : < Videnles vos repletos omnibusboIJov. Sed priorem vocem, ut superfluam, Grseci
nis : Sic enim habent libri editi : ubi mss. sinms Nydprucciani et interpretis vulgali Latini augulariter legunt, videntem ; ad Deum referenctoriiate freti, expunximus Id.
tes. Ego vero, ex Graeco et ipso sensu, videns,
(6) Kai cutoI. lta codex Augustanus : Nydpruccianus, xa! uusT;. Vetus vulgatus interpres, utiumnon dubilavi substituere. Iu
(13) Tf,; T;VUJUe'vTj; 6(J.U)V Jv 8etf) TtpOIEU^TJC Xll
que conjungens : et vos ipsi, Id.
dYiTCT,;. Vocem t)vojuvt;;, ex codice Nydpruc(7) 'AYaTtT|. Anglican. addit: In Filio et Patre
ciano retinuimus (ut illis quai in nota 98 pracesseetSpiritu sancto, et in principio et in flne.
rant magis consentaneam) : pro qua Augustanns
(8) Kat aioTT dxou xat tcveuuxtixou 2Tetpavou
habebat, Vjpujuevt,;, quomodo et Anglicanumintertqu TcpEa6uTipou 6uu)v. Ita codex et Nydpruccia
pretem vertisse videmus : Unita veslra in Deo ranus et Augustanus : vetere etinm vulgato interprete
consentiente, qui ita reddidit : Et corona digno D tione charitate. Vetus vero vulgatus interpres
reddidit : Illa laudabili in Deo oratione : ac si
atque spirituali Stephano presbytero vestro. At
legisset, aKouuv7); : neque plura habent hic libn
interpres Anglicanus noster ita locum vertit : Et
editi, cum Baliolensis ms. legat: Illalaudabiliin
uigne complexa spirituali corona presbyterii veDeo oratione ; Magdalenensis vero etPetavianus
stri ; ac si Iegisset : xai a^tOTtXdxvu TtveuuaTtxou
plane, ut nos edidimus : Vestra illa laudabili in
o-teiyivou tou TtpEo-SuTeptou 6uujv, Quob sine dubio
genuina est lectio. Nam quod Guill. Morelius, sua
Deo oratione et dilectione. Id.
(14) EuTatfac ^udiv. Ita codex Augustanus : non
auctoritate. a|ioTtXoxou in atjiovfxou commutaverit,
6uujv, ut Nydpruccianus et vetus interpres Latinulla causa erat, quare in eo posteriores Ignatii
nus : in quo legimu9 : Per bonam (non operatioeditores illum sequereutur. Id.
(9) 'VTtoTiY^TE Tti) ETtto-xdTtu). Vet. vulgat. : Subnem vestram. Id.
_ ,
( 5> IlapdvTS; ti; Sdcjav f)Eou . ujnrep xa' 5ueT;. o\
jecti estote episcopo ; >< Ha enim legunt mss., non
xaTa
TtivTa
ue
avETta-JiaTt.
Anglican.
:

Prtesenle
episcopis, nt hbri editi. Id.
in gloriam Dei, quemadmodum et vos : qui se(10) 't2; 6 XptiTo; tuj IlaTot. Anglican. addit :
cundum omnia me quiescre lecerunt. Vet. vul secundura cnrnem ; et apostoli Cnristi et Patri
gat : Prwsentes in gloria Dei ; quomodo in on.niet Spiritui. > Id.
bus relecislis me; quomodo ex rass. exhibuimus
(11) "IvaEvu)fft; fi xaTi 8$6v iv 5uTv. Vet. vulcum libri editi habeant : PraBsentes ; quoiuodo
gat. : ut laus sit in vobis secundum Deum ; ac si
a"vsat; legeretur in Gra?co, non evioo-i;. Noster vero
in gloria Dei in omnibus refecistis me. In.
interpres, non modo evtoaiv, sed alia quoque ali-

777

EPISTOLiE INTERPOLATjE.

AD TRALLIANOS.

778

Xuxipittf)' xai al Xoticai 81 'ExxXrjatai h Ttu.fi (16) A omnibus. Croterai etiam Ecclesim, in honore Jesu
'Ir,ou Xpio-too darcd^ovTat 6u.a;< IpptoaOe ev 6u:oChristi salutant vos. Valete in concordia, spiritum
vota (17), itveu{xa xexTTjfiivot dotdxpiTov, iv Xptpossidentes inscparabilem, in Christo Jesu, per
oxtjj) 'Ijjo-ou, Std BEXrijjtato; 8eou.
voluntatem Dei.

IIP02 TPAAAHSIOTS.

AD TRALLESIOS.

'lvviTio;, 6 xai Ssooopo;, ttJ f^yarr^ivri Tcapa


Ignatius, qui et Theophorus, dilectoe a Deo Patre
8sou Daxpoc, xai 'It,oou Xpierrou 'ExxXr;ata
et Jesu Christo Ecclesim sanclOQ, qua3 est Tralliiota, ttj outti ev TpaXXeatv IxXexTTJ xat d;tobus, eleetsc et Deo digna?, pacem habenli in
0tf>, elp^veuouoTfi iv aapxi xat Ttvsuu.ati 'Itjcarne et spiritu Jesu Christi spei nostrae ',in pasoou XptaTOu ttjc iXTt!8oc T|U.u>v, ev TtaOet Ttj) B
sione qua) per cruceni ac mortem,et rcsurrectio8ta araupou xat Oa''i~u, xai ivaaTaaEt* fjv
ne : quam ct saluto in plenitudine, in apostolico
xai doTta^ofxat iv Ttj) TcXr;pu>(iaTt, ev d-oarocharactere, et opto plurimum salvere .
Xtxtj) yapaxTrjpt (18), xai Euyjjftat TtXetaTat y_a(petv.
I. Inculpatam et sine simulationementem in paI. "Afitofiov Stavotav xa? dvuTtoxptTov iv uTtou.ovTj,
e-piiov Uftac EyovTac, oi xiTi ypfjatv, dXXi xaTa tientia, cognovi habere vos, non usu, sed possessione :quemadmodum significavit episcopusvester
xTTJatv (19)* xaOtj; i8r|Xtuae IloXjStoc (20) 6 iictazoPolybius, qui Smyrnm adfuit, per voluntatem Dei
ico; ifitov, S; TiapEfivSTO OeXr]u.aTt 6eou IlaTpo; xat
Patris, et Domini Jesu Christi Filii ejus, et coopeKupJou '/Tjaou XptcTOu tou Ytou aiiou, cruvepYeta
ratione Spiritus, quique niihi vincto inChristo Jesu
OveufjutTo;, iv Efxjpvr,, xai outiu; (21) fiot auveyaprj
sic congratulatus est, ut universam multiludinem
SeBeuivto iv Xptarij) 'ItjOou, tuaTi (ie to Ttav TtXfjvestram
in eo contemplatus sim. Excipiens igitur
fjoc 6fxu>v iv auTtj) OEtopfjaat. 'ATCo8eau.svv; ojv Tr,v
peripsum veslram secundum Deum benevolentiam,
xjt3 8eov u;jttbv euvotav 8t' outou, ioo^a, eiptov
gloriatus sum, inveniens vos imitatores esse Jesu
ujjta; fiifr(Ta; oVca; 'Ir^aou Xptarou tou ZtuTfJpo;.
, Christi Salvatoris.
II* Ttj) ETCtaxoTctu UTtOTiaaEaOe tbc z~> Kopito (22). Au- '
II. Episcopo subjecti estote velut Domino. lpse
toc Y"? BYputcvtT urtlp Ttuv tj/uytuv utjttov, <bc Xo-fov
enim pervigilat pro animabus vestris, quasi rationem
aTcoStoaojv 6itu. Ato xal epatvssOi (tot ou xati
rcdditurus Dco"2. Quarc videmini mihi non secunavQputTtov u>vtec, aXXi xaTi 'lT|aouv Xptaiov, tov
dum hominem, sed secundum Jesum Christum vi8t' Ti|jtac *3 dicoOivovTa, 'iva TCtareuovTec etc tov Oivere, qui propter vos morluus cst,ut credentes in
va-cov auTOu, 8;i tou paTtTtajjtaTOC xotvtovo! tt]c
mortem ejus, perbaptismum consortes sitis resurdvaaraastoc autou ^ivr,a05 (23). 'AvayxaTov ouv
rectionis ejus. Nccesse itaqueest, quemadmodum
91 1 Tim. 1.

Hebr. xm, \~i.

n f. 6|x5c.

(16) "Afta HoXuxapTcu)- xat at Xontai 8e "ExxXrr


(21) OuTto;. Lib. Augustanus, outo;, Nydpruccianus ovtcj; : nos outuj;, ex utroque inter se comatat tv T!u.ri. Vet. vulgat. simul cum Polycarpo.
Et cactera* Ecclesiaj in honore J. C. Anglican. :
parato, expressimus ; suflragunte etiam utroque
simulcum Polycarpo episcopo Smyrnajorum.Sed
vetere Latino interpret'1. Id.
et reliquai Ecclesia? ln honore J. C. Usser.
D
(22) Tto ETCtaxt5Tct.;j ijT.o-ziiaiiOz to; TtT) Kupltp,
etc. Anglican. ;< Cum eniin opiscopo subjecti estis
(17) Ev 6u.ovo(a. Vet. vulgat. in uuanimitate.
ut Jesu Christo, videmini inihi non secundum hoAnglican. in concordia Dei. Iu.
(18) 'Ev iTcooroXixty y_apaxTf]pt. Per hunc yaniines vivenles, sed secundum Jesum Christum,
caxTf^pa, inquit hic Mastra;us salutatio qua uti sopropter vos mortuum. Ad quod exemplar si
lebant apostoli, intelligitur : cujus ha;c erat formuGra;ca ita reslituerentur : *OTav fa? tu> eTtta/t6r';>
UTtoTaaaEaOe tb; Tto Kuptto, oatviaQE M-oi ou xa^i
la : Gratia et pax, sive misericordia ; de qua
avOptuTcov iJtuvxE;, dXXi /.Ti 'lT,aouv XbtaTov, tov
Baron. ad ann. 45, 27. Id.
8t' 6pt5; dTto0avi5vTa : trajectione senlenliarum,
(19) Ou xaTa y_p-r;atv, dXAa xiTi xtrjatv. Noster
interpres : Non secundum usum, sed secundum
quam hic animadvertisse visus sibi est Vedelius,
naturam. Vet. vulgat. : Non in usitationem. sed
nihil fuerit opus. Id.
in possessionem ; sic enim habent mss. ubi lilni
(23) Ati tou PaTCTiaftaTo; xotvtovoi Trjc ivaOTaiEU); auTOu vivTjaOE. Pro his, noster interediti legunt : Non in hojsitationem, sed in fidei
possessionem. Sensus vero est, quem reddidit Vepres simplicitcr legit : mori effugiatis. Vetus
delius : Trallenses habere mentem inculpalam ac
vero vulgalus, cum in priore membro legisset, ut
pietatem, non talem qua! in temporario exercitio,
nostri libri habcnt, to 8t' f,u.a; drcoOavovTa, in hnc
sed in constanti possessione consistat. Id.
clausula priinam quoqne personam recteretinuit,
ita verba rcddens : Communicantes (ut habent
(20) DoXuoto;. Polybii Trallianorum episcopi
mss.) vel parlicipes (ut libri editi) resurrectionis
memiuisse hic Ignatium, contirmat Eusebius, libro
ejus efflciamur. Id.
II Hislor. xetp. Xe. IdPatrol Gr. Y.

25

779

AD EPISTOLAS S. IGNATIl GENUINAS APPEND1X.

780

facitis, ut sine episcopo nihil agatis. Sed et presby- \ eartv, o >Tcsp TCOteTTe, Svsu tou eTctaxoTtou uTjStv
terio subjecti estote, ut apostolis Jesu Christi,
irpirceiv 6ua;. 'AXX' u-noTaaasoOe M (24) xai rtji
TcpEaSuTSploj, (b; aTtooTiXo:; 'Ir(aou Xptarou tt,; IXspei nostrco ; in quo viventes, in ipso inveniemur.
tcoo; f,uibv, bi <i> ?>:i'{mxzi, ev auTtp eupE0rja6;j.s8i.
Oportet aulem el diaconos rainistrosque mysterio:;
AeT Se
g.j.xovou; ovtoi;
rum Jesu Christi omni modo placere ; non enim
'lr,aou, xaTa navTa
TavTa Tporcov aplaxetv (25)" oi -fip
ciborum et potuum ministri sunt, sed Ecclesia; Dei
ppojTtov xat TtOTtov (26) Etat Stixovoi, aXX' 'ExxXr,ministri. Oportet igitur ut sibi caveant a criminia!a; 8eou uTtr,pETat. Asov ouv auTtuv * Ta EfxXTJbus, tanquam ab igne urente. Ipsi itaque tales
uaTa cuXarTEaOa;, u>; Ttup (pXyov (27)' airo! utv
sint,
ouv eaTtoaav Totourot (28),
III. TptsT; 8e EvTplTiEaOs auToi); tb; Xptarov 'Ii,III. At vos reveremlni illos, tanquam Chrislum
aouv, ou cpuXaxi; stat tou totcou- tb; xai 6 ETciaxOTcoc,
Jesuni, cujus vicarii sunt ; ut et episcopus typus
tou tlaTpo; tcov 6'Xtuv tutco; UTcapysf ot 8's TcpEiSiDei Patris omnium est; presbyteri vero, sicut conTEpot, tb; auvE'op'.ov 6sou, xat auvSsauo; ctTtoaTtSXtov
sessus Dei, etconjunctio apostolorumChristi. Sine
XptaTou. Xtopt; TOJTtov 'ExxXr,a(a xXexttj olx
his Ecclesia electa non est, non sanctorura congregatio, non sanctorura collectio. Persuasum autem _ saTtv (29), ou auvaOpotaua a-ptov M, oi auvaYuvT,
oattov. UeTCEtauat Se xal uua; outio SiaxsTafli'.. To
habeo, et vos eo animo affectos esse. Exemplar
fip efEuTcXaptov ttjc; afaTcr,!; (30) " IXaCov, xa;. lyu
enim charitatis vestrae accepi, et meum habeo, in
uet' EuauTOu, lt Ttj) iTctaxoTttu uutov ou auro to xiepiscopo vestro ; cujus ipse habitus magna disciTaaTrjua utfotXrj ua0r,Ts(a, -Jj 8s TcpaoTr,; aurou oiplina est,mansuetudo autem ipsius polentia ; quem
vaut; (31) 6v M Xo^^ouai (32) xat tou; aOiou; Jvet impios revereri existimo. Quia diligo vos, parco
TpET.saOn. 'AvaTttov 6ua;, cpEtoouat a-jvTovtoTEpov
contentius vobis scribere.ne aliquibus videar esse
^TC.aTETXa!, 'tva ur, 8-j^to Ttaiv eTvat TcpoaivTT,;, t)
aspor, fcut insufflciens. Vinctus sum quidem proeTCtOET^;. Atos|jiai uev S'.i Xptarov, aXX' ouSetcu) Xp;pter Christum, sed necdum Christo dignus sum :
otou af5; Etut- sav Sl TEXEttoQto, Taya Yevrjcrop.it.
si vero consummer, fortassis dignusfuero. Non ut
Ou^ ib; arciaToXo; SiaTaaaouat.
apostolus proecipio.
* al. &TcoTiaaeaOat. *5 al. airou<. 'J6 al. Sytov. inscr. 6;xtbv. 9S al. r)v.
(24) TTcoTaaasaOe. Ita ex Moreliana editione C bet : 'O.uot.o; tcovts; EVTOETCsaOtoaav tou; StaxovoJC
reposuimus, cuin alias habeant, uTcoTiaaiaOat. Noto; 'Ir,aouv Xptarov, xa! tov srctaxbTcov tb; tov Httbiscum consentit uterque vetus Latinus inlerpres.
Tepa' tou; Se TcpEa6'jTspou; tl); auvioptov 8eou, x'Anliochus tamen homil. 12i. piiori modo l#gisse
tb; Sca;i6v ctTcoardXtov ; et noster Ignalii interpres,
videtur, ita locum istum recitans : 'AvaYxaTov ettiv
eodem fere modo : nisi quod verborumaliquoladurcoTaaaEaOat xat Tto rpsa6uTep(u, tb; arcoaToXot; jectione locus videalur vitialus; a Similiter etoin'Irjaou Xptarou ttj; eXrctSo; f,uibv. Usser.
nes revereantur diaconos ut mandatum Jesu Cliri(2u) AeT S's xat tou; 8taxt5voj; ovra; uuarr,sli ; et episcopum, ut Jesum Christum (exsistentem
pttuv XptaTou 'Irjaou, xaTa TtavTa Tpoirov i-_lFilium 1'atris) ; presbyteros autem. ut conciliura
axetv. Anglican. similiter : Oporlet autem et diaDei et conjunctionem (vel, ulliber Cantabrisiensis
conos.ministros exsistenlesmysteriorum JesuClirihabet communionem)apostolorum ; quod ipsuin
sti, secundum omnem modum omnibus placere ;
de diaconis idein eliam in Epistola ad Srryrnseoi
eodem plane modo quo apud Antiochum, in loco
ita rcpetit : Diuconos autem reveremini ut Dei
citalo, legitur : xaTi Tcivra Tporcov -ia.v apEaxstv,
inandalum : Vid. infra, et in Epist. ad Smyrn.
cum vetus vulgatus interpres, ac si onxovoic. indaet Prolepomen. cap. 18 et cap. 10. Id.
tivo casu legisset, locura ita reddiderit : Oportet
(29) Xtopt; toutcov 'ExxXr,a(a
IxXexttj ou
ergo et diaconis, qui snntiu ministerium (vel raisartv. jtntiochus : Xtopi; toutojv 'ExxXr,a'a ou xinistri, ut habet ms. Magdalanensis) Jesu Chrisli,
XstTat, et noster Ignalii interpres : Sine his Ecoinni (vel, in omni, ut habent duo Oxonienses
clesia non vocatur, omissis sequentibus illis : o
mss.) modo placere. > In.
auviOpotaua aftiv (sic enim legft Nydpruccianus
(26) Bptovtbv xal TcoTtbv. Antiochus : pptoijiiTtov u codex, non a-fi, ut Augustanus), oii ouvaYWY^
xaC Ttourriov. Id.
6attov. Id.
(27) Asov ouv auTtbv Ta iYxXrJuata tsuXaTTS(30) 'ESsuTcXiptov t>i< iy&mx. Hoc vocabulo. a
aOat, (b; rcup tyX^-pv. Ita codcx Augustanus, et
I.alinis accepto, usus est Ignalius supra, in jBpivetus vulgatus interpres, qui sic vertit : Oportet
stula ad Epkesios; ut et infra quoque, in Epitloh
ergoprocceptaeorum observare, siculignem ardenad Smyrnxos. Ex utroque vero interprele legenduni
tem. At codex Nydpruccianus pro aurtbv, rectius
hic apparet : -r]; aYaTcr,; 6;xtbv. Id.
habet auTou; : cujus sententiam Joannes Brunerus
(31) Ou auTO to xariaTr,ua uSYaXrj uaOT,TE!,
Latine ita expressit : Quos quidem tales esse
r, Se TtpaoTTj; auTOu Suvajjtt;. Jo. Damascenus
oportet, quiareprehensione sibi tanquamincendio
Parallel. lib. m, cap. 30, ex Ignalio cilat isla:
caveant. AbHntiocho vero locum huncin modura
Juvenis mansuetus multa suffert. Canities senum
productum invenimus : Asov oSv ett-.v auTou; ouclementia : vita autem eorum cognitio vera; qua
Xaa-saOat ti l^y.l^ix:. (b; Ttjp ; quomodo et noin nostris Ignationis non invenimus: nisi fortassis
sirumlgnatii interpretem legiss:'apparet, cum redin hoc Trallianorum episcopi encomio aliquod ilrlidit: Oppnrtunum ij/itur. vos observare accnsalorum animadverti possit vestigium, cui addeudus
tiones. ut i^nem ; > ubi glossator : Observarc
et locus iste, Sapienlice iv, 8, 9 : lloXta oe ETTtcpoaccusationes, interpretatur, observare se ab acvr.at; ivOptbiTO'.;, vzv. r,Xtx(a f^auit |3(o; axr,XStoTOC.
cusationibus,
ut ab igne. Vide Proleaoinen.
can.
Canities autem est prudentia hominibus et a;tas
18. Id.
o
r
senertutis, vita immaculata. Id.
(28) Auto? ulv ouv eaTtoTav toioutoi, usque ad
(32) "Hv XoYfCouat. Graecus codexNydpruccianus
dTcoortiXojv Xptarou. Pro his, Antiochus tantum ha
6v legit, et Latinus Baliolensis, quem. * L>.

781

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD TRALLIANOS.

IV. 'AXX' IfiBUX&v |iixj5(I>, Tva fXTj iv xauyrjcrit aniXcoiJ.at. KaX6v 81 to iv Kupfop xauy^staOat. Kav eppto[jtivo; to (33) xi xaTa 8eov, itXeTdv ue 8eT (poSiTo-Oa'.,
xat u.f, Tcpoai/.stv toT; etxfj tpucnouat jjte- ol yip (Jts
iroxtvouvTe;, jjtacrr.YouTtv. ' 'AXX' oux oToa ei ajid;
etfjtt v34)- 6 fap <;Xo; xou e/(0pou tcoXXoT; jjt:v oi
caivexai, lu.e oe TcoXeu.eT (35). Xpij^to ouv Tcpadxrjxo; (36), ev $ xaTaXueiat 6 apyojv xou attovo; toutoo
6 StaSoXoc.
V. Mr) fkp oix sSouXdjjiTjv * ojitv (jtuaTtxtuxepa Ypiijiat (37) ; aXXa <po6ouu,at, [xtj vr(Tc(ot; oucnv 6u.Tv
pXao7)V TcapaOtou,ar xat TJVYvtoxe (Jtot- u.f,, ou Suvr,Oivxe; Y_topfjaat xf(v ivipYstav, axpaYYaXajOfjTs. Kal
^atp Ifii oi xaO' 6'xi 8i8su,at, xa; 8'jvau.at voetv xa
iTCOupavta (38), xat xae aYY^Xtxa; Ta;st;, xat Ta;
ttov aYY'Xojv * (39) xat ffxpaxetcijv s^aXXaYa;, ouva-'
(jtetuv xe xal xjptoxrjxtov Statpopi;, Opdvoov xe xat
t^ouatuiv TtapaXXaYi?, altovtov xe u.eYaXdxT,xa; (40),

782

IV. Sed meipsum metior, ne gloriando peream.


Porro in Domino gloriari.bonum est M. Quanquam
in iis quco Dei sunt corroboratus sim.atlamen plus
miiii limendum est, nec animus illis intendendus
qui fruslra me infiatit; qui enim me laudanl.flagel
lant.Nam diligo quidem pati : at nescio an dignus
sim;z.clus quippe inimici inultis non apparet;me
autem oppugnat. Opus itaque mihi mansuetudine,
qua deslruitur princeps swculi hujus diabolus*.
V. Nunquid non poteram magis mystica vobis
scribere ? at ne parvulis vobis damnum inferam
metuo ;et mihi ignoscite; ne vim illorum capere
non valenlcs, stranguleraini. Etenim ego non quia
vinctus sum,et ccelestia intelligere possum, angelicos ordines,et archangelorura et militiarum discrimina, virlutum dominationumque differentias,
thronorum potestalumque distantias, sa:culorum
magnitudines, chcrubinorum el seraphinorum ex-

w IGor. i, 31 ; Maximus, Loc. comm. serm. 43 ; Damascenus, Parall. n, 35 1 Praepon. ayzi:Co jjtev ^ip
co TtaOeTv. * Damascenus, Parall. m, 30 ; Antonius, Melissx n, 84. * f. ioJvau.r, '. * ms. cipyaYT^'tuv>
quidem inlelligeie ca'lestia. Anglican. : Nefor(33) Kiv e?f)tou,ivo; to. Cilatur liic locus, non
quidem iu Melissx lib. n (ut hic adnotavit Morete,non potentes capere.strangalemini. Ktenim ego.
lius), sed in Maximi Locis communibus, serm. 43,
non secundum quodcunque ligatus sum (ou xaO'
et Jo. Damasceni Parallelis, lib. n, cap. 35, licet 6x'.ouv oioEuat), sed potens scire coelestia. Guil.
xiegatio (Jttj (quta non solum in Gtebco Augustano
Morelius : Ne qui elTicaciam hanc conlinere non
et Nydprucciano, sed etiam in utroque vetere Lapoteslis,stranguleraini; nametego nonqueraadu^otino interprcte exstatjante verbum Tcpocti/eiv posila dum vinctus sum.ita ctrlestia inlelligere possum ;
non reperiatur Ita enim apud Maximum Greeca se e6demque fere modo,Hieron.VairIenins : Ne vim
babent : Kxv eppcouivo; <o xi xaxi 6e6v, TtXiov jjis mysteriorumminime capientes strangulemini.EteSsT oo6iTi0a'., xat TtpoTsysiv xoT; Bixfj tpustoucrJ |j.snim et ego, non quatenus vinctus surn, etiam coeiitatvouvxe; y*? r15 paaxiYoutrt. Cum in rebus leslia intelligere possira, ac si Ignatius ex indivinis firmus ac robustus fuero, tum vehemenlius nala sibi humililate dixisset, sc non perinde ac
timeam oportet, ab iisque caveam, qui me incns- vinciri potuit, etinm posse intelligere ctpleslia :
sum inflant. Qui enim me laudant, flagris me afli- quemadmoflumapostoti videlicet.quibus utrumque
contigit; ut el ipsi a tyrannis vincirentur.et a Deo
ciunt. Usser.
(34) 'AXX' oux oToa el a';to s?u.t. Sententia, a cueleslia inlelligerent.lllud euim xal ouvaijtai signiqua advcrsative ista pendet, hodie desideratur in ficat etiavt possum, ita possum. Qui sensus est faGraeco, sed suppleri potest ex utroque vetere La- cillimus, niaximeque obvius, et modestire sanctistino interprete. Si enira in vulgato invenitur : simi martyrislongeconvenientissimus.AIioquinon
Eligo enim pati ; vel, ut in ms. Magdalenensi reperitur, quo illa negationis parlicula ou referalegitur : Eligo quidem pati, in altero vero : tur. Hfec, in Apologia; pro scriplis Ignatii cap.2Petrus Halloixius. Id.
Diligo enim quidem pati. Id.
(39) Kat xi; ctYYeXixi; xatet;, xat xa; xuiv 4y(35) 'Ejjte 8e TcoXe[j.eT. Ita codex uterque Grsecus,
Aupustanus et Nydpruccianus. Sed Guil. Morelius, YiXtov, etc. Quia proccesserat aYyiXtxa;, et arvel ;jte 8e TtoXeuoT, vcl suot oe TcoXeueT, legenduin changelorum ,Latinus codcx habebat, pro tojv 4^fihoi (quod ct in Augustano et in Nydprucciano
censet. 1d.
(36) Xpr^oi ouv TradxTjxo;. Huic sententia) in codice Iegitur),Guil. Morelius tiiv apyaYY^Xcov subDamasceiio impressb subdunlur aliie quasi Ignalii stituit. Porro de ordinum angelicorum numero et
quoque. Evagrii tamen sunt : ut didici ex prasstan- nominibus, meminit pseudo-Dionysius in Hierarcliiee cxlestis capite G et 7, atque Ecclesiasticx capite 1, de regno vero Domini, polentia et incomparabilitatc (quorum in finehujus periodi iit raentio) in libri De dirinis nominibus capite 12, agit
o-jxo; icitpuxe xtxxetv xf,v aosJav, w; xpai5xr,;. Cot.
idem.Eoque respexisse hic Ignaliura, nonnulli aulbidem. Xpfi?to ouv Tcp'soxr,xo;, iv fj xaxaXk- tumant. Contra Haronius (ad annum 109, 3!i)
ipsum Ignatium primum in Ecclesia fuisse ceuwi o xpyto-i
aoYtov xou
xoti altovo;
aiiovo; xojxou
xouxou 6 8taoo\o;. Citaset qui nomina novem ordinum angelorum una
tur haecsententiaaJoanne Damasceno.in Paratlel.
conjunxerit. At in Anglicani interpretis codice,
lib. xxx et Antonio monacho, in Meliss. lib. n,
qui ab interpolatoris assumentis liber esse solet,
serm. 84 ubi pro TrpaoxTjXo;, legilur Ttpsuxr.xo: :
et diaboli quoque ndmen habetur additum.quod a novenarium hunc ordinum angelicorumnumerum
frustra qu.-esieris.Pro his enim, el qua; sequuntur
nostro abest interprete. Usseh.
(37) M^l Y"P oux i6ouX<5ur,v 6[j.Tv ijturc.xojXEpa omnibus, usque ad to tou navTozpaxopo; 8:ou aTcaYpi^at. Vet. vulgat. : Nunquid non poteram vo- paflsTov, liabet tanlum : loci posiliones.ct conslibis secretiora scribere? Anglican. : Nonne tutiones.priiu-ipationes.visibiliaque et invidbilia,
ubi ad locuin Pauli Coloss. i, 16, auctorem simplipossum vobis supercoelestia scrihere ? Id.
(38) Mf|, ou SuvTjOivxe; y_(opf,oat xf,v ivip- citer respexisse non est dubium : ne eum ut a u.f|
etopaxev eu.SaTEjovTa (quo nomine ejusmodi angeystocv, oxpavYaXioOfixt. Xat Y^? ^Y"0 ou,' xa^' Tl
licos in eadem Epislola perstrinxit Apostolus)incuoSs:Jtat, xat 8uva(xat voeiv xi iTcoupdv.a. Vet.
vulgat. : Quia non valetis ferre onera vinculosare necesse habemus. Io.
(40) Attovojv Te [jieYaXdTrjTa;, Pro aiujvojv, ve
rtun ; quemadmodum ego vinctus sum. Et possum

783

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENDINAS APPENDIX.

781

cellentias, Spiritus subliraitatem et Domini re- A 'c<JjV t Xepou6et|ji xat rpaij>ei(j. xki uirepoXi;, tou
llvejt/.ato; Tf)v 6cpr)A6r7jTa, xal tou Kuptou tt,v ftgnum, et super omnia incomparabilem Dei omniatXetav, xai erct Tcaat to tou TtavTOxpaTopo; 6eo3
potentis majestatem ; hsec cum noverim, non taaTtapiOetov T^^-a ftvto,/.cov efco, ou tcovtco; fj$i)
men ideo perfectus sum, aut discipulus, qualis
TETsXttio^at, .'j jj.cOrjTr]; e'.'ju oto; IlauXo; xa'. Dttpo;'
Paulus et Petrus : multa enim mihi desunt, no a
noXXafip tiot /.etiret, 'iva 6eou tifj aTtoAettpOto (41).
Deo absim 5.
VI. riapixaXco ouv 6[xa;, oux Jfto, dXX' f, ifisT)
VI. Obsecro itaque os.non ego,sed charitas Jesu
Tr,aou XpttjTOU, tlva to auto Xi-fTjTe (42) Ttivre;,
Christi.ut idipsum dicatis omnes.et non sint in vo xat jir) f[ v 6|juv a/JaixaTa- t)tb o"e xaTr,pTtau.ebis schismata : sitisautem periecti eadem sentenlia,
vot T^ aOTTV vvcopt^, xat tco auTcp vot. ElVt fip
et eadem menle e.Sunt enim nonnulli vaniloqui et
Ttve; (jtaTatoXtJYOt /at opevaTtaTat, ou Xptartavot
menlium seductores.non Chnstiani.sed Christi indXXa XptcjTeptTcopoi (43), dTca-a TtepitpepoVTe; t6
slitores, fraude circumferentes Chrisli nomen, et
ovopta tou Xpta-ou, xat xairriXejovTe; tov XcSfov
adul'n-antesverbum'! Evangelii.ac errorisvenenum
tou EuafYeXfou, Y.x\ tov tov TtpotiTrXexovTe; ttj; TtXipermiscentes dulci appellationi ; velut mulso acovrj; T^) fXuxeta Tcpoar,fOp!a' coiTtep oIvojxeXtTt (44)
nitum temperantes : ut qui biberit, suavissimi saporisgustu decoptus,incaute morte conficiatur.Mo- g xcovetov xtpawuvTe;, 'tva 6 Ttivcov, Tri fXuxuTatTj (4S)
xXaTtec; tioicjTtjtc tt,v YEuaTtxf,v afaOrjatv, dcpuXix-ti);
net quidam veterum : Nemo bonus dicatur, qui
Tto O^vaTtp TteptTtapT). IlapatveT Tt; tiov TtaXattuv
malumbonoadmiscet. 8 CoquunturnamqueChriMr(8s:; dfaOo; Xe-fEaOto (46), xaxiji to dY=t9ov
stum,non utChristum annuntient.sed ut Christum
xepavvu;. Alfouat fdp XptaTOv, ou^ 'tva Xpttrtov
damneut, ac rejiciant : et [legem proferunl], non
xr,p'Jc;coatv, dXX' 'iva Xptarov dOerriatuar 9 xai ou
[ut] legem statuant, sed ut legi contraria annunvociov auaTT,aouatv, dXX' tva
dvotilav xaTOfftltient. Nam Christum a Patre alienant, legem vero a
Xtoat (47). Tov jj.Iv fdp Xptaxov aXXoTpiouat tou
Christo ; nativitatem ex Virgine calumnianlur; eruflaTpo; (48), tov 8e vojjtov tou Xptarou- xat ttjV
bescentes crucem.passionem negant ; nec resurreex (49) IlapOevou fivvTjtnv Sta6aXXouatv e7caia)(uvoctionem credunt ; ignotum Deum introducunt !
(j.evot tov aTaupov, to TtdOo; dpvouvTat, xat ttjv dvdChristum ingenitum esse censent ; Spiritura vero
eiar^ouvo-aatv ou TctOTtuouat" TOV 6e6v 4'fv wotov ,U
sanctumnec esse confilentur ">. Quidamaulemeo5 Const. ap. 1. viii, 12. I Cor. i, 10. 7 II Cor. n, 17. 8 Const. ap. vi, 13 9 locum supple ex vet. interpret. 10 Const. ap. c. 26 et 10.
(42) "Iva t5 auTo Xifr^Te. Pro hoc loco, ex
tus interpres 0p6vcov legit : reclius,opinor ; vide ta- C
1 Corinth. i, 10, desumpto, ct reliquisqumsequunmen num dpytov, quarum Paulus meminit, ad Coturusque ad finem hujus sectionis.in nostro interloss. i, lla ad hunc locum adnotat Guil.Morelius,
prete habenlur ista : u Solo alimento Christiano
qui tamen (ut et eum seculus Mart. Micstrreus) in
utamini : ab aliena autem herba recedite, quoa est
eo fallitur, quod velerem interprelem Opovcov hic
lwresis, quiB et inquinalis implicat Jesum Chrilegisse existimat. Thronorum enim meulio jam
stum.quemadmodum mortiferum pharmacumdanpriccesseiat, quos ille sedium expressit nomine ;
tes cum vino mellito ; quod qui ignorat,delectabiajternoiuin autem magnificentias hiccommemorat,
liter accipit et in delectatione mala moritur. 1.
ac si auovuov legissel, pro alcovtov. ^onuin vero
(43) Xpta-cetjtnopot. lta et judaizanles XpioTS|j.istorum neque in Scriptura sacra, neque in veteTcopou; idem interpolatorin EpistolaadMagnesianos
runivei Hebraorum vel Christianorum scriptis ulla
nominaverat. et tov X6fov xaTCTjXeuovTa;. Id.
occurrit mentio, nisi in Valentini iorle et Gnosli(44) 0'cvou.eXtTt. v CiEnomelii : ut vetus vulgacorum scliola ; quorum de trifjiiita /Eonum sublitus iuterpres expressit. Sic eriim habent libri ms.
mitatibus, ex Irenam el Terlulliano, nola? sunt fanon, >< puro melli,utediti. Otv6jjt$Xt enimmulsum
bulre. Non puto corruplorem hunc laithic Vededenotat, sive vinum mellitum, ut ex altero interlius nosterjqui htecinseruit,Valentinianum fuisse :
credibile taraen est imperitum hominern, cui id
prete reddidimus. Id.
(43) rXuxuTcStT^. Ita codex Nydpruccianus : ubi
yEonis noraen forte audilum fuerat, nescium in eo
Augustanus, fXuxuTaTou. lnterpungendus autem
ha>reticum venenum latere, id inter cajtera ecolej) lucus est, ut in Moreliana editione. TtJ fXuxuTitTi
stia, qua? hic memorantur, locasse. Usseh.
x/arcet; tcoi6tt,ti ttjv feuartxf)V araOTjatv, dtpuXi(41) TauTa viviotxcov eyco, ou TcivTco; TJor,
xtco;, etc.ubi in Lalina edilione, gustabilem senTS-sXe!cou.ac (vei ut alii liabent, ou tcccvto; rjSr)
sum, ex mss. restiluiraus ; pro quo sensuales
TeTeXettOLWt), f) iiaer^Yi; elu.; 0T0; UaOAo; xat
nkpo;- TtoXXa Y=t? t"1 Ast~st> "V!t 0O'J ("l a~'
illecebras, Jacobus Faber substituerat. Id.
(46) AefiaOco. Ita etiam codex Nydpruccianus,
XetcOto. Anglicin. : Prteler hoc.jam et discipulus
una cuin vetere vulgato interprete : non XofioOco,
sum. Multa enim vobis (leg. nolis) ilefieiimt, ut
ut habet Valentini Paca;i editio,vel XoYi?aOi",qund
Deo non deficiamus. Vet. vulgat. ut in Giteco :
ex illa corrupta lectione restitui posse coujiciunt
Hffic igitur ego cognoscens, non omnino perfectus sum ;autdiscipulusessepossum,qualisPauIus
alii. Id.
(47) Kat ou vojiov auaT/,aouatv, iXX' "va dvoet Petrus. Multum enim mihi reslat. ne a Deo deii'.av xaTaYYeO.coJtv. lta Groecus codex uterque, et
relinquar. Prima autera illa verba(quaj ab Am.'liNydpmccianus et Augustanus. Vet. vulgat Latin. :
cano ab<unt interprete) ita interprelatur iin loco
Et legem proferunt, non ut legem statuant, sed
jam citato P. Halioixius Umc ego licet cognoscerern.tameu non statim omnino perfectus essem ;
ut legi contraria annuntieut. Jd.
(48 XpaTov dXXoTptouat tou Ua:p6;. Christum
quomodo solemus dicere : Nescio quai a me scialicnant a Patre ; hoc est.aliam a Patre essentiam
scitamini : et sciens. dicere nou possum. id est ;
etsi scirem.dicere mihi non licerel : < Non habeo,
habere dicunt. Vedel. Id.
(49) Kat tt,v ex. Conjunctionem, qua3 a codice
quce ame petitis : et habens, dare non possum ;
Augustanoaberat,ex Nydprucciano etvetre rulgato
quianon expedit, id est, etiamsi haberem. In.

785

EPISTOL^ INTERPOLAT^E. - AD TRALLIANOS.

786

xai, tov Xpiatov &yhvr,xo<i vou.!r,oujt, xo oe Uvsuu.a, A rum, Filium quidem purum hominem esse dicunt,
ouoe OTt eaTiv 6;j.oXoYOuat. Ttvs; os auxtov, tov jjisv
eumdem vero esse Patrem, Filium, et Spiritum
jTiov tj/tXov ivflptoTtov Eivat XcVouoV TauTov oe eTvat
sanctum : et creaturas opus esse Dei, non per
Ilaxepx, xai Ylov, xai UvEujjta (50j a'Ytov xal tt^v
Christum, sed cujusdam alterius, qui sit ab aliena
xtEsiv, epvov 6eou ou oti Xptatou (51), aXX' tVtspou
potestate.
Ttvo; aXXoTpfa; 8uvau,eu>;.
VII. Hos igitur cavete, ne laqueum accipiatis aniVII. 'AatpaX(eaOe o3v to'j; toioutou;, 'iva u.tj Xa6r,-s
mabus vestris : et facite ut vita vestra nulli homiPP<5y_ov TaT; eauTtiv ijcj^aif xai t6v [3tov ujjttuv
num scandalo sit, ut ne fialis laqueus speculationi,
iTtpoV/.ojtov TfQsaOs (52) itSaiv ivOptoitO'.;, "va uvr,
et sicut rete expansum 12. Qui enim non medetur sibi
YevTjoOe Ttiyls Tii a/.oirta " (33), xai uj; 8!xtuov exin operibus suis, frater est perdentis seipsum ,3, Si
Texaasvov. '0 (JU) itofjtsvo; y*P &*'Jt6v sv to"; spYot;
itaque et vos abjeceritis tumorem animi, arroganeauTOu, aoeXtpti? la-zl tou Xju.aivouivou eauTtSv.
'Eiv ouv xa! uu.sT; a7toflfia0s tpuaftoaiv, iXa^ovsiav,
tiam,fastum,despicationem; poteritis inseparabiles
esse a Deo. Prope enim est Dominus timentibus
xutsov, u7tspot|/fav, SuvaTOV 'uuTv srciv stvat aY_toptarot; '* 8eou (54). 'GY7U* Yap eatt toT; tpoSouu.'eum **. ; et : Super quem respiciam, inquit, nisi super humilem et quietum, et tremenlem sermones
voi; auTtiv xa'f 'Ertt Ttva, tprjaiv, eTc.SXs&to,
meos 15 ? Reveremini autem episcopum vestrum
aXX' t) iitt tov Tarstvov xai f,auY_iov, xai Tpisicut Christum, quemadmodum beati vobis praecejjtovTa (jtou tou; \6fovf ; AiSsTaOs Ss xai tov ItcC
axoitov uu.u>v, to; Xptotov, xafl' " 6 &u.Tv ol tjiaxaperunt apostoli. Qui intra altare est, mundus est :
ptoi 8tSTa;avT0 auotjToXot (55). '0 evxo; tou Ouataquare et obtemperat episcopo ac presbyteris : qui
aTTjpiou ojv, xaOapo; saTt (56)" Sto xa? UTta/.ousi tuj srttvero foris est.hic is est, qui sine episcopo et preaxijctp (57) xat toT; TtpsaouT^pot;- 6 os e/.to; ujv,outo;
sbyteris et diaconis quidpiam agit;atque ejusmodi,
eotiv 6 XU>P'1' tou iiticjxoitou xat t&V' -psaouTEptov xai
inquinatam habet conscientiam.et infldeli deterior
tuiv Staxovtov Tt itpiajtu/ (58)' 6 Totouro; u,su.!avTat ttj
est 16*. " Quid enim aliud est episcopus, quam is
o-jvEtS/jast, xat etciv iTtfaTou Y^sfptov T( y*P eaTtv
qui omnem principatum et potestatem ultra omnes
eJtfaxojto;, iXX' r] Ttaa/,; ipxrj; xai e";ouaa; Ir.iobtinet, quoad licet obtinere homini qui pro virixstva ttavTOJv xpaTujv, u>; oT<5v ts avOptoitov xpaxsTv
bus imitator Christi Dei est factus ? Quid vero prejUtjjiT|TTjV Ytv<5nevov xaTi Suvajxtv Xptarou tou 6sou ;
sbyterium aliud est, quam sacer ccetus, consiliarii
Tt 8e 7tpsa6uTsptov (59), aAX' r) aurtT)u.a iepov,
et assessores episcopi ? Quid vero diaconi, quam
15 Prov. xvih, 9.
14 al. ayujpttiTou;.
u" Psal. lxxxiv, 10.
11 ms. ttj; ffxuitia;. 11 Ose. v, 1.
LXVI, 2. 1S al. xaOa. 18' I Tim. v, 8. Const. ap. n, 11, 20, 25, 26, 30, etc. I. inf. ad Phil. i.

15 Isa.

Latino interprete restituimus. Usser,


Q interjectis, usque ad, 6 svt6; tou fluataiTTjpfou. Id.
(50) Tai)T6v oe elvat HaTlpa, *.al Vi6v, xat
55) KaO' o utjtiv ol (Jtaxaptot StsTa^avta iittitjxoXot. Ita codox Nydpruccianus : ubi Augustanus
Uvsjaa. Taxat haereticorum dogma, qui non dilefjit, xaOi 1'ju.tv. Cum altero vero consentit velus
stinguebant essentiam divinam in tres personas.sed
vulgatus Latinus inlerpres, locum ita reddens :
unam dicebant esse personam tanlum. Vedel. Id.
(51) Kat tt,v xTiatv, ipYOv 6eou ou 8ta Xpt secundum quod vobis beati apostoli pracepeo-cou. Ita legit Nydpruccianus codex : non EpYtov.ut
runt ; de quo praicepto videnda Profegomena
habet Augustanus.Vet. vulgat. Et creaturam non
nostra, cap. 10. Id.
(5G) '0 evto; tou OutJtaaTT^ptou tov, xaQapiic saTt.
onera Dei esse per Christum dicunt. in sequentis
Ita supra in Epistola ad Ephesios idem : 'Eiv pj
vero sectionis initio, ubi Tigurina, Basileensis et
Tt; svto; % tou OuataaTTjpiou, uaTspEtTat tou apTOu
Plantinianoo editiones habent tantum : 'ActsaXtiJe.
tou 6sou. Nisi quis inlra altare sit, privalurpane
o-Qs o5v '<>!>; Totouxou;, in Morelii, Ma-stroai et Vedelii editionibus prajpositio est addila: 'AatpaXiDei, hoc est, intra sacrarium : de quo vid.supra,
*^ea6e ouv itpo; tou; toioutou;. Id.
in Epist. ad Magnesianos ; vel. intra coetum fidelium : de quo Clemens Alexandrinus, lib. vn Stro(52) TiOeaOe. lta codex Nydpruccianus : non, ut
matum : 'Eori Y^v to 'k%?' ^r1 OuatauTTjptov svAagustanus, TiOso-Oat.Vet. vulgat.Latin. opponite,
TauOa to sitiYstov, to aOpotajjta Ttov TaT; suY_aT;
uthabent libri editi, vel apponite, ut ex mss.
avaxstjxsvujv, jjtiav uiaTtsp Eyov ojjvT|V tt,v xoivt,v xat
nos exhibuimus. Id.
(jtfav Yvw(jtT,v. t Est igitur altare illud quod apud nos
(53) "Iva (xt, Y'vri30e 'tY'? Ti> axoict^. Ita habet
Graacus uterque, et Nydpruccianus.et Augustanus ; rj hic est in tcrris, caHus ille eorum qui precibus dicati sunt, unam quasi vocem communem habens
nisi quod in hoc legatur, Y"T|Te. Vet. vulgat. Lalin.
et mentem unam. Id.
r neefficiamini muscipulaexplorationis. Non est
(57) Titaxoust Ttj> iTttaxoittp. Vet. vulgat. obeautemdubiumrespexissehicinterpolatorem Ignalii
ad locum illum Osere v, 1 : UaY?; ifiWfirixz xfi axodite episcopo vestro. Id.
(58) '0 8e e/.to; tflv, out6; eotiv 6 Y_u>pi; TOU ETtlicta, xal <u; Si/tuov IxTETajjtsvov ett! to 'iTafiuptov,
axiicou xai tujv itpsa6uT^pu)V, xal Ttov Staxovujv
quod si animadvertissetdoctissimus Vedelius,haudquaquam textum Grajcum corruptum esse putas- ti itpaaaujv. Vet. vulgat. Qui vero extra altare est
constitutus, extra episcopum est et presbyteros et
set, et oxoxia pro axoiTt? legisset. Id.
diaconos aliquid agens. Vel ut in ms. Magdale(54) Auvaxov 6u.Tv eo-tiv Etvat aY_top!orotJ (vel,
nensi legitur : Qui enim extra altare est, ipse
aYjopfcrtouc. ut legunt alii) 6sou. Vet. vulgat. Latin.
utique extra episcopum est, etc. Anglican. Qui
possibile erit vobis inseparabiles esse a Deo, ac si
vero extra altare est,non mundus est : hoc est,qui
legisset srcat, pro irciv. Noster vero Interpres legit
sine episcopo et presbytero et diacono operatur
hic : Hoc autem erit vobis non inflatis,et exsistenaliquid. lu.
tibus inseparabilibus a Deo Jesu Christo, et epi(59) T! 8e TtpeaSuTEptov. Vet. vulgat. Quid est
scopo, et ordinibus apostolorum, omissis reliquis

787

AD EPISTOLAS S. IGNATII OENUINAS APPENDIX.

imitatores angelicarum virtulum?purumet incul- A aujjtSouXot xa: auveSpEUTat tou ErtaxoTcou; Tt oe


otaxovot, aAA'
Ojva
reXt;
Su
iW f, jj.i[XT,Tat tgjv afYSAixiov
patum ministerium illi exhibentes, ul sanclus Stejjtituv (60j ; XitToupYOuvTE; auTtp XstTOupvtav xjQapiv
phanus bealo Jacobo, Tirnolheus et Linus Paulo,
xal ajjituijtov, tu; XTicpavo; 5 a'Yio; 'Iaxtoocu Ttj> jjtMipiq)
Anacletus et Clcmens Petro. Qui igitur bis non
xat TtjioOso; xat ATvo; UauXtu, xat 'Av-fxXr,To;. (Gt)"
obedierit, sine Deo prorsus, el impius fuerit, et
xaS KXrjjxr,; llixpqj. '0 toivuv toutojv itapaxouuv,
Ghristi conteinplor, constitutionisque ejus immiaOeo; nauvitsv s'.'tj fiv, xat 8uaaE6f,;, xai aQ-Tiuv
nutor.
Xptotov, xxi tt,v auTou StaTacjtv 19 ajjttxpuvtov.
VIII. 'Eyiu S'e Tauxa ujjuv ETTiariXXoj, ouy^ Sti eyviov
VIII. Ego auteni haac scribo vobis, non quod
toioutou; Ttvi; v ujjuv, aXXa |Jr/J8s auYy_u>pr[a!tiv
noverim tales aliquos inter vos : sed nec Deus peri:ots 6 6s6; TOtouTov el ixoi; IXOeTv Ti; ejjti;, 4
millat aliquando, ut quid lale ad aures meas perjju, cetaijj^vo; tou Vlou auTou Sti tt,v a-flav 'Evtveniat ; qui proprio Filio suo non pepercit - propler
xXr,a(av aXXi -rpooptjjv xi; eveopa; tou Ilovr.pou,
sanclam Ecelcsiam ; sed quod prospiciam insidius
TaT; irapavYeXtai; npoatr^aXtJojjtat ujjta;, cu; T:/.va
Mali, pra:munio vos monitionibus, ut alios meos
pOlTOTtJtUV
u.00 av:tirr,Ti xa' "Titrri Iv X,oio-t6j
cbarissimos et fidcles inChristojpolionem adversus
pestilenteminobedientiummorbumconscivalricem R, ujio ti juXoxTStx* trfi Xoip.ixf, *' tujv ivu-oxiv.-ojv
voaou, rj; 2I ujjieT; (62) i-otfeuYiTS tt,v voaov, euoovobis porrigens, qua morbum fugite, bcneplacilo
x:a Xptatou (63) tou Kuptou f,ji6jv ujjteT; ouv ivaChristi Domiui nostri. Vos itaque mansueludiuem
XaoovTs; -paOTTjTa, YtveaOs jjttjj.r,Ta: TrstGr,jj.aTiuv (64),
assumenles, cstote imitatores passionum ejus, et
xai
a/i-Tr,; auTou, f[v f,Ya;rrasv f,u.a;, 606; lautov
charitalis qua dilcxit nos, qui dedit semetipsum
uiTso fjjjtuv Xurpo-', Tva Ttu a''jjtaT! auTou xaOapiTr,
pro nobis redeiuptionis pretium, ut sanguine suo
f,ua; iraXaia; SuaaeSeta; (60), xat ?cof,v f,jjttv rtapinos repurgaret a velori impictate, et vitam daret
avr,Tat, jiiXXovTa; " (66) 6'aov ouSEirto iiroXXuaOctt
nobis, qui jamjam ob malitiam nostram perituri
6~6 ttjc v f.jJtTv xaxfa;- jjtjOe'; ouv uuurv (67) ti
eramus. Nemoilaque vestrum adversus proximum
xaTa tou -tXj-t!ov lylxai. "Affzt yip, tf.r,Jtv 6 Kjaliquid habeat. Dtm:/^ enim,inquit Doniinusnostnr
et dimittelur vobis sv. Ne ansam delis gentihus, ut
pto; f,|J.tuv, xa'. atpiOyjcrjTat 6jjtTv. Mf, aoopjii; otnon propter paucos insipientcs verbum et doctrina
oote toi; lOvtoiv, 'tva jif, oXiyojv Ttvtov atppovwv
blasphemetur n . Vx enim, inquit propheta ex Dei
e".v=xev 6 A070; xa; f, 6:oacrxaX!a pAaicjritiT)persona, per qucm nomcn meum bltisphematur in
Tat (68). Ouat -p?i cpr,a'v 6 TrpacprjTr,!;, oj; Jx poagentibus %s.
turrou tou 8eou, 81' ou t6 ovojii jjiou pXaatpr, jieTtii
f, b/ toT; EOvEat.

IX. Obturate igitur aures vestras, cum vobis


quispiam loquitui sine Jcsu Christo, Filio Dei ; qui
nalus est ex Davide ; qui exMaria; qui veregenilus

IX. Koj'pt60r,Te ouv (69), 6'Tav ijxTv /u>p:; 'It,sou XptaTOu XaXri ti;,tou 1'lou xou 8eou, tou ftvoXEvou x Ast6:0 (70), tou ex Mapta;" 6; iXr,Ooj; eyewtIOt, xa! ex

18 al. et ms. 'AvaxXrjTo;. I9 ms. StdtOE7'.v. so Hom. vm, 32. 81 al. Xujjhxt,;. ** al oT;. ** al. jjt^XXouatv.
" Matth. vi, 14 ; Marc. xi, 25. 25 Tit. 11, 0 et I Tim. vi, 1. ' Isa. lii, 5 ; 1. Const. ap. 1. 1, c. 10.
(66) MsXXovTa;. Ambo codices Graeci, et Auguprosbyterium ? (vel, ut in ms. Petaviano habelur:
v Quid presbyteri ? ) a quo recedens Vairlenius, et
stanus ol Nyd|)ruceianus, ta legunt, ad f,jia; remolius referentes. Morelius vero, eumque secuti
eum secutus Ma:stra?us, inepte reddidit : Quid
Mnastraus et Vedelius, eum f|jjuv conjungentes,
vero sacerdotium ? Usser.
(60) Mt|ir,T7; Ttbv aYYsXixtov SuvaiiE-jjv. Vet.
jjtiXXoua.v ediderunt. Id.
vulgut. imilatores Christi, niinislranles e[iiscopo,
(67) Mr,os!; ouv ujjttov, usque ad pXaffcpr,jj.fjTai.
sicut Cliristus Patri. Id.
Hoec sentenlia, testimonio Servatoris (quod etiam
(61) 'AvE-^Xr,Tr<;. Vel. 'Ava-c/.Xr,To;. Fiequens
in nostro non habetur interprete) praetermisso, cilectionis varietas hoec est. Sic apud Photium Bitalur a Joan. Damasceno, libro 111 Parallelor., cap.
bliothecee codice 113, extremo, ubi libri excusi
94, licet eam in lgnatio P. Halloixius non repere'AvixXr,Tov, codox regis exhibet '/\vvxXt,tov. Cot.
rit. (kpolog. pro script. Jgnat. cap. 7). Vid. ProleIbidem. 'AveyxX^to;. Vet. vulgat. Anacletus ; D gomen nostr. cap. 18. 1d.
vocabulo Latinis niagis noto. Id.
168) '0 Xtrvo; xat f) StoaaxaXfa pXaa^T|jif,Tat.
(62) *il; ujxeT;. Ita codex Augustanus. NydprucIta habent vulgatm editiones ex Tit. 11, 5 et I Ticianus, 01;, rectius t6; Id.
moth. vi, 1. Nosler vero interpres : ea qua? in Deo
(63) EuSoxEa Xp-.ctTou. Codex Nydpruccianus :
multitudo : sive,ut ex Damasceno redtlidit JacoEuooxta vip auTrj Xpia-.o^. Vet. vulgat. Latin. bebus Billius. multitudo sancta rc divina quadam
neplaciti (ut nos cx duobus mss. Oxoniensibus
virtute prandita; utinter multitudinein sanctorum
exliibuimus) vel, beneplacentes (ut habent libri
ac insipientium paucitatem, cujus mpntio proxime
edili) in Christo. lr>.
proncosserat. instituatur hic antithesis. Id.
;64) rivEafj- jjttjj.T,Ta: Traflr.tjtiTtov. Christi,
(69) Ktoet5t60r,TE ouv, usque ad EiTffe(cov xat xaaddit vetus vulgatus Lalinus.Noster vero inleipres
Tay_0ov(tov. Locus hic, abinterpolatoris aisumentis
pro his, et quai ad hujus seclionis finem usque
liber. a Theodoreio producituc in dialogo l,quera
sequuntur, habet isla : recreale vosmetipsos in
"ATpeit-ov inscripsit. Collationem cum vulgato
fide, quod est caro Domini ; et in charitate, quod
Ignatii textu et utraque vetere illius interpretaest sanguis Jesu Christi. Id.
tione in Prolegomen. cap. 4, conspiciendam propo(Ooj KaOap'ari f,jj.a; iraXata; SuaaESsia;. Vet.
suimus Vid. et cap. U. Id.
Latin. mundarct anliquso impietatis (ut legunt
(70) Tou Yevojjtivoo i*. Aa6iS. Theodoret. tou ix
mss.) vel (ul,correcto hoc Gracismo, editores evulfdvou; 4a6i8, et noster Ignatii interpres : qui ex
garunl) mundaret ab anliqua impietate. Id.
geoere David. lo.

789

EPISTOLjE INTEKPOLATiE.

AD TRALLIANOS.

790

6eou xai ex IIxpBtfvQo, dXX' ouy ibaajTto;- ouSl ydp A. es' cx Deo ct ex Virgine verum non simili modo
xai dvSptoTCo;- dXr(8tb; dviXaSe a-tou.a1
nec enim eadem res est Deus et homo ; vere assum'0 A<5yo; yip cjip{ eyevsTO, '/>a' eTcoXiTejaaco dveu
sit corpus : Verbum enim caro factum est" ; et vivit
ifiapTi; ; etpaye xxi erctev dXr(flto;- eTcaupioflr] xxt
inler homines sine peccato : Quis enim inquit, ex
dTciflavEV (71) tiTti flovxtou UtXaTou- dXT,flib; Se, xai ou
vobis arguct me de peccato ,8? vere edit ac bibit ;
SoxrJTet eTcajpcoOr(, xxt dTCEflave, (jXeTcovctov oupavitov,
crucifixuset mortuus est sub Pontio Pilato; vere
xai emyeitov (72), xxt xaTay8oviiov oupxviov fiev,
autem et non sola opinione, cruciflxus ac mortuus
tb; Ttov dTtoftdTiov tpuaeuiv eTctyetiuv oe ,9, MouSatuiv
est, videntibus cajlestibus, terrestribus, et subterxat 'Ptojj.aitov, xai Ttbv Ttapovxtov xat' tlxsivou xatpou
raneis ; coelestibus quidem, nimirum, incorporeis
dv8ptowtov oraupoujjtevou tou Kuptou- xaTay8ovtojv
naturis ; terrestribus vero, Judteis et Romanis,
Se, a>; tou TcXrjSou; toj ouvavaTcdvTo; Ttjj Kuptto.
caeterisque hominibus qui tunc temporis cum cruIloXXd yip, tprjtr!, itofjiaTa Ttov xexoticrifiiviov dytiov
cifigeretur Dominus aderant; sublerraneis autem,
fjyepSr). Ttbv (Jivr) [xe (tov dveojyBevTojv xai xxTrjXSev
ut iis qui plurimi cumDomino resurrexerunt.Ji/ufta
ti; tjloTjv u.6vo;, dvf,X6e 3e fieTa tcXtJOou; (73)' xat
enim, inquit, corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt so, moiiumentis apertis ; descendit ad
ea-^tie tov dic' attbvo; tppayfiov (74), xai to fiiTOTOtt/ov auTou ijXuo-e- xai dveoTTj Std Tpttbv f,u.Eptbv, j, infernum solus, regressus autem est cum multitueyeipavTo; aUTOv tou HaTpoV xat TeatjapaxovTa (75
dine ; et septum illud quod a sa-culo erat, rupit,
fjfiepa; juvStacpttJ/a; toT; dTCOTCtjXot;, dveXrjoOr) rcpo;
mediumqne parietera illius destruxit ; ac intra trixov Uaxepa- xat 'exifltaev ex oet-ttov auTou, rcepiduum resurrexit, suscitante illum Patre ; tumquatjevojv eoj; av TeBtbatv ot ey8pot atrcou utcu tou;
draginta dies conversatus cum apostolis, assumTcoSa; auTOu. Tfl ouv Dapajxeuri (76), TptTij topqt
ptus est ad Patrem ; et sedit a dextris ipsius, exdrcooajtv eSecjaco icapi tou IIiXiTou (77), auyytopf,spectans, donec ponantur inimici ejus sub pedibus
ipsius3i. 3t In Parasceve itrque, hora tertia senaavro; tou IlaTpo;- exTrj topa E<TTaupu>8r)' evvaTfl aTciTtvejie- Ttp6 fjXtou ouaeoj; eTatpr) (78/ to SitSSxTov uito
tentiam accepit a Pilato, permiltente id Patre ;
yr,v uivct ev Tti ftvrjfuito, tp aTceOeco auxov 'I(oif(o
sexta hora crucifixus esL; nona exspiravit ; ante
6 dico 'Aptfiaflia; * eTctcp(0(jxouTr(; Kuptaxfj; dveTTT)
solis occasum sepultus est ; Sabbato, sub terra in
tlx xtbv vexptbv , xatd to eipr]fiivov
utc' auTou1
monumento remansit, in quo posuiteumJosephab
'QtjTtep f(v 'lajva; ev tt^ xotXfa tou xtJtoui; xpeT;
Arimathia : illucescenle Dominico die resurrexitex
f^tjtipat; xal t;eT<; vjxca<;,
oucox;
eiTat
xat &
morluis, juxta id qnod dixerat : Sicut fuit Jonas in
Tioc tou dvflpt&Tcou iv tt) xapSta tt^; yrj<; TpeT<;
ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit
^[ilpi; xai TpeT; vuxtx<; (79)* Tcep-iysi ouv, f) a\v
Filius hominis in corde terrse tribus diebus et tribus
Tcapatjxsur), to Tciflo;1 xo SioSacov, ttjv xatprjv f^ C noci;tijus3':compleclitur itaqueParascevepassionem
Kuptavf,, Tfjv ivitjTaa.v.
Sabbatum sepulturam ; Dominica,resurrectionem.
X. Et 3* 8e (80), toJTcep xivec afleot ovte;, xouxeX. Si vero, ut quidam athei, hoc est, increduli,
txjto, 8e6;

^1 Joan. i, 14; I. Const. ap. vi, 11. ,8 Joan. vm, 46. " al. xe. 30 Matth. xxvii, 52 ; I. Euseb. Hist. i, 13 ;
Cyrill. Hieros. catec. 14 ; Gelas. Cyzic. Act. Conc. Nic. I. n, c 24 ; Euseb. ibid. 3l Hebr. x, 12, 13.
Const. ap. v, 11, 15, 19 et vm, 34. 3* Matth. 5T.it, 40. 5 al. ot.
(75) Tetjaipaxo^Ta . Numerum hunc dierum,
Act. 1, 3, a Spiritu sancto expressum, vetus ignatii interpres hic omisit. Io.
(76) Trj ojv Tcapauxtjfi. De tota hac seclione sen(72) Oupavttov
xat
tTctyefojv. Theodoret. Ttbv
tentiam hanc fert Vedelius : Heec verbaomni ireTctyeitov xat eTcoupavtojv. In.
(73) KaTf,X8ev et; cfSr,'! [xovot;, dvf,X8e Se [JtETa reptitia sine dubio sunt. Primo quia apud pseudoTcXrlflou; Pro n?Td, in Mnstroei et Vedeliii editio- Clementera in Constitutionibus reperiuntur, lib. v,
nibus, male legitur xaTa, Ex apocryphis vero illis cap. 13. Secundo patet hfec verba hiatum facere, et
Thadd.-ri sumpsit ista interpolator, qua? habentur interrumpere seriem orationis Ignatiana), in qua
apud Eusebium, lib. i Histor. ecclesiastic. capite D verba qu sequuntur hunc hiatum coharere mauitimo. KaTttSr) [et; t6v aSr,v] u.Svo;, Hii^r] 81 u.ETa nifestum est cum iis quw eum antecedunt. lo.
\
j:i [r ad
_j :f
(77) Tpt^TT) topa
dicSoatjtv
eoe^aco Tcapa
xou
tcoXXou 6y_Xou. Descendit
infernum ]l i.,o
solus,
ascendit autem cum grandi multitudine. Ita Ma- UtXicou.' Videnda Prolegomena nostra, cap. 11.
carius Hierosolymitanus episcopus, in Ac*is con- Id.
(78) 'ETioT). Vet. vulgat. de cruce depositus
cilii Nicxni, apud Gelasium Cyzicenum. (lib. i,
cap. 23. al. 34.) Movo; xamXfl&iv |Jta TcXr;0ou<; est, et sepultus in monumento novo. Id.
- A
(79) (Jjtio; ercai xat 6 u\6; xou dvflptbTCOU tlv
-dvfjXoe, et Cyrillus item Hierosolymitanus, in catechesi 14. meminit toj [jiovou jj.ev xaca5avTo<; iic xi) xapSta Tfj; yrj; TpsT; fjfjtEpa; xat TpET; vuxto;.
aSr.v, tciXXotcou 6e dvaSivTo;. ex Matth. xxvn, 52, Tota hsec dTctjSomc a vetere l.alina interpretatione
tlicit explicatione addita. KaTf,X8eyip etc tov Oava- abest in Pelaviano, et duobus Oxomensibus mss.
tov, xai TCoXXa TtbftaTa Ttbv xexotu.r,[jtvtov- dyitov et editione quffi Parisiis prodit anno 1498, et Argentinfe anno 1502 ; sed ex Parisiensi editione
fjyipOr, ST' ojtou. Id.
(74) "EaytTE tov d-rc' aitbvo; tppayu.o'v. Ex iisdem anni 1515 eam reposuimus. In Graeco vero NydThaddeei apocryphis apud Eusebium loco citato : prucciano codice, pro xapSia, male hic legitur,
Aietjy^itje tppayfiov tov e<; altbvo; fif, ay itOevto. Di- xotXia. 1d.
(80) Kl Sii. Ita habet uterque codex GrsBCUS.
rupit septum illud, quod a sseculb nemo diruAugustanus et Nydpruccianus : consentiente etiam
perat. Id.
(71) 'ETcaupojflr) xat
dTc8avev.
Theodoret.
ES-.tbx'7) et noster etiam Ignatii interpres, persecutionem passus est. IJsser.

791

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

792

aiuiit, ipsum sola opinione, hominem natum esse, A atv d-tJTOt, Xyouj'., tij) 30 ooxtJctsi ftfttr^a: (81)
non autem reveracorpus assumpsisse ; et opinione
auTOV dvOptoitov, oux dXr,0u); dvstXr,tpivat otou.3, xai
mortuum non aulem verepassum ; cujusrei gralia
xtj) oo/sTv TtOvr,xvat, TtsTcovOsvat ou Tij) ovtr t!yi;
ego vinctus sum, et opto cum feris pugnare '? Fruevexev i-(u> SsoetJtxt , xal euy_ou.at Olptojjta^Mt ;
stra morior itaque. Igitur mandacia fingo decruce
Atopeav ouv dTtoOvrjaxio (82)- apa xaTa^EuSou.st toO
Domini : et supervacuc dixit propheta : Videbunt
jTaupou (83) tou Kuplou- xaT TtspiTTo; 6 TcpoorJTT^"O^ovTat
tl;
ov
eJexevTrjO-av ,
xat xotjiovtai
in quem conftxcrunt : et plangent supersc, quasi super
dilecto '6. Hi itaque non minus increduli sunt iis
e(p' eauToT; to; tVt dYaitrjTtji (84). Ouxouv air.oTot
auTO?, ouy fjrtov tu>v o-TxuptoaavTtov outov 1-jw
qui crucifixerunteum. Ego vero non opinione tan8'e o-i xto SoxeTv eyto Ta< sXrctoa; iitt Ttj> ObIj
tummodo spem in eo habco, qui pro me mortuus
Ijiou aroOavovti , aXXa Ttj) 6'vti. 'AXrjOsta; vip
est ; sed revera : mendacium enim alienum a veridXXorptov to t|/tu8o;* dXr(Oto? xolvuv (85) e^ewT.oi
tate est. 37 Vere genuit igilur.Maria corpus, habens
Mapix a<ou.a, 8eov Ivoixov eyov xat dXT,flio; t^tvin se Deum habitantem ; etrevera natus esl Deus
vr]Or] 6 0s6; Aifos (86) ixTfj; IJapOevou, atojia 6[ioioVerbum ex Virgine, vestilus corporeobnoxio iisdem
ctxOs; f,u.Tv f,u,tptsauivo; (87)- dXr^Oto; Y-Tfov,v *v r"i"
passionibus nobiscum; vere conceplus est in vulva,
qui omnes ltomiues in vulva fingit : et corpus sibi p Tpa, 3I 6 icavTa; dvOptoTcou; sv u.r]Tpa otaTtXirciov (88)
fecit ex seminibus Virginis, sine viri tamen conxai tTco!r,asv eauT^i ato;jta ix Ttuv Tfi; DapOivou
suetudine ;in utcrogestalus est, sicutetnos, certis
aTtspu.xTiov (89) tcXt;v 6jov aveu 6u.tX(a; dv8po;'
temporum curriculis ; ac vere natus est, ut et nos
exuotfoprJOrj , to; xai fjU.tT;, ydvov Tctpiiooi;1 xat
et vere lacte nutritus est, ac cibo potuque comdXrjOio; sTsyOr], tb; xai f,u.sT; (90)* xai dXr,Oio; tfi36 al. to. >* Zach. xii, 10. " hmc cilantur in Chronico Alex. p. 526. Gonfer Const. ap. yhi, 12.
3 hoc comma deest in cod. ms.
mcmnratus Regis liber solummodo rcpreesenlat
vetere interprete inedito. Vetus vero vulgatus,
ctucem cum inscriptione. Id cum ego ostendissera
Quidam aulem, reddens, lcgisse videlur, ot oi
Bibliothecos Regiae curatori ineriti>simo Petro Carquod in stiis quoque Gra^ci textus editionibus Mocavio, homini nunquam sine laude nominando,
relius et Maistra;us secuti sunt. Usser.
ut est ad juvandas litteras nalus, meique perquam
(81 Tio oo/.rjaet Y^Ev^aOat, elc. Ita legit unterstudiosus, jussit stalim eam crucem mcidi, prout
que codex, Augustanus et Nydpruccianus : hoc
jacet in exemplari, eliam cum mendis, et quo
sensu, ut vult Morelius (qui ipse lamen logit to
pacto subjunctam vides. Cot.
ooxrjast Ye-csvrjaOct)- Hoc ipso quod opinione factus ipse sit homo, non vere corpus assumpsisse :
quanquam ttj Boxrjatt rectius fortasse legerelur.
Vetus vulgalus interpres hic habet putative
tanlum fuisso hominem, et non verum corpus suscepisse ; atque putative passum et mortuum.
Anglicanus vero : secundum videri passum esse
ipsiiin ; ipsi existentes secundum vidcri ; ubi, de
passione.codex Augustanus simpliciter habet-sTtovOivat, Nydpruccianus Ttj) Te TCiTcovQivxt : cum
integcr sensus requirat, ut vel legatur, vel saltem
intelligatur, Ttjj zi 8oxr]j! TcsTcovOevat. Id.
(82) Euyofjtat Oriptou.ayriaat ; Stopsxv ouv aTtOflvrjaxto. Alludit ad lllud Apostoli, inlGorinth. xv.
31 : KaO' fjfiipxv drcoOvr] a/.to- et versu sequente :
Et xotx avOptoicov iOrjotou.iyrjaa sv 'Etssaio , t(
u.ot to 6-.psXo; ; Idem Ignalius, in Epistolaad Romanos: 'Atco Z-jpias (Jtiypt 'Ptou.r;; Orjptou.ayio, 8ti
Y?,; xat OaXiaar,;. Id.
(8'3) STaupou. Ita codex Nydpruccianus, et vetus
vulgatus Latinus : non utoTr,p!ou, ut ex Augustano
Pacaius edidit, cujus erroris causam pra?buisse
(87) tou.a 6[i.oioita0s; f.utTv f,(jtytea(iivo;. VeL
compendio verbum scriptum aTpoj, adnotat hic
" vulgat. corpus similiternobis passibile sine peo
Morelius. Id.
cato induens, uti nos ex Magaalenensi et Pela(84) 'Etc; a'YaTcr,T^) . Vetus vulgatus interpres
viano codice edidiraus:ubi Baliolensis habetsiamplius addit, ex loco illo prophetai : Et dolebunl
mile nobis : et libri editi, omnino corrupte, sine
dolore tanquam super primogenitum.lo.
nobis, id est (si Stapulensem textum depravatum
(8;i) "AATjOto; Totvuv, usque ad, ^y^P7! x*uv
interpretantem audire libeat) sine humana opevtxptov. Citantur ista in Fastis Siculis sive Constanratione ; sed divino operante Spiritu, imo et tola
tinopolitano Chronico, quod Alexandrini Chronici
nomine a Matthtco Hadero est editum. Id.
supersubstantiali Trinitate. Usser.
(88) '0 TtivTa; dvOptotou; lv (JtrjTpa StarcXit(86) to; Aoyo;. Pra;clara illa aTajjjtas';, cujus
tiov. Vet. vulgat. et factus est in vulva:)'
raentionem facit Anastasius '08r,You cap. 12, inenim habent mss. non iterum repetito utero,
scriptiouem habebat : 6so; (non 8sou quod ediderunt) A<iYi ^v aTaupii) , xai tjjuyr^ Xoyixtj, xal
ut in libris edilis Id.
(89) STcepu.iTtov. Ita et codex Augustanus et
atojjta- sicut cernere eliam est in Regio ms. 1052,
Nydpruccianus habet, una cum Fastis Siculis; non
pervetusto, membraneo et optimaj notse, necnon
ai;j.aTtov, ut de suo substituit Morelius, et eura
apud V. C. Petrum Lambecium lib. ni Commentariorum de Bibliotheca Caesarea cod. 77, ubi delisecuti editores reliqui. Id.
(90) 'ExuotpopTjflr), io< xat ^fttT;, ^pt5vu)v wptoneulam habcs illius Crucilixionis imaginem. At

793

EPISTOL-tf INTERPOLATjE. AD TRALLIANOS.

794

XaxTOTpo(pTt0rj,xai Tpotprj; xotvf,; xat ih!tou u.stsjxev, A muni usus est, sicut nos ; expletisque Iribus annouS; xai i,|iitc' xai TpsT; Sixaoa; Jtiov itoXtTEujdu.s
rum decadibus, vere baplizalus est a Joanne, non
vu;, sfiaTrrtaOl utio 'Itoavvou, dtXr,0u>c, xat ou Soxrjautem opinione : et postquara per trienniura prasair xai Tpst; iv.auTou; xrjpj;*; t6 EuafYlXtov, xai
dicasset Evangelium, etsignaatque prodigia fccisitoirjja; ar(u.sTa xai TspaTa, 6t;6 tu>v tj>suSo Iou8a(u>v
set, a falsis Juckris et praside Pilato judex judixai IltXaTOu tou rtYS|Jt<5vo;, 6 xpiTrt; IxpfOrj, iu.ajrtcatus est, est flagellatus, alapis cresus, consputus,
YtiOrj, iiti xtSprjc iicaTttJOrj (91), IvEitTUjOrj , dxav- spineam coronam purpureumque veslimentum por0'.vov JTicpavov xai itoptpupouv IjjtaTtov EtpoprjjE, xatstavit, condemnatus est ; vere cruciflxus fuit, non
xpfOrj, iaTaupojOrj dXTjOtuc (92), ou Soxrjjst, ou tpav- opinionc, non phanlasia, non impostura, vere morrajta, oux aTtaTTt aTtiOavsv dXrt0u>;, /a: STaorj, xat
luus, et sepultus est, ac resuirexit ex mortuis,
fjY^pBl lx tuiv vsxpuiv, xaOui; Ttou itpoarjjy^sTO Xi- sicut quodam loco orabat dicens : Tu autem,Domine,
foi-r lu 8s, Kupts, dvdjTr(j<Sv [is, xai dvtaito- resuscita me, et retribunm illis ** ; et qui semper
Stojto auToT;* xai 6 itivTOTS inaxouuv ajTu) IlaTT^p,
exaudit eum Pater 40, respondens inquit : Surge,
aitoxtiiOjic Xjysi* 'Avdj-a, to 8e6;, xptvov tt,v
Deus, judica terram ; quonuim tu hsereditabis in
Yrjv, 6'Tt j!> xataxX^povofJtrJsttc iv Ttajt toT; omnibus gentibus *'. Pater itaque qui illum suscisOvsjiv. '0 Tofvuv dvaoTrJjac auTOv naTr,o, xai p tavit, et nos per ipsum suscitabit ; sine quo nemo
f,(jtac 8t' auTOu i^spsT (93), ou ^topic to dXrtOtvui;
consequetur vitam veram ". Ait enim : Ego sum
^fiv ou^' s{st tic. Ai^st vap, 6rTt 'Evto Ei|\u -fj u>rj.
vita : qui credit in me, etiam si morluus fuerit, vivet :
6 TtijTEuiuv si; ifJS, xav dwoOavri (94), ^rjisTar
ct omnis qui vivit et credit in me, et si morluus
xai ita; 6 uiv, xai itijrsuiov stc iu.s, xav dro- fueril, vivel in ceternum ". Fugite itaque impias
Oavri, !JrjjTat e'; tov aiuiva. 4>suysTE ojv Ta; hrereses: sunt enim diaboli inventa,serpentis illius
aQsou; alpias;;' tou SsaSiXou fip e'jiv stpsupiaEt;, qui mali prirrus auctor est, qui per mulierum detou dpy_sxixou otpsu,;, tou 8ia tt,c Y'->vatx6; djtaT/J- cepit generis nostri parentera Adamum **.
mvtoc 'ASau. tov TtaTipa tou y'''ou; Tjfjuljv.
XI. 4>suyets 81 au-ou xai Ta; xaxd; itapatsudSa;.
XI. Fugite autem et malas illius propagines ;
2([xuiva tov TtptoTOTOXOv auTOu uiov, xai MivavSsov,
Simonem.primogenitumilliusfiIium>5;Menandrum
xat BaatXtSrjv (95), xa! 6Xov a&Tou tov 6puY.a86v Basilidem, totamque ipsius malitiin turbam, hos Psal. xl, 11. * Joan. xi, 42. *' Psal. lxxxi, 8. *J 1. Ignat. ad Trall. 9. ^3 Joan. xi, 25, 26*
** 1. infer. ad Smyrn. 7. 4S 1. Polycarp. c. 7, et Iren. 3, 3.
ootc' xai dXrtOu>; iTsyOrj, ti; xat tjjvieT;. Priori Q martyris verba mea faciam. Quod aulem spectat ad
membro illud dXrtOu>; praiponunt Fasti Siculi :
errorem in chronologia adnolatum, hanc in opiposterius vero prorsus prastermittit vetus vulgatus nionem discessi, non adeo constare et patere de
interpres.Pleraquetamenhicinterpolatormutuatus ortu Dasilidianai hxresis, ac viris doctis videtur.
est ex Epistola ad Ephesios. (supra.) Ussep.
Quippe ab Epiphani haeresi 31, cap. 2, Valentinus
(91) 'Eni xoprj; ^pamajr,. Hisce etiam prajpo- tempore posterior fit Basilide ; at supra ostendenunt Fasti Siculi uno 8ouXu>v. Pro xopr,; vero, bamus Valentinum habcri posse Ignatii juyxpovov.
xopprjc rectius legeretur. Id.
Prajterea diserte Hieronymus in Altercntione Luci|92) 'ErtauptoOrj dXr,Oto;. Addit vetus vulgatus feriani et Urthodoxi, cap. 8. Basilidem miscet ha;relicis apostolicorum temporum. Quid enim aliud,
interpres, ;< voluntarie complacens. Id.
(93) EY^pst. Ita legit Groecus codex Nydpruccianus quoeso, sibi volunt hac : Apostolis adhuc in
sii-rulo superstitibus, adhuc apud Juda;am Christi
et vetus uterque Latinus interpres, non, ut Augustanus, dYspsT, i. e. colliget, vel congregabit.
sanguiue recenti, phantasma, Domini corpus asseNotandum autem est, in nostro interprete collocata rebatur, etc. Tunc Simon Magus, et Menander
esse hsec post verba illa, SY^-pavTo; outov tou Ha- discipulus ejus, Dei se asseruere virtutes. Tunc
xpo;, hoc modo : Qui et vere resurrexit a morBasilides summura Deum Abraxas cum trecentis
tuis, resuscitante ipsum Patre ipsius. et secundum sexaginta quinque editionibus commentatus est.
similitudinem nos credentes ipsi sic resuscitabit Tunc Nicolaus, qui unus de septem diaconis fuit,
Pater ipsius in Christo Jesu ; sine quo verum vivere die noctuque nuptias faciens, obscenos et auditu
non habemus. >. Deinde sequuntur illa, superius fj quoque erubescendoseoitus somniavit. Postremo
posita : Ei 8k &iitip tivb; dOeot 6'vte;, toutejtiv apud Joannera Damascenura, i Parallelorum 12,
air-.jTot, XiY<>'->at. Si autera, queraadmodum qui
lcgitur : Cum impius Basilides evangelistam
dam siue Deo existentes, hoc est infideles, dicunt. Joannem aliquando salutasset, ac dixisset : Agnoscis nos? nulla interposita mora.Aanosco te,inquit
Io.
(94) KSv ditoOavTj. Abest hoc a vetere vulgato
vir sanctus, primogenitum Satana>T Qui hoc scriinterprete Ignatii,etabipso textuEvangelii.Joan xi, psit, licet erraverit, de Joanne ac Basilide narrans
26,ubi etiam pro (rjjsTat, quod hic sequitur,legitur quod de Polycarpo et Marcione refert Irenaius,
o j (Jtrj otTioOivT,. Id.
putavit tamen Basilidis haeresim vivente Joanne
(95) Kai MsvavSpov xai BajtXi8rtv. In hunc apostolo eraersisse. Sed videaraus argumenta conlocurn s.-cpe nominati Jacobus Usserius, illiusque traria. Clemens Alexandrinus circa flnem Stroassecla Joannes Dallaeus notant errorem chronolo- matei vn, pag. 764 ; Eusebius Hist. Eccl. lib. iv,
?icum; quod raemoreturBasilides,qui postmortem cap. 7, et in Lhronico ; Theodoritus lib. 2. Hxregnatii htBresim suam spargere cceperit sub imperio ticarum fahularwn, cap. II, multique post eos, hffiAdriani. Ego vero primuin adverto, ab assutore resira Basilidis conferunt in tempora Adriani.
peccatum fuisse adversus xptTrjptov,dum Basilidem Respondeo Clementum uti verbis dubiis. ad rem
Alexandrinum memorat, et praetermittit ejus con- qua de agitur conficiendam invalidis prorsus : DEot
discipulum Saturninum Antiochenum, quem Igna- tou; 'ASptavou tou pajiAiu; ypivou;, ot Td; alpitius episcopus Antiochiaj lujbentius Menandro jtt; intvorjjavTs; "lifitOLHi, xal jjiypt ^t ttj; 'Avtiojunxisset, xtj Iv 'AvTtoxeta Ysvofx^/<f> ut Jusuni vivou tou TCpeaSuTipou BtiTStvav -JiXtxfa;, xaQditsp 4

795

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

196

minis cultores, quos Jeremias propheta maledictos A tt,c xaxiac (96-97), touc av6pioitoXirpac (98), oic xotl
intxaTapaTouc Xe^'' 'lpeu.ac 6 npotpTJTTjC. tsuYETt
appellat4'. Fugite quoque impuros Nicolaitas, falsi
nominis homines, voluptatum amatores, sycophan- xat touc axaOipTOUc NtxoXatTac, touc ijJituoWj.
(Jiouc (99), touc tptXTjSovouc, touc auxotpavTac 41 (1).
tas. Fugite praeterea Maligni stirpes, Theodotum
J^euYETE xa' T& tou novijpou (2) effova, 8e68otov (3)
et Cleobuium, qua) gignunt mortiferum fructum,
46 Jerem- xvn, 5.

*7 ms. add. xai yip f,v toioutocS Ttov aTtotTToXtjov NtxdXaoc.

BaatXeioT.c. Ubi vides quidem Basilidem exstitisse


circa tempora Adriani : sub eo principe hmresim
inchoasse nequaquam legis. Neque flrmiora sunt
Eusebiana, vel ut flgatur dicti erroris exordium
expressiora ; pra:sertiiu eum in llistoria Eusebius
de Ebiouaeis. Cerinthianis et Nicolaitis disserat sub
Trajano. quorum onginemnemo dubitat esse anteriorem. Theodoritus autem citato capite sic dicit :
"AtJtttvu 8e eitt 'Aoptavou tou Kataapoc e^evovTO :
Ambo autem Adriani Caesaris tempore fuerunt ;
quemadmodum cap. 5; 'A8ptavou 8'e xa! o-jtot fjaji- B
Xeuovtoc Tac novrjpac a\pim$ exsaTuvav. Adriano
autem hi quoque imperante nefarias suas hiEreses
confirmarunt. Fuerunt, non sumpserunt initium
confirmarunt, non exorsi sunt. Objiciunt etiam
verba Firmiliani apud Cyprianum epist. 7o,p. 158:
Sed et Valentini et Basilidis tempus manifestum
est, quod et ipsi post apostolos et post longam
intalem, adversus Ecclesiam Dei sceleratis mendaciis suis rebellaverunt. Verum hasc longaaHas
dubio prouul oratoria exaggeratio haberi dpbet ;
quia interfmem Joannisapostoli.etinilium Adriani
imperatons non intercedunt anni viginti. Pudet
operam ac tempus ponere in tertio argumento refutando. petito ex eo quod Irenams lib. m, cap. 3,
dicat epistolam Clementis ad Corintbios vetustio-rein esse hfereticis alterum Denm superCreatorem
comminiscentibus. Quasi inter Clementis non dico
epistolam, sed mortem, et litteras ab Ignatio ad
Trallianos dalas non potuerit Basilidiana lues oriri. (]
Ultima objectio, locus item Irenasi lib. v, cup. 20,
non magis concludit: Omnes ii ha:retici.ait Irenaeus, valde posteriores sunt.quam episcopi,quibus
apostoli tradiderunt Ecclesias ; et hoc in tertio
libro cum omni diligentia mauifestavimus. Intelligendus quippe est de tempore quo ecclesia; ab
apostolis commissse sunt apostolicis viris, non de
tempore quo vivere desierunt illi episcopi, Nam
Polycarpus, ut ex ipso Irencci lib. iii, et ex aliis
monumentis ecclesiasticis clarum flt, ab apostolis
Sroyrna) episcopus constitutus,cum Basilide.Valentino, Marcione aliisque haresiarchis vitam egit.
Cot BcraiXtoT(v. Vid. Prolegomen. nostr. cap.
16. Usseb.
(96-9") "OXov outou tov dpuvtiaSov Tf]c xaxtac.
Ita appellat interpolator inconditam hoereticorum
turbam. 'Opu-(u:aooc enim Hesychio et Suidro est
Tapay^Tj, <j,dtBoc, 8dpu6oc, xT-jitoc, turbatio, strepitus, tnmuitus, fragor. Id.
D
(98) Touc av8ptuitoXaTpac. Ebionitas intelligit;
quorum nomen etiam a vetere vulgato interprete
hic habetur expressum. Id.
(99) NtxoXatTac touc <JjEuotovuijiouc. Falsi nominis Nicolaitas, in vetere versione, ex mss. restituimus ; cum ab editis illa tiov <]/euo<jjv'j[jtiov
interpretatio abesset. De Nicolaitis vero consulend.
Apocalyps. cap. n, vers. 6 et 15; lrena>us Advers.
hseres. lib. i, cap. 27 ; Tertullianus in lib. De prxscription. Epiplianius hoeres. 25. Vide et Prolegomena nostra, cap 6 et 11. Id.
(1) Touc auxosivTac. Addit velus vulgatus interpres ; Non eiiim talis fuit apostolorum minister
Nicolaus. Ita enim nos.ex codice Magdalenensi et
Pelaviano, veram lectionem restituimus ; cum
Baliolensis et libri editi legant ; Nam talis fuit
apostolorura minister Nicolaus, plane contra
Ignatii (vel interpolatoris potius ipsius) mentem ;

qui idcirco Nicolaitas ^eoSiovuijouc, quasi mendax nomen sibi assumentes appelkvit; quod
Nicolai diaconi (de quo Act. vi, 5) propaginem sese
falso jactilarent, cujus tamen continenliaa boc
perhibet testimonium Clemens Alexandrinus.inm
libro Stromatum : ll'jv8ivou:ai 6' iyui tov NtxdXstov,
u.T;8efjua ETjpa itap' fjv evrjfjte, XEyp^jgat vuvaixi"
tuiv T6 extivou Texvtov, Tac (Jtev Or.AEtac xaTayTipatrat irapoivouc, atpOopov 6e 8tau.ETvat tov uldv, hoc
est (ut apud Eusebium vertit Bufinus, lib. m
Histor eccles. cap. 29) : Mihi autem compertum
est, Nicolaum nullam prorsus agnovisse mulierem,
prsBter eam quam in matrimonium acceperat.Cujus
eliam liberi, feminse quidem usque ad ultimam
seneclulein casla virginilale durarunt ; filius autem
etiam ipse sanctitatem incorrupti corporis custodivit. 'Kf uiv ouy_ f^iu-x biikLyyo-ttai (inquit
Theodoretus, lib. ni llseretic. fabular.) <i/euou>c
tjtpac auTouc ix ttjc touSe itpotTT.Yoptac lnovotiil^ov-ec, o'. tt,v TtpopM^neTjav ixoAaaiav ETttTTjSejovtec. Ex quibus pulchre convincunlur, eos falso
ex illius appellatione nomen sumpsisse. qui autedictam intemperantiani exercent. Ex quibus omnibus concludit Stephanus Gobarus.in Photii Bibliotheca, num. 232 : TfviTioc (Jtev toi 6 eeoodpoc, xa!
KXrJjjt^c o STptojjtaTEuc, xat EuaeStoc o IJau.cfXou,
xat 6eo8dpT,TOC b Kupou, tt,v tjlev NtxoXaiTtuv xaTaYtvtor/.ouitv aipeaiv, tov 8e NtxoXaov ptTj toioutov
elvat ino^atvovTat. Ignatius Theophorus, et Clemens Slromateus, et Eusebius Paniphili, Theodorelus Cyri episcopus, Nicolaitarum damnant
hosresim ; sed lpsum Nicolaum talem fuisse negant. Id.
(2) Tou TtovTjpou. Vet. vulgat. ipsius nequissimi, >i id est, diaboli: ut Stapulensis recte exponit.
Id.
(3) eedSoTov. Si quidquam leclionis citra necessitatem liceret innovare, non solum Theodotus in
Theodadempossetmutari.ex Clemente Alexandrino
Strom. vn, p. 764, sed etiam in Theodam seu Theudam Act. v, 36, et in Vigilio Tapsensi lih. i Contra Ar. Sabell. et Vhot., cap. 20. necnon in Theobutem sive Thebutim, quem eliam Cleobio (idera
is atque Cleobulus) jungit Hegesippus apud Eusebium HiSt'. cc/. lib. iv,"cap. 22. Scilicet Theodotos multos novit antiquitas : Theodotum Montanistarum prophetam ; Theodotum Byzantium, arte
coriarium, quem Dalloeus hic inteliigit ; Theodotum argentariuiu sive Trapezitam, discipulum suporioris ; et omnibus anliquiorem Theodotum Valentinianum ; de quo Theodoritus Hxretic. Fabul
I, 8 ; Sophronius in Synodicis, aclione 11 , synodivi;
Gennadius De ecclesiasticis Dogmatibus cap. 52,
ac ex hoc Alcuinus in Confessione fidei p. 9o, necnon ante cunctos, ut mea fert opinio, Clemens
Alexandrinus in Hi/potyposibus, seu in Excerptis
Theodoti aut ex Theodoto. Atque ego malim ad
hunc ultimum Theodotum verba pseudo Ignatiana
referre ; quia magis ille aceedit ad setatem tum
Ignatii, tum Cleobuli aliorumque haerpticorum,
quibuscum jungilur. Contratamen movet Dallxum
Hieronymus, scribens adversus Helvidium h.i?c :
Nunquid non possum tibi tolam veterum scriptorum seriem commovere, Ignatium, Polycarpum,
Irena?um, Justinum Martyrem, multosque alios
apostolicos et eloquentes viros, qui adversus Ebionem, et Theodotum Byzantium (Cod . Reg. cnro

797

EPISTOLiE INTEftPOLATiE. AD THALLIANOS.

798

xai KXe66ouXov (4), Ta Yevvujvta xaprcov 6avaTr(tp6pov, A quera si quis gustarit, contiuuo moritur, non temo'j eav ti; Y*jjT,xai, napauTixa aTtoOvr]o-xei, ou tov
poranea, verumaeterna raorte.Hinon suntplanlatio
Ttpoaxatpov flavatov, aXXa tov a*toviov. OOrot oux elsl
Palris, sed progenies maledicta : Omnis aulem
uTeia tlaxpo?, aXX' efYOva xaTTjpajjtiva **. tlaja plantatio, inquit Dominus, quam non plantavit
8e, t,j:v 6 Kupto;, epjT3ia 7)v oux eoJTujsv 6
Paler meus coelestis, eradicelur *'. Si enira essent
UaTrJp |iou 6 eitojpivto; *, ixpiJujQiJTco (5). Ei vip
rami Patris, non utique essent inimici crucis
rjjav xou DaTpo; xAaooi, oux av ^jjav eyQpoi tou
Christi ", sed eorum qui occiderunt Dominum gloJtaupou (6) tou Xpiaxou, aXXa tujv aitoxTetvavTiov
rim **. " Nunc vero cum crucem negent, et illos
tov ttj; oo>;j); Kuptov. Nijv 61 t6v jraupov apvoupassionis pudeat, tegunt Judasorum scelus, qui
(jievoi, xai to TtaOo; eTtaijyuvojAevoi, xaXuTtroujt
Deum oppugnarunt et Dominum occideruut ; nam
tt,v M 'Iouoaitov Ttapavojjuav, Ttov Oeojj:ayiov, tujv
parum est prophetarum interfeclores appellare
eos 5i. Vos autem Cliristus invitat ad immortalixuptoxTOvtov (7)- (jttxpov -yap eirceiv, TtpoorjTOXTOvtuv.
** interp xaTepT(juivou. '* ms. oupavto;. M Matth. xv, 13. " Philipp. ni, 18. " 1 Cor. u, 8. *' L
Const. ap. vi, 26. u ms. tuiv. 1. Const. ap. n, 6 et vi, S, 25 et vn, 38 et viii, 46.
quibusdam aliis Byzantinum ), et Valentinum, R se, ex iisquai in primo Prolegomenon capite a no/abesse dicitur a nonnullis exemplaribus. ln Regio bis sunt dicta, satis liquet Usseb.
autem ut varians leclio ad Byzantinum nota|4) KXeoSouXov. De Cleobulo, eodemque Cleobio
tur) haec eadem sentientes plena supientia; volumiDallajum fugerat illud Epiphanii hieresi ol.cap.6:
na conscripserunt ? Non debebant virum gravem KXiooiov e'.TOuv KXeiSouXov ; etvarialectio in Niceta
tam nihil movere.utHieronymoquoque convicium Pectorato apud Uaronium. Cleobium.Cleobolum.
faceret. Vidit itaque Hieronymus Ignalianas inter- Cot. KXe66ouXov. P. Halloixius, in Ecclesioa
Eolationes, quas Dulkeus sexto demum saeculo i'a- primisteculi imagine, quam tomo primo Orientaricatas cuiu Usserio exsistimabal '.' Et vero, ut lium suorum scriptorum prajlixit, mter haereticos
omnes a Hieronymo nominatim memorati scripse- ab Ignatio commemorari adnotat. Theodotum et
runt adversus Ebionem. quidni contra Theodotum Theobulum (sic enim ibi scriptum est : ) quorum
axuT&a stylura acuerit Jrcnaeus, qui eodem vixit proprios, inqnit, errores nec ipse, necalius, quem
tempore, aut aliquis ex reliquis illis multis aposto- quidemnuucisci potuerim, altinait speciatim; sed
liciset eloquenlibus viris? Cujus profecto et Victor generatim duntaxat et strictim Christi Domini cruRomanus. viri aposlolici (puto) fuerunt, quemad- cisque osoies subindicat. De Theodoto, sive Theomodum Justinus martyr et Irenaeus : a quorum dodus aut Theodadus ille fuerit, dictum jam est
posteriore Victorepapa.excommunicatusfuitTheo- aliquid.Deilloveroaltero, succurrebat ille Epiphadotus, a primo, Cajo. una cum Arlemone confuta- nii locus, in hajresiol Alogorum; ubi intereosqui,
tus. Sed relicto Dalla:o, convertamus nos atl eru- cum Ebione et Cerinlho. nudum hominem fujsse
ditissimum patrem Theodoritum, atque texlum Chiislum asserueruut, KXeo6'.ov, e'tTouv KXeooouillius menda purgemus. Mpiniuz &?Xr<Y't Kojna- Xov (Cleobium sive Cleobulum) numerat, cujus
vo;. 6s6Botoc, etc. Restituendum Kajjtavo,-, exCle- eliam Cleobii, sive Cleobuli, mentionem factaminmente, Stromaleon i. 320 ; iii, 46o, 466 ; Eusebio venio, et apud Uegesippum (cilaLum ab Eusebio,
Prxparat. evang. x, 12 ; llist. eccl. vi, 13 ; Hiero- libro iv Histor. xeo. xo). et apud pseudo-Clemen;
nymo De viris illustribus cap. 38, atque Sophro- tein (vel eumdemipsuin potius, et istius et Ignatii
nio ubi supra. Eusebiana Historia: Mvr(u:ovs'jii ts nostii, interpolatorem) libro vi Constitut.apostolic.
fKXrJprjC ev toi; STpojjtaTEUTt) tou irpo; "EXXTjva; car. 8 et 16, et in epistolaquto apud Armenios ferTaTtavvS Xiyou, xa! Kajrtavou, t!j; xa? a&Tou y_po- tur ad Paulum apostolum. Corinthiorum scripta
vo-paotav TCiTtotr^jxivou. Rufinus : Meminit prreterea noraine. lneaenun . Stephanus. et cumeo presbyet scriptoium antiquorum, Tatiani cujusdam et teri Neminus et Bulvus, Theopliilus et Nomcson
Cassiani. velut qui t.hronica scripserint. Nicepho- (nescio qui) B. Paulo significant, Simonem et Cleorus, iv, 33 : MejivrjTat 8' ev toutoic tou rcpo; "KXXr,- bium exsecranda sua dogmata Corinthi dissemiva; TaTtavou Xoyoj, xa: Kaia-.avou, t'o; ypovtuv xai nusse : quaj cujusmodi fuerint, itasingillatimenarauTOu eictaTaiia; xaTaX^ovTCC. Hieronymus : Me- rant. Dicunt: Prophetasnon esselegendos.Deum
minit autem in Slromalibus suis voluminis Tatiani non esse omnipotentem, non esse futuram corporis
adversus Gentes, de quo supra diximus, ctCassiani resurreclionem. Hominem a Deo fuisse creatum
cujusdam y_povo7pao(a;, quod opusculum invenire prorsus neganl, Jesum Christum ex corpore Marioa
non potui. Ab omnibus indiligenter,proClementls virginis nutum fuissenon agnoscunt ; neque a Deo
Alexandrini Joco p. 320 : E"pr(Tat jjisv ouv Ttepi r mundum creatum fuisse volunt, sed a quibusdam
TOJTtov axptSto; TaTtavij.> h Ttjj itpo; "EXX^va;1 e"prj- * angelis. Armenicum hujus epistolae apogruphum,
xat Se xai KaTJtavtf) ev Tt{> TtptiTtp Ttov 'E5r|YT(Tixiov. Smyrnae scriptum, una cum apocrypha B. Pauli ad
Ac de iis quidem(de temporibusMoysis),quodque eamdem responsione (tertice ad Corinthiosepistolos
Hebraeorum philosophia omniumantiquissima sit, titulum praeferente) penesGilbertum Northum exaccurate dictum est aTatiano in oratione contra stat, virum et generis nobilitate et ingenii dotibus
tentes.Dictum est autera etiumaCassiano in primo
apud nos notissimum Id.
xegeticon. Perquem, videlicet.locumaffirmetur
(5) 'ExotOoAr/rto. Vet. vulgat, eradicabitur,
duntaxat de Julio Cassiano Docetica;ha3reseosprin- quomodo etiam est in Evangelio, Maltli. xv, 13,
cipe. ab eo in E.tegelicis, seu (ut videtur) Explana- exptJ/jjOrJseTa!. Id.
tionibus Scripturarum, Chronographica fuisse in(6) E? y*? ^Tav zarj U/Tpo: xXi8ot, oux av
serta.quemadmodum aTatiano in celebrioratione.' ^sav eyO^oiTou rtaupou. Anglican. : Si enim
Cot. eeoooTov. Theododum habet hic codex essent, "appnrerent utique rami crucis, et esset utiBaliulensis : quod commune aliquid cura BeoSaSt
que fructus illorum incorruptibilis. lo.
illo habet, a (.leraente Alexaudrino in libro vn
(7; KaXunT&uTt tr> 'IouSattov Ttapavojitav,
Slromatum comraeraorato ; quem Pauli apostoli
discipulum. Valentini ha;ietici dicunt fuissemagi- TtLv O^ojiaytov, tujv xuptoxTovuiv. Vet. vulgat.
Operiunt,'(ita enim ex mss. reslituimus, ubi in
strum. Nam Theodotum sive Coriarium, sive TrapezitamipsiusdiscipuIum,Ignatioposterioremfui9- editis corrupte legitur, operantur >) Judaeorum

100

1: t '

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

800

talcm suam, per passionem et resurrectionem A. ^f*5? ^e Kipo.x.iliXXp-.uzbc (8) e*c tt)v aitoj iodipsuam, qui estis membra ipsius M.
atav, 8ta tou TraBouc auxou, xa? tfj; avaTciattu;,
ovtac uiXr) autou.
XII. Saluto vos e Smyrna, una cum Ecclesiis
XII. 'Acrirajouai 6u5c dico SuupVTjc, fiua tatc tnu,Dei quiB mecum sunt, quarum ductores prorsus
itapouctaic uot 7 'ExxXrjcfatc tou 6eou, uv o'i f^oouW
refocillarunt me, tam carne, quam spiritu. Obseue xatd itav dvsicauaav (9), crapxf te xat irvrijiitt.
crant vos vincula mea, quso propter Jesum ChriHapaxaXsT uuac Ta Seaua uou, 5 Ivexev 'Itjjou Xptstum circumfero, orans ut Deum assequar ; perOTOU Tepttpipto, (JtTOUUEVOC 8S0U ETtlTuyjTv, Stauivtu
manete in mutua concordia.etoratione.Decetenim
ev Tfi 8uovo(a ttj Trpo; dXXrJXouc, xat ttj TtpottojfJ.
singulos vestrum, et praecipue presbyteros, refocilHpiirst yap 6uTv TOt{ xaO" iba, {iJaipETiuc xat to^c
lare episcopum. in honorem Patris, et in honorem
TcpEaSuTspotc, dvaiJ/u^Eiv tov iTrtaxoirov ei; Tiuf|V
JesuChristi, atque apostolorum. Opto ut in charitou IlaTpJc, xat etc TtufjV 'Itjoou Xptorou ", xa! ttjn
tate me audiatis ; ne haec scribens vobis in testimodicocrcdXtov. Euyouat 6uac ev dYairri axouja! u.0'j,
nium sim. Sed et orate pro me, quiinDei miseri'iva uf) elc uapTuptov tS 6uTv Ypd^ac. Kai irtpt
cordia, charitate veslra indigeo, ut dignus fiam
euou 8'e Trpoaed^EoBE, ttjc dtp' u;j.iu/ dYairrjc v_p^sorte, ad quam consequendam assignor, ne repro- g ovtoc sv xtj> eXese tou 6eou, t\z to xaTaJiio^Tjvii! jis
bus inveniar.
tou xXr^pou, ou TcspfxEtjxai eTttTU^etv (10), "tva fif|
dSdxtuoc eupiOto.
XIII. 'AoTcai^ETat 6uac f) dYaTCT) Zuupvattov xat'EiXIII. Salutat vos charitas Smyrnacorum et
IJttOV. MvT) [XOVEUETE f)UU>V 5*, T)C M EV Eopta 'ExX^T,Ephesiorum. Memores estote Ecclesiarj quas est in
atac (11), S8ev oux ac/dc e'ut XeYEO-0ai,&v sojratoc tiiiv
Syria, de qua non sum dignus qui dicar, cum sim
JxeT. "Epp tocf8E {v Kuptio 'iTjrjou XpttjrifijUitOTaOTiSiuvoi
ultimus eorum qui illic sunt.Valete in Domino Jesu
Christo ; subjecti episcopo, et similiterpresbyteris
Tq) ETCtfJXOTCtO (12), 6fJtoftOC Xat TOTc TtpEaSuTSpOtC, xs!
ac diaconis ; et singillatim omnes, alter alterum
toT; 8taxovo'.c (13)' xat ot xaTa avSpa, dXXrJXoo;
dYaitaTE ev duEptcrttp xapSta. 'AtJTtaljETai 6I uuicto
diligite corde indivulso. Expiet vos meus spiritus ;
eu.6v TCvEuu.a (14), ou udvov vuv, dXXa xat Stav 8soI
uon modo nunc, sed et ubi Deum nactus fuero ;
l-Kirtybf ett fap etcix(v8uv(5c eiu.1* dXXa tcitcoc 4
nam eliamnum in ptriculo versor ; sed fidelis est
natTjp 'Irjfjou Xptcrcou, TcXrjptoiaf uou tt,v attTjStv,
Pater Jesu Christi, ut impleat petitionem meam et
vestram ; in quo inveniamur sine macula. Utinam C **' uuiuv iv tjl Eups8(r)uev duiouoi. 'Ova!ui)v 6u.m
fruar vobis in Domino !
M Pseudo-Ignat. ad Philipp. 13.
&vv(T)Tat.

ev Kupttp (15).
67 al. uoy.

M ms. Vlou.

al. uutov.

10

ms. toTc.

' interpr.

expressum : Mementote in orationibus vestris


iniquitates ; illorum scilicet, qui et Deo rebelles
ejus qua in SyriaEccIesias ; cum in veterevulgala
exstiterunt, et Dominum occiderunt. Vid.Proleversione habeatur : Memor est vestri Ecclesia qus
gomen. nostr. cap. 14. Usser.
est in Syria : ita enim ex mss. reposuimus: ubi
(8) Tuac 8e TtapaxaXET Xptcrroc, etc. Anglican.
libri editi legunt : Memores vestri, Ecclesiaique
Per quem, in passione ipsius, advocat vos exsiquoa estinSyria. Pacspus etiam hic legit uuuiv ; sed
stentes membra ipsius. Non potest igltur caput
quaa mox sequuntur, S8ev o6x atdc Elut, inquit
nasci sine membris ; Deo unionem repromittente,
quod est ipse. > Id.
Morelius, ifiuiov comprobant. 1d.
(12) TicoTaiijduEvot Tt}> JTctov.dTctp. Ut Dei
(9) *iv o\ f|YouuEvo( ue xati icav dv^Tcauaav.
mandato, addit hic noster interpres. Vid. supra.
Anglican. Qui \forte qam, Ecclesias sc.) secundum
omnia quiescere mefecerunt, fiYouusvtovnomine
Id.
non expresso. Vet. vulgat, quoe, et praesidentes,
(13) ToTc TtpefjouTepotc, xat to"c 8taxdvo:(.
rae requieverunt in omnibus ; non, ut in libris
Idem: Presbyterio, mentione diaconorum penieditis perperam legitur : qum et praesentes me
tus omissa. Id.
id requisierunt. Id.
(14) 'Atjitdjetat 6u5c t6 Iu5v TtvEiSua. Ideml
flO) Oj TcspExEtuat
TcsptxEtuai Itcituv_eTv. Anglican. t qua n Castiflcate vestrum meum spiritum. Vet. vulconor potiri. Vet. vulgat. culsubjaceo- * Vedegat. Castificet vos spiritus meus. Id.
lius legit TcapixEiuat, propinquus, vicinus sum ; et
(15) 'Ovafurjv uutov iv Kupftp. ln nostro inlerterpretatur, quam propediem consequar. Id.
prete nou habetur. Vet. vulgat. Et acquisiti in
mte
(11) Mvtiuoveuets J)ut6v Tfjc Iv Sup! 'ExxXrjDomi
mino. Amen : vel ut mss. Magdalen. et Petavian. habent : Acquisivi vos in Domino, sine
o-iac. Memores estote nostras quas in Syria est
Ecclesiae ; quod a nostro interprete plenius est
Amen. Vid. in Epitt. ad Magnesian. Id.

801

EPISTOUE INTERP0LAT7E. AD ROMANOS.

riPOS PQMAIOYS

(16).

802

AD ROMANOS.

Jgnatus, qui et Theophorus, misericordiam consecutse


in magnificentia altissimi Dei Patris, et Jesu Chri~
sti unigeniti ejus Filii, Ecclesix sanctificatse, et
illuminat/c, per voluntatem Dei qui omnia creavit,
qux sunt secundum fidem et charitatem Jesu Christi, Dei et Salvatoris nostri : qux prsesidet in
loco Romanse regionis, Deo digna, decentissima,
merito beata, laudatissima, digna qua quis potiatur, castissima, et prxtidens in charitate, Christi
habens nomenM,acnomen Patris,Spiritiferx,quam
et saluto in nomine Patris omnipotenlis, et Jesu
8eou
*ExxXr(era;. in marg. cod. ms. eadem manu
** ms. inser. etcIctxotco; xrj; ev 'Avxtoyefej iyiat; xou
TjYaitT,nEvT,. M al. d;ieTtlcrxeuxo;. ** f. yp tcrtcivofio;. M legem.
(16) Tota haBC epistola Actis martyrii S. Ignatii B vot<. Cot. 'HYtatrfiivTj. Ita, cum vulgato vetere
a Simeone Metaphrasta sVt Xs;sto; (utiipseait) ad
Latino interprete, legit uterque codex Graecus: et
verbum est inserta : cum eTciYpatpri hac, longe
Simeon quogue Metaphrastes,siP. Halloixiocrediquam illa breviore quae in vulgatis ' circumfertur mus. Sed et in eo quo ego usus sum Grseco Metaphrasto exemplari, et in eo quo usus est Latinus
exemplaribus :
illius interpres, f^Tc.rjfis''1^ habebatur : quomodo
'iYvatto;, 6 xat 6eocpdpo;, iittaxojto; xf]; ev 'Av- et vetus noster Ignatii interpres, dilectre, redxioxeia aYia; xou 6sou 'ExxXrjtria;, xfi fjXer,- didit. Usser.
[jtsvTi iv fSYaXoxr(xt [laxpo; utl/cerxou, xat Ku(20) [loirjcravto;. Apud Metaphrastam quoque
ptou 'Ir(aou Xptaxou xou [jovoyevou; Vlou ausimiliter legitur, si Halloixio ildendum. Nam et in
xou, 'ExxXrjtrla fiYO"") fisvTi. xa! TtecptoTiajjtivr, h
nostro et in eo quo Latinus interpres usus est cottsXrjfjtatt xou OsXrjcravxo; ti itavta, a satt
dice, OsXrJaavto; legitur : antiquo etiam nostro
xati aYaitr(v Trjerou Xptertou tou 6sou f(tJtcov,
Ignatii interprete consentiente : qui, volentis,
f]tt; xai itpoxaOrjtai {v ttSTtoj ytopEou 'Pojuateov.
f]v xat dtrTeaoftai ev dvdfiaxi 'Ir(erou Xotcrcou reddidit. Id.
(21) "Htt; TcpoziOr(xai. Metaphrastes : "Hxt;
xatxi eripxa xat itvsuijta fjvto;jtvr(v Tcactrj evtoX^
autoij, TteitXripto[ivriV yaptxo; 8sou, {v Xptcrttjj xi! TtpoxaOr(xat,consentiente utroque vetere Latino
Ignatii interprete. Id'Ir(erou xtjj Kupttp, yatpetv.
(22) 'Ev xoTtt|j y_toptou 'Pto[xattov. Ita habet uterEam vero quas a Metaphrasta proposita est, me- que codex Grascus, consenliente etiam utroque ve
rito pro vera et sincera inscriptione habendam C tere Latino interprete : quorum alter, in loco
esse, in Apolog. pro scriptis Ignatii cap. 12 pro- chori (vel chorii potius, Grajca ytopfou voce
nuntiatPetrusHalloixius; nonvulgatarn illamalte- retenta: ; alter, in loco regionis Ronianorum,
ram, in qua, prajter alia, quae similiter Metaphra- reddidit. Similiteret Metaphrastes legit ; licetHalstes non vidit, simul conjuncta lesuntur illa Ro- loixius, contra mss. fldem, Opovtp, pro xoTctp. ex eo
rnanao Ecclesiffl elogia : 'Atjtifleo;, d-jtoitpsTrf,;, i;to- reposuerit. Nam quod eruditissimus eliam Casauuaxiptcrxo;, dfcjtsTtatvo;, dftoe7tt'xsuxto;, djfr/vo;, bonus barbararu locutionem hanc nominat :
xat TcpoxaOrjfjtivT) xrj; dYaTerj;, /ptJtcovuu.o;, rcatpto- nonmngis barbaramhabendamrespondetVedelius,
vufio;, Tr>su[tatotp6po;. Quae nihil aliud esse, quam illam consimilem, Luc. ix, 10, ubi Chrislus
quam coacervata etmale congesta laudis epitheta, cum apostolis secessisse dicitur, et; xotco* spr,[tov
ingenue agnoscit Jesuita. De reliquo vero epistolno TctJXsto; xaXojtisvri; Br^Ocratoi, atque ad rsgiones
corpore Jacobus FaberStapuleusis italectorespraj- suburbicarias, cum Jacobo Golhofredo, eam remonendos fuisse censuit : Hic piissimus martyr fert ; qutB pra;feeti Urbis Romanoa administrationi
Romanorum rogat Ecclesiam ne, vinculis suis car- suberant. Planum est enim, Ignatium de Romana
naliter compatientes, procurent ejus solutiouem ; Ecclesia ut topica hic loqui, non ut cecumenica.
ne impediant ejus certamen, ne retardentejus co- De xorcou vero et ytoplou norainibus consulantur
ronam : quod fuvore principura et Urbis guberna- doctissimi Salmassi Plinianae exercitalioues.p 772
cula administrantium eos facile posse intelligebat. et 982. 1d.
Et tota epistola multa pietate referta est : et qui
(23) 'AejioOeo;. In Planlinianis editionibus (anni
pius est Christianus earn sine hicrymisnon leget. D 1566 et 1572) vox haec per errorem est omissa. De
Verba enim sunt mentis exstasim divini amoris hac vero.et sequenlibus ejusdem generis composipatientis : et beati qui illo igne calent. Usser.
tionibus,vide Prolegomen. cap 5. Id.
(17) 'HXsr([xivri. Vet. vulgat misericordiam
(24) 'A;iositttsuxto;. Ita codex Augustanus :
consecut. Anglican. habenti propitiationem. ubi noster interpres, digne ordinalam, reddidit,
Codex iNydpruccianus, contra aliorum consensum, ac si i;toeTcttaxtov, aut quii simile, legisset. In
euXoY1!xsvlP. legit. Id.
Nydprucciano codice dfterctcrtsuto; legitur:quod
(18) 'VtMcrtou 8sou llaxpo;, xaJ 'ItjOou. An- et vetus vulgatus interpres secutus est, fide diglican. Patris allissimi et Jesu : nomine 8sou
gna) vertens. Id.
omisso. Vet. vulgat. Dei altissimi.Patris Jesu :
(25) 'Ajfavvo;. Vet. vulgat. castitate dign.
retento Dei nomine.sedconjunctione proetermissa.
Anglican. digne castas. Lib. Nydprucciahus :
Apud Metaphrastam lectio habetur, ex utraque
d-jtctY'0*. Io.
mista : Uatpo; itjjtcrtou, xai Kuptoo 'Ir(erou. Io.
(26)
npoxaOT(jjtsvr) xrj; dYarcr,;, XptcrxujvufJto;.
Tjvixio;, 6 xat Ssocpipo; *2, xri f(Xsr(iusvr| (17) Jv
jjteYaXst<5xrjxt ut^tcrtou 6eou Ilaxpo;, xat 'ItjBou
(18) Xptrtou xou [iovoysvou; auxou Vtou, 'E/.xXrjerta ^Yiaajiiv^ ,3 (19), xat TcseptoxiTiJtivTi, v
OsXrjfiaxt 8sou xou Tcotrjcavxo; (20) xa itavxa, a
iertt xati TCterttv xat a-faitrjV 'Irjiou Xptcrxou, xou
8sou xat Etuxrjpo; f^ucov' fjtt; TtpoxiOrjtai (21)
iv xottoj y_topcou 'Piofjtatojv (22), i;toOso; (23),
d;iOTcpsTcf(;, d;tOftax:tpicrto;, dfc;ilTcaivo;, dj-tositttsuxto; ' (24), dJtaYvo; (25), xal itpoxaOrj(ivi) xrj? aYaitrjc, ypterxtovufJto; 6 (26), itaxpio-

(19) 'Hytacr[jtevT,. Vel, fjYarcTjiJt^Ti. Par varietas


in Epistola Judaa versu 1, fjYtaaiiivot;, et fjYaTCTjtii-

Vet. vulgat. fundata in dilectione et (lde Christi;

vel utMagdaknensisetPetavianus ms. liabet, t. et

803

AD EPISTOLAS S. IGNATH GENUINAS APPENDIX.

vuixoc, irvsuixtTO^opo;- f]v xat a7iti_ou.at ev


Christi Filii ipsius : secundum carnem et spiritum A.
6v5fjtaTi 8eou TcavcoxpiTopo;, xat 'Ir,crou Xotunitis omni mandato ipsius, repleti omni gratia
Dei indiscretim, repurgatisque ab omni alieno coo-:ou xou Vtou outou
toT; xaTa pxa xj!
Ttvsuaa (27) fjvtofisvot; Ttaari svtoXtJ aitoii,
lore ; plurimam in Deo et Patre, et Domino nostro
TtsTrXTjptuuivoi; (28) Tticrrj; (39) yiptto; 6eou
Jesu Christo, atque immaculatam salutem.
dS.axp!Ttu;, xst TroSiuXiafJSvoi; 10 Ttavco; iXXoTpiou y_ptu;j.aTo; TtXeTjra Iv Setp xat IlaTot, xa! Kup!),,
f)fj.5iv 'Ir,aou XptcrTtjj (30), afi.tojj.tu- ya!pitv.
I. 'KTt'jJijj.evo; ' Ttp 8stp, eiceTuyov iSiTv (3t)u[iti>v
I. Deprecatus Deura,obtinui ut viderem divinam
toi i;tdOsx * TtpdatuTca, ou; 70 (32) xat TtXeov f/cojvestram faciem ; sicut et plurimum, ut hoc consequerer, expetebam. Vinctus enim in Christo Jesu,
spero me salutaturum vos.si voluntas sit ut dignus
judicer ad metam pervenire. Exordium enim conslitutum estbene, si modo gratiam consequar, ut
sortem meam ad finem usque sine impedimento
pereipiam ; meluo enim charitatem vestram, ne
ipsa me L-edat Vobis enim facile est, quod vullis,
facere ; mihi vero difficile est Deum assequi,si vos
mihi non peperceritis, pratextu carnalisamicitia?.

fjtTjv XafieTv. AeoSfjtsvoc vap v XptcrrtJ) 'Ir,aou. VhrJZfn


Ofjta; dcr7cio-acr0at, sivTtep OiAT,|j.a 1l fj tou a;tto9i>it

fjte et; tiXo; (33) " eTvat. 'H jiev vap ap7.f, (3i)
euoty.ovdfjt^To; srttv, eivTcep yiptxo; iittTjyu), e!;
to tov xXfjpdv fjtou et; itepa; dvsu.7too!crTtu anoXct6eTv tpoSoujjat ykp tf,v aYa7tT,v ufjtuv, ptf, (35) Jr>S
fie aSivirJo-T;,. 'jTu.Iv vap euyspi; ecrttv, 8 OsXsts -otfj<3o.\' ejjo! 8's SuaxoXdv Ictti tou 8sou sittTuyrTv, livTtep ujisT; jj.fi "3 cpe!oT_a8s fxou, 7tposicrsi tptXta; o-apxfvr,;.
II. Ou OsXtu ^ap ujjta; dvOptuTcapscrxf.crai, dXXi 6etj)
otpsaat, tuJTtEp xa! dcicrxsTs. Oute yap svtu Eto irou
xatpov (36) to'.outov, tocrtE 6sou ETctTuysTv oucs
ujisT; (37), sav atiuTc^tjTjTS, xpstTTOvt spvtu sysTS 74

II. Nolo autem vos hominibus,sed Deo placere ;


sicut et placetis. Nec enim ego unquam habiturus
sum ejusmodi occasionem Deura assequendi ; neque vos, si taceatis,pra?stantiori operi inscribi po87 deest in al. 6S al. stce! Eut.iu.Evo;. " ms. a;toOeaxa. 70 interpr. to;. 7I ms. et Metaphr. OeXrjjia tou 6m3.
72 ms. et Metaphr. inser. outiu;. 7* al. vs. 7* ms. syr.TS.

lege Christi, >' quasi pro ypio-Tiuvojxo;, in Grseco


Metaphrastam quoque le^itur : 'Etce! sujifjtsvo;
6eoj- sed quiain sequenlibusoniissa suntnounulla,
Xoio-TtSvojjo; legisset, quomodo et a nost.ro interqua> in vulgatis editionibus adsunt, sententia fluit
prete locum liunc versum invenimus : 1'rausidens
saiis integra; sic, ut a Metaphrastas inlerpreteLain charilate, Christi habens legem. Usser.
tine est expres^a : Cum Deum prfcatus,obtinue(27) ToT; xaTi aipxa xat Ttveujjta. Vet. vulgat.
rim ut viderem spectabiles vestros vullus ; vinctus
qui est secundum carnem et spiritum, ac si rein Christo Jesu spero me vos salutaturum. Pro
ferendum hoc essetad Filium Dei, non ad RomaSTtsTuy'oi vcro Patricius Junius forte legendum exinos. Id.
stimat sTc.Tuytuv vel STttTuyto;- nisi forte interpun(28) 'Hvtofjtsvot; Ttia^ evToXfJ auTou, TteitXTjgendo sic legatur : 'KTreu$ijj.Evo;, tou 6eou EriTuptofjtsvot;. Apud Metaphraslam legimus f,vtofjtEVT,v
yov. ioeTv, etc, vel sic : 'ETtEU;djj.Evo; tou 6sou sst(licet f|pjJt'jajjtEVT,v ex eo reprcesenlet Halloixius) et
TtETtXr,p'ojjtEvr,v ; quod bene convenit cum contracta TuyiTv xai tOEtv. 1d.
(32) Ta i;toQsa itpo'crtoTta ou;. Vel ta Ttpocriuni
illa epistolae liujus inscriptione. quai ibi estpropo(ut repelito articulo apud Metaphraslam legitur)
s:ta. Dalivum tamen retinet velus uterque lgnalii
dignos vultus reddidit vetus vulgatus iiiterpres,
Latinus inierpres :glossaetiam ad Anglicauumnp Deo digiios vultus iMorelius, s.mclissima ora
posita, qujB monet nomen unitis cuin nomine EcBiuunerus. divinas facies Vairlenius, dignas
clesia3 esse conjungendum (interposilis illisomnivisione facies interpres nosler. et Latinus Metabus, quffi parenthesi habentur inclusa). pluraliphrasta; (in eamdem se.ntcntiarn) spectabilisvulter sc. singulari pro multitudine subinlcllecla :
lus, aliis ad O^av, aliis ad 6eov illam atjttSTT,Ta
sicut dicitur : Turba ruunt. Id.
(29) nia/,;. Abest ha;c vox, et a Metaphrasta, et
referentibus. Pro o!i; vero, rectius tu; legissevideab utroque vetere Ignatii interprete. Sequensvero
turuterque vetus inlerpres. 1d.
(33) 'EavTcep OeXr,fjta fj tou dfttuOrjvat jj.s etc
participium,aTco8ii)Xtajj.E,vot;,noster interpres abs
teXo;. Metaphrast. : 'EavTCEp OiXr,jj.a tou 6eou tJ
traclis reddidit, vetus vulgatus ablutis; Mo
relius magis proprie, expurgatis ac dcfrcca- D xou a$itoOf;vai -it xa! et; teXo; oCtiu; eTvat. Vet. vu
tis, exposuit. Notum enim est ex Mallh. xxni,
gat. : Si quidem fuerit voluntas illius.qui dignum
me faciat usque in finem propositum meura con24, quid sit, StuAtijEiv tov xtovtuica. Id.
sumraare. Anglican.ad verbura, ut est in Gracis
(30) Kupitu fifjtwv 'Irjcrou XptcrTti). Illud f,jjttuv
editis : Si quidem volunlas sit ut dignificer in
abest,non solum a Melaphrasta,sed etiam a (irasco
Nydprucciano et vulgalis editionibus veteris interfinem esse. Id.
pretis Latini, quanquam in Petaviano et duobus
(34) 'Apyrj. Ita habet uterque codex Gra;cus :
consentiente etiam utroque vetere Latino interOxoniensib. mss. apud eum quoque legerimus :
t Domino nostro Jesu Cliristo. Noster interprps
prete. Apud Metaphraslam tamen legilur suy_j,i;ohabet : Domino Jesu Christo Deo nostro, quae
tum. Id.
(35) Mf,. Habetur negatio haec in GrsBCO Auguin iMetaphrastaa variantibus exemplaribusdisjunstano, etveterenostro interprete. Sed a Melaphractim reperiuntur: Oxoniensi nostro, z<y Ku;tip,
aliis t6) 6e6> (sed illo fjjjt.tuv ntrobique pra;termisso)
sla.et vetere interprete vulgato, abest ; a quibus
nec codex Nydpruccianus dissentit, qui pro ;ii,
bic exhibentibus. Id.
(31) 'Ercsufdjjevo; ttj) 6et{>, ETtSTuyov tSeTv. Ita
legit ye- Id(36) 'Uaicsp xat dpecrxETe, outt vap
sijtu tcote
uterque vetus interpres: Deprecaus Deum,Iicet
codex uterque Graicus.Augustanus atque Nydprucxatpov. Melaphrast. totiTtEp Sfj xat dpso-xEte, ou vap
cianus : 'EtcsI suijdfAevo; xcj 8eif>, habeat : seusu
ivtu aXXov 6>;tu TtoTi xaipdv. Id.
relicto imperfecto, alque oratione suspensa. Apud
(37) OCxe ujjisT;. Hisce verbis, apud Metaphras-

8f5

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD ROMANOS.

806

iTf.ypvfr^w iiv xe ybp aiuTzfor^t otc' ejxou, iyui A teritis.Si enim de me tacueritis, ego Dei fiam, sin
Yevrjaofia'. 8eou- liv 8e ioaaflrjxe xtJc aapx^c U.OU
autem carnem meamdilexeritis,denuo currendum
TtiXtv iiaofjtat xpiyayi. IlXsTov 8e us 75
75 Tcapiy_safls erit mihi. Plus auteiu mihi non potestis tribuere,
tou aTtov3ia0r,vai =<![> 7* (38), clic exi 0'JO"taax/|ptov
quam ut immoler Deo, dum adhuc altare paratum
ixotfiov iixtv 'tva iv aYixrj y_opoc ysv(>u-ev0!> 7T7i" est ; ut in charitate chorum conslituente3, canatis
ts (39) xqj llaxpi iv Xptaxuj 'Irjaou, ox; xov 'etc(t/.oPatri in Ghristo Jesu.quod episcopum Syrimdignatus fuerit Deus inveniri in occidente,ab orientearTtov up!ac xaxrjcjfioasv 4 8s6c e'jpeflf,vat eic ojatv
irco ivaxoXfic 77 u.sxa;csu.'{/i[jtsvoc (40) xal 7* xtov
cessitum, testem suarum passionum. Bonum est,
lauxou Tcaflrjtjiaxtov (jtapxopa " xaXtov, xou * 8tsX- proficisci a mundo ad Deum, ut in ipso exoriar.
0sTv 81 auxov 4tco xdafiou slc " 8t6v, tva t?c auxov
avaxetXto ** (41).
III. Ouoircoxs eSaaxavaxe ouSevi- aXXouc iSiSaJareIII. Nunquam invidistis cuiquam : alios docui.
lya> 8'e OsXto, "tva xixsTva {jliSaia jj, a u.aOT)xeuovxEC sv- slis ; ego autem volo, ut et illa rata sint, quso doxiXXsaOs.Movov 8uvau.iv atxsTafli *s jjtot (42) EatoOsv *e ccntes prsecipitis. Solum petite mihi vires et iutus
xat ScjtoOEv86^), "va (j.t, (jt<5vov Xefuj.aXXa Xat OiAio,
et foris.ut non modo dicam, sed et velim ; ut non
6'tmoc u.TJ [juivov XiY<">fJ.ai Xptaxtav6c, aXXa xat eupsOui. n tantumdicar Christianus, sed et inveniar. Si enim
,Eiv fip euptflto, xa! XsYEaAat Suvaptat, xal xcixe inventus fuero, etiam dici possum ; et tunc fidelis
7* al. fiot, f. fjtot (jrj. 7,al. e! r]8r| aTtovStaotafle' (je xtj> 71 ms. et Metaphr. inser. xouxov. " al. xtov. 7 f.
fjtipxupa- xaXov x6 oteXflsu drc<5. 80 ms. et Metaphr. xaXov x6. 8l al. StaXuflrjvat. sa al. rcpoc. ^3 ms. et Metaphr. ivaxelXtofiev. '* ms. et Metaphr. Suvafttv atxrJaaaOs ooOrjvat rcapa 6sou. ** Quatuor hae voces absunt
a Metaphr. ,3Hac septem vocabula desunt in ms., iu Metaphraste, et in una editione.
xoXrj; (nam xo Suvat vel Staouvat, cum Metaphrasta
tam et in codice Nydprucciano, terminatur prajcedens ; in Augustano rectius inchoatur sequens
et vetere Latino interprete,quos ille tamen lion visententia.quod et in sua editione Moestraeusobser- derat, lefjjendum hic affirmat) antithesi observata,
vavit, sed negativa ouxs prsetermissa ; cui favet et Ignalium metaphora a siderum ortu et occasu
vetus vulgatus Latinus interpres. iVoster enim le- ducta usum fuisse existimat. Dixerat ille, se ab
git, ut nos exhibuimus : Neque vos, si taceatis, orlu in occasum pioficisci ad martyrium. Jam mameliori operi habetis inscribi, quce sententianon net in metaphora : et ait idideo fieri,ut transeatin
solum in Metaphrasta, sed eliam in vulgati Latini
illa sua profectione ad Deum, quo in eo oriatur.
interpretis exemplaribus editis desideratur: licet Ut enim sol ab ortu in occasum lendens, ubi eo
eam nosex ross.exempIaribusreslitusrimus.UssEn. pervenit, non ibi subsistit, sed perpetuo progredi(38) IIXeTov 81 fts TcapiyEafls xou a7tov8ta0f|V5t'.
tur.usque dum superatoetiam inferiori hemisphao6sti>. Metaphrast. : LlXiov 3s u.ot TcapaoiysaOE arcovrio in tali vel tali puncto oriatur : sic igneus hic
StaOr,vai 0s(Tj. Codex Nydpruccianus : llAeTov 6s u.ot
martyr ait se Antiochia, quoa in oriente est, RoTcapiy_saOs, et ^6^ arcovotTOtafli pts xtf) 8etfi. Vet. mam,qua>. est in occidente,proficisci ; ut per marvulgat. : Multum enim mihi piaestatis, si me of- tyrium in mundoquidem occidatet ex eo evadat,in
feratis Deo. Anglican. : PIus autem mihi non Deo tamen orialur. Quoreferendum etilludChrysostomi, de eodem Ienatio (tomo V. edit. Savil.,
tribuetis, quam sacrificari Deo, ac si legissct :
pag. 503) : Kaflircsp -f)Xt6? xt; e{ ivatoXt}; aviaYiov,
llXsTov oi fnot oi rcapiy^aOs, vel Tcapi^saOs. Id.
(39) Xopoc vsv&ij.svot, aar(xs. Caimen SC. xa'. Tcpo; xt,v Suatv xpiytov. Voluli sol quidam ex
quale Ecclesioa Deo canebant, quando martyr ali- oriente profectus, et ad occasum decurrens, et
quis hujus cito Iabentis vitas certamen pro Christo Grmcorum, in Men.-ro suo (ad diem 20 Decembris)
inlrabat ; pie orantes, ut Deus daret illi felicem in Ignatium ita alloquentium : Totc; 8p6fitotc xr.c; tc!eo consummationem ; inquit hic Faber Stapulen- axsto^, w; fjXioc xt,v *frlv YEvva!toc SteSpajJSi; dix'
a/.otov oupavou, xai Suvac aSixtoc iTto Y^? eitjXpisis. Id.
(40) E's Suatv arco avaxoX^c fjtsxaTcefit}/iu.svo;. axov xo tptoc crjvaaxpiTcxsi auxtf/ xijc aoflapaiac.
Ante vocem fjtsxa7cfjti|ifi. Metaphrastes ponit xou- Cursibus lidei, tanquam sol, a ccpli fastigio getov, et post eam codex Nydpruccianus xa(, quaj nerose terram percurristi ; etoccidens sineoccasu
conjunctio in codice Augustano non habetur. Ibid. a terra in Christum, lumen immorlalitatis cum illo
(41) KaXtSv, xou SieXQsTv iico x6afiou tt 8sov, una coruscas. Porro totum hunc Ignatii locum,
Iva &U au-ov 4vaxe'Xu>. Ita codex Nydpruccianus. parenthesi inclusum,ita sine parenthesi.legendum
censet vir doctissimus Herbertus Thorndikius : "Oxt
Post xaXtov, Augustanus legit, xou SiaXuO^vai
xoafjtou Tcpoc 8sov. Pro xaXuiv vero paiticipio, vetus J) xov iTcIaxoTCov tt;c Suplotc xaxr^ttuasv 4 8eoc eups[stc 8uatv otco avaxoXrjc (JtsxaTceft}<ifiEvoc],
xauterque interpres xaX<iv legiladjeclivum : quodvul- Of.vat
"
'"'" '
gatus lamen ad pracedentiaretulit, italocumred- X6v xou Suvstv aiixov aico x>ia;jou s!c 8eov, Iva e!c
dens : Martyrem bonum,proficiscentemde mun- auxov avaxs!Xto, sive avaxsiXr), ne mutatio personai
do ad Deum ; noster vero interpres ad subse- difflcultatem faciat ; etsi ab' Ignatii locutione non
quentia, hoc modo : Bonum occidere a mundo in abhorret. Antithesis xou Suvetv xat ivaxsXXetv,
Deum ; ut in ipso oriar. Aquo non multumrece- quam altera vetus Latina versio servat, necessaria
dit Metaphrastes, nisi quod sentenliam islam ita est ad sensum.Inclusauncis manifesto additasunt.
genpraliter efferat: Ka).6< xo ouvat ano x<5ajxou rcpoc Haic ille. Id.
(42) iuvafitv atxstafli fiot. Metaphrast, |Jtot 8>iOsov, "tva s'c auxov ivaxslXtojjsv, quam Latinus ejus
interpres sic expressit : Pulchrum est a mundo vapttv Ttx/arafls Sofl^vat itapi 8sou. Rogatc ut
denturmihi vires a Domino. Id.
occideread Deum, ut ad ipsum exoriamur. M.tj(43) "Katoflev xs xat JJtoOsv. Et paulo post "klyin,
straeus, ivaxoXric illa metaphora diem obilus sui
propinquum designasse Ignalium asserit : quem iXXi xat fliXo;, 6'rctoc ;xti jj.6vov. Omittuntur ista
non solum in Metaphrasta, sedetiaminveterevulab eo vocari exortum et natalem addit, comnitini illo more aChristianis recepto.quo dies,qui- gata Latina versione. In nostro tamen ea habenbus martyres passi fuerant,Natalitii appellabanlur.
tur interprete. Id.
Probabilius multo Vedelius noster oueojc xxl iva-

807

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

esse, cum mundo nonapparebo.Nihil perpetuum, A tioto; eTvai (44), 6'tov M xdtrixq) jxfl <pa(vtou.t " (45),
quod videtur. QuiB enim videntur, temporalia
sunt : quse autem non videntur, aeterna *. Non
persuasionis opus, sed magniludinis est Christianus ; cum odio habetura mundo, diligitura Peo.
Si enim, inquit, < de mundo hocfuissetis.mundus
quod suum erat diligeret : nunc vero non estis de
mundo ; sed ego vos elegi : manete apud me *.

OuSev 8* <paivdu.Evov, aitiviov. Ta vip 3Xsic&u.eva (46) rcpdoxatpa (47)" xi 8i |xf, 8XsTcd|xEvti
altovta. Ou TcetJfxovf,; " to ipfoi, aXXi u.eye8ou;
etrciv 8 Xpttrciavdc/ 6'Tav [xitriJTat 6tc6 xdatxou, otXsTTat rcapi 8eou. Et ex tou xdatxou yip, tfT,trt, touto-j
fJTe, 6 xdau.o; av atplXet t6 TStov vuvt 8'e oix etrre h
tou xdo-u.ou, aXX' Eftu Ei-sXEi-aiJt^v u|xa;- [xstvaTS r.ttp'
etxot.
IV. 'Eyoj Ypatpto litrai; TaT; 'ExxXTjtx{at;,xai evtsXXotxat Tcicriv, 6'ti 710 *3 extov (48) uTtsp 6eoS inolrW,trxto, Eavitsp utieTt; fxf) xtoXutnjTe. HapaxaXui ' 6,uj?,

IV. Ego omnibus Ecclesiis scribo, et mandoomnibus, quod voluntarius pro Deo morior, si modo
vos non prohibueritis.Obsecro vosne intempestiva
ixtj euvota axatpo; -;i-iin()i jxot. "Aoet ixe Or.p'Vj
benevolentia ergame sitis.Sinite me ferarum escam
fieri, perquas licet Deum adipisci. Fruraentum
eTvat 8p<oij.a, 8t' cuv ecrti (49) 6eou E7:itu^eTv. STto;
eijjtt tou 8eou, xal 8t' dSdvTtov Orjpttov aXr)0ou.a'., Tvtt
sum Dei, dentibus besliarum molor, ut mundus
p.inis Dei inveniar. Blanditiis demulcete potius fe- n xaflapo; i'pTo; 6eou eupefl<o (bOy. MaXXov xo/.axsJoaTE Tot Orjpta, Tva txoi Ttftpo; Yivtovcat, xat \Lifiii
ras, ut mihi sepulcrura fiant, et nihil de corpore
xxtrXetTCioai ,:> t<I)V tou <r<ou.aTd; [iou, Tva fjt.T) xotjjtr,meo relinquant,ne cum obdormiero.molestus cuiquam inveniar. Tunc autcm ero verus Jesu Christi
flet; 3apu; tivi eupeOrJaotxat (51). TdTE 8e ettotxai (52)
u.a0r,Tf;t; aXrjOf,; 'lr;txou XptOTOU, 6'te ouoi to atiiui
discipulus, quando mundus nec corpus meum vi[jtou 6 xdou.o; 6t|/ETat (53). AtTaveucraTe M tov Kjdebit. Deprecemini Dominum pro me, ut per ha;c
ptov '* urtep Jtxou, Tva Sti tujv dpYavtov tojtojv 6t<ji
organa, Deo " efflciar hostia. Non ut Petrus et
81 ms. et Metaphr. dcpQrjaouxt 6'te. ^al. alvojxat. "Metaphr. o-iSev vap et ms. M II Cor. iv, 18. ' ms.
TtXr;tru.ovri;. * Joan. xv| 19 " deest in al. 'k ms. inser. ouv. 3 deest ms. et in Metaphr. ,8ras.et Metapbr
Ttji XptiTu>. 7 Dei. * al. 6eou.
bestiarura molar ; ut panis amatori consecratas
(44) DtoTot; eTvat. Melaphrast. Trttrro;
fiam, et Deo perpurgatus. Porro Irenaeum verba
jxat. Usser.
illa ex Ignatii epistolis produxisse, in loco citato
(4o) "UTav xdau.t)j [xf) tpafvtuutat. lbid. et in coafflrmat Eusfibius : licet similia etiam ipso agonis
dice eliam Nydprucciano :"Ote xdtru.<fi u.fi tfatvou.ai,
(46)
aitivtov. Ti iip
...... Oj5'ev tpatvdtxEvov,
.-.,..
, , 3Xe
,
tempore prolata ab eo fuisse, in Scriptorum eccknddjxiva Ttpdixaipa, etc. Metaphrast. Ou5'e< y? ?"i- C siasticorum Catalogo dicat Hieronymus : Cura jam
iiiEvov attovtov. e7tei xa< 8XsTtdu.sva Ttpdtrxatpa. Andainnalus, inquil, esset ad bestias. et ardorepaspas
vd[x
Nihil apparentia [vcl apparentitB bonum
cendi rugienles audiret leones. ait: Frumentum
glican
Christi smn, deulibus beslitrum molar, ut panis
est : deinde, pro testitnonio illo II Cor iv, 18,
mundus inveniar. Cum quo faciunt et Actorum
subjicitui' : Ueus enim noster Jesus Christus in
Ignatii descriptores : qui eum ad circumstantes suPatre exsislens magis apparet. Io.
pre.Tium huuc sermonem habuisse ferunt : "Avoo:;
(47) Ti vip QXEnotxEva. Semel moneo. Etiam
Pio[xatot, ol touSe iYtovot; OsaTat, ou tpauXr,; Evtxi
infirmis argumentis soope impetitur pseudo-Ignatius. Verbi gratia hic,dum opponitur ei minusapta tivo; Ttpajeto; f) [xotxtpfi; Taura TcatrYto, iXX' Jvsxa
EutisSeia;. STto; ^ap Eltxt 6eou, xat ot' dSdvTtov flr,Paulini loci applicatio.Certesimilia,et majoraconpttov dXrJflotJiai, "tva apTo; xaOapo; vtivtuu.ai, quffl et
tra epistolam Clementis ad Corinthios proferri
Latini in Acta, quibus ipsi utebantur, Ignatii ita
queaut. Cot.
transtulerunt : Viri Roraani, qui hoc certamen
(48) 'EvTXXou.ai itatriv, 6'ti ly&> itxtov. Ila apud
spectatis ; non sine causa laboravi, non propter
Metaphrast In Augustano quoque et Nydprucciano
pravitatem ha;c patior,sed propterpietatem. Triticodice similiter : nisi quod, pro ivTiXXou.at, in illo
cumenim sum Dei. et dentibus besliarum molar,
habeatur ivTsXoOjxat, in hoc eTtto-iXXto, ab utroque
ul panis mundus. efflciar. et Grrece (Metaphrasta
vero absit pronomen eyuj. Io.
hic usus libertale) Simeon LoRothetes uberius sic
(49) B?tiju.a, 8t' tjjv EiTt. Metaphrast. Sopiv, 8t"
expressit : "AvSpn; 'PtojxaTot. xat Tcapdvtot; avtovd;
ojv IvEcrtt. Id.
(50) StTd; e!|X'. tou Oeou, xai ot' dodvTUiv Orr D U.0U Oiata!, oti tpauXsj tivo; 'evsxev 1101 xauTa, ou5's
TC-vTjptijv Ttpa^etov uTttlvovTi Slxrjv iXX' torte 6eoi>
pttov aXr]Oou.at, Tva xaOjpo; apTo; 6so"> eupeOto.
eTtiTUYelv, ourcep Epto xai aTcXrJtrcto; ttstEpat. STto;
Aurea heec Ignatii sententia ab Itenaoo cilataest,
yip e [xi auTou, xat 8t' dodvTtov Or,p<ov aXrjOotxa'., hx
libro v, cap. 28, ubi in Grooco (ab Eusebio, lib.m,
xaOapo; auT<}) i'pTo; vfvtofxat. Viri Romani.et pra);
jHistt., xtp. X;' producto) nomen 6eou posteriorloco
sentes hujus certaminis spectatores ; non haecmihi
est omissum, quod in anliquissima tamen Lalina
fiunt, ut luam pcenas alicujus maleficii, aut sceleIreniei interpretalione exstat ; quomodo eliam in
rataB alicujus actionis.sed utDeum assequar: cujus
veterevulgata Ignatii versione legitur: Utpossim
quidem teneordesiderio, etquem cupio insatiabipanis Dei raundus inveniri ; vel, ut ex Pelaviano
liter. Sum enim ejus frumentum ; et molor per
et Magdalenensi ms. nos edidimus: Ut mundus
panis Dei inveniar. Melapbrasles habet: "vaxadentes bestiarum, ut fiam ei purus panis. Id.
(51) Bapu; Ttvt EupsOr;<roixat. Metaphrast. Sapu;
Qapo; apTo; EupeOtb tou XptaTou. et noster Ignatii
interprcs similiter : Ut mundus panis inveniar vevtoiJtat. Id.
(52) Tote 81 EJou.dtt. usque ad, fluota e6ps0to. In
Chrisli ; quin et ipse Rulinus etiam, illa Irenici
vertens apud Eusebium : Ut panis mundusefflciar veteris Latini interpretis editionibus, atque etiam
in Baliolensi ms, desiderabantur ista omnia ; qu
Christo, transtulit. Grajci in Menajo suo.Decemb.
20, de Ignatio : Ito; 6eou xaOapd; e*u.t, s'X=ye;, xat
nos ex Magdalenensi et Petaviano codice illic res8t' dodvTtuv Orjpftuv iXrjOouai, Tva apTo; yivu>jiai letituimus. Id.
pOTeXouu.Evo TtJ) tspatrtri, xai 6e<o xExaOapixivo;.
(53) "0 xdtru.ot; 6'^exat. Metaphrast. erct 6 xt5iM<
Purum Dei frumentum sum,inquisti,et dentibus OtJfETa'.. h>.

809

EPISTOLjE INTERPOLATJS. AD ROMANOS.

810

Ouerta M e5pt8to (54-55). Oux toc UtTpo? xai uauXo; \ Paulus pracipio vobis : illi aposli Jesu Christi
StaTaajOfxat 6fxTv exsTvot ditciertoXoi 'It,ctou Xptertou,
eY<I> 8s eXi^tertoj; (56)* exsivot eXeuQepoi, cuc; 8ouXot
e=ou" 1^(0 8e fxi^pt vuv SouXoc- dXXa liv TtiOto (57),
diteXeuOspsc; Ysvl'!,0rta:l 'I*)I05 Xptcrtou, xai dvaertTjerofxat ev auttp eXsjeepoc;. Nuv fxav8av<o, ev autto 8sSsfxsvo.;, |xt,osv ijttOufxsTv xoetfxtxov -fj fxitatov.
V- 'A-6 Zo, !ati |J-'Xpt 'PtofXTjC; ' (58) 8Tjpto|j.ay_to,8ta
ffc (59) xt laXicrcnrje;, vuxtoc xal T|(XEpa<;, evOeoefjtlvo; 3 8xa Xso-jtipSotc; (60), 8 esti rtpatttottxov
Ta-v;j.a (61 )' oi xai euepYSTOutxsvOi ^eipou; yfvovxai.
*v Se toTc; dStx-iJixaertv auttov fxdXXov [xa07;TsuOfxar
dXX' ou irapi touto SsStxaltofxai (62). 'OvaijxTjV
Ttov O^pttov (63) ttbv ifiot fjTotfxacifxeviov (64)- a xat
tj^ofjtat ajvtofxa * fxot eupsOiivar d xai xoXaxeucrto
(65), truvrifjttot; fxe xaTatpaYstv, 0UX tucntsp Ttvtov
SscXatv<5fxeva ouy T,JjavTO. Kdv atitd 8e ex<$VTa fXT, '
QsX.tj (66), ^10 jtpotjotaiofxat (67). 2uYYvt6fXTjV jJtot
M ms. et Metaphr. Quaia xaOapi. * I Cor. vn, 22.
SeSsaivo;. * I Oor. iv, 4. * ms. Etotfxa.
(54-55) 6Etjj Ouiia eupsOto. Metaphrast. sine 6sij)
(vel 6sou, ut noster interpres, et Nydpruccianus
codex habet) : Oucria xaOapi E6psOto. Usser.
(56) 'EXaytatoe;. Metaphrast., xatixpttoe;. Similiter et Anglican., condemnatus. Id.
(57) 'AXAa siv izi^to. Ita habet Graecus uterque
codex, et uterque vetus interpres : apud Metaphrastam vero legitur : 'AXXi Eiv OtXiJcrujTe, sed si volueritis. 1d.
(58) 'Aito S-jpfae; fxsvpt 'Pioixt,:;- Citalur integra
haec seclio ab Eusebio, libro iu Histor. eccles.
xsep. Xc;', et Hieronyrao, in Scriptorwn ecclesiasticorum Calalogo : ex cujus translatione Latina novam Grsecam concinnavit interpres ipsius Sophronius. Producuntur isla a Gilda quoque, in epistola
qua castigat clerum Britanniae : sed ex Rufiniana
Eusebii versione. Id.
(59) e^ptojjtayio, oti y^- Ra codices noslri legunt: non d lobus solum antiquig Ignatii Latinis
interpretibus sed etiam Eusebio, Rufino, Hierouymo et Soplironio pariter consenlientibus. Legit
aiiteni Melaphrastes : 6T(stofxa/<ov, d-6 y^" et alter
anouymus Actorum Ignatii descriptor: e^ptoftaytov
T,yOT,v 8ti fi^. Vide not. in Epistol. ad Trallianos.
(00) Evosssixivoc; 8sxa XsoitipSote;. Grascus ille

quae Latine antiquus eorumdem Actorum interpres


sic expressit : Fuerunt autem custodientes eum
Trajani exsecutores. numero decem. inimansueli
qaidam et bestiarum mores habentes. Id.
(61) "O irci arpaTttoTtxov TiYfxa. Vel ercTcoe;, ut
(eodem sensu'' locum hunc Ignatii citans, habet
idem ille anonymus : pro quo Latinus illius interpres substituit; quod estmilitaris custodia, vel,
ut vetus vulgatus lgnatii interpres exprimere maluit. hoc est cum militari cuslodia. Nostervero
Ignatii interpres ad verbum Grasca reddidit: quod
cst militaris ordo. Rufinus, suo more, paulo liberius : militibu?, dico ad custodiam datis.
Hirronymus : hoc est militibus tjui me custodiunt. et ex eo Sophronius : Tout ectti crtpattiitatc totc; ttuXiaooucit jxe. Id.
(62) 'AaX' 06 -api Toutp 8s8txa(tojxat. Verba
htasc Paolinis illis respondentia, I Cor. iv, 4. 'AXX'
oux 4v wuTtfi 8e8txa(tofxat, apud Metaphrastam, dePATBOt. B. V.

ego vero minimus : illi liberi, ntpote servi Dei ',


ego vero eliamnum servus: at si passus fuero, liberlus fiam Jesu Christi, et resnrgam in illo liber.
Nunc, in ipso vinctus, disco nihil mundanum aut
vanum concupiscere.
V. A Syria Romam usque cum bestiis depugno,
tcrra marique, noctu et interdiu, alligalus decem
leopardis, quod est militaris manipulus : qui et benoflcio alTecti pejores fmnt. At ergo eorum injuriis
niagis erudior ; sed non propter hoc justificatus
sum *. Utinam fruar besliis mihi paratis : quas et
opto veloces milii inveniri ; quas et blanditiis demulcebo, ut citius me devorent; non ut quosdam
verita; non attigerunt. Sed et si ipsas volentera nolint, ego vi adigam. Ignoscite mihi : quid mihi
utile sit ego novi ; nunc incipio discipulus esse ;
ms. et Metaphr. 'Piojxt,? autrj;.

3 ms. et Melaphr,

siderantur ; cum a nostris libris omnibus Graecis


et Latinis, atque etiam ab Eusehio, Rufino, Hierouymo et Sophronio agnoscantur. Id.
(63) 'Ova(txT,v ttov OTjpitov. Chrysostomus in
Ignatii nostri Encomio : 'Axouja; ott outo; autov
Ttfxtopiac 6 Tpditoc; fxsvst, 'E^i> Ttov 0/)pttov ixEtvtov
8vattxT,v, e'Xtye. Hieronymus, in Vita ejusdem :
Utinam truar besliis. Augustinus, De doctrina
Christ. lib. i. cap. 33 : Vicinissime dicitur frui,
cum delectatione uti ; et in lib. De fide et symbolo, cap. 9 : Eo quod qnisque novit non fruitur,
nisi et id diligat, uti obsnrvavit Casaubonus : qui
por Graecum hoc, cjvatfiTjv, et iilud illustrat quod
in Galba Suelonii, cap. 20 dielum legitur: Galba,
cupide fruaris aetate tua, et mentem Ignatii hac
explicat paraphrasi : Det Deus, ut quamprimum
percipiam fructum,quem spero etopto exmartyrio
quod mc manet. Vid. not. in Epist. ad Magnesianos. Id.
(64) 'Efxot T,Totitaifxsvu>v. Eusebius, sTotfxtov.
Hieronyo!., quae. mihi prajparala) sunt. Rufln ,
qu.Ti prneparantur mihi. Id.
(65) "A xai su/ofxat auvTOfid fxot eupEOfjvar
a xai xoXaXEuato. Metaphrast. xai euyofxat eTotfxd
fxot. etc Anglican. : Et oro promptas mihi inveniri : quibus et blandiar. Ruflnus : Quas ego et
opto acrioips parari, et invitabo. Hieronymus :
Quas et oro veloces mihi esse ad interitum; et
alliciam ; unde interpolata fuisse videtur veteris
interprelis Ignatii vulgata editio, in qua legitur:
Quas et opto mihi veloces esse ad meum inlerilum, et allici, cum mss. habeant. sicnt nos edidinuts: o Dequibus opto mihi compendium inveniri ;
et illiciam. h. e. adlacerationem meiprovocabo:
quomodo et antea voce xoXaxsusiv usus est in hac
eadem epislola : Ma^Xov xoXa/.EJcraTE Ta 8/;p!a, 'iva
[xti Titfo; YsvtovTat. Imo blanditiis demulcete potius feras, ut mihi sepulcrum flant. Id.
(66i Kav auTi 8e extSvTa txf, OsXti. Ita codex
Nydpruccianus. Eusebius : Kdv autd os a/.ovTa jultj
OsXt,, vel OsX*;<Tstev, ut habet Metaphrastes ; in reliquis cum Eusebio consentiens. Lib. Cantabrig.,
Sed elsi ipsaa volentem non velint. Vet. vulgat.
Et si ipsae noluerint Rufinus : Quinimo si
cunctabuntur. Hieronymus : Quodsi venirenoluerint, et ex eo Sophronius : E? y*P JitsXOsTv (xtj
OeXi(ctouo".v. Id.
(67i 'Ey<o itpocrSiderofxai. Metaphrast., Iy"** ^
mtpa6tdcfo|xat. Anglican., Ego vim Taciam. Hie-

26

8M

AD EPISTOLAS S. IP.NATIF GENPINAS APPENDIX.

8(2

nihil expetam visibiliumet invisibilium, ut Jesum A eyETe (68)" t! uot auutpipet lyui vivtoixio- vuv JpChristum assequar '. Ignis, crux, ferarum concuryouat uaOrjTr^ etvat. uT)8iv ue r)Xibjai Ttov opattov
sus, sectiones.lanienae, ossiumdisceptiones, memxai tgjv dopaTtov (69), tvz 'It,jou XptJTou fartuyj*.
brorum concisiones, totius corporis contritiones,
Ilup xai OTaupo? (70), Orjpltuv Te auJTaJEt;, dvaTOet diaboli tormenta in me veniant,tantummodo ut
uai, Statpeaete; (71), jxoprcijuo! ijritov, juyt.otj!
(72) ueXcbv, dXeauol 7 (73) oXou tou aiiuaTo;, xj!
Jesum nanciscar.
x6Xaj'.; tou BtaStSXou erc' iue 'epy_ej9to (74), uovoi
fva 'Itjjou XptJTou eTciTjyio.
VI. Nihil me juvabunt fines mundi, nec regna
VI. OuSiv ue loseXrjcfet Ta TcipaTa 8 (7o) tou xoitioj,
hujus sjbcuU ; melius est mihi emori propter Jesum
ouSe. al paatXeTat tou aitbvo? toutou" xaXov euoi iitoOaveTv, ?ta 'lr(o-ouv XptiTov (76), f, paatXeuetv tuiv
Christum, quam imperare flnibus terrae. Quid enim
Tt3piTtov Tfj? (ffi. Tt Y"? totpeXeTTat avOptuTco;, eiv
prodest homini, si mundum universum lucrelur, ani~
tov xtijuov 6Xov xeporjcrr,, ttjv oe "Jiu^v a-ixou "
mam vero suam perdat 10 ? Dominum desidero, Fi Luc. xiv, 27. 7 al. iXujuo!. 8 ms. et Metaphr, Teprcvi. Metaphr. ev XptiTtj) 'Irjo-ou.
xvi, 26; Luc, ix, 25. " ms. et Metaphr. xai !;r,;.uiuOri T',v tjiuyfjv auTOu.

i0 Matth.

ronymus : Ego vim faciarn utdevorer, atque ex g ronymo redditur ; hoc ost o-uvTptGrj, utex eo expresoo Sophronius : 'Eyiu (Jtisouai. TtoOtov xaTa6puj0r;vat.
sit Sophronius. At aXncr;jto! in Auguslano habetur
Hufinus : Ego vim faciam, ego me ingo.ram.
oxemplari : quod a Morelio constrictio (adiXj
Similiter et vetus vulgatus ignatii inlerpies : Ego
otv, id est catenam relata vocis origine) ; a Vairlenio (eumquc sim^liciler hic secutis Maestrwo et
ipsis viiningeram, ego urgebo, ut quidam habent
libri editi : nam in duobus mss.Oxoniensibus simVedelio; sensu plane contrario, solutio vertilur.
Quid voro dXuauo? sit, Gnlonus, oxponensillud Uippliciter legitur: Ego eisvim faciam. Hucrespepocratis in Prognostico : 'aXuctuciv yip 0T,uatv:i, ita
xerunt Gnoci in Menaso, ad 29 diem Januarii, hoc
explicat : Touto xouvoua OTjXoT to ouj^opiiv iTtxr.t
niartyremcolibrantesclogio : NevEuptuuivo;,'lYvaTtE,
ayy.ixaTt, xai uexa6iXXitv aXXo Te ei; a/.Xo, et in
~i, 8u/iuit tou \-i JTaup^o ra-,'ivTor UTcep jou,8E0tp6pe,
Afoa; xaTr,piO:ja; Ix tou xojuou ympljat je Ttpo; tov
Lexico suo Hippociatico : 'aXu^ei, i-t,peT, ^ntiHeTit, interpretatur ; et : 'AXuo-uov, Srcep xai iXoitv
o-ov tcoOojuevov epioTa. Christiprote in crucesuffixi
virtute roboralus, o Ignali Tlieophore, bestias laTtva xai artopfav, 6' Sr, xai ptirtacruov xaXouct. Cujusmodi r.iOoe: ia Achille, ob Patrocli sui ca-dern
cessisli, ul te a ruundoad desideratum tuum amosocumconflictante.subpostremi lliadislibriiniliuti
rem traducerent. Ussbr
(68) Xuyyvi.')[ji7)v uot eysTE. Kulinus : Date,
elegantissime describit poctarum princeps:
"AXXot" ert! rcXeupa; xiTaxeiuevo;, aXXo-E
qua;so, veniam. Hieronynius : Ignoscite mihi,
filioli, et ex eo Sophronius : jyvvcoTi uot, Tixvla.
[o' auTt.
"TTCTto;, aXXoTi os Tcpr^v^" tote 8' ippi
1d.
(69) Mr.oiv u; ^TjAioo-at tiov 6paTtov xai Ttbv _
[ivajTa;,
aopixtov. Desiderantur ista in Metaphrasta ; sed "
Atveuecrx' aXutov rapa flTv' aXo;.
non in Eusebio, ex quo Hufinus, nimis laxe, ila
eumque in Satyra iu iinitatus Juvenalis :
expressit : Facessat invidia, vel humani afTectus
.... noctem palilur lugentis amicum
vefnequitiie spirilalis. Hieronymus. nimisreslriPelidf ; cubat in facicm, mox deinde supiuus.
cte : Nib.il de his qure videntur desiderans, quod
"Eo-T'. o: dXue:v, inquit ad illum Homeri locumEu
stalhius, to doriuoveTv xai orov txXeXutrOat. Invquoex eo Sophronius ita denuo converlit: OJoev tuuTtov Ttbv o.touivtov erctOuuib. Vetus vulgalus Ignatii
que lliadis. de Vonere vulnerata canil idem :
iiilerpresioNulli ajmulorvisibiliumetirivisibilium
"U$ E'vC.0', f, dxuouo-' drcEoriaaTO.
Anglicanus vero ille aller : Nihil me zelare visibi'Avt! to'j drcopojaa xai ptrcTaiJoui/T,, inquit in H:plium et in visibilium, inflnitivum ^XtbTai connepocralici sui Lexici prracipio Erotianus. Hesycbio
aXuouaa exponitur aOT,|jiovouja : et dXucmovTE;, V
ctens cum eo quod proxime pwcesserat : Nuv
apyouat uaOr,Tf,; eTvat. Id.
uovoJvte;, f, ouo-oopouvTE;, t) afiv Xujjwvte; x
'(70) llup xai crcetopd;. Conjunctio, non solum
E;jt|jtavt!j; eyovte^. 1d.
(74) Ka! xo/ajt; tou StaooXou erc' iue epyijOt".
in libris editis, sed etiam apud Eusebium et MolaEuseb : KoXiaet; tou 8io6jXou e;c eue IpyliQmari.
phrastam, comparet : a Rufino tamen (apud Gildam)
etHieronymo (ejusqueGrrccointerprete Sophronio)
Similiter et Metaphrasles : nisi qaod cum noslris
libris conjunctionem xa! retineat, et Jrc' sue le^at,
ea abest. Id.
(71) 'AvaTouai, Ststpiaitc;. A nostro interprete,
Noster Ignatii interpres (et cum eo Hobertus Linneque a Ruflno, Hieronymo et Sophronio solum,
colniensis. Commentar in Dionysii lib. 0 ditinis
sed ctiam ab ipso Eusebio. voces ista; absunt. Ha- D nominib., cap. 4): Mala punilionesdiaboliin nie
veniant. Vetu6 vulgalus : Et damnatio diaboli ;
bentur tamen apud Metaphrastam, et in nostris lioinnia in me voniant lita enim legnnt mss. codibris, atque votere vulgato Latino inlerprete ; a quo
ces ; non, ut Jacobus Faber edidil : Flagelladialamen srngularitor sunt redditoe : abscissio, seboli omniainmeveuiant). Rufinus, apud Gildara:
paratio. Id.
(72) EuYxo-a!. Pluraliler etiam legit Eusebius :
Et omniu in me unum supplicia diaboli arte q"sita conflentur. Hieronyraus : Et tormentadiaet ex eo Rulinus (apud Gildam) discerptionesque
boli in me veniant, etex eo Sophronius : Kai pivertens; scd singulariter Metaphrasles, cn.yxoTrfj
et uterque velus Ignalii interpres ; nec non Hieroaavot OtaSoXou ei; eue e/.OtuJtv. Id.
(75) Ti TtipaTa. Ita etiam Iegitnoster interpres:
nymus, atque ex eo Sophronius. Id.
(73) 'AXeauo!. 'AXt.juo! in Eusebio, dXejuot apud
sed Metaphrasles, Ti TEprcvi, jucunditates.
Metaphrastam et in Nydprucciano codice perperam
Id.
(76) 'Euo? d-oOr/eTv 8ti 'Ir.jouv XstJrdv. Mescribitur. Molitiones > nosterlgnatii interpres vertaphrast., Mo! d-oOaveTv =v Xptjrto 'It,joj : cum qu
tit. tanquam molitre farins atlrilionos iut apud
facit et Vetus vulgatus Ignatii interpies ; nain AnEusebiurn vocem exposuit Chriftophorsonus) : a
glicanus noster priorem lectionem est seculu
verbo iX^Ouj, quod molore significat, vocabuli
originc deducta. Contrtio, eodem sensu,ab Hie-

813

EPISTOL;E I^TERPOLAT^. AD ROMANOS.

814

aitoXlafl (77) ; T6v Kupiov tcoOu), xov fUv tou


dXr.Oivou 8eou (78) xat natp6c, 'Irjaouv tov Xptatov.

/^ l'um ve" ^ei et Patris, Jesum Christum. Illum


qunaro. qui pro nobis mortuus est et resurrexit.
'EvttTvov ^Tjtio, tov UTtEp fjfiiov aicoOavovTa xa! ivaIgnos-ite rnihi. fratres ; ne mihi impedimento sitis,
ata/ta (79). SuvyvtojioveTtl (80) fiot, aSsXoot (if)
quominus ad vitam perveniam Jesus enim est vita
i;nto8iff)T4 jioi eic ?u>f,v oOaia'. (81). 'Irjaouc yip
fidelium. Ne me velitis mori ; mors namque est,
iatcv fj !JtoTj tu>v Tttarcov. Mf| IJ OsXr)ar,T'E (82) jis
vita sine Christo.Cumque cupiam Dei esse, ne me
a-oOavsTv Oavatoc y*P eotiv f| aueu Xptarou ?torj.
mundo condonetis Sinite me purum lumen hauTou 6eou OsXovTa [ie sTvai, xoVjioj (ifj y^apiar^aOs (83).
rirc. Curn illic fucro, homo D?i ero. Permittite
Atpste fis xaOapov otoc XaoYiv. 'KxsT (84) TtapaYimihi, ut aemulator sim passionis Christi Dei mei ;
v^fievoc, av0pu)7toj 6sou saofiat. 'ETctTpi}iaTS (Jtoi
si quis ipsum in seipso possidet, intelligat quid
ji'(jiT)Tr|V eTvat iciOooc Xptatou tou 8eou fioo (85)" s"
volo, et compatiatur mihi, ut qui sciat quae me
T'.c autov ev lautij) 1J (86) e)(et, voTjaario 6' OeXto, xa'
constringunt.
trofiTtaOsiTio (87) tiot, etSujc tct auvsj^ovTa fie.
VII. 'O apj^tov tou a'u>voc toutou Siapitiaat fie 3ou-

VII. Princeps hujus sasculi rapere me vult, et


voluntatem quam erga Deum habeo, corrumpere.
iSullus itaque vestrum qui pra<sentes estis.opitulclur illi : potius mei sitis, id est Dei. Ne loquaMf, XaXfJTS 'Itjtouv Xptarov, x^afiov 8e TcpoTtfiamini Jesum Chrisfum, et mumdum procferatis; in"
ts (90)" 3aaxav(a (91) sv UfiTv fif) xaTotxE(Tto> firjSs
vidia in vohis non habitet, neque si ego praasens
liv e-fto ujiac itstptbv TtapaxaXu), nstaOrjTe (9'f
vos obsecrem, obtemperetis ; verum his potius
xouTOtc 8i jiiXXov TctoTsuaats, otc (93) <(p&fu) ufiTv.
credite, qua) vobis scribo. Vivens enim scribo ad
Ztuv ^ip fp*<ptu ",u'v> eptov *&u oca Xpistov airoOavos, aiuoie uuplus moriendi propler Christum.
veiv (94). '0 itioc epujc 6arajpu)tat (91)), xai oux
Meus amor crucifixus est ; et non est in me ignis
eatcv iv efioi *up tptXouv xi" u8u>p 8s tov, aXXtSiisquidpiam amans ; sed aqua viva, saliens in me,
vov iv l(iot, satoOsv (lot Xr/er Asupo itpoc tov Haintus mihi diuit: Veni ad Patrem. Non gaudeo
Ttpa (96). O&x TjSofiai (97) Tpotpf, cpOopac, ou8e f,3ocorruptibili nutrimento, nec voluptatibus hujus
" Metaphr. u.r,8s. l3 al. ivtaJOa. * deest in ms. et Metaphr. " al. irapaYfveaOe. ' al. tou 6eou.

XsTat, xai ttjv slc tov 8eov jioj Yvtu.ULT.v SiaoOeTpat.


Mr,8stc ouv Ttiv TtapiivTtov '* ufitov 3ot,0s(tu> auttiV
fiaXXov ItJtoi ylvtvQi (88) ', tout' eart, t.7> 6stj> (89) '*.

(77) Tr,v 81 t|)uYT)v autou aroX^crj). Metaphrast. (] 6soj, et Anglican., Dei mei ; cum qua lectione
Kaf c"T);ittoOT) tt)V t^'J7r;v auTOu ; ex Matth. xvi, 26.
aptius quadraret i(iou quam Jjioi veveaOe. Id.
(90) llpoTi(iaTs. Metaphrast. stciOuiisTts, et AnUsSER.
(78) 6soij. Dei nomen, quod ab Augustano co- glican. similiter: concupiscalis. Id.
dice aberat, ex Graeco Nydprurciano et vetere vul(91) Baoxavta. Anglican., Invidiae. Vet. vulgato Latino restitutum est. In.
gat. : Fascinus : non, ut habent editi, Faci(79) Ka'. ivaatavta. Pro istis (quae a Metaphra- nus. ln.
sta absunt) vetus noster interpres subjicit ; Illum
(92) Mr,8s liv ifio ujiac Ttapiov TtapaxaXio,
volo, qui propter nos resurrexit. Ille lucrum mihi itsiaOf;TS. Metaphrast. Mt,o' av iYa> Ttaptuv itapaxaXtb Ufiac, TcstaOf,Ti (ioi. Id.
adjacet. Ii>.
(80) Zuy^ioiiovsTts. Metaphrast., Suyyviote. Ibid.
'93) IT.aTeuaaTe, otc. Metaphrast. Us(aOT,TE, otc
(81) Mt, eu-TtoSiaTjTS (10! e'.c t^<or,v oOiaat. Me- 6^10. In.
taphrast. Mf) su.t:o8!otjts jioi ^fjaat. Analican , Non
(94) Ztiv ybp Y^iooj itiTv, epojv tou 8ii Xpiarov
impediatis me vivere. Vet. vulgat., Ne mihi atcoOaveTv. Metaphrast., 'ES; u>v y&p vpioto u(iTv,
impediatis ad vitam ; ut habent mss. vel ut, Grse- Epto tou aroOaveTv. Ex iis enim quse scribo ad vos,
mori cupio. anglican. Vivens eniin vobis scricismo rejecto, in libris editis habetur emendatum;
Ne mihi impedimentum opponatis ad vitam.
bo, desiderans mori pro Christo, Vet. vulgat.
Vivus enim vobis scribo, desiderans mori pro
Id.
(82) Mf, 0EXr!ar,xe. Metaphrast. (ir,8e OeXv)'a. Ibid.
Christo. Id.
(83) Toj 6sou O^Xovta |ie sivai, x8a|it|) [xi, ya- I) (9.;>) '0 E[i6c iptoc iorauptoTat. Dictum hoc cepiar^aOs. Vet. vulgat. Dei volens esse, mundo lpberrimum ab Orig^ne citatum est, Prologo in
non placeam. Anglican. ; Dei volentem esse,
Canticum cantwor., et Dionysio, in lib. De divinis
per mundum non separetis me (y^opIarjorOe) neque nominib , cap. 4, ut etiam ab ipsius scholiasta Maxiper materiam seducatis. > Id.
mo, hyperaspista Theodoro 'in Bibliotheca Photii,
(84) 'Exst. Metaphrast. exsT y&p. Id.
num <) et encomiasta Michaele Syngelo. De ho(85) 'EiTiTpetjjaTs jiot (it(ir;Tf,v eTvai itaOouc rum vero verborum duplici sensu, videndn; notatiotou XptaTou 6eou u.ou. A Theodosianis et Caini - nos Marstrtei in hanc epislolam, et Halloixii in Vitis htereticis, apud Anastasitim Sinaitam in '08rj- tam Ignatii, cap. 10. Id.
(96) Oux eo-Tiv iv ifiot rup oiXouv xv (iStop 8i
yuj. ita citata mvenitur ho^c sententia ; 'EiaaTS (11[iT,Tf,v eTvat itaOouc Xpiarou tou 6so'j fiou VetUS i|u)v, aXXifiEvov iv ifiol, lauOev (iot "kiyiv Aeupo
vulgatus ; Concedite mihi ut sim imitator passio- tcooc tov llatipa. Metaphrast. : Oux loriv iv i|ioI
itup tpiXiuXov uSiup 8e u.5XXov IJtjjv xat XaXouv iv
nis Dei mei. Id.
(86) 'Ev eauTtj). Ita Metaphrastes, et uterque ve- i(io'., EatoOiv (ioi kiyvr Aeupo itp6c t6v llatipa.
tus Latinus interpres ; ubi codex Augustanus et Non est in me ignis mundanre materii (vel rei
ullius teriems) amans ; aqua autem potius viva et
Nydpruccianus habet svTauOa. In.
(87) u(i7ta0eiTu>. Metaphrast. ouiiiTaOr.aiTu. in me loquens, qum intus mihi dicit ; Veni ad Patrem. Noster interpres ; Et non est in me ignis
Id.
amans
(88) MiXXov i(iot y^'0*. Lib. Nydpruccianus ;
(97) "USouat Nydpruccianus codex habet <jaoMaXXcv ?s Ttapay(vsaOe. Id,
. (89) Ttj) Qtty. Ita idem codex habet j ubi alii,Totj
fiat. Id.

813

AD EPISTOLAS S. IONATII GENUINAS APPENDIX.

816

vitffi: panem Dei volo, panem ccrlestem, panem A VST; t~> P''J tojtou (98)- Sstov tou 6io3 fliXio, iptov
oupavtov, otpTov tof,;, '6 icrci oiiqj ,7 'Itjtgu XpiTtoiJ
vit, qui est caro Chrisli Filii Dei, qui factus est
toj l'lou tou 6eou (99), tou Ysvouivoo ev uaTlptji h.
poslerioribus teniporibus cx semine Davidis ct
crctlpuaTo; AaSio xai 'ASpaau- xai Ttoua fli).u> ()) to
AbrahtB ; ac polum volo, sanguinem illius, qui est
aTua (2) a&TOU, 8 ecrrtv dviicrj ccsOapTO;, xai ilvcharitas iucorruptibilis, et vita ccterna.
vao; t/ur].
VIII. Oux e'"i OiXto y.axi dv6poj-ou; fiv touto olsVIII. Nolo amplius secundum homines vivere :
oxat, eiv uueT; OeXr,Te l3. Xptcr:?) truvEiOaiptojxai (3/
id autem flet, si tos velitis. Christo confixus sum
6j ~\, oix eti Ivu, inf.S^irsp tfi iv euoi 4 Xptcruci: vivo autem, jam non ego, quandoquidem vivit in me Christus ? Brevibus litteris oro vos, ne azo;. Ai' i),(Ytov Yp"|J-!JiiTO)v aiTOuuat uua;, uf, (4)
mihi negetis ; credite mihi, quod Jesum amo pro T::<pa'.TrjjacrOi ue, Tf!TtJ3Ti' (Jtoi, 6'ti t6v 'lrjsojv
esiXtu, tov uTtlp iuou TCKpaSoflivTa. T( dvTaTcociiiwru
me traditum. Quid retribuam Domino pro omnibus
qux retribuit mihi~~? Ipse autem Deus et Pater.et tt}) Kopitl) Ttepl Ttaviojv ajv dvTaTtlSojxe uot ; Auto;
Dominus Jesus Christus, manifestabit vobis haic,
Se 6 6e6; xal UaTr,p, xai 6 Kipto; (5) 'It.itojc 6
XpiTto;, oavsptoo-E'. uuTv Tauta, oti d).r(Aa)c Xtquod vere dicam. Alque vos una mecum orate, ut
scopum attingam in Spiritu sancto. Non secundum ~ .fto (G). Kai 6ueT; uvejtctTee uot, "va tou axoitoO
carnem vobisscripsi, sedsecundum Dei arbitrium.
tjxoj, ev llveuuatt *y'V (7)- 0u xa-:i o-ipx uutv
e'YpaJ/, iX*i xasi yv<Vv 6iou. 'Eiv Ttaflto, rflxSi patiar, adamastis me : sin rejiciar, odistis.
rrjcme (8)' ei'v dTtoBoxifxajOtij, euio-r'erTe.
IX. Mvr^uoveJETe ev -fi euyfi !1 (9) uutuv tt",; ev lupla
IX. Memores este in precibus vestris Ecclesioe
'ExxXrjCtla;, TjTt; dvx' tuou Ttotuivt ypvcat tu> Kaquai est in Syria, qura pro me, Domino pastore
p(oj (10), Tij) eiTtivTf 'Efdi eiut 6 Ttoiur,v 6 xaXoV
utitur, qui dixit : Ego sum pastor bonus"; et soxai uovo; auTTjv eTciTXOTcrjeret (11), xai f, ouiov erc
lus ipsam curabit vice episcopi, ac vestra in ipsum
auTOV aYaTtTj. 'Eyu> 6"t xai airyjvouac i$ auTiov Xtcharitas. Me vero pud"t de illorum numero dici :
Yeiflaf ou y^? E'iJL' "$!,J' ^v ^'X"0? 6t6jv, xi!
nec enim dignus sum, cum novissimus eorum sim
Ixtp-oua (12)- dXX' r,Xir,|jtx( ts Elvat, Eav etoii Irti
ct abortivus ; sed per misericordiam Dei oblinui,
Gal. n, 19, 20.
' deest in ms.
1S ms. et Metaphr. add. QiMwzi ouv, 1v xai uueT; eeXriOvcE.
10 Psal. cxv, 12. !l ms. et Metaphr. itpooreuxfi. " Jo;in. x, 11.
amans aliquam aquam, sed vivens et loqucns est C oux eti ulv i^, tf 8's, tpr^iv, t/ euoi uovo; Xpiin me Aq
Aqua aulem alia viva manet in me, intriuot6. Tanquam spintu semper exasluans, cum
desidcrio clamavit sanctus niartyr in mediis pensecus milii dicens Veni ad Batrem. Grasci iu
culis ; Christum gaudens insequor. cum Christo
Mena-o, die 20 Decembri^s : Oux eaye; nuo cptXouXov
sum ciucillxus. Vivo aulem, jam non ego ; Yivit
ev oo", 'lYvaT'.- uotop o'e !Ju)v uiXXov xai XaXouv"
vero in me (inquit) solus t.hristus. > Itt.
Asupo Tcpo; tov rixTEpa- uotop to ez ?oj?i; Et; ?<ot,v
(4) Mr, TcaiatTy.aao-oi pts. Desunt ista et in MeuiToyiTeuov t;u5;. Non habuisti in te igncm tertaphrasta et in nostro interprete. Vet. vulgat., Ne
renorum appelentem, o Ignati, sed potius aquam
mihi obsistatis, vel iut in Miigdalenensi et Petavivam et diccntom : Hucad Patrem, aquam salienviano codice legilur) observelis. Id.
tem, e vita in vitam nos transferentem. Usser.
(5) '0 6e4; xai HitTjp, xai 6 K-jpio;. Ita ct
(98) Ouoe f,oovaT; tou p(ou toutou. Metaphrast.
Vet. vulgat., Deus et Paler et Dominus. Sic
OuSe T,oovaT; TaT; tou 8(ou toutou. Vet. vulgat ,
enim habent codices mss.. licet in Magdalenensi
<( Neque voluptates vita? hujus desidero ; sic enim
prior conjunctio desit ; et libri edili auctiorem lems.Magdalenensis et Petavianus legit; non huctionem exhibeant ; Deus et Pater Domini noslri
jus munJi, ut alii. Id.
Jesu Christi, et ipse Dominus. Io.
(99) "0 srci cripj 'lf,o-ou XpiTtou tou Viou tou
(&'< 'Irj-ou; 6 Xpi3-6; csavepojcret iuTv Tauta,
eeou. Ita Melaphrast. Noster inlerpres : Quod fst
8t; i),T,06i); XiYtu Metaphrast., 'Ir,trou; 11 Xptcrto;
caio Jcsu Chvisti. Vet. vulgat., Qui (vel qua,
uuTv TauTa oavspojTit, to dd)*Euol; orofjta, oti 4Xt;6t;
ut habet Magdalenensis codex) est caro Jesu Christi
Filii Dei ( vivi additur in libris excusis : quod a rj Xeyto. Id
6ueT; ffuvjoJatrOi uot, "va tcu oxorcou
mss., uti etiam a Graco, abestl. Hoc auiem in
'
~) Kai
Tjyjjj, ev IJvsjuot'. aY'!tp. Pro his Metaphrastes
loco non agi de sacramento eucharistia) (ut putatantum habet ; aiTrjoaetOe nep! euoii, "va eTctTjyio,
vit Baronius, ad ann. 31, u9 et 109, 25) ; sed
et nosler iulerpres ; Petite pro me, ut attingam.
de ipsius Dei fruitione in ccelo par martyrium, in
Notationib. ab 10 caput VitaB Ignatii, ostendit JaID.
(8) 'nYaTCT]*tTe. Anglican., Voluistis. Id.
suita Halloixius. lo.
(9) Euyfi. Melaphrast , Ttpotreuy^f). Id.
(1) Iloua fliXto. Metaphrast., Uojxa 8tou eeXto.
(10) Xpr,Tat Ttu Kupttu. Id., t6j es6> xixpTjTat.
Id.
(2) ATua. Ita Metaphrastes, et uterque vetus inI.
(11) Ka! uovo; auTr,v iTctov.oTCTjcrei. Id. ; Movoc
terpres Latinus : non Ttoua, ut codex Aug,'stanus
auTT,v 'Irjctou; XpterTo; iTtiov.oTcr;crEi, et noster interet Nydpruccianus habet. Iu
pres ; Solus ipse Jesus Christus vice episcopi sit.
(3) Xpto-Ttf) o-uveaTaupuouat, etc. Pro verbis his,
Vet. vulgat., Qui visitavit eam ; vel, ut in mss.
ex Galat. u,20 petitis, Metapbrastes legit : ezArJo-ahabetur ; Etsolus eam visitavit. vel; visitabit
te ouv, 'iva xii 6|tei; 0EXr,9f;TE ; et noster interpres ;
potius, ut in quibusdam legitur. In.
Verite autem, utet vos acceptemini. Quanquam
(12) "Ky.Tpojua. Vet vulgat. purgamentnm.
Sro vulgata lecttone facit illud in Grflccoruni MeiiD?o,
Anglican.
rectius ; abortivura, > exlCorinth, xv,
ecemb. 20 ; Zitov to; dei t6j t.vsjuot'. 6 Upouiptu;, ixpaji iJv Ttofluj ev uicnu Ttuv xivSjvojv Xpt8. Id.
o-cov S.ojxtu yatstuv, XptaroJ) swesTaupojuat. ZS> 8e,

817

EPISLDLjE INTERPOLA.TiE. AD PHILADELPHENSES.


8!8
Tuv^to. 'Aaici^STai uu.a; to i/vtov Tcveujjta, xat ^, aya- /\ ut sim aliquis, si Deuui assequar. Salulat vos
tct) xcov 'ExxXrjcutov Ttuv 8ea|ijviov tis et; ,3 Svojjia (i3)
meus spiritus, et charitas Ecclesiarum quan me ac'Itjoou XptaTcu, ou^ to; TtapoSeuovTa' xai Y^p a^ {**! ceperuntin nomine JesuChristi, non quasi proeterTtpoo-rjxouaat [jtoi t?| 6o(Jj> (14), xa-airoXtv ** [ie TcpoTj- euntem ; etenim quoe me in via non convenerunt,
Ya^ov (15).
in civitalibus deduxerunt me.
X. Tpicpo) 8e ujxtv xauxa aico Sjxupvr);, oia 'Etptcrttov
X. Scribo autem vobis haec e Smyrna, per EpheTtov ai-toixaxc/pto-Tiov. "Ejti 81 otjjta ejjiot auv tcoXsios merito beatos. Est autem una mecum cum
XoT; xai aXXot; (16) Kpoxo;, to tcoOtjtov 6'vojjta. Htpt
aliis multis Crocus, exoptatum nomen. De his
Ttiv tpoaeXOovTtov ' (17) aito Supta; et; 'Ptojjtr^v, et;
qui e Syria Romam venerunt, ad gloriam Dei,
86;av 8sou, tcicjteuu) ujjw; sitE^/ioxivaf oT; xat orr credo vos cognovisse : quibus et signiftcatc me
Xiojsts, i'(y->$ {Jte 6'vTa1 TcavTt; y"P E';TV ajjioi 6=ou prope esse; omnes enim sunt Deo digni, et vobis ;
xat ujjttov oii; Ttptctov ejt'.v uijtTv y.aTa Ttdtvta ava- quos decet ut vos per omnia refocilletis. Scripsi
Ttauaat (18). "Efpatyz 8'e 6|jtiv Tau-a tq Tcpo ivvea vero vobis haee die ante ix Kalendas Septembres.
KaXavotov sTc-e(j.opi(ov 2' (19). "EpptoaOs et; TtXo;
Valete in perpetuum, in patientia Jesu Christi.
(20), iv ujtojiovrj 'Irjaou Xptcnou (21).

nPOS <IAAAEA$EIS

(22).

AD PHILADELPHENSES.

'iYvirioi;, 6 xat Ototfiipo;, 'ExxXr;a(a 6eou HaTp6;


Ignatius, qui et Theophorus, Ecclesi Dei Patris
xal Kupiou 'Irjcrou Xptarou, ttJ oua-rj, iv 4>tXaet Domini Jesu Christi, qui est Philadelphiso, in
3sXtp(a, iv aYXTrTt (23) T)Xer;[jtivr), xat fjSpacharitatemisericordiamconsecut83,acQrmataB in
ajjtivT^ ev 6tiovo'!a 0sou, xai aYaXXojjisvTi, iv
Dei concordia, et exsultanti in passione Domini
Tc^> TtaOet tou Kuptou 'rjfitbv Tr(crou !,-,s aotaxpinostri Jesu inseparabiliter, ac per resurrectionem
tco; (24) , xat ev Trj avaercio-et aurou tcetcXt)ejuspleneinstructm tn omni misericordia : quam
poyoprjixivri ev TtivT-; eXlet ,,J. r;v icfrcaop;at iv
saluto in sanguine Jesu Christi, quod est gaudium
aljxaTl 'Irjiou Xptarou, TjTt; erct yji?a I'u,Y'0<
sempiternum et stabile ; maxime iis qui unum
xai Tcapauiovo; (2o)" i^iXterca iv Evt ouert auv
sunt cum episcopo, presbyteris, et diaconis ; deTtj) ertcrxoTrio xat toT; TtpeaSuTepot; xat 8ta- L signatis in volunlalc Dei Patris, per JesumCbrixovot; , aTco8sSstY[*svot; i'v 6eXrJ|jiaTi 8sou Dastum, qui secnndum propriam voluntatem suam
rp-j; , 8ta tou Kuptou '[r,Tou Xpitrtou, o; xaTa
Qrmavit Ecclesiam super petram31, oedificio spiti IStov pouXr,|jia so icrtrjpt)Jev autou ^srituali, non manu facto ;in quam simul irraen5?'to; (26) ttJv 'jKxxXricfJav iict ttJ, TtiTpa, o!xotes venti et fluvii, non potuerunt eam subvertere ;
13 al, tb.
ib; ** ms. aipxa. Melaph. erapxa, xaTa TttiXiv. ,3 ms. et Metaphr. Ttbv ouveXOovtiov jjioi,
" ms. Z'lETCTe|x6p(a. Metaphr. "fieTCTE^Sptou. ,7-58 ms.. 'Irjctou Xptorou, " in ms. inser. tcoXXtj iytnt-Q.
liXriLta. " Matth. xvi. 18.
30 ms. eiXrjjjta
(13) Et; 6'vofjta. Ita Metaphrast. et noster inter- Grascis qui sub Roniano vixerunt imperio, hoc
pres : in nomine. Codex vero Nydpruccianus, to; factitatum videamus : ut in Hippolyti Canone Paschali, Epiphanio, Socrate et aliis historicis obserovo-jia, et vet. vulgat. : sicut nomen. Usser.
(14) Tri 6o(i. In Metaphrasta additur, ttj xaTa vare licet. Id.
(20) EI; te'Xo; 'Ay<xtctjto, in Metaphrasta addiaipxa, et in nostro quoque interprete : quaj setur. 1d.
cundum carnem. 1d.
(2!) XpiiTou. 'Ajjt-^v, in eodem addilur ; ut et in
(15) DpoTiYaYov. Metaphrast. Tcpoi^Yov, et noster
prajcesserunt. 1d.
p. editione vulgata Latina ; quanquam in ea etiam a
( 1 6) "Ajjta ejjtoi truv tcoXXoT; xataXXot;. Metaphrast. " Magdalenensi et petaviano ms. absit. Id.
(22) ripo; lnXaSsXtjtT;. Vel. ^iXaSeXtplou;, ut in
Jj'jv aXXot; TtoXXot; ajJta Ejjtot xa(. Id.
codice Nydprucciano legitur. Philadelphenos eos
(17) rJsp? Ttbv TtpocreXOovTtov. Id. : Ttov crjvsXOovappellat Plinius. Hocc vero, et sequens ad SmyrTtov (iot. Anglican., de advenientibus mecum.
nxos Epistola Troade missa est : sicut quatuor
In.
(18) Ou; Ttplrcov iactv u;jtTv xiTa Ttavxa avaTcauaat. prsecedentes scripta) suntSmyrnao, quod etiam ab
Ita et Anglican., Quos decens est vos secun- Eusebio, lib. m Histor., xeip. Xe', X?', est notatum.
dum omnia quietare ; licet vetus vulgatus le- Id.
(23) 'Ev iY^^Tt- Anglican., Asiae. Id.
gat : et apud vos me oportet in omnibus requie(24) Tou Kupiou r)u.ojv 'Irjaou dotaxpiTto;. Angliscere, ubi illud [ in omnibus ] ex Magdalecan,, Domini nostri (ut D. Montacutii) vel, Donensi et Petaviano ms. restituimus. Id.
mini Jesu Christi (ut Cantabrigiensis habet ms.)
(19) Trj Ttpo ivvia KaXavStov SsTctiiJiSpdov. Vel,
inseparabiliter. Vet. vulgat., Domini nosrti
2stcte(ji6;(ou. ut in Metaphrasta. In Majstrosi et Vedelii editione, rfi Tcsp'. hvia KaXavS. perperam est indiscrete ; sic enim ex mss. restituimus ; ubi
edili legunt, Domini indivisae. Id.
excusum. Et Graecas quidem Kalendas in pro(23) Uapijjiovo;. Anglican., incoinquinatum.
verbium abiisse, nemo est qui ignoret. Verum ad
Homanos scribentem Romanis consueta temporum Vet. vulgat., singulare. Id.
(26) 'bcrtrjptsv autou ^eSatto;. Auglican.. a lirnotatione uti, quis rationi consentaneum essenon
existimaverit ? praesertim cumab aliis scriptoribus mavit in flrmitudine. Io.

819

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

sednec valeant unquam spiritualia nequitiaj.ve- A ^ofi^ TcvsujiaTtxTi 3J (27),

820
dy_Etporro'.rjTui, jj v-

rura iaflrmenlur virtute Domini noslri Jesu


xXjertivTEc " (28) ol avijiot xat ot TtoTajiot oux
Christi.
ijyuTav outt,v avatfiij/a!, dXXi fiT,8e to-yuietav tcote
Ta Ttveu|iaTixa ttjc icovTjplac, aXX' EtJaaOsv/jCFEiav ouvijiEt 'Ir(crou Xptcrcou tou Kup(ou f|(iuiv.
I. Conspecto vestro episcopo, cognovi quod non
I. 8eacri|iEvoc ujiuiv Tdv ETtJaxoTtov, ev-/u)v (29) oti
a seipso neque per homines dignus habitus fuit ut
oux do' eauTOu, ouve 8i' dvOpojTtcuv tjc;iuiQtj tt,v 8'.ayov!avTT,v elc to xotvov ivr]xou;rav EY)Eiptc'Qfjv'ttl ouol
susciperet minhterium ad coramunem utilitalem
xiTa xevoSocjfav, iXX' Iv dvarrTi 'lr,aou Xptcrcou, xat
perlinens : nec perinanem gloriam.sed in chari8eou HaTpoc (30) tou efeipavToe auTOv ex vexpuiv. 03
tate Jesu Christi, et Dei Patris qui ^uscitavit eum
xaTaTcewXTjVjj.at 'c'iv eTctetxeiaV 6'; o-iyujv TtXeov ouvaTat
ex mortuis3*; cujus ohstupui modestia ; qui tacitujv tcXeov XaXouvTtuv (31). Euvrjpji&jTat vdp Ta"c svtotus pluspotest quam qui pluraloquuntur. CoaptaXaTc Kvplou, xa! toTc 8txK'.tuiiao-iv, d>c yopSa! TT5 *'"
tusenimest Domini mandatis, etjustificationibus,
Oapcf xai eJTtv ajie|iTtToc, ouy fjrcov Zayapiou tou
ut chorda) cithara? ; estque inculpatus, non minus
tepsu;. At6 (laxapiljet (jtou fj D/jvt, tt,v 6l; 8e6v outou
quam Zacharias sacerdos **. Quapropter beatum
vvu(itjv *, eTttvvouc evipeTOv xa! teXeiov ouaav t6
censet anima mea illius in Deo propositum, qui
dx!vT,Tov auTou, xat to ddpY^TOv sv Ttijft stcieixeut.
cognosco illud virlutibus ornatum esse, ac perfectum: illius immobilitatem , atque lenitatem B eeou C&vtoc
ireeque vacuitatem, in omni mansuetudine De'
viventis.
II. Fugite itaque, ut filii lucis et veritatis, seII. 'Uc xixva ouv tfto-6;, iXrjflslac, tpeuYETE t6v
ctionem unitatis, et pravam doctrinam bmretico|iEpio-[i6v ttk Evdrr.TOC (32), xat tt,v xaxo8i8aaxaX!av (33) tu)v alpEJiuiTtov (34), ( v (loXuajioc
rum, a quibus pollutio egressa est in omncm tcrram ".
Ubi vero pastor est, eodeni ut oves sequamini.
e^tjXOev e;.c itaaav ttjv y^v- "Otcou ce 6 Tiot(Jir]v
Multi enim lupi velleribus induti 38, eos qui in Dei
eo-tiv, exeT (Ic Tcpd6aTa ixoXoufleTTe. IIoXaoi vip Xuxot
stadio currunt, per malam voluptatem caplivos
xuiSiotc fuioteaiievoi , TjOovt^ xax^ aiy(iaXuT!oucn
comprehendunt ; verum in vestra unitate non hatouc OsoSpdtiouc- 4'XX' ev Tj evoTT,Tt u|iu>v ouy eJouat
bebunt locum.
Tdrcov.
III. Abstincte itaqueab herbisnoxiis, quas Jesus
III. 'ATt^yetxfle ouv tuiv xaxuiv BoTavuiv (35), aor.non excolit, sed fera hominum interfeutrix ; non
vac 'Ir.aouc Xptcrcoc ou veuipveT , dXX' 6 dvOpueuim sunt planlatio Patris, sed semen maligni.
TcoxTdvoc flf^p, Sta to ptf, eTvat auTac 3' tf.uTe!av DaNon hsec scribo, quod apud vos invenerim divisio
Tpoc, dXXi OTcepiia tou Ttovr,pou. OiIy 6'ti itap' ujiTv
nem ; sed prsemunio vos, ut filios Dei. Quotquot q iiepio-jiov eupov *, TaiJTa vpdtsu- iXXi TcpoaioaX!enim Christi sunt, hi suntcum episcopo : qui vero
^ojjtai ujiac uc Texva 6eou (36). "Oaot ybp Xptcnou "
ah illo declinant, etcummaledicliscommunionem
eiTtv (37), outoi jiETa tou IrctcrxdTcou e'cr!v fiaot 8' av
amplectuntur, hi cum illis excidentur ; nec enim
exxXtvuijtv auTOu, xat tt,v xotvcuvtav dTrdjtuvTat jiEta
Christi agricultura sunt, sed diaboli sementis ; a
tujv xaTTjpa[ievttv, outoi juv outoTc exxoTCTjffovTa'.- ou
qno eruaraini semper precibus fidelissimi et manYape'cri fttiipfiov Xptarou, d/.X' (38) eyOpou eritopi- ou
puaQelr/te TcivTOTe euy_aTc tou Ttpoxa0E5o|i'vou uutiv
suelissimi pastoris qui vobis prrosidet **. Obsecro
'* ms. otxoSojirJcrac tcveuiioti. '3 al. suYxXrjoavTEC. 3t Gal. 1,1. ** Luc. I, 6. 3* ms. d^irr.v xat
vvti(iT,v. 3l Jerem. xxm, 15 ; Const. ap. vi, 5. 3S Matth. vn, 15. 3' al. outouc. 40 al. Eupibv. *' ms.
8eou XpuTou. *' I. Const. ap. vi, 18.
(27) 01xo8o(ifj TcvEuiiaTtxfi. Ita ex codice Nyd(33) Tf,v xaxo8ioaetxaXiav. lta codices Nydprucprucciano reddidiraus ubi Augustanus o'xo8ou.t,
cian., non Tfc xaxo8t8aaxaXiac, ut in Augustano.
TtvejtiaTt, et Ma;stra?us oixo8o;if,v TtvEupaTt exhibe'- n Anglican., malas doctrinas. Vetus vulgatus :
bat. Nosler vero interppes,' sancti Spiritus ipsius
malain doctrinam, licet in Magdalenensi et
(ut est in Cantabrigiensil vel; sanclo ipsius SpiPetaviano ms. legatur etiam : mala? dcctrina?.lD.
ritu (ut in D. Monlacutii est exemplari) hic legit:
(34) Tujv aipeiTiu)Tu)v. Vid. Prolegomena, in fine
reliquis superfluis omissis, quae sequuntur in hac
cap, 11. Id.
iTCtYPOttpfj, Usser.
(35) BoTavuiv. Anglican., herbis. non (ut in
(28) ZuvxXjjavTtc. Sic Nydpruccian , recte, pro
vet. vulgat. per errorem scriptum est) verbis.
o-uYxXrjiavTEC, quod alibi legitur Edit. Patrol.
ln.
(36) 'AXXi T:poacrtfaX!!|o[iat ujiac tI)C Tcxva 8eou.
(29) "Eyvuiv. Augustan. corrupte, Arrvov. Usser.
(30.) 'lr,70u Xp^Tt-iu, xa! 8iou lljTpdc. Anglican-,
Vet vulgat., sed muniens vos ut filios Dei. An De' Patris et Doraini Jesu Christi. Id.
glican., sed abstraclionem, quasi diceret (inquit hic Glossa) : Non ideo moueo vos fugere
(31) Tuiv tcaeov XaXouvTuv Id., Qui vana loquuntur. Id.
partitionem, quasi invenerira eam apud vos ; sed
Eotius inveni apud vos a materialibus et partibili(32) 'AXT(0s(ac, tpeuYETE tov jieotaii^v tt;c bdTr.Toc.
Idem iXr,0E(ac et (itpto*(i6v conjungit. omissa illa
us abstractionem. Id.
additione tt^c bdTr,Toc. Veritatis fugite partitio(37) "Otrot vip XptffTou etcttv. Anglican., Quotnem, > ubi et Glossa ha?c apponitur : Licet veriquot enim Dei sunt et Jesu Christi. In.
tas sit impartibilis, tamen eam videntur partiri qui
(38) 'aXX'. Augustan. iV ; male. Id.
sectas varias adinvenerunt vel sequuntur. h>.

821

EPISTOLjfi lNTERPOLATiE. AD PHILADELPHENSES.

822

itotfiivoc. too itio-TOTixou xa! itptfoTaTou. IlapaxaXto \ itaque vos in Domino ; quolquot poenitentia ducti
ouv ufxic Iv Kupitp, 6'aot av (lETavo^aavTsc (39) eXOcjtiv
venerint ad unitatera Ecclesi, suscipite illoscum
eit! ttjv ev4rr)Ta Trjc 'ExxXr)ci(ac, itpoooiyeoOe outouc
omni mansuetudine ; ut per bonitatem et patienfieTa itaar)C itpqK>TT)TOC, "va Sta Trjc yp7)OTOTT)TOC xai
tiam vestram resipiscentes ex diaboli laqueis **,
tt^c avsjjtxaxtac ivavrtyavTSc x ttjc tou SiaSoXou
digni Jcsu Christo facti, salutem consequantur
itaYtSoc. aftot 'IrjOou Xptatoj (40) fiviptvrti, o<ott,asternam in regno Christi. Fratres, ne erretis. Si
ptac aiiuvfou Tuycuatv iv Tr[ 6aatXs(a tou Xpior-.u.
quis eum sectatur qui se absciderit a veritate,
'ASsXooi, fxTj itXavaafle (41) El Ttc ay(ovTt aito tt,c
regnum Dei non hrareditabit : et si quisnon absceaX^Qeiac (42) axoXouflet, SaatXetav 8eou ou xXrjpovodit a falsiloquo pradicatore.in gehennam condemfiTjasf xai t" tic otlx aotatatat tou tj/eu5oX6fou xrjnabitur. Nec enim a piis discedere oportet, nec
puxoc, eic Y'EVVJV xaTaxpiB^aeTat. Outs yip suascum impiis convenire. Si quis iu aliena sententia
6tov itpfoTaaflat ysf,, outs 81 SuaasSiot auY*sTaOat
ambulat, hic non estChristi, neque passionis ejus
SeT. E*Ttc sv aX).0Tpra YvoijjtTj (43) niontaTsi, outo
particeps ;serl est vulpes corruptrixvinea? Christi44.
oux IVtl Xptarou, oute tou itaflouc auTou xotvojv6c
Cum ejusmodi non comraisceamini, nc cum illo
aXX' Iutiv aXioitr,C, oOopsuc a|xiteXtovoc XptaTOu (44).
perealis ; quamvis pater sit,quamvis tilius, quamT'o TOtouTtp jifj auvavatitYVuaOs, "va jj.f ouvotcoXtoOs n vis frater.quamvis domesticus 45. Non jrxjrfcienim,
inquit. oculus tuus super eum w. Osores ergo Dei,
auTuV xav itaTTjp fj xav uloc, xav aosXooc, xav
olxsToc. Ou oelasTat vap aou, orjoiv. 6 oc>0aXfi6?
ef. vosodissa oportet, et super inimicos illiustabeiit' auttp. Touc fitoouvTzc oCv tov 8:6v, (jttaetv
scere 41 ; non autem etiam verberare aut persequi
ypf) xai tfiac, xai iiti toic EyflpoTc auTou extijillos, ut faciunt gentes quae ignorant Dominum et
Deutn H ; sed pro inimicis habere, et ab iis segrexsoOat (4o) ou fif,v xa! tutcteiv outouc f) Sttoxstvi
xf)tl); Ta sOvr, Ta fnf, eiSdra tov Kuptov xai 8e6v
gari ;eos tamen commonefacere,et ad pamitentiam
aXX' iyflpouc (JtEv ^Ystjflat, xai ytopsoOai iit' aucohortaii, si foite audiant, si forte cedaut. Nam
hoininum amans est Deus noster.et t. omnes homiTtoV vouOstsiv Se cutouc, xai Eiti fJtsTavotav itapa"
xaXsTv, eiv apa axouotooiv, iav apa evotoat (46).
nes vult salvos fieri, et ad agnitionem veritaiis ve*tXiv8ptoitoc Y"? Irtw o 8^6c f|f*tov, xai uivTac
nire *. Quapropter solem suum oririfacit super
avflptiitouc
fliXet
atoOfjvat, xai eic i;itYvu>atv
bonos et malos, et pluit imbrem superjustoset inaXf,0=tac iXOstv. A;6 tov fjXiov auTOu avaTsXjustos" ;cujusbenignitalis cum vellet Dominus
Xei (47) eiti itovr,pouc xai ayaOouc, xal Speyet
nos esse imitatores,inquit : Estote perfecli, sicut
et Pater vester ccslestis perfectus est ,J.
tov oetov 3o eiti Stxatojc xai aSixouc ou tJjc
XpTjOTOTTTOC OeXtov xai -ijijiac eTvat fitfiTjTac 6 Kuptoc, XeYEf riveafle TeXEtot, xaOtbc xai 6 UaTTjp ufitov 6 oupivtoc t^Xei^c eotiv.
IV. 'Eyo itsuotOa e!c ufiac ev Kup(tp, ott ouSev
IV. Ego persuasum habeo de vobis in Domino,
aXXo opovTjastE. At6 xai 0apj5tbv ^pifm Tfi AttoOltp C quod nihil aliud sentietis. Quare et confidenter
aYaitr, 6;xiv, itapaxaXtiiv uftac, ff5 tctt::,
tc'tt::, xa
xa! evi
scribo charitati vestraj Deo digna) ; obsecrans vos,
xr,puY[jtaTi, xa! fitf euyapiartj yp7)a0a'. (48). M'a
ut una fide.una pra?dicatione,una eucharistia uta^ip iaTtv ?) aapi; tou Kupfou 'Iijaou M, xai v auTOu
mini. Una enim est caro Domini nostri Jesu, et
to aTfta t6 iitsp -Jiftaiv exyuflsv eTc xat cVotoc toTc
unus illius sanguis qui pro nobis effusus est ; unus
itaatv IflpuoflTj, xa! ev itOTTJptov to"c SXoic Stevsitempanis omnibus confractusest.etunuscalixomfnJOr, (49)- iv fljjiaarrlpiov (50) itaar, t^ 'EiixX^ata,
nibus distributus est ; unum altare omni Ecclesiae ;
43 II Tim ii, 26. 44 Cant. n, 15 ; Conal. ap. vi, 13, 18. * 1 Cor. v, et II Thess. m. * Deut. xm, 6, 841 Psal. cxxxviu, 21. 1 Thess. iv, 5. * I Tim. n, 4. 50 abest a ms. ,l Matth. v, 45 ; Consl. ap. i, 2 et n,
14 et vn, 2. " Matth. v, 48. M ms. Tr,aou Xptorou.
(39) "Ooot iv fttTovoriaavTsc. Vid. Prolegomen.
ubi vox Graeca est, sc-ETr)X(5|jt.Tlv. Id.
cap. 11. Usser.
(46) 'Evotoat. Vet. vulgat. acquiescant, vel,
(40) "a'.oi 'Ir,aou Xp:aTou, etc. Anglican. et
ut alii. cedant. Id.
(47) Ato tov f,Xtov outou ivaTsXXei. Constitut.
isti Dei erunt ; ut sint secundum Jesum Christum D
apostol. lib. ii, cap 14 : MtjJirjTa! yip etat tou Haviventes Id.
Tpoc auxtov tou sv toTc oupavoTc. tou tov rjXiov apjTOu
(41) 'ASeXooi, fiT) itXavaifle. Ha3C usque ad eiv
ivaTsXXovToc Eit! S'.xaouc xa! iStxouc, xal (JpiyovTOc
apa axojatoa'.v, proferuntur in exemplari Regio,
auTou tov ustov etc! rovrjoouc xai iYaOouc. Id.
quod numeratur 1624. Cot.
(48) riapaxaXtov 6fiac, fit? itiaret, xai Ivi xr;(42> Syljjo-zTt iito Tiic iXrjOsiac. Id. schisma
facientem. Usser.
pjvu;aTt, xa! fttcj suyapiarla ypfjaOat. Anglican.
(43) 'Ev iXXoTp(a Y^^f^Ti- Uterque volus inter Studete igitur una gratiarum aclione uti. Id.
(49) "Ev itoTifjtov tjTc oXoic StEve(niOri. Anpres vertit: in aliena sententia, idestin iTspoglican. unus calix in unionem sanguinis ipsius
SiS;!? sive falsa doctrina, ut exponit Vedelius.
Vet vul6at. unus calix totius Ecclesire, neque
In.
aliud nostri libri habent, quod respondeat Graecis
(44) 'AXt07tr,, tsOop:'j; iijtitsAtijvoc
Xpiorou.
illis omnibus : 'iv zot^oiov [toTc oXotc SievefirjOrnEv
Ex Cantic. n, 13. Vet. vulpat. fnudator et corOjcriasT^piov] itiaa t7j 'ExxXT,a'a.ut intermedia illa,
ruptor vinen? Cliristi. Constitut. apostol. lib. vi.
uncis inclusa, ex interpretatione hacexcidisse vicap 13 : HXivoi xa! cO'.osi;, iXtoitixtov jispiSic, xai
yafjta^VjXtov ifiitsX-ovtov a-iavtaTi(. Id.
deantur. Ie.
(45) 'ExtrJxEaOit. Nydprucc. ixTETr,x{aOai. Re(50) "Ev OuTiao-tTJpiov.MAltare >apudPatresmensam Dominicam passim denotat : apud Ignatium
spicit ad locum Psalmi cxxxvm (Hebr. cxxxix),2i,

823

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

824

ac unus episcopus, cum presbyterio et diaconis A xc^ eT; e7t!axoTco;, au.a xij) 7tpeouTspiu>, xat toI;
conservis meis. Quandoquiclein et unus est inge- otaxdvot; toT; auvSouXot; (Jtou. 'ETteirtsp /.ai et; (iil)
nitus, Deus et Pater ; et unus unigenilus, Filius, afivvVjTOi;, 6 6eo; xa! Ua-^p' xat el; jJtovoYivf,;,
Deus Verbum, atque homo ; et unus Paracletus, Tlo;, 8e6; Adyo;, xat avOpumo;" xal eT; 6 DapiSpiritus veritatis ; una quoque prsdicatio , el fides xXtjTO;, to nvEujjta tt,; aXT,0e!a;- ev os xat to x/una, et unum baptisma54 ; et una Ecclesia, quam puYfJta- xat f, 7c!aTt; u.!i, xa? to [3a7iTiau.a ev xat
fjt!a fj 'jExxXr^ota, f]v iSpuaavTO oi aytot aTcdaroXo'. aici
suis sudoribus ac Iaboribus fundarunt sancti apostoli, a finibus terra) usque ad fines, in sanguine TtEpaxtov eu>; TcepaTcov, ev Ttjj alptaTi aou Xptaroii,
Christi.Et vos itaque oportet,ut populum accepta- otxelot; iSpuiat xat Tcdvot;. Kat uu.a; cuv yprj, tu
bilem, et genlemsanctam B5, omniaperflcere con- Xaov Tceptouatov (52), xai eOvo; aytov, tv 6u.ovo!a
TtavTa lv Xptoxtj) stuteXeTv. A\ yuvaXxs;, toi; ivcordibus animis.in Christo. Mulieres, marilis subditee estote in timore Dei 56 ; virgines, Chrislo in Spaatv 67coTdtYr,TE ev tfdficp 6eou' a\ TcapOlvot, Ttj>
puritale ; nonabominantes matrimonium,sedquod XptoTtjj Iv atpOapata" ou p8sAuaadu.Evat vaptov, aXXi
prffistantius est appetentes ; non in calumniamnu- Touxpstaaovo; etpieu.evar oiix etci 01060X71 auvaoiii;,
ptialis conjunctionis, sed propter legis meditatio- iXX' Svexa ttj; tou vdptou 57 |JteXeTr,; (53). Ti Ttxva,
nem ,s. Filii, obedite parentibus veslris, et amale JJ TCEtOapy^sT-e toT; voveuotv 6u.u>v, xal arlpYSTt outou;
cl>; auvepyou; 8sou et; TTjV uuxTepav Yewr,aiv 0{
eos ut Dei cooperatores ad generationem vestram
servi, parete dorainis in Deo, utliberti sitis Chri- SouXot, iTCOTaYr,T6 toT; xuptot; ev 8Etj>, '(va Xptaroii
sti ". Viri, diligile uxores vestras, ut conservas drceXeuOspot flvr(aOe. Oi avope;, StvaTtaxe Ta; vuDei, ut proprium corpus, ut socias vitce, et coope- vaTxa; u;jtuiv, u>; 6u,oco,jXou; 8etl>, t!>; oixsTov auixa,
ratrice? procreationis liberorum. Virgines, solum u>; xotvuivou; ptou, xai auvspYOu; TExvoYOvta;. Al
Christum inprecibus ante oculoshabele,etPatrem TtapOivoi, (Ji&vov tov Xptatov Ttpo OtfOaAjjttov t'/_rce,
illius, illuiiiiii.it ;c a Spiritu. Utinam fruar vestra xat tov auTOU UaTepa, ev TaT; euv_aT; (54), tpaiTt^d[jtevat utco tou nveuptaTo;. 'Ovaiu.Tjv uutiiv tt"; aviw.
sanctimonia ut Eliaj, ut Jcsu filii Navae,ut Melchisedeci, ut Elisaei,ut Jeremiae, ut Baptislae Joannis, ajvr,;, co; 'llXta (55), (u; 'iTjaou tou Nau?j (56), (i;
MeXyta-Sex (57), (b; 'EXtaaatou, 10; 'Iepeu.'ou, tu;
ut dilecti discipuli, utTimothei, ut Titi, 11 1 Evodii,
ut Clementis ; qui in castitate e vita excesserunt; tou BaTCTtaTOU 'Iioavvou, ti; tou '^YaTtr^jjLevou (ia0ijnon autem ulvituperem reliquosbeatosviros.quod tou, d>; TtfioOeou, u>; T(tou (58), w; Euootou (59),i!k
KXrjfievTo;, tcov iv otYveta e^eXOdvTtov xiv piov ou
in conjugio versati fuerint, horum nunc memini.
Opto enim ut dignus Deo reperlus, in regno ad ^iiftu 60 8e (60) tou; Xomou; ptaxaptou;, Sti y^!101'
horum pedes inveniar ; sicut Abrahai, Isaaci. Ja- C Tcpos(i>u.(X/ioav, tov 61 (6J) 8u.vr'Jo6r/v apTt. Eu^ouat
B* Ephes. iv, 5. " Tit. 11, 14 ; I Petr. n, 6. c6 Ephes. v et vi. 57 al. tu>v vdu.u>v. 5* Const. ap. iv, 14. = I
Cor. vn, 22. 60 al. ^Iyu.v. B1 al. toutuiv.
et Polycarpum, sacrarium quoque. Vid. supr. in
Epist. ad Magnesiun. et ad Trallian. Usser.
(51) 'ETCEtTcep xat ei;^. Pro his, et qua> sequuntur
omnibus. usque ad aSEXtpot jiou, Xtav, etc.in nostro
interprete tantum habetur : ut quod facitis, secundum Deum faciatis. 1d.
(52) Aaov TtEptouatov. Ex Tit. n, 14, pro quo
vetus vulgatus interpres substituit. populum sacerdotalera, ex I Pet. 11, 9. uude et sequensillud,
xa! eOvo; aytov, fuit desumptura. Id.
(53: Oux tvTct StaSoXri auvaseta;, dXX' evexa
Tfj; tou vdjjtou (leXeTTj;. Tf]; ttov vdjjttov u.sXt7,;,
habet codex Nydpruccianus : ut et supra, in addi- J)
tamentis Epistolx ad Magnesianos, (jteXhi^ vdfuov
vatptov, ubi Augustanus singulariter vdptou legit
Grrecum autem auvatEta;, Latino contagii (id
est, contactus)vocab'ulo,invetere vulgata interpretatione reddilur, cui in Magdalenensi ms. explicationis gratia additur, vel conjugii. Vid. Prolegomen. cap. II. Id.
(54) 'iw TaT; tuyaT;. TuyaT; vetus legit interpres :
verlit enim, in animabus vestris. li>.
(55) '0; 'HXta, etc. Virgines vixisse Eliam, EliSffium.Jeremiam,et utrumque Joannem ab antiquis
Patribus proditum est.Antiochus tamen hnmilia 21
de Jeremia videtur dubitasse. Quod ad Clemeutem
spectat,diximus ad initium Recognitionum. De reliquis vide sequentia Mihi itaque videturpermirum
eflatum Methodii martyris in Convhio virginum,
orat. 1, non multo ante linem : 'EfeTaaclov 81' f^v
atTiav TcoXXtov Tc;otpr,Tu)v xat Stxatouv TcoXXi xal
xaXa 8tSafivTU)V xal ipYaaaptevojv, TcapOevtav ouSet;

outs Jvexu>u.!aaev, o!>ts eTXsto. Disquiramus quid


causai fuerit.curcum multi prophetaset juslimulta
et praeclara docuerint et fecerint, virginitatem qui
vel laudaret vel eligeret nemo repertus sit Cot.
(56) 'U; 'Irjaou tou Nauf,. Hunc Tertullianus, libro De monogamia, cap.6, negat fuisse digamum, ob
Scriptura) silentium rte illius secundis nuptiis, opinor. Secundus, inquit, quoque Moyses populi secundi, qui imaginem nostram in promibsionem
Dei induxit, in quo primo nomen Doinini dedicatum est, non fuit digamus. Eodem arpamento
ultra progressus Hieronymus,! adversus Jovinianum
12, cum nostro aYau.ov et virginem facit, scribens :
Oslende mihi Jesum Nave vel uxxorem habuisse,
vel filios : et si potuerit- monstrare, vicluin me
esse fatebor, etc. Id.
(57) MeXytaeoix. Ita quoque ProclusCP. oratione
6. Id.
(58) 'Q; TtjjtoOeou, &i T!tou. Ab Antiocho monacho homilia 112 Timotheus inter virgines collocatur; aS. Hieronyrao, Ad Ttt. 11, 7, Titus, ob
nomen incorruptionis, quod observat de Timotheo non dici I Tim. iv, 12, quanquam hocultimo
loco v if/da de virginitate lnterpretantur Tneophylaclus et OEcumenius. Id.
(59) EuoStou. Virginitatem Evodii alibi teslatam
non reperi, aut non memini mereperisse. Id.
(60) 06 i}jsyui 8e. Ita cod. Nydpruccian. ciun vetere vulgato Latino interprete. Augustan. ou ^l-(<.*.
Usser.
(61) 'Qv. Ita enim Nydprucc. et vet. vulgal. ibi
Augustau. toutuv. lo.

825

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD PHILADELPHENSES.

816

Y&p a|to; 8ou supeQii;, Ttpo; toT; "yveatv auTiuv A cobi ; sicut Josephi, Isaise, aliorumque prophetaeupsO/jvat ev r/J jjaatXeta' tu; 'ASpaatx, xal 'Iaai/,
rum ; sicut Pelri et Pauli, et aliorum apostolorum,
xa! 'laxtoS, tb; 'Iu>af,tp, xai 'laatao 2 (62), xa! tujv qui in nuptiis sersali sunt ; non enim libidinis
causa, sed generis s d propagandi ergo matrimonia
a"XXtov TcpocTjTtov (63)' to; lli-cpou, xai IJauXov (64),
yat tiuv SXXtov aTCOJToXtov (6b), tujv vaaon; Ttpaao- habuerunt. Patres, educate filios vestros in disciutXrjjavTOJV M ouy iiTto itpoOuuia; Se 64 ttj; Tcep! to plina et instilutione Domini ; ac docete eos sacras
7tpaY;Jta, aXX' S7t' evvoia; sauTtov 63 tou v^vouc, iayov litteras, item artes, ut non otio indulgeante. Bene
ixitvou;. 01 TtaTipe;, exTpsoiTS to!>; sauTtov Tcawa; autem. inquit, educat pater justus : in filio intelliev itatosda xai vouOsaia Kuptou- xat oioijxexe au- (jcnte Ixtabitw cor cjus M. Domini, placido animo
tou; Ta Upa ypiyL^Lizoi, xa! Tsyva;, 7tpo; to uf;
sitis erga servos, ut sanctus Job docuit 7. Una
a?Y'-? Xa^PE;v- KaXtoc Ss, or,a!v, ix-ps^st 7taTf,p
enim est notura, et unum genus humanitatis. In
Christo siquidem neque servus, neque liber est M.
oixato;- siti ulu^i aoveTq) euopavOrJasTat tj xapSfa
a-jTou. 01 xuptot, euuevto; toT; otxitat; TtpoaiysTE,
Principes ohediant Caesari ; milites, principibus ;
to<; 6 ayto; 'JtuS eS!8a;s. M(a vap ouat;, xal ev t6
diaconi, presbyteris, ut sacerdotibus ; presbyteri,
Yvo; ttj; avOpojitoTrjTo;. 'Ev Yap XptOTu) outs diaconi et reliquus clerus,una cum populo universo
So-jXo;, oute eXeuQspo;. 01 apyovTe; itstOapys!- B militibus, principibus et CaBsare, episcopo ; epi* al. 'Haaiou. al. aXXa. 0i deest in al. a 1. auT^;, ms. auTou;. Prov. xxni, 24. 7 Job xxm
13, lo. ' Gal. lii, 28.
(62) 'Iaafou. Ipsomet auctore, prophetia cap.vn, rato quod aniraadvertes quoque apud Cyrillum Hie^
ver5 3.Sed emaculari volo auctorem Tradilionum rosolym. catechesi 12, p. H3. AaX enim pro iao
Hebraicarum in libros Paralipomenon, ad lib. n.cap.
leclum fuit) ts xai ^auour^X, 'Kv 8s tt, via itaOr^T|,
33: Tradunt Hebrsci eumdem Marasscm filium oto; DiTpo; i$v xa! ot Xc.tco! tujv a~oaTo).ujv. Hoc
fuisse filiae Isaia) : et ideo iti hoc loco, qnanquam est : Qualis in Veteri quidem Testainento Abranam
nomen matris scribalur, patris tamen illius non fuit : qui Deum cunctis anteponens,cum uuigcnitum
scribitur ; quia indignus erat profanus rex tanto libenter et victo natura affeclu immolaret. magnoavo. Estne aliquis adeo caccus, ut non videat vo- pere gloriabatur et resultabat ; qui etiam tabernaces palris et matris sedem mutasse?Nimirum culi sui fores apertas tenfbat, paratus ad hospitio
in Paralipomenis uon nominatur Manassis mater,
suscipiendos quotquotad ipsum accederent.Neque
sicut nominata fuerat IV Reg. xxi ; pater autem enim audiverat illud : Vendc quae habes et da pauEzecliias utrobique dieitur. Cot.
pei-ibus: et majora his cdidit.ltem Job,alii iue plu(63) Kai Ttuv aAXtuv 7tpoor,Tujv. Excepto Daniele
rimi, et David, et Samuel. In novo autem Teslacum tribus pueris, juxla'doctrinam magislrorum menlo, qualis Petrus exstitit, et reliqui a,.ostolotam Synagogai quam Ecclesiao. I.
rum. Idemque cum Basilio senl.it de Petro et
(64) Ka! IlauXou. Amplectitur Ignatiaster opinio- C caHeris apostolis Ratramnus iv contra Greecos, 6,
Spiriletjii tora. II, p. 132. Ut omittam ha:reticum
nem Clemenlis Alexandrini STptouaTsuw in, pag.
448, et aliorum quorumdam, ortam ex pravo intel- Jovinianum, cum minus expresse loquenle Eusebio
lectu Paulinorum textuum Philipp. iv, 3, et I Co- Demonst. evang. lib. m, cap. 5. p. 118. Terlulliani
rinth. ix, 5, quam refert etiam, nec refellit Euse- vero verba disjunctiva sunt ; Petrurn solum iuvebius Ilist. lib. m, cap. 30, ut modeste fit a Nice- nio maritum, per socrum ; monogamum pra;sumo
phoro cap. 44, lib. n, quaaque perOrigenem initio
perEcclesiam, quaB superillum oedificala, omnem
Explanationum in Epistolam ad Romanos simpliciter gradum ordinis sui de monogamis erat colloi-atura.
cura oppositasententiaproponitur. Clemens, in- Cwteros cum maritos non invenio, aut spadones inquit nescio quis relatus in praefatione Lamberti tellipam necesse est.aut continentes. l)e monogaGruteri Venradii ad Clementina scripta, Petri in mia cap. 8. Jam ex apostolis duodecim solum Jounepiscopatu successor fuit : quo velut araanuensi nem uxore caruisse, ut nosler, affirmat qui falso
usus estetiam Paulus apostolus ; quemPhilippen- noraine Ambrosii gaudet auctor Commenlariorum in
sibus scribens ob iusignem pietatem prao caBteris Paulum, ad II Cor. xi, 2. Et quosdam apostoloruin
uxori suaa coramendavit, At maxima pars theolo- habuisse conjugia dicitur ab Origeue m flom. xu, I ,
gorura omnis oevi, Paulo virginitatem perpetuam et a Chrysostomo lib. De compuncliune cordis, cap.
laudi dant ; obnitente cuua paucis recentioribus 8. Imo inter virgines recensentur solummodo lilii
Chrysostomo. Id.
Zebedaei Jacobus ac Joannes in oratione 6 Procli.
Denique Andream. Matlhaeum et Bartholonueum
(65) Ka! Ttuv aXXuiv aTcoaToXiov. Ex I Cor. ix,
o : Kai o\ Xotnoi aTtoaToXot, unde etiam Clemens D maritos habesin Epiphanio hacr. 78, cap. 10. PhiAlex. Strom. m, pag. 448 ; vn, pag. 741, et lippum in Clemente Alexandnno, Stromateon m, in
Humbertus Sylvce Candidas libro Contra Nicetam Eusebio, Hist. lib. m, cap. 30, 31, 39, ex eodem Cjeperperam collegeruntanostolos conjugio obligatos mente, et Polycrate, necnon ex propria sententia,
vixisse Ac juxta S. Basilium, qui in Asceticis, ser- ct in Chrysostomo homil. 4, De verbis Isaiw, tom.
mone De abdicatione rerum. ex mea et mss.conslitu- III Iquanquain primu.s ac postremus excusari atque
tione. sic loquitur de sanctis conjugatis : Oto; fjv sv de Philippo diacono possintaccipi,utpatebitlegenti
(jtev tt* TtaXatf AiaOirixr, 'ASpaiu' 6; tti tou 6sou quae notabamus ad Constit. vi, 7). Judam Jacobi
TtpoTtiJ.rjas'. tov uovOYSvfi Ouatajdjv aau;j.TtaOtij;, sjjls- fratrem Domini in Eusebio lib. m, cap. 19, 20. 32,
YaXauyet, xa! Ta; rt,<; axTjvTJ; au-ou Oupa; StaTtSTts- ex.Hegesippo, in Cedrono p. Ii54, in Nicephoro lib.i,
Taauiva; sTys, itp6; uitoSoyf.v tujv irctJevouaOat usX- cap. 33. ln libello inedito De apostolis, qui S.
XivTuiv lTO'.ua^>5usvo;, ou y*.5 flxoujs' HoiXrjaov aou Epiphanio tribuitur. cod. Regio 1026 : Ka! r.pyrp
Ta UTtipyovra, xai 86; TrttoyoT;- xai Ta us!ova et/s 8jo utou; 'Ia'/ujSov xa! Ztuxf.p iCedren. Zu>toutuv sTtiSsfJaTa. 'ItuS (in Anastasii quaestione lo, xTfipa). Et Judam Iscariotem apud Eusebium tura
pag 174, STtsosfJavTO 'Aopaiu xai 'Iaaix xai 'la- Prxparat. evang. lib. vi, cap. 11, in loco Origenis,
y.tio. ubi Regius liber 200, 'ASpaau xa! 'ItoS), xat tura Eoang. demonstr. x, 3 ; necnon apud AugustiIts30'. TcXsTarot, AaStS (hoc modo et ad fidem codi- num, Theodoritum et Haymonem ad Psalm. cviii,
cum mss. editiones antiquae,cum ADastasio.ubi Pa- 9, ubi videnda quoque Gracorum Catena.Hactenus

riiiniis ultima cum interprete iospte AavtrjX, er-

collegi circa matrimonium apostolorum. Nunc aJ

827

AD EPISIOLAS S. (GNATIl GENULNAS APPLNDIX

SzS

scopus, Christo,sicut Christus Patri ; et hac ra- ,\ tiujov Ttji Kataapf o\ arpaTitbTat, xoTc Sp^ouoiv
ot Stoxovot, toi'c icpEOOUTepotc dp^tepeuatv 6* (66). ol
tione per omniaconservatur unitas10. Sint" autem
itpeoSjTepot, xa! oc otdxovot, xa! 6 Xotito; xXijpoc,
viduai non vag*. non gulosao, non circumcursaIrices ; sed ut Juditha illa honestissima74,ut Anna
ajjta 7ravTt Tto Xau> xa! toTc aTpaTiuiTaic xzi toTc
dp^ouat xa! Tij) Koioapt, tuj Eittaxoitar 6 iictaxojcoc.
illa temperantissima '*. Ha>c non ut apostolus pra>
Ttjj XplaTlj), t!)C 4 XptOTOC Ttf) rioTpt. Ka! OUTIOC T|
cipio ; quis enim sum ego, aut quge domus patris
mei'a, ut parem me illis dicam ? sed tanquam
IvotTjC Sid itdvTtuv au>eTat. "Eartoaav Se xoi al
commilito vester 18, officio succlamatoris fungens.
XTjiat (67) (jltj pejjtSai, (jtY) Xfyvat ", (it, iceptTpo^doec" aXX' toc lojotp "3 tj aeu.vOTdTTj, u>c tj "Avva Tj auxppoveaTOTT). Tau-a oi^ tic ditdoroXoc (68) Siototoojjtat- tic fip eiiju efto ; tj t!c 6 oTxoc tou itoTp<5c (xou, 'tva taortfzov (j.out6v ",7 Ixstvtov erit<o ; iXX' tl>c
auarpaTiujTTjC ufjtuiv, uitoou>vT,Tou (69) toJ tv i-xiyju-i .
V. Frulres mei, valde effusus sum in amorem |$
\*. 'ASeXcoi p.o'j, Xtav Ex/.e/uixat aYOittbv Ufiac,
veslri ; et supra modum exsuitans, tutos cautosque
xa;. uitepaYaXX6jjievoc daoaX(o[jtai ufjac. Oux \r(o> 84,
vos reddo. iNon ego autem ; sed per me Dominus
dXXi 6t' ejjiou 6 Kuptoc 'lT,aouc ev tj> SiSeptevoc 90Jesus, in quo vinctus, plus timeo. Adhuc enim itn6ou;jat (xoXXov. "Ktt -fip eijjii dvaitdpTtoroc- AXX'
perfectus sum : sed precatio vestra apud Oeum me
Tj Tcpooeuyfj ufjtujv e*c 8eov pts ditapTtaEt, tva ev tp
perficiet, ut id obtineam ad quod vocatus sum ;
exXT]07;v eTciTuyu) (70), Tcpoaouftbv xSj> EuavYEXftu
confugiens ad Evangelium, tanquam ad carnem
toc aapx! 'lT,aou (71) XptOTOu, xoi toTc dTcotrctJXotc
Jesu Chrisli ; et ad apostolos, velut ad Ecclesia
ojc Tcpea6uTep fto 'ExxXr^atac (72). Ka! to!>c TcpooTjpresbyterium. Prophetas eliam diligo, ut qui ChriTac Se aYOitu), u>c Xptaroc xotaYYStXavToc (73|, toc
slum annuntiarint, ut qui ejusdem Spiritus partitou outou llveujjioToc |jUTao-/6vTac, ou xa! 01 d-rctJOToXot. 'Qc 70? ol t^euSo-pooTJTOi xot ol tpeuSaiciicipesfuerint.cujusetapostoli.Quemadmodumenim
aroXot, ev xai to auTO etXxuaav ''9 (74) TcovT,pov xo'
pseudopropheta; et pseudoapostoli, unum et eumaTCOTTjXoV XOt XoOTtAOVOV TCVSUflO- OUTtO xot (75) ol
dem spiritum malum,fallacemetpopuli seductorem
6' I xo! vel ti; U^euatv. 10 I. sup. ad Trall. " Const. ap. 111, 6 et vii, 1. 7 al. Xfxvot. 7* ms. 'louSr^e.
74 Judith vni, 4, 6, ' Luc. 11, 36, 37. 7 I. Reg. xviu, 18 et II Heg. vn, 18. " al. eoutov. 7 Philipp. u,
25. " al. e:X/S-feTtv.
eorum ccelibatum et virginitatem. Praeter jam dicla C
(67) "Eotojoov Se xoi at ^J-pat. Vid. Prolegomen.
atque allegata, Hegesippus apud Eusebium lib. 11,
cap. 11_. Id
(68) TauTa ou/ tbc ditooT'jXoc. Vid. ibid. 'Ejjloucap. 23. e'. HieronymumCatalogi cap.^; Epiphanius
t6v autem, pro eoutov, ex Mydprucciano codice hic
bttresi 30, num. 2 ; hffiresi 76', n 13 ; el Ilieronyest positum. Id.
mus. 1 in Jovinianum 2i, testanlur de Jacobo fratre
(69) 'Vhooo^vtjToj. Vet. vulgat. obedientix,
Domini ; de Jacobo autem altero Joannis fratre Epiac si uicaxofjc legisset. Morelius : succentores.
phanius lviii, 4. lxxviii, 13 ; de Andrea Metaphrastes
Vairlenius, monitores ; qui utcootItTjV hic legenapud Surium -9 Junii ; de Juda proditore Hieronydum conjicit : quao vox,inquit,Gr*ce significat non
mus ac Euthymius in Ps. cvni ; de omnibus,dempto
proprie vatem aut prophetam, sed eum qui acceptum
Petro, idem Hieronymus 1. 1, Contra Jovin., cap.
ab alio oraculum promit et interpretatur cseteris.
14. Cot.
Unde et a Dionysio, in lib. De avlesti hierarchia,
Ibidem. Ka! UojXou, xai Ttiv aXXoov ditoaT<5Xu)V.
angelorum ordines appellantur toJeic u!tooT,Ttxa(,
De hoc loco videnda,qu;c fusius disseruimusin Proquod ea qua) a superioribus ordinibus acceperunt
legomenon capite 17. Sequens vero sententiaex
inferioribus ordinibus quasi per manus tradant.et
utroque codice Craco et vulgata Latina interpretailli rursus viris sanctis enuntient et communicent
tione, inter se collatis, est reslituta. Sic enim legit
Haec ille. Id.
codex Nydpruccianus : 'aXX' 6it6 TtpoOuu.(oc 81 tt,c
(70) "lvo iv tj> IxXtJOtjV eittTuy_uj. Vet- vulgat. :
Tcepi to TtpaYiJia, aXX' in' evvoiac eauTtov tou y^vouc
Ut illum in quo vocatus sum merear adipisci.
eo/ov exetvouc. Augustanus contractius : 'AXX' 6it6
Anglican. Ut in qua hsereditate propitiationem
TC>oOj(jttac tt,c Tcepi to itpaY(Jta, iit' evvoiac outoc
ecr/ov exEtvouc' quod Latine Morelius ita expressit " habuero leXe^eijv) potiar. Id.
Sed studio ac propensione animi ad rem, illos
(71) Tq> EuaYY^^tto tuc oopxt 'lT,aou. Hieronym.
vel quisquisauctor fuit Commentariorum illorum,
ego sum recordatus, et Vairlenius : Sed studio
in Psalm cxlvii : Ego corpus Christi Evangelium
virginitatis, de qua loquor, illi in mentem mihi veputo, sanctas Scripturas, doctrinam ejus. Vidnerunt, cum vetus interpres, ad interpolatoris
Clement. Alexandrin. Pxdagog. lib. 1, cap. 6.
mentem accommodatius.ila locum reddiderit: Qui
Origen.in Levitic. cap. x. homil. 7, et Euseb. Csesanon(unde 0O7 pro dXX' in nostro Grwco substituiriens. lib. 111, Ecclesiasticx theoiogi*, contra Marmus) libidinis causa, sed posteritatis subroganda?
cellum Ancyranum. Id.
gratia, conjuges habuerunt. Usser.
(72) ToTc ditoffT(5Xotc tbc itpeaSuTEpiu) 'ExxXtj(66) Totc itpeaouTepotc, dp^tepeuitv. Ex velere
aiac. EcclesisB videlicet universalis. Vid. Nicol. Vevulgato interprete corrigendum est, xai kpeuaiv,
del. in hanc epistol. Exercitat. cap. 14. Id.
el sacerdotibus isic enim in ms. Magdalenensi
(73) 'AYaittb, u>c Xpto-cov xoTOYYe(XavToc. Anlegitur), vel potius, u-c lepeuotv, ut sacerdotibus.
glican. Diligamus ; et ipsos in Evangelium annuuIta enim habent mss. Baliolensis et Petavianus : pro
tias>e Id.
quo Jacobus Faber (et cum eo editores reliqui) ut
(74) h'tXxjaav. Ila codex Nydpruccianus ; ubi
sacrorum adininistrat.oribus, substituit.De eo vero
corrupte in Augustano legebatur, E"Xi)vaav pro quo
quod statim subjungilur ; ut non presbyleri s<>lum
Vairlenius substituit, eiXTjoEaav, et vetus interpres
et diaconi, et reliquus clerus, seil etiam milites et
vulgatus, assumpserunt, reddidit. lu.
magistratus et ipse CtBsar, obediant episcopo : vi(75) Uutuj xa!. Vet. vulgat. sic iterum, pro
denda quso in Piolegomeu. cap. 16, sunt nolata.
quo Jacobus Faber, sic certe, edidit. Ip.
Id.

8_9

EPISTOL^E INTERPOLAT.fi. AD PHILADELPHENSES.

Ttpctprjxat xai ot dTtooxoAot, 1'v xat x6 auxo oyiov j^


Dvsufxa, _Yafl6v, xat f|YEu:ovix6v ("6), aXrjOe; xe
OtSaaxaXixov eX.Sov Tcapi 8sou 3ia 'li,aou Xptatou ^* (77). Li; y^? E0? TcaXata; xat xatvf,;
A:aOr]y.rj;' e7; 6 [Aeatxrj; 8eou xat avOptoTctov, et;
xe SfjfnoupYtav vorjxtov xai a*.TOr(Tiov, xal Ttpclvoiav
Ttpoa^opov xal xaxaXXrjXov eT; Se xai 6 MapixXr,xo;, 6 IvepY^cra;- ev Mtoai", xat TcpotpTjTai;, xai aTto.
axdXot; Tcavxe; oGv ol aYtoi ev XptoTu^j eatoOrjaav,
eXrctaavTe; ei; autov, xat aixov avap.e'vavxe;- xat
St' auxou oioTTjp(a; exu^ov (78), ovxe; dJiaYaTtrjTot
xat a;toflajjjtaaxot aytoi, utco 'Ir,aou Xpiaxou jjiepapxuprju.evot v xtf) KuaYYE5>'V X'W xoivrj; Xtc'3o; (79).
VI. 'Eav xt; 6e8v vdptou (80) xat TcpocpT(Tiov xrjpuxxTj eva , Xptaxov 8e apvfjxat Vtov etvat Beou,
<{<eua-rj; eoxtv, tb; xa! 6 Ttaxfjp autou 6 SiaSoXo;, "
xal eoxiv 6 xoiouxo; xfj; xaxto TtepiTojifj; iJjeuSoTouSaTo;. 'Eav xt; SfioXoY^ Xptaxov T/joouv Kuptav,
apvfjxat Si xov 6eov xou v5fiou xat xtov Ttpotprjxtov,
oux eTvai X4yJv xov oipavou xat fi)i TcotTjxf|V, Ilaxepa xou Xpiaxou- 6 xoiouto; ev xt", aXr,0sia oiy^
taxrjxev, io; xat 6 7taxf(p auxou 8 8tioXo;, xat eoxiv
6 toiouto; _'u:ivo; xou MaYu. aXX' ou xou dtYtou
Hveuijiaxo; uiaOTjTrj;. 'Eav ti; A&YT P-Ev ^va 8e8v,
OfjtoXoYXi 8e xat Xpioxov 'irjoouv, t)/iX6v oe avOptoitov
eTvoi vo(jttt",Ti xov Kuptov, ou^! 6i6v [jiovoYevri, xat
oootav, xat A(5yov 8eou, aXX' ex tyuyjiS xat ouifjtaxo;
auxov ptivov eTvat vouttt"T|- 6 xoiouxoi;, otst; eoxiv,
aTtaT^v xat TtXavTjV xrjpuxxtov eit' aTcojXeiqt avOptoTttov
xat Eoxtv 6 xotouxo; tcvt(; xr,v Siavotav (81), to; etcixaXetxat 'E6ttov 8! (82). 'Eav xi; xauxa fikv ojioXoyti, C
tpOopav 81 (83) xat (jtoXuouiov xaXij xr,v v6(jti|jtov pb-iv,

830

traxernnt ; sic etiara prophetaa et apostoli.unum et


eumdera sanctum Spiritura, bonum, principalem,
verum doctorem, acceperunt a Deo per Jesum
Christum '* *. Unus enimDeus veteris et novi Testamenti ; unus mediator Dei el hominum"1 ; ad opilicium inlelligibiliset sensibilis creaturae, et ad providenliam utilem rebusque accomodam. Unus
vero et Paracletus, qui operatus est in Moyse, prophetis et aposlolis. Oimies ilaque sancti in Christo
salvali sunt, sperantes in eum, illuinque exspeclantes ; et per ipsum salutem conseeuti sunt, cum
essent sancli, amorc et admiratione digni ; a Jesu
Christo testiraonum adepti in Evangelio spei communis.
VI. ,2 Si quis Deum unum prredicet legis et
prophetarum, Christum vero neget esse Filium
Dei, mendax est, quemadmodum et pater ipsius
diabolus M ; estque hic terrenro clrcuincisionis
pseuilo-J udifiis. Si quis confilealur Clirisi uui Jesum
Dominum, neget autem Deum legis et prophetarum, dicens Patrem Christi non esse oipficem cocli
etterra): hic in veritale non stelit, sicut necpater
ejus diabolus u, et talis est Simonis Magi, non
autera Spiritus sancti discipulus. Si quis dicat
quidem unura esseDeura, confiteatur vero etChrislum Jesum ; sed Dominum nudum esse hominera
putet, non Deum unigenitum, et sapientiam, et
Verbura Dei, sed sola anirna et corpore illum constare censeat : hujusmodi serpens est, fraudem ac
errorem pra;dicans in exitium homiuura ; ac est
ejusmodi inops sensu, sicut vocatur libion *". Si
quis hasc quidem contiteatur, sed legitimam comrnistiouem et liberorum procreationem, corrupte-

"* Psal. l, 13 ; Joan. xvi, 13. *al. Xptorou euOec nvtujjta. 81 1 Tim. n, 5. M Const. ap. vi, 10 xvi, 26.
M Joan. ur, 44. 84 lbid. ,;> ms. et una editio, etci xXfvrj [3i<ov pro eitixXT.v 'E6ttov. 8S Anton. Meliss.U
14 ; ( onsf. ap. vr, 8, 10, 26.
(76) 'HYepov.xov. Ex Psal. 50, 12, juxta LXX.
USSER.

(77) Xptoxou. In Augustano additur, euOe; -rcveup^c : quod nequea vetere Latino interprete, neque
a Grreco Nydprucciano codice agnoscitur. Id.
(78) Kat 8! auxou otoTr,p!a; exuvov. Anglicau.
in quo et credentes salvati sunt, ih unitate Jesu
Christi. 1d.
'79; 'Ev t(|> EuaYYEXi't(> xr,; xoivt^; iXTctSoc. Vet.
vulgat. < in Evangelio spei communis. Anglican.
et connumerati in Evangelio coramunis spei.
Id.
(80i 'Eav xte 8e6v v5p.ou. Anglican. Si autem
Judaismum interpretetur vobis, non audialis ipsum
Melius est enim a viro circnmcisionem babente
Chrislianismum audire, quam ab habente pra-putium Judaismum ; pra;termissa longa illa aliorum
haereticorum serie.qu in hac et sequente sectione
subnectitur, de qua vide etiam. si libet, Baronium
in I Annaliwn tomo. ad ann. 57, 188. Id.
(81) UevT,; tt,v 8;ivotav. Vixit primis Eccleslae
teroporibushomoquidaTi nomirre Ebionhseresircha
cujus discipuli dicti fuerunt Ebionoei et Ebionitai.
Quia autem 1V3N Hebraice pauperem ac egenum
siguilic.it, ideo per allu.sionem hxretici quidem illi
nomen trahebant ad voluutariam et apostoliram
paupertatem ; catholici vero adducebantad legalem
mopiara, mentis, sensus, intelligentioo egestatem ;
fidei, spei,omnisque boni prirationem. Horum me-

mor fac lecas Origenem initio tomi II in celsum,


cap. x, Philoculix p. 45, lib. iv De principiis cap. 2,
ad Genes. xvn, 10, et ad Matlh. xx, 30 ; Eusebium
lib. i Ue ecclesinstica theologia conlra Marcellum'
rap. 14, et lib. ur Histoi-iv ecclesiasticse, c 2~
Epiphanium.haresi 30, c. 17;Hieronymum in Isaix
i, 3, lxvi, 20, et in Habac. rn, 13, cum Theodorito
_ haerdt. Fab. lib. n, cap. 1, cum Epitome temporum
" in Eusebio Scaligeri edit. Amstel. p. 268, cumque
Nicephoro Hist. ru, 13. Cot.
(82| 'Eotiv 6 TOtouToc tcvt,; tt,v Siavotav, ii;
ETctxaXETTai 'ESitov Ita codex Nydpruccianus : ubt
ex Augustano corruplissime Paceus edidit, tL; Itcv
xa(vt) p-.iuv, quod Morelius correxit: oS; etcixXtj,
'EStiov. Vet. vulgat. Hujusmodi pauper est sensu
sicuti vocatur et adinventor ipsius errorisEbion.
Tou 'E6!tov ovojjtaxo; ttjv xf,; oiavota; TtTtoy_e'av auxtov 6Tcotpa(vovxo;. Tauxij ^ap etc'xXtjv 8 tctojy^o; Tcap'
'E6pa(ot; 8vo[xi!;eTai. Ebionis nomine paupertatera mentis eorum denotanle ; sic enim pauper
apud Hebraeos ( ivix ) nominari solet, inquit
Eusebius, libro ni Histor. ecclesiast, xe^ xf , unde
hanc Ebionici nominis etymologiam rautualus est
interpolator noster. Usser.
^83) *opa" 8=, etc. Adnotatur ab Usserio. agi
hocloco contra Saturnilum,qui primus. teste Theodorito,malrimoniumdoctrinamdiaboli nominaverit
etfuisseSaturnilura posterioremlgnatio.atque etiam
Basilide. Circa quoe nolim ego contentiosum funem

831

AD EPIST0LA8 S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

lam et pollulionera appellet, aut cibos aliquos de- A


testandos putet: lalis apostatam illum draconem
in se habilantem fovet. Si quis Patrem et Filium
et Spiritum sanctum confiteatur, et creaturam
laudet ; sed opinionem solamque phantasiam esse
dicat incarnationem, passionemque erubescat :
talis fidem negavit, non minus quam christicidae
JmkiM '. Si quis hrec quidem confiteatur, et quod
Deus Verbum in humano corpore habitaverit,
Verbum exsistens in ipso, sicut et anima in corpore j propterea quod Deus inhabitet, non autem
anima humana ; verum dicat illegitimos coucubitusbonum quoddam esse, finemque beatitudinis
consliluat voluptatcm ; ut is qui falso nomine Nicolaita dicitur*>s : hic nec Dei, nec Chrisli amator
esse potest, sed propri carnis corruptor, atque n
ob hoc Spiritu sancto vacuus, et a Christo est
alienus. Omncs hujusmodi, columns sepulcrales
etmortuoram sunt monumenta,quibus morluorum
hominum nomina dunlaxat inscripta sunt. Fugite
igitur malas artes, et insidias spiritus qui nunc
operalur in flliis * hujus smculi, nequando afflieti in charitate langueatis ; sed ornnes in unuru
silis corde indivulso, et animo voluntario, unanimes, idipsum scntientcs'*1 , semper eadem de iisdem
opinantes, in quiete. in periculis, iu moeroribnsiu gaudiis. Grntias ago Deo per Jesum Chrislum,
quod pacatani habeo de vobis conscientiam, nec
potest quispiam gloriari, vel secreto, vel palam, a
me quemqnam gravatum esse vel in parvo, vel in
magno. Et omnes inter quos loculus sum oro, ne
illud in testimonium conservent.
VII. Quanquam enim secundum carnem voluerunt quidam me seducere : at spiritus meus non
seducitur. A Deo namque illum accepi. Scit enim
unde venial, et quo vadat ,2, et secreta coarguit.
Clamavi cum interessem, loculus sum magna voce :
non meus est sermo, sed Dei : Episcopo attendite,
7 1. Consl. ap. vi, 25, 26.
m, 8.

M 1, Const. ap. vi, 8.

832

*a'- tTW xa>v TtatStov Y'vt(Ttv> +j ttva twv Bpo>u.iTtv


posXuxTi" 6 toioutoc, evotxov ey_et tov 8pixovta tov
a7iojTitT|V . 'Eiv Tie. Uaiipa xat Vl6v xii frf.ov
UvsO |jta 6,uoXoYfl, xai tt,v xt!jtv itcaivji, odxr^tv l\
MfTt tt,v eviojiaTiuaiv, xat t6 ici8o? iitatjyuvr.Tir
6 TotouTO^ T)SVT,-at tt,v it!jtiv, ouy v/ctov tfiiv y:ijtocjoviuv 'IouSaituv. 'iv t;c tauta fjtev 6(10X0^;
xa' 6'ti 6eoc; Aoyoc iv dvOptottivu) atiu.aTt xjtibxsi,
ojv v auTtJ) 6 AtSyo; ujjitep xai ^uyjr, iv jiijiati,
8'.a to evotxov etvat 6s6v, dXX' ouy_l dvOptoiritiv
J/uyv (8i-So). Xe'Yi oe tac itapavooioue; (Jtt^ete ivaWv
Tt eTvat, xai teXoc; et>8atu.ov!a; tjSovt/v Tiflrjtai- 0T0;
6 <J/Su8u>vj|j.o; NtxoXittTjC (86)" outo; oute iX<8ioc,
oute piXiSyptJtoc; eTvat Suvata, aXXi tpOoptu: tijc
obcsfae; aapxo?, xai 8ta touto tuu dylou Dvsju.ito;
xsvo;, xai tou XptJtou aXXiStpioe;, 0\ toioutot ttiv.
tt<, jTf,Xa( elat xai Tatpoi vexpuVv e<p' oTe rsYpaittn
jjtovov ovojiatx vexpwv dvOpioicuw (87). "teu-rets o&v
tae xaxots)v!ae, xat iv8pae tou itvsSuiacoe tou vvv
IvepfOuvTOC ev toTj ulotr tou atiivoc; toutou, firj itOts"
oi OXiSivTsc eJajOsvrloTjTe (88) iv t^ dYi1tr| iXXi
Tcivtsj sit'. to aut6 yEvsjOs lv a[isp!ott|> xnpofa, xi!
tj/jyfi OsXojot,- Ojp.tyv/01, to ev ippoiouvTt;, nivTOTe ta auti tcsoi tfiiv auttiv 8oiovtec, t* ts i*lcset, xa? xivSuvot;, xat iv Xuitatf, xat ev y_ap(jtoviT;,
Kuy_aptJtti) Tui 6su>, oti 'ItjUOu Xpircou, 6'tt turjvsf8r(to; e^-iJti ev 'iutv, xat oix eyst ttc xauy^jisOa'.,
oute XiOpa, oute (pavepwc, Stt eSipr^ja tivi, f, ev
[jttxpfp, Tj iv (jisfiXuj. Kat icanv ev oT; iXiXi)ira,
suyojjtai, "tva jirj t*c (jtaptuptav auto xT/JjiuvTat.

VII. E* yap /ata japxa [is ifiikr^it ttvt; Xlvf]jat, aXXi to Tcveujjti jjiou oj itXavatat. Ilapi vip
6sou auto e?Xr((sa (89). OTSe yip itiOev epy^etai, *a\
icou urciYEt , xjtt ta xpuicti IXiyyet. "Expauvw
^ap (Jtetciju ujv, IXaXouv (90) [jiSYaXrj tpojvp- oux i,a6s
6 Xdyoc, dXXi 6sou- Ttp stcijx6tcu> itpojsysts, xat tiy

Ephes. n, 2.

* L vacat.

" Philip. 11, 2. 2 Joan'

divino : aut in corpore Christi exstitisse quidem


trahere. Quanquam potuit Ignatianus oculus simpliciter respicere au Apostolum I Tim. iv, i, 3,
animam,non tamen proprie habitasse nisi Verbum,
ubi nuptiarum et ciborum prohibitio doctrinadav ob illud Joannis eloquium : Et habitaiit in nobis,
moniorumappellatur. Saturnilusautem etHasilides D quod sanctorum Patram uonnulli sic explicant,
videntur sub idem terapus venena ha;rescon suarum hoc est, in carne nostra et humana. Cot.
186) 'O ij/s-jStovujjto? NtxoXaftT,?. Vid. supra in
profundere ccepisse ; adeoque forsan Ignatio adhuc
vitam agente, ut in Epistolam ad Trallianos dispu- Epist. ad Trallian. Id.
(87) 'iio' oTc fifpi-Kta.1 uovov 6vrf;jiata vsxpuv
tabamus. Certe Epiphanius in haercsi Basilidianorum extrema. nescit quis duorum prior eruperit, dvoptu^nuv. Anglican., in quibus scripla sunt solum
acalterisuppeditarit virus.QuaB objiciuntur, parum nomina hominum. Eodem vero modo hareticos
urgent. A Tertulliano euim non admodum oido cippis et titulis moriuorvm comparat etiam Hieroaetatis servatur, ut videre est in Nicolao, Cerintho, nymus, lib. 11 Commentar. in Osesc, cap. 1, ut a
Ebione.et postea dici potest dc eodem fere tempo- Moest.neo est hic notatum. Id.
(88) Mrjito-eoi OXtSsvtsc staJOsvrJjTjTe. Articulum
re.Epipbanius verononsibi contradicit: quippequo
auctore Basilides a Saturnilo argumenta sic mutua- 01 delendum notat Vedelius. Id.
(89) T<5 itveujjta jj.oj ou tcXavatai. Hapa yxp 9sov
tus sit. ut ambo nequitiam a se muluo corrogarint.
outo e^ca. Anglican : Spiritus non seuucitur,
Hferesi 23. cap. ult. ; hreresi 24, cap. 1. Cot.
(8i 8li) 'AXX' ouyt ivOptoiteiav iluy^v, Uajrelica a Deo exislens. lo.
(90) 'ExoauYiJC Y^? ust'j ojv, eXiXouv. Conjunpeslis suppostorem mfestavit,si Christumanima.huctio y^p in Gra^co Nydprucciano et vulgato Latimana caruisse censuit. Quod si non Arianus fuerit, scd catholicus, voluit aut Christum constasse no habetur : in Graico Augustano et nostro interprete omittitur ; qui ita locum vertens, Clamavi
non corpore et auima tuiitum, verum etiam et Verbo

833

EPIsTOUE INTEnPOLAT/E. AD PHILADELPHENSES.

834

TcpsoouTspiip (91), xai toT; Siaxdvon. E't Seutcotctsjsts A


us (92), w; TtpouaOdvTa tov jjtEptafjtov tiviov, Xsysiv
TauTa- uiprj; uot (93) St' 6'v SiSsuat, oxt a~o otouaTo; dvOpto:tou oux eyvojv to Ss Ilvsuua Ey.r^pu;
uot (94) Xivov xaS: Xtopt; ETCioxdTcou ur,Slv TcotstTS.
Tt,v aapxa uutov tu; vaov Qsou TV)pstTt. Tr,v 'evtoaiv
a-fanaTS, to;j; usptouou; epeuveTB. Mtjirjtal yi;n(j<i
DauXou xai tiTjv aXXcov arcoaTdXcov, co; xat auToi tou
Xptarou (95).
VIII. 'Eyoj |Jtlv euv t6 fotov etcoiojv, tb; ivOptorcb;
et; evtoaiv xaTTjpTtouivo;, erctXsYtov xa! touto, 6'ti
ou Stirtao:; fvujjjtTi;, xai 6pyT|, xai uTao;, exsT 9so;
ou xrtotxsT, llaatv ouv toT; usTavoouatv iflrp-.v ws 6
6s6;, sav auvSpducoatv s't; ^viTTjTa Xptaoou (96), xat
juvsSpeiav tou entoxdTcou. IkaTejto tq X*?lTt ITi30''
Xptorou, 6ti Xuost itp' }i<j.~wt (97) ndvTa ojvSsouov
doixia;. UapaxaXco ouv uu5;, ur,Sev /.aT* tptOststv
TtpiooETs, dXXa xaTa yptaTouiOstav (98). "Hxouaa
vdp Ttvtov Xsyovtojv, Sti eav uf, ev toT; ipyetot; eupco
to EuaYYsXtov " (99), 'J Ttiottuw. ToT; St toio-jtoi;
EytjJ Xsyuj (1), 6'ti luoi dpyeTi eariv 'Ir(oou; 6 Xpl<tto;, ou Tcapaxouoat Tcpdor(Ao; SXeOpo;. AuQsvtix<5v " uoi- eartv dj/eTov (2) 6 OTaupo; outou xai 6
Oiva-o;, y.a: rj dviotaot; outou, xat f| tc!otc; tj Tcspt
tojtiov (3)- ev oT; OiXeu ev tfi Tc^oosuyfi ujjuuv StxattuOrjvat (4). '0 aTctorujv tiTj EuaYYtXitp, rtaatv ouou
dTctaret. Ou yip TcpoxptvsTat '' tb dpy_sta tou []vsj-

et presbyteiio, et diaconis. Si autem suspicamini


nie lionc dicere, quia prsonoverim divisionem quorunidam ; testis mihi is est, propter quem vinclus
sum, quod nou cognoverim ab ore Lumano ; sed
Spiritus annuntiavit mihi, ha;c dicens : Sine opiscnpo nihil facite. Curnem veslraui, utDei templum
custodite. Unitutem amate ; dissidia fugite. Imitatores estote Pauli aliorumque apostolomm, sicut
et ipsi Christi.
VIII. Ego ilaque quod meum erat feci, ut homo
ad unitatenicompositus, adjiciens ethoc: Ubianimorumdiscordiaest, etira, atquc odium, ibi Deus
minime habitat. Omnibus igilur pcenitentibus remiltit Deus, si concurrant ad unitatem Christi et
episcopi consessum. Credo gratias Jesu Christi,
p quod solvet a vobis omne vinculum iniquitatis '
Obsecro itaque vos, ut nihil per contentionem faciatisos;sedjuxtaChrisli disciplinam. Audivi enim
quosdam dicentes : Nisi Evangelium invenero in
archivis, non credo. Talibus aulem ego dico, quod
Jesus niihi pro aichivis sit ; quem nolle audire, manifesta perniciesest. Illibalum "mihi estarchivum
crux ejus, et mors, ac resurrectio ejus, el fides de
his ; per quas cupio justificari, in precibus vestris.
Qui non credit Evangelio, nihil cnHerorum credit.
Nec enim Spiritu\ urchiva debent pnclerri. Durum
cst contra stimulnm calcitrare ', durum est Christo
nolle credere ; durum estprajdicationem apostolorum rejicerc.

(xaTo; (5). 2'/.Xrjp6v to Tcpo; xivTpa Xa*T:stv (6),


oxXtjPOV to Xptattjj d-17-sTv, oxXvjpov to dOsTetv to
G
xr]puYH-a tojv drc/OToXtov.
03 ms. itptEi. M Isa lviii, 6. 85 Philipp. n, 3. M al. tou EuaYYiXtou.
ticum. " al. itpixeitai. l Act. ix, 5 et xxvi, 14.

,7 al. d'0t/.T(iv uot.

* authen-

in inlermedio exsistens, locutus sum, tov, non tov


reposita; servantur, ut Hesychius et Suidas explicant. Julius Paulus, Senlent. receptar. lib. iv.tit 6,
legisse se indicat. Cot.
(91) Ttii iTCto-xoTto.- Tcpoos^ETe, xat ttj) tccejSude Teslamcnto : Signo publico ohsignatum in ArTsp'<o. Vet. vulgat. Episcopo intendente etpresbychium redigatur ; ut si quando excmplum ejus interis, vel, ut in ms. Mag:lalenensi rectius lcgilur,
terciderit, sit unde peti possit. Vid. Ulpian. 1. ix,
episcopo intendite et presbytero, aut presby 1, D. De vaenis, el Justmian. Noicll. V6 et 74.Ibid.
(1) Tot; os TOtouTOi; i-(ix> Xsyw, etc. Anglican, Et
terio potius, ul ex Graco et uostro interprete est
dicenlc me ipsis, quoniam scriptum est ;respondeemendandum. Id.
(92) Et Se 6tcotctsjste [ie. Anglican. Quidam
runtmihi, quoniam pracjacet, scilicet principium
autem suspicati sunt me. Vet. vulgat. Hi vero
aliquod ex quo ostendi oportet quod scriptum est,
despexerunt, (vel, ut est in Magdal. codice, inlicet sit scriptum : ut vetus Glossa, hic apposila,
explicat. 1d.
spexerunt) me. Id.
(2) AuOsvit/.dv uo eotiv dpyETov. Ita cod. Nyd(93) Mdptu; fjtoi. Cilatur ab Antioeho, sermone
pruccian., ubi Auguslanus habet. aStxTov uot. An124. Vid. Prolegomen cap. 18. Id.
(94) 'Exvjpu^s uoi. Vet. vulgat pra;conisavit,
glican. Mihi autem principium est. Vet. vulgat.
vel prasconavit, ut in mss. legitur, ex quibus J) Principatus ejus cst. Id
etiam restituimus, quod ab editis aberat: Carnem
(3) 'n Tcepl TouTtov. Anglican. quse per ipsum.
vestram, sicut templum Dei, servate. Id.
Vet. vulgat., in omnibushis. Id.
(95) Tou Xptooou. Anglican. Jesu Christi, ut et
(4) *Ev Tfi Tcp'j3suy^rj u jjttjuv StxattuO^vat. Vetus
vulgatus vos (ita enim habent duo Oxonienses
ipse Patris ipsius- Id.
(96) 'Eiv oDvSpdutooiv e!; ivdTr(Ta Xptorou. ld.
mss.. ubi alii < per vos, nos ) in oraliouibusvestris
si pceuiteant in unitatem Dei. Usser.
justincari. Id.
(5) Ou y'13 itpoxptvtTat t4 dp/eTa tou llvsu(97) "Oti Xuost dcp' fjuojv. Id. qui solvet a vouaTo;. Ha habet codex Nydprnccianus, ubi Augubis. > Id.
(98) XptoTouiOetav. Id. Christi disciplinam.
stan. TcpdxstTat. Vetusvulgalus: quia(ita enim ex
Vet. vulgat. ' Christi dimicationem (itaenimhaGraecocorreximus aliorum, qui ) non praijudicabent mss , non, ut Faber edidit, militiam ), ac
turantiquitati (codex Pelaviunus melius, antisi yp-.o-Touay^ov legisset. Id.
quilate ) spiritus. Id.
(99) 'iJdv uo ev toT; dpystot; eupto to EuaY(6) Ilp6; xivTpa XaxTtiJstv. Ex Act. rx, b, proverjeXtov. Ita codex Nydpruccianus : non EuaYYE*
bialis locutio, usurpata etiam ab Euripide in BacA'ou.ut in Augustano perperam legitur. Sic vetus
chis, et Pyndaro in Pythiis, cui nec absimilis est
vulgalus interpres vertit: Si non invenero Evanilla Chrysostomi in Epist. ad Ephes. homil. 11 : Tt
gelium in antiqnis. Sunt autem dpy_s"a, evOa o\
xaTa Ttov fjXtov XaxTij^ei; ; Cur adversus clavos calSrjfttJatot X"PTSl dTtdxetvtat. xa?to<puXax'.a, Charcitras ? Id.

tophylacia, ve tabularia m quibu pnbllces chart

835

AD EPISTOEAS S. IGNATII GrENUIXAS APPENDIX.

IX. Boni quidem sunt sacerdotes, sermonisque A


ministri ; pnestantior autem est summus sacerdos,
cui credita suntSancla sanctorum. cui soli secrota
Doi commissa sunt. Bonre sunt adminislratorifR
virtutes Dei. Sanctus vero est Paracletus, et sanctum est Verbum, Filius Patris, per quem Pater
fecitomnia,omnibusque providet s. Hic est qua> ad
Patrem ducit via *,petra,*, maoeria. clavis, pastor ;
hostia ; cognitionis ostiutn e, per quod ingressi sunt

836

IX. KaXot ulv o\ iepeT;, xat ot tou Xoyou lihtmv


xpetaatov 8s 6 ipytepeu; (7), 6 TreTtto-TEUjjuvo; ti \'\f
Ttov ^^'0", o; udvo; TceTctjTSUTat ti xpyrcri toj
6eou. K2X! a'. XetTOupYtxai * tou eou 8uviu.t;.
"Ay'o; oe 6 UapixXrjo;- xat zyioz 6 \6~{o;, 6 v/i
UaTpo; V16; (81, oY oj 6 IXatT.p (9) ti tcivti iteiro'.r(xe, xal Tuiv 6'Xwv itpovoeT. Outo; io-rtv f, upo;
tov llaxspa ayouTa 686;, fj iritpa, o porfu6<, fj
xXete, 6 icotuf^v, t6 tepeTuv, f( 8ipa tf,< pwiitu:,
8'.' f;; elifjXOov 'ASpaiu, xai 'Io-aix, xil '[xii?,
Mu>7f,c, xat 6 o-SuTta; tujv irpoaTjTiuv X0?^> ** S-

Abraham, Isaac, Jacob, Moses, et universus prophetarnm chorus : et orbis columnaeapostolijatque


OTuXot TOU XOTUOU 01 Air^TloXot, XOt f| VJU.OT; TOJ
sponsa Christi, pro qua, dotis loco, effudit pro.
Xptcrrou, uirep f[;, tpipvr,; X6y<|>, ^iyse ^ o'1""11
prium sanguinem, ut eam redimeret.Omniahsec ad
atua, 'iva auTf,v eJjaYopaari. llavxa xauta U Mnuilatem unius soliusque veriDei. Eximiumautem
TTjTa tou Ivo; xai uovou iXr(0tvou 8eou (10). 'Etatpequiddam habet Evangelium ; nimirum, adventum
Salvatoris nostri Jesu Chrisli, passionem, ipsam n tov 8i ti eyet xo EuaYYJXtov, ttjv Ttapouatav tou Xu>resurrectionem. Quae namque prophelfje annuntiaxrjpo; f(u;7jv Tr,o-ou Xpto-Tou, xo itaOo;, autf,v Tf,v
ivaa-Tao-iv (11). "A y? ol TCpotpfJTBt fl2) xaTTJYYsXverunt, dicentes : Donec veniat cui repositum est ;
Xov, Xsyvts;- "Kuj; av eXOti tjj 7 AndxetTat (13),
et ipse erit exspeclalio genlium 8 ; haec in Evangelio
xa? auT<; Tcpoo-Soxta eOvojv TaiJTa Iv tuj KuarfEimplelasunt: Euntes, docete omnes gentes, baptiX('j) 7reTrXr];.u)iaf HopeuOivTe; uaOrjTeuaaT^ Ttivra
zantes eos in nnmine fatris, et Filii, et Spiritus
t eOvtj, paitTtJovTe; auTou; el; t6 ovout to5
sancti '. Omnia igitur in universum bonasunt,lex,
HaTpo;, xat tou Ttou, xat tou aYtou IlveujiUTO;.
prophetaj, apostoli, totus coetus qui per ipsos creIlivxa ouv 6uou xaXa, 6 vouo;, ot TcpoiyfjTai, ot i'.ididit : modo nos invicem diligamus.
o-ToXot, to irav auvaOpotaua xo Ji' auTujv TttTreOjav
uivov iiv iYa,t'u!JLEV aXXr]Xou; (14).
X. 'ErcetSfi xaTa Tf^v Tcpoaeu^f|V uutuv (15), xat Ti
X. Quoniam secundnm orationem vestram, et
viscera quaB habetis in Christo Jesu, nuntiatum est
arcXaYyva a e^eTe Iv XpiOTtJ) 'Ir^o-ou, airrjYY^1) I101
!.pr,vf'jEtv tt,v 'KxxXr^jtav ttjv iv 'AvTtoyeta Tf]; 2'Jmilii pacein habere Ecclesiam Antiochenam, qu.t;
in Syria est deoet vos, ut Dei Ecclesiam, eligere C pta; (16), Tcpircov eo-Ttv uuTv, u>; 'ExxXrjO-ia BfrJ,
1 ms. XetToyT-ftat xat. 3 Const. ap. vi, 11 et vn, 25 et vin, 16.
Joan. x, 11,9. ' ms. 6'.
8 Gen. xux, 10. 9 Matth. xxvin, 19.

Joan, xiv, 6.

* I Cor. x, 4.

(7)'0 ap/epe');. Constitut. Apostolic. lib vm, cap.


apud Augustinum etiam habetur, lib. xn Contra
46 : ToT; ulv etc-o-xoVoi; Ta ti;; Aoyteotoajvr,; ivetFaustum, cap. 42, et lib. xvn De civitate Dei, cap
tjau-ev, toT; oe JtpeaSuTipot^ xi ttj; ie'ujajvr,;. Epi41. Verum LXX non ita vertisse, sed, Ej>; iv eXOti
scopis quitiem assignavimus quoe ad principalum
(u iTcixeiTat. Juslinus martyr, in Dialogo cum Trysueerdotii pertinent; presbyteris vero ad sacerdo- pkone Judxo, confirmat. Id.
tium, qua ratione apud Tertullianum, De bapti(14) M-jvov lav SvaTtibuev iXXv^Aou;. Anplican.
smo cap. I" nominalus legitur summussacenlos,
si in cbaritate creditis. Vet. vulgat. Solum
qui est episcopus Verum hic non alium per iiautem restat. ut nos invicem diligamus. Id.
(15) Tutov. In Plantinianis editionibus male Ifytepia intelligcre videtur Ignatius, quam ipsum
gitur fjutuv. Id
(."hristum. Usser.
fl6) 'AitTjYYeXrj uot etpr^vejetv tt,v ev 'Avtioi8) Kat 4'yio; 6 Kiyos, o tou UiTpo; V!.6;. Pro
ye!a ttj; Supta;. Ex hac et sequente ad Smyrnxos
istis.ineditionevulgataLatina habenturistaomnia:
Epistola (utraque ex Troade missa) cognoscimns
ii Qui est super omnia sanctissimus, et Verbi miIgnatium, prius quam MinoremAsiam reliquisset,
nister. Sed super omnps sanctos sanctissimus, et
princeps sacerdotum (ita enim habeut mss., ubi in n de pace Ecclesiro Antiochenas reddita certiorem faeditis legitur, summus pontifex et princeps pon- " ctum fuisse. Quod hoc tempore contigissc, dum
Trajanus, Antiochin adhuc moratus, de bello
tificura ', qui est legatus et minister Patris, et
Parthico gerendoc' nsilium caperet.ita nosdocuit,
princeps legionum niilitwu nlestis. Id.
inn Chronicorutrjlibro,JoannesMale1a,Antiocbenus
(9) At' ou 6 naTrJp. Vid. Prolegomen. cap. 11.
historicus : 'Kv Ttj) St StatptSetv Tpatavov pao-.Xii
Id.
ev 'AvTtojfefj tti; Supta;, pouXeuou.evov ti --.?' toj
(10) EU evoTr^Ta tou ivo; xat uoyou aXrjOtvou
tcoX^uou. iur|vuasv auTOv TtSeptavo;, fjYeutuv toj
tou. Anglican. in unitalem fldei. Vet. vulgat.
TcptiTou HaXatjTtvtov eOvoue, TauTa. Interim vero
in unitate unius et unigeniti veri Dei. Id.
dum Trajanus Antiochi.-c Syria? commorabatur, de
(1 1) Aut/,v t?,v ivio-raotv. Anglicau. et resurrebus belliquod opus fuerit decernens, Tiberianus
rectionem. Vet. vulgat. sed et ipsam resurrePalasstinm primra praeses haec illi significavit.
rectionem. Id.
Deinde, recitatis Tiberiani ad imperatorem lilteris.
(12| "A y^? ol TcpoiyfJTat. Anglican. dilecti enim
(quas, una cura ejusdem argumenti Plinii Secnndi
prophetw. Id.
ad eumdem Trajanum aliis. Actis Ignalii subjecimus) qnid illaB apud eum effecerint, sic enarratj
(13) "Eu>; av eXOn tji aTcrfxetTat. Vet. vulgat doKa- exiXeuaev ouTt}) 6 aiiTO; Tpatavo; TraJiaaOai T0'J
nec veniat cui repositum est ; vel. ut in Petaviano
tcoveuetv tou; Xpiemavo-5;. 'Ouotuj; 8e xat Tot; Ttavcodice legitur. cui reposita sunt. In Graco, Gen.
xlix, 10, hodie legilur: "Ku>; av eXerj Ti iTcoxetjjiEva
Tayou ahyouTt touto ixeXeuo-ev, ufj o^oveuetv tou AotauTij), donec veniant quaa reposita sunt ei : ut
tcou tou; XeYOuivou? Xpiattavou, xat i^vtvto tw-

837

EPISTOLfi lNTERPOLAT.fi. AD PHLLADELPHENSES.

838

^etpoTovrJait ETtf-JXOTCov (17), ei; t6 TtpeaSeuaat EXiT A episcopnm, qui obeat ibi legationem Dei ; ut con6sou TtpsffSetav, e't; to <''-> Y X t>>pT; 0 rjv ac t (18) auToli;
cedatur illis in eumdem locum congregatis, etiam
iiri to auTO Yivojiivo'.?, 10 xai oojaaat t6 ovoiaa tou
glorificare nomen Dei. Beatus ille in Christo Jesu,
6eou (19) ". Maxapto; ev XptaT([/[r,jou, 6; xaTr,:to8Tj
qui dignus habitus fuerit ejusmoiii ministerio; vos
(20) t-?; TotauTr,; Staxovia;, xai u(jl=T; Se aTtouoiquoque studium adhibentes, in Christoglorificabi07Vte;, v XptJTto SoJaaO^TEaSe. elXouat 81 uiuv,
mini. Volentibus autem vobis non eritprorsus imou icaTtv aSuvaTov (21), UTtep dvijjtaTo; 8eou, to; xat
possibile, pro nomine Dei ; ut et semper proxima?
ae! (22) al e'YYtirca 'KxxXrjoIai eTten^av (23) iirta/.o
Ecclesias, alioo raiserunt episcopos, nonnullaj vero
ttou;, ai 8s TtpeaSoTepou; xat otatxovoo;.
presbyteros et diaconos.
XI. llepi 31 4>iXtovo; tou Staxovou, avSpo; dito KtXtXI. De Philoneautem diacono, viro Cilicelaudaxia;, jieuapTuprjtjiiVOu (24), 6'; xai vuv sv Xoyqi 1J
ti^simo, qui etnunc mihi in verbo Dei minislrat,
UTtr,psTeT [j.ot, a'u.a Tauo 13 xa! 'AYaOoTtoSt (25), avuna cum Caio et Agathopode, viro electo, qui a
Spt cxXexto), 6; airo Supta; (jtot axoXougeV, airoTa^aSyria me comitatur,relicto smculo : qui et de vobis
p.svo'. l* Ttf) jjtttp (26)" oT xa! fiapTupouaiv &jjuv (27) .
testiftcantur.Et ego Deo ago gratias de vobis,quod
10deest in al. ms. Xptcnou. '* f. inser. 6eou. ' al. Tr/ta. * f. artoTaJajaevo;.
oi; |jux? toT; Xptor.avoT;. Praecepit illi idem JJ thopodein, in Epistola vero ad Smyrnwosu Reuin
Trajanus, ut a Christianis ocridendis cjssaret. Siet Agatliopum habet. Franciscus Bivarius (in
militer autem et aliis undique prajfeclis pnccepit,
dexlri Chronicon.ann.fhristi 70,commentar. num.
ut in posterum a casdibus eorum qui Christiani di3i utrobique Caio, qui et Agathoppio, reponit :
cebanturabstinerent.Atqueitaindulgentiaaliquansed quibusdam codicibus deesse addil reialivuin
tula fruebantur Christiani. > Idem apud Suidam
qui ;> quodinnullis tamen codicibus egoadhucreperi.neque alium reperturum esseexiNlimo Similiquoque legitur, in ToxVavo;. Usseb..
(17) X-:tpoTOvf,(Tat eitiaxoTtov. Anglican. rectius :
terque in Epistolis Ignatio tributis ad Tarsenses,
Antiochenos et Philippenses ; pro Agathopus.
ordinare diaconum, id est designare diaconum,
qui iegationem obeat. Xef>o;ovs7v enim Hesychio
contracodicum tidem, Agathoppius substituit :
peneraliler significatxjtOtrc^v, t|ji)tptsiv, constilucquod animadverl-re vult eos qui hactenus in Epistolis S. Ignatii Agathoppium crediderunt esse
re, decernere. Id.
(18) ^j-c/^uprflf^i'.. Anglican. congaudere,
nomen simplex cujusdam socii illius ; cum tamen
auY^ipovit. Id.
compositum sit.et idem atquebonus Oppius ;nam
(19) Ao;aTat to ovo,ua tou 8eou. An^lican.
agalhos (ut ille eosdocet) bonus sonal Etquoniam Agathoppii sui luminibus oflicere videbat
glorificare noraen ; absolute,quemadmodum supra, in EpistoLn nd Ephesioi, to ovou.a ~ep'.tpi;s:v
sanclorum Philonis et Agathopodiscliaconoiuin
inMartyrolngioRoraano.adio diein Ahiilis.celebradixerat Igiutius ;quod vulgatus interpresreddidit:
nomen ijhristi circumportare.l<.odem modo notam memoriara: a scioloaliquo additu fuisse ista
minis > voce utitur etiam Cyprianus: DS apud He- (J affirraat ; et ad Agathoppium spectare. qua; sub
nomine Caii, ad 27 diem Septembiis. in eodem
braeos Deum passim denotat Id.
(20) KaTT^uiOr,. L. KaTaJto.Oi. Cot.
postea sunt ascripta. Medinlani S. Caii episcopi,
(21) Ou rtaa.v dojviTov. Illud ttajtv agnoscit
discipuli B. Bainabm apostoli ; qui .SS. Geivasiura
et Protasium baptizavit, et mulia in persecutione
vetus vulgatus interpres ; sed non Anglicanus noNeroii's passus, in pacequievit. Quib omnia non
ster. Quod si retineatur, in TcavTartaitv omnino,
alio subnixa snnl fundamenio.quam Pseudo-Dextri
cum Patricio Junio nostro, mutandum existimavesomniis : qui ad ann. Cliristi 34 centurionem illum
rim. Usser.
qui Christo morienti in cruce ej^regium tesli
(22) 'Ae( Neque hoc noster agnoscit interpres :
monium perliibuit. Malth. xxvn, 54, C. Oppium
pro eo qutedam substituens. Id.
Hispanum fuisse fabulatus ;adannum 70 inleraiia.
(23) "BTtetjfiav. Ita et uoster legit ; ubi vetus
vulgatus mittere. neijuj/ai, quod Vairlenio magis
de eodem adjicit : i omilatur Joannem et Romani
usque Ignatium. Inde, venit Mediolanum, et pontiplacuit.Aut id verbi, inquit. subaudiendum erit in
fex ibi faclus in Domino morilur. Neque ejuspriori orationis parte.ut hic sit sensus: Vobisvomodi Caium episcopum inter suos agnoscunt Meientibus non erit prorsum impossibile, supple,
diolanenses Suum enim Caium patria Romanum,
mittere episcopos, utproxiraa) Kcclesiae semper
cognomento Serg um, el Barnabie apostoli alumrniserunt. Id.
num fuisse dicunt, utin Historiarum Ecdesia Me(24) llEpi oe 'DtXowo; tou Staxovoo, avooo; aito
diolanensis libro i refert Josephus Ripamontius.
KtXtxtTc, (xenapTupr^jievou. Codex Nydpruccianus :
Ilep! xa! <t>IXu)vo:, etc, iito xotAia; fjt-(j.af>Tupr,;jiivou, p Id.
(26) 'AvSpl exXexTo), 6; aito Susfac (xot axoXouquod Joannes Brunnerus reddidit: >>e Philone auflet, aTcoTa;a(jtsvoi tijj ^t'o. Plurale illud aitoTaJatem diacono, viro ab ineunte aHatelaudalissimo.
uiivot cum prmcedenlibus non coharet ;et singulaSed Augustanus.etantiquiamho Latini interpretes,
KtXtxia; rectius habent : pro quibus et illud in Epiriter legit noster interpres, cum reddidit : abreslola ad Tarsenses facit : 'Aarta^eTit ujja: <WX'ov
nuntiuns soeculo. Velusvero vulgatus.pluralinu6 o.axovo; uu.u>v. Salutat vos Philo diaconus vemero retento.coactus fuilsupplementumhocinterponere : Testiticor vobis, quia renuntiaverunt
ster ; quo Tarsensem inCilicia diaconumeum
sibcuIo, sine qua laraen interpositione,itafacilius
fuisse, auctor significare voluit. Id.
emendari potuisset textus : 'Avopiatv ixXexTot;, oi
{2o)"A[jta Tiivj) xa! 'AYaH-iito?-. Ita codex Nydotito Supta; (jtot a/.oAouOouTtv, aitOTafajjtevot ttji p(to,
prucrianus Tauta Augustanus hic habet ; sed in
Episiola ad Smyrnseos, TaVov xat 'AYaOortoSa ; quoquandoquidem non At(athopodi soli, sed duobus
eliara reliquis.Philoni elGaio.in EpistolaadSmyrmodo vetus vulgatus etiam hic legit : una cum
n.cos communis hasc laus tribuitur ab Ignatio :0"i
Gaio et Agathopo : sicuti ex libris editis et ms.
e-TT,X'jXouflr,a^v jjiot e'.; Xo^uv 8eou. 1d.
Maadalenensi imprimendumcuravimus.et licetBa(27) 0't xai (jtapTUpouatv 6u.Tv. Velus vulgat.
liolensis ms hoc in loco Gavia Agathopo, Petavianus Gaio et Chatopo hnbeat: uterque tamen
et martyriuin consummare elegerunt. Nosler
in Epis'o1a ad Smyrrueos, Caium ot Agathopum
vero interpres, Graaco convenienlius : Qui et teexhibet. ISoster interpres, hic quidem ReumAgastiflcantur vobis. Id.

83!)

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

8i0

officiose illos accepislis ; suscipiet etiara vos Do- A. Kivtb Ttjj> Qiy vjyxpimw Tcept 5u.u>v, trttp tuv lce'aminus.Qui vero illos ignominiaaffecerunt.IiberencrOe auTo-j;* Tcpoaoi^eTat xat uu.5; 6 Kupto; (28). 0'.
tur gratia Christi, qui non vult niortem peceatoris,
0 dTtuaaavTe; outou; (29), XuTpti)6eiT(<jav Iv ttj
yipixt Tr,ciou XpmTOU, tou (jlt) (JouXojjdvou tov !*
sed ponnitentiam ,6. Salutat vos charitas fralr, m,
qui sunt in Troade ; unde et scribo vobis per BurOavaTOv tou du.apTU>Xou, dXXa tt,v (jlet-voiiv.
gum, qui missus est mecum ab Ephesiis et Smyr'Asrci^ETat 6u.a; tj afiiTTj tuiv dSeXctuv (30) tuiv
na:is, honoris causa : quibus beneficium reponat Iv Tptoiot, 6'0iv xat Ypacto ujjuv 8ti BoupYou (31),
Dominus JesusChristus, in quem sperant, carne, TtEu.cOevTo; ajja iito 'Ecpecrtcov xal Su.upvattov, et;
anima, spiritu, fide, charitate, concordia. Valete Xoyov "c t (j.Ti <; ovi; iyni^ixai 6 Kupto; Tt,o-ou; Xpicrto;, et; 6'v iXrtJouai, aapxi, tJrjyTj, irw-jjursi, rlin Domino Jesu Christo, communi spe nostra, in
OTet, aYaiqi, 6u.ovo!a. "K^pwaOe ev Kupttp 'Ir#30u
Spiritu sancto.
Xptattj), "ct. xotvf, lX-!8t r,u.u)v (32), sv aYftp nvejjia-i'

AD SMYRN.EOS.

nPOS 2MYPNAIOY2.

'IvviTto;, 6 xat 6so-.f.<5po;, 'ExxXr,cr!:c 6sou UaTpo; u^i^TOu, xat tou -f.Ya-T^jiEvou Vlou auTou
Tt(ou XptaTou, fjXETjjjLivT! ev iravTi yapiiijaii,
TceTtXTjpoiyop^ijiiv^ '7 (33) ev TttcrtEi xal dt-fotTrT^,
avuo-cEpjjTU) (34) oux[i iravTo; yxp[i\x<tioi, OeoTrpETCEaTaTT! xxt aYtoo<5ptp, tt^ oucnj it Sfjtjpvrj
Tr,; 'Aaia; (3b)" Iv d(iu>u.iu IIvtujjtaTt xat Kifu/
8eou, TcXetiTa y_a!petv.
I. Ao^ijio tov 6:ov xat riaTepa tou Kujfou t,u.ui
I. Glorifico Deum et Patrem Domini nostri Jesu
Tt,jou XpuTou (3G), tov 8'.' auTou outuj; uua; soChristi, qui pcr eum tanta vos sapienlia donavit.
o !o-avTa (37). 'EvoTjaa ^ap ujxa; xaTTjpTtcrpiivou; cv
Cognovi eniin vos esse perfectos in fide immola ;
ixivYjTip TttJTet loiTCEp xaOT,Xu)u.^vou; iv tiJ) aTauptp
ul affixos cruci Domini noslri Jesu Chrisli.lumcarne,
toj Kuptou Tj (jlcov Trjcrou Xp'.aTou, crapx! Te xcti
tum spiritu. ct slabililos in charitate, in sanguine
Christi ; plene persuasos revera in Dominum no- C TCV5J|JtaTf xat TjOpacr(jiEvoj; ev iYaTcr, (38) iv i~\> a"15 al. ei; tiv. ' Ezech. xvm, 23, 32 et xxxm, 14, et II Petr. iii, 9. n al. TceTcX^ptoptivri.
Ignatius, qui et Theophorus, Ecclcsise Dei Palris
altissimi, ct dilecli Filii ipsius Jesu Chrisli, misericordiam consccutx in omni dono, repleta fide et
charilate, nullius gratix experli, divinissimx et
sanctifcrac, qux est Smyrnx in Asia ; in Spiritu
immaculato et Verbo Dci, salutem plurimam.

(28 Ttceo tov eoljjaaO! outoj;" TTpojSt^i-ai


ex Magdalenensi ras.reposuimus ; ubi alii mcndose
xa' uu.5; 6 Kupto;. Vet. vulgat. Itogans ut su- legerunt, cum omni spe nostra. Vid.supr. Id.
(33) IleT[XTipotfopTlu.evTj. Codex Nydpruccianns
scipialis eos in Doniino ; ut et vos suscipiat Jesus
Christus. Anglican. quoniam recepistis ipsos ; (consentiente vetere utroque I.atino inlerpreti-) legit, TCETcXTjpiOU.evT|. Id.
ut et vos Dominus. Usskr.
(29) Oi 8= aTi[jtao-avTe; auTou;. Anglican. Qui
(34) 'AvjcnepilTU. Anglican. indeficiente.
autem inhonnraverunt ipsos. Vet. vulgat. Qui Vet. vulg. fundatie, vel ut in Magdalenensi ms.
onim eos diffamaverunt, sicJncobus Faberedidit: legitur, infraudatao. Id.
ubi ms. Baliolensis dehonoraverunt habet,
(35) Smyrna notissima cst civilas Ionin?, non
Magdal honoraverint, el Petaviauus dehono- Lyciffl, ut corruptum texlum Act. xxvu, 5, Pseutlraverint. r Id.
Hieronymus (De hcis et Act. apost.)el illumStapu(30) 'H i.fir.Tt tu>v dosXoiov. Hanc Nydprucciani lensis,et hunc (in huius Epistola? argumento) Maicodicis et Plantinianarum cditionum leclionem stramssecutus,credidit.Omnium aulem freqnentisrelinuimns re.jecta illa Auguslani codicis all.tTa.Ev simeab antiquioribuscitata reperilur haccflrfSiriiyri.yir.Ti twv dSiXocuv. Itavet. vulgnt. dilectio lra- nxos Ignatii Epistoln : Eusebio nimirum, Hierotrum, Anglicanus vero : Charitas multorum. _ nymo, Theodoreto,Ephr.i?mio Anliocheno.Maximo,
Eisdemque ipsis verbis in Epistola ad Smyrnxos " Joaimi Damasceno. lCphnemii locus, ex libro ni.
De sacris Anliochix legibus, in BibHottieca Photii,
salutatio ha;c concepta legitur : 'Aa-ijETat uixa;
i) dYa7tr, Ttov dSsXtptov Ttov ev TpuiiSt, 60ev xai yptoto num. 229, habetur isle: Kat 4 Ssosopo; 81 TvviTto; xai (jtipTu;, Zjjtupvatot; ETcicrriXXtov, ijjtoiui; xi6(jiTv 8ti Bojpyou. Id.
(31) Bo-jp-pu. Noster interpres et hic et in F.pi- ypT,Tat tou apOpou. Divinus quoque Ignatiusmarstola ad Smyrnxos, Burrum hunc appellat : qui (ut lyr, Smyrnceisscribcns, simihterhoc articulo utiex utriusque loci collatione liquet) tum Smyrnseo- tur. Reliquorum citationessuis deinceps locis norum.tum Ephesiorum (qui ad Ignatium salutan- tabuntuT. Id.
(36) T6v 8e6v xal Hatipa tou Kup!ou Jiu.uiv 'lrr
dum Smyrnam venerant)rogatu.Ignatium Troadem
usque comitatus. illius tam ad Smyrnajos quam ad aou XpnTou. Anglican. Jesum Christum Deura.
Philadelphenos litteras.inde reversus, secum retu- Id.
(37) 2o{ijavTJ. Vet. vulg. : Tantum illuminalit. Ut non aliusomnino hic fuerit.quam Birrus
ille (vel Burrus, ut interpres vetus vulgatus vit. Angiican. : Sapienles fecit ; hac etiam
eum nominnt) Ephesiorum diaconus ; quem, una glossaapposita : Unum est verbum inGrseco.l.v
cum episcopo suo Onesimo, Ignatium Smyrnce in- tine : sapientificavit. Id.
(38) 'Ev otYirnri. Dei additur in edftis veteri
visisse, ex Epistola ad Ephesios intelligimus. Id.
(32) T$ xoivtj eXrcfSt f,u.u>v. Sirailiter et ulerque vuli?at. interpretiscodicibus; sednon in tribusillis
Yetus interpres : Communi spe nostra. Ita enim
quibus nos usi sumus mss. Id.

841

EPISTOL^E INTERPOLAT.E. - AD SMYRN_OS.


842
H"! tou Xptorou, irtitX^poyop^^vout (39), cb< dXn.- A strum Jesu:
m Christum, Filium Dei, pvimogenitum
810, si; tov Kuptov t)|juov 'Ir(aouv X.tarov, tov tou
omnis creaturx <8, Deus Verbum, unigenitum Fi6S0U rto
noV, TOV TCMOTOTOXOV TcdoTjC XtfaE-..,. ,.-,,
lium : ortum autem ex genere Davidis secundum
6s6v A(5yov, tov [jiovoysv^ rlov (40), 8vxa 61 _x ^lcamem ', ex Maria vir4ine ; baptizatum a Joanne,
vouc Aa6i8 xaTa adpxa, lx Map{a< ttj< TcapO.vouut impleretur ab eo omnis juslitia ' ; sancte conPsoa7rTt7[ivov utco 'Itoivvou, "va TcAr)pto8f, itaaa
versatum sine peccato : etsub Pontio Pilato ac HeStxatoauvr, uit' auTou- jcoXiTsuaansvov 6ti'io? aviu
rode tetrarcha, vere afflxum cruci pro nobis, in
tyaprfac (41)- xai stc: Uovr.ou IitXiTou, x*t 'Hpticarne *. A quo et nos sumus, per divine beatam
8ou tou TETpip-^ou, xaOr,Xto(jte'vov utceo rjfjuov ev aapxt
passionem ejus, ut elevel signum in sa?cu!a per redXr,0t-><; (42) 'Ao' ou xa! TjjjtsT? sJ(jisv (43), drco tou
surrectionem, sanctis et iidelibus suis !2, sive in
8so[xaxap!o-Tou outou TciOou;, "va apr, auaar;f_ov (44)
Judans sive in gentibus, in uno corpore Ecclesias
Et? xou; attova;, 8ta ttj<; avaaraaEto?, s! tou; aviou<:
su.
xai TttcrTou; auTou, etit ev 'louSaiot;, s!'te ev eOvso-tv, sv sv! atojju-tt tt[? 'ExxXrjofa; auTou.
II. TauTa yap TcivTa EitaOs 8t' rlfxa<; (43). Kat aXrjII. Omnia enim hc passus est propter nos, Et
8<o ETcafls, xat -3 ou SoxvJaEt, tL? xai aXrjflto? dvsg vere perpessus est, non opinione ; quemadmodum
OTTj f46). 'AXX' OU~/ COTTCEp xtvsc TtOV OTCIOTIOV, STtltet vere resurrexit !4. Sed non veluti quidam increouv6|_.svot tt.v tou dvBptoTtou rcXiatv (47), xai tov
duli, qui erubescunt hominisformalionem, et cruaraupov, xa! auTOv tov OivaTov, X-YOuatv, Stt 00/.7;ccm, atque ipsammortem, dicunt, quodopinione,
ast, xat oux dXr^Os.a ivE.Xr^s to sx ttj< IlapOivou
non autera revera ex Virgine corpus assumpserit,
crtofia, xai to SoxsTv tcstcovOev (48)" EittXaOojjtEvot
et
quod solaopinionepassussit; obliti illiusqui ditou Et7rovTOc; 'O X-yo; aap _y-veto (49). Kat- Aucit : Verbum caro factum est ". Item : Solvite temuaTE tov vaov toutov, xai 8ta Tpttov f^Epiov sysplum hoc, et in tribus diebus excitabo illud ". Et :
f.to auT<5v. Kat- 'fldv 6t|/u.0to d6 ttj? y?i, Tcivta;
Si exaltatus fuero a terra, omnes Iraham ad me-Xxuoto -po,- .[jtauT.v. Ouxouv 6 \6yo; ev aapxi
ipsum m. Itaque Verbum in carne habitavit. Sapientpxrjdsv. 'H ooipta yz? (aOj ea.TJi cfixoS.fjLrjaev
tia t-nim sedificavit sibi don,um. :s Vcrbum, suum
oTxov. '0 Aoyo? tov laurou vaov, XoOevta aTto tiov
ipsius templum, quod solutum erat a Juda;isChriXpio-tojxixtov 'Iouoattov (51), dv*OTjo trj Tp<TTJ -r^istum oppugnantibus, excitavit tertia die 30.Verbum
pa. 'O Aoyo?, 6uvto0E(crT((; auTOu Tr"; crapxif, xaTa
carne sua ad similitudinem senei in eremo serpentov 'ev Ti {pvi[jiq) yAy.;'rj 6'otv, rcdvTac; sdxuos TC3o;
tis exaltata, omnes ad se traxit in salutem seterEauTov e'; atoTrjptav aitovtov,
nam 31.
Hf. 'Eyio 8s (o^) oux svtm YEvvi'8aixa'crTaupou78a!
III. Ego vero non in eo solum quod nalus est et
Ytvtocfxto au-ov ev otojjtaT! ysyov*VI1 H^ov, XXa xai
cruci afiixus, cognosco ipsura in carne fuisse ; sed
liSTa tt,v avijTajiv i-i aapxt auTov o?8a (i>3), xai
et post resurrectionem novi eum in carne, et credo
" Coloss. i, 15. Rom. i, 3.
Matth. m, 15.
" I. Const. ap. vi, 11 et vn, 36 et vm, 12. s' Isa.
v, 26 et xlix, 22. S3 ras. dXXi. * 1. Cons. ap. vi. 26
__. * ms. TtETcovO.vai. * Joan. i, 14. ,7 Joan. n ,19.
Prov. ix, 1.
3o ComU up v> 20 pSeudo-Ignat. ad Philipp. 3.
s' Num. xxi, 9;
" Joan. xn, 32.
Joan. m, 14.
(39) nETcXrjpocsoprjiJi.voui;. Citatur a Theodoreto,
piunt, et accidet ipsis exsistentibus incorporeis et
in 'ATpeTCTto. Vide Prolegom. cap. 4. Usssr.
daemoniacis. Id. .
/^40) Tov TcptoTOToxov TciaTjc; xTfaeto;, tov Qeov
(49) ip y'v"0- k Et habitavit in nobis, in
Ao^ov, tov (jtovoYEvri r.ov. Pro his, in Theodoreto
vet. vulg. additur, ex Joan. i, 14. Id.
habetur : KaTa OEorrjTa xai Suvajjttv, et in nostro
(oO) 'H aotpta yip. Locus Proverb. ix, 1, ad Ininterprete : Secundum voluntatem et potentiam
carnationem Christi ab interpolalore accommodaDei. Id.
tur, ut infra etiam in Epist. ad Philippens. et in
(41)
HoXtTEuaijjtEvov
6aitoi;
avsu
ajjtapTtaj.
Constitut. apostol., lib. v, cap. ult. In.
Vid. Prolegom. cap. 11. Id
(51) Ttco Ttov v^pioroiJiaxtov 'IouSaftov. Vet.
(42) 'Ev aapxi dXrjOtoc. Theodorelus aapxi tan- n vuleat. : ab adversariis. Vid. Proleeomen. cap.
r. -iik-.. rti -.-^* :_.t

._
** iT*.

*
tum habet, et noster interpres, in carne. Id
14. Id.
(43) 'Atp' ou xai -)[jieT^ iajjtev. Anglican. : A
(52) 'Eyio 84. Citatur hic locus ab Eusebio, lib.
cujus fructu nos. Id.
Hi, xEtp. Xe;', Hieronyrao. in Script. ecclesiastic. Ca(44) "Iva Spri auaarijjtov. Anglican., ut levet
talogo, et Theodoreto in dialogo 'AaoYX^f- Vid.
signum (ut apud LXX in Isa. v, 26, et xlix, 22).
Prolegomen. cap. 4. Id.
Vet. vulg. : Ut tollat secum sibi conjunctos, ac
(53) 0t8a. Vet. vulgat., novi. Anglican. et
si auaatifjtou; (ut apud Bpostolum, Ephes. in,6)vel
Hieronymus, vidi, ac si s!8ov legisset ; quomodo
simile quid legisset. Id.
etSophroniusreddidit,Grfflcus Hieronymi interpres
(4o; 'ETcaOe 8t' rijjta;. Ut salvemur, additur in
Neque verura tamen est, quod ad hunc locum adAnglican. Id.
notat M_estrseus(quem inconsulte nimis Gasp.,Bar(46J 'AXrjOtbi; dvEorri. Vet. vulgal., resurrexit.
thius est secutus, in Adversar. lib. lvii, cap. 1) ex
Anglican. : Vere resuscitavit seipsum. Id.
eo collegisse Hieronymum, Theodoretum et Euse(47) Ttjv tou dvOptoTcou TtXiatv. Christi incarbtum, Christnm Dominum post resurrectionem
nationem intelligit. Id.
suam ab Ignatio in carne visum fuisse ; indeque
(48) Ttj) SoxeTv tc.tcovOev. Pro sequentibus in
se tantorum virorum auctoritate et antiquitate
AngJicano interprete ista substituuntur : Ipsi sefretum, interpretatum esse, vidi. Verba enim
cundum videri exsistentes, et quemadmodum saloci hujus citant illi tantum ; quod fingitMsestraeus,

Patkoi. G. V.

27

843

AD EPISTOLAS. S. IGIfATII GENUIMAS APPENDIX.

S44

esse Et quando ad eos qui cum Petro erantvenit. \ Tctaxeuco ovxa. Ka> 8xe -po; xou; tceo! Ilixpov Jt)..
0
inquit ipsis : Apprehendile, palpaie me, et vidcie
(54), &pjj atlxoT;- Aa.exe, tyr^ayf^a-i jjit, xcii
'ckxe, 6'xi 0'ix etjit 8aiu.dvtov daujjjtaxov (55).
quod non sum dxmonium incorporale. Spiritus cnim
IIvEjjjta y&p adpxa xa! daxea ou/ -X6'-? *aUt"; tp
carnem ct ossa non habet, sicut mc videtis habcrc **.
OEtupeTxc ej^ovxa (36). Kat xiji Stofj^ Xiyt'' *=i
Ao Tliomae dicit : lnfer digitum iuum huc in fimxov SdxxuXdv 70- 33 b>0 |57) e;; tov xotcov xtuv
ram clavorum, ct affer manum tuarn, et mitte in latus meum 3S. Et continuo crediderunt ipsum esse
fJXojv, xat ts.pE XT.V
xf,v yeTpd aou, xa;.
xai [JdXe ?4 e!; -,f,v
riXeupav jjiou (58j. Kat euOut; eTtirtEucrav M (o9) tijc.
Christum. Quare et Thomas dicit ipsi : Dominus
aiixo; eTt, 6 Xptaxd;. Ato xa! 8tuLia; tpT,atv auxtjj. 0
mcus et Deus mcus Ob id enira niortcm etiam conKupio; |Jtou, xa! 6 6eo; jjioj. Ati fip xouxo xa! Oatempseruntjpatum quippe fuerit dicere, injurias et
'- Luc. xxiv, 39. " deest in ms. ' al. (3dXXe. 3i Joan. xx, 27, 28. *6 ms. eTtiaxejaev.
inde non colligunl : nequehujusmodi aliq: id verbis illis significatum volebatipse Ignatius.Inliraco
enim illius contextu (non eo tantum quo nos hodie, sed etiani quo Eusebius et Theodorctus olim
snnt usi) non etoov, sed oToa hic legitur. Unde ct
a Rulino, vetere Eusebii interprete, ita loeus habe
tur expressus : I.go autem post resurrectionem
quoquc in carne cum scio fuisse, ct credo ; et ab
lgnatii rccentiore interprete.HioronymoVuirlenio :
o r,t post resurrcctioncin scio eum in carne fuisse,
et credo ctiam nunc esse. Unde doctissimus Grotius, in Matth. ivui, i7 : Si quis locuin Ignalii
cum cura inspiciat, vidcbit rectam esse loclionem
o7d"a, noque do visus scnsu ibi agi, sed de lide,
quam non suo, sed aliorum testimonio conlirmat.
Quibus et Cbrysostomi accedat aucloritas, qui conquisitis omnibus quse ad Ignatium elTerendum facicbant.Ghristum tamen conspexisse illum unquam
nogat : Ouoe .copax.xa auxov, ouol dTtoXeXaoxdxa aiixou xf,; aovouala; (tomo V edit. Savil., pag. 503).
Usseh.
(54) 'Oxt Ttpo; xou; ne-! IUxpov tjXOev. 0. Ttept xov SeTva, Graecorum loquendi genere, vol hoininem ipsum simplicitcr signilicarc potest, vel hominem et comitalum cjus, aut sodalitatem, utostendit. in Commentariis linyux Grxcse, Guill. Itudicus,
ulriusque significationis. ex Plularchi Demelrio,
excmplo producto, prioris, in verbis illis : 'Kv et[Jllp XOIVOU aUVE.ploU Y-VOIJl.VOO, fjYtllfUV avT,vopjO)
xfj; 'EXXdSoc, 10; Ttidxepov, ot Ttep". <I>fXi~7tov xa!
'AXscjavSpov posterioris in illis: 01 -- -iy. xdv <J>sXijpta, Tcdvx.; iiev tpovxo -eyjaOa'. xov xpaxouvxa,
Sjjttu; oe Ttp-.feV.; oeop^vou; aitiaxEtXav. In Novo quoquo Testamento, priorisexempltim vidcri potostin
Joan.x,9, postoriorisin Act.xm. 13. Posteriore voro
modo locum huuc acceperunt omnes vetcres iulorpretes ; ut nosfer, eos qui circa Petrum ; Vuig.ilus, pnst Hieronymum (in Catalogo) < eos qui
cum 1'etro erant ; et RiUiuus, Petrum ca?torosque, hic convertens. Ad uiiicum certo Petrum
sormonem non spectare, pluralia illaarguunt: AxoExe, <J/T;XaoTjaax. fxe, xat tftexe, et quod de eventu
apud Eusebium, Rufinum, Hieronymum et Theodoretum (demptis intermediis illis, cx Luc. xxiv,
29, et Joan. xx, 27, ab interpolatore addilis) subjuugitur : xai euOu; aiixou fjtiVstvx'
o-av. Ir>.
(53 Oux etfjLt 62'jj.dvtov d-tuutaxov. Ita et nostra
hapont (.lirca Ignatiii exempiaria, es quibus olim
usi suut, tum Eusebius et Theodoretus, tura vetores
nostriduo Latini Ignatii interpretes.Sirailiterenim
uterque reddidit : .Non sum dremonium incorporeum ; sicut et ante utrumque Ruflnus fecerat, in
suaOrigenis llep! apytuv et Ecclesiasticie Historix
Eusebii vorsione ; in quo postM'iore loc.o Christophorsonus. sonsu prorsus eodem, spiritum corporis expertom substituit ; quomodo et o-tfjt/jvia
aaapxa in libro vi Constitut. apostolic., cap. 25,
nominata invenimus. Quod minus aniraadvertens
Baronius (ad ann. 34, 196), illa de doemonio incorporali verba, in recentiori Eusebii translatione desiderari pronuntiat ! joculariquoque hoc

addito commento : Non dicam oscitantia inleipretis, sed codicis dcpravatione hoc accidere potuit. B. Hieronymus incorporale habet docmonium, lam in procemio libri xvm in hainm,
quam in Scriplorum ecclesiaslicorum Catalago, licet
p hicapud Sophronium, Graecum Hieronymi interlp pretom, Ttojiaxtxdv, id est corporale perperam
legatur ; quemadmodum, ad eum locuni, a Mariano
Victorio ita est adnotatum : Incorporale lejjen
dum osse, hoc est aatuuaxtxdv, non corporale, seu
cou.axtxdv, ut Erasmus cx Sophronio vitiato Iej:it,
tura alia antiqua, quae nos vidimus, manuscripta
oxemplaria, tum sensus ipso,et Evangelio veiba, in
liunc eumdoni sensum prolata docenl.cuiudinlur:
Palpato. etvidete, quia spiritus carnomotossanon
habet, siout me videlis habcre. Ita enim in noslro
Ignatio slatira sequitur. Id.
(36) Uveuijta yV c/apxa xa! daxeot oux e^et, xiOtu; e;j.e 0:<upiTxe eyovxa. Quae quidem si constaret, germana fuisse Ignatii, doctissimo Vedelio
haud gravate concessissem, ex senlenlia verborum
Luc xxiv, 37, 39, deductum fuisse superius lestimonium. Sen cum cx parallelismo anobisin Prologomenis, cap. 4, proposito raanifesteappareal.et
ista, et qucc de Thoma sequuutur, non a nostro
L solum inlerprete, sed etiam ab Eusebio, Rulino,
Uieronymo et Theodoreto, haudquaquam fuisse
agnita ; ncutiquam mirandum est. vel professum
fuisse Eusebium, nescivisse se unde illud abk'iiatio desumplum fuerit testimonium, vel aftirmasse
Hioronyrnum, ex Evangelio nuper a se traiislalo
fuisse depromptum, quemadmodum in eorunnieia
Prolegomen. cap. 2, indicavimus. Utud vero intelligit hic Evangelium Hieronymus cujus, in Proffimio libri xvm Commentar. in Isaiam, ita rueminit :
Cum aposloli eum putarent sniritura vel juita
Evanoeliura quod Hobrasorum lectitaul Nazarai,
incorpoiale daimonium, dixit eis : Quid turbati
estis Y (ut Luc. xxiv, 38, 39.^ Ex quo secundum
Hebrseos Evangelio, cum aliam historiam a Papia,
Joannis apostoli discipulo.propositam fuisse significet Euscbius (libri m Histor. ecclesiast. capite
ultimo) ex eodem quoque et hanc ab ejus condiscipulo Ignatio produci potuisse, nihil est quod quis
D mirari debeat. Origeues, lib. i llep! dpyuiv, in l)octrinx Petri libello (sive ideuj, sive ab hocdiversus
ille fuerit) inventum etiam hoc fuisse indicat. Si
quis linquit) velit nobis proferre ex illo libello.qui
l'etri doctrina appcllatur, ubi Salvator videtur ad
discipulosdicere, [quod] non sit dtemonium incorporeum : respondcndum est ei. quoniam ille iihor
inter libros ecclosiasticos non habetur; et ostendendum, quia neque Petri est ipsa scriptura, iiequ.e
alterius cujusquam, qui spiritu Dei fuerit inspiratus. ll).
(57) _>^pe xov odxxuXdv uou &ae. Vet. vulga' Injice fvel, Mitte, ut habet codex Magdalen-.
digitum tuum. 1d.
(08) BdXi (vel (3dXXel et; xfjv itXeupdv fio Idem
addit, ex Joan. xx, 27 ; et noli esse incredulus,
sed fldelis. 1 )u.
(59) 'Entaxeuaav. Eusebius, Ruflnus, Hierony-

45

EPISTOLjE WTERPOLATyE. -r AD SMYRNjEOS.

846

v^tou xaTstppdvr^av (iixpov vap sitisTv, iiSpstov y: /\ verbera. Quinetiam, postquara ostendisset seipsum
?tXv;-vuiv |60). Ou (J.t,v Ss, iXXa xat u;et TO, sittSst
illis, quod vere et non opinione resurrexerat,
$2'. (61) iauTov auToT;, oti 4Xr(0ui; XX' ou tmi SoxsTv
et cum illis manducavit ac bibit usque ad totos
SYiY'Pxst' *' ovfeaYev <*utoT; , xji qjvsirtev,
quadraginladies : atque ita cumcarne, videntibus
aypt; r)u.eptov 6Xtov Tsaaapixovta (6?)' xai outui oyv
illis, assumptus est ad illum qui miserat eum,cum
tt\ aapxt, pXsirjVTiov auTtov, ivsXr^r, itpt,; tov iitaipsa carne venturus iterum cura gloria et potestate J7. Aiunt enim Eloquia : Hic Jesus qui asa-cstXav/ta outov, auv auT^ itiXtv spy_6u,evo<; (Jtsti 3<ir)j xai 3ovi(juw;. t>aai yip ta AoYta (63)" Outo^
sumptusest a vobis in caelum, sic veniel quemadmodum vidistis eum euntem in ctrlum w. Si vero
6 'Itjjou;, 6 avaXrjtpflet; aip' ou.ujv e?c x6v oupavov , o'jtoj; JXsoasTat , 6v T?d:tov eQsioaafls ausine corpore dicunt illum venlurum in consumi6v iropEuojxsvov ei; tov oupavdv. Ei os avsu ato
matione sceculi, quomodo ipsum et videbunt qui
jxatd; tpaatv epyeo-Oat 'eitt auvtsXsta tou aitovo;. tcijj;
pupugeruut 39, et agnoscentes plangent super
autov xa; o^oytat o\ sxxevTrJaavTe;, xai -tvv<5vse * ? lncorporalium enim neque species est,
ie; xdt]/0VTi 4<p' eau/toT; ; 'AawfiiTUjv 'jap o'JT
neque figura, aut nota animalis formam habentis,
eiSo;, outs y_apaxTr]p Jotiv, i) ai",u.l *' (64) Jtoou
propter naturoo simplicitatem.
(joptpr,v 1'yovTo; (63), Sti to iitXouv ttj; tpuaeto;.
n
VI. TauTa 3s itapatvto uo.Tv 4Yatr,TQt, slSuj; OTt
IV. De his auleru admoneo vos.charissimi, sciens
xatt ujjtiT; ootuj; eysTS. IlpotsuXiaju) Sk u(jta; aTto Ttiiv
vos etiam ita habere *!.Sed pra>mtiniovos contrafeOr,p(wv Ttov avOptoitOjxopcov, a i3 (66 J ou u.dvov anorashumanam formam pnc se fcrentes.quos non motrcpiiipsjOat ypf,, aXXi/.a; tfeuYstV (67)" (idvov Ss rrpoado aversarj oportet, sed etiam fugere ; solum ausiSyeaOs *' (6S) uitsp aOTujv, iav ~u>; u.etvoi;7iolem pro iisorare, si quo modo piEnitentiam agant.
atv (69). Ki ^ip tuT SqxsTv (70) ev atofjtaTt y^Yovsv
Si enim opinione sola in corpore fuit Dominus, et
opinione crucitixus est; ego quoque opinione soK jpto;, xi T'o SoxiTv saTxuptoOr,, xiYto Ttj) SoxsTv
Ium vinctus sum. Curvero meipsum morti deditio5i(jtat. Ti Ss xai sjjtauTOv * eV.Jotqv SiSmxa Tij)
tium tradidi, ad ignera, ad gladium, ad bestias?
OaviTtu , Ttpo; Ttup, ttpo; u.ayatpav, ttpo; Orjpta ;
At non opinione, sed revera oiunia sustineoprop'AXX' ou Ttp SoxeTv, iXXa ttf) ovti (71) uivTa utcoter Christum, ut cum illo patiar, ipso me corrobo;jtsvto Sti Xptativ, eic; to uujjtTtaOeTv utqj, oOtqu (U
rante : nec enim raihi tante vires.
svSovau-.ouvTo; ou ^ip 4utot totoutov cflivo;.
V- Quem quidam ignorantes, negarunt, et patroV. "Ov tivs; aYvoouvTS?, fipvTJaavTQ, xal jvr,YOcinanturniendacio magisquamverilati ; quibusnec
po^jat x'\> ^iJSs; [xiXXov I) ttj aXrjflsfa (72)' oii; oiix STtstuiv a\ Ttpoti>T)Tetai. ouo' 6 vd(i.o; i MtoJsui;, aXX' otioe p prophetiffl persuasere, nec Mosaica lex.sed nec ipfjtiypi vijv to EuaYY'Xt'ov, aXX' ouSs Ta fjfisTspa t *6
sura Evangelium in hunc usque diem, sed neque
xzt' avSpa TtaflirJfjiaTa. Kat ^i? rcept -ijpitov t6 auTO
nostra) singulorum pcrpessiones. Nam et de nobis
opovouat (73). Tt y^? totp:XsT (74), sl ep;' ETtatvsT
idipsum sentiunt. Quid enim podest si quis me
7 Act. x, 41 et i, 3 ; Ccnst. ap. v. 7, 19 ct vi, 11. 8 Act. i, 11.
et ms. [Jtrj p.a pro (Jtt(jtr,|jt. *2 1. Epist. ad. Tars. 1. * al. o!);.
al. tO
mus, Theodoretus, et nosterinterpres, utou ^tf/av
to xal iTtijTsoiav, legerunt Usseb.
(60) Mtxpiv y^? s?TtsTv, uSpstov xai itXT(Y<ov. Vet.
vulgat. Parum dicentes esse, injurias et plagas et
alja nonnulla propter ipsum sustinere Anghcan.:
Inventi autein stmt super mortem. Id.
(61)MsTaT6 STttSsT^at. Citatur a Theodoreto in
'AonjyyjTto- Vid. Prolegomen. cap. 4. Ib.
(62) "Aypt; ^(jteptov SXuiv Tsnaapixovra. Vet.
vulgat. t per dies quadraginta ; ut nos ex mss.
reposuimus ;nam in edilis ea deerant, pro quibus
noster interpres habet : ut carnalis, quamvis _
spiritualiter unitus Patri. Id.
^
t63) <I>aTi y^p t \6-(:n. Vet. vulgat. secundum
quod diclum est ab angelis ad apostolos. Id.
(64) 2r;ijta. Ita codex Nydpruccianus : non Tjjtr,(jt ; u t habet Augustanus. Vet. vulgat. I.atin.
efigies, unde (xt[xr,;j;a hic legendum, suspicatus est Vairlenius. Id.
(65) Ztoou (jtop-prjv eyovTo;. Vet. vulgat. animalis
forma! haberi poterit ; in quo fixurse (al. figurtc)
claivorum vellancea) foramen appareat. Ibid.
( 66) "A, Nydprucc. oii;. Id
67) 'AXXi xai oeoYetv. Anglican. sed, si possibile. neque eis obviare. Id.
(68) Ilpoo-eoysifls . Nydprucc. itpoieuyeoOai, et
Anghcan. orare. Io.
(69) 'Eiv itu); ixeTavorlatoo-iv. In Anglicano additar : i quod diflicile. Hujus autem habet potesta-

Zach. xii, 10. * Apoc. i, 7.


* al.
** al. -poasjysjOat. '5 deest in ms.

tem Jesus Christus, verum nostrum vivere. Id.


(70) Et y^3 ^10 SoxsTv. Citatur a Theodoreto, in
'Atps-Tuj. Vid. Prolegomen. cap. 4. Id.
(71) Ou Ttl) Sox^Tv, aXXa Ttu 6'vti. Theodoret. 6
eYYo; H-av.a'?a;> ^TTU? 6so. Noster vero interdres :
Prope gladium. prope Deum ; inter tnodium bestiarum, inter medium Dei. 1d.
(72) Kat aovT)Yopouat tuj ij/soSst [jtaXXov ij tji
iXr{0s!a. Anglican. : Magis autem abnegati sunt
ab ipso : exsistentes concionatores mortis, magis
quam veritatis. Id
(73) 'AXX' ouSe Ta ^(tixepa Ta (al. Ttov) x'
oivSpa TaO-i-uaTa . Ka! y*P rEPl 'rilJ"0v to outo
tppovouit. Vet. vulgat. nec nostraj speciales passiones : nam et de nobis hoc ipsam senliunt.
Anglican. neque nostras eorum qui secundum
virum passiones : etenim de nobisidem sapiunt,
ad quorum explicationem, etiam Glossa hec habetur apposita. Grwci dicunt secundum virum,
pro singulum vel singiilatim. Dicit igitur, quod
sicut non persuadentur haeretici de veritate carnis et passionis Christi per legem vel prophetaa
ve) Evangeliura ; sic nec per passiones martyrum, quas singuli passi sunt ; quas constat esse
veras m vera carne passiones. Ex quo sequitur,
Salvatorem.
(74) T( yp wtssXsT. Citatur etiam hsec sententia
a Theodoreto, in 'ATpiTaij). Id.

847

AD EPISTOLAS S. IGNATII OENUINAS APPENDIX.

848

laudet,Domtnum vero meum blasphemet, non con- A t"m T0A 81 Kjptuv jigu pXao<pr(|ieT, (ifj 6(ioXoy->v outov oapxocpopov 8e6v ; '0 Ss touto |1T| Xkytitv, tefltens ipsum Deum esse carniferum?Qui autem id
Xeico; outov aTci^pvrjTat, tov VExpocpipo; (75). Ti Se
non dicit, prorsus ipsum negavit,et cadaver gestat.
SvofiaTa auTtov, 6'vta arctata, vuv oiix e8o$ jioi iyNomina vero eorum.cum sint infidelia, nonvisum
vpaij/af (ir(8s yEvotTu jie auxibv (ivr(|iovsjtv, (Jtiy_pt
est mihi scribere : et vero absit a me ut eorum
ou (leTavovjatoaiv (76).
mentionem faciam, donec poenitentia ducantur.
VI- Mr(Se! TtXava78to- eav (ifj tciotsuoti Xptorov
VI. Nemo erret ; nisi crediderit Christum Jesum
'Irjaouv ev aapxi TCSTcoXiTsuaflat (77), xat oj-oXoyyiarj tov
in carne esse conversatum, et crucem illius conoraupiv autou, xa! to Ttiflo?, xai to aTua 6 e;sv_csv
fessus fuerit, etpassionem,alque sanguinem quem
UTtEp Tfj touxoo|ioj atoTr(p!a (78J, ou Tf, (79) ojf,;
effudit pro mundi salute ; non consequetur vitam
Tctomuu TEuJexat, xav (JaotXsu; ft, xav lepeu, xav
aeternam, sive rex fuerit, sive sacerdos, sive prinapv_cov, xav i8ioVcr(, xav SeorcoTr( rj 3ouXo *7.48 f] yuceps, sive privatus homo, sive dominus aut servus
vr( (80). '0 v_a>ptbv y^topeiTtu, 6 axoiojv axousTto.
sive vir aut femina. Qui capit, capiat : qui audit,
audiat w. Locus, dignitas, divitiae neminem effeTotco, xat ajiojjjta, xa! tcXouto, (tr(OEva tpuoiou
toj (81)- iSoJia, xat TCEvta, jirjSiva TaTtetvojTto. To
rant : ignobilitas et paupertas neminem dejiciant.
Totum namque est, fldes in Deum, et spesin Ghri- p Y*P^0V ""'i 110x1 fj e? 8eov, xai fj eI Xpiorov
sXtc!, fj tojv itpooSoxojjisvtov iyaBojv aTc6Xauot,
stum, fruitio eorum quse exspectamus bonorum,
iyaTcrj (82)te rcEpt tov 8e6v xat to 6(i6ouXov. 'Ayaatque charitas in Deum et nostrum genus. Dilitc^oe'. yip Kuptov tov 6eov aou e 6Xr( Tf(
ges enim Dominuir. Deum tuum ex toto corde tuo ;
xapS(a oou, xai tov TcXrjaiov oou u> asauTov.
et proximum tuum sicut teipsum ,0. Et Dominus
Kai 6 Kupt6 cprjatv Auttj eotiv fj atibv.o; ?ojf, ,
inquit : <- Hsbc est vita asterna, cognoscere solum
t6 yiv<ooxeiv T0V Jiovov aXr(6ivov 8sov, xa! 6v
verum Deum, et quem misit Jesum Christum51.
aTcorstXEv
'Irjaouv
Xptoxov .
Kai
'EvtoXt.v
Idem : Mandatum novum de vobis, ut diligatis
invicem 5J. In his duobus mandatis uuiversa lex
xatvf(v oioojjii U(iTv, 'iva iyaTcate aXXr(Xou;. 'Ev
pendet et prophetae 53. n Considerate igitur eos qui
aliena sectantur dogmata, quo modo statuunt
ignotum esse Patrem Christi:quo modo infidam simultatem inter se exercent"4. Charitatis non habent curam ; futura negligunt, praesentia tanquam
stabilia reputant ; proacepta .contemnunt ; viduam
et orphanum despiciunt, oppressum despuunt,
C
vinctum rident.

ta'JTat Tat Suotv evtoXaT, 6X0 0 vojio;, xa


01 TtpotpfJTai xpsjiavtat. KaTajiaOete ouv tou; etepoSo^ouvTa; (83), tcoi vojiofliTouoiv a-fvwo-ov oTvat
tov Ilat-pa tou Xptotou (84)* ittb; aTciotov V/6?av
(ist' aXXfJXtov eyouoiv. 'AYarcr,; autot ou jieXef tojv
tc20oSoxoj|ievojv aXoYOuoi, xi rcap6vTa t!) Eitujta ij
XoYi^ovtat (85)- Ti evToXi; Ttapop6J7f X^P07 XI'
6ptav6v Tceptoptboi, 6Xt66(tEvov Siotctuouoi, StOEfiEvov yeXojoi (86)

47.48 inser. x8v ivijp. * Matt. xix, 12etxm, 43. 10 Luc. x, 27.
Matt. xxii, 40. ,4 1. Const. ap. vi. 10. ,5 al. iveortota

51 Joan. xvn, 3.

5 Joan, xiii, 34.

tcuotouToj. Anglican., qualiter nullus infletur.


Salvatorem in vera carne veraciter passum esse.
Id.
Qui enim sanctilical et qui sanctificantur, ex uno
(82) 'AYaTcrj. Pro sequentibus in Anglicano tanomnes. Unde si ipse invera carnevere passus non
lum habetur : quibus nihil prspositum est. Id.
est, sed phantastica phantaslice : neque martyres
(83) KaTa(ia6ete ouv to'j T;po6oouvTa. Vet.
in vera carne veraciter patiuntur, sed in pliantavulgat Discite (ita enim ex mss. restituimus, pro,
stica phantastice. Propterquod, per veram conse Dicite. ) ergo eos qui taliter (fort. aliter) doquentiam, idem sapiunt hujusmodi haaretici de
cent. Aglican. Considerate autem aliter opimartyribus et de Domino. Usseh.
(73) "Qv vExpotp6po. Vid, Prolegomen. cap. 4.
nantes in graliam Jesu Chrisli, eam qua; iu nos
Id.
venit. Id.
(76) Ms/pt ou jieTovoTjoojotv. Addit noster in(84 [I6j voj-oflcTouotv aYvojOTOv Etvai tov Haxipa
terpres : in passionem quse, vel, <t in panem
tou Xptorou. Anglican. qualiter contrariai sunt
qui est nostra resurrectjio. Id.
sententisa Dei. Id.
(77) 'Eiv (ifj TctoTEUOTj Xptotov 'Itjoouv ev oapxi
(80) Ti Tcap6Ta oj; loTwta XoY(?ovTat. Lib. NyditsTcoXiTuo8ai. Anglican . Et superccelestia,
prucc. pro ETt6jta legit EvsTTojta. Vel. vulgat.
et gloria angelorum, et principes visibiles, et in- D prffisentiadissimulant,quai ventura sunt tanquam
visibiles, si non credant in sanguinem Christi ; et
prfflsentia (vel, ut in mss. Magdalen. et Petaviano
nabetur, nunc iustanlia ) esse pulanl, et tanillis judicium est. Id.
(78) Kat 6(ioXoytJoti tov oraupov autou, xai to
quam somnium et phantasiam existimant ; ac si
Tta8o, xat to aTjia 6' e$ev_ev uitEp xfj tou x6olegissel : Ti itap6/Ta urcoxpivovTat, Ta jieXXovTa oj
EvEcrtibTa XoYiJovTat, xai ojorcep ovap xat toavTaotav
(iou oo)TTjpia. Horum nihil aliud in nostro inveni[TauTa ravxa] fjYouvTat. Id.
tur interprete, nisi quod in nota prascedente est
positum : si non credant in sanguinem Christi.
(86) 8Xi66u.svov SiaTCTubuot, SeSejievov yEAtuji.
Vet. vulgat. tribulatum respuunt, vinclum deriId.
dent. In priore membro (quod a Lalinis vulgatis
(79) Ou Tfj. Ex vulgato interprete ita restituit
Morelius : cum in utroque Graico codice, et Auabest) Magdalenensis codex habet respuunt,
guslun.) et Nydprucciano, 6'ti legeretur. Id.
Baliolensis et Petavianus, despiciunt, pro de(80) "H yuv^. Vet vulgat., seu {vel. sive) vir,
spuunt, respondente illi Grmco StaTCTuouot. Anglisive mulier- Unde etiam Morelius in Graeco textu
can. non de tribulalo, non de ligato vel soluto,
reposuit ; xfiv ivfjp f) vuvrj. Id.
non de esuriente vel sitiente. Demde sequuntur
(81) T6tco , zai ajtojjjta , xat tcXouto;, (irjSsva
illa, quee in Prolegomen. cap. 3, a Theodoreto ex

849

EPISTOLjE INTERPOLATjE. AD SMYRN.EOS.

850

VII. T6v crcaup6v trcatffyuvovTai, to TcaOo; y_Xeua- A


VII. ^5' Crucis illos pudet, passionem subsannant
!_ou3t (87), ttjv avajxajiv xtopttoooustv. *Eyyov0^ e-"1
resurrectionem pro fabula traducunt. 5 Soboles
tou ap-/_Ey.:ixou (88) TcveuptaTOc ,7, tou t6v 'A8a|x 8ta
sunt spiritus malorum auctoris, qui Adamum per
tt,c f'j'iyo; ttjc evToXf,c E_uxravTO;, tou tov "aSsX
mulierem a mandato depulit ; qui Abelem perCai8ti tou Katv ircoxTEtvavToc, tou tij> 'Iu>o> Erctcrcpanum occidit ; qui Jobum oppugnavit 5", qui Jesum
TEuaavToc (89), tou xiTTj-yopouvToc '* '1t,<jou tou ulou
fllium Josedeci accu-avit60 ; qui expetivit cribrari
'Iu>3e8ex
(90) ,
tou E;aiTT(aau.Evou
atvtaaOTJvat
fldem apostolorum61 ; qui plebem Judaicam conci(91) TtOV iTCOCTCoXtOV TT,V TCtTClV, TOU TO 'lOuSaiXOV
tavit adversus Dominum ; qui et nunc operatur in
tcXt,0o; ErcevstpavTOC TV Kuptio, tou xat vuv Evpfiliis diffidenliiB 6 ; a quibus eripiet nos Dominus
puVcoc ev toTc utotc ttjc aTCitOEtac uiv puatTa1
Jesus Christus ,4 ; qui rogavit ne deficeret fides apoT)[iac e3 (92) 6 Kuptoc 'Irjaouc Xptatoc, 6 SetjQsTc
stolorum 6S ; non quod non valeret custodire illam
Lif| IxXeEtceiv tt(v tcIstiv
t<ov aTC03T6Xu>v ouy_
sed velut gaudens Patris excellentia. Decet itaque
o>c [jlt. auTap/.tov tpuXa^at bott_v, aXX' u>c y_at.-u>v cfi
tou Racpoc UTcepoyfi ' 03 ) . Upircov oov etciv otce-/-:30at Ttov toioutujv, xa: (Jtr]TE xxt' to!av ljlst' 60 auTtov (9i) XaXeTv, (jl/jTE xotviy TCpocr^yetv oe vojjuo B

abstinere ab ejusmodi, et nec in privato, nec in


communi colloquio de illisverbafacere ; attendere
autem legi et prophetis, iisque qui annuntiaverunt
nobis salutarem sermonem. Nefandas autem hasre-

*" 1. Const. ap. vi, 26.


56 1. Consf- ap. viii, 6, 42 P: eudo-Ignat. ad Philipp. 11.
7 ms. Saljjtovoc.
58 Const. ap. vi, 5. Pseudo-Ignat. ad Pldlipp. 11. 59 al. xaTapYrjaavTOc. 60 Zach. m, 1. 61 Luc. xxii, 31.
Ephes. n, 2. al. 6|jiac. * 1. Const. a/>. ti, 18. 65 Luc. xxu, 32. 66 al. rcept.
haec ad Smyrnxos epistola citata proposuimus :
Eu-yaptrctac xai Tcpoatpopac oux aTCoSeyovTat, 8ti to
[xt, ojjtoXoyETv tt,v EuyaptaTtav aapxa etvat tou Siott.poc TjIjuov 'Ir,aou Xpicrcou, tt,v urcEp tuiv afiapTtujv
Tjjxtov rcaOoucrav, t]v y_pr,aTOTT)Tt 6 UaTr,p f,Ytp=v.
v Ab eucharistia et orationn recedunt, propter non
confiteri eucharistiam carnera esseSalvatoris nostri
Jesu Christi propeccatis nostris passam, quam benignitate Pater resuscitavit. Gonlradiceutes ergo
huic donoDei, perscrutantesmoriuntur. Conferens
autem esset ipsis diligere, ul resurgant. Hffic,
quso in vulgalis libris desiderantur. apud nostrum
reperiuntur interpretem : cujus Glossator hoc donum Uei de eucharistia interpretatur ( Graci
enim, inquit, vocant eucharistiamDora : et in Latino dicitiir Donum ) et qui ab ea recessisse hic C
dicuntur, Anthropomorphos fuisse adnotat, non
illosutique.lgnatii temnoribusposteriores.Anthropomorphianos sive Anthropomorphitas (de quibus
Socrates, lib. vi Histw, 1 ; Sozomen. lib. viu,
cap. 12, et Jo. Cassianus, collat. 10, cap. 2), qui
simplicitate rustica Deum habere humana membra, qua3 in divinis libris scripta sunt, arbitrabantur (ut liabet Isidorus, lib. vni Origin., cap. 5) ;
sed primitivos illos hajreticos, quos fugiendos
Ignatius in hac epistola jam ante preamonuerat :
IlpotuXa33u> oi upLac irco Ttbv Or,p ta>v tiov ivOptoTcojiopiui-j. Pramunio vos conlra feras hunianani
formam pra se ferentes (quodipsum nomen et
militibusin Epistolx ad Tarsenses initio tribuitur),
sive, ut noster interpres expressit : Prromunio
vos a bestiis anthropomorphis, id est, inqnit Glossator, humana figura sed exterius formatis, interius autem secundum irrationales affectus exsistentibus bestiis, quales sunt hroretici qui, se D
cundum Apostolum, post primain et secundam
correptionem, sunt devitandi. 1> ItaGlossator ille ;
addens etiam paulo post, hic tangi hiDresim dicentium Christum in phantasia apparuisse et passum esse, et non vere ; locum enim hunc de Simonianis, Menandrianis, et similibus, veritatera
carnis Christi negantibus, accipiendum, recte notavit Bellarminus, lib. i De sacrement. eucharist.,
cap. l,simulquoque observans, antiquissimos illos
hfJBreticos.nontamsacramentumeucnaristiaj.quam
mysterium Incarnaliouis impugnasse, Idcirco
enim, ut Iguatius ibidem indicat, negabant eucharistiam esse carnem Domini, quia negabant Dominura habere carnem. Quam pestiferam ha>resiui
cum post istos, renovasset Marcion : hoc ipso argumenlo adversus eum pugnasse videmus Tertul.

lianum (lib, ivcon<m Marcion, cap. 40), ex Sacramenlo carnis, veritatem carnisitaastruendo. Acceptum panem et distributum discipulis, corpus
suum illum fecit : Hoc estcorpus meum, dicendo,
id est figura corporis mei. Figura autem non fuisset, nisi veritatis esset corpus. Caeterum vacua res,
quod est phantasma, flguram capere non posset,
quod de re incorporeoa pronuntiavit etiam ejus ipsius Ignatianao epistola) interpolator; flguram capere eam non posse. 'AatotjiaTUJv vap (inquit ille) oute
eTSoc,

outs

yapaxTT^p

icrctv, t] af;tjta

!_u>ou

[jtoptpT|V

ly^ovTOc, StaTo drcXouv ttjc cjiujeujc. Incorporalium


enira rerum, neque species, neque figura est, neque effigies animantis habentis formam aliquam,
propter nalurse simplicitatem. Usseh.
(87) T6v crcaupov EicatayjvovTai , to TtaOoc
y_Xsua!_Qocfi. Vet. vulgat. crucem erubeScunt,
passionem deludunt, ut nos ex mss. restituimus:
namineditis ista deerant. Vid. Prolegomen. c. 11.
Id(88) Tou apy=xixou. Vet. vulgat. illius invete
rati malorum.' et ut in Magdalenensi ms. etiam
additur, nequissimi. Id.
(89) Tou Tt]j 'ItoS IrctcfTpaTEjaavToc. Vid prolegomen. cap. 1 1. Id.
(90) Tou xaTTjYpouvToc 'Iirjaou tou utou Tuijeoex.
Augustan. toO Tt"jj IuiieSsx. Nydprucc. tcu xaTapvi.oavToc 'Ir,aou 'IiojeSex. Vet. vulgat. qni et Jesu
lilio Josedech resistere tentavit. lu.
(91) StviajOf,vai. Cribrari. Synodus Leonis
4 in Collectione Romana, p. n, p. K5 : Et spurcosa zizania ex area, inqult, Dominica transcribrantur, male o transcribantur. Cot.
,92) "Uv puiETat T);jiac. Nydprucc. ifjta; Vid. Prolegomen. oap. II. Usser.
(93) TtJ tou IJaTpoc u-epovfj. Patris UTCEpoy^v
agnoscit quoque Basilius De Spirilu sancto, cap. 0.
Ea vero non oflicit requalitati. Quia, ut docetur a
Gregorio Nazianzeno orut. 30 et 40, major est Pa
ter ratione a!.Ttac et principii. Filius requalis estob
eamdem naluram. .\tque his consona stmt qute
lib. ix De Trinitate Hilarius dispulat de Patre majore, Filio non minore. Et si enim Pater raajor
Filio, setlut Pater Filio. generatione, non genere.
Prseclara verba ejusdera Lalinoe eloquentiae Rhodani, ad l's. cxxxvui, 6. Vide hic Epist. ad Philipp.
num. 12. Cot.
(94) Met' auTuiv. Ita cod. Nydpruccian. et Vet.
vulgat. Latin. cum his. > Augustanus vero itEpl
aJTtbv, et noster interpres, de ipsis. Usser.

831

AD EPISTOLAS S. IGNATIl CrENfJINAS APPENDIX.

852

ses, eteos qui schismata faciunt, fugite ut princi- A *' Tcpotprjtat; , xai toT; euoiTfY6^"7"!1670'? &(*<"
tdv aiotrjptov Xijy&v (95). Td; 8s 8uaiuvuu.ou; alpspium malorum.
aet;, xal tou; ta a^iapiata Tcotouvta; (96) ^euyete,
b; dp^Tjv xaxibv.
VIII. Havte; tuj eTtiaxdTcq) dxoXouOsTte, tb; * Xpiatbc.
VIII. Omnes episcopum sequimini, ut Christus
'iTjaou; Ttp tlaTp! (97)- xai Ttj) 7rpsaouTtp!oj oe, cu;
Jesus Patrem : Presbyterium autem, sicut apostotoT; aTcoatdXot;. Tou; 8s Staxdvoo; svtpsTceaOs, wc.
los. Diaconos vero revereamini, velut mandatum
8soG svToXfjv otaxovouvTa; (98). Mt,8e'.; X1"?'* ^1'
Dei exsequentes ministerio suo. Sine episcopo neaxdrcou (99) Tt TcpaaaSTto tiov dvrjxd/Ttuv e!; ti,v
mo quidquam faciat eorum quaj ad Ecclesiam speExxXrjaiav, 'Exe(ytj J3e6aa Eu-^aptatia f,YE!aOt (1),
ctant. Rata eucharistia habeatur illa, qua? sub
fj 6tco tov etc!oxotcov ouaa, f) tji Sv auto; STCitpstJiTj..
episcopo fuerit, vel cui ipse concesserit. Ubi com"Otcou dv yavf^ 6 STtiaxoTCo; (2), sxsT to kXtjAsc
paruerit episcopus, ibi et multiLudo sit ; quemadmodum ubi Christus, ihi omnis astat exercitus cce- 'axto djjTtep 6'tcou 6 Xptato;, Tcaaa f| oupavio; a-paTtd (3) Tcapsatr^xEv, tb; 4py/.atpatrjY<() tf,; ouviasw;
lestis.velut imperatori virtutis Dominicaj,oinnisque
Kup!ou , xat SiavojjttT TcdiTjc; vorjtfj; tpuaeto;. OJx
intelligibilis natura moderatori. 68 Non Hcet sine
episcopo, neque baptizare, neque offerre, neque b {dv eott x*"?'? T0U "ttaxoTcou, outs pWc^etv (4),
sacriflcinm immolare, ueque convivium Dominiouts Ttpoa<f.spetv, outs Ouaiav 68 (5) TcpooxouuIJEiv, oiits oovfjv ETCttsXsTv (6)' dXX' 6 8v sx.ivqj ooxf^, xax'
cum celebrare ; sed quodcunque illi visum fuerit,
suapsjtrjatv 8soG- iva datpaXs; $ xai {JsSatov tc5v 5
secundum heneplacitum Dei est, ut lutum et radv TcpaaarjTt 10.
tum sit quodcunque agitis.
IX. EuXoYdv sertt Xoitcov dvavfj^a'. fjpta;, tb; stt
IX. Consentaneum est nos deinccps resipiscere ;
xatoov E^ojjtev ei; 6e6v jietavoeTv (7). 'liv y*? tiji
dum adhuc tempus habemus ad Deum per pocnitjfOTj oix eattv 6 eJojj.oXoYOuptsvo; (8)' 'Ioou -fip
tentiam reverti. ln inferno quippe non cst qui convOptoTco; (9), xai to epYOv auTou TCpo TcpoatArtoj
fiteatur1'. Ecce enim homo,et opus ejus ante faciem
67 al. f,(JtTv.

Const. ap. n, 28.

6 ms. iaiav.

10 al. TcpdaaETe.

' Psal- Vl, 6.

stfo interprete convenire, iu Prolegomenis, cap.


18, ostensum est. Id.
(3) Haaa fj oupdtvto; atpattd. Noster interpres,
cum Antiocho et Damasceno : CatholicaEcclesia
1d.
(4) Outt [3ntt{eiv. A vulgato interprete perpeUSSER
(96) Tou; t4 ay iaptaTa TtotouvTa;. In Irenaeo lib. lv, C ram omissum est. Apud Anliochum, male excu
cap. 62 : Judicabit autem et eos qui schismata
sum ; oiiTe fiaSiSEiv, pro, piTCTt^etv. Id.
5) 8ua!iv. Propter variam leclionem 1t'iv nooperantur, qui sunt inanes non habentes Dei ditandus venit locus Porphyrii de non edendis anilectionem, suamque utilitatem potius consideranmalibus u, 13: 'H Y"? Ouala, 6a!a t!; satt xati todtes. quamunitatemEcclesisp, [etjf/', et qui) propter
modicas et quaslibet causas magnum et gloriosum
vopta. Cot.
(6) Oute 8o^f,v ItciteXeTv. Vulgatus : neque
corpus Christi conscindunt et dividunt- Gra;ce :
missas celebrare. Noster, reclius : nequeaga'Ava/.ptvsT 8e to 0eTov tou; ti a^!aptata epYa^ofjtepen facere ; quomodo et in Conslitutionib. apost.
vou;, xsvou; dvuot; tfj; tou 8eou dYaTtrj;, xai to "otov
lib. n, cap. 28, lecimus, dvdTcr,v fjtoi Soyfjv, <$>; i
XuatteXl; axoitouvta;, dXXi [Jtfj tfjv Evtoatv t?i; 'ExKupto; tbvdfxaaE, ubi respicit auctor ad verba illa
xXrjata;, xai 8ta pLt^pa; xai tuj^ouaa; (male editum
Domini, Luc. XIV, 13 : "Otav itotS; ooyi^, xiXtt
fuit td; utj/ouja;) a'tla; to [tifoi. xai evooJjov atjopia
rctioyou;, ivaTcripou;. ytuXou;, tutpXou;. Ctim facio
tou XptTtou T|jLvovta; xai Statpouvta;- quaslibet,
epulum, voca pauperes, mancos, claudos, caecos.
tu^ouaa;, quemadmodum lib. v, cap. 30, non
De Agapis vero notus est ille locus Judaj apostoli :
quodlibet periculum, ou^ 6 tuytov xtvSuvo;, Cot.
Outoi tiatv ev taTc dYSTcat; 6;j.tbv arttXaosc, ouveuio(97) HdvtE; ttj> ETCiaxdittp axoXouOsTte, tb; 6
^oufxevo'., dtpdSto; Eautou; TcotptaivovtE;. Hi ^untin
Xptaro; 'lr,aou; ttjj riatp!, A Damasceno citatur
agapis vestris maculre, convivantes vobiscum, sine
hic Iocus, in Parallel, hb. n, cap. 23. Vid. supr,
timore seipsos pascentes ; et Tertulliani, in Aponot. in Epist. ad Magnesian. Usser.
loyetico, cap. 39 : uCcena nostra de nomine ralio(98) Tou; 8e Staxdvou; evtpeTceaOe, to; 8eou svtoXfjv
nem sui ostendit: vocatur enim dYaitr,, id quod
StaxovouvTa;. Damascenus, in loco jam nominato :
dilectio penes Gra?cos est. Usser.
< Diaconos autem vereamini, non secus ac Dei
(7) ESXoYdv eatt Xotrcov dvavfjtj(at fjpta;, o>?
mandatum. Illud enim BtaxovouvTa; (ut in Proleett xatpov ey^opitv ei; 8eov |jtstavoeTv. Pro his vulgomenis dictuml neque apud eum habetur, neque
gata interpretalio habet : jam mutabilia (ms.
apud nostrum mterpretera. Vid. supr. not in
lialiol. mirabilia ; Petavianus, rationabilia )
Epist. adTrallianos : ubi noster interpres etiam
sunt ; ut corrigamus nos in Deo, cum tempus halegit : Similiter et omnes revereantur diaconos,
demus pcenitendi. Ms. Magdalen., tain ratiout mandalum Jesu Christi. Id.
nabilia sint, etc. Pro u>;, Jacobus Billius, lib.
(99) MtjSe!; Xt0?-S ETctaxditou. Antiochus homil.
II, Observat. sacr.. c. 7, legit Ito;. Nydpruccianus
124 : Xtopi; tou eir.axuTcou (jitjSev tcoieTte. Xpfj ouv
vero codex; 6pt5;, t!j; e'tt xatpov I^ovta;, etc. Id.
aveu tou eTCtaxdTcou fxrjSsv TtpaaaEtv fjpta;. Sine epi(8) 'Ev ^dp ttii |8t) oux 1'attv 6 e^ojjtoXoYOu^''0'1
scopo nihl facite. Nihil igitur nos agere oportet
Pro loco hoc, ex Psalmo sexto ab interpolalore
ahsque episcopo. Id.
adjecto, vulgatus interpres aliam hic exhibuit
(1) 'Exi!vtj [3eoa!a eu^apta-ta fjYStaOio. Vet. intersententiam : Quod emm incertum est, non hapres : Firma eucharistia reputetur. Noster :
Ula ftrma gratiarum actio reputetur. Id.
bet confessionem. In.
(9) 'loou y^? ivOptoTto;. De loco hoc, desumpto
(2) 'Otcou Sv t^avrl 6 etcicixotco;. L,ocuin hunc, ut
exlsai, lxii, U, vidend. Prolegomen., cap. 11. li>
ab Antiocho et Damaseeno producitur, cum no-

(9!i) Kat toT; euaYY^XtTajjtevot; ujjiTv tov ccutt;ptov Xdfov. Anglican., prtecipue vero Evangelio,
in quo passio nobis ostensa est, et resurrectio perfecta est, vel (ut in aliquibus membranis reperi)
in quo omniaperflciunturEcclesiaesacramenta.

8153

EPISTOLjE INTERPOLATjB. AD SMYRN^OS.

854

a&too. TffJts (10), <pT)tv, uU, t6v 8sov xa? (Jatxt- A Wws ", Honora, inquit, /Mi, Daum, et renem '*. Ego
Xsa. 'Eytb 8s flf*1' Ttpta fiev tov 8sov, &$ aTttov ttov
vero dico : Honora quidem Deum.ut omnium aucto6'Xtov xa! Kdptov Ercta/.oTcov 8s, tl>; ipyjtpii, 8sou
rem et Dominum : episcopum vero,Ut principem saEt/.dva oopouvTa" xati jjlev xo apyetv, 8sou, xaxi 8t
cerdotum, qui imaginem Dei fert;l)ei quidem, proxo tepattjstv, Xptrtou (H). Ka! fieti toutov, ttijtav
pter principatum;Christi vero.propter sacerdotium.
ypf, xa! pa-rtXia (12). Outs vap 8sou tt; xpt!tEtpost hunchonorare oportetetiamregem.Necenitn
xtov (13). f, TrapaTcXrJcrta; Iv rcacrt xoT; oucrtv otits 8t
I)eo quisquam praestantior est, aut similis in rebus
i.i 'ExxXr,cr(a iicia/.OTCou xt fittijov, ttotoujEvou 8stj>
omnibus ; nec episcopo, qui Deo conseeratus est
uTcsp tr;; tou xdcrutou Tcavtoc; crcoTT)p!ac; oiite fjacrtpro totius mundi salute.quidquam majus in Ecclesia
/ito; Ttc TcapaitXTjcr.oc; sv apyooatv, tlpTJvr,v -/.a! sunec inter principes quispiam similis regi, pacem ac
vouttav ToT; ipyofiivot; rcpoTavsuovTo;. '0 t'.|Jitov
sub aequis legibus tranquillilatem sabjectis procuet:'txotcov (14), utco 8soo TtjjiTjOricrstaf tiJTTrsp ouv
ranti. Qui honoratepiscopum, a Deo honorabitur ;
6 attfjtiiov autov, utco 6sou xoXaaOr,asTat. Ei vap 6
sicut qui ignominia afficit illum, a Deo punietur73.
jJaTtXfjjiv iTcsYtt-dfjuvo; (15), /oXaTEto; atio; 8t/.a!to;
Si enira jure erit po3na dignus, qui adversus reges
insurgit,utqui resolvatcominunemquietemjquanto
YSvrjcrtTa!, to; vt rcapaXdtov tt,v xoivt,v euvouiav
TtoTtjj ooxstte y_s!povo; a;i<oOrjcfcta'. ttfjuopta;, 6 aveo j, putatisgravius merebitur supplicium.qui sine epi
scopo quid volet agere, concordiam rumpens, et
bonumordinemconfundens?Saeerdotium enim est
omnium bonorum, qua; in hominibus sunt, apex,
adversus quod qui furit, non hominem ignominia
xdc;' T^"; 6 xataftavs!;, oux avOptoTcov attfjta^S'., iXXi
afficit, sed Deum, et Christum Jesum, primogeni8s6v, xa! Xptatdv 'Itjtouv, tov itpwtdtoxov, xa! ;j.ovov
tji eucrsi tou llatpoc ipy.Epia (17). Ilivta ouv uiitv
tum, quique solus est nalura pontifex Patris 15.
Omnia igitur vobis decenti ordine perficiantur in
fxtx' tuta!ae; tTttsXstTflto ev XptcrtttJ (18). 0'. Xatxo! (19). toT; Staxdvot; urcotajcfsaOtoaav. 01 otixovot,
Christo. Laici diaconis subjiciantur ; diaconi, presbyteris ; presbyteri, episcopo ; episcopus,Christo,
t-jTc -psTSutipot;- ol TtpEaSjtspot, TtTj STr.TxdTCtu- 6 st:!txotco;, ttp X^tCfTtf), toc; auto; ttp MaTp!. Kafld n (20)
Ut ipse Patri. Quemadmodum rae recreastis, fratres, et vos recreet Jesus Christus. Abseutem me
'txz i/ETcajcrate, iSeXoo!, xat 6|J.ac 'Ir,aou; 6 Xptac pra?s nlem dilexistis ; retribuet vobis Deus, proffto;. 'ATtd/ta jjij xa! Tcapovxa ^Yarcrisacs" iu.s:<]jjtat
jaa; 6 8so;, 8t' 6'v tauta s'; tov 8cSa;jttov autou kvpter quem hsec in vinctum illius contulistis. Nam
etsi non sum dignus, at magna est animi vertri proeol^stOs (21). Et Y"p x*' r"i ^V1 ^av8, iXXa t6
tt;; TtpoOutjitac; 6(itov ptiYa. '0 Tttjttov ^i? itpotfriT^v
pensio. Qni enim honorat prophetam in nomine protl ovou:a TTpocprjtou, (itcrOov Tcposrjtoo Xrjtj/stat. C phetx, mercedem prophetx accipiet ". Manifestum
'* Const. ap. vi, 2.
7S 1. Const. ap. vm, 46.
73 Prov. x ;iv, 2).
72 Isa. Lxn, 1 1 : ^onsf. ap. u, 14.
' al. xaOi. " Matth. x, 41.
ETctTxoTtou tt TcottTv Tcpoatpoufjtevo;, xat XT,V 8jJtdvOiaV
otairccov, xa! tf,v sdta(av trjf/iwi (16) ; 'IsptoTuvr)
(ip icrxt, to TcavTUjv Ay3"'"7 sv avOptuTcot; ivatjstjrj-

(10) Ttu:a. Ad eum locum Prov. xxiv, 21, qui puindicatum est. Id.
(15) Et Y"? pacrtXsocriv STceYetpOfnsvo;. Vide
tatur Beda : Neque aliquid obstat, in Domino et
rege, Patrem et Filium intelligas designari.qui uno
Prolegomen., cap. 10 et cap. 18, etnota verba illa
Grrjeci codicis : t'6; ys TcapaXutov tr,v xo'.vt,v euvoeodemque sunt divinitatis honore colendi ; hoc
(j.(av, in vetere quoque vulgata Latina versione non
enim moilo censeo legendum, ubi toino VUI Hieronyini excusum habetur, ut regem. Cot.
comparere. Id.
(Itj) Kat tt,v 6;jtovotav OiajTctbv, xa! tt^v sutaIbidem. Ttjjia, cpr,alv, ult, tov 8sov, xa! ^acrtXia- ivco Si oTjfjtt. Salomonem ab isto corrigi hisce
{tav cruY'/5tov. Neque ista eliam a vulgato Latino
verbis notat, in Problemate suo, Perkinsius noster:
interprete agnoscuntur. Id.
(17) Ka! (xdvov t^ cpucrtt tou Ilatpo; ipy_ttp'a.
quasi major Salomone esset hic. Usser.
(11) cteou stxdva tfopouvta" xata iikv to otp^stv,
Vid. Prolegomen., cap. 75, Id.
(18) UsvTa ouv upiTv jj.st' Euta;!a; ETctTEXstcrOto
8sou, xati oe to "spatEueiv, XptcrTou. Manifestam
esse hic atVeclationem subtilitatis iuoplis. innt'. in
bi Xptrctjj. Pro his. noster interpres habet : Oinsuis ad hunc locum notis criticis observat Vedenia igitur vobis in gratia superabundent ; digni
lius. Tribuit enim (inquit) Deo Patri to apyttv;
enim estis. Id.
iniperare, Christo aulem to Upateuetv ; secundum J)
(19) 01 XaYxof. Hanc vocem (ab interpolatore, et
prius. dicit episcopnm Deo Patri similem esse ;
hic et in Ephlola ad iiagnesianos usurpatam) ne
sccundum posterius, Filio Dei. Quasi vero Chisto
Ignatii sreculo ignotam fuisse existimem.facit locus
non competeret ut to lepatsuttv, sic eliam to apystv.
ille Clementis in Epistola ad Corinthios (editionis
Junianes, pag. 33) : 0 XaVxo; avflptoTco; toT; XatxoT;
Scriplura certe Christo tribuif utrumque tum alias,
TcporcaY[J.acrt otSSstat. I.aicus homo praceptis laicis
tum quando ipsum ipytspia vocat : ubi nomine ipso
constringitur. Ut ad Apostolkos canones et Atatiutrumque expnmit, quod hoc loco corruptor
tjtte,, (in quibus saepissime vocabulum hoc occurrit)
Ignatii divertit, vel divellit potius. Id.
hic confugere nihil sit necesse. In Tertulliano enim
(12) Ka! (jttTi toutov, Ttfjtav y_pr| xai f3acrtXa.
proximo post Ignatium soeculo, laicorum occurrere
Vide Prolegomen. cap. 10. Id.
(13) Outs ykp 8tou Tt; xpEtTTtov. t Nec enim
mentionem, nemo est qui ignoret. Id.
(20) KaOd. Ita codex Nydpruccianus : alii. xafli,
rege quisquam prstantior in versione sua
Vulgatus interpres, secundum quod. Noster,
reddidit Vairlemus ; regis nomine, pro Dei, per
incuriam substituto. Id.
secundum omnia. Id.
(14) '0 Ttfjuov B-rcfcfXOTcov. Ab Antiocho, in homil.
(21) it' dv tauta ti; tov SiotJtiov autou tvt124 et Damascenoi in Parallel. lib. u, cap. 25, citaSsftjacrOt. Noster interpies : propter quem omnia
tus habeturhic locus ; ut in Prolegomen., cap.18,
sustinentes, ipsuiu adipiscemini. Id.

855

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

856

est quod et qui honorat vinctum Jesu Christi, A AfjXov 6't'. xai 6 t.jxojv Seajxiov 'Irjo-ou Xpto-Tou, jxapTuptov Xr^ETat jxttrOdv (22).
marlyrum accipiet mercedem 78.
X. <ItXtova, xat ritov, xai 'AYaOo-oSa, o" icr,xoX. Quod Philonem et Caium et Agathopodera.qui
Xo'jOr,iav jxoi Et; Xoyov 6eou, Staxovot Xptcrcou ovxe;,
me seculi sunt in verbo Uei, sunlque Christi diaxaXto; izotvjoa-s urcoSEcjajxEvot tb; StaxoVjuc Xptconi et ministri, ut Cliristi ministros cxceperitis,
otgu. Oi xat ocsoSpa Euyapto-Toutjt xijp Kupitp Octlp
bene fecistis, qui et plurimas Deo pro vobis gratias
ujxtov, 6'xt auTOu; avETtauaaTE y.axa Ttivxa xpoTtov.
agunt, quod omnibus modis illos refecerilis. Nihil
OuSev ujxTv Ttap),oY'.o0^oiTat (23) tov g'{ auxoiic
vobis non compulabilur eorum quaiinillos contuer.oirjiaxE. Ator) ujxTv 6 Kupto; Eupetv eXeo; itapi
liotis. Det vobis Oominus mvenire misericordiam a
Domino in illa dievK Pro animabus vestris sit spiKupiou ev ixelvTj tJJ f.jxipa. 'AvTttJrjy^ov 'Ju.ti>v xo
Tcveujxi jxou (24), xai xa Seo-jxa jxou, 8 ouy UTCEpTjritus meus, et vincula mea, qua) non fastidistis.nec
avr]aax, oiioe iTtijio-yuvljriTE. Ato ouS'e ujxa; ETcatctyuverubuislis, quaie nec de vobis erubescet perfecta
Or,o-Eiat r, xeXe! eXtci;, 'Ir,aou; 6 Xptoxd;.
spes, Jesus Christus.
XI. A't TcpoctEuyai ujJiutv fjYYiaav e'i; xf,v 'AvxtoXI. Precaliones vestrae perligerunt ad AntiocheyEtiiv 'ExxXvjotav, xai tpr,vejexaf 6'0ev Seoejxevo;,
norum Ecclcsiam, et, pacem habet ; unde vinclus,
omnes saluto, qui non sum dignus inde esse, cum d TcivTa; aaTci^ojxat, ouy. uiv ato; exeTfitv, etvjjt
auTtov jiv (25)' xaxi Se OiXrjjxa xou 6eou (26) xaxextremus sim eorum ; sed Dei volunlale dignus
r^ttoOrjV 80, oux ix auveiSr^aeio; ejjtf,;, aXX' ex yip>
effectus sum ; non juxtu conscientiam meam, sed
ex gratia Dei, quam opto perfectara mihi dari, ut
xo; 8eou rtv Euyojxat xeXeiav jxot ooOrjvat, "tva ev xct'.;
TcpoaeuyjxT; ujxtov, 8eou ETCix'jyu>. 'O~to; ouv iWtiiv
per orationes vestras Deum assequar. Quo itaque
xo epYOv xeXetov YivrjXat erti Tf(; yfj;, xat ev xtji
opus vestrum absolutum sit super lerram et in
oupavtp, TtpETtet e!; 8eoj xtjifjV ^etpoxovfjjat xfjv
coelo, decet ad Dei honorem Ecclesia vestra eligat
'ExxXrjOtav ujxtov OeoTcpeoSuxrjv (27), et; xo, yevosacruni legatum ; ut cum in Syria fuerit, congratujxevOv ev Supta, ouY/apfjvat auxot;, 6'xt eipriveuouji,
letur illis.quod pacem consecuti sint.suamque receperint magnitudinem,ac restitutum sit illis suum xai iitiXaSov xo iSiov jjtiveOo;, xal aTtoxaxEoxstOij
auxoT; xo "otov atujxaxiov. "0 etpavrj jjtot ajtov, xouxo
corpus.Quod dignum mihi visum fuit, illud est, ut
eaxtv, uiaxs Txijjitjjai xtva xouv ujjtexeptov (28) jux'
aliquem vestrum mittatis cum epistola ; quo una
ETctaxoXfj;, 'tva auvSoficnp xf,v xaxa 6e6v auxoT; f;.cum illis gloriflcet Deum.de tranquillilale quam in
vojj.evt,v EuStav, xai 6'xt Xtjxevo; euopjxou xexJ^vtj,
Deo consecuti sunt ; etquod comraodissimum porXptcrxou, Sta xwv itpocjeuy^tov ujxtbv TeXetot Jvxe;,
tum, Christum. obtinuerim per orationes vestras.
Cum perfecti sitis.perfecta etsentite. Cupienlibus n xsXEta xai cppovETxE (29). eiXouat ^ap ujxTv eu Ttpixxetv, xai exotjx6; eaxtv 6 9e6; et; Sl xo TcapaTy_tTv (30).
enim vobis bene facere, etiam Deus largiri paratus
est.
XII. 'Ao-TcdtJJixai ujxa; fj aYaTtrj xuiv aOEXswv uati)V
XII. Salutatvos charitatasfratrum vestrorum qui
tujv ev TptoaSt, 6'0ev xai vpaoto ujxTv Sti BoupYOu (31),
suntinTroade : unde et scribo vobis per Burgum,
6v a-eaxEfXaxE jxex' ejxou, Stjxa 'EtpEoiot; xoT; a8:Xquem misistis mecum,una cum Ephesiis fratribus
tpoT; 82 ujxtov 6; xaxi xcavxa jxe avETcauaE. Kai oicvestris ; is per omnia me refocillavit. Ac utinam
18 Const. ap. v, 1.
ouvaSeXtsot;.

79 II Tim. I, 18.

80 al. xaxa 0iXr,jxa xaxr^ttoOrjV.

(22) '0 xtjxujv Siojxtov 'Irjoou Xptaxou, jjapxuptov Xr]4/ixai ij.taOo/. Ita in Constitutionib. apostol.
lib. v, cap. 1, de visitanlibus Christi vinctos in
carceribus : xouxo -otr,oivxtov uixtov, jxapxuptov uaTv
XoYtiO^oExat. Hoc si feceritis, vobis vice martyrii
h;ibebitur. Usser.
(23) OuSev ujxTv TcapaXovtoOrjOExat. Vet. vulgat.
Nihil vobis reputabitur ad peccatum. Anglican.
Niliil vobis utique deperibit. Id.
(24J 'Avxt-j/uyov ujxtov xo TCVEu;xi jxou. Vet.
vulgat. Pro animabus vestris spipitus meus.
Anylican Conformisaniraa; vestrfespirilus meus.
Viti. not. in Epist. ad Epliesios. Iu.
(2b) (JJx tov i'Jto; IxeTOev, icryaxo; auxtov tov.
Vet. vulgat. Unde (hanc enim vocera ex mss. reposuimus) et, non sum dignus esse ultimus eorum.
Anglican. Non existons dignus inde esse ; extrenius ipsorum exsislens. Unde ita interpungenda
Grueca, oux uiv ajto; exeTOev (pro exEtviov), eoyaxo;
auxujv tiiv. 'Avxtoystov scilicet. Id.
(26) Kaxa 81 0=Xr,txa xou 6eou. Ila codex Nydpruccianus consentienle utroque vetere Latino interprete. Nam ab Augustano, non solum Si. sed
eliara xou 6eou, aberat. Id.
(27) eEOTcpeo-SuTrjv. Vel 8eoTcpea6euxr,v potius ;
id est, sacrum legatum : ita dictum, quod Antio-

81 al. xai 6 6e6; 'ixotjxo; e!; m al

chiam mittendus esset, ei; to Tcpeo-Seuo-ai exeT 6ioj


TtpeoSeiav, ut in Epistola ad Philadelphenos Ignatius dixerat. Id.
(28) Uijxu/at Ttva Ttov ujxeTfptov. Nydpruccianus
codex, f.jxexeptov, non ita recte habel. Anglican,
mittere aliquera vestrorum, et Vet. vulgat.
mittere aliquem vestrum illuc, ubi, ahqi.srn
vestrum, ex Magdalenensi et Petaviano ms. rostituimus. Vide not. in Polycarpi Epistolam ad Philippenses. Id.
(29) TiXetot ovxe;, TiXeta xai tppoveTxe. Cilatur
in Maxirai L^cis communib., senn. 2, et in alio
Grroco locorum communium libro ms (in Oxoniensis Academia) Bibliotheca publica), cap. 9, omissa
in utroque xa! conjunctione. Id.
(30) BiXouat Yap ujxTv eu TcpaTTEtv, xat Exotjxo;
iartv 6 6e6; elc xo Tcapaoy_eTv. Ihidem quoque el
ista lcgilur sententia : et utrobique, non conjunctio
solum omittitur, sed Ttapiyetv etiam legitur pro
TtapaayjTv. Citatur et a Damasceno, in ParaUel
lib. i, cap. 9. Volentibus nobis bene agere, Deus
ad largiendum promptus est, r,|xtv. pro u;x:v,
posito. 1d.
(31) BoupYou. Anglican. Burrum legit. Vid'
not. iu Epist. ad Phiiadelphen. 1d.

EPISTOLJS INTERPOLATjE. AD POLYCA.RPUM.

857

858

Xov Tcdtvrs; auTOv ejjujiouvto (32), 6'v-a EcjefJtTcXapiov A omnes illum imitenlur, qui est exemplar divini
6sou 8taxova;. 'AjJtEdjj/ETat aikov tj yapt; (33) tou
ministerii. Iletribuet illi per omnia gratia Domini.
Kuptou xaxi Ttavxa. 'Ao-Tcat/>fjiai tov ocji68eov en(Salulo Deo dignum episcopum vestrum Polycarsxotcov uu.iuv HoXuxa.>Tcov, xa! to BEOTcpeire; TtpEcrSupum, Deo decorum presbyterium, chrisliferos
xepiov, xai tou; Xpi3"ro6pou; 8tax6vou; tou; auvdiaconos conservos meos, et singillatim ac in uniSouXou; fiou (34), xa! tou; xaTot av8pa xat xoivt,
versum omnes, in nomine Christi Jesu, et carne
itavTa;,tv 6v6u.aTt Xptrcou 'Itj<jou, xai rrj; aapxo; S3
ipsius, sanguine, passione, et resurrectione tam
auTOu, xai xJ> a't'|xaTt, TcaflEt te xai avacrcao-tt, crapcorporali quam spirituali, inunitate Dei et vestra.
xtxfl te xai TcvEujjtaTiyTi, 8* ev^TTjTt (35) 8eou xai
Gratia vobis, misericordia, pax, patientia semper
ufjtiov. Xapt; uptTv, eXeo;, etpTjvT), utcou.ovtj, 8ta Ttavsit, in Christo.
TO; it XptTCti).

XIII. 'Acrrcaofiai tou; ofxou; Ttov aSeXcpiov jjlou,


cruv vuvatc]! xa! texvoi;, xai aEtTcapBivou; xa! Ta;
^vjpac; (36). "EppojerOe fiot ev 8uvafiEt " JIvEufitaTo;.
'AtTTca^ETai ufia; >l>(Xiov 6 crjvSidixovo;, tov cruv efioi.
'AcrTca^OfJiai tov otxov rauta; 87 (37), ^v euY_Ofjtat
TjSpaaBai tc!otei xa! aYaTCTj (38) crapxtxTi te xa1
itvEutiaTiXTj. 'ActTca^ofjtat "AXxtjv, to tcoOtjTov u.ot
ovofia, xat iatpvov tov aauYxptTov (39), xai Eutexvov (40), xa! TtavTa; xst' ovofia. 'E^fJtuaOE ev yipm
6eou xai Kuptou fjLjttov 'It.jou Xpicrrou, TCETcXTjpcofiivot
IIvEuu.aTo; oyiou, xa! aoepia; 8eta; xai lepa; (41).

(42)

npo noATKAPnoN

XIII. Saluto familias fratrum meorum, cum uxoribus et liberis ; et perpetuo virgines, ac viduas.
Valete mihi in virtute * Spiritus. Salutat vos Philo
condiaconus, qui mecum est. Saluto Taviam cum
domesticis ; quam opto solidari flde et charitate
corporali atque spirituali.SalutoAlcendesiderabile
mihi nomen, et Daphnum iucomparabilem, ac Eutecnum, omnesque nominatim. Valete in gratia
Dei ac Domini nostri Jesu Christi, repleti Spiritu
sancto, et divina sanctaque sapieutia.

AD POLYGARPUM

'ETcierxoTcov 2fiupvrj; (43).


'IvvixTto; irctcrxoTto;
83 f. ttj crapyf

Episcopum SmyrnEB.

AvTtoycta; (44), 6 xai jiap- 0 Ignatius episcopus Antiochix, qui et martyr Jesu

84 f. praspon. ev.

M Patris.

M JIaTp6;. ,7 f. Tauta;.

(32) "OoeXov tccIvte; a&Tov EfUfiouvTo. Anglican.


lem. Id.
utinam omnes ipsum imitentur. Vet. vulgat.
(40) Eutexvov. Anglican. Eutecnum, ut no Debuerant quidem oinnes (eum) imitari, ac si
men proprium. Vet. Vulgat. bonum fliium.
legisset : "QweXov TcavTa; auTov (jLijJtecaOat . Usseb.
Id.
(33) 'AjjtEttpETai auTov tj yj*P'- . .nglican. Re(41) 8i!a; xat Upa;. In Latinis vulgalis et ms.
muneretipsum gratia. Vet. vul^at. Retribuetur
Magdalenensi (sed non in Baliolensi et Petaviano)
ei gratia Sic enim habet codex Magdalenensis :
additur, Amen. Id.
ubi editi, retribuet ei Dominus gratiam. Id.
(42) De hac ad Polycarpum Epistola, in 2 Prole(34) XptcrTocp6pou; 8tax6vou; touc cruvSouXou;
gomenon nostrorum capite disseruimus ; ubi et ipsi
jjtou. Anglican. Conservos meos diaconos. In
P. Halloixio nonnulla in ea fuisse suspecta indicavulgatis alterius veteris interpretis codicibus, male
vimus.llla vero partim inscriptionem,partim ipsum
Iegitur singulariter: Christophorus diaconus concorpus EpistolfB spectant.Ait enim primum ipsam
servus meus. Id.
Epistola) inscriptionem alienam esse a more S.
(35) 'Ev6tt,ti. 'Ev ev6ttjti, legit uterque vetus
Ignatii, imo et a modestia. 'IvvaTio; etc(ctxotco;
Latinus interpres. Io.
'AvTtoy_E(a;, 6 xai tiapTu; 'It,<jou XpiaTou. Ignatius
(36) 'AEtTcapBivou; xa! Ta; yTjpa;. Anglican.
episcopus Antiochiae, qui et martyr Jesu Christi.
as viduas
wuuab.: ac
dc si, pro xa!
wi Tdt;,
x. lewNon enim esse solitum suas epistolas sic inscribere
virgines vo:atas
gisset xXi-,0E(cra;; Etpaulopost prony,u;iaTo;.idem U (<humilliinura etmodestissimimlgnatium ,sedsimlicit(Jr . lgnaliuS) qui et Theophorus. Deinde,
Patris legi't, et vetus vulgatus interpres, De!
Patris. Id
cum aliso inscriptiones plenae sint eorum laudibus,
(37) T6v oTxov Tauta;. Noster interpres habet :
ad quos scribit : hanc nullas Polycarpi laudes (qui
Uomum Thavice. Vulgatus editus, Graenia,
tamen ex omnibus eas merebatur quam maxime).
ms. Baliolensis, Gravice : sed Magdalenensiset
sed terrorem potius continere, dum ipsum inspici
Petavianus, GraviaB ; quod nos, ut cum Gra>co
a Deo magis quam alios inspicere commonet.
consentiens. retinuimus. Est autem Gavias hic,
In priore Epistolffiparte, non arrident illi moalius a Gaio illo ; cujus mentio in hac epinita ipsa,quae magis decere videantur juvenem epistola jam ante facta est : Iicet pro Gaio illo in Episcopum,
stola ad Pttiladelphenos, Gavia nomen in qusadam
(43) SfiupvTj;. De illuminatis, additur in tiexemplaria irrepserit ; ut ibi adnotavimus. Id.
tulo editionis vulgaUe Latinse. Id.
(38) 'AYartTj Vet. vulgat. dilectione. Ita enim
(44) 'Iyvotioc ETttcrxoTco; 'AvTtoyEfa;. Ita et ediex ms. Magdalenensi et Petaviano restituimus ; ubi
antea legebatur, devotione. i u.
tio vulgata Latina; sed codex Mediceus, et cum eo
noster interpres, eodem quo in cfeteris epistodis
(39) Tov acr .vxptTov. Vet. vulgat. (ut et noster
roodo : 'lyvaTto; 6 xa! (Uocpopo;. Vide Vossii in
interpres) incomparabilem. Ita enim in utroque
hanc inscriptionem notas. Io.
illo ms. legimus ; non, ut in editis, spiritua-

859

AD EPlSTOLAS S. iGNATlt GENUlNAS APPRNDIX.

Christi, Polycarpo, Ecclesise Smyrnseorum episco- A


po, imo cujus episcopus Deus Pater et Jesus Christus, plurimam salutem.
I. Suscipiens propositum tuura in Deo, firmatum
velut super immobilem petram, sumrais eveho laudibus, dignus liabitus inculpata tua facie, qua utinani fruar in Ueo. Obsecro te per gratiam qua inm ras xa: Kupiou.
scopum, quam tali oetale et auctoritate, quali tum
erat Polycarpus In posteriore,i>ta verba primum;
Atteudite episcopo, ut et Detis vobis. et quaa sequuntur, >< polius subditis convenientia, quam Polycarpo, qui ipse erat episcopus ; deinde, nuilla
verba barbara, et e Latinis vocabulis deflexa, qUra
in milites magis quam in ulios omnes quadrent. B
'ApsTXete tp atpatejejOi, acp' ou xat ti oi^iovia xoiifTtjOe- [jtvj xtj u;jttov oeatpttoprj/i- -b j3i--:iojjta
u|jtiov pttv>tto tbtj 6'trXit, J| it!*t:s t&c TreptxetpaXafa, tj
ayiiZT, toc; 86pu, f| ur:ou.ovT| tb,- rcavOTtXia, t SstcoatTOt
upitov, ti epva ujjtiuv, 'iva ti ixxercti ujjtwv atjta
0=ou xofjtta^afjs. b Ei placete, cui mililutis : a quo
et stipeudia referelis. Nemo vestrum desertor sit.
Buptismus vester maheat ut arma, fidrs ul gulea,
cliaritas ut husta, patienlia ut omuis armatura.
Deposita vestra, opera vestru sint,ut accepta vestra
Deo digna reportetis. Quoe tatnen a Vedelio nostro
adversus posteriorem epistolaipartem suntobjecta,
dicte causa (nec sine consurito stomacho) refutare
conutur Jesuila. Quanquum, ne nullam ob causnm
vclus Latinus interpres eam epistolas partem (uti
lum in Prolegomenis, cap 2 et cap. IS.tum in ipsa
editione, jam monuimus; repudiasse existimetur;
tequiorurn lectorum judicio Vedeliahns septem rationes denuo subjiciendus esse puluviraus.
C
Primo enim Ignatius ad episcopum scribens,
cur diceret : Episeopo obedite? Anne (ut recte
Scultetus ait) oblitus esl se ad episcopum scribere ?
Secundo Omnia hc non Polycarpurn. sed alios;
ad quos orationem convertit, respiciunt: auyxoirtatt iXXrJXou,-. Quae admitti deberent, si Ignatius
diceret Polycarpo, ut ha>c referret Smyrnensibus.
ln antecedentibus verbisid factum erat ; nam cum
fgnatius mulieresSmyrnensesofflcii monerevellet,
monet Polycarpum ut eaprojcepta ipais exponeret:
Sororibus meis dicito, ut Dominum ument. Hic
autera nihil tule lit. Tertio. Inler ulia Smyrnenses,
scilicet, hic moneutur, ut simul et cubitum eant et
surganl ; quod sive de quiete morLis et resurrectione spirituali.sivede corporali quiete et resnrrectione intelligatur, perinde riiliculum est. Quarto.
Ratio quam addit ibi etiam inepta est. lnquit :
Simul cubitum ite, et simul surgite, tanquam Dei
ceconomi et assessores et ministri. Ubi quinto p
hoc ineptum est, quod cum nominet Smyrnenses
Dei ceconomos et ministros, eos eliam assessores
illius nominet. Dei assessores dici fortasse aliquo
modo possunt fideles in allera vita.pei allusionem
nd locum Evangolii ubi dicuntur apostoli ins-essuri
tluodecim thronis, ut judicent tribus duodecim
(Matth. xix. 18. cum Apocalyps. m, 21). Sed in
hac fideles Dei asscssores recte dici posse quis putet ? Melius Ignatius 6 vv^tiio;, iu Epist. ad l.phedos
dicit episcopura (nedum ulios) ttp Kup!tu rco(pi<Ttivat : quod non est assidern Domino, sed aslare.
Sexto. Corruptor voluit imitari Paulum, Ephes. vi,
18, de armis spiritualibus loquentem ; sed quomodo?
Paulus volens fldelpm virtutum et donorUm spiritualium omnium armis siraul induere, vocat ea
dona omnia simul ttavoitXicW. A:i touto ivaXaStte
tT,v TtxvoTc\!av tou 6-ou. Hrec itavonXta complectltur
in se diversa arma, qutx ibi Paulus enumerat. At

860

tut; 'Itjjou Xputou (43), IIoXuxcJpTttp S7tta-/.fi7:(ii


'ExxXT^ta; Zu.u3vat(uv, (jtaXXov e7te:ix07tr,uivty
U7t6 8eou Uatpo; xa: ,8 'lr,aou Xptertou (46),
nXetata yaipetv (47).
I. AKo8)f_ou.evO(; tr,v ev Betj) (48) erou vvtiii^v,
in;opacrtJlvr,v ii{ sitt itetpav ax!vr,tou, UTtepSoJilJto,
xa-acj:u)0e'c; tou npaatOTtou aou tou au.tou.ou, ou 6vaiu.r,v ev 8stj). llnpay.ctXti tsz sv ^iptt: j^ evoiouaa: (48,,
noster ineptus depravator tanlum putientiam vocat
Ttavo7tX!av. Quid? anne patienlia est tota armatura
spirilualis ? nut anne patientiu est genus virtutum,
omiifs eas sub se tanqiiam speoies continens ? Ergone fldes, veritas. juslitia, verblnn Dei suntspecies patientiaD ? Hursus Paulus galets appellationem
tribuit t"o oxotr,oito, at corruplor eain tribuit fidei;
cum tamem Paulus Clypei nppellalionem lidei tribuato.Seplimo,ineplia3 bominis se produnt in afTeclalioue barbarisniorum seu vocum Latinarum,
quns mnnifeslum est, hic studio insei tas esse insipientissimo. MrJ ti;; lijitov OEsiptiop, etc. xa otTtocrtta ujaiov, etc, ti ix/:E;7rti ujjttbv, ctc Itane (ut
cum Sculleto loquar) Griecas liugua; rudis fuit scriptor Grsecus, ut nesciret, quid tlepositum, quid
uccipere, quid desertorem sermo Grsecus vocet?
Usser
(43) '0 xa: |iiptu; 'It,o-ou Xptotou. Ita quoque
Vetus vulgatus interpres Qui et martyr Jfisu
Christi. Morti desigtiatos et in custodia dctenlos,
etiam ante agonem consumhtatum, martyrum cppellutionem obtinuisse, ex Cypriano notum est.
Quia tamen mnrtyrium nondurn perjiessus est Ignatius. in libris edilis loco mnrtyris nomen tcstis
Jucobus Faber subslitnit ; quanquam a Polycaipo
inscriplionem hanc appositara suspicatur P. Halloixius, qu.t! ipsius Ignatii jam martyris laudern
et titulum complecteretur ; qU03 suspicio illi deirlum probabilur, tlui Polycn^pUm, Ignatii ndtnifie
eittYpaovjv supponentem, tou itpiitovto; oblitum
plane tesse, persuaderi sibi patietur. Adde, quod
neque in Grreco codice Mediceo neque nostro Latino interprete, verba ista oranio reperiantur Ibid.
(46) 'Itjctou Xptauou. Codex Uterque. Mediceus Pt
Florentinus : Kuptou 'It;jou Xp. quanquam Domini
nomen in noslro iutefprete non habeatur. Ii>.
(47) MaXXov ETtEaxoTc^vtp utco
6'0u Uatpoc.
xt 'Ir^crou Xptatou, TtXtTata ya!petv. lla et noster interpres (nam a vetere vulgalo isla absunt':
Mngis nutem visitato a Deo Patre et Jesu Christo,
plurimilm guudere ; ubi Glossntor ipsius (sive is
ipse) ?ermonis Grseci venustatem notnt : quasi
diceretur, visitandi. magis aUtem visitato, vel,
cpiscopo magis autem episcopato, quatn paronomasiam Vairlenius sic : Inspectori, imo qui inspectus est potius a Deo ; Vedelius vero ita : Episcopo, imo qui episcopum potius habet Peum,
exprimendainputavit Ctim vero Halloixius oborlam
hic sibi scribit mullnm suspicionem S. Polycarpum ex singnlari modestia suslulisse veram inscriplionem suis laudibus plenam, et hanc ejtis vice
reposuisse. rationem simul debebut reddere.cur
ex inscriptione laudes suas demendas, in EpislolA
vero atf Smyrn,Tos suos missa tou a$:o8tou, et in
hac Epistola fltoptaxaptatotitou epitheta sibi tributa, sine ulla singularis suas modestion labe, relinenda existimavent. Id.
(48)'Evettp. In Deo, vulgnta? versioni ex
Baliolensi ms. restituiraus ; sicut paUlo post, et
eodem et reliquis rtiss. firmatam, pro fundatam. Id.
149) 'Ev vapttt 9j evSifiuactt. Uterque vetus interpres : In gralia Dei, qua indutus es ; non

861

EPISTOLjB INTEUPOHTjfc. At) POLYCARPUM.

862

TCssaflsTva'. xtfj $pi\xw acu, xat rivta; TtapaxJtXsTv A dutU9 es, Ut ad cursum tuum adjicias, omncsque
*va trcojtovtat (50). 'ExSExet aou tov tortov (51), ev
adliorteris ut salventur. Vindica locuin tuum cum
Ttiari eTr.jjisXeEij ctapxtXTJ te xat Ttveujjiatixfi (52).
omni diligentia, tam corporali, quam spirituali.
Tt;; ivtuaetu; tppdvttlje, ?,; ouSlv djjtstvov (53). IldvUnitatis cufcun habe, qtfa nihil melius. Ornnei
tot; (Jdtfta^e, tl; xat tfe 6 Kuptof TtdvttuV dviyou
porta, ut et te Dominus ; omues tolera per chariIv dvir.ri (54), toanep xal rtotet; (55)" ttpoasuyaT;
tatem.9icul et facis ; precibus vaca perpeluis ; poaydXa^E dSiaXetTttoi; (56)- ahou ctuvestv TtXeEova +};
stula intelleclum ampliorem, quam habr-s ; vigila,
?XE'-S' vpTjVcpet, aXotu.T,tov Ttvsup.a (57) xextr,jjtEvo;.
qui insomnem spiriturh possideas. Sitifiulis juxla
ToT; xata dvSpa xati ouorjOetav 8S XdXet 6eou (58).
Dei adjtitnrium t0 loquere. Omnium wgrotationes
Ddvttov td; vdaou; |}aatae, tu; tiXetoC &oXr(perfer, ulalhleta perfeclus ; sicut et omriium DotT(; (59), tl; x; 6 Kupto; (60', Tcivttuv. Aut6; -ydp,
minus *'; lj se enim, inquit, inflrmitales nostras
T(at, -ti< iaOeveia; fjUtov eXaoe, xai ti; vciou?
accepil et &'grolaliones nostras portavit 9*. Ubi
t(ucT.v eSiataaev. "Oitou TtXsttuV xdTtc;, itoX!) xip"
plus laboris, magnum lucrum est.
So;^!.
II. KaXou; jjtaOr,ta; (62) eiv tptXfl;, ydpt; aot Oux
II. Bonos si amaveris disoipulos, nulla libl est
Eatf jjtaXXcv Ss xcu; Xotiiot^pou; ev npautT/tt urcd- *. gratin ; pestilenliores potiusmatisueludine subijje.
taaae (63). Ou ttav tpaGua tfi outf) iuTcXiat-oj
Non omne vulnus eodem ernplastro curalur. YeBspaTteustai f64). Tou; Tcapojuauou; (65) ijjfipohemellliores niorbi accessiones.perftisioiiibusseda.
yaT; (66) naus. *povtuo; flvo-j, to; 6 Stpt;, ev r.aai'
PrwJcns esto sicut serpens, in omnibus ; et simplca)
por-Osiav. ,0 concordiam. 9I Const. ap. n, 25. s* Isa. Lin, 4 ; Mallh. viti, 17.
inductus, ut habeiit vulgati libri editi. Meta(lege tb; atito;) Ttivttov ^utov ta; daapila; dvrjv:-/.
phora est, a Paulo, Ephes. iv, 24 ; Coloss m, 12
xtv erct tc ;jXcv atauptoOEt;, 6 d';j.tujjtc; UTtko zoXa*;tu; dtfotv cutto xat uixi; tcu Xaou ti; aaaptfa;
et alibi, usurpata. Ussep..
iJtStOTtotetaflat ypr]. E"pr,iai -^ap nept tou 2totr,po;
(50) Sto^tovtat. In Christo, addit vetus vuliv 'Haata, ctt cutc; ta; ausr.tta; f, fJttov ^ipst, xal
gatus interpres. Id.
(51) 'r>.3fxst aou tov t<5itov. Antiochum, in 3
Ttept f.jjttuv Souvatat. linitatoies eriim estis Clnisti
homilia, multa hinc desumpsisse et pro suisusurDomini : ut sicutille noslra omnium peccata in lipas-e, observavimus ; ut hic : 'UtpeXeta; StdpOtoat;
gno crucis tulit,crucifixus absque ulla culpa pro iis
-fiviaOto Ttap' autou, ixotxsTv autou tovtd~ov. Id.
qui supiilicio dipui crant ; sic etiam vos populi de(52) 'Ev TtdoTi iTttu.eXeEa aapxtxfj tE xat tcveulictavobis atlribuere,et veslra ducere debeatis.Dic(jutttXTJ.lta et noster interpres: cum vetus vulgatus
tum est enim de Salvatore noslro apud Isaiam : Ilic
peccata rrostra porlat.et pro nobis dolet. Id.
tantum habeat, in omni diligentia spiriluali
(61) "Oticu TtXEtojv xoVj;, tcoXj xipcc;. Antioch.
(quam ipsam exlremam quoque vocemex mss re- C
stituimus), et Antiochus, iv Ttiari e7ttu.eXs!a itveu"Ojicu vip TtXEituv x^.tco;, tcjXu xat t6 xipoo;. Id.
(62) RaXcu; jjta0v,-:a:. Cilatur in Antonii Melissa,
[iattxfj. Id.
(55) Tv^; Evtoaeai; ^ipovtt^e, ^; ou8ev ajjtetvov.
lib. ii, serrn. 43. Antioch. KaXcu; jjtxO^ti; iiv tptX^,
Antioch. tspovtijeiv t?j; evtoaato; ttov u.eXtov, r[; ouydpt; autti) ctjx eattv. Id.
* (63) MaXXov 8e icj; XoijJLOtepcu; ev TtpauiTjtt
oev djjieivov. Id.
(54) Hdvta; piataljE, to; xa(
aE 6 Kuoio;uTtotaaaE. Cod. Mediceus : ptaXXcv tou; Xctjjictlpou;
Ttdvttuv dv/ou ev dYaitTi. Haec, et sequenlia ciev -pactr,tt unctaaae. Vet. vulgat. Magis autem
pestiferos subjuga in inansuetudine (sic enini inss.
tantur a Jo* Damasceno.in Parallel. lib. n,cap.25.
Apud Antiochum quoque legimus : Ttivttov dviyelegunl ; norr, mansuetudinem, ut edili). AngliaOat ev dYdrtr,, itdvta; paati^eiv, tb; xat autov 6
can. magis deteriores in niansuetudinesubjice,
et d-etOeaiepoj; hic. non Xotjjictipcu;, legerunlAnKupto;. Id.
tiochus, Anlonius et Damascenus. 1d.
(55) "iiaTtep xat TtctET;. Habetur in nostro in(04) Ou Ttav tsaujjta tf, autfi (al. ttf) auittj) l[xlerprete ; sed neque in vulgato,neque in DamasceTtXaitptp OspzTCEustat. Sic et apud illos tres. Quo
no. Id.
(56) npcaeuy_aT; ayoXae dStaXetTtict;. Antioch.
referenda et illa, in Contitut.apostol.\ib.u,ca.v.20:
ripoaejy_=aOat utcIc Ttavttov dotaXetTttto;, atteTv auveatv
'latpc; tuv t?,; 'ExxXr^ata; tcu KupEou, -poaays
7tveu(jtatiXT|v, Et; to otaxptvetv autov ta aujjttpipcvia,
Oecaiceiav xatdXXrjXov 'e/.daitu ttuv voaojvttoV travtt
tpoTtto Ofpi-sue, uvta.s, atuou; d-o/.'tO!ata tji !ExYpr.vcpetv, u.ept|jt'/av itEpt itdvttuv. Ibid.
^57^ Dveu Jta. tta et uterque vetus Latinus inter- JJ xAr^aia. Medicus cum sis Ecclesia- Domini.adhibe
medicinam cuique regrotautium convenientem :
pres : licet ojxjjta vcl isOaXjjttiv Damascenus legisse
omnibus modiscura, sana. factos saitos redde Ecvideatur. Jn.
clesia3, et cap. 41 : 'Eiv oe xoTXov ft to tpiuijta,
(58) ToT; xati avSpa xatd ijioiiOetav XiXet
flpiijjov ajto ifitX ijjtTcXa7ipt]). Si vulnus cavum
9eou. Codex Mediceus rectius : ToT; xat' av8pa
xata {Jo/jfleiav 6eou XdXet, licet noster interpres
fuerit, emplastro suavi reficito. Id.
verterit : Singulis secundum consuetudinem
(65) Tcu; Ttapo^uajjtc-j;. Anglican. exacerba(ojjtorjOetav) Dei loquere. Vet.vulgat : Secundum
tiones Vet. vulgat. acredines ; atque vehementias (explicationis gratia) addidit hic etiam Jacoadjutorium ((JorjOetav) Deiloquere. InDamasceno
non habetur. Id.
bus Faber. Id.
(59) Uivttov ti; v<5aou; piataje, tu; tiXeto;
(66) 'EjjtSpov^aT;. Ita codex Nydpruccianus, ubi
dOXTjtrj;. Antioch. ti eXaitto.aata itdviojv xa! ta;
Augustanus ev (Jpuyat;, iv 3pdy_o.; Damascenus,
Antiochus ev SpoyaT;, legit. Noster interpres, in
vcaou; 3sni^Eiv, tli; tiXeto; dOXr,!^;. Ibid.
(60) 'Si; xat c Kupto;, usque ad ISiataaev. Depluviis reddidit"; id est dulcibus et suadentibus
sunt, in Graco Meaiceo codice,Latino nostro intereloquiis, ut Glossator e.xplicat, quod in pseudoClemente, lib. n Constilut , cap. 41, est xataopiprete et in Damasceno. Imporfecte etiam locus
y_etv XdYot; TcapaxXr,ttxot; In vetere vulgato inlerlsaia) redditusest a Vairlenio.eumque secutisMsnprete, embroche vel embrocha habetur :
streeo et Vedelio. Constilut. apostolic. lib. n, c, 24:
quod a Jacobo Fabro fomentum et infusio, in
MtjjtTjta; vdp iate Xptatou tou Kuptou- xal ojaautoj;

863

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

864

perpetuo, ul columba n. Propter hoc ex anima et A xai ixipato; eiaaei, tf>; tj TtEpiarepi (67). Aii
touto ex tJ/u^rj; xal 'ti|xaTO; eT, aapxtxo; xai wjcorpore constitutus es, corporalis et spirilualis ;
jxaTtxo; (68), "va Ta cpatvdLjtEvd aot s!; npdatout ea quffi tibi apparentcoramcorrigasjqufflautem
tcov (69) iTtavopOcoari; (70), xa 6e dofaTaaltT,c" (71),
non videntur, postules ut manifestentur tibi, ne
'tva ao: oavEptoOEtrj- Iva [irjSev aot XetHT| (72\ wt!
quidquam tibi desit, sed omni dono abundes.
Tempus llagitat ut preceris.Sicutenim gubernatori
TtavTo; Y^ap!a|J.aTo; TteptaceuTi;. '0 xatpo; aitiiTi!
ventus adjumento est ; et sicut navi tempestale jaae eu^eaOat. "UaTtep ^ap xuSspVTjTp avEjjto; auufix).ctata?, portus commodi sunt in salutem: itaettibi
XETat, xa! to; vt('i Yetpajotiivirj Xi(jve; tiiflETot e!;
otoTr,ptav, outch xa( oot "^ t( euyt( Ttpo; to m nspiTviprecalio, ut Deum assequari^. Invigila tanquam
yeTv 8sou (73). Nf(cpE, tb; 6eou oOXt^tt,;, ou to 8tathleta Dei, cujus voluntas est incorruptio et vila
aiterna ; de qua et tu persuasus es. Per omnia viXr(ti.a, dcpOapata, xai toT, a'tovio; (74)' Tcepi f(; x!
ou TcilMitrai. Katd TtdvTa aou dvTttj/uY_o; i-f1^ (">)|
cem animae tua? subeam ego, et mea vincula quai
xat xa osau.d tjtou d f(vdTcr(aa;.
amasti.
III. Ot Soxouvte; di;iciTtiaToi etvat, xai ETpoO'.oaIII. Qui videntur fide digni esse.et aliena docent,
azaXcuvTe;, tirj oe xaTaT:XT(affTcuaav. Xtt(0i o"e
non te perterrefaciant. Sta vero iirmus.velut incus
qua) perculitur.Magni athletm est vapulare ac vin- n eSpato; (78), co; dxu-tov TuitTdftEvo;. MeyxXou ejt!v
dOXr(TOu, 8epa0at, xai vtxcjv. MdXtaTa oe svtx^
cere. Maxinie autem ob Deum sustinenda nobis
8eou TtdvTa iitotievEtv f(|ia; 8eT, '(va xai aiir.;
sunt omnia ; ut etipse nos perferat in regnum.Plus
fjjjta; dvau.E!vT| e!'; tt(v fJaatXstav (77). IIAeTov TcpoTadjice studio in quo es ; contentius curre ; temporis
8s; ttJ aTcouSf, ou eT (78), auvTovtOTEpov 8pipE (79),
occasiones pernosce. Dum hic es, vince ; hic enim
tou; xatpou; xaTatiivBavE. '2; evTauOa eT, vixr(stadium est ; illicvero coronae. Exspecta Christum
aov (80), toSe ydp iart t6 ariStov, exst 81 ol arioaFilium Dei ; intemporalem in tempore ; invisibilem
93 Matth. x, 16. * al. aTTT,. desuut in aliis. al. xou.
Graico Latino Cyrilli lexico umectatio velhumectatio exponitur. Vide notas Vossii. Usser.
(67) ^povttjio; y(vou <"' ?u>' ^v Ttaat, xal
dxspato; Etaasi, to; tj rcsptaTSpd. Codex Mediceus :
J>pdvtu.o; yivou <b; otpt; iv aTtaatv, xai dxspato;
coae! TceptaTEpi, et noster inlerpres : Prudens fias
ut serpens, in omnibus ; et simplex ut columba.
Vet. vulgat. : Astutus esto ut serpens,et simplex
ut columba. Antiochus : "Eorto tppdvtjjto; ev itaaiv
t)j; ot 6'cpet;, xa! dxEpato; to; al Tt;piaTepa(. Iu Da- fj
raasceno vero ista omnino non habentur. Id.
(68) 'Ex ^uy_f,; xa! atoiiaTo; eT, aapxtxo; xai
TtveufjtaTixc?;. Codex Mediceus : aapxtxo; eT xai
itveuiiaTtxo;, sine priore niembro : quod etiam a
nostro praitermiUitur interprete. Id.
(69y "Iva Ta cpatviptEvd aot ei; itpcSatoTtov s-avopftcoarj;. Vel, ut alii, ETcavopOtooTi . At codex Mediceus : "va Ta tpatvciptEvi aou ?; rcpcSatoTcov xoXaxeurj;- sicut et Anglicanus noster interpres, ut
manifesta in tuam faciem blandiaris ; quomodo
apparet legisse et Antiochum : Tva Ta liev tpatvti[jtEva auTtov (al. auTtp) e!; TtpdatoTtov xoXaxeuTi. Sed
priorem leclionem Damascenus et vetus vulgatus
interpres est secutus. Id.
(70) 'ETcavopOtooTj;. Legebatne aut intelligebat
xoXdcrri;, loco xoXaxeuTi; ? Cot.
(71)A:.Tfi;. Augustan. atrTj. Nydprucc. aiT^cnri.
Mediceus et Florentinus : avTEt. Id.
(72) fcavEpuiOetrj, "va ur,8iv aot Xeittti. Medi- rv
cpus : cpavE^toOfi, Srcto; jit.o^vo; Xs(itT). Cum quo et
Antiochi illud, Ignatium exprimontis.convenit :Tva
jjtr,8sv6; XetTCT.Tat. Id.
(73) '0 xat;6; aTcatTsT, etc, usque ad Tcpo; to
iTtiTuysTv 6eou. 'H eovTJ itpd;, quod ex Nydprucciano"codice reposuimus.ab Augustano et Florentino aberat. Vetus vulgatus interpres ita locum
reddidit : Tempus deposcit te,tanquamgubernalorem.prosperum ventum (vocem hanc ex mss. reslituimus) petere et sicut navem periclitantem
(accusativum enim hic habent mss., non dativum)
portum aptumadsalutem requirere. CodexMediceus rectius- 'O xatpo; ditatTET as to; xu6Epvf(Tai
dvs'u.ou; xai co; ^EiiJLaJdiiEvo; Xtptiva e!; to 6eou
intTu^stv, et noster interpres similiter, nihil
omisso (typographicum enim defectum, quod non
animadvertit Vossius,ip9i in erratorum recensioue

supplevimus :) Tempus expetit te, ut gubernatores ventos.et ut qui in procella est portum &{lege,
ad) Deo poliendum; hoc ost (ut idem Vossiusrecte est interpretatus) : Tempus te expetit, ut
gubernatnres ventos, et tempestate vexati portus
[expetunl], ut fruaris Deo ; quod Antiochus, tle
suo pluribus additis, ita est imitatus : '0 xcttpo;
yip drcatTsT outov, co; xu6Epv^TT,v itpo; tou; ivstou;, xal Ta; Tptxuptia; xai dXa; Ttov Tfjiutiittijv
[jtf^; Tcovr,p!a; (ita enim ex mss. legendum, non
Tcopvsta;) aTfjvat YEvvatto;, xa! 68t,ysTv tou; X-'!"'
fJou.Evou; stc! tov Xtu.sva tou 6=Xr|[jLaTo; 6eou. Id.
(74) NfjtpE, tb; 6sou iAXr^r,;, ou to OiXT.act
doOapala xa! ^tor, aitovto;. Vetus vulgatus interpres
vloo; hic legit : nubem enim reddidit ; proqua
Jacobus Faber vestera substitui t, totum locum
ita refingens : Sic et te Dei athletam prwsta: ut
vestem incorruptionis et vitam aHernam percipias. In Mediceo vero codice locus ita legitur :
Nf(cps, t'o; 6sou ioXr(Tr];. T6 Oepta d^Oapata xit
r,tof( altovto;. Eodemque modo noster interpres :
Vigila, ut Dei athleta : theraa incorruptio, [et]
vita reterna, sive, ut latinius vertit Vossins :
Sobrius esto, ut alhleta Dei Depositum est, incorruptio et vita mterna. 6su.a enim hic est, pecunia, sive sors, qua; ad usuram ponitur: ut cum
cl. Salraasio, de Trapezitico foenore (pag. 563),
notavit hic iilem Id.
(75) KaTa rcdvTa oou dvT(t)/uyo; i^io. Vossius,
ex Mediceo cod. KaTa rcd'/ra aou dvTttjVuyov ly<>Id.
(76) Tf(0t 8s iopaTo;. Pro his, in Antonn Melissa lib. n, serm. 89, habetur lantum, Stt.xe.
Id.
(77) 'AvapiefvTi e*; tt(v BaaiXefav. Antonius et
codex Mediceus, uito|j.=(vT|- reliqua vero neque m
illis, neque in noslro leguntur interprete. In.
(78) IlXsTov TtpdojE; xfi aTtouSii ou (I. 'e'vulgat. Plurimum adde ad festinationem.uCod'^
Mediceus : TtXtov arcojSaTo; ylvou ou sT. Noster mterpres : Plus studiosus fias, quam es. 1d(/9) EuvTovtoTspov Spipts. Neque in Gra?co Mediceo, neque in Latino nostro habenlurinterpretC'
Id.
(80) 'Q; evTauOa sT, v!xr(aov. Neque ista vel m
Grfflco Mediceo vel in nostro exstant interprete.

865

EPISTOLiE INTEKPOLATiE. AD POLYCARPUM.

866

vot (81). flpoxSoxa Xpicrrov tov Viov tou 8sou- tov A natura, visibilem in carne ; impalpabilem et intactvpovov sv y_pdvu>- tov dopatov tt\ cpuaE'., Spacov sv
ctilem, ut incorporeum ; propter nos vero in corcapx!" tov ai^r^XawTiXOv xai dvxtpfj, u>; aatojjtaxov,
pore tactilem et palpabilem : impatibilem,atDeum;
nostra vero gratiapatibilem, ut hominem ;qui omSt' T,jiai; Ss aTttov xxt t|/T|Xac3T,T6v Iv gtijjtaxi tov
nibus modis propter nos toleravit.
dtTtaQf, , tb^ 8s6v, 8t' Tju.ac, Ss TcaflrjTov, tbc; dvflptotcov (82), tov xaTa iravTa t.-otcov 8i' fjjJtac; Stcou.eivavTa.
IV. A\ ^pat (iTJ dfJteXsiafltoaav. MsTa tov Kuptov,aj
IV 97. Viduse non negligantur. Post Dominum tu
auTiuv opovT!Trf,c; scro. MrjSsv ivsu ttjc; yvio|X^c;
earumcurator esto. iNihil sine luo arbitrio agatur ;
crou (83) i".vaOur u.r,os cru oivsu 8sou Yvu>|j.r,c; Tl
nec tu quidquam pra?ter Dei facias voluntalem,
Tcpaacfs, Srtsp ouSs TcpaYtE!?. EucniOst (84). ITuxvdquod nec facis. Constans esto. Crebius celebrentur
Tspov aovxvioYat fiiiaf)ijiaix.,i. 'Ec; ovdu.aTO<; TcavTac.
conventus. Nominatim omnes inquire. Servos et
Stjtsi. AojXojc (85) xat SouXac; jjtT) u-EprjtpivEr dXXi
ancillas ne fastidias ; sed nec ipsi inflentur fastu ;
jjlTiSs auTOt cpuatouafltocfav, dXX' U 3dav 8eou tcXeiov
verum ad gloriam Dei plus serviant, ut poliorem liSouXsusTtocrav, "va xoeittovoc; sXEuOEpfac; Tuvtoaiv
bertatema Deoconsequantur.Nonmalintacommuaito 8sou. Mr, atpsTtoaav dr:6 tou xoivou sXsuOspou- n ni liberi fleri, ne servi inveniantur cupidilatis.
crflai, fva u.fj SouXot supsfltoatv sjciOufitac; (86).
07 in Chrysost. Vide Teslimon. vet.
flecte veronotat Vedelius, to durationem temporis
hic significare : Dum hic es, ut in Epistola ad
Smyrnaaos : 'ii? Iti xxtpov s^ojjtsv st; 8s6v u.sTavosiv. Dum adhuc tempus hahetnus ad Deum nos
convertendi ; et ad Romanos : 'Qc eti fluTtacfTrjptov Tot(io'v sctTt, dum dliuc altare paratum
est. Usser.
(81) 'iios vip scrT! to cnriSiov. sxsi Ss ol
crtEoavo!. Haec item, et a Graeco Mediceo, et a nostio absunt interprete. Id.
(82) llpocrooxa XV.cfTtSv, etc, nsque ad TtaOr.Tov
wc; avOptoTcov. Vetus vulgatus inierpres, similiter,
hisce verbis totam hanc concludens Epistolam :
Exspacta Guristum Filium Dei, intemporalem in
tempore, invisibilem natura, visibilem in carne :
impalpabilem et intactum, ut incorporeum (quao C
vox ex mss. hicestrestituta) ; corporeum veropropter nos etcontrectabilem ; impassibilem utDeum,
passibilem vere propter nos ut hominem. Amen.
Mediceus vero codex, multo brevius : Tov utceoxccpov TcpoctStSxa, tov ary_povov, tov ddpaTov, tov 6V
t,u.5c opxTOv, tov duJjrjAatprjTOv, tov aTCaflf,, tov 3'.'
fjijta; TcaOr,xov, ut et noster interpres : Eum qui
supra tempus exspecta, intemporalem,invisibilem,
propternosvisibilem ; impalpabilem,impassibilem,
propter nos passibilem. Eodeni qnoque modo, in
Epistula ad Ephesios, Servator noster est descriptUS : '0 dcftojjtaTOc; Sv au>u.aTt, 6 d-aOrjc; lv TcaOlTtjj
o-tifxaTt, 6 dOavaToc ev Ovr,Ttf) atou.aTr incorporeus
in corpore, impatibilis in corpore patibili, immortalis in corpore mortali. Id.
(83) Mr,Slv dvsu Tfj; vvu>;jir,c; nou. Orationis de
unico Veteris et Novi Testamenti legislatore, sive
auctor sive interpolator (in Romana enim cardinalis Sirleti, et Basiliensi Jo. Jacobi Beureri editione, j)
ista non habentur), tomo VI Operum Ghrysostomi,
editionis Etonianoa pag. 643, ita locum hunc laudat : A'.i touto YsvvnXot; tic; Ttov dp^aitov, 'I-fvxrtoc;
S" ^v ovojjta auTtp outo? Uptoctjvr, xat (xapTup'to
StaTcpsi/ac;, sTcictTsXXtov Ttv! Ispsi eXeye- Mt,8sv avsu
vvojjjtrji; trou Y'-v-Ou). [JtTjSs au vvu>jji.r,c d'vu Seou ti
TcpaTTE. Ipsius vero Chrysostomi non esse hanc
orationem, ad credendum nos ducunt rationes a
clarissimo Savilio, in adnotationibus ad eamdem,
propositce : ubi et ex Epilogo recto observavit,difficillimis reipublicsa temporibus, et imminentibus
exitio Orientalis imperii barbaris nationibus, scriptam eam videri. Ut nihil testimonii istius obstet
auctoritas, quorainus tam hanc epistolam, quam
ejusdemgenerisreliquas,subJustinianiprimumimperio Ignatii nomine innotuisse sentiamus. Id.
(84) Onip odSt TcpdTTen. Eutrraet. Codex Me-

diceus : ouSk izpisaiii, suciTaO^c; Hoc est (vertenle


Vossio) : quod neque facis, constans cum sis ;
pro quo noster interpres habet, t< quod autem operaris, sit bene stabile. Id.
(8o) AouXouc. Ista usque ad 2 8sou, citantur in
Niconis monachi Pandecte, cap. 5, codd. Reg.2413,
2423, 2424, curn hoc titulo : Tou iYfou 'Ivvaxtoj
tou Bsotpopou Tcpoi; IloXuxipTcov | (oxotcov Sjjtupvr,c, cumque duplici varietate, irXEtova, utin codice
Florentino, et t Jytojt Tiaid tou 6sou, Obiter emendo
titulum epistola) '2i9, lib. u S. Nili : HaTcfcrxu),
'i2axi5pu), SouXoic;. Papisco, Oscoro, servis, non
'iiTxoptoSouXoic;. Oscorodulis. Cot.
(86) 'AXX' sU Sofctv 8eou, etc, usque ad EiipsOtijaiv ETctOujjtia;. Pro tcXeiov, Antiochus et codex
Mediceus legit tcXsov. Florentinus -Xstovx : pro x)psTtoctxv. Antiochus, Mediceus reque et Florentinus
codex, spiTtucrxv. Nam in Antonii Melissae lib. u,
serm. 23, ordine inverso, hunc in modum locui
iste citatus reperitur : 01 SouXot u.fj spiTtojxv drco
tou xotvou sXsuOspoucrO1" dXX' s!.c; Scifav 8sou rrXiov
SouXsu^Tiocrxv, "va xpstctTovoc; EXsuflsptx; aTto 8sou
Tuxtoatv ubi, quod Antonii interpres reddidit :
Servi non debent rogai-e ut vulgari more manumittantur ; et Vairlenius, neque eligant a republica manumitti ; nosterque interpres, non
desiderent a communi liberi fieri ; Jacobus Billius
(libro n Sacrar. observat. cap. ult.) magis explicate
sic vertit : Servi ne in animum inducant coramunibus sumptibus in libertatem vindicari. Erant
enim (inquit) tum fortasse quidam gentilium servi
Christiam, qui importunis precibus efflagitarent,
utcommunibus Ecclesias nummis vel collatitia pecunia in libertatem assererentur. Hos igiturmonet
Ignatius, ne hoc oneris Ecclesia> imponant, sed
aiquo potius auimo servile jugum trahant, quo
Ecctesia his sufflcere queat, qui ope atque auxilio
magis opus habeant. Codex Nydpruccianus, omissis prioribus illis, JtXX' Et; So^av 8sou tcXsTov SouXEusTtoaav, sequentia ita exhibet: "Ivx xpeIttovoc;
EXEuQspfx; Tu-jftocf. Tcxpi 8eou Mfj xlpiafluiaav drco
tou xuptou EXEuOEpouaOat, 7va u.fj SouXot eupEfltootv
ETciOj(jt!a;, acsi a dominorum suorum jugo liberari, servis ne desiderare quidem liceret ; contra
Apostoli sententiam, I Corinth. vn, 21 : Servus vocatus es ? ne sit tibi curx ; sed si potes etiam liber
fxeri, potius eo utere ; quod cum Joannes Brunnerus animadverteret, a jerrestri ad coelestem Dolninurn isla transferenda putavil : ut servi, scilicet, non quaererent a servitute Dei liberari.
Usser.

868
AD EPISTOLAS 3- IGNATll GENUINAS APPENDIX.
807
V. 88 Mnlfta artes fuge ; imo vero de his verba ne A V. T&e xaxoxsxvtae; (87) tptufE- (*aXlov 8 Tre.pt
facilo. Sororibus raeis dicito, Dominum araent, et xojtiov ojjttXtav 89 u,f, tcoiou (88). Tatc doEAtpaTc; tioy
inaritis contentin sint carne ac spiritu. Itidem et TtpoaXdXu ifonc^i tov Kuptov, xal toTc crjpiSiote (89)
fratribus raeis denuntia, in nomine Jesu Christi, apxsTaOat astpxt xat TtvEuu,ti. '0(iolai xat xotc
diligant conjuges suas, sicut Dominus Ecclesiam l.
d^sXtpoTc (ioj TtapaYYsXXs, ev 6vou;att 'lT,aou XptSi quis potest in castilate manere, ad honorem axou, dYaT?v tie auu.6!oue, tbc 6 Kuptoe xf,v "E/.carnis Dominica), sine jactantiamaneat; si glorie- xX7;aic<v. E" ttc 8t5vaxai v aYvsta (jtivstv, etc t'.(if,v
tur, periit. Et si proiter episcopuiu sese ostenlet, xrjc aapxoc xou Kopiou, i/ dzauyj/]7ta u.svetio (90
inleriit. Decet vero ut mariti et raarita), cum epi- eiv xauy^7jae:at, aTctoXsxo (91). Kat iiv vvojsSfj
scopi arbilrio conjugiuni faciant; quo nuptiai juxta TcXf,v tou STctaxoTcoo, etjOapxat (92}. npeTcet 81 xot;
Dorainurasiut.nonaulemjuxtacupiditatem.Dmnia yau.Quat (93) xal xaT; fa^iojua^ (94), jJLEti * -[tiu(jtrjC tou STctaxoTcoo xf,v Svtuatv TcoiEtaOat, tva 0 yiad lionorcm Dei flant.
jio; fj xaxa Kuptov, xt jatj xax' ETttOufitav (95).
llivta Et<ti(jtf,v 8sou Yivisfltu.
VI. Ttp sTciaxoTccp Tcpoaiy^sxE (96), tva xai 6 soc
VI. Episcopo attendite, ut et Deus vobis. Meam
animam libens impendero proauiraabus eorumqui uu.Tv. 'Avtl^oyov lyia xtov OTcoxaaaofiivujv eitisxou,
episcopo parent,presbyterio, diaconis. Utinamcum TcjeaSuTEplip, otaxovotc (97), Mex' auxtbv u.v. xo tiEooe
jivotto EXE'-v Ttapi 8eou * (98). SuYXOTctate dXXrjXotc,
illis mihi poriio contingal aUeo. Collaborate vobis
mutuo, una certate, unacnrrite, compatiraini.una ouvaOXeTtE, cr/vxpiy^stE, o-jfjmaT^EtE, truYxotjJtaaOs,
dormite, una exsurgile, ut Dei dispensatores, et cruvEYElpscrOE to; 8sou o'.xovo[Jioi, xd' TcapiOpot,xa;. ortr,assessores, ac ministri. Placete illi cui militatis, a pitat. 'ApsaxrtE oj otpateJETOj, do' oj /.%'. ti ot^tiv.a
quo et stipendia referetis. Nemo vestrum desertor xou.!'7eaOe (99). MrJ tt; i|jttuv osaiptojp supeQfi (II. To
inveniatur. Baptismus vester maneat, velut arma ; paTcxtt7|Jta uiiiov u.Evixto, >i; QTcXa (2)" tj 7:'at'.;, o.-j xc*
lides, ut galea ; charitas, ut hasta ; patientia, sicut ptxstijtXaiy.- '^ aYa~r), 10? otipu- fj UTtou.ovf,, to? -avctota armatura. Deposita vestra sint opera vestra : TcXta. Ti BeTcooita (3) uu.cov, ti epY* UfJtiov, Iva -ri
03 1. Const. ap. vhi, 32.

M deest in ms.

Ephes. v, 23.

(87) Tic xaxoxsyvlac. Malas artes, nostrum


interpretem rectius reddidisse quam recentiores,
t- maleficia, in notis suis ostendit Vossius. Usseb.
(88) 'OjjttXtav (jtfj tcoiou. Negativum, |irj a codice
Florentino et Mediceo et nostro interprete, non re- 1.
cte abest. Id.
(89) Ti; 0-uu.aio'Jc. Desideranlur et ista in Mediceo codice ; sed non in reliquia. Iu.
(90) li't xt? Suvaxai ev ivvsla u.evs,iv e'.c xt(jtf,v xtje aapxoe xou Kupibu, sv dxstuyrjaia u.s-.
vsttu. Ita etiara citatur hic locus in Antonii iielhs.
lib. i, serm. 13. Codex Mediceus, ele xtu.f,v xou
Kuptou xrjc aapxoc, legit, alque ita locum intelligendum esse Vossius conlirmat : Si quis polest
mcastitate carnis permanere, ad honorem Domini,
sine jactanlia permaneat, vel, ut noster interpres
reddidit, in ingloriatione Domini maneat ; vocabulo, Domine, it i'um nonitarectcrepelilo.il).
(91) 'ICotv x-^uy /asxat, dtctoXsxo. Non habetur in
Antonio. In.
(92) Kat tiv -yvJO"Sfi *Xf,v etc.oxotcou, EtiOaptat. Anglican. et si videri velit plus episcopo,
corruplus est. Non habelur in ',codice Nydpruc
ciano. Pro TcXr,v vero, in Antonio et codice Mediceo D
TcXiov legitur. II).
(93) IlosTCS! 8s xoTj vau.ouai. De hoc loco cpnsulendus clarissimus Scldenus in Uzoris Hebraicjz
libro u, cap 28. Id:
(94) rau.ouaat;. rau.ou|j.iva'.?, legunt Antonius,
codex Mediceus, et noster inlerpres. Id.
(96) "tva 6 vapto; fj xati Kuptov, xat u.f| xat'
sTctOujjtiav. Anghcan. ut sit secundum Dominura,
et non secundum concupiscentiam. Anton. 'iva d
Yau.0? f, xati 6sov (quod nomen hic eliam habet
codex Mediceus) xat (ifj xat^ata^piv eTciOuu.tav. Ut
nuptia) secundum Deum sint, nonautem ad turpem
concupiscentiam. Id.
(96) Ttjj iTctoxoTttp TtpoaixEtE. Citatur ab Antiocho. in homil. 124. Id.
(97) Tfbv uT:otaaaou.vtov sTctaxOTCtp, Ttpeafauxepttp, Staxovott;. Antioch. Ttp UTcoxaaaou.evtp iTctaxciTCo), Tcpso6oxipoic (al. Tcpeat5uxepJ(p) xe xal 8ta-

* ms. TtXr]v.

3 ms. eEUJ.

xovot;. Cod. Mediceus : Ttuv uTcotaaerouiviov xio sttitjoo-tp, TcpEo6utipo'.i;, o axovoic;, et noster interpres : Cum subjectis episcopo, presbyteris.diaconis. lo.
(98) Mex' autibv jjtot xo [lipo; Yevotto sye-v
rcapi B;ou. Antiochus : Met' auttj) jaoi to |Jtsio
fsvoito s/,itv iv 6sfp. Cod. Mediceus : Kat [xix' a-ittov jiot to [xipo; viivotto cr/eTv ev &iC\>. Simililerque
noster : Et cum ipsis raihi pars flat capere in
Deo. " Id.
(99) KojjtftJscrOe. Mediceus, xou.tc^eaOs, et nosler,
fertis ; praesenti tempore. Id.
(1) Aeaipttop supsOfi, Valenlinus Pacreus, ex
Augustano codice, nomine et verbo in unam vocem
conflatis, SsaepttopeuOri edidit : unde novuni verbum osispttopsjto vel Seaspttopsjoijjai ab aliis est
conilatum. Noster interpres, oliosus invenialur,
reddidit : et ex Nydpiucciano codice, S:aaaXej()fi,
Jo. Brunnerus edidit, indeque totam sententiam
latine sic expressit : Nerao se vestrum totum
excuti aut spoliari patiatur ; >i qui error noa
aliunde natus, quam quod l.atinum desertoris vocabulum liic usurpalura ignoraretur : dequo videndus titulus codicis : De deserloribiis, in quo, De
serlor habetur quisquis belli tempore aberit a signis ; et Pandectarura, D.e re nulitari, in quo interemansoremetdesertQremaModestinodiscrin:en
illml slatuitur : Emansor est.qui diu vagatus.ad
caslra regrcditur. Deserlor est, qui per prolixum
lempus vagatus, reducitur. Levius enim tut ibidem.cx Arrio Menandro, additur) delictum eraansionis habetur,ut erroris in servis,desertionis gravius, ut in fugilivis. Id.
(2J "UitXa. Noster interpres, oitXa, vel otcXov,
per ct scutura > expressil. 1d
(3) Ti 8E7t(5aiTa. Ti 6e jtoXe(i.ixa reposuit nic
antiquarius,quiNydpruccianmncod descripsit; La
tiiiaiu hanc fuissevocera non intelligens.lnGlossario Basilicorum, AeTcootxov, 7tapaxataOT]xr( exponitur.Est aulein llcpo' ituni (Ulpiano declarantein
I.i l) Depo$M (,quo.d custpdiendum alicui tiatuu.
est : di ctum ex eo,quod ponitur. Praepositio enim

~ -

EPISTOLjE lNTEBPOUT.fi. AD POLYCARPUM.

869

870

axxETCTa 4 ujjuuv, ata 8sou xqjiijijffBf (4). MaxpoOur A ut accepta vestra, digna Deo rcportetis. Longani[jeTxe ouv (jiet' dXXrp,u>v ev Ttp:iuTr,Tt (o), xai 6 Bibc
mes itaque estote alter ad alterum in mansueLujjleO" ijjuuv. 'Ovai(j(i)V ujjiojv 8ti TiavTd; (6).
dine ; et Deus ad vos. ULinam fruar vobis pevpetuo 1
VII. 'EitEiof, /j 'ExxXrjaia fj Iv 'AvTtov_Ela tt(; up(;
VII. Quandoquidem Ecclesia qum Antiochia? in
ctpr(veui, co; 2r,Xi6QTj jxot f, 8ti tt,; Ttpoaeu^T,; (")
Syria est, pacem cst uacta, ut mihi significatum
6jji'!ov, xivoj tuOuu.dTpo; evevdu.Tjv sv du.epiu.v!a (8)
egt. per oraliones vestras ; et ego tranquillioi i ani6eoG' eav jrip 8ti tou TtaOeTv. 8eou (9) eTttTu-/u>, e'; xo
mo factus sum, in securitate Dei ; si per passionem
e-jpsOrjvai jj.e sv ttj aiTr(aet ujjtdav jjtaOrjTrJv (10). II piDeum asseculus fuero, ut discipulus inveniar per
-st, IloXJxapTts Oeou.axaptaTdTaT, auuoVJX tov dyapelitionem vcslram. Decet, iu Deo bei.tissime PoYiTv Oeonpe-iaxaTov, xai )sipoTovT(aat, et' Ttva dvalycarpe, concilium cogere Ueo decenlissimuin, et
ttt.tov (lt) Xiav eveTe xat aoxvov, 6'; (12) SuvrJaeTai
eligere, si quem vhemenler dileclum habetis ac
OsdSpouo; (13) xaXsTaQat' toutov xaTatu>oat Ttopeuimpigrurn ; qui poterit divinus apprllari cursor ;
8f]vst ei; Eupfav, 'iva TtopsuOet; ei; Suptav,8o{aoTi(l 4)
hunc honorare profectione in Syriam, ut in Syriam
ujjuov tt,v aoxvov p.yiTtrlv st; 8d;av 6eou (li>). '0
profectus, glorificet impigram cbaritalem vestraro
XptaTtavo; ijouatav eauTOti oux eysi, dXXi 6ij> av_oad gloriam Dei. Christianus sui polestalem non
X.ast (16) Tojto to epyov 6sou eait xat Ujjtiov, 6'xav
habet, sed Deo vacaf. Iloc est opus Dei et veslrum,
auTO i-3p-t-rr,Ti /17). IIioteuoj -|-ap Tr, j/aptTt, oTt B quando ipsuin perfecerilis.Credo enimgratia;,quod
STQtjJoi sote si; eunouzv 0ii;> dv/jxouaav. Eiotb; 6tia>v
parati estis ad benoficentiam Deo congruentem.
to o-jvtouov * (18) tt]; dXr(fle!a;, ot' oXIycov ujjta;
Cum scirem vehemens vestrum erga veritatem stu('pa|xaaTiov TtapsxiXEaa.
dium, brevibus lilleris vos cohortalus sum.
VIII. Er.il ouv Ttiaxt; (19) tiT; 'Ex/.Xr,aiai; oux fj8uVIII. Quoniam ergo omnibus Ecclesiis scribere
vtjO/jv Ypa'I>at, 8ti t6 sjaicpvr,; ttXsTv ue i-o Tpcoaoo;
nequivi. quod repenle a Troade navigaverim Neaei; Nea-oXtv, cI);t6 0iXr(ua TrpoarajaEt, Ypa'|/et; (20)
polim. prouljubet voluntas; scribes propinquis EcTJtT; euitpoaOev 'E/xXr(a!at;, cu; 8eou yvcoutjv xjxtt)lesiis, ut qui Dei placitum teneas, quo ctipsi idem
fxivo; (21) ei; to xai auTOu; touto Ttotf(aat (22)' ol
faciant; qui possunt, pedites mittant, alii vero epims. aaxETtra.

b ms. -fj[juv.

" al. ujvtovov.

7 al. to 8eou.

[de] auget [positum : | utostendat, totum fidei ejus


cominissum.quod adcustodiam rei perliuet. Ussem.
(41 "lv* -.%. axxETtva u;xd>v a?ta 8eou xoaio-Tjo-flE.
Codex Mediceus : "Iva Ta axxeTtva ijjtiov i|ta xou.'i;/,o-0e. Noster interpres : ut accepta vestra digna G
ieratis. Urunnerus : ut divino certamine digna
rnuneia reportetis. Nydprucoiani enim (quem ille
secutus est) codicis descriptor, l.atinre vocis hic
positaa ignarus, Ti iOXa ejus loco supposuit. In
utroque autem et depositorum et acceptorum vocabulo, allegoriam a re militari pelitam continuatam
hic esso cxistimat Halloixius. Cum euim milites
(inquit) in expedilionem irent, tum ipsi in civitatibus peculia sua caslrensia deponebant; qute reversi recipiebant. llla igitur deposiitaappellabantur
ab eo. qui deponebat ; acccpta autem ab eo, qui accipiebat. Cotifcctis ergo bellis, illi dnpositarepetebant, hi accepta restituebant. Id.
(o) Maxp<jOjfJtTTE oGv jjiet' aXXrJXtov iv Ttpautt,ti. !ta locum hunc citat et Antonius, Melissa,
lib. n, cap. 89. Mediceus : Ma/.poOujjtriO-axE oSv iJieT'
dtJXXT,X(ov ev TrpadTT(Ti. Id.
(6) Kat 6 8eo; [>.:()' uuu>v. 'Ovatu.r(v ujiujv oti
TtavTo;. Cod. Mediceus tb; 6 8eo; 6tjttov.'Ovaiij.r,v, etc. D
Antonius vero tl>; 6 8io; u.eO' ^jjtwv BtaTtavTo;. Id.
(7) Ata ttjs Ttpotjeuy?;;. Mediceus Ati tt(v Ttpoo-(8) Ev apieptjjivJa. Anglican. In sollicitudine :
pro in insollicitudine, sive seeuritate ; ut
Vossius reddidit. Id.
(9) 6eou. Florentin. Xptoxou. Id.
(10) 'Ev ttj atTTJaet ujjttov (jtaOr(Tr,v. Medic. 'Ev
xtj ivarjTaTEt ujjttjov |j.a0r;TT5v. Nogiea vero intepres
in uno quidem exemplari : in resurrectione, in
alio, in oratione vestri discipulum. In.
(11) E't Ttva dYaitr.Tdv Medic. Ttva 6'v aYair. Id.
(12) "0;. Medic. ti;, non ita recte. Id.
(13) 6=dopou.'j;. In Epist.ola ad Srnyrnxos, fideles
omnes, in spirituali stadio decurrentes, cominuni
nemineOeoSpdjjiou; Ignaliusappellaverat.Hic autem
id nominis sacro legato ad AntiochenamEcclesiam

mittendo speciatim est inditum ; qui OiOTtpisosuTri;


in Epistola ad Smyrmvos (ut in quadam ad eam
nota, monuimns) eam ob causam est nuncupatus.
Unde novum Cursorum in Ecclesia officium coinmentus est Baronius. ad ann. Chr. 44. $ 88, 89.
Id.
(14) Toutov xaTJ>;t(i>(jai Tto peuBrivat el; Supixv,
"tva Ttop.uOe'.; el; Zupiav So^ajr^ etc. Taulologia
haec. ex codice Mediceo et nostro interprele corrigenda est, tollendo verba illa, Ttopiu6?ivai ei; Sup(av. omnino superflua. De iioc vero legato, in hac
eadem Epistola, postea sequilur : 'AaTta^optat tov
[jieX/ovTx xaTa^touoOat et; Supiav TtopedEo-flat. Idid.
(lJi) 6lou. Medic. Xptaxou. Id.
(16) 0 Xptattavo; ;oustav eccjtou oux 'y(Ei,
dXXi 6eu> o-/oXa^et. Citatur a Jo. Damasceno hasc
sententia, libro in Parallelor. cap. 13, sed non apposito Ignatii nomine. Id,
(17) "Ckav au-o dTt5pTiar(T. Anglican. QllOniam ipsi perfecti cstis. Codox ^ydpruccianus :
*0".av outov dYa7t"/;aT|Te. Id.
(lo) Kiow; 6(jt.t~jv to ojvtojjiov. Ita codex Nydpruccianus et Florentinus : quod nosler interpres,
Sciens veslrum compendium, rcddidit.Augustanus vero to ouvtovov, i. e. firmitatem, legit, ut
et Mediceus : E'8u>; ouv ujjtoiv to ouvtovov. Id.
(19) 'Etc! ouv Ttiaat;, etc. Vid. Prolegomen.
cap. 2. Id.
(20) '12; to OsXr. aa TtpooTaTait, Yoit}/Et;. Codex
Nydptuccianus Iegit : '12; to 8eou 0IXTju.a itpoaTiaaet, Ypa'jjEt; au, ac si Dei voluntas hic significaretur : non novum aliquod Trajani mandatum,
de Ignatio Romam quamprimum deducendo, ut
Mrestrasus commentus est. Id.
(21; KXTT(luivo;. Cod. Nydprucc. xsy.Tr(aevat;,
ut referatur, non ad Polycarpum, sedad Ecclesias:
qua) (ut Brunnoro reddere visum fuit) in divina
magis profecerunt. Ii>,
(22) fc'; t6 xat iutou; touto Ttotrjaa'.. Cod. Medic. ei; to xat auTou; to auTo Ttotrjaat, quod noster
interpres reddidit: idem et ipsos facere, vel,

871

AD EPISTOLAS S. IGNATIl GENUINAS APPENDIX.

stolas, per eos qui a te mittentur; ut in opere A Hev fiuvijwvoi, tteou; Tt|jtt}/ar l 8e> imirtoXic, Sti
tujv urro aou Tte|nTO(jtevu)V "tva 8 jJaaOfite 8 Iv a'tuvtd)
teterno gloriliceris, quemadmodum dignus es. SaepY<Hi "> ato; aiv 9 (23). 'AaTcatopiai Ttavta; dvdualulo omnes nominalim; atque Epitropi uxorem cum
to;, xai TTjv tou 'EitttpdTtou auv 6'Xu) ttj) o"xt[> otut^;,
tota domo sua ei liberis. Saluto dilectum mihi Atxai tuiv tsxvtov. 'AaTcaofj.ai "AttaXov t6v l0 ifaTtTitiv
talum. Salulo eum qui dignandus est, ut in Syriam
[iou. 'Ao-TtaJojJtat xov (liXXovta xataf touaflai e!; IV
eat. Erit cum illo semper gratia, et cum mittente
ptav TtopEueoBat (24). "Eotat fj yapt; [m1 autoij oti
illum Polycarpo. Opto vos semper valere in Deo
ttavtoc, xai tou TtliATcovto; auxov UoXuxipTtou. *E{Jnostro Jesu Cbristo ; in quo permanete in unilate
pujaflat upia; ota Ttavto; (25) ev 8iiJ) T,(j.tuv 'ItjoVj
Dei et visitatione. Saluto Alcen, desiderabile mihi
Xptottfj Eu^ojiat, ev cp otaiJieivcttE ev EVOtT,tI 6eOU
nomen. Amen. Gratia. Valete in Domino '3.
xai eTctaxoitTi " (26). 'Auitd^ofioi "AXxtjv t6 TtoOr,tdv (io; 6vo;ia (27) 'A|ir;v. 'U Xapt< (28) 'EjJptuo-Oe iv
Kuptuj lt.
8 f. ootjaaOri;. ms. a toc Bvxe;.
,0 ms. xai tdv.
" al eTttaxoTtou.
'* al. r.) x*pis (j.eu u(jttov ; ms.
T| yapt; tou 8eou e"r) jjisO' ufjttov. i3 S. Greg. 1. v, epist. 37; 1. interpol. ad Ephes., c. 21
(25) Kai tou Ttsjjtitovto; auto' UoXo
in et ipsos facere ; >> id est,ul Glossator hic adno- II
'EpMtoaOat 6(jta; ota Tcavtd;. Cum 6ti Ttavtd;, et
tat, scribens ad hunc finem, ut ipsi qui sunt
immediate praicederet ista verba, et hicdeinde sein aliis Ecclesiis faciant opere quod scribis. Et re
queretur; qui Mediceum exemplardescripsit, non
git (inquit) ha;c propositio, in more Graeco,hoc toinsolito in causa simili librariis errore.intermedia
tum [ipsos facere.] Ussrh.
(23) 'U; afto; tov. Videndum hic monet Jacobus
liaec omnia per incuriam praetermisil, quoe tamen
in noslro reperiunlur inlerprele, qui ex ejusdem
Billius, Observat. sacr. lib. n, cap. ult., num leexempli codice sua solilus est convertere. Id.
gendum sit, oux ito; uSv. Nam boc genusloquendi
(26) AtafjtetvatE ev evdtr.tt 8eou xai eTttoxortrj.
lgnatio frequens ac familiare est: illud autem nusPro oiapte!vatE, in Mediceo codice legitur, 0'.au.<i'quam alibi reperire licet. At si, ex nostro intervTjxe : pro eTttaxoTtri, in Augustano ETc.axditou. Id.
prete, in proxime pra?cedentibus pro oo;aa9?,te le(27) T6 TtoOT,tdv [xoi 6'vou.a. Mot, ex codice Megamusoo^aoflri;, ad Polycarpumista commodissime
diceo est expressum : cum poi, non solum noster
referri poterunt, non ad Ignatium : Utgloriliceris
interpres hic legerit, sed etiam idem ipse Mediceus
oeterno opere, ut dignus exsistens. Quam ipsam
codex in Ignatii ad Smyrnusos EpUtola (ex qua,
tamenemendationem minime hic necessariam esse
lotidem vetbis, salutatio ista huc est traducta) eoVossius censet. Locutio enim htec (inquit) satis
dem modo exhibuerit : 'AaTt2?o|j.at "AXxt,v, to
solemnis apud Grascos, neque ipsi Ignatio inusitata:
Tco07jtdv (jiot 6vo|xa. Id.
ut qui cum alibi, lum eliam in initio Epistolx ad
(28) 'Aijiyjv. '11 xP'- Ista Augustani codicis in
Ephesios dicat : to TtoAuiYaTtTjtdv o-ou 6'vofjta, 6 xxtTjiOe ; quod ad verbum, in nostro interprete ita (] Mediceo Graeco et nostro Latino interprele omnino
non comparent. In Nydprucciano legitur : 'H yip-i
redditum reperi : niultum dilectum tuum nomen,
(jteO' T,|jtu)v. 'Ajiriv. In Florentino : 'A|xrjv. 'H yi?n
quod posscdistis ; hac etiam glossa ad marginem
["ato;, tou 8eou e'.'tJ |j.eO' uu.ujv Ubi, ut inclusa illa
apposita : Dicit singulariter [tuum nomen], et
observatio critica e margine in contexlum hic ircontinuo pluraliter [possedistis] ; insinuans mullirepsisse ; ita et simplex illud t, /vpt; iu aliis, a
tudinis in fide et charilate unitatem ; quanquam
festinante librario, brevitatis causa videlur fuisse
vulgata tam Gracorutn quam I.atinorum codicum
appositum : ut in notissimis et communissime relectio, qua) non aou sed ujxujv ibi exhibet, neutro
ceplis hujusmodiverborumformulisusuvenirecerillo medicamento indigeat. Id.
nimus, Videnda hic et Prolegomena nostra, cap. 6,
(24) Et; Suplav TcopeuEaOat. Mediceus : xou e't;
eum nota in Epistolam ad Ephesios. Ii>.
Suptav Ttopeueaeat, ad Antiochenam Ecclesiam visitandam scilicet. 1.

873

EPISTOLjE SUPPOSITITIjE. MARLE PROSELYT^E AD IGNATIUM.

874

kpistol^ suppositi^.
MAPIA2 nPOSHATTOT EniSTOAH
IIPOS irNATION (29).

MARIiE PROSELYTiE EPISTOLA AD IGNATIUM


'lYvaTtcp Mapfa Ix KaoaoSrjXcov (30).
Maota itpoaTjXuTo; 'Irjcrou Xptarou, 'tyatltp 8eo<fop'o, naxapicoTaTcu, EiTicrxorcp 'ExxXrjata; airoaToXtxfj; ttj; xata 'Avxtoy^Eiav, ev 6eij> Darpl,
"Iijctou fiyaitTjLUvcp, yafpetv xat e^iptoaflat, itivte; t4 crot Euy^dixEoa (31), Tfj* ev a&tijj y^apav te xai
oyetav.
I. 'E^etSf) 6a'j(xaa!<iKitap'f)(i7v 6 Xptrco; evvtopfaOT)
116; ETvat tou 8eou tou ^tbvro;, xat ev uoTspot;
(29) Quamvis hooc epistola sit commentitia, non
timsn indignam judicavi, quaa lucem videret ; turu
quod hactenus esset inedita, tum ut fucusinterpolatoris in eo eiiam appareret. qtiodex hac epistola
petierit.qua3 illiad Magnesiosinferciret.Sedethinc
Jilucet.quid illis prasbueril occasionem errandi.qui
arbitrati sunt Muriam Deiparam Ignatio scnpsisse,
et illum vicissim Marisrj. Procul dubio enim vei um
est.homines istos,cum inaudiissent aliquid de hac
epistola. pulavisse eam esse Mariuj Virginis, inde
vero arripuisse occasionem fingendi et aliam ; quia
ho)C,quam damus.ad isLorum manus non pervenisset Atqui nuucapparet.quara falsi isti fuerint, cum
non Hebraia, sed Cilissa fuerit hoec mulier ; si tamen unquain talis fuerit.cujusnemo veterum.quod
sciain, meminerit Ita autein feceramus tilulum,
ductu potissimum magni Casauboni ; cujus istam
conjficturam luisse. aliquando ex rev. Armachano
intellexi.Ille enimpro eo, quodest iu vulKalis, KjctaorVjXfTTjv. legebat KaTToSoXtrtv, aCastabalis, nola
siitisCilicitBurbe.Floreiitinusliber exhibebat^Iyvaxiijj Mapfa E/.Kau'jS.]),tov.Veteresauteminterpreles
quidam habent Chassaobolorum, vel Chasabolorum.
Putet forsan aliquis, hujus loci meminisse Hesycliium ex .Kschylo, Kao-cjXiSa oi p.ev 1x0X1;, 01 oe
Xfj){xrt. Facile enim corrigi possit KaacuoiXa Nihil
tamen ausim affirmare. Etquis sane aliquid certi
possit statuere deillis urbium appellationibus.quibus nou additur locus.ubi sitae sint ? Quam solemne
istud sit grainmaticis, ut norainibus propriis virorum, mulierum, urbium et regionum, nihil aliud
addant, quam ovo^ia xjoiov, clvojia iOvou;, ovojia
icoXeco;, et similia, nemini ignotum est. Ideoquc
plurirnum eos falli puto, qui similitudine lalium
vocabulorumadducti.aliquid de illiscertidecernere
satagunt. Sed neque Tassipolis Plinii, quam in Cilicia recensst, locuni hichabere potest. Ausirn ego
contendfre.vocabulum istud non rectesese habere.
In omnibus scriptis codicibus legiturCassiponis,
unde Hermolaus finxit id. quod in vulgatis passim
apparet.Atquam bene, alibi videbimus. Aut itaque
vpra estlectioCasauboniana.aut hic rescribendum,
Mo"-taex KaTaoiXtov. Nec ab eo multum abeunt
veteres quidam interpretes, qui Chasabolorum
habent pro Catabolorum. Catabolum autem opFaT!*ot. Ga. V.

Ignatio Maria, qusa ex Cassobelis.


Maria proselyta Jesu Christi, Ignatio Theophoro,
beatissimo, episcopo apostolicx Ecclenx Antiochcnx, in Deo Patre et Jesu dilecto, gaudere et
salvere, omnes tibi optamus, gaudium et salutem
in ipso.
I. Quoniam rairabiliter apud nos innotuit, Christum esse Filium Dei vivi, et seris temporiqus per
pidum statuunt oranesprope Alexandriam xaVijaov, sive Alexandriam Soabrosam ; id enim verum
esse ejusloci nomen, alias ostendam. Memoratur
hoc oppidum Antonino, Itinerario Hierosolymitano,
Tabulis Peulingeri,geographo veteri anonymo.Inde
efjvtxov Catabolensis. KiT-lSoXa autem Grrjocisdicunlur ETtfveta, navium stationes et eraporia. Inde
iiuoque xatiooXoc, pro ejjtiropo;. Voss. In epistola
proxime subsequente,qua3ad hancresponsumcontinet, Anaclcti papao tempore Romai Mariam istam
fuisse auclor significat. Unde opinatus est primum
Ilieronvnius Vairlenius.postea vero asseveravitPetrus Halloixius. eamdem hanc esse, quam in postremo capile Epintolx ad Romanos salutavil Paulus
his verbis : Salutate Mariam, que mulium laboravit in vobis; vel erga nos potius, ut Gra-cus habrl
conlextus.De quo araplius inquireremus,si genuinas has esse constaret epistolas, et non ab exercitatore aliquo confictas ; qui ut in proxiuia epistola
Mariara suam velut itiviocpov yuvatxa, ferainam
sapientissimam, ita etiam in Epistola ad Ileronem
diiconum (nam et eam ex eadem officina prodiisse
minime dubitamus) sicut -oXjjjtaBemiT^v et eruditissimam nobis commendat. Usser.
(30) 'Ex Kaacjo6r]Xtov. Placet ex KaaTaSiXtov.
Et postea, KacrcaSaXtTtv. CoT. 'E/. KaaaoSvJXojv.
Chassoobolorum. in nostri interpretis legitur
codicibus.In '".raacoIgnatianaruTiepistolarum Elencho. quem Parisiensi editioni Guilielmus Morelius,
ct Antuerpianis suis pra?fixit ChristopporusPlantinus.proxima epistola (huic.ut dictum est, respondeus) npo; Maptav Kajao6ciX!tr,v est inscripta :
quod cpitheton eliam in veteris versionis I.atinaa
editiombus vulgatis (in iis enim quibus nos usifuimus mss.non inveniinus)adjectumlegitur.Ita vero
appellatam eam fuisse, quod omniasteculiornamenta,ut Deo perfectius inserviret. projecerit (a
/.JXjM, quod omare, et 3aXAu),quodpro/icocesignificat),Martialis Mifistraii jocularis estconjoctura.cum
patronyraicum
(31) nivTE; xe aot euyiiiefla. Malim 1 ^ere, i:vtot o-ot euyoneOa, ut fuit in codice intc.pretis. In
eo hipc verba erant segregata ab epigraphe ad
quam necessario pertinent. Voss. UivTe; Te.IIivTote, semper, nostcrlegit interpres. Usser.
28

875

AD EPISTOLAS S. IGNATIl GENUINAS APPENDIX.

87 6

Virgineni Mariain, ex semiue Davidis ei Abrah A XP^vot JvrjvOpwitrjxevat 8ti HapOevou Mapa? xat **
factum esse hominem, juxta oracula de ipso ac oitspu.aToc Aa6!.8 xat 'Aopaiix, xaxi Tic itept auto-j
per ipsum praedicta a prophetarum choro ; eapro- uit' atltou (32) itpo^prjOetaac tpwvic (33) uapi to5
twv itpotpT,Twv y_opou- xoutou evexev irapaxapter deprecamur atque obtestamur, ut a prudenXoujxev dftotmec iitooTaXfjvat f,fjuv itapi Tfjc <rrtz
tia tua mittantur nobis Maris familiaris noster,
auviaewc Miptv t6v eTatpov ujjiwv ,s, entxtonov ttjc
episcopus nostrai Neapoleos, quas prope Zarbum,
Hu.sXditr)c u Neac it6Xewc (34) Tfjc itpoc xij) Zap6u>,
et Eulogius, Sobelusque presbyter ; ne prasidio
divini verbi antistitum ac administratorum simus zat EuXo-fiov, xat SoSrjXov npeaSutepov, 6'itwc tjr^
Wjjtev epTjjjioi xwv itpoaraTwv tou Oetou Xoyou. Kaftddeslituti : quemadmodum et Moyses dicit : Proitsp xa! Mwuafjc Xeyef 'Eittaxetj/daGw Kuptoc 6 8eoc
videat Dominus Deus hominem qui ducat popuivOpWTtov 6? iSrjYTiiet tov Xaov toutov (35), xal otlx
lum hunc ;et non eritSynagoga Domini sicut oves
eoTat f| SuvaYWYTi Kuptou toael itptiSaTa oTc oux eariv
quibus non est pastor ".
ItOtJJtTjV.

II. Titep 8e tou veouc elvai Toi>c itpOYSYpHfxevo'->c:,


II. Quod autem prsedicti, juvenessint ; ne ideo
Selostc (JtTjSlv, w fiaxdpie. rtvwaxetv yip ae OiXw a>c
quidem timeas.o beate. Te namque scire volo, eos
supra carnem sapere,illiusque affectus nihilirepu- jj oitsptppovouatv aapx6c Te xat xwv TauTijc itaOwv d>.ofouotv, auTol ev eauToiic, npoatpaTW veiTTjtt tepwauvr,?
tare.ipsos in seipsis.nupero ac juvenili in sacerdoaa-pdirtovTEC itoXtdtv. 'AvaxdXeaov 8e twv XoYta[xu>v lS
tio.canitiei gloria fulgentes. Perscrutare autem
dju 8ta tou SoOsvxoc aot itapa tou sou oti Xotaxo^
atque in mentem tuam revoca,per datum tibi a Deo
itveujJtaTo; auTOu, xat ftdiTQ tbc Xau.oufjX fxtxpov
psr Christuin spiritura ipsius ; et intelliges quod
natSapov wv (36), 6 BXsitwv exXrjOr/ xat Ttj> XPV
Samuel cum paivulus puer esset, A'idens est ap f. Ix. ' interpr. fjjxwv. ' Vossius fujteSaitJjc. " Num. xxvn, 16, 17. f. tov Xofta(jt<iv.
antistitem. Quomodo et alibi, ab eodera artifice,
patronymicum illud esse nullum sit dubium : sive
Hero Antiochenus inSyria diaconus Tarsensespria Castabalis deductum,urbe cx Strabone.Ptolemreo,
mum in Cilicia saepius visitare.deinde Marim hunc
Stephano Ryzantio et aliis satis nota ; sive a CataNeapoleos prope Anazarbonepiscopum et litteratis6oK*,juxta lssum oppido.Antonino, Itinerario Hie~
simam Mariam hanc, Ignatii nonnne salutare jurosolymitano, Tabulis Peutingeri.et geographo anobelur. Pseud-lgnatii verba.in illa ad Heronem epinymo veteri memorato ; quorum prius Isaacus
slolahaec sunt : Twv ev Tapacfi u.tj auiXst, dXAi
Casaubonus.posterius Isaacus Vossius.uterque anauvEyiatEpov auTOuc iit!6XEi:E, Eittax^pf^wv outouc
tiquoe geographiai peritissimus, nobis indicavit.
e!c to EiiaYYeXtov. Maptv, tov ev NeaTioAEt tt^ itpoc:
Utrumque vero locum ad Ciliciam pertinere cons
tat ; quam Mariaj.Hebraici nominis proselyta), pa- f, 'Ava^apSiJ) eittaxoitov, itpoaaYopeuw ev Kuptw.' IIp<5a
triam datamfuisse nemo mirabitur.qui ipsum Pauetitses xat tt,v aejxvoTaTTjv Map(av, tt,v OuYaTep
[xou tt;v itoXujjtoOEaTaTTjv. c< Eos qui Tarsi sunt ne
lum.Hebrajum ex HebrmisifP/ii/ipp. m, 5) indidem
negligas, sed studio magis conlinuo eos respice el
prodiisse ex Act. xxi, 39 ; xxn, 3, et xxm, 24 mevisita, conflrmans eos in Evangelio. Marin episco minerit. Usser.
pum Neapoleos quaa est prope Anazarbum. saluto
(32) KaTi Tic itept outou 8it* auTou itpopjir,in Doraino. Saluta quoque pudicissimam Maiiam,
filiam meam eruditissiraam. Ubi pro Anozarbo,
Oeiaac tptovac- Non potest consistere haec lectio ;
apudutrumqueveterem Latinuminterpretem Zarbo,
quamvis et illara vetus interpres sit secutus.Legoj
KaTi tic itept autou itpoppT)Oetaac tpwvic itapi tou
ut in hac Mariaj tributa epistola, legitur, Zarbum
enim et Anazarbum idem esse constat. Pro voce
Ttbv irpooTjTtbv yopou. Voss.
(33)"r'it' autou. Sic et noster interpres : ab
vero illanihili, 'H|ieXd7rT]c (quam noster etiara retinet interpres),r;[jiE8aii(jc rescribit Vossius.Cuicoripso, i quod hic redundare tamen Vossius obserrectioni favet sequentis epislolee inscriptio, in covavit. Usser.
(34) Maptv tov eTaTpov t,u.wv, eitlaxoitov tt;c
dice Mediceo : llpoc Maptav, e!c NE^itoXtv tt;c (lege
tt,v) itpoc ttfi ZapSto 'IYvaTtoc Ad Mariam, Nea'H[jteXa-T,c Niic i:6Xewc Cum ita quoque ?it in
transluit'1'is fodice,appai-el,vulnus istud non heii,
polin qux est propc Zarbum, Ignatius Undc et Ma;int nuperesse inflirtuin Quis vero uonvideat, leriue huic a Tnrriano (Pro Kpistolis ponlificuinAib. n,
ctionein hancesse aI>surtlissimam?Quis simileuncap. 10), eumquesecuto Bellarmino (dc Romano
quam urbis nomen audivit, atque illud Hemelapes fj pontif. libro n, cap. S et 31) Zarbensis cognomen
Neapoleos ? Scribe, Miptv tov Ixatpov f,|jtwv Enitum est attributum : quam tamen Castabalensem
oxoitov ttJc Tj[jtE8aitTic Niac it<5Xewc. Nihil certius.
potius fuisse.prasentis epistolastitulus indicaverat.
Neapoleos in Cilicia meminit geographus quidam
Ussfr.
(35) "Oc oSrjYTja'. tov Xaov toutov. Lege itTfff.a^.
Ilavennas,quem habemus ms. Is eam ponit ad Celenderin. Sed cum hrec longius absit ab Catabolo,
Poslea pro eo, quod sequitur. tov itpE36utT(v 'HXet,
sive etiam.si mavelis, a Castabala, verius omnino
vetus interpres iegit, tov itpeoSjTepov. Voss.
esse nuto, Neapolim tt,v Ttpoc Ttp ZastSfo esse illam
(36) 2a;xouTjX p.txpov itatodptov tov. Uatc et ex
quaePtolom*oest Kataipeta itpoc 'Ava^dpSw.Zarbus
seqnentibus complura, sed mullisbrevitalis causa
enim et Anazarbus,idem plane est.Nam et qui conpratermissis, suhlgnatii nomine, ab /.ntonio mo
ditor civitatis est Anazarbus, ab aliis Zarbus apuacho producuntur, in Melissae lib. ii, serm. 19,
pellatur. Voss. Mdptv tov eTtTpov 6u.wv, IrAquod simul cum Ignatiants etiam htrc epistola
axoitov TTJc 'H(JteXiitTic, Niac itoXewc Tfjc itooc
compingi soleret. Fallitur enim P. Halloixius. qui
Ttj> Zapfitp.Quia, hujus epistolaa scriptoris lempore,
(in flne capitis 3 Aqologise pro scriptis Ignalii) ex
sub Antiochenipatriarchaiditione ecclesiasticaerat
Epistola ad Magnesianos ista dpsumpta fuisse crediCiltcia ; Mariam Cilicensem flngit is ab Ignatio Sydit. Graaca vero Antonii cum Lntinis hujus epistols
rirB (ut in Epixtola ad Romanos seipsum appellat)
conjuncta, pag. 128 et (20, Oxonieusis nostne ediepiscopo expetere, ut ad ipsara mittat Marim Neationis videre licet. Usser.
poleos,non procul Castabalis inCilicia sua civitatis,

87

EPISTOLjE SOPP03ITITI/E. M\RIjG PROSELYTvE AD IQNATIUM.

878

t<ov TspoorjTcov vxoRXsxOe:, tov TtpecSuTTjv (37) j\ pellatus ; atque in numerum prophetarum allectus,
sencm Elim violatee legis arguit ; quoniam vesanos
'HXet Ttapavofjitac eseXeYyet, &ti itapcHtXfjva? uWTc,
fllios Deo rerumoniniumauctoripraetulerat,eosque
eou tou TtivTiov aWou itpoTETtfiiixei, xat Ttat^ovTac
sacerdotio illudentes ac erga populum insolenter
e'tc t^v leptotjuvrjv, ,0 e'tc tov Xaov aoeXYatvovTac e^iase gerentes dimiserat impunitos ".
tjev aTtntoprjTOuc.
III. Sapiens vero Daniel, juvenis cum esset, juIII. Aavif.X Ss 6 <JO<p6c, vsoc tov (38), sxptvev toiiodicium in quosdam crudos et crudeles senes lulit;
YepovTa? Ttvac (39) osifat; sttoXstc auTouc, xa! ou
ostenditque eos exitiales ac perditos,neque presbyTcostjSuTspouc sivat, xal Ttp fhei 'IouSatouc 6'vtoc,
teros seu seniores esse ; et qui geuere Judaei erant,
Ttji to<5tcio Xavavafouc uTcapyetv (40). Ka! 'Iepefifac,
moribus esse Chananaeos ". Jeremias quoque, quia
Sii to viov TtapaiTOJjjLEVot; tt,v eYXetptr,Ofi.evT)V auTtjJ
propter juventutem, quod ipsia Deo committebatur
Ttpo; tou 6eou TcpotprjTEiav, axoust- Mf| Xsvs, Neuuprophetiao ministerium recusabat, haec audit : tie
Tspo'c eIjjli. AtoTt Ttpoc itavTac ou; liv etjarcotjTsXco
dicas ; Junior sum. Quoniam ad omnes ad quos mie, wopeutrj* xat xaTti TcavTa otra av evTetAtojjtat
sevo te, ibis ; et juxta omnia qux manduvcro tibi,
oi, XaXrJcnrjc' 6'ti fjteTa trou e-fti eltxt. XoXoftiov Si 6
loqueris : quia tecum ego sum ". Solomon autemille
o-oboc, Suoxafosxa Tuvy^avtov STtiv (41), ejuvf;xs to
tjtEva tt~c ivvtotita; xoiv vuvatxtov stk to!c atpETEpot; t> sapiens, anno aetatis duodecimo, magnam de mulieribus.quarum liberi uon dignoscebantur,controtxvo:c r]Trjfia tb; itxvTa tov Xaov sxtrtrivai snt ttJ
versiam dijudicavit : ita ut omnis populus super
TOtrauTTi tou TtatSoc tjotpfa, xat spoSrjOvcat otlv_ toc
tanta pueri sapientia obsluperet ; cumque nou ut
fjtetpaxtov, aXX' to; -tsXstov avSpa. Ta oe alvtytjtaTa
adolescentulum, sed ut virum consummalum reveT?,; AtOtofttov (jacrtXiSoc, tpopotv ttyovTa toTrcep t tou
reretur. Reginae autem jEthiopum aenigmata, inNsiXou fJsufiaTa, outioc STteXuaaTO to; t?to sauTfjc
star Nili fluentorum reciprocos tostus habentia, sic
YevEtrOat ttjv outiuc trotpfiV.
dissolvit, ut adeo sapiens mulier extra seipsam prae
admiratione esset ,3. **.
IV. 'Itocjiac 8s 6 OsotptXfjc, avapOpa trysSov eti tpOsYIV. Josias autem Deo charus, cum fere adhuc
YtJfjtsvoc (42), sXsvyst touc tijj Tcovr,ptj> TcvsufjuTi xatinarticulale loqueretur, eos qui malo spiritu corri I Reg. iii, 20 etix, 9, 19 ; Anlon. Meliss. n, 19, citat. *> f. inscr. xa( u 1. Ignat. interpol. ad Magn.
hi. Atrt. ibid. ; Dan. xm. " Jer. i, 7. .* III Reg. in, x.
(37) npstjSjTrjv. DpstrSjTEpov noster habet inter- C auribus est vitium. Voss. 'Qu.ovEoovTac. Verli,

pres. Usser
crudos et crudeles senes, quia ad immanitatem,
(38) Aavtf,X 8i 4 ootpoc veoc tov. De eodem agens
sicut ad Botatem respexisse epistolae parontem vero
Basihus, in oratione Dspt Tifjtiic fovituv. Danielem
simile est. In Regula solitanoruni, cap. 18 : Senobis proponit nxiStipiov ovTa xat vsoiTEpov xaTet nissimi (ita Holstenii editio,Acheriana vero < smviscf,v a'ttj6r,Ti?iv fjXixtav, Tf(v Se votjTTjv TtoXiav tlrc: TfJ;
simi minusbene) etiam erant sacerdotes illi, qui
tppovVjtjstoc aYovTa. Id.
Susannam violare conati sunt ; ct Daniel adhuc
' (39) "Exptvsv tifjtoYEpov-ic Tivac. Ridicule vertit paerulus erat, qui eos ore suo coudemnavit. Ex
interpres, crudeles senes, pro crudos- 'UjjtoAdmonitione Basilii cap. 17, ubi habetur : VetuY^po-zrac autem, sive crudos senes, accipi pro illis stissimi jam erant presbyleri qui Susannam violare
qiii viridi utunlur senecta, satis notum versu Vir- conati sunt : quos Daniel adhuc parvulus detecto
giliano. Tales GraBci vocant touc fjtrjrtto 7tTtav8'vTac
eorum scelere condemnavit. Cot. 'UjjtoYspuvxa;.
Ttjj Y^P?! "^^' ^?T' itapaXXaiJavTac ttjv axtxaJovTa Antonius tSjjtovepovTac habet, crudeles senes in-^Xtxtav. Nec tantum ita appellantur, qui nuper xfjv
terpres noster, de quo Vossii notoa sunt consutJxtjta^ovTa supergressi sunt, sed etiam isti, quibus lendae. Usser.
(40) TtJj) Y'vtl 'IouS(ouc 6'vTac, Tti) TpiTtto Xainsuprema hcet senectute versentur, supersint tamen vigor acvires Itaintelligendumillud Senecae, vavatouc 6itapystv. Respicit ad verba illa Dan.
durus senior navita crudus. Saapius tamen in xiii. S6 : 0 semen Chanaan, et nns Juda. T<7i
altera signlflcatione accipitur de eo quod recei
-ptJnto autem intellitje, Chanannsos moribus,
t ; uti cum dicimus crudum vulnus, pro cu, jj quomodo apud Chry.sostomum, iti t.erinon Dt uli
.|uod n<"!vitpi'inflictumest. Et in Anthologiainedita
Utate lectionis Scriptura- (tomo VIII, cdit. Savil. , pay.
Salmasiana quidam. cujus -apilli recenterincanue- 111), Rritannicarum nostrarum insularum incolro,
tJoXoixliJoUOl fJlEV Ttj> tpeOYYVl EJtJEOOUtJl OE TU) TpfjTCUJ,
rant, ad puellam ail :
Bortpuyov tlfjtoYspovTa t( jjtlfitpEat ; . .
soloecismos faciunt sono, sed pietatem moribus
SedetMartiali"voxiilareddendaest;cu,jusepigramma colunt. Id.
(41) XoXofjttov oz b tj0'j)6s Suo/.atOExa TUYyavtov
(xn, 45) ita ex optimis codicibus refingendum est,
Hcedina tibi pelle contegenti
Nudse tempora verticemque calvx :
pislive libi, Plisnbe, dixit ille,
Crudum qui caput esse calceatum.
Id est. Fetive dixit ille, qui dixit, caput tuum recenter factum calvum, esse calceatum. Seicentis
in locis subintelligitur < dixit, inquit ; uti quoque
apud Graecos to tpaat. etiam apud eieganlissimos
auctores. Si qui tamen ita molliculi sint, et delicati, ul talia in Martiale ferre non possint. ii Martiam, non me reprehendant, qui veterem illi lectionem restituo. Verum non in eo, sed in eorum

i-iov. Vide Prolegomena nostra Ignatiana, cap. II.


Id.
(
(42) 'Itotjtac 8s 6 6eotptXf|C Svap6pa tjysSov lu
tpesYYtJfJtsvoc. Rene ad hunc locum notavit vir summus D. Blondellus, annos natum fuisse 26, anno
nimirum regni 18, qui cum aitatis 26 concurrebat.
Paulo post iege, j3io(j.o'jc ts auTtov avaoTptpsi. Sed
baec bactenus. Taedium enim obreperet, si ulterius
in quisquiliis istisexcutiendis tempus perderem.Et
tamen illas qualescunque multo meliores reddidimus ope codicis Florentini. Quod si quis sequentem
Epistolam ad Mariam Catabolensem, et iilam ad
Tarsenses, cum vulgatis oontuleril, verum esse fa-

87 J

AD EPISTOIAS P. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

880

piebantur arguit, ostenditque esse falsiloquo9 ac A <5you;, to; iJjeuSoXoYot xai XaoitXavoi TUYyavojtjtv,
8atu,ovtov te ixxaXuTCTEt tt)v aTcaT^v, xai to'j; ojx
populi seductoros ; dwmonum quoque detegitfrau6'vTa; Oeou; itapa8etY|J.aT(5Er xai tou; Uptuuivo-j;
dem, et falsos deos traducit; atque in infantia,
outoT;, vr^Ttto; )v, xaTaacpaet, Biou.oj; te ajiiv
deorum sacerdotes jugulat ; eorumque aras evertit,
avaTpercei (43), xa! buataarrjpta vexpol; Xenjiivo:;
altaria mortuis reliquiis contaminat, templa deu,ta!vet, TeptivTj te xaOatpei, xa! Ta aXoTj btitixtsi,
struit, lucos exscindit, columnas conterit ; et imxal Ta; aTTjXa; auvTp!6ei, xai tou; Ttuv aaeStuv tipiorum sepulcra effodit. ut nullum amplius imtpou; dvopuTTet, Tva u.r(8e arju-eTov ert tiov zov^ptiv
proborum monumentum exsisteret **. Tantus erat
6Ttaoy_Tj. Outio ti; tjXiottj; t|v ttj; euaeSeia;, xi;
I ietatia a3mulator, ac impiorum punitor, dum adhuc lingua balbutiret M. David vero, propheta siTtov aaetStov Ttu,top6;, ETt t|/eXX!c^tov T^j yXoVcttj, Ai6"to ", 8 TcpotpTjTr,i; 6u.ou xa! BaatXEu;, tj tou Ziott,mul et rex, quique Salvaloris secundum carnem
p(ou xaTa aapxa (5ia, u.etpaxiuv ypleTat utco Iiradix et origo fuit, adolescentulus a Samuele in
piouTjX ei; BaatXe'a. *T,al yip '!!0'j outo; (44), Sti
regem ungitur ,8. Ipse enim alicubi (dicit : Parvus
Mtxpoc; ^(^TjV (45) ev toTc; aSeXtpoTc; p.ou, xai vetoeram in fratribus meis et junior in domo patris
Tepoc; h Ttj) otxtp tou TcaTpo; ptou.
mei w.
V.KaieTctXettpei jie 6 y_p<5voc(46),Ei rcavTa; aviv_veJ!tv
V. Ac deficiet me tempus, si eos omnes perseqni n
pouXo!(jtT,v touc; ev ve^Tr^t euapEaTv|aavTa; Oetj) (47),
voluero, qui in juventute Deo complacuerunt, et
TcpotprjTeiav te xai lepojjuvT,v xai paertietav 6so
prophetia, sacerdotio, regnoque a Deo donati sunt.
6eou eYy_etpia8svTae;. 'Virou.vr;aEO)c; 8k evexa iuxMemoriaj autem causa sufflciunt quas diximus. Vectpxrj xat Ta eipTjpjEva. 'AXXa cre avTt6oXto, fj/] crei
rum tc quasso, ne tibi vana quaedam atque ostentic; TceptTToe; eTvat Sojto xa! tpavrjTtoJaa (48). OJ fii
tatrix esse videar. Non euim te docens, sed quo
StSaaxouaa ae, aXX' 67iop.tu.vr;crxouaa tov epov ev 6e(!i
meus in Deo pater recordetur, hos apposui serTrcxepa,
toutouc; TtapE8itjtr|V tou; X^you;, rivio
mones. Coguosco quippe meum nioduluin ; neque
Yotp Ta EptauTTJc; psTpa, xai ou aup.T;apixTE!vtij ipr*cum viris tantis vobis me comparo. Saluto sanctuni
ttjV toT; TTjXtxouiotc; 6p.tv. 'Aarcaljuu.a! aou tov iY:r'v
tuum clerum, tuumque Christi amantem populum ;
xXrjpov,
xa! tov eptX6y_ptaT<5v aou Xaov, tov ujco tt,v
qui sub tua cura pascitur. Omnes qui apud nos
ar^v xr^SEptovfav Tcoiptatvofjievov. DavTee; oi rcap' f,|jtiv
sunt (ideles te salutant. Salvere me secnndum
TctaToi TcpoaaYopeuouat ae. 'rYtatvetv pe xaTa 8ov
Deum, ora, beate pastor.
TcpoaeuY^ou, piaxapie itotu.r]v.
J5 IV Reg. xxu et xxm. M Anton. Mess. n, 19. 7 f. deest 8e. M I Reg. xvi. * Psal. ci, i apud
LXX.
tebitur. Voss. 'Itoata; Ss 6 8eotpiXr)c, zvapOpa C dicenus 59 : Ou 8eT ISttOTixouc; j/aXpiou; XeYEifl*'- t
tt, 'ExxXr,a!a). et ista : Auto; EcjaTcecrtEiXe tov ctvayeoiv Exi o9eyyo|aevo. II Paralipomen. xxxiv,
YeXov auTou yai r]pe pte lv tiov TtpooaTtov toj "3 : Octavo anno regni sui, cum adkuc essetpuer, cmTpoc u.ou, xai EXptai u.E ev TtTj t)a(to Tr,? ypiiiw;
pit quxrere Deum patris sui David : et duodcciuo
auTou, seu potius ev xfi ypiaet tou eXatou t\cn
anno postquam regnare caperat, mundavit Judam et
De Psalmis autcm in genere.Latinaclausulaci!i!;c
Jerusalem ab excelsis et lucis, simulacrisque et sculSynopseos confcralur cum aTccaTcicffjtaTtto quod e
ptiiibus. Dcstrujcitque coram eo aras Baalim, etc.
codif.e Regio desumptum posui supra, quodquepoOcto vero erat annorum. cum regnare cu'pisset :
slea editum inveni inCommentariis viri clarissimi
ideoquc 16, cum adliucpuer (et pater tamen) Deuni
Petri Lambecii De bibliotheca Cxsarca lib. ui, cod.
oinpit qmcrere ; 20 cum anno regni duodecimo re
ms. 19. Locum integrum illius vide : necnon Noformulioneni est aggressus, et 26, cumuuno regni
tas Ha-sclielii adPhotianoB Bibliotheca? codiccmiS,
decimo octavo eamdem perfecit. Utquod de inartiubi proferlfragmentum alteriuslibri Josephi istias,
culata illius locutione dicilur, plane sit hyperbolinisi me mea fallit suspicio. Cot.
cum. Ussek.
(43) Biop.oj; ts outiov avaTpEitst. Vossins, re
(46) 'ETctXetuVit (ie 6 -/povoc Locutio ex Hebr.
non satis altente considerala, dvaaTpe-fst, legenxi, 32, dcsumpta. Usseb."
(47) Toue; Iv vedTr,tt euapjatrjaavTa; 6itl>. Ex
dum notat. Jd.
(44) 4>r,ai fip ttou auTo;. In Psalmo cli, apoGraBCorum manuscripforum bibli' 'thec;e Augastana;
crypho, cui litulus : Outo; 6 ij/aXpo; iStoYpacpot;
catalogo, vol. XXIII, locum reslituimus: unde et
toj AaSiS (xai E;tuf)Ev tou apt8u.ou iertl Ttov pv' rj postremam epistolao hujus partem Graecam, in dli
daXu.<ijv) 6te
iiu.<jvoluayTlae
rcpo; tov FoXfiO.
tione Uxoniensi (pag. 129 et 130) deprompsiniu.
Psalmus hic pecuhariter Duvidi ins''riptus est (el exId.
(48) *avr,Ttioaa. Utitur hoc verbo Basilius epitra numerum 150 Psalmoram Cst), quando singulari
certamine cum Goliath cungressus est. Id.
stola 64, et De Spirilu sancto cap. 30. In Historii
Dusebii lib. i, cap. 7 : Tou youv StoTr.poc; oi nt:i
(45) Mtxpo; ii (j.t,v . Chrysostomus, tioni. (7, ai
aapx auYYEvet;, e"t' ouv cp7vr,TtfjvTEc;, e"0' cjt:).^;
populum Antlochenum, puulo unte finem : Mtxpo;
Jjv 6 AaSiS, xai [Jpayu; tio aiou,aTi, De hoc psalmo,
ixotoaaxovTE;, TcavTto; oe aXr,8euovTe;, iripeoocx'
xa! -uZ-ai. Qufe sic imitatus est Aii>brosius aJ
prteter Apollinaris Metaphrasim. Athanasiana Synopsis p. 57, A. 87. C. 89, C. 90, D et Conflictus ArLucs3 iii, 27 : Fertur enim ab his, qui tive ar^umentuti, sive siinpliciter docentes, et (/. al) vere
nobii ac Serapionis pag. 537, illustribus atque notabilibus verbis : David quoque iu suo proprio
astruentus tradiderunt nobis. Idern e.^t arpumentati, ac ad ostendendam generis sui nobiiipsalmo sic dicit de Deo : Ipse misit angclum
suum, et tttlit me de ovibus patris mei, inwuit me
latem novas iulerprelutionis. llufiuo, < studio
unctione mitericordiit sux, iu quibus agnoscis <|aXtanti seminis demonstrandi. Apud Damasccnum
p.6v IStoYpaiyov tou AaufS (alio seusu cauon Laoorat, 2 Pro imagiuibus, initio : Ou y? Wv **"

881

EPISTOLjE SUPPOSITITLE. IGNATII AB MAIUAM PUOSELYTAM.

(49)

IIPOE MAPIAN
EIZ

NEAIIOAIN

(50) THN IIPOS TU ZAPBQ,


' ILNATIOS.
'tyvaTto?, 6 xa! Eotpdpoc, xfi f)XETju.EVTi y_apiTt "
Oeou (51) llaxpo; U(|/iarou xai Kuptou 'Irjaou
Xptarou tou UTtep Tjfjtujv droBavdvToc;, tciotoTxcfl, dfiofliu), y^ptaToodpoj Duvaxpt (52) Mapta,
TtXeTara ev Seio y^atpetv.

88.2

AD MARIAM.
NEAPOLIM QU.-E EST AD ZARBUM, IGNATIUS.
Ignatius, qui et Theophorus, tnisericordiam cons*cutse per gratiam Dei Patris altistimi et Domini
Jesu Christi pro nobis mortui, fidelissimx, dignx
Deo, Christiferse fillse Marise, plurimam in Deo
salutetn.

I. KpsTrcov uev Ypauu.aTo; 8<|/i?, 6au) 3J Ttep uipoc

I. Litteris quidem melior esl aspectus, in quanouaa tou XP" ^1** aiaOrJaeujv, ou udvov ot^; uETaottum cum sit pars una chori seusuum, non solum
coi xa otXtxi, xtjjtqt xov Xaufidvovxa, aAXa xai otc avainicitia) ttstiflcationem impartiendo.eum qui acxtSsyExat, x6v ETct xotc xps!xxoat tcoOgv rcXooxeT. IIXvjv
cipit honorat, sed etiam per ea qua3 vicissim suscioi jxspoc, caa!, XtfXTjv (53), xa; 6 xtov vpajjtu.axtuv
pit, ditescit desiderio rerum pra:stantiorum.Verum
xpooc- 6v ojircep d-faflov opuov osoeYueOa Ttapi xr]c
secundus, quod dici solet, porlus ebt, epistolarum
scribeudaruni ralio ; quam velut commodamstatioarjs TciaxEtuc Tcoppojflev, loaitep ot' eauxtuv s'cdxec 33 (54) xo sv croi xaXo'v. a\ vap xuiv dvaOujv, ui B nem a flde tua eminus acccpimus ; ut qui per liltetcxvctoos vuvat, <J/uv.a' t0L'? xaOaptoxaxxtc eotxaat
ras conspexerimus eam quaj in te est honestatem.
Tcr(vaTc. 'fixeTva! xe vip xouc Ttaptdvxac, itav utj otBonorum namque anima:, o feminarum sapientis30 al. flpoc Maptav Kaaao6oX!xr,v.

" al. oito, f. ev ^rdptTt.

,! al. +]tcep.

3Z al. ISovxei;.

xsv, i] oavTjxiajjjtou, rtpo; xo Xiyetv djpur.aa. Cot.


rum, qua) in animo illius scaturiunt. Vocat etiam
Mariam ixavaooov ; quod poetaB, non autem aposto(40) be hac epistola, inquit Baronms (ad annum
93, 8), dubitarem, an uuo eodemque tempore,
lico viro competit, qui scit solum Deum esse itdvaoov. Dicit Mariam sibi commendasse duos viros.
eujui ad leones Romam sub Trajano ducendusesset
Ij^natius, una cum reliquis tunc ad diversas EccleL'bi mirum, eos potiusa muliere Christiana quam
sias datis (cum ejusdem esse plane videatur argua viris Christianis, aut ab episcopo, aut ab Eccle*
sia coinmendatos fuisse.Addit sibi placuisse vehenu-nli),scripta haec fuerit, nisi manifeste appareret
ex verbis ipsius, hanc scriptani esse simulatque
menter, quod Maria in litteris suis diligenter citarit
loca Scriptura1 ; et se postquam ea legisset nullo
Clemens est crealus Komanus episcopus ; illas vero
ctrlo constaret datas esse Trajani tempore, cum
modo de ea re dubitasse. Quam id frivolum est !
jam C.lemens ex hac vita migrasset. Augel autem _ Frivolum etiam est et affectatum. quod ubi loquitur
dubitatiouem, quod non tanlum exsilia, militares 'J de papa Cleto addit : Cui nunc successit beatissimus Clemens. Sic et alia qusedam. Phrasis afcustodias et vinoula sua hic mt in cajteris epistofeclata et alienissima a stylo Ignatii per se appaIis i commemoret ;sed etiam idem hoc argumentum
ret ; ut non opus sit id ostendere. Si autom quidam
iisdem ipsis verbis explicet. llla enim : ~'Ev Se xoTc
loquendi modi sunt in ea epistola, qua? in genuinis
dotx^uaatv adctov uiXXov uaO^xeuouat, '(va 'Ir^joO
Ignatii reperiuntur : ii studiose et callide inferti
Xptcrxou eittTuyu), dvatur^v xtbv oeiviov xtov euot
sunt a stellione, ut Ignatii esse genuina epistola
r,x'jt(jtaa|jtivojv, ex Ignatianis illis, in Epistola ad
videatur. Usser.
Romanos. plane sunl expressa : 'Ev Si xoi; dotxii(50) Et? NedTcoXtv. Codex Mediceus : Dpoc Mau.73tv auctov (jtaXXov uaOrjTSuouat, dXX' ou Ttapa
ptav, etc; NedcTtoXtv ttjc; (vel xrjv potius) ixpoi; xijj)
touto Sscuxalcouxt, 'OvxtuTjV xtuv flrjplcov xtuv e(iot
Zap6((>, '1-p/axtoi;- de quo videnda nota 34 in prteTiTOtuaauevtov elc, Iva lrjaou Xptaxou ETtiTuy^U).
Et tamen oblitus, qui ista transcripsit, quo tem- cedentcm epistolam. Id.
(51) Tf, rjAer-xE.Tj utco 8eou. Codex Mediceus :
pore persecutionem eam sustinebat lgnatius. CleTfj fjXe^iJiivTj y_aptxt 6eou, ut et noster interpres :
ruentem in vivis esse desiisse, Anacleto tunc illum
Habenti propitiationera in gratia Dei. Vetus
successisse comminiscitur. Sed de tota hac epivero vulgatus : Misericordiam consecutus et grastola Nicolai Vedelii Admonitionem mleunque a
Jesuita Halloixio tam contumeliose exceptam) hic tiam Dei ; ad ipsum Ignatium referens, non ad
apponere neutiquam pigebit.
Mariam. Io.
<i Stylus quam maxinie alTectatus est,ad mundum .-v
|52; Xpiaxotpdpu) Ouvaxpt. Noster interpres :
et aurium delicias.quanlum lieri ab auctore potuit,
Christuin ferenti filiai. Vet. vulgat. : Christicompositus. Exordium, quaeso. quam id scitulum
ferae filia?, Sic enim habent mss. uon ut editi,
est ! ibi enim philosophalur, seu potius ineptit, de
Christicola), quanquam fllia) nomen a codice
comparatione conversationis quce inler amicos coBaliolensi et Petaviano absit. Id.
rain est, qn per litteras inter illos intercedit.
(53) U\r4v SeuxEpoc;, tpaat, Xtptrjv. S. ChrysoPra-stare quidem visum (quem vocat partem chori
stomus epistola 27, ad Dominum episcopum : Kal
sensuum) epistolis, ob duplicem usum quem habet;
ElSouXotjt^v ptEv xax' 6t)jtv auvxuy^eTv xf\ afi, xat eased tamen remedium absentina esse litterarum comtpopTiBrivat xrjc; i^io-cr^ aou JtaOiaEio;. 'AXX' Eitsior)
mercium, eas esse velut alterum portum, quod
xouxo oux evt, otixe vip Tjulv ouvaxov, ouxe xfi xtjjttdproverbia dicant, et eas tanquam bonam slationem
xrjxt oou p^otov. oti xr)v 'ExxXr^atac xr,< auxcflt
navium excepisse. Sic etiam de virtutis excellentia
Ttpiivotav, erct xov Seuxspov dvavxa!u)i t[X0O|jiev tcXouv,
non loquitur more Christiano, sed philosophico.
ttjV drto xujv ff,a^nLi^ojv Ttapatj.uVTjV iauxoT? yaptDocet animos, bouorum virorum esse similes font;d(jtEvot. A. Basilio epist. 339, Seuxeoaj; euv_f,c ajtov
tibus limpidissimis, qui etiam eos qui non siliunt,
dicitur Cot.
ad haustum pelliciunt pulchritudine sua ; idem de
(54) it' eauxtov elooxec Medic. St' eauxiuv todvMaria illa fieri ; allici enim illius virtutibus quosxec Noster interpr. per ipsas videntes ; ut ad
vis, ut compotes fieri sludeanl divinorum fluentovpajjtjjtdxujv referatur. Morelius vero, 8t' aoxdv

.-

8*3

AD EPISTOT AS S. IfiNATII flRNWNAS APPENDIX.

R84

sima, similes sunt purissimis fontibus. tli enim A ^6ja'., Ttj> Ei^ei l-psXxovTat auTou; (55) apieracrflai toTi
ipsos transeuntes, etiamsi non sitiant, pulchritccjtou. *H Te ar, cruvEert; (56) 7iap-pf'J?> [xrtaefy_sTv
ludine ad potum hauriendum pertrahunt. Et tua
t^jxS; TtapaxeXsuojxEVT, tojv ev ttj ijjuyri sou IjXu^gvtojv Oetujv 7ro[xaTtov * (571.
prudentia invitat jubetque, ut divinorum laticum
II. 'EfoJ 8e, iS jxaxapta (58',oux EjxauTou vOv tojouin anima tua scaturientium participes Oamus.
tov, 6'aov aXXtuv yevojxevo;, TaT; TtoXXaT; u (:>9) tiov
II. Ego vero, o beata, non tam meus, quam alioEvavrtojv Yvt"[xat; sXauvofxaf Ta fxsv tpuvaT;, tj l\
rum nunc factus.inultorum adversariorum arbitrio
exagitor : partim exsiliis, partim custodiis, parlim
tppoupaT;, xi oe Sso-jxoT;. 'AXX' ou8svo; toutiov tntarpesoua'. (60). 'Ev 8s toT; 8txTjjxajtv auTtiv jiaXXov
vinculis. At nihil eorum curo. Verum iilorum in(jtaO^TEuojjtat, tva 'ItjCtou Xptcr-oj errtTuyu). 'Ovi!juriis magis discipuluslio, ut Jesum Christum nanjxtjv (61) tu)v 8eivu>v Ttiv Ijjtot T)Tot|xaafxsvu)V. STCstSr)
ciscar. Utinam fruar suppliciis mihi paratis ; quanoux a'ta Ta 7ra0r]jjtaTa tou vuv xatpou, rtpo; tt,v
doquidem non mnt condignx passiones hujus temjxeXXouaav S^av a7toxaXu7tTecr8at (62) el; t,u.5;.
poris, ad futuram gloriam quse revelabitur in noIII. Ta 8e 6tt6 o-ou 8ta tt^; iirivroXf^c xeXeutOevtj,
bls. .
ajuevto; iTzWfiwia- h ouSevt autptSiXXojv, oiv okT|
III. Quffl vero a te per epistolam jussa sunt, libenter perfeci : nihil ambigens de iis, quB tu bene j> xaXoj; eyEiv SsSoxfuaxai;. "Evvuiv yi? cre xptsit 8sou
ttjv ptap-uptav toT; avSpoTv 37 (63) rerot^iOst, iXX'
habero probaveris. Novi te divino judicio lestimoou /iplT' aapxtxfi. Ilavu 84 ue ^aav xat al ctuvEyiT?
nium viris perhibuisse, et non favore carnali.Adaou tujv YpastxtiJv y_{optujv (64J uvTi|jiaf &'; avavvo!;,
modum vero me delectaverunt et crebrae tuaa locoou8l ftsyp'.; ivvofac evEOotaaa (65) 7r:pt t6 itpa-f uo:.
rum Scripluroe comroemorationes; quas ubi legisOu -(ap eTv_<5v tto-tv 6tp0aXuoT; exSpaueTv, tiiv sTvov
scm, ne cogitatione quidem tenus de re dubitavi.
avavrt^TjTOV ut:6 ctou tt|v aTtoSet^tv. 'AvTtlu^v tt
Neque enim ea mihi oculis percurrenda putavi,
erou (66) vEvoffJtTjV iytu, oTt cptXeTi; 'It^ctouv tov Vlov
quorum certissimam a te haberem demonstratiotou fteou tou JujvTOc;. Ato xt auToc EptT aof 'Ey
nem. Litinam aniinffi tuee vice sim ego; quia Jesum
tou; Efjts eptXouvrac; a*(<n:ui' o\ Sk. ejxs ^TjToOvte;,
Filium Dei vivenlis amas. Quare et ipse tibi dicit:
EupTjcrouaiv elpTjVT,-/ (67).
Ego me amantes diligo ; el quxrcnles me, invenient
IV. 'ETripysTat 84 fxot Xevsiv, 8'ti dXT;6tv6; 6 Xoyo;,
pacem 39.
6'v Tjxooov Ttept aou, eti ouffTj; aou ev tt^ 'PujfH irapi
IV. Mihi autem in mentem venit, ut dicam vetiTj faxp!oj itiittf A(vto * (68)- 6v 8t6e{aTo tivuv
rum fuisse sermonem, quem de te audivi, cuni adhuc Romuo apud beatum papam Linum esses ; cui
34 al. vauaTwv. K al, TtoXXfi>v. 36 Rom. viu, 18. 91 al. toT; ivSpiat. M al. dvrtiliuy^oc. 8* Prov. vm,
17. * al. 'AveyxXtjt(().
(contra Graecorum exemplarium fidem) legendum C tii Epist. ad Romanos. Id.
censet ; ut ad opjxov referatur ; quomodo el vetus
(62) 'ATtoxaXuTtTecrOat. Et; ^fxa; est hic addenvulgatus interpres reddidit : conspicientes in eo
dum ex Mediceo Grseco codice, utroque vetereLaillud quod in te (has enim duas voculas ex mss.
tino interprete, ipsoque Apostoli textu, Rom. vm,
18. Id.
restituimus) est bonum. Usser.
(35) Tjj e'oi EtpeX-/.ovTi outou;. Nisi veteris in(63) ToT; avSpait. ToT; avopoTv legitur in codice
Augustano, tt^v avSpoTv Nydprucciano, toTv voioTv
terpretis auctoiitate moverer, qui e'oei visione >>
vertit, equidem 3tei8eT lnbentius verterem, inquit
in Mediceo. Nos, ex Msstroei editione, toT; fahi?Jacobus Hillius, Observat. sacr. libri n, cap. ult.
relinuimus. 1d.
(64) Tciv Ypacptxojv Y_u>p!ojv. Id est locorum
Nosler vero intcrpres tuj e'8et, ipsa spccie,
reclius reddidit, quam vulgatus, visione sua,
Scripturae : ut' recte inlerprelatus esl Morelius;
vel sui, ut alii legunt libri. Pro auTou; aulem,
nam Ypatpri simpliciter (ut in Adversariis suis noMorelium au-u>v legendum censuisse.ut 7tr;-fu>v hic
tavit hic Casaubonusl sacra; pnginaj libri Sic tpsubinlelligatur, male a Maestrao est adnotatunt In
cptxi StSaYjxaTa- qua; in nnpera versione Nic*ni
Morelio enim nihil tale invenio. Id.
concilii male vertitur, et in canone 19 concilii in
(56) "II x auveat;. Reclius codex Medicens : r,
Trullo, Y?a'f ly-s Aoyo;, est tractatio alicujus sacw
ts <jt\ ertWcri;, consentiente etiam ulroque vetere
Scripturse ; et in concilii Chalcedonensis actione v
Latino iuterprete. Id.
(et apud Evagrium, lib. u, Hiat. ecclcs cap. 4), in(57) Nxij.a-ji.ov. Vet. vulgat. liquoribus. Noster
deque in Justiniani imp. lege 7 c. De summa Trinit.
interpres, aquis. Ex Graico vero Mediceo [) et fide calholica, YPa'f lxa' fxapTuptat sunt teslimonia
Vossius, TuofxaTtov edidit. Id.
ex sacris Scripturis petila. Id.
(65) 'EveSotaaa. Ila cum mss. Morelii legit etli(58) "0 fiaxapta. In quibusdam veteris vulgala?
tio ; ubi Plantiniana? editiones, eodem sensu, svsLatinae versionis editiombus habetur hic, optavi ;
in aliis, potavi ; pro, o beata. Id.
Suaaa habent. Id.
(66) 'AvTto^uyo; crou. Cod. Medic. 'AvtmIuxov
(59) IloXXuV/. Ita eliam vertit uterque inlerpres :
o-ou. Vid. Prolegomen. cap. 5 in Ignatii Epist. od
tum noster, tum vulgatus ; licet in editis publicanorum inepte legalur pro plurimorum. Ex coEphesios. Id.
(67) ElpTlvTiV. In Gracis Dibliis, Proverb. vi;i,
dice Mediceo, TtoXAaT;, Vossius edidit. 1d.
17, x"P'v legimus ; licet Romana edilio neulrum
(60) OjSevo; toutojv eiticrtpicpojxat. Noster interp. a nullo horum avertor. Vet. vulgat nihil
subsiantivum ibi agnoscal. In.
(68) 'Avey/Xt;t((j. Ita, et hic <t in Epistola ad
horum declino, ut mss., vel, ut editi, recuso.
Trallianos, codex Nydpruccianus. Sic et illic AuIbid. Legebant arrocrTpEcpojxat. Cf,.
(61) 'Ova!|j.r,v. Vet. vulgat. Lncror enim, ut
guatanus, sed hic 'AvaYx.XjJTt(j. Vetus vulgaius L'
mss., vel oso, uthabent editi. Vide not. in Ignatinus, utrobique habet Aiiacleiuni ; licet nis,

883

EPISTOLjE SUPPOSITITliE. IGNATII AD MARIAM PROLESYTAM.

886

6 aJtopiaxaptijTo; KXrjfiTjC, 6 niTpou scat UauXou A.


ixouaTrj;. Kat vuv rrpotjsfl^y.a; irt' auTtp exaTOVtaTtXaJtto; (69), v.al TtpoafletT,; 4' (70) yt eti, to auTT) (71)"
Xtsdopa iTtsfluuiOuv iXOstv T:p6; utjti; (72, oWte 4>
i-jvavairaijaTOa'. (7o) uu.Tv aXX' oux iv avflptoTioJ f)
686; auTou (74). 'Etts/et vip jjioj tt,v TtpdOsjtv, ou
tjjvyojpouTa sU Ttspa; eXflelv, f) aTpaTttoTtxf, tppoopa.
'AXX' oure iv oT; sTfit, opav ti, f) TtaOstv oTd; ts iY<u,
Ato osuTspov tt;; iv otXot; Ttopajjtuflia; T0 YP^!JL!Jia
Xovtijdfjtsvo;, y.aTaj-a^Ofiai tt,v Upav aou ^uyjrjv,
rtapaxaXtov *5 (7o) TtpoTAf(vat *8 Ttp Tdvqj (76). '0
vip Ttaptbv itdvo; aXtyo,-, 6 oe -poaBoxto|jtsvo; (jttaOo;

nunc successit beatissimus Clemens Petri et Pauli


auditor41. Et nunc adjecisti his centuplum ; atque
insuper adjicias, o tu. Vehementer cupivi venire
ad vos, ut una vobiscum conquiescerem : verum
non elt in homine via cjusk*. Impedit enim meum
propositum militaris cuslodia, qure non permittit
ultra progredi. Sed nec in statu rerum, in quo versor, facere aut admittere quidquam possum.Quare
secundum solatium inter amicos litteras esse ratus
saluto sacram tuam animam, obsecrans ut ad vigorem tuum incrementa adjicias. Prajsens namque labor, modicus ; merces aulem quas exspectatur, magna est.
itoXu;.
V. tsuvsTS ** (77) to'j; apvoutjtevou; t6 TtiGo; XptV. Fugite eos qui negant Christi passionem, ac
jtiu, y.at tt,v xata sapxa ysvv^atv TtoXXot 8s statv
ejus nativitatem incarne: multi autem jam sunt
a3Tt ot TajTr,v vjiojvte; ttjv app\oaTt'av. Ta os aXXa
hocmorbolaborantes. De caHeris vero te admonere
B
coi TtapatveTv surjOs;- xaTT,pTtiju.ivri uAv TtavTt ipvtp
stultum esset ; quas et omnis operis et sermonis
xat Xoyuj a-fafltp, 6uvajjiEvT| 8e xat aXXou; voufletsTv. ioni perfectionem consecutaes,aliosque inChristo
iv XpiJ-tp. "Aa-aiat Ttav-a; tou; iaotou; tjou *9,
exhortari potes.Saluta omnes tui similes,satagenavTsyofisvoo; ttj; eauTtjjv atoTTjpta; iv XpiaTtu (78).
tes suaa in Christo salutis. Salutant te preshyteri et
'Ao-Ka^ovta! os ol TtpsiSjTspot, xat ol Staxovot, xat diaconi ; et ante omnes sacer Heron. Salutat te
Ttpo KavTeov 6 lepo; "Hptov 60 (79). 'AiTta^sTat as Cassianus hospes meus, et soror mea atque uxor
Katjjtavo; 6 ivo; fjtou xat fj aSeXoTJ jjiou f, " YaptiTf,
ejus et charissimi eorumliberi. Incolumen te corau-ou, xa! Ta tpiXatata auTtov tsxva (80). 'E^pojfjti- porali et spiritali salute, Dominus sanctificet in
** l,Const. ap. v, 46 n al, Ttpdjfle;. ** al. xai. *4 Jer. x. 23. ^5 al. TtapaxaXto. *6 al. TtpooOstvat.
al. Ttdvtp. * al. *eufe. 49 al. oot. t0 al. Etptuv. 51 al. xai f|.
Petavianus hic Anemcletum legat. Nostcrinter(69) 'ExaTovTaTtXautto;. Ita codex Grfflcus Mepres i< Cletum hic habet ; quomodo et legnndum diceus, et Nydpruccianus, cumutroque vetere Lacontendit Baronius, ad an. 69, 38, et an. 93, jJ 1, tino interprete : non ExaTovTaTtXoutiito;, ut in Au". Turrianus vero (Pro epistolis pontificum, lib. n, gustano, Confer. Matth. xm, 23, et xix, 29. Id.
cnp. 10), Linum hic reponendum esse existimat C (70) Updafle;. Mediceus : Ttpo;6Eirj; . rectius.
sive hic error, inquit, ex exemplari Grseco epistoId.
(71) TQ auTr,. Vet. vulgat. tu ipsa, ut ex msslarum Ignatii parum emendato fluxerit, sive Eusebiura et Irenseum sequens ita Morelius corrigenreposuimus : non teipsam , utin hactenus editis.
durn esse putaverit : neutrum enim affirmo. Hoc
Anglican. o dilecta, non male, quanquam Graesolum admonere volui, in exemplari vetustissimo
cis etiam idem quod, eia tu, hoc valeat. Id.
et emendatissimo bibliotheccB MediceaB Florentinse
(72) Stpoopa STtsfljfJiouv eXOeiv Ttpd; 6(Jta;. Paulum
non 'AvaxX^Ttp, sed Ar^vtp esse, qua; lectio (id quod
imitatur, in Rom. i, H, 12. Id.
magnam fidem faceredebet) cum Clemente conve(73) Kat juvavaTtauaauOai, Medicus; oj<jts juvanit, qui in libro vn De constitutionib. apost. sic vaTtauaatjflat, quod et noster sccutus est interait in extremo capite in persona Petri : < Post morpres. Id.
tem vero Lini Clemens est a me Petro secundus
(74) Oux ev avOptoTtoj fj 6S6; auTou, Ita et noster
ordinatus. Verum de Morelii correctione frustra
interpres ; ex Jerem. x, 23 ; sed vetus vulgatus :
suspicionem ille movet : cum monuerit in notis
non mihi fuit opportunum. Id.
ipse Morelius, codicem Pacei habuisse 'AvayXrJTtp,
(7o) IlapaxaXto. napaxaXtov, legit codex Mediillura videlicet Augustanre bibliothecas velerem ms.
ceus Grajcus, et uterque vetus interpres Latinus,
ex quo primam harum epistolarum editionem GraB- Id.
cam adornavit Valentius Paceus. Unius vero Ire(76) ndvto. Codex Medicus et Augustanus, tdvtp
naei (ut de Eusebio nihil dicam) tanta hic est auctolegit ; Nydpruccianus, Ttdvtp. Cui favet et quod proritas, ut jure merito et Pseud-Ignatio praiferri de- D xime sequitur : 6 vap Ttapojv itdvo; dAivo;. Id.
beat (Si Florentini codicis lectionem, ut ipsius
(77) *Euvs.Codex Mediceus': osuyste, pluraliter ;
germanam, admittamus). et Pseudo-Clementi, ita
quo modo etiara legitur non solum in nostro interprseserlim sententiam suam, Petri nomine, propoprete, sed etiam in Magdalenensi vulgata? internenti : TfJ; 'Ptojiaiojv 'EyxXirjjta; ATvo; u.lv 6 KXaupretationis exemplari. Ib.
Sta; TtpwTo; uit6 HaiSXou. KX/(Jtr,; os |i.STa tov A(vou
(78) "AaTtatrai TtavTa; tou; 6u.o!ou; oot avtsOavaTov uti' EJJ.OJ Ilstpou osjTepo; EyetpoTOv^OTj.
y_ou.svou; tt,; eautiov tjojTrjpfa; ix XptJTtp Pro
Episcopus Ecclesise Romanorum Linus quidem
aot codex Mediceus habet aou. Tota vero haec peCiaudire filius a Paulo primus, post mortem vero riodus in editione vulgata Latina desideratur. Id.
Lini^^lemensa me Petro secundus ordinatus est.
(76) El'ptov. Ex Mediceo codice rectius edidit
Haud facile enim concesserint Romanenses, priVossius, "Hptov, pro quo in nostro interprete lemum se episcopum a Paulo accepisse ; et ut Clegitur a Eron ; m Vet. vulgat. Hyron vel Himentem ipsum a Petro, morte jam imminente, orron, sic rnim habent mss., non Hyeron, ut
dinatum fuisse fortasse non negaverint; it.i ante
primi ; mnltoque minus, Hieronymus, ut posillud tempus, Potro non modo vivente, sed etiam
teriores editores (prius illud noraen abbreviatum
cecumenicum pontificatum (ut illli volunt) adminirati) exhibuerunt Non alius autem intelligendus
stranteepiscopatuTiRomanumoblinuisseiquodet in
quam Heron diaconus, ipsius Ignatii in epis1. \i,Conslitut. c. 8, et hic l.vu, c. 47, Clemens iste
copatu Antiocheno postea successor. Id.
innuit) aegreadmodum,opinor, admiserint, Uslbb.
(80) Ta tpfXraxa auTtov Ttxva. Ex Crfficis sup

887

AD EPISTOLAS S. IGNATII OENUIXAS APPENDIX.

perpetuum : acvidcam te in Christo potientem co- A vr,v oapxtxfjv xai Tcvuu.aTtxf)v (81) &Ye'av * ,8 KJrona.
p!0? dYtderri (82) ds!- xai M'6otu,( cre ev Xpterrtji tufydvoucrav 54 (83) tou erretpdvou.

AD TARSENSES

nPOS TOYS EN TAP2Q

irNATIOS (84) .
'IvvaTioc;, 6 xai BeotpeSpoc;, tt\ ereerioTu.e'vfl eU Xpt<rxtj> 'ExxXr(crief, aijieTcaivtj) ^5, xat aftojivrifiovijiqj,
xai dcitaYaTcrjTij) (85), ttj ouerri ev Tapertj), Iaso;,
e'ipr]vr, drco 8eou Uaxpo; , xat Kupiou '1t,30u
Xpterrou, Tc).r,0uv8e(r| Sta TcavTcSe; (86).
I. 'Atco up(ae; uiypt 'PuWrje; 8r,ptou.ayu>- oiy j-o
I. A Syria Romam usque cum bestiis depugno;
non quod a brutis feris devorer : hee namque, ut j ak6yu)-i 6r,p!u>v pt6po)crx()|Jtevoc; (87)- TauTa fip, i;
nostis, Deo volente, pepercerunt Danieli * ; sed a
t'ctT, Oeoij BeX/JcravToe;, itpeftravro tou Aavtf.X- iir.h
IGNATIUS
Ignatius, qui et Theophorus, salvatae per Christum
Ecclesiai, dign laude, memoria et amore, quoo
Tarsi est, misericordia et pax a Deo^Palre, et
Domino Jesu Christo, multiplicetur semper.

52 al. cre aapxi xai TcvEuo.aTt, 6.


et xiv.

u al. aYiaaoi' xi !,

54 al. Tuyoujav.

5* al. d{teTcatvETt|>.

M Dan. vi

Kupiu). Fruar vobis in Domino, adpraecepta ecplenda esl nostri interpretis versio : alias hiulca ;
clesiastica et moralia descendit : qu in aliis epi dilectissima ipsorum [soboles] Filiorum etiam
stolis totidem verbis legi ait Vedelius ; exceptis
Cassiani mentio fit in Epistola ad Heronem (pag.
109) : "AerTcaerat Kaoutavov t6v ejevov (jtou, xai tt,v
aliquot qua; a stellione conflcta sunt.
cr(jivoTaTr|V auTOu 6u.cjuyov, xai Ta .iXTaTa auTtov
Ubi praiceplum de episcopi, presbytprorum.diaconorum et populi subordinatione, hoc claudi epiTcatoia. Usser.
phonemate animadverte; 'Avti^u/o; e-fto Ttiv v->(81) 'Epptuuivr,v o= erspxi xai TeveuijtaT!. In
XaTTovTtov Ta JTr,v rf,v euTaJtav, ut in Edklola ad
Mediceo codice Iegitur : 'EpMu)u.evr,v ctapxtxf.v xcti
Polycarpum : 'AvTii|/uyov evel) tojv uTtoTaa-otiivtuv
Tcvsuu,aTixT)v Lytlat, ut et in Latino nostro intereTttcrxoTtto, TcpecrouTepiu), Staxovotc; (dvT!J/uyoc; erjim.
prelo : Valentcm, carnalem et spiritualem saniet dvtitj-jyov promiscue in hisce Ignatianis passiui
tatem. Vet. vulgat. Incolumen te, carnali et
usurpatur ; ut in Prolegomen. cap 5 videre licei:
spirituali salute. - Id.
et reliqua omnia communi hoc epilogo : Tauta ojz
|82| 'A-p.daot. Al. dvidTei. Cod. Mediceus : dvidjTi
enfTdTTto, ti)e; tov ti. ei xai o3e(jtat, dXX' tbc; iotXii;
aei. Uterque Latinus interpres, sanctiflcet sem
C jTcojjtttivyjcrxto- Haec non impero, quasi sim aliquid,
per. Id.
tametsi vinctus sum ; verum ut frater comraone(83) Tuyouaav. Mediceus : Tuvyavouaav. Id.
facio , juxta illud alterius Epistolse ad Ephesios:
(84) EpistolsB hujus prima illa verba : 'Atco Supia;
Ou 8taTcr<70(Jtat utiTv, iLe; tov t(" el Yao xat oeSeitit
uiypt 'Ptutxrjc; 8rjptou.ayto ( A Syria Komam usque
8ta to ovoijta, ouicto dTC){pTier(jtat ev Ir,crou XptaTtu'
cum bestiis depugno ) ex Ignatii Epistola ad Roma Non prtccipio vobis, quasi sim aliquid: quanivis
nos desumpta sunt ; quae deinde sequitur 6t,P''u,v
enim vinctus surn propter nomen ejus, necdum ladv8ptTcou.ipcptov appellatio (i.e. ferarum humanam
nien perfectus sum in Christo Jasu. Postremum
formam pne se ferentiuin ) ex Epistola ad Smyrlocum salutationes occupanl: quarum princepsista:
nxos, Tum illis, 'AXX' oiSevoe; Xoyov Tto'.ouu.a'. ouSe
'AoTcdc^ovTai uu.ae; a\ exxXrjCriat tiXtTcrriOttuv, oBsv
lyto Tf,v ti/uy^Tjv Ttu.!av ijjtauTij), ex oratione Pauli ad
xai vpdepu) uu.iv Salutanl vos ecclesiaa PhilippenEphesios (Act. xx, 24) huc translatis; ad Ignalii
sium, unde et scribo vobis. An quia Paulus PhiEpistolam ad Romanos denuo redit hic artilex, et
lippensium episcopos appellavitpluraliter(Pfti/i;>p'
quaB ibi habentur plane flammea [flCp.xai o-Tctupo;,
8r,p!u)v Ti erocrTacreie;, axopr:icru.oi 6crTeu>v, cruYXOTca!
i, 1), Philippensium quoque ecclesias plurali nuu.iXtuv, dXuiu,oi 6'Xou tou otifjtaTOc;, xat xoXicteie; tou
mero auctor hic conimeinorandas putaverit ; an
quod aliffl Philippis, ut metropoli, subject fuerint
StaSoXou tt< eu.e spyect8o>crav, 'iva 'Ir,aou Xpitrrou erctTuyu)- Ignis, crux, ferarum concursus, ossium
ecclesias, quearant alii. Modus certe loquendi nodiscerptiones, membrorum concisiones, totiuscorvus est, nec alibi facile obvius. Usser.
(8ii) 'AciteTcatveTU) , xat dJ;iou.vr1u.oveuTi|) , xn
poris solutio, et diaboli tormenla in me veniant ;
tantummodo ut Jesum Christum nanciscarj, satis D de-taYaTtr^Ttj) . Codex Mediceus , d;ieTta!viu , i
languidehic expressit. "KvTotu.<5e; eijjttTc^oe; Tcup Tcp6e;
dJtou.v... xai dc;tavaTC. Id.
flrjpla, itpoc; Jitsoc;, Tcpoe; crcaupov pidvov '!va XptctTov
(86) nXT|8uv8iri 8ta TtavToe;. Noster interpres,
recte : multiplicetur semper. At vetus vulgatus:
t'oto. Paraium me offero igni, feris, gladio, cruci ;
quasi legisset in prima persona, UXr.euveeir^v oti
tantummodo ut Christum videam. Atque ex hisce
icavToc;, ab hoc incipit ipsum corpus opistola-. f'
centonibus consarcinatum est hoc exordium.
transfert : Satiatus sum in omnibus, quod JaIn Epistolae progressu, veritas mortis Christi hoc
cobus Faber interpretatur : Saturatus sum, reurfuimento conlirmatur : 'jltTtei t!<; yps!a Secrtjitov
pletus sum malis et crudelitalibus eorum quime
XptoTou (jtf, aTco8avivToe; ; t!? ypeta uTco|jtovT\e; ; xte;
yoeia u.aat!Ytuv ; Qtiae enim vinculorum ulilitas,
ducunt, per omnia ; indeque fervidam martyris pietatem colligit. In ms. tamen Baliolensi,
Christo non morluo ?qu<B utilitas tolerantias "? quiB
sanalus ; in Micropresbytico. et edit. Colon.
utiIitasflat\;rorum?quomodo disputavilet Ignatius
ann. 1557, sauciatus, legitur. In edit Colon
in Lpistola ad Trallianos : Ttvoe; evexev i-(0) oeoejxa',
ann. 1536, Sauciatus in lextu. satiatus in
xai eu)(oijt'. 8r)piotia^r;crat ; Stopeav ouv d7co0vr]erzo) ;
Cujus ivi gratia ego vinctussum, et opto ut feris
margine ponitur. Id.
(87; BibptoerxeSu.evoe;. Comestus, vertit uterque
objiciar? Frustra morior itaque ? Tum absoluta
vetus interpres : licet in vulgato Jacobus Faber
hoBreticorum refutatione, et prarnisso illo voto,
qtiotl (ex Panli Epiatola ad Philcmonem desutnptum)
substituerit voratus. lo.
apud Ignatium toties occurrit : 'Ova(u,r(v u(iiuv ev

889

EPISTOl jE supposititIjE. ~- AD tarsenses.

880

Se M (88) dvOpcoTtou/jpeptov (89), ot; 6 avTju,epo; Orjp A feris humanam gerenlibus formam ; in quibus imlu.CptoXeUCOV '8 VJTTEt (90/ U.E 6jr) fjtipa: Xa! titptoaxei'
mitis illa fera lalitans,me quotidiepungit etvulnedXX' oiiSevo; Xdyov Tcotoufjiai tcov Sstvtov (9i), ouoe
rat 50 : sed nihil horurn malorum vereor ; nec faeio
hfui tt,v vj/u^v t'JJt.fv Ejjtauxto, <1>; 4fa,t<^v 61 (92)
anirnam meam preliosiorem quam me60, ut oam plus
autr|V fiaXXov f) tov Kuptov. At6 ExotjxiSi; eifit Ttpo;
amem quam Dominum. Quare paralus sum ad
itup, itpo; Or,p!a, itpo; t;ftpo;, Tcpo; ertaupoV fieSvov
ignem, ad bestias, ad gladium, ad crucem, dum'iva tov Xptatov 'tSoj (93) tov EojTrjpci (94) ftou xai
modo Christum videam.Salvatoremet Deummeum,
8e6v, tov urcep Ijjtou drcoOavovta. IlapaxaXti ouv
qui propler me mortuus est. Obsecro itaque vos
uuit; 1^(0 oeajjuo; Xptatou, 0 ota y?]; xat OaXattr;;
ego vinctus Christi, qui terra marique exagitor ;
state in fide ; este in ea firmi.quia jusius ex fide
IXauvojLEvo;1 atrjxetE iv t^ Tttatst, eopaTot ylvtabi,
vivit 6J ; estote immobiles, quia Dominus inha6'tt 8txato; ix Tciateoj; IJrjaetaf vIvecjOe dxXtvs!;,
bitare facit unius moris in domo t8.
6'tt Kupio; xatotx!st fjtovotpoTtoo; 6* (95) iv ofxto.
II. "Eyviov 8ti ttvs; ttov toij iatava UTtrjOStcov !6ouII. Novi quod quidam ministrorum Salanoe voluerint vos turbare ; quorum alii asseverant. JeXrjBrjaav uu,5; tapoijat- ol u.sv, 6'tt Trjaou; 8oxr]ast
isrtauptuOrj 66 (96), xai Soxr^aet aTtiOavsv 68, o\ 6e,
sum opinione tantum natum esse, opinione cruci6t'. OVJX SOTIV Vio; tou ArjutoupYou- ol oe, oti autcS; ,. flsum et mortuum ; alii vero.eum non essp Filium
vtcov 6s(i; (97)- aXXoi 8e, oti t}/tX6;
Creatoris : nonnulli vero, ipsum esse super omnia
E7TIV 6 ETCt Ttavt
av6pojTtt5; Itciv Etspot oe, 6ti ?) aape; auTrj oux l^ilDeum ; alii merum homineni esse ; alii autem.quod
pstat * (98),xai Sil tov drcoXauaTixov (99) |3!ov t/rj,v
hffic caro non resurgit, etquod volupluaria vita vixac [XETtEvat (!) touto 70 (2J vap Etvat rtlpa; ttiv
venda sit, atque amplectenda ; hanc enim esse
aYaOtov toT; (jtet' ou tcoXu oOatTjjotJiivot;. Toaouttuv
finem bonorum.iis qui paulopost interituri sinl11.
xaxtLv lau.6; siaExo)[j.aaev (j). 'AXX' 6u.eT; ouoe Tcpo;
Tot malorum examen petulanter irrupit. At vos
tiipav el^ate trj 6rcota-ffi autcov (4). llauXou -fdp
neque ad horam cessistis subjectione72ergaillos.
ette TtoXttai (5) xa! fjteOr(Tai, tou d-6 'IepoaaoXuPauli enim estis cives et discipuli ; qui ab Hierosofiaiv xa! xuxXcu u.sy^pt tou 'iXXupixou TceTcXT^ptoy.ito;
lymis per circuilum usque ad Illyricum evungelito EuaYflXtov, xai ta otifjJiaTa xou Xptctou ev trj
cam explevit pra'dicationem ", et stigmata Chrisii
tja^xi Tceptifipovto;.
in caine sua circumtulit '*.
MI.Oo u.Eu.vTjtjtEvoi, itavtuj; Ytvticr/.STE 6'tt 'lr,ejou; 6
111. Cujus memorcs, prorsus cognoscilis quod
Kupto; " (6) aXT,66j; lytvWfir, Ix Mp(a;, YEvr'u-e''')C
Jesus Dominus vere natus est ex Maria, factus de
81 al. iX)a. al iixipojXEJEt 6';. 5 Ad Smyrn. Act. xx, 24. ' al. avaTtcjv. C! I Cor. xvi, 13. ,:i Habac. m
4 ; Gal. 111, H. * al. 6u,otpoTCju;. 6i Psal. lxvii, 7. 6S al. SYEvvr.flr). 7 al ijtaupo')6rj . 68 al. evr.YEptat. al^iov [jiTtsvat. 70 al. toutov. " Cuiut. ap. vi, 26. 61 Gal. 11, 5. n Act. ix, xxi et xxu ; Rom. xv, 19. 7* Gal. vi>
17. ,lal. XptiTo;.
(90) 'ATcoXaucrtix^v. Vet. vulgat fruibilem, "
(88) 'AXX' cVrctS. Medic. urto H. Usser.
C
(89 'j\vHpojTtofjic)poiuv. Quid eniin interest (ait
pro quo Jacobus Faber sub-tilint," terminabilem."
in Offic. 1. 111 Cicero) ulrum ex homine se con1d.
(1) Mettivat. Cod. Mediceus : ijfiv xat fjtettEvat.
veitai quis in belluam, an in figuia hominis iin
maiiitatem gerat bellux "? be Or,p!ot; aveptoTtost
Id.
SstTt., etiam in 11 Clemenlinarum Constitulionum
(2) Touto. Cod. Nydprucc. et Florentin. tojtov.
lib., cap. 21, facta reperitur mentio. Vid. not. in
Id.
(3) ToejOJteov xaxaiv Eajjto; etejexojfjtatjev. AnEpist ud Smyrn. Id.
glican. Tantorum malorum multitudo eos in(90) 'E;Jtf uiXsuei, 6'; vtktti. Cod. Mediceus : l\xcfojXsjojv vjTtst, et noslerinterpres : latitans punebriavit. Vet. vulgat. Qui quidem illismultorum
asger cumulatus est, > pro quo Jacobus Faber edigit. Id.
dit : Quibus quidem multorum malorum ager
(91) 'AXX' ouSsvo; Xo-/ov TtDtoufxat ttuv Setviov.
cumulatus est. Morelius : Tot malorum exainen
Ex Act. xx, 24. Noster interpres : Sed de nullo
petulantibus irrupit. Brunnerus : Tantumno
sermonem facio durorum. Vetus vulgatus : Sed
gregem malorum tam petulanter irrupisse ! Vairnulli iniquorum istorum facio sermonem, longe
lenius : Tantorum malorum agmen impudenler
ascriptoris mente. Id.
se ingessit. MBstra;us Tantorum maloruin
(92) 'ili aYarttov. *Uv aYaTttov edidit Msestroeus :
agrnen se petulauter ingessit Siquidem verbuin
quo modo et codex Mediceus legit, et noster vertit
s ejxojfjii^etv (inquit) quo auctor utitur, lascivire,
interpres. Id.
(93) "Jva ypto-rov *8(o. Anglican. Jesi m Chri- f) bacchari et protervia, quulis est comessantium,
stum sciens. Id.
uti, Uudfeo teste, significat. Id.
(94) StoTrjpa. Cod. Nydprucc. ntpa. Idid.
(4) 0081 Ttpo; (opav e"c]ate tfi 6notaY?i u(95) Movotporcou;. ld. 6(j.otpoTcou;. Id.
tojv. Ex Galat. 11, 5. Ita et noster interpres : Ne(96) 4oxr|jEt iYEvv/6r), xa! ooxijeTEt icrtaup(oOr|.
que ad horam veniatissubsubjectionem ipsorum,
ubi vetus vulgatus habet : Sed vos non iulciidaCod. Mediceus : Sox^tjet iTtaupojOrj xai Soxrjaet
tis eorum (hoc enini solum in Baliolensi el MiigoTiQavev, ut et noster interpres : opinione crucidalenensi ms. reperio), vel, mundaciis eorum,
fixus est, et opinione moiluusest > Id.
(97j '0 irt! 7ca-/ttov estj; Vid. Prolegomen. cap.
ut alii habent codiccs. Id.
(5) Ua-jXou yip Icne itoXTtat. Tarsensem
12. Id
[98) 'Oti t( tjapf autTj oix Ivsipstat. Cod. Nydenitn fuisse Paulum, ex Act. ix, II, 21, 36. elxxn,
prucc. iYrlyesta'., et vetus vulgatus interpres :quia
3, notum est. Vid. Epiphan. Advers. Lbionmos,
caro ejus (autou, Christi sc.) non resurrexit. Sed
ha?res. 30. Id.
ex sequentibus constat, damnari hic eos, qui re(6j'0 Kup.o;. Ita Cod. Nydprucc, Florenlin.,Mcdiceus et uotter interpres. Auguitan. 6 Xp.9t6;.b.
surrectionem absolute negabant. Id.

891

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

892

mulieie : ac revera crucifixus est. Milii eniin, in- A. ex "|'uva'.x'JV xjtl Xr.Oeia eaTaupto6T(. 'EjJ.01 vip
quil,tiabsitgloriari,nisi in cruce Doraini Jesu 7,.Et (prjo-t, jj.-r) fivoiTO xauyao-0i, e* jjltj h t<Ji araupiji
vere passus est, et mortuus est, ac resurrexit. St tou Kuptou tou 'Ii-oou. Kat aXT;6Eta sr;a8E, xat
passibilis enim,inquit,Christus. si primus ex mor- ardOavs, xat avejxr,. Ei tcoOtjtoc vip, er^lv, h
tuorum resurreclione 1". Et : Quod mortuus est,pec- Xpioxoc, Et TcptoTOC i% avacjTao-sioc vexouiv. Ki.
cato mortuus est semel ; quod autem vivit, vivit "0 artsOavs, tt, apiapTia an^avEV Etpaicat' S tt
Deo "8. >' Quna namque vinculorum utilitas,Christo ?i, tuj 6e'to f,. 'ETtei t'c XPe-et ^'lUiuv (~), J*lpiTw
non mortuo? qua) utilitas tolerantia;? qua? utilitas jjtr, -Ti6av<SvT0; 79 ; t(c XP^a u-rofiovf,!; ; Tt" ypeia
flagrorum ? Cur landem, Petrus quidem cruciflxus (ji-cTTtYtuv ; T( Srjiroxe, nirpoc jj.lv iffraupouTO' uaii.
est ; Paulus vero et Jacobus gladio truncati * ? Xoc 81 xat 'IaxtoSoc jjta^aipa etsjjivovto' 'ltuivvT|- 0Joannes autem in Patmo relegatus est " ; Stepha- EtpuYaSEuETO ev IlaTjiijr Te\pavoc os Iv XiOotc avijnus autem lapidibus interemptus fuit a Juda?is, pe"TO Tr-ipi 82 Ttov xuptoxTOvojv 'IouSattuv (8); i'u
qui Dominum trucidarunt ? Verum nihil horum ouoev TOUTtov stxfj (9). 'Mrfidct yip {jTauptoOr, 0
Kuptoc 6tc6 t(ov SuicrsSujv.
temere factum ,3.Revera enim ab impiis crucifixus
est Dominus.
IV. Et quod hic ipse qui ex muliere natus est, n IV. Kat 6'ti outoc 0 YEVVT;6eic (10) ex v-Jvatxo-jWFilius est Dei : et qui crucifixus est, primogenilus
EC7T1 tou 8eou- xai 6 c/Taupto^Etc, TcptoToroxo; zint;
est omnis creatura?,ac Deus Verbum : et ipse fecit XTtaetuc, xai 6e6; Aivo;- xai auxoc E"ToIt((-e Ti iravomnia. Dicit enim Apostolus : Unus Deus Pater, -a (11). Ayih y*P 0 'AtcootoXoc' E'c e6; 6 H*exquo omnia: unus Dominus Jesus Christus, per TT,p, et ou Ta TcavTa- xat eTc Kuptoc 'Ir,cjouc Xpiquem omnia '*. Et iterum : Unus enim Deus, et aroc (12), 6V ou Ta iravTa. Kai TcaXtV Etc fip
unus mediator Dei et hominum, homo Jesus Chri- 6i6c, xai eTc jiecr!Tr,c 6eou xot ivBpcoraov hstus *5 : et in ipso condita sunt univcrsa in ccelo et OpioTtoc 'Ir,crouc Xpio-T(ic' xat ev auTtj) ex-isOl w
in terra, visibilia et invisibilia: et ipse esl ante TcivTa ev oupavtjj /.at etci ~p?,i, 6paTa xat acpaxa
xal auT^c ecrrt rcpo TcavTtov, xai Ta iravTa Jv aiVrtjf
omnes, et omnia in ipso constant **.
OUVECTTr|Xe.

V. Kat oTt oux auT<5c Vcmv 6 Itci TcavTtov 6eo; xa!


V. Et quod ipse non est super omnia Deus et
Pater.sed Filius ipsius,dicit : Ascendo ad Patrem naTT,p (13), aXX' Vl6c exeIvou, Xeyei* 'AvaSaivw
meum el Palrem vestrum ; Deum meum et Deum Ttpoc tov UaTioa jiou xat UaTEpa ujjttov, xat 8tov
veslrum -. Item : tum subjecta fuerint illi omnia,
jjlou xat 6e6v 6ji6jv. Kai- 'Otov uiroTaYTi auTtji Ta
lunc et ipse subjectus erit ei,qui subjecit ei omnia; TrivTa, tote xal M auTo; * CiTcoTaYiJoETai (14) tiji
ut sit Deus omnia in omnibus 80. Ergo alter est C 6rcoTa$avTi auTtfj Ta navTa, "tva $ 6 6e6 m
TtavTSt ev iratjiv. Ouxouv iTep6c Iotiv 6 ui:0Ta;ac,
qui subjecit.et qui est omnia in omnibus; etalter
cui subjecta sunt, qui etiamcum omnibus subjici- v.i\ 6jv Ta TtavTa ev Tcacrf xai tTepoc, (p BWt*I'li
lur.
6'c 01 xat jxeTa TcavTtov iTCOTao-aeTai (15).
VI. Kal oviTe ifikhi SvOptoTcoc, 6 81' ou (16), xa' b
VI. Sed neque homo merus est, is perquem, et
tij -fifmi ta Ttavta. netvta y^P 8i' outou evsvKti.
in quo facta sunt omnia. Omnia enim peripsitm facta sunt * . Quando faciebat coelum, aderam illi ; et 'Jlvixa liroiei (17) tov oupavov, ffujiicap^firiV au78 Gal. vi, 14. 71 Act. xxvi, 23. 78Rom. vi, 10. 7 al. anoOavoVcoc. M Act. xn, 2 ' Apoc. 1, 9. 8I al. *j*K
' I. 6ons<. ap. vm, 46. " I Cc-r. viu, 6. K I Tim. ", b. 80 Col. 1, 16, 17. 81 Joan. xx, 17. al. tva totb. w
al. auToc 6 r'toc. 90 1 Cor. xv, 28. 9I al. $. * Joan.
3.
(7) Tic XP-'a Seo-jjtwv. Imitatio est loci Epistolx
diceus : "va t6ts xat auT^c iTtOTOYrlo-eTai, ubi "vf
ad frallianos. UiSER.
superfluum est : 6 Vtdc vero, ab utroque vetere Utino interprete oeque abest. Id.
(8.1 flpoc Ttov xuptoxTivtov 'louSaituv. Vid. Prort (15) 'Oc xai jjtETa TcavTtov
6icoTaaa-eTat. It4
legnmen. c. 14. 1d.
Cod. Nydprucc. et Mediceus : non tjixa!,utiin Au(9) ',\XX' ouoev tojtojv ttxfj. Anglican. : Sod
gustano perperam legitur. Anglican. : quietcum
nihil horum vaue. Vet. vulgat. : Sednecinhoc
omnibus subjicitur.Vet.vu!gat. : qui etposthKC
quidein est victoria, acsi legisset : 'AXX' 066" iv
omnia subjectus erit illi qui ei subaidit omnia.
TOUTttJ VIXJ). Id.
(10| Kat oti outoc 6 YtvvT;8tc. Anglican. : Et Id.(16) '0 8t' ou. '0, in Augustano codice omissus,
sic natus, outojc legens, pro outo;. 1d.
in Mediceo, Florentino et Nydprucciano rectele^i(11 ) Ta ira/ra. Post bxc ex Mediceo codice addendum est : Kat naXtv. Noster quoque interpres tur. Id.
(17) 'Ilvixa etcoIei. Pra?mittitnr huic testimonio
habet hic : < Et rursus, vetus vulgalus : Et itein editione vulgata Latina : sicut (ita enim habel
rum. Id.
Baliolensis ms.) etin libro Sapientias ipsedeseipso
(12) XpitTT^c. Additur in vetere vulgato inter- refert, dicens. Ubi nota, locum ex vin Proverbioprete, exColoss. i, 15 *. Qui est imago Dei invi- rum capite productum.inlibro Sapientiwrepertum
sibilis. primogenitus universa) crealuras. Id.
hic dici : uti etiam apud 4thanasium, in decretis
(13) '0 E7ti TtavTtuv 6e6c xat TlaTTjp. In Angli synodi Niceenai Sic et in Conslitutionib. apostolicif,
cano inteipiete xa(, iu Grseco Mediceo et Latino lib. 1, cap. 7(al. 8). loquilur pseudo-CIemens : Mivetere vulgato xa'. IlaTr]p omittitur. Vid. Prolego- 6to;jLEv, lv Tfi Zotpia t! \iyii 6 cYtoc Xoyoc. Disc^men. cap. 12. Id.
mus, in Sapientia quid dicat sanctus sermo^ Et
(14) T6te xat out6c 6 Vl6c uicoTaYrJo-STai. Meiu ipso Missali Romano (mens. Jul.) exstat: Le

893

EPISTOLjE SUPPOSlTITijE. AD TARSENSES

894

TtJ, xal exe! f]fxr,v iwcp' auTff dpfidtViuTa (18),


-poaiyirpj fxot xa8' fjfxipav. U<I>; 8' av 6 t}/'.X6;
Optorco; fptouTe- Kdflou ex OEi-itov [xou ; lliJi; 81
tfkffr IIpiv 'ASpaifx veveTflat, ^Y^ e'r" ^a'j-ajdv " jjie ttJ 8o$p K tou $ Etv_ov Ttpo tou

xa!. A 6> eram penes illum componens ; cl cdgaudebat mihi


quottdie M Quomodo autem merus homo audivit :
fiv
Sede a dextris meis M? Quo modo vero dicebat :
xai
^"
/InJegunjm Abraham fieret. ego sum 91 ? Et: Clarifica
tov
me claritate tua. quam hubui priusquam mundus
esset w? Qualis aute:n homo diceret : Descendi dc
xotjxov eivat ,8 (19) ; DoTo; 8e avOptoiro; eXevev ' (20)KaTa66r(xa Ix tou oupavou, ouy_ 'tva irotto to Oec&to, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntaXr^fxa t6 Efiov, dXXa to Oe),r,u:a tou TtifXij/avT<5;
tem ejus qui misit me * ? De quo porro homine dici
fie ; Tlepc iroiou oe dvflptuTtou IXeyev "Hv to tpio; to
potuit : Erat lux vera, qux illuminat omnem homiaXrjOtvov, o (ftuTtJet iravTa avSptuTcov epydfxEvov
nem venienlem in hunc mundum : in mundo erat, et
ei; tov xdTjxov ev Ttp xdjfxtp fjv, xat 6 xdjfio; ot'
mundus per ipsum factus est, et mundus eum non
auTOu ifi-ttzo, xai 6 xdjfxo; aiyrov oux hpur 'Is
cognovit: in propria venit, et sui eum non recepctcc iota fjXOe, xai ol "tStot au*:6v ou TtapiXaSov ;
runt ' ? Quo modo igitur hic, merus homo, ac ex
nio; ouv 6 toiouto;, t|/tX6 avSpioico;, xat ex Map!a<;
Maria exsistentia) habet exordium ; et non potius
fytuv tt,v dpv_f,v tou etvat, dXX' ou)ri 6eo; A6fO(,
Deus Verbum, et unigenitus Filius? ln principio
xai {xovofevf,; Vtd; ; 'Ev dpy_fj yap fjv 4 Advo;, xal T
_ enim erat Yerbum, et Verbum erat apud Lcum et
b Adfo; f,v jcpo; tov 6eov, xat 8e6; f[v 6 AdDeus erat Verbum *. Et alibi : Dominus creavit me
vo; (21). Kf,t v aXXot; (22)- Kupto; iXTtcri fjte dpinitium viarum suarum, in operasua; anle szeculum
__f,v 68tuv auTou, ei; Epya auTOU- Ttpo tou aiiuvo;
fundavit me ; et ante omnes colles generat me 5.
lOetJteXttooe fie- Ttpo 8t> uavTtuv Bouvtuv vsvva fxe.
VII. Quod autem et resurgunt corpnra nostra,
VII. "Oti 8e xa; avitrraTat Ttt TtifxaTa f|fxiov, Xvf
dicit : Amen dico vobis, quia venit hora in qua om'Afxfjv, Xivto 6fxiv, 6'ti Epystat tlipa, ev -j. icavnes qui in mcnumentis sunt, audicnt vocem Filii
tec ol ev Toi; fjtvrjfjtetoti; ixouoovTat Tfj<; eptovf];
Dci ; et qui audierint, vivent *. Et Apostolus : Oportoo Vlou (23) tou 6eou, xat ol dxouoavTE; JlJtet enim coiruptibile hoc induere incorruplionem, et
oovrat. Kai 6 'AiccicrtoXot; (24)- Aei faP xo <p8apTov
mortale hoc induere immortalitatem 7. Quodque oportouto evSuaaaGai dtpflapjiav,
xal to
0vt,t6v
tet temperate ac juste vivere, rursum dicit : Nolite
touto tvvSuiajOat aOavaoiav. Kat 8tt 8ei txtotppdvto:; Uf^v xat Sixadoi; ' (25) itdXtv XeYei (26)' Mfj
errare : nequc adulleri, neque molles, neque masculorum concubitores, neque fornicarii, neque maledici,
TtXavajBe, oute fioijfVt, oute fjtaXaxot, oute i.oneque ebriosi, neque fures, possunt regnum Dei possevo^otTat (27), ouTe Ttdpvot, oS^e XotSopot, oute
sidere M. Et : Si mortui nonresurgunt,neque Christus
ftiOjtrot, ouTt xXeiCTat, pauiXefav eou TtXr,povofxfjuat ,0 (28)
SuvavTai. Ka(- El' vtxpot C resurrexil ; vana est igitur prxdicatio nostra ; vana
oiix
Ifilprircai, oioe Xpio-toe; if^ftp-zai, xevov
autem et fides vestra. Adhuc estis in peccath vestris.
ap to xrjpuYjxa fjfxiov, xevf, 8s xat f) ittjTtt;
Ergo et qui dormierunt in Christo. perierunl. St in
M Prov. vm. 27, 30. 9* Psal cix, 1. '5 al. 8oi;atjEic;. " deest in al. ,7 Joan. vm 58. s al ftihOxi.
w Joan. xvii, 5. al. spEi. * Joan. vi, 38. ' Joan. i, 9, *' Joan.
i, 1.
5 Prov.
viu. 22,
25 8 Joan.
Joai
"
"
"
"' ' 23.
'
v, 2o, 28. 7 I Cor. xy, 53. 8 al. tujsSio;. ' al. xaQto; HauA.o<; rcdXtv. i0 al. ou xXpovofxrJjouji
I Co r.
vi, .
t|r.Xd<; hic repetitur : Qualis autem homo nudus,
ctio libri Sapientiae, cap. xxxi : Mulierem fortem
(vel, si nudus, > ut est in Cantabrig ms., dicequis inveniet? ut GuilielmumEysengreineum raret. Id.
tio fugerit : qui in centenario 1 contra Magdeburgenses (part. vi, distinct 6f, Ij^natium affirmat ci(21) Ka! 6;6; fy b Adyot;. In editione vulgata
tare multoties Sapientiae librum; cum tamen ille
Latina additur ex eodem capite i Evangelii secunliber in Judsorum canone nnn habeatur. Alqui
dum Joannem : Omnia per ipsum facta sunt, et
siue ipso lactum est nihil. Et paulo post : t Vihoc tantum in loco Sapientiaa librum nominatum
invenitnus ; eumque non alium, quam qui in ipso
dimus ploriam ejus, gloriam tanquam Unigeniti a
Judieorum habetur canone. Usser.
Patre, plenumiiratiaetveritate ; et iterum: Unii 18i 'Apftd^outja. < Componens: ut habet utergenitus qui est in sinu Palris, ipse enarravit. Ib.
3ue vetus interpres. ltcet in vulgato, libri ediliad- .,
(22) Ka- ev aXX'i;. Vet. vulgatus : Qui et per
ant cuncta, etms. Baliolensis omnino. Sed " Salomone
omonem refert, dicens. Io.
qnia neque in ms. MagdalanensietPetaviano, ne(23) Tou Vlou Non recte omissura in Mediceo
que in Graico, neque in textuipso originali, Prov.
codice. Id.
vni, 30, habebatur, additamentum illudomisi. Id.
(24) Kat 6 'A-dtrtoXot;. Vet. vulgat. Quod etiam
(19) \<i\ia=.<.i [xe ttj odi-T, fj etv_ov -it^o tou tov
Apostolus confirraat, dicens. lt>.
xdofxov fejEjflai. Codex Mediceus: Adtjao-dv jxe ttj
(25) Kat 6'ti 8ei ato<f>?dvto<; fiv xat 8ixa!to;,
ode-r, tjou ^ ty_ov n>6 tou tov xdjfxov etvat Textus
xaflto; llauXo; itaXiv Xeyet. Cod. Mediceus ; xal
originalis, Joann. xvn. 5 : \itxrj6v fxe <ru, IIiTep,
oti 8ii itossdvto; [xai] eujeoioc; Jfjv, rcdXtv XyE'.
Ttaii jeaoTtf ttj 8 j;r, fj ttyov, ^30 tou tov xdifxov
iNoster interpres : < Et quoniam (vel quial oportet
e\i.. r:a;i tjoi. Noster Ignalii iuterpres : Clarilemperate vivereet jusle Deo ; rursus. Vetusvulfica me. \i'ater, in Cantabrigiensi exemplari addigat. : Et quiaoporlfl cjiste acjustevivere, sefuntur] tlarit.ite quam baliui, antctfuam mundus esdum qnod tsic enim iiab'l Magdaleneusis et PelaS' t. ! te Vukjatus vero : Gloria illa gloritica
vianus ms.) iterum di<il lo.
ma, (l'aler, hic etiam in ms. Petaviano adjicitur),
(j>6) KaOto; llauAo;. Cod. Nyd|>iuccianus : utoc;
quam habui apud te prius quam mundus fieret.
6 IJaO/.o;. Id.
(27) 'ApjevoxoiTat. Cod. Mediceus : Ttdpvot. Io.^
1d.
(20) lloio? 8e avflptoTco? IpeT. Cod. Mediceus
(28) KXrjpovofXTJtrouji. Ibicl. xXrfpovofxfjtjai 8u4XtY*v hic habt, pro ipti. A nortro vro in terprnU
VVTt. ID.

!
895

AD EPTSTOLAS S. IGNATII GENTJINAS AP!'ENDIX.

har vita tantum sperantes sumus in Christo, mise- A. ouiov ** (29). "Eti eoTt lv xaTj iuaprtai; 6|ituv
"Apa xat ot xoiut.OIvtec ev XptOTtij, iTctoXovTO. EI iv
rabiliores sumus omnibus hominibus. Si mortui non
resurgunt, mawlucemus et bibamus, eras enim moTT, co<j tauTTj r^XTctxoTec eouev tv XptOTUJ uovov,
).uvoTepot TtivTtov ivflptoTctov eouev. Ei vExpol
riemur ". Hoc vero modo affecti, quid differemus
oux EYE''povTat, ociyoj[iev xa! TtJtouiV, auptov vjp
ab asinis et canibus, qui futuroruin nulla cura haaTtoOv^uxojiev. Outoj 06 Staxe!uevot, t! 010'oousv ovtuv
bita de edendo solum sunt solliciti , in appetentiam
xa! xuvujv, o"t firjSev tou uIXXovtoc t5povTt'ov-E;, |ioquoque eorum qum sequunluringluviem.devenienvov tou tpafeTv tppovTtJjoujLV, el; opejtv (30) epyoustes ? Nescii enim sunt intrinsecus moventis inlelvot xa? Ttov l* ueTa to tpa-vEtv ; 'Avt-(oTr,T0t vip
lectus.
e'trt tou vou ,5, toO xivouvto; evOoOev (31).
VIII. 'Ova!ur,v uuujv ev Kuplto. NV/itTe' itctsav
VIII. Fruar vobis in Domino. Sobrie vivite : sinExajTOC xaxiav iTcoflcoflei, xat tov Or(p'.iioT( Sjiiov,
guli abjicite omnem malitiam, ferinam excandexataXaXtav, aoxocavctav, aicrypoXoYtav, euTpaneXiiv,
scenliam,detractionem, calumniam,turpiloquium,
t}/'.Oupta(jtov, tpuafujatv ie, u6rjv, Xavvetav, tptXappscurrilitatem, susurros, faslum, ebrietatem, libiptav, otXoSoJiav, tpflivov, xai itav to toutoi; ouviodinern, avaritiam, inanem gloriam, invidiam, et
quidquid bis consonum. Induite vero Dominum no- j> *v- 'EvSuoaoOe 8'e tov Kuptov tjuujv (32) 'It(jo3
Xptrtov, xat tt]c oapxo; Ttpovoiav ur, TioteTjJe
strum Jesum Christum ; et camis curam ne feceritis
'.; jTttOuuiac. 01 TtpEoSuTSpot, UTtOTaactEsOe Tto eittt?i desideriis l8. Presbyteri,subjecli estote episcopo ;
ox^rap" ot Staxovot, toTc TtpEcrSuTEpotc (33)" 6 ).ctt>;,
diaconi, presbyteris ; populus, presbyteris et diaT-.T; Trp=o6uTepotc xat toTc Staxovotc (34). 'Avt!t"jconis. Pro animabus eorum qui buncpulchrum or^oc *9 (35) evco Ttov tpuXarcovTOjv TauTr,v tt,v eutjilineni servaut, ego sim : et Dominus sit cum ipsis
cjtav- xat 6 Kuptoc EtT) uet' auTiov StrjvExuJC (36).
perpeluo.
IX. Ot avSpec, otepyete tac Ya;jteTac uuujv a! y.
IX. Viri.diligiteuxores veslras; mulieres, vestros
vaTxec, tou; Sjiotjivouc (37). Ot TicuS;c, to;j; yoconju^es. Liberi, parautes vencremini : parenles,
veTc atSsToOE ,0 (38)- ot voveTc, Ta TExva exto5:."e
educate liberos in disciplina et correptionc Domini *'.
iv TtatOEla xa! vouOeota Kup!ou. Tac ev TtcpH:Eas quae in virginitate degunt, honorate velut
v!a ttptaTE, tbc Uptlac XptoTou (39) xac ev E[j.vii
Chrislo sacralas : viduas iu pudicitia permanentt,ti /r]pac, ojc Ouotao-Trjptov 8eou (40). 0! JoJ).'t,
t'..s, ut altare Dei. Servi, cum limore dominis mi[JETa t66ou TOTC XuptOlC tCjUTCTjpETETTe 01 xuptot, (!
nislrale : dorniui, cum moderatione servis iinpeTJKfEiSouc toT; SouXotc cTttTaooETE. Mt,Se:; h 6,uTv iprale **. Nemo inter vos otLsus sit : niuter enim
voc eotoj- [i>|TT,p Yap t^c ev8e(c T| apffa (41). TauTa
egestatis incrtia. Hiuc non impero, quasi sira aliOUX ETCtTSTTOJ, oj; oiv t!, el xat SESEfiat, aXX' t!>c iodquid, tamelsi vinctus sum ; verum ut frater comtv6c uTTotiijj.vr|ox(o (42). E't'rj Kuptoc ueO' uutiiv H.
monefacio ". Sit Dominus vobiscum.
X. '(Jva(iT,v 6,u6jv tojv Tcpooeu^cov. UpooeJ^isSs,
X. Utinam consequar orationum vestrarum fru,s al ^iuojv. " I Cor. xv, 13, 14, 17. 18. 19, 32, " al. eVtv SpEXTtxot xat twv. " al. t6v vouv. ' in
ms. inseritur ujjjtij/tv.
n al. uutov.
** Roni. xm, 14. 10 al. ivTitlu^ov.
!0 al. atvETcrOE et Tcpor.vEtcet.
11 Ephes. vi, 4. " 1. Epist. Polyc. c. 4 ; Const. ap. n, 26 et in, 6, 14. " Const. ap. n, 4.
u ms. r,,ui>v.
(29) 'II TtfoTic 6(iiov. "Eti Jote Iv TaTc iptapTtatc uutov, adhuc estis in peccatis veslris, recte additum hic legilurtum in Grseco Mediceo,tum
in utroque vetere Latino interprete, ex I Corinth.
xv, 17. LIsser.
^ (30) EtVtv SptxTtxo!. Cod. Medic. tppovTiiJoucrtv
ttc 6pef'.v ep^duEvot, et noster interpres : in appetiLum euntes. Id.
n
(31) 'AvE-icrTTjTOl -fip ElTl t6v vouv,
TOU XI- u
vouvto; evooOev. Pro tov vouv, rectius habet Mediceus codex, tou vou : quo inodo nosler reddidit
interpres : Inscii enim sunt moveutis intus intellectus, ubi vet. vulgat. Inscii sunl quid interius
moveatur. Id.
(32) T6v Kuptov T,utov. Ila Cod. Nydprucc. et
ulerque vetus interpres : nisi quod ms. Magdalenensis legat vestrum ; ut Graicus Augustanus
et Mediceus, uutjjv. Id.
(33) ToT; TrpioSuTlcotc. Anglican. Kpiscopo et
presbyteris. Id.
(34) Totc TtpEoSuT^po'.; xat toic 8tax<5vot;, Id.
diaconis, mentione presbyterorum prajtermissa Id.
(35) 'Avt!'!/jy_')c. Florentin. 'Avt!ij/uy_ov. Id.
(36) Atr.vexto;. Vet. vulgat. indesinenter, et
mox : Commendo. Sic enim habentlibri mss.
ubi editi : indeficienter, et mando. Id.

(37) \\ YuvaTxec, touc 6uo!Jjyouc. Vet. vnlgal.


i et vos mulieres, diligite conipares vestros, qus
in libris editis hactenus desiderata sunt. Id.
!38) Touc Yov=tc aiSEToOe. Ita Cod. Nydprucc,
ubi Mediceus atveToOt, Florentinus et Augustanus
perperam, tcpotjyeToOe. Vetus vulgatus, recte : honorate parentes. Anglican. pareutes prehouorate. Id.
(39) 'lepEtac Xpiorou. Eusebius De laudibus
Constanlini, cap. 17, p. 661, Yuv3t'-X<*>v T6 If*'*
Clirysostomus de Domnina : xat leptla Ytv;vt.
Quanto autem magis blasphemabile est, si qus
sacerdotes pudicitiae dicimini, impudicarura ritu
procedatis cultj et expicta) "? Tertull. n De cultu
feminarum, 12. Proprie tamen sacerdotium admulieres non peilinet, utdiximus alibi. Vide Eusob.
Pemonstr. e.rang. m, 6 Cot.
(40) 'lic OuoiacrcTjstov 9eou. Vid. not. in Polycarpi Epist. nd Philippeus. Usser.
(41) MrjTTjp yip tt,c JvSefa; }) aiYta. Ita in pseudo-Clementinis Constitutionib. lib. n. cap. 4: Mr,Tr,p JoTtv tj ipvia tou Xiuou' Mater famisestinertia. ln.
(42) 'Vtcoui|ivt;oxoj. Vet. Latin. commemoro
(ut habet Magdalenensis codex) vel (ut alii) commoneo. li>.

891

ESPISTOLjE SUPPOSITITLE. AD ANTOCHENOS.

898

vz 'ir^ao-J ir.:i Jy_to. napatEOifjtat ujjlTv tv,v iv 'Avxto- ^t ctuin. Orate, ut Jesum adipiscar. Commendo
vobis Antiochenam Ecclesiam. Salutant vus Ecy_E'!a 'KxxXr,a!av aarcdiJovTat 6(jta; at 'ExxXr,o(at (43;
ftXt-rtT.auov, bflev xal YP^to uu.Tv. 'AoTtJ^ST:'.
clesite Philippensium ; undc et sciibo vobis. Salutat vos Philo diacouus vester, cui et ego gratias
Ujjta; 4>iXu>v 6 Stdxovo; ojjttov, tjp xat eYtb euvaptarto,
ago, studiose mihi in omnibus ministranli. Saluartouoitiio; unT(pxouvx( (Jtot ev -rtaatv. 'AoTtd*ST;t'.
tat vos Agathopus diaconus, Syrus, qui ine soqui6>.id; 'AyoOotcou; (44) 6 Stixovo;, 6 ex opa;, 6;
tur in Christo. Salulate inviccm in osculo sancto '*.
dxoXouOiT (jtot iv XptaTup. 'AaTtdoaafle dXX/jXou; tv
Saluto universos et universas, qui sunt in Christo.
aYtto o'.Xrj(jtaTt. 'Aa-dJJofiat TtdvTo; xat Ttdoa;, tou;
Valete corpore, et anima, etspiritu uno : ac mei
ev Xpiartji. "E^ptoaOe atifjfjtTt xa! fyvjtfi xat TcvsujjtaT'.
ne sitis immemores. Dominus vobiscum sit.
svt- xat 'j(iou jjltj eTtiXdflr^aOs. '0 Kupto; fteO' ujitbv.

TOr ArTOr

EJUSDEM

IIP02 ANTIOXEIS (45)

AD ANTIOGHENOS.

'iYvdTto;, 6 xa! 6so'.f6po;, 'txxXr,a!a TjXeTjfisvfl


Jgnatius, qui et Tlieophorus, Ecclesiv a Dco miscriuito flsou, ixXeXef (Jtevri uiro Xpiarou (46), Ttapcordium consecutx, clectx a Chritsto, habitanti inoixouo-t, ev Kupia. xa! TtptoTr, Xptarou STttovuflfav B
Syria, et primum Christi appellationem sorlitx,
X6ouotj, tti iv 'A/Ttoy_ita, ev 6s!p Llaxpt, xa! Kupito
qux est Antiochise 3, in Deo 1'atre, et Domino
'Ir,aou XptoTtp, y_a!pe'.v (47).
Jesu Christo, salutem.
I. 'EXatppd fjtot xat xoutpa xd Ssofii 6 Kupto; r.-Tt'jir,x5, utaOovta '* (48) eipr.vsJsiv uutd;, xal ev
Ttdarj 6utovo(a capxtxti xe xat itveuftaTtxrj Btdvitv.
UapaxaXuj ouv tJ(j.a4 iytb 6 Oiapiio; ev Kupltp,
d(to; TtepiitaTtiaai tt,; xXr^osto; rj; sV.Xr/J^vscpuXoTtOfjtsvot Ttt; slaxojjuadoa; ,s ai^ int; xou Ttovrjoou, ztl d-wtTTj xat dittoXeia tiov

itetOofievtov au-

**' I Petr. v, 14. Act. xi, 26. * al. jxaOo

I. Levia inihi et portatu facilia vincula Dominus fecit, ubi didicissem vos pacem habere, ac in
ornni concordia et corporali et spiritali dfgere.
Obsecro itaque vos ego vinclus in Dumiini,ut tliyni?
ambulelis vocalionequa vocati eslis 27 j^cavenles a
mali hotresibus, qute scse impudentcr ingesserunt
ad frautlein et exitium illoruui qui credunt ei : at-

''"' Ephes. IV, 1. u al. e!axtop.aadoai;.

(43) At sxxXr.aiat. Electne, in vetere vulgalo


interprele additur, vel, dilectre, ut in Magdalenensi ms. legitur. Usseb.

tp<5t|j xat Ydrri SouXeueTS outoT;- toc f, d-^ia Sippa


tov 'Afipoijx STifta,
fia, oiioe
ouSe t(j
i\ OvoutaTo;
ivtJjutaTo; outov urrofxsvouaa xaXelv, dXXd xuptov outov itpoaavop-uouaa.
(] Uxores, subjectaj estote propriis maiilis, eosque
(44) 'AYaO-jitou;. Desideraturhocnomen in Gra)honorate, ac cum timore ct amore eis servite : ut
ro Mediceo, et vetere Latino noslro interprete. ln
Sara femina sancta honorem habebat Abrahw,
inscriptionibus vero illnd sa;pius occurrere, notat
quem ne nomine quidem suo appellare suslinebat,
Vossius, et apud Clementpm Alexandrinum, in lised dominum vocabat ; qiue in hac e|>istola brbro iii Stromatum ; ubi Valentini hterelici cilatur
vius ita suut expressa : Al Yuvatxs; Ttu.d:toTJtv tou;
iv a;, to; aip^o '.o!iv ffiOt i% 6'/rJ;xaT'j; oJtou;
epistola rtpo; 'Av^OoiTooa. sive ad hunc ipsun-, sive
ToX;jtdTtoa-jv xaXeTv. Uxores honorcnt viros sims ut
ad po.--teriorein ejusdem nominis aliuiu. Huic autem nostro, Keo Agathopodi nomen fuisse idem
propriam carnem : nec ex nomine eos appellareauexistimat. Et quidern in Epistola ad 1'hiladelphenos,
deant, quasi mariti non gauderent. quogaudeut
tum codex Gitecus Mediceus iuta 'Pito 'AyM-J-xoli,
alii. prainomine dici, inquil Cocus noilcr, qtii
addit, leviculum csse, sive sic, sive secus, iiiclo
tum Latiaus noster interpres curn Reo Agatho poda, Iegit. Sed pra'terquam quod eo in loco vulhonesto aliquo nomine uxores coinpellenl viros ln
salutationibus suis siinul conjungit auctor iTjoStagati libri i^a TAz (vel raj':a, nt est in ms.Floren
xJvou;, dvaYvtoaT*;, t|jotXTi;, TCuXuipou;, xOTEtiovTa; ,
tino et \ugustano,)xa! 'A-^Oo-oS; nobis exhibeaut ;
in Epittola ad Smyrnxos, et nostri interpretis et
et eTtopxiaxi;, subdiaconos, lectores, cantores,
ipsius libri Medicei lectio ;ut quidcm a Vossio. in
ostiarios, laborantes et exorcistas ; qua> omnia
pagina editionis su;b 7 estexpressai Reum habct
officia iunico laboranlium exceptoi et a pseudoClemente in Ipo.itolicissuis Constitutionibus laudata,
et Agathopum. de quo videuda nota nostra in illam
ad 1'ltiladelpttcnos Epistolam. 1d.
rv et Clementis atque Ignatii teraporibus posteriora
fuisse, in Prolegomenorum cap. 16, indicavimus.
(4o)Exhacepistola hiudantur in Eclogarum Damasceni Claromontano ms. dutB sentenlioB : quas,
UsSER.
(40) 'ExXeX=Y!Jtsvr( 67to XpiaTou. Vel. Sta Xpilicet geueratim Igiialio tribuantur in Damasocno
excusa iu Parallel.. zl, et Antonianie Melhisc lib.i,
otou. ut habet .Nydpruccianus codex Anglican.
i dilectoa a Christo, pro. electa). Vulgatus inserm. 14, frustra lamen nunc per editiones Jgnatianas quosreres. Il^o; 'Avtio^e";. IlacOevia; Ju
terpres neutruin habet. 1d.
v6v (xr^oiv! e-tTiO.f eif.asaXs; yx? to Tipxfiia xal
(47) Xoipitv. Xoi^etv ev eTCOTuXTj itptoto; X,'iTt/.t
Ypdtjm RXitov 'Aflrjvaio'.;, (jtsTi to Xaos"!; xov IIjXo/.
BuaipuXoxrov, xil jjtdXtara 6tav xa-' aviYxrjv ywr,-xi.
evOe/ xa! tov Ktojitxov Iittaxto-tovTa ttitetv llpo'Ex tt,c hj-z7,q eir.aToXvj;. Tot; vetoTepo:c entTpsTte
to; Yip T,[xi;, to KXstov, Xatpstv nooaitna;. roXXi
Yauteiv, itptv fj o;a:-fl'jptoTiv e!; STaipa;. Cor. In
prima epistolas parte congeruntur ex Moyse et pro
Xu7t6jv t/,v -oXtv "Ita Kumcerides Alticista,in Loxi.o
suo, Ojiiod, ex bibliotheca Ca^sarfa Viennensi a se
phetis vaiia de Christo testimonia: ut in CoiiSlitudescnptum, cominunicavit raihi diffustB politi^sitionibus Clementinis,lib. v, cap. 15 et 19. In iisdem
ConstitutioniUis, lib. vt. cap. 28 de uxorum ofllcio
mtBque tloclrina) vir Joannes Prico?us. Id.
haec leguntur prajcepta : Ai yw*ixn, 6itoTdjeafl5
(48) MaOivTa. MaO^vTt ex FJorentino codice lcgendum ; ut cum (Jtoi congruat. De pace vero Ecxot; !oio'.; dv?piaf xal Otd ttjj.,; autou; exjts **'

899

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

9C0

tendatis vero apostolicae doctrinoe, et legi ac pro- A T<P (49)" Tcpoac^eiv 81 ttj tiuv aTcoaToAtuv StSctj^-f,, xi!
phetis credalis : abjicialis oranem gentilem etJuv<?[iqj xii TcpotprjTatc TctcrcEuttv rcajav 'IouJji<t,v
daicum errorem : et nec mulliludinem introducaxa: 'EXXtjvixtjv dTtopptyat TcXavrjV xat (jltJte TcXf,fl';;
lis deorum ; nec prsBtextuuniusDei, negetisChriOttov EJietiriYEtv, (J"Jte tov Xpiarov ipvcToOat Tyooiaet tou Ivoc 8eou.
stum.
II. Moyses enim Dei famulus fidelis, dicens :
II. Mtouaf,c te y^P Tctaroc Oepirctov tou 6eou, e'.Dominus Deus luus,Dominus unusest *'J ;et unum
xctov Kuptoc 6 6e6; aou, Kjptoc tTc tcrxi (50), xi:
solumque praedicans Deum ; conlinuo confessus
t6v eva xat [jlc/vov xr,pj;;cc Oeov, to(jtoX6Yr,aev ejfliu);
xai tov Kuptbv f,(jitov, XJytov Kuptoc eSpejEv eVt
est etiam Dominura nostrum, dicens : Dominus
pluit super Sodomam et Gomorrham a Domino
SoSojjia xai r<5u;opi5a rcapa Kupfou icup xa: OeTov
Ka! TciXtv [Kat] eTtcsv 6 8toc *', Uoirjatojisv avignem et sulphur 30. Ac rursus : Et dixit Deus :
Opto-ov xax' etxova f,u^Tspav * (ol), xal etcoJt.iev
Faciamushominem ad imaginem nostram, et ad similitudinem : etfecitDeus hominem ; adimaginem
6 8e6; tov avOptoTcov xaT* etxova 8sou ercorr-jEv
au-o'v. Kai ?!; 'Ev ttxcivt 8eou ETCoiijat tov
Dei fecit illtim **. Deinde aulem : In imagine
Dei fecithorainem. Et quod futurus esset homo,
avOptoTcov. Kai 6'ti -(v/r]atZ7i: SvflptoTcoc, tpT.siinquit : Prophetam vobis susaitabit Dominus de ~ npotprjTTjv ujjttv avarcr]aEt Kuptoc " (52) ix Ttiv
fralribus vestris, tanquam me M.
aSsXcptov ujjitov, toc iu.c.
III. Prophetas autem, dicenles ex persona Dei :
III. 0\ Si r.vjofjTat, e'-ovTE{ tb; Ix ->oi'utcou toj
*j, 'Evi', soc TtptoTo;, xa'. iW.j ;*Ti tiut, xi':
Ego Deus priuius, et ego posl hmc, ctpra3ternie
non est Deus >s," de Patre aniversorum ; diount
tXtjv JfioJ oux l(j-'. 8t6; (53), tce;: xou lixTpic T<Lv
6XtoV Xvouo-t xa: TCtp: tou Kuptou fjU-tov '[Tjaoj
quoque de Domino nostro Jesu Christo : Filius,
Xptercou- Vtoc, tpaaiv ,J (54), looBrj fj(JUV, ou f, apyf]
inquiunt, datus est nobis, cujus imperium super
humerum ejus desuper ; et vocabilur nomen ejus
magni consilii Angelus, admirabilis, consiliarius,
Deus,fortis,potensS9 ; de illius vero iucarnatione:

cTct tou uijjtou auTOu (85) sotiv avtoOev xai xaXsTxat to ovotxa auTou ^fiXr^ (JouXric "AfYtXoc,
OautxaaToc, ojjjiSouXoc;, 6e6c, tav^upoc, t-Vjcnct Ecce Virgo in utero concipiet, el pariet lilinin ;
ertvjc' xai TtEpi Tf,c ivavOpiortrjaetoc auTou. 'iSou f,
na;.0cvoc ev YaTCP' XrJtptTai, xai TEfeTat ultjv,
et vocabunt nomen ejus Emmanuel ,9 ; item de
xai xaXlaouo-t,
to
6'vou.a
outou, 'Eji|iavoujjX
passione : Tanquam ovis ad occisionem ductus
xai TCEpt tou TtiOouc" *Sc TtpoSaTov etc! as.arT;v
est, et sicut ajjnus coram toudente se mutus 40 :
fj/Orj, xai tbc 4u:v6; evavTtov tou xs'pavTo; autov
et ego quasi agnus iunocens ductus ad immolanatptovo;- xaYto tb; apvtov axaxov aYO^vov xoj
dum *'.
C Oje^O^i.
IV.Tum evangelistas.dicentes.unuiTi Patrem solutn
IV. 01 Te EuaYYtXic(Tai,tTcovTe;,T6v tva IlaTtpa jj.6vov aXrjOtvov 8t(iv xai Ta (jiETa tov Kuptov T,u.tuv
vcrum Deum " ; eliam qute Domini nostri sunt non
ou TCjpcXtTiov, aXX' iypatyav (56)' 'Ev apyfi tJv 4
pra>lermiserunt,sed scripserunt : In principio erat
Ao"yoc;, xai 6 Ac>yo; r]v Tcpo? tov 8eov, xai 8to;
Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat
tjv 6 Aoyo?. Outo; r]v iv ctpv_f| Tcpoc tov eov.
Verhum. Uocerat in principio apud Deum. Omnia
peiipsum factasunt, et sine ipso factum est nihil
HivTa 6Y auTou eycveto, xai X<uP-? cutou Ifwm
ouSe e'v 6 y*Y0VE (5')- ^11 1t8i?' TTi'' evavOpioTCTJjEtu;'
quod faclum est *3. Et de incarnatione : Verbum,
'0 A6fO(, tprjai, aapj eycvbto, xat iaxrjvtojev iv
inquit, caro factum est, el habitavit in nobis 4* ;
89 Deut. vi, 4 cum Marc. xn, 20. Gen. xix, 24. " ms. Kuptoc. M add. xai xaO' 6u.o!toatv. 33 Gen. l, 26,
27 ; Gen, v, 1 et ix, 6. * al. Kupioc 6 6t6c. 3* Deut. xvin, 13 cum Act. iii, 22 et vn, 37. M Isa. xuv, 6. 3'
al. tpr,aiv. 3I Isa. ix, 6. 3 lsa vn, 14 ; Matth. i, 23. ,0 Isa. liii, 7 cum Aot. vm, 32. 41 Jerem. xi, 19. " Joan.
xvn, 13. 48 Joan.i, 1. *4 Joan. i, 14.
clesiee Antiocbenae reddita.cujus hicfactamentio, JJ Basilium iv, Cortira Eunomium. Agnoscitur quoqne
videnda notain Epist. adPhiladeIphenos.UssER.
piimum 6eoc a vero Juslino in Cohorlatione ad
(49) Ttov TCEtOofjtivtov auTtj). Anglican. persua
Grsecos. ab Eusebio Prxp. evang. n, 13 et ab Epi
sorura ab ipso. > Vet.vulgat. consenlicnliumeis;
phanio hairesi 62, cap. 2, apud quem lamen. cap.
auTaT;, hairesibus scil. Id.
7 pjusdem ha^r. et ha;r. 64, cap. 9, nequaquam
(30) Kuptoc tic io-ci. Vet. vulgat. Deus unus
leges. Cot.
(54) *aaiv. Ita Augustan., ubi Nydpruccianus et
est, ut in Marc. xn, 29. Nostri interpietis unum
Florentinus oodex habet. cp^aiv, et noster interexeraplar legit Dominus, > alterum Deus.
pres ait. Vulgatus vero TrapacppacfTtxtoc : rurId.
sum propheloe proclamaverunt (vel clamave(51) Kot' e!x''va f,(iETcpav. Vet. vulgat. t ad imarunt, ul est in ms. Petaviano) dicentes. Usse.
ginem et similitudinem nostram. Anglican. se(53) 'Erci tou ojfjiou auTou. Abest ab utroque vecundum imaginem nostram et secundum similitudinem. Id.
tere Latino interprete. Id.
(56) 'aXX', EYpaiav. Yet. vulgat. sed potius
(3-) Kupioc. Codex Florenlinus : Kuptoc 6 6eoc.
perscripseruut, vel exacte scripserunt, ut JaId.
(53) 'Ey(jj 8eoc TcptoToc, xa' Ifiu ptza TauTa,
cobus Faber edidil. In.
xa! TtAf^v u.ou oix eVct 6ei5c. Isa xliv, 6. Eodera
(57) "0 Y^Yove' Abest ab utroque vetere Lalino
modo citatum habes Recognil. m, 6, et in Exposi
interprele. Id.
tione fidti Justino Martyri attributa, necnon apud

EPISTOLjE SUPPOSITITLE. AD ANTIOOHENOS.

90 i
T)tztv

xar

BioXo;

-feveaeco;

*s 'Irjeroo X.ptertou^ A
u'ou AaotS, ulou 'ASpaat. 01 8e ttTcdertoXot, eIkovte;
6't: 6eo; et; (58) ecrttv, entov ol auTot 6'ti eTj; xa! fjteottj; 6er,u xa! avOpcoTttov xac tt,v evcrco;.j.aTiocrtv xai
to Ttiflo; oix eitrjjy uvOr,sav. T! -/ip cpT(jtv ; "AvOpto
Tto; 'Itjctou; Xptrco;, 6 Sou; eauTov UTtlp ttj; tou
xojjjcou tor); xac ertoTT)p:a; (59).
V. Da; ouv 6'citi; evaxat jiovov (60) xaTa-fviXXet 6e6v
ett' avatpecrei tt]; tou Xptcrtou OsdTTjTo;, ierr! S:aooXo; (61), xac e)(0p6; Tcaerr,; StxaioeruvT,;- 8 te 6jj.oXoftov Xotcrcov, ou tou TtocTjcravTo; tov xoctcjcov uiov,
aXX' eTepou Ttvo; aYvcijrou, Ttap' 6'v ixTjpucjev 6 v<ifjco xat ol itpocpr;Tai, outo; opvavdv ierctv au-ou tou
ScaSdXoi. "0 Te Trjv 8vav0ptoTtr,crcv TtapatToufjiEvo;,
xa! tov enaopov rrcater)(ovd|j:Evo;, St' 6'v SeSejxat, outo; e3Tiv 'AvTtY^ptcrco;. "0 Te t[/cX6v avOpcoTtov X"(aV TOV XptCTTOV, ETcipaTO; sVtl XIT3 TOV TtpoCpTJTTjV,
oux. ert 6icii TteTcotflto;, aXX' eitc avQotoTtco- Sto xat
srxzpTto; icrti, TcapaTtXrjertto; TrJ a-;ptou.up :xj) ;62;.
VI. TauTa vpicpto ojiTv, co J3 tou Xptertou VseXatje
54 (63), ou eruvetScb; ufiTv (64) to tocouto cppdvr.tia dXXi
TtpotouXaTtciijcevoe; ujjta;, tb; TtaTrjp tx eauTou Texva.
BXetcete ouv tou; xaxjvTpsy_ET; ipvaTa;, T0U? ivflpou;
tou aTaupou tou Xptcrtou, tbv tci teXo; artoXetx (65), tov t, od^a iv t?, atay_uvrj auTcov. BXU
TteTE Toi; xuva;, tou; iveou; (66j, tou; ocpet; tou; ctjgoczevou; (67), Ta epcXdSopa M (68) Spsxdvtta, Ti; izT.'\-

903

necnon : Liber generationis Jesu Christi fllii David,


filii Abraham 4B. Apostoli vero, ditentes quod Dcus
unus est "; iidem dixerunt, quod uncts etiam est
mediator Dci el hominum *8 ; nec de incarnalione
ac passione ejus erubuerunt. Quid enira inquit?
Homo Jesus Chrislus, qdi dedit seynetipsum pro mun
di vita et salule *.
Vr Omnis itaque qui annuntiat unum ac solum
Deum, ut tollat C.hristi divinitalem, is est diabolus !0, et hostis omnis justtia; ; et qui confitetur
Christum non esse filium ejus qui mundum fecit,
sed alterius cujusdam iguoti, proeter eum quem
lex prasdicavit et prophetai : is inslrumentum est
ipsius diaboli. Pari modo qui incarnationem rejicit, et crucem erubescit, propter quam vinctus
sum, hic est Antichristus *' Qui vero Christum dicit nudum hominem, maledictus est, jnxla prophetam, cum non in Deo confldat, sed in homine,
quare et infructuosus est, quasi tnyrica silvestri? ".
VI. Hajc scribo vobis, o Christi novella oliva.non
quod conscius sim vos ita sentire, sed ut prtpmuniam vos, quemadmodum pater fllios suos.Cavete
igitur improbe solertes operarios, inimicos crucis
Christi ; quorum finis interitus, quorum gloria in
confusione ipsorum 55. Cavete cancs mutos **, serpentes obrepentes, dracones squamosos, aspides,

45 ms. fsvriijEtoc;
*6 Matth. i, 1.
" I Cor. viu,, 4, 6 : Gal- m, 30.
8 Ephes. iv, 5, 6 : I Tira. n, S.
*" I Tiin. ii, o, 6. 50 Joan vi, 70. " I Joan. u. 22 et iv, 3 et II Joan. vn. 51 Jerem. xvn, 5. *3 al. co;.
5i al. veoXata et veoXea. 5:" Philipp. m, 18, 19. H i sa. LVI, 10. 51 al tptAdScopa.
(58 ET;. Deest in nostro interprete. Usser.
magnum magistrumHesychiuin,auidocetpervtoodv
(59) Ka! acotTjptac;. Abest ab utroque vetere inmutum signiflcari, mecum redae : Aiunt enim
rabiosos canes eveou; (mutos) appellari, quod vocis
terprete. 1d.
(60) Ka: (jtdvov. Hoc quoque ab utroque abest.
expertes reddanlur defectu sensus inferioris.CoT.
Touc xuvjc touc eveou;. Vetus vulgatus interId.
pres, canes rabidos. hic reddidit: sed supra,in
(61) AtaSoXo;. Filius diaboli, apud utrumque
ignatii Epistola ad Ephesios, ex Isai. lxi, 10. canes
legilur. Id.
(C^) napauX^crfwc; Trj aYpcdtjiuptxT). Anglican.
mutos. Noster contra inlerpres liic, canes sine
voce ; illic, canes rabidos, veitit '!,ot3; (? toie;
proximus agrestimyricee. Vet. vulgat. quemadXujacovTac; xuvac eveou; xaXeTaOat, Sta to vojSouc arcomodum tamatiscus qute est in deserlo, vel, ut in
TtXeTiOat ex T/j; xataXtiiTravjuerTje; autoo; Stavota;,
mss. legilur, < quemadmodum lamaritium (tamainquit Epiphanius, haores, 78 KaTi 'AvTtStxoijt-j:ricum habei! Pelavianus codexlquod est iudeserlo,
ptavtTtov. Rabiosos canes ob id mulosesse narex Jerem xvu, 6, ubi apud Hieronymum legitur :
rant, quoniam ipsa illos rabies edeiitulos 1'acit.
< Erit enim quasi myrice in deserto ; apud Augu'Eveoi eniiu, siveeweoi vocabulum proprie mutos
<>tinum (contra Faustum. lib. xm, cap. I) : Et erit
?icut tamarix qute in deserto est. Nam myricc
denotat : ut iii Act ix, 7. Usseh.
-ilii<t > lain.irix e<t. sofipii tnniimi nascsns : (67) Suoojiivou;. Verlerelur for-nn a nonnullo
<( sibilantes, ex Lexlci-. quas erur-etv etiam exponl apud Plinium videre licet. lib. xiu, cap. 21, et
Jib. xxiv, cap. 9 cum lib. xvi, cap, 26. Id.
nunt sibilare. Verba Hieronymi sunt ad flnem
(63) "U tou Xpiorou veeXaia, Anglican. o Chri- l^ libri n Commenlariorum in Imiam ad cap. 5, vers.
26 : Et sibilasse Dominum, vel traxi^se eos du
sti juventus. Vet. vulgat. cum sim Christi nolinibus lerras. Idemque observabis a|iuil Olympiovellum olivai ; cov, pro ui, legens In Nydprucciano
dorum Catenx ad Job. xxvn, 23, in i^XxovTa, et
codice veoXata fiabetur ; quod Julio Polluci (libro u
auptytjtd;. Qunm ad lextum Latina Commentariu :
Onomastici, cap. 6) juvenum cojlum signiflcat.
Cod. Florentin.: toc; tou Xptatou veoXea (pro, veo Alii dlxerunt, Plaudet (male in Hieronymo planget ediderunt) supereum munibus suis. ettrahet
jVata). Id.
/6i) Tijiiv. Cod. Nydprucc. ujjccov. Id.
eum de loco suo. Et mox, quasi sibiluns.
Cot. Tou; otjet; tou; crupo|jieJOu;. A-nglican.
(65) 'ATttoXeta, tov 6 8:6; t xotXta, quorum
serpentes surrepentes. Vet. vulcnt. serpentes
Deus venter, ex Philipp. m, 19 addilur in utroque
superfuL supra)pectus repentes : Brunneius: sivetere Latino interprete. Id.
nuosos serpentes; Vedclius: serpentcs qui se
(CC) Kuva; tou; eveou;. Insignis est, sed subobscurus locus S. Epiphanii hasresi 78, cap 3, ridicuio
trahunt per terram, transtulit. Usser.
autem sensu in Latinum sermonem conversus :
(58) ttXdSopa. Fronto Ducasus, cpbXtStoTa. BoJjacr! vap tou; XuTacovTa; xuvat; iveouc; xaXeTTflat,
chartus in Hierozoico, atoXoSopa. Ego minori mu
Sta to vtoSou; aTtoTeXetcrOat ix ttjc; xaTaXi(JC7tavoucrr,c;
Iatione, cpoX3opa coujiciebam, Cot. Ti cptXdoopa
oiutouc Stavotac;. Narrant enim rabiosos cancs ob
Spa/.dvTta. Vetus vulgatus : draconcs squamosos;
id mutos esse.quoniam ipsa illos rabies edentulos
ac si cpoXiScoTa legisset,aTc5 tt^; cpoX(8o;(Suidffi enim
cpoXtSto-tTjv est XeirtSojTdv, et Htsychio cpoXtStoTiTj Xe
facit. > Qu1s,obseero, "mt*3llexrit hsBC ? Tu,*ecutus

903

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

901

basiliscos, scorpios. Hi namque sunt thoes astuti, A 8a;, tou; SaatXto-xou;, tou; axopitiou;. 0'jto: vip
eiit Ocbe; (69) dXtoito! (70), avO?ioTt4uuu.oi TiiOycot,
simiiB hominum imitatrioes.
VII. IlauXou xat lleTpou YtvdvaTE (jtaOrjTa!- jj.f| iitoVII. Pauli et Petri fuislis discipuli : ne perdatis
XeTTjTe TTjv Tcapafl-/jxnv ** (71). Mv^tiovEjcta-E Euodfpofitum. Mementote Evodii diprie beali pastoris
8!ou (72) tou a$iOjjtaxap(tJTO'j Ttot(jtvo; ifjtiov, ; Tiftovestri, qui primus constitulus est ab apostolis veto; evEy^etpiaO7) rcapd Ttov aTtoaroXiov (73) tt,v iij.ester antistes. Ne probro afficiamus patrem ; simus
Ttpxv TtpooTaaiav. Mtj xaTaicryjjv(ou:ev tov xiTtpj.
genuini lilii. non autem adulterini.Nostis quo modo
rEvtuu.eOa Y'"!1'-01 taios;, aXXa (jlt) vdQot. OvOKt
vobiscum conversatus sim ; qure prrosens dicebam
6'itw; eruvavECfTpatfr(v (74) |Jte8' ujjttov a M Ttapiv (75)
vobis, haec et absens scribo : Si quis twn amat
eXevov 6u.iv, TauT xat aTttbv fpiyw ET! ti; ou otki
Dnminum Jesum, sit anathema. Imitatores mei estotov Kiiptov 'Ir(aouv, ejtio avafleu.a. MtjJtr,Tat jioj
tew. Vice animarum vestrarum sim, eum Jesum
' al. napaxaTaflr;'/.T(v.

59 al. d; et (b; ouv.

" I Gor. xvi, 22, iv, 16.

rciSa; syovTt). Anglican. infoveatos dracones ; J) apostolorum successor ? Id.


(73) "0; TcptOTO; eveyeipfsflr) Ttipa Ttov anohoc est, oiuAiOiuTa d-6 tou o'uXeou (undeetocuctt6Xujv. Suidas : 'titi Ka"j:jS!ou (iajtXtto; 'PtojJicttiuy,
Xstodrj; tou opaxovTo; Yfi, " lulebrosum draconis
tletpou tou aitoaToXou ^etpoTovr^aavTo; EuvOtov tv
cubile. a Plutarcho in libello de Oefectu oraculo'AvTioy^Eta, u.tTtovo;jLiaO'',o"av o\ rcaXa! X=Y'J|jt;vo! Njrum norainalur;. Vairlenius, dracunculos pel^topatot xat raXtXiT-Jt, XpnTtavot. Sub Ufiudio
lium amictu gatidenles, hic reddidit.drco tt,; 8opd;.
Romanorum imperatore, Petro apostolo Enodium
Brunnerus vero magis ridicule : amantes muncra
Antiochia? ."nlislidem ordinante ; qui olim .Niaaiffii
dracuiies ; quia in codice Nydprucciano, t* otXdet Galilaei, mutalo nomine Ghristiani sunt dicti;
otusa SpaxdvTta legerat, qua? etiam Florentini ms.
et iu Jgnatii nostri Actis.Metaphrastes : He^ov uiv
leclio est. Usser.
fip -iiv u.EYav EujSo; otaoey^ETa'., Euooov 61 'l-jvi
(69) >:;. Bestiaj sunt ex hy;ena et lnpo geneTto; t Magno Petro successit Evodus Evotlo vero
rata\ot dicuntur lycjpanlheri : veloces eniin sunt,
Ignatius; quem idcireo in sede Antiocbena terlicel habeant tibias breves : ait hic nostri interlium post Petrum aposlolnm episcopum eisliiisse
pretis glossalor. partim Graicum illu.m lexicograallirmant Hieronymus in Scriptor. ecclesiast Cataphum secutus, px quo ista transcripsit Phavorinus
logo (in Ljnalio) et Socrates lib. vi llistor. ecclesiast.
Cauiers : tJ'b; o ),uxOTciv0r(po;- /.a: xXivETac Htuo;.
cap,8,lieet secundum Origenes (homilia6 in Lucam)
TaveT; fa? eV., xatTtio 8pa^i>7xeXe't; 6'vte; partim
et Eusebius (lib. ni, Histor. ecclesiast. y.to. Xt') eum
etiiim Hesychium, qui e'toa;*exponit flf;pa; e 6aivr(;
nominet, ipso videlicet Petro excluso, ut cornmuni
xai Xuxou vtvouivou;. He lycopantlieri quoque nomine consentlunt alii apud Eustathium, in illud q totiusorbisapostolo,poliusquamproprioAntiochcni
gre(,'is episcopo. Evodius enim, ut idem docet EuIliad. V:
sebius (lib. m, Hist. xto. x6'), primus Antio.hue
'QitoojrYOi u.ev fltut; ev oupeai ^oapoa7tTouT:v.
0'j; XuXOEtCT", \',i'J. EAli T^atv ot TtoXXoi.oto /.,( T'.*(V Tl7/
fuit episcopus ; secundus Ignatius.Et Actorum l?natii vetus scriptor ineditus : 'lYvaTto; EntTxoro; Tf,j
XuxoTcavOrjptuv xXrjtftv svTEoOiv ?ff(o; euoov ot tcoXXo!.
k-i 'AvTio'/t!a aY'ia; to;j t)to'j 'E'/.'/.ATjO-!a; 8e JTtpo;^ETj
Thoum vero meminerunt, Herodol.usin Melpomcne,
tou; drcoaTiXou; y-v'V5v0'' EicitJtov ^ap 0!iCj;i:''
Aiistotelos in Animalium histor. !ib i, cap. 17 et
quanquam Raronius (ad annum 4o, 14 etan. 71,
cap. 44 ; Plinius lil). vni Natur. hisinr., cep. 35 :
tj II) et Halloixius tflotnt. in Vit. Ignalii, cap. 2,
Solinus Polyliist. cap. 30. /Elianus /te animalib.
p.394) duos istos simul Antiochiae constitutos fiiisse
lib. i, cap 7: Oppianus lib. n Halieuticon : Julius
episcoposcolliguutexpseudo Clementisverbisillisi
Pollux in Onomastic. lib. v, cap. 13 : Hesychius in
libro vu Constilul. apotiol. cap. 47 : 'AvTtoy_=ij; m
6c6;. et alii. Id.
lCuooto; ,ulv utc' |jlou UiTpou, 'IvvdTto; ot 6"6 IIjj(70) 'aXiot '. Uterque vetus inlerpres (ut el re
Xou. Anliochiae Evodius a me Petro, Ignatius a
cnntior Joannes Brunnerusj vulpes, reddidit : ac
Paulo episcopusordinatus est, ita scilicet. utalter
si aXtoitsxj; s. riptum luisset Et quidem larn in I)iiis qui ex circumcisione, alter vero iis quiexgenlinguna Pacipi e.litione.qua n in Tigurina Bnumeri,
tibus ad Ecclesiam venissent, pnr-fectus fueril.fi'''''
8(o;;, iXuito!, distincte lgimlur. Wium posterius
t Ignatium ipsius Petri dextra episcopatum suscehoc ETc.OeTtx^j; rectius cccpit Morelius, et ad theos
L isse. doceant Theodorelus in 'ATpirtTiiJ.el Felix I"
retulit, Hesycliii auctoritate fretus apud quem
Ppapa in epistola ad Zenonem imp.; quod post morlegimus : '.\/.'o^6;, dX")-ex'u8r,;, TtavoupYo;, iotpotem Evodii factum, tradit Joannes Malela AutjnchexXr,; jbTr, xa: 'Ivayco. Ot 81 a-iavf,; [xa5.] xaxi
nus, de Petro.iu x Ctirouici sui libro, ila sciibens:
t/,v t-.<5to'1/'',v. apud q'iiem x! dcl nduin notavit
'Ev Ttjj 8e dvtiva: 2Jtov ev t.-, '1'oju.t,, otLpy/Ju;voJ
Tnorndikius noster. et i^mi^ intelligendum.jil in
c.JTOu 8'.' 'AvTtoyeJj:; tt,; [LiyiXr^, 0"jvt6r, TtXfJTr,i''lo Evangflii, iOivt'!;ouit Ti Ttpdatowa outwv,
cr:'.t EuaCov tov eTc!cxoTcov xa: r.y.-zp:ipyj,v Avttoet sic mani."estuni rrit quare sequatur : vOpojTcd-^t(a;, /.a: eAaoe to cry_r,(Jia tt;; lTtiaxt.Ttr,; Avt:o'/'.j;
(XtjjLOt Tt(0r,/.ji. 1d.
u.:-,'iXrj; 'lYvaT:o;, tou dy!ou Hetoou tou aTcor:oAo'j
(71) llapaflr;-tT,v. Florenlin. Ttapa-/.aTaC'>.r(v. Ibid.
/EtpoTovv]cravTo; Autov xal IvOpoviaavTo; Dom
(721 BuoStou. Evodii in ccelibum catakgo
liomam contenderet, per Antiochiam magnam iter
supra etiam facta est inenlio ab Epislolx ad rhilaeo facicnte, Evodum episcopum et patriarciiara An
delphenos interpolatore. Kuooov posteriores Graici
liocheuum inori contigit ;et episcopatus magnai Auappellant : eumdenique Euujotav esse existiniant,
tiochia>ordinemsuscepiLIgnatius;sanctoPetioaiwcujus inPhilipp. iv, 2 Paulus meminit : uti ex
slolo mauus illi impouenle.et in sede collocante.loeorum Memvo, ad Aprilisdiem 29 et Septembris 7,
(74, 2uvavto-cpdtpr(v. Ita codex Nylpruccianus
cnllinitur. Ad hujusnominisvero Tuu.oXoY!avalluet Floreulinus ; consentiente etiam utroque vetere
dil Jnannes Conslanliuopolitanus archiepiscupus
Lalino inleiprete : non cuvaveTpioT(v, ut lpgebatur
(sive Chrysostomus ille fuerit.sive Nesteula potius)
iA sermono De pseudo prophelis (tomo VII editionis
in Augustano. Id.
.
_.
(73) "ATtapojv. Pro tL; codicis Augustani el rtoSavilianai, pag. 218): Uou Eudoto;, r, suoola tf,; lxrentini,et
cb;
ouv
Nydprucciani.dMorelius
reposuit:
xXT(aia;, xa! tojv d^-ttov STtojTdXtov 8;'oo^o; : Ubi
consentiente quoque utroque Latino interpr. !
Evodius ille, bonus odor Ecclesiu), et sauctorum

903

EPISTOL^E SUPPOSITITLE. ~ AD ANTIOCHENOS.

Y'vsii9t. 'Avtiu/uvov opwv YEV0^'iv > 0Tav Tt)o-ou A


i-iT'J*'to. MvrjtxovsuETe (xou tujv Sscjjxiov
VIII. 01 TtpscjSjTepoi , TtotixdvaTe to iv ujxTv
oipvlov, lcu? dviSet^, 6 0sb; tov [xiXXov-a apvetv
uixiov. 'BY<i> Y*? Ti1 orcsvBojxai 63 (76), "va XpttJTov
xsptVjtjto. 01 Stixovoi Y'vcor/.Ttocjav o"ou sicriv dijcti|x*to;, xal tjTtouSaJJSTtoejav atxE[XTCTOi eTvki , Ivi toat
(xt[xr,Tai XpitJTOJ. '0 Xab; UTcoTaucrlcTOco toT; TtpsoSuTepot; xai toT; otaxovot;. At TtapOivoi Ylv<ocJxiTtojav tivi xaOiipcoaav iauTi;.
IX. 01 dvope; tjtEpYiTtojav Ta; bjxoiJuYOu;, ("vt,[xovejovte; 6'ti fjt!a ivc, oj TtoXXai Ivt (77) 4868/jcjav iv
ttj xtijei. Al Yuva'X5< TtjxaTtotjav tou; dvopa;, ti;
tjdpxa tSiav |xr(5s i^ 6v6txaTo; outou; ToXfxiTtoaav
/.aXeTv (78)" tJiotppoviiTtcjav 8e, [xovou; dvSpa; tou;
6(jtojYou; etvat votxi^outrai, oT; xal ^vto9r,tTav xaTa d
Yviotxrjv 8eou. 01 Yove''i T* Texva TcatBsusTe itat
Sstav Upav. Td Texva, TijxaTS tou; foviii, 'tva eu
6jutv f).
X. 01 osejTC^Tat, (xtj ureprjtpivto; toT; SouXot; itpotjt)^ST (xtjxojfxsvot tov tXtjtixov (79) 'ItbS eiTC^VTa"
El 8's xai itfauXtcja xpTjxa 9epirtovT6; (xou, fj OspaTCtaivTj; (xou, xpivofxivtov auTtov Ttpb; |xi t( ybp
Ttotirjjto, iv eTatrtv (80) [xou 6 Kupio; TtotrjojjTat ;
xat t ij-fj; litio-Tacjfle. 01 SouAot, (xfj TtapopY'eTS
tou; 8etjTt6Ta; iv [xr,8evi (81), 'iva |xfj xaxtov dvr,xjtrctov (821 eauToT; a"Ttot ysvtjcjOs.
XI. MtjSsi; apYo; icjOiicto, Tva (xfj pijxSo; (83) y^vrjTat xat Ttopvotjxoito; 70, ti8rj, 6p-ffj, ty06vo;, XoiSopta , xpauYO , pAaiorjixta, (xtjSe 6vo[xae:i9to iv
uuTv. At X^Pat t1^! 0"~aTaXdTto3av, tva txf| xaTaor-prjvtijiotjt tou X6you. Tti) Katcrapt UTCOTaY'/)Te (84,/,
iv oT; dxivSuvo; f) UTtOTaY^- Tou; apvovTa; jxfj ipe-

906

adeptus fuero. Memores estote vinculorum meoVIII. Presbyteri, pascite qui in vobis estgregem6s; donec Deus designaverit eum qui principatum in vobis habiturus est. Egoenimjam
delibor ct, ut Christum lucrifaciam65. Diaconi
agnoscant cujus sint dignitatis ; ac enitantur inculpati esse, ut sint Chrisli imilatores. Populus
pareatpresbyleris et diaconis. Virgines agnoscant,
cui seipsas consecrarunt.
IX. Viri ament conjuges suas ; memores quod
una uni viro, non plures uni dala; sint in creatione.
Mulieres honorent viros suos ut propriam carnem
nec ex nomine eos appellare audeant ; sint autem
casta), solos conjuges suos, viros esse existimantes, quibus juxta Dei voluntatem junctas sunt
Parentes, erudite libcros vestros sacris disciplinis.
Filii, honorate parentes, ut bene sit vobis 67.
X. Domini.nolite superbe servis uti : imitantes
patientissimum Jobum, qui dicit : Si vero etdespexi judicium famuli mei, aut ancillas mene, disceptantium adversum me : quid enim faciam, si
inquisilionem mei faciat Dominus69? et ea qua)
sequuntur scitis. Servi, nolite ad iram provocare
dominos in ulla re ; ne ipsi vobis sitis auctores
immedicabilium malorum.
XI. Nemo otiosus edat"; ne vagus flat et scortator. tbrietas, ira, invidia, convitium, clamor,
blasphcmia, nec nominetw in vobislx. Viduas non
dedantsedeliciis ; neluxurienturin verbo". Ca?sari
subjecti estote in iis, in quibus subdi nullum periculum est. 13 Principesnolite irritare ac exacerbare,

' I Cor. iv, 16 et xi, 1 ; Col. iv, 18. "I Petr. v. 2. 6 al. tjrcsjoo;xat. ** II Tim. iv, 6. w Philipp.
ni, 8. 66 Ephes. v, 25 ; Col. ui, 19 ; Matth. xix, 4 ; Const. ap. vi. 29 ; I. Tertull. Apolog. 46. Min. Fel in
Octavio. 67 Ephes. vi, 1-3 ; Const. ap. \. vni, c. 32 et vu. 13. 68 Job. xxxi, 13, 14. II Thcss. ni, 10.
70 ms. Ttopvoxo-o;. 7I Ephes. v, 3. 7! I Tim. v, 6, H. " Damasc. Paralt. i, 21.
(76) STilv8o;xa!. Vet. vulgat. festino ; (jtceuSu).
Anglican. sacriftcor, et tempus resolutionis metB
instat, ex II Tim. iv, 6. Usser.
(77) Ou TtoXXai svt. Vet vulgat. et non mult
uni, qua; verba ex Magdalcnensi ms reposuimus
Ibid.
(78) Mr,8'e ij 6v6[xaTo; auTOu; TOAfxirtotrav xaX.eTv. Roberti Coci dicacitatem non sequi, sed ex
loco Constilutionum lib. vi, cap. 29 castigare debuit D
Usserius. Itaque Epistola; auctor consiliumdal uxoribus, utviros suosex nomine non appellent ;quia
sciebat aprincipe apostolorum laudaiiSaram,quod
ruaritumvocaverit dominum. Exrecentioribusvide
Casaubonum ad Theophrastum, Uiltershusium ad
Salvianum, alios.
MMinda est domino (nunc nunc properale, puellx,)
Quamprimum noslra facta lacerna manu.
Lucretia de Collatino marito, apud Nasonem Fastorum 2. Cot.
(79) TX^tixov. Vet. vulg. patientissimura,
quod Jobi Epitheton in nostro interprete deest.
Ussek.
(80) "ETanv. Hoc est, Eiracjtv : ut ad locum
hunc, Job xxxi, 13,01ympiodorus notat. Ibid.
(81) 'Ev txT,8svi. Anglican. in ira ; ac si, ev
fxjjviS'., legisset. Ibid.
(82) Kaxtiv dvrjxitjTtov. Anglican., malorum inPaxbol. Ga. V.

sanabilium. Vet. vulgat: aliquid mali flat vobis ; vel, ut Faber edidit, aliqui male faciant
vobis. Ibid.
(83) 'PsjxSo;. Anglican. negligens Vet. vulgat. vagus : ut in additionibus Epistolx ad Philadelphcnos. Ibid.
(84) TtT) Kaiaapi uTtotiY^Ts, iv oT; dx(v8uvo; f)
uTtotaYij. Citatura Jo. Damasceno in Parallelis, lib.
l. cap. 21, haac sentcntia: eoque respexit ineditus
Actorum Ignatii nostri scriptor, cum Trajanum
imp. ila affatum eum fuisse refert : T!va; 8'e fjjxiov
eyvio;, o-citjtv xai TtoXsixov aYaTttovTa; ; ouyi 8t 6tcoTajjoixivou; apyouTtv, iv oT; dxtvSuvo; fj uTcoTaYV) :
quod a vetere iiiterprete ita Latine est redditum :
Quem enim nostrum cognovisti bellum meditari ?
et non potius subjectos esse prinoipibus, ubi nou
est periculosa subjectio? Quospectat etPolycarpi
illa professio, iu Smyrnensis Ecclesiie epistola de ipsius martyrio : AiotoiYfXEOa dpyaT; xat e;outjtai;
utco tou 0eou TETaYJxivat; Tijxf^v xaTi to Ttpotjfjxov,
Tfjv (xfj pXiTtToutrav 'f)|xa;, drtovijXEiv. Magistratibus
et potestatibus a Deo constitutis eum honorem,qui
nostraj saluti nihil afferat detrimenti.pro dignitate
tribuere docemur, et illudin Constitui. apostolic.
lib. vi prceceptum: IliTr, pxjiXEta xai dpyfi uitoTaYtjte iv oT; dpi;xet eet{). Subjecti estote omni ragno et potestati, in iis qua) Deo placent. Ibid.

29

907

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

908

ne ansam detis eis qui iliam contra vos quaerunt. A 8!t*,eTe s?c Tcpoc;utTu.4v, tva u.fj StoTE 4tpopijvr,v toTc
De incantatione, vel obscoeno puerorum amore, vel
"JTjTouert xaQ' Ujitov. Hepi 81 vorjTetac, t) TcaiSepatrriac,
homicidio, supervacuum est scribere ; quando et
f) cpivoo, itepiTtov t6 vpitsetv, ^itoTe TJtura xai toTc
gentibus vetitum est illapatrare. Hsec non ut aposflvEiiv dTCTjvopeuTat TtpaTTitv, Taura ouy t!>c drctitrtoXoc (85) TcapaxeXeuou.at, &XX' toc truvoouXoc utitov
stolus pracipio, sed ut conservus vester commo6Teou.iu.vrjtrxio 6u.dc.
nefacio vos.
XII." Saluto sanctum presbylerium, Saluto saXII. 'Ao-rci^ojxat to dvtov TcpeerSuTt-piov (86). 'Atmiofiat to!><; ispouc oiaxovouc (87), xai to Tto6etv6v ttot
cros diaconos; et desiderabile milii nomem illius,
ovotia, ov 6Te(8oi[xi 4vtI ifxou (88) ev DvejtjiaTi ivltp,
quem videam in Spiritu sancto locum meum te6tv XpuTou iTtrtuyto- ou dvTi<i/uyov Yevot[XT|V. 'Aentinere, ubi Chrislum consecutus fuero : pro cujus
Jotxat uTto8tax6vouc, dvavvtotrTac, <})dXTac, tcuAtopouc,
anima sim. 73 Salulo subdiaconos, lectores. cantotouc xoTcttovTac (89), eTtopxtertac 76 (90), 6iioXovt;res. ostiarios, laborantes, exorcistas, confessores.
Saluto custodes sanctarum portarum, in Christo
Tac (91). 'ATTcac^ouiat Tac 77 eppoupouc Ttov dvltov tcudiaconissas. Saluto sponsas Christi virgines ; quiXtovtov, Tac iv XpiaTtf) StaxeSvouc (91*). 'AtTTed!;ou.ai
Tac ypiercoXr]TCTOuc Tcap6vou;, tSv dvalfiTjv iv Kupitu
bus utinam fruar in Domino Jesu. Saluto honestissimas viduas. Saluto Populum Domini, a parvo
parvo _ 'Ir.erou (92) 7g. 'Aorcdotxai tov Xaov Kuptou dno |itxpou 'etoc fxevdXoo, xai itdtrac t4c dSeXtpdc fxou iv
usque ad magnum ; et omnes sorores meas in DoKuptto.
mino.
XIII. 'AerTcd^oixat Kaerertavov (93), xat Tfjv ofio^ofov
XIH. Saluto Cassianum, cum conjuge illius, et
charissimisliberis. Salutat vos Polycarpus, dignisauT'.u, xal Ta cptXTOTa outou (94) Texva. 'Atjrci!|eTat utxac UoXuxapTcoc, 6 dttoTcpETcfjc tTcltrxoroc, 6c
simus episcopus ; cui etvos curoa estis ; cuique vos
commendaviin Domino. Et vero universa Ecclesia
xai ixeXsi Ttepi 6|X<T>v tp xai TtapeBiiu.TjV 6fxac iv Kuptto 79. Kai Ttacra 8e fj 'ExxXrjeria ]xupvz:<ov txvTjtioSmyrnflporum vestri memor est in precibus in Dovsust ujxujv ev TaTc itpoenuyaTc iv KupEto. 'Atriti^eTat
mino. Salutat. vos Onesimus, Ephftsiorum pastor.
6u.ac 'Ovy.trtjjioc 6 'Eepeo-'tov TCOt[ir;v. 'AerrealJeTai 6fiic
Salutat vos Damas, Magnesi episcopus. Salutat
74 Gabriel Philadelph. De ordine sacerdotii cap. 3, I. ad. Heron. 7. 7I Const*. ap. vm, 26. 23, 20.28
et ii, 57. 7S al. iJopxiTcic 71 al. tojc. 78 add. ex interpp. et Ep. ad Her. do-Tcdoixai t4c erefivoTdTsc
yyjpac. " IUS. <l>picrc<iJ.
(83) Taura. ouy <oc aTcoefToXoc. Vid. Prolegomcn.
ydptTOc 6eoG, 8ta Xptertou, enttpotT^aEt tou trf!o!i
C ;>. Usseh.
llvEJU.aTOC" 6 y*P Xa6<bv y_apteru.a lau.dTtov, 8t' dittt(86) ripeiSuxeptov. Ita legit etiam uterque vetus
xaXuiJ/Etoc ut:6 6eou ivaoE'xvuTat, tpavepac ouiTjC icien
Latinus mterpres : licet in vulgato Faber ediderit, C *f,t iv auttj) ^dptToc. < Exorcista non fit ordinatione.
Presbyterum vestrum. > Ibid.^
Spontanea? enim benevolenlia3est hoc certamen et
(87) 'Acr7co;ou.ai touc Upouc otaxcSvouc. Gabriel
graliaB Dei per Chrislum, superventione Spiritus
Philadclphias Melropolita apud Morinum : '0 i'Yioc
sancti ; nam qui accipil charisma curationum,
tiipTuc MvvaTtoc ev TaTc outoO 'TCiUToXa"c, xdv t^
per revelationem a Deo declaratur, cum pateat
Ttpoc 'AvTtoyov (i. e- 'AvTtoyeTc) TauTii tpT,at' 'Aerrtioninibusgratia quaj est in ipso. Ibid.
t^ojJtat iepouc Siaxovouc, utcooixxovouc, dvavvioTTac,
(91) 'Ou.oXoY)Tdc. Constitut. lib. vni, cap. 23:
tjjiXTic, TcuXtopsuc ETCtopxterTac, xat tojc Xoitcojc.
'Ou.oXoYT;Tf|C ou ye.poTovEtTat, yvojiitjc vip touto xai
UTCou.ovf,c' ttu.Tic oe u.efaXT,c eTcattoc, tic ou.oXoYr]ttci;
Cot.
(88) "Ov eTci6o'.u.t dvTl eu.au. Heronem diacoto ovojjta tou 6eou xai tou XptdTOu outou tWoJTctov
iOvtov xai (JaaiXetov. Confessor non lit ordinatione:
num inlelligit ; ut et poslea, sub Epistola? finem :
'Aarcd^oiJtat tov dvT' eptou u.e).XovTa apyetv jjjttov.
hoc enim voluntatis est, et tolerantiaa , magno au Salulo eum qui pro me vobis futurus^est aulistein honore diguus est. ut qui nomen Dei et Christi
ejuscoram genlibus etregibus confessus sit. Ibid.
tes. Usser.
(89) Touc xoi:tu)vtac. Clero ascriptos vel annexos,
(91*) Aerrci"jo;j.ct Tac eppoupouc Ttov dvitov tijXtovtov, Tac ev Xpterrtj) Staxovouc. Anglican. Salnto
quibus (ut cuin clero Komauo apud Cypriauum
loquar; incunibeballioc opus,corporan artyrumaut
custodes sancldium portarum , exsistenles ia
caeteroruni sepelire. Copialas, xoTc.aTac. xoTcitovcac,
Clirislo minislros, masculina pro femininis subhpc est, laboiantes, et laboratores, commemorant
siiluens ; quod apud alium fortasse veterum nulConstantius imperalor Cod. Th. D. 1, lib. xiu, lit. jj lum, prajter hunc, et (quem eumdem nos quidem
1, L. t.i, lib. xvi, tit. 2; Epiplianius in Expositione
esse existimamus)Clementinarum Constitutionum
tidei num. 21. Justinianus novella 59 ; Graaci inOra(lib. vmi, cap. 28) inlerpolaloaem, portarum custotionibus Lucernarii, Euchologii p 39 et Glossaj a
dia diaconissis commissa fuisse legeretur ApoVulcanio collectse p. 30 Fossariorum etiam rlericographum vero nostrum Florentinum hic habet :
Acfna^otjiat touc tppoupouc Ttov a-ydov TcuXoJvtoV tc
rum mentio in Epistola deseptem gradibus Er.cleaue
ev XpterTtT) Oiaxovouc dctTci5ou.at, Tac ypterTsXTjTtTOJC
tom. IX Uieronymi. Clerici, inquil verus HieronyTCapflEVOJC. Ibid.
mus epist. 49, quibus id oflicii erat, cruentum linteo
cadaver obvolvunt, et fossam humum lapidibus con(92) 'Irjaou, Noster interpres hic addit : Saluto
struentes, ex more tumulum parant Mitto nota
venerabilissimas viduas, ut et vetus aller : Sanoiniuavespillonum. lecli-ariorum, decanoruin.baluto pudicissimas viduas. Sic enim ex Magdaiejulorum, sandapilarioiuin, vsxpoeaTCTtov, vsxpoc.6nensi codice edidimus : ubi alii virgines haptOV, T<OV T(i xXtVTl 6tCTjSTOU|.EV<OV, f^OUJXEXOV TtOV
bent. imii.
xXtvtov vel tf^c xX(vr,c. etc, item locum Epiphanii
(93) Kaaeriavov. Hospitem meum, additedihmr. 70, num. I aliaque sexcenta. Cot. Kotckovtio vulgata Latina : ul in Epistola ad Heronem,
Tac. Vid. Prolegomen. cap. 16. Ussf.r.
et (quod notandumj ad Mariaru Castubalensem quo(90i 'ETcopxtertic. Cod . Nydprucc . tJopxioTic.
que. Ibid.
Constitut. apostol. Ub. vin. eap. 26 : ETcopxio-Tf,c ou
(94) InXTaTa auTou. Abest a nostro interprete.
yetpoTovjTTai, euvotac fip txojaiou -6 erca()Xov xat
Ibid.

909

EPISTOLjE SUPPOSITITIiB. AD EERONEM.

910

Ar((x5<; m (95), 6 Mavvrja-iac; Wxin<. 'Au-i^erai A. vs Polybius, Trall&orum. Salutant vos Philo et
ojjiii; lloXuStot;, 4 TpaXXaitov. 'Aortaovtai 81 6(i5;
<I>iXtov xai 'AvaOoTtou,;, oi oia^ovot, oi uuvaxdXouOoi
fiou. 'AaTcajaaOe aXXijAou? ev ayitp <piXrijj.ati.
XIV. Tauta arco <I>iXTCTttuv vpatp ou/fv. 'Eppto(jtivou? (96) 6u.ac; 6 tuv jjtdvoc; aYivvrjtoc;, Sia tou Ttpo
aitovtov YY&vvTJluivou, SiatpuXaJ-ot Ttveujjtati xat aapxixai vootjjit ujjia; ev tfj tou Xptor/u jJctijiXiia (97).
'Ao-r:aou.at tov avt' eu.ou (jiXXovta apy_eiv ufjuov ou
xal dvaiu.T)V ev Xptattj/. "fcippiocrOs 6eu) xai Xptcrtu),
iretpcotio-uivot tup ifltf llveuu.att.

Tor ArTOr

Agathopus,diaconi,comites mei. > Salutate invicem


in oscuio saucto ".
XIV. Ha:c e Philippis scribo vobis. Is qui solus
ingenitus est, per euni qui ante sajcula natus est,
custodiat vos incolumes spiriluetcarne ;et videam
vos in regno Christi. Salulo eum qui vobis pro me
princeps erit ; quo etiam fruar in Christo. Valete
Deo et Chrislo, illuminali Spiritu sancto.

riPOS HPQNA.
Ataxovov 'Avttojrela? (98).
'IyvaTto?, 6 xai 8eocpdpoi;, ttjj 0iOTtu.TjTOj xat itoOetvotatto, M 0-iu.votatoj (99), Xptcrtocpdptp, flveojLatotpdptp, YVTjcritp texvtp (1) Iv Tciatet xai
avaJtrj, "tlptuvi otaxdvtp Xpiatou, ojrrjpfkri 8oou,
y^ipn, eXeo?, xai eiprjvr) aito tou TtavToxpatopoc; 8eou, xa't Xptertou 'ir)crou tou Kupiou f|jj.iov,
tou (jtovoYevouj autou riou, tou oovto? eau_
tov uic.p Ttov 6u.aptttov f)U,tov (2), 6'tccoc; ec-.Xr)tat f)u.a; ex tou everctoto attbvo? itovrjpou (3),
xai txtoerji eie; ttjv pacjtXeiav auTou tfjv eitoupavtov.

EJUSDEM

AD HERONEM.
Diaconum Antiochiffl
lynatius, qui et Theophorus, a Deo honorato el exoptatissimo, omatissimo, Christifero Spiritifero,
germano filio in fide et charitate, Heroni diacono
Cltristi, famulo Dci, gratia, misericordia et pax
ab omnipotenti Deo, et Chiisto Jesu Domino nostro, unigenilo ejus Filio, qui dedit semetipsum
pro peccatis noslris, ul eriperet nos de prsesenti
saiculo nequam "', et salvarel in regnum suum
cxleste.

I. IlapaxaXto a. Iv 8ecp TtpoTOeTvai tcp Spdjjup aou, (_


I. Obsecro te in Deo, utadjiciasad cursum tuum,
scat ./.Stxelv jou to afitoua. Tfjc; eruu,t>tov(ac; tr;? itpoe;
et dignitatem tuam vindices. Concordias erga santoi)< a"ctou? <ppdvttl.e. Toix; aTOeveert-poue; j3acrta![e,
ctos curam habe. Imbecilliores porta, ut impleas
legem Christi 8S. Jejuniis et precibus vaca, at non
"tva TtXTjptoTrjc tov vdjjtov tou Xptcrtou. Nrja-ceiate; xai
Serjo-iit crydXa^e, aXXa jt-ij a[iftc:to?, tvi (j.r) erautov
immodice,ne ipse te dejicias. Vino et carnibus ne
-^ataSaXfle;. Owou xai xpetuv jjtf) TCavtTj aiteyou- ou
prorsus abstineas : nec enim abominanda sunt ** ;
* f. Aau.a;.
ap. vn, 20.

" al. doTta^tat. " II Cor. xm, 12. 83 deest in ms. "Gal. j, 4. " Gal. vi, 2. Const.

(93) AT,u.a;. Vet. vulgat. Damas ; rectius, ut


in Epislola ad Magnesianos, indeque apud Eusebium, lib. m Uist. xetp. Xs'. ilic vero desideratur
nomen hoc in nostro interprete. Usser.
(96) 'Epptojjtivou?. Anglican. Sanet ; sed legendum sanos. Ibid.
(97) BajtXEfa. Anglican. adventu. Ibid.
(98) Inhac epistola notata sunt nonnulla, Clemenlinarum Constitutionum irnaginem prasfereutia:
ut illa.sub ipsum epistolu) initium : Oivou xai xpewv q
u.fj Tcavtr) arte-jfou- ou vap eoti pSeXuxta (Ta y^?
ovaOaTf(; vr;?, <pT,ai, tpiveoOe, xar "EoeaOe xpeit to?
Xa/ava, etc), aXXa (jte[jtiTpTj(jtev(o; xai eutaxtw;,
rij 0eoii yopTjYouvto;. Ti< vip tpaveTJU, fj tc nieTat
jtapef autou ; 6'tt e'i tt xaXov, autou' xat i: ti ava66v, autou. Vino et carnibusneprorsusabstineas:
nec enim abominanda sunt. Bona terrx, inquit, comedite. Et : Edite carnes ut olera, etc. Sed omnia hcec
raoderale et ordinate usurpa, velui Deo suppeditante. Quis enim edit, aut quis bibit, sine eo '/ Quo niam si quid pulchrum, ipsius est ; et si quid bonum,
ipsius est ; quibus consimilia sunt ista, libro vn
Constilut. cap. 21 : flepi oe (Jptou.attov Xi-fet o-ot 6 Ku.
pto" Ta aYaOi xrfi vrif tpaveaOSi xai' llav xpea;
eSeofle tb? Xayava vX<5r)i;. ctc, 6tt ei' tt xavov, autou, xai e" tt avaOov. auTou. STtoc; veaviaxott;, xat
otvot; e6tooia^tov TtapOlvoti;. Tic; yip tpaYeta:, f, tic;
Trietat Ttapei; autou ; De cibis vero ait Dominus :
Bonaterrascomedile ; et : Omnem carnem edite, ut olera

Aer6a?,etc. ; qnoniam si quid pulchrum.ipsius est ;


et si quid bonum,ipsiusest.FrumentumadoIescentibus elodoratura vinum virginibus.Quisenim edit,
autquisbibitsineeo? libi utrobiqueeodem modo
cilatur locus Zachari ix, 17,qui apud LXXordine
inverso legitur : "Of. e" Tt dyiOov, autou, xai e1 ti
xaXov, autou. Adverbia vero illa, (ietietpr)jxvioc; xal
eutaxtto;, ex Constitulionum lib. i, cap. 9, traducta
fuiss\ Carolus Bovius observavit, ut quod ex tuiv
te-Tipiov ototye!tov ( ex quatuor elementis ),
Adami corpus confectumfuisse dicitur.ex librovm
Constitut , cap. 12, et ejusdem libri capite 32, qune
de mutuo conjugum ofiicio hichabsntur : quemadmodum et ex variis ^onstitutionum locis, qu de
diaconi et episcopi munere hic le^untur. Ibid.
(99) Sejxvotitop. Neque in Nydprucciano codice
habetur, neque in Elorentino,neque in nostro interpre'e. Ibid.
(1) Uveutiatocptipto, vvTjjitij texvtp. Prius epitheton abest a ISydprucciano codice ; posterius,ut videlur, a nostro interpreto: apud quem spirituali
fllio, tantum legitur. Ibid.
(2) 'ritep Ttov au.apTiiov fjpfov. Noster interpres
legit : 6Ttep f);i(ov xai tiov au.apt'.tbv f)|jtto/. Ibid
(3) Ilovrjooij. Vet. vulgat. maligno (non, ut
editi libri habent, in ligno >) vel, nequam :
ut in Baliolensi codice legitur, et in nostro interprete. Ibid.

"Jll

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

912

Dona enim terrx, mquit,comedetis S7. Ac: Edctis A Y*? ectti 88eXux-i (4). Td fxp ayaQx tt]; -ff^, tjT,cti,
yiytaQt. Ka- "ESeoOe xpia tb; Xst-/ava. Ka(carnes sicut olera88. Item: Vinum lretificatcor
OTvo; eucppaivtt xapSfav dvOpiotrou, xai tkmn
hominis.et oleum exhilarat,et panis confirmat69;
IXapuvst, xai dpTo; trTT)p(![ei' dXXd tutUT?r1u.Evto;
sed moderate ac ordinate.velul Deo suppeditanle.
Quis cnim comedet,aut quis bibet sine illo 901
xst euTaxTco;, co; 8eou yopr,YOuvTo;. Ti; ^ai oiyexac, fj x; 7t(eTat itapej outou ; "Oti e? ti (5) kiXir,
Quoniam si quid pulchrum, ejus est ; et si quid
auTcu (G)- xai e'! xi aYaOov, ojtou. Tf asifiatn\
bonum,ipsius ". Lectioni attende ; ut non modo
Tzoiav/z, "tva (XTj fjtdvov avno; etSf,; tou; viiu.ou;, ci).).j
ipse leges noveris,sed et aliis easdem interpreteris,
xa! dXXot; a&TOu; et;r(Yfi, cb; 6eou dOXr/trj; (7). OJ.
tanquam Dei athleta. Nemo militans implicat se
8e'; cnpaTeucfievo; (8) ejiixXexc-ai TaT; tou p'ou
negotiis soecularibus ; ut ei placeat qui illum in
T.p'*yy.TLtdais, 'tva tcj) o-TparoXoYrjcjavTi apetri). 'Eiv
militiam ascripsit. Si vero eliam quis certet, non
8s xa! aOXfi ti; (9), ou crTEcpavouTat, eav u.f| vou.iu.to;
coronabitur, nisi legitime certaverit *. Yice anidOXrVri,. 'AvTEtjVuycSv crou iyk & Slcrtjtio;.
ma3 luoa sim ego vinclus.
II. 115; 6 \lytav irapa Ta (10) StaTETaYuiva, xli
II. Quicunque dixerit quidpiam, prajter ea qua)
ocJicStcitco; $, xav vrjcrceuTi (H), xav TcapOeveurj, xiv
conslituta sunt, tametsi flde dignus sit, jejunet
licet, quamvis in virginilate degat, quamvis signa ., or,tzs7a otfi, xav Ttpocpr,TEur|, Xuxo; crot cpacvij|)to,
edat,quamvis prophetet ; lupus libi censeatur, sub
ev rpo6d-ou Sopcp (12), TtpoSaTtuv cpOopav xaTepviovina pelle, ovium necem moliens 93. Si quis crut/jtitvo;. E" Tt; dpver.at tov ertaupov, xat to iri9o;
cem neget, et passionem erubescat, sit libi utipse
iTtaicjyuvjTai, icrcio aot tu; outo; 6 iw.xstittvo; (13)"
adversarius : Etsi distribuat in cibos pauperum
Kav (J/totxtari Ta uitapyovTa TtTtoyoi!;, xav opr,
iJtoOta-if, xav TtapaStj) to criojjta e!; xaucuv, Itcio
facultales suas, etsi montes Uansferat, etsi tradat
crot BoeXuxto;. Ef xt; cpauXfJJet tov votiov, fj Toiic
corpus suum incendio 9*, sit tibi detestandus. Si
Ttpocpr]Tac, ou; 6 Xptcrco; Ttaptov iTtXrjpcoasv, ejtm
quis aspernatur legem, aut prophetas, qua> Chriaot to; 'AvTtjrptcrto;. E" ti; avOpw-ov (14) t)/tXov /.syij
stus prasens implevit, sit tibi ut Antichristus. Si
tciv Kuptov, 'louSatoc ecrct Xp:atoxT6vo;.(15).
quis Dominum dicat mcrum homincm, Judajusesl
Christi interfeclor BB.
III. Xrjjjta; TtfJta, Ta; ovtco; yrjjxpa;. 'Op^ctveiv
III.Viduas honora.qua) vere viduae sunt56.PuTtpolaTacro. '0 8ib; yip icrct TtaTTjp Ttov opcpavtov,
pillis palrocinare. Deus enim est paler orphanoxai xpiTT;; tcov "^ptov. jMt,Sev ocveu xtov eiticrxdritov
rum, et judex viduarum 7. Nih.il siue episcopis
87 Isa. i, 19. es fien. ix, 3. 83 Psal. cui, 15 ; Const. ap. l, 9. M Ec.-.l. u, 2o in LXX. " Zach, ix, 17.
2 11 Tim. ii, 4. 8i Malth. vu, lo. * I Cor. xui, 2. 05 I. Const. ap. n, 61 et vi, 5, 25 et VII, 38. 8S I Tira. v,
3. 7 Psal. lxvii, 6.
(4) Ou y*? "T1 Ca^- tllsl) Pt>^uit't=!- Vet. vulgat. C texlu desiderabalur) restituimus. Ibid.
non cniin [ex loto] sunt abominabiles.Sed illud
(15) 'IouSaT6; eo-t XptoToxTcSvo;. Salmasium,
virum omni exceplionemajorem, si meditate scri[ cx loto ] a codice Magdalenensi et Petaviano
psissel,secuti imprudenter homines doctiaffirmant
recle abest. Usseb.
(5) "Ott e';. Tt Augustan. S v. e"tj. Ibid.
non tantum tctaie Ignatii habuisse odiura Ecck|6) Aj-.ou. Anglican. legit, aTt' auTou Ibid.
siam in Judaios.auantum in pseudo-Ignatio hicet
alibi apparet. Sed aut ego fallor, aut ipsi errant.
(") 'l>; 6eou a6Xr,TTl;. Patricius Junius supplendum cxistiniat ex Apostolo, II Tim. n, 3, xixortxCur enim, rogo te, apostolicis temporibus nonaudierint Judasi quod erant, yp-.crToxTovot, xuptoxTovoi
Or,crov, ib; 8eo0 dOX. Ibid.
yptoTocpovot, ypicrrofjtajrot, TtiocpjjtoxTOvot, otcoxtei'(8) STpaTeuotjtEvo;. Christo, ndditur in edit.
vavTe; tov Kuptov xal tou; dTtocrc6Xou; auxou, i}/su5ovulgat. Latina ; vel Dco, ut in Petaviano codice
'louoaTot, elc. Quid vero acrius dici polesthis quu
legitur. Ibid.
(9) 'AflXfi ti;. Vet. vulgat. vir athlela, sic
subjungo? Matlh. xxiii,37: Jerusalem.Jenisalem,
enim habent libri editi ;ubi ms. BalioIensisetMagqu;B occidisprophetas, etlapidaseos qui adtemissi
dalenensis, ut athleta; Petavianus vero, multo
sunt, etc. Act. iii,13 : Quem vos quidein tradidislis,
rectius, qui athleta, i legit. Ibid.
et negaslis aute faciemPilati.judicanteillodimitti.
Vos autem sanctum et justum negastis, et petistis
(10) '0 XJYt0V itapa T"- Citatur a Jeremia patriarcha Constantitiopolitano, in responso 1, ad
virum homicidam dari vobis: Auctorem vero vitffl
interlecistis. Act.vn, 51 : Dura cervice, el incirWillenbergenses. Ibid.
(11) Kav vr,aTE'jr,. Habetur etiam in Eclogis ms. p cumcisi cordibus et auribus, vos semper Spiritui
Regii 2445, cap. 104, sed abest a codice 940. Mox *-' sancto resistitis ; sicut patres vestii, ita et vos.
utcrque liber, Tcpo6xcov loco TtpoSiTou. Cot. Kdv
Quemprophetarumnonsuntpersecutipatresvestri?
Et occiderunt eos qui prxnuntiabant de adventu
vtjCtteuti. Deest in patriarchas citatione. Usseb.
(12) Auxo; aot ^atveoOcu, ev Tcpo6aTOU Sopa.
Justi,cujus vos nunc proditores et homicids fuistis.
Jerem. CP. : outo; itpoSatoax11;}10? avTixpu;. Vet.
Qui accepistis legem in dispositione angelorum, et
non custodistis. 1 Thessal. u, 15 . Sicut et ipsi a
vulgat. : Lupus tibi pareat (sic enim habetms.,
h. e. appareat) in grege ovium. Ibid.
Judipis,qui el Dominum occiderunt Jesum.et prophetas,et nos persecuti sunt.etDeo nonplacent, et
(13) *0 outo; 6 dvTtxitpievo;. Vet.
vulgat.
tanquam adversarius ; Anglican. sicut Antiomnibus liom i m ibus adversanlur, ctc. Apocal. u, 9 :
Blasphemaris ab his qui se dicunt Judseos esse, et
chrislus et adversarius. Ibid.
non sunt, sed sunt synagoga Satanw. Et cap. ni,
(14) "AvOptoTtov.Vet. vulgat. hominemtantum ; >
vers. 9 ; capite autem xi, vers. 8 : ln plateii eiviunde Morelius vocem (xovov : Anglican. hominera
tatis magnx, qux vocatur spiritualiter Sodoma et
nudum, unde nos vocem iiXov [quae in Gra^co

913

EPISTOLjE SUPPOSITITIjE. AD HERONEM.

914

Tcpitts (16)" UpeT; fip eW cru 8a otixovo; ttuv U- fi facito ; sacerdotes enim sunt : tu vero sacerdotum
pttov. 'ExeTvot (3a;ttioucriv, lepoupYuucri, " yetpotominister. ,s Illi baptizant, sacriflcant, ordinant,
voucri (17), y_etpoOetouov ou 8e atitoT; StaxoveT; ' (i8),
tb; Xtltpavo; 6 a'Yio; ev 'lepocroXuuoi; "IaxciSco xai
toT; TtpectSuxspoi; (19). Ttuv auvajstov utj dusXei (20). 'B$ dvduaxo; rcivxa; mc'.tJtsi. Miost;
crou ttj; vedtrjtoc xatacppovsitto, aXXa
tu-o;
Ytvou ttov tcio-tiov ev Xoy"), ev avaotpocpTi.
IV. Otxeta; utj eTcaiayuvou- xoivojvsT 3 y*? fyxTv
xat auxoT; tj cpucn; 4. JTuvaTxa; urj (JosXuttou- autai
as y^P YeYvvyixa<1' *> *a- e^0peiJ/av (21). 'Ay*tccjv
ouv v_prj ta; a'tt!a; tt); YVVTiaei0Ci (J"5vov 8e ex Kup'to ' dveu 8e yu*o"xoi; dvrjp ou TcatooTtoirJcrsf xtaav

roanus imponunt : tu vero illis ministras, ut Hierosolyrnis sanctus Stephanus Jacobo et presbyteris.
Synaxes ne negligas. Omnes norninntim inquire.
Semo adolesccntiam tuam contemnat ; sed excmplum
eslo fidclium in verbo, in conversatione J.

IV. Famulorum te non pudeat ; communis est


enim et illis et nobis natura. Feminas non abominaberis ; ips enim te genuerunt et educarunt.
Amare itaque eas oportet causas nativitatis, verum
duntaxat in Domino ; sine femina quippe nunquam
ouv ypr. ta; auvspYOSu; trj; -v;Evv-^3etoc;. Outs dv^p
liberos procreabit vir ; honorare igitur oportet
y_topic Yuvctl>t'i ou,ce Yuvri 7to?'i; dvSpoc, el ur|
cooperatrices generationis '. Neque vir sine mulieeTci ttov TcptotoTcXajtaiv. Tou y? 'A8iu t6 cuoua ex n rc, neque mulier sine viro *, nisi in primo formatis
ativ Teaaapojv crcoiyeicov trj; 8s Eua;, sx tfj; tcXsuhominibus. Adnj namque corpus ex quatuor elepa; xou 'Aoiu. Kat & Tcapa8ooc 6e toxeto; tou
mcntis ; Evasautemex Adoj costa. Et vero admiKuptou, sx udvr,; trj; UapOsvou1 ou fjSsXuxxrj; ourabilis partus Domini, ex sola Virgine ; non quod
ot,; (22) trj; voutuou ui'e.sco;, dXXi OsoTcpsTtou; xt];
detestanda sit legitima commistio, sed quod ejusY/evvTJjeto;. "ErcpeTce fkp tc]j ArjUioupYto, ut) trj cruvmodi partus deceret Deum. Decebat namque CreaTjOei dTtoyprjcracrOai YVvri,le' 10i dXXd xr\ TrapaSde;to
torem, non consuelo sed adroirando novoque uti
xai Jsvfl, to; 8rjutoupY<{>partu, utpote opificem.
V. 'TTcepTjtpaviav cpsuYe. 'VTceprjtfavoi; yip avV. Superbiam fuge. Superbis enim resistit Domittxiacretat Kupio;. VeuSo/OYfav SSsXuttou. 'Atconus " Mendacium detestare. Perdes enim, inquit,
omnes qui loquunlw mendacium li. Invidiam fuge ;
XeT; fip, or;cri (23), Tcavta; tou; XaXouvca; to
tJjtuSo;. *0dvov ooXdttou (24)* dpy_rjY6; Ya? "
auctor siquidem illius diabolus est ; et successor
aiVrou lcrtiv ** (25) 6 8id6oXo;, xat 8ia3oy_o; 6 Kitv,
Cain, qui fratri invidit, ac ex invidia homicidium
aotXtptJi (Jaaxiva;, xat ex cpOdvou tpcSvov xatspYacrd- _ perpetravit. Sorores meas hortare,ut Deumament,
fjtsvoc. TaT; dSsXcpaT; uou Tcapatvet aYaTcav tov 6sov,
solisque viris suis contentse sint *5. Itidem hortare
Const. ap vin, 28. " deest in ms. l al. StxxovrJ et otaxovet. 2 I Tim. iv, 12. 3 ms. xotvrj.
4 ms.
nlcrtic.
s ms. YeYvvri>'av'
' ms- Xpiattf.
*Const. ap. vm, 12.
7 Const. ap. vi, 29. 8 I Cor. xi, 11.
Yeviaet. " lac. iv, 6 et I Petr. v, 5. "Psal. v, 7. 13 desunt in ms. '* ms. d8sXcpdv. "1. Const.
apost. 1. viii. c. 32.
constitutionis et ystpotovia; voce electionem intelJSgyptus, ubi et Uominus eorum crucifixus est. Cot.
ligit; et ad quintuni Laodiceni concilii canonem :
\Iou8aT6c eott Xpistoxtdvo;. Vid. Prolegomen.,
Uept tou ur^ 8eTv td; vetpotovta; eict Tcapouata
cap. 14. Usser.
dxpotousvtov '(hztjQai. Non oportere creationes
(16) Mr,8ev dvsu tcov eTctaxdTCtov Tcpdtte. Confieri in praisentia audientium, notam hanc apstitut. apostol. lib. II, cap. 27 : "Aveu tou eTctaxdponit: X;.ipotovia; evtauOa td; ijjrjtpou; covdjjtacrsv 6
icou tirjStv TCOieTte' el 8e ti; Svsu tou eTctov.dTcou tcoisT
xavcov. Creationes hoc loco electiones canon noxt, e*; ucrcTjv icoieT a&ttS" Sine episcopo nihil faminavit. Quomodo et ab Hesychio y_eipotov!a,
cite Quod si quis sine episcopo faciat aliquid,frue/.XoYii exponitur. Vide Frontonem Ducseum, in
stra illud facit. Vid. Prolegomen. cap. 10. Ibid.
notis ad inilium homiliaj i Jo. Chrysostomi adpo(17) Xsipotovouai, yeipoOstouui. Constitut. apopulum Autiochenum. Ibid.
Stol. lib. vin, cap. 28 : 'Etcictxotco; y_etpoOeteT, y_ei(18) AtaxovsT;. Ita cod. Nydprucc. ubi Auguslan.
potoveT, Tcpoacplpei. Episcopus maiium imponit,
StaxovrJ. Florentin. Siaxdvei. Ibid.
ordinat, offert, ubiperystpoOsi(avconflrmationis
( 9) ToT; TtcsaSutspoi;. Cajteris presbyteris,
ritus designari putatur, u't ordinationis per y_sipoin editione vulgata Latina legitur; sed contra maxovJav : de qna Joannes Zonaras, in canonem 1
apostolorum : Nuv usv ygtpoto"(a xaXsTtat tj ttj; D nuscriptorum, quibus nos usi sumus, fldem. Imu.
(20) Tcov ouvac;scov utj dusXsi. Vetus vulgat.
xaBtepcoaeto; tou Upasflat Xay_<5vto; tsXeaioupYta tcov
Congregationem noli negligere. Anglican. Coneiytov, xai tou iylou Uvtuuaxo; lTc!xXr(ai; aTt6 tou
gregationes non negligas. Ibid.
tov dpy_tepa tsivsiv tT,v ysTpa euXoYouvta tov ysipo(21)
1'sYevvrixaai,
xat s;sfl psi|/av. Florentin.
tovouuevov. IlaXai 8e xal autrj t. ^rjcpo; y^eipotovta
YiY-VVT)/-av xat dvsflps^av. Ibid.
lovduacrto. Nunc quidem chirotonia vocaturabso(22) Ou p8eXuxtr;; oiicrr,;. Vetus vulgatus, Exselutio precum. sanctique Spiritus invocatio, dum
crabilis quidem non videtur, ubi negationem ex
sacerdotio quis initiatur, et consecrationem sortiMagdalenensi ms. restituimus. Ibid.
tur : ex eo dicta, quod pontifex extendat manum
(23) *r,cr!. Additum ex codice Nydprucciano. Ab
benedicens homini ad sacra deligendo. Sed ipsum
Augustano enim et Florentino aberat; sicut etiam
suffragium quondam nominatum est chirotonia.
a nostro interpretc, et Petaviano vulgataa versionis
Indeque quartum Nicaenaj synodi canonemcumillo
apostolorum ita conciliat : '0 ulv ttov 4y'ojv dTcoexemplari. Ibid.
(24) *0dvov cpuXittou. Vet. vulgat. Invidiam
oxdXtov yeipotovfav trjv xaOteptocrtv xat yeipoOsaiav
cave. Anglican. Ab invidia te custodi. Ibid.
6vo;jLa!.sf 6 8e tTJ; auvdoou tajtrj; xavtov xa-.aotacrtv
xat yeipotovfav ttjv iJ/Tjcpov xaXeT. t Apostolorum illo
(25) Autou bttv. Desunt in cod. Florentino.
(carioue), yetpoxovia; nomine consecratio manuumIbid.
que impositio signiflcatur; hujub vero synodi canon,

915

AD EPISTOLAS S. IGNATH GKNUINAS APPENDIX.

et fratres meos, ut uxoribus suis sint contenti. A "*' f-otov apxeTaOat toT; ioiot; avopioiv. 'Ouo!to<
xat toT; aSsXtjoT; uou rapaivEt apxETaflat TaT; 6110Virgines serva, sicut pretiosa Christi monilia. Longanimis esto, utsis muUus in prudentia ,s. Pauperes
5'JYOt; 1,26). llapflivou; tpuXaTxe, o>; Xpiarou x=i(jlt^Xta. MaxptSOuuio; eao, "va r^; 7toXi>; iv tppovf)noli negligere, in bonis qum tibi suppelunt. Eleeoet (27). Ttuv TTivyJxojv (iT) aueXEt, ev ot; iv sisomosynis enim et fide pwgantur peceata ,8pjj; ". 'EXerjuoaJvat; yip xai irtsTesiv inoxiOalpovTat auapTiat.
VI. Teipsum castum custodi, ut Christi habilaVI. ZeauTOv afvov TrJpEt, u>; eou oixr/trjptov
culum ; templum Christi es : Spiritus es instruvao; Xpiorou " oTtip^Ei;" op-ptvov ei tW IIveujumeutum. Nosti quomodo te enutriverira. Msi mito;. OToa; 67:10; ae avEvOpetJja. Et xai iXaTj.aro'; etuit,
nimus sum, aemulator mei esto ; imitare conversa^AouTrjj uou yevOU> H'fJ-r;aai uau T'iv ivaTcposrjv.
Ou *au)(uju.ai ev xcautp, aXX' kv Kuptur 'Hpuivt Tqi
tioiiera meam. Non glorior in muudo, sed in DoEutjj texvu) so napatvuj (28). '0 oe xiujriuuf.vo;, tv
mino, Heronem filium meum adhortor. Qui aulem
gloriatur, in Domino glorielur. ". Utinam fruar te,
Kuplui xauy_aaOu). 'Ovaiptr.v aou, Ttatoiov coBetvoV
ou tfuXa^ viv'iTa' 2' fJiovoC (29) aYcvvr/to; 8j6;, xai
fili exoptate ; quem cuslodiat solus ingenitus Deus,
et Domiuus Jesus Christus. Ne omnibus credas, ne D 6 KJpto; 'lrjaou; XptaTo;. Mr) 7:0x1 Tttortut, |).T|
Ttiat flippet, ur,os a'v Tt; UTtoxopi^Tai je. IIoXXol
onmibus confidas, neque si quis blandiatur tibi.
fip eiatv u7tr,piTat tou Xaxava- xai 6 xayj) ejnttMulti enim suntministri Satanre; elqui cito credit,
axeutov, xoutpo; Tfi xapSta.
levis est corde **.
VII. Miuvr.ao tou 6eou, xat ouy auapTrJaet; itoti.
VII. Memento Dei, et nunquam peccabis. Ke $U
duplex animo in precatione tua u. Bealus cnim qui
Mr) yivou 8'i{j'jyo? ev 7tpo3uyrj aou. Mir.ipto;
Yap 6 (jtf, tBiataaa;. HiaTeuuj fip Et; tdv lliTtoi
non ambigit '*. Credo namque in Patrem Domini
tou Kupfou (30) 'Ir,aou Xptrtou, xat ei; t6v uovoJesu Christi, et in unigenitum ejus Filium ; quod
vsv?; (31) Vlov, &'ti Stfjei uot 6 eeo; (32) "Hftuvi
ostendet mihi Deus Heronem super thronum meum.
11 Adjice ergo adcursum; pra?cipio tibi coram Deo
It:5 tou Optivou uou. Upt$afls; ouv Ert Ttj> Sptjutu- rcapafY^XXuj aot e::! tou 8eou tujv 6'Xujv, xat W W)
universorum, et coram Christo, praesente etsancto
XptaTO'3, TtapdvTo; xai xou iflou Hvt^uaTo;, xii
Spirilu, et coram ministratoriis ordinibus ; custodi
tujv XeiTOupYtxuiv TaYuaTtov, tpuXa^iv uou ttjv radepositum meurn, quod ego et Christus tibi compaO^y-V 27 (33), i[v ifia xat 6 Xpiaro; TtapEOiuiEOi
mendaviraus ; nec indignum te judices iis quse de
aot, xa". ufj eauTOv avx;tov xpfvT,; tujv cet^Olvruv "
te oslensa sunl a Deo. Commendo tibi Ecclesiam
Antiochenam *'J. Polycarpo voscommendavi in DoTtept aou tuj 8ttj) (34). UapaTtOrjui aot tt(v 'KxxXf
- a!av 'AvTioySojv. HoXuxap7tU) 7tape0eu.r,v uui; tv
mino Jesu Christo.
Kjpfu) 'Ir^aou XpiaTij).
i Prov. iv, 27.
18 Prov. xjv, 29 ; Const. apost. vn, 7. Damasc. Parall. 111, 30.
,7 al. eurtopete
Eccli.
19 ms. 6eou.
al. "Hptova to euov Tixvov.
1 Cor. 1, 31 et II Cor. x, 17.
ms. y/ivotTO.
xix, 4. " Jac. 1, 6' 8.
ib 1. Const ap. yii, II.
ss 1. ad Antioch. 12.
" al. itapaxaTaOrix^v. al. ot^flivTiuv, ms. So^OivTiov. **I inf. in 2 interpr.
licet a libro Magdalenensi pronomen ebsit, uta
(26) 'AYa7tqbj tov 8eov, xat uivov ap/etaflat
ToT; tStot; avSpaatv. 'Ouoiu); xai toT; aoeAooT;
Grseco. Ibid.
(31) T6v uovoYEvr,. Autou additum reperilur iu
uou 7tipa!vEt apxETaOst TaT; ouo^jyoi;. Pio his
omnibus, in noslro interprete tanlum lef.imus :
utroque vetere Latino interpretp. Ibid.
(32) isitei uoi 6 Oed. Vet. vulgat. ostendit
Sufflcereconjugibus. > Conferendus locus similis,
lib. viii Constitut. apostol. cap. 32: Et utv ouv e^ei
(sic enim et vulgati libri habent, et nosler legitinyuvaTxa, r; i\ yuvtj av8pa, Stoaax^jOujaav ap/.eTaOat
terpres) mihi Deus, quod Dei nnmen, i editis
desideratum, ex mss. reposuimus. Huc verolvelad
eauToT;. Si uxorem habct, aut mulier si virum,
inscriptioncm saltem liujus epistolw, qme in vuldoceantur suis maritis uxorcs, et suis uxoiibus
galis Latini interpretis collicibus legitur) respeiit
mariti contenti esse. Usser.
Ado : in cujus Martyrologio, ad xvi Kal. Novem(27) MaxpoOuuo; eao, Tva ^; 7toXu; iv tppobris, adnotatur : Natalis sancti Heronis, de quo
vr]aei. A Damasceno, libro 111 Parallel., cap. 3,
producitur similis senlenlia, tanquam ex Ignatio : D beatissimo Ignatiopergentiad passionemrevelatum
est, quod Antiochenam post eura recturus esset
Nulla virtus ita sapientiam parere consuevit, ut
Ecclesiam. Ibid.
lenitas. Cuiplanegeminaetiam occurrit, in Con(33) fcjXafov uou tt,v TtajjaflTJx^v. Codex Flottitut. apostol. lib. vn, cap. 9 : Tfvou uaxp^Ouuo;rentin. 7tapaxaTanr)XTjv, ut in I Timoth. vi, M.
0 Yap to'0'jto; TtoX j; h spovr; st: Quoo omnes origi UapaxaTaO/xTjV 'Attixuji;, TtapaflrJxTjV 'bXXijvuu*.
nem suam debent locoilli. Prorcrb. xiv, 29 : Madici, notat in diclionum Alticarum et Hellenicarupi
xpoflu|jio; ivr,p itoXj; ev spovijffsi. Vtr longaniLexico Eumceridcs. Vide quaj supra notata suutin
mus multa prudmlia prxditus est. Idid.
(28) "llpuivt xtjj IfJtuj te/.vuj Ttapaivti). Nydprucc.
Epist. ad Polijcarp. 1bii>.
(34) Tujv 8sf)(0ivTU)v Ttepi aou tu) 0e<J). Vet. vul"Hpujva xo euov -ixvov Ttapatvti. Priorern syntaxin
pat. < qum ostensa sunt mihi de te a Domino
nostf-r expressit inlerpres, vertens : Eroni lilio
(licet a Petaviano codice postremse duto voces abmeo moneo. Ibid.
sint). Anglican. exspectatis de te a Deo. ac si
(29) Movo:. Vocem, solus, in editione vulgala
Se^OIvtuiv vel Ex8syoivTu>v legisset. VedeliusmavuJt
LalinL, ex mss. resthuimus, Ibid.
So^olvTwv, quiD placuerunt, decrela sunt. 1 Cod.
(30) Tou Kuptou. Domini nostri. vcl, mei <>
(variant enim hic mss.) Juterque Jegit interpres,
Florentin. tujv SofliivTujv trept aou SEtj). Ibid.

917

EPISTOLjE SUPPOSITITIjE. AD HERONEM.

918

VIII. 'AorcalJovTat oe ot ijtfaxojtoi, 'OvVjOttjto;, B!to;, i\


VIII. Salutant te episcopi, Onesiiuus, Vitus, DaAaj_a;,rioXu6to;, xai tc_vte; ol aito 4>iXiickcov, sv Xptnias, Polybius et ouines qui sunt Philippis, in
OTtf>, 6'9sv xai EJtsOTStXa aot. "Aajtaoat to fliojtpsChristo, uude et libi scripsi. Saluta Dco decens
tce; jtpEa6uTepiov (35). "Aajtaoat tou; _y'-ouc ouvpresbyterimn. Saluta sanctos condiaconos tuos :
quibus ego fruar in Cbrislo, ct corpore et spiotaxovou; oou, tov ey_> 6va!j_T)v v Xptarij), aatpxi ts
xat Kvcuuurct. "AoJtaoat tov Xaov Kup!ou, aiti jjttxpou
rilu. Salula populum Domini no:r.inalim, a parvo
tto; (JtEYaXou, xot' ovou.a- ouc TcapaT!uT,|_( 001, 10;
usque ad magnum : quos coiumendo tibi, ut MoyMtdaTt; 'Itjoou Ttj) jjst' auTov orpaTr^uj. Kat jjitj oot
ses Jesu post se duci exercitus 30. Nec grave
tpavij {japu to Xeyflev. Et Ya, xa' iM ^ojxev toloutoi,
tibi videatur quod dictum est.Etsi enim non sumus
oTot ixEtvof _XX' ouv fE suyj5[_Efla fEv^IU0tl) stcsiot1)
tales, quales illi : verum optamus tales fieri ; quanxai tou 'A6paajjt iojxev TcaToe;. "layus ouv, ot "Hptov,
doquidem et Abrahaj filii sumus. Esto itaque forlis,
Tjp_>"ixu>; (36) xai avSptxto;. 2- fap Eioas'.; aj:6
o Hero, ul heroem ac virum decel. Nam lu indutou vuv xat, iast; tov Xaov Kupou tov iv 'AvTtoces et educes31 posthac populura Domini, qui est
^sia- xat oux sorat ?) _.uvaY_>Yr| Kuptou, 10; itpoAntiochiffi : et non erit Synayoga Domhii, sicut oves
quibm nun est pastor ".
6axa ot; oux lart itotjjiijv.
IX. "Aoitaoat Kaoatavov t6v svov jjiou, xai ttjv oe- n IX. Saluta Cassianum hospilum meum, el pudifjtvOTOTTjV a.TOU 6j_6uyov, xai Ta tptXTaTa auTtov
cissimam ejus conjugem,charissimosque eorum liTcatSEa" ot; oujtj 3* 6 _so; supetv IXeov rcapa Kupfou,
beros : quibus del Deus invenirc misericordiam a
Doiuino in illa die'si, propter officium el ministeev ixeivr, Tfl r,j_spa, *',; *U T^jjta; Staxovia; (37)"
oft; xai TtapaT!OT)j_ oot iv Xpioroj. "Aortaoat to:j; sv
rium erga nos : quos etcommendo tibi in Christo.
AaoStxsta 31 (38) ictorou; arcavTa;, xaV 6vou.a,Ev XptSdlutanominatiinomnes fideles quisunt Laodiceso,
oTip. Ttov (iv Tapotj) |J.T| ajJtsXet. 'AXXi auvsy_4oTepov
in Christo. Eos qui Tarsi sunt ne negligas : verum
auTOu; ETCt6Xsjis, eTciOTT]p!u>v auToi); e'; to Eu^yyssludio magis continuo illos respice et visita, conXtov (39). Maptv tov ev NsajtoXst xfi Jtpo; 'Ava^apiirmans eos in Evangelio Maiiin episcopum Xea6cy (40) EJtioxojtov, TcpooaYopsjto ev Kupttp **. Dboapoleos quae cst prope Anazarbum, saluto in DomitiTte 8e xai tt,v oe[ivot_tt|V Mapiav *', tt,v 8uy_no. Saluta quoque honestissimam Mariam filiam
i-pa (j.ou, tt,v TcoXu|ja9soTaTT)V (41)- xal ttjv xaT'
meam, eruditissimam, el qux in domo ejus esl Eccletiam w, pro qua ego devovear ; qua; specimen est
oixov ajTTJ; 'ExxXr(otav (42), t^; avTit}/'jy_ov yvo(jjlt,v (43)' to iejej-JcXapiov tu>v euae6u)v Yuvatxu,vpiarum feminaruin. Incolumem te et iu omnibus
TY'.a!vovTa os xai sv tc_tiv euSoxij-OuVta, 6 DaTTjp
probatum, Paler Christi per suum Unigenitum cutou
XptOTOJ,, 8t' autou tou
Movoyevou;
cuXaTTOi lit?
stodiat ad longissimum
vitae
spatium,, in Ecclesi
_,
., - j _
_
_
.
HTjxiotov ^(ou y_p6vov, tt; uxpiXstav tt,; tou 8eoj 'Rx- " Dei utilitatem. Vale in Domino, atque ora ut conxXr,o!a; (44). "Epptooo iv Kupltp, xai Ttpooeuy^ov 'tva
summer.
TeXstujflto (45)
30 Deut. xxxi. ' Deut. xxxi, 7, 27. 32 Num. xxvu, 17.
x(t)t
" ms. Xptoru^). 37 abest a ms. 3I Col. iv, 15.

ms. otioet.

II Tim. 1, 18.

35 al. AaoSt-

cujus supra in Epistola ad rolycarpum facta est


[35] T6 9EOTtpeite; itpso6uTpiov. Ita et uterque
mentio : alia haec in Cilicia, ad Pyramum fluvium
vetns interpres : Deo decens presbyterium, lisita, Ptolemajo (libro v, Geograph., cap. 12) Kottcet, Deo decentes presbyteros, Jacobus Faber
oipsta Jtpo; 'Ava^apStjJ appellata. Ibid.
substituerit. Usser.
(41) Tv,v TcoXjjj.aOsoraT^v. Anglican. multi(36) "Io^ue ouv, u>, 'Hpojv, -fjpujtxto;. Etsi affectamode eruditissimam. Vet vulgat. quas est multum hoc esse notet Vedelius, eaque ratione Ignatum (ita enim habent ms., non, abunde, ut
tianse simplicitali minusconveniens; tamen exparonomasia ista colligere liceat.nonEros, vel E"ptov ; D editi) < doctissima. Ibid
sed Heros [ut apud Eusebium, lib. 11 1 Histor.
''""'' Ka^
'' "' tt,v
*' zaT'
" otxov
:
(42)
aiir^ 'ExxXr,o!av. Clausula hsc quae, ex Coloss. iv, 15, desumpta in utroxstpX ?'J vel Heron, propriam fuisse Ignatii in
que etiam Latino interprete habetur. a Gra;co Nydsede Antiochena successons appellationem. Ibid.
prucciano abest. Ibid.
(37) Ttj; el; tjia; Staxovta;. In utroque vetere
(43) 'H; dvTiiJjjy^ov yevo!jj.t,v. Anglican. cui
interprete Latino habenturista; sed non in Grseco
Nydprucciano. Ibid.
consimilis aniinai fiam. Vet. vulgat. quae facta
(38) "Bv Aao8txE(a. Syriae, non Asiae.
est mihi pro anima mea, licet postremum hoc
Ibid.
pronomen in mss. non invenerim. Vid. Prolego(39) Ei; t6 Eu_yyXiov. Anglican. secundum
men. cap. 5.
Evangelium. Vet. vulgat. in Evangelio, unde
(44) Tf(; tou 6eou 'ExxXrjoIa;. Anglican. Ecpraspositionem [qura ab Augustauo, Florentino et
clesia) Christi. Vet vulgat. Ecclesias su, sic
Nydprucciano codice aberat], in Graeco hic reposuit
enim habet codex Magdalenensis ; licet in aliis
Morelius. Ibid.
desit, suas. Ibid.
(40) 'Ev NsajtoXet Tti Jtpo; 'AvalJapGtp. Non
(43) "Iva TEAEtu)9to. Anglican. ut |)fiificiar.
'Ava^apxt}), ut e Nydprucciano codice, a Tigurinis
Vet. vulgat. ut consumraer, ita enim le^unt
perperam est editum. Vide quaa supra ad epistoMagdaleneusis et Petavianus mss. non, ut alii, ut
lam Mariu! Castabalensi attributam adnotavimus.
consummem. Amen.
Alia vero est Neapolis Macedonise, prope Philippos,

919

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

TOr ArTOr

EJUSDEM

AD PHILIPPENSES.
De baptismatc.
lgnatius, qui et Theophorus, Ecclesix Dei, misericordiam consecutw, in fi<ie ct tolerantia, et charitate non ficta, quoe est P/tdippis: misericordia et
pax a Deo Patre, et Domino Jesu Christo qui
est salcator omnium huminum, maxime fidelium. *.
I. Memores charitalis vestrajet, propensi in Christo animi ; quae erga nos declarastis ; decere exislimavimus, ut scriberemus ad chanlatem vestram,
erga fralres benevolam, quoo ad Deum et auimam
pertincl ; et commonefaceremus vos de cursu vestro in Ghristo, ut idipsum dicatis omnes, unanimes, idipsum sentientes, in eadem fidei regula per- B
s5 deest in vet. edit.

* I Tim. iv, 10.

920

HPOS 0>IAiriIIH2IOY2

(46).

Ikp: [3Tn-t<TuaTo; ,,J (47).


lyvixio;, 6 xat 6iOo<5po;, 'ExxXrjata 6so0 i).irjjjtsvr), sv TTtirtet xai 6rtop.ovT,, xa: i^ijrr, *'>TcoxpiTtu, Tfi ouxr; l'i tuXtTtTrot;, IXso;, etpvr,
o-6 6eou (48) Haxpo; xat Kuptou 'Irjaou XstaroG, 6'; Iiti atoT/jp Ttavtuiv av6p<o.-(ov, jxsaioxa Titsttov.
I. MejjtvT([i{vot Tfj; ayd-r,; u|iu">v xa: ttj; ev XptTTtb
azojorjc, t,; evsosijaaOe el T((jt5;, ixpe-ov (49) t,vt,oJtjjtcOa Yfi^at irpo; Tf,v tptXaoeXipov ujitov xaxi 8siv
^j^tXTjv <aY:*TCTiv . u>TOTjit|jtvrJtTXitv ^50) ujJta; toO h
X^tattj) UjJtaiv 6'piiu.ou, tva to auxo XifT.TE rivts;,
<ijtjt'}'jyot, to 4l ev tppovouvTe;, Ttjj auxti) xavdvt
xf,; Tiij-Eto; OTo:yoiJVTs; (ol), u>; nauXo; uji5; ivt

41 ms. auTt5.

(46) Hanc ex omnibus Ignatio ascriptis epislolis


unicam, in ea epistolarum Sylloge qua nosterusus
estinterpresprajtermissam fuisse,initio 12Prolegomenorum nostiorum capituli declaravinius ; siniulque tum in eo, tum in duobus subsequentibus capitibus, scriptionis hujus et cum pseudo-Clenientinis
ConstUulionibus consensionem eta Cleinenlinoruin
atquc Ignalianorum temporum rationibus dissensionem,pluribus explicavimus.Quibus et doclissimi
Grotii censuram jam adjicimus,ex adnotationibus
in Malth xxvii,S,petitam : Qui eam epistolameum
judicio leget, facile deprehendet dictionem et ypaxTrjpa tou Xoyou lloridiorem quam est Ignatii Nimirum scripserat ad Philippenses Ignatius, ut Polycarpus meminit. Sed cum ea epistola non exslaret, alia supposita est.Quare nec Theodoretus, nec C
Hieronymus, nec Hufinus hanc agnoscunt
Polycarpi tamen auctoritatem illam premit hic
Maistneus. Polycarpus ipse (inquit) vir apostolicus, expressum illius qua? ad Philippenses legitur, in suis ad illos litteris reddit testimonium.
Atqui vero singularem illam quaj ad Philippenses
lesitur epistolam, ne vulgatus quidem Latinus
Polycarpi mterpres (qui non Mipslrseum solum,sed
etiam perspicacissimum Grotium decepit) sed epistolas nuniero plures hic expressit : neque ullius
omnino epistolas ab ignatio ad Philippenses transrnisbas genuinus Polycarpus omnino meminit. libi
enim in vulgato illius iuterprele epistolas Ignatii
quaj transmissoe sunt vobis, legimus : nobis,
pro vobis, substiluendum esse constat, secundum Eusebii lectionem,eamdemque legitimam,
et antiquioribus Gracis codicibus magis consentientem ; ut etiam ad ann. 109, 19, confitetur
Baronius. De quo vidend Prolognmen. noster.cap r>
2, et not. in ipsam Polycarpi ad Philippcnses epistolam.
Itaque Polycarpi aucloritate, ut supervacanea,
hic omissa. non ignotam fuisse anliquis hanc sanctissimi marlyris ad Philippenses epistolam ex duobus locis inde desumplis concluuit P. Halloixius
{Apolog. pro scriptis Ignatii, cap. 5, p. 453) ; altero
ab Origene, homilia 6 in Lucam. producto ; altero
ab Anastasio presbytero, in Ecloge ypf,!;(ov t5>v
oo-/[ia-txtbv, cap 14, a Jacobo Sirmondo ipsi communicato. Quod posterius de Anastasio.ego quidem
facile admiserim ; utcunque 'lYvaTto; 6sotf<5po;, ex
tt,; imoToXf,; itpo; to:j; Iv Tapaqp nominalus hic
ab eo reperiatur ; anliquioribus vero illis Origenis
temporibus commentitiam hanc epistolam fuisse co-

gnitam, prorsus pernego. AbOrigene enim citalus


locus [ Principem smculi hujus Ialuit virginitas
Maria?, ] in Ignatii ad Ephesios epistola, auToXs^tt
hodieque legitur: "EXaQe tov apyovTa tou aitiivo;
toutou t) Ttapflsvta Mapta;, xa: 6 toxcto; iutt,;,
cum simiolus illius in hac ad Philippenses epistola,
sentenliam tanlum ejus in isla ad diabolum apostrophe sic expresserit : IloXXi o-e XavOivs:, -fi xjpOsv!a Mapia;, 6 r;apaool;o; toxsto;, Multa te latuerunt: Marios virginitas, et admirandus ille partus, et postea : "Oti rapO^vo; f, texouj, ^vvo!:;.
Virginem esse qua? parit ignorabas.
Sed et ex hisce imitamcntis colorem et lineamenta Ignatii in tradilis hic documentis clarius
quam in speculo recognoscere se profitctur Halloixins. Hic enim,inquit.ut in Epistola ad Trallianos, Christum vere natum, vere passum, vere
crucifixum, non autem opinione tantum et imapinatione docet, verbisque prorsus similibus. Hic
etiam illa solita fundit monita: Subjecti estote
episcopo. presbyteris, diaconis. Invicem vos dilifiite
in Domino, sicut Dei simulacra, et alia ejusmodi.
Jam illa verba nonne Ignatii? Orationes vestras
ad Antiochenam usque Ecclesiam exlendantur,
unde et vinclusabducor Homam. Item illa nonne
styli ejus sunt"? Saluto sanctum episcopum Polycarpum. Saluto sanctum episcopum Vitalium, et
sacrum presbylerorum collegium, et conservos
meos diaconos, pro quibus velim auimam ponere
(tov ii<h avTttjJUyo; Yevotjir,v). Item illa : Msp-vr,ufls [Jiou Ttliv osaijitov, "va teXeiujOu) ev Xptirtj). Mementote vinculorum meorum, ut consummerin
Christo. Verum ista, et quas ejus generis adjici
poterant, alia, non lam scripti germanitatem conlirmant, quam idem mimi hujus artificium produnt, quod tum generatira in Prolegomenorum noslrorum capiteo, tum speciatim in dicta ad Tarsenscs epistola patefecimus. UssEn.
(47) Hept paTTTtTjjtaTo;. A codice Nydprucciano
addilamenlum illud abest ; neque cum epistolfleargumento convenit. Ibid.
(48) 8eou In Mft-strmi (et cum secuti Vedeliijeditione, vox hac per incuriam est omissa. Ibid.
(49) Hpi-iTov. Vet. Latin. decenter, vel, ut
habent libri editi, decens esse Ibid
(bO) 'V^o(jtt[jivrl3xsiv. Vet. vulgat. commonitos
vos faciens cursus nostri, vel, ut nos ex mss.
edidimus, commemorans vos cursus vestri (ei
nostri) in Christo. Ibib.
(51) T6 ev tppovouvTe;, tJj auTtp xaxtivi tt]; iti-

921

EPISTOLjE SUPPOSITITLE. AD PHILLIPPENSES.

OsTei (52). El fap et; eaTtv 6 tu>v 6'Xtov 6e6;, 6 narr.p A.


tou XptaTou, gu Ti TtivTa- ei; 8s xa! 6 Kupto;
t,,u.u>v 'Iijaou; (33) Xptaro;, 6 tu>v SXtov Kupto;,
ot' ou Ta iravTa- Ev 8e xai Uvsutjta fi/iov, t6 evepvf,aav Iv Mtoari xai irpotprJTat; xai &no?ToXot;* ev
os xa! :6 [iaiTTtau.a, t6 ei; tov OivaTov tou Kuptou
StS-jptevov " (54)' [jt!a 8e xa! tj (55) exXsxtt, 'ExxXtj<j;a- u.(a StpsSXet eTvat xat tj xaTa Xptarov TttaTt;F,t; vap Kupto;, [jtia Tcfatt;, ev j3arr'.au:a- eT;
9e6; xa! Uarr,p TravTtov (56), xai 8ta ravTtov f57), xai
v Tjaatv.
II. Et; ouv 8s6g>xac tlaT/ipxaiou 8uo,ou3s TpeT;'eT;
6 tov, xai oux e7Tt ttXtjV outou, 6 p.6/o; aXrlQivd';.
Kupto; vap, <?7,a!v, 6 6e6; aou, Kupto; eT; eati (58).
Kai TtaXtv Ouy_ et; 6e6; IxTtasv t,u.5; (59) ; ouv_
et; DaT^p rcavTtov t;jju>v ; Ei; 81 xai V't6;, jYoyo; n
6s6; (60). '0 Movovsvt,; (61) vip, tpT,a!v,6 uiv e*; tou;
x6Xtjou; tou IIaTp6;. Ka? iriXtvET; Kupto; 'fyaij;
Xptaxti;. Kai ev SXXtp- Tt ovojjta auTtp, t) t( ovou.a
tio Wtjj>, tva yvjojuv (62); Et; 8e xai 6 HapixXr,to; (63). "Ev vip, tpT.ai, xa! IlveiSjjia, eTretOTj e/Xrj0'r,[Jtsv ev pua sXir(8t ttj; xXrjaeto; T,u.iov. Kai tAXtv *Ev Uveujxa e-rcOT(aOr,,usv, xa! xa e-r,; (61).
ndr/Ta 8e TauTa Ta /jjrptajjiaTa SfjXov 6'-t evspyeT sv
xai to auTO HveufJta. Outs ouv Tp-T; Ilaiepe; (63),
outs Tpet; V.oi, outs TpsT; II*paxXT,ToraXX' eT;IJaTr,p.
xai eT; V16;, xa! eT; UapazX^TO;. At6 xa! Kupto; (fG)
dt-oaTiXXto/ tou; aroaT^Xou; u.aOr,TSuaat ravTa Ta
eOvT,, evsTeiXaTo auTOt; f}aiTTteiv ei; to 6vou.a tou
UaTp6;,xa! tou Vtou, xa! tou v(ou IIvsiuaTo;- outs
ei; sva Tptaivuixov, oi/Te e'; Tpei; svavOptoTt/JaavTa;
(67), aXX' ei; TpeT; 6;/.ot(ijiou; (68).
C

922

manentes" ; ut Paulus vos adtnonebat. Si enim


unus est universorum Deus, Patcr Christi, ex quo
emnia ; unus autem et Dominus noster Jesus Christus, omnium Dominus, per quem omnia *3 ; unus
autem et Spirilus sanctus, qui operatus est " in
Moyse et prophetis et aposlolis ; unum vero et
baptisma, quodin mortem Domini datur; et una
quoque elecla Ecclesia , debet esse etiam una secundum Christum fides. Vnus enim Dominus.una
fides,unumbaptisma : unus Deus et Pateromnium;
et per omnia, et in omnibus At.
II. Unus igilur Deus et Pater; el nonduo.ncque
tres; unns qui est, nec est alius prater ip?um, solusverus, Dominus enim, inquit, Deus tuus, Doininus unus est ". Et ilerum : Nonnc unus Deus r.reavit uos? nonne unus Pater omnium nostrum** ?Unus
quoque et Filius, Verbum Deus. Unigenitus enim,
inquit, qui est in sinu Patris 40. Rursusque : Vnus
Dominus Jesus Christus so. Et alibi : Quod nomen
illi.aut quod nomen Filio,ut cognoscamus 51 ?Unus
autem et Paracletus. Unus enim, inquit, et Spiritus : quoniam vocati sumus in una spe vocationis
nostra35*.Et iterum: Unum Spirilumpolavimus:
et reliqua. Omnes vero bas gratias manifcstum est
quod operatur unus atque idem SpiritusD3.j\eque
igitur tres Patres, neque ties Filii, neque tres Paracleti, sed unus Pater,et unus Filius. et unus Paraclctus. Quare et Dominus mittens apostolos ad
doccndum omnes gentes, praecepit illis ut baptizarent in nomine Patris.et Filii, et Spiritus sancti " ; non in unum trinominem, neque in tres
incarnatos, sed in tres ejusdem honoris.

*' I Cor. l, 10 ; Philipp. n, 2 et m, 16. I Cor. vm, 6. " I Cor. xu, 11. *5 ms. o:aStoou.svov. Ephes.
iv, 5. " Deut vi, 4 cuiu Marc. n, 29. <s Mal. n, 10. VJ Joan. i, 18. M lCor. vni, 6. " Prov. xxx. 4.
Ephes. iv, 4. " I Cor. xn, 13, 11. M Malth. xxvm, 19.
oreto; aroty_ouvTe;. Vet. Lalin. unum sentientes ;
gustin. epist. xLix,quo3st. 5, singulariterbabeatur,
filii ejus. Ibid.
in hoc ipso fidei canone fixi, non, fidci regulas
(03) ET; oe xai 6 IlapaxXT,To;. Vet. Lalin. Scipra>ceptaque feci ; ut Faber edidit. Usser.
(52) U; UauXo; uu.5; ivouQsTst. In epistola ad
tote autem.quia unus est etiam Spirilus sanclus
hos ipsos Philippenses, ubi eos monet, Tij) auxt}/
(abest hiec vox a Petaviano ms) Paracletus, sicut
idem Paulus ait. Ibid.
arotysTv xavdvt, to auTo tppovetv. Phil. m, 16. Ibid.
(64) "Ev rivsuu.a iTiOTtaO^ptsv, xa! Ta e;v,;. Vet.
(53) "Ir,aou; XptaT>5; in Codice Nydprucciano
Lat. Omnes, inquit, in uno spiritu potati sumus, et
et Florenlino ; Christus Filius Dei unigenitus,
in editione vulgata Latina additur. Ibid.
ita habent verba Apostoli 1 Cor. xn, 13. UivTe;
si; ev nveuu.a srcoT(aOr,u.ev. Ibid.
(54) i'.oo;jtsvov. Cod. Florentin. StaStStSptsvov.
r.
(05) Ojts ouv TpeT; HaTspe;, etc Non absimili
Ibid.
(53) As xa! tj Ai, ex Cod. Nydprucc. additum est. " modo Symbolum Atbanasianum. Cot.
(66) Ato xai Kupto;. Lectionem Nydprucciani
Ibid.
codicis, qui A'6 xat, et Augustani, qui Ato Kupto;
(56) llaTTjp itivTtov. In velere Latina versionc
habebat, simul conjunxi.utiet in vetere Latino inadditur ex Ephes. iv, 6. 6 st:! iravTOjv. Irid.
terprete conjunctara reperi ; et in ms. Grajco Flo(57) Kat Sta sivTtov. In codice Florentino deest.
rentino, Ato xai 6 Kup. Ussen.
Ibid.
(67) K'.; Tpet; svavOpwrrJaavTa;, aXX'. Verba
(58) Kupto; eT; ea-t. Vet. Latin. Dominus,
ista non reperiunturin vetere interprete Lalino :ut
vel (ut habent libri imprcssi) Deus unus est.
videndum sit, ne adjecta illa fuerint ad tegendam
Vid. supr. not. in Epis!. ad Sntiochen. Ibid.
haoresim de triumpersonarum inajqualitate,quai in
(59l Ou/ et; 6so; eV.Ttasv t(u.5; ; In Genevensi
Latinis illis sese prodit : Non in unum quemdam
editione, typogruphi negligentia, ista suntomissa.
trinomium,neque in tres unius ejusdemque honoIbid.
ris. Cum quibus comparanda, quse de auctoris
(60) 6s6;. Ila cod. Augustanus et Florentinus ;
et vetus interpres Latinus cod. Nydprucc. 8sou.
Arianismo in Piolegomenon 12 capite suntproducta. Inm.
Ib D
(68) Outs st; 'eva Tptiivuu.ov, outs ei; TpeT; evav(61) '0 jjlovoysvt];. Graice legi ^jjtoYsvvj;, perperam
OpujTT/]aavTa;, aXX' et; Tpst; 6;j.ot1u.ou;. In codice
hic adnotavit Majslncus. Ibi.
Regio 1026 cilatum reperi, out* ei; Sva Tptu/vufjtov,
(62) T( ovoua Ttfj Vlto, tva vvioptev. In Gra;co
oute et; TpeT; 6(jttovju;ou;.Hoc est, neque in unum
textu, Proverb. xx, 4, legitur : T! 6'vou.a toT; tetrinomiiiem, neque in tres coguomines, tres ni
xvot; auTou, "va vvtj); j licet iu llebra;o etapud Au-

'J23

AD EPISTOLAS S. IGNATII GENUINAS APPENDIX.

924

III. Unus enim, est homo factus ; neque Pater, A III. ET; yap 6 evavOptojnjiiae; (69),ouie 6 HaiT,p,oi/ts
6 napixXr,TO<;, dX/.a u-cjvo; (70) 6 FtoV ou oW,ici,
neque Paracletus ; sed solus Filius ; non opinione,
non phanlasia ; s;d revera. Verbum enim carofo,ou tpavTacua, dXX' dXr,0sfa. '0 Aoyoc Ya? oapj irjclumest3*. Sapientia enim xdifxuvit sibi domum u.
veio (71). 'H fxp Xotpfa (72) tj)xoo6iJvr,cfEv btJTij
57 Et natus est uthoino,Deus Verbum,cumcorpore, otxov. Kai EYEwr]Qr, tu; avQpojTCOC, 6 Aeo; AofO<,
fjLEii otuptaxoi;, oc xr,; HapOevou, avEu 6u.tAti; 4vex Virgine, sinc viri commercio. Virgo namque in
ulero concipiet, etpariet filium**. Vere igitur geni- lpi( (73). 'H IlapOevoj YaP (74) ev Ya<rcP' A/,tl/Tii,
tus est, vere crevit,vere comedit et bibit,vere cru- xai xi;Exat utov. 'AXiiOtoe; ouv YevvrjOr,, ,9 aX/,0tic
cifixus et mortuus est,ac resurrexit. Qui hieccie- Tjj^rJOrj (7o), dXrjOio; EcpaYE xat etciev, dXr,0cu; Itrtciudit, ut res habet, prout factum est,beatus est. Qui ptuOrj xat aTclOavE xa? dvlair,. '0 lauia Tcio-Ttioa;,
non credit haec, scelestus est, non minus ac ii qui oj; !'y_el, tfi( YET'VTi"a' (")> VM"^?lQt' '0 Tauia [iTj
Dominumcrucifixeiunt.Princepsenim mundihujus TCIJTEJIOV 60, EVaYTjC, OU^ T)TTOV xojv xov KJptov
gaudet, cum quiscrucem negarit. Cognoscitsiqui- aiauptoadvituv. 'O Yap otpjftov xou xciCtjjlou tojtou,
dom crucis confessionem suum esse exitium ; id y_a!pEt Sxav xt; dpvfjxat xov crcaup6v. "OXeOpov Yap
quippe trophiEum est conlra ipsius potentiam ; kauiou (77) Ylvtua)<el tt,v 6[ioXoYtav iou axaupojr> xouxo Ya'p ectci xo xptjTtatov xaia tt;; auxou ouva u^tuc
quod ubi viderit, horret, et audiens timet.
<OTtp optiv tpptiiEt, xai dxouuv cpoSsTTat.
IV. Kal npiv ljlev Y'vr,xat 6 axaupo;, ecttceuoe y'^"
IV. Et vero antcquam crucifixio facta esset, stuaOaixouxov 6l- (78) xat evt,pyei (79) ev ioI; uloi;
debat ut fieret : et operabalur in filiis diffidentix** ;
xf(; aTCEtOeta;- evrjpYSt ev 'IouSa, v *apuaLOt;, Jv
operabatur in Juda, in Pharisaiis,in Sadducaais, in
ZaSSouxatote;, iv Tcpea6uxai<, ev veoi;, ev UpciJot
senibus, in juvenibus,in sacerdotibus. Cum autem
jam futuraesset, turbalur, et poenitentiamimmittit MeXAovioc 8e Y'va8al. OopuSeTiat, xal (iTau.tXov
(80) u.6aXXet xtj) TcpoooiT!, xai pp6xov auxqi Selxvuproditori, ct laqueum i 111 commonstrat, suspendiumque edocet; terret quoque mulierculam, eam at, xai dYX(jVir;v Steiaxet" tpoSeT 81 xai xo Y'jval0,i
iu somniispertuibans.atque ut a crucifigendoces- ev dvEipot; auxo xaiaiapiTTOJV (81), xa? itajciv
saretur tentat, qui omnem rudentem moverat, ut Tcetpaiat xa 64 (82) fieid xov oraupov, 6 Tcdvxa xieadem crux pararetur63 : non quod poenitentiadu- Xtuv xtvtuv (83) etc; xr,v aiiiou xaiacrxEurjv (8i),
ceretur ob tantum malum,sicenimnonmalusesset ou u.6TaYivtucfxojv irci xiTj xoaouxi|) xaxuV fj * Yaf
115 Joan. l, 14. M Prov. ix, 1. r 1. Interpol. ad Smyrn. i. M Isa vn, 14. " deest in ms. 40 ms. tc.tcejm;
81 al. touto. Ephes. n, 2. 6' Matth. * al. xti, 65 al. xaXtuv xe xa. 86 al. et.
mirum Patres, aut tres Filios, aut tres Paracletos. C
Vetus versio ob geminationem vocularum in tres
ab exscriptoribus manca effecta est. Porro credere
eva ipituvufxov, [jiiav 6TcticfTacttv TpLTtpoatuTcov xai Tpituvupiov, ev ipttovuptov TcpdcrtoTcov, trionymam solitarii
Dei unionem, trinominem Deum, solam nominis
Trinitatem sine subsislentiapersonarum,incurrere
est in hiresim Simonis magi.et Sabellii ; quam
catholicismalitioseimpingebahtAriani.orthodoxam
fidera appellantestrionymamsectam,triumdeorum
hferesim. Trinitatis inndelitatem . ut ettribulorum
seu Trinitatis professorum pertidiam, atque triangulamimpietatem.Itaenim deblaterantpseudo Origenes et pseudo-Chrysostomus.ille ad Job i, 17,hic
m Malth. vn, 16. Omittpbam monere vocem interpretis tnnoraium reperiri in antiqua versione
edicti Justinianei, ad caicem 5 synodi ; ut binomius legitur apudFestum. Cot.
(69) Ei<; YaP ivavBptoTcrJctaj, etc, usque ad
xai erctsv, continet idem codex. Proferunt autem rj
Theodorus Graptus in opere inedito adversus lconomachos, et Nicephorus CP. in Antirrheticis d/Ex6610'.; pariter contra hwreticos eosdemlBm.
(70) Mdvo;. Cod. Nydprucc. [jl6vov. Usser.
(71) '0 Aoyo; YaP "^p? ^Y^rw Et habilavit
in ea ; addidithicvetusinterpres ; Vairleniusvero
(eumque secuti MsBstraus et Vedelius) ethabitavit. in nobis ; ex Joan. i, 14. In Gra;co vero Florentinn, ^ap hic non legitur. Ibid.
(72) '11 Ya? Eo-.pSa. V. not in Ep. ad Smyrn. Ibid.
(73) "Aveu 6;jLiX(a<; dv8p6c. Vet. Latin. non ex
collocutione scilicet,aut semine viri. quomodo et
supra in loco illo interpolatoris Epistolx ad Traltianos, eadem verba verterat : sine semine scilicet, et collocutione viri, licet iu simili loco interpolato Epistolx ad Magnesianos, Sfya 6u;iXfai;
dv6p6; simpliciter reddiderit : tine collocutione

v'ri, quod rectius ab aliis est expressum : sine


viri commercio. Ibid
(74) rdp. < inquis, vel (ut cod.Pelav. habet) inquit propheta, in vet. Lat. additur. Ibid.
(7j) 'AATjfltut; r,ui;rjOTj. Deest in Florentino.lBiD.
(76) 'Q( 1'y^et, tb; y^Y^I181, Morel. ut se habent, ut facla sunt. Ma-str. ut res habet,et prout
factum est. Vet. interpr. sicut habet, quomodo
natus est, pro quo Faber edidit : ut vera ejus
continet nativitas, quomodo et paulo post, nihil
differt, supposuit pro, non minus est. Ibid.
(77) 'Eauiiuv. In noslra et Vossiana, quae ex ea
expressa est, editione vitiose habetur positum,pro
ea-JTou. Ibid.
(78) Touiov. Cod. Nydprucc. et Florentinus,
touto, pt Vet. Latin. hoc. Ibid.
(79) 'EviipYei. Vet. Lat. operavit, al. operari.

Ibid.

(801 MEiifjteXov. Vet. I.atin. desperationem,


ut Jacobus Faber edidit ; nam in mss. eam vocem
non reperi. Ibid.
(81) Auio xaTaiapiiitijv. Cod. Nydprucc. dTcwtilapiTituv. Vet. Latin. ipse (aui6;) conturbans.
Ibid.
82) Ti Florentin. t6. Ibid.
83) '0 rcivxa xiXto xtvtTjv. Cod. Nydprucc. 4
Tcivia xaXtuv ie xai xutuv. Et ex eo Brunnerus :
quiqueomniaauxiliacommoveratevocaveratque,
et velus interpres consimiliter : Ipseomniaeyocans et movens, ut habet liber Magdalenensis ;
vel, ut alii : Ipse omniaevocans,movet.Sed rravia y.iXtov xlveTv, provcrbiale est, ut et ivactElst''
apud Philonem, in libro De agricultura, iitm
xaXtov euae6e!a; dvaaefaaviec;. Ibid.
(84) EU tt,v auxou xaTatrxturjv. Vet. Lalin. in
suam prmparationem ; pro qua, perniciem,
Faber substituit. Ibid.

925

EPISTOL/E SUPPOSITITLE. AD PHILIPPENSES.

926

8v (85), ou itavia f,v novijpos' dXX' ertTiaOeTo tt;; j^ omnino ; sed sentiebat suam ipsius perniciem. Inieoutou dittoXeia;" 'ApyjQ vap auTtj> xaTaStxr,;, 6 tou
tiuin quippe damnationis ei fuit. crux Christi ; iniXptaTou aTaupo;, dpyr, OavaTou, dpyr) dictoXela;.
tium mortis, inilium perditionis. Ideo et inquibusA'.6 xai ev Ttatv evepvst ipveTaQai tov aTaupov, to
dam efficit. ul crucem negent, utpassionis illos pudeat, ut mortem opinionem voccni,puituin Yirgiuis
TcaQo; jTiaiayuveaOat, tov flivaxov 86xr,aiv xaXelv,
tt,v ex IlapOsvou vswr,atv fepixoTtTitv, tt,v tpucriv
circumcidant, naturam ipsam calumnientur quasi
auT'|V 8ta6dXXeiv |86j to; uuaapdv. 'IouSato'.; auuuadetestandam. Judicis auxiliatur ad negationem crucis, gentibus ad magia) calumuiain, hrerelicis ad
ysl (87) et; apvrjdtv tou oraupou. "EXXr,atv et; ojxotpavriav nayeia; (88). atpETixoT; t!; tpavTaalav.
plianlasiiB prajdicationem. Varius enim etmultiforIJoixlXo; ^ip Etrrtv 6 tt~; xaxla; OTpaT^fo;, xXs<j>imis est d..x ille malitia),animi seductor.inconstans,
vou;, atjTaxoc, eaoTtu evavTio;- xal aXXa jiev Tcposibi ipse contrarius ; et alia quidem objiciens.alia
SaXXojjtevo; (89), etepa Se Setxvj;. Eotpo; vdp eoTt
vero faciens. Sapiens enim estad malefaciendum ;
(90) xoij xaxoTtotTiiai, to 8e xaXov 8 t! tcots saTtv
bonum vero quid sit ignoral *'. Ignorantia namque
dvvoet. 'Avvoia; vdp CO TteTcXrjpcoTai, ot" sxojotov
opplelus est, propler voluntariain dementiam ;quo
Tiapavotav ttio; vdp uux eaTi toiouto;, 6; H1* Ttpo
enim modo non est ejusmodi, qui nec ante pedes
Tto8<OV TtOV lauTOU XtSvOV BXsTCEt (92) ;
Tl suos positam ralionem videt 6S?
V. Ei fcip <jnX6; d'vOp<oTco; 6 Kjpto;, ex t,,jXtI<; xa'-
V. Si enim nudus bomo est Dominus, ex anima
atouaTo; uovov, t( TceptxoTtTe:; tt,v ysvvtjoiv ttj; xotet corpore solum ; quid circumcidis et mutilas natiTr,; Ttov dvOpuiTttuv cpuae<u; ; Tt oe, <o; TCspaoocjov
vitatem communis hominum nalurai? Quid autem
xt erc' dvOptoTcou yevduevov, ~ TcdBoCi 8<5xr,atv xatanquam iusolens aliquid in hominefactum,passioXet; ; xai tov OavaTov tou Ovtjtou, Sot-av vou!5et;(93);
nem appellas pliantasiam ? et mortem homiuis morEt oe 6so; xai avOptoito; (94), t! Ttapdvouov (95)
talis, censesopinioneni esse solam ?Si vero Deus et
xaXst; tov tvj; 86c;r,; Kuptov, tov ttj cpuast drpeTtTOv ;
homo. cur iniquum vocas Dominum glorias 69, qui
t( Tcapavojjtov Xeys'.; tov votjioOiTTjV, tov dvOptoTteiav
niituru immutabilis est? cur iniquum appellas ietj-uvjr.v eyovTa (96) ; '0 Aovo; oipi; sveveTo, xa!
gislatorem, qui animam habet humanam ; Verbum
TsXeto; avOptoTto;, oux sv dvOptoTtip xaTotxr]aa;. U6j;
caro faclum est ', et perfectus hoino,non qui in ho*" Jerem. iv, 22.
1,14.

*3 I. Const. ap. vi, 6 et vm, 2, 7. Orig. hom. 13 in Num.

u I Cor. u, 8.

" Joan.

(85) T<j> tooojtuj xaxi[>- ^ y^P ^'- Florenlin. tooou- C gitnr immortalis ) gloriam exislimas? quod
a recentioribus multo rectius est redditum : et
Tto xaxtj)' e! ~(ip. Usseh.
mortem hominis mortalis censes opinionem esse
(86) Tov flivatTOV Soxt.oiv xaXew, tt,v ix Ilapsolam ? !i;id.
gevou yvvti(I'v Ttepcxorcretv, tt,v tsuotv auT/jv
(94) E! 8e Si'j( xot: avQptoTto;. Sic et vet. Lalin.
otaSdXXetv. Vet. I.aliti. qui morteni putant yo Si Deus et homo, ubi conjunctionem, in aliis
care Virginis generalionem (quod Faber edidit :
libris desideratam, ex Magdaianensi ms. reposuiqui utfunestumpulantvocari de Virginegeneratiomus. Ibiu.
nem),circumcidereipsain naturam.et diffamare.
(95) Ilapivouov. Vet. Lalin. iniquum ; non
Ubi, ooxt.oiv. legendum (non, utlegisse videturin unicum, ut habcbatur in editis. Ibid.
terpies, oozojotv) et verbura TtsptxoTtTetv ad tt,v
(9CJ T6v dvOptoTcefav tl/u/TJv Jy^ovTa; etc. Non
-(ivvT,otv esse referendum. ex refutatione, qua) setanta esse debet antiqui lnlerprelis auctorilas,
quitur. apparet. Ti TteptxorcTEi; tt,v Yewr;otv^ tt^;
ut bic iuterpolationem factam fuisse afflrmetur.
xoivrj: Ttov dvflptoTttov tpjoE<i>; ; t! 8e to; Tcapdoo;6v
Imo conlrarium mihi flt longe credibilius.SedquidTi It:' dvOptoTtou -fEvrjjjtevov to TtdOo;, 8<5xr,otv xaXeT; ;
quid sit, mira est viri docti observat o, in vulgatis
Quid circumcidis nativitatem communis naturffl
Latinis ne leclorem crasstis errorollcnderet^Chrihumanaj? Q"id vero tanquatn insolens aliquid in
stuin humanam auiniam non habuisse, repositum
homine factum.passionei.i appellas phantasiam ?
fuisse naturam pro anima. Quasi non crasIbid.
sius et apertius errare sit. dicere Christum huma(87) Sujjtuaxet. Satanas sc. vet. Latin. au- nam naturam non habuisse, quam dicere cumdem
xiliator es", Vel est, ut Faber edidit. Ibid,
u
caruisse anima humana, piajserliin cum sequatur,
(88) Ma-feii;. Mariai pro, magiss, Faber
Verbum homo. Cot. T6v dvOpu>Tte!av fyuperperam hic supposuil, quod et sequensrefulatio
yr,v eyovTa ; 6 Aovo; adpt; Iyivsto, xa! TiXeto;
manifestum facit : Ilfo; Zl xal ptaYo; outo; ; QuoavOpojTto;, oux ev dvOptoTtto xaTotxr]oa;. Vid. Promodo et magus est hic ? Iuid.
legomen cap. 12 et 15, ubi Apolliuariani erroris
suspectum hunc auctoremreddidimus:ila videlicet
(89) npooaXX6u.svo;. Vet. Latin. immitteus ;
Christum ti/tXov avOptorxv esse inficiantom, ut in
pro quo Fabcr suggerens, substiluit. Ibid.
corpore ex Maria assumpto, loco animai, deitatem
(90) So<p6; -fdp eoTt. Vid. Prolegomen. cap. 12.
inhabitasse crederet quomodo et illa sonant, in
Ibid.
assumenlis EpistoUe ad Trallianns 'AXr,0to; eysv(91) 'Ayvo!a; fdp. Tip ox Nydprucciano codice
vt,os Mapia ou><jta, 6s6v evoixov s/ov xat aXr,0u>;
est additum, et vetere in!-rprete Latino. Ibid.
evcvvfjBf] 6 8s6; A<5y? ^x tv,; IlapOsvou, oioua
(92) Mt,8s Ttpo TtoStuv Ttiv tauvou Xoyov fUiTtet.
6 <.oioTtaOs; t^jjiTv ^(jttpieau^vo;. Vere genuit Maria
Florentin. u/ts Ttp6 tco8o>v t<ov eaUTOu \iywv |3Xecorpus, habens in se Deuin hahitantem ; et revera
rtet. Ibid.
natus est Deus Verbura ex Virgine. vestitus corpore
obnoxio iisdem passionibus nobiscum, nullo om(93i Kai tov OdvaTov tou Ov/jtou 86$av vouinino aiiimw aut ejus affecluum mentione facta.
5sie. Vet. Lalin. et morlein mortalis (ita enim
ez Matsdalenemi codice restituimus, ubi in aliis le- Ussea.

927

AD EPISTOLAS S. IGNATlI GENUINAS APPENDIX.

mine habitavit. Quo modo aulem et magus hic.qui A


olim quidem omnem naturam tam sensibilem,
quam intelligibilem condidit voluntale Putris : incarnatus vero ornnem languorem et infirmitatem
curavit 71 ?
VI. Porro quomodo non esl Deus, ille, qui mortuos suscitat ; claudos dimittit integrosac expeditos ; leprosos mundat, caicis restituit visum 72, ea
qua) sunt vel auget, vel immutut; ut quinqun panes
et duos pisces ; et aquam in vinum 74 ; tuum vei o
exercitum solo fugat verbo 7* ? Quid vero Virginis
improbas naturam, et membra turpia nuncupas ?
qui olim hasc ipsa merabia in pompis ostentabas,
et nudari jubebas, masculos quidem in conspectum
feminarum, feminas vero in effrenem marium libidinem. Nunc hoecipsaa te judicanturobsccena, at- g
que te pudicum simulas, tu spiritusfornicationis;
ignorans tunc demum aliquid esse obsccenum, cum
scelere pollutum fuerit ; at quando abestpeccatum,
nihil turpe est, nihil malum, eorum quai factasunt,
sed omnia bona valde. Verum tu qui non vides,
improbas ea.
VII. Et quo modo rursus necdum tibi videtur
Christus esse ex Virgine, scd esse ille qui est super
omnia Deus, quique omnipotens est? Quis igitur,
dicito, hunc misit ? quis hujus dominus est? cujus
vero voluntati hic obedivit? et quasleges implevit,
qui nec alicujus voluntali, nec potestati codit? Cum
Christum eximis a nutivitate ; ingenilum sancis,
genitum esse ; et qui priucipio caret, hunc dicis
cruci uffixum ; quo permittente, non habeo dicere
Enimvero tuaminime me latet versutia,necignoro C
te obliquo et gemino gressu incedere. Tu autem
ignoras, quis sit genitus, qui omniascire te fingis.

Se xa'- H*Tf "Stoc, 6 ndXat ptEv itaaav alstofjtfjv


xai voT,tT,v tpuatv xataaxeudaac vvcoliti ntj)4c' ^
81 tv\ ivav8ptoTC/jaE'., Ttdaav v6aov xai (taXax!iv (|paiteuaac (97) ;
VI.Dtoc 8e oJ-/ outoc6eoc, 6 vexpouc avnjTtov^toVjJ;
dptfouc aico(TtcXXi')v, Xertpouc xa8ap!]tov, wXoj;
SjJLiattuv, ta 6'vta f, au;tov, f( Lteta6dXAcov (98)' (L;
tou; Ttivte aptouc, xa! 7S touc 8uo !/8jac, xa! to
uStop etc olvov t6v aov atpatov prjfiatt u.6vov o'jYaSejtov (99) ; T( 61 xaxf^Etc (1) tf.v <p'ia:v tf(; DifOevou, xa! tot (jtipta aTtcxaXeTc (2) a'.ayj;d ; itiXat
tauta tcolitceucov (3), xa! fULtvouaOat xeXejiov (4|l
appEvac (ilv el; 6'jy'.v Or.Xettov, 6r,XE'!ac 8'e e!;
dxoXaatov iTtiOocttav dpVdivtov. Nuv atr/pd sot tjjti
vEv,(i;.otat (5), xai aEitvoc etvat itpoaitotfi, tn to
t?;; TtopvEfac TtvEutia, dfvotov gtt t&xz v^stai a'.JXP&i tt, Stav Ttapavocita pu-av8f|- dtiapTtac 8e i0'jar,c, ouSEvttov YEvO(jtlvtov alaypov, oucev tpaoXov, iMi
itdvta xaXd X!av. Ka! tru |jtf| pXiitcov, xaxJtJetc aW.

Vll.ncoc 8e TcdXtv oux ett trot SoxeT 6 Xpttrtoc eTvJ'ex


tf^c FJapOevou, dxX' 6 irti Ttdvtcov tJeoc (6) 4 cov 6
Ttavtozpdtcup ; T!c ouv 6 toutov aTtoateiXac, i'.e
t!c 6 toutou xuptejtov ; yvcoliti Se ttvoc outoc stetOdp-/r(ae : vojjtcov oe rcotcov (7) aXr,pcotf|c Y^Tt,vlv' '
fxvj-cs Yvco;j;t| ttvoc (Jtvjte ifouata e*xtov (8) X! tov
Xptatov e;atptov tf(c fiw^ouot;, 7< xv dYevvTjto*
vocioOEtsTc 77 YeYEVvy5T"3" > xa^ taupto Ttpoar(Xti>TOj'.
tov dvap/ov ttvoc Tjfjfhip^m^-ai, ou/. E/to e!i:s!v.
'AXXd vip ou XiXr.Od; (ie xoj ^ itaX'.u.64Aou (;'
ouo' oyvoco, 6'tt otd Xojd xa! Sfouica palvttc (10).
'Afvoetc 8e au ti'< 6 7evvr,0e!<, 4 itav e!Slvat ttposTtOtOJJJtEVOC.

71 Matth. iv, 23 et ix, 35,


77 ms. vou.o8etf(c.

71 Matth. xi,

ms. fj.

(97) ndiav v5aov xa! tiaXax!av Oepaneuaac.


Ex Matth ix. 3o, ut et supra, in additamentis EpistoUe ad Magnesianos. Usser.
(98i "H aujtov, f] tj.=ta6dXXtov. Veteri editioni
Lu'ina5, ex ms. Magdalenensi, restituimus : de
quinque panibus et duobus piscibus totmillia hominum saturavit. Ibid.
(99) Mdvov tpufaSeutov. Cod. Nydprucc- (jt(5vcp

74 Joan. vi et u. n Luc. viu, 30.

76 deestinms.

(5) Nuv a!aypi aot tauta vsvoiujtar Vet.


Latin. Nunc omnia libi turpia videntur. Ita
enim exMagdalenensi codice restituimus; ubi edili
libri habent : Tunc omnia turpia videnlur.
UsSER.

(G) 'AXX' & ett! Ttivttov 6;6c. Vid. Prolegomen.


cap. 12. Ibid.
(7) Nojjitov 8e Ttoitov. Ita codex Florentinus: non,
rj ut Augustanus et Nydpruccianus : votiov 6e rottuvUY3t8iJElV. Ibid.
Vet. interpres : cujus legem, unde, vop.o>v os
(t) Kaxttjetc. Vet. Latin. pessimas ; ut et inTtotou, restituit Morelius, Ibid.
fra, licet in priore loco pro ea voce Faber, deji(8) 'O (Jt^te fvto[jiTi ttvoc (Jtrjte ijjouata elW.
cis ; in posteriore, pessundas substituerit.
Isla vetus interpres non ad pra?cedentia, sed ad
Ibid.
sequenlia, ad Satanam videlicet, non adChristum,
(2) 'A-jtoxaXeTc. Ita cod. Nydprucc. ubi Augustan.
retulit. Iuid.
et Florentin. dttoXaXetc. Ibid.
(9) Ou XeXr,odc (jie tou TtaX([ji66Xou. Vet Latin.
(3) Tauta TtojjtTteucov. Cod. Nydprticc. tauTa
Tcojjtitiuetv. Vet. Latin. Haec praiseminans. Ad Non me latuisti tuo antiquo consilio, vel, n'
Faber edidlt : Non me latuit tuum antiquumconethnicorum vero Phallos et ltyphallos ista referenda docent hic in Notis suis Vairlenius et Mbesilium. Ibid.
(10) "Ott Std Xo;d xa! 8(8t(jta PatvEtc Ita
strffius. Ibid.
codice Nydprucciano Grseco (ubi tamen 6te Iege(4) Ka! -ptjtvouiOa' xsXejujv. Huc pertinent
batur) et vetere Larino interprete edidimus; ubi in
'uvaixfov dTtoYj;jtvtojE'.<, Epiphanio memoratse in
Florentino, 8t6 36{tj xai 8!6u(xa patvetc, legebatur;
Expositione fidei, c. 10. Itein illa apud Gregorium
et in Auguslano adhuc corruptius : Sto S^7) **
Nazianzenura invect. 1, adversus Julianum:
TUi e!itouaa Oea, 8otouc dvEaupato jjtirpoucoiSutta pswet, pro quo. ex conjectura, substituit
'tva teXiari touc ipaatdc d xa! vuv ett teXeT toTc Morelius 8t6 Xo$d xai Siouuta paivetc, quod, in not
ad hunc locum, pluribus Maestrosus explicat. Jbu>.
oy/jjiaaiv. Aliaque nimis nota. Cot.

929

EPISTOLE SUPPOSITITLE. AD PHILIPPENSES.

930

VM.IloXXa yP XavOivs: (ll)'fj TcapOsvfavMapia;- A.


VIII, Nara multa te latent : MariaB virginitas,
& TtapiSoijo; toxsto;, 6'att; 6 ev tcj) atojxaTt, 6
admirabilis partus, quis sit ille qui in corpore
fjYOJtxevo; darfjp tuiv ev dvaToX'5, tujv xa otopa xoest; slella quaB duxit eos raagos, qui in Oriente
(xi6vciov |x^y<i)V, ap^aYY'^>0U darcaafxo; Ttpo; TJapOserant, quique dona oMulerunt, archangeli salutavov. IlapOEvou itapiSotjo; au),Xr,tJ/i; [xs|xvr,aTeuixsvT,;,
tio Virgini facta ; Virginis viro desponsaloo miraTtatSo; -rcpoSpojxou xrjpuxe!a (12) 11 tuj ex xf,< Uapbilis conceptus ; pra;cursoris pueri proeconium suBevou, xat ev xotXfa axiprrjat; ex tou TcpoOttopouuiperfilioVirginis, illiusque inlra maternumuterum,
vou (13)" affilu>v 'ujxvot cItci tu> te^OivTf Tcotjxivtov
ob id quod preevidebat, exsultatio ; angelorum
eu7YYXta (14). 'HptiSou 0660; irt dcpatpsaei (Jaathymni propler nalum puerum ; pastoribus facta
Xeta;, vTjTctoxTOvtov 7S TcpocrtaYfxa (lo)- et; A"y'jtctov
bona nuntiatio ; Herodis timor ne reguum sibi
eriperetur, mandatum de necandis infantibus ; in
[xsTavarraat;, IxseOsv erct Ta Tf,Se ercivoSo;, aTcap^Egyptum commigratio, et inde iu ista loca rever^ava TcatStxa, dTcoYpaip.fi dvOptoTctvrj, YaXaxxoTpogta,
ovo(xa TcaTpo; ou oTtetpavTo;' tpaivat, 8:i xo [xfj
sio ; fasciae pueriles ; humana descriplio, lactatus ;
elvat totcov (16j" ouoejxta Ttapaaxsufj dvflptOTCtvr,,
patris nomen in eo qui non genuerat ; prcesepe,
aur]asu>; irpoxoTtfi, dvOptoictva pVJjxaTa, Ttslva, Bi^a,
quod locus non esset ; nullushumanusapparalus,
8ootTcopta, x6tco;, Quauov Trpoaxo^xt8a( ?7tetTi fl7)
incrementi accessio, humana v<>rba, fames, sitis,
xat Tcspttojxfj, paTttiajxa- tptovfj 8sou eVt Tq> pVrcTt- B itineris confectio.. lassitudo.saciificiorum oblalio ;
o[xevtp, fiatt; xal tcoOsv, txapTupta nveujxato; xat
deinde ctiam circumcisio;baptisraus,voxDei super
IlaTpo; 79 (18) UTtspdvioOsv cptovf) 'Itoivvou TtpotprJTOu,
baptuato, quis esset, etunde profectus.testiflcatio
tnrj[xa!vouaa Tcaflo; 8:a tt,; tou 'A|xvou TcpoaT)YOp!a;
Spirilus et Patris desuper facta ; vox Joannis proorjjxsitov 8tacp6ptov evspYitat, liaet; itotxfXaf erttphetse significans passionem appellatione Agni ;
tffXTjTt; SeaitOTtxfj, TcpoatiTTOuaa flaXirrrj xal dve'diversorum signorum operationes, curaliones va;xo:;- TcvejjxaTa Tcovrjpa cpuYa8Eu6[xsva, asauTov stperiae ; increpatio Dominica,imperans mari ac venlis ;
78 I. vTjTcioxtovov. 7' al. 6eou.
(II) UoXXi y*P "e XavOivst. Ex doctrina Patantum hic exhibuit. Ibid.
trum, diabolus de Christo magis, et saBpius ignofl3) 'Etci Tti) ex Tf]; IlapOsvou, xal iv xotXta
ravit quam scivit, plus suspicalus est quam cognoaxipTr,at; 'ex tou TtpoOstopoujxsvou. Vet. Latin.
vit, resque potius perspectas babuit, quam rerum
et Virginis in utero gestientis (eam vero vocem
mysteria, ut firmari posset sexcentis testimoniis,
ex mss. reposuimus) infantis pravisio. Ibid.
si necessum foret. Veruui in paucissimis notabilis
(14) 'Ayy^Xuiv ujxvot Jtc! Ttp ziyjlin:, Ttotixivtov
est locus Clementinarum Hypotyposcon pag. 808, euaYY^''a. Vet. Latin. Angelorurii hyinnus' gloinitio col. 1, ad psalmuml8 : Ka: vujj vuxut dvav- *-> viam agentium,et pas^orum annunliatio, lta ms.
-/sXXet Yvioatv. 'U StiooXo; rioet e^.euaoixsvov tov KuMagdalen. ; pro quibus, in aliis librislegilur: Anptov Et Se aut6; e'rj, oux fjTtfataTO- 8t6 xat errs!gelorum hymno gloriao ad gentium pastores anpaev outov, "va {/<# s! 8uvat6; iaTtv. 'Edv, cpT,a!.
uuntiatio. Ibid.
Kat dTtiarri dit' autou e'.; xatpov toutettiv, dvE(15) NrjTctoxtovtov Ttp6otaY|xa. Edidit Ceorgius
6aXXeTO tfjv E'jpsatv st; tt,v dvaataatv fjost ybp
UemusHeidelbergaehoiniliamignotisibiauctorisst;
toutov etvat tov Kuptov tov dvaaxTjT6|isvov a;xo(to;
Tf,v vr,Ttto<fov!av. niXtv 6 taXa;, elc In qua Hexat o\ oatixovs;' iTcet xat SoXojxtovTa u-tirtsuaav
rodes Tcatooxtovo; appellalur, et nsurpatur noraen
ttvat tov Kuptov eYvojaav 8e [xf) Etvat, ajxaptovto;
raiSoxTovts;, insuperque jnculare enatu:n apparct,
aitou. Nujj vuxtt. OavTe; o1. Satjxove; eYvtoaav ott
irco Sixtou; Yap f,v to Tcp6ataY;xa tcu 8s:Xa!ou xat
Kupto; f^v 6 dvaata; |xstd to TtiOo;. lta lego. hoc
Ttapav6[xou 'Uptioou. Interpreti : Nam edictura
est : Et nox nocti indicat scienliam. Diabolus
tyranni meticulosi et tamen crudelis erat inslar resciebat, Dominum venturum : an vero is esset,
tis, quasi esset S!xtuo;. Sed legendum otco Stsxou;, a bimatu, ex Malth. n, 16. Eam porro
ignorabat : propterea et tentavit eum, ut cognoeceret utrum esset potens. Si, inquit. El recessit ab
horailiam esse Joannis monachi et presbyteri Euillo usque ad tempus, id est, distulit inventionem
boeaa me docuit Leo Allalius, vir de (Irascis litteris
in resurrectionem. Noverat enim eum esse Domioptime meritus Itaenim in Catalogooperum quai
num, qui resurreclurus esset. Similiter et dasmomisit ad Joannem Aubertum lego, apud Piiil.Labnes: quandoquidemetsuspicatisunt quodSalomon
beum ad calcem Conspectus novae editionisJoannis
essetDominus: nonesseautemagnoverunt.quando U Damasceni ; 'Itoiwou [xovayou xal TtpeTS-jTipou
EuSo!a; Xo^o; e'; ta vTjTtta Ti 6t6 'HptoSou dvatpsEeccavit. Kox nocti. Omnes Dajmones cognoverunt
flsvTa. Principium: fliXtv 6 tiXa; iyio tov vouv erct
ominum esse, qui post passionem resurrexit.
Tr,v Bt,0),es;x i/.TtaTpi7at (pro ex-stiTa:) |3ojX!jxai.
Corrige epistolam Acacii CP. ad Petrum AntiocheEl Diatriba de Symeonum scriptis, p. 105, I. 9 :
num Fullonem dictum, in Conciliis to.n. II, part. i,
HiXtv 6 Ti).a; eyoj tov vouv srci Tr,v Br,0)ss(x extceet iu Zonara) editione : Kpu<l/a; ybp xo aYXio-tpov
cfj; autou 0s6Tr,To;, evSov Tf); ^uYf;; tou aYtou autou
Taaat pouXo|xa'.. Joannis monachi et presbyteri
Euboeao Xo^o;, e:; Ti i-pa vTJTcta, Ta it Bv,0Aee[x
atujxaTo;, outto; Ttl) cforj ouvsxptflr,. Ac rescribe
dvaipsOsvta, xal el; tt,v 'Pa^rjX. Cot. NrjTctooTjvexpuSTj, ex antiqua interpretatione ; Abscouxtovtov TcpoataYixa. Ntjt:ioxt6vov substituit Moredens enim hamum suse deitatis, intus animam sanlius. Vet. Lalin. praceptio ad parvulorum necti sui corporis.sic inferno occultatus est. Cot.
cem LissER.
MoXXi Y'xp Xavflivst. Vid. Prolegoraen. c. 12.
(16) ita to (xfj eT;xt t6tjov. 'Ev t']) xaTaXu|xaTi,
Usser.
ex Luc, ii, 7. forte supplendum iidnotavit hic Pa(12) MefxvTjateufxivr,;, rcatSo; 7cpo8p6txou xrjputricius Junius. Ibid.
xea. Cod. Nydprucc. TCSTctarsutisvT) itatSo; itpoop6(t7i "ETcetta Ita Cod. Nydprucc, non ercstSrj, ut
(xou xrjpuxitp. Vetus interpres [xsfxvTjateuixsvr,; legit;
in Augustano et Florentino. Ibid.
sed ad sequentem, non praacedentem, sententiam
(18) Uatp6;. Codd. Florentino. et vet. Latin.
vocem illa.ui referens, TcatSo; TcpoSp6(xou mentione
6sou, Dei. Ibid.
prsetermissa, desponsatoe puellae prasdicationem

AD EPISTOIAS S. 1GNATII GENUINAS APPENDIX.


932
maligni spiritus fugati, tuipse tortus, et potestate A, SXoiSjimov, Sx m (19) ttjc tou tpatvouivou ojvjueo,;

931

ejus qui apparebat llagellatus, non habens quid


atxt^ouEvov, oux E-^ovTa o ti w>it;o-T|C.
faceres.
JX. Hmc videns, vertigine ajstuas. Et virginem
IX. Taufl' opbv,'/\iYY'.5;.Ka'. 8Tntapflsvo;f, ts/muu
^fvikt;- iXX' s?sitXT,TTi o-s f, tu/v oyyeXojv ju.vo).o.
esse quas pareret, ignorabas ; at obstupefaciebant
yta 8l (20), f, tiov uiY<ov Trpoo-x'JVT,o-tc, f, tou irtiio;
te angelorura hyrani, mngorura adoratio, stellae
ett.toXtj. E'c a-fvotav Ij TtaXtvSpousTc, 8ti t6 ojte),)exortus. Ad ignorantiam tu reverteris, ob vilia ;
exiguaenim qufodam tibi videnturfascia?,8erumna>,
utxpa y*P a-ot SoxeT aTr?p-'ava, itiflT,, "ireptTOuf,,
YaXaxTOTpoofa" avsfti ao-. Taura 8i xaTi 6soj ratcircumcisio. lactatus ; hwc Deo indigna tibi visa
sunt. Rursus videbas hominein quadraginta dies
EtsatvETO. niXiv ei5sc avOptonov,
TEoapi*ovtj
el noctes perdurare jejunum, sine humano alif,us'pac xal vJXTac avEuarov (21) usfvavra tpoorl;
mento, angelos ministrantes, quos et horrebas;
avflptoitfvT.c, oyy^Xoui; StaxovouvTac, ouc xa! Escttcum primura vidisses eum, ut communem homitsc, iStov TtptoTOv, &( xotvov avOptoitov, paitT^ou.svov,
nem, baptizatum, causamque ignorares. Post jexat tt,v atTfav aYvotov. Met4 81 tt,v vT,<rtEtav wi.
junium vero, esurientem, sumpta denuo audacia
vwvTa 38 (22) xaTEOipostc TtiAtv, xat erafpalje; o>;
tenlabas, tanquam communem hominera.nesciens g xotvov avflpton&v, iYvoiov Sortc efi). "EXeyec Y'?quis esset. Dicebas enim : Si Filius Dei es, dic ut
Ei Vtoc eT tou 0eou, elitl Tva ol Xfflot outoi ijtoi
lapides isti panes fiant &i. Illud quippe. Si Filius es,
YivtovTat. To y*Pi E! Vtoc eT, iYvofac irzn. E'
Y^p oVttoc (23) ^YfvtoaxEc, ^rciaTto Sti S^utoupviji
ignorantiro est. Nam si revera agnovisses, scivisses
ex aequo posse rerum conditorem, et facere quod
xai to uf, Sv itotTJcat, xat t6 ov uETaSaXsTv, hC Tot.;
non est, et mutare quod est. Ac ventris ingluvie
ouvotov. Kat 8ta YaffTps Ttetpi^etc tov Tpiiovri
tentas eum, qui omnes nutrit cibi indigos. Et
uivxac touc TpotPTjc Ssouevouc* xat itEtpi^t; t6v
tentas Dominum gloritr ,5, oblitus ex animi malettjc SoJtjc Kuptov, ETttXaO(5usvoc i*. xaxovofa;, 5tt
volentia, quod non in solo pane vivit homo, sed
oux Eit' aptto uovtp ^TJo-ETat SvOptuitoc, aXX' it't
in omni verba quod procedit de ore Dei 86. ' Si enim
itavTt pT|uaTt ixitopiuousvto Sta otouoto; 8oj.
cognovisses Dei Filium esse, scivisses quod is qui
E!. Yap (24) EYfvtoaxEc 6ti T"toc 8eo5 f^v, lYtvoMM;
quadraginla diebus et totidom noctibus ne corpus
Sti 6 ev TEaaapixovTa f,u.ipatc xal laapffluot; v>
corruptibile egeret fecerat, etiam perpetuo idem
Jlv (2ii) ivtvSslc (26) itotrfcac to iiioua ^8 (27), xit t(
facere poterat. Cum igilur esurit ? ut ostendat, a se
to 8it(vexc eSuvjto touto itoiiiaai. Ata zi ouv tieiv^; "tvi
revera corpus assumplum fuisse iisdem obno.sium
oefjTj, &Tt xaT' iXTjflE.av (28) aviXdSe awua ouoto-iperpessionibus, quibus homines Per primum quiflEC a80pt6-o'.c. i'.i ulv tou itptotou (29), eos ;ev 5tt
dem, ostendit :c Deum esse ; pcr secundum vero,
6eoV 8ta oe tou SeuTipou, 6V. xa: avflptoitoc.
etiam hominem.
X. Tu itaque qui excidisti de altissima gloria,
X. 2u ouv o exitEatov x Tfjc(3fl) 6ij/TiXoTiTTj; JoJt,;,
tLc iJTpircf,, toXu^c A=yeiv Ttf) Kupftp- Bi).)t
sicut fulgur 89, audes Domino dicere : Milte te hinc
o-EauTov EVTEuflsv xaTto- tp Ti ivivTa XeXoyitti:
deorsum 00 ; cui ea qutc sunt, reputantur quasi uon
sint vl ; et ad vauam gloriam provoeare alienum
(!>C ur, ovTa (31)' xai etc xtvooo^fav TtpoxaXiiiii tov
oux ETttoetxTtibvTa ; Kat itpoaTtOffi tt,v TpaoT,v iviab omni ostentalione?Prceterea simtilas le ScriptuYtvtoaxetv Ttept outou- "Ort toTc iyyiKoi^ avtoJ
ram de eo legere : Quia angelis suis mandavit de te ;
80 al. xat Ix. 81 al. ofivojSfa. 82 f. vacat prapositio xa^i. 81 al. TtttvSvTi. M Malth, iv, 3. 83ICor.
II, 8; 1 Const. ap. vni, 7. f* Matth. iv, 4. 8' Citat Anastasius presbyter eclog. 14, 7pv5ae(.jv twv loyuTtxtov. ^8 Anast. t6 oflapto/ utouz.
89 Luc. x, 18 ; Const. ap. vm, 7.
,0 Matth iv, 6.
91 Rom. iv, 17.
(19) 'Ex. Kat ex, legit Cod. Nydprucc. Similiter q f,0tc hic legit. Usseh.
(2lj) Kat iaapfOuoic vujiv. Vet. Latin. et quaet vetus interprns : et de, licet illud, de, in
draginta noctibus. Desuut vero ista iu Anastasio.
editis desid"retur. UssrR.
(20) 'VuvoXoYfa. Cod. Florentin. 6uvtp8fa. Ibid.
Ibid.
(20) 'jVvevSesc. Vet. Lalin. inindigens, pro
(21) "Ayeojtov. ln Cod. Auguslano perperam,
quo a Jacobo Fabro est substitutum nullo egens.
oyeuetov. Vet. Latin. ingustabilem existentem ; >>
pro quo Faber, ingustato substituit. Ibid.
Ibid.
(27) Dotiioac to atoua. Anastas. TtotTjaac to o9if(22) ristviovTa. FUtvtovTt, in Auguslano, Florento/ otoua, et vet. Lalin. faciens (Fab., redaens.)
tino et iNydprucciano codice legiiur. Ibid
corruptibile corpus. Ibid.
(23) fcit Yi^ 6'vtujc. Vid. Prolegomen. Ibid.
(24) Kl ji.p, etc. Citantur hajc ut Anastasii
(28) Kot' aXv;fls:av. Auastat. aXT(flioc, et vet
Latin. vere. Ibid.
presbyteri apud tlalloixium et Usserium : desum(29) Ati usv tou rptoTou. Anastas. 8ti uev y*?
pta, tit videtur, ex illo optima^ notas libro ms. qui
tou np. Vet, Latin. Propterea in primo, nt
ornatissimam bibliothecam Claromontanam exorhabot codex Petavianus ; vel, et primo ut alii.
nat, de quo multa Philippus Labbeus in conspectu
nova? editionis S. Damasceni.quemqueevolvendum
Ibid.
(30) '0 EXTtEo-tbv lx tt,c. Vide Prolegomen.
perhumaniler mihi dedit Gabriel Cossartius theoIbid.
logus Societalis Jesu,laudibusingenii, erudilionis,
(31) "2 Ti V(5vTa XsXtiYiotd" tic uf, 6'vm.
eloquenlise prfflcellcns. Cor. E; YaP EY^vtoaxEC.
Confer. l\om. iv, 17 et I Corinth. i. 28. Ibid.
Citantur ista ab Anastasio presbytero : qui Et y*P

933

EPISTOIJE SUPPOSITITLE. - AD PHII.IPPENSES.

934

BVTeXETtat itEpi etou, xi? eiri y^etptov ipouct! ete, \ et in manibus tollent te, ut non offendas ad lapidem
Tpu (jt-fj itpocrx6t|/a'. itpoc XtOov tov Tt68a ctou ; Kai pedcm tuum n? Ac csetera flngiste ignorare.furtim
Tot Xotita itpoctTcotTJ ifvoetv, xXirtTtov a itepi crou (32)
ea sublrahens, quai de te tuisque ministris prophexi! tav cttov itpoTc6Xcov (33) Tt-.oetpr^Teuctsv. 'Etc!
tavit : Super aspidem et basiliscum ambulabis, et
acntlSa xai pajtXtctxov lntSrjcrij, xai xaTaitaTrjconculcabis leonem et draconem 5.
etet; A^ovTa xai SpixovTa.
XI. Si itaque tu es conculcatio pedum Domini,
XI. Et Tofvuv eti> TcirrjU.a Ttov itoStov tou Kupiou.itioc
its^pa^Ei; t6v OTce(pacrTOV, eTciXa06[ievoc tou vojjioquomodo tertas eum qui tentari non potest, obli0'tou itapaxeXeuojjtivoo, 6'ti" Oux exTcetpicrstc Kutus legislatoris prsecipientis : Non tentabis Dominurn Denm tuum * ? Sed etiam audes, sceiestissime,
ptov t6v 6e6v aou ; 'AXXa xai toX|x?c, evaficrTaTe,
Ta tou 8eou lp'(a oixetoucrOat, xa crot itapa8s86Dei opera tibi vindicare, tibique traditum 95 horum
crOat Xi^etv (34) ttjv toutwv dp^rjv xai ttjV crf,v
dominium dicere : et lapsum tuum proponis DoTtxtoJtv TtpOTstvstc TtJ> Kopftp (35), xai 8tS6vai to
roino ; qusoque ipsius sunt, haec ipsi te daturuin
outou auTtj) IrcaYYsXXTj, eiv Tcecrtov eut ttjc f'^
promittis. si cadens in terram a<loraverit te *6. Et
itpoaxuvrjorj crot. Kai tcioc oux etppiijac TO'.auT>,v
quomodo non horruisli ejusmodi vocem adversus
9<uvf,v xaTa tou Aeot:6tou (36) TtpoYEcrOai, to TtavTtov
Dominum emittere, omnium malorum spirituum
Ttovr,p'Ji>v 7rv5u(AaTtov TtovripoTepov ex xaxovotac (37J B spiritus pessime ob malignitatera ? Per ingluvietn
victus es, per vanam gloriam dedecore affectus ;
TtvEufjta ; Ati faa-cpbr; f,TTr]0T)c, xai 8ta XEvoSo-jiac
f|-'.[^io0T)C 8ti tptXo^pr,|ji.aT!ac xa! eptXap)rJac eic
per avaritiam et ambitionem pertrahis ad impietaao-igr.av lepiXxr, (38)- u 6 BiXtap " (39), 6 Spixtov,
tem. Tu. Beliar, draco. desertor. serpens tortuose,
Matth. it, 6. w Psal. xc, 13. 9* Deut. vi, 16. 95 Luc. iv, 6. Matth. iv, 9, ' ms. BeXloc(32) KXetctiov & Ttepi eroo. Pronomen <St, in Auigne soleat exponi, facillimumque sit eo Hebraicam originationem adducere. Quas inter interpregustuno codice desideratum, ex Nydprucciano retationes, has quoque invenit in cod. Regio 772 : Bestituiinus : quod et a vetore Latino mterprete est
Xfap- i7toTTa-r^c f[ ita;a6aTr(c, f) extjtt)C, fj TutsXtov
agnitum, ita locum reddente : furans, {auferens
(f. tucjXov) tpa>;. Cor. 2i> 6 BE>.!ctp. In pseudosubstituit Faber) ea quas de te. Sensus enim est
Sibyltinis carminibus aliquulies nomen istud oc(ut in libro n Observat. sacr., cap. 7, notavit Billius; : diabolum Christo quidem hos Davidis
currit Antichristo attributum, ut in libro n :
Kai BiXfap 6' f]$et, xai a/^axa rcoXXi r.orfan.
versus callide proferre : Angelis suis mandavit de
Et in ipso libri iii initio :
te. ut custodiant te in manibus suis ; quffi autem
sequuntur, dissimularesescire; versute, nirairum,
'Ex 8e SE^aaTTjvtov fjfst BeXtap [jietotcio-Oev.
reticentem quaB deinde de eo prophela vaticinabaApostolus, in loco superius (in additamentis Epitnr : Super aspidem et basiliscum ambulabis.
Morelius vero (et eum secutus Vairlenius) loco G stola) ad Ephesios) ex II Corinth. vi, 15, citato,
pronominisa, negativum o&supponens ^quod etiam
ipsum diabolum BsXiap, ut antiquiores habent coin ms. Florentino nos invenimus)participium xXU
dices, vel ut alii cum editione vulgata Lalina (terminatione Hebraica retentaj BeXfaA appellat, o hoc
iftovad pnecedentem sententiamretulit.etsequentem interrogativehuncin modumreddidit: ISonne
est absque jugo ; quod de eollo suo Dei abjecerit
servitulem ; ut libro u, Comment. in Epist. ad
de te ac tnis ministris prophetavit '? Usser.
Ephes., cap. 4, habel B. Hieronymus. Sed Hebrai(33) llpoTtoXtov. Vet Latin. rainistris, uude
Graecam vocem restituit hic Morelius; pro qua, et
cum Hyihz quod ille abrwba deducit.alii a S'y.11 Ss
in Augustano et in Nydprucciano codice, legebaderivare malunt : ut fllius Belial sit horao b^SMO
tur. itp6 TtoXXtov, dudum ; in Florentino itpoTcoXxiov,
ibl aypr^toc ctvrjp, Hesiodo dictus. id est nequam.
conjunctim. Ibio
Ita entm in Philoxeni Glossario Latino Grasco :
(34) Ai-fetv. Vox hnec ex codice Nydprucciano
Neqiiam est iypeToc, nequitiie aypei6Tr,Toc- in
reposita hic est, ex vetere Latino interprete. Ibid.
alio anonymo : Ncquior ayztioi- et in alio :
(35) npoTetvetc Ttj> Kop!q>. Vet. Latin. extendis
Nequam a^pr,o-tic, nequitia a-/pi6TT,c, et in GraBcontra Dominum ; vel, ut Faberedidil, ostenco-Latino
Cyrilli
Glossario, dypiToc nequain,
dis contra Dominum Deum tuum, Ibid.
aypzi6-:*-o; nequissimus. et 4yoEt6Tr,c nequitin,
(3(T) AeTr.6Too. Cod. Floreut. Kupiou. Ibid!
quemadmodum et apud A. Geilium, lib. n, cap.
(37) 'Ex xaxovoiac. Vet. Latin. pro malitia,
li. et lib xvn, cap 6, nequam et nihili sive
vel, pro tua malilia, ut alii libn habent. Vid.
nuliius prelii, pro iisdem accipiuntur. Hoc vero
Prelegomen. Ibsd.
D in loco pro cri> 6 BsXIap, tu incensor. in vetere le(38) 'EepiXyrj. Cod. Nydprucc. atplXxrj. Vet. Latin.
gitur interprete : ad quam JTujjtoXoYtav, in illis libri
deductus es, quod tamen active exponendura
iii Sibyllinorum de conflagi atione mundi versiculis,
censet Jacobus Billius (Observat. sacr. lib. n, cap.
allusionem esse factam fortasse quis putaverit.
ult.) pertrahis, vel, allicere conaris, In lioc
'AXX' ortOTav [leyiXjto 6eou TcsXiatocriv ircEtXai,
enim (inquitisensu Grasci semper lcpiXxectOai dicunt,
Kat 8uvao.ic tpXoYEOuja ot' o't2(xaTOC e\c fa'av *feli
non etplXxeiv : quemadmodum in supcriore ad MaKai BsXiap tpXijet, xai 6rctp-p'.aXouc avOpcorcouc
riam Castabalitam Epislola : 'Exstvat^ touc itaptovUavTac, 6'crot \uj-ni rctaTtv Ev5!cotv,ctavTO.
xsc *<i> e*8ei etpiXxovTat. Et licet atpeXxrj Jacobus
Brunncrus hic legerit, active tamen illud et ipse inVerum quando Dei pneilicta minacia magni
terpretatus est ; totum hunc locura ista explicans
Advenienl, tcrra^que petet flawmata potestas
paraphrasi : Ventris libidine vincere Dominum
hiftata, exuret Beliar, hominesque superbos
non potuisti : honoris cupiditate aggressus cum
Omnes, quotquot ei fuerint per fcedera juncti
dedecore recessisti : nunc habendi amure, imperandique aviditate, eumdem pertrahere ad irapie
Sed incensor hic legendum Thorndikius noster
conjicit : ut tangat interpres fabulam (sive paratatern non desistit. Ibid.
bolam appellare placet) veterum Hebrasorum, de
(39) BeXtao. Interpres, incensor. Nihil enim
qua in More Nebochim, 2, 3, et apud Abrabanaelem
necesse est inutare. Cum Bel teu Belus de sole ac

935

AD EPISTOLAS S. IGNATIl GENUINAS APPENDIX.

qui a Deo defecisli, qui aChristo separalus es, qui A. * drcoaraTr(; (40), 6 oxoXto; o:;
o too Qtn
drcoTTa;, 6 tou XpiaTOu ytoptjO;!; (42),
a Spirilu sanclo alienalus, qui e choro angelorum
1,6-:ou if!oj
IIveu|j.aio; dXXoTpioOet;, 6 xou vopou Ttiv if^ih
pulsus es, legibus Doi injuric, legitimornm hostis,
e;tujOs!;, 6 T(ov vdfjtcov Toii 6eou ubptffTr,;, 6 twv
qui conlra priraum formatos homines insurrexisti,
vo;jt!|j.(ov S)(0p6;, 6 toT; TcpcoTOTtXda-o:; ejcivaiTJc.
et a Oei pnecepto expulisli eos a quibus lsesus non
xa: t^; ivtoXfi; ejtijct; (43) tou; ouSlv dSixiJjxni;
fueras ; qui adversus Abelem excitasli homicidam
as '8, 6 T(j) "ASsX eTcavaiT/^Ta; t6v dvQpcoTcoxTdvjv
Cainum, qui conlra Jobum arma sumpsisti"; DoKaVv, 6 t(J) 'ItbS eTctJTpaTeuja;, Xeyei; tuj Kupia/
mino dicis : Si cadens adoravcris ? 0 audaciam !
o vesaniam ! serve fugitive, serve flagrio, rebellas
'Eiv tcstujv Trpoov.uv^crj; (Jioi ; "il tt(; to/.u.t(;, m
tt(; 7capjt7cXr(!a; ! SouXo; Sparte-r,;, SouXo; jiijitconlra bonum dominum ? Tanto domino, Deo omYt;, dtprjvia; tou xaXou SeartoTou ; ieoitoTrj tt(Xinium intelligibilium et scnsibilium dicis : Si cadens
xouruj, Ostj) TtavTtov tojv vorjTcov xat a!oOr(Ttuv Xeadoraveris me ?
Y&'-;' 'Eiv Tcsatbv TcpoJXuvr(TT|; (jioi.
XII. '0 oe Kupto; (jtaxpoflufiet, xat oux et; to ut,
XII. Dominus vero longanimis est, nec in nihi8v dvatpeT (44) tov dtJto Yvota; ToiauTa flpio-jvolum redigit taliaex inscilia audentem, sed placide
respondet : Vade, Satana. Non ait : Vade posl mc. ; B p:svov, dXXi Ttpia; (45) drcoxp:vsTar "rrcaYe, TavS. Oux etrcsv TrcaYS drttato p.ou' ou yip urconec enim fieri potest, ut convertalur ; sed : \ade,
OTpjij/at oTd; T6" dXXd. TrcaYE, XaTavS, ev ot;
Salana ', in ea qum elegisti, vade in ea ad qua>
s-sXetto (46), urcaYE iv oT; ^psOiiflr,; (47) ex xaxoper malcvolenliam provocalus es. Ego enim qui
vo(a;. 'Eyio -yip ojti; etfi! ywwsxw, xat utco t!voc
sim, et a quo missus sim cognosco, et quein adirceffTaXiiit, xat 6'v ^pfj Ttpoa/uveTv eTc(iTa;jai. K>
orare oporteat scio. Dominum enim Deum tuum adptov Y^p T6v 6edv aou Tcpoaxuvrjaet;, xat aJri
orabis, cl illi soli servies * Novi unum ; scio solum,
p:dvc|j XaTpeuie:;. OTSa tov iva, erctjTau:!'. tov ujJcujus tu deserlor factus es. Non sum Deo adversus.
vov (48), OJ au drtoTTaTr,; Y&Y<m*- Oux siu.! dvTtConfiteor excellentiam ; cognovi generationis nieoe
Oeo; (49). i'Ou.oXoyoj tt,v U7tspoy_rtv iTttaraujii -iv
auctorem, Patrem.
T-f^; ijJt^; YEvvr^aeto; a'.Tiov, tov UiTepa (50).
XIII. Htec, fratres, ex affectu quem habeo erga
XIII. TauTa, dosX^ot irco StaOiaeto;. ttj; Tcpo; u;j.5;,
vos, coactus sum scribere ; ad Dci gloriam vos
r^vaY^/.ijaOr, JrctaTiTXat, e!; Sojav 6eou icapatvBv,
9S al. tjx!w; et r[ aTcc-rJaa;. M 1. Interpol. ad Smyrn.
1 Malth. lv, 10. * Matth. iv, 10 ; Deut. vi, 13.
in Genesim, de Sammaele serpentem inequitante, Q dato Dei eos avertisti. Pro eftbaa;, in Augustano
quo allud>re videtur Methodius in Oriijenem, apud
et Florentino codice habelur ^x(aa;, in NydprucEpiphaniuin : ~ll srrtoatvojv 6 rcovr(p6; xat iizoyjyjciano r) dTcaTTiaa;- sed emendavisse se dicit More|j.ivo;, TcoXXdxt; xaO' ^(jttov i-(y.z'kvjt.-:oL'.. Eodem relius, ex collatione loci alterius, ubi ha3c propespicit et alicubi homiliarum in Legem Origeues.Ita
modum verba repetuntur. Locus ille habclur in
ille. Usser.
additamentis Epislolffi ad Smyrnasos, tou tov 'aSiu.
(40) '0 opdxiov, 6 droaTiTTj;. Sic et idem supra,
S:i tt;; y'-,v0">'-6; t\; JvtoX^; e^ooaavTo;, tou tov
in assumentis Epistola; ad Philadelphenos tov opi"ASeX Std tou Kdtv dTtoxTefoavTO;, tou to^i 'Itb6 srcixovTa tov droJTaTTjv nominat, ex Job xxvi, 13, ut
arpaTeuaavTo;. Qui Adam a Dei mandato avertit
et Joannns in Apocalvps. xn, 9, et xx, tov 6-^dper feminam, Abel per Cain occidit, adversus Job
xovTa, tov oiiv, tov a/yatov o; eaTt otaooAo; xai
arma sumpsit. Ibid.
EaTava;. Videtur aulem hic additum ut interpreta(44) Kat oux et; to p:f( 6'v dvatpst. Vet. Latin.
mentutn illius quod proxime praecesserat, au 6
non in praisenti in/erficit. vel, ut Faber edidit,
BeXIxp. Ita enim Hesycnius : BsXtap, Spixiov.Tb.eo qui non in pra>senli et illico interficit. Ibid.
pbylactus. in 11 Coriulh. vi : HsXtap ar;|j.a(vet tov
(45) Hpdto;. Ila cod. Nydprucc. et Florentin. siaTtoaT.tTr.v. CEcumenius : BeXtap T?i 'KSpafujv ^tovrj
militerque vet. Latin. mansuete. Augustan.
tov aTcoaT2TT,v o/,XoT, quoduterque ex Chrysostomi
TcpSo;. Ibid.
in eam Epistolam homilia 13 hausit. Sic ct Hiero(46) 'Ev oT; sitsXs^to. Vet. Lalin. in ea qna
nymus in Nahum cap. iii : Nequaquam ultra perlibi elegisti, nam loca, quaB addit Faber in
transibit per te prajvaricator et drcoaTiTr,;- hoc fj mss. non invenio. Ibid.
enim interpretatur "Wthz Id enim Aquila apo(47) 'Kv oT; TjpeOf^Orj;. Florentin. iv oT; f(psslatam transtulit, ut in commentariis ad cap. iv
flr-aOrj;. Vet. Latin. in (ca addit Faber) quibusproEpistolat ad Ephesios nolavit idem. lndeque virum
vocatus es. Vairlenius sine causa legendum putat,
Belial, Proverb. xvi, 27, virum ircooraata; sive
fipsTtaOr,; (nara in Pacaoi codice, f,pr;or;;, forte le rebellionis Aquila reddidit : et ubi in LXX edigisse, inepte notavit hic Masstrreus) id est elegitione, III Reg. xxi, 13 : 1'\o\ rcapavduitov pro filiis
sti, sectatus es sive araplexus es. Ibid.
Belial leguntur ; in vulgalis nostris libris, i'vop-;
(48) Otoa tov eva, ejrta-apat tov (jtdvov. Vet
tt(; drcoaTaaia; posili reperiunlur. Ibid.
Lalin. Scioenim etnovi unum solum.nondenego
(41) 'O axoXto; 6'cp:;. Kx Isai. xxvn, 1 : 'Ett! tov
servire. Vide Prolegomen. cap. 12. Ibid.
SpixovTa 6o:v axoXtdv, unde et Gregorii Nazianzeni
(49) Ojx siu.i dvTtOso;. Vct. Latin. : Non enirn
illud (in orat. 10) de Juliano Apostata : KaTa tov
sum antitbeus ; deinde explicationis gratiaaddiaxoXov 6'otv, 6; tt^v ixstvou xaTSJ^s "Iju^Tjv, instar
tur, hoc est (vel, id est) contrarius Deo. Vetus
flexuosi fllis serpentis, qui ipsius aniniam obsideGlossarium ineditum : 'AvtiOso;, 6 Ttj> eetji ivttbat. litin.
TcpaTTtov, tj iyftpo;, r[ Eadflto;. Ibid.
(50) 'EiriaTaptat tov tt,; efifj; Yevv^oreojc; atttov,
(42) '0 tou 6eou dTcoora;, 6 tou XptaTOu ytotov UaTspa. Vetus interpres Latinus longe plura
ptaeet;. Desiderantur ista in apographo nostro Flohic habet : Et non recuso adorare eum, qnem
rentino. Ibid.
novi ua tivi tatis me auc torem et Dominum, atque
(43>.Ttj; ivjoXfi; eijtiaa;. Yet. Latin. a man-

937

EPISTOLvE SUPPOSITITLE. AD PHILIPPENSES.

938

iuj ii; ' &'i t! (51), iXX' to; dSeXtpo;. 'VirotiW- A. cobortans, non quasi aliquid sira, sed tanquam
cOs Ttj> eTCtoxi-io, tot; Tcpej6uTipoi;, toi; 6';axovoi;.
frater. Subjecti este episcopo, presbyteris, dia'AvairiTE aXXr^Xou; ev Kup!t|>, tb; 6sou aYiXpaTa.
conis4. Diligite vos mutuo in Domino, ut Dei
'Oiizi, o\ avops;, tb< ?8i ;JtsXT) Ta; <y*rltT^i tij5simulacra. Vidctc, viri ; uxores veslras velut proYSTt (52). Ai fuvat/.e?, t'o; ev ouaatTfl uuva^eta * (53),
pria membraamate. Itidem, mulieres, diligite vetnepveTS tou; eauTtov ivopa;. E" ti; ayveust (54), f]
stros viros, utpote qu;o unum estis conjunctione.
eYxpaTeusTat, (Jtfj STcatpsaOoo, "va fjtf) TtoXioTJ tov
Si quis caste vel continenter vivit, non extollatur,
fiiij86v,Ta; eopTa; (jltj aTt|iisTS (00). Tf(v Teaaane perdat mercedem.Festos dies ne dehonestetis8.
paxotrtfjv (Jlt; sJouOevetTe (56), (Jtt(jtr(atv Y*p Tcepte^st
Quadragesimam ne spernatis : continet enim imitationeni convcriulionis Dominioas . Post Passiottjc tou Kuptou TtoX.Teia;. MsTa 6 tt,v tou IJiBou;
eooou.aSa (57), (j;t) TcapopaTe TSTpioa xat rcapanis hebdomadam,ne quartam et sextam feriamneuxeuTjV, vTjTteuovTe;, 7csvr(o-tv eTctyoprjYOuvTe; xf(v
gligatis ;sed jejunalo, reliquias pauperibus elarTSotTTefav. E" tt< Kupiaxf.v fj SiSSacov vr(OTSUlt
gientes *. Si quis Dominicam aut Sabbalum jeju(58), tcXt(v Ivo; ZaooaTou ' xou Uia-vji (59), outo;
narit, uno excepto Sabbalo Pascha1, hic Cbristi inB lerfector est '*.
XptrcoxT^vo; irziv (60).
,cs. (JIOVOU.
,,/,., * ]_ Const. ap.
* deest in ms. * Ephes. v ; Const. ap. n, 29. s ms. Tr,( TjvatjVEta;. al. xa < 111
v. 13 ; Can. ap. 61. 1. ''oMSt'. ap. v, 13, 20 Pt vn, 23. I0 I C.onst. ap. v, 13, 15, 18, 19, 20 et vii, 23 ct
Can. ap. 06. " 1. Const. ap. 11, 61 et vi, 5, 25 et vn, 38.
mere perseverantim custodem. Ego enim, inquit,
ipsius tanlum hebdomadis(id quod vocem pnrascevivo propter Patrem. Usseh.
ves suflicienter notare. tolumque textum arguere
(51) Oj/. tl>; uiv xl. Florentin. oux ti>v xl. Vet.
ait) illiomnes ferias quarlas et sextas interpretenLatiu non quisi extraiicus. Iuid.
tur. Veruui ad vocem parasceves quodattinel:
(52) 'Oprce, o\ dvSpe;, tl>; foia (xiXrj Ta,- m(X[xieaab evangclista Marc. xv, 42, simpliciter exponiTa; aripYETe. Vet. I.alin., Videte ergo. viri ; dilitur TrpojiSCaTov ot a scriptoribus ecclesiasticis non
git.e (ut diligatis.Faber edidit) uxores vestras.sicut
pro sanct;o tantum, sed etiam pro cujusvis hebdopropriameraura. Quoadsententiain,habeturpnfimadis leriasexta indilTerenter sumitiir : ut et loca
ceptum hoc apud B. Paulum, Ephos. v, 28 : 'Oo-lilla, quoe a doctissimo Brissonioin libro l)e spcctaXoutiv ol avope; dtYaic^v Ta; eauxtbv Yuvalxa;, <o;
culis sunt citata, evincunt, et quasa nobisex libris
tj eauTtov o-toptaTa, et quoad ipsa verba fere, in
Apostolicarum constitutionum in dicto illo 8 ProleConstilulion. apostol. lib. vi, cap. 25 : Ot Jvop;,
gomenon capite sunt producta, in quo et cx EpijcipYEte Tot; sauTtov ^uvaTxa; tb; '6\a ujXt). Ibid.
phanio est oslensum.veteris Ecclesia-catholica;, in
(53) '2; ev oujat tTJ auva^Eia. Florenlin. uj;
I^artibusprajsertimorieutalibus.eam fuisse consueev ouaat tt; auvatfEta;. Vet. Latin. sicut unitalis
tudinem, utomnibus tolius anni quartis et sextis
taclu. Vid. not. in rpist. ad Philadclph. Idid.
C feriisfseptem hcbdomadibus.Paschalem Domiuicam
(oi) E" ti; aYvEuEi. Usque ad finem capitis, pro
proximeinsequentibus, tantum exceptis) jejuniuin
fertura Nicone serm. 57, tou HavSixTou, cod. Reg.
obseivaretur.ltaque textu iutegrioro velerem Igna2423,2124. Ubi habetur t6v fjttiOov outou, quolii iuterpretem usum fuisse apparet ; duohic pra:modo legebat antiquus inlerpres ; et cqi> Uaip
cepta ita distinguentem :HebdomadaraeliamPassionis nolite despicere. Quarta feria ct sexta (ut
deest. sicut iu codice Joliano aliisque. Cot.
nos ex Magdalenensi codice edidiinus), vel (ut aiii
(55) Ti; eopTi; (Jtf, diTi(jii;eTE. Vid. Prolegomen.
habent libri) quarta vero et sexta feria je.junate.
cap. 13. Usser.
Ubi, in priore, pro [JtETi legit xa(. quomodo etiain
(06) Tf,v TETaapaxojTf,v (if| E;ouOtvs"Te. Vid. ibid.
iu Nydprucciano codiceadhuclegitur.in posteriore
Ibid.
0*1
vt(cteuets pro vtjjte jovte^ invenisse videtur. Simili(57) Me^i Tf,v tou UiOou; looofjiioa. j\ut indiliter Brunnerus quoque reddidit : nisi quod, festigenter versalus est iniinitandis apostolicis Constinans, quintum diem pro sexto substituerit.
tutionibus, aut sciibi debet etiam ex interprete,
xi! -cf,v tou IHflsu; eooofjtioa (if, cca .opace- TecpiSa
Et Passionis hebdomadam ne despicite : quarto
quintoque die (qui Parasceve est} jejuuiis vacate.
xal Tcapaaxeuf.v vt(jteuete, tcevt,o-'.v 4Ttt^opr)YouvTe;
ttjv Tceptaaetav, nisi malis cum luudato ms. 2423,
Usseb.
Terpi3a xai rcapaoxeufjV vTjiTEJovTe;, TCivr(atv erc(58) E" ti; xuptaxf,v f( aiooaTov vr,aTsuet. Vid.
/oor.YEtTe Tf.v TCEptctaelav. Cot. MeTa tfiv tou
Prolegomen. cap. 13. Ibiu.
lliOou;
eooofjtaOa wh ccapopaTE, TSTpaOa xat icapa(59) llXfv
UAt(v tvo;
uaooacou xou Ilai^a. Cod. F"IoIv
.*.*.,.., tooo.uaaa
crxE'jflv VT(aTEuovTe; Id ita Vairlenius et Ma;stra'us n rent, -Xf,v e>6; jjtivou. Auguslan. TcXfjv ev6; aaSSiinterpretantur : Post passionis Dominica;
'"
hebdo' : '
xou. Ab utroque vero aberat tou Ilia/_a, quod ex
madam jejunarc quarlis et sextis ne negligatis, et
i\'ydprucciano,et vetere Latino interprete.restituimus.Paschalis autem,sive magna hebdomas, vetepost eos Halloixius in Vitx Ignalii cap. 22 : Post
ribus eaappellataest,qu<D DominicainBesuirectioPassionis hebdoniadamdieiquartaiet sexta; jejunia
nolite despicere. Atqui post Passionis Dominicoe
nis proxime antecessit : decujus jejunio, in Prolehebdomadam, per septcin continuas septimanas,
gomen.cap. 8 cst dictum. Huc vero refeiatur canoii
apostol. 66 : Ef Tt; xXr.sixo; eupeOfi tt'(v Kuptaxfjv
quartee et sexta? ferias jejunium in vetere Ecclesia
f(|Jtipav vt(otsuojv, fj co SaooaTov, TtXfjv tou evo;
intermilti fuissesolitum.ex iisquxin 8 Prolegome(jiovou, xaOatpEdOto. Si quis clericus die Dominico,
non capite sunt dicta, satis liquet. Vedelius (exervcl Sabbato, uno duntaxat excepto.jejunare deprecit. 10 in hanc Epistolam,cap.4)duplicem ab inlerhensus fuerit, deponatur ; et Lonstitutionibus
pretibus islis errorcm commissum esse asserit.
apostol. libri v, cap. ult. : Ilav (ji^v toi Sit5SaTov,
Unum.quod t8 jieTi ab illis cum sequentibusmale
aveu tou Ivo;, xal Tcaiav Kuptaxf(v ETttTEXouvTe;
fuerit conjunctum : cum hic more Graeco absolute
ponatur.etad antecedentia referatur.ut sensus sit:
[auvooou;
< Postea, id est post Quadragesimam.ne negli(60) Xputoxtovo; li-li. Hoc est Christianarum
gite hebdomadam Passionis. Alterum, quod cum
legum contemptor, instar Judreorum. Srd moilnn
verbis xE-:pi?o;. ntc , det 'rmiuetur modus quo ceoseedil Grxculus : sicirt vice Vcr.sa I.aiinus
lebranda sit Sancta.quam vo.cant.hebdomas ;nimiSabbati jejunator, adversus quem S. Augui
rum, per quarti dieiet parascevesjejunium istius
scripsit epistolam 86. Coi.

Patboi. Gr. Y.

30

93'J

AD EPISTOLAS S. 1GNATI1 GENUINAS APPENDIX.

XIV. Orationes veslrm extendantur usquc ad A


Anliochenam Ecclesiam, unde et vinctus Romam
abducor. Saluto sanctumepiscopura Polycarpum ;
saluto sanctum episcopum Vitalium, et sacrum
presbylerium, conservosque meos diaconos ; pro
quorum animabus ego sim. Extremam iterum salutem dico episcopo et presbyteris in Domino. Si
quis cum Judmis celebrat Pascha.aut symbola festi
illorum recipit, particeps est eorum qui Dominum
occiderunt etapostolos ejus.

940

XIV. At T:poaEuv_at uuttov EXTaOElTjtjavEtc. tt,v'Avt,.oyefat; 'E/.xX^crtav, &0sv xat tjsajiioc, djtctYoiict'. e';
'PojjjtT,v i!. 'AtJTtdJJojjtat tov StYtov ercitr/.onov Ilo).ixapTtov (61)" dcjTcd^oijai tov 4yiov STricr/.oTcov HtciXtov, xat to Up6v Ttp:<j6uTEp'.ov, xat tou; suvovjXou;
jjiou touc. ota/.ovou; to/ evio dvTiij/uYOC. " (62) yevoIjJtT,v. "Eti o-jvTic;cro;j.ai Ttu ETCia/.OTrto (63) xat toT;
TcpEoouTEpotc; Iv Kupiqj. E'i Ttc. j/ETa 'louozttuv (64)
ETCtTEAet to Udtj^ra, i) Ta tjuij.6oXa tftc EopTf,:, ctjTtiv
Sev^ETai (6S), xotvtovit; eijti (66) Ttov diTOXTEivivTtav
tov Kuptov xat tou; dTcotJTiXout; auTou.

XV. Salutant vos Philo et Agathopus diaconi.


XV. 'AtJTcd^ovTatujjta; ^'iXojvxat^AYaOoTcoucoioicixovot. 'AaTtd^ojjiai to tj'jcrcT(|jia Ttov TcapOivtov, to Tavjjia
Saluto ccetum virginum, et ordinem viduarum ;
quibus utinam fruar. Saiuto populum Domini, a Ttov yTjptov iov xat ovaJjjt^v. 'AoTtd^ojJiai tov Xiov
Kupiou, djto ptxpou teto; (JCEYdXou. 'ATCEytst/.a 6j
parvo usque ad magnum 14. Transraisi vobis has
lilterasmeas per Euphaniumlectorem,virumaDeo TauTi jjtou Ta YpdjijjtaTa Sta Euoavlou (67) tou ovahonoratum, ac fldelissimum, nactus eum circa YvtotTTOu, dvopo; OEOTtjjtT^TOu xat TttcrtOTdTou, ctjv-jRhegium, cura jam nave subvehendus esset. Me- ytov Ttspt 'PT^sfova ,5, dvaYDJJtEvou ev t:Xo'uj (68).
mores eslote vinculorummeorum16,utconsummer Mi;JtvT,oOs [Jtou Ttov jEojjttov, 1'ia TsXEttoOto Iv XptoTtp.
"EpitojOE tjapxl, ^jV.^, TcvtujjtaTt (69), TiXsta opoin Christo. Valete corpore, anima, spiritu, perfecta
11 ahest hcec salutatio a ms. '* al. avTluVuyov. * 1. inf. Can. ap. v, 62 ; 1. Ignat. interpol. ad Trall. n
1 s al. 'Pi)f (ovx f. 'Prftiov. io Col. IV 18.
ouvoSoucEucppaivsaOai.eOmni Sabbato,prmterunum,
I.alinum conversa;. Quod autem vulgoexistimatur
et cunctis Uominicis diobus. conventusecclesiasti- S. Bcrnardum scrmone 7 in Psalmum xcmeminisse
cos celebrantes, lrclitia fruimiui. : Quodnam vero ojiistolaj ad Mariam matrem Domini,hoc refellitur
Sabbatum illud unumfueritjn libri vn capile 2i,
cum pcr orationis contextum, tum per vocabulum
explicatur : "Ev os [j.ovov SiSSatov ujjttv cpuXaxTsov quamdam, quod ex mss. addidit JoannesMabilsv fiXco tcjj EVtauTtji, to xr,; tou Kupiou tkct]c, OTtsp lonius, piotate juxtaet doclrina spectabilis monavr,jTE'jtiv Ttpocri^/.sv, dXX' ouy sopTd^stv. lllium au- chus liencdictinus : Magnus ille Ignatius, verba
lem Sahbatum scrvandum vobis cst in loto anno,
suntBernardi,fdiscipuli qucm diligcbat Jesusautliillud nimirum sepultunc Domini ; in quo jfjunare
lor,martyr noster ; cujus preliosis reliquiis nostra
oportet, non festum ngere ; et lib. v, 14 : Ouy_ ditatacst paupertas ; Mariam quamdam in pluribus,
6'-t ost to SiSSaTOv vt,c<t=js'.v, v.zzi.wjavi Orjjjuoup- C quas ad eam scripsit.epistolis Christiferam consaYta; UTtdpYov, dXX' 6ti ExeTvo jjtdvov yp-r, vr(tjTSusiv, lulat.Egregius planetitulus dignilatis, etcommentou Arj[juo'jp-fou lv kutu) eti 0-6 Y?,? ovto;. Non dalio honoris immensi.Nempe cui servire, regnare
quod conveniat in Sabbato jejunium servare, cum est ; gestare hunc,non onerari est, sed honorari.
in eo cessatio conditi operis sit: sed quod in illo Per Mariam quamdam, Mariam proselytam detantum jejunare oportet,in quo ipse Conditorsub- signat, uon Mariam Dci genitricem Cot. E't:;
tus terram mansit. Unde ralio inlelligitur, cur iJtETa 'louoaftov stc:teXe"i to Ildjy_a. Vid. Prolegomen.
Augustinus in epist. 19 ad Hieronymum, cap. 2,
cap. 14. Usseb.
(6o) *H Ta tjjjjtSoXa TJic; loptTJ; auTtov 8^v_etji.
Sabbatico jejunio diem Paschalis vigilire, id est
Sabbatum magnum excipiat. Ussedi.
Vid. i6id. Ibu).
(61) 'AtJTtaJojjut t6v dytov Jtc!<jxotcov UoX.u(66) Kotvtovoc tlccTt. Vet. Latin. communis est
xapitov. Non habcntur ista inNydpruccianocodicc.
eis, > ut habent mss., vel, ut Faber edidit, tcomparticipabit eis. Vido Prolegomen. Ibid.
iBtD.
(62) 'Avt!tj/uY_oc. Cod. Florentin., xn'v\\ifttt. Vid.
(67) 'ATCEtfTstXa ujjuv TauTa jxou Td Ypitt|i
ota Eucpaviou, etc. Circumstantiarum, quae hicrpeProlegomen. cap. 5. Inn>.
S63) SuvTaajoptai Ttjj e-tjxortoj. Vet. Latiu.,
morantur, ojJttxpoAoYtav nonsapere Ignatii (jravitatcm arbilratur Vedelius, qui et ex Mffistraji Latina
ico episcopis ; vel episcopo, ut habentlibri
versione (cum qua consenlitelPetavianum veteris
editi. SuvTaTao|j.a'. autem, et pro 6.aTaaao|j.a'.,
edico, quandoque sumitnr;et pro a^oTaujo|j.a'., interprctationis exemplar) Eutcpaviou nomen texlui
valedico, ut oslendit Billius, Sacrar. observal. D Graco inseruit; cum Euepaviou' in omnibus libris
lib. i, cap. 22, et lib. n, cap. 7, quomodo ct hoc antea legeretur. Ibid.
(08) iuvTuytov Ttspt 'PtjyeIovx (vel 'Pt,yJwi*i
iu loco accipiendum cssc putat, pro extremam
salulcm dico. Hesych. : -uvTa;aaOat, dijraaaaOat. ut est in ms. Florentino) dvaYotiivou ev TtXotw. Vet.
Latin. qui mihi occurrit in regionem jamnavein
Ibid.
(64) E''t'.; |j.ETi 'Iouoaitov, etc. Lege II Esd. vin, ascensuro.wVairlenius, et eum secutus Mmstrffins :
12 ; EsU|. ix : Canonei apostolorum, v, 62 ; Laodi- forte nactus eum circa regionem.cum jaranavem
cenos xiv. 37, 38 ; Trullanum 11 ; Gregorii llicologi ascensurus esset; Iialloixius (Notal. in cap- 9
Vitse lgualii) : nactus eum circa Bhegium. jaru
epistolas i>3, 54, 87, 113; Basilii 404, synodum
navigium conscendentpm. In priraaenim etantiBerytensnm actione 10 ; concilii Chalccdoncnsis p.
286, et Cranium Dc obitu S. Paulini Kolent s sub quissima Valentini Pacmi editione, voci 'Pr,Yto^J
ultimum a, vitio typographiaj,ex sequenti voce i(inem.
VOtJtEVO!
Sequnntur alia adulterina : ad qua; abundediligcntiam adhibuit doelissiimis Usserius. EgoinCa(69) Sapxt, tbuv^i, TtvEujj.aTt. Oratio djuvorto;,
talogo manuscriptorum ecclesiai S. Petri Bellovac.ensis ita legi : Epistola? dum aut tres, B. Ipnatii quamex Vairleniaria versione supplevit Maestraus,
martyris ad B. Mariam virginem et ad S. Joannem xa'. TcvEujiaTt legendo ; cum pari ratione ex veteris
evaugelistam, qua; inventa; fuerunt Lugduni, tem- interpretis translatione reponere potuisse^. *r
pore concilii Innocentii papaj IV et de Gra>co in tjjuyf, xa? TcvEjjiati. Ib."-'

941

EPISTOLjB SUPPOSITITIvE. AD S. JOANNEM APOST.

942

vouvtk, aTroixpsipiSfiEvoi to.!>; lsyi-:az Trj; avojita;, j^ sentientes, aversati operarios iniquitatis.et corruxa: toj \6-(vj Ttjc dXirjOiia; et.0->peT;, tvSuvajxoufjiEvoi ptores verbi veritalis; confortati in gratia Domin
ev -ii yipiTi to3 KupEou f,fiu>v 'Ij-tou Xpiarxou.
nostri Jesu Christi ".

B. IGH&TII
AD S. JOANNEM

APOSTOLUM ET EVANGKLISTAM

Joannt sancto seniori lgnatins (10), et qui cum eo


sunt fratresili).
De tua mora dolemus graviter, allocutionibus et
consolationibus tuis roborandi. Si tuaabsentia protendatur, raultosde nostris destituet. Propere igitur venire, quia credimus expedire. Sunt et bic jj
multae de nostris mulieribus, Mariam Jesu videre
cnpientes, et quotidie a nobis (72) ad vos discurrere volentes, ut eam contingant, et ubera ejus
tractenf,qua3 Dominum Jesumaluerunt.etquffidam
secretiora ejus percunctentur ipsam. Sed et Salome (73) quam diligis, filia (7i) Annte, Hierosoly-

EPISTOLA.

mis i8 quinque mensibus (75) apud eam commorans (76), etquidara (77) aliinoti referunt(78) eam
(79) omnium gratiarum abundam (80), et omnium
virtutum ", more virginis, virtutis et gratiw (81),
fecundam. Et, ut dicunl (82) in persecutionibus
et afflictionibus eslliilaris ; inpenuriis et indigentiis non querula ; injurianlibus grata (83), admolesta20 laitatur (84) ; miseris et affliclis conflieta(85)
condolet, et subvenire non pigrescit. Contraviliorum autem pestiferos confiictus (86) in pugna fidei
(87) disceptans(SS) enitescit. Noslra) (89) nova; religionis el puenitentia} (90) est magistra ; et apud

iT Luc. xm, 27 cum Matth. vn, 23. " al. Hierosolymis anno, etc. " al. virtutum fecundara o al.
et molestata.
yEuivoj adhaesisse affirmat, atque ad posteriores
quamvis ha?c verba aliter sic rectius legautur :
editiones sic transisse. Sed longe antiquius hoc Est et Salome quam diligis filia, anno Hicrosol. et
fuisse inendum, veteris interpretis versio arguit,
quinque monsibus apud cam commorata. IbId.
qai regionnm transtulit : licet ab auctore non
(70 Commorans. Edit. Paris. an. 1495 commominus antiquo 'P^iov hic lectum fuisse ego milii
rantes. Colon. an. 1557 commorata. Imo.
pcrsuadeam.Neque enimaliundeineditumActorum (77) Et quiclam. Edit. Paris. Et quidem. Ibid.
Igoatii scriptorcm nomen illud hausisse exjstinia(78) Alii nolirefenint.Un edilio illa Paris. etms.
verim, extremum ipsius ita percurrentem : T6v Magdalen ubi Lincoln. alii vociferant, edit. CoHfitv 6Y Ai!i ot;j'.ov rjyov ixstQiv tt lr.\ tt,v lon an. 1330 et Fr. Bivarius (in Dextri Chronic.
01-ry.r^ xai 'Pviv/iov, 8ti ff,i xat OaXaTTT,;, utco- an. f)om. 35, cominentar, 1) forte notificaverc,
Ttti^ovTs; t6v Stiov vo/.i6; xal ftpipa;. 'A-spavT-; edit. Colon. an. 1357, et P. Halloix, simplieiter :
ouv tx 'PrjfJou t6v aytov, TiapayivovTat ev Tij 'P<i- nolilicavere. Iiiid.
un, quam eamdem urbem (Mamcrtino freto a Sici(79j Eam. Pro hac voce, quam in ms. Magdalen.
lia diremptam) Italicarum priinam fuisse adquam
desidcralam ex Lincolnicnsi restitiumus, primoiva
Paulus appulerat, cum Romam similiter ex Asia editio habet, eam Mariam ; alia;, eamdem
fuisset abducendus, apostolica (Act. xxviu, 13) nos matrem Dei. Ibid.
docet historia. Usskr.
(80) Abundam. Primajva editio, cum 2 mss. Oxo(70) Ignatius. Suuslgnat, in quibusdam ediniensib. legit habundam : alii libri edili,
abundantem ; edit. Colon. an. 1559 : esse
tis legitur. Ibid.
(71) Qui cum eo sunt fratres. Ita libri mss. et abundantem Ibid.
primaeva editio, anni 1495. In aliis enim Fratris
(81) More vinjinis, virtulis et yratix. Virtulis
nomen ad initium epistolse est translatum. Frater vox a Bivarii editione abrst ; in duobusTcro Oxode tua mora, etc. Ibid.
niensib. mss.et prima edit. anni 1495 nihil horum
(72)A nobis Ad vos, in iisdera additur. Ibid.
habetur. Iuin.
(73) Percunctenlur. Ipsam enimet Salome. Ibid. D (82) Et, ut dicunt. Ita duo illi mss. el prima edi percunctentur ipsam Mariam Jesu. Est et Salotio ; alia: : Quaj ut dicunt. Ibid.
me. Edit. Paris. an. 1495 ; percunctentur ipsam.
(83) Grata. Ms. Mngdalen. liBta. Ibid.
S. et Salome. ln ms. Cantabrigiensi et D. Mon(84) Admolesta Ixtalur. Ita Magdaien. ; cdit. Patacutii . post percunctentur, sequitur : In Maria ris an. 1495 el molesta (vel molestata, ut est
Jesu. humana) natura; natura sanctitatis angelica:
in ms. Lincolu.) ketatur. Edit Colon. an. 1636
sociatur, omissis reliquis omnibus, usque ad Epiet Bivar. et molesta re la:tatur. Colon. au- 1557
et P. Halloix. et modesta in re lseta. Ieid.
stolaa finem. Ibid.
(74; Filia. Edit. Paris. an. 14^5 filiam. Ibid.
(85) Coaf/licta. Bivar. afllicta. Ibid.
(75) Annse, Hierosolymis quinque mensib. Ita et
(86) Con/liclus. Edit. Paris. insultus. Ibid.
ea editio; cum 2 mss, collegii Magdalenensis et
(87) In pugna fidci. Ead. impugua fide ; ms.
Lincolniensis apud Oxonicnses, ubi nonnulli libri
Lincoln. impugnat, fide. Ikid.
edliti lefiunt : Hierosolymis anno et quinque men(88) Disceptans. Edit. Paris. discooperta tura.
si b . > Christophorus de Caslro, in Historia Dcipara? Ibid.
(89) Arot'cP. Ms. Magdal. vero. Ibid.
cap. 23 : In priori scripta ad Joannem meminit
Sa.Ioma> filiasAnna! ; quam probavimus cap. 3, n. 16,
(90) Et poenitentisc. Deest iu edit. Paris. et his
DOn fuisse Annre filiam, Deiparaeque sororem ;
Lincoln. Ibid.

943

AD EPISTOLAS S. IGNATil GENUINAS APPENUIX.

944
fidelcs omnjumoperumpietatisminislra.Humilibus ^ ralur, in Maria matre ^94) Jesu, humans natura
quidem est devota, el devotis devolius huiniliatur:
natura sanclitatis angelicfe sociatur. Et hsec talia
et mirum ' (91; abomnibus maguificatur: eum(92) excitaverunt viscera (93) noatra ; et cogunt valde
a ScribisetPharisansei delrahatur.Pneterea multi desiderare aspectum hujus [si fas sit fari " i%) }
multa (93) alia nobis referuut de eadem ; tamcn ccelestis (97) prodigii, et sacratissimi (98) mouomnibus peromuia non audemus fide:n concedere
slri (99). Tu aulem diligenli modo disponas cum
neo tibi referre. Sed, sicutnobis a fidedignis nardesiderio nostro ^l), et valeas. Amen (2).

AD EUMDEM.
Joanni sancto seniori, suus (3) Jgnatius.
Si licitum est mihi apud te, ad Hierosolymaj
parles volo ascendere, et videre fideles (4) sanctos
qui ibi sunt ; praecipue Mariam matrem (3) Jesu,
quam dicuntuniversis admirandam, etcunclis desiderabilem.Quem euim(6)nondeleclcl viderc eam
et alloqui, qua> verum Deuui dc se (7) peperit, si
nostrae sit fidei et religionis amicus ? Similiter et

illum venerabilem Jacobum, qui cognominalurJustus; quem referunt Christo Jesu v8) simillimum
fucie (9), vita cl modo conversationis, ac si ejuv
dem utcri fraler esset gemellus. Quem Jicunt si
videro, video et ipsum(IO) Jesum seeunduni omnia
corporis ejus lineamenta. PraHerea ca?teros sanctos et sauctas. Heu, quid moror ? quid detiueor
(!l)?Bone prseceplor, properare nie jubeas, el
valeas (12). Amen(l3).

AD S. MARIAM VIRGINEM.
MATREM DOMINI NOSTRI JESU CHRISTI.
C et conjnncta (17), ct seeretorum ejus conscia, deChristifcrx (!4) Maria, suus lQnatim.
sidero exanimo (I8)fieri certiorde audilis. Scripsi
Me neophytuin (15), Joannisque tui discipulum,
libi etiam alias (19j, et roguvi de eisdem. Valeas;
confortare et consolari debuerus De Jesu eniin tuo
el Neophyti (20) qui mectim sunt, ex teetperlf
percepi mira (16) dictu, et slupefaclus suin ex anditu. A te aulem, quaj semper ei fuisti familiaris et in te confortentur. Amen (21).
51 al, mirum in modum.

" al. est ita.

Domino Christo. Ibid.


(91) Mirum. Ms. Lincoln. mirum in modum.
Facie. Deest in edit. Paris. Ibid.
Usseh.
(10) Et ipsum. Conjunclio non habetur in edit,
(92) Cum. Id. ms. cum tamen. iBin.
(93) Mulla. ld. ms. et edit. Paris. inulta no- Paris. 14j3, ncque Colon. an. 1537, neque <&'
Cantabrig. et Montacut. Ibid.
bis. Ms. Magdal. inulla alia. Ibio.
(94) Matre. Habetur in edit. Halloixii et ms. LinQuid deiineor ? ita ms. Magdalen. et P. Haleoln. Deest in aliis. Iuin.
loix ; reliqui : cui delineor? Ib:d.
addilur iu nis.
(93) Vtscera. Ms. Liucoln. eorda. Edit. Paris,
(12j Et vaieas. In Christo,
perperam in sancta. Ibid.
Lincoln. Idid
(95) Si fas sit fari. Ms. Lincoln. si fas est ila
(13) Amen. Nou habetur in edit. Colon. an. 133".
Iuid.
fari. Ibid.
(97) Cwlestis. Deest in ms. Lincoln. et edit. Pa- 1 (14, Christiferx. Vid. Prolegomen. cap. 19. Ibio
(15) Me ncopfojlum. Vid. Christoph. de Caslro
ris. Ibid.
(98) SacratUsimi. In iisd. sanclisbimi. Ibid.
Hislor. Deiparse, cap. 23. Ibid.
(16j Miru Edil. Colon. an. 1537 et Bivarii, in
(99) Monstri. Edit Colon. an. 1337 et llalloixii
spectaculi. Ibid.
nuniera. Iuin.
(17) Fjuniliaril et conjuncla. Conjunctio decstiu
(1) Cum desiderio nostro. Ibid. super desiderio
edit. Colon. au. Ki30 et 1537. In edit. Paris. an.
nostro. Ms. Lincoln. cum desiderio meo. Iuid.
1495 et ms. Lincoln., Cuntabrig. ct Moutacit
(2) Atnen. Non habetur in ms Linculn. Ibid.
(3) Suus. Non babetur in edit. Cclon. ann. 1557
familiarius conjunota. Ibid.
(18) Ex animo. Ms. Cantabrig. et Montacul.
et P. Halloix. Ib'd.
(4) Fideles- Deest in ms. Lincoln., Cantubrig. et nunc Bivarius (in Dextri Chronic an. 116) omMoutacutii. Ibid.
nino. Iuid.
(19) Etiam alias. Edit. Paris. et etiam alias,
(5) Matrem. Ita ms. Lincoln Deest in reliquis.
vel,
aliis: ut in ms. Magdalen-, Cantabrig., et
Ibid.
(6) Enim. Edit Paris. an. an. 1493 vero. Ibid.
Montacut. Vid Prolegoraen. Ibid.
(20i Reophyti, Edit. Paris. tui neophyti 11D(7) De se. Edit. Paris. cuin ms. Cantabrig. et
i21) Amen Non habetur in ms. Magdalen. el
Montacut. deorum. Ibid.
(8) Christo Jesu. Ms, Cantabrig. et Montacut. Cantabrig. Ibid.

946

ELOGIUM S. IGNATII.

046

BEATISSIM.fi VIRGINIS AD HANC EPISTOLAM RESPONSIO (22).


Ignatio dilecto condiscipulo (23), humilis ancilla ^ mores et vitam voto couformes (26). Veniam autem
Christi Jesu.
una cum Joanne, te et qui tecum sunt visere. Sta
Dp Jesu quai a Joannr audisti et didieisti, vera
in fide, ct viriliter nge%< : nec le commoveat persesunl. llla credas, illis inhasreas ; et Christianitacutionis austeritas ; sed valeat et exsultet spirilus
tis (24) susceptaB votum flrmiter (23) teneas, et
tuus in Deo salutari tuo u. Amen.

S. IGNATII ELOGIUM
Ipsius in sede Antiochena successori Heroni falso attributum (28).
Laus Yronisu', in 1). Ignatium, discipuli ejus et g cumangelis Iaudem canens.Primogenili certe amisuceessoris, qui ei per rcvelationem fuerat oslen- ce, a peccatis liberate, a diabolo separate, agonista
sus, quod esset sessurus in cathedram ipsius.
COnstitutus in stadio veritatis ; acquisisti prelioSacerdosetassertor"(29)sapientissimiDei,Ignati
immaculata stola indute, perenni fonte saturate,
15 I Cor. xvi, 13.

* Luc. i, 47.

sam salutem ; confudisti Trajanum. et senatum


Romae (30) prudentiam nunc non habentem ; do-

** al. Hironis 1. s. tit. Epist. ad Heron.

M al. assessor.

(22) An heata Virgo aliquid scripserit, non con(28) Ad calcem veteris vulgatai Ignatii Epistolastat. Nam epistola qusedam ad Ignatium quu? ejus rum versionis adjeclum habebatur hoc illius elonomine circumfertur incert auctoritalis est. Si
gium : indeque ex Vaticano primum codice a Ca;constaret eam a B. Virgine scriptam, nemo, ut sare Baronio (ad annum Christi 110, 9) et cum
existimo, dubitaret.quin intercanonicas Scripturas aliis tribus mss. collatum, Baliolensi, Magdaleusi
esset numeranda, inquit Franciscus Suarez, in in, et Pelaviano, nunc denuo a nobis edilum. Ut et
part. Thom. qu. 37, art. 4, disp. 20. Quanquam
hujus elogii, el litlerarum Mariai CastabalitaB,et sex
e^'o neminem prudentem dubilalurum existimave- . Graicarum epistolarum Ignatio affictarum, idem
rim, piivatas beatissimai Virginis lilterulas longe
oiunino artifex fuisse videatur ; idemque interpres,
alio habendas fuisse loco, quam divinum ipsius quisecuiidaMnlerpoIatajIgnalianarumEpistolarum
hymnum in sacrum eanonem relatum, Luc. i, 46,
sylloges, ex tribus illis mss.multoquam antea inteex quo impostur postremam epistola? hujus claugrior et correclior a nobis est hic exhibitus. Et in
sulam emendicavit ; et exsultet spiritus tuus in
Petaviano quideni codice, post Epistolam ad RoDeo salutari tuo ; sicut et ex Paulina Epistola,
manos, majusculis litteris apposita sunt ista: Expost obitum Virginis scripta, parosnesim illam : pliciunt Epistolne suncti Ignatii martyris AntiocenSta in fide, et viriliter agc |1 Corintli. xvi, 13,. Ut sis. Incijiit lius, Hironis discipuli sui atque successtupidum omnino esse oporteat.qui non in plumbea soris, in eum ; in Baliolensi vero, titulus hic, mipot.us legenda (cui eam Jacobus Genuensis curavit
niatis litteris descriplns, legebatur : Laus Yronis,
inserendam) quam in aureo divinarum Scriptura- in beatum Ignalium, discipuli ejus et successoris ;
rum canone, epistolium istud collocaudum esse qui ei per revelationem fuerat ostensus, quod estet
dubitaverit. Usser.
sessurus in cathedram ipsius. Cujus Heronis dies
natalitius, sive inartyrii memoria, in Beda Marty(23) Condiscipulo. Ita ex prima editione et mss.
codicibus exhibuimus ; ubi vulgati libri legunt di- rologio ad xvu, in Romano, Usuardi, Adonis, et
Notkeri, ad xvi Kalend. Novembris, celebratur.
scipulo. Magdalen. codex habet et condiscipulo.
Ibid.
Ibid.
(24/' Chmtianitatis. Susceptre. additur in pri(29) Asscrtor . Ms. Petavian. assessor. Ibid.
ma editione, anni 1495 ; pro quo in ms. Lincoln.,
(30) Confudisli Trajanum, et senatum Romse.
Cantabrig. et Montacut. male legitur ejus ceptsa. Improbata illa Acta secutus fuisse videtur auctor,
in quibus (contra historioa fldem) Ignatius Romiu
Ibid.
ante martyrium prolixa disputatione cum Trajano
123) Firmiter. Ms. Magdalen. firmum. Ibid.
et senatu concertavisse fingitur. Sic enim in iis le(26) Conformes. Edit. Paris. an 1493 et Colon.
an 1337 confirmes. Ista vero locutio, de mo- gimus : HapaYfvovtat tv x^ 'Poijj^, xai Tzpoa^^ifribus et vita voto conflrmandis, Magdeburgensibus xav Tep aixoxpatopt Tpaiavtj) xr|v atftjtv aiixou. Kal
exeXeugev 6 ouTOXpixo^p eiaa^OTjvat auxiv, reapouar,?
historicis (centur. 1, lib. i, c. 10) a Christi et
zt\s au^xX^xoo. n Pervenerunt ad urbem Romam :
apostolorum verbis videtur alienior. Ibid.
et nuntiaverant imperatori de adventu ejus.Et.jus(27) Sta in fide, et viriliter age. Ita legit P. Halloixius, qui has epistolas edidisse se dicit, prout
sit imperator adduci eum, praesente senatu. fum
longi sermonrs inter eo ibi habiti frum tamen Train veterrimis reperiuntur exemplaribus. In aliis
verborum ordo paululum habetur invertus.In An- janus longissime abesset, in partibus Orientis) et
tonino quidem (parte i Chronic. tit. 7, cap. 1, H) varia cruciatuum eenera lgnatio imposita, commeet prima editione Parisiensi an. 1493 cum mss.
morantur. Qubb faljula inde non in alia solum LaMagdalen. Lincoln. Cantabrig. et Montacut.: Sta
tinorum Martyrologia est traducta, sed etiam in
novissimum Romanum, in quo (ad Kalend. Feet viriliter age in lide; in editione vero Colon.an.
bruar.) Ignatius. Romae, praesente Trajano, cir1536 et 1537 et aliis : Sta, et in fide viriliter age.
cumsedente senatu, immamssimis poenarum supIbid.

947

AD EPISTOLAS S. IGNATIl GENUINAS APPENDIX.

918

meslicus factus es (31) Christo, in dileclione et fide A nisti, pater Ignali ; currus Israel et auriga H (Jj)
et vita. Memor esto mei, filii tui Heronis : ut et ejus r'. Evasisti mortem fugiendo 2S (36), et de Lerego de hac vita exiens sancte (32), sanctis connu- ris *'' (37) ad coelestia evolasti.Coronam deificamet
merer, et dignum (33) nomen merear adipisci.ct de
magnam meruisti, et in amabili Dei agone vicisti.
injusta slatione atquea Deo aliena extraneus inve- Memento ejus quem nutrisli, beate marlyrjet
niar (34). Ter quaterque beate, qui ad talia perve- praasta mihi colloquium, siculi prius |38) faciebas'

FRAGMENTA.
Seu sententise sancti Ignatii, quse in ejus Epistolis non exstant.
(Galland., Vet. Patr. Biblioth. I, 287.)
I.
Apud Joann. Ciirysostomum honril. de Anathemate, num. 3, Ex edit. BB. Paris. tom. I, pag. 693. C.
Vultis discere, quid dixerit vir quidam sanctus, R BouXeo6e u.a8eTv oli ti E(pOiy;BTo dyio; ti; =?i
qui ante nos etde successione apostolorum fuit.ac T,u.tuv tijc SiaSoyf,; tu>v aTroatdXtov yevdjiEvo;, 5;
martyrio dignatus est? Ut hujus verbi molestiam xaJ p.aptup(ou ifclta-o ; Aeixvu; toutou tou Xo'yo'J
indicaret, hoc usus exemplo est : Quemadmodum x6 tpopnxov, ToiouTtp e^prjaaTo uno8e(yu.aTf *0i
si quis, privatus cum sit, regiam purpuram in- Tpdrcov 6 itept6et( eauTto dXoupytSa {JaatXixf^ !oraduerit, tum ipse ; tum commilitones ejus, quasi tt]<; Tuy^iviov, ai-.ic te xai o\ auTt| o-uvepy/.wtyranni e medio tolluntur : sic qui Dominico utun- te;, tb< Tupavvot avaipoovtac' outto;, e^i), o\ rj
turdecrelo.etliominemEcclesiajanatliemafaciunt,
Seai:oT'.xri aTtoipaas! Yj3TjII*IJLev0!, x*l dvaflsu vfi
iu extremam se perniciem abducnnt, dignitatem 'ExxXtjoIo.; TtotrjaavTSi; avOptorcov, elc iravteXf, 51tFilii usurpantes. >
8p*>v aTtayouatv eauTOu;, tt,v d;Eav tou Vtou ieisIta^OVTcC.

Videeis Epist. ad. Smyrn. interpol., cap. 9.


II.
Apud eumdem Chrysostomum homil. xi tn Epist. ad Ephes.. tom. XI, pag. 86. C.
Dixit autem sanclus quispiam vir quiddam quod C 'Avr,p U t!< ayto; eTir? Tt, Soxouv elvat touItjpj*,
magnam prao se fert audaciam : sed tamen est elo- irXf,v dXX' Sjjluj; JtpOsyaTo. T( 8e tout6 eativ ; 0j
cutus. Quid hoc cst aulem? Ne quidem sanguiuiaptuptou atya Tautr^v Suvaa6at eJaXEttpstv tf,v inem martyrii delere posse hoc peccatum [schiu.apt:av.
sma].
III.
Ex Joannis Antioche.ni Orat. In donat. monaster., elc. Apud Cotelerium, Monum. Eccl. Gr. iom. I,
pag. 176.
Ei qui Ecclesiam Dei offenderit, neque martyrii
sanguis, juxta Ignatium Theophorum, ad veniam
SUfflcit.
K al. equester.

"IV Rcg. xm, 14.

Tij> 5e 'ExxXr^atav 6eou axavSaXtaavtt oiSe iwftv


ptou a'u.a, xati tov eeocpdpov 'lyvaTtov, dpxel ik
auyxtipr,a!v.

" f. cupiendo vel non fugiendo.

n al. terrenis.

pliciis prirao affectus, leonibus dehinc objectus D (3^) Avriga. Ms. Magdalen. equester. Ibid.
fuisse legilur. Usser.
(33) Fugiendo. Ita Vaticanus. et tres nostri Ms?
(31) Factus es. Nunc factus es ; apud Baropro quo, ex conjeclura, cupiendo, substituitPnium. Ihid.
Halloixius ; in Vita Ignatii, cap. 16. Ibid.
(32) Sancte. Deest haic vox in Baronio. Ibid.
(37) Terris. Baron. lerrenis. Ibid.
(38) Sicuti prius. Ms. Magdalen. sicut et priu>
(33) Et dignum. Baron. ut dignum. Ibid.
(34) Alque a Deo aliena extraneus imeniar. Ms. Ex Halloixio, vox prius, per incuriam excidit.
fialiol.: non inveniar alienus a Deo. Petavianus:
Ibid.
atque a Deo alienus inveniar. Ibid.

949

FRAGMENTA GRNUINA.

950

IV.
Apud Joannem Damascench in Sacr. Parallel. litt. a tit. xxi. Ex edil. Paris. 1712, tom. n, pag. 358. D.
T("j) Kafoapt 6ito-taYri"e> ^v "U axtvouvo; *) 6~o- A Caisari sabjecti estote in iis rebus, in qtiibus ci
Y"!parere periculo caret.
EuspYeuia toT? 6-oSesjTspoi?, xa? apy^etv eauTtov
Inferioribusetiisquisibiipsisimperarenesciunt,
(it| Eriffxa[ji.svot<, x6 SouXeuetv toT? xaz' imatfw* beneficii pars est, ut iis scrviant qni recte et scite
apy_ouaiv.
prffisunt.
Adi, si placet, Epist. ad Philadelph. interpol. cap. iv.
V.
Ibid. lit. y, tit. xvn, pag. 777. B.
Tou iyfou 'lYvattou tou 6sotp6pou.

Sancti Ignatii Theophori.

Movou? avSpa? tou; ojaouyouc sTvat vofJttTteo/


TaTc y'jvs"'v> '< xa' r,vu>0j<Tav xaxa -f/wiir^
6sou.

Solos viros conjuges esse suos existiment mulieres, quibus et unitoo sunt secundum consilium
Dei.
VI.

Ibid. litt. ic, tit. x, pag. 642, C.


Tvvtftfou.

Ignatii

TJapOevta; ^uyov ijtijSsvi lntT(o. 'E-ta-tpaXe? Ya?


Virginitatis jugum ncmini irapone. Periculosa
t<5 xnifjut xai SuoxpuXaxTov, 6'xav xat' htify.r^ fi- quippe res est, et servatu difflcilis, quando necesvr,xat.
sitate fit.
ToTc viotc lizl-zpznt Ya(Jie'v> 7rP'v Sta^Oapiujiv etc " Junioribus ante nubere permitte, quam com
ecspac. {f. haEpac.)
scortis corrumpantur.
Hffic Melissa perinde Ignatio tribuit; nec aliunde accipi poluerunt quam ex alterutra Fpislota ad Polycarpum, cum tamen in neutra occurrant. Sed nec in Epislola ad Antiochenos, ad quam pertinere feruntur in cod. Rupefulcad. Lequin. Videsis Grabium in Spicil. tom. II, pag. 24, ubi eadem exhibentur
nonnihil diversa.
VII.
Ibid. lit. e ttit. xvn, pag. 515. B.
Tou auTou.

Xprj tov icpoeTcoJTa ave-fXrj-Tov (uXstsjv, xai 4~xeT0~t (3(ov, xal (atjSIv dve-tTrjSsuTov s^stv tcuv
apeoxovtiuv 6sij>.

Ejusdem.
Praosulem oportet ab omni reprehensione alie"
num esse, et vitam exercitationibus excolere ; nec
ullius rei qua> Deo grata sit, studium pratermittere.

Apud Cl. Leqoien, ex cod. Rupef. hic locus dicilur KuplXXou, lx tou t' (3t6X(ou tu>v xstTi 'louXtavtiv.
Quod pridem monuerat Gbabius I. c. pag. 23.

FRAGMENTA.
Epistolarumgenulnarum sancli Ignatii, ex Parallelis Damascenicis Rupefucaldinis,
potissimum descripta: quibus quamplurimee lectiones ms. Medicei vel confirmantur, vel in primis emendantur.
Joannes Damascenus in Sacr. Parallel. Litt. e, tit. xlvii, ex edit. Paris. 1712, tom. II, pag. 779, B.
Tou 4y(ou 'irNATlOV tou 6eotpi5pou, Ix xfc Ttpoi;
ZMrPNAIOrE.
niv-e; Ttj) sTti-xu-tp axoXouOetTS tbc 'Irjo-ou; Xpt-

Sancti Ignatii Theophori, ex Epistota ad


Smyrnenses.
Omnes episcopum sequimini ut Jesus Christus

951

AD EPISTOLAS S. IGNATII QENUINAS APPENDIX

953

Patrem, et presbyterium ut apostolos ; diaconos A. oto; t<J> Daxpi, xal *ij> TcpEoSuTsptit) tu; toT; stto.
autem ut Dei mandatum. Nerao sine episeopo ali- otoXoi;- tou; ol Staxivou; evTp^TcsoOs oj; 8eou evquid agat eorum quaj ad Ecclesiam spectant. Illa ToXrjv. Mr,oei; X10?^ eTtioxo7:ou Tt TcpaooeToj ttuv
avr,x6vT<uv ev 'ExxXT,o;a. Jte6ata eu'y_aptorta T_veto8tu
eucharistia firma censeatur, quoe ab episcopo fit,
aut cui ipse permiserit. Ubi apparuerit episcopus, t_ toj ETctoxoTtou ouaa, f) ep iv auro; eTctTpE-Jvr..
illic rnultitudo sit; quemadmoduni ubi est Jesus "Otcou av tpavr, 6 s.Ttoxo-rco;, ky.il t6 tcXt)0o;- liltrTcsp
Christus, illii; esl Ucclcsia calholica. Nou licet sine onoo eiv ^. 'Ir,aou; XptOTo;, exsT >, xaOoXr/.r, '&XK\r,episcopo, neque baplizare, neque agapas facere ; ota. Oux e6v lort /topt; etcioxotcou, oute (jaTCT'!!_e:v, outs aYotrca; TtoteTv, iXX' 8 av xeTvo; (.sed quod ille probaverit, hoc Jesu Christo corn[J.20T|, TOUTO Xat T<j> 'Ir;OOU XpiOTUJ SuipSrtOV, IV
placitum est, ut tutum lirmunique sit omne quod
iotiaXs; ;7j xat piSatov rcav 8 TCpiooETat. EuXoyov
agitur. De coetero a:quum est ul evigilemus,quando
lempus haberaus, ut nos Dei causa pceniteat. Opti- eoTt Xoitcov avavTjtj/ai Tjfj.5;, to; xatpov syojxsv st;
mum est, Deum atque episcopum nosse. Qui ho6e6v [ASTavoeTv. KaXu>; e^ei 6eov xai eTctoxoTcov
norat episcopum, a Deo honoratur ; qui inscio epietoevat. '0 ti_j.ujv erctoxOTCov, 6tc6 8eou TeTip.T_*caf
6 XiOpa eTctox^TCOu xt Tcpioatov, Ttji Sta66Xtp Xascopo aliquid agit, hicdiaboli cultor est. Epis t.ad
Smyrn. capp. 8c(0.
...Tseuet.
B
Ibidem pag. 514, eadem occurrunt in Parallel. Vatic, alicubi tamen diversa nonnihil a Rupefucaldinis
hic descriptis.
Idem ibid., lilt. a, tit. u, pag. 747, C.
Sancti Ignath.
Uui perfecti estis, perfecta sapite. Illis enim qui
bene agere volunt, Deus ad dandum pra:sto est.
Ad Smyrn. cap. 14.

Tou iylo\t 'irNATIOT.


TiXttot ovte;, TeXEta tppovetTe. eiXouot ^ip '^ii.Tv
eu TcpiTTEtv, 6e6; eTotij-o; et; to Tcapev_etv.

Ibidem pag. 314, Parallela Valic. exhibenl tanlum posterius membrum.


Idey, ibid., litt. e, tit. xwi, pag. 513, A.
Ejusdem I pist. acl Polycaiipum Smyrn.
Q
Tou outou irpo; HOjYVKAPIION Sjjtupvr,;.
Omnes supporta, quomudoet te Dominus. Omnes
IlivTa; f}iaTa!_s, tb; xat oe 6 Kupto;. IlivTtuv
sulTer in dilertione : orationibus assiduis vaca.
ave/ou ev aaiTcry Tcpoasu^aT; a_(.6Xa!_s aStaXetTc-co;;.
Ampliorem quara habeas intclligenliam postula.
AItoTj oO/eotv TtXetova ^; e'y_Et;. rpv_-f<5pet, axottj.T,Vigila, oculum non dormientem possidens. AdPo- tov 6u.(jta xexTTj^svo;.
lyearp. cap. 1.
Ejusdem.

Tou auTou.

Omnium acgritudines porta, veluti perfectus


athleta. (Jbi major fuerit labor, ibi et mnjus lucrum est. Bonos discipulos si diligas, non est tibi
gratia : magis fac ut contumaciores in lenitate
subjicias. Non omne vulnus eodem emplastro curatur. Acredines perfusionibus seda. Propterea
carue simul et spiritu constas, ut qua) conspectui
tuo mauifesta sunt, blande corrigas ; quaj autem
aspectum tuum fugiunt, pete ut tibi retegantur, ut
in aullo deficias. Ad Polycarp. capp. 1 ct 2.

DivTtov Ta; vtJoou; piora^e, to; TsXeto; oiOX^tt];.


"Otcou TtXs!tov xr5Tco;, tcoXu xepSo;. KiXou; jjtaOT.Ts;
iav tf.Xf,;, X^p1^ ff01 Dux soraf
fleoTipou; v
tt^

auTf,

TrpaoTT,Tt

ejj.TcXiorptp

o|jtou; eiiopoyaT; Tcaue.

fiaXXov tou; ir:e:-

uTtOTajoe.

Ou rav

Tptziitia

OepaiteueTat.

Tou;

r:apo;u-

Ata touto oapxtxo; et xat

TcvEuijaTtxo;, 'tva toi tpatvotjtevi oot


xoXaxeuT,;- Ta Se

el;

Tcp<5otoTiov

a6paT, a"T6t tva oot tpavepojOTJ,

tva u.t,8ev6; XetTcri.

Idem ibid., litt. u, tit. xvii, pag. 788. B.


Sancti Ignatii, ex Epistola ad Polycarpum.
Sta velut incus qua) percutitur. Magni athletae est
verberari et vincere. Maxime autem propter Deum
omnia nos sustinere oportet, ut et ipse nos suslineat. Ad Polycarp. cap. 3.

Jj Tou aytou irNATIOV, ex ttj; Ttpo; nOAVKAPIION 'ETciaroXf.;.


^TTJxe to; oixtjttov TuTcrcIijievo;.
eort oipeoOat xat
TcivTa ^[ia;

MeviXou oOXtjtoj

vr/.av. MaXtoTZ Se Svexev deou,

u7ro|jtivetv 8eT,

tva

xat

outo;

tju5;

UTCOlJieivT, .

Idem ibid., lilt. o, tit. xxxiv, pag. 778, C.


Sancri Ignatii, ex Epistola ad Polycabpum1
Servi non desiderent a communi liberi fieri ;

ToO bviou irNATIOr, ex x?.; irpo; nOAVKAPOON 'EtciitoXt];.


0\ SouXot (JtTj iparojoav iTco xotvou JXeuOepou-

333

FRAGMENTA GENUINA.

954

afiat, dXX' ei; odjav tou 8eou to TtXeTov SouXeukto- _\ sed ad gloriam Dei magis serviant, ut potiorem
oav, 'tva xpeirTovo; eXeuOepta; u;to 6eou T'j-/ioaiv.
libertatem a Deo consequantur. Ad Polycarp.
cap. 4.
Iuesi ibid., lilt. e, tit. xlii, pag. 779, D.
'Ex t/j; itpo; HOArKAPIION.
TtT> eittox&itco irpo<n:j(eTe, *iva xa! uu.Tv 6 8e<i;.
'E-ftb ivTtij/uxov tcov iitoxaooojjtevojv eTt.o/.o-to,
rcpeoSuTepito. Staxovoi;* u.et' autSav ptot to fiepo;
fevoivTo ev 8eif>.

Ex Epistola ad PolycahpumEpiscopo attendite, ut et Deus vobis. Unanimis


ego sum cum iis qui subjecti sunt episcopo, presbyterio, diaconis : cum his pars mihi sit in Deo.
Ad Polycarp. cap. 6.

Ideh ibid., litt. u, tit. xvn, pao. 788, B.


'Ex Tfj; auTfJ;.

.c cadem.

MaxpoflujieTtE jjiet' dXXrJXtov v itpauTr(tt, tl>; 4


Patienti animo invicem vos ferte cum mansuetu6e6; jjleQ' 6fj.tov Sti TtavTti;.
B dine, uti Deus vos semper. Ad Polycarp. cap. 6.
Idem ibid., litt. x, ttf. iv, paff- 724, E.
'irNATIOr.
Xpto-Tiovo; eauTou
eecjp oxoXd^ei.

Ignatii.

e;ouo!zv oux e^et, dXXa tiTi

Christianus sui ipsius potestatemnon habet, sed


Deo vacat. Ad Polycarp. cap. 7.

Idem ibid., litt. a, tit. lxxvi, pay. 772, D.


'Ex tt,; itpo; 'E^ESlOrs 'EirtcrtoXr;; tou iytou
Ex Epistola ad Ephesios sancti Ignatii Detferi.
'irNATIOV tou 6eo?cipou.
Mr,Ss!; rXavdoOco. 'Eiv tirj xt; $ ivri; tou 6uNullus erret. Si quis non est intra altare, Dei
jtaoTrjptou, uoTepeTTat tou aptou tou 6eou. El yxp
pane privatur. Si enim unius et alterius oratio
ev6; xat SeuTtSpou Ttpo<JEu)rf| Toaaurrjv fo^uv eyet, tar.lum virtulis habct, quanto magis episcopi et
nioto ftaXXov f) Tg tou eittoxciiiou xat itaor); Tri; omnis Ecclesia) ? Qui ergo simul non convenit,
'ExxXrjaia; ; 'U ouv tjt,/) bvoftevo; ertt to aiko,
hio jam superbus esl, ac se ipsum dijudicat. Scriouto; rioTj uitepr,ct.aveT, xat eauto* otaxpivst. Ti- r, pLum est enim : Deus superbis rcsistit. Ad EpheYpanTai &<; 'rTteprjcpdvo'.; 6 6e6; dvTiTaooETai.
sios, cap. 5.
Idem ibid., litt. e, lit. xlviu, pag. 779, D.

npo; 'E*ESlOrs.

Ad Ephesios.

ErouSajtotiEv fjtr^ avTiTo'oocoGt Tep eittoxo-co,


"vj oifjtev 6ttp uTtoTaoocifisvo'.. Ka! 6'jov {JXettei ti;
aiftov-ta e-iaxorcov, itXeov auTov tpoSeioflio. DdvTa
fap 6'v TcittTtEt 6 olxooEordTr,; ei'; lotav oixovottfav,
oG'tio; osT fuu5; SeyEoflai, 16; auTov tov TtEtntovTa.
Tov vouv etcioxotcov, cb; ai-iv tov Kuptov oeT rcpooSXeiteiv.

Operam ponamus, ut non episcopo resislamus,


ut simus Deo subjecti. Et quo magis episcopum
tacentem quis videt. eo plus ipsum timeat Omnem
enim quem paterfamilias ad suam dispensationem
mittit, sic nos oportet reciperc velut ipsum a quo
mitlitur. Episcopus itaque aspici debet uti Dominus ipse. Ad Ephes. capp. 5 et 6.

Hic locus, nonnullis demptis, aliisque leviler immutatis, occurrit ibidem, pag. 730, D.
Idem ibid., litt. a, tit. lxxvi, pag. 772, C.
'Ex -ri;; -rcpo; 'E*E2I0rs 'EtciotoX^; tou
'lrNATIOl' tou 6eocp<5pou.

&flo\> D

Tou; fjteptotjtou; cpEuyETe, to; dpy^fjv 'xaxtov. Eltiigao! Ttve; ociXto itovr^ptp to ovotta Xptorou itipicp^petv, aXXa Ttva TtpdooovTE; dvd;'a 6eou, ou; SeT
ufia; tb; 8rip(a exxXJvetv. L'at fdp xuve; XuootovTt;
XaOpcSSrjXTaf o(i; SeT itia; !puAdcroeo8ai, ovTa; SuoflepaTteuTou;.

Bx sancti Ignatii Deiferi Epistola ad Ephesios.


Fugite divisiones, uti malorum initia. Solent
aliqui malo dolo Christi nomen circumferre, alia
quwdam indigna Deo factitanles ; a quibus vos
oportet tanquam a feris declinare. Sunt enim rabiosi canes clam mordentes : a quibus vos debetis
cavere, ceu qui difflcile mansuescant. Ad Ephes.
cap. 7.

Ad Uunc locum Cl. Lequieji adiiotat miaus recte, verba ista, tou; fjtsptofjtou; ^vi-^.t, &; dpx^ xaxtov,

9S5

AD EPISTOLAS S. rGNATII GENUINAS APPENDIX.

936

neque in sinceris, neque in interpolatis Ignatii epistolis legi. Exslant enim in fine cap. 7 Epist. ad
Smyrnseos, ut jampridem monuit iloctissimus Cotelerius ad cap. 7 Epist. ad Ephtsios, ad quod pertineiK
reliqua iis subjecta; licet omnia isthaec velut ex Epistola ad Ephtsios descripta nobis obtruderc auclori
Parailelorum placuerit.
Idem ibid., lilt. a, tit. xi, pag. 687, A.
Carnales spiritualia operari non possunt, neque
gpiriluales carnalia. Ad Ephes. cap. 8.

01 axpxtxoi Ti TtveuuaTtxi Trpdaseiv ou ouvavui,


oure ol TtveuuaTtxot -zh aapxixi.

Idem ibid., litt. it, tit. xxv, pag. 785, C.


Fides autem nostra, dux noster est : chnritas autem, via nos sursum ad Deum provehens. Ad
Ephes. cap. 9.

'H Ttfrttc -Jiucov, avay<uYu Jip.aiv ^ 81 iYim],


6t6c tj civco cpepouaa irpoc eecSv.

Idem ibid., litt. 8, tit. xn, pag. 777, E.


Sancti Ignatii Theophori, ex Epistola ad
B
Tou a-f!ou TrNATIOT tou ecoeptSpou, ix trjc
Ephesios.
irpoc 'E*E2I0TZ 'ETrto-toATic.
Novissima tempora sunt, fratres. Cseterum pu"Eo-yatot xatpot, dSeXtpot. Aoitcov atV/uvOtoittV
deat nos ac vereamur patienliam Dei, ne in juditpoGTjOtoutv tt> uaxpoeuuiav tou 6eou, ufj e*c xpTittt
cium nobis convertatur. Vel enim futuram iram
t,uTv yviytai. "n yip tt,v usXXoucrav SpYV epoo^Owtimeamus, velpraesentemgratiamdiligamus,modo
uev, t] tt,v eveoTtoaav x^Plv dYaTtrjacouev EV lV v"v
saltem in Christo Jesu reperiamur. i4d Ephes.
B(tp, uivov iv Xpt<nto Tt,oou e&peOtouev.
cap. 11.
Idem i6iti., ttf. xxx, pagi. 778, B.
Ignatii Theophori ad Ephesios.
Quando crebro convenitis, virtutes Satanae destruuntur. Deletur interitus ejus per concordiam
fldei vcstrse. Ad Ephes. cap. 13.

'jrNATIOT tou eeo<p<5pou, itpoc 'E*EEI0V2.


"OTav ituxvcoc ertt t6 a'ko Y'VTi<T"E. xaOatpoiivtstt
Suvduetc tou 2a-av5. Aurcat oXeQpo? aurou ivtrj
6uovo!a 6ucov ttjc tcIoteco;.

Idem ibid., litt. 8, tit. I, pao. 775, A.


S. Ignatii, exEpislola ad Efhksios.

fj

Tou dYtou TrNATlOV ex ttjc irpoc 'E*ElOV2


'ETtl9T0Xfic.

Nihil pace praestantius, in qua bellum omneexOu8ev Jittiv auetvov e^pTJuTjc, Iv fl itac it<SXeuoc xkstinguitur. Ad Ephes. cap. 13.
apYelrat.
Exstat hoc dictum et in Parrallelis Vatic. ihid., pag. 354. C, ubi minus recte notatum, illud ex Epistad Ephesios interpolata desumptum.
Idem ibid., litt. n, tit. xxv, pag. 785, B.
Sacrosancti martyris Ignatii Theophori ex
Tou iYfou lepoudpTupoc TrNATIOV tou esoetipo'.),
Epistofa ad Ephesios.
tx ttjc npoc 'E*i.2I0Vj; autou 'ETtto-roXf^;.
Nihil vos latet, si in Christum Jesum fidem et
OuSlv XavfldvEt 6uac, eav e?c Xptcnov Ttjjouv
dilectionem habeatis, quffislint vitffi principium et fynjTe ttjv Titariv xat erf(v dYd7cr,v, 1\ tic eo-tiv if/j,
flnis. Ac fldes quidem principium est ; flnis vero
^cotjc; xat t*Xoc. 'Apyrj uev ?] 'n(cTTl<; tIXoc Sl *.
charitas.Ha;c autem duo inunitate conjuncta,Deus
a-fimi. Ti 81 8uo sv eviSttjti YEV<VEva> ^ ,ST1,
est ; caetera vero omnia ad eximiam boni talem con- Td 8e diXa Ttd-na e!c xaXoxava6tav dxoXou9d eijw.
sectatia suitt. Nemo fidem habere promitlcns, pec- OuSetc ittcrtiv eitaYYE^^<5uevoc ^Xetv dwapTdvet. Oi>cat. Nemo dilectionem possidens, odit. Manifesta rv 8eic aYdrcTjV xexttju^voc, utoei. *avep6v tov osvopoT
est arbor a frucln suo. Sic qui promittunt so Chri- drco tou xapTtou outou. Outcoc o\ EitaYYeXXiiurvoi
sti futuros, ex his qua) agunt, videbuntur. Non Xpto-tou elvat 8' tov itpdaaouatv icpftyjaovrat. Oj
enira nunc est repromissionis opus, sed in virtute ^ip vuv iTtaYYE^fa<: t6 epYov, dXXi Suvdust TtttrtEu;,
fldei. si quis inveniatur in fincm. Ad Ephes.
i&^ tic eupeOfi elc TeXoc.
cap. 13'.
Id?mH>id., litt. , tit. lxxvi, pag. 772, D.
Ex Epistola ad Ephesios.
Nolite errare, fratres mei : corruptores domo-

'Ex ttjc Ttp6c 'E*E2I0V2 'EmtrToXTic.


Mfj itXavaaOe, d8eX<po( uou1 o?xotp06poi 8a<riXt*v

937

FRAGMENTA GENUINA.

38

6sou oi xXrjpovojirJcroucriv, Et ouv o'. xstti criv/.a \ rum regnum Dei non possidebunt.Si ergo qui hanc
Tauxa -ij/ovTt; dhttOvrlcr/.ov, rroao) fiiVXov iav Tcisecundum caruem patiunlur, mnrtui sunt ; quanto
crctv iv -/.axootSacrxaXta tiQ-r.si [leg. ciietpr,], urcrp t,;
magis si fldem aliena doctiina lal)pfactet, propter
'IrjcroO; Xptoro; ircauptoOr, ; "Uti outo; poica^o;
quam Jesus Christus crucifixus est ? Quoniam hic
-fevojjievo;, el; to rcup to aaSso-Tov yjoprj crst, 6|jto:to; contracta sorde, in ignem ineislinctum abibit,
xai 6 ixovtov aurou.
quemadmodum ei qui ipsum ausculat. Ad Ephes.
cap. 16.
Idem ibid., litt. e, tit. xlviii, pag. 779, E, 780, A.
Too auTOu irpo; MArNEIOVE.

Ejusdem ad Magnesios.

E5; Tt|jffiv 8sou tou OEXrJcravTo; Tjfia;, Tcpiicov entv


In honorem Dei qui nos vult, decens est nos
uTcaxouetv xij< eictcrxeiTcijj xaxi fi7)Seu.(av oiroxpiaiv.
episcopo sine simultatione obedire, Quia nequa'Eitet ouyj tov liruxo^nov toutov tov (3XeTco[vov nXa- quam episcopum hunc qui oculis videtur, seducit
vif xt;, iXXci tov aopaxov TcapaXovdJeTat 8e6v. Tiy ol quispiam, sed invisibilem Deum fallere pulat. Tali
toioutiu, oi irpo; cripxa 6 Xiy0?. iXXi itpo; 8e6v tov
autem viro, non ad carnem sermo est, sed ad
zi xpu-Ta etooTa. Ilpsrcov ouv icrrt, fiTj jaovov xaXeTDeum qui occulta cernit. Quocirca consentaneum
o-Oat Xpicrrtavou;, iXXi xai eTvar lojTtip xat tivs; C est, ut non solum Christiani vocemur.vcrum etiam
i-rcfcrxoTcov fiev xaXoucttv, xu)?'<: ^E auToii TcivTa itpicrsimus ; quo nempemodo aliqui episcopum quidem
eroucuv. 01 TotouTot oux eujuvEtSr^ToE fiot cpatvovxat,
vocant, cuncla vero sine ipso peragunt. Tales au8ti to o^tj peoatco; xa-j' evToXiriv o-uvaOpoJ^eoOat.
tem mihi bonffl conscientiai nonesse videntur.quia
non (irmiler secundum mandatum congregantur
Ad Magnes. capp. 3 et 4.
Idem ibid., cap. JTepi tptXaSeXtpfa;.
IlavTe; 6jjtorJ0stav 8eou XaSdvTs;, aXXrjXou; ivTpiTcecrOe, xat u;r;8ei; xati crip/a pXeiriTto tov tcXt(cuov,
dXX' ev Xptcrci"o iXXrJXou; 8iaTcavT6; iYaTtaTE.

Onmes acceptisjisdem divinis moribus, vos mutuo revereamini ; et nemo secundum carnem spectet proximum, sed in Christo vos invicem semper
diligite. Ad Magnes. cap. 6.

Hc recitat Cotelemus in notis ad hunc locum, ex Parallelis Rupefucaldinis, tunc adhuc ineditis,
descripta ; qua> tamen omisit in praeclara sua editioneCl. Lequie*.
Ideji ibid., litt. e, tit. xlviii, pag. 780, A.
'Ex ttJ; auT?,;.

Ex eadem.

MrjOev eaTto ev upuv 6 SuvrJcreTai ujjta; [iep(crai,


iXX' btiOrjTE xtj) iTcicrxdTcto xat toT; TcpoxaOrjfiivot;,
1; t<5tcov xal StSayjrjv itpOapcrta;. "Qo-rcep ouv A KtSpto; Tjtiiov ctveu tou IlaTpo; ouSev ijtofrjcrsv, outb St'
iauTou, ouxe Sti tojv ircocrTdXiov, outco; (jtTjSe 6jjteT;
cJvsu tou iTctcrxtiTcou (jtrjSev irpicrjeTe, (itjSs TteipicrrjTe
euXovov ti tpatvecrOat I8(a 6u.Tv.

Nihil sit in vobis quod vos disjungcre queat, sed


copulamini cum episcopo et iis qui pra;sident, secundumnormamet doctrinamincorruptionis. Que
madmodum igitur Dominus noster nihil sine Palre
gessit, neque per seipsum, neque per apostolos ;
sicneque vos sine episcopoet presbyteris quidquam
agatis ; neque tentelis quidpiam quod vobis seorsira sequum appareat. Ad Magnes. cap. 6 et 7.

Ideu ibid., litt. ti, til. xxv, pag. 785, C.


'Ex ttj; itpo; MAYNIISIOVS tou au-cou

Ex Epislota ejusdem ad Magnesios.

'ETCltTToXTi;.

MiOto[jtev xaTi Xptcmavicru.6v ^v . "Ocrxt; vip


sXXco dv^p-aTt xaXeTTat tcXeTvj toutou, o6x ectti tou
8eou.

Discamus secundum Christianismum vivere. Qui


enim alio ultra nomine vocatur, non esL Dei. Ad
Magnes. cap. 10.

Idesi ibid., litt. e, tU. xlviii, pag. 780, B.


Tou outou.

Ejusdem.

Tixva cpcoTo; aXrjOeta;, tpsuYeTS tov u.spto-(jiov, xat


xa; xaxo8tSacrxaX(a;. "Orcou Ss 6 Tcot[xrJv irctv, ixeT
d; TcpoSaxa ixoXooOtTT,

Filii lucis veritatis, fugite divisionem et malas


doctrinas. Ubi autem est pastor, illuc tanquam
oves sequimini. Ad, Philadelph. cap. 2.

-/

989

AD EPISTOLAS S. IGNATlI SENUINAS APPENDIX.

960

Idem ibid., litt. <x, tit. liivi, pag. 773, A.


Ex Epistola ad Philadelphiensks.

A malis herbis abstinete, quas Jesus Christus


non colit, propterea quod non ipsi sunt plantatio
Patris. Ne erretis, fialies inei ; si quis eum qui
bcissioiidin facit scquilur, regnum Doi hasreditate
non possidebit. Ad Philadel. cap, 3.

'Ex *tjc itpoc *I\AiE:V*I0V2 'Ei:iTzo'kfl$.


'ATte/eaOi tu>v xaxujv (3oTav>v, tov Xptoroc '|7]oouc ou yeojpy^. Sti xo fxf, elvat auTouc <puTe!av xou
Ilzrpoc. M?, itXava-ns, aoeAtpoi' jjlou- e" t-c 5v_'jovTt
ixoXouOs", J3*otXs!av Or.u ou xXj]povou:eT.

iDEMtfctd., litt. e, ftf. xlviii, pag. 780, B, C.


Eiusdern.

Tou auTou.

Testis autem mihiest, in quo vinctus sum, quoniam a carne humana non cognovi. Spiritus vero
haec prajdicavit: Sine episcopo nihil faciatis ; carnem vcstram tanquam Dei templum custodite ;
unionem diligite, scissiones fugite ; imitatores

. MipTuc [Jtou ev uj 8e8eu.at, ort tiito aapxoc ivflptoiuvtjc oux eYvtov. T6 Se IIvsuu.a exripuooe Ta8eXioptc enioxiitou j*Tioev itoietTe- tt,v oapxa ufiibv ujc
vaov 8eo0 Tijptttc* tt,v evtoaiv avaitaTe- touc (Jtspiojjtouc peuvjxs u.tu.TjTat y'75'5 'It,oou Xpiarou,

estote Jesu Christi, velut et ipse Patris. Ad Phila- B i6c auToc tou UaTpoc a&Tou.
delph. cap. 7.
Idem ibid., B.
Ejusdem.

Tou *utou.

Quando subjecti estis episcopo, mihi videmini,


non secundum hominem viventes, sed secundum
Jesum Christum, qui nostri causamortuus est. Ad
Trall. cap. 2.

"Otav tu> ittox6itqj uitoTaaaEafls, tpatveofli jioi,


ou xaxa oivflpioitov 6jvtec, aXXi xTa 'Ir(aouv Xptotov, tov 81' T)u.ac aitoflavoVta.

Idem ibid., lit. a, tit. LIIVI, pag. 772, E.


i Epislola ad Trallenses.
Hortor vos, non ego, sed gralia Pomini nostri
Jesu Christi, solo Christianorum cibo uti, ab eitranea vero herba abslinere, qua; est hajresis, Et
venenum perperam implicant, cum juita atque digni sunt, fidem habeant ; utpote qui mortiferum
pharmacum una cum mulso prabeant ; quod qui
nesciat, lnbenter accipit, ut in delectatione mala
moriatur. Observemini igitur a talibus. Ad Trall.
cap. 6.

"Ex xt] itpoc TPAAAlANOVX 'EnioroXTic.


naoaxaXio uu.5c, oux lyuj, aXX' tj x*P' ToS Kuptou fjptujv 'It,oou Xptorou, jjlovti tt, XptortavtxTi
TposTJ y?f,afla!, aXXoTpfac 8e ^ozivr^ c<^tE^Eo93., f,tic Iotiv afpsotc. Kai -apEfjtrXExouotv 'bjaouv Xptotov (leg, cum interpol. xa! itap. t8v ?8v) xaxattoittorsutiu.svoi, uiaitep ftavaoiu.ov cpapu.axov StScWc
jiet' oIvouiXtToc, 6'itsp 6 dYvuiv, fjSstoc XautSavet, ev
fjSovfi xoxtj to aitoflaveTv . <J>uXaooeafle ouv touc
toioutouc.

Idem ibid, iitt. u, tit. xi, pag. 702, E.


Ignath.

'irNATlor.

Nemo vestrum adversusproiimumquidquamhabeat, ne occasionem gentibus detis ; ne paucorum


stultorum culpa fiat, ut multitudo divina virtute
prwdita maledictis impetatur. Ad Trall. cap. 8.

MtjSeic ufjtiov xa^a tou itXr.aiov ijizt Tt- tx^


aoopu.ac S!Sote toTc sflveatv, fva (j.fj 81' 8X!yojc
acppovac to evBeov itXf,9oc pXao-iTjfjtTJTat.

Idem ibid., litt. a lit. liivi, pag. 772, E.


Ex eadem.

'Ex Tfjc auTfjc.

Fugite malas propagines, qusB mortiferum fructum gfnerant ; quem si gustet aliquis, statim moritur. Isti enim non sunt plantatio Spiritus. Ad
Trall. cap 11.

4>euYETe Tac xaxac itapatpuoiSac , Tac ^tvtiltan


xapuov flavaTT,tp<5pov , ou eav YeuoeTal tic wapajTtxa airoflv/ioxet. OuTot y*P oux ^' outeta toj
IIvEujjtaTOc.

9C1

EXCSRPTA E\' EPISTOLIS S. IGNATII SYRIACE EDITIS.

902

EXGERPTA.
Ex Epistolis S. Ignatii Syriare a cl. Cureton editis et ab eodem Latine redditis (39).

NOTA. Hanc versionem confecit cl. Cureton, ul inserviret editioni epistolarura Tgnatianarum a Runsenio adornandse. Subjecimus ex opere majori Curetonii, cui titulus Corpus Ignatianum, variantes lectiones, tum ex codicibus Excerptorura, tum ex aliis fragmentis Syriacis, quaj, ut ostendimus, eamdem
versionemSyriacam exhibent, ex qua Excerpta confecia suut. Lsus est autem Curetonius tribus Excerptorum codicibus : 1 codice British Muscum AdditionalMS. 1217o, descripto in priori parte sasculi vi,
qui solam ad Polycarpum exhibet; hunc nota a signavit. 2. Codiro aliero stnculi vn vel vni, qui trcs
epistolas continet. (Brit. Mus. adi. ms. 14618) ; quem nota p insignivit. 3. Codice tertio v, sasculi vi vel
vii (lirit. Httt.add.ms. 17192), qui tres epistolas exhibot.

EPISTOLA AD POLYCARPUM w>


Ignatius qui-is Theopliorus Polyoarpo episcopo A quai incorruptibilis, quibus etiam tu persuasus.
Smyrn.Tj. illi quis-is polius visitatus a Deo Patre
In omni re ego ero pro animat.ua, et-vincula-mea
et-a Jesu Christo Domino nostro, multam pacem !
illa qua? aniasli.
3. Illi (41) qui-existimanlur quod-sunt aliquid,
I. 1. Propter quod-accepta apud me inens-tua,
et-docent doctrinas alienas,ne stupefaciant-le. Ita
illa, qua)-iu-Deo firmata ut super petra, quaj-non
mobilis, maximeglorifico Deum (40*).quod-signifi- autera in-veritate.ut athleta,qui-percussus:athlefaf)
catus-sum facie-tua. illa, quam-in Deo desidero. id enim magni ut-percutiatur et-incat.Maxime (42)
Petoigitura-te in-gratiailla quam induisliut-addas propter Deum omnem rem decetnos, ut sustineasuper cursum-tuum et-petens pro omnibus ftliis mus, ut-sustineat nos etiam ipse. Sis diligens plus
hominis (i. e. hominibus), ut-vivant (i. e. salven- quam id quod-es. Discernas in-temporibus : illum
tur), et vindicans decentia in-omni diligentia cor- qui-altior quam tempora,exspectes, illum cui-non
poris et spintus. Super unanimitate curro-sittibi :
(sunt) tempora, qui non visus, illum, qui propterquia non-est aliquid, quod-quani ea melius. Susnosvisus fuit.illum qui-non palpalus,illum qui-non
tine omnem-hominem, quemadmodum te sustinet patiens, illum qui-proptr-nos passus-est, illum
Dominus noster. Cum omni-homine protrahe spi- qui omnem-rem omni modo sustinuit propter-nos.
ritum-tuumin-charitate,sicut facis. In orationibus n II. 4. Vidua? ne ncgligautur : propter Dominumpersevera.Roga intellectum ampliorem quamillum
nostrum tu sis curator earum ; neve quid fiat sequi est tibi. Vigila, quia-spiritum,qui-non dormit,
orsum a mente-tua ; neve tu facias quid seorsum
possides Cum omni homine, ut voluntas Dei, loa raente Dei : neque quidern facistu.Sta bene! Conquere. Morbos omuis-hominis sustine, ut athlcla gregat.iones sint continuaj.Omnem horainem qua;perfectus ; ubi enim quod multus labor, multum ras c noraine-ejus.Servos et servas ne contemnas
sed neve illi contcmnant,sed velut ad gloriam Dei
etiam lucrum.
magis serviant, ut dinniflcenlur libertale potiore,
2. Si discipulos bonos amas tantum, gratia non
(est) tibi: potius illos qui-malisubjice inmansue- qua)-a Deo : ne ament, ut-e communi liberentur,
tudine. Nonomnia vulnera in-una meclicinasanata. nc invenianlur servi cupiditatum.
Abscissiones in lenitate quieta.Sis prudensut ser5. Ab artibus malis fuge ; magis aulem loquaris
propter eas.Sororibus meisdicas, ut-amentin Dopens,in omni-re.et simplex ad illa.qurc-requisita,
mino-nostro et. sufficiant iis viri earum in-corpore
ut columba. Propter hoc es e-corpore et-e spiritu,
et-in-spiritu. Rursus aulem eliam fratribus-meis
ut-illa,qua!-visa ante faciem-tuam allicias,et super
illis, qune-abscondita a-le, ores, ut-manifestentur prancipiasin nomine Domini-noslri Jesu Christi.utament uxores-suas.ut Dominus-noster Ecclesiamtibi, ut-in-ulla-re non sis doficiens. et in-omnibns
donis abundes.Tempus postulat, ut gubernalor na- " suam.Si homo potest in fortitudine manere in-cavem, et ut is qui-stat in procella portum,utdignistitate.in-honorem corporis Domini nostri,maneat
flceris Deo.Vigila ut athleta Dei ; id quod-proposisine glorialione : si glorietur,perit ; si notus fuerit
tum nobis vita, qua? ad aeternum (t. e.vita oeterna),
seorsum ab episcopo,corruptus-est sibi (ase ipso)
(39) Vide supra Dissertationem quam de genuinitate textus recepti epistolarum S. Ignatii contra Curetonium scripsit Dr Mcnricus Denzinger, Wirceburgensis, theologioe professor, qui ipse haec nobis excerpta transmisit. Edit. Patr.
(40) Inscriptio in codice o est haec : Epistola Do- in Groeco.
(41) Cod. canonum Syriacus (Corp. Ign. p. 198)
mini mei lnnatii episcopi ; $ : Epistola Ignatii ; y :
Epistola Ignatii episcopi Antiochix.
addit : autem.
(42) Idem add. autem.
|40*)Hancvocem Deum addunt p et y ; deestautem

'

963

EXCERPTA EX EPISTOLIS S. IGNATII SYRIACE EDITIS.

964

Decet igitur (43) viris ct mulieribus.qui-conjuncti, A bellet. Baplismavestrum sit vobis (43) ut armalura,
ut-in-consilio episcopi sint conjnncli,ut-sit malriet fides ut galea, et chrritas ut lancea.et-paticntia
monium in-Domino nostro,et-non-in-concupiscen- ut omnis armatura |i. e. panoplia). Thesauri vestri
sinl opera-vestra bona, ut-accipiatis donum Dei
tia. Omnis-res igitur ad-gloriam Dei fiat.
III. 6. Spectetis in-episcopum, ut-etiam Deus sicut justum. Sit patiens spiritus-vester ad (vos)
spectet in vos.Egoero pro animisillorumquisub- invicem in-mansuetudine, sicut Deus ad-vos. Ego
jecti episcopo et-presbyteris et diaconis : cum eis gaudeam in-vobis in-omni-lempore.
sit mihi portio apud Deum. I.aborate simul, facile
7. Christiano (46) non-est ei potestas super seagonem simul.currite simul, patimini simul, dor- ipso, sed Deo paratus ut-subjicialur (47). Rogo
mite simul (4-4), surgite simul. Sicut magni do- pacem illius (t. e. saluto illum) qui-dignificatus,
muum (t. e. ceconomi) Dei et-filii domus (i. e. do- ut-eat ad Antiochiam loco-raeo,sicut pracepi (48)mestici)-ejus et-ministri-ejus. Placete ei et-servite tibi. Explicit (49).
ei,ulaccipiatis ab eoobsonia.Ne homo e-vobis re-

EPISTOLA AD EPHESIOS.
Ejusdem secundaqu86adEphesios(50).Ignatius, B
qui-is Theophorus, Ecclesiao quai-benedicta inma-mitudine Dei Patris et-perfecta : illi quas scparata a saiculis , ut-sit in-omni-temporc adgloriam quo) manens etnon mulala, et-perfecla
et- electa in passione icmcnd. Cureton. Cod. inproposito) veritatis, in-voluntate Patris Jesu Christi
Dei-nostri : illi qua3-digna beatitudine.illi quoe cst
in Epheso. in-Jesu Christo in gaudio quod-inculpabile multam pacem.
I i. Propter quod-aceeptum apud-me in-Deo
nomen vestrum.illudquod-multum amatum.illud
qnod-acquisivislis in-natura. in-voluntate proba
et-iusta, et-eliam in-fide et-in-charitate Jesu
Christi Salvatoris-nostri, et-estis imitatores Dci,
et-fcrventes (51) in-sanguine Dei et-opus frater- r,
num-vestrum in-festinatione perfecistis, cum (52)
audivislis quod vinctus ego a Syria (531 (cod. ac
tionibus) proptei' nomen etspem communera, etsperans ego in-orationibus-veslris ut devorer a
besliis in-Roma, ut-eo quod dignificatus ego, confirmer vi ut-sim discipulus Dei ; dilisentiam-adhi
buistis.ut veniretis et-videretis-me. Propter igitur
quod abundantiam-vestram accepimus in nomine
Dei in-Onesirao illo, qui-est episcopus vester incharitate qua? inefiabilis;ille quem-oro-JesuChristo
Domino-nostro ut-diligatis-euin.el-omnes-vossitis
simililudine-cjus.bencdiclus is enim, illequi-dedit
vobis hujusmodi episcopura, velut digni vos. . .
(43) In Corpore Ijnatiano Cureton ex codd. p. Y- D
lectionemni?i,qu83 Grajco raagis consoniit.usur(441 Hmc verba ; dormite simul desunt in [5.
(45) J3 et y : aPud l'os(46) Cod. canonura Syr. (Corp. Ign., p. 201J legit : C/iristirtrtus.. non est ipsi, cum textus Curetonii habeat: Cnrtsrtarto... non est ipsi. Cod. can.
porro add. cntm.
(kl) Idem legit : Sed semper pai'alut esl Deo.

3. Sed propter quod-charilas non sivit me utsilercm a-vobis, propter hoc prceoccupavi ut
orcm a-vobis, ut-diligentiam-adhibeatis in voluntate Dei
8. Dum enim non plantata in-vobis una e concupiseentiis, illa quos potens ctucians (cruciare)
vos, ecce in-Deo vivilis. Gaudeo in-vobis et-supplico propter vos Ephcsio (qui est.is) Eeclesiam,
quavcelebrata in-omnibus saeculis. llli enim quidsunt carnales, spirilualia ut-fucianl, non possunt,
neque spirituales carnalia. quemadmodum neque
fides illa quo=-sunt-aliena a-fide, nequc defectns
fidci quaj-fidei. llla enim quaj in-corpore fecistis,
eliam ea spirilualia, quod-in-Jesu Chrislo omnem
rem fecistis, et parati vos
9.Ad-aedificationem Dei Patris, et-sublati vos adexcelsum in-machina Jesu Chrisli, qua3-est crux,
et tracti (54)in-fune qui-est Spiritus sanctitatis, ettrochlea-vestra est fides-vestra, et-charitas-vestra
via quoe-ascondere-facit ad-excclsum ad Deum. .
II lO.Orate super omnibus filiis hominis; esl eis
enira spes pcenitenlim ut dignificentur Deo. Ex
operibus-vestris potius flant discipuli
Contraverba-eorum dura in-mansuetudine men'
tis placate et in lenitate, contra blaspbemias
(48) v legit : Sicut prsecepisli nobis.
(49) p Completum est ;y : Complela est prima.
(50) Ita ^ ; y vero : /t//era epistola ad Ephaios.
(51) v : Et fuistis fervenles.
(52) y : ettim.
(53) y : visitatione : est apertum mendum textns
Syriaci ex similitudine vocabulorum ortum pro
a Syria.
( 54) y addit : vos.

968

EXCERPTA KX EPISTOLIS S. IGNATIl SYRIAGE EDITIS.

966

eorum vos sitis orantes, et-conlra errorem- A


eorum armati-sitis in-fide, et-contra ferocitatem18. Adorat spiritus-meus crucem, illa queecst scandalum illis qui-non persuasi, vobis aueorum sitis placantes et quieti
tem ad salvationem et-ad-vitam quae-ad-a3ternevesitis-similes (emend. Cnreton. cod. obstupefa- num
.
cli sitis) in-eis. Simus igitur imitatores in-Domino19. I.aluit ab archonte srcculi hujus virginitas
nostro in-mansueludiue
Marise, cl parlus Domini-nostri (56) et ['61) tria
ct-quod-quispotiusopprimatur et-fraudeturet-pri- mysteria clamoris, qu-facla-sunt in-lenitale Dei
ab apud stellam :
vetur
14. Non suasionis id opus (non quod promissio
ea opus) ; nisi quod-in-potestale fidei inveniatur
homo usque ad-finem.
15. Melius hoc (55) ut-sit silens homo cum est
aliquid, quam ut-sit loquens cum non est ; . . r.
ut-inmanu illorum (i. e. per illa) quae loquitur
operelur, et-per illa quas-silet cognoscatur. . .

et-hic in-manifestatione Filii ccepit cessare magica


et-omnia vincula soluta et-regnum antiquum eterror maliliro perditus fuit
Ex inde commota fuerunt simul omnia et-solutio
mortis meditata fuit, etfuit initium illi quod inDeo porfeclum. Explicit (58).

EPISTOLA AD ROMANOS.
Epistola tertia ejusdem sancti Ignatii (59).
tis, rursus factus ego mihi vox. Non dabitis mihi
Ignatius, qui-is Theophorus, Ecclesioe, quae miquidquam quod-melius,quam hocul-sacrificerDeo,
scricordiam-assecuta-est in-magnitudine Patris exdum paratum altare, ut-in charitate sitis, in-una
concordia et-laudetisDeumPatrem in-Jesu Christo
celsi ,
illi quao-sedet in-capite in-loco regionis RomanoDomino-noslro,quod-episcopum(67|dignificavitutmm, quavdigna Deo et-digna vita (60) et-beatitu- sit Dei, cum vocavit eum ab oriente ad-occidenlcm.
dine et-laude et-recordalione et-digna esse felix et. Bonum (C8) id ul-occidam a mundo in-Deo, ut-insedens in-capite in-charitate et perfecta in-lege eo oriar in vita.
3. Non-unquam invidislis in-homine : alios doChristi
qua: inculpabilis, muUam pacem !
cuistis: solumforlitudincm rogate.ut-delurmihi ab
1. 1. Ex antiquo oravi Deum ut-dignificer ut. ' intra et-ab extra, ut;non folum dicam, sed etiam
videam facies veslrum, illas quas-dignae Deo : nunc velim, et-non quod-Chrislianus sum vocatus(sim),
igitur cum vinctuo ego in-Jesu Christo, spero ut- ego solum, sed etiam inveniar quod-sum Si enim
occurram-vobis et rogem iu-pace vestra (61) (i.e. inveniar quod-sum, eliam (ut) vocer polens ego.
et salutem vos), si erit voluntasut dignificerusque Tunc faclus (ero) ego fidelis, cum in-mundo nonamplius visus-ego. Non(est) enim (69) quod-visum,
in-finem. Piincipium enim bene dicpensatum-est,
si dij;nificer attingere ad finem, ut accipiam porquod-sit bonum. Neque persuasionis id opus, sed
tionem-meam sine impedimentopalienter(i. e. pa- magua ea Christianilas, dum odit eam mundus.
tiendo) (62). Timeo enim a charitate-vcstra ne
II.4.EgoscriboomnibusEcclesiiset-notifico omnilacdat-me (63): vobis quidem facile vobis-facere quod
vultis ; mihi autem difficile mihi utdignificerDeo, hominiquod-cumvolo(t.e. libenter) moriorproDeo,
si-id (sit), quod-vos non impediatis-me (70). Pcto asi quidem (64) vos non parcilis super-me.
2. I\'on (65) est enim tempus aliud hujusmodi utvobis,nesitisapud-rae(71)in-amorcqui-nonin-temDeo dignificer, neque vos, ei taceatis >66),in opere
pore suoSinite-me ut-sim bestiarum:ut-per-eas diquod melius quam hoc inveniemini.Si relinquatisgnificer Deo. Trilicum Dei sum, et-in-dentibus (72)
me,verbum Dei ero : sin autem corpus-meum ame- D bestiarum molitus ego.ut-inveniar pauis purusDei .
(55) Hoc additur a codice f.
(56) y addit : et mors ejus.
(57) Itg 3, y; sed a omittit et.
(58) y add. : Vinila est epistola secunda; 8 vero :
finitum est.
(59) 8 : Tertia cpistola ejusdem lgnatii ; y : Epistola tertia.
(60) Legendumvidetur: digna decore, 4t'.oTtpiitvjc,
cam illnd digna vita facile permutatis quibusdam
litteris similibus oriri potuerit.
(61) y : Spero ut rogem pacem vestram.
(62) y : Patiendo.

(63) y omittit me.


(64) y omittit quidem.
(65) y add. mihi.
(66) Syriace : Si relinquatis me.
(67) y add. : Syrise.
(68) y add. : mihi.
(69) y add. quidquam.
(70) Hoec verba : si vos non impediatis me desunt
in fragmento Corp Ign. p. 201.
(71) fuid desunt haec : apud me.
(72) Fragmentum Corp. Ign. p. 296, legit : are.

EXCERPTA EX EPISTOLIS S. IGNATII SYRIACE EDITIS.


968
967
Provocando provocate illas^bestias, ut-sint mihi se- A 6. Dotores partus stant super me (79), ....
pulcrum (73), et-quidquam ne relinquat e corpore-meo, ut-m-que cum occubuero, sim onus super 7.et--amor-m^us crucifixus:et-non (esl) in-meignis
homine. Tunc ipse factus ego eiscipulus in-veritate in-amore-alio (80). Non cupio cibum corruptionis
neque concupiscentias mundi hujus Panera Dei
Jesu Chrislo, curuncque eorous-meum videtmundns: Rogate a Domino-nostro pro-me, ul-per in- qurero, qui-est corpus Christi, et-sanguinem ejns
strumenta hccc inveniar sarrificium Deo. Non fa- (81) quaero potum, qui esl charitas quai-non corctus ut Pelrus elrPaulus pnecipiens ego vobis : illi rupkio (incorruptibilis) :: ....:.. .
qui-s.iiil apostoli, ego autcm (74) condemnatus :
V. 9. Rogat pacem-veslram (i. e. salvare vos juiHi quidem (tii) filii liberorum (liberi), ogo autcm bet^spiritus-mcus-et-charitas Ecclesiarumqua?-acservus usque ad-nunc ; sed sipatior, manumissus ceperuht-me velut nomen Jesu Christi : eliani enim
Jesu Chrisli factus (ero) ego et-surgam in-eo nb illi qui '82; piopinqui ad-viara in-corpore in-omniinter morluos filius liberorum (liber).
civilate, obviaverunt mihi. Nunc prope ego ipse,
III. Bt nunccum vinctusego, discout-quidquam
(ut) accedam ad-Romam (Trail. 4) : multa scio inne cupiam. 5. A Syria et-usquead-RomaminterbeDeo, sed moderor meipsum, ut-ne peream in glostias jactus ego, in-mari et-in-terra, in-nocte et-in- g riatione. Nunc id enim decetme, uttimeam abundie, cum vinctus ego inter decem leopardos, qui- dantius, neveaspiciani in-illosquiiuflant mihi. Illi
sunt ordo militum, qui-etiam dum bene-facio iis, enimqui-dicunt mihi qua)-(sunt) sicut haec, flagelmagis male facientes mihi. Ego autem in-injuriis- lant 11)9 Amo enim ut-patiar, sed non scio, si dieorum magis factus-discipuluscgo. Noii autempro- gnus ego. Zelusenim raultis non visus,mecumvero
pter hoc justificatus sum mihi. Gaudeo in-besliis bellum est ei. Utilis ea mihi igitur mansuetudo,
qure-parata) mihi, et-oro ut in-festinalione inventa) quod-in-eadissolutus archon mundi hujus (TraU.
mihi, et-provocabo eas ut-in-festinationedevorent. 5). Polens ego (sum) ut scribam vobis co?le=tia,sed
me, et-non sicut id quod tirnet abhominibus aliis timeo ne damnum faciam vobis. Nosciteme a meet-non appropinquat ad-eos : etiam si illa) non ve- ipso : cautus ego enim ne nnn inveniatis sufficere
lint appropiquare ad-me, ogo in-violenlia ibo su- et-impediamini. Etiam egoenim non propterquodvinctus ego, et-possum scire coelestia et (83) loca
per-eas.
IX. Noscite me a me ipso quod expedit mihi (76). angelorum, et-stationes potestalum, qusn-visa etNihil invideat in-me quidquam ex iis qufle-visaetqure-non visa, propter hoc faclus-sum (84) disciquw-non visa, ut-Jesu Christo dignificer. lsnis(77)
pulus. Multum enim deficio a perfectione quss-diet-crux et-bestios qu.-p-paratro, amputalio membro- _ gna Deo (8o) (Rom. 10). Sitis sani perfecte in-parura, el-sparsio ossium et moliliones totinscorpo- tientia Jesu Chrisli Dei nostri.
ris, tormenta dura (78) diaboli super-me veniant,
Fiiiitao sunt epistola) treslgnatii episcopi et marel-solum Jesu Christo dignificer
tyris (86).
ttant, quas vox mortis Syriace simillima est voci
(731 Fragm ibid. p. 201, legit: m sepulerum.
(74) Deesi autcm in fragmento Corjr lgn. p.296. partus
(80) t : amoris alius.
(T6) f omiltit quidem, cl ita quoque fragmenlum
(81) Sic interpunctionem nabet y ; al. est coniCorp. Ign. p '-96.
(70) In versionc Anglica Corp. Ig p.231,ilanDC ma post sanguinem ejus.
(82) y add. non.
reddidit Cureton : Noscitc rnihi a mc. ipso Quid con(83) Coll. canonum Syriaca (Corp. Ign. p. 198,
venil mihi ? Fragm. vero in Corp. Ign. p. 201 : Ko15) legit : etiam.
scite inihi a me i/;$o quid mandalum mihi.
(84 Idem codex legit : facii estis
(77) Fragm Corp. Ign. p. 201 ha?c ita legit: Johis
(8a) Idem legit : Multum enim nobis depcit ne a
et crux etbettise, qurpcrratx mihi. etdivudo clspirsio ossium el am/ulatio membrorum et tormcnta to- Deo excidamus.
(86) Ista verba cod. (3 non sunt ita vertenda, ut
tius corporis etmali cruciatus diaboh.
(78) Vox Syiiaca ob similitudinem cum alia im- recte docuit Cl. Petermann. Voces Syriacoe hanc
niutata videtur, ita ut genuina lectio Syriaca foret : D versionem non requirunt : les trois lettres. sed et
istani admittunt : lu lettre trois. b. c. epistola tertia
mala ; ita revera legit fragmentum Corp. Jgnat p.
vel trois leltres, sine articulo ; cod. f habet : piita
201.
(79) Fragui. p. 201 i.orp. Ign. : ct dolores morlts cst tertia.

-see-

969

LITUltGIA S. IGNATII.

970

LITUKGIA SANCTI IGNATIl.


(Renaudot, Liturgiarum Orientaliuin Collectio, edit. 2, Francofurti, 1847, in-4, I. II, p. 214.)
Longa oratione non opus tst ad istius Liturgix novitalem probandam, cum satis ipta se prodat.Stylus
enim synonymis ete/iithetis inflatus ultra modun, nalx infelicibus sxculis eloguentix mayis convenit,
yiani primxvx apostolicorum lempoi um simplicitatis, quant genuina Ignatii Martijris scripta reprxsentant. Illaapul Syosvulgari sua lingua olim exslitisse dotent ho multa ex illis tvstimonia, qux in
libris Theologicis occurrunt, sedprx cwteris excerpla ex ejus genuinis E/iistotis nonpauca, quxConciliorum Canonibus adjuncta reperiuntur in vetusla versione Syriaca, quam Codex Mediceus membranaceus reprxsental. Addidit interpres, illas senlentias vulgo intcr Canones non referri, verum ex
nominetanli viri, xqualtm quodammodo habere auctoritatem. Factam esse exoptimis Codtcibus interpretationem illam agnovimus, et abauctore quicunque /ueritnon imperito : tum illud etiam animadvnrsione dignum observavimus, codices illum, similes Florentino illi celtberrimo quo Latinus interpres
usus fuerat,serutum fuisse, nec alias, nisi veras Epistolas aynovisse. At nulla, prxter Jacobiticam
Antiochenam Ecchisiam, habuit hut usque Liturgiam Ignatio attribulam: neque de ista quidquam
aliud cogitare possumus, nisiqnodab atiquo scripta, cum singularcm titutum non prxferret, cssetque
Antiochenx Ecclesix propria, Ignatii nomen, tanquam illius insignis Episcopi,acceperit. Potuit etiam
ab aliquo Ignatio scripta fuisse, qui illam sedem tenuerit, aliquot enim ita appellati sunt; inter Jacobitarum Patriarchas, et librariorum culpa ad Martyrem referri, qux novi kominis foret. Sed quid de
istiusmodi titulis statuendum sit, quanlum opus erat, dictum est alibi.
Inistaquidem Liturgia Monophysitarum hxreseos ne levissimum quidem vestigium deprehenditur,
qux majoris, i/uam existimanus, antiquitatis nota, verisimitts uideri ahquibus possel. Meminisse tamen
oportet, quod alibi obfervatum esl,raro inter Jacobitas Syros, Lituryicis precibns, ea qnx ad sux de.
Incarnationis mysterio doctrinx confirmationempertineut, inscri solere. Solis /Egyptiis proprium illud
fuit, qui Confessioni de veritate corporis et sanguinis Ckristi in Eucharistia, alteram de una in Chrislo
nnluraconjunxerunt. Itaquequod nihil ad eampertinens m ista Ignaiii Lilurgia reperiatur, ad iltius
a/itiquitatem probandam nullita mometli est, rumrecentioris xvi lammulta atiunde prxferat indtcia.
Interitlatamencommemoratio in Diptychis facta, sanctorum qui consumpto dudum per martqrium.
lynatio in Ecclesia floruerunt censeri non debet : nomina quippe illa adjici potuerunt, ut in aliis observatur, quia tale< commcmorationes erant ex usu ecclesiastico. Quod vero Dioscorus et Severns nominattm commemoranlur, HlamL>turgiamJacobitispropriamfuis<e manifestum facit.
Priimtm Oratio ante Pacem.

A lum tuum fidelem, Domine, gratia tua divina, sed


placide et benigne, mitte benedictiones tuas super
Dous Pater sancte, genitor propaginis Tterna?, congregationem hanc adorantium te : imple nos
largitor bonorum et dator tranquillitatis et pacis, gratia et lumiue scientia) ture, et suscipe deprequi ultra omnem comprehensionem mentium et cationes gregis tui,ut in contemplatione pura.cum
animarum rationalium magnificus es in donis tuis primitiis feracibus operum bonorum, festum agadivinis quce nobis peccatoribus et liliis tuis con- mus tibi simul, teque exaltemus et unigenitum Ficessisti.cum prsestitisli nobis.ut ea q.iemadmodum lium tuum et Spiritum tuum sanctum.
aequum est et justum administraremus : praestanoPopulus. Amen
bis, ut cumsumma puritate et castitate, atque imSacerdos elevans vocem. Quis possit verbis explimunitate abomni dolo, demus invicem pacem,cum care beneficia clementife tuse, Domine ? aut quis
amplexibus Spiritus sancti. et in vinculo veraa possit narrare abundantiam amoris tui erga homicharitatis, utinuna concordiaspirituali consislen- nes, o beate ?qui nos cum multitudineimpietatum
tes, et unanimitatem paciflcam observantes, digni detineremur, et catenis peccatorum compediti esefflciamur convivio beato et sanctificationeunige- semus,dignos fecisti hujusmodi ministerio excelso
niti Filii lui,cum quo te decet gloria, honoret po- et magno. Praesta nobis, ut abstersi a sordibus
testas, cum Spiritu tuo sanctissimo.
peccati.et purissime nos secundum corpus et aniPopulus. Amen.
mamhabentes,digniefficiamurbeatitudine illaquaa
Sacerdos. Pax.
a te promissa est illis qui faciuntvoluntatem tuatn,
Populus. Et cum spiritu tuo.
et illuminatione atque illustralione Spiritus tui
Diaconus. Det unusquisque pacem.
sancti, ut etiam funetione sacerdotii unigenitiFilii
Populus. Omnes.
tui, per quem et cum quo te decet gloria, honor
Diaconus. Post.
et imperium cum Spiritu tuo sancto.
Populus. Coram te.
Populus. Amen.
Sacerdos. Bonus, beatus et demissor benedictioDiaconus. Slemus, etc.
num es erga eos omnes qui credunt inte.Etnunc,
ropulus. Misericordiaa, etc.
Domine, ne aspicias quod indigni sumus, nec ob
Sacerdos. Charitas, eto.
defectum liduciae nostrum, coram te, prives popuPopulus. Et cum spiritu tuo.
Patrol. Gr. V.

31

9"2
LlTUftQIA 9. iaNATH.
971
A baptismum tuum divinum, sepulturam tuam viviSacerdos. Sursum corda.
fleantem,resurrectionem tuam Dominicam, ascenP.ipulus Habemu* ad Deminum.
sionem tuam gaudii plenam, sessionemque tuam
Sacerdos. Gratias agamus Deo.
addexteram
majestatis Dei etPatris :iterunietiam
Populus. Dignum etjuslum est.
Sacenlos inclinaius. Vere decet tibi adorationem, advenlum tuum secundum timendum, et tremoris
pleiium commemoran us,quando exorienseumfdocum honore.laude et exaltat one. exl.iberi ab om
ria,lerribiliterque
conspiciendum te pra;bens vivos
nibua crealuiis luis rationalibus, simulque unigeel
mortuos
judicabis
; quando Angeli a splendore
nitn Filio luo, et Spiritui tuo sancto.
judicii lui conlremiscent, e.t Archangeli irement,
Elevans vucem Tu ille es qui a subslantiis sub
liiuibus, et iminuteiialibus, decore summo, et Potestales conculientur, throni contuibabun ur,
triumphaliter iu excelsis, honoraris, laudaris et et Ordines caslestes terroro obsLupescent Tuncomglorilicationepe-rpefua celebraris, cantibus puriset nes homines in doloie stantes.judicem timendum
etpotenlemex8pectabnnt,tunc cumjustitiaj convesanclis, citharis suavibus.et jucundis, exaltationinien locus erit, gratia autem nullara pra>stabil
busquc et hymnis triumphalibus, festis indesinenmisericordiam ; cum carbones ardentes, flamma
tibus, et canticis non cessantibus, per ora incor
porea.per linguas non carneas.per pracona eximia o comburens,gehennalnexslinguibilis:quandopreces
spiritualium, per requalem conccntum igneorum.
r.-pcllentur, el deprecationes non acceptabunlur,
per puras voccs thronorum, per sonum magnum orationos non audienlur, et obsecrationes cujuscunque pra?cidcnlur : parce nobis, Domine.et excherubim.et sanctiticationes purissimas seraphim,
tende
dcxteram tuam super nos onines. Ne intres
qui terribiliter alis plaudunt, volantesque ler saniu judicium nobiscum, non reducas in memoriam
ctiflcant, clamant, vociferantur et dicunt :
iniquitates noBtras.non ad examen strictum.voces
Popidus. Sanctus, Sanctus, Sanctus.
nos
et constlluas : ne simus exsules a gratia ttia,
Sacerdos inclinatus. Sanctus enim es.Deus Pater,
Sanctus etiam unigenitus Filiustuus.Sanctus etiam neque alieni ab haereditaletua:ne diriscruciatibos
Spiritus tuus sanclus : qui similes ccelestibus per tradamur, non ad vermem rodentem pra?cordia,
amnrem tuuru erpa homines, nos fecisti, et tan- cum iinpiis amandes nos; non in parle eorumqui
te crucilixerunl ccnseamur : non cum impiisslatopere .lilexisti nos. ut etiam unigonitum Filium
tuamur : non participos iniquorum simus :nou in
tuuin tibi consubstantialem mitleres ad salutem
supplicia
et stridores dentium projiciamur : non
nosliam : qui incarnatus est, inetiabiliter.et faclus
esl homo, quomodo voluit et novit et omnia qure abneges nos.veluti eos qui te non noverunt : neque
nostra erant, exceplo peccato, pro nobis perfecit. q perdas nos simul cum illis qui te non dilexerunt.
Verum illucescere uobis fac salulem tuani ; parce
klevam.vocem.Qui totam dispensationem salutarcm pro nobisperfecit,etper passiunes suassan- nobis secundum amorem tuumerga homines.Mitte
nobis diviliasclementia' tuoe, statue nos ad dextectas, adventus sui in caine, veritatem demonstra
vit. In nocte Paschatis in qua tradebatur pro vita ram tuam ; mcmento omnium nostrum per miseriet salute mundi, accepitpanem in manus suassan- cordiam tuara -.salvanos secundum multitudinem
ctas, sanctiflcavit eum +, etfregit t deditque tdi- gratiae tua;, et adjuva nos per clemcntiam tuani.
scipulis suis apostolis sanctis, dicens : Accipite, Adjunge nos gregi tuo,et numera nos iuter ordines
edile ex eo : Hoc est corpus meum quod vos et dileclorum tuorum, fac nos dignos regno tuo, et
multos pneparat ad remissionem peccatorum et induc nos in thalamum tuum. Et propler ha>c Ecclesia tua et grex tuus deprecatur te, et per te et
vilam aHeinam.
tecum
Patrem tuum, dicens :
Populus. Amen.
Sacerdos. Siiniliter etiam et calicem viUe, vino
Popuhis. Miserere.
et aqua cum miscuisset f, sanctiflcavit f eum, et
Saccrdos. Nos quoque, etc.
dedit f di&cipulis suis sanctis dicens: Accipite.biPopulus Tc glorificamus.
bite ex eo vos umues : Ilic est sanguis meus.quem
Diaconus. Quam tlmenda est ha>c hora, etc.
pro vita mundi da ego. vos autein ct aaultos pr;u- " Sacerdos dicit invocationem Spiritus sancti.
parat ad remissionem peccatorum, et ad vitam
Miserere nobis,Deus Pater omnipotens, et mitte
astemam.
super nos Spiritum tuum sanctum qui omnia rePapulus. Amcu.
Sacerdos. Hoc facite in mei meraoriam: quo- plet.Deusquc est superomnia, tibiqueconsubslantialis et unigenito Filio tua ; qui omni bora dona
tiescunque enini qaunducabitis panera hunc et calicem huac bibelis.morlis raea?cammemoralionem distribuit ; dividitque et dal singulis, prout vuli :
agetis, et resurrectionem fneam conflubimini do- qui omnihus pra;sens est.neque loco eircumscribitur,qui vilam continet eorum qui vivunt, etperfenec veniam.
clor sanclitatis sanctorum est : ut illapsu suo san
Populus. Mortis tuffl. etc.
Sacerdos inclinatus Sleule igilur recolentes ea ctiticans mysteria bwcpura.me quoque a sordibus
omnia quwpro nobis,et propter nos dispensatorie mundum elliciat.
ate perfecta fuerunt, nativitatem tuam saiutarem,
Sacerdos. Exaudi tae, Domine..

97 S

LITURGIA S. IGNATII.

974

Populus. Kyrie, eleison ; Kyrie, eleison ; Kyrie, A Populus. Kyrie, eleison.


Sacerdos elevans vorem. Etconserva, Domine, poeleison.
Sacerdos. elevans vocem. Ipseque illapsus et san- pulum tuum fid"lem,et libera ns ab omnilms mactiflcans.efficiat panem quidem istuin,corpus san- culiset nthvis ppccati,etabomni generpaffliclinnis,
clutn et sanctificans ; corpus puriflcans et propitia- et machinationibus malis et perniciosisdmmonum
torium ; corpus donans incorruptioncm : corpus el hominum nequam. el ab omnibus dolotihu* intolerabilibus ; a tyrnnnide capitibus nostris impoDomini Dei et Salvaloris nostri Jesu Christi, ad
remissionnm peccatorum et vitam ternam susci- sita. et lentationibus gravissimis nos eripe : et da
nobis, ut cum ornatu operum honorum et beatopientium.
rum, ingrediamur in sanctuaria tua sancta, et pra>1'opulus. Amen.
Saccrdos. Et calicem hunc, efficiat snnguinem clare gnudeamus donis spiritualibus, et simul savivum et vivificum, sanguinem purum etsanctum, crificemus tibi sacrificia acceptabilia, et indesisanguinem puiificantemetsanctificantem; sangui- nenler gratias agamus tibi et unigenito Filio luo.
Populus. Atnen.
nem Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi,
Sacerdos inclinatus. Memento Domine, congregaad remissionem peccatorum et vitam aHernam
suscipientium.
n tionishujusbenedicta;adorantium te,qua)cuii) tiroore et fide in te.stat coram te : et illorum.quioratioPopulus. Amen.
nesinlirmitatis nostrapostuIant.Memento.Domine,
Sacercfos.NosigiturillationemysteriorumMorum
omnium generaliter,et uniuscujusque singulariter,
sanctorura digni e(Tecti;et per veritatisagnitionem
illuminatum liabentes mentis oculum, rogamuset quod ipsis adjumento, necessariumque esse poobsecramus, ut mysteria haec proposita, sintnobis test, concedens. Eorum etiam qui praclare agunt,
et illa suscipientibus, ad excitandam vigilantiam et qui produeunt fructus Ecclesia; tuw sanctte !
anima?, ad sanitatem corporis, ad participationem eorum etiam qui oblationes obtuleruntnon obliviveram adoptionis flliorum, ac communicationem scere : et illorum, qui offerre voluerunt et non potuerunt, recordare.
Spiritus sancti, ad hmreditatem regni calestis : ad
Populus Kyrie, eleison.
remissionem delictorum et peccatorum. quia te
Sacerdos elevans vocem. Suscipe,Domine,oblatiodecet bonilns et amor erga homines, tibique gloriam referimus et graliarum aclionem, simulque nes, decimas et primitias, fructusque pncis, sacrificiorum servorum tuorum in odorem suavitatis,
unigenito Filio tuo, etc.
et retribue atque mitte nobis, o retributor bone,
Populus. Amen.
Sacerdos inclinatus. Coram te, Domine, obsecra- gratiam donorum,amplitudinemque munerum qua)
ad auxilium nostrum spectant, abundantiamque
mus, per hoc sacriflcium quod perfectum etcomseternorum bonorum, dlvites nos et illos faciens
pletum est per Spiritum sancfum, proEcclesialua
operibus pietatis, et juetitiee : communiens nos cusancta Catholica et Apostolica, ut conservetur secure et inconcusse, nec portas inferni prtcvaleant stodiis angelicis, et per confessionem immaculatam et apostolicam : quia tu magnificus in muneadversum eam. Et pro patribus noslris sanctis et
rectoribus nostris, praecipue pro beatis,Patriarcha ribus es. tibique gloriam et gratiarum actionem
referimus, et unigenito Filio tuo, et Spiritui sancto
nostro D. N. et Episcopo nostro D. N. cum reliquis
Episcopis Orthodoxis. Conserva eos ab incursioni- tuo.
Populus Amen.
bus malis, et a pascuis perniciosis. Pro SacerdotiSacerdos inclinatu Memento, Domine, Regum
bus et Diaconis, omnique ordine ecclesiastico,
unumquemque conservans in ea vocatione qua fldelium Orthodoxorum, et paciflca imperium eorum, et da illis ut subditos sibi gubernent cum
vocatus est, absque crimlne, et accusatione. Miserere etiam tenuitatis meaj secundum misericordiam asquilate.
Populus. Kyrie, eleison.
et clementiam neque simul perdas mecum iniquiSarerdos elevuns vocem. Defensor, et salvator
tatibus meis, sed exhibe erga me bonitatem lunm.
quamvis sim indignus : salva me secundum multi- D esto Dotnine, Ecclesirotua? sancl, et omnib ;sovitodinem raisericordia tua, ut peromniagloriflcem bus spiritualibus pascuae tua? ; et salvanosperforlitudinem tuam. cui nihil impossibile est,abomni
te omnibus diebus vita) metn: ut a terrenis cogitatioiiibns me rernoveas,purusque etnitidus, elabsque fame accrba, mortalitate perniciosa, a bellis et
tumultibus, a persecutionibus exitialibus, et in
maculh sim, el sicut vigilantiro in minislerio retranquillitate et pace guberna nos cum cura. omquisitai convenit. sancte traclem htec mysteria Pro
nibus dinb s vilif nostrm, quia non estnobisspes
illis etiam qui infirmantur corpore, et anima, et
alia salutem consequendi, nisi in te, Domine. Iepro illis ieliquis qui in purgalionibus limendis,
strue etiam per polentiam luam.potenliam illorum
periculis scilicet exgiliisque versanlur, ut illis quiqui stantadversum imperium tuum,etunumqueradem sanitatem, et respirationem, islis vero liberque subjice servituti norainis tui sancti : quia tu
tatem et liberationem concedas Benedic etiam covictor es, et bellator solus, et tibi gloriam et graronse anni per benignitatem tuam ; aeris quoque
tiarum actionem referimui.
et omnium terra> fructuum, perpetuo recordare.

975

LITURGIA S. IGNATII.

A Sacerdos elevans vocem. Placide ettranquillesusPopulus. Araen.


Sacerdos inclinatus. Commemorantes, memoriam cipe per benignitatem tuam, Domine, animas et
agimus coram te, Domine, et ad obsecrandum te spiritus servorum et adoratorum tuorum qui ei
adducimus, primum quidem sanctam genitricem hac prsesenti vita ad te migraverunt : maximevero
Dei Mariam, et praacursorem Joannem Baplislam, illorum pro quibus et per quos sacrificium hoc
Stephanum primum Diaconorum, et proto-marty- oblatum et perfectum est.Memento eorum, quielem
rem, agmenque sanctorum Prophetarum, Aposto- illis praesta, et colloca eos in habitaculis lucis, in
lorum, Martyrum, Confessorum et reliquorum, locis spiritum bealorum, in Jerusalcm coelesti,
in Ecclesia primogenitorum descriptoruminccelis,
quorum nomina scripta sunt in libro vita;.
memoriamque et quietem m&xinie felicem, per
Populus. Kyrie, eleison.
Sacerdos elevans vooem Ut deprecationesillorum amorem tuum ergahomines pra^slans illis,Domine,
tuorum, placide suscipiens, orationeseorum gratas concede illis vitam senii experlem.bonanon trauspietati tuaa acceptes. Nos quoqueconjunctim obse- cuntia, et delicias finem non habenles. Veniam
crationem imperfectam nostram, coram te simul obtineant per clementiam tuam : quietera conseeffundimus, rogamusque et deprecamur, et non quantur per misericordiam tuam : abscondantur
averlas faciem tuam a nobis, neque in ira elongeris p sub alis gratiao tuae, neque condemnentur ; qnia
speraverunt in te, et unigenitum Filium tuum,
a nobis : non in furore tuo disperdus nos, verum
per
quem nos quoque speramus misericordiam
secundum benevolenliam tuam posside nos, etper
consequi, etc.
abundantiam bonitatis tuae, parce nobis. Illumina
Populus. Quietem praesta.
vultum tuum super nos, et super omnem plebem
Sacerdos
inclinatus. Parce, Domiue Deus, et
haereditatis tuae, quiatibi placetsalutem praestare,
dimitte omnes iniquilates nostras, et illorum, neet tua est pax et salus : tibique gloriam et graliaque illas imputes,quia non justificatur in conspectu
rum actionem offerimus, et unigenito Filio tuo.
tuo omnis vivens, neque ullus ert purus a sordibus,
Populus. Amen.
Sanerdos inclinatus. Memento etiam, Domine, Pa- et maculis peccati, nisi tu,Domine. Obsecramus et
trum electorum et sanctorum, Patriarcharum, et deprecamur abyssum imperscrulabilem clementia?
eorum qui interpretes et ministri fuerunlmysterio- luae, ut nobis infirmis, et ad peccatum propensis,
veniam concedas per misericordiam luam, neque
rum sacrorum EcclesiaB tuae sanctae : maxime vero
dimittas nos in rnanibus a quibus abripiaruur in
Ignatii, Dionysii, Julii, Athanasii, Basilii,Gregorii,
Dioscori, Severi, reliquorum Apostolorum et Pa- errorem perniciosum.qui nosadinteritumdeducat.
storum, qui ad te migraverunt.
., Sed concede ut gradiamur in viis tuis, etfaciamus
voluntatem tuam, inveniamusque misericordiam,
Populus. Kyrie' eleison
Sacerdos elevans vocem. Doctores, Episcopos, et finem tranquillum, fiduciamque tibi placentem.et
rectores ovium spiritualium,gregum tuorum sacer- consistentiam absque confusione coram solio terdotalium suscipe, Domine, et eos qui cumsancti- ribili unigeniti Filii tui, ut in hoc, sicul et in omnitate primitias, more apostolico, ceperunt haere- bus, glorificetur et laudetur nomen tuum valde
ditalis pacificae, Theologiam scilicet acquisitam honorandum et benedictum, simulque Domini nosanguine salutari Christi unigeniti Filii lui : eorum stri Jesu Christi et Spirilus tui sancli, nunc, etc.
Populus. Ut.
qui in Ecclesiis tuis sanctis explicaverunt verbis,
Sacerdos. Pax.
gloiiam magnificentiae regni tui gloriosi, et super
Populus. Ut cum spiritu tuo.
fundamentum fldeiaedificaverunt scientiamuniverSacerdos. Misericordia Dei, etc.
sam verae religionis, salubremque doctrinam : ut
per intercessiones eorum puras et acceptabiles,
Populus. Et cum spiritu tuo.
Diaconus dicit Calholicam. Sacerdos frangit &
Domine, non reliquas nos expositos insidiis et
decipulis erroris multiformis dogmatum reproban- signat Oblatam.
Diaconus. Angelus.
dorum : verum perdectrinam patrum illorumnostrorum beatorum, conflrma nos, et fldem illorum ** Sacerdos dicit Orationem ante Pater noster.
funda in nobis, bonisque eorum eos dignos effice
Vere enim et absque dubio, tu es Pater sanctus
et cum illis referemus tibi gloriam et gratiarum Filii sancti, qui sanclilate aaqualis est cum Spiritu
actionem.
sancto : qui perfecte et cum summa potestate in
Populus. Amen.
sanctis requiescis, et perpetuo sancti ficationes eoSaecrdos inclinatus. Ut etiam eorum memineris,
rum qui te sanctificant suscipis. Tu es fons incoqui ex hac vila ad te migraverunt, te deprecamur,
lumitatis, et origo auxiliorum, tu es genitor miseDomine, Sacerdotum et Diaconorum, qui coram
ricordiae, et pater clementiae, miserator, fautor.
altari tuo,Sacerdotio et ministerio functi sunl, cum
adjutor et auxiliator, curam habens pauperum, et
puritate et sanctitate : Subdiaconorum, Lectorum,
refugiura afQictorum, comes itineris navigantium,
Heligiosorum, Monachorum, et omnium eorum,
portus et requies jactatorum, refugium peccatoquos unusquisque animo suo designat.
rum : medicus bonus infirmorum : qui anias laPopulus. Kyrie, eleison.
crymas pcenitenlium, emundator sordiuni, inillis

77

LITURGIA. S. IGNA.TII.

78

qui inquinati sunt, largitor donorum, thesaurus A. Sa-erdos. Juste et secundum veritatem, valdedivitiarum. Tu ab initio, ab a?terno, a skcuIo et que rationabiliter, debentur magnificentiro tuae
perpetuo,sanctus es, plenusque sanctitate, sancti- laudes omnes indesinentes, hymnietexsultationes
flcator et perfector sanctorum, et nos glorificatio- triumphales.quia nosfecistidignos per clementiam
ncm, hymnorumque decantationem offerimus tibi
tuam donohocbono, etccelesti, alimenti hujus ineam ipsam quam a Filio sancto tuo, Filio tuo di- corruptibilis : rogamusque amorem tuum erga holecto amanter didicimus : petimusque ut nobis mines ineffabilem, ut non convertas festa nostra
omnibus prasles, ut corde puro,sed ardenter suc- in luctum, neque cantica nostrain ejulatum.neque
censo per zelum laudabilern, orationes et depreca- dojicias capita nostra coram judicio : neque erubetionos nostras coram te effundendo, cummentium scamus in die novissimo,in quo unusquisque conilluminatione,animorum castimonia.linguarumque gruam remunerationem accipiet ; cum Angeli in
triumphali laudutione, clamemus ad te, oremus et timore consistent, et uiiigeiiitus Filius tuus judidicaraus, Pater noster qui es in ccelis.
cabil. Sed qnemadmodum summe misericordem
Populus. Sanclificetur nomen tuum.
erganosteexhibuisti, parce pusillanimilati nostrce,
Sacerdos elevans vocem. Me, Domine, pennittas miserere infirmitatis naturae nostrse, non in judinos jactari vexationibus mundanis, sivediabolicis, p cium, aut condemnationem reputans nobis hoc
ultra id quod possumus, ita ut omnino in infirmi
munus tuum,sed ad sanctitatem, et vjgilantiam et
tate, asgritudine et confractione cordis simus, et
viaticnm salutis nostra.Et te decet gloria, hnnor,
a domestica familiaritate tua alieni efficiamur, si et imperium, simulque unigenito Filio tuo et Spinostri curam uon habueris. Ne sis immisericors, ritui sanctissimo tuo.
Domine.neque avertas faciem tuam a nobis, neque
Populus. Amen.
procul facias auxilia tua; sed aspice nos, et mittc
Sacerdos. Pax.
gratiam tuam ad nostrum subsidium. Ab omnibus
Populus. Et cum spiritu tuo.
criminibus liberanos, neque inducas nos in tentaDiaconus. Post, etc.
tionem, quia tibi est potestas, et imperium asterPopulus. Coram te.
num, et tibi gloriam et gratiarum actionem refeSacerdos elevans vocem. Tibi qui genitus est ab
rimus.
aetcrno.ex lumine aeterno, et incarnatus es absque
Populus. Amen.
ulla mutatione, ex utero virginali, gratias agimus,
Sacerdos. Pax.
et ut requiescat dextera tua super nos omnes perDiaconus. Ante susceptionem mysteriorum isto- petuo, postulamus. Sacerdotes altaris tui gloria
rum sanctorum, quao oblata sunt, iterutn coram r, affice, et ministrantes tibi in honore constitue
Domino misericordi capitanostra inclinemus.
Senes mansueludine orna et adjuva ; impetus juPopulus. Coram te, Domine.
venum coerce ; pueros educa in modestia, et ad
Sacerdos elevans vocem. Cum omni natura et summum scientiaB apicem perducito.Sana,Domine,
creatura ccelestium et terrestrium, quae te adorab inlirmos,ablue maculas peccatorum ; obsignacruce
Domine, ut animo concipimus, nos quoque adora" tua virgines ; custodi lectum conjugatorum ;mitte
tionem veram cum cervicis demissione libi offeri- egenis saturitatem ; esto orphanorum curator, et
mus ; et a sumraa charitate tua postulamus, ut il- confortator viduarum. Parce illis qui acceperunt
lumines animas nostras veritate tua. Munda nos corpus tuum ; et eos qui biberunt ex sanguine tuo,
hyssopo tuo : sanctifica nos sanclitate lua : converte perfecte puriflca.Benedic illis qui percrucem tuam
nos ad timorem tu:;m, placeat tibi ut mittas nobis salutem conseculi sunt ; sanctifica etiam agnos
benedictiones tuas,etinhunc modum atque talibus gregis tui, oves tuas adduc ad ovile tuum : agnos
bonis locupletans nos.ne permittas, ut rei acceda- tuos in doctrinis tuis confirma, uuumquemque in
mus ad communionem hanc vivificam corporis et gradu et ordine suo visita,permisericordiam tuamsanguinis unigeniti Filii tui, per quem et cum quo Nosautem, Domine, servos tuos,et sacerdotio fungentes tibi. dignos effice visione tui ; nos omnes
te decet gloriaetimperiumcum Spiritu luo sancto.
" adduc ad habitaculum tuum ; mentes nostras firPopulus. Amen.
mas effice in dilectione tua ; oculi nostri videant
Sacerdos. Pax.
majestatem timendam tuam ; ora nostra repleantur
Populus. Et cum spiritu tuo.
sanctificationibus tuis ; labia nostra, Domine, lauSarerdos. Sit benedictio, etc.
des luas pronuntient, Patrisque tui benedicti et
Populus. Et cum, etc.
beati, et Spirilus tui, vivi, sancti, vivificantis et
Diaconus. Cum timore.
Sacerdos. Sancta sanctis.
tibi consubstantialis.
Populus. Amen.
Populus. Unus Pater sanctus.
Diaconus. Benedic, Domine.
Diaconus. Stemus decenter.
Sacerdos. Benedic omnibus.
Populus. Gratias agimus.

980

S. IGNATII

979

MAPTTPION
Tor Arior iepomapttpoe

f ()

irNATIOY TOT 6E0d>0P0I


MARTYRIUM
SUVCTI HIEKOM\RTYRIS IGNATII THEOPnO'!
(Hifili, Patr. apost., ed. 3, TubingiB 1847, in 8.)

I. Ignatii cura pastoralis et martyrii desiderium.


Cum non ita pridera imperium ftomanorum ex- A.
"Apti 8ia?Eajjtvou tt*,v 'Ptujj.a'tuv ipyi,i Tpjiivou (88), 'I-paTioc, 6 tou aitOffTtJXoui 'Itoivvou u.9tjcepisset Trajanus, Ignatius. apostoli Joanms disciTTj?, avf,p Tjv (89) to~c Ttaatv arorcoXr/.oc. xi! 1*9pulus vir erat in omnibus apostolicus,et Ecclesiam
6ipva ttjv 'ExxXTjatav 'AvTtoystov littpeXtuc, to'j;
Antiochenorum summa cura regebat. cum veteres
TtaXat yetfjuovac u.6Xtc TtapaYafwv Ttliv TtoXXiuv t
procellas multarum sub Domitiano persecutiouum
AojjtETtJvou SttY[J.iuv, xaflaTtip xuSepvTjTT); iyiQb;,
aegre proeteriisset ; quippe qui instar boni guberTtp o*taxt Tf c TtpoaeuyTjc xat tt[c vTjO-retac, x1' Tfi
natoris gubornaculo precum ac jejunii, etassiduiauvEyEta Tfjc otoao-xaXtac, Ttj) Tovtp Ttp Ttveuu.titate docendi.et perpetua contentione spiritus,temx<u (90), itpoc tt,v aAT,v tt,v avTixttfiivT.v 4vrw<
pestati contrariffl restitit; veritus,ne quem timidioSeSotyojc, ptTj Ttva Ttov ^XtYOtJ/jytov t) axEpnotipwv
rum aut simpliciorum amiUeret.Quamobrem gauaTtoSiXT). Totvapouv T^ucpafvETO jjiev ETtt T<i) tt]; 'Exdebat quidem Ecclesiaa tranquillitate, quiescente
xXt^isc aaa)uTUJ, XtotjTjsavTOC Ttpo; oXtvov TO
ad breve tempus persecutione ; dolehatautem ani8tti>Y[Jtou- TjtryaXXtv 6e xa8' sauTOv, tu; fiTjitto tf; 5vmo, quod nnndum veram erga Christum charitatojc eIc Xptcrtov aYaTtT,c ftpa<jja<jtEvo;, jJtT,8l ttJ;
tem.neque perfectum discipuli ordinem esselasseXe'oc tou u.aOT,Tou Tasu>c. 'Kvevdet yip tt,v 3:i
cutus. Rr>putabat enim animo, confessionc. quas
per martyiiura fit,fore, ut ipse similior fieret Chri (jtapruptou y'.ioy.iirii o;jtoXoYt'av ttXeTov autovxpoisto Unde paucis annis adhuc in Ecclesia moratus,
otxEtousav Tto Kupttu. 'OOsv exeatv 6At"pt; eti ~jpajjtevt.,v tt) 'ExxX^afa, xal Xuyvou 8!xt,v QeYxou tt',v
et divinm instar lucerna) 30 intellectum cujusque
kxartou cpojT(iuv Stavotav ta tt^c Ttov [Osttov (91),'
interpretatione [diinarum] Scripturarum illusTpatftov IJ^YTitrEOJC, eTteTuvyavev Ttov xt' euZt;v.
trans, votorum suorum compos factus est.
II. lgnatius a Trajano condemnatur.
Posthaec enim Trajanus, nono imperii sui anno
victoriadeScythis et Dacis aliisque multis gentibug

TpaVavou fip <a6Ta Tuta iwiTtp etti ttjc iiw>


paatXetac (92), ETtapOsvTo; stti tt} vtxfi tt) xati Exv-

30 Joan. v, 35.
(87) Syriacara versionem capilura hujus martyrii
1-4 incl. nuperrime Curetonus e codice ms. Musei
Londinensis typis vulgavil. Codex hic, paucos ante
annos e bibliothecaCIaudii Jacobi Kich.legati Britannici in urbe Ragdad, Loudinum delatus, eliam
fragmentum Epistotse S. Ignatii ait Romanos continet. Versio autem martyni Syriaca non ubique ad
verbum textui Gratco codicis Colbeitini respondet,
cum Syrus nonnunquam Gncca male iutellexerit,
swpissime autem paraphrasi sit usus. Caiterum
omnes variaa lectiones,inde ortse, nullius suntponderis.

(88) I. e. a. 98 p. Ch. n.
89) Lego cuni veteri versione Latina. ab Usserio
edita, iv pro f,v, particula xa(, qum sequitur, delela. Smitii.
(90i Ms. Ttjj TtvEujjtaTt, male. Legendum aut m
TtvEj,aaToc, aut Ttf) TtvEujjtatixtj). Positerior emendalio
pra>ferenda est ; nam uterque vetus interpresl.atinus habet : < spirituali. Clerico placet it"u h-.wy
TtvsufiaTt, lirmo et constanti ; Smithio, s<ivt<j
TtveujjtaTixti). Jac.
f91) Neuter interpres Latinus Oe(ojv agnoscit Jac.
(92) I. e a. 107 p. Ch. Vet. uterpres habet.

981

MARTTRIUM

981

6tov xa! Aaxtov xai sxiptov 7toXXtov sflvtov, xa! vou(- >\ reportata elatus, ad subjectionem omuium sibiadaavxo; IJtt XefTretv auxtji rcpb; Ttaaav 67coxavf|V xb
huc pium Christianorum-corpus deesse ratus.perxtiv Xptartaviov flsoaefiec auoTTjua, xa! e! uf\ rf,v
secutionemque, nisi diemonum cultuin cum omnixtiv oatuivtov IXotvto Xatpetav ueta Ttavttov &7tS'.obus gentibus amplectereittur, minulus, oranes relitivai To>v eflvcov, Sttovubv unouivetv tj7tEiXT<oavToc,
glose viventes aut sacriflcare aut mori cogebat.
Tum vero pro Antiochena Ecclesia pertimesceni
TcivTac (93) tou; suastStijc ![tbvta; +] fluetv fj teXeutcJv
xatT)vavxa!|ev. Tote to!vuv cpo6r,9sic fiitep tf]c 'Avgenerosui Chritti miles, tponte ductus est ad TraTtoyitov 'ExxXr,a!ac 6 vewaToc tou XpcaTou OTpaTito- janum, qui eo tempore Antiochia? quidem morabatur, sed contra Armeniam et Parthos ire fesliiiubat.
ttjc, exouattu; rjveto ttpb; TpaVavbv (94), Siavovta
uev xax' IxeTvov tbv xaipbv xata ttjv 'AvticSyetav,
Ut vero in conspectu Trajani imperatoris stetit :
Quis es, inquit, o cacodemon, qui nostra niuriaTcouSi^ovta 8e e7t! 'Apuevlav xai nipflouc. 'Q< 8s
xaxi 7tp<5ato7tov saxr, TpaVavou xou paaiHtoc' Ttc
data transgredi eniteris, simulque aliis suades, ut
el, xax<8atuov, xi; f,utxspa; 07tou8a![tov Siaxafeic
male pereant ? ^gnatius respondit : Nemo TheoJ-spSxivsiv, usxa to (93) xai sxspou; ava7ts(0s'.v, '(va
phorum vocet cacodeemonem ; abscesserunt enim
droiiionia a serviB Oei. Sin vero, quia iis infestus
xaxto; aTtoXcovxai ; > 'Ivvaxtoc etitev 0u8s!c 8socpbpov aro-/.aXei xa/.o?:^.!uova aepEaxf^xaat vip aTto xtov p sum, me etiam malum in drsmonas vocas, asseuSouXtov xoG 8eou xi Jatudvta. Ei 81, 6'ti toutoic ^itatior. Cum enim habeam Christum ccelestem regem,
insidias illorum dissolvo. At Trajanus : Quis
y9/; eiu'., [xa! (96)] xaxov ue Ttpoc xou; 8a!uova;
est,ait,Theophorus? i Ignatius respondit : Is.qui
aitoxaXEt;, auvojioXoyio. Xpttrtbv vip lyujv litoupibabet Christum in pectore. Tum Trajanus : Anvtov [JaoiXEa, xa; toutiov xaxaXutu S7ti6ouX:';.
non videmur tibi, inquit, et nos in animo gestare
Tpaiavbe, sTtcsv Ka! t(c soti 8sotpo'poc ; '[vvaTtoc
asxptvaxo' '0 Xptaxbv s/tuv sv axjpvocc. Tpaiadeos nostros, quibus adversus hostes adjutoribus
voc eTttsv 'HusTc ouv ao; Soxouusv xaxa vouv uf)
utimur? Ignatius respondit: Dremonia gentium
eyttv Osouc. otc xai ystousfla auuuiy_oic itpbc xouc
errans vocas deos ; est enim unus Deus, qui caelum
tcoXs;j.'!ou; ; 'Ivvixio; sTtcev Ta Satuovta xtov
et terram et mare.et orania quae sunt in iis, fecit ;
tlOvtov Osou; itpooavopeueic TtXaviousvoc sic yip
et unus Christus Jesus, Filius Dei unigenitus, cujus
STTiv 8=6;, o cjtoirjoac tov oupavbv xa? ttjv vt]v xai
regno utinam fruar ! Trajanus dixit: Illum dicis,
tt,v OaXatraav, xai Ttavta ta Iv auTotc- xa! eTc Xpiqui sub Pontio Pilato cruciflxus est ? Ignatius
trcbc 'Ir,cft)uc, 6 Tloc xou 8eoj 6 uovoysvt,c, ou tt;c
respondit: Eum, qui in crucem sustulit peccalum
PacriXsfac ivafurjv ! TpaVavbc eTtcev Tbv trtauptomeum cum ejus inventore, et oranem errorem da:9v-a Xi^Etc S7tt IlovTtou UiXaxou; 'Iyv4tioc eTtcev
moniacum omnemque malitiam damnans subjecit
ii Tbv avaaxauptoaavxa xf.v su-iiv iuapxiav uexa xou
pedibus eorum, qui ipsum in corde gerunt. At
TautTjC supsxou, xai itaaav xaxaStxaaavxa 8aiuovixr,v
Trajanus : lirgo, ait, geris in te cruciflxum?
TcXivr,v xa; xaxiav urtb xouc it(58ac xtbv auxov sv
Ignatius respondit: Imo ; scrlptum enim est : Habitabo el ambulabo inter eos3t. Trajanus sentenxapoia tpopouvxtov. TpaVavoc eTtcev Su ouv ev
kauxio tpEOEtc xbv axauptoOivxa ; 'Iyvcixioc eTtcev
tiam tulit: Ignatium, qui in se ipso circumforre
Nat- vsvoaitxai yip- 'Evoiitijato sv ailxoTc, xat
cruciflxum contendit, jussimus in vinculaa rnilitiEtJ.TCEp'.Tcaxr]7to. TpaTavbc aTts.tp^vaxo- 'lYvaxiov
bus conjectum abduci Romam magnam, ut sit paTcpOTsxa;a[xv, xbv sv lauxto Xiyovxa Ttspitpiisiv xov
stus ferarum ad delectationem populi. Sentenicttxuptouevov, Siauiov 6tco axpaxuottov vsvSusvov
liam hano cum sanctus marlyr audisspt, pra; gauavEaflli rcapi xf,v uevaXr,v 'Ptour^v, pptoua vsvr.atidio exclamavit : Gratias tibi ago, Domine, quia
uevov Or]p(tov s!c xs^i|/'.v xou 8r]uou (97). Tauxr,c b
me perfecta erga te charitate honorare dignatus es,
avtoc uaptuc sTtaxouaac xf^c aTtotpaaEoj;, uexi yipit
qui me cum aposlolo tuo Paulo in lerrea viucula
soor.aev Euyaptaxtb aoi, As'arcoTa, 6'ti us teXsia
conjeceris. Hmc cum dixisset. et hilari auimo vincula suscepisset, cumque priur' orasset pro EcclettJ rpo; as ivT.7TTi xcuriaai xaTr.f 'toaac, xto (TJt07T'JXtp
aou UajXtp SiauoTc auvS/aic a:8r,potc. Tauxa e!sia, et eam cum lacryrnis Domino commendasset,
Tttbv, xai uex' ebtppotrjvr,; 7cso'0ju5voc xi Ssacii, D inslar anetis insignis qui egregium gre^em ducit,
E7tj5a;j.'.voc rcp^TEpov tfj 'ExxXr,a!a, x! tajxr.v
ferina et milituri acerbitale correptus est. abducenTtapaOiusvoc usxa Sayputov tcTj Kup!to, toj7tEp xptbc
dus liomam ad pastum cruenlaium ferarum.
eTcioTjuoc, aYJXf,c xaXf^c r,YOJusvoc, uitb OrpttoSouc ertpaTiojxtxf,c osivoxr,xoc auvr,p-a!jExo, Or,p!oic aiuooopoi; S7ti xf,v 'Piour,v a7tayOr,aiuEvo; 7tpb; Poptiv.

31 Levit. xxvi, 12 ; II Cor. vi, ,6.


anno quarto. Grabius corrigit osxixto ivjixtp
Exei, i.a. 116.
(93) 'O csoSo; ante Ttavx; ift ms. male additum
assumentum est, quod neutervetus int. Latinus in
codice suo legebat. Jao.
(94) Ignatius sponte se contulit ad Trajanum.ut
eura plaearet expositione doctrina Chritiana?, aut,

si minus eum placare posset.totam iram ejus ipse


exciperet, Ecclesiamque Antiochenam sic metu
liberaret. Cler.
(95) Melius xou. Smith.
(96) Kat abundat Sjiith.
(97; Cl'r. Igu. ad Rom. e. 6.

983

S. IGNATII

984

III. S. Ignatius Smyrnam navigat.


Cum mulla ergo alacritate et laotitia, patiendi A
cupiditate, Antiochia Scleuciam descendit, et illinc
navi vectus est ; cumque post multos labores ad
Smyrnensium urbem appulisset, multa cum laetitia
e navi descendit, ac sanctum Polycarpum, Smyrnensium episcopum.quondara condiscipulum suum
videre festinavit : fuerantenim olim sancti apostoli
Joannis discipuli. Apud quem diversatus, cum eum
spiritualium charismatum participem fecisset,suis
etiam vinculis esset gloriatus, orabat eum, ut vellet proposilurn ipsius adjuvare ; et maxime quidem
hoc rogabat tolam Ecclesiam (exceperant eniin sanctum illumvirum civitates atque Ecclesiaj Asia; per
episcopos et presbyteros et diaconos.cumoninesad
eum feslinarent.si forle parlem charismatis spiritualis ab eo acciperent 32) ; ac prse cffiteris sanctum p
Polycarpum, ut citius per feras, inconspicuus in
mundo ractus, coram Christo compareret.

Mexi TcoXXfj; toivuv 7tpo0uu.'!a; xat Y_apa;, e-:6ju,!a xou TtaOou;, xiTeXOcuv ano 'AvTioj(E!a; el; tfv
SeXeuxetav, exeTOev e?^eto tou tcXoo;- xat TtpoTycuv
u.Eti tcoXuv xaptaTov xt\ u.upvatcuv tcoXe: (98), cjv
noXXri ^apqi xaTaSi; zi^ v7)6;, EcnteuSe tov Sf.ov
floXjxaprcov, tov (iupva'cuv Eit!axoitov,T6v ajvay-poatt,v, OeicraaOar iff(i-t&taaM yoip TtaXat u.a0r,Ta: tcj
4Y'oj aitojToXou 'Ituavvou. Uap' cp xaTa^OiU, xi:
TCvEUU.aT:xcov auTtj) xotvtovi_cra; -/a;iau.aTOjv, xa: to':;
SeajjtoT; EYxauycoiievo;, 7tapExiXet sjvjOXeTv ttj autou TtpoOeTEt (99), jj.aX'.TTa p.EV xotvf, Ttiaav 'ExxXr,aiav (EOE^touvTO yap t6v aYtov Sti tcov ETCtaxoTccov
xii TtpEsSuTipcov xal Staxovcov at Tfj; 'Aaia; TtdXit;
xat 'ExxXr.tTtat, itavTtov ETtEtYouivtov rcpo; auTov, e'
Ttco? (Jtspo; yap!ju,aTo; XaScoat TtvEutjtaTtxou) ejatpiTto; 8e t6v ci'y'.ov IloXuxapicov, 'tva, 8ii xcov 6r;a!cov
Ocittov acpavrjc tcTj x6cru.cp fiviiivioz, Eu/;aviaQf, tcTi
TrpocfcoTccp tou Xptcrtou.

IV. lgnatius scribit Ecclesiis, prsesertim Romanx.


Atque hffic sic dicebat et sic contestabatur,usque
adeo extendens amorem in Christum, ut per pulchram confessionem et studium eorum.qui pro ejus
certamine simul Deum orabant,cadum esset accepturus, utque Ecclesiis, quoc ipsi per rectores suos
occurrerant, mercedem redderet, gralias ugens litteris ad eas missis, e quibus gratia spiritualis cum
votis et adhorlatronibus stillabat. Cum ergo omnes
erga se benevole affectos cerneret, veritus est, ne
fralrum charitas studium eundi ad Deum incideret, dum pulchra ipsi essetaperta martyrii janua.

Kat TauTa outco; sXeyev, xai ojtco; 8'.EU.ipfjpaTO,


TOTOUTOV ETCEXTElVtOV tt,v rcpo; Xpiotov aYat,v, co;
oupavou uiXXcov (1) e-tXau.6ivEa0ai Sti tt,; xaXf,;
6|xoXoYta; xa: tt;; tcov ujveu^ojjievcov uTtep tt,; aOXr]creco; jtcouSt,;, aTtooouvat Se tov tv.aBov TaT; 'ExxXt,a!at; TaT; u7tavTr,aicrai; ajTtj) Sti Ttbv f_YOUjjtivcuv,
Yoau.|jtaTcov euY_ap:crTcov (2) EX7tEu.cpOv-cov Ttpo; uTa;, 7tvEuu,aTixf,v u,et' Euyfjc, xat TcapatvicrEco; aTcocrTa^fivTOjv "/iptv (3). ToiYapouv tou; uavTa; 6ptijv
EJvoT/.co; Siay.Etptivou; Ttept aJxov, cpoorjOE-;, ptrj tcote
>) t^; aSEXcpoTr,To; axop-c^ tt,v rcpo; Kuptov auxo

Quai ad Ecclesiam Romanorum scripsit subjecta


sunt.

a~ouSf,v Exxotlr),
xaX?,; dvEeov^OEtarj;
auTcJ) Oupa; toj
'
< u.apxuotou, ota Ttpo; tt(v 'ExxXrjalav ETttTTiXXEt 'Pu
(jtaio)v, UTtOTETaxTat.

Legitur hic Epistola S. lgnatii ad Romanos. Vide supra col. 68;i.


V. lgnatius a Smyrna Romam dicitur.
Poslquam ergo , ut volebat, epistola sua repugnantes fratres Romanos composuisset, a Smyrna
solvens (urgebatur enim a militibusChristophorus,
ut ad publica spectacula magna; Romre properaret,
quo pra? oculis populi Romani feris bestiis traditus
coronam certaminis consequeretur) appulit Troadem. Deinde illinc Neapolin duclus, per Philippos
peragravit Macedoniam et ad eam Epiri partem,
qune ad Epidamnum sila est, in maritimis locis navi

KaTapTiaac; Toivuv, cu; ^6ojXeto, tou; ev 'Ptoyij


tcov aSeXt.cov axovTa; Sti tj^; ETttaToXfj; (4), oiitto;
ivayOe!; arto tt); (Stijpvr,; xatEittYETO ^i? utco tcuv
ffTpaTitoTcov 6 XptcTTOcpopo; \'6) oOiaat Ta; otXoTt[j!a; (6) ev ttj jjtEYaXrj 'PcojjtTi, 7va tc' otl/ETt toj SjJfiou 'Pcojjtatcuv Or.potv aYpiot; TcapaSoOEt;, toj jtsoavou Tf; ioXrjtJEco; etcitu^t,) 7tpo3iY_E xft Tpcoiot.
E^Ta exeTOev xaTav_0Et; e7t: Tf,v NEanoXtv, Sti *tXiitTtcuv TtapcoSEuEV MaxsSoviav (7), xat Tcspi (8) tt,v

3Rom. i, 11.
(98) Cfr. Ign. ad Rom. c. 5.
(99) I. e. precibus aDeo petere,ut tgnatium gloria
martyriidonaret eiqueconstantiam preBberet.CLER.
(1) Ita Toupius et Jacobsonus. Ms. uiXXeiv.
(2) Lege Euvapterctxtov. Grab.. eu7_ap:Ttuv. Toup.
(3) Similem fere locutionem habes in Ep.adMagn.
c. 14, 8poata0?jvat.
(4) I. e. componere animos aliter sentientium,
eosque ad id probandum, quod ipse cupiebat, adducere. Cler.

(5) Cfr. Ign. ad Eph. c. 9.


(6) I. e. ludi, magno sumptu a candidatis raa
gistratuum exhiberi soliti Smith.
(1) Adde TTE^f, ut legebat vet. int. Smith. Cfr.
Act. xvr, 11, 12. Ignalius via Egnatia, Thessalonicam cum Dyrrachio (Epidamno) jungenti usus est.
Cfr. Tafel, Epislola gratulatoria ad universitatem
Gotting 1837, pp. 3, 15, et Disserl. de via Egnalia.
Tubing. 1841, p. 16 sqq.
(Hj Ms. TCEpt xai.

985

MARTYRIUM.

986

"H-stpov ttjv rtp6; 'EitiSaLtvov, ev toT; TtapaQaXaT- A. inventa, per Adriaticum mare navigavit ; inde TyrTiot; vr,6; ETtiTuytbv, ETtXEt to 'AopiaTtxov iteXaYO?,
rhenum ingressut, insulas et civitates transiit,
xaxsTOsv STtitSi; tou Tuppr,vtxou, xai TcapaLtst^iov
ostensisque sanctoviro Puteolis, ipsequinem egrevrjaou; te xat tciSXei;, uTcoSetyOivTcov T<p aY'f DoTtiSdi cupiebat, cum vellet per vesligia Pauli apostoli
Xtov, iuto; tisv esX0eTv eaTteuSev, xat' "yvo; {JaS!;tv
incedere83. Cum vero irruens ventus veliemenlior
id non patoretur nave a puppi impulsa, bealam
eOeXiov tou aitoatoXou HauXou. 'i>; Se eTf.Tcsaov JJtV.ov
Tevsutia ou auvsytopst, ttj; vr,6; sx TtpuLtvrjc; ETtEtyoprtfdicavit cliaritatem fratrum illius loci, et sic
prseternavigavit. Igitur uno die et norte eadem seu.svrj;, Ltaxapiaa; ttjv ev ezeivoj vtjj tottoj t<ov aSsXcptov avaitr.v, outio TcaptTtXst. TotYapouv ev iitcp r,Lticnndis ventis usi abducebantur, nosquidem inviti,
gementes ob separationem justi illius a nobis mox
pa xat vuxti tt| auTfi ouptot; avsu.01; Ttpoayr,aau.sfuturam.At ei ex voto res contingebal,festinanli e
vot, f,LtsT; (JtEv i'xovTs; iTtr)You.s0a, aTsvovte; eut T<p
mundo discedere ut ad dilectum Dominum porveatp' Tjjiwv LtsXXovTt ytoptaLitp tou otxatoo YtvsaOai- Tib
Ss xai' suyf,v aitiSatvev aTtsuoovTi 05ttov ivaytupf]niret. Quare cum navigando pervenisset in porlus
aat tou xoju.ou, iva tpOiar, itpo; 6v ^yixrpiv KuRomanorum, finisqueimmundi spectaculi immineptov. KaTarcXEuaa; youv e-? T0U? Xttisva; 'Piou.a(<ov,
ret, milites tarditatem a>gre ferebant ; at episcolieXXojot,; Xjyeiv tt,; ixaflaoTou tctXoTtu.(a;, o\ u.ev B pus gaudens urgentibus parebat
OTpaTitbTai urtEp ttj; ppaSuTTJTo; fjayaXXov, 6 3e eitfaxoTto; yatptov xaTETtefYouatv uTtTjxouasv.
VI- Ignatius Rorme a bestiis devoratur.
'ExeTQev ouv etbaOrjaav irco tou xaXouuivou U6ptou (6) OtEitscpT^Ltta-o y*P f^Srj Ta xaTa tov a'vtov
LtapTupa)- o-jvavTtofjtev (10) toT; iSeXooT; tp6'6tp xai
yap^ TtenArjp(ou.vot;, yatpouatv luv bo' oT; f,:'<ov-

Illinc ergo abierunt ab eo, qui dicitur Portus


(jam vero sparsaerat sancti martyris fama) ; obviamus fratribus metu et gaudio repletis, gaudentibus
quidem,quod congressuTheophori Deus ipsosesset
to tt;; tou esocpopou aovTuyfa;, tpoSouLtsvo'.; Ss, Stort
dignatus, timentibus autem, quod talis vir ad morTtsp stc' Qavatov 6 toiouto; tjysto. Ttcrt 81 xat Ttaptem duceretur.Quosdam etiam monuit, ut quiescetjtysXXev fjjoyiijeiv, louai xat Xif ouat xaTaTtajetv
rent. qui fervebant aiebantque, se populum esse
tov Srjjjtov Ttpo; to jjit, etcit,tsTv iTtoXiaOat tov oisedaturos, ne virum justum ad necem quaBieret.
Xatov. "0; euflu; YV0UC "c<1> TtveutiaTi. xat nivTac;
Qui cum confestim rem spiritu cognovisset et omdiTcaTaLtsvo;, a^TTjtra; ts Ttrp' auitov tt,v 4Xt,0ivt,v
nes salulasset, et ab iis verum amorem pluribus
a.fi.Ttr-1, TcXsiovi Ts Ttov ev T?j ETctiToXrj SiaXsyfls'; (H)
verbis, quani in epislola, petiisset, iisque persuaxat TCEtcra; litj cf0ovf,trat tio crTtiuSovTt Ttpo; tov Kjsisset, ne sibi inviderent ad Dominurn festinanti,
ptov, ou-to jjtsTa YovjvXio-ta; TtivTcuv tiov aS-Aotov, C nunc, postquam cuncti fratres genua flexissent,
TcapaxaXsiTa; tov Ttov tou Oeou uTtEp tlov 'ExxXtjipsequc Filium Dei pro Ecclesiis et pro cessatione
attov, urcEp Ti; tou Skoyu-ou xataTcajcrEto;, utcei tt,;
persecutionis et promutuo fratrum inter se amore
tojv aSEXcpcov ei; aXXrjXou; aYaTtr,;, ajtrjyOr) [jieTi
precatus esset, abductus est confestim in amphio-itouSt;; ei; to iLtcpiOsaTpov. ETia euOu; lu.SXr,0e'i;
theatrum. Dein illico in id immissus ex mandato
xaTa to TtaXai TcpotrtaY1u.O' tou Kaiaapo; (12), (jtsXCaesaris pridem dato, fine spectaculorum immiXousiov xaTairauEtv tcov cpiXoTtLiiiov (f,v y*P STCttpanente (eratenim solemnis, ut putabant, dies, qui
vt,c;, &t sSoxouv, r) Xeyolievt, ttj 'Pti.u.aixr) tptovf,
dicitur Romana lingua tertius decimus, quo stuTptaxatSexaTTj (13), xaO' t]v erTtouSadoc cruvf,ccrav),
diose conveneranl), sic crudelibus feris juxta temoutto; Or,patv (bptoT; itapi Tto vaip TtapEoaXXETO (14),
plum est objectus, ut illico sancti martyris Ignatii
tb; Ttap' ajTi tou ^yIou u.apTupo; 'lYvaxlou TcXr,pouimpleretur desiderium, prout scriplum est : Desi<r0at tt,v STttOju.:'av (15), xati to YEYPau-u--vov' 'K111derium justi est acceptum 3* ; ut nempe nulli fratrum
Gutjtta otxatou Ssxttj' iva lit,Sev!. tcov aOEXtptbv ETtagravis fieretob suarum reliquiarum collectioncm,
y^Or,; Sti Tr,; auXXoYT,; tou XsiiJ/svou YEvr,Tat, xaOto;
quemadmodum prius in epistola optaverat, suam
Jaaa; ev ttj ETtiaroXfi tt,v iotav ETtEOjjjtst YsviaOat
cousummationem fieri. Sola) enim dufiores sanctaTsXEtwatv. Mova Yap Ta TpayuTspa Ttbv aYttov outou p. rum ejus reliquiarum parles relicta", et Antiochiam
Xettj/avtov TcepteXetcpOTj , 4'Ttva e'; ttjv 'AvTttiyetav
ablataj sunt,atque in linteo depositse, ut thesaurus
3 Act. xxvm, 13, 14.

3* Prov. x, 24.

(9) Hodie H Porto prope ostiam.


(10) Ita monente Smithio restiluit Jacobsonus e
codice Pariensi pro vulgata lectione auv auTtp
[Jtiv.

(11) Sc in Epistola sua ad Romanos.


(12) Sic loquitur Martyrii scriptor, quia ante aliquot menses sententiam pronuntiarat Trajanus
Cler.
(13) Sc. ante Kalendas Januarias, ut ex cap. 7
apparet : Eyeveto Se TauTa ttj itpo SsxaTptibv KaXav-

Stov 'hwouapitov. Die illo celebrabantur binis diebus Sigillaria, adjectA Saturnalibus.
(14) Erat amphithealrum aut Jovi Laliari, aut
Stygio, et Dianse sacrum ; quamobrem mirum non
est, hic templi mentionem lieri Gler. Vetus interpres non legii tc]> vato, habet enim : ab impiis,
fortasse legens : itaTci t<ov avoaitjov sive avou.tov.
Smith.
(15) Vide lgn. ad. Rom.

987

S. IGNA.TII

imrjgtimabilit, ob martyris giatiam sancta; Eccle- A iTcexou,(o-6r|, ki h Xivio /.attTiO',, 8r,'jp6; M.


sia) relicta.
fjiTjTOC, utcq xf,< ev Ttji) jjupTupt ydptTo* xri ivta 'KxxXr,a!<ji xTaXEupOivTa (16).
VII. Ignatius mortuus apparet clormientibus.
'EyivsTo i\ Taura ttJ izpb jEXSTpituV KaXttvcfev
Contigerunt vero hmc a, d. xiu Kalendas Januarias, hoc est, Decembris vigesima. consulibus apud 'lavvouapitov, touteotiv AEXE;j.6p!tu e'.xj?!, 5itaTrjov.
Homanos ile>um Sura et Senecione. Horum nos Ttov itapi 'Ptojjtatoi; Eupa xa! Eevextou to cVjtspov (17). Toutwv auT<jrcTai Yevijj.evot, jj.rta oaxp-ltui
ipsi spectatores facti, cum in lacrymis tntam noxst' oixuv te TcavvuyiaavT;;, xai itoX/,i jj.etj vcvjctem exegissemus. et genibus llexis multaque oraxXta!a; xa! Js^aeuj; TcapaxaXiaavTE; t6v Kipiov
lione Dominuin ut nos infirmos de iis, qua? facta
fuerant, certos faceret, essemus preeati, ae paulu- tcXt, pooopfitjat to;j; ijOiv = t', T,jia; -'" "''s ~povt.
lum obdormissemus ; alii slalim astanlem eum Yovor.v (18), (jttxpov d-iu-vtoaavTs;, o! plv Igatevr,;
nosque compl 'ctentem vidimus, alii rursus pro no- STCircavTa xai TcspiTCTuaaojJtsvov f,jj.a; e6XItcojj.ev, o!
bis orantem bealuin Ignatium conspeximus, alii
8e Tci/.tv sTCEoyojj.Evov T,a"v eujpco;j.'v tov jjctxipcov
'iYviv.ov, aXXot e aTa^ojjsvov 6tp' ISptoTo; to; ix xa
vero sudore stillanlem, tanquam a multo labore
advenienlem, atque astantem Domino. Cum ergo B jjtaToo itoXXou' TtapaYSvc$|j.3vov, xat itapearioTa tto
multo cum gaudio ista vidissemus, et souiniorum
Kuptto. MsTa tcoXXtj; totvuv yapa; Taora tooVti;,
visa contulissemus, Deiim datorem bonorum lau- xat trju.6aX.ovTe; Ta; oit'.; Ttov ovetpaTtov, 6u.vv(i3vdavimus, sauctum virum beatum piaedicavlmus,
te; tov 8e6v, -6v 8oTT,pa Ttov aY^Otuv, xa: jiaxij'.aavTs; tov avtov, iiaviptoaijjuv ujjuv xa: tt(v f,uipiv
vobis etdiem etlempus significavimus. ut lemporo
xai tov ypuvov, "va xaTa tov xatpov too jj.apT'jp!o\i
martyrii ejus convenientes eommunionem noslram
a'jva-f&jj.;.vo'. (19), xotv(ovtou.Ev Tto aOXr,--?! xai v;vlestiflcemtir cum athleta et generoso martyre
vatco u.api'jpi Xp'.aTou, xaTarca-rjo-avTt tov G;i6oXov,
Christi, qui conculcavit diabolum. et desiderii sui,
xi '. tov xrj; cptXoyptoTOu auTou tTtiQujJua; ts).e'.'.oex amore Cbristi profecti, cursum explevit, in
aavTt opojjiov, sv XpiOTtji 'Ir^aou, Ttj) Kup!to T(jiti)v, 6'.
Chrislo Jesu, Domino nostro, per quem et cum
ou xa: jjieO' oj Tto Uatp! rt ocija xai to x:to; crjv
quo Patri sit gloria et potentia cum Spiritu sancto
T?j> aYtto nveujjiaTt, et; aitova;. 'AjJtr^v,
in s;ecula. Amen.

MVUTYIIIUM SANCII IGNVIII


EPISCOPI ANTIOCHIjE SYRI/E
Ex vitore Interprelatlnne, in membranis Cotlonianis reperta, alque a
prlmum edita.

Jacobo Us^erio

(Gai.land.. V et.Patr. Bibliolh., I, 299, Venetiis 170o, in-fol.


CAPUT I.
C puslllanimum aut inflrmum amitteret. Deniquela;tabatur de Kcelesias immobilitnte. cum qniesccrel
Cum Trajanus Romanorum susrepit imperium,
paululum a persecutione.Considerabat etinmapnd
Ignatius discijuilus sancli Joannis apostoli et evansemelipsum. quod nunquam posset ad dileclionem
gelistas, vir in omnibus apostolicus, suscepit Ecclesiam Antiochenorum gul>ernandam ; quas olim a Deiinplenum pertingere.nequeperfectum ordinem
tempestatibus et perseeutionibus agitabatur. Tan- doctrinre obtinere.nisi per marlyrii faclam confesquam bonus gubernator, omnes inlestationes suis sionem Domino appropinquarat. Unde paucis anorationibus repellebat et jejuniis, atque assidua nis permaneni* iu Eeclesia, lucerna deilica, siniidoctrina et labore spiriluali incumbentem tempe- lorum corda illuminare per Scripturarum exposistalem sua virtute avertebat ; timens ne aliquem tionem preeibus assiduis meruit.
(16) Reliquias S. Ignatii ab urbe Roma relalas
omnes ex ordine civitatessusceperunt et humeris
gestaverunt. Prmterea Clirysostomi adliuc temporibus reliquiai S. Ignalii magnopore Antiochia: colebantur. Cfr. Chrysost. or.it. in S. Ignat. c. 5, Opp.
t. II, p. 660, ed. Montf.
(17) I. e. cum ainbo conjuncti unacum seeundo
consules essent Primo illi unacum consules erant
anno Christi 102, et quidem Senecio III, Sura II.

Seeunda viee ii juncti numere fungebantur anno


Christi 107. et quidem Seneeio IV, Sura III. Videalur Pagi Critica ad ann. 102 et 107.
(18) I e. nt nos ccrtiores faceret, nuni Ignalii
marlyrium Deo esset acceptum. Clbr.
(19) I. e. ut ti YEveO/ia snncti martyris celebremus. Ea Chrysostomi adhuc temporibus essecelebrata. ex sermone ojus in S.Ignalium perspicimus.
Vide Chrytost. Opp. ed. tMontf. t. II, p. 600 seqq.

MARTYRIUM.

900

A cum aposlolo luo Paulo ferreis vinculis allipari.


Hoc dicens, et cum Irolilia suscipiens vincula, et
Postea vero cum nono anno regni sui Trajanus orans primo pro Ecclesia, et eam cum lacrymis
remeasset de victoria Scytharum et Dacum et di- coinmendans Domino ; sicut aries magnus boni
versarum gentium ; et pularet quod posset suum
gregis dux, a ferocissimis militibus ducebatur,cruimperium amittere, nisi Cbristianorum piissimum delissimismanibus.Romambestiisadcomestioncni.
cultum ad idololatriam inclinaret; omnesDeicultoCAPUT III.
res aut sacriflcare, aut certe mari compellebat.
Tunc timens pro Ecclesia Antiochenorum forlissiTollentes igitur beatum Ignatium, pervcnit ad
mus Christi miles Ignalius, ullro perrexit adTraSeleuciam ; unde et navlgare habucrunt. Et respijanum, transeuntem illo tempore pcr Antiochiam,
cieiiB sanctus Ignatius post mullum laborem ad
et festinantem ad Armeniam et Parthos.Cumque in Smyrna^orumcivitatem, cum multo gaudio doscenfaciem regis Trajani astitisset, Trajanus dixit ;
dens de navi, festinabat sanctum Polycarpum epi Quis es tu, cacodaimon, qui nostra praicepta fe- scopum Smyrmeorum coadjutorem suum videre.
stinas transgredi. et aliis persuades ut male perFuerunt autem ambo discipuli Joannis apostoli.
eant ? Ignatius dixit : Netno Theophorum ca- R Quem sibi adduetum bealus Polycarpus videns, ct
codsnnionein vorat ; longe enim a servis Dei rece- spiritualilerei conimunicans,et vinculis ejuscoexdunt daemones. Scio quidero quia molestuseissum ;
sultans, rogat eum ire ad propositum suum. Magis
propterea me male cacoda-menem vocasti. Conil- autem communiter omnis Ecclosia rogat cum per
teor enim me Christum regem habere : ctdissolvo
sanclum episcopum Polycarpum, et per sanclos
illorura consilia. Trajunus dixit : Et quis est presbyteros et diaconos. Sed et omnes Ecclesias
Theophorus ? Ignatius dixit : Qui Christum ha- AsiaB festinabant ad eum, ut p;irliciparentur de
bet in pectore. Trajanus dixit : Et nos nontibi splrituali ejus bcnedictione. Maxime autemet sanvideniur babei e deos in pectore, quos habemus ctum 1'olycarpum horlabantur, ul cum animaret,
auxiiiatores contra hosles ? Ignalius dixit: t quo consurnmatus a besliis, invisibilis muiulo cfdacmonia gentium deo* existimans,erras Unus est fectus, pr:eseiitaretiir oblutibus Clnisti.
enim Deus, qui fecit cuelum et terram, mare et om(20)
nia quaa in eis sunt : et unus unigenitus Jesus
Et exinde
E CAPITE
proflciscens,
V.
Trojro approChristus Filius ejus, cujus amicitiam acquisivi.
Trajanus dixit : Crucifixum dicis a Pontio Pilato? Ignatius dixit : Illum qui cruciflxit pec- pinquavit. Adductus auteinNeapolim,per Philippecatum. el inventorem ejus ; et qui non justiflcat C sios transiit Macedoniam pedibus, et Epirum quae.
est juxta Epidaniniuin secus mare ; atque exinde
idolorum servilorem, sed qui in corde suo hoc sapit. Trajanus dixit : Tu ergo in teipso Chrinavim conscendens, navigavit per Adriaticum pelastum gestas? Ignatius dixit: Utique. Scriptum
gus. Et cum inde ascenderet ad Tyranicum (21),
est enim : Habitabo in els, et inambulabo. Trajaostensum est sancto Pontiolo (22) episcopo, quod
nus dixit : Ignatium censui, dicentem in seipso ipse transiturus esset. Et obviam ei cxiens, leslinabat sequi ejus vestigia lanquam apostoli Pauli. Et
conlinerecruciflxum, vinctum a mililibus perduci
non potuit sequi, spiritu navis prorre incumbente.
ad magnam urbem Romam escam bcstiis proavocatione populi. Hancsentenliam audiens sanctus Et Ignatius, beatillcans in eo locofralrem suum in
dilectione (23), ita navigavit. Denique una die ct
mailyr Ignalius, cum gaudio exsultavit, dicens:
ea nocte prosperis ventis usi, pervenerunl ad ur Gratias libi ago, Domine, quoniam me perfecte
honorasti in tua dilectione, et dignum me fecisl'
bem Homam (24).
CAPUT II.

rebus postquam Homam atligisset Ignatius expo(20) Intcgrum caput 4, cum parle proxime senendis, posthabita eorura qui agoni martyris praequentis, abest a ms. Cottoniano ; quai quideni e
tertio Ignatianarum epistolarum collectore Usse- sentes aofuisse sc dixcrnnt narratione,recentiorem
n biographum sequi magis voluit; qui poetica plane
rius supplevit.
fldc loncos sermonesinierimperalorcm etlguatium
(21) Leg. Tyrrhenicum.
(22) Alter vetus interpres : Ostensis sancto ibidem fntercessis!te,cl varia tonnentorum genera,
Pociolis, ubi Iegendum Puteolis. Hic autem ante extremum supplicium, pcrlulissc. martyrcm
Cottonianus interpres. Pontiolum episcopum commentusest ; cum oruciatuumillorumnequeantiquiora Acta, neque ipsc Metaphrastes mcnlionem
fabricavit, qui'm et sancto Ignatio obviam exisse
finxit, Grajcorum quie vertebat Actorum minus ullam fecerit; etpostParthicam expedilionem Traianum nunquam Homam rediisse, ideoquc rebus
recte percepta scntentia. Usser.
lstis interesse omnino non potuisse, Homana nos
(23i fixactior quidcm alius vetus interpres.
(24) Reliqua horum Actorum simililer pra?sti- doceat historia Usserius, in praefat.
tissem, nisi inlerpretis obstitisset axptula, qui iu

991

Tiberiani,

TRAJANI IMP.

Palsestina;

Primae

praesidis,
ad Trajanum
Relatio (25).

392

imperatorem,

de

Christianis

Imperalori invictissimo, Cinsari divinissimo, \


AuToxpotTopi v'.xt(ttJ Kafaapt, OstoTaTto TpatavtJ.
Trajano.
A-sxajjiov Ti(itopoj|jisvo; xa;. cpovEjtov tou? Ta
Defatigatus sum puniendo et neci tradendo GaXtXatou; tou; tou SoY|J-aTo; Ttov XEYOjjt^vtov Xptlilocos ,'qui nobis veniunt sub uomine ChristianoaTtavtov, xaTa Ta ujxiTspa OEaTc!au.aTa. Kat ou raurum) secundum vestra mandata. llli vero non cesovTat lauTou; jjtr,vjovTs; st; to avatpstTOaf ijtv
sanl ad cacdem sesepatefacere.Et licet lam adliorsxottaaa touto'.; Ttapatvtov, xa! aTCiiXtov, pif, ToX|j.fitv
tationibus, quam minis, mullum laboraverim, ut
ajTou; pLT|VUttv (Jtot UTtap/_ovTa; sx tou Tcpostpr^jjLsvou
dogmalis illius esse se professores indicare mihi
8ov|JLaTo;- xa;. aTcooitoxoijiEvot ou TcauovTa;. 6iaTc!aat
non auderent ; persecutionem lamen passi. non
(jtot ouv xaTdJtoJaaTE -a TcapiaTau.Eva tijj uu.ETEpuj
quiescunt. Qxnv, igitur imperio vestro visa fueiint,
XpitTS'., TpoTcatou^ot.
edicere mihi dignetur majestas vestra.
versam. Hunc itaque errorem vetus Latinus ip-ius
(25) Cum Troadem pervenissetlgnatius.Ecclesia
inlerpres in sua versione corrigendum putavit; lisuoo Anliochena* pacem fuisse redditam intellexit:
quod hujus Tiberiani Relationis occasione conti- B cet eum Metaphrasles 'qui hunc tantumauctorem,
non Eusebium, ob oculos habuil) retinuerit, et
gisse, ex Joanne Malela Antiocheno el Suida, nota
quibusdam, more suo, additis locupletaverit. Et
in Epislolam ad Phitadelphenos indicavimus, Suidas
Lalini quidem interpretis versio ita sese babet :
de Trajano verba ha>c sunt : Ojto; toT; XptaTtavoT;
Venerunt Trajano scripta a Plinio Secundo duce,
dvaxto^Tjv xtva tt,; Ttfitopta; itapeaxv. Ot vip xapermoto super multitudine qua? facla fueratmartyxa xatpov utco Ttuv 'Ptojjtatujv Ta; dpya; (ovoujjievoi,
rum pro fide intercmptorura ; in quibus omnino
Ttpo; flspaTuiav tiov tocs paatXstuv, Statsopou; stct;nihil sceleris deprehenderetur admissum, aut aliyov toTt _(p'.aT:avoT; xoXdast;. "OOsv xat TtSsptavo;,
quidcontrarium legibusgestum; praeterhoc solum,
r,YS>jtovs Jtuv tou ttoiotou IlaAatJTtviov 1'Qvou;, dvrjvaquod ante lucem surgentes causa Dei Chrisli hym^ev auTto, ).=Ytov oj; oux ETcapxsTv Xoitiov Tpu; ypcnos canebant. Adulteria vero,vel cajterahujusmodi
OTtOVGU; (50VS'JSIV, EXStVtOV aUTO(JUCTti>; ETCEtaaf ovrtov
crimina. abominabantur; et omniaagebantlegibus
lauTou; tt, xoXditt. 'EvtsuOev 6 TpaYavo; rcaatv d(jta
convenientia. Trajanus vero, his auditis, pcenitens
toT; urc' auTov dicTjYopsue T'.|j.ci)pET3Yat tojtou;. Ilic
de iis qiue in beatum et sanctum Ignatium ingesaliquassnpplicioruminduciasChnstianisconcessit.
serat (erat enim propugnator caMerorum martyQui enim illis temporibus magistratus a Uomanis
rum!, tale decretum proposuit : ut Christianorum
redimebant, ad captandam gratiam imperatorum
quidem gens non inquireretur ; si quis tamen inqui tunc vivebant, varia supplicia Christianis incideret, puniretur.
fUgebanl. Quamobrem etiam Tiberianus.qui primns
Metaphrastes vero, lacilo Plinii nomine (fortasse
Palmslinorum genti pr.rerat, ad eum retulit, seiu
posterumChrislianisoccidendisimparemfore,quod C quod depravatum in Actis illis reperisset) ita rera
totam proposuit : BaatXsu; Ss Tpatavo;, tcj xaTi
lli ultro ad supplicia seipsos offerrent. QuareTratov Oiocpooov 'Iyvitiov ujTspov EXJJLaOtOV, otcio; TE
janus omnibus imperio suo subjectis simul interYEvva!tu; tov tou jjtapTup!ou aOXov avuasts, xa". 6-tu;
dixit, ne suppliciis eos aflicerent. Quam lamen inxaTa tov Ixetvou TT,(f.ov Or,p!(ov ^opi yevoito- dxoudulgentiam ita universalem non fuisse, sed ad I'aaa; 6s TtoX/.a xa! tcso! twv xaTa "/_topa; XstaTtavi'..
lfestinam, Syriam, et easOrientis partes, in quibus
tlj; Spa ouSsv Ttapa tou; vojjtou; TcpaTTotsv, dvoativ
tunc agebat imperator, magis spectavisse ; vel ex
ts Spwatv ouSsv, aXX' ajjta sto SsaviaTajjtevot Xptcrcov
deprecationeillalgnatii.inamphilheatrumjam prots to; Vtov 6sou Tcooaxuvouatv, iYxpaTStav ts Tciaav
ducendi, :< pro persecutionisquietatione. cujus in
aaxouiiv i'v te SptoTtov ojjtolto; xat oTtov (jtsTaXT,tJisi,
Aclis marlyrii ipsius lit meutio, promptum fuerit
xat oaa votjto; dTiaYOpeuEi toutwv ouSsvo; aTcrovTaf
colligere. Usser.
TauTa sxstvov dy.ouaavTa. tjtsTavotdv ts stasXOsTv Ttov
Ignatii martyrio, in Eusebii Chronico, Kclationis
t]8t| yevivt, jj.iviov, y.at SoYJJta toioutov iy.OsTvat Xsvshujus eommemoratio statim subjungitur ; eamque
Taf (otce to Xptartavtov ouXov sx^TtTsTaflai ijtsv xjt!
tumfa<;t,iin,iiieditusActorumipsiusscriptoritaenarYvtoptjjtov TcavTayou xaO!ctTaaOat, suptaxbjxsvou; os
rat : "Hx.s: oz au-'Tj Ypi;x|i7Ta Tca?a Ilattuviou (pro
jjtf, dvatpsTaflat jjtsv, -r:Xf,v ^it.Ss TcdXtv dpv_a; t_ ot,IlXtviou) Sszouvoou r,YE|J.ovo;, vixr.OsVco; l'ta. xtvr,()v(jtoaJtDv TcpaYJJtaTtuv SY/stpt^saflat Stotxr]ast;. Ojtw;
to;] ETil Ttu TtXr]f)Ei Ttov yivojj.vtov fjtapTuptov,xat. dir.o;
ouy f) ^tof, t-iovov 'IyvaTtou, t]8tj 6's xa; f, tsXsjtt,
UTtlp t/T,; TctaTsto; dotV.oj; dvT,pouvvo, ottja Ss iv TauTUJ
tcoXXwv Tcpo_svo; iyxQurt xaTsarrj. Imperator Traxa!. [itjVjovto; tir,Ssv dvo7tov jju.Se Tcapavouov TCOaTTStv
auTou;, tcXt,v t6 dia tt, soj StsYstpotisvou; Xptcrtov D janus cum de divino Ignatio postea didicisset, et
quam fortiterperegissetcertamenmartyiii.et quod
TOV [lltOfttT) V'.OV TOU 0SOU TCpOOXUVlTV UTCSp TOUTOU
ut ipse tulerat sentenliam. a bestiis fuisset devo(jtovou oixtjv UTcsystv. T6 Ss \io lyz jstv xa i ooveuttv, xat
ratus, el multa etiam audivissetde Christianis qui
Ta ouyyev^ touto;; ioiutTa TcXr/fijjiEX/iijiaTa. xat aiierant in regione, quod scilicet. nihil prajler leges
to;j; aTcaYooEusiv TcavTa;. Upo; a t6v Tpatavov svvotav
facerent, neque rem ullam agerent impiam ; sed
XaSovTa Ti ['.'a. Ttiv] xaTa tov LUtxiptov 'lyvaTtov (f,v
diliculo surgentes et Christum adorarent tanquaiu
Yap Ttpofia^o; tiuv XotTctbv (jtapTuptov) SoYr151 toioutov
Dei Filium, et omnem exercerent abstinentiam in
TEflEcy.iva'.' to Ttov Xp'.aT'.aviov tpuXov . J/.^r.TETaOat
cibo et in polu, et nihil langerent ex iis quie lex
p.Ev, EupeOsv o= jjltj xo). '^iaOx'.. Quam narrationem
prohiberet ;cum ille, inqunm,ha>c audisset.ductus
cum illeex ErrAesiastica Eusebii historia (lib. m,
est poenitentia eorura qure factafuerant ; etdicitur
xstp. Xy') rautuatus fuerit (ut ipsa verba inde trantale decretum proposuisse : ut gens quidem Chriscripta evincunt),mirumprofectoest,decretum imstianorum exquireretur. et omnibus esset cognita:
peralorium, quod ex Tertulliano recle ille propoinventiautemnon interficerenlur; sednequemagissueral (to tojv Xp'.aTtavtov ouXov u.f, Jx^r|TETaflat
tratusgererent,nequesusciperentullamreipublics9
(jtsv, sjjiTcsa6v Sl xoXal^EaOai) in sententiam plane
administrationem. Sic non vita solum Ignatii, sed
contrariam ab incerto isto biographo ita fuisse per-

993

RESTHIGTUM DE CHRISTIANIS.

994

C. Plinii Secundi, Bithyniae propreetoris, ad eumdem de eisrlem, Relatio (26).


Solemne est mihi,domine, omnia de quibus du- A
bito, ad te referre. Quis enim potest melius vel
cnnctationem meam rogere, vel ignorantiam instruere ? Cognitionibus de Christianis interfui nunquam : ideo nescio quid, et quatenus, aut puniri
soleat, aut quaeri. Nec mediocriter haesitavi, sitne
aliquod discrimen aitatum ? an quamlibet teneri
nihilarobustioribus differant? deturne poenitentiaj
venia? anei, qui oinnino Christianus fuit, desiisse
non prosit ? nomen ipsum, etiamsi flagitiis careat,
an flagilia cohaerentia nomini puniantur? Interim
in iis, qui ad me tanquam Christiaui deferebantur,
hunc sum secutus modum. Interrogavi ipsos, an
essent Christiani ? contitentes iterum ac tertio interrogavi, supplicium minalus: perseverantes duci
jussi, Neque enim dubitabam (qualecunque esset, n
quod faterentur) pervicaciara certe et inflexibilem
obstinationem debere puniri.
Fuerunt alii similis amentiae, quos (quia cives
Iiomani erant) annotavi in Urbem remittendos :
mox ipso tractatu,ut tieri solet, diffundente se crimine plures specios inciderunt. Propositus est libellus sine auctore, multorum nomina continens,
qui negarent se esse Cliristianos, aut fuisse, cum
praeunte me deos appellarent, et imagini tuae
(quam propter hoc jusseram cum simulacris numinum afferri) thure ac vino supplicarent, pneterea maledicerent Christo(quorum nihil cogi posse
dicuntur, qui suntrevera Christiani) : dimittendos
putavi. Alii ab indice nominati,esse seChristianos
dixerunt, et mox negaverunt; fuisse quidem, sed
desiisse, quidam antetriennium, quidam anteplu-

res annos, non iiemo etiam ante viginti quoque ;


omnes et imaginem tuam deorumque simulacra
venerali sunt, et Christo maledixerunt.
Aflirmabant autem hanc fuisse suminam vel
culpao susb, vel erroris, quod essent soliti stalo
die ai:le lucem convenire, carmenque Chiisto,
quasi Deo, dicere secum invicem ; soque sacramento non in scelus aliquod obsti ingere, sed ne
furta.ne latrocinia, ne adulteria committerent, ne
fidem fallerent,ne depositum appellati abnegarent,
quibus peraetis, niorem sibi discedendi fuisse, rursusque coeundiad capiendum cibum,promiscuum
tamen et innoxium ; quod ipsum facere desiisse,
post edictum meuin, quo secundum mandata tua
hetaerias esse vetueram. Quo magis necessarium
credidi, ex duabus aneillis,quao ministrae dicebantur, quid essetveri et per tormenta quajrere. Sed
nihil aliud inveni, quam superstilionem pravam et
immodicam : ideoque dilata cognitione ad consulendum te decurri.
Visa est enini mihi res digna consultatione, maxime propterpericlitantium numerum. Multi enim
omnis aHatis,omnis ordinis,utriusque sexusetiam
vocantur in periculum, et vocabuntur.Neque enim
civitateslantum,sed vicos eli;im atque agros superstilionis istius contagio pervagata est, quae videtur
sisti et corrigi posse. Certe satis constat, prope
jam desolatatempla cocpisse celebrari, et sacra solemnia diu intermissa repeti,passimque venire viclimas ; quarumadhuc rarissimus emptor inveniebatur. Ex quo facile esl opinari, quao turba hominum emendari possit, si sit pcenilenlia; locus.

Trajani imperatoris, de Christianis, Heseriptum.


TrajanusPlinioS.Actumquemdebuisti.miSecunde,in excutiendis causis eorum,qui Christiani ad te
delati fuerant, seculus es.Neque eniminuniversum
aliquid,quodquasicertamformamhabeat,constitui
potest.Conquirendi non sunt ; si deferanlur et arguantur, puniendi sunt : itatamen utqui uegaverit D

se Christianum esse, idque reipsa manifestum fecerit (id est supplicando diis nostris), quamvis
suspectus in praeteritum fuerit, veniam ex pcenitentia impetret. Sine auctore vero propositi libelli
nullo crimine locum habere debent. Nam et pessimi exempli, nec noslri saeculi est.

jam mors etiam fuit multorum bonorum conciliatrix ; a quia hoc, nimirum, decretum mitiorem
effecisset persecutionem, tov Stwvjiov jjtitpnoispov,
ut in Trajani historia habet Zonoras.
Sub tertio Trajani consulatu, qui in annum a>rre
Christiana; incidit centesimum, C. Plinium Kalendis Septembribus consulatum suum honorarium
iniisse,in primorumannorumTrajani tabella chronologica.jnm indicavimus ; quo ipsoetiam anno et
die insignem illum panegyncum ad Trajanum ab
ipso fuisse habitum, in ejusdem argumento confirmat Lipsius. Sub quarto tamen Trajani consulatu
fnriuni hoe vult TJnronius: qui et anno proximo
Plinium provinciam suscepisse administrandam,atque has ad Trajanum litteras dedisse existimat ;

indeque erroris redargui jure posse Eusebium


sibi videri significat, apud quem positoo ea) fuerint
anno undecimo ejusdem imperatoris, vel decimo polius, ut ex emendatioribus Eusebiani
Ckronici codieibus.Iosephus Scaliger edidit. Vidertur ipse Baronius, ad annum Christi tOii (num. 1 et
o), quem aeraj Christiana; vulgaris 102 in Chronico
suo recte numeral D. Petavius ; lic.et ad eum historiam hanc non recte referat. Quam inlirmis enim
Baroniana, quam ille secutusest. sententia innixa
fueritfundamentis, a P. Halloixio pluribus jam
pridem e*t ostensum, Nolat. in Vit. lgnatii, cap.
14, qu.Tst. I. UssEr.
(26) Plin. lib. x, epist. U7.

S. POLTCARPUS MARTYH.

99S

996

Tertullinni de hoc Trajani Rescripto sententia.


PliniusSecundus, cum provinciam regeret, dam- A ut nocentes. Parcit et stevit : dissimulat et animadvertit. Quid (emctipsum censura circuwvenis ?
nutis quibusdam Christianis, quibusdam gradu
puhis, ipsa tamen multitudine perturbatus, quid Si durunas, cur non et inquiris ? Si nou inquiris,
de c;e|ero ageret consuluit tunc Trajanum impera- cur noii et absolvis ? I.atrouibus vestigandis per
torem : alleguns. pra?ter obstinalionem non s^icriuniversas provincias militaris stalio sortitur: in
ficandi, nihil aliud se de sacramenlis eoruin com- reos majeslatis ct publicos hostes oinnis bomo
perisse, quam ca>tus antelucanos ad cunendum
miles est; ad socios. ad conscios usque inquisilio
Christo, ut Deo, et ad confcederandum discipliextenditur. f-olum Cbristianum inquiri non licet,
nam,homicidium, adulterium, fraudem, perfidiain offerri licet, quasi aliud aclura esset inquisilio,
et cajtera scelera prohibentes. Tunc Trajanus re- quam oblatio. i>amnatisergo oblatum, quein nenio
scripsit, hoc geiius inquireudos quideni non esse ;
voluit requisilum ; qui, puto, jam non ideo meruit
olilatos vcro puniri oportere.
pcenum, quia nocens est : sed quia, non requi0 sententiam necessitate confusarn ! Negat inrendus, inventus.
quirendos ut innoeentes, et mandat puniendos
H*"

S. POLYGARPUS
MARTYR

SMYRNJSOIUIM EI^ISCOPIJS
PUOLEGOMiNA
(Hefelle, Patrum aposlolicorum Opera, ed. 3, Tubingae 1847, in-8.)

DE EPISTOLA S. POLYGARPI.
1. De patria. genere, loeo ac tempore nalivitatis B xa: uTcr(peTU)v tou Kuptou, Tr,v iTtiaxoTT,v lfni%tiptT|xvo;. Jt^ju tamen Ecelesiae episcopalum ab
S. Polycarpi niliil compertumhabemus. Qua; autem
de apostolici hu.jus viri vila ad nos pervenerunt, ea Joiinne aposlolo ipsum acccpisse, prodit TerlulliaGallandius bene congessit ili. Ab apostolis eum
nus(4j : Edaut ergo, inquit, origines Ecclesiarum
suarum ; evolvant ordinem episcoporum suorum,
edoctum, et cum multis, qui Dominum viderant,
familiariter versatum essetcstatur Iren.-pus ,2),ejus ita pes suece-siones ab initio decurrentc-m, ut pridiscipulus, his verbis :Kai UoXuxapiro; uixo aTcotrtomus ille cpiscopus aliqucm cx apostolis vel aposXiov fjuO/iirjftsts, xai auvav-itjTpaGs:; TcoXXot? toTc tov
licis viris, qui tamen cum apostolicis perseveraveXpir6v &u?axoiiv. Deinceps Smyrnaeorum episco- rint, habuerit auctorem ef. antecessorem .. sicut
pum ab ipsis familiaribus acministris Domini conSmyrnaeorum Ecclesia Polycarpum ab Joanne calslilutum, post Irenaeuin 1. c. tradit Eusebius (3), locatum refcrt. IVeque aliter sane Hieronymus
sic scribens : Tu>v airoa-ciXuiy 6{iiXT,TTj<; rioXixapTto,
(S) : Polycarpus, Joannis aposloli diseipulus, et
tt(i; xaxi Epiupvav 'ExxXTjtrlac Ttpo? tu>v outotttwv
ab eo Smyrna) episcopus ordinalus.
(\) Bibl. vet, PP., t. Proleg., p txw sq.
(2) Ad. hitr. m, 3. Apud Euseb. H. E , iv, 14.
(3) H. B., iii, 36.

(4) De prxscript., c. 32.


(5) Catal. script. eccl., c. 17.

W7

PROLKGOMENA. I. DE EPIST. S. POLYCARPl

998

Niun prfflclarumilludtestimonium,quod in Apo- A Mortem S. Polycurpi Acta martyril ejus nobis


calypsi Joannis (n, 8, 11), Angelo SmyrniB Eeole tradunl.Quo autemanno prasuloptimus e viladissiai tribuitur.ad Polycarpum nostrum sit referen- cesserit, inter doctos et reruin chronologieanim
duin.jure dubitamus. cum nec annus nulivitutis S.
magistros dispulatur Po ycurpum anno 147passum
Polycurpi.nec tempus. quoApocalypsis conscripla esse vull Pearsonius, queru sequuntur Dodwellus,
Caveus, l.ardnerus et Gallandius (8). Secundum
est, nobis plaue imiotuerit,
Ejus autem animi et corporis dotes. pietatuin, Baraterium et Sliorenium e9)Polycaipi martyrium
doctrinam.inorum gravitatem corumspectutus ^ra- referri debet ad annum 161 : juxta Norisium etTilpliiee depingit ireineus i0), liis vorbisFloriuumallo- leniontiuin ad annum Ifi6 ; juxlu Scaligerum, Vaculus : Vidi li;,ouin uduuc pneressem.in inferiore losium, Gieselerum et Ncandrum, ad annum IG7 ;
Asiuupud Polycarpum, gplendide agenteiniti pula- Baronius denique, Lisserius. Nourrius et alii, anno
tio.nt mugnopere laborantem.ut te illi approbaio*. 169 1'olycarpum martyrio coronatum fuisse staEtenim eaquic luno temporis gest.isunt.moliusiue- tuunt 1'etitum si audias, Polycarpi pasnio ad anmoriu teneo, quam illa quasnuperacoiderunl ;. . . niiiii 17,'i porlinet ; Basnagius in annum 1~8 moraileo ut et looum ipsum possim dicere in quo bea- tem ejus rejicit (10).
tus Polycarpus sedens dtsserebat ; processusquo p II. Neque solum verbo etcxemplo gregcm suuni
queejuset ingressus.vitio tolius foimam etoorporis inslituit pa:-tor oplimus,verum eliam seriptiseruspeciem ; sermones deniquequos ad populum ha- divit sacra doclrina referlis, atque viro apostolico
bebal, et fainiliurem consuetudinem quwillicum pliinedignis.De his hnechabel in epislola modolauJoanne.ul narrabal, et cum reliquis qui Dominum dala Irenfeus (1 1) : l\a: ex tujv 7:'.o~:o),i>iv 81 aixoj,
ipsum vidissent,intercesserat ; et qualiler dicta il- cjv iiriTi'.Xev ft-o'. ~a'$ yei-vtiusa'.; 'Ey.xX^oiatc, i~ilorum commemorabat ;et quaxuuque de Domino ffTT,o(^(jjv auT&c, >7 twv aoiAtswv Ttat, vouftETtuv C!'Jab iisdem audieral. De miraculis quoque illius uo to'j; xa! itpoTCE-iijJiivoc, 8-JvaTzt eavsfiuOr,vai. Ex
de doetrina.prout ab iis qui Verbum vitaj ipsi cou- variis tamenepislolis Polycarpianisad nos unapcrspexerunt, Polycarpus ucceperat, eodem prorsus vonit quno est ad Philippenses ; tuculcntissima scimodo referebut, in omnibus cum Scriptura saera licet,jndice ipsoIrenaio(12',<< ex qua.quicunque sa
coiisentieiis.uHaclenus Irenn;u8,qui etalibisuinma- Iutis sua; cur.im gerurit. polerunl,si volent, et fortim in oanidem sententiam liaio tradit(7; : Sed et rnain lldei illius.et pnedlcalionem veritatis cognoPolycarpus. . .quemnosquoqueadhucadolescentes scere ; adeo ut haud mirari subeat, si apud prlvidimus (vixitenim dlutissime, etin ultima seuec- msevos Cliristianos tanto in preiio ot lionorefuerit
tute,summa cum gloria illustre perpessusmartyri- Q habita ut in sacris eorum co?tibus legi consueVerit,
um.excessit evita), ea semper docuit qum ab apo
quemadmodum ad usquo Hioronymi (III) selatem
stolis didicerat. et qu etiamnum tradit Ecclesia, factitaluni fuisse novimus.
et queo sola sunt vera.
III. Dc epistolic nostra; aulhentia, a Centuriatori His autem enarratis.paucisque interjectis.illud
quoque refertS. Pater, rnemoratu dignum : Ipse bus Magdeburgensibus. Dullieo et aliis (14) in duenim Polycarpus.inguit, cum ei aliquando Marcion bium vocata, optime disputavil vir doctissimus Nioccurrisset dixissetque, 'EjTevivtuaxe f,p.5;- respon- colaus le Nourry (15), cujus vcrba referens, lectoribusgrati aliquid facere puto : Nemo est.inquit,
dit, ' EntYtvio jxui tov jt(3(ot(5toxov tou SaTava.
H.dc RomB llebant. Antonino enimimperante et quihacin epistolaomnes scriptorisapostolicinotas
Anicelo Ecclesiam gubernante, S. Polycarpus Ro- etcharacleresfacilenon animadvertat.Ubiqueenim
iiiam est profectus, ut diversas de celebrando Pa- verba.stylus, ingenium, aliaque oinnia illam a viro
schate opiniones componeret.Sed neuter alteri, ut vere apostolico, imo et ab ipsomet Polycarpo scria more suo discederet, persuadere potuit. In pace plam esse apeite produnt.
Neque veroipsatanlum epistola.sed testesetiam
igitur, vinculo charitalis minime rupto, Polycarpus
Jocupletissimi, omnique exceptione majores, illud
a S.Auiceto discessit.postquam non paucos,deser
tis Vulentiniet Marcionis erroribus, ad Ecclesiara U 'dem lirmissime asseverant. Horum agmeu ducit
Irentfius, I.ugdunensis episcopus, et Polycarpi noreduxerat.
(13) Catal. script. eccl. c. 17.
(6)p. adFlorin. apud Eu*eb. Hist. eccl.v, 20.
(14) DalhTum maxime secuti sunt Semlerus lad
(7) Adv. hvr. m, 3, apud Euseb. Hitt ecol.iv.14.
Baumgarten , Untersuchnng theol. Strcd II, 36 sq.)
(8) Biblioth. veterum Patrum, t. I, Proleg., p.
et Roster, Bibliolhek d. K.Valer 1,9! sq. Nupen inio
xc sq.
epislolam S. Polycarpi in dubiuin vocavit Schwe(9) Stierenius (Uberdas Todesjahr Justins d. Mart.
glerus.Tubingensis \Das nachaposiol. Zeilalter, t II,
in lllegenii Zestschrift furdie hist.Theol. 1842. fasc.
i, p. 34) conjicit Polycarpum anno 161 murtyrio p. 154 sqq ).
(lo) Appar. ad Biblioth. ma.v. 1'alrum, t. I. Pra>
esse ooronalum, quiu Eusebiu \Hisl. eecl. iv, 15)
narrationem demartyrioPolycarpicum finecapitis terNouriium cfr. Pearson. Vindic. lgnat., p. n,
14 arctissime conjungit ubi de morte AntoniniPii cap. 5 (supra) ; Mosheim, Comment. de reb. Chriit ,
p. 162 ; TiUemont, Memoires, II, 327 ; Ittig, Om.
et de initio imperii Marci Aurelii verbafecerat. Cf.
de Iwesiarchis apastolkx xtatis, p 186 et in ApTubinger theol. Quurtakchrift 1843. p. 144,
pendicc, p. "?3 r-q ; Luckc, Comrnentartibcr d.Briefe
(10) Vide Jacobson. edit. Patrum apostol., d. n,
des Eiang. Johannes, p. 3, 4 ; Mohler, Patrolog.,
t. I, p. LVIIl.
t. I, p. 155163.
(11) Ep. ad Florin., apud Emeb. Hist. iccl. v, 30.
(II) Apud Euieb. Hitt. $c*l. iv, 14.

999

S. POLYCARPUS MARTYR.

1000

stri discipulus.qui in agnoscendis vel designandis A su's ipsis sodalibus, ejusdem sectaa virisa vero ita
magistri sui epistolis falli non poterat. Is enim de alienam videri,ut Moynius(22)de ea sic aperte prohac Polycarpi epistola haec memoriae tradidit (16) :
nuntiet : Nunquam potui pedibus nec animo ire in
"Eiz: ot za' iiuaToXfi IIoXuxipTcou Tcpo^iXiTtTTtrjOiout;
sententiam celeberrimi Dallaei,qui hanc Polycarpi
YeY?aHL,u'vrii ixavtoTaTT), ! ?j? xai tov Xapaxtrjpa epistolara tam celebrem, ac ubique terrarum ita
TJj< Tzln-ziivs outou, y.a! to xr]p'jy;j.ot Tf,<; aXr,0'!a;, prffidieatam, suspectam reddere conatus est . . . .
oi po'jXo(j.vo'.,xa! ooovti^ovts; Tf,; eauTtov ua)T7)pia;,
Neque enimvideo quomodo opus tantnm.omnibus
SjvavTa; [iaOeTv. . . . Irenaei sententiaa subscripsit
ita nolum, vel minimam de se possit excitare susEusebius. Ac ne quis,de qua Polycarpi epistola lopicionem.NuIlumquippc exstat opus cujus cerliora
quatur, ullara unquam litem movere posset, ille animadvertanturveritatisargumenta.quam epistola
plures ox eadem epislola locos, qui in ea etiam nunc ad Philippenses ; ac si de illa dubitare liceret,
reperiuntur,lideliter transcripsit.Sic autemille(17):
nullum esset antiquitatismonumentum cujus Iides
Kat 6 DoXuxapTcoc; oe tojt(ov auTtiv (epistolarum S.
etiara incerta ac dubia non labasceret.
Ignatii) u.tiu.V7,Tai ev tij cpepo[jivTj auTou Tcp6; 4>tAnrIV. Jam de integritate dicendum. Dailaeus, curu
TtrjJtoui; iir.UToXfi, tiisxujv ajTol; pr]jjtajt, x. T. X.
totam epistolam rejicere se posse non speraret.ul(Sequuntur verba Polycarpi ex cap. 9 et 13). Et in ptima cer!e ejus partem Polycarpo suppositam
alio libro Eusebius (18; : '0 (tev toi IIoXuxapTco:; ev contendit, assentiente Moynio. Sed.
Tf| Sf,XtoO;t3T| -po; <t>iX'.TC7cr,!i(o'j; auTOu ypxyxi, <pea) Jara Eusebius {Htet. eccl. m, 36) posteriorem
po(xivri si; Beupo xe^prjtal Ttat (jtap-uptat; aito -f,;
hanc epistola> partem citat, atque ex ea (c. 13),
HeTpou rcpoTJpa; eittTToXf,; (e. g. c. 1, 2, .">, 7, 8, ut ex praecedentibus, quaedara Polycarpi verba
10). Eusebio accedit Hieronymus, qui eidera epi- transcripsit.
stolas suum quoque dedit testimonium(I9) : Polyb) Eusebius ut bene Pearsonius docet (23-24),
carpus.Joannis apostoli discipulus,et ab eo Smyrnm
nec falli,nec fallere potuit.Erat enim tota epistola
episcopus ordinatus ; totius Asise princeps luit, elc.
omnibus exposita ; erat in Ecclesiis Asialicis tunc
ScripsitadPhilippensesvaldeutilemepistolam.quffi
teraporis, cum scriberet Eusebius publice lecta ;
usque hodie in Asiae convenlu legitur. Ex quibus
norat eam Hieronymus, cujus versioni, nisi aliis
Hieronymi verbis discimus.non solum ab illo hanc
occupatus, incubuisset, et tamen Eusebiana nunepistolam Polycarpo ascribi,sed eam insuper,sumquam recusavit. De illa igitur particula quam exma cura in ecelesiisasservalara, ibi maximo fuisse
scripsitEusebius.dubitari nonpotest, nisi etiam de
in pretio.
tota epistola simul absque ulla rationedubitemus.
Hisautem tribus locupletissimistestibus innu- , QuaeDallffius ex epistolaipsacontra integritatem
merabiles alios,si quid opus esset, adjuagere pos- 1 profert, nullius momenti esse, facile perspicies.
semus,Photium,Maximum, Theodoretum cffiterosa) Decentissimam epistolae clausulam c. 12 inque omnes, qui de hac Polycarpi epistola aliquid veniri,reliqua igitur postea ndjecta esse, contendit
deinceps scriptis mandaverunt. Sed cum illorum
vir criticus. Sed clausulis ejusmodi ante finem toquos jam citavimus, diligentia et fide nulla major tius epistolae S.Paulus quoque et Clerr.ens Romanus
desiderari queat.inutili aliorum nominatim appel- usi sunt; cfr. ad Rom. xx, 33 ; ad Ephes. m, 21 ;
landorum opera lubenter supersedemus.
I Clem. ad Cor. capp. 20, 38, 48, 50, 50.
Constat itaque,hanc epislolam non alium quam
b) Impostor, si Dallaeum audias, ita loquitur,
Polycarpum habuisse auctorem.MirandusergoDal- ut Ignatium,quo tempore haec scripta sunt, adhuc
laras, qui omnes ingenii sui vires eo intendit, ut superesse significet.JJV ipso, inquit c. 13, Ignatio,
aliquara hujusce epistola;, quam falsis opinionibus
et de his.qui cumeo sunt.quod certiusagnoveritis,
signiticate. Prioris autem partis auctor (c. 9) apersuis non favere sentiebat, dubitationem,vel saltem
lissime affirmat,Ignatium jam fuisse mortuum.Fususpicionem quocunque tandem modo injiciat.
tile hoc argumentum. Si enim verba illa c. 13,
Nullo enim alio ad id probandum nititur firmamendacii accusata, Graeca adhuc exstarent (xat
mento, quam Stichometria, quae in calce Chrono
graphiae Nicephori Constantinopolitani adjecta est D Tcept 'IyvaTfou xat Tcept t<7jv (jls-c* a&Tou), nemo
(20). Hoc autem fragraentuin a Nicephoro nequa- certe contenderetjgnatium adhuc vivum illissignificari aut innui.
quara scriptum fuisse, eique perperam a Dallaeo
V. Epistolam S. Polycarpi paulo post martyrium
ascribi, invictis rationum raomentis docuerunt
S. Ignatii exaratam esse, ex epistola ipsa erudiNourrius et Pearsonius (21).
Proelerea Nourrius adjicit, opinionem Dalla?i mur, c. 13. Cfr. supra, quae de tempore morlis S.
(16) Adv. h,vr. in, 3. Apud Eusebium Hist. cccl.
iv, 14.
(17) Hist. cccl., m,36.
(18) Hist. cccl., iv, 14.
(19| Catal. script. eccl., c. 17.
(20) Quisquis auclor sit Stichometriae, ille non
pronuntiat, epistolas S.Ignatii etPolycarpiessesup-

positilias.Nuda enim hic Ignalii et Polycarpi nomina


ponuntur,neque vel de epistolis vel de suppositione
quidquam affirmatuq.E contextu potius patet,duos
hos Patres a canone solum S. Scripturae arceri.
(21) Yindicise Ignatinnx, p. i, c. 4 (supra).
(22) Proleg. ad Varia sacra.
(23-24) Vindic Jgnat., p. n, cap o.

iOOi

PROLEGOMENA. II. DE MARTYRIO S. POLYCARPI.

1002

Ignatii disputavimus (in prtBfalione ad ejus Epi- A. ex Andreaa Schotti apographo Claudius Salmasius
manu sua descriptum cum Isaaco Vossio commustolas).
VI. Hsec epistola manca habetur in omnibus Groe- nicaverit, illud contulit cumedito Halloixiano, atque hanc Polycarpianam epistolam cum vetereincis codicibus motis. Ubi autem codices deflciunt,
ioi continenter s^ubnectitur epistola Barnabse, sed terprete Londini evulgavit 1647 ; quam deinde nova
interpretatione adornatam exhibuit Cotelerius,
capite trnncato (25).
Totam vero Polycarpi epislolam vetus notis ser- Anno 1709 prodiitThoma> Smithii editio praestans,
vavit versio, quam primus 1298 Parisiis, ab ipso eamque seculus estGallandius.Novam deniqueeditioncm 1838 et 1840 (edit. n) adornavit Guilielmus
inventam, evulgavit Jacobus Faber Stapulensis.
Jacobsonus, codicibus Vaticano, Parisino et MediGrsece et Latine primus epistolam in lucem pro
tulit Duaci 1633 Petrus Halloixius, ex apographo ceo Laurentiano usus.
VII. De Polycarpi doctrina disputaverunt LumFrancisci Turriani, a viro doctissimo Jacobo Sirmondo S. J. ad illum transmisso (26). Post annos perus (27), Heynsius, Junius ac van Gilse (28),
Mcehlerus (29) et alii.
14 Jacobus Usserius aliud nactus exemplar, quod

DE MARTYRIO S. POLYGARPI.
I. lnter praeclariora ecclesiasticse antiquitatis B borum serie in omnibus retenta, soloque particularis EcclesiaB, ad quam dirigitur, nomine murnonumenta merito recensetur Epistola Ecclesiae
tato.
Smyrnensis de martyrio S. Polycarpi, adeo, ut ilIII. Hancepistolam non continuo post Polycarpi
lam pene integram Eusebius Historix susb necesmartyrium, sed aliquanto post tempore a Smyrsario inserendam existimaverit (30). Quinimo illunaeis scriptam fuisse contendit Valesius(37),dicens:
stris ejus interpres Valesius eo processit, ut afflr<i Cum Philomelienses de Polycarpi martyriofama
marit (31), Polycarpi ejusque sociorum martyrium
litteris traditum esse omnium primum, Actaque tantum ac rumore lenus audiissent, litteras dedemartyrum nulla exstare antiquiora ; nec dubitarit runt ad Smyrnseorum Ecclesiam, rogantes, ut
proinde, quin illa Smyrnensium epistola primo
cuncta, qua) in beatissimi viri passione gesta fueloco posita fuerit ab Eusebio.in libro quem inscri- rant, singillatim perscripta ad ipsos mitterentur.
psit Apxaitov iJiapxuptov juvafl0Y'i- Molliter tamen
Quod quidem libentissime praestiterunt Smyrnaei,
excipiendus vir doctissimus ; nondum quippe de- scripta ad ipsos epistola, quam in manibus habetecta, quo tempore ille sicsenliebat, Acta martyrii mus. Id autem subindicant his verbis (c. 20) :
uijieT? (xev ouv t^ioWte o\ TtXetovouv STiXojBTJvat uiiTv
S. Ignatii sincera. Ita Gallandius (32).
II. Insignis haic de marlyrio S.Polycarpi epistola _ xi yevifjiEva. Sed primo anno post mortem S.
rectissime, ut Smithius docet (33), dici potest Polycarpi acta hosc conscripta esse inde ex eo apE-poxXio; si encyclica, ut ex imscriptione patet ;
paret, quod primus dies anniversarius hujus marutpote ad varias Ecclesias, tam in Asia minori vi- tyrii nondum celebratus fuit, ut ex cap. 18 perspicina, quam alibi in aliis provinciis, xaxa iravxa cimus.
x<5t;ov transmissa ; quae de iis solis, quse xaxa
IV. Epistolam de martyrio Polycarpi, nomine
Ubvxov,juxta Pontum sitsa erant, male interpreta- Ecclesias Smyrnensis ab Evaresto conscriptam,
tur Eusebius (34), pro Tziaatz xaT xaxi iravxa Marcus quidam, seu Martianus (38), ad Philometotcov, cum ad omnes Ecclesias, ubi Christianae lienses pertulit (39). Exemplar autem hujus epireligionis professio vigebat.per Orientem prsecipue stolffi habuit Irenaaus, quod Gaius ejus discipulus
sparsas/lebeat propagari et extendi ab ipsis Phila- descripsit,et post eum Socrates quidam Corinthius,
delphensibus(33),quantum in ipsis erat, xoTc; liti- atque alius,Pionius nomine (40).
V. Epistolae Smyrnensis Ecclesiae optimum Euxc.va aSEXtpoTc; communicanda (36) ; eadem ver(23) Vide Proleg. ad epist. S. Barnabae, hujusce meVi epistolam nostram inscriptam fuisse statuit
Jacobsonus.quem nos secuti sumus. Cfr. quae infra
Patrol. t. II. Edit.
ad inscriptionem hujus Epistolaa adnotavimus.
(26) Cfr. Proleg. ad S. Barnabam.
D m) Ep. Eccl. Smyrn., c. 20.
(27) Hist. theol. crit. t. I, p. 351-346.
(37) Not. 1 adEuseb. Hist. eccl. iv, 15.
(28) Commentationes de theologia Patrum apost.
(38) lta exhibet vetus interpres.
morali, p 60-69, p. 78-84, p. 73-78.
(39) Vide Martyr. Polycarpi, c, 20.
(29) Palrolog. t. I, p. 159-162.
(40) lbid. c 22. Acta qua>dam S. Polycarpi spu(30) Ilist. cccl. iv, 15.
ria, Pionio huic auctori falso tributa, Petrus Hal(31 j Ibid. not. 1.
loixius in Vitis Patvum Qriental., t. I, post eum
(32) Tiiblioth. vcterum Patrum 1. c. p. lxxxix.
Bollandus edidit in Actis Sanctorum, ad diem 26
(33) Schol. in Ep. Smyrn. Eccl., p. 113.
Januar.
(34) Hist. Eccl. iv, 15.
(35) Non Philadelphensibus, sed fidelihus PhiloPatrol. Gb. V.

33

S. TOLTCARPI MARTTRIS
1004
1003
sebius prsobuit testimonium, qui potiorem ejus A false ascribuntur, genuintB SmyrnaBorum epistolas
mala fraude adjunxit. Verbis enim xaOtoc St^iJtw
partem Historix suse inseruit, hisce verbis (41)
'Ev TO'jx(f> 8e (tempore) 6 IloXjxapitoc, (-evl-ri-v dv tuj xaOer,c PseudoPionius indicat, sequentibus
xf,v 'Aa!av avaOopj-Ti-avTOJV 8icoyu._>v, (jtapTupttp
(i. e. Acti3 spuriis adjectis) se declaraturum esse,
TeXetourat. 'AvaYxatoraTov S^fe auTOU t6 t^aoc;, evquae Polycarpus per revelationem ipsi manifestavpatpax; 1'ti tpeptSfxevov, T)vou|jLai 8eiv |ivr)|jtfl tfj< verit.
VII. Epistolam EcclesiaB Smyrnensis primus
loTopta^ TTj.Se xaTaOe.eat. "E-Tt 8'e tj vpatpr} .x
itpboojTcou tJc aikoc; 'KxxXrjtriac; TiYeiro, Taic xaTa
Graece et Latine (sed Grsece non integram) edidit
U.vtov Tcapotxtatc toi xaT' auTOv airoj7)|jta(vouja Petrus Halloixius in Vitis Patrum Orient., t. I (47).
Sta TouTtov, x. t. X. Sequuntur verba Epistolae no- Integram autem eam anno 1647 Londini ei Menologio Graeco mss. Barocc. evulgavit Usserins,
straB.
Ibidem.postquam Eusebius multa protulit ex ea
Parisiis Cotelerius. Eamdem deinde Aclis martyepistola, concludit his verbis ; Ta |_ev 8r| xaTct t6v
rum sirtcerts Ruinartus intexuit, et Smithius edieaufjtaotov xat aTtoTtoX txov DoXoxapTtov, TOtouTou
tioni Epp. Ignatii et Polycarpi addidit 1709. SmixaT7)!ti)TO TeXouc, Ttov xaTa ttjv Sjjtupvaitov 'ExxXt,
thium secutus est Gallandius. Novissimam et eleo!av aSeXtfijjv tt,v tctTopJav, ev 9) SeSrjXtoxajjiev auTtov gantissimam editionem 1838 et 1840 (edit. h)
'ETtttTToXTi, xaTaTeOet|Jievtov.
Oxonii evulgavit Jacobsonus, tribus codicibus,
De martyrio S. Polycarpi Irenaaus (42) quoque Barocciano,Parisi no el Capsareo Vindobonensi usus.
verba fecit : 'Erct tcoXu vip Tcapijxetve (Polycarpus)'
VIII. De doctrina hujus epistolae cfr. Lumper.,
xat Ttavu YrjpaXeoc, evSoJtuc; xat iTcttpavecrtaTa [xap- Hist. theol. crit., t. Iltp. 453-459.
TuprjCtac, e^XOs tou [3(ou.
IX. Addamus denique quas Thomas Smithius,
Similiter Hieronymus(43*; Posteavero.regnante testis auTtjTCTTj?, de Smyrnensi amphithartro, quo
M. Antonino et L. Aurelio Commodo, quarta post S. Polycarpus martyr gloriosus obiit, deque ejus
Neronem persecutione,Smyrnffl,sedente proconsu- sepulcro enarrat his verbis (48) : Ad latera, anle, et universo populo in amphitheatro adversus quit, alterius portaB arcis, quas ad orienlem est,
eum personanle, igni traditus est. >>
adhuc visuntur duae aquilm, Homanorum insipnia,
VI. Totam Ecclesiae Smyruensis epistolam nemo, largiusculae et belle quidem delineatae. Hinc inter
quem sciam,in dubium vocavit, ipsique critici rigi descendendum, amplum amphitheatrum ad Notadissimi laudem ei tribuerunt (44). Iis, quaB supra pelioteni, quo S. Polycarpus martyrio coronatus
(n.l) ex Valesio protulimus, ea addemus, quae il- est, intravimus. gradibus saxeis a Turcis ad orluslrissimus Scaligerus in Anidmadversionibus suis p nandas sedes illinc sublatis. In cujus lateribus duai
Eusebianis(p. 121) effatus est. llaec sunt, inquit,
cavernas, quibus claudebantur leones, sibi invicem
vetustissimaillaEcclesiaamartyria.quorumlectione
opponuntur. Sepulcrum S. Polycarpi, quod in lapiorura auimusitaafficitur, ut nunquam saturinde tere montis adversus Euro-austrumadhuc conserredeat; quod quidem ita esse.unusquisque procap- vatur.Grseci die festo,ipsius memoriae consecrato,
tu suo et conscientias modo sentire potest. Cette
pro more. qui apud ipsos obtinet, solemniter inego nitiil unquam in historia ecclesiastica vidi, a visunt. Situm est in quadam sedicula, ecclena)
cujus lectione commotiorrecedam.ut non amplius
forte sacello,alii,per quam illuc transeunduumesl
meus esse videar.
contigua. In hoc raonumento instaurando, si ab
Nostris temporibus prsBsertim Moehlerus episto- impressionibus aeriis, si a Turcis, si a Christialae hujus causam egit (45).
nis Occidentalibus, qui fragmenta marmoris quasi
Nonnullas lacinias, praesertim fabulam de co- tot reliquias exinde tollunt, lsedatur temereturlumba c. 16, Epistolso nostrae a posterioribus ad- que ; laudabilis illorum collocatur opera, olla fiditas csse, contenderunt Heutnanus (46) et alii ;
ctili quoque illic apposita, in quam quisque fere
noti plane, ut videtur, injuste.
praB veneratione, qua erga t6v MeYaXojxipTupi
Equidem ultimam capitis 22 particulam, quaede
pro Christo invicta animi prsesentia mori sustiPiono loquitur, spuriam censeo et ab illo confe- " nentem fertur, illic ductus pauculos aspros coD'
ctam, qui supposititia ista S. Polycarpi acta, quo- jicit, ut in omne SBvum perennet. Hsec Smi
rum supra mentionem fecimus, qusque Pionio thius.
.

__ _

1_ _ _ _ _^

-. * -* l* I n

/ f. J \

(41 ) Hist. eccl. iv, 15.


(42) Adv. User. m, 2. Apud Euseb. Hist. eccles.
iv, 14.
(43) Calal. script. eccl. c. 17(44) Vide Tillemont, Mimoires, etc, t. II, p. 341
seqq., edit. Veneta,1732 et Fabric. Bibl. Gr., edit.
Harles., t. VII, p. 51.

wi n In

ftin fi jf .i

n/iinnwi f

\/ Anlkin

rtni m

*jmAi .<

*. -_ j . '. _

(45) Patrolog., t. I. p. 410. Cfr. Neander, Kirck.


Gesch. 1. 1, p. 739.
(46) Vide not. ad c. 16.
(47) Duae exstant versiones antiquse, quarum altora metaphrasis potius quam versio est.
(48) Notit. sept. Asiae EccL.p. 164, edit. Oxon.,
1672. Lumper. I. c, t. II, p. 461.

1005

EPISTOLA AD PHILIPPENSES.

1006

TOY AriOT nOAYKAPnOY


Eni2K0D0r SMTPNHi: KAI IEPOMAPTrPOS

nPOS <DI/VinnHEI0Y2 EniETOAH

SANCTI POLYCARPI
SMYRNvEORUM EPISCOPI ET HIEROMARTYRIS

EPISTOLA

Al) PHILIPPENSES
HoXu/apTcoc xai 01 ouv auTtp TcpetrSuTepot tfi 'Ex- A Polycarpus et qui cum eo presbyteri Ecclesiffl Dei,
xXTjtria tou sou xtj TcapotxouoTi <I>tXTncouc (49)'
quffl peregrinatur Pbilippis : misericordia vobis
eXeoc ufiiv xai etpTjvTj icapa Oeou Ttavcoxpaxopoc;
et pax a Deo omnipotente, et a Domino Jesu
xat KupEou 'lT,aou Xptcrcou tou ZtoTfjpoc ^(jttov tcXtjCbristo Salvatore nostro multiplicetur.
8uv8eiTj.

I. Laus ob benignitatem erga fralres vinctos et ob firmam pdetn.


Suve^apT,v 6ptTv (xefaXtot; ev Kupftp fjuitbv 'Itj<jou
Magnopere congavisus sum vobis in Domino noXpiTcij), 8e!;afjtivoic ti (MpiiiaTa tt]c &Xtj8ouc &Yastro Jesu Christo, quod verae charitatis imagines
tctjc;, xa' rpo7c(jtt|;Tij'.v, toc; eTtifiaXev ujjtTv, touc Jvetsuscepistis,et quod prout decuit vos, corailati estis
Xt,jjijjivou<; toTc aYtoicpeicetri SEajJtoTc, aTtva etrrt 8taeos, qui implicati sunt vinculis, quae sanctis conveS^jjtata Ttov aXT,8to; uico 6eou xat tou Kuptou Tjjjttov
niunt, quasque diademata sunt eorum, qui vere
lxXeXe-,'jjiviov xai 6'ti fj (3e6a!a ttjc TcisTEtoc; ufjttov
sunt a Deo et Domino nostro electi ; et quod firma
ptja, e); ap!tov xaTafY^oi^vTj ^pivtov, (j^pt
fldei vestrs radix, ab antiquis temporibus annunvuv Staijilvst, xai xapTcotpopeT e!c tov Kuptov fjijitov
tiata, usque adhuc ' permanet ac fructum affert in
'It,<jouv XptaTov, oc 6TCE(i.eivev uicep Ttov ciu.apTttov *> Domino nostro Jesu Christo, qui pro peccatis nofjfjubv itoc 8avdtTou xaTavrfjcrat, 6v fJYetpev 6 8eoc,
stris usque ad mortem devenire sustinuit, quem
Xiuac tic toSTvat; tou tjSou. Bic 6'v oux ISoVcec tciresuscitavit Deus, solutis doloribus inferni *. In
o-TeueTe, TctoreutovTsc; 8e aYaXXtai8E XaP? avexXaXTjTto
quem non videntes creditis,credentes autem exsulxat BeSo^aotjievTi- elc fjv icoXXoi JTciButjtouatv eiaeXtatis lsatitia inenarrabili et gloriflcata 8 ; in quara
8eTv, elSorec 6'ti XaP'T^ t<rct 'Etrtoirjittvoi, oux l\
multi desiderant introire, scientes, quod gratia
ep-ftov, <iXXa BeXfjjiaTi 8eou, 8ta 'Itjuou Xpto-cou.
estis salvati, non ex operibus *, sed voluntate Dei
per Jesum Christum.
II. Adhortatio ad virtutem.
(50) ti Ai6 avat;totja(jtevoi Tac 6tjtf.uac uu.tbv (31)
SouXeuoaTe Tip eetj) ev tptSStp xat 4XT,8e!a, aicoXttcovtec Tfyv xevtjv (jtaTatoXoYiav xat ttjv tu>v icoXXtbv
TcXavTjv icitjreuejavTec e!c tov e-jetpavTa tov Ku1 Philipp. i, S.

Act. n, 24.

'IPetr.i, 8.

Propter quod succincti lumbos vestros * servite


Deo in timore 6 et veritate.relinquentes inane vaniloquium et vulgi errorera, credentes in eum,
qui Dominum nostrum Jesum Christum e mortuis

* Ephes. n, 8,9-

5IPetr. i,13; Ephes. vi, 17.

Psal.n.li.

(49) ItaJacobsonusecod.Vat. Alii*tX(TCTcoic. Cfr. C ad Corinth. c. 9. Cfr. Prolegomena nostra ad epiI Clem. 1, et inscriptionem Epist. Eccl. Smyrn.de
stolas S. Clementis, n. 3 (Patr. Gr. t. I).
martyrio Polycarpi.
(51) Pronomen restituit Jacobsonus ex codd.
(50) Similia leguntur apud Clementem, Epist.

1008
S. POLYCARPI MARTYRIS
1007
suscitavit, cique gloriam dedit 7 acsedem addex- A P'-ov t,u.tov 'Ir.oouv Xpiaxov ex vexp&v, xat Sovti
tram suam ; cui subjecla sunt omnia ccelestia et
auTtf 86c> (52) xai Op*ivov Ix 8eiujv avro' tjj
UTCETaYT) xi itavTa eitoupivta xa! JwlvEia" <ji itaii
terrestria : cui omnis spiritus servit ; qui venit jutcvotj Xatpsuti" o epy_rtat xpiTT,; u>vtu>v xa! vtxsuvdex vivorum et mortuorum 8 ; cujus sanguinem
o5 xo Tu.a ex^Trjaet i 8e6e; iito t5>v aiTEi9o'JvTinv
Deus requiret ab iis qui non credunt in illum. Is
vero, qui ipsum suscitavit e mortuis, et nos susci- auxtj). 'O Se l-(dpt<: aiiTOv ex vexpu>v xai t,u.ac IvEpti,
eav Tcotiou.ev auTou to 6eXrjU.a, xat r:opEuibu.efla h raie,
tabit , si fecerimus voluntatem ejus et in ipsius
evToXaT; auTOU, xai iYaTeiou.ev a rtfiTzr^, iTtEyo[uvot
mandatis ambulaverimus, ac dilexerimus ea quaB
Tcdar,; iStxta;, TcXEOvetfa;, cptXapYupia;, xaTaXaXii;,
ipse dilexit,abstinentes ab omni injustitia, frauda<}/eu8o(jiapTupia;- u.T) aito8t86vTe; xaxov ivii xnoa,
tione, avaritia, obtrectatione, falso testimonio 10 ;
T) XotSoplav avxt XotSopia;- fj YP^v9ov ivx- fpovooo,
non reddentes malum pro malo, nec maledictum
fj xatapav avxi xaTapa;' u.vTju.ovsuovTe; (53) Se uiv
pro maledicto ", nec pugnum pro pugno, nec exeTtcev 6 Kupto; Stoiaxtov (54) Mtj xpivexE Tva (tt,
secrationem pro exsecratione; memores autem eoxpt6f,TE- aotETE, xai itfeOr^oeTat
uiuv D.eeTte,
rum,quB dixit Dominus docens : Nolite judicare,
Tva iktrfirt-zz- [h (55) ] tp uiTptp pte-cpETxe, 4vritune judicemini '-' ; dimittite, et dimittetur vobis '3;
miseremini,ut misericordiam consequamini '*; [in] P TpT,Or^o-Exai uptTv xai Sxi Maxiptot o\ 1TTt07_tj:
(56) xat ol 6ttox6u.Evot evexev StxatoauvTj;, 6'ti 'iqua mensura mensi fueritis, remctietur vobis 45;
tujv eotiv f, fJaotXeta tou 8eou.
et: Beati pauperes.et qui persecutionempatiuntur, quoniam ipsorum est regnum Dei.
III. Non arroganter hxc scribo. Paulus prseceptor vester est.
Wmc, fratres, non quod mihi arrogem, scribo
vobis de justitia ; sed quia vos provocastis me.
Neque enim ego, neque alius mei similis beati et
gloriosi Pauli sapientiam assequi potest00; quicum
csset apud vos, coram hominibus tunc viventibus
perfecte ac flrmiter verbum veritatis docuit ; qui et
ab^ens vobisscripsitepistolas inquassiintueamini,
sedificari poterilis in fide, qure vobis est data,
qutcque est mater omnium nostrum 17, subsequeute spe, prsecedente charitate in Deum et in C
Christum et in proximum. Si quis enim intra haec
fuerit, mandatum justitioe iraplevit ; nam qui charitatem habet, longe est ab omni peccato.

Taura, iSeXtpoi, oux tiu.auTtJ) ETttTpEt}/a; Ypitft iixiv


TCEpi tt-; Stxaoauvr,; (57). iXX' e-rcei 6u.eTc trpotwxaXeaaafle u-E- Oute -fip evu), oute SXXo; 6'ijoio; Ijio!
SuvaTat xaTazoXouOr,aat ttj aotp(a tou tjtaxaptou xi'
IvSo^ou UajAtju' o; yevojjievq; ev &<u'vi ^3 P0*"
u)tcov tu>v tots ivOpojTctov ISiSaJev ixpiStui; xa! 8i6a(u)c tov TtEpt iXr.OEtac; \6yw 6; xat iraov ujitv
EYpaijjEV iTctaxoXit; (58), e!; a; liv evx'JTCTT)TE, 80vTjOr^creo-Oe o,xo8ou.eia0ai ei; tt,v SoSeTaav ju.tvTc(nt/,
1Tl? l'!' *$" 7livxu,v ^ (5?}' ', !iiraxoXouOojot,; ttjc; eXtcISoc;, Tzpoifoiar^ tt,; iviTCT|C., Tfjc
eI; 8eov xai Xptaxov xai ei; t6v tcXtjoiov. 'Eiv fi?
xi; xouxtov evto; 9\ (60), TCETcXr-ptoxEV IvtoXtjv otxatoa'JVTJ<; 6 Yc<P y_u)V i YaTCT^v, (xaxpav eart tcoot,;
iu.otpTta;.

IV. Fugiamus avaritiam; doceamus nos ipsos, uxores et viduas.


Principium autem omnium malorum est habendi cupiditas 18. Scientes ergo, quod nihil
intulimus in hunc mundum, sed nec auferre quid
valemus 19, armemur armis justitiae 20, et doceamus primum nos ipsos, ambulare in mandato Do-

'Apvj?) 81 TcivTtov y^aXeTctbv ipiXipYupfa. E!6aTc


ouv 6'ti ou8'ev Etar,vEYxau.ev ei; tov xotjjiov, i\).
ou8'e EfevEvxeiv ti Eyofjtsv, 6irXiat6u.e0a toT; 6itXou
ttj; StxatoauvTjc;. xai StSifojjjtev iauTou; rcptoTOv. itopeueaOat ev tti evxoX^ tou Kupfou (61)' eneiTa *.v.

7IPetr. i, 21. 8 Act. xvm, 31. I Cor. vi, 14 ; II Cor. iv, 14; Rom. viii, H. 10 I Thess v, 22. "I
Petr. iii, 9,
' Matth. vn, ).
13 Luc. vi, 37 ; Matth. vi, 12, 14.
'* Luc. vi, 36.
'5 Matth. ra, 2;
Luc. vi, 38. ' II Petr. iii, 15- " Gal. iv, 26. '8 I Tira. vi, 10. ' Ibid. 7. M Ephes. vi, 11.
2) Cfr. Ign. ad Smyrn., c. 6, ad Trall. c. 9, ad D s- Lucaj in animo habuilse? Crednero, qui {Bei
trage zur Einleitung in dic bibl. Schriften i, 21) viSmyrn. c. 2 : cb; . . . eauTov ivEarr(ae'
detur suspicari, xq) Ttveuu.aTt apud S. Matthamm
(53) Ita Jacobsonus ex codd., pro vulg. (jtvr,jjtoassumentura esse recentioris ajvi, neutiquam asve JTavTe;.
54) Simili fere modo varia loca ex Evangeliis in
senliri possum. Id.
(57) Similiter loquitur S. Ignatius in Epist d
unum contraxit Clemens Romanus ep. i, c. 13.
Ephesios c. 3' Ou 8taTaaao(jtat uu.Tv Jj; tov ti.
Confer Proiegomena nostra ad Epistolas S. CleC58) Epistolas de una epistola dici monet Co:
mentis, n. 3.
telerius, qui et plura exempla afferi. Consentit pi
(55) Pnepositionem lv, quam deletam vult SmiDe Wette, Binl. in d. N. T. edit. tertia, <M,
thius non agnoscunt codd. Laur. Vat. Jacobson.
(56) Smithius et Ruchatus addunt ex veteri innot. d.
tcrprete et e S. Matth. v, 3, Tti itvsuu.aTi (post
(59) Ita Jacobsonus ex tribus codd. Alii uu>vTCTioyo!), quam quidem vocem omiltitS. Lucas vi,
(60) Addendum TcXripr,;. Routh.
20. Quid autem velat, S. Patrera locum parallelum
(61; Similia leguntur in epistola i Clera. Roa5'

1009

EPISTOLA AD PHILIPPENSES.

1010

Tic vuvaTxac ujiiov iv tri SoOsterji autat,- TciercEi xa! ^ mini, deinde et vestras uxores, ambulare in fide
ipsis tradita et in charitate et castitate, amantes
ayoLizri xstt avvEta, crcspYoucrac touc sauTibv avSpac
viros suos in omni veritate, ac diligentes cunctos
ev r.&Tfr aXr,0eia, xa! afaTKberac TtivTac s!; ftxou 'ev
a;qualiter, in omni continenlia, et erudire fllios in
nijT| SYxpaTsia, **' ti Texva TcaiSsustv tt,v 7taidiscipliua timoris Dei ; viduas vero doceamus, esse
ostav tou <pd6ou tou 6e"u ^62)- xic xri?3; ato<e>povodcrac TtEpi Tf,v tou Kupfou Tciemv, EVTUYyavodaac
prudentes circa fidem Domini, interpellantes sine
ao!aXt!itT(i)? Ttspt Tta/Ttuv, fjtaxpiv oiierac TtaerrjC Staintermissione pro omnibus ",longe recedentes ab
ooAr]c, xitaXaXta;, '{jeuSojjctpTupia;, tpiXapvupfac xai
omni calumnia, detractatione, falso testimonio,
tcivtoc xaxou- yivio<ry.QJ<j<x<; 6Tt eiert OuertaetTrJpiov
avaritia et omni malo ; cognoscentes, quod altare
Dei sint, et quod ille omnia clare perspiciat, ni(63) 0eou, xa;. 6'ti navTa (jitufioaxoTtETTai (74), xa: XeXrjOsv auTov ouSev, outs Xoftaptujv, oute Evvot<ov, oute
hilque eum lateat, nec raliociniorum, nec cogitati tujv xpujtTtov ttjc xapoiac.
tionum, nec quidquam occultorum cordis.
V. Officia diiconorum, juvenum et virginum.
EtSdTec ouv 6'ti 8eoc oi (jtuxTTjpfijtTat, d<pe(Xo- |j
Scientes ergo, quod Deus non irridetur 2,(
(jlev ijjitoc ttjc evtoXtjc tou xat Sd;T)C 7tepntaTeTv.
debemus digne mandato ac voluntate ejus ambu'Ofjoitoc Stixovot aijtSfiTtToi xaTsvtoictov outou tt,c
lare. Similiter diaconi in conspectu jubtitiie ejus
OixatoeruvTjc, <bc 8eou xai Xptrtou v63) Oeixovot, xal
inculpati esse dcbent, sicut minislri Dei et Christi,
oux iv0p<o7ttov fjtr, StaSoXot, (jtfj 81X0^01 (66), iepiXipnon hominum ; ne calumniatores sint, ne bilinvupot, ivxpaTETc TtEpt Ttivta, EuerrcXavjrvoi, E7ctu.EXsTc,
gues **, nec avari ; sed continentes in omnibus,
TtopEudfjtEvot xaTi ttjv iXrjOstav tou Kup!ou, 0; svemisericordes, seduli, incedentes juxta veritatem
Domini, qui omnium minister faclus est M ; cui si
veto Stixovo? itivTtov t}) eav EuapETTTjtrtojjtev sv Ttjj
vuv attovt, iTtoXTjt|j6ijtE0a xat t6v (jtsXAovTa, xafltbc
in hoc sodcuIo placuerimus, recipiemus et futurum,
6iteeryjTO Tjjj.tv IveTpat flf*3? y- vexptbv, xat 6't'. iv
quemadmodum pollicitus est nobis, quod resusciTtoXiTeuejtofjtefla ijitoc auTou, xai erutiSacriAeueTotabit nos e mortuis, quodque, si digne ipso viva(Jtev (67) auTtjj, efye TctoTeuoiisv. 'Ofo!toc xat
mus "^5, etiam cum eo regnabimus 2', siquidem
vetoTepot afjtEfjntTot sv Ttaat, 7tpo TtavTo; TtpovoouvTEC
credimus. Simili modo et juvenes in omnibus inavvEiac, xat yaXtvavtovouvTEC eauTouc iito TtavTOc
culpabiles sint, ante omnia solliciti de castitate,
xaxou. KaXov vip to ivaxoitTEcrOat (68) atto Ttbv etii"
ac se ab omni malo refrenantes. Bonum enim est,
Qutittov Ttov (69) ev tmj x(5(t;j.oj, oTt Ttaua ETttfluu.!a p abscindi a cupiditatibus hujus mundi, quia omnis
xaTa tou TtvEutjtaToc; orpaTSUETaf xai oute Tt<5s cupiditas militat adversus spiritum", et nevot, oute [jtaXaxoi, outs iptTEiioxotTat paatXetav eEoi)
que forntcarii, neque rnolles, neque masculorum
concubitores regnum Dei possidebunt t8, neque
xXr^povotJiTjtTOuaiv, oute 01 TtoiouvTSt; Ta aTOTta.
qui absona faciunt. Quare oportet ab bis omnibus
A16 Oeov aTtiy^Ecrflai iTCo nivTtov tout<ov, uitoTaaabstinere, subjici autem presbyteris et diaconis,
crojjisvouc; TOtc; 7cpe<jt5uT6poic; xat Staxdvote;, <b<; 6eij
xai XpttjTtj) (70)- Tat; TcapOsvouc; Iv atj.totJ.tf) xai
tanquam Deo et Christo ; virgines vero oportet in
*TV0 'uvEiSrJcTEt TceptTtaTETv.
immaculata et casta conscientia degere.
VI. Officia presbyterorum et officia commtmia.
Kat ot TtpscjtluTspoi Sik EU77tXavy^ot, etc. TcivTac
eXETjfxovsc;, eTCttTTplcpovTs; Ti aTtoTtSTtXavTjtiEva (71),
ETttcrxE7CT<5fJtEvoi TcivTac atjflevttc, fxirl ifiEXouvTEc
y/TJpac, -f] Sptpavou, t] Tciv^TOC" iXXi TtpovoouvTEC
iei tou xaXou lv<i7ttov 8eou xai avApt07t<ov, iTtey/<5fj.tvot TticjT)c SpY^c, TcpoatoTcoXTnljlac, xpiaetoc D

Et presbyteri sint ad coramiserationem proni,


misericordes erga cunctos, aberrantia reducentes,
visitantes infirmos omnes, non negligentes viduam, autpupillum, aut pauperem ; sed t. solliciti
semper de bono coram Deo et hominibus ,9. abstinentesabomniira,acceptionepersonarum,judicio

** I Thess. v, 17. Gal. vi, 7. !3 I Tim. 111, 8. Matth. xx, 28. * Philipp. 1, 27.
" IPetr. 11, 11. * ICor. vi, 9, 10. * Rom. xn, 17 ; II Cor. vm, 21.
ad Corinth., capp. 1 et 21. Cfr. Prolegomena nostra
ad Epistolas. S. Clementis, n. 3.
(62) Sc. StSiiJwfJiev eauTOuc.
(63) Ita Jacobsonus ex tribus codd. et vet. interprete. Alii flujtacrcTjpta. Constitutiones apostolorum lib. 11, c. 26, hanc comparationem viduarum
cum altaribusaPolycarpo mutuatas esse videntur.
(64) Ita Jacobsonus ex cod. Vatic. Alii -rjtjitov
axoTctTTat. Cfr. 1 Clem. ad Cor., c. 41.
(65) Ita Jacobsonus cum tribus codd. et vet. interprete. Huic lectioni etiam Syriacum hujus Epistolse fragmentum favet, quod Curetonus, p. 34,
d*,
(cfr. sup. p. 154) nobiscum communicavit. Alii
lii le-

26 II Tim. 11, 12.

gerunt Jv Xpttrcijp.
(66) Ita Jacobsonus e tribus codd.
(67) Legendum pautXEucjojjiEv cum codd., non
j3acriXEucriofjtsv eum libris impressis. Jac.
(68) Ita Jacobsonus ex tribus codd. et vet. interprete. Male alii ivaxuTCTEerflat, emergere.
(69) Addidit Jacobsonus Ttov ex cod. Vatic.
(70) Polycarpus episcopi non facit mentionem,
quippe qui, verecundia impeditus, eum nollet cohortari. Vide Rothe, Anf. p. 409 sq.
l71) Lege touc i7to7tTcXavTjti.svjuc, nisi forte
7cpci6aTa intelligatur. Jun.

1011

S. POLYCARPl MARTYRIS

1012

injusto ; longe recedentes ab omni avaritia; non cito A iolxou- jjtaxpiv ovtec Tcajrjc tptXapYUpiac u.rj -j.
X^ojc iustsuovte; xaTa Ttvoc' (ifj ircdTOfiot Iv xp!
credentes adversus aiiquem ; non severi nimium in
aei, stSiTEc 6'xt TtavTEc tjoetXsTa'. ttau.ev aujictlzc,
judicio,scientes, nos omnes debitores esse peccati.
Si ergo deprecamur Dominum, ut nobis dimitlal,
Ei ouv osou.sfla tou Kuptou 'tva f,|juv itp^, ooilXo(jtEv xai f|u.stc atptsvaf aTcsvavTt vip tujv toj Kudebemus et nos dimittere 30 ; nam coram Domini et
ptou xai 6eou ETu.Evio)8aXu.tov, xat i Ttavtac 5i
Dei oculis siimus, et a omnes ante tribunal Christi
napaorjjvat Ttj) pr]jjtaTi tou XptaTou, xai imjzm
stare, et unumquemque pro se ralionem reddere
IfKip lauTou Xoyov Souvat. Outojc ouv SouXcjiu)oportet31. Sic itaque serviamus illi cum timore
u.iv auTUJ jjtETa tp<56ou xat Tcaaric EuXa6s(a(;, xa6ui;
etomni reverentia, sicut pracepit ipse, et apostoli,
qui nobis Evangelium annuntiarunt, et prophetffl,
autoc EVEtEtXaxo, xat ol EuaYYEXtaajjiEvot f,u.w (72)
ditoaxoXot, xat o\ Tcpo<pfJTat, ol npoyr1piavTE; tfyv
qui Domini nostri adventum proBsignificarunt ;
eXsucnv tou Kuplou fjtjuuv' rjXujTai TCEpi to xiXov,
studiose, quod bonum est, sectantes, abstinentes
iTtEyou.Evoi Ttjjv axavSaXujv xat tujv J/suSaSiXstov
a scandalis et a falsis fratribus et ab iis qui in
Xa! TU)V EV UTCOXpilEl tpEptJVTOJV TO OVOfJta (7b) TOJ
hypocrisi nomen Domini ferunt, qui vanos homines in errorem inducunt.
B Kupiou, o"tivec iTcoirXavuxn xevouc avOpionouc..
VII. Fugite Docetas, et perseverate in jejuniis et oratione.
lli; Y"Pi '< ^v H-7) 0U.^0Tfi< 'Ii|w3 Xpicnov
tv aapxt eXrjXuOiivai, 'AvTiXpiaTOC etrtf xai 5c.iv
(XT, 6;j.oXoy^ to u.apTuptov tou o-raupou, ex tou Sta66Xou ear!- xai oc 8v (xefloSEurj xa jVoY"-a tou Kopfou itpoc Tac I8!ac ETCtfluuJac, xat Xsyti, ttrjt
dvaaraaiv u.tjte xpiatv eivat, outoc itp<OTOTOx<5; stc:
tou XaTava. Ato aTtoXedrovTSt; (74) tt(v u.aTa'.0T>;ta
tuJv tcoXXiov xal xa< iJ/su8oSi8aaxaX(ac (75), euItov
l apy_r;t; fjjjuv TtapaSoOevTa XiJyov ETCttrTps<)io)ij,sv,
severantes in jejuniis, precibus rogantes omnium
vTjtfOVTE? itpoc Tac eu)tic, xal TtpocrxapTspoOvTEs
vrjarefatt;, SsTjOEatv atTOUu.Evot xov TcavTETcdsTrv
conspectorera Deum, ne nos inducat in tentationem *, sicut dicit Dominus : Spiritus quidem
6e6v, jjtfi eiaEvEYXEiv fj|Jtat; ttt; TCEtpasjjjiv,
promptus est, caro autem intlrma sc.
fj xaflojt; eTtcev 6 Kuptoc T6 jjtev Tcvtujxa Tcpiflutiov,
f) Se aipc] aaflevrji;.
Omnis enim qui non confessus fuerit Jesum
Christum in carne venisse, Antichristus est ** ;
et qui non confessus fuerit martyrium crucis, ex
diabolo est ; et qui Eloquia Domini ad desideria
sua traduxerit, dixeritque nec resurrectionem nec
judicium esse, hic primogenilus est Satanai. Ideo
relinqucntes vanitatem multorum et falsas doctrinas, ad traditam nobis ab initio doctrinam revertamur38, vigilautes in orationibus 3i et per-

VIII. Perseverate in tpe et in patientia.


Indesinenter ergo perseveremus in spe nostra
et pignore justitia nostrs, quod est Christus Jesus,
qui peccata nos tra in corpore suo super lignum
pertulit s7, qui peccatum non fecit, nec inventus
est dolus in ore ejus 3S ; sed propter nos, ut in
ipso vivamus", omnia sustinuit. Imitatores igitur
simus patientiffl ejus ; et si patiamur propter nomen ejus ", gloria illum afliciamus. Hoc enim
exemplum nobis posuit in se ipso, et nos id
credidimus.

'ASiaXEtTtTiot; ouv TcpoaxapTEpiojjiev ttJ eXrloi


fjfjttjjv xai Ttj) ap'pa6iovt *?,$ StxaioatjvTjC fjjitov, 5;
IffTt XptaTiJc 'ItjOouc, &c ivTjveYxev f;jiu>v ii;
iptapTtac tu^) '8itp atojjtaTi Itci to J-uXov, 8; i|i'JT(av oux eTcotrjisv, ou8e eupiOrj SoXoc sv tuj sto|UTi
auTou- iXXa 8t' f|(Jtac, "va Jrjaujjjttv sv aaw,
iravTa 6TcejjtEtve (76). MtjjtT,Tat ouv YEV0U{iE"a TT"
6tco(Xovt]c auTOu" xat ilav Tcaa^tojjtsv 8ti to ovojjj
auTou, 8ojaiJu>u.ev (77) auT<5v. Toutov y"P Tita', ~1""
6TCOYpotu.|Jt6v eOtiXE 8t' sauTOu, xai fjptEtc touto (78)
D ETctaTeuaatjtev.

IX. Exerceatis patientiam exemplo lgnatii, etc.


Rogo itaque vos omnes, ut obediatis verbo ju-

(79) HapaxaXtu ouv itavTac 6(Jiac TcetOipy^Eiv tt>

80 Mtth. vi, 12, 14. 3I Rom. xiv, 10, 12. 3t I Joan. iv, 3. M Jud. 3. * I Petr. iv, 7.
M Matth. n,
13 ; xxvi, 41. M Matth. xxvi, 41 ; Marc. xiv, 38. " 1 Petr. n, 24. 3 Ibid., 22. *> I Joan. iv, 9. w Acl.
v, 41 ; I Petr, iv, 16.
(72) Ms. fijjtac.
(73) Cfr. Ign. ad Eph. c. 7 : 8oXiu TtovrjptTj t8
ovojjia Tcspt<p4pEtv. Jac.
(74) Ita ex tribus codd. restituit Jacobsonus pro
vulg. iTcoXtTtivTEc. Polycarpus respexisse videtur
locum S. Clementis, ep. i ad Corinth., c. 7.
(73) Cfr. supra c. 2.
(76) Cfr. Ign. ad Polyc. c. 3 : tov xot^ itavTa

xpoTtov 8t' f|(Jiac &TcojJtE!vavTa.


(77) Ita Jacobsonus e cod. Medico-Laurentiano.
Vulg. 8ol-a!Jou.Ev.
(78) L toutuj' vel, si retineatur touto, sabintellige ETvat Smith.
(79) Totus hic locus usque ad ivatrcavra est al
Eusebio repetitus, Hist. eccl. m, 36.

1013

EPISTOLA AD PHILIPPENSES.

Xoy<h (80) XV 8ixaiojivjj, xai ijxeiv itauav uito- \


(xov/jV, ijv xai (81) foexe xax' otpOtXu.oui;, ou H<Svov
l-i toT paxapfoic 'lYvaxItjj xai Zu>o-iu.to xai 'PoufV (82), iXXi xai ev aXXotc xoTc ef uu.tov, xat ev
auTtf) HxuXto xai xoT XoctoT; iTtoaxl5Xot<; Tcsiteunivou; (83), oxt ouxo; navxe? oux e' xevdv eopau:ov,
dXX' ev 7ttTxet xai Sixatoo-uvfl- xa! 6'xi ei; xov 6961Xojievov aixoT; xoVjv eiai ixapa xtjj Kuptt (84), t}>
xat o-uvlitaOov. Ou fip xov vuv T^aTtTjo-av, aitova,
iXXi xov uitlp tju.ujv iitoOavdjxa, xai 01' tju.5 6116
[xou 6eou avaruaOevxa (85)] (86).
X. Adhortatio

1014

stitiaB, et omnem patientiam exerceatis, quara et


oculis ipsis vidistis. non solum in beatis Ignatio
et Zosimo et Rjfo, sed etiam in aliis, qui ex yobis, ac in ipso Paulo caHerisque apostolis ; utque
sitis persuasi, quod hi oranes in vacuum non cucurrerint M, sed in flde ac justitia ; et quod in
debilo ipsis loco sint apudDominum, cum quo et
passi sunt. Non enira prasens saeculuni dilexerunt,
sed eum,qui pro nobis mortuus est.ac propter nos
a [Deo est resuscitatus].
ad virtutes.

(Desiderantur Grseca, quse sequentibus respondeant, prseter pauca, qwe servavit Eusebius, quxque ad
caput Xlll pertinent. Latina autem exstant in veteri a Jacobo Faber Stapuleasi a. 1498 Parisiis
evulgata.)
In his ergo state, et Domini exemplar sequimini, flrmi in flde et immutabiles, fraternitatis
amatores (87), diligentes invicera, in veritate sociati, mansueludinem Domini (88) alterutri praestantes,
nullum despicientes. Cum potestis benefacere, nolite differre, quia eleemosyna de morte liberat **.
Omnes vobis invicem subjecti estote, conversationem vestram irreprehensibilem habentes in gentibus
**, ut ex bonis operibus vestris et vos laudem accipiatis, et Dominus in vobis non blasphemetur. Vte
autem illi, per quem nomen Domini blasphematur **. Sobrietatera ergo docete omnes ; in quaet vos
conversamini.
XI. Contristatus sum pro Valente ; cavete vobis ab avaritia.
Nimis contristatus sum pro Valente,qui presbyter factus est aliquando apud vos ; quod sic ignoret is
locum, qui datus est ei. Honeo itaque vos ut abstineatis ab avaritia (89), et sitis casti et veraces. Abstinete vos ab omni malo. Qui autem in his non potest se gubernare,quomodo alii (90) hoc pronuntiat, ? Si
quis non abstinuerit se ab avaritia, ab idololatria coinquinabitur, et tanquam inter gentes judicabitur.
Qui autem ignorant judicium Domini ?Annescimus,quia sancti mundum judicabunt *5 ? sicut Paulus
docet (91).Ego autem nihil tale sensi in vobis.vel audivi.in quibus laboravit beatus Paulus (92),quiestis
[laudati (93)] in principio epistolm ejus.De vobis etenim gloriatur in omnibus Ecclesiis, qu Deum solae
tunc cognoverant ; nos (94) autem nondum noveramus.Valde ergo,fratres,contristor pro illo et pro conjuge ejus ; quibus de Dominus posniteutiam veram.Sobrii ergo estote et vos in hoc ; et non sicutinimicos tales existimetis *6, sed sicut passibilia membra et errantia eos revocale,ut omnium vestrumcorpus salvetis. Hoc enim agentes, vos ipsos sedificatis *7.
XII. lgnoscite ei. Deus vobis virtutes tribuat. Orate pro omnibus, eliam pro iriimicis.
Confido enim vos bene exercitatos esse in sacris litteris,et nihil vos latet ; mihi autem non est concessum modo (95). Ut his Scripturis diclum est : Irascimini et nolite peccare **, et : Sol non occidat
*' Philipp. 11, 16 ; Gal. 11, 2. ** Tob. iv, 11 ; xn, 9. * I Petr. 11, 18. ** Isai. lii, 5 etlgn. ad Trall. c. 8.
* I Cor. vi, 2. * II Thess. 111, 15. *7 I Cor. xn, 26. * Psal. iv, 5.
(80) I. q. niandato. Wocher.
C
(81 ) Kai ex tribus codd. restituit Jacobsonus.
(82) Teste Martyrologio Romano, Philippis in
Macedonia 18 Decembris celebratur natalis SS.
raartyrum Rufi et Zosimi.
(83) Conjunge lieec cuni itapaxaAto.
(84) Cfr. 1 Clem. Rom. ad Cor., c. 5.
(85) Ita leg. pro ivaaxivxa, quod Eusebius habet. Usser.
(86) Haac posteriora verba, uncinis inclusa, ex
Eu^ebii et Nicephori citalione supplevit Usserius.
Codices mss., nulla interposita distinctione post
l)izi. exhibent x6v Xaov xevov [i. e. xatvovl exotu:iJtuv, x. x. X., aquibus scilicet verbis incipiunt Rarnab.ne qu.T firfece supersunt Jac.
(87) Cfr. I Petr. 11, 17 ; tt,v iosXtpt5xT,xa i-pitaxe.
Jac.
(88) Domini restituit Jacobsonus ex cod.
Laur.
(89) Presbyter iste pecunias pauperum avertisse

videtur,cujus facinoris uxor ejus particeps fuerat.


Woch. Jacobsono autem et aliis 6 TtXeovexx] est
adulter, quia sua uxore non est contentus ; ut
docet Suicerus e Clem. Alex. Strom. m, p. 552 ;
avaritia, rXeove^ia, adulterium,cujus flagitii
et presbyter Valens et ejus uxor accusarividentur.
(90) L., aliis. Gall.
(91) Verba : sicut Paulus docet, Crednero
{Einl. 1. d. N. T. p. 445) suspecta sunt, quia Polycarpus nusquam nomen scriptoris ab ipso citati
proferat.
(92) Similia apud Ign. ad Magn. c. 11 et ad Trall.
c. 8.
(93) Hanc vocem addendam suadet Smithius.
Laus ea reperitur Philipp. 1, 5 sq.
(94) Per nos Polycarpum ipsum intelligit Usserius ; rectius forsitan Smyrnenses Cotelerius,
Sraith, Ruchat. Cfr. Act. xvi, 6, 12, cum xix, 10.
Jac
(95) Varie hunc locum explicuerunt viri docti.

1015

S. POLYCAKPI MARTYRIS

1016

super iracundiam vestram ". Beatus qui meminerit (96) ; quod ego credo esse in vobis. Deus autem
et Paler Domini noslri Jesu Christi,et ipse sempiternus pontifex, Dei Filius Jesus Christus, aediticet vos
in flde et veritate, el in omni mansuetudine,et sine iracundia,et inpalientiaetlonganimitate et tolerantia et castitate ; et det vobis sortem et partem inter sanctos suos.et nobis vobiscum et omnibusquisunt
sub ccelo.qui credituri sunt in Dominum noslrum Jesum Christum et in ipsius Patrem, qui resuscitavit eum amortuis60. Proomnibus sanctis orate.Orate etiam pio regibus etpotestalibus et principibus",
atque pro persequentibus et odientibus vos i8, et pro inimicis crucis : ut fiuctus vesler mauifestus sit
in omnibus, ut sitis in illo perfecti.
XIII. Epistolas vestras Antiochenis tradam. Vobis epistolas Ignatii mitto.
Scripsistisad me et vos et Ignatius, ut, si quis A (97) 'Eypatj/aTE jxoi xal 6jxeTc xai 'Iyvotio? (98),
forte [e Smyrna] in Syriam proficisceretur, vestias "va, lav xt; anep^^xat zli up!av (99), xai xi j;1
quoquelitteraseodeferret; quodquidem perficiam,
ui^tov aTcoxofjuo-Ti. Ypa(*[iaTa- bictp TtotTjO-oj, ejy ).mu
si tempus opportunum naclus fuero ; vel ego ipse, xatpov eSOetov, e?te iyw, e"te Sv Tri|i'|tD zpjjo-jvel per alium quempiam. quem legatum etpro vo- o-Gvxa xai irEpi ujjuov. Ta? Eirt<ixo).a? 'Ivvnloo (I)
bis mittam.Epistolas Ignatii, quas ad me misit, et x&c T:E;jtpOEttra.: tjjjuv uV auxoO, xai iXXat;, 5si;
cunctas alias quas habemus,ad vos misimus, sicut e"^o(jiev Tcap' t^(iTv, Eitint}/a^Ev 6;xTv, xafiti); evexe!mandastis;quas quidem huic epistolse subjecimus.
Xao-fls- a"xtvE<; UTroxExav(i5vat e'o-t x^ ETttaxoXj tiuEx eis magnum fructum percipere vobis licebit. tti- l\ uiv (jtEfaXa to<pEX7,9ijvai ouvi*o-Ecr8s. IlEpteXoutrt
Continent enim lidem et patientiam et ffidifica- vip tc(o-tiv xai uTrou.ovT,v xai iraaav olxooottT,*, tt,v
tionemomnem.adDominum nostrum pertinentem.
eI? t6v Kuptov T|(j.tiv ivr]xouo-av.
(2) Et de ipso Ignatio (3), et de his, qui cum eo sunt, quod certius agnoveritis, signiflcate.
XIV. Commendo vobis Crescentem. Valete.
Haec vobis scripsi per Crescentem,quem in prajsentem (4) diem commendavi vobis.etnunccommendo.
Conversatus est enim nobiscum inculpabiliter ; credo quia et vobiscum similiter. Sororem autem ejus
habebitis commendatam, cum veneritad vos.Incolumes estote in Domino Jesu Christo. Gratia cum oranibus vobis (5). Amen.

ANTIQUA VERSIO
EPISTOLjE S. POLYCARPl AD PHILIPPENSES.
(Cotelebids, Patres apostolici, ed. Amstelod. 1724, t. I, p. 190.)
Polycarpus, et qui cum eo sunt presbyteri, Eccle- g nostro Jesu Christo, suscipiens imitabilia verba
six Dei qux est Philippis, misericordia vobis, et dilectionis quam ostendistis in illis, qui prsamissi
pax a Deo omnipotente, et Jesu Christo Salvatore sunt, viris sanctis, decorosis ,3 vinculis connexis,
nostro abundet.
quae sunt coron eleetffi Deo, illius veri regni, per
I. Congratulatus sum vobismagniflce in Domino Dominum nostrum Jesum Christum ; et quiafirmi Ephes. iv, 26. M Gal. i, 1. 51 I Tim. n, 2. 52 Matth. v, 44. al. decoris.
Mihi sensus esse videtur : Vos librorum sacro- rant.ut ipsorum epistolam suo legato traderet ad
rum scientia polletis, qua ego adhuc non gaudeo. Antiochenos perferendam. His votis se responsuIgitur, ut in his libris dictum est,nolite itairasci, rum esse Polycarpus pollicetur.
ut peccetis.
(1) Designanlur duae, Iguatii Epistolae ; una ad
l96) Sc. hujus Scripturaj sacrse mandati. Alii Polvcarpum, altera ad Polycarpi seu Smyrnensem
legunt : crediderit.
Ecclesiam. Cot.
(97) Habentur ha;c Gra:ca apud Eusebium Hist.
(2) Ha;c iterum apud solum veterem interpretom
eccl., iii, 36. Cfr. supra c. 10. Cfr. de hoc capite exstant.
Hothe, Anf., p 483.
(3) Polycarpus de morte Ignatii jam certior fa(98) Vide Ign. ad Polyc, c. 8.
ctus erat(vide c. 9) ; sedcircumstantias.dicta, etc,
(99) I. e. Antiochiam. Ignatius (c. 7) Poly- ut videtur, ignorabat. Jac.
carpo mandaverat, ut ipse legatum ad Ecclesiam
(4) lla Jacobsonus. Vulg. in prasenti. ForAntiochenam mitteret, ob pacem restitutam, et (c. fj tasse Polycarpus scripsit : at! ptijrpt xou rapov-o;,
8)huic legato simulepistolas aliarum Ecclesiarum
semper, usque ad hanc diem. *
gralulatoriastraderet.PrffiterhocIgiiatiimandatum
(o) Ila Jacobsonus. Vulg. in gratia cura omniPhilippensesquoqueipsiPolycarpumprecibusadie- bus vestris.

1017

EPISTOLA AD PHILIPPENSES.

1018

tas fldei vestraB a principio usque uunc permanet, A mum, ambulare in mandatis Domini ; et post hoc
et fructificat in Domino Jesu Christo, quisustinuit etiam mulieres vestras, in ftde quse dala est eis, et
pro peccatis nostris usque ad inortem : quem dilectione, et castitate ; amantes suosviros inomni
resuscitavit Deus, dissolvens dolores inferni 84 : veritate etcharitate, diligentesomnes roqualiter in
quem cuin non videritis, nunc diligilis ; in quem omni conlinentia. et filios erudire in disciplina et
nunc non aspicientes, creditis ; credentes autem timore Dei. Vidua; vero pudicrecirca fidem Dei ingaudebitisgaudio inenarrabili.et glorificat, ^3; in lerpellent incessanter pro omnibus : elongantesse
quod multi desiderant introire ; scientes quia gra- ab omnibus diabolicis6' detractionibus,et falso tetia salvi facti estis, non ex operibus M, sed in stimonio, et ab omni malo ; cognoscentes seipsas,
voluntate Dei, per Jesum Christum.
quia sunt sacrarium Dei ; quoniam omnia Deus
II. Propter quod succincti lumbos vestros ",
prospicit, et nihil eum latet ; neque cogitatio, neservite Deocum timore68, et in veritate ; dimisso que conscientia, neque aliquod abditum cordis.
inani vaniloquio et multo M errore. Credite ergo in
V. Scientes ergo quia Deus non deridetur",
illum qui resuscitavit Dominum nostrum Jesum
debemus digne in mandatis ejus, et gloria ambuChiistum ex mortuis, et dedit ei gloriam 60, > et lare. Similiter diaconi inculpabiles sint in conspesedem in deztera sua : cui subjecta sunt omnia coe n ctu justitiae ejus, sicut Dei et Christi ministri, et
lestia, et terrestria, et subterranea 61 : cui omnis non hominum ; non criminatores, neque detraclospiritus servit ; qui venturus est judicare vivos et res, neque avari ; sed omnia tolerantes, in omnimortuos : cujus sanguinem requiret Deus ab eis bus misericordes, diligentes in omnibus,ambulanqui non crediderunt in euni : qui et resuscilavit
tes in veritate Domini, qui factus est minister omeum a mortuis : qui et nos rejuscitaturus est in
nium ; cui si complaceamus ,0 in hocsaaculo, pervita ", si fecerimus voluntatem ejus.etambulavecipiemus ea qua) futura sunt ; secundum quod rerimus in mandatis ipsius, et dilexerimus quae ipse
promisit resuscitare nos a moituis, etsi digne eo
dilexit : abstinentes nos abomni injustitia,hocest,
conversali fuerimus, et si crediderimus, conregnaa concupiscentia, ab avaritia, a detractione, a bimus cum eo. Juvenes similiter inculpabiles sint
falso testimonio : non reddentes malum pro in omnibus ; omnem ignorantiam " praevidentes,
malo, aut injuriam pro injuria 63, aut contume- refrenantes se ab omni malo. Bonum est enim abliam pro contumelia, aut maledictum pro maledi- scindi ab omnibusconcupiscentiis mundi.Quoniam
cto. Memeutote quod Dominus docensdixit: No- omnis concupiscentia adversus spirilum mililite judicare,ne judicemini ; dimittite, etdimittetur tat ; quia neque fornicarii, neque molles, nevobis : miseremini, et Dominus miserebitur ve- que masculorum concubitores, regnum Dei possistri. Qua enim mensura mensi fueritis, remetie- C debunt 7', neque illicila facientes. Propter quod
tur eadem vobis 64. Et quod dictum est : Beati abstineri oportet ab omnibus his. Subjecti estote
pauperes spiritu, et qui persecutionem patiuntur presbyteris et diaconis.sicut Deo et Christo. Virgipropter justitiam : quoniam ipsorum est regnum nes, immaculata et casta conscientia ambulate.
VI. Presbyteri simplices sint, in omnibus misecoelorum 65.
III. Hsbc autem, fratres mei, non a meipso im- ricordes, omnes ab errore convertentes, omnes inperans 66, scribo vobis de justitia ; sed quoniam firmos visitantes, viduas et pupillos et pauperes
vos provocastis. Propter quod neque ego.neque si- non negligentes; sedsemper providentesbonacomilis alius mei, poterit sequi sapientiam beati et ram Deo et hominibus 74. Abstinete vos ab omni
gloriosi Pauli ; qui fuit apud vos, et visus est se- iracundia, a judicio injusto, longe ab omni avaricundum faciem illis, qui tunc erant, hominibus : tiaestote : non cito consentiatis adversus aliquem,
qui docuit certissime atque firmissime verbum ve- ne praevaricemini in judicio ; scientes quia debitoritatis : qui et absens scripsit vobis epistolas; ad res sumus peccati. Si ergo deprecamur Dominum,
quas deflectamini, utpossitis aedificari in fide quae ut nobis dimittat ; debemus etiam nosdimittere7'.
data est vobis, quae est mater omnium nostrum, Ante conspectum enimoculorum Dominisumus; et
subsequente spe, proecedente dilectione, quaa est in D omnes oportet astare ante tribunal Christi, et
unumquemque pro se rationem reddere 76. Sic
Deo, et in Christo, et in proximo. Si enim quis
horum intrinsecus repletus fuerit mandatis justi- ergo serviamus ei cum timore, et omni reverentia ;
secundum quod evangelizaverunt nobis apostoli
tise, et habuerit dilectiouem, longe est ab omni
Domini, et prophetae annuntiaveruut adventum
peccato.
Domini nostri Jesu Christi : zelantes bona ; abstiIV. Principium autem omnium malorum est
nentes a scanditlis, et falsis fratribus, et qui in
avaritia. Scitote ergo, quia nihil intulimus in
hypocrisim portant nomen Domini, qui aberrare
huncmundum.nequeauferrepossumus67. Armemurarmisjustitiae; et doceamus nosmetipsos prifaciunt inanes homines.
M Act. u, 24. ,s I Pelr. i, 8. M Ephes. n, 8, 9. I Petr. i, 13. wpsal. n, H. M f. multorum.
60 l Petr. i, 21. " Pbilipp. II, 10. *' al. ad vel in vitam. 6 I Petr. iii, 9. M Matth. tii, 1 ; Luc. vi, 37.
65 Matth. v, 3, 10; Luc. vi, 20.
66 /. impetrans. 61 I Tiro. vi, 7.
M StoSoXixf,?.
'" Gal. vi, 7.
70 al. huic si placemus. '* ovvofo. " IPetr. ii, il. ,3 1 Cor. vi, 9. 10. 14 II Cor. vui, 21 ; Rom. xu,

47. 'b Matth. vi, 12, 14. 76 Roro. xiv, 10, 12 et U Cor. v, 10.

1019

S. POLYCARPI UARTYRIS

1020

VII. Omnts enim qu;non confitet.ur Jesum Chri- A ut abstineatis ab avaritia, et sitis casli et Teraces.
stum in carne venisso, hic Anticbristus est71; > et Abstinete vos ab omni malo w. Qui autem in his
qui non confitetur martyrium crucis, ex diabolo non polest se gubernare, quo modo alii pronuntiat
est; et qui deviaverit eloquia Domini ad propria hoc ? Si quis non abstinuerit se ab avaritia, ab idodesideria, et dixerit neque resurrectionem, neque lolatria coinquinabitur *, et tanquam inter genles
judirium esse ; hic primogenitus est Satanas. Pro- judicabitur. Qui autem ignorant *' judicium Dopter quod relinquentes vanitatemmultorum, etfal- mini ? An nescimus, qui sancti mundum judicasas doctrinas, ad illud quod traditum est nobis a bunt? sicut Paulus docet. Ego autem nihil tale
principio verbum revertamur.Sobrii simus in ora- sensi invobis,vel audivi, in quibus laboravitbeatus
tionibus 78, jejunia tolerantes ; et supplicationibus Paulus, qui estis in principio epistol ejus **. De
petentes omnium perspectorem Dominum, ne nos vobis etenim gloriatur in omnibus Ecclesiis, quae
inducat in tentationem 7 ; secundum quod dixit Deum solse tunc cognoverant ; nos autem nondum
Dominus : Spiritus quidem promptus est, caro noveramus (6). Valde ergo, fratres, contristor pro
autem infirma ,0.
illo etproconjuge ejus.quibus detDominus pceniVIII. Indefici^nter ergo toleramus propter spem tentiam veram'*'. Sobrii ergo estote etvo3 in hoc,
nostram et pignus justiti, quod est Jesus Chiiet non sicut inimicos tales existimelis, sed sieut
stus ; qui sustulit peccata nostra in corpore suo passibilia membra et errantia eos revocate, ut omsuperlignum ; qui peccatum non fecit,necinventus nium vestrum corpus salvetis. Hoc enim agentes,
est dolus in ore ejus ', sed propter nos omnia vos ipsos aedificatis.
sustiuuit, ut vivamus in ipso. Imitatores ergo effiXII. Confido enim vos bene exercitatos esse in
ciamur tolerantia? ejus : et, si passi fuerimus pro sacris litteris, et nibil vos latet , mihi autem non
nomine ejus, glorificemus eum.Iloc enim nobis in- est concessum modo. Ut his Scripturis dictum est :
dicium posuit de seipso ; et nos hoc credidimus. Irascimini, et nolite pcccare **. Et ; Sol non
IX. Rogo igitur vos omnes insistere verbojusti- occidat super iracundiam vestram *. Beatus
tiae et patientiae, quam et oculata fide vidistis,non qui meminerit ^7, quod ego credo esse in vobis.
solum in beatissimis illis Ignatio et Zozimo et Rufo, Deus aulem et Pater Domini nostri Jesu Christi,et
sed et in aliis qui ex vobis sunt, et in ipso Paulo, et ipse sempiternus Pontifex, Dei Filius, Christus Jecacteris apostolis : confidentes quia hi omnes non in sus, OBdificet vos in fide et veritate, et in omni manvacuum cucurrerunt 8*, sed in fide et justitia ; ct ad suetudine, et sine iracundia, et inpatientia et londebitum sibi locum a ** Domino, cui et compassi ganimitate et toleranlia et castitate ; et det vobis
sunt, abierunt ; quia non hoc smculum dilexerunt,
sortem et partem inter sanctos suos.et nobis vobissed eum qui pro ipsis et pro nobismortuusest. et C cum, et omnibus qui sunt sub ccelo, qui credituri
a Deo resuscitatus.
sunt in Dorainum nostrum Jesum Christum et in
X. In his ergo state, et Domini exemplar sequi- ipsius Palrem, qui resuscitavit eura a mortuis9*.
mini ; firmi in fide et immutabiles, fraternitatis Pro omnibus sanctis orate. Orate etiam pro regiamatores, diligentes invicem, in veritate sociati> bus et potestatibus et principibus **, atque pro
fnansuetudinemDomini alterutri praestantes ",nul- persequentibus et odientibus vos ', et pro inimicis
lum despicientes. Cum potestis benefacere, nolite crucis ; ut fructus vester manifestus sit in omnibus,
differre : quia eleemosyna de morte liberat w. ut sitis in illo perfecti.
Omnes vobis invicem subjecti estote ; conversationem vestram irreprehensibilem habentes ,s in
Apud Rusebium, Hist.
XIII. Scripsistis mihi
ger.tibus ,7 ; ut ex bonis operibus vestris et vos et vos et Ignatius, ut si eccl. iii, 36. ' Efpa^atj
(xoi xat 6ueT? xat 'l^vi.
laudem accipiatis,et Dominus in vobis non blasphe- quis vadit ad Syriam , de- tto?,
Tva eav tt amipyr, .
feral litteras meas, quas
metur. Vae autem illi, per quem nomen Domini fecero ad vos, si habue- tat eU -uptav, xat tj
blasphcmatur ^8. Sobrietatem ergo doceteomnes, rimus tempus opportu- rtap' 6utl>v (Nicephorus 1
num. sive ego, seu lega- Cap. 19, T,|_ti>v) aTCOXOuf
in qua et vos conversamini.
jv tus quem misero pro vo- o-fl Ypauuata" 6'itep Ttotr)_
XI, Nimis contristatus sum pro Valente, qui pre- u
bis. (7) Epistolas sane ato (8), eav Xaoco xatp6v
sbytor factus est aliquando apud vos ; quod sic Ignatii, qutc transmissa: eufleiov, e'"te eycu, e/te 6*v
ignoretis locum qui datus est ei. Moneo itaque vos
sunt vobis * ab eo, et Tieu^to itpeT6e'jaovTa xij
17 I Joan. iv, 3. 18 I Petr. iv, 7. 7* Maltli. vi, 13 80 Mallh. xxvi, 41. 81 I Petr. n, 24, 22.
Phi.
lipp. ii, 16. * al. cum. ** al. prsesentantes. ** Tob. xn. 9. *6 al. considerantes. ,7 I Petr. n, 12.
18 Isa. lh, b; i. Iguat. ad Tralt. 8. * I Thess. v, 22. Ephes. v, 5 ; Col. m, 5. cl al. Quis ignorat.
I Cor. vi. 2. ,rPhilipp. i. * al. vestram. 5 Psr.l. iv, 5. M Epbes. iv, 26. 7 al. crediderit. Gal.
i,l. ITim. n, 2. ' Matth. v, 44. Vnobis.
(6) In omnibus Ecdesiis, quse Deum solx tunc
cognoverant ; nos autem nondum noveramus. Per nos
Polycarpum intelligit Usserius. Kgo Smyrnenses.
Vide cap. 3. Cot. iVos autem nondum noveramus.
Vixisse nis verbis se innuit, cum suas Paulus ad
Ecelesias scripsit epistolas, licet nondum Christo
nomen dedisset. A quo tempore, oum ad annum

i.sque Christi 169, quo martyrium subiit, vitam ille


produ.terit ; adraodum longarvum illum fuisse necesse est. de quo in Piailoquio, Smyrnaeorum de
excessu ipsius Epistol prafixo, diximus. Usseb.
(7) Photius, Bibliolh , cod. 126.
(8) T4 irap' ujAtov anoxo|i{sT| YP^KH1"*, owp
Koi^atu, Pro Ufxuv, iu Nicephoro et quibusdam Eu

4021
aliasquantascunqueapud
nos habuiraus, transmisimus vobis, secundum
quod mandastis : quffi
sunt subjectae huic epi stoliB, ex quibusmagnus
vobis erit profectus.Con-

EPISTOLA AD PHIUPPENSES
itept 6u.u>v. Tie; eTciTtoXic
'lfvrctoo t Tteu.cpflsto-ac.
t,u.iv uTc'auTou (9), xai
aXXa; 6'aa; e'.')(ou.iv icap'
tju.iv (10),
eTdu.^au.ev
uatv, xr.flu>; evsTstXaoOea'iTivEc uTtoTeTayuivai et-

<ri ttJ eTcto-coXfj TauTr)1 sttov (ievaXa iuotXT)fl^vat


Suvr^seatie.
flepte^ouut
yip .ttuTtv xat urtouiovTjV,
zat Tcajav otxooou.T|V tt^v
elc; tov Kuptov TJU.6JV avr;xouaav.

1022
tinentenimfldem.patien"
tiara et oranem asdificationem ad Dominumnostrum perlinentem.

Et de ipso Ignatio (11), ut supra in fine epistolx.

MONITUM IN SUBSEQUENTIA FRAGMENTA.


(Galland., Vet. Patr. Biblioth-, I, Proleg., p. lxv.)
I. Exstant fragmenta V Responsionum Capitulo- A mentaquorum maxiraam partem vetustas consumrum S. Polycarpi Smyrnensis episcopi, quaa circa psit,recenset etiam Responsionum Polyraipi librum,
saeculi vi medium Victor Capuanus e Graico Latine
unde quinque illa fragmeuta quse a Feuardentio
reddita, Catenx in iv Evangelia intexuit. Eapriedita sunt, Latine reposuit Victor Capuanus. Ita
mus edidit Parisiis 1575 Franciscus Feuardentius
quoque Georgius Bullus (16) qui ex aliisPolycarpi
in calce Adnotationum ad Irenaai lib,m,cap. 3, ex Epistolislrenaeo memoralis quaiinlerciderunt,esse
ms. codice Virduni reperto ac vetustissimis chara- desumpta ejusmodi fragmenta non aspemanda,
cteribus exarato, ut ipsemet testatur.Eadera dein- omnino verisimile arbitratur : adeo ut ex eorum
ceps evulgarunt Halloixius (12), Usserius (13) tertio, velut Polycarpiano, de FiliiTq) 6u:douo-iu) argumentum deproraat.
aliique.
II. Dubitant vero alii, quos inter Halloixius et
De horum fragmentorum sinceritato, varia circumfertur virorum eruditorum sententia.Tanquam
Usserius. Et ille quidera nonnulla forte iis fragmentis assuta existimat ; cujusmodiest illud.quod
legitima videtur agnoscere GrotiusMi), dum excitans Polycarpum interprete Victore Capuano, intesub finem secundi occurrit : Legitur et in dolto
grum fragmentum v exscribit. Neque aliter illuferventis \olei, pro nomine Christi, beatus Joannes
stris Huetius (15) : siquidem inter antiqua monu- B fuisse demersus. Neque enim, inquit, Polycarpus,
sebii exemplarib. legitur T|(jtu)v, quod et Rufinus
secutusfuisse videtur,cum reddidit,deferat litteras
ad vos, et Polycarpi vetus interpres cum vertit
Deferatlitteras meas.quns fecero ad vos;ita enim
illud, 6'Tcep TcoiTJou, exprimere volebat : quod non
animadvertens Jacobus Faber,quas et dedero ad
vos, bicsubstituit; contra manuscriptorum fidem.
Ubi tamen et noslrum hunc Polycarpi et Eusebii
interpretem Hufinum deceptum fuisse apparet,de
litteris ad.Philippenses detorendisistaaccipientem
cum ad Antiocnenos dandua iitterae intelligantur ;
vel ab ipsis Philippensibus, si Tca:>'6u.tuv, vel aPolycarpo, et Smyrnaeis suis, si Ttap'fjU.u)v hic legenduin fuerit ; quod posterius ex Ignatii verbis illis,
in Epistola ad Smymxos, firmamentura accipit:
"0 Itfavrj u.ot atov, touto eotiv, coote Tceu.ij/ai Ttva
xu)v ufiETeptov (jteT'eTcicrToX^c, "va oovoo^aorri tt,v xxTa
eov auTot? Yevou.svrjv euoti.v. Quod mihi dignum
factu est visum, hoc est : utaliquem vestrum mit- (
tatis cum Epistola (ad Antiochenos videlicet in Syria),ut una cum illis glorificet Deum de tranquillilate, quain in Deo conseculi sunt. Usskb.
(9) Tic; ETCiaroXic, 'I-fvaTtov Ti Tceu.tpOeta-at;
f,u.Iv 6tc' auTou. lta locum hunc citant Eusebius,
Nicephorus, et Graecus Actorum Ignatii scriptor
anonymus : qnam legitimam esse lectionern.agnoscit etiam Baronius, pro qua vetus Latinus Polycarpi interpres hic habet : Epistolas Ignatii,qua)
transmissie sunt vobis ab eo, ubi illud, ab eo
(Graeco utcVutou respondens)ex Magdalenensis coliegii exemplari restituimus ; quod alii codices in
habeo transmutarunt. lu.
(10) Koti iXXa; 6'aae; etXojjtev Tcap' f^uitv. Vide
nostram de Ignatii et Polycarpi scriptis dissertatiouem, cap. 2. ln eo vero quod sequitur : 'E uiv
[xefiXa uxpeXrjOriva'. SovTjaeoOs, anonymus martyrii
B. Ignatii descriptor legit uWXtjOtJo-eo-Oe, quomodo
et vetus Polycarpi interpres reddidit : Ex quibus

magnus vobis erit profectus. Id.


(11) Etde ipso Ignalio, etc. Hujus ita in Bibliotheca sua,de Polycarpi hac ad Philippenses Epislola
agens, meminit Photius : Asyei xat Tie. ETcto-ToXa?
auTOtc. 'IvvaTfou tou 6Otp<5pcu aiTEaTaXxEvai, xai
alTElTat avaStSaxflvat Tcap' auTtiv, e* ti Tcept sxetvou Staxouoatev. Dicit et epistolas ignatii Theophori ad eos se misisse ; petitque ab illis, si quid
de eo inaudierint, edoceri. In Halloixii tamen editione verba islasunt omissa: quaj docent circaannum Dom. 106, eodem videlicet tempore, quo a
Syria ad martyrium Romam abductus est Ignalius
scriplam a Polycarpo istam fuisse epistolam, in
qua, inquit idem Halloixius, cum color et lineampnta. quibus eam Irenams, Eusebius, et Photius
describunt.reperiantur ;quin ipsius martyris germana sit, dubitari non potest.Nam et forma fidei
ejus, atquepra)dicatioveritatis(quam Irenasusinde
, posse addisci admonet),c)are in eaelucet; ettestimonia.quse illic citari e priore Petri Epistola Eusebius docet, multa comparent : et frequentes commonitiones cum perspicuilate sermonis atque simplicitate,juxtaecclesiasticaminterpretandiiormam
(quibus eam abundare Photius profiteturl, passim
sese offerunt atque ostentant : ita ut ad perfectam
ejus recognitionem vix desiderari amplius qnidquam possit. Haec ille. In Datino vero codice D.
Alexandri Petavi, tota Epistola ita concludilui :
Incolumes estote in Domino Jesu Christo.et gratia ipsius cum omnibus vobis. Id.
(12) Halloix., Vit. PP. orient., tom. I, p. 322.
(13) Usser. in Append. Ignat., post Smyrn.epist.
(14) Grot. in Joan. xvn,4. Critic. sarr. tom. VI,
col. 289.
(15) Huet. De interpr. lib. h. cap.
2,
p. 195.
(16) Bull Defens,fid. A'ic, sect. n,
n. cap. 3. 5 7.
p. 52.

1023

S. POLYCARPI MARTYRIS

1024

qui omniaa B. Joanne acta, tanquam ejus discipu- A gravius, accedamus, quod in fragmento secundo
lus, vel videbat ipse, vel ex eo audiebat, vel ex co- notat Tillemonlius [19; ; ubi fertur Jacobus Joanmitibus addiscebat, scripsisset, legitur, quasi sci- nis frater, novissimus martyrio sublatus; qui tainen
licet, id non aliunde quam ex libris sciret ; sed po- primus inler apostolos pro Christo sanguinem futius simpliciter atque absolute dixisset : Idem disse perhibetur : ut proinde sententia ejusmodi
Joannet in dolio fervenlis olei, Christi nomine de- Polycarpo prorsus indigna videatur. Verum ne isla
mersus fuit : quod longe majorein viin haberet, quidem objectio negotium ullum facessere comquam istud legilur. Est enim hajc vox de rebus ante peritur ; Agesis, fac demum, in suo textu ta/axov
nostra tempora praHeritis.non vero de iis quseno- legisse interprelem ; quam quidem rocem obvio
stra memoria,nobisque viventibus et fere videntisensu acceptam, novissimum Latine reddendam
bus, circa amicos nostros et magistros accidunt. duxerit ; an ideo statim erroris arguendus FragHaec Halloixius. Et recte sane. Hinc locus iRe vel mentorum auctor? Imo vero ille rectissime scriex Tertulliano (17), vel ex Hieronymo qui ab hoc pserit, Jacobum ea^axov martyrio consumptuin.eascriptore Africano eam narrationem accepit (18),
que vox vertenda fuerit primum, non autem novis
videtur adjectus. Quid vero si membrum illud, ab simuw.Vddem ullro hic sese mihi oflert Hesychius:
aliena manu oraj codicis Gra;ciquo usus est Victor o "liaxaxov = nptoxov. Glossam Hesychianam conaddilum, interpres exinde aliud agens in suam firmaturus erudilus Abreschius in Miscell. Pindaversionem intulerit? Quid si librarius, Catenam a rum excitat sic loquentem (20) :
Victore Latine redditam exscribens, atque idem
atitXXaxat icepi
membrum quod aliquiseruditusmargini adjecerit,
'Ea^ixtov algXtuv rropucpafc;
perlinere ad suum textum existimans, in suum
Videsis prastantem Hesychii editionem, a cl.
exemplar conjiciendum putarit ?
Aliud insuper censura notandumin his fragmen. Joanne Alberli adornatam (21). Ex quibus libet,
tisdetexisse sibi videtur Usserius, eorumque au- horum fragmentorum auctorilati parum aut nihil
ctoreiu axypoXoYEiv pronuntiat, dum in quinto officere qute objiciuntur ; eaque demum ut vim
Christum cruets vexillum conscendisse scribit.Nam, haberent aliquam, e Graco potius textu quam ex
ait, gestari quidem vexillum crucis non semel au- versione essent definienda.
divimus ; sed conscensum a Christo fuisse vexillum
Caeterum si quid adhuc animadvertere liceat,
illud, nullibi adhuc invenimus. At hoc demum putaverim equidem fragmenta illa esse Responsiotanli non est, utea de causa fragmenta illa penitus num excerpta, ut fert quidem inscriptio, quas Porejicienda quisjure definiat.Nullam certe axupoXo- lycarpus, a suis interrogatus,sive prsesentibus sive
(Iolv ibidem advertit Grotius vir summus. Quid C absentibus,edere consueverat; quasque proinde ab
porro si Grce scripserit aijpitov Polycarpu, cru- aliquo vel auditorum vel corum quibus ejus epistolas inscribebantur, deinceps excepUe fuerintac
cem intelligens, atque huic voci verbum consentaneum aptarit? Sic sane locutus est Barnabas in litteris tradiUc. Siquidem beatus ille antistes pleEpist. cap. 12. Sic item Ignatius in Epist. ad rumque sedens disserebat, atque ad populum sermones habebat : : KaOe^ojievo? 8ieXY"o,xaI xac S:aXeSrayrn. cap. 1, ubi phrasin a"petv ajaaT)|iov
usurpat S. Martyr : auaor)u.ov, inquam, quod {ei? ercoteTxo irpoc; x6 tcXtjOo?, ut nos edocet IreHesychio et Suidm est otjiieTov. Hoc itaque for- nreus aux(5TtxTi (22) ; qui et ipsum ad quosdam ex
tasse imitatus sanclus Smyrnensis antistes, pari fratribus epistolas missitasseibidem refert.Accedit,
loquendi ralione usus fuerit, quamminus apposite fragmenta illa saiculi apostolici genium cxprimere,
reddiderii vetus interpres.
eamque simplicitatem sapere quam ipsamet PolyVerum, his missis, ad illud potius, et quidem
carpi Epistola spirare dignoscitur.
(17)
(18i
(19)
(20)

TertuII. De Prsescript., cap. 36.


Hieron. adv. Jovin., lib. i, cap. 26.
Tillem. Mm. eccl., tora. II, p, 645, not. 4.
Pind. Sem. od. x, 59.

(21) Hesych. edit. Alb. tom. I. col. 1475, not. 1.


(22) Iren. epist. ad Florin., apud Euseb., H. JS.,
lib. v, cap. 20.

1025

FHAGMENTA

1026

FRAGMENTA
E RESPONSIONUM CAPITUL'S S. POLYCARPO ASCRIPTIS,
Victoris episcopi Capuani Catence in iv Evangelistas inserla.

MatthaBUs Dominum dixisse testatur *, quod A


Moyses scribit Adam locutum fuisse hoc modo :
Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro ex carne
mea : propter hoc relinquet homo patrem et matrem *, etc. Sed concordant Domini verba cum
Moysi sermonibus ; qui Adam praebens officium,

inspiratione divina prophetavit, ipse a Moyse hoc


dixisse refertur. Deus vero qui per inspirationem
divinam in corde Adam ista verba formavit, ipse
Pater a Domino recte locutus fuisse refertur. Nara
et Adam hanc prophetiam prolulit ; et Pater qui
eum inspiravit, recte dicitur protulisse,

II.
Idejc, ad hxc verba Christi: Calicem meum bibetis, etc. (Matth. xx, 23.)
Per hujusmodi potum, signiflcat passionem. Et
Jacobum quidem novissimum martyrio consummandum ; fratrem vero ejus Joannem transiturum
absque martyrio :quamvis etafflictionespiurimas,
et exsiliatoleraverit;sedprparatammartyriomentem, Christus martyrem judicavit5. Nam apostolus
Paulus, Quotidie(inquit) morior 8 : dumimpos-

sibile sit quotidie mori hominem ea morte, qua


semel vitahaec finitur. Sed quoniampro Evangelio
ad mortem jugiter erat praeparatus, se mori quotidie sub ea signiflcatione testatus est. Legitur et
in dolio ferventis olei, pro nomine Christi, beatus
Joannes fuisse demersus.

III.
Ideh, De initio Evangelisi secundum Marcum.
Rationabiliter evangelista? principiis diversis u- B incipit : ut ejus filii miraculo nativitatis, et tanti
tuntur;quamvisunaeademqueevangelizandieorum praedicatoris officio, divinitatem Christi gentibus
probetur intentio. Matthaeus, ut Hebraais scribens, declararet. Unde et Marcus antiqua prophetici mygenealogiae Christi ordinem texuit : ut ostenderet, steriicompetentiaadventuiChristi declaratjutnon
ab ea Christum descendisse progenie, de qua eum nova, sed antiquitus prolata ejus prmdicatio pronasciturum universi prophetaa cecinerant.Joannes baretur. Aut per hoc evangelistis curai fuit, eo uti
autem ad Ephesum constitutus,qui legem tanquam prooemio, quod unusquisque judicabal auditoribus
ex gentibus ignorabant, a causa nostra redemptio- expetere. Nihil ergo contrarium reperitur,ubi licet
nis Evangelii sumpsit exordium : quao causa ex to diversis scriplis, ad eamdem tamen patriam perapparet, quod Filium suum Deus pro nostra salute venitur.
voluit incaroari. Lucas vero aZachariaa sacerdotio

rv.
Idem, in illud : A'o!i vocare amicos luos, sedpauperes et debiles, etc. (Luc. xiv, 12.)
Praecepit, non amicos, sed inflrmos quosque vo- C amicos, arbitror, intelligi hoc loco debemus illos,
candos ad prandium. Quod si claudus aut quilibet quos pro mundi hujus terrena consideratione dilieorum sit amicus, sine dubio talis pro amicitia gimus, non pro dirinro contemplationis intuitu.Hi
minime est rogandus ; unde ipsa quasi videntur se sunt igitur amici relinquendi. Denique, ideo debiimpugnare mandata. Nam si non amici.sed claudi lium exempla proposuit.quos pro nulliuspossumus
et coeci sunt invitandi, ipsosque quoque amicos appetere necessitatenegotii, nisi tantum profructu
esse contingat, nequaquam rogare deberaus. Sed retributionis aetern.
* Matth. xix, 5.

4 Gen. n. 24. s Act. xn, 2,

I Cor. xv, 31.

1027

S. POLYCARPI MARTYRIS FRAGMENTA.

1028

V.
Idem, tn illud: Opus consummavi, quod dedisti mihi ut facitam. (Joann. xvn, 4.)
Quomodo opus salutis bumanaa adimplesse com- A. nerandae passionis insignia adire decreverat, jure
memorat, cum necdum crucis vexillum conscende- se opus perfecisse significat, etc.
rat ? Sed definitione voluntatis, de qua cuncta veVI-VII.
Spicilcgium Solesmensc (23), t. I, p. 266. Ex codice olim Sangermanensi sub n. 60, nunc in bibliolheca
nuper Regia Parisiensi sub n. 838 asservato, sacculi plus minus decimi, titulum hunc prae se ferente:
E.vpositum Johannis Romanx Ecclesix diaconi in Genesim. Haec ex libro Responsorum frustula, inquit
doctissimus Editor Spicilegii Solesmensis (Proleg. p. li) praeclare conflrmant sinceritatem quinque aJioi< rum fragmentorum ejusdem libri quae primus edidit Feuardentius ad calcera adnotationura in Ire nceum. Collata enim codicis nostri inscriptione : In libro Responsorum capitula xxn, cum titulo codicis
Feuardentii : Ex Rcsponsione capitulorum sancti Polycarpi, simulque altero per alterum correcto, autu mavi eumdem esse Polycarpi, forsitan discipulis interrogantibus respondentis librum saeculoviadhuc
exstantem ; noslra vere desumi e capitulo 21, totumque opus inscriptum fuisse : Liber Responsorum
S. Polycarpi Smyrnensis episcopi et martyris.

S. Polycarpus cuidam discipulo, ex more veterum, magistrum sciscitanti de hominis opiflcio, respondet in homine primigenio coaluisse, plasmante Deo, quatuor elementa ; mulierem vero ex pulvere
et costa in Ecclesiae typum efformatam .
I. Formavitigitur Dominus Deus bominem delimo B aquaa ; dehinc etiam ignis ex siccitate quse ei terterrse (Gen n, 7).
raeque communiter inest.
Victor (24) episcopus Capuae in libro Responsorum, capitulo vigesimo primo.secundum Hebraam
translationem.

II. Cumque obdormisset, tulit unam de costis


ejus et replevit carnem pro ea, et aediflcavit
Dorninus Deus costam (Gen. n, 21).

Nos nasciraur (26), quia ille ex alia natura producitur ; mulier ex costa jam hominis facti, nos
autem ex semine. Quare tria colliguntur esse priucipia hominum creandorum : pulvis, costa et semen. Et causa laleris sui, id est uxoris, Adam de
paradiso projicitur. Et sacramento lateris Christi,
de quo manavit sanguis martyrii et aqua baptismatis, Ecclesia recipit paradisum.
(23) Spicilegium Solesmense,complectens sanc- Q mensi opem conferentibus. Parisiis, ap. Firmin
torum Patrum scriptorumque ecclesiasticorum
Didot fratres. MDCCCLII, in-4.
anecdota hactonus opera, selecta e Graocis Orien(24)Inseritur fragmentumillud in cod.,foI. 13,'6).
talibusque et Lalinis codicibus, pubiici juris fncto,
(25) Qmo limo nomine Appositionis casu, Latinis
curante Domno J. B. Pitba, 0. S. B. monacbo e
et Graecis familiari.
congregatione Gallica, nonnullis ex abbatia Soles(26) Exstat locus ille in cod. fol. 18 (6).
Refert Scriptura divina quod humanum corpus
assumpto Deus limo terriB plasmaverit ; quo limo
nomine (25) humidam voluit significari substantiam. Ergo duo elementa evidenter ostendit, terrao
simul et aquae. Sed ex horum quibusdam qualitatibus reliqnorum duorum introducitur intellectus,
id est aeris ex humore qui communis est ei, et

1029

EPIST. ECCLESI,E SMYRN. DE MARTYRIO S POLYCARPI

1030

THS 2MYPNAIQN EKKAH2IA2


IIKPI MAPTTPIOr

TOY AITOY nOAYKAPnOY


EniETOAH ErKTKAIOS ,28
ECCLESIjE smyrnensis
DE

MARTYRIO SANCTI POLYCARPI


EPISTOLA CIRCULARIS
II 'ExxXrjata xou 6eou, f| napotxouaa 2[xupvav (29), A Ecclesla Dei quae Smyrnas peregrinatur, Ecclesiac
xri 'ExxXTjala xoo 6eou tti Ttapoixouo-fl iv *tXo'Dei quse Philomelii peregrinatur, et omnibus
|iT)Xiq> (30), xat itdaaic xaTe xaxa itdvxa x<5tcov
ubique terrarum sanctee et catholicas Ecclesiae
xrje dvtae xa: xa8oXtxf,c 'ExxXTjatac Tcapotxtate
paroeciis : misericordia, pax et charitas a Deo
(31). EXeoc, elprJvT) xat aivaitT) dic6 6eou Daxpoe
Patre et Domino nostro Jesu Christo multiplixai xoti Kuptou Tjfiiov 'Itjuoo Xptoxou tcXtjSuvcetur.
OeiTj.

I . De martyrio Polycarpi et sociorum scribimus*EY?dij/au:ev &fiiv, dSeXtpol, xd xaxa xobc fiapxuScripsimus vobis, fratres, de roartyribus et de
pTJaavxae, xat xov (xaxdptov HoXuxapicov, 6'axtc toa- beato Polycarpo, qui martyrio suo, velut signaculo
Ttep eTciatppaYiaac xtJ (jtapxop!? auxou xax^nauae quodam, persecutioni finem imposuit. Fere cnim
xov 3ttoYjj.ov. y_eoov ykp Ttdvxa xd Tcpodvovxa lyL- cuncta, quaB prscesserunt, ideo evenerunt,ut nobis
vexo, "va tj(xTv 6 Kuptoc avcoBev iittSetcfl xo xaxd xo
Dominus desuper ostenderet martyrium, Evangelio
EuavveXiov tiapxuptov. Ilepteu.evev vap, "va Ttapa- congruum. Exspectavit enim tradi, sicut et DomiSo8ji, tbe xat 6 Kuptoc, Iva (it(jtr,xat f,tieTe auxou q nus, ut et nos ipsius essemusimitatores,non solum
Yevoi[ze8a, u:tj iitivov axoitouvxec xo xafl' eauxobc,
nostra considerantes, sed et ea, quaB ad proximos
eiXXd xal xo xaxi xobe iteXac. 'AYaicTjc y<*P dXTj8oue pertinent. Charitatis enim veraa ac solidae est, non
xai (JeSalae Jaxiv, jjlt) uvjvov tauxov QsXetv ato^eiOat, modo se ipsum velle servari, sed etiam omnes frai/./.i xai icdvxac xouc dSeXtpouc.
tres.
II. Martyrum mira constantia.
Maxdpta filv ouv xat Y*waia xa tiapxupta itavxa xa
jtaxdx6 8eXT)(i.axou eou ^eYovoxa. iet ^dp (23) ttlXaSeo-xepoue ^[jtac 6ndpv_ovxac, xq 8ecj> xtjv xaxd Ttdvxtov
ii-ouatav dvaxiBevat (33). (34) T6 vdp Y^waTov aixtuv

Beata et generosa fueruut cuncta martyria, quae


juita voluntatem Dei evenerunt. Cum enim nos
religiosiores simus, Deo omnium rerum potestatem ascribamus oportet. Quis enim generosita-

(28) Cfr. Neander, Kirchen Gesch. t. I, p. 107,


sqq. et Euseb. Hist. eccl. lib. iv, c. 15.
(29) Vide qu ad epist. i Clem. ad Corinth. c. 1,
not. 3 adnotavimus.
(30) Ita legendum cum cod. Vindob., cum vet.
int. et Euseb. Uistor. eccl. iv, 15.Reliqui codd.*tXaoeXoIqt, Jac. Philomelium est urbs Phxvgi.
(31) Cfr. Ign. ad Smyrn. c. 8.
(32) Ita Jacobsonus e codice Vindob. Male Editi:

xai yp, sensu plane nnllo. Cotelerius e conjectura


XP1! a^ oram '1')r> posuerat. Sensus est : Cum Dei
voluntate oninia regantur, etiam Polycarpus et
socii juxta divinam voluntatem martyrio suat coronati.
(33) Ua Jacobsonus, qui multis locis textum e
codice Vindobonensi emendavit.
(34) Probatur nunc, quod initio capitis dictum
est, martyria illa fuisse beata et generosa.

1031

S. POLYCAHPUS MARTTR.

1032

tem eorum et patientiam et erga Dominum chari- \ xx! 6tco[jiovt)tix6v xat <ptXo8saTtoTov t!; oOx 5v 8iutatem non admiretur, qui flagellis adeo lacerati, ut
jxicjitEv ; o" jj.aTTi$! jjlev xata^avflsvTE;, <ojte [i.y ps Ttuv
ad intimas usque venas et arterias corporis strustJto <pXs6iuv xat apTT,piaiV tt,v tt;; aaxpo; otxovotitiv
OstopsTjflat, uTtstistvav, <L; xa! tou; TCEpuJTiTm;
ctura cerneretur, tamen sustinuerunt ; ita,ut etiam
astantes miserarentur et plangerent, ipsi vero eo
eXeeTv xa! iSupsaOaf tou; 8s xai ei; totou-ov vsyvatoTTjro; eXOeTv, toars [itJts "fP"5a' fJtriie oreviji'.
fortitudinis venirent, utnemo illorum neque murmuraret neque ingemisceret,omnibus ostendentes,
Ttva atVttov, iTtiSstxvufjisvou; aTcatrtv t,u.:v, 6tt ev
quod martyres Ghristi hora ista qua torquebantur,
exsiviri ttj topa (3acjxv'.6fi.svoi, tt;; aapxo; iitsorjujwv
extra carnem fuerint, aut potius.quod Dominus
o\ (jtipTups; tou Xptoroo, tiaXXov S'e, 6'ti TcapsiTtu; 6
Ktipto; (btxiXEi auToT; ; Kat TtpoaEYWTE; tt, tou Xptassistens cum ipsis esset collocutus ? Atque ad Chricjtou yipiTt Ttov xojjjtixtov xaTEtppovouv Paiivtuv, Sti
sti gratiam attendentes mundana tormenta spernejjtta; <opa; tt,v aftivtov xoXatjtv iaYOpa6j*svoi. Ki!
bant, unius hora spatio se ab seterna pcena redito Tcup f,v auToT; t]/uy_p6v ^u T<ov 4jiT,vtJi>v jjxTavitrciov.
menles.Frigidusque ipsis videbatur ignis crudelium
rjpo 8cp0xX|Jttov vap eT^ov cduyeTv to aitovtov xai |ii|
carnificum. Pra) oculis enim habebant fugam illius
Ssjtots <i6evvujjievov Ttup, xai to~; xfj; xxpSla; ooBiXignis, qui ajternus est et nunquam exstinguetur,
et oculis cordis respiciebant ad ea bona,quse reser- n <JtT; avsoXsTCov Ta TTjpoufXEva toT; uTtojJteivatiiv ^1fli, a oute ou; t]xoucjev, outs 8tp8aXji8; Etoev, o!jte
vantur sustinentibus, quae nec auris audivit nec
Eitt xap3!av avflptoTcou 4vs6t), exstvot; 81 ureS;!oculus vidit, nec in cor hominis ascenderunt ',
xvuto i-Tto tou Kuptou, olitsp jjtTjXsxi atvflptoTcot, iXX'
quce vero a Domino monstrata sunt iis, utpote qui
tjSt; aYvsXot f,trav. 'Ojjtotto; 81 xal si; xa Olp'* xptnon homines amplius, sed jam angeli essent.SimiBsvts; UTtijJtEtvav (35) Sstvi; xoXicrst;, xT;pyxx; uiv
liter qui ad bestias erant condemnati, graves cruu7totTTptovvu;jtEvot, xat aXXat; TtotxE).at; paaivot; xociatus pertuleruut, super murices prostrati, vaXatjjt^ojJtsvot, "va, si 8uvT(6sirj 6 Tupavvo; 613 Tfj;
riisque aliis tormentis excruciati, ut, si fleri poETttjjtovou xoXiiEto; s'; apvT;tTtv auTob; Tpstjflr).
tuisset, tyrannus eosassiduitate supplicii ad negationem Christi adduxisset.
III. Germanici constantia. Polycarpi mors postulatur.
IloXXa ybp JjjtT)y_avaxo xaT' a&T<ov 6 StaSoXo;.
Multa enim adversus illos diabolus machinatus C
'AXXi y_ipt<; T<j> Qeiij- xaTa TravTtov fi.p oux "uyjcnv.
est. Sed gratia sit Deo ; nam neminem iste vincere
'0 (*/ YVva'oxai:o> TEpjjtavtxo; (36) STtEf5pt6wjv
potuit. Fortissimus enim Germanicus eorum limiauTtov ttjv EiX!av 8ta tt); Jv auTtl) utcojxovt,;- o; xit
ditatem constantia sua corroboravit ; quippe qui
lTtt<JT([jtto; lO^ip^ofJ-iyiisv. BouXojJttvVOtJ Y*P ^0'' "v'"
splendide cum bestiis pugnaverit. Nam cum prouitaTou TtEtOsiv auTOv (37), xa'. XsfOVTO; (38), tt,v
consul eum flectere vellet diceretque, ut suam ipse
i^Xixiav auTOu xaTotXTtTpat, iauTtu ETtsjJtitrato to
ajtatem miseraretur, ille bestiam ultro ad se attra6T;p!ov Ttpoafitao-itiEvo;, Taytov tou tio!xou xat ivdjtoa
xit eique vim intulit, cupiens velocius ex injusta et
p!ou auTtov artaXXaYT(vat l3ouX6(j.svo;. 'Ex toutou ouv
iniqua illorum hominum vita effugere. Exinde auitav to tcXt^oc, Oaujjtiaav (39) tt,v fEvvaiOTT(Ta toij
tem universa multitudo, fortitudinem pii ac reli6EO<f'.Xou; xa! 6eo<js6ou; fsvou; Ttov Xptariivtijv,
giosi Christianorum generis admirata, exclainavit :
lTtE6<iT;tjev ATpe tou; io^ou;- J^TEftjOto UoXjxtip Tolle impios ; Polycarpus requiralur !
tco;.
IV. Quintus apostata.
Quidam vero, nomine Quintus, natione Phryx, D
E'<: ^s, ovtSjJtaTt Kdivro;, *puc;, TtpotjtsaTto; e).t,XjOtb; iito tt); <I>puYi'a;, i8<bv, Ta 0T,p(a ISEtXtaiev.
qui nuper ex Phrygia advenerat, cum vidisset beOuto; oe 9jv 8 jcapa6ta<ji[jtsvo; tiauTov ts xa! Ttvi;
stias, timore perculsus est. Hic autem erat, qui se
ipsum et alios quosdam impulerat, ut ultro acce
Ttpoo-EXOsTv sxovTa; (40). Toutov 6 dvOuitaTo;, TtoXXi
sxXtraxpTJaa;, etcekjev Ojjtoaat xat ETttOuoat. Ati tojto
derent. Huic proconsulmultis obsecrationibus perouv, a8EX<pot, oux tlitaivouu.Ev tou; Ttpo<j8i86vTa; b'Jsuasit jurare ac sacriflcare. Propter hoc igitur,
tou; (4))- etcsiot) ou}( outoj; 8i8a<rxit to Euiff!fratres.nonlaudamus eos, qui sponte sese offerunt;
quandoquidem non ita docet Evangelium.
Xtov (42).
' I Cor. ii, 9.
(35) Ita Jacobsonus e codd. Vindob. etParis. In
Editis pro uTcsjjtstvav legitur )(p<5vov.
(36) Ejus memoriam Jan. 19 Latinorum celebrant
Martyrologia. Usser.
(37) Nomen proconsulis, Lucii Statii Quadrati,
habes infra c. 21.
(38; Ita dedit Jacobsonus e cod. Paris. Editi :
Xeysiv,

(39) Ita Jac. e codd. Vindob. et Parh. reposuit


pro vulg. 6Uiyio'a<:.
(40) I. e. " snonte se persecutoribus offerrent.
(41) lla Jacobsonus. Editi : Ttpo<jt6vTa; sauQo:;.
(42) Jubet enim potius Evangelium, fugere ad
aliam civitatem (Matth. x, 25) ; ita tamen ut, si
fugere non liceat, mors constanter feratur. Cmt-

1033

EPIST. ECCLESLE SMYRN. DE MARTYRIO S. POLYCARPI.

1034

VI. Polycarpi secessus et visio.


'O 8e flauuaaitoTaTo; UoXuxapTco;, to ulv nptuTov A. Polycarpus auteni, vir maxime admirabilis, priaxouoa; ou* Exayav^fl), aXX' sSouXsto xaxi TcdXiv
mum, re audita non turbalus, in urbe permanere
tievstv ol 81 rcXetou; stceiOov outov 6tcs;eX0eTv. Kai
volebat : plerique tamen ei persuaserunt, ut seceUTcsffjXOsv er; a-folSiov, ou uaxpiv irAyw ano ttj;
deret. Et secessit in villam, non mullum ab urbe
TcdXsto;- xal SistoiSs (45) ust' 6Xiyojv, vuxTa xat
dissitam ; ubi cum pnucis mansit.diu noctuquenil
fjuspav ou8lv ETspov tcoiojv, f) Ttpoasuy^dusvo; ir-pt
aliud agens, nisi quod oraret pro universis et pro
Tcivrojv, xai tojv xaTa tt,v otxouusvrjv 'ExxXrjatojv
omnibus per orbem Ecclesiis ; quod ipsi erat so6'rtsp f,v auvrjOs; a-jTio. Kat rcpoaEuyduEvo; v dicTalemne Et cum oraret, triduo antequam compreaia yIyove ^po Tptwv fjuepojv tou auXXr,cpAf,vai auhenderetur, visio ei obtigit, viditque cervical suum
Tdv xit eT8sv TcpoaxstpiXaiov outou utco rcupo; xaincendio conflagrans. Et conversus ad socios proTaxaidusvov. Kat aTpacpsi; sTtcev rcpo; tou; auvdvTae
phetice dixit : Oportet me vivum comburi.
auTtu ^tpo(?^)T[x6J; Att us 6jvTa xauflfjvai (44).
VI. Polycarpus a servulo proditur, Herodes irenarcha.
Kai ETciusvdvTojv tojv t)to'jvtojv auTov, usteSt, e1;
Instantibus antem iis qui quairebant eum, in
iTepov aYptotov xat euOsto; eTcsaTTjaav ol r)TouvTE;
aliam villam migravit ; et stalim aderant exploraauTov. Ka!. ut) supdvTs;, auvsXaSovTO Tcai8ipta 8uo,
tores Cumque illumnon reperissent, duosservulos
uiv to sTepov paaavi^dusvov ojuoXdYr.asv. "Hv f^p
comprehenderunt, quorum alter, tormentis subdixai aouvaTov XaOsTv autov, Itcs! xai ol TtpoSiSdvTs;
tus, confessus est. Impossibile autem erat latere
auTov oixeToi uit/jpy_ov (43). Kai 6 s!pr]vapyo; (46),
ipsum, cum proditores domestici ejus essent.Iren6 xat xXr,povduo; (47), to auTo 6'voua (48), 'Hptoor,;
archa vero, vel cleronomus, quodidem munusest,
iTttXsYOusvo;, EffitsuOEV etc to aTaotov outov staayanomine Herodes, in stadium illum ducere propevstv Tva exeivo; usv tov "Stov xXrjpov aTcapTtaT),
rabat, ut hic sortem suam impleret,Christi consors
XptJTOu xotvtovo; ft^6\ivioi;' oT 8e Ttpo8dvTE; auTOv
factus ; proditores autem ejus Judse pcenas subTTjv a&Tou (49) tou 'louSa UTcday_oiev Ttuojpiav I
eaut !
VII. Polycarpus a pei'secutoribus invenitur.
'KyovTs; ouv to itatSiptov, tt, Tcapaaxsuf,, 8sircvou
Habentes ergo puerulum,feria sexta, sub horam
dipa, s;/f,Xflov StojYulTat xai itctcsT;, uetcc tcov auvca'noo, egressi sunt persecutores et equites cum
f,Qtov auToT; SnXtov, tb; stcsi Xt|0-ct,v TplyovTs;.
consuetis armis, tanquam adversuslatronem proKa! 6'}s tt;; dipa; tjvstcsXOovt-; (50), sxsTvov usv
fieiseentes 8. Et sub vcsperlinum tempus advee3ov/ sv tivi Stouatttp xaTaxstusvov, v (51) UTCsptpoj*
nientes, illum in superiori cubiculo parv cujusxotxstOsv fjOjvaTO st; ETspov ^topfov dtTcsXOstv, aXX'
dam domus discumbentem invenerunt ; unde in
oux loouX/,0r), eiTctov T6 flsXr,ua tou 6soj (52) p aliud prffidium abire poterat, sed noluit, dicens:
vt/io-Oj 9. 'Axouaa; 8s auTOu; TtapdvTa; (53), xat
Fiat voluntas Dei9. Cum vero eos astantes auxataSi;, SieXe/Or) auTo";' Qauual^dvTtov tojv Ttapdvdisset ac descendisset, cum eis collocutus est,
tujv tt,v -r,Xix(av auTou xai to EuaTafls;, xat 6'ti
mirantibus iis, qui aderant, aHatem ejus et conToaauTr) arcouOTi eyprjaavTO tou auXXr^Orjvat toioutov
stantiam, quodque ipsi tanto studio usi fuerint ad
msa6'JTr4v avSpa (54). EuOoj; ouv auToT; ixsXsuas
hujusmodivirum seuem comprehendendum.Slatiro
TcapaTsflr^vai oa-^eTv xat tcieTv sv exslvrj ttJ ojpa, 8'aov
nunc illa hora iis cibum et potum apponi jussit,
Sv pouXtovTaf e;r,T-<;aaTO 8s auTOu;, Tva Stoatv auTtj)
quantum vellent ; petiit autem ab illis, ut ipsi daajoav Ttpo; Td Tcpoas'jJaaOai d8soj;. Ttov 81 eTctTperent horas spatium ad libere orandum. Quod cum
t}/ivTOjv, aTaOs-; Ttpoar/jfaTO, TcX/Jpr,; div tt,; y_iptTo;
concessissent, slans orabat, plenus gratia Dei ;
tou 8sou, outoj;, dla-s ETCt 8uo ojpa; ut) SuvaaOat
adeo ut per duas horas tacere non posset, ac obaiojTt/jaat, xai sxTcX(,TTEjOai tou; axouovTa;, tcoXXou;
stupescerent auditores, multosque eorum poenitets [ASTavosTv STti Ttp eX^XuOf/ai eTt! toioutov OsoTcpsret, quod adversus senem, Deo tantopere gratum
TCfj TCpSaSuTT,V.
venissent.
Matth. xxvi, 55.

Matth. vi, 10 ; Act. xxi, 14.

(43) Ita Jacobsonus e cod. Paris. Editi ETptSs.


f)
(44) Ita Jacobsonus e codicibus Vindoh., Paris.
et Barocc. Editi : xaTaxauOf,vat.
(43) *Hv vip... uTtr;py_ov ex iuterpolatoris manu
esse censet Dalrymplius. Jac
(46) IrenarchaB munus erat, seditiosos homines
et pacispublicoe turbatores compiehendere. Vales.
(47) KX^povdiaoi sunt magistratalus, sorte
electi. Cot. Mihi idem magistralus tum Eip/,vapy_o;,
tum xX/joovduo; vocatus luisse videtur.
(48) "Ovoua, ut saepius, munus, officium, honor.
(49) Lege auTf,v. Jac.

Patrol. Gr. V.

(50) Ita Usserius et Smilhius ex Eusebii (E. H.


IV. 15) lectione etcsXOo/ts; corrigendum esse putant. Editi : auvaitsXAdvTs;.
(51) Ptaepositionem ev ab aliis omissam reposuit
Jacobsonus e cod. Vindob.
(52) Ita Jacobsonus e tribus codd. ; Vulg. Kuptou.
(33) Ita Jacobsonus e codd. Vind. et Paris.Yulg.
oxouaa; ouv to;j; itapdvTa;.
(54) Ita Jacobsonus e cod. Paris Vulg. : EuaTaOe;, tivs; sXeyov 'H Toaaurrj aTcouof,, f, tou tou auXXr)tp9f,vai toioutov TcpeaouTr,v ivSpa fjv ;

33

1035

S. POLYCARPUS MAHTTR.

i036

VIII. Polycarpus in urbem ducitur.


Cum autera precationem flniisset, inquamentio- A 'Q 8e xoTeTceuoe xt,v TtpooeuyfjV , (jLVT,t):ovEuoac
dicdvrtov xal tujv TcwTcoTe (55) crjfj:6=6TjXt.Tcov auTto,
nem feceratomnium qui aliquando cum ipso conLitxpcov te xas ;x:yiXiiv, evScS.tov xe xa! d56cuv, xa:
gressi fuerant, parvomm quidem et magnorum,
ditio-T(c t!;c xoxi tt,v o'xou[ievT)v xofloXtxf.c 'ExxXt,clarorum etobscurorum, toliusque per orbem tero!ac, tt]c copoc eXOouoTjC tou ejtevat, ev ovtu xa8:rarum catholicae Ecclesiae : curaque hora proficioovTe; outov, ^Yov ei? T*iv 7C0^tvi ovtoc Zo66otou
scendi venisset, asino eum imponentes, in urbem
luyoXou (56,). Kai in/^vTX a-JTtjj 6 e:pT]vapyoc 'Hptoduxerunt die magni Sabbati. Etoccuritei Herodes
8t(c xai 6 iroTTJp ojtou Nixtjttjc eic: to 6yT)(jta (57),
irenarcha, ac pater ejusNicetas.curru vecti.qui et
0" xai iieTaflevTec outov eici tt,v xepouyjxv, eicetBov
eum in carrucam suam transtulerunt, assidentesicapaxa8et5|Aevot xoi Xeyovtec' T: -(ip xaxiv eaxtv
que hortabantur, dicentes : Qui enim mali est,
eiiceTv Kuptoc (58) KaTaap, xoi eiciflueoi, xat xi
dicere Domine Csesar, et sacriflcare, atque ita
salvum evadere ? Ille autem priraura quidem eis toutoic ix6Xoofla, xa: 8taeu)ee0at ; '0 8e xi ixev
icptoTa oux iitexpfvaTO outoTc eTttiuvoVttuv 8e aunon respondit ; sed cuminslarent,dixit: Facturus
tiov, ecpT," Ou (liXAto TtoteTv, 0 euu.6ouXeueTe itoi. >
non sum, quod suadetis mihi. Tum illi, frustrali
Ot 8e iicoTuy6vT6c tou TteToat aucov, oetva pTJtxaTa
spe flectendi eum, contumeliosa ei verba dixerunt,
eXsvov aUTcj), xat txeTa eicouSfjc xeOVjpouv outov d6
et cum vehementia dejecerunt eum e curru, adeo
ut e carruca exiens tibiam distraheret. Sed nequa- xou dyvJLxeToc (59), c!>c xai xotiovto otco ttjc xapoiyac ditooup^vat to dvTixvTj[xtov. Kat |xf) eicto-rpaquam commotus, etquasi nihil mali passus esset,
tpetc, ioc ouSev iteitovflioc, itpoflujxcoc ijtETa OiTou5f)C
alacriter et propere pergebat, ductus ad stadium.
67copeu6TO, dvdjxevoc eic to ercaStov, flopuoou tt,XiTantus vero erat in stadio lumullus, utnemo posxoutou ovtoc ev Ttf> ercaSitp, tuc (XTjSe dxoueflfjvat ttva
set audiri.
SuvacrSat.
IX. Polycarpus Christo Domino suo non maledicit.
Ttp 8e IloXuxdpittp, eteiovTt eic to erdStov, cptovf)
Polycarpo autem,intranti in stadium, vox e ccelo
4 oupovou eYEveTO- "Iey_ue xai dv8p!ou, IloXuxapcontigit : Fortis esto etviriliter age, Polycarpe!
ue. Ka( tov txev elicovTa ouSeic ETSev ttjv 84 tscovf.v
Et eum quidem, qui vocem emisit, nerao vidit; votcov f,u.ETel:iuv ot icapivTec fjxoueav. Kai [Xoiicov (60i]
cem autem ii audierunt, qui ex nostris praesentes
itpoeayQevTOC autou,flopu6oc; f,v (JtEYac dxouuavTtov, Sti
erant. Cseterum introducto illo raagnus erat tumulIloXuxopTtoc ffuvEfX^Trxat. AotTtov TtpoaeySEVTa outov
tuseorum, qui Polycarpum comprehensum esse
dvT,ptuTa 6 dvBuitOTOC, et ouxoc ei'r) IIoXjxoo-o;. Toj
audierunt. De caetero adductum eum interrogavit
proconsul.an ipse esset Polycarpus.Cumqueannue- Q 8e oiioXovouvtoc, eTtet8v dpveTaBat, Xe-fcov AtoioOt,t( oou tt,v f,Xix!ov, xat eTepa toutoi; oxoX.ojret, hortabatur ille ut negaret, dicens : Reverere
8a, to; eOo; outoTc; Xe-fEiv (61)' "Otioaov tt,v Katcraffltalem tuam, aliaque his consentanea, qusisti
poc Tuy_T)v, (ietovi5t(oov, 6tite- ATpe touc d8ouc (62>.
proferre solent: Jura per fortunam Cajsaris.resi'0 8e UoXuxopTcOi; l[i6ptfleT Ttp Ttpooioittp ei TtdvTa
pisce, conclaraa : Tolle impios. Tunc Polycarpus
tov 6yXov Ttov ev Ttjj 0Ta8!tp avopttov eOviov ip&XQxc,
gravi ac severo vultu turbam omnem sceleratorum,
xot iTctOEtaa; outoTc tt,v y_eTpo, otevocJoc te xat ivaqui in stadio erant.gentilium contuens,manuraque
6X!J/ac e!c tov oupovov, eTirev ATpeTouc iOeouc (63).
in eos porrigens, simulque gemens ac ccclum sus'E-ptEtuivou 8e tou dvOuicaTou xat XIyovtoc" "Otxopiciens dixit : Tolle impios. Urgente vero prooov, xat dicoXjco oe, XotSipT^oov tov XpioTiJv 6 lloconsule atque dicente: Jura, et dimitto te, maledic Christo; Polycarpus respondit . u Octoginta
Xuxapicoc ecpT)- 'OvSotJxovto xai e$ eTTj ly_oj oouet sex anui sunt, ex quo servio ei, nec me ulla affeXeitov ouTtf), xoi ou8'v (jte f.Six^oev xo! ictoc 8uva(xat pXaotpTjiJifjoei tov paoiXio ptou, tov otooavTa
cit injuria ; et quomodo possim maledicere regi
meo, qui salvum me fecit ?
ue ;
X. Polycarpus se Christianum profltetur, et de Christo loqui vult.
Urgente rursus illo et diceate : Jura per fortu- D 'ETctu.evovTo; 81 iciXtv outou xai XeYovToc- "Oao nam Cassaris, respondit : Si vanam ex eo quaeoov cfjV Koloapoc T'jy_f,v, dicexptveTO- El xevoooris gloriam, ut ego perOsBsaris fortunam ut tu ais,
{eTc, tva 6(x6oto tt)v Kotoopoc TuyT(v, coc oi) Xeyeic,
Jurem, simulas autem nescire quis sim : palam
icpooTcoteT (64) 8e d^voeTv tte, t!c eijjtf tuTa icappr,audi: Christianus sum. Si vero Christianae doctrio!ac axoue, Xptoriavoc e"tI!. E( 8e jiaOeTv QeXetc tov
naB rationem vis discere, da diei spatium et audi.
tou XptOTtavtoptou X6vov, 86c f.iiipav, xa! ixouoov.
(55)ItaJacobsonusetribuscodicibus. Vulg. icct.
("56) I. e- Vigjlia Paschatis.
(57) 'Eici to oy_Tju.a glossema esse videtur. J*c.
(58) Codices omnes habent Kuptoc. Editi: Kupse.
Jjvc.
(59) 'Atc6 tou 6y_T|(jiaToc glossemTessevidetur.JAC
(60) Vocem Xoticov, quee statim recurrit, uncinis

inclusit Jacobsonus.
(61) Ita Jacobsonus ecod. Vindob. Editi : Xevoiy.
(62) I. e. Una cum paganis Christianorum optes interitum.
(63) I. e. paganos persecutores.
(64) lta Jacobsonus e codd. Barocc. et Vindob.
Editi : TcpooicoteTc, male.

1037

EPIST. ECCLESIjE SMYRN. DE MARTYUIO S. POLYCARPI.

1038

'0 dveuTtaToe; eTj" neTaov tov 8rju.ov (65). '0 8"s A. Proconsul dixit : Persuade populo. Polycarpus
IIuXuxapTtos; sTtcsv s filv xat Xoyou fjuuaa- Serespondit : Te quidem sermone dignum puto ;
Sioif|JtE8a Y"P aPXa'? xa'! M'J<I'aiC u1t0 X0'J ^sou
edocti enim sumus, principibus et potestatibus a
TSTaYuivatc; Ttu.f,v xata xo TtpoTrjxov, Tf,v fifj (JXdDeo ordinatis,prout decet, honorem nobis non nonxouaav T,[jia?, aitovijieiv exeivou; Sl ouy_ f^oijjiai
centem deferre ; illos vero indignos puto, quibus
d'!ouc; tou aitoXoYeTaO" auToTc.
rationem reddam 10.
XI. Nec bestiarum, ncc ignis minx Polycaipum perterrent
'0 8e avguTtato; itpoc; autov sTtcs- 8Tjp!a syoj,
At proconsul ad ipsura dixit : Bestias habeo ;
toutoi; ie TtapaSaXto, eav (jtf) fj.ETavorjcrT,c. '0 8e
his te objiciam, nisi convertaris. Ipse vero reetitsv KdXst, du.STi8eT0c fap T^(Jt'v *) alt0 T0JV xpeiTspondit : Arcesse eas, nos enim mutari non possuxdvuv eTtt t_ Xe'Pt0 JJtSTavota" xaX6v os u.STaTt0sa8at
mus conversione a melioribus ad deteriora;bonum
(xs dito Ttov yaXeTcibv eitt xa Stxata. i '0 81 itaXtv
autem est, me a malis] ad justa transire. Rursus
Ttpoc auTov Hupt crs tcoico SaitavijQfivat, st x5v Ot,iste ad Polycarpum: Quandoquidem bestias sperpttov xaTatppovet?, pav [xf| fisTavoTjcrric. '0 Ss IIoXu- " nis, igni te tradam consumendum, nisi sententiam
mules. i Cui Polycarpus : Ignem minaris, qui ad
xapTcoc IJup dTtsiXsTc to Ttpoc djpav xaidfisvov,
xai u.st' 6Xiyv croevvuu.svov oyvoeTc yap to ttjc u.sXhorae spatium ardet, ac paulo post exstinguitur ;
Xoucroic xpicreioc xai aiiovtou xoXdaetoc toTc aacSeat
ignoras enim illum futuri judicii et aoternffi poenas
rrjpouu.evov Ttup. WXXa Tt (SpaSuvstc ; 4>spe, 8 (Jouiguem,qui impiis reservatur. Verum quidmoraris?
Profer, quodcunque volueris.
Xet.
XII. Polycarpus ad
Tauxa 81 xat aXXa uXstova Xiyw/, 8-?o"'JC xat
^apa; eveTtijjtTcXaTO, xat to TtpdjtoTcov auTou ydptTOC
4tiXtjPOuto, ojerts ou u-dvov fjtf, o-uiiTceuetv, xapay8-vxa (66) utco Ttbv Xsyou.vojv rpoc outov, dXXa TouvavtJov tov ivOuTcaTov ixcrcfj-jai, TtSfi^ai ts tov lauTou

rogum damnatur.
Haec vero atque alia plura cum diceret,fiducia et
gaudio replebatur, illiusque vultus plenus gratias
erat, adeo ut non solum non concideret, ipso per
dicta conturbato ; sed contra proconsul stuperet,
suumque mitteret prceconem ter in medio stadio
proclamaturum: Polycarpus confessus est, Christianum se esse. Quod ubi pronuntiasset prasco,
universa multitudo gentilium ac Judffiorum, qui
_ Smyrnam incolebant, effrenata ira et magna voce
conclamabat : Hic impietatis est praeceptor.pater
Christianorum, deorum nostrorum eversor, qui
multosdocet, ne sacrificent, neve deos adorent.
Haec dicentes clamabant rogabantque Philippum
Asiarcham, ut leonem adversns Polycarpum emitteret. At Philippus id sibi licere negavit, quia ludum bestiarum jam explevisset. Tunc placuit illis,
uno consensu clamare,ut Polycarpus vivus combureretur. Necesse enim erat, ut visio illa de cervicali impleretur, quaB ei ostensa fuerat cum inter
orandum illud ardens videret, et conversus ad fideles astantes prophetice diceret : Oportet me vivum comburi.

xrjpuxa, ev u.o-oj tuj ertaStcu XT)puat TpiTov UoXuxapicoc tbjioX^YTiJev lauTov Xptcrciavov eTvat. >
Toutou XsyOsvTOC utco tou xrjpuxoc, ditav to tcXt(Ooc
iOvtov te xai 'IouSattov Ttov Tf,v Zfiupvav xaTotyouvxtov, dzaTacryiTtp Oufitt) xat fisYaXTi tptovfj STCs6da.
Outo; S5Tiv 6 -f^ aaeSstac; (67) SiSajxaXo;, 6 Ttaxfjp Ttov Xptcrttavtov, 6 Ttov f|fST4pojv 8sti)v xaOatpsTT,c;, 6 TtoXXou; StSacrxojv fif| Sistv, u.T,8e Tcpoer/.uvsTv
xoTc; 0ST;. Tauta X^fovTec; eTce6dtov xai fjptoTOjv
tov 'AnapyTjv (68) J>(XtTtTcov, "va STratpfi Ttp IIoXuxdpTco,' Xsovta. '0 8e <I>iXtTCTcbc; etprj, jjf, etvat efov
auToj, STCitSfj tcst:Xt,pojxsi (69) Ta xuvTjYicria. TdTe
ESotev ajTsTe; 6u.o8JU.aS6v emoV/lcra!, djcrce tov HoXuxapTtov IJojvTa (70) xaTaxau8f|Vzt. "E8et fip to ttjc;
cpaveptoBeScrTjc; 4tc! tou Tc^oerxecpaXafou dTCTaafac; tcXtjpto8f,vat, b\t iStov outo yaTdfievov itpocreuy^djjiEvoc;
etTtsv eTtierepaepete; toic; ouv auTtj) TttcrtoTe; TepotpTjTiy.wz' AT fie t^djvTa xaTaxauBf^vat.
XIII. Rogus exstruitur.
TauTa ouv u.eTa toctojtou xdxouc; JY'vexo 85ttov
cou Xey8T,vat, Ttov oy^Xojv Tcapay?fju.a eruvaYdvTtov ex

Hsec porro citius peracta sunt,quam pronuntiata;


cuncta plebe confestim exofficinisac balneis ligna

10 Rom. xin, 1, 7; Tit. m, I.


(65) I. e. audire te volo, si a populo prolatio- f)
nem supplicii poteris impetrare. Neandro proconsul Ignatium servare voluisse videtur. Vide
ejus Historiam eccles. i, p. 107-HO.
(66) Ita Jacobsonus e codd. Vindob. et Paris.
(67) Pro dereSetac; restituendum esse 'Aettac;,Eusebii, Rufini et veteris interpretis consenliens hic
evincit auctoritas. Usper.
(68) Asiarch erant, qui ludos sacros in honorem deorum pro salute provincia? suas stalis temporibus procurabant. Quod vero spectacula, qus ab
illis dabantur, sacra erant, inde sacerdotes sunt

appellati. Mader. Valde oncrosum erat hoc sacerdotium, atque idcirco nonnisi opulentiores ad id
gerendum eligebantur. Hinc est, quod Strabo observat, Asiarchas fere ex Trallianis desumptos
fuisse, propterea quod ejus urbis cives totius Asiae
opulentissimi essent. Vales. Idem iste Philippus
infra c. 21 dpy tepeue; TpaXXtavdc appellatur. Jac
(69) Ita codices, testes Jacobsono, omisso augmento plusquamperfecti,quodsaepius fieritestatur
Winer Gramm.. 12, n. 8. p. 69, ed. iv.
(70) E codd. Vind. et Parisiensi Jacobsonus reposuit (covTa.

1039

S. POLYijARPUS MARTYR.

1040

et sarmenta congerente ; prsecipue Judeeis, alacri A " T**v pYa<">]p'l0V xa* fraXaveftov {uXa xai gprp.
va' (jiaXtiTa 'IouSafwv TtpoSuuuoc, (!>c eGo; autol;, t!;
animo, ut solent, ad ista juvantibus. Cum autem
Taura 57roupfojvT(uv. "Ote 3'e fj ttupxiTa fjrjijMjfir,
rogus apparatus esset, Polycarpus, sibi detractis
aTtoGsjjtiv: ; ss-jc.j Ttivta Ti IpaTta, xat ).jaa; tt
omnibus vestimentis et cingulo soluto, conabatur
c/ovtjV auTou, ETtstpSto xal utcoXueiv eautdV uf, t.-Aetiam se excalceare ; quod prius non faciebat.quia
TSpOV TOUTO TCOttOV, OtOt T0 5tEl EXIITOV TOJV TilTtiv
semper cuncti fideles conlendebant, quisnam celerius corpus ejus tangere ; onini enim touopropter critouSiljEtv, ocrtic Taytov tou yptoTOC autoo 'tyr-.iv
sanctos mores suos ille etiam ante martyrium or- iravTi (71) vip IxaXtjj, a^aGfiC evexev TtoXttEta;, xi!
natus erat. Illico nunc ille omnibus instrumentis Ttpo Tfjc pupTuptac exexojjjlTjTO. fcuGsto; o\iv aitij)
circumdabatur, qu pro rogo parata erant. Cum TCEOieTtBETO Ta ItpOC xf,v Ttupiv fjp|XOCt'XSva opvj.
vero et clavis ipsum affigere vellent, dixit : Si- va (72). MeXXdvTtov 8e auTtov xai itpocrrjAouv (73),
nite me sic ; qui enim mihi dat ignem pati, da- eTttev. "AtpETE (J.E outioc" 6 yap Souc [xot t)HO|xsiv
bit, et sine vestra ex clavis cautione, immotum in t6 Ttup, Stocrst xai X*i>?<-i TJJ< utiSTspac 'sx toiv t)).iuv
acrtpaXstac, acraXEUTov eittjxeTvat tij Tcupcj.
pyra permanere.
XIV. Polycarpi precatio.
Illi ergo non quidem clavis defixerunt, sed liga- B
Ot os ou xa8rjAtucrav jxev, eSrjcrav 8e airov. '0 l\
dittcrio Ta; XE^Pa Ttotrjcrac xa! TcpocroEOsic, tojTcsp
verunt eum. Hic vero manibus in letgum rejectis
xptoc ETttoT,u.oc ex (jteyaXou r.ot|Xv(ou ei; itpocsoac vinctus, tanquam aries insignis ex magnogrege
piv (74), 6Xoxipitto|xa (73) Ssxtov tij) 8siji f|Totu.a:ad oblationem, viclimaacceptabilisDeoprparata,
(jtEvov, ava6XsiJ)/a; ei; tov oupavov, eijie' Eupte
ccelum intuitus dixit : Domine Deus omnipo6 8s6c, 6 TcavTOxpiTtop, 6 tou aYaitTjTou xat euXo-fr,tens, Pater dilecti ac benedicti Filii tui JesuChritou IlatSdc crou 'lrjcrou Xptcrcou HaTr,p, St' ou tt,v
sti, per quem tui notitiam accepimus, Deus angercept crou eTctYviocrtv eiXrjtpaLXEv, 6 8s6; iyyiXuii xi!
lorum et virtutum, ac universaa creatura, totiusque
Suviptstuv, xai itacrrjc ttjc XTtctEto;, xai Ttavro; to3
generis justorum in conspectu tuo viventium ; benedico tibi, quoniam me hac die alque hac hora fivou; Ttuv Stxatiov, ot ijtocrtv EvtoTctdv crou- EuXofio n,
6'ti f,;jtojcri; u.e ttj; fjjxEpa; xai tiipa; TauTT,;, ra
dignatus es, ut partem acciperem in numero marXafjsTv (iE [JtEpo; ev apt8|Jttij Ttov (jiapTuptov joj, tv
tyrum tuorum, in calice Christi tui ", ad resurreTtj) TCOTT,p(tp tou XptctTou ctou E?; avaTTaciv %u\;
ctionem in vitam sternam, animae et corporis, in
atojvtou, t{ujfi7;c te xai cfojjjtaTo;, ev ats8aps(a Uvejincorruptione per Spiritum sanctum ; inter quos
[JiaTo; aYtou' ev ot; TtpocrSsy_8e!r,v EvtoTttdv crou i/^tutinam suscipiar hodie coram te in sacrificio pingui et accepto, quemadmodum prasparasti et mihi , pov ev 8ujcc Tttovt xa!. TtpoctScXT^, xaOoj; TcporjT'j!jia.
prasmonstrasti et nunc adimplevisti, Deus, inenda- ' aa; xai Ttpostpaveptoara; xat EitX-/;pu)cra; (76), 6 iit*
8fj; jca! aATjGtvo; 8sd;. Ati touto xai Tcepi r.xr.^i
cii nescius ac verax. Quapropter de omnibus laudo
te, benedicto tibi, glorifico te, cum sempiterno et
aivtt) a;, EuXoYto at, So^i^to cre, eruv tuj aitt,v!uj yj!
ercoupavlto 'Ir^crou Xptcrrtij, aYaTtrjTtj) crou UatOt'- fxsS'
ccelesti Jesu Christo, dilecto tuo Filio, cum quotibi et Spiritui sancto gloria, et nunc et in futura
ou crot xat IIveujjiaTi ayltp fj Sdfja, xai vuv xa! t!;
sfficula. Amen.
tou; p.EXXovTac aitovac. 'AjxtJv.
XV. Polycarpus igne non Iseditur.
'AvaTTEfjtif/avTOC 8e outou x6 'Afifjv, xai itXrjptiEtpostquam Amen emisisset,precationemque
aavToc ttjv euyf|V, ol tou irupoc avOpcoTtot a^ij/ov ci
complevi sset,ministri ignis ignem accenderunt.Cum
Tcup. MEYiXrjc Se ixXa(jtcj/icrr(c tpXoY^c, 8u(jta (trfi
rero ingens flamma emicassot, grande miraculum
EfSofjtev, oTc ISeTv eSdBr)' ol xaf jTTjprJSrKjtev, ei; to
vidimus, nos, quibusillud spectareconcessum fuit
qui et ideo reservati sumus, ut aliis, qu contigeavaYYetXat xoT; XotitoT; Ta YEV<$Hsva- Ti YaP *"f
xafiipa; eTSo; TtotfjCrav, tocrTtEp dGdvrj itXoiou ici
runt, annuntiaremus. Ignis enim fornicis speciem
Tcveu|JiaTo; irXr(pou(jievr), xuxXio WEpteTEty_tcrE to cmjjj
pra^bens, tanquam navis velum a vento repletum,
in circulo corpus martyris circumdedit ; quod, in n tou (lipTupo;- xai f,v (xscrov ouy^ to; cripc; xatoabiT,,
medio positum, non ut caro assa videbatur, sed
4XX' o'>; otpTo; dTCTtoptsvo;, f, to; ypucro; xa! Z?i>
veluti panis coclus, vel sicutaurum et argentum in
poc ev xajjuvip ltupoujxEvoc (77). Kat y*? sut5!i;
41 Matth. xx, 22 ; xxvi, 39 ; Marc. x, 38.
(71) Prpositio ev, quae legitur in editis.abest a
ms. et plane mihi redundare videtur. Jac.
(72) E. g. palus, catenae, funes, etc.

(73) Non videntur ha;c ita intelligenda.quasi Polycarpi manus clavis transfixuri essent, et palo
affixuri; non fuisset enim hfec exigua pars supplicii [quam carnifices non remisissent]. Crediderim
ergo, catenas, quibus revinct erant ad tergum
manus, palo clavis affixas fuisse ne moverentur.
Cler.

(74) Similia in Martyrio Ignat. c. 2,


(75) A grfscis interpretibus Hebneorum nSsnon
peroXoxa-JTtojjtasolumredditur, sed interdumetiam
per iXoxipTttojjta, ut Lev. i. 14, xvi, 24. Ussbr.
(76)Patefecerat enim ei Deus ignem martyrii.Cfr.
supr. c. 5.
(77) Quod ignis fornicis pra?bens speciem steterit, id causis physicis tribui posse censet Dalrymplius. Jac.

4041

EPIST. ECCLESIjE SMYRN. DE MARTYRIO S. POLYCARPI.

1042

towjtih dvTeXa6djxe8a, cb; Xi6ovo>tou TtviovToe;, i) A. fornace candens. Tantam autem nos percepimus
oiXXou tlvo; tu>v Tt(x(tov dpto|xdTto; (78).
suavitatem odoris, ac si thus aut aliud quoddam
pretiosorum aromatum oluisset.
XVI. Polycarpus pugione transfigitur.
Ilspa; ojv 'SdvTe; oi avo(xoi, ou Suvdjxevov auTou
to cruVxa utco tou rcupo; StaTtavriBTivai, exsXsuoav
TtpocrsX8dvTa auTijj xofxcpsxTopa (79) Ttapa6uaat '<p(Siov. Kai touco Tto'.v]uavTo;, eJtjXQe TtEptrtEpa [B0\
xai itXf.flo; a^tjxiTo;, cocrcs xaTajSioat to itup, xal
Oa-jjxaiat -avxa tov o/Xov, ei toct3jttj ti; Stacpopa
|xsTau tu>v dTtijtcov xai tojv exXssxtiov ojv El; xat
o-jto; veyovei (8i) 6 flautxacrtuVcaTo; (xdpTu; HoXuxaptco;, sv toT; y.aQ' T,|xa; y^povot; StSacrxaXo; aTtocrtoXixo; xa;. Tcpocpr)Tix6; yevojxevo;, STtioxoTto; te tt^; Iv
StxupvT) xaQoXr/.Ti; 'ExxXrjcHa; . Jlav vap pri[xa, o
IJacpTixsv sx tou (rcdfxaTo; auTou, xat steXe-.ojQtj xat B
TsXstojSrjcTeTat.

Tandem igitur cernentes improbi, corpus ejus


ab igne non posse consumi, jusserunt confectorem
propius accedere pugioneque eum transfigere.
Quod cum ille fecisset, evolavit columba eteffluxit
tanla sanguinis copia, ut ignemexstingueret,utque
universa plebs miraretur, tantum esse discrimen inter infldeles et electos ; quorum unus hic fuit maxime admirandus martyr Polycarpus qui nostris
temporibus apostolicus et propheticus doctor exstitit,atque catholicse Ecclesiao Smyrnensisepiscopus. Omne enim verbum, quod ore suo emisit,
aut impletum est aut implebitur

XVII. Polycarpi corpus Christianis non traditur.


'0 Se dvTtr(Xo; xat (Jdcrxavo; xat Tcovrjpo;, 6 dvSed cum oemulus ille et invidus et malus, justoTtxetfxsvo; Ttj> y^vei tojv Stxatiov (82), ioojv to te |xsrumque generi adversus, insigne illius martyrium
Ye8o outou tt^; (xapTupfa;, xat tt|V iit dp/rj;
cerneret.moresque ab ineunte aetate irreprehensos
avETt;Xr,TtT0v TtoXtTsiav , ErtEcpavtoLiivov te Ttj) ttj;
eteumcorona immortalitatiscoronatum,praemiumacpQapctta; oreipavu), xai [}p6eIov dvavT(ppr)Tov drteque sine controversia reportantem ; operam dedit,
vtjvsyjxsvov, eiteTr;8eu(jEv, u>; |xr;Se to Xe(i|/avov aune reliqui ejusanobisauferrentur, quamvismulti
tou uip' T,(X(ii)v Xrj(p8T)vai (83), xatTtep tcoXXcov erciQuid facere et sancto illius corpore participes fleri cuixouvtcov touto Ttoifioat, xat xotviuvTJcrai Ttjj 4^1(0
perent. Suggessit ergo diabolus Nicetae, Herodis
utou ctapxito. 'V:ts6aXs youv NtxrJTTjv tov tou '11 pojpatri, fratri autem Alces, adire proconsulem, ne
TtaTspa, dSsXcpov Ss "aXxtj; (84), evtuy^eTv Ttt) apcorpus illius ad sepeliendum traderet : > Ne,inquit
^ovrt, torce jxr, Souvat auTOu to au>|xa TacpT^" Mt),
relicto crucifixo,hunc colere incipiant. Atque haec
dicebant, suggerentibus et instantibus Judoeis, qui
cprjaiv doevTE; tov soTauotufxevov, toutov apjtovrat
o-6icr8at. >> Kai Tauta elitovp, ino6aXXi5vTojv xa! evtct- C quoque observaverant nos, ex igne eum extractu^uovtojv tojv 'louoatcov, o't xai eTr)pr,ctav, |XeXXovtcov
ros ; ignari, quod nec Christum, qui pro salute
tjjxcov ex tou icupo; Xa|x6avEiv dfvooiJVTE;, Sti oute
omnium, qui in toto mundo salvi fient, passus est
[inculpatus pro peccatoribus] . unquam derelinquere
tov Xp'.aT>?v -ote xaTaXtTtE:v ouvr)cr()(XE8a, tov 6itEp
poterimus, neque alium quemquam colere. Illum
Tri; tou Tta/To; x^tjxou tcov oci^^oixivtov cKuTTjpta;
itaSovTa [atxioijov urclp a(xapTtoXtov (85)], oute eteenim utpote Filium Dei adoramus ; martyres vero
tanquam Domini discipulos et imitatores merito
pdv Ttva oeosiQat. Toutov jxsv vip, V\6v &'vxa tou
Bsou, TtpooxuvoujXtV tou; os jxipTupa;, ti); |xaQr>Ti;
diligimus, propter illorum eximiam erga regem ac
magistrum suum benevolentiam ; quorum utinam
xai (xtjxr,Ta; tou Kupiou, aYaTttuixsv djtco;, Evsxa
et nos flamus consortes ac condiscipuli.
euvo(a; avuTcsp6Xr)T0u Tf,; et; tov "Stov pacrtXia xa!
StoicncaXov tov y'voito xal fj[xa; crjfxotvcuvou; (86)
te xai crj[X|xa8r)Ta; ftviaQa'..
(78) Interligna, e balneis et officinis comportata
ubi animamsuam efflavit B. Polycarpus jideoque,
fortasse nonnulla fuisseodorata et aromatica susmori Ecclesise veteris obsecutum, vocem Tceptarepd
picatur Jacobsonus.
margini ascripsisse, qua scilicet signiflcaret, ani(19/ Confectores, qui bestias in amphitheatro D mam B. martyris illo temporis momentoe corpore
conflciebant ; si quando enim bestiar efferataB straliberatam, sub columbae specie ad coelum evolasse.
gem populo minarentur, ii immittebantur, qui eas
Columbarum enim imagines etiam Christianorum
sepulcris frequfnter exsculpltB sunt. Jac.
conficerent et occiderent. Jac.
(80) De hac columba ne verbum quidem legitur
(8t) Ita Jacobsonus e codicibus. Plusquamperf.
apud Eusebium, Rufinum et Nicephorum ; quo fit,
sine augmento ut c. 12. Vulg. y^ovsv.
ut falsa arnultis lectio codicum sit putata. Moynius
(82) Cfr. l Clera., c. 51.
pro TtEpioTepa conjecit ixt' dpto-tspcf, a sinistra.
(83) Ita Jac e cod. Paris. Vulg. Xr,cp8e(T).
Jpsi accesserunt complures viri docati. Ruchatus
(84) Alce notum est mulieris inter Smyrscribendum censuit Ttspi oTspvx, Editor Bibliolhccx
naios nomen. Cfr. Ignat. ad Smyrn. c. 13, ad Polyc.
Bremonsis cl. m, p. 429, conjicit itspi crTspvou vel
c. 8
Ttepi crrspvtov. Heumanas in Exam. fabuli de co(85) Parenthnsis ista neque in Eusebio habetur,
neque in Rufino, neque in vetere nostro interprete.
lumba et Poltjcarpi rogo evotante, statuit monachos
hoc prodigio Acta nostra auxisse.Mihi quidem longe
Usseb. Interpolata fuisse videtur a librario quoverisimilius videtur, lectorem quempiam in animo
piam, qui in animo habebat I Petr. m, 18. Jac.
babuisse, ad oram codicis nolare locum epistolffi,
(86) Ita Jac. e. cod, Paris. Vulg. xoivcuvou;.

.*

1043

S. POLYCARPOS MARTYR.

iOU

XVIII. Polycarpi corpus comburitur. Reliquiae.


Videns autem centurio a Judseis ortam conten- \
tionem, corpus in medio ignis positum exussit.
Atque ita nos postea ossa illius gemmis pretiosissimis exquisitiora et super aurum probatiora tollentes.ubi decebat, deposuimus. Quo etiam lociuobis, ut fleri poterit, iu exsultatione etgaudio congregatis, Dominus praebebit, natalem martyrii ejus
diem celebrare, tum inmemoriam eorum qui certamina pertulerunt, tum ut posteri exercitati sint
et parati [ad eadem sustinenda] .

'iStbv ouv 6 [IxaTovTapyoc (87) J xEvTupitov tt,v


tuv 'IouSa!(ov Yv0(Jl^vr,v, ipiXoveixIov 0~; otovfo
[xiau) tou Ttupo; exauaev. Ou'u te fiJJ-iT; uartpov
avX<5[xEvot Ta Tt|xtu)TEpa X(8uv tcoXute/.uv xai ooxi(jiojTEpa uicEp Y_puaiov ocrta autou, aTtflE|XE6a Szoj
xai axoXouOov ?jv. "EvOa cb; ouvatov f,ixTv auvaf0|j.svot; Iv afaXXtijEt xai ^apcj, Tt*pE;Et 6 Kipio; l-tteXsTv tt,v tou (jtapTuptou autou f,jxpav YiyiflXttv,
eTc te ttjv tu>v t,0Xt,X(5tojv |xv;|xt1vi xat tujv jjtcXXoyTtov asx^o-iv te xai EToijxacjiav.

XIX. Laus Polycarpi martyris.


Hffic de beato Polycarpo, qui cum iis, qui ex PhiTotauTa t& xaTa t6v (xaxaptov WoXuxapTiov, 8; riv
ladelphia, duodecimus Smyrnae martyriumest pastoTc otco *iXa8eX!!a; 6uSexaTo; (89 j ev [xupv$ (iipsus, sed solus obomnibus celebratur, ita ut a gentupTjoac, [xovo; [>t.o Travrtov (90; (xvrjjxovEUEtai, wote
tilibusquoque ubiquelocorummemoretur;quinon
xai utc6 tuv iovcov iv itavTt t(5tcu) XaXcTaOai- oJ
solum doctor insignis exstitit, sed etiam martyr " (xovov StoaoxaXo; Yevi(isvoc iTtio-rj|xo;, aXXi xai uipeximius, cujus martyrium, Evangelio Christi contu; eoyo;, ou to [xapTupiov itavTe; eTciOuu.ouaiv (it(xeTaflat, xaTa to EuaYYeXtov XptaTOu Yivo(iEv5v.
gruum, omnes imitari desiderant. Poslquam enim
Ata Tfjc u7co(xovt]c y*P xaTavujvtaajjiEvoc tov ioixw
sustinendoinjustum praosidem vicit,sicque immorapvovTa zat outwc tov ttjc atpOapatac atEijavov
talitatis coronam recepit, cum apostolis omnibusctTcoXaSujv, auv toic aTtocrttiXoic xai Ttaat otxatoi;
que justisexsultans, Deum acPatrem glorificat, et
dvaXXtuifjtEvoc, Sojccijst tov 6e6v xai Ilatspa, !
benedicit Domino nostro Jesu Christo, animarum
euXoveT tov Kuptov f|ixuv 'Ir^aouv XptaTov tov Zunostrarum Salvatori, et corporum nostrorum guTf]pa tuv <|uy_ujv f|[xcov (91.1, xal xuSepvrJTTjV tiv
bernatori, nec non pastori calholicu: in toto orbe
cru|xdTU)v Tjfjtujv, xai Ttoiiiiva ttjc xaTa ttjv otxoutisEcclesiaa.J
vtjv xifloXtxfjc 'ExxXrjafac (92).
XX. Miltite hanc epistolam fratribus.
Vos quidem petieratis, ut cuncta, quaegesta sunt fj
Ttui tilv o3v f^tojcwtt 8ta TtXeiovtov Sr^XtoBiivji
6jxTv Ta fEv<5[Jteva" f,[XETc 8e xata to Trapov etci *tfusius vobis exponerentur ; nos vere impraisentiaoaXatto [XEjjtriVuxajjiEv 8ta tou aSeXcou ^(itov Mipxoo.
rum summatim iudicavimus per fratrem nostrum
MiOovtec ouv TauTa, xai toTc ETtlxEtva aOiXtpoT; tr
Marcum. Uu quidem cum legeritis, epistolam
iTctcrtoXTiV 8taTci[X'}/aaOE (93), ?va xat exeTvoi Sojiljti)fralribus remotioribus transmittatis, ut et ipsi
aiv tov Kuptov, tov IxXovac Ttotou\Ta arco tu>v iMuv
glorificent Dominum, qui ex suis famulis delectum
SojXujv (94). Tuj Suvajxivu) (95) TcavTjc T,[)-a; bwvjfacit. Ei, qui oranes nos gratia sua atque indulveTv Iv tti auTSo ybp\z\ xai Sujpeqi elc tt,v aiiovto/ aJTOJ
gentia in regnum suum asternum potest inducere
per unigenitum Filium sunm Jesum Christum ipsi
PaatXetav, SiaTOu HatSoc auTou tou (jtovoYivoii; 'It,jo:
sit gloria, honor, imperium, majeslas in saecula.
XpicfTOu- tjj f| Soja, Tijjt^, xpiTOC, jjteYaXoojvT,, e!;
Amen. Salutate omnes sanctos. Vos, qui nobiscum
attbvac. 'A(JtT,v. npoaaYopiueTe Ttavtac tou; ry.vn.
sunt, salutant, et qui scripsit haec, Evarestus cum
Tptac ol (jov T^jxTv noocraYopeuouatv, xai euipsJto:,
6 Ypatj/ac, itavotxe!.
omui domo sua.
XXI. Martyrii tempus.
Martyrium autem passus est beatus Polycarpus D
MapTupsT 81 6 (xaxaptoc IloXuxapitoc txr,vo; 3!jvQtxou StuTEpa IutajiEvou (96), Jtpo ETCti KaXovSuv
Xanthici mensis ineuntis die secundo,ante septimum
Kalendas Maias,magno Sabbato,hora ocluva.Caplus
Malcuv (97) Sa66aTto |xey<Xu (98), uipa 6^a6^ (W).
(87) Codex Vindob. vocem exaT(5vTapv_ocnon agnoscit. Jac.
(88) Articulum e codice Vindobonensi restiluit
Jacobsonus.
(89) Eusebius habet SujSexa. Apud Eusebium
Strothius et Henichenius exhiqent SuiSsxa toT; iv
Zjx-jpvri [xapTupTjCraai. IaC.
(90) Eusebius addit jxa/.Xov.
(91) 'It^ctouv... i]uy_ujv fjfxiov e codice Parisiensi
restituit Jacobsonus*.
(92) Codex Vindob. addit : xa! to itavtaYiov xai
^toOTcoiov Hveujxa. Jac. In veteri int. legitur: t et
Spiritussanctum, per quem cuncta cognoscimus.
(93) Usserius et Smithius mallent SiaTciut'}aTE,
Jao.

(94) I. e. qui nonnullos e numero Odeliam ad


martyrium vocavit.
(9n) Ttj>... if). Simili constructione utitur D. Panlus Rom. xvi, 25-27. Jac.
f96) Smyrnasi a 25 die Martii Xanticum snuu
incoharunt. Usser. De chronologia bujus capitis
cfr. 'deler.. Hanab. der Chronol t. I, p. 419, 431
(97) Longe meliori codice usus est Constantino'
politanus.
(98) I. e. Sabbatum, quodPaschalem solemniutem antecedit, Sabbatum sanctum. Pagi.
(99) I. e. ante meridiem non enim de Roraana,
sed de Astatica horas computandi ratione bic ":
sermo, eadem scilicet, qua nos hodie utimur. Jif

1045

EPISTOLjE.

1046

EuveXTjtpQTj 8. (1) 67:6 'HptoSou, iitt dpyjepecoc, (2) A est autem ab Herode, sub poatiflce Philippo Tral4>iXiititou TpaXXtavou, dvQoTcaTeuovToe; Stattou (3) liano,proconsule Statio Quadrato,regnante autem
KoSporou, (JacriXe-ovToe. oe e?e; touc. attovxae. 'Itjctou in sfficula Jesu Chrislo ; cui sit gloria, honor, maXpttrcou ji+i 3(5$a, Ttfxf,, [xeYaXo.uvTj, 9povo< a?tovtoe;, jestas,thronus sempiternus,a generatione in gene_ito fsvii? ete. feveiv. 'A[xtjv.
rationem. Amen.
XXXII. Salutatio. Epistolx transcriptores.
'Ef3pio<j8at U|xa; euy_6jxe()a, aSeXtpoi, aroty_ouvTae
Optamus,fratres,vos valere ac incendere in evanTto xaia to Euav-fiXtov X^Ytp 'Itj.ou XptoTOu- (xeQ' gelico sermone Jesu Christi ; cum quo gloria sit
ou 86a tij) fteGJi xai llct-pi xat -Yo UveujxaTt, eitt Deo,et Patri et Spiritui sancto, ob sanctomm eleaioTTjpta Tfl Ttov a-fitov exXsxTtov xaOto; ejxapTupr)- ctorum solutem ; quemadmadumbeatus Polycarpus
aev 6 |xaxaptoc; UoX.xapTCoc, ou y^oito ev ttJ paat- martyrium pertulit.ad cujus vestigia utinam inveXeia 'Itjjou XptctTou Tcpoe t_ fyvT) eupeOfjvat fj|x_c I
niamur in regna Jesu Christi !
TauTa (jtexeYpa^aTO |xev Tato; (4), ex Tiuv EiprjAtque haec ex codice Irenaei,discipuli Polycarpi,
vatou, |jta8T(TOu xou UoXuxaprcou, oe; xai truveTcoXt- descripsit Caius,qui et ipse cum Irenaeo conversalus
teucraTo Ttij) E"p>jva!to. 'Efot 8e -.toyp-Ti]; ev KopIvBto _ est. Ego vero Socrates Corinthi et Caii exemplari
'.._-.. r>_4...
I'rx ..'-.'
,
.
. ~
,.
..
.,
ex
Ttov ratou avTtYpatptov .
_Ypai]/a.
*H >Y.aP'? |X6Ta O ,haec descripsi.
Gratia sit cum omnibus.
TCOVTtOV.

'Efto Se TcaXtv Ilt.vto; ex tou TcpoYeYpa(xu.vou


evp_'|/a, iva^TjTTjaac; auTa, xaTa _nox_Xu<|/tv tpaveptoaavTic; (iot tou [xaxaptou (5) HoXuxapitou- xaOtoe.
S^Xtocrto v Ttj) xa8efje" auvaYaviov auxa tjStj cryeS.v
ex tou v_p6vou xexjiTjxOTa , tva xdjxe cruvaY-VTi 6
Kuptoe; 'iTjtrouc; Xptcrcoe; jxeTa Ttov exXexTtov auTou,
e?e; Tfjv oupavtov [3acrtXs(av a.Tou (6), t{> f) 86a, etuv
LIxTpi xat jy!iu IIveurxaTt , ei; tou? attovac; Ttov
attovcov. 'A(X7Jv.

Et posthaec ego Pionius ex suprascriptis haec


exaravi, postquam illa perquisivissem, et beatus
Polycarpuseaperrevelationemmihimanifestasset,
ut in sequentibus declarabo.collegi ea, propemodum ex temporis diuturnitate fatiscentia, ut me
quoque cum electis suis in regnum suum cceleste
colligat Dorainus JesusChristus,cui sit gloria.cum
Patre et Spiritu sancto, in saecula saoculorum.
Amen.

politanus Chorographus Siculorum fastorum auctor


1842, fasc. i, p. 34.
qui legit 'ATtptXXitov. Verum enim Polycarpi nata(1) Particulam Se addit Jac. e cod. Paris.
lem in 26 Martii esse statuendum, et Asiani anni q (2) Qui prius (c. 12) 'Afft-pxi, nunc _py_tepeu
ratio et magni Sabbati character evincit, licet apud
appellatur. Usser.
|3) Ms. male _,Tapxtou.
Latinos 26 Jan., apud CraBCos 23 Febr. celebretur.
'4) Fortasse Caius, presbyter ille Romanus.
Exquibus etiam characteribus manifeste deprehen
d) Haec verba tou jxaxaptou e codd. Paris.et Baditur anno vulgarisaera)Christianael69, et imperii
M. Aurelii nono passionem ejus contigisse. Usser. rocc. restituit Jacobsonus.
(6) Verba ei? tt,v.... outou praetermiserat Ussecui antipulatur Pagius ad ann. 167, n. 3, et 4.
Anni 161 rem agit Stieren, Ucber das Todesjahr Ju rius. Jac.
stin's, in Illegenii, Zeitschrift fur die histor. Theol.

EVAMSTUS PAPA
NOTITIA
(Ex libro pontificali Damasi papae, ap. Manai, Concil.. 1, 621. Varias lectiones et notas ad hunc locum Libr
Pontilicalis vide Patrologim Latinx tom. CXXVlI, col. 1135).
Evaristus natione Graecus, ex patre Judaeo nomine Juda, de civitate Bethlehem, sedit annos novem,
menses decem, dies duos. Fuit autem temporibus Domitiani et Nervoe Trajani, a consulatu Valenlis et
Veteris, usque ad Gallum et Braduam consules. Martyrio coronatur. Hic titulos in urbe Roma divisit
presbyteris.Et septem diaconos ordinavit.qui custodirent episcopum praedicantem, propter stylum veritatis. Hic fecit ordinationes tres per mensem Decembrem.presbyteros sex.diaconos duos.episcopos per
diversa loca quinque.Qui etiam sepultus est juxta corpus beati Petri in Vaticano sexto Kalendas Novem*
bres. Et cessavit episcopatus dies xvm.

EVARISTI PAPjE.

1047

1048

EVARISTI PAPJE
EPISTOL^E

(1)

(Mansi, Concil., collcct., t: I, col. 623.)


A. uxor legitime 7 viro jungatur. Aliter enim legitimum (ut a patribus accepimus, et a sanctis apoDe ordine diaconorum et legitimo conjugio, atque de stolis, eorumque successoribus traditum invenifide et non ' injuriandh episropis aut lacerandis. mus), non sit conjugium *, nisi ab his (2) qui suDileclissimis fratribus univcrsis Africa? regionis
peripsamfu?minamdominationem videnturhabere,
et a quibus custoditur, uxor petatur, et a parentiepiscopis, Evaristus.
Consulentibus vobis, fratres charissimi, * qnid bus aut propinquioribus sponsetur, et legibus dosuper his quro in veslris continebantur scriptis vi- tetur9, et suo tempore sacerdotaliter, ut mos est,
sum nobis esset,vel quid docilis ratio persuaderet,
cum precibuset oblationibusa sacerdote benedicaaut quid a beatis apostolis nobis traditum aut cu- tur,et a paranymphis.ut consuetudo docet, custostoditum remaneret,optantes,ut retulislis, nostris
dila et consociata a proximis, tempore congruo
pelita legibus dotetur 10,et solemniter accipiatur,
institui ' documentis,ho3C vero rescribimus : Siquiet biduo vel triduo orationibus vacent, et castitadem dilectio vestra normam secuto piudentium,ad
sedem aposlolicam referre maluit,quasi ad caput,
tem custodiant,ut bome soboles genorentur,et Domino in actibus suis placeant. " Taliter enim et
quid deberet de rebus dubiis cuslodire, potius
Domino placebunt,et filios non spurios,sed legitiquam usurpatione prajsumerit.
B mos atque hsc-redilabiles generabunt ''.QuaproiUer,
I.
filii charissimi et merito illuslres, fide catholica
Quot in civitale diaconi esse debeant
suffragante,ita peracta legilima " scitote essecon* Diaconi,qui quasi oculi videntur esse episcopi
in unaquaque civitatej uxta aposlolorum constituta nubia. Aliter vero praesumpta, non conjugia, sed
aut adulteria,aut contubernia,aut stupra, vel forseptem debent esse, 5 qui custodiant episcopum
pra?dicantem,ne aut ipse ab insidiatoribus quoque nicatioues,potiusquam lcgitima conjugia esse non
dubitate '*, nisi voluntas ,s propria suffragala fumodo infestetur, autlffidatur a suis, aut verba dierit1", et vota succurrerint legitima. lS"am fructus
vina, detraliendo aut insidiando, polluantur vel
divinus est.praecepta divina custodire. Ea quoque
despicianlur,sed veritas spiritualiredoleatfervore,
deserere, praesumptionem fieri, nulli dubium est.
et pax pr.-edicata labiis,animi cum voluntate conCur ergo indiguum est,unitatera EcclesiaB custodicordet.
re? Idemque omnes pariter et senliamus, et proII.
nuntiemus.Si enim aliter prasumpla fuerint, perDe uxore ducenda.
duntprofecto ipsi lransgressoresseipsos,quisemet6 Similiter custoditum et traditum habemus, ut
EPISTOLA PRIMA.

AD OMNES FPISCOPOS AFRICANOS.

1 In ms. collectionis Isidori Paris. soc. Jesu desunt qua) sequuntur ; et de non, etc. * Innoc ep. iii,4,
JNeocaas. 14, ex versione Dionysii. * 30,
inslrui. * 93, distinct. : Diaconi, qui quasi ocuii
quassl. 5: Aliler legitimum non; Et in Decr.Ivo. lib.vi. 7 ms. lcgitimo. 8 Ilincraar. de divortio Lotharii.
' detur. 10 detur. 30, quajst. 8 : Taliter legit, Ita peracla. - ms. generantur. ls ms. ms. legitime.
14 ms. dubitantur. ,s lta libri omnes mss. et editi, cum Gratiano, Magistro sentent. iv, dist. 23. Ivone
in Decr. et Pannom., aliisque. Nec Contio credimus ad edictum Henrici II, pag. 14 et alibi, legi dicenti
in suo ms. etiamsi voluntas... vel vota, etc. Harduinus. ms. suffragaverit.
22.

(1) Supposititiaa Contio aliisque eruditis catholicis.


(2; Aliterenimlegitimumnon fit conjugiumnisi
ab his. Qua ratione Evaristus hac epistola sequentibus verbis,ad legitimum matrimonium requirit,
ut sponsa a paranyraphis ad ecclesiam deducatur,
uxor cum precibus et eblationibus a sacerdotebenedicatui',et ul postea biduo aut triduo vacent orationi, etc.,eadem ratione consensum parentum ad
Iegitimum et verum connubiura exigit ; scilicet,
quod in foro exlerno licitum ac validum esse non
delieat prrosumi, sed potiu^ pro adulteiio liaberi,
nisi cum pnvdictis conditionibus sit contractum.
Cuin igituripsis haereticis lestantibus certumsit.in
foro conscientisp.ad veritatem et essentiara matrimoniiduaspraidiclascondilionesnon requiri;etiam
certum esse fateri debent,quod consensus parentum
ad verum malrimonium contrahendum non sit ita

necessarius, quasi sine hoc, malrimonium inter


duas personas habiles contractum, in foro C' nscientias nullum sit. Evaristus igilur hoc decrelo
hujus epistolajnonvoluit significare pra-dictas omnes conditiones esse necessarias.ita ut, si una vel
altera desit,irritum sit matrimonium ; sed ita lejjitiniuni esse conjugium, si illa omniaadliibentur;
contra autem.si nulla earum adhibita sit, et conjtigium occulte sine testibus, et sine illa celebritate contrahatur,legilimum haberi non possit.non
quidem in conscientia,sed in foro exlerno,et apud
Ecclesiam,qu8B de occultis non judicat.ContracUin
ilaque inatrimonium, non ex necessithte sacra
menti.sed tanlum ex honeslate el pielate.qua per
legem Dei parenlibus suis obstringitur, parenlum
suorum consensum requirant.ItaBellanninus''M
sacramentomatrimonii, lib.i,c.20, et communiter
omues scholastici, hunc locum Evaristi interpre

1049

EPISTOL.E.

1050

ipsos decipiunt. Haec cunctis 17 recitanda per om- A. per salutem et speciem, inquit, dilexi illam, et
nes Ecclesias Africanas, scripta dirigite, et istis
pro luce proposui habere eam, quoniam inexstinguibile est lumen ejus !6. Hanc ergo David proconnectite qnas adjunximus lilteras pracfectorum '8, ut de his l9 qum inique laudanlur, si quid pheta lucem desiderans, anxius proclamat, dicens :
tale, probari poterit, judicium fiat, et inhibita Emitte lucem tuam et veritatem tuam !1. Ilecoerceantur, et praeteritamala etillicita conjugia, rum : In lumine tuo videbimus lumen *. In
si doceantur admissa, digna severitate corripian- hujus igilur luminis claritate Filius seipsum in
tur. De contero- vero caveantur lalia per omnes montetribus discipulispraeostenditjqui, metumorEcclesias, ne Ecclesiae sanctitas, per nostram fa- tisperterriti, prostrntique in faciem,sibi vitae finem
tigata negligentiam, perdat privilcgia quae est per adesse senserunt *9. Hanc (inquam) lucem in se
viros venerabiles consecuta.
fuissc demonstrans Filius proclamabat, et, ut in
eadem incederent, discipulos pra>monebat : Cum
De his vero. quibus ab insidiatoribus fati^amini, lucom habetis, inquit, ambulate in luce ,0.
unde et nos consulere, et a nobis edoceri inter
Et ilerum : Ego sum lux hujus mundi : qui sequicaolera voluistis, eo quod sint quidam qui arbitur me non ambulat in tenebris, sed habebillumon
trantur de Patre solo dictum esse ^3), quia ipse
vitae reternee ". Et evangelista : t Erat lux vera,
soius habet immortalitatem, et lucem habitat inac- B ait, quoe illuminat omnom hominem veniontem in
cessibilem 20 ; ita eos apostolicis percutite fe- huncmundum"- Sihaeclux, quaccredentibusprorulis, et divinis redarguite praeceptis ". Non enim
mitlilur, in Filio esse probatur, et cum aetorno
solus Pater sine Filio lucem inaccessibilem habiaeterna esse dicitur.quomodo avobis abinaccessitat ; qnia ubi Pater est, ibi etiam Filium esse in- bili luce Patris Filius separatur? Si enim Filius,
dubitabili fide credendum est. Nam si solus Pater
Deus veruset vitaaeterna est3', sine dubio in
sine Filio, quod dicere nefas est, lucem habitat
hac luce simul cum Patre habitare credendus est,
inaccessibilem, necesse est, ut sequestratam Pater
quam nullus modo nostrum. in hocmortali corpore
a Filio habeat mansionem,
constitutus, potest aliquatenns contueri ; sed dnm
Quod si ita est, quonam modo idem Filius ad dex- apparuerit, tunc vere illum videbit sicuti est, qui
teram Patris astansa beato martyre Stephanodici- ejus csnspectibus fuerit dignus coaptari. Et non
tur conspici, si Pater secundum eos solus dicitur sicut Moyses caeterique prophelae per tpnigmataet
sedibus lucis contineri. Absit hoc a sensu fidelium figuram, sed ipsam veraciter in Filio, secundum
Chrislo in unitate fidei adhaerentium ; quoniam, Apostolum. contuebiturdeitatis imaginem. Nam si
sicut non obest Filio, cum solus dicitur Pater lu- hunc eumdemque prophetae sub testimonio, subsecem inaccessibilem babitare, ita non obest Patri, C quente sereno mentis intuitu, invesligare volueris,
cmn Sapientia, quaj est Filius dicilur gyrum cceli invenies Filium non posse ab hac luce Patris penisola circuire. Pater itaque, cum sit invisibilis et in- tus separari ; quoniam cum solum Filium dixeritin
genitus in se, in Filio, a se inenarrabiliter genito,
terra cum hominibus conversatum, Patrem ab illo,
mansisse ac requievisse monstratur, ipso Filio in non est credendum lieri alienum. 34 Si testimoprophela loquenle : Qui mo gonuit, requievit in
nium enim hominum accipimus, testimonium Dei
tabernaeulo meo !!. Et in Evangelio : Pater in majus est. Quoniam hoc ost testimonium Dei quod
rne manons, facit operaha^c *'. Et : Deum nomo majus est, quia testificatus est de Filio suo. Qui
vidit unquam, nisi unigenitus Filius, qui est in credit in Filium Dei, habet, tcstimonium Dei in
sinu Patris !4. Si enim in sinu Patris erat Filius
se. Qui non creditin Filium, mendacem faciteum,
ab initio. et ex rordo Palris verbum bonum eructaquia non credit in testimonium, quod testificatus
lum est, quomodo non in corde paterno consistens.
est Deus de Filio suo. Et hoc est testimonium,
lucem cumeodem inaccessibilemhabitasse credenquoniam vitam aeternam dedit nobis Deus, et haec
dus est ? NunquidPater absque ulla Iuce in Filio vita est in Filio ejus. Qui habet Filium, habet vipotuit commanere, aut in tabernaculo Filii sine eatam ; qui non habet Filium Dei, non habet vitam.
dem poluit requiescere, eum idemFilius t candor J) Hasc scribo vobis, ut sciatis, quoniam vitam habesitaeternae lucis,etspeculunisinemactiladeitalis *6
tis aeternam quicreditis in nomine FiliiUei. Et haec
Sulomon,' superquam salutem suam dilexisse sediest fiducia quamhabemusadeum,quiaquodcunque
cit, in cujus specie semper delectari gestivit? Su- petierimus secundum voluntatem ejus, audit nos.
17 Innoc. ep. 12 ad Awelium Carthag. ep. sub finom : Unde plagii merito arguas Mercatorem.eumve
a quo delusus est. '" prophetharum iu qq. cc. 10 ms. unde his. !u I Tim. vi, 16. !1 Ithac. ad vers.
Uvar. 66. 3i Eccli. xxiv, 12. Joan xiv, 10. M Joan, i, 18. Sap. vn, 26. !J Ibid , 10.
47 Psal. xlii, 3. * Psal. xxxv, 10. * Matth, xvn. "> Joan. xii. 35. " Joan. vin, 12, 3! Joan. i, 9.
33 I Joan. v, 20. 3' Hactenus verca ipsissima resp. Ilhacii sive Idacii Clari adversus Warimadum Arianuin, cui fabricator hujus epistolae laciniam pro more attexit ex ep. I Joan. v.
tantur. Sev. Bim. - De hoc loco, qui certe lubricus est vide decr concil. Trid. De reformatione
malrimonii.
(3) Quod *int quidam qui arbitrantur de Patre

solo dictum esse. Basilidem. Saturninum, aliosque


ejus sectatores intelligit ;de quibus Baroniusanno
Domini 120, num. 3, et sequentibus, ubi impura
et scelestissima eorum dogmata recenset. Id.

1051

EVARISTI PAP,E.

1052

Et scimus quia audit nos, quidquid petierimus, A causa conjungat. Et sicut uxori non licit dimittere
scimus quoniam habemus petitiones quas postula- vimm suum, ut atteri se, vivente eo, matrimonio
mus ub eo. Qui scit fratrem suum peccare pecca- societ, aut eum adulteret.licet fornicatus'sit vir ejus,
lum non ad mortem, petat, et dabitur ei vita pec- sed, juxta Apostolum, aut viro suo reconciliari
debet, aut manerc innupta 4I ; ita Ecclesiae non
canti non ad mortem. Est peccatum ad mortem ;
non pro illo dico, ut roget quis. Omnis iniquilas Iicet dimittere episcopura suum, aut ab eo se sepeccatum est, et est peccatum ad mortem. Scimus gregare ut alterum, vivente eo, accipiat ; sed aut
quia omnis qui natus est ex Deo, non peccat, sed ipsum habeat, aut innuptamaneat, id est alterum
generatio Dei conservateum, etmalignus non tanepiscopum, suo vivente, non accipiat, ne fornicatiogit eum. Scimus quoniam ex Deo sumus, et mun- nis aut adulterii crimen incurrat. Nara si adultedus totus in maligno positus est. Et scimus quo- rata fuerit, id est si se alteri episcopo junxerit.aut
niam Filius Dei venit etdedit nobis sensum, ut co- super se alterura episcopum adduxerit, aut esse
gnoscamus verum Deum, et simus in vero Filio fecerit, vel desideraverit : per acerrimam pcenitenejus. Hic est verus Deus et vita terna. Haic, fra- tiara aut suo reconcilietur episcopo, aut innupta
permaneat. Undeet Dominusloquiturin Evangelio,
tres, proedicate, hasc omnibus nuntiate. Vos vero
invicem exhortamini, perfecti estote, semperque p dicens : Si quis viderit mulierem ad concupiscengaudete ; pacemautem sectamini inomnes.et Deus dum eam, jam moechatus est eam in corde suo 4*.
pacis et dilectionis erit vobiscum, Deo autem et 43 Episcopum vero oportet opportune et importune
Patii nostro gloria in saecula sseculorum. Amen,
alque sine intermissione Ecclesiam suam docere,
Data ixKalendas Aprilis, Valente et Vetere viris eamque prudenter regere et amare, ut a vitiis se
clarissimis coss. 8I.
abslineat, et salutem consequi possit aeternam. Et
illa cum tanta reverentia ejus doctrinam debet susEPISTOLA II.
cipere, eumque amare et diligere, ut legatum Dei
De episcopis ejectis, e.l aliis loco eorum subtitutis,
vel, ut habet ms. Just. : Quod Chrislus sit caput et prsBconem veritatis ; quia, testante Veritate :
et aponsus Ecclesia;, el sacerdotes qui ejus vice le- QuiBCunque ligaverit super terram, erunt ligata
gaiione funguntur, similiter sint Ecclesiis suis : et et in cobIo : et quacunque solverit super terram,
qualiter sacerdotes suas Ecclesias et eorum Eccle- erunt soluia et in ccelo 4*. Nimis timenda est, frasix eos debtant diligere.
tres.haec sententia, et prasvidendum vobis,ne offenEvaristus. urbis lioin.-e episcopus, omnibus per datis eos qui tantam a Domino habent potestatem.
..Egyptum Domino conglutinatis fratribus in Do- Et ideo potius obediendi, diligendi et summopere
mino, salutem.
venerandi sunt, non detrahendi, vel lacerandi aut
Unum nos, fratres, M sentire oportet et agere, ut, C ejiciendi, sed portandi et amandi, ipso dicente Dosicut legimus 37, in nobis unum cor et una anima mino : < Qui vos audit, me audit : et qui vos speresse probetur. Scimusnamque, sicut et a patribus, nit, me spernit *. Ideo haec vobis et omnibus fldeaccepimus, Christumesse caput, cujus et membra libus scribimus, fratres, ut ab his vos caveatis, et
sumus. Ipse enim est sponsus, etEcclesia sponsa, posteris vestris non raalum, sed bonum exemplum
cujus filii nos sumus : et ideo unum Patrem habe- relinquatis ; quoniam injuria episcoporum ad Chrimus Deura in coelis. Sacerdotes vero vice Ghristi stum pertinet, cujus vice funguntur. ** Audivimus
legatione Mfunguntur in Ecclesia. Et sicut ei sua enim quosdom a vobis infamatos et dilaceratos epiconjuncta est sponsa, id est Ecclesia39, sic episco- scopos, ac e civitatibus propriis pulsos, quia alibi
pis junguntur EccIesia3,unicuiqueproportionesua. episcopi constitui non possunt, nisi in civitatibus
Et sicut virnon debet negligere uxorem suam,sed non minimis ; etalios in eis, ipsis viventibus, condiligere etcastecustodire etamare atque prudenter stitutos. Ideo hsec vobis scribimus, ut sciatis hoc
regere : sic episcopus et multo magis custodire et fleri non licere, sed proprios revocari, et integeramare alque prudenter regere debet Ecclesiam. Et rime restitui debere. Illos vero qui adulterina foevelut uxor, quaa sub manu est viri, obedire debet ditate sponsas suas, quas et uxores eorum,pra?fixo
viro suo, eumque diligere et amare.ita potius etiam fj tenore. esse intelligimus, tenent ; ejici ut adulteros
Ecclesia episcopo suo in omnibus obedire,eumque atque infames fleri, eosque ab ecclesiasticis honodiligere et amare ut animam suam debet.quia illud ribus arceri jubemus. Si autem adversus eos alifit carnaliter.istud spiritualiter. 40 Et sicut vir non quam qnerelam habueritis, hisperactis, inquirendebet adulterare uxorem suam, ita nec episcopus
dum erit, et auctoritate hujus sanctae sedis terraiEcclesiam suara ; id est ut illam dimittat, ad quam
nandura *7, Et ne orania nunc singulatim dicamus,
sacratus estabsque inevitabili necessitate, autapo- omne bonura, si ipsa per se in vobis fuerit, charistolica vel regulari mutatione, et alteri se ambitus tas facere docebit, sicut et e contrario eos qui a
31 Coss. fuerunt auno Christi 96, quo nondum obierat.S. Cleraens. M S. Leo. eo 18. 7 Act. iv, 32.
* S. Greg. xii. 32. 39 S. Ambr. De dignit sacerd. iv. * 7, q. 1 : Sicut vir non *l I Cor vn. tt.
*2 Mallh v, 28, *' 7, q. i : Sicut vir Episcopum vero. Et in epist. t Clemenlis ad Jacobum. * Matth.
xvi, 19. * Luc. x, 16. ** 3, q. 2 ; Audivimus quosdam ; etin ep. 1 Cleraentis Ad Jacobum. " Clemens
epist. 1, ex Rufflni interpretatione, qui post trecentos annos ab Evaristi electione vixit. Vide Patr. Gr.
t. I. Edil.

1053

EPISTOLjE.

1054

salute alieni sunt, omne malum facere,odium do- A tur.Inde ipse ait; Descendam, et videbo, utrutn
cet. Unde et vos, qui veri Dei estis discipuli abjiclamorem qui venit ad me, opere compleverint ;
cite a cordibus vestris ante omnia discordias et annon est ita, ut sciam". Deus omnipotens, cui
animorum dissensiones, ex quibus omne malnm nihil absconditum est.sed omnia ei manifesta sunt,
opus procedit, et benignitatem ac simplicitatem etiam antequam fiant,non ob aliud ho;c etaliamultota mente servate. * Verumtamen scitote cuncti,
ta(quaehic, prolixitatem vitantes, noninseruimus)
per se inquirere dignatus est, nisi ut nobis exemquod supraomnes voslaboretepiscopusjquiaunusplum daret, ne proBcipites in discutiendis et judiquisque vestrum suum proprium fert laborem, ille
candis negotiis essemus, et ne mala quorumdam
vero et suum, et singulorum. Et ideo sicut ille pro
vobis omnibus, ita et vos omnes summopere labo- prius praesumamus credere, quam probare. Cujus
exemplomonemur^neadproferendamsententiam
raro pro eo debetis, in tantum,ut, si etiam necesunquam praecipites simus,aut temere indiligenterse fuerit, animas vestras pro eo ponatis, sicut et
ipseanimam suam pro vobis, si necesse fuerit, poque indiscussa quaeque quoquo modo judicemus,
nere debet,ipso dicente Salvatore : Bonus pastor
dicente Veritatis voce : Nolitejudicare,ut nonjuanimam suam datpro ovibus suis t9.Vos vero obedicemini. In quo enim judicio judicaveritis, judidite eis, et vigilate pro eis, quia ipsi pervigilant, n cabimini el , et reliqua. ** Nam rnala audita nul
quasi rationem pro animabus vestris reddituri, lum moveant, nec passim dicta absque certa proutcum gaudio hoc faciant, et non gementes M . batione, quisquam unquam credat,sed ante audita
diligenter inquirat, ne praecipitando quidquam
11 Non cst itaque a plebe aut vulgaribus hominibus arguendus vel accusandus episcopus, licet sit aliquis agat. Si enim Dominus omnium M Sodoinordinatus ; 6! quia pro meritis subditorum, dis- morummala,quorum clamor ad coelum usque per-"
ponitus a Deo vita rectorum, exemplo David pec- venerat,omnia sciens, prius nec credere nec judicautis, ac comparatione principum, qui ex merito care voluit,quam ipse eacum fidelibus testibus diliplebis praevaricaulur. Sacerdotes enim exquirere genter investiganse*,quaeaudierat, opere 65 veracidebent peccata populorum, et sagaci sollicitudine
ter cognosceret : multo magis nos humaui et peccaunumquemque probare, juxta testimoniuin Domitores homines quibus incognita sunt occulta judicia
ni ad Jeremiam loquentis : Probatorem, in- Dei,ha?c praBcavere,et nullum ante veram justamquit, dedi te populo meo robustum, et scies, et que probationem judicare autdamnare debemus M,
probabis viam eorum 53. Ideo ista dico, quia insi- manifeste apostolo dicente PauIo,qui ait: Tu quis
dialor bona saepissime solet convertere in malum, es,qui judicas servum alienum ? Suo enim domino
et in electis ponit maculam ,4. Unde si qui sunt stat, aut cadit 67. Unde et per prophptam David
vituperatores aut accusalores episcoporum, vel
Dominus loquilur,dicens : Nolite extollere in exreliquorum sacerdotum, non oportet eos ajudici- celsum cornu vestrum,loquentesin cervice veteii;
bus Ecclesiae audiri, antequam eorum discutiatur quia neque ab oriente, neque occidente, neque a
aestimationis suspicio vel opinio, qua intentione, solitudinemonlium,sed Deus judex hunc humiliaqua fide,qua temeritate, qua vita,qua conscientia, bit, et hunr exaltabit, quia calix in manuDomini
quove merito, si pro Deo, aut pro vana gloria, aut est, vino meraco ad plenum mixlus, et propinabit
inimicilia, vel odio, aut cupiditate, ista praesum- ex eo. Verumtamen faoces ejus potabunt bibentes
pserint, necne.
omnes impii terrae. Ego autem annuntiabo in semHaec omniafldeliter sunt perscrutanda,et diligen- piternum, psallamDeo Jacob 68. Et alibi idem ait
ter pertractanda K. Nam sunt nonnulli qui praeposi- propheta : Ab increpatione tua,Deus Jacob, contos suos perverse reprehendunt.si vel parum ipsis
sopitus est et currus et equus.Tu terribilis es,et quis
molesti exstiterint. Idcirco recto oculo primates stpbit adversum te ? Ex tunc ira tua.De ccelo annunEcclesiarum utiliter praevideant, ne quisquam eo- tiabis judicium,terra timens tacebit, cum surrexerum innocens vexetur aut scandalizetur, intenden- ritadjudicandumDeusutsalvosfaciatomnesmites
les sententiae Domini, qua ait ; Si quis scandali- terr 6. Et Apostolus ait : Mihi vindicta, ego
zaverit unumdepusillis istis,melius est illi ut sus- D retribuam 70. Et alibi inquit idem apostolus>Sufiicit unicuique objurgatio.quae fit a pluribus.itaut
pendatur mola asinaria in collo ejus, et demergatur in profundum maris 56, etc.'7 Deus autem om- magis donetis, et consolemini, ne forle abundannipotens,ut nos a praecipitalaa sententia: prolatio- tiori tristitia absorbeatur isquiin angustia est.Prone compesceret(cum omnia nuda etaperta sint ocu- pter quod obsecro vos,utconfirmetis in illo chaiilis ejus),mala tamen Sodomae noluitaudita58 judi- tatem7'. EtDominus in Kvangelio ait : Diliges
care.priusquam manileste agnosceret quae diceba- DominumDeum luum ex toto corde tuo, et ex tota
50 Heb. xm, 17. 5I 2. q. 7 : Son est a. Et in Decr. Ivon.
48 Idem. Vide ibid. Joan. x, 11
53 Jer. vi, 27. 5t 2. quaest. 7 : Si qui sunt. Et in Decr. Ivo lib. iv.
lib. iv. ,: Isid. sentent. 39 et 46.
o 9 quaest. 7 : Sunt nonnulli qui.
5" Mati. xvm, 6. 57 2, quaest. 1 : Deus omnipotens, ut. et in Decr.
Ivo, lib. iv. ** S. Greg. xix. Moral. 14, concil. Aquisgr. 37. 5' Geues. xviu, 21. 60 Gregor. ibidem.
' Matth. vii, 1, 3. 8I 30, quaest. 5 : Nullum ante. *3hominum.
>* utrum. ** complevissent. ,6 30,
quaest. 5 : Sallum ante. " Rom. xiv, 4. ,6 Psal. lxxiv, 6-18, ex interpretatione S. Hieronymi qui
trecentis post Evaristum annis vixit. 60 Psal. niv, 7 10, eodem interprete Hier. 70 Rom. xu, 19.
7 II Cor. ii, 6 8.

1056
EVARISTI PAPvE EPISTOL/E.
1058
anima tua.et ex omnibus viribus tuis.et proximum A pter remissionem prsecedentium delictorum.insustentationem Dei, ad ostensionem justitise ejus in
tuum sicut teipsum '*. Dilectio enim proximi malum non operatur".i Propter quod, juxta Aposto- hoc tempore,ut sit ipsejuslus.et justificanseum,qui
lum,inexcusabilis es, o bomo omnis,qui judicas.In ex fide est JesuChristi15.Item idem : Quis accuquo enim judicas alterum, teipsum condemnas, sabitadversus electos Dei? Deus qui justificat? Quis
eadeni agens que judicas. Scimus enim quoniam est qui condemnet? Christus Jesus qui mortuus
judicium Dei est secundum veritatem in eos qui est, imo qui et resurrexit.qui est addexleram Dei,
talia aguut. Existimas autem hoc, o homo omnis, qui etiam interpellat pro nobis. Quis ergo nos sequi judicas eos qui taliaagunl.et facis ta, quia tu parabit a charitate Christi?Tribulatio? anguslia?
effugies judiciuni Dei ? An divitias bonilatis ejus et anpersecutio?anfames?annuditas?an periculum
patieutiffi, et longanimitatis contemnis? Ignoras, an gladius ? sicut scriplum est : Quia propler te
quoniam benignitasDeiad painitentiam teadducil? mortificamur tota die, ffistimati sumus sicut oves
Secundum autemduritiam tuam elimpoenitens cor, occisionis. Sed in his omnibus superamus propter
thesaurizas tibi iram in die irao et revelationisjus- eum qui dilexit nos. Certus sum enim, quia netijudicii Dei,qui reddet unicuique secundum ope- que mors, neque vita. neque angeli, neque prinra ejus ; his quidem.qui secundum patientiam bo- R cipatus,neque virtutes.neque instantia,neque futuni operis, gloriam et honorem et incorruptionem, raf neque fortitudo,neque altitudo, neque profunquaTentibus vitam ffiternam; his autem qui ex con- dum, neque crealura alia poterit nos separare a
tentione, etqui non acquiescunt veritati, credunt charitale Dei, qum est in Christo Jesu Domino noautem iniquitali, ira ct indignatio ; tribulatio et stro 76.Debemus aulem nos,ut ait idem apostolus,
angustia inomnem animam hominis operantisma- firmiores imbecillitates infirmorum sustinere,et 77
lum,Judffii primum et Grffici ;gloria autem et honor nobis placere.Unusquisque vestrum78proximo suo
et pax omni operanti honum '*. Et alibi idem ait placeatin bonum ad aedificalionem. Etenim ChriApostolus : Causati enim sumus,omnes sub pecca- stus non sibi placuit, sed, sicut scriptum est, imto esse sicut scriptum esl : Quia non est justus quis- properiaimproperantium tibi,ceciderunt superme
qunm,uoii est inlelligens.non est requirens Deum. 79. Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu
Oranrs declinaverunt, simuliiiulilesfactisunt, non Christi, Patermisericordiarum,etDeus totius conestquifaciat bonum,nonestusqueadunum. Sepul- solationis,qui consolatnr nos in omni tribulatione
crum palens cst guttur eorum.linguis .suis dolosea- nostra,ut possumus et ipsi ccnsolari eos qui in omgebanl.venenumaspiduin sublabiiseorum.Quorum ni pressura sunt, per exhortationem qua exhortaos maledictione et amaritudine plenum est,veloces p mur et ipsi a Deo ; quoniam sicut abundant passiopedes eorum ad effundendum sanguinem.Contritio nes Christi in nobis, ita et per Christum abundat
et infelicilns in viis eorum,et viam pacisnon cogno- consolatio nostra Sive autem tribulamur pro vestra
verunt,et non est timor Dei ante oculos eorum.Sci- exhortatione et salute, sive exhortamur pro vestra
mus autem quoniam quaecunque lex loquitur, his exhortatione.qum operatur toleranliam earumdem
qui in lege sunt loquitur, ut omne os obstruatur, passionum,quas et nos patimur,et spes nostra flret subdilus fiat omnis mundus Deo ; quoniam ex ma est pro vobis.scientesquoniamsicut socii pasoprribus legis non juslificabituromnis caro coram
sionum estis,sic eritis, et consolationis10. Fidelis
illo.Per legem enim cognitio peccati. Nunc autem autem Deus, qui non patietur vos tentari super id
sine lege justilia Dei manifestata est, teslificata a quod potestis,sed faciet cum tentatione etiam prolege et prophetis. Jusliliaautem Dei per tidem Je- ventum.ut possitis suslinere81. " Propter quod,
su Christi in omnes et super omnes qui credunt.
charissimi, sectamini charitatem, et eemulamini
Non enim est distinctio. Omnesenim peccaverunt, meliora et spiritualia a, et adjuvate vas invicem,
et egeut gloria Dei, justificati gralis per gratiam ut Deo semper in omnibus placere valeatis. Deus
ipsius, per redemptionem qu est in Christo Jesu autem pacis sit cum omnibus vobis. Ainen.
Data Kalend. Novemb. M, Gallo et Bradua viris
quem proposuit Deus propitiatorem per fidem in
sauguine ipsius, ad ostensionem justitim sum pro- D clarissimis coss.

EX DECRETIS EVARISTI PAP^ (4)


Secundum codicem librorum quinque (5) lib. v. c. 8. Tamen secundura Decretum Gratiani, est
constitutio Hygini papee.
:* Rom. ii, 1-10.
" Rom. m. 9-26. 7 Rom. vm, 33,
" Matth. xxii . 37. 73 Rom. xm, 10.
7,Rom. xv, 1-3. II Cor. i, 3-7. Sl I Cor. x. 13. " Clem.
usque ad finem. 17 non. "" nostrum..
84 an. Christi 108, adhuc vivente Anacleto.
ep. 3, Patr t. I. Edit. w I Cor. xiv, 1
(4) Vetus collectio ms. librorum quinque cap. 8.
tribuitpratereaEvaristo decretum quod consarcinatiim

(5) Duoe sunt adhuc ineditaj collectiones canonum,quorum altera in quinque libros, et altera in
seidicira

1057

ALEXANDRl I PAP;E EPISTOL/E.

1058

Ut sine missa ecelesia dedicari non debeat.


Omnes basilicae cum missa semperdebent consecrari, allaria vero placuit non solum unctione clirismatis, sed etiamsacerdotalibenedictionesacrari. Si vero altaria nonfuerintlapidea, ad celebranda divina
officia,non consecrentur. Ubi etiam ecclesia est,de cujus ambigitur consecrationc, a vicinis presbyteris
etparochianis fideliter requiratur.Hi ergo cum cmteris omnibus in synodali concilio ab episcopo pro suo
sunt contestandi sacerdotio.si illorura temporibus vel anlecessorum suorum sciant ecclesiie illius dedicationem,die velofficio unquamfuisse celebrem.Quodsi afirmando in hoc concordant, non fiat injnria
ecclesiae legitimoB vel suo defensori ; sin autem, in arbitrio sit episcopi, claudere seu aperire eam (6).
Ex decretis Evaristi, cap. S*5.
Ut prejbyteri de ocultis peccatis jussioneepiscopi paenitentes reconcilient et sicut supra scripsimus
infirmantes absolvant ^6 et communicent.
M Ex nov. suppl. P. Mansi pag. 6. Ex veter. paenitentiali apud Canis. Vet. Iect. tom. II, p. n,
pag, 130. edit. Basnag.
(6) Usque ad verbum consecrari apud plerosque
collectorescitaturex Evaristo: reliqua aliterhabentur apud Grat., Deconsecr., dist. 1, cap. Omnes ba-

silicas cap. Altaria, cap. Altaria placuit, ex divcrsis conciliis. Sev. Bin.

ALEXANDER I PAPA
NOTITI\.
Ex Libro pontificali Damasi papae, ap. Mansi, Concil, I, 633. Varias lectiones etnotas ad hunclocum
Libri Pontificalis vide Patrologise Latinse t. CXXVII, col. 1145,)
Alexander natione Ramanus, ex patre Alexandro, de regione Caput tauri, sedit annos 10, menses 7,
dies 2. Fuit autem temporibus Trajani usque ad ,-Elianum et Veterem consules. Hic passionem Domini
miscuit in precatione sacerdotum quando missas celebrantur. Martyrio coronatur, et cum eo Evfinlius
presbyteret Theodulus diaconus. Hic conslituit aquam aspersionis cum sale benedici in habilaculis
nominum, Hic fecit ordinationestresper mensem Decembrem,presbyteros sex, diuconos duos.episcopos
>er diversa loca quinque. Qui et sepultus est uia Numentana, ubi decollatus est, ab urbe Homa non
Pconge, milliario 7, quinto Nonas Maias. Et cessavit episcopatus dies xxy.

ALEXANDRI I PAPJE
EPISTOL,E.
Mansi ConcU. collect., 1. 1, col. 663.
EPISTOLA PRIMA (7)

Cogitantibus^.^nobismetumdivinijudicii.fratres
charissimi.et
post
..
r
. vitam hanc
.. unumquemnueprout
. . .
,
gessent, recepturum, quid veniat ln querelam,
De sacerdotibus non vexandis, etc. (8).
tacere non licuit; sed nobis.vobis loqui, necessitas
Alexander episcopus, omnibus orthodoxis per imperavit.dicentepropheta: Exaltauttuba vocem
diversas provincias Christo Domino famulantibus.
tuam". > Et cui omnium Ecclesiarum commissa
reddemus, '9 Isa. lviii, 1.
^7.88 Idem initium ep- 3 Siricii papae utsuo Ioco reddemus. M Isa. lviii, 1.
AD OMNES ORTHODOXOS.

natum est ex cap. 3, De consecrat., distinct. 1, Otnnes basilicse Quod Hygino Gratianus asserit,ex cap32, Altaria placuit; ex concil. Agathensi anni 596,
cap. 14, et ex cap. 31, Aitaria si; ex concil. Epaunensi anni 517, cap. 26 et 27. Harduin.
sexdecira digest.-e sunt. ITocbinos sodices mss.passim citant, et ex illis canones quosdam referunt
conciliorumcolIectores.Verumserotandem intellecliiui est hos codices sexdecim, quatuordecim, et
quinque librorum nihil esse aliud, quam varios co-

dicis canonici a Buchardo editi mss. codices mutilos, prput in nonnullis bibliothecis hodie pariter
visuntur Mansi.
^7) Hu3c et duao sequentes viris apprime calholicie voO;ia; suspectao sunt.
(8) Titulus integer: De sacerdolibus nonvexandis,
nec scriptis ab eis per metum, aut aliquim fraudtm
exigendis:et de pasione Domini in consecratione
corporis ejus miscenda, et de aqua cum sale populis
benedicenda : et de fide sanclx Trinitatis.

1059

ALEXANDRl I PAPJS

1060

est cura, si dissimulem. audiam Domino dicente : A. Vastabuntur, quia praevaricati sunt in me ; et ego
t Rejecistis mandatum Dei, ut siatuatis traditiones redeini eos.et ipsilocuti sunt contrame mendacia.
vestra 50. Quid enim aliud est rejicere mandatum Etnon clamaverunt ad me in corde suo, sed ululabant in cubilibus suis. Super triticum et Tinum
Dei, quam privato consilio judicio humano, novis
rebusconstituendis liberius delectari?Unde etalibi ruminabant, et reeesserunt a me. Et ego erudivi,
et confortavi brachia eorum, et inmecogitaverunt
scriptum est: Ne transgrediaris terminos antiquos,
maliliam.Reversi sunt,ut essent absque jugo, facli
quos posuerunt patres tui ". Terminos indubitanter transgreditur, qui statuta patrum postponit sunt quasi arcus dolosus *. Abjiciet eos Dominus,
atque confundit. Pervenit,J namque ad conscien- ait idem propheta. quia non audierunt eum, et
erunt vagi in nationibus7.
tiam apostolicae sedis, quod nonnulli sunt tam
stolidi, qni Dominica praecepta, et apostolorum,
I.
eorumque successorum statuta minime observant,
De iis qui sacerdotcs accusant, vel persequuntur.
De his enim, clericis et laicis, qui episcopos vel
et eos de quibus Dominus ait : Qui vos tangit,
tangit pupillam oculi mei M ; non solum tangere
reliquos acerdotes, tam ad primates eorum quam
minimedubitanl,sedetiarapeisequinon formidant.
ad reliquos accusant judices, prius quam auribus
Et licet nos persequatur, quia nec nos sine illis, n eorum, a quibus se lassos aestimant, inculcent. ut
ab ois aut jus suum, aut justam recipiam apolonec illos sine nobis persequi possunt, quoniam
illius sumus discipuli, qui animas pro fratribus
giam, item pereumdem ait Dominus prophetam :
praBcepitponereM;tamen eis periculaetperditiones
Audi, domus Israel. et domus regis, ausculta, et
eorum nonsumusaussicelare, neprophetica (quod
attendite, sacerdotes, quiavobis, judicium est.qnoabsit) damnemur sententia, quae ait : Si annunniam laqueus facti estis speculationi, et rete expansum super Thabor, victimasque declinastis in
tiaveris iniquo iniquitatem suam, animam tuara
profundum : et ego eruditor omnium vestrura .
liberasti: si autem nonannuntiaverisei.sanguinem
ejus de manu tua requiram". * Est etiamethoc
Et alibi : Omnes calefacti estis quasi clibanus.
ad hanc sanctam sedem perlatum (quod pudet diquia devoratis judices vestros', ipsi autem declinant victimas Domini in profundum l0, qui eos
cere, et non solum sacerdotali, sed etiam omni
Chrisliano nomini est inimicum), id estquod non- devorant vel injuste lacerant qui oculi Domini dicuntur.Nam si modo quisquam principissrecularis
nullos 9' episcopos vel saoerdotes, aut metu comoculos laceret aut amoveret, esset reus criminis
pellunt, aut vi extorquent, aut fraude decipiunt,
majestatis, an non? Profecto aut morti traderetur,
aliquas confessionis sure in alteram partem quam
aut perpetua notasetur infamia. Si pro saeculi podebeant, aut prosuarum non requisitione rerum",
aut, quod deterius est, pro alieni erroris secta " teslatibus talia ab huminihus flunt, quid pro his
fieri putatis, de quibus Dominus ait : Qui vos
scripturas facere, et propriis manibus roborare,
tangit.tanyit pupillam oculi mei"? Procul dubio
et coram populis recitare atque conflteri. Aliquos
hi qui eos persequuntur, et amovere nituntur indicunt carceribus et ergastulis recludi, ut saltem
his territi insidiis, devient Domini sacerdotes, et juste contra aposlolicam actoritatem, etsi a morte
suisfaveant voluntalibus". ' Relatum insuper est proibentur, dicente Domino : Nolo mortem
peccatoris, sed ut convertatur et vivat "; perpetua
ad hujus sanctiB et apostolic?e sedis apicem, cui
tanien notantur infamia.et exsiliodigni judicanlur
summarum dispositiones causarum, et omnium
finitimo. De quibus, a temporibus apostolorum,et
negotia Ecclesiarum ab ipso Domino tradita sunt,
infra, ista tenemus, atque decreta habemus quibus
quasi ad capat, ipso dicente principi apostolorum
Petro: Tu es Petrus.et super hanc petram Eccleeorumaccusandiepiscopos.veltestiflcandiineosvosiam meam eedificabo ' : quod quidam aemuli
cem obstruimus,quos non humanis,sed divinis actiChristi, ejusque sanctae Ecclesioe insidiatores, sabus mortuosesse scimus.De quibus Dominus loquicerdotes Dei ad judices publicos accusare praesutur per euradem prophetam : Calumniam patiens
mant.cum magis ApostoIusChristianorum causas *
Ephraim, fractus est judicio, quoniam ccepit abire
ad Ecclesias deferri.et ibidem lerminaripraecipiat'1. D post sordem. E. ego quasi tineaEphraim. et quasi
Taliter pravaricates; praevaricali sunt in Deura
putredo domui Juda. Et vidit Ephraim languorem
suum, et non obediunt praeceptis ejus. De quibus
suura, et Judas vinculum suum. Et abiit Ephraim
Dominus per prophetam Osee loquitur, dicens :
ad Assur, et misit ad regem ultorem ; etipse non
Quasi vacctB lascivientes declinaverunt, et dile polerit sanare vos.nec solvere poterit a vobis vinculum l4. Qui enim sacrilega persequuntur perxerunt afferre ignominiam protectoribus suis ".
Et idem : Vm eis, quoniam recesserunt a me.
suasioue et lacere nituntur episcopos, vel eos qui

90 Marc. vii. 9. < Prov. xxti, 28. " Perlatum est. " Zach. n, 8. I Joan, m, 16. Eiecb.
III, 18. *" 15, quaest. 6 : quandoquidem a sacerdotibus. ,7 nonnulli. n causarum. voluptatibm.
1 1 1 , quaist. i : Relatum esl. * Matth. xvi, 18. 3 concil. Carth. ni, 9. I Cor. vi, 6. Ose iv 16
6 Ose. vu, 10 16. ' Gse. ix, 17. Ose. v, 1, 2. Ose. vu, 7. ,0 Ose. v, 2. Zach. n 8. "3,
quaest. 4 : Ht quis epicopos. '* Ezech. xvm, 23. ' Ose. vll.

>

1061

EPISTOLjE.

Domino recte sacrificant,indubitanter eum perse- \


quuntur et dilaniant, cujus vice funguntur. Unde
ait Dominus per Joel prophetam : Nuuquid ultionem reddidistis mihi? Et si ulciscimini voscontra
me, cito, velociter reddam vicissitudinem vobis
super caput vestrum ,s. Et per Osee prophetam
Dominus inquit: Quis sapiens,et intelliget ista?
intelligens,et sciet ea ? Quia recU viae Domini, et
justi ambulabunt in eis ; praevaricatores vero corruentin eis '*. Et ipsa per se Veritas ait : Qui
vos audit, me audit ; et qui vos spernit, me spernit n. His et aliis fulli quamplurimis Dominicis
praeceptis,vitantes hominum perditiones,cum omnibus hujas sanctse sedis, quam Dominus caput
totius Ecclesi constiluit,membris,talia fleri prohibemus.ne confundatur populus Domini in aeter- p
num.Nam et a praedecessoribus nostris inhibitum
legimus,ut nemo contristet doctores, neque accusationem adversus eos suscipiat. " Ipse namque
apostolorum princepsin ordinatione beati Clementis populum instruens. ait ; Quicunque contristaverit doctorem veritatis, peccat in Ghristum, et
Patrem omnium exacerbat Deum,propter quod et
vita carebit. Et Doctor gentium inquit: Si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto,vos qui spiritnales estis,sustenlate ilium in spiritu lenitatis,
consideraus teipsum,ne et tu tenteris.Altcralterius
onera portale.et sic adimplebitis legem Christi l9
Has considerantes pietates et pericula vitantesanimarum.una cum omnibus Domini sacerdotibus,qui
nobiscum in hanc sacram convenerunt urbem, et C
cum omnibus hujus capitis membris,sicuta beatis
apostolis, et a reliquis sanctis Patribus, et a ^uccessoribus eorum accepimus, statuentes decernimus, omnes qui sanctos Palres persequuntur, aut
amovere vel dilacerare manifeste nituntur,infames
esse et alienos a liminibus Ecclesias usque ad satisfactionem fleri, quia sic odit Deus eos qui adversus *> Patres armantur,ut Patrum invasores vel
destructores. Qui ideo infames efficiuntur, quia
Patres persequuntur. Quod si nec loqui eis licet,
quibus doctores summi, quos Episcopos vocamus,
propter eorum scelera adversantur ; quanto magis
eis qui eos infestant, nec consentiendum est, nec
loquendum.ne participes eorum invenianlur sceleribus.quia non solum qui faciunt, sed et qui con- jj
sentiunt facientibus, rei sunt ? " Unde et beatus
princeps apostolorum Petrus, qui in ordinatione
sancti prsedecessoris nostri Clementis, instruens
clerum etpopulum,ait: Si inimicusfueritClemens
alicui pro actibus suis, vos nolite exspectare, ut
ipse vobis dicat : Cum illo nolite amici esse ; sed
prudenter observare debetis, et voluntati ejus
absque commonitione obsecundare,et avertere vos

1062

ab eo,cui ipsum sentitis adversum ; " sed nec loqui


his quibus ipse non loquitur,et unusquisque qui in
culpa est, dum omnium vestrum cupit amicitias
ferre, festinet citius reconciliari et qui omnibus
pra;est,ut per hoc redeat ad salutem.cum obedire
cceperit monitis praasidentis.Si vero quis amicus
fucrit his quibus ipse amicus non est, et loculus
fuerit his quibus ipsenon loquitur.unus estetipse
ex illis qui exterminare Ecclesiam Dei volunt ; et
cum corpore vobiscum esse videatur, mente et,
anirao contra vos est.Et est multo nequiorhostis hic
quam illi qui foris sunt.et evidenter inimici sunt.
Hic enim per amicitiarum speciem, quaj inimica
sunt gerit, et Ecclesiam dispergit ac vastat.
II.
De scriptura vel confessione per vim extorta.
" Similiter si hujusmodi personis quaidam
scriptura? quoquo modo per melum, aut fraudem,
aut per vim extortaafuerint.vel ut se liberare possint, quocunque ab eis conscriptae vel roboratoe
fuerintingenio, ad nullum eis prmjudicium aut nocumenlum pervenire l4 censeinus.neque ullam eis
infamiam vel calumniam, aut a suis sequestrationem bonis, unquam, auctore Deo, et sanctis apostolis.eorumque successoribus.sustinere permittimus. Confessio vero in talibus non compulsa, sed
spontanea fieri debet.ipso attestante qui ait : Ex
corde enim procedunt homhidia, adulleria, fornicationes,blasphemia3 ,3, etcajteraquassuntad hsec
pertinentia.Nec tantum attendtnda sunt quaa fiunt,
quantum quo animo fiant.quorum exempla si omnia
scribere cceperimus.ante dies quam exempla deficient.Undeetilludest.quodDoninusadmuneraAbel
respexit,etnon ad Cain ;quia magisintenditad offerentisanimum.quam ad ea quae olTeruntur.Indeet
DominusperProphetaminquit: Dominusscitcogitationes hominum ". Kt per Osee ait : In gutlure
tuo sit tuba,quasi aquilasuper domum Domini ",
et reliqua.Et Dominus ait in Evangelio : Tu autem
cum oraveris, intraincubiculum tuum : et clauso
ostio, ora Patrem tuum **. Omnis enim confessio,
qua? (it ex necessitate, fides non est. Et Apostole,
ait: Corde enim creditur ad justitiam,oreautem
confessio Ut ad salutem **. Amplius autem respicit Deus ad cogitationes et spontaneas voluntates,
quam ad actus.qui per simplicitatem, aut per necessitatem fiunt.Confessio ergo in talibus non extorqueri debet, sed potius sponte profiteri. Pessimumestenim desuspicione autextortaconfessione
quemquam judicare, cum magis inspector cordls
sit Dominus.quam operis ; et potius requirit Dominus cogitationes puras et voluntates bonas, quam
labia mendacia. Unde et Dominus per prophetam

" Joel. iii, 4. <6 Ose. xiv, 16. " Luc. x, 16- '* in epistola Clementis ad Jacobum. circa initium.
ex interpr. Buffini : Patr. t. I. Edit. < Gal. vi, 1,2. J0 Procli ep. ad Domnium Antioc. episc. " in
i Clementis epistola, et in epist. Anacleti papae, et similiter Fabiani papae. " ex vers Ituffini ejusdem
ubi supra. u 13, q. 6 ; St quandoque a sa. Et in Decr. Ivo lib. iv. Hincmar. de divortio Lotharii et
Thentbergae. ** provenire. " Matth. xv, 19. * Psal. xuin, 11. *> Ose. vni, 1. u Matth. vi, 6.
" Rom. x, 10.

1063

ALEXANDRI I PAPJE

1064

Ioquens, ait: Populus iste labiis mehonorat, cor \ tamquam apostolorum, Patrumque aliorum conaulem eorum longe est a me 30. Pejus malum fore temptor. De quibus ait propheta : Erunt quasi
non oo^timo.quarn Christianos suis invidere sacer- non sint,etperibuntviri qui contradicunt vobis3'.
dotibus.Novit enim Dominus qui suntejus. 31 iNon
IV.
potest aulem luimano condemnari examine,quem
Ut in oblatione sacramenlorum commemoretur passio
Deus suo reservavit judicio. Si omnia namque in
Christi, et ut panis tanlum et vinum uqua mistum
hoc sreculo vindicata essent, 3i locum divina non
offeratur.
haberent judicia.
41 In sacramentorum quoque oblationibus, quaa
III.
inter missarum solemnia Domino offeruntur, pasSi quis adversus episropum vel artores Ecclesise sio Domini miscenda est, ut ejus, cujus corpus et
querelum habuit.
sanguis conflcitur,passio celebretur, ita ut. repulsis opinionibus superstilionum.panis tantumetviQuod autem ad alios judicesprius non debeant,
quam ad sacerdotes (9) vel audilores 3S Ecclesim num aqua per mistum insacrificio offerantur.Non
accusari, ita a tempore apostolorum et infra, ob- debet enim (ut a Patribus accepimus,et ipsa ratio
servatum et diffinitum invenimus. 34 Si quis erga docet) in calice Domini aut vinum solum.aut aqua
episoopum,33 aut auctores 36 Ecclesia), quamlibet B sola offerri, sed utrumque permistum (10), quia
querelam velactionem juste se habere crediderit,
utrumque ex latere ejus in passione suo profluiisse
ipse Redemptoris sui (cujus actio nostra est in- legitur. Ipsa vero Veritas nos instruit calicem et
slitutio) viarum non immemor, sed sectator egre- panem in sacramento offerre, quando ait : Acgius,qui cum malediceretur,non maledicebat, sed cepit Jesus panem, et benedixit,deditque disciputanquam ovis coram tondente se obmutuit 37, ac lic suis, dicens : Accipite et manducate. hoc est
pro suis persecutoribus in cruce prudens, apud enim 41 corpus meum, quod pro vobis tradetur.
Palrem intercessit 38,non prius primates aut alios Similiter, postquam coenavit, accepit calicem, dejudices adeat.quamipsos aquibus se laesum ffistiditque discipulis suis, dicens : Accipite, et bibite
mat, ronveniat familiariter, et non semel.sed s- ex eo omnes, quia hic est calix sanguinis mei,
pissime, ut ab eis aut suam justitiam accipiat,aut
qui pro vobis fundetur in remissionem peccatorum 4i.n "Crimina enim atque peccata.oblatis his
justam excusationem. Boni nempe et vere Chritiani hominis est.rem ipsam omnibus amicitiseac
Domino sacrificiis,delentur. Idcirco et passio ejus
pacis legibus prius tentare, quam in judicio (ubi
in his commemoranda est, qua redempli sumus,
frequenter aimrissimus anim;D rancor innasci(ur)
et sa^pius recitanda, alquc hiec Domino offesuum jus pertinaciter experiri. Si quis enim cuin , renda. Talibus hostiis delectabitur et placabilur
Deo, qui pacis est auolor, habitare cupiat, ei neDominus, et peccata dimittet ingenlia 44. *5 Nihil
cesse est, ut pacem inquirat. Si autem secus egeenin in sacriliciis majus esse potest quamcorpus
rit, et ab ipsis et ab aliis communione privetur,
et sanguis Christi. Nec ulla oblatio hac potior est
30 Isa. xxix, 13 ; Matth xv, 8. 31 Const. imp. ad Patres Nicamos. Vide coll. Hard. 41. Enn.
n, ep. 19. ** actores. 3* 2, q. 7 : Si quis erga. Et in decr. episc. Sixti II ; et in decr. Julii papac ; e! in
Decr.Ivon.lib. iv. 35 ms.Paris.collegii soc. Jesu, a quo et sequentes varifB lectiones : Quam ad se sacerdotes, vel actores Ecclesiss accusare. ** actores. 37 I Petr. n. 23; Isa. lih, 9. 38 Luc. xxm, 34. 3 lsa.
xli, 11. 40 De consecr. dist. 2, ln sacramentorum. M in ms. deest enim. *' Matth. xxvi, 26, 28. **
concil. Bracar. iii, c. 4. *4 ms. dimittit indulgentia. *l De consccr, dist. 2 : Nihil in sacrificiis.
alias 63,conslat) mystice usurpatatn apostolicaEc(9) Ad sacerdotes. Turrianus cap. 22, lib. i adversus Magdeburgenses in vetusto exemplari Vati- clesia exemplum Christi imitata, apostolica lege
cano.sic legi scribit : Quod autem ab alios judices deincepssemperobsprvaripraBcepit Ideoquecertisprius non debeant quam ad se. sacerdotes, vel acto I) simumrstAlexandrum pontificemnon fuissehujus
res Ecclesise (id est episcopi) accusari, ita a tempore
piiecepti auctorem, sed id potius ab apostolorum
apostolorum, et infra, observatum et definilum inve- temporibus manasse. Quod non modo ex liturgia
nimus Si quis erga episcopum, vel aclores Ecclesise
S. Jacobi apostoli.conciliorum ac Patrum testimoniis, verum etiam ex haec ipsa Alexandri epistola
quamlibel querelam vel actionem juste sehabere gredtdcrit. etc.Dicunturautem episcopi Ecclesiae actoaperte colligitur.Dicit enim mfra se tradere.quod
res.quia ipsis lege apostolica (de qua supra in Ca- a Patribus acceperat ; et alibi dicitur Romanam
nonihus apostolorum) rerum ecclesiasticarum cura Ecclesiam hoc ab apostolis didicisse, ac perpeluo
observasse. Reslat lgitur ut credamus hanc ca>reac dispensatio commissa e^t.Nam ut ex collatione
Groeci et Latini contexlus sacri,Lucse c.xn, et Panli
moniam a Christo usurpatam, ab apostolis obserad Galatas cap. iv patet.qui Gra^cis dicitur o!xovdvari pneceptnm, ab Alexandro pontifice.scripto et
(jio;, eum Lalini interpretantur dispensatorera. et promulgato decreto.corrohoratam esse. Cyprianus
actorem. Quanto ten,pore hstres parvulus est, habet prssallegata epislola bunc ritum appellat divinum
Latina interpretatio, sub tutoribus,et actoribus esl,
mandatum, quia a Cbristi Domini facto et exemGra;ce est o!xovd(iou<. Sev. Bin.
plo, tanquam a causa exemplari, el ab aqua qua;
(10) Ulrumque permktum. Hanc mysticam et sa- ex latere ejus manavit, tanquara a causa finali
cram vinum cum aqua miscendi cseremoniam a originem duxii.Vide Baron.anno Chrisli 57, num.
143. et anno Christi 132, num. 7: Bellarm. De Christo Domino in ultima ccena (ut ex liturgia S.
Jacobi.Clemenle lib. viii Constitut. c. 12, alias 17 ; cram euchar., lib. iv, cap. 10 et II ; Suarei tom.H,
disp. 45, sectione secunda. In.
Irena;o lib. iv, cap. 57 ; Cypriano lib. n, epist. 3,

1065

EPISTOLjE

1066

sed haec oranes prtecellit QuaB pura conscientia A cendam apatribus accepirous.vobisque tradendam
Domino offerenda est, et pura mente sunienda, subditisdestinamus.Isaias namque propheta ait
atque ab omnibus veneranda. Et sicut potior est Vidi Dominum Sabaolh sedentera superthronum
excelsum.etseraphim stabantin circuifu ejusjsex
eaeteris, ita potius excoli et venerari debet.
aloe uni, et sex alae alteri. Duabus velabant faciem
V.
ejus,el duabus velabant pedes ejus, duabus volaDe benedictione salis et aquse, sive cxterorum elebant,
et claraabant ad alterutrum, dicentes : Sanmentorum.
ctus, sanctus,sauctus, Dominus Deus Sabuoth B3.
48 Aquara enim sale conspersam populis benedi- 4 Si Trinitas non est, quare tertio, sanctus,
cimus (11), ut ea cuncti aspersi, sanctiflcenlur ac
dixerunt ? Aut si unitas non est, quare sub trina
purificentur ; quod et omnibus sacerdotibus facienrepetitioue unum Deum ac Dominum inlimavedum esse mandamus. Namsi cinis vitulas aspersus
runt ? Si Trinitas non est, cur in Geneseos libro
sanguine populum sanctificabat, atque raundabat,
dicitur : Dixit Deus,fecit Iieus.et benedixit Deus? >
multo magis aqua salc a<persa,divinisqueprecibus
Si unitas non est, quare tertio dixit, Deus, el
sacrata.populumsanctificat atque mundat.Et si sadeosplurali numeronon commendavit ?Si Trinitas
le asperso per Elisocum prophelam, sterililas aquas
non est, quare in Exodo dictum est tertio : Dosanataest" : quanto magis divinis precibus sa- B
mine, Domine, Domine, miserator et misericratus, ** sterilitatem rerum aufert humanarum,et
cors5* ? Si unitas non est, quare cum terlio,
coinquinatos sanctificat, atquemundat, et expur Domine, diceret, postea singulariler, miseragat, et caiterabona multiplicat, etinsidias diaboli
tor, dixit, et non, miseralores, ut plures ostenavertit.et a phantasmatis versutiis homines defenderet, intimavit?Si Trinitas non est, cur Abraham
dit? Nam si tactu *' fimbria) vestimenti Salvatoris,
ad ilicem Mambre sedens tribusque occurrens,
salvatosinfirmosesse nondubifamus,quanto magis
uni ", Domine, dixit, et non, ut viderat, trivirtute sacrorum ejusverborum divinitus sacrantur
bus salutationis obsequium reddidit57 ? Si unitas
elementa, quibus sanitatem corporis etanimae hunon est, cur cum Moysi Deus Abraham, et Deus
mana percipit fragilitas ? His ergo et aliis instructi
Isaac, et Deus Jacob tertio doceret58, unitatem
documentis, vota singulorum, Domini sacerdotes,
oslendens : Hoc mihi nomen esl, dixit '*, et
respicite, et in virtute Spiritus sanr.ti divinis prenon : Haec sunt nomina nostra, designavit ? Si Tricibus. per ministerium vobis divinitus collatum,
nitas non est, quare David tertio dixit : Benediperficere certate. Elementa quoque, tam ea qum
cat nos Deus,Deus noster, benedicat nos Deus 60?
prsedixiraus, quam eaetera divinis apta usibus, et
Si unitas non est, quare, cum tertio Deum nomihumanis necessaria infirmitatibus.sacrate ; inflr- r
nasset, benedicat, dixit, et nou, benedicant,
mos curate, et caelera qua; ad vos pertinent, diliadjunxit ? Si Trinitas non est, cur et Isais denuo
genter perficite.Ipse enim Salvator, tribuendo nodixit : Dominus Deus Sabaoth, Deus Israel qui
bis exemplum, discipulis suis ait : In nomine
sedes super cherubim 61 ? Si unitas non est, cur,
meo daemonia ejicite, infirmos curate, aegros sa qui sedes, dixit, et non, qui sedetis, astrunate, leprosos mundate -,0, etc. Superinlirmos
xit ? Si Trinitas non est, cur in libro Kegum
etiam manus imponite,et bene habebunt 5I,
dicitur : Domine, Deus omnipotens, Deus IsVI.
rael, sermones tui fideles sunt" ? Si unitas non
De tnnitate et unitate dcitutis
est, cur, tui, dicitur, etnon, veslri, intimatur?
11 Eidem quoque sanctae Trinitalis (12) sic do- Si Trinitas non est, cur in psalmo lviii m canta46 De consecr. dist. 3 : Aquam sale conspersam. Hebr. ix, 13. *' IV Reg. n, 22.
4B Sacramcntarium
S Gregorii aliique rituales Eccclesiaj libri. *a tactione. 50 Matth. x, 8. " Marc, xvi, 18. Ci Vide hinc
etiamunicam epistolam Benedicti I, quae itidem conficta estab codem plagiario. ,3 Isa. vi.l- 3. **Ithacius sive Idacius Clarus Hisg. Ep. adv. Warimadumc.i, ipso fere operis initio. Vixitautem exeunte seeculo
Christi quarto, vel potius quinto.aut sexto,si idera cum Vigilio Tapsensi ep. " Exod. xxxiv, G. &6 ms.
uno. y' Gen. xvm, 13. '' ms. dicerctur. " Exod. ni, 15. 60 Psal. lxvi, 7, 8. 61 Isa. xxxvu, 16, ubi
LXX : Domine Sabaoth. 6i II Reg. vn, et III Keg. vni, per loturn. 63 in ms. lix.
(1 1) Aquam sale conspenam populis benedicimus. rj summo conatu id prajstarent, divinilas Christi, ab
hujus sajculi haereticis iuipugnata,tlagilabat. Lnde
Vide quae diximus in notis ad Vitam Alexandri,
S. Athanasius ad episcopos Africanos scribens,ha'C
verbis hisce : Hic constituit aquam,etc.Sev.liiN.
ait : Prisci episcopi abhinc annis cenluin et tri(12) Fidem quoque sanctx Trinitatis. Quod hoc
loco tam distincte Trinitatis unitatem luec epistola ginta,qui tuin Roina', tum in nostra civitate episcopatum gesserunt. accusaveiunt eos, qui lilium
praedicet, quasi in Ecclesia hoc novum fuerit, a
creatnram dicerent, aut qui negarenteum consuinovatoribus nostri temporis injustam cnlumniam
stanlialem Patri, etc. Et quanquam hosc inlelligi
patiluc. Nam antiquitus in catechizandis fidclibus
mysterium gloriosissiniaeTrinitatis, quantum ho- velit de duobus illis Dionysiis Romano et Alcxanmini licuit, a catechistisinsinuatum esse adeo cer- drino episcopis, qui hoc ipsum egregic pra?stitetum est.utidem impius Luciauus,scriptor gcntilis,
runt, tamen non nisi majorum exemplo,traditione
in Philopatre aperte conlitcatur. Ut autem orthoatque doctrina eos haec operatos esse, nemo jure
dubitare. poterit. Barou. praedicto anno num. 6. Id.
doxi episcopi, ac potissimum Romanus pontifex,
Pathoi. G. V.

34

ALEXANDItl I PAPjE
1068
1067
tur : Domine Deus virtutum, Deus Israel, intende A universas gentes misit baptizare? Siunitas non est
quare, ui nomine, dixit, et non, m nomini.
ad visitandas omnes gentes ? Si unitas non est,
cur, intende, posuit, et non, intendite, utprso- bus, proBcipiendo perdocuit? Si Trinitas non est,
dicatus** est,intimavit ! Si Trinitas nonest, cur in quare 1'aulus apostolus ait : Ex ipso, et per ipApocalypsi tertio dixit : Sanctus, sanctus.sanctus sum, et in ipso sunt omnia ,0 ? Si unitas non
DorninusDeusomnipotens,quiest,etquierat6s,>etc' est, quare, ex ipso, posuit, et non, ex ipsis,
Si uuitas non est, quare, qui est, et non, qui astruxit?Si enim certo certius volueritis unitalem
sunt, pluraliter designatur? Si Trinitas non est, Trinitatis agnoscere,a soepe dicto Doctoregentium
quare in Deuteronomio dictum est : Dominus Apostolo potestis universa condiscere.et sequi caDeus tuus misericors est, etaudietvocem tuam 66? lliolicam fldem,et 8i horum respuere pravitatcm.
Gratia Domini nostri Jesu Cbristi, inquit.et chaSi unitas non est, quare posuit, audiet, et non,
audient, intimavit ? Si Trinitas non est, quare in ritas Dei.et communicatio sancti Spiritus, ipsa est
Jesu Nave " dicitur libro: Dominus Deus deo- Patris,etFilii c{ et Spirilus sancti gratia13 ; et sic
rum69 est 69 ? Si unitas non est, quare est, fidem sancta) Trinitatis et intelligere, et docere,
dixit, et non, sunt, more locutionis induxit ? Si Domino adjuvante, pleniter potestis.
Trinitas non est.quare Elias loquendo in oratione : p
Idcirco igitur, charissimi, fidei regulas juxla
Domine, Domine Deus Israel.oslende quia tu es
hujus epistolae finem posuimus, ut in ejus confesDeus meus 70, dixit ? Si unitas non est, quare
sione fideliler perseveremus, et Domino auxiliante S4, bonam fiMem habere mereamur. Quicunque
ostende, posuit, et non, ostendite? SiTrinitas
non est, cur Mardochams orando ? Domine, Dovoluerit esse amicus sa;culi hujus, inimicus Dei
mine Deus omnipotens, omnia in potestate lua
constituitur, An 8! pulatis, quia inanitcr Seriptura
sunP',1 dixit ? Si unitas non est,quare in tua,
dicit : Ad invidiam concupiscit spiritus, qui habiposuit, et non.in vestra, signavit?Si Trinitas non
tat in vobis.majorem autem datgratiam ? Propter
est.cur etiam Judith orando dixit: Domine, Doquod dicitur : Deus superbis resistit, humilibus
mine Deusomnium virtutum,respice in orationem
autem dat gratiam.Subditi igitur estote Deo, resimeam " ? Si unitas non est.quare, respice, et
stite autem diabolo, et fugiet a vobis. Appropinnon, respicite, designavit? Si Trinitas non est,
quale Deo, et appropinquabit vobis. Emundate
quare in Jeremia dicitur : Dominus Deus vester
manus '*, peccatores, et purificate corda, duplices
animo. Miseri estote, et lugete, et plorate. Risus
verax est13? Si unitas non est, quare, verax
est, dixit, et non, veraces, potius intimavit ?
vester in Juctum convertatur, et gaudium in niceSi Trinitas non est, quare in Apocalypsi scrirorem.Humiliamini in conspectu Domini, et esalptum est : Dominus Deus et spiritus propheta- ^ tabit vos.Nolite detraherealterutrum,fratres;quia
qui detrahit fratri, aut qui judicat fratremsuum,
rum74, misit angelum suum ostendere servis suis,
delrahil legi, et judicat legem, si autem judicas
qu oportet flericito71? Si unitas non est, cur
legem, non es factor legis, sed judex ; unus enim
cum Patrem et Filium et Spiritum sanctum nomicst legislator et judex, qui potest perdere et libe
nasset, misit, dixit, et non, miserunt, sub
rare. Tu autem qui es, qui judicas proximum '.'
prffitaxato trium pcrsonarum etnominum numero
Agite nunc, divites. plorate ululantes in miseriis
introduxil ?SiTrinilas non est, quare in Deuterovestris.quse advenient vobis. Divitia? vestrai putrenomiodixit : Dominus Deus vesterhicest Deus1*?
factffl sunt, et vestimenta vestra a tineis comesta
Si unitasnon est, quare, hic est, dixit, et non :
sunt. Aurum et argenlum vestrum aeruginavit, ct
hi sunt, plurali numero dcsignavit ? Si Trinitas
airugo eorum in testimonium vobis erit,et mandunon est,quare in eodem dicitur libro : Dominus
cabit carnes vestras sicut ignis. Thesaurizatis voDeus tuus, Deus magnus et potens " ? Si unitas
bis iram innovissimisdiebus. Ecce mercesoperanon est, quare, magnus et potens, pluraliter
riorum,qui messuerunlregiones vestras, qusfraunon nominatur?Si Trinitas non est, cur Tobias,
data est a vobis.clamat, vindictam poscens reteuti
cum filium suum in Rages civitatem cum Raphaele
archangelo mitleretjbenedicens eos, ita dixisse do- D laboris,et clamor eorum in auresDomini Sabaoth
cetur: Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus introivit.Epulati estis super terram, et in luxurns
Jocob, ipse impleat benedictionem suam in vo- enutristis corda vestra in die occisionis.Addixistis
et occidistis justum, et non restitit vobis r.
bis78 ? Siunitas non est, quare, ipse impleat, >
u Vsq ! fratres, his qui tribulant vos. Vos vero
dixit, et non, ipsi impleant, intimavit ?Postremo,
quanto amplius tribulamini, tanto purgaliores atsi Trinitas non est, quare Dominus discipulos suos
que beatiores efficiemini, si tamen ipsa tribulatio
in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti7
64 ms. precatus, 6d Apoc, iv, 8. _ Deut. iv, 31 7 in ms, deest Nave. * ms. eorum, "' Jos.
ubi LXX : Dominns:. Dominiu vester Deus in cwlo supra, et m terra deorsum. ,0 fll Reg. xvm, M.
"Esth. xni, 9. 7* Judit ix, 17. '' Jer. x, 10. 74 ubi Vulgata : Dominus Deus spiriUium prophclarum.
,5Apoc. xxn, 6. "> Deut. xix. 77 Deut. x. 17. " Tob. vn. 15. " Matlh. xvm, 19. Rom . xi.
M Arianorum expunxit nomen.ut melius falleret incautos. *2 Hic desinunl Ilhacii verba : paulo plnra
exhibet falsa Benedicti 1 epistola. 8S II Cor. xiii, 13. S4 adjuvante. !5 aut. t6 ms. cmendatc coU>
manus. 61 Jac. iv, 4 lo ; v, I fl. " Clemens, eo. 2 ; {Patr. Gr. I ) et. inde Felix I, ep. 1, qua: pariter
uo6euxoii.

1009

EPISTOLjE

1070

patienter fuerit supportata Unde ipsa Veritas per ^ autem ex vestro collegio fuerit, et ab auxilio vestro
se subtraxerit, magis schismaticus quam sacerdos
se dixit : Beati qui perseeutionem patiuiiturpro
pter justitiam 89 ; et alibi : Beati eritis cuin vos esse probabitur. Ecce, inquit Propheta, quam
oderint homines, etpersecuti vos fuerint. et ejece- bonum et quam jucundum, habitare fratres in
rint uoinen vestruin tanquam nialum. Gaudele in unum *. lili vero in unum non habitant.qui frailla die, et exsultate, quoniam mercesvestramulta trum solatio se subtrahunt, aut, quod deterius est,
fratribus insidias praqiarant, aut luqueos ponunt.
est in coelo 00.
Daia ix Kalend. Augusti. Trajano et " .Eliaiio51' De hiseniineteorumsimilibus Dominus perOseam
prophetam loquitur, dicens : Propter hoclugebit
viris clarissimis eonsulibus 93 (13).
terra, et infirmabitur omnis qui habitat in ea, in
EPISTOLA II.
bestia agri, et in volucre cceli , sedet piscesmaris
De causis el gravaminibus sacerdotum.
congregabuntur. Verumtamen unusquisque non
Dilectissimis fratribus omnibusepiscopis,per di judicet, et nou arguatur vir ; populus enim tuus,
versas constitutis regiones, Alcxander episcopus.
sicut lii qui conlradicunt sacerdoti. Et corrues ho' Nulli, fratres, dubium est quia boni a malis die, et conuet etiam propheta tecum. Nocte feci
seniper persecutionem paliuntur et tribulanlur
taceie matiem luam. Conticuit populus meus, eo
Proplerquod humiliemur " sub potenli manuDci, ' quod noiihabuit scietiliam.Quia tu seientiam repu
ut liberet nos in tenipore tribulationis. Num sicut listi, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Et
leo rugiens circuit qua;rens quem devoret, sic dia
oblita es legis Dei tui, obliviscar filiorum tuorum
bolus w non cessat circuire,et quterere quos exfide- et ego. Secundum multiludinem eorum sic peccalibus perdat, et maxime illos, quos ardeutiores in veruut mihi. Gloriam eorum ad ignominiam comservitio Salvatoris, eique familiariores invenerit :
muUibo. Peccata populi mei comedent, et ad inifamiliariores dico eos, quos sibi sacrari, et iii or- quitatem eorum sublevabunt animas eorum. Et
dine apostolatus constitui voluit97. Ipsi enim pro
orit, sicut populus, sic sacerdos. Et visitabo super
populo interpellant, et populi peccata comedunt, eum vias ejus, et cogitationes ejns reddam ei. Et
quia precibus suis et oblationibus ea delcut atque
comedent, et non saturabuntur ; fornicati sunt, et
consumunt 88. Qui quanto digniores fuerint,tanlo non cessaverunt,quoniam Dominum dereliquerunt
facilius pro necessitatibus. pro quibus clamant,
in non cuslodiendo 5. Hajc cavete, fratres, et
exaudiuntur. Multum enim, ut ait beatus Jacobus bona semper agere festinate : Quia in hoc cognoapostolus, valet deprecatio justi assidua ". Qui
scent omnes, dicit Dominus, quoniam mei estis
enini vos persequitur, ipsum, cujus legatione '
discipuli, si dilectionem habueritis ad invicem *
fungimini, persequitur ; quia sicut ipse Filius Dei C ' bonum namque est procul dubio et omnibus timediator fuit Dei et hominum, ita et vos ejus vice mentibus Deuin desiderabile,cohibere dissensiones
in Ecclesia estis constituti, ut inter Deum et ho- et altercationes.lralribusque subvenire, et invicem
mines legatione funganiini. - Si quis autem lega- non invidere, sedadjuvaie. .\os ergo, quidiscipuli
tionem vestram impedit, non unius, sedmultorum Domini et dici et esse cupimus, portare crucem
pr^fectum avertit. Et sicut rnultis nocet, ita a mul- Ghristi el compati fratribus debemus, etnonquastis arguendus est, et bonormu socielale arcendus. cunque eis insidias aut foveas praparare, quia taEt quia Dei causam impedit, et slatuui conturbat lionem meretur, qui fratribus foveam praparat.
Ecclesi, ideoque ab ejus liuiinibus arceatur. Ab Nolite errare, fratres, quia Deus non irridetur8.
omnibus quoque talis est cavendus et non in com- Hujus rei gratia Dominus vobis commisit Ecclemunionem (idelium usque ad satisfactionem reci- siam suam, ut pro omnibus laboretis, et cuuctis
piendus. Est enim statutum olim, ut qui statum oppressis opem ferre non negligatis. Uude et DocontuibatEcclesiaj, ab ejus liminibusarceatur; nec minus per prophetam loquitur, dicens : Haec dicit
cum lidelibus communicet,quieorum bonaavertit. Dominus : Judicate mane judicium, et eruile vi
Vos ergo si dilectionem habueritis ad invicem, et oppressum de manu calumniantis, ne forte egreuuanimes fueritis, facile tales superare poteritis. n diatur quasi ignis indiguatio mea, et succendatur,
s Si vero, quod absit ! discordesfucritis, etcanino
et non sil qui exslinguat 9. Vos ergo, qui in
dente vos derodere caiperitis, non solum eos non
summa specula a Domino constituti estis, attensuperabitis, sed et vobis ipsis nocebitis, atque ab
dere eos et opprimere oportet, qui in fratres sedieis superabimini, et innocenter forte peribitis. Qui
tiones et scandala excitant, no simul cum eisper8g Matth. v, 10. * Luc. vi, 22, 23. 9l Julio Africano. " Heliano. 93 mendosa subscriptio.
44 3, quaest. 1 : Nulli dubiutn. m oportet nos kumitiari. 'M I Pelr. v, 8. 87 1, q. 1 : Ipsi sacerdotes.
08 Ose. iv, 8. ,J* Jac. v, 16. ' vice. * dist. 94 : Si quis autem legationcm. 3 1, quast. 1 : Nulii dubium. * Psal. cxxxn, 1. B Ose. iv, 3-10 Ex S. Hieronymi versione. 6 Joan. xm, 35. ' Syn. Later.
sub S. Martino, consult 4, ' Gal. vi, 7. Jer. xxi, 12 et xxu, 3.
(13) Trajano et Jiliano viris clarissimis coss.
Scias, lector, lpsos ponlilices nullos consules in
fine epistolarum subjunxisse, sed potius aliunde
subrepsisse. Itaque si a chronologia iinperatorum

superiorum, vel etiam posteriorum pontilicum


epistolissuperadditos consulatus discreparedeprehendas, ne mireris. Sev. Bin.

1071

ALEXANDRI 1 PAPjE EPISTOLjE.

107

eatis. Salutate omes qui recte laborant in Evan- A 21 Summa enim iniquitas est, fratres, detrahereet
gelio Christi, et juste gubernant navera ejus, ne accusare. Unde scriptum est : c Omnis qui detrahit
cohabitantes in ea demergantur aut suffocentur. fratri suo, homicida est !3, et omnis homicida non
Salutat vos omnis apostolica Ecclesia in Domino.
habet partemauthaereditatem inreanoDei.Etalibi:
Cavete vos, fratres charissimi, ne participes efGAmen.
Data septimo 10 Kalend. Novembris, Trajano " ciamini,quod absit ! malis eorum *'. Etnon solum
et yEliano " viris clarissimis consulibus 13.
vos cavete a talibus, sed et cavere alios ab eis et
Jn fine hujus epislolx hstc. addita reperi in Cod.
avertere docete. De his enim Dominus ait per proLucensi, qux interpolatoris alicujus esse non dubito, phetam Michaeam : Va> qui cogitatis inntile, et
sed tamen danda erant :
operamini malum in cubilibus vestris ; in luce maPraeceptum Domini est, ut exceptacausafornicatutina faciunt illud, quoniam contra Deum e>tma
tionis, uxor a viro dimitti non debeat; etideo qui- nus eorum. Et concupierunt agros, et violenler
cunque citraculpam criminis suprascripti uxorem tulerunt, et domos rapuorunt, et calumniabanlur
suam quacunque occasione dimiserit, quia quod virum et domum ejus, virum et haereditatemejus.
Deus conjunxit, ille separare disposuit, landiu ec- Idcirco dicit Dominus hwc : Ecce ego cogito super
clesiastica communione privetur, et cceluomnium r> familiam istam malum, unde non auferetis colla
Christianorum maneat alienus, quandiu et ad so
vestra, et amlmlabitis superbi, quoniam tempus
cietatem reliclae conjugis redeat, et partem suicor- pessimum est. In die illa sumetur super vos parabola, et cantabitur canticum cum suavitate, dicenporis honesta lege conjugii sinceriter amplectatur
tium : Depopulatione vastali sumus, pars populi
et foveat.Hi tamen qui jam ante moniti a sacerdote
mei commutata est. Quomodo recedis a me, cnm
semel, et his, tortioque, ut corrigantur, ad charum
suae conjugis redire noluerint consortium, ipsi se revertatur, qui regiones nostras dividal ? propter
suis meritis,cta palatinae diguitatisofficio separaquod, non erit tibi mittens funiculum,forlis in coetu
bunt, et insuper generosae dignilatis testimoniura,
Domini. Ne loquamini loquentes : Non slillabitsuquandiu in culpa fuerint, araissuri, quia carnem
per istos, non comprehendet confusio, diritDomisuam, dissidii jugulo tradiderunt.
nus Jacob. Nunquid abbreviatus est spiritns Homini, aut tales sunt cogitationes ejus? Nonne verba
EPISTOLA III.
mea bona sunt cum eo, qui recte gradilur.'et?
Ut vitenlur detracliones et injustse pulsationes.
Alexander episcopus, omnibus divino sacerdotio contrario ; populus raeus in adversarium consurfungentibus pax et misericordia multiplicetur, el rexit.Desuper funica pallium suslulistis, eteosqui
sapientiaatque bona voluntas in oinnibus augeatur transibant simpliciter, convertistis in bellum".
" Et e contra, de his qui accusanlur vel tribulautur,
et fructiflcetur in Domino.
per Nahum prophetam confortans eos,sic loquilur
Gratia Dei suinu.-*, fratres charissimi, id quod
Dominus : Bonus Dominus, et confortans indie
sumus '*. Idcirco nobis providendum est, et optribulationis,
et sciens sperantes in sc.Et in dilwio
pido decertandum, ne in ea vacui inveniamur, sed,
praetereunte consummationem faciet loci ejus, el
eadem nobis cooperante gratia, fructura Domino
plurimum reportemus. Quod aliter fleri non potest, inimicos ejus persequentur tenebraj. Quidcogitatb
nisi sapientiamsectando,5,ejusquepra?ceptalectio- contra Dominum ? Consummationem ipse faciet
Non consurget duplex tribulalio ; quia sicut spiw
nibusethymnismeditando,atque eo adminiculante
se invicem complectuntur,sic convivium eorurap
implendo, orando, vigilando, voluntalem ejus, in
ritor potantium : consumentur quasi stipula ariliquantum ipse largitus fuerit, perficere studeamus.
Nec euira negligendam gratiam nobis Dominus dedit tate plena. Ex te exibit cogitans contra Dominuta
sed fideliter exercendam tribuit.Dilectio cnim sine malitiani, mente pertractans pr.Tvaricalionem.Hffi'
simulatione in nobis esse et apparere debet ; quia dicit Domiuus: Si perfecti fuerint, ct ila plun:
omnis qui odit i6 fratrem suum, homicida est :
sic quoque attondentur, et pertransibit. Affliii '
et non .iflligam le ultra ". Eacile est, fratre-,
qui vero diligit eum, in Deo manet, et Deus in
eo ". Unde et Apostolus ait : Nolite judicare D verbo fallere hominem, M sed non Deum. Sapien?
fratres invicem, sed hoc judicale inagis, ne ponatis non est qui nocet, nec vir linguosus in marum ^
offendiculumfratii velscandalum '*. Et Dominus dirigetin terra. Nihil vero mali vult, quifidelH^1inquit : Quod tibi non vis fieri, alteri nefacias". Malo enim et pravo ingenio lides alieua est.*^'
Et alibi : In hoc cognoscent omnes quia mei estis enim Apostolus de infidelium ignorantia: Sieuiffl
discipuli, si dilectionem habueritis ad invicem . cognovissent.nunquam Dominum gloriaecrucifisi1ElSalomon ait: Sacrificium salutare est.attendere sent w. Cruciflgunt enim Dominum, qui eum i
mandalis, et discedere ab orani iniquitate *'. sacerdotibus suis persequuntur,quiacrux acracU'
10 ms. xvni, neque est in fastis sequens par consulum. " Triano et Heliano
ll Jul. 4/WMJ*
15 mendosa itidem subscriptio. '* I Cor. xv, 10. ,f scrutando ita, etc , ms. nosler. u detiakit- '
Joan. in, 13. 18 Rom. xiv, 13. 19 Tob. iv, 16. t0 Joan. xur, 3o. " Eccli. xxxv, 2. 6. quirst. ISummainiquitas. *3 I Joan. m, lo. " Ephes. v, 7. * Mich. n, 1-8, ex interpr. S. Hier. Nahum '
7-12, S. Hier. interpr. S1 Vide Sent. Sixli Pvthag. ex Ruffini interpr. * conc. Hisp. n, c. 13. "II*
ii, 8.

1073

SIXTI I PAPjE EPISTOL/E.

1074

tu dicitur. 30 Maguum vero cruciatumsustinet.ubi \ denda, ne veniens unusquisque adjudicium, poenas


viiu patitur. Sed tamen, beati qui persecutionem cum impiisrecipiat, sed cum justisgloriam. 3sQuod
patiunturproplerjustitiam31. Ecce.ait Judas pius Dominusprrestare dignelur,qui vivitet regnat
apostolus 3i, veniet Dominus in millibus suis facere
per saecula cuncta.
judicium.et perdere omnes impios,et arguereomData Kalend. Maii, jEliano et Vetere viris clarisnem carnem, de omnibus operibus impietatis eosimis consulibus *.
rum. Hrec, fratres, valde timenda suntet perpenEx decrelis Alexandri papa: I secundum Gratianum. Ut nemo sinuil sit accusalor et
testis ; ex codice quinque librorum lib. n, cap. C : ut presbyter ab incestuosis xeuium non
accipial, ut eorum scelera reticeat.
Ut nullus presbyter xenium, vel quodcunque ctet ; nec a quoquam pcenilente gratiam, autfavoernolumentum teraporale, imo detrimentum spirirem, vel munus suscipere pra-sumat, ut minus
tuale, a quocunque publico vel incestuoso accipiat, digne pcenitentem ad reconciliationem adducat, et
utnobisvelministrisnostrispeccatumilliusreticeat; ' ei testimonium reconciliationisferat, etquocunque
necprofectociijuscunquepersonre,aut consanguini- livore aliumquemlibet digniuspcenitentemarecontatis.velfamiliaritatis, alieniscommunicanspecca- ciliatione removeat ; quiahoc Simoniacum, et Deo
tis.hocnobisvel ministrisnoslrisinnotesceredetre- etbonis homiuibus abominabile est.
s0 3, q. i : flulli dubium. sl Matth. v, 8. SJ Henoch apud Judam, v, 14, 15. 3S Clausula sermonum
S. Augustini. 34 an. 116, vivente adhuc Evaristo, consules fuerunt.

SIXTUS I PAPA
NOTITIA
(Ex Libro pontilicali Damasi pap, ap. Mansi, Concil., I, 649. Varias Iectiones et nolas ad hunc locum
Libri pontificalis vide Patrologix Latinae t. CXXVII, col. 1159.)
Sixlus nalione Romanus, ex patre Pastore, de regione Via lata, sedit annos decem, menses tres,
dies 21. Fuit autem temporibus Adriani, usque ad Verum et Anniculum : martyrio coronatur. Hic
constituit, ul ministeria sacra non tangerentur, nisi a ministris sacratis. Hic constituit,ut quicunque
episeopus evocatus fuerit ad sedem Romanam apostolicam, rediens ad parochiam suam, non susciperetur,nisi cum formatis salutationibus ad plebem a sede apostolica.(Et constituit.ut missarum actionem
sacerdoteincipiente.populus hymnum decantaret : Sanctus.sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth,
etc) Hic fecit ordinaliones tres permensem Decembrem,presbyteros undecim, diaconos tres, episcopos
per diversa loca quatuor. Qui etiam sepultus est juxta corpus beati Petri in Yaticano, vm Idus Aprilis.
Et cessavit episcopatus dies 2.

SIXTI I PAP.E
EPISTOLtE.
(Mansi, Concil collect., t. I, col. 649.)

EPISTOLA PRIMA (14).


C et non infidelesinveniamini.Nolite imitari malum,
ad omnes christi fideles.
sed quod bonum est agite : quiaqui ex Deo est.bene
De fiiie et accusatione cpiscopi.
facit ; qui autem male, non ex Deo, sed ex diabolo
Omnibus in Deo Patre et Domino nostro Jesu
est.Fidem enim rectam vos tenere oportet, ut disChristo dileclis fratribus,incharitateDomini nostri
sentientes ab apostolica non sitis doctrina.35 Unum
Jesu Christi, Sixtus RomanoB Ecclesia? archiepi- enim verum Deum Patrem et Filium, a prophetis
scopus, salutem.
etapostolis ostendimus prsedicatum.a quibus etiam
Charissimi, fideliter agile in omnibus, ut fideles
Spiritum sanctum credimus non esse discretum,
s5 Ithacius contra Warim., c. 2.
(14) Hc et sequens voBnSoveat. Epistola I.
Epistolas duas scripsit, quarum postrema, qua

universalis Ecclesiee apostolicas episcopus inscribitur, novatoribus summopere displicet. Sub

1073

SIXTI I PAPiE

1016

Isaia propheta dicente : (c Ego sum Deus, et non \


est alius prteter me. Et per meipsum juro, quia
exivit ex ore meo veritas, et sermo mcus non revertetur, quia mihi inclinabilur omne gcnu, et
omnis linguajurabit perDominum.dicens : Justitia
et gloria ad eum veniet38. Et ut in hoc testimonio Patrem et Filium simul fuisse cognoscatis,
Paulum apostolum audite dicentem : Ut in nomine.inquit, Jesu omne genu fleclatur, ccelestium,
terrestrium et infernorum, et omnis litifuta conliteatur, quia Dorainus Jesus Chrislus in gloria est
Dei Patris oinnipotentis 37. Quod si, secundura
aliquos, Filius est minorPatre suo, ergo iuinorata
est et gloria Patris in Filio. Et ubi est, quod in
Salomone Scriptura loquitur, dicons : Sicut enim
in conspeclu eorum inquif, magnificatus es inno- i
bis, ita in conspectu nostro nuignificaberis inillis,
ut cognoscant te ; sicut et nos cognovimus : quoniam non est Deus pnrter te, Dominc 2S? Iiiligenter attende, et agnosce Filium esse, qui magnificabitur in judicio, dum venerit vivos et mortuos
judicare. Item Isaias : Audite, domus Jacob, et
residui domus Israel, qui egredimini ex utero, et
erudimini a puero us^iue ad sonectutem : Ab initio
ego sum, et quousque senes-catis, ego sum : ego
vos feci, et ego suslineo : ego remittam, ego suscipiam, dicit Dominus '. Et iterum : Ego sum
Dominus Deus, pra;ter me non est alius Deus,
annuntians uovissimu, priusquam flant. el statim
consumtnata sunt40. Item alibi : Audi me, Jacob et Israel, quoniam ego feci. Ego sum Domi- p
nus Deus primus, et ego novissimus : et in ea quse.
superventura sunt in novissimis, ego sum '.
Item ibi : Ego sum Deus, qui te creavi, qui te
adjuvi, et communivi dextera mea 42. El unitatern Patris et Filii assignans loquitur, dicens :
Ego testis vester, dicit Dominus Deus, et puer
meus tu,quem egoelegi.ut sciatis etcredatis qiia
ego sum, et ante me non fuit alius Deus, et post
me non erit *'. Unum hi, qui non sane sapiunt,
eligant ex duobus : aut fateantur Patrem etFilium
Deum unum, aut si solum Patrem Deum esse
contendunt, ergo illi Dominus nosler Jesus Cbristus ** Dei Filius non erit Deus.quia scriplum est:
Ante me non fuit alius Deus, et post me non
erit *. Si secundum tales ita est, cur Apostolus

lalia preedicat, et euradrm Filium, Deum super


omnia benedirlum insinuat? Quornm patres.inquit, ex quibtis Chiislus secundurn carnein, qui
esl. snper omnia Deus banedictus iu sscula ".
Item Isaias ait : Doiuinus Deus lsracl, qui liberavit eum de /Egypto. Ego sum primus, et ego
post hrec, et pneter me non est Deus sicut ego
sum, qui stet, et vocet, et prjeparet mihi, ex qno
hominein feci in soeculo i7. ltem alibi : In teest
Deus, et nesciebamus.et non est alins Deuspraeter
te *8. Tu es enim Deus, et nesciebamus, Deus
Israel Salvator.UnusDeusnon suntPater et Filius?
Quis est hic Deus,irt quo esse dicitur Deus.prrcter
quem alium deum non esse propheta srcpenumero
prolestatur? El ISuruch : Hic Deus nosler,ait,el
non applicabitur alter ad eum,qui invenit omuem
viam scientiu', et dedit eam Jucob pueio suo, et
Israel dilecto suo. Post ha.'C in lerris visus est,
et inter hominrs conversatus est ". > Et in Salomone habetur: Miserere nobis, Deus omniura,et
oslende nobis lurnen miserationis.et immitte timnrem tuum super gentes, qua? non exquisierunt te,
ut rognoscant quia non est alius Deus, nisi tu ".
Iteni alibi : Domine Deus Israel, non est tibi similis in ccelo sursum.neque in terra deorsum".
Et in psalmo xvn : 51 Quoniam quis Deus pratir
Dominum.aut quis Deus praeter Deum nostrum?
Et in Genesi " : Et pluit Dominus a Dominoignem
et sulfur sttper Sodomam et Gomorrbam,et evertit
civitates illas. Si solus Pater Deus est, qni pluil
ignem ef sulfura Dominosupra pra>dictascivilales,
ut eas everteret? qtta?so, responde. Et in Deuteronomio M : Dominus solus deducebat eos. et non
fuit cum illisdeus alienus. Et Paulus apostolus:
Lnus Deus, qui justificat circumcisioiimexfide
et proeputium per fldem *D : Et ad Corinthios :
Deus erat in Christo, mtindum reconcilians
sibi ,8. Et iterum : Non est Deus, nisi iinus'7."
Et ad Galatas t8 : Mediator autem unius uonest,
Deusautem unus est : Et unitatem Patris et Filii
et Spiritussancti demonstrans.Ephesiisscribens5',
ita confirmat : Sullerentes invicem in clmritale,
solliciti servare unitalem spiritus in vinculopacis.
Cnum corpus et unus spirilus, sicut vocatieslis in
una spe vocationis vestrae. Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus. 00 Si non sane
37 Isa. xlv, 22 25. " Pliilip. u, 10,fl. '" Eccli. xxxxi, 4, 5. 3 Isa. xlvi, 3, 4. " Ibid , 9, *0.
*'Isa. xuv, xlv, intermistim. Isa. xli, 10. *Usa. xliii, 10. ** Deus. ** Isa. xlih (0. * Rora.
ix. 5. *7 Isa. xliii, 6, 7. *" Isa. xlv, 18. * Barucli. m, 36-38. M Eccli. xxxvi, 1 2. 'JIB.ee.
vin, 23. M v. 32. 63 cap. xix, 24, 2b. " Deut. n. Rom. m, 30. *8 II Cor. v, 10. ' I Cor. vm, 4u cap. iii, 20. fi> cap. iv, 3-5. ao supra in epist. Evaristi papao ilidem supposita.

hujus Sixti papte nomine, Sixti philosophi Py- fj corum, qui hominera exaequant Deo.et de ejus dithagormi, hoiniuis ethnici ac inlidelis, commen- cunt esse substantia, multa de perfectione dicunturiuni a se e Gr.ec.o Latine franslutum, Ruffinus tur : ul qui volumen philosophi nesciunt,sub marAquileiensis presbyter vulgavtt; de quo illum suo
tyris nomine libant de aureo calice Babylonis.De
merito S. Hieronymus frequentissime redarguit.
uique in ipso volumine nulla prophelarura, na\h
Ua enini ad Clesiphonteniscribens.ait : Illaui au- patriarcharum, nulla apostolorum, nullafitChiisti
tem temeritatem,imo ins.iniam, quis digno poterit mentto. ut episcopum et martyrem siuefideCliristi
explicare sermone, quod librum Sixti Pythagoraei, fuisse contendat. Hasc ibi Hieronymus, qui alibi
hominis absque Chrislo atque ethnici. immutalo
r.ideiu ex causa in eumdem graviter invehitur.
uomine, Sixti martyris et Romanai Ecolesia) epi- 1 dion. anno Chnsti 142, num. 5. Scv. Bin.
scopi, prumotavit ? iu quo juxta dogma Pytbagori-

1077

EPISTOLjE.

1078

sapientes unitatem fidei voluerint simplici corde A.


recipere, ex hoc itaque teslimonio, in uno Spiritu
poterunt simul Patris et Filii unitalem condiscere.
Patrem igitur, ut superius comprehensum est, in
divinis litteris, ingenilura, proprie positum, neo
legere possunt penitus, nec probare. Sed quia idipsum fides exigit Christiana, absque ulla dubitatione ingenitus creditur, qui tamen secuadum seriem Scripturarum, in Filio a se genito visus esse
monstratur. De csetero placuit, 61 proptermalorum
hominum infestationes, ut in accusatione Domini
ministrorum, primo persona.iides, vita.et conversatio blasphetnantium enucleatim perscrutetur.
Nam tides 62 omnes actus hominis praecedere debet;
quia dubius in fide, inlidelis est. Nec eis omnino
credendum,qui veritatis fidem ignorant, necrectaa i,
conversationis vitam ducuut : quoniam talesfacile
et indifferenter lacerant et criminantur recte etpie
viveutes. Idcirco suspicio eorum disculienda est
primum,et corrigenda,neque accusatoribus suspectis, vel de inimicorum domo prodeuntibus, est
credendum. Erant enim quidam, qui prius videbantur esse ex nobis, sed non erant ex nobis.
Si vero fuissent ex nobis, mansissentutique nobiscum63, et non conturbassentfratres.uExacuerunt
enim,ut ait Propheta.linguas suas sicut serpentes,
venenum aspidum sub labiis eorum*4. Quapropter hi respuendi sunt, si incorrigibiles apparuerint.et vitandi, ne Domino famulantes decipiant.
State ergo, dilectissimi, super vias, aspicientes
et interrogantes.de semitis Domini antiquis, et videte quB est via Domini bona et recta,et ambulate C
in ea. et invenietis requiem animabus vestris *.
Data xvi 61 Kalend. Maii, sub Adriano et Vero 67.
EPISTOLA II.

I.
De sacris vasis.
68 Cognoscat vestra sapientia, charissimi fratres,
quia in hac sancta sede apostolica a nobis et reliquis episcopis, cteterisque Domini sacerdotibus
statutum est, ut sacra vasa non ab aliis, quam a
sacratis Dominoque dicatis contrectentur hominibns. Indignum enim valde est, ut sacra Domini
vasa,quajcunque sint.humanis usibus serviant, aut
ab aliis quam a Domino famulantibus eique dicatis
tractentur viris, ne pro talibus praesumptionibus
iratus Dominus, plagam 69 imponat populo suo, et
hi etiam, qui non peccaverunt,mala patientur,aut
pereant, quia perit justus sropissime pro impio.
Attendite, fratres, ne talia vestris in Ecclesiis permittatis deinceps fleri, ne grex pretioso Christi
sanguine redemptus, in prfficipitium, quod absit !
ruat.Propter quod assumite armaturam Dei,ut
possitis resistere his qui contradicunt veritati : et
induite vos loricam justitio\ calceati pedes in
prsnparatione Evangelii pacis .
II.
De appellanda sede apostolica.
71 Si quis vero vestrum pulsatus fuerit in aliqua
adversitate.licenter, hanc sanctam et apostolicam
appellet sedem, et ad eam, quasi ac caput, suffugium habeat, ne innocens damnetur, aut Ecclesia
sua detrimentum patiatur.Si autem ei necesse fuerit eamqueappellare minime ausus fuerit, et vocatus tamen ab hac sancta sede fuerit,non renuat
venire ; sed confestim,ut ei nuntiatum fuerit, venire festinet, et causas, pro quibus vocatus est,
prudenter disponat.atque si necesse aliquid corrigere fuerit.cum his quos hic primos invenerit,corrigat. ' Ad Ecclesiam tamen suam (16) non prius
revertatur, quam litteris apostolicis vel formatis
AD OMNES ECCLESIAS.
pleniter instructus atque purgatus sit, si fuerit
Sixtus, universalis apostolicaa (15) Ecclesiaa episcopus, omnibus episcopis in Domino, salutem
unde, ut postquam domum reversus fuerit.cogno61 Idem infra in epist. Julii papoa II, cap. 11, ad Hadr. coll. cap. 4. * ox Enchiridio Xysti philosophi
desumpta sententia est 156, ex versione Ruffini qui 260 post Sixtum 1 papam annis vixit. 6' I Joan.
ii, 19. fiv Psal. cxxxix, 4.
83 Jer. vi, 16. 6li xvn, 7 falsa consulatus nota. 6S De consecr. dist 1 :
ln sancta apostolica.ldem infra in decret. Stephani I, cujus initium et : Quanquam sperem. 69 plagas.
70 Ephes. vi, 11, 14, 15. In Luc. additur : ltem Sivtusin semnda epistola. 71 2, q. 6 : Si quis vestrum.
74 ei evenerit. Luc. : ei vetiire alque appellare minime fuerit. ,3 8, q. a : Quilibet fratrum.
(15) Universalls apostolicx. In hujus epistolfe ti- D mano pontifici soli couvenire evidenter convintulo Sixtus poiUifex, non, ut quidam novatores cunt. l,'t reliquis Chrislianaj religionis episcopis,
nostri temporis notarunt. fastu superbia3,aul titulo qui omnesaequesummi sacerdotes atque pontillces
inconvenienter usurpato se universalis Ecclesi dicebantur(ut Baron. mullis exemplis in notis ad
episcopum nominat.sed.jureactitulo successoribus Rom. martyr. die 9 Aprilis declarati, Romanus
Petri, propter legem et institmionem Chiisti. jus- pontifex, urbis et orbis tolius episcopus, Pelri in
tissime debito. Cui enim universi gregis Christiani
officiis et privilegiis successor, discerneretur,mepastoralis cura demandata est.Joann.cap.xxi, non rito.propter pra>rogativas apostolorum principi a
inique titulum sibi de jure divino convenientem Christo concessas, pontifex maximus, episcopus
usurpat.Quid ? quod Tertulliano libro De pudicitia episcoporum appellatus esl. His tilulis non omnicapite primo attcstante.Victor (o) papa se pontificem bus in rebus uti consueverunt. sed tum demum
maxirauin et episcopum episcoporum nominet ? cum quid publice in universali Ecclesia edicendum
Audio/inquilTertullianus, etiam edictum propoesset, ut accidit tempore Tertulliani in promulsitum.et quidem peremptorium : pontifex, scilicet gando decreto derecipiendis in Ecclcsiam fornicamaximus. et episcopus episcoporum dicit : Ego et riis pwnitentibus. Vide Baronium anno Christi 142,
mcechis et fornicationis delicta, etc. Quse verba n. 4 el 216, num. 4 et seqq usque ad 12. Sev. Bi.\r
sive Tertulliani, sivy, quod probabilius est. edicti
(15) Ad Lcclesiam tamen suam. Vide qu habet
Bellarm. lib. i De Uom. pont., cap. 24., ubi intet
sinl, universro Ecclesiffi regimen ac litulum Ro(a) Zephyrinum potius intelligit.

1079

TELESPHORI PAP^

im

scant vicini sui,qualiterhic sua aliorumque causa \ aulem aliler agore prcDsumpserit, sciat censuram
discussa fuerit,quatenus eam absque aliqua ambi- hujus sedis cum omnibus membris suis sibi ventuguitate nuutiare et prcedicare omnibus posMt;7' ab
ram. Et sicut egerit, ita recipiet ; si bene, bene ; si
hac enim sancta sede, a sanctis apostolis, tueri,
grave,grave;si pessime,pessime :quoniam dignus
defendi et liberari episcopi jussi sunt.ut sicut eo- est operarius mercede sua76. Nos,fratres, nullum
rum dispositione,ordinanle Domino,primitus sunt perdere volumus, sed ipse se perdit, qui pie consiconstituti,sic hujus sanctae sedis,cujus dispositioni
derata avertit, et qui apostolorum et hujus sanctse
eorum causas et judicia servaverunt, protectione, sedisdecrelalibenter violat. 77 Sed nunc, fratres,
futuris temporibus sint ab omnibus perversitatibus commendamus vos omnes Domino, et verbo gratia>
semper liberi. Unde culpantur hi qui aliter circa ejus,qui potest perficere et darehseredilatemvobis
fratres egerint.quam hujus sedis rectoribus place- cum omnibus sanctis 7S. Ipse autem Deus pacis
re cognoverint.
et consolationis, det vobis idipsum sapere in al
III.
terutrum, ut vobis invicem succurratis, et non
De episcopis rebus spolialis, vel a sede pulsatis.
sitis divisi, <. ut unamines, uno ore et uno corde
His taliter consideratis, atque cum reliquorum
honorificemus eum in concordia75 et consolatione
episcoporum decretis, tanquam 75 omnium curam fralrum, qui potens est conflrmare secundum
gerentes.proptersedis proprioDapicemdecernimus, Evangelium ejus, juxla revelalionem mysterii80
ut nemo pontificum, aliquem suis rebus exspolia- aeterni.temporibus scilicet perpetuis, quibus vobis
tum episcopum, aut a sede pulsum, excommuni- munera futurorum gaudiorum largienda sunt.
care aut judicare prassumat : quia non est privileData ix Kaleud. Aprilis. Adriano et Vero viris
gium, quo exspoliari possit jam nudatus. Si quis clarissimis consulibus **.
Decretum Sixti ex codice 16 librorum, lib. iv, cap. 5, dubium tamen, an primi, secund'
vel tertii.
De presbyteris, per quorum negligentiam sine bapthsuam negligentiam januam paradisi innocentibus
mate aliquis mortuus fuerit.
claudit ? Et ideo presbyteri summa ditigentia caPerpendant presbyteri, 'quanti discriminis sit,
veant, ne animae, pro quibus sanguis Christi effnanimasinnocentumpereorumnegligenliama regno C sus est, per suam incuriam a ccelesti bealitudine
Dei excludi. Si enim gaudium est in ccelo super
separentur : sed si, quod absit ! evenerit,gravi peeuno peccatore ptenitentiam agente 8J ; quid pulas,
nilentiao luctui se submittat, per cujus neglectum
quanta ira et indignatio super illum eril, qui per
evenerit.
64 Et sententialiter in dec. Sixti II, et in decr, Julii papa?. 75 Verba Tripartilx iv, 15, ex Soi. ni. "'
Idem habetur infra in decr. Sixti II, cujus initium : Magno mun.. Et in decr. Julii contra Orientales78 Luc. x, 7. 77 Martinus 1, e syn. Lateranensi unde et flnis prascedentis epistolae.
a8 Act. xx. 3278 Rom. xv, ii. 80 Rom. xvi, 25. 8l falsa itidem subscriptio. ' Luc. xv, 7.
prosrogativas Petri recenset, quod in formata epistola, cujus formnlam ibidem descriptam habent,

post Patris, Filii etSpirilus sancti nomen apostoIorumpriucipisPetri adjungebant. Sev. Bm.

TELESPHORUS PAPA
NOTITIA
(Ex Libro pontificali Damasipapse, ap.MANsi, Concil. I, 655. Vid. Patrologix Latina? t.CXXVII,col.H75.)

Telesphorus,natione Craecus, ex anachoreta, sedit annos 11, mensos 3, dies 21. Fuit aulom temporibus Antonini et Marci martyrio coronalus. Hic constituit ut septem hebdomadas jnte Pasclia jejunium celebraretur. Hic fecit, ut in Natali Domini nostri Jesu Christi noctu misea celebraretnr, cum
omni alio tempore ante horoe tertias cursum nullus pra^sumeret missas celebrare.quia ea horaDominus
noster ascendit in crucem ; ot ut ante sacrificiimi hymnus diceretur angelicus, hoc est ! (lloria in
excelsis Doo. Hic fecit ordinatinnes qualuor per rnensem Decembrem, presbyleros 12 diaconos 8 episcopos per diversa loca 13. Qui etiam sopullus est juxta corpns beali Petri in Vaticano Nonis JanuariiEt cessavit episcopatus dies 7.

1081

EPISTOLA AD OMNES FIDELES.

1082

TELESPHORI PAP^E
EPISTOLA w>
AD OMNES UNlV/iRSALITER GHRISTI FIDELES
Dejejunio septem hebdomadarum anle Pascha: de missarum celebratione in nocte Natalis Domini : quo tempore aliis diebus missx celebrentur, et de episcoporum defensione.
Charissimisfratribusetdilectissimisepiscopis.Tele- ^ ita et in jejunio debet (ieri discrelio. Et sicut laici
sphorus Homanat urbis archiepiscopus, salutem
et seeculares homines nolunt eosrecipere in accuin Domino.
sationibus et infamationibus suis, ita nec clerici
Credimus 8* sanctam fidem vestram,in apostolodebent eos recipere in impulsationibus suis ; quorum eruditione fundatam, hanc tenere, et hanc po- niam in omnibus discreta debet semper esse et sepulis universis exponere, quae videlicet a constitutis gregata vita et conversatio clericorum, ac saacularium u laicorum. Et sicut hi amplius sunt applicati
apostolorum, eorumque successorum,nullaratione
dissentit, per quos justum est cffiteros erudiri.
divinis cultibus, et familiares Domini dicuntur Salvatoris, ita moribus et conversatione atque sanctiI.
tate debent esse distincti.87 Has ergo septem hebdoVt septem hebdomadas ante Pascha cleri a carne
jejunent, nec admittant laicos in accusalionibus madas omnes clerici a carne et deliciis jejunent.et
hymnis et vigiliis atque orationibus Domino inha>
suis.
rere die noctuque studeant.
Quapropter cognoscite, a nobis et a cunctis epiII.
scopis in hac sancta et apostolica sede congregatis,
statutum esse, ut septem hebdomadas plenas ante De celebratiom missarum, el hymno angelico recisanctum Pascha, omnes clerici in sortera 8S Domini B
tando.
(18) v cati, a carne jejunent ; quia sicut discreta
88 Nocte vero sancta Nativitatis Domini (19) Solesse debet vitaclericorumalaicorum conversalione
vatoris, missas celebrent (20), et hymnum angeli,3 ms. Irenaei lib. m, c. 3, Telesiphorus. Harduinus, qui e sa>pe citato cod. colleg. Paris. soc, Jesu decerpsit sequentes varias lectiones. 8t Ipsissima vcrba epistola) Dam. ad ep. lllyrici ex versione Epiphanii
Schol. Tnp. v, 25, vide Theodoreli et Sozomeni historias. Distinct. 4 : Slaluimus ut septem. Et in Decr.
lv., lib. ii. M ins. in sorte. ' ms. ac svcularia. 87 DisJinct. 4 : Staluimus ut septem. Et in Decr. Iv., lib. n.
18 De consecr. dist. 1 : Nocte sancta.
(17) NoBeiac suspecta
(18) Yt septem hebdomadas plenas anle sanctum
Pascha omnes clerici in sorte.m Domini. Quod supra
diximus, quadragesimale jejunium,Clementi,IgnatioetDionysiotemporeetiBtateprioribuscognitum,
non aTelesphoro,sed potius ab apostolis inslitutum
esse, a Telesphoro autem non nisi scripto decreto
flrmatumaclericisperseptemintegras hebdomadas
observari exactum esse, hinc aperte constat. Non
enim ait statuimus, ut male Gralianus dist. 4 allegat, sed quapropter cognoscite, etc Sev. Bix.
(19) Nocte vero sancta Nativitatis Domini. Cum
in sacriflcio raiss offeratur Christus, qui est candor lucisffiternffi.juxtaid quod de seipso dicit Joan.
ix cap. : Me oportet operari opera ejus qui misit
me, donec dies est, sitque hoc sacrificium legis
gratiae, in qua divina claritas illustrius communicatur; ordinarie ab aurora usque ad meridiem hoc
sacrosanctum missae sacrificium celebrare licet,
aute auroram vero, vel post meridiem illud auspicari, omnium fere theologorum ac summistarum
consensu vel ,t illicitum improbatur. Ab hao lege
tamen propter decretum et constitutionem Telesphori, lol,j lerrarum orbe, nox sacratissima inqua
Dominus noster Jesus Christus in hunc muii tnn
homo natus est, singulari el mystico privilegio decor.ita, merito excipitur, quipp'> qiui- propter Christi fulgorera ac claritatem, dies pofiusquam nox ab
Ecclesia reputatasit.Eodem privilegionoctem Christi resurgentis olim donatam fuisse, prster Walfri-

dum Strabonem, De officiis eccles., cap. 23, cap.


Solent. Dc consecr. dist. 1. et cap. Quod a patribus,
dist. 73, recte testanlur. Hac enim nocle, circa veppertinumcrepusculum,prophetia!legebanlur,ignis
et cereus consecrabantur, caitermque cairemoni
solilai flebant ; demum post medium noctis missa
inchoabatur. Nunc autem illa consuetudo cessat,
cum jam Sabbato sancto illa missa paulo ante meridiein celebretur. Quid de vespero coenffi Dominicaj, et denocte singularum vigiliarum olini receptum fuerit, videatur Walfridus prffidicto loco, Baronius anno Christi 154, n. 2, Bellarm. lib. n De
missa, cap. 14. Id.
(20) Missas celebrent. Communi ac ordinario jure
nullisacerdoti sfepiusquam semelin die sacriflcare
licet, ut constat ex cap.Su/ySc. De consecrat. dist. 1,
ubi dicit Alex. papa 11 : Sufficit sacerdoli unam
missam in die una celebrare, quia Christus semcl
passus est, et tolum mundum redemit.Non moilica
res estunam missam facere, et valde felix est qui
unam digne celebrare potest. Et infia : Qui vero
pro pccuniis,aut adulationibussaecularium.una die
prassumit plures facerf missas,non aislimo evadere
damnationem. Ex quibus verbis posteriobibus pafil Al^xindrum hoc non consuluisse duntaxat, sod
etiainsiibpcenadamnationisprfficepisse.Confirmata
est lex isla ecclesiastica per Innoccntiiim III, cap.
Consuluisti. et per Honorium III. cap. De referente,
De celebrationc missarum. Sicut igitur Natali Dominico ex privilegio singulari competit, quod nocte

1083

TELESPHORI PAP,

1081

cum in eis (21) solemniler decantent, quoniam et A centium : Gloria in altissimis Deo, et in terra pax
hominibus bona volunlatis 8;i. '-' Reliquis enim
eadem nocte ab angelo pastoribus nuntiatus est,
temporibus,missarur> celebrationcsantehoramdiei
sicul ipsa Veritas testalur, dicens : Pastores erant
tertiam minime sunt celebrand;e ; 22),quia et eadem
in regione eadeni vigilantes, et custodientes vigilias
noctis supra gregem suum, Et ocoe angelus Domini hora Dominus cracilixus est, et super apostolos
sletit juxta illos, et timuerunt timore magno, et Spiritus sanctus descendisse legitur.
dixit illis ang^lus : Nolite timere ; ecce enim evanIII.
De episcnpis honorandis ct non detiahendis.
gelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni po'" Ab episcopis aulem idem angelicus hymnus'23)
pulo, quia natus est vobis hobie Saivator, qui est
Christus Uominus, in civitate Duvid. Et hoc vobis pro tempore el loco missarum solemniis celebransignum : invonietis infantem pannis involutum, et dus est atque solemniter recitnndus. Ipsi enim qui
positum in praesepio.Et subito facta est cum angelo proprio ore corpUs Doinini 2i) conficiunt.ab omnimultiludo militite cculestis, laudantium Deum et di- bus BUnt audiendi, obediendi, atque timendi etnon
" Luc. U, 8-14. * iu ms. Just. quetu sequitur editio Meilini, inserunlur multaex psalmo .vxxviet u,
quas Grabbus et alii submoverunt. 91 Dc. contccr. disl. 1 : Jiocte sanct. Et in Decr. Iv. lib. n, ubi additur
Excepta nocte Nativit. 6, quoost 1 : Sacerlotcs qui.
ejus dici sacratissima ante auroram missara cele- n completum una cnm pontiflcali auclore in VitaTe'
'
biare liceat, itu etiam eidem
diei singularis
ista loBphori, ejusque cpislola decretali, asserit etiarn
prasrogativa Telesphori pontilicis auctonlate conInnocenlius 111, lib. n De missee lacrif.. c. iO. A.
cessa est. quod liceal. nrai unam duntaxat.sed plu- Symmacho papa compositum esse sentit Berno
res missas illo die offcrre. Scribit eriifn ln plurali Dc officio missx c. 2."i. Ab Hilario autem Pictaviensi
numero,mis-as celehrent, Quare etiamsi de ternario hrecveibaangelicisverbissUperadditaesse asserunt
numero sacrorum in dio Natalis Domini faciendo- Alcuinus lib. De divinis offiriis, c. De cclebratione
rum expresseniliil decretumessereperiatur.ab ipso mltsg ; Hugo Vlclorlnils, lib. n De sarammiis.
taincn auctore legem hanc conditam esse, inde non Utermque vero sit, constat eum moretn et anllquismale colligitur. qiiod S. Gregorius in homllia lle simuui el sanctissimum esse. Dissidium auclorum
Natali Domini consuetudinis vel legis hujus merni^ sic eonciliari posse exislimo.ut hymnumangelicum
nerit, nullusque alius auctor hactenus nomiuari
apostoli ad gloriam lotius S. Tiinilatis prtedlcanpotuerit. Qui ergoeodemdie Natatis Domini sacri- dam auiiere ca>perilit qtiidpm, Telesphorus autem
flciiiteralionein hacepistiilaexpressenonsinecausa sum sicut nunc exstat compleverit, el demum Symmystica proecepit, ad certum mysterium certo nu- maohus papa, ut is in die Dominico et NataliLiis
mero repracsentandum, lernarium dcPinivisse.non martyrum decantaretur, prajcopnrit. Itafere Innopossum non scntire ac credere. Mysticas causas centius pradictoloco hancauctorum discrepanliar;
trium sacrilieiorum hoc die ofTerendorum, alias conciliat. Vide Suarez tom. Ill, De sacrament., disp.
S. Thomas m part., quasst. 83. art. 2 ad 2, alias 83, sect. 1. Cur hymnus angelicus nunqiiam in
Glossaincap. Xoctc saneta, De consccrat. distinct 1, missis defunctoium, indiehus luclus, jejuniorum,
recenset. Prima missa secuudum Thomam signifi- ac fcrialium ordinarie decanlelur, D. fhom.4sracatteternam illam acdivinam geuerationem.de qua lent., dist 23,hanc rationem reddit : quod cum in
psalmo ii : Dixit ad me : Filius meus es tu,ego lio- hymno hoc comniomoretur ccelostis gloria, in sodie genui te, et Joann. c. i, qua Pater suam es- lemnioribus non communibus feriis, ad ostendensontiam ac naturam intelligendo producit Verbum, dam differentiam cultus divini, cautetur, et dura
quod cst Filius et perfeclissima imago Patris. Se- proprium amicorura miseriam lugemus, merito incunda missa gennrationein Cliristi illam repicesen- termittatur. Ir>.
(22) Heliquis enim temporibus, missarum cilebratat, qua in utero B. Mari.-c Vir{,ini5. virtute Spiritus
sancti conccplus, caine huinana indulus, in hunc tioiws ante Iwram dici .tertiam minime sunt cekmundum verus homo naLus est; de qua Lucasc. n, brand:e. Totum hoc decrelum exstat c. Nocte sanJoann. cap. i, Verbum caro ractum esl, etc. c!a, De conseoral. dist. 1. Ila?c autem verba decreti
Tertia missasigniflcat spiritualem illam generatio- vel exponenda suntsic, utde missis diei solenininem.qua velut Lucifer quidam in cordibus nostris bus, sive conventualibus tantum intelligantur; vel,
oritur, de qua passim in Scriptura Glossa voro pra?
si tfcneratim intelligi velis, dicendum, est, hoc dedicto capite etiam non inconvenieuter dicit, tres cretum nunc, ut ex iis qum supra hac epistola ad
status hominum per tres missas reproDsentari, ac verbum, Niicte, adnotavimus, upcrle constat. ptr
signiflcari statum naturm ante legem, sub lege, et contrariam consuetudinem revocalum esse. Olira
post legem vel sub lege gratirc. Vide Glossam ipsam forlasse missro tardius inchoabantur. quitt minor
pnedicloloco, Suar. t. lli, disp. 80. s. 3. Sev. Bm.
erat sacerdotum numerus. inajor lidelium dcvotio,
(21) Hymnum angelicum in eis. Hymnum angelo- ut, etiamsi tardius inchoaieniur, ipsi tamen post
rum, qui verbis partim Luc. u. ab angelis Chrislo posilis privulis laboribus ad missam audicndam
nalo decanlatis, partim ab Ecclesia superaddilis convenirent. Nunc autem el sacerdotum numerus
conlinetur his : Gloria in excelsis Deo, et in major esl. et aliae circuiu&lnntiai magna ex parte
terra pax hominibus bonae voluntatis : laudamus sunt immutaUe, ideoque mirum non sit, tempus
te : benedicimus te, j elc, angcli inchoarunl, Ec- dicendi niissum anlicipatum fuisse. Vide Suarei
closia consumnuvit, totusque est plenus divinis tom. III. disp. 80, sect 4. I.
(23) Ab episcopis autem idem anyelicus hymnut.
laudibiiSjgraliarum actione ot deprocatione. Angelica sunt : Gloria in excelsis Deo, et in terra pax Hoc lnco noi! Innlum episcopis, sed etiani sacerd,ihominibusbonEe voluntaiis ; reliqua aure sequun- tibus pnocipitur ut. solemne sarrum celrbratun,
tur a quo superaddila sunt, non satis liquidecon- etiam extra diem Natalis Dominici hynmum anuestal. Ex iis qurfi lib. vn Constil. e. ;w el 38. (,le- licum in sacrilicio recitent Soius aulem episcopus
mons Romanus scribit, si illis debita fidos adhiboa- hic nominatur, quia ad illum maxiuie spectatwistur,ab apostolis fere totum composilum esse colli
sas celebrare. Vide Suarez tom. III, disp. 83,
gitur, tolus ciiiui feio hymnus ibidem a Cleinenle sect. i, Id.
(24) Ipsi enim qui proprio ore corpus Domint.
recitatur,A Telesphoroautemtotumhymnumfuisse

1085

EPISTOLA AD OMNEB FIDELES.

1086

dilacerandi aut dctrahendi: quiaquibus se Domini A recipientur; quia eorura .vmulatio lacerat etiam
poijulus benedici, salvari et instrui cupit, nullate- innocentes Hunc murum firmissimum 4 statuerunt
nus debet eos arguere, nec vulgus in eorum accu
patres nostri, et nos cum eis, contra persecutores
satione suscipi. Populus enim ab eisdocendus est,
nostros 5,ut hoc remedio eorum pellantur machinaet corripiendus, non ipsi ab co, quia non esl dimenta, et vos securiores et sunctiores famulari
scipulus super magislrum ,J!. Nullo modo igilur mereamini vostroSalvatori. Ca;lerum, considerat
Domini pontiliceset reliqui sacerdotes, quibus Do- impius justum, et quierit tit occidat eum Dominus
mini commissa est plebs.rite populumpossuntcor- non dorelinquet eum in manus ejus, el non conrigere, si deceptionis se cognoverint laqueo infe- demnabit. euin, cum judicabitur illi. ExspoctaDostari Unde justum cst omnes in universo 93 orbe minuin etcustodi viamejus: et exaltabit te ut posdoctores legis, ea qua; legis sunt sapere, et non sideas terrarn : cum interibuut impii, videbis. Vidi
sacerdotesDomini lnhiissuis autquibuslibetmachi- iinpium robu.stuin et fortissimum, sicit indigenam
nationibus raaculare. Duni enim ipsos disponunt virentem. Et transivi, et ecce non erat; ct qutcsivi
aut cupiunt maculare, potius, seipsos niaculenl et eum, et non est invenlus. Custodi simplicitalem et
vulnerant. Dei ergo accusat ordinationem, qui eos, vide rectum, quiaerit in cxlremuiu viro pax. Praqui ab fo conslituuntur, sacerdotes accusat, vel varicatores autein interibunt pariler, et 8 novissidamnari '* cupit. A quibus se oiiines fideles cavere B nium impiorum peribit. Salus autem justorum a
debent, quia non sulttm qui faciunt, sedetiam qui Domino, fortitudo eorum tempore tnbulalionis.El
Cunsentiunt facientibus, rei sunt.Christus eniin Dei auxiliabitur eis Dominus et liberabit eos ab impiis,
Filius, Dominus noster ', humano generi salutem et eripiet cos ab impiis, et salvabit eos, quia speracondonans plenam, de nobis ait : Qui vosrecipit veruntin eo ~ . Et alibi : Quid gloriatis in malitia
me recipit ; et qui vos spernit, me spernit ,s. Si polens .'Miserlo.rdia Dei tota est die. lusidias cogiergo Dominus in eis recipitur el rejicitur, procul tavit lingua tua, quasi novacula tua acula faciens
dubioipsiussunt, qui in eis rejicitur vel suscipitur. dolum.Dilexistimalitiammagisquam bonum, men Ettu quis es.qiti judicas servumalienum;,;?Pro- dacium magis quam loqui justitia!>;.Dilexisti oninia
cul dubio transgressor cs legis Dei et apostolorum verba ad devorandum, lingua dolosa. SedDeusdeatque prophetai um : etnon solum harum.S' detiam slruet te in sempiternum, terrebit te, et evellet le
legum humanarum. Oinnes enim leges tam divinre de tabernaculo tuo, et eradicabit te de terravivenquam et huinana;, alienum servum judicare pro- tium. Videbunt justi et timebunt, et supereum rihibent. Quid putas erit de te, cum transgressures debunt. Eccc vir qui non posuit fortiiudinemsuam
et conculcatores legis Dei damnabunlur ? Profecto in Deum, sed speravit in multiludine divitiarum
et lu damnaberis, quia postposuistimandatumDei, r suarum, conforlatus est ininsidiis suis. Ego auti-m
et tuam adimplesti voluntatem Quoniam sicutdisieut oliva virens in domo Dei, speravl in iniserigni sunt vita, qui mandatum Dei adimplent atque cordia Dei in sosculum et in a-ternum8. Conlitebor
custodiunt, ita rei et perdignt sunt morte, qui ca tibi in soeculum, quoninm fecisli et exspeelabo nopostponunt, et in vanuiu ducunt. Est enim inapo- men luum, quoniam bonum in conspectu sanctostolicis scriptum institutis : ,J8 Alteriusvitamnea.o rum " tuorum '". De talibus eniin insidiutoribus et
laceret, et de malo alieno os suuin non coinqui- accusatoribus servorum suorum loquitur Dominus
net. Accusatores vero et accusationes, quas lcges per Prophetam dicens : Os tuuin dimisisli admalitiatn.el lingua tua concinnavit dolum. Sedens adsa;ouli non admittunt, et nos submovemus.
versus fratrem tuum loquebaris. et in lilium matris
IV.
tuae fabricabaris opprobrium. Htec fecisti, ettacui.
fle accusatoribus non recipiendis.
'" Et accusalori omnino non credi decernimus, Existimasti similem tui me futuruni? arguam te,
qui,;i!isenLeadversario,causamsuggerit anteutrius
et proponam le ante oculos tuos. Intelligile hrcc,
que parlis justam discussionem. Nec hi, qui non
qui obliviscimini Deum, ne forte rapiat, et nonsit
sunt idonei,suscipiantur aJaccusationem,el omnes qui liberet ". Langucntes aulem inisto conaminc
qui adversus patres armantur, infames esse cense- notandi sunt, et a talibus rcpellendi. Tales enim
mus. Patres enim onines vcuerandi sunt, nonremembra sunt diaboli, qui" sursuinalquedeorsum
peivoluns. quteril quos possit occidere, quos pnssit
spuendi aut ' iiisidiandi *. 3 Hi vero qui cum inimicis morantur,aut quisuspecti habentur, minime
separare, quos possit devorare. Propter quam rem
95 Luc. vi, 40. n Damasus citata ep. Illyricos inserit verb. Romanorum, 6, quaust. t : Sacerdotes qui.
' Isid. lii, 39, et ex eo Hadr. coll. c. i. 5 Rom. i, 3. ' Matth. x, 9 ; I,uc. x, 16. lj; ltom. xiv, 4.
98 Isid. Synonymorum n. 9. " 3. q. 8 : Accusatores, etc. Et indecr Stephani papa; ac Julii, 3, q. 9 :
Acmsatori o->nino. ' Anianus const. 9, lit. 39, lib. xi, cod. Theod. * incusandi. s ita in ms. Just. et
in edit. Merlini ; primus Crabbus alteram lectionem aut correctionem substituit. * fortissimum 5 vestros.
*" Iniqui autem detebwilur pariter, el.
; Psal. xxxvi, 32. 49, ex vers. Hier. 8 sempilernum 9 ms.
misericordiam tuorum. '" Psal li, per totum ex. vers. Hier.
" Psal. xux, 19-22, ex vers. Hier.
12 Flaviauus, Epist. ad S. Leonern.
Nihil hic concludit ut calumniantur Ma^deburgenses, sed ratiouem reddit oursacerdotesetepiscopi
non_sinl temere a laicis accusandi ; scilicet, quta

tanta; dignilatis sint, ut corpus Momini proprio ore


consecrent ct conflrntent. Sev. Bin.

HYGINII PAP.E

1081

4088

vigilandum est, et armis errlestibus sumus mu- A mine, dilexi habitaculum domus tum.etlocum ta
niendi, ne in ejus compedes incidamus, aut ejus
bernaculi glorioe tuae. Ne auferas cum peccatoribus
foveis illaqueemur ,3. Decet enim in talibus causis animam meam, et cum viris sanguinum vitam
hoc maxime provideri, ut sine strepitu concerta- meam. In quorum manibus scelus est, et dextra
lionum, et charilas custodiatur, et veritas defenda- eorum repleta esl muneribus. Ego autem in simplicitate mea gradiar, redime me et miserere mei.
tur, atque innocentes, et Domini minislri illoasi liberentur.Debonisergoetlegem Dominicustodienti- Pes meus stetit in recto, in ecclesiis benedicamDobus.fratribusque uadjuvantibus,etnon nocentibus,
minum ,0. Concordent igitur cum omnibus Dei
sed supportantibus, ait perProphetam Dominus ,5 :
sacerdotibus hce charitatis senlentim.in quibusvos
Non sedi eum viris Vanitatis, cum superbis non
fixos et firraos exsisterejudicamus. Deus vos. incoLngrediar. Odivi ecclesiam pessimorum.etcumim- lumes custodiat, filii charissimi.
piis non sedebo. Lavabo in innocentiamanus meas,
Datadecimoquinto Kalendas Martii, Antoninoet
et circuibo altare tuum. Domine,ut clara voce pra- Marco n viris clarissimis consulibus ,8.
dicem Iaudem, et, narrem omnia mirabilia tua.Do" S. Leo ep. 8. u Ita ms. pro fratresque ,3 Psal. xxv, 4, usque ad finem , Hier interpret. " Idem
Damasus supra citatus, quibusdam identidem mutatis. 11 in ms. Antonio el Marlio ; sed absunt afastis
hi consules. ,s Falsa subscriptio.

HYGINIUS PAPA
1NOTITIA
Ex Libri pontificali Damasi papae, ap. Mansi, Concil., I, 663. Varias lectiones et notas ad hunc Iocum
Libri pontificalis vide Patrologix Latinx t. CXXVII, col. 1185.)
Hyginius natione Gnecus, ex philosopho, de Athenis, cujus genealogiam non inveni, sedit annos quatuor, menses tres, dies quatuor. Fuit autem temporibus Veri et Marci, a consulatu Magniet Camerini,
nsque ad Orphitum el Priscum. Hic elerum composuit et distribuit gradus. Hic fecit ordinationes tres
per rnensem Decembrem, presbyteros quindecim, diaconos quinque, episcopos per diversa locasex. Qui
ctinin sepultus est juxta corpus beali Petri in Vaticano, tertio Idus Januarii. Et cessavit episcopalus
dies tres.

HYGIMI PAP^:
EPISTOLjE
(Mansi, Concil. collect., t. I, col. 663. )

EPISTOLA PRIMA (25).


AD OMNES CHRISTI FIDELES.

Q peccatum in carne, utjustitialegis impleretur".


84 Filius non secundum deitatem solam a Patre
missusest, sed secundum carnem, quam clementer
et pie pro nobis assumere non dedignatus est. Nara
quod semetipsum, exinanitamajestatis suaepotenlia, idem se Filius miserit, Apostoluscontestatur,
et dicit : Semetipsum exinanivit, formam servi
accipiens,ethi:miliavitsemetipsum,factusobediens
usque ad mortem, mortem autem crucis *. E'
Isaias : Non legatus, neque angelus, sed Deus
ipse veniet, et salvabit nos **. Item alibi: P"

De fide ', et ut metropolitanus absque coeterorum


episcoporum instantia non audiat causas.
Hyginius 20 in Christi nomine almee urbisRoma?
episcopus, cunctis in apostolica fide et doctrina
degentibus, salutem.
I.
De missione Filii a Patre.
Chaiissimi, Deus Filium suum misit insirailitudinem carnis peccati, et de peccato damnavit
41 in ms. De fi.de et religionis cauvs. Hard. !0 in ms. Viyinus ; et apud Gratianum Iginus ; alibi:
Higinius : ubique recte. Habddinus. 21 Rom. vui, 3, 4
i! Ithacius contra Warimadum cap. 3, unde
fraus patefit Mercatoris. " Pliilipp. n, 7, 8. ** Isa. xxxiii, 22 et xxxv, 4.
(25) Suspecta cum sequenti dicitur VV, eruditis.

1089

EPISTOLjE.

1090

lam apparuinon quaBrentibus me **. EtJeremias: A. Evangelio ait : Ego et Pater unum sumus ".
Dereliqui domum meatn, dimisi htereditatem Etiterum : Qui me videt, videt et Patrem *.
meam. Veni, et factus sum illis in opprobrium M.
Et iterum : Qui odit me, et Patrem meuin
Et in Michaea : Ecce Dominus veniet, et commo- odit*1. Et iterum : Ut omues honoriticcnt Fivebuntur sub eo montes *7. Et in Zacharia : lium, sicut honoriflcant Patrem *:. Et ilerum :
Gaude et exsulta,filia Sion, quia ecce ego venio, Ut sint in nobis unum, sicut et nos unum suet commorabor in medio tui, dicit Domiuus ^8. raus ; tu iu me, et ego in eis *3. Et iteruin :
Et Apostolus ad Timotheum : Humanus sermo, Orania mea tua sunt **. Et iterum : Ego in
et omni acceptione dignus, quoniam Jesus Chri- Patre, et Pater in me **. Et iterum : Pater in
stus venit in hunc mundum peccatores salvos fa- me manens, facit opera haec *'. Et Joannes evancere '. Et Malachias : Ecce subito veniet in gelista ait : In principio erat Verbum, et Verbum
templo suo Dominus, quem vos quaBritis, et Ange- erat apud Deum, et Deus erat Verbum ". Et ilelus testamenti, quem vosvultis'0. In Evangelio : rum ipse ad Parthos : *8 Tres sunt, inquil, qui
Non veni vocare justos.sed peccatores in poeni- testimoniuui perhibent in lerra : aqua, sanguis et
tentiam 3l. Item alibi : Quid nobis et quid tibi, caro : el tres in nobis sunt qui *9 testimonium
JesuFili Dei? Venisti ante tempus perdere nos32? p. perhibentiu caelo:Pater, Yerbumet Spirilus : elhi
l.._!i B'l?
!_-__ __1
__
.
_. ....
-. _ _ ;._
.
.
,. .
.
Venit Filius 1hominis
salvare et
quaerere quod1 per- " tres
unum sunt
00. Nos
itaque iu
natura
diviniierat ". ltem alibi : Ego veni ut vitam hatatis, quia uuum sunt Pater et Filius et Spiritus
sanctus, nec Patrem aliquo lemporeciedimuspraebeant, et abundantius habeant 34. Item alibi :
Nemo ascendit in cujlum, nisi qui de ccelo decessisse, ut major sitFilio; nec Filium postea nascendit, Filius hominis qui est in cuelo". t Nuntum esse, ut divinitate Patris minoretur.
quid in his tantis ac talihus testimoniis, quibus se
H
Filius Dei a semelipso venisse testalus est, poterit
De causis episcoporum.
quis dicere, abalio, et non a semetipso, venisse ?
*' Caeterum, fratres, salvo in omnibus Romana.
dum manifestum est, quod qui carnem nostram
Ecclesiae privilegio, nullus uietropolitanus absque
dignanter assumpsit, voluntarie, et non ab alio
caeterorum omnium comprovincialium episcopomissus, venerit. Nam qui in Patre manens, ubique
rum instantia, aliquorum audiat causas eorum,
potentia sua consistit, ubi quo a Palre mitteretur,
quia irritae erunt, aliter actao quam in conspeelu
omnimodo non habuit, quoniam nulla pars coeloeorum omnium ventilatae ; etipse, si fecerit, cocrrum ac terrae a conspeclu Patris excipitur, ubi secealur a fratribus.
cundum vos a Patre Filius mitteretur '? Et Paulus :
III.
Renovamini, inquit, spiritu mentis vestrae,et in- '
De criminationibus majorum.
duite novum hominem.qui secundum Deum crea51 Criminationes majorum natu per alios nou
tus est in justitia et sanctitate veritatis **. Et ad
fiant,
nisi per ipsos qui crimina intendunt, 3 si taHebraeos : In eo enim, in quo passus est ipse et
men ipsi digni et irreprehensibiles apparuerint, et
tentatus est.potens est et eis, qui tentantur, auxiliari 3'. Unde, fratres sancli, vocalionis semper actis publicis docuerint omni se suspicione carere
et inimicitia, atque irreprehensibilem fidem haccelestis participes,considerateApostolum elPontibere, ac conversaiionem ducere.
ficem confessionis nostr_e,Jesum, (idelem exsistenIV.
tem ei qui vocavit eum. Et ad Colossenses : Nunc
De
peregrinis
judiciis.
autem deponite et vos universa, iraiu, indignatio** Nec non et peregrina negotia et judicia prohinem, malitiam, blasphemiam, turpiaque verba ex
ore vestro non procedant. Nolite mentiri invicem, bemus, quia indignum est, utab externis judicenexspoliantes vos veterem hominem cum actibus tur, qui provinciales " et a seelectosdebent habere
suis, et induite novum, qui renovatur in agnilio- judices. ,s Nos quidem, ex omni parte carpeudo,
nem secundum imaginem ejus qui creavit eum 39. occasiones abscindimus. Nos, supernae memores
Nunquidis qui universam creaturam, visibilia et [) disciplinao, quibuscunquecadentibusdexteiainporinvisibiliapropriae potestatis virtute procreavit ac
rigimus, eta ruinai praacipitio, quos possuinus, refecit, seipsum antea aut postmodum, quod dicere levamus, et defensionis adminiculum totis viribus
nefas est, creavit,vel facere potuit ? Et Dominus in prcebere cupimus. 57 Certe si vel mens sit recti con* Isa. lxv, 1. Jer. xn, 7. *7 Mich. i, 3, 4. 2* Zach. , 10. *3 I Tira. i, 15. s0 Malach. m, 1. " Luc. v,
32. "Matth. vui, 2Q.3 Luc. xix, 10. 3i Joan. x, 10. " Joan. iu, 13. 3S Ephes. iv, 23, 24. S7 Hebr. u, 18.
38 Coloss. iii, 8-10. Joan. x, 30. M Joan. xiv, 9. *' Joan. xv, 23. *J Joan. v, 23. *s Joan. xvn, 21. ** Ibid.,
10. * Joan. xiv, 11. M ibid., 10. *7 Joan. i, 1. i8 in ms. Just. deest Parthorum mentio et substituitur :
nec non Apostolus. * ms. noster : Et tres in nobis suvt, qui, etc, ut habot Idacius Clarus, seu Vigilius
Tapsensis lib. i con.ra Warimadum, scu Marivadum cap. 5. Haruuinus * I Joan. v, 6, 7. sl 9, quaest. 3 :
Salvo in omnibus, Hadr. coll. 14. '- 2, quaBst. 7 : Criminat. Et in decret. Lucii et Julii. 5:! Anianus const.
15, tit. 1, lib. ix. 5* 3, qucest. 6 : Peregrina judiria. Et in decr. Fel. I ot Julii, et Sixti III. 55 comprorincialcs.
s* Hadr. coll. 17. 57 Non nulla ex Ennodii pra-eeplione de cellulariis episcoporum descripta. Vide pag.
450, edit. Sirm.

HYGINII PAP-iE EPISTOLiE.


1092
1091
scia, vindlcta dignus est, qui aliis exsistit causa A. qui impie acturi sunt, pouens ; qnid, putatis, inipericuli. Qui vero innocenlem,vel fratremquncun- quis rt impiis perseverantibus in nequitia eorum
que ingenio persequitur,ipse in se juguluminortis erit ?Justum vero Lot oppressum,anefandorum iniaipingit, ut ait divinus et beatusprapco : Noli de- juria et conversatione 68 eruit ; aspectu euira et autrahere, ne eradiceris ; noli accusare.ne accuseris ; ditujustus erat, babitans apud eos, qui de die in
noli jndicare.nejudiceris :quia in quo judiciojudi- diem aniniam justam iniquis operibus cruciabaut
caveris, judicabitur de te s.Nemo m crediturnos Novil Dominus pios de tentatione eripere, iniquos
odisse,quorum relationenon lwditur.DieitPiiimDo- vero in diem judicii cruciandos reservare ; magis
minus: Omne regnum inse divisum,non stabit8"; autem eos qui post carnem in concupiscentia imomnis scientia aut regula adversum se divisa, non munditiffiambulant,dominationemqueconteninuut,
stabit. Ideoque necesse est, ut concorditer salubres audaces, sibi placenles sectas non metuuntfacere,
suscipiatis sl hortatus.niliil per contentionem ngrn- blasphemautes.UndealieniserrorissociumMasuiM
tes, sed ad onine studium devotionis unnnimcs, di- proposititramile recendentem.aut aposlolicessedis
jussionibus inobedientem,suscipere non possuirus;
vinis et apostolicis constitutionibus parcatis.
Dataxvu Kalendas Octobris, Magnoet Camerino necimpetere7'rectecredenles,velsanctoru!iiPatrum
n jussionibus obtemperantes permittimur.quia iuter
consulibus '*fideles et infideles magna debet esse discretio. Si
EPISTOLA II.
Deus, fralres, justis"8 non pepercit, quiddenobis
AD ATHENIENSES.
peccaloribus fieri pulatis?< Cuslodite vos abomni
Adhortatur eos ne vilam cum in/idclibus ducant.
inquinamento carnis et corporis, ut salvi sitis in die
Hyginius 6a papa, Atheniensibus, salutem.
adventus Domini 73. Unum autem hoc non lateat
Multa mihi fiducia est apud vos, fratres, et vos, ut aitAposlolus, charissimi, quiaunusdie?
multa gloriatio pro vobis. Repletus sum consola- apud Domiiium,sicut mille anni.et mille anni, sicut
tione, superabundo gaudio in onmitribulationeve- unus dies.Non lardat Dominus promissionerasuaui,
stra *. Tribulor enim quando de vobis audio sod patienter exspectalpropler vos, nolens aliquos
quod non oportet ; cousolor vero. quoties ea in- perire.sed omnesadpopnitentiam reverti'*.Adveniet
ter vos fieri cognovero.quas bonos Christianos decet autem dies Dominiut fur, in quo ca-li magno imimplere. < Nolite, fratres, jugum ducere cum inli- petu transir.nt ; elcmenta vero calorr. solvenlur "A.
delibus 83. UndeDcctor gentium loquitur.dicrns: Cum ha;c ergo omnia dissolvenda sint,quales opor Qua) participatio justitiie cum iniquitate '.' Quis tet vos esse in sanctis conversationibus et pictaliautem consensus temploDeicum idolis? Vosenim q bus, exspectantes et properantes in adventumdiei
Dei, per quem cuuli ardentes solventur, etelementa
estis templum Dei vivi, sicut dicit Dominus : Quoignis
calore tahescent ? Nos vero cados novos, et
niam inhabitabo in illis,et inambulabo, et rro illonirn Deus, et ipsi erunt mihi populus CG. 81 Si
terram novam, et promissa ipsius exspectarau:-, in
enim Deus angelis peccantibus non pepercit, sed quibus justitia inhabitat 76.Deus autem omnis grarudcntibus inferni detractos. in tarlarum tradidit, tia>, qui vocavit vos in raternain siuam gloriara, in
injudiciumcruciandos reseivari.etoriginalimundo Chrislo Jesu modicum passos.ipse perficiet.confirnon pepercit, sed octavum Noe juslitia; pra^conem mabil et solidabit.Ipsi gloriaetimperiumin s.vcula
custodivit,diluviuin mundo impiorum inducens, et saoculorum. Amen ".
civitates Sodnmorumet Gomorrhsorumincinerem
Data x Kalendas Martii, Magno et Camerino
redigens, eversione damnavit, exemplum eorum,
consulibus 7".

EX DECRETIS HYCINII PAP^E SECUNDUM GRATIANUM.


Soboles ex secundi nuptiis genita, consanguineis prioris viri copulari non debet.
18 Si qua mulior transierit da secundas nuptias, et ex eis prolem habuerit, ipsa proles non potest se
copulare cognalioni prioris viri usque ad quarlam geuerationem.
EX

EISDEM DECRETIS.

Ecclesiarum consecratio absque missa fieri non debet80 Oranes basilica) cum missa debent semper consecrari,et ecclesiae destrueUe. Ubi autem pluressunt,
58 Luc. vi, 57 ; Matth. vn, 1 ; Rom. u. 5U Idem Ennodius Apol. pro Symmacho extremis verbis,p. 355,ub
non, legitur. 60 Mattb. xn, 25 ; Marc. in, 24 ; Luc. xi, 17. 61 S. Leo ep. 87. ul falsa consulum nota'
" ms. Higinus. Hard. u I Cor. vn, 4. 65 II Cor. vi, 14. 66 Ibid.. 10. 67 II Petr. u, quibusdam interpolatis. 68 luxwiosa convcrsatione. 69 3,^ qua-st. 4 : Alievi err. Kt in decr. Dionysii papee, et in decr.
Julii. " ms. societatew, vcl a sui. Hard. 7i impcdire, ita et ms. ' eos ulique pro levibus culpis puniens
73 11 Cor. vii, 1. 7 II Petr. m, 8, 9. ,5 I Thess. v, 2. 76 II Petr. m, 11. 77 1 Petr. v, .10, U. 78 falsa
itidem temporis adnotatio. 7t 35, q. 10 : Si qua niulier. 60 De consccr. distinct. 1 : Omnes basilicm. bt in
Decr. Ivon. lib. n.

1093

PIUS I PAPA. PROLKOOMENA.

1091

quara necesse sit,aut majoris mpgnitudinis quam ex rebus ad oas pcrtinentibus restaurari possint, episcopi providentia modus invenialur, qualiter consistere possint aut reslaurari.
F.X

EISDKM

DECRETIS.

Qux ecclesia esl iterum consecranda, et salibus tantum exorcizanda.


*' Si motum fuerit altare, denuo consecretur ecclesia. Si tantum parietes mutantur, et non altare,
salibus tantum exorcizetur. Si homicidio vel adulterio ecclesia violata fuerit,diligentissime expurgclur,
et denuo consecretur.
EX EISDEU.

In u^us laicurum non licct converti ligna ecclcsia> dedicnta.


82 Ligna ecclesia) dedicata, non debent ad aliud opus jungi, nisi ad aliam ecclesiam, vel igni
sunt comburenda, vel ad profectum in monasterio fratribus. lu laicorum vero usum non debent
admitti.
EX

EISDEM.

Xecessitale coijente, incatechismo ct con/irmatione idem compater essepotest.


M In cathechismo et in baplismo et in conlirmalione uuus patrinus fieri potest, si necessitas cogat.
Non est tamen consuetudo Homana, sed per singulos singuli suscipiunt81 De consecr. distinct 1 : Si motum. Et in Decr. Iv. lib. n. 8J De consecr. dist. i : Ligna Ecclesix. " De
consecr. distinct. 4:/n catechismo. Et in Decr. Iv. lib. i.

PIUS I PAPA
NOTITIV
(Ex libro pontificali Damasi pape,ap. Mamsi, Concil., 1,669. Varias lectiones etnotas in huuc locum Libri pontiiicalis vide Patrologise Latinse t. CXXVII, col. 1213).

Pius natione Italus, ex patrc Rulino, fraler Pastoris, de civitate Aquileia, selit annos novemdecim.
raenses quatuor, dies tres. Fuitautem temporibus Antonini Pii. a consulatu Clari el Severi. Sub hujus
episcopalu frater ipsius Hermes librum scripsit (26), in quo mandatum conlinetur, quod ei pruicepit
angelus Domini. cum veniret ad euin in habitu pastoris,ut sanctuin Paschadie Domiuica celebraretur.
Hic constituit.haireticum venientem ex Judieorum hferesi, suscipi etbaptizari. lit conslitulum de Ecclesia fecil Hic fecit ordinationes quinque per menscm Decembrem presbyterosoclodecim,diaconosviginli
unum, episcopos ppr diversa loca duodecim. Qui etiam sepultus est juxta corpus li, Petri in Vaticano.
quinto Idus Julii. Et cessavit episcopatus dies 14.

DISSERTATIO
DE VITA ET SCHIPTIS S. PII I PAP,E
(Galland., Vet. Patr. Biblioth., t. I, Venet., 1765, in-fol , ex Fontanini Hist. Aquil.)

SYNOPSIS
SECTIO I.
I. Sanctus Pius 1 in Calhedra Remana sedit statim ab Hygino, nnte et non post Anicetum.
II. Quandiu in pontiflciitu vixerit.
SECTIO II.
III. De duobus S. Piiephlolis ad Justnm Viennensem episcopum. Varin? illarum ediliones. Prior eidem
ponlifici vindicalur.
(26) Vide Prolegomena ad Hermffl Pastorem, Patrologix Gratcmt. II. Edit.

1095

PIUS I PA.P&

1096

SECTIO III
IV. Posterior quoque ipsi asseritur.
V. Primi Viennenses episcopi contra Tillemonlium suse sedi redduntur.
VI Colobium fuit tunica, solis episcopis propna.
VIII. Epiltolse sanctii Pii, a Btondelio, Dallxo et Salmasio in suas sententias iniquc delortie.
VIII. Permuljis viris doctis probatx.
SECTIO I.
Quando et quandiu sederil S. Pius I.
I. De duabus S. Pii I Epistolis Justo Viennensi \ cap. 13. Clemens qui post Linum Pelri successo
rem, Cleto vel Anacleto succedit, vocatur quaHus
episcopo inscriptis, triplex rircumfertur virorum
eruditorum sententia. Eas enim alii sinceras. alii post Petrum Romx episcopus: quod perinde c<!.
vero dubius, plerique suppositilias agnoscunt. His Quare labilur Papebrocbius (9;, ratus Hieronymum
postremis haud ita pridem accessit doctissimus circa Pii successionem iu Opiati et Augusliiii senEpislolarum Romanorum Ponlificum editor, qui tenlium ivisse. Ut clarius res pateat, ponlificum
propterea easdem Pii Epistolas in appendicem re- ordinem Hieronymianum, et vulgalum liic lectojecit (v) ; ubi monitum pracmittens, potioressup- rum oculis subjiciam.
positionis causas, ut ipse quidem putat, ex Tille1.
il.
montio in primis petilas '2) diligonter exponit.No
Poutiflcum series ex
Ponlilicuui seiii >
vissimus omnium Justus Fontaninus, vir doclrina
Hieronymo.
vulgata.
et eruditione proestans,Epistolas de quibus agimus,
Petrus.
Pctrus.
germanasesse atque integras luculeulissimeosten1. Linus.
2. Linus.
dit (2) : cujus proinde argumenta in medium pro2. Cletus, alicts Aua3. Cletus.
ferre operaa pretium duximus. Sed prius, quando
cletus.
4. Clemens.
et quandiu sederit sanctus pontifex, ex eodem
3. Clemens.
o Anacletus.
V. C. inquirendum. Sic igitur ille (4) :
4. Evaristus.
6. Evaristus.
Sanctum Pium, quicunque summorum ponti;>. Alexander.
7. Alexander.
flcum res gestas, patria illorum expressa, luteris
0. Sixtus.
8. Sixtus.
consignaruul, Aquileiensem et /tu/mi lilium uno ore g
7. Telespborus.
9. Telesphoius.
dixerunt. Pius natione Italus ex patre Rufino de ci8. Hyginus.
10. Hvginus.
vilale Aquileia, inquit vulgatus Anastasius.caeteri9. Pius.
11. Pius.
que pontificales nomenclatores.Utrum inPetri ca10. Anicetus.
12. Anicetus
thedra Anicetum vel Hyginum exceperit, non om1 1 . Soter.
13. Soler.
nino intor se conveniunt auctores : quandoquidem
<i Irenseus pontillces itom anos recensens (10.
apud Optatumsummospontifices enumerantemfo),
Hieronymianum ordinem tanto ante hi*verbises<
Hygino Anicctus, Aniceto Pius, Pio Solcr succedit.
Hanc tamen Optati serien, vitio laboraredudum vi- presserat : Valentinus tenit Romam sub llygiwj.
derunt prscstantes viri, Franciscus Ralduinus el increvit vero sub Pio, et prorogavit lempus usque ad
Anicetum, Cerdon autem quinnlc. Marcioncm, el Itk
Gabriel Albaspinoeus ; proptercaquod hoec verba,
Damasio Siridus iiodie, scribere non potuerit Op- sub Hygino qui fuit octavus episcopus. Et paulo
tatus.qui opus suum circa A. D. 370 perfecit : at Si- post : Marcion autem illi succedens, invaluit sub
Anicelo, decimum locum episcopatus continente. Ergo
ricius non fuit pontifex ante A. D. 383. Quare SiH ii
nono loco fuit Pius, et decimo Anicetus, secundum
nomen alibrario quiejus tempore Oplatum exscriIrenceum et Hieronymum. Eadem ex IreniEohakt
psit, irrepsisse nolavit Baronius (6). Vulgatam
Eusebius (II) ; ubi tamcn Hyginum nonum episcoOptati lcctionem secutus videtur sanctus Augustipnm, non octavnm, appellat. Ita pariter Cyprianus (7) ; eamque Baronius fulciri putavil (28 a sannus(12):quiauterque non SiLino, ut Hieronyus,sed
cto Hieronymo in Catalogo cap. 21, ubi decimus
post Petrum episcopus Anicelus vocatur ; qui nunie p a Petro numerum iniit.Hunc posteriorem ordinem
alibi secutusvidelurIrenaeus(13).SedRenatusMas
rus a Petro ductus, Pium Aniceti non decessorem,
suetus qui nuper Irenseum ab se egregie illuslrased successorem facit.
tum vulgavit, Hyginum semperoct^aisum, Pium veru
Veruin nibil velat, quin Anicetus et decimus
nonum ab apostolico Patre dictos contendit. Sane
post Petrum.et etiam Pii sw.cessor, non decessor
in duplici Indiculo Mabilloniano (Ij).utroque aniiexstiteril : uam Hiaronymus non solum in Calaloquissimo,si numerus ducatur a Lino qui in alterc
go,sed etiam in Chronico Eusebiano, a se Laline
expresso et aucto, Olympiade c.cxxx decimum post primus occurrit, Anicelus decimus erit Piique successor. Astipulatur alius Indiculns (lo), et bic rePetrum episcopum Anicetuin constituit ; ubi ei
tuslissimus, utpote ad sanctum Silvestrum usquc
Pium prajponit.quem ComajNONUM episcopum vocat,
perductus. His non animadversis,EmmanuelSchclexcluso nempe Anacleto vel cuin Cleto confuso :
non cnim Hieronymum numerum init a Pelro.sed stralius (16) Eusebium tanquam sibi non constautem arguit, quasi in Historia (17j Pio Anicelum,
ab ejus successoreLino.de quoait inChronico:
quem decimum ponlilicem vocat ; deinde Aniceto
Post Pelrum phimus Romaniim Ecelesiam tenuit Linus :
Pium prceposuisset in Clironico. Nimirum Scheluude Soter Aniceti successor ab eodem Hieronymo
stralius Eusebium lcgens, ulterius procedere nepontifex undccimus appellatur. In Catalogo tamen
(9) Papebr. Propyl. part. i, pag. 22. ad Acta
(1) Coutant. Epist. Rom. Ponl. Append. pag. 18,
seq.
SS. Maii, tom. IV.
(2) Tillem. Mum. eccl. tom. II, pag. 614, not. 4. 0 (lOj Iren. adv. Htcr. lib. ui, cap. 4.
(3) Fontan. Hist. Litter. Aquil. Tib. n, cap. 4,
(H) Euseb. Uist. eccles., lib. iv, cap. II.
pag. 82 seqq.
(12) Cypr. Epist. 74.
(4) Id. ibid. cap. 3, I, pag. 70, seqq.
(43) Iren. lib. i, cap. 27, al. 28.
(5) Optat. De scbism. Donat. lib. n, cap. 3, pag.
(14) Mabill. Analect. tom. III. pag. 426.
(15) (nter Opp. S. Atkanas. nov. edit. tom. I.
37, edit. Paris.,4669.
(6) Baron. ad anu. 368, 17.
pag. 90(7) Aug. Epist. 53, al. 165, 2, Opp. tom. II,
(16) Schelstr. Antiq. illustr., tom I, pag. 417.
pag. 120.
(17) Euseb. Hist. eccl., lib. iv, cap. il.
(8) Baron. ad ann. 158, g 3.

1097

PROLEGOMENA.

glexit ; alias Pii defuncti decimus Pontifex succes- A


sor, non decessor, Anicetus statim illi occurrisset.
Hunc euradem quem digessimus ordinem, tesles aequales undequaque conlirniant. Nam Hegesippus temporibus apostolicis proximus, de se ita
loquitur(l) : revojxevot; oe ev 'Pu>|jiti Staooy^v eTcotrjoi(j.T,v (xeXP1^ 'Avtxrjrou, oS Siaxovoc t]v EXeuQepoc'
xa': napa 'AvtxrjTou OtaoeyeTat Eu)TT,p, (xeg' ov 'EXeuOepo;. Hunc locum sic vertit Joannes Pearsonius (2) : Ronue vero cum essem, successionem composui usque ad Anicetum, cujus diaconus erat Eleuthcrus : et knicelo successit Soter, post quem Eleutherus. Pius ergo prsecessit, non successit Aniceto.
Eusebius ex lrenaBo hacc de Valentino haeretico protulerat (3), secundum interpretationem Rufini quaB
hic pra) aliis arridet : Yalenlinus venit Romam sub
Hygino. lnvaluit autem temporibus Pu, et ad Anicelum usque duravit, Et post alia : Pius vero in urbe
Iloma quindecim annis in sacerdotio expletis, Aniceto
post tratlidit sedem. Cujus (Pn) temporibus Hege- jj
sippus refert semelipsum Romam venisse, et permansisse inibi usque ad Eleutherum. Rursus inlra (4) :
Tum Hyginus deinde Pius, post Anicetus illo munere potiebatur. Ex his Hyginum inter et Anicetum
in cathedra pontilicali sedisse Pium conspicimus:
eamdemque seriem apud omnes Grajcos liaberi fatetur etiuin Peursonius (5). Idem constat ex subsequentibus verbis Irena?i (6) : deinceps Hyginus. post
Pius. post quem Anicetus. ldem etiam ex line libri m
poematis in Marcionem ; quod viri docti jam mernorati, quin sit Tertulliani, non ambigunt. Hanc
eamdein sententiam fulcit auctoritas Epiphanio (7),
Prosperi in Chronico apud Labbeum (8), et utriusque Nicephori, Cailisti (9) et Constantinopolitani (10). Nec certe dissentit Catalogus Bucherianus
(H) : in quo tamen post Pium, vitio codicis abest
Anicetus, Soterem inter et Pium, loco vacuo relicto Denique concinitduplex IndiculusMabiltonianus : ut jam plane, inquit nobiscum Baronius (12), q
slultitia habeatur iis non acquiescere, qui eodem lempure quo iidem ponlifices, in Ecclesia claruere, ut
Heyesippus et Irenxus : quorum alter omnium doctrinarum curiosissimus explorator dicitur a Tertulliano (13) ; ille vero a Hieronymo (14) omnesapassione Domini ad suam xtatem ecclesiasticorum
actuum historias texuisse. Quare Pii et Aniceti succossio, hujusmodi testium auctoiitate flrmata, qui
Pii, Aniceti et Soteris aequules subEIeuthero scripserunt, certissima haberi debet.
II. His ita enarratis, aliisque in eamdem sententiain discussis, inquiiit V. C. quando et quandiu
sederit sanctus Pontifex (15). Certus, inquil, annorum numerus quos Pius in pontilicatu transegit
ex recentium et paulo antiquiorum ecclesiasticis
monumentisdifliculter colligi potest.NamGilbertus
Genebrardus (16), Baronius (17), Blondellus (18),
Pelavius (19) et Pagius (20), in spatio hujus pouti-

1098

flcatus definiendo sibi non constant. Idem ofTenditur in vetustis Catalogis Henschenianis (21). Schelstralianis (22), Mabillonianis (23) et Pagianis (24).
Anastasius etium vel Damasus, Ado Rosweydi,
Usuardus Florentinae editionis et Martinus Polonus (25), plures aut pauciores annos Pio pontifici
tribuunt. Ab his omnibus quam longissime abiit
Pearsonius (26), qui unum Eutychium Alexandrinum sa>culi decimi scriptorem cseteris monumentis praferens, Pium tradidit Romanam cathedram
implevisse abanno Domini 127 ud annum 142, et
licet scriptores antiqui an unum omnes sub Antonino Pium claruisse testenlur, ipse tamen ex suo
illo Eutychio Pium retro ad imperium Hadriani detrusit, universa profecto antiquitate reclamante.
ti Ex hoc opinionum dissidio nihil certi educi
potest, cum antiqui Catalogi librariorum arbitrio
aucti et immutati fuerint. Ego tamen dum Pii annos aliis augent, alii minuunt, Livianum illud recogito (27) : Si aliquibus assentiri necesse est, media
simillima veri sunl. Quare in ea sum sententia, ut
religio apud me sit recedere ab Eusebio, qui pr
aliisdiu noctuque versatusin tabulis ecclesiasticis,
res Cihristianas, et singulatim RomanaB Ecclesiae,
centuin et quinquaginta annos post Pium litteris
consijj;iiavit, ob oculos habens certao fidei scripta
Hegesippi eidem Pio ajqualis. Contra, Eutychius
scriptor novus et externus, cujus Historiam Eduardus Pocockius an. D. 1658 ex Arabico ab se in
Latinum sermonem Iranslutam vulgavit Oxonii,veterum Romanorum Pontificum tempora scire non
potuit ; cum etiam decessorum ejus gesta ignoraverit, quaB tamen ab Eusebio discerepotuisset; singulisque propemodum narrationibus crassos et foedos errores chronologicos immiscuerit.utbene annotat Pagius (28). Barbarum autem hujusmodi auctoremapud Pearsonium et Dodwellum fidem meruisse, eo magis mirari subit, quo exejus scriptis
constat, non solum cujusquc Pontillcis temporaab
illo supineignorata,sed et nominaridiculecorrupta
fuisse: nam Hyginum vocat Eugenium et Pium mutat
in Marcum. Itaque vero Guillelmus Cave (29) plurima apud Eutychium occurrere observat, anilibus
fabulis simillima ; qux si non ex proprio cerebro
finxeril, saltem ex futilibus Ecclesix sux monumenlis
hausit.
Eusebius ergo quindecim annos Pio tribuit his
verbis (30( : Romse cum Pius anno episcopatus sui
ouinto DEcmovitamcum morte commulasset, Anicetut
Ecclesix illius antistes factus est. Eumdem numerum
servatEusebiansehistorian interpres Rufinus, et exscriplor Joannes Zonaras (31). ltemplerique omnes
Eusebii codices editi et mss. melions notre, ut fatetur Dodwellus (32) : Chronicon etiam Eusebianum
a Scaligeroet Auberto Miraeo vulgalum. sub Olympiadeccxxx, Nicephorus C. P. (33), Prosper (34)
et Chronographus Saxo (35). Haec produnt, Hen-

(1) Heges. apud Euseb. Hist. eccl., Iib. iv, D (20) Pagi. ad ann. 150, 20 et 165, 3.
(21) Hensch. ad Act. SS. April., tom. 1, init.
cap 22.
(22) Schelstr. Antiq. illustr., toin. I, pagg. 414,
(2) Pears. Opp posth., pag.
(3) Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 11.
333, 650.
(23) Mabill. Analect., tom. I, pag. 426.
(4) Id. ibid. lib. v, cap. 6.
|2i) Pagi. Critic, tom. I, pag. 1 seqq.
(5) Pears. 1. c , cap. 265.
(25) ifor<. Pol. Chron.. pag. 10, edit. Jo. Fabri(6) lren. lib. m, cap. 3.
(7) Epiphan. lib. m. Haer. xxvi.
cii, edit. Colon., 1616.
(8) Labb. Biblioth. mss. tom. I, pag. 32.
(26) Pears. Opp. posth., pag. 271.
(9) Mceph. Call. Hist. lib. m, cap U5.
(27) Liv. lib. xxvj, cap. 49.
(10) Nicsph. CP. Chronogr. pag. 411.
(28) Pagi ad ann. 167, 3.
(11) Bucher. De doctr. tempor. pag. 270.
(29) Cav. Hist. litter., ad ann. 933.
(30) Euseb. Hist. eccl., lib. iv, cap. 11.
(12) Baron. ad ann. 158, 3.
(13) Tertull. lib. contra Valenlin. cap, 5.
(31) Zonar. Annul , lib. xn, cap. 1, pag. 594,
edit. Cangii.
(14) Hieron, De Vir illustr. cap. 22.
(15; Fontanin. 1. c, cap. 3, g 5, pag. 78 seq.
(32) Dodw. ad Pears. opp. posth., pag. 38.
(33) Niceph. Chronogr., pag. 411.
(16) Genebr. Chronogr.. lib. m, pag. 198.
(34) Prosp. Chron. Labb., pag. 32.
(17) Baron. ad ann. 167, 1.
|35) Chron. Sax. Leibnit., pag. 26.
(18) Blond. Apolog. pag. 18.
(19) Petav. De doctr. temp. lib. xm.
Patrol. Gr. V.

35

1099

PIUS I PAPA.

1140

schenio recte visum, in suo Catalogo 1, qui a Buche- \ Antonini Pii ad annum I. M. Aurelii Antoni Veri.
Quare non video cur Bucherianus Cdlalogus sit
riano differri non debuit, numerum annorum Pii
corruplum, et pro xv olim scriptum fuisse xx, pro- abjiciendus, ubi in ordine successionis lidelitereiclivi enim lapsu x pro v scribi potuit. Hoc idem primit Hegesippum et Iremtuni : iu anuorum nuamplius firmatur, quoniam a consulatu Clari etSe- mero teinpus in Historia et Chronico per Eusebium
Pio assignatum, undequaque coulirrnat : et duplex
veri usque duobus Auguslis, sub quibus in Catalogo I
pontificatum Pius tenuisse dicitur, non xx scd xv par consulum in eodeui Catalogo f.xpressum. vitium id anuorum nuniero e< termino cubuns lucutantum annos praoterlapsos, ipsa consulum collegia
lenter emendat. >
ibidem expressa certissimum reddunt : nempe ab A.
Huc usque vir erudilus de lempore quo sedit
D. 146 ad A. D. 161.
S. Pius, mox acturus de integritale duarum ejus
Hunc calculum illi anlefero qui arrisit Tillemontio (1), dum ab A. D. 142 ad annum 137 Epislolarum ad Justum Viennensem episr.opum.
Pium vixisse falso arbitratur ex Chronico Eusebii. Quibus positis, easdein Epistolas (vel saltem Iiarum
Cum enim in Catalogo Bucheriano Pius sedisse alteram) circa Christi annum clxi, scriptas existi
dicatur a conmlalu Clari et Scvcri usque ad conmamus ; siquidem in earumsecundahacc leyunlur:
sulatum duorum Augustorum (seu M. Antonini Veri Hevelatum mihi esse scias, collega bcatissime, citius
et L. Aurclii Commodi) ; recte inde consequitur me finem hujus vitx facturum. Jam pergit FontaxiiPium pontificalum rexisse ab A. D. 146 ad anuum nus (2).
161, ex Fastis Norisianis, sive ab anno ix imperii
SECTIO II.
De Epistola 1 S. Pii ad Juslum Viennensem episcopum.
III. Sancti Pii duas Epistolas sinceras et ge- B set (12), et censendas esse pronuntiat lum ob r
nuinas, ad Justum Viennae Allobrogum episcopum rum arguraentum et adinirabilem quamdam cum
scriptas, et nunquam ante Blondellum Pseudo-Isi- rebus gestis ejus temporis convenientiam, tum ob
dorianis immistas, fusius a criticorum accusatio- simplicissimum illuin antiquitatis candorem quem
nibus eidem sancto pontifici vindicandasaggredior. inomnibus praj se ferre uoscunlur. Joannes Cardit< Priorem ex veteri codice in Germania reperto, nalis Bona sic pariter judicat (13) : Eas rcci;.iunt
Brimus omnium eduxit Georgius Fabricius (3). orthodoxi, nec audent omnino reprobare sectarii.
Berte Blondellus, qui in Pseudo-Isidoro Getramque sexennio serius Joannes Jacobus Grynaius prodire jussit in Monumentis sanctorum I'a- nevm impresso A. D. 1628, eas imposturae accusatrum orthodoxographis (4). Idem quem dixi Fabri- verat ; postea senior, adeoque prudentior factus,
cius, in epistola ad Joannem Haubitium iisdem veterem hauc suam de iis senlentiam omnino exuit,
Monun.entis praefixa testalur illum, ut vocat, Scri- ut ex posterioribus scriptis A. D. 1641. 1640. 1649,
manifestum fit. Siquidem in libris de Primatu, de
ptorum thesaurum (ubi est utraque epistola S. Pii)
e bibliothecis vctustissimis erutum. Alteram Pii epi- Sibylliset in Apologia, utriusque epistolaa tuinjuam
stolam, Aviti versibus subjectam, se in codicibus ad illum cujus uomen praBferunt certissim? |n'rtinentis, testimoniis abulitur ; quod eliain Claudium
ms. legisse aflirmat Petrus Pithceus (5) : eamdemque laudari in duplici Martyrolopo ms. Eccle- Salmasium et Joannem Dallaeum, Ilenrico Hanisiaj Viennensis produnt Socii Bollandiani (6), ubi mondo reclamanle, pridem fecisse inferius expoha)c leguntur : Pridic Nonas Maii natalis sancti nam. Curergo vel propter Blondellum nondum resipiscentem suspectiores nobis sint, nihil sane
Justi martyris, sexti episcopi Viennrnsis, qui quo
causao esl. Nec magis movere debet, qui priorem
tempore Pius Papa 1 Romsc sederet, accepit epistolam consolatoriam ab eo de sacri pallii (quod colo- illam Blondelli censuram nuper improvide exscripsit Tillemontius, vir alias in his filteris e.\imie
bium episcoporum vocat) dignitate ct fidei fervore
Primam earumdem epistolarum jam recitaverant praestans. Quis enimsententiam amplectatur.quam
laudati Bollandiani (7). Margarinus Bigneus utram- auctor prudens abjecerit? Tillemontio detractum
minime cupio, dum hic aut alibi, ob unius stuque conjecit in suam Palrum bibliothecam (8) :
non tamen ex editione Grynaai, neque ex tabulario dium veritatis, quam vir pius et doctus agnitsm
Viennensi, ut memoriae lapsu putavit Baronius (9!, mirifice coluit, ei non accedo. Sed jam (andemqus
etex eo Blondellus, Pagius aliique. Codicem unde Criticis in Epistola I sancti Pii displicuerunt, additis responsionibus nostris, ordinatim receuseaillas Bigneus descripsit, vetustissimum fuisse, docet ipse 1. c. his verbis : Hce dux epistolx his tem- mus.
poribus a Oomino rcvelatx sunt, et reperlx in saI.
crario basilicx sancti Pelri in urbe Lemovica, ubi
Primum itaque putant, Pii saeculo Mis&x rocahactenus latuerunt, defossx in arca saxea sub terra, bulum in ea memoratum, ad catechumenorum misqux prx nimia vetustate vix lcgi potuerunt. Ergo sionem subsequentemque sucramcnlorum adminislrapalam est falli eos, qui ut epistolarum sinceritati tionem significandam, nondum inolevisse. Addit
detraherent, eas ex uno tabulario Viennensi emerTillemontius Tertullianum, Cyprianum et Gornesisse commenti sunt. ut Blondellus, Pagiusetalii
'ium nunquam illo usos, etsi "alias uti debuissent;
Omnes porro allati scriptores nlramque Juslo n idcoqueAmbrosiominimeantiquiusvideri.Sed Amepiscopo inscribunt ita ut plane aberraverit Joan- ' brosius uti jamdudum usitatum, non uti recens,
nes a Bosco, priorem Vero fralri directam pro- illud vocabulum usurpavit. Missa enim ad omnia
Ecclesim officia significandaolimadhibericonsuevit
dens (10). Annalium parens ut plane aureas commendat (11); ambasque germanas et legitimas cen- ceu vox Romanis frequentissima, cuni a priuci(1) Ti7/em. Mtim. eccl. tom. II, pag. 312, et in
not , pag. 654.
/2) Fontan. 1. c, cap. 4, 2. pag. 84 seqq.
(3) Geoag. Fabr. in not. ad Poet. Christ., pag.
102, edit. Basil. 1363, apud Jo. Oporin.
(4) Gryn. Orthod lom. I, porl. n, pag. 3, edit.
Basil. 1569, apud Henr. Petri.
(5) Pilh, Advers. lib. i, cap. 16.
(6) Bollandd. tom. II Maii, pag. 99.

(7) Iid. tom. III, Mart., pag. 477, 2.


(8) Bign Biblioth. PP. tom. I, pag. 63, ed. Paris.
1575.
(9) Baron. ad ann. 166, 4.
(10) Jo. a Bosco Biblioth. Floriac. part m, pag.
22.
(11) Baron. ad ann. 112, 4.
(12) Id. ad ann. 166, 4.
(13) Bona, De reb. liturg. lib. i, cap. 3.

1101

PHOLEGOMENA.

1102

pum virorum basilicis et ccnvontibus dimitteren- A Sena-oriam urbcm appellat. Blondellus eniin hanc
tur : unde ad ipsum etiam conventum indicandum
notulara ibidem appendit : (ur vero Senatoria
Missa pro voce missio vulgo usurpabalur;quomodo
Vienna dicatur, doceat qui polest. Dodwellus item
accessa pro accessio, ulta pro ultio, remissa pro
vel hinc utramque Epistolam respuens, hajc proremissio, offensa pro offensio et id genus alia..l/issa fert (12) : Urbem Viennensem Senatoriam appellal
pro missione, hoc est projleritum passivum generis in utraque Epistola Pseudo-Pius ; quod quo jure feleinineipro uomine verbali apud Grammalicos fre- cerit, plane nescio. Idem Blondellus in libro de Priquens est, inquit Josepbus Vicecomes (1) :missio matu, pag. 7i3,ubia suapriore sententia recedens,
autem pro dimissione, sumpta estex re militari.Vide utramque Epistolam sinceram agnovit, Viennam
Barnabam Brissonium 12). Hinc Avilus (3) : In ec- quidem Senatoriam antiquitus dictam fatetur : sed
clesiis, palatiis sive pr&toriisiiissA fieripronuntialur, unde illi hoc uoraen adha:serit,se nondum assecu(um pupulus ab observalione dimittitur: nam genus tum prodit.suggillatquePhilippum Berteriumquasi
huc nominis etiam insaicularibus auctoribus invenietis. ab Adone illud primo inventum tradidisset : de quo
llanc rem erudite pertractat Panvinius in opusculo tanen Berleriusnoncogitavit.Tillemontius veroidem
ms. Vaticano 4975, quod est de Missaruni et Liturgiao vocabulum.Epistolae nequaquam propriura, cuique
vocibus. Vide etiam Baronium(i).Cangii Glossarium Viennensi magis, quarn pontiflci secundi sajculi
Latinum et Jacobum Benignum Bossuetum (5).
consentaneutn pronuntiat. Sic critici, de rebus
Dum ergo Pius scribit ad Justum, se Missas antiquis praspostere judicantus, peraviaeldeviafeagere cum pauperibus in domo Euprepia>,de conven- runtur Sed non itaquidemjudicavitClaudiusDrusi
tibus inteliigit, non de simplici missionecatechume- g fllius in oratione super civitate Callis danda apud
norum aut de sacramentorum adminiUratione, ut Gruterura (13) : ubi anle Pium saeculo integro,eteo
amplius.de eadem urbe Vienna sic loquiturimperaviri docti putarunt. Notanda est etiam formula
agere missas, qua? tauquam vetus communisque iu tor : Omatissima ecce colonia, valentissimaque Vienre sacra,semel iterumqueusurpatuiapud Victorem nensium, cum longo jam tempore Senatores huic
Vilensem (6). Pearsonius ex hac eadem Epistola curise confert. Videntunde Vienna Senatorise cognoconfectum exislimat (7) decrelura apud Gratia- mentum acceperit'?GregoriusTuronensis Viennennuui (8), ubi allare cum quatuor linteis fleri sta- sem civem et episcopum,nomine Virum, Senatorem
tuitur : de quo Latinura Latinium, Franciscum To- appellat : Obiit, inquit (14), Evantius Viennensis
letum etFranciscum Turrianurainterse disputasse episcopus,in cujus sedem Virus presbyter de Senatocolligimus ex Latinii lucubralionibus tora. I, pag. ribus, rege eligente, subslituitur. Avitus Viennensis
369. Profecto si id verum est quod ait Pearsonius, episcopns a Gregorio nequaquam abludens, hasc
decretum illud oportet esse antiquissimum. et ex habet (15) ; Viennensis Senatus, cujus tunc numesincero foiiledeductum : illa enim Epistolasincera rosis lllustribus curia florebat. Itursus iu epistola ad
Festum se vocat Senatohem Romanum, cum esset
est et antiquissima.
civis Viennensis. Ad haac in epitaphio dicitur seII
pultus in monasterio sanctorum Pelri et Pauli apud
Vocem superbeate quam peculiari charactere
Senatoriam Viennensium urbem. Sic Avilus. Sena
signavit Blondellus. nec simplicem ueque Latinam
torix autera nomen a Homanis Viennaa inditum.
ceusuitTillemoutius. Ea tamen nihil ad purioris n quod ejusSenatus Gallias moderaretur, auctor est
Lutinitalis regulam exactius: nam superbeate idem
Ado in Chronico.Sed Philippus Berterius (16)Adoest acvalde beate ; ut aurei saeculi scriptor Virgilius nem errasse contendit. At erraverit ille in causa
nos docet (9), ubi de Junone in Trojauos irata sic
nominis assignanda: in nomine ipso quidem anticanit :
quitus assignato nequaquam erravit.
llis accensa super, jactatos cequore toto
IV.
Troas, etc.
Quod scribit Pius de presbyteris ab apostolis
nempe valde accensa. Etinfra (10) Andromachenlo- educatis : Qui a Domino vocati in cubilibcs seternis
queutem inducit, cum donis Ascanium oneraret :
clausi tenentur, peculiari characteretanquamobelo
dignum notavit Blondellus. Hic tamen verba et
cape dona extrema tuorum.
sensus perpendi possunt.In verbis nemo nonvidet,
0 mihi sola mei super Astyanactis imago.
Pium respexisse illud psalmi cxlix, 5 : Exsultabunt
Ubi super, id esl valde, expresse, vehementer, expli- sancti in gloria,lxtabuntur in cubilibus suis ; dequo
cat Servius : quae exempla in earadem senlentiam Lucas xvi, 19, et Augustinus (17). Vide Ludovici
affert Nouius Marcellus.Ad ha;c quis ignorat pri- Cappelli dissertationem, quam inscripsit Mortuorum
mos illos Ecclesiae Patres non elegantiam sermonis, vitam([%). Insensuperpendipotestcelebris et olim
pervulgata doctrina de Receptaculis animarum. De
sed sanctam modestiani verbis el moribus exprimeiites, vocabulis et dicendi modis a vulgo petitis receptaculis animarum et statu post mortein antisaspe usos ? Audiamus Hieronymum, de Ilegesippo, p. qui Patres disputantes, ab ipsis apostolorum temsunclo Pio a;quali, scribenlem (11) : Ecclesiashro- " poribus ad Gregorii XI pontificatum Florentinumque concilium. hoc est loto ferme quatuordecim
rum texens historias, quinque libros composuit sermo.ne simplici ; ut quorum vitam sectabalur, dicendi saeculorum spatio, incerti inlerque se dissentientes
fuerunt, veluti in re de qua Ecclesia catholica nonquoque exprimeret characterem.
dum quidquam definierat : singuli enim in suissenIII.
tentiis principia sibi a divinis litteris suppedilari
Viris doctis aqua haaret, ubi Pius Viennam
existimabant. Consulaturprajfatio adlibrum sancti
(1) Vtcecom. lib. i, De Missse ritib. cap. S.
12) Drisson. lib. iv, De formul. prope linern.
(3) Avit. Epist. 1.
(4) Baron. ad ann. 34, 9.
15) Bossuet, Expl. prec. miss. 2.
(6) Vict. Vit. De persecut. Vandal. capp. 2etl3.
(7) Pearsopp. posth. pag 268.
(8) Gratiam. Distinct. n, de Consecr. C. Si per
n egligentiam.
Vide Coutant. Epist. Hom. Pont. pag 69, 7.
(9) Virgil. lib. i ALaeid. v, 29.
(I0)ld. ibid. lib. n, v. 489.

(H) Hieron. De vir. illustr. cap. 22.


(12) Dodw. ad Pears. pag 90.
M3) Gruter. pag. 700. in tab. n. Lugdun.
(14J Gregor. Turon. Hist. lib. vm, cap. 39.
(15) Avit. Hom. de rogat. apud Sirmond. tom.
II, opp. pag. 136.
(16) Bcrler Diatr. II, pag. 208.
(17) Aug. lib. u, quaest. xxxviu, 3 in Evangel.
(18) CappeH.opp.crit.243 258, edit.Amstel 1689,
ubi otata dissertatio inscribitur: Destatu ammorum
post mortem.

hh;i

PiUS I PAPA.

1104

Ambrosii De bono mortis (i). Nonnulli eorum, ani- A Ex his nemo non videt germanam antiquitalt m
mas corporibus exutas et proeul a visione Dei in Epistolre I sancti Pii vel illa phrasi invicte probari,
quibusdam liabitaculis conclusa.s,ad usque gencraquia in cubilibus xternis anima? Sanetoruin clausx
lem resurrectionem servari putabant.ibi mercedem teneiu dicuntur. Licet vero eadem phrasis illi peroperibussuis debitam, hoc est divini conspectus similis videatur quautitur Laelanlius (7), ubi anxfruilionem indie ultimoreddendam.exspeetaluras: mns ait in una communique custvdia eti.neri :quem
qua de re multa congerit clari ingenii et doctrinai loquendi modum S Hieronymus ferre uon potuit
theolngus Dionysius Petavius (2). Verum quidem in Vigilantio, cui propterea exprohrarit : Tu apoest,inter hujus"sententiaisectatores,Millenariorum stolis vincula injicis, ut usquc ad diim jtidicii tesomniis quosdam imbutos fuise,ut Irenaeus, Ter- neamijH in custvdia : attamen S. Pius, veluti ca?letullianus, Apollinarius, Lactantius, Viclorinus et rorum magister, unus omnium tutiorem et facilioalii. Non omnes tamen Patres, qui ante magnum rem viani prcssit,dum saucloium animas non alibi
diem suspensam sanctorum felicitatem astruere quam in ca^lesti beatitudine diserle coIloeavit,parum
visi sunt. Cbiliastarum nugisadhaBserunt:nonqui- cubilia aiterna appellans ; non vero corporeas. non
dem Ambrosius.Augustinus, Nuziunzenus, Chryso- sublerraneas, neque ad extremum usque judicium
stomus,Bernurdusetulii, quoruin sententias d*ige- tantum duraturas liabilationes, ut sensit Lactanrit Sixtus Senensis (5) et (iuillelmus Eslius ;0|.
tius et Tertullianus (&) Hajc cubilia sunt mansio Infinitus essem, si huc omnes adducerem qui
nes illaj in domo Patris, quibus Chrislus varios
in hac sententia fuerunt, untequamascumenicasygloria? beatorum gradus designavit (9). llinc piae
nodus Florentina decerneret, animo nullo post rj memoriaj cardinalis Thomasius, inlerioris ecclebaplismum peccato fuedulos.veljani contraetoomsiasticje antiquitatislonge peritissimus, cubilia in
nino purgatos, in cmlum mox recipi, et intuericlare psalmo cxlix, mansiones interpretatus est ( 10).
ipsum Deum trinum et unum, sicuti cst, pro merito- Atque haecproeul suntab erroribus.nulluinuni . uil
rum tamen diversitate alium alio perfectius Ad quam antedieni judicii bealam esse dieentium, de quibus
quidem Florentini concilii sanctionem Sixtus Se
accurate agit Alphonsus a Caslro (11). Sunciorum
nensisfacile reduciarbitratur nonnullaseorumdem aulem animujdicuntur cubilibus clausa; teneri, vel
Patrum sententias, si duplicem scilicetbeatitudinis ad introitum regni ccelestis pereuslodium rest-rvari,
statum divino conspectu fruentium consideremus ;
ut loquitur Hilarius Pictaviensis (121, quia ibidem
unum animse sine corpore usque ad universaleju- protectione elsociotate Dominiabomni malo libedicium : quem statum veteres variis nominibus derantur.Unde ideui Hilarius (13) nihil nobisa sa?culi
scribentes.dixerunt sinum Abrahx, paradisum priviolenliu timendum docet, cum Christi conso-Hum
mis parentibus ademptum, Altare exterius, sub Al- mors acquirat. Consule clarissimos et celeberrimos
tare Dei , Sanctorum vestibulum, Atria Dei, prom- viros, qui Uilarium nuper edideiunt (14). Haac satis
pluaria animarum. secrela receptacida, animarum pro cubilibus xternis sancti Pii vindicandis.
custodiam, servitutis requiem, adeptas repromissiones
Duin ista cl.Fontanini dictata exscribo utqueab
etetiam cubilia a>.tema,ul noster pontifex Pins. Alter eo Hilarium Pietaviensein cxcitalum video, prajstatus animm considerari potest, resumptocorpore stans illa mihi succurrit dissertatio, qua celebris
ostextremum judicium : quem statum similiter theologus Angelus Maria Feltrius ejusdem sancli
iversis appellationibus nuncuparunt, domum Dei, p Pietavorum antistitis sententiam(/fl PiorumsttUuin
Altare interius, super Allare, sublimiora cxlvrum ^ siiiM Abrahx ante Christi mortem illustnit. In co
et consummationem glvrix. Proinde cum apud ve- siquidem non minus diligenter elaborato quam
teres Patres legimus justorum animas viveie autin elucubrato scripto, quo sibi ad illam satis implexam
sinu Abrahn-, aut in paradisi nemore, aulsub altare quaistionem enodandam viam sternat, demonsLrat
Dei, aut in abditis receptaculis, aut in cubilibus vir doctissimus(m) sanctum Patrem docuisse c<seternis, ibique exspectare futuree gloriae praemia : lestem gloriani non exspectatacarnis resurrectione
non statim suspicaridebemus.eos credidisse, ani- justi Novi Testamenii a Deo esse collatam. Cujus
mas sanctorum carere divini intuitus gloria, et quidem Feltrianaj disputationis alibi opportunior
nonduinpotiriperfectaillaetconsumrriatafelicitale, usus. CaHerum Ecclesiae catholicas doctrinam qua
quam postcorporisresnrrectionem exsppctant. Ita erudimur, beatifieamDei visionem statim consequi
rem explicat etiam Magister Sententiarum (5), no- justos c[uoscunque ab omni labis nexuliberosliinc
tans ex Augustiuo.wuyttf futurum gaudium Sancto- emigrantes, hac nostra demum ailale contra Durnerum in resurrectione, quam fuerit ante : tunc enim
tum, ChandlerumatqueRuchalum, quieos Brilanconsummabiturfelicitas. Ideo Bernardusenarrans
nos nuper est assectatus(16;,strenueconfutali sunt
cap. vi Apocalypseos. docuit animas sanctorum
ex Patribus fum Grtecis tum Latinis, Muratorius
usque ad diemjudicii quiescere sub altare Dei, id est
prai caiteris(17),MaiTeius(l8),Ballerinii (19)aliique:
in sola visione humanitatis Christi,donec veniat lem- ut superiore sasculo Petavius(20),Tbomassinus(21),
pus in quo Filius Dei post universalem resurrectionem
Huetius (22). Sic porro pergit Fontaninus.
ostendat seipsum illi in forma Dei una cum Palre
I>
V.
et Spiritu sancto. Deinde alibi (6) tres animarum
status recenset : I. in corpore corruptibili, II. sine
Aliud falsitatis argumentumPii epislolaeobjici
corpore, III. in beatitudine consummata.
video per ha:c verba : Salulant te Soter et Eleutherus

(1) Ambros. Opp tom. I, cod. 85, edit. nov. BB.


(2) Petav. Dogm. theol. tom. I, cap. xm, xiv,
pagg. 503 seqq.
(3) Sixt. Sen. Bibl. sacr. lib. vi, adnotat. cccxlv.
(4) Est. lib. iv. Sentent. distinct. xlv, 6.
(5) Pet. Lomb. lib. iv distinct. xlv, 1. .
(6) Bern. Serm. 3, De fest. Omn. Sanctor.
(7) Lartant. divin. Institut. lib. vn, cap. 21.
(8) Tertull De anim. cap. iio.
(9i Joan. xiv, 2.
(10) T/iomos Psaller. edit. II, ann. 1697, p. 644.
(11) Alph. adCastro lib. ni adv. hasres. pag. 221,
opp. edit. Paris. 1571.
12) Hilar. in psalm. cxx, 16.
(13) Id. in psalm. cxix.
(13) Coutant. prafat. ad opp. Hilar. pag. 63, g 6,

num. 203.
(13) Feltr. S. Hilar. sentent.de Pior. Stat. in sinu
Abrah.
(16) Kuchat, Lettres etMonuments de troisPeres
apostoliques, pagg. 74, 559, 658.
(17) Mural. De Paradis. rpgniq. ccul. glor., cap.
2, p. 8 seqq.
(18) Maff. Opusc. eccl., pag 176.
(19) Balierin ad S. Zenon. Sermon. Dissertat. II.
cap. 10, pag. 107.
(20) Petav. 1. c
(21) Thomass. Theolog. dogm. tom. ll,lib.iv, cap.
18, pag. 3-2.
(22) Uuet. Origeniam. lib. n, qusest. xi, 9 15,
pag. 144 seq.

1105

PROLEQOMENA.

4106

digni presbyteri. Nulla hic mentio Aniceti fieri pu- A villandi studio negaverit. lllud porro gravius.quod
tatur. propterea quod ab auctore epistolaa dudum
in Cerintho reprehenditur : scilicetplus a'quo lonante Pium in Pontilicatu mortuus existimaretur, gaevum fieri, qui multos adhuc avertere a fide sub
erroreutcreditur haustoex Catalogo Henscheuiano Pio tradatur.At si auctore Baronio (7), Polycarpus
et ex Anastasio. Ita Pearsonius (1) : quo etiam aposlolorum discipulus Pii tempora pertigit, Cerinjudice, Eleutherus sub Pio presbyter esse non po- thus etiam pertingere potuit ; praecipue ubi iis con
tuit, qui erat diaconus sub Pii successore Aniceto, senserimus,qui Cerinthum post Carpocratem haireex Hegesippo teste oculalo apud Eusebium (2). Sed ses suas sparsisse crediderunt. Carpocrates enim
nonue ex codicibus mss. Auastasii, et ex consula- erroribus suis inclaruil imperante Hadriano. Sed
tibus Bucheriani Oatalogi, ab Hensch<'nio postmo- haec nihili facit NicolausiSurrius(8) : cumlrenaeus,
duin niale habiti, Aniceto Piuiu.non Pio Anicetum cujus vestigiis reliqui instituerunt, in sua haoretipneponi jam vidimus '? Qui ergo errorem modo corum recensione tempora invertens,chronologico
ex^ogitatum, inde olim haurire potuit auctor epi- ordini minime inhfflreat. Polycarpus autem, Cestolai?At vero praelentus non fuit Anicetus, prop- rintho jarn amoto caHerisque apostolis jam demorterea quod roapse tuuc amplius vivere non erede- tuis, Joannem valde seiiem audivit.Quare Epiphareiur ; sed ali.nn ob causamnobis ignotam,velquod nius (9j scribit, Cerinlhum et Ebionem antegressos
Urbe tunc procul abesset dum verus Pius veram Valentinum, quem iliis posteriorem facit.
epistolamscripsit : etenim viri illi sanctissiminon
Cerinthus ergo sub Pio superesse non potuit :
semper uua versabantur, saept.-numero huc et illuc proptereaqueinalterainBaroniiseiiteiitiameunduii
magnis fidelium necessitatibus occurrentes. Pergo IJ est ; utnon Cerinthum viventem, sed ejus hrcresim
ulterius. Sicuti ex hac salutatione non sequitur, insectariis grassanlem multosque avertentem a
alios presbyturos et diaconos tunc Romac non vixisse fide Pius innuere dicatur.Satis enim seducli a Cepra)ler Soterem et Eleutherum, propterea quod Pius Hnlho videri poterant, qui a recto fidei instituto
singulos nonexpresserit;eodempactofutiliissimum per ipsam ejus doctrinam abstrahebantur : quoest affirmare, Anicetum ideo praeteritum quod ab modo Tatianus qui insanas Valentini de .Eonibus
auctore epistolai jamprideni ante Pium morluus opiniones animo imbiberat, ut docet Irenaeus, cui
crederetur, errore scilicet ex corruptis Poutificum Clemens Alexandrinus ejusajqualis sulTragatur(lO).
r.oraenclatoribus hausto.Concordius in Aciis apud Ait enim, haoresiarchain e schola Valenlini proBollan.lum (3| quaeeleganlioe commendantur aTil- diisse : non quod Valcntini auditor fuerit unquam,
lemontio (4), dicitur in subdiaconum consecratus sed quod ejus exceperit disciplinam, a qua totum
a Pio nostro, qui tamen nullam ejus mentionem habuit fere quidquid habuit. Hinc auctor appeudifacit in Epistola I ad Justum.
cis ad Tertullianum de Praescriptionibus affirmat
Quod Eleutlierum speclat, a Pio cum Sotere Tatianum totum cum Valenlino sapere, observante
presbylerorum noinine comprehensum.quem tainen Longuerueo (11). Cnostica errorum portenta quae
Hegesippus sub Aniceto l'ii successore diaconum Cerinthus excogitavit, deinde per Valcntinum pridixerit, facillime respondetur. Etenim S. Joannes marium ejus sectai discipulum in syslema crevisse,
Chrysostomus ait (5), antiquitus nomine presbyteegregio doclrinae apparatu ostendit Georgius Bulrorum etiam (/iaconos venisse.Hocpnesertim factum lus (12). Valentinus aulem,ponti(ice Hygino Pii de
ubi uterque simul coutigit memorari,ut in epistola C cessore, pravorum dogmatum plaustra Romam inPii, in qua senioris seu presbyteri nomen ad diacovexit, viguitque sub Pio usque ad Anicelum supernum honoris causa extensum esl. Iino non diaconos
stes,uti ex Irenaeo et Eusebio in comperto est. Nou
tautum, sed et reliquam cleri partem complexum
ergo de Cerintho etiamuum vivo intellexit Pius.sed
idem presbyteri uomeii,docet epislola ixS. (.iornelii
de eodein in Valentino contra Christi fidem graspapae (0). Pari pacto diaconi nomen in Ecclesia
sante : neque verbum avertit pro tempore elapso
antiqua presbyteros complexum.viri docti ad Cleaccipiendum.ut accepit Labbeus il.'l) ; quippe insomentinam epistolam l ad Coriutliioscap .12 adnolens valde fuisset, de clade per Cerinlhum ipsum
taverunt.neinpe ad ministerii nomen.non ad alter
catholicic religioni oliin allata, Justum cpiscopum
tam sero a Pio certiorem facluin : qui quidem
ulrius graduni respicientes. Cum vero diaconi nomen ministrurn denotet.fortasse Hegesippus 7ninis- Juslus nuper aut pauloante Roma discesserat.
trum generatim sumptum judicare voluit, ubi
Censuram v to in vocem semieraecam primarEleutheruin Aniceti diaconum dixit. Minister enim
cha seu primarches, qua Pius Cerinthum ornat.non
moror : quo enim tenipore cives Romani Graucis
late sumptus,nori uuus diaconus, sed etiam presbyerant permisti, adeo familiaris fuit Romae Graecus
ter. Oreterum reliquain epistola Pii duin recteconsermo, ut imperator M. Aurelius integros libros
veniuut unuin presbyteri nomen Eleuthero diacono
Graece conscripserit, et Christiani suas Apologias
asciiptura nos remorari nou debet, quoniiuus hac
itidem Grrece imperatori eidem obtulerint Quare,
uua ex cnusa illam Pio adjudicemus.
utegregie aduotat V.C. Philippus Bonarotius (14),
fj nihil mirum si tunc in ore vulgi Gra;cus sermo
VI.
cum Latino aliquando coaluit.Pari pacto ex eadem
' Blondello denique stomaclmm movet, a Pio causa in Graecorum scripta Lalina vocabula irrepalmam perseverabilem dici, rt epistolam hisverbis
pserunt.In Epistolisgenuinis Ignatii marlyris legiclaudi: Cerinthus primarches Salans; multos avertit mus (15) ;i(iir).aptov, exemplarium sive exemplar ;
a ftde.Sed uirumqueinfeliciter : palmam enim per- item (16) otolpxtop, desertor; Zm^c.tx. deposita ;
severabilem, sive aiternum duraturam, deduci a oixxsTCra, acccpta (17). In nummo eliam apud Gisperscvcro, ut ejusmodi scxcenta alia, neoco nisi ca- bertum Cuperum (18), AIVOS, divus. Non enim in
[1) Pearson. Opp. posthuni. pag. 2G8 et Vindic.
Ignat. part. n. cap. 13, pag. 169.
(2) Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 22.
(3) Bolland Act. SS. tom. I, Januar. pag. 286.
(4J Tillemont. Mem. eccl., tom I. pag. 286.
I) Chrysost. in Epist. adPhilipp.i, 1.
(6) Coutant. Epist Rom. Pontif., pag 147.
not. 6.
(7) Baron. ad an. 166, 2.
(8) Nourr. Appar. ad bibl. PP., tom. I, p. 281.
(9) Epiphan. HsBr. xxxi.
(10) Clem. Alex. Strom. lib. m, p. 465.

(11) Longuer. p. 13. Dissertat. in Tatianum ad


calcem edit. Oxon. 1700, 8.
(12) Bull. Defens. fid. Nic. sect. 3, cap. 1, a
p. 288.
(13) Labb. ad Concil. tom. I, p. 576.
(I4| Bonar. Observ. ad sacr. Vitr. p. 203.
{i'6)lgnat. Epist. ad Smyrn. cap. 12, ad Ephes.,
cap. 2, ad Trall., cap. 3.
(16) Id. Epist. ad Polycarp., cap. 6.
(17) Vid. supra Prologom., cap. 7, 4, p. 49.
(18) Cuper. Apotheos. Homer., p. 243.

PIUS I PAPA.
1108
1107
nostra Epistola, ut suspicatur Blomlellus, antiqui A. M. Antonini pioducitur : quo imperanle Polycar
codices patriarcha potius quam primarcha exhipus Joannis Apostoli discipul us coronam martyrii
buisse putandi sunt, cum patriarchx nomen Pii reportavit, ut in Eusebium notat Valpsius (2). De
tempore extraHebraeos non innotesceret.Nec alias sanctis autem Timotheo et Marco, qui in liac eaPius voce tarn sacra in Cerinthi gratiam abusus dem rpistola I, per bonum cerlamen transiisse <iicunlur.menlio supereslin tabulis ecclesiaslicisdie
fuisset.
PriBterea (1) veritati examussim cohaeret et 24 Martii ; ubi ex veteri Martyrologio ms. S. Gyillud quod traditPius, presbyteros scilicet aposto- riaci, sub Antonino passos traditBaronius : deque
lorum alumnos, tunc diem suum obiisse. Prima iis agunt Hagiologi Bollandiani (3). Alteram Pii
enim apostolorum successio usque ad tempora epistolara vindicare pergamus.
SECTIO III.
De Epiitola II ejusdem S. Pii Justo Viennensi episcopo inscripta.
IV. Multa in Epistola II, improbat Blondellus. B 1 H : Salutat te senatus pauper Christi, apud Romam conslitutus. Non dissimulat, in ConstitutioniSuntque hujusmodi
bus apostolicis dictum (15) uuviSpiov xac Pouat,'
I.
Gaudium inmslimabile facere : qua tamen dic- zf^ kxxXr,cr!3ci;, Senatum et curiam ecclesise : et ab
ctione vix quidquam magis Latinum afferri potest Ignatio (16), elt xouov auvsSpiou tu>v 47toirc<5Xuv, in
nisi Livium barbare scripsisse dicamus. Livius locum Senatus aposlolorum. Verum an similia scrienim dixit (4) : Inxstimabile gaudium. Cicero (5) : pserit Pius, judicent pii, inquit criticus. Sed cum
Recta et honcsta qux sunt, ea facerk per se i.^ti- sacra hac phrasi usus fuerit apostolus Paulus (17);
tiam. Sic terrorem, pavorem, dolorem et luctum fa- cumquejam in Ecclesia invaluisset sseculi n,inilio,
ckre, occurrit apud Ciceronem et Livium ; qui quo Ignatius martyr scripsit ; non video cur eamCircum Tiberi superfuso, terrorem ingentem fe- dem exinde usurpare non potuerit etiam pontifex
cissb scribit (6). Sed nec verbum recognoscet arri- Pius.Ea paulo postusus est Origenes(18) : O-jtio oc
det Blondello ; et tamen Livius ait (7) '. Biduum xa: PouXt,v exxXtj<i!o!c 8eou PouXti tti xa6'exaoTr( 7:6Xiv truve^eta^tov, eupotc; av tivei; (jlev ttjc exxXt,<ji3;
ad recognosckndas res datum. Virgilius (8):
PouXEU-cai ato( eIiiv, E"x(cir:tv Iv xo]) itavxt rrJXt;
Dona recognoscit populorum.
Tacitus (9) : recognoscere spatia certaminum. tou 8eo!3, lt exe!vti TroXttejEiiBai. Sic etiarn Senatum ecclesiastirum si componas ad Senatum singuiaAtque iterum (10) : recog.noscenda dona.
rum
civitatum, invenies quosdam Senatores eccleII.
Martyrum corpora cur membra Dei perperam siasticos dignos ubivis gentium administrare dvinidici putat Blondellus.si Paulus, nesritis,inquit (11), C tus constitutam rempublicam . In vetustissimis LiaJoanne Mabillonio illustratis (19), Sacerquoniam corpora vestra membra sunt christi ? Tol- turgiis
id est episcopos, seniores, id est presbyteros,
lens ergo memiiha Christi, faciam membra meretri- dotes,
cis ? Absit. Et paulo post : An nescitis, quia mkmbra antiquaphrasi dictos invenies.
Sed Hermam audiamus ecclesiasticum sa>culi
vestra templum sunt Spiritus sancti, quiin vobis
est, quem habetis a Deo, et non estis vestri ? Empti apostolici scriptorem (20) : Tu autem, inquit, leges
enim estispretio magno. Glorificate et portate Deum in hac civitate cum Senioribus, qui prxsunt Ecclesix, consilio tamen, non potestate clavium. Vide
in corpore veslro (12).
Petavii libros de ecclesiastica Hierarchia contra
III.
Salmasium. Apud Origenem (21),Ruflno interprete,
Negat apostolos Stephanum curavisse, quod ha;c leguntur : Tu vero annuntiabis presbyteris ErPius tamen affirmat.Sed I.ucas rem ita narrat(13):
clmse. Ergo Seniores et Senalus, sunt presbyteri et
Facta est autem in illa die persecutio magna in Ec- presbyterium. Quare Senatum et Curiam, ex episcoclesia qux eral Hierosolymis : et omnes dispersi pis, presbyteris et diaconis componi decl.-irant
sunt per regiones Judese et Samariir, pr.eter apo- Constilutiones apostolicae (22). Hinc tres distinclos
stolos. Curaverunt autem Stephanum viri timo- in Ecclesia gradus aut ordines sacrosfuisse nos dorati, et fecerunt planctum magnum super eum. Si
cent genuina? epistolau Ignatii, ante Pinm passi :I.
apostolos Hierosolymis permansisse certissimum
Episcopum singularem : II. Presbyterium seu preest ; cur ipsimet, viri profecto limorati. corpus byterorum Senatum ; UlDiaconos. Singulos dootisStephani curare non potuerunt ? quod quidem non jj sime comprobat Henricus Hammondus (23). Pius
tam a Luca, quam a majorum traditione Pius diergo verbis illis, Senatus pauper Christi. suos predicisse credendus est. Curare hoc loco pertinet ad
sbyteros designavit : eamdemque phrasim -pcrstea
rem funerariam ; unde Suetonius (14) : Imperavit,
usurparunt subsequentium etiam saeculorum scriaquam simul et lignaconferricmAWDomox cadaveri.
ptores nostri, Optatus (:'4), Ennodius (25) et Sidonius (26) ; apud quos Ecclesiae Senatus seu prcsbyIV.
terium non semei occurrit. Hoc presbyterium Rufl Displicet etiam Blondello haec clausula Episto(1| Fontan. 1. c-, 4, p. 90 et 6, p. 92.
(2) Vales. ad Euseb. Hist. eccl., hb. w, cap. 23,
subinit.
(3) Bolland. Act. SS. Maii, tom. III. p. 477.
(4) Liv. lib. xxix, r.ap. 32.
(5) Cic. de Finib., cap. 1.
(6) Liv. lib. vii, cap. 3.
(7) Id. lib. v, cap. 13.
(8) Virg. jEneid.. lib. vm, v. 721.
(9) Tacit. Hist., lib. II, cap. 70.
(10) Id. Fit. Agric, cap. 6.
(11) ICor. ti, 15,19, 20.
(12) Vid, supra cap. 1, vm, ubi Clementis
Rom, Epistohu I ad Corinth. locus insignis de
Christi divinitate propugnatur.
(13) Act. vm, 1,2.
(14) Sueton. in Neron., cap.

(15) Const. apost. lib. 11, cap. 28.


(16) Ignat. Epist. ad Magnes., cap. 6.
(17) I Tim. iv, 14.
(18) Origen. contr. Cels. lib. 111, 30, noviss.
edit. Paris. etp. 129, edit. Cantabr. Spenceri, ex
qua Grasca apposita cum versione Tarini.
(19) Mabill. de Liturg. Gallic, p. 307, 337.
(20) Herm. Past lib. 1, Vis. 11, cap. 4 in (ine.
(21 )Origen. Pilocal., cap. 1, ex lib. iv, de Piincip. cap. 2.
(22) Consl. apost. lib, cap. 49 seqq.
(23) Hammond, pro episcopat. jurib. Dissert. II.
cap 26, p. 117.
(24) Optat. Gest. Coacil. et Felic.
(25) Ennod. Natal. Laurent.
(26) Sidon. lib. ix, epist. 3.

1109

PROLEGOMENA .
1110
nus cleri Romanl Senatum vocat (1) : quas voces A. pi imo auctori non conligisset.Pelrus Cluniacensis,
apud Latiuos ab xtalis nolione ad honoris et digniGalliae ecclesiarum conditores enumerans,ait (10) :
talis appellalionem transiisso notat Petavius (2).
Irenscus Luydunensis, Crescfns Viennx, etc. Passus
Morem salutandi in line litterarum, Christianis fuit sub Trujano, ex Baronio (11). Hoc eodem temtunc fuisse acceptissimum, nos docet Ecclesia
pore martyrium subiisse traditur ejus successor
Smyrnen.-is in opistolo do martyrio sancti PolyZacharias, quem excepit Martinus ; atque hunc sub
carpi,qui fuit Pio iequalis : ibi nnim sic legitur (3j :
eodem Trajano secutus est Verus, ut Ado auctor
Salulate omnes sanrtos. Ui qui nobisnim sunt, omnex est. Quatuor autom episcopos brevi intervallo
salutant : qua in re lnagnum Ecclosiao doctorem
Viennensem ecclesiam rexisse.nemo mirabitur qui
majores nostri imitari studebant.
perpomlerit in HiorosolymilanaijMmdffcim pnesules
Hcoc de stylo posterioris epistoliB. quam Reve- triginta annis sedisse, teste Eusebio (12) : et in Roregius indubitatam vocat ({), ejus testimonio usus,
mana ab A. D. 883 ad A. D. 912, nempe solis trint tres distinctos in Ecclosia ordines, episcopos, ginta annis quatuordecim pontifices numerari, ut
presbyteros et diaconos; A. D. 143, constitutos constat ex Baronianis Annalibus. Verus ergo quem
nihil vetat scdisso usque ad A. D. 146, quo uniostendat.
V. Tillemontius post Rlondelli et Pearsonii yersa) Ecclesiro pra>esse ccopit Pius, non sub Traccnsuras a mo hactenus refutatas, alteri epistolm jano, sed sub Antonino Magno passus jure dicetur,
sancti Pii majus negotium facossere putat, quod in salva auctoritate Sulpi<-ii,cujus luec sunt verba(13) :
oadoin traditur de Vero Viennensi epjscopo e vita Sub Aurelio Antonini fdio, persecutio quinta agitata :
sublato, deque Justo in ejus locura a fratribus B ?c twnprimum intra Gallias martyrla visa," sertus
consliluto : quoe quidem, inquit vir eiuditus (a), in trans Alpen Dei religione suscepta.
Hunc Sulpicii locum critici recentiores, Sirconcordiam redigi neutiquam possunt cum Sulpicio Severo affinnante, nullum Christi martyrem mondus, Launoius et Tillemontius, interpretatione
anlo M. Aurelium imperatorem. sive ante annum ex ipsius juris et jhetorum principiis petita, utivulgarem 70 in Galliis obiisse. Ad haec Verum hunc nam cum diptychis ecclesiasticis in concordiam
episcopum ot martyrem vel nusquam, vel confesso- redigere maluissent : generi enim per speciem deris, non martyris titulo memorari contendit: ideo- rogari docent jurisconsulti. Petrus de Marca jure
quo non ad secundum, sed ad quartum saeculum quidem, mea sententia, arbitratur (14), Sulpicium
pcrtinere, eoque interfuisse concilio I Arelatensi. loqui de martyriis generalibus, nimirum de ca?de
Chronico aulem Adonis episcopi Viennensis, Cre- pontificum simul et plebis Christiana), quemadmosccntem, lachariam et Verum (quem postremum dum in Ecclesiis Viennensi et Lugelunensi sub
silet Ado ipse in Martyrologio) an aliena manu in- M. Aurelio factum est ; cui cladi similis ante in
sertos videri, minime vero ab Adone eorumdom Galliis nulla contigerat. Nec propterea ha>c ipsa
sanctorum prarsulum successore. Addit virdoctus, generalis clades impedit, quin antiquitus alii prajsimplicem Veri memoriam superesse in tabulis ec- sules pro Christo mortem obierint, puta Crescens,
clesiao Viennensis, at martyns elogium deesse in Zacharias cailerique Viennenses ; absque ullo taMartyrologio Romano. Sic Tillemontius. Quare men generali Cbristiana) plebis excidio, ut postea
hic mihi prajcipue laborandum ut Verum episco- sub Decio paritor factum est, qui in solos episcopum etmartyremecdcsicD suao Viennensi restituam: C pos sseviit. Non
No ideo tamen in rebus pertexendis
inde enim patebit sinceritas epistolso sancti Pii.
erravit Sulpicius, qui summa tantura illarum ca
pita libavit, pra;teriens Gallicanarum sedium ori
Porro difficile est creditu Adonem suso eccle
sia) primordiatam supine ignorasse.ut ea Chronico gines, quas omnino intactas reliquit.
Quod vero ait, serius trans Alpes Dei religione
suo non inseruerit, cum tamon de aliis ecclesiis id
accurato pracstiterit. Quamobrem Adonem ipsum, susrepta, hoc rocte quidem ait comparatione habita
cl non alium, soriem prresulum Viennousium a partium orientalium ipsiusque Italise.qme doclrina
Crescente deductam, in Chronico suo digessisse fidei prius imbuta est, proventuque uberiori, quam
autumo : consonat enim ipsemet Ado in Martyro- Galliae, profanarum superstitionum tenaciores.
logio U>), ubi hanc eamdem originem litteris Ad ha;c Viennam intra provinciam Romanam potius
consignavit hoc pacto : Sanctus Crescens Viennse, quam intra Gallias stetisse constat : nam in lemcivitate Galliarum, per aliquot annos sedit. ibique mate EpistoUo de marlyribus Viennensibus et LugZacJiariam dhcipulum pro se episcopum ordinavit. dunensibus apud Eusebium (15), Lugdunum vocatur
Anle Adonem eadem scripserat Paulus I Ponti- urbs Gallise, qua) postmodum devicta fuit, qua)fex in epistolaad Carolum Magnura, ubi Ecclesiam que tunc extra terminos provincia; Romanai cenViennensem, apostolorum collegam Crescenlem, ma- sebalur. Xon ita \ienna, quao proprie erat in progistrum hnbere meruisso afflrmat (7). Crescentem vincia Romana ; ideoque ad illa non extenditur
Gallias leligionem edocuisse, ex Pauli Epistola II locus Sulpicii : quod tamen de more audacter
pronuntiavit Launoius. In eodem lemmate primum
ad Timotheum colligit Petrus de Marca (8). Ne
queullaaliaGalliarumEccIesiapra;torViennensem [) etiam locum habere Viennam propter ejus EccleCrescento antistite gloriatur. Nam vir erudilus Ni- sia; antiquitatem, auctor est IJIondellus (16) ; non
colaus Serarius qui Crescentern, episcopum Mo
vero, quod honoris praorogativa in ordine civili
guntinum facere nititur (9), nullam ejus mentio- tunc Viennoe pra) Lugduno, ex instituto Galb
nem in illius ecclcsiao tabulis haberi fatetur : quod competeret, ut visum est Petro de Marca (17) :
(1) Rufin. Apol. lib. m, p. 448, edit. nov. Hieron.
(2) Petav. de eccl. Hier., lib. i, cap. 12, 16.
(3) Smyrn. Eccl. Epist. de martyr. S. Polycarp.,
cap. 20.
(4) Bevereg. in not. ad Canon, H apost., tom. I,
PP. apost. p. 459, cod. 2, sub fin. edit. Amst.
1724.
(5) Tillem. Mem. eccl. tom. I, p. 584, t. II,
p. 615, et tom. III, p. 621.
(6) Ado. Martyr. d. 27 Jun. p. 109, edit.
Plantin.
(7) Apud Jo. a Bosco Biblioth. Floriac. part. m,
pag. 45.

(8) Marca Epist. ad Ilenr. Vales. 3, pag. 425.


Exstat subjecta Dissertatt. de Concordia.
(9) Serar. Mogunt. cap. 2, pag. 231.
(10) Petr. Clun. lib. 1, epist. 2.
(11) Baron. ad ann. 118, 4, et in Martyrol.
ad d. xwii Junii.
(12) Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 5.
(13) Sulp. Sev. Hist. sacr. lib. n, cap. 32, pag. 24*.
edit. Lips. 1709.
(14) Marca Epist. ad Vales. 23.
(15) Enseb. Hist. eccl. lib. v, cap. 1.
(16) Blondel. de Primat. pag. 714.
(17) Marca de Primalib. 112.

r^

1112

PIUS I PAPA.

1113

nam inregimine ecclesiastico primis illis Ecclesiae ^. distinctionem post Baronium olfecit etiam Bollansreculis, civilis ejusmo.li fastifjii dignitatcm midus(li).
Jam ad Justum episcopum Veri i successorem
nime attentam fuisse egregie ostendit Joannes
descendamus. Ado in Chronico, nimirum in
Morinus (1).
< Veri ergo martyrium recte statuilur sub Anto- proprio, non in alieno opere, eum non sem^l quinino Pio, quamvis non eo anno quo illud locat dem, sed iterum et tertium nominat. Nani ^ub
Baronius, a quo vocatur (2) primus Viennensis Adriano, ait (12) : Hoc itidem tempore Justus VienEcclesisr episcopus, postquam ejus decessores iam vensis Ecclesuc episcopus, illustrissimus in confesmemorasset ; idque non errore, ut putavit Blon- sioneexstitit.Sub Antonino de eodem sic scribitM3)
dellus ; neque consulto, quasi illum primutn et Viennensium eptscopus Justus adhuc clarus habctur.
non quartum Vicnnensem episcopum credidisset, Et demum sub M. Aurelio (14) : Juslus Viennensis
ut sibi persuasit Tillemontius : sed propterea episcopus longo tempore exsilio maceratus, martyr
quod tres, vel saltem duo Veri eam sedem diversis gloriosus efficilur. In appendice ad Martyrologiura
Adonis quod vulgavit Hosweydus, die iv Maii harc
temporibus implevissent, ut mox dicam.
Nec obstat. ex Adonis Chronico (3) Werum de eo leguntur : Memoria beatissimi Justi Viennensis
.. . D. ci sub Trajano floruisse, et A. D. clxiii episcopi : et quasi haac lectio ine expressione
Justum ejus successorem martyrio coronatum: martyrii non esset satis genuina, eam Rosweydus
cum enim primis illis temporibus fatiscat chro- asterisco signavit. Justus eadem die recensetur in
nologia Adonis, satis est rem ipsam ab eodem Bedffi Marlyrologio, et etiam apud Usuardum, edifuisse litteris traditam, licet non adeo certo tem- g tionum Lubecensis et Coloniensis A. D. 1473,
pori afflxam, eo quod res chronologica esset luxata 1490, et in codice Bruxellensi apud Sollerium (15).
Rursus in duobus aliis Martyrologiis mss. Ecclesia:
saeculo ix, quo scripsit Ado.
Si autem \erus qui adest in Chronico Adonis, Viennensis, in Kalendario antiqui Missalis in Floab ejusdem Martyrologio abest ; non inde conse- riano ms. Sanctorum tomo II Maii Bollandiani, et
quitur, ab aliena manu in Chronicon irrepsisse, in calalogo ibidem exscripto, in quo passus tradiquod GuillelmusMorellus typographus rcgius cum tur sub M. Aurelio. Reclius profecto ejus sedes
editione Jodoci Badii, et cum antiquissimo codice inler Antoninum et Marcum arctatur : ut proiude
Viennensi collatum vulgavit Parisiis A. D. 1561, illi tribucndi non sint tot anni, ac vulgo triquippe neminem fugit librarios in Martyrologiis buuntur.
exscribendis alios sanctos addere, alios omittere
Ex his quaa dicta sunt, existimo, epistolae sanconsuevisse : unde quot sunt Martyrologii Usuar- cti Pii sinceritatem, iis quae de Vero et Justo in ea
dini codices calamo aut typis descripti, totidem memoranlur, infirmari neutiquam posse. Atlalus
spissa lectionum discrimina in iisdem occurrunt. autem et lilteras martyrum et nuntium de Veri
Pari pacto Desiderius Veri II successor in eadem triumpho ad Pium tulisse dicitur in hac ejusdem
sede Viennensi, qui martyr obiit A. D. 607. me- epistola; quia moris fuit, cum episcopus ad cpimoratur in Chronico Adonis (4), reticetur in scopum scriberet, alicui tantum Ecclesiae minislro
Martyrologio, quanquam ipsemet Ado seorsum litteras credere. Adi Baronium ad diem m Feejus martyrium descripsit. Vide Cointium (5). bruarii. Neque is Attalus a celebri Pergameno
Itaque suscipienda est traditio EcclesiaB Viennensis p diversus putandus est ; cujus postea et caeteroruni
quffi Verum tanquam martyrem, sive ut phrasi
agonem egregie toleratum, epistola ecclesiarum
utar Adonis, confessione fidei illustrem colit die Vienncnsis et Lugdunensis ad Asianos scripta leprima Augusti : viclor enim de mundi principe statur apud Eusebium (16). Tunc Viennam episcotriumphavit, teste Pio ; licet martyrii nota (quod pum proprium.et quidem Justum de quo loquimur,
alibi etiam saepe contingit) desit in Bedse, Galesinii habuisse concludit Henricus Valesius in notis d
et Baronii martyrologiis:in Usuardo quoque Carlhu- eamdem epistolam : dum enim ex uthaque ecciesia
siano et Bruxellensi apud Sollerium (6), ubi tamen proestantissimi quique detcnti dicuntur, manifcslo
non Verus, sed Severus dicitur.
apparet Viennam perinde ac Lugdunum.suum lunc
Ex his patet, huic Vero marlyri nihil esse episcopum habuisse, nempe A. D. 177, qui fuit
commune cum Vero illo, qui A. D. 314 interfuit xvin imperii Marci ; quippe Ecclesia ab antiquis
concilio I Arelatensi, in quo sic legitur (7) : Verus scriptoribus non dicitur nisi matrix, quam catheepiscopus, Beda e.vorcista, de civitate Viennensi : dralem vocamus. Valesio aslipulatur Rumarubi nihilominus non Verum, sed Claudium inter- tius (12). Recte ergo sanctus Pius Justum recpns
fuisse ait Ado (8) : forte enim in concilio obiit electum sic alloquitur : Tu vero apud Semaloriam
Claudius, cui statim suffectus est Verus : quare urbem Viennensem ejus loco (id est Veri) a fralriuterque interesse potuit ; nisi idem fuerit binomi- bus constitutus et colobio episcoporum vcstitus, vide
ut ministerium qund accepisli, m Domino implcas.
nis, vel Adonem ex Baronio (9) falsum esse maliHa?c de re hislorica, in Pii lilteris comprebensa.
rnus ; quemadmodum falsus est afflrmando, illud
concilium ex episcopis sexcentis coactum tempore
VI. Sed Blondellus et Tillemontius colobiwn
Nicxni, cui tamen undecim annos preeivit. ducen- " istud Justo detrahere conantur, ceu veslimenti aetisque tantum episcopis constitit. Hic Verut, ut
nus episcopo minime proprium. An jure id agaut,
notat Baronius ad diem I Augusti, sccundus est jam a nobis quferendum est. Veteres tam Romani
ejus nomiuis episcopus Viennensis : tertius enim quara Grsci duplicem tuniram exteriorem habuequi rectius dicitur Virus, vixit A. D. 583, post runt : aliam manicatam et longam, quam chiriodoEvantium et ante Desiderium, ex Adone in Chro- tum ; aliam nec manicatam nec longam, quani
nico et Martyrologio die in Januarii. Hoc Viri colobium Grroce, unicam Latine dixerunt. Connomen alias antiquis minime ignotum observat sulantur de hoc Justus Lipsius (18) et Octavius
Petrus Franciscus Chiflletius (10). Trium Verorum Ferrarius (19). Tertullianus tunicam ejusmodi sive
[l) Morin. lib. I. Exercit. xvm.
12) Baron. ad ann. 166, vn.
(3) Ado. Chron. aetat. v, pagg. 124, 127.
4) Id. ibid , aetat. vi, pag. 189.
(.')) Coint. Annal. Eccl Francor. tom. II pag.
576.
(6) Botland. Act. SS. Junii tom. VII, pag. 441.
(7) Labb. Concil. tom. I, pag. 1429.
(8) Ado. Chron. A. D. 306. pag. 144.
(9) Baron. ad ann 314, 49.

(10)
(H)
(12)
(13)
(14)
(15)
(10)

Chifflct. Not. ad Fulgent. Ferrand., pag.269.


Bolland. Act. SS. Jan, tom. I, pag. 822.
Jtio. Chron. ad ann. 120, pag. 125.
Id. ibid. ad ann. 141, pag. 126.
Id. ibid, ad ann. 163, pag. 127.
Bolland. Act. SS. Jun. tom. VII, pag. 253.
Euseb. Hist. eccl. lib. v, cap. 1.
n) Ruinart. Act. martyr. pag. 63, edit. u.
(18) Lips. Antiq. leclion. lib. iv, cap. 8.
(19) Ferrar. de re Vestiar. lib. m, cap. 8.

1113

PROLEGOMENA.

1114

colohium, vestem tam gentilibus quam Christianis A. ad opera Cypriani : unde prorsus contemnenda est
alias communem sic graphice delineavit (1) : Ne- vulgata lectio, quae loco tuiticx liabet dalmaticam.
que trans crura prodige, nec intra genua invere- Hanc lectionem librariorum audaciae tribuit idem
cunde, nec hrachiis parce, nec mnnibus arcte. Sed Fellus : cum enim offlciosi homiues tunicam dignierat etiam aliud colobiurn a vulgari et communi tatiepiscopalirespondeienoncreder,mt,(ia/maJicam
diversum, quo uni episcppi in sacris utebanlur, substituenmt. In Adouem Rosweydi xviii Kalendas
propterea dictuni a Pio colobium episcoporttm. De Octobris dalmaticam manifesto irrepsisse comperieo iit mentio in Actis Petri Alexandrini sub Maxi- mus. Ibi de Cypriano sic legitur : Dalmaticam
mino passi, quae in suum Martyrologium transtulit tunicam tulit, et diaconibus tradidit, stans in linea.
Ado vn Kal. Decembris : ibi enim vir sanctissi- Vox dalmaticam inepte redundat. Papias et vulgamus Christum sibi apparuisse memoraus : Erat tus Alcuinus colobia ideo in dalmaticas versa sciiautem, inquit, indutus colobio lineo caisdido, nimis bunt, quia nuditis brachiorum culpabatur. Sed lioc
conscisso a summo usque deorsum, et ambabus ingenium magis quam lidem historicam sapit. L\>manibus conjungebat illud circa peclus suum, quo- lohiumfuit lunica exterior : inteiior aulemsitbucitla,
dammodo cooperiens nuditalem suam : quem ut ut patet ex Aclis S. Cypriani, quideposilo colobio,
vidi, timore nimio cmreptus, tandem conforttilus sive lunica extetiore, in inleiiore nempe in linca
aio ad eum : Quid est, Domine, quod video tunicam stetisse dicitur. Quare licet rolobia manicis ultia
tuam scissam a summo usque deorsum! Eadem cubitum protensis carerent.nonideo tamen nuditas
prostant in vulgato Martyrofogio Bedas, et in meo brachiorum culpari poterat, quae ab interiore tunica
codice ms. Usuardi. Sic Petrus unum idemque g tegebatur. Non ergo in Ecclesia Latina colobii auvestimentum et colobium et tunicam vocat. llis
ctor fuit S. Sylvester, aut eo i ecentior pontifex : sed
respondent Acta Grajca edita a Francisco Combe- Apostoli in suos successores episcopos hujus vesfisio, ubi legitur (2) KoXoStov et Xt-cibvi : quod
timenti morem et formam transmiserunt.
postremum Anastasius Bibliothecarius interpres,
Colobio pallium superinjiciebatur: tuntum abest
apud Baronium (3) generatim vertit indumentum, ut colobium ipsum fuerit pallium ; quo tamen nocum potius iunicam vertere debuisset.
Oiine perpera.ii appellaturinMartyrologioViennensi
Auctor De divinis officiis cap. xxxix (4), et superius adducto. Hinc Christum Dominum et tunicam indutui, etpa/Zium amiclui habuisse, colligiHonorius Augustodunensis (5), colobium a B. Silvestro in dalmaticam versum affirmant : eamque mus ex Joanne (12). Abdias fabulosus;13) de sancto
ab eodem pontifice initium sumpsisse tradit etiam Bartholomssoloquens: Veslitus, inquit.coLOBioALBO,
Walafridus (6) ; quorum dictis acquievit cardina- cluvato purpura, induitur pallio alho, Itabente per
lis Bona (7). Contra Anselmus Lucensis (8), Euse- singulos angulos singulas gcmrnas. Vide Philippum
bio in testem abducto, Liberium dalmuticx colobii Bonarotium (14). Bumdem moreui nos docent Acta
Sylvestrum. auctores facit. Sed Anselmus dubio SylvestriapudCombefisium.EtsaneinOccidentediu
procul sua bausit exActis apocryphisS.Sylvesiri ; post Silvestrum ipsumque Liberium, sexto etiam
saiculo, episcopos eo/o6iousos, duo luculenlatesliquae ideo tribuit Eusebio, quod initio Prologi occurrant hsec verbo : Histortographus rtoster Euse- monia confirmant. Unum est antiqui auctoris, qui
bius Ctesareensis. cum Hisloriam ecclesiaslkam scri- descripsitmiraculasanctiGibrianipresbyteri,a}quaberet, prxtermisit ea qusese in aliis opusculis memi- lis sancti Remigit Remensis episcopi, cujus htec
nit scripsisse Haec Hcta Latina, sexcentis ab hinc verba (lo) : Visum est in somnio cuidam ex nostiis,
annis exscripta, quae mecum olim communicavit sanctum Remigium de loco ubi jacet post altare codoctissimus aeque ac piissimus cardinalis Thoma- lobio albo indutum prodire. Alterum est Gregorii
sius, colobii institutionem tribuunt Sylvestro,occa- Turonensis, qui haec narrat (16) de sancto Nicetio
Lugdunensiantistite, cum quo adhuc puerversatus
tioiie. qua Euphrosynus episcopus ex Oriente Romam profectus, accedens ud sacrificandum Christi fuerat : Oram vestimenti sui articulis arripiens, ila
mysteria, candidissimo colobio utebatur : quod co- se colobio concludebat, ut nunquam arlus mei beata
lobium sancti Jacobi fuisse perhibebat. Dicebat au ejus membra contingerentlem justam esse reverentiam, ut dum dirinis myste Quotquot autem auctores huc usque laudavi,
riis sacerdos assistit, Itis ulatur vestibus qusehabitum colobium una voce candidum aut album dixerunt.
apostolorum in sacerdotibus exhibent. Inde stalim Hoc ipsum conlirmat Hieronymus, sacras hujus
modi vostes criminantem (17) : Quuc sunl rogo, ait,
hisc subjunguntur : Sicque factum est, ut a sancto
Syivestro et presbyteris ejus colobiorum usus sum- inimicitix contra Deum, si tunicam httbuero munpsisset initium ; quo Marcus et Julius et Liberius eo diorem : si episcopus, presbyter ct diaconus, et reliquus ordo ecclesiasticus in administratione sadifiordine usi sunt. Post hos autem colobia in dalmaticas commutata sunt. Haec eadem occurrunt in ciorum candida vesle processerint ? Ex his appai et
sacrum colobium semper album fuisse : quod de
Actis Sylvestri Graece editis a Combefisio (9).
Verum quas de colobiis hic narranlur, omnino colobio communi et vulgari non legimus, deque
dalmatica multo minus ; quam post alia indumenta
falsa esse colligimus ex genuinis Cypriani episcopi
et martyris Actis proconsulsribus, in quibus cum D sacerdotalia inventam memorat Bruno Astensis(18):
ejusque usum a summis pontificibus nonnisi pnille duceretur ad supplicium, colobium seu tunicam
dimisisse memoratur : et cum se tunica exspolias- vilegio concessum sexto saeculo, docet Magnus Greset, et diaconibus tradidisset, in linea stetit et ctepit gorius (19). Imo Hieronymus vestem candidam
spiculatorem sustinere. Ita habent antiqui codices communiter induere, crimini vertit (20). Quare lamss.,testeBaronio(tO),Ruinartio(H)etJoanneFello psus est Walafridus, sic scribens(21) : l'rimis lem(1) Tertull. de Pall. cap. 1
(12) Joann. xix, 23.
(2) Combef. Illustr. triumph. pag. 197.
(13) Abdias, Hist. Apostol. lib. vm.
(3) Baron. ad ann. 380, 5.
(14) Bonar. Comment. ad sacr. Vitr. pag. 37.
(4) Inter opp. Alcuini, 1091.
(15) Bolland. Act. SS. Maii, tom vn, pag. 624,
IS) Honor. Aug. Gemm. anim. lib. i, cap. 2H.
14(6) Walafr. De reb. eccl. cap. 24.
(16) Greg. Turon. Vit. Palr. cap. 8, 2.
(7) Bon. Rer. liturg. lib. i, cap. 24, 18.
(17) Hieron. lib. i, contr. Pelag.
(8) Ansel. Luc. in lib. ms. Decret. apud Ciacon.
(18) Brun. Ast. lib, de Sacram. bibl. PP. tom.
in not. ad Cassian. pag. 681, edit. n. Vatic. ann.
XX. p. 16?9. c-Jil. Lupd
1588.
(19; Crrg. M lib. vn, Epist 112.
(9) Combef. Illustr. martyr. triumph., pag. 265.
(20) Hieron. epbt. ad Nepolian.
(10) Baron. Notat in Martyrol. die xxxi Maii.
(21) Walafr. De reh. eccl. cap. 24.
(11) Ruinart. Act. Mariyr. pag. 218, 15.

1113

PIUS I PAPA.

11

poribus, communi indumcnto vcstiti, Missas agc- \ Salmasius (9). Sed longe fallunlur illi.Tantum enim
abest ut eorum causso ulla in re suffragetur Pius;
bant.
Hanca nobisfuse explicafapro colobio sacerdotali utmaxime etiam penituseampemevertat. Hocpauin epistola sancti Pii contra insignium criticorum cisetnullo negolio demonstro. Pius monet Justura,
animailversiones.evincunt eoiscoposaprimisusque dum ei gratulatur episcopatum.de munere diligentemporibus colobium sibi unis proprium et a com- terimplendo,utc!cterisinferiorisgradussepr<rbcat
exemplum : Carcercs sanctomm visita, nc aliquis
muni diversum habuisse; cui nihil fuil cam monachorum Orienlalium colobio sive lebilonario, ut np- lcpcsrat in fidc. Marlyria sancta Spiritu sanrto
pellaturin Vita sancli Pachomii cap. xiv apudlsi- proba. Ut perseverent in fide, eis incitalor exsisie.
dorum (1), et apud Cangium in Glossario Gro?co. Presbyteri et diaconi non ut majorem, sed ut miniHoc inslar sacci linei fuisse tradit Rufinus (2). slrum Christi te observent Plebs universa tua sanEpiscopali colobio superiorem tunicam successisse ctitatc protegatur. ltaque Pius jubet, episcopuni ita
puto, quam induunt episcopi subter casulam,utest se exercerein operibus Christiana? pietatis,utquanquam, ipsa episcopalis gradus praTogativa,suorum
apud Amalarium (3), Rupertum (4) aliosque.
Denique Piusnoster epistolamll claudit,Justum caput exsistat, modestia lamen, inferioris ordinis
hortando, ut inter persecutionum procellas forti viros a?quare studeat.ex more scilicet docirina? apoanimo religionem Christianam palam confiteatur : stolica? sancti Pauli ad Timotheum. Appositeergo
Unum, ait, ie rogabo : in rommunione sta, et mei HenricnsllammondusBlondelliana^argumentationis
ne obliviscaris. Ha?c displicent Tillemontio a?gre levitatem irridens, Justum episcopali characlere
ferenti. Pium sine causa dubitare de lide et con- B supa presbyteros efferri considerat (10), ut eum
stantia sancli Justi. Sed ha?c censura tanto viro inipsi observare jubeantur ; qua?que a Pio de prnlydigna est: quot enim orationes para?netica? occur- terorum, eadem etiam de diaconorum observanlia
runt, sanctissimis viris inscripta?. ne flagellis et dici : adeo ut non solum presbyteros episcopis.sed
nerumnisa fidei confessione averterentur '? Ejusmodi diaconos etiam presbytens et episcopis requatos.ei
vero temporibus Justum vixisse, huc usque proba- Pii verbis concludi possit. ubi fatua illa Cnkiniana
tum est, et ex ipsa epistola id satis clare cogno- exposilio admittatur. De utriusque enim loquitur
Pius : Phesbyteri et Duconi non ut majorem, sei
scitur.
VI r. Haotenus pro utriusque Epistola? sancti Pii ut ministrum Christi te observent. Quibus verbis
verilate pugnavimus. Nunc superest ut interpreta- Pius respexit ad illud Domini (11) : Qut major et
tiones illorum exculiamus.qui easdem progenuinis vestrum erit minister vester. Et iterum (12) : Qui maa se receptas, in Cnlviniana? sectu? commodum tra- jor est in vobis, fint sicut minor : et qui prxcesm
hero conantur, novitatem qua?rentes in visceribus est, sicut minislrator. L'bi dici videtur pratcessor,
qui in Ecclesia sublimiorem consecutus est gradum:
vetuslatis. David Blondellus, qui pridemut vidimus
imposturm suspeclas esse pronuntiaverat, sagaciter ut apostoli erant consecuti, et post eos episcopi, inquit Hugo Grotius. Nemo autem ad Christi exemposlmodum aa hac sententia recedens, utramque
qlumvitam suam efformassecensendus est.quinon
probavit tum in opere De Primatu (!>), tum in alio
obseiTantiam omnem sibi ut ministro Christi, non
De Sybillis (6). Ha?c Tillemontinm fugerunt. Bloncerte ut majori, pra?stari velit. Huc facitquodWidello enim contrariam sententiam aflmgit, perinde
ac Pii Epistolas cum judicio Baronii, in suo eodem C bertus scribit (13) de sancto pontifice Leone IX:
libro de Primatu recitatas, explosisset : qua in re Illud beali papse Gregorii dictum prae ocidis mentis
vir oruditus, ut multa scribentibus saepe contigit, videlur habere : Primus esse non audeat, qui sultise
memoria lapsus est, volumen de Primatu cum non didicerit.
ii Ca?tera examinare pergamus PresbyterosabapoPseudo-Isidoro confundens Idem Blondellus suam
ha?resim antiquissimis testibus, si Deo placet,robo- stoliseducatos de quorum dormitione loquiturPius,
ralurus, Pii epistolis tanquam veris alibi quoque Calviniani episcopos fuisse garriunt.Vellem equidem
abutitur (7). Presbyterorum enim et prima? sedis addidissent, unde hoc colligerent : nam Pius sepraroKativam, in aliosjure electionis et suffragio- cundi ordinis sacros ministros, non certe collegas,
rum sub pontifice Pio transferri ccepisse nobis ob
aul episcopos, sed presbyteros vocat : SalutantteSotrudit : inde factum ratus ut ad Justum,episcopum ter et Eleutherus digni presbytf.ri. Sed Verum. epiconstitutum et Roma Viennam paulo ante profe- scopum Viennensem allectum, colleyam suum non
ctum,idem Pius ha?cscriberet: Presbyteri et diaconi sanepm&yten/mappellat.-Justumque ejusdem Veri
te obscirent. Ne quis autem presbyteros episcopali
loco a fratribus consiitutum el colobio episcoporum
gradu dejectos putaret, ob unum quem communia veslilum agnoscit ; electione scilicet.non ordineanEcclesia?suffragia illispra?posuissetBlondellus corr- tiquitatis Quare presbyteri ab apostolis educaliqni
miniscitur, a Pio more majorum apostolicos viros, diem suum obierant,non sunl Ecclesiarum rectores
quotquotantea Dominicum gregem paverant, gene- quiin varias mundi regiones profecti. Dominicum
rali presbyterorum nomine nuncupatos his verbis :
gregem episcopi paverunt, ut Blondellus el SalmaPresbyteri illi qui ab apostolis educali usque ad nos D sius comminiscuntur; sed sunt pauci illi presbyteri
pervcnerunt, cum quibus simul verbum Dei partiti tunc superstites, quos Romse el non alibi de facie
sumus, a Domino vocati, in cubilibus xternis clausi noverat Justus.ut cum quibus sibi subjectis lerbum
fidei, se veluti summum episcopuin partitum fuisst
tenentur. Ita quidem Blondellus.
Quia vero novatorum studia semper in unam testatur Pius ; qui cum de clero sui temporis lometam collineare noscuntur, ha?c commenta avide queretur.distinctionem ordinum et nominumaccnarrripueruntCalviniana? schola? prima capita Joan- rate observavit, secus ac sectarii nugantur : quod
nes DalUnus (8), et Walo Messalinus, seu Claudius adnotavit etiam Pearsonius (14), licet aurea hasce
(1) lsidor. Origin. lib. xix, cap. 22.
(2) Rufin. de Vit. Patr. lib. n, cap. 3.
(3) Amal. de ecol. Offic. cap. 22.
14) Rupert. lib. i, cap. 23.
(5) Blondell. de Primat. pag. 713.
(6) Id. de Sibyll. lib. u, capp. 6, 7, 9, pacg.
00, 62, 69.
(7) Id. Apolog. sect. 2, iv, pag. 18.
(8) DalUeus, Oe script. Dionys. lib. n, cap. 26.
p. 397.
'
*
'

(9) Salmas. De episc. et presbyt. cap. 4,pag. 275


et in appar. de Pnmat. Pap , pag. 60.
(10) Hammond. Diesertat. v, pro jurib. episcopat.
c. x, o, pag- 286.
(11) Matth. xxiii, H.
12) Luc. xxu, 20.
(13) Wibert. Vit. S. Leon. IX, lib. i, cap. 6.
(14) Pearson. Vindic, Ignat. part. n, cap. 13,
pag, 170.

U17

PROLEGOMENA.

1118

Epistolas parvi fecerit.perperam sane,ut satis pro- A nem Haubitium, thesauri et bibliothccis vetastissimis
batum. SalrnasiumPii epistolis abutentem alia via
eruti loco eas habuit. Joannes Jacobus Grynoeus in
refellit Petavius (1).
proefatione adMonumentasanctorum PatrumorthoVIII. Ex his patet Guillelmum Cave in Pearso- doxographa : Pii, inquit, Iiomani episcopi dusc epinii et Dodwelli sententiam temere ivisse,liis de suo stolm ob oculos ponunt velut in tabula, illustria exproeterea superadditiscontra easdem episto!as(2) :
empla vigilantis episcopi, libcraiitatis ergaEcclcsiam
Communi fere doctorum consensu, tanquam spurias et constantix in marlyrio. Et paulo post : Spirant
rejici ; nec ipsum Bellarminum qui ex iis testimonium
autern ipsius epistolx singularcm quamdam crga
citat (3), veluti indubitalx fidei, defendere audere
Symmistns charitatem ct curam de Ecclcsia. MargaSomniat Caveus: nam Bellarminus de litteris ad rinus Bigneus, Coosar Baronius, Joannes a Bo^co,
Justum Viennenseml.c.non loquitur.seddeepistota Severinus Binius, Petrus Pithceus, Joannes Sadecretali Piunamentiente.omnt'6t(.t;ficcJ<?SHsinscripta:
varo (13) etPapirius Massonus (14), illas velut tinceras uno orelaudarunt. Henricus Spondanus (to)
quas quidem epistolas decretales, non exspectato
plane aureas (post Baronium) appellat. Josephus Vi heterodoxorum judicio, inter spuriasmercesa nobis ultro rejici, mgenue fatetur CardinalisBona (4) cecomosfiej.PhilippusI.abbous (171. Joannes Bona,
ex ore Cardinalis Historici (3),quibus addatur BelFranciscus Maria Klorentinius (181, Dominicus et
larminus 1. c, tantosque triumviros nominasse,
Carolus Macri in Hierolexico, Carolus Cangius in
graliam inire sit ab hostibus, qui crambem toties Glossario Latino et Godefridus Henschenius die iv
Maii, earumdem, utpote a sancto Pio scriptarum,
recoctam.nempeearumdemepistolarumfalsitatem,
identidem nobisobjiciunt. NonmororCaveum, ubi g sacram auctoritatem plurimi palam fecerunt : ne
Pii epistolarum fidem se imminuere arbitratur,
iterum memorem recentiores heterodoxos, Dalpropterea quod a veteribusmemoratce nonfuerint: lacum,Blondellum,Salmasium etHammodum ;quoquot enim anliquissima monumenta superioresae- rum hic utramque a se receptam contra prpsbyteculo emerserunt,quorumtamen nulla exstabatme- riani dogmatis pravas interpretationes, catholice
rnoria'?Neque sane opusfuit,binas episto!as,easque tuetur ; coeteri vero utraque, itidem a se recepta
brevissimas, in Scriptorumcatalogos conjici, alias tanquam omni suspicione carente. ad suas impias
non passim vulgatas, cum Ecclesiam universalem sententias confirmandas de more abutuntur.
nequaquam respicerent. Sanctus Pontifex Leo Ma Profccto nihil non vetustissimum et vere apognus quot epistolas scripsit? Et tamen Gennadius, stolicum in illis elucet. Ut unum adhucalterumve
cseteris prcetermissis, unam ad Flavianum contra insignioremvenerandajantiquitatischaracleremmEutychen memorat|6). Idem auctor celebrem epi- dicemus : collegx ,fralres,plebs,et reliqua Christiana
stolam sancti Eucherii ad Hilarium Arelatensem et ecclesiastica nomina, passim occurrunt in gede Laude eremi omnino reticuit (7). Reticuit etiam nuinis Epistolis Ignatii et Cypriani ; eadem etiam
ejusdem Hilarii expositionem Symboli($), ab Hono- aliquando structura verborum.acinepistolis sancti
rato Massiliensi in ejus Vita laudatam ;nullamque Pii. Quod vero Pius jubet de curandis martyrum
omnino mentionem fecitEuse&it, Silvii et Domnoli, corporibus, omnino consonat epistolm vm, al. m,
illustrium Gallicanse Ecclesise doctorum quiscri- sancti Cypriani, illique quam EcclesiaSmyrnensis
ptis meritissime claruerunl, teste eodem Honoralo in scripsitde martyriosaucti Polycarpi. Quod demum
Vita Hilarii.
r significat Pius,revelatum sibi fuisse. citius se diem
Post Caveum dormitavit etiam Tillemontius.raobiturum, simile est exemplo Polycarpi, de quo
tus a Natali Alexandro (9) et a Joanne Baptista
scribit Ecclesia Smyrnensis (19) : Sigmtm, ante
Cotelerio (10) epistolasPii ad Justum Viennensem
triduum quam comprehenderclur,revelationis acccpit .
Sic etiam Cyprianus revelationes sibi a Domino
reprobari : neuter enim loquitur de alia epistola,
quam de illa,omniumcrilicorumcalculiscommen- ostensas amicis patefecit (20). Haac fusius persequi oportuit, ut omnes suspicionum nebulas ab intitia, quas omnibus Ecclesiis directa est. Haud absimili errore captus estPagius, a I.abbeo non mategerrimisepistolis amoliremur.
gisutramque probari scribens (ll),quam duas deHactenus vir eruditissimus : qui et alibi (21) hacrelales doctorum omnium consensu improbatas. betcomplura de Hermete S. Pii fratre, cui cognoSed tantumabest hoc Labbeo in mentem venisse, mentum 1'astor; eaque simul illusttatqua?deeodenn
ut econlrario nostras pro sinceris et genuinis re- Pastore in secunda epistola ad Justum episcopum
ceperit. Etiam Claudius Castellanus, a nemine, Viennensem scribit sanctus pontifex : ubi etviroait (12), in dubium vocari quin epistolm Pii ad Ju- rum illustrium de Hermete atque Herma eorumque
stum Viennensem sint supposititix. H;cc toties dicta libris dissereutium lapsus detegit.Id autemadmoferri non possunt. Nunquid pro nemine habendi nuisse propterea oportuit.ne lectorem ea remorensunt tot viri doctissimi, qui easdem undequaque
tur.quae ad illum laudataa epistola)secunda)lociim
probarunt ? Georgius Fabricius in epislola aJoan- placuit cl. Coutantio adnotasse (22).
(t)Petav. de Eccl. Hier., lib. i, cap. 12, 21 n (14) Masson. De Episc. Urb. lib. i, pag. 11.
et 22.
u (15) Spondan. ad ann. 112. 4.
(2) Cav. Hist. litter. ad ann. 158.
(16) Vicecom. de Miss. ritib., lib. i, cap. 8, et de
Miss. appar. lib. m, cap. 24.
(3) Bellarm. De Rom. pontif. lib. n, cap. 14.
(4) Boni, De reb. liturg. lib. i, cap. 3, 1.
(17 Labb. Conc. tom. i, pag. 576.
(18) Florent. ad Martyr. vet., pag. 715.
(5)Baron. ad ann. 865, 4.
(19) Eccl. Smyrn. Epist. de martyr. S. Polycarpi,
(6) Gennad Catal., cap. 70.
(7) Id. ibid., cap. 63.
cap. 5.
(20) Cypr. Epist. 11 el 16, al. 8 et 10 et lib. de
(8) Id. ibid., cap. 69.
Mortal.
(9) Nat. Alex. Uist. eccl. sa3C. I, cap. x, art. 7,
(21) Fontan. Hist. litt. Aquil., lib. II, capp. 1 et
(l0; Cotel. adPP. Apost., pag. 42, edit. i.
11) Pagi Crit. ad ann. 165, 4.
2, pagg. 63, 67 seqq.
(22) Coutant. Append. ad Epist. Rom. Pontif.,
(12) Castell. not. ad d. xin Jan.
(13) Savar. ad Sidon, lib. iv, epist. 3, et lib. ix,
pag. 19.
epist. 3.

PII 1 VhPA

1119

1120

PII I PAP.E EPIST0L.E


(Ap. Mansi Concil. ampl. collect., I, 671.)

EPISTOLA PRIMA (23-27).

A benignitatem.humilitatem, niodestiam.patientiam,
supportantes invicem.et donantes vobisnietipsis,si
AD UNIVERSOS CHRISTl FIDELES.
quis adversus aliquem habet querelam Et sicut
Vt fiie Dominico Pascha celebretur : quod prsedium
hcclesise subtrahens ut sacrilegus judirelur, et si Chrislus donavit vobis. ita et vos.
quis ex ministris episcopo inobediens fuerit, aut
I.
contumeliam aut insidias aut calumniam paraverit, curise tradatur.
Ut die Dominico Pascha celebretur.
Omnibus Ecclesiis, in eadem qua sumus flde et
81 Cfoterum nosse vos volumus. quodPascha Dodoctrina manentibus, Pius apostolic* sedis archiminidie Dominicaannuis solemnilalibus sit celeepiscopus.
Gralias agimus, fratres, Deo, quoniam crescit brandum (30). Istis ergo temporibus ,3 Hernie.s dou fides vestra, et abundat charitas uniuscujusque ctor fidei (31) et Scripturarum effulsit inter nos. Et
omnium vestrum in invicem, ita ut nos ipsi in vobis licetnosidem Pascha priedicta die celebremus,
gloriemur in Ecclesiis Dei M. Videte, fratres, vi- quia tamen quidam inde dubitarunt, ad coriobodete, ut nemo vos seducat, volens in humilitate randas animas eorum, eidem Herma> angelus Doet religione angelorum (28) quoe non vidit (29),am- n mini in habitu pastoris appamit, et pracepit ei, ut
bulans frustra, inllatus sensu carnis sum, et non
Pascha die Dominico ab omnibus celebraretur.
Unde et vos apostolica auctoritate instruimus,omtenens caput.ex quo totiim corpus, per nexus et
coDJunclionessubministratum et conslructum,cre- nes eadem servare debere, quiaetnos eadem serscit in augmentum Dei *. Sed induile vos sicut vamus.nec debetis acapitequoquomododissidere.
Cavete diligenter omnes ne quis vos decipiat per
electi Dei, sanctm et dilecti, viscera misericordiro,
"II Thes. i, 3, 4. ^Coloss. n, 18. 19. M Coloss. m, 12, 13. *7 De consecr. distinct. 3 : flosse vos rolumus. S1, Vide nostram diss. De script. Eccles. tom. I.
(23)-27) Nullius fidei apud eruditos.
centes, multos a fide averterint, ut patet ex epislola
(28) Nemo vos seducat in rcligione angelorum.
Pii pontificis adJustum Vienuensem scripta.quam
Verba sunt apostoli Pauli ad Coloss. capite n scri- nunc primum hic tertio loco et ordine subjicimus.
pla, non quod sensit Hieronymus epistola 251,
Sev. Bin.
quojst. 10, adversus Judroos coclicolas, stellas cceli,
(29) Quse non vidit. Videntur Paulus et Pius alluangelos esse credentes, neque etiam adversus Sidere ad id quod de eodem Cerintho Theodoretus
moniacos, utsentit BelIarminus;sedpotius contra lib. ii, cap. 4, Hatretic. fab., scripsit.dicens : ConCerinlhi perniciosissimum dogma hoc. quo adeo
finxit autem etiam quasdam revelationes.tanquam
humiliter de Christo sentiebat, ut omnem ab eo
ipseeasessetcontemplatus. Ad captandam enim
divinitatem auferrot. nudum hominem fuisse doceaudientium fidem,illisutebatur,multa se divinitus
re.t, angelos omues quimundi opificesfuerant super vidisse mentiens, quae, ut inquiuntPaulus et Pius,
nonvidit. Baronius anno Christi 60, num. is. 1d.
eum extolleret. ItaCerinthum sensisse nontantum
(30) /'ascha Domini die Dommica annuis solemex lrenrooet Epiphanio, sed etiam Tertulliano De
pruscrifit. , cap. 28, constat. Cum igilur Cerinthus nitatibus sit celebrandum. Ex verbis sequentibus :
a Etlicet nosidam Pascha prasdictadiecelebremus,
Cliiistum dupiimeret, et angelos exaltaret, merito
Paulus epistola ad Colosscnses, et Pius pontifex fj quia tamen quidam inde dubitarunt, etc, satis
onines alias Ecclesiashac epistola admonet dicenaperte constat,constitutionisillius(quapra3cipitur,
tes: Piemo vos scducat in humililale (Chrisli sciliut Christiani die Dominico tantum. post vernale
cel, cum ob scandalum crucis illum nimis humisequinoctium occurrenle,Pascha celebrent, ne scilians, hominem tanlum fuisse prajdicaret) et relilicet Christianorum et Judasorum Paschalia festa
giune angelorum. Nalurro enim ac mundi corporei
unquam simul incidere possint) auctorem priinum
opifices eos fuisse jactantes, religiose nimis depraehunc pontificem Pium non fuisse, sed potius ab
dicabant.Theodoreti expositio hujus locietcensura apostolis, quod prolixe satis supra ad cauonem
canuiiis 3bcuncilii Laodiceni, prajterquam quod apostolorum 8 nolavimus, institutum esse ; Pium
pcriculosa sit, vera non est. Cennthus enim ange- vero pontificera hanc traditionem apostolicam julos niundi opilices non modo non docebatesse codaizanlium Ecclesiarum consuetudine violatam,
lendos et adorandos.sedpotius, tanquam malorum edilo scripto, etrenovato duntaxat decreto firmasse
auctores,odio habendos esse. Vide Baronium anno
et stabilivisse. Vide Baron. annoChristi 159, uum.
Domini 60, n. 15 et sequentibus usque ad 20. Item 1 et seqq. Item ea quae diximus supra ad canon.
notns nostras in canon. 35, concil. Laod. Cur Pius apostolorura 8 Id.
ponlifex omnes Ecclesias hoc loco sicut PaulusCo(31) Istis ergo lemporibus Hermts doctor fidei.
lossenses admonuerit, causa est, quod Cerinthus
Quis et qualis fuerit Hermes, patet ex iis qua) dixiejusque sectarii hoc tempore endem perverse do- mus supra. in noctis ad Vitam Pii. Io.

1121

EPISTOL.*.

1132
aliquam astrologiam vel philosophiam (32) et ina- \ malo thesauro eordis sui profert mala. Ex abunnem fallaciam, secundum traditionem hominum, dantia enim cordisos loquitur*. >< Ideo persona et
secundum elementa mundi.et non secundum Chri- opinio ac vita unuscujusque in initio rimanda esl,
stum et traditionem rectam ; in Christo enim quia boni semper infestantur a malis. Boni enim
habitat omnis plenitudo divinilatis corporaliter, ut cum nralis.lieet misti sintin Ecclesia,vix concordasitis in illo repleti,qui est caput omnis principatus re inveniuntur.quoniam dissimilis est eoruin cogiet potestatis ">, qui et hanc sanctam sedem apo- tatio.voluntas et actus'.Nihil enim prodest homini
stolicam omniumEcclesiarum caput esse prrecepit, jejunare.et orare,etalia roligionis bona agere, nisi
ipso dicente principi apostolorum: Tu es Petrus, mens ab iniquitate revocetur, et ab obtrectalioniet snper hanc petram adificabo Ecclesiam meam, bus lingua cohibeatur.Unde ait Propheta : Cohibe
et portuj inferi non prajvalebunt adversus eam ;et lingua tuam a raalo, et labia tua de loquantur
tibi dabo claves rogni catlorum ; et quodcunque dolum.Diverte a malo,et fac bonum *.- Nemo enim
ligaveris super terram erit ligatum et in ccelo ; et bonum faciens, alteri verbo aut facto nocere vult ;
quodcunque solveris uper terram.erit solutum el quantominus in 5 suspicionem debetvenire fidelis
in ccelo'1. Sine dubio qui contra mandata l)ei homo,ut dicat aut faciat ea quas pati non vult ?
agit, peccat, et qui consensum priostat erranti. n 6 Quia omnis suspicio polius repellenda est, quam
'* Quid enim prodest illi.suo errore non pollui,qui approbanda vel recipienda. Charitas enim non
consonsum prcestaterranti s* ?
qua?rit qua) sua sunt7, sed qua aliorum ; quia
unius causa, multorum non est proeferenda : SeII.
A quibus non oporteat episcopos accusari, et de his ctamini charitatem,a?mulamini spiritualia R. Chaqui transgrediuntur jussa apostolicx sedis.
ritas enim palicns est, benigna est. Charitas non
9*Ovesenim pastorem suum non reprehendant, remulatur, non agitperperam,non inflatur.non est
plebsvero episcopum non accuset.nec vulgus eum ambitiosa,non qua:rit qua? suasunt, non irritattir,
arguat, quoniam non esl discipulus super magi- non cogitat malum, non gaudet super iniquitate,
strum, npque servus supra dominum *. Episcopi congaudetautemveritati ;omnia credit.omniaspeautem a Deo sunt judicandi, qui eos sibi oculos rat,omnia sustinet. Charitas nunquam excidit9.
elegit. Nam a subditis aut pravas vitee homini- Semper rogo vos, ut deteriora rejiciatis.et meliora
bus non sunt arguendi, vel accusandi, aut lace- prajficiatis ; quia nos non spiritum mundi accepirandi, ipso Dornino exemplum dante, quando mus, sed spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quas
perseipsum ejecit de templo.et mensas nummula- a Deo donata sunt nobis.et ea sectamini indifferiorumproprio evertit" (lagello, etejecit de temrenter.
plo '7. Et sicut alibi per Prophetam loquitur, di- C Data septimo Idus Aprilis ,0, Claro et Severo
cens : Deus stetit in Synagoga deorum, in medio viris clarissimis consulibus li.
auten)dosdiseernit'8.9'Siquisveroasuoproposito
EPISTOLA II (33).
retrorsum exorbitaverit,et jussum apostolicffi sedis
ITALICIS DIRECTA.
libenter transgressus fuerit, infamisefflcitur. Re- Qux divinis sunt assignata usibus, ad humanos usus
sine sacrilegio non posse transferri.
probari ergo oportet eorum redargutiones, qui in
Pius Koman.-i; urbis archiepiscopus, Italicis frarecta fide suspecti sunt. ' Fides autem et conservatio primum scrntanda est denuo, qui irreprehen- tribus salutem in Domino.
Scitis, fratres, quia Dei agricultura sumus 1S;
sibiles apparuerint, sunt recipiendi,et non prius ;
quia bonus homo,teslaute Veritatis voce.ex bono ideo ejus adjulores esse debemus secundum grathesauro cordis sui profert bona, et malus homo ex tiam.quam ipse deditnobis. Si autem hoc esse ne88 Euseb. in Chron. ad an. 145. Colos. n, 8, 9. .91 Matth. xvi, 18, 19. 9S 8, distinct. : Quid enim
prodesl. " Horm ep. 25. 9* 6, q. 1 : Oves pastorem. Et in Decr. Ivon Iib. iv. * Matth. x, 21 ; Luc. vi,
50. M Isid. III, sent. 39- 97 Joan. n. 9 Psal. lxxxi, i . 99 3, q. 5 : Si quis vero a. l Hadr.coll. 4, b,
15. Matth. xii, 3; Luc. vi, 45. 9 Crasar. hom. 23. De paenit distinct. 3 : Nihilprodest ; et De consecr.
distinct. 5 : Nihil enim prodest. * Psal.xxxiu, 14, 15. 5 Sixti phil.sent. 168 et 169. 6 6. q 1 : Oves paslorem. 7 I Cor. xm, 5. "I Cor. xiv, 1. 9 Cor. xm, 4, 8. 10 in ms. ix Kal. Aprt/w Hard. " Consules hi notantur in fastis an. Christi 146. Id " I Cor. m, 9.
(32)Cavete diligenler,nc quis vosdecipiat per aliquam
astrologiam aut philosophiam. Aquilam Ponticum
credo,qui sub Adriano imperatore vixit ; ex judiciario astrologo Christiinus, ex Christiano vicissim
astrologus et apostata Judxus, ac demura sacrae
Ecclesiai hoslis et inimicus est factus, notandum
atquefugiendumadmonet; de quoEpiphaniuslibro
De mens. et pond. haec ait : Aquila igitur mente
compunctus (intellige ob miracula qu per Christiauos fleri videbat),Christianismo credidit.etcum
petiissetprogressu temporis signaculumin Christo,
idipsum assecutus est. Cum autem a pristino suo
habitu non discederet, a credendo videlicet vause

astrologia!,quam exacte edoctus erat; sedquotidie


positionem nativitatis sufflspectaret.redargutiisque
a doctoribus et increpatus ea gratia, se non corrigeret,sed potius contentiose opponeret,et nonconsistentia confirmaret,fatum videlicetet narrationes
de ipso, expulsus est rursus ab Ecclesia, veluti
nutilis ad salutem. Ex quo facto amarulentiam.
veluti ignominia affectus, mente concepit, et ad
emulationem elatus est ; et abnegato Christianismo ; psiusque vita, proselytus fit, et circumciditur
Jud%us ; atqne
(33) Pariter suspecta.

H23

PII I PAPjE

US4

glexerimus, nulli dubiam est, quod daranabimur. ^ nostri Jesu Christi, hujusniodi tradere Satans in
Si-vero in ejus servitio pro viribus laboravimus,
interitum carnis, ut spiritus salvus sit in die Doveiique ejus adjutores fuerimus, ejusque voluntaraini nostri Jesus Christi. Non est bona gloriatio
tem implere studuerimus, profeclo ab illoditabivestra.Nescitis, quia modicum fermeutum tolam
mur, quia uuiuscujusque opus, quale sit, ut ait massam corrumpit ? Expurgate, inquit Apostolus,
Apostolus, dies Domini declarabit et ignis provetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut
babit 1S.
estisazymi. Etenim pascha nostrum immolatusest
Ad sedem autem apostolicam perlatum est.quod Christus. Itaque epulemur, non in fermentoveteri,
siut inter vos coutentiones et aemulationes : et " neque in fermento malitiae et nequiliaj, sed in
proedia divinis usibus tradita, quidam humanis l5 azymis sinceritatis et veritatis.Scripsi vobis inepiapplicant usibus, et domino Deo (cui traditasunt) stola, ait idem ipse Apostolus, ne commisceamini
ea sublrahunt.utsuisusibus inserviant.Quapropter fornicariis.non utique fornicariishujus mundi, aut
ab omnibus illius 16 usurpationis contumelia de- avaris,aut rapacibus, aut idolis servientibus ; aliopellenda est,ne praidia usibus secre torum ccelestium quin debueaatis de hoc mundo exiisse.Nunc autem
dicata (34), a quibusdam irruentibus vexentur. scripsi vobis,non commisceri. Si qnis frater nomiQuod si quisquam prasumpserit, sacrilegus habea- natus est fornicator.aut avarus,aut idolis senriens,
tur, et sicut sacrilegus judicetur. Ipsos autem qui aut maledicus,aut ebriosus,aut rapax, cumhujushoc agunt, cleriros et Domini sacerdotes persequ; modi nec cibum sumere. Quid enira mihi de his,
eosque infamare audivimus, ut malum super ma- qui foris sunt, judicare ? Nonne dc his, qui intus
lum addant, et deteriores fiant, non intelligentes sunt, vos judicatis V Nam eos qui foris sunt, Deus
quod EcclesiaDomini in sacerdotibus consistit, et judicabit. Auferte malum ex vobis ipsis. Audet aJiciescit in templum Dei, 17 Et sicut qui Ecclesiam quis vestrum.habens negotium adversus alterum,
Dei vastat, etejus pra;cia et donaria exspoliat et judicari apud iniquos,et non apud sauctos? Anuoinvadit, fit sacrilegus: sicetille quiejus sacerdotes scitis quoniam sancti Dei de mundo judicabuntlEl
insequitur, sacrilegii reus existit,et sacrilegusju- si in vobis judicabitur mundus, indigni eslis, qui
dicalur ; jEmulamini, , fratres, charismata me- de minimis judicetis ? Nescitis quoniam angelos
liora18, et nolite talia agere,nec eis commisceri judicabimus? quanto magis saecularia ? Saecularia
aut consentire, qui lalia agunt ; quoniam non so- igitur judiciasi babueritis.contemptibiles, qui sunt
lum,qui talia agunt, sunt hujus criminis rei, sed in Ecclesia, illos constituite ad judicandum. Ad
qui facientibus consentiunt . Nonergo gravius verecundiam vestram dico. Sic non estinlervos
peccatura est fornicalio, quam sacrilegium ; sed sapiens quisquam, qui possit judicare fratrem
sicut majusest peccatum quod in Deumcommitti- C suum ? sedfratercum fratre judicio contendit, et
tur.quamquodin hominem, sic gravius est sacri- hoc apud infideles ? Jam quidem omnino delictum
legium agere, quam fornicari. De talibus enim ait est invobis,quodjudiciahabetisintervos.Quarenon
Apostolus : Et vos inflati estis, et non magis lu- magis injuriam accipitis? Quare non magis frauctum habuistis, ut tollatur de medio vestrum, qui dem patimini ? Sed vos injuriam facitis, et fraudahoc opus fecit.Ego quidem absens corpore.praesens tis,et hoc fratribus. An nescitis, quia iniqui reaulem spiritu, jam judicavi ut prseseus eumqui sic gnum Dei non possidebunt? Nolite errare. Neque
operatus est, iii noraine Doiniiii noslri JesuChristi fornicarii, neque idolis servientes, neque adulteri,
neque molles, neque masculorum concubitores,
congregatisvobis et meosiiritu, in virlute Domini
18 I Cor. ni, 13. l* 12, q. 2: Prxdia divinis. 15 Hincmar. De stalu Ecclesise. 1S Cod. Theod. lib. xn,
tit. 2, const. 40. l7 1", q. 4 : Skut qui Ecclesiam. 18 I Cor. xn, 31. 19 Rom. i, 32. ,0 Hincmar. ibidem.
atque lunc laborioso studio tradidit seipsum ad et Urbani I epistolre ad omnes episcopos scriptas
discendum Hebrajorum linguam, ei ipsorum declarant sed ipsa etiam imperatorum edicta.quielementa. Ubi vero hanc summe didicisset, inter- bus eas illis ablatas reddi mandaverunt, evidenter
pretatus est.non recta ratione usus, sed quo aliqua deraonstrant. In edictoenim Constantmi atque Liex receptis libris perverteret.irruensinSeptuaginta n cinii haec scripta leguntur : At quoniara ipsi Chnduorum interpretationem, ut teslimoniadeChristo " stiani non solum ea loca in qua) convenire solent,
sed etiam alia habuisse cognoscuntur, quae non
in Scripturis probata aliter ederet. Haec Epiphaprivatim ad singulos, sed ad jus lotius ipsorum
nius de Aquila prsudicto loco. Baron. anno 137,
communitalis, id est Christianorum. spectabant;
num. 8 et 9. Sev. Din.
i34) Ne prsedia usibus secretorum cceleslium di- singulis qui ea possident.mandes velim, ut onim
cata. Hoc loco sacrilegia, quai sunt furtaautrapina) per legem,quam supra posuimus.absque ulla controversia Christianis, id est societati ipsorum et
rerum Ecclesiso acquisitarum, prohibentur,et possessiobonorumtemporaliumeidemconceditur.Na'n conventui reddant. Porro ea orania loca, quie a
Clirislianos spectare dicit, ecclesiastica fuisse, sesicut oliin Levitis. quanquam decimis ditarentur.
quens eorumdem edictum ad Anulinum conscnpnoneratomnino interdicta rerum possessio,quippe
tum declaral.his verbis : Quare volumus utsinw
qui ex inandato Dei, Num. xxxv, insingulis tribubus urbes sacerdotaleshabebant adhabitandura.ita ac hasce litteras a nobis acceperis, si quae ex ni>
etiaranecChristianae legis sacerdotibus eorumdem possessionibus, quae ad catholicam Christianofuoi
bonoium possesio interdicta probatur. Ecclesias Ecclesiam in quibusque civitatibus aut aliis loas
euirn Ciiiisliaiiorum,possessioues olira sub gentili- pertinent, etc. Vide Baron. anni Christi 57, nbus imperatoribus possedisse non tantum Pii papaa 82. Sev. Bm.

1125

EPISTOL*.

H26
neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque ^ men Uansierunt. Vide, irater, ut illos imiterissemaledici, neque rapaces regnum Dei possidebunt. quendo, neque vinculis niuiifli illigeris. Festina
Et haec quidem fuistis, sed abluti estis.sed sancti- palmara perseverabilem cum sanctis apostolis teficati estis in nomine Domini nostri Jesu Christi, et nere, quam per multas passiones Paulus suscepit
in Spiritu Dei nostri *'. De caetero, salva in om_ et Pelrus, cui crux charitatem Christi tollere non
nibus apostolica actoritate, quaecunque sunt ad potuit. Salutant te Soter et Eleulherius digui prereligionis 2t observantiam pertinentia, locis suis, et sbyteri.Salula fratres qui tecum vivuntin Domino.
a SU33 dioBceseos syuodis audiantur. Et si quis sa- Cerinthus primarches Satanae multos averlit 2C a
cerdotum vel reliquorum clericorum.suo episcopo fide ;40). Gratia Christi habitet iu corde luo.
inobediens fuerit.aut insidias ei paraverit.aut conEPISTOLA IV (41).
tumeliara, aut calumniam, et convinci potuerit,
DIRECTA ElDEH JUSTO VIEN.NENSI EPISCOPO.
mox curiae tradatur. Qui autem facit injuriam,
recipiathocquod inique gessit ".Corrumpunteiiiin
Attalus (42) epistolas martyrum portans ad nos
mores bouos colloquia mala u. Evigilatejusti, et venit, gaudium nobis ina;slimabile facieus de
triumpho eorum : qui dixit nobis sanctum Venolite peccare.
Data Idibus Martii, Claro et Severo viris claris- rum (43) collegam nostr;>m victorem de mundi
simis consulibus M.
" principe triumphasse ; tu vero apud senaUiriuni
EPISTOLA III (36).
urbem Viennensem ejus loco a fratribus constitutus et colobio episcoporum veslilus, vide ut miDIRECTA JUSTO EPISCOPO VIENNENSI (37).
Antequam Roma exiisses, soror nostra Eupre- nisterium quod accepisti, in Domino impleas ;
pia.sicut bene recordaris, tilulum domus suaa (38) cura autem sanctorum martyrum corpora sicut
pauperibus assignavit, ubi nunc cum pauperibus membra Dei, quemadmodum curaverunt aposloli
nostris commorantes, missas agimus. De te au- Stephanum. Carceres sanctorum visita, ne aliquis
tem, superbeate, postquam ad senatoriam urbem tepescat in fide. Martyria saneta Spiritu sanclo
Vienneiisem perrexisti, quid factum sit, nosse cu- proba ; ut perseverent in fide, eisincitator insisle.
pimus, et ut somentem Evangelii jam sparseris, Presbyteri et diaconi non ut majorem, sed ut miaudire multum desideramus.Presbyteri illi qui ab nistrum Christi le observent ; plebs universa sanctitate tua protegatur. Fratres nostri, quos per
apostolis educati usque ad nos pervenerunt, cum
quibus simul verbum fidei partiti sumus,a Domino
Attalum recognosces, de tyranni saevitia jam liberatirequiescuntinDomino.PresbyterPastorlitulum
vocati in cubilibus aaternis clausi tenentur. Sanctus Timotheus et Marcus (39) per bonum certa- condidit", et digne in Domino obiit. Hevelalum
il 1 Cor. v, 2 usque ad finem. et vi, 4-41. ! cod. Theod. lib. xvi, tit. 2, c. 23 et 39, ll.quasst. 1 : Si
quis sacerdotum. ,s Coloss. w, 25. u I Cor. xv, 3. *5 falsa temporis consignatio. " prsesentis temporis
verbum censent quidam, ego praoteriti. s7 an. 160.
(35) Epistola. Duas perbreves epistolas Pii ad () Quod vero sub Aurelio passi, in Martyrologio sub
Autonino imperatore marlyrium subiisse dicaulur,
Justum Viennensem episcopum scriptas ex Vienneminem movere debet ; nam MarcusAurelius non
nensi archivo proditas, ex tomo primo Bibliothecx
tantum Antoninus, sed pluribus etiam aliisnomisanctorum Palrum Parisiensis editionis, ubi exstant, hucconsulto transtulimus. Hasce germanas nilius nominatus fuit, ut ostendit Baronius auno
163, n. 4 eto. Id.
esse ac legitimas, cum reruni argumentum, et aJ(40) Cerinthus primarches Satanse multos avertit
mirabilis quaidam cum rebusgestishujustemporis
a fide. Cerinthus an vivus adhuc, vel potius in seconvenientia, tum simplicissimus ille antiquitatis
ctariis tantum haBresim ab eo acceptjm propagancandor, cuivis facile persuadent. Priorem harum
tibus, multos a fide averterit, incertum est. Hoc
duarum Pium anno pontificatus sui penultimo,qui
certum est.absurdi nihil dici.si Cerinthum, quem
est Christi 166, posteriorem autem anno ultimo
viderunt apostoli, quique apostolorum tertia; syscripsisse.ipsse epistol ostendunt.Baron.ann.166,
nodo interfuit, hoc tempore superstitem fuisse di
n. i et 4. Sev. Bin.
camus.Si enim Polycarpus discipulus Joannisalli(33) llanc et seq. Baronius germanas agnoscit,
git Aniceturn pontificem,cujus anno tertio sub imaliis qq non probantibus.
(37) Justo episcopo. Justus Viennensis Ecclesira peratore Aurelio martyrium subiit, si Hermas discipul ;s Pauli cum hoc pontifice simul vixerit,
episcopus postlongum exsilium, sub perseculione
Marci Aurelii martyrium subiit Ita Ado ejusdem impossibile videri non debet, ut Cerinlhus simul
hoc et apostolorum tempore supersles adlsuc fueVieunensisEcclesim episcopus in Chron. testatur.lD.
(38) Titulum domus sux. Domus divino cultui rit,ac virus suum longe lateque per orbem terraD rum evomuerit. Baron. ann. 166. num. 2 lu.
dicatie appellantur tituli. Id.
(41) Epistola. Hanc epistolam ullimo anuo pon(39) Sanctus Timotheus et Marcus. Hunc Timotheum, cujus exitum nuntiat Pius pontifex. Novati tificatus Pii.paulo anteobitum ejus scriptara esse,
ex ipsa epistola apparet. Id.
germanum, Pudentianm atque Praxedis fratrem,
(42) Attalus. Altaius, cujus hic fit menlio, est
Pudentis vero atque Priscillae filium fuisse (eumgenere Pergamenus, sed Romanacivitale donatus,
demque esse.cujus in antiquis tabulis ecclesiastiac magni nominisvir. De cujus agone litterie Viencis 24 Martii Natalis descriptus habetur, his verbis:
nensis et Lugdunensis Ecclesioc, apud Eusebium
Rom Natalis SS. martyrum Marci et Timothei.
qui sub Antonino imperatore martyrio coronati lib. v, cap. 1, exstantes, scribunt. lo.
(43) Sanctum Verum. Verus, de quo hic, fuil
sunt, ) Baronius sentit anno Christi 166, num.2.

4127

PII I PAPA

1118

mihi esse scias, collega beatissime, citius me fl- A senatus pauper (44) Christi apud Romam constinem hujus vitas facturum m. Unum ilagitabo : in tutus. Saluta omne collegium fratrum, qui tecum
coramunione sta, etmei ne obliviscaris. Salutat te
sunt in Domino.

ETIS PII PAP^ I.


Anle vicesitnum quintum annum virgines non
consecrentur.
......
,
......
" Virgines non velentur ante vigmti quinque
annos atatis, nisi forte necessitale periclitantis
pudicitiB virginalis. Et non sunt consecrand,
nisi in Epiphania et in Albis Paschm, et in apostolorum Natalitiis, nisi causa mortis urgente 30.

quousque consentiat. Eadem lex erit illi qui suum


seniorem interfecerit *8.
Pcenitentia ejus, cujus negligentia de sanguint
dominialiquidslillat.

3,Siquisper capillum Dei vel caput juraverit


vel alio modo blasphemia conlra Deum usus fuerit,
si in ecclcsiastico ordine est, deponatur; si laicus,
anathematizetur. Et si quis per creaturas juraverit, accerrime castigetur, et juxta lioc quodsynodus
judicaverit, popnileat. Si quis autem talem hominom non manifestaverit, non est dubium quin divinacondemnatione similitercoerceatur. Et, si episcopus ista emendare neglexerit, acerrime corripiatur *.

sorbeat minister stillam, et tribusdiebus poeniteat.


Si super linteum altaris, et ad aliud stilla pervenerit, quatuor diebus poeniteat. Si usque ad lertium, novem diebus pceniteat. Si usque ad quartum, viginli diebus pceniteat, et linteamina, qu
tetigerit stilla.tribus vicibus minislerabluat.calice
subterposito, et aqua ablutionis sumatur, et juita
altare recondatur 40.
m arreptitii sacris altanbus non ministrent.

" Si per negligentiam aliquid de sanguine Domini stillaverit in terram, lingua lambatur, tabula
radatur. Si non fuerit tabula, ut non conculcelur,
p locus corrodatur, et igne consumatur, et cinis
De illis qui per caput Dei vel capillum jurant, vel jnlra auare recondatur, et sacerdos quadraginta
blasphemia contra Deum utuntur.
diebus pceniteat. Si super allare stillaveril calii,

*' Communiter difflnimus, ut nullus de his, qui


De illis qui jubentibus dominis suis perjurium
aut in terra arrepti a dasmonibus eliduntur, aut
fecerint.
quolibet modo vexationis incursibus efferuntur.vel
** Qui compulsus a domino, sciens pejerat, utri C sacris audeant ministrare altaribus, vel indiscusse
que sunt perjuri, et dominus et miles ; dominus, se ingerant sacramentis divinis, exceptis illis, qni
quia pnecepit : miles, quia plus dominum, quam corporum incommoditati dediti, sine hujusmodi
animam suam dilexit. Si liber est, quadraginta passionibus in terra probantur elisi, qui tamen ft
dies in pane et aqua pceniteat, et septem sequentes ipsi tandiu erunt ab olflcii sui ordine et loco
annos ; si servus est, tres quadragesimas et legiti- suspensi,quousque unius anni spatio, per discretiomas ferias poeniteat34
nem episcopi, inveniantur ab incursu djemonum
34 Qui pejerat se in manu episcopi, aut in cruce liberati *J.
consecrata, tres annos poeniteat ; si vero in cruce
De oblationibus popuiorum.
non consecrata, annum unum pceniteat Qui autem coactus fuerit, et ignorans, se pejeraverit, et
Excodice 5 librorum, libro II, cap. U7.
post cognoscit, tres quadragesimas pceniteat 36.
Ut de oblationibus quse offeruntur a populo, et
consecrationibus quae supersunt, vel de panibus
De xllo qui uxorem legitimam sine judicio inlerdeferunt fldeles ad ecclesiam, vel certe de
I 6CCVI l
suis, presbyter convenienter partes incisas habeat
31. Quicunque propriam uxorem absque lege vei r in vase nitido et convenienti, ut post missarum
sine causa et certa probatione interfecerit, aliamsolemnia, qui communicare non fuerint parati,
que duxerit uxorem, armis depositis, publicam eulogias omni die Dominico, et in diebus festis
agat poenitentiam. Et si contumax fuerit, et epi- exinde accipiant, qu cum benedictione prius
scopo suo inobediens exstiterit, anathematizetur, faciat .
18 om. 165. " 20, q. 1 : Virgines non velentur : et in Decr. Ivon. lib. ui. 30 Hujus decreti prior pars est
ex Cfrthag m, can. 4 ; altera ex Milev. n, can. 26 ; tertia ex epist. XI Gelas. cap. 12. * 22, q. 1 : Si
qiuper capillum Dei. 3Desumptum est ex Novella Justiniani. M 22, q. 5 : Qui compulsus. 34 Anselmus
lib. xi, cap 63, hoc citat ex Pvnilentiali Theodori, ut Burchardus, et Ivo sequenti capite. 3i 22, q. 5:
Qui pejera. 8 Laudatur in collect. Anselmi tanquam ex Pwnitentiali Theodori. " 33, q. 2 Quicunque propriam. 8S Capitular. lib. i, c. 300. s9 De consecr. distinct. 2 : Si per negligenliam ; et in Decr. Ivo. lib. I.
40 Ex Pamitential. Theodori, cap. 51. distinct. : Communiter difftnimus, ut nullus, etc. *2 Ivo p. n, c.
12, hoc tribuit Pio. 43 Pio tribuitur ab Ivono.
primusia) Viennensis ecclesim episcopus, apostolo(44) Senatus pauper. Id est, sacrum collegium
rurn discipiilus, qui Trajani tempore episcopatum presbyterorum, ac ceeterorum Roman Ecclesia
ejus Kcclusiie acoepit, et ad haic usque temporailli clericorum. Id.
prasfuit. Sv. Bin.
(a) Dele hanc vocem, si vera narravit Ado in Chronico.

1129

ANICETI PAP.E EPISTOLA AD GALLLE EPISC.

H30

Dcconsuetudine servanda,quaenonestcontra fidem. A <Iua8 a P61" apostolorum prinoipis ordinationum


Ex codice 16 librorum, libro m, oap. 19.
iniliis hactenus vetustaa longa servavit. Et nos
*4 Petistis per Hilarium chnrtularium nostrum, quidem, juxta seriem relationis vestrea, w consuea beatae memoriee praedecessore nostro, ut omnes tudinem laudamus, quai tamen contra fidem cavobis retro teraporum consuetudines servarentur, tholicam nihil usurparedignoscitur.
44 Est ex epist. S. Greg. lib, l, ep. 75. 45 disfinct- 11 : Consueludinem laud. Et in Decr. Ivon. lib. u

ANICETUS I PAPA
NOTITIA
(Ex Libro pontiflcali Damasipapee, ab. Mansi, Concil., I, 681. Vide Patrologin Latinx. CXXVII, col. 1203, in
Anastasio Bibliothecario qui Anicetum aote Pium I ponil.)
Anicetus natione Syrus, ex patre Joanne de vico Humisia, sedit annos undecim, menses quatuor, dies
tres. Fuit autem detemporibus Veri el Marci, a consulatu Gallicani et Veteris, usque ad Praesentem et
Rutinum. Hic constituitut clericus oomam non nutriret, secundum preeceptum Apostoli. Hic fecit ordinationes quinque per mensem Deoerobrem, presbyteros septemdecim, diaconos quatuor, episcopos per
diversa losa novem. Qui etiam obiit martyr, et sepultus est in coemeterio Callisti, via Appia, deciraoquinlo Kalend. Maias. Et cessavit episcopatus dies septemdecim.

ANICETI PAPiE
EPISTOLA AD GALLI^E EPISCOPOS <45)
( Mansi, Concil., I, 683.)

De electioneet ordinatione archiepiscopi et cxterorum episcoporum, et ut archiepiscopus absque consilio


cseterorum nihil agere prsesumat de causis eorum nisi tantum desua speciali parocnia.
** Anicetus *7 universisEccle&iis per Galliee pro- B tuente Domino, tradidisse, non a minus quam a
vincias constitutis, in Domino salutem.
tribus episcopis.episoopum ordinari debere. Sed
Bonorum operum et w spiritualium studiorum
crescentenumero episcoporum, nisi necessitas inDeum auctorem esse, non dubium est, qui bono- tervenerit, debent etiam plures augeri, id est, si
rum bominum incitat mentes et adjuvat acliones. arcbiepiscopus diem obierit, et alter ordinandus
Quod nobis evidenter apparuit, cum inter longin- archiepiscopus electus fuerit, 50, omnes ejusdem
qua spalia regionum.unum corda vestra senserunt provinciee episcopi ad sedem metropoleos oonveconsilium, et quee desiderabatis responsa, non niant, ut ab omnibue ipse ordinetur." Oportetauunius sed plurimorum epistolse intimarunt.
tem ut ipse, qui illis omnibus preeesse debet, ab
I.
omnibus illis eligatur et ordinetur. Reliqui vero
De ordinationibus episcoporum,eldecausisearum.
comprovinciales episcopi, si necesse fuerit, ceeteDe ordinationibus vero episcoporum, super qui- risconsentientibus, a tribus, jussu archiepiscopi,
bus nos consulere voluistis, olim in sancti praede- consecrari possunt episcopis. Sed melius est, si
cessoris nostri Anacleti ordinationibus quaedam ipse cum omnibus eum qui dignus est,elegerit, et
jam decreta reperimus 49.Scimusenimenim beatis- cuncti pariter sacraverintponlificem.Etlicet istud,
eimum Jacobum,qui dicebatur Justus,quietiam se- n necessitate cogenle, concessum sit, illud tamen,
cundum carnem frater Domini nuncupatus est.a quod dearchiepiscopiconsecratione preedictum est
Pelro, Jacobo et Joanne apostolis, Hierosolymo- atque preeceptum,id est,ut omnes suffraganei eum
rum episcopum eBse ordinatum. Si autem non mi- ordinent, nullatenus immutarilicet ; quia qui illis
nus quam a tribus apostolis tantus virfuit ordina- praeest, ab omnibus episoopis.quibus preeest,debet
tus episcopus, patet profecto eos forraam, insti- constitui. Sin aliter preesumptum fuerit, viribus
48 in mss. saepe Anicilus scribilur; in quibusdam Anirius, sic etiam recte. Habd. " in ms. nostro hoo
loco Anicius, etin titulo. Hard. 4i S. Leo ep. 32. * Supra in 2 Anacl. epistola. 50 66, distinct. : Ar
chiepiseopus ab omnibus. M S. Leo ep. 89, cap. 5. Conc. iii Aurel. o. 3.
(45) Supposititiam oensent viri eruditi.
Pathol. Gh. V.

36

>H

1131

ANICETI PAP^: EPISTOLA AD GALLI^E EPISC.

1132

carere non dubium est, quia irrita erit ejug secus \ apud hanc apostolicam sedem audiatur. Qui maacta ordinatio. " Ipse autem archiepiscopus nihil jor est vestrum, secundum Doiftinicam jussionem,
de eorum causis, autde aliis oommunibus, juxta sit vester minister 5,.Et : Quanto majores inomBtatuta apostolorum, absque cunctorum illorum nibuB, humilia teipsum60. Charissimi, noliteinter vos contendere, nec quaarataliquis major esse;
agat coosilio; neo illi, nisi quantum ad proprias,
parochias pertinet, ainesuo, quoniam: tali gaudet sed, juxta apostolum, diligile vos invicem, quia
concordia Altissimus, et gloriatur in membris oharitasex Deo est : et omnis qui diligit fratrem,
ex Deo natus est et cognoscit Deum. Qui non disuis.
ligit.non novit Deum.quoniamDeuscharitaaesl'1.
II.

Pascite, inquit princeps apostolorum.qui in


De primatibus et metropolitanis.
^Nulli archiepiscopi primates vocentur.nisi illi vobis est, gregem Dei.providenteenon coacte, sed
qui primas tenent civitateB,quarumepiscopos apo- spontanee secundum Deum, neque lurpis lucri
stoli et sucessores apostolorum regulariter * pa- gratia, sed voluntarie : neque ut dominantes in
triarchas et priraates esse constituerunt.nisi aliqua cleris, sed forrra facti gregis ex animo. Et cum
apparuerit Princepspastorum.percipietisiramarcegens deinceps ad fidemconvertatur.cuinecesse sit,
propter multitudinem eorum, primatem constitui. R scibilem gloriae coronam 6t- Et juxta alium apoReliqui vero, qui alias melropolitanas sedes ade- stolum : Fratres, memores estote verborum qua
pti sunt, non primates, sed metropolitani nomi- prsedicta sunt ab apostolis Domini nostri Jesu
Christi, qui dicebant vobis, quoniam in novissimo
nentur.
tempore
venient illusores, secundum desideria
III.
ambulantes
impietatum. Ili sunt qui segregant
Si metropolitanus sine consilio egerit,velsiepiscoscmetipsos, animales, spirilum non habentes. Vos
pi eum suspectum habuerint.
55 Si aulem aliquis metropolitanorum inflatus autem, charissimi, superaedificantes vosmetipsos
sanctissimae vcstrae fidei.in Spiritu sancto orantes,
fuerit, et sine omnium comprovincialium praesentia vel consilio episcoporum, aut eorum, aut alias ipsos vos in dilectione Dei servate, exspectantes
misericordiam Domini nostri Jesu Christi in vilam
causas.nisi eas tanlumquae ad propriamsuam paaeternam.
Et bos quidem arguite judicatos, illos
rochiam perlincnt, agere ,6,aut eos gravare voluevero
salvate.de
igne rtipicntes. Aliis autem misererit, ab omnibus districte corrigatur, ne talia deinceps praesumere audeat. Si vero incorrigibilis eis- mini in timore, odientesel eam, quae carnalis est,
que inobediens apparuerit, ad hanc apostolicam maculatam unicam '3.
sedem (cuiomnia episcoporum judicia51terminare c
wpreecepla sunt) ejus contumacia referatur, ut vinDe tonsura clericorum et habitu.
dicta deeofiat,etc33teri timorem habeant.Si autem
*
Prohibete,
fratres, per universas regionum
propter nimiam longinquitatem, aut temporis
incommoditatem, vel itineris asperitatem, grave vestrarum ecclesias, ut cleri, quilaicis et simpliad hanc sedem ejuscausam deferre fuerit, tuncad cibus, virlutis, honestatis, pudicitiae et gravitatis
ejus primatcm causa deferatur.et penes ipsum hu- exemplar esse debent, ac seipsos, tanquam signum
jussanctae sedis auctoritate judicetur, M Similiter, purioris vitae.rudioribus ad imitationem prudenter
si aliquis episcoporum proprium metropolitanum exhibere, juxta Apostolum, comam non nutriant
Buspectum habuerit,apud primatem dioeceseos, aut 85(46), sed desuper caput (47) in modum sphaers
9, q. 3: Archiepiscopus nihi\. M 99, distinct. : Nulli, urchiepiscopi * Hadr. coll. c. 23. * 9, q. 3:
Si autem aliquis. M ms. tentare . Hard. 57 Vif?ilius ep. 2. ,8 Hadr. coll. 18, 26. Mstth. xx. 26 ;
Marc.x, 43. 60 Eccli. m, 20. 61 I Joan.iv, 7,8. 6 I Pelr. v. 2-4. 63 Jud. 17. 23. distinot. 23 :
Prohibele, fratres. s5 I Cor. xi, 1 4.
(46) Juxta Apostolum comam non nutriant. Hoc JJ num episcopum, quo looo haac scribit : Per codecreto Anicetus pontifexconfirmat idquod aposto
ronam nostram, nos adjurantvestri ; per coronam
lica traditione ao constilutione in Bcolesiam deri- vestram,vos adjurant nostri. Ex concilio Carthavatum est,ut sciliceteorumcapita inmodum sphas- ginensi iv, canone 44, quod prohibet clericis corte tondeantur desuper, qui a communi hominum
mam et barbam alere.Ex coucilioitem Toletanoiv,
vita recedentes, excultius vila? genus sectantur:ita quod cap. 40 juhetut omnes clerici, detonso suIsidorus Dedivin. o//ic.Hujus ritus mentio est apud
perius capite loto, inferius solam circuli coronam
Dionysium Ds ecclesiaslica hierarchia, part. n,cap.
relinquant.Rocta igitur bic Anicetus ait,secundum
3. In tcclesia a primis saeculis ueque huc praediapostolos esse, comam non alere, sed caput deolum ritum frequentatum esseconstat non tantum misse tondere. Nam quaeper universam Ecclesiam
ex Dionysio Areopagita supra allegato loco,ubiait: toto terrarum orbe recepta,sb apostolorum lempo monachos tonderi solitos fuisse ; sed etiam ex ribus usu frequentata leguntur,easecundum reguEjiiphanio hajres. 80, Augustino lib. De operibus lam S. Auguslini, epist. 118, ad Januarium, ab
monachorum, cap. ultim.,ubi reprehendunt quos- apostolis protecta et constituta esse recte credunriam monachos, qui aliorum more tonderi nollent.
tur. Vide Baron. ann. 58, n, 112, et multis aliis
Ex Ilieronymo in epistola quadam ad Augnstinum
sequentibus ; Bellarmin. lib. n De monachis, cap,
quaaest inter epistolas Augustini 26, ubi sic ait:
40 .Sev. Bw.
Evodiumut meo nomine salutes.precor coronam
(47) Desuper caput radant. Id est, demisse, tontuam. Item ex Augustino epist. 147, ad Proculia- deant. Sio enim olim fiebat, forficibui cilicet,non

i!33

SOTERIS PAPiE EPISTOILE.

1134

radant (48); quiasicutdiscretidebentesse inconver- ^ terrestrium et infernorum, et omnis lingua conflsatione, ita et in ton?ura et omni habitu discreti teatur quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei
debent apparere. Haec vobis,fratres, ut pelistis, cu- Patris", o cui honoret imperium pera?ternaseecula.
stodienda mitlimus, et custodire praecipimus, ut
Data oclavo Kalendas Junii, Gallicano et Rufflno
in nomine Jeau omne genu fiectatur, ccelestium, viris clarissimis consuSibus '
6 Philipp. n, 10. 11. *7 mendaxconsulum nota.
autem novacula, ut colligimus ex Clemenle Alexandr. lib. m Posdagogi, cap. 11, qui sio dicit:
Pili tondendi sunl, non novacula, sed toDSorum
forflcibus. Item ex Oplato Milevitano lib. n Contra Parmenianum, ubi arguit Donatistas, quod catholicis sacerdotibus pervim capita raserint: Docete, inquit, ubi vobia mundatum sit radere capita
sacerdolibus, cum e contrario tot sint exempla
proposita fleri non debere. Ex Hieronymo in c.
xliv Ezch., ubi dicit eacerdotes non debere coniam alere, nec tamen radi, sed ita tonderi, ut
cutistectamaneat. Deniqueex Dionysio, Epiphanio,
Athanasio, Palladio, Auguslino, Isidoro, Bed:i, concilio Carthaginensi iv et Toletano iv, idem colligitur ; cum apud omnes illos tonsurss quidem, non
autem rasuras mentio fiat. Praedicta igitur verba
Aniceti pontificis modo illo quo supra, explicare,
quam integram epistolam (quod facil Bellsrm. De
monachu, cap. 40), propterea in dubium vocare,
oonvenientius est ac tutius. Vide Valent. tom. IV,
disput. 9, quBt. 5, puncto 3, De annexis sticramento oriinis. Id.
(48) In modum sphxrx radant. Id est, coronae vel
circuli, quia Patres et conciliadum praedictis locis
detonsura clericorum autmonachorum loquuntur,
eara communitercoronam nominant, propterea nimirum, quod tonsura coronae flguram habeat. Causam et rationem hujus tonsurae clericalis gestalw,
alii aliam assignant. Prima est Dionysii, ut illa nu-

dalione capitis signiflcetur vita aperta et pura cui


ecclesiastici studere debent. Secunda est Bedae,
lib. v Historise Anglic, c. 22, ut spinea Christi
corona, quam clerici maxime in memoria habere
debent, reprsesentetur. Tertia est Isidori lib. De
offic. cleric, Rabani Itb. n De institut. cleric. cap1, ut signiflcetur regale esse Christi sacerdotium,
cujus gubernatores lali corona redimitos esse oporteat, vel etiam ut significetur ecclesiasticum animum, qui est in homine sicut vertex in CHpite, debere esse nudatura a vitiis, spoliatum affectu superfluitatum, ac demum apertum et expeditum ad
divinas inspirationes facile percipiendas. Valentia
praedictis locis. Sed et alia ab his diversa de clericorum tonsura adducitur causa aGermano episcopo Constantinopolitano, his verbis : Duplex corona circumposita capiti sacerdotis, capillorum
signiflcatione, imaginern refert venerandi capitis
apostoii Peiri : cui cum missus esset ad praedicationern Domini et magistri, ei tonsa est ab his qui
ejus sermoni non credebant, ut illuderelur ab ipsis,
eique Christus magister benedixit; et infamiam in
honorem, illusionem in gloriam convertit, et posuit super caput ejus coronam, etc. Undeconslat
eam, quae principi apostolorum derisionis et ignominitE causa illata est nota infami;e, totius Ecclesiae honori cessisse Vide Baron., Bellarm., Valent,
ntc, allegati8 locis. Id.

SOTER PAPA
NOTITIA
(Ex Libro pontificali Damasi papae, ap. Mansi, Concil. , 1, 687. MiePatrologixLatinx t. CXXVH.col. 1240.)
Soler natione Campanus, ex patre Concordio, de civitate Pundis, sedit annos 9, menses 7, dies21.
Fuit autem temporibus Veri et Marci, a consulatu Ruslici et Aquilini, usque ad Cethegum et Clarum.
Hic constituit, ut nulla monacha pallam sacratam contingeret, nec incensum poneret in sancta eccleeia,
Hic fecit ordinationes 3. per mensera Deceml.rem, presbyteros 18, diaconos 9, episcopos per diversa
loca 11. Qui sepullus est in coBmeterio Callisti, via Appia, x Kalendas Maias. Et cessavit episcopatus
dies U.

SOTERIS PAP^E
EPISTOLtE
EPI8TOLA PRIMA.
A0 CAMPANl* EPISCOPOS.

De fide et incarnatione D. N. J. C.
Soter ' apostolicae sedis archiepisoopua, Campanis omnibus, salutem in Domino.
,8in ms. Sother, etin gtgnendi casu Sotheri. Habd.

Gaudere vos oportet, fratres, quod, divina largiente pratia, familiares Domini vocamini, ejusque
sacerdotii dignitate fungimini. Nunc autem rogo
vos, ut circa plebes vobis commissas laborare dignemini, et fructuosos manipulos Domino reporlare nitamini. ' Paulus enim aposlolus de flde iU
Ithacius adv. Varimadum capp. 9 et 10.

H85

SOTBRIS PAPjE

f!30

loquitur, dieens : Quod ante promiserat per pro- \ xit : Loquor vobis, et non auditis. Si autem vephetas suos in Scripturis sanctis de Filio suo, qui nerit alius, illum audietis 98. Et iterum : Haso
factus est ei ei semine David secundum carnem 70. loculus est Dominus in gazopbylacio, docens in
Item ipse ad Galatas : Postquam autem venit ple- templo : el nemo appreheadit eum, quia nondum
niludo temporis, misil Deus Filium suum, ex mu- venerat hcraejus 93. Ecce in his omnibus, quae suliere factum, et faclum sub lege ". Etad Philip- pcrius dicla sunt, non docetur Filius praecepto Papenses : In similitudinem hominum faclus, etha- trit fuisse locutus, sed magis proprium exercuisse
bitu inventus ut homo 7S. Et in psalmo xxx " : in loquendo sermonem. Isaias quoque propheta
Infirmata est in paupertate virtus mea, et ossa ait : HaBC dicit Dominus : Ego feci terram sensu
mea conlurbata sunt et super inimicos meos factus meo, et hominem super eam : Ego solidavi ccelum
sum opprobrium. Item, ibi M; Oblivioni datus manu mea, ego omnibus sideribus mandavi, nt
sum, tanquam mortuus a corde. Factus sum lucerent in ccbIo **. Item ibi : Ego omne consitanquam vas perditum. Et in lxx 7i : Tanquam
lium meum sUtui, et omnia quascunque cogitavi,
prodigium factus sum multis , et tu adjutor ego feci ,5. Item ibi : Sic dicit Dominus : Qui
fortis. Et in lxxii 78 : Ut jumentum faclus sura constiluit ccelum et terram, et fecit eam, et fonapud te, et ego semper tecum. Et in lxxxvi 77 : davit9* eam 87. Item ibi : Ego primus, et ego
in aeternum : manus mea fundavit terram, dextera
Mater Sion dicet : Homo, ethomo factusest in ea,
mea solidavit ccelum 8S. Et in Jeremia : Ego feci
et ipse fundavit eam Altissimus. Et in lxxxvii '* :
terram in fortitudine mea magna, et in bracbio meo
Factus sum eicut homo sine adjutorio inter mortuos liber. Et in cvin 78 : Et ego faotua sum il- excelso 89. Item ibi: Dominus fecit terram in virlis opprobrium, viderunt me, et moverunt capita tute sua magna, et erexit orbem terrae in sapienlia,
sua. Et in ci * : Vigilavi et factus sum sicut pas- et prudentia sua extendit cceium, et posuit sonum
aquae in ccelo L. * Defendite, charissimi, rogo
ser solitarius in tecto. Et in Evangelio : Verbum
vos, rontra malevolos homines inconcussum Ecclecaro factum est, et habitavit in nobis". Filius igisi;u statum, ut vos Cbristi dextera defendat in
tursecundumcarnem dicitur.Namsccuniiiitndivlniaevum.
tatem, a Palre nusquam legitur factus,sed genitus.
Data Nonis Maii, Rustico et Aquilino viris clarisDum enim Paterloquitur.Filius loquitur, etcumFisimis consulibus .
lius loquitur, Patrem in illo esse loquentem, documentis coelesti bus comprobatur, Paulo apostolo atteEPISTOLA II.
stante,quiait:Multifarie,multisquemodisolimDeus
AD EPISCOPOS ITALLE.
locutus est patribus in prophetis, novissime autem
locutus est nobis in Filio . Etut eumdem Filium, C Ne feminx sacra vasa vel sacras pallas conlinganl
vel altaria incendant
excepto Patris praecepto, doceam fuisse loculum,
ex IsaifB prophetee volumine proferimus documenDilectissimis fratribus per Italiae provincias san
tum ; Haec dicit Dominus : In illa die sciet populus
clis conatitutis episcopis, Soter papa.
meus, quoniam ego sum ipse, qui loquebar in serDivinis praeceptis * et apostolicis monitis inforvis meis prophetis, evangelizans auditum pacis, et
mamur, ut pro omnium Ecclesiarum statu, impigro
vigilemus affectnjuc si quidusquam reprehensioni
ecce adsum ^3. Item ibi : Ego sum Dominus ,
qui loquor justitiam, et annuntio veritatem '*.
invenitur obnoxium,celeri sollicitudine ab ignoranItem ibi. Ego cogitavi, et locutus sura, el ad- tiffi imperitia et prajsumptionis usurpatione revoduxi, et creavi, et feci &. Et Apostolus: An cemus.
experimentum quaeritisejus,qui in meloquiturChri6 Sacratas Deo feminas vel monachas, sacra
stus 88. Et in psal cxvm 87 : Loquebar de testivasa vel sacratas pallas penes vos contingere, et
moniis tuis in conspectu regum, et non confundeincensum circa altaria dc-ferre, perlatum esl adapobar. Et ipse Dominus in Evangelio caaco a se illu- stolicam sedem ; quae omniareprehensione et vituminato dicit : Et vidisti eum, et qui loquitur perationeplena esse, nihil recte sapienliumdubium
tecum, ipse est u. Et Samaritanse mulieri ait; ) est. Quapropterbujus sanclaB scdisauctoritate, hasc
Ego sum, qui loquor tecum S9. Et ad discipu- omnia vobis resecare funditus, quaoto citius potelos : Verba quae ego locutus sum vobis, spiritus ritis, censemus ; et ne pestis haec latius divulgetur
et vita sunt 90. Et ad Patrem : Ego ad te venio,
per omnes provincias, abstergi citissime mandae t haec loquor in mundo ". Et iterum Judaeis dimus. Ait enim Apostolus : D espondi enim vos uni
70 Rom. i, 2, 3. '"Gal. iv, 4. ' Philipp. u, 7. v. II,
78 v. 6. 79 v. 25. 5 v. 8. * Joan. i, 14. ' Hebr. i, 1, 2.
M. M II Cor. xiii, 3. 7 v. 46. ** Joan. ix, 37. ^9 Joan.
n Joan. x, 25. 9S Joan. vm, 20. * Isa xlv, 12. 95 Isa,
18. 9S Isa. xLvm, 13. 99 Jer. xxvii, 5. Jer. x, 12, 13. s
poris nota an. 162 congruens. 4 Ut nullx sanctimoniulium
aut incensum circa altaredeferreprsesumant. % S.Leo ep. 4.
44, Gel. ep. 10, c. 27.

12. 7* v. 13, 14. " v. 7. 7 v. 23. 77 v. 5.


M Isa. lii, 6. * Isa. xlv, 19. 85 Isa, xlvi,
iv, 26. Joan. vi, 64. 9>Joan. xvn, 13.
xlvi, 10. 88 divisit, vel finivit. 97 Isa. xlv,
S. Leo ep. 25. 3 Haec quoque delirat temsacra vasa sacrataque linteamina contingere
*23 dist. : Sacratas Deo ,'eminas. Conc.Laod.

1137

EPISTOLjE.

viro, virginem oastam exhibere Ghri8lo 7. 8 Ilia A


est enim virgo Ecclesla, sponsa unius viri Christi,
quae nullo se patitur errore vel inhonesla reprehensione vitiari, ut per lolum mundum una sit nobis
uniuf castae communionis integritas. 9 Unde consurgite, chari8simi,cum Deo, et assislite.induentes
arma spiritus adversus malignantes contra fldem
ejus, et probetur spiritus sapienler, id est, verba illorum, si ex Deo sunt. Scriptum e&t enim in Jeremia : Probatorem dedi te in populo meo robustum,etscies, et probabis viam illorum 10. Multum
namque nobis necessaria est vigilantia tanti sacraraenti sapienti;e discretionis, qun occulta tenebrarum revelat, ad requisitionem hujnsmodi rei et
scrutationem, quoniam latet quodammodo et absconditur, vixque comprehenditur dolosa exsistens j,
malitia, pro eo quod sibi pietatem caliide blandiatur, ut valeat scrutantium mentem latere. Quod
utique sciens beatus Apostoius, ait : Nam hujusmodi pseudo-apostoli, operarii subdoli, transflgurant se in apostolos Christi. Sed non rairura, quando

1138
>pse Satanas transflgurat se in angelum luois, si
ministriejus transfigurenturvelut ministri justitiae,
quorurn finis est secundum opera eorum11. Sed
et Dominus in hoc praemuniens nos, ait : Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces
A fruutibus eorum cognoscetis eos ". Ergo in
idipsura ex toto corde vestro referelis ante omnia
super tali qusestione deprecationem, et dicetiscum
David : Itevela oculos meos, ct considerabo mirabilia de lege tua. Lucerna pedibus meis verbum
tuum, et lumen semitis meis ". Quoniam, utait
bealus Daniei propheta : Sapientia et fortitudo
ejus sunt. Dat sapientiam sapientihus, et scienliam
intelligentibus disciplinam. Ipse revelat profunda
et abscondita, et novit in tenebris constituta,et lux
cum eo est. Quia sapientiam et fortitudinem dedisti
mihi, et ostendisti mihi quaa rogavi te l*.
Data x Kalendas Junii, Cethego et Claro 18 viris
clarissimis consulibus u.

Decreta Soteris papee, secundum Gratianum, quae non habentur in prioribus decretalibu8
epistolis.
Juramentum tnalum quod incaute promittitur non
sequatur intrepidus, et offlcium inceptum adimest servandum.
pleat !0. Censuimus ergo convenire, ut cum a sa17 Si aliquid forte incautius nos jurasse conligecerdotibus missarum lempore sacra mysteria conrit, quod observatum in pejorem vergat exitum, il- secranlur, si tegritudinis aocidat quilibet eventus,
Jud salubri consiliomutandum novcrimus.et raagis quo cceptum nequeat expleri mysterium, sit libeinstante nccessitate perjurandum nobis, quampro C rum episcopo vel presbytero vel alii, ut consecrafactojuraraento,inaliudcrimen majusdivertendum. tionem expleat officii ccepti. Non enim aliud ad
Quisque sacrificans sacerdotetn habeat, qui ccepta upplementum initiatis mysteriis competit, quara
sacramenta expleat, si necessitas ingruerit.
aut incipientis aut subsequentis explenda beoedi" Ut illud divini oraculi monentis singuli prae- ctio sacerdotis : quia nec perfecta videri possunt,
caveant, quo scribitur : Vas soli, quia cum ceci nisi perfectionis ordine compleantur; cum enim
derit, non habet sublevantem 19 ; summopere ve- unum sumus omnes in Christo, nihil contrarium
rendum est nobis atque cavendum, ne horis illis diversitas format, ubi efficscia prosperitatis unitas
atque temporibus, quibus Deo psallitur vel sacrifl- fldei reprassentat. Quod etiam consultum, cuncti
catur, unicuique divinis singulariter offlciis insi- ordinis clerici indictum velindulluraesse sibi non
stenti, perniciosa passio, vel queelibet corporis in- ambigant, sed,ut praemissum estin praecedentibus,
statim alii pro complemento succedant. Ne tamen
valetudo occurrat, quae aut corpus subito subrui
faciat, aut menlem alienatione vel terrore confun- quod naturae languoris causa consulitur, in praesumptionis perniciem convertatur, nullus post
dal. Pro hujusmodi ergo casibus praecaventes, necibum potumque, sive quodlibet minimum sumcessarium duximus instituere, ut ubi temporis vel
loci sive cleri copia suffragalur, habeat (quisquis D ptum, missas facere, nullusque absque patentis
moleatiee proventu minister vel sacerdos, cum cccille) canens Deo et sacrificans, post se vicini solaperit, imperfecta offlcia prEesumat omnino relinrninis adjutorem, ut si aliquo casu ille, qui officia
quere. Si quis heeo temerarie proesumpserit, eximpleturus accedit, turbatus fuerit, vel ad terram
communicationis sententiam sustinebit.
elisue, a tergo semper habeat, qui ejus vicem ex7 II Cor xi. 2. 8 S. Leo epist. 40. * Martinus in syn. Lateranensi consult. 3. 10 Jerera. vi, 27.
** II Cor. xi, 13-15. Matth. vu. 15, 16. " Psal. cxvui, 18, 105. " Dan. n. 20 23. in ms. Cetxgo
tttClero Hard. " Aberrat quoque hic consulatus an. 170 affixus. 22, q. 4 : S ahqmd Ita el.am
caeteri collectores. Sed eadem causa ct quaestione citatur ex Bedee honiilia 44, In natali decoll. sancli
Joannis. De consecr. distinct. 1 : Ut illud, et 7. quaist 1 : Illud divin. Quod ver.us est ex concil.o
Toletano xi, cap. 14- Hard. u Eccle. iv, 10. 2 Hactenus tantum apud Gralianum.

ELEUTHERII PAPiE

1139

1140

Eliam in cceria Domini sacram communionem


VI presbyter mistam non canlet, nisi duobus
A
debemus accipere.
prxsentibus secum.
" In ccenaDomini aquibusdam perceptio euoha" Hoc quoque statutum est, ut nullua presbyleTorum missarum solemnia celebrare prmsumat, ristiae negligitur, qurn quoniam in eadem die ib
omnibus fidelibus, exceptis iis, quibus pro gravibas
nisi duobus preesentibus, sibique respondenlibus,
et ipsetertiushabeatur;quia,cum pluralliter ab eo criminibus inhibitum est, percipienda sit, ecclesiadicitur: Oominus vobiscum; > et illud in secre- slicus usus demonstrat, cum etiam pcenitenies eatis : Orate pro me ; me aplissime convenit, ut et dem die ad percipienda corporis et sanguinis uominici sacramenta reconcilientur.
ipsius respondeatur salutationi.
81 De consecr. distinct. 1 : Hos quoque. Quod est in concilio Moguntino cap. 43. Haro. ,f Dcconucr.
distinct. 2 : ln cxna Domini. Quod est e concilio Cabillonensi secundo cap. 47, an. 813. Hakd.

ELEUTHERIUS PAPA
NOTITIA
(Ez Libro pontiflcali Damasi papee, ap. Mansi, Concil., I, 693. Vide Patrologue Latinm t. CXXVII, col. 1349)
Eleutherius natione Grrncus, ex patre Abundio, de oppido Nicopoli, sedit annos quindecim, menscs
tres, dies duos. Fuit aulem temporibus Antonini Commodi, usque ad Paternum et Braduam. Hicaccepit
epistolam a Lucio Britannico rege, ut Christianus efficeretur per ejus mandatum. Et hio consiituit, ut
nulla esca usualis, quae tamcn rationabilis et humana est, quam Deus creavit, a Cbristianis maximelidclibuB repudiaretur. Hic fecit ordinationes tres per mensem Decembrem, presbyteros duodecim, diaconos
octo, episcopos per diversa loca quindecim. Qui etiam eepuhus est juxta corpus beali Petri, septimo
Kalendas Junii. Et cessavit episcopatus dies quinque.

ELEUTHERII PAP^E
EPISTOL^E
(Mansi, Concil. ampl. collect., I, 695.)
EPISTOLA PRIMA (49).
AD QALLOS.

B si.-n catholicoae multiphcata sunt gaudia, cummultos populos ad Domini servitiura festinare cogcovimus (51).

De accusatione clericorum, ac defensione (50).


Eleutherius episcopus, universis Ecclesiis per
Galliae provincias Domino militantibus, in Domino
salutem.
Magno M munere misericordiaa Dei totius Bccle-

I.
De escis Irrationabiliter non vitandit.
Qua de re necessarium judicavimus voi ;'
struere, ut escas, quas vitare vos audivimus irrationabiliter, non respuati* (52). Scitis, fralres, I-

M S. Leo ep. 54.


(49)Contio, Aug. Bar.,aliisqueviriseruditis adulterina.
(50) Haac epistola responsoria est ad epistolara
episcoporum ac mariyrum Viennensis etLugdunensis Eoclesia? in carcere conscriptam. Cujus argumentum hoc est : (o) Alcibiades cum prsdictismartyribus numeratus, sicut ante, ita etiara in vinculis C
exemplo Montanist:irum,tres quiidragesimasetillegitimasxerophagiasobservantium, vitamduriter et
austeredegebat,eoquemultosaliosfidelesolIendebat
Consultus igitur hac de re Romanus pontifex, aliique
aliarum ecclesiarum episcopi, Eleutherius respondit, ac xerophagias Montani velut illegitimas ac superstitiosas condenmat : utpote qui privatus homo
non Paracletus sit, potestatem habens obligandi, ut
intendebat, universam Ecclesiam ad nova .jejunia,
novas etiam jejuniorum leges observandas. Sev. Bin.
(a) Biuium in pluribus errasse Dlondellus arguit.

(51) Cummultos populos ad Domini servitiu f<stinare cognovimus. Vide Baron. ann. 183, n. I. ' '
(52) Ul escas quas vitare vos audivimus, irniitnabiliter, non respuatis. Sicut enim Marcionita, fecratitm et Manichoei, de quibus esl intelligendns
Apostolus, I ad Timotheum, c. iv, ila etiam Priscillianistm, Montani sectatores, a quibusdam cibu
velut a malo principio conditis, abstinebant. Montanus vero, prmterquam quod privata auctoriUie
tres quadragesimas instituerit, quibus nonnisi .;"
dis cibia vescendum esse docuerit, nova jejunia tt
novum jejunandi modum instituit. Pontifex Etotherius hac de re consultus, illorum tanqoam w*
perstitiosam et blasphemam sententiam, bujus:.;tem velut ille^itimam et irrationabilem condemnt.
ut patet ex verbo irrationabiliter, et verbis sequeatibus, erant, valde bona. Id.

1141

EPISTOL^.
1142
gislatorem docuisse t Omnia quee creavit Deus, A. tata31 sit plemter. 3I Nec litigantibus '* judexprius
erant valde bona *. Et ipsa per se Veritas ail :
sua velit sententia obviare, nisi quundo ipsi, jam
t Non quod intrat in os coinquinat hominem, sed peractis omnibus, nihil h ibeant in quaestione quod
quod exit de ore *5. Unde constat non debere proponant. Et tandiu actio ventiletur, quousque rei
refutari escas communes, ([ua9 Deu9 ad cibos tri- veritas inveniatur. Frequenter interrogare oporlet,
buit fidelibus suis. Et in Actibus apostolorum de ne aliquid praetermisstira forte remaneat, quod
mundis escis legitur ita : Postera autem die iter annecti conveniat. 3* Induciaeenim nonmodicee ad
iliis facientibus domesticis, et appropinquantibus inquirendum dandae sunt, * ne aliquid praepropere
civitati, ascendit Petrus in superiora, ut oraret agi a quacunque parte videatur ; quia per subrecirca boram scxtam. Et cum esuriret, voluit gu- ptionem mullaproveniunt. Nihil tamen absque leslare. Parantibus autem eis, cecidit super eum gitimo et idoneo accusatore fiat. Nam et Dominus
mentis excessus, et vidit ccelum apertum, et de- noster Jesus Christus Judam " furem esse sciebat ;
scendens vas quoddam, velut linteum magnum, sed quia non est accusatus, ideo non est ejectus.
quatuor initiis submitti de coelo in terram, in quo Et quidquid interapostolos egit, pro dignitate mierant omnia quadrupedia et serpentia teme, et nisterii ratum mansit. Nam si lege.s sseculi accuvolatillia cceli.Et facta est vox ad eura : Surge.Pe- g gatores requirunt, quanto magis ecclesiasticae retre, occide et manduca. Ait autem Petrus : Absit,
gulai. Docent enim terrestria et humana, quaj sint
Domine,quianunquam mandacavi omne commune ecclesiastica atque ccelestia.
et immundum 1 Bt vox iterum secundo ad eum :
III.
Quod Deus purificavit.tu oommune ne dixeris. IIoc
De accusationibus omnium comprovincialium.
autem factum est per ter. Et statim vas receptum
De accusationibus vero comprovincialibus ita
legituresse statutum 81 : Si quis super quibuslibet
est in ccelum **.
criminibus quemlibet clericum pulsandum eredideII.
rit, in provincia, in qua con9istit ille qui pulsatur,
De accusationibus episcoporum el clericorum.
sua9 exerceat actiones, 3S nec aestimet 3' eum alibi
aut
longius ad judicium protrahendum l0. Illi vero
De accusationibus ergo clericorum.super quibus
qui
pulsatus
fuerit, si judicem suspectum habuerit,
consulti sumus, quia omnes eorum accusationes
difficile est ad sedem apoetolicam deferre, finitiva liceat appellare. Caveant etiam judices Ecolesioe,
episcoporum tantum judicia huc deferantar.ul hu- ne absente eo cujus causa ventilatur, sentenliam
jus sancta; sedis auctoritate (ininntur,sictit ab apo- proferant, quia irrita erit, imo etiam et causam in
stolia eorumquesuccessoribus.multorum consensu n synodo pro facto dabunt.41 Proditoris vero nec caepiscoporum, jam deflnitum est. S1 Nec in eorum
lumnia, nec vox audiatur. Nemo enim debitorem
amplius
potest cognoscere, quam illo, qui injuecclediis alii aut praeponantur, aut ordioentur, anriam ejusque sustinuit nequitiam.Oppressus namtequam hic eorum juste terminentur negotia.
38 Quoniam quamvisliceat apud provinciales elme- que ab omnibus in cunctis subveniatur causis.
llaec omnia summopere sunt attendenda. Nec critropolitanos atque primates eorum ventilare accusationes vel crimicationes, non tamen licet diffi- minatio minorum, quanta roagis episcoporura, fanire secus quam praedictum est. Ileliquorum vero cile est recipienda, dicente Domino : Non sequeclericorum causas apud provinciales et metropoli- ris turbasadfaciendum malum '. Et alibi : Non
tanos ac primates, et ventilareet juste Gnire licet. suscipias vocem mendacii ". Et in Paralipome* Judicantem tamen oportet cuncta rimari 30 (53), non legitur : Omnia corda scrutatur Dominus,et
et ordinem rerum plenaiuquisitione discutere, in- omnem cogitationem novit. Homo vero videt in
lerrogandi ac proponendi, adjiciendique praabita facie, Deus autem in corde **. Et alibi scriptum
patientia ab eo,ut ibi actioambarum partium liini- est : Non polest humano condemnari examine,
>* Gen. i, 31. Matth. xv, 11. " Act. x, 9-16. " can. 4 cono. Sardicensis. * V*!;. . :
Quamvis liceat. 930, q- 5, cam 30 : Judicantem oportet, ubi plura Ant. Contius. 30 Cod. Theod. lib. n,
tit. 18, congt. 1- 3 limala. 3 Hadr. coll. 24. 33 Aniani interpretalio ad imp. Conet.
3, q. 6 : /duax non modirz. 3 Felix Il.ep. \, c. 20 ; 2, q.l : Nikil contra. " Ambrosiaeler in 1 Cor. v. " A Sixto
papaex Gratiano 3, q. 6 : Si auis clericus ; ex Ivone part. vi, c. 318; ab Eleutherio. et cap.32 a felice.
Habd. 38 Hadr. coll. 8. Anianus ad Novellam Valentiniani et Marciani neminem exhiben, etc i,
quaest. 9 : Caveant judices. 3 Gratianus, existimet. Haro. * Gratianus, pertrahendum. Hard.
Vide
cod. Theod. et Aniani iuterpretationes. *s Exod. xxni, 2. *3 Ibid., 1. ** I Paral. xxvin, 9.
(53) Judicantem tamen oportet c.uncta rimari. Horum verborum argumento post Contium etiam Baronius, hanc epistolam existimavit essc oorruplam
et adulteram, quod ea,qu' de judiciis in ipsa scribuntur, ex constitutione Constantini et interpretatione ad eam opposita, qu;e in cod. Theod. lib. u,
De judiciis, exstat, superaddila, exscripta et huo
translata vidcantur.(6) Sed cum eadem infra in epistola decretali Julii papn ad orientales, cap 31, et
(6) Errat hic quoque Binius, ui pluribus alii docent.

in canonibus Adriani cap. 26, verbis prope iisdem


referatur. ideoque ipso cod. Theodosiano, qui post
tempora Julii papas compilatus eBt.antiquiorasint;
manile9to congtat hanc de judiciis constitutionem
ab Eleutherio Julium.(e) a Julio Theodosium,adeoque a pontilicibu9imperatorem;non contra abimperatore ponlificem hHnc aliasque sirailesconstitutiones mutuasse et accepiase. Et consequenter hao
de causa non modo non velut spurium et illegiti
() Hanc priusaponlificescriptam probare oportebat.

1143

ELEUTHERII PAPjE EPISTOLjE.

U44

quem Deus suo reservavit judicio*5. Igitur omne A slrum rege Britanniie regnum. Vicarins vero Dei
estis in regno juxta Prophetam regem : Domini
pondus,etcircumstantiaadversariorumnocumenta,
per patientiam, fralre, comprimere satagite ;. est terra et plenitudo ejus, orbis terrarum.et ani scientes quia subversi sunt hujusmodi, et delin- versi qui habitant in eo ,b ; etrursum juxtaProquunt proprio ore damnati *'. Quia qui fratres phetam regem : Dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem ; propterea unxit te Deus, Deus tuus,oleo
accusant vel infestant, non eos diligunt, sed magis negligunt,et peccant, dicente Apostolo : <> Dile- lietitiae pree consortibus luis M ; et rursum juxla
ctio proximi malum non operatur *'. Et alibi : Prophetam regem : Deus judicium tuum 51,
etc. Non enim dixit judicium.neqne justitiaraCa Qui non diligit fratrem suum,quem videt, Deum
quem non vidnt, quomodo potest diligere ** ?
saris.
Nos *' enim humiles corde, ad ea qu recta sunt,
Filii enim regis gentes Christianaj, et populi readjutore Domino, sapienter vinculo charitatis vo- gni sunt, qui sub vestra protectione et pace inrebiscum sumus constricti, et religionem catboligno degunt, et consistunt juxta Evangelium :
cam in omnibus fortiter defensantes, improbis
Quernadmodum gallinacongregatpullos sub alis
probe resistere non negligimus. Unde dictum est : M. Gentes vero regni Britanniee et populi regni
M Negligere enim cum possis deturbare 51 perverB sunt ; quos divisos debetis in unum ad concordiam
sos, nihil aliud est quam fovere. Nec caret scru- et pacem, et ad fldem, et ad legem Christi, et ad
pulo societatis occultae, qui manifesto facinoris
sanctam Ecclesiam congregare, revocare, fovere,
desinit obviare. Hujus rei gratia universalis vobis
manu tenere, protegere, tegere, et ab injuriosis et
a Christo Jesu (54) commissa est Ecclesia, ut pro
maliliosis et ab inimicis semper defendere.
omnibus laboretis, el cunclis opem ferre non negli Va? regno cujus rex puer est, et cujus prineigatis. Frater autemfratremadjuvansexaltabitur,
pes mane comedunt M. Non voco regem, propter
et allidens dissipabitur H. Quapropter relevate
parvam et minirnam statem,sed propler stultitiam
semper oppressos, corripite inquietos, ut zizania
et iniquitatem et insanitatem, juxta Prophetam reDominicam messem non possit suffocare.
Data v Idus Julii, Paterno ' et Bradua viris cla- gem : Viri sanguinum, et dolosi non dimidiabunt dies suos ,0, etc. Per comcstionem intellirissimis consulibus **.
gimus gulam, per gulam luxuriam, per luxuriam
EPISTOLA II (55).
omnia turpia, et perversa, et mala, juxta SalomoRESCBIPTUM AD LUCIUM BWTiNNL*: REGEM ,
nem rrgcm : In malcvolam animam non iutroQuomodo gerere se debeat in regno Britannix.
ibit sapientia,nec habitabit in corpore subdito pecPetiistis a nobis leges Romanas et Caesaris vobis
transmitti,quibus in regno Britanniseuli voluistis. C catis 61.
Leges Romanas etCajsarissemperreprobare possumus.legem Deinequaquam.Suscepistis enim nuper
miseratione divina in regno Britannia; legem et fidem Christi. Habetis penea vos in regno utramque
paginam ; ex illis Dei gratia per consilium regni
vestri sume legem, el per illam Dei patientia ve-

Rex dicitur a regendo, non a regno. Rex eris,


dum bene regis ; quod nisi feceris, nomen regis
non in te constabit, et nomen regis perdes : quod
absit I Det vobis omnipotens Deus regnam Britannise sic regere, ut possis cum eo regnare in aaternum, cujus vicarius estisin regno prasdicto.
48 Const. M. ad PP. Nicaanos in col. Hadr. c. 51 et 66 ex edit. Ant. Aug. *' Tit. iu, 41. 41 Rom. xm,
10. " I Joan. iv, 20. *9 Victor.ep. Carthag. ad Theodorum papam, Con. Later. sub S. Martino consult. 2, anno 649. 50 Felix III, ep. 1. " perturbare. ** Prov. xvm, 9. M Materno. ** Anno 185,
Eleuth. Coss. Triarius Maternus et Aurehus Bradua. 5 Psal. xxm, 1. M Psal. xuv, 8. " Pnllxxi, 1. 8 Malth. xxin, 39. M Eccle. x, 16. Psal. liv, 24. 61 Sap. i, 4.

mum partum Bcclesisa respuendum,sed potius tanquam matris germanaj fetum germanum plurimis
posterorumpontilicum scriplisquasi filiorum vultibus simillimum, ab injuriis inirnicorum vindicatum obviis amplexibus esse acceptandum et fovendum. Sev. Bin.
(54) Hujus ret gratia universalis vobis a Chrislo
Jesu. Id est dum haaretici, quorum hoc tempore
magnus numerus erat,universam Ecclesiam oppugnant,non modo episcopis.sed unicuique Christianoejusdefendendajcuraetstudiumdemandatasunt;
omnibus enim nobis a Deo prxceptum est, Bccle.
cap. iv,ut pro veritate ac justitia usque ad mortem
certemus. Nec ob eam causam confunditur ordo

hierarchicus a Christo in Ecclesia institutus. Nam


sicutquodlibetmembrumcorporis suo munerefongens pro toto corpore laborare dicitur, adeo ut hac
ex parte totius corporis.non partis tantum curaabsque capitis injuria illi commissamerito dicipossit;
eadem ralione dixit Eleutherius pontifex, omuibus
ct singulis membris jure meritoque uuiversalisEcclesiio curam commissam.Novantes^ergo hunclocum male intelligentes, ante vicloriam triumphum
canunt. Vide Turrianum, cap. 9, lib. n, Pro epist.
ponlif. Id.
(55) Produxit Usserius De Britan. Eccles. primor.
cap. 0, sed gpuriam judicat Coustant. in append.ad
tom. I Epist. Rom. pont. pag. 22.

S. MELITO
SARDIUM IN ASIA EPISCOPUS
NOTITIA ET FRAGMENTA
(Carolus Chrislianus Woog, De Medilone,Sardium in Asia episcopo ; Dissertatio I, De vita et meritis S. Melitonis Lipsiaa 1744 ; Dissertatio IF, DescriptisS. 4feZifonM,cumfragmentiseorumdeua,Lipsiee 175l,in-4).

I
DE 8. MELITIONIS VITA ET MERITIS.
lnstitulum.
Inter praecipua saeculi post Christutn natura secundi Ecclesiae ornamenta haud ultimuralocum meretur
sanctus Melilo, Sardium in Asia episcopus, vir vitae sanctitate, praeclara eruditione, mascula Christianae
religionis defensione, dliisque in Ecclesiam meritis longe celebratissimus ; utpole quem Graeci Latinique
Patres, primi, medii, postretni, amice conspirantes,et pia quadam veluti aemulatione laudibus extuierunt,
posteritatique venerabilem reddiderunt. Cogitans itaque quodnam potissimum argumentum hoc meletemate tractandum deligerem, cum inter alia et menti metesese offerret Melito, de eo etiam exponere non
mullum haesitavi, sed eo citius inii consilium, tum quod magna utique viri hujus in rem Christianam
inprita esse cognoscebam, a netnine, quantura sciam ego, peculiari schediasmate enarrata ; tum quod sic
occasio mihi efflorescit anecdotorum nonnullorum, quorum in itinere meo condus fui, promum nunc
agendi.atque beati hujus Patris fragmentaquaedam inlucem protrahendi, in quaevolvens praeslantissimos
Bodleianae potissimum bibliothecaecodices forte incidi. Opcrae hinc pretium me facturum credo, si omnia
quae de Melitonis vita, scriptis et meritis reperire datum fuit, in unum congessero. Utautem ordine pertractentur omnia, de noraine, patria, genere et aelate ejus, qua claruit, quaedam primo statim loco in mediutn proferam; deinde de ejus ingenio, eruditione, castimonia, aliisque virtutibus, itemquo de ejue,
quo divinilus exornatuB fuit prophetiaedono agam.Porro desedata per ejus apologiam sub Marco Aurelio
et Lucio Vero imperatoribus Christianorum vexatione, de EcclesiaaLaodicenae reddita pace, deitineribus
variis, ejusque circa Canonem, Veteris potissimum Testamenti, cura, uno verbo de ejus in Ecclesiam
meritis largus dicendorum campus sese mihi offert. Longus scriptorum a Melitone exaratorum catalogus,
quem Hieronymus, Eusebius, Rufinus, Nicephorus exhibuerunt, nostram quoque merebitur diligentiam.
In primis autem in colligendisviri hujus sanctissimi fragmentis sedulus ero,quorum etiamquaedamhactenustypis nondum exscripta adjiciara.Tandemquede haeresi,quaenb eo nomen, utinvulgus creditur,sortita est, dicam, eumque ex haereticorum indice eximere allaborabo. Ut in pauca me contraham, ad tria
haeo capita omnem tractalionem revocabo : Prirnum Melilonis vitam meritaquc narrabit.Iu allero scripta
ejus recensebunlur atque fragmentorum binc inde exstantium diligens instituetur spicilegiutn.Tandemque
ultimo loco de Melitonianorum baeresi agetur. Cum sub manibus et praeter spem creverit elaboratio, ne
lecturis nimis longa tractatio nauseam moveat, moleque sua iaborare videatur dissertatio nostra, percurrendum campum in stadia dispescere liceat, et hac vice de Melitonis tanturamodo vita exponere,
eumque ut apprime doctum, virtutibus unum omnium sui temporis maxime flurenlein, et de Ecclesia
Dei egregie merentem sistere; reliquaautem alii propediem insecuturaB dissertationi reservare. Benevolum autem Lectorem majorem in modum rogo atque obtestor, ut conaminibus meis faveat, tenuemque
buncce laborera aequi bonique consulat.
I. Dc Melitonis nomine observatio.
Circa ipsum Melitonis noinen statim in limine tractationis nostrae nonnulla erunt adnotanda el observatio quoedam grammatiea praemiltenda erit, quae, utut levis momenti res multis videri possit, silentio
tamen vel ideo nan preetereunda mihi videtur, quod, cum a quibusdam fuerit neglecta, errorem peperit
in quem eruditorum nonnulli sese induci passi fuerunt, et qui confusionis muitarumque tricarum parens

1147

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

1148

facile exsistere potest. Scilicet in Latine reddendo nostri confessoris nomine, quod origine Graecnm est
el MeXfxov audit, diversee diversorum inveniuntur sententiffi. Aliis enim Melitus, aliis Miletur vel Hikto,
aliis Meliton, aliis denique Melilo effertur. Quaeritur itaque quaenam formalio alteri sit prajferenda, et
qua potissin. um terminatione nomen istud Latine veniat? Facilis admodum ad hanc quaestionem erit responsio, dummodo et hiccommunem grammaticorum pharum sequi, neo ab analogia, seu simiiitudine
aliarum vocum recedere velimus. Omniaautem nomina propria insyllabamxwvapud Graecos desinentia,
Latinein xo finire analogia docet: sic v. c. nXdtwv, JIAoutojv Latine non dicuntur Platon aut Plutus, sed
potius Plato, Pluto ; hinc clarum quoque esse arbilror, MeXitiov Latine esse Melito. Recte itaque ab Halloixio (1) erroris arguuntur Petrus Equilinus et Philippus Bergomensis, quorum ille nostrum Melilum,
hic vero eumdem Milrtum, vel Miletonen vocavit. Hinc notandus quoque Philippus Labbeus (2), cui perinde est, sive Melitonis, sive Mileti uomine noster salutetur. Negare tamen non poseum hunc errorem
multis jamjara retro sseculis erratum, Melitonem que Latine Milelum quoque fuisse appellatum.Sic eoim
in codice antiquo satis, optim.Tque nota?, qui Parisiis in collegio Societatis Jesu Claromontano asservatur, quiqueMelitonis librum, Clavim dictum.conlinet, anterioris folii supremaparte haec lcguntur.eadem
qua codex integer manu exarata : Miletus, Asianus episcopus , hunc librum edidit , quem et congruo nomine
Clavim appellavit. Ct itaque Labbeus, si quidem errori antiquitas patrocinium afferre potest, excusaodua
quodammodo sit, quod nostrum quoque Miletum vocaverit.
II. Varii hoc nomine clan.
Non infrequens autem Melitonis in rerum gestarum monumenlisestnomen,nec nosterunice raemoris
posteiitatique illud tradidit, sed in sacris asque ac profanis annalibus occurrunt et alii eodem, velhaod
multum diverso nomine clari. Philippus Ferrarius (3), ordinis Servitarum generalis, vir omni eruditionia
genereinstructissimus, et de sanctorura potissimum Vitis, quorum nomina in Martyrologium Romanom
non fuerunt relala, egregie meritus, Melitonis cujusdam Sulcitani, in Sardinia episcopi, mentionemfacit,
asseritque se ex tabulis el monumentis Ccclesiae Sulcitanae habere testimonium hujusmodi Melitonis>
Sulci, seu Sulchi (4) in Sardinia episcopi et martyris, eumque primum hujus sedis praesidem statuit, et
Bonifacii, Calaritani episcopi discipulum. Cl. J. A. Fabricius (5), quid enim huuc latere potuit?
hujus quoque meminit, atque ad Hieronymi locum, ubi de nostro Melitone agitur, diligenter adnotavil,
eum cum Sulcitano minime esseconfundendum. In Actis Sanctoium (6), quae multis voluminibus Anlwerpiffi singulari J. Bollandi, Henschcnii, Papebroohii aliorumque cura inde ab anno 4643 prodierunt el
adliuo prodeunt, de Sulcitani hujus vita quae^am memorise mandantur. Ecclesia Laodicena ejusdem noininis etiam episcopum habuit, cujus passio sancti Joannis evangelistae oelebratur, quae Oxonis inter
codiees, quos indelebilis memoriffi vir Thomas Bodlffius bibliothecae publicae le^avit, manu&cripta exstat
(7), et quam J. Maria Florcutinius (8),et exeomodo memoratus Fabricius(9) typisexscribendam curaruot,
ast nescio ex quo codice, id tantum non ignoro, Beato Joanni Ernesto Grabio consilium fuisse deooo
illam,si supervixisset, excodice Anglicano edendi. Itaenim me docuerunt viri hujus optimi scheda;, posl
mortem ejus inter cimelia bibliolhecffi Bodleiane, ceu inter sidera relats, ibique diligenter aseervatae,
quas non sine insigni emolumento volutare clarissimorum custodum humanitas mihi concessit. De boc
Melitone Laodiueno, videnda utique sunl ea quae incomparabilis Fabricius (10) passim de eo annotavit.
Inter quadraginta martyres Sebastae in Armenia sub persecutiono Licinii A. C. 320, frigore enecatos, de
quibus Basilii Magni, Grcgorii Nysseni, Ephrem Syri, Gandentii Brixiensis aliorumque insignes exstant
orationes, oelebratur et Melitonis nomine unus, quartus a principio, prout ex Dolland ianis inter se collati*

(1) Inlllustrium Ecclesise Orientalis scriptorum, A. dinensis, quam Sam. Patrick, 1731, curavit.
qui sanciitate juxta et eruditione sstc. n floruerunt
(5) In Bibliotheca scriptorum ecclesiasticorum,
Vitis et documentis, fol. 838.
fol. 93.
(2) Qui in Nova Bibliotheca mss. librorum, sive
(6) Mensis April. tom. I, fol. il.
specimineantiquarumleclionumLatinarumetGree(7) VideCatalogoslibrorum manuscriptorumAocarum in iv partes tribularum, Parisiis 1653, 4", glise et Hiberniaein unum collectos et aTh. Hyde,
parte secunda, in qua biblica el theologica conti- bibliothecae Bodleianae protobibliothecario, Oxonie
nentur, pag. 21, ita : Clavis sacrse Scriptur,Mileto 1697, e tbeatroSheldoniauo duobusvoluminibuain
seu Melitone, Asiano, ut volunt, episcopo auctore.
fol. ediios, tom. I, p&g- 125, codice 2432, Bodlei.
(3) In Catalogogenerali sanctorum, qui non sunt F. 7. 4. 32, pag. 191, b, sq. Ejusdera fragmeota
in Murtyrologio Romano, Venetiis anno 1525, in
quaeduiu in Calen. 1'ulrum inveniuntur.Vide MontQu. ad Kalend. Aprilis.
taucon. Biblioth. Bibliothecarum p. 44, 142.
(4) Urbs Sardiniffi notissima, cujus apud veteres
(8) Ad Martyrologium vetus S. Hieronymi, pag'
frequens ocrurrit menlio.Miror Frid. Spanhemium
130.
in Geoyraphia sua sacra el ecclesiastica nullamejus
(9) In codice apocryphoN. T. parte m, pag. 604mentionera injecisse, cum tanien fuerit sedes epi(10) Citato lib. parte n, pag. 789,790, et in Biscopalis. Confer., si placet, Cellarii Geographiam bliotheca Grscca lib. v, cap. 1, sect. 2, 24, vol. ",
antiq. p. 5l,eJitionis,quae mihi ad inanus est, Lonpag. 485.

iU9

NOTITIA. I. DE VJTA S. MELITIONIS.

1150

catalogis eorum nomina retulit Theodoricus Ruinartus (11). Hio martyrii hujusactis ita teslantibus, eo
in primis nomine pra reliquis memoriam meruit,quod eummater sua,timens ne in cruciatibus dcficerct,
viriii animo cohortata est hunc in modum : Fili, modicum sustine, ecce Cbristus ad januam slatadjuvans te. Perfice cum tuL conlubernalibus iterbeatum ne unus desis illorum choro ! > Et curn seeviliae
ministri reliquoruin jam mortuorum corpora plaustris imposita ad comburendum deportarent.huno vero
Meiitonem prope exnnimem relinquerent, mater ejus currum quanta poterut celeritate prosecuta, filium
humeris suis gestalum in currum injecitipsa, ut, quorum fuerat particeps pcenao, eorum et socius essct
gloriae, nec reliquis serius marlyrii cnrona a Domino exornaretur. Celeberrimus Nicolaus Lloydias (42),
collegii Wadhami in academia Oxoniensi socius, Melitonis cujusdam meminit,qui de familiis Atheniensium commenUrium fecit, a Valerio Harpocratione (13), rhetore Alexandrino, commemoratum, ast frustra abs me apud Fabricium in Bibliotheca Grxca, et ap. G. I. Vosslum in opere Le kisttricis Grsecis
quaesitum. Arte quoque medica olim clarum fuisse quemdam Melitonem me non nescire facit 6 itavu,
Bealus J. A. Fabricius(14), qui in veterum medicorum, quem magnaindustrta elaboravit, Blencho euo,
hujus quoque nomen retulit, eumque Galeno (15), communi medicorum parcnti, laudibus fuisse commemoratum observavit. Inter Socratis porro accusatores Melitus nomine unusfuit,Xenophonle (16),Diogen.
Laertio (17), Tatiano (18), aliisque ita testantibus. Orator bic exstitit atque poela ; oomoediarum eeque ao
tragcediarum conditor, accusato tamen Socrate quam scriplis suis notior. Frigido enim atque perplexo
dicendi genere laboravit. Hino Aristophanes(19), to epXaTTo9paTTo<pXaTT<58paT comioi cujusdara perstringens, ex Meliti obliquis modis illud desumptum putat:
Ourot; S' aito itavrouv fifev tpepei itopviSfiuv
ZxoXtov (20) MeXtTou.
3 ed hio ab omnibus meretriculis sumpsit modos obliquos Meliti. Suidae (21) hino atque Biseto (22)
ut alios jam taceam, tyuxp^ ^ Tfi t0"iet vocari suevit. Meletios quamplurimos rerum in Eccle&ia Dei,
gestarum monumenta celebrant; lectoris autem palienlia abulerer, si eosomnes viritim enumerare vellem. Patiatur itaque potiussead prffistantissimum Fabricium (23) ablegari, qui, ut in aliis omne semper
punctum fert, ita ethac in re itoXXiov avxijioc oiXXuiv conferri meretur.Hoo saltem vel Iribus adhucverbis
addereliceat, Homerum carmine suoMelitidem quemdam nobilitasse,cujus stultitia inproverbiumabiit :
Melitide stultior (24).
(11) In Aclis primorum martyrum sinceris et sele- A. (20) xoXi<5v erat carmen quoddam convivale,
clU p. 521, edit. secundae, qua Amstel. 1713 in fol.
quod gesla fortium virorum complectebatur, atque
prodiit. Ubi contra Henr.Dodwelium multis dispu- a primo cani cceptum, non a secundo, sed ultro
tat, qui in Dissertationum suarum Cyprianicarum
citroque ordine tortuoso excipiebatur : a oxoXio';
11, quee de paucitate martyrum agit, 91, pag,540,
obliquus, toriuosus. Confer Scholia ad Aristophanis
post aliquot de Licinii persecutione praemissa, haeo cit. loc. SxoXid, ottwo 81 XereTai, 8ta t6 (jlt^ xt'
subjungit : Caveant itaque fabulatores, ne quos euQu uiXitetrBai, aXXi ux.oXiu);. Eustathius.
alios sub Licinio martyres faciant.praeterquamepi(21) In Lexico, vocibus MeXito? el ExoX-.a.
scopos. Eorumdem marlyrum memoria in vcteri
(22) In Schohis od Arisloph. UpoetpTjTxi 6'ti Tpa^
Martyrologio Romano, et in Adone ad 11 Martii,in Ytxo; ""1^5 6 MeXtTo;, Outo<; 8e itrttv 6 EtoxpxTTi
aliie autem ad 9 ejusdem mensis adnotata est.
Ypail/auevbt; xtouojSeTTat 8e xai tbt; ^uYjsot; ev x-?i
(12) Qui Caroli Stephani Dklionarium hisloricum,
itotrjtjei xai u irovTjpot; tov Toinov.
opus admodum utile etapprime necessarium, sub
(23) Qui prseterMeletium Meletinum alios decem
incudem revocavit, innumerisque locis ita auxit,ct commemorat in Biblioth. Gr. lib. v, cap. 24, vol.
emaculavit, ut novus ac plane alius videri possit VIII, pag. 403 et sqq. Prajter hos undecim a Fabriliber. In Dictionario historicogeographico-poelico, cio 1. c. laudatos, recentiores adhuc nonnulli comquod in forma majori Londini prodiit an. 16815,
memorantur a Demetrio Procopio, Macedone Moparte prima, voce Melito.
schopolita in Succmcla erudilorum Grzecorum supe(13) Vixii circa annura 360, atqueex optimis au- rioris el prxsenlis sxculi recensione, quam anno
ctoribus consarcinavit Lexicon Grascum in decem R hujus aevi vicesimo conscripsit, atque Bucuresto
oratores, a Manutio, Valesio, Maussaco, Gronovio
transmisitubiqueterrarumcelebratissimoFabricio,
editum. De Melitone mentio fit voce Ka8oeT6t;.
qui eam quoque in Biblictheca sua Gr. vol. XI, p.
(14) In Bibliolheca Grxca lib. vi, cap. 9, 4, vol. 770,etseqq. cum vereione Latinaedidit.Hosinteret
XIII, p. 329.
Meletium Pigam, et Syrigum inveni, quorum vi(15) In Medicamenlis xata vev), lib. vi et vn, ci- tas ex inslituto ante Procopium quoque dedit Kutante Fabricio.
seb. Renaudotius in Observationibusad Gennadiiet
(16) In SuixpaTou; aroXoYt" itpo; tou; Atxx- aliorum recentiorum Grsacorum De sacramento
a-it, Het 12, pag. 273, tomi IV Operum, quss eucharistise homilias, Parisiis 1709, pag. 91 et
Oxoniae etheatroSheldoniano V voluminibus in-8,
151.
prodierunt Grece et Laline cura Eduardi Welsii.
(24) Hio jam eversa Troja, Priamo auxilium la(17) De Vitis, dogmalibus et apophthegmatibus
turus venisse legitur, ut meminit Eustathius deciclarorum philosophorum Hb, n, p. 113, edit.quam mum Odyssex librum enarrans. Num^rare supra
Ilenr. Stephanus 1583, in-8, cum notis Isaaci Caquinque non poluisse porro dicitur, ductaque uxosauboni curavit.
re, novam nuplam non atiigisee, vcritus ne ipsum
(18) In Oralione ad Grxcos, 5, pag. 12, edit. illa accusarct apud matrem.Aristophanesin Bdtpapraeslanlissim Oxoniensis, in theatro Sheld.lTOO, v_ott; act. iv, sc. 1, inter fatuos eum numeravil ,
in-8. Studio Willhelmi Wortb, A. M. concinnate.
quod et a Luciano, Suida, Apuleio, plurimisque co(19) In Ba-pa//j'.; act. v, scen. 2, pag. 164, cd. micisfactum fuisse observavit Desider. Erasmus in
Kusteri. Amstel., 1710, fol.
Adagiorum Chiliad. in stupidos, p. m. 1023.. H<ec

1131

S. MELITO SARDIUM El>lSCOPUS.

UH
III. Scriptores de Melitone conferendi.
ili, quotquot nominavi, omnes nominum quadam intcr se affinitate tenentur. Ast dummodo a nostro
sedulo seoernantur, nihil negotii amplius mihi facessent, de Melitone unice acturo, qui superaddito cognomine Asianiet Sardsnsis, vel Rectius Sardiani ab hisce omnibus divereus esse atque distingui s<Ml.
Hujus nomen celebrandi, menioriamque conservandi studio haud pauci veterum fuerunt incensi ; et ut
statim paleat, quanlum sui saeculi lumen exstiterit, liceat hic saltem nominare scriptores antiquos, quoa
suisuarumque virtutum eximiarum nactus est laudatores. Bx illa ipsa, qua vixit aetale, nobilissimorum
scriptorum deprehendi trigam, qui ejus fecernnt mentionem. Polycratem (25) scilicet, Ephesi episcopum
et totius Asiaa primatem, qui in sua ad Viclorem Romanum epistola synodica, Melitonis meminit, ejutque honorificentissimam memoriam injecit, Clementem porro Alexandrinum (26), aique Terlullit
num (27). Saeculo sequente Origenes Melitonis nostri menlionem fecit, ejusque nonnulla dognvita, si
Theodoreto (28) fides est habenda, retulit Ecolesiae orthodoxae suspecta.Sa^culo quarto omniumoptioiede
Melitonis Domine meruit Eusebius (29) Caesariensis in Palaestina episcopus, qui non modo crebramlaudibusque semper plenam ejus injecit mentionem, sed et ejusdem auro quovis chariora fragmenta qusdam nobis conservavit auctor hac in re plane classicus atque cum ejus interprete Rutfino (30) atque
oontinuatore Hieronymo (31) prae reliquis evolvendus. Eodem adhuc aevo commemoratur quoque
Augustino (32), et Chronici Alexandrini auctori ignoto (33), cujus tamen aetatem in hoc saeeulum
mihi referre liceat, auctoritate Caroli du Fresne (34) maxime commoto. Nec Gennadius Massiliensis
(35), qui saec. v floruit, nec Anastasius Sinaita (36), insequenti saeculo clarus, nec Venerabilis Beda
proverbia : Mcopixepo; MeXixISou MeXtxiSTjv f[ K<5- A brica usque ad a. C. ?26, contexuit, continuavit,
poiSov o?'ei |jie irpo; flecov ; Melitidem aut Corcebum Melilonisque vitam, laudes et scriptorum catalome putas per deos ?
gum dedit in libro De illustribus Ecclesix scriptoribus, sive Catalogo scriptorum ecclesiasticorum, qui
(25) De eo vide Eusebium Histor. ecclesiast. lib.
v, cap. 23, p. 243, edit. Cantabrigiensis, quam Operum ejustomo IV, parte n, exstat fol. 110, ediGuil. Reading 1720 curavil. Claruit circa annum tionis Benedictinorum, quxMartianaei cura Pari106 et inter episcopos sui temporis ob doctrinam
siis, 1703, seq. V volum. lucem vidit, et apud Faet gravitatem, celeberrimus habebatur. Occasione bricium in Bibliotheca ecclesiastica, fol.93.
controversiee Paschalis inter Ecclesiam Occidenta(32) De hxresibus cap. 76. Ast baercsim hane beleni et Orientalem tunc agitataB.synodum episcopo- nigne interpretatur atque excusat, ibid., cap. 86 et
rum Asianorurn convocavit, quorum etiam nomine, alibi quoque, De Genesi ad litteram, lib. x, cap.
aetate multum jam provectua,luculentissimamscri- 25.
psit epistolam d Viclorem et ad Romanas urbis
(33) Ad Olympiadis ccxxxvi annum secundum,
Ecclesiam, cujus aureum fragmentum nobis serva- indictionem tertiam, pag. 258 edit. Parisinse:etin
vit Euseb. //. S. lib. v, cap. 24, pag. 24 1.
Corpore scriptorum historise Bysanlinx, editionis
(26) Hic in libro deperdito, quem de Paschate Venetae tomo III, pag. 206. Hoc opus, quod obiter
conscripsit, operis cujusdara Melitonis de eodem bic monere liceat, diversimode citatur; primum
argumento elaborati meminisse dicitur Eusebio //. Faslorum Siculorum nomine, deinde Chronicse temporum epitomes titulo insigniebatur, Leunclavio et
S. lib. iv, cap. 26, pag. 18*.
(27) In Beptem quos pro Montano adversus Eccle- g Daniel. Papebrochio Annalium Constantinopolitanosiam scripsitlibris,quiquidem aetatem nostram non rum nominevenit; Mntth. Raderus, S. I. iemniate
tulerunt. Fragmentum autem et de Melitone hono- Chronici Alexandrini istud edidit. In Corpore Birificum judicium ex iis nobis servavit suoque Ca- zantino autem hoc frontispicio exstat: Uasyi^
talogo scriptorum ecclesiasticorum inseruit Hiero- seu Chronicon Paschale a munrio condito ad Henymus.
raclii imp. annura vicesimum, juxta editionem Ca(28) Quaestione 20 in Genesin, tom. I Opp., pag. roli du Fresne, dominus du Cnnge, qui post Ra21, edit. pnestantissimae, quam superioris stec.an- derum denuoParisiis 1688, fol., illud prodire fecit,
no 42 Parisiis quatuor volum. in fol. dedit Jac.
novamque Lalinam versionem,notas cbronologicas
Sirmundus, FrontonisDucaeiadjutus laboribus,ubi ethistoricas una cum praefatione eruditissima adOrigenis adducit verba,quibus Melitonem iis accen- jecit, inquaprsster historiam hujus Cbronici de
set, qui imaginem Dei in corpore hominum consialiis quoque maxirai momenti argumentis exposuit.
stere affirmabant,aitque eum Commentarium reliCfetoroquin in hoc ipso Chronico exhibetur qnoqne
quisse Hspi xou evc7io(jiaTov elivai xov 6eov, de eo,
fragmentum quoddam, nescio e quo Melitoois
quod Deus sit corporeus pieXT) -pp eou ivojjia^dJibro.
pLeva euolncovtec, x, t. a., membra enim Det appel(34) Quinon unum hujus operis cxstitisse putat
lala cum xnveniuni, elc. De quo pluribus infra auctorem, eumque qui ab anno Constantii 17opus
agam.
ad Heraclium usque perduxit, continuatoremetin(29) In Chronico lib. posteriore ad Olympiadem terpolatorem fuisse censet, atque colligit, pritnum
ccxxxvn, p. 169, edit. Scaliger, Amst. 1658, pari- C Paschalii auctorem vixisse circa tempora Constanter ac in Hist. eccles. lib. iv, cap. 13, 21 et 26; tii, quibus adhuc vigebat de paschalis festivitatis
lib. v, cap. 24 et 28. Preeter duoMelitonis fragmendie controversia. Vide ejus praefationem.
ta, alterum ex Apotogia, alterum ex ejus libro De
(35) De dogmalibus ecclesiastids cap. 4, pag. 4.
paschate, exhibuit quoque scriptorum ab eo con- Edit. Elmenhorstii. Hamb. 1614, 4.
signatorum exactum catalogura.
(36) In '08tjy<i> seu Duce vx, adversus AcephaUs,
(20) Qui decem Historim ecclesiaslicx libros in cap. 13, pag. 260, quem librum Graec. Lat. edidil
Lalinam Hnguam translulit libere, additis detra- Jac. Gretserus Ingolstadii 1606, in-4. Egregium
ctis multis, dimidio libri octavi omisso,decimo vix
queradam locum ex Melitonis libro Hep! trap"tacto, ut adeo ex x Eusebii libris novem fecerit, aeoj; Xpitrcou atlert de humanitate et divimtalt
quibus duos de suo adjecit. Evolvendus iisdem ac Jesu Christi. Insigne hoc fragmentum ab Halloixio
Eusebius locis.
non fuit allegatum. J. Clerico in BibliotMqut
(31) Hic Chronicon, quod Eusebius a mundi fa-> chois. tom. XXVI, et in Hist. cccUs,, pag. 561,

U53

NOTITIA. 1. DE VITA S. MELITONIS.

H54

(37),Hayrao Ilalberstadiensis (38),nec denique Nicephorus Calistus (39),saeculi decimi quarti Historiee ecclesiasticseconditorhaud ignobilis,Melitonis nostri nomenlaudesquereticuerunt.Hi exsuperiori aetatemihi
innotuerunt scriptoresde beatoisto Patrepotissimumevolvendi; astquae et quantanominalsiquealaudatis
laudari demura laus est, noslro utique singulari hoc cedere poiest honori, quod tottamque insignes famso suk babuerit statores atque praecones. Imo vel exinde saltem unumquemque augurari statim posse
arbitror, quanta ejus in reinpublicara Christianam fuerint merita. Equidem deprehendi anonnullisinter
scriptores veteres de Mehtonis vila conferendos provocari etiam ad Flavium Dextrum, gente llispanum,
et imperii Orientalis praefectum preetorium, qui saeculoquarto claruit atque Chronicon quoddam texuit a
nato Christo ad annum 330 deductum. Ast ejus vel idco nullatn injeci mentionem, tum quod ad manus
meas opus ipsum non pervenerit; tura quodin aprico sit, Chrcnicon,quod hodiesubejus nominecircumfertur, quodque Fr. Bivarius Cistriensis in lucem protraxit (40), amplissimis commentariis illustravit,
appendice ct binis upologiis rnunivit,opus esse supposititium,supcriore demum saeculo excerebro notissimi falsarii llieronvmi Homani de la Huiguera conficlum, qui Cistriensi fumum vendidit, ita ut ille,umbram pro Junone captans, magno conamine nihil egisse jure sit censendus. Inter recentiores, quorum
opera potissimum usus sum, praeter Caveum (41), cujus De scriptoribus ecclesiasticis liber, censente
Pfaffio (42), manuale historiae sacra? sludiosi esse debet, Sixtum Senensem (43), Trithemium (44), Tillemontium (45), du rinium(46), Natalem Alexandrum (47),Papebrochiumet Bollandum (48), Iltigium(49),
Weismannum (50), Dodwellum (51), Nic. le Nourry (52), Wilh. Whistonum (53), Nathan.Lnrdnerum(54),
aliosque,evolvendus est in primis Halloixius (55;, qui omnium optime de eoegit,reliquisque palmarafacile praeripuil. Plura qui desiderat, adeat Fabricium (56), quem norainasso laudasse est, qui suo, quo
solet, modo, cruditissimeet copiose auctorum de Melitone evolvendorum dedit catalogum.
IV. De Melitonis patria.
Nominatis ilaque scriptoribus,qui Melitonis nostri mentionem injecerunl,et indicatis sic simul fontibus
ex quibus hanc nostram derivabimus narrationem, in ipsam ejus patriam nuncinquiraraus. Tulil autem
hunc palmitem Asia, ex qua secundo pust Chrislum natum aevo prtestantissimi viri atquede EcclesiaDei
optime merenles prodierunt potissimum, quemadmodum saeculo sequenti Africa eorum ditissimum mapreeconceptasuacontradivinitatemChristiopinione A ". caP- * 30. 31, 32, pag. 37 ; cap. 2, 2. pag.
hic locus interpolalus videtur, quem lamen infra
79; cap. 7, 31, pag. 328. Idem De hairesiarehis
contra eum pariter ac Guil. Whistonum vindicare sevi apostolici, sect. n, cap. 11 , pag. 176, et in Apallaborabo.
pendice pag. 83.
(37) Retractact. in Acta aposlol., cap. 8 et 13.
(50) In Introductiom in mernorabitia ecclesiastica
(38) Hislor. eccles. lib. iv, cap. 22, pag. 44, hist. eciies. N. T., lom. 1, pag. 114 et 133.
edit. Belmestad. 1671 ; cura Joach J. Mnderi.
(51) In dissertationibus Cyprianicis, quaB Oxo(39) Histor. eccles. lib. iv, cap. iO integro, Ope- niae separatim 1684 prodierunt pag. 265. Easdem
rum qus Frontonis Duccei industria duobus vnl. in Cypriani sua editione simul cudi feeit J. Fellus
in-fol. Parisiis 1630 prodierunt, tom. I, pag. 294 episcopus Oxoniensis, Oxonii 1682, fol.
seqq.
(52) In excellentissimo et rarissimo opere, quod
(40) Lugduni 1627, fol. Vid. Cave Hisl. htt., Apparatum ad Bibliothecam fatrum maximam inpag. m. 181, b.
scripsit, quodque duobus voluminibus in fol. Pari(41) In Scriptorum ecclesiasticorum Historia lit- siis 1703 prodiit, lib. n, diss. 5, cap. 5, pag. 558.
teraria, fol. 4i, edit. Coloniae Allobrogum 1720,
(53) In the Disserlation upon the Episloles of
qus id habet praecipui ei commoditatis, ut, quae lgnatius, quaB tom.I Christianismi primilivi, the
duobus anteadistincta tomis prodierat, uno volu- primilive Christianity revivd, exstal pag. 65,66.
mine tantum sistatur, relatis singulis articulis po- Et in Ihe Accounl of ihe Faith of the first Centuries,
sterioris partis, quae Henr. Wartoni supplementa pag. 61, 69, 9i, 120, 123, 184, 266, 283. Ejusdem
continet.in suam sedem.ln Angliacurabeati Water- r libri tomo IV, Whistonus Arianae, quam amplexus
Jandi nova prodit hu.jus libri editio tomis duobus,
est, de divinitate Christi sentenliae non modo, sed
quorum prirnus jam iucem vidit,alter verooperain
et hypothesi suhs longiores Ignatii cpistolas genuiTheatro Sheldoniano adbuo exercel. Caveus franas esse, ex fragmentis Melitonis patrooinium afgmentumex Anastasio Sin. primus produxit.
ferre conatus est.
(42) In Institutionibus hisiorix ecclesiuslicse, pag.
(54) In libro Anglico, qui 5 vol. Londini 1730,
7, edit. secunda?.
1740, in 8, hoc frontispicio prodiit : The credibilily
(43) Bibliolhecse sacrx lib. i, pag. 5, edit. Paris.
of the Oospel History, part n, vol. I, pag. 326.
(44) Sa?c. xv, pater et abbas Spanbeimensis, in Primus hujus operis tomus a Corn. Westerbeen
libro De scriptoribus ecclesiasticis 14, apud Fa- Uitrajecti in linguam Belgicam fuit transfusus,
bricium in Bibtioth. ecclesiastica,(o\. 7.
idemque Latina civitate donatus Hamburgi prodit
(45) Dans les Mtmoire pour servir a 1'Hisloire 1733, praefationera et observationes quasdam adjieccldsiastique, tom. II, p. 445, et in not. pag. 707. eienle S. R. J. Cph. W'olfio. Optandum esset ut
(46) Dans la Nouvelle Bibliothique des auleurs ee- reliqui quatuor tomi eamdem iii linguara traduceclisiastiques, tom. I, pag. 62.
rentur.
(47) In absolutissimo opere, quo Hisloriam eccle(55) In Illustrtum Ecclesix Orientalis scriptorum,
siaslicam V. et N. T., ab orbe condito ud annum qui sanc/itate juxla eteruditione sxc. n floruerunt,
Christi 1600 condidit, et cujus repetita editio pro- Vilis et documentis, fol, 817., sqq. Vidit hic egrediit Parisiis 1730, octo voluminibus in fol., tom.
gius et raro obvius liber lucem Duaci 1636 : saeIII, fol. 297, sqq.
p culi i scripiores prodierunt ibid. 1633, plurasae(48) In ActisSanclorum, Aprilis, tom. 1, fol. 11,
cule viri hujus industria non traclavit.
ad primum April.
(56) In Biblioth. Gr., vol. V, pag. 184, et in Syl(49) In Setectis capitibus hist. eccles N. T., aec.
labo Scriptorum de V. R. C. pag. 160.

ii55

S. MELITO SARDWM EPISCOPDS.

HM

xime dedit proventum. Hinc cognomine Asianus salutatur Hieronymo (57) et Chronici Alexandrini auotori (58). Quam autem in specie provinciam Asiae patriam habuerit, etquse potissimum urbs ipsi natales
dederii, tacentibushistorioB monumentis, definirenon audeo. Ilalloixio (59) quidemverisimillimuravidetnr
Sardibus eum fuisse natum, atque cognomen Sirdensis, vel rectius Sardiani, tulisse non tantummodoob
habitationem et munus episeopi. quod in urbe Sardium gessit ; sed etiam ob nativitatem et patrhm. Asl
cum conjecturam suam nulli alii fundamento superstruxerit, quam quod Sardensis cognominatus ait, ut
ei subscribam nullo modo abs me impetrare possum, licet nec nperti erroris eum hanc ob causam argnere velim. Ejus tamen sententia cur infirma et precario asserla mibi videatur, sequentibus inducor
rationibns.Primo quod nullibi nude appelletur Sardensis, sed iu semper ordinentur verba, ut nullo oegotio statim pateat, eum non ob patriam, sedob dignitatem uniceecclesiasticarahoccognomen meruisse.
Sic v. c. Eusebio vocatur : Tfjc ev SapSeo-t icapoixtac eittaxoTtoc (60) : ttjc ev XapSenv 'ExxAr(a(ac IrAnoitoc(61) : 2apo\aiov eKfaxonoc tJj; Auotac (62), sic Iluffino Sardensis antistes Ecclesiae, episcopus Ecclesia: Sardensis (63), sic Hieronymo, Nicephoro aliisque. A nemine autem veterumscriptorum simplicitet
XapSiaviv, o Sardensem sive Sardianum eum appellatum inveni. Alterum quod me movet, hoe est.istis
temporibus moris non lam fuisse Ecclesi doctoribus a patria cognomina imponore,sed eos ab Ecclesia
potius, cui praeerant, illa tulisse. Sicenim Ignatio, Nouraein Sardinianato (64), Antiocheni: Clementi(65;,
qui Italicam certe palriam non habuit, Romani ; Ireneeo (66), cui Asia vitam dedil, Lugdunensis cogoomina addita inveniuntur, certe non ob patriam, sed ob munus episcopi regionibus ietis administratum.
Econtra alii, quos rerum eventus in nuliam cathedram evexit, utut de eorum patria certissime conslet,
nullum tamen ab ea cognomen acceperunt, ne scilicet pro episcopis falso haberentur.Sio Juslinus, cujus
terra mater Samaria fuit, non Samaritanus, sed xat' ejjo^ijv martyr vocalur. Sic Origenes, Alexandriae
natus, a patria minime Alexandrinus, sed ob laborura patientiam XaAxivtepoc seu Adamantius cognominatur. Sic innumeri alii,quorum patriam compcrlam habemus, nullam ab ea gentilitiam accipiuntappelJationem, Veteres potius,viri alicujus patriam expressuri, generaliori quodam et laxiori tantum coguomine Asiani vel Africani illam indicare sueverunt. Hoc et Melitoni nostrocontigil, itaut non sinemagna
probabilitatis specie asseruisse mihi videar, ex solo Sardensis cognomine Halloixium colligere prorsus
non potuisse, Lydiamejusque primariam urbem Sardes ei patriura exstitisse solum.
V. Quando Melilo floruerit.
Ast relicta ejus, quam minus compertam habemus patria, ad alia transeamus, quss magis sunt perspecta, atque de aetate, quacelebris exstilit noster jam disquiramus. In ea definienda, sequentia quibas
tnto inniti, computationesque nostras non sine causa superstruere possumus deprehendimus mornenta.
Hieronymus (67), Eusebius (68) et Nicephorus (69) aliique coaevos temporeque suppares ipsi faciant
Hegepippum, Dionysium, Corinthiorum episcopum, Pinytum, Cretensium episcopum, Philippum, Apollinarem, Musanum, Modestum, Irensum ac Theophilum Antiochenum, qui omnes circa medium saeculi secundi floruerunt. Ex iisdem porro auctoribus (70) constat, Mclitonem exortam suis temporibus
in Eoolesia Laodicena dissensionem circa paschatos celebrationem composuisse feliciter. Hujus vero
controversiaa tempus ipse in principio operis, hanc in causam de paschate exarati, his significavit

(57) In Calalogo scriplorum ecclesiasticorum,, cap. f^ tamen in Adnotationibus ad Ignalii epistolas, qnas
24, pag. 110: Melilo Asianus Sardensis episcoeditioni suae preeslantissimce Oxon. 1709, in-4*, e
pus. Et antiqua Graeca versio, quam Fabricius
Th. Sheld. adjecitTh. Smithus, magis placet asse6imul exhibet : MeXtttov 'Ao-tavoe, EapSetov iir(rere Ignatium a Syris sua lingua Nuranum fuisse
o-xotioc.
appellatum, quasi diceres illustrem, splendidum,
(58) Ad Olympiad. ccxxxvi, pag. 206 : 'AXXot
gloriosum ; et ita Nurani cognomen non de loco
xai MeAittov 'Aatavoc, XapBtavtiv eTtfo-xoitoc x x. X.
unde ortus est, sed de cognomine, quo honoris
(59) In llluslrium Ecclesix Orient. scriptorum
causa vocatus fuit, interpretatur.
Yilis, fol. 818.
(65) De Clementis Romani patria altum apud
(60) Histor. ecclesiasticas lib. iv. cap. 26, fol. 188,
omnes silentiura.
edit. Read.
(66) Srnyrnahuncfuisse oriundum nonnulli per(6J) lbid., lib. iv, cap. 13 et Nicephor. Hist.
bibent.
eceles. lib. iv.cap. 10, rol. 294. Front. Ducsei.
(67) Epistola 83, tom. IV Opp., parte n, fol. 656.
(62) In Chronico ad Olump. ccxxxvn : MeXtxtov
(68) Histor. eccles., lib. iv, cap. 21 : "IIxu.a!;ov
SapStavujv 7t(ixo7toc tfje. AuSIac x t. X.
8e Iv touxotc eitt T7)C 'ExxXrjiIac 'Hfio-ititic xe Sv
(63) Ruff. Hist. eccles. lib. iv, cap. 25, fol. 93,
lo-uxv ex Ttov itpoTeptov, xal Atovuo-toc Koptv6(ti>v
edil. Beat. Rhenani.
l7t(a-xoTtoe, JKvotoc te aXXoc ttov tc Kpi^tijc eitloxo(64) De patria B. Ignatii vide J. Ernestum Graitoe, #(Atmrd< te eitt toiStoic xai 'AitoXtvaptoe xii
bium in Spicilegio SS. Patrum, tom. II, pag. 1 sq.,
MeXlTtov, Moooavdc xe xat MoSeo-coc, xat titi iramv
qui ex Gregorio Abulpharagii Arabis dynastiarum B ElprjvaToe.
historia, dynast. vn, pag. H9, probavit eum Nuras
(69) Hislor. eccles,, lib. iv, cap. 49.
apud Sardos parente Judaeo fuisse proserainatum,
(70) Euseb.flrX. eccles.,V\b. iv, cap. 26 ; Nicephor.
additque, ex conjectura Th. Heydii, forte ex patria
Hist. eccles., lib. iv, cap. 10 ; Ruffin. lib. iv, cap.
quoque natum Latinura nomen Ignatii : quia JVur
26.
sive Nura Chaldaice ignem signiflcet. J. Pearsonio

1157

NOTITIA. 1. DB YITA S. MELITONIS.

1158

verbis : Servilio Paulo Asiae proconsule, quo tempore Sagaris rrartyrium perpessus est, magna
controversia Laodicea? excitata est de solemnitate Paschali (71), etc. In quem annum Servilii Pauliprooonsularis dignitas incidcrit, diligenti facta inquisitione invenire non potui. Sag<tris autem episcopi
Laodiceni martyrium a Ruinarto (72) ad teropora M. Aurelii Antonini imp. refertur, qui ab anno
Cbristi 161 usque ad 176 imperio Romano praefuit, et sub quo quinta Christianorum agitata est pereecutio. Iluic itidem imperatori exhibuit noster pro Christianis libellum supplicem seu apologiam ;
idque Olympiade ccxxxvi factum fuisse te3tatur Eusebius (73) et Cbronici Alexandrini auctor (74);
quse debita chronologorum institula computatione (75) annis postChristum natum 169-172 respondet.Ex
his itaque omnibus non sine stringente veritatis luce coIligere,tutoquepronuntiarepossumus,Melitonem
floruisse circa niedia saeculi secundi tempora, inclinante et a<1 finem jamjam vergente saeculo.Hinc recte
ejus aelas 150 constituitur a Bellarmino (76), cui prorsus non contrariantur Caveus(77),Tillemontius(78],
Le Sueur(79i, qui ejus vitam ad annum 170 recensent, Baronius (80),qui anno 172, et liisnagius (81),
qui anno demum 177 de eo exposuerunt, utpotoqni ad ultima ejus potissimum respexerunt tempora.
Probabilis porro in re haud pforsus certa conjectura est, Melitonem circiter annum centesimum, sub
prima Trajani tempora in luccm fuisseeditum, ex divino Davidis (82) effato et quotidiana experientia
judicantes. Fuerunt tamen nonnulli.qui ejus natalsm ad ipsum usque Neronis imperiumretrotraxerunt,
nimirum illi, qui per angelum Ecclesiae Sardianae, ad quem divus Joarsnes (83) epistolam suam direxit,
Melitonem nostrum intelligunt.In horum sententiam ex instituto postea inquiram pluribus,atqueex difficultatibus tum chronologicis tum aliis, quibus haec senlentia premilur, commonslratum dabo, Melitonem tunc non fuisse Sardium episcopum,cumdivinam suam revelationemB.Joanneslitterisconsignaret.
VI. De parentibus et prxceptoribus Melitonis.
Qui parenteseum inmundum ediderint, et an Chriatiano.an gentili, an Judaico denique sanguine
salus fuerit, prorsus est incompertum. Manet proinde a?quo dubium atque inccrlum utrum noster in
vera fide sit educatus, ulrum vero a gentilium vel Judaeorum superstitione ad Christianos transierit.
Quod si tamen conjecturae locusest, ab etbnicis potius ad Christianorum castra transiisse mihi videlur,
idque conjicio exinde, quia, si ex librorum ab eo conscriptorum titulis judicarefasest, in scbolis philoBopborum haud leviter versatus fuit, eorumque scita probe tenuit ; secustamen sentientibus dicam banc
ob causam prorsus non soribam. An porro Onesimus ille, seu, ut Nicephorum eum vocat, Onesiphorus,
quem fratris nomine salutavit, et cui celebratissimam illam epistolam scripsit, ab Eusebio nobis Bervatam (84), in quoVeteris Testamenti libros canonicos enumeravit, frater ejus ex utero germanus fuerit
an vero ob arctum tantummodo, quod eos inter viguit, amicitix vinculum banc tulerit compellationem,
ilidem quaestio est vix ac ne vix quidem solvenda (85). Uno verbo de Melitonis parentibus et familia
nihil certi in lam semota antiquitatis roemoria, deficientibus insuper monumentis, possumus deOnire.
Ad praeceptores ejus quod attinet eadem erit responsio, et omnia dixisse mibi videor, si modo observa.
vero, eum neque ab apostolis, neque a Frontone quodam fuisse institutum. Utraque enim haec, quam
nonnulli de ejus praeceptoribus fovent, sententia erronea estde proinde minus secianda. Altera scilicet
(71)Apud Euseb. loco citalo : .'Ev plv ouv xoT? \ habebis 944 ;dicta> Olympiadisaddendinulli adsunt
jttpi xou izirfo. xov vpovov xa9' 6'v ouvtxaxxtv, apv6- anni; hinc produoto adjicias 3938 ; summa 4882
|ievo; ar)|j.avet tv xouxoi;- 'Ertt ZtpouiXiou JlauXou esl annus per. Jul.quo currentenova Olympias indvQuTtaxou xifi 'Aaia;, u> Zayapt; *.*'.piy e|iaptup7)- ccpit. Ex anno autem periodi Jul. annus Chrisli
otv, 'tYevexo 15x7)01; itoXX^ tv Aao8tx-(a ittpt xou eruilur, auferendo 4713, et reliquus fit annusaBraa
itaTyjx, Ijjnteoovio; xaxa xaipov iv exetvai; xaT; Christianae. ldem, lib. II, cap. 9, reg. 3, pag. m.
i)(iipat<- xa! ^YP*'f1 v5ta.
126. Sic ab anno per. Jul. 4882 aufer 4/13, resi(72) In Actis martyrum sinceris, fol. 29, et in duumest 169. Ergo annus Chriati 169 fluxit una
praef. pag. lxiv.
cum anno per. Jul. 4882. Ergo a C. 169, Olympias
(73) In Chronico loco citato, Claro et Cethego 257 incepit.
coss., sic notat . MeXixojv JapSiavtov eittaxono;, xtj;
(76) De scriptoribus ecclesiasticis, pag. 65, edit.
Au8'ac p\'6Xov aTtoXofta; 'Avxituvtvoj oittp XpioTiavtov Paris. 1631.
iniSojxsv.
(77) In Scriptorum ecclesiasticorum Hisloria litte(74) In Corpore Byzantino tom. III, pag. 206: raria. fol. 42.
aX;' 6Xuftta;, e/ 'IvS., v' Tn. 'Opiptxou xal Hou(78) Dans les Mimoires pour servir d 1'Histoire ecStvxot. Posti/uam deJustini martyris et Crescentis clesiaslique. tom. II, pag. 707, in not.
apologiis dixerat : 'AXX& xal MtXixuv, 'Aatavo;
(79) Hisloire de CEglise et de 1'Empire, tom. 1,
2ap3tavtbv JjtlaxoTto;, Bi6X!ov ditoXoY"; eStoxe xoT; pag. 622, edit. Genev.
XtXeY;jivoi; SaotXeuji, xai exepoi 81 itoXXoi.
(80) Annalium tom. II, ann, 172, sect. 5.
(75) Proposito enim quolibet anno Olympiaco, _ (81) Annalium politico-ecclesiast., ann. 177. 3.
Olympiades mulliplicanda sunt in 4, producto ad- " Credo. tanr.en Melitonem tunc fatia jamjam fuisse
dendi praeterlapsi insuper, si qui adsunt, Olympia- functum.
dis datas anni, aggregato ad.jiciendum 3938,et sic
(82)Psal. xc, 10.
sumrna erit annus periodi Julianae. Vid. Beveregii
(83) Apocalyps. cap. ni, 1-6.
Instituliones chronologicas lib. n, cap. 15, reg. 6,
(84) Hislor. ecclesiast. lib. iv cap. 26: MeXfxiov
pag. 150. Sio si scire cupiasin quotumannum per. 'Ovj)j(|j.oj -ctJp aotXtpij -^aiptiv.
Jul. Oympias haec, 236 concurrat, 236 ducas in i,
(85) Tillemont, dans les M4moirs pour servir a

115

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

1160

ex praeconcepta et obiterjamjam notata opinione oritur, Melitonem esse angelum istum Eeclesis Sardlanae, quem divus Joannes reprehendil. Hinc apostolorum aetati equalem necessario eum faciunt, virisque ab apostolisinstructis, quos apostolicos vocarunt veteres, annurr.erant. Altera veroex errorisgravi
procedit, et eorum est, quos notavit Halloixius(86), qui Melilonem Frontonis. seu ut non sine vitioeum
vocant, Frontonii discipulurn fuisse somniant. Legerunt namque illi in Hieronymo (87) nsc verbe:
Melito Asianus, Sardensis episcopus, librum iraperalori M. Aurelio Vero, qui Frontonis oratoris diseipulus fuit, proChristiano dogmate dedit, et quod tribuendum eratM. Aurelio tribuerunl Melitoni.Vere
enim Frontonis discipulum M. Aurel. Anloninum fuisse, testatur nonmodo ipse verborum nexus, sed et
veterum hano inrem testimonia probant. HieronymuB (88) enim ipse alibi de Frontone memoriae prodiditita : Fronto oratorinsignis habetur, qui Antoninum Vsrum Lstinis 1 itteris erudivit. Et Jul.
Capitolinus (89) imperatoris hujus magistros recensens, quos varia in facultate varios habuit, sic inter
alia : Oratoribus usus est Graecis, Annio Mario, Caninio, Celere et Herode Aitico ; latino Frontone
Cornelio. Sed multum ex hisFrontoni detulit, cui etstatuam in senatu petiit. Quin et consulem eum
fecit, nt fasti consulares testantur, et praeter Ansonium (90) testia quoque est aGrutero (91) allata inscriptio vetus, e fano Fortunas iu littore Adriatico producta. Error iiaque hic est insignis, qui a negligentioribus quibusdam chronographis acceptus, in alios atque alioB est derivalus. Hasc de primis Mclitonis nostri, omnibusque hominibus aeque communibus vitaefalis, dicta sunto. Haec depatria, atate, parentibus atque praeceptoribus ejus in medium proferre potui, sed pauca me dixisse fateor.ast omnia quae
reperire potui.
VI, De eruditione Melitonis in genere, et in specie de ejut oratoria.
In animi vero ejus describenda indole amplissimuB et vix emetiendus dioendorura campus se mihi
offert. Naturam enim in tribuendis animi dotibus benignam prorsus utque faventem habuit non modo,
sed et ipse donis a natura sibi concessis optime fuil usus. Felix enim ingenium variis artibus atque
scientis iU perpolivit, et ad bona quaevis propensissimam voluntaem ita assuefecit virtutum exercitio,
ut eruditi non niinus quam pii promeruerit commendationem. Quanto ardore meditationibus indulserit,
quanlaquelaborum patientiaet assiduitate studiis sese dederit, non modo insignes ejusin variis scienliis
testantur progressus, sedet amplissimus librorum testatur numerus, quem indefessa viri hujus optimi
post so reliquit diligentia, gravissimis insuper aliis quoque ecclesiastioisoccupationibus oppressi. Horum
librorum prolixum catalogum exbibuerunt Eusebius (92), Hieronymus (93), Rufflnus (94), Nicephorus (95), meritoque dolemus, quod temporis injuria perierint omnes isti ingeniiejus fetus egregii,quod
que praeter titulos et pauca quaedam fragmenta.ast aurea etquantivis pretii,aetas nostra nihil tuleril{96(.
Melitonem oberuditionem el scripta suis temporibus unum omnium maxime celebrem exstitisse, probant porro veterum hanc in rem teatimonia. Ruffinus (97) fragmentum exejus apologia afTerens, hs:
et multa alia nobiliter ab eo scripta fuissen subjungit. Eusebius (98), contra Artemonisel Pauli Samosateni haeresin elaborata scripta enarrans, ita tandem exclamat : Ti Elpijvalou tt xeti MeXirwvo; xj's
ttuv Xosicuv t!< oyvoei [JiSXia ; hoc est, Ruffino inlerprete : Irenaei vero et Melitonis caeterorum qui per
idcm tempus fuernnt, volumina quis ignorat? Et uterque (99) porro itamemorisequoque prodiderunt :
Melitonem Sardensis Ecclesiae antistitem et Apollinarem (lOO)apud Hierapolim Ecclesiam regentem caleberrimos inter caiteros fuisse habitos. Quaeris qui fuerint isti ctBleri viri, quos inter noster celeberrimus habebatur ; eos illosipsos fuisse respondeo,quos tempore eequales ei antea nominaverat Eusebius(t).
Hegesippus (2) scilicet, Dionysius (3), Pinytus, Philippus (4). MysanuB (5), Madestus, Irenteus et
1'hisloire ecclisiastique, tom. II, pag. 445: Meli- A
ton qualifie Onesime son frere, soit qu'il le fut effectivement, soit seulement parce qu'il 6tait chr6tien. Cetait apparemment un eimple lalque.
(87) In Vitis illustrium Ecclesix Orient. scriptorum. fol. 838, tom. II.
(87) In Catalogo script. ccclesiast- cap. 24. Quae
verba Aubertus Miraeus in euo ad h. I. tcholio ita
interpretatur.quasi ea nonde imperatore Antonino
philosopho,sedde Anlonino Vero.quemiscollegam
imperii habuit, intelligenda sint. Sed manifestereclamat differenlia praenominis.Uti enim prior sine
ulla controversia < Marcus Aurelius VerusAntoninus philosophus, sic posterior conslanter in omnibus antiquis numismatibus Lucius AureliusVerus Antoninus nuncupatur.
(88) In Continuatione Chronici Eusebiani ad annum 4 M. Aurel. Ver.
(89) Inipsius imperatoris Vita.
(90) In gratiarum actione pro consulatu ad Gra- g
tianumimp. discipulum, pag. 193 Operura, edit.
Jao.Tollii.

(91) Inscriptionum Romanar. pag. ccclxix.


(92) Hislor. eeclesiast. lib. iv, cap. 26, pag. 188.
(93) De scriptoribus ecclesiasticis, cap. 24, pag.
410, tom. IV Opp.
(94) Hist. ecclesiast. lib. iv, cap. 25, fol.93, edit.
Beat. Rhenani.
(95) Histor. ecclesiast. lib. iv, cap. 10, fol. 29L
(96) Obiter hic saltem librorum a Melitone eonscriptorum injeci menlionem quia in allera di?s.
ex instiluto deiis agere constitui.
(97) Histor. ecclesiast. lib. iv, cap. 25, fol. 95.
(98) Historise ecclesiast. lib. v, cap. 28.
(99) Ruftin.. Hist eccles. lib.iv, cap. 25 ;Eu*b.,
Hist. eccles. lib. iv, cap. 26 : 'Eiti TtovSe xa! iii>'tiov Tfje; ev SapSeut iTtiuxo^oc;, 'AitoXXivaptd; n*fc
ev 'hpairiXet Staitpeittoc; ^xjjta^ov.
(100). Histor. eccles. lib. iv, cap. 21.
(M)CujusVitam dat Euseb. I.c, cap. 27.
(2) Quem Euseb. H. E. iv, c. 22, laudavii.
(31 De hoc Dionysio vide eumdem I. c, cap. 23.
(4) De PhilippoetModestoidemegit ibidem,c.2J.
i^) Idem. 1. c, oap 28.

1161

NOTITIA. I. DE VITA S. MELITONIS.

H62

Theophilus Antiochenus, viri de Ecclesia et fama et scriptis oranes atque singuli longe meritissimi. Luscus itaque inter ceecos minime regnavit, sed optimus inter optimos exstitit. In rem evestigio camus,
a.que palum jara quoque faciamus, in quibusnam potisaimum studiorum gencribus egregium se praestiterit noster. Optime perspiciens, quanla vis verborum ornatui insit, et qnantopere conciliet animos
oompta oratio el mitis, in graviter dicendi facultate slrenue sese excrcuit. Fieri enim potest haud raro, ut
quis recte sentiat, et id, quod sentit, polite eloqui non possit ; hinc removendo huic irapedimento nostcr
quoque ante omnia operam navavil, et ita navavit leliciter, ut in rheloricis etflexanirais artibus insignes
prorsus fecerit progressus. Cumque, Tullio (0-64) leste, oratio debeat esso ornatior sententiis quam verbis,
altioribus quoque vacavit disciplinis, philosophicisque pariter ac divinioribus totura sesesacravitscientiis,
et utrasque felici connubio ita sibijunxit, ulegregiiphilosophi et consummatissirni theologi laudes fuerit
consecutus. His scientiis inslructus, poteral non modo ethnicorum allataB contra verilatera Christianam
facili negotio contundere objectiones, aed et haereticis obviam iro valebat, et rempublicam divinam ab
omnibus tum externis tum intestinis defendcre insultibus. Exstitisse itaque Melitonem commodum non
modo oratorem, sed et eximium philosophum, neo minorem philosophum quam theologum probandum mihi incurabere video. Oratorem eum fuisse elegantem e*. Tertulliani apud Hieronymura (65)
auctoritate edocemur. Eximius enim hic saeculi secundi scriptor, qui postea lamcn raagno Ecolesiae
detrimento ad Montanistas abiit, elegans et declamatorium Melitonis ingenium laudavitin septem libris,
quos scripsit adversus Ecclesiam pro Montano. Ejusdera porro ornatura dicendi genus vel ex unius orationis, quam pro fidei nostrae defensione composuit, superstile apud Eusebium (66) fragmento satis
Buperque possumus perspicere, ex ungue leonem, quod in proverbio dici solet, judicantes.
VIII. De philosophica Melitonis eruditione.
Quantum in philosophiapraistiterit.lestanturlibridegravissimishujusscientiae momentisabcoconscripti, quorum auctorcs modo nominati (67) titulos dederunt. Singulos scilicet el diversos edidit tractatus : De
wiicersi hujus creationc, Ilepi Tzliazwv Dehominis nalura, Uzpl <fu7Eto; dvOpiiTtoo- Desensibus, de anima cl
corpore et mente, V.zp\ ififr,i xa! awjjtaTo; -f) y.at vo<5;, eto. Ut aulcra harum rerum perfecta cognitio ad vilam
reternam semper viam sternit, homines sensim sensimque ad altioris revelationis necessitatem deducendo,
utque proinde earum tractalioomni lempore perutilisexstititac necessaria;sicdeejusmodi philosophiajcapitibus riteexponeroistis temporibus maxime conducebat, quibus noster floruit, etquibusethnici a suasuperstitionc abstrahendi erant, philosophisque, haud pauca contra religionis Christianas veritatem excipientibus praiposterequc multa de ejusmodi dogmatibus oentientibus, crat respondendum (63). Satis enim perspexit beatusMelito, quantum horum philosophortim scita quajdam vim haberent ad religionisChristianaj
vel retardandum progressura, vel structuram labefactandam, nisi prima ipsorum fundamenta suffodercntur. Hinchoc sibi ultro Euscepit negotii, ut ha?o philosophiaa capita, quae raaximi ad fidem momcnti
sunt, et sine quibus non potest vera in Deum pietas surgere aut consistere, sedulo perlractaret, et pro
virium facultate clarissimis rationibussuffulciret. Nam ccrtenisi oonstitutum sit, quisnamuniversihujus
(6-64) In Parl. Orat., opp. 1. 1, fol. 109. Edit. Fro- A alias prima vocari suevit), cap. 8, pag. 21, edit.
ben. 1540, iv vol.
splendidissiraa, quam ex schedis Grabianis Oxonii
ecclcsiast., cnp. 24:
24 :
1703, in-8, dedit Henr. Ilulchin, et Bdseb. 1. c. II.
(65) In Catalogo scriptorum ecclesiast.,
Toutou
rouTou tt,v euouiav
euoufav eiratvtbv
eiratvtov TepTOuXXtavo;
TepTouXXtavo; sv xol;
toT;
l.ucianus Samosatenus, celeberrimus ille Christia
ertTa
irtTa Xo-foi;, ou; Evpa^s
i*(pafy* xaTa t/,;
tt,; 'ExxXTjaia;
'Ekx> rjdai; &Ttep
&irep
norum empoecta, cujus Vitam a Jo. Burdelotio ex
MovTdtvou.
ipsius Luciani scriptis compositam, notisque suis
(65) Hist. eccles. lib. iv, cap. 26.
auctain dedit I. A. Fabr. in Bibl. Gr. lib. iv, cap.
(67) Euseb. scilicet Hist. eccles. lib. iv, cap. 26,
16, pag. 485. Hunc falso primum quidera Evangepag. 188. Hieronyraus De script, eccles. cap. 24. lii ministrum AntiochioB, postea Tcapa6aTr,v et i'6eov
fiuflinus Hist. eccles. lib. iv. cap. 25. Nicephorus credunt Jo. Henr. Hottinger Histor. ecclesiast. N.
Callisli Hist. eccles., lib. iv, cap. 10, fol.294.
T. parle i, pag. 55, et Jo. Ph. Treunerus in diss.
(68) Tales qui istis temporibus contra Christia- De theotogia Luciani, Ienae 1697. Hic quidera ,junos egere, fuerunt, inter alios : I. Crescens, philosostumopusadversus Christianos non scripsit, in diaphus Cynicus, homo vitss impurissimaa, qui Euselogo tumen Hep! tt;; Ikpevplvoo TsXeuTrj; sacra
bio Hist. eccles., lib. iv. cap. 16, audit tpeptovupto;
eorum dogmata imo Christum et apostolos sacnrxr\ xuvtxfi TtpoarjYopfa 8ov ts xat Tporcov, qui vi- sticis ludibriis perstrinxit, et in historiarum monuvendi rationem prorsus convenientem Cynicae ap.
mentisdeeo memoria? proditur, quod maxime xaflpellationis aemulabatur,etTatiano in Apolng. cap- aTCTSTa; tou XptTriavtjjxou, xa! outov 8Xa70Ti[jtiT.
32, pag. 71, edit. Worthii, vocatur : LlaiSepatjTeta Xpnrrdv. III. Celsus, qui opus suum contra Judsos
iravT*; iTtepevefxwv, iXapfopta 8i irivu itpoa-s- g et Ctuistianos falso titulo inscripsit Aofov oXt.Otj,
yr,; tov, c maxime omnium puerorum incesto amori
de quo videndus Euseb. Uist ercles. lib. vi, cap. 36,
deditus et pecuniae sludio addictissimus. HieronyOpus ipsum Celsi libris octo confutavit Origenes,
mus De script. eccles. cap. 30, eum multum adver- jam tura sexagenario major ; qui nuper a Carolode
sus Christianos blasphemasse raemorat. Justini
la Rue accuratius recensiti, et a summe venerab*
martyris potiesimum antagonista fuit, ejusque
Moshemio in Germanicam linguam translati notismartyrii causa, Vide ejus Apologiam secundam (qua?
que illustrati sunt.
PatroL. Gr. V.

37

H63

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

1161

exsliterit architectus, unde omnia, quie vastohoocontinentur, ortumsuum traxerint, quis solem, lunam,
stellas codIo affl.terit; quis primum hominem efformaverit, quam ei naturam indolemque indiderit, cnjus feliciiatis parlicipem eum reddere decreverit, cui fini corpus sensusque destinaverit, qua perpetnitate animam donarit, quod vinculum corpus in'.er el animam deprehendalur : nisi de his, inquatn, constitutum sit, pauci ab incrcdulitate ad Ciiera perduci poterunt, el infirma eritcontra secus sentientesdijputatio. Animus potius Ductuans et incerlus modo ad fortuitum atomorum concursum, modoad.nescio
quam, mundi animam aHernam, modo ad animea nostree cum corpore interitum, modo ad alia atque alia
his absurdiora rapietur (G9). Amovendis itaque hisee aliisque hujus modi impedimenlis operam nosler
feliciter navavit, sibique inter philosophos haud leve conciliavit nomen.
IX. De theologica eruditione Melitonis
Nihil aut parum preestitit viatori in devia delapso officii, qui ipsi saltem significat, eum a proposilo
diversas calcare sernitas, reotam auleminsuper viam non simul monslral. Sic nec Melito in amoliendis
tantummedo per scripta fidei obstaculis subslitit, sed ad olios quoquehancinrem edendos tractatus vertit animum, parum esse ratus, impedimenta removere, nisi et ipsa fides exponatur clare, et omnia ei
rentur. Ergo edidit complures libros de diversis et gravissimis divinioris hujus disciplins mementis, et
ejus praesoriptis ad vitam et salutem seternam necessaria officia claris et perspicuis documentis declahaud obscurum esse sivit, quanta scientia et doctrina in rebus sacris et ad fidem spectantibus abundaverit. Cum animus mihi sit de scriptis ejus ex instituto pluribus infraagendi, nepostea dicendamihinunc
prseripiam, opus non esse arbitror, enumerare multis, quorum argumentorum tractationes susceperit, et
de quibus iu specie fidei capitibus, scriptis egerit. Fidem potius raerebor, si ad probandam singularem
Melitonis in sacris rebus dextcritatem ejus modo haud paucos in arte editos ingenii fetus testes poposcero, et lectorem adEusebium (70) ejusque sequaces iterum ablegavero. Perplacet ceeleroquin scriptorum ejus de rebus theologicis elaboratorum divisio, quam in medium attulit saepius jarrjam citatus
Halloixius (71), cui alia in gratiam gentilium, alia in graliam Ghristianorum concinnata videntur. Sic in
priorum gratiain inprimis editos fuisse libros De fide, De veritate, l>e obedientia fxdei, ipsa prae se ferunt
nomina et argumenta. Alii uutem, quos etiam multos exaravit, magis ad eos spectant, qui vel jam in
Christi castris versantur, vel dato ejus militiae nomine, admissionem exspectant, et Eeclesiae interim limen terunt. Tales sunt De baptismo, De Ecclesia, De Christi generatione, De Verbo incarnalo et alii, quorum infradabo catnlogum. Quanta diligentia diurna nocturnaque manu Scripturas sacras tractaverit, et
quam assiduus in earum lectiono fuerit, non sine fundamento conjicere possumus ex 'ExXovtuv libri,
sive excerplis e sacris bibilis lestimoniis, in sex libros divisis. In gratiam Onesimi potissimum hoc divinarum Scripturarum mel suxil, prout clarum est ex ipsa ejus ad Onesimum epistola (72). E cretra
itaque sacrarum litterarum lectione, ceu optimo et omnis divinioris doctrinae unico fonle et scaturigine,
derivavit quoque in se egregiam illam, qua instructus erat scienliae istius abundantiam ; et cum Jesum
Christum Deum et hominem haudignorare praecipuus sit fidei nostrae articulus, huic etiam veritatiprscipue studuit, et deitatis pariter ac humanae (oeavflptoitou) naluroe stator exstitit atque defensor fortissimus. Eusebius (73) hanc in rem evolvendus est, qui de eo memorije prodidit, quo scripta ejus ev oi;
OeoXoYeTtai,xat 0eo; xat avOpto~oc xataYY-Metat 6 Xptoro;, in quibus Christi divinitas astruitur,
et in quibus eurn Deum simul atque hominem prxdicavit, omnibus fuerint nota, quin notissima. Inprimis egregius Melitonis locus est de divinitate et humanitate Christi (74), quem Anastasius Sinaita produxit, et ex eo Caveus (75) etWbislonus (76), et quem contraClericum vindicavit Weismannus (77). Suam
porro in rebus divinioribus raram common travit dexteritatem in eo, quod purioris doctrinoe adeo fuerit amans atque tenax, ut ea ne latum quidem unguem recedendum esse duxcrit, sed haereticis forti(69) Erroneas ejusmodi sententias enumeravit et <\ ipitniatxz npearoutepa tiov Btxtopo; ypovtuv, a bttnoi
rcfutavit Radulph. Cutworth in Systemale inlelle- npo; ta 'eflvrj Sutp ttj aXrjflsIac, xat irpoc xi totc
cluali tom. I, cap. 5, fol. 812, sqq., edit. Moshe- alphii; iYpotd/xv. Aevtu 8'e 'lous-ctvou xat MtXttiooj
mianse. Confer quoque si placet ejusdem abbalis xai Tattavou xat KXrjjxevtos xa: kteptov TtXetovwv, h
summe rever. diss. De crealione ex nihilo, ibid.,
ot? (Sataat AeoXoYeTtat 6 Xpiatd. Ta oe Etpr,vi!!>j ::
fol. 957. reperiendam.
xai MeXtttovo; xit ttov Xotittov t(; o-yvosT jJtfiXii,
(70) liist. eccles. lib. IV, cap. 36. Ruffin. ibid. ;
0sbv xai SvOotonov xataYYeXXovta tov Xpta-tdv ;
Hieron. csp. 24. Niceph. H. E. lib. iv, cap. 10.
(74) In 'Uor^tJ) seu Duce vix cap. 13, pag. 260.
(71) In lUuslrium Ecclvsix Orientalis scriptorum
(75) In Histor. litteraria scriplcrum ecclesiasl.
Vitts et documentis, tom. II, fol. 821.
pag. 20. Apud Halloixium hoo fragmentum non
(72) Eusebius, llist. eccles. lib. iv, cap. 36, circa exstat.
finem hauc nobis servavii epistolam.
(76) In the dissertation upon iheEpislles of Igm(73) Histor. eccles. lib. v, cap. 28, contra hee- lius pag. 65 et 66, quae tomo I libri, quem The pnresin Artemonis, quee Clirislum merum hominem milive Christianity revitfd inscripsit, exstat.
esse dicebat, disputans ita : "llv 8' 5v tuv_cv TttOa(77) In Introductione in memorubilia Jicclesiastict
vov to Xev6(jitvov, ei u.rj Ttptotov p.ev avtiitnttov au- Hislorix S.N. T., tom. I, pag. 114.
toT; al O^Tat Tpatpa'., xai dSeXtptov 84 ttvtov eatt

1165

NOTITIA. I. DE VITA S. MELITONIS.

1166

ler restiterit, ct in pravarum eorura opinionum potissimura origines de industria inquisiverit. Multum
enim cum valeal ad abslrahendum ab errore animum, nosse erroneoe sententiae causas ; noster quoque
in eo operam suam egregie prorsus locavit, quod scripto quodam, ut auctor eet Hieronymus (78), monstraverit, ex qua philosophorum secta eingtilse in Eccle<ia hajreses natalem traxerint atque oridnem.Vel
unico ilaque hoc opere satis superque evinci polesl,eum in philosophicarum asque ac Iheologicarum rerum laiifundiis, haud angusta instructum fuisse scientia.Meruit proinde, ob eruditionem prorsus slngularem,perennem ad posterosmemoriam. Meruit oratoris philosophi atquc theologi nomen,etcum summa
laude meruit.
X. De Melitonis castimonia
Quem haclenus argumentis gravissimis apprime doctum evici, idem nunc quoque pius et virtutibus
roaxime floreus, sistendus mihi erit, nec infeliciori successu,nec k-vioribusarguajentis id actumiriconfido. Quienim e diligenti variis artibus et scientiis ingeniorum cultura, et e sacrarum litlerarum crebra
lcclione in hominum bene pra?parata pectora emanare solent fructus, ut scilicel emolliantur mores, nec
sinanlur homines esse improbi, ii tanto uberius in piissimam Melitonis animam emanarunt, quanto
majori studio utrique operam navasse hactenus vidimus. Inde igitur exstitit anima? ejus morumquo
puritas, inde ejus caelibatus, et castimonia, qua inler alia virtutum exercitia conspicuus1 fuit, et ob
quam eunuchi cognomen accepit. Ita namque vocatur a Polycrale (79) in epistola synodica ad Victorem
papum : TiY? z~- Atv*w -*YaPtv iltfsxoirov xatptapTupg, fi; .Yaootxeia xexot|j.TJTat ; \-.\ y^y y-al na~i-piov tov (jaxiptov, xat MeXItiova tov buvouy^ov, tov ev iyltp nvtujjurct ravTa noXtTeuaa;j.ivov ; x. t. X. Id
est ut divus Hieronymus (80) verborum PoIycrati3 inlerpretem egit : Quid necesse est Sagaris episcopi et marlyris recordari, qui in Laodicca soporatur, et Papirii beati, et Melitonis in sancto Spiritu
eunuchi, quisemper Domino servit ? Audititaque noster eunuchus. Gumque Servator optimus maximus in Evangelio ' (81) tria eunuchorum constituHt generti, nliud scilicct eorum, otTtvec ex xotX(a<; pvr,Tp6;
iftvvrfirfizv ouTtu, ab ortu talium, qui ad Venerem inhabiles nali sunt; aliud illorura, tnTtve; euvouylabr^avi uno t&v dvBptoraov, qui ab hominibus tales effecti sunt ; et aliud denique istorum, oittvsg euvou^taav sauTouc Sta tt,v (3aaiXe(avTiov oupavtltv, quise ipsos castrarunt propier regnum ccelorum ; non
abs re erit inquirere, ad quamnam eorum elassem Melito noster sit referendus. Ultimae autem eum adriumerandum esse, ex duabus rationibus haud obscure potest comprobari. Primo Polycrales nullam
aliam ob causam eunuchi cognomine Melitonem insignire mihi videlur, quam ut simul aliquid in laudes
atque existimationem ejus afferat ; et sic senlentiae suaj, quam contra Viclorern tuebatur, haud leve
pondus superaddat, utpote quajtot sanctissimorum virorum auctoritate sulfulciatur. Eamdem itaque ob
causam,ob quam Sngarem [xapTupa, et Papirium fxaxaptov vocaverat, Melitionem quoque eunuchum
vocavit, alias sine ullo scopo hoc epitheton addidisset, quod sive ob naturas vitium, sive ob aliorum
hominum violentiam illi obtigisset, ad laudes ejus, et commendationem, imo et ad proposilum nihil
prorsus conferre potuisset. In ejusmodi autem epistola, quam privatus ad privatum minime dedit Polycrates, sed quam publico nomine, sed quam nomine omnium totius Asiae Ecclesiarum ad Victorem Ecclesiamque Romanam, in re maxime seria, exaravit, et quam in synodo solemni tot episcopi comprobaverant, et subscriptione confirmaverant, aliquid temore et nihil ad rera adjectum fuisse, vix ac ne
vix quidem mente possum concipere. Alterum argumentum ex Latina horum verborum versione Hieronymi atque Ruffini potrst desumi, quorum alter (82) Melitonern in Spiritu sancto eunuchum vocavil,
alter vero (83) Polycratis verba ita interprelatus est : Sed et Papirium, Macarium (84) et Melitionem
propter regnum Dei et eunuchum et Spiritu sar.cto repletum. Ita ut clarissime exindc pateat, per PoJycratis euvouvov tov ev cxy!iu rJveupuiTt itovra noXtxeu!ja|jevov nullum aliud eunuchorum genus esse intelligendum, quam eorum o'itivc; Stot tt,v (JaaiXeiav tu>v oupaviov suvouY_taav eauTou;, qui se ipsos castrarunt propter regnum ccelorum. Ergo propter regnum ccalorum semetipsum eviravit Melito ? Ergo
1 Matth. xix, 12.
(78) Epistola 83, tom. IV Opp., parte n, p. 656 :
Quid loquar de Melitone Sardensi episcopo ; quid
de Apollinario Hierapolitanae Ecclesifc sacerdote.
Dionysio Corinthiorum episcopo,etTatiano et Bardesane qui origines haeresetov singularum et ex
quibus philosophoru'1) fontibus emanarint multis
voluminibus explicarunt ?
(79) Apud Euseb. Hist. ecclesiast. lib. v, cap. 24,
fol. "~44.
(80) Ue illustribus Ecclesiee scriptoribus, cap. 24.
(81) De triplici hoc eunuchismo confer Dougtasi Analect. sacr., part. n, excurs. 50, p. 74 ;

Melch. Inchoferi diss. De eunuchismo ; Seldenum De


jure naturx el gentium, png. 658 ; Saldenum in
Otiis theolog. p. 499 sqq. Plures auctores de hoc
oraculo evolvendos dabit S. R. Woltius iu Curis,
vol. I, pag. 281.
(82) Ilieronym. I. c. cap. 24.
(83) Ruffinus in tlist. eccles. lib. v, rap. 24.
(84) Ruflinus, parum attendens, errorem hicommisit.atque (jaxiptov viri nomen proprium putavit, et sicnon ut Hieron. per beatum, sed
per Macarium reddidit.

1167

S. MELITO SA.RDIUM EPISCOPUS.

1168

Servalorisverba proprieintelligensOrigeni (85), Leontio (86), Vale8ianorumcteunucborum(87)ha3re8iaddt.


ctis prteivit exemplum,quorum se ipsos cruenta manu mulilaDtiumsimplicitatem referunl el detestaolur
rerumgestaru:nmonumenta?Mini[CC.Sedsuapoliusvoluntateabomnibusconjugu, quamvisliciti.quamvisa
Dco instituti,voluptatibus sese abstinuit propter imminentes tunc temporis ob religionem Christianamperw.
cutiones.llienim proprie sunt eunucbi ioSpiritusancto,ctdequibusad castilatiscommendationemloquitur
in Evanjelio Christus,non qui naturam ferro expellunt, et se ipsos exscindunt, sed qui,peculiari Kpiritus
sanctigratia.insignioricontinentisdonoitasuntexornati.utpropterincomparabilesillas.quabeatosinccelo
manent delicias, naturse sliuiulos possint reprimerc.Ita scilicet intelligendum ese divinum hoc oraculum,
non modo ralio ipsa dictitat,sed etPstrum unanimis eliam (88) interpretatio probat,apud quos insupertjvouyta sajpenumero castitatem quoque signiDcat, et verbum piaxaptov eliam metapborice pro caste
vi vere adhibitu m invenimus (89).Ecclesi3 porro canones atque constitutionfls (90) semetipsos mutilantes non
modo nulli officio sacro admovendos, sed et,si clerici fuerint, ab eo iterum dejiciendos elanumero
clericorum rescindendos statuerunt. Gum itaque Melito nostcr ad dignitatem episcopi fuerit elalus, se
ipsum certe non custravit,sed ex cunuchorum potius laudatissimo genere fuit, quibus ob eximium castimonie studium tale cognomea additum fuit. Opportunara hac occasione quaestionem movet Halloixius,
quidnam in causa fuerit,cum illo Melitonis sajculo tam multi exsliterint viri sancti et episcopi castt, cur
hoc pcculiare cognomen nostro potiasimum fuerit tributum ; nec sine fundamento auguratur, debuisse
certe rarum aliquod ab eo castitatis exemplum exhibitum fuisse.
XI. De aliis Melitonis virlutibus.
Eodem quo caslimonia> studuit ardore, ct aliis quoque vacavit virtulum exerciliis, atque illustri in
Ecclesia loco cum constitutum sese cerneret.egregium quoque euis.quod imitarenlur praeivit eiemplcm
aliarum itidem qua; Cbristi cultores dccent virtutum. Unica scilicet lantum virtus datur (91), est multa
ejus sunt opcra, exercitia et objecta, stodiumque actiones suas omnes ad voluntatem Dei dirigendi tn
variis objeclis unum prorsus manet idemquo, nec eorum varietale diversum redditur. Melito itaque qui
omnibus, quibus poteral.viribus appetitum suum Venereum ad voluntatem divinam felici et kudando
snccessu unice temperavit, in aliis ctiam propensionibus ad corruptam suam voluntatem, seu conlra
decreta divina agere non potuit, sed el in iis ctiam Deo placendi studio teneri debuit, mcmor verborum
divi Jacobi (92) : '0 elittiv Mr, (j.o'.y_sj3ri;, ^1" xa'-' Mt, tpoveua$c, Et oe ou noiyeujEt;, tpoveusEt; l\
(85) Hic Alexandrinam scholam regens, cum non
solum viri, scd et ferninse elegantes et juventute
florida; ad eum confiucrent,sermones de rebus divinis auditura?, castitati sua) timuit.et scipsum eunuchum fecit. Euseb. Hist. Eccles. lib. vi, cap 8.
Confer Petri Zornit diss. De eunuchismo Origenis ;
Uuetium OrigenianorumUb. i, cap. 1, 15;etNatal. Alox. llist. eccles. skc iii, cap. 3, artic. 12,
fol. 597.
(80) Socralcs liist. ecclcs. lib. n. cap. 21 : Ae<SvTto f.vtxa 7tps<j6'jTooi; f,v, atpnpiOri ttj; a;ta;, oti
tuiv vEvvrjtt/.iiv EfkeiiiV eauTOv. Leontius cum
presbyter esset, eo dignitatis gradu privatus est,
quod genitalia sibi exsecucrat, Theodoretus
"!
'
iib. ii, cap. 2i. Hunccausamconstituendi primum
concilii Nicami canonem fuisse,suspicatur Laurenl.
llowcl. in Synopsi canonum ct ronciliorum ucumen.
Lond., 1708, duobus voluminibus in-lol., tom. I,
fol. 14.
(87) Hi non modo se ipsos castrarunt, sed et hoBpitibus.araicis aliisque invitis idem fecerunt.asserfintes.nemincm nisi castratos salvari posse.De his
Epiphanius b:oresi 58;Auguslin. Wb.be haeresibus,
nam. 37 ; d'Ollincamp, Traild des eunuques.
(88) Cbrvsostomus ad h. I., homil. 62, p. 553,
D, Opi). odit. Commol. 1603 : Oi tu>v jjtiXiov Xvei
Ixtoixt^v,
aAXi tujv Xovitijuov ~.to'i itovTjptov tt,v ava!DfiT
pIJ.V. Theophylactus in Evangelia, p. lll.ed.Paris.
1631 'EvTauOa 8e ol eauTOu; euvouybavTe;, ooy' ot
Ex.TsavovTe; esutou;, (XaX' ol evxpaTEudij^vot. Clcmens Alexandr. Pielagogice lib. iu.cap. 4, p. 229,
B, edit. Paris. lGil : Euvouyo; vioaXrjOr,; oiy' 6 w
8'jvitjt-vo;, aXX' 6 \ir, pouXtJjjt&vo? tpiAT|8ew. Et Nicepb.
Hisl. eccles. lib. vm. citp. 8, Origenis stultum reprchendit institutum, anXouo-Tepov Xabouivou tt,v
ScjT/iptov TaijTTjv otovv^v, u quod proprie intellexerit
hoc Servatoris salvificum preeceptum.

(89) Clemens Alexandr. Stromat. iii, pag. 405 de


Juiio Castiano : 'Ev t> T.=.p\ eyxpaTefa;, t) irep:
euvouv_(a; piSXtto, in libro de continenlia, vel it
castiliile. Idem ibid., pg. 463 : Tdv te euyaptnt;
Tto Bi~>, vau.tp xeypr, u:vov atoop<5vu>;,T6v ts tvi>
yta, u>; 6 Kupto; pouXETat, auu.6.ouvTa, el eum,
qui Deo gralias ngendo caste utitur matrimonio ;
et eum, qui, ut vult Dominus, vivil in castitate.
Idem verbum euvouy^etvmetaphorice quoqueusnrpat lib. iii Strom., pag. 451 : KaXiv Sia tt,v 3'Xefav Ttbv oupavtov euvouyJ^Etv eauTOv r.iar^ ir.:h(jtia;, et nlio in loco : Euvouy_(aavTE eauTou;, irA
r.iar^ dt|j.apT'a;. Conler Jo. Casp. Suiceri Thesattrum ecclesiasticum, tom., I, fo). 1255.
(90) Canon SS. apostolorum 22 : Qui sa ipsura
mutilavit ne sit clericus, cst enim sui homicida ct
Doi opilicii hostis. C.an. 23 : Siquiscum sitclcricus se ipsum mulilaverit, deponatur ; est enim
sui homicida. Eadem sanxit concilii Nicaencanon primus. Vide, si placct, Cph. justelli Codiccm canonum universx Ecclesias, i'aris. 1610.
pag. 131 seqq. ; ct concil. Arelat. can. 8. Confer
omnino Joseph Bingham's Origines ecclesiosticas.or
the Anliquities of the Christian Church, vol. II,
Boop iv, Chapt. 3, 9, pag. 273. Editionis vero
Grischovianas pag. 133.
(91) De unitate virtutis dispexit Gottlob Frid.
Jenichen peuuliari scbediasmate De virtute non nisi
una. La Crosa Traile dubeau, cap. 10, pag. 495;
Chauvin in Lexico philosophico, tit. Virtus, aliiquf(92) Conf. clarissimus Schoetgenius in Horii
Hebraicis, p. 1019, et summe reverendus Alberti
Observat. philolog. in sacros N. Fmderis tibros,
p. 417, quorum prior eamdem sententiam ex codice Talmudico et Babbinorum consensu eruditissime probavit.alter vero externorum non abludentium sententias hanc in rem attulit. Consultiss.

1169

NOTITIA. I. DE VITA S. MELITONIS.

1170

ftvova; T.apaGi-zr^ vtSjxou '. Ncc desunt hanc in rem veterumquoque testimonia.Scriptores enim quiMelitonem nostrum ob castitatis sludium laudibus cxtulerunt, eumdem etiam ob aliarum virtutura exercitium posteritati venerabilem tr;>didcrunt. Sic Polycrates (93) insigni ilia laudis commemoratione eum
quoque exornare haud dubitavit, qua nivTa ev avitp rjv;jjxixi iroXiTiusaiJievov eum vocavit, h. e. virum
Spiritus sancli afflatu omnia gerentem. Sic Hieronymus (94), Polycratis modo in medium prolala verba
sua faciens, de Melitone ita porro memoriae prodidit, quod somper Domino serviverit. Et Ruffinus(95)
Eusebii notissimus interpres, unanimi quodam consensu de nostro quoquo testatur, quod Spiritu sancto
semper repletus fuerit; ila ut affatim me probatum dedisse credam, Melitonem, uti castimonia reliquis
praestitit, ilaet aliis virtutibus eminuisse.
XII. De Melitonis dono prophetico.
Totus ituque uni Deo intentus cum esset, contigit ipsi etiam peculiare aliquod gratia; divinrn donum
miraculi plenum, prophetiae scilicet yipiaixa, quod, ut notabiliter dixit Origenes (96), divini sempersermonis character exstitit et vitre Deo acceptae familiaris socia comesque. Fu:ura enim pramoscere, eaquo
sine falsi suspicione praenuntiaresolius Dci virtus est cl prairogativa, ad quam nullus vel moitalium vel
daemonum ascendere potest, nisi ipsius Dei indicio, falli atque fallere nescii. 8eoG enim, ut Cbrysoslomi (97) vcrba mea faciam, tooto ptaXtaTa "oiov to Xiveiv ti pteXXovTa, Deo maxime proprium cst
futura pra?dicere, qui hoc ipso quoque charactere a falsis gentilium diis fictitiisque eorura idolis in sacris paginis3 distingui maxime voluit. Ila ut mellila? eloquentiae pater, cujus modo in medium attuli
verba eamdem quoque in rem egregie prorsus pronuntiaverit quando futura praedicendi facultatem 'ep-fov
8to3 appellavit (98(, 6'jtep ouSit jjnjxnJaaaOxi SuvatvV av o\ 8at[iOve, xav atptJSpa <piXoveixCij'., Dei maxime
opus, quod neque daemones imitari possunt, quamvis majorem in modum nitantur. Licet enim da>mones divinae hujus virtutis imitatorcs agere sa?penumero per oracula inter gentiles tentaverint, infelices taraen et hac in parte Numinis aemulos egeruntadeo, ut falsi toties convictiludihrium tandera suia
etiam dederint cultoribus, Eorum enim revelationes partim falsis, partim flexiloquis et obscuris constitisse enuntiatis, ut interprete eguerint rerum futurarum interpretes, ipsi testantur et rident gentiliura
scriptores haud pauci (99). Quod itaque suramum Numen Melitonem futurorum quoque notitia exornaverit, magnum utique effusae in eum g atiae documentura cst. Gerte autem eum prophetam fuisse teslatur ipse Dieronymus (1) ita de eo scribens : Hujus elegans et declamatorium ingenium laudans Tertullianus in septem libris, quos scripsit adversus Ecclesiam pro Montano, dicit eum a plerisque nostrorum prophetamputari. Deum scilicet promissi, quo Joel4 internuntio jam pridem sese obstrinxerat,
memorem, nec a N. T. Ecclesia hoc prophetiae charisma abesse prorsus, aut intra apostolici aevu angustias contineri voluisse, scd illud uni alterive, licet pro temporum ralione parcius, adhuc comraunicasse, negari non potest. Et quanquam lex et prophetae usque ad Joannem duraturi dioantur *, tamen
verba ista mitiori interpretalione, quam ut omnem prophetiae usmn excludannl, accipienda esse, vel
Agabi8 aliorumque qui Hierosolymis Anliochiam profecli memorantur vatum exemplis, et bene multis
aliis testimoniis, quae ex tribus prioribus saeculis collegit Pfannerus (2), potest probari. Et certe inter
reliqua Spiritus sancli dona, quae in novi fcederis Ecclesia distribuit Kummum Nuinen, etiam prophetia
Paulo (3) recensetur, qua, ut ut et alia contineantur, notitiam futurorum tamen maxime signiflcari, ipsa
verborum indoles ususque indicare videtur. Hoc ergo donum in beatum nostrum Melitonem quoque collatum fuisse, non est quod dubitemus. Ast cbarisma hoc, quod omni semper aetate a flJelibus ulriusquo
* Jac. n, H. * Isaiae cap. xli, 22, 23 : xlii, 9, 12; xliv, 6. 7. * Joel. cap. m, v. 1, 2. 5 Matth, xi, 13.
Act. xi, 27, 28.
apud Gottingenses Fr. Cph. Neubour in bliblioth.
Bremensi classei, fasciculo 3, p. 203 edit. Amstelod. 1724, sqq. itidem ex Demosthene egregium
quemdam earadem in rem protraxit locum.
(93) Apud Euseb. Uisl. eccles.,hb. v, cap. 24.
(91) In De scriploribus Ecclesix, cap, 24.
(95) In llist. eccles., lib. v, cap. 24.
(96) Contra Celsum, lib. vi, nura. 5.
197) In Joannem homilia 77, p. 397.
(98) In Joannem homil. 17, p. 99.
(99) Chrysippi ingen9 volunien, in quo Apollinis oracula condidit. sakeperstringit Cicero lib.n,
De divinntione, cap. 56. Porphyrius, gentiliura caeteroquin superstitionis acerrimus defensor, qui et
de pbilosophia ex oraculis petitis librum scripsit,
oracula vatesque saepe mentiri faletur apud Euseb.
Prxparal- evangel., lib. iv, cap. 5. OEnomaum,
philosophum Cynicum, Porphyrio paulo superiorem, Apollinis oraculis saepius deceptum, ejus
mendacia vaticinia in unum collegisse, atque li-

brumDe/a/ij/ateoracu/orur/iedidissererertSocrates,
Ilislor. ecclis., lib. ui, cap. 19. Idem institutum
de Diogeniano comraemoravitTheodorctus in 6epaTteia 'EaXtjvixwv itaOtov, Opp. toni. IV. Lucianus
mullis dialogis, v. c. Concil. deorum, Jun. et Latan., etc, oracula vanitatis convicit. Celso voro,
eorura auctoritatem vindicanti, sese opposuit Origcnes libris vn, quos cdiditGuil. Spencer.
(1) In Cutalogo scriptorum ecclesiast., cap. 24,
p. 110.
(2) Diatribe de Charismatibus sive donis miraculosis antiqux Ecclesix, cap. 6, 4, p. 297, seqq.
^ (3) I Corinlh. xn, 7,8, 9, 10 : 'Exitrtqi oe ot8otji i, tpave(pu>at<; toO IlvejjjtaTo; irpoc to aujxtppov. "{ [xlv fip oii tou nveujjtaTOs 8!8o~at
Xo-p; loofa;, aXXtp 8e Xo-(o<; pwa:to;, xaTi t6
outo Ilviufxa. 'Et?(o 8e itiotk; h thj ajTqi riveujxaTf aXXa> 8e (ap\.a\xa.ia. tajxaTtov, ev T(p auTto
nveu|jtaTr aXXtp 8e evepYijjxaTa Suvaptetov, aXXtp 6
T.po^ida, x. t. X.

1171

8. MELITO SARDIDM EPISCOPDS.

1172

fcederis tanquam maximi momenti fuit celebralum, magnum utique propensissimi in no=lrum divini
favoris documentum fuit, illique eo majorem auclorilatem coneiliare debet, quoniam ipsi istis demum
temporibus conligit, quibus summus rerum moderator in distribuendis ejusmodi donis pareior fuit (4).
Miror propterea a Pfannero (5) et Grabio (6) interexempla virorum prophelia: dono exornatorum Mehi
tonem non fuisse commemoralum, cum nihilornnino vidcaui, quod contrn rei hujus veritatetem jure quodam possit excipi. Imo haud obscura potius providae ct pro Eeclesiae suae incolumiti.te vigilantis Dei curae
vesligia invenire mihi in eo videor, quod Melitouem vero prophetiae dono instruxerit ea ipsa aelate, qua
pseudopropheta Monlanus (7) cum sua insan.irum vatum biga, Priscilla et Maximilla, Eeclebiam turbare,
et multos homines eub prophetiae el magnarum virtutum specie ad sui sequelam trahere ccrspit ; quo
scilicet affeclatae a Monluno prophetiae tenebrae ab opposita veroe prophetiae clarissima luce, velut a sole
nubes, potuerintdissipari. His ilaque donis divinitus instrucius, et Montani, quod valde probabile est,
haaresi potissimum commotii3, scripsit etiam libros De prophelia et De prophetarum Vilis, in quibus sine
dubio quaenam esset vera et divina propbetia, et quibus signis a fictitiis et falsis vaticiniis discerni debeat, monstravit noster, vivisque ac certis coloribus vitas prophetarum depinxit ita, ut si quis modo ad
Montani et propbelissarum ejus mollem omnique voluplatum generi imrr.ersam vivendi ralionem (8) attendere voluisset, nullo ncgotio inlernoscere potuisset, quid di>tarent eera lupinis. Benevolus Leclor
paucis adhuc monendus est, ne librum Gallice sub titulo L' ,4pocalypse de Mdliton (9), Parisiis 1662, ia-12
editum, pro genuino Melilonis nostri opere ejusque prophetiae testimonio habeat, utpote qui Hber satyram adversusmonachos nostri aevi continere dicitur.
XIII. Melito Sardium episcopus crealur.
His igilur egregie instruclus cum essel facullatibus et disciplinis, cumque morum insuper iutegritas ct
vitae innocenlia comites accederenl, ad summamjure meritoque in Ecclesia dignitalem, eveclu3, et
Sardibus, magna urbe (10) et ditissimi Crcesi olim regia, sacris Cbrislianorum praeesse jussus fmt,
(4) Origenes contra Celsum, lib. vn, cap.2:
Signa autem Spintus eancti exstiterunt sub initia Jesu proedicationis, sed plura postejus assumptionem, postea rursum pauciora ; verumtamen
nunc quoque ejus suntapud nosvesligia, qui purgatas hubent aniinas verbo, ct hnic convcnientos
actiones. Prophetin donum secundo Irrtioqne
saeculo Christiano floruisse probat quoque Kranc.
Buddcus Theol. dogm., lib. i, cap. 2, pag. 223.
(5) Qui 1. c. se.quentia altulit exempla : Polycnrpi, Euseb. //. ., lib. iv, 14. Sixti Rornani episcopi, Augustin. Exposit. in livangel. Joan. tr.ict.
27, in fin., tom. IX Opp., et Prudent. IlEpt otetp.
hym. 2. Alexandri Alexandriee episcop., Sozom.
Hist. eccl.. lib. n, cap. 16. Antiocheni cujusdam
juvenis, Theodoret. HUl. eccl., lib. m, cap. 18.
Ghrysostomi et Epiphanii, Socrat. Ilist. eccles.,
lib. vi, 13, Sozomen. H. E. 1. vui, 15. Attici Cplis
episcopi, Sozom. vn, 25. Joannis Thebaidos monachi, Ruffin. Hist. cccles., lib. n, cap. 32. Theodcret. //. E., 1. v, c. 24. Augustin. De ciuit. Dei,
lib. v, cep. 26. Sozom. vn, 22 et 28. Isaacii Monachi, Sozom. vi, ult. Simeonis Stylifae, Evagrius,
Hisl.eccles., lib. vi, cap. 22. Antonii, Socrat. i, 13.
Pachomii, Socral. m, 13. Benonis ct Theonis,
Socrat. vi. 28, Zosimre, Evogr. iv, 7.
(6) Jo. Ern. Grabe in llist. eccles. trium priorum
saeculorum ms., quae Oxeniae in Bibliotbeca Bodlei. inter codices Grabi;;nos num. 14, abservalur.
cap. 7, quod de miraculis et prodigiis Ecclcsiam
N. T. altinenlibus u?qne ad Constantin. M. agit,
2, praeter memoratos ilidem Qundratum afiert
ex Euseb., lib. iii, cap. 37, et Aminiam Philadelphenam, matrem, Euseb., lib. v, cap. 17, quorum
Tob. Pfannerus ctiam nullam fecit mentionem.
(7) De vcra Montani ejusque hircsoos, aelatc
nonduin certe constat. Euseb. ad ann. Domini 170,
et M. Aurelii undecimum referl. Epiphanius vero
ad ann. circiter 126. Utut sit, Melitonis tamen
tempore agitata cst, ejusque virus ipsnm quoque
Lydinm infecit, quod ex Epiph. lib. i, cap. 31, patet, qui Tbyatiram,Lydio3 urbem Sardibusvicinam,
annis circiter 93 post Christi resurrectionem hac

haeresi prorsus inundatam fuisse, memorioe prodidit. De Mr.ntano et Montanislis caeteroquin ex aDt':quioribus conferenda sunt fragmenta Apollinarii,
Apollonii, Miltiadis et Serapionis, ab Eusebio collecla Hisl.eccles., lib. v, cap. 14 18, itcmque Epiphnn., hoeresi 48. Ex rccentioribus praeter Fabricium ad Philastrium, p. 182, Ittigium De haeresiarch., p. 219, et in app., p 86, et in Selectis capp.
Hist.eccles., saec. n, p. 332; Tiilemonlium Memoires pour servir a VHistoire ecclesiasli^ue, l. II,
parte tn, pag. 30, et in notis, p. 119 ; Natal. Alex.
flist. eccles., so. n, cap. 3, art. 8, et in Dissert.
selectis ad n. saec. diss. tertia, palmam omnibus
praeripuit auctor quidam Anglusin Historia tlontanismi Anglice edita Lond. 1709, in-8 : The Hislory
of. Monlanism, by a Lay Genlleman, p. 352. Liher
OBt valde rarus. paucisque notus, ast egregie scriptus, George Hickes islum edidit, libroque suo,
quem The spirit of enthusiasm exorcised inscripsit,
adjecit : Auctor ob singularera modcsliam sub nomine laici latitarevoluit, ast comperlum habemus,
eum essc Franciscum Lee, M.D. Hickesii et Grabii
intimum amicum, cujus posterioris eliam zuiv 0'
tomum II et lil.cum prolegomensis eruditisedidit.
Dignus utique est liber qui in aliam notiorem lingnam translundalur, et de ejus possessione miriiice mihi gratulor.
(8) Montanum ejusque erroris socias voluptuariam cgisse vitam, pecunias et muncra undiqne
corrogassc, et ex hoc capile falsae prophetiae convictos ab Apollonio fuisse, constat ex Eusebio
Hisi. ecclcs., lib. v, cap. 18, Apollonii verba ita
refcrente : Dicmihi, prophetane comam coloribus
tingit ? prophetane stibio oculos oblinit ? prophetanc sumptuose et vestilu splendido ornalus inccdit?prophet!inetabulibettesserisludit?prophetane
fenus exercet? Ista vero mihi faieantur, ct dicant
utrum liccat usurpare, an conlra. Ego cortc haec
apud illns fuctitala perfacile ostendam.
(9) De hujus libri auctore vid. P. Baile, Ripovst
au.v queslions d'un provincial, tom. I, pag. 631.
(10) Ita Slephanus^ eam vocavil: Z&pois -rzoX-.i
AuSia; p-faXv}, 6 tcoXti) SapSiavi; xal SapSiavj

1178

NOTITIA. 1. DE YITA S. MELITONIS.

H74

cujus concinnam et brevem hanc dabimus descriptionem geographicam. Sardis, Sardiuni plurali tantum
numero, fuit urbs Lydiae (li), in Asia Minore, Pactolo (12) auriforo fluuiine notissima, qute flexuosis
Majandri amnis rccursibus perfusa, super loniam procedit, Phrygise ab exortu solis vicina, ad septentrionem Mcesiai, meriJiana parte Cariaj partem amplectens. Hujus ergo Ly.liae urbg el c.iput fuit Sardium
civitias, aliis lapot; aliis vcro Eapoeti; Grffice vocata (13), inter Tbyatiram et Philadelphiam (14) sita,
Tmolo monti forlunato adjaccns (15), cujus Slrabo (16) hanc dedit descriptionem : A\ 8= SipSet? uoXt?
etrr: (xi^i).V5, vetoTepa [xev tujv Tptotxujv, apyata oe 6'(jtior, axpa euepxT) e^ouaa, (JaatXciov Sl 'j-izr^fc Ttov
Auoiov. Sardis urbs est magna, posterior quidem urbibus Trojanis, vetustatamen, arces habens munitissimas, fuitque olim Lydorum regia. Unde quoque Horatius (17) :
Quid concinna Samos, quid Crseci regia Sardis ?
Opibus atque divitiis h;rc urbs, et omnis Lydiae regio, valde abundavit, binc et adagia innotuerunt,
Creeso ditior et Midae opes. Celebratur maximc ob purpura tingcndi artem et ob tapetium
praeslanlissimorum, quibus indormiebant .veteres, texturam (18), unde illud Varronis (19): Cubo in
Sardianicis tupetibus inter chlamides et purpurea amicula. Haec c.cleroquin civitas cum Sardica
urbe, quae a Claudio Ptolomaeo (20) inter Thraciae civitates mediterraneas numeratur, et concilio Sardicensi, in causa Athanasiana celebralo, illustris est, non debet roufundi, neque cum Sardinia insula,
cujus iucobe Sardi, Sardoi et Sardcnses quoque vocantur, et de quibus nota suntduo proverbia, Sardi
venales, scilicet de vilibus et contemptis, Sardonius risus, de risu ficlo aut ei, qui ridet exitiali (21).
Sardus ilaque el Sardensis est e Sardinia, Sardicensis e Thracia, Sardiunus vero e Lydia. llinc, quod
paulo superius iu nota jamjam observavimus, Melito minus recte a dignitate ecclesiaatica vocatur Sardensis ; hinc porro corrigendus, Chronici Alexandrini inlerpres, qoi illud auctoris : McXitiov SapStavtov
i-; verlit : Melito Sardicensium pontifex, dicendum erat Sardianorum. Hodie floreniissima olim
civitas, viculus est ignobilis, quem Turci tenent, et Sart vocant, sedcs habet angustas et humiles, sine
splendore, sine ornatu : nulla ibi ecclesia, nulli Christiani, nec alios fere incolas babet praeter pastores
et bubulcos, qui in ampla ct jucundissima planitie, quae vico huic praetenditur, gregum et armentorum
il.i depascentium curam agunt. Publicum ibi quidem hospitium quoddam est, ast nullos nisi Persas mercaluram gregatim excrceutes (Caravanis; recipit peregrinantes. In australi regionc ingentes antiquae urbis
hodieadbuc exstant ruinae, quibus visis facile quilibet animo concipere polest, quam magnilica olim
fuerit, quam splendidaet superbaantequam vertcretur. Debeohanc relationem celeberrirao Th. Smitho (22)
xh xttjtov SapStavtxo?. Sardis urbs Lydiae magna.
civis dicitur Sardianus el Sardiana, possessivum
est Sardianicus. Patet exinde Melitonem non
sive vitio communissime Sardensis cognomine appellari, cum taraen Sardianus sit cognominandus.
Vox enim Sardensis, recle observante Halloixio,
magis eum significat qui eSardiniu est, quam qui
c Sardibus. S.trdinia porro est in Africa, Sardis
vero in Asia. Cum igitur Sardus sit is, qui e Sardinia, etiam Sardensis ex cognatione formationum
recepta Sardiniensem designabit. Hactenus ille.
Tullio certe, Plinio et altis Latine loquentibus
Sardianus est, qui e Sardibus ; Surdus vero et
Surdensis et Sardousqui eSardinia. Sed h.ec obiter.
(1 1) Plinius, ttistorix naluralis lib. v, c. 29 : Lydia, inquit, celcbratur raaxime Sardibus in latere
Tmoii montis, qui antea Timolus appellaliatur,
vitibus consitus, et ex eo profluente Pactolo, eodemque cbrysorrhoa ; Sardiananunc appellatur ea
ditio, etc.
(12) Strabo, in Geographia sive de silu orbis,
\\b. xin, p.ig. 596, ed. Bis. 1549, fol. Gr. Lat. : 'PeT
81 6 DaxTioXo? airo tou TfitoXou xaTa-fpiov t6 itaXatov ^puaou ^YH-5 itoXJ, atp' ou tov Xpodou Xzfifxevov hXoutov, xat Ttov itpoYoviov auTou Stovbjxa
aOrJvat tpajt. A Tmolo autem fluit Pnctolus, olim
multa auri ramenta deferens, unde Crceei opes et
ma.jorum ejus celebratas ferunt.
(13) Non desunt qui amigmaticum nomen hariolantur ex uiff princeps, aut yvs amussis
aut Tllff superstes, quibus cogitatis r.ullus
hodie roodus est. Spanh. Geogr. sacrx el ecclesiast.
pag. 65. Operum tom. I.
(14) Praeter has urbes in Lydia porro celebres
fuerunt Pbiladelphia, Tripolis, Tralles, Magncsiaad
Sipylum montem, et aliaMagnesia ad Maeandrum,
Hypcepa; Hierocaesarea Leucophrys, Nysa, Teme-

nothyrae et Aureliopolis. Cell. Geogr. antiq. pag. 50,


edit. Lond.
(15) Strabo : 'rirepxetTa 6e twv ZapStov 6 Tu-toXo E'jSa(u.<ov 6po. Geogr. lib. xm, pag. 596. Edit.
Basil. 1549.
(16) Idem loco citato.
(17) Epislolarum lib. i, epist. 11.
(18) Conler hanc in rem Jac. Hasaei diss. de inquinatis Sardiensium vestimentis adiilustrationem
Apocal. iii, 4, qua; in Bibliolheca Bremensi tomo III,
fasc. n, n. 4. pag. m. 253, exstat, et Christ. Biel
diss. De Purpura Lydia ad Act. xvi, 14, Bibl. Brem.
tom. 11, faso. iii, n. 2, p. 331.
(19) Ex ejus Hercule Socratico apud Nonium,
Hasaeo citante. dicta diss. pag. 303.
(20) Geographix lib. ui, cap. II.
(21) Utruque usus luit Cicero, priori quidom lib.
vn Epistolarum ud diversos, ep. 24, ad Fubium
Gallum: Habea Sardes venales alium alio nequiorem ; altero autem Epistolarum lib. citat.
ep. 35, ad eumdem hunc in modum : Videris
enim mihi vereri, ne nisi illum caverimus, ridearcus Y^XtoTa SapStoviov. Vide Lloydium in Lex
geogr. voce Sardinia, Erasraum in Chiliad., et
Avrel. Victorem, De viris illuslribus cap. 57, pag.
198, edit. Batavw quaa 1696, Ultrajecti Sam. Pitisci
cura cum variorum not. prodiil in-8.
(22) In Septem Asioe Ecclesiarum et Conslantinopoleos notitia, Trajecti ad Rhen. 1694, in-8, pag.27.
Et unie eum exactam quoque harum regionum
descriplionera declit Paul. Ricaut Esq. Anglorum
apud Smyrnenses per lougum temporis spatium
consul in libro Anglico : The prescnt state of the
Greck and Armeuiam Churches, written at the command of his Maieslij, Lond. 1679, in 8, 452 paginas
implcns, quo libro Tb. Smithus haud mediocriter
quoque usus fuisse mihi videtur. Hodiernum Sar-

1173

S. MELITO SAHDIUM EPISCOPUS.

1176

Qui seplcm Asi Ecclesiarum descriptionem dedit, et in has terrarum partes iter instituit ipse, ipsasqoe
regiones oculorum aciei subjiciens, Sardes in Sardibus quoesivit et triste admoduro habuit spectaculum,
nec tanlae urbisruinis illacrymari puduit. Floruit inhaourbe olim Chrialiana Odc?, omnem enim Asiain
Minorem mature adtnodum Pauli ct Petri pra?dicatione Evangelii illustratam fuisse, latere nos non
feciunt llistoriae sacne monumcnta 7 (23). Prajcipue vero sancto Joanni Asia obtigit, diu qui ibi commoratus cst, Ecclesias constituit varias, ac Ephesi episcopus tandem obiit (24). Forte itaque et hic Sardianam
Ecclesiam fundavit, cujus prassul conslitutus postea fuit Melito. Gui autem in hac dignitate successerit,
et quis eum insecutussit, non possum definire ; id tantum non taceredebeo, Sardiuam Ecclesiam unam
ex septem islis Asiaticis esse, de quibus D. Joannes in Apocalypsi, ordineque quintam, quae, observante
Sphanhemio (25), primum in provinciaecclesiasticaLydia; sibi vindicavit locum.
XIV. An per angelum Ecclesix Sardis, m, Melito sit intelligendus.
Sunt proinde inter eruditos nonnulli, qui oum in Apocalypsi a Joanne Sardianae Ecclesice episcopi
mentionem factam esse inveniant, Melitonem eum esse credunt, ad quem B. Joannes verba direxit * ; et qui
per angelum Ecclesix Sardis, cui sacer propheta scripsit : Kovt lua facta, qui cum vivenlis nomen habeas,
mortuus es, etc., nullum alium intelligendumessecontendunt, quam nostrutn. Hujus sententia- patronos
nominat Halloixius, Petrum Aureolum, /Eneam Sylvium, Philippum Bergomatem et Antiochum Brondum.
Hos inter omnium confldentissime pronuntiavit Brondus (26) hunc in modura: Melitonem Ecclesiae
Sarden8i praefuisse tempore quo archiprophct Joannes hec scribebat liquido conslat ex Hisloria ecclesiastica. Quoniam Eusebius Caesariensis lib. iv, cap. 13, de Melitone sic scribil : De his ilaque gestis testaturetiam Melito Sardensis parocbiae episcopus, etc. Haclenus ille. At infirma nullique emunctioris
nasi erudilo probala sentenlia. Quaeris quid optimos hosce viros in hanc senlen tiain deduxciit ; respondeo,
aliud nihil, quam quod praater Melitonem aliusSardiani episcopi in sacrisannalibus nullam invenire potuerunt. mentionem. Quasi veroille unicus,idemque primusct ultimus, hujuscathedrae exslitisset praesul!
Si eos urgemus, rationes ut ufferant, unde colligi possit, Melitonem tunc, cum Joannes haec scriberet, Sardium fuisse episcopum, altum ubique silentium. Brondus quidem ad Eusebium, pro stabilienda sua opinione, provocavit, ast verba hujus scriploris nil tale habent. En tibi ea :Touxoi; ouxu> -^wprjjaaiv, Jir.jjiapxupiov MsXfxtov, xr]<; ev Sapoeaiv 'ExxXr^aEac eTi(ov.07roc, xax' aix6 YVU>pt6|xevo? t0^ 7Povou, or,X<k irrtv ex
xiuv e'pr,|jtevu>v aixio ev fj ire~o(r,xac irpoc. xov auxoxoaxopa Ourjpov usikp xou xax' r,u.a; 00-fu.axo!; ^pT-jijiu)-

xixri d-!toXo-ca, i. e. Haec ita acciclisse, Melito Sardianae Ecclesiae episcopus, quieodem illo Qorebattempore, manifeats testatur iis dictis, quae in sua pro religionis nostraj dogmate ad imperalorem Verum
utilissima apologia posuit. At ne verbum quidem Melitonem tempore Joannis Sardianum fuisse episeopum. Tanlura enira dicit, ea quae ipse immediate ante attulerat de superiorem imperatorum in Chrislianos
benevolentia, Adriani scilicet et Antonini Pii, ex ipsius quoque Melitonis ad Marc. Aur. Antoninum Apoiogia conDrmari posse, qui Melilo eadem, qua S. Juslinus, de cujus Apostologia capite antecedente egerat,
aetate vixisset et floruissct. Obstant porrohuic sententiae sequentes rationes. Primo, temporis ralio id non
permitlere videtur, nisi asserere velimus, Nostrum suam vitam ad unum et dimidium fere saeculum produxisse, et Ecclesim Sardianae per octoginta et plures annos praefuisse ; quod ut in se omni probabilitatis
speciecarel,itaet aneminescriptorum memoriea mandatum autlitterisconsignulum invenitur. Divusenim
Joannes annos Domitiani 14, qui in annum Christi 95 incidit, e Patmo revelationcm suam scripsit (27).
Debuit iiciquc isto tempore Ecclesiae suae per aliquot annos jam praefuiise Melito, el anlequam illi praeficeretur, debuit quoque xlatem pontificiam, seu episcopo constitutam, attigisse. Conslitutiones aulem ita dictse apostolicx cpiscopura volunl annos quinquagiuta vivendo lransegi?sc (28), antequam ordinetur, et
' Act. xvni, 19, 20; II Cor. n, 12. Apocal. cap. m, 1, 6.
dium situm descripsit ille pag. 77, his verbis : But
whatfoever this city was in former Days, it is now
only o poor habitation of Sheperds, living in low and
humble Cottages ; howsoever ihe antient pillars and
ruins lifl up their heads, as unwilling to lose thememory of their antient glory, once IheSeaiof the rich
Crxsus.
(23) Ilieronym. De script. eccles. cap. 1. Dorotheu3 in Synopsi de vita el morte prophetarum et
apostolorum, tom. VII Biblioth. Patrum maximx
fol. 101, et apud Caveum Hist. litt. script. Eccles.,
pag. ni. 104. Isidiirus l)e vita et morte sanrtorum,
cap. 69. Soplironicus De lnboribus, cerlamiinbus et
peregrinaliunibus SS. Pelri et Pauli, tom. VII Biblioth. Patrum Mux., fol. 108.
(24) Juxta Euseb. Hist. eccles. lib. m, cap. 1.
Gregor. Nazianz. orat. 25, tom. 1 Opp., pag. 438.

Chrysost. homil. De xn discip., tom. VI Opp.


pag. 269.
(25) Geograph. sacrse et ecclesiast. pag. 65.
(26) In comment. ia Apocalypseos cap. m, disput.
prima, quaestione unica.
(27) Ita testatur Irenasus lib. v; Euseb. Disi.
eccles. lib. m, cap. 18, et S. Hieronyraus in Catalcge
scriptorum ecclesiaslicorum ; Natal. Alexander. Hist.
eccles. sasc. i, cap. 12, artic. 2, 5, pag. m, 38 b.
(28) Constitut. apostol. lib. n, cap. 1, pag. 213,
edit. Wistonianae, in the second vol. of primitin
Christianity rcviv'd; T6v iroijjiiva, x6v xaOtrriusvov eir(<rxoirov
8e'i inripjfeiv... oux eXaxxov itiv
itevtrjxovxa. Oporteteum, qni pastor est et episcopus, esse non minorem nalu quam anr.oruro quinquaginta. Quidquid eraditi contra harum Consiitwtionum genuitatem, hodiernae potissimum editio

1177

NOTITIA. I. DE VITA S. MELITONIS.

1178

sedi cuidara magna?, qualis Sardiana erat, toiius Lydiaa melropolis, praponatur (29). Ergo anno Christi
9o Melito sexagenarius circitcr jamjam exstitisset; anno autem scqueulis saeculi septuagesimo primo aut
eecundo apologiam M. Aurebo iniperatori tradidit. Ergo quadraginta et contum circitcr annos vivendo
attigisset, cujus cum talis aelos a nullo scriplorum agnoscilur, mcrito quoque dubilamus, eum Joannis in
Palmo cxsulantis tempore, Sardium Tuisse episcopum. Porro viris uposlolicis seu ejusmodi viris, quos
apostoli instruxcrunt, a nemine adnumeratur, quod certe silentio non praiterivissentveteres scriplorcs,
utpote qui studiosissime hoc egerunt, ut quibus hic honor obligisset, posteritatem non lateret, imo potius
Irenaeoaliisque (30)eumpostponunt,quemYY!JsT^v*liOaTO^tov*('EV^fJL^VOV, l<nonlonSeatemPorihusapostolorum distantem,vocarunl (3i).Tandem quoque ipsa verba scio opera lua,quia nomen habes quod vivas,etmorluus es, in Melitonem minime quadrant, his euim indicari videtur illius episcopi, quisquis fuerit, miserriffius status et exitiali oppressa peccato conscientia; de Melilone aulem supra audivimus, quantumvirtutibus et vitae Deo acceptae vacaverit. IIoo itaque triste oraculum evincere potest, illud de alio, quam de
nostro fuissc conscriptum.
g XV. De canone V. T. a Nelitone enarralo.
Astrelictahaccontroversia, paucis adhucvideamus, quamegregieepiscopi sibimandatum munus gesserit, el quam mirilicesuo praesidio Sardianae non tantum. sed et universae Ecclesiae commodapromoverit.
Huud ultimum verbidivini administratoris.etepiscopiimprimis.officium est.sacricanonisaccuratissimam
curam habcre, Gsias irafaoiiaen xaiey^eiv , et divinos in saero canone conlentos libros ita custodire, ut
nequeaddatur Deque detrahalur aliquid.Uoc istis potissimum temporibus, quibus interpelationis,euppositionis et adulterationis librorura sacrorum nullus fere finis fuit, maxime erat necessarium. Iluic itaquo
officio nec se subduxit Melitonoster.sed profectus est in Orieniem, et adlocum ipsum iierinstiluit, in quo
quae in Scripturis narrantur, gestu olim fuerunt ut Veteris Testamenti libros diligenter comperiat, quorum etiam sequcntcm ad Onesimura fratrem, quem Onesiphorum Nicephorus (32) vocat, transmisit indicem,prout Eusebius ex procemio libricujusdamMelitonisquem Ezcerp/a inscripsit,eumdem recitavit( 3);
Moysis libri v : Genesis, Exodus, Lcviticus, Nunieri, Deuteronomium ; Jesus Nave,Judices, Ruth, Regum libri iv, Paralipomenon duo, Ps.ilmi Davidia ; Salomonis Proverbia, qute et Sapientia, Ecclesiastes,
Canticum canticorum, Job, Prophetarum, nempe Isaiae, Jeremiae, et duodecim prophetarum, liber unus.
Daniel, Ezechiel, Esdras.
1 Cor. xi, 2 ; II Thess. n, 15 ; ni, 6 ; Gal. i, 14.
nis, non sine fundamento excipiant, tamcn negare
non possunt, continere easdem veterum Constttuiionum et Aiaxafeuiv aTroTtoXixuiv ruder.i, multis interpolationibus ab Ariano forte impostore intermista.
Nullusitaque dubito,hanc Constituiionum legem ab
apostolis ipsis latam etlcmporeisto, quo Melito vixit, observatam fuisse credere; cum Arianus, aut
cuicunque sectee addictus alius, nullam habuerit
causam adulteras manus huic loco inferro, utpote
nulliuscujuscunque dernum sententiee erroneoo patrocinium ineo invenirepoteral. Wistonussingulari
libro, quem an Essay an Ihe Apostolicat Constilutions, wherein is proved, that they are the mosl sacredof the canonical Dooks of the New Testament
inscripsit, et qui tomum III Chrislianismi primitivi
conficit, do iis egit, easquenon roodo genuinas.sed
et canonicas maxime, et eadem divina, qua Novi
Testaraenti scripta BeSirveuaTa auctoritate instructas esse probavit, et ita quidem probavit, ut.
Si Pergama dexlra
Defendi possent, eliam hac defensa fuissent.
Virg. JEneid. n, 290, 291.
Clariss. et prfficocis ingenii Baraterius, cujus praematuram mortem orbis litteratus merito dolet, in
binis de Conslitutionibus apostolicis elaboratissimis
dissertationibus earum non modo sinceritatem et
antiquitatem ad Eusebii usque tempora multis rationibus asseruit, sed et earumilem aelatem ad soeculi ii prima initia retulit. Has dissertationes subjunxitsuaa Disquisilioni Chronologicx de successione
anliquissima episcoporum Romanorum inde a Petro
usque ad Victorem, quae Ultra.jecti 1740, in quarto
prodiit. Et islae Wistoni applausum adeo tulerunt,
ut eas non tnodo in linguam Anglicanam transfusas
denuoLondini ediderit, sed et ut Baraterium prceceptorom suurn vocare mihique plus simplici vicc fa-

leri haud erubuerit, se mulla ex hoc scripto edoctum luisse, quse antea igncrasset ipse. Imo prorsus sibi persuasum habcbat, Baraterio de Coi.slitulionibus bisce eamdem ac sibi sedisse opinionem,
eumqne illam palam profiteri tantum non ausum
fuisse. Urec saltem eum in finem dicta sunto.ut pateat, me non omnino frivole ad interpolatum ca?teroquinantiquitatisscriptumprovocasse.utpotequod
genuini aun non modo ramenta conlinet, sed et
quod, si etiam totum opus supposititium sit, sub
sseculi secun ji initia jamjam exstilisse, eruditorura
nonnulli crediderunt.
(29) Aliler autem fieri poterat, in parva paraecia.
Ita enim porro eaedem Constilutiones 1. c. pronuntiant: Sin vero in parva quadam parcecia a;tate
provectus non reperiatur, et sil aliquis.cum quoqui
versati suiit, teslimonium dedennt dignum esse
qui tiat episcopus, qui in adolesceniia mar.suete et
composite vivendo, senilem aelatem planeostendat,
si talium testimonio probatur,quod in pace fiat.esto
episcopus. Recentiora concilia in episcopo ordinando eamdem vel ad minimura triginta annorum
aelatem requirunt, rationesque reddunt duas. quod
ipse Servator nosterdocere non cceppril ante quam
natus esset triginta annos, et quod haec viri perfecti
aetas sit. Conf. Binghumum in Originibus sacr. lib.
ii, csp. 10, vol. I, pag. 142 sq.
(30) Quos supra 3 norainavimus ex Hieion.
epist. 83 ; Euseb. Hist. eccles. lib. iv, cap. 19 ; Nicephoro lib. iv, cap. 9.
(31) Ita vocatur ab Augustin. contra Julian, lib.
i, cap. 3 ; Basilio De Spiritu sancto cap. 29, citante
Caveo Hist. lUt. fol. 39.
(32) Hist. ecclcs. lib. iv, cap. 10.
(33) Hist. eccles. lib. ir, oap. 26.

1179

S. MELITO SARDIUM BPISGUPUS.

1180

Nehemiae et Estheris libri ibi desiderantur. Verum ille continetur sub Esdrae nomine, quod familiare
antiquis fuisse r.onstrat summe venerabilis Carpzovius (31): hic vero et ab aliis est omissus, v. c. Athanasio (35), Grejiorio Nazianzeno (36), et Leontio (37). Hujus rei causani conjicit Sixtus Senensis (38) in
additamenta, 7 postrcma capita absolventia, quse magnam partem ex Josephi lib. xi Antiquilalum
Juiaicarum ab inccrto sunl addita, et e Graecis codicibus in Vulgatam translala, ancloritate concilii Tridentini, ad canoncm hodie quoque referuntur ; ideo a Melitone et Greg. Nazianz. istum Esdrs
librum praeteritum, ab Athanasio vero tamquam spurium e catalogo sacrorum ejectum fuisse. Mihi tarnen
magis probabile videtur, eum incuriu librarii omissum fuisse, sive quod festinaret, sive quod affinitas
nominum Esdras et Esther fecerit, ut utrumque pro eodem habuerit. Melito enim hunc indicem a Judaeis accepii ; hi vero canonicos libros V. T. viginti et duos numerarunt, uli patet ex Josephi librorum
V. T. canonicorum calalogo (39), quem etiam citatEusebius(40), hujusquerei causam nobis aperil Origenes (41) ila scribens : Ut duabus et viginti litteris Hebraeorum introductio ad sapientiam his formis
impressa hominibue esEe videtur, sic ad sapientiam Dei el rerum divinarum notitiam fundamentumatque
introduclio sunt libri Scripturae duo et viginti. Eumdcm iUquo numerum et Melito sequi debuit.Cura
autcm unus el viginti libri tantum in reccnsione ejns ponatur, cumque in Judaeorum indice Esirs et
Eslherlibri irnmediate sese excipiant, ita uterrori in describendo facillime locusesse potuerit, probabile
admodum est, hunc Jibrum incuria tantum scribarum cx cala!ogo Melitonis excidisse. Egregie autem
prorsus hac sua opera de Ecclesia universa meruit episcopus noster, ut pote qui primus inter scriptores Christianos, accuratissimum V. T. canonem dederit (42).
Ex illo autem canone male concluderelur, S. Melitonem Sapienlix librura inter canonicos Veteris Testamenti recensuisse. Eum enim per Sapientiam, quam Proverbiis Salomonis subjungit, non intellexisse librum Supientiae, Graeco idiomate ab inrerto auctore compositt;m, sed ipsa
Proverbia Salomonis, sequentibus evincam rationibus. Primo genuinalectio adhibend. est, qua; non habet, uti editiones nonnullae Eusebii legunt: Uapoiplii xat ^ Eoo!a, sed ut ex fide praestantissimorum codicum a Valesio (43-44) restiluilur : IIapot(itat a" xai Zoota, ita ut Proverbia Salomonis per appositionera
grammaticam Sapientia quoquevocentur.Deinde toti antiquorumcborofamiliarefuit, ProvcrbiaSalomonis
Sapientiam vocare, lcste Eusebio (45) et Lombardo (46), qui multis post Christum saeculis litulo Sapientiffl
Proverbia citavit. Unde eliam ipseract Valesius contra sodales aguoscit, Mclitonem per Sapienliam Proverbis hoc loco imiigitasse. Porro provoco ad Ruffini versionem, qui ita transtulit : Salomonis Proverbia, qu<e et Sapientia. Et ut tandem penitus retn conficiam, omnemque scrupulum exitnam, ex ipsius
Melitonis libro,quem Clavim vocavit, alleram locum, in quo exSapienti-e libro cilavit verba in Proverbiis
reperienda. Est namque pretiosunc hocce antiquitatis monumentum (47), quod Clavim vocavit, penes me,
ex duplici codice Parisino descriptum, ibique in isto capite, quod De variis xdificiorum vocabulis agit,
ad vocem Domus sequentem inveni explicationem : Domus, caro Salvatoris assumpta. vel sancta Ecclesia; in Salomonis Sapienlia : /Edificavil sibi domum sapientia; et in Psalmo: In domo Domini ibimus
cum consensu. Locus autcm, de Sapientia sibi domum aedilicante, Proverb. cap. ix, vers. 1. est inveniendus. Ergo luce meridiana clarius est, per Sapientiam Salomor.is, Proverbia intellcxisse Melitonem.
Ergo non plurcs quam nos in canonc enumeravit libros.

(34) In Inlroductione ad libros canonicos Bibliorum V. T. parte l cap. 19 5, pag. 345.


(35) In Epistola Festali 39, tom. II Opp., pag.44.
(36) In carmine De genuinis scripturit, tom. II
Opp., pag. 98.
(37) In lib. De sectis, act. 2, citante Gerh. v. Mastricht in canone S. Scripturx secundum seriem sxculnrum I". T. coUeclo.
(38) Biblioth. sacrx lib i, pag. 5 et pajr. 20.
(39) Conira Apiiionem, pagin. 362, edit. Genev.
1611, tbl.
(40) Lib. iii, cap. 10 Hist. eccles. et lib. vi, cap.
25. Recentiores Judaei hunc quoquo numerum observant, veluti R. David Ganz. in Tzemack David,
parte n, pag. 10, aliique.
(41) In psalm. i, pag. 47 Commentar. in sacram
Scripturam, Rothomagi 1668, ful., pag. 47, A, etin
Philocalia cap. 3. Eamdem rationem dal Hieronymus in Prologo Galealo non mulium ab inilio.
(42) Alhs canonis ScripluraB S. constitutiones
scriptorum ecclesiasticorum stuilioso collegit, secundumseriem saeculorumN.T. disposuit, notisque
iliustravit noXup.aesaxaxo; Ictuset reipubl.Bremen-

sis illustrisquondam syndicus.Gerh. van Mastrichit


in diss. De canone Scripturm tacrx qusextrat Bibl.
Brem. tom. VII, faso. i, pag. 1, et hac in re conferri vel maxime debet. Nec minus cum hia contendioportet quae Humfr. Hodius De bibliorutn texlibus originalibus lib. iv, cap. 4,pa. 644, babet.ubi
reperies -135 scheraata, in quibus libri biblicidiverso ordine exhibentur.
(43-44) In notis ad Euseb. libro iv, caput26,
pag. 74.
,
(45) Lib. iv, cap. 22, infine: DavapsTov aootiv
ta SoXoiJttovxoi; itapot(ji!ac ixaXouv.
(46) Lib. r distinct. 2, citante Gabrio in H.Sms.
(47)Vide summereverendiCrusii.TheologispapM
Goetiingenses profess. longe celeberrimi patroniatque preeceptoris meisummoobservaniiaestudioajtalemdevenerandi dissertationpm epistolicamadCbr.
Wormium pag. 13,ubi buncMelitonislibrum quaptivis pretii monumentura vocavit, et Fabricium i
Biblioth. med. et infimx Lalinitatis, iib. xii, vol. i
pac. 204.

U81

NOTITIA. I DE VITA S. MELITONIS.

1182

XVI. De sedata in Ecclesia Laodicena circa Paschatos celebrationem conlroversia.


Porro episeopi partibus egregie funetus est noster in eo, quod paci in Ecclesia servand?,et inter fidei
domesticos exortis dissidiis sedandis omnem navaverit, operam. Hanc Melitonis prudentem curam experla
est prrecipue vicina Laodicena Ecclesia, in qua ob Paschatos celebralionem turbae erant exortee. Constat
enim interomnes, et Socratis (48) insuper teslimonio probari potesl, neque Ghristum, neque apostoios
certalege Paschatis celebr.indi diem praecepissc, sed festivitatis hujus tempus Kcelesiarum arbitrio reliquisse. Aliae itaque, exmagna nascentis Ecclesiaecum Judaicis ritibus conformitate, eodem cum Judaeis
tempore illud oelebrandum duxerunt, aliae autem die Dominicn istud festum igere mnluerunt. Neque tamen ab initiobaec diversitas discordiam peperit, sod quaelibet Ecclesia in ritu hoc adiaphoro libortatesua
usa, aliis quoque suam libertalem non invidit, donec Laodiceae magna controversia de solemnitate paschali excilaU esi. In persecutione scilicet M. Aurelii Antonini, Sagarim episcopum suum amiserant Laodiceni, et credibile est aliquos ibi exortos fuisse, qui aliam, quam vel Romap, vel alibi viderant, et Asiae
ignotam et insolentem consuetudinem, introducere conarentur, Laodicenos aulem, alitera pueritia edoclos, illis restitisse, atque sicnatamessedissensionem.Interposuit igitur suam auctoritatem Me!itoali|ue
ut refert Eusebius (49) ex ipso Melitonis opere, Servilio Paulo Asias proconsule, quo lcmpore Sagaris
martyrium passus est, fcstinante calamo duos de Paschate exaravit libros, in quibus doeuit, suam unicuique Ecclesiae observandam esse consuetudinem, nec abeo recedendum, quod ipsi a sancto suo antistite, nunc gloriso martyre, acceperint, traditumqueantiquitus roorem, Paschadie decimaquartaobservaodi, constanter esse retinendnm. Hocenim Polycratis profitetur Epislola Synodica(oO), cujus temporo
subCommodi imperio et Victorispontificatu longe majores de solemnitate paschali exortae fuerunt turbae.
Scriptis itaque suis de Paschate libris Melito omnem controversiam diremit, et Ecclesiae unitatem pacemque reddidit. Addit Eusebius quod hujus scripti, a Melitone edili, eliam Clemens Alexandrinus (51)
mentionem faciat, et quod hoc ipsum Melitonis scriplum Clemenli Alex. occasionem pra-bucrit, ut et
ipse librum De Paschate ederet, sed neutrum horum aetatem nostram tulit.
XVII. De Melitonis Apologia pro Chrislianis.
Nunc de cjus in sedanda Christianorum peracerba vexatione haud infeliciter adhibita industria paucis
diccndum adhuc restat. Itaque non modo in pace et tranquillo Ecclesis stalu fideni firmare el promovere
studuit noster, sed et in bello et persecutionis cu:n ipso vitae suaj periculo de ccctu Dei bene merere
non desiit. Nam cum duobus Augustis fratribus M. Aurelio Antonino et Lucio Vero imperantibus atrox in
Asiaticas Ecclesias incubuisset tempestas;52), inertes latebras aoster minime quae3ivit , sed haud iractus
anin.,0 Deoiiue confisus, ad clnvum Ecclesioa stetil, et coutra iniquorum rnagistratuum, seu proconsulum
seu prajfectorum, qtii hanc teinpestatem excitaverant maxime, insanos insultus fortiter depugnavit.
Quemadmodum igitur inter lurentes undas et fluctus maris boni gubernatoris ars ee prodit: ita non
alias magis beati Melitonis virtus, quam in mediis persccutionum turbinibus, emicuit. Uocta3 eniin atque
elegantis orationis suae praesidio, viam sibi ad imperatoris M. Aurelii Antonini aures fecit, sutm fratrumque suorum causam apud eum egit, et Apologiam obtulit (53-54), qua demonstrabat imperatori,
non nisi tyrannos et malos principes hucusque alflixissc Ecclesiam, et qua in memoriam ei re?ocabat
(48) Hislor. eccles. lib. v, cap. 22.
(49) Histor. eccles. lib. iv, cap. 26.
(uO) Hanc vide apud Euseb. Hist. eccles. lib. v.
cap' 26.
(51) In Iibro suo De Paschale.
(52; Qu83 sub imperatoribus hisee agitata fuit,
quinta est persccutio juxta Sulpic. Sev. lib. n Hislor. sacrx cap. 32, pag. m. 246, a quo abeunt Hieronymus in Catal. script. eccles. cap. 17; Augustin.
De civitate Dei cap. 52; Orosius in Historia adv.
paganos lib. vni, cap. 15, cam quartam facientes,
omissa ista, qua? suh Adriano rcepta et sub Antonino Pio continuata fuit. Sustulit haec persecutio in
Asia, praeter Sagarim Laodiceae episcopnm, PolycarpumSmyrnae vpiscopum, (Euseb. lib. iv, cap. lb) ;
Justinum martyrera, quadricnnioante Polycnrpum,
(Euseb. lib. iv, cnp. 16); Ptolomajum et Lucium.de
quo Justin. M. in Apologia i, pag. 42, disserit el
Euseb. lib. iv, cap. 17 ; Kelicitatem, postquam septem filios martyres in ccelum prnemiserat, de quibus vid. Martyrol. Horn. die 10 Jul., aliosque. De
horrendis suppliciis in G&llia, Lugduni et Viennie

Christianis illatis refert Orosius 1. c, Euseb. lib.


v, cap. 1. Repressa aliquantum creditur haec persecutio ob insigne beneficiuiii a Lcgione fulminatrice prastilum, quod miraculum et ethnici et
Christiani scriplores narranl. El illi quidem aut
mago cuidim jE<ryptio tribuunt, ut Dio Cass. lib.
lxxi, aut prccibus' imperatoris, ut Jul. Capitol.
in VUa Anton. Phit. cap. 24, aut bonis ejus moribus, aut Claudianus in panegyri De sexto consulatu, Honorii, versu 339, sq. Hi autem veluti Euseb. lib. v, cap. 5, et ab eo citati, precibus dictae
Christianorum legionis tribuunt, quam ab imperatore hanc ob causam Fulminatricem diclain
fuisse aiunt. Addit Tertullian. cap. 5 Apolog.,
imperaiorem litteras dedisse, quibus hoc miraculum Christianorum precibus ascripserit ; qua:
tamen non amplius exstant : istas enim, qua? ad
calcem Apologix n Just. Martyris leguntur, esse
supnosititias multis probavit Scaliger ad Euseb.
n. 2189.
(53-54) Euseb. in Chronico,\ib. post.pag. 214. edit.

1183

S. MELITO SARDIUM EPISOOPUS.

1184

majorum suorum erga Christianos benevolentiam, quorum clementioc exempla polius quam istorom
flngiiia imitanda esse monebat. Cujus Apologix hio etiam erat exoptatissimus eventus, ul imperator
pulernam avitamque in Cbristianos humanitatcm imiUreiur. Ipsa quidein, quod utique dolendum cst,
periit lucubratio, illius tumen pauea fragmcnia, quantivis omnino pretii, asservavit Eusebius '>> , qus
ex eo etiam cum observalionibus quibusdam alleri ineic dissertationi inseram. Olympiade ccxxxvn,
ijiiiP, ul supra observ.tvimus, in annos Clnisli 1 0'.) - 172 incidil, Apologiam sua:n imperatori Iradidisse
Melilonem, referl Eusebius ; ulterius vero progressi sunl Dodwellus (56) el Ant. P.igi (57), qui anno 170
post prima vicennalia, Mart. 17 id factum fuisse docent, in quorum tamen raliones non inquiram.
Valesius (58) porro Melitonis orationem nibil aliud fuisse, quani libellum supplicem, pro Christianis
imperatori oblalum, ex ejus fragmento, quod protulit Eusebius conjecturat. Dederunt et alii eadem
perseculione scriptas a se apologias eidem. M. Antonino imperatori, Justinus scil. martyret philosophui,
Apollinaris et Athenagoras sub litulo legationis pro Christianis, quos ejusdem certaminia participes,
debilus idem in libris honos eademque in caelo gloria manebit. Tillemontius (59) ex voce eitiStoxev, qua
usus est Eusebius in Chronico, et quam in versionesuaquoque retinuit llieronymus, colligit, MelitODcm
ipsum, itinere Romam instituto, imperatori oblulisse Apologiam suam, quod vel hancquoqueobcausam
mihi non videtur improbabile, quoniam ex 15 constat, eum ab iiincris molestiis prorsus non
abslinuisse.
| XVIII. De Melitonis morte.
Tandem commune omnibus iter anno circiter 173 aggressus est, cunctisque caleandas, et ex hac
ad nltiram vitam ducentes semitas quoque calcavit. At vero Melitonem circa hoc ipsum tempus
obiisse, hoc est quod mihi persuadet : Ex Epislola Polycratia ad Viclorem (60) liquet, eum defunctura
fuisse, cum hec controversia de Paschate raoveretur, et non multo ante morluurn fuisse inde concludo
quol Polycratesillustriorai dootores Eoclesiarum Asiaticarum recsns^ns Melitonern ultimo loco collocet,
indicio eum ultimum obiisse, nec post eum aliosfama in Ecclesia celebres obiisse. Per multorum porro
librorum auctor fuit Melito, adeoquo non facile a libris scribendis quievit. Indicat tamen Eusebius(6I)
Apologiam ejus ullimum opus fuisso quod scripterit. Nam caeteris recensitis, iit"i Trait. inquit, Apologkm.
Itaque circiter quinquennio priusquam lites de Paschate inter Victorem et Pulycratem iterum agerentur,
mortuus fuit. Sardibus e vita discessit, atque ibidem terrre quoque mandalus fuit. T 81 osT Xefttv,
ait Pclycrutes (62), MeXfTtova t6v euvouyov, tov Iv a-yly IIveujxaTt itivta itoXtTeuiafievov 8; xeitett f
SapStji, itEpijjiiviov tt,v aito xou oipavou ETtuxoit^v, qui Sardibus situs est, Domini de ccelis visitationem,
in qua resurreclurus esl, exspectans. Utut martyris corona minime donatus fuerit (63), ejus lamen
natalis in sacros Ecclesiae fastos fuit relatus et nunc quibusdam in Martyrologiis ipsis Kalendis Aprilis
(04) ascriptusdeprehenditur. Uaeo de vita et virtutibus beati Melitonis dicta sufflciant.

II
DE SCRIPTIS SANCTI MELITONI8.
lnstilulum.
Cceptam ante annos aliquot de Melitone, Sardiura in Asia episcopo, telam hao scriptione pertexere
ntquecontinuareconstilutum habeo. Superiori de hoc argumenio meletcmate de vita Melitonis ejusque
in Ecclesiam meritis exposui ; magnus scriptorura ab eodem exaratorum numerus meam nunc merebitur
diiigeniiam, hujusque scriptiunculaeconsliiuet arguraentum. Quod ne prorsus displiceal institutum, benevolum lectorem majorem in modum precor atque obtestor, spe fretus, me vel in eo de favore erudiiorum sacrae antiquitatis indagatorum non male meriturum essc, si in colligendis undique viri hujua sanScalig. Amst. 1658. OA. ZAZ. I. POA. KAAP02
TO B, KAI KEeHrOS. MeXiTtov ZapStaviov "Eit
tt,; Au5ta<; (JtSXIov 'ArtoXoYtac 'AvTovfvtp Onep XptBttavuv eitsStoxev.
5o) IJist. eccles. lib. iv, cap. 26.
(56) In Dissertat Cyprianicis, diss. 11, pag. 264.
(57) Cntioa m Baron. tom. I, pag. 178, g 3.
(58) In Adnot. ad kuseb. pag. 73.
(5<J) Dans /e< Memoires pour servir d i'Histoire
ecclisastique pag. 444 II composa uno Apologie,
qu'il adressa (Tcpois-ptovr,^) a M. Aurele. I.a Chronique d'Eui>ebe se sert du mot de donner, eiteStoxv ; et S. Je>6me la suit tant dans sa traduclion de
la Chronique, que dans le Traitt des hommes illus-

ires, comme si S. M61iton 1'avait prtSsentec lnimeme.


(60) Apud Euseb. Bist. eccles. lib. v, cap. 24.
(6l) muor. eccles. lib. iv. cap. 26, item Hieronym. De scriptorih. cap. 24.
(62) Apud Euseb. 1. c. et apud Hieron. cap. 2i.
(63) Hocex silcntio Polycarpi apud Euseb. R. E.
lib. v, cap. 26, probavit Tillemontius cilato loco.
(64) 8io in M .urolyci Martyrologio, perhibanle
Ilalloixio, faclum fuii : sic qiioque in Actis sanctorum, et in Ferrarii Calalogo scriptorum, qui non
sunt in Marlyrologio Romano, ad diem 1 Aprilia
ejus vita recensetur.

1185

NOTITIA. II DE SCRIPTIS S. MELITONIS.

H86

ctissimi fragmentis sedulus insuper fuero, sique nonnulla eorum typis adhuc nondum exscripta in lucem
publicam protraxero.
I. Melito multa scripsit erudite. De ejus erudilione testimonia.
Bene et sapienter dixit, qui dixit, eruditionem nec jactari debere, nec abscondi (65) ; poelicumque illud,
.... bene qui latuit, bene vixit
Ovid. Trist. iii, 25.
illos tantummodo potest juvare, quibustenuitatis suae conscientia altum semper in litleralorum societate
imponit silentium. Nec suam erudilionem beatus Melito abscondidit, verum egregiis ingeniifetibuseamdem teslatus est, et ad posieritatcm propagavit ita, ut in eo quoque nominis sui nunquam intermorituram
sibi fecerit celebritnlem, quod a scribendis libris non abstinuerit. Utut enim quam plurimis, quas pra:sulem Ecclesice decent bene merentem, oppressus erat occupationibus, a componendis tamcn atque perpoliendis variis frugis oplimaj libris animum manusque nunquam cohibuit, quin potiu^, amplissimo
eorum numero, locum sibi fecit inter polygraphos usque adeo scriptores. Pulygrapbum quidem dici,
haud magna semper laus est, nec quo quis plures grandioresque libros condidit, eo eruditior, reliquisque
praestanlior semper est censeodus ; baud pauci enim, quo tenet insanabile scribendi cacofilhes, ipsaoperum suorum magnitudine fiunt minores. Prirr.a igitur unicaque Melitonis laus haec minimc esto, quod
multorum tantummodo librorum auctor exstiterit ; sed hoo potius in honorem ejus vergat, quod elaboratissimorum scriptorum suorum copia polygraphis eruditissimi ingenii debeatadnumerari, qui multorum
voluminum publicatione nomina sua reddiderunt illustria. In eo enim mire consentiunt omnes, quos
prisca, quos media tulit a?tas, scriplores, et uno quasi ore confitentur, Mclitonem, ob insignem eruditionem et egregiorum scriptorum copiam, suis tempuribus unum omnium maxime exstitisse celebrem,
Polycrates (66), Ephesi epucopus, in sua ad Victorem epistola synodica honorificentissimam ejus injecit
mentionem, eumdemque inter principes totius Asias ingenio doctrinaque viros numeravit. Ruffinus (67).
fragmentum ex ejus Apologia afferens, ha;cet multa alia nobiliter ab eo scripta fuisse, subjungit.
Eusebius (68), conira Artemoncm el Paulum Samosatensem edita scripta recensens, ita tandemexclamat,
Ta 81 Eiprjvaiou tb xal MeXiTtovoc;, xa! tu>v XotTciov t!< cyvoeT f5i6X'!a ; Ireneei vero et Melitonis, caiterorumque volumina quis ignorat ? Idem Eusebius (69), prtecipuos istius aetatis scriptores ecclesiasticos
enumerans ; Melitonem quoque inter eos non reticuit, scd ita sub finem capilis addidit : 'Qv xat eic ^5;
tt>; aTcoerroXixTj; itapaSdcreio; ^ ttj; uyioC; Tciirteu); e'yyp*<?o; xaTYjXOtv 6p0oSoJi'a, quorum omnium libri,
sinceram apostolicae traditionis ac verae fidei doctrinam conlinentes, ad nos usque pervenerunt. Et
alibi (70) : 'Eitl TtovSe xai MeXiTiov ttj; ev XapSectt Ttapotxfa; ETticrxoiro;, '.&TtoXX:vap'.o'; te tt;; ev 'IepaTctJXet
StaTcpeTcto; T]xt*aov. Iisdem temporibus Melito Sarilianuset Apollinaris Hierapolitanus episcopi, summa
laude viguerunt. Tertulliano ornalum ejus dicendi scribendiquegenus mirum in modum arrisit, tesle
Hieronymo (71), qui elegans ejns et declamatorium ingenium laudasseTertullianum memorias prodidit, et
ipse de Melitone nostro ita quoque alibi (72) : Quid loquar de Melitone, Surdensi episcopo, quid de
Apollinario, etc, qui origines hajresium singularum, et ex quibu3 philosophorum fontibus emanaverint,
multis voluminibus cxplicarunt? Hoec satis jam jam superque evincunt, Melitonis scripla noa proletaria,
sed eximia prorsus fnisse, eumdemque inler caHeros sua; aitatis viros, de Ecclesia Dci et fama et scriptia
longe meritissimos, maximcexstitisse celebrem. Possera prseterea in coramendationera scriptorum a Meiitone exaratorum illud quoque Eusebii (73) curatius excutere, ubi generatira memorise de iisdem prodidit,
Chrisli divinilalem in iisdem astrui, eumdemque Deum simul atque hominem prasdieari in iis, ev oT<
Srcaat OeoXoYeTTai 6 XpiiT<5;... [3i6X(a 8eov xa: avOptoTcov xaTOYfiXXovTa tov Xptaiov. Possem lnsuper ad
Anaslasium Sinaitnm (74) provocare, qui eumdem fleTov xai Tcavaocpov ev StSaaxctXot;, divinura et s.ipientissimum inter doclores, Osdaocpov, ccelesti cognitione excellentem, vonavit. Possem Nicephori aliorumque
recentiorum in rac lium proferre testimonia, quibus scriptis Melitonianis prelium staluatur haud vile.
II. Librorum a Melitone scriptorum calabgum multi dederunt. Ensebii eorumdem catalogut.
Sed mitto hxc, noloque diutiusin ipso statimlimine haerere, quin potius ad Melitonis rocensenda scripta propero, qnorum non unus alterve tantum, sed quamplurimi veterum exactum dare allaborarunt
catalogum. Contexuit eorum indiculura non modoEusebius (75), omnis historia; sacra fons atque scutu(65) Seneca epistol. 19.
(66) Apud Euseli. Hist. eccles. lib. v, cap. 24.
67) RulQn. HiU. eccles. lib. iv, cap. 25.
(68) Euseb. llist. ecclet. lib. v, cap. 28.
(59) ldem Hist. eccles. lib. iv, cap. 21.
(70) Mern Hist. eccles. lib. iv, cap. 26. Confer
Rutiln. Hisl. ecdes. iib. iv, cay. 25.
(71) Hieronym. Catalog. scriptor. eccles. cap. 24.

(72) Idem epist. 83, tom. IV Opp., part. n, fol.


656, edit. Martian.
(73) Euseb. Hist. ecclcs. lib. v, cap. 28, de quo
loco pluribus infra.
(74) Anastasius in 'OSrjYio, seu Duce vise adversus Acephalos, cap. \ 3, pag. 258, edit. Jacob. Gretseri.
(75) Euseb. Hist. eccles. lib. iv, cap. 26.

HS7

S. MELITO SARDWM EPISCOPUS.

1188

rigo ; sed et idem prsstiterunt Hieronymus (76), Ruffinus(77), Honorius Augustodunensis (78), Nicephorus (79),Trithemius (80), Sixtus Senensis (81), aliique recentiores quos taceo. Cum autem istifere
otnnes ex Hieronymo, Hieronyrous vero ex Eusebio sua hab^ant, ad majorem rei perepicuitatem ipsaEusebii verba apponam ; tum quod sit antiquissimus omnium scriptor, dulciusque ex ipso fonte bibantnt
aqu; tumquod sit locupletissimusexactissimusque ; turu demumideo, quod catalogurasuumexipsisraet
Melitonis libris, quos instructissima Cajsuriensis servabal bibliotheca, confeeisse videatur. Brevissimis
insuper indicabo, quibus in rebus differant reliqui, etquid ab iisdem fuerit peccatum.
Sioigitur Eusebius : Ex libris autem utriusque illorum (Melitonis scilicet Sardiani, el Apollinarii
Hierapolitani episcopi), hi, quos infra subjecimus, ad nostram notiliam pervenerunt. Melitonis quidem
sunt :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

Libri duo de Paschate.


Derecta vivendi ralione etdeprophelis liber unus.
Alius item de Ecclesia.
Alius de die Dominica.
Est et de natura Iwminis liber unus.
El ele creatione unus,
Aliu* de obedientia sensuum fidei,
Prxterea et liber de anima et corpore.
Inter illos eliam erat de tavacro.
Et de veritate liber,
Etalius de conditv et generatione Chrisli.
Ft liber ejus de prophetia.
Et unus de hospitalitate.
El alius qui Clavis inscribilur.
Alia ilemscripta de diabolo,
Et de Apocalypsi Joannis,
Et de Deo corporalo.
Postremus omnium esl libellus ad Antoninum.

1. Ta Ui.pl tou Ilajya, 8uo,


2. Kai xb Tcepi TCoXtTSta;, xai TtpocprjTiov.
3. Kai 6 itep! 'ExxXrjo-Ja;,
4. Kai 6 Tcepi Kuptaxrj; Aoyo;.
5. "Ett 8s 6 Tcept cpuasto; avOpcorcou,
6. Ka? 6 Tcepi TcXacrsco;,
7. Kai 6 rcspi UTcaxorj; tc(otso); ataOrjptcov,
8. Kat Tcpo; toutoi; 6 Tcspi ^u^t]; xac crtujiaTo;.
9. 'Hv sv oT; xai 6 irept XouTpou,
10. Kai 6 Tcspt aXrjOeta;,
11. Kat Tcept xt(<Jco; xat veveasco; Xpiarou.
12. Kai Xoyo; outou Tcspi TcpotprjTefa;,
13. Kai 6 Tcspt cptXocjevta;,
14. Kai r, KXs(;'.
15. Kat Ta Tcspi tou 8ta6oXou,
16. Kat Tcspt tt,; 'ATCoxaXuij/eco; 'Icoavvou,
17. Kat 6 Tcept IvcrcojjtaTou 6eou.
18. 'Etci Tcaat xai to Tcp6; 'AvtcovTvov pi6X(8tov.

Quibus, interpoaitis fragmentis nonnullis, tandem sub finem capitis adduntur.


19. Excerptorum libri sex.

19. 'ExXovtSv e; (3i6Xta,

Hoc ordine hacque serie Caesariensis Melitonis enumeravit scripta, quorum, ei eodem quoque auctore
calalogumdedit Halloixius (82), ast valdediversuma nostro; unum enimetviginli numerat, ita, utprorsu
nesciiim, quamnam adhibuerit Eusebii editionem. Valesii etReadingii mihi ad manus fuit, a qua dod
nisi semel recessi.
III. Eusebii Catalogtu cum Hieronymiano conferlur.
Ab Eusebio in paucis diversus est Hieronymus. Apologiam oaim primo loco recensuit, quam Eusebius
ultimo, temporis non habita ratione. Deinde librum Hepl cpuaeco; dvOpc&Tcou omisit. Porro librnm Ucs!
uTcaxorj; tc(citsu); alaOrjTrjptcov, quem septimo loco ex Eusebio nomin&vimus, divisit in duos, ul unus
sit De flde, alter De scnsibus. Et tandem circa librum llepl TcpocpT-Te!a; aliquatitulum desciscit a verbis
Eusebii. Reliquas minutias non curo, neo curaboapud reliquos.
IV. Eusebius cum Ru/fino collatus.
Ruffinus in eo discrepat ab Eusebio quod librum, quem Caesariensissecundum posuit, Hepi tcoXitsiw
xal Tcpotpr^Tcov, in duos divellat hoo modo : De optima conversatione liber unus. Sed et De prophelis. Deinde
numero quinlo, loco tpuosu); legit TctuTeco;, et De fide hominis Melitonem librum scripsisae indicat. Porro
ex septimo libro, cum Hieronymo, duos facit, et undecimurn itidem dividit in binos, alterum De /ufe.
alterum, De generatwne Christi et i'e prophetia ejus, cum tamen Eusebius pariterac Hieronymus De prnphelia librum siagularem faciant atque distinguant. Duodecimi loco, Hspi TcpocprjTeia;, ponit iterum librum
De anima et corpore, quem tamen paulo antejamjam nominaver.it, tertiam hominis partem, menttm, addens. Hoec de Rufflno.
(76) Hieronymus in Catalogo scriptorum ecclesiaslicorum, seu De viris illuslribus, cap. 24.
(77) Ruflin. Hist. cccles. lib. iv, cap. 24.
(78) Honorius De scriploribws ecclesiasticis, lib.
i, cap. 25. Apud Jo. Alb. Fabricium, Bibliothecx
ecclesiasl. fol. 75(79) Nicephor. Histor. eccles. lib. iv, cap. 10.

(80) Trithemius De scriptoribus ecclesiast. cap14, Bibliothecx ecclesiast. Fahricianae, fol. 7.


(81) SixtusSenens. Bibholhecx sucrx lib. i, pg5, edil. Paris.
(82) Halloixius in lllustrium Ecclesix Orientilscriptorum, qui sanclilale et eruditione juxia ssc. u
floruerunt, Vitis el documenlis, lol. 828.

1189

NOTITIA. II. DE SCRIPTIS S. MELITONIS.

1190

V. Ilonorius cum Eusebio contendilur.


Honorius aulem, qui eaec. xn Augustoduneneis claruit presbyter, eum non solum omisit, quem et Hieronymus, Ilept cpuaeto; avOptoTtou, librum ; sed et praeterea lpsi adhuc plures reticuii, Ilept 'ExxA7jtiia;
nimirum, Ilspt KuptaxTJ;, llep! TtXao-eto;, et Dspt eva-toijiiTou 6eou. Perperam igilur Halloixius asserit,
eum, praeter illum ab Hieronymo non comraemoratum librura, Melitoni tuntum unum sustulisse, Uiol
ivjtojjiaTou eeoO scilicet ; quod forte ideo factum fuisse conjicio, quod dubius baeserit, quomodo Latine
reddat libri hujus titulum. Insuper Eusebio septimo loco numeratum, Jlipl uTtaxoTJ; ittWto; alaOr,Tijpftuv, De semibus tantum inscripsit.
VI. Eusebii et Nieephori catalogi invicem comparanlur.
Nicephorusin omnibus fere cum Eusebio eonspirat, nisi quod ex quinto et sexto unum videatur conDare librum, ext 8, inquiens, o TLipX Tttorew; dvOptoTtou xa: itXdieto; tt,v eTctYpacpT|V etXr,tpto;, nec male
forsan; quod seplimo loco dictum Eusebio librura,cumHieronymo et Ruffino.in duos itidem distinguat;
quodque praelerea libros Hept itpotpijTeia;, llep'. cptXoev(a;, et librutn Clavem dictum omittat, idque do
industria forte, nam omnes eum recensere voluisse Melitonis libros, mihi non videtur.
VII. Trithemii et Eusebii collatio.
Ad Trithemium, Melitonianorum scriptorum catalogum concinnantem, quod attinet, instituta cum
Eusebio collatione, deprehendi, eum librorum llepi tpjjjto; dvOpcoTtou, Ihpl 8sou evjtofjti-ou, et 'AtcoXoyta; itpo; 'AvtiovTvov nullam omnino injecisse mentionem ; eum librum Dept uTtaxoTJ; TctctTecu;
oio8r,Tr(piiov divellere in binos, De sensibus, et De fiie. Undecimum, Hept xtio-eio; xat yevdTeto; Xsto-tou, dixit saltem De generatione Chrisli; atque in hoc insuper plus peccavit, partim, quod pro De plasmate unum scripserit De lapsis lib. i, partim, quod inter scripta Melitonis referat spuriura opus De transilu Marise. A vero igitur alienum iterum est Hailoixii judicium, eadem, quae Honorius Augustodiinensis,
praelermisisse Trituemium ; habet enim Depi 'KxxXrjtrta;, xai Tcepi Kuptaxfj; libros, quos Honorius non
habet.
VIII. Sixti Senens catalogi cum Eusebiano assimilatio.
Minime omnium accurata est Sixti senensis librorura a Melitone conscriplorum consignatio, quippe
quae ne quartam quidem eorum partem attingit, licet nihil omisisse velit viileri. Meminit enim tantummodo
excerptorum, libri De vita prophetarum, De Apocalypsi, et praelcrea duorum aliorum, in quibus tamen
recensendis graviter hallucinatus est. Nam pro libro llept evcrtotiaTou 6eou, dicit eum scripsisae, in illnd
Geneseos i : Faciamus hominem, De Deo incorporeo librum unum, quod plane diversum sonat ab
Euscbio. Deinde in eo quoque errat, quod asseral, Sardium episcopum scripsisse De calalogo dwinorum
utriusqueTestamentivoluminumad Onesimum epistolam unam.Ast illaepistolam nilaliud esi.quam prornmium sexexXoYtov librorum,quos supra jamjam, excerptorum nomine.commemoraverat; hinc non debebat
eamdem tanquam novum aliquod scriptum seorsim recensere ; nec debebat porro dicere, utriusquc Testatnenti, sed Veteris tantum Testamenli ex eo enim solo dedit librorum canonicorum catalogum, ut mox cx
ipsa, quam dcdimus infra, epislolae inspectione apparebil luce meridiana clarius.
IX. Sandius notalur.
Tribus adhuc verbis moneo.notitiamquam de opcribus Melitonis deditnotissimus ille ChriBtoph.Christophori Sandius (83) confusam prorsus, a vero alienara, et absonam esse adeo, ut integrum hoc de Melitone caput error mereatur dici, in quo summa imis sunt permista. Ex ungue leonem ut noscas, id
saltem ex eo referam, omnia Melilonis opera Gelasio papse esse apocrypha.
X. An Melito prxler libros Eusebio et Hieronymo commemoratos, alios adhuc scripserit f
Priusquara circa singulos editorum a Melitone librorum titulos mea eruditorumque observata in medium proferam, opcreo pretium me facturum credo, quaestionem expendere, an Eusebius, an Hieronymus
omnium Melitonianorum scriptorum exactum dederit catalogum ita ut praeterea nihil aliud litteris fuerit
consignatum a Sardiano ? anque argumentura, quia Eusebius, quia Hieronymus non habent, sufficiat,
omnes reliquos ab aliis forte Melitoni tributos libros tanquam spurios rejicere? Videntur in hanc sententiam propendere Halloixius (84), Whistonus (85), Baraterius ^86), Ceillierius (87), aliique. Veritatisquae(83) Sandius in tractatu De velcribus scripttribus
ecclesiaslicis , nucleo suo Historix ecclesiasticx ,
pnefixo, pag. 47.
(84) Halloixius, c. I. fol. 834.
(85) Whislon in the Accounl of the Fuilh of the
uvo first centuries, concerning the ever-blessed Trl-

nily, and the Incarnalion of our Lord, torao IV


Primasei Chrislianismi, pag. 126.
(86) Baraterius in Disquisitione chronologicade successwnc antiquissima episcoporum Roman. pag. 220.
(87) Ceillier, Histoire ginirale des auteurs sacrds
et ecclisiasliqnes , tom. II, cap. 3, pag. 78.

1191

S. MELITO SARDiUM EPISCOPUS.

1192

dam species huio opinioni exinde affulget, quod Eusebius, resensilis omnibus, quos modo numeravl
libris dicat : 'Erci ixajt xat xo irpo; 'Avxumvov [SioXfotov, postremus omnium esl libellus d imperatorem Antoninura;quodque allatis quibusdam scriptorum Melitonianorum fragmentis,sub fraemcapitia
ita continenler subdal : Ka;. xi jjiev MeXitiovo; xoaauxa, et libri quidem Melitonis tot sunt, indicaturus,
se omnes enumerasse. Secus tarnen mihi vidctur, rebus probe perpensis. Nullibi enim expressis verbis
asseruit Eusebius, se omnium, quotquot Melito unquam ecripserat, librorum daturum esse catalogum;
quin potius alios forte adhuc ab eodem exaratos fuissc haud obscuro signilicavil, sic ordiens librorum
Melitonis catalogum : Touxtov e!; Tju.ExEpav yv<*>3'v acp txxat xi uroxsxa-YjiEva, ex libris autem utriusque
illorum (Melitonis scilicet et Apollinaris) hi, quos infra subjecimus, ad nostram notitiam pervenerunt.
ldem testatur adhuc clarius S. Hieronymus Itis verbis : Scripsil quoque et alia, de quibus isla eunt,
qua; subjecimus. Cumque praeterea Anaslasius Sinaita duorum aliorum, Eusebio et Hieronymo non
memoralorum, librorum mentionem injiciat, Ilept oxpy.ioTsuK Xptoroo scilicet (88), De incarnaiiont
Christi, et A6f'J e-s to Oa6c Xpioxou (89), Orationis in Passionem Domini, prorsus non video, quare
intcr genuina Melilonis opera et hos quoque recipere sit dubitandum ; nisi forte quis, ex malo in orthodoxam nostram fidem animo, fragmenta, quse ex iis attulit Anastasius, dubia velit reddere, quorum
alterum quantivis pretii de divina pariter achumana Christi natura continet testimonium.Eusebiiverba,
quibus asserit, tot esse Melitonis scripta, horumque postremum omnium esse Apologiam, commodeds
libris saltem, qui ad ejus notitiam pervenerunt, possumus et debemus interpretari.
XI. De Melitonis libris de Paschate.
Sed age, de uno allerove libro sigillatim nunc videamus. Ad libros De Paschale quod attinet, notamus decantatissimam illam, prioribus post c. n. sasculis inter Ecclesiam Orientalem et Occidentalem
magno animorum fervore agitatam, controversiam de die festivilatis Paschatis, horura scribendorum
occasionem subministrasse. Queerebatur scilicet, an prrecise cum Judaeis, die 14 mensis Nisan, in
quemcunque hebdomadis diem ille incideret ; an vero nullo alio, quam solis dio, in memoriam Dominics
resurrectionis, sacra paschnlia sint celebranda. Priorem modum sequebantur Asiaticae et Orientales
Ecclesiae ; at qui EotnaB et in aliis regionibus ad solis occasum sitis Christum colebant, posteriorem.
Utrique apostolicas urgebant traditiones; illi se consuetudinem suam accepisse a S. Joanne el Philippo
dicebant ; hi vero ad Petrum et Paulum provocabant. Neque ab initio haec diversitas discordiam peperit,
Bed quajlibet Ecclesiu in ritu hoc adiaplioro sua ulebatur libertate. Irenaeus (90) refert, S. Polycarpum,
Bomam profectum, inter alia cum Aniceto, tunc Eomaoo praesule, de tempore Paschatis colloquium
instituisse, sed neutrum potuisse alteri persuadere, ut a pristino more recederet ; nihilominus tamen
inter utrumque pacem conservatam fuisse.Melitonis aetatein Laodicena Ecclcsia.sublato per marlyrium
Sagari scdis hujus cpiscopo, et succedentibus aliis, qui occidentalem consuetudinem introducere conabanlur hac de causa etiam exoriebanlur dissensiones. Interponebat igitur sua officia noster, atque bao
occasione binos,fcstinante calamo.ut ait Eusebiu3 (91),exaravit libros.in quibus docuit, suam unicuique
Ecclesia: consuetudinem esse retinendam, Paschaque die 14 ex antiquo, esse celebrandum. Sic diremil
omnem controversiam, o felicia ista tempora ! sicque Ecclesiae pacem reddidit. Ita refert Polycrales (92;
in Epistola synodica ad Viclorem, cujus aetale ausuque nefando hoeo denuo recruduit controversia, diu
postea majina animorum contenlione agitata, nec anle synodum Nicaenam sopita. Melitonis De PasMt
opus Clementi Alexandrino postraodum occasionem praebuit, ul ipse quoque conscribcret librum hi
Paschate, in quo bonorificam Melitoniani operis injecit mentionem, ut tradit Eusebius (93) ; ToS-ou l\
xou Xdyou, inquiens, (xi(*vi)xat KXt|lmj< 6 'AXE^avSpsu; h ioJto Hept xou lliirvjx Xoviu, u/ l* alxla* tffi 5
MeXitiovo; ypatffj; tpr^o-tv eauxov ouvxajai. Uujus autem libri mentionem facit Clemens Alexandrinus in
opere suo de Paschate. Quod quidem ut conscriberetMelitonis librum causam sibi praebuisse testator.i
Utrumque tamen opus pcriit, et de Meliloniano superest tantummodo parvum fragmentum, quod posteritati servavit Eusebius, infra exhibendum.
XIF. De libro Hepi iroXtxeta; xai Ttpotfrjxibv.
Circa allerum Melitonis libellum, quod xo Ilepi uoXtxe(a; xa? TtpottTjTtov inscribitur, tenendum, nonnullos codices manu exaratos, quos Valesius, in notis ad Euseb. nominat legere xi JUpi u. x. . ac
(88) Anastas. Sinaita, in 'OSr^fp, cap. 13, pag.
258_
(89) Jdera, ibid., cap. 12, pag. 216.
(90) Irenmus in Kpistola ad Victorem, apud Euseb. Histor. eccles., lib. v, cap. 24
(91) Euseb. c. 1. et Ilieronymus in Catalogo, oap.
45.

(92) Apud Euseb. Hist. ecclet., lib. v, can. 26


Ceillier, cit. libro pag. 75 : Mais ces deux livra
sont perdus, et nous n'en stjavons autre chose, sinon que le Saint &uivoit la pratique de 1'Asie, ou
l'on c616broit Paque lo 14 de la lune. i
(93 Euseb. cit. loc.

1193

NOTITIA. II. DE SCRIPTIS S. MELITONIS.

1194

si nosler plures de hoc argumento conscripserit librof, quod Hieronymi el reliquorum communi repugnat
testimonio. Male porro Ruffinus Christophorsonus, elegans Eusebii, ante Valesium, interpres, atque
Halloixius ex uno hoc libro duos fecerunt, altcrum De recla couversalione , allerum De yrophelis, quasi
in Grseco legerelur xat to Uspl TrpotpTjTiov, quarn lectionem omnes conslanter codices respuunt. Hieronymus prlerea, Honorius, Tritbemius el Sixlus Senensis omnes habent, De vita propketarum librum
unum, et Nicephorus insuper, A<5yo <Vs ^Tspo; tou MsXtrtovot; tpslpETat, 6 Ilspt TcoXtTsfac; xat Tcpo<pTjxuiv. Hincmerito illorumsenlenliam rejicimus. Exposuit igilur noster in hoc opero de recta, quas prophetas deceat, vivcndi ratione vilaque consuetudine, scriplumqueessc vidctur contra Montanum ejusque
asseclas Ecclesiam Dei istis temporibus mirum lurbantps, el prophcliro donum per afTectatas exstases,
Tarias corporis contorsiones, per atram melancbcliam, et pbrenclicas convulsiones, Pythonissarum in
niorem, menlientes, mullosque Ddelium a reclo Iramite seducenles (9i). Dcmonstravil in eo sine dubio,
quod probabili valde conjeclura licet divinari, prophclam Spirilu Dei vere actum non debere moribus
nuis externis in decori regulas impingere, sed ulrumque, prophelam esse, decoreque vivere, et posse et
dcbere consistere. Miltiadcm, qui jelale non multum posterior fuit, ul incredibilcs Monlanismi sisteret
progressus, idem habuisso inslitulum, el eontra Montanum scripsisso librum, Ilspt tou (jltj 8s?v icpo^tJttjv iv sxcnacrsi XaXsTv, Non decere prophetam in exstasi loqui, Eusebius (95) refcrl, qui ct illum in
compendio exbibet.
XIII. De libro Usp? xuptaxfjc;.
Qnem quarto nuraero posuimus librum, Uspt xuptaxfjc;, De die Dominica exposuit. KupiaxTj, in mcmoriam resurectionis Dominicre, commune apud primevos Christianos nomen fuit primse hebdomadis
diei (06). quam tamen nonnunquam, quando genlilibus scribehant, tt,v tou f,Xtou fjfjtspav, solis diem
eliam appellare non dubitabanl (97). De hujus divina inslitulione mullum dispulalur. Sui:t quidem
nonnulli, qui posl excidium llierosolymorum, imo sub exilum demum sacculi primi, solis diem consecratum fuisse opinanlur ; vcrior tamen eorum, sine dubio, csl sunlentia, qui non diu post sublatum
ad ccelos Dominum ejus celebralionem instilulam fuisse credunl, quod erudite, prmter alios.tuctur Justu
Henningufl Bcchmcrus (98). In sabbato, primaquo feria sacrorum faciendorum causa publice convenisso
Christianos primis stnlim illis temporibus, ctiam ex fonlibus sacris elucescit (99). In magnum utique
sacra; anliquilatis delrimentum accidit, quod hic Melilonis liber pericrit, cujus scribcndi occasionem
forle dedit controversia de festivitate Paschali. Hic libcr, quantum memini cgo, primus super nobile hoc
argumento fuit confcctus ; in eo forsan legeremusChrisli apostolorumquc sancita de abrogando sabbato.
Irenaeus (1) solo die Dominico resurreclionis Domini mysterium cclebrandum csse, asseruit. De die Dominico, Hspl ttjc; fiptipat; xup'.axf;<;, beatus Eusebius, cpiscopus Alexandrinus sa>culo lertio clarus
oralionem conscripsit, quam ex mss. edidit, Latinc vertit, et adnotalionibus, potissimum ad sacrapublica
veleris Ecclesie speclantibus, illuslravit beatus Jo. Guil. Janus, hic conferendam (2).
XIV. De libro Ilspt cpucrstoc; dvGptoicou.
De libro sequenti, Ilepl tpuuew; avSptoTcou, De natura hominis (do quo itidem argumento Nemesii, cpiBcopi Emeseni, hodie adhuc txstat insignis certe liber Graeco-Lalinus, editus nilido Oxonii 1671, in 8, a
Jo. Fello, Cistriensi episcopo), nihil quod moneam habeo, nisi quod eumdem ex catalogo scriplorum
Melitonianorum omiserinl Hieronymus, Honorius, Trilhemius et Sixtus Senonsis, Ruffinus llspt TttaTstoc
avftpojTioo, De fide hominis lcgit. Nicephorus vcro, ex hoc et slatim inscquento Iibro Ilepl TtXaTsto?, De
ereatione, unum facit (3) in quo posleriore hallucinatus insupcr quoquo est Triihemius, qui non de
plasmatc, sed De lapsis, Melitoncm librum scripsisse, tradil. Forto ulerquc liber cum in (inem a nostro
(94) Ututdo vera Moniani ejusque haerescos a3late
nondum ccrle conslel, hoc tamen exlradubium est,
eamdem Melitonis tempore maxime viguisse, ejusque virus ipsam adeo Lydiam, et inprimis Thyaliram urbem Sardibus, in quibus episcopus crat
noster, vicinam, infecissc. Iia tcslatur Erdphanius,
Advers. hxreses lib. i, cap. 31. Confer Angli cujusdam anooymi, quera Francisc. Lee, M. D. esse,
compertum habeo, History of Montanism, by a
Lay qentleman, Lond. 1709, 8.
(95) Euseb. Ilist. eccl. lib. v, cap. 17.
(961 Vi.ie Binsthami Origenes ecclesiasticas, tom.
IX. pae. 15.
(97) Jnsliniis Mart. Apolog. i, pro Christianis,
89, pag. 132, cdit. Grabianoe : Tf|v os tou fjXfou
f 'Ipov xotvfi TcivTst; ttjv auvsXsutriv TtotoutjteOa.
Patrol. Gr. V.

(98) Illuslr. Doehmerus in singulari disscrlat. De


stalo die Christianorum, quae prima est in Diss.
Juris ecclcsiastici antic/ui.
(99) Ita habelur Act. xx, 7, I Cor. xvi, 2, etc.
Confcr. inprimis Wotton's misceltaneous discourses, relaling to the Tradilions and Usages of the
Scribes and Pharisees in our bless'd Saviour's time,
vol. I, cap. iO, pag. 294, ubi omnia N. T. loca, de
celebrando primo hebdomadis die agenlia, accurale
expendit.
,,...
, ,..
(I) Ircnoeus apad Euseb. Htst. eccl. Ub. v, cap.
25.
(2) Prodiithic Euscbii Alex. libellus Lipsias 1720,
in-4.
. . ,
(3) Quera seculus est Coillier, qui litulnm hujus
libri De la (ormation de ihomme readidit.
38

1495

S. MELITO SARDIUM EPISGOPUS.

119C

fuit conscriplus, ut pravis heerelioorum istius saeculi obviam iret sentenliis, duplex modo principium
alterum bonum, alterum malum statuenlium ;modo niundum malorum geniorum opus esse, dicentionr
rnodo de natura et creatione horainis soranianlium, bominem, psr imbecillitalem geoiorum illornm, non
meliorem fieri poluisse, ac longe futurum fuisse deleriorem, nisi suprema virtus scinlillam aura vitsqae
diviuae iramisisset, cumdemque, vermis instar hurai prius repenlem, crexisset ; modo duplex hominam
genu8, bon'trn et pravum, imo triplex, pneumaticum, psychicumel hylicum seu x'x<$v un^enlium.
XV. De libro Ilepi &icaxoT); ittaxeto; aiaOrjxripdov.
Scd transcanl hajc, videamusque polius de libro, quera Hspi &TtaxoTis Tciatetu; ataOitrjpfwv, De obedienlia sensuum fidei inscripsit. Hunc Hicronymus, Ruffmus, Nicephorus, Trithcmius constanlrr in daos
diversosquedividunl, ita, ut peculiarem faciant, De obedientia fidei, peculiarcmque ilerura, De ouito
librura. Dubius diu ha;si, an cum Eusebio, an cum reli luis facerem. Ast cum, Valesio leste, in omnibus
codicibus manuscrlptis lcgalur, xa! & Ikpl urcaxori; Tttaxetu; aiaOrjxrjpftov, absque dislinclione quam
Rob. Slephanus, posl vocem Tcia-ceto;, primus posuit ; verba Eusebii utique pro litulo unius taatum libri
habeo, qui De obedientia sensuum fidei, sive, quod idem est, de obedienlia (idei quae sii a sensibus, foii
inscriptus, Tilleraontii (4) alque Dupinii (5) suffullus hac in re assensu, licet Halloixius aliique alleri
polius subscribant sententiao. Valesii et Dupinii probabilis admodura conjectura est, conlra hsreticos
quosdam istius eetalis el hunc quoque librura scriptura fuisse a Melilone, qui asseruerinl, dari fidem
quamdam naluralem eamderaque sensuum opera posse gigni. Quidam enim haeretici, verba sunt Valesii
aiebant, animales quidem, seu physicos homines sensuum opera credere : spirituales vero per ralionem.
Ita Heracleo explicabat locum illuni ex Joannis Evangelio 10 : Nisi signa et prodigia videritis, non creietis. Quae Cbrisli verba, aiebal Heracleo, dici proprie ad eos qni per opera el sensus naturara habeant
obediondi, non autem credendi per rationem. Refert haec Origenes Enarrationum in Joannis Evangelkm
lomo xiii, ubi el refutat, docelquo tam spirituales quam animales non posse nisi per sensum credere.
Haec Valesius.
XVI. De libro Uip\ tyt>X*K xa' <ou;axo;.
Proximi libelli quem luslrabimus, titulus est : Depi tyuyfis xa! aa>p.axo;, De anima et corpore liber.
Hic iinle omnia ralio mihi reddenda cst, quare in cxhibeudo hujus libri tilulo a lcctionc communi, qaam
Valcsius cl Rcadingus probant, rccesserim paululura. Ita aulem isli legunt : Kai itpo; xouxot; 6 -sx !
ij/uyTi; xai atou.axo; i) vo<5;. Prxterea liber de anima, corpore et mente, ac si Melito in hoc opere
do tribus bominis partibus exposuerit, animaque cogitata sua prolulerit. Hanc communcm leclioncm
probant codices Mazarinus, Medicaeus ac Fuketianus. Eamdcm quoque confirmare videtur Ruffini interpretatio, qun ita habet: De sensibus. De anima, et corpore et mente. De lavacro, ctc. Iu eodem lamea
Ruflini librorura Melilonianorum indiculo, paucis intcrjeciis aliis, recurril denuo cjusdem operis litalus,
hacforma: De animaet corpore, ila ut parum omnino preesidii cx lUlliui interpretalione jnveniat communislectio. Probant lamen eamdem recentiores fere omnes, Tillemonlius, Nat. Alexander (6), Dupinius
Caveus (7), Benlhemius, Lardnerus {8), Bollandus (9), aliisque, praeter unicum forle Halloixium, qoi ili
legit el distinxil : Ka! Ttpo; xouxoi; 6 Ttepi tyuyj'1* xai atou.axo; ?jv. 'v oi; xai 6 itipt Xouxpou. Sed
displicet adhuc inlerpunctio. Omnino igilur facio quidem cum codice Regio, qui Valesio leslc, ila legii,
ut Halloixius exhibuit ; ast mallem dislinclionis signum ponere posl verbum atouaxo;, hunc in moiium:
Ka! Ttpo; xouxot; 6 Ttepi ^uyjj; xai aiiu;axo;. 'Hv h oT; xai 6 Ttepi Xouxpou, ita Ut a verbis 'H* '
ot; (ex quibus, pcr librariorum oscitanliam, facilo enasci poluil allcra, quam rcjicimus, leclio t[ voi;)
ordiatur nova periodus, in qua reliqui Melitonis recenscntur libri. Hanc meam emendationem suffulcit
egregie Niccphorus, qui ita habet : 'Etc! Stj xouxot;, 6 Ttepi tyuyjs auxtu xai otopaxo; TieTcovrijuvx
iaxtv. 'Ev oT; xa! 6 repi Xouxpou, x. x. X. Cumqua prsslerea Hicronymus, Honorius Augustodunensis el
Trilhemius unanirai consensu traclant, Mclitonem De anitna et corpore librum unum scripsisse, prorsos
10 cap. iv, 48.
(4) Tillemonl. in opere : Memoires pour servir d
Vhistoire ecclisiastique, lom. II, pag. 415, titulum
hujus libri ila reddidil Gallice : De Vobiissance que
les sens doivent a la foi. Henr. Ludolph. Benlheim
voro, in Vorslcitung und Betrachtung der allen
Kirchen-Lehrer, pag. 7i,commode in iinguam noslram vernaculam ila translulil : Und eins vom dem
Glaubens-Gehorsam der Sinnem.
(5) Dupin. inopere: Nouvelle Bibliotheque des auteurs ecclesiaslvjues, lotn I, pag. 63, not. 6 : Maia
il eU plus probable que c'<5iail un memo ouvrago

intilule" De 1'obiissance Jes sens a la foi, conW


quelques bdrCtiques, qui disaient, qu'on croyail pir
les sens. .
(6) Nal. Alex. Jn Hist. eccles. Veteris Ncc^
Testam. tom. III, pag. 297.
(7) Cve in Uist. Ihterar. scriptorum ecclesiu^pag. 42.
(8) Lardner in the Credibilily of the Cospel Bislory, part. n, vol. I, cap. 15, pag. 329.
(9) Bollandus in Aclis sanvtorum, mens. April.
vol. I, fol. H.

1197

NOTITIA. II. DE SCRIPTIS S. MELITONIS.

1198

omnino non video, quarealteram prajferre velimus leclionem, quae insuper inmondo adhuc jaceret, nam
non deberet esse ft, sed xat vooV <(. recle observavit Whistonus (10). Caetcroquiu eidem eruditissimo
Anglo dicam : cum S. R. Wollio ^i/uoluerim scribere, ideo quod triplicem islam hominis divisionem
quam tamcn nec ipse probat, inlcr Christianos, qui s.-cculo prinio et secundo vixerint, obtir. uisse asserat ;
licel eamdom ex Melitonis libro probari posse, constanler negem. Plalonica sane pbilosophia maturo
salis a Patribus fuit adoplala ;Platonicamque hatic hominis divisioncm admisil jamjam Philo (12), ex quo
Palres primsjvi fere onines sapiunt. Irenaeus (13) certe disertissimis verbis dixit : Tria sunt ex quibus
perfectus homo conslat, carne, anima, spirilu. Kalioncm, quare forsan hic Melilonis liber vol perierit,
vel suppressus fuerit, non meis, sedclarissimi ediloris Nemesii, verbis discas velim ; quaj an valcal, uti
valere videlur Whislono, ipse judicabis, benevoie lector. Ila aulem ille (14) : Postquam enim Apollinarii
el ipsius sequacium Dimerilarum increbuit dogma, qui Dorainurn nostrum ex tribus partibus conslitutum
asseiebant, ev aapxo;, xat ^"X^i xat WwywK avxt xou vou. (Epiphanii sunl verba, pag. 1016), quo cerlius
eos proQigarenl orlhodoxi, dsinceps receptae prius senlentiae de tribus animas partibus valcdixcrunl, licct
ab Apostoli verbis, I Thess. v, 23, firraamcntum sibi arrogare videatur ; el demuui hscreseos cujusdam
apud postcros arccssebalur, animam a spiritu secernero : siraili planc lege, qua mersio in baptismate,
nunc trina, dein una, denuo el trina placuit, pro dogmalum varielale, quae Ecclesiam suhinio lacessebant. Uacltnus Cistriensis.
XVII. De libro lUpt /.xtaetu; xat YeveWo; Xptsxou.
Quoad librum undeoimo sub lilulo n&p- xxlmon xal -(ttiauoi Xptaxou, De conditu et generalione CAritli commemoratum, observare liceal, vulgarem lectionem in cdiiionibus Eusebianis esse, Utpt itfaxeio;
xl veveaeoj;, quam et Ruffinus sequiiur, qui insuper, conlra Giaci sermonis formam, duos diversos, ex
unico hoc, fecit libros. ln codice. tamen Mazar., Medic, Fukeliano, ut apud Nicephorum legitur Hepl xx(o-eoK xat YEvio-soj? XpttrroO, quam etiam scripluram veram esso non dubilamus, Valesii hac in re adjuti approbatione. Hieronymus, el, qui pressius eum ul plurimum sequuntur, Honorius alque Trithemius
uno generationis vocabulo contenli, in Lalina interpretatione vocem xxtaeco; prastermiserunt, lanquam
duriorem, verili sino dubio, ne Ghrislum in ordinera crealurarura detrudere viderenlur. Attamen huuc
errorem non erravit Melito, incaulius nonnihil ante notam controversiam locutus : Palres enim synodo
Nicajna anteriores vocem xxiatto; adhibuerunt non modo de creatione ex nihilo, verum eliam de omni genere productionis, ipsaque adeo generalionc xou AtS-fou aelerna et ceconomica. Hoc igitur et Meliloni in
causa fail, quare in titulo libri, in quo de aalerna Christi, ejusque in tempore ex Maria, generatione edisseruit, durius vocabulum adhibuerit, rcspeclu procul dubio habito ad illud, Proverb. vn, 22 : Kopio;
exxtae (jis dpyjv' ootuv aoxoo, ut Caveus conjicit feliciter. Hunc enim iocum, cum aliis ejusmodi, de generalione ista aatcrna exposuerunl Patres Anlenicaeni. Nihil igilur lucralur Whislouus (15), quando ex hoc
Melitonis libro Ariano suo dogmati, Christum aute posita mundi fundamcnla crcatum fuissc a Deo Patre,
praesidium quaeril.
g XVIII. De libro Uept TtpotpT)xet'a<;.
Qui sequilur proximo loco liber, AtS^o; aiixou Ilspi irpotyT]xeta;, est queni RufBnus cum verbis posterioribus proximc antecedcntis libri conjunxil hoc modo : De gcneratione Chrisli et prophelia ejus, ac si de
optirai Servaloris munere propbelico exposuissel in codem. Juxta Hieronymum quem et Augustodunensig
sequitur, verba bujus lituli ila ordinanda forent : Ao-fo; ^spt xf,; auxou irpotpixeta;, ila enim verlit ;
Item deprophetia sua librum unum. Valesius hoc probal, cui tamen non assenlior ; licet nullo modo velim negare, Melitoncm propheliae charismale, quod prioribus tribusquatuorvo saeculis uni alterive Chrislianorum communicatum adhuc a Deo novimus, fuisse exornalum. Cerle eum prophelam a plerisque
fuisse habitum, docet Tertulliani apud Hieronymum (16) teslimonium : IIujus elej.ans ct dcclamalorium
ingenium laudansTertullianus in septem libris, quos scripsit adversus Ecclesiam pro Monlano, dicit eum
a plerisque noslrorum prophelam pulari. Ubi lamen obscrves velim.in nonnullis exemplaribus pro dicil, haberi cavillatur. De Melitouisdono prophetico confer, si lubueril, dissertalionis prioris 12.
XIX. De libro clavis diclo.
Liber, qui 'HxXe!;, Clavis (17), inscribitur, coalincbat explicationera variarum ScripturaB sacrae vocum
(10) Whislon.in his primitive Christianity reviv'd,
vol. IV, pag. 266.
(11) 'in disserlal. Siotia, ^u-/^, vtjjjta, Lips.
habila 1732, pag. 7.
'
'
(12) Philo, De mundi opificio, lib. i, pag. 14. Joseph. .4nliquit. Jud. lib. i, cap. 5 : "ETrXaas 6 8eo;
x6v av8piu7TOv, Xouv Xototbv ct-6 xij; yj<, xa< itveujjta
ev^xev au-u>, xat <J-uy_r>.
(13) Irenaeus Adversus hcnreses, lib. v, cap. 9. His
sjmilia reperire eliam est lib. v, cap. 6. Wbistonus
haec locanon adduxit.

(14) Jo. Fellus, Cestriensis in Anglia episcopus,


erudiiione et fama maxime clarus, in Adnotationibus in Nemesium, de natura hominis, pag. 3 editionis Oxoniensis.
(15) Whiston. in hisprimitive Christianily, vol.IV,
pag. 126.
(16) Hieronymus Deviris illustribus, cap. 24.
(17) In Aclis ss- Anlwerpiensibus. Apr. 1, pag.
11, Clavus legitur, quem operarum errorem lideliter eliam repetil Venela horum Aciorum editio
nova.

1199

S. MELITO SAKDIUM EPISCOPDS.

1200

sensu improprio adhibitarum, ad eum fcre modum, qualem in Formulu spiritualit intelligentix S. Eucheri'
Lugdunensis, quae inler Opera ejus, el in Dibliotheca Patrum maxima, lomo VI, cxslat, legere Iicet. Clavii
vocabuli, quod in inscriplione operis hujus adbibelur, significatum discas velim ex ipso Melitone, qai,
Ctavis suce oap. 9, ila vocis hujus metaphoricee explanavit scnsum :
c Clavis,adapertio spiritualis. In Evangclio " : Accepistis clavcm scienliie, ipsi non introislis ; et eos gai
introibant prohibuistis. Item Claves, justilim, misericordise, pielatisque virtutcs. ln Evangelio " : Tibi iak
claves regni coeiorum.
Clavis, apertio sacrarum Scriplurarum, ve\,poteslas ligandi atque solcendi seu, jus introducendi ai
vitam, sive excludendi ad mortem. Sicut pcr Isaiam ,3 de Salvalore dicilur : Dabo clavem domus David suftr
humeros ejus, et aperiet, et non est qui claudat. Et in Apocalypsi u : Habeo claves morlis et inftrorum.
Exstare enim adhuc,et in bibliothecis incdilum delilesccre hoc Melitonis egregium opus, BMiothecs
Palrum maximsc (18) Lugdunensis editores pariter, ac Labbeus (19) tcstanlur non modo; sed el luto
asserere possum ipse, ulpote qui preliosi hujus anliquitalis monumenli, in ilineribus meis faclus snm
compos, quique illud aliquando cum orbe litteralo communicnre constilulum babeo*, licel facilc praiideam, malevolum alque immodestum censorcm quemdam, qui symbolas suas ad Bibliothecam HaUeniem
confert, id mihiquoque oppositurum esse.quod inter alia injusla minusque fundata objecil nuper, cum
prcsbyterorum ct diaconorum Achaiae epislolam encyclicam de martyrio S. apostoli Andreae ex mss. edercm ; lanli scilicct vcl ideo non esse opusculum, quoniam Grabius in S;ncilegio suo in lucem publicam
illud non prolraxerit (20). Bella sane ratio, quasi vcro unicus Grabius omnes in biblioihecis Anglicanis
lalenles tliesauros eruere vel volueril, vel polucril. Claudantur igilur immcnsi isli manuscriptorum coJicum, quibus bibliothcca Bodleiana superbit, thesauri aGrabio nunc penilus exhausli ; omnibasque harum deliciarum scrulatoribus posl mortem cruditi hujus viri dictum nunc csto illud : Non plus, non
ultra.Sed transeant baec cum caeteris erroribus.Bedeo potius ad Melitonis Clavem, addoque, mc illius, ast
Latinum sallem, seryare exemplum, quod ex duplici codice, allero Claromonlano, altero Mesmiano, ad
calcem Bibliorum Theodulphi Aurelianensis episcopi, codice mille circiter annorum descripseral eruditissimus Mich. Lequien, Grabioquo Iransmiscrat. Edilurum se boc quantivis prclii monumentum, cum
emendalionibus Jac. Sirmondi, proraiserat, a quotam mulla alia cxspcctabat orbis litteratus, nomine el
omine Magnus Crusius (21), raor-te non ila pridem exstinctus, mihique post fata quoquc colcndus, praceptor, qui tamen jura sua, dum viveret, facile mihi cessit. Divisum autcm est Melilonis hoc sat magnum
opus in varia capita, quorum en tibi syllabum : cap. i, sinc tilulo in ulroque codice apparel, et membra Dco Palri in Scripiura S. per dv0pio7;oi:i0e'.av tribuia quid significenl, exponit, quod infra inter
fragmcnta, speciminis Ioco, dnbo. Cap. 2, dc Filio Dei secundum carnem inscribitur, et quid Cbristo ascripta membra nolonl, docel. Cap. 3, agii de supcrnis crealuris. Cop. 4, de diebut,annis, et temporibus. Cap.5,
de numeris. Cap. 6, de mundo el partihus ejus. Cap. 7, de lignis injrucluosis. Cap. 8, de diversis Jum<
11 Luc. xi, 52,

' Matth. xvi, 19.

15 cap. xxii, v. 22.

14 cap. l, v. 18.

(18) Biblioihcc. PP. maxim., tom. II, parl. n, et quod cxcurril, annos descripla eleganlissimo
fol. 212, in adilita nolula : Liber eliam ejusdem,qui charactere. In Cntalogo tamcn Bibliothecs illuClavis a S. Hieronymo inscribiiur, manuscriplus striss. domini de Mesmes, in senalu Parisiensi prareperilur iu Bibliolheca PP. S. J. Parisiis, si tamen
siilis infulati, qui in Bcrn.de Monlfiucon Bibliolhegermanus sil fcetus. Ericua Bciz^lius in cpistola ca Biblioi hecarum manuscriptorum nova, lom. II,
quadam icpdita ad Gabiiim : Melilonis Asiani.se- fol. 1326-1330, exstat, llum de Bibliis Tbeodulpbi
cundi sarculi Patris, liber, Clavis dictus, ms. exslat et Melilone sileutium.Ncc mirum : ab imperitissimo
in vctusiissimo codice membranaeeo collegii Ludo- cnim wvotix^i hajc manuscriptorum Memmianovici Magni, vel si mavis Clarornontani, PP. Jcsuita- rum consignatio fuit confecta, qucin non alitcr terrum ; illud enim nomen accepit collegium istud, sari dcprehendcs, quam ul talia dicat de codicibus:
postquam
Un livre sur velin ; deux volumes d'anciens poeies,
Sustulit hinc Jesum, posuitque insignia rcgis
velin ; un viel poele, in-4, velin ; cinq autres maImpia gens, alium nescit habere Deum.
nuscriis in-4, papier ; quatre manuscrils in-folio,
Describerem lubenlissimus, nisi lemporis angus"ia dont trois sur velin et un en papier, eic. Ne OEJiprcmeret.
pus possel divinare. Debuissel et illud adhuc ad(19) Philipp. Labb., loin. II Biblioihecx, p. 87, dero scilicct, an assercs, qui codices cohibenl, abet in Kova Bibtioiheca mss. librorum, s. spccimine iegni an quercci, crassi an lenues sint : el ex qao
antiquarum lectionum Latinarum et Graicarum in corio, an bovino, aa vitulino, an suillo, ligatura
4 partes tributarum, Paris. 1653, 4, part. n, p. 21 : exlerior conslel, et sic dixissct omnia, qua; decodd.
Clavis sacrw Scriptura, Milelo seu Melilonc, Asia- nosse parum refert.
no, ut volunl, episcopo auctore. Ex codice mss.
(20) Vidc Sachrichten von eincr Hallischen B:collato cum appendiocad biblia feroaurea Theodul- bliothek, 22 sluck, pag. 360, not. 1.
phi Aurcliancnsis episcopi, quae quanlivis prelii
(21) Crusius iu Disserl. epislolica ad Chr. Worexstanl in bibliotbcca Mummiaua anlo oclingcnlos, mium, pag. 13.
" Hoc, mortc procvcntus, non pracstitil. Clavis lextum integrum ex codice Argenlinensi nuperedidit DPilra in tomo II Spicilegii Solesmensis. Paris., 1852, in-4, ap. Firmin Didot Edit.

1201

NOTITIA. II. DE SCIlIPTIS S. MELITONIS.

1202

num appellationibus. Cap. 9, de variis sedificiorum vocabulis : in quo lamen capile longe plura Iraclantur.
Cap. 10, de melatlis el aliis, sive his quse ex metallis jiunt. Cap. \ I , de instrumentis bellicis et militia. Cap.12
de animalittus. Cap. 13, de bestiis et cxteris animantibus. Huc usque cod. Mcsmianus. Nola, ea, qua?
faoc capile tractantur, in plures possunl adhuc dividi secliones : agitur enim prasterea quoqun de aqua el
mari, de nominibus provinciaruin, regionum el civilatum de piscibus el fluminibus. In allero codice sequunlur uuhuc alia capita : Cap. 14, de cicilalibus sive provinciis. Cap. 15, de fluminibus et piscinis.
Cap. 16, depopulis el genlibus. Cap. 17, de nominibus Hebraicis. Sod hoc jam satis de hac Clave.
XX. De libro llepl xt^ ditoxaXuij/euj; 'Icoavvou.
Quid in libro lUv. -t^ itoxsXttysiof 'Itoawou egerit noster, non constal tulo. Clarissimus Millius (22)
credit, eum intcgro commenlario illuslrasse Apocalypsin, quae probabilis admodum ct mihi videlur
conjectura. Polerit proin le vel ex (ilulo hujus libri Joannes verus Apocalypseos auclor Melitonis etiam
testimonio, comprobari : constat enim de auctore 'AnoxaA.u<J/eio<; multum j.tni dubitalum fuisso
a veteribus, eamdemque a Ccrintho, hoeresiareha, scriptam asscruisse velustum apud Eusebium (23)
auclorem, quem Dionysius (24) Alexandrinus refcliil, dubitans tamen adhuc, ulrum Joannes aposlolus,
an quisquis alius hujus nominis Apocalypseos auctor sit. Porro Justinum quoquu et Ircnaeum, circa
eadem lempora, Apocalypsin inlerpretatos esse, Hieronymus (25) teslatur. Cumque ad divinam hanc
revelalionem crebro provocenl Cbiliaslte, non improbabile mihi videlur, Melitonem, in eamdem
commentarium scribenlem, cum aliis quoque hujus saeculi Patribus, Chiiiasmum in eodem asseruisse,
non illum quidem crassum, sed mitiorem. Ulterius exinde el hoc patere vidctur, Melitonem per angelum
Ecclesiae Sardis, ad quem quinlam Joannis cpistolam, cap. m, 1-6, dalam legimus, non posse inlelligi,
ul quidam, quos in priori dissertalione, 14, aliis argumentis refutavi, contendunt ; quis enim
credat, Meliloncm in propriam lurpitudinem commenlarium condidisse ? Tandem hoc quoque moneo,
in iusigni Bibliolheca Ienensi Commentarium Apocalyplicum nomine Mclitonis peranliqua membrana
scriptum haberi, quem illum ipsum librum De Apocalypsi putat Jo. Gollfr. Olearius (26).
XXI. De libro Us.pl Eviio|JtaTou 6tou.
De libro Uspi evsto}j.aTou sou, qui inler omnes, quos noster scripsit, exsislit maxlme celebris,
plurima disserere possem, ulpote qui in causa esse videtur, cur venerabile Mclitonis nomen in catalogo
haereticorum comparcal hodie. Asl cum pcculiari schediasmate, de Melitonianorum Ineresi, et Mclitone
ex hareticorum classe eximendo, agere conslilucrim, haec omnia jam millam, illudque nunc unice
notabo, auclores in Latine reddendo tilulo hnjus libri valde esse diversos. RufGnus De Deo corpore induto
verlit, scu, ut loqnerelur fortasso Terlullianus, corporato. Sixtus Senensis, IIs.pt <iaio|j.aTov eeou
legens, dixit, eum in illud Geneseos : Faciamus hominem, scripsisse librum unum De Deo in corpore.
Valesius, Bollandui (27), Ceillier aliique reddiderunt De Incarnatione , Christophoraonus. Caveus (28),
Dupinius (29), Sleph. Lemoyne (30), Suicerus (31), De Deo incarnato. Versioni Valesiante libens subicriberel Tillemontius, nisi Theodoreli et Gennadii obstaret auctorilas, quorum ille (32) ex Origene
affert locum, ubi Melilo iis diserte adnumeratur, qui imaginem Dei in corpore hominis consislere
afCrmarunt, dicilurque eum comnientarios reliquisse Ilepl tou ivo-ioijtaTov elvat tov e<5v, De \eo quod
Deus sil corporeus : hic (33) vero Iradit, Meliloncm et Terlullianum corporeum quid in Trinitale credidisse,
licct uterque ex classe Anlhropomorphitarum eximatur expresse a Gennadio. Sed in heec omnia jaiu
non inquiram, id saltem adhuc addcns, Uieronymum, in indiculo suo librorum a Mclitone editorum
(22) Millius, Prolegom. in N. Teslam. num. 226.
(23 Euseb. llist. eccles. lib. m, cap. 28.
(24) Apud eumdem Euscb. Hisl. eccles. lib. vni,
g^p 25_
(25) Hieronymus in Catalogo scriplorum ecclesiast cap. 9.
(26) Olearius in Bibliolheca scriptorum ecclesiasticorum pag 483
(27) Bollandus in Actis SS. mens. April. tom. I,
pag. 11: In libro Uepi evatojjiaTou 6eou, quem
De incarnatione Dei cum aliis interprclati sumus,
ostendil Dionysius Pelavius, lib. n Theologicorum
dogmatum, cap. 1, impingi ab Origene opinionem
Meliloni, quasi senserit, aut sallem disputarit,
Deiim esse corporeum.
(28) Caveus Script. ecctes. hisl. litler. pag. 42:
Hepi e\a-iou.aTou 6eou, De Deo (non corporeo, sed)
coiporato. seu corpore induto, ut olim RufOnus red^jjYt.
(29) Dupin in opere : Nouvelle Bibliolhique des

auteurs ecclisiastiques. pag. 63, nol. c : De Dieu


incarni. En grec IIspl evatoij.aTou 6tou. D'aulres
expliquenl ce passafie autrcmenl, et onl cru qu ll
avail tenu que Dieu e"iait corporel, mais la propre
signilicalion du mot grec esl celle que nous lui
aTons donne"e. Origdne, cile par ThtSodoret, queslion
20 in Exodum [in Genesin dcbebat esse), dit que
Melilon avait laisse un livre lltpl tou tviiioij.aTov
^vat 6eov, que Dieu etail corporei, ce qui revicnt
a 1'aulre sens.
(30) Le Moyne in Var. sacr. pag. 199.
(31) Suicerus in Thesaur. eccles. lom. II, fol.
1122.
....
(32) Tbeodorelus, Qusestion. xn Genesw. xx, operum lom. I, pag. 21. Edit. Sirmondi.
(33) Gennadius Massil. De ecclesiasticts dogmatibus, cup. A. Nihil corporeum, ul Melilo et Tertullianus: mhil corporaliter effigiatum ut AnlhropomorPhus el Vadianus : nihil sibi invisibile a crealuru,
ut Origenes.

!203

S. MELTTO SARDIUM EPISCOPUS.

1204

relinuisse Graeca Eusebii Yerba, incerlum sine dubio, quomodo Melitonis menlem absque hxreseos
suspicione exprimat Laline. Ilaee omnia probare polerunl, noslrum ob hoc scriplum non fuisse
statima veteribus baerclicum rcpulatum. Quid si spem feccro, me his ipsis plagulis Melilonis libellom
De Deo corporato forle exhibiturnm, et cx ipsarael libelli inspcctione benevolum Leclorem conticlurom
esse, Melitonam a gravi hoc errore abfuisse quam longissime.
XXII. De Apologia S. Ueiitonis.
Ad ejus Apologiam, seu to ITpic 'AvTomvov pi6Xi8tov nunc venio: sic videlur inscripta fuisse haee
Apologia pro Cbristianis ad imperalorem Marcum Aurelium Antoninum, cognomine Philosophnm, qui
ab annis Chrisli ^61 usque ad 180 imperio Romar.o praefuit, ct per 9 priores annos cum Lacio Vero,
fratro, imperiuin commune habuit. Bi6X8iov dicitur ideo, quod proprie essel libcllus precom et
supplcx imperalori oblalus, non vero longior intcgraque dogmalum Chrislianorum ab objectionibns
el caluinniis gentilium vindicalio, ut palet vel ex ipso illiua fragmenlo, quod profert Eusebius: Tijtt,
84 o-6i uoVijv irpoo-Aipo|v oir,uiv. Idem ctiara fuit titulus Apologis Justini Marlyris, ut ex line posterioris
Apologelici ejus conslat, ubi sic loquilur (34) : Kat 6[xa; ouv a';iouu.ev GiroYpitJ/avTa; to ujjuv oW>/,
npoOsTvat touti xo (3t6Xi8tov, Quapropler vos rogamus, ut superscribenles quod vobis placet, libellam
hunc proponalis. Occasionem hujus scribendae ' Ar.oloylxs ipsi subministrabat quinla sub iroperaloribus islis in Chrislianos agilata persccutio. Cum enim ab Hellade ab Asiam minorem Iransiissct tragcediarum Gallicarum fama, ct cum fama rabies in Christianos; nova regionibus islis, iniquorum magietralum et proconsulum furorc, orla lempcstas occasionem dedisse videtur Apologiis Melitonis el Apollinaris, uno eodemque scriptis. An ipse, ilinere Romam inslilulo, imperalori obtulerit Apologiam suam
Melito, quod ex phrasi eTdStoxe, qua usus est Eusebius in Chronico, el quam in vcrsione sua pariter
ac in Calalogo virorum illuatrium retinuil quoque Hieronymus, colligit Tillemonlius, cerlo non constal:
id taraen exlra dubitationem positum videlur, fuisse hoc ultimum Melilonis scriplum, quo bene deEcdesia meruit ; nam, caeleris recensitis libris lr.\ nao-i, inquil Eusebius, xal xo Dpoc xov 'Avto/vmv S:6X!oiov ; quod, quo demum imperatoris anno oblalum sil, paucis nunc erit videndura. Si Chronicon
Eusebii evolvamus, sequenlia ibi mcmoriae tradila deprehendimus (35) ; OA, SAZ'. I. POA\ KAAPOS
TO B' KAI KEeUTOS, MeXtTtov SapSiavtuv intaxoKo; xij Auota; pt6Xtov 'AicoXoyta; 'Avtu/vIvij) vsa
XptoTiaviov eneStuxe, eam scilicel traditam esse, Claro el Cethego coss. Olympiade ccxxxvii, quae, debila
chronologorum instituta computalione, annis posl Christura natis 109-172 respondet, el in decinmm
Aurclii Antonini annum incidit. Eadem habet Chronici Alexandrini auctor (36). Quin ex ipsis, qoae
supersunt hodie Apologix bujus fragmentis, cum verilatis quadam specie colligendum esl, eam anle
annum 170, qui esl Aurelii Antonini 10, quo niorluus jam eral Lucius, non fuisse oblalam. Aliiereoim
certe illam Lucio pariler ac Marco Aurelio Antonino inscripsisset, praeserlim cura in ea ageret imperii
parle, quee ad Lucii ditionem perlinebat polius, quam ad Antonini ; nec dixisset, faustum Anlouino imperium ominalus, |iexa tou Tiai3<5?, sod omnino jueTa tou aoeXtpou. Porro, uuius sallem Glii imperalorii
mentio fit ; babuit aulem Antoninus duos, Annium Yerum, el Commodum, quorum prioranno 470 falii
cesserat. Rursus, Commodus, cui felix precatur imperium, tribunitia? potestatis jam tum fuisse videtor,
cum hsc scriberet Melito, quam demum obtinuil anno 170. Haec, inquara, oronia probabili satis coujeclora
evincunt, banc Apologiam non fuisse unlc annum impcraloris decimum consignalam. An aulem eum
Tillemonlio (37) ulterius procedcndum, tempusque tradiii libelli supplicis anno demum 175 Dgendom
sit, in medio relinquam ; allamen non videlur omni cxceplione major scntenlia probe pensitata. Sane
Commodus consors impeiii nondum 1'aclus videtur cum haec scriberet Melilo, alias nomen ejus no
preetermisisset in litulo ; nec ipsi ominari potuisset impcrium, quod jamjam tenuissel, si tuta forel
Tillemonlii conjcclura ; hoc autem cum faciat in Apologia sua nosler, innuil simul, eum lunc nondum
fuisse imperatorera. Dupinii (38) hic obiler notandus error, quem tamen lypothetarum potius vitiom
credo, qui traditam noslri Apologiam fuisse scribit anno 182, quo dudurn morluus erat imperaior.
Referunl porro Historiae sacrea scriptores, Marcum Antoninum, Melitonis aliorumque Chrislianorum
supplicationibus perraotum, scripsisse epistolam ad commune Asix, IJpo; to xotvov X7,<; 'AjIi;, q1
(53) Juslin. Martyr. Apolog. 11 pro Christianis,
cap. 14, pag. 35, edil. Uulchin. seu potius Grabiana?, Oxon. 1703.
(35) Euseb. in Chronico, lib. posl. png. 214, 'vedil.
Sealig. Amst. 1658.
(36) In Coryore Byzantino obvius, tom. Ilf, fol.
206, edil. Venel. />?' 'OXu,u7uai;, q'. 'Iv8. ('. Tic.
'OptpfTou xat nouoevTO:;. Nola, nondum absolutam
Euscbius, absolulain vero Olympiadem numerat
Alexandrinus, atque ita subdit, poslquam de Justipi Marlyris et Crescentis Apologiis dixerat : 'AXXi
xai MeXIxwv, 'Aota/u<;, SapStavujv litto-xojioi;, ^i-

6Xov 'AnoXovfa; I3u>xe xoi? XeXsYuivoi<; ^aertAeuei,


xat ihepoi 8e noXXof.
(37) Tillcmoul, Mimoires pour servir a 1'BiA.
ecciis. cii. loc. nota 2 : S. MCliton a ecril soo
Apologie apres 109, et peut-etre meme apres i"5.
(38) Dupin, Bibliolhique des auleurs eccUsudlom. I, pag. 63 : MCliton fleurit sous 1'empire de Marc-Anlonin, il reprfoenta s.t Requesie lj
deuiieme unnee decet empereur, c'esl-a-direlal&
de la Naissance de Je"sus-Chrisl. Conf. Dan. Larroquani Adversaria saera, pag. 646.

1205

NOTITIA. - II. DE SCRlPtlS S. MELlTONIS.

1206

velabal, ne quis imposlerum Ghrisiianos religionis suae causa calumniarelur. Eistat hujus epistolae
duplex versio Graeca, allera apud Juslinum Wariyrem (39), altera apud Eusebium (40), ulerque laraen
eamdem Anlonino Pio tribuit, quod Valesius (41) et Korlhollus (42) nolarunl, Cbronici Alexandrini auctorem laudantes, quippe qui recle auimadverteril, epistolam illam non Anlonino Pio, sed Marco polius
esse Iribuendam. Caelerum in ipso hujus epistola) lexlu lanla inter Eusebii exemplar et illud Justini
Apologix subnexum occurrit discrepantia, ut Jo, Clericus (43), pro more suo, tolam rem pia fraude
confictam crodat. Duplex hujus Apologix, quae aetatem noslram non tulit, exstat /ragmentum : unum apud
Eusebium, alterum apud Chronici Alexandrini saepius jam citatum auclorem, quod utrumqne apponam
infra.
g XXIII. De 'ExXoftov libris sex.
Superesl ut de Excerptorum sive 'ExXoyiov libris quaedam adhuc dieam. Erasmus (44) ad lilulum hujua
operis observai, eum recle omnino scribi per x, non per Yi Eclogarum, Egtogarum, quanquam in hii
parum conveniat inter exeinplaria Lalina. Precibus Onesimicujusdam composuil hos libros Melito, qui
pro amore ac sludio suo erga verbum Dei, sunl verba Eusebii (45), saepius a nostro poslulaverat libros
Veleris Teslamenti accurale cognoscere ; quot numero, et quo sint ordine conacripli, quem praelerea
magno fidei ardore et magna discendi cupiditate flagrasse scribit, et de quo compertum habebat, quod
ob amorem Dei ista rebus mundanis omnibus anteferat, salutisque aelernto obtinendee causa fortilor
decertel unice. Praeclarum sane encomium : el, si a laudatis laudari demum laus est, non possumus utique
aliier, quin de singulari pielaie ol egregia Onesimi indole senliamus oplima quaevis, ejusque mcmoriam
venerabundi seraper recolamus. Ilinere itaque io Orientem inslitulo, Veteris Testamenti libros diligenler
non modo didicit Meiito, eorumque indicem Onesirao suo misil ; verum eiiam ex divinis istis scriptis
excerpla insupercollegit, in sex libros dislributa, ut ipe leslatur apud Eusebium, e; iSv, inquiens, xal
ca 'ExXo-yi? liton)o-i[i7iv, eU 2? 8i6ta SieXiiv. Ei floribus mel sugunt apes, vcnenum viperae ; quid
igilur ex lege et prophelis excerpseril nosler, si quseralur, ipsa iterum Sardiani verba responsioni inservire polerunl, quibus palam fil, eum xi Ttepi tou toTT)poc xal Tcao-Tji; T7)<; Tcicrcetot; ^(iiov, ea, qusa ad
Servatorem cl ad universam fidem uoslram perlinent,in graliam Oncsimi sui collcgisse, quem siraplicem
paupercmque luicum, non xpaTtsrov 6e6<piXov quemdam, fuisse, nonnulli (46) credunl ideo, ul promptum
Melitonis infimae eliam sorlis hominibus inserviendi animum eo majoribus extollant laudibus. In medio
tamen relinquiuius horum conjeclurum, id saltem adhuc addiluri, hos Bclogarum libros mihi non videri
ultiraum a Melitone conscriptum opus, licet potiori loco in librorum serie ab Eusebio non fuerint comprehcnsi, sed post oranes, interjectis quibusdam uliis, recenseanlur, appendicis quasi loco, cujus rei hano
fuissecausam conjicimus, quod non tam ingenii opus censuerit, quam laboris. Fragmenlum insigne et
in Historia sacra maxime cclebre superesl bodie ex libris hisce caeteroquin deperdilis.
XXIV. Observatio de libris Melilonis contrahxreses.De libro flepi aapxtocreio;Xpicrcou.
Quando prajler hos Eusebio commemoralos libros Hicronymus (47) praelerea mentionem facit multorum
voluminum, quibus origines baeresium singularum explicaverit, ct ex quibus philosophorumfronlibusemauaverint singulae ; hoc non de peculiari quodam atquc voluminosoopere inlelligas velim, sed generatim
de omnibus Melitonis scriplis diclura pula, ulpole qu;c fere omnia, ul vidimus haclenus, haeresi cuidam
fuerunt opposita. Scripsit tamen praelerea nosler, ut observavimus supra, alios adhuc libros inter quos
referendi sunt Aoaslasio Sinailce commemorali duo, aller De passione Domini, aller De lncarnatione
Christi Uepi aapxtosewc XptoTou, qucm posleriorem quoque inter scripta Melitoniana recepit Caveus (48)
n onens insuper, opus islud a libro Meiilonis, Hepi 6eo5 evaio|jtaTou diversum esse censendum, ulpote
quod non in unum, ut ille, sed in plures divisum fuerit libros, et ex quorum terlio fragmentum atlulit
insigne, ab Anaslusio asservatum. Conlra Marcionein scriptus erit bic liber, qui divinilatem Chrisli in
carnenegavit, el Melilonis hac in parle doclrinam scriplo edito oppugnaverat.
XXV. De transilu Marist liber.
Spurius tamen est liber, qui De transitu beairn Marise virginis sub ejus nomine circumferlur, el qui
(59) Apud Justin. Marl. ad calcem priorig Apoloaix, pag, 135.
(40) Apud Euseb. Hitt. eccles. lib, iv, cnp. 13, et
in Chronico Alex. ad annum 169.
(41) Valesius in Not. ad Euseb. lib. iv, cap. 26.
(42) Kortholtus in kdnotalionibus quibus varia
Justint M. dicta illustravit. pag. 51.
(43) Clericus in Histcria eceles. duorum pnmorum sxculorum, pag. 731, et dans la Biblioth. ancienne et moderne, tom. VI, pag. 412. Confer Baraler. 1. c. pag. 199.

(44) Erasmus in Nolisad Uieronymi Catal.


(;*5) Euseb. Hist. eccles. lib. (v, cap. 26.
(46) Tillemont (Mimoires, elc, c. 1.) : Cestoil apparemmenl un simple laique, quoique le
Sainl voulfll bien enlreprendre de grands voyages
et des ouvrages fort longs a sa consideralion ; parce
que la charilC, qui est loujours humble, est prflte
a obe"ir en lout aux moindres personnes.
(47) Hieronym. Epist. 80. quem locum supra
exhibuiraus.
(48)Caveus, Histor. litter., pag. 43.

1207

8. MEUTO SARDIUM EPISGOPUS.

1208

in quibusdam codd. mss. etiara sub lilulo De assumptione Marix, sive De obitu Marix, sive aliis adkuc
titulis venire solet. Antiquus quidcm est liber, ast certe adultcrinus, et Gelasii jam ccnsura in syuodo
Bomana sic proscriptus (49) : Liber, qui appellalur Transilus, id est Assumplio beatx Marix, apocrypbus. Venerabilis Beda {iiO^ illius lanquam spurii alque supposililii scripti meminit mullis, variaque
conlra veritalis speciem conticla exinde profert, bic omnino videndus. A quo fuerit scriplus libellus cum
non dicalur, sine auctoris tilulo ipsum cdilum fuisse exisliraanus cum Baronio (51), cui poslea oliosu'
quispiam pricfixcrit speciosum tilulum Melitonis Sardcnsis cpiscopi. Edilus est saepius Laline iu Bibliothecis Patrum, v. c. : in Bibliothcca Patrum etveterum auctorum ecclesiaslicorum, quee Parisiis pcr Jlargarinum de la liigue, D. Sorb., 1624, luutis X prodiit, et edilio quarta dicitur, tomo VII, fol. 580 ; ilem
in maximu illa collectione, quee 27 voluminibus Lugduni 1677, post Bigneam ct Colonicnsem supra
centum auctoribus el opusculis hactenus dcsideratis locuplctala cdita fuil, lom. II, parte n, pag. 212
el in Bibliotheca concionaloria Combefisii, tomo VII, pag. 646. Additur tamen scmpcr, hunc libellum in
Hispanico indice librorum expurgandorum (52) juberi expungi n cap. 8 ad finem, quia in co scripia
habeanlur lanto viro indignissima, et ejusmodi, qua3 aposloloruin Aclis repugnent, quod pluribus argumenlis deraonslrarunt ullerius Rivetus (53), Nourrius(54), Natal. Alexander (55), Lambecius (50), aliique ; ita ut mirum crrorcm erravcril omnino Trilbemius, qu.;, ul vidin.us supra, illum inlcr genuinas
Melitonis lucubrationes adnumeravit.
OPERUM DEPERDITORUM S. MELITONIS FRAGMENTA.
Sed jam ad fragmenta, quorum haclcnus mciuiiii ohiter, rccilanda progredior. Conscnlicntibus omnibuseequis Chrislianse antiquitalis ceusoribus, utile semper fuil reputalum corum instilulum, qui ia
colligendis depcrdilorum librorum fragmentis, hinc inde apud auclores obviis, fuerunt studiosi. Grabius
hoc nomine Spicilegio suo patrum, ut et Uxrelicorum sxc. i, ii, iii, de orbe lilteralo me.-uil egregie;
sed nibil apud ruu K m do Melitone nostro occurril. Laudanda bac cx partu maximopere csl Halloixii
opera, qui Mclilonianoruin fragmeiUorura diligenlissimus omniura exslilit collector, erudilosque insuper
omnes ila esl obteslatus : Si quisprasler beec nancisci aliquid uovum possit, del, amabo, in publicum,
et beno de Euulesia merebitur ; talium enira virorum scripla, sanclarum instar reliquiarum sunl. Cum
igilur mihi liceal esse lam fclici, ut louge plura, quam illc habet, bic apponerc possim fragmcnla, iisdcm
hic simul exbibitis claudam prassentem scripliunculam, id diligenter aduolalurus, a quibus isla fuerint ab
interilu servala, el quae nova sinl, quse vcro jamjam babeat llalloixius.
I. Fragment. ex lib. De Paschale.
Fragmentum primum cx ejus libris, quos De Paschate. confecil, desumptum cst, alque apud Eusebium,
llist. eccles. lib. iv, cap. 26, pag. 189, editionis Beadingii, exslat. De eo ila prefatur Cassarieusis : 'h
jilv ouv xoT? icept tou Bau^a, xov )(pdvov, y.a()' ov auvexaxxtv, dp^i|ievo? ar)|juxivei v xouxotc In libro De
Pascha, tcmpus ipsum, quo scribcbat, iu priucipio operis sui designat his verbis :
Servilio Paulo Asiae proconsule, quo lcmpore
Sagaris marlyrium pcrpessus est, magna conlroversia Laodicete cxcilala est de solcmnilale Pascba-

'Eirt SepouvXtou IlauXou avOuitaxou xt]; 'Ati;, <p


Tlyapn (57) xatpii) Ifiapxupr^ev, tl-fevexo Mt,r,,<
tioXXtj Aaootxeta mpi xou Baff^a (58), JjjtTuo-ov-.o,-

(49) Vide Fontanium in Anliquitatibus Hortx


Colonix Etruscorum, p. 328, ubi decretum istud
Gelasiiaccuraleexbibetur.
(50) Beda, in Itetraclione in Acta apostol. cap. 8.
quem locum eliam cxhibet Nal. Alex- c. 1., p. 298.
(51) Baron. Amial. ad unn. 48, s,ecl. 12.
(62) Ad manus fuit Antonii a Sotomaior Indcx
librorum prohibitorum et expurgandorumnovissimus
pro catholicis llispaniarum regis Philippi IV, qui
Madrili 1667, in-fol. prodiit, ibique, B. III Class.
p. 151, sequentia inveni : Col. 1511, posl prtefal.
adde : Opus apocryphum, et falso inscriplura
Mditoni. Col. 1514, littera B. post illa verba :
Cum eis Paulus, dele usquead Ex circumcisione conveisua, exclusive.Col. 1515, lilt. A, posl
illud : Vos huc adduxit, dele usque ad : Nunc
ergo deprecor, exclusive. Eadem col. lit. D.
dele cap. 8, el sequentia capiui usque ad linem
operis, exceptis adnotationibu. Citatur editio Parisiana 1589.
(53) Bivetus in Crilico sacro, lib. n, cap. 7, p.204,
el in Apologia pro virgine Maria, lib. i, cap. 21.

(54) Nic. Le Nourry in Apparalu ad Biblwthec.


PP. max., lib. n, diss. 5, foi. 558.
(55.) Nal. Alex., Hist. eccies. lom. III, p. 298,
ubi crudita lecluquc dignissima disscrlalio De libro
Melitoni af/iclo, qui inscribilur, de transilu Virginis, exslat, ob quam a censoribus suis ruulluiu
fuil cusligalus.
(56) Lambecius, Bibliothecx Vindobon. lora. VIII,
fol. 161 et 189.
(57) Sagaris, cujus hic menlio fit, episcopus
Laodicenus fuil, el in perseculione M. Aurelii Autonim ni-irlyr obiil, de quo confer Ruinarlum ia
Aitis martyrum Y.ceni,p.29.edil. Amstel. 1713, fol.
(58) Dc controver^ia ista supra, ad titulura libri
De Pa\chale, nonnulla fuerunt dicta. Plura quide
ea scire voluerit.adeat Jacobum Usserium in Diss.
de Ignalii epistolis, cap, 14, p. 95, quam ediliooi
suaa longe rariasimae Epistolarum Polycarpi et Ignatii, Oxon. 1644, in-4, praamisit; Jos. Binghamum
in Originibus sive Anliquitatibus ecclesiasticit, volIX, p. 89; Joh. Andr. Schmidium, in Histork
feslorum et Dominicarum, p. 123 ; Ge. Henr. Goo

1209

FRAGMENTA.

1210

xati xatpov Iv Ixelvat; -caT; fjuipat; (59) xat Ifpifr, A H, qus ternpeslive in illos dies incidcrat. Quibu
xtxusa.
eliara diebus lisec a nobis perscripta sunt.
Videlur hoc fragmentum, quod apud Ruflinum (60) ol Niccpborum (01) quoque invtmies, initium esse
ipsius operis ; quo scribendi occasionem accurate exponit. Exhibent islud Halloixius, Tillemonlius, Benthemius.
jj II. Fragmenta ex Apologia ilelitonis.
Alicrum fragmeulum Eusebius cit. loc. iterum dabil, quoJ ex Jpologia ad Marc. Aurcl. Anloninum
i:np. nonnulla, ast quanlivis prelii, xXaajjtaTa sislil, de quibus, ita Eusebius : 'Ev Se -.<]> itpo; tov auToxpotopa pt6X(u> Totauta Ttva xaO' fjjjtiov eV autou (iyovhai iTtopsT- Jara vero in eo libro quera imptratori
nuncupavil, talia quaedam adversus nos sub illo facta esse inemorat.
To fap ou8et;u>tcote (62) -ysv<5 jjlevov , vuv oitiiXETat
to Ttiv OeosjeSujv yivo;, xatvoT; iXauvJjjitvov S<5y[j.ao-t (63) xaxi tt,v 'Aa!av(64). 01 fap avatosT; truxotpavTat xat Ttov aXXoTp!u>v Epacrtat T'r,v Ia t6jv otata/(JtaTtov ej^ovte;
doopjiTjV, tpavEptu; XTjaTEuouat,
vuxTtup xa{ nsOTjtjipav 8iapitaovTE; (65) tou; |j.Tj8ev

Quod eniranunquam antea faclum fueral, perseculionera nunc palilur piorum hominura genus.novis pcr Asiara dccrciis exngilalum. Impudenlissimi
namque dclalores et alienarum opum cupidi, ex
edilis occusiouera nacli, palam diu noctuque grassantur spoliantque bomincs innoxios.

aStxouvxa;.
Kat jxeO' STEpa frtal'
Kai et jj.lv aou xeXeuaavTo; (66) Taura itpaTTETat,
earcti xaXu>; vtvdotsvov. Afxato; yip jJaatXEu; oux av
iStxto; fJouXeuaatTo ntiitoT- xat fj[ieT;
fjtev tou TOtouTOU

fj8u>; tpspo-

Oavxtou t6 *(ipa<;. TaoTTjV 8s aot

(jtovTjV itpotrtfEpoptEV SeTjijtv, Iva auT&; irpotEpov eittpou; tou; ttj; TOiauTTj; tptXovetxia; ifyaTa; (67)
Stxatto; xp!vEia; (68), et afjtot Oavatou xat Tt(iu)pta;, fj au>TTjp(a; xat fjtju^fci; eI<t!v. Et 8e xat xcapi
aou ixt\ e"tj fj (3ouXfj (69) outtj

xat to

xatvov touto

StstTaYfjta" S (JtTjOE xaTi [JapSapuiv TtpiitEt TtoXetxtuiV


ttoXu

(jtaXXov

oeojjEOa aou,

(jfj

itepttosTv

fj(Jta; ev

TotauTTj STjtxuiSet XeTjXaota.

Quod si beec luo jussu Qanl, recle atque ordine


facta sunlo. Neque enim iieri polcsl, ct juslu8
princeps aliquid uuquam injustc conslilual : el nos
libenli animo ejusmodi mortis preemium ferimus.
Unum illud a te pelimus,ul curn cjusmodipcrtinacia
perdilos bomincs per le ipse prius examinaveris,
lum deinde pro luaeequilalc slaluas,utrumsupp!icio
ac morle alfici, an salvi ac sccuri dcgerc raereanlur.
Sin vero illud consilium aique ediclum plane inauditum, quod ncque adversus barbaros hosics sanciri
decucrut, nunquam a le profcctura esl, obsecramus
te mullo magis, ne nos ejusmodi publico lalrocinio
diutius vexari permiltas.

TouTot; auOt; litttpepet Xs-ftov


'H yip xaO' fj(Jta; cptXoaotpfa (70) itporEpov (jtlv iv
Hajcenim philosophiee secla, quam profilemur,
^apfiapot; (71) fjxtxaaEV JitavOijaaaa Se toT; ooT;
prius quidem viguit apud barbaros ; poslea vero,
ziuai, in dissertat. De Quartadecimanis ; summe
vonerab. Deylingium in Obsercat. Miscelt., p. 41.
De tempore liiium harum in Ecclesia Laodicena
moiarum disquirit Baraterius, ia Disquisitione chronologica. p. 220.
(59) Ila inlerpunxit ct verlit Vaiesius. Mallem
ego distinctionis siguum ponere post xa^i xatptiv,
et verba, h ixe!vat; TaT; fjjjtspat;, ad ullima trabere, hoc sensu, conlrovooiam Laodiceae excilalam
fuisse de soleranilate paschali, qua? tunc inciderat
juxia anliquam consueludinera ; hisque etiam diebus ipsis ha!C a Melitone perscripla fuisse.
(60) Ruffinus, Hisi. eccles. lib. iv, cap. 24.
(61) Nicephorus Uist. eccles. lib. iv, cap. 10, p.
294, lom. I Opp.
(62) Minus accurale in duas voccs dividil Readingius ouSe 7tu>7toTi. Id novum non dicit Melito,
quod Christiani patianlur perscculionem ; sed de
eo conqueritur, illudque antea nuuquam factum
assurit, quod privata inferioris urbium rnagislratus auctoritate, absque imperatorum aul prseleclorum provinciaiium mandalo piorum genus exagitarelur.
(63) Valesius ^of^iaza de jussis imperialibus inlerprelaiur. Melius B. Schwrzfleischius, apud Fabr.
Bibliolh. Gr. vol. V, p. 184, per SoYfjtaT* heec inlelligil prsefeclorum proviucialium edicla. Sed optime, mentique Melitonis maxime convenienler,
ex senlentia Henn. Dodwelli, in Dissetl. Cyprian.,

p. 265, per S<$Y(J.aTa intelligenda sunl urbium decrela.


(64) Quando in Asia hoc novum fuisso scribit,
innuit simul, nec boc quidcm ipsum alibi caruisse
exemplis.
(65) Pccikc ilaque capitalis nulla iu hac Asiaa
persecutione mentio,sed bonorum sallem confiscalio,
noslram ullerius coufirmal interprelationcm.
(66) Quando Mclito dubilal, num basc persecutio
ab imperatoribus emanavcrit, de occultis procul
dubio lilteris intelligendus esl : dubilare enim non
potuisset, si per edicla illam jussissel imperator.
Smyniaj eniin aul Ephesi, aul in alia priraaria Asisa
civiiale propositumfuisset.antequain iliud proconsul
exsequerelur, raandatum imperaloris.
(67) Ileec verba de calumniatoribus Chrislianorum non debere intelligi, sed de Cbristianis poiius
ipsis,recte observavit Valesius in nol. ad h. 1. quem
vide.
(68) jEolice pro xptvat;.
(69) Urbium decrela in hanc formam concipi solebant : 'ESoxst ttJ pouXfi xat Ttjj 8ij[ji(p.
(70) 4>iXo3otpfa; vocabulo religioncin quoque
Cbrislianam a Pairibus denominulara fuisse, observavil Snicerus in Tltdsauro ecdesiastico, lom. II,
fol. 1441.
(71) Sio nominat JuJajos, apud quos primura
exorla est Chrisliana religio. Hinc est quod Porphyrius, apud Eusebium, llist. eccles. lib. vi,

1211

S. MELITO SARDIOM EPISCOPUS.

1212

cum proviociarum tui imperii incolis, posl princi- A. eW*i xrci ttjv AuvouaTou tou aou izpoyhvi, jnpatunr fclicem Augusti, qui unus ex majoribus tuis
yiXTjv ap^Tjv, eyvr,8T) jU.iXiaTa ttJ a^ p)37'.Xeia alaiov
fuii, effloruissel, fauslum imperio Romano omen
iyaGov. "Extote fap eU H&Tfa xai ^atJL'!:p0'' to P1exstiiil. Ex eo siquidem lempore maximis incre(Jtaitov Tju$rj8rj xpaTOj, ou ou otioo)(OC EuxTaTo; Yifomentis aucta cst majeslas imperii Roniani, cujus
vi; te xat eoti jitTa tou itatSo; (72), tpuXisatov tf,;
tu exoptatus successor factus es, cl eris una cum
(3aatXE(ac tt,v auvTpooov xat auvap^anEvTjv Ai-fo-ifilio, si modo tueri velis sectam illam, quce cum
ot()) (73) tptXoaotptav, tjv xai ot TtptSfovo! aou (74)rpo;
imperio educala, et cum Auguslo simul incboata
Tatc SXXatc Gp^axEtan ET!(Jtrjaav. Kat touto jjtE^fiesl, quamque majores lui una cum cmteris religiootov Tsx(jtTjptov tou Tcpoc aYao"0^ C5) ^07 xa9' Til">
nibus coluerunt. Porro religionem nostram bono
Xoyov auvaxjiiaat ttJ xaXioc ap^aiiEVTi (76) (SaatXEia,
publico adolevisse una cum impcrio, quod feliciler
ex tou (M.t,8ev tpauXov irto ttjc Auyouotou ip/fj; aaavcoaplum fueral, illud certissimo argumcnto est,
Tf,aat, iXXi TOUvavTtov aitavTa Xafiitpi xat evoo;i
quod jam inde a principatu Augusli nil adversi,
xati Ti; TtivTtov Eil^ac. Movot TtivTtov ivaTtEtadEvTt;
!>tz6 tiviov jiaaxiviov ivGptoTctov, t6v xa8' T,(ji; iv
sed contra omnia prospera el magnifica ex aniini
StaSoXri xaTaaTTjaat XiSyov TjOtXrjaav Ntpiov xa! io(it.
sentenlia votoque omnium contigerunt. Soli ex
omnibus Nero cl Domilianus, malevolorum quo- n Tiavo; (77). 'Atp' uiv xat t6 ttjc auxo<pavT!a; ilifif
rumdam consiliis inducli, religionem nostram criauvTj8Eia Ttspt touc toioutou? ^uTJvat aunSsSrjXE iiminari studucrunt. A quibus deinceps falsa illa
6oc. 'AXXi ttjv EXEtvtov ayvotav ot aot euaEosi; raadversum nos calumnia manavil ad posteros, ut Tsps; ETtavtop8toaavTO (78), itoXXixtc TtoXXoT; eTcrcW,nios esl vulgi, absquo ullo judicio hujusmodi rujjavTEC eyyP^oj; 6'aot TtEpt toutiov vEioTspiaat lto7moribus fidem habere.Verum imprudentiain illorum
fjcrjaav. 'Ev otc 6 (Iev TtaTtTtoc aou 'ASptavo;, roXcorrexerunl piissimi parenles tui. frequentibus
XoTc (irjv xai aXXotc, xai OouvSavtp (79) 8e Ttji av(brescriplis objurganles eos, qui adversus religionis
TtaTto TjYOUjjtEvto ttjc 'Aafac ypiouv <p'vrci. '0 os
nostne homines noviquid molili essent. Inler quos
TtaTTjp aou, xal aoti xb aujntavTa Btotxouvro; auTtp (80), TaTc TtoXiat Ttepl tou iitjSev vtujTtpi^tv
avus luus Adrianus cum aliis pluribus, tum Fundano Asi; proconsuli litteras dedit. Pater quoque
TCEpt tj(jl(ov EYpa^tv (81). 'Ev atc xa? rpo; Attpwluus, quo lemporecuncta cum ipso adminislrabas,
aa!ou; xat TCpoc BEaaaXovtxsTc xat 'AGrjVafou; xat
Ttpoc itavTac "EXXTjvac (82). lt Ss piaXXov, TtEpi toiscripsil ad emlales, ue conlra nos lumullus excilaTtwv ttjV auTTjV EXEtvotc i'y_ovTa Y^oJfJtTjv xat tcoXj f
renl ; nominatim ad Larissasos, ad Thessalonicenscs, ad Alhenienses, el ad universos deniquo
ffitXavGpujTCOTopav xat tptXoaoipioTEpav, r.iT.imxiz^t
Graeco. Te vero, quippe qui iiiem quod illi de
TtivTa TtpaaaEtv, 6'aa aou SEtSptsGa.
nobis sentias, imo ciiam longe humanius alque sapientius, lanto raagis confidimus omnia esse facturam,
quie rogamus.
Ha3c ilidem exhibenl Ruflinus, Nicepborus. Ex recentioribus, preeter Halloixium et Benthemium, illotl
quoque, Gallice versum, Bistoria; sua? generali de Scriptoribtu ecclesiasticis inseruit Ceillierus. Velei
his dcpcrdiii Apologelici paucis fragmenlis obscrvanda est salis, quin admiranda est, viri sancti prsclara
modcstia et prudenlia, tam in judicio suo imperatoris volunlati submitlendo et benigne rogando, qusm
in amolienda ab eodera lantffi in Cbrislianos acerbitatis inridia, alque in alios, auri sacra fame aclos,
transferenda.
adversus nos solutn exercent impii, injusti, tarpes,
truces, vani, demenles ? quas Trajanus ex parte
fruslratus est : quas nullus Adrianus, nullus Pios,
(72) De Commodo loquitur, qui ex his ipsis vernullus Verus irapressit. Ceillier in not. ad b. I.
bisimperii socius nondum fuisse videlur, cum haec
scriberel Melilo, licet contrarium videalur Tilleconferatur, p. 77.
(78) Readingius legil iTt^vtopeujaavTo, dupliui
monlio, cujus sententiam supra exposui.
q
(73) Yalesius legit auvau^aptEVTjv AuyouaTou tptXoaugmenlo.
(79) 11 oc Adriani ad Minucium Fundanum pro
aoo>(av.
Chrislianis rescriplum legere esl apud Euseh. H:si :
(74) Forle designat Tiberii consilium do Christo
eccles. lib. iv, cap. 8. Ad calcem Apologix prims
inler deos referendo ; de quo inter alios TertulliaJasliniMiirlyris exhibetillud quoque Grabius, insaa
nus, in Apologia, cap. 5, et Euseb. Hist. eccles.
lib. n, cap. 2. Conf. Mystagogi, i. e. Th. WoolsloApologios hujus edilione, p. 134.
(80) Locura hunc ita scribi mavult Valesius : }'
ni diss. De Pontii Pilalt ad Tiberium epistola, circa
8e TtaTTjp aou, xat aou Ta icivta auvStotxouvTOC aJ*res Jesu Christigestas, Lond. 1720. Aul templa ex
(81) Hoc rescriplum Antonini Pii pro Chrisliani)
Adriani instilutosineimaginibus collocala.de quibus
hodie amplius non exslat. Quod enim Josiini
vide Sparlianum in Vita Ahxandri Severi, cap. 43.
M. editores ad calcem Apologicc i, el Buseb. BisL
(75) Alia leclio habet xaXoxaYaGou.
eccles., lib. iv, cap. 13, eihibenl sub AnloniuiPii
(76) Male Valesiana editio TjpJafjivTi legit.
nomine, Marci Aurelii Anlonini est, ut adnotavimas
(77) Tcrluilianus in Apolog., cap. 5, idem dixit :
supra,non Pii ; ejus lamen mcnlio lil in ediclo Aa Repcrielis, inquiens, primum Neronem in hano
rclii ad commune Asix. Confer omnino Baralerium
seciam lum maxime RomaB orientem Casariano
in Disquisit. ehronol., p. 197, ubi novam opiDionem
gladio ferocisse. Tentaverat et Domiiianus, porlio
circa controversiam de boc ediclo profert, islod
Neronis de crudelilale. Cseterum de lol exinde
principibusad hodiernum, edite aliquem debellaloscilicel a Pio et Marco conjunctim fuisso dalum.
rein Christianorum. Quales ergo leges islse, quas
(82) Conf. Dodwellum in Diss. Cyprian., p. 266,

cap. i9, Christianorum seclam appellat BipSapov


T<iX(jtTi|jia.

1213

FRAGMENTA.

1214

. III. fragm. ejusdem Apologise ex Chronico Alex.


Uuicstalim subjungam fragmentum cx Chronici Alexandrino, quod cl rtaayiXtov seu Chronicon Paschale
voealur, desumplum. Hujus Chronici auclor ad Olympiadis ducenlesimfe tricesimae sextae annum sccundum, indictiono lertia, duorum Augustorum, M. Aurelii Antonini et L. Veri anno 0, Orp iilu et Pudento
cosa. inler alia ha;c notat (83) :
a X ?' 'OXufirctic;.
<;', 'IvS. y' 'Vtc. 'OptptTOu xa't IIouSevtoc
'AXXixat MeXtTtov Aaiavo; SapStavtov srcijxoTto; 3t6X(ov 'Am\oyla<; l'8tuxe toT; XeXeyu.voi<; SajtXeuii,
xct! eTEpot oe itoXXot, >-t 6 jjlIv Sr-jXtoOeic; 'Ioujtivo; jjtETa Ttva aXXa, tov EYpatjjs, xa! touto viOr,xe- KaY<l)
TtpoffSoxu, x t. X. ; et post salis longum ex Justino fragmentum, statim pergit : MsXiTiov lapoiavtov lizioxotcoi;, jiETa TcoAXa tiov IrctSbOevTiov rcapa tou auxou 'IouTrfvou, tprjuiv Melito Sardianorum cpiscopus,
posl multaal) eodein Justino tradila, sic ail :
Oix eau.Ev Xtfltov ouSEjjttav a'to'01"'' 6X^VTtov ^epaNon sumus l piJum sensu carenlium cullores,
TtsuTal, aXXa u.6vou 8eou, tou rcp6 TtivTtov, xai erct
sed solius Dei, qui esl ante omnia, et in omnibus,
TtavTOJv, xat etc! pa. ext] xou XpuTou outou ovtio;
ct proetcrea Chrisli ejus, qui vere est Deus Verbum
6sou Aoyou Ttpo attivtov, Ei[jtEv Qpricr%iora(,
antc sa?cula, adoralores sumus.
Habcs hoc quoque fragmenlum apud Halloixium, qui tamen inccrlum habcl, e quo sancli viri libro
sit. Mihi, antecedentia respicienti, nullum propemodum remanet dubiuni, quin cx Apologia pro Christianis illud crcJara, qua in conjeclura video eliam Tillcmonlium el Dupinium esse. Obscrvabis porro el hoo
ex Chronici Alexandrini liJu, Melilonem in sua Apotogia eadem fe.re dixissc, ac Jusiinum raarlyrem in
suo Apologetico ad Antouinum Pium. Provocal saepe ad hoc fragmenlum Whislonus (84), ob ha;resin
Arianam Ecclesia Anglicana et Academia Canlabrigiensi ejeclus. Sic v. c. prohare exinde studet, Dcum
Patrera unice adorandum, et primario solummodo essecolendum (85). Porro hoc quoque inde exsculpere vult, Chrislura quoad naturam, aitributa el perfectiones divinas Deo Patri mnltum csse inferiorem(86).
Sandius quoque (87) ex hoc loco aperte profilelur, Melilonera circa diviniiaiem Christi sensisse cum
Ario, a quorum calumniis non opus esse censeo ul mullis defendam nostrum, qui, Eusebio judicc, Christi divinilalem potiusin scriplis suis aslruxil miriflce, Servaloremque nostrum Deum siniul aique hominem verum demonstravit.
IV. Fragm. ex'ExXoYtov libris.
Proximum fragmenlum, quod ex'ExXoYu>v procemio desumplum est, dcnuo dabit Eusebius, cilalo loco,
itade eodem praefalUS : 'AXXi TauTa pev v T<j> orjXtoOivTt TtiOetTat X($Ytf, ev oe TaT^ 'Ypaoeiaatt; auTtJ)
'ExXoyoT; 6 auToc (XETa to Tcpoottjttov dpyoiiEvo;, Ttov 6u.oXoYOU[jtvtov tt]? TJaXata; AtaQrjxr,? rpacptov
TtotETTat xaTa^OYOv* 6'v xai ivaYxaTov ivTaoOa xataXecjat TjYoufteOa, e/ovTa erc: Xefsto; outio?' i. e. Haec in
supra diclo Melitonis lihro (Apologias scil.) leguntur. Idem in Excerplis, ab ipso composilis, univcrsos VeterisTestamenli libros, qui omnium consensu recepti sunl, stalim in principio operis recenset. Quem
quidem indicem hoc !oco apponere necessarium putavi. Sic autem habet ad verbura :
MeXitcov 'Ovr,aitjttp (88( Ttp aoeXtptp (89) yjxtpetv.
'ETteiOT, TtoAXaxt; T)c;tcoaac;, aicooSfi ttJ Ttpoc; tov Xo'Yov yptotuvoc;, YeviaGat aot IxXoYac; ex te tou voitou,
xat tiov TcpotprjTtov, itept tou ZtoTfjpoc; xal Tcaar;c; ttjc;
TctuTetoc; tjjitov, eti tb xat ijtaQeTv tt,v xiov TtaXaitov
Bt6Xtu>v iSouXfjOrjc; ixp(6etav, rcciaa t6v iptOnov, xat
o-rcoTa ttjv xifjtv eTev, ijTcouoaaa to toiouto Tcpajat,

Melito Onesimo fralri salutem.


Cnm pro amore ac studio tuo erga verhum Dei,
sacpius a me poslulaveris, ut excerpla quaulam ex
lege et prophelis, quae ad Servalorem el ad universain lidcm noslram perlinenl, libi componerem ;
cutnque libros Veteris Testamenli accurate cognoscero concupiveris, quot nuinero el quo sint or-

ubi ex his ipsis Melilonis verbis probat,ediclum sub


Pii nomineapud Euscbium, ideo Pii esse non posse,
quiasil inscriplum ad xotvo/ 'Aabt;, omnes AsitB
urbes, non veroad Helladis civilatcs tantura.
(83) Ediiionis Parisian.T, quam studio et curae
Caroli Dufresne, Dom. Du Cange debemus, pag.
258, el in Corpore Byzanlino, tom. III, pag. 206,
edit. Venet.
(Whislon in his Account of the Faith of the
two first Centuries, ccncerning the over blessed Trinily,and the lncarnation ofourLord.
(85) Artic. 2, pag. 69. Titulus hujus arliculi est :
God the Father,and He alone is to beprimarily ivorshipp'd and adord'd ; or in the most propre sense, and
in the highest manner : He only being the Objecto of

the supreme degree of such divine worship and adoration through Jesus Christi.
(86) Arlic. 8, pag. 184, inscribitur hoc caput:
Jesus Christi, the Word, andsonoj God, is a divine
Being, or Persan, far injerior io his Father in nature, altributes and perfeclions.
(87) Sandius in Nucleo hisl. eccles., pag. 13.
(88) Nicephor. Hist. ecctes. lib. iv, cap. 10, Onesiphorum vocavil.
(89) Fralrem vocat, sive quod eranl iisdem parcntibus nali, sive quod erat Chrislianus. Tillemonlius
et qui eum ut plurimuin xata icoSa sequitur, ssepe
eiiam exscribit Ceillier, II. cc. Christianos prima-vos
se invicem fralrum nomine appellasse, probat Bingham Origin. sacr. vol. I. lib. i, cap. 1.

1215

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

.210

dine conscripli, id^perficere omni siudio laboravi. A. ETctora|jtvdc aou x6 arcouoaiov ictpi ttjv TciaTiv, xat
Scio quippe quanlo iidei ardore, ot qiKtila disccndi 9iXo;j.aO^C rctpi tovXd^ov 6'ti ce u.iXtara rivTiuv irdOto
cupiditale flagres, lcque praecipue ob araorem Oei Ttjii itpoc 8e6v Taura Tcsoxptvetc itept tt^c atcoviou atoisla omnibus rebus anleferrc pro comperto habco, T/;p!ac aYtuvt6|j.vo;.
el ajternre salulis oblincndaB causa decertarc.
'AveXOcov ouv Etc ttjv avaToXf\v (90), xat EtocTOUTdEgo igitur cura in Orienlem profcclus essem, et
ad locum ipsum pervcnissem, in quo haeo et prae- tcou fev(5jx=voc, evfla exrjpu^O*) xat eicpiv^OTi, xat axptdicala et gesla olim fuerunl, Veleris Teslamenli 6toc (j.a6ti>v Ta Tfjc YlaXaiac Aia8r]xr)C ptcna, iTC0Taac
libros diligenter didici, corumque indicem infra itnptyi aot, uiv eart Ta dvdfjaTa.
subjectum ad le misi. Est aulcm cjusmodi:
Mtouaiioc TcevTe1 reveatc, "EJoooc, AeutTtxov, 'AptMoysis libri quinque : Genesis, Exodus, Lcviticu8,Numeri,Deuleronoinium ; Jesus Naves, Judices, Ojjtoi, AeuTtpovdjjttov 'Ir;aouc Naufj, KptTat, 'PouO,
Rulb, Regnorum libri quatuor, Paralipomcnon duo, BaatXetojv TEaaapa, DapaXetTtO[j.Evtov ouo, 1*aXiiaiv
Psalmi Davidis, Salomonis Proverbia, quae et Sa- AaStS, ZoXojJiiovTOc I]apot|j.(ai, at xat Xotp!a (9l),'Expienlia, Ecclesiastes, Canlicum canlicoruni, Job, xXr,ataaTT,c;, 'Aajjia Cfa(jtaTtov,'Ito6, Dpotpr/tiuv "Haatdu,
prophelarum Isaiae, Jeremiae, et duodecim prophe- n 'hptplov, tuiv otiStxa ev |aovo6!6X<o, AavifjX, 'leatlarum libcr unus, Daniel, Ezechiel, Esdras. Ex his *'TA, "EoSpac. 'E? uiv xat t*c ixXova? ETcotr.o-aioiv ec
igilur excerpta collegi, quse in sex libros partitus &? P'6Xla SteXtov.
sum.
Hoc fragmcnlum vel ideo quanlivis prelii est repulandum, quia exaclum sacrorum librornm, in canone
Veteris Testamenli rccoplorum, continct catalogum, qui oinnium primus est, quem apud Chrislianos
scriptores invenimus. Adornavil ex Palribus diversas canonis Scripturae sacrae conslitutiones illustrii
reipubiicae Bremensis quondam syndicus, Gehardus van Maslricbt, in Bibliothecx Brementis classe vu,
fasciculo i, poslea recusas, quse conferri potoruntcum 133 echemalibus, in quibus libri biblici diverso
ordine exhibeulur, Humfr. Ilodii, ad calccm peregregii libri De bibliorum textibus originalibus, qui
Oxon. 1706, in primaa magnitudinis forma prodiit. Nou. prorsus spernenda ralio mihi videtur, quam
Whislonus (92; reddidit, quare Melilo, de canone librorum sacrorum quaesilus, opus habuerit Orienlem
prius adire, cum tamen rcceptum suae Ecclesiee canonem, utpole quo ncc illam caruisse credendum,
transcribercslalim potuisset ; canonem scilicel librorum sacrorum una cum conslilulionibus apostolicig
non omnibus promiscue Ecclesiis fuisse concreditum, sed iis tanlum quas apostoli ipsi planlaverint, quarum ille (93) 19 numerat, et inter quas Sardensis non apparot. Difficilius autem eidem viro eruditissimo
assenlior, quando contenditMelitonis canonem transcriptum fuisse ex canode islo, qui in libro, Canones
apostolici diclo, cap. 86 occurrat, cujus YvrjatdTr^a omnibus viribus, imo vel ev ipso hoc Melilonis librorum biblicorum calalogo, demonslrare operae pretium duxit.
V. Pragmentum ex catena in Qenesin.
Aiia fragmcnla, quae nunc dabo, ex calena quadara manuscripta a Jacobo Sirmundo descripla atque
rialloixio communicatafuerunl, qui illa quoqueimprimicuravil ex parle. Eadem poslea, et adhuc piura
haclenus nondum edita, cx duplici codice in graliam Jo. Ernest. Grabii descripsil eruditissimus Mich. Le
Quien, cx cujus autographo haecdescripsi, verli, et varianles cum Halloixio adnolavi.
MeXktovoc Xip8etov.
Pro Isaaco justo apparuil aries in maclalionem,
ut vinculis Isaae exsolverelur. Ilie mactalus redemit
lsaacum : ita et Dominus morte sua nos salvavit,
el vinculis suis nos liberavit, suaque immolalione
nos redemit.
Et post pauca :
Erat onira Dominus agnus, ad instar arieiis illius,
(90) Whislhono conjieienle, Primxvi Christianismi vol. III pag. 377, Eeclesias Hierosolymilanas
ct Ca:sarienses adiit. Ab Adrianourbs Hierosol. hoc
seecuIo ilerum exslrui, et .lilia Capilolin. vocari
ccepil.
(91) Ila hunc Iocum cx fide optimorum codicum
restituimus cum Valesio, quam leclionem el Ruflin.
confirmat,ila vertens : Salomonis Proverbia quse et
Sapientia ; subscribit quoqueNioephor. qui lta habel : 2oXd[juovoc napotjxtat, f) xai 2otp(a. Vid. diss.

Titep 'laaax tou 8txa(ou ttpiurj xptoc e!c crtpav-rjv,


tva 8Eajj.u>v 'Iaaix XuO^j . 'ExeTvoc acpavetc; eXuu>aato (94) tov 'laaax, outioc xat 6 Kdptoc acpaYeic eatoaev T||j.ac;, xai 8e8eic eXuae, xat BuSttc eXuTptocraTO.
Kai |i.eT' 6X(Ya*
THv y^P Kupto; apvoc, tl>c xptoc,

6v
eioev

meam priorem De Melilone Sardium episcopo, 15,


supra.
(62) Whiston in llie Essay on the apostolical ronstitutions, pag. 375.
(93| Idem ibid., pag. 233.
(94) Lege 'XuTpwaaTo, ita quoquo ex allero codice
descripsil LeQuien, qui et praeterea, loco <i<?tzysU,
atpaYf.c habet, quam Ieclionem tamen non
probo.

1217

FRAGMENTA.

1213

'A5pia[i xatexVevov & ?' 2a*>ix (93). 'AXXa to A. qucm vidit Abraham detenlum in virgullo Sabee.
tpuTov cwciipaivs tov o-caupov, xal 6 t<5tcoc ixeivoc,
Nam virgullum designat crucem, et locus ille,
tt> 'IepoucraAr,jji, xa! 6 ajivo;, tov Kuptov ipreTceSr,- Hierosolynms, et aries, Dominum ad occisionem li(xivov (96) s!c ofayfy.
galum.
Tou [xaxaptou MsXirtovoc SapSetov (97).
'Q? fkp xptoc iSsOr,, tpjjol itsp! tou Kupfou f,|jituv
Sicul enim aries vinctus esi, inquit do Domino
'Itj<xou XptTcou (98), xa! ib; atjtvoc ixaprj, xa! tbc nostro Jesu Christo.e! sicul agnus tonsus esl, cl sicul
irpiSaTov irci atpaffiv fJy^Brj, xat tbc ifjtvo; i<rrau3ii- ovisad occisionem ductus est, el sicnl agnus cruBrj, xai iSaorase to i-uXov iir! toTc <op.oic (99), ava- cifixusest, et porlavit lignu:n humeris, adduclus ut
f dfxsvoc; stpavTjvat, u>< 'I<raax (1), ur:6 tou TtaTpoc immolarclur, sicul Isaai, a patro suo. Sed Christus
auxou. 'AXXa Xptoroc i'itaflsv, Taaax os oux IitaOsv
pnssus csl, Isaac autem non est passus ; lypus cnim
tuito; fbp fjv tou (jieXXovto; icaff^stv (2). 'AXXa xal 6 eral futura passionis Dominica*. Aittmen licct tyxuitoc tou Xpttrcou ftevtStAevoc, e'xitXT,t;iv xat tp66ov
pus taniummodo Chrisli essct, tamen slupore et
TtapeTysv av8pioicotc (3).
timore percussit homincs.
*Hv v&p OsatjatiOa'. |.tutrcrjpiov xatvov, ulov 11^0 fjtSpeclanda enim ertl rcs novamystcriique plena,
vov uito tou icaTpoc irj' opoc iit! tnpavfjV, 6'v aufjtitofilius duclus a patro in monlem ad occisionom,
Staac sOrjXEV iit? Ta i-uXa Tf]c xapittotjetoc, iTOiiJtaiov
quem palcr vinclis pedibus posueral super ligna
(jiSTa jtcouStjc Ta icpoc xf,v a<paYf|V auTtb (4). '0 OS
holocausli, parans cum feslinalione ea, quae ad
'I<jaix ffty?, tcet:sSsuu;=voc tbc xptoc, oux avofYiov to immolationcm ejus erant necessaria. Isaac aulem
crciijia, ouos <pOsYYnevoc tptovTJ. T6 yap i;!<poc ou tpo- silel, ligalus sicul aries, non aperiens os suum, nco
6r)8etc;, ouSs to itup TcroTjQetc, ouSs to icaOsiiv Xutct,- vocem emillens. Dum cnim sibi agladioronlimuit,
8e!c, iSartatiev xapTeptbv tov tuicov tou Kuplou.
Dequeabigne pcrterrcfaclus fuit, nequo ob cruciaTHv ouv iv ij:ti;j itpo/s([xsvoc Ttjaix iteTtoSitJfJiivoc tus conlrislatus ; foriiter suslinuit typum Doraini.
ihc xpt6c, xa! naTTjp itapEtrrtbc, xa! xpaTtov vuijivov In medio igilur posilus erat Isaac, pcdibus ligalus
to tjltpoc, fjtf) alSouiJiivoc tpovsuaat tov u!6v aurou.
ut arics, et astabat paler, slriclumque ensem lonebal manibus, Qlium suum inlerlicere non timens.
llaec haclenus cxhibitaex Catenis in Genesin fragmcnla vidcnlur esse ex Melilonis 'ExXovtbv liLris desumpla. Dupinio (5) judice, haec indigna vidcnlur Meliloni, pucrilibusque cogitalionibus referla ct reccntiorum polius, quam velerum sapcre ingenium. Scd perperam ila pronunliassc mihi vidctur Dupinius ;
quod si enim Terlullianum (6) evolvoro libuerii, eadem propcmodum dicla invenies. Aliorum anliquorum
Palrum loca, quibus Isaacum lypum Christi exstitisse pronuntiant, relicco, addiiurus sallem, Hugoncm
de Sanclo Victore, qui saeculo duodecimo claruit, Allegoriarum in ulrumque Testamentum (7) lib. u, cap_
7 inlegro. myslicum sensum immolalionis Isaaci cxplicasse, hic prorsus conferendum.
(6) Tcrtulliunus passim, v. c. in lib. De patientia,
(95) Genes. xxn, 13, de quo pluribus Ioquilur
Melilo iu fragmento sequeuti ex Bibliis Graecis affe- Opp. Frobcn. edil. pag. 10 : Abraham Deo crodidit, cl lidera palienlia probavil, quera fllium imrendo.
molarc jussus csl, ad fidei non lentalionem dixerim,
(96; Ita apud Halloixium, pra>stat alterius cod.
scd typicam conlestalionem. El in lib. Adversus Juleclio i(jf!teitoSi<iijiivov, licet nec falsa sit prior.
(97) Aller codex ita saltem : MsXItiovo;, iiti<xxtS- dxos, pag. 134 : Ilaquo inprimis Is:tac cum a paicou 2apStov, absque |xaxap(ou epithelo, quo laudis tre hostia duccrelur, lingnumquo ipse sibi porlans,
praefamine raro in mss., calcnis el marlyrologiis Chrisli exilum jam luno denotabai, in victimam
venit ; idque idco forle, ut conjicit Tillemonlius, concessi a Palro lignuinque passionis sua: bajulannota 3, quod ejus liber Hsp! ivjio|iaTou 8sou, aut tis. El pag. 139 : Hoc lignum sibi el Isaac ad
liber ipsi suppositus, De transitu Marix, boc bono- sacrilicium porlabat. Sud quoniara bxc fuerant sare ti>uloquo apud posteros cum privaverit.
cramenta, qua? lemporibus Ghrisli pcrficienda scr(98) Ua vero alter codex hubel : Ka! 6 Kupto; vabaniur, ct Isaac cum ligno reservalus esl, ariele
fjjjiuiv 'Irjtjouc XpnJTOC tbc xpto; iosOrj.
oblalo in vepro cornibus haaronle : ct Chrislus suis
lemporibus lignum humeris suis porlavil, inhae(99) Addit alter auTo:i
(1) Sequentia verba usque ad 'lo-aax desunl in rj rens cornibus crucis corona spinea in capito ejus
allero ras., nisi forle per incuriam Quienii omilicn
circumdala. Huncenim oporlebat pro omnibus gcntibus ticri sacrificiura, qui lanquani ovis ad victimam
tis intesram lineam, simililer ac antecedentcm inductus cst, cl velut agnus coram loudenle so sino
cipienlem, fuerini potius oraissa.
voce, sic non apcruit os suum, elc.
(2) Xpio-Tou, aldit Le Quien.
(7) Impressus cst hic Liber allegoriarum Parisiis
(3) Hic finit Halloixius, cum priore codice el
ulterius non pergit; sequenlia autcro, quae nuno 1517, in-4, in officina Henr. Slephani. Ibi interalia:
prima vice lypis cxscribunlur, adduntur in altero.
Abraham signifioal Doura Pairera, el Isaac Chrislum ; mons in quo sacrificandus eral, allitudincm
(4) Mallem legere autou.
(5) Dupin c. 1. : On lui allribue encore quelques exprimil Dominicas charitatis ; duo juvenes, genlilfis et Jirl.os non credontcs ct in morlem Doinini
passages lires d'uno chatne grecquo sur la Geconsenlientes. Ara, ligna, vepres, crucem Domini
ncse, raais ils mo semblcnt indignes de cet a'jteur.
Et in nova addita : Le P. Halloix cn parle ainsi : designant. Isaac qui mortcm in sacrilicio non guCest une comparaison d'isaac el do Jesus-Christ, slavil, divinitatem exprimit, iju;e pmnas aut dolopleine do pensoes pudriles, el plus dignc dus nou- rera in passionenonsonsit. Aries, qui raortem pertuvcaux que des anciens. Dupinio astipulatur quo- lil, humanilatem significat, quae passionis amaritudines suslinuit, etc.
que Tilleraontius, quem iterum exscripsit Ceillier,

1219

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

1220

VI. Fragm. ex Bibliis Grxcis tujv Q\


In Bibliorum Graecorum tu>v 0' Romana editione, quB ex antiquissimo et praestanlissimo codice Vaticano, auspiciis Sixli V, pontiflcis Romani, cura cardin. Caraffae prodiit Grace cum scholiis Gracis per
codd. mss. collectis, Romto, a. lo81, fol. typis perquam nitidis, ex typograpbia Franc. Zannetti, hoc
frontispicio : 'H llaAati A-.aOr/.r, xati too; 'ESoou^xovTa, o' auOevTia; Eujtou e', axpou apy.epEtu;, exioOeiaa, fol. lo, ad locum Gen. xx, vers. 13, xal ISou xpt6< eTc xaTey_ou.evo? ev tpuTtJ, x. t. X., duplex
occunii scholium, Mclitonis nomine insignitum. Et primum quidem brevius, ad voces xaTey/Juivo; twv
Syrus el Hebraius suspensus diount, ul apertius
'0 Supoc xat 6 'ESpato; (8) xpeu.iu.ev04 <paat, o
praefigurarenl crucem.
o-atpesTepov tujiouv tov oraupov (9).
Alterum autem longius est, alque ad voces ev tfjTtjj EaSix.
T6 SaSex, aseatv xtve? e/.OEOtuxaitv (10). 0'. 8e
Quidam t6 SaSf/. vertcrunl 5:pso-iv, dimissionem,
liberationcm : quidam vcro 6'pOto;, erectus, ut idcm upBtoc, tu; etvat adxo to XeY<5u.evov, Tpi^foc 6p96;
e7:avaoe6r(xtjj; tpuTto' evTauOa Si 3p06<; Ttov xspaTtuv
valeal, ac si dicerctur, bircus erectus inccdens in
virgullo, cornibus autera ibi delenlus, ila ut sit xaTeyojjuvo; (H), to; eTvat tpavepov vjitov o-raupou (12).
Ati tojto oe ouy^ pfu)ve'jsTat, 6'ti fj 'ESpaixi} u.ta
niauifeslus lypus cruci.-. Proplerea vero in aliam
ouaa X;t; noXXi o-r(u.a'vt Epu.r(veuouivrj. Up6; 81
linguam non converlilur, quoniam vox llebraa,
cum una sit, mulia signilical, si sit vcrteuda. In- tou; TjuvOavouivou; oeT airoxpivea-Oai xat Xye:v, Sxt
lerrogantibus aulem respondcndum esl, el dicen- to Saoex Er:r(pu.Evo; epu.r(vejEt (13).
dum, to Eaojx sublatum vcrtendum esse.
Haec itidcm videnlur csse ex 'ExXo-vtbv libris, in quibus ea potissimum, quae ad Servatorem nostrum
pertinebant, collcgil. Cohecrcnt cum antecedeutibus Iragmeulis ex Catena, alquo Isaacuin typum Chrisli
fuisso monslrani. Hoc fragmcnlum Halloixius non habel, nec ulli scriptorum de Melitone commemoratur,
pra^ter Colomesium (14), qui digitum ad illud inlendit.
VII. Fragm. ex Anastasio Sinaita.
Aliud fragmentum Molilonis quantivis prctii ab Anastasio Sinaila conservalum fuit in 'OSrj-ftfi, seu Duce
vix, cap. 13, quo contra Acephalos, divinam incarnalionetu Christi Domini oppugnantes dispulat, p. 260,
edil. Grclseri, bis verbis : Cum cnim ostendere velilis, Chrislum tolum, nihil aliud esse, quam divinilalem ; in ipsim divinitatcm, inslar Manichaeorum ct Arianorum, injuriosi et contumeliosi estis ; quia illam
passionibus el mulalionibus, morc creaiarum rerum, subjicitis. Certe divinus el sapicntissimus inlerdoctorcs Melito, in lerlio Dc incarnatione sermone, graviler invehitur in illos intcrpretes, qui comprobare
nilunlur ex faclis Cbristi post Ijuptismum vcrilulem corporis el animx, itemque naturalium, et omnis
peccali experlium oper.iliouum ejus, famis, inquam, silis, somni, laboris, lacrymarum, sputi, sudoris,
excretionis per nnres, egcstionisque corrupti cl naluraliter concocti cibi ac polus ; neque borum duntaxat, sed el eorum, quae aniniae noslrae a nalura inesse solent, boc est, tristitiae, mceroris el dejeclionis. Nam conlra Mircioncm dispulans sic ail coelesti cognilioae excellcns Melito : negabat enim eliam
(8) Origenes in llexaplis saspe 6 Kupoc xat 6
'ESpaTo;. Vide de simplice et anii<|ua ista versione V. T. Syriaca, quam nonnulli ad Sulomonis
refcrunt ievum, alii ad Abgari ct aposlolorum aelatem Monlefalconium in Prxlimin. ad Hexapla Origenis, cap. \, 8 et 9, pag. 19, el summe vencrab.
Carpzovium, in Critica sncra, pag. 622.
(9) In loxlu Uebraeo esl T.1N3 TN aries detentus.
LXX reddiderunl xoe;jtiu.evo;- vox enim xpeuiiv in
ligno proprie notal suspensionem. Arrianus De expedit. Alex. M. lib. xvi, pag. 418, cdil Blancard.
refert de Musicauo : Toutov xpeu.iuat 'AX$av8po;
xeXeuei ev tt, auTou ff|. Hunc Alexander cruciligi
in sua rogiuiio jubet, quern Curlius, lib. ix, cap.
8, in crucem sublalum scribil. Sic quoquc
Diodorus Siculus, lib. xin, in ejusdem Alexandri
rebus de Tyro capta : To;j; Si vsou; iiavTa;, ovtoc
oux eXiTTO'j< StaytXttov, expEfjtaaev, quod Curtius
iterum ila rdulit: Duo niiilia crucibus affixa, per
ingens lilloris spatium pependerunl. Lalinorum
susvendere ad crucem quoque referendum. Seneca
epist. 7 : Lalrociniuin fecil aliquis, quid ergo meruit? ut suspendalur.
(10) Atbanas. qutesl. 98, ad Anliochum ila quo-

que somniavit : Planla Sabec, inquiens, cst veneranda crux. Juxla Uebrteos videlnr esse remissio
el condonalio. Aries vero qui in Sabec haerebat ad
planlamliguravit Christum pro nobis in cruce oblalum. Alqui vero to -pD Hebreeis neque remissioncm neque plantam notare observarunt alii.
Excusavit tamon quodammodo veleres Jo. Js. Vossius Dt translatione LXX, cap. 12, pag. 38.
(11) Hebreei credunt, buncarietem sponle quidem
ad Abrahamum jcucurrisse, scd diabolum eum arboribus implicuisse et immiscuisse, ut Abrahamus,
aelate jam confectus fraclusque nullo labore eum
capcre poluisset ; sed Dci polius providenlis hoc
Iribui debel.
(12) Arlclem in perplexitalibus detentam Christum significassc, ev -ih trraupuj oivaTov uttoo-cixvTa evexev Tjjjtiuv, Athanasius quoque in interprelatione parabolarum, quaesl. 66, asseruil, et ex Rabb.
probavil Rocli trius in Hierozoico, fol. 542.
(13) Cunfer omnino ad hoc Melilonis fragmenlum
Jo. Fricbmulhi diss. 5, De ligatione lsaaci, cap. 5.
(14) Colomesius in 0/'/i. a J. A. Fabricio cdilis,
pag- 704.

1221

FRAGMENTA.

1222

Marcion, sicut Severuset Gaianas, divinam Cbristi incarnationem iisdem teslimoniis Evangelii adversus
Melitonera usus, quibus nunc isti Marcionis Pontici discipuli adversus nos ulunlur. Cui valde sciteel opporlune respondit Melilo in bucc modum :
'Q; ou8s[j.!a avavxTj xoT; vouv eyjjuow, uv ijtsti \ Non est necessarium bis, quos ratio non fugit,
to fJaTcttajjia 6 Xptoro; STcpa^s, rtaptrcqiv to aXT.Oe;,
cx aclionibus Chrisli post baplisraum astruere el
xat atpavtao-tov ttj; 4iuX'i': auT0"i xat xou "to;jtato; demonstrare aniruse et corporis ejus, et hnmanaj
ttj; xafl' -Jifiac avOptoTcivTj; (suireio;. Ti vip p.Exa to
naturae nobiscum convenienlis vcriiateiu.el ab omni
Paitxiafia utco Xptorou irpav_6vta, xai jjta^tata ta fictione remotionem. Nam quae post baplismuru a
0T)piTa, ttjv auxoii xExpujjtjjtsvrjv ev o-apxi Osotr(ta Christo gesla sunt, maxime rairacula, latentem ejus
IStjXouv, xa! ETrtotouvto t<{) xoatjtto. 8eo; vip uv
ia carne divinitalcm polissitnum muudo comprobaijtoutE xat avOptoTco; teXeio; 6 auto;, Ti; Suo autou
banl et confirmabant. Cura enim idem Deus simul
ouota; ETctottiiiato f,|j.Tv tt,v ijlev 6E(5tr)ta autou, Sta el homo perfeclus essel, -duas naluras suas uobis
t5)v o-Tj^tEttov ev tfi tptETta, tt^ i^tEta to \p,aTCTtc^u.a
palefecit : divinilatem quidem per miracula trientt,v 8s dv0pto7c6tT,Ta autou, ev tot; tptaxovTa ypo- D' 'sl Pusl baplisrnum palrata : humanilatem vero
vot;, toT; rcpo tou paTctiojj.ato;, v ot;, 2ti to atEsuam triginla illis annis baptismum anlcgressis,
Xe; to xati aipxa, aicsxpuSc ti arj^eta tfj; autou
quibus carnis vilitas legcbal et abscondebat diviniOsotTjto;, xaiitep 8e6; aXrjQf;; rcpoattovto; &Ttapy_iov. B talis signa, tamelsi Deus verus esset el sempiternus.
Hoc iragmentum Halloixius non hubel, inseruit tamen istud Hislorias suas lillerariae Cavcus : Notenthaec
sibi Eutychiani, subjungens, duarum in Cbrislo naturarum oppugnalores ; noient Ariani, ct qui, Socini de
grege, Dominum nostrum Deum verum el sempiternum esse praefracle negare non verentur. Mirari igitur
satis non polerit bencvolus lector, qui Whistonus (15), pro Arianae cx orco revocatas haercseos patrocinio,
crebro ad hunc locum provocare potuerit. Sic v. c. probare hoc Melilonis tesiiraonio contondil, Filiumnon
essenlia, sed voluntate sallem Oei Palris similem esso Patri; esse primamcreaturam a Deo Patre antejaela
mundi fundamenla productam ; esse nalura, allributis et perfecliouibi:s longe inferiorem, ut alia ejusmodi blasphemasiientio preetercam.rorlc non deerunl, qui Melitonia reccnliori manu h.tc supposilafuisse,
vel conjicient, vel aflirmabunt, ut fecisse etiam dcprehendo Gallici cujusdam diarii eruditi auctorum (16).
Sed istos ablegalos cupio ad bea(umWeismannum(17),qui occasione hujus ipsius fr.igmenti, in lemerarios
ejusmodi criticos, tcmporisque noslri Anaxagoras, graviter invehitur, locumquc hunc Melitonis contra
corumdem exceptiones vindicat. Ad Whistonum adhuc semel rcdeo, moneoque eum exinde quoque prubare
allaborasse, longiorcmEpistolarum lgnalianarum edilionem esse gcnuinam breviorique anlefereadam (18),
quam opiuionera fajillime ipsi pcrmitlere possumus.
VIII. Fragm. ex orat. de passione Domini.
Aliud Melitonis fragmculum, cxiguum licet, servavit idcm modo cilutus Anaslasius, diclo libro, cap. 12>
pag. 216.
MsXitojvo; eTctoxiitou Eapoetov, ex tou Xoyou, tou et; to TtaOo;.

'0 6j6; TtsTcovOsv uico 8s;ta; 'Io-paTjXtttSo;.


Deus passus cst a dextra Israelitica.
Monel Anaslasius Theodosianos el Gaianilas, ut probenl, ipsum eliam Deum Verbum (xa! tov ev autfp
6e6v Adyov) cum carne sua passioni fuisse obnoxium, aflerre solerc baec Mclitonis verba, quibus lamen, ut
in propatulo esi, vim intulerunt ; nosicr cliam nunquam de hoc errore fuit suspeotus. Non mcmini hoo
fragmcntum ulli fuisse observalum.
IX. fragm, ex Fabro Stapulenti.
Miror tamen inter fragmenla Melitoniana commcmorari a R. Illigio aliquod, quod ex Jacobo Fubro
Slapulensi, produxit Colomcsius, qui ila praefalur : Vir opliinus, ac pro tcnporo quo vixit varia eruditione
excullus, Jacobus Fabcr Siapulensis, in libro de una ex tribus Maria, scquenlia referl ex Melitonc de
Joanne apostolo : Cum esset unnorum nonaginla, apparuit ci Dominus Jesus Chrisius cum discipulis
suis, et dixit ei : Veni ad me, quia tempusesi, ul e;julcris in convivio meo cum fralribus luis. Dcsumpla
haec essc suspicalur Colomesius ex ejus libro de Apocalypsi Joannis, sed crravil erudilus vir, et cum co
beaius Itiigius. Haec enim prorsus non sunt Melitonis Sardiani, scd Laodiceni, qui de passione S. Joannis
Evangelistae scripsil litiellum, post alies a celeberrimo J. A. Fabricio quoque, in Codice apocrypho N. T.
om. III, editum, ubi pag. 620, eadem hrjec verba legi polerunl.
(15) Whislonus c. I. tom. III Primxvi Christianismi, pag. 64, 125, 283, etc.
(16) Nouvelle Biblioihtque choisie, ou l'on fait
eonnailre les bons livres en divers genres de littirature, et Fusage qu'on en doif faire. Tom. II, p. 34,

ubi Anaslasii 'Oo^vouedilio Grelscriana recenselur.


(17) Weismanni hitroductio in memorabilia ecclesiastica Hist. S , tom. I, pag. 115.
(18) In his Dissertation upon the Episltes of lgnatius, pag. 65 seq.

U23

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

i2u

X- Ex Clave porliuncula.
Agmen landem claudat porliuncula ex libro ejus Clavis diclo, quse sub inilium operis siac litulo ia
utroque codice exstat, el in qua edenda id egi, ut loca diligentcr in sacris paginis quajsiverim, atque infra
in nolis excilavcrim.
CapulDomini, ipsa Divinilas. Eo quod principium et crealor sitomnium rerum : in Danicle ".
Capilli Domini candidi, eo quod Antiquus sit dierum, ubi et supra.
Oculi Domini, inspeclio divina : co quod omnia videal. Sicut esl illud in Apostolo: Omnia cnim nada
el aperla sunt in oculisejus li.
Palpebrx Domini, occulla spirilualia in divinis praaceptis mysleria. In psalmo17 : Palpebra? ejus inlerrogant, hoc cst probanl, tilios bominum.
Odoralus Domini, deleclalio ejus iuorationibus, sive operibus sanclorum. In Gencsi " : Odoralusque
estDominus odorcm suaviiatis.
Os Domini, Filius ejus, vel sermo ad homines. In propheta : Os Domini loculum est " ; et alibi :
Os ejus ad iracundiam provocaverunl ,0.
Lingua Domini, Spirilus ejus sanctus. In psalmo : Lingua mea calamus u.
Facies Domini, osiensio ejus. In Exodo 2! : Facies mca praecedet le ; et in propheta : Facies Domini
divisit cos **.
Verbum Domini, Filius. In psalmo : Eruclavit cor meum verbum bonum **.
Brachium Domini, Filius, per qnem omnia operatus esl. In propheta Isaia B : Et brachium Domini cui
revelalum esl ?
Dexlera Domini, idest Filius, qui etsupra in psalmo: Dcxtera Domini fecil virlulem 28.
Dcxtera Domini, electio omnis. Ut in Dculeronoraio 27 : In dexlera ejus ignea lex.
Alce Domiiii, protcclio divina. In psnlmo a* : In umbra alarum tuarum sperabo.
Scapula Domini, divinapotentia, qua porlare dignalur infirmos. In Deuteronomio 29 : Suscepiteos et
superposuit scapulis suis.
Manus Domini, divina opcralio. In prophela : Nonne manus meoe fecerunl hsec omnia 30 ?
Digilus Domini, Spirilus sanclus, cujus operatione tabula legis in Exodo 31 scriplse referunlur : elin
Erangclio *2 : Si ego in digito Dei ejicio deemonia.
Digiti Domini, Icgislator Moyscs, sive prophctae. In psalmo 33 : Videbo ccelos, hoc est libros legiset
propheiarum, operadigitorum tuorum.
Sapieniia Domini, Filius. In Apostolo *4 : ChrislU3 Dei virtus et Dei Sapienlh ; et in Salomone M :
Sapientia Domini altingil a fine usque ad flncm fortiler.
Pedes Domini, stabilitas et oelernitas. In psalmo 37 : Et caligo sub pcdibus ejus.
Thronus Domini angeli, sive sancti, vel ipsa regnandi poleslas. In psalmo s* : Thronus luus, Deus, in
steculuiii sa?culi.
Sedes, idcm quod supra, angeli vel sancti, quod in his Dorainus sedeal. Inpsalmo" : Dominus sedil
super sedem sanclam suam.
Descenms Domini, visitatio ejus ad homines. Sicul in Michaea 40 : Ecce Dominus cgrcdielur de loco
suo, dcsccnict conculcans exlrcma tcrra:. Ilem, in malam partem. In Genes. * : Descendit Domiuus ut
vidcrcl lurrim.
Ascensus Domini, elevalio hominis assumpti a terra in coelos. In psalmo ** : Qui ascendit super ccbIos
cmlorum ad orientem.
Slare Domini, palientia divinitatis, per quam peccatores ad poenilenliam sustinel. Siculi in Habacuc a :
Stetit ct mensus est lerram ; et in Evangelio 4* : Stctit Jesus el jussil eum vocari, hoc est
cceoum.
Transitus Domini, assumptiocarnis, per quam nascendo, moriendo, resurgendo, in eoelos ascendendo
quosdam transilusfecil. In Cantico canticorum 4S : Ecco iste venitsaiiensmontes, transilienscolles.
Cressus Domini, advenlus vel visilalio ejus. In psalmo.
Vila Domini, operatio divinilatis. Sicut in Job pro diabolo 4S : Ipse est principium viarum Domini. >

" D.in. vii, 9, 13, 22. 18 Hebr. iv, 13. Psal. x, 3. 18 cap. vm, v. 21. Isa. i, 20. M Thren. I, 10.
21 Psal. xliv, 2. "2 c.ip. xxxm, v. 14, s3 Thrcn. iv, 16. 2* Psal. xliv, 2. "5 cap. tm, v. 1. ,s Psal. civu,
16. ,7 cap. xxxin, v. 2. ,s Psal. lvi, 2. ,9 cap. xxxm, 12, ,0 Isa. lxvi, 2. 31 cap. xxxiv, v. '. " I.uc. xi,
20. * Psal. vin, 4. I4 ! Cor. i, 24. 35 Sap. vm, 1. * Psal. cix, 3. Psal. xvn. 10. ** Psal. xlit, 7, confer psal. v, xxix. 8* Psal. xlvi, 9. 40 cap. i, 3. 4l cap. n, v. 3. 4I Psal. lxtii, 34. 4S cap. m, v. 6. *Marc.
x, 49. 45 cap. n, v. 8. ** cap. xl, v. U.

1225

FRAGMENTA.

1228

Item : Vis. Domini, preecepta ejus. In Osee " : Quoniam rectaB vias Domini, et justi ambulabuut in
eis. >
Vestigia Domini, operum secretorum signa. Utin psalmo * : iKt vestigia tua non cognoscentur.
Cognilio Domini, quod cognoscentes faciat. Ad Abraham *9 : Nunc cognovi, quod timeas Dominum,
hoc est cognoscere te feci.
Nescire Dei, reprobare est. In Kvangelio : Nescio vos.
Recordatio Domini, misericordia ejus, per quam respuit et miseretur cui vult. Sic in Genesi l : Recordatus est Dominus Noe ; et aiibi : Recordatus est Dominus populi sui *.
Pomitentia Domini, rerum mutatio. Sicut in Libro Regum " : Poenitet me quod constituerim Saul regem.
Ira et furor Domini, ullio Divinitatis in peccatores secundum vindictam patientis, et non seoundum
tequitatem judicantis. Ut in psalmo * : In irasuaet in furore suo conturbabiteos.
Dormire Domini, dum in quorumdam hominum cordibus fides ejus minime vigilat. In psalmo "'. Bxsurge, quare obdormis, Oomine ?
Vigilix Domini, in electorum suorum custodia per praesentiam Divinitatissemperadest. In psalmo **
Kcce non dormitabil ncque obdormiet.
Sedere Domini, regnare. In psalmo M : Dominussedet super sedem sanctamsuam.
Scabellum Domini, homo assumptus a verbo, vel sancti ejus, a quibusdam putantur. In psalmo 58 :
Adorate scabellum pedum ejui, quoniam sanctum est.
Ambulalio Dei, dpleclatio Divinitatis in operibus electorum suorum. In propheta ' : Etambulabo in
eis, et ero illorum Dominut.
Tuba Dei, vox manifesla. In Apoatolo'0: In jussu, et in voce archangeli, ct in tuba Dei descendet
de corlo.
Forte hic est ipse ille Melitonis maxime celebris liber flepi eeoo evjtojiiTou, quam tamen conjecluram
alio scripto alioque tempore diducam uberius, atque ex ipso etiain loco Theodoreti, qui tantopere, ut
vidimus supra, premebat Melitonis orthodoxiam, idem confirmare allaborabo.

FRAGMENTUM.
Ex Apologia Melitonis ad Antoninum Ceesarem.
(8yriaceetAngHcenuperediditnrCuretoninlibro cuilitulus : Spicilegium Syriacum. Londini, 1855,p. 41-56.
Boo fragmentum hic exhibemus lalinitate donatum.)
Verba Melitonis philosophi qux ,'acla sunt coram A
Anlonino Cxsare. Et Cxsarem alhcutus est ut ei
Deumnotum facerel, et eiindicavilviamveritatis,
et sic loculus est.
Melilo dixit '. Difficile est in viam veritatis eum
inducere qui a longo tempore in errore versatur :
hoc tamen fieri potesl : hominem enim errorem
paululum agnoscentem continuo subit memoria
veritatis.Quemadmodum dissipata caligine serenatur ccelum, ita homo, cum convertitur ad Deum,
solvitur a facie ejus nebula erroris sub qua latebat
verum. Morbo enim vel amentias similis est error,
aegrum vel amentem ad tempus detinenti, veritas
aulem verbum adhibet sicut clavim [ad sanandum eos].Dormientes expergefacit, et expergefacti
in ipsavident, intelligunt, et audiunt.et discernunt g
id quod est ab eo quod non est. Quidam enim injustitiamjuslitiamvocantet justitiajura salvaesse
putant sicum multis errent. Quos sic excusatos haberenonpossum.Sienim unius magnaeststultilia,

quanto majorinsania multorum.Ea veroslultiliaest


quam dico ut homoa verilate recedatetillud amplectatur quod vere non est. Id autem est quod est
vere, et nominatur Deus, et est.Omnia virtuteejus
exsistunt ; ipse nunquam factusestneo initium habuit.sed est ab eeterno el usque in seecula ;immutabilis manet dum cuncta mutantur: nec oculisvideri, neo cogitatione comprehendi, nec verbo exprimi potest. Ab iis qui cognoscunt et amant eum
vocatur Pater et Deus verus. Si quis ergo a luce
recedens dicat esse Deum, alium, quodcunque intelligat, substantiam crealam vocat Deum. Si quis
enim ignex aut aquam vocat Deum, non est Deus,
quia ignis est aut aqua ; et si terram aut ccelum,
solein aut lunam aut quamlibet ex his stellis, quae
eine intermissione praiscriptum cureum absolvunt
nec propria voluntate moventur ; et si quis aurum
et argentum deos vocat, non snnt dii, quandoquidemeisutimur adlibitum nostrum ;etsi lignumboc
quod comburitur, si lapides isti qui franguntur.

*7 c. xiv, v. 10. * Psal. lxivii. i, *9Gen. xxn, 12. Luc. xui, 25 c. vin, v. 1. 51 Eslher x,
12. *M Reg. xv, 11. ** Psal 2,5. 6i Psal. xtni, 23. M Peal. cxx, 4. ** Psal. xlvi, 9. 5 Peal.
cix, 1. Ezecb. xxxvn, 27. 60 I Thess. iv, 15.
Patrol. Gr. V.

\m

S. MELITO SARDIDM EPISCOPDS.


1227
quomodo haec dii haberi poBsent.quandoquidem ad ^ quiaeedificavit arcem Athenarum.et fecitibi rogem
U8U8 nostros adhibent.ur. Quam graviter ergo cul
Arcbetypura filium suum, quem habueral ex 4u\.
pandi sunt illi qui Dei magni loco eas res ponunt terio cum Hephaesto fabro, filio uxoris patris soi,
quas creavit I Ego vcro dico : Quando homini non Et omni teraporo societatem habebat cum Hercule,
est rcvelaturo, nec ipse deprehendit creaturasislas quia frater ejus erat ex p;ttre suo. Zeus enim rai
Domino subjacere,forsan oulpa caret, nemini enim amavit Alcumenam uxorem Alcuuienis ex Argo,
vituperandus csecus quod titubans incedit ; itaho- et genuit Herculem. Adoraverunt Phcenices Venemines cum qusererent Deum offenderunt in lapidss rem,reginam Cypri, quia amavit Adonidem fuium
et lignum ; et qui inter eos divitiis pollebant, of- Cytheri, regis Phcenicum ; quae, relicto regno euo,
fenderuntinaurum et argentum ; et sic quodquw- habilavit Gabalam arcem Phcenicum, et simsi
rebant non invenerunt. Nunc vero cum vox in uni- subjecit omnia oppida sua Cythero regi. Anle
versa lerra circumsonuit esse Deum verum, etda- Adonidem vero amavil Arem, et deprehendit eam
lus est omni homini oculus ut videret, ii non am- Hepbeestus maritus ejus, et occidit Adonidem io
plius sunt excusandi qui, quod multi cum ipsis monte Libano, Cyniram vero vertil in aprum.
errant, viam reclam ingredi, elsi volentes, erube- Postea mansit Venus in Gabala et mortuaestin
civitate Aphaca.ubi sepultus est Adonis. Adoratescunt. Quaproptcr consilium damus eis ut aperunt Elamitee Noe, filiam regis Klam ; quae cum
riantoculos suos et videant ; ecce enim luce quee
non fallit illuminati sumus ut per eam videamus. captiva ab hostibus ducta esset.fecit ei pater idoSi vero post ortam lucem claudit homo oculos lum ettemplum Susis, in arce qua? est in regiooe
suos ne videat, ad fossam pergit quamvis rectam Elam.Adoraverunl Syri Ati Adiabcnsem,qus misit
viam sequens. Quare enim homo in eis erubescit filiam Dalat medicam, et haec sanavit Sime filiam
qui errant cuiu eo ? Potius eos inducat ut ipsum Hadadi regis Syria ; et post temporis intervallum,
sequantur, et si non acquiescant, liberet animam cum lepracorreptus fuisset Hadad.rogavit Ati Blisuam c medio eorum. Terreni homines rteose terra seum Hebrseum qui venit et sanaviceum. Adorave
matre sua constituunt sibi ; rei sunt judicio dum runt etiam gentes Mesopotamiae Cuteban nebraeini
immulabile nomen rebus mutabilibus imponunt, qua3 liberavit Bacru regem Edessae de inimicis suis.
et non erubescunt ut deos figmenta colere manu De Ncbo veroqui estin civitate Mabug.quid dicsm
hominis facta,et audent imaginem efformare Deo vobis, qiiHndoquidem omnes eacerdotea Mabugeasee norunt euni esse idolum Orphei magiThraquem non viderunt.
Ego vero rursus dicere non vereor quod jam dixi, ois ; etHedron idolum est Zoroastris magi Persici;
ab eis imagines regum mortuorum adorari. Ki qui duo magi spiritum impurum expulerunl qoi
reipsa nostro adhuc tempore imagines Cassarum C planitiem Mabugeneem infestabat, eteorumjusSimafilia Hadadi aqua e mari bausta hanc plauiadorantur,et magiscolunturquam veteres diipatrii.
tierr. implevit ne deiueeps exsurgeret spiritusille
Tributa etiam et census Caasari solvuntur, quippo
nequam ad iterum infestandam regionem.Sic apud
qui major est diis illis ; idciroo pariter morte plevarias gentes regibus ab adoratoribus eorum stactuntur qui spernunt deoset decretis Ceesaris non
luae positaj sunt ; sed de his amplius scriberefuobediunt.Aliasetiam eodem decreto statutum estet
quem censum gazophylacio regis pendant adoralo- persedemus.
Tu vero qui menle libera gloriaris.si vericogsi'
re9, et quid redditus afferant sacci pleni aqua ex
tor vis haberi, stude ut talis sis intus : etsi oroamari. Hoc Rutem niaxime dolendum quod illi qui
colunt et verentur ea qua> sensibus non capiuntur tum muliebrem indueris.memini teesse homicera;
(et hi roaximi inter sapiintes snnt), sive lucri,sive
crede in eum qui vere Deusestet ad eum eipanfc
vanae gloria-, sive potentiee auiore, ab iisdem ado- et commenda animam tuam ; et ipse potest tftl
dare vitam aeternam quee non habet fiuem; omnirandis pusillanimes dehortantur. Ego vero ut senpotens enim est. Reliquavero tibi sunt pro eoqc^
tiodicam etpropalabo quomodo el quibus decausunt eestimanda ; iraagines ut imagines, scolptili'
sis ereclee sinl imagines regibus ac tyrannis et ut
dii habiti sint. Herculi sacrificaverunt Argivi, quia D ut sculplilia ; et cave ne creaturam ponas loco FaArgivusipse,quod preeterea magno corporis robore ctoris. Deusomni tempore vivit, intellectum (uur
implet:inte]]ectusenimunusimaginempersoniPJ=-:
proeditus, animalia nociva virtute sua occidit, sed
repreesentat;ipseenim invisibilisest,immutabili!e!
multo magU quia timebant eum ; violentus enim
incomprehensibilis, etad ejusnutumomniacorfKn
erat et mulieres magnalum rapiebat ; valde enim
libidinosus erat, sicut etZaradesPersa.amicusejus. moventur. Hoc ergo scias : si eum qui immulabili:
Dionysium regem coluerunt Actaei (i), quia in eo- est colueris,sicut ipse eeternus est.ita et tn, cum '
rum regione vitem plantaverat , iEgypti Josephum lud visibile et corruptibile exueris, ei in aeternta
Hebraeum, qui et Serapis, quia suppeditavit illis astabis vivens et sciens, et opera tua erunt tibi difrumentum in anniB egestatis. Adoraverunt Athe- vitiae quee non pereunt. Memineris autem opersi
tuorum bonorum initium esse et fundamentuni D*
nienees Athenam filiam Jovis, regisinsulm Cretee,
(1) Atbenienses.

1229

FEIAGMENTA.

1230

cognitionem el cullum ; nec illum a te qusrere A Is enim qui longe est a cognitione Dei vivi, jam
quidquam de iis <|iia? non sunt necessaria oognitu.
mortuus et sepultus est. Dtemones et umbras preQuidest Deua? Ille qui veritas est et verbum ejus
cibus frustra prosequeris, qui nihil tibi dare posveritas.Quid vero est veritas?Illud quod increatum
sunt.
est et intellectura superal ; illud quod est sine iniNon amplius ergo societatera habeas cum iis qui
lio et veritas appellatur. Ergo si homo creatuse humi prosternunt et lapides osculnntur.et dant
ram adorat, veritatem non adorat neque verbum cibum suum escam igni, et admovent vestes suas
veritatis.
idolis;et qui.sensu preiliti.sensu carentia adorant.
M..1R0 plura de hac re dicerem, sed in illia eruad Deum incorruptibilem preces incorruplas funde
besco qui noa intelligere possunt seipsos majores pro anima tua incorruptibili, et tunc liberappareesse operibus manuum suarum, et qui non animbia. Deo gratias age, qui te mentelibera praaditum
advertunt seipsos dare aurum et argentum fabris,
creavit,ut ad arbitrium tnum dirigaris.Quod si maut ipsis deum faciant; et ex loco in locum translum elegeris, damuationi subjacebis pro operibus
ferunt ilivilias suas et eas adorant. Quid vero flamalis:si bonum.bonis multis frueris cumvitaaetergitiosius quam ut quis adoret divitias suss, ab illo
na. Quid ergo impedit,cum libersis, quin converrecedens qui eas ipsi dedit ; hominem probris ap- g sationi tuaj mal valedicas, et quaras quis sit Dopetal, bominis vero imaginem adoret ; animalia minus omnium, et invcnias ? quoerentibus enim se
occidat. similitudini vero animalis culttim reddat ? cognitionem sui non tegit,quantum quidem cognosci potesl.Cave primum ne in anima lua falsussis.
Patet cos opificium hominum adorare ; non enim
aromataipsa^sedeoriimimaginesabartificibusfactns Si quod non esl Deus Deum dicis, in anima tua
adorantjnec fragmentis auri et argenti sacrificant, mentiris et coram Deo vero peccas. Btulte, Deum
vis emere?Num Deus egenus esl?^um Deus custosed im iginibus quas ex eis tornatores fingunt.8tulte,qui<l amplius habetaurum tuum utnunc adores ditur?Eniis eum sicut servum et adoras sicut Doillud ? Num quia voluerls figuram induit, vel ferae minum?Rogas eum ut divitem ut tibi largiatur, et
voracis ? Ecce fera ipsa, ecce volucer adest. Et si das illi ut egeno.Quomodo confidisut victoriamde
artificium miraris,quanto mirabiiius opificiumDei
hoatibus tuig tibi concedat,dum inimici tui.te jam
qui cuncla creavit,et ad similitudinem suam ipsos deviclo, conlemnunl eum ? Dicesne : Quoniam rex
artifices fecit.qui opera ejus imitari,sed frustraco- sum,multitudinis voluntati non possum quin assennantor. Dicesne : Cur talem non me creavil Deus,
tiar?Verba risu vere dignalCur enim rex populum
ut illi et non idolis servirem?Sic levas inutile consibi subjeclum in viam reclam non inducat,et in se
fiteris dum homo vivus esse possis.Deus enim facit p non proponat exempla bonorum operum?Hoc ipsi
te prout ipsi oplimum visum estetmenteliberaprs
laudi essetjrationi enim contrarium est regein prave ambuluntem judicare et damnare perversos.lloo
ditumxuncta anle te posuit;tuum est quod bonum
regnum puto pacifice gubernari posse,cujus rex coest dignoscere et eligere. Posuit coram te coelum,
gnoscit ettimet Ueum verum.ul intelligentes reddat
stellas, solem et lunam qui quotidianum motum
populum suum,et semper recte judicet,sicut homo
adimolent in ccelo ; posuit cornm te aquas multas
qui nunquam obliviscitur seipsum etiam coram Deo
quarum motuin cohibet veibo suo ; coram te terra
expanditur quee eadem formaquiescit et stat.Et ne judicaudum. Tunc etiam subjecti ejus propter
Deum abstinent ab injuria regi suo et sibi invicem
putes eam ex natura; suaa legibus stare, ad ejus
facienda.Ita per cognitionemettimorem Deimalum
enim nutum commovetur. Posuit coram te nubes
de regno eradicatur;si enim rex juste regit subjequae,eo,jubunle,aqua8interram$itientemimmittunt,
ctos suos, ipsi erga eum et inter se juste agunt,
ul ex his intelligas eum ad cujus nutum heec moventur,ipsis esse mojorem, et memor sis benigniquod regionem certe indicat in pace degentem et
talis ejus qui intellectum in le excitavit,ut hajc camultis bonis fruenlem,quia omnes nomen Dei laupere possis. Te igitur hortor ut cognoscas teipsum
dant. Si enim rex subjectos suos revocetab errore,
et cognoscas Deura. Vide quid sit in te hoc quod
quid laude dignius ? Sic Deo placet, error enim
nominatur anima : Per eam oculus videt,auris au- D omnia mala inducit. Fons vero erroris bic est, si
dit,os loquitur ; iili totura corpus inservit. Anirna,
homo Deum ignoret.et pro Deo illud quod non eet
Deo volente,sublata,corpus perit.Bx eo igiturquod
Deus adoret. Quidam dicunt : Imaginem colendo
in teestoculis incomprehensibili.inlelligequomodo Deum colimu8;ncsciunt ergo Deum ubique prsesenvirlute Dei totus mundus moveatur, sicut corpus tem.nunquam deficienlem;nesciunt ipso inscio nianima;et quomodo,recedente virtute ejus, mundus hil fieri.Tu vero, homo vilis, cui Deus adest in te,
sicut corpus deficiet.
extra te, super te, pretio comparas apud fabrum
Cur vero factus sit mundus hic, cur transiturus ligna sculptain injuriam Dei;illis eacrificas.et nesit;cur sit corpus, cur pereat et cur reeurgat scire scie quod videt te oculus ejus quem nihil latet, et
tibi non dabitur, r.isi insaniam exueris in qua de- arguit te verbum veritatis dicens:Deus, quem nulmergeris, et aperiens oculos intelligas unum esse lius oculus vidit, quomodo sculpi potest?Sed imaginem tui ipBius facis et colis. Lignum sculptum
Deum, Dominum omnium, et eum colas ex toto
nonne semper lignum est ? Lapidis et auri pondus
corde tuo;tunc voluntales suas tibi cognitas faciet.

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.


1232
1231
idem in Btatera.idem nunc quod fabricastiidolum, \ Qui vero sunt in atatu illo qui mutabililalem noa
cur pcndis? Aurum ergo,non Deum amas ? Sed si amplius recipit,hi vident Deumsicut possentvidere
quid furatus est artileic.id non erubescis ab eo re- eum. Ris fiamma parcet, cum diluvio igais munpetere.Oculos habes et non vides.intellectumetnon dus subvertetur. Primum enim fuit diluvium venti
intelligis. Gur humi provolveris et res insensibiles etaqailo vehemens homines quosdamoeciditjustii
precaris? Timeeum per quem terra movetur, cir- salvis remanentibus ad veritatem demonstrandam.
cumvolvilurccelum,fluctus maris concitar.turjillum Deinde vero fuit diluvium aquse, et sulTocati sunt
omnes homines, et cuncta animalia, justis in arca
qui ut ignis omnia comburere potest.
Rursus vero quid.im dicunt:Quod transmiserunt lignea mandalo Dei servatis.Nunc futurum estdilunobis patresnostricolimus.Cur ergo pauperumvel vium ignis : ardebit terra cum montibus, homines
illitteratorumparentumflliidivitias vel eruditionem cum idolis et statuis quas fecerunt et adoraverunt;
comparant ? Cur ergo fllii ceecorum vident, et fllii ardebit mare cum insulis, sed jusli salvi eruntab
claudorumambulant?Non enim rectum est uthomo igne,sicut primi jusli ab aquis.Tunc confundentiir
sequatur majores suos qui prave ambulavenint,sed ii qui Deum nescieruntet idolacoluerunt,cumauxilii
ab eorum via recedat ne ut ilii pereut.Vide ergosi spe destituti vidcbunt idolasua ardentia cumipsis.
patertuus viam rectam secutus ruerit,et tuncgres- g Heec cum didiceris, o Anlonine Cajsar, et liiiitui
aibus ejus insiste;si viam pravam, ab ea recede et tecum,in
'
'
' '
'
"--- iis opes aeternas
haeiedilutem
transmittes
viam reclan: ingredere,et fllii tui sequantur te;do- quae non pereunt ; acimam tuam et animam filioleas etiam patrem tuum prave ambulasse, dolor rum tuorum salvam facies ab eis quaeuniversilerrffi incolis in judicio vero et justo eventura sunt.
enim tuus polest eiprodesse.Filiis tuis sicloquere:
Ibi enim cognoscet te Deus.si bic cognoveris eun.
Deus est pater omnium ; Deus est sine initio, nec
factus est:omniavoluntateejussub8i6tunt.Ipsefecit Si eum hic neglexeris, inter eos non computabem
qui cognoscunt eum et illi gralias agunt. H>:
luminariautvideant seinviccmserviejus,ct ipse ab
Majestati tuae sufficiunt, quin imo ampliora si vis.
oculis servorum suorum absconditso : non enim
possibileestcreatureemutabiliimmutabilemvidere.

SPURIA
SANCTl MELITONIS
DB THANSITU VIKGINIS M\RIE
LIBER
{Bibliotheca Patrum maxima, ed. Lugdun. II, n, 213. Vide Caroli Woog Dissertationem, supra, col. 1205;.
CAPUT PRIMUM.
Melito, eervus Christi, episcopus Ecclesis Sardensis, venerabilibus in Domino fratribue, Luodiceoe constitutis, in pace, salutem. Ssepe scripsisse
me memini de quodam Leucio, qui nobiscum cum
apostolis conversatus, aliena sensu etanimo temerario discedens a via justitias plurima de apostolorum Actibus in libris suis inseruit;et de virtutibus
quidem eorum multa et varia dixit ; de doctrina
vero eorum plurima mentitus est, asserens eos
aliter docuisse, etstabiliens quasiez eorum verbis
sua nefanda argumenta. Nec solum sibi sufflcere
arbitratus est,verum etiam transitum beatae semper
virginis Marise Geniiricis Dei, ita impio depravavit
etylo, ut in Ecclesia Dei non solum legere, sed
etiam nefas sit audire. Nos ergo, vobis petentibus,
quee ab apostolo Joanne uudivimus,heec simplioiter

q 8cribentes,vestr8efraternitati direximus;credeote!,
non aliena dogmata ab haereticis pullulantia, sed
Patrem in Filio, Filium in Patre, Deitatis et iodivisae substantias Trina manente persona ; neqoe
duas hominis naturas conditas ; bonam scilicet et
malam, sed unam naturam bonam a Deo bono
conditam, quas dolo serpentis est vitiats perculpam, et Christi estreparata per gratiam.
CAPUT II.
Igitur cum Dominus noster et Salvator Jesis
Christus pro totius saeculi vita confixus clavis,
crucis penderet in ligno;vidit circacrucem Matrem
suam stantem, et Joannem Evangelistnra, quetn
prs caeteris apostolis peculiarius diligebat.eoqnod
ipse boIus ex ipsis virgo degerel in corpore.Tradidit
igitur ei curam sanclae virginis matris Mari.T, d;cens ad eum : Ecce mater tua; et ad illam ir.gu- :

1233

SPURIA.

1234
Ecce fitius luus. Et ex illa hora sancta Dei Qenitrix A deretauteaieum sanctissiraavirgoMaria, exsultavit
in Joannis curaspecialius permansit, quandiu vitaa in gaudio, etdixit: Rogo le, flli Joannes, memor
istiusincolatum transegit. Etdumaposloli mundum esto verborum Domini Jesu Christi, magistri tui,
suissortibusinpraedicationesumpsissenl,ipsadomo
quibus me commendavit tibi. Ecce eniir. die tertio
parentum iilius, juxta montem Oliveti consedit.
discessurasumdecorpore ;audivi aulem consilium
Judaeorum dicentium : Exspectemus diem, quando
CAPUT III.
moriatur quae portavit illum seductorem, et corpus
Secundo itaque et vicesimo anno postquam Chri- ejus ignicomburaraus. Vocavit ergo sanctum apostus, devicta morte, coelum conscendoral, dura stolum Joannem.et introduxit eum in secretarium
die quad&m desidorio Christi succensa Maria, domus, et ostenditei vestimenlum sepullurae suas,
sola intradomt;sistiusreceptaculum lacrymarelur : et palrnam illam luminis, quani acceperat ab anecce angelus, magni luminis habitu resplendens, geio, praemonens eum ut illam faceret ferri anle
onte eam aslitit, et salutationis verba persolvit, lectum suum, cum duceretur ad sepulturam, et irct
dicens : Ave.benedicla Domino ; suscipeillius silu- ad monumentum.
tem, qui mandavit salutem Jacoli, per prophelas
CAPUT V.
suos. Ecce, inquil,ramum pahna?, deparadiso Dei R
Cui
bealus
et
dilectus
aposloius Joannes ait :
attuli tibi, quem portarefacies ante feretrum tuu n
Quomodo
ego
solus
parabo
tibi, Domina, exsecum in die tertia assumpta fueris de corpore. Ecce
quias
;
nisi
venerint
fratres
mei,
discipuli et coapoenim exspectat te Filius tuus, cum tbrunis et angelis, et universis cueli virtutibus. Tunc Mariadixit stoli Domini nostri Jesu Chrisli, ad reddendum
honorem corpusculo tuo ? Et factum est : et ecce
ad angelum : Peto abs te ergo, ut congregentur ad
subito, per imperiura Dei, otnnes apostoli da locis,
me omnes apostoli Domini mei Jesu Christi. Cui
augelus dixit : Ecce, inquil, hodiepervirtutem Do- in quibus praedicabant verbum Dei, elevati in nube
rapti sunt, et depositi ante osliuui domus in qua
inini mei Jesu Ctiristi, omnes aposloli assumpti
habitabat
Maria Domini Mater, et salutantes se
huc ad te venient. Etait illi Maria : Rogo ut mittas
super me benedictionem tuam, ut nulla polesias invicem, mirabautur, dicentes: Quae causa est, ob
inferni occurrat mihi in illa hora, qua anima mea quam Dominus nos hic in unum congregavit ?
fuerit egressa de corpore, et ne videam principem Advenit autem cum eis Paulus, ex circumcisione
tenebrarum. Ait autem angelus ad eam : Potestas conversus, qui assumptus fuerat cum Barnaba in
quidera inferni non noeebit tibi;benedic(ionem au- ministerium genlium. Cumque inter eos esset pia
tem eeternam dedit tibiDominus Deus tuus, cujus n contentio, quis ex eis prior orarel ad Dominum, ut
ostenderet illis causam ipsorum, et Petrus Paulum
ego servus sum, et nuntius ; non videndi autem
principem tcnebraruw, effeclum non a rae tibi hortaretur, ut prior oraret, Paulus respondit, didandum existimes, sed ab illo, quem tu in sancto cens : Tuum est istud officium, primum inchoare,
tuo utero bajulasti; ipsius enim est potestas.om- maxime cuai sis eleclus a Deo columna Ecclesia?,
nium in seecula sculorum.';Et haec dicensangelus, et tu praecedis omnes in aposlolatu ; meum autem
cum magno splendore discessit. Palma autem illa minime ; nam ego minimus sum omnium vestrum
fulgebat nimia luce. TuncMaria exuens se priori- et tanquam abortivo visus est mihi Cbristus, nec
bus indumcntis, induit meliora. El accipiens pal- me vobis sequare praesumo, tamen gratia Dei sum
mam, quam susceperat deraanu angeli, egressa est id quod sum.
CAPUT VI.
in montem Oliveti, et cospit orare, el dicere: Non
ego fueram digna, Domine, suscipere te, nisi tu
Tuncomnes apostoli gaudentes super humilitalc
miserlus fuissesinei ; sed tamenego custodivi tbe- Pauli.unanimiterconsumraaveruntorationemsuam.
saurum tuum, quem commendasti mihi. Ideoque Etcumfinemorationisfecissent.etdixissent. Amen,
pto a te, Rex gloriae, ut non nocoat mihi potestas ecce subitnvenit ad eosDeo dignusapostolus Joangehennae. Si enim cceli et angeli ante te tremunt nes, tt indicaviteis omnia haec. Ingressi ergo apoquotidie, quanto magishomode terra conditus,cui Bloli domum, iuvenerunt Matrera Domini nodlri
nihil resirlet boni , nisi quantum acceperit a tua Mariam, et salutaverunt eam dicentes : Benedicta
bonitate. Tu es enim Dominus Deus semper bene- tu a Domino, qui fecil ccelum et terram. Quibus
dictus in srecula ! Et cum haec dixissel, reversa est iJla ait: Pax vobiscum sit, fratres electi a Domiin hospitium suum.
no ; et inlerrogavit eos dicens : Quomodo huc venistis ? Qui illico narraverunt ei, quornodo unusGAPUT IV.
quisqueex ipsis a Spiritu Dei elevatus in nube, et
Et ecce subito, dum praedicaret beatus Joannes depositus ibidem advenissent. Quibus ipsa dixit :
in Epheso, die Dominica, hora diei terlia, terras Dorainus vos huc adduxit in solatium ferendum
motua factus est raagnus ; et nubes elevavit eum, et angustiis, quae venturae sunt mihi. Nunc ergo desuscepil eum ab oculis oranium, et adduxit eum precor vos, ut sine intermissione omnes unanimiante ostium domus, ubi erat virgo Deipara Maria.
ter vigilemus, usque in illara horam, qua Dominus
Et pulsans ostium, statim ingressus est. Cum viventurus est, etego decorpore hoc sum receesura.

123

S. MELITO SARDIDM EPISCOPUS.

A
CAPUT VII.
Cumqueconsedissent, et consolantes eam, triduo
in Dei laudibua perstitisaent, ecce die tertia cirea
horam tertiamdiei.superomnes, qui erantindomo
illa repente sopor irruit, etnullus omnino vigilare
potuit, nisi soli apostoli, et tres tantummodo virgines, qusB sacrae Virgini comites erant. Et ecce
subito advenit Dominus Jesus cum magna njultitudineangelorum, el splendor magnus inlocum illum
descendit, et erant angeli bymnum dicenies, et
collaudantes Dominum. Tunc Salvator locutus est
dicens : Veni, electa mea, preliosissima margarita,
intra in receptaculum vitse oternaa.

(236

Mariffl, et laverunt illud funerum more. Cumque


exuifsent illamvestibus suis : sacrum corpus illud
tanla claritate resplenduit, ui tangi quidera posstt
pro ob8equio,vi(leri auletn species pra> nimia luce
coruscante, non posset ;et splendor npparuilmtpjnus, et nihil scsntiebatur, dum lavaretur corpus
mundissimum, et nullo horrore sordia infectum.
Cumquevesiissent eam liuteis et indumen-tismortalibus, paulatim lux illa evanuit. Et erat facies
beatae Genitricis DeiMariae similis floribus lilii, et
odor suavitatis magnae egrediebatur ex ea,itaut ei
similis suavilas inveniri nulla posset.
CAPUT XI.
Tuno igitursancturacorpusimposuerunt feretro,
CAPUT VIII.
dixeruntquo ad invicem apostoli : Qois paloiam
Tunc Maria prostravit se in pavimento, adorans fi han(, ant(1 |eretrum ejus p0rtabit ? Tunc Joanties
Dominum, quae dixit : Benedictum nomen gloriae
aitad Pelrum : Tu qui praecedis nos in apostolatu,
tuffl, Domine Deus meus, qui dignatus es me hu- debes palmam hanc ante feretrum raerito ferre.Cui
millimam ancillam tuam eligere, el arcanum tui Petrus respondit : Tu solus ex nobis virgo es eiemysterii mihi commendaru Memor igitur esto ctus a Domino : el lantam gratiam invenisti, ut
mei. Rex gloriea. Tu enim scis quia in toto corde super pectus ejus recumberes. Insuper dum ipse
meo dilexi te, et custodivi thesaurum a te mihi
pro salute noslra in crucis stipite penderel, hanc
creditum. Suscipe itaque me, Domine, ancillam
tibi ore proprio commendavit. Tu igitur poriare
tuam, et libera me a potestate tenebrarum, ut nul- debes hanc palmam, etego suscipiam ad suetinenlusSatanee impetus occurrat mihi, nec videaru te- dum sacrosanctum hoc et venerabile corpue usque
tros spiritus occursantes. Cui Salvator respondit :
ad locum monurnenti. Cui Paulus ait : Et ego qus
Cum ego missus a Patre pro salute mundi fuissem junior sum omnium vestrum, portabo tecumsuspensus in cruce, ad me princeps tenebrarum
Cumque consensissent oinnes. Petrus elevan i
venit, sed dum nullum sui in me operis vestigium
capite feretrum ccepit psallerc, et dicere: iiit
invenire praevaluit, victus et conculcatus abscessit.
Israel de jEgypto, Alleluia. Sustinebat autem cum
Vidi, et tu ergo videbis eum quidem communi lege q eo Paulus, sacrum beata; semper virgiois Mari*
humani generis, per quam sortiris flnem mortis,
corpus, et Joannes ante feretrum praeferebat palnocere autem non poterit tibi, quia nihil in te ha- mam luminis. Cseteri vero apostoli psallebant we
bot, et quia tecum sum, ut eruam te. Veni igitur suavissima.
jam secura, quia exspectat te ccelestis vitae militia,
CAPUT XII.
ut te introducam in paradisi gaudia. Ht haec dicente
Bt ecce novum factum est miraculum. Apparuit
Domino, exsurgens beatissima Virgo depavimento
enim corona nubis super feretrum magna valde,
accubuit super lectum suum, et gratias agens DoBicutapparere solet magnus circulus juxla splenmino Deo, emisit spirilum. Viderunt autem apodorem lunae. Etangelorum exercitus erat innubistoli tantum lucis candorem, ut nulla mortalium
bua.canticum suavitatis emittentium.et resonabat
lingua digne possit effari. Vincebat enim omnem
terra sonilu dulcedinia magnae. Tunc egressua it
candorem nivis, et univcrsi metalli, et argenti racivitate populus fere quindecim millia hoannum,
diantis magna claritate.
mirabantur, dicentes : Quis est sonitus tantas suaCAPUT IX.
vitalis? Tunc sletit unus, qui diceret illis: Mana
Tunc Salvator looutus est, dicens : Surge, Petre, Mater Jesu exiitmodo de corpore, et discipuli Jeso
tu etreliqui apostoli, et corpus Mariaa dilectae meae rj circaaam laudes dicuut. Et respicientes viderunt
accipite, et deferte illud in dexteram partem civicoronatum feretri lectulum magna gloria, et apotatis ad orientem, et invenietis monumentum no- Btolos cantantes voce magna. Et ecce unus ex illi
vum, in quo ponenles eam, exspectatedonec veniam
quierat princeps sacerdotum Judaeorum in ordine
ad vos. Et hocc dicens Dominus tradidit animam
suo replelus est furore et ira, et dixit ad re!iquns:
sanctae matris nostrae Maris, Michaeli arcbangelo
Ecce taberuaculum illius qui nos turbavit etoiiiO8
Buo, qui estpracpositua paradisi, et princeps gentis
genus nostrum, qualem gloriam nuncaccipit^1
Hebraaorum : et Gabriel archangelus ibat cum ea.
accedens voluit evertere feretrum, et corpus ad
Dominus autem Salvator noster statim in ccelum
terram dejicere. Et statim aruerunt manus ejiis a
oum angelis receptus est.
cubitis, et adhaeserunt lectulo. Et elevantibus spostolis feretrura, parsejus pendebat, et pars bsreCAPUT X.
balad feretri lectulum, et torquebatur supplici0
Tres aiitem virginea quae ibidem erant, et vigivehementi, ambulantibus apostolis,et psallentibus
lHbant ; susceperunt corpus beutissimee parentis

1*37

SPURIA.

1238

Domino: Angeli vero quierant in nube percusserunt \ naarr super oculo9 eorum, receperunt visum. Quicunque tantum ex eis permanentes in duritia corpopulum cojcitate.
die, caeci mortui sunt. Et egressus princeps sacerCAPUT XIII.
Tunc princeps ille clamabat dicens : Deprecor te, dotum adapostolos, retulit palmam, referens oinnia
dilecte Deo Petre, ne me despicias in tanta neces- quae fuerunt iacta.
CAPUT XVI.
sitatc, quia tormentismagnis cruciorvalde. Memor
Mariam
autem
portantes
apostoli pervenerunt ad
esto quod quando in praelorio ancilla ostiaria te rocognovit, et dixit caeteris, ut calumniarentur tibi, locum vallis Josaphat, quem ostenderat illis Domitunc ego locutussum pro tebona.Tunorespondens nus. Et posuerunt eam in monumento novo, et
Petrus ait : Non esl meum uuxiliari tibi ; si autem clauseruntsepulcrum. Ipsivero sederuntad ostium
credideris toto corde in Domiuum Jesum Cbrietum, monumenti, sicut mandaverat eis Dominus. Et
quem in suo sancto utero haec cui calumniatus es, ecce subito advenit Dominus Jesus cum innumeraVirgo portavit, et post parlum virgo permansit, bili exercitu angelorum magnaa claritatis radio coclementia Domini et larga ejus pietas, quae salvat ruscante, etdixit apostolis : Pax vobiscum. At illi
indignos, dabit tibisalutem.Ad baec illerespondit :
respondentes dixerunt : Fiat misericordi.i tua, DoNunquid non credimus ? sed quid fuciemus, quia B mine, super nos, quemadmodum speravimus in te.
inimicus bumani generis excaecavit corda nostra.et Tunc Salvator locutus est eis, dicens : Anlequam
confusio operuit vultum noslrum, ne confiteamur ascenderem ad Patrem meum, polliciU;ssnm vobis
magnalia Dei, maxime cum ipsi maledixiinus contra dicens, quod vos qui secuti estis me, in regeneraCbristum palam clamantes : Sanguis ejus super tionecum sederit Filius hominis in sede ma.jestatis
nos, et super jxlios nostros (o) ? Tunc Petrusait : Haec sub3, sedebitis et vos super thronos duodecim, jumaledictio iis solis nocebit, qui infldeles perman- dicantes duodecim tribus Israel. Hano ergo ex triserint. Convertentibus autem se ad Deum, miseri- bubus Israel elegit jussio Patris mei, ut habitarem
cordia non negatur. Et ille ait : Omnia credo quae in ea, quid ergo vultis ut iauiam ei ? Tunc Petrus,
et alii apostoli dixerunt : Domine, prapelegisti hano
dicis, tantum precor misere ne moriar.
ancillam tuam fleri immaculatum tibi tbalamum,
CAPUT XIV.
et nos servulos tuos iu iniuisterium tuum. Omnia
Tunc Petrus fecit stare lectulum, et ait illi : Si
ante saecula praescivisti cum Patre.et Spiritu sancto,
credideris toto corde in Dominum Jesum Christum
cum quibus tibi est una deitas, aequalis el inQnita
solventur a feretro manus tuae. Et cum dixisset :
poteslas. Sic ergo visum nobis fuerat famulis tuis
Hoc credo, statim solutae sunt manus ejus a feretro,
et coc[)it stare pedibus suis, sed erant brachiaejus C etiam rectum esse ; ut sicut tu, devicta morte, regnas in gloria, ita recuscitans matris corpusculum,
arida, et non discessit ab eo supplicium. Tuno
tu tecum duceres eam lstam in coelum.
Petrus ait illi : Accede ad corpus, et osculare
CAPUT XVII.
lectulum quoque, et dic : Credoin Deum,et in Dei
Tunc Salvator ait : Fiat secundum verbum veFilium,quem ista portavit JesumCbristum,et credo
omniaquaecunquelocutusest mihi Petrus apostolus strum, et praecepit Michael archangelo,ut animam
Dei. Etaccedeus, osculalus est lectulum, et stalim sancts MariB deferret. Et ecce repente Gabriel aromnis dolor abscessit ab eo, et sanatas sunl manus changelus revolvit lapidem ab ostio monumenti,ot
ejus.Tunc coapit laudare et benedicere Deum lar- ail Dominus : Surge, amica mea, et proximu mea ;
giter ; et de libris Moysi testimonium reddere lau- quee non sensisti corruptionem per viri contactum,
dibus Christi : ita ut etiam ipsi apostoli mirarentur, non patieris resolutionem corporis in sepulcro. Et
et flerent prae gaudio laudantessub illa nomenDomini. statim surrexit Maria de tumulo, et benedicebat
Dominum, et provoluta ad pedes Domini, adorabat
CAPUT XV.
eura, dicens : Non ego tibi condignas gratias posPetrus vero dixit ad eum : Accipe palmam hano
sum rependere, Domine, pro impensis beneliciis
de manu fralris noslri Joannis : et ingrediens civiD tuis, quee mihi ancillae tuee conferre dignatus es.
tatem invenies populum multum csecatum, et anSit nomea tuum, Redemptor muudi, Deus Israel,
nuntia eis magnalia Dei, et quicunque crediderint
benedictum
in seecula.
in Dominum Jesum Christum, impones palmam
CAPUT XVIII.
hanc super oculos eorum, et videbunt ca?ci : qui
Et osculatus eam Dominus recessit, et tradidil
autem non crediderint,permanebunt caeci. Qui oum
eam angelis, ut deferrent eam in paradisum. Et
fecisset ita, invenit populum multum plangentem,
ait apostolis : Accedite ad me.Et cum accessissent,
et dicentem : Vae nobis, quia similes facti sumus
osculatus est eos, et ait : Pax vobis ; quoniam ego
Sodomitis ceecitale percussis 1 Nil superest jam nobis
semper vobiscum sum usque ad consummationem
nisi ut pereamus.Cum autem audissent verbaprinsseculi. Et statim cum haec dixisset Dominus, elecipis loquentis, qui sanus fuerat, crediderunt in
Dominum Jesum Christum ; et imponente eo pal- vatus in nube, receptus est in ccclum, el angeli
(a) Mattb. xxvn, 25.

1239

S. MBLITO SARDIDM EPISCOPDS.

1240

cum eo, deferentes beatissimam Dei Genitricem A 1>< etlaudanles Dominum nostrum Jesum ChriMariam in paradisum Dei. Apostoli aotem uscepti
stuni, qui vivit et regnat cum Patre et Spirita
sunt a nubibus, et reversi sunt unusquisi|ue in
suncto, in unitate pertecta et in una divinitatis
sortem praedicationis suae, narrantes divina magna- substantia in saecula seeculorum. Amen.

MILETI EPISCOPI
LIBER
DE ACTIBUS JOANNIS APOSTOLI A LEUGIO CONSCRIPTIS
(Bibliotheca /inecdotorum,... edidit Gotth. IIeine, Lipsiee, Weigel, 1848, in-8.)

MONITUM
Opus, quod sequitur, exscripsi ex Vitarum sanctorum collectione, quee invenitur in codice 284 IIeobacensis bibliothecffi, cujus supra a me jam mentio 1'acta est. Liber seeculo duodecimo cum diligentia
ex codice vetustiore exscriptus est. Necnon idem opus in undecimi aut duodecimi saeculi libro manuscripto Vaticane inveniri videtur ; certe in Isidorianis, quie Arevallius Isidori Hispalensis operum editioni prasmisit (Isid. Opp. Rom. 1797. tom. II, p. 255), adnotatum est, in Vaticaoae codice 1267 opu
esse inscriptum:/ncipit Prologus devitaet assumptione beati /oanww.qnod fere asimilibus verbis incipit,
atque illud, quod infra publicavi ; verborumenim initium est : Melito servus Christi episcopus Laodiccae universis episcopiscatholicorum inDomino aeternam salutem. Nolo fraternitatem vestram essesollicitam, etc. Denique idem opus in codice bibliothecae CapituliToletani pariter undecimo saeculo ecripto,
qui codex vocatur Smaragdinus, inveni, in quo, nisi fallor, caj. 10, nr. 25, notatur. In aliaautemsanctorum Vitarum collectione opus duodecimam narrationem etficit inscriptam : Dormilio vel asiumptio sancti
Joannis apostoli et evaiigelistx, qui in civitate Epheso in foveam gucim sibi prxparavit iv Kal. Jawurias. Incipit a verbis : Miro scrvus episcopus Laudociee universis Ecclesiis catholicorum in Deo aeicrna<n salutem. Volo, etc. Lectiones diversas, quas ille codex Toletanua in prologo, qui dicitur, eshibet, libro a me publicato addidi. Caeterum quis ille Melito, Miletus seu Miro fuerit, qui operis auctortradilur, et quod horum tnum nominum verum sit, equidem delinire non possum. Leucius autem, ex cujus opere epitomen emendatam fecisse dicitur, in apooryphorum litteris satis notus est ; qurc illciie
apostolis scripscrit in catalogo librorum, qui Hormisdee decretali vetiti sunt, recenseri nemo est qainescit. Duorum autem principiorum, boni et mali, crimen, quod Leuciidoctrins in prologo sequeote aperte
objicitur, eo magis mihi observatione dignum videtur, quod Lcucius libro suo apud Priscillianoe in
magno honore fuit, et quodammodo fundamentum doctrinae eorum elTecit, iia ut de duobus principiie,
quae illi statuerunt, non sit, quod dubitemus. Neque indigna sunt obscrvata nonnulla miraculorum, q:;*
in opere de apostolo narrantur, preeoipue secundum, quod contra quaedam genera exercitationum piarom
Bcriptum videtur.

Incipit Prologus Mileti episcopi super Actus Joannis apostoli et evangelistse.


Miletus servus Christi Jesu, episcopus Laodicis, B malo principe substitisse 8, cum constet malumniuniversiis Ecclesiis catholicorum aeternam saluhil esse substantiale, sed actuale ac penituenullam
tem.
esse creaturam neque vieibilem neque invisibilem
Volo sollicitam esse fraternitatem vestram de quee possit mala intelligi per naturain. Sive ecira
Leutio * quodam, qui scripsit apostolorum Actus angelus malus sive bomo malus a Deo bonusfactus
Joannis evangelistae et apostoli sancti ' Andrese et est,sed ' ideo malus,quia contra creatoris suivoluoThoinae apostoli ; qui de virtutibus quidem quasper Ulem praesumpsit, nam et angeli et hominesqui
eos Dominus fecit vera dixit, de doctrina vero eomali esse noscuntur, a justo Deo damnantur.Justui
rum plurimum ' irentitus esl. Dixit enim docuisse autem Deus injustitiani punit, quam non oriendo
eos duoprincipiu, quod exsecratur EcclesiaChristi,
sed agendo homines vel augeli '"incurrissenoscuocl 4 cum ipse sanotus Joannes s in capite Evangelii tur. Prohibita enim a domino servus si perpetravesui unum testetur principium 8, in quo fuerit verrit, et justa non tecerit, juste puniendumsees.-e '
bum semper, perquoduniversacreatasunt visibilia cognoscit. Quicunque " autem ee pro sua prset invislbilia, Leutiua 7 dicit eoe docuisseduo prin- sumptione bumiliaverit et ex toto corde dixerit,
cipia boni et mali, el bona a bono, mala vero a peccavi tibi, Domine, miserere mei, subvenietei
VARLE LECTIONES.
1 Toled. Leucio. s Toled. et sancti. Toled. de doctrina vero multa mentitus est, * Tolcd. om. et.
Toled. Jounnes upostolus. 8 Toted. esso principium. ' Toled. Leucius autem. 8 Toled. exstitisse.
9 Toled. et. ,0 Toled. quam oriendo angeli vel homines, sed agendo incurrisse. " Toled. puaiendum
esse cognoscitur. i! Toled. quiquo cum seipsum pro.

SPURIA.

1241

pielas Domini; et qui per justitiem judicia justi A


puniendus exstiterat per misericordiam ad indu
gentiam revocabitur. Ergo ut vere te peccatorem
ostendas, Deum creatorem honora ; honoraa autem
Creatorem,site solum ,3culpaveriscum deliqueris,
et non ascribas Creatori quod peccas, ut ex omni
parte tuam prasumptionem arguas, no.i tui queraris opera oonditoris M. Heec Leutii '* causa memoraverimus '*, qui mendacium ,7 apostolos Dei asserit docuisse, duorumque ts contrariorum principiorum "horninis exstitisse facturam,et animam
a bono Deo conditam, carnem vero a malo et necessitate carnis animam involvi peccatis. Quod si
ita esset, qui non peccat, omnioo non viveret.
Sicutenim qui non manducat,aut non bibit,aut non
digerit, aut non dormit, sine dubio vivere non po- B

1942

test, ita et qui non foraicatur, autqui non invidet,


aut non furatur,aut qui non aliquid crimen admittit, non posse vivere monstrarelur.At vero cum doceatur homo sine fornicatione vivere quisine victu
et vestitu vivere non polest, conslat eum ita conditum a bono conditore, utsine criminibus queat
subsistere, cum absque alimoniis non possit omnino constare ,0. Denique clausum earcere, tentum
in vinculis, deportatum exsilio absque criminibus
vivere posse cognoscimuscum absque cibo et potu,
etdigestione, et somno, penitus vivere non posse
comprobemus. Nuno jam ad sanctum Joannem
apostolum et evangelistam flectamus articulum, et
ad Oominum de hac luce qualiter migraverit explicemus. Expiicit Prologm.

Incipiunt Actus vel Miracula sancti Joannis apostoli et evangelistaB


sntnno excitasset eam. Factus est autem clamor
Secundam post Nerouem Chrislianorum persecutionem Domitianus exercuit, unde factum estut populi per tres horas dicentis: Unus Deus quem
praedicat Joannes, uuus et verus Dominus Jesus
sanctus Joannes asportaretur de Epheso el in
Patmos insula in exsilium mitteretur, in qua in- Christus. Altera vero die Craton philosophus in
foro proposuerat de contemptu mundi hujusmodi
sula Apocalypsim quam ei Dominus revelavit manu
speotaculum.ut duos fratres ditisBimos produceret,
sua conscripsit. Domitianus autein eodemannoquo
jussit sanctum Joannem exsiliaria senatu Komano quos fecerat distracto patrimonio gemmas emere
interfeotus est. Iit cum Deo cura fuit de apostolo
singulas, quas in conspcctu omnium populorum
suo,ex totius senatus consultu hocdeflnitum est.ut
fregcrunt pueri. Quod cum facerent contigit transquidquid Domitianus lieri voluit casearetur. II tic
itum habere Joannem apostolum, et convocans ad
iactum est ut sanctus Jounnesqui voluntate Domi- se Cratonem philosophum ait : Stultus est iste
tiani deportatus cum injuria fuerat, cum hocore
mundi contemptus, qui hominum ore laudatur,sed
ad Ephesum remearet. Occurrit autem illi omnis condemnatur divino judicio; sicut onim vana mepopulus virorum ac mulierum, omnes exsultantes
dicina est, ex qua non absciditur morbus, itavana
etdicentes : Benedictut qui venitinnomineDomini{a). iloctrina est, ex qua non curantur vitia animarum
Cum autem ingrederetur civitatem,Drusiana quae et morum. Magister ilaque meus juvenem cuptensemper eum secuta fuorat et adventus ejus fuerat tem ad vitam eeternam attingere,his verbis instrudesiderio fatigata.efferebatur mortua.Tunc sanctus xit ut diceretquatenus si vellet perfectus esse venJoannes videns flentes pauperes, et parentes,atque deret omnia sua et daret pauperibus; quo facto
thetaurum in ccelia aquirerel, et vilatn qu* finem
viduas simul cuin orphanis clamantes et dicentus :
Suncte Joannes apostole,eoce Drusianam efferrimus
non habet inveniret. Cui Craton dixit: Huraansa
quae sanctis tuis monitis obiemperans omnes nos cupiditaiis fruotus in mediohominum positusconalebat,serviens Dominoin castitaleethumilitate;et fractus est ; sed si vero Deus est magister tuus et
qnotidiedesiderabat redittim tuum, dicent : Si vi- vult hoc fieri ut pauperibus erogetur census pretii
deam apostolum Dei oculis meis, antequam moharumduarum gemmarum, fac reintegrari gemriar ; ecce tu venisti et te videre non potuit. Tunc mas, ut quod ego feci ad famam hominum, tu fabeatus Joannes jussil deponi feretrum et resolvi cias ad gloriam ejua fieri, quem tuum magistrum
corpus ejus, et voce clara dixit coram omnibus : esse commemoras. Tunc beatus Joannes colligens
fragmenta gemmarum, et ponens ea in manibus
Dominus meoa Jesus Christusexcitette, Drusiana,
surge et pedibus tuis revertere domum tuam et suis, elevavit oculos ad ccelum etHit: Domine Jeprxpara mihi refectionem. Ad hanc vocem surrexit D su Christe, cui nihil impossibile est, qui fractum
et ccepit ire, sollicita dejussione apostoli, ita ut
muudum per lignutn concupiscentiae per lignum
videretur ipsi Drusianao quia non de morte,sed de crucis tuae interius fidelibus restaurasti .' qui nato
Psal. cxvn, 26.
VARLE LECTIONES.
13 Toled. om. soltim. u Toled. add.: Sieaim vere negligentem te accusaveris ao delinquentem ct veram Deo obtuleris pcenitentiam, ad veram poteris indulgentiam pervenire. " lcled. Leucii. I4 Toled.
memoraverim. " Toled. mendacio plenus " Toled. duortim. 19 Toled. principio.

1243

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

izU
caeco oculos, quos natura negaverat, reddidisli ; A enira in vestrorum servorum aspectus et voseffequi mortu-im Laznrum et sepultum post quartum ctos pauperes gemuistis.Estote er^o )lo:idi,utmsrdiem ad superos rovocasli, et omnea niorboset cescatis,estote divilea temporaliter, ut :n aeternurn
omnes aegritudines virtutistuaa verbocurasti,adesto mendicetis.Nunquid nam impotens est manus Dosuper lapides istos pretiosoa ut quos ignorantes niini ut non faciat servos suos divitiis alfluentes tt
fruotum eleemosynae ad plausus hominum confre- inconjparabilitersplendentes?Sed certamen statuit
gerunt, tu, Uomine, per manus angelorum tuorum animorum ut qui pro ejus nomine temporales hamodo recuperes, ut pretioeoruni misericordieeusus
bere opcs noluerint credant se aeternas habiiuros.
expletus faciat credenles tibi pervenire, quod tuum
Denique narravit noliis Dominus noster JesusChriimperium.qui cum iugehito Patre etSpiritu sancto stus do quodam divite, qui epulabalur quotiiiie
illuminatore et sanctificatore totiua Ecclesia? vivis splendide et fulgebat in auro et purpura, ad cujus
el regnas, Deusin scecula saiculorum.Cumque flde- fores jaccbat mendicus Lazarus, qui cupiebat vel
I03 qui cuni apostolo erant respondissent Ameu.ita micas quae de mensa ejus cadobant accipere, et
solidata suut fragmeuta gemmarum,ut necsignum nomo ilii dubat.Conligit auteui ut uterquemorerealicujus fracturae in eis reraaneret. Tunc philoso- tur, et ille mendicu-, deferretur in requiem.qus
phusCraton simul cum hisjuvenibus et cum uni- est in sinu Abrahaa ; ille autem dives mittereturia
versis discipulissuispedibusejus advolutuscredidit
fiiimma ;i incendii, unde clcvans oculos vidit Lazt,et biptizalua est cum omnibus et ccepit lidem L)orum sedentem in sinu Abrahae et ezclamavit dimini nostri Jesu Chrisli puhlice praedicare. Tunc
cens : Paler Abraham miterere mci et mitte Laiamm
duo illi fratrcs venundanles gemmasquas vendito
ut intingal digitum suum in aquam et refrigeretlinguam uuam, quia crucior in hac flamma. Cui Abrapatrimonio suos emerant pauperibus erogaverunt.
Etcoepit inlinita turba adhoerere apostolo.
ham respondens dixit : Memento, fili, quod receTunc duo honorati viri civitatis Ephesiorum ho- piUi boua in vita lua, Lazarus vero similiter mala;
rum sequente3 exemplum, vendenles omnia sua nui.c vero hic consola'w, tu vero torqueris. Ef in
quae habere poterantet dantes universa egentibus,
his omnibus chaos tnagaum inler nos el vos firmaium
sequebantur aposlolum per civitales euntem et esi, ut neque inde huc noque hinc illud transire
verba Domini praedicantem. Contigit autem ul inaliquis possit. Atille repoudit: Sunt mihiquinque
tranles urbem Pergamum videreut servos suos sefratres, obaecro ut surgat aliquis qui moneat eos
ricis indutos vcsiitjus prooedentes et in gloria saene huc veniant in hanc flammam. Cui Abrabam
culari fulgentes. Unde factum estut sastitta diaboli
ait : Habent Moysen et prophetas audiant illus. Ad
percussi tristes efflcerontur, quod se in uno pallio
haec ille rospondit : Nisi resurrexerit aliquia non
viderent, egentes, suos vero servos potentiasimos
credent. Cui dixit Abraham : Si Moysi et propheatque fulgentes. Sed hos dolos diaboli intelligens tUnoncredunt, nec si aliquis reBurrexeritpolerunt
aposlolusail: Video vos et animos mulasse et vul- ei credero (b). Hos autem sermones saos Dotninua
ut magiater noster virtutum firmabat exempiis.
tus propterhoc quod doclrinam Domiui raei Jesu
Christi seculi estis, et omnia quie habere potuislia
Nam curadicerent ei : Quis indehuc venit, uterepauperibus contuliatis. Unde si vultis oinnia recu- damus ei, iile ait: Deferte huo mortuos, quos baperare quse in auro,et in argento, et lapidibus pre- betis.Cumque apportassent corara illo triacorpora
tiosis habuistis, defertemihi virgiis rectas in sinmortuorum velut dormientia excitata sunt ab eo,
gulis fascibus. Quod cum fecisseat, invocato no- qui dabant fidem universis sermonibus ejus. Sed
mine Domiui conversaj sunt in aurum. ltem dixit ad quid ego de Doniino meo refero h?c, cum in
eis: Deferte mihilapides minutos a littore maris.
praesenti sint quos in ejusnomine suscituvi vobis
Quod cum fecissent, invocata Domini roajestate,
praesenlibus,in cujus nomine et paralyticoscuratos
conversi sunl in gemmas. Tuuc dicit eis sanctus vidistis et leprosos emundatos et ciecos iliuminatos,
Joannes aposlolus : Per aepiem dios ite per aurifl- el adaeinoniishomines liberatos? Scdhas virtutum
ces et gemmarios, etcum probaveritis verum eese opes habcre nun possunt, qui divitias voluerint haaurunret vorasgemmas, nuntiate mihi. Euntea au- D bere terre;ias. Denique vos ipsiquando ad inflrn!
tera ambo poslseptem dies reversi sunt ad aposto- intrastis.invocato nomine Domininostn JesuCbriati
lum dicentes : Domine,oinniurn auiificum olfkinas salvati sunt, fug.istis d.un onia, et etUm excsctis
circumivimus, qui omnes dixerunt taui purum iu- luinina reddidistis.Ecce ablata esl ha?c gratia a vorum et tam optimum nunquam se vidisse ; sed et bis et factiestis miseri quieraiisfortes et magni.Et
gemmarii eudem dixerunt,tatn oplimos ettam pre- cumtnntus timor veslriesset in daemoniis, ut jussu
tiosos lapides se nunquain vidisse. Tunc sar.ctus vestro obsc-ssos homines relinquerenl,modovosliJoannes dixiteis : Ite et redimite vobis terras quas metis daemonia; amatorenim pecuniae servus est
vendidistis, quia coelorum praen.ia perdidistis. mammonae. Mammona sutem daemonis nomenest,
limite vobis sericas vestes,ut per tempus fulgeutis qui lucris carnalibus praecst et douiinutur his qoi
sicut rosa ; quas dum flos ejus el odorem pariter ac diliguntmundum.Namcumsitunusventeretsinireruborem ostendit, repente marcescit. Suspirastis posita tantaquaemilleventribussufflciant.etcumsit
(fc)Luc. xvi, 24-31.

1245

SPURIA.

1246
unumcorpusetsinttantaevestesquaemillehominum A orymas Domino simul etpreces effudi.ut exsurgas
corporibuspraebeantindumenta.utiquequodutinon a mortuis, mortis vinculo re>oluto, et his duobus
potest cuatoditur,et cui custodiaturomnino nesciAttico et Etigenio anaunties quunlam gloriamamitur,dicente Spiritu sanctoperprophetam :Vatiecon- serintet quantim incurrerint poenarn. Tuncexsurturbaturomnis homo,thesaurhat et iijnoralcuicongre- gens Stacteus, sic eiiiui vocabatur juvenis, udoravit
gat ea (a).Nudosnos fuderunt in luccm partusmuiie- apostolum.et caopitincrepnrciliscipulos ejusdicens:
rum cgentes cibo,mictu,poculo,nudos nosrecipiet Vidi angelos veslros flentes et SutanoB ungelo3 in
terra quae genuit.At vero in commune possidemus vestra dejoctione gralulantes.Jam regnum paratum
coeli divitias.SpIendor solis divitietpauperiaequali- vobis trat, et ex cornscantibus gemmis zetas inter communisest; similiterlumen lunac,etsideriim, struetus plenas gaudiis.plenas epulis, plenus dtiliaeris quoijue ternperies etpluviarumguttseteccle- ciis,plenaa vitas perpyluitaLe.plenaslumin.] aetcrno,
siee janua. et fontis sanctificatio et peccatorum re- plenas delectuliuiiibu.i amisistis.et acquisistis vobis
missio et participatioaltaris et escacorporis et po- loca tenebrutum plena <Iruconibus,plenti stridentitus sanguinis sancti et chrismatis unctio,el gratia bus flummis.plena cruciatibuset incomprehensibilargitoris et visitatio Domini et universi peccati in- libus pcenis, plcna putoribus, plena dolonbus,
dulgentia, horum omnium, absque persouaj alicu- D plena angustiis.plcna limore ac tremore horrilico.
jus acceptione.ssqualis est dispensatio conditoris
Et ainisistis locu iinmurcescibilibus floribu.: plona,
plena vocibus org:inorum: el acquisistis vobis loca
Neque enim aliter dives et nliter pauperutitur his
donis,sed miser et infelix homo,dum vult plus lia- in quibus die i.ouiuque non cessat mugitus ct ulubere quam sufficit.multis se doloribus uo sollicitu- lutus et luctus. Nihiljam vobisuliud superest nisi
dinibus subdit. Nascuntur enim hinc calores fe- ut rogutisapostolum Djinini, quulcnus sicut me
brium, rigoresfrigorum, dolores varii in cunctis resuscitavit ad vilain, iia quoque vos resuscitet ab
corporum membris et nequo esca 'cibari potestce- interitu adsalutem, et nomina vestra qua; jam de
que poculo satiari.ut cognoscat cupiditas non sibi libro vitae deleta sunt fuciatrescribi.
pecunias profuturas, quae reposita custodibus suis
Tunc iste ipse qui suscitatus fuerat prosterncna
sollicitudinem diuniamet nocturnam incutiur.t, et socum omni pnpuloet cuin Atlico et Engenio oniues
nec unius horas spatio quietos eos aut securos esse pariler exorabant apostolum, ut intercederet pro
patiuntur. Nam dum custoditura furibus domus, eis ad Dominum. Sanctus vcro apostolus Attico ct
dum possessio colitur.dum aratris intendunt.dum Eugenio hoc deditin responsis ut pcr triginta dics
solvunt fiscalia,dum aedificant promptuaria, dum Deopcenitentiam offerent in quorum spalio hoc
luurie student, dum potentiorura se impetus miti
maxime precarenturut virgsaureae ad suam natugare nituntur, dum ininus potentes se nudare con- G ramredirent ; similiter ut lapides advilitatem qua
tendunt,dum iras suas quibus possunt inferuntet nati fuerant remeareut. Factum est autcm ut triillatas in se vix aut nullatenus ferre possunt, dum ginta dierum transirel spatium jcumquc virgas aublandimenlo suaecarnisassentiunt,dum luderealeis reas simulquo et lapides muturentur ct ad suum
et spectaculis nou erubescunt,dum polluereetpol- redirent naluram.venientes Atticus et Eugenius ad
lui non metuunt, subito exeunt de islo saeculo nu- apostolum dixerunt: Sempermisericordium docuidi, sola secum peccata portantes, pro quibus sunt sti, semper induigentiam praedicasti et prscepiiti
ut homo homini indulgeret. Et si bomo homini inpcenas pussuri perpertuas.
dulgel,quanto magis Deus homini indulgel et parEcce autem haeo dteente sancto Joaune apostolo
efferebaturjuvenisa matre vidua, qui triginta dieB citur.In peccutum nostrum heec oommisiaius.sed
habebat exquouxorem acceperat ; venientes uutem quod cculisconcupiscentibus in mundo deliquimus,
turl>.e quasexsequ ;is ta :i :bant tirnul cum niutre oculis flentibus rcparamus.Oramus ergo te.Dominc
ejus vidui jactaverunt se ud pcdcs ejus,omncs pa- oramus,apostole,utindulgenliuiii,quam semperdoriter mugitus et fletus gemitusque fundentes, et cuisti verbis, faclis ostendas. Tuncbeatus Joannes
rogaverunt eum ut in nomineUeisui sicut Drusia- flentibus et peenitentibus universis ct etiamprohis
nam ita et huncmortuum susciUret.Tuntus autem fj intervenientibus dixit: Dominus Deus noster his
omnium exstitit fletus, ut etiam ipse apostolus vix sermonibus us_sest,dum depecc.itoribus agereiur
a fletu et lacrymis teinperaiet.Tunc prosterncns se ul dicoret : NAomortem peccaioris, sed volo potius
in oratione diutissime flevit ;et exsurgens ab ora- utconvertutur el vivat ((i).Namdum doceret nosDotione expandil manus suas ad ccelum et tacitam
minus Jesfs Christus de pcenitentibusaii : Dicovoprecem diutissime fudit. Hoccum fecissot lertio, bis quia mugnum gaudium eel iu cceiis angelibsujubet resolvi involutum corpus, et uit : 0 juvenis per uno peccatore pcenitenteacaverlenteseapecciitis suisjetampliorlaelitiaillisestquamsupcrnonaqui amoreoarnis tuae ductuscito animam amisisti,
o juvenis qui nescieti Creatorem tuum.nescistiSal- ginlanovem justisquinon]peccaverunt(o).Unde volo
vatorem hominum, nescisti amicum verum et idco vos scire, quia Dominus accepit pcenitenliam illoincurristihostem pessimuDi,pro ignorantia tua la- rum.Tuuc conversusad Atlicam etEugeniumdixit :
._.

,:

,.

..

...

ri

.:_!

..

.i.i

(c) Psal. xxxvin, ^2, 7, (d) Ezech. xxxni, 11. (e) Luc. xv, 7.

"'

1247

S. MELITO SARDIUM EPISCOPUS.

1248

Ite ot reportite virgas adsilvamundceasatlulistis, A Joannes, et aut recede ab ista doctrina qua a deocum ad suam naturara sunt reversee, et lapides rum cultura populum revocasti, aut accipe et bibe
reportate ad litlora maris, cum Petra? effecti sunt ut ostendas omnipotentem esseDeum tuum.si postut fuerunt. Quod cum fuisset impletum receperunt ea quara biberis potueris incolumia permanere.
graliam quam amiserant, ita ut eliam fugarentd- Tuncbealus Joannes jacentibus his qui venenum
biberant mortuis intrepidus et constans accipiens
monia sicut prius, et infirmos curarcntet ciecos
illuminarent et virtutes raultaspereosDominus fa- calicem et signaculum cruuis faciens in eum.dixit:
Deuset Pater Domini mei Jesu Cbristi,cujus verbo
ceret.
cceli lirmnti suntjiuii omnia subjecta sunt,cui omCum autem omnisoivitas Ephesiorum et omnis
nis creatura deservit, cui omnis poteslas subjecta
provincia Asiae Joinnem cxcolerct et praedicaret,
esl et metuit et expavescit,cum nos te in auxilium
accidit ut cultoresidolorum excitarenl seditioneni:
provocamus,cujus audito nomine serpensconquieunde factum est ut Joannem traherenf ad templum
scit, draco fuglt, silet vipera.et rubeta illa nus diDianae et urgerent eum ut ei fceilitatem sacriliciocitur rana inquietalorpescit.scorpiusexstinguitur;
rum olferret. Tunc sanctus Joannes ait : Eamus
omnes ad ecclesiam Oomini mei Jesu Cbristi,etin- regulus vincituretspalangus nihil noxiurn operavocantes vos nomen Dianae vestrae facite cadere ec- n tur et omnia venenata repentia el adhuc ferociora
olesiam et ita vobis consentiam.Siautemhocfacere animalia terebrantur, et omnes radices humanae
non potueritis, ego invocabo nomen Domini mei saluti adversae arescunt, tu exstingue,Domine, boc
Jesu Cbristi et faciet cadere templum hoc, et com- veneni virus.cxstingue operationesejus mortiferas,
minui iJolumejus.Quod cum factum fueritjustum
el vires noxias quas in se habetevacua, et da in
vobis videridebet ut relicta superstitione deaehu- conspectu tuo omnibus quos tu creasti oculos ut
jus,quae a Deo meo victa est et comminuta.ad ipsum vident,et aurcs utaudiant,etcor ut magnitudinem
convertamini. Ad hanc vocera conticuit populus, et tuam intelligant. Etcum ha;c dixisset, os suuin et
licet essent pauci qui contradicerent huic definitotum semetipsum signo crucis armavit, et totum
tioni, pars tamen maxima consensum attribuil.
bibit quod erat in calice. El postquam bibit dixit :
Tunc beatus Joannesblandis alloquiis.exorabat po- Peto ul hi propler quos bibi.credant in te,Dotoine,
pulum, uta templo longe se facerent. Curaque uni- et salutem.quae apad te esl,teilluminante mere*nversi ex interiori parte foras exissent, voce clara tur accipere. Attendentes autera populi Joannem
corura omnibus dixit : Ut sciat haec omnis turba pertres horus vultum habere hilarem,et|nulla pequiaidolum hocDianae deemonium est.corruat cum nitus signa palloris aut Irepidationis habentem,
omnibus manufactii idolis quoe coluntur in eo, ita clamare cceperunt : Unus et verus Deus est, quem
ut nullam inhominibus iaesioncmfacial ! Continuo colit Joannes. Aristodinus autem nec siccredebat.
autem ad vocem apostoli omnia simul cum templo sed populus objurgabat eum.llle autem conversua
suo idola ilacorruerunt,utefficerentur sicut pulvis, ad Joannem dixit : Inest mihi adhuc duLietae, sed
qucm projicit ventus a facie terrae. Conversi sunt si isios qui hoc veneno mortui sunt.in nomine Dei
autem eademdie duodecimmilliagentium eiccptis tui excitaveris, emundabitur cor meum ab omni
parvulis et mulieribus, et baptismalis sunt conse- dubietate. Populi autem insurgchant in Aristodicrati virlute. Tunc Aristodimus, qui erat pontifex mum dicentes: Incendemus elleel domum tuam,
omniumidolorum.replelus spiritu nequissimoexci- si aususfueris ultraapostolum Dei in tuosermone
tavit seditionem in populo, ila ut populus contra facere laborare. Videns autem Joannes acerrimam
populum pararetur ab bellum. Sed beatus Joannes seditionem fieri,petiit silentium et omnibusaudienait: Dic mihi, Aristodime, quid faciam ut tollam tibua dixit : Prima est quam de virtutibus divinis
indignationem d'; animotuo.Cui Aristodimus ait :
imitari debetis patientinm, per quam ferre possitis
Si vis utcredam Deotuo.daboiibi venenumbibere;
incrednlorura hominum insipientiam.undesi adhuc
quod cum biberis.si non fueris mortuus, apparebit Aristodimus b infidelitate sua tenetur, solvamus
verum ease Deum tuum. Cui apostolus ait : Venenodos incredulitatisejus, et licet tarde faciamus
num sidederismihi bibere,invocatonomine Domini D eum agnoscere Creatorem suum. Et sicut medici
mei Jesu Christi, nonpoterit nocere mihi.Cui Ari- babenles intermanusaegrum,variamedelaindigenstodius lit: Prius estut videasbibentes et stal.im
tem, itaetiam nos faciamus,si adhuc,Aristodimu8
morientes ut vel sic possit cor tuum hoc poculum
nonest curatus ex eo quod jam factum est. Non
formidare.Cui bealus Joannes respondit : Jam dixi enim cessabo abhoc opere quousque ejus vulneritibi, tu tantum paratusesto credereinDeummeum bus possit medicina provenire. Et convocans ad se
Jesum Christum, cum me videris post veneni poAristodimum dedit eitunicam auam,ipse vero palculum sanum. Porrexit itaque Arsitodimusad pro- lio amictus astabat. Cui Aristodimus ait : Ad quod
consulem, et petiitabeo duoa viros qui pro suis
dedisti mihi lunicam tuam? Dicit ei Joannes :Utvel
crant sceleribus decollandi.etstntuenseos inmedio
sio confusus a tua infidelitatediscedas.Cui Aristoforo coram omnipopulo in conspectuapostoli fecit dimus ait : Et quomodo me tunicatua faciet ab ineosvenenum bibere. Qui moxut biberunt spiritum
fidelitate mea iliscedere? Cui respondit apostolus.
exhalaverunt. Tunc Aristodimus dixit : Audi me, Vadeetraitte eara super corpora defunctorum, et

1249

SPURIA.

1250

dices ita : Apoatolus Domini nostri Jesu Christi mi- \ convivium tuum veuio gratias agens, quia me disit me ut in ejus nomine cxsurgatis, ut cognoscant gnatus es, Domine Jesu Christe, ad tuas epulas inomnes,quia etvitaetmors famulanturDomino meo vitare, sciens quod ex totecorde meo desiderabam
Jesu Christo.Quod cum feoisset Aristodimus etvi- te; vidi faciem tuam el quasi de sepulcro suscitadisset eos ezsurgere, adorans Joanoem, feslinus tus sum. Odor tuus concupiscentias in me suscitaporrexit ad proconsulemet ccBpit clamosa voce divitaeternas. Vox tua plena suavitale mellifiua et
cere : Audime, proconsul, memoreni te puto cjuod allocutio tua incomparabilis eloquiis angelorum.
contra Joannem iram tuam frequenter cxcitavi et Qunties te rogavi ut venirem ad te et dixisti mihi :
inulta mala contra eum egi, unde vereor ne iram Exspecta ut populum liberes crediturum mihi, et
ejus experiar, est enim Deus in specie hominis la- eustodisti corpus meum ab omni pollutione et anitens. Nam venenum bibens non solum ipse incolu- mam meam semper illuminasti.et uon dereliquisti
mis perseverat, sed etiam eos qui eodem veneno me cum irem in exsilium et redirem.et posuisti in
mortui fuerant per manus meas tunicae suae attactu ore meo verbum veritatis tuse, commemorans mibi
susriUvit ad vitam, nulla signa secum mortis ha- testimonia virtutum tuarum. Et scripsi ea opera
bentes.Dicit ei proconsul : Et quid vis ut faciamus ? quee audivi ex ore tuo auribus raeis. Et tunc, DoRespondit Aristodimus : Eamus et provolvamus gemine, commendo tibi filios tuos.qnos tibi Ecclesia
nibusejus veniain postulantes, et quidquid nobis
lua virgo, vera mater per aquam el Spiritum sanjusserit faciamus.Tunc venientes simnl prostrave- ctum regeneravit. Suscipe me, ut cum fratribus
runt seapostolo, indulgentiam postulantes; quoa meis sim, cum quibus veniens invitasti me, aperi
ille suscipiens cum gratiarum actione oralionem mihi januam vitte ; principes tenehrarum non oooblulit Deo, praacepilque eis ut unius hebdomadas currant mihi et manus extranea non contingatme,
jejunium agerent. Quo expleto baptizavit eos: qui nec veniatmibi pessuperbiee, sedsuscipemesecuncum baptizati fuissent cum universa parentela et dum verbumtuum, etperducmead conviviumepuaffinitatesua et fumulis suis, fregerunt omnia simu- larum tuarum, ubi epulantur tecum omnes amici
lacra ac fabricaverunt basilicam in nomine sancti tui. Tu es enim Christus Filius Dei vivi. qui prasJoannis, in qua ipse sanclus Joannesassumptua est cepto Patris tui mundum salvasti, qui etSpiritum
sanctum nobis destinare dignatus es, ut nos de
hoc ordine :
Cum esset annorum nonaginta novecr apparuit praeceptis tuis commonefaceres, per eumdem Spiei DominusJesus Christuscum discipulis suis di- rilum tibi gratias referimusper infinitasscula saecens ei : Veni ad me quiatempus est utepulerisin culorum. Amen.
Et cum omnis populus respondisset Amen, lux
convivio meo cum fratribus tuis. Surgens autem
Joannes ccepit ire,sed Dominus dixil ei : Dominica C tanta apparuit super apostolum una fere hora, ut
resurrectionis meB diequse post quinque diesfunullus hanc sufferre valeret aspectus. Postea vero
inventa est illa fovea plena, nihil aliud in se habens
tura est ita venies ad me. Et cum hso dixisset,
ccelo receptus est. Veniente itaque Dominica die nisi manna, quod usquehodie gignitlocus iste, et
convenit universa multitudoin ecclesia quaein ejus fiunt ibi virtutes orationibus ejus, et ab omnibus
nomine fuerat fabricata, et a primo gallorum cantu infirmitatibus et periculis liberantur omnes etpreagens mysteria Dei omnem populum usque ad ho- cum snarum obtinent effectum, prastante Domino
nostro Jesu Chrislo qui cum coasterno Patre in
ram dieitertiam allocutus est. Post haeojussit foveam juxta altare fieri quadratam, et terram ejus unilate Spiritus sancti Deus vivit etregnatet nunc
foras ecclesiam projici. Et descendens in eam ex- et semper per inQnita saecula steculorum. Amcn.
panditmanus suas ad Deum et dixit: Invitatus ad

S. PAPIAS
HIERAPOLITANUS EPISCOPUS
NOTITIA
(Oaliand, Veterum Patrum Biblioth., i, Prolog.,p. lxvi.)
I. S. Papias, Uierapoleos in Phrygia episcopus, Joannis apostolt auditor: ex lrenmo, Hieronytno
aliisque vetustisscriptoribus. Aliter censuit unus Eusebius, cujus sententia plerisgue rtcentioribus
minus probalw. Chronici Eusebiani locus cxpensus.
II. Papias, vir in primis dtierlus et scripturarum peritus, juxta Eusebium et Hieronymum. Episcopus
Cxsariensis parum sihi constat,dum eumdcm Hierapotilanum anlistitem velut exsili admodum infjenw praditum traducit, qnod Chiliastarum auctor exslierit.
III. Libros quinque scripsit De expositione oraculorum Uominiconim, a Doctore maximo mayni habitos. Horum pauca tantum fraymentu supersunt : ex quibus nonnulla sequioris xvi Grxcis scriptoribus tribuenda videntur.
I. Sanctis Ignatio et Polycarpo, Joannia Evange- A.
listaj discipuhs, tertius addendus S. Pa; ias, Hierapoleos Phrygi postmodum episcopus: ab Kusehio (1) intereosrecensilus posl Clemenlem et Ignatiutn, qui xaxa ti^v TcptoT7)v tu>v aTcoaT^Xtov StaSoyr;v sv ioui xaxa ttjv o''Xoujj.vr(v 'ExxXrjalatc; fEY<-'~
vaat tco'.[j.vec r[ xat zuxffiliazal, " primis postolicre successionis temporibus per omnes orbis terrorum Ecclesias,pastores autevangelista? fueruni.
Et ipsum quidem Joannis apostoli auditorem fuis:
se, luoulenter satis testatur Irensous his verbis(2)Ilarcfa? 'Itoavvou [ilv axouorfiC;, HoXuxctpTcou Sc s-sctpoc; yyoiu>z, apyzioc. avrjp. Papias Jnannisouditor,
Pol.ycarpi auteui" contubernalis, vetus homo. Ita
quoque post sanctum episcopum Lugduuonsom,
longoagmine scriptores veteres. Ilieronymus (3) :
Refert Ircnaeus, inquit, vir apostolicomm temporum, et Papix, audiioris Evangelistse Joannis,
discipulus. Sio item ab Anastasio Sinaiia (4), inter
vctures ecclesiarum interpretes qui spirilualiler sunl g
contemphti de Chrisli ccclesia, ea qux scripta sunt
de parudiso, annuiueratur el celebris Papias Hierapolitanus, Joannis Evangelistse discipulus. Neque
aliter sensisse videtur 8. Maximus, dum ail (5).
ipsum D, Joannis Evangelistse temporibus floruisse :
auvaciJ.aaavTa Ttjj Oeicp ejrfYEAiTTri 'IcoavvT^. In eamdem senlontiam Andreas Osariensis (6), et OECiin:enius (7) : ut antiqnos Martyrologos, Bedam,
Usuardum, Adonem, Notkerum, oet. omittamus.
Unus Eusebius inter antiquiores, non Joannis
quidom apostoli, sed Jo.mnis presbyteri aut senioris, distiipulum fuissePapiam aperte profiletur hia
verbis (8) : Auto; yz jjev 6 naTciac xata to Tcpoof(aiov tcov auTou Xcrfiov, a<pootTT|V jjev xat aiST(5TCTr,v
ouSatfjtoc; eauTov "feveaOai xtuv Uptov dTCoaroXiov ejj>
cpatvEi* TcapetXrjtpivai oe Ta zt\c rciaTeco; irapa tiov
exeivotc; fiiopiix.wi StSiaxet. At vero Papias ipse
in proosir.io librorum suorum, se quidem sanctorum apostolorum auditorem alque spectactorem n
fuisse non prodit : sed ab eorum familiaribus ea

quae ad fidem pertinent se accepisse docel. Et


nonnullis interjcctis: Papias,t"t;uii, apostolorum
quidein diota, ab iis qui cum illis versati fuerant,
se accepisseprofltotur : Aristionis autem et Joannis
presbvteri auditorem se fuisse dicit, IlaTciac; tou;
[jt=v Ttov arcoaToAtov hofouc Tcapa Ttov auTOtc; TcaprjxoAouOr/.OTOjv bixoXbft". TcapEtXrjiysvaf 'Apiarituvo;
8e xat tou TcpeaSuTEpou 'Itoavvou auTrjxoov EauTOv
cpr(at ytvkiQai. u lta quidem Eusebius de Papia,
Qrabii verbis nior (9) : sed non Papias de semetipso : qui se nec Joannem af>ostolu>ii audivisse negat, tiec /Vsii//<;W'iudiior.,m fuisse plane aflirmat.
Nogasse male concludit Eusebius ex istis Papi
verbis ubiait, fe sollicite ex apostolorum familiaribus sciscitalum esse tjuid Andreas, quid Petrus
quid Joannes, dixerinl. Narr. eadem ratione negandum quoque fuisset, quod Juannem presbyterum audiverit Papias, quoniam etiu hujus dietase
inquisivisse, ibiden> testatur, addens: quv ittrn
Arislion el Joaunes presbyter effati sint. Hoc tamen
omnino voluil Eusebiu3,licet non clare allirmaverit 1'apias. Quippe is unum quidem et .-Iterum
Jcannis senioris dictum refert apud Busebium 1. cnon tamen seipsum hseo ex illo audivisse ait. Verum non repugno : quin potiusab utroque Joaune,
et apostolo et seniore, Papiam traditiones accepisse credo. Neijue enim ex eo quod alios eorum
auditores de pluribus se percontatum profitetur
Papias, coliigi potest, eum ipsum haud ex illorum
numero fuisse : seduli quippe discipuli s-olentomnino, ubi eos quid fugerit, ex condiscipulis dicia
sensusquemagistrorumexquirere.pr-esertim si ah.s
diutius etfamiliarius cum eis conversalos novf-.rint.
Sit igitur ratum, Papiam Joannis apostoli, et forte
etiam presbyteri, auditorem fuisse. Hactenus^r
eruditus. Ita quoqueTillemonlius (18), Orsius (11),
alii.
His autem unum adhuc addendum existimamus,
In Ohronico scilicet Eusebiano haeo leguntur(12) :
Joannem apostolum usque ad Trajani tempora In-

(i) Euseb., Hist. eccles. lib m, cap. 37 sub fin ,


cap. 39.
(2) Iren., Adv. hoer. lib. v, cap. 33, n. 4, apud
Euseb.. H. E., v, cap. 39.
(3) Hieron., Epist. lxxvi, n. 3, opp. t. I, edit.
Veron., col. 450.
(4) Anast. 5m.,lib. vn, Anagog. Gontempl.in Hexaem.,tom. I, bibl. PP. Paris., 1609, col.223.
(5) Max. Schol. ad oap. 7, 2. Dionys. Areop.

de Eccl. Hier.
(6) Andr. Czsar., in Apoc, cap. 34, tom. I Bibl.
PP. Paris. 1644, col. 1572.
(7) OEcum., in Act. apost., cap. 2, pag. 11.
(8) Euseb., Hist. eccles., lib. m, cap. 39.
(9) Grab. Spicil., tom. II, oag. 27.
(10) Tillem. Mem. ecc)., tom. II, pag. 620, not.l.
(ii) Orsi Istor eccl., lib. iii, n. 18, tom. II,
pag. 74.

1233

S. PAPIAS HIERAPOLITANUS EPISC. NOTITIA.

1231

nxus episcoput permansisse scribil : poH quem au- A. juverit, qui tum Papiae, tum reliquorumcatholicodiiores ejus insignes fuerunt Papias Hierapolilanus
rum Chiliastarum opiniones excutere et solerter
episcopus et Polycarpus Smyrnxus, et Ignatiui explicare aggressus est (19).
Antiochenus. Qu<u qtiidem po9teriora verba par pst
Caslerum hinc forte acciderit quod monet laucredere fuisse ab Hieronymo adjecta, ut alia pasdatus Valesius, in nonnullis codicibus Eusebianis,
eim. Ea namquein Graeeis Scaligeriania desiderun- ad sententiam ejusdem historici, primum fuisse
tur, ubi sic tanluin (13) : 'Iioi/v^v xov aicoaxoXov abrasum, deinde omissum penitus illud Papiae cnEuafY^tuxT,v jxi/p1 Tl"v xo^ Tpa'iavou ypovtov ira- comium ; ut qui tnille annoruin regni Christi fapafjtsTvat xtj) pfijj EipTjVato; laxopsT. Et "quanquam
bulam, ceu Judaicam Seuxsptoatv, primus ediderit.
cl. Vallarsius illa ex Syneello suppleverit (14) ; ab
Quod quidem nollem factum, si tamen fuctum admittere oporteat. Hoc enim erratum, Papiae comeo tamon Chronographo aliunde pelita videntur.
Ita enim ille (15): Itoawrjv xov HtoH^ov xat aTrdaxomune cum plerisque primorura asculorum doctisXov, EiprjvaToc xa; aXXot taxopouat TrapajjtsTvat xu>
aimis Patribus, nullo paclo nos cogere videtur cur
3tp ku)C xtov ^pivwv Tpatavou, f0' 6'v rjaii(a<;
exialimemu^, hunc sanctum Hierapolitanum epi'IepaitoXix)?, xat JloXu/.apiro; pupvTj; STclay.oroc,
scopum ub Eusebio baud fuisse habitum ceu virum
a/.ouaxat auxou E-fvtopt^ovxo. Verum fuc demum
Xtule suacelebrem, disertum in primis el crulilum,
ista scripserit Eusebiua : num ideo parum sibi ac Scriitturarum scieniia excullum. Quod si verode
loci hujus inierpolalione Valesii conjecluram quis
constana Historicus isto dicemlu^? Haud equidnm
putaverim : quin potius ipaum exinde animum de- velil admittere, illud optimo sane jure nos proposuisse crediderim, utpote qui post Chronicon Q nuntiaro posEe putamus, ab eodem historico imhistoriam ediderit, Utcunijue vero se res habcat,
merito prorsus fuisse ob eam causam notaturo
illud saltem commodi lum ex boc Kusebiani Chro- apoBtolicum virum ; cujus netnpe v-dumina tantas
rMcomplexa esse noscantur,ut virium suarum non
niei loco, tum * x alio Syneelliana; ChronographiiB
accedit, quod magis magisque confirmalur sentenesse prolitereturHieronymus, eadem in nlleramlintia de Joannis apostoli auiiitore Papia.
guam expnmere venustate.
II. Ex hac igitur Joannis Bvangelistaa discipliIII. Utinam vero ad nos usque pervenissent ilna et familiari virorum apostoliconuii consuetudila ! Et superertint quidem swculoxnt ineunte, ute
no, haud mediocrem rerum divinarum scientiam
codioum mss. catalogo circa annum Christi 1218
Papias fnisse adeptus perhibetur. Fuit enim vir in
confecto erudimur quem ex ecclesiae Nemausenprimis disertus et eruditus, atque Scriplurarum peis tabulario erutum, cl. Meiitirdus haud ita priritia imbutus, ut ecribit Eusebius (16) : avr)p xa
dem evulgavit (20) : ut proiude viri erudilissimi
iravxa 6'xt pdXtaxa Xofttoxaxoc, xat x%i rpatpTJ?
reole conjecisse exisfimentur (21), quod Trithomii
ttoTjjjtiuv. Cujus item rei locuples teetis uccedit
quoque cetate, ut ipsemet innuere videtur (22), sav
dncior maximus, ad Lucinium Boeticum sic scriculo nimirurn xv exeunte, eadem exsMtiise potuebens (17) : Sanctorum Papix el Polycarpi volnmina,
rinl: licet Caveus (23) et F.ibricius (24) neutiqnam
(alsus aa te rumor pertulit a me e.ise translata : quia
id sibi persuadcanl. Utcunque sit, tcstatur Eusenec otii mei, nec vuium est, tantas rei eadem in al- bius (25) post Irenaeutn, qninque tantum libros
teram linguam expnmere venustate. Qnae quidem
scripsipse Papiain, quos praenotavit titulo AoYttov
Hieronymi verba si Vaiesio viro doctissimo succur- (j Kuptaxtov E;r,YT]aito;, De cxpositione orarulorum Dorissent.sibi fortasse temperasset ab ea ferenda sen- minicorum, sive, ut interpretatur Hierui.ymus (26).
tentia, qua statuit modo all tlum Papias elogium Explanutio sermonum Domini : ex quibus Iragmenta
Eusebianum ab imperito quodam scholiaste prreter nonnulla de Millennio recitat liena3UB, et aliaquaaillius historici mentem fuisse illic adjectum ; eo dam Kusebins, ut reliqua paucnla omiltamuy- Quaa
nimirura nomine, quod ipsemet Papias velut exili vero apud OEcumcnium caiterosque sequioris oavi
admodum imjenio prxditus, atpdSpa p.ixp6{ uiv srriiitores Graecos de mortn Judae proditoris tannuam ex Papi* libris desnmpta occurrunt, adeo
xov vouv, ab eodem Eusebio paulo post describatur (18). Verum, utopinor, inde potius concluden- levia sont et inania tit jure cum Tillmontio (27)
quis dubitet, an ea unquam idem Uierapolitanus
dum erat parum sibi constitisse Ciesariensetn epiepiscopus litteris consignarit.
scopuix, dum virum apostolicum propterca notandum censnit, quod non satis pervidensqua? arcano
Ejusmodi autcm fragmenta omnia quae superquodam sensu iu sacris oraculis, vicesimo netnpe sunt, qualiacunque demum sint, postHallnixium et
Apocalypseos capite, dicebantur, chiliasmum in Grabium protultmus : quibus unum addidimus n.
Ecclesiam iniulerit : perinde ao si opinionem illam, vit et codice xxm bibliotheca Coisliniana? a cl.
antequam in apertam proruperit hasresim, amplexi Montfauoonio adornataa descriptum ; eo in primis
haud fnerintJustinusM.IreniBus, Tertullianusnlii- consilio, quo salva consisteret otque integra,
que Patrum vetustissimi ; quos tamen doctrinaet lectio Actuum apostolorum l, 18 a Grabio frustra
eruditione prajstantes viros fuisse, nemo sane infi- eollicitata, ut ad eum locum in notis rnonuimus.
cias iverit. Qua de re praa caeteris Nourrium adire D
(12)
13)
14)
(15)
Paris.
(16)
(17)
118)
(19)
(20)

Euseli. Chron. ad ann. 2116.


Graec. Sculig., pag. 268.
Vallars. opp. Hieron., lom. VIII, pag. 691.
Georg. Sync, Chronogr., pag. 347, edit.
Euseb., Hist. eccl., lib. ni, cap. 36.
Hieron., Episl. lxxi, n. 5, edil. Veron.
Euseb., Hisl. eccL, lib. m, cap. 39.
Nourr., Appar. ad bibl. PP., tom. I, pag.268.
Uenurd., Hist. civ. eccl. et litter. de Nlmes.

Paris, 1750, in-4.


(21) Mem. de Trivoux, Decembr. 1750, art. 152.
(22) Trilhcm., Ue script. eccl., cap. 9.
(t3) Cav., Hist. litier., tom. I. pag. 48.
(24) Fabric, Bibl. cccl. ad Trithem., 1. c.
(25) Euseb., Hist. eccl. lib. m, cap. 39.
(26) Hieron., Devir. illustr., cap. 18.
(27) Tillem., M6:n. eccles., tora. II, pag. 620,

not. 2.

1235

S. PAPLE HIERAPOLITANI EPISC.

12o6

S. PAPLE
HIERAPOLITANI EPISGOPI
FRAGMENTA.
B QUINQUE LIBRIS DE EXPOSITIONE ORACULORUM DOMINICORUM.
I.
E Prooemio. Apud Eusebium lib. 111 Ilist. eccl., cap. 39, interprele H. Vulesio.
Nec pigebit ea quae quondam a senioribus di- A Oux 6xvrJ7to oi oot xai o'oa itoxs itapi tojv r.pidici ac memoriae mandavi, cum inlerpretationibus o-6uteptov xaXtoc gpa&ov, xa! xaXuj? epr^ovrjn,
nostris aecribere, ut verilas eorum nostra quoque o-uvxataTata'. (,) taTc pu.T)ve(at, ota6e6i!oJ[uv>;
assertione firmelur. Non enim, ut plerique solent,
urtlp auTiov iXrjflstav. Ou -yap toTc Ta rtoXXi /.syvjeos unquam sectatus sum qui verbis affluerent, atv EY_aipov, ujjTtip o\ itoXXot, aXXi toTc. Ti).T,o?, 5ised eos potius qui verum docerent : nec eos qui Sioxouo-tv ouoe toTc Tac aXXotpa; IvtoXic u.vt.uonova queedam etinusitata pracepta, sed illos qui veiouo-t, iXXi toTc ti? napa tou Kupiou (2) t/j t.IDomini mandata in figuris tradita, et ab ipsa ve- o-ret SsSou^vac, xa! btc' auTf;c Ttapayevouiva; tt,;
ritate profecta memorabant. Quod si quis interdum iXr)8(a. El 8i itou xai Ttap7]xoXou8T)xioc ti; toi;
mihi occurrebat qui cum senioribus versatus fuis- npEtrSuTepoic eX8ot, tou<; tujv Ttpeo-6oTEpiov ivtxp'.vov
set, ex eo curiosesciscitabar qusenam essentsenio- Xoyouc/ t 'AvSpeac, f) t lUtpoc eljtsv, fj t! Xtrum dicla : quid Andreas, quid Petrus, quid Pbi- tto?, f) t! 8iou:ac, f) 'Iaxtu6oc, fj t 'Icoawrjc, f) Jijtlippus, quid Thoroas, quid Jacobus, quid Joannes, 8aToc, f] xt; etepo? tujv Koptou (jta9r,Tiov a te 'ApiquidMatthseus, quidceeteri Domini discipuli dicere trtitov xa! 6 Ttpstr6urepo; 'Itoawrjc, o\ tou Kupioj
soliti eseent : quidnam Aristion et Joannes presbyu.a8r,Tat, Xeyouo-tv. Ou yip ta 4x ttov jj\6Xiojv
ter, discipuli Domini praidicarent. Neque eniin ex _ too-outov pte cotpeXeTv u7ieXiu.6avov, oaov xi napi
librorum leclione tantam me utilitatem capere
^ojo-t); <ptovfj<; xat u.evouo-rjc.
posse existimabam, quantam ex hominum adbuc
Buperstitum viva voce.
Rufini versio'.
Non pigebit autem nos tibi omnia, qua? quondam a presbyteris didicimus, etbene retinemus, recordantes exponere cum interpretationibus suis, et ut eorum veritas habeal, explicare. Neque enim rnulta
dicenlibus, sed vera tradentibus auscultavimus .* neque bis quibominum praecepta, sed qui Dominiman
data memorabant ab ipsa verilale suscepta. Quod si quandoadvenisset aliquis exhis quisecuti suntapo'
stolos, abipso seduloexpiscabar, quid Andreas, quidPetrus dixerit ; quid auteui Philippus vel Thomas '
quid vero Jacobus, quid Joannes, aut Matthaeus, vel alius quis ex discipulis Domini ; quaeve Aristioiv
vel Joannes presbyter, caeterique discipuli dicebant.Nec enim tanlum mihi librorum lectiones prodesse'
credebam, quantum vivaa vocis preesentisquemagisterium.
II.
Ibidem paulo post.
Nunc veroquemadmodum Papiasqui iisdem lem- n 'Q; oe xati tou; aikouc 6 UaTtiac yev^pot 3ltjporibus vixit, mirabilem quamdam narrationem a yrjatv TtapeiXTjtpevat 8aou.aoav uit6 tu>v tou <t".X!itPhilippi filiabus accepisse se refert exponamus. Ttou 8'->y<"eptov |JtvT)u.oveuEi, Ta vuv 0-rju.eiioTtiov. NeScribit enim mortuum sua a?tate ad vitam esse re- xpou yip avio-cao-tv xot' auTov yeyovutav la-copET.
vocatum. Alterum quoque ingens miraculumrefert
Kai au Tta/iv erepov itapaSo^ov Ttep! 'Iouo-tov tov
de Justo, quiBarsabas cognominatusest; qui cum
eTnxXrjOevra (3) Bapo-a6av yeyovo'c- ojc STjXr/trjpiov
letbale poculum ebibisset, tamen Dei adjutus gra- ipip(jtaxov ijjtitidvToc, xat jiTjSev 4v8ec Sti ttjv tou
tia, nullum inde accepit incommodum.
Kuptou y.iptv &Ttou.evavToc.
Ilu/Uii versio.
Memini sane idem ipse (Papias) de quibusdam mirabilius in opere suo, quas prcetereunda minime
censeo. Per Philippi enim evangelistas tilias prophetissas hacsibi tradita essedesignat : mortuum resurrexisse suis temporibus dicii. Bed et de Justo cognominatus est Barsabas, refert miraculum ingens,
quia venenum biberit ; el nihilexhoc triste perlulerit propterDomini fidem.
(1) SuyxaTaTaJai. Italegitur in codico Regio ; et
(2) T^i it!jTet8eSo|ji4va?. /n figuris iradila redrectequidem.ut opinior. Certe Rufinushunc locum
dit Valesius. Al., fidei vel fidelibus tradita. Hsc
ila legit, utex versioneejueapparet. Reli>|uitamen
transilit Rulinus.
codices Maz. Med. et Fuketianus oum Nicephoro
(3)Bapia6av. In tribus nostriscodd. Maz. Med.
scriptum habet eruvTaJai. Vales.
et Fuk legilur Bapsa66av. Vales.

i237

FRAGMENTA EX EVPOSIT. ORAGUl~.ORUM DOMINIC.

1258

III.
Ibidcm, paucis interjectis.
'Avavxafio? vuv TcpoaGr]aou.sv toT; Tcpos-/.TsOs'a;<i; \ Nunc rem illam quam de Marco evangelista idem
scriptor commemoravil, superioribus ejus verbis
BUTOU OCOVCt; TCOpOOoatV, t]v TCipt MopXOU TOU TO
subneclemus. Aiebat etiam, inquit, presbyter ille
EuavvfXtov v5Ypaa<STO sxT^OstTai 8ti toutcov. Kol
Marcum Petri interprotem, qurccunque memoriaa
touto 6 irpsoouTspo; sXey" Mctpxo; u.:v spfjtriv-u'cf,c;
mandaverat, diligenter perscripsisse : non tamen
Hthpoo yev<5[J.vo;, fiua s|j.vTif.ovsoaEV, dxpi6<I>; EYpaordine perlexuisse qua) a Domino aut dicta aut getlisv ou fxtv toi toJe'. Ta utc6 tou XptaToO i) Xssta fuerant. Neque enim ipse Dominum audiverat
yOivTx t] TcpayOsvTJC outs y*P f]*ou's fu Kuptou,
aut seclatus fuorat unquam. Sed cum Petro, ut
outs Tcaprj/.oXouOrjasv outciV iJoTepov 8s, (b; stprjV,
dixi, postea versatus est ; qui pro audientium utilillitpoj, S; Tcpo; Ta; ypsta; stcoceTto tc<; SiSacrxatate.non vero ut sermonum Domini historiam conXca;' d/.X' ouy coa-sp auvTOcjiv tu>v Xuptaxuiv tjoioutexeret, Evangelium praidicabat.Quocircanihil pecfzsvo; XetYtov. "Qctts ouos f]fiapTE Mapxo;, ouTto;
cavit Marctis, qui nonnulla ita scripsit, prout ipso
svta ypfyxs, t'o; dTcs|j.v7)[j.6vsuav. 'Evo; fip etco'.^memoria repetebat.Id quippe unum studebat,ut ne
craTO Tcpovotav, tou fJ.T,8sv cov fjxouas TcapaXtirsTv f]quid eorum quro audierat proetermiltTet, aut ne
i^suaaaOat' Tt sv outoT;. TauTa [lEV ouv iaT6pr,Tat T<j)
quid falsi eis affingeret. Hrcc de Marco PcJ/nasnarUa-tqt TC-pi tou Mapxou. Ilspi 8s tou MatSoCou
cout' E!'orjTaf MaTOaTo; ftEv ouv 'ESpatSt 8taXEXT<u tj rat.De Malth.-eo vero sic habet : Matthoeus quidem
inquit, Hehraico sermone divina scripsit oracula :
TCt \6fit ouvsYpdt}<aTO. 'HpiJirjvEucrs 8' outo cu; fjSuinterpretatus estautem unusquisqueilla, prout povaTo E/.aaro; (4)' xypr,Tat 8' 6 auTo; [lapTuptat;
tuit. Porro idem Papias testimoniis ex priore Joancxtco tt,; 'Icodvvou TtpOTEpa; 'Erc.aToXfi;, xai tti; llsnis Epistola, et ex priore itidem Petri desumptis
toou 6;j.ocu;. 'ly/.TEOstTai 8s xat aXXrjV taroptav Tcspt
yuvatxoc;, etcc tcoXXtT; ajiapTtat; oiaSXriOsiari; stci
utitur. Aliam quoque exponit historiam de muliere,
qufB multorum criminum eoram Domino.accusata
tou Koptou, fjv to xaO' 'E6pa!ou; EuavviXtov Tcsptest. Quas quidem historia in Evangelio secundum
eyei.
Hebraeos scripta habetur.
liu/ini versio.
Nos tamen illud assumimus ex his, quod de Marco evangelista his protulit verbis : Etiara hoc,inquit
(Papias), presbyter narrabat, quod Marcus interpres fuerit Petri, et qucecunque meminerat ab eo dicta
conscripserit. Non tainen per ordinem ea, qua! a Domino dicta suntvel facta, digesserit; quianonipse
Domini auditor fuerit vel sectalor, sed novissime, ut dixi, Petro adhssit ad usum ac rninisterium prajdicandi, non ad conscribendos Domini sermones. ltaque nihil peccavit Marcus in eo (juod ita qurodam scripserit, quasi qui sparsim audita recordari videatur. Et hoc solum sitis cgit, ne quid ex auditis omitteret, aut aliquid falsum scriheret Ha>c de Marco scribit Papias. Sed et de Matthfeo ita refert: Malthreus
quidem scripsit Hebraeo sermone. Interpretatus est autem ea qu.'e scripsit unusquisque, sicut potuit.
li.Tec etiam de Mattlueo. Utitur sane idem Papias lestimoniis ex Epislola Joannis priina, et Petri similiter prima. Simul et historiam quamdam subjungil de muliere adultera, quai accusata est a Juda;is
apud Dominum. Habetur autem in Evangelio quod dicitur secundum llebasos, scripta ista parabola.
IV.
E i.ibro IV. Apud Xrenxum lib. v Adversus haeres., cap. 33, num. 3 et 4, Interprete II. Valesio.
Presbyteri mcminerunt, qui Joannem discipu- C
lum Domini viderunt, audisse se ab eo, quemadmodum de temporibus illis docebat Dominus, et
dicebat : Venient dies in quibus vine; nascenlur,
singula; (S) decem millia palmilum liabentes, et in
uno palmite dena millia brachiorum, et in uno
vero (0) palmite denamillia flagellorum, et in unoquoque ilagollo dena millia botruum, et in unoquoque botro dena millia acinorum, et unumquodque
acinum dabit viginti qtiinque metretas vini.Etcum
eortim apprebenderit aliquis sanctorum botnun,
alius clamabit : Botrus ego melior sum, me sume,
per me Dominum benedic. Similiter et granum trilici decem millia spicarum generaturum, et unamquamque spicam habituram decem millia grano-

rum, et unumquodque granum quinque bilibres


simila; clarae mundaj : et reliqua autem poma, et
scmina, et lierbam, secundum congruentiam iis
conscqucntem : et oinnia animalia iis cibis utenlia
quas a lerra accipiuntur, paciflca et consentanea invicem fleri, subjccta hominibus cum omni subjectione.
Hoec autem (7) et Papias. Joannis auditor,
1'olycarpi autem contubcrnalis, vetus homo,
pcr Scripturam teslimonium perhibet in quarto
Librorum suorum : sunt
enim illi quinque libri
conscripti.

TaUTa 06 xat IlaTcia;,


'Iatavvou [j.ev axouar-?|;,
HoXuxzpTcou 81 SToTpos
YSYrj''('t;, opyaTo; ovf(p,
iffpioiot ET;t[j.apTupsT sv
TT| TcTapTT. T(i)V OUTOU B l-

6X(ov sart Y"? auxtT)


TcevTs (BtSXta auvTSTaY(J-iva.

(4) 'U; f,SjvaTo sxaaro;. Nicephorus habet w; D inlerpros Scribendum erat vel A.-bc tcstatur, vel hoc
testimonium perhibet. Masscet. Forte hoc
Suva-co; 'sxaaTo; : cui subscrihunt qualuor nostri
codd. Maz., Med., Fuk. et Sav. Valks.
scripserit idem interpres. Grabius pro hmc legit de
his, in Spicil. lom. 11, pag 31. Grasca ex Euseb.
(5) Decem millia, Voss. <Jena inillia. Massuet.
Hist. hcd. lib. m, cap. 39.
(6) faluate. Forte baichio. Grab.
(7) Jfaic teatimoniumperhibet. Perperani vertit

Patbol. Gr. V.

40

1239

S. PAPLE HIERAPOLITAN. EPISC. FIUGMENTA..

1260

Et adjecit dicens : Haec autem credibilia sunt A tur8B a Domino perficientur? dixisse Dominum :
credentibus. Et Juda, inquit, proditore non creVidebunt qui vcnient in illa {tempore).
dente, et interrogant : Quomodo ergo tales geniV.
E libho IV. Apitd Maximum in Comment. ad Dionysii Arcopag. cap. 7, De ccclesiaslica hierarchia.
Papias in libro quarto suarum Dominicarum
Explanalionum scripsit, fore in resurrectione voluplates quon percipiuntur ex cibis. Quinetlrenams Lugdunensis episcopus libro quinto adversus
Itserescs idem tradit, ubi proediclurn Papiam diclis
suis teslem adhibet.

'O naTcta; ev Ttj> TtTaptto auTou ptSXito tkw K>


ptaxiov 'Ec>,Y>|0-Etov, Ta; Sta jJptou.iuv eTtcev h trj
avacrtiTEi aTcoXaucrii;. Kai EipT,vaTo; Se 6 AooySouvou ev xcji xaTa atpicreiov TtiuntTtp Xrfto to akotpr,ot, xal T.apifii u.apTupa tjov utc' croTou ttpr,|iivtov t6v Xe/0ivTa naitiav (8).
VI.

Apud Andrcam Cxsariensem in Apocalypsin, cap. 34, scrm. 12.


Et Papias his ulitur verbis : Alios ex ipsis, eos Q
naicta; Si outto; ertt Xi;to;- 'Evtot; St autiuv, hvidelicet qui pridem Deo adhoorebant, angelos disXaSf) Ttov itiXat Osttov aYfiXtov, xat Tf,; itepi tt,v
posilioni mundi prasesse fecit, iisque mandavit
y^7 Staxoau.rjaeto; eStoxtv apjretv xa: xaXio; Sojtiv
bene prreesse. Et dcinceps ait: Accidil vero ordiitaprjYY^o-s. Kai tff,; tpr,criv E'.; ouoev 81 o-uviSr,
nem eorum prorsus destrui.
TEXEUTf,crai tf,v Tijtv kutiov.
VII.
E libro IV. Apud Apollinarium in Catena, cod. xxm, Dibliotheccc Coislinianre, ex dit. Paris.
Montfauc, 171i>, pag. 66.
Sciendum, Judam haud occubuisse laqueo (sus'Ijteov 6tt 6 'louSa; oux tvajtiOavt tt, i-;p-n,i,
pensum), sed vivum adhuc, anlcquam suffocaretur,
iXX' ette6:ojxev xaTsvtyOt;; rcpo tou aTrorrviYvaf xi!
corruisse. Idquc palet rx Actis apostolorum : Et
touto SrjXouo-tv at Ttov drcorcoXtov Upi;E:;- 'Oc: -pr,pronus in faciem factus crepuit ; et quce sequuntur.
tt,; (0) yevou.evo; eXixto-e, xat ta e^f,;. Tooto xii
IIoc autem clarius narrat Papias, Joannis aposloli
oacpio-Tepov lo-TopsT naTttx; 6 'Itoiwou tou imnidiscipulus,diccns: Magnumimpietalisexemplum in
Xou u.aOr,Tf,;, Xeyiuv (10)' Mi^a aas6=ijt; utcoouyuj
hoc mundo exslitit Judas. Cum cnim adeo fuerit
v tojt<o tuj yJau.co TCEpteTciTrjOEv 6 'louSa;* -pr,corporc inflatus, ut pervadere non posset; dum q oOs:; fip iici toooutov tt,v aip/.x, iuote p, S-ivi
jilaustrum prompliorc cursu pertransiret, plaustro
aflat SttXOsTv, afiatT,; ^aStto; otEpxouivr,;, 6 tf,;
ita compressus cst, ut cjns inteslina diffusa sint.
au.ar; itiaoOivTa (H) Ta tYxaTa exxevioOr;vat.
VIII.
E LiBno IV. Apud CEcumenium Comment. in Act. apostol. cap. n juxta ejus divisionem.
Hoc autcm planius scripsit Papias, Joannis apostoli discipulus, dicens : Ad magnum impiclalis
exemplum permansitin hoc mundo Judas. In tanlum enim corpnre infialus ut progredi non posset,
cum currus levi cursu pertransiret, curru compressus csl, itn ut intestina Cjus cffundcrentur.

Touto Se oatpijTspov liiTopsT UaTtta; 6 'Itoiwou ri~


aTcoctToXou u.aOr,Tr,;, Xeyuv MtYa a<j-;Eia; uttooe:Yt11 " ~:~>''J'~tP ""'}> y-'^\^<\> TTEptt-aTT^o-ev 'loJoa;. Upr,oOeI; (12) y*? t~~'- tououtov tt,v aapxa, tort-: jxf,
SuvaoOat SteXQtTv, a;/a';r,; pao:to; SiEpY_o|jtivT,;,'Jr:'J-:v
dtjxag-rj; iTtiiiOr,, tiiars Ta 1'YxaTa auTou ty.y.tvioOfjVJt.

(8) Apud Photium cod. ccxxxu. Stephanus Cobactum mox infra, Xoyuov pro Xoyuv legcndum conrns Trithcita, se rninime probare declarat ouSe Ilajicio. Jta enim inscribebatur Papia? opus, leste EuTciav tov 'lepaTtoXEto; erctcrxoTtov xat fjtiptupa, ouoe
sebio, Ilist. Eccl. lib. III, cap. xxxix : Tou oe HaTtta
E'.pr,vaTov tov Satov iictay.oTcov Aouyoouvtov, iv ot;
OMffpiii.^ivzti tc=vte tov api0;i6v oiptTat- a xai t-t\i-;QjvM, a:oOr,Ttov Ttvtov ppoju.iTiov ircoXauoiv Elvat I) yi-(py.T:-zai Ao-yiiuv Kuptaxtov i$T,Y^aetii;. Papix IW
t/,v -cojv oupaviov paotXetav. fieque Vapiam cpiscoquinque omnino fcruntur hbri, quorum tilulusett:
pum Ilierapolitanum ct martyrcm, ncque Ircnxum
De interpretatione oraculorum Dominieorum.
sanclum Lugdunensium antistilem, ubi dicunl quo(II) UixcrOivTa, x. t. X. Locus mendosus, ila
rumdam ciborum scnsibilium fruitionem cssc regnum
restiluendus, ut apud taxumenium statira : 6ito Tf(;
ccelorum. Uinc colligit Grabius, cum Maximum tum
a;jti$rj; irrtEctOr), toTte xa. evxaxci auTou ExxEvtoOrjvai.
Gobarum, dum hu>c scriberenl, Irenaji locum suAd quem proinde textuin versioncm exegimus.
perius allalum prse oculis habuisse.
(12) Ilpr,aOE!;. llic adnotare pladet, auctores opi(9) Ilpr.vrj;. Hanc vocem reddidimus pronus in
nionis a Papia tradita), Act. i, 18, videri mihi iefaciem, Hesychium, Suidam aliosque sccuti : quam
gisse TcprjaOtts pro Ttpr,vrj;, uli Graeci codices et inquidemacceptionem Apollinariiconlexluspostulare
terpretes hactenus vulgali omnrs habent. Gbab.
videtur. Vulgalus interpres vcrlit suspensus. Al.
Verum non esse sollicitandam Graci lextuslectioprsercps.
nein solide evincit Wolfius in suis Curis philolog.
(10) AiYtov. Hic monct Cl. Monlfauconus in Bitom. II, pag. I0H. Accedit Fragmentum vu, modo
bliothccx Coislinianx codico xxv, fol. 9, post
produclum. Ex eo enim liquet, Apollinarium
XiYtov hsrjc addit : ev Ttj) 8' tt]; 'E^TiY^osto; Ttov Kuitprjvrj; in textu legisse : apud Papiam vero
ptaxiijv XiYtov. Ubi (amen, sicut et apud TheophylaxpriOi!; in venisse,

1201

S. QUADRATUS ATHENARUM EPISCOPUS. NOTITIA.

1262

IX.
E libro IV. Apud Theophylactutn in Acla aposlolorum.
Oi yP evaiieOave t-ri a^-/i^ * '1'^, aXX' tcs- A. Non enim in laqueo Judas mortuus est, sed su6!to xaOatpeOei; Ttpo tou aTrOTtvtvfivai. Kai touto oa- pervixit demptus antequam suffocaretur. Atque id
(p^axepov laTopeT IlaTtta; 6 'Itoavvou jj.aOr,Tf,; ev Ttp apertius tradit Papias discipulus Joannis inquarto
libro Exposilionis Dominicorum verborum.ubi ita
TE-apxtp tt,; 'tJfiY^iEioc Ttov Koptaxtov Xgyiov, XeYtov
outio;' Msva Se aaeSefa; u-ioEif^a ev tojtuj Ttj> dicit : Magnum exemplum impietatis in hoc mundo
x<5a(itp TtEpteTcaTTjaev 6 'IouSa;, TtpTjaQei; eni Toaou- Judas versatus est, cujus caro inflammataadeo intov tt,v aapxa, oiaTe (ir,8e 6ito0ev apta^a paStto; tumuit, ut ne qua plaustrum quidem facile traducitur, ille poluerit transire. At ne ipsa quidem caStipyeTai, exsTvov SuvaaQat SteXOeTv. 'AXXa (JtT,8e auxov [xovov t6v ttj; XEtpaXf]; 6'vxov auxou. Ta [xev y,1? pitis illius molo sola. Nam palpebras oculorum
BXetpapa Ttov StpOaXjjuov auTOu, tpaai tojoutov eot- illius in tantum intumuissc ferunt, ut ipse quidem
prorsus non videret : oculivero ejus ne permedici
Sfjo-ai, to; auxov ptev rcaOoXou to <pu>; fj.f, fSXertstv
quidem dioplram cerni possent : lanta altiludine
xout; dtpOaXijLou; 8s auTou, |J.t,8e &7t6 iaxpou SttSTtxpa;
6iy0f|Vat SjvaaOar ToaouTOv (3a0o; elyov aito xfj; ecjto- ab extremasuperficie inlrorsus abscesserant. Pudenda vero illius quavis re deformi fcedioraatque
Oev STCitcavefa;. T6 Se alSoTov auTOu rcaar,; (jiev
injucundiora ac majora apparerent : per quas verday/r^o auvr,; arjSsjTEpov xai ij.sTov tpatvsaOar tpipe
aOat 8's St' auxou tou e airavTo; tou atoptaxo; aup- g mes sanie commisti eu toto corpore confluentes
per ipsas solas (nimirum) necessarias partes corpeovTa; iyiopot; ts xai axt6Xr,xa; e i; uSptv 8t' auTtov
poris elaberentur. Post multas autem pccnas et
(jiovov tiov avayxaftov. MeTa TtuXXa; Se jjaaavour xai
Ti(jtti>pi'a;, ev iSttp tfaai yvip^ TsXsuTTjtjavTa, xai toT; cruciatus in suo pradio aiunt illum mortuum
iiti ttj; SSuu spT||j.ov xai aotxrjTOV to yuipfov (Jtsypt esse : atque ab iis qui juxta illam viam habitant
tri; vuv YevsaOa'.' aXX' ouos (Jte/pt xrj; arjpispov 8u- atque versantur, fundum illum usque adhoctempus desertum et ab incolis vacuum esse : ac ne ad
vaaOaf Tiva sxsTvov tov t<5tcov TcapeXfleTv, eiv txfj
ci; pTva; TaT; yspaiv STCitppafri' Toaautr, ota T?j; hodiernum quidem usque diem quemquam per illum locum posse transire, nisi naresmanibus obtjapxd; auTou xai stci ff,; expuai; sytoprjas (lo).
turet : tantus per carnem illius etiam in terram
fluxus delatus est.
X.
Ex cod. 2397 uiuKot/iecfl Bodleianse, anno 1302 et 1303 in abbatia Osneyensi prope Oxonium scriplo,
fol. 286, pag. 2, apud Grabium, Spicileg. tom. II, pag. 34.
(14) Maria MaterDomini : Maria Cleophas siveAl- C et Joannes alterius materterse Domini fuerunt filii.
phau uxor, quas fuit mater Jacobi episcopi etapo- Maria Jacobi minoris et Joseph mater, uxor Alstoli, et Symonis et Thaddaei,etcujusdam Joseph :
phei, soror fuit Marim Matris Domini, quam CleoMaria Salome uxor Zebedoei, mater Joannis evan- pha? Joannes nominat, vel apatre, velagentilitatis
gelistae et Jacobi : Marta Magdalene. Ista? quatuor familia, vel alia causa. Maria Salome, a viro vel
in Evangelio reperiuntur. Jacobus et Judas, et Jo- a vico dicitur : hanc eamdem Cleopha; quidam diseph filii erant materlera? Domini. Jacobusquoque cunt, quod duos viros habuerit.

S. QUADRATUS
ATHENARUM

EPISGOPUS

NOTITIA
(Gai.land., Biblioth. vet. Patr., I Proleg. p. lxxii.)
I. S. Quadratus, apostolorum discipulus, prophctix dono illustris, episcopus Atheniensis.
II. Pro defensione Christianse religionis Adriano imperatori libellum apologeticum obtulit, multo in prelio
habitum ; cujus unum superat fragmentum.
III. Anno 126 oblala hsec Apologia, cum auctor proccctx jam esset atalis ; qui tamen a Quadrato Athenarum pontifice distinguendus non videlur.
(13) 'Eytopr,7E. Hanc ipsam Papia) de Juda sententiam paucis contractam, suppresso auctoris nomine, profert idem Theophylactus, nec non et Eutymius, in Matlh. cap. xxvn.
(14) Maria Matcr Domini, etc. Ista ex Papia) nostri libris deprompto esse exinde colligo,quiainitio

horum verborum admarginem expresse ascriptum


lego : Papia. Qui autem hccc descripsit, addidit de
suo : Maria dicilur illuminatrix, sive Stclla maris ;
gcnuit enim lumen mundi : sermone autem Syro Domina nuncupatur, qaia genuit Dominum. Ghab.

1263

S. QUADRATI ATHENARUM EPISCOPl

au

I. S. Quadratum.Publio martyrium passo, in Ec- A. fuH, ut persecutionem gravissimam illius excellens


clesiee Atheniensis regimine successisse, testis est sedaret ingenium. >
Utinam vero, ut cum Grabio loquar(8), dehac
locuples apud Eusebium '1) Dionysius Corinthiorum episcopusin epistolaquam Atheniensibus in- Quadrati Apologia nunc scribere possemus, quod
scripsit ; ubi et ejus labore atqueindustria cives olim Eusebius in hfflc verba(9) : E'tti 81 siiEtai
denuo in Ecclesiam convenisse, etredivivum fidei Ttapi TtXeJoTOtc tojv aSeXtpiTjv, aTap xat rao' t,uTy
aidorem in illis rcparalum esse profilelur. Eirt- to o-Uf-ffaiJtna- e ou xaTtSeTv eem Xau.rtpi texjjujpta tt,c te tou avopoc Siavotac xa; ttjc aTrorroXixf ;
(iapxu;u)v, toc Sii tt;c auTOu OT:ou8f"(c eTtto-uvi-^flevTtov, xat ttjc Tcfaretoc avatoTC'jpT;aiv eiAT,^ortov. Ip6p6oTO|j.tac. Exstat hodieque apud plerosque ei
fratribus ha:c oratio, quam nos etiam habemus;
sum quoque prophetica gratia fuisse prseditum,
ex qua et ingenium illius viri, etrectam apostolics
testatur apud eumdem Eusebium (2) scriptoranofidei doctrinam perspicue cognoscere licet. Sed
nynius, qui Rhodon fuisse dicitur (3). Siquidem in
periit eheu ! egregium istud aiffpa^i^, nihilque
eo libro quem innominatus hic auctor adversus
Cataphrygas composuit, universos Novi Testamenti
ejus superest proeterunicum,brevissimumquidem,
at nobile fragmentum quod nobis conservavit Euprophetas enumerans. Quadratum quoque nostrum
sebius. Plura darenlur, si superstites adbuc essent
recensel, eumque cum Philippi evangelistoe filiabus
conjungit, quas S. l-ucas prophetissas appellat l. ' alterius Eusebit saiculo vi episcopi Tlie^saloni Non Agabum, inquit, non Judam, non Silam.nec censis libri 10 ccnlra Andream monachum ; ulpole
Philippi filias, nec Ammiam Philadelphcnsem, quem adversario suo Quadrati verba opposuisse,
expresse testatur Pholius (10).
nec Quadratum, nec plures quoque alios qui nihil
III. Hanc vero Apologiam obtulit Quadratus
ad ipsos pertinent, prnedicabunt (Montanistse).
Oute "AYaSov, oute 'IouSav, oute ZtXav, oute xac Adriano Augusto, cum provectas jam esset alatis.
JnXiTCTtou BuvaxEpac, oute ttjv ev <I>iXa8eX<pEta 'Afjt- In ea siquidem, inquit Eusebius (11), ipsemet antifj-tav, outs KoSparcov, outs Tivic aXXou; |j.t,gev &u- quitatem suam sutis prodit : '0 8' outoc tt,v xaO'
toTc TtpoerrjxovTac xauy^aovTai. His allinia tradit eauTov apy^ai6TT(Ta irapatpatvEt. Qua de re in Graalibi laudatus Caesariensis episcopus (4).
cis Chronici Eusebiani ad annum Adriani 10 bec
II. Hic itaque vir aposlolicus Adriano imperalori leguntur (12) : KouaSparoc 6 tEpoc tiov aTrosroAtov
Athenis agenti libellum apologeticum obtulit,Chri- axojiTTjC, A'X(iu 'Aoptavtj) Ttj> auTOxparopt Xivou;
stianorum innocentiam etiniquam eorum vexalio- 07toAOY(ac UTtep XptoTtavtov, xa: \A ptjreiorj; 'Af)v
nem luculenter exponens. De quo quidem hsec vaToc 6 tpiXtiioipoc ireotoxav. "Airep oejiusvo; o
S. Hieronymus (5) ; Quadratus apostolorum di- KaTaap auv toT; Ttapa Sepevtou fpav.avou Xa^rpo
scipulus, Publio Athenarum episcopo ob Christi C totou r,Youu.eoou, toc SStxov eiV, YP3"l/afJL^''Ji Xpifidem maityrio coronato, in locum ejus substilui- OTtavouc axptTto; eTt: |j.r,oevt Ttov eYxXT,fiiTtov rr.il
tur, et Ecclesiam grandi trrrore dispersam fide et vetv, YP^"?'1 Mtvouxttu 4>ouvSavti> dvOJTtaTU) Trj;
industria suacongregat. Cumque Adrianus Athenis 'Aotac, (JiT|0eva xteEveiv aveu EYxXr^fjiaTtov xat /.Jtr,exegisset hiemem, invisens Eleusina ; et omnibus Yopfac. Gemina recitat Syncellus (13), unde Gracca
pame Gra:ciflB sacris initiatus, dedisset occasionem sua Eusebiana Scaliger desumpsisse videtur ; qu.t
his qui Christianos oderant, absque prajcepto im- quidem in versione Hieronymiana ita efferuntur;!*):
peratoris vexare credentes ; porrexit ei librum pro Quadratus, discipulus apostolorum, et Aristides
religione nostra, valde utilem plenumque ralionis Atheniensis, noster philosophus, libros pro Chrisliana
et fidei, el apostolica doctrina dignum ; in quo et rcligione dcdcrc compositos. Et Serenus Grannim
antiquitatem suce aHalis ostendens ail plurimos a lcgatus, vir apprime nobilis, litteras ad imperatorem
se visos, qui sub Domino variis in Juda^a oppressi mitlit, iniquum essc dicens, clamoribus vulyi innocalamitatibus snnati fuerant, et qui a mortuis reccntium hominum sanguinem concedi; el sine ullo
surrexerant. Huc usque summatim ex Euse- crimine, nominis tantum el sectx rcos fieri. 0itus
bio (6) doctor maximus ; qui et alibi ad Magnum commotus Adrxanus Minuclo Fundano proconmli
oratorem scrihens, ineamdem sentcntiam ha?c ha- n Asise scripsit, non sine objectu criminum Chrifliabet (7) : Quadratus apostolorum discipulus, et nos condemnandos. Adriani rescriptum adMinucium
Atheniensis pontifex Ecclesiro.nonne Adrianoprin- Fundanum quo perseculionem aGraecisetAsiaticis
cipi Eleusinre sacra invisenti, librum pro noslra excitatam prohibuit, Apoloyix sua> intexuit Juslireligionc tralidit? rt tanlaj admirationi omnibus nus Martyr (lli). Ex quibus ergo perspicuum esl,
1 Act. xxi, 0.
(I) Euseb. Hist. eceles., lib. iv, cap. 23.
12) llnd., lib. v, cap. 17.
(3) Hieron. De vir illustr., cap. 37.
(4) Euseb. Hist. ccles., lib. m, cap. 37.
(5) Hieron. De vir illustr., cap. 19.
(6) Euseb. Hist. eccles., lib. iv, cap.
(7) Hieron. epist 70, n. 4, Opp. lom. I, p. 42G,
edit. nov. Veron.

(8) Grab. Spkil. SS. PP., tom. II, p. 124.


(9) Euseb. Hist. eccles., lib. iv, cap. 3.
(10) Phot. Bibl. cod. 126.
(H)Euseb. Hist. cccles., Iib. iv, cap. 3.
(12) Euseb. Chron. Gr., pag. ?ll.
(13) Syncell. Chronogr., pag. 348.
(14) Euseb. Chron. lib. i et ii,p.47,107,edit Scaliff.
(15) Justin. Apolog. i, 69.

1265

APOLOGLE FRAGMENTUM.
12G6
apologeticum Quadrati libellum Adriano fuisse A mis et Caveus (20), quique illos secuti sunt Faoblatum anno Christi 126, quo ille anno impcrii bricius (21), Clericus (22) et Cyprianus (23) ; quisui 10 Athcnas secundo perrexit (16).
bus nimirum probatur S. Hieronymi senlentia, seCffiterum, utrum sit distinguendus cum Valemel iterumque docentis, unum eumdemque fuisse
sio (17), Tillemontio (17) aliisque nonnullis, QuaQuadrutum, apostolorum discipulum, prophetico
dratus Atheniensis episcopus de quo Dionysius charismate ornatum, auctorem Apologix atque
Corinthius apud Eusebium, ab illo Quadrato qui Alhenarum pontificem ; ut cuique textus quos in
Christianamreligionem apud Adrianum imperato- medium adduximus,attentius expendenti comperrem defendendam suscepit : quaestionem hanc satis tum flet.
aperte solvisse mihi videntur Grabius (19) in pri-

S.\NGTI QUADMTI
FRAGMENTUM
EX APOLOGIA PRO RELIGIONE CHRISTIANA.
(Routh, Reliquz sacrae, Oxonii, 1814, t. 1, p. 73, ex Euseb., lib. iv Hist., c. 3.)
Tou Se Eoj-ripo; fjtxiov (24) xi. l^a. 4e! r.iprp (25). B Servatoris autem nostri operasemper conspicua
aAT,fl7) -yap V1 oi OepaTteuOevTe;. ol avasravTe; ex ei ant, quippe qucc vera essent ; ii scilicet qui morvexpiov. 0'. o-j^ wtpOr^av jjiovov OEpaTceuotjievot, xal
his liberati, aut qui ex morie ad vitam revocati
dvtaTi[j.evoi, aXXi xxt aci icapovT3;. OuSe 1tciot)iiouvfuerant. Qui quidem non solum dura sanabantur,
to; jjtovov tou StoTfjpo;, aXXi xai aTtaXXaYvTo;,-r)Cfav aut dum ad vitam revocabantur, conspecti sunt ab
l-l ^povov txavov (26), "L2tce xat ei; tou; f)fj.ETEpou; omnibus, sed secuto deinceps tempore. Nec solum
^povou; Ttve; auTiov (27) aixovro (28).
quandiu in terris moratus est Servator noster, verum etiam post ejus discessum diu superstites fuerunt : adeo ut nonnulli eorum etiam ad nostra usque
tempora pervenerint.
(16) Pagi Crit. ad ann. 126. 3, 4.
(25) 'Aei xapfjv. Opponit vir sanctus beatissimi
(17) Vales. ad Euseb. H. ., lib. iv. cap- 23.
Servatoris opera technis evanidis atque oculos spe(18) Tillem. Uim. eccUs., tom. II, pag. 589,
ctatorum illudentibus.Quo pertinet Irenaei locus in
not. 7.
lib n Contra hxreses, e. 32, p. 165, ed. Massueti :
(19) Grab. Spicil. SS. PP. tom. II, pag. 119,
Ad opera producti (ait ille de Simonis Carpocraseqq.
tisque sectatoribus) qum ille (Jesus) ad utiiitatem
(20) Cav. Hist., Lilt., tom. I, p. 52.
C hominum et firmitatem fecit,nihil tale nec simile,
(21) Fabric. Bibl. Gr., tom. V, p. 186, alibi.
neque secundum aliquid in comparationem quod
(22) Cleric. Hist., eccles., p. 589.
venire possit, perficere inveniuntur. Sed et si ali(23} Cypr. apvd Fabric. Bibl. eccl., p. 85, seq.
quid faciunt.permagicam,quemadmodumdiximus,
(24) Tou 05 StoTTipo; f,(jt<ov, etc. Pramiisit Euse- operati.fraudulenterseducere nitunlur insensatos;
bius : TpaYavou oe etp' 6Xot; etesiv e"xoat tt,v apyf,v fructum quidem et utilitatem uullam pra>stantes,in
tjt^alv e^Eouat xpaTyjaavTo;, A"Xto; 'ASptavo; ota- quos virtutes perficere se dicunt.adducentes autem
osyexai tt,v f)YEi.ov!av, Tojtuj KoSpiTo; Xrfyov itpoapueros investes (id est impuberes, ait Massuetus),
<ptovr]cra; avaotocoa.v, oiroXoftav aovTaiJa; Uicep Trj;
et oculos deludentes et phantasmata ostendentes
xaO' ^fJti; OeoejeSeiii' uti 8rj Ttve; Ttovr;poi ctvope; (statim cessantia, et ne quidem stillicidio temporis
xou; fju.sT:pou; evov/Xetv ercetptovto. EIueti oe tpepecat
perseverantia),non Jesu Oomino nostro.sed Simoni
Tcapi ttXeicjtoi; t<uv aOsXtptov, aTip xa! Tcap' fjiJtiv xo Mago similes ostenduuntur.
auYY?1!1^1' Q ^ ***'0*w tott XatJtTcpi TextJtrlpta,
(26) 'ETct Xpovov ixavov. 'Etci Xpovtp Ixautp Georcf; te tou avSpo; Stavota;, xat xrj; aTcoaToAtxfj;
gius Syncellus in Chronographia ad pag. 348, ed.
opOoTojjifa;. 'O o' outo; tt,v xaO' eauTov apy_atOTr)Ta
unicai Goar., ubi repetiturex Eusebio,sedcorrupte
Tcapatjatvet, ot' <ov tiTopst Taura tSiat; <p<ovat;. Tou
admodum, hic illustris locus.
(27) "Ucrce xat e!'; xou; fjtieTepou; vpcivou; Ttve;
8= 2<oTT,po; f.fjttov, etc. Cum Trajanus per viginti
auT<ov <j<ptxovTo. Autujv a Nicephoro abest. Facile
annos demptis sex mensibus principatum tenuisset,
potuit accidere Quadrato Adriani temporibus qui
JEUas Adrianus suscepit imperium. Huic Quadratus
obtulit oralionem, quam pro defensione religionis Q scripsit, ut simul cum illis viveret, quos Servator
noslrw idcirco conscripserat, quod quidam malevoli
hoininum vel sanaverat, vel ad vitam divinitus rehomines vexare nostros atque incessere conabantur.
vocaverat. Taceo de Agripp Miuoris annis, quo
Exslat hodieque aptid plerosque ex fratribus hxcora- pra:senle, Paulus apostolus causam dixit, quoui.-mt
tio, quem nos etiam habemus : ex qua et ingenium Pholio ex Justo Tiberiade setatem ejus commemoejus viri, et rectam apostolicm fidei doi.trinam per- ranti in cod. 35 Bibliolhecse su, plurimi viri eruspicue licet cognoscere. Porro idem scriptor suam
diti
ipsius antiquitatem satis declaral his verbis : Ser(28) 'A<pxovTo. Periit, eheu ! egregium istud ouy
vatoris autem, inquit, etc.

ARISTIDES
APOLOGISTA ET PHILOSOPHUS CHRISTIANUS

NOTITIA.
(Luhpeb, Historia Patrum critica, Aug. Vind., 1783, in-8, t. I, p. 382.)
Sanctus Arislides Atheniensis (1) erat origine, \
philosophus vero inslituto. Ferunt eum,cum fidem
amplexus est, philosophi quoque habitum servasse (2) quod et S. Justinus factitavit, quemadmodum suo loco referemus.
Licet autem S. Hieronymus pacis in Ecclesia
restitulaj honorem Quadrali Apologisc tribuerit.fatendum tamen est, gloriam hanc communem illi
cum Aristide fuisse. Pcr eadem enim tempora obtulitilleAdrianoegregiamproChristianisapologiam
selectissimis philosophorum sententiis (3) refertam, quoe magno plausu excepta est.
Referunt Usuardus (4) et Ado (S) eum Jesu Christi divinitatem coram Adriano non modo scriptis
suis, verum eliam elegantissima oratione coram eo
habita propugnasse ; quorum prior addit, menlio- B

nem ibi de S. Dionysii marlyrio institutam fuisse.


Unde arguere licet, Aristidis Apologiam Usuardi
aHatc superstitem adhuc fuisse.Posteriorait;Hoc
opus apud Alhenienses summo genere coli.etinter
antiquiorum monumenla clarissimum teneri, ut
peritiores Graecorum affirmant. Estquea recente
quodam scriptore (de la Guillctiere) in libro inscripto, Athenx vetercs et novse litteris commissum, Calogeras quosdam diclilare, se Apologiam
illam in Mcdelliensis monasterii bibliotheca sex ab
Athenarum urbe passuum millibus integram habere.Eorum lamen narrationi fldem nullam habendam esse ducimus, cum omnibus anliquitatis
ecclesiasticaj studiosis frustra exoptanlibus, hucusque in lucem producta a Calogeritanis non
fuerit.

diti aut non consentiunt, aut vitiata verba Justi


exislimant ;sed Cleophce filius.Dominique Jesufortasse frater patruelis aut consobrinus, hic est Symepn, Hierosolymaa episcopus, regnante Trajano,
nui Adrianus ille successit, cruci tandem affixus
est.Id tradit HegesippusapudEusebium lib.m Hist. .
c. 32. Porro ipse quoque Quadralus simul cum Philippi evangelistoo (iliabus tloruisse dicitur ab Eusebio in cap. 37 ejusd.lib. Sane vero nibil necesse
fuerit,adannumsepluagesimumpervenisse pueruoi
exempli gralia.autpuellam, quosChristusad vitam
revocavit, si isti usque ad Quadrali tempora superstiles essent. De Quadrati autem annis monuisse
nunc video Pearsonium Op. Posthumis, diss, 2. c.
lo, p. 284, quas sequuntur : Quadratus illeapostolorum discipulus, abEusebio dicitur 10 Adriani,
iioc est Christi 127 anno, Apologium obtulisse, et
ex iis verbis (ab Eusebio altatis) anliquitatem suam D
ostendisse ;.quare diu aute imperium Adriani, imo
dtu ante obitum S. Joannis, eos (sanatos) videre
praj aetate poluit.

ctos libros alicubi incidat, id sibi negotii omnino


daltim Si'.iat,ut vel integros eos describat, aut saltemlaudatae Quadrali Apologix ac aliorum aPhotio
nominatorum Patrum, nempe Methodii martyris,
Athanasii, trium Gregorium, Thaumalurgi, Theologi et episcopi Nysseni, Basilii, Joannis Chrysostomi, Cyrilli Alexandrini et Procli Constantiuopolitanisententiasindeexcerpat.et bono publico communicet : Cmterum qui Martyrologium sub eaentito
Bedoe nomine edidit, hmc ad diem 26 Maii habet :
Apud Alhenas B. Quadrati episcopi. Ilic firuiavit,
ut nulla esca a Christianis repudiarelur,qua> ralionalis et humana est. Unde forte aliquis colligere
posset,in Quadrati Apologia hac de re actumfuisse.
Sed suspicor, consarcinatorem istum ea, qua; de
Eleuthero episcopo Romano eadem die in Marlyrologio Romano dicuntur, improvide ad Quadratum
relulisse : dictum enim papam talis dogmatispropugnalorem iacit quoque Anastasius, aliosuttaceam. Gbabius.
(1) Aristides Atheniensis philosophus eloquentissimus et sub pristino habitu discipulus Christi,
volumen nostri dogmatisrationemcontinenseodem
tempore, quo et Quadratus,Adriano priucipidedit,
id est Apoloheticum pro Cbristianis, quod usque
hodie perseverans, apud philologos ingeni ejus
indicium est. Hieronymus in Catalog. cap. 20.
(2) Tillemont, t. II Me"m. ecclds., pag. 107, ex D.
Hieronym.
(3) Aristides philosoohus vir eloquentissimus,
eidem principi Apologeticum pro Chrislianis obtulit, contextum philosophorum sentenliis. D. Ilie
nym. ep. 83, ad Magnum.
(4J Ad diem 31 Augusti et 3 Octobris.
(5) Ad diem 31 Augusti.

Ypa(i(xoi, nihilque ejus superest, prreter unicum,


brevissimum quidem,at nobile fragmentum, quod
nobis conservavit Eusebius loco modo citato.Plura
darentur, si superstiles essent alterius Eusebii,
sec. vi, episcopi Thessalonicensis, libri 10 Contra
Ane2retMmonac/ium,utpotequem Koopdioo verbaadversario opposuisse expresse testatur Photius cod.
102. Verum neque hi Eusebii, nec Andreae, qui itidem Quadratum citasse videtur.libri uspiam, quod
ege sciam, exstant, saltem hic Oxonii non reperiuntur, necViennaBin Bibliotheca Cresarea, neque
Parisiis in Begia. Indicare tamen id volui, ut si
forte quispiam,cui perlustrandorum in aliis Bibliothecia codicum manuscriplorum daturcopia, in di-

T>-

rs

AGRIPPA CASTOR
NOTITIA.
(Galland., Biblioth., t. I, Proleg., p. lxxviii.)
Agrippa Castor, sub Adriano yvo>p'.iul>-tvxo$ o-uYYpa- A. Sstvdtr^ta tf|; tdvSpo; dTtoxaXurcttuv YOITsfa;. Percpeu;. Scripsit ixavtbtatov e'XeY/,ov contra Basili- venit ad nos Agrippx Castoris, srriptoris ea xtate
dem : opus deperditum, cujus pauca superant apud
celeberrimi, validissima adversus Basilidem confuEusebium.
talio : in qua hominis prsestigias ac fraudcs delegit.
Qiio temporo sub Adriano erupuit Basilides, Ita quoquc llieronymus (2) : Agrippa,cognomento
Gnoslicorum primipilus, floruit erudilionis ao do- Castor, vir vulde doclus, adversum viginli quatuor
ctrinse laude Agrippa, cognomento Caslor; qui Basilidis hajretici volumina, qua) in Evangelium
primusomnium nefanda illius hreresiarcha? arcana confecerat, fortissime disseruit, prodensejus uniatque impia dogmata, quatuor et viginti libris in versa mysteria. Agrippai item meminit TheodoreEvangelium ab eo exaratis consignata, detexit silus (3). De illius vero ajtate consulendi potissimum
mul et confutavit. De quo illustri Ecclesia) scri- Pearsonius (4), Dodwellus (5) ac Massuelus (6).
ptore hajc habet Eusebius (1) : Ei; fj^d; xatfjXOsv iv Cajterum, luculentum ejus opus jamdudum periit,
toT; ttits fvtopt|iti)-catO'j auYYpaipsio; 'A-(p:.Ttiza. Ka- iis paucis exceptis quas nobis servavit Eusebius,
otopo; txaviitato; xata BactXefSou eXsY/o;, tfjv quseque ex ipso descripta suo loco protulimus.

De opere Agrippae Castoris, in quo confulabatur Basilides, ha^c scribit Eusebius Uist. lii>. iv,
cap. 7.
'Extpatvtov 8' o3v autou (7) (Basilidis) ti dTttJppr^ta.B
(prjcriv (Agrippa Castor) autov ei; jjAv to Eia^-fiXiov tsenxapa rcpo; toT; eVxosrt (8) cruvtdat
p\6X(a' itpocprjta; oe eautcb <5vojj.duat BapxaSSav
xai Bapxtbcp (9), xai aXXou; dvurtdpxtou; tt-

Dumque cuncta ejus (Basilidis) arcana profert in


lucem, quatuor et viginti libros in Evangelium ab
illo conscriptos esse memorat, ipsumque sibi prophetas confinxisse Barcabbam et Barcoph, aliosque
nonnullos qui nunquam exstitissent : iisque bar-

(1) Euseb. Hist. eceles., lib. iv, cap. 7.


q Evangelium Matthasi, an Marci. Ac fortasse hos vi(2) Hieron. De vir. illustr., cap. 21.
ginti quatuor libroscomposuerat Basilides in suum
(3) Rheodor. Hwret. fabul., lib. i, cap. 4.
ipsius evangelium. Scnpserat enim evaugclium
(4) Pearson. Vindic. Ignat. part. n, cap. 7, Basilides, et suo nomine prsenotaverat : T6 xatd
pag. 87.
BacriXsfSTjv euaYYeXtov, et testatur Origenes in Ho(5J Dodw. in addit. ad Pears. posth., pag. 248.
milia 1 in Lucam Ambrosius in prcemium B. Lu(6) Massuet. dissert. I i/i Iren., 114, llo, coe, Hieronymus praelatione in Mattlueum.Ili aulem
pag. 48.
libri Basilidis 'E$r,YTjttxo! dicebantur. Certe Cle(7) 'Excpatvtov o' ouv autou. Eusebius praemi- mens Alexandrinus in lib. iv Stromateon loca quaesit: HXsicftiov ouv IxxXrjcrtaTttxtbv dvopibv xat' exeTvo dam affert ex lib. xxm Basilidis 'EtjTjYTjttxtov. Vaxatpou ftunc temporis exortis Saturnino atque Ba- lesius. In notis ad Hieronymi De viris illustr.,
silide hooreticis) tfj; dXr,Qs'!a; 67tepaY<ov.o[Jiiviov, cap. 21, quod de Agrippa Castore agit, ait se suXoYtxtbtepov ts tfj; dTtoercoXixf,; xa? exxXTjcuacrtixfi; spicari cl.Fabricius, hosce Basilidis commentarius
oo;rj; ujtepjjiayouvtiov, t]Stj ttvs; xai Sta auYYpajJ-fJtd- ab Origene, Ambrosio, Hieronymo, intelligi, ubi
ttuv toT; fj.etST:s'.ta itpo-iuXaxttxa; auttov Sfj touttov falsum Basilidis evangelium mcmorant. Idem quoxHti SrjXcoOetcrcbv atpfcrstov TcapeT-^ov etpciSou;. "Qv ei; que Fabricio visum fuerat scribere in vol. I Cod.
fjijia; xatfjXQsv Iv toT; tite YvcoPtlJUOTx:o'J cruYYpa- Apocryph. Nov. Test., p. 343. Sed huic quidem
cptu; 'AYptitr.a Kdcrtopo;, ixaviitato; xata BacrcXst- opiuioni male convenire videnturOrigenis verbain
oou e'XeYJf_o;, tfjv Ssiv<5tr,ta tfj; tdv8p6; aTcoxaXuTttiov Macarii Orotionibus in Lucum : Tauta Ss e?pr,tat
Yorjteca; : 'Exsatvtov 8' ouv autou, etc. Porro cum , Ttpoc; tou; drto OuaXsvttvou, xai Bacr.X!8ou, xai tou;
eodem tempore plurimi ecclesiastici viri patroci- J dno Mapxltovo;. "Eyouat fbp xai aito! ti; Xefst;
nium veritatis susciperent, etpro ecclesiasticaapo- (S. Scripturae verba prius laudata) iv xqj xaO' eaustolicaque doctrina disertissime decertarent, non- tou; uaYYeX'.tp, p. 98 , tom. III Op. Origenis, exed.
nulli etiam assertiones suas scriptis proditas tan- Delarnaean. seu Benedictin. Quod quidem si vernm
quam remedia ad cavendas supradictas hocreses sit de communi hiereticorum evangelio, quidni hoc
comparata, posteris reliquerunt. Ex quibus perve- opus esset ipsutn illud Marcionis evangelium, de
nit ad nos Agrippaj Castoris, scriptoribus ea ffltaie quo satis multa Tertullianus et Epiphanius ? De
nobilissimi validissima adversus Basilidem confu- Basilidis a^tate nonnihil infra ad Hegesippi Fratatio : iu qua hominis prastigiaB ac fraudes dete- gmenta atluli. 1b.
(9; Upbtpr^ta; Se eauttf) 6vo|j.dcrat BapxaSSav
guntur. Dumque cunctaejus, etc. Rooth.
(8) Et; (Jtev to EuaYYeXtov tscrcrapa Ttpo; toT; xai Bapxtocp. BapxaSav xai Bapxojcp. Ita quidem
etxocrt, etc. Non dicit Eusebius in quodnam Evan- codex Regius. Sed in codice Maz., Med. et Fuk.
geliuu Basilides eos libros scripserit ; utrum in scriptum est Bapxa66dv cum accentu gravi in ulti

1271

ARISTO PELLj-EUS.

1212

baraquaedam noraina imposuisse, ad parcellendos \ vac (10) tauxij) o-uo-xr,g-a[jvov papEapou? xe aixo^Et;
xaxaTr.Xr,tv xtuv xa xoiauxa xe8t,t;o-iuv titi^r.ji.tan
eorum animos, qui hujusmodi rerum admiratione
itpoar,Yopta?. Atoasxetv xe aotatpopitv EtSwXoOJTon
capiuntur. Ait praeterea illum docere, quod indiffea7roYsuo;j.ivouc, xat E^OLtvupivouc a7iapats>jAie:to;
rens sit victimas diis immolatas deguslare, et perxr,v Trtsxtv xaxaxou? xtov 8>.coy|j.u)V xoipoi;. U'jOa-fop>
secutionum tempore licenterfidemabnegare.Seclaxujc xe xoTc irpotrtouatv auxtJp, Trevxaexr, o-tto7rf,v racitoribusquoque suisPythagoreorum moresilentium
XcXs^ea-Oat. Ka! kxepa tz xouxotc T:apX7;Xr]jti iu;':
quinquennii eum indicere affirmat His aliisque sixou BaatXefoou xaxaXiJac 6 ElpTj|jivo; (11), oiz
milibus de Basilidereceusilis, supradiclusscriptor
aYEvvto; xr,c StjXcoQeijtj; atpio-etoc etc T-poujrcov Ettiha;resis hujus errores in Iucem protraclos validispatjE tt,v TxXavr,v.
sime coarguit.
ma. Nec aliter Nicephorus, nisi quod ultimara circumflectit. Apud Ruiinum quoquc,et apudHieron.
in indiculo haereseon (Judaeoruin) Barcabbas dicitur. Sic enim praaferunt manuscripli codices Rufini. CaHerum in hos prophetas Barcabam et Barcob, lsidorus Basilidis lilius Expositionum libros
seripserat, ut docel Clemens Alexandrinus in lib.vi B
Stromateon : 'lafStupo; 81, o Bao-tXeioVj utoc- a'jj.a
xa". [iaOTjXT,?, ev xtj) irpioittp xtbv xou Trpoor^xou Ilorpyiop 'I^T;yr,xtxtov. Ubi Hapxuxp emendaridum videtur.Nisi quisexislimare malit, Bap/.top eliam unum
fuisse ex prophetis illis a Basilide confictis. Ex eorum prophcUrum numerofuit eliam Cham ;cujus
nomiue Basilides librum propbetiea contexuerat,ut
ex isidori verbis ibidem a Clernente eitatiscolligitur. Valeshjs. Grabius quoque ad pag. 38 Spicileij. voi. II, de fictis horuni pseudo-propliclarum
non modo personis. sed et. libris, ista Eusebii accipienda censet, loco illo Clementis Alexaudr. penitus persuasus. Neque interea plane spernenda est
cl. Lardneri conjectura, hos libros slatuentiscodices aliquos orientales fuisse quosadduxeratsecum

Basilidesab Oriente Alexandriam. Vid. opusLardneri posthumum Anglice scriptum, cui tit. Itereiicorum hisloria, lib. n, cap. 2, seot. 31. Barcabbam
autem proihetam quemdam Gnosticis attribmt,
ejusque nominis etymon docet Epipl.anius, inh.Tres. 27, num. 2, p 83, ed. Petavii. Hoc deniqu!'
notubo, in mullis tam Rulini quam Hieronymi codicibus exhiberi haec nomina sicseiipta.B&rc/itikn
et Barcob, sed Barchabam et Barchabos in Uufmi
ms. collegii S. Magdal. Oxonii ; clausulam autero
in codice Eusebii Bodl. seu Savil. omissam fuisse.
(10) Kat aAXouc avuTT-ipxxouc xtvd;. Fruslri
Cfcristophorsonus angclos hic inseruit, quasiinEusetiii texlu aliquid deesset Venim Eusebiustaulur.i
de prophetis loquitur quos sibi commotus fuerat
Basilides. Atque itahunc Eusebii locum acceperunt
Hieronyrausin Calalogo, ubi de AgrippaOastore loquitur, el Theodorelus in lib. i ilxrelicanim fahularum. et Nicephorus in libro quarto. Valesics.
(H) '<) e'pr)>jtvoc. 'O EtprjvaToc nis. Norfolc, sttl
male, etsi idera in codice suo Nicephorus hisloncus invciiit. Routh.

ARISTO PELLEUS
NOTITIA.
(Galland., Bibliolh. vet. Patr., I, Proleg., p. lxxiv.)
I. Aristo Pcllxus, aucior Disputationis Jasonis et Papisci, Lucx evangelistx pcrpcrcm ascriptx. Optrii
ulilitatcm laudat Origenes contra Celsum, simulque illius inscriptionem, charactcrem atque doctrirm
exponit. Quid in eo reprehendcrit S. Hieronymvs. Ejus auctor defewiitur cum ex Paraphraste Iliero$olyf
tano, tnm e.v vetustissimo Pradicationis Petri auctore, neque penilus dissentiente relipso lliemnymo.
II Grxcus operis texlus, pauculis dcmpiis, prorsus inleriit ; una cum cjusdem pcrantiqua rersme,i
Ceho Christiano elaborata : e cujus tamen superstitc prxfatione complura suppetunt ad ipsum opus plenius
agnoscendum. Quis Jason cum Papisco in eo dis/utans. Qno tempore illud scriptum.
III. Historiam qaoque rerum oricntalium litteris consignasse perhibetur Aristo, ex Mose f horcneitsi; v"'"
et ex ipso fortasse Eusebio.
IV. Dc eodem scriptore nonnulla perperam dicta exstant apud Chronici Paschalis auctorem. Locus (jun
Fabricio frustra tentatus. Neque magis placet Cavei conjectura. Quid tnndcm de illo sentiendum ex Cmp
I. Primus inter anliquos Ecclesioe scriptores qui
Aristonis meminerit. EusebiusCa^sariensis coraperitur (1); euraque Pellreumappellat, ex Pclla niini
ruin Paloestinaj oppido trans Jordanem silo, quo
paulo ante Hierosolymorum excidium sedes suas
transtulerant Christiani, ut idem tradit Eusebius (2). Hic vero ex Judaio, ut videtur, Christianus, Disputalionetn Jasonis et Papisci lilleris consignasse, S. Maximo leste (3), perhibetur: quam
tamen Disputationem, si eumdem Maximumaudias,
(1) Euseb. Hist. ecchs., lib. iv, cap. 6.
(2) Id. ibid., lib. m, cap. 5.
(3) Maxim. Schol. in Dionys. vulgo Areopag. De

Clemens Alexandrinus in libro vi Hypotypt&M


Luca; ascripserit. Verum haud facile assequiiicet, inquit Grabius (4), qua ratione fleri pouieril.
ut Clemens Alexandrinus Lucam ejus auctortit
fecerit, cum res aliquandiupostLucajobitumge-U
in eo Dialogo fuerint relatae. Undesuspicor.velnos
vitiose in Maximi lextu infra recitando (o) fy pf
Sv legere, vel potius a Maximo verba Clemente
haud recte lecta aut intellecta fuisse ; cumque
Disputationem Jasonis et Papisci allegans, Jasonii
myst. theol. cap. 1, opp. tom. II, pag. 17.
(4) Grab. Spkil. SS. PP., tom. II, p. 130.
(Sj Vide infra.

icJ73

NOTITIA.

1274

nientionem a Luca forte faclam dixerit, in Actis A. doctissimus comperitur; ha;c enim scntentia non
scilicet aposlolorum, hac niale aJ ipsam DispuAristoni, sed ipsimet Origeni tribuenda ; qui effatulioncm ese rela!a. IIujc ille.
tuni illud vslutcommune omniuin Eccleiu3scriptoruin principium pronuntiat; ut rite advertil cl.
Cseterum longe Jiu anle Maximuni eamdem Disjiiilalioiiem legerut Celsus Epieureus, cujus iniMaranus (9).
Posl Origcncm autcm meminit quoque semcl
(jiuiin Je illa judicium recilat his verbis Origenes
iterumque 3. Uierouymus CjUsJem Vispulationis,
{0) : Ha7rfo-xou tivo<; xal 'idaovo; dvTiXovfav l^vtoVjOU
quani et AUeicationem vocat ; Juoque ipsius loca
YiXtOTo;, dXXi [xSXXov eXeou; y.u: iJttsouc d!av.
inferius retulimus.El in eorum quiJem altero (10)
*E;j.cily' ouv ou zo.-jx' i~Aiy-)(e.:v icpoMixai' ette y*P ~aTT'
irou of,Xa. Papisci cujusdam et Jasonis contenfulsuin esse asserit Joclor maximus, quoJ in ea
tionem novi, non risu sed miseralione potius discriptum erat,inilio Geneseos in Hebraoohaberi :ln
gnamet oJio.Hacc itaque confutaremihi non estauiFilii fecit Deus cxlum et lerram. SeJ Aristonem Jeinus ; quippe quorum absurJilas omnibus patet.
fendcndum suscepill;artoloccius(l 1 j: ProHebruco,
Voruin Origeues.qui el ipse AristonisDta/o;/um noinquit,intelligitur idioma Hicrosolymitanum, quod
verat, Celsi calumniam ilarefellit,uthaudoliosum
Hebraicum lato modo dicebatur, et lilteris Hebraicis scribebatur. In hocsiquidem idiomate, cufueritejus rcsponsionem hieJescribere ; exeaenim
jus reliquiaj adhuc in Targum H.erosolymitano
cum operis inscriptionem, luin in primis ejus charaeterem alque doctrinam perspieimus. Sic igitur
hodie supersunt, invenitur : In Sapicntia crcavil
ille : Ouoev o' t;ttgv e6ouX6u.t,v itavO' ovtivouv dxo!>Deus, etc. Per Filium Palris ceterni, et in Filio qui
oavt oeivoXoyouvto; K;Xaou,xai tpdbxovTOs to etciysySapicntia Dei Palris est, crcata sunl oiunia ; unde
paij.rj.ivov luYYpafifjia. 'Idjovo; xai Harttaxou dvuXoin hoc loco et secundum hunc sensum, idem valet
^iav lupt XptctTou, ou Y''"':o?. dXXa u.iaou; d'cjiov
In Sapientia ac In Filio. Hactenus ille. Neque
etvat, XabiTv elj XeTpa; to aufYpa[j.;j.aTtov, xai uttomirum, si Aristo Pellams locum islum ex Targum
Hierosolymitanodesumpserit. consilio institutoque
;j.iTvs: zj.: ivsT/^Qa: i:'.ouTai Ttov iv auTtV V r.uT-fCev
suo haud parum congruentem ; qui scilicet dispuxaTavvtj) tou KiXcrou, ptTjOev euptjxtov utcroucj ajtov ev
tationem suam De Ckristo in primis iuscripsit, quiTto StoXitu. 'Eav 8' aO/.a3Ttoi; Tt; JvtuyX^vT1> eu?''!0'-1
que non solum Jasonem Chrislianum drto twv 'Iou6'ti ouo' 7ri YiXtoTa xiveTto 8-6X'!ov,lv tjj T/x-[L-(-;a7:xci:
onTxujv Ypatstuv, ex ipsis Judiorum litleiHs dispuXptemavoc; 'IouSaitp StaXe-fSptevoc. diro tujv 'louSaTxtov,
tantem, verum etiam Papiscum Hebramm oux
rpztpojv, xai Of.xvu; Tac; TTEpi tou XptctTou i:potpT;TE(acj
dYEwuj; ouo" dTcpEiruj; Ttj) TouSatxtjj, strenue satisque
loaptjto^Eiv Ttj) 'ItjTou- xaiTOt Ys oux aY*Jv7)i; ouS'
Judaice contradicentem induxit, ut modo asseredicpETrto; t';j 'louSaT/.tjj TtpoitoTrtu tou iTepou tcrraptivou 7tp6? tov a6yv. Id est : Ego tamen cuperem, C batOrigenes. Haud equidera ignoro, huic Bartoloccii s?ntentia! illa officere, quas de istius paraquemcunque post audita grandia Celsi verba, diphrastao Hierosolymitani aetate a plerisque viris
centis opusculum inscriptum, JaSonis et Papisci
doctis, potissimumvero aMorino (12) edisseruntur,
contentio de Christo, non risu sed odio polius
statuentibus illum saeculo vi fuisse recentiorem ;
dignum esse, acceptoin manus libelIo,a!iquantum
utproinde paraphrasi hujusmodi haud uti saeculo n
operaj lectioni ejus insumere, ut, re ipsa doctus,
potuerit Aristo. Verum huic objectioni occurrit
Celsi vaniloquentiam damn et, nihil oJio dignumiu
Waltonus (I3J, duplicem exstitisse Paraphrasin
eo libro reperiens. Neque etiam quidquam ridicuHierosolymitanam demonstrans. Qua de re nonlum in illo inveniet ; in quo scilicet Chrislianus
nulla insuper Wolfius (14).Cacterum eamdem hujus
inducilurcum Judaeo disputans, alque ex ipsis Juloci Geneseos interpretationem ab Aristoneadhihidaeorum Scripturis evincens.prophelarum oracula
tam, hausit itidem, ut videtur, ex vetustissimo
de Christo ad Jesum pertinere ; quanquam strenue
pseudepigrapho frsedicationis Petri Clemeus Alesatisque Judaice contradicat adversarius. Quod
xandrinus (15), ut alios Patres praHereamus ; quod
aulem ex Origene (7) colligit Tillemontius (8\
quidem fugisse Grabium (16) mirari subit Neque
ejusdem libelli auctorem hoc dictum ursisse, ad
mores informandos quam maxime ulile: Omnis D omnino Jisscntit ipsemel Iiieronymus,qui 1. c. haoc
habet : Magis itaque secundum sensum, quam
sapientioo fontem esse ac principium, omnesactiosecundum verbi [translationem, de Christo accipi
nes eo referre, ut Deo placcant, ac ue cogitarequipotest ; qui tam in ipsa fronte Geneseos qutc caput
dem quiJquam quod illi displiceat ; quippe cum non
omnium librorum est.quam eliam inprincipio Joansolum dicta et facta,sed eti.im cogitaliones judicannis Evangelistae,ccelietterra3 condilor approbatur.
dao sint : id quidem minus recte collegisse vir

b:

(6) Origen. co)i(r. V.els., lib. iv, 52, tom. I, nov.


edit. Puris . pag. 544.
(1) Id. ibid , 53, pag. 545, noviss. edit. Paris.
Ubi taraen ahsque ullius ms. cod. auctoritate,
toaEXE'!^;, pro ao-sia;, legilur.
(8) Tillem. M6m. ecclis., tom. II pag. 138.
(9) Maran. Vit. S Cypriani, ejus Opp. praefix.
36, pag. 130, edit. Paris. 1726.
(10) Hieron. lih Qu&st. Hebr. in Gen., suh init.
(lij Bartolocc. Uibl. llabbin., part. m, pag. 2.

num. 584.
(12) Morin. lib. n. Exercit Bibl viu, cap. 7, p.
344, seqq
(13) Walton. Prolegom. xn, in Bibl. polyylott.,
11 etl4.
(14) Wolf. Bibl. Hebr., tom. II, pag. 1169.
(15) Clem. Alex. Strom. lib. vi, cap. 7, p. 769,
edit. Oxop.
(16) Grab. Spicil. SS. SS. i, I. pagg. 62 68.

1275

ARISTONIS PELLjBI

II. Hujus vero Disputationis jamdudum periit


texlus Gra;cus,periitque siraul perantiquaejusdem
opusculi Latina versio, a Celso quodam sene Christiano elaborata. Ejus tamensuperest epistolasatis
elegans atque erudita, qua Vigilio episcopo interpretationem suam nuncupavit, inter opera S. Cypriano ascripta (17) ; unde nonnulla discimus, ad
ipsum textum deperditum pertinentia, qu sic se
habent (18) : Illud prseclarum atque memorabile
gloriosumque Jasonis Hebraei Christiani et Papisci
Alexandrini Judaei disputationis occurrit; Judaici
cordis obstinatam duritiam, brevi (19) admoni.
lione ac levi increpatione mollitam ; et victricem in Papisci corde Jasonis de Spiritus sanctiinfusione doctrinam : qua Papiscus ad intellectum
veritalis admissus.et ad timorem Domini, ipso "Domino miserante, formatus, et Jesum Cliristum Filium Dei credidit,et ut signaculum sumeret deprecatus, Jasonem postulavit. Probat hoc scriptura
concertationis ipsorum,quae collidentium interse,
Papisci adversantis veritati, et Jasonis asserentis
et vindicantis dispositionem et plenitudinem Chrisli, Groeci sermonis opere signata est. Haac ibi.
Conjicere placuit Grabio (20), Jasonem Hebrreum
Christianum et Papiscum Judamm Alexandrinum,
inter se disputantes, flctas fuisse personas, ut in
dialogis fleri consuevit. Aliis tamen aliter visum.
Sixtus Senensis primum (21), deinde Pamelius (22)
quos secutus est Barloloccius 1. c. opinati sunt,Jasonemislum eumdemfuisse cum Jasone Thessalonicensi, cujus meminerunt Lucas in Actis xvu, 5,
et Paulus, Rom. xvi, 21, nullo taraen e vetustis
scriptoribus testimonio in medium adducto ; ut
proinde Spencero (23), Tillemontio (24) aliisque
conjectura hujusmodi haud probetur. Episcopum
potius aut saltem presbyterum illum fuisse cum
Marano putaverim (25) ; Celsumsiquiderainterpretem modo nobis enarrantem audivimus,quod Papiscus ad intellectum veritatis admissus.ut signaculum suraeret deprecalus,Jasonem postulaverit.
Neque dubitat idem vir doctus, quin saeculo n ille
vixerit. Etjure quidem : haec enimDtsputatioCelso
Epicureoperspectafuissecomperitur:adeoquecirca
ejusdem sseculi medium,sivepronostris rationibus
circaChristi annum 136, eam fuisse litteris consignatam existimamus. De Celso autem interprete,
atque de ipsius preefatione ad suam Latinam Ari-

(17) Cypr. Append, pag. coxxxm, edit. Paris.


1726.
(18) lbid. 8, pag. ccxxxvin.
(19) Sic emendavit el. Maranus ex codice ms.
Remigiano, pro eo quod antea legebatur, Hebrsea
monitione. Hinc vero brevem fuisse hanc Disputationem colligimus.
(20) Grab. Spicil. SS. PP., tom. II, p. 129.
(2t) Sixt. Sen. Bibl. sanct., lib. n, p. 71, edit.
Paris. 1610.
(22) Pamel. in not. ad opusc. De incred. Jud.,
inter. Opp. Cypr.
(23) Spencex. Adnot. ad lib. iv. Origen. contr.

ttl'
A. stonianiopusculiversionem,nos alibi opporlunius,
III. Neque tanlum Jasonis et Papisci Altercatinnem, verum etiam Rerum orientahum historiam
Aristo Pellaeus scripsisse videtur. Siquidem Moses
Chorenensis, Armeniace et Latine a Gulielmo et
Georgio Wisthoniis nuper Londini evulgatus, complura refert in sua Historia Armeniaca (26), a auctore nostro descripta ; quorum nonnulla cum iis
gemina esse perhibentur,qua3 ex ipso Aristonetradit Eusebius (27) ; reliqua vero haud ita facile
apud alios scriptores occurrunt : cujusmodi sunt
quai de morte Artasis III, Parthorum regis, enarrantur, sub Adriano regnantis ; aliaque praeterea, digna plane quae solertius excutiantur.
Neque enim demumomnino contemnendusauclor
p iste Armenus, qui sa:culo v floruisse comperitor.
Fuit ille quidem mediocriterdoctus,ut deipsocensent eruditi editoresLondinenses (28) jatilludsane
iugenuum in eo agnoscendum, quod fcre semper
foutes indicet, unde suas enarrationes hauserit :
quin et illud ejus Historiie plurimum auctorilatis
conciliarenemo inflcias iverit, quod epistolas aliaque monumentavelutepublicis tabulisdeprompta,
in suum opus conjecerit,ut proindelicet quandoque
judicium, fidem tamen ejus raro desideres.
Sed ut ad Aristonem revertamur, ejus Hislorue
orientali potiori jure tribuendum existimamus fragraentum 1, quod prsepropere Grabiuni secuti, ei
Eusebio protulimus, tanqiiam ex Altercatione Jasonts etPaptsciabeodesumptum.ubideBettheraeurbis
p obsidione ac Hierosolymorum excidio sermo habetur.Atque idquidem suadere perspicilurcontextus
Eusebii, qui praeter altum de Disputatione Aristoniana silentium, hanc insuper loquendi rationem
usurpat : 'Apdrctov 6 neXXoTo? liropeT. Eodem item
sensu verba Eusebii accepisse noscuntur, sive doctus ipsius interpres Valesius,sive cl.abbas de Longuerue (29) ; quibus tamen Scaliger prasivisse videtur (30). Sed in primis id quoque Moses Chorenensis palam proflteri censetur ; qui cum uno
eodemque tenore tum Eusebiana, tum de Artasis
Parthorum regis obitu litteris tradita, ex ipsoAristone describat; ex ejus potius Historia illaomnia
eruisse, quara ex laudata Disputatione dicendus:
licet enim Jason et Papiscus, ut contendit Grabius (31), de Bettherae obsidione deque Judajorum
D clade in eo dialogo verba fecisse potuerint ; veri

Cels.,p. 57.
(24) Tillem. Mim. eccl, tora. II, p. 139, et X,p532.
(25) Maran. Vit. Cypr. pag. cxxx.
(26) Moses Choren. Htit. Armen., lib. n, cap. si,
p. 174.
(27) Euseb. Hisl. eccl., lib. iv, cap. 6.
f28) Wisthon. Prxfat. ad Mos. Choren. paj?. w(29) Longuer. Dissert. de var. epoch., etc , pagg166, 209.
(30) Scalig. Animadv. in Chron. Euseb. ad ammmcxlvii et mmcl, pag. 216.
(31) Grab. SptctV. SS. PP., tom. I,pag. 131.

1277

FRAGMENTA.

tamen simile haud est, illos ut vidimus de Christo A


disputantes,de rege quoqueParthico fuisse locutos,
nihil sane ad jTropositum pertinente.
IV. Neque viro Disputatione tantum et Historinm orimtalem, de quibus haclenus edisseruimus;
sed aliud etiam opus Aristo edidisse fertur, si
Chronici Paschalis auctorem audias. Sic enim
ille (32) : Toutip xto etsi, 'AireXXfjt; xai 'Apfottov, div
fjujjtvrjtat E6o-e6io; 6 nafJKpfXou 'ev trj 'ExxXr,o-taaTixrj ditou tatopfa, iittSfSioa-.v aTtoXoffac ouvtaiv
nEpt T?j<; xaO' ^jjta? Ozoat&slai; 'ASptavtp Ttj> paotXeT. Hoc anno (Christi 134), Apelles et Aristo, quorum meminit in sua Historia ecclesiastica Eu.tebius
Pamphili, librum apologcticum pro nostra relitjione
Adriano Augusto porrigunt. Verum Eusebius unum
Apellem hajreticum mcmorat(33),neque Aristonem
libellum apologeticum Adriano exhibuisse uspiam
tradit.TentatquidemIocumrestituereFabi'icius(34);
neque dubitat quinlegeudumsit orUXXaTocMpfoTiov
oj, pro 'AitiX^^s xal 'Apfottov tov ; suamque emendationem cx eo conflrmari existimat.quod sequitur
iTttStotoot, non EittStoouotv. Sed frustra. Licet enim

1278

hujusmodi liberiorem emendationem admittas,


adhuc tamen erranlem auctorem vtdeas, ejusque
sententiam integra) sanitati haud restitutam : cum
historic.Teveritationminorepugnet.Adriano Augusto
Apologiam pro Christiano religione obtulisse aliquando Aristonem Pellaaum ; id saltem Eusebio incompertum, unde sua Chronici auctor hausisse profitelur;quod quidemmiror virum eruditum praeteriisse.Neque magis placet Cavei conjectura, putantis(35)proptereafuissehallucinatumchronographum
istum.quod Aristidis et Aristonis Pellaei nomina
quao apud Eusebium occurrunt(36), temereconfundens, duos illos scriptores nobis procuderit. lllud
potius putaverim,auctorem hunc de Aristide atque
Quadrato ibidem sermonem habere voluisse, quos
noverat ex Eusebio apologias porrexisse Adriano,
quorumque nulla sane in eo Paschali Chronico
mentio ; sed memoria lapsum, Apellem nobis Aristonemque obtrudisse. Quid quajris ? totam illam
periochen in codice Holsteniano jure desiderari testatur cl. Cangius (37).

ARISTONIS PELLM
FRAGMENTA
(Routu, Reliquix sacrX, Oxonii, 1814, 1, 91.;
EX DISPVTATIONE JASONIS ET PAPISU.
Memini me (inquit S. IJieron., lib. u Comm. ad Galat. cap. m, comm. 13) in Altercatione Jasonis et
Papisci, qua) Graco sermc ne conscripta est, ita reperisse: Aotoopfa 8sou (38) 6 xpEitafisvS;, id est,
Maledklio Dei qui appensus est.
Ex eodem Opere.
Idem quoque S. Hieronymus in Quxstionibus Hebraicis in Genesin, ha)C habet : In prmcipio fecit
Deus Cttlum et terram. Plerique existimant, sicut in Altercatione quoque Jasonis et Papisci scriptum est,
et Tertullianus in libro contra Braxean disputat, nec non Hilarius in expositione cujusdam psalmi affir
(32) Chron. Pasch.&d ann. 2 Olympiad. ccxxviu, C omnis homo, qui pependit in ligno. Sicuti vero
Tertullianus ad hanc objectionem ibidem responp. 2iio.
det ; integrum Deuteronomii textum, ad ha;c quo(33) Euseb. Hisl. eccl. lib. v, cap. 13.
(34) Fabric. Delect.argum. at syllab. scriptor. cap. que recitans : Maledictus a Deo est omnis qui suspensus fuerit in ligno, etc, ita Jasonem idem fe3, pag. 153.
cisse probabile est. Dum autem unam atque alle(33) Cav. Hist. lilter. tom. I, pag. 58.
ram istarum, quae ex Aristonis Pelloei Disputatione
(36) Euseb. Hist. eccl. lib. iv, capp. 3 et 6.
contra Judxos allegataj sunt, sententiarum in Ter(37) Cang. Not. in Chron. Paach., pag. S36.
(33) Aotoopfa esou. Aquilam et Theodotionem tulliani libro contra Judxos deprehendi.memoriam
subiit mos Afri hujus scriptons, perpetuo fere vehoec eodem modo reddidissc, nec non Ebionem
ijaeresiarchani interpretatuin fuisse : "Ott uSpti; teres, qui ante ipsum scripserant, imitantis. Id
6iou 6 xps;jtatJtsvo, id est. quia injuria Dei est sus- quod vel ex ipso illo contra Judaaos libro patet.in
pensus, Hieronymus ibidem testatur. Atqui haac quo plurima ex Justini Martyris Dialogo cum Tryverba Paspicum Jasoni objecissecolligo ex Tertul- phone Judseo transcripsit. Quid si igitur dicamus,
liani lib. contra Judxos cap. 10, sub cujus initium aliqua, quaa in Dialogo isto non reperiuntur, ex
ita Juda?os alloquitur : De exitu plane passionis Disputatione Jasonis Christiani et Papisci Judrni ab
ejus ambigilis.negantes passionem crucis in Chri- Aristone conscripta eum deprompsisse et ulterius
stum prffidicatam, et argumentantes insuper non dtlucidasse ?-Grabius, ad pag. 132 et 640, vol. II
esse credendum, ut ad idgenus mortis exposuerit Spicilegii Patrum, ubi ad patj. 127 et seqq. fraggmenta hujus scriptoris collegit.
Deus Filium suum, quod ipse dixit : Maledictus

1279

AHISTONIS PELL/EI

1280

mat, in Hebraeo haberi : In Filio fecit (39) Deus coelum et terram. Quod falsum (40; esse, ipssius rei
veritas coraprobat.
Forsan ex codern Opere.
Cum... ipseque adeo seditionis auctor debitas A_ ... xai tou tac arcovoia; auTot; (Judajis) otittM
(inquit post alia Eusebius lib- iv Hist., cap. 6; tt-v
painas dedisset. ex codeinceps tempore universa
Judfflorum gens in iegionem circum Hierosolyraa d(av ejfttaav-to? otxT,v (BarchocheUuJ, -6 ii>
1'Ovo; exetvou xai tt, Ttspt Ta 'Itpoo-oXuu. yti
sitam pedein inferre prohibita est, legc etconstitutione imperatoris Adriani : adeo ut ne prospicere Tti(jt-av ETttoaivEiv ttpveTai' v6|j.ou 0'jfjiatt ta\ otiquidem e longinquo patrium solum ipsis liceret, lijsatv 'Aoptavou, tb> av jj.t; o' e ditOTiTou 6ei?oTtv
t6 itaTptpov EOaoo?, EyxEXeuaajjtEvou. 'Apiintuv o
ut scribit Aristo Pellreus.
jjEXXaTos lo-topEl (14).
(39) ln Filio fecit. In Tertulliani libro contra Hierosolymitanum, quod Hebraicum lato modo diPraxean, cap. o, diversa prorsus habentur : Aiunt cebatur, et litleris Hebraicis scribebatur. In huc
quidem,inquit,etGenesin in Ilebraico itaincipere :
siquidem idioniale.cujus reliquia; adhuc in Targuw
ln principio Deus fccit sibi Filium. Neque HilaHierosolymitano hodie supersunl, inveuitur : In
rius in dictis commentariis alicubi ait, in Hebrao
Sapientia creavit Deus, etc. Per Filium Patris aterexstare : In Filio creavit Deusccelum et teiram ; sed
ni, et in Filio qui Sapientia Dei Patris cst, creata
hajc solum iu Comment adpsalm. u habet : Bresilh B sunt omnia : unde in hoc loco et secundum hunc
seusum, idem valet In Sapientia ac In Filio.
verbuni Hebraicum est. Itl ties signilicantias in se
habet, id est, in principio,et in capite, et in Filio. Har.tenus ille. Neque mirum.si Arislo Pellseus lo(Ju.to u t Hcbraica; lingufB ignarus seripsit, diversas cumistum ex Targum HierosolymitanodesunipsePatrum expositiones pro diversis signilicationibus rit, consilio inslitutoque suo hand parum convocis Hresith accipiens. Atque mysticam istam gruentem; qui scilicet Uisputationem suam it
principii de Filio exposilionein ab Aristone in Dispu- Christo in primis inscripsit, quique non solum Jatatione adbibilam fuisse facile eredo ; sicutet Cle- sonem Chrislianum iiro xtuv 'louoVixtov rpaiuiuv,
mens Alexandrinus ex Prsedicatione Petri eamdem ex ipsis Judseorum Lilleris dispulantern. verum
protulit (cujus verha dedi in nolisadtomi I Spici- etiam Papiscum Hebrseum oix avEwwc ojo' iitftleyii pag.(:i28), Basilium, Ambrosium aliosque re- Ttux; Tto 'loujatxtj), strenue satisque Judaice conceuliores uL luceam. Asl quod iu Hebrajo iectum tradicentem induxit, ut modo asserebat Origeues.
fuerit ; In Filio Deus feci'. ccrlum et terram, uli Haud cquidem ignoro, liuie Bartoloccii sententiae
Tertullianus et Hilarius liaud elTulivenint ; ita nec illa oflicere, qua: de istius paraphrastai Hierosoljab Arislone dictutn. sed Hieronymum in lior, per- mitani retate a plerisque viris doclis. potissimum
inde ut prioribus duobus citandis, memoriro de- vero a Morino, lib. n Exercit. liibl. viu. rap. ".
fectu aut niinia feslinatione Iapsum puto. Grabius. pag. 344. seqq., edisseruntur, statuentibus illura
seoculo vi fuisse recentiorem ;ut proinde Paraphrasi
Terlulliani indicat liber Adv. II Tiiwgencm, cap
20, profectam csse hanc expositionem a Prover- huj ismodi haud uti sseculo n potuerit Aristo. Vebiorum loco. cap. vm, comm. 22. ubi de se ipsa Q rum huic objectioni occurrit Waltonus, Proleiwn:.
Sapicntia Dei habet: Deus pussedit me in initio
xu, in Bibl. Polyglolt. sj tl et 14, duplicem existiviarum suarum, vel ut Terlulliauus hic et supra tisse Paraphrasin Hieros. demonstrans. (jua de re
nounulla insuper Wolfius, Bibl. Hebr tom. II,
legerat: Deus co:ididit mc initium viarum suarum.
Idem porro ostendit S. Methodii locus, qui sequi- pag. 1169. CfBterum eamdem hujus loci Genescos
interpretationem ab Aristone atlhibitam, hausitititur : "Ott Ttapi tuu- 'Ev aoyfj EitotT,je t6v oudem, ut videtur, ex vetustissimo pseudepiprapho
pavov xat ttjv vrjv, <p1''v (Methodius), apx^l'' 8s
auTTjv tt,v jotstav \L'(wi Tt;, oux a> aptdptot, vi- Prxdicationis Petri Clemens Alexaudrinus lib. vi,
YTat Yip rtapa twitiuv ex tou QiItj '/?0^ XsYuaa cap. 1, pag. 709, edit. Oxon. ut alios Patres prateieimus. .Neque omnino dissentit ipse et IlicronyTtspi a'jTf,; (cor. aJTT;;] tov Tp6nov toutov Kiptoc
Exttui ute apXrjv ootov auTOu, el; e,pYa outou, Ttpo mus. qui 1. c. hac habet : Magis ltaque secuntou aituvo; 8sa=Xt(ua! i-is. Methodii De creatis, pag. dum sensum, quam secundum verbi translationem
343, ed. Cumbefisii. Sed piiinus omnium, quod de Christo accipi potest ; qui tam in ipsa fronle
sciam, post Aristonem hanc myslicam interpreta- Geneseos, qum caput ora:iium librorum cst, quaiu
tionem tot scriptoribus probatam attulit Irenaeus eliam in principio Joannis evangelistai, coeli et
lih. n, cap. 3. pag. H8, ed. Massueti. Etsi aper- terrto conditor approbatur. Gallandius, p. lxiv
tius itl fecit, ad meliora tricis istis natus, OrigeProlegom, ad tom. I Bihlioth PP.
(41) 'ApisTtuv 6 neXXaio; to-TopeT. Id est ei
nes, qui initio Homiliarum in Genesm,ubi principio,
urbe Syriaj Pella, quas post excisam a Tito urbein
xf, ipyji, de Verbo divino exposilo, statim post
ait: Non ergo hic temporale aliquod principium n Hierosolyma, sedes fuit episcopatus Hierosolymi
tani, ut scribitEusebius. Cffiterum Scaliger Aristodicit ; sed in principio, id est in Salvatore, factum
esse dicit coelum et terram, ct omnia quaB facta nis Pella>i verba esseexistiniavit qurecunquelegunsunt. Tom II Op. Origenis, pag. oi, edit. Oela- tur supra ab his vocibus dxutijavxo; 8s tou coXirujean. Simili quoque,nec magis probabili,ratione (jtou, eaque passim Aristonis nomine citat;inquo
illud fienes. n, 4: ' H T,;j.ipa itTcotr,jiv 6 6s'J, de tamen ei assenliri non possura. Nom et verba ip^i
Filio exposuit Clemens Alex. Slruin. vi, pag. 8io, Eusebii stylum prorsus redoli^iit ; et Aristo Pellffius
obsidionem illam Betthaiffl et expugnalionera Jued. Potteri.
iNuno vere afferre mihi licuit, quas Gallandius in daiorum fusius prosecutus fuerat Quod siipsaesProlegomenis aJ tom. I Bibliothecx suas Patrum, sent Aristonis verba, nequaquam id tacuisset Eucap. 15, de Aristone Pellaio (II, hac de re in sebius. Nara quoties verba ipsa auotorum adducturus est, seiuper de eo leclorem admonet. Cum
sequentibus notavit.
(iO) Falsum. Falsurn esse asserit doctor maxi- aulem addit Io-topeT vel \aropoGo-t, indicat eam rem
mus (S. Hieronymus) quod in ea scriplum erat, a scriptoribus illis quos laudat, fusius commeraoinilio Geneseos in Ilebiafio haberi : In Filio fecil rari. Porro hic Arislo PelliBus auctor esse dicitur
Deus cmlum el terram. Sed Aristonem defendendum libelli cujusdain, cui tilulus eiat, Disputolio Jasonii
suscepit Bartoloccius, Bibl. Rabbin. part. m, p. 2, et Paspici. Valesius. Perinde quasi crederet
num, 584 : Pro Hebrao,inquit, iutelligituridioma Valesius desiguari ab Eusebio aliud quoddam Ari

1281

FRAGMENTA.

1282

Ex eodem Opere
'Avevvtov 8s touto, ercTa oupavou; ^inquit Maxi- A
Legi etiam septem coelos in Disputatione Papisci
ac Jcuonis, quie scripta est ab Aristone Pelloeo,
mus Scholiis in Op. De mystica theol. S. Dionysio
quam Clcmens Alexandrinus in sexto libro IJypoAreop. ascriptum, cap. I), xai ev xjj crjvYpau.|jjivTj
typoscon ait sanctum Lucam dcscripsisse.
'Apiaciiovi c<j> nsXXattu SiaXiJei Ilaiucrxou xal 'IatcoXs|.iou ts vdu.tt> Ta; X'"?aC utcov Er-avSpaTcoSt^dstonis opus,liuic opinioni se opponit Grabias, ad
u.evo; 'litrtpaT^jei Se 'Iou8a!tov TTjvixaura Bap^topag. 131, tom. II Spicilegii, etiamsi Cavio appro/.eoac ovofia, 6' otj atjTspa otjXoi- xa jjisv aXXa tpovtxot;
batte ; ait enim oinnino verisimile esse, quod
xa: Xr,3Tp.xd; ti; avrlp- tni oe Tf, 5tpoffT,YOp(a ota
Aristo verba, quae ibi Eusebius habet, in disputaeit' avopaT.dotov, to; S-rj ef oupavou tfuitrcTJp aitoTt;
lione coutra Papiscum protulcrit, perinde ac TerxaTsX^AuOio;, xaxouuivot; te IniXaiiiLai Tepaxeud
tullianus eadem Judoeis in suo contra eos tractatu
'\....l
I!
M
Hl
..'
objecil(propler vaticinia prophelarum eventucomprobata), aut forte liic Aristonem, sicuti facere
soiet, exscripsit. Pristina3 porro opinioni sua>
nuntium lemisisse ipse Cavius videlur, qui, ut ex
collatione prima; editionis llist. litlernrix mihi
constat, capitulum de Aristone poslea refinxit. VeT?i; aTtovofa; auco"; atTfou Tr,v a;'av exTEcravro; 8'!ruinlamcn, si idoneus auctor esset, et cui tuto
crederetur, Moses Cliorenensis llistorke Armeniac.v _ xr,v. TO IIAN e()'/o; z\ Ixelvou v.a: tt;; Tcep: Ta 'Iescriptor, qu<e quidem historia a duobus Whisto- " potrdXufia Yr,; Tta'aTcav ETCi6a'v-'.v s'!pveTai- vduou
ioYfJtaT'. xai StaTifsTiv 'ASpiavou, to; av ijt-r, S'' l\
nis, celebris illius Gulielrai Whistoni filiis, edita
a-drTOU Otcopotev to TtaTptoov soa-po;, h{V.t).fini\ikest, res aliterse habere videretur. Ita enimexistivou- 'Apio-ctov 6 IleXXaTo; '.crropst. Outio Sr; ttjc icdmanduin foret. Aristonem historiam quamdam
Xsto; st; spr||it'av tou 'louSatov eOvou;, xa;. T:avTs).T\
conscripsisse, cx qua sua sumpsisset Eusebius.
tpOopiv Ttov TCaXat otxr.xdptuv sXOoutt;, i- tiXXoouQua> vero scripsit cupite i>7 lib. secundi Moses,
Xou ts vivou; truvo'.'/.njOs'aT,;, f, |jJTS-s:-:a auTTacra
prout ab editoribus ex Armeniaca lingua versa
'P<i>;jaTx.Ti TtdXt; t^,v iictovuu.tav ctijts!t{/'Z5a, s!; tt,v
sunt, ea una cum toto capite Eusebiano huctranstou xpaTouvco; AiXtou 'ASptavou Tttjtf|V, AtXta rtpoTferenda duxi.ut intcr seuterque locus conferatur.
avopsjSTat. Kat Sf] ttj; auTdOt 'E/.xXri<j(a; s; sQSic enim Moses Chorenensis :
viov (ruYxpoTrjOsfcrr,;, Tcpu>To; jjtsci tou; sx TtepiTO Artasis (regis Armeniaci) mortem pra?clare
[xf,; sicix/.dTcou;, cf,v Ttbv sxsTts Xs'.Tdupv'av Iy^---"
tradit Aristo Pellaeus. Siquidem per ea tempora
pi^eTai Mapxo;.
Juda?i ab Adriano regeRomano defeccrunt elcum
Gallandius quidem, ut post vidi, in Proleg. ubi
Uufo Hipparcho conllixerunt, ductu viri cujusdam
supra, p. lxxvi, elsi Mosis illa haud attulit, tamen
latronis, cui nomen erat Barchochebas, id est,
opinari se auctoritate cnruindem inductum ait.deStellse filius, qui quidem re erat facinorosus et hosumplum Aristonis fra^montum e=se ex Historia
micida,scd nomine suo glorians, affliclis illisclcaoricnlali ab oo conscripta ; ncc dissentitcl. Keilius
ptivis Servatorem se de ccelo delapsum essepradiin notis a<l Harlesianam edit. F>ibricnnw Bibtiotliccabat. Is bellum adeo accendit, ut Syria; ac Mesopotamise ineola.' Pcrstcque omnes id respicientos, C c,v Gr. tom. VII, p. t.'>7. Sed nala mihiestsuspicio,
sumpta Mosis ista ex nullaid gonus historiafuisse,
liibula solveredesislerent.Xamqueaudiverat etiam
sed tantum ox Eusebiana.qua^quidemnuctori bene
loprai morbum in Adrianum invasisse. Noster auinnotuer.it, dum cretera a<( rcsOiicnlales spcrlantia
tem Artases superea re nilmovetur. Acciditautem
a Mose ipso, vel ab alio quopiam, admistasunt. K.t
ut per id tenupus Adrianus in Palajstinam venirct,
consimilis apu<l hunc auctorem fraudis, spu vanirebellesque. in parvo oppido prope Hierosolyma
tatis, exeraplum.suspicionis mcai lirmandoecausa,
obsessos deleret, qui ideo omnem Judajorum genadducam ; is enim capite 72 ojusd. libri Pirmiliano
tein a patrio solo jussit pelli ; qunD ne procul quicelebri Cappadocum episcopo opus De Ecclcsix
dem Hierosolyma esset speclatuia; alque ipsclliepcrsecutioniliits altribuit.in quo regnum quoqne acta
rosolymam a Vespasiano,Tito,ct ab so devaslaiam
Firmilianus subtcxuisse dicitur. In hac autcm hiinstauravit, el ab nomine suo jEliam appellavit,
storia,omnibus hactenus requeatquo illa Aristonis,
cum ipse Adrianus Sol esset appcllalus, atque ibi
ignota, Pctrum sextum decimum Aloxandriio epiethnicos locavit.et Christianos, quorum episcopus
scopura anno nono vexationis martyrium subiisse,
erat Mareus.Per ea tempora magnum exercitum in
auctor fuit.modo ul, Mosi credas, Firmilianus. VeAssyrise parles misit,et nostrum Artasem cum suis
rissimum id est,etab Eusebioquidemmemoratum,
curatoribus in Persidem prolicisci jussit ; quorura
subiisse eo anno Pctrum martyrium ; scd falsum
scriba cum is fu--rit,qui nobis hanc historiam traest scripsisse illutl Firrailianum, qui, eodem nnrdidit, Artasi in Mcdia oecurrit, in loco.qui vocalur
rante Eusebio, lib. vn, cap 30, quadraginla ante
Sohundus ; Artasos vero iu morbuin incidit, in
Marindia, ad oppidum Bacuracerta, atque inde l) annis vila dccesscral..Hinc conslat,Mosem istaquidem de Pelro Alexandrino, ab Euscbio. non a KirAbelum quemdam, Abelia? familias principom, vimiliano, mutuatum fuisse, addilis simul a Mose
rum impigrum ac blandum in provinciam Ecolenipso, vel ab alio quo 'iam, rcbus ad historiam
sem, ad Erizam, ad Dian.e fanum dimisit, qui ab
Orientis perlinentibus. 'Aptjctov 6 IleXXaTo;
simulacris sanitatem et longam vitam peteretjculuTopeT. Scaligcr in Animadversionibm ad Eusebii
jus ante reditum, Artases de vila disccssit. CaiteChronicon pag 210. non moilo ha^c, sed ct prsecerum is scribit, quanta caterva cum Artase siinul
dcnlia loco citalo Eusobii ab istis : 'AxjjtactavTo; 8s
mortem obierit, charas conjuges et concubina),
tou itoXeiJtou, tanquam Aristonis vcrba allegat. Sed
etc, p 174. Tum deinceps roliqua pompa oxseego ea tantum quaj hic posui, imo polius ista sola,
quiarum regis describitur.
quic Italico,ut dici solet, charactere expressa sunt
Ad Eu<ebium minc pergam capite 6, lib. iv,h.xo
(paucissima verba, adeo /... licerct, ita distinxerat
scribentem : Kai ofj Ta tt,; 'Iou?a!tov ctTcoTTciTta;
Crabius) Aristonis verba esse conjicio.quia TertulauOt; ei; uiva x'. rcoXu TtjoeXOojcrr,;, "Poutpo;
lianum lib. contraJudxos cap. 13. iisdem illosalloeTcap/o>v Trj; 'louSata;, tTTpaTituTixfj; auT> cruu.u.ay_ia; utco [jacriXsco; rcsu.oOsttjr,;, tt.T; cVr:o>o!a'.; auquenlcm repcrio: Vobis pro nicrilis vestrispostexpugnationem Iliorusalem prohibitisingredi in tcram
Ttov atpstoto; v_ptOjiSvo; stc=;t|S'., u.up'.aOa; aOpdtu;
vcstram, de lnnginquo eam oculis tantum videre
dvopiov dfjtou xs>. Ttaiotov xat vuvatxtov oiatpQstptov,

1283

ARISTONIS PELLjEI FRAGMENTA.

1384

aovo;, ^v KXijfXT]? 6 'AXe|avSpe!>; ev Ixtio t5>v TTCOTUTCojcjeoJV tSv &'y'ov Aouxav tpK)<riv dvaYpac[/at (42)De eodem Opere. Ita Origenes contra Celsum, lib. iv, c. 52, p. 544 ed. Delaruan., p. 199 ed. Spenceri.
... ibi cnim Cliristianus cum Judaeo disserens A ... h tp (45) (sc. tfo pt6Xttp toutio) avaYipara:
demonstrat cx Judaicis Scripturis vaticinia de Xptrciavo; 'IouSafcp SiaXsyoijiJvo; 4:t6 taiv 'IomojTChristo ad Jesum pertinere ; quanquam strenue xcov rpacptov, xai Setxvu; xi; Ttepi tou XouioJ
adversarius conlradicat personamque Judaicam Ttpo^Tjteia; eoapptci^eiv TtJ> Tr,cjou- xal xoife oJx
pulchre sustineat.
aYevvto; ouS' aitpejTio; Ttp TouSaYx^p itpojtu-ip toj
Itepou Isxajjtlvou Ttpo; tov X6yov.
permissumest. Ubi tamen Terlullianus negativam autem ccelis vide Irenaeum lib. i, c. 1, 9,et Tftfalii aftirmalivam convertit, utmiserahaccJudaDorum menlum Levi 3, tom. I Spicilegii, p. 159. Addo
falaadaplaretpropheliaj Isaiaojcap. xxxm.vcrs. 17, hic notatu dignum locum ex libro Soplioniao citajuxta LXX Interpretum versionem),immediale anle lum a Clemente Alexandrino lib. v Sfrom.,p.585:
cilala verha ab eo allegatoc : Oculi vestri videbunt 'Ap' ouy_v SjJtoia Tauxa xot; utco Eooovta htf-b:
terram de longinquo.Qu.a.inre ille nonsolum decrelo tou itpo^TOU : Ka: aveXaSev fjis Uveujjta, y.x\ ttir
Adriani, sed et sibi ipsi contrarius est, quia paulo veYxev (Jte e'.'; oupavov it^JtTCrov, xat tOetipouv
ante eodem capile 13, scripsit : Interdictum est, aYY^ou; xaXou|jivou; Kuptou;- xat to otiSij|ii
ne in confinio ipsius regionis demoretur quisquam auTwv eTf.xeijjisvov h IlvejfJiaTt ayity xa!. fy
Judasorum, ut hoc quoque esset adimpletum per e/.iaTOu auTtiov 6 Bpovo; kTtTOTtXaattuv ototo; 'U).!oj
prophetam (Isaiain i, v. 7) : Terra vcstra deserta,
dvaT^XXovTo;- oixouvTa; ev vaol; atoT^pta^.xa! ijj.voJvcivitate vestra; igni exusta). Si igitur interdic B Ta; 9e6v ap^prjTov utLtciTov. Annon haec sunt silum fuit Judasis in confinio Palaestiiiao habitare,
milia iis, quae dicta sunta propheta Sophonia ?
haud licuil ipsis oinnino terram sanctam oculis Et assumpsit me Spiritus (inquit), et sustulitme
usupare. Sed hsoc obiter. Ghabius. Totum Eusein quinlum coelum, et conlemplabaraugelos, qui
bii caput, tanquam si verba ipsa fuisseut Arislo- Domini vocabantur (Dominationes, juxta Coloss. i,
nis, Hisloriw suic inscruit Nicephorus lib. m, c. 24,
10 ; Ephes. i, 21), et diadema eorumimpositiimin
qaod quidem perperam factum, sed plura inlerea Sf iritu sancto : et eratsedes uniuscujusqueeonim
ad Aristonem pertinere posse.quam eaquaeGrabius septuplo major luce solis orientis ; habitanles in
agnovit,vixnegandum.Certemultop!uraadeumper- templis salutis, et laudantes Deum ineffabilem altinere censendum foret.siverusMoses Chorenensis,
tissimum. Quao cum neque in Hebroao textu, nede quo supra. Aristonis autem, qui ipse civis Pel- que in LXX Interpretumversione prophetae Sopho]a:us fuit.de Judaeis narrationem flrmantscriptores nia; reperiam.ex apocryphoejus libro (de quotide
alii, quorum nomina apud Moshemium videas, De tomum I Spicilegii,)?. 134, et seq.) denrompta esse
rebus Christ. ante Constantin. M. sect. 2, 13, pag. conjicio. Gbab. Irenaoi locus a Grabio hic indi239. Et, cum haud ita pridem Gregorii Abulpha- catus.de Valentinianatantum.non autemcatholica,
ragii Chronicum Syriacum edidissent atque vertis- sententia agit. Et quidquid nugatus est Viclorinus
sent cl. viri, Paulus Jac. Hrunsius et Georg. Guil. Petav. De fabrica mundi, apud Cavium Bist.liU.
Kirschius, apud Utjn. vm, p. 54, vidi tradentem lom. I, p. 149, verum est quod scripsit Origenes
auclorem.imperatorem Romanum, postquam :< ur- in lib. vi contra Cels. : 'Eirti Se oupavou;, 1* 6Xto;
bem AMiam Adriani appellatam&;dificasset,populos P TcepttoptajJttvtjov apt8(j.6v auTwv, a\ oepoixevat b Wi
peregrinos deduxisse,Juda:is aurespraecidijussissc,
'ExxXr(cjta'.; tou 8eou oux aTcaYY^XXouat rpioa!, cap.
illisque mandavisse ut ne ex longinquoquidem ad 21. Quod autem ad personas Dialogi altinet, h.-ec
locum istumrespicerenl.wConfer Albulph. Dijnsn, accipe ex cl. Gallandii Prolegom. I. c. : Conjieere
pag. 7C versionis Pocock. Veruin semel in anno placuit Grabio (anlea) Jasonem Hebraeura Ckristiurbem adire suam Judicis concessum fuisse, quo anum, et Papiscum Judaeum Alexandrinum inter
nimirum die Hierosolymaa Tito diruta fuerit,ma- se disputantes, flctas fuisse personas, ut in dial^
gnoque pretio hanc licenliam ab illis redemplam gis fieri consuevit. Aliis tamen aliter visum.Sislii*
fuisse, ostendit Josephus Scaliger, loco a Grabio Senensis primum, Mbl. sanct. lib. n, p. 71, edit.
jam indicato, ex llinerario Burdigalensis, et Ilicro- Paris. 1610, deinde Pamelius in not. adopusc.D'
nymoincup.n Sophonise. Rem (hiiiat exGregorio incred. Jud. inler Opp. Cypr., quos seculus c-t
quoque INazianzeno orat. 12. Valesius in notis ad Bartoloccius, 1. c, opinati sunt, Jasonem istum
Eusebii hoc caput. Denique causam rci addam ex eumdem fuisse cum Jasone Thessalonicensi, cujus
Philostorgii Excerptis, cuv nimirum Judasos ab urbe memineruntLucasinActisxvii, 5, et Paulus.Rom.
nova arceret Adrianus. Adrianus, inquit, jElianus xvi, 21, nullo tamen e vetustis scriptoribus testiHierosolymam .'Eliam vocabat, ii>; av itavTaitaat t6 monio in medium adducto ; ut proinde Spencero,
TouSaitov auTr]; eOvo; aTcocrtT;OT| xat aTcopfjr^Tj, xat Adnot. ad lib. iv Origenis contra Cels., p. 57, Til(jtT,S' ex tt;; xXrlaeeo; tb; TtaTptSo; auTr,; dvTtitot- lemontio, Mim. cccl. tom. II, p. 139, et X, p. 55?,
eTaBat Ttoooanv iyo-jarif eoeSiet vao outcov t6 8eo- aliisque conjectura hujusmodi haud probatur.Epi[jtoupYOv xat ptil/oxtvouvov, iat) ejuvaYE1po|j.evot xaTa D scopumpotiusautsaltem presbyterum illum fuisse
cum Marano putaverim, Vit. Cypr. pag. cxxx. CelTtpdttaatv ev tti TtciXei XaTpefa; TtpaYfJtaTa 'Ptujjiafot;
sum siquideminterpretem modo nobisenarrantfin
Ttap:;toaiv. Lib. vn, C. 11, p. 507.
(42) T6v a'Ytov Aouxav cpr^cnv dvaYP^at. Sive audivimus,quod Papiscus ad intellectum veritali?
admissus, ut signaculum sumeret deprecalus, hverus sive flctus fuerit Dialogus ille, Arisloni certe
sonem postulaverit. Neque dubitat ldem vir doctribuendus est ; nec facileassequi licet,qua ratione
tus, quin saeculo n ille vixerit. Et jure quidem:
fieri potuerit, ut Clemens Alexandrinus in Hypotyposibus Lucam ejus auctorem fecerit, cum res ha3c enim Disputatio Celso Epicureo perspeds
aliquandiu post Lucie obitum gestao in illo fuerint fuisse comperilur ; adeoque circa ejusdem sa-culi
relatas. L'nde suspicor, vel nos vitiose in Maximi medium, sive pro nostiis rationibus circa Chn<'i
annum 136 eam fuisse lilteris consignatam ei-istextu infra recitando t)v pro 6'v legere, vel potius
a Maximo verba (.lementis haud recte lectaautin- timamus.P. lxxv. Neque fictas has personas fuf
censet Keilius vir cl. ad tom. VII edit. novw F*
tellecta fuisse, cumque is Disputationem Jasonis et
Papisci allegans, Jaaonis mentionem a Luca fotte
bricianae Bibl Gr., p. loG.
(43) 'Ev tjj, etc. De Celso hanc Ditputattonw
factam dixerit (in Actis scilicet apostolorum), hwc
Papisci et Jasonis commemorante, ita paulo supra
mnle ad ipsamDispufationemrelata esse.De septem

1285

S. CLAUDIUS APOLLINARIS. NOTITIA.

4286

Celsus quidam (44) in Prsefatione versionis dcperditx hujus Operis Aristoniani.


Illud praeclarum (45) alque memorabile gloriosumque, Jasonis Hebraei Christiani, et Papisci Alexandrini Judaii, disceptalionis occurrit : Judaici cordis obstinatam duritiem Hebroaa monitione ac leni increpatione mollitam ; victricem in Papisci corde Jasoni3de Spiritus sancti infusione doclrinam.QuaPapiscus
ad inlellectum veritatis admissus, et ad timorem Domini ipso Domino miserante formatus, et in Jesum
Christum Filium Dei credidit, et ut signaculum sumeret, deprecatus Jasonem poslulavit. Probat hoc
scriptura concertationis ipsorum, quse collidentium inler se, Papisci adversantis verilati, et Jasonis
asserentis et vindicanlis disposilionem et plcniludinem Chrisli, Grreci sermonis opere signata est.
Exstat hajc Praifatio ad calcem Operum S. Cypriani ad pag. 31, ed. Felli.

fiiv xt Tpo; xou; icoXXou; xai TrXouatepou; icItxeu);


vaptv oufiSaXiaBat, ou utjV otov xe xai cuvextoxepou;
xtvfjaat, otjbSv Oistv 8t, xai IlaTrtoxou xtvo; xat
'lajovo; avxt).OY''av e'yviov, oy *i'^A0,'t0t') k^* uaXXov
eXIou; xat (idou; ijtav. "Ef-otY' ouv ou xaux' eXsyYetv icpcJxeix.t' eVct fkp icavxf ?rou SrjXa, xat (jtaXtixa e" xt; UTCOu,eiv:ti xai avaa"/otxo auxtov liraxoujat xtiov oruYYpauijxixtov. 'AXX' exeTvo uaXXov
eBsXto S.oafat, etc. Sub hajc Celsus e scriplisomnibusquos hujusmodiexplicationesallegoricas conlinenteteleganterscriptasunt.elegitviliusquoddam
quod ut nonnihilpossit ad vulgi simplicioris fidem
promovendamcoiiferre,nihiltamenmomentiadpersuadendos intdligentiores habet. Tum ait : Qualis
estilla quam legi Papisci cujusdam et Jasonis contentio.nonrisused miserationepotiusdignaetodio.
Iloecigilurconfutaremihi nonestpropositumQuippe
quorum absurditas omnibusperspicua estproeserlin
si quisase impelrarepossit, ut librosipsos audiat.
Satiusfueritdocereid quod naturadocet ipsa, ctc.
OrigenisautemdiluentisliancCelsireprehensionem
et pro libro respondentis quaa adduntur, hoec sunt
Ouosm S' -Jjxxov e6ouX&|jtT(v -icavO' ovxtvouv axouo-_vxc
SetvoXovouvxo; KXo*ou, xai tpaaxovxo; x6 eTctYEYpau,
uivov
auvYPauua,
'lacovo;
xat llaictaxou
avxtXovia'
av
* v_
ll,_' ',
i*
'IIJ.
r
. 2tt-..
.T.-.
t;e 3t Xptoxou, ou yeXiuxo;, aXXa utaou; ai-!av stvat,
Xa6eTv ei; YEtpa; x6 o'UYYPa|JlM-!l'ci0v. xat uixouEtvat
xal otvaays^Oai a/.ouoat xtov ev auxij), 'tv auxdOsv
Yvtj> ^'J KiXo-ou, UTjStv eupiaxtov utaou; aftov
xaxaYvto
ev xtj) StSXtto' eiv o' aoexaorxo); xt; evxuyv^vti, eupTjo-Et oxt ouo" ItiI viXtoxa xiveT xo BtoXiov ev tji avaYiY?3^2' Xpto-xtavo;, etc. (atque ita deinceps, ut
supra positum est). Vellem utquicunque ex Celso
arroganlerdeclamitanle auditPapisci etJasonisde
Chrislo conteiilionem non risu sed odio poliusdignam esse, libellum huncin manussumeret,etqufe
m illo scribuntur legere sustineret ; is cum nihil in
illo scripto invenirel odio dignum, Celsum utique
damnaret. Neque etiam illi risum movebit,qui libero
judicio illum evolverit. Ibi enim Christianus, etc.

ex OrigenisCelsiqueverbisreclefortasseidcolligas,
librum de quo agitur, nounulla pra:stitisse, quai
usibus simpliciorum magis quam prudentiorum
inservirent.etsi personarum convenientiam pulchre
ac strenue conservaret, tum vero illum pro indole
soeculi in allegoriis mulliim fuissc.
(44) Celsus quidam. Periit, eheu ! Iaudatahactenus
_ disputatio Groece scripla ; nec superstes eslLatina
L versio a Celso elaborata, sed sola ejus procfatio
inter Cypriani Operahabctur : Quis qualisve Celsus ille tuerit non conslat, ait doctissimusD. Cavius pag. 34 Hisloria; litterarix. Equidem Celsum
Iconiensis Ecclesiaj proesulem sa>c. m. Alexander
episcopus Ilierosolymitanus et Theoclistus Ca;sanensis in Epistola ad Demetrum Alexandrinum,
laudarunt apud Eusebium Iib. vi Hid. cccl., cap.19.
Sed an is ille fuerit, incertum est ; cerlum autem, quod circa cadem tempora vixerit, siquidem ex plurimis proofationis locis liquet, eum
vigenlibus adhuc persecutionum temporibus, et
antesusceplamabimperaloribusfidcniChristiannm
scrip3isse, quoeD.Cavii loco citato suntverba.Quibus addo Christum a Gelso Spiritum sanctum
dictum, phrasi primis quidem s.tcuIis usurpala,
sed post tertium, et exortam Arii hoeresin, vix audila. Grabius. Non oportuisse in homine Grteco
interpretem Latinum quoori, bene notat Gallandius
Diin Proleg. tom. IV Bibliothecx PP., p. xix. Is enim
Celsi Proofationem in Bibliotheca sua repetendam
curavit ; Vigiliumque episcopum, ad quem Celsus
scripsit opus, Vigilium Thapsitanum episcopum
fuisse conjecit, qui vergente ad finem soh'.u1o
quinto, ssevientibusque ln orthodoxos Arianis.
vixit. Quod si verum est, istam pra>fationem recentioripsius aHas intra instituti operis meilimites
concludi haud patitur; ad hoec, facile obvium est
opusculum in S. Cypriani editionibus plerisque
positum.
(45) lllud prscclarum, elc. Locum ail Pamelius,
Cypriani editor, rautilum videri. Amplius delibertmdum puto ; quoniam auctor fortasse voluit subaudiri a nobis verbum fuisse cum utraque vocc
mollilam et victricem.

S. CLAUDIUS APOLLINARIS
EPISCOPUS HIERAPOLITANUS ET APOLOGISTA.

NOTITIA.
(Lumper, llistoria critica Patrttm, III, 26, Aug. Vind. 1784, in-8.)
ARTICULUS I.
Ejus vitse historia.
Inter maximos, quosEcclesiacatholicasribMarco

Aurelio habuitrectoresac antistites, viros, non ultimo sane loco collocandus venitS. Claudius Apollinaris Hierapolitanai Ecclesiae episcopus. Est au

1287

S. CLAUDIUS APOLLINARIS.

1288

tem Hierapolis civitas in Phrygia Asire Minoris A


provincia sita. A Serapione (1) Antiocheno episcopo, quiproximeejusaHatem vitasuaatligerat.beatissinii Patris nomine htnorari meruit. Subscquiis
Ecclesioo soeculis episcopus beatuo memorise, vir
omni encomiorum genete dignissiinus habcbatur,
atqueveluti caoterorum prajlatorum iusigne ornam.ntum ac cxc;::plar, et adversus Cataphrygarum
hferesim forlissimum aeque ac invictum velut Ecclesiao ftilcimcntum (2) celebrabatur.

ARTICULUS II.
Claudii Apollinaris scripta.
Ex iis vero, quae litteris tradidit illustris iste Ecclcsiao scriptor, ejusmodi sunt veteribus laudata.
1 . Oratiopro fidci defensione ad Marcum Autonintim
Verum, anno circiter ejus imperio 10, Christi autem pro aora vulgari 170, oblata, ut arguit l)odellus (8). 2. Adversus gcntes Jibri quinque. Z.De teritate libri duo 4. Duo item adversus Judxos. :>.
Et alii, quos postmodum exaravit adversus CataBollandus (3) Bierapoliui illius fuisse patriam phrygas, lunc primum exorlos ; de quilms postrecenset. Judice Theodoreto (4), prwtT divinarum mis libris eodem secundo labento srecnloSerapion
Antiochenus cpiscopus ad Caricum el Ponticum
rerum cognitionem, extcrna quoque disciplina lid
scribcns, apud Eusebium liaic habet : Beatissimi
est profanis ac humanioribus seienliis) fuit cxcultus. Vitae ejus particulares circumstautias pe- Claudii Apollinaris.qui Hierapolilana; urbisin Asia
nitus ignoramus. Verura encomia, quibus a viris B cpiscopus fuit, scripta sive libros ad vos misi.
Vcrum liaic aliaque Hierapolitani hujus episcopi
dnctissimis atque sanctiFsimis commendabatur.judicandi nobis copiamfaciunt,Apollinaremnostrum modo memorata hodie desiderantur.eorumque Unvilam moresque suos adamussim juxtaptcecellen- tum inscriptiones ad nos pervenerunt.
Pra?ter hactenus memorata opera, qurc penitiK
lcm episcopalis dignitatisgradum iustituisse atque
conformasse, neque cum minusincharitate,quam intercideruntjlibrum quoque De Paschatc scripsisse
in scientiis excelluisse. Floruit aulem juxta Euse- comperitur Apollinaris, cujus fiagmentaduoaptid
bium (5), Hieronymum (0) alque Photium, M. Aure- auctorem Chronici Paschalis vulgo Afe-rrmdrini sulio Antonino imperante. Noque hunc supervixit persunt.De horum autpnifragmentorumaiictoritat''
principem. Forte in episcopatu Hierapolitano S. nonnulli reeentiores dubitasse noscuntur; quosinter eminet Tillemontius (9), eo nimirum nomine,
Abercio vel Papios successit (7).

(1) Euseb. H. E. c. 19, lib. v.


(2) Euseb. H. E. 1. v, cap. iO, et adversus Cataphrygarum hxresim. . . Deus Apollinarem Hierapolilanum tanquain validum atque invictum lcluin
excitavit.
q
(3) Ad diem 7 Februarii.
(4) Uxretic. fabul. lib. ni, cap. 2 Opp. tom. IV,
pag. 227.
5) Euseb. H. E. 1. iv, cap. 26 nt 27.
(b) In Catalogo vir. illuslr., cap. 26.
(1) Tillemont , tomo 11 des Mduwiics pag. 207.
(8) Disseitas. Cyprian. 2. 39, pag. 204 et Dissertat. 4 lren., SS 34 el 39. P- 3;i9 .et 372. D.
Hieroiiymus m Catahgo virorum illustrium Apologitim lianc vocat volumeu insigne, <|uod pro lidc
,'hrisliauorum dedit Apollinaris.cap. 20. Tillemoulio, Mimoires de iHist., t. II, pag. 207, alque Heinigio Ceiliierio. lliii. giair. t. ll.p.83. liaic Apologia
primum anno earae vulgaris J. Ch. 17,-i vel 176 ab
Apollinari Hierapolitano exarata videtur hisce ex
fundamenlis : primo quidem, quia EusebiusCaisariensis, facta mentione Apohgclici 1). Melitonis,
slatiiu capitc 27 subscqucnte oialioneinapologelicam Apollinaris subjicil. Jam vero Melitnnis Apol.i- n
giam, ut supra vidimus, ad annmn J. Ch. 175 referunt. Secundo aiunt eain Apohgitnn scriplam
fuisse por.t victoriam illam miraculosam M. Aurelii
de Marcomannis et (Juadis reportatatn, siquidem
S. Apollinaris hujus violoriai in stto Apohgelico
meiitionem facit, atque Uoc ex fonte Eusebius bausit, qtiidquc de legione Melitina. fulminea.scu fulminalrice postbac dicla. disseiit. En ipsius Eusebii
verba, H. E. 1. v. cap. l> : Cum adversus Germanos et Sarmatas pugnalurus aciem instrueret, et
exorcitus ipsius siti premerelur, pene ad inopiam
con.-jilii rodactum esse, memoraut. Tum vero milite legionis Mclitinn-, qure lidei meritoeliamnunc
nianel, dutu acies udvorsus hostes ordinatur, flexis
in terram gonibus, ut noslris oranlibus nios est,
preci-s ad Deuin fudisse perhibenlur. Cujusspectaculi novilale hostibus stupefaclis, aliuii quiddam
longe majoii dignum admiratione accidisse nar-

rant : hinc quidem fulminum jactns, quibus hostium copia< in fugam versaeatque exstincta-sunt;
illinc vero iinbrium vim, quibus excrcitus eoruiu,
qui Deum precali fuerant, j.imjam siti perilurus.
prajter snem recreatus est. Atque ea res tum a
scriptoribus a lide nostra penilus nlienis, quibus
curre fuitres eo tenipore gestas memotia-niindai .
tum a nostris etiam hotninibus rcfertur. Sed geiililium scriptores, utpote a religione nostra dis>idenl.es. hoc quidem miraculum commemorarunt :
non tamen id nostrorntn precibus factutn esseconfessi sunt.Noslii vero utpote veritatis cultores simpliciler atque ingenue rem ipsam lilteris tradidt
runt. Ex his est Apollinaris, qui legionem illam,
cujus precibus id miraculum perpelratum est,eiinde congruo rei vocabulo Fulinineam ab imp<*ratnie cognoininalam esse scribit. Ita Eusebius. in
quein iocum v. cl. Valesius observat, jaiu dudum
monuisse Scaligerum in aniinadverstonibus Eu>->
bianis, Legionem fulminatricem ab hoo miraculi'
cognominatam non fuisse, quippe qtue diu auie
lempora M. Aurelii Antonini ita vocala fuent.
Docot id manileste Dio Cassius in libro lv, ubi lr
giones omii(;s enumeral. Vetus quoque insoriplioa
Scaligero prolala idipsum conftrmat. Quaniopiyn
do ipso quidein uiiraculo pluvi;i> a Christianis iniiitibus imperatiD, et Apollinari el Teilullianu"tKusobio lf stanlibus, facile credimus, Legionem w*
Mclitinam ob id fulminatricem dictam esse a M.
Antouino impcratore nondum inihi persuasil Ap'linaiis, naiii judice summo ctitico Palre Pi|i<'
ad annum J. (.h. 174, non dubitamus. quin muili
lalsa vciis admista fueriut. Consule ctiani Viit-n
diatriben de Legione fulminatrice Curisliaiiorm
sub iiuperalore M. Aurelio Anlonino, AnistelodaDii
1083impressam. Doniqne observa cuni TillemonU"
ad \pologiam Apollinaris : ex eo, quod antiquilas
nobis nihil de hac oralione apologetica reliquPrrt
judicatit iliflitile est, quudiiatn iii specie objecta
illa uttigerit. Tillemontius, loc. cit.
(9) Lcttre au /t. V. hunuj, g 72, a la fin du toniII des Mim. eccl.

NOTITIA.

1189

quod Claudii Apollinaris operarecensensEusebius, A.


illud De Paschatelacitas praBterierit,neque uspiam
apud scriptorum ecelesiasticorum nomenclatores
ejus mentio recurrat. Esto : de illo quidem opere
silet Eusebius.eoque silente nihil sane mirum, si
Hieronymus quoque, Gennadius, Honorius.aliique
de ipso reticeant, qui ad vetustiorum saltem temporum scriptores quod attinet, unum Eusebium
sequi consueverunt. Verum quid lum postea? Num
ideo episcopus ille Hierapolitanus opus De Paschate
haud scripsisse dicendus ? minime omnium.Accipe
islhocc Eusebii vorba (10) : Apollinaris licet penes
multos raulta exstent opera, haec tamen sola ad nos
pervenerunt. > Audin? multaa scripsit Apollinaris, ex quibus quinque sola novit Eusebius.quaa
illic enumerat, quique proinde illanon vidit, quae n
contra Scverianos Encratitas ipsum scripsisse tradit
Theodoretus (H), neque librum Qtpl EuicSeia?,
De pietate, quem Iegit Photius (12). Quidni porro
opus quoque de Paschate scripserit, ut auctor est
Chronici Paschalisscriptor auonymus?Melitonem
enimveroSardiensem episcopum.qui (loruitiisdem
temporibus, quibus Apollinaris, de eodem argumento, licet non eadem sententia, libros duos
prescripsisse, testem habemus ipsummet Eusebium (13). Nam Polycrates Ephesinus episcopus in
epistola ad Victorem (14),Sardiensem illum episcopum inter eos recenset, qui diem Paschae quarta
decima luna, juxta Evangelium,observarunt ; cum
contra omnino sensisse Appollinarem, ex allatis
fragmentis constet. Sic enim in iis legitur (15) : _
Quidam igitur sunt, qui ex ignorantia de hisce
excitant contentiones,rem venia dignam passi(neque enim accusationem admittit ignoranlia, sed
eget doctrina),aiuntque 1 4 (a) agnum cum discipulis
manducasse Dominum ; magna vero azymorum die
passum csse : atque itadicere Matlhaium,uti illum
iulelligunt.Unde legi contraria est eoruminterpretatio, iisque adversari videntur Evangelia. Et iu
altero : Decima quarta veri Paschatis Domini,
sacriflcium magnum, pro agno Dei Filius ; qui viuctus fortem vinxit ; et qui judicatus, judex est vivorum et mortuorum ; et qui traditus est in manus
peccatorum, ut crucifigeretur ; qui super cornua
unicornis est exallatus ; et qui in saero latere percussus est ; qui ex latere suo duo iterum fudit purgatoria.aquam et sanguinem, verbum et spiritum ; D
et qui Paschatis die sepultus est,Iapide monumento
imposito. Apposite ad baec duo loca loquitur V.
C. Bernardus Lamy (16) ; Quartadocimani suppo(10) Euseb. H. E. 1. iv, c. 27.
(11) Hxretic. fabul. 1. n, cap. 21, Opp. tom. IV,
pag. 208.
(21) Bibl. codice 14.
(13) llist. eccl. lib. iv, cap. 26.
(14) Polycrales apud Euseb, ibidem lib. v,
cap. 24.
( lb) Apud auctorem Chronici Paschalis, praefat
pag. 6 el in Gallandii Bibl. PP. t I, pag. 680.
(16) Dissertat. de Paschate Jud. 11, in Harmo
nia Evang., pag. 437.
Patrol. Gr. V.

1290
nentes Pascha Judaicum a Jesu Christo factum
quarta decima die, quai occurreret in pervigilio
mortis ejus, contendebant quacunque feria, in
quam incideret eadem decima quarta dies.Domini
exemplo Pascha Christianoium potius esse celebrandum,quam in die Dominica.Verum sancti doctores(quos interS. Apollinaris noster) arguebant
eos,niti falso supposito seu fundamento ; quoniam
Jesus eo anno,quo passus est, non fecisset Pascha,
sed fuisset. Haec vir doctus. In eadem porro sententia cum nostro episcopo Hierapolitano plerique
Patres deinceps fuerunt, Clemens Alexandrinus,
Hippolytus Portuensis, Petrus Alexandrinus, aliique, quos apud eumdem Lamyum (17) vides.
Tillemontius quidem omnemlapidem movet(18)
quo suspectam reddat Chronici Paschalis prafationemubi Appollinaris,!aliorumque veterumPatrum
fragmentade Paschate occurrunt: eorum tamen
integritatem palam oppugnare non audet,utprobe
advertit laudatus Lamius Tillemontii argumenta
retundens (19). Neque aliter sane Cangius : cujus
notam margini additam, falsa sunt ista (20) de
auctorum quidem sententia, non vero de ipsorum
textu accipiendam nerao non videt.Ita quoquejam
pridem censuerat doctissimus Petavius (21) qui
eadem fragmenta Graece recitans, de iis in praefatione ad lectorem haec habet : Accessit anonymi
cujusdam diatriba De Paschate novissimo Christi....
Duplex fragmenti esse istius argumentum videtur.
PrimumenimChristum demonstratultima incocna
legale Pascha non celebrasse ; quod pridie ejus
diei,quo a Judaeis peractum est, mysticum suum
ac NoviTestamenti propriumPascha Christus obierit. Cujus opinionis veteres nonnullos citat, sed
eavidelicet, quod illorum pace dixerim, falsa, et
Evangeliorum auctoritati contraria est. Hactenus
ille. Denique Tourneminius vir eruditissimus in
epistola Bernardo Lamyo inscripta non solum fragmentorem illorum sinceritatem,sed etiam sententiarum veritatem agnoscit (22). Quorum ergo virorum doctorum auctoritate permotus V. C. Gallandius (23) duo illa fragmenta De Paschate, quaB in
Chronico Paschali Apollinari Hierapolitano ascribuntur, eidem S. Patri confldenter quoque asseruit.
Verum pace tantorum virorum dixerim,res haud
adeo certa est, num S. Apollinaris Hieropolitanus
cujusdam operis de Paschate auctor sit : siquidem
tota assertio soli innititur Chronico Alexandrino :
quis autem ignorat,in quam varias et dissimillimas
(17) Lamy, Traitt de Vancienne Pdque, n part.,
cap. 9, p. 349, 373.
(18) Tillem. 1. c. Mtm. eccl. t. II, pag. 736.
(19) Lamy, Response a la lettre ds M. de Tillemont, pag. 121, dans la suite du Traitt de la Pdque.
(20) Chron. Pasch. pag. 5.
(21) Uranologia, pag. 213 et seq.
(22) Touinemiue, apud Lamy, suite du Traitt de
la Paque, pag. 79.
(23) Bibl. PP., lom. I in prolegom., pag. 122.
41

1291

S. CLAUDII APOLLINARIS.

1*91

opiniones abierint auctores de Chroniri hujus me- A quod Serapion Antiochenus episcopus/quando terito atque exislimatione. Scaliger hujus appellat statur, Apollinarem nostrum adversus Montanistas
scriplorem i.liotam ; atque alibi ; multa, in- scripsisse.in quadam epistola contra eam hajresira
quit(24), in ea farragine esse, quoe ridere, an mi- exarata hisce utatur verbis '. Ut scialis, inquit,
rari debeat, se nescire... multa esse inepta.
qualiter universa, quae in terris est fratornitas,
Tillemontio esl opus auctoritate carens, ridendis operationem illam simulatae factionis, quas nova
rebus.erroribusque pinguibus refertum (23). Nihil prophetia dicilur, aversata atque abominata est,
magis gerit ipsi morem Bailletus. Chronicon, in- beatissimi patris Claudii Apollinaris, qui Hieraquit (26), Paschale pura putaque rhapsodia chro- polilanae urbis in Asia episcopus fuit, litteras ad
nologia multorum scriptorum est.nonunius inge- vos misi.
nii et facultalis. Alii nihilominus, ut fatear quod
Nonnulli viri doclissimi praeter has litleras Claures est, tanto incontemptu nonhabent. Chroni- dio Apollinariascribenda existimantfragmenta illa
con illud.ait Pelavius (27), quod ex variis auctori- ronlr Montanistas, quae recitat Eusebius ex auctobus centonis instar concinnatum,egregium,nec sa- ris anonymi libris Avircio Marcello nuneupatis(3.">).
tis laudatum. Fatendum, inquit Ducan- Ita quidem Baronius (30) Rufini (37), ut videtur,
gius (28), longe esse plura, quse sua laude digna ^ et Nicephori (38) auetoritate ductus ; quorum sen
tentia scriptori quoque libelli Synodiri apud Labhaberi debent. Auctorisle certe non est conbeum arrisisse perhibelur (39). Neque aliter sane
temnendus.judicatCave (29),quinon modo continuam consulum seriem exhibet, sedet. plures Baluzius (40), qui ex Eusebii potissimuin testiniomelioris purpurae pannos operi suo intexuit.vene- nio libros illos Claudio Apollinari asserendos contra Valesium contendit. Sed frustra, ineo quidem
randas antiquitatis monumenta, quaj frustra alibi
reperiantur. Caeterum Chronicon illud Paschale judicio,inquit V.C Gallandius(41); neque enim Envulgo Alexandrinum ab anonymo primum saeculo sebius id uspiam memoriae commendavit.Testatur
quidem semel iterumque episcopus Caesariensis.
sexto autseptimo confectum fuit.
Socrates (30) et post eum Nicephorus allegant adversus Cataphrygarum haeresimstylumstiinxisse
Apollinarem,atque Serapionem Antiochenum epi- Apollinarom ; sed alios cum eo quam plures doscopum.ad donionstrandum, quod Verbum corpus etrina et eloquentia proestantes viros,lanquam valianima prreditum assumpserit. Dicitur etiam quod dum atque invictum telum, tunc excitasse propucontra Encratitas scripserit, atque suis in scriptis gnatorem veritatis Deum tradit (42). Cujusmodi
exposuerit, ex qua philosophorum secta quaelibet sane fuere Miltiades, Rhodon, et Apollonius, de
hieresis suos errores hauserit. Verum Theodore- quibus agit deinceps idem historicus,quibus enartns(31) et D. Hieronymus(32) qui menlionem de ' ratis ita pergit: Unus igitur ex illis in ipso prinhisce scriplis instituerunt, nequaquam asserunt cipio operis, quod adversus Cataphrygas compoS. Apollinarem has materias in specialibus a se suit, prius cum illis nuda voce dimicasse asserit,
elucubratis operibus pertractasse. Superius jam eorumque errores coarguisse. Sic enim sermonem
observavimus ex Eusebio S. Apollinarem contra suum orditur : Cura jam dudum id mihi muneris
Montanistas seu Cataphrygas duos libros conscri- injunxeris, Avirci Marcelle charissime, etc. Quis
psisse,quorum tunc hreresis ex incunabulis pro- porro ex his Eusebii verbis rite colligat, libros
repebat. Verum,adnotanle V. C. Remigio Ceillierio Avircio Marcello nuncupatos ab Apollinari fuiss
nostro (83),multum verosimilius sanctum nostrum conscriptos, cum Cacsariensis episcopus quam
non taiu libros, quam litteras adversus praefatam pluribus recensitis, qui adversus Cataphrygas
baeresim exarasse. Siquidem ii.qui ad refut;>ndos scripscrn, unum ex illis tacito ejus noniine eoMontanistas hujus sancti viri scripta adhibuerunt, rum librorum auctorem fuisse testelur"? His autem
non singulare aliquod opus D. Apollinaris, sed vcl illud maxime accedit, ut recte Valesius.Apollililteras illius duntaxat allegaruut. Comprobat id ) narem Eusebius tesle (43) tunc tempons Montanivir celebralissimus ex ipso Eusebio referente (34)
starum haeresim scriptis exagitasse, cum primum
(24) Pe emendat. lemp., pag. 220 et 225.
(25) Tillemont: Epistola ad Lamyum, pag. 52.
item tom. II des Mimoires ecclts.
(26) Bail. Fab. critic. 15 Julii. Idem 15 Julii, in
Vtta 72 disrip.
(27) In Notis ad Sicephorum ep.
(28) Du Cange in Prafat. ad Chron. Pasrh.
pag. 4.
(29) Cave, Historia litteraria, pag. 381.
(30) Apollinaris Hierapolitanus et Serapion Antiochenae urbis episcopus, Christum, qui homo factus est, anima prcditum fuisse, velut rem commuuiomnium consensureceptam suis in librisasserueruut. Socrates lib. m, cap. 7 ; Nicophor. lib.
x, cap. 14.
(31) Hierelic. fabid. lib. l, caP. 21.

(32; Quid de Melitone... quid de Apollinario...


qui origines hsereseon singularum... explicanint.
Hieron. Ep ad Magnum, 83.
(33) Histoire qiindr. Ues anteurs, tom. II, pag. 85.
(34* Euseb. H. E. 1. v. c. 19.
(33) Id., ibid., c. 10 et seq
(36) Ad annum 137, g 9 et seq.
(37) lnterpret. Euseb. lib. v, c. 15.
(38) H. E.\. iv, c. 23.
(39) Conril. tom. I,apud Mansi, columna 691.
(40) Apud Mansi loco citalo.
(41) Bibl. PP. t. I, in prolegom., pag. 121.
(32 Euseb. H. E. 1. v, c. 16.
(43) Et alii, quos postmodum scripsit contra
Cataphrygum haeresim.quae quidem non longe postea maximos tumullusexcitavit ; tunctemporisvero

J293

FMAGMENTA.

1294
enasci ccepit ; nimiram circa Christi annum 171, \ tunc fuerit, qui episcopo suo pr.-ecipiente sectarios
quo igiturtempore scribebat Apollinaris,Montanus illos confutavit. Hactenus ille. Verum ut ea prajcum falsis vatibus suis hasreseos suae fundamenta tereamus, quaj modo edisseruimus, quam fluxa sit
jaciebat; quae quidcm non longe postea maximos istiusmodi Vitae S. Abercii fides, cui uni Lequienii
tumultus excitavit. Verum, auctor innomiuatus Eu- conjectura innititur, pluribus post Baronium (49)
sebianus, de quo agimus, post Montani demum, ostendit Tillemontius (50).
Maximillae ac Theodoti mortem.id est non ante anAuctor libelli Synodici narrat sanctam synodum
num'212, libros suosexaravit.ut exeorum fragmenHierapoli Asits civitate celebratam ab Apollinario
tis ab Eusebio servatis compertum fit. Quapropter urbis illius episcopo, aliisque viginli sex episcopis
insuper habenda cum Dodwello (44) RufAni auctoejusdem provinciae abdicasse et extirpasse Montaritas licentissimi nimirum interpretis ; neque ma- num et Maxiruillam pseudoprophetas, simulque
gis ducenda sequioris mvi scriptorum assertio.Ni- cum illis daronavisse Theodotum Coriarium (51).
cephori, Callisti, li bellique Synodici auctoris, quo- Opportune hic advertit vir doctissimus D. Antine,
rum hic saeculo ix, il/e vero xiv, floruisse perhi- hoc conciliuni ab eruditis passim ut indubium rebetur ; hi siquidem Eusebii mentem haud assecuti, cipi (52).
ejus narrationera pro arbitriointerpolasse noscunComraendatPhotius Apollinarem nostrura a prav
tur. Huic demum sententi.-n defragmentis ab Eusestantia ingenii atque styli elegantia (53). Ad subio recitatis, Claudio Apollinari ascribendis nuper
peros abiisse ante annum 180, verosiraillimum
quam proxime aceessit Cl. Lequienius (45). Ex putat Tillemontius (54), eo quod ejus contra enatam
quadam eniin VitaS. Abercii Ilierapolisin Phrygia auno 171 Montanistarum hajresim scripta sint ulepiscopi, quamex MetaphrasteLatineprimumvul- tiraum ipsius opus. Diversa Martyrologia Latina
garunt Lipomanus (46) et Surius (47), Gra;ce vero
septimaFebruariiilliuscommemorationcmfaciunt.
Halloixius (48), conjicit vir eruditus hunc ipsum
Baronius vero in Martyrologio Romano octava Jaesse Abercium, cui Apollinaris Hierapolitanus opus nuarii natalem ejusconsignat(55). In Gracciseconcontra Cataphrygas nuncupavit ; ut proinde Apolli- tra Maeneis omnino nulla mentio de S. Apollinari
naris Ecclesias Hierapolitanoj presbyter duntaxat
teste Bollando occurrit.

S. CLAUDII APOLLINARIS
FRAGMENTA(Routh, Reliquise sacrse, Oxonii, 1814, I, 149.)
Ex libro incerto.
Atque ea res tum a scriptoribus aflde noslra pe- C "Hoj \axop'.a (inquit Eusebius lib. v Hist. cap. 5)
nitus alienis, quibus curae fuit res eo tempore (pipstat usv (historiaest, de illo imbre ad sedandam
geslas mcmoria)n)andare,tum a nostris etiam ho- railitum sitim M. Antonini imp. exercitui misso,
minibus refertur. Sedgentiliumscriptores utpote a dum fulminum jactu vexabantur hostes) xai irapi
religionenostra dissidentes, hocquidernmiraculum toT; noppto tou xotO' fyxa; Xifou o"jYYpatpE'jo-iv, oT<
|aXov yjyove xijc xaxa too? ot)Xouuevou< (56) f p acommemorarunt : non tamen id nostrorum precibus
factum esse confessi sunt. Nostri vero utpote verilatis <pri;- SeS^XajTai 8s xal upo; twv fjUSTsptov (57).
Eriraum enasci cceperat, Montano cum falsis vati- p (54) Miimoires de Vhistoire, tom. II, pag. 208
(55) Vide Bollandistas ad diem 7 Februarii, pag.
us suis adhuc erroris sui fundamenta jaciente.
1 et seq.
Euseb. H. E. 1- iv, c. 27.
(56) KaTi toj; 8t,),o'j;j.vo'j;. Imperatores Pium
(44) Dissertat. 4. lren., 38, pag. 369, etDisserAureliumque. Res autem contigit, ut in notis ad
tat. 4 Cyprian., 4, pag. 40,
Euseb. Valesius ostendit,M. Aurelio Antonino solo
(45) Oriens Christianus, tom I, col. 833.
regnante, vilamjam functo patre Pio, imo post
(46) Vitse SS., t. VI.
mortem Veri fratris. Cast^rum verba Apollinaris,
(47) Vita sanctorum ad diem 22 Octobris.
quai sequuntur, ex Apotogia ejus ad eumdem Mar(48) Jlluslr. Eccles. Orient. script., tom. II, pag.
cura, cujus scripli mpntionem fecerat Eusebius
120.
cap. 26 et 27, cjusd. lib. iv, fortasse desumpta
(49) Baron ad annum 163, g 15.
(50) Tillem. MCmoires eccl. tom. II, pag. 299, sunt.
(57) Ai8^),oJT2i 8; xai ~po; t&v fjiisTSptov. Ad hoc
621.
(51) In Collect. concil. apud Mansi, tom. II, co- miraculum alludit Cyprianus, cum ait in Tractatu
ad Deinetria/tem : Christianospro arcendis hostibus
lum, 692.
etimbribus impetrandis ro^are et prcces fundere.
(52) Uart de virifier les dates, pag. 171.
(53) Vir sane pra-stans, et stylo praestanti usus. P. 19ii, ed. Oxon. W. Lowtli in Eusebii ed. Reading. Adde Cypriani magistrum Tertullianum, qui
Phot. codice 14.

S. GLAUDII APOLLINARIS.
1296
12t'o
cultorcs, simpliciter atque ingenus rem ipsam lit- g 'AXXot toTc p.ev IJjtoOev taToptxoTt; Sre :?,<; rtrrttn;
toris tradiderunt. Ex his est Apollinaris, qui legio- ttvotxeloic, TsOetTat u.ev to icapiSoJov (38)- ou u.f,v
nem ipsam cujus precibusid miraculum perpelra- xat TaTc t<ov f1u.eTeptov euy_a7<; touto AfxoXoviJe! yelum est, exinde congruo rei vocabulo fulmineam vovevat. ToTc S ye ^(XETfpot; 5te aXT(8etac tjfXtnc,
ab imperatore cognominatam esse scribit.
anXfi) xa't axaxorjflei Tpdirtu to irpaxOev rapaciooTit.
ToJtuv 8' av sii) xat 'ATroXXivaptoc1 ij; ex-tvou, ^aac tt,v 81' euvjjC to 7rapa8ouv toot itjxuTiv XeYttona.
olxetav T(p ffpvoTi tpue ~J [JaaiXewc etXr(<pevat irpoarjvoptav, xepauvoSiXov (59) ttj 'Ptotjtattov eirtxXr^Oeiaav <ptovri.
non tantum rem tetigit in Apologet. cap. 5, et ad hoc capite postquam Apollinarem testem rei citaScapulam, c. 4, sed etiam fusius in posteriore parte vit, Terlullianum quoque adducit in Apo/ogefico
ejus eidem miraculo teslimonium adhibentemj ; lelibelli De orutione, quara quidem ex codice Ambrosiano sumptam novissimo verlentc sieculo primus gionem vero Melitinam ob id fulminatricem esse
edidit cl. Murutorius, Vid. cap.cap.29ed. Halensis dictam a M. Antonino imp. nondum mihipersuasit
Apollinaris. Dicet forte aliquis, fulminatncemquiTertulliani.
(58) TeOetTat i/ev t6 itapaSo^ov. Gentiles scri- B dem legionem fuisse ante tempora M. Antonini,
plores qui ejus rei meminerunt, alii quidem, ma- sed Marcum ob acceptum a Melilina legione beneficium.ei quoquefulminatriciscognomenindidisse.
gorurn incantalionibus pluviaru impetratam csse
tiixerunt; alii vero precibus imp. Marci. lta Capito- Verum si ita esset, secunda fulminatrix dici debuelinus in Marco, et Claudianus m 6 consulatu Ho- rat. Diotamennullamejusmentionemfacit. quamnorii. Quinetiam precationis ipsiusverba referunt, vis omnes legiones a superioribusprincipibusconscriplas accurate recenseat Sed et fulminatricera
quibus usus csl Marcus: Hanc, inquit.dextram ad
te, Jupiter, tendo, qua> nullius unquam sanguinem lllam in Cappadocia scdes habuisse dicit, quod
fudit. Tiiemislius in orat. nondum (an. 16u9) edila MelitinaB legioni apte convenit. In Sotitia imperii
ad imperatorem Theodosium.quajinscribitur. Tlcfj Iiomani, sub dispositione ducis Armenins recenseBaatXf/.toTaTTj Ttov apeituv. 'Avtiov(v<o Ttj.1 'Ptou.a!<ov tur prmfeclura legiouis 12 fulminea; Melitina?, id
auTOxpdtTopt, <f> Touxo auTo eirtovuu.ov 6 Euaeor^c r^v,
est apud oppidum Melitinam constituloD. Ex quo
colligitur Slelilinam nomen legionis non fuisse, seJ
tou oTpaTtuu.aToc iir.b St&ouc aurtji Rtcouivou,
avaaytbv Ttb y_etpe 6 SaatXeuc irpot; tov oupavoV
oppidi, in quo legio 12, fulminea consistebat. Le TauTTi, etfi), tt, '/etpl itpouTpe<J/au.T,v ae xai Ixereuaa giones vero a locis in quibus prajsidium agebant,
TOV ^<uf,C OOTT,p3l, 1) <OT,V OUX a<fBlXo|JtT)V X! OUTtO
denoniinare moris non fuit, sed a regionfbus in
v.i-ioT^i tov tiioi t^ eu^, uirte e atOpiac rjXOov
quibus erant conscrinloa ltaque quod de legione
veoeXat uSpoopouaai toTc aTpaTttoTatc. Addit Tlie- Molitina tradit Eusebius, parum mihi probabile
mistius vidisse se pictam in tabula hujus rei ima- videtur. Adde quod Ruflnus hoc legionis nomen
ginem : imperalorem quidem in acie deosprecan- C consulto, ut arbitror, praitermisit ; quippe qui nostem ; milites vero galeis imbrem excipientes et sot,Melitinamnomen esse oppidi minorisArmenia^,
aquam ccelilus tnissam hibentes. Valesius. Ful- in quo logio 12 fulminoa aahuc sua ajtate prastenmen de ccelo precibus suiscontra hostium machitleret. Recle etiam idem Ituflnus xepauvoSoXov fulnamentum extorsil. suis pluvia impelrata cuni siti
mineam vertit ; non fulminalricem, ut Onuphrius
laborarent. Jul. Capitolinus in Marco Antonino phi- ct Scaliger aliique appellanl. Quos refellit Sotitia
losopko, pag. 32, ed. Paris. Exstat (inquit Ant. Paimperii 111 loco quem superius adduxi. Ca>terum
gius) nummus argenteus in gaza regia inscriptus,
ul ingenue dicam quod sentio, parum mihi probaM. Antoninus Al'g. tr. P. xxxiii. Visitur caput bile videtur, totam legionem militum Romanorum
Anlonini laureatum. In poslica Relig. Aug. Imp. vi.
eo tempore Christianam fuisse, quod lamen afrirCoss. iii, id est, <i Religio Augusti.... Cernitur mare videlur Eusebius. Qui et in eo peccat. quod
Mercurius stans: qui dextra pateram, et sinistra Apollinaris locum non protulit, nec librum ipsum,
caduceum tenet. Tribunitiam pot. xxvm currenti
in quo heec Apollinaris scripserat, indicavit.Sed et
anno M. Aurelius iniit. QuarocumXiphilinus scri- verba quibus totam hanc narrationcm concludit,
bat dicere Dionem, Marcum hanc pluviam Mercusatis in^licant ipsum de veritate rei dubilasse. Sic
rio,cujus cultus studiosus erat,attribuisse, is numenim ait ; 'AXXa -aura p.ev 6ktj tic eOiXet T.QeaOu).
mus Dionisfidei testis, ut ab Andrea Morellio,viro
Id est : Sed de his quisque pro arbitrio suo judicet.
clarissirao, me audivisse memini. Ant Pagi adann.
Valesius. Verba Eusebii ad hanchistoriam perChristi 174. Rfading. Cum unam iconem incisam
tinere, cum Valosio statuit Pearsonius in Vindiciis
oore cardinalis Baronius in Annalibus ad ann. 176, D lynat. p. 11, c. 13, p. 161, ubi hoc scribit : Tum
Casaliusque, Ue urbe, etc, exhibeant, in qua hrec veronarrationem quamdam statim interserit de lesiliscolumna Antonini insculptapartim ostenditur; gione fulminea, quam velut incertam relinquit.
aliamque pr;ctereaeffigiemHavercampus in ed.sua Qui hac de narratione pluravelit, adeat auctores a
Apoloyetici Tertulliani ad cap. 5, pag. 62, ejusdem Moshemio in Hist. eccles., sasc. n, p. 1,0. 1, 9,
monumenti posuorit ; ab iis viris doctis,ut Bellorii indicatos, quibus addat preeter ecclesiastica; hist.
descriptionem taceam, nobilis illius columnse at- scriplores, Joan. Richardsonum in Prxlect. eccl.
que hujusce simul historia; diversse partes depictaB vol. II, et Lardnerum Testim. Judaic. et ethnic. vol.
sunt.
II, cap. 15, sed contrarias partes defendenles.
(liOl Kepauvo6oXov. Jamdudum monuit Scaliger Dixorim ego, salvo prudentiorumjudicio. Chrisliain animadversionibus Eusebianis, legionein fulmi- nos aliquol, milites in exercilu Marci, cum liberanatricem ab hoc miraculo cognominatam non fuisse,
lionem ex magnis angustiis a Deopetivissent.ex eis
quippe quon diu anle lempora M. Antonini ita vo- postea salvos mirabiliter factos fuisse una cnm
oata fuerit. Docet id manifeste Dio Cassiusin libro commilitonibus, dum hostes barbari contra peiielv, ubi legiones omnes enumerat. Vetus quoque rint ; utrum vero id precibus ipsorum coneessum
inscriptio a Scaligero prolata, idipsum conflrmat. fuerit, solum novisse Deum ; porro, etiamsi res ita
Quamobrera de ipso quidem miraculo pluviaj a haberel, quod vero similius esse minime negaveChristianis militibus impelratoo, et Apollinari et rim, inde non statim sequi,ut d-vinumhoc benefiTertulliano testantibus facile credimus (Eusebius cium inter miracula propne dicta censeri debeat.

1297

FRAGMENTA.

1298

Ex lib. De Paschate (60). Afferuntur hcec inPrmf. Chronici Paschalis sive Alex. ad p. 6. ed. DucangiiEtcrt totvuv o"t (61) 8t' oif/oim cptXovetxouTt ep{ /\ Quidem igitur sunt, qui ex ignorantia de hisce
xoutcuv, ov>YYv<,>0,ov itpaYjJta Tt8Ttov8c5tte*' SYvota excitant contentiones, rem venia dignam passi,
Yoep ou xatrjYop(av avaSsystat, aXXa StSxy/j; itpojneque enim accusationem admittit ignorantia, sed
Setxaf xat Xjvouatv 6'xt x^ 18', t6 TtpcSSatov jjtsta eget doclrina ; aiuntque 14 agnum cum discipulis
ttov jjtafl7)Tcov ecpaYev 6 Kjpto;' trj 8e jjtSYaXT) ^jjupa manducasse Oominum, magna vero Azymorum die
tcuv 'AlJufJUOV auto; ETtaflsv xat StrjYouvtat MatflaTov passum esse, atque ita dicere Matthreum, ut illum
ouxto Xe'y'.v to; vevorjxacrtv 8'0ev acrujjuptovto; (lege intelligunt; unde legi contraria est eorum interpredtrjjjicpcovo;) te v(5(Jtto (62) f, V07)aiv autcuv* xat crta- tatio, iisque adversari videntur Evangelia.
rta^etv Soxst xat' autou; ti EuaYYsXta.
Ex eodem hbro ibid.
*fl tS', t6 dXr,fltv6v (63) tou Kupfou Uiiya, rj OuDecima quarta veri Paschatis Domini sacrificium
o*ta ?) (jtEYaXr), 6 avtt tou ajjtvou IlaT; 8sou, 6 SeOet;,
maguum, pro agno Dei Filius, qui vinclus fortem
vinxit, et qui judicatus est, judex est vivorum et
6 Sirjcra; tov tayupov, xat 6 xptOei; xpitr,; ijtovttov
mortuorum, et qui traditus est in manus peccatoxat vsxpcov xat 6 TtapaooOst; ei; X^?^ ajjtapttoXtov, Iva atauptot^, 6 uij/toOei; et xspitcov jxovo- rum ut cruciflgeretur, qui super cornua unicornis
(60) Ex libro de Paschate. In Prxfatione, quae Jj hic ipse Prxfationis Chronici Alex. auctor ex Clevocatur, Chronici Pus<~halis, sive Alexandrini, duo- mentis opere De paschate aliqua excilat, quem
bus istis Apollinarii fragmentis haec verba prae- quidem tractatum memorat exscribitque eliam Eumissa sunt : Kal 'ATcoXXtvapto; 8e 6 iatiitato; eitt- sebius lib. iv Hist., c. 13. Cum hosc omnia adnooxot-o; 'lepajtoXeco; ttj; 'Aaa;, 6 iffbi; tibv dr-o- tassem, post vidi cl. Gallandium in Prolegom.tomi I
atoXtxcov ypovcov fifoviot, ev tt) Ilep? toti Ilaava Bibliothecx PP., p. cxxi, nonnulla ex argumentis
Xoyo ti itapaTcXT-ata eStSaije Xey*ov ouxco;* Elat meis pro conlirmatione trj; fvr,ai6irixoi; horum
tctVjv, etc. Et Apollinarius sanctissimus Hierapoleos fragmentorum proBoccupavisse, hoc praiterea adAsix episcopus, qui apostolicis temporibus proximus ducto, nunquam illa vidisse Eusebiuin, qunj Apolfuit, in libro quem De Paschate conscripsit, consenta- linarium contra Severianos Encratitas scripsisse,
nea docuit, hisce verbis : Quidam igitur sunt, etc. tradit Theodoretus Hoeret. fab. lib. i. c. 21.
Lardnerus interea, post Tillemontium in M(m.
(61) Eiit totvuv ol, etc. Celeberrima est atque
eccles. tom. II, p m, p. 91, tribuere haec duo fradifflcillima quajstio, utrum Christus et Juda-i uno
gmenta mavult Pierio Alexandrino tertii sfficuli scri- eodemque tempore pascha comederint ; cui quidem
ptori, qui librum De Paschale cornposuit. Vide me pusillum hominem interponere noluerim.Missa
eum De fide hist. evang. p. n, tom. II, c. 2H, 11. igitur hac re, tantum monebo, sensisse videri hunc
Fortasse enim nonnuilis illud ipsum displicuerit, Apollinarem cum Clemente Alex. aliisque multis
quod de tempore Pascha* hic statuitur ; sed nihil in- Patribus, Dominuin ccenam suam ultimam, quam
esse fragmentis mihi quidem videtur, quod abjudi- hi Patres aliter atque Ecclesia, notante id Pholio
care ea ab Apollinario nos cogat. Neque auctori fj codd. llo et 116, autumabant diversam a paschate
Prsefationis rnagis deneganda est fldes, quam aliis legali fuisse, vespera diei civilis 13 mensis ISisan
scriptoribus, ex quorum testimonio multi recepti celebrasse ; et meridie diei li.loco agni paschalis a
sunt libri veterum, neque ab Eusebio, neque alio Judsis lum temporisjugulati, mactatum ipsum Doquodam praeterea memorati ; praecipue cum infra minumfuisse.secundum ApostoliilludadCorinthios
ait Euscbius ipse, pervenisse ad se opera nonnulla priore ejus Epist. cap. v, comm. 7 : Kat ybp to
ex multis-Apollinarii libris. ltidem in notis ad Me- Ttaaya -jjjitbv 6itep ^uttov EtjOrj Xptaxo;. Itaque
litonis fragmentaad pag. 137, verba similia Euse- ex Joannis Evangelio iidem isti Mattha;um, coetebii de Serapionis episcopi operibus descripsi. Imo rosque evangelistas,interpretandos esse censuerunt
fortusse unum ex Apollinarii libris Eusebio nun- similiter atque scriptores alii, qui recentioribus
quam visis a Photio egregio critico, lectum fuit, temporibus statuerunt, Dominum nostrum et Juhoc est, lUot EjasSsfa; illud in cod. 14 recensi- doeos non codem die pascha egisse, de natura talum ; sed hac de re paulo infra. Audi prueterea quae men festi ultimi Dominici a veteribus illis discreMaximus Prologo suo in Opera S. Dionysio Areop. pantes. itidem Hippolytus in eodem Chronici Alex.
ascripta, apprime huc facientia scripsit : Uajjt-toAXa Prazfatione laudatus, non nemini respondens in liitapfjXEv Euasclto; oux eXflcivxa itapa ystpa; oty.sta;* bro suo Contra omnes hcereses ha-c scribit : IkTiXaxat fkp oute cs/)atv aitavta xaOirca ouvaYr,oyevai. vrjtat Se jjtr) Y'-v(oTxtov, 6'tt ttp (for. legend. tp) xat(jtaXXov ye jJtT,v SiaoXoysT xat dptOjJtou xpsitxova |3i- ptj) eTtaoyev 6 Xptoto;, oux ecpaYE to xata vottov
SXta xfli3tavat jjt7)0ap.to; et; autov eXr^Xuflita. Kat iziayjt. Outo; ^ap T|V to Ttao"//a to TcpoxEXT|puY(J.vov,
-TtoXXtov EOuvijjirjV fjtv7)jjioveu(Tai jjiti xt^OEvttov autcp, n xa! tEXetoufjtevDv, tfi toptojjtsvri T)ptpa. Similiter Clexat tauta tr); atltou -^topa;. to; 'VjjtEvafou xat
mens Alex. et ibidem : IJetxovOe Se trj ETttojaT) (scil.
Napxtjjou ttov lepeuo-ajjtivtov Iv 'lEpoo-oXujjtot;. 'Eyto die ccenam ultimam sequente, sive mensis Nisan
vouv EvEtuy_6v ttot ttov 'l*jjtsvaou. Kat jjtr,v ouxe 14) 6 StutTjp Tjjjtcov auxov cov xo itaoya, xaXXiepr,OEt;
Uavtatvou tou; ittSvou; avEYpatj/ev, ouxe tou 'Pto- (for. lesend. xafltepeuxet;) utco 'louSattov.
jjta(ou KXrjjiEvto; tcXt)v Suo xat utovtov EittiitoXtov (et
(62) Aoujjttpaivcu; te vojjtto. Legendum videtur
prudenter hoc quidemi* aXX' outE TtXelottov Eteptov.
dajjjttpiovo;. prout in interpretatione Latlna. CasteO fi? '^p'-Y^v1')c:i 'JY- '*a **'* Tt^^ttov jjttSXt; 8*e tEt- rum ldeo dicit Apolliiiaris. legi contrariam esse altiptov Ejjtv^tjflTi, p. 36 ed. Corderii. p. 4 ed. More- teram opinionem.quod cum ex instituto legis anus
1 1 i 1 Hsec Maximus de Eusebio. Et forsilan recle ait, paschalis 14 die lunae mactandns esset, convenienex hujus quidem silentio anullo libro fidem pinitns ter legi censendum forct, to aXr(0tvov T:icrya Jesum
abrogandam esse, nisi eidem propteraliam ralio- Christum eodem illo die passum esse.
nem causa cadere necesse fuerit. Denique notan(63) T6 aXr(0'.vov. Ita editi, pro tou (JtXr.Qtvou,
dum est, conscripsisse Apollinarii hujus equales ex codice ms. biblioth. Bodl. numero 3401, signacura alios, tum Melitonem lreneeumque, et Cle- to, in quo prseter alias Prcefationis quaB vocatur,
mentem Alex. De Paschate libros, dum vigebat ni- partes haec Apollinarii de Paschate fragmenta exmirum illis temporibus controversia pascnalis,Imo slant.

1300
S. CLAUDII APOLLINARIS.
1299
est exaltatus, et qui in sacro latere percussus est, \ xepurto; (64), xai 6 tt,v avfav wXtupJv exxsvtt,6V;,
qui ex latere suo duo fudit purgatoria, aquam et 6 exx.pea; l* tS<: TtXeupa; auTou xi oio rciX-.v xaji:.
sanguinem, verbum et spiritum ; et qui Paschatis ui, 38u>p xal aiu.a, ^^Yov *" ^1^* (65; xii
die sepultus est, lapide monumento imposito.
6 Tacpst; ev r.uipa xf, tou Haox*, iwtt&wro? tc}
jivTJu.axi Toij XIBou.

Haec de operibus S. Apollinarii Eusebius, Serapion Antiochenus, Socrates Hieronymusque.


Ex Eusebio lib. iv, Hist., cap. 27.
Apollinaris vero licet penes mulLos mulla exstent
Tou 8' 'AnoXXtvaptou TtoXXtov itapi itoXXoi; &>
opera.hfflc tamen sola ad nos pervenerunt : Oratio
uivcov, xi tt< f>a; eXe<5vTa eo-ct tcioV A<rf J
ad supradictum imperatorem, Adversus Gentiles li Ttpo; tov irooEiprl(xvov pWXEa (M. Aurelium Anbri quinque, De veritate duo, duo item adversus Ju- toninum)- xai rcpo; 'EXXrjva; aoYvau.p.aTi tjew
dasos, et alii quos postmodum scripsit contra B xai Uepi aXrjeeta; opukov xai Seikepov (66) -xai ipic
Cataphrygum haeresim.quae quidem non longe post- 'louSaiou; itptoTov xai BeuTepov (67)- xal a iiEti vaa
ea maximos tumultus excitavit, tunc lemporis vero
o-uvevpatj-e xaxa ttj; *puv<ov alpea-eco; (iet^ou fo
primum enasci cceperat, Montano cum falsis vati- xatvoTOu.r,8eio-r,; (68) /ptSvov, t(5tb ve ^v Stmpb
bus suis adhuc erroris sui fundamenta jaciente. cpuetv apxouivT,;, Iti tou MovTavou au.a ii; ifco
t^euSoTtpo^riTiatv apv_a; ttj; itapexTpoTtr,; Ttoiouiuvou.
(66) Kai Ttepi aXrjBela; TtpcoTOV xa; Srktpov,
(64) '0 uibcoBsi; eTti xepaTtov jxovoxepioTo;. ConPhotiu in Bibliothecm cod. 14 : 'AitoXXtvaploj h::fer Psal. xxu, comm. 21, et Psal. xcu, comm. 10.
Ostendil Pearsonius iu Expos. Symboli, artic. Cru- xoitou tt;; ev 'Aata 'UpaTtcSAeio;, Hpo; "EXXr,vct;, xa
ci/ixus, partem crucis illum a pictoribus fere ne- Ilept Euae6eta; xai aXr,8efa;. 'Avevviocfflrj 'AxoUigleclam, qua> in medio palo recto flxa ex eo pro- vapto; Hpo; "EXXr,va;, xai Jlepi euatfieia;, xii llt:i
minebat, cuique innitebatur sacrum corpus Christi, aXr,8e(a;. "Esti St 'IepaTtoXlTTi; 6 ouYYpitfsi'; v,;
a Justino martyre in Dialogo describi, rhinocero- ev 'Aoia 'LepaTttiXeu); veYovto; it((ixorco;. 'Hifo,?tisque cum cornu ab eo comparari, similiterque Se eitt Mapxou 'AvTtoviou (sic) Brjpou fiaoiXti; 'Peliam TertuLlianum lib. m adv. Marcion. c. 18, et
(jlcxCi
adv. Judxos c. 10, Justinum imitatum typicum hunc
unicornem spectare.
p 5l<: ...
(05J A6yov xat Ttveuu.a. Tertullianus De baptismo u Ha;c Photius. Fabricius autem in Delectu argutnmU
cap. 16, et De pudicitia cap. ult. aquam et sangui- De relig. Christiana p. 160, iucertum esse pulat,an
idem hoc opus fuerit atque illud De veritateabtonem ex latere Chrisli euiissum de duobus baptismis
sebio commemoratum, idque sub titulo Dspieteexponit, illo per aquam facto, hoc per sanguinem,
6e(; xal dXr,9eta; legerit Photius, an diversom
sacro videlicet Lavacro et martyrio. Eodem modo
locum interpretati sunt auctor Tractatusde baptismo fuerit oj us De veritate, Ilepi euaE6E(or;, atque id?m
hasrelicorum ad calcem Cypriani p. 29, ed. Felii, fortasse atque illud '1'Ttep Tt(<rTeto;, ita vocante
Nicephoro librum imp. Antonino oblatum. Verbi
Hieronymusque in Epist. -ad Uceanum p. 327, ed.
Nicephori sunt: 'O 7tp6; 'AvtcovTvov Xd^o; W(
Frobenii. Esitalior autem est expositio, quaj ad duo
sacramenta Ecclesiffl baptismum aquaj, et poculum rfj; Tticr-eco; Quidquid de libello quidem ad Antosanctihcationis, qu communicatio sanguinis est ninum censebitur, persuadebit fortasse, ut divfrsum opus existimetur Liber De pietale ab illo I
Christi,saerannllam eliusionecuTefert.ill,ed. Savilii,
veritate, ipsa censura Photiana, in qua to : ieet Augustinum in idem p. 554, tom. IX, ed. Froben.
petitur. Uiversos libros esse exislimarunt Halkii
quem plus semelin lib. quoque De civitate Deiidem
xius Vtt. PP. Oriental. tom. II, p. "99, et liallansost. in Jounnis l.vang. p. 914, tom. IX, ed. Savilii,
docuisse memini. Per aquam autem et sanguinem dius loco supra memorato ad pag. 157.
(67) Kai Ttpo; 'IouSafou; TtptoTOv xai likv.'"'
Apollinarius vult signilicari, ni fallor, verbi divini
praidicalioneni et Spiritus sancliflcationem, dum Absunt ha3c a nostris codicibus Maz., Med. elFuillud, TtaXiv xaoapoia, ad figuratam sub novo foo- n ket. Sed neque Hufinus ea in exemplaribimufckdere veterum rituum renovationem spectare vide- " gerat, ul ex versione ejus apparet ; sed necBiert;
tur. Est tamen fortasse dubium, utra res, aqua an nymus in libro De s<Tiptoribus ecclesinstids. uf'
sanguis, referri debeat ad verbum atque spirilum ; omnes Apollinaris libros recenset, hujus libri "nam Auguslinus lib. m Conlra Maximiuum,\s. 522, tra Judeos mentionem facit. Nicephorus lamenejns
tom. VI, nomine aquat in Evangelii loco comme- operis meminit. Valesius. Ha;c verba a librara
moratas putat Spiritum sanctum signiflcari, quia is quodam moleste sedulo addita putarera atqueHest aqua, quarn daturus erat Jesus sitientibus, no- sulare juberem, nisi fleri quoque potuisset, ul ermine autem sangumis Filium, quia Verbum caro rore circa homceoteleuta omitteretur. Stroti -
factum est. Et diu ante Augustinum Irenajus Spiri- Codicis regii Lectionem lirmat ms. quidem Norft)*
tum sanctum vocabat. aquam quoe de coelo est. non autem cod. Savil. sive BodL. coutra quas
Lib. iii. c. 17, 2, ed. Massneti. Porro pervulgalum Strothius propter Valesii silentium rcra se balj''
id est, Facundum Hermianensem in Uefens. trium putarat. CaHerum utroque loco Ttpcbxo; xat <'-''
capit. lib.i, cap 3, qui sa-culo scripsit sexto, spiritum Tepo; coilex habet Norfolc.
.,
(68) \ht' ou TtoXuv y.atvoTOiir,0eirr,;. Chn^'
de Patre, sanguinem de Filio seu Verbo, aquam
vero de Spiritu S. ad comm. 8, cap. v Epist. pri- phorsonus vertit : Qucs non muho post Im;'*'"
mm S. Joan. interpretaium fuisse.Sed hac re mis- integro renovata. Quam interpretalionem Prw^
sa, conslat aquam et sanguinem in Evangelio com- non possuin. I.angus vero et Musculusiereeurn^
memoratos tie veibo et spiritu, sed qualitatibus sedsum ambo secuti sunt. Sic enim Dangos : w
non personis, ab Apollinarib eliam saiculo secundo gua? pra-terea adversum Phrygum hareiim mif"'!':|
Ecclesiee dictos fuisse.
quae non multo post res novas in Ecclesiam iwW-

1301

FRAGMENTA.

1302

Serapion Aniiochenus, ap. Euseb. Hist. v, 19.


"Ojicoc Se xai touto efSriTe 6xi tt, tyiv&ous tau- A.
Atque ut sciatis, inquit.qualiter universa quaein
tt,c Ta^cio? xfjc; eTcixaXoupivr,; veae; TtpotpriTs!a:;(
terris est fraternitas operalionem illam simulalai
ioosXuxTai rj svspvEta Ttapa Ttaorj ttj ev xocr|j.iu
factionis, qua? nova prophetia noniinatur.aversata
doEXtpoTTjTi, TtcTtojjtcpa 6u.Tv xai KXau8!ou 'AtcoXXiatque abominata est,beatissimi patris Claudii Apolvapiou tou u.axaptoJTaTOu Yevotjtsvou Iv 'IspaTt6Xst ttjcj
linaris qui Hierapolitan urbis in Asia episcopus
'Acriac. FTCtaxoTtou Ypa'u.u.aTa (66).
fuit, htteras ad vos misi.
Socrates (10) Hist. eccles. lib. m, c. 7, catholicum de anima humana a Christo assumpla dogma referens,
quod apud conr.il. Atexandrinum sub Athanasio anno 362 confirmatum est.
Outu) vip Ttavre; o\ TcaXaitiTepot Ttepl toutou X(Syov Yuu.vacravTsc;, EY"fpatpov -fj jjlTv xaTeXtTtov xai
vap EiprjvaToc; Te xal KXrJ pir,?, 'ATtoXXtvapttj:; te 6
'lepaTtoXfTrj? xai SapaTCtiuv 6 Tfi,c sv 'AvTtoysia
Tcposarujc; 'ExxXrjtjiac;, eu.tj/uy_ov tov lvavOpajTcr]cravTa
Iv toTc; TcovrjfleTatv auToT; \6yo\.c iic 6u,oXoYO'ju.evov
atiToTc; tpticrxouaiv.
B

Ita enim omnes antiqui qui hac de re disputarunt.suam nobis sententiam scriptis proditam reliquerunt. lrertfBus certe et Clemens.et Apoilinaris
Hieropolitanus,et SerapionAutiochenao urbis episcopns,Christum,qui homo factus est.anima praiditum fuisse, velutrem communi omnium consensu
receptam suis in libris asserunt.

Hioronymus, Epist. ad Magnum, ep. 83, spectans, ut censuit alicubi Fabricius, ad Apotiinarii contra
Sionlanistas et Encratitas scripta.
Quid loquar de Melitone Sardensi episcopo.quidde Apollinario HierapolitansB Ecclesise sacerdote,Dionysioque Corinthiorum episcopo.etTatiano et Bardesane.et IrenaeoPhotini martyrissuccessore.qui liajresium singularum venena, ex quibus philosophorum fontibus emanarint, multis voluminibus explicarunt(71;?
Musculus vero in hunc modum : Quaenon mitllopost
In eadem porrosenlentiaest Gallandius.ubi supra.
Sed ad hoc opus nullus dubito, quiu verba pertitempore insolescere cmpit. Possis eliam ita vertere :
neant auctoris Lylielli synodici, a Pappo et Justello
Qux non multo postea aperlius publicata est. Vales.
primum editi : Suvoooc; Osta xai hpa tothxti, in Dum Baronio ad an .173, duplicem ortum Montaquit. slv 'lEpartoXEi tt,<; 'Aata? tjuvaOpotcrOcttia uironistarum hinc excogitanti se opponit Tillemontius
'ATtoXXivapiou tou TauTr,; oattoTaTOu ETtitjxoTtou, xa
Mim. ecc.tis. tom. II, not. 1, ad hhntanislas, moETEptov etxotrtei; eTttaxoTtojv, aTtoxr, puf acta t xai
net vir doctissimus, narrare Eusebium, scripsisse
IxxotJ/acta Movcavov xai Ma!;tiJuXXav tou? t^euooTtpocontra Monlanum Apollinarem primo ortu ejus,
tpr)Ta<;, o" xa' pXacrtprju.to<;, T)TOt 8atu.ovt(bvTE<;, raOtijv
quem paulo post tempus.de quo tunc agebat Euse(prjatv 6 auTO? TtaTf,p, tov Biov xaTE<jrpEt)jav. cruv atibius, contigisse putat. Verterem igitur : Quw non
toTc; 8e xaTExptvE xai Bsoootov tov crxuTea. Apud
longe postea excogilata est . tunc quidem quasinasci
Concil. Labb. et Cossart. tom. I, p. o99. Scilicet in
incipiens.
(69) TpauifjaTa Valesius quidem post Ruflnum, i opere Coit<mCaitaju/ir'>/(/t(seasaltemde morte Momtani et Maximilliv referente Eusebio exslabant;neque
Hieronymumque De viris ill. cap. 4t, ubi ex Eualii fortasse origini debetur.quod de Tiieodoto cosebio hfflc afferuntur, vertit litteras ; sed reddere se
riario, qui Christum Deuni essenegabat,hic norum
malle ait ad Hieron Fabricius scripta, quam litteet inauditum sequitur quippe cuin ibi statim post
ras.Basnagio quoque Annal politico-eccles tom. II,
commemoretur Monlanista quidam nomine Theop. 25),iion disciepare ha.>c Ypiu.u.aTa videnlur a lidolus.
bris contra Cataphrygas, seu Montanistas, quorum
meminit Eusebius. Secus ait ille < de his quo(70) Ait Socrates Similia Nicephoruss habet lib.
x, cap. 14 Hist. eccles.
que epistolis commemorasset in catalogo operum
(71) Explicarunt. Hieronymus quidem in lib. be
Apolliuaris. Porro ita Gallandius Prolegom.vol. I
viris ill. cap. 18, ubi de Papia. ait, hunc mille anBVAiolh. PP., p. cxxi : Scripta sive lihros vocem
norum Judaicam edidisse SEuTEptucrtv, addit, eum
-fpatju.!iTa Latine reddere malumus cum Baluzio,
secutos esse Irenamm et Apollinarem,elc<pteros,
Nov. Concil. Collect. p. 6, etFabricio, quam littequi post resurrectionem aiunt in carne Dominum
ras cum Lango ad Niceph. iv, 27 et Valesio. Litcum sanctis regnaturum. Verum designari hoc
teras prius verterantMusculus et Christophorsonus
loco Apollinarem,Papiae in sede Hierapolitana sucEusebiiinterpretes.DeipsoautemApollinarioetaliis
cessorem.piohibet me credere alius Hieronymi lohaec praeterea habet Eusebius lib. v Hist.,cA& :Llp6;
cus in notis Fabricianis ibidem videndus ; ubi au.
uiki Tr,v XeYouivT,v KaTst 4>puYa<; a'tpecriv 6'tcXov
ctor, postquam Latinos scriptores. regni mille anIcryupov xal dxaTaYUJviaTov erti ttjc. 'lepaTcoXeujc tov
'ATtoXXtvaptov, ou xa! TtpocrQEv |jtvr]ar|V 6 Xoyv; stcs- I norum defensores. memoravit, Et ut Gnecos nominem,addit,ut primum extremumqueconjungam,
tco'!t,to aXXciuc; T cruv auTtjj tiXe(ouc tujv Trjvixaoe
Irenasus et Apollinaris, etc, lib. xi Comm. in
XoYttuv dvopuV/, -?i t/,<; dXrjOetac uTtepu.ayoc; avictTTj
Ezerh., cap.36. His aulem verbis Apollinarem I.ao8uvau.i. '&% (jjv xa! f,u,Tv tcrToptai? rcXeicrTir) tic; urridicenumsignificari.sajculi quarti scriptorem, hfiud
Ostjic. xaTaXsXsi-Tat. Dein vero prJtjeK; aliquas bene
dubilabam, vel priusquam eumdem Hieronymum
Idngas excerpsit Eusebius exopere quodam contra
scribentem vidi in Proamio in lib. xvm Comm.
Cataphrygas scripto, quod Apollinario quidem alilsaia: respondisse Dionysio Alexandrino mille anrjui atlribuere soient. sed male id factum esse Vanorum.quam vocat Hieronymus.fabulam irridenti
lesius ibidem monet. Halloixius quoque in VilaS.
Apolliuarem.Est isitur vensimile.ut hic saeculi seApolhnarii hoc opus ab ipso abjudieandum censuecundi.quem attuli, pater, Apollinaris Hierapolitarat, etsi fragmenta ejusapposuitibidem,<|uo3 equinus, Chiliastis eximendus esse videatur.
dem postea ad initium seaculi tertii lectori sistam.

S. HEGESIPPUS
NOTITIA
(Galland., Vet. Patrum Biblioth., II, Proleg. p. vn.)
I. Quis Hegesippus et quantus vir. Ejus solertia in monumentis primsvs aniiquitatu conquirendis.
II. Actuum ecctesiaslicorum commentaria perscripsit. Quanto in pretio habitum ejusmodi opus. Qvtenam ex eo m<
persin t.
III Hegesippus Ecclesiarum omnium de Christi divinitate consensionis locupletissimus testis. Ipsum in iuaspartes Irahere frustra conautur Unitarii.
I. Hegesippus, ex circumcisione Christi fldem A.
amplexus, ev 'ESpaiwv TteTao-ceuxti;, ut visum Eusebio (1), vicinus apostolicorum temporum, ex
flde Hieronymi(2(, sooculo ii ineunte natus existimatur.Hic autem vir antiquus et apostolicus, apyaios
t* avrip xai dTcoo-TOAtxo; (3), ex JihI.-ini fortasse digressus, longum iter Romam usque suscepisse ex
iis qusB de se ipso tradit (4) comperitur.Compluribus itaque provinciisperagratis.cum viris doctrina
et pietate praestantibus sermones habuit ; ecclcsiarum interim origines et episcoporum successiones
solerter conquirens. Corinthi dum ageret ubihaud
paucos diescommoratus est.de illius Ecclesias statu
sciscitatus.intellexit Corinthios in recta fide permansisseusque ad Primum ejus urbis episcopum,
quocum et familiariter versatus est.Romam deinde
conlendit ; quo cum pervenisset, sedentc Anicelo,
successionis tabulam usquead ipsum Anicetum confecit ; quamdeincepsadEleutherum usque deduxit
successorem Soteris, qui Anicetum decessorem habuerat.In singulis autem episcoporumsuccessionibus,etper singulas urbes, eamdem fidem viguisse,
eodemque mansisse quae per legem et prophetas et
a Domino ipso preedicata fuerant, enarrat.
II. His itaque priniajva; antiquitatis praesidiis instructus Hegesippus, multisque, ut cum Hieronymo loquar (o), ad utilitatem legentium pertinentibus hinc inde congregatis, omnes a passione
Domini usque ad suam setatem, ecclesiasticorum
actuutn texens historias,quiuque libros composuit
sermone simplici, ut quorum vitam sectabatur,dicendi quoque exprimeret characterem. In "
quibus quidem, inquit Eusebius (6), apostolic
prsedicationis narrationem complexus, luculentissima fldei sua; testimonia nobis reliquit. Supremum diem obiit Hegesippus, si fides Chronici Paschalis auctoris, quo tempore rerum potiebatur
Commodus, Olympiade ccxxxix. Sic enim ille (7) :
(1) Euseb. Hist. eccle. lib. iv, cap. 22.
(2) Hieron. De vir. illustr., capp. 2 et 22.
(3) Steph. Gobar. apud Phot. cod. 232.
(4) Heges. apud Euseb. 1. c.
(5( Hieron. I. c.
(6J Euseb. Hist. eccl. lib. iv, capp. 8 et 22.
(7) Chron. Pasch. pag. 262, al. 210.

'Etc! toutou (KojjtoSou) 'K-f-^atmzoc, TeXuourat, nst


TU)V aitooroXiov jjLeyaAiio; ffuv-jpa-J/inevo;, (!>; Irzo;^
EuoiSto; 6 llotjjttpiXou. Hoc imperante (Commoio),
decessit Hegesippus, qui de apostolis eximie scripsit,
ut testalur Eusebius PamphiliMemiaH etiam Hegesippi Sozomenus (8), eumque virum sapientiisimum appclla t,tjui ad sua usque tempora Ecclesiae
historiam perduxerit.
Verum magno ecclesiasticae antiquitatis danmo
ejus uirojjtvijjjiaTa interciderunt, si aliquot praeclari
operis fragmenla, et quidem illustria,excipias.Sunt
autem ejusmodi : I. De historia martyrii Jacohi,
fratris Domim. II- De propinguis Salvatoris nmlri.
III. De Symeonis Clopse filii, Hierosolymorum cpiscopi, martyrio. IV. De tempore quo fioruH. ipsemit
Hegesippus. V. De sua profectione ad urbtm Romam, et de sectis Judaicis. Ea vero primum collegit
Halloixius (9), deiude Grabius (10) : quos et nos
secuti, ex Eusebio, Photio et Syncello protulimui,
additispotissimum Valesii V.C.animadversionibu.',
quibus etiam nonnulla ex aliis subjecimus Sedad
fragmentum 1 quod atlinet, haud omittas velim
Dissertationem celeberrimi Antonii Arnaldi cue
notis doctissimi Tillemontii margini appositi',
quam ad calcem tomi I Monumentorum ecclesiasticorum ejusdem Tillemontii legere est.
111. Porro illud observare prajstat cum cl. Harano(ll), Hegesippum aequalem Irenaso (uterque
enim sub Eleuthero scribebat) ecclesiarumomnium
de Christi divinitate consenSlonis testcmlocuptosimum exstitisse.Ipse namque apud Eusebium (15)
testatur se.cum Romam proficisceretur.plurinios
episcopos adiisse,et ab ornnibusunameamdemqw
audivisse doctrinam. Paucisque interjectis, subdit ; 'Ev 'ezajTiri oe StaSoj^, xai ev exoicrTT, nh:
outoj; S"/ei, oj; o vojjlo; XTjpunet xat o\ r.pocip'xai 6 Kupto;. In singulis autem episcoporum succfr
sionibus, et per singulas urbes eadem manent, jW
(8) Sozom. Hist. eccl. lib. i, cap. 1.
(9) Halloix. Script. Orient. tom.II, pagg. 705-715.
(10) Grab. Spicil. SS. PP. tom. II, pagg. ^213.
(11) Maran. Divinit. D. N. J. C. lib. u, cap. 5.
3, pag. 231.
(12) Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 22.

1305

S. HEGESIPPUS.

NOTITIA.

1306

per legem ac prophetas, et a Domino ipso prxdicata A si Unitarius fuit Hegesippus (quod me probasse ar"
sunt. Quae quidem ex eodem Eusebio excerpta, bitror) nihil aliud signiflcare potest, quam credipaulo superius nos protulisse meminimus.
disse Ecclesias illas cum Judaico-Christianis, ChriCum itaque res sic se habeat,luce clarius est, stum Dominum hominem esse prophetamet legaait laudatus Maranus, Hegesippum eodem ac S. tum Dei, super quem Logos sive divinum Verbum
Irenaeum tempore scribentem,eosdemque refellen" acquierit.
tem haereticos,hanc ecclesiarum consensionem non
Hic operaa pretium est animadrertere quam
alio quam Irenaeum consiIio,nec alios in ususprte- aperte secum pugnent Sociniani, quam impie in
dicare. Repugnat enim ut S. Irenasus fldem in rebus maxime seriis ludificent,dumHegesippumet
Deum incarnatum toto orbe rigere, iste vero Cliri- laudatum ab eo Ecclesiarum consensum ad usus
stum ab omnibus simplicem hominem existimari suos adjungunt. Qui enim id quadrare possit cum
testetur. Non tamen pudet Unitarios Hegesippum eorum principiis? Scribebat Hegesippus subEleusuo gregi ascribere, et consensum Ecclesias quem thero, quem postremum ex Roraanis episcopis rehaereticis Deum incarnatum negantibus objicit.sic censet, id est annis fere quadraginta, postquara
interpretari.quasi unirersa EcclesiaChristumsim- Justinus a quo Platonismum inductum volunt.aniplicem hominem consensisset.
> mum ad religionis defensionem appulerat.Necesse
Sed orthodoxam tanti Patris doctrinam de Chriest ergo sanctus martyr operam luserit in docendo
sti dirinitate,contra impios conatus strenue tuetur Platonismo : jamque alii novitatis auctores quae"
vir doctissimus, ubi de consensu sectarum cum rendi, si veritas tanto post in omnibus Ecclesiis
ecclesiis catholicis, ac primo de NazaraBis ser- summo consensu vigebat.Deinde vero errorem famonera habet : cujus proinde verba in medium tenturnon subito in Ecclesiam irrupisse, sed quiproferre prastat.
busdam velutigradibusobrepentem.sub Victoredo In Nazar.Torum secta, inquit (13), Sociniani minari inccDpisse.Sed si sub Eleuthero necognitus
praesidium causae suae constituunt, et Hegesippum quidem, sub ejus successore ubique regnavit ; non
quem Eusebius ex circumcisis Christianis fuisse jam leviter insinuatus est, sed potius intra novem
opinatur.patronum sibi asciscunt.Praeterauctorem annos (amplius enim Victor non sedit) totum orIrenici Irenicorum, qui se de Nazaraeis et de Hege- bem terrarum rapido quodam incendio pervasit.
Sed si haec de Hegesippi et omnium Ecclesiasippo passim venditat (14),duo ejusdemnotae scriptores apud Bullum citantur (15),qui non Hegesip- rum Ebionismocommenta, ne cum Socinianis quipum solum,sed omnesetiam Orientis et Occidentis dem commentis congruunt ; multo minus cum ipsius
Ilegesippi testimonio congruent. Is enim, ut moilo
Ecclesias, quarum consensum laudat Hegesippus,
hacresi suae ascribunt. Hos more suo compilat au- " observavimus, objiciebat MarcionitisValentinianis
ctor Platonismi detecti (16). Sic autem apud Bul- et aliis hujusmodi haereticis consensum omnium
lum (17) auctor libri illius qui Judicium Patrum Ecclesiarum.In quo antea posita eratEcclesiaBCum
inscribitur.suam et gregalium sententiam exponit. his haeresibus controversia 1 ln eo quod mundurn
Primo, inquit, Hegesippus fuit ipse Judaico- haeretici a Filio Dei creatum negarent, eumque in
Christianus,ut Eusebius testatur (18) ; omnes vero uterum Virginis descendisse et veram carnem asJudaico-Christiani, teste Origene, Ebionitae fuere. sumpsisse. Hunc igitur errorem detestabatur HeIl.Idera Eusebius l.c. dicit Hegepippum usumfuisse gesippus cum omnibus catholicis ; et mundum a
S. Mattha;i Hebraico Erangelio, quo solo usi sunt Filio Dei creatum, veramque carnem ab eodem
Ebionitaset Unitarii Christiani.III. Hegesippusapud assumptara credebat ; quae sententia pugnat adEusebiura ibidera catalogumexhibenshaoreticorum versa fronte cum Ebionitarum erroribus.
Quod autem Evangelium secundum Hebraeos ab
qui vel ex Judaeis erant, vel inter gentiles exorti
sunt, in eo catalogo minime recenset Cerinthianos Hegesippo citatum, et Ebionitas ab eodem in revel Ebionitas ; quod procul dubio fecisset,si Serra- censendis hacreticis omissos objiciunt ; satis est
toris nostri praaexsistentiam ac dirinitatem ipse cum erudito Bullo respondere,idem Evangelium a
credidisset. His praemissis, sic de omnibusEccle- D Clemente, Origene et Hieronymo citatum fuisse ;
siis arbitrium facit : Ait Hegesippus apud Euse- Ebionitas paritera Justino haereses recensente prBbium (19), se Romam profectum fuisse, atque ibi termissos ; vel potius et a Justino generatim comrixissesubpapis Aniceto, Sotere et Eleuthero, ibi- prehensos, et ab Hegesippo, dum pseudochristos,
que et in aliis omnibus episcopatibus, doctrinas a pseudoprophetas,pseudoapostoloscommemoral(20)
legeetprophetisatquea Servatore nostro traditas, His adde, hanc haeresim obscuram admodurn et ad
conservatas fuisse. Verbo, fatetur se invenisse Ec- paucissimos redactam fuisse.ut mirura nonsit eam
clesias ubique orthodoxas ctuniformes.Hoc autem, praetermitti. Erant enim his saaculis de Chrisli
(13) Maran. 1. c. cap. 7, pag. 246, seq.
(14) Zwick. Iren. lrenic, pagg. 73 et 111.
(15) Bull. Primit. et apostol. Tradtt. cap. 3. pag.
12, seq,
(16) Platon. devoil. part. n, cap. 22.

(17)
(18)
(19)
(20)
22.

Bull. 1. c, pag. 12, 2, seqq.


Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 22.
Euseb. ibid.
Heges. apud Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap.
'. ''*-.

1307

S. HEGESIPPI FRAGMENTA.

1308

carne multo acriores, quatn de divinitate contro- A in medium, satis per hxc aperte significans u tx
versia?.
Hehrxis credidisse ; si hoec, inquara, verba valent,
His ita enarratis.paulo post V. C. disputationem
ut Eusebius Hegesippura Nazarteum existimaverit;
suam de Hegesippo claudit his verbis (21) : Si
non dubium quin Nazaraeos ab Ebionilis longe disHegesippum Eusebius inter Nazaraoos numeravit,
creverit. Eum enim, non secus ac Justinum, inter
ut concludunt Sociniani ex illius verbis (22) :
egregios veritatis patronos numerat (23), qui non
"Ex Te tou xaQ' 'E6pa(ou; Eua-yYsXiou, xai lSco<; ex
solum viva voce,sed etiam scriptis disputationibos
ttj? 'EfipaiSoi; StaXexTOu Ttvi T'6r,t7tv, e(itpaivu,v i
adversus impias haereses decertarunt. Hactenus
'ESpo-iuv cauTov ireTriareuxsvai. Nonnulla item ex
cl. Maranus.
Hebrxorum Evangelio, et ex Hebraica lingua profert

SANCTI HEGESIPPI
FRAGMENTA EX QUINQUE LIBRIS.

COMMENTARIORUM ACTUUM ECGLESIASTICORUM.


i.
De historia martyrii Jacobi, fratris Domini, ex Iibro V. Apud Eusebium, Hist. eccl. lib. n, cap. 23.
AtaSe^eTat (24) Se tt.v 'ExxXrjO-fav (Jtera tuv isoEcclesiae administrationem una cum apostolis B
OToXtov (23), 6 aSeXtpo; tou KupEou 'laxtooo;, 6 Ovosuscepit Jacobus frater Domini, qui jam inde a
(latrOeii; oiio ttovtiov Alxato? (26) iiro Ttiv toO Kupioj
Christi temporibusadnostramusque setatemJustus
yjjdvtuv
(JteyjJt xai fjfitov. 'Eirei iroXXot 'lixtooot exicognominatus est. Nam mulli quidem eodem nomine Jacobi vocabantur ; sed hic ab ipso matris Xouvto- outo? 81 Ix xotXta? |xr,Tp6i; outoO ayto; r|v.
utero sanctus fuit. Nec vinum unquam bibit, nec OTvov xat atxepa oux erctev, ouol eu.i}/uY_ov toi-ftv
upov eiri tt,v xetpaXrjV auTou oix dv6rj- eXatov m
siceram ; ab animantium carnibus penitus abstinuit ; comam nunquam totondit ; neque ungi, ne- T]Xet<j/aTO, xai (JaXavettp oux eypijo-aTO. Tourtp u.<iv&
que lavare balneo corpus unquam solitus.Unusex ^rjv (27) tU ta 4'fta siatevaf ouoe fap tpewv toopet, aXXi atvWvac. Kai |i6vo<; eto-Tjpy^eTo (28) et; w
omuibusin intimum tnuplisanctuariumingrediendi
(21) Maran. 1. c, . pag. 250.
('-'aj Euseb. Hist. eccl. lib. iv, cap. 22.
(23) Euseb. ibid., cap. 7.
(24) AtaSey^eTat. Fragmentum istud integrum recitat Georgius Syncellus in Chronograph. p. 837,
velut ex ipso Hegesippo descriptum. Sicenimibi :
'H-fiaiiTirou (Jta0r,Tou tiov onrotTToXtov ex tou e' uitojjtvTJfjtiTOi; Ttep! Taxt66ou tou aSeXtpoOlou.
(25) MeTot tuiv airorfSXtov. Hieronymus in Catalogo hunc locum ita verlit : Suscepit Ecclesiam Hierosolymse post apostolos frater Domini Jacobus.
Quasi legeretur jxiTct to!>; air'.TrdXou;. Longe rectius adversarius Hieronymi Ruflnus interpretatus
est cum apostolis. Nam apostoli una cum Jacobo
episcopo Hierosolymitanam rexerunt Ecclesiam.
Quare perperam Rutinus in cap. 2 hujus Iibri,Jacobum apostolorum episcopum nominavit. Alqui
Clemens, cujus verba illic interpretatur Ruflnus,
Jacobum non apostolorum, sed Hierosolymorum
episcopum factum esse dicit.Porro Rutinusid hausisse videtur ex Clementis Recognilionibus, quas
vel ipse, vel Paulinus Latine vertit. Nam in lib. n,
ejus operis Clemens, Jacobum fratrem Domini,
quem lpse archiepiscopum nominat et principem
episcoporum, episcopati auctoritate apostolis omnibus pr<Bcipientem induxit.
(26) 0 dvojjiaaBe^? utto irivTtov ot/.atoc. Post hc
verba in codice Maz. ac Fuk. apposita est distinctio.Quam <juidem interpunctionem secutus videtur
Ruflnus.Sic enim vertit : Suscepit Ecclesiam cum
apostolis frater Domini Jacobus, qui ab omnibus
cognominatus est Justus, ab ipsis Domini tempori
bus praeclarus usque ad nos. Verumin codice Regio,ac Med., et apudNicephorumnullaestascripta

distinctio post vocem Stxatoc, sed totus locus uno


spiritu continuatur hoc modo : '0 ovotiao-Osi; "*
ttovtojv Atxatui; airo tu>v tou Kupiou ^pivtov titypt"!
TKJttov. Id est: Qui ab ipsis Chrisli temporibus usqut
ad nostram setatem Justus ab omnibus cognominatus
p es/.Ethancquidemdistinctionem in interpretatione
" mea sequi malui, post Musculum et Christophorsonum : quippe qua? certior, et sequentibus Heg^
sippi verbis magis congruere mihi videretur. Sutiicit enim Hegesippus : 'Kiret tcoXXoi 'Iaxto6ot htAouvro, etc. Quoa verbasinedubio referuuturadea,
qusB pnecesserunt : 'O 6vo(iaa0ei ur:6 sivttiiv i:xato;. Reddit enim rationem Hegesippus.cur Jacobus Justus ab omnibus cognominatus sit. Quippe,
inquit, multi fuere Jacobi : sed hic prae ca>tens
justilia excelluit, ut multis argnmentis deinccps
probatHegesippus.Deinde si priorem distiuctionem
sequamurcumRuflno, falsum eritillud quodsequitur. Jacobum scilicet episcopum a temporibu>
Domini usque ad Hegesippi aetatem permansisse.
NamJacobus quidem Justus csbsUS est Neroniprincipatu ; Hegesippus vero Antoninoruru temporibus floruit, ut superius observavi.
(27) Tourto u.i5vto ttfv. etc. Totum hunc Hegesipni
n locum jampridem examinavil Scaliser in Am" madversionibus Eusebiauis pag. 178, multaque rneo
reprehendit, quB operaB pretium erit legere. Adde
etiam, qum adversus Scaligeri censuram scripstt
Dionysius Petavius in notis ad hasresim 78 EpiShanii, et P. Hailloixius in notationibus ad Vitam
egesippi cap. 3.
(28) Kai fiovo; elarlp. Syncell. xat jjlovov Ore #
Reliqua deinceps omittimus.

S. HBGESIPPI FRAGMENTA.

1309

va<5v r/1-tirvuto te xei'u.svo; Itc! toT; y6vzai, xat at- j^


TOJ;ievo; urcsp tou Xaou atfEatv co; iitecrxXrjxsvai
ti vovata autou 8iV.t,v xajjtrJXoo, 8ti t6 aet xiuirtEtv
liti -j dvu (29) Ttpocry.uvouvTa :w etjj, xat a.*TsTaOai
atpscr.v t~) Xato. Ati v toi tt,v iTtEpSoX^v tt,; Stxatoauvr,; auTou IxaXsTTO Aixato; swcl 'SioXta; (30)" 6'
Ecrttv s/Xr^vtrti r.tfVjfj, tou Xaou xa! Stxatoeruvr,, <u;
ol Tcpotirjtat StjXouji 7tept aitou. Ttve; ouv tujv 'cTtTa
atplasiov tiov ev ttj) Xafj), Ttov TtpoYiYFarlrl-v<uv r101 31)
ev toT; uTtojjtvTjtjiafftv, eituv()ivovTO auTou, Tt; r, 8up
tou 'It^jou (31). Kt EXeys toutov eTvat tov 2toTr]pa.
'E; tov ttve; ETtto-TEudav, 8ti 'Ir^sou; sVctv 6 XpKTTtS;.
At 81 aipsaEt; at Ttpostpr.usvat, oix eTctcrreuov oute
ivicrcaiTtv (33), oure epyduevov arcoSouvat exacrcuj
xata Ta spya auTou. "Ocrot oe xat er:tcrceu<jav, 8ti
IixtoSov (34). HoXXtov ouv xat Ttov ipyoVctov Tctateo- -n
ovtojv, 9jv 66pu6o; Ttov TouoaEtuv xat rpauuaTstuv
xat <I>aptcrafiov Xeycivtiuv, o'ti xtvSuveuet jca; 6 Xao;
Trjcrouv tov Xptatov Tcpocr8oxcjv. "EXeYOV ouv cruveXBovte; tcI> Taxlo6>or> IlapaxaXouusv cre- ETCtcrys; tov
/..K1..11

A /' r , n

B?L\

Ma../ n!i.,..

.. * \

1 ' i- j .... ~ _.

.. .

Xa6v, stcei EitXavTjflrj et; 'Irjtxouv, to; autou bVto; tou


Xptcrtou. DapaxaXouuEV ae TtETaat Ttivta; tou; IX86vto; el; tt,v -rjus^pav tou Ilaay^a TtEpt Tt;jou. Sot
fip TcivTE; TtEtOdusOa' tjueT; y^? (JtapTupoujjtev aot
xat Tca; 6 Xco;, oti Stxato; eT, xat 6'Tt TtpiacoTcov ou
XafiSivEi;. IleTaov ouv au tov 6'y^Xov TCEpt 'Irjffou [iTj
7tXavaj8ar xat y*P k*; 6 Xao; xat TcavTE; tceiBofjtEQa aot. 2tt;6i ouv Itc". to TCTEpuYtov tou Ispou, "tva
atvojQiv ^; ETtttfavr,;, xa! % Eui/oucfTa aou Ta pr][jtaTa
Tcavt'. Ttj) Xatf) Sti fip to Ilicr^a tiuviXrjXuBaat Tcaoat al tpuX^t (3li) [iEta xat tcov eSviov (36). "Eott)aav ouv o\ itpoeiprjjjiivot rpa;j.u.aTsT; xat *aptaaTot
tov 'lixioSov etc; t6 TtTEpuftov tou vaou, xat Ixpa-

1310

jus, facultatemque habebat. Neque enim lanicio,


sed linea lantum veste utebatur. ln templum solus
intrare, atque ibigenibus flexispro peccatis populi
supplei Deum orare consueverat ; adeo ut genua
ipsius instar cameli occalluerinl.dum assidue Deum
venerans, et pro salute populi vota faciens humi
sterneretur. Hic ergo ob singularem justitiam cognominatus est Justus, et Oblias ; quod Latine munimcntum populi, et justitiam significat, quemadmodum etiamprophetaide eopraedixerunt.Quidam
autem ex septem sectis, quae apud Judfflos erant,
de quibus in superioribus libris scripsisse meminimus, interrogarunt eum, quodnam esset ostiura
Jesu.Quibus illeJesum esse Servatorem respondit.
His auditis; nounulli eorum Jesum revera Christum
esse crediderunt. Suprascriptffl vero sect nec resurrectionem, nec futurum Christi adventum, ut
unicuiquepromei-itismercedemtribuat,credebant.
Quotquot vero ex iis crediderunt, Jacobi opera ac
ministerio utique crediderunt. Cum ergo multi ex
ipsis etiam primoribuscrederent,tumultuari cceperunt Judaei, et Scribee ac Pharisa;i ; eojamventum
esse clamantes, ut prope omnis populus Jesum
Christum exspectaret. Proinde inunumcongregati
Jacobum adeunt, hisque eum verbis compellant :
Horlamnr te,inquiunt, ut populi errorem comprimas.qui falsam de Jesu opinionemimbibit, perinde
quasi Chrislus esset. Persuade igitur omnibus,qui
festo Paschoe die huc conveniunt, ut de Jesu recte
sentiant. Tibi enim omnes fidem habemus ; etcum
universo populo hoc tibi testimonium perhibemus,
^ justissimum te virum esse, nec ullum apud tepersonarum discrimen valere.Proinde plebi persuade,
o>ii,nA.il!niinni

..-.,

fn I n ..nni

l"l'ni|i'( i

'w

i'fiil

I I ln

11 t

melius Musculus vertit, non credunt. Nam Grca


(29) Ati to iel xifiTtTEtv etc! y^vj- Duai povox hanc habetsignificationem. Falsumtamen est,
stremtB voces absunt acodice Fuk., etapud .Niceeas sectas non credisse resurrectionem. Nam
fihorum. Verum in codice Maz. ac Med. totus hic
Pharisaei eam credebant.
ocus ita legitur : jVti to iei xifiTCTEtv TcpotrxuvouvTa
(34) "Oaot 8e xai ercicrceucrav, 8ta 'Iixto6ov.
Ttj) fetj) ta YovaTa.
Vox iTticiTEuo-av iterum repetenda est; quod virgula
(30) 'ExaXiTTo Atxctto; xat 'QXta;. Nicolaus
illa, qua) in manuscriptis etiam codicibus appicta
Fuilerus in lib. ni Miscellaneomm sacrorum, hunc
est, satis declarat. ln vetustissimo codice Mazarine
locum sic emendat : 'ExaXsTTo EaSStx xat 'Si^Xtau:,
post eTtiaTeuoav punctum ascriptum est ad pedes
S ejttv oixato;, xai rccpiuyrj tou Xaou. Quam doctisIittera, quod virgulffl nostra respondet ; et Grrece
simi viri emendationem libenter amplector.Tamen
quidem vocatur uTcooTtYu.r;, a Latinis aulem subdicura Epiphanius in ha;resi78, et Joviusmonachus,
quem vulgo male Jobium vocant, Jacobum Obliam
stinctio.
(35) niaat al tsuXai. HfflC item immerito carpit
dictum esse testentur.retinenda est vulgaris lectio ;
Scaliger, scribens duas tanlum tunc tribus fuisse,
maxime curn Ophlias Hebraice arcem populi signiBenjamin et Juda. Sed, ut recte monet Grabius,
ficet Sed et Rufinus atque INicephorus vulgatam
fj quo modo Hegesippus, eo item Paulus apostolus
lectionem tyentur.
loquitur Act xxvi, 7, memorans duodecim tribus
(31) Ttiiv ETCTa alpEastov... Ttov TcpOYEYpau:,uEvtov
nocte ar die deservientes in spem repromissionis faptoi. Locus Hegesippi, in quode septem Judaici poctam a Deo. Sanctus quoque Jacobussuaminscribit
puli sectis se scripsisse testatur, exslat in libroiv
Epistolam duodecim tribubus qumsunl in dispersione,
Eusebii noalri, cap. 22. Ad quem locura, Deo jui, 1. Videsis in hanc sententiam, Calmetidissertavante, plura dicturi sumus de septem illis sectis.
(32) T(; ?) 8upa tou 'Irjaou. Ostium hoc loco est
tionem ad Ezechielem, De reditu decem tribuum.
(36) MeTi xai tu>v eBviov. Merito Scaligerum hic
introductio. seu instilutio atque initiatio. Ostium
repreheudit Dionysius Petavius, quod negasset,
igitur Chrisli nihil est aliud, quam fides in Deum
licuisse ulli genlili interesse festis dielius Judajorum
Patrcm, et in Filium, ac Spiritum sanctum.De hoc
Nam prater locum illura, quem citat Petavius ex
ostio dicitur in Psalmis : Wa^c est porta Domini, et
Evangelio Joannis cap. xu, plurima suppetunt Jojusti intrabunt per eam, utexplicat Clemens inlibro
sephi testimonia, e quibus discimus, genliles azyvi ZTptou.aTeiov. Et ostiumquitlem Joannis Baptistai
morum solemnitati saepius interfuisse.Certe Vitelerat pauitentia ; Cliristi vero ostium est remissio
lius legatus Syriffl festo Paschse ingressus est Hiepeccatorum, quie fit per baplismum.
rosolyma.etaJudasishonorifice exceptus, utlegitur
(33) Oux iTclcftEuov oute ivacrcacttv. Male Rufinus,
in lib- xvm Originum Judaicarum, cap. 6. Idem de
eumque secutus Christophorsonus vertit, non
Quadrato legato Syria in lib. xx scribit.
crediaerunt, quasi legeretur, oix sTcitrteucjav. Longe

1311

S. HEGESIPPI FRAGMENTA.
1312
ne circa Jesum deinceps aberret; namet universus j^ ?av auTtb xal eTirov' Atxate, tp Ttivre; iretosjjit
populus,etnos libenter tibi obtemperamus.Ascende
<3tfEi'Xo|jiev, eTtei 6 Xao; uXavaxat 6t;io-io 'Ir.oou to"j
igitur in fastigium templi, utin sublimi locoposiaTauptoOsvTo;, aTtaYyeiXov Tjixtv Tt; f, 0'jpa tou 'Ir(acu
tus, ab omnibus conspici et exaudiri facilepossis ;
(37) xou o-TauctuOev-o;. Kat airexptvaTo owvij uj.
nam Paschalis solemnitatis gratia, cunctaa Judaeo- fiXrr T( jjts- STcepioTaTe Tcept 'Itjoou tou uloi ivjcii.
rum tribus, et ex gentibus non pauci huc convene- Ttou ; Kai outo; xiflrjTat Iv Ttp oipavtji ix e.;tuiv
runt. Posthaec supradicti Scribaa elPharisaei cum ttj; (jteYaXrjc 8uvi(ietu;, xai (jteXXet epyj-crOat h\ tuiv
Jacobum in fastigio templi collocassent, contenta vecpeXibvTououpavou. 0 Kat TtoXXibv TcXr,po(popT,8c'viu,i
voce sic eum alloqui cceperunt : 0 Juste.cui nos xai 8oa6vTOjv eVt Tfl [AapTupia tou 'laxtuSoj, xil
omnes fldem adhibere par est, quandoquidem po- (38) XevcivTtov 'Qo-avva (39) Ttj> utio AaStS, tote tiiXtv
pulus omnis errat, Jesum sectans crucifixum, doce ol auTot Tpa|jt|jiaTeTc xat fcaptaaTot Ttpo; iX/.ip.o-j;
nos,quod sit ostium Jesu sufflxi cruci. Tunc Jaco" eXeYov. Kaxtb; ircotrjaatiev TotauTr,v pac.Tuotav
bus edila voce iisrespondit: Quid me, inquit, in- irapaa/ovTe; tuj 'Itjoou (40). 'AXXa avaSivTii;, xataterrogatis de Jesu fllio hominis? Ipse sedet in ccelo 6iXoj(jiEV auTov, "tva <po6r|0svTs; (jtf( Tcto-TEusiuctiv rjTtji.i
a dextrissumma3virtutis,etventurusestin nubibus Kat expa;av Xl^ovTe;. "Q &, xai 6 AtxatoceitXcrvr^i;.
cceIi.Cumque multi hocJacobi testirrjonio confirmati . Kat ETcXrjptocrav tt)v rpacpf(v tt,v ev t6j 'Ucaicf (41)
glorificarent Jesum.dicentes: OsannafilioDavid, YeYpafji(jtevT)V "Aptojjtev (42) tov Stxaiov, Sti 0jtunc iidem Scribae ac Pharisrei inter se collocuti : avprjoroc; fj(iTv ecrrf toivuv tci fevvr](jrta Ttiiv
Male,inquiunt,fecimus,qui tanto,testimonioJesura epytov auTtbv tpaYOVTaf 'AvaSivTei; ouv xitUw/oj
ornaverimus. Verum ascendamus, eumqne praeci- TovAfxatcv, xal eXe^ov aXXrjXotc;. Atflao-tojiEv 'Iiza.
pitem dejiciamus,utcaetericonterriti fldemilliha- 6ov tov Atxatov. Ka! flpfavro XtOiiJeiv ai-ov, btl
bere desinant. Conclamare deinde cceperunt.ac di- xaTaDXr,flet; oux aTceflavev, aXXa OTpacieic eOv- 'i
cere : 0 o, ipse etiam Justus erravit. Et impleta Y<5vaTa Xey10''' IlapaxaXib, Kupte 6ek DaTEp, i^t;
sunt ea, quae apud Isaiam scripta sunt : Tollamus auToTc;' ou fkp otoaat ti Tcotouatv. Ojtio ee xxra/.:e medio justum, quia molestus est nobis ; propterea florjoXouvTtov auTov, et; Ttbv lepetov Ttbv ultbv 'Pr,y i5
(37) 'II Oupa tou 'Itjoou. Ohservat Pearsonius
Vindic. episl. Ignat. part. II, p. 153, Christum ipsum dixisse Joan. x, 9 : 'Efto Etjii r) Oupa* quod
sane dictum apostolicis temporibus maxime fuisse
de Christousurpatum,ex hoc Hegesippi loco aperte
colligitur.
(38) Kal XeyovTtuv 'Qaavva xtfi uVJ) AaotS. Sca- |
liger in Auimadversionibus Eusebianis haec de Jacobo dicla esse existimavit ; cui in eo quidem facile
assentior. Sed quod negat idem Scaliger Jacobum
filium David dici potuisse, in hoc graviter hallucinatur. Fuit enim Jacobus filius Josephi.ac proinde
oriundus ex stirpe David. Porro verissimum est,
quod ait Scaliger, eos qui Qsanna acclaraabant,
palmas manibus geslare debuisse ; cujus rei illustre
exemplum est in Itinerario Ilierosolymitano Antonini monachi pag. 30. Ex quo discimus, morem
oliin fuisse Christianorum, ut episcopis ac presbyteris advenientibus obviara procedentes honoris
causa, acclamarent Osanna : Ibi venerunt mulieres in occursum nobis cum infantibus, palmas in
manibus tenentes. et ampullas cum rosaceo oleo :
et prostratae pedibus nostris. plantas nostras ungebant,cantabantque lingua jEgyptiaca psallentes antiphonam : Benedicti vos a Domino benediclusque
adventus vester, Osanna in excelsts. Idem testatur
etiam Hieronymus in cap. xxi Matthaei : Videant
ergo episcopi,etquantumlibet sancti homines, cum
quanto periculo dici istasibipatiantur: siDomino,
cui vere hoc dicebatur (quia necdum erat solida
credentium fides) pro crimine impingitur. Caeterum voces illas Osanna filio David, quas a quibusdamJudasisacclamatasiuncfuissedicitHegesippus,
nonimmeritoquisexistimetdeChristopotius,quam
de Jacobo, intelligi oportere. Nam cum Jacobus in
fastigio templi positus,JesumreveraChristumesse,
ac Redemptorem generis humani praedicasset ;
Judaei quidam Christi fldem amplectentes, accla
mare coeperunt Osanna filio David, id est, Jesu
Christo palma et victoria.
(39) 'Uoawi. In omnibus nostris exemplaribus
duo sunt vocabula tb; iwi. Ita etiam apud Hieronymum in Jtnterpretationenominum Hebraicorum:
Osanna ; salvifica, quod Grasce dicitur tb; avva*

Utrumque autem nomen per extensam litteramlegendum. Id est, Osanna tam in Hebrasa, quam in
CroDca lingua primam syllabam producit. Isidorus
quoque in libro vi Originum. Osanna ex duobus
vocabulis Osi et Anna compositum esse teslalur,
elisa scilicet una littera.sicut in versibus cum scandimus. Osi enira salvifica interpretatur : Annamterjectio est, motura animi significans sub deprecantis affectu. Quae Isidori verba desumpta sunt
exHieronyrai epistola 145, ad /'amasum. Kaaemfere
habet Augustinus in lib. De doctrina Chr. cap. 11.
(40j T6j 'Irjaou. Grabius conjicit legeudum -a
'IaxtbSto, vel t6j 'Ir,aou (xaOrjTTi. Sed frustra. Videtur enim Hegesippus id inniiere, questos nimirum
fuisse Pharisa30s,quod ipsemet effecerint, vel ansam
prmbuerint Jacobo. ut adeo illustre testimonium
Jesu Christo perhiberet ; quo quidem testimonio
plures e populo perraoli et confirmali, eumdem
Salvatorem glorificarunt. Hoc sensu accipiendam
pulo vocem Tcapao-yovTei;.
(41) 'Ev tuj 'Hairta- Memoria lapsum esse Hegesippum affirmatScaligerjneque enimhunclocura
apud Isaiam exstare, sed in libro qui inscribitur
Sapientia Salomonis cap. 11. Sed fallitur ipserael
Scaliger qui Hegesippum temere reprehendit, Re1 vera enim hic locus legitur in Isaia cap. 111: Arjitojjiev tov 8!xatov 6'ti ouayp^aToi; 'rjjitv Inf to!vuv Ta yevv,i l^aTa Ttbv ep^ov auTtbv yiyvr.r..
Ita quidem legitur in editione Romana. Verum Justinus in Dialogo adversus Tryphonem diserte testaturin editione LX.X interpretum scriptumfuisse
aptojjtsv tov Stxatov, pro quo Judaici interpretes 0/o-to(jiev verlerant. Justini leclionem confirmatetiam
Tertullianus in lib, 111 conira Marcionem, cap. 22' Venite, inquiunt, auferamus Justum.quiaiuutilis
est nobis. > Sed et in eo fallitur. quod apud Rufinum pro Isaia Jereiniaru scribi dicit. Porro Hegesippus hunc Isaiae locum quem dixi, in menle habuitpaulo supra, cum diceret Jacobum aprophelis
Justumesse appellatum: exaXetTo Atxato; to; o'iic:otpfjTai Sr,Xouat Tcept auTou.
(42) "Aptojjtev, x. t. X. Locus exstat Isaiai 111, 10Vide Justinum Dial. cum Tryphone n. 17, 133, 136'
Sed in primis n. 137 quo hic respexit Valesius.

1313

S. HEOESIPPI FRAGMENTA.

1314

otou 'Payac>ei[jt (43) tS>v jjiapTupoofiivtov 6ito 'hpe- A fructum operum suorummanducabuntMox ergo con[liou tou Tcpotpr,TOU, Expa^E kkyw IIaujajGe,Ti itotscendentes, eum praecipitemegerunt.etinterse dieTte (44) ; Eu/ETat uirep tjiaiov 6 Atxato;. Kai Xa6tov xerunt:LapidemusJacobumjuslum.CceperuntigiTt; <tc' autiov eT; tu>v Yvao'(ov to <jXov (45) ev <p
tur lapidibus cum impetere ; quoniam praBcipitatus
&tctci'ee Ta ijjtaria (46), t^veyze xaTa ttj; xE^aXr};
non stalim mortem obierat, sed conversus llexis
tou Aixa(ou. Kai outio; efiapTupTjcrev' /.ai EOatjjav
genibusorabatdicens : Domine et DeusPater.rogo
auTOv ev tio tokio (47), xai eti outou -J| htt;Xt) [Jt'vEt
ut ignoscas illis,quia nesciunt quid faciunt. CumTcrjpi Ttj) vatj) (48).MapTu; outo; aXr(0r,; Touoatot; Te
que hominem saxis obruerunt,unus e sacerdotibus
xai "EXXtjti -f^f ^VTt"cat Tl Tj)croi>c; o Xpttrro'; lurtv.
exflliisRechabfiliiRechabim, qui Jeremiaa suffraKai euOu; OuecfTtaaiavo; TcoXtopxET tt,v Touoatav, aigio commendati sunt,contentavoce : Parcite, iny uaXtoTtcta; auTou; (49).
quit, quid facitis ? Justus orat pro nobis. Interim
unus ex iis, fullo, arrepto fuste, quo vestes exprimere solebat, caput Justi percussit. Atque itafelici
martyria vitam iiniit ; sepultus est eodem in loco, manetque adhuc cippus illius prope templum. Hic
Jacobus, tum Judaris, lum Graecis locuples fuit testis, Jesum vere Christum fuisse. Nec multo post
obsidio Vespasiani, et Judaeorum captivitas subsecuta est.
II.
Di propinquis Salvaloris nostri. Apudcumdem Eusebium. Hist. eccl. lib. m, cap. 20.
"Eti 8e zEpirjaav ot drco yevou; tou Kupfou utiovoi
His temporibus adhuc supererant quidem ex co(43) Ttou 'Payjx6;!|jt. Merito Nicephorus haec duo B nnca officium.Nam et maculas eluebante vestibus;
vocabula expunxit, utjampridem notavit Scaliger, et
' eas
-- dealbabant,ac
' -"- '' - splendorem
" '
'" '
iis conciliabant
;
utebantur autem ad id pressoriis seu prelis.ut notum in Anidmaversionibus fcusebianis, tum in Elentavi ad lib. xxvm Amm. Marcellini pag. 366. Porro
cho Trihxresii, cap. 25. Sed tamen cum apud Rufinum loganlur, etinomnibusnostrisexemplaribus in manuscriptis nostris Maz.,Med.,ac Fuketii scritum est aicoTtie^E.
exstent, ferri commode possunt. Ac si rem atten(47) "K0a<J/av outov ev Ttj> TtSrccp. Ita quidem cotius expendamus, non sunt tam inepta atque insulsa, ut putavit Scaliger, Ei; tu>v Upetov tu>v ultov
dex Regius, quem secutus est Stephanus. Verum
reliqui tres, Maz. scilicet, Med. ac Fukelii, aliquot
'P^yio utou 'Paya6e!|i, Unus ex saccrdotibus de
voculis auctiores sunt hoc modo : Kai e0a<jjxv aufiliis' liechab fiiii Rechabim Idem enim est,ac si dicetov erci Ttji Tonto itapi Ttj) vaip. Quam quidem lectioret : Unus ex sacerdotibus.filius Rechab de genere
Recliabitarum : quaa postrema verba consulte addita nem confirmat Nicephorus, ac Rufinus.
(48) "Eti auTou Tj ott)Xt| [jiEvei rcapi tco vaij>.
sunt,ut Rechab paler illius sacerdotis, ab aliis Rechab distingueretur. Plures enim eodem nomine
Quomodo fieri potest, ut hic cippus (id enim significat ctt/JXtj, utsupra notavimus) et Jacobi sepulappellabanturRechab ; verum bic de quo loquitur
Hegesippus, erat exslirpe Rechabilarum illorum,
crum adhuc permanserit post urbem a Romanis
excisam ? Sed ueque verisimile est, quod ait Hege
de quibus locutus est Jcremias (cap. xxxv).
sippus.Jacobum
juxta teraplura sepultum fuisse.
(44) riajuaiOe, t TtoieTTe, Epiphanius in haoresi 78, non a Rechabita sacerdote hscdicta esse
,Nam Judaei extra urbem corpora
. condebant.ut colscribit, sed a Svmeone Clopa, filio, qui Jacobi Justi C 'gere esttum ex *,vangeho, tum ex sepulcro Hefraler natruelis erat.
P
^J^T-TJW^' d.e ?U suPerlus. tocul1
patruelis
sumus. Meritoigitur Ruflnustotamhanc pericopen
(4">) Aaotov Tt; irc' ajttov eT; Ttov Yvacpo>v t& in versione sua prsetermisit. Hieronymus vero in
IjuXov. H.tc verba duobus modis construi possunt ; libro De scriptoribus ecclesiasticis, cujus maxima
nfinpe hoc modo : tiT; xt; ctT:'a'jTtov, Xabtov to tmv pars ex Historia ecclesiaslica Eusebii nostri desumY'a-i'tov ^jXov, id est, unus ex illisarrepta fullonis pta est,ha3C Hegesippi verba interpretans ita emolvecte. Aut in hunc modum : Tt; &tz auxtov, ei; to>v livit : Tltulum usque ad obsidionem Titi, et ultimam
yvaoicov, -pStov to c jXov. Quam distinctionem secu- Adriani, notissimum habuit. Ubi tamen illud protus 'est Rufinus, ita enim veitit : Et unus ex ipsis bare non possum.quod de ultima Adriani obsidione
fuIIo,airepto fuste in quo vestes exprimere solent. dicit. Namin eo secutus esterrorem Eusebii.quem
Neque aliter caiteri interpretes.Atque hunc sensum jampridem alii confularunt. Porro Hieronymus
confnmat Clemens Alexandrinus in lib. vn Hijpo- titulum dixit, pro eoquodin Graego est uttjXt,. Eotyposcon. ubi Jacobum a fullone interemptum esse dem sensu jti(Xt) dicitur in lib. II Regum.cap.xvin,
scribit. Verba Clementis liubentur supra in cap. 1 ubi vetus interpres titulum vertit. Ad quam vocem
hujus libri. Apollonius Collatius in lib. i De excidio in vetustissimo codice Mazarino hoc scholion scriHierosol. Jacobum non fullonis vecte, sed securi ptum inveni : 'Iuteov 6'tt i\ <rzr\\rt outtj XfOo; f,v
percussum interiisse scribit.
ajjtopoo;, ETctYpitp^v eytov to ovofjta tou TeOau.u.evou
(46) To 5uXov iv tj) aTCETitE^E Ta ItjtiTta. Hiero- 'laxto6ou. 'Et; ou xai eti vuv ol Xpttrctavoi ev toi;
nymus in libro De srriptoribus ecclesiasticis hunc n (Jtvrj txaitv auTtov AtOous laTaatv, xai i) Y/pay.[JtaTa ev
locuin ita expressit : Fullonis fuste, quo uda vesti- auTot; Ypaoouijtv, i) to crrjjietov tou ctTaupou eYyapaTtounv.Sclendum est coluranam hanc nihil aliud
menta exlorqueri solent, in cerebro percussus interiit.
Hieronymi verba Grosce itavertit Sophronius : Tio fuisse.quam lapidem informem.inquo nomenJacote vvaotxtj (jtoXX'1) tij Ta IjiaTta exTctijEiv ettoOaat. bi illicsepulti erat incisum. Unde et Christiani in
Musculus quidem Eusebiilocum itavertit: Unus ex sepulcris suis etiamnum lapides statuunt : in quifullonibus arrepto instrumento, quo vestimenta excu- bus aut litteras inscribere, aul crucis figuram instiunt ac purgiint. Langus vcro Nicephori interpres culpcre consueverunt.
(49) UoXtopxet tt,v TouSatav alyptaXtuTJo-a;
sic reddidit : Et fullonum quidam ligno. quo vestes
complana'>at, urrepto.blihi quidem magis placetRu- auTou;. Ita quidem codex Regius. Verum tres relifini et Christophorsoni expositio, qui vestes pre- qui Maz , Med., Fuk. voces illas ttjv 'IouSaiav atmere, seu exprimere interpretati sunt. Id enim si- yu.aXtoT(*a; non agnoscunt.Acmeo quidemjudicio
gnifical vox Tcti^eiv, ex qua fit TciEaTiiptov, auod est prorsus superiluao sunt, et insulsa;. Neque enini
Grtece dici pbtest noXtopieetv r^v 'looJafav, cam id
Latine pressorium, seu prelum. biiplex fuit fullo-

1315

S. HEGESIPPI FRAGMENTA.

isie

gnalione Christi,nepotes Judae illius.qui secundum A 'Iou8a (59), tou xovca aipxa XeYOjjtsvou au-ou ili\carnera frater Christi vocabatur. Hos a nonnullis <pou, ou'c eor;XaTi6psujav, co; ix fitovc o/Tac Aaoio.
delatos quodcx regia Davidisstirpeprognati essent, Touxou; 3' 6 iouoxaTOc (51) ^a^i ~pic Aou;sTtiv!rt
Evocitus ad Domitianum Cacsarem perduxit.Quippe Katoapa. 'EifooeTxj y*P tt;V lrapoujtav tou XptJToTi
Doraitianus de adventu Christi, perinde ac Herodes, tic xat" HptoSTjc. Kai ETrTipojOTiJEv auTouc s' sx Aa6(8 tifff xa'. ojjjioXiYTjaav. Tots T}pioTT,aEv auTouc icosibi metuebat. Inlerrogati igitur ab illo, utrum ex
siirpe Davidis essent oriundi, id verissimum esse aac XTTJaEtc EY_ouatv, t] Tciaoov )pT( jj.aTtov xuptEuouatv.
confessi sunt. Deinde sciscitatus est ex illis Domi- 01 8e eTicov ajjttpoTEpot, evvaxtajrTXta Sijvipta iwciptianus,quantas possessiones, quantumve pecuniae ^eiv auxoT; (jtova, exiaroj autiov avTJxovTOc tou f.jithaberent Illi vero novem tantummodo denariorum
aetoc- xai TauTa oux ev apYupiotc Eipaaxov e/iv,
milliasibi ambobus suppetere dixerunt,quorum di- aXX' iv 8taTt(j.TJaet YfiS TcXeOptov xptixovTa evvia jioraidia pars singuliscompeteret ;eas vero facultales vtovec; tuv xat touc tpopouc ivasepstv (52), xat aunequaquam se in argento habere, sed in aestinia- toi>c auTOupvouvxac BtaTpetpeaOai. EtTa 8e xat ti;
yetpa? Tac sjutojv ETttoetxvuvai, (lacTJpiov tt c autione agrorum, novem scilicet ac triginta soli jugerum, ex quorum fructibus et tributa persolve- TOupYtc tt,v tou atojjtaTOc axXTjpiav, xat to'jc arro
rent, et sibi ipsis non sine proprio labore victum g T7JC ouvs^ouc ipya-ixc, cvaTCOTurctoOivTac i~l Ttiiv
I8twv y/eiptov tuXouc (53) TcaptaTivrac. 'EpioTTjOsvTac
compararent.Simulque manusoslenderecceperunt,
81 Ttep: tou XpiJTOu xat tt,c iJjaaiXsiac auTou, b-oli
duritiem cuti5,irapressumque alte manibus callum
t:c s*tj xa? tijts xa". xoT tfav^aofxivT), X(5yov Souvat,
ex laboris assiduitate, in testimonium operis sui
tbc ou xoapttxTj ptiv ou8' erctYetoc, ercoupavtoc oe xaf
proferentes.Postremo interrogali de Christo et de
aYY^Xtx^ TUYV_avet, iol auvTeXela tou attovoc ysvtj"
regno illius,cujusmodi idesset.et quando,quibusve
aojjiivTj, onTjvlxa eXOojv iv 'oojri xptvet Jiovtic (oi)
in locis appariturum, responderunt, non hnjus
xat vexpouc, xat 'a-rcootoaei exiaTtp xaTa Ti etc.tt,mundi.nec terrarum imperium illud esee; sed anBeujjtaTa auTou. 'Etp' otc |iT;8ev auTtbv xaTEYvtoxiTi
gelicum et cceleste.quod in (Ine sseculorum futurum
xiv AotAETtavov, aXXa xai ojc EUTeXfov xaTatspovT]esset, tunc cum Christus adveniens cum gloria,
aavTa, IXsuOipouc (Jtev auTOUC avstvat, xaTairauaat
vivos simul et mortuos judicabit,et unicuiqueopeverbum de urbibusdicatur,non autemde gentibus.
Rufinus quoque et Nicephorus eas voces non habent.
(50) rtiovoi ioooa. In codice Regio, ac Med. et
apud Georgium Syncellum legitur ultov iouSa levi
discrimine. Caeterum miror Scaligerum, qui in Q
Anidmaversionibus Eusebianis pag. 187, tam Eusebium, quam Hegesippum immerito reprehendit.
Namneque HegesippusposteritatemDavidisad duos
tantum homines tunc esse redactam dixit, utfalso
ei objicit Scaliger ; sed posteritatem Judao, qui erat
frater Domini : necEusebius Hegesippi verba aliter
accepit. Certe Hegesippus diserte testatur, Symeonem Clopae filium.qui tunc erat episcopus Hierosolymorum, ortum fuisse ex genle Davidica. Verba
ejushabes infra cap. 32. Itaque nec Hegesippus
erravit, nec Eusebius. Ipse potius Scaliger reprehendendusest.quiadversusauetoritatemHegesippi,
vetustissimi scriptoris, et apostolicis temporibus
proximi,obstinatecontendit,nullumunquamJudam
fratrem Domini exstitisse. Sed contra est Epiphanius in haeresi 78, qui Josephum ex priore conjugio quatuor ait suscepisse liberos, Jacobum, Symeonem, Josetem, et Judam, cui consentit Hippolytus Portuensis episcopus apud Nicephorum in D
libro ii, cap. 3, nisi quod pro Symeone Simonem
dicit.rectius.utsupra notavi ; et filiasaliter nominat. His accedit Hieronymus in libro Adversus Helvidium. Dicet fortasse aliquis id, quod a Scaligero
dictum est, nullam in Evangelio rnentionem ejus
Judre fieri Imo vero Matthacus in cap. xn, de illo
sic loquitur ; Jionne mater ejus dicilur Maria ; et
fratres ejus Jacohus, Joseph, Simon, et Judas ? Idem
legitur in Marci c. vi. Vides, ut Scaliger nimio reprehnndendi studio abreptus,meritoipse in reprehensionern incurrit.Porro hic Judas uxorem a nonnullis dictur habuisse Mariam, teste Nicepboro in
lib. i.cap 33. Ex hac igitur liberos suscepit;aquibus propagati sunt 8;a7coauvot. de quibus Africanus in Epistola ad Aristidem. Hos porro Scaligeri
erroresjamdudumreprehendit P.Halloixius in notationibus ad Vitam Hegesippi;quod quidem serius,
et absolutis jam anidmadversionibus meis didici.

(51) '0 'IouoxStoc. Sic ex codice Medicaeo edidit


Rob. Stephanus. In codice Regio scriptum invenii
ixou6aTOc, quod monuerat etiam idem Stephanus
in variis lectionibus, quas ad calcem editionis suas
conjecit. In Chronico Georgii Syncelli legitur, o
'Iouox5toc. Nos ex tribus nostris codicibus Maz.,
Fuk. et Saviliano, veram hujus loci scripturam restituimus, toutouc 8' 6 iouoxiToc TjYaye. Confirmat
hanc lectionem Nicephorus.etRufinus.Nam in Rufino quidem dicitur Revocatus : Hos Revocatus quidam nomine, qui ad hoc missus fuerat, perduxit ad
Domitianum. Nicephorus vero in lib. m, cap. 10,
scriptum babet, 6 'HouoxStoc. Qui sint evocati.notum est ex Dione ;milites scilicet honoratiorisloci,
qui confectis jam stipendiis dimissi, ad militiam
evocabantur a principe. Horum mentio fit in vetustis inscriptionibus, EVOK. AUG., id est Evocatus
Augusti. Ne quis autera miretur, Hegesippum Graccum scriptorem, Romano vocabulo usum fuisse.
Non id novum, aut infrequens Hegesippo, quippe
qui STjXaTtopeuetv, et 8T,vipta usujpat in hac nairatione, quam prao manibus habemus,et plebeio sermono utilur.
(52) 'Ef tSv xat touc tuipouc avatpipetv. Male
Christophorsonus vertit vectigalia, quasi vectigalia
agrorum solverentur. Atqui ot5pot tributa sunt.qure
ex agris solvebantur, atque in ipsis speciebus fere
pendebantur.id est in tritico, hordeo.vino et similibus, ut patet ex codice Theodosiano. Vectigalia
vero sunt, quae Graece dicuntur teXtj, quae a publicanis conducebantur.et exigebantur ; cum tributa
a susceptoribus, vel ab apparitoribus prresidum ac
praefectorum exigi solerent.
(53) TuXouc. Cum initio vertissem callos, dubitareposlea cocpi. an callus masculino genere diceretur. Tandem vero callos a Rulino dici comperi
in lib. u, ubi de morte Jacobi fratris Domini.
(54) KptveT ^tovrac. ln codice Maz..Med. ac Fak-,
necnon apud Nicephorum legitur xpivetev. Sed et
codex Reg. ita disertcscriptum habet. Quare mendum est typographicum, quod in Rob. Stephani
editionem lrrepsit.

131

S. HEGESIPPI FRA.GMENTA.

os 8ta 7tpoaxdY[AaTo? tov xara tt;; 'ExxXrjcna; Stto- A


vuov. Tou; 8's arroXuOEVTa;, T)Yr;cra<jOai Ttbv exxXr)uiuv, (Ij; av 8-?l (jtapTupa; oujou xai ano yvou<: oVca<
tou Kupiou" y-v0Jjl^vti? TE E^P1iV7l^> P^XP1 TpaVatvoo
Ttapajjtsivai outou; Ttj) p!tp.
dimissos ecclesiis posthac praefuisse narrant, utpote
demum Ecclesiae reddita, ad Trajani usque tempora

131 S

rum suorum mercedem tribuet. His auditis, Domitianus nihil adversus illos asperius decrevit ; sed
vilitatem bominum aspernalus.liberos abire jnssit;
missoque edicto,pcrsecutionemadversusEcclesiam
commotam compescuit.lllos vero ad hunc modum
Christi martyres simul ac propinquos ; et pace
vitam perduxisse.

III.
De Symeonis Clopm filii, Hierosolymorum episcopi martyrio.-- Apud eumdem Eusebium, Hist. Eccl.
lib. ni, cap. 32:
'Atto toutiov 0T)Xa8r\ Ttuv atpeTixiiv, xaTT)Y0pucr!
Ex eorum haereticorum numero,quidam Symeotivs; XuptEtbvo; tou KXtoici (55), tb; ovto; arco Aanem Clopffi fllium detulerunt, quod ex stirpe Davi618 xat Xptraavou. Kai ourto; (jtapTupeT etiuv a>v
dis oriundus, et Christianus esset. Atque ita Syexatov etxoatv, erci Tpatavou Ka!crapo; xai uitaTtxou
meon cum annos centum ac viginti natus esset,
'Attixou (56). *r,cri 8e o aiko; ('IlYr<crtTcTco;), <b; apa g martyrium subiit, principatu Trajani Augusti, Atxat tou; xaTYj-fopou? auTOu, ^TjToufjtevtov t6tetu>v otco
tico consulari legato Syriam administrante. ldem
tt]; (JacriXixTi; 'Iou8a!tuv tpuX^c, toaav l\ auTTJ; ovTa;,
prxterea scribit, eos ipsos Symeonis accusatores,
aXtbvat o-jveSr). AoYtaujtp 8' av xai t6v SujJtetova Ttov
cum tunc temporis omnesexregiaJuda>orumtribu
auTOTCTtov xai auTTjXotov eirtot av ti; yeYov^VI1 tou
oriundi sollicite investigarentur, convictos esse,
Kupiou, TEX(jtT|p!tj) Ttp tirjxEt tou yptivou ttT; auTOU
quod ex ea stirpe originem ducerent. Porro hunc
cof;; y_ptou.svo;, xat Ttp u.vt)U.oveusiv ttjv tu>v EuaYSymeonem nonabsurde quisdixeritetspectatorem,
YiXitov rpatpr,v Mapta; ttj; tou KXtoTta- ou YEYvivat
et auditorem Domini fuisse ;cumet diuturoitasvitffi
auTOv (57|,xat TcporEpov i 16~(o$ eStjXiojev. '0 8' auipsius, et Evangeliorum fides id astruere videatur,
to; cruYYpa<pEU x*^ ETepou; citco Yevou? ^vo; T<uv
in quibusMaria quaadam commemoratur ClopaB fltpepou.svtov aSeXtpijjv tou EtuTTjpo;, t]l ovojjta '[ou8a;,
lia, cujus Symeonem filium fuisse, supra docuitprjatv et; tt,v auTr,v eTctcntbvai [JacriXsfav, ujeTa ttjv
mus. Alios prseterea nepotes unius ex Dominifrarjor) Tcporepov tacopr.OsTcrav auTtov urcep tt,; ei; t6v
tribus, cui nomen erat Judas,adhoc usque Trajani
Xptcrcov TCirceto; erct Ao|j.eTtavou tiapTupfav. rpatpet
imperium vitam produxisse, idem scriptor refert,
81 ouTtoc* "i^pyovTat ouv xal TcporjYOuvTai Tracrr); 'Excum jam antea sub Domitiano,ut diximus, Christi
xX^aia; toc u.apTups;, xat arco -(havi tou Kup!ou. p fidem constanter professi fuissent. Sic autem scriKa! Y'v0^-vT); Eipijvr); J3a0i!a; Iv Tcair^ 'EAxXr,cr!cj,
bit: Adsunt, inquit, illi, et universas Ecclesiaa
uivoucri (Jteypt TpaTavou Ka!crapo;- (J-sypt; ou 6 ex
prassident, utpote martyres,et agnati Christi. Tan8s(ou tou Kupiou (58) 0 Tcpoeipr)|jievo; Supietbv uio;
demque profunda pace EcclesiaB restituta, ad TraKXtoTta, o-uxotsavTT)6et; utco tujv atpecrEojv (59^, tbcrjani usque tempora superstitesfuerunt ; donec SyauTto; xaTT^YoprjOT, xai auTo; irct TtJ) auTtjj XdYtp (60)
meon supradictus Clopoa filius ejus, qui erat paet:! 'Attixou tou UTcaTtxou- xat erct TcoXXa; T^jjtspa;
truus Domini, accusatus similiter ab hasreticis, et
atxtJcijU.evo;, EfjtapTupijaeV tb; rcavTa; Ojcepflauob eamdem causam injusvocatusestcoram Attico
(55) Su|j.stovo; tou KXtorca. In codice Begio leTrajani tempora est institutus- Caeterum supra cigitur S!|jttovo;, ut notavit etiam Robertus Stephatatiis Rufini locus in manuscripto codice biblionus Hieronymus in Chronico hujus episcopi Hiethecai RegiaB ita perscribitur : Martyr effectus est,
cum esset annorum centum xxv.
rosolymitani nomen duplici modo scribi testatur,
(57) Ou YEY0VJval auxov. Nostri codices Maz.,
Symeonem scilicet, et Simonem. Idemhabet Georgius Syncellus, et auctor Chronici Alexandrini.
Med. et Fuk. vocem addunt hoc modo : Ou xai y^Yovsvat auTov xat TcpiTEpov 6 Xc!yo; ESrjXtocrev.
(o6)Kai 6rcaTtxou 'Attixou. Id est, cum Atticus
(08) '0 ix 6s!ou tou Kuptou. Male Christophoresset legatus Syria). Solebant enim Syri horum
sonus ha?c verba accepit, quasi 6s!ou adjectivum
praesidum nomine annos designare, ut constat ex
Josephi Antiquitatibus. Sed et in reliquis provin- D esset, et subaudiretur y-vou<- Sed Langus qui Niciis, rectorum nomine tempora designari consuecepliorum Latine interpretatusest, optime patruum
vertit. Clopas enim revera frater erat Josephi, ac
verant Porro ex legatis Cresaris alii erant consulares, alii praitorii. Quocirca Atticus hic uicaTixcS;
firoinde patruus Christi. Quare Symeon Clopaa fiappellatur, ut eum consularem fuisse constet. Ex
ius cognatus erat Domini, ut dicitur in capite H
his apparet male Rutinum vertisse : Martyr effesupra ; ubi male consobrinum vertit Musculus, et
ctus est, cum esset annorum centumxx, sub Trajano
Christophorsonus.
(59) 2uxooavTT)0st; 6tc6 tu>v alpscrstov. CerinCaesare, apud Atticum consularem. Graeca Hegesippi
sic habent : 'KTtbv tbv LxaTov e'ixocri liti TpaTavovi
thianos et Nicolaitas intelligit auctor Chronici
Kataapo;, xa! iitaTtxou 'Attixou. Sed primo quidem
Alexandrini,cm non assentior. Intelligit enim Hepraepositio illa etc, non significat apud : verum id
gesippus sectas illas quoB tunc temporisllierosolymis vigebant.Pharisa?orum scilicet, Sadducosorum,
tantum desipiat, Symeonem martyrio perfunctum
et alias, de quibus infra lib. iv, cap. 22.
fuisse principatu Trajani, Attico Syriam administrante ; deinde vox illa 6TcaTtxou, non simpliciter
(60) 'Etc! Tto auTiji Xoyuj. Id estquod Christifidem
pnedicaret, ut supra dixit ; et in libro iv, cap. 22,
consularem denotat, sed legatum consularem, ut
ex Hegesippo : Metc< to [jtapTup^iat 'IaxtoSov tov
dixi. Erant quidem a;tate Ruflni consulares, qui
iixatov tb; xal 6 Kupto; erct Ttj) aiTtj) XoYtp.
Palaastinam regebant, ut ex imperii Romani Kotilia
notissimum est. Verum hic magistratus diu post

1319

S. HEFESIPt! FRAGMENNA.

1320

consulari ; et per multos dies acerbissimis tormen- A l*2SE'vi xa' T0V SiroTtxov, itto; Ixotov elxoji vrriitis excruciatus, fldem Christi constanlissime pro- vtov Jtujv, uitu:eive. Kai exeXeuaflr, ora-jptugfva;.
fessus est ; adeo ut et consularis ipse, et omnes
'Eltt
TOJTOtC 6 OUTOC dvfjp 8tT;YO'J[UVO; Tl Xi;J
qui aderant, magnopere mirarenlur, qua ratione toui; StjXouu^voui;, Wiki^ti uk; opa [ti/pt Ttuv tj
vir centum ac viginti annos natus, tot tormenta ^pdvtuv -aptjltoq (61) xa8opi xai dStitpflopo; eu->
perferre potuisset. Tandem vero senlentia judicis vsv f, 'ExxXr,o-!a, ev a3r]Xt)> noij trxOT-t otuXtJovrtuv
cruci sufflxus est. Post haec idem scriptor res ilia eijiT'. t<5tb tu>v, ei xat Ttvee &7tjripyov, itapaoOtipiiv
setate gestas commemorans, addit Ecclesiam ad haec eirt^eipouvTtuv t6v UY'fj xavova tou atuTr,pt'o'j xr,p'jusque tempora instar cujusdam virginis, integram Y|xaToe. 'I2e 8' 6 lepoe tu>v 'AitooroXtov yopo; 5:iatque incorruptam permansisse ; adhucin obscuro tpopov eiXrJtpet tou (3(ou TeXoe, icapelr^jQti xt \ ftvii
recessu delitescentibus, quicunque rectam pra?- exitvrj tojv auTaTi; dxoafe Tfie ivfleou aotpia; sirixo-jdicationis evangelica) regulam depravare niteren- trat xotTT,!;itO|Jievtuv, Tr;vixauTa Tfje aBeou JiAivT,; tt,v
lur. Sed postquam sacer apostolorum ccetus vario apyr,v eXdu.6avev f) auaraate, Sta tt,c twv IwpoJi.
mortis genere exstinctus est, efiluxeratque jam SaoxaXiuv ditaTT(e- o' xat aTe iiTjSevo; ert Ttov azv
ajtas hominum illorum, qui divinam ipsam sa- oroXtov Xentouivou, YUH-Vfi ^o"tovij8T) Tf, xitpaXii, t5>
pientiam suis auribus auscultare meruerant ;tunc Tfje dXr,fle(ae xr)puYu.oTt tt,v djeuStovutjiov vvuitv
demum exorta estimpii erroris conspiratio,fraude
dvTixrjpuTTtiv eitexetpouv.
etmalitia falsorum doctorum ; qui utpote nullo amplius ex apostolis superstite, posthffic nudo, quod
aiunt, capite adversus prasdicalionem veritatis adulterinam doctrinara obtrudere aggressi sunt.
IV.
De Umpore quo floruit ipsemet Htgesippus. Apud eumdcm Eusebium, Hist. eccl. lib, iv, cap. 8.
Quibus cenotaphia,templaque exstruxerunt, sicut nunc etiam fleri videmus. Ex quibus fuit Antinous servus Caesaris Adriani, in cujus honorem
certamen sacrum, quod Antinoium vocant, nostra
etiam aHate celebralur.Nam et urbem Antinoo cognominem Adrianus condidit, et prophetas instituit.

Ote xatvoTotpio (62) xai vaoue tlitotr^tjav


vuV tov etiTt 'AvTivooe SouXoe 'ASptavou
ou xai oyojv oyet0" 'AvTtvoetoe (63), 6 xat
Ytv<5u.evoe (64). Koi -vop xot ittSXtv exttaev
'Avtivoou, xai itpotprjTot; (65).

tl>; uiypi
Kaiaapo;'
tp' ^atin
iitt&vsjiov

(61) Me^pt Ttuv TOTe ^ptSvtov irap6voe. Ha)C de (] rus, et Antinous infelix inChristiano coronentur.
Ilierosolymorum Ecclesiaspecialiler dixerat Hege(64) '0 xai Jtp' ^i|jiojv Ytvt5[jievoi;. Haec est scriptura
sippus,eam scilicet usque ad mortem Symeonis.id
codicis Regii, quem fere ubique secutus est Rob.
est usque ad Trajani tempora, virginem dictam
Stephanus. Verum in tribus aliis, Maz., Med. et
esse. Verba Hegesippi habes infra in libro iv, cap.
Fuket., hic locus italegitur et distinguitur : 05"'.
22. Videtur autem Eusebius toti Ecclesiaetribuisse
aYtov a'YETOt 'AvTtv6eto? etp' f,o;tov yv0!j-ev0?' Quam
id, quoddeunica Hierosolymorum Ecclesiadictum
quidem lectionem secutus videtur Ruflnus,sic eaim
fuerat ab Hegesippo. Porro tam Eusebii, quam
vertit : Cui agones annui celebrantur.qui Antinoii
Hegesippi.verba benigne intelligenda sunt. Certum
appellantur, nostrisadhuc temporibus, instituti. >
Certe dubitari uon potest, quin ha?c lectio priori
est enim Ecelesiam catholicam semper integram
atque intemeratam permanere, et castilatem ejus
sit anteferenda. Id enim probare vult Eusebius.
nullo modo ab hsereticis posse corrumpi. Htcretici
Hegesippum iloruisse temporibus Adriaui. Quod
quidem, tilpote procaces etimpuri atque adulteri
quidem ex eo concludit, quod Hegesippus testaveritatis eam corrumpere conantur. Verum illa fi- tur, certamen Antinoium sua setate institutum
dem suam Christo integram servans, nefarios eo- fuisse. Quod si legamus cum Regio codice o xii
rum conatus depellit.Itaque hnretici similes quo- tp' ^[jttov Yiv<5u.evot;, tum argumentatio Eusebii non
dammodo sunt Ixioni, qui cum Junoni stuprum valebit.Sensus enim hic erit.certamen Aulinoium
inferre voluisset.umbracjusdelusus est. Ita intel- adhuc astate Hegesippi celebratum fuisse. Ei quo
ligendus est Tertulliani locus in libro De prsescri- tantum abest, ut concludi possit, Hegesippum
ptione hsFreticoram : Quid ergo dicent, qui illam r, vixisse imperante Adriano ; quin potius illudconstupraverintadulterio ha>retico, virginem traditam
sequitur.nonnisi post obituni Adnani Hegesippum
a Christo ? Porro in codicibus nostris Mazar.,
libros suos composuisse.Nam siprincipatu Adrian
Medic. et Fuk. scriptum habetur, d8ta<p6pe eu.escripsisset Hegesippus, non utique diceret certavev,non autem.ut in Regio exemplari, et apud Ni- men Antinoium adhuc sua setate actum fuisse :
quippe cumAdrianussubfinem imperii suiagonem
cephorum, eu.etvev.
(62) Ott; xaivoTdtpto. Rectius apud Nicephorum in illum instituerit. Caeterum has voces l<f f,u.oiv libro iii, cap. 26, legitur xevoTdtpta. Hieronymus in vojjtevo; inallem referre ad vocem. 'Avt(vooc, et totum hunc locum ita construere : *Qv rct xal 'AvCatalogo sic vertit : Tumulos ettam templaque fecerunt. Rufintis vero sic interpretatur : Quibus tem- t(voo;, SouXo; 'ASptovou Kotoopoc etp' f,[ituv yv'"
ixevoe, ou xoi dYu>v 'AvTtvietoc. Atque ita Heeesippi
pla, imo potius sepulcra fecerunt.
(63) Ou xat d-ytbv otYETat 'AvTtvtSeioj. Hic agon locum ab Eusebio acceptum esse pro certo babeo.
in honorcm Antinoi ab Adriano institutus, quin- Sane Justinus in Apologelico de hoc ipso Antinoo
loquens sic ait : Kat 'AvTtvdou tou vuv Ytvojjtevoj.
quennalis fuit ; et Mantine in Arcadia celebraba(63) Kai itpotprjTae.Hieronymus in Catalogomlfr
tur, ut scribit Pausanias in Arcadicis. Male ergo
Civitatemqueexejusnoininecondidit.etproplietas
Rufinus agonem annuum de se adjecit.Ejusdem agostatuit in templo.iRufinus veroadhuc fusius:Nam
nismeminit Tertnllianus in libro De corona, cap.
et civitalem condiditejus nomini Antinoum,ettem13, ubi agonem illum coronarium fuisse testatur
plum ei et sacerdotes instituit ac prophetas. Sane
his verbis : Hoc enim superest, ut Olympius Jum Grascis Hegesippi verbis aliquid necessario sup
piter, et Nemeus Hercules, et misellus Archemo-

13U

S. HEGrESIPPI FRAGMENTA.

1322

De profectione ad urbem Romam, et de sectis Judaicis.


cap. 22. Apud eumdem Eusebium, Hist Eccl lib iv
Ka! STci[ievev *| 'ExxXrjo-fa T| Koptvflttov ev xio 6pflip A

Et Corinthiorum quidem, inquit, Ecclesia in recta fidepermansitusque ad Primum ejusdem loci


ajvifjua TtXiiov eic 'Pioutjv, xai auvStexpitjja xotc
episcopum : quocum familiariler collocutus sum,
Koptvfliotc T,[xipac ixavic ev alc ouvav=T:ir|[jisv xtj)
dum Romam navigarem ; nec paucos dies versatus
opOtjj X^Yqj. revojjtevo? 8's ev 'Pojjxti, StaSoyrjV (66)
sumcum Corinthiis.mutuamque ex recta fideconSTCotrjtjiu.T)v (67) f/tsyptC 'Avtxijxou, ou Staxovoc rjv
solalionem cepimus. Romam vero cum venissem
'EXsjflepoc. Kat Ttapi 'Avixtjtou StaSeyeTai Itoxrjp
mansi ibi apud Anicetum,cujus tum diaconus erat
jjtex' Sv 'EXsjflepoc. 'Ev exaaxri 81 Staooyfi xat 4v
Eleulherus. Post obitum deinde Aniceti successit
exiixT) TcoXet ouxtoc iyei, tbc 6 v6[xoc xr,pjxxst xai ot
Soter, quem excepit Eleutherus. In singulis autem
episcoporum successionibus, ct per singulas urbes
icpocp?,xat xa: 6 Kjptoc. '0 8' auxoc xai xtbv xax
auxov a'tpecretov xic apZac; 6Ttox!6eTat 8ta xouxtov
eadem manent, quae per legem ac prophetas, et a
Kai tisxi x6 (xapxupTjTat 'Iaxtofiov xov Atxatov tbc
Dominoipsopraedicatasunt.Hffireseonquoque,quaj
xa: 6 Kuptoc. btci xto auxtj) Xovtp, TciXtv 6 ex 8e!ou ouaetalesua exortae sunt.initla idem scriptorexponit
xoj Sujtstbv 6 xou KXtoTta xaflfjxaxat siccoxoroc;, fiv
hisverbis: Postquam, inquit, Jacobuscognomento
npoiflsvxo Tcavxsc, 6'vxa avstjjtov xou Kupiou (68)
Justus martyrium perinde ac Dominus pertulit, ob
oeuxspov. Ati xouxo ixiXouv xtjv 'KxxXr,a!av Ttapfli- ]} ejusdem doctrinae praedicationem ; rursus frater
vov (69/ ojtc'0 yip etfflapxo 'txootic tiaTafatc. "Apyspatruelis Domini Symeon Clopas filius, episcopus
constituitur,cunctisuno consensu secundum antixat 8' 6 8ioojXtc, (70) Oti xo (Jtr) -fti&afai auxov
slitem illum renuntiantibus, eo quod cognatusDostc!txotcov,
utcoo 9e!psiv, dtTto
xtbv s-xi atpiaetov
Xo-fuj, [isypt ilpttjtoj iTctcfxiTCSJOvxoc v Kopivfjco' 01?

plendum est. Nam exxtas Tcpocjr]-:ac Graece vix dici


potest. Sed meminisse debemus Hegesippum sim
plici admodum ac plebeio sermone scribere, ut liic
etiam testatur Eusebius. Itaque Graeca ejus verba
iuterpretatione adjuvanda sunt.Frustra igiturSalmasius eniendare aggressus est in notis ad historiam Augustam, pag. 41. Ubi etiam, quinam hic
dicerentur prophetse, non intellexit. Sciendum est
igitur apud /Egyptios summum sacerdotem.qui reliquis sacerdotibus et pastophoris praeesset, et qui
templorum redituscaiteris distribueret.dictum esse
prophetam Primus enim in templo procedebat cantor, deinde horoscopus, tum scriba, seu ttpoYpapt;jLaxsjc. postea vestitor, seu axoXicrxr^c ; deinde novissimus incedebat propheta, hydriam in sinuge-^
slaus,ut docet Clemens Alexandrinus in libro sexto,
pag. 269.Epiphanius in libro terlio Advrsmheereses : napi 8s AivJicxlotc icpotBTjXat xaXoJLtsvot. XOJV
: ;tt xs
-s xat leptov apyr,Yo!.Eorumdem
prophetadtojxtov
ap)
rum meniinit Philostiatus in libro 1 De vita Apotlonii, cap. 1, et Diogenes Laertius inProcemio operis
^ui. Themislius in oratione2,et Firmicusin libris
Matheseos non semel. Clemens denique in libro 1
Recognitionum haud procul ab initio : .Egyptum,
inquit, petam, atque ibi hierophantis, velprophetis,qui adytis prasunt, amicus efficiai ; etpecunia
invitatum magum precabor.ut educat mihianimam
deinfernis. "Fueruntetiam Idsei Jovis propheta? in
Creta, de quibus Porphyrius in libro 111 De abstineutia. Porro de prophetis Autinoi ab Adriano inslitutis mentio est in veteii inscriptione Graeca,
quam citavit Casaubonus in notis ad Spartianum.
Adde his veterem inscriptionem.quam refe.rt Gruterus pag. 314. ubi Embes quidam jEgyptius Ttpo D
cpricr,; dicitur.id est sacerdos Serapidis. Quare non
mirum es>t, si Antinous ab Adriano consccratus
prophotas habuit, quippe cum ab /Egyptiis pra-cipus coleretur. Cur autem jEgyptii prophetas vocnrent antistites suos, haec mihi causa esse videtur,quod arcana qusedam sacra ac mysteria ab iis
tradi credcrent Prophetae enim dicuntur,quasi ar
canorum interpretes. Habuit certe Antinous sacra
sua ac mysteria, quibus initiabantur qui vellent.
Testatur ld Pausanias in Arcadicis : Kai xeXexri xs
xaxi exoc exaaxov, xai aYiov iaxtv auxtjj Sta exouc
7ci[j.T:-ou id est : Et mysteria quotannis, et quinto
qnoque certaminainhonorem ejus celebrantur.
Patbol. G. V.

(66) A:aooyr,v Itto t r, cri u.r, v . Savilius ad oram


sui codicis pro StctooyrX correxitStaxptfirJv ; utrum
ex conjectura, an ex fide manuscripti exemplaris,
incertum ; utcunque tamnn necessaria est ha?c
emendatio. Poiro iu cap li hujus libri, ubi Eusebius hunc Hegesippi locum adduxit, paulo aliter
lu-ec referuntur. K.tonim Eusebius illic scribit, Hegesippum Homam adventasse temporibus Aniceti,
et usque ad pontificalum Eleutberi in urbe Roma
permansisse. Hegesippus tamen hoc Ioco id non
dicit ; sed tantum ait,se Romae mansisse usque ad
pontiflcatum Aniceti. Romam ergo venerat Hegesippus sub exlrema Pii tetnpora.
'67) A'a6oyr,v sTtotr,oi[j:r,v. Pearsono minus
probatur Valesii versio in dissert. 1 i:e sitcces.
Iiom. episc. pag. 24, num. 2. Nam, inquit, udypic
'Avtit/roj, nunquam apud Anicetum sonat. Sic uiitur Hegesippi verba reddenda ipsemet contendit :
Ilomai vero cum esseni.successionem (episcoporum)composui usque ad Anicetuni,cujusdiaconus
erat Eleutherus ; et Aniceto successit Soler, post
quem Eleutherus.In omni autem successione,et in
omni civitate, res ita se habet, ut, lex praedicat, et
prophetro, et Dominus.
(68) 'Avii{/t6v 6'vxa xoj Kupiou. Male Rufinus,
eumque seculi Musculus et Christophorsonus, consobrimim Domini verterunt, cum polius fratrem
patruelem vertere debuissent.Clopas enim etJosephus fratres fuerunt. Clopas Symeonis pater fuit,
putruus autem Christi. l.rrant itaque Musculus et
( hristophorsonus qui 0=Tov hoc locoavunculum interpretali sunt. Sed ineptissime Rufinus flstov pro
adjectivo sumpsit. Vide quae supra notavi adcaput
32 libri tertii.
(69) Ata xouxo sxaAouv xr.v 'E/.xXr,a!c<v 7ra;f)vov. Melius legeretur (Jtiypt xojxoj. Sic enim habet
Eusebius in lib. 111, cap. 32, ubi hunc Hegesippi
locum adducit.
(70) "Apysxat 8' 6 8soouXtc. In codice Heg.,
Maz. et Fuk. necnon apud Nicephorum legitur BiGoufltc. Rulinus Theobulcm vertit, nominis asperitatem aliquantulum molliens. Sic pro Clopa idem
Hufmus. et veteres fere onines Cleopam dixere.
In vetustissimo tamen Hufini codice, qui fuit olim
in bibliotheca Parisiensis Ecclesiae, scribitur Theobutes C.flerum in tribus codicibus Mai , Med. et
Fuk., scriptum inveni apyexat vip 6 8e6.

42

1323

S. HEGESIPPI FRAGMENTA.

mini esset.Et fCcclesiam quidemhaclenusvirginem A


vocabant, propterea quod vanis sermonibns nondum corrupta fuerat. Primus Thebutis.indigne ferens, quod minime creatus esset episcopus, eam
occulte vitiare est aggressus. Fuit hic e septem illis sectis in Judaico populo proseminatis. Ex quibus fuit etiam Simon.a quo Simoniani fluxerunt ;
et Cleobius,a quo Cleobiani ; et Dositheus. a quo
Dositheani; etGorthseus, a quo Gortheni ; etMasbothajus, a quo Masbothcei sunt cognominali. Ex his
etiam manarunt Menandriani, et Marcionist, et
Carpocratiani, et Valentiniani,et Basilidiani,et Saturniliani, aliique qui seorsum singuli proprias
opiniones induxerunt.Ex iis orti suntpseudochristi,pseudoprophetffi, pseudoapostoli ; qui adulteri-

1314

<ov (71), xa! a-jzbt tjv iv Ttp Xatj>,et9' tov S([ituv,{jiv il


Etjjuovtavol' xai KXe<56ioe, 66ev KXeofitavo!- xa! Acj!.
8eo?, '66ev Aoai8tavo( (72)" xal ropOatoc^Osv ropO^uvoi (73), xa! MaaStoOaioe;, 6'8ev MaafitoOato;' 60ev izo
toutiov MevavSptavtaTai (74), xai MapxttoviTTii,**
KapTtoxpaTiavo!' xat OuaXevTtvtavoi, xa! BiatXsiSuvot, xai SaTOpvtXtavo!' exaaroc; i'j!tu xa! t:s;(ii;
I8!av Stii-av Ttapitar;vaYEv (75). 'Atco tojTgjv !fVjU^ptarot, ipEuSoTcpocprVtat , 4,EU^alt^!l"C0^01' wim
Euipiaav ttjv 2vcoo*iv Trit 'ExxXrjalae; tpQoptuiaio'.; ).ifns xata TOu 8eou xai xaTa tou X^tTioij jjto;,
"Kti 8e 6 auTo; xai Tac; TcaXat YEYsvriu-'',s' ~i:i
'louoaioti; alpeaEtc; icrcopET Xeycov 'Haav 5i y>biiat Statpopot iv tt^ TceptToitii ev ulot; 'lapa^A ti
xaTa ttjc; cpuXrjc; 'louSa (76) xat tou Xptcnoa ijti.'

(71) 'Atc6 xu)v eTCTa atpijEtov iov. Nicephorus B Lunam vocant, etc. Ex quibus patet Dosilheum
iisdem cum Simone vixisse teraporibus. De Dosiultimam vocem expunxit tanquamsuperfluam. Sic
thei setate idem quoquesentit Enlogius palriarck
enim habet : 'Atco tu>v eirta otpeaetov xai auToe; rjv
Alexandrinus, ut legitur in Bibliotheca Photii
ev Tij> Xaijj. In codice Regio scriptum inveni : "iiv
cod. 230, eique senlcntia> suffragatur Hegesippus
xai au-o? tjv ev vo Xaij>. Quod ferri potest, si tollain loco quem prae manibus habemus.
tur distinctio, quse in omnibus noslris codicibus
(73) "OOev ropflr,covot. Rectius apud Nicephohabctur. Atque ita sensus erit, primum Thebutem
rum ln cap. 7 libri iv : Kat ropgaToc, 6'0tv ropDinaggressum esse vitiare Ecclesiam Hicrosolymitavo!- xi MaaStoOeoc, 60ev MajStoOEavo!' ano '.tij-.sm
nam, inducla pestilenti doctrina septem illarum
MivavSptavtcrrat, etc.Quain emendationem confimnt
Judaici populi sectarum.quibus ipse erat addictus.
Rufini interpretatio. In codice Regio, Mai., Fsk.
Melius tamen meo quidem judicio le^eretur hoc
modo : 'Airo Ttov Eirta atpEcrEtov tuv /.%. auto; tu>v
et Savil. ropi0r(vo! : apud Epiphanium inAncorati
1'opoOTjvo! dicuntur : in Panario autem l'op6r,.oi.
Iv tio Xaa>. Quod idem valet ac si dicerat : ThebuPorro lias hasreses ex septem Judaici populisectis
ts errorem suum conflaverat ex septem illissectis
originem traxisse.recte Hegesippus obsenat. Nam
Judaici populi, perinde ac Simon, et Cleobius, et
Simoniani, Dositheani, Gorthem, el reliqua erroDositheus.
rum nomina, nihil aliud fuerunt, quam riri n
(72) Ka>. Aia(8eoc;, 80-v AoaiOtavo!. Sunt taJudaicis illis fontibus defluentes. At Theodorilui
men, qui scribant, hunc Dositheum multo anliin libro i Hxreticarum fabularum, cap. 1, tas
quiorem fuisse. Certe, si Drusio credimus Retponsionc ad Mincrval Serarii cap. 10, vixit hic Dosi- omnes haireses ex Simonis fonle fluxisse dicit,
Cleobianos scilicet. Dosithpanos, Gortheno1;, Ma=theus circa tempora Sennacheribi regis Assyriorum.Hierouymus in dialogo adversus Luciferianos :
Taceo de Judaismi liicreticis.qui ante adventum
Christi legem traditam dissiparunt ; quodDosithnus
IvjTuvrjTat, Kavtjrai. Sed cum constet, ipsam 5iSamaritanorum princeps prophetas repudiavit ;
momanam hwresim ex Judaicis sectis oripivra
quod Sadducau ec illius radice nascentes, etiam
habuisse, rectius dixisset Theodoretus, eas oinnw
resurrectionem carnis negaverunt Scaliger tanrm
ex Judaicis sectis fuisse propagatas ; maiimeccni
in Elencho Triharesii, cap. 15, Dositheiun Chrislo
qufodam illaium hajrescon Simoniana velustior
recentiorem esse contendit ; idque ex Origenisauesse videantur, verbi gralia Gorlhena et Dosictoritate. qui in lib. i contra Cclsum diserte id
afflrmat. Sed et idem Origenes in tractatu 27, in
theana.
(74) "08ev cctc6 TOUTtov MEvavSptavtrcot!. Primi
Matthseum, Dositheum Samaritanum temporibus
vox deest in codice Regio.et apud Nicephorum.
apostolorum vixisse scribit, qui se Christum esse
rectius sine dubio. Cteterum in codice Mai.. Med.
jactaverit, et tomo xiii Enarrationum in Lvangehum
ct Fuk. pro Menandrianistis scriptum est 'AS:j<Joannis. Id autem hausisse videtur Origenes ex
crtai ; qnomodo etiam legitur apud Theodoretum
Clemente Romano, qui in lib. n Rccognitwnum de
in lib. i Hxreticarum fabularum, ut supra vidimus.
Simone Mago loquens, ita scribit : Interfecto
etenim, sicut scis et ipse, Baptista Joanne, cum
Ruflnus Menandrianos vertit.
(75) nafiiz-f^x^ . Ita corrcxit Robertus Ste
Dositheus hmreseos suaj iniisset exordium cum j)
phanus, cum in omnibus exemplaribus corjstanW
triginta principalibus discipulis, et alia muliere
legatur : Trjf>Eiar,YaYr,aav. Qui barbarismus !>'
quffi Lunavocitata est ; unde et illi triginta, quasi
alienus est ab Hegesippo. ln codice tamen Fukf
secundum lunaa cursum in numero dierum positi
tiano scriptum inveni, TcapEiar^aYijaav. Apud fuvidebantur ; Simon hic malie, ut diximus, gloria)
cephoruiu vero legitur, TcapEtarjYaY07 1uou' m3^'
cupidus, acceditad Dositheum, et, simulatisamieitiis exorat ut, si quando aliquis ex illis triginta
probo.
(76) 'Ev u'.ot; '(apar.X Ttov xiTa tt;c ?'j'^'
obiisset.in locuni defuncti se continuo subrogaret;
'louSa In codice Maz!, Med. et Fuk. scriptum mquianeque statutum numerum excedere apud eos
veni, ev ulot? 'Iapai,X i\ tcov xaTst Tf|{ ot*V
fas erat.neque ignotum aliquem inserere.aut non'louSa, etc, quod quid sibi velit, nescio ; nisi fort*
dum probatiim.Unde et creteri sludentes digni loco
ita emendarc placet, ev Ao~.- 'lapa^XiTtovxatitr.c
ac numero fleri.secundum sectoe sure institutaplatpuXf,;; 'Iou?a. Vulgati tanifn lectio mapis plwrt
cere per omnia gestiunt, quo possit unusquisque
quam et Regius codex, et Nicephorus confinnan|
ex his qui illum numerum sequuntur. cum forte
Videtur aulem Hegesippus. tribum Jiid ab to
uliquis, ut diximus, decesserit, dignus videri qui
omnibus Judaici populi sectis puram ac vacoaa
in loco deuncti substilui debeat Igitur hosilheus
exislimasse.ita ut nullus e tribu Jndac,Essenor!i^
plurirnis ab hoc exoratus, ubi locus intra numerum factus est, introduxit Simonem. Sed hic no
aut Sadduceeorum, aut PharisaBOrum sectapi setus sit. Quod tamen necjuaquam yeriimll* <"
multo post inciditin amorem mulieris illius,quam

1325

S. HEGES1PPI FRAGMENTA.

1326

'EmiTov (77), raXtXaTot (78), 'H(xspo6a7tTia-ta', A nam invehentes doctrinam adversus Deum, et adMai6d)8a"oi (79), SajxapsTrai (80), SaSSouxaTot, <J>a- versus Christum ejus, unilatem Ecclesioe discidepttrjTot.
runt. ldem prxterea scriptor sertas Ulas, quse quandam apud Judxos invaluerunt, recenset his verbis : Erant, inquit, diversae sectae atque sententiae in circumcisione, inter fllios Israel adversus tribum Judae, et adversus Christum : Essoei scilicet, Galiloei, Heme^
robaptista?, Masbothsei, Samaritaa, Sadducaei, Pharisaei.
VI.
Ex libro v Commentariorum: Ex Stephano Gobaro apud Photium cod. ccxxxn, col. 893.
"Oti xi ^TO((xav|j.eva toTc Stxatoic; ayaBa oiks
Quod bona quse prxparata suntjustis, nec oculus
<5'f OaXtxoe; ettkv, oute ou; t]xouaev, outs etti xap- vidit, nec auris audivit, tiec in cor hominis ascende8(av dv8pcoTtou av6rj. 'HY^itnTtoi; <xv toi, ap- runt '. Quanquam Hegesippus, vir anliquus et apoya"<5; ts avf,p xat iitoaToXtxoc;, sv Ttj> itsjxitTiu tuiv stolicus, libro quinto Commentariorum, haud scio
1 I Cor. ii, 9 ; Isa. xliv, 4.
Sed hoc ab Hegesippo dictum est in gratiam tribus B X. Heuierobaptistae, qui quotidie et corpora
Judoi, ex qua Christus originem duxit. Omnes igi- sua, et domum, et supellectilem lavant.
tur illas Judaismi haereses viguisse ait, apud reliApud Isidorum in lib. vm, Originum octo numequas decem tribus, quae proprio ac peculiari voca- rantur haBreses. Pharisaei scilicet,Sadduca;i.Efinei,
Morbonei, Genistae, MeristaB, SamaritaB et Hemerobulo Israel dicebantur, post divisionem regni Jubaplistae. Denique Clemens in lib. i Recognitionum
daeoruni liuboami temporibus faclain. Certe tribus
quinque duntaxat sectas Jud.coruni recenset, qure
Judae in libris prophetarum Ecclcsiaepersonam denotat: decem vero tribus referuntur ad haeretieos,
schismata appellat : Sadducnr-os scilicet, Samaritas,
quorum maxima est multiludo. ut scribit HieronyScribas, PharisaBos, et quosdam ox Joannis Bapti stas discipulis. Cum enim, inquit. jam immineiet
mus in caput i Osee
(77) 'Eaaaiot, TaXtXaiot, etc. Hae sunt septem ortus Christi, ad sacriflcia quidem reprimenda,
hacreses Judaici populi.quarum frequenter mentio- baptismi vero gratiam largiendam. inimicus ex his
nem facil Hegesippus, ut in libris superioribus vi- quaB pr.-ndicla fueranl, adesse tempus intelligens,
dimus. Sed et Justinus in disputatione adversus diversa schismata operabatur in populo, ut si forte
Tryphonem totidem recenset haereses Judaeorum. prius peccatum potuisset aboleri, secunda corrigi
sed eas aliis nominibus appellat. Verba Juslini culpa non possel. Erat ergo primum schisma eosunt hajc : "iioiup ojos 'louoafou; av Tt; opOti; rum, qui dicebanlur Sadducaii, initio Joannis jam
i;STaari, 6[ioXoY^ostsv sTvat tou; XaSSouxaiou^ fj pene temporibus sumpto. Hique ut caHeris juslioTaj 6<xo!a; alpeasic;, revtariuv, xai Mspiartov, xa'. res, segregare se ccppere a populi ccetu, et morraXtXafcov, xat 'EXXrjvtaviov, xat t>apiaaa(tov, xat Q tuorum resurrectinnem negare, ete. Sed et paulo
BaTTTtoTtov. Sicut neque Judseos, si quis reete per- post idem Clemens non plures, quam quinque supenderit, dicat essc Sudducxos, aut ejusmodi hx- pradiclas numerat sectas Jud.Torum. Mirabilurforrcses, Genistarwn et Meristarum, Galilseorum et tasse aliquis, cur inter has sectas Ess;pos praaterHellenianorum. 1'harisxorum et Baptistarum. Epi- miserit. Cujus rei nullam aliam rationem excogiphaniusquoque septem Judaismi haereses agnoscit. tare possumus, nisi quod veteres Ecclesim Patres
Sed eas ita nomiuat: Scribas, Pharisaeos, Saddu- Essaeis supra raodum faveruut.
(78) TaXtXatot. Hos quoque inter Judoeorum haecojos, Essaoos, Nazaraeos, Hernerobaptistas, Herodianos. In Indiculo hsereseon, qui tribuitur B. roticos recensent Justinus et Hieronymus. Auctor
Hieronymo, decem numerantur hareses Judaeorum ac princeps hujus seclm fuit Judas Galilaeus, qui
Qui locus quoniam illustris est, hic meretur ap- post exsilium regis Archelai, cum Homani in Judo^a
censum agere vellent.populares suosad relinendam
poni.
I. Eflnei dicunt, Christuro docuisse illos om- pristinam libertatem excitavit- et quartara sectam
invexit Galilojorum, ut scribit Joseplius in libro u
nem abstinentiam.
II. cc Galilaci dieunt. Christum venisse et docuisse De bello Judaico.
(79) MaoocoOatoi. In tribus nostris codicibus
eos, ne dicerent dominum Cassarenr neve ejus
Maz., Med et Fuket. legitur Maa6cu8ot accentu in
inonelis uterentur.
III. Marbonei dicunt, ipsum esse Chrislum, antepenultimam syllabam rejecto. In Indiculo Hieronymi Marbonei dicuntur; apud Isidorum vero
qui docuit illos in omni re sabbatizare.
IV. Pharisaei negant Christum venisse, nec n Morbonei. Capterumhi MasbothaBi distinguendi sunt
villa in re cum praBdictis communicant.
ab illis, quDrum paulo ante meminit Hegesippus.
V. cc SadducaBi negant resurrectionem dicentes : Hienim erant ex septem seclis Judaici populi quaa
Dictum est ad Adam : Terra es, et in terram ibis. circa Christi tempora exortaa sunt. Illi vero ex seVI. c< Genistur; praesumunt, quoniam de genere ptem illis Judosorum sectispropagati sunt.perinde
ac Simnniani, Dositheani atque Gortheni. Mihi
.Ahrahaa sunt.
VII. Meristae, quoniam separant Scripturas, quidem mendum subesse videtur iu alterutro Henon credentes omnibus prophetis, dicentes aliis et gesippi loco. Apud Hulinum Masbuthei dicuntur illi
fnter Judaicas sectas quarto loco numerati.Alii vero
aliis spirit.ibus prophetasse.
VIII. SamaritaB, qui in locum Israel captivo ex illis prognati sectis dicuntur Masbutheani. Sic
<et abducto in Babyloniam,translati sunt. Venientes enimscribiturinoptimocodiceParisiensisEcclesiaj.
(80) EaixapelTat. Rectius Epiphanius Samarilas
in terram SamariaB regionis ex parte Israelitarum,
r-onsueludinem quam sacerdote reducto didicerunt a Judtfiis distinxit ; et JudtEorum quidem seplem
tcneut ; ex parte gentilem, quam in nativitatis suaB hcereses recensuit, Samaritanorum vero quatuor.
Hegesippum tamen secuti sunt Hieronymus, seu
teira habuerunt.Nam in observationibus suisaJurl.-ris omnino separantur.quorum superstitioprocul quisquis est auctor Indiculi, Isidorus, Honorius
Augustodunensis et alii, qui Samaritas inter Judasodubio omnibus nota est.
IX. <c Herodiani. Temporibus Salvatoi is hcec La3- rum h.ureses retulerunt.late scihcet sumentes noresis exsurrexit. Hi Herodem. magniflcabant di- men Juda;orum,Atque ita sensisse videtur Hegesipj
pus, cum ait: "Hsav 8i vvojixai Stacpopot lv t^
ntes, ipsum <nse Christum.

1327

PANTjENI

1828

quid in animo habens (au< quanam rationepermo- A. 'V7tou.vT)u.aTtov, oux oTSa 8 tt xeW Ttafltlw (81) uitus), frustra haic dici ait ; et eos qui heec loquun- ttjv (xlv ElpTjcrAat tauti Xives, xai xotoi^euSuOh
tur, mentiri adversus sacram Scripturam,et contra tou? Taura tpauivouc;, tu>v te 8e(uv Tpaipaw, xai ttra
Dominum dicentem : Beati oculi vestri qui vident,et Kupiou Xeyovto;- Maxaptot ol 6cp0aXu.oi OftSiv ol
aures vestrse qux audiunt ', etc.
[IXetcovtec;, xal xa toxa ujjliov Ta axouovta, xi! tl
VII.
Apud Georgium Syncellum, in Chronograph., pag. 344.
Hujus (Clementis) germanam adj|Gorinthios epiToutou (KXr^jjtEvTo;) &ittcrtoXT) u.!a fv^si Kostolam, quasi a Romana Ecclesia, tumultus cujus- ptvOiotc; tpspsTat, cl>c aito ttj 'PtojjLaituv 'ExxXt,j'i(
dam Corinthi exorti occasione scriptam, ab Eccle- fpa^iiax, crtictEioc; h Kopivfltu auu.6acrT1c tote, i;
sia vulgo recipi, et coram publice legi, auctor est
u.af.TupEt 'HYTjaiTntoc;, tJtic; xai ExxXrjaLajETai.
Hegesippus.
B
8 Matth. xiii, 16.
nEpiTO[jqi. Sed quod subjicit, lv uloTc; 'letpajiX, id
taverit : suspicari quis posset ita factum ab Hegejam excusari non potest, cura Samaritani nun- sippo in contemptum voluminis apocryphi.Verum
quam pro flliis Israel habiti fuerint.
ahter ego conjicio, ac Hegesippum culpa carere
(81) Oux otSa & ti xa! Tt8t6v. Cotelerius, cujus arbitror ; ut qui non neget verum aliquando exstiversionem sexti hujus fragmenti utpote exactio- tisse, ea quae Deus suis prasparavit, invisa esse,
rem protulimus, in notis ad Constit. apost. lib. vi, iuaudita et incognita : sed qui velit, amplius verum
cap. 16, ad bunc locum hajc habet : Quia, teste Hie- non esse post incarnutionom et missionera sancti
ronymo in lsaim lxiv, 4, legebatur in opere apo- Spirilus ; subjunfiente Paulo : Nobis autem rav/arit
crypho inscripto Ascensio Isaix, quod ab Apostolo Deus per Spiritum sanclum ; atque Hegesippo conflrcitatur I Cor. n, 9: Quoi oculus non vidit, etc, mante sententiam suam per testimonium Mallh.
accusat autem Hegesippum Stephanus Gobarus xm. Hactenus vir doctissimus.
Tritheita apud Photium, quod hoc esse falsum pu-

PANTiENUS
NOTITIA(Rooth, Reliquise sacrx, Oxonii, 1814, I, 337.)
S. Hiehontmus, libro De viris illustribus, cap. 36.
Pantsenus, Stoicm sectse philosophus, juxta quamdam veterem in Alexandriaconsuetudinem, ubi(i)a
Marco evangelista semper ecclesiastici fuere dociores : tantae prudentia) et eruditioais tam in Scripluris
divinis, quam in srecuiari litteralura, ut in Indiam quoque rogatus ab illius gentis legatis a Demelrio
Alexaiidria: episcopo mitteretur (2i. Ubi reperit Bartholoinaeum de duodecim apostolis adventum Domini
nostri Jesu Christi juxta Maltha;i Evangclium praedicasse, quod Hebraiois litteris scriptum (3), revertens
Alexandriam serum detulit (4). Hujus multi quidem in sauctam Scripturam exstant commentarii, sed
magis viva voce Ecclesiis profuit. Docuitque sub Severo (5) et Antonino cognomento Caracalla.
(1) Habet Eusebius, lib. _v Hist. cap. 10: 'Ef, ip- Q stantinopoli anno Christi 1070. sub consule Panta^aiou e8ouc SioaoxaXEiou tgjv Wptov Xdftov rtap' auleone scalpro incisis exliibet Ciampinius in opere
Tot? o-jvEortoTo;. Fabiucius. Caeterum Origenes in inscripto : Vetera monumenta, parl. i, cap. 4, p. 38,
epistolre fragmento ab Eusebio lib. vi, cap. I9,conquadr. xrvn. Panta:nus dextra manu tenclEvangeservato, in quo se defendit adversus eos qui ni- lium S. Matthaei, quod ippe primus post S Thomam
mium studium ergaGraecorum disciplinas sibi obje- Indis preedicavit ; et S. Tiioma?, martyrium in lndia
cerant,Pautni et Heraclaa hujus scholas proafecto- hac Graca epigraphe inscribitur :
rum exempla appellans : Tooto Se itETtotilxajxEv, in '0 ATIOE 6i2MAS AUXI (for. AOPI) '110
quit, |jLt(jtTjoajjLEvo! te t6v Ttp6 T^fjttov tcoaXouc iooeXtJ HNAIA TEAHOTTE.
oavrst llavTaivov, oix dXtvrjV ev EXEfvat; layjlvMa
S. Thomas lancea in India.
jtapaaxEUT|V, xal tov vijv sv Ttjj TtpEoooTEpitp Xa6s"
" Moritur.
?dnEv v 'AXE$av8p=tov 'HpaxXav.
Confer Blanchini Demonstr. Hist. Eccl. Monum
(2) Haud diserte ait Eusebius, Pautainum a DeComp. Tab. in, so:culi n, num. 40 et 4.
metrio episcopo in Indiam missum fuisse.sed sta(4) Non videtur Hieronymus scripta aliqua Pantim post Juliani priorisepiscopicommemorationem
taeni evolvisse, sed tantum exprimere voluisse Euprofectionem ejus narrat ; sed tamen ea polerat sebii verba, quibus tamen nullorum in sanclaui
lllo tempore aceidere, quod Hieronymus signavit.
Scripturam commentariorum mentio : Zwttj yv*
(3) Non aitEusebius Evangelium Mattha-i Hebrai- xai 8ta ouyy^h1!1"'07 toue xStv Qsi.wi 8t>Yili'TB"
cis scriptum liUeris Alexandriiim relatum a Pan- _. 8r,aaupou; uT:o(xvT)jjiaTittd(iEvo?. Rufin. : Tamvmtoft
tamo, sed tantum a BartholomoBO traditum Indis, et " discipulos instruens, qnam librorum monumenta
ad Panlinni usque oetatem ibi servatum. Fabr.
etiam posteris thesauros scientise derelinqwns. FCl. P. Paulinus a S. Bartholomoeo in India orientali
bric Attamen vera mihi quidem interpretatio BieChrisliana, f. 1 42 : Kffigiem S. Thomae apostoli
ronymi videtur.
etPantceni presbyteri scholae Ale.xandrinw pra;fecli
(S) Ex Eusebio colligas jam sub Commodo clarura
ex valvis aBneis Basilicae S. Pauli, via Ostiensi, Con- Pantseni in schola Alexandrina nomen fuisse.Naffl

1329

FRAGMENTA.

1330

PAUCULA QUjEDASI
PANTJENX,
PHILOSOPHI ALEXANDRINI, POST MEDIUM SjECULUM SECUNDUM ILLUSTRIS.
Exstant hsec in Eclogis ex Prophetis, quas a Theodoto fortasse scriptas Clemens Alex. (6) vel alius
quidam collegit, 56, p. 1002, ed. Potteri, Op. S. Clem. Al.
'Ev Ttp i{kltp e96To to ffxijvu>jjia auTou. "Evtot fxiv A In soleposuit tabernaculum suum l. Proindedicunt
oSv ^oaat t6 <rtl>u:a tou Kupiou Iv Ttj) -fjX(tj) auTOv aTco- quidem nonnulli, ipsum Salvatorem corpus suum
TfflEaflat, t>) 'EpfJiovsvrjC;. 2tou.a 8e Xevouatv ot u.ev, t6 in sole posuisse, utHermogenes. Corpusautem dioxtjvoc auTOu, ol o"e ttjv twv TctaTtov 'ExxXTjCfiav. '0 cunt : alii quidem tabernaculum suum, alii EccleDavTaivoc. 8e t)u.u>v tXevtv (7), aopiimoc; t^v Ttpotpr,- siam fidelium. Nosterautem Pantaenus dixit, indeTtfav Ixujepetv (8) Tac. Xseic, u>c Irtl to TcXetatov, finite voces prophetasefferreinpluribus,elpraBsenti
xat Ttj> IvEcrctoTt avrt tou u.IXXovtoc y_pf]a6ai y_p(5v(u, pro futuro uti, et rursus praesenti tempore pro
xat TcaXtv Ttj) eveortoTi avri tou Tcaptuy_r(x(5Toe. (9)" praeterito.
1 Psal. xu, 4.
v. 9 cum narrasset Commodi anno primo episcopum
ipsura Hexaemeron sibi collegit Halloixius, sed
AlexandrioBfactumJulianum,subjungitc.tO:'HYetTO
minus flrme, opinor. Denique Maximus Prsefatione
6e TT^v.xauTa ttjc. xtiv Tciartov auT<58t StaTpiOTjC. Ttov in Opera S. Dionysio Areop. ascripta mentionem
aico rar.Seia; avr^p evoo^OTaTo;, ovou.a auttj) HavTat- B fecit scriptorum Panlaeni, p. 36. Vid. supra locum
in notis ad S. Apollinarem, p. 156.
voc Fabricius. Commodus imperium post pa(8J 'Aopitrctoc tt,v TcpotprjTeiov ixtpipeiv. Ex his
trem iniit an. 180, Severus an. 193. Caracalla cum
itaque patet Pantaenum posuisse hunc ad intellipatre Severo an. 198, post patrem autem an. 211.
(6) Clemens Alex. A Clemente in Hypotyposibus, gendas prophetias canonem ulilissimum et plane
opere jam diu perdito, Pantaenum tanquam magi- necessarium, quem et omnee hodie usurpant sacra)
strum suum cornmemoratum fuisse novimus.atque
Scripturae interpretes : nempe verba in prophetis,
ibidem interpretationes ejus S. ScripturaB tradi- ut plurimum indefinite esse posita, hoc est, prmtionesque adduclas. Haec enim Eusebius lib. vi senti interdum pro futuro, futurum pro praHerito,
Hist., cap. 13, ostendit ; 'Icrapi6u.oi Te toutoic (me- praeteriium pro futuro, sicque de aliis Nam promoraveratante Eusebiusocto librosClementis Stro- phetae in illo pleno revelatae veritatis lumiue res
matum) eiiiv ol lTctYeYp3iu.u.evot 'VrcoTUTctoijstov ati- omnes quamvis multo post futuras tam clare ac
xou Xo^ot, Iv olc ^vojjtasTt tic StSaaxaXou HavTaivou dilucide iutuebantur, quam si coram oculis eas ha(j.vT)jjtoveuet IxSoyac Te auTou fpatptov xat TcapaSdietc, berent, etjam flerent, aut factaB jam essent. Halloixius.
ixTt8e(Jievo.
(9) Ka! TcaXtv x<jj> eveaTtort avTt -ou itaptoyrj(7) 'O UavTaTvoc; 8e t)u.u>v eXeyev. De hac Pantaeni sententia (ait Dupinius Ecclesiast. auctorum xotoi;. Potterus ait : Sylburgio visum est legi deBiblioth. vol. I, p. 119, ed. Lat.) apud Theodo- bere ordine inverso, Tij) TcaptpyrjX(5Tt ovt! tou Ive(jtiotoi;, id certe innuunt sequentia. Illud vero,
tum flt mentio quasi ab eo prolata, non scripta.
Sed vero Cavius Ilist. lit. in voce, haec adductaesse fj mea quidem sententia, vix colligas ex sequentibus
eclogistaB verbis, ubi sola priora llla Pantaeni : aopiex libris Panta?ni, haud aliter atque Halloixius,
existimat, nec tamen xa^i XIEiv. Atque pertinuisse
crcto; ttjv Tcpo;pT)Te(av Ixtpe'petv Xti-eic;, ni fallor,
ea ad Pantani commentarium quemdam in Psal- spectantur. Porro praBsens pro praterito poni
mum nonum decimum, vult Lardnerus,cumomnia solitum esse ait Didymus, in Opere Bononiae haud
ita pridem primum edito, De Trinitate, lib. m,
quae apud Theodotum sequuntur, ipsius Pantaeni
cap. 3, p. 342: IloXXi vip touto jjtev ptsXXovTa ylesse censeat. Duni vero Dupinius.loco supra allato,
solum canonem ad interpretandam S. Scripturam vej6at to; t^Stj vevdtieva, touto 8e xai vev(5u;eva toc;
constitutum eidem tribuit,rectiushancquidemrem tTt vtvtSfjteva, 1] laojjteva, TcpoXevetv ti'u)6tv to TtavTa
t'S6; xai 8uva(jtevov Hveupia otvtov. Hic vero omitadministrat, etenim verba raoi infra collocata.S xai
titur Panteeni illud : TS) IveirctoTi cvt! tou u.IXXovvOv oaiveTat et quae sequuntur, ad eclogistam magis
pertlnere videntur, quam ad Pantwnum.Hermoge- to y_pr;o-6a'. x?^<\>> contra a Didymo additum est
loquendi genus secundum HebraicaB linguan idiolinem autem, qui hic coramemoratur, haor^siarcham
smum apud prophetas satis obvium, quo praeterita
fuisse, adversus quem scripserunt Theophilus Antiochenus, Origenes, Tertullianus, aliique, notavit pro futuris ponuntur. Quod itidem his verbis memoravit asqualis Pantaeni Tertullianus lib. m adv.
Halloixius in Vitis Patrum Oriental. tom. II. p. 851,
Marcion., cap. 5 : Futura interdum pro jam transqui etiam oslendit, ThPodoretum de eo agere lib. i
actis enuntiantur ;nam etDivinitaticompetit, qnaBHirret. fab., cap. 19, ubi Hermogenis opinio illa
cunque decreverit, ut perfecta reputare, quia non
de corpore Christi apud solem sitorecenselur. Qua)
quidem opinio, sermone vix Groeco hoc Eclogarum r\ sit apudillam differentia temporis,apud quamuniformem stalum temporis dirigit aeternitas ipsa. Et
loco allata, orienti originem suam debet.
Coeterum Anastasius Sinaita in duobus locis su- divinationi propheticaB raagis familiareest,id quod
praadPapiaiFragmontaadductis.videpagg 15 et 16 prospiciat, dum prospicit, jam visum atque itajam
Pantamum cum aliis ssriptoribusjunctumcomme- expunctum.idestomni modofuturumdemonstrare;
sicut per Isaiam : Dorsum meum posui in flagella,
moravitqui totura opus sexdierura, seu Hexaemeron, paradisumque ue Christo etEcclesia intellexe- max,ltas autem meas in palmas, faciem vero meam
unt; indeque librum scripsisse Pantaenum in non averti asputaminibus. Ejusdemdeaiqueeualla*

1331

RHODONIS

133S

II.
Exstant hxc ad pag. 19 Scholiorum Maximi in Sanctum Gregorium Theol. qux cum Opere Joannis
krigense Scoli De divisione naturas, Thomas Gale V. cl. edidit.
Has autem quas dixeram rationes ipse quidem A
Tourou; Se tb; (rV. oii;) ecpr,v Xoyou;,8 u.sv'ApE07taY'Areopagita sanctus Dionysius prsedestinationes et
tt,; cryio; Atovuato; Ttpoopiajjtou; xa: OeTa 6Xr]Li.aTa
divinas voluntates vocari a divina Scriplura nos
xaXETaBa: uito Tf,;i'patpf;; f,u.a; exStoiaxii. '0|jiciiu; o'e
edocet. Similiterque et qui sint circa Panlaenum
xa: ol ittpi Davcatvov tov -ytvofiEvov xaOT,YT,Tf,v tou
magai Clementis amicum, qui faclus est magisler
Tpcou.aTeu); jxEYaXou KXr^tievTo; Oeta OeXrjU.aTa Tti
Stromatei (verle, et Pantaenus qui magister fuit
fpacpri cpiXov xaXeTaflai cpaatv, 6'6ev epcutt,Oevte; ittd
Clementis magni Stromatei, Gale) divinas voluutaTivtov tiuv tt,v ecu itatoeuatv Yupcov, zco; Y^tbaxEtv
tes a Scriptura vocari dicuut ; inde interrogali a
Ta ovto tov 6e6v oo^i^ouatv Xptcrcurvot, uitEtXT,cpdquibusdam superbis in eorum eruditione qua> extiov exeIviov voEpto; Ti voT,Ta, xa: a:o-8*it=xco; ti
trinsecus suut, qnomodo cognoscere ea quaB sunt
aiaOrjTa YtvcocrxEiv aiVtov Ta 6'vTa, aTtexptvavTO- MrJTe
Deum sestimant Christiani, suscipientibus illis ina!a8TjTto; Ta aictBrjTa, tuj-r* voepto; Ta vor,Ta. Ou
tellectualiter intelligibilia et sensualiter sensibilia
f'ip eTvat ouvaTov (10) tov iirip Ta 6'vTa xaT -.&
eum cognoscere ea quae sunt, respondemus (reovt* tcov ovtcov Xau.6'ivea6*i' 4XX' tb; tota Qz/.Jlp.a.-a.
spondebant), neque sensualiter sensibilia, neque
Tivtocnutv auTov Ta 6'vTa cpauiv, itpoo-flivTe; xai tou
intellectualiter intellectualia. Non enim esse possiXoyou to euXoyov e: yP flEXr]u.aTt Ta iravra bile est, ut ostendit ratio, eum qui est super ea
Ttoirjxe, xai ou8e:; avTepeT XdYo;, Ylvtucrxs'.v
quaj sunt, per ea qua? i-unt, ea quas suntaccipere; " "6tov fleXT(u.a tov 6e6v, euatGe; Te X=Yetv it\ xai olsed sicul suas volunlales cognoscere eum dicimus
xativ etrttv, exootov Ss tcov yeYov^t<ov OIXcov ntea quae sunt, addentes etiam ex causa ratiocinaitotr,xev, i'pa tb; lota 8*!u,xta 6 8e6; Ti 6'vTa y^'
tionem ; si enim voluntate omnia fecit, et nulla
cixei, eTtetSf, xal OeXtov xa 6'vTa iteTrotr,xev. 'Evtsu8ev
contradicit ratio, cognoscereautem suam voluntace 6pu.cbu.evo; eycoye oTttat, x. t. X.
tem Deum, semper pium dicere et justum est ; unumquodque vero eorum quee facta sunt volens
fecit ; igitur ut suas voluntales Deus cognoscit ea quaB sunt, quoniam et volens ea quae sunt fecit.
Hinc et ego aspiciens censeo secundum has dixisse Sciipturam raliones hoc : Cognoscebam, etc.
ges exemplaaffertAdriani JsagopetnsancfamScnpfuquiescit (unitm enim corpus omnes sunt, ex eodem
ram ab Hceschelio edila,num. 43, p. 17.Sed satis isgenere, qui fidem eamdem ae justitiam receperint), in
thaec. Uapc|j-/T,xdTo;. Seiibere pergit eclogista : "O
eamdem unitatem restitulurus. At hi quidem ut caput,
xat vuv cpaivETat. 16 y*P "KOeto, xai eiti tou Ttaptpxrjilli vero ut oculi, hi quidem ut aures, illi vero ul maxdto; xat iiti tou eaouivou TaicriTat. 'Eit: jjtev tou eaonus, hi deniquc uli pectora, illi vero utpedes, in sole
pievou' OTt TtXr.ptoeeijT^TauTTj; tt,; xaTa tt,v itapoualav
collocabuntur lucidi.
(Ttapouetav conj. Potterus) xaTatTraaiv iteptdoou, * Ku- Q
(10) Ou y? eTvat SuvaTdv, etc. Verba ad usque
pto; EXeuoeTat, xa: tou; 3txa!ou;, tou; ickjtou;, ot;
illa : 'EvTeuOev oe 6p|j.t6u.Evo; 6^10^8 oTu.at, etc, vel
e-ava-autTa: xaOircsp cr/.r,vf, ^ev yap acb(ia oi TtavTec:,
certe ad haec ipsa : 'AXA' cb; iZ:a OsXT^xata, etc ,
ex tou autou y'vou;, tt,v tutt.v tt(aT:v xai 8txatoauvr,v
Pantaino potius quam Maxinio atlribuendaesse pntXduivoi), Et; tt,v utt.v IvdTrTa aroxaTaaTT,<rd(jtEvo;.
taverim. Caeterum obiternotabo, codicem ms in
'AXX' oi u.ev, to; xtpaXr/ ol oe, tb; dtpOaXjxoi- o\
bibliotheca Bodleiana numero 1^8 signatum, qui
oe. o'); to-a' ol oe, tb; yelpec- ot 8e, to; crTT^er,- o: OE.tb;
S. Maximi de diversis dubiis apud Uionysium et
itdS;;, ev fjXttp Tefl^aovTat cpujTEtvo!. Quod et nunc
Gregorium, inscribitur, epistolam taulum ejusdem
apparet. Quippe illud, Posuit, pro prxterito el fuMaximi ad Thomam continere, quaB ad pag. 46
turo ponilur. Pro futuro quidein, quod periodo status
editionis unicaB Galeanae sic incipit : 'AirXavou; Oecuhujnsce prsesenlis implela, veniet Dominus, ac justos,
pta; 4u.iJ.eXou; itepi xi fleT aTtouofj;, etc.
nempe fideles, tn quibus quasi m tabernaculo con-

RHODON
NOTITIA
(Routh, Reliquise sacras, l, 347.)
S. Hieho.nymus, De viris illustribus, cap. 37.
Rhodon, genere Asianus. a Tatiano, de quo supra diximus, Romaa in Scripturis eruditus.edidit plurima ;
prwcipuumque adversus Marcionem opus, in quo refert, quomodo ipsiquoque inter se Marcioniia: discrepent ; et Apellem senem alium haereticum a se quondam fuisse convictum, et risui habilum, eo quod
Deum, quein coleret.. ignoraic se diceret. Meminit in eodem libro, quemscripsit ad Callislionem.Tatiani
se Romoe fuis^e auditorem. Sed et in Hexaemeron elegantes tractatus composuit. et adversus Phrygas
insigne opus (1) : temporibusque Commodi et Severi iloruit.
(ll Fuit Hieronymus in ea sententia, Rhodonem
esi>e auctorem tnura librorum adversus Montanistas

ad AberciumMarcellum.equibusfragmentaexstant
apud Eusebium v. 16 et 17. Itaque el infra.cap 39.

1333

FRAGMENTA.

1334

RHODONIS,
QUI VERGENTE AD FINEM SjECULO SECUNDO FLORUIT.

FRAGMENTA.
Ex Opere adversus Marcionis hseresin, ad Callistionem, ap. Euseb. Hist. lib. v, cap. 13.
1
Ati touto xtxi (2) Tcap' eauToT; ao-jjj.tpiovoi \
I. Propterea inler se ipsi dissentiunt, quippequi
-ifSY^v3t3-v iMarcionitao), ao-uaraTou f^^t17!^ avrnrotejusmodi doctrinam tuenturquse omnino starenon
ojjjevoi. 'Atco Y^tp Tf,; tojtujv offilr^ \\tceXA7J; jjlev
potest. Nam ex illorumgrege Apelles quidem san6 TTi TcoXtTifa tJEtj.vuvdij.Evo; xat Ttjj Y^f? C)i fJLtav
ctioris viloe cultum et senectutem pr se ferens,
ip/T,v Ajj.oAoYiT' xi; 81 Tcpotpr,Ts[a; (4) I? ivTixetunum faleturesseprincipium ; prophetarumautem
ijtevou XyE' TcveutjtaTo;- TcetOd[j.evo; i7rocpQiy[j."t (r,)
oracula ex adversario spiritu profecta esse dicit,
TcapOsvou 8at[j.ovojo-rl; ovojjia ^tXoujiovr,; (6). "EtsooiSe
virginis cujusdam daemoniaca) nomine Philumenaj
xaOto; xat auTo; ovauTrj; Mapxttov (7), 8uo apyi;etcrresponsis inductus. Alii vero perinde ac Marcion
Hieronymus ait Rhodonem Miltiadis meminisse in
opere suo quod adversus Montauum, Priscam, Maximillamque composuit. Fabricius. De horum )ibrorum adversus Montanistas auctore plura nos ad
eorumdem Fragmenta.
(2) Ati touto xa(, etc. Praemisit Eusebius : 'Ev
TouTtu (regnante Commodo) xat 'Pdoiov yevo; tojv
air6 'Aata;' (j.aOr1TiuOet; eirt 'Piou.tj;,oj; auTo; tcnopet, TaTtavS), 6'v ix Ttov Tcpdaflsv eYvto/Jtev, Stitpopa p ,
o-uvracja; (3toX(a, tAeTi *&i XotTciov xat Tcpo^rfjV Map- '
xttovo; TcapaTaTTETat aTpetnv rjv xai er; 8iatpdpou;
Yvtopia; xai' auTOv StaaTaaav to-Topet' tou; tt,v otaoTaitv e[j.TCETcotT,xdTa; avaYpatptov, etc' axptSi; te t;
Tcap' txaaToj toutiov ETctvEvor.jjeva; 0ieXey7'ov <iieu8o'
Xoyfa;. "Axoue 8' ouv xat outou Taura Ypacpovro;" 4;a
touto xat, etc. Per idem tempus Rhodonoiiundus
ex Asia,et in urbe Roma, ut ipse scribit,a Tatiano
illo cujus supra meminimus eruditus, varioseonscripsit libros, et cum reliquis adversus Marcionis
haeresim decertavit Quam quidem sua setate in diversas scissam esse sententias narrat, auctores
illius dissensiouis iu libris suis refereus, et mendacia a singulis eorum excogilata diligcnter coarguens. Audi ergo, si placet, eum ita scribentem:
Propterea, iuquil, inter, etc.
\3j 'AtceXXt;; [jlev 6 tt) TcoXtTEta ffe(ivuvoiu.evo;
xal tuj y^P?- Rufinus vertit : qui abstinentix et senectutis prxrogativa usus, etc. Recte ; nam TtoXiTeta _
simpliciter et absolute poni soletpro abstinentia et 'J
slrictiore quadam disciplina. Ita Clemens Alexandrinus in exordio libri primi Stromat. bisusurpat.
Sed non video, quomodo Apelles jactare se ob
continentiam potuerit, qui aMarcioneob stuprum
ejectus Alexandriam secessit, utauctor estTertullianus in libro De prxscriplionibus ( 30). Quocirca
videndum ne voxtcoXite!* hoc loco aliud quidpiam
significet.etprodecurionatu sumatur.Namdecuriones, TcoAiTEuojjiEvot seu icoXtTEUTai dicebantur a Graecis,ut pluribus notavi ad Amm.Marcellinum.Posset
etiara quis suspicari.scribendum hic esse tt, -oXti
tTEiJt. xat Tto y^P?. Nam senex Apelles vulgo dicebaiur.Sic eum noiiiinat Rhodon infra, et Hieronymus in Cataloyo. Confirmathancernendalionom Eusebius inlib. vi, cap. 39,ubi de Alexandro episcopo :
AtTcapq) Y1!?2' **1 treu.vTJ tcoX'? xxTecrTEjxtJtEvoc. Sed
et Simeon Metaphrastes in AcCis Philex ita loquitur : Kat tcoj; TOiauTT^ tpr,tj!v yvj0<? *a'- tcoXiS t.-|jvu- r, I
v.jjievo;, etc. Verba sunt Judicis apud Phileam. ^
Valesius. Ex verbis vero Rhodonis ductum est a
nonnullis argunv ntum contra narrationis Tertulliani veritatem. Vid. Lardneri Hxreticorum hist.

opus posthumum, cap. 12, 3. Cffiterum additum


est aTcd ante voces xat TtTj y^P? in cod. Bodl. quasi
in eo positus essetgignendi casus. Exhibet to ms.
Norfolc. Nicephorus tt,v TcoXtTsEav et to y*]?0(4) Ti; 8e Tcpotpr,TE(a;, etc. Conferas Rhodonis
pfjatv in, Euseniiimque post fragmenta allatum.
(5) 'ATcotpOeY(jtat;t. 'ATcotpfl^YtjtaTt, Ed
Steph.
Exstat lectio aitera apud Niceph.Gruteri Lectt. Valesii ed. codicesque uostrosmss. Mox apudNiceph.
legitur 8at[Jtovt(o8ou; TcapOivou.
(6) "OvotJta <t> tXoua-ivr,;. Philumente duobus in
locis operis a Valesio ante laudali mentionemfacit
Teituliianus.scil.capp.O et30 libelli Depriescriptione
lixret. ln posteriore autem horum locorum hasc
scribunlur: o Si et Apellis stemma retractandum
est,tam non vetus et ipse.quam Marcion institutor
et praeformator ejus ; sed lapsus in feminain desertor continentia) Marcionensis ab oculis sauctissimimagistri Alexandriam secessil.lnde post annos
regressus non melior, nisi lantum, quajamnon
Maicionites, in alteram feminam impegit, illam
virginem Philumenen,quam supra edidimus,postea
vero imuiane proslibulum et ipsam ; cujus energemate circumventus,quas ab eadidicit Phaneroseis
scripsit.
(7) '0 voutt); Mapxtiov. Hjbc est codicis Regii
lectio, quam confirmat interprelatio Rufini. Sic
eniin ille :AHiautem, sicut ipse nauta Marcion,
duoesse principia introducunt Certe Tertullianus
in libro De prxscriptionibus, testatur Marcionem
inilio navicularium fuisse. Ubi tunc,inquit, Marcion Ponticus nauclerus,Stoicae studiosus? Et in
libro i adversus Marcionem, cap. 18 : Nos Marcionem nauclerum novimus,non regem, non iinp.
Et in lib. m, cap. 6 et lib. iv, cap. 9, et initio lib,
v. In reliquis tamen exemplaribus Maz., Med. et
Fuketii,necnon apud Nicephorum desunt haavoces
6 vauTr,;. Valesius. Omittunt Codicis quoque Veneti lect. et margo ed. Genev.Dici posset, enatam
esse hancvocem ex vicina auTd;, sed cum Marcionem nautam fuisse, certe sic appellatum esse, ex
Tertulliano constet, nostraque leclio.utpote in Rulino jam obvia,sitanliquior altera.dicendum potius
est. ab eadem voce auTd; absorptam esse hanc jam
ante Nicephori tempora in nonnullis codd.Ca^lerum
haud displicet S. V. Walchii sententia.qui obPontum patriam.rei nauticaj admodum deditam, Marcioni hanc appellationem inditam putat. Stroth.
Desunt voces 6 voutt,; in cod. quoque Savil. et in
versione Valesii ; sed in ms. Norfolc. 6 cruv outoT;
pro 6 vauTTj; scriptum exstat.

1335

RHODONIS FRAGMENTA.

ipse,duoinducunt principia: inter quos est Potitus A


et Basilicus. Hi ergo Ponticum illum lupum secuti,
cum divisionem rerum aique ac ille reperire non
possent,ad temeritatem dellexerunt, et duo rerum
principia nude et absque ulla demonstratione pronuntiarumt. Aliirursusab his tanquam tempestale
in pejus abrepti.non duas solum, sed tres naturas
posuerunt ; quorum, uldisciplina. illiussectatores

1338

JiYouvxai" "?' wveiat II.tito; (8) te xa!. Bao-'.X'.x.;.K_;


outoi ;jie/ /.aTax'jXou8i<jaavTE; Ttj> _JovT'.xt}i A.xtu (9),
xai (jlt) EupiaxovTe; tt,v Staipsaiv Ttuv TcpaY|j_rtt_v
tu; ouoe e/eTvo;, etc! tt,v eu"/ipe:av STpiitovto, x_l
ouo ap/ai; aTc.cprjvavTO tj/iXtJi>; xa! avaTcaoeixTiu;. "AiXot oe jtaXtv aic' auTtJov _tc! to Xe'?ov ic.oxe!XavTe;, oj
(xovov oJ3, aXXa xai TpeT; uTCOTi8-vTa'. <p!'.; ujv

eaTtv ap/r(Yo; xat TcpoaTaTT^; _.uveptu; (10), xiOto; ol


to OtoaaxaXtov auTou TcpoSaXX-nevo'. Xivouot.
memorant, princeps et antesignanus fuit Syneros.
TpacpEt ae 6 auTo; (Rhodon), inquit Eusebius, ii;
Idem Rhodon se cum Apelle collocutum esse
xai et; X.you; eXrjXuQot Ttj> 'Atc-XXti, tpiaxojv o.ttu;'
scribit his verbis :
II. 0 Yap -fipiov 'j^tceXX/j; au[i|ju'a; -||_.tv, rcoXXi
II. Senex enim Apelles inito nobiscum colloquio,
(jiev xaxio; Xsyouv -)Xivy_8T|. "08ev xa! Eoaixs [if, oe:v
multa quidem perperam dicere convictus esl.
6X'o; it-ETaJetv tov Xoyov, aXX' exaarov t!j; TceTti-rs.xE
Quamobrem etiam asserebatnonesse omninoexa8'.ajjtvEtv. to8rjCTE38at vap tou; etc! tov ETtauptoiiiminandam fidem, sed unumque in eo quod
semel imbibisset.perstare oportere. Quippe eos in JJ vov fiXitixoTa; dTtEtpaiveTo- tiovov eiv ev epvot; ivaOoT; eupiaxtovTai (M). To Os TcavTiuv aaatp.araTov [12)
crucifixo spem suam collocassent, servandos esse
'ooYuaTttJETO auToJi TcpaY[_,a, xaO(J_; Ttposip.;xaj_sv,
aflinnabat, dummodo in bonis operibus deprehento Tcepi 6eou (13J. "EXsye Yap (14) titav ap//,v, xaOtii;
derentur. Rem vero omnium obscurissimam esse
/.i\ 6 T)U.eTepo; Xcfyo;.
slatuebat, ut diximus, qu_cstionein de Deo. Unum
siquidem principium esse dicebat, sicut et nostra
religio docet.
Universa deinde ejus doctrina in medium proEtra Tcpo8s!;(lo) (inquit Eusebius)au-cou (Apellis)
lata, h_ec subjungit :
rcaaav ttjv 8oav -Ttttpipet tpacrxtuv
III. AeyovTo; oe iiou Tcpo; outov IloOsv r, amOEif:;
III. Cum vero ipsi dicerem : Unde h_oc tibi deauiTj aot, rj tcoj; ouvaaat Xeyetv fitav ap/ijv ; tpi.ov
monslratio, ant qua ralione affirmaie potesunum
TjiiTv tpT, Ta; (j.ev TcpocprjTeia; _auT; eX_y*/e'.v,
esse principiurn ? Dic nobis, si placet ; tum ille
StotTO iiy)6ev 6Xto; aXr^OEf Etorjxivat. 'Aauu.(5_J70'. vip
respondit prophetias, eo quod nihil omnino veri
unapv_ouat xa! ij/euoe!;, xa! eauTat; avTtxeiu.Evat.
dicant, se ipsas refellere. Sunt enim,aiebat, dissoT6
Se tcuj; EaTt [Jiia
apyrj, fzf, yivtojxEtv eXeyev,
ootiu
nantes et falsa, ac sibimetipsis contrari_e. Porro
__ _
j _.rA.,, __., j
1_.,
qua ratioue unicum essel principium, se quidem _ __ xivstaBat (Jtovov. ETt' Tco(_.oaa|_Lvou jxou TaX
St.rfik
nescire profltebatur ; sed tamen moveri atqueimicnaaBii
eItceTv, to[xvuev aXr,6'_iov XifEtv (16), iitj eTcioTa
pelli ut itasentiret.Post luoecum eumjurejurando
(17) tc_-; ei; eotiv iY-vvrjTo; 8e6;, touto 8e tc.tcsj(8) IIotito;. n.Ttuto; ed. Sleph. Rectius incodice
secutus est ctiam Christophorsonus. Verum haec
Maz., Med., Fuk. et Saviliano legitur IIotito;. Sic
iuterpretatioferrinonpotest.Primum enim verburn
enimTheodoretusin libro i Hsereticarumfabularum,
.SovjjtaTlijETo passivam habet significationem. Beet Ruliuus eum noininant. Valfsius. Citat testem
inde, tantum abest ut Apelles disputationem de
pro lectione ll-Ttpio; StrothiusChristophorsonum;
Deo manifestam atque expeditam esse diceret.
cujus tamen versio Potinum preefert, notatque vir
Quin potius asserebat.rem esse omnium obscuriscl. HtjvTtxo; apud Niceph. exstare.quod quidemms.
simam ; prorsusque nihil sciri posse de Deo,ac ne
noster Norfolc. habet.
ipsos quidem prophetas quidquamde Deo matiife(9) Ttjj HovTtxtT) Auxoj Ittigius Dissert. l)e hseste. atque ut res est pronuntiasse,quemadmodum
resiarchis, sect. u, cap. 8, pag. 156 : Inter Marinfra docet Rhodon. Valesius. Affert Strolhius
cionis discipulos fuit Lucanus, quem sub nomine
Gruteri lect et marg. exemplaris Jonesiani dcofaAuxou, seuLupi Ponlici a Rhodone apud Eusrbium
Xe-raTov pr_n se ferentes. Illud aapiiTaTov ms.
lib. v, cap. 13 Hittor. Eccles., intelligi existimat
Norfolc. exhibet.
Baronius. Verum Marcioni potiusid cognomentum
(13) To Tcep! 6eou. Addidit Valesius articulum toj
a Rhodone attribulum fuisse.pra^cedeiitiuin verboante eou, sed expunctum hunc a Slrolhioegoquorum contextus indicat.
j) que neglexi, neque enim idem agnoscitur a codd.
(10) HpoaTaTT,; ...vepto;. IIpto-oaTiTT,; ... ms.
Bodl. et Norfolc. Ab hoc autem posteriore libro
Norfolc. Gallandius, qui in tomo II Bibliolhecse
etiam t. abest.
su_8 Palrum Rhodonis fragmenta posuit. S. Augu(14) "EXeve yip. "KXeYe pi.v vap mss. Bodl. et
stinum hic affert in lib. De haeres. cap. 22 : MarNorfolc, ut hasc conjungerentur cum sequentibus
cion, a quo Marcionitan, Cerdonis secutus est doverbisXivovTo; 8_, uno facto fragmento ex duobus.
gmata de duobus principiis : quamvis Epiphanius
(15) ll,-o6_!;. ripojOs!; Christoph. lect. et marpo
eum tria dicat asseruipse principia.Ronum.Jusfum,
exempl. Jonesiani. Stroth. Adlinitum quoque
Pravum. Sed Eusebius bynerum qtiemdam, non
est margini exemplaris ed. Steph.,quod in BodMarcionem, tiium principiorum atque naturarum
leiana servatur. Mox absunt vocabulo (-.ou et f| a
sciibit auctorem.
ms. Norfolc.
(11) Eupioxiovtat. Habet Nicephorus, qui multa
(16) "l_[xvusv iXr.OE-tov Xi-fEtv Revocat in textum
tamenpro libitu r. finxit : E"y. jjtovov epvon avaOot;
suum Strothius Stephani Nicephorique lectionem,
-;-t-:io'VTo. Sed firmat lectionem alferain vetus inlojjtvu.v aAr^Oeuetv Xyojv, sed Valesii illam, fortasse
terpresRufinus.
eletjantiorem, qua> item perinde est, atque ex
t!2) To oe Tcivc(j_v asao.ffTaTov. Rulinus legit
scriptis Valesianis nrocul dubio profecta,no_ tri codiaatpEaTaTo/,utexveisioneejus constat quaesichabef:
cesconfirmant. Aadidit o_ post iTctTraiOa Niceph.
Manifesle tamen decernebat deDeo, siout prffldir
(17) AiY6'v pii, iTc!araa8at. In eo quidem non
ximus, unum esse principium. Quam lectionem
valde reprehendendus erat Apelles, quod dicerel

1337

MAXIMUS HIEHOSOL. EPISG. NOTITIA.

1338

etv (18). 'Ey<o 81 ftli^ja^, xaxsYvtov auxou, S:6'.i \ adegissem, ut ex animi sui sententia loqueretun
otoaaxaXot; eTvat Xiytov, oux fJSs: x6 otoaov.tifxsvov ots' juravit se verum dicere, nec se omnino scire qua
auxou xpaxuvsiv.
ratione unus esset ingenitus Deus, se tamen ita
credere. His audilis ego hoininen deridens reprehendi, qui, cum se doctorem profiteretur, doctrinam
suam rationibus confirmare non posset.
'Ev xuj xi-zu) 8's ouYYpi;x[xax'. ( pergit dicere Eu- Caoterum in eodem libro quem Callistioni nunsebius) KaXXiaxiojv. irpo<r<pujv<jjv, 6 auxo; fxsfxaOr,- cupavit, Rorna) a Tatiano se eruditum esse testaxsutrOat ETt: Ptufjir,; Taxtavtu sauxov ^ixoXoysT. "tr,! tur. Refert etiam a Tatiano elucubratum esse QuseSi xa: saTcouoierOat xtj> Taxtavtu HpoSXrjixaxujv (3t- stionum librum : iu quo cum Tatianus obscuros atoX!ov 8i' ujv xo aaacpec; xa! r::xexpufx;xevov xujv A;(- que involutos sacrm Scripturae locos se expositua>v rpacpujv Tcapaaxrlcreiv uitojjfofje^ou xoij Taxtavou, rum csse promisisset, ipse Rhodon solutiones
auxo; 6 'PoOujv sv ioitp eruYYpifxixaxt xi; xtiv ixs:- Questionum Tatiani peculiari opere editurum se
voj IlpooXr^/jtaxtov IntAjaeit; e/-0r|a;a0at ir.iyyiWt- esse profitetur. Exslant etiam ejusdem in heiaexat. *p=x*t 81 xou auxou xat eU xf)v eaVjfxepov un<5- meron commentarii.
(xvrjfxa (19).

B
nescire se quomodo unus esset ingenitus Deus, se
(18) Touxo 8s itttrxsusiv. Touxto ms. Norfolc. et
tamen ita credere. Verum in eo aberrabat, quod Niceph.
prophetias quibus ea de uuo et ingenito Deo do(19) Tixcfxvrjija. TTcofxv/Jfiaxa habet ed. Sleph.
ctrina traditur, prorsus repudiabat ; et quod phi- atque ita refinxit verba Nicephorus, ac si hoc idem
losophise imperitissimus^afiorum se doctorem nro- invenisset. Lectionem veroVale?iifirmant etiamRufitebatur. Hacde causa meiito a Rhonone suggilla- finus Hieronymusque D viris ill. cap 37, non tantur. Valesius. De Apellis circa res hujusmodi tum codices Bodl. et Norfolc. Csaterum hac de Asententia fusiorem suam narrationem ipse ita Epi- pelle stalim post Eusebius subjunxit : '0 -(i-o: 'ArceXhaniusbreviavit in lndiculo hieresium : Kal ouxo; Atj; ouxo; jxup'a xata xou Mujijaito; },-jior,3t vo-iou- oii
A~s>Xf,e; ta 8'|xota Mapxtujv. xat Aouxtavtij xaxt- itXstovtuv ajYY?a!X!xaxu>v xouc Ostou; pXaao^fjfaa; Xd. XTtv itaiav jtojr, atv xat xov itjTcotrxdxa- 367 oixo(o
You;, ei; eXeY"/ov xe, to; ye 8f, i86xtt, xat dvaxsoTcfjv
ie xouxote; xpett; ipx; eta^Y^eraxo, iXXi fxiav fxev auxtjjv ou jxixpav TceTCJtTjfxivoc aixouS^v. Iste poiro
i?XT"v> **' ev:t ^eov Svxa avcoxaxov xat ixaxovojxa- quem diximus Apelles, plurimaadversus legemMoerxov, auxov 8e xov eva itsitotr.xsvat aXXov xa: ouxot; saicamimpieest locutus.multisquelibrismaledicen6 Y'Y0V<U>> "ov^po; eupsflsi; e-otr.asv sv xtJ aiixou tissimis oracula divina insectatus est.dum ea confutoauXdxr,xt xov xofffxov, p. 231, ed. Petavii.' Vid. et tare, et utquidem sibi videbatur, penitus evertere,
Anacephal. ejus, p. 14:t. Etsi vero hinc constat, ingenli studio molitur. Quob quasi a Rhodone muturpiter lapsum esse in opinione sua de Deo crea- ( tuo acceptaRufinus quidem ila vertit : >< Est autem
tore Apellem, idem tamcn Marcionitaium inslar ejusdem (Rhodonisj et in Hexaemeron commentaChristum Filium esse xou avu> aYaflou 6eou statuebat rius, in quo refert. quod Apelles quamplurimaadteste eodem Epiphanio, haeres. 44, n. 2, p. 381.
versum legem Moysi, > etc.

MAXIMUS
HIEROSOLYMORUM EPISGOPUS.
NOTITIA
Gaixand., Bibliolheca vet. Patrum, I, Proleg., p. xvn.)
I. Maximus quo tempore floruerit. Vir inter Chrislianos illustris. An episcopus, et cujusmam Ecclesix fuerit. inquiritur. Merosolymilanx autem prxfuissc cxistimatur.
II. Scripsit de vulgatissima illa apud hxreticos qusestione : Unde sit Malum, et de eo quod materia facta
sit.
I. Sub iisdem principilus Commodo et Severo (] Maximus titulo Ilierosolymorum episcopi sithonestatus. Verum, ipsomet tusebio duce, in hanc deut auctor est Hieronymus (l),claruit Maximus, qui
ab Eusebio appellatur (2) 6 xf;; Xpttrxou StaxptSr'; mum senlentiam descendimus, cui Fabricium quooux aar,fxo<; ivr-p, vir inter Christianos illustris. que licet nulla reddita ratione, accessisse noviNum vero aliqua dignitate in Ecclesia preestiterit mus(3). Nimirum annoJCoramodi imperatoris sexlo
Maximus iste, iuquirendum ; bac enirn de re silet Christi 185, juxta Eusebium in Chronico, Triario
llieronymus, neque satis aperte in Historia verba Materno et Atilio Bradua coss, Hierosolymorum
facit Eusebius ; ut propterea jure a nobis nonnemo episcopusvicesimus sextus conslituiturMaximus.
requirat, cur in hujus capitis inscriptione idem Est que hujus nomiuis 11 inler praesules ex gentibus
(1) Hieron. De vir. illustr. cap. 47.

(2) Euseb. Praepar. evang. liJb. vu, cap. 21 ub

lln., pag. 337.

(3) Fabric, Delect. argument., pag. 162, 19-

1339

MA.XIMI HIEROSOLYMORUM EPISCOPI

13*0

qui post captam urbem ab Adriano, Ecclesiae Hie- A. Maximus II, Hierosolymorum antistesfuitconstitarosolymitance praefuerunt. Vide Lequienium (4),
tus ; tum nominis, tum dignitatis, tum etiam temDeinde idem Eusebius Maximum nostrum recen- poris ratione ducimur, quo Mtximum nostrum Eoset (5) inter veteres ecclesiasticos viros, qui quo clesiam Hierosolymilanam rexisse existimemus.
tempore Severusrcrum potiebatur, laudabilis diII. Porro hujus Maximi liber in dialogi modum
ligentiae monumenta reliquerunl. Quibus enarra- compositus, inscrjptus erat nspt tt]c uXtjc, ut teslis, slatim memorat ejusdem Maximi opus Utpi-cou tatur idem Eusebius (6), xai X6y& olxeTo; uuYyi
TtoXuOpuXXrJTOU r.zpi. TOt; atpeo-icuTaii; ^TvJtxaTOC tou -f/antai irept ttjc uXr,;, qui et ex eo luculentissiT168fv f, K%if.'.f y.%\ T.ipl tou YevvrjTfjv uitapyetv ttjv mum fragmentum profert, unde illud nos quoque
uXtjv. De vulgatissima illa apud haareticos quae- descripsimus. Excerptum item ejusdem operis.sed
stione. Unde sit Malum, et de eo quod materia ipso Eusebio 1. c. descriptum, extat in Philocafacta sit. Hnereticos autem intellige Valenlinia- lia Origeniaua (7), et in Adamantii dialogo De
nos et Marcionitas. Cum igitur Maximum de quo reota in Deum fide (8;, perperam Origeni ascriquojstio, virum inter Christianos ilustrem ap- pto ; quade re post Tillemonlium (9) satis erudipellat Eusebius, qui postea inter veteres eccle- te Origenianorum. clarissimus editor (10).
siasticosviros ipsum claruisse refert, quo tempore B

MAXIMI
EPISGOPI HIEROSOLYMITANI
FRAGMKNTUM
Ex libro de materia, sive de eo quod materia sit farta, et malorum non sit causa.
(Apud Eosebicm, Pneparat. Evangel. lib. vn, cap. 22).
I. Equidem duo simul, quae ortu careant, esse C
non posse, quin mecum intelligas, non dubito ;
licet hoc ponere insuper atque addere videaris, e
duobus necessarium alterutrum esse, ut vel segregatus a materia Deus, vel cum eadem omnino conjunctus esse dica^ur. Qui ergo tam conjunctum
esse volet. is unum dunlaxat aliquidstatuet, quod
ortu careat; tunc enim alterius alterum pars utique
foret ; quae vero mutuam inter sese parlis ralionem habent, eadem, quae ortu careant, duo simul
esse non possunt. Nam quemadmodum hominem
sic a Deo procreatum esse dicimus, ut is nou jam
diversae partes, atque in plura genita distractae,
verum, ut ipsa ratio postulat, res una quidem
genita sit, variis tamen ex partibus constituta ; sic
necesse plane est, si Deum a materia sejunclum n
esse negas, unum duntaxat aliquid, quod genitum
non sit agnoscere. Sin ab eadem secrelum esse
voles, medium necessario quiddam inter utrumque
statuenduui erit, quo utriusque dissidium osten(4) Lequien. Or. Christ., tom. III, pag. 147.
(o) Euseb. Hist. eccl. lib. v, cap. 27.
|6) Euseb. Priep. evang 1. c.
(7) Origen. Philocal. cap. 24, pag. 82, edit.
Cantabr.
(8) Adamant. Dial, iu Append. ad tom. I opp.
Origen , pa^. 843 et seqq. edit. Paris. noviss.
(9) Tillftmont, Mem. eccl., tom. II, pag. 760
not sur Origene.
(10) Delarue, Opp. Oiigen. toni. 1, pag. 801.
(11) Nondum satis delluio quis ille Maximus

! "Oti u.lv iouvatov urtapyetv avIwi.Ta 8jo iuv,


ouSi cre avvoeTv vojjuijco, el xai xi (j.iXicrta oor.;
7r;o)a6u>v touto 7tpoo-Te8etxevat tuj Xv-yqj, t6 r.ir
e; avavxrj; to eTepov Setv Xevetv, t] 6'ti /..
crta: (12) tt,; uXr,; 6 8s6;, f, au TtaXtv, 5t' auTije Tuvyavet. Kt ikv ouv f^vtirtrliai t ;
iO^Xot, sv to avevvT,Tov Xsjer

ExdtTep'.'

(Jtepo; eertat tou TtXrjatov aXXrjXcov

vovTa , oux eorat avivvT^Ta ouo.


liiprj xaTaxepu.aTi6u.sva s!; rt- "
6 XtiYO? attaiTet, ev tt vewrXutieps; itpo;

tou

6soj

avavxT,, el tirj xsycuptcrta


aYevvrjTov eTvat \iyui. E'
avafxrj etva ti to civd
tov ycopuiiov auTtov
otaoTaaei e^sTa^saOa! t.
xaO' 6 f, SiaciTao-ic ex?toutou 'toraTat xa: ji'i
*Ov vip STti tcov Sjo f

fuerit. EratquidRin
tistes, aBqualis Euv
maximum Arianii'
Aiianus intellipat ;
xiiuum, ut paulo ai
satisjrigideappelkn
ha-c de maleria d<<\
cujus et notso seqq.
(12) "U 6-i xsyupia*"
non nisi adversus eos
rent, momenti quidqu

'

4345

LIBRI DE MATERIA FKAGMENTUM.

1346

8e(;a|Aev, itux oux! Tcpoaf;xe t6v 8e6v [it, u.t5vov ^ tectura nulla sit, homo tamen erit ; eadem, si non
TtoioTTjTac 4$ oiix ovrtov tpivat SuvaaOat tcoieTv, iXXa
prius homo fuerit, esse nulla poterit. lta concluxat oiiitac ; to fap SuvaTov oavf,vai YivsaOat ti 1
dendum necessario est, ejusmodi artium esse natuoux oVctov, t6 xai Ta oiiilac outtoc e'x6'v 8e(xvu'
ram, ut in hominibus ex eo quod nusquam est,
Tat.
oriantur. Quod si verum in hominibus esse ostendimus, quisquam ne porro negare audeet, ex nihilo vel qualitates, vel ipsas quoque substantias a Deo
fieri posse ? Nam quau ratio fieri omnino quidquam ex nihilo posse demonslrat, eadem in substantiis
quoque valere debet.
IV. 'Etcei 8e to50o; eot! aot itsp! tt,; tujv xaxcbv
IV. Sed quoniam de malorum procreatione aliYSvEaetoc C*)TeTv, etc! tov TOUTtov i.XejJOjjiat Xo^ov. Ka(
quid audire gestis.in eam deincepsdisputationem
aou ^pavea Ttu8ea8at pViXou.at. Ta xaTa TcoTspov oticrtai
ingrediar. Ac primum pauca ex te sciseitari Iibet.
aot Soxouatv Etvat, t] notiTTjTtc o&aitbv ; IIot^TTjTa ouUtrum ergo mala, substantias an substantiarum
attbv eu ev_etv Xeyeiv jiot SoxeT. 'II oe uXtj aicotoc t^v xai
qualitates esse putas? Substantiarum qualitates,
aaj(TiujaTicrtoc- outio TcpoXa6tbv (22) ei-eTTCov Ttj) XtJYtp.
inquis. Atqui materia ut qualilate, sic figura omni
OuXOUV 61 T3t Xaxi TCOIOTTjTEC uitapY_ouatv OUjitOV, t. 8e
spoliataerat ; hoc enim jam ante posito, institutam
uXt( aTcotoc fjv.Ttbv SeTtoioTTjTiovTCOiTjTTiV eTtcoc tov 8e6v
disputationem persecutus sum. Igitur, si et subat, eo-rat xal tiov xaxtov St)u.ioupy6c. 6 8s6c. "Ots
stantiarum qualitates mala sunt, et materia qualiTotvjjtv otio' oBtio? ivairtov Ttov xaxtbv eItceTv SuvaTOV
tate omni carebat, Deum porro quali tatum auclorem
tov 8eov, uXt,v auTtj) TtpoaaTCTEtv itsptTTOv eTvat u.ot
esse confessus; erit idem malorum eliam archiSoxet. El Sett irpuc TauTa Xeysiv e^ei?,apY_ouTou Xoyou.
tectus. Itaque Deo materiam adjungere supervaE! jjtev ex tptXovBtxtac Vjjjttv f, t^TTjatc iyivvzo, oiix Sv
caneum est, cum ne sic quidem malorum procreaSeuTepov tceo! Ttjjv xaxtov ^fjiouv 6pi(Ga8ai. 'Etcs! 81
tione solutum et immunem Deum habere possis.
ptXia; svsxa txaXXov, xai xr,t Tcpoc tov tcXt,o-(ov cbtpsTu, si quid habes, quod huic argumento respon
Xe(ac tt,v e^iTaatv TcotQuu.e8a tcov \6yu>v, avto8ev
deas, incipe vero. Et quidem si contentionis et
Ttept TOJTtov 6pt^ea0a' ifjtco ouYY_topETv . Tr,v tjtsv
pugnre studio, hasc a nobis suscepta disputatio
Tcpoa(peatv ttjv eu.T|V, ex tcoXXoj aot tpavepav etvat
foret, malorum rationem in quaestionera iterum
Soxtb, xal TTjv ev toTc ~k6yoic arcouSfjv, 8ti ou ittOavtbc
vocari non paterer. Sed quoniam amicitia potius,
elTctbv t}/eu8oc vtxfjaat SiXto, iXXa 8ety_8Tlvai ttjv iXTJet proximi utilitas in hujusmodi nos sermonem
Oetav [leTat ixptSou; eJeTiaetoi; . Ka( ae 8e outoj
adduxit, age hancde integro quaestionem disceptare
StaxeTaSat aatptbe. eTc!<TTau:at. "08ev otto Tp^Tcto Y_ptbliceat. Equidem sensum tibi meum, quidve hac in
[jtevoc; vjfjttt^sw; SuvaaOat to aXrjOec. eupeTv, toutuj
disputatione sequar, notum abunde tibi el exploypfpai u.T,8ev 8ucftoTCOuu.ivoc. Oii y^P aeauTOv tbtperatum esse non dubito : hoc me nimirum agere,
Xrjo-etc [tdvov, Ypjjaifijvoc Ttf) xpetTTovt, iXXa nivTtoc G non ut verisimilibus argumentis falsnm extorxapte rept tbv uytoi).
queam, sed ut accurata disquisitione illustratum
et confirmatum verum habeamus. Nec alio te animo esse, prorsus intelligo. Qua te ergo ratione verum
assequi posse arbitraris, ea tibi libere atque ingenue utendum statue. Nam dum eo quod melius est,
abuteris, rem utique non tibi modo, sed efiam mihi quem ignorantia liberabis, perutilem feceris.
V. Satstbc Tcapaa-f,va( u.ot (23) Soxeic yat Ta xaxa
V. Nunc igitur snbstantias quasdam opinor,
outrJac 'jTcipyetv Ttvi;- ou8e ^ap Jxtoc ouattbv auTa
mala esse voles ; quod ea, praHerquam in substan6'-/ra (UXeTCto. 'ETce! Tofvuv, tb outoc, xit ti xaxa
tiis, nusquam omnino videantur Ergo. bone vir,
ouatac etvat XeYeic, iviYXTj tov tt,c ouatac eeTac,5iv
cum substantias mala esse putes, seqnitur proX^yov. AoxeT 7ot ttjv ouaiav atoptaTtxTjv Ttva auaraatv
fecto, ut excutienda nobis substantit natura sit.
sTvat ; AoxeT *tl 8e 0-tou.aTtxf, ajtjtaitc auTf( itp'
Antusubstantiamcorporeaemoliscoagmentationem
eauTTJc 6TcipY_et, ou SeojJtevTj Ttvoc, du Yevotjtevou to
aliquam esse arbitraris ? Arbitror vero. Ista porro
etvat X^eTat ; OuTtoc e'xet. AoxeT 8e aot Ti xaTa
corporea moles num ita <?xsistit ipsa per sese,
ivEpYeiac eTvaf tivoc ; Outio u.oi tpatveTa!. At 8e
nullius utopem omnino desidemt, ac, eo prmsente
ivepYeta; TiiTe to eTvat Xau.6ivouatv , 6tc<St' fiv 6
tumesse incipiat? Prorsus. Quid? Nura tibi mala
evEpYtbv Tcapfj ; Ourtoc s/et. Oux 6'vtoc 8e tou ivepin actione quadam videntur esse posita ? Videntur
Youvtoc, ou8' Sitsp evspYeT eoTat tcote ; Oux ETTat.
sane. Actiones autem num esse tunc primum inciOjxojv e't t, oua(a atojiaTtxrj t!c sart auaTaatc, outt, D piunt, cum is qui agit, pra^sens adfuerit ? Utique.
os ou SsTTa! Ttvoc, ev tjj ysvou.svt) to eTvat Xi_i];ETat.
Sin qui aget, nullus erit, ne id quidem quod ipse
Ta oe xa^i evepYEtat 6TcipY_ouo-i tivoc, at 8e ivepagat, esse poterit? Non poterit. Ergo si et substantia corporese molis coagmentatio quocdam est,
Ystat ^EOVTai Ttvo;, ev tji Yevou.evai to etvat Xapt6if;ouatv oiix eaovTat ou7(at Ta xaxi. El 8e
neculliuspraesentiamrequirit,inquosataexsistendi
vim accipiat ; contra vero mala alterius cujusdam
ouaiat Ta xaxi (24), xaxou 8 6 tpdvoc, evspYEta
actiones sunt, actiones istae porro alicujus praeuxap-y_et Ttvoc, oux saTtv oipa oua!a 6 tptivoc. Et 8e
(22) OuTto TtpoXaS. Clarius esset, oGtio yip itpoXa6. Cseterum hoc argumentum fnmius est(23) IlTcapaTtTjvai. Usitatius fuerit, TcapaaT^aat.

(24) Et 8e oiiaiat Ti xaxi, x. t. X. Mendosa haec


sunt ; quao facile sic emendes. Ei 8e lit, otiaiai Ta
xaxi, xax6v 8e 6 tpivoc, etc.

1347

MAXIMI HIEROSOLTMORUM EPISGOPI

1348

sentiam postulant, in quo dum flunt, tum existere A T evepYouvTa ouafav thai OiXetc, o-uu.tpTju.t xiv/i'
oTov avOptoTCOC 6 qoveuc, xaO' 5v (j.lv Xo^ov cr/OpurTCOc
primum incipiunt : restat profecto, ut substantias
ettiv, tmipyti oucria- 6 8e, ov tco-.=.T, odvoc, oux
mala esse non possint. Quod si verum est.itemque
sativ
ouaia, iXX' Ep^ov Tf(c ouaiac. Ayo,uev 8e tov
si malum caedes est, ac proinde alicujus actio ;
avOpcoTcov, tcote u.ev xaxov. 8ti to cpovE-jeiv tcoti
ctrdes igitur subslantia esse non potest.Jam si quae
o' a5 TtiXiv 8ii to euspysteIv, aYaQov xat rpoaagendi vim habent, ea substantias esse vis, fateor
TtXsxETit Tauta xa ovoiiaTa xfi ouctfa ix TtLv eruu.id quidem ; homo enim csedis alicujus auclor,
6;6t(x6tcov auxri, crtiva oux ettiv auTJ). Oute fkp
quatenus homo est, substantia quaidam est ; qua>
tpovoc etTTiv f( oucua, out, au TtaXtv f( txotyEia, ojte ti
tamen credes ab eo fit, ea non substantia, sed
Ttuv 6|xot'tuv xaxtuv. 'aXV ujijtceo otco ttjc yp7.miasubstantia? opus est, CaHerum huminem aiiquando
Tixfjc 6 YP*lJLC'a'c'K0 XeyeTt, xai aTto ttjc pT(TOptxf(c
malr.m, ob credem ab illo palratam ; aliquando
o pTJTtop, xai iito Tfjc taTp'.xf(c 6 taTpoc tt;c ouatac
bonum propter beneficium ab eodem profectum
OuV latptxfjC OUOTjC, OUTt U.f(V pTjToptxfjc, oute YPar*"
appellamus ; quce nomina, propter ea quse substanu.aTtxf,c, iXX' iito Ttov cju.Ssovxotcuv auTrj tt,v
tire contigerint, ad ipsam ndha-rcscunt illa quidem,
rcpocrr(Yop(av Xau.6avojjr)c , io' uiv ojtuic 6vou.isubstantia tamen ipsa non sunt. Nec enim aut
cdes, autadullerium. aut aliud quodcunque ina- r> SecrOat 8oxeT. ouo' 6tcotepov auTtov ouorf 6u.o!coc u.ot
tpatv-:ai xai ciTcb Ttov ?oxojvtcov Etvat xaxtuv tt,v
lum, substantia e t. Sed quemadmodum a graraojiiav 6vo|xa TrpoaXau.'. ivitv, ouo' 6icoT*pov ouoav
matica grammaticum, rhetorem a rhetorica, a
auToiv. Ka! p.ot 6u.ottoc Eitivor^crov, t\ Ttva cteoov
medicinamedicum nominamus, cum tamen ueque
ivaitXaTTetc ev Tcf) vco tuiv xaxcov to;c ivOpcoTtoic
medicina, neque rhelorica, neque grammatica
substantia sit ; sed tautum ex iis qure sibi eveo't'.ov , toc xixsTvoc, xa06 ev TOJTOtc lvsn*(zl xit
UTtooiXXs! TcocEtv Ta xxa, icrT! xa'. auToc xaxoc Ec;
n unt hanc nominum quorum ipsa nullum est,
tov tcoieT. ica touto fa^> xixslvoc xaxoc elvat XsvETat,
varielatem sortiatur ; sic ab iis quae vulgo mala
censenlur. substantine nomen imponi staluo, quo5"l -Zjl XlXtOV lcfTl TtOtT.TTjC" S 6e' T!C TtOtET, 0'JX
icrt'.v auToc, iXX' at kvipytia auTou. ao' tov tt(v
rum tamen ipsa nullum est. Perinde autem philoTc:ocrT(Yop(av tou xaxoc XEYEtrOat Xau.6iti. Ki ^ip
sophari debes, ut alium aliquem hominibus maloscjtov uTtip^eiv e'tcoi(J!Ev, a tcoieT toieT oe tpovouc,
rum auctorem animo et cogitalione fingas, eumque
similiter quatonus in ipsis raale agendi principium
xa: ixoiyt'.ai, xal xXoiti;, xa! oia toutoic oiioca,
aiito; Ea-cai TaiJTa. Ki 8e tijt' E7t:v auToc, TauTa
etcausa qucedam est, ob illa ipsa qum agit, malum
esse. Nam malus utique dicitur ipse quoque.quod
8' ote Y'vETai tt(v aJaTacriv Et, ou YivOfitva oe xai
toj Ervat TtaueTat, Y''vtTai 8e TauTa Ttpo; ivQptorttov,
malorum auctor ipse sil ; qure porro quis agit, ea
EiovTai tojtojv (25) o\ avOptoTcoi Tto:T(Ta'-, xai toj
non jam ipse , sed ipsius tantum actiones quaed.im sunt, unde mali nomem haurit. Enimvero si
tTva'. xai tou u.T(xiT' ETvai aTTtot. E! oe TaiJTa iv:pYEiac
a-JToij , ot,c' E; ro:Ei , to xaxo; Eivat ijrei oux
qufe a quoque flunt, eadem ipsum esse diceremus ;
l\ tuv JjTiv r) ouj''a Kaxov 81 e"tcou.ev XEYEtrOai i-6
cum ca?des, adulteria, furta, aliaqtie id genusscetcov ouu.6i6t(xotcov tri ouaia , aTivu oux ettiv tj
Iera ab aliquo patrarentur, hrcc omnia simul unus
Ouala, tu; ar.b ttjc laTV.xf,;, laTpov. Ei 8t IJ tuv
idemque foret. Ejusmodi porro si erit : cum islhioc
{vE^YtT, ipxv' tou tTvai Xau.6ivEi, rjp;aTO xixstvoc
omnia tum exsistant modo cum fiunt, ac simul esse
eTvoi xaxo;, 'JlptaTO 8e xa: TauTi Ta xaxi. Et 81
desinant cum fieri desinunt, fiantautem ab hominihus ; homines certe quidera, ut eorum artifices,
0'JTto; yst, oux Ecrta! ivipjrtu; xaxoc, ou8e iY5vvT(Ta
Ta xaxa, tuj YewT(Ta Ttpoc auTou ETvat tpivat.
sic et quamobrem illa modo sint, modo non sint,
causa) ipsimet erunt. Quod si ejusdem actiones,
ista esse concedis ; ex iistantum qua: fecerit, non ex iis quibus substantia constat, is habet, ut malus
sit. Mali enim appellationem, ex iis qua) suhstantia? conlingunt, qua-que substantia ipsa non sunt, petendum esse diximus, quemadmodum a medicina medicum nominamus. Nunc vero, si pro rerum
qua; ab eo fiunt. condilione, cuicuimodi esse primum incipiat ; idem quoque malus esse ca-pit, ipsaque adeo mala simul esse cceperunt. Id quod, si verum est, neque malus mnlilire sura principio, neque
mala ipsa ortu carebunt, cum ab illo profecta esse dicantur.
VI. Prasclare tu quidem et abunde superioris 0 VI. Tov u.ev rtpoc tov 1'ttpov, tu cp-XE, Xo^ov :xaopinionis errorem, o amice, tam luculenla dispuvco; u.oi itETcoifjtrOa! SoxeT;- i\ tov fip rrpojXaoic
tatione contutasti ; ex iis enim quce ante posueras,
icf) XoYto, ex tojtiuv ouvaYetv EOOc;a; xaXcu;. 'Q; iXr(egregie confecta res esl. Eniravero, si qualitate
Oti)C Y*p) E'' arcotoc etuyx^vev fj uXtj, Ttov 8t Ttotoomni spoliata, materia erat ; proindeque sietquaTT(Ttov 8t(|j.ioupy6c uTcip^si 6 6eo;, tcoiott(tec oe Ta
litatum auctor Deus est, et qualitates ista) mala
xaxa, Tcbv xaxtov lcrTt tcoit(tt(c 6 8eo;. Outoc u.ev
gunt, Ueum plane malorum auctorem esse conseouv 6 X6yo; TtpoC exeTvov EipT(aOto xaXtoc. 'Eu.o: 5e
quitur. Qnare quodpriorem illam sententiam attiiJ/ej^oc SoxeT tt(v GXt(v citcoiov sTvat XiYetv. Ouok y*?
(2^) "RcrovTat toutiuv. 'AerjXXdYtcrtoc videtur ista
conclusio. Referendum enim potius fuisset, hominis quoque naluram, pro tanta rerum istarum et

artionum mutatione m\itari. que sui lantopere


dissimilis, esse toties et inciperetct desineret.

1349

LIBRI DE MATERIA FRAGMENTUM.

1350

Evecrrtv etrcelv Tcept f^cfTtvoo-ouv attta; (26), u>; iVciv \


atrcoto;. Aat yzp iv (jj drrotov elvat Xsyei, tt,v rrotdTTj-ra auTf,; urjvuet, drcotd Irciv tj tiXr, StaYpatpduevo;,
6'rcEp scnr;.v TtotoTTjTo; sToo;. "OOev e? crot tp(Xov etc!

net, ab ea sum tua hac ratione deductus. Esto.


Nunc autem falsum illud mihi videtur, materiam
qualitatibus vacuam fuisse. Nam substantia nulla
qualitate omni carere dici potest: cum eo ipso,quo
_vco0sv s^ou Tcp6; eus tou \6fov ifxol f ip rj uXrj
materiam quis omni qualitatespoliatam esse dicedvipy^to; Tco:dTT,Ta; ij(siv SoxsT. OuTto; vap xai T&
ret, propriam ejus qualitatem indicar t.dum, quaxaxi ex tt;; drcoo.ofa; auTf]; elvat X-Yto, tva Ttov
lis materia sit, explicaret, quod ipsum utique sinx->xtov o usv 8s6; dvatTto; i*j, TOuTtov Ss arri/Tu/V f|
gularis quoodam ratio qualitatis est. Deincepsergo,
-Xrj atTta Tf,v usv TCpofljutav tt,v ar;v aTCoSiyojJtat,
nisi molestum est, hanc mihi rursus a capitedisu> cbiXe, xa! aou tt,v Iv to"; Xoyo:; -TrouSfjV STcacio.
putationem arcesse. Jam enim materiam qualitanpoTTJxt fkp <> a/TjOto; fxxTtov Ttov tptXouafltov,
tibus ex omni aeternitate prasditam, malaquesimul
(jirj drrXcor, xa' tb; ETuye cruYxaTaTtOEaOa'- toT; Xeyoomnia ex quodam ejus defluxu nata esse defendo,
fjuvot;, dXX* dxptofj TcotsccrQ-i ttjV -t-racrtv Ttov X(5ne Deo causa malorum assignetur, quaB solam in
Ytov. Oujt vao ei 6 Tcpoo^TjTtov, -rcapiXoYOv optcrimateriam conferenda sit. Mihi vero tuus hic ani[xevo; dtpopu^v (27), Tcapscr/s Ttjj TcpocrStaXsYousvt;)
mus, o amice. admodum probatur ; placet hoc in
o-jva-fttv co; JOiAet, tou-o xat tov dxpoaTf,v Tceiasf _. concertationis genere tamstudiosacontentio.Atque
4XX' e? Tt (28) ov/.sT Suvarov eivat XsYsoQat xtXio;,
idem profecto eorum omniumqui se discendicupitouto X.fjst. Hap' tbv 0'joIv Oirspov srrar fj yap icro;
dos profitentur, consilium esse oporteret, ut non
8 xtViTaOat 8o/.= t dxojcra; tIXeov arasXT,0'.-]:rsTat, tj
simpliciter ac temerejquidquid ab aliis dicitur, arriperent,sed rationum vim atque pondus suis accutov 7cpoaota).EY''utEvov eXvy^i ou Ti).r,flfj Xsyovto.
rate ac diligenter momentis sestimarent. Nec enim,
Ou oo/.Et; os uot osovTto; s!pT;xE/ai tt> OXr.v avtoflsv
si quis cuni allero disserit, concinnatum abs sese
TcotoTTjTa; systv. ht ^dp Toufl' o.rco; e/_st, t(vo; srcat
fallax aliquod et captiosum argumenti genus, sua
tcoit,tt,; 6 8sd; ; Eits y*' oucrca; -pouuev, npoeTvai
cr.Ta; oausv. E!'t' au iriXtv rroidTT,Ta;- xai T-ura;
illi ex tnente sensuque concludendum obtrudet,
o-dpystv XIy^u-sv. Ouxouv ouaia; ts ouar,; xat
auditori propterea, quod volet, hac arte persuaseTOtOTTjTtOV, TCEptTTOV c'vl! UOt SoXSt STjJJtlOJpYOV
rit ; sed aliquid tum demum is egerit, si qued abs
XiYStv tov 8sdv.
se cnm ratione dici posse videbitur, id in medium
proferet. Nam tum c duobus alterum consequetur; aut enim qui audiet, quo impelli sese ferrique senserit, in eo tandem magno cum suo fructu acquiescet, aut adversarium ipse suum erroris falsique
convincet Ergo, ut ad rem veniam. equidem sic existimo, minus abs te vere qualitatibus ab omni
aevo materiam instrui. Hoc enim, si verum est. cujus tandem rei Dcum auctorom liabebimus? Substanliarum ? at eas jam prius exstilisse dicimus Qualitatum ? at illas quoque jam ante fuisse agnoscinus. Gum igitur et substantia per sese jam. et qualitates exsistaut, quamobrem Deum conditorem
appellemus, superest profecto nihil.
VII. *Iva 8e xat ut, xaTacrxc-ji^eiv Ttvi Sdjo) Xd- Q
VII. Verum ne arguli quidpiam ipse moliri velle
Yov, arcdxptvat vuv cptoTtouEvo
videar, dic ipsemet obsecro, qua tu ratione condiiitoupYOV stvat (5T,; tov 8sdv ; tloTspov 6rt ra; outorem Deum esse putes. Aii quod substantiarum
tjta; Erpetj/c/ el; to ut,xeO' UTcipysiv c/.Etva;, a"-ep
naturam immutarit ut, quam nactop prius fuerant
TJTiv tcote, aXX* sripa; rrap' aura; YEviaOat, ft OTt
exucntes, novam ipsnjquamdam etalienam induexdt; ulv cujfa; etpjXafjsv exetva;, a7rtEp f,rav Tcpo
rent? an potius.quod substantiis in propria naturae
tojtou, ra; Se TcotdTT,Ta; erpEtj/Ev airtov ; Ou Tt uot
suoe ratione conservatis, earum tamen qualitates
SoxsT, 4XXaYrIv (29) Ttva ouattov YYov'val- Kai ykp
mutarit ? Ego vere nullam in substantiis mutatioototcov touto XeYsiv uot matvsTat. TpoTtT,v Se Ttva
nem contigisse arbitror. Absurdum enim id utique
TtOV TCOtOTTjTlOV YY0V^val T7)"-'. *1,J" "? ST,UtOUpYOV
fuerit. Qualitatcs ergo mutatas fuisse aio ; quod
eTvat Xyuj tov 8e'iv. Kat toaTcep e! ruy^ot X'yeiv sx
mutationis gcnus conditoris Dco nomen indiderit.
XEOtov olxtav YEYov-va'-> iw' V 'J't eativ sItcsT/, ti;
Quemadmodum enim si domum aliquam e lapidiou/. ETt Xtflot uivoucrt tt^ ouj'a, o'/.'a Yevdusvoi ol
bus factam esse dicamus, non tatneu continuo veXtflof TTJ Y".' TCOtOTT,Tt -.7tC CfJVOSISto; TT,V OI/.(aV
rum sit, lapides, exuta priore substaniia, eam in
YEYOvsvat tfTjut, TpaTCEicxT,; 8r,XovoTt tt,; TcpoTs:a;
domum esse conversos ; quippe certo quodam ex
Ttov X'0u)v TcotdTT,To;- ojToj uot Soxs" xat tov 8s6v, p. compositionis genere domum exstitisse contendo,
l
/
s ouata;,
'...'.. TpoTcf,v
X.. c>c\\
: :l__:.l
l:i_. mutata
_._._:
:i_..._ _.v;
urcouevojaT,;
tt,;
(30) Ttva _.-...
Ttov rcoto " priori
lapidum qualitate
: sic vi.letur
mihi
TT,Ttov auTf]; TrerrotTiXSvat, xafl' tjv tov touSb tou
Deus, integra raanente substanlia, quamdam ipsius
(26) AtTta;. Leg. ouafa;.
(27) UapaAOYov optTiuevo; icsopur^v. Hic a^oput|v pro eo sumi arbitror, quod medium vulgo Iogici nominant. ejusque taminmajon quam in minori collocationem ! rrapiXoYov autem aoopu.r;v, sophisticam et arrarrjT.xTiV argumentandi rationem,
qua quis velut itpop -r^ quadam, ad facilius allerum
in errorem iuducendum abutalur. Quales acpopu;;;

Socratici captare videbantur.


(28) 'AXX' e" ti. Ante dXXi minori tantum distiuctione opus est, ; pro ef ti malim si 6' Tt.
(29) Aox.t' dXXaYTjv Post Soxst tollenda distinctio est 'AXXaY>iv autem rescripsimus, pro dXXi
Yt,v quod manifeste vitiosum erat.
f 30) TpoTcv;-/, Male T^drcov ante legebatur.

, ..j.^rW*

4351

MAXIMl HIEROSOLTMORUM EPISCOPI

1382

qualitatum mutationes effecisse, ex qua mundug A xdauou ysveo-iv itp&c xou 8eou yeY0V^si Wf.
iste hoc habeat, ut a Deo conditus esse dicatur.
'Etce! toIvuv Tpoitrlv Ttva ttjv tcoiottJtiov npo; tog
6=ou Ytfov^val ?^l? aTcdxptvai uot ppay.a JtuSls^a:
Audio. Cum igitur peculiarem quamdam ejusmodi
qualitatum rationem a Deo profectam esse statuas,
Ttpoaipouuevtu. Aeve 6tJ. Ei ouoicoc xai ooi .oxii :i
pauca niihi tanlum ahs te responderi velim. Dic
xxxi TtotdTT(Tac eTvai twv ouaiibv ; ioxeT. "AwOev
amabo. Num tu similiter qualitates istas substau8e fjcrav a\ TtoidTr,TEC auTat ev ev ttj uXfl, fj ipyf,v-r/.v
tou Etvat ; ZuvcTvat cpr,ut aYEvvr-Tioc t^ rJ).r, wjtail
tiarum mala quoedam esse opinaris ? Omnino.
Utrum igitur qualitates illrn jam inde ab omni a;vo
Tic TcoidTr,Tac. Ouy_; oe t6v 6t6v cpf,; TporV.v tm
Ttov TCOtOTTJTlOV TCETCOtT,X5vat ; TouTO <fT,jJtl. UdtE.ov
materiao inerant; anexsistendi principium aliquod
habuere? Inerant vero citraullumortus su princiouv e!c t6 xpeTrcov, f, eic to yeTpov ; Eic to xps".tpium. Quid ? Num tu aliquam a Deo mulalionem
TOV ).EYelv K0' "ox''v. OuXOUV. El TCO!'JTT,Te; tf,; uXtjc
t xaxi, Tac 81 TcoidTrjTac auTrjc eic to xpeTrtov
qualitatum istarumeffectam essecontendis?f'lane.
Utrum eara in melius an vero in deterius factam
erpe^ev 6 Kupioc, -rcdOev Ta xaxi, tjteTv avipcT,.
"H yap Eu.tvav al TtotdTTjTEC StcoTz! tcot' f,crav tf,
arbitraris ? In melius certe quidem. Si ergo quali(jusei, fj e! uev TtpdTspov oux fjcrav xaxai, ex o"e toj
tatesmaterise malasunt,ea;demquecummeIioribus
a Deo commutatae fuerunt : unde mala profluxe- n Tfaitfjvat rcpoc tou 6iou Ti; rcptotac TotaiTic Tctpt
rint, quferendum necessario est Autenim qualitatt,v uXtjv fifosikvai TcotdTTjTac tpfic, aTrtoc Etrtxi tuv
tes isUe prioris nalnraa conditionem non exuerunt ;
xaxibv 6 8e6c, TpiuVac Tac oix ouaxc TcotoTT/ti; xiaut si, cum prius malae non essent, illa tamen dixi;, eIc to Etvat xaxac.
vinitus facta mutatione quse priorem naturam expulerit, ejusmodi quas nunc habet, inustas maleria
qualitates esse arbitraris ; malorum profecto causa Deus erit, qui quae malae per sese non erant, easin
malas commutarit.
VIII. "11 TC (JtEV XOxic TCO!OTr,TaC 61 to xpEtttov
VIII. At forte ne malas quidem qualitates Deus
ou SoxeT o-oc TpEijVat tov 8e6v, Tic 8e XoiTti; xj!
in meliores convertit, sed reliquas tantum, hoc
udvac oiat aoiaeopot T'JY)_avov, ttjc otaxoaaVjsu);
est eas quibus nihil esset cum bonis malisve comEvexa, Ttpoc tou 6eou TeTpacpGat X-yeic. Outio; srvtumune. ut major ex ea mutatione ornalus exsiste6ev ecryov lft!>. Iltoc Toivuv autov tccc Ttov oa.Xwv
ret Itaquidemjam inde ab initio sentiebam. QuoTCO'.dTT,Tac toc etyov XaTaXeXoiTcevai Xe^etc ; lldtsptn
modo igitur quae maln? per sese erant, eas sine ulla
Suvauevov (jto xaxeivac avejXeTv, ou PouXtjOevti 5e,
mutatione relictas ab eo fuisse ais? An quod illas
t[ to 8 JvacrOo" ^t, e^ovTa ; E! iuv ^ip Suvifievov Itut lollere similiter ac delere potuisset.noluerit tai-eic, ou pouXTj6vTa 8e autov, a'Ttov toutiov e'-e^v
men ; an potius quod id perficere nullo modo potu erit? Si potuisse concedis, negas voluisse ; illa- p avaYxi, oti Suvajievoc TcotTicfai (xf, eTvat xaxi, tjvey_topr,crev auTa pievetv toc f]v, xa! (jtiXiaTa Stb ot,rum causam in Deum conferas necesse est, qui
(jtioupYSiv ttjV uXtjV flpcjaTO. El y*P H11]0' S^fcK Eaeir
cum easinnataimlitialiberare posset.suam tamen
auTtj) ttjc uXtjC, oux av air-.oc f,v u>/ cruvEy_topEi }i;iis conditionem relinquere maluerit, quo potissiveiv. 'Etcei os uepoc (Jtev Tt auTr;c ESrjjxioj^Y-1. |Umum tempore materiam elaborandam conformanpoc 6^ ti ouTtoc E"a, SuvaptEvoc xixeTva Tpeiteiv si;
damqne susciperet. Nam si materiam susque deque
to xpEiTTOv, atTiav doXtaxfvEiv dcc-tos; eTvai (101 hhabuisset non jam qualitatum earum quas integras
yt.il, xaTaXtTctov uepoc uXr,c eivai TtovTjpov Ir' dlsmanere sinebat, causa diceretur Nunc vero, cum
6pto, ou eOT.uto JpYTjae uspouc. 'AXXa uf,v xi! ti
ejusdem materiae partem expoliret, partem indigeueYicrta xaTa touto to u^po; fjStxfjaOa! uoi ooxei,
stam ac rudem, uti erat, relinqueret ; qui quod
touQ' 6'tcio; xaTEcrxeuacfe ttjc i>Ar,c UEpoc avTiXipSjmalorum supererat, melius efficere potuisset, is
vouevov Tavuv TtTiv xaxibv. Et ~/ip Ttc e^sTaJoi i~
mihi quidem culpss alicujus affinis videtur fuisse,
axpt6ec Ti TcpiYuaxot, vaXeTcaiTepov vuv eOsf,ss:
dum in altera materiaD parte nativam etiam tum
Tf,v uXtjv tcetcovOuTov Tf]c TtpoTepac axoo-uia;. Opiv
malitiam. in ejus quam elaboraret, exitiumhaerere
^ip UTf,v oiaxptflf.vat, to utjSe atcrOisOat Tiiiv xjpateretur. Et quidem gravis prorsus hoc ingenere,
xuiv TcapfiV auTTji' vuvi 8s evacjTov tujv ueptov ajtfc
huic quam elaboravit. materiaa parti, eo nomine
facta videtur injuria, quod tantam malorum vim D a"cfflrj.tv Xauoavet tujv xaxtbv.
subire ac sustinere cogatur. Quisquis enim accurate rem aestimare volet, is longe deteriorem hoc
tempore, quara impolita dum esset, materiaB conditionem esse reperiet. Nam antequam varias dipereretur in partes, nullum ea malorum suorum habebat sensum, quo nunc partes ejus singula? vehcmenter laborant.
IX. Atque ut ab homine sumatur exemplum.
Priusquam animal opiflcis arte conformatum esset, a natura hoc habebat, nihil ut omnino mali
pateretur. Ex quo autem a Deo procreatus homo
est, mali etiam imminentis sensu afficitur ; ita,

IX. Ka! uot etc' avOptoitou to TtapaSeiYua X.a6..


Ilpiv ^ip eixovicrOfi xat tbov Y^vr,Tat t^ tou 3t,utoupYou Tey_vT|, to ueO' evoc (31) avTiXau5avES.J'
Ttbv xaxtbv, Tcapi T/jc tpuaetoc tTysv. 'Acb* ou 81 tpoc.
tou Geou av6pto7toc Y'vsTat, xai Tf|V auafa-w to5

(31) Me8" kvdc. Legendum videtur uii6' ivdc, vel unico verbo urjOevdc.

LIRRI DE MATERIA. FRAGMENTUM.

1353

1354

TtpocnteXiovTo; xtxou TtpoerXaftSivti, xai xouO' onep A. quod tu divini erga materiam Numinis beneflciura
scrtiv sutpYSi!a (32) Tfj; uXrj;, tcpo; tou 8sou YeY"
interpretaris.hoc ipsi jam in deterius cessisse revsvai Xsys'.;, eupix/STai [jtaXXov etc'i Ttj> yt!povt itpoperies. Jam vero, si quod mala Deus tollere non
Ysvdftevov autfi. Ei 6' ex tou [xfj SuvatrQai tov 8e6v
potuerit, eadem perstitisse voles ; Deuin ergo imotvsXeTv Ta xaxi, t6 ftf, riitajTQat Xsys', aSivaTOV
potentnm facis. Impotens aulem si erit, aut propter
tov 8sov ofjas'.; uitpystv. To 8't aouvaTOv, tJtoi t<J
nativam imbecillitatem erit, aut quod servilem in
oujti icrOsvfj iitipyttv auTOv eVcat, f] tu> vixarOa!
mod ;m,potentioris alicujus terrore superetur. NaTtj> ooStp osSouXtofiivov itpo; Ttvo; xpetrtovo;. Ei
tura imbecillum, citra manifestum salulis pericuitsv ouv t6v 8s6v tpueret aTOevTj ovTa ToXfirjeret; eilum, allirmare audebis nunquam. Sin majoris fortcsTv, Ttept ttj; a(OTr,p(a; auTr;; xivSuveuttv utot 8omidine victum esse dicos, mala Deo simul antepoxeT;. E! 3s xtij vtxajflat tp<56'jj Ttpo; tou jjie(ovo;,
nes, qua> vim ejus impetumque voluntatis impefisi^ova ertat toj 6sou Ta xaxi vtxiovTa ttj; irpoatdiant ; quoil sane de natura divina pranlicari non
psTsoj; auTou -f,v 6pftr^v 6'itspto ototcov eTva: fjtot XS- nisi absurde potest. Quidni enim mala ipsa potius
Ystv Ttspt 8eoj SoxsT. iti t! -jip oiyi ftaXXov TauV
deorum loco habeantur, si ct Deum, ul ais, supoEaovTat Osoi, v.xqtv xati tov er6v X6-fov 8uviftsvot (33)
rare possunt, et Deum illud esse denium agnosci6v 8sov, s't7tsp 6sov txeTvj cpajjtsv, 6 tt,v anivTtov j. mus, quod summam habeat rerurn omnium pote
sjoucrtav eyet ;
statem ?
X. Bpayea Sk crou xa! itept xf",; uXr,; auxfj; TtuQtX. Sed juvat pra>terea, nonnulla ex te de maf eria
crQat jjouXofia1.' xat u.ot tpsptov Xsys, TCOTspov artXfj
quajrere. Dic igitur, amabo te, simplicfimne mateTt<; ^v fj uXtj, f] auvOoTo;. 'H y? Statpopa tiov y^riam, an compositam fuisse putes ? .Nam rerum
YOvotiov st; ToiauTr(v fis TcspitaTTjcrtv eJeTaotv touos
tanta diversitas ad hujusme disceptationem qusBtou Xo"yo'j. Ei Y^P aitXfj Tt; eruY/avev fj uXrj xai fiostionis adducit. Si enim simplex, uniusque dunvosiS/j;- (jjvOsto; 8sj 6 /.OTjjto; (34), xa! Ix Siatptipiov
taxat forma; ac flgura) materia fuit; quomodo tanoucrttov Te xai /paTStov ttjv auaTaertv tytt ; Tov
dem compositus ex ea mundtis, ex tant.i substau^ip (35) ccuvOetov aTtXtov Ttvtov juuc/.v (jtTjvust. E' o
tiarum ac temperationum varietate consistit? Quod
au TtaXiv ttjv uXr,v ouvOstov Xsysiv sflsXot;, TtavTto; enim compositum dicitur, id sane plurium siraplis aTtXtov Tivtov cruvTsflsTaOat tpr^erEi;. Et 8e sj aTtXtov
cium mistionem involvit. Sin eamdem compositam
auvsTsOr,, ?,/ itote xaQ' sauTa (36) Ta ctTtXa, tov ctjvfnisse vis, ex siraplicibus igitur coraposita fuit.
tsOsvtujv, y^Yovjv ''l 2Xrc * 'u ^6? xac 'Y^vvrjT-fj
Quod si vorum est, fuerant jara olim simplicia illa
ojia SefxvuTat. Et Y''? "Jv9sto; it yXr,, Ta oe sjvpersese, quorum ex compositione materia conflata
flSTa l\ arcAiov t^v crjcrTaaiv eyst, f,v tcote xatpo;,
est. Hincporro genitam esse materiam ostenditur.
6'te uXtj oux fjv, TOUTlaTt Ttptv xa aitXa juveXOsTv.
Nam si composita materia est ; composita vero ex
E". 3e r^v tiots xatso;, 6'ts GXtj oux tjv oux t^v o'
simplicibus coagmcntala sunt; tempus illud certe
ttots xatpo;, oTe to aYSvvT,T0v oux f;V, oux STTat
fuit, quo nulla dum materia esset, hoc est anteaYsvvr,To; fj GXrj. Tov 8' evsuOsv tcrrat TtoXXa Ta
quam ea simplicium inter scse conjunctio fleret.
aYivvr,T7. Et fbp 7,v cIy^vvtjTo; 6 8si;, xai Ta
Quod, si 4,empus ejusmodi aliquod fuit, quo ma4^X5 ej tov f, uXtj cruvsTiOrj, oix ecrrat 8uo tjtova t4
teria necdum esset; nullura autera unquara fuit,
aYSvvrjTa, "va Ttaprjcrto to Eiti^rjTrjcra! t( ovTa eotiv
quo res ortu principioque carens, nondum exsistea-Xa' GXtj f] sToo;. AoxsT 64 crot (jtTjOev Ttov ovtiov
ret ; ortu materia caruisse non poterit. CaHerum
auTO sauT(]> dvTtxsTaOa! ; ioxst. 'AvTixsiTai 8e Ttj)
plura deinceps ortu carentia tlatuemus. Si enim et
Ttupt to uotop ; 'Avti/.sTt0*! jJtot tpa!/eTat. 'Otxotaj;
Deus, etsimplicia ista ex quibus concreta materia
8e xa! TtJ) cptoTt t6 sxoto;, xai Ttp ij/uypio to Ospijtov,
est, ortu carebunt, non jam duo tantum ortu caTtpo; ofj TOUTOt; xai -ctjj $rjpt|j to u^pov ; Outio; eystv
rentia censebuntur, ut proilerraitlam id quaBrere,
fjtot ooxsT. Ouxouv (37) e( |irj8sv t6jv ovtiov auT6
quid fuerint ipsa siraplicia, materia an forma. PoEauTto ivTf/.eiTat, aXXrjXot; os Taura avTtxeitat, oux
stremo, num tu rem plane nullam. quce secura ipsa
saovTa! UX.tj jjita, ouSl jjtf.v e; uAr,; fita;. "OjJtotov 8
pugnet, esse concedis? Nullam.Cum igne vero num
Ttva TOJTto Xoyov tiXtv nuOeiOai crou f3ouXo;jiat. D aqua pugnat? Pugnat sane. Similiter et luci teneAoxtT cro t Ta fiiprj fjtfj avaipeT'.xi TUYyaveiv aXXT;briB, etfrigido calidum, etsicco humidura adversaXj>v ; AoxsT. ETvat 8e Tfj; uXr;; piipr,, to Te tcuo y.a!
tur? Utique. Igitur siresnulla secum ipsa pugnat,
u8top, tbcrauTto; oe xa! Ta Xotita ; Ourto; Eyst. T! 8et
htec autera secum pugnant, sequitur omnino, nec
ou 8oxsT oot avaTpsrcTi/.ov fittv eTvai toj xupo; to
unicam esse materiara, nec unica tantum ex rnateria universa constare. Cui persimile ac gcrai
uotop, tou 6i ctxotou; to tpto;, xa? TdiXXa oaa tojtoi;
num illud est, quod sequilur. Nonnc tibi videtur,
TtapaTcXr^Tia ; AoxsT. Ouxouv et Ta fitpTj ux eaTtv
(32) 'Erctv euspYtaia. Sensu9 postulat ere' euspYtcria, raaxime cum sequatur in\ yttpovi.
(33) Auvaptsvot. Prastat omnino Suvirjtsva, ut
referatur ad TaiJTa, non ad Oto!.
(34) SuvOsto; 8e 6 xicrfJto;. Mutila ista sunt.
Commode sic expleas : llfo; 3r) auvBtTd; 'tcrnv 6
x4(jio;, etc.

Patroi. G. V.

(35) T6v Y^p. Rescribe to Yap.


(36) THv tcots xafl' tauTa. Negari facile posset,
quod hic assuraitur(37) Ouxouv. Et haac consequentia oppido quara
inflrraa. Tota enim htoc tlvTifjiiXr(Tt; est xa^' et8o;,
non x0' uXtjv.

43

13S5

POLYCRATES. NOTITIA.

135

partes non se invicem destruere ? Eqnidem. Ma- \ iXX<Xou ivatpeTtxi, ti 8i ttj< uXt,; (-lipii 4vijeTtxi aXXrJXojv eortv, oux eiTat iXX*jXiov (Jtepv t\ Bi
teriae vero partes, ignem, aquam, et reliqua esse
concedis? Et libenter. Ignem porro aqua ; lux oux tortv aXXrjXcov [iiprj, bux tjovrat GXt^ jiii;tenebras, atque ejusmodi caetera, non tollere iXXi |atjv, ou^' *ut& tsovTat uXtj, Tq> {jit(ov Tt tuiv
ovtojv aiTO eauTou ivatptTtxov ojrizpv^etv, x%-i tov
sese mutuo ac perimere videntur? Plane. Si ergo
partes nulla? mutuum sibi exitium afferunt, par- tou vTtxtifiivou Xivov. OuSe vip ear! ti auTtji ivtes autem materiae mutuum sibi exitium afferunt, Ttxe(|jtvov Ti vip ivTtxe((jieva, tTipotc avTtxeTiftii
nec mutuarum ista partium rationem obtinere.nec rcitpuxev otov to Xeuxov, outo eauTq> oux avT(xg-.Txi,
proinde unius tantum materiae, aut vero materia itpoc 8e to jjtsXav avTtxstpLevov XevtTat' xa: t6 <z!b;
prorsus esse poterunt; cum res nulla interitum sibi 6p:o!ios, eauTtj) (ju) dvTtxeTsSat SetxvuTat, r.pbs 8e to
jxoto; outioc ^Xov ?Blvl*ai' *"' aXXa vouv 6u.o'tu;
pestemque creet, qti contrariis contraria solent.
Nec enim idem contrarium est ipsi sibi ; contraria nXiTffTa 6'aa. Ei Tofvuv xat uXtj (jtfa t-.; ?]v, oux Sv
siquidem, aliis duntaxat contraria sunt ; quemad- auTTj auTTJ ivTixetTO. OuTto 81 t6jv avT-.xt-nivtov
modum nec album albo, sed nigro tantum ; nec ty_<5vTU>v, to jjtT, eTvat ttjV uXt(v SetxvuTai.
luci, sed tenebris contraria lux est ; similiterque de aliis plerisque philoophari potes. Quare, si materia
quoque una quaedam et simplex esset, nunquam secum ipsa pugnaret. Ex qua tandem propria contrariorum ratione concluditur, locum omnino isti materice nullum superesse.

POLYCRATES
EPHESIORUM EPISCOPIS
NOTITIA
(Galland., Vet. Patrum Biblioth., II, Proleg., p. xix.)
I. Polycrates Ecclesiam Ephesinam sseculo ti dcsinmte arlministrabat. Annum agetis 63, epistolam scripsit
ad sanctum XiHorem papam, in qua Pasrha celehrandum die 14 primi memis more Judairo profitetur.
Ejus rei cauxa ipsvm ab Ecclcsix unitnte abscindere conalur Romanus ponlifcx. Scd pax interturbata Occidcntales inter et Orientalcs, rrox restituta est.
II. De hac dissensione veterum lcstimoma. Epiphanii textus mcndosus. Quid de Sozameno sentimt erudili.
Polycratis cpistolse fragmenta ex Eusebio prolataI. Polycrates Ephesinam Ecclesiam regebatanno fl pus Laodicensis (3) : Contentio quaedam, inquit,
196, seplemque sui generis episcopis octavum se
exorta est inter eorum (Petri ct Pauti)successores,
accessisse testatur (1) : 'EitTi uiv TJjav tjuffi-jiiz Victorem scilicet ItomanaB urbis eo tompore epi(xou tirfaxoirot, evto 8t ovooo;. Utrum vero propin- scopum, et Polycratem qui tunc in episcopis Asiae
qui sui quorum meminit omnes Ephesinm urtois primatum gerere videbatur; quse Irenseo tunc Galfueriut episcopi, an vero, quod potius crediderim,
liae parlis prsosule rectissime pacala est, utiisque
in divcrsis Asia) urbibus sacerdolium obtinuerint,
partibus in sua regula perseverantibus, nec a ccenon liquet. Annum agens 63, epislulam scripsit ad
pto anliquitatis more declinanlihus.
sanctum Viclorem papam, in qua de Pasr.hali soII. Hujusmodi Victorem inter et Asianos disilenmitate juxla Judanorum morem die 14 primi dii meminit etiam Epiphanius his verbis (4) : De
mensis celebranda traditionem in Asia ad sua illius festi ^Paschalisy cclebritate varii ecclesiasticae
usque tempora propagatam exponil. Cujus quidem
discipliiiui tumultus ac contentiones obortaB sunt:
traditionis cum se tenaciorem quam par erat prae- praesertim Polvcarpi ac Victoris a?tate. iv Xpovot
buerit Polycrates, ipsum tanquam a ratholica doHoXux^prcou xai B'xttopo, cum Orientales ab Occlrina dissidentem; ab Ecclesia? uuitate absciudere cidenlalibus divulsi, paciflcasase invicem litteras
conatur Romartus pontifex. Eusebio teste (2) ; da- , nullas acciperent. Ubi tamen pro Polycratis.
tisque litteris denuntiat. universos qui illic erant perperam Polycarpi nomen irrepsisse nemo non
fratres, a communione esse alienos. Verum pax videt.Eamdem emendationem tentavit in Sozomeno
inlorlurbata, paulo post iu integrum resliluta esl,
doctissimus Pelrus de Marca (o). Scd frustra, jusequestre IreuaBO, ut auctor est Anatolius episco- dice cl. abbate de Longuerue (6) ; cum Polycrate*
(1) Polycrat. apud Euseb., infra.
(Sdi Euseb. Hist. eccl. lib. v, eap. 24.
(3) Anatol. apud Bucher. De doctr. tmp., pag.
44, eq.

(4) Epiph. haer. 70, g 9, pag. 811.


(5) Marc. De conc. sacerd. et imper. lib. m, c. 9,
4. pag. 268.
(6) Longuer. D var. epoch. vet. Orient. pag. 29.

1357

POLYCRATIS FRAGMENTA.

1358

non fuerit Srayrnffl, sed Ephesi episcopus. Ait \ dissentit Coulantius (9). Sed illuslrissimi prrosulis
enim Sozomenus (7) : Exortam olim depaschalis
emendationem astruit Baluzius(lO) ; eaque Lequiefesti observatione controversiamsapientissimedis- nio (11) probatur.
solvisse mihi videturVictor, tunc temporisRomaCaeterum Polycratis epistoloo fragmenta Historiae
norum episcopus, et Polycarpus Smyrnaeus, xai
suoe intexuit Eusebius ; ex quo ea descripsimus.et
noXj/apTcov t6v |jiupvToj. In eamdem senten- cum notis Valesii atque Coutantii protulimus.
tiam Longuerueo proeiverat Pearsonius (8). Neque

POLYCRATIS
FRAGMENTA.
EX EPISTOLA AD VICTOREM AC ROMANAM ECCLESIAM,
De Pascha eo die quo Judseis prsescriplum erat celebrando, traditionem in Asia ad sua
usque tempora propagalam exponentis.
(Apud Eusebiuh Hist. eccl. lib. v, cap. 24.
I.
'Hu.tT; ouv ip^SioupvrjTov aYOfiev xf.v r^Epav B Nos igitur verum acgenuinum agimus diem.nec
li-t, -.% 7tpojTt0ivTs;, (xrj te atfatpounevot. Kai y*P
addentes quidquam, nec detrahentes. Etenim in
xa:i xf,v 'Aafsv (12) y.ifQ.a a:o'./_eia (13) xexo(u.t)Asia inagna quffldam lumina exstincta sunt, quas
caf '.va ivao-TVjijETai rri f,uipa (14) T7); Ttapouafa;
illo adventus Dominici die resurreclura sunt,
toj Kupiou, iv f, Ip/txxi u.eTi ooJjtj; t; oupaviov, xai cum Dominus e coelo veniet plenus gloria, sanciviTT/.ast (15; TtivTa; tou; aYtou; "JuXiti-ov tov tuv
tosque omnes suscitabit. Philippus scilicet unus
ScooY/.a airorcdXtuv (16), 6; xexo!u.T,Tat Iv 'IipaTtoXEt,
e duodecim apostolis qui mortuus est Hierapoli.et
xa! ouo BuyaTipE; auTou Ys"friPa*'J'a" TcapOevor xai duaeejusfiliae qusBvirgines consenuerunt ;aliaquofi hipa auTou (17 1 8uYdTT,p Iv 4^!^ Uveuu.aTt iroXtque ejusdem filia, quaB Spiritu sancto afflata vixit,
0) Sozom. Hist. eccl. lib. vn, cap. 19.
xai av!r,e:!v outou; xaTa toi>; tt}; eXtJvt,; Spouou;.
(8) Pearson. Opp. post. dissert. n, cap. 19, 3, Nec aliter sumit hocnomen GregoriusNysseuus in
p. 304.
libro De Vita S. Macrinse,ubi ait tantam esse auda(9) Coutant. Episl Rom. pont. , pag. 102.
ciam pictorura, u>; xai auTtov tiov uTotxEiojv ta<
(10* Biluz. ad Marcnm, 1. c.
eixov*; 8ta tfj; (jr.jjtrjjetu; avaTUTtouaOat. Denique
(llj Lequien, Or. Christ., tom. I, pag. 873.
Clemens Romanus in Recognilionibus hom. 10, a-ot(12) Kai y? xaTa tt,v 'Ai!av. Hunc locum usque
veTa vocat crelum et solem et lunam et astra. Vaad ea, tv 'Etpecrtu xexotfjtTjTat, retulerat Eusebius C les. ad Eus. lib. m, cap. 31.
lib. m, cap. 31 ubi legimus : Kai y*P xal xaTa. Ex
(14) Ttjj f,uipa. Apucf Eusebium 1. c. Tff, iffX^Ti
Valesii editione repetit hujusmodiFragmetum epi- T,;iipa.
stola) Polycratis cl. Coutantius in Epist. Rom. pon(15) Kii avaaTTJTEt. Ibid. xa! ava^T^o-et, retif. pag. 95, seq.
quiret.
(13) MeY^Xa o-iot^eTa. Hicronymus qui hsec Po(16) *!Xi7ctcov t6v t6jv StiSexa aTrocrtciXtuv. Chrilycratis verba recitat in lib. De script. eccles. cap.
stophorsonus hoc loco nequaquam boni interpretis
55, et Musculus, e.lcmcnta vertunt. Christophorsonus
officio functusest.quipro Philippo uno exduodecim
seminnrin. Sed optime Rufinus lumina interprela- apostolis Philipputu unum ex septc.i . diaccnis substitur. Sic apud Diogenem Laertium in Vita Menetuit.Vetus qitidem hic errorfuit, utPhilippum diadewi.-HiXo; 'Apxaotxo; erci ttj; xityaXfj; eytuv ivu. conum et evangeiistam rnm Philippo apostolo concpa7(jteva -ci S:J5ii'.7 sTo:X.ta. Sic autem vocabant ea fumlerent.Et quiain Actibusapostolorum cap. xxi,
signa gentiles, quod principia vit.ne hominum ac Philippi evangelistaB quatuor filias virginesprophefortun iniispositaesse existimarent.utdocetEpitasse leg?rant,Philippuni apostolum conjugem haphanius in Hseiesi Pharisxorum : Ta tiaTaito; votjtt- buisse et fllias suscepisse dixerunt. Ita prater Po5<J^iEva ei; dotOjjiov oTotxettuv toT; TteTcXavTjjxtivot;
lycratem, Clemens Alexandrinus Strom. lib. m,
ovcitjuiTa 4' ^toSta xaXoujtv. Ubi ei; aptfljjtov ponitur pag. 448. et Papias apud Eusebium Hist. eccl. lib.
pro t*; Xo^ov. Idem scribit in Hxresi Manirh&ontm iu, cap. 39. Verum ex Actibus apustolorum manicap. 9. Qnare fallitur Salmasius in libro De annis festo colligitur, Philippum diaconum, eum a quo
Climacleriris pag. 577. Neque enim Grseci o-rotxeTov q Eunuchus baptizatusest,etqui quatuor habuitfilias
unquam dixerunt imaginem aut figuram. Septem
prophetantes, alium fuisse a Philippo apostolo.
quoque planatas Grajci cr:ot)(eTa, Latini elementa inVide Isidorum Pelusiotam lib. i, epist. 447, et seqq.,
terdum vocant. Hieronymus in epist. nd Hedibiam
ubi id apertissime demonstrat. Vales. Incorruqusest. 4 : Omnis hebdomada in Sabbatum et in
ptura Eusebii textum probat Ilieronymi interpretapriinam et in secundam et tertiam et quartam et tio,vertentis t Philippum loquor deduodecimaposquintam et sextam sabbati dividitur, quas ethnici
tolis : licet Rufinus reddiderit : Philippus evanidolorum et elementorum nominibus appellant.
gelisla qui dormivit apnd Hiornpolim. Coutant.
Chrysostomus hom. 58, in Matth.^ : 'U y"P Safjjttuv
(l7)K!f, Ixlpa auTou. Tertiam hanc Philippi
ni 6ta6oXfi tou aTotv_ttou xai tTttTiOeTat toT; aAouat,
filiam sejungit Polycratesaduabusaliisqufflin vir

1359

POLYCRATIS FRAGMENTA.

1380
et Ephesi requiescit. Preeterea Joannes,qui in sinu A Tsu<jfiiv7), fj ev 'Eyn(fi avaTcajsrar stt l\ !
'Icuivv7); 6 in\ to o-tfjOo; tou Kup!o'j tixkmuv 5Domini recubuit ; qui eliam sacerdos fuit.et larailflW,Qr\ ttptue; xo TtSTaXov 7cscpopr,xcb; (18;, xal uij.
namgestavit,mar(yr denique et doctor exslitit Hic,
inquam, Joannes apud Ephesum extremum diem Tu; x't oifiicrxaXo;- outo; sv 'E'i{) xcxoiitTTit.
"Eti 8's xat noXuxap7to; 6 sv Sftupvn xi: stcIsxgki:,
obiit. Polycarpus quoque, qui apud Srayrnam episcopus el martyr fuit ; itemque Tlirasea Eumeuiaj xat (jiapTu;- xai 6pajsa; (10) xai iittsxor,; xa: uj;.
episcopus et martyr, qui Smyrnaj requiescit. Quid tu; arco Eu|Jtsv!a;, 6? sv Ejrjpvfl xexolur^a!. T! cj
8si Xe^siv YaP'v ETttaxoitov xa: itiprjpa (20), {;
Sagarim episcopum,eumdemque martyrem altinet
dicere, qui I.aodiceaj est morluus ? Quid beatum iv AaoSixsta xsxo!(Jtr(Taf eti e xa: Hansbtov :'.v
Papiriura, quid Melitonom Eunuchura, qui SpiriLu jjtaxscptov (21), xat MsXtTtova xov Eiivouyov, tov h
sancto afflatus cuncta gessit ; qui et Sardibus situs a^it^ Ilvejttati TtdvTa TtoAiTEuo-afiEvov (22) 6; xtrcut
est,adventum Domini de ccelis, in quo rcsurrectu- v EdpSscri Tcspi[jLEviov TTjV iico T(ov oupavtov Eitir/orus est,exspectans ? Hi omnes diem Paschao quar- TtTjv, sv 9) ex VEXpiov avacrtrJctETai ; Outoi tcivte; ett.
tadecimaluna juxta Evangelium observarunt;nihil p/)ffav tt,v rjjtspav Trj; TEcrcrapETxaic>ExiT7j; toj Diomnino variantes,sed regulam fidei constanterse- cry^axaTa to BuaiYsXtov jir^Ssv Ttaps/.oaivovtE;, cuu
quentes. Ego quoque omnium vestrum minimus /.ati tov xavova Trj; ittjTitur a/.oXouOojvts;. "Eti i";
Polycrates, et traditione cognatorum meorum quo- xiYib 6 jjuxporspo; Ttivtcov ifjttov HoXuxpxtT,; xiti
rum etiam nonnullosassectatus sum;fueruntenim Tcapi8'jBtv tojv ctjyysvwv fjtou, ot; xat Ttapr.xoXoJHr.Ji
ginitale consenuerunt. Ex quo colligitur, lertiam B dinalus, pontificalem laminam in fronte gestasse,
auctor est. Epiphanius in hajresi Naiaraeorum, et
hancviro nuptam fuisse.Neque vero idpugnatcum
capite xxi Actuum apostolorum. Responderi enim in haeresi 78. ldem de Marco evangelislatraditaupotest, tumquidem cura ea gerereuLurquajmemo- clor ms. passionis ejus: QuamquideraB. Marcuni
rat Lucas,Philippi filias fuisse virgines; postea ta- juxta ritum carnalis sarrilicii, pontificalis apicis
men unam ex illis a patre nuptum datam. Idque petalum in populo gestasse Judoeorum, illuslrium
innuerevidelurClemensAlexandrinusinverbisquffl virorum syngraphffi declarant; ex quo raauifesle
ritanturab Eusebio Hisl. eccl. lib. m, cap. 30. Ubi datur intelligi, de stirpe eum Levitica, imo pontiChrislophorsoiuistertiam hanc Philippi liliam cum ficis Aaron sacrae successionis originemhabuisse.s
(19) Ka: 0jacnsa;. Hic est Thrasea martjT, cujus
duabusillisprioribusconfudit i cujus proindeversio
mciito turbavit Baronium, ut patet ex Annulibus mentionemfacitApolloniusin librocontVaC'a'ap/iryad annum Christi a8, 113. Idera tamen interpres gas apud Euseb. Hist. lib. v, cap. 18 : Ka! 8ndi
ad Euseb. Histor. lib. v, cap. 24, tres Philippitilias 8i tivo; Tuiv tote (JLaptupujv |jtvrjjj.ovsjEt. Hinc in
recte dislinxit, el priorem suum errorememenda- urbe Smyrna martyrio consummatum esse, scribit
vit.Cneterum quaui hic merito potest, cur Polycra- Rufinus, quera secuti sunt Beda. Ado et caeteri qui
tes tres duntaxat Philippi filias memoraverit, cum Martyrologia scripsere. 1'olycrates taraeu tantum
in Actibusqualuor filia> Philippi numerentur. Re- dixit : "0; Ev SjjtJpvT) xsxotjjUjTat.
spondeo, Polycralem earum duntaxat mentionem
(20) Xiyapiv ETCtJxoTcov xat ptdpTupa. Hujib
fecisse, qua3 in Asia morluaj sepullffique essent, martyris mentionem facitMelito Sardianusepiscoutex ipsius epistolae contextu compertum fit. Cum Q pus in libro De Pascha his verbis : 'E-t Sspovt
igiturunacxquatuorillis filiabus C-csareoeautalibi
"
'
--- 'Acf!a;,
llauXou
avQuTcaTou
Tfj;
tji Xi^ap:, xtisoi
mortua esset, ideonullam ejusmenLionem fecitPo- E(jtapTjpr,aEv, SYivETO ^Tr.at; tcoXXtj ev Aaooirsif
lycrates. Porro ex filiabus Philippi uuaHermione, etc , quoa citavit Eusebius in lib. iv. Fuit hic epialtera Eutyrhis dicebatur. Sic enim scribitur in
scopus LaodbeaB in Asia ; cujus lemporibusconv
Menooo Grajcorum : Die 4 Septembris,commemo- mota est qurastio in urbe Laodicea de feslo paratio S. HermionaB unius ex quatuor filiabus Phi- schali. In veteri Marlyrologio Romano quod edidit
lippi apostoli, qui baplizavit liunuchum Candaces.
Iiosweydus, quinto die Cctobris ha;c habeutur:
Hobc, et soror ejus Eulychis in Asiara venit post ic Eumenia! Thraseae episcopi, apud Smyrnaai comortem Joannis aposloli, etc. Sopulta est Ephesi. ronati, qui unus fuit ex antiquis. Die autera Igitur o\ Mena:o discimus, tertiam illam Philippi
quenti ha!c notantur : Sagaris episcopi LaoJifiliam de qua liic loquitur Polycrates, Hermionem
censis.de antiquis Pauli apostoli discipulis.
appellatam fuisse. Etenim Polycrales eam Ephesi
(21) IlsTcsiptov tov itaxdptov. In codice Maz.,
sepullam esse dicit.cum dua) cjus sorores sepultra Med. et Fuk. scriptum inveni, naittpiov, quodest
e^sent Hierapoli. Vales. 1. c.
nomen Romanum Et Polycrates quiaem nondicit,
(18) T6 rhaXov Tcs^opT.xui;. Hieronyraus sic cujus urbis episcopus fuerit hic Papirius. Invenio
vorlit : Qui supra peclus Domini recubuit, et ponti- tamen apud Symeonem Metaphrastem. Papirium
fca: ejus fuit.auream laminam in fronte portuns Ru- huncsuccessoremfuissebeati Polvcarpi Smymffolinus vero ita interprelatur : Qui fuit summus sa- rum episcopi. Verba Symeonis naac sunt iu YiU
ccrdos, et ponlificale imaXov qe&sH. De pontificatu J) sancli Polycarpi : KaTSTTr.as os 6 fJoXJxapjio; xi:
Judoeorum haic non esse accipienda. salis apparet.
<i'XX'.. ^tsTa otaxrfvou;- Sva os 6p ovajjta Kajiipio;,
Neque enim Joannes pontifex fuit Judteorum, aut xa! Tpho; &-' auTou itETa Uaituptov iictjxo-o; rtrx gonere sacerdotali.Itaque recte Hieronymusvo- Yivr,Tat. Rufiuus quoque Papyrium vocat. Sc enim
cem addidit ponlifex ejus, id est Christi. Tria enim
prnferunt vulgatie editiones ; sed vetustissiinu>
in Joanne notat Pclycrates.quas ad commendatio- codex Corbeiensis habet, Papirium.
nem ejus faciebant. Primum.quodsacerdosfuerit ;
(2'^) T6v v aY'ui nvsujxaTt itavTa 7roXiTtuJJdeinde, quod martyr ; lertio, quod doclor seu fuvov Hieronymus in libro De scriptorihvs eakevangelistes. Proinde ut marlyr Christi et evange- siasticis hasc Polycratis verba itaverlit : El Melitolisles Christi fuit,sic eliam sacerdos Christi intel- nis in sanclo Spiritu eunuchi, gui semper OomiBJ
ligatur, necesse est. Quod autem de lamina dicit serviens posilus est in Sardis. Ex qtiibus appartl.
Polycrates.credibile est.primos illosChristianorum Hieronymum verbaPolycralis male disVinxisse in
pontifices exemplo Judaicorum poutificum hoc ho
huuc modum : MsXixtuva tov euvou^ov TovtvaY
nons msigne gestasse. Certe et Jacobum fratrem LIvEup.aTi TcivTa T,oXtTeuo-a(jitvov. Rectius Rufinas
Domini.qui primus Hicrosolymis episcopus est or- ita interpretatur : Melitonem propter regvm Dei eu

1361

ACTA S. TIMOTHEI AUCTORE POLYCRATE.

1362

xtatv auT(I>v E7t-i u.ev fjjav o-uyyeveT; (23) fjtoo lit(- \ septem oranino ex cognatis meis episcopi, quibus
axoitot, eyoj ^'s dySoo;- xat 7tavT0T x-fjv Tjfjdpav TjYaego octavus accessi, qui quidem omnes semper
YO< ol (JUYYiVsT; (JtOU, 6"aV 6 X36; t]pTUE (24) TT|V !Jj- Pascha) dicm tunc celebrarunt^ cum (Judicorum)
(*r,v-/sYt5> ouv, aSsXoo', srJxovTa t;vte ett, ey^tuv Iv populusfermentum abjiceret/ego.inquam, fratresi
Kup(cu* y.ai o-ufjiSsSXr,-/!!); toT; a-to ttj; oIxoojievtj;
quinque et sexaginta annos nalus in Domino, qui
aosXooT;- y.at Tcacr-tv aytav Tfa(f.T,v SteXr.XuOio;, ou
cum fratribus toto orbe dispersis sermones sa>pe
irtjpojjtai stji toT; xaTaitArjCfJOfievot;. Ot yip (Jtou contuli, qui Scripturam sacram omnem pcrlegi,
(jtei^ove; Eiprjxao-f lUtOapXEtv 8sT Sstjj fiaXXov tj
nihil moveor iis quaa nobis ad formidinem intenav9pto-tot;. .
tantur Etenim ab illis qui me longe majores erant,
dictum scio : Obedirc oportet Deo magis, quam hominibus

^A
II.
'ESuvdtfxr^v 6e Ttov sntox^Ttwv Ttiv 8-uu.itapdvTOj.v
(jtv^uovsjjat, oj; ujj^T; t^uoaaTE (JiETaxX^OTJvai 6n'
Sfjtou (2o), y.a: fjtSTsxaXs-rafUiv. cliv Ta ovdjuaTa siv
Ypatpto, itoXXa 7iX-/(0r) elatv. Ot 8e iSdvts; tov fju/.pdv
|jie avOptonov, ouvrjuoox^aav ttj eittJroX^- EtooTE? 6ts
3ix.tj 7:oAta; oux tjvEYxa, aXXa ev Kupftu 'ITj-jou navTOTS TtSTtoXfTEUfiat.

Possem etiam episcoporum qni mecnm sunt, fa.


cere mentionem.quos petiistis ut convocarem,sicut
et feci ; quorum nomina si ascripsero, ingens numerus videbitur. Ili cum me pusillum hominem invisissent, eptstolam nostram assensu suo comprobarunt, gnari, me canos istos non frustra gestare,
sed vitam ex prasceptis institutisque Jesu Christi
semper egisse.

ACTA SANCTI TIMOTHEI


EPISCOPI EPHESINI, MARTYRIS,

AUCTOIIE POLYCRATfi EPHESIORUM EPISCOPO


(Acta Sanctorum Bolland., Januarii tom. II, die 24, p. 362.)

MONITUM
Polycratet Ephesiorum episcopus... floruit temporibus Severiprinripis, ut testaturS. Hieronymus lib. De
scriptoribus eeelesiasticU cap. 43, ubi nonnulla recitat ex Syuodica ejus epistola pro ritu iu ista Ecclesia
a S. Joannis Evangelistm temporibus observato, celebranui luna xiv Paschatis. Deeo Sigebertus cap. 3.
Polycrates passionem S. Timothei apostoli scripsit, et alia multa ; at Baronius in Notis ad Martyrologium,
1 Act. y. 29.
Sed in codice Medicreo prius scriptum erat t[pvu ;
nuchum et Spiritu suncto repletum, Sic enim supra
Polycrates de Philippi fllia locutus est : Kat t) It^pa sed postea erasa littera v, ejus loco t substitutum
auTou fiuyaTT.p sv aYtp II/EjfiaTt T-oXiTEutajJtevTj, id
est. Est autemapvjEtv plebeium vocabulum:cujusest Spirilu sanclo repleta. Certe Melitonem a pleris- modi verbis amat uti Polycrates, ut ex hac epistola
queprophetam exislimalumfuisse testaturipsellieapparet. Significat autem tollere, removere : unde et
ronymus in libro De scriptoribas ecclesiasticis, ita rv apviTsOat . Coaterum in antiquiscodicibns Vuticano
etMazarinoad marginem scriptum esteadein manu
de eo scribens : Hujus elegans et declamatorium
ingenium laudans Teriullianus in septem libris quos Tp- t|ptj, id est, alias scribitur t]pTus, Quam descripsit adversns Ecclesiam pro Montano.dicit,eum teriorem lectionem Rob. Stephano placuissemiror.
Certe Rufinus f,pvuE legit, ut ex versione ejus appaa plerisque nostrorum prophetam putari.
(23) 'hitti fjtsv t]7av cruYYevsT;. Hufinus existi- ret.Sic enim vertlt: Qui omnes ita observarunt Itimc
mavit septem ordine parentes, seu propinquos Po- diem, ut convenirentcumiUo,quo fcrmentum ludxolycratis, episcopatum Ephesi gessisse.Sic enimver- rum populus auferl. Facessat igitur deinceps ementit. Seplem namque ex parentibus meis per ordinem datio eorum, qui fjpTuE t& a^upta hic restituunt.
(25) Ou? ujjieT; ^'-tuaaTE fjtiTaxXr^O^vat uit'
fuerunt episcopi, et ego octavus. Certe hic sensus
ex verbis Gracis elici potest. Tamencum Polycra- itiou. Scripserat igitur Victor papa ad Polycratem
tes non addat,propinquos suos Ephesinocurbis om- Ephesinaa urbis episcopum, ut convocalo episcopones episcopos fuisse, possumus intelligere.illos in rum Asise concilio, litteras suas et sententiam Romani concilii de celebratione festi Paschalis ipsis
diversis Asi<e urbibus sacerdotium oblinuisse.
(2i) "Otiv 6 X^o; ?i?tue. Hsec lectio ferri non po- recitaret ; minatus, seseillum acommunione Rotest. IS'am quartadecima luna primi monsispopulus mance Kcclesiao segregaturum, nisi decretissuis obJudffiorum nouparabalfermentum, sed potiuspro- temperaret. Et minisquidem Vicloris ita respondet
jiciebat Sic enim diserte lex jubet. Quare hoc toco Polyerales : Ou itTJCoiJiai iitt toT; xaTaTcXT,o-aofjtrestituenda est scriptura optimorum codicum Va- vot;. Cajterum, quod attinet ad convocationem epiticani, Regii et Mazarini, in quibusdisertescriptum scoporum, Polycrates Victori obtemperavit, ut ex
esttjpvut ttJv JujJtTjv. JnFuk. scriptum inveni tjpvtuE. hoc loco apparet.

1363

ACTA S. TIMOTHEI AUCTORE POLYCRATB.

1364

de ea ita pronuntial : Passionem Timothei a Polycrale scriplam fuisse auctor est Sigibertus De iris
illust. c. 3, sed ifjnotum iri prorsus Eusebio atque Hieronymo, qui ngunt de Pvlycrate. Verum et alia ab iis
pr.vtermissa aliorum anctorum scripta. Photius tamen. cum legisse se Pcssionem hancscribit auclorem
nullum nominat. Autbertus Miraaus in Bibliotheca Ecclesiastica, Fit in ca Passione, inquit, mentio lrenxi
Lugdunensis episcopi: ex quo colligi datur, non posse eam altribui Polycrali. qui Timotheo post Onesimun
successit. At nusquam dicitur immediate suecessisse Onesimo, qui sub Trajano passus traditur, ut 10
Febr. dicemus. lpse Miraous lrenujum auno 10 Severi (qui crat Christi 202, aut 203, vjginti jam diebus
inchoatuij coronutum asserit; S. Hieronymus Polycratem floruisse temporibus Severi prin ipis; ut facile
potuerit Irenaei, ajqualis sui, commentarium aliquem, imo omnes, legisse.
lpse se Polycratem auctor vocat ; qui sane impostor habendus esset, si alieni nominis bonorem sibi
falso anogaret; at scriptum grave est (quod ad rem altinet, licet stylo humile asserat Pholius), estqnt
consentaniium iis qua> cseteri quoque de Timotheo tradiderunt. Vincentius Bellovucensis lib. i, cap.38,es
Polycrate Acta qu.Tdam Timothei recitat ; qux slylo sun, inquit Petrus Halloix noster in Notat. adcap. '
Vilae S. Polycarpi, satis clamant se e Grxeis esse translata ; atque omnino Polycrati ipse illa tribuit.
Ea ex vetustis codicibus monasteriorum S. Maximini, et S. Mariae de Ripatorio descripsimus, contulimusque cum excusis Agonibus martyrum ms. Nicolai Belfortii, et Greeca ms. historia martyrii S. Timothei, quas ipsa fortassis es* Polycratis, sed a quopiam post translatas Constantinopolim reliquias
recognita, omisso exordio, quo nomen suum Polycrates profltetur ; et merito, cum recentiorille scriptor
periodum interjecerit de translatis reliquiis, cui proinde prafigere Polycralis nomen non poterat; at
suuin ipse reticuit, vel setas librariumve negligentia obliteravit: vixisse ante Justiniani tempora inde
conjectamus, quia templi ab eo couditi non meminit. Metaphrastes marlyrium, translationem templi
vel aodificationem vel restaurationem, complexus est.

AGTA S. TIMOTHEI
1. (26) Martyrium S. Timothei, discipuli quidem A
S. Pauliapostoli, primiautem patriarchaconstituti
Ephesiorum metropolis, Asiae et Phrygia?, Pamphyliae, Ponti, et Galatiae, atque omnibus in catholica
pace degentibus compresbyteris, ego omnium vestrum minimus Polycrates, sieut ipsi qui viderunt
et nobis tradiderunt, et nos statim secuti suscepimus,in cedificationem innotescere justumduximus.
Pax et salus in Christo fratribus.
2.Multi multas historiaset Vitas.moresetiam (27)
et conversationes, ac flnes Deo amabiliuin et sanctorum virorum conscripserunt ; quibus eorum (28)
notitiam posteris comrnendaverunt. Quapropter
non extra justum et nos tale quid existimantes,
memoriao tradcre vitam et conversationem, ac
transitum sancti apostoli et primi patriarchne Ephe- n
siorum magnoc metropolis Timothei festinavimus.
3. Nam beatissimusille, sicut etiamexconstitutis a Luca sancto evangelista catholicis Actibus
cognovimus, erat natione patris gentilis, matris
vero Judoeae fldelis, ortus civilate Lystris, qua est
una Lycaoniae (29) praefeclurae, doctus autera a
ma.no Dei cultore Paulo apostolo et mulfa ab eo
testiflcatus; comperegrinus nihilominus ejus factus et compatiens, in Evangelio Christi, et valde
commodum illi seipsum (30) praebens. devenit cum
eo ad splondidissimam Ephesiorum metropolira :
a quo et episcopatum primus apostolicae sedis
ipsiussplendidflfiJietropolisconsecutusestjregnante
in Romanorum civitate Nerone, procurante (31)
autem Asiam Maximo. Ubi siquidem in doctrinis p
et miraculorum Oslensionibus, sanitates etconver-

sationes superascendentes bumanas cogitationes


peregit. Quae unusquisqu* indifferenter (32; in
ipsum dictis, in sanctorum apostolorum nostrorum
Actihus potest discere.
4. Nos autem ostendere dignum ducimus, quia
ipse sanctissimus apostolus et patriarcha Timotheus, non tontum beatissimi Pauli apcstoli, <ed
et gloriosi Theologi Joannis, qui suprapeetusie.ubuit magni Dei et Salvatoris nostri hsu Chrlsti,
visor et auditorfactus est Nerone autem principes
apostolorum Petrum et Paulum martyrio maletractanle, gloriosis etiam eorum discipulis differenter
finilis, convenit Joannem magnum th^ologura adesse splendidar- mctropoli.scaturientem denaufragio ; sicut volentes discere ex his qun? ab Iirn.TO
Lugdunensi episcopo t33),de eodem pxcel!entis<imii
Joanne, conscripta sunt, valent nosse ; qnando
etiam et qui secnti fuerunt discipulos Domini nostri Jesu Christi, apud se passim constiluta, difTerentibus linguis conscripta, de factis rniraculis
a Domino nostro Jesu Christo, nescientes ordinatim componere, convenienles ad Ephesiorem urbem, secundum crmmunem sententiam Joannifivorabili theologo obtulerunt. Qui orania considerans, et ex his gaudenter motus (34), qua? ab ip-is
dicta sunt in tribus Evangeliis constituit secundura
ordinem, Matthaei videlicet, Marci, et Lucas, eorumque nominationes conscripsit, et siugulas singulis Evangeliis superposuit. Inveniens autem eos
dispensationes humauitalis narrantes, qaas de divino peetore hauserat et ab illis dicta non futrant, ipse pleniter narrat, supplens et quaeminu;

(26) Abesl haec proefatio a ms. Grseco.


(27) Graece: Scimus multos polyhistoras viros,
illustrcs vitas et mores, etc.
(28) Grcece : sui ipsorum.
(29} Alii in Isauria, quaB Lycaonioa contlnis,
locant.
(30) Al. servitium.

(31) Ms. Belfort. procojisuianfe, et rursura infra


(32) Ms. Ripat. de differenter, forle indifferenter
(33) Agit de scripto a S. Joanne EvangelioS.Irenaeus lib. m, Contra hsercses, cap. 1 et 11.
(34) Ms. Belf. et exigens gaudentes motus. Ms. 5.
S. Max., discernens differentise modos, qui, etc.

1365

S. THEOPHILUS.

NOTITA.

ab eis dicta sunt in capitulis divina miracula, A


Unde tali constituto nullius hominis cogitationibus
ante adorso, sacro scilicet Evangelio superposuit
nomen suum.
5. Sequenti denique tempore Domitiano imperante Romante civitati post Mcromen.etqui medio
tempore imperarunt (35), irruentibus in sanctum
obtrectationibus, proinde multoties dictus theologus apostolus Joannes, de Ephesiorum splendida
urbe ab ipso exsul factus est, et in Patmos insula
(qu una Cycladum est insularum) habitare praBceptus. Isto autem in his existente, et episcopatum Ephesiorum metropolis sancto et saepe dicto
sunctissimo Timotheo dispensanto, reliqui primae
idololatriae in his qui tunc ipsam inhabitabant
remanserant ; qusBdam nefanda scilicet, quaa vo- n
cabant Catagogiornra (36) (sic enim ipsi vocabant)
festivitatem, et in diebus quibusdam eam perflciebant; preetexta (37) autem seipsos circumponentes, et ut cognosci nequirent fascialibus
velantes facies , et rhopala (38) et imagines
simulacrorum portantes, ac cantica ludicra (39)
quaedam clamantes, superinsiliebant inordinabiliter Hberas et venerabiles mulieres, homicidia
etiam et alia plura illicita et nefanda operantes,
et mullum sanguinem effundentes in designatis locis civitatis. Et haec quasi necessaria ad profectum animaj agentes, non desinehant, frequentissime ipsos devocanle sanctissimo lunc archie
piscopante Timotheo.
6. Non praevalente autem illo doctrinis talem
eorum insaniam prohibere, in die hujuscemodi eo- L
rum abominabilis festivitaiis transcurrens sanctus

1366
in medium porlieus (40), horlabatur illos dicens
Viri Ephesii.uolite idololatri insanire; sed agnoscite illum plaue qui est Deus. Operarii autem
diuboli indignantes in docttiiia ejus, ipsis, quos
piifidixinius, supeiporlatis palis (41) et lapidibus
usi, justum iuterfeceiuul. Servi vero Dei adhuc
spiraulcui eum repausaveruiit in monte ipsi splendida civitati adjacente, in inlerioribus partibus
(42), el ibi cum pace sanctum spirilura Deo reddidit. Accipieulesveio ejus sacralusiinuni corpus,
reposuerunt illud in loco vocato Pioni (43) : in
quo nunc existit sanctissimum ejus martyrium.
7. Domitiano etenim imperatore vitam demoliente, imperium Nerva aftcepit, qui divinum apostolum et evangelistam Joannem revocavit. Isque
rediens et superstans Ephesiorum ipse splendidae
metropoli, inveniens etiam secundum praedictum
modum flnivisse vitam sanctissimum Timotheum.
per eorum postulationem. qui tunc inventi sunt
sacrorum principes, praesulatum apostolici throni
suscepit : qui et suffecit, moderans ipsani magnaa
metropolis sacratissimam sedem, usque ad Trajani
imperium.
8. Finivit autem sanctus et gloriosus apostolus
et patriarcha martyr Christi Timotheus in nefanda
festivitate eorum, quam vocabant Catagogiorum,
quon est secandum Asianos quidem mensis quarti
die tricesima, secundum autem fiomanos mensis
Januarii, vicesima secunda die ; regnante in Romanorum civitate praedicto Nerva, procurante autem Asiam Peregrino, apud nos vero regnante Domino nostro Jesu Christo, cui est honor et gloria
in saecula sseculoium. Amen

(35) Ms. S. Max per mediatorem imperatoriis.


Ms. Belf, et per medium imperantium a caede
Neronis an. Christi 68, 10 Jun. ad Domitiani imperium, an. Chr. 81,13 Sept. imperarunt Galba,
Vitellius, Otho, Vespasianus, Titus.
(3) Latina quaedam mss. habent Cithargiarum,
alia Catagiarum. Hujus festi solemnitatem ex his
Actis describitPhotiuslococit. Multa Martyrologia
habent Dianae celebritatem eam fuisse.
(37) Ms. S. Max. prxterea. Ms. Grmc izpoayrfpaza.

dicpe7i7), indecora integumenta, insignia.


(38) Est fJ<S7caXov, clava, fustis. Ms. Belf. vitiose, rhopota.
(39) Ms. S. Max. lurida.
(40) Graec. in mediam viam, quaeporticusdicitur.
(41) Forte rhopalis. ut ante.
(42) Ms. Belf. ultraportis partibus. GraBc. > in
partibus juxta portum sitis.
(43) Ms. Belf. Pionio.

S. THEOPHILUS
CESAREjE PALjESTINjE episgopus.
(Galland., Biblioth. vet. Pat., t. I, Proleg., p. xx.)
I. Qua setate claruerit Theophilus. Epistolam synodicam scripsit adversus tos qui luna 14 Pascha cum
judxis celebrabant.
II. Exstant Acta quxdam synodi Cxsariensisa Theophilo celebratse. Varia virorum dociorum de his Actis
senlentia. Recitantur ex edito Bucheriano.
I. Theophilus, Victori et Polycrati oequalis, Ecclesiam Caesareae Palestinae sub Severo principe
(1) Hieron. D* vir illustr., cap, 43.

administrabat. Adversum eos qui 14 lunacumJuda?is pascha faciebant, verba suntHieronymi (1 ), cum

1367

S. THEOPHILI CjESAREjE PALESTINjE EPISCOPI

1368

cmteris episcopis synolicam valde utilem compo- \ Ubi cum illa mulliludo sacerdotum convenit, lunc
suit epistolam. Qua de re fusius Eusebius (2) ; Iheophilus episcopus prolulit auctoritalem ad se
qui et paulo post (3), verba quibus claudebatur missam papa) Victoris, et quid sibi operis fui?set
injunctum ostendit. Tunc pariter omnes diierunt
eadem epistola, recitat, nobis suo loco relata.
II. Synodi Csesariensis sub Theophilo celebratae, episcopi : Nisi prius agnoscamus, quomodo munActa qua;dam exstant apud Bedam (4) : quae licet dus a prinuipio fuerit instructus, nihil polcrit de
Dodwello (ii), Tillemontio ^6), Coutantio (7) aliisque obscrvantia Paschm salubriter ordinari Dixerunt
nonnullis suspecta et illegitima videantur ; ea la- ergo episcopi : Quem diem credimus factum fuisse
men tanquam genuina recipiunt Baronius (8;, Bu- in mundo primuni, nisi Dominicum diem'?Theocheriusf^alquealii complures, neque dissentinnt philus episcopus dixit : Probate qua? dicitis. ReValesius (10) et Caveus (11) ; ut proinde haud sponderunt episcopi : Secundum ScripturaB divinae
oliosum fuerit Acta illa hic saltem in medinra auctoritatem : Factum est vespere, et factumest
proferre cx edito Buclieriano,quod minus obvium mane dies primus * ; deinde secundus, tertius,
habealur ; iicet sinceriora existimet Baluzius, qua? quartus, quintus, sexlus et septimus. In quo seipsemet cx antiquis libris vulgavit (12). In excm- ptimo requievit Dominus ab omuibus operibus
plariquidem Bucherii pjusmodi Acta Philippo cui- R suis : quem diem, Sabbatum appellavit. Ergo cum
dam tribuebantur. Nimirum TAcop/tiVt nomenfuerit novissimo die signet Sabbatum, quis potestesse
inscriptum ; sod exesis duabus prioribus syllabis, primus, nisi Dominicus diesT
III. Theophilus episcopis dixit : Ecce de Doinlerpres vel librarius Philippi legendum esse
censuerit. Utcunque sit, Bedam sequimur qui ea minico die, quia primussit, probastis; detempore
Theophilo nostro ascribit, neque alitercodex Oxo- quid dicitis? quatuorenim lemporain anuo aecipiunlur, ver, acstas, autumnus, vel (13) hiems.
niensis apud Caveum. Sic autem se habet :
Quod crgo tempus primum creditis faclum inmundo
Epistola Theophili de Pascha.
Episcopiresponderunt:Vernum.TheophilusepiscoI. < Postresurrectionem velascensionem Domini pus dixit : Probatequod dicitis.Etilliresponderunt;
SalvatorK apostoli quomodo Pascha deberent ob- Scriptum est : Germinet terra hcrbam feni secundum
servare, nihil ordinare potuerunt, quia dispersi genus suum, et lignum fructifemm ferens fructiun '.
per univorsum mundum, ad praedicandum fuerunt Haec enim veris temporibus accipitur (14). TUcooccupali. Sed quacunque die, 1 i ltina mense Mar- philus episcopis dixit : In quo caput mundi esse
creditis ? in principio temporis, an in medio temtio fuisset, Pascha celebrabant. Post transitum
ergo de hoc mundo omnium aposlolorum.per sin- poris, aut in fine ? Episcopi responderunt : In
gulas provincias diversa tcnebant jejunia. Nam C tequinoctio, vm Kalendas Aprilis. Theophilus epiGalli quacunque die, vni Kalendas Aprilis fuissct, scopis dixit: Probate quaa dicitis. Et illi respondequando Christi resurrectio tradebatur, semper runt : Scriptum est : Quia fecit Deuslucem.etroPascha celebrabant. In Italia vero alii viginti dies cavit Deus lucem, diem : et fecit Deus tenebras, et
antejejunabant, alii septem. Orientales vero, sicut tenebrasvocavitnoctem : etdivisitinterlucemetteapostolos facere viderant, ut supra dictum est, 14 nebras quas partes '. Theophilus episcopusdixit:
luna, mense Marlio, Pascha tenebant. Cum ergo Ecce de die vel tempore vel de loco probasfis ; de
hffl tales observationes per singulas provincias te- luna quid vobis videtur ? utrum crescentem, aut
nerentur (unde mceror erat sacerdotibus, eo quod jam plenam an imminulam fuisse a Deo consecraquibus una fldes recta tenebatur, eorum dissenti- tam (lb)?Episcopi responderunt : Plenam. Et ille
rent jejunid), tuncpapa Victor Romana; urbis epi- dixit :Probate quod dicilis.Episcopi responderimt:
scopus direxit auctoritatem ad Theophilum, Cea- DicitScriptura divina : Etfecit Deusduo luminaria
sariensem Pala)stina:quc antistitem, ut quomodo magna, et posuit in flrmamenlo ca'li, ut luceant
Pascha recto jure a cunctiscatholicis celebraretur super terram : luminare majus in inchoationediei,
ecclesiis, inibi fieret ordinatio, ubi Dominus et et luminare minusin inchoationenoctis4. NonpoSalvator mundi fuerat in carne versatus.
n terat aliter, nisi fuisset plena. Nunc ergo investiII. Percepta itaque auctoritate prasdictus epigavimus, quoraodo in principio factus fuerit munscopus, non solum de sua provirrcia, sed etiam dus, id est die Dominica, reruo tempore,in aequide diversis regionibus omnes episcopos evocavit.
noctio, quod est vm Kaleudas Aprilis, luna plena.
1 Gen. i, 5.

Gen. i, 11.

3 Gen. i, 4, 18.

* Gen.

(2) Euseb. Hist. eccl. lib. v, cap. 23.


(3) Id. ibid., cap. 2S.
(4^ Bed. De jEquin. vern. opp. tom. II, pag. 232.
(5* Dodw. ad opp. Pearson., dissert. sing. 6,
pag. 95.
(6) Tillem. Mim. eccl. tom. III, pag. 632, not. 2,
sur S. Victor.
(7) Coustant. Epist. Rom.pont., pag. 93.
(8) Baron. ad ann. 197, 1.

ittt.

(9' Bucher. doclr. temp., pag. 469.


(10) Vales. ad Euseb. lib. v, cap. 25.
(11) Cav. Hist. litt., tom. I. pag 96.
(12 Baliu. in Nov. aillect. cone. pajje. 13, sivs
tom 1 Conc , edit Venet. Labb.. paj; 606.
(13i Apud Bedain deesl vel. Apud Baluz. ct.
(14) Baion. Hoc autem. Baluz- ffarc enim tm
tempore videmus fieri.
(15) Apud Baron. al. concrealam

1369

FRAGMBNTUM.

Per ipsum tantummodo tempns et elementaresurgunt.


IV. Theophilus episcopis dixit : Nunc igilur
ugcndum est dc ordinatione, quomodo debeamus
Pascha tenere. Episcopi dixerunt : Nunquid polest
dies Dominicus pr.Tteriri, nt in eo Pascha minime
celebivtur, qui tot et. talibns benedictionibus sancliflcatus cst ? Theophilus dixii : Dicite ergoquibus
et qualihus benedictionibus eum fuisse sanctificatum asseritis, ut scribere possimus (16). Episcopi
dixerunt : Prima illi benedielio est, quod in ipso
teuebra? sint rernotae, et lux apparuerit.Secunda est
illi benedictio, quod de terra /Egypti, velut de lenebris peccalorum, quasi per fontem baplismi.per
mare Rubrum populus fuerit liberatns. Tertia (17)
illi benedictio est, quia in eodem die ccclestis
cibus, Manna hominihus datum est. Quarta illi benedictio est, quia Moyses mnndat ad populum : Sit
vobisobservatusdiesprimusetnovissimuss.Quinla
illi benedictio est, ut (18) in centesimo decimo
septimo psalmo dicitur : Circumciderunt me sicut
apes favum,etexarserunt sicut ignis in spini98.Pe
resurrectione autem Domini dicit : Hasc est dies
quam fecit Dominus : exnltemus et ljptemur in
ea (19), usque ad cornu altaris 7. Soxta illibenedictio, quia in ipsa Dominus resurrexit.
V. Vides igitur quia dies resurrectionis Dominicus singulariter in Pascha praocipitur teneri.
Theophilus dixit : De temporc autem ad Moysem
mandalum est a Deo: Hic mensiseritvobisinitium
mensium : Pascha facite in eo8 . Omnes ergo tri-

1370

A ginta dies a Domino consecrali sunt. Episcopi dixerunt : Jam superius dedimusresponsum, principium mundi essc aquinoclium, vm Kalendarum
Aprilium. Et ab viu Kalendarum Apriliuui, usque
in octavum Kalendas Maias. legiinus es9e consecratas (20). Theophiius episcopis dixit: Et impium
non est, ut passio Dominica, lantum sacramenti
inyslerium, exlra limilem excludalur? Passus
namqueestDominusabundecimoKalendas Aprilis,
qua nocte a Juda est traditus, et ad octavum Kalendas Aprilis resurrexit . Quomodo ergo tres dies
extra terminum excluduntur '? Omnes epitcopi
dixerunt : Nulla ratione fieri debet, ut tanlum
sacramentum extra liroitemexcludatur; sed hi tres
dies intra terminum indftcantur, el deinde us., que in undccinmm Kalendas Maii subler retra, here (21).
VI. Conslitutum est orgo ie illa synodo, ut ab
undecimo Kalendas Aprilis usque in undecimurn
Kalendas Maii Pascha debeat observari ; et nec
ante nec postea cuicunque conslitutum limitem
transgredisitlacultas.Sirrriliteretdclunapraeceptum
Dnminicum teneatur,quod mandatum est per Moysem : Sit vobis observata a quartadecima ltina,
usque vicesimam primam ' . Has ergo octo lunas
sirniliter in Paschate lenendo constat fuisse consecralas. Quando ergo fit intra illum limitem, ab
unilecimo Kalendas Maii, dies Dominicus. et luna
ex illis octo sanctificata est, Pascha nobi jussum
est celebrare. Huc usque Theophili epislola,
C prout exstat apud Bucherium.

S. THEOPHILI
FllAGMENTUM
EX EPISTOLA SUPER QU.EST10NE PASCHALI, SYNODI CjESARIENSIS NOMINE SCRIPTA.
(Apud Ecsebium Uist. eccl. lib. v, cap. 25.)
Tf,c 8' IkiiitoXt^ f,|jta<v iteipaBrjTS xaxi itSiav 'Ex- fj Date operam, ut epistolae nostraD exemplariaper
xX/jitav axtiYpatpa 8iaTtiJt<!/a3Gai, 6'tkuj (jltj evo/oi
omnes Ecclesias mittantur, ne nobis crimen imputuutev to':c pao!aK TtXavumv lauttjjv xa; tyy/&$. Atj
tent, qui animas suas a recto verilalis tramite facile abducunt.llludeliam vobis significamus,eodem
XoOjiev 8e d\x'.-i OTt TTJ ajTf, f||aipa xat l-i 'A).eavquo apud nos, die Pascha Alexandri celebrari. A
8pe!a avooatv, fjTtep xa! fj,Lt: ;. Ilao' f,|jtu)V -(atp ta
4 Exod. xii, 16.

Psalra. cxvii, 12.

' Ibid., 24, 27.

(!6)Apud Raluz. : Theoph. ep. dixit: Quibusaut


quantisbenedictionibus,apertiusdicite;utscirepossirr.usquassanctificationesineoasseritis.utscribere
possimus . Apud Bedam tamen, ut edit. Bucher.
(17) Haec desunt apud Baiuz.
( 18) ApudBaluz.: iQuia centesimusdecimusseptimus psalrauslolus depassioneetresurrecliouecantalur.Depassione : Circum lantes circumdederunt
me, etin nomine Domini vindicabor in eis. Circumdederunt me sicut apes favum, et exarserunt
sicut ignis in spinis. Et interjectis versibus : La-

8 Exod. xu, 2.

Ibid., 18.

pidem quem reprobaverunt codificanles, hicfactus


est in caput anguli. Hiec depassione. De reswrectione aulem dicit... etc.
(19) Apud Baluz. Iaetemur inea. Etinterjectis
versius : Constituite diem solemnem incondensis
frequentantibus in cornu allaris Sequeutiaplurimum discrepant ab edito Bucheriano
(30) Apud Baron. consecratos (dies). Baluz usque
ad octavwn Kalendas Maii, hi sunt triginta dies in
Pascha consecrati
21 Baluz. ; Et de novissimo reducantur.

4371

S. SERAPIONIS EPISCOPI ANTIOCHENI

nobis enim ad illos, et vicissim ab illis ad noslit- \


tera perferuntur ; ita ut uno consensuet simul sacrosanctura peragamus diem.
(22) Flas' f.iiuiv 8e ii '{pimxizz Sic ex codice
Regio edidit Robertus Stephanus. In codice MediCfflo legitur : Ilap' fijjtuiv te t<x y pa^ftaTa. ISicephoms vero iii capite 36 libri iv habet : ria/ f(n<I>v vip
zk fp&miaxa, atque ita codex Maz., Fuk. et Savil.
Intelligunturautem hic litterae Paschales.quas fcop.

1372

fpannTa (22) xofidjetai outoT;' r.ai f.iitv tij' aiTiiv tixrzi o-uu:<jstoviu<; xal 6p.ou aYtiv fjp.5? tt,v vln
T,pipav.
T7UT'.y.a vocabant. Caeterum hujus synodi Ciesariensis acta quaedam exetant apud Bedam inlibro
De vernali xqumoctio ; quae liceta nonnullis itleu'itiraa habeaturac apuria, haudquaquam spernenda
mihi videntur.Baronius certe eapro veris ampleius
est,

S. SERAPION
EPISGOPUS

ANTIOGHENUS

NOTITIA.
(Gallabd., liibliothecu vet. Patr., I, Proleg., p. zxu.)
I. Quo tempore Antioohenam Ecclesiam susceperit gubernandam Strapion. Antiozhenorum episcop-.nm
chronotnxis Eusebiana reformamla.
II Scrapionis scriptn recensila, quorum duo tantum svpercnt frugmenta ; nlterum ex eju epistoia ii
Calaphrygarum hmrtri, ad Caricum et ]>ont.um ; alterum ex hbro de Evangelio Pttri.
III. Socratis testimonium, unie liquet, tcripsisse qmique Seranionem contrn haresim Apollinnris. Amo
Chruti 2ll sanctut Pater d-rtssisse Hdetur.
I. Serapion octavus Antiochiae episcopus ordi- B
natur, inquit Eusebius iu Chronico (I) ; ejusque
ordinationemannoChristi 190,Commodi lO.illigat.
Paulo aliter Hieronymus, Eusebium asFectatus ;
qui undecimoCommodlimperalorisaijno Eci lesiam Antiochenam regendam suscepisse Serapionem scribit (2). Sed Eusebiura errasse docet Lequienius (3). Siquidem Maximinum Serapionis decessorem, Theophilo in sede Antiochena successisse anno M. Aurelii 17, perperam tradil; Theophilus enim tre? libros ad Autolycuin confecisse
comperilur sub Commodo, ut ex brevi chronico
liquet, quod iisdem libris subjecit. lbi euim M.
Aurehi mortem detignat his verbis : Verus im- C
peravit aunis 19, menses 10, adeoque Commodo
ejus filio imperante Theophilus adbuc sedebat episcopus. Sicigitur V.C. episcoporumAntiochenorum
chronotaxim Eusebianam reformandam existimat.
Theophilus sextus ab apostolis Ecclesicn Antiochena; antistes, non nisi anno Christi 177, sub
M. Aurelio sedere incepit, usque ad annum 186,
Commodi 6, quo ipsum excepit Maximinus. Cum
autem hic ex eodem Eusebio 13 annorum spatio
Ecclesiaa Antiochenae preefuerit, diem obierit postremum oportuit anno 199, ut proinde Serapionis episcopatus initia in 7 vel 8 Severi annum
omnino incidant. Hinc jure Dodwello vidatur Eu- D
(1)
(2)
(3)
(4)
(a)

Euseb. Chron., pag. 172.


Hieron. De vir illuslr., cap. 41.
Lequien. Or. Christ. tom. II, pag. 703.
Dodwell. dissert. 4 Iren., 36, pag. 365.
Hieron. 1. c.

siebus annos quibus sederint episcopi Antrocheni,


nullos habuisse compertos (4).
II. Epistolam scripsit Serapion de Cataphrygarum hiwsi ad Caricum etPonticum, sivePontium;
utraque <mim ratione nomen istud apud Eusebium
Valesianura effertur, licet Hieronymus Pontium
appellet. Ejus fragmentum recitat idem Hieronytaus (5) ex Eusebio (6); qui etiam variorum episcoporum subscriptiones eidem epislolse inteitu
refert : unde aliquo in concilio fuisse illam eiarr.tnm arq"it Tillemontins (7). Multa quidem
alia, subdit Eusebius (8), Scrapipnis doctrlnx
monumenta pcnes alios exstare credibile est. Ea
tanienadnosperveneruntqufflscripsitadDomninua)
quenjdam, qui persecutionis lempore afldeChristi
ad Judseorum superstilionem desciverat. Praeterea
liber de Evangelio Petri, quae in eo falsa erant
coarguens. Quem quidem llbrum composuitingratiam quorumdam ex Rhossensi parcecia qui occasione illius Evangelii ad doctrinam a recta fide
alienam declinaverant. Haec Eusebius, qui etei
hoc postremo Serapionis libro excerpta qusedam
suae Historise intrxuit. Unde nos quoqae illa descripsimus, atque alteri fragmento ex epistola
modo laudata desumpto adjecimus.
III. Illud autem haud prosterire licet, quod de
nostro Serapione tradit Socrates (9) : ejus nimirum
(6)
(7)
(8)
(9)

Euseb. Hist. eccl. lib. v. cap. 19.


Tillein. liim. cccl. tom. III, pag. 168.
Euseb Hisl. lib. iv. cap. 12.
Socrat. Hist. eccl., lib. in, cap. 7,

4373

FRAGMENTA.

1374

testiraouio, sicul et antiquiorum theologorum Ire- A Socrates, hi Palres communi omnium cousensu
n<ei.Clementis et Apollinaris Hierapolitani,conflrreceptam suis in libris asserunl.Su,''remurndiem
matam fuisse in concilio Alexandrino, sub sancto clausisse ferlur Serapion anno 211, Antonini CaAthanasio.contra hairesim Apollinaris, catholicam
racallte 1 , licet annos 25 regiminis ecclesiaslici
fidcm qua credimus Verbum Dei corpus anima- eidem tribuant Nicephorus CP. et Syncellus,Euseturn sumpsisse ; quam quidem veritalem, inquit bium forte secuti.

S. SERAPIOMS
FRAGMENTA
i.
Ex Epistola ad Caricum et Ponticum. Apurl Eutebium Hist. eccl. lib. v, cap. 19.
"Onio; 8e xxl touto iir,xt 6'ti tt]; t]>eu8ouc touttjc J) Atque ut sciatis qualiter universa qu in terris
estfraternitas.operationemillamsimulataBfactionis
Tieu>c tt,c ircixaXoouivrjc veac TtpotpT,Te(ac (10),
quas nova prophetia nominatur.aversataatqueaboe68XuxTat fj tvipYtta rcapa iraoTr, Tfl ev x<5au.u> aStXminata est.beatissimi PatrisClaudiiApollinarisqui
P^ttjti (ll^, TcTcojj.'pa jjjTv y.i\ KXctuSlou 'AitoXXtvaHierapolitanse urbis in Asia episcopus fuit, litteras
p(ou tou [xa/apttoxiTiu -Yevofj.ivov iv 'IepaitoXei tt,
'Aatac Itc'.tx6tcou YpcqJJJ."*.
ad vos misi.
II.
Ex libro de Evangelio Petri. Apud eumdem Eusebium, ibid., lib. vi, cap. 12.
'IIujbTc y',;i aSeXtsot, xai Dexpov xai to!>c aXXouc
Nos enim, fratres, et Petrumet reliquos apostoar.OTzi\'ivs 4?co8syj5ij.e8a, u>c XctrtoV Ta Ce 6v6u.a- los, perinde ac f.hristura ipsum suscipimus. Sed
Ta (12) auTtuv i}<euOE7tiY/atpa, u>c fjjuteipoi TtapatTOu. qua) nomen illorum falso inscviplum pra>ferunt,ea
jaeli' Y^viocrxovtec 6'ti toc TotauTa ou TtapsXaSofiev. nos utpote gnari acperiti repudiamus ; quippequi
'Ey<u ",'ip Ysvojjiivo; ~ap' ujjuv, 6rcsvo'ouv touc rciv , comperlum habeamus, ea nos amajoribus minirne
xac, 6p6fi Tttoxet Ttpocrtppj8at. Kat jj.^ 8ieX8u>v t6 accepisse. Ego quidem.cum ad vos venissem, exi
utc' auTwv TcpocpeptSjxevov dvdjiaTt IJtTpou EuaYY&Xtov, stimabam,omnes rectae fidei callem tenere.Et cum
eTrcov "Oti el touto eem jj.<5vov to ooxouv 6jjuv rcap- Evangelium illud quod Petri nomine inscriptumab
y_etv jjuxpoij/oyjav, avaYtvu>ov.70to. Nuv oe ;ac l)wv iis ofierebatur, non perlegissem, dixi : Si quidem
6'ti alpsoei tiv! 6 vouc a&Tiov KetptoXsutv ex tu>v hoc solum est, quod simultatem parit inler vos.leXev8vtu>v jjoi, OTCouSaotu rciXtv YEV*avt(I1 Ttpoc ujjiac' gatur. Nunc vero cum ex iis qua? mihi dicta sunt,
u>c Te, d8eXtpot,TcpocrooxaT jxe ev Tiy_Et. 'IIjjsTc 8e (13), plane perspexerim, quod mens illorum hajresim
aSsXtpot, xaTaXa66jjiEvoi oTcofac rp/ aip^crecoc 6 Mapxta- tunc occultam tegebat,iterum advos venirepropevoc, xa". (14) auTt4> rjvavTtouTo jjy, vouiv & IXaXet, a rabo. Proinde, fratres, brevi me exspectate. Cum
(10) 'ETCtxaXoujjivrjc veac Tc-ot>r|TE!c. Tertullianus De jejuniis, inilio : In jParacleto controversiamfaciunt : propter hoc nova> prophetia) recusanlur. <> Et in lib. ni contra Marcionem subfinem
de ccelesti Jerusalem loquens : Hanc et Ezechiel
novit, et apostolus Joannes vidit.et quiapudfrdem
nostram est, novra prophetiffl sermo testatur, ut
etiam effigiem civitatisaulereprfflsentalionemejus
conspectui futuram irr signum prcedicarit. >. Et in
libro iv, cap. 22, et in lfbro De resurreclione carnis sub linem. Hieronymus in Catalogo, ubi de
Gaio. Firmilianus quoque in Epistola ad Cyprianum : llli qui Cataphryges appellantur, et novas
propheliasusurpareconantur. Et rursusin eadem
epistola : Plane quoniam quidarn de eorurn baptismo dubitant, qui et*i novos prophetas recipiunt, etc. Vetus auctor qui adversusCataphrygas
scripsit. in procemio ad Avircium Marcellum, xai
xaTaXaStov :t,v xaTa IIovtov 'ExxXrjafav uno tt|c
viac TauTr,c. ouy_ t!>c auxoi tpaai Tcpotp^TcIaf;, etc.
Eodem relerendum est.quod le7itur iii prsefalione
passionis SS. Perpetuna et Felicitatis : Itaque et
nos.qui sicut prophetias, ita et visioues novas parilerrepromissasetagnoscimusethonoramus^netc,

quam quidem prosfationem a Montanista quodam

scriptam esse non dubito.Nam et superiora iddocent, ubi dicit : Sed viderint, qui unamvirtutem
Spiritus unius sancti pro letatibus judicenttemporum ; cum majora reputanda sint noviliota quseque, etc. Psychicos enitn alloquitur.
(11) TrJ ev xoo-jjto aoeXffloTr,Ti. Sic scripti codices
Maz, Med., Fuk. ac Savilii, non autem, ut aliquando legitur, tt, v Xoio-t$ aSsXo. Lectionem
nostram confirmat Rufinus.
(12| Tot 8e ivojjiaTa. Scribeudum puto 8vt!jjiaTi,
ut scribitur in codice Maz., Med., Fuk. et Savil.
Atque ita legisse videtur Rufinus. Sic infra loquitur idem Serapion : To utc' outwv Tcpotpeotifjievov
6viijxaT' nhpoj Eu*yY^'ov- Hujus porro Evangelii
secundum Petrum mentionem facit Origenes in
Commentariis in caput xiu Muttlitei : Frnlres autem Jesu putant nonnullr, ex traditione Hebra-orum, sumpta occasione ex Evangelio quod titulum
habet juxta Petrum, vel ex libro Jacobi.esse filios
Joseph ex priore uxore, qua3 convixerat ipsiantequam duceret Mariam.
(13) 'HjjieT; 8, x. t. X. Sententia imperfecta. W.
Lowth.
(14) Mapxiavoc, xa(. Scribendum tidttur Mp-

1375

APOLLONIUS.

1316

autem deprehenderim, cujus opimonis et sectce A [AoArjaeiOe (15) e>J uv 6(iTv evpatpt]. 'BoW,ta;jin
fuerit Marcianus, qui et sibi ipse repugnabat, non vip irop' aXXtov Ttiv itrxrjjaVtiov auTO touto to Eirj.
intelligens qune diceret.sicut cognoscetis exiisqure YsXtov, touteoti rapi tiov StaSo^tov tu>v xit3p;iplad vos scripta sunt. Mutuati enim supradictum vwv auTou, ous AoxTjTa; xaXooptev (Ta vip xXe'vj
Evangelium ab iis quiillud didicerant etcontinua (ppovyJ(jiaTa, exeivtov ori tt; o\oaaxa/\ia;) v_p7;jiji=exercitalione versaverant, hoc est a successoribus vot (16) nap' ati-iov SteXOetv, xai eopetv ti ulv
Sorum qui Marciano proeiverunt, quos AoxrjTi; vo- srXeiova tou 6p0o3 Xoyou tou StoT^po;, Ttvi 51 apoiStStfraXjjtiva, a xai uiteTifaujev 6u.iv
camus (quippe ex horum schola plerosque illius
opiniones fluxere). legendi copiam nactisumus ;et deprehendimus multa quidem in illo Evangeliucum
recta Servatoris nostri flde consentire ; nonnulla vero discrepantia a rectas fidei ratione adjunclaesse,
quee et vestra causa subjecimus.
y.iavb;, to; xa!. Atque ita legerunt Rufinus et Muscu- B HierohyTrtus in caput i et iv Epistolx adGalatas:
lus. Sed Christophorsonus videtur legisse xa! t!>c,
Subrepunt hoc loco caeterse hasreses, qua> putatietc. Savilius in libro suo emendavit, xai nw; lauTtp vam Christi carnem vindicantes, DeumaiuntChrirjvavTtoijTO.
stum esse,nonhominem. HujusmodihrereticosLa(15) "A p.aQrjo-e7Qe. Codices Maz., Med. et Fuk. tini Phantasmatarios vocarunt, teste Prudentio.
primam voeem non agnoscunt.
Hieronymus in capul vi Epistolx ad Galalas Taiia(16) Xor.o-su.jvo'.. Idflm est quod mutuati vel com - num hu-jus sectce facere videtur auctorem. Tatiamodnlo usi. Ait enim Serapio se Evangelium illud nus, inquit, qtii putativam Christi carnem introPetri commodatum accepisse a successoribusquo- ducens.omnem conjunctionem masculiadfeminara
rumdam hujreticorum.qui Aoxr(Ta! dicebanlur,quo- immundam arbitratur, etc. Sumpsit autem hanc
rum jua-resim sectabatur Marcianus. Nihil hoc loco loquendi formam Hieronymus ex Terlulli?no, qui
viderunt interprotes. De Docelis hrereticis, qui initio libri Decnrne Christi ita dicit : Sedetqai
Christum non vere, scd opinione tantum incarna- carnem Christi putativam introduxit, oacrae poluit
tum passumque esse dicebant, Clemens Alexandri- nativitatem quoque phantasma confingere, ut et
nus in lib. vn iTpwtJtiTtov. etTheodoritus inlib.Di- conceptus,et prrrgnatus.et partus Virginis,etipsius
vinorum decretorum cap. 12. Hujus sectae princeps exinde infantis ordo,To SoxeTv haberentur. Hierofuit Julius Cassianus, ut docel Clemens in iu. De nymus adversus Joannem Hierosolymitanum, pag.
his Methodius in6'onft'mo, paginallU: 'O? 6 'ApTe- 245, et ante illum Origenes in Commentariis fipt;xa; xai o\ 6oxr5<ist auTOV aitoorjvau.Evoi TCtpuxevat. stolse ad Titwm.ut refertur in Apologetico Pamphili'
Eusebius in libru l De ecclesiastica theologia,ca.p. 7.
Vide P. Halloixium in Vita Serapionis.

APOLLONIUS
NOTITJA
(Gallakd., Vtt. Patrum Bibliotheca, I, Proleg., p. xxr.)
I. Apolionius nn epitcopui Ephesinus 1 Hac de re sitent antiquiores, qui neque ipsius genus, neque palriam pif
itunt. Quid de eo Eusebius.
II. Obirrvolioves nonnultsein textum Eusebianvm. Quo ttmpore Apol/onius adverium Cotophrygarum htruia
scripserit. Eusi bii ei-rntum a Valesio animadversum.
III. D* velerum Imdilione ab Apollonio relata, qua Dominus aposlolis suis prsecepisse perhibelur, ne in!ra duodeeim auntn exccicmt Hierosolymis. Quo paclo enm accipieni/am censeant recentiores doctissimi.
IV. i'ontra A/ioilonium Tertuliianus scripsisse comperitur.
I. Apollonius, Montanistarum acerrimus impu- ) tantum inhaaremus.qum in vetustiorummonumeugntitor, Ephesinam rexit Ecclesiam,si fidesauctori tis memoria) commendalanovimus.Hasc itaquehaPrxdestinati. Sic enim ille de Montanislis verba bet Eusebius (3) : Apollonius ecclesiasticusscrifaciens (1) : Scripsit contra hos sanctus Soter ptor Cataphrygarum ha?resim adhuc sua aetale ripapa urbis, et Apollonius Ephesiorum antistes.
gentem refutare aggressus,peculiare adversuseos
volumen condidit, tum falsas prophetias quae ab
Quem quidem scriptorem, sublestm sane fidei.sequilur, cunctabundus licet, cl. Lequienius ; eique
illis circumferuntur verbatim expendens, tum ritam moresque eorum qui ha>resis illius auclores
innixus, nostrum Apollonium proxime post Polyfuerunt, discutiens. Mox, nonnullis ex hocApolcratem illi Ecclesiae praefuisse existimat(2). Verum
lonii opere fragmentis in medinm allatis, qa n
<:um de Apollonii episcopatu sileant antiquiores,
exinde collegimus, hrec subdit : Casterum hic
Eusehius ai.que Hieronymus, neque ipsius genus
ipse Apollonius in eodem libro testatur, tunc cum
aut patriam aut officium uspiam prodant ; nos iis
(I) Prmdest. her. 26.
cap. 18.

(2) Lequien. Or. Christ., tom. I, pag. 674.

(3) Euseb. HUt. eccl., lib. '

1377

NOTITIA.

1378

hoec scriberet, annum quadragesimum fuisse, ex A. w x& xaxa 'AXitavSpov, xov Xiffvxa lautov |j.apT'jpa, tp auvE-maxai' tj> npoaxuvouai xat ciutiij tcoaquo Montanus adulterinam illam prophetiam cora
menlus fuerat. Addit priL'ter<>a,Zoticum illum cujus
Xo(. Et paulo post de eodem Alexandro : "Ov o -cpoa priore seriptore facta est mentio (V, cum jam
o/jxr,- auvovTa 7-0X-.0T- sxsatv a.-(-/<ii~.. Ex quilms verbis
Maximilla 1'epuz.is se prophctare simularet, superapparet, et AlexandrumetMnnlaiium ipsiim acMavenientem dicraonem quo illa agitabatur,coarguere
xiinillani adhuc vixisse, cum haec scriberet Apolloinsliluisse ; verum ab aliis qui idem cum illa sennius. Neque enim ait Apollonius, quadraginta autiebant, esse cohibitum. Mominit etiam cujusdam
nos effluxisse ab obitu Montani ad tempus quo ista
Thraseaj, qui circa ha)C tempora martyr fuit. Ad
scribebat; sed id tantum dicit. quadraginta aunis
liaec tanquam ex veterurn traditione haec refert.Doanlequum ipsead scribendumaccedeiet,Montanum
minum apostolis suis prcocepisse,ne intra duodecim
pseudo-propbetiam suam invexisse. Ponamus igitur Montauum annoaetalis tricesimo fubulam suam
annos Hierosolymis excederent. Udlur quoque testinioniis exJoannis Uevelatione depromptis; morinchoasse.Cum Apollonius conlra ejus sectam scrituumque Ephesi ab eodem Joanne perdivinam poberet, vix Montanusseptungesimum annum excestcntiam suscitatum esse nariat. Multa denique alia
serat. Maximillam autem et Priscillam non statim
scribit, quibus perniciosissimura illum errorem n ab ipso sui erroris exordio Montanus comites haabunde et luculentissime confutavit. HtBC Eusebuit; sed eas diu postea prophetia* sua; retibus imbius ; qua; ideo protulimus, ut operis Apolliniani plicuisse ac decepisse mihi videtur. Hoec V.C. In
conspectus nobis quodammodo pateat, iis praecipue eamdem Valesii senlenliam concessit posteaTilleaddiiis qutB suo loco ex eodera Eusebio reddidimus. montius (!>).
II. Verum in iis qiuo modo recitavimus ex histo111. Illud prailerea in allato loco Eusebiano anirico Cinsariensi.uuum alterumvo observandum oc- madversione dignum occurrit.Apollonium tanquam
currit. Et primum quidem, Apollonium adversus ex veterum tradilione referre, Dominum apostolis
Cataphrygarum htsresim scripsisse, quadragesimo suis prtecepisse, ne inlra duodecim annos Hierosoanno ab illius exortu, seu ex quo Montanus pseudo- lymis excederent : 'Eti os u>- sx T-apjooastu* xov 2u>propheliam suam disseminare cosperat. 'ii- apn xsj- xrjpa tpT,ai --;o-rTSTaysvai xotc auxou aTcoaT^Xot-, *-:i
aapaxoarxov Ifj-j-^avEv sto* l-t'. XTjV xo5 auYYpijijJtaStiosxa steji (jlt, y_tup.aOr]vai tyjc TspouaaXT-f".. Obxo; auxou Ypa-)/,'/ s o'j xtj Tcpo arcoiTJxtf) auxou xcpo
servat Pearsonius (6), eamdem traiitionem legi
^Tjxefa, 6 Movxavoc srct/.syetp^xs. Igitur postremis apud Clementem Alexundrinum { 7)qui eam exPetri
Septimii Severi annis, circa Christi aiuium 210 Prxdicatione, libro quidem apocrypho, sed vetustisaut 211, scripscril Apollonius
simo, desumptam profert bis verbis : 'Eiv pev ouv
Deiiide haud abs re fortasse fuerit advertere, C xt- Os^oti xou Tapaf,X ;jtexavoT|j-!- oti tou 6v6\xax6z
scriptorem illum anonymura quem priorem vocat
fjio-j TciaxEjetv litt xov 6s6v, a-isOr]TovTat ajxtj) at
Eusebius, quique Zotici meminisse perhibetur, autapTlat. MsTa ScoSixt e-tj s^jXOsts e'- tov xoVjJov,
Aslerium Urbanum esse intelligendum, qui Zoti(jltj Tt- stTTTj' Oiix fjxouaatjtiv. Siquis igitur ex Israele
cum episcopum Comanensem memorat in iis qua) pccnitentia ductus, per nomen mcum in Deum velit
ex ipsius opere contra Montanistas superant. Ad credere, remittentur ei peccata. Post duodecim annos
quem quidem locuin hoec apposite adnolat eru- egrcdimini in mundum, ne quis dicat : Non audividitus Valesius : Jam videor milii deprehendisse, mus. Hinc forte traditionem quam recitat, hauserit
quam ob causam Eusebius Apollonium hunc post et ApoIIonius: ut proinde huju* antiqui theologi
sententiam, ex traditione majorum, ut ipse ait, acauonymum illum scriptorem, de quo superius (lib.
v, capp. 16 et 17), aclum est, collocaverit. Cum ceptam, viri doctissimi Baronius (8) et Tillemontius (9) insuper habendam aut mitius accipiend.im
enim anonymus ille tesletur, quatuordecim annis
post Montani et Maximillaa obitum libros suos jure censuisse videantur. Eam lamen Bacchinius
V. C. ingeniose salis propugnare aggressus est :
scripsissc ; hic autem quadraginta annis antequam
nequeotiosum fuerit irSum loquentem audire. Sic
scriberet, Montanum prophetiam suam invexisse :
putavit Eusebius Apolloniumanonymo illo scriptore D igitur i!le (10) : Mirum est.inquit quanto consensu
chronologi et rerum ecclesiasticarum recentes scrirecentiorem esse. In quo tamen, meo quidem judicio, longe falsus est. Etenira Apollonius, Montano ptoresab antiquissimi auctoris Apollonii traditione
adhuc superstite curainsanis suis vatibus Priscilla recesserint ; qui, Eusebio teste (11), aiebat tanet Maximilla, librum suum composuit, ut ex liis quim ex traditione, Servatorem pracepisse suis
apostolis iici otiSexa exsjt (at) y^tuptaOrivai xfj- 'lepojfragmentis quae profert Eusebius, elicitur ; idque
non uno loco : ut cum dixit : 'U -ipotp/ixi? f||jtTv ei- aaXTjjjt, ne intra duodecim annos Hierosolymis exce(4) Vid. Euseb. 1. c, cap. 16.
(5) Tillem. Mem. eccle., tom. II, pagg. 426, 440.
Vide quoque pag. 670, not. 6.
(6) Pearson. l.ect. iv, in Act. apost., 11, pag.
62, inter ejus Opp post.
(7) Clem Alex. Strom., lib. vi, pag. 636.

(8) Baron. ad ann. 44, 22.


(9) Tillem. Mem. tom. I, not. 6 sur S. Matth.,
pag. 649.
(10i Bacchin. dissert. De Eccl. llier. orig part.
I, cap. 3, 3, pag. 192, seq.
(11) Euseb. Hist. eccl., lib. v, cap. 18.

1379

APOLLONIUS. NOTITIA.

1380

derent. Pluraautem sunt, cx quibus dissensus au- A siam fundare.quaeaHierosolymitana minime peu
ctorum ab Apollonii Iraditione efflcitur. Primo, deret ; quatenus intra duodecim annos, ?t aposloloquod Christi Domini mortem anno vulgaris aeraB rum collegium cui Petrus praeerat, tanquam nova
29, quaa veterum Palrum senteulia fuit, consiLegissynedriummajusHierosolymistaniU'1 sederet,
gnare nolunt, postponnntque quatuor vel quinque ac unus Hierusalem episcopus caeteris prasideret,
annis. Verum vetus senlentia doctissimis chronolo- si quae EcclesiaB intra terra? ftnes, synedriaque migis rursus placere ccepit. quos proinde haec diffi- noraquae postmodum prassbyteria vocata sunt.concultas minime urget. Secundo, quod Antiochenai stitui oporteret. Constituere autem principem alteEcclesiaeinitia communi omnium consensu ponan- ram Ecclesiam.ubi apostolorum quispiam sederet,
tur ante admissos ad baptismum gentiles, et fuu- fieri non poterat, quin et alibi apostolici collegii
data credatur Tiberio adhuc imperante, vel paulo jurisdictio plenissime exerceretur,et quin sola depost. Terlio, quod inlra duodecimum a Christi sineret esse Uierosolymitana Ecclesia quas caeteris
Asccnsione annum Petrus et Joannes narrentur proeesset ; quod segregari, sejungi, separariqut a
Hierusalem erat, ubi pro Judaaorum more jurisdimissi ab Hicrusaiem in Samariam, ut illis qui ex
circumcisioue baptizati fuerant, manus impone- clionis plenitudo et apex. Id itaque, Apollonio trarent. Quarto, quod Paulus narret ' se cum primo l dente, fleri apostolis prohibitum ante duodecimab
ascensione annis. Hoc sensu ApoIIonii traditione
Hierosolymam ascendit videre Petrum, aliorum
apostolorum vidisse neminem praater Jacobum inlellecta, et Christi morte duobus Geminis coss.
fratrem Domini- Henschenius admittens vete- consignata, minime obstat quod Petrus et Joannes
rum sententiam de Christo duobus Geminis coss. a Hierosolymis missi sunt in Samariam : quin sencrucifixo, remotoque ob id priori obice, Apollonii tentiam confirmat ; inde enim missi ubi apostolici
traditionem admiltit (12, : al, ut ab aliis se expe- synedrii sedes, illuc, peractis quae acommuni stadiat, Hierosolymorum nomiue non modo Judasam tuto decreta fuerant, rediere : nec quod Paulus
ac Paliestinain, sed Syriam universam intelligit ; primo Hierosolytnam veniens, prtvter Petrum et
quoAntiochenaiEcclesiaeinitiacitocousignet.anno Jacobum, nemincm apostolorum videiit; cumpovidelicet vulgari 33. Sed et annorum duodecim spa- tuerint apostoli Hierosolyma abesse, nec tamen,
tium Apollonio traditum, ad undecim annos con- modo explicatoa Hierusalem separari.PraHerquam
trahit, numeraus duodeoimum anno currente 40. quod Paulus loco allegato ait, se ueminera apostoVidit hocC. V. Daniel Papebrochius (13) ; qui cum lorum de Christi doctrina allocutum, quam genliliChristi Ascensionem anno vulgari 34 connectat.nec bus suo tempere disseminandam, a Christo immeHenscuenio consentiat Hierusalem nomine Syriam
diate didicisset, minime autem apostolos abfuisse
universam intelligenti, Apollonii traditionem ad- " dicit. At enim ex Apollonii traditione hoc raodo inmittit, quatenus vel Apollonius ipse vel Eusebius tellecta sequitur contra communem omnium senerraverit, qui pro anno secundo duodecimum sum,Antiochenae Ecclesias initia ad duodccimumab
scripserit, urgetque argumentum ex Pauli primo Ascensione annum differenda. Plane seqnitur : verum minime ob id traditio antiquissima est rejiHierosolymam adventu desumptum.
Mihi vero alias quam soleat Apollonii tradilio cienda ; cum aliunde differendi raliones urgeant,
intelligenda videtur et admittenda ; nec enim vi- hic adjicienda), etc. Hactenus vir eruditus ; cujus
deo, cur majorem fldem mereatur Eusebius (qui quidem sententiam aliis dijudicandam relinquitamen Apollonii traditiouem refert, non refellit), mus.
IV. Iis vero quae ex veterum monumentis de
quam Apollonius priori apostolorum atati multo
Eusebio proximior. X(opi78r,vau zr^ 'UpojiaXT.fx, Apollonio edisseruimus, illa quoque addenda viquod Hierosolymis excedere, discedere, abire in- denlur, quae sanctus Hieronymus de ipso scribens
terpretantur viri docli, mihi est ab Uierusalem se- tradidit his verbis (14) : Tertullianus sex volugregari, separari, sejungi ; et integram sentenliam minibus adversus Ecclesiam editis, quae scripsit
verto : Aiebat tanquam ex traditione, Servatorem Ttspi JxTTiaEu);, septimum proprie adversus Apolprxcepisse suis apostolis, ne intra duodecim annos a D lonium elaboravit, in quo omnia qua' ille arguit,
Hierosolymis segregarenlur. Separari aulera, segre- conatur defendere.
gari.sejungi idem esse intelligo, acalteram Eccle1 Gal. i, 18, 19.
(12) Ilensch. Appar. ad Chronol. pontif., exercjt 3.
(13; Papebr. Conat. chron. hist., dissert. n, De

sedib. Antioch. et Rom., num. 2.


(14) Hieron. l)e vir. illustr., cap. 40.

1381

APOLLONH FRAGMENTA.

1388

APOLLONII FRAGMENTA
EX LIBUO ADVERSUS CATAPHKYG*S
(ApuJ Eusebiuh Hitt. eccl. lib. v, cap. 18.)
I.
'AXXa tic toriv outoc 4 TtpoatpxTOC StSaaxaXoc ; xi ^
t.-(i outou xa! t) StSxoxaXla Se(xvutv. Ojtoc Eo-rtv
6 StSatac Xutretc fiutov & vr.tmiac vouoftETTjaac (15)"
6 niitojjjav xai Tuutov 'lEpouaaXf^u dvouaoac (itiX;tc 84 elatv auTat u'xpai ttjc <t>puY(ac.) touc itavTay5flev exei auvaYayEtv iSsXoiv* 6 Ttpaxtfjpac XP*1"
uxrcov xxTX7Tr]aa" 6 etc' 6v<5uaTt itpoatpoptov, tt,v
8t.ipoXr/|/(av iTttTEYviufievoc' 4 aaXapta yoprjvciiv toT;
XT.puTTOuatv outou tov Xo^ov. 'tva Stx Tfjc YaaTptuapY?xc fj StSaoxaXtx tou Xoyoj xpaTuvrjTat.

Sed quisnam est novus ille doctor? opera ejus


et doctriua satis aperte produnt. Ilic est qui nuptiarum dissidia docuit.qui jejuniorum leges imposuit, qui Pepuzani et Tyniium (Phrygi oppiduia)
Hierusalem nominavit, ut cunctos undique homines eo convocaret ; qui pecuniarum exactores constituit ; qui sordidam munerum caplalionem obla
tionum nomine callide obvelavit ; qui doclrinara
suam praadicantibus salaria prfflbet, ut per fcedam
ventris ingiuviem doctrina ejus convalescat.

II.
AetxvuuEV ouv outxc TcptoTac tac Tcpotpr]Ti8ac xauOslendimus igitur has principcs prophetissas sitac, i<p' ou xou nvEuuaToc ETcXTjpto0TjOav, touc avSpac mul ac spirilu impletas sunt, viros suos dimisisse.
xaTaXtnouaac. Iltoc ouv e<J/euoovto, IlpEoxav rcapOi- Quantopere ergo mentiebantur, qui Priscam virgivov (16) aitoxaXouvtec. AoxeT aot (17) rcaaa rpatffj
nem vocabanl. Non tibi videtur Scriptura uuiversa
xtoXJEtv TcpotpTjTTjv Xau6avetv Suipa xat v_prjua":a;
prohibere, ne propheta munera et pecunias acci*UTav ouv t'8to tt[v TtpotpfVttv eiXr,tfutav xai v_puaov B piat?Cum igitur videam prophetissam uurum et
xat apYupov xat tcoXuteXeic eaOfJTac, Tttoc auTf,v ufj
argentum vestesque pretiosas accepisse, quomodo
eam non repudiabo ?
TcapatTrJaouai ;
III.
"Eti 81 xai Peufotov 4 t?,v aJtdTeif/TOv itXeovePrteterea Themison speciosa avaritia obvelatus,
t-ixv (18) t,u^!juevoc, 6 uf, jjartaoac Tfjc AuoXoYtac qui confess:onis signum non perlulit, sed magna
(15) '0 vratEiac vouo8eTT)aac. Tres quotannis
et Joannes apostolus triduanum Ephesiis jejunium
iuduxit, priusquam ad scribendum Evangelium se
quadragesimas, ac prseterea duas xerophagiarum
conferret. Et episcopi calholica1 plebi mandarcjehebdoiuadas Monlauus inslituerat. Ac de xerophagiii quidem leslatur Tertullianus in libro De jeju- juniasrlebant ex aliqua sollicituainis ecclesiasticffi
niis. De tribus vero quadragesimis testis est Hiero- causa, ut docet Tertul. in lib. cit . cnp. 13. Verum
Montano idfacere nullatenuslicebat, tiomini harenymus, tum in epistola ad Marcellam. tum in t.ointico et ab Ecclesiai corpore segregato, nec ullum
mmtanis ad caput i Agyxi ita scribens : l-.i omsacerdolitimgerenti. Merito igitureuniieprehendit
nein iaborcmmauuumaucipiamusjejunia eoruinel
Apollonius.quod ex arbilrio suo.non px apostolica
observal ones varias, et Yatxejvtac, id est humidortraditione constituissetjejunia.Nam catholicorum
mitiones ; qui tribus quadrafjesimis perannum jejunantes, et tripooaYtatc humiliantes aniraam suam,
quidemje.jiiniaexapostolormii traditione manant;
de solemnibus ac uublicis jejuniis loquor, quiB
et vel inaxime de Tatiani radice cresceiites, super
hujusiuodi laboribusaudiuiU: Tauta passieslissme C certis diobus in Ecclo^ia quolanuis observabantur.
Hareticorum autpm jpjunia,px in;ini pr.*epumptioiin
causa. IJem in rajiut ix Mutthxi : Hujus occ.iet sanctitatis simulatione procedunt. Cujusmodi
sione testimonii. Montanus, Prisca et Maximilla
fuere jejunia, quaj Montanus sectatoribus suis
etiam post Pentecosten laciunt quadragesimam.
Sunt qui existimenl duas xerophagiarum hebdoma- tanquani Paracletus indixit.
(16) n;oxavTtapOEvov.In codice Med Maz. et Fuk.
du, quarum meininit Terlulliauus, nihil aliud
fuissequamduas quadragesimas.quas praiter illam et apud Nicpphorum legitur etiam Mrlaxxv.quam
priniamacsolemnemcatholicorumquadragesimam scripturam confirmateliam Rufinus. Sedei. Tertuljejunabant MonUnistae.Cui sententiafacileaccedo. lianus etFirmiliaiiusaliiquePriscain nominant.
(17) Aoxet <ie., Mcepborus iu lib. iv, cap. 20,
NamTertulliauuseo loco propriaduntaxatMontaiiistarumjejunia rccenset.Sic enim loquitur: Quau- negalivamaddit particulam, oi Soxtt oot.etc Atque
tula eniui est apud nos interdirtio ciborum? Duas itaSnvilius ad marginem sui libri pmpndnvit.
(18) Tf.v ai<5iroTov TtXEOveJIav. Musculus verin anno hebdomadas xerophagiarum. nectotas.extit, indubitata avaritia circumdatm. CbristophorsoceptisscilieetSabbatisetDominicis.offerimusDeo.
De paschali autem jejunio nihil dixit eo quod hoc nusvero,totusreveraavarilio3sordibusinvolutus.
jejuniuin eon proprium erat Montanistarum, sed Langusaulem intprpietatus est,inexplebilis avaricoinuiuiie omuium Cliristianorum.Caiterumnotan- tiaBsordibusobvolutus : quasi a-Xc.oTovTtXeovE^av
dumesthocloco pullonium lanquamgravissimum legeretnr Ego vero non dubito quin hic locus ita infacinus ubjicere Montano, quod jejunia sub lege ac telligendus sit ut verti ; quod satis declarat vox
sub prwcepti forma constituisset ; non quod jeju- f.utptiouivoc.qua velamentum'et simulatio designannaru crimen sit ; aut quasi quibusdam iu Ecclesia tur.Etenim Montanista? illiavaritiam suamreligionis pretextu, t pcioe oblalionum vocabnlo obnon ]iceat,seTpe'rquficufit indicerejejunia.Nam

1383

APOLLONII FRAGMENTA.

m*

pecunioe vi erogata vincula abjecit ; cum ob eara \ -b ar^uETov (19), 4XXi TtXrJOei XP1I1*'' 4tco0--uevo;
causam modesUusdeincepsac submissiusagere deTio^aui- oicv lizl xojTtp TaTcetvoopoveTv, to; ui-.Tu;
bcret, tanquam marlyr sese offerens, ausus ost
xau^touevo;, eT<5Xijtir,as utpiouuEvo; tov 'AtcoitoXov,
exemplo Apostoli coucripta epistola calholica, eos
xaOoX txrjv Ttva o-uvtajausvo? erttaToXyj, v.a-.7-fi\
quidem qni fideliores ipso exstiterant, instituere ;
uev tou; otuetvov utou Tieituxeuxoxa;- cruvaYiuv!novce autein doclrinae palrocinari ; ac poslremo in
^eaQat Se toT; tt(; xatvooiovta; }.i-(6i" pXaaoT-uvlaat
Dominum, in apostolos et in sacrosanctam Eccle51 et; tov Kuptov xal to;j; aTtoaToXou;, xa! rrjv
siam impie loqui.
iylav 'ExxXr,a!av.
IV.
Sed ne dc pluribus loquamur, respondeat no"Iva 8e uf, Ttsp! tcXeioviov X(y<ou5v, f( Ttpocjf.Tt;
]>is proplielissa de Alexandro, qui se martyrem
f,:iTv elrciTto ti xaTi 'AXeJavopov xov Xsyovtoi eauprffidical. quocum ipsa convivatur ; qui adoratur
tov uipxupa, tp auvsaTicVraf ip Trpoaxuvouii xa!
eliam ipse a multis ; cujus latrocinia etreliqua faauTip -oXXot (20)' ou Ti; XrjOTeta; xa! xa aXXa toXcinora. pro quibus pcenas dedil, nihil opus est 1)03
uv^uaxa ecp' ol; xexoXaaTai, ou/ f,ua; Set X.iYEtv,
dicere, prai-erlim cum in tabuhuio conlineantur- B dtXXa 6 otujGooouo; (21) e/si. Tt; ouv tivi ^apt^ETit
Uterigitur illorum alteripeccalacondunal'?an proxi iuapTVjuaTa, roTEpov 6 Tcpotpr]Tr;; Ti XrjaTEta;
plietes martyrilatrocinia? au marlyrprophel.-Bavatu> uiptupi, f) 6 uipTu; tcTj -pocp,;TTj ti; tcXeoveritiam'?iiumcuiinDominusproeceperit:ii iNolileposcjta; ; Eipr^xoro; Yip ~u Kuptou- Mft xr-/jcrTlaOt
sidere aurum. neque argenlum, neque duas tuni/pojov, uj^te apY'upov, uv;te Suo [-/tTiova;, outot
cas1; isli contra in rerum vetitarum possessione
tt5v touvavttov, TrsTcXr.uiuX-^xaat' Trepi Tac toutiov
graviterdeliquerunt.Qui enimabipsis prophetiB et
tiov iicTjYOptuuiviov xfrjaet;. ist^ouev ybp to'j; Xeyomartyres dicuulur, eos non solum a divitibus.sed
usvou; Ttap' a&ToT; Trpocpr^Ta; xai uapTupa;, uf; uovov
ctiam a mendicis,pupillis et viduispecunias corroTcapaTtXouattov, iXXi xat rcapi Trtoj/tov, dpoavtov xai
gare demonslrabimus. Quod si hac in parte confi/.r,pc6v /pr;uaTtouivou;. Kat et TterwOiO^criv e^ouatv
dunt innocentiirj sua3,sistant se, el de his nobiscum
ev ToJrtp, crcrJTtocrav xa! otopi-iaOioaav itti toudisceptent ; ut,si quidem convicti fuerint,saltem in
to;; (22)- 'iva eiv 'ikty/^m, xSv tou Xoitcou jiijposterum delinqueredesinant. AclusonimpropheotovTat TtXr,uusXouvTe;. \i~. yip tou; xzprou; ooxitir.tanquam fructus examinandi sunt ; ex fructibus
ui^eaOa; tou TtpocpvjTou- aro fbp tou xapitou to
quippe arbor cognoscitur1. Quod vero ad Alexan
StvSpov yivtl>aY.e.-zi<.- "Iva oe toT; pouXouvt)t; Ta
drumpcrtinct,ulvcritas oinniluisnosse cupienlibus Q xati 'AXe!;xvopov rj Yv-trt?lua' "'xptxai utco AlutXfou
inuotescat, judicatus est Ephesi ab .-Emilio Fron4>povt(vuu ivOunixou ev 'Eoijcp, ou oii to Svoua,
tino Asia) proconsule, m n ob nomen Christi, sed
iXXiSi' a; et6Xur,0E XTjare!a;,b>v f^or, rtapaSiTr,; (23).
ob eaquas perpetraverat latrocinia.cum jam deserEtTa ETct^euii.uevo; xij) dvouaTt tou Kuptou, ar:o)itor fidei esset. Deinde vero ementitus nomen ChriXutxc TtXavrJaa; tou; ex.eT Tc^aTO'J; xat fj toia Ttapotsti, dimissus est.cumurbis illius fldeles fefellisset;
xia auxov, 6'0ev fjv, oix ISefaTo, oti to Elvat auxov
Ecclesia voro ojus loci, unde erat oriundus.ipsum
Xr,aT/,v. Kat ot 0>Xovte; uaOeTv Ta xst' auxov, iyojz:
non recepit, eo quod latrocinia exerceret. Si qui
to tvj; 'Aoia; orjUOJtov ap/eTov 6'v 6 Trpocpr^tT,; auvvero tolum illius negolium scire desiderant.prmsto
o/xa TtoXXoT; eteaiv aysoil. Toutov eXy'Xovtj^ f.r15^^
est publicum Asico tabularium. Ettamen prophota
8t' auTou xa? tf,v uitoaTaatv eJeXeyxouev tou Tcpoor;illum iguorare se fingit.quocumpluresaunossimul
tou. T6 6';jloiov Jtc! TtoXXtov SuviuEOa aTcoSeTfat. Ka!
vixit. Hunc nos convincendo.per ipsum etiam proet Oa^pouaiv, uTto;j.EtviTujaav tov eXey"/ov.
phetim convinoimus falsitatem. Idem in aliis compluribus possuiuus ostendere. Quod si fiduciam sui
habeant, subeant examen.
1 Matth. x, 9, 10.

Luc. vi, 44.

velebant, ut supra dixit Appollonius : '0 etc' ivouatt D afloSouov. Eadem liabet Pollux in lib. i. Hic voro
Ttpoatfoptov ScopoXT,tj/!av ETctTE7vuj;j.Evo;.
6-toOoSouo; pro tabulario sumitur, seu pro loco in
(19) Tf,; iuoXoYtac; tu otjueTov. Christophoronus
quo tabulre publicie asscrvabantur; non pro rerario
quidom crucem intelligi putavit, oo quod in Evanut sumitur apud Alhenienses. Intra Sruoatov dpgolio crux portari frei|iienter dicitur Sed procul
veTov vocat Apollonius.
dubio vincula ipsa intelligit Apollonius qum The* (22) itoitaiaOtoaav h,\ tojtoi;. Musculus vertit :
mison pro Christo portare nequiverat. Quod enim
Et super ea nobiscum disceptent, ealege ut ,etc.
confessionis signum hic vocat Apollonius, se(^3) iiv f]orj TcapaSiTr,;. Hunc locum optime
quente linea nominat Ti oetui.
Rulinus exposuit hoc modo : Judicatus est apud
(20) "li Ttpoaxuvouat xa! auT("p roXXoi. Scribendum
jCmilinm Frontinum proconsulem Ephesi.non providetur'*a! outcov, id est Montanistarum.
ptcr nomen Christi,sed propter quaedam latrocinia.
(21) 'OTttaOoSouo;. Alhenis dicebatur oTctaOdSouo;
Nam a Chri^ti nomin^ jam apostata exstiterat Sed
acdes qu'dam post templum Minervte Palladis,
post haec ut fideles quidam Iratres.quiperilludlemin qua pecunite puhlica; rccondebantur, ut ex Depus apud judicemaliquidpoterant pro ipsointercemosthene docet Harpocration. Sed et in omnibus
derent.simulavitseproptemomenDominiluborare,
templis crat oTc.aftdoouo;. Vuno in lib. iv De lingua
etper hocdimittitur .AtChristophorsoniversioprilatina; Id^o ina>dibus sacrisaale cellam,ubi semum in eo peccat, qucd Tcapa6iTTjv maiefieum ver-

des dej est Graici dicunt Ttp68ouov . quod posl,6fci-

til : deinde in eo quou ixprOti vertit condmmatw est.

1385

SEiNlORES APUD IRENAUM.

1386

'Eiv apviovxat 8u>pa xoui; TtpotpjiTaj auTtov eIXt)- ^ Si negant prophetassuos munera acceplBse, hoc
cp^vat, touto 6(jtoXoYTjCfaTOJcrav, 6'ti eav iktyyQCia ;v igitur fateantur.nonesstillos prophetas.si munera
itXrjtfOTec, oux eicrt TcpotprJTar xal jjtupta; ct-oSet^Et;
accepisse convicti sint,- ac tum demum sexcenta
toutiov TcapacfTVjijofiEv. 'AvavxaTov 8s zaxi itavTae; ejus rei documenla ac testimonia proferemus. Nexapitou; 8oxt(xajEu0at TtpotprjTou. IIpotpYJTr,?, eItce cesse porro est ul omnes prophetae fruclus atque
pot, pdtTtTETat (24) ; TtpbtprJTT); CfTtcji^ETai ; TtpotprJTr^
actus probentur. Dic mihi, tiogitne capillos protpiXoxojjJtet ; TtpotprjTTjC TSt6Xat; xat x-jSoii; TC3t(ti ;
pheta ? an stibio oculos linit ? an studet ornari ?
TtpotpiJTTjt; 8avfei ; Taura 6(ioXoYrjadTiocfav 7t<$TEpov prophetane labula ludil et tesseris ? an peeuniam
e^ectTiv, t] (jtTj. 'Evco 8e, 6'ti flfott Ttap' auioiti; os!;to.
locat fenori ? ingenue fateantur ac respondeant,
Utrum haec agere liceat, an secus, Ego vero haec apud ipsos acta essc convincam.
(24) BaTtTETai. Hieronymus in Catalogo hunc
locum ita vertit : Dic mihi crimen fucat prophetat
slibio ocutos linil ? propheta veslibus et gemmis ornalur? propheta tabula ludit el tesscrisl prophela fenus
accipit ? Longe protccto ele>:antius quam Rufinus.
Graeci pdTrceiv tt(v Tpt^a dicunt, quod Lntini crines
tingere, seu rutilare. Id enim prscipue studebant

matronae.ut rutilum haberent crinem.Quaminrem


cinere lixivio utebantur.ut docet Varro.Sammonicus Serenus de capillo tingendo ita praecipit :
Adrutilam speciem nigros flavescere crines
Unguento cineris, prsedixit Tullius auctor.
Vide Hesychium in {avOi^Etv.

PLURIUM ANONYMORUM
E QUIBTJ8

NONNOLLI AP0ST0L0S AUDIERANT

RELIQULE
A 8ANCTO IRENjEO SERVAT.E.

(routh, Reiiquise sacrse) Oxonii, 1814, I, 41,)

MONITUM.
Duo omnino sunt, qute monuero ; primum hoc est: pluribusunosenioribusattribuenda esse collectanea, quae sequuntur; deinde nolle meaffirmare islaomniii, praesertim qu;e excerpsiet quiuto loco posui, ipsis auctorum verbis ab lrenaeo fuigse expressa. Sed finge haud ita esse, certc digni erant ut huc
deducerenturrivuli, quos a Cbristianismi fontibus tam prope abesse novimus.
I.
'H vdp TtXdvr), Irenaeus inquit, Prsefat. lib. primi B (1) Errorenim secundum semetipsumnon ostenContra hsereses, 2, xafl' outt> pev oux iitiSstxvu- ditur, nedenudatus fiat comprehensibilis, suasorio
Tat, tva [jiTj yjjjivtoOEToa ftir^ai xaTatptopo;- Tciflavtji
autem cooperimento subdoleadornatus.etipsaveri81 TceptSXrjfiatt TcavO'jpvio:, xo7(ioujjtevrj, xai auTT,? tate (ridiculum est eldicere) veriorem semetipsum
Tfjc dXr,fle!a; 4Xr|0e<rtpav Eaurrjv Ttaptfyety tpatve- prajfert, ut dccipiatexteriori phantasmate rudiores ; qucmadmodum a meliorenobis dictum est de
s6at (2) 8ta Trjt; eto6ev tpavTaortae; toTj dnEtpoTepotc."
xaOtbt; uito tou xplrtovoc, t((iu>v (3) efpT/tat etci tiov
hujusmodi, quoniam lapidem pretiosum smara
(1) Ex veteri interpretatione, ut fragmenta quae
sequuntnr.
(2) HapE^etv tpatvectflai. Vel lege TtapEv_Ei tpatveerOat, vel Tcapeyetv tpalvETat. Addil Latinus interpres per parenthesin ridiculumest etdicere: quibus
verbis nihil in Grseco respondet. Nisi haec de suo
addiderit,omiserunt oscitantes scribae^vtXoTov etci
tpdvat. Massuetus ad lrenseum. Legere mahm cum
Petuvio ad Epiphanium ubi haGcGraeceservata sunt,
Tcapeyet, quam (patvetrflat in tpatveTat cum Billio mutare.qui Graeca Irenaci fragmenta,quotquot collegerat, L^tine veriit.
Pathol. Gr. V.

(3) Tou xpetTTovoi; tjjjuov. Observavit pridem


Eusobius lib. v Hist., cap. 8, Irenaeum cujusdam
viri apostolici.cujus nomen reticel, sermonum Irequenter meminisse, quod ex cap. 13 hujus libri,
19et 35 terlii, et 45 quarti, elarum eet. Quis autemille sit, cum acerrimum Eusebii judicium fugerit.nonamcexspectes.Feuartlcntius adlrenceum.
Vidensis Eusebii locum dcscriptum supraad pag.
28-Venusta autematque elegans appellata Senions
p-rja-tt; est a Pearsonio Vindic. Ignut. p. i, cap. 6,
p. 96, sicut illa quoquc numero m designata.

J3S7

SENIORES APUD IKENAUM.

1388

gdum, magni pretii apud quo3dam,vilreum in ejus <y Totorrtov, "Oti X(8ov t6v Tt'p.iov o-udpiiYoov ovtm!
oontrmeliam per autem assimilatum, quoadusque TtoXuTtuvrjTov Tto-tv iiaXoi; vu6p[ti Sti tiyw^ siponon adest qui potestprobare.et artiflcium arguere,
jjtotoupivif), Snoxav u.y) raxpri 6 iQeviov ooxiptio-at n!
quod subdole sit factum. Cum enim commistum *XVH &lE^YSat rr,v itavoupYto; vcvouivr.v. "Otiv &
fuerit aeramentum argento, quis facile poterit, ruJittu.tYri i ^aXxo; ei tov apfupov, xt? euxdXtu; o;.
dis cum sit, hoo probare?
**' toutov axepaEu; (4) [dxipato; kgebat vet. interpres] 8oxtu.do-at ;
II.
Similia enim loquentes (tcil. heerelici ) fldelibus (inquit Irenseus lib. iii ejuti. Operis, ipso fine cap. 17,
al. c. 19. p. 209) sicut prsediximus, non solum dissimilia sapiunt, sed et contraria, et per omnia pleni
blasphemiis,per quae interflciunt eos, qui per similitudinem verborum dissimile affectionis eorum in se
attrahunt venenum, sicut quis aquae mistum gypsum dans pro lacte, seducat per similitudinem coloris;
sicut quidam dixit Superior. nobis (5) de omnibusqui quolibet modo depravant quaesunt Dei,et adulterant veritatem : In Dei lacte (6) gypsum male miscetur.
III.
Sicut melior nobis de talibus propbelis exse- g Ka8tb; 6 xpeto-o-tuv Jijj.Siv (7) (verba Wtmi
quitur. Quod audax et inverecunda est anima,
qux vacuo aere excalefacta est.

sunt lib. l ejusd. Op. c. 13, al. 8, p. 68, al.t)


Itpjj wtpl tu>v totouTtov [scil. de falsis prophetisj )
"Oti ToX(j.7)pbv xai avatSt? 'J/uyjr) *''' ^P1 if"
|jMivouivt)a
IV.

Propter hoc (8)et in initio transgressionis Adee, sicut enarrat Scriptura, non ipsum maledixit Adam
sed terram in operibus ejus1 (0), quemadmodum ex veteribus quidam ait, quoniam quidem transulit Diui
malediclum 'n lerram, ut non perseverarel in homine (10). Condemnalionem autem transgressionis accepit
homo taodia et terrenum laborem etc, etc./tec Irenxut attulit lib. in ejus. Op., c. 23, al. c. 33, p. 221V.
1. Quemadmodum audivi (H) inquit Irenaeus lib. vi ejusd. 0p- c.Z7, al. 4S,p.263) a quodam presbyteroi
audierat ab his qui apostolos viderant, etab bis qui didiceraht (12) : Sufficere veteribus de hic quxsiw
comilio Spiritus egerunt , eam quxex Scriptarit esset correptionem. Cum enim non sit personarumacceptor >eus, qux sunt non secundum ejus placitum facta, his inferebat congruam correptionem.Qutmadmodum sub David quando persecutionem quidem patiebatur a Saul propter justitiam, et
regem Saul fugiebat, et inimicum non ulciscebatur, et Christi adventum psallebat, et sapientia
instruebat genles, et omnia secundum consilium faciebat Spiritus, placebat
Dco. Quando autem, concupiscentiam ipse sibi accepit Bersubee (12) Urix uxorem, dixil Scriptun
de eo : Nequam autem visus est sermo quem fecit David in occulis Domini* ; ef mitlitur
^Oen.111,17. II Reg. xi, 27.
(4) 'Axepatu?. Inlerpres legisse videtue dxepatoc, ledixitserpenti,cujussalus omninodeplorataerat,
rudiscumsit, nondxepaltoc, ir.corruple, sincere. Ita ete.
paulo ante, ut decipiat rudiores. Fronto Duceeus ad
(9) Sed terram in operibus ejus. LXX : ejttxarip
Ireneeum. Legendum cum interprete dxepatoi;,
to? f) fr, ev to!; Ifois o-ou.
(5) Superior nobis. Idem sane, cujus simile di(10) Quoniam quidem in homine. Islhsc polius
ctum allegatur in Prooemio libri i. Grabius ad Ireperioche mihi quidem continerevidetur veratojjsnaeum.
_ yafou verba; namque illud quoniam apud veterem
(6) Veritatem : In Dei lacle. Sic cod. Claromont. *- lrena-i interpretem pro quod poni solet.
melius, ni fallor, quam caeteri : Verilatem Dei. La(II) Quemadmodum audivi, etc. Sunt bonae frogi
cte.Per lacintelligitverba cntholica,quibus erroris hc dicta, sive ab ore alicujus, sive a scripto ejus
gypsum miscebant hoaretici.Qypsum enimpresens accepta ; quae etsi non omnia verbis ipsis seniorii
vcnenum haberedocet Plinius lib. xxxvi, cap. 21.
expressa.tamen hujus presbyterifuisse.usque dom
Conjicit Grabius hanc sententiam ad marginem a venrris ad Pauli apostoli verba in priori ad Corinquopiam ascriptam, in textum inde irrepFtsse. Sed thios epistola colligendum videlur, cum ex stnforteipsa verba sunt autii]ui illiussqneui tacito no- clura orationis,qua3 a directa forma in moriumiamine sajpe alltgat trenajus. Mas.uuet. ad Iron.
linituni subinde mutntur, tum vero ex verbis illi;:
(7) '0 xpsto-o-tuv f,;jtov. Quis sit ille antiquus sicul di.tit presbyler, et inquit ille n ior, postea iascriptor, quem saspe l-udut Jrena3u9, hactenusde- sertis.
prehtndi non potuit. Msi^-suet. ibid.
(12) Ab hisqui didicerant, Dodwellus dissert. i,
(8) Propter hoc. H.e. propterpu qund Deus pri- in Ircnxum, 8, p. 11 : Posteriori illo descso*
mum hominum parentem perChrislum asierna do- tium notnine illos, ut existimo, complectitur Donaturus eral salute. Interea Feuradenlius ait, Ter- mini discipulos, qui tamen non fueriut apcstoli,
tulliarum libro n, adversus Maraonem, c. 25, hunc qtialeserant PapiaeJoannespresbyter et Aristion.
Irenaei locumhis paucis contrahere:' Deus ideo Vid. et dissert. iv, 3, p. 292.
non matedixit ipsum Adam et Evam, ut restitutio(13) Dersabee. Detsabee Grabius post cod. Arnnnis condidatos,ut confessione relevalos, sicutmadel.et multaxtov 0'exemplaria quss habent B6rits

1389

SENIORES APTJD IRENjBUM.

1390

ad eum Nathan propheta, ostendens ei peccntum ejus, ut ipse dans sententiam de semetipso,et semetipsumadjudicans, miserkordiam consequeretur et remissionem a Christo.n Et dixitei: Duoviri fuerunt
in civitateuna, unus dives,etunuspauper ; diviti erant greges ovium et boum muttivalde, et pauperi nihil
aliud nisiovicula una, quam habebat et nutriebat,et fuerat cum eo,et cum filiis ejuspariter ; de panesuo
manducabat,et de calice bibebat, et erat eiquasifilia.Et venithospes homini diviti,et pepercit accipere
de ffrege ovicularum suarum, el de gregihus boum suorum,et facere hospiti ; et accepit oviculam viripauperis, el apposuil viro qui venerat ad eum. Iratus est autem David super hominem illud valde,et dixit ad
Nathan : Vivit Dominus,quoniam filius mortis est homoille quifecil hoc ; et oviculam reddet quadruplum
pro eo quodfecit factum hoc ; etpro eo quodnon pepercitpauperi. Et ait ad eum Nathan : Tu es vir qui
fecisti hoc3 ;et deincepsreliqua exsequitur,exprobrans eumet enumeransineumDeibeneficia,etquoniam
exacerbavit Dominum, cum fecisset hoc. Non enim placere Deo hujusmodi operationem (14j, sed iram
magnamimmineredomui ejus.Compunctus estautem Davidadhcec, etait: Peccavi Domino ; et Psalmumexhomologeseos* (15) post psallebat,adventum Dominisustinens,qui abluitet enundat eumhominem
quipeccatofueratobstriclus.SimiliterautemetdeSalomone,cumperseveraretjudicarerecteetsapientiam
(id)enarrare, el typum veritempli (17) sedificabal,et gloriasexponebat (18) Deietadventurampacemgentibusannuntiabat,et Christiregnumprxfigurabat,etloquebaturtriamilliaparabolaruminadventumDomini1, et quinque millia canticorum, hymnum dicens Deo, et eam quoe est in conditione (tf, xtijei) sapicntiam Deiexponebatphgsiologiceex omni ligno,etdeomni herba,etde volatibus omnibus,et dequadrupedibus.el de pisctbus,etdicebat : Sivere Deus,quemccelinon capiunt ,super terram habitabit cum hominibus ? et placebat Deo,et omnestum admirabantur, et omnes reqes lerrx quserebant faciem ejus, ut
audirent sapientiam ejus,quamdederatilli Deus,et i egina Austri a finibus terrse veniebat ad eum,sapitntiamtquseineoerat^scilura^j-quametDominusaitinjudicioresurrccturamcumtorumnationequiaudiunt
sermones ejus,et non credunt in eum,et adjudicaturam eos ; quoniam illa qxiidem subjecta estannuntiatse
sapientise per servum Dei ; hi vero eam qusea Filio Dei dabatur cor, tempserunt sapienliam.Salomon enim
servuserat ; Christus vero Filius Dei,et Dominus Salomonis.Cum igitursine offensa serviret Deo,etministraret dispensationibus ejus,tunc glorificabatur; cumautem uxores accipiebal ab universis gentibus, et
permittebat eis erigere idola in Israel, dixit Scriptura de eo : Et rex Salomon erat amator mulierum,
et accepil sibi muiieres alienigenas ; et factum est in tempore senectutis Salomonis,non erat cor ejus perfectumcam Domino Deosuo.Et diverteruntmulieresalienigenxcor ejuspost deos alienos.Etfecit Salomon
malignum in conspectu Domini : non abiit post Dominum,quemadmodum David paterejus. Et iratus est
Dominus in Salomonem ; non enim erat cor ejus perfectum m Domino,secundum cor David patris ejus*.
Sufficienter increpavit eum Scriptura,sicut dixitpresbyter, ut non glorietur universa caro in conspectu
Domini*.
2. Etpropterhoc Dominum inea qux sunl s .b terra drscendisse1" ,evangelizantem et illis [I9)adventum suum,remiisione peccatorum exsistente his qui creduut ineum.Crediderunt autem in eum omnesqui
sperabant in eum,id est,qui adventum ejus pr senuntiaverunt,et dispositionibus ejus servierunt, justi, et
prophetse el patriarchx ; quibus similiter utnobis remisit peccata, quxnonoportet nos imputare his, si
quominus contemnimus gratiam Dei. Quemadmodum entmilli non imputabant nobis (20) incontinentias
nostras, quas operati sumus,priusquam Christus in nobis manifestaretur ; sic et nos non est justum imputare ante advenlum Christihis qui peccaverunt . Omnesenim homines egentgloria Dei li,justificantur autem nona semetipsis,sed a Domini advenlu,qui intendunt lumen ejus.lnnostram autem correptionem conscriptos esse actus eorum li,ut sciremus,pri:num quidem,quoniam unus estDeus noster et illorun: (21), cui non placeant peccala,etiamsi aclaris fiant ; deindeut abstineamus amalis. Sienimhiqu
II Reg. xn, I, aeqq., 4 Psalm. l. Vid, not. 14. 5 III Reg. iv, 32, seq. III Re. vm, 27. 7 Matth.
xii, 42. 'III Reg. xi, l.seqq. 1 Cor. I, 29. l0 Ephes. iv, 9; I Petr. m, 19. " Rom. m, 23.
14 ICor. x, 11.
(14) Operationem. Alii operationes. Massuet. ad
Iren.
(15) Psalmum exhomologeseos. Hunc esse quinquagesimum etiam fateniur Hehrsei, hujuxmodi titulum eidein afflgentes : PsalmusDnvil,quando renit
ad eum Nathan propheta, quando intravil ad Bethsabee. Feuardent. ad Iren.
(16) Sapientiam. Vocem Dei, qunm ex cod./Vrundel. ined. sua Irenaei Grabius adjecisse se dixerat,
quia sacer lextus, quo spectal Irenmus, sapientiam
Dei memoraret, restitui.
(17) Typum veri temph. Salomonis templum typum luisdc Chriati Domini, liquet ex Joan. n, 11 :
Solvite lemptum hoc, elc, quod eleganto.r expliuat
Athanasius oralione 5 contra Arianos. Feuardent.
ad Iren.
(18) Et glorias exponebat, etc. Alludit, nisi fallor,
ad Psal. Lixi.qui Salomonis ess3 inscribitur, ma-

ximeadvers. 7 et 8. Grabius ad eumd.


(19) Evangelixantem et itlis. De hac opinione, seu
S. Scripturae interprelatione, si Iheologos adire velis, fortasse instar omnium erit Pearsonius in Expos. Symboli. Arl. Descewlit ad inferos.
(20) Non imputabant nobis. II. e. ethnicis ante
Christi adventum, ut recteait Grabius.Quando autem non imputabant ? Quotempore a dventuram pacem gentibus annunliabant. Vui.infra, ex cod. Voss.
lmputubant proimputant ante Massuetum posuerat
Grahius.
(21) Quoniam unus est Deus nos/er et illorum.
Contra htereticos Deum in Veteri Tostamento annuntiatumaPatre Domini nosiriChristidistin^uentcj.omnia hc prcsbyterum dixisse, ostendunt
verba, quce infra sequuntur, ciiamsi cffala illa a
nobis staiim post hanc piJTiv collocaia, Irenaei magis quam presbyteri fuisse, slatuere velis.

4391

SBNIOHBS APUD IIIENjEUM.

1392

prxcesserunt nos in chorismatibus r>e Leres propter quos nondum Filius Dei passus erat,delinquentes ir.aliquo,el eoncapiscentixcarms s?roitntes,tati affecti sunt ignominia;quid passurisuntquinuncsunt,quicontempserunt adventum Domini,et deservieruntvoluptatibussuisl E t tllis quidemcuraiio etremissio peccatorum morsDominifuit,proptereosveroquinuncpeccant, Chrislusnon jom morietur, jamenimmorsnon
dominabilur ejus * ; sed venietFiliusingloriaPatris,exguirensabactoribusetdispensatoribussuispccuniam quam eis credidit cum usuris '* ; et quibus plurimum dedit ,plurimum ab eis exiget '.Nondebemus
ergo,inquitillesenior,sup*.rbiesse, neque reprehendere veteres;sedipsi limere, ne forte,postagnitionm
ChristiagenlesaliquidquodnonplaceatDeo,remissionemultranonhabeamusdeliclorum,sedexcludamur
aregnoejus.Etideo Paulum dixisse: Sienim naturalibusramis nonpepercit,nefortenectibiparcat,qui
cumesses oleaster,inseriusesinpinguedi?iemolivx,etsociusfaclusespinguedinis ejus ".
3. Similiter etplebisprsevaricationes vides (22) descriptas esse,non propler illos qui tunc transgrediebantur,sed incorreptionemnostram,et ut sciremus unum eteumdem Deum, in quem illi delinquebarU, etin
quem nunc delinquuntquidamexhisquicredidisse sedicunt.Et hocautem Apostolum in Epistola qux at
ad Corinthios, manifestissime ostendisse, dicentem: Nolo enim vos ignorare, fratres,quoniam patres
nostri omnes sub nube fuerunt. et omnes in Moyse baptizati sunt in nube, et in mari, omnes eamdem escam
spiritalem manducaverunt, el omnes eumdem potum spiritalem biberunt; bibebant autem de spirilali
consequente eospetra ;petra autemerat Christus.Sed non inpluribus eorum benesensitDeus ; prostratismt
eniniindeserto.ffxcinfiguramnostrifuerunt,utnonsimusconcupiscentesmalorum,quemadmodumetilli
concupierunt ; neque idololatrse sitis, quemadmodum quidameorum; sicut scriptum esi: Seditpopuua
manducare et bibere,et surrexerunt ludere. Neque fornicemur, sicut quidam ex illis fornicati sunt, et
corrueruntunadieviginti triamillia.Nec tentemus Christum,quemadmodum quidameorum tenlaverunt,
et a serpentibus perierunt.Neque murmuraveritis,sicuti quidam eorum murmuraverunt,elperieruntab
exterminatore.Hxc autem omnia in figura fiebant illis ; scripta sunt autem ad correplionem nostram,
in quos finis sseculorum devenil. Quapropter quiputat sestare, videat ne cadat a.
Deinde intcrvenientibus nonnullis, quae statim post subjungam, itaineunte cap.28pergitsermo:
Cum ergohic et illiceadem sitin in vindicando Deo justilia Dei, et illicquidem typice,et temporaliter,
et mediocrius; hic vero vere, et semper,et austerius ; ignis enim xternus, et quce a ccelo revelabitur ira
Dei a facie Domini noslri, quemadmodum et David ait : Vultus autem Dominisuper facientes mak,
ut perdat de terra memoriam ipsorum 18, majorem panam prxstat iis qui inci unt in eam ; valde insensatos ostendebant presbyteri^(23) eos qui cx his qux acciderunt his, qui olimDeo non obiemperabani
(2A),tentant alterum patrem inlroducere; econtrario opponentes,quanta Dominus ad salvandos eos,qvi
receperunt eum, veniens fecisset, miserans eorum ; tacentes autem de judicio ejus,et quxcunque provenient his, qui audierunt sermonesejus, et non fecerunt,et quoniamexpediebat eis, sinon essent natitS.
et quoniam tolerabilius Sodomxet Gomorrhx erit injudicio, quam civilati illiquxnon recepit sermoces iiscipulorum ejus so (25).
Quanquam interjacentia verba, de quibus modo dixi, cjusdem fuisse presbyteri haud prtefracte negaverim, ea tamen tanquam minus certa seorsim bic collocanda censui.
Sine dubitatione igitur, et sine contradictione ostendente Apostolo, unum et eumdem esse Deum, qai
et illa judicavit, et eaquae nuncsunt, exquirit, et causam descriptionis eorum demonstrante, indocti et
audaces, adbuc etiam imprudentes inveniunlur omnes, qui propter transgressionem eorum, qui olim
fuorunt, et propter plurimorum indicto audientiam (26), alterum quidem aiunt illorum fuisse Deum, et
hunc esBe mundi fabricatorem, et esse in diminutione ; alterum vero a Christo traditum Patrem,et honc
esse qui sit ab unoquoque eorum mente conceptus : non intelligentes, quoniam quernadmodum ibiin
pluribus eorum, qui peccaverunt, non bene sensit Deus; sic et hic vocati mulli, pauci vero electi" ; quemadmodum ibi injusti, et idololatrae, et fornicatores, vitam perdiderunt; sicetbic: ct Domino quidem
prcedicante, in ignem aelernum mitti tales, et Apostolo dicente : An ignoralis quoniam injusti regnum
Dei non hxreditabunt ? Nolite seduci, neque fornicntores, neque idololalrx, neque adulteri, neque motlet,
48 Rom. vi, 9. '*Matth. xxv, 27. 15 Luc. xn, 48, Rom. xi, 21,17.
xxxin. 17. Marc. xiv, 21. Malth. x, 15. ti Matth. xx, 16.
(22) Vides. Sic pro videns, quod sensum male
suspendit, reposui auctoritate cod. Claroin. Haec
vero non lrena3i,9ed senioris illius quem puuloante
citavit, verbaesse existimo. Massuel. ad Iren.
(23) Ostendebant presbyteri. Sic omnes mss. at
Eras., Gallas et Feward. Oslendebat presbytcrM&ssuet. ad rren.Forsitan verb.a ipsius scriptoriasunt,
quetn laudat Ireneeus. Vid. supr.i.
(2i) Non obtemperabanl. Non, cum omissum a
Massuetoesset.quia deest in Clarom., Voss., Arun-

7 I Cor. x, seqq. " rs.

del, nihilominiis restitui.


(24) Discipulorum ejus. Quid post h;ec ad seniows
revera pertineat, usque dum ve.neris ad verba ei
initio tricesimi capitis ad num. vi a me descripta,
nemo. nt npinor, expiscari poterit.
(26) Indicto audientiam. Etsi aiat Grabius : Vide
de hac voce Glossarium Laiinum, nihil de ea
exstat in Glossario Latino-Gra:co,quod [renasoadditum est.Voceautem significaiur aicto inaudientit,
sive inobedientia.

1393

SENIORES APUD IRENjEUM.

1394

neque masculorum concubilores, neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque maledici, neque raptores, regnum Dei possidebunt *. Et quoniam non adeos qui extra sunt hoc dirit, sedad nog, neprojiciamur extra
regnum Dei, tale aliquid operantes, inlulit : Et hxc quidem fuistis ; sed abluti estis, sed sanctificati estis
in nomine Domini Jesu Christi et in Spiritu Dei nostri " Et quemaimodura illic condeinnabantur, et projiciebantur hi qui male operabantur, el reliquos exterminabant ; similiter et hic oculus quoque elToditur
scandalizans, et pes, et munus, ne reliquum corpus pariter pereat *. Et habemus prxceptum : Si quis
fraler nominalur fornicator, aut avarus, aut idololatra, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax, cum hujusmoii nec cibum sumcre '. Et iterum ait Aposlolus: Nemo vos seducat tnanibus verbis ; propter hxc
enim venit ira Dei in fxlios diffidentix. Nolite ergo fieri participes eorum *6. Et quemadmodum ibi
peccantium damnatio participal el reliquos, quoniam placebant eis, et una cum eis conversabantur ; sic et hic, modicum fermentum totam massam corrumpit 7. Ef >iuemadmodum ibi adversua injuslos
ira descendebat Dei ; et hic similiter Apostolus ait : Revelabitur enim ira Dei de ccelo super omnem impietatemet injuslitiam eorum hominum, qui veritatem in injuslitia delinent ts. Et quemadmodum ibi in^Egyptios, qui injuste puniebant Israel, vindicta a Deo fiebat ; sic et hic, Domino quidem dicente : Deus autem
non faciet vindictam eleclorum suorum, quicunque clamant ad eum die el nocte f Eliam dico vobis, faciet
vindictam eorum cito 9 ; et Apostolo, in ea quee est ad Thessalonicenses epistola, ista praidicante : Si quidem justum est apud Deum retribuere retribulionem his qui tribulantvos, etvobis qut tribulamini, refrigerium
nobiscum, in revelalione Dommi nostri Jesu Chrisli de cazto cum angelis virlutis ejus, et in flamma ignis, dare
vindictam in eos qui non noverunt Deunx, et in eos qui non obediunt Evangelio Domini nostri Jesu Christi :
qui eliam pamas pendent interitus asternas a facie Domini, et a gloria virtutis ejus cum venerit magnificari
in sanciis suis, et admirabilis esse omnibus qui crediderunt in eum ".
VI.
Qui vero exprobrant (27) et imputant, quod profeclurus populus jussu Dei vascula omnis generis et
vestimenta acceperil ab jEgyptiis, et sic abierit, ex quibus et tabernaculum factum est in eremo ; ignorantes justificationes Dei, et dispositiones ejus, semelipsos arguunl, sicut et Presbyter dicebat. (Hsec Irenxus lib. iv, c. 30, al. 49, p. 267. Tum vero statim post itla, qux priore lor.o huic p^uei subjunxi, hazc in
capite proxime sequente addit : ) Talia quaedam enarrans de antiquis Presbyter, rcficiebat nos, etdicebat :
De eisdem delictis, de quibus ipsse Scripturx increpabant patriarchas et prophetas, nos non oportere (28)
exprobrare eis, neque fxeri similes Cham ", qui irrisit turpitudinem palris sui, et in maledictionem decidit ;
sed gratias agere pro illit Deo, quoniam in adventu Domini (29) nostri nmissa sunl eis peccata ; etenim illos
dicebat gratias agere, el glorificari in nostra salute 3t. De quibus autem Scripluroe non tncrepant, ted simpliciter sunt positse, nosnon de.bere fxeri accusatores, non enim sumus diligentiores Deo, neque super magistrum possumus esse, sed typum quxrere. Nihit enim otiosum est eorum, quxcunque inaccusabilia posita
sunt in Scripturis. Quemadmodum et Lol, qui eduxit de Sodomis filias suas, qux conceperunt de patre suo,
el qui retiquit in circumfinio uxorem suatn stutuam salis usquein hodiernum diem. (Deinde in hisloria Lot
mystica ratione interpretanda versatur oratio, quam iofra huio it.iz: subjunxi, usque dum veneril ad
initium oapitis 32, al. 52.) Hujusmodi quoque de quobus testameulis Benior apostolorum discipulusdisputabat, ab uno quidem et eodem Deo utraque ostendens, nec esse alterum Deum prxter unum qui fecit et
plastnavit nos, nec firmitatem habere sermonem eorum qui dicunt aut per angelos, aut per quamlibet virtutem, aut ab alio Deo factum esse hunc mundum, qui est secundum nos (30).
1. Dicebat. Pergit scribere Irenxus: Si enim non in typica profectione hoc consensisset Deus, hodie in
vera nostra perfectione, id est in fide in qua sumus constituti, per quam ds numero gentilium exempti
sumus, nemo polerat salvari. Omnes enim nos aut modica, aut grandis sequitur possessio, quam ex
Mammona iniquitatis acquisivimus. Unde enim domus in quibus habitamus.et vestimenta quibus indulmur, et vasa quihus utimur, el reliqua omnis ad diuturnam vitam nostram ministratio, nisi ex his quee
" I Cor. vi, 9, iO. Mbid.il. Matth. xvni, 8. 1 Cor. v, ii. ** Ephes. v, 6, 7. 7 I Cor. v. 6.
Rom. l, 18. Luc. ivm, 7, 8. 30 II Thess. i, 5, seqq. 31 Gcn. ix, 22, 35. * Joan. vm, 56.
(27) Qui vero exprobrant, etc. Marcionitas intelligit quos fraudem illam Hebneorum in ^gyptios
Creaton max.me objec.sse, auotor est Ter ull.anus
lib. ii contra Marcwnem. August.nus quawt 39 super Exodum Hebrsos omn. susp.cione furtl liberat : . Qu.a en.m a.t, hoc Deus juss.t, qu. noyerat
qu.d quemque pati pporteret, h.cfurtum non fecerunt, sed peojubeiili m.n.ster.um praebuerunt. ,. D.
Alc.m. ep.scop. V.Rnnens.s, v.n peraotiqui, versus
non inelegantes aubnectere non ent injucundum :
.... Portantur avari
Sic Pharaonis opes, quem tunc mercede solula

Servitii longnm credas laxasse laborem.


. allegoric, e licat ,ib. Moral
* Kenapdet. ad In&.
fo 0 ortere. 0 onet quod exstat in Feuardentii
a '_ e^ cod y^ ^ it Massuetu8. At vero
t n)odus innnitivasP
^
alvgntu Domini Conferenda e983 monet
Grabi;u
n ad 0 p. 45 occurrebant.
(38) s'cc4un(ium no*. Alia proterea post hc discipu\0 apostolorum deberi 0sse 8oi5; quiB autem
nulls certo indicio se prodant, ea relinquenda
existimavi.
Q

1395

SENIORES APUD IRENjEUM.

1396

cum etbnici essemus, de avaritia acquisivimus, vel ab etbnicis parentibus, aut cognatis, aut amicis, de
injustitia acquircntibus percepimus V Ut non Jicamus, quia et nunc in fl.le exsistentes acquirimos. Quis
enim vendit, et non lucruri vult ab eo quiemit ? Quis autem emit, et non vult uliliter secum agi ab eo qui
vcndit? Quis autem negotians non proplerea negotiatur, ut inde alatur? Quid autem ethi, qui in regali
aula sunt, fldeles, nonne ex eis, quse Caesaris sunt, babent utensilia, et his qui non habent, unusquique
eorum secundum virtutem prcestat? JEjjyptii populi erant debitores non solum rerum, sed et vita iue,
propter patriarchae Joseph prascedentem benignitatem ; nobis autem secundum quid debitores sunt ethuici,
a quibus et lucra, et utilitates percipimus? qusecunque illi cum labore comparant, his nos, in Qde eum
simus, sine labore ulimur.
Ad hoc populus pessimam servitutem Berviebat vEgyptiis, quemadmodum Scriptura ait; Et cum vi
potestalem exercebant Mgyptti in filios lsrael, et in odium eis adducebant vitam in operibus duris, lufo el
latere, et omnibus operibus qux faciebant in campis, per omnia opera quibus eos deprimebant eum vi a ; et
aedificaverunt eis civitates munitas, multum laborantes, et augcntes eorum substnntias annis multis et
pcr omnem modum servitutis, cum illi non solum ingrati essent adversus eos, verum et universos perdere vellent. Quid igitur injutte gestum eat, si ex multis pauca sumpserunt, et qui potuerunl multts
substantias habere. si non servissent eis, et divites abire, paucissimam mercedem pro magna servituie
accipientes, inopes abierunt ? Quemadmodum si quis liber, abductus ab aliquo per vim, et serviens ei
annis multis, et augens substantiam ojus, post deinde aliquod adminiculum consecutus, putetur quidem
modica quaedam ejus habere, rcvera autem ex multis laboribus suis, el ex acquisitione magna, ptuct
percipiens discedat, et hoc ab aliquo impuletur ei, quasi non recte fecerit; ipse magisinjustisjudexipparebit ei, qui per vim in servilium fucrit deductus. Sio ergo sunt et- hujusmodi qui imputant popnlo
parva de multis accipienti sibi ; el ipsis non imputant, qui nullam gratiam ex merito parentum debitam
reddiderunl, imo et gravissimam servitutem redigentes, maximam ab eis consecuti sunt utilitatem; et
illos quidem non signatum aurum el argentum in paucis vasoulis, quemadmodum preediximus, accipientes, icjuste fecisse dicunt ; senielipsos autcm, (rlicetur enim quod verum est, licet ridiculumquibusdam esse videatur) ex alienis laboribus insigne aurum, et argenlum, et aeramentum, cnm inscriptione
et imagine Caesaris in zonis suis ferentes, juste [se] facere dicunt.
Si aulem comparatio fiat nostra et illorum, qui justius apparebunt accepisse ? utrumne populusab
jEgyptiis, qui erant per omnia debitores ; an nos a Romanis, et reliquis genlibus, et a quibus nihil
tale nobis debeatur? sed et mundus pacem babet per eos, et nos sine limore in viis ambulamus, et nivigamus quocunque voluerimus. Adversus igiturhujusmodi aptue erit sermo Domini : llypocrita, diccns.
exime primo trabem de oculo luo, el tunc perspicies auferre festucam de oculo fralris tui. **. Etenim ei is
qui tibi haec imputat, et gloriatur in sua scientia, separalus est a gentilium coetu et nihil est alienorum
apud eum, sed est simpliciler nudus, et nudis pedibus, et siuc domo in monlibusconversatur, quemtdmodum aliquod ex his animalibus, quae verbis vescunlur; veniam merebitur, ideoquod ignoret necessitates nostraa conversationis. Si aulem ab hominibus quse dicunlur aliena esse, participatur, et arguit
lypum eorum ; semetipsum injustissimum oslendit, retorquens iu se ejusmodi accusationem. Invenieiur
enim alia circumferens, et ea quae ejus non sunt, concupiscens, et propler boc dixisse Dominum:
Nolite judicare, ne judtcemini : in quo enitn judicio judicabitisjudicabitur de vobisu. Non utique ut peccantes non corripiamus, nec ut bis quae male liunl consentiamus ;sed utOei dispositionesnon judicemus
injusle, cum ille omnia jusLe profutura providerit. Quoniam enim sciebat nos denostrasubstantia.quam
ab alio accipientes haberemus, bene acturos : Qui enim habet, inquit, duas tunicas, det ei qtii non habA:
el qui Itabet escam, similiter faciat '". Et ; Esurivi enim, et dedistis mihi manducare ; et nudus fui, et
vestistis me%1. Et: Cum facis misericordiam, non sciat sinitra tua quid faciat dextra lua ** ; et reliqui
qtueounque benefacientes justificiamur, velut de alienis noslra redimentes : de alienis autem ita dico,
non quasi mundus alienus sit a Deo, ssd quoniamhujusmodi dationes ab aliis aceipientes habemus, similiter, velul illi ab ^gyptiis qui non sciebant Deum ; et per hsec ipsa erigimus nobismetipeis tabernaculum Dei : cum bene enim facientibus habitat Deus , quemadmodum Dominus ait : Facite vobis amicos di
mammona iniquitatis, ut hi, quando fugati fucritis, recipiant vos in xterna tabernacula ,9. Quaecunque
enim, cum essemus cthnici, de injustitia acquisivimus, haec cum crediderimus, in Dominicas utilitates
conversantes, jusliflcamur.
Necessarie igitur hasc in typo praameditabantur, et tabernaculum Dei ex his fabricatur: illis quidem
juste accipientibus, quemadmodum ostendimus ; nobis autem praostensis, qui inciperemus per aliena
Deo deservire. Universa enim qua? ex ^flgypto profeclio fiebat populi a Deo, typus et imago fuit profectionis Ecclesise, quae erat futura ex gentilibus; propter hoc et in fine educens eam hino in suam haere Exod. i, 13, 14. * Matth. vn, 5.
vi, 3. 3 Luc. xvi, 9.

5 Ibid., 4,2.

3 Luc. m, 11. ' Matth. xxv, 35, 36. Mitth.

1397

SENIORES APUD IREN^IUM.

1398

ditatem,quam non Moyses quidem famulus Dei, sed Jesus Pilius Dei in hcereditatem dabit.Si quisautem
diligentius intendat his,quae a prophetis dicuntur de fine,et quaecunque Joannes discipulus Domiui vidit
in Apocalypsi, inveniet easdem plagas universaliter accipere gentes, quas tuno parliculatim acoepit
iEgyptus. Talia quaedam enarrans de antiquis presbyter, etc, etc, ut supra.
2. Usque in hodiernum diem. Verba quse tequuntur, hxc sunt : Etenim Lol non ex sua voluntate, neque
ex sua concupiscentia cnrnali, nequa sensum, neque cogitationem bujusmodi accipiens, consummavit
typum. Quern;'.dmodum Scriptura d > c i t : Et intravit major nala, et dormivit cum patre suo nocte illa : et
non scivit Lot cum dormiret illa, et cum surgerel *. Et in minore hoc idem : Et non scivit, inquit, cum
dormisset secum, nec cum surrexuset.
Mt, eiSiixoi; tou Au>t, (jltjgI r^Sov^ SouXsusavroe,
Nescienle igitur homine,nequelibidini serviente,
olxovofxta stcsteXeTto, SY ffi a\ Suo... auvaY<ovat dito dispensatio peiTioiebatur. per quam duse filiae, id
ivoc xat Toii auTou naTpoc Tsxvowotr)ffi(isvat l^est du synagogee, ab uno et eodem palre in sobovuovro aveu aapxoc tjSovtjc" ou y&p 9jv aXXoc oiSetc lem adoptatas significabantur sine carnis libidine.
orcep^a IJiotixov xat tsxviov siuxapirtav Sovajxevoc Neo enim alter erat aliquis, qui semen vitsle et fioouvat auTai?, xaflti? yiypomztii. (Grssca hsec e Caliornm fructum posset dare eis, quemadmodum
scriptum est :
Dixit autem major ad minorem : Pater notter senior est, et nemo est tuper terram , eto.
Illae quidem filiae secundum simplicitatem et innocentiam putanles universos homines periisse, quemadmodum Sodomitas, et in universam terram iracundiam Dei supervenisse, dicebant haec. Quapropter
et ipsae excusabiles sunt,arbitrantes se solas reliclas cum patre suo ad conservationem generis humani,
et propter hoc circumveniebanl patrem. Per verba autem earum significabatur, neminem esse alterura
qui possit filiorum generationem majori et minori Synagogas praestare,quam patrem nostrum. Paterautem generis humani Verbum Dei (31) ; quemadmodum Moyses ostenditdicens : Nonne hic ipse Pater luus
qui postedit le,et fecit te, et creavit te " ? Qnando igitur hic vitale semen,id est.Spiritum remissionis peccatorum per quem vivificamur, eifudit in bumanum genus ? Nonne tuno, cum convescebatur cum hominibus, et bibebat vinum iu terra ? Venit enim, inquit, Filius hominu manducans et bibens *3 :et cum
recubuiaset, obdormivit et somnum cepit. Quemadmodum ipse in David dicit : Ego dormivi et somnum
cepi 4*.Et quoniam in nostra communicatione et vita boo agebat, iterum ait : Et som?ius meus suavis mihi
factus est *s. Totum autem sigoificabatur per Lot,quoniam eemen Patris omnium,id est Spiritus Dei, per
quem facta sunt omnia, commistus et unitus esl carni,boc est,plamnsli suo ; per quam commistionem et
unitatem duae Synagogae, id est duee congregationes fructilicantes ex Patro suo filios vivos vivo Deo.
Et cum b;ce fierent, uxor remansit in Sodomis, jam non caro corruptibilis, sed stalua salis semper
manens, et per naturalia ea quae sunt consuetudinis hominis, ostendens quoniam et Ecclesia, quoe est
sal terrae, subrelicta est in confinio terrae, patiens qu;e sunt humana : et dum saepe auferuntur ab ea
membra integra, perseveral statua salis,quod est firmamentum fidei, lirmans et prwmittens filios ad patrem ipsorum.Hujusmodi quoque de duobus Testamentis Senior apostolorum discipulus, etc, ut supra.
VII.
Hou ouv Its9t) 6 irptoTo; avOptoito; ; sv tu> mxpaSsto-to SjjXovoti, xaOtoc YSYpaitTat (32), Et ptantavit
Deus paraditum in Edem contra orientem, et posuit
ibi hominem quem plasmavit. Kat exsTeev sJeoXrjBT)
stc TtSvSeTov x6a|jt.ov Tcapaxouiac (33). Ato xat Xsyouiv ol Tcpsj6uTspot Ttov aTcortdXtov tjLaflTjTat, tou (isTtTeeevrai; exeTts (iSTaTs8T)vat (34). Stxatotc vap
*Gen. xix, 83,35. Ibid. 31, 32.
xxxi, 26. * Gen. u, 8.

Ubi ergo primus positus est homo ? scilioet in


parrtdiso, quemadmodum Scriptura dicit : Bt planlavit Deus paradisum in Eden contra orientem, et
posuit ibi hominem quem plasmavit^.Et inde projectus est in hunc mundum, non obediens. Quapropter dicunt presbyteri, qui sunt apostolorum discipuli,eos qui translati sunt,illuc translatos esse ;

Deut xxxn, 6.

(31) Pater autem generis humani Verbum Dei.


Tuetur, ni fallor, iocus emendationem verborum
VictoriniPetavionensis acl.WalkeroCantabrigiensi
olim propositam. Gum enim in tragmento opusculi
ejus De fabrica mundi a Cavio in Hist. Lit. primum
edito haec verba corruptissima exstitissent, auctoritatem tolius creaiurx justus ita ea egregie emendavit Walkerus, auclor autem totius creaturx Jesus.
(32) r^YpaTCTit. Verba Genes. ii, 3. Damascenus,qui in Parallelis baec Graeca Irenaei bis citavit,
quae in cod. quoque 26 Barocc. in Biblioih. Bodl.
exstant, haud descripsit. Grabius ad lrenaeum.
(33) Hapaxouo-ac. 6sou additum in Damascen.

Matth. xi, 19.

Psal. m, 6.

Jer.

prima oitatione et Barocc Grab. ibid.


(34) 'ExsTo-e (leTaTEBfivai. Disputationem de loco
in quem Deus transtulerit, et huc usque viventes
conservarit Enochum et Heliam.Ausgustinus indicavit ad fidem non pertinere, lib. n De peccato originali c. 23. Al cum hic Irenajus doceat apostolorum discipulos et auditores dixisse,illosin paradisum terrestrem.ubicunque ille sit,translatos fuisse,
indeque, qui adversus Antiehristum praBlientur
venturos (Apoc. cap. xi), cui sententiae omnes fere
Graeci et Latini Patres aslipulantur, mihi parum
tutum videtur alitcr nunc sentire. Feuardent. ad
eumd.

1399

SENIORES APUD IREN^EUM.

1400

justis enimhominibus,et Spiritum habent:bi:s prae- t\ ovSptoTcot; xat TtveufiaTocpiSpot; ftT0tfiaj8rj 6 Ttapaoeiparatus est paradisus.in quem etPaulus apostolus o-o;, v (Ji xat HauXo; airicrcoXo; Eio-xojjttcr8Et; tjxoujev
asportatusaudivitBermones inenarrabiles,quantura
afJprjTa pjjfiaxa, tb; icpo; tjju.S; ev t^) rapdvtr xaad nos in praesenti : et ibi manere eos qui translati xet fiivetv tou; fieTOTeBevTa; eto; troyreXtlac, Trpootsunt usque ad consuramationern^coauBpiscantes infiia^ofxsvou; ttjv aoiips-!av. flgr Irenaeus lib. v,
corruptelam.
cap. 5, p. 298.
VIII.
.... et (quemadmodum dixit quidam de seniori.... xat u>; Itpr) Tt; Ttov TtpoSefirjxoriov, oti Tf,;
bus) per extensionem raanuura, duos populos ad
8t!a; sxTaTEto; Ttov ^etptbv (35), tou; 8uo Xaou; si;
unum Deum congregans.Dum quideni inanus, quia fva 8e6v o-uvoyiov (scil. 6 A^o; tou 6eo0). Auo fi'ev
et duo populi dispersi in fines terrae : unum autem
YaP al XeVtl>> 0T' xa'- &"0 ^ao' Stecntapfiivoi et; Ta
medium caput.quoniam etunusDeus superomnes, TcspaTaTrj; vri;- fi.!a 8'e fTrj xetpaXrj, 6 6eo;, Sti el;
et per omnes, et in omnibus nobis.
6 eitt navTtov, xai 8ta navTtov, xat ev Ttastv fjfitv.
/f*<; Irenaus utlulit lib. v, c. 17, p. 314.
IX.
Filius enim,quemadmodum et quidam ante nos (36) dixit, dupliciter iatclligitur ; alius quidem secundum naturam, eo quod natus sit filius ; alius autem secundum id quod factus est, reputatur lilius./tec
Irenseus affert lib. iv, c.ap. ult.
X.
Omnia enim mensura et ordine Deus facit, el
"ATtavra uiTptp (37) xal Tafet 4 ee6; Tcoiet, xal
nibil non mensum apud eum.quoniam nec incomouSev afUTpov itap' auTt}>. oti firjSev avapOftTjTov.
positum. Et bene, qui dixit (38), Ipsum immensum Patrem in Filio mensuratum : raensura enim Patris
Filius, quoniam et capit eum. Hxc Irenxus attulil lib. iv ejusd. Op. cap. A, vel 8.
XI.
Quapropter et juste, et apte tali temeritati tuee
Ato xai 8txa!o>;, xai apfio6vTto; ttj Totaunrj aoo
divin aspirationis senior, et praeco veritatis,inve- ToXfifl 6 8eio; itpEcr6uTr(; xai XTjpuJ ttj; aXrjOtta; e/Jtctus est in te, dioens sic :
uiTpto; eTciSeSdrjxe etbt, etictov outco;Idolorum fabricator Marcc,ei portentorum inspector,
EiStoXoTccie Mdpxs, xat TspaTocrxiite,
Astrologice cogmtor et magicce arlis,
C
'AcrcpoXoYixTJ; tfjwteips xai fjtaYiXTJ; te^vt,;,
Per quce confirmas erroris doctrinas,
At' cov xparjvst; ttj; itXavij; Ta StSaYfiaTa,
Signa ostendens his, qui a te seducuntur,
Zrjfista Sstxvu; toT; utco uou TtXavtofievot;,
Aposlaticse virtutis operationes,
'ATcoo-TaTtxfj; 8uvdfu>; EYXetprjfieTa,
(35) Tj; 8e!a; exTaereto; Ttov jrsiptov. An ge- codice edidit Halloixius in Vita lrenxi pag. 483,
nuinura sit illud 6e(a;, ijuod ahesse video a vetere qua? et in Vaticano eorumdem Parallelorum exemIreneei interprete, fortasse dubitandum. Cxtcrum plari lit. A, cap. 2, eodem raodo legitur. Irenaeum
Grsca baec Irensji exstare in Cafena ms.in libros vero alludere ad Sapientias xi, 21, quilibet videt.
Ttegum, num.211 bibl. Coislin., nos docuil Mussue- Mussuet. ad Irenaeum, ex Grabio.
tus ; porro exscripsit oaHem ex Catena ms. in librns
(38) kl benequi dixil. De hoc dicto lege omnino
Regum bibliotbecee Veneta? 8. Marci cl. MingarelD. Georgii Dulli Defensionem fidei Nicanse, secl. n,
lius ad Didymi opus De Trinitate baud ita pridem c. 5, 4 ; Grab. ibid. Respondens vanis Gnosticdilum.lib. n, c. 14, pg. 266. Quem fugerat, hx>c corum cavillalionibus, qui ex evcrsa Hierosolyma,
quidem ad Irensi librum Conlra hay.reses pertinero, civitate regis majmi, et abrogala velerikge infereis enim collocanda ea inter fragmenta ope- bant alium esse Veteris, alium Novi Testamenti
rum ejusdem Patris, atque alii ctiidam fragmento auctoremet Deum, ostenditet Hierosolymae et vejam edito subjungenda monuit,tanquam si inedita [} teri legi suum tempusa Deo mensum ac lclinitum
hucusque fuissent. 'ExTicfeto; Ttov y_e'.ptov.. Elofuisse ; ulramque advcnienle nova lege desinere
gans et pia admodum est ha?e mystica figura Domidebuisse ; idque sapientissimo et ordinatissimo l)ei
nic crucis explicatio.quam a seniore,Polycarpum
consilio factum fuisse. Omnia enhn, inquit, menputo vel Papiam, accepit. Qui plurihus animum
surael ordine Deus facit, et nihil non mensumapud
oblectare concupierit, et similibus,consulat Juslini
eum, quoniam nec incompositum. Quod postremum,
mariyris Apologiam posteriorem, Lactatili lib. iv,
scilicet. nihil non mensum apud Deum esse, ut
cap.26 et 27 ; Rufinum in Expos. Symboli, Arabroprobet.laudal veterem aliquem aut cosvum scriplosium serra. 55, Athanasinm lib. De Incarnatione
rem ecclesiastieuni cujus nomen tacet, sed verba
Verbi, Nazianzenum prima orat. Apolog., Chrysoprobat. Et bene, ait, qui dixil, ipsum immensum
stomum tribus llomil. De Cruce, Sedulium lib. v Patrem in Filio mensuratum; mensura enim Patris,
Carminum, Damascenum lib. iv, cap. 12, etc.
Filius, qvoniam et capit eum. Quibus ostendit.Deum
Feuarde!t.
adeo ordinis, proportionis. et mensurae amantem
(36) Quidam ante nos. Confer Pcarsonii Vindicias esse ut nequesuam ipsesibi mensuram deessevoEpislolarum Ignatii part. i, cap. 6, pag. 297 eJiluerit. Filius enim est mensura Patris, qui totam
tionis Clerici, ubi et Clementis Alexandrini gemina Patris imrnensitatem, infinitatem et subslantiam
allegut verba. Grabius ad Iren.
in se capit, continet ac veluti circumscribit. Mas(37) "AnavTa fJteTptp. Hano Irenaii sententiam
suet. ibid., Dissert. p. cxxxi.
Graece ex Claromontano Parallelorum Damasceni

1401

ECCLES. VIENNENS. ET LUGDUN. EPISTULA DE MARTYRIO. S. POTHINI

1402

"A oroi YoprjYET a-o? uotTip (39) Sarav as( (40)


\ Qn lifri prxstat tuus pater Satanas
At' aYYsAiXT^ o"uvap.soj? (41) 'A^a^X (42) TrotsTv
Per ungelicam virtutem Azazel facere,
'Eya>v a-s irp<5opo[j.ov av-'.8sou rcavoupYta; (43).
Habtns te prxcursorem contrarix adversus Deum nequitise.
Kaitauxa psv 6 8s<5tptAo; nptarSuTijr fjfjuTjSs, etc.
Et haBC quidem nmalor Dei senior. Nos autem,
Rxclrenxus lib. i, cap. i5, al. 12, p. 80, ed.lUassueti. etc.
(39) "A o-ot ^opTjYsT soc TcaTjjp. Locum restituit
BtlliuB ex vet. ialerp. pro 3t o-u Xop7)Yf tl)?. In
textum recipi, sicut Peareonius fecerat in Vindiciis
Ignatiani.i, p. i, c. 6.
(40J Saxav asf. Hoc pro laTava et post Scaligerumreposuit Petavius in margineEpiphanii p. 246,
metro ita exigente ; quamvis vetus inlerpres id
haud legerit. Grabius.
(41) Auvi^sux;. Post hanc vocem irrepserat ly^stpr]|j.aTa veteri interprcti ignotum, quod dolendum monuerunt Grabius et Massuetus, sed quod
ante fecerat Pearsonius.
(42) 'A^a^X. Angelus malus ost, cujus mentio

flt, ait Graliius, in paraphrasiCbaldaica Jonathani


vulgo ascripta ad Genes. vi, 5. In libro Enochi decimus ordine inter 20 lapsos memoratur. De hoc
plura somniarunt Rubbini. Legesis Agrippam, lib.
n, Dt occult. philos. ; Reuchlinum lib. iu De arte
cabalistica, et Moynii Notas arl Barnabce epistolam
pag. 648, et seqq. Massuel. ex Grabio et Feuardentio.
(43) 'AvtiOsou navoupYia:;. Pearsonius Yindic.
Ignat. ubi supra, pag. 98 : Divinus ille senex
Marcum describere voluit, tanquam Antichristi
preecursorem, quod hic significat avTtSso? uavoupY'a> *

ECCLESIARUM

VIEMENSIS ET LUGDUNENSIS
EPISTOLA
DE MARTYRIO S. POTHINl EPISGOPI
ET ALIORUM PLURIMORUM.

PBiEMlTTITUR

Fragmentum

epistolae

eorumdem

sanctorum martyrum
pontificem.

ad

S. Eleutherum Romanum

(Routh, Reliquix sacrx, Oxonii, 1814, in-8, tom. I, p. 260 ; Galund., Vel. Patr. Biblioth., 1. 691.)

PROCEMIA
(Galland. ibid., tom. I, Proleg. p. cxxv.)
I. Prxstantia et amplitudo Epistolx de marlyribus ecclesiarum Viennensiset Lugdunensis.
II. Horum marlyrum Acta ab iis qui aderant, litteris consiqnata. Quisnam Ula perscripsisse existimetur.
III. Quo tempore ferantur hi martyres pussi.
IV. Nominum eorum recensio.
V. Memoria. Locus.
VI. Editio ex Valesiano Eusebio descripta. Prxmiltitur (ragmentum epislolze martyrum Lugdunensium
ad S. EleutUerum Romanum pontificem.
1. Epistola Viennensiumao Lugdunensium mar- B perat. Atque id fntebuntur, quicunque e^m saepius
tyrum, inquit Valesius virsummus (1), pulcherri- legerint. Quo plus enim legitur, eo semper videtur
mum est atque vetustissimum totius Ecclesiaa in esse praestantior. Hoc vero tam insigne Erclesiaa
hoo genere monumentum. De cujus laudibus cum Gallicanee monumentum, uni Eusebio acceptum
multa jara dicta sint a multis, nemo tamen pro ferre debemus ; qui nisi historiarum suarum libris
illius dignitate hactenusestlocutus. Adeo ejus epi- illud intexuisset, lanto antiquitatis ecclesiasticts
stola? meritum ac pondus, omnem dicendi vim suthesauro nunc fortasse careremns. Haec ille.
(1) Vales, in Epist. nuncup. Euseb. Hisl.

ECCLESIAUUM VIENNENSIS BT LUGDUN.


14U4
1403
II. Jam vero qu;e ad hanc epietolam spectant re- A. saltem post aliquod tempus renovatamfuisse-.cum
liqua.ea potissimum ex Ruinartio rcpetcre juverit. inQciari non audiret, persecutionem subejusimpeSic igitur vir iste doctus (2) : Cum Acta marty - ratoris initiis, in orientalibus salleui provinciis
rum Lugdunensium abiis ipsis conscripla sint qui fuisse commotam.
u Nec objiciendum est, quod Eusebius hChrorebus gestis praesc;ites adfuerunt, his nihil ccrtius
aut lueulentius haberi pote9t. Tam preliosum anti- nico martyrum Gallicanorum necem ad M. Aurelii
quitatis ecclesiasticae monurnentum nobis servavit annum 7 videalur referre. Certum est enim, EuseEusebius, qui ut aliquod gpecimen gravissimseper- bium in Chronico sicpius lemporum seriern accnseculionis qua sub M. Aurelio imperatore agitata rate non observasse, praesertim curn de martyribus
est Ecclesia, posteris relinqueret, Epistolam eccle- egit, quos polius ad aliquam a persecutionibus
sicirum Viennensis et Lugdunensis in qua haec Acta quas decem enumerat, quam ad annum quopassi
continentur, Historix suae ecclesiasiicx inseruit(3), fuerunt referre curavit. Unde sub tertie persecoasserens in suae narrationis procamio, innumerabiles tionis tilulo.Symeonem Cleopte filium simul com
propa martyres lunc per universum orbem eniluisse, sancto Ignatio el iis qui a Plinio Secundointerfecti
cum non minus in aliis provinciis quam in Gallia sunt, conjungit. Caeterum favet nobis Eusebios
g etiam in Chronico, qui Eleutheri papae inilium ad
persecutio fureret.
annum 177 refert, sub cujus pontificatus initio
Porro de hujus Epistolaj auctore silet Ruinarmartyres Lugdunenses passos fuisse certum est,
tiua, quem tamen alii fuisse Irenseum eo tempore
non ex Eusebii solum verbis, sed ex ipsorummet
LugdunensisEcclesiae presbytcrum.haud immerito
martyrum Lugdunensium epistola, quam persanexistimant. Quod quidem primus omniu x suspicactum Irenaeum ad eum pontificem direxeruot. lc
tus esl Valesius (4), quem deinceps secuti suut per omnia, inquiunt, ac perpetuo optamus in Beo
Tillcmontius (5), Dodwellus (6) ac Massuetus (7), valere, pater Eleuthere.
ut alios praelereamus. OEcumenius enimvero nonIV. Ad htec numerum inquirit et nomina eorum
nulla refert de martyribus Lugdunensibus, ex iis
martyrum vir eruditus, sic inquiens : i Horum omdesumpta, ut ipsemet testatur(8), quae scripsit Irenium martyrum nomina iu eadem Epistola recennasus llep! X,iyxzo\> xat BXavSivq; xS>v [xapTupcov,
sita erant. Sed excidit pretiosum illud antiquitaDe sanclo et Blandina martyribus. Haud outoXe^ei
tis monumentum, prmterunum breve fragmentum
quidem ea recitat OEcumenius, compendio usus :
quod refert Eusebius (11); cui ha;c illesubjungit:
<b? 81 8ia (3pa/u)v TtapaOiaOat- quae tainen in meQuid opus esl expressum in supradicla epistola cadium profort ipse, non aliunde qaam ex nostra c tal0gUm martyrum hie recentere, quonim alii secm
Epislola exscnpsisse v.detur.
percussi, alii feris objecli, alii in carcere exanimati
III. Pergit porro V. C. ad tempus inquirendum,
quo hi martyres ferunlur passi ; qua de re alibi
quoque agil, Dodwellum perstringens (9). Id
vero, ait, anno 17, M. Aurelii imperatoris conligisse
tradit Eusebius disertis verbis in procemio jam
laudato, ubi eodem anno Eleutherum Romanum
pontificem in Soteris mortui locum electum fuisse
affirmat.Isest annus Christi 177, quera idem Eusebius in Chronico cum M. Aurelii anno 16 conjungit. Hunc numerandi modum amplexus est Chronici Alexandrini auotor, qui ad eumdem 16 Marci
annum, Pothini caeterorumque martyrium Lugdunensium passionem refert. Aliam tamun viam iniit
Henricus Dodwellus (10); hancenimpersecutionem rj
ad 7. M. Aurelii annum.Christi 167 refert ; ue, si
eam cum aliis veteribus et recentioribus scriptoribus ad annum ejus imperatoris 16, aut 17 prorogaret, fateri cogeretur persecutionem quee sub
M. Aurelii principalu saeviit, vel diutumiorem, vel

sunt ? Hob martyres in lotidem classes distribuunt


Gregorius Turonensis (12), Ado et Notkerua (13);
quos quadraginta et octo fuisse aiunt, orumqne
nomina recensent, quae ex islis auctoribus buc
proferre visum est, usque dum antiquiora iDveniantur monumenta.
Hoc itaque ordine a Gregorio Turonensi referuntur (14) : Vettius Epagalhus, Zacharias, hunc
presbyterum fuisse casteri referunt ; Matarhu,
Alcibiades : istuin alio nomine, Asclepiadem vocari
observat Notkerus ; el re ipsa sic nominatur in
Martyrologio quod sancto Hieronymo tribuitnr;
Silvius, Primus, Vlpius (15), Vitalis, Comminvu,
October, Philominus, Geminus, Julia, Albina, Grata.
Rogata : hanc Gregorius Turonensis cum Martyrologio Hieronymiano omisit ; AVmilia, Posthumiana:
sic Gregorius, alii Potamiam appellant ; Pompeiti,
Rodone seu Rhodana, Biblis, Quarta, Materna,Slpenipsa, Slamas : sio Gregorius ; Ado autem et

(2) Ruinart. Aiimonit. in Act. SS. martyr. Lugd.,


p. 50.
(3) Euseb. Hist. eccl., lib. v, capp. 1-3.
(4) Vales. ad Euseb. Hist. eccl. lib. v, cap. 1,
not. 2.
(5) Tillem. Mem. eccl. tom. III, p. 2.
(6) Dodw. Dissert. smg., cap. 10, 2, p. 154,
addit. Opp. post. Pears.
(7) Massuot. dissert. n, Iren. II, 60.
(8) OEcum. Comment in I Pelr. epitl., cap. 3,
tom. II, p. 498.

(9) Ruinart. Prs-fat. in Act. martyr., J 38, p. 37.


(10) Dodw. dissert. 11, Cypr. 36, p. 259, et
Disserl. singul. de Rom. pontif. success., cap. 14,
3, p. 180.
(If) Euseb. Hist. eccl., lib. v, cap. 4. Habes illud infra, p. 693.
(12) Greg. Tur. De glor. marlyr., lib. i, cap. 49.
(13) Ado et Notk. in MarlyroL ad d. 2. Juo.
(14) Vid. Baron. ad ann. 179, 35.
(15 Al. Alpius. Ruinart. ad Gregor. Turoo.,
p. 779.

1405

EPISTOLA DE MARTTRIO S. POTHINI.

1406

Notkerus, Helpes qux et Amnas. Hi quidem diver- ^ ut ait Gregorius Turonensis 1. o, vocantur a nonsissimis mortibus inlerempti sunt. Hi autem bestiis nullis Marlyret Athanacenses. Huousque vir dotraditi sunt : Sanctus, Malurus, Attalus, a Grego- ctus.
rio omissus; Alexander, Ponticus, Blandina. Hi
VI. Ecclesiarura Viennensis et LugdunensisEpisunt qui in carcere spirilum reddiderunl ; Aresnus ;
stolam. prout eam referl Eusebius (21), proferiAdo et Notkerus, Aristasrus : Folinus, Cornelius,
mus; iis omissis quoe historiographus Caesariensis
Zotinus, Titus, Zoticus, Julius, Apollonius, Gemi- intexuit. ubi unum alterumve ejusdem Epistolae
nianut, Julia, Ausonia, qualuor poBtremos non
locum praeleriit,ne veiustissimi simulque pretiosishabet Gregorius ; sEmilia, Gamnite, sic Gregorius ;
simi hujus monumenti scriptoris verba abrumpealii Jamnica; Pompeia, Alumna, Mamilia, hse dua?
rcntur alienis. Valesii versionem addidimus cum
desunt in Adone et Notkero ; sed habent Domnam,
eruditis ejus observationibus, quibus et nonnulla
quae in Gregorio desideralur ; Justa,Trifime, Ado et subjecimus aliunde petita.
Notkerus, Trophima; Anlonia et beatus Fotinus (16)
Eidem porro Epistolse praimittendum censuimus
episcopus. In fragmento Vitae sancti Barnardi (17)
ex ipso Eusebio (22) fragmentum Epiatolae sanctoarchiepiscopi Viennensis, Severinus, Exsuperiuset rum martvrum Lugdunensium ad sanctum EleuFelicianus ex horum martyrum numero laudantur.
therum Romanum pontificem. Has |uidem litteV. Eorumdem martyrum,sed absque nominum B ras, verbis utor Massueti viri doctissimi (23), u
recensione, meminerunl etiam alia Martyrologia ;
martyribus ipsis scriptus fuisset negat BlondelBedae sinceruro, Usuarii, Rabani cum duplici Ro- lus (24), sed potius a clero Lngduneusi, quia, inmano, Florentinii scilicet et Baronii ad eumdera quil, auno 7 imperii Marci, Christi 167, quo mardiem 2 Junii ; quamvis diversis diebus, idque po- tyrium Pothini ac Lugdunensium contigit, Soter
tiesimum circa finem Julii et initium Augusti, ut Romanam Ecolesiam regebat, non Eleutberus. Sed
ex Actis patet, passi sint. De bis marlyribushoml- ut id assequatur.prius Eusebii fidem elevet necesse
liam habuit Eucherius Lugdunensis ,quae De sancla est, qui eas litteras a martyribus adhucin carcere
positis scriptas, eosqne sub Kleuthero, anno 17
Blandina inscribitur; exsiatque inter eas quae sub
Eusebii Gallicani nomine vulgatse sunt (18). Hos Marci Aurelii.passos esse affirmat.Hinc ergo potius
populum martyrum ibi appellat Eucherius : unde
concludere debebat Blondellus, eos saltem anno
plures fuisse conjicimus, quam a Gregorio enume170 quo pontificatum iniisse vult Bleutherum,
rantur. Certe in Aclis sanctorum Alexandri et Epi(tardius ego iniisse pulem) martyrium subiisse,
podii legimus (19), plurimos quidem ex his marty- quam id vanis conjecturis nixus ad annum 167 reribus distinctis passionibus atque nominibus ad sucferre. Certe post annum 167, imo et 170 eratam
cedentium memorias pervenisse : innumeros vero, qui C fuisse illam epistolam, demonstrat soribendi ocvel indiscreta casde concisi sunt, vel vincti in erga- casio. Hucusque cum V.C. quem tamen in eamstulis defecerunt, inscriptos in caleslis vitee libro dem sententiam praecesserat Pearsonius (25), Salmasium simul ipsumque Blondellum perstringens.
tan tum conlineri.
Celebris est etiam nuno locus, Athanacum (20) Ea de re praeterea doctum quoque Coutantium
appellatum,ubi passi dicuntur ii martyres; a quo,
adire juverit (26).

FRAGMENTUM
EPISTOL.E SS. MARTYRUM LUGDUNENSIUM
AD ELEUTBERDH RONANDM PONTIFICEM.

( \p. Euseb. Hist. eccles., lib. v, cap. 4.)

Xafpstv ev 6e<I> (27) iv itautv euyj5ne8a xal

Te per omnia, ac perpetuo optamus in Deo va-

(16) Al. Photinus, melius ex Greco scriberetur


Pothinus. Ruinart., ibiid.
(17) Sic. Extat in seec. iv Benedict. part. n,
p. 573.
(18) Bibl. PP. Calon., tom. V, part. i.
(19) Ruinart. Act. sinc. Mm. Alex. et Epipod., 2,
p. m. 63.
(20) Cod. Colb. a. Alhenaco, et infra Athenacenses : qua3 lectio nominis etymologie magis congrua
videtur. Sic enim diclus est locus ille ab Athenis,
quod ibi ara eeset celebris apud veteres, ob certamina facundiae GroecsB et Latinae a Caio Caligula
iustituta. Celebrior postmodum fuit ob sanctoi

marlyres : ibique basilica nobilis exoitata est cum


monasterio insigni Ordinis Benedictini, quod nostris diebus ad canonicos sasculares transiit. Ruinart. ad Greg. Turon. 1. c.
(21) Euseb. Hist. Eccl. lib, v, capp. 1-3.
(22) Id. ibid., cap. 4.
(23) Massuet. Disteat. 2 in Iren., 6. p. m. 67.
(24) Blondell. Apolog. pro sent. Hivron., cap. 8.
(25) Pears. Vindict. Igoat. part. n, cap. 13. p.
m. 417.
(26) Coutanl. Bpist. Bomam. pentif., p. 87.
(27) Xaipeiv ev 6ecj). Post excerptam oeloberrimam fratrum Ecclesias Vienn. et Lugdunensis Epi

1407

ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1408

tere, pater Eleulhere. Haa littcras ut ad te perfer- /\ sententiam routasse dicitur; ao preterea quaedam
stolam, a quibus martyrum hae litlet-ae alii cuidam
ipsorumfratrum opistolaesubjunctaefuissevidentur,
Eusebius cap. 3 at 4, lib. v, haec verba unico fragmento litUsrarum martyrum praemisit : Tibv S'
|i!i tov Movtavov xat 'AXxtSiaoijv xai Ssoootov

bujus narrationis sint adjuncta, quae in Eieutheti


successorem aptius conveniant : salius visum est
hanc mutationem Victori ascribere. Quippe Praxeas, ut Tertullianus loquitur, Homanum pootifi.
cem, praecessorum ejus auctoritales defendendo,
TCSpl TTjV J>pUv'av *p*' x<5"s fCptOTOV TT,V TCEp! TOU
coegit litteras pacis in gratiam Montani jam
TCpooTjTSJSiv UTCoXrjiJitv Tcapa tcoXXoT;; sVsEpojjtEvtov,
emissas revocare. Atqui Eleutherus proximussue(TcXsTcfTat -vip ouv xa:. aXXat TcapaooJorcotTai tou 8s(ou
cessor Soteris fuit, ad cujus annurn quHrtuaiCatayapiTfxato? Etcrert t6te xaxa 8iacp6pou< 'ExxXr,cfta;
phrygum seu Montanistarum onginem Eusebius
txT&Xoujjievgt, TciiTtv icapa uoXXoTc; to'j xaxsEvou;
refert.Non igilur Praxeas Eleuthero :< pracessorum
TipotpTjTEjetv TcapiT^ov), xat 8t) ptatptuvt*; uTcapy^ojejus auctoriiates, sed unius Soteris aucloritateoi
tTTj^ Tcspt Ttov osSrjXtoiJtEviov, auf):; o\ xaTa ttjv
adversur Montanistas proferre potuisset.Ueindeei
1'aXXiav aosXtpot, tt|V 'S!av xptaiv xat ixspt toutcov,
verbis Tertulliani conflcitur,Praxeamin url)cm?eeuXaofj xat 6p0ooooTaTr,v UTtoTaTTOuatv ExOifJtsvot
nisse, ibique haeresim suam disseminasse. Aliunde
xat Ttuv Teap' auToT? tsXehoOsvtiov (JtapTuptuv Statpovero notum est haeresim illius non prius erupisse,
pou; ETCttrroXa;, a; lv SsapLoTc; eti UTCBpYOVTei, xot<
quam Victor pontiflcatum adeptus esset.
stc' 'Act(a; xat &pu-(i*s aosXtpoT; oizyipa^m, ou u;t|v
Certius est Gallicanos fralres una cum relatione
iXXa xai 'EXsuOipto t6j t6te 'Ptofjutttov ETCtTxoTCtp, r> eorumquae martyres Lugduni passi fuerant.privicftz Ttov 'ExxXrjcrttbv EtprJvTjc, Evsxa npscrSsuovTEc;,
tum de Montano, Alcibiade ac Theodoto jodiOt o" auTot jjtapTups; xai tov EtpT,vaTov rcpso-SjTSpov
cium suum, religiosum, inquit Eusebiu8,etcum
t6t' ovxa ttjc; sv jVoufSouvto 7rapotxtac;, Tto ot)Xio8svti
orlhodoxa flde accuratissimeconsentiens, adAsis
xaxa 'Pti)[xrjV sTcio-xOTCty auvtaxtov, TcXsTora Tto avSpl
et Phrygiae Ecclesios misisse.ldem judicium simul
uapTupouvTE?, tuc a\ toutov e^oucrat t6v Tpoirov St,eos Gleuthero notum fccisse valde probabile eet.
Aouat tptovat* Xaipstv ev 6sto, etc. Cseterum cum
Hoc certe, Eusebio ipso teste , confirmabant,
Montanus el Alcibiades ac Theodotus, tunc primum
prolatis interfectorum apud se marlyrum variis
in Phrygia opinione hominum tanguam prophetx
epistolis, quas illi, dum in vinculis adhucessent,
celebrart catpissent (mutta quippe divinx gratix mipartim ad fratres in Phrygia degentea, partim ad
racula in pluribus Ecclesiis etiam lum fieri solita,
Eleutherum Romanae urbisepiscopum scripserant.
(idem plurimis faciebant eos quoque prophetare),
Nec ambigendum videtur, quin litleras illas concumque illorum hominum causa dissensio orta esset,
ecripserint martyres, postquam Alcibiadem, cujas
qui in Gallia erant fratres, privatum de his judicium
austera vivendi ratio Monianistis favere videbatur,
suum, religiosum imptimis et cum recla fiie con non recte neque ordine facere AtUlo revelatum
sentieus, rursus eidem epistolx subjunxerunt, prolafuit. Const. Vide infra ad fin. Epist. Vienn. et
tis interfectorum apud se martyrum variis edi.Udis,
Lugdunensium.
quas illi dum in vinculis adhuc essent, parlim ad
Interea statuit sine idoneo, imo sprelo valido
fratres in Asia et Phrygia degentes, partim ad Eleutestimonio
Semlerus, martyres Lugdunenses et
therum Romanx urbis episcopum scripserant, pro n
Viennenses fuisse partium Montanistarum, quampace Bcclesiarum quasi legalione fuugenles. Sed et
vis catholici poslea haec nomina suis fastis inscriiidem martyres \renxum qui tunc lemporis adhuc
pserint. Observat. nov. 28 et 43. Sed ulura de
presbyter Lugdunensis erat Ecclesix, supradicta
hac re, quando ad finem FpistoIaB fratrum Vienn.
Eleuthero per litteras commendarunt, eum testimoet Lugd. venerimus. Ostendere autem vult ionotis
nio suo non mediocriter ornantes , sicut ipsorum
ad Eusebium Valesius, S. Irenaeum litteras marijverba declarant qnx sic se habent : Te per omrum ad Eleulherum nunquam reapse pertulisse,
nia, elc. Nunc accipe quae ante hoc fragmenlum
propter angustias Ecclesiae Lugduni retentum ; nam
docte notavit Petrus Coustanlius ad pag. 87 Rom.
rogatum quidem fuisse eum a mariyribns etab
pontif. Epistolar., Parisii3 editarum an. 1721 :
omni clero Lugdunensis Boclesiae, ut litteras ipsoAnno 17 imperii Antonini Veri, Christi 477,
rum ad Eleutherum deferret, idqueipsum sefaetuViennensis et Lugdunensis Ecclesiae martyres,dum
rum promisisse, verum cum Polhini episcopi mors
in vinculis adhuc essent, pro pace Eccle2iarura lesubsecuta esset, Irenaeum id praestare non potuisse;
galione funfjenles, litteras ad Eleutherum scripostea vero Lugdunensesfratrea persecutionelinita
psisse, Eusebiua lib. v Hist , c. 3, tradit. Nempe
ad Eleuiherum easdem lilteras adjuncta suaepipii illi martyres consultum volebant paci Ecclesiaslola per alium quemdam misisse, Irenaao jamepirum Asiae et Phrygiae,quae propter novas Montani,
scopo facto. Haeo quidem Valesius ; cum vero IreAlcibiadis ac Theodoli prophelias turbabantur.
naei iter reapse factum fuisse Eusebiussatisapert;
Tum Eleutherus, si Valesius nol. in lib. v, Eusignificet, Hieronymusque De viris ill. cap- 35,
seb., cap. 3, non fdlitur, lilteris atque exhorta- n idera diserle affirmet.rationes quidem allatsfldem
tionibus Lugdunensium martyrura impulsus, ad
ei demere haud valenl.NequealitersentiuntGavius
Ecclesias Asiae alque Phrygiae epistolam scripsitde
in Vitl. PP. Apottol., Basnagius in Annalibus, sd
recipiendis in Ecclesiam Montanistis ; sed statim
an. 177; Massuetusque in Irxneam 2,art. 1. Rem.
admonitus a Praxea q'iodam Asiano, pacificas
dubiam relinquit Tillemontius Memor. Eccl. tom.
quas emiserat litteras revocavit. Ex Eusebii tamen
III, S. \rinie, art. 3, p. 36. Hieronymus vero I. c.
narratione colligitur, eas fuisse Lugdunenaium
sic scribit : Irenaeus Polhini episcopi.quiLugiomarlyruin ad fcleutherum litteras, quaa illum non
nensem in Gallia regebat Eoclesiam, presbyter, a
ad Monlanistas in Ecclesiam recipiendos inducemartyribus ejusdem loci ob quasdam Ecclesiaequsrent, sed ab eorum potius communione avocarent.
stiones legatus Romam missus, honorifica3 super
Masselius vcro noster Disserl. Prxv. in Irenaji linomine suo ad Eleuthcrum episcopum perfert litlebros, pag. 80, observat, opporlune accidisse, ut
ras. Postea jam Pothino prope nonagenario ob
cnm Eleulherus laudalornm martyrum litteras acc
Christum martyrio coronato, in locum eju? subpissct, Praxeas ex Asia Romam veniens, ipsi Monstituitur.
tanistarum fraudes wtegeret; iisque detectis, litte(28) s v Tcaatv.... xat as!, Doesl us in codd.
ras in Montani, Priscae et Maximiliae gratiam jam
mss. Bodl. et Norfolc, et v apud Niceph. Verut
emissns revocare porsuaderet. In eamdem opinioRufinu, tanquam si TcaXtv pro ev tc5jiv legisM'i
nem, ut qurc prbabilis et cotumoda videalur.ultro
hoc modo : Valere te in Deo iterum et semper ofUpropeoderem. Quia tamen una nititur Tertulliani
narratione, in qua non Eleutherus nominatim, sed
mus.
simpliciter Romanus pontifex, hortante Praxea,
(29) nixtp 'EX*u8ps. Cod. Reg., Uu, tFnkt

1409

EPISTOLA DE MARTYRIO S. PUTHINI.

Hata itpouxpsij-afiseo tov aeSXtpov f^tov xal xotvtovov A


Rlpr,vaTov Staxoniaar xai 7iapaxaXouiiev iyjtM ae
ootov ev rapaOeast, C7)X(utt,v Svxa ttji; 0!a6r)xrjC tou
Xptarou. Et yP flSetfMv totcov xivJ SixaioTjvTjv (30)
TreptiroteTcjet, to? npeaSuTepov 'ExxXrjaia;, 6'irtp
eaTiv eit' auTt|i, ev irptoTOt? av 7iapees|j.eea (31).

1110

ret, fratrcm et collegam aostrum Irenaeum hortati


sumus ; quem quidem ut commendalum habeus,
rogamus, utpote eemulatorem teslamenti Ghristi.
Qll0d, ti nobis compertum esset locum cuiquara
conferre justitiam, eum tanquam preshyterum licclesia; (hunc enim gradum obtinet) tibi in primis
commendassemus.

ECCLEStARUM

VIENNENSIS ET LUGDUNENSIS
EPISTOLA
DE MARTYRIO S. POTHINI EPISGOPI
ET ALIORUM PLURIMORUM.
(Apud. Euseb. Hisl. eceles. lib. v, capp. 1, 2, 3.)
1. 01 h BtevvTj (32) xal AouySouvoj tt) TaX- g

I- Servi Christi, qui apud Viennam et Lugdunum

(32) 0! ev Btswr,, ctc. Celebris bteo Epistola ab


habent 'EXeuOspe, quibus consentiunt Nicephorus et
OEcumenio Comment. suo in Ep. prior. D. Perti
Ruflnus. Sunt tamen qui hunc pontiflcem Romacap. 3, p- 149, ed. Veron. S. lrenaeo satis aperte
num Eleutherium nominant ; inler quos est Nicetribuitur. Aitque se arbitrari llenr. Valeisius.ejus
phorus patriarcha CP. in Chronographia tripartita,
auctorem fuisse Ireneeum, eo temporeLugdunensis
quam Anastasius Bibliothecarius Latine vertit ; et
Ecclesi membrum.Quin el Valesio habes hac de re
Ueorgius Syncellus, ei vetus interpreslrenoei in lib.
in Conlra hxreses, c. 3. Porro in corl. Maz. ac Me- consentientem Caviumin Vitt. PP. apostol.; Dodwellum dissert. 6 in Irenxum, % 23 ; Massuet . IHssert.
diceeo ante haec verba : Xatpstv ev 8stjj oe, etc,
in Irenseum n, arl. 3, et alibi, Basnr.g. Annal. voI.II,
paulo majoribus litteris ; in Medicaeo etiam miniap. 168, multosque alios forlasse ; nam asserit Catis ascribilur 'EitiatoY^, spatio utrinque relicto : ut
vius Hist. lit. vol. I, in lrenmo, idem sentirede hac
notetur hancesse epistolatn martyrum Lugdunenre omnes pene eruditos. Cum vero epistolae hujus,
sium. Vales. Imprimendum cuiaverat R. Steph.
quae nomine Ecclesi Vienneusis et Lugdunensis
'EXeoO^pis, quod mutavit Valesius. In uno saltem
conscripta est, uctorem Irenasuro esse, neque
ex duobus scriptis meis, hic esi Savil. seu Hodl.
Eusebius neque Hieronymus afflrmaverit, eamdem
legitur 'EXe^Gepe.
scriptis, qua? ego colligo, addendam censui.
(30) AixatoTuvrj. Atxatoa'jvr;v ms. Bodl. seu SaBingularem ejus praBstantiam uno ore testantur
vil.forsitan pro casu tertio fiixaioauvr,. Et StxatoauvTji; Niceph. Supra aberat articulus ante Xpio-rou C omncs; aliis autem viris magnis, ut verbi causa
Josepho Scaligero, prastcrmissis, unum sisto
a mss. Bodl. et Norfolc.
Vale8ium, qui in epislola ad clerum Gallicanum,
(31) HapeOi|j.eOa. Statim post addit Eusebius :
Hist. Eusebii prmissa, hffic scribit : Epistolam
Tt Ssl xaTaXsYetv tov ev vtj oriXuiOsior, YPa<p^ v'uv
Yiennensium ac Lugdunensiutn stalim proferemus,
(xapTuptov xaTaXoyov (Nonniliil incertum videtur,
quod pulcherrimum cst alque vetustissimum totius
frairumne epistolaquam Eusebius excerpserat, an
Ecclesiae in hoc gencre monuraentuiii. De cujus
martyrum haec ipsa significelur, sed potius lllafratrum, quam supra dixerat in Martyrologio suo se laudibus cum multa jam dicta sint a imiltis, nemo
tamcii pro illius dignilate hactenus est locutus.
integram inseruisse, vid. cap. 1 intelligenda est,)
Adco ejus Epistolaj meritum ;x pondus omnem
tota (Jtev tuiv a-OTfjtr]<jst xetpaXr,? TeTeXstiojjtsvtjjv, ioia
dicendi vim superat. Atque id fatebuntur quicun8's Tti.v Orjpatv eU 6opav itapaosoXOjjtsvtov, xat auOtC
que eam ssepius legerint. Quo plusenim legitur.eo
tuiv iici T7)5 slpxTT;; xsjjtotjjtrjjjtsvtuv tov ts aptOjjtov
semper videtur esse praestantior. Hajc Valesius.
Ttijv ettTSTt tots TCspitSvTtuv OfJtoXoYTjTtov ; "OT!f> ^ap
tpiXov, xai TauTa pSotov TcXrjpso-raTa Stavvtovat, jxeTa Memorata est epistola in Pastione SS. Fpipodii et
Alexandri his verbis : Post vastissimam marly-^sTpa^ ivaXaSovTt to ajf'(aix\j.a, o xat auTO ty) tujv
[Aap-optjjv auvaYto-cr) npo; T,fia>v, cbc youv ^<?rlv> rum stragem et sajvientium passionum crudclitaxaT tXexTat. Cxterum quid opusest exprexsum in su- tem, de qua etiam Christi lamuli quos tunc illustrissim* urbes Vienna et Lugdunum tenebant,
pra dicla Epulola catal-gum martxjrum hicrecensere,
ad Ecclesias Ayiae et Plirygiae scripta miserunt,
quorum alii securi percussi, alii feris objecti, alii in
carcei e exummali suntl Quid ilem ojius est referre D cnm pene ad integrum Christi nomen a gentilibus
numerum confemorum qui postea superfuerunt? Hxc crederetur cxstinctum ; per proditionem domeatienim quicunque voluerit, cuncta poleril plenissime cam Epipodius et Alexander occulte operam dare
catholico fldci cultui prassidi nuntiantur. Acta
cognoscerc ex i/isius Eoislolx lectione, quam quidem
marl. a Thcod. Ruinarto cdit. 2, p. 74 ed. Amst.
nos, ut supra monuimus, in passionibus martyrum
Ut Eusebii editiones taceara, editaest epistola, sed
o nobis collectis integram inscuimus. Hujus autem
ex Ruflni Latina interpretatione tantum, a Godf.
libri Eusebiani ilebilem jacturam orbis terrarurx
Henschenio in Actis Sanclor. tom. I Junii mens..
fecit.

1411

ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1412

Galliae degunt, fratribus per Asiam et Phrygiam A *(a< (33) iwpotxoim SouXot Xpto-TQu, xolirsni ri,v
constilutis, qui eatjeui nobiseum fidem ac spem
'A!av xai *puYEav> x*lv a5,".v ^i! oXu-paa,.
f,uTv
Tttcrttv xai EXrtiSa Eyoutrtv aoeXtpoT;, elprjvr,
habent redemptionis, pax et gratia et gloria a Deo
ydpt; xal 86{a dito 6eou HaTpo; xai Xptarou 'iT-joa
Patre, etChristo Jesu Domino nostro. Bl gravitap. 162. seqq., et ab eodem Ruinarto ubi supra ad agebatur septimus decimus imperii Antonini Teri.
p. 60 et seqq., quem egu imitatus, Epistolae quod
Quo tempore cum in nonnullis terrarum partitms
servatum e>t in secticnes divisum exhibui, quome- violentior adversus nostros persecutio commola, eml
lius legeniium commodis consuleretur. Idem hoc ex incursione popularium, innumerabiles profn
fecisse nunc viileo Gallandium, qui vol. primo suae mariyres per universum orbem enituiise, ex iis aux
in ttuira provincia conligerunl, conjicere est. Qust
Bibliothecx PP. hanc Epistolam sicut marlyrum
Lugdunensium Fragraentum illud, una cum Valesii quidem utpote immortali memoria digntsiima, litnotts inseruit, additis aliisquibusdam observationiterarum monumentis commendala et ad posteroi
transmissa sunt. Et acta quidem ipsa quibus plaiiibus ex Ruinarto Readingiique editione Eusebii pe
tilis. In Memor. autem ecctesiast. tom. III, de his siiM harum rerum narralio continelur, in opere
egit fragmentis accommodate ad ordinem temporis De martyribus integra a nobis inserta sunt : u
quibus non solum cognitio rerum gestarwn, venm
Tillemontius.
etiam documenla pietatis percipi possunt. QuxciaQuod ad annum attinet, quo haec Gallicuna veque tamen ad inslilulum nostrum spectare mihivisa
xatio exarserit, contijjisse cam anno imperii Antonini Veri 17, tradit, ut videbiis, Eusebus in hujus sunt ea imprxsentiarum seligens, hic apponam. ic
lib. quinti principio, ubi consulentus est Valesius.- cxteri quidem historiarum scripiores, nihil alM
Auctor quoque Passionis, quam modo memoravi, fere monumenlis suis prodideruut, quam beiiicas
SS. Epipodii et Alaxandri, vel eumdem annum, vel victorias, el erecta tle /wslibus vivtis tropxa ; dum
res prxclare geslas, foriia militum facta, qui \m
in codicibus nonnullis decimum octavum, habet.
Contru iilos porro, qui ad annum7 ejusdem impe- patria, pro liberis ac forlunis suis, manus suas
rii horum inartyrurn lrium|>hos, lide nixi Chronici sanguine et infinita hoslium cxde commaculuveranl.
At nos qui sacrx cujusdam ac ttivinx reiiiublicx
Euseliii quod Historise ejus hacin parte adversatur,
signare volunt, multanova arguraenta attulit Mos- historiam narramus, pacalissima quxdam bella pn
heinius, Observ. sacr. et histor. lib. i, cap. 3, jilO spiritali pace suscepla, eosque qui in hujusmodi
et seqq., vexationem isthanc anno Chritil77at'tri- bellis pro veritate ac rcligione polius quam pro patria ac liberis fortiter decertarunt, immvrlalibut
buena, qui annus est 17 Anlonini imp. Casterum
litlerarum monumentis mandabimus: athletarum prc
haecverba Eusebius fragmentis praemisit initio lib.
V : '0 ulv ouv ttj; 'Ptouaioov 'ExxXTjata; etuctxotco; pielate pugnanlium constantiam, el in perferendii
multiplicibus lormentis fortitudinem, trovxa adverStUTTiP ETt! OySoOV ETO; f| YTjCriuEVO;, tsXeuTCftOV (3!oV
toutov StoSixaTo; drco Ttov aTcoo-tciXtov 'EXeoOepo; sus dxmones statula, partas cx invisibilibus hosiibus victorias, coronas denique ad perpetuam posleStaSeyeTat. "Eto; 8' fjv irtTa/.atSExaTov auToxpaTOpo;
'Avtcov!vou Ourjpou. 'Ev tp xaTa Ttva uiprj Tfj;Yfj; ritatis memoriam prxdicantes. Porro regioipsain
qua stadium ud hxc qux dixi cerlamina consliiultm
atpoopOTEpov dvapiiTcicrOEVTo; tou xaO' f|Uujv Siioyuou
i; eTttOicreoj; tojv xaii Ta; TtoXet; 8/( jjtiov, uuptd a; C fuit, Gallia vocatur. In hac dux prx cseterisinsiuavTuptov ava tt.v oixouuevt.v 8taTcpEi)/ai a-toYaauuj gnes prxstantesque urbium mutres cetebramur, LugAaoetv evecrttv, arco Ttov xaQ ev euvo; au uosor, xoTtov . dunum ac Vienna ; quarum ulraque permeal
"A xat Ypa^fi toT; uETETtEtTai TtapaooO^vat, aXr,arou Rhodauus, universam regionem prxcipitt cunu aruvtjutj; to; aXr,0to; eicdi;ta ovTa, crouiSEoVixe. Tfj; cumfluens. tgitur nobilissimx horum iocorum Eccleuev ouv TtEpi tovtojv evTeXecrtaTTj; uipr^r^aEOj; to tcSv six Commentarium de passione marlyrum swrum
auYYpauua, ttj tiov uapTuptuv fjuTv xataTSTaxTat ad Ecclestas Asix Phrygixqucmi.erunt,ca qmeapud
auvaYtoY^i" ouy laTOptxf^v auTo utivov, aA.Xd xat 8toa- S9 gesta erant, hoc modo commemorantes. lpsa tnim
cr/.aXtxf|V TtEpiiyov otrjVT|(Jtv. 'OTt(!;a yi Tot ttj; Ttap- verba non gravabor apponert. Servi Chritti ?"
oucrrj; eyotto itpavuaTeia;, TauV ETti tou itapovTo; apud Viennam et Lugdunum, elc, etc.
(33) 01 lv Biivvfl xai j\ouX8ouvto tt,; roXXttn.
dvaXeJdusvo; TcapaOrjcrouai. "AXXot uev ouv toropixa; TtotouuEvot oirfl^ant;, TtdvTto; av Ttape8ioxav ttJ Duplex hic quaestio orilur ; prima, cur haec epis:ol
Ypatf-ri itoXeuujv v(xa;, xai TpoTtaia xaT' EyOpibv, scriptasitconjunctimaduobuBEcclesiis.VietiDen.-isc
Lugdunesi ; altera, curGalli Graece scribant ad Ec<rrpaTT,Ytov te dptOTefa;, xat 67tXiTtov dvSpaYaOta;,
a'tuaTt xai uupiot; tpcWoi;, Tcatocov xal TtaTp(8oc, xai clesiasAsiae etPhrygiae, et ad Eleutherum Romans
tt;; aXXr,; evexev Tteptouciia; utavOevTtov. '0 8e fe. urbis episcopum. yuod ad primam attinet, hoc idcirco factum existimo, quod Ecclesiae ViennensiaD;
TtEpt tou xaTa 6e6v TtoXiTeuuaTo; StrjYTjuaTixo; -tjuTv
X6yu?] tou; uTtip auTi^; ttj; xaTa tpuy_r|V etpijvrj; ac Lugdunensiura, non modo Ioci vicinitate, sed
eliam mutui amoris vinculo conjuncta; erant.
etpTjvxcoTaTou; tcoXeuou;- xal tou; ev toutoi; uTtep
dAr,Otta; uaXXov f) itaTp(oo;, xat uaXXov urtkp euae- D cum in eadem persecutione simul decerlassent.epi6ea;Erj Ttov tptXTaTtov dvSpttrauevou;, aitov!at; dva- stolam de suis martyribus simul et conjunctim
Ypdtj/ETat trvr;Xal; tiov Eua:6=(a; dOXr,TuJv Ta; ev- scripserunt. Ad hsec utraque provincia sub uniai
crtdait;, xat Ta; tcoXutXtJtou; dv8pta;, Tpiitatd te Ta praesidi3 jurisdictione, tunc quidem tempori6ixaTa SatutSvtov, xat vtxa; tx; xaTa twv aopaTojv dv- detur fuisse; ut ex eo conjicitur, quod tam Viennenses quam Lugdunenses, ob fidem_ Chrisli a prsTiTtdXtov, xai tou; etci Ttaat toutoi; ctTetpdvou;, et;
aitovtov uvr]u.T|V dvaxTipuTTtov. TaXXta uev ouv t) yujpa side comprehensi et damnati eese dicuntur in bc
Jjv, xaO' tjv vo Ttov 8r,Xouuivtov auvEXpotETTO aTaotov,
Epistola. Hae igitur cau6ae sunt, cur conjunclim
f^; uTjTpoTtoXEt; eTc[ar,uoi xat itapa Ta; dXXa; tujv au- scripscrint Viennenses et Lugdunenses. Nam qow
t60i' 8tatpEpouaat fkSoTjvTai, AouySouvo; Xat B(Evva, suspicatisuntquidam.unum tuncfuisseepiscopuo
8t' tov iutpoTEptov tt,v r,ajav ytopav tcoXXuj Ttp pEu- Viennse atque Lugduni, id ex hac ipsa Bpietol
facile rcfellitur, qua3 Pothinum episcopumLugduni
uaTt Tteptpplujv 6 'PoSavo; TtoTauo; StEJjEiai. Tfjv
ouv TtEpi Ttov uapTuptov vpacpfjV, at tt[8e otatpaviaTa- fuisse dicit, non item Viennae. Porro Lugdunense*
honoris causa Viennensium nomen praeponunt.cuin
Tat 'KxxXrjatat, TaT; xaTa tt,v 'Acrtav xai <l>poY[av
tamen ipsi Lugdunenses epislolam scribant oe ui
otaTteuTtovTai, Ta Ttap' autaT; tcpayOtvTa, toutov
quai Lugduni gesta fuerant. Vetustati quoqueet
dvtoTopouaat tov Tp^Ttov. IlapOTjtrouai 6i Ta; auTtbv
tptova;. 0't iv litivvr, xai AouySouvoj, etc. lgitur nobilitati Coloniae Viennensium id tributum yiow
potest. Quod vero ad secundam quaestionem atnSoiere Romanx urbis episcopo post octavum episcopatus annum vila junclo, duo decimus ab aposiolis net, ex ipsa epistola dicimus plurimos fuisse 0Eleutherus in ejus lecum successit. Annus tunc cos in Ecclesia Lugdunensi cujusmodi fuit Allaw

1413

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI.

1414

xou Kupfou f)|jLtov. To u.lv o3v jxeYeOoc; xfjc EveiSe (34) A. tem quidem ipsam rumnarum, et gentilium ad8Xii)(e(Os, xai ttjv ToaauTr,v toiv eOvtov eie.TOuc. b-flvif
versus sanclos furorcm ac rabiem, quaequc ct
dpYT|V, xa!. 6'aa UTcejjtEtvav ot [jtaxaptot jjiapTupEe;,
quanta beati martyres perpessi sunl.ncc nos expristc' axpiSei; oufl' -f) [jleT^ eiTceiv Ixarol, oute jjlt|v Y?a?fi
mere dicendo, nec quisquam scribendo complecti
TtEpiXTjtpflfjvat SuvaTdv. IlavTt Yap aflevet veaxr)i|;ev
accurate possit. Oinni siquidem viriuin impetu in
6 ctvTixefjjievoe;, TcpooipLtaiJdtjievoe; fjSjj ttjv aSetoc; jjuXnos irruit adversarius, aJventus sui, in quo cum
Xouaav taea8ai rcapouatav auTOu" xa! Sta tcovtiov
omni licentia grassaturus cst, jam lum Dcbisinitia
acpriniordiaexhibens. Nihilquippe intentatum reSiTjOev, efltljiov touc; eauTOu xa! Ttpovunvat/ov xaTa
liquit.dum ministros suos assuefacit,et quibusdam
Ttiov SouXtov tou 8eou- toare jjit) otxttov (35) xat
paXoveltov xa! aYopac; etpYeaflat, aXXa xat to xafldquasi proludiis exercet adversus servo-s Dei ; adeo
Xou tpaiveaOai fjjjLtov Ttva (36), auTot; aTceipfjcrflai ev
ut non soluni ab aedibus, abalneia, a foro arcerc6TCO'!tO STJTCOTe T^TCtO.
mur ; verum etiam interdictum fuerit, ne quis nostrum quocunque demum in loco appareret.
n* 'AvTecfrpaTTjYet 81 fj X,aP'-S T0" Sgou* xai touc;
II. Sed gratia Dei pro nobis adversus diabolum
(jtev aaOeveTe. epputTo, avTLTcaparaaae 6e (37) ctuXouc;
depugnavit : et infirmiores quidem servavit, viros
ISpafoue;, OjjtvajJtevouc; 3ta Tfje. utcojjlovtjc;, Tcaaav ttjv p autem illi opposuit columnarum instar lirmos ac
6p[xf|v tou povTjpou elc eauTOuc; iXxucrat" o? xa! 6[xdae
stabiles, qui fortiludine sua universum daemonis
l^topouv auTtji (38), icav etSoe; dvetotcfjjtou xai xoXct"
impetum in semetipsos pertrahere valerent.Hi ergo
aeioc; avt^dtitvoi' o't xa! Ta rcoXXi dXiYa f)You|Jie.
cominus congressi, omne genus opprobrii et supplicii sustinuerunt ; et ijuae alii diuturna et gravia
vot (39), eWeuSov Tcpoc; XptCTov, ovtioc; eTctSetxvujjtevot (40) 6'ti ouxajta Ta TcaflrjjjiaTa tou vuv xatpou,
existimant, ipsi levia ducentes, ad Christum ire
Ttpoe; tt^v jjLiXXouaav 8d;av dTcoxaXucp6f]vai e!; f,j*ac;
properabant ; exemplo suo ostendentes, non esse
(41). Kai TcptoTOV jjtlv Ta aTcd tou o}(Xou TtavSrjfjie!
dignas passiones hujua saeculi, quae conferantur
oxopTjSdv Jitt^epdjjLEva, Y,Jva'tC UTceu.evov eTCtfiorjcum gloria quae in nobis revelanda est '. Ac priaete; (42) xat TcXrifac;, xat auptjtouc;, xa( SiapTcaYae;,
mum quidem qusecunque a populo universo acer4 Rom. vni, 18.
et Alexander Phryges, et Alcibiades oriundus item
missus est, ut lib. i Histori-e Francorum, cap. 24,
docet Gregorius Turonensis, qui antiquitates illius
ex Phrygia, ut opinor ; Irenaaus quoque oriundus
Ecclesioe perspectas habuerat, per aliquod tempus
erat ex Asia, et Polycarpum Smyrnae audierat una
cum Florino adniodura puer, ut ipse testatur. Po- C in ea urbe moratus cum Nicetio episcopo Lugdunenfi avunculo suo. Vid. Ue Marca 110, p. 559,
thini quoque episcopi vel nomen ipsum, Graecam
tom. X Cunril. ex edit. Luhbe ctCossart.
originem dosignat. Proinde non rnirum est, si qui
(34) 'Ev8a3e 'EvTaufla. ed. Steph. Stroth. Paulo
ex Asia in Gallius venerant, fratribua suis in Asia
supra Nicephorus oouXot TouXptorou pro SouXot X.,
Con3titutis de rebus suis scribant : a quibus, ut
et Xai Kuplou 'Ir,aou XptctTOu toj Kuptou f.utojv,
credibile esl.cpislolain illamdo martyrio Polycarpi
pro xa! Xptjxou 'Irjijou tou Kuptou f,jjttov.
et aliorum, prius accepissent. Ilujus autem Epi(35) Otxttov. Christophorsonus xdi/icia publica
stolae auclorem luisse arbitror Irenasum ; qui quidem eo temporeEcclesia? Lu^dunensiserat presliyinterpretatur, quod non probo. Otxfat enim nonnisi
ter. Vales. At vero Tillemontius Mem. eccl. tom.
de privatis doinibus dicuntur, a quibus tum arcoIII inMurt. Lugd., not. 2, cum dubitet, utrum ha?
bantur Chriatiani, id est ab asdibus amicoruiii,propinquorum.opilicum.Neque enim assenlior Rutino,
provinciffl ViennensisetLugdunensis sub unopra;qui Christianos in suis lpsorum domibus habitare
fecto tunc quideio agerent, nos admonet duas illas
prohibitos existimavit. Vales.
fuisse, quas proprios sibi prrefectos hnberent. De
variis autem jjrajaidum genoribus conter Valesium
(36) 'AXXi xa! to xafldXou tpatvsaOat fjjjtujv
Ttva. KaSdXov pro to xaOdXou etTtva f,[jnov ms.
infra. Cajterum etsi motui amorisvinculo tunctemNorfolc.
poris conjuncti sint Christiani Viennenses et Lugdunenses,quantoodio haud diu anteainse invicem
(37) 'EpputTO* avTtTcaviTaaae oe. 'EpptivvuTOavTtTcapeTaaaeTO Si. Niceph. Stroth.
cives duarum islurum urbium flagraverint, nos
(38) 'OjjtdaE t^tipouv auTto. Autuj deest in Sle^h.
nescire haud sinit Tacitus lib. i Hist., cap. 65. D
Veterem, inquit, inter Lugdunenses Viennenel Niceph. Stroth. Adde ms. Norlblc.
(39) Ta uoXXi dYtfja jjtYojXevos. Multa pauca
sesque discordiam proximum bellum accenderat,
esse ducentes, Vertitque Musculus : multa pro momulta? invicem clades orebrius infeslius, quam
dicis ducentes.
ut tanlum propterNerontm GalbEmquepugnaretur.
(40) "OvTtoe; ETttoeixvujjLsvo. Deest 6'vTtoc; in ed. R.
Et Galba reditus Lugdunensium, occasione irae, in
Steph. Cod. Med. adverbium a>ldit hoc modoovttoc;
fiscura verlerat, multus conira in Viennenses hoE-TiSetxvufjievoL. Neque aliter cod. Maz., Fuk. et Sanor.undeaernulatio et invidia,et uno amno discretis
vilianus. Vales. Addit Strothius cod. Venet. et
connexum odium. Et posl vidi Petrum l)o Marca
Christoph. lect. Nicephorumque, notat vero habcre
docentem in Dissert. sua ad concilium Claromontanum tub Urbano II, honoris praerogativatn in orBongarsii lect in ed. Genev. outoj?. Dcniquelegisse
dinc civili tunc Vienna? competissu pras Lugduno
6vTto< videtur ex interpretatione sua Rufinus,'iuod
ex instituto Galb ; idemque discrimen inductum
etiam addilum est ad oram edit. Steph. in publica
esae etiam in ecclesiasticam dis|iositiouem ; quod
Biblioth. nostra.
(41) 'ATCoxaXuoOr,vat etc; fjpiac;. Abest a Nicoex subscriptionibus concilii Arcl.it. i habili anno
314, comprobat. Monetquoque clarissimus proesul,
phoro. Mox apudeumd. legitur : 2topr,o6v TcavorjLiEt
deberi exordia Ecclesia? Lugdur.ensis Polhino epiTi ETCK-jepdfJLSva cctco tou 6)rXou. Stroth.
scopo, qui eain in regioneru a Polycarno Smyrnaa
(42) 'ETC.Sorjasie;. Habet xa! i7tt6or]aELc; ms. Savil.
in Asia episcopo, beati Joannis apostoli disoipulo
seu Bodl. Mox abest xai aupjJLOui; a ms. Norfolc.

1415

ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LDGDUN.

\m

valim ingerebantur, conslantissime tolerarunt ; ^ xa X(8tov (3oXa;, xai ruYxXeijet; (43)- Xji reivir
acclamationes scilicet, plagas, raptalioncs, spolia- 6'cra T|Ypttouvtu TtXv^eet to; itpo; e)rjl?o\>; m! iioXs.
uou; <ptXeT yfveaDai. Kai 8t, Jcva-/_8ivcE; 6; tt,v ivo.tiones bonorum,lapidum jactus, carceres ; cuncla
denique, quae vulgus furore et rabie concitalum, pav utco te tou xtXiapxou *a! ttuv TcpoEiiTr.ickiuv t?<
adversus bosleset inimicos comminisci solet. Per- tcoXeu; ^ouctiuiv (44), ETCt itavTo; too TtX^ou; ivaducti deinde in forum atribuno mililum et a maxptOevTe; xal 6uoXoYr5<xavTe;, eruvexXeltraijotv t!;
gistratibus civitatis, coram universo populo inter- ttjv etpxTT,v e<o; ttj; tou T,Yeu6vo; Trapout.ej; (4o).
rogali confessique, uaque ad prrcsidis adventum
conjectisunt in carcerem.
111. MeTEiteiTa 8e etci tov fjYeuiva ijdivrtiv a-jIII. Posl haec, cum ad praesidem deducti essent,
atque ille omni genere ssviticc ferretur adversus Ttov, xaxetvou Tcao-ri tt^ ttoo; Tjua; iouottjti ^touinostros, Veltius Epagathus, unus ex fratrum nu- uou, Ouercto; 'ETtaYaGo; (17) et; ex Ttuv aejtXwiv,
rcXr^ptoua aYaTcr,c; ttj; Ttpo; tov 6eov xat t6v tiXt^ov
mero.immensaquadam charilalis copiaerga Deum
simul et proximum exuberans ; qui adeo distri- /.e}lopT1xto; ou xat eTCiTOaouTov r^xpiSuiro r) TioXiitia
ctam ac severara vivendi rationem instituerat, ut tbi xatTcep bvTa viov, eruvse-tcrouaOai ttj tou TtptioV
quamvis adhuc juvcnis, Zachariae tamen senioris Tepou Za^aptou uapTupfa* TcerctSpeuTO youv iv -isai<
elogio requaretur: incesserat quippe in omnibus ' TaT; evToXat; xat 8txat<ouaat tou Kupiou aiuii:rto;,
mandatiset justificationibusDominisine querela* ; xat Tcicnri ttj Ttp6; tov tcXtjo-ov XetToupfti iosmc
ad omne genus obsequii ac ministerii proximo ex- rjXov 6eou tcoXuv ej^iov, xtrt Jetuv tio irveututTf w.hibendum promptissimus ; zelo Dei ac fervorespi- outo; 8rj Tt; tov, tt,v outio xaO' tI(u<ov aXi5-fO); Avoritus plenns ; hic, inquam, cum esset hujusmodi, uevrjV xpfwv oux eScccrtactev, aXX' UTCsprjYttviwT.R,
adeo injustum adversus nos judicium patinonpo- xat f^ijtou xat ai>T<5; (47) axouo-0rjvat aTtoXo-joiujrio;
' Luc. i, 6.
(43) Kat crufxXeicrEic;. Non possum probare in- Gallia; Lugdunensis vocatTacitus in primo Hutoriaterpretaiionem Langi el Christophorsoni, qui o-uy- rum libro,Iegatus luit ; argumentoestlegioltalicaet
xXe(<jei; carceres verlunt. Hic enim primo loco reala Taurina Lugduni tendens, quasregebatBlssus.
censcnlur injuriae et mala, quoe a conferta populi FuitetiamVilrasiusPolliolegatusprovicciaBLugtittmultitudine inferebantur Christianis ; in quibus nensistemporibu9imp.Adriani,utpatetexlegel5,D.
carcer locum habere non potest ; judicium quippe De excusalionibus. Vales. Addidit Lardncrus in
Testimon. Judaic. et elhnicis, vol. II, csp. 15, p.
non populi erat, reos carceri mancipare. Rectius
197, locum Dionis Cassii p. 1243, ed. Reimar. in
ergo Ruflnus vcrlit, concludi. Sed el verberari, inquit, seabillis, ac lapidari,etconcludi,patienterac- 11 quomemoraturScveriLugdunenseimperium,ailqoe
cipiebanl. Gentilcs enim Chrislianos inlra domos censuisse Fr. Ualluinum Kdict. princ. Roman.Ae
Buas concludebant, tlum a loro et balneis eos arce- Christianis (p. 97, ed. Lips.) rexisse Iegatum hiDC
rent, nec in publicum prodire sinerent, ut supra provinciam Septimium Scverumjquipostcaimperadictum est. lnfra tamen eruYxXeiaet; pro carcere tor fuit,dum haacde Christianissumerentursupplicia. Habet eto; tou t^eu-jvo;; ttjc- tc. ms. Savil. sea
sumuntur. Vales.
(44) Ttov TcpoecrtTjxiTiov ttj; Tt<SXeto; iijoucjituv. Bodl.
Magistralus municipales inlelligil, qui etiam duum(46) OuhTto; 'EitaYaOo;. De quo Gregorius Toviri dicebantur. Quamvis autem ei-ouffta; seu pote- ronensis in libro primo Historue ecclesiastic3e,cif.
statis vocabulum, fere de majoribus judicibusdici 29. Et rursus cap. 31 de Ecclesia Bituricensi losol.t, qui babent jus gladii, ut docet Ulpianus in quens sic habet : Leucadium quemdani primum
titulo de jurisdiclione, el de verborum significalio- Galliarium senatorem, qui destirpe Vetii Epagathi
nibus, tamcnde magistralibuseliam municipalibus fuit, quem Lugduno passum pro Cbrisli nomioe
usurpatur, quibabebant modicaro coercitionem,ut superius memoravimus, repererunt. Qui loeus
loquuntur jurisconsulti. Sic apud Juvenalem :
aperte ostendit Epagathum nobihtate generisinter
... Gabiorumque esse potestas.
Lugdunenses eminuisse.Sed et Epistola ipsaidsatis
superque teslalur his verbis : Kai -vap ^v STcta^uoi,
Infra ubi de Pothino, TcoXiTtxa! lejouafat dicuntur,
Vales.
Porro bujuH martyris nomen cum duplici -c scribi
(45) "cui; ttjc; tou tjyeuovoc; Tespouertae;. PrB- r. debet, ut hobet codex Maz. et Fuketianus. Etenim
u
nomenRomanum
estVeliius apud Ciceroneru etJosidem verlit RuGnus ; qu.i- vox generalem habet
venalem ; idquepronomen fuit Praetextati. Certe in
significationem, pcrinde ac Graeca. Omnes enim provinciarum rectores ita appellantur, seu procuralomanuscriptoRufinicodiceVettiusEpagathusdicito^
Vales. Si mittas edit. Romanam Cacciarii, ubi ex
res sint, seu proconsules, seu legati Ca^saris.Dubimss. Vaticanis positum est Vectius Epagatkus,coTtari itaque merilo potest, cujusmodi hic fuerit rector provinciae Lugdunensis. Equidem existimole- rupte lectum fuerat in Ruflno edilo Vectius, ve!F<galum Caesaris fuisse. Movet mc primo, quod hic tius, Pagalhus. Exstat autem Velius Epagatkus in
mentio flttribuni militum ; id enim oplime convenit corlicc scripto Rufini Hist. qui in collegio S. Malegato Cffisaris, qui rem militarem curabat. Deindo gdalenaeOxonii servatur.Et Kt?tiuiquidem cumsimplici t exibent Eusebii ed. Steph. ms. Reg. et
in veteri inscriptione quam refert Grutcrus pug.
427, legatus imp. Nerva? Trajani Caesaris Aug.pro- Med. Nicephorusque et Gaegorius Tur., sed cnm
vinciic Lugdunensis nominatur.DeniqueSpartianus caeteris Valesiicodd. consentitms. noster Bcdl.sen
in Severo, Lugdunensem provinciam per lepatos Savil. Habet vero yhp 4'yio<; pro Ouerttoe; codicis
Coesaris administratam fuisse imperanteM. Anto- Norfolc. collatio mihi ab amico missa, ubi statim
nino testaltir. Sic enim scribit dc Severo : Deinde post ita scribitur : EU ix tuiv aYa8iuv a8EXtjtuv i;
TcXi5ptoua. Mox abest a cod. Bodl., tov 6eovxa!.
provinciam Lugdunensemlcgalus accepit. Acfor(47) Kat auTti;. Omitlit xa( ms. Norfolc. habettaasein bac Lugdunensium epistola Severus intelligitur ; fuit enim legatus provinciae Lugdunensis
que infra dve^ouevou pro dvasxouevou.
sub Marco. Sed et Junius Blaesus, quem rectorem

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI.

1417

1418

prjSev aOtov fi7)0E do-sSs; \ tuit ; sed indignatione commotus, postulavit ut


sibi quoque liceretpro fratribus causam dicere.paauTOU' ea: yap -Tjv ETc:o-r,jj.o;- xat tou TjYSJiovo; jjlt)
lamque ostendere nihil apud nos impium aut iravav^otxivou tt;; outio; utc' outou Stxata; Tcpotaflstreligiosum reperiri. Verum cum illi qui circum
crr,; d;ttoo-sto;, dXXi jjovov touto TcuOojjivou si xat
tribunal astabant, adversus eum inclamassent(erat
au-6; s''r, Xpto-rtavd;- tou os Xajj.TcpoTaTT| tpajv^ ojjioquippe inter suos clarus), et praeses ipse petitionem
AoYTJaavio;, dveXrJtpOr, xat outo; et; tov xXf,pov tujv
alioqui justissimam asgreferret, idque unum ex eo
(jiapTjpiuv T:apixXr,To; Xpio"T'.avujv y^pr,jjiaTicra; (48)'
quajreret. essetne Christianus; ille.Christianum se
ev-tov Se x6v 7tapay.Xr,Ttjv sv lauTtj) to HvEuu.a tcXsiov
essc clarissima voce professus, in martyrum numetou Zay^aptou (49)' 6 ota tou TcXr,pt6jj.:tTo; tt;; ayi'
rum relalus esl ; advocatus quidem Christianorum
tct;; (LiO) EVEOEt^aTO, Euooxr]aa; urcep ttj; tujv dSsXj udicis elogio appellalus ; habens autem in seipso adpu"jv otT:oXoY''a; xai tt,v sauTou OsTvat ijju^Tjv. TIIv
vocatum Spiri tum sanctum multo abundantius quara
fap xat EffTt Y^rjcfto; Xpicrtou (51) u.aOr,Tr,;, dxoXouZacharias, quem quidem charitatis exuberantia
Oiov Ttj) 'Apvdo 6'tcou Sv urtaYifi.
declaravit,quippe qui sustinuerit pro fratrum defensione morti semet objicere.Fuit enim et est germanus Christi discipulus,sequens Agnum,quoeunque ierit.
IV. 'EvtsuOsv 8tj Stexptvovxo ('62) o\ XotTcof. Kat g
IV. Exinde etiam reliqui dignosci, ac distingui
tpavspoi xa: etoijjo'. evtvojTo TcpujTojjtapTups;' o" xai
coepere. Et prompti quidem ac parati erant proto[lExa Tcdcfr,; TEpoOujjita; dvETcXf,pouv tt^v 6jj.oXoY'av
martyres, qui summa animorum alacritate solemxr,; jjtapTupla;. 'E'fatvovTo 61 xat oi dvETotjiot (53)
nem illam martyrum confessionem ediderunt. Qui
xat dvujjtvao-TO!, xat eti dcfflsvs:;, aYtovo; jjLSvdXou
vero imparati et inexercitati,nec firmis adhuc erant
tcjvov IvEyxsiv jjri ouvdjjtEvot. "Uv xat ^sTpujcrav (34)
viribus ad impetum tanti certaminis sustinendum,
utcso

tujv

dSEXtpiov,

6'

errtv sv -r.jjtiv. Ttov oe

Ttspi to [JrijJta xaTaSorjiidvTiov

(48J llapixArjTo; Xptcrctavujv ypT)jj.aT(tra;. Male


et locum aliter inGroscis scriplum fortasse invenit
Christophorsonus hunc locum inlerpretatus est,
Kufinus Ca;terum etsi recte monetCacciari,Hulini
quasi Epagathus exindeab omnibus vocatus fuerit
editor, asgre colligi posse ex ejusdem Rutini textu
putronus Ciiristianorum.Noslram autem versionem
Zachariam hunc pro martyre Lugdunensi haberi ;
contirmat Rutinus, et quai sequuntur verba, e'x<ov
qucerens tamen in Praefatione.unde Valesio in menos UapdxXr,Tov, etc, quce stare omnino non possunt
tem venerrt.Zachariam a Rufino Lugdunensem marnisi ita interpreteris ut fecimus. Vales. Rulinus
tyrem esse factum, erravit ipse ; nam Valesius id
vetus interpres habet : Tanquam advocatus, inquit
quidem nusquam asseruerat, sed Rufinum errandi
(h. e. ait prases), Christianorum, et ipse vinctorum
occasionem aliis praebuisse dixerat.
numerb societur. Male ex antecedentibus repetitum
(jO) Tou TcXr,pt6jj.aTOC -f,; aYaTcr,;. Alludit ad
est xat auTo; ante vocem napixXr,To; in cod. tiis.
illud Servaloris nostri dictum in Evangelio : MajoBodl. et ad marg. duorum editionis Steph. exem- C rem charitatem nemo habel, quam ut animam suam
plarium Jonesiani Bibliothecajque Bodl. Paulo post ponat pro fratribus suis. Vales.
omittitur articulus ante IIapaxXr,Tov in eodem ms.
(lil) X.-taTou. Tou XptaTou ms. Norfolc H;ec :
Bodl. seu Savil.
'Hv Y^t? xai EtJTt yvj'10> Xsittou jjaflrjTTj ;, sicut
(49) IIXeTov tou Zayapiou. Jam supra EpagaIgnatiana illa : Tote scrojjia'. jjtaOr,Tr,t; a)r,0to; (verus
Vet. interp.) tou XptcfTOu, 6'xs ouos to utotJta jxou 6
thum comparavit cum Zacharia sacerdote, de quo
xocruo; 6u)/ETai, Ep. ad Rom. 4 cum istis Clirisli
Lucas in Evangelio cap. i. lterum nunc alludit ad
verba quffl leguntur in fine dicti capitis: Et lachaverbis confert Pearsonii:s in Vind. hjnat. p. u,
c. 9, j>. 114 : St quis venit ad mc, et non odit anirias repletus est Spiritu sancto. Porro Spiritus S.
mam sttam, non potcst meus esse discipulus, iterurnnapixXr,To; dicitur in Evangelio, id est Advocalus,
quia scilicet postulat pro nobis gemitibus inenarraque, Qui non bajulat crucem suam et venit post me,
non potest meus esse discipttlus. Statim post indicari
bilibus, ut ait Apostolus. Ita Tertullianus in libro
Apoc. xiv, 4, verbis illis : 'AxoXouOwv tio 'Apvtcp
De jejuniis, de Spiritu sancto loquens, qua Para6'tcou av uTtaYTi, Strolhius notavit.
cletus, id est advocatus.ad exorandum judicem,hujusmodi ofliciorumremedia mandabat. Atltufinus
(52) AtExptvovTo. Melaphora videlur esse ab
cum La;c non intelligeret, ita vertit : Ille vero haathletis. qui, antequam certamen inirent, examibcns in se advocatum pro nobis Jesum, lioc nomine
nari solebant ac probari, utrum ingenui, utrum
meruit honorari, sancli presbyteri Zacharise, quierga
aitatis athletica.' essent. Et ii quidem qui ad certamen admiltebanlur, dicebantur EiTxptvectOat ; qui
sanctos plenttudinem charitatis ostenderat, secutus
cxemplum. Quro pravaRufini interpretatio.occasio- D autom repudiabantur, sxxptvEO-Oat. Examen aulem
ipsum vocabatur Stixptat;, ut ex boc loco colligo.
nem erroris prrebuit Adoni Viennensi, et Usuardn,
Plena certe est hrec epistola vocabulis a re athletica
et Notkero. qui in suis Martyrologiis quadraginta
translalis. Quod et loci hujus lectio ipsa indicat, et
et octo martyrum Lugdunensium nomina recensentes,Zachariam presbyterum secundoloco nominant
nos infra ostendemus apertius. Vales.
(53) 01 dvitotjiot. 01, quod ab ed. Steph. aberat,
post Pothinum Lugdunensem episcopum. Qui si
addideratque forsitan ex scriptis suis Valesius,reGraecum hujus Epistohe exemplar consuluissent,
animadvertissent profecto, Za;/ap''av TcpEa6jTpov
jicit Slrolhius ; sed cum Valesio, idque, opinor,
recte, nostri consentiunt manuscripti. Paulo supra
hic dici, non Zachariam presbyterum Lugdunendeerat in ms. Bodl. verbum eVvovto.
sis Ecclesiae, sed Zachariam sacerdotem patrem
(o4' Tt>v xa: E;Exptocrav. 'E^STpujaav hic passive
Joannis Baptistae Quem quidem Lugdunenses in
semilur pro i$T;ptSXtoflr,cfav, id est, abortivi facti
hac Epistola TtpEtjSuxEpov, id est seniorem appellant,
sunt, excussi sunt, sxTptojj.a sy'vovxo- QU8B nietaEpagathum juvenem ei comparantes. CaHerum hic
phora iterum usurpatur infra, ubi agitur de lapsis.
error Adonis et reliquorum in Zachariae martyris
nomine,l'acit utdubitem de caiterisnominibus inarVales. Rcccpit hoc E^ETpiDiav in contextum ante
me Slrothius pro ejjetteo-ov, ex cod. Reg. et Lect.
tyrum Liigdunrnsiuni, qua; ub illis ibidem rolata
Venet. quibus addas ms. Norfolc. Ideni qtioque ad
sunt. Vjiles. Vorem tiXeTov abesse a quibusdam mss.
oram Genev. ed. alque in cod. Castellano exslat.
nolatum esl ad marg exemplaris illius Jonesiani
Patrol.

Gb. V.

45

1410

ECCLESIARUM UIENNENSIS ET LUGDUN.

tunc manifeste pntucrunt Ex quibus decem circiter .\


collupsi, maximum nobi- dolorem el incredibilem
luctum allulerunt ; et aliorum alacritatem fregerunt, qui n.mdum comprchensi, licet gravissima
palerenlur incommoda, tamen martyribus pruesto
aderant nec ab eorum eonspeotu discedebant. Omnes tuuc lemporis ravissimo melu perculsi bmre
bamus, ob incerlum confessionis eventum ; non
quod lormenta qua> inferebantur, magnoperc timeremus, sed quouiam. exitum rei auimo prospicientes, ne quis corrueret verebamur. Comprehendebantur quotidie. qui dip'iii erant, ul numerum illoruin supplereul; adeo ut ex ulraque Ecclesia pr3slantissimi quique,et quorum maxime labore atque
induslria res hic constituta* fuerant, simul omnes
tenerentur. Capti sunt etiam quidem nostrorum ..
servi, qui gentiles erant ; quandoquidem pra?ses
nos omnes requiri palam jusserat. Qui damionis
impulsu, cum tormenta reformidarent qure sanctos

1UU

toc olxa tov aptQpoV oT xa! [isviXrv Xumjv w'


TtevOo; (53) 5[isTpr,Tov vs-o!r,ciav f^u.Tv, y.il uv
Ttpoftuiiiav Ttuv XotTrtov tuiv fjnfj juvsiXtjiiiisW/ IvU
xoiav ot xahrsp TtivTa ti ostvi itaayovrs;, Sfitu;
a'j|iTtipr,crav toTc jiapTuat, v.a'. oux iitsXslmvTo 4tcov. Tors 8fj oT Ttavrsc [isYaXbJc sttTofJBT,;>.sv, 0!i to
aSr^Xov Tfjc ojioXoYia;- oi xi; sTr.cpspouiva; xoXsV.;
cpo6o Jjisvo'., iXXi to tsXoc arpoptbvTe;, xs: to inossasTv Ttva os8iots;. EuveXaptSovovTo uivtot r.itj' txi
ottjv f,us:av ot aj/.oi, tov Ixstvuiv aviitXr.pGOvTs;
ap:0[iov torrs auXXsvfivat sx Ttuv 8uo ExxXt,attbv (56) -ivTa; touc tjTnuBaiou;, xai {Y uv jiiXtrta aj v.7zi]r.z: xa IvOios. SjvsXajiSavovTO 5s xs!
eOvixot t:vs; oixera'. TtUV f(asTOuv 1STTS:' 0* ,[101:2
exeXsuisv 4 f,Ysu.tbv avar,TsTOa: r.ii-7; t,u5{. 0*
xa! xot' Ivsopav tou XaTava, ooo\0vrs; t i; jjwivou; a; tou; ayiou; sGXsirov itacr^ovTac, ttuv tnpaTttoTtov srtt touto T;apopu.ibvTujv aJTou;, xaTsisJisr.TO
f,;j.tbv Ousorsta (57) SsTTtva, xat OiStrtoJsicj; ,u!i;S!;,

IJsTtcov toI; exr,TO'jat. OT oe Xioovts; o';; auTovpr,(55) UsvOoc, lliOo; marg. (ienev. ed atque exem|ia touto TEAsTiQat XptcxT-.avoTc, xai Sfj touto toTc
plaris Jones. Stroth. Mjx deest Ti anle 6e:vi in
aX/.otc "jKXXr.otv sJsTtdjiTteuov. Ka". tou; [lipTups;
mss. Bodl. et Norfolc.
Si*iXTOv xa". BXavotvav ojioXoYf.aai oti jiwiviuv
(50) licjTs auXXevflvat sx twv Suo
'ExxXt, f,v<Yxaov. Ot; eujtoytoc BAavot^a iTTsp.-ir.iiiTiiTO,
ff!av Ex Ecclesia sciiicet Viennensi et I.ugdunensi.
Iltbc civ, s'Ttouaa, tcutojv avaayotvTO oT u.r,os
Jl;vc uulem verba imprimis uotanda sunt,ex quibus
ssstjievtov xpetov (JY aa/r,criv aTToXajovTs; ; c. 3,
manifeste apparet, Viennensem Ecclesiam pcriiide
ac Lugdunensem, suuni tunc episcopum habuissc.
p. 14.; ed. Veron.; p. 498 ed. Paris,
Videndum autem, annon hoc loco anclnr Iie
Quippe Ecelesia ah antiquis scriptoril us non dicinamm etiaiu ampliaverit, non lantum, uti ip^eait
tur, nisi malrix, quam calhedralem vocanius. Ado
Viennensis in r lir< mco. Juslum tunc temporis
CEcumenius. eum bieviaverit, in potius loca quudam hujus epistola; exceipserit. qute Ensehius reVienneu.scm episcopum fuisse dicit, eumdeinque
liquerat. Biblias interea lale quid inlra persecutodiuturno exsilio maceratum palmam niarlyrii retu
lisse. Porro verbum ujX/.svf.vat Chnstophorsonus
ribus respondet, ad pag. 270 quale Blantlina? hic
vertit eximerentur ; Langus deligerentur ;metaphora C altribuitur, quani quidem Blandinam pro Bibliade
ad alterum quoque locum invenit velus interprts
videtur esse a fructihus qui decerpunliir. Valbs.
Rufinus. Duni vero Bibliadem inter caHeros martyMassuetus dissert. 2. in Iren., art. l.conlra osleiires Lugdunenses alii inulli scriptores comnicmoradere couatus est, nullimi habuisse episcopum eo
runl, eirlem sancUe mulieri, nomine ejus in couice
tempore Viennensem Ecclesiam, sed a Lugdunensi
suo invento, ista verba recte assijmavil auclor
episcopo fuisse rectam Certe allum esl silen ium
opusculi.quod in Keyia bibliolheca Matritensi hoper tolam Kpi tolam de episcopo Viennensi.el fadieque servalur. cujus litulus est : 'Ex Tfj; Ejjivcre videtur huic senlenliu! locus, queni Massuelus
oiou tou H'J[itp!AO'j EXxXr,ataJT'.xf|C rspt Ttbv
adduxit in lib. v Euseliii lhsl., c. 23: < Lxstat
xaTa
Siatpopou;
xatpoi; sv otaipopo'.; tt'JXe3'.
etiamnum, ait Eusebius epistola t<I>v xati la/Xiiv
aOXr.aivTtov <x~>:.tvv ptajT '.ptov. Uoc autem edidit
TtJtpotxttuv, a; E'pr,vs.Toc sirsJxoTtst. 1'orro de (jal
Joanncs Iriarle ejusdem bibliothecae cuslos ad
lia ag>ms hoc monuit erudilissinius Bucherius in
pagg. 548 552 Cataloyi anno 1769, typis iropressi.
Beiy. Rom lih viu, cap. 15 : Potuerunt ah initio
Eteuim ille putabat hoc ipsuui fuisse novuni frabiii;j' civitatcs ab uno regi pontilice, ne(|iie aliter
gmentum Eusebiana? Historiw nondum edituru.quod
judicavit de re isthac, si bene memiui, 1'earso
tameu nihil aliud est quam index sive synopsis
nius in Annalibus suis Cypriunicis. Sed a Valesii
martyriorum appud Eusebium commemoraiomin,
slant partibus Ruinartus A<t. Martyrum p 63 ed.
adjeclione paucorum verborum semel atque iieruni
Anist., et I.ardnerus Testim. Judaic. et Et/inic.
vol. ii, cap. 15.
auctus.
De origine aulem calumniarum. cum trj; 3v8;tv
i57,i eusjTSta. 6'js3Tta eil. Steph. Vetus luec ud- [)
versus Christiauos criminatio ; qua; forsan inde Ttoipaviac, tum vero aliorum facinorum. oplime
agit Robertus Turner. in libello Anglica lmgua
originem ttaxit, quod etlinici inepte ac malitiose
conscripto, cui titulus, Causss calumniarvm contra
interprelurenlur S cu'ii;e apud Christianos usuin.
ChrUtianos primxvos, quemque capite quarto aJ
Stkotii. Huc pertinet insif,'uis OEcumenii locus in
pag 71-73 de loco illo CEcumenii consulas. Oum
Comm. ejus in Lpist. Prior. D. Petri: KaTaXaXouvhis autem Lugdunensiuin bene confert Alhenagors
Tac 3s eto-ajst (se. S. Pclrus) f|fxtuv touc eQvixojc.
verba cl. Callandius in Biblioth. PP : Tp'a hKal s'' tic po JXfTat touto [jtaO^tv, ex Ttov Eipr^vatip -tji
tpT,u!^oucrt f,[iTv syxA'i][iaTa. aOsoTr,Ta, GusTtf.a es
Aou-^Sojvoj Tf,c KsXt!xt,; s7C!3X0T:to. itcpl SiYXToiJ xai
BXavo(vr,c t6jv [xapTtjptov Yp-JoivTtuv ij.iOot av axptvrva, Otot-ocsiou; jiicsi;. Legat. pro Christ. n. 3
6(oc. 'll; os Sii ppiv_tuv r:acQ0'Oat, eaTt TxOta.
al.4.
Inlerea Atiienagoras in eodem libnlio ad u .
Xp rttavtov ^ap xaTr,v_o'jasvtov 6o-JXou; E/Xr,v=c
hrec scripsit, qua; cum Lugdunensium verbisiu hac
suXXaodvTsc, sT^a ;-aOstv ti ~api toutiov Ov,0sv aTtoiepistola minus consentire videntur: Ka! to; xi'
pr,Tov -K6.pt XptoTtxviuv (dee.st aliquid) iva-j-xs^ovTsc"
couXv. s'.7:V r,[Jttv, TOt; jjsv xv -Xs.oj;, to:; Oj :;-ot oouXo'. 0'jt'j! ,ur, syovTe; ttco; ~o toT; avayx.'wO'jj!
touc ouc oux so-rt XaOsTv aXXi xai toutiov ojoe's
XaO' f,OOvf,V IpeiV, TtaOOJOV f]xOUOV TOJV SeTTTOTtbv,
xaft' f,[iujv Ta Tr,XtxauTa ouos xaTs^sJiaTO. Ubl viTr,v Ostav p.STaXr,'i/!v f.Taa xai atbjjta stvat Xptarou,
auTo". vo[iiaavTsc tio ovti atpta xa; cipxa ervat, touto
dendus editor Benedictinus, Juslini M. locnm.per

1421

EPISTOLA DE MARTYHIO S. POTHINI.

1422

aXXi iir,- y\ perpeti videbant, mililibus ad hoc ipsum ensincixa! oia H-r]"' XaXsTv \x!~i voe~v 9tJLt; t,
8e jtictte'je:v s" ti toiouto (o8) TttuTtoTE itapi i uptotantilms, Thyesteas quasdam ccenas, et incestos
not; s-fivsTO. Tojtiuv 81 cp)i).t:rO'vTiuv Tt&vT=; iOEdipi concubitus, et alia quarnec pioloqui nobis,
0/)piu>0j)aav ec; f,[jca;' aJiiE xai e" tive; to T.p6-.zpov
nec cogitare fas est, acne crederequidern susline8t' o!xstotr,Ta (ii9| JfiETpcaJov, Ttke p.sviX(t>; eyzkimus apud liomines unquam gesla luisse. adversus
Ttacvov xa: oteiipcovTO '/.aO' f,juov (60) "ErX^oouto
nos ementili sunt. His in vulgus sparsis, omnes
oe to utt.0 tou Kuptou f,piuv t!pr,fjcsvov. ot:- EXeucontinuo in nos adeo efferati sunt, ul, si qui lorle
o-ETai xaipo; ev tp ~a; 6 aitoxTsiva; 6jj.5;, t/Ocjst
cognationis causa moderati erga nos hactenus exXaxpsiav stpocrcpipscv tcj> 6i(jj. 'Iw-auQa Ao'it6v
stitissent. tunc acerbissirua indignalione cnmmoli
adversus noslros infreinerent Complebalur itaque
umpJvtu -ij/;; t;r(Y'fJtTEtu{; uTtsjisvov xoXiasc; o\
afioi piijTups;' p'.XoTt|A'jutiivou tou EaTava, xa! 8i"
id, quod a Doniino pnrdiclum fuerat his verbis :
Venint tempus, cum quicunque vos occiderit, cullum
eV.eivojv ^TjOvjvat ti tcov [3Xacrcpr]ii.cov (01).
offerre videbilur Dco '. Esinde sanctissimi martyres ejusmodi tormenta suslinuerunt, quaj nulla unquam oratione exprimi possiut ; Satana ambitiose conlendenle, ul ab illis quoque aliquid impie diceretur.
V. TitEpSsGXr^Jcivtu; os Evstr/.TjiJjEv >j ip-fi, -aia xa*. g
V. Proecipue tamen vulgi ac prapsidis et militum
furor universus inculiuit in Sanctum diaconum
0)(Xou xa: t,-pu.'jvo; xa': cTrpaTctuTtuv (02), e!; Sif
Viennensein, el in Maturum, neophylum quidem
xtov (63) ocixovov i.r.b 1J:wt,;- xac e!; Mixoupov
illuin, sed generosissimum nihilominris pugilem
vEotptoTtiTOv u.':v, aXXa yevv1'ov iYtuv.rurJv /a': si;
Christi ; in Altalura quoque patria Pergamenum,
"ArcaXov IlEp-pjJC.VOV Tty veve'> cttuXov xat s8pa:(o|jta
qui columna et firmamentum Ecelesia: noslreesemTtov svTauOa is'. yEYOvtjTa* xa! e!; BXav8'vav, o:' fj;
per fuit ; in Wandinam denique, perquamChristus
eTtsoetcjss o XpttTTo;, fitc Ta itapa avOpcoTtoc; eutsXt;
osleudit, qriii' vilia, deformia. contemplaque homixa! ascSrJ xa! Eu/.nacppovT,Ta tpacvtjjjtsva, u.EYaXr,;
xaTa;:ojTt Ttapa 8sfj> odfcjT,;, 8:i tt,v 7tp6; aUTOv
nibus videntur. ea maxirao lionore aflici a Deo 4
a-lir.r^, tt,v sv Suvijisi Sst/.vutjtsvrjV, xx' fjtf, ev e'8ec
propter excellentem erga ipsum charitatem, quae
1 Joan. xvi, 2.

4 I Cor. i, 27.

inde atque haec Lugdunensium.contrariumquid soincestos concubitus de Christianis confessi essent,


studebat Satauas, ut Chrisllani qui comprehensi
nantia afferens. Hic vero fortasse illud in memoriam revocandum essetunam etalteram excepliofuerant ejusmodi calumn asin religionem uostram
nem non abrogarc solere regulam,sed firmare, nisi
jaclurent. (Juippe judices omni teimenlorum gecontigisset.u; ex hoc ipso Athenagorneloco sibicol - nere Christianos urgebant, ut Thyesteas quasdam
ligeret Moshemius.eo temporescripsisseauctorem, " cu:uas etinxesiosconcubitusapudseperagifateren
quo de Lugdunensi vexalione rmnor nondum per
tur. Quo spectat illa vox Blandiiue, in mediis crucrebuerat, eodem enim anno, qui est 177, el scriciatibus niliil aliud proloquentis quam: < hristiana
psisse pro Christianis Ath<}nagoram,et passosGalsuin ; nihil apud nos mali geritur. Potest etiam
illud xai ot' Ixstvtov, reterri ad decein illos, qui
los esse, aliunde oslendit Vid. Dissert. ad Hist.
eccl. pertinent. vol. 1, diss. 6, ij 16. Similia autem
initio persecutionis capti animum desponderant.
Clirislnphnr-onusbl.rsphemiam coiitranomenChriverbis Alheuagorm istis videas prolalaapud Mmucium FelicMii, qui s:eculo post seijuente lloruit. Ita
sti inlelligere nraluit. Vale. Favenl sallem huic
siiim ait Oct.ivius ejus, fabulas lstas sempervenvocis BXcro/;ui,'at; interprelalioni verba, qua) infra
tilur-i et nunquam vel investigari vel prob.iri, nec
de unaex lapsisnomine Bibliade, sed posteamarlyrc
tanto tempore aliquem exsistere. quiproderet, non
exstant : Ka: B-.oAiiv'?: oe Ttva [xtav Ttuv Tj vtjjjtivtuv, r^or, So/tuv 6 oV/ooXo; xaTaiiETttu/.ivat, OeXtjtaatum facti veniam, verum etiam indicii gratiam
aa; o"s xa' oti [)Xa3^r,[j.ia; /.'TaxpTvat 7,yev iirt xoXaconseculuruni ; cap. 28, p. 14, ed. Davis. Ad testes vero quod altinet, quos hoc loco meiuotrtv, avaY/i^tuv EtrsTv Ta aOia Ttsp! ^jjttov tu; EuOpaucttov rjor, xat avavSpov.
rat epistolm auctor, servi isti. cum infideles exstiterint, idcirco a visu mysteriorum Chrislianorum
(62) Ka! o-tpaTttoTcov. Ituflnus vertit of/icium,
prohibiti fuerant ; sed iidem, minis tormentorura
militei Nam Gra>ca vox ulrumque significat, tam
territi, mililibusque instigantibus.calumnias, quaofficiales, si'u apparitores judirum. quam milites ;
les aJudasis sub ipsainitiaf.liristianismi, teste Ori
ut fusius cisleiisuri sumus ad lihros Dc Vita Congcne lib vi contra Ce.lsum, de Christianis sparsce D sUtntiiii. Hic vero milites malim intelligere, cum
supra incnlio tiat tribnni inililum. Vales
sunt. ignorala verilate instaurabantcontra dominos
(63) Lt; SiYx-ov. Iliilinus Sanctum diaconum
suos lideles.
Viennensem interprelatur ; quod esl ambiguum.
(58) E" tc toiouto. "Kv tt t. Gruleri Lect. Stboth.
Nequceiiiin Sanctusfuitdiaconus VieunensisEccle"Ot:t. ms. Norfolc
siw.utquidam hac Rufini versioneinducliexisl.ima(i>9) At' olxsttjTr.T. Ha?c vox non solura propinquirunt.Cei leLugduniMisesinhacepistolaidnondiount
talcm generis designat, sedeliam ainicitiamac l>esed lantuin aHirmantilluin Viennaoriundunfuisse.
nevolentiam. Interpres Nicephori etiam bumanitaFuit ij:itur liic Sanctus patria qrridem Viennensis.
tem addidit. non contentus necessitudinis vocadiaconus autem Lu^dunensis Ecclesim. Vales. Opibrrlo. Valks
natus contra est David Dalrymple, vir nobilis, qui
(60) Kc')' t,;jio)v. Cod Reg. Etp' t.jjiTv. VALES.Addil
quodcunque Kpistol apud Eusebium superest. in
ei Strothius :nar. ed. Genev. ego ms. Norfolc. a
Anglicam vertit linguam, hunc fuisse diaconura
quo quidem codicc abest -io ante Hiu>.
Viennensis Ecclesia) ininoris enim niomenti esse
(61) Tt Ttuv p).7Ttpr;;jt'ov Recte Rulinus bla-phemiam adversus Christianorum religionem iniellipatriam ejus, qu;im locum, quo munusecclesiasticnm obibat. Videoque in Serapionis Fragmentis,
git.Quod [ilanc c.jnfirmalurverliis proxime an'eceqrue infra collocautur, similia his verba : A^to;
dentibiis xi ot' Exeivtov. Cum enim servi ChiisliaHojrtXto; 'lou/to; a-rto 4e6eXtou ETttaxoTto;, hoc est,
norum, metu cruciatuum perterriti.infanlicidia et

1423

ECCLESIARUM YIENNENSIS ET LUGDUN.

U2i

in virtute potentiaque ostenditur, non specie inani A xauxwtxsvjvv. 'Huiov y*? rcdvTtov Ssoiotwv, xa! m;
aapx(vr); SeaTcotvrj; auTrj; IjTt; r^v xat ajn :.
gloriatur. Nam cum universi trepidaremus, ipsaque
t)V uapTuptov u!a aYiovtrcpia, aYioviioTT); u.f, oioi
illius temporalis domina, quaj et ipsa una cum reTTjv SuoXoYtav SuvrjaSTat icapprja-tao-aaBii 5:i t,
liquis martyribus strenue pugnabat, formidaret,in
da()svs; tou atouaTo;, j) BXavSiva totxjtt,; blirprimis ne illa ob tenuitalemcorporis, liberam conptuQr) Suvaueto;, <07ts sxXuOr)vai za: rtapc8)jvit toj;
fessionem edere non valeret : tanto animi robore
/.7.-Z7. StaSoy_a; TcavTi tpotcuj [WavtiJovTa; xfajv i
firmata est Blandina, ut tortores qui invicem sibi
stoBtvrj; 'eio; Eo-nepa;, xai auToi); 6uo).ovojvti; o:i
succedentes a prima luce usque ad vesperamomni
vivixijVTa!, (jtT,Sev syovte; u,t,xsti S Ttotr^owiv a>
tormentorum genere eam excruciaverant, resoluta
Tfj- xa! flauua^E-.v ir.l Ttj Tcapausvstv euttvojv iunervorum compage deficerent ; seque victos contt)v, TtavTo; tou atouaTo; SteiptoYOTo; (65) xi!
fessi, cum nullum tormenti genus quod ipsi inferri
/,VEtoYusvou- xat uapTupsTv, 6'ti sv e:oo; urpeSltaposset, reliquum haberent, mirarenturadhuc illam
asto; ixavov rjv rcpo; to i^ayayilv tt,v <Vjv_f,v, ojy
spiritum ducere, toto corpore lacerato, atque per
Sti ys .totauTa xa! ToaauTa. 'AXX' f, uaxapii &;
fosso, testarenturqueunicum tormentigenus ad ilYEwaTo; dOXr,TT,; dvsvsa^sv sv t^ ouoXovtr xii y
lam enecandam sufTecisse, nedum tot ac tanta torauTrj;
menta. Verum beatailla, instargenerosicujusdam
,. dvdXr;ij/i;
, . xat dvaTcauai;, za! avi/\vr,3:'i (66!
aihleUe, in ipsa confessione vires atque animos u Ttov cuuoatvdvTtov, to Xiytiv 4tf Xpirtin^ tlju,
resumebat, Eratque ei refectio et quies, sensumxat- Ilap' fjuTv ouSev auXov YivETat
que omnem prasentis doloris adimebat prolalio horum verborum : Christiana sutn, et : A'iAti ami
nos mali geritur.
VI. Sanctus vero, cum et ipse supra humanum
VI. 'O Se SaYXTo; xat auTo; 6rEpS-S)r,UiVtu; >.:'.
modum cuncta qua; ab hominibus excogitari polueUTclp TtavTa lavOptoTcov Tcdoa; Ta; eJ JvOpwztuv i\.
rant tormenta fortiter sustineret, sperantibus jam
x:a; Yevvaito; uTtouEvtuv, tu>v dvdutov iX-^ovctov 5:i
impiis aliquid se indecorum atque illicitum ex eo
Tr,v ETCtuovr,v (67) xa! to u.=ys6o; Ttov [3aTr/tuv oxo/.
OEoOat ti nap' auTou Ttov ur, SsdvTtov, totijttj 'jsoaudituros, ob nimiam vim et magnitudinem crucrcdas! dvTtTtapETizJaTO auTOt;, coo-te ur,5l to Ksov
cialuum, lanta firmitate eis restitit, ut nec suum,
xaTetTcsTv 6'voua (68), ut]ts s8vou;, ujJte ioJUi;
nec gentis aut civitatis ex qua esset oriundus no6'Qev t,v, urJTe et SouXo; f[ eXeuOEpo; Errj" 4),)i xpoc.
men, nec utrum servus esset an ingenuus, proloTcdvTa id ErcEptoTtouEva aTcexpivaTo ttj 'Ptojja^.f,
cutus sit, sed ad omnes interrogationes Romana
tftovf). XptJTtavd; EtjXt. Touto xa! dv-; ovouito;, xi!
lingua responderit : Christianus sum. Hoc sibi nodvTt tcoXsio;, xa! dvT! ysvou;, xa! dvT: icavto; ir.t\hlmen, patriam, genus, omnia denique esse subinde
Xto; tbjxoX6Yl' >-Xr,v oe ^>tovT,v oux fjxouaav ritoi "i
profltebatur ; neque aliam vocem ab eogentilesextorquere valuerunt. Quam etiam ob causam ma- Q 8vrj. "OOsv Sr, xa! tptXovetxfa ueYdXr, tou te t.yeuovo;
xai Ttov paaaviaTtov lyhfzo rcpo; au-ov. torit wr.\
xima adversus illum et praisidiset tortorumpertiur,xTt ur,Sev etjtov 6' Tcoir^o-ouaiv auTto, to te)ejci!oi
nacia furoris exarsit : adeo ut cum nihil amplius
y_a),xa;
XsrctSa; Sia-rcupou; -poaexdXXtov toi; to^sjuipsis superesset quo illum torquerent, candentes
tdTot; usXso-itou otouaTo; auTou. Ka! TaiJTi ub sniajris laminas mollioribus ejus membris afflgerent.
sto- auTo; Oe Tcapsusvev dve-ixauTCTo; xa! ivEvJoto;,
Et membra quidem adurebantur ; ipse vero ereclus
oTep^po; Tcpo; tt,v ouoXovtav, 6*6 tt]; o-jpavtVj (69
atque inconcussus, firmis vestigiis in confessione
Tcr,YT); Tou fJSaro; tt]; ?tofi; tou eJtdvTo; ex tr,; viperstilit, utpote coelesti fonte aquaj vivaa quaj ex
Xov, cod. Medicffius et Maz.,Fuk. et Savil. vocem.
Develti episcopus. Euseb. H. E. v, 19. Similiterque
interserit hoc modo : 'Otcote u.t)xti utjSev =.'yo.
si^nanlur episcoporum nomina eturbes apud conQuod est elegantius Vales. Ante Valesiuoi inpcilium Carthaginiense sub Cypriano celebratum.
vtjv Christoph. in ed. Genev. Lect. pnetuleraut. U
(64) Auttj. AfitT) ed Steph. Stroth. Mox desunt
ut,xst! illre quoque Gruteri lectionesinterserebint
verba xa! TcapeOrjvat in ms. Norfolc.
Porro uTcspoo),T,v tanuam conjectura ad raarg. Ci(65) AtEpptoYOTo; Ed. R. Steph. TceptE^ptoYOTo;.
stel. cod. afferlur. Statim post, &TcayoJjEo-(Si! -1;'
Cod. Med., Fuk., Savil. et Maz. StE^ptoYoto; habent,
auTou ms. Norfolc.
quod magisplacet.VALES. Lectionemalteramhabent
(68) "iioTe uT,Se to 'S'.ov xaTei-rcsTv ovoiji. Sims. Norfolc.et Nicephorus, sed ad oram exemplaris
R. Steph. quod in Bodleiana exstat, SieppioYoro; D milia videre est infra, libro Pe martyribus Pali>!
cap "2, et iu Passione S. Felicis ad calcem Lactanrescriptum est.
tii De moribus persecutorum edit. Oxon. et in Pa^(66) 'AvaXYr,a!a. Isliusmodi indolentiam in Theosione Tharaci, Probi et Andronici apud Baronium
doro martyre memorat Theodoret. H. E. lib. m,
ad ann. 290, n. 2, 7, 9. W. Lowth. Ad qutpsita illa
cap. ff, et Foxus noster in ThomaTomkins, cujus
quod atlinet, moris fuit, utdeomnibus hiscerebus
manum ardenti lucerna) immisit Bonnerus. Vid.
judex reum interrogaret. Mox, eptoTto,u=va pro sssMartyrolog. part. 111, p. 154, noviss. edit. W,
ptovtofjteva ms. Norfolc.
Lowth. Conf. 14 hujus Epist.
(69) Oupavtou. 'Ercoupavfou ed. Sleph. Strois.
(67) Ata rr,v JTc.uovriv. Ed. R. Steph. 6-op;ovrjv.
Sed in exemplari editionis ed. Steph. quodinBoiiAmpleclor scripturam cod Medica?i et Maz., Fuk.
leiana exstat, per lineam subter ductam ideni reet Sav., in quibus legitur STctuovr^v. Id est ob assiprobatur. Post tctjyt); ttj; addit ms. Norfolc *"
duitatem et gravitatem tormentorum. Nam quod ex
anto aTippd; Christoph. Lect.
Gruteri libro propoiiilur u-epSoXr^v, vanis=iinaconjectura est. Paulo post, ubi legitur 6-6-zi ut(osv eT-

1423

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINl.

1426

8uo< (70) tou XptaTou 8poat!;6uevoc; xa! IvoWlioiS- A ventre Christi profluit, perfusus firmatusque. Porutvoc- To Se otouaTiov uiptu; fjv tiov aofj.SeoVjxiro corpus ipsum abunde testabatur ea qua> accidetojv, 8Xov Tpauua xai u<iX<otj/ /.a! auveaTtaauevov (71),
rant ; quippe quod nihil aliud esset praeter vulnera
xat aTtoSEtSXTjXOC ttjV avOpuiTCEtov e-jcoOev ;jiopatque vibices ; lolum contractum atquecontortum
tpTjv. 'Ev tp Ttiay^tov XptoTOC ueYaXac etteTeXEi 86nec jam externam hominis speciem retinens. In
cjac, xxTapY<>>v t6v avTtxe!uEvov , xat sic tt,v tu>v
quo Christus ipseperpetiens, magna miracula paAotTttbv unoTjTttoatv oTtoOEtxvjujv, 6'it ut,o"cv cpotjspov
trabat, adversarium funditus delens, et illustr;
07cou llaTpoc aYaTtr,, ut,81 aXYtivov 6'tiou XptaTou
exemplo ca?teris ostendens, nihil esse meluendum
86;a. Ttov ^ap otv6u<ov us8' f,uepac TtiXtv arpeoXo-jyubi charitas Patris adsil ; nullum dolorem, ubi
tiov tov uipTupa, xa! voui!|6vtu>v 6'ti, otooovTtov xa!
gloria vertitur Christi. Quippe cum impii illi pauepXEYfxatvovTtov Ttov aojuitiov (72), e! Ta auTa Ttpoacis post diebus ilerum torquere martyrem coepisivIyxoiev xoXaarrjpta TteptEaotvTo autou, OTtoTf ousent, crederentque si turgescentibus adhuc et in81 (73) ttjV aito tiov vetptbv aof,v tyic/tzo- tJ 6'ti
flammalis vulneribus eadem tortnenta de integro
<lva7to6avibv TaTc (Jaaivotc, tp6oov eu7cot7Jaete toTc
adhiberent, fore ut illo superiores evaderent, quipXotitoTc" ou u6vovou8ev Ttep! autov toiouto auveSr^aXXa
pe qui ne manuum quidem contreclationom posxa! ttapa itaaav ooijav iv0pu>7tiov avexu^e (74) xa! n set sustinere ; vel id certe eventurum, ut ille toravcopOcbQr, to atouirtov ev TaTc ueteTtstTa (3aazmentis immorluus, terrorem injiceret reliquis ;
votc, xa! Tf,v !8e'av ttneXaSs tt,v itpottSpav yat tt,v
non modo nihil ejusmodi illi contigit, sed praler
Xpijtnv Ttov ueXiov uiars uf, xoXaatv, aXX' taatv 8ta
omnium opinionem, corpus ejus subito relevatum
x?,c ^iptroc tou Xpto-Tou, tt,v SeuTepav aTpeSXtoatv
erectumque constitit in tormentis posterioribus,
aJTto YfiviaOat.
et pristinam speciem usumque membrorum recuperavit : prorsus ut secunda illa excarnificatio, divina opitulante gratia, medelam potius, quam po?nam
ei attulisse videretur.
VII. Ka! BtoXtaoa os Ttva utav Ttbv f,pvT)us'v(ov,
VII. Sed et Ribliadem quaradam ex eorum nuf, jt, ooxtbv StiSoXoc (75) xaTaitentoxevat, 0'Xr'aac Se
mero qui Ghristi fidem abnegaverant, cum jam diaxa! ota pXaao^utac (76) xaTaxpTvat, fJYev ^i *"
bolus a se absorptam crederet, velletque insuper
Xaatv, avayxijtov e'7teTv ti iO-a rsp! f^xtov, tbc eudamnationem illius cumulare blasphemia, adsupOpauarov f]or, xa; avavopov. 'II oe ev t-?) aTpsSXtoplicium duxit, adigens eam, utpote fragilem jam
ast (77) avsvr,<J/s, xa! tbc av e't7teTv ex paOoc bicvou
et ignavam, irnpia de nobis proloqui. Verum illa
avEYpT,YopT,a;v u7toijtvT,a0itaa 8ta tt,; 7tpoaxatpou C resipuit inter crucialus, ac veluti ex altissimo
Tiuojpla? tt,v a!u>viov ev ys^vvT1 xoXaatv. Ka! e;
somno excitata est, pra^sente supplicio de seternm
ivavTtat; a/TeTtte toT pXaatpr|uot<; (78) cp/aaaa- Ilto;
gehennse cruciatibus ipsam submonente. Et coni'v Ttatota tpaYotev (79) o\ TotouTot, oT; p.T,oe aX6tradiccns impiis : Quifieripossct, inquit, ut infantes
(70) 'Ex tt,? vt,6jo;. Alludit ad cap. vu ex Joanmiam adersus Christum intellexit. Videndum tainen est, ne hic quoque blasphemia adversus relinis Evangelio, in quo legitur : Flumina ile ventre
gionem Christianorum intelligatur. Certe qua; seejus fluent aqux vivx. Vales.
(71) SuvsaTraauevov. Cuntractum et incurvum
quuntur verba id penitus evincunt. Sequitur emm
avtttvxi^ujv ei-eTv Ta aOEa itep! Tju<bv. Porro haiC
malim vertere, quam distractum ct rin'u{sum,utinitio verteram. Hoc enim essel ottaTtaauevov. Conmuiier in ms. Maz. ac Med. BtbXto:; dicilur non
BtSXtc, sic etiam vocaturinFuk. Rufinus hanc cum
tractum autem intelligo pr.T magniludine tormenBlandina videtur confudisse gravi errore. Vales. Ex
torum. Nam qui in eqauleo torquebanlurvehemencod. Reg. HiSXtoa posuerat ed. Steph. quam quitius, caput incurvare cogebantur, ut docet Am.
Marcelhnus, cum ait : t Vel sub equuleo caput indcni nominis scri]ilurain habentet Gregorius Tur.
l)c gloria mart. c. 49, et martyrologi. Sed alteram
curvos, aut iclu carniticis lorvi substravit. Inepte
lect, firmant ms. Steph. inarg. ed. Cenev. codiccsChristophorsonus contractum in ruyas corpus inque Bodl. seu Savil. et iNorf. Qua. vero ratione interprnlalus est. Vai.es.
(72) T<bv aojuittov. Scribendum videtur Tpau- TJ ductus Rufinus ha-c omnia ad Blandinam detorserit. nescio, nisi si hocce nomen in codice suo pro
uiTtov, ut legit Rnfinus. Valf.s.
Bibliade scriptum invenerit.
(73) 'OTtoTE ouoe. 'Ot:6ts yriv ouoe Gruteri Lect.
et margo exemplaris Jonesiani. Sttioth Slatim
(77) 'Ev tt, o-tpE6XtoaEt. Abest ttj ed. Steph,
ante 7teptaov;a'. pro 7teptao:vTo ms Norlolc. et hoc
Stroth.
(78) 'AvteTtte toT< pXaatp^uotc. In ed R Steph.,
loco -r,-i post ouoi deest in ms. Rodl.
toT; paaavataTc. Sed longe melior est leclio quam
(74) Avixutps. ln ed. R. Steph. avexiXutjje. In
reperi in cod. Maz et Med., Fuk et Sav. toTc jjXotacodice MediciPO et Maz., Fuk. et Sav.. et apudNitpTuot;. Sic vocantur a Lugdunensibus gentiles,
cephorum legitur ivixuij<e, qufe piocul dubio vera
hujus loci scriptura esl. Opponilur enim ivexut|/E
qui Chrislianam religionem calumniabantur, vel
certe lapsi, qui pr;e cruciatuum violentia infanticixa! iviupOioflT, illis qum supra dixerat de toto cordia et incesius a Christianis adniilti fassi erant.
pore Sancti diaconi conlracto atque incurvato. ItaVai.es. Sed de lapsorum hujuscemodi confessione,
que liic locus superiorem expositionem nostram
nibil. quod credam, exstat Valesii lectionem firplane confirmat. Valf.s. Habent avexutj/e lert quomantLect. Venet. ms. Norfolc. cum margine Steph.
que Venet. etChrisloph. et cod. Norfolc. atque
ed. in Biblioth. Rodl. Chrislophorsonique Lect.
margo exemplaris ed. Sleph. quod in Botll. exstat.
(79; lltbc av 7:at8!a tpaYotev. Erubescat error
(7J) Aox<bv 6ti6oAo. Ex ms. Savil. seu Rodl.
vester Christianis, qui ne animulium quidem sanarticulum recepi. KaTa7te7tTu.'xevai pro xaTaTtEitto
guinem inepuli- esculentishabemus.qui propterea
xivat ms. Norfolc.
(76) 4ta JlAaatpT,utas. Christophorsonus blasphequoque suffocatis et n:orticinis abstinemus, ne

1427

ECCLF.SIAHUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1428

comeiderent, quibus ne sanguinem tjuidem animan- \ y<"v t^&o-v a!;jta oafiiv ejov ; xat A-rtb touSe Xpttwm deyuslare licet ? Abliinc Christianain se esse
OTtivf,v eajTfjv touoA_Y-t, *a'- ~<i> x^T!i'(iJ (80) -mv jii;confossa, in consortium martyrum relatu est
T.ptov TtpoiET.Orj .
VIII. Porro cuin universa tyrannorum lorinenla
VIII. K-TapY',0.'muv 2. tgjv tupavv.xiiv zoi.iper marlyruin conslantiam a Christo essent hebeOTT.pItOV utco to- Xpio-ou -'._ t~i T'OV [HXaC-tt-V
tata ac retusa, alias macbinas diabolus excogitaiir.on'jvr,s, eripac p.r^avac; 6 StiooXoc -Tiivk:, xi;
vit ; ut scilicet in obscurissimum ac molestissimum
x_Ta t?,v Eipy.TTjv _v toj o-xots: xa! Ttp '/aX=t_txi_
carceris locum eonjicerenlur, utque pedes in neivo
y<u.tt|j ouYxXetaEtt;' xa! toc. v t<jj SJjAijj circi.-;.; tSiv
ad quinlura usque loramen distensos haberent, ac
tcooujv (81), ir:! TciuTcxov OtaTeivouiv_.v T^/T-^jir
reliqua hujusmodi cruciuluum genera peiferrent,
xa! Ta AotTcac alxtac, bias EtcoBaatv !iff.~i\xvn:
quiluis ministri, utpote infensi et a d.-r-mone inci6itoupYo;-, xa! Tauxa otao.Xou TcXyjpEi;, ota-ibKii to:j;
tali, vexare inclusos consueverunt adeo utex eo_YxXs:0|jtivouc' uj.ie aTCOTtviYT.v-t to:jc TcX-tST'..; iv
rum numero quamplurimi in carcere suflocati inx~ ei-xtf), 6'aou; ys o KJpto; outuj; if.X.QE^v ifiiterierint, qtiosseilicel Deus. qui suam in oinnibus
Xt,.ev, .tc.oeixv.ojv tt,v -jutou oo;av (82). U'. [uv y*P
gloriam oslendit, hoc mortis genere defungi voluepJoavtaOivcec; TCtxpioc, toaxe SoxeTv [xr(o. Trj; ici_T,;
ral. Alii siquidem qui aecrbissime exeruiiali fue- p Oip-TCEtac. TuyovTa? eti xoat S.vacjOat, rc-siuEvov
. .-. ...
:
....:.j..~ .1:..:....
...
1 " 1.. - '
_. 1
..'... _
ev xfi EtpxT^* Epr, uot (Ji.v TT(' rcapa avOpio-tov Itc:[j-rant, ila ul ne vivere quidem diutius posse credeXetac, avspptovv.piEvot 3e 6tc6 tou Kuptoj (83) xr.
renlur, quamvis omni curationis gcnere refocillati
.vojvapto JptEvot xai oiouav. xat 4/J5fTi' y-~- "^ *01"
fuissenl. permans runtin cuslodia, lioininuiii quitcouc, TcapopfjttovTEc; xat TcapauufloJtJisvoi. 01 ot vtidem auxilio destituti, verum roborali a Deo, et
poi xa! apTt o-uvEtXr(uuvoi, tov uf( TTpoxa-f,-/.'.ir:o
tam animi quam corporis vigore flrmati ; qui qui-i -touaTa, to fiapo- oux esspov tt(; ajYxXetcriwc,
dem accendebant caileros et consolabantur. Alii
aXX' ev.ov v_Tc0vr,oxov.
vero novelli qui recens comprebensi fuerant, quorum corpora erueiatibus perferendis nondum assueverant, cum gravitatem carceris pati non possent,
in ipsa custodia e.vspirarunt.
IX.Beatissimus autem 1'othinus qui ipiscopatum
IX. '0 oe na/.ip.o; IloOetvo!; 6 Tf,v St_xovi_v tt,;
LugduncnsisEcclesieo administrabat, nonagenario
-Tc.oxo-tf]; lv AouySojvoj t:etcio3euu.svo;, --.p '.i
major, et corpore admodum inlirmo, ob prtesenEvEvrJxovxa exrj -r,; f,X:xta; (84) Y'fov<ui:, xal ~m
tem quidem corporis iinbecillilatem a?gre spiritum
aiBevfjc; xop 0-toij.iTt, [jtoXt; ;xev .ptrcv.tuv ota Tf,v rpotrahens, cajterum pra; cupiditate iraminentis mar- " xs'.[JisvrjV (85) otojjiaTixfjV ajfl^vstav, 6rco ot Ttpofiupra retulimus iu aduotationibus ad librum iv. Et
quo modo sanpuinecontaminemurvel intraviscera
Kulinus quidem ha?c foramina vulgo puucla appelseputto. Tcitull. Apol. cap 9. Eadem fere asseIataesse lestutur, quod confirmat locusexPassione
runt Urigenes r.onlra Cehum. lib. vm. circa meChrysanti et Uarioo, quem ibidem adduxi. Sedquod
dium ; Minutius Felix Uclav. pag. bo ; Clem Alex.
Rulinus seplimum punctum dixit, vix credibile
1'nday. lib. m, cap. 3, prope finem. Ecclesia
mihi \idetur. Certe Eusebius hoc loco quintum
Orienialis hanc abslinentiam perpetuo servavit. et
duntaxat foramen dixit ; et aliis in Ioci* huin' nnetiamnura servat. Auguslinum vero, aliosque ej snieruin foramiiium nunquam supergressus est.Ue
deia a'talis Christiaiios, in conlraria fui^se opihis punctis intelligendus est locus in actis Grfficis
nione, ex his irsius verbis palam est Et ubfEcPassionis Tarachi Probi et Andronici : Mo|'[io5 tf>
lesia gentiuin talis effecta esl, ul in ea nullus Isijttb/ s^rce UaXovTE^ outijj atSrpc:, e:; Tioojpa xevtt,raelita carnalis appareat ; quisjatn boc observat.ut
pa-:a otaTEtv:'T. quod velus interpres pes.-ime verturdos vel minutiores aviculas non ultin^at, nisi
lit hoc modo : Miltite illi ferruia per quatuor locu
quarum sanguis effusus est / Aut leporem nonedat
vervt rum, et confringite. Vai.es.
si mauu a cervice percussus, nullo cruetito vulnere
(H2j 'Erc.oey.v 'nov tt,v auTou -!$av. Pro liis
occisus est/El qui forte adlmc pauci t:mgere ista
Chrisloph. 'AXXa xa! to-8-Ou -vra-0aE7::c'.zv'jov:
forraidaut, a ccteris irridentur. Augustin. conlra
Fauslum Manich. lib. xxxn, cap, 13. Kead.
p. T/,v 0'i;av StbOTH.
(-3) Tou Kuplou. Tou abest ed. Steph. Stsoth.
(80) Kat tijj xXrjptj). Ka! ev ti'o xX. mss. Bodl.
Addas ms. Bodl.
et Norf.
(84) Trj; f(Xtx(a?. Tf,v f,Xtxtot>/ non male ms.
tH\) Ka! Tac lv tio JuXtij -taTaTE:; Ttov tcooojv.
Superiore libro ubi de Justini marlyrio diclum est,
Norf.
i8o) Ati tr,v TtpoxEt,u-vr,v. Hoc loco verba videnobservavimus \ JXov a Gra>cis dici, quem I.atini aptur esse transposita. Sic i^itur legendura pu'0 :
pellantnoTum.ldplaue confinnatltulinusqui hunc
\ix t/,v iYX'.[jtbr(v oojuaT'xrv aaOvtav. Et paulo
locum ita interpretatur : Ac septimo (ut dicunt)
post ubi lcgitur : Ati tt,v .yxEtj-ivr.v Tr;c [-pt'>
puncto in ncrvo pedes, contra quam credi fas est,
ptac -TctOuut-v, scribo TcpoxEtu.vr,v. Poito hoc Podistenli, in intimo pirnarum loco dr.perirent. Has
thini mariyrium elegantissime describitF.ucherius
otacio-Et? Ttov Tcooibv optime expressit Prudenlius in
Lugdunensis episcopus in sermone de S. Blandina:
versibus quos supra citavimus :
Pr.Tstitit inler ista divina providentia, utin tauLignoque plantas inserit.
tis patriae sacrificiis, etiam pontifex non deesset.
Divaricatis cruribus.
Rapitur ad impiam qu;rslioii"rii grandaevu? etplenus dierum B. pater noster Pothinu<,Ecotest*liuPorro hujus supplicii ha>c videlur fui^se fornia.
Truncus fuit li<<neus quinis hincet indeforatuinibu. jus antistes, et pro crudilionis ut credimus meriio, ^yxi suo jungitur. Ac post lominici corpofis
certo invicem spatio divisis excavatus ; in ha>r Posncrili''ium, profanis tribuualibus novam de se boramina tanquam in ocreas quasdam. ppdes inserestiam Christo oblalurus iufertur. Senilis inlirmiias
bauiur tioxioruin, el vincnlis seu nervis asliingeper injurias et alllictiones furentium uiinislroiiim
bautur, ut ex Aratoris versibus colligitur, quos su-

U29

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI.

1430

jjtfac mrijimto,- avapjjti)vvu|Aejoc Stot tt,v SYXEijJtsvTjv A tyrii mirabili alacritate animi tlrmatus, etiam ipse
:?,; (jtapTopiac TC'.0'->(Jtiav, xat utoc tc! to fii.pa
ad tribnnal fcrebatur : corporo quidem partim ob
senectutem. partim vi morbi penitus exhauslo ac
erjjpsTo :86)- tou }iev ffoj(taTO? xat utco tou -^pcoc
xxt uito ttjc voVou XeXju.evou- zrlpou<!xivTls 81 rijc
soluto ; animam vero adliuc retinens, ut per eam
ijjiuyric ev autu), 'tva 0'.' auTv;c Xptaroc SptaptJtuaTi.
Christus triumpharet. Perlatus igitur a militibus
"O; utco tiov atpaTiojTiov ent to Prjfia xouuaOstc,
ad tribunal, prosequentibus ipsum mngistralibus
TTapaTrefiitovTtov auTtuv tujv itoXtTtxtov efouatSjv xa?
civitatis, et universa plebe variis eum acclamatio.
nibus impBtente, tanquam ipse Christus esset,
TtavTOC tou irXr,8ouc STtiSorlTetc rcxvTolac Tcotoujjtivojv,
egregium edidil testimonium. Interrogalus vero a
toc auTou 6'vtoc tou Xptarou (87), attcStoou ttjv xapra;side, quisnam esset Chrislianorum Deus, reXr,v (jtapTupiav. 'Aveta![6fjtEvoc 81 uno tou -Jiyeu-ovoc
tc str, XptsTtavujv 6 Osoc, <?>} 'Kav tJc aioc,
spondit : Si dignus fueris, cognosces. Post haec
absque ullo humanitalis respeotu raplatus, atque
Yvojttj. 'EvrsuOev 8t) a^stStoc eajpeto, xat TtotxlXac
innumeris plagis alTectus est, cum ii quidem qui
ETtaoys rXrifaC tujv u.sv ouvsyy'j<. XeP7' X2! ~0I'V
propius astabant, calcibus et pugnis illum contuev joat^ovTujv navTottuc, u.rj8e ttjv TjXtxiav atSoumeliose appeterent, nec ullam ejus retati reveren[xivojv utou- tojv 8e (jtaxpotv, 6' fxtxi. ysTpac 'exsoroc
eTyev, ii; ajTov ixovti^ovTiuv nivnov oe i^^jixi- n tiam extiilierent ; qui vero longius distabant,quidvtov [j.sv2Xtoc TtXT)(i(iXsTv xat aaeSetv, e? tic (88)
aTCQAstiOitTj ttjc etc auTov aaeXYsiac. Kat vap touc
Oeouc auTtov ,89; (jjovto outujc exot/.jjostv. Kai \ii'{i$
tuirvzcuv spptpTj ev ttJ EtpxTTJ (90), xat ueTa ojo
Tjfjipac arciii/ujsv.

X. 'EvtotuOa 8r, usyaXrj tic otxovouix tou 0sou (91)


ey''veto, xat 1'Xeoc afjtsTpTjTov avstpatveTO '{tjO-outrrcavuoc uev ev ttj a8E/,(ioTT,Ti ysyov0' (92), ur) oittoXetTcousvov 8e ttjc Tey/vTjc tou Xptarou. Ot yap xaTa
TT,V TCptuTT,'/ ajX).Tj'^tV E;ipV0l YEVOU.SVOI, UUVExXetOVTO
xat auTot, xa'. (xeTeTy_ov t6jv Sstvujv. Ou8e ^ap ^v ttj)
xatptij to'jT(jj otpeXoc ti auToTc t, E;apvT;jtc eYtveTO.
'AXX' oi (jtEv 6(JtoXoY0vTE; 6 xat -?ijav (93), o-uvexXeiovto tbc XptOTiavol, (j.T,OEjjttac SXXt,c atT''ac autoic
iTcttpepojjtivTjC. OuTot 8e AotTtov toc dvopooovo: xat (Jttapo'. xaTEtyovTO, StrcXoTepov itapa touc Xoitcouc xoXa(ojxevot. 'E/.etvooc (Jtev vap eitexojtpiljev i\ yapk tt;c
(jiapTupfac- xa'. tj eXrctc Ttov ETCTjYYeXfJEvujv, xat T|
Ttpoc tov XptaTOv aYXTcrj, xat to Ilveupta to UaTptxov. Tojtouc oe to uvetooc (JtEYaXujc 'eTt(j.topeTTO (94)"
(jjjTE xa' Ttapi toTc XoitcoIc aTcaat xaTX Tac Ttapoila celerem sortitur exitum, ut intelligere adlempus illud soli martyrio reservatum. Vales. PoIhini noinon in ediiionibus Rufini male scribi l'hotinun nolat Slrotliius, imo Cacciari in omnibus
suis codd. Hufini scriptis inveniri Photimts, aut
Fotinus testatur Sed 1'ontinus a;que malum habet
Hulinus ms. Magdalenensis.
1861 'Eo-jpsTo. 'K^sosto ed. Steph. ducitur ad tribunalia imo potiusdfifRrtur. Hufin. iiJpETo Niceph.
et Valcsiied. STBOTH.Lnctionem Valesianam firmant
nostri quoque manuscripti.
|87! Tou Xpto-Tou. Tou Kupfou ms. Bodl.
(88) Evtic. jK" ti opiscopi Castal. cod. Stroth.
(89) Touc fleouc auTwv. Hoc auTtov ex ed. Steph.
restituit Strothius, quem ego Fecutus sum, quia
ila sffijiius scribi in vet.codicibussolet.elsi alterum
sauT(7jv Valesius prmtulerit.
(90) 'E.^(ot) ev ttj et.p/.Tfi. Cod. Medica>us habet stc tt,v sipxTTjv, nec aliter cod. Maz., Fuk.etSavilii. Vales. lta Valesius, qui etc tt,v EtpxT/^v impriinendum curavit,quod rectius est. ait Strothius, si
grammaticam spectes ; at quis, inquit \\\o, hanc
lectionem, si aderat priinitus. mutasset in innttis
solojcain ? Porro exstat Stephaniana lectioin codtl.
Hotjio et Norfolc. Ad oram vero exempluris edit

quid ad iii.iiitmi erat, in ipsuiu conjicerent ; omnes


denique gravissimi delicti ac piaculi reos se existimarent, nisi prosua quisque parte ei petulanter
insullare studuissent. Quippe boc inodo injuriam
deorum suorum ulluros se arbitrabantur. Exinde
vix adhuc spirans in carcerem projectus est, tanderaque post biduum animam exhalavit.
X. Hic vero singularis queedam Dei dispensatio,
et immensa Jesu Christi misericordia apparuit ;
raro quidem inter fratres exemplo, sed a dexteritate ingenioque JesuChristi minimealieno.Omues
siquidem qui a prima statini comprehensione lidem
n-gaverant.ipsiquoqueincarcerem conjecti.eadem
quii' cieteri martyresperferebanl. Neque eniin illis
quidquam lunc profuit lidei sua) negatio. Verum
' illi qnidem qui seseidq otl revera erant.esseprofittbanlur.laiiquam Christiani conjiciebanlur invincula, nullo alio crimine ipsis objecto. Hi vero perinde bc homicidaj et sc?lerati homines deinceps
detinebanlur.duplograviusquamreliquisiipplicium
perferentes lllosenim gaudium martyrii, spesque
promissaj bi^atiludiuis. et charilas erga Christuin,
el Dei Patris Spirilus reoreahat. Hos ver> graviler
Steph in bibliotheca Bodl. rescriplum est eIctt,v
etpxTVjv. Ita et Christoph. Lect., IpHiQr, Gruteri
Lect. Ir.ibent.
;91) Tou 8sou. Tou. quod Valesius ex mss suis
addidisse videtur. expunxit Strothius, sed cum Valesio laciuntambo sciipti moi.
(92) itav!ujc (Jtsv... viyoms. Nolandum esl quod
aiunt Lugilunenses, raruin ndhuc in Ecclesia ejus1 modi iniliilgpiiliie usuni luisse erga lapsos. mpe
quia ad hoc usque t-mpiis pauci admodum lapsi
fnerant. Itaqufi, cessante morlio, nihil opus erat
bu.iusmodi medicina Subsecutis autem perheculionilms, hoc remedium crebiiususitatum est. Vales.
A scopo hic abenare Valesius An^lioo interpreti
videtur, quem supra (nol. 63) nominavi ; siquidem putat ille hoc loco aizi de lapsisraro exeniplo,
quod infra po3itum est, S <2 et 13, resipisceutibu- ; atque lieri posse ut ad Hebr. vi, 4 et seq.
spertet auclor. Mox abest articulus ante Xpirtou a
nis Norfolc.
i9ll) 'OuoXovojvts; 6' Y.a.\ ifoav
'0;jtr/XoY''iJvTEC
tov e-vj ms. Norfolc. Mox quoque tov Beov pro tov
XpiTTov idem ms.
(94) 'ETtjjtujpEtTo. 'ETifjtujpEt ms. Steph. marg.
edit. Genev. et exemplaris Jones. Ttroth.

1431

ECCLESIARDM VIBNNENSIS ET LUGDUN.

1H2

torquebat conscienlia : ita ut dum traducerentur, /\ 6ouc, StaSrJXouc Tic ot}/sic (95) autiv eTvat. Oi 11V/
yip IXapoi TcporjEcrav (96), oocjrjc xai yiptTOc tcoXXt,;
ipso vultu atque aspeclu facilediscernerenturaca!TaTc otJjEeriv auTiov cruYxexpafxevr;c' cocrce (97) xa! ti
teris.Quippe illi quidem hilares accedebanl.majeOEUfjta x6<jfjtov EUTcpsTcfi TCEptxetaOat outok, w; vJjj.sT|
stalem quamdam venustati intermislam vultibus
XEXOCr(J.Tj[livfl EV Xp OCTCtlUToTc /pUffOtC TCeTCOlXtXuipra>ferentes, adeo ut vincula praecipuum ipsis orvotc (98)' ttjv eutuotav 66oj66te a'u.a tt,v Xptcrxou (99)natum addidisse viderenlur,instar sponsa; fimbriis
oictte Evtouc oojjat xa! \x ue <;j xoajj-txu) xEyptctfjat criaureis variegatis ornata3 : ad haec suavem Christi
tojc. 0't oe, xaTr,psTc xa! TaiTEtvoi xa! 6ucrEt6eTc, xai
odorem spirantes, ita ut nonnulli terreno eos unguento delibutos putarent. Hi vero demisso vultu,
7taar,c iayr,p.oauvr,c avaTtXsor TcpoaiTt oe otco tum
eOvtov ovEtot^ojjiivot toc aYXveTc xai dvavopor etvocoabjecti et squalidiac sordidi.omnique deformitatis
6vtov fAEV EYxXrjfia lyovTEC, aTtsXojXiXOTEC OS tt,v
genere cooperti.ab ipsis quinetiam genlilibus proirivTtjjiov xa! evSoJov xai c/ootcoiov Ttpocrr.Yopiav.
bro affecli, ulpote ignavi atque imbelles,quihomiTaora o"e ot Xoitco! OstupouvTsc, EOTT.piyO^cfotv. Ki! <A
cidarum quidcni sibi ipsis crimen imposuissent,
cruXXau.rjavt5jjtEvot (1) a6icrtaxTtoc iou.o/.oyojv, jxt.ce
Cbristianorum autem venerandum et gloriosum ac
salutare nomen amisissent. Quae cum caeteri vide- " Ewotav EyovTsc StaSoXtxou XoYtafiou.
ront, magnopere confirmabantur. Et si quem postea comprehendi contigerat,is statim absque ullacun.
ctatione confitebatur,ne cogitatione quidem tenus consilium ac suggestionem daemonis admittens
XI His ita gestis, deinceps ipsorum martyria in
XI. MsTa TauTa Sr, Xoitcov e!c ~av eT6oc S cppEiTo
Ti (jtapTupia tt;c e65ou auTtov (2). 'Ex otacyiftuv
varias mortis species divisa sunt. Ex omni quippe
fiorum genere diversisquecoloribus unicam texenYp y^ptotjtitTtov xai TcavTottuv avfjtTjv eva TcX:-ivct,'
OTitpavov, Tcpocrr^veYxav ttji IlaTpt. 'Eypr;v f0'^ (3)
tes coronam beatissimi martyres, Deo Patri oblulerunt./Equum sane erat,ut fortissimi atlilcta?,qui
tojc YEVV3tf0Us iOXr,Tic, tco'.x!X'jv u^ou.Etvctvcic cVrtiivi
multiplexcertamensubierantatque insignem victoy.a! [jteYtiAtoc vtxT,5avTac, iTcoXaSEtv tov uivav -.\;
icpOapjiac tJTitpavov. 'O jjiev ouv MaTOupoc xni '
riam retulerant, insignem immortalitalis coronam
Si-^XTOc xai -fj BXavOtva xa! "ArraXoc (4) tjyoyto i~\
acciperent.Maturus igitur et Sanclus cumBlandina
Ta 0T,p!a e'c to otjiaoo-iov (5), xat e'c to xotvov taiv
et Attalo ducti sunl ad beslias in amphitheatrum^
iOviov t^c aTtavgptoTctac OEajjia- 6tc'tt,6ec tt,c Ttiv
ad publicumspectaculuminliumanitatisgenlilium;
(9o) AiaSrjXouc tc otj/itc. Confer verba Diosum ejus putabant. Sed lamen credidisse ipsum
hujus Lugdunensis epislolae scriplorem quemvis
nysii Alexandrini lib. vi Eusebii Hist. c. 41.
odorem divinum sub sen^us cecidisse, quitiquid
\\. Lowth.
(90) llpo^Eiav. In codice Maz. et Fuk., Savil. et i j alii tum temporis opinarentur, forlasse incerlum
Medica3olegitur-po3T,Ecrav,quamscripturamsecutus
est.
(1) Ka! oi auXAau.oav6u.evo'.. Addunt 8i (Iruteri
videtur Christophorsonus. Hoc est quod ante dixit
y.ctTct tic Tcapooou; ; dum scilicet e carcere proceLect. et cod. Castell. Sthoth.
(2) Ti ptapTupta tt;c e^66ou auTtov. Verba hic
dunl usque ad tribunal.VALEs. Neque favet leclioni
videntur esse transposita. quae sic construo : t=:
Slephamanae itpocrrjEaav cod. Norfolc.
rciv eT6oc OtTipeTTo tt]c eJ66ou Ta iiapTupta ijtut.
(97) "Uctte. 'Qc Steph. ed. Stroth.
Valfs. Anne verba haec, Ti (jiapTupia tt]c i\!''^>
(98) 'Ev xpocrotoToTc y_pojoTc TCETtotxiXfAivoic;.
auTtov, sive teslimonia per mortem ipsorum dnta,
Alludit ad locum qui est in Psalmo xliv, et paulo
sirnpliciter martyria signilicant? Certe velusintc-raliler hodie legilur, TcsptTCETiotx'.X;jivr) scilicet. At
pres habet, per diversas species murtyrii ipsonim,
melius esl TtEptTciTcoixtXfJiivotc. Mos enim erat, tuatque ila locum Nicpphorus relinxit : Eic tcoixiIm
nicarum fimbrias variegare.ul testatur Amtn. MarTi iiapTupta StTipetTO. Paulo post avOitov pro iv8w
cellinus in lib. xiv : Ut longiores fimbria; tunicae
perspicue luceant, varietate liciorum effigiati in
ms. Norfolc.
(3)Touv. Ed. Sleph. lectionem o o5v in teilura
species animalium multiformes. Certe in cod.
Med et Maz. scribitur TCETtoixiXjjivotc, nec alisuum recepit Strothius.
(4) Ka! t, BXav6tva xa! 'ATTaXoc. Prius illud
ter Fuk. Valks. Addas mss.Savil. seu Bodl.et Norxat nescit ms. Norfolc. Cum circumfiexo noineii
folc. sed Slephani lectionem TtEpiTcsTcoixiXuivoic
BXavotva in ms. Bodl. saspius scribitur Desideran
Strothius in ed. suam revocavit CaHerum in edd.
Ttov 0' nonnullis legitur, TtsptbE&XrjfAEVT), tcetcoixiX- D autem articulus 6 ante "AttoXoc videtur.
(5) EU to STj[jt6o-iov. Hoc nomine amphilheauivi). ex qua forsan duplici lectione nata altera
trum videturintelligi. Nequeenim referri poteslad
videtur TCspiTCSTcoixiXfiEvr).
Oiaita. Primo quia repetittir pneposilio ttc 'V
(99) Eutootav ooioootsc tt,v Xptcrrou. Alludit ad
fzocuov xai e!c to xotvov, elc. Ita enim legitur m
verba Pauli apostoli : Christi bonus odor stimt<s(IICor.
cod. Med., Maz., Fuk. etSavil. Quodsi or,|x6iov rcn, \"6). Vales. Confer et Apostolum in Ep. ad Eph.
v, 2. Verba autem. qu;r> sequunlur : "<2rts evtouc ferretur ad vocem 8^aua. dixissent e!c xo ot,u.oj:ov
xai xotv6v,etc. Porro eleganter amphitheairalemuootat xt! (JtJ^uj zot-J'/.']) /.sypiafjit auTouc, sic vernus, in bac epistola vocaturpublicum gentiliuuiintit Kuiinus: Hautviderentur sibi non in ergastulo
humanitatis speclaculum.In eo siquitlem lorn<fe{1'
sed in mirotheca conclusi, vel, ul legitur in cod.
tiles suam tum in Christianos, tuui in reJtquos
Magd. : Sed in lecto strato plumis mirothccae
bestiarios.belluinam saevitiam publice spef tandara
conclusi, quasi invenisset vetus hic inlerpres
exhibebant. Vales.. Abfuerat ab ed. Steph. to ante
xsxXettrSat, non autem xeyptcrOai.
xotvov. Habet interea ms. Savil. seu Bodl .r;t0"'-0
Grasca vero fortassis ita interpretanda sunt, tanirc! to 8r,[i6o-tov, id vero factum est propter voce
quam si martyres tam hilares atque decori aspectu
intermedias omissas, Ta Orjota e!c. Codex autem
fuerint.ut nonnullis viderenlur re verabene olere,
oui a Valesio hic et alibi tanquam Savilianus aaunguento delibuti acnitentes.spectaute auctore ad
aucitur, exemplar fuit, ut saapius dictumest, ediillud Psalmi civ : Tou tXapjvat to Ttp6o-toTcov Ttjj
lionis Stephanianae cum codd. scriptis ab HerinC
IXatai. lta odorem memorarunt auctores epistolaa de
Savilio collatum ,non ms.ejusdem Savilii Bodleianus
martyrio Polycarpi scriptar), quem e corpore emis-

1433

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI.

1434

QT,s:o[xa"/tujvf)[Xs'pa; 8td tou; f)|xeTepou; 8:5oixlvr,;(61. /\ prosbito de industrianuraerum die propter nostrosKa! 6 jjiev MaToupo; xa: 6 XaYXTo; auOi; Strjtaxv ev
Et Maturus quidem ac Sanctus rursus omnia torTuj dfxtptfleaTpqj Sti 7taorj; xoXaaeto;, t'o; |X7)6ev 6'Xto;
mentorum genera in amphitheatro subierunt,quasi
7t:o7ts-ov0dTS;- jxaXXov 6s tl)i 6ti TtXsidvtov t]8t) xXijnihilanteaperpessi essent ;aut potiusquasi athletsa
pov (7) exSe^taxdTe; tov dvTdtaXov, xa! itepi tou
qui raultis jam vicibus adversarium superassent.et
arEtpavou auTOu t6v aY<Jova I^ovte;, uitioepov itiX'v
de corona ipsa jam decertarcnt, rursus consuela
Ti; StE^dSou; Ttov [xao-tlYtov (8) xdt<; ixeioe e!0tuu.eillic llagrorum verbera pertulerunt, et bestiarum
va;- xat tou; iito TtJov flrjpttov eAxT1fllxou; xat TtdvQ'
ipsos trahentium morsus.et quajcunque alia vulgus
6'ia |xatvo|xevo; 6 Srj ;jt.o<; aXAot aXXa^oflev eTteSdtov xa:
insanum pro suo quisque arbitrio variis acclamaeTrexeXeuovTo" xa: etc! Ttaat (9) tt,v at8r)pav xaflstionibus imperabat : ipsam postremo ferream caSpav, etf' fj; TT)Yavi![d(Xsva tcc atojxaTa, xv'!aar,t; authedram; cui superposita martyrum membracum
tou; evecpdpet (10). 01 8' ouo' outio; eXt,yov (11)torrerentnr.illorum nares molestissimus nidorimdXX' !ti xa: [xaXXov e^eijiaivovTo, (BsuXd/xevot vtxr,aat
plebat. Verum illi ne sic quidem finem saiviendi
TT.v exetvtov uTtO[xovr]v Kat ou8' uj; Ttapi SaYXTOu
fecerunt.sed contra eo vehementius accendebatur
eTSpdv Tt etarjxouaav (12), ixap' r]v a7t' dp^; e':flttjTO
eorum furor, cum expugnar? martyrum constanXy!V xtj; 6jjtoXoYta; tpu>-/r]v. Outoi fxlv ouv (13) 8t' R tiam contenderent. Nullam tamen ab ipso Sancto
(6) Ttov Or^ptofxaxtiov f,[xspa;... 8i8o(xevtj;. Hujus
Quibus A obvenisset, ii inter se committebantur
loci sensum non assecuti sunt interpretes. Sensus
primo loco pugnaturi. Eratque hic TtptuTo; xXf,po;.
autera esl.prajsidem seu legatum provincia! I.ugduSirailiter qui litteram B eduxissent, secundo loco
nensis.spectaculum ferarum extraordinem populo
inter se certabant. Ita sors et urna suum cuique
prabuisse,constituta ad id die. propter Christianos
adversarium assignabat. Is qui adversarium suum
quos ad bestias damnaverat. Erant enim apud Rovicerat.non statim coronabatur. Sed cum aliis qui
manos ordinarii ac solemnes raunerum dies, qui
adversarios item suos vicerant,ilerum pugnaturus
in mensem Decembrem incidebant,ut est in Kalencomponebatur, donec unus omnium victor superdario Heruvartii. Extra hos dies non Iicebat muneesset. Quam in rem pluribus opus erat sortitionirariis ac duumviris quibus hujusmodi editionum
bus. Hinc est quod in inscnptione Farnesiana,
quam refert Gruterus pag. 314,Asclepiades quidam
onus erat impositum, spectacula ferarum populo
exhib i-re ut uocetepistola Ecclesiai Smyrnensis de
Pancratiasta, in multis certaminibus victoriam retulisse dicitur, to SeJTEpov xa: Tp:T0v jxeTa TtpujTov
martyrio Polycarpi, qua> superius relata est. Verum majores judices qui jus gladii et ad bestias
f) OEUTEpov xXfjpov 0Tr]aa; tou; dvTaYU)viard;. Id est,
dainnandi habebant, hujusmodi meridiana spectapost primam aut post secundam sorlitionem, secundo
cula,quoties ipsis libitum erat, exhibebant.utcum
vel tcvlio superatis adversariis. Id enim usu veniepopuli voluptate noxios e medio tolleient. Cujus
bat, ob eam rationem quam dixi, quoties plura
rei exemptum illustre estin Actis martyrum Tara- _ erant paria athlelarum. Quippe victores inter se
chi, Probi et Andronici. Nam cum Maximus pro- >' compoiicbantnr,ct secundainler eosfiebat sortitio,
consul Cilicia; eos ad bestias damnasset, advocans
ac rursus tertia ; donec victoria ad unum rediisset.
Rt hoc est, quotl in hac Epislola dicilur Sti itXetdTiTentianumsacerdotalemCilieise.jussitcisequenti
vujv xX^pwv. Ad hanc athletarum sortem relerenda
die munera edenda curare, ut legitur in cap. 10
sunt ea, quro habes in piincipio hujus Epistobe de
eorumdem Actorum.VALKs.Ait Strothius : Ad hoc
Epagatho : 'AveXtJoOj) /. outo; et; tov xXfjpov tu>v
^it:TT,oe; referendre sunt voces 8ti tou; f,[xsTs'pou;.
[xapTJptov. Vales Ante aYtova addunt ea/aTOv Chriinterpretamur igitur, cum nostrorum causa opportune adessent dies, quibus dari solerent spectacula.
stoph. I.ect, Stroth.
Non enim extra ordinem dabanturtunc spectacula,
(8) Ti; o:s;d3ou; tuiv |xaaT:Yu>v. Musculus verut Valesius putat, sed aderant dies, quibus tlarentit verberum illationes. Cristophorsonus trajectiotur, nunc vero cum Christiani. quorum iacta est
nes. Dictum videtur pro Ti; ev TaT; SieJo^o;; [xamentio in carcere tenerentur, atque ad mortem
jt:yo;, id est, verbera illata dum traducerentur in
damnati essent, etiam propter hoc opportune adepompa. Moris autem erat, ut bestiarii antequam
rant. Haec ille ;at vereor.ut ETttTTjOE; adverbialiter
pugnarent cum hestiis flagris verberarentur, ut
sumptum opportunum quid vel commodum usitate
docet Tertulliaiius in lib i Ad nationes, cap 18, et
sonetjcerte Vett. Uloss. habent, ETttTr,8s;, de induin lib. Ad martyras, cap.S.Sicin Passiones SS.Perstria datu opera, consulto. Cujus interpretationis
petu.-B et Felicitatis scriptum legimus : Ad boc
illuslralionem dabit Aristoteles in Poetira, c. 19 :
populus exasperalus flagellis eos vexari proordine
To Y*p flautxaaxov ourto; e=: fiaXXov, f; ei aTto tou
vpnatorum postulavit. Ubi vide qua? notat Lucas
Holstcnius. Itaque eo loco oiE^doou; vei lo transcurautofxaTou xat ti,; tj^t,;- ETts: xat Ttov atto Tuvr,;
siones flagrorum. Omnium eniin venatorum fl;itrra
TaJTa OaufxaatuVtaTa 6oxei, 6'aa toiTtip TttTT|0i;
per ordinem excipifbant besliarii.ut ex Actis illis
oatvETat YEYov-va'' 'ovi dvSpta; 6 tou MItuo; ev
et ex Terlulliano discimus, qui et transcuriendi
"ApYEl dTtEXTEtVE TOV O^lTtOV TOU flotvaTOU Ttj) MtTUt,
veibo in ea re utitur. Vales
OeujpouvTt E|XTtE0u>V E0:X5 -rip Ti To:auTa oux e'x?j
(9) Kat iTt: itaa:. Abest xa: ad edit. Steph.
YEvEifla:. Dici quidem possit, illud a Deo causa
Christianorum provisum fuisse. seu consulto faStroth
(10( 'EvetpdpE:. Evetpupst cod. Castell. Stroth.
ctum. Sed cura Valesio raagisfacio.
(7) A:i TtXe:ivuv tI6t| TtXr^ptov. Jam supra rao(ltl "EXtjyov. "Hay,jv ms Bodl.. quod Nicephorus quoque invcnit. qui tamen locuin sic refinxit:
nuimus multas hic translationes esse a re athlt>tica.
0: oe tojojtov tJXyouv tb; xat vtxqtv pouXEaOa: Tr,v
Inter hasnumeranda ost vox xXf,po:.SoIebant enim
UT:aixovf,v, o:a [xaivdjxsvot.
athleta? qui in ludis certaturi erant, sortito educi.
(12) Rtarjxouiiav. Posuit quidem Valesius, forQuod quomodo lieret, docet nos Lucianus in Hertasse ex scriptis suis, certe cum eo consentientibus
motimo. Cistella erat argentea, Deo certaminum
pracsidi sacra, in quam conjictebantur sortes seu
mss. Bodl. et Norfolc. fjxouo-av, sed ex ed. Steph.
tlarjxouaxv revocantem Strothium seculus sum.
tessfr.e breves. In duabus inscripLa erat littera A,
(13) Mev ouv. Abest ouv ed. Steph. Stroth.
in aliis duabus B. in uliis item duabus r, et sic
deinceps. Tum athletaj sortes e cista educebant.

1435

ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1136

voccm elicere potuerunt.prater illam quam ab ini- A "Y1"1''0* fxsyaXou lictnoXu TtaoauEvoTOT,;. jutiTiv??;
lr"JX*ic' "u*"/"0'' itjOr.crav Sta? tt,c; r.uici; miir-,
tio proferre consueverat confessionis suro vocem.
4vt! Tcijrc -zf^ iv toTc; uovouayio ? (14) wym::;,
Hi ergo maximo certamine perfuncti, rumvitalem
uto! fliaua YevduEvo: tuj xiautjj. 'Jl 51 I)/.iv?:vi
spiritum diu piolrnxisent, tandem jugulall sunt,
irct JjXou xp;jLaaOeTaa, TtpooxeiTo popi tuiv e'a?aAeo die spectaculum facli mundo, loco multiplicis
Xouivtov flr.pftov. "H xa: toui jJXircaOi! jtjvcm
illius variet.itis quse in gladiatorum spectaculis cerayrjtjicm xpeuauivr,, J:i tt^; Eutivou crpojfjVT ;, tco).
nilur. Blandina vero ad palum suspensa, besliis
Xt,v Tcpofloufav vTco!ei toTj aYtuut^ouivo':;' S).[ri.
objeeta est. Qum cum in crucis speoiem suspensa
tiuv ajTuv iv Ttji ifujvi, xa: toTc; E$W0V Ojljl/tHt;
cerneretur.Deoque contentissime supplicaret, ma$ti xf,5 aSeXcpfc, tov urcep ctuTuJv (lo| ijTiuptri.ivy.,
ximam alacritatem addebat certantihusquippe qui
^va TtefoTi tou; Tc.aTeuovTac; e!? iutov, 6t! cci; 6 a-c;
in ipso cerlamine, sub sororis persona corporeis
tt,; Xpirrou o6;t,; TcaOuiv. tt,v xo:vt.j(ctv i=! e/ji ;16
oculis cernerent illum,qui pro ipsorum salute cruUEti tou i^ojv-o; 8;oj' y.a\ tjtr^OEvoc. i^iuivoj Tre
ciflxus ideofuerat.ut credenlibus In ipsum persuatujv Or,p!tov auTr,;;, xaOcr.pEOeTaa anro tou J JXou, ivtderet, quicunque pro Christi gloria pateretur, hunc
Xv/iOr, TtiXiv eic; xr,v eToxtt.v, ei; iXXov aviiiva tt,:wDei viventis consortem futurum. Cumque nulla
tunc beslia corpus illius attigisset, deposila exsti- -n p-sori/ l"va Sti itXeiovojv -(ouvctauiToi''/ v.xVjim, crji
pite, rursus in rarcerem con.jicitur. in aliud certauev axoXijn ouiei (17) aTcapciiTTjTOV -oi^ar, ti,v xrioixr,v, TfpOTpi^Ta'. 6e touc; aocXtsou; f, iitxci
men reservata;ut pluriliusprolusionibusadversario
iaOev'/,? x:t> Euxo.TTtcpdvr^Toc;, jjti-/5'' *at cbtiti^tii:superato, torluosi quidem serpentis condemnationem certam atque inevitabilem redderet, fratres
OTOV iOXT(Tr,V XillTOV EvOiVJuivr, , ctj tcoA/.ujv X/.l'vero exemplo suo accenderot; quip[ie qua tamelsi
ptov ixotiasaa M8) tov ivT;y.E:uvov, xet". oY iyuivo;
pusilla inflrmaque el contempta, Christi tamen,
tgv rrj atpOapoiac; ateijjauivrj atioavov. '0 os "AttiAu; xc<! ciuto; utfiXtoc; eJaTTjOE:? ut:6 too By^Xov, xil
magni illius invictique nthletn: robore induta. et
fip 7,7 ovoaxcrto;, ecotuo; e?ar,XOv dfujvjiott^ i:i to
adversariummultis vicibus superasset, et glorioso
eunuvElor^Tov, iitetSr, fv^alui^ iv tt< Xp'Ctia\T| ;jvcertamine coronam immortaJilatis rcpoi tasset. At_
ti$si Yeyuuvaauivo; fjV (19 , xai ii'. iiiprj; t-^ImIus quoque vehementer a populo postulatus ad
vj: Ttap" f,uTv iXr,Oe!ac;. Kat TtepnjrOe1; x'x/t(if/j
supplicium. utpote vir valde celebris, paralus ad
autf :Oeitpou (20), Ttivaxo; autov TtpoaYovxo; iv i
certamen accessit, fretus conscieutia recte factorum : quippe in Christianorum disciplina solide
enEYi-fpaTCTO 'Puiuatar!- OITOS EZTIN AHAexercitatus, tostisque npud nos veiitatis semper
AOS 0 XP12TIAN0S- xa: tou oriuou twoop* fyujvToe; iTt' auTti), uctOujv 6 f,Y,u(bv ot: 'PtuJi!;
oxstiterat. Cunique per amphitheatrum circumduceretur, praicedenle ipsum tabella, in qua Latino " eattv (21), IxiXexuev outo avaXT,5f)f,vcit ttsci ':
TIOV XotTCtov (22) TUIV EV TTJ E^lpXTf, OVTUlV. Il(;: i'
sermone inscriplum erat : Hic est Attalus Chbie-iaTE!). Ttjj Kaiaapt, xai Tt^ptiueve tt,v jito:i:>
stianus, populo adversus illuin vehementius incitt,v tc' ixetvou (23).
lato, praises postquam civem Romanum eum esse
comperit, reduci in custodiam curn casleris jubet. Inde, litteris ad Caesarem datis, de his omnibos qui
inclusi tenebantur,sententiam ejus exspectabat.
(14) 'Ev toT uovoua/iotc Cod. Maz., Med. et
(191 rEyuuvaauivoc ^v. Restituit, si quid id ttfert. Strothius ex Steph. ed r'v vefuuv. ;sed Yales
Fuk. habont uovoux^iuoic;. Vai.es. Addas cog. nis.
Savil.in Biblioth. Bodl.unde toic; abest. Sed postea
suffragalur codex uterque meus.
(20) Ka: TtptayOE;c xJxXuj tou auo,.6''n?tlJ'
vox uovouaytuv exsta'. Habebant l.ecl. (iruteri ot
Solcbant olim gladia'ores et bestiarii, antequini
cod. Castell. uovapyfo:? vel uovap/iotc;. Statim
post auttji pro aiito! cod Nor.olc.
certamen obirent, per ora populi cii\umduci P*
qua pompa loquitur Lucianus in To.xari utnotaM'
(15) 'VTttp auttov. 'VTtgp ^utiv Christoph. I.ect.
Salmasius in notis ad Julium Capitolinumpaf! m.
SrnoTii.
(16) Tt,v xo:viov(av iet i'xel- Cum voculam
et Cnsaubonus; post I.ipsium in SatumalUmi,^'
Valesius ie! addidisset ex codlcibus suis,nam corte f) locum Quintiliani ox doclainalione nonu eo %ftctantem primus adduxil.Id aulemtiobat uon mjIuhi
ipsum isi exhibont nostri manuscripti, eamdem
in iis qui seipsos ad ludum auctoraverant, sed w
minus recte expunxit Strothius. Supra ixSaXXouireis qui ad ferrum aut bestias damnati eracl.
voiv pro 'ioaXXouivtov exstat in ms.Norfolc n quo
ctuT'Tjv abest.
Martialis :
(17) Tip uev oxoX:tp octit. Profert hoc loco Isaia;
Traducta eH f/i/n, nec cepit arena nocentet.
Vales. Chrislopii, Lect. habent TtEp!JXi,"':'
vorba in cap. xxvn, coinm 1 Anglicus interpres
David Dalrymple : 'l.v tt; f,uipa ixslv^ eTci?! 6
Sthoth.
(21) "Oti 'Ptuuaidc; itiTtv, Additum est in coJ.
6=6c; tt,v ua/aipav t^v iyiav, xct: tf,v ueYiXr,v, xai
Norf. "AtTaXo; 6 XotaTtavoc, quod ex antecedenlitt,v tayupav eTci tov SpayovTa 6o:v oeuyov-JjJtC! tov
opaxovta Swtv axoXtov iveXeT tov S^ixovra.
bus fortasse irrepsit.
(22) Ka: ttiv Xoitcuiv. Abest xai ad ed Sl*ph(18) 'Kx6:iaacra. Sic legitur in cod. Med. et
apud Nicophorum. Vide Potrum Fabrum in libro
Strotii.
_ . .
(22 Kct: Ttgsiiu*ve tf,v irdcc-ajiv tt,v i" t'!;'
primo Agontstici cap. 24. 1'orro notnndiini est
vou- lnde collige hanc perseoulioneni fiue B'"1*
Blandinam. utpote servam, cruci aftixam luisse.
imperatorum edictis molam fuisso, in qua tai"tn
quod erat supplicium sorvorum Vales. Stephani
innumerabilcs martyrcsper tolum lorraniiiioibfni
leotio ost iv.n:n 'crcict, s 'iirragnnlibiis quidem nou
onisos fuisso asseveral Kusoliius i\oii ilaqin' i"'"
Jiullis lilnis scriptis ; oinn voro ros manifesla sit
infert Dodwellus paucos fuisse martyres, eo quw
alteram in lextu Strothium seculus posui.

1437

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI.

1438

XII. '0 Sl Siguicrou xatpoc oux bpybs auToTc ouoe A


XII. Enimvero hnjus temporis mora nequaquam
SxapTco; iftveTO, d)Xa o:a tt(c 5tcouov?;c outujv, to
inutilis neque infructuosa illis fuit;sedperipsorum
duiTpr.Tov (24) LXeoc avecpoiveTo Xp.crcou. A'a yap
toleranliam immensa Clirisli misericordia landem
illuxit. Quippe mortua jam Ecelesia niombra, viTtOV ^tOVTtoV i^tOOTCOlOUVTO T* Vtxpd' Y.V. UapT'jpC
xoTc uf, |j.gpT'jTtv iyap'.*ovTO (2!)^ xa: vef:veTO ttoXXtj
vent.iuin ope atqne nuxilio ad vitam rovocata sunt ;
yapa ttj ngpOivtp uT(Tp:, ouc tb; vexpouc eJiTptoge,
et mnrlyres gratiflcati sunt iis qui fidem negavetoutouc JtovTac arcoXauoatfo J"t(. A/ e/.eivtov */a.p oi
rant ; ingentique gaudio mater eademque virgo
TtXefoo; Tcov f(pvT,uiv(ov dvsuT,T-ouvt6 (26) Y.a\ iveEcclesla rumulata est, rum eos quos tanquam exxu(txovto xa! aviiJcoTCupouvTO' xa: jiav()gvov 6u ).ostinctos aborlu ejecerat,vivos jam ac spirantes reYeTv y.a' covts; tJSt, xg? Tetovuiuivo:. Tcpoifleggv t-jj
cuporaret. Etenim per illos sanclissimos marlyres
p^jj.aTi, eYYXuxafvovTo? (27) tou t6v ;jev OdvstTov
hi qui fldem negaverant, rursus in utero delineatvj auapT'oXou jj.7, pVjXouivou, It:: 3tS t-v ;j.eTavotgv
bantur, rursus concipiehantur, et vitali calore reyV.g-Teuouevou 8eou, "va y.a: rcaXcv Jtci-(o-t,0(o3:v
parato rursus fidern conflteri disrebant. Cunique
6tc6 tou f.-jeuovoc. 'tiTctcrTeD.gvTo; -p? to^ Kadapoc jam ad vitam revocati roboralique essent. Don qui
cou; uev gTr>Tu;iTcavtcrOT]vg: (28), i\ oi Ttvec dpvoTvto,
non vull morlem pcccatoris.sedprosua benignitale
tojtou; a-oXuOr,'.ai (29)" tt]; ivOaSe TTavTjyuptcocfSO), n ad prienitentiam potiusinvitat.mitiorem eissuccum
jtt: Se outt( roXuavOptoTro; ix tcxvtcuv tc7>v eOviov
infondenle, ad trihunal nCcessere, quo iterum a
erovepjroueviov e'c auTr,v, ap)rouivr,c Buvstrcavat, ivv
prtoside inleiTocarentur. Quippe rescriptum fuorat
yv/ irc: t6 prjux 0-'Tp!^' v touc ur/.gpcou;, xx! eua Ciesare. utconiitentes quidom gladio caedorentur,
pauci Romani imperatores edieta adversus Christianos tulerint. Verum dc his fusius inPrajfulione
genorali. Ruinart- ad Acta mnrtynim sincvra. Confer Eusebii verba supra ad iucla.
(24) T6 iijiTprjTov. To ccuexpov Lect. Gruteri et
margo exemplaris Jones. Sthoth.
(2o) Ka: uaprjpec to:c ut, uapTus:v '/*?*ovto. Id est dextrom lapsis porrcxerunt, etmedicinam adhibuerunt, et pro iis intercesseru"t. Id
enim solebant martyres, ut ex Cypriano didicimus.
Vales. Rufinus quiiiem vetus inlerpres sic vertit.
et ipsi noiidum martyres coliortationibus suis plurimos martyres faciebant. Omni vero conjectura me
abslinens, to ij(ap:^ovTo Latine reddereni, yratiam
dederunt el concesserunt.
C
i26) 'Aveur(TpouvTo. Dudum conjcceram scribendura esse aveuTjTpouvTo. Postea vero in cod. Itrsita supuisciiplum inveni eadeui manu. Quin etiam
(ihrislophorsonum ita le^isse apparet, p. 318. Hieronymus in cap. iv Epi^t. ad Ualatas : Sed et
illml e>t inlueiidum, quod qni pcrpeccatum quodaininodo homo esse di-sierat, per paeuitentinm
concipitur a magistro, et rursum iu eo Chrisi reformatio repromittitur, etc. Vales. 'AvtuexpouvTo
codd. et edd. omnes, avejjtvstpouvTo Christ. I.ort.,
at iu versiono nostram lectionem expressit, quaa
eliam in cod. Reg. superscripla est, probante Valesio. Stroth. Errare vidotur vir cl. circa versionem Christophorsoni, quu: habet, ilerumin membra
formati, illud aveixoptpouvTO polius socuta Vertit
Musculus re/imjebantur. Statiin vero anle Ii.tc et ad
pai;. 271, verbum quoque i-tTiTptogxoj nvtaphoiice
adhibetur.
(27) 'r.yyXuxaivQYzos. Hoc vorlmm tam aclive, D
quum passive sumi polest. El Nicephorus quidein
aclive dictum inletlexit. Sic onim hunc locuin interpolavit: Ka: ifXuxaivovTo uno tou ur( OeXovToe
tov OavaTov. Metaphora est ab oleuslro qui insitus
dulcescit, de quo Paulus apostolus. 8ed et passive
sumi potost, etquidem coramode, ut mihi videl.ur.
Id enim volunt Lugdunenses, noivmn Ciiristi,
qu iii lapsi neiiuverant, dulce decaatoroipsisfuisse.
Puulo post pro ipioT/.Oioj: (Stephani lect.), cod.
Mod. et Maz e7ce.:iT7,0(oj: habont. Sic etiam cod.
Fuk. et Sav. Vales. 'V-ep(oTr,0'oji Gruteri Lort. et
cod. Castoll. cxhihebanl. Eodem quoque loco -a;a
pro jiro ex odit. Stephuni Strothius rostituit.
(28) Tou; uev aTTOTuuTTav.oOfjva:. Hauc vo :em
non intolloxit Christophofsonus, qtii tympimh !or
queri verlit Quid hoc verhum sig liliooijuinpriilein
dor.uit Ivo Villiomurus (.loscphus Sculigerj in lihris
adversus Itobertum Titium. HdicVALEsius. Qui ipse

quoque vertit, ul confitenles quidem gladio cxderentur. morte generutini, non capiiis tantum abscissione, ni fallor, intelhxla (ilos-a qnideui ins. in
cod. Coislin. quam aflert cl. Allierti ad Gtossarium
(ir. pag. 178, habet : 'AiroTup.TTov:gij6; oe, 6 o-o/eipX:ouo;. Hesychius vero. Tuu-aviJsTai, hXtJijiTa:, exoepeTa., l-jyupio; TUTCTeTat, et : TjuTcavov.
ET8o; Ti;j(o'ac;, et liifra : Tj|j.Travov, sive tjtcovov.
HuXov t: iv (p TU,uTiav:^ouff:v. Vid. cl. Gottlieb Ernesli ad Hesychii Glos-tas sacras, adv. 'Etuu-vio8r,oav. Veruin mea quidein sententia to octtotuuTcavigOv.a: hoc loco in sonsum generalilorTouoccidi
accipiendum estjrjuia martyraspartimeapile liuncatos, partim traditos osse bosliis, statini poslhajc
narravit Epistola) aurtor. Neque enim de civihus
trtnlum Romanis imporutor consullus est. ut ex
pra>sidis actis rom mstimes. Porro. ut poslea vidi,
do hujusce loci interpretalionn mihi consontit Suieerus, in voce Tuunravi^to' Thei ecclestast. p. 1334,
ubi exempla hiijus sonsusverbo aflixi congosta invenias. Addas huic Tillemontium.qui in Mem. Kccl.
V, iv, not. 3, leetorem rnonuit, vertere locum Rufinuin, nt persistentes quide.m punirentur, negantes
autem dimittrrentur. Niiiilomiims Strothio resaliler
habere vidotur, qui ait. jam ex iis quoe sequuntur
apparore, verbuni aT'.TuuTt?v'!;:v significare gladio
oblruncire, atque consuli oportere de hac voce
Suidam ot Hesychium, potissimum vero Etymologirum Magnum.
Sed de hac re satis superque ; qum lit interea.ut
Attalus. is qui supra Roinanus dicitur, bestiis traderetur.quod prorodentoorationo constuhit ; postea
porro, perinde ac reliqui bestiarii. jugulatus?Nnm
poslhabiio prlvilegio ojus prrasos populo ferocienti
nominom tradidit. quod quidem his lorl.tsse verbis
innuitur: Ka: -fio /.aiTov "ArtaXov TtTj o/Xto yap:IJouivo; 6 T,fSu(ov e;e'8(oxe TcaXtv toTc; Qijpfocc ? Imo
habot vetus inlerpros Ruflnus : Quem contra prseceptum C-rsaris grati/icari populn vole.ns, elc. llanc
porro sontentiani sunt amploxi Tillomontius ftltm.
Eccl. et Lurdnerus in Testimon. Jwlnie. et tthnicis,
Aiiiilicusquo insupcriiilorpros CajlorumnotatStrothius, Christoph poslTou; uiv adiloro o;joXovorJVTac;
tale qnid enim doi'sse ex Ruflno quoque patere,
qui hahot pcrsistentes .
|2!>) K: 8i Tivec ipvoTvTO. toutouc gTcoXuOfjvat.
Mira ratio judicii, si aposlatro. de quibus lala hffic
sent ntia, r"apse hoiuicidm, sive incesti fuissont.
!.'10) T^c ivOi?e Tcavr(v '>pi'D;. Colobris ox oinni
Gallia convenlus ludorum rausa liebat Lugduni.ad
araui Augusto sucratuin. Uiratn aulem fuerat ha?c
aia Julio Antonio el Fabio Africano coss. Kaleudis

14.39

ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1440

hi vero qni negarent, dimitterenturincolumes. In- A -ou..rsuiov toT; o-^Xot;. Ato xat itiXtv ovtJtj^- :
eunte igitur solemni apud nos mercalu,qui maxima
6'<J0t u.lv iooxouv tcoXiteiov 'Ptou.aitov et-^mvi:, ^j.
hominum frequentia celebratur.utpote exomnibus
tiov aoTETSjjtve Ti; xsoaXi;- tou; OS X OtJtOi); EltEjKf,
populis ac provinciis co conveniente virorum mulet; Or.pto.
tiludine, prooses beatissimos martyrcs ad tribunal adduci jussit, tanquam in theatrali pompa eos po*
pulo ostentans. Cumque illos denuo interrogassel, quicunque cives Romani reperti sunt, capite troncati ; reliqui traditi sunt bestiis.
XIH.Cmterum ingens gloria accessit Christo per
XIII. 'Eoo^eto Ss (31) [jtEYiXw; 6 Xptaro; e;I
eos qui prius quidem negaverant, tunc veroconlitoT; TtpijTep&v apvr,iTa(jivot;, tote zapi tt,v xw edviv
tebantur lidem Christi, prseter spem atque exspeUTtdvoiav 6(xoXoYo0fft. Kat vio i5!i ojtoi avyxjovto
<!; otjQev ioroXuOrjiofjievoi- xai ouloXoyovjte;, -poj;.
ctationem gentilium. Hi siquidem seorsuminterrogali sunt, quasi mox absolvendi. Qui cum se ChriTtflSVTO TU) TU)/ (JLOtpTjptOV xXrjptj) (32). "EtlEIVlV 5!
stianos confessi cssent, reliquorum martyrum nueto, ol ttrjSe "y?o$ TttoiroTe (33) TtioTEw;, m&s "mero ascripti sunt. Foras autem manserunt ii,
o-0r,atv evoujJtOTO; vuptiytxou, u.t,05 swotav ooooi
quorum animis nec vestigium ullum lidei, nec re8eou o-y_cJvte;- aXXa xat Sta tt;; ivaorpo^; &i;w
verenlia vestis nuptialis, nec sensus timoris Uei . (3XaTiprlu.ouvTE; ttjv ooov (34) TOUTSTttv ol utoi :r,;
impressns unquam insederat ; (ilii scilicet perditioOTttoXeta;. 8\ Sk XoiTtot TtavTE; ttj 'ExxXr,oti r.:izTeOr,o-av. TQv xoi , ivETaou.eviov, 'AXe;jvooo; -..;
nis,qui sua ipsorum conversationereligionemquam
profitebantur infamaverant. Verum caHeri omnes
*pu (jtev to vivo;. taTpo; Se tt,v ejtiaTT;u.T(v, X\oi;
aggregali sunt Ecclesiae. De quibus cum qunestio
Ixeonv sv Tat; 1'aXXtat; StaTptij/a;, xat vvuo-to; r/y
haberetur, Alexander quidam natione Phryx, pro36v Ttio-i S:a tt,v 7tp6; 6eov ayi-xrp (35) xai bijJjt,fessione mcdicus, qui plures jam annos moralus
o!av toO Xoyo'j (^v *f*P xa' '^x Sjjtotpo; TtooroJlaoi
/_apio-|i.aTo; [36] ), Ttap=o-Ttu; Ttj) pr|u.aTt, xot! vsJjiiti
fuerat in Galliis ; vir omnibus notissimus ob amorem Dei et eximiam in pradicanda fidelibertatem
TtpoTpeTttov auTou; Ttpo; tt(v ojjtoXoYtx/, oive;o; t'<
(quippe apostolica? gratiaj minime expers erat), tritoT; 7tEpieo-TU)0-i to jjfi(jta ujanep wov/tov. 'k^Tin:ibunali assistens.cum illosadfidei confessionem nu.
aavTE; Se ol 8)rXot etti to (37) to'j; TcpotEpov <j-.yttibus hortaretur,cunctisqui tribunalcircumdabant,
jjtevou; auOt; ojxoXoyeTv, xaTeodT,aav tou 'AXsiJivJfoj,
tanquam parturiens videbalur. At vulgus moleste
uj; exetvou touto tcoiouvto;. Kai e-lot*]3jv:o; v/j
Augusti, ut scribil Suetonius in C laudio scil. Augusti Cais. temporibus). Eos ludos adhucsua astate
mansisse scribit Uio. Ex his colligilur martyres
Lugdunenses mense Augusto passos esse. Quod au- C
i
tem Hieron., Ado, Usuardus, Beda. Notkerus aliique natalem Lugdunensium martyrum conferunt in
diem iv Nonas Junii, nihil me movet. Diu enim
post illorum necem, cum illorum reliquias inventa,
fuissent, hic dies potissimum flectus est, quo omnium simul memoriacelebraretur; cum tamennon
uno eodemque die omnes passi sint, ut ex hacEpistola conslat. Valrs. (Sed Ruinartus ccnset, id faetum eodem die fuisse, eo quod ii, qui ex hissanctis martyribus priores morlui sunt, vel Pothinus,
hoc die obiisse pularentur.) Ex his verbis Loydius
etDodwellusmanifestum fieri arbitrantur,martyres
Lugdunenses anno Clir. 167 sanguinem effudisse.
At licet cerlum sit, aram Lugdnni primum Auguslo
dedicatam esse Kulendis Auyustis, Julio Antonio,
Fabia Africano coss., ludi tamen illi non singulis
quinquenniis sedquotannis celebrali, ut observavit
Marca in Hissert, de primatu Luydunensi, nuin.
c. etc, qui fuse loquitur de conventu illo populo- J)
rum GallitB, quiquotannis liebat in colonia Lugdunensi ad aram Au^usto principi dicatam, de quo
ait liunc Eusi'bii locum accipi debere. recteque -avrjvupiv a Rufino nundinas versam Sic in veteribus
glossis Nundinre eopTrJ, qu;o merciinonia quoque
significant, quod agitarisole rent diebus festis Ant.
Pagi ad ann. Chr. 177 ; M. Aurelii 17, a Reading.
allatus. Vid supra not de vexationis hujus anno.
(31) 'Eoo^eto Ss. rip ms. Bodl.
(32) T<j) Ttbv (jtapTjptov xXrjp'u. Hoc loco cod.
Med. meiior est Regio. Scriptum enim habet tu> twv
u. xX/-,to, et sic Nicephorus quoque scriptum habet. Quam lectionem alteri longe prastare, ex iis
qua> supra diximus, liquido patet. kX/Jpto etiam
legitur in cod. Maz. et Fuk. et Savil. Vales. Lectio
ed. Slephanianoe tuj u.aprJptov x.(u,'(iy est" Sed con-

senlil cum altera scriptura ms. quoque Norfolc.


Porro habebant xX/ptp Gruteri codicisque Veneti
Lect.
(33, DujTcoTe. FIote ed. Steph. Stroth. Moi posl
evSujjtotTo; vujitpixou addit Tillemontius De k\u Uitesme. Certe vestis nuptialis hsec est, qua homonoc
vestitus in tenebras exteriores missus est. Matth.
xxu, 11, 13. Tum E/ovTe; pro a^vTE; habeDt ms.
Norfolc.
(34) BXaTsr,jjtou/Ti; Tr,v Aodv. Hoc loco ji*JJoTjjjiouvTe; idem valet ac pXawT.jjtEtTOit TtowJvT;;.
Quit) loquendi forma usilata est in sacris lihri>:tl
cum dicitur in Evangelio. Viri Sinivitte surgtnttt
condemnabunt vos i)i judicio. Id est, condemnan
facient. EtMusculus quidem vertit hoc modo:/V'
lil.v su e cnnversationem viam Dei blasphwmtc.
Cliristophorsnnus vero interpretatur : Viiwt tai
talis contumeliis afficientes. At NicephoruscumhiK
non intelligeret, locum interpolavit. Valbs. Religi
Clirisliana saepius in Actibus apostolorum etvetfrum scriptis r, 6od,- dicitur, Act. ix, 2. Saulus IX>inascum profectus est, Situ); iiv tivo; Eupr, tt,; m-'
o'iiy.;, iY^YT' s'$ 'IspouT-jXrJa. Idem rursus cum m
synagoga Judsoorum Epliesi prsedicasset, cap. xa,
ver. 9, indurati sunt, xoixoXoyouvts; tt,v ooov i*Tttov tou TtXrJOou;. lbidem, ver. 23. ortus est tomiiltus non parvus Jtspi tt;; ooou. Postea Felix ampliJvit Paulum cap. xxiv, ver. 22, donec exquiMtio>
resciret Ti rtspt tt,; 65ou, etc. Pc;uson Expo$.Syf
boli p 103 a Reading. allatus.
(33) Tr,v wpo; sov OYi->-,v. Tr,v Jtpo; w'
i. ms. Bodl. et supra deerat in ms. Norfolc.oiantt
ulol.
,
(36) Kat rappr,a!av tou Xd-pu- 7,i fi? "= ''''*
iptotpo;. ijfjaToXtxo-j j(a;tj(jt-j;To;. Auctor recordatus est verborum S. Luca. Act. apost. capitf r,
comm. 29, 30, 31.
(37) 'Eirt to. 'E-l Ttj) margo exemplaris Jons.
Stroth. Supra Ttsptso-Trjxdat mss. Bodl. et Norf.

1441

EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINl.

1442

f,YH;Jtovo; (38) xai aveTdiaavTo; auTov o; xi s''r), tou ferens, quod qui antea fidem negaverant.eamdem
os of.aavTo; 6ti Xpttrctavo;, sv 6pY"S ysvojjisvo;, y.axdeintegro confiterentur,adversus Alexandrum tanExptvsv outov Ttp6; Or,p!a. Kat tt) STCtouTr, slafiXOs
quam hujus facinoris auctoreiu conclamare cu^pit.
jjisTa xai tou 'ATTaXou (39)" xai ykp xai xov "ATxaInstans illico prseses, interrogavit hominem, quisXov tuj oyXtp yapto;jtsvo; 6 f|Y(Jttov, E;s6ioxe TcaXtv
nam esset. Qui cum Christianum se esse dixisset,
Tcpo; flr,pta. 0" xat 6\a navTtov S-.eXOoVte; tcov ev Tq
iratus judex eum ad bestias damnavit. Postridie
dfxcsiOsaTpuj itpo; xoXaitv Ejsup/, ptsvtov ipvavtov, xai,
igitur cum Atlalo ingressus est ; nam et hunc pra>
xifiazov 6itoiJ.sivavTs; aYtova, TouayaTov etuOt,ses, gratificari populo studens, bestiis rursum tiaaav (40) xat auTot. Tou ptsv 'AXsavopou ptrJTS utsdiderat. Ambo itaque cum omnia tormentorum gevi;avxo; [JtrjTS fpujavxoc xt 6'Xio;, aXXa xaTa xapStav
nera quae adversus ipsos excogitata fuerant.in am6fitXouVto; tuj 8s6j (41). '0 6e "AttoXo; 6tc6te Eiti
phitheatro percucurrissent, maximoque certamine
Tf,; atSrjpa; eTCST^flr, xaflscipa; xai 7csp'.Exat'eT0, f,v!xa
perfuncti essent, landem gladio percussi sunt. Et
Tj aito tou atotxaTfou (42) xviaaa avetpspSTo, ecprj rcpo;
Alexander quidem nec ingemuit unquam,nec vocem
to itXfiflo; tt) 'PtofjtatxTi tptovTi' 'Ioou tout6 iaxtv
ullam protulit, sed inlerius mente in se collecta
avOpuVitou; eaflietv, 6' TCotetTS 6u.eT;. 'II (jteTc Si
colloquebatur cum Deo. Attalus vero cum in ferrea
outs avflptorou; Eaflioptev, ouO' &rep6v xt tcovtjoov
cathedra collocatus undique lorreretur, et ambjTtpaTTOfjiev. 'E7tptoTi6u.svo; os Tt ovopta eyEt 6 8so;, " stum corpus oidorem gravissimum exhalaret, LadtTtsxpiOv '0 6s6; ovojjta oux eyet tb; avflptorco;.
lino sermone populum allocutus : En, inquit, hoc
demum est homines vorare, quod agitis. Nos vero neq ue homines voramus, neque omnino quidquam mali
facimus. Interrogatus etiam, quod nomen Dei esset : Deus, inquit, nomen non habet perinde ac nos mortales.
XIV. 'Ktc! Ttaut os toutoi; t^ fcayaTfl Xoitcov -fjjjuiXIV. Post hos omnes, ultimo tandem spectacupa tujv u.ovou.aytu>v (43), f, BXavStva Tta/tv Eiaexolorum die, Blandina rursus illata est una cum Pon;j.t^sTO jjtETa xai ITovtixou rca-.oaptoo to; Ttsvtsxatosxa
tico adolescente, quindecim circiter annos nato ;
Itojv ot xat xrtrjuipav eijijyovto Ttpo; to (3Xstc'.v
qui etiam quotidie antea introducti fuerant,ut reTTjv Ttov AotTtujv xoXaatv, xat fjvaYxaovTO opivjvat
liquorum cruciatus intuerentur. jVdactique per si(38) 'EiticrT^aavTo; tou f^epttivo;. Rulinus verslaeXOetv, xai xaTaatpaTTEtv tou; 4y''j ^v xV ^1^-'
tit, qui a pr&side in medium statui jussus. Musculus
Tpto. (Confer Huinart. Acta Mart. p. 446.) Et in
aulem ita vertit : Uryente vero prxside etc, quem
Passione S8. Perpetua? et Felicitatis ita scriptum
secutus est Christophorsonus. Possis etiam ila verest : Exinde jam exanimis prosternitur cuni ca;tere : Quod cum animadvertisset prxses, etc. Mihi
teris ad jugulationem solilo toco. Et paulo post:
lcimen magis arridet Hufini versio. 'ETctjT/jaat enim p Caiteri quidem immobiles et cum silentio ferruin
proprio est sistere corum judice, quod etiam rcapa- " receperunt. Perpelua vero ut aliquid doloris gustao-Tf.iat dicitur. Vales. Habet eTciTTr,aavTo; auTOu
ret, inter ossa compuncta ejulavit, et errautem
tou >,(. ms Norfolc. et statim post Tt; e''r, pro 6;
dexleram tirunculi gladiatoris ipsa iu jugulum
ti; e"r, idem cod. liodleianusque.
suum transtulit. Vales.
(39) Msta xa! tou 'ATTaXou. Tou, quod addi(41) Kaxi xapSiav 6;jttXouvTOc Tt"o 6e'"[j. Rufinus
disse ex ms. suis Valesius videtur, Slrothius textu
hunc locuni longa circuitione verborum exposuit
suo expunxit. Sed cum Valesio facit, ut credo,ms.
hoc modo : Intra seipsum semper cum Deo loquente,
Norfolc. et in lindl. positum est, ptiTi xai -.a tou
et in laudibus cjus ac precibus permanente. Optime.
Nam oratio nihil aliud esl. quam 6;j.tXta Ttpoc; tov
'ATTaXou ubi et stalim post Iegitur xal TtTj 6/Xoj.
Infra habes cltsxojulI^to pt=Ta xat IIovtixou.
6eiv, et ita eam detinit Clemens Alexandrinus,cui
(40) TouTyaTov eTjO[jic;av. Eodem verbo supeconsentit Proclus philosophus in libro n Commenrius usi sunt Luf?dunenses, ubi de Sancto, Maturo
tariorum in Timmum Plutonis pagina 64, ubi de
et Blandina loquuntur. Ac Hulinus quidem hoc loprecatione elegantis.sime disserit ex Porphyrio.
co vertit juyulati sunt, Musculus cxsi sunt, ChrisloVales.
phorsonus gladio feriuntur : Hufini versionem cnn(42) 'H ctTto tou atuijtaTtou. 'tl ubest ab ed. Steph.
firmat Tertulliani locus in Apologelico cap. 30 :
Stroth. SojtjtaTo; habet ms. Bodl. et post luec 6 ti
Sic itaque nos ad Deum expansos ungulai fodiant,
6'vou.a pro Tt 6'voua ms. Norfolc.
(53) Tfi icryaTr, Xoitcov riptipa Ttov tiovofiacruces suspendant.ignes lambant.gladii guttura detruncent. Ego vero malim vertere yladio confossi
yttbv. Ex his patet munus gladiatorum per aliquot
sunt Mos enim erat,utbestiarii aconfectore trucida- '' d*ies pra?beri solitum esse Lugduni in illo celebri
mercalu et conventu totius Calli ad aram Augusti.
rentur, quemadmodum iioluvi supraad martyrium
Hinc estquod supradixit de Maturo et.Sancto:'AvTi
Polycarpi. EusebiusinlibroDe martyribus Palxtiinm
TraTr,; xr,; bi toi; ;xovo;jtaytot; TtotxiXta; auToi Osa;jia
cap. II, de Adriano martyre loquens.qui ad bestias
Ysvotisvot Ttj) x-iaatp. Pr*"ter ha?c munera gladiadamnatus fuerat : ViovTt TcapaSXTjAst;, xai (jiSTa
toj-ov i;(tpet xaTaatpaYs:;, STiXsiojflr) : et puulo post
toria, dalus praste.-ea fuerat a pra.'side dies spectaculi ferarum propter (ihrisliunns, ut nominatim
de F.ubulo scribens commartyre : MsTi tou; Ofipac;
dicitur in hac epistola, xf,; Ttov flr^pio^ayttov fjai6,ao!<o; Ttp TtpoTspqj 0Jfj.a ftv6yLtvoi. Ex quibus
pa; oia toj; f,ijtsTspou; Stoo;jtevr,;. Neque enim h;ec
verbis plane conflcitur, eTjOr,aav idem esse quod
inter se confundenda e?se existirao, u:ovo|Aay_iac,
xaTsatpaYr(Tav. Sic iu Actis Passionis Tarachi,
scilicet et Or,pto;jiay!a;, quamvis Latini uno muneProbi et Andronici : Maximus aulem ira repleris vocubulo utrumqespectaculumcomprehendant.
tus vocavit Terentianum sacerdotem, et jussit gla/liaSi (|llis launMi uovo;ia/!r; et OTjp-.oij.ayta; hic pro
lura intrciiwi, ut sancl^s JVt mnrlyrci iiitcrfirercnt.
eodeui suir.i conlendat, equidi>m non magnopere
Statim jir.rceptum Maximi impictum est. ('orisuwpti
repugnabo Certe in (iestis pra?sidialibus sanctorum
autem svnt gladio. lta codex manuscript. quem
martyrura Tarachi.Probi et Andronicici,gladialores
vidi. Acta vero Graca sic liabent : T6ts ouv aY^vaxTtaa; 6 Maftjjtoa, xai tov TepevTtavov atTtacrasumuntur pro bestiariis.Sic enim scribitur cap. 10 :
}ievo;, ixeXeuae (Jtayatpotpipouc; Ttvac; Ttov XouSapttov
In prima muneris editione, cum multe fe

1443

EGCLKSIARUM VIKNNENSIS ET LUGDTJN.

144

mulncra eenlilium jurare, cum in proposito con- A xaxa tuv t^ioXtov (44) auT&v. Ka! Sii t6 tjjjitnn
stantes permanerent deosque illorum nihili fnceeuTtoQioc xat IjjouOeveTv outou;, ^YpttuflT, 1:30; titou; to :t>.f]0o;- u>; [J.^te tt,v f,Xtx!av tou irr.ov; tlrenl, lantus in eos exarsit mullitudinis furor, ut
nec rrfatem pueri mise.rarenlur, nec mulieris
xttipcti, uYjti to fjvaiov alSETOrVvat. ripi; xivTtSt
ti ostvi ttaploaXXov auTou;, xa! o\i ttiar,; iv t/uy
sexum ulla pros^querentur reverenlia.Cnnctis igi817; vov xoXaatoj;, erraXXTJXto; avavxi^ovTt; ou;m,
tur cniciatibus cos vexare. ac per omnia poenarum
aXXi |jLTj 8uvafj.Evoi touto Tcpaijat. '() juv yi? llivugeneia circumagere crrporunt. jurare illos subinde
xo< iito Tfj; aotXtprj; (45) raooopurjuivo;, (utrat ti
compellentes ; nunquam tanien id qtiod volebant,
EflvT, J}XeTEIV OTl xt!vr) T|V TCpOTp;1tO(ISVT, Xj! ITT,S'pirticere valuerunt. Nam Ponticus quidem sororis
ouaa auTov, itSaav xoXaatv rivvaiiu; jttoiuiwt;,
exhortalionibus inritatus, ita ut gentiles quoque
ipsam esse cerneienl qum pnerum hortaretur et
attiotoxt to ttvEU(xa. 'II St jiaxapia BXiv^ivi xzvren
confirmaret, cuncla supplicia eenerose perpessus,
EayaTr,, xaOi-Ttjp (JivjTrjp tuvtvT,; (46) iti3op|iTJjara
Ti Ts/.va, xai vixrjoipou? TtpoTcejjiijfara mo; :o {lsanimam exhalavit. Beata vero Blandina omnium
pestrema, tanquam nobilis mater quai fllios ad
:Xea, avittETpou(ivTj xa! auxfj i:av:a :i tuv riiforliter cerlandum accenderat et victores ad regem
Oojv ivojvttjjj.aTa, ?J-Eu6t po? aJTO; ytiso-jnxit
pramiiserat, eosdem certaminum cursus ([uos filii p aYaXXid>;j.EVT( t"n! TT| i^fjooj, oj? U vujistxov oV.jtm
confecerant, remetiens, ad eosdem ire properabat,
xexXt, uievt; , aXXi f,f, ttpo; Oijpta ^.GXt.jjisvt,. Kii
de exitu suo lmta atque exsultans, prorsus quasi ad
(ifta Ti; (jirf.va;. jAETa ii 6T,p'a, jAETi to ttjinuptiale convivium invitala, non bestiis objecta
vov (47), xouiyatov ti^ f jpvaOov pVr,0tiTS, tj,:*
essct. Denique post flagra, post ferarum vellicaTtapioX^Ov xi Ixavtu; ivSaXT,Otia (48) w wi
(6ou, jjitjSe ai'aOr,aiv eti tujv aujAfjV.vGvTiuv =]f!>
tiones, post sarlaginem, reticulum inclusa, tauro
objecta est ; a quo diu in altum jnrlata. nihil jam
oa (49) 8ti tt^v eXTtfoa xa! eTtoyf(v tojv itisi3-j'jieorum quop fiebant penilus sentiens, cum ob spem
viov xa! i;j.iX!v (oO) ttpoc XptSTov, etjOt, xi! 0:^
XT.! aUTOJV OlXoXoyVJVTtOV TOJV EOvOJV, OTI ,UT,03tttet comprehensionem eorum quw eredebat bonotcote itap' auTOt; vuvrj TotaGTa xat Toii'J:a tT.ihi,
rum, tum ob familiarem con^ressum quem cum
Christo in oratinne habebat, tandem et ipsa viclimse instar jugulata est ; ipsis ctiam gentilibus iiiKnae
fal-nlibus, nuliam unquam apud se feminam exstitisse, qua) tot ac tauta perlulerit.
XV. Sed ne sic quidem furor illorum, et immaXV. 'AXX' ou8' dutojc xopov tXijjiStvtv ivtiv,
nilas adversus sanclos conquievit. Qaippe ferse et
uiv(a x! f, -po? to!; av(ou< cuiiott,;. 'lVj-;i:
barbarae g'Mites ali imm;ini illa beslia concitatro,
ayp.ou Olpo? (51) fivpia xa! pisSapa jjvAiti;!y^Oiv-a, ojirca jjtoi; sTy_i- xa! o).Xt(v !o!av ipyjr,v '
pacari facile 11011 poterant ; quin polius aliud quoddam initium soeviendi, in sanctorum corporibus ^ To"i jojfiaatv sXa;joavtv f, uop'-t auTtov. To -v^ip
VEvixi;o-Oai auTou? oux souacoTtti, 01A to p, e/t:i
prolervia illorum invenit. Neque enim ex eo quod
avOpoj-ivov ETtiXofO-ijLfjv. MaX.Xov 8t xa! Qbaiiitia martyribus vicli fuissent, pudore ac verecundia
tojv t,!,v opY^v xaOi^-? Or,p!''J xa! toO ^vejjiovo;
suilundebantur, quippe qui liumano sensu ac rarap iraraissjjBesseut,muIloruni gladiatorura corpora
qui multis horiscum bestiis pugnaverant, devorala
sunt. > Paulo posl tamen gladiatorum munus a
miiuere ferarura ibidem distinguitur his verbis ;
Maximus proconsul iiidij.'nans jnbot edi gladialorum munus. quibus mandaretur inprimis Cbristianos martyres gladiis confodi. Sed et C.yrillus Uierosolymitanusinpriniacat<'cli'"pimystagogica,{jiovo(layeTv dirit de besliariis, ct Clirysoslomus in homilla de Jona, pag. 061 : 0! Oroioi; tcuxteueiv (jiXXovtec. Quod idem est ac si dixisset Or.pioij (j.ovofi-jy.Elv. Vales. Vid. supra. CaHnrum Xot-ov
abesse ab ed Steph. notavit Strothius, quod tameu
non tantum scripti mei agnoscunt, sed etiam I!on- I)
garsii Lect. oraque exemplaris editionis Steph. in
biblioth. Bodl. Infra (j.EOr,jipav pro xaOTuipav ms.
Norfolc.
(44) KaTa toiv e!ooX(ov. Ilpo; twv eiSojXiov, Christoph. Lect. Strotii. Mox TtaijrjaXov pro Ttapi6a/.Xov ins. Bodl.
(4li: 'Vit6 tt]; aOcXprj;. Sororis nisi ex sanfiuine, certe ex lide. Atqui Tillcmontium video vinculum illud sanguinis ex narratione colligentem.
(40)
Kaflantp [j^T^p
eJve.t;;. Exciait vox
(j.t]tt(p ms. Bodl. Auctori Eiiistola- in menlem ve
nisse matris illius cum seplem filiis in Machabfporum lib. 11, cap 7. recte monet Anelicus, quem
plus semel commemoravi, inlerpres.
{47; Msxi to T/JYavov. Ciwiiulam verlit liufipus ldem plane est quod supra vocavit ferreara
cathedram, cui impositi martyres, tanquam in sar-

taf^ine torrebanlnr. Sic enim supradicluin e*t de


Maturo : 'E~! -s.t. t/,v si5y,pav xaOi^piv. i^' {(
Tr,Yav. JojjEva Ta aojfiaTa, etc Mos enim erat. ul
Chrisliani anloquam bestiis objicerentur, inhiijG,niudi calhedra suppositis prunis ardeutdius seJe
rent, ut paulo ante legitur de Attalo. Vales.
(48; 'Ixzvtoc avaSXr.OcTia. Inler voloptates amjdiilheatralis spectaculi ha<c eral, ut laurus inarenani produceretur, cui in furorern concitato hoj ,(
homines reliculo inrlusos objiciebaut ; qaos itle
velut pilas in altuni jactabat. i\olissiini sunt bac
de re Marlialis versus :
Tnurus ut impositas jaclut ad astra piht.
Valis.
(49)

Mt.oe

a"j0r,7tv

iTt

Tttv

sujj.Sa'.V5yiiv

lyouaa. lnter miranda, quaj in bac vcxalione


contigerunt, vir doctissimus Hen. Dodwellus :v
av2iai)T,s!av Blandina; merito recensens, ideni beneficium divinum monet Perpelua* martyri.jaclat*
similiter in altum a tauro, concessum fuisse. 1>serl. in lrenxum 2, g 43 et 46. Vid. etsupraj".
liorum fragment.
(50) 'OfrXtav. Vid. Valesium supra. Habei aatem ojjioXoYiaj, sed mii.us apte, ms. Norfolc.
(51) Tito vip avp'ou Orpo;. Antiquuni serpentem vcrtit nuhuus, dtemoncm scilicet rectius bot
modo desipnari exislimans. Cerle riwcavnxeli!
serpontrni significai Unde el fiieriace dicilur M(
paul 1 mfra 6 0<ip pro diabolo sumitur ubi Mnscnlus viperam vertit. Valks. Paulo aute oiJ' 6Xk Pw

i*4R

EPISTOLA DE MARTYMO S. POTHINI.

1446

xai tou 8t,u.ou, to 6'u.otov ek +,u.5; 56ixov (52; stt. A tione penitus essent destituti. Sed contra prtesidis
Setxvujjtevtuv [J.T<to; fva f^ rpatpf, TtXT,ptoOf(. '0 ivosiraul ae populi tanquam itnmanis bellune magis
uo; avo;j.r,<rxtto Stt (53), x*T 6 5!/.ato; ocxattuOtltto
inde accendebatur furor, qui quidem nullo jure
Ett. Kal f ip tovk IviutoTtvif ivta; 4v tf, elpxti) (5*),
adversus nos requali odio ferebantur; nt implereTtapioaXov xuniv, eTT.ueXto; TtaprouXacrjovts; vjtur Scriplura qua? dicit '. luiquus adliuc inique agat,
xttop xat uiOr,;.iipav, |JtT| xr,6s'jOf, tt; 4' f,utov. Ka!.
et justus adhuc justipcelur1. Eorum enim corpora
tGtE 6f, TtpoOivTEt; Tti TS TlOvOr,p!tOV (55), T TE TOU
qui incarcere suffocati perierant, canibus objeceTtupo; Xstyava, tfj uiv STTtapaf usva, Trf, 6k rJvQ-.aruut, sollicite observantes noctu alque iuterdhi,ne
xtouiva (36), xai ttov Xoiitwv (87) ti; xeeaXa; tjv
qnis nostiorum ea sepiillnrai mandaret. l'ost h!C
toT; arroturjuacTtv auttuv toaaJTio; itafou; ra;souquidquid aut a besliis aut ab ignc rcliquum fuerat,
Xtttov ueta o-tpatHDTixf,; emusXeia; -^fxspatt; trupartim laniata,partim ambusta membra exponenyvaT;. Kat o\ ulv 6ve<5pcutovto xai eovjyov t-ju; 6oovtes ; rnliquorumdeniquecapita cumipsis corporum
ti; stt' utoT;, T,TOuvTe< ttvi TteptttooTJpav sxot/.rtrlincis vimiliter insepulta per plurimos dies addio-tv Ttas' auttuv XaosTv o\ 6e evefiXtov xai 6Ttr,Tt60atis militum excubiis custodierunt. Et alii quidem
ov, usfaXuvovre; aua ta e*8toXa auttov (58), /.ai
infremebant ac denlibus slridebant in tnorluos,
excivo'.; TtpoclaTttovts; tr,v Touttuv ttutuptav. 0'. oi n udhuc exquisitiore quodani supplicio eos afllceie
tittsiXEatepoi XJt xati tcotov Juu::a0stv ooxouvts;,
cupientes. Alii vero irridebant insultabantque, silovsioiljov tcoXu Xifovts;' llou 6 6s6; auttov, xat ~A
mulacra sua laudibus cxtollentes, ac ptrnas de
autou; B)vt,5ev f, OpTjaxsta, r^v xa! Ttpo tf,; sauTtov
martyribus sumptaseis nsciibenles.Noiinnlli paulo
eTXovto <!<uv?j; ; Ka! ti uev dbt' exefvtov totaitr,-/
ffiquiores,et qui vicem nostram dolere quodameT/e (59) tf,v TtotxiXiav, ti 6s xaO' >,;ia; Iv ; sfzXto
modo videbantur, exprobrabant identidem h.T-c
dicentes : Ubi est Deus eorum * et quid illis profuiL
xal ;jt/y.it TtivOst, Sti to uf, Sjva-jOac ti itoyata
:'j'iat Tf, vf, (60). Outs f ap vu* GuvgStiXXcto f,uTv
x-.'J'i;
hrec religio.cui vitam quoque suam postposuerunt?
-: toijto, otitE apfupta ?tcs:0sv (61), otSti Xtta- At gentilium quidem insectatio talem habuitvariea sSuTtuTCEi' Ttavti 86 tptjTttu Ttapetrjpouv
tatem. Nos vero gravissimo interim dolore preme;Y:
tt xspoavojvts;, 3' utr, tJ-/otsv ta-vTJ;bamur,quod humare cad.iveta nobis non licerel.
Nam ueque noctis tenebni' nos juyare, neque auri vis fleclere, neque preces ulla; annimos eorum coniinovere potueiunt ; sed omni studio atque industria cadavera custodiebant, quasi ingens lucrumfacturi . si sepullura caruissent.
.Vpoc. xxu, 11.
ouO outto; ms. Norfolo. et paulo post eTy^ov pro Q
eT/s idem ms.
(52) "\ot-/.ov. Reclius in cod. Maz., Med. etFuk.
scribitur aocxov ^aocxto; exhibent Steph. et Valesii
edd.; : quod equidem valde probo, nisi quis
malit legere : To aotxov si; T,ui; ouoaoa ettiSecxvuuevtuv utao;. De injusto erga se geutium odio passiin querebanturChrisliani. Tatianus arfimus tjra1
cos, pagina H9. Kat pr, oti to utcrsTv aoixto,-, Ttapavoar;trr,ts. ValBs. Cum Strothio aotxov, quod et
Sav. cod. habel, in texluin recepi. Vertit liuiinus:
El et: ho-; ad nefandi odia judex semel inslignbalur. Habere to tiuov pto 6[jio'.ov Chri^lopli. I.ect.
notuvil Strolliius.
i53, 'U avojjto; ttvojjtr.satta stt. Ex capite ultimo Apocalypseos, versu 11, ubi pro avouo; avour,aatco liodie legitur ao.zoc ao'.y.r,jitto. Simile quid
lejiitur in cap. xn Danielis. Citatur hic locus a
Fauslu Heiensi. qui vulgo Eusebius Emissenus in
scribitur.in sermone tertio admonachostu Etejiis- i
modi aniiiiie evcniet illasententia: Peccator adjiciet
ad pecoandum.Quam nos, cliarissimi, refugientes,
illam potius leneamus quie dicit : Et sanctus adliuc
sanctilieetur Vai.es. Uelegat nos ad Apocalypsin
Huinarlus quoque ad marginem. Et quanquam
Lurdnerus. I)e fide Hitt. evnig. p. i, vol. I, c. 16.
indicari hic Danielis illud a Valesio commemoratum
su.-picatur, exislimem quidem ego, Lugdunenses
looum ipsum ex Apocalypsi sumpsisse, qui hunc
librum sacrum supra excitassent ad 3, et infra
17.
(54) 'BvattoTtvtfivta? ev t?i slpxtri. Cum addidisset ev ante tf,, ni fallor, ex scriptis suis Valesius idem enim comparet in cod. Bodl seu Savil.,
paiticula lauien aStrothio exclusa est. quam nescit quoque cod. Norf., TtapiSaXXov pro TtapioaX&v
idem cod. Bodl.

(55) Af| TtyoOivte; ti te t;T<v Or)p!tov. JiT) ttOV SV


ijjitptljiatptu uap-jpouuivtov TtpotjOivtEt; ta te. Chrislopli. Leot. Sthoth.
(56) llr, 6e f,vOpaxioui'va. Ita codex Regius el
Nicephorus. Sed tres reliqui codd. Max., Med et
Euk scriptum liabent f,vOpixeuuiva. Et paulo post
in iisdem codd. legilur Ttpo tf,; s^utiov t'tA*vto ^0Xf,Q, non s'tXovto. ut ex Reg. exemplari edidit Stephanus. Vai.es. Lectionem receptam ^vopaxtoiiiva
prwstant codd. quoque Hodl. seu Savil.,etNorfolc.
sed EtXavto (sic c.um spiritu leni Uodl.
(57) Ttov XotTtiov. Ttov tuOittov Cinislosph Lect.
Stiioth. Abest tujauttot; a codd. Norfolc. Mox pio
evtf eXwv habet i-afiXtuv (sTtsf iXtuv) idem codex.
(58) "Aua ti t;6tuXa auttov. Auxi oraliouem vocula aua ex codd. Bodl. et Norfolc desumpta.
Eumdem veiborum ordinem,quem exliibet Stephanus. in ed. suani Strolhius revocav.t.qui est auttov
ti s'6toAa
59) Im/e, "E'/st ed. Steph. Stroth.
(60) Ti a-!o;jcitx /.p'j'1.7! tf; f^. Moris semper
fuisse Cluistianis corpora mortuorum inhumare,
ostendit ex multis nuctoribus Dinghatnus Antiquit.
eccles. lib. xxm, cap. 2, 4.
(61) OutE apfjpiu sitecflev. Hasc verba non habentur in tribus oodd. Mast., Med. el Puk. Solus
cod. Keg. ea retinet, cui astipulantur Hulinus et
Nicephoius, Nam Kuflnus quidem itavertit: Apud
nos vero ingens luctus habebatur, pnecipue quod non
possimus corpora humi tradere ; quippe qnibus nec
noclis temporo. aliqua ad hoc opportunitas prxbe batur; neque muneribus suadcre custodes, neque precibus,aut ullo alio generc . opia erat : Nicephorus vero
loctip.i !>:ir;e i'.a expivssit : Outs vi f, v!j; xiOutcojpfs'. out y-jcriijj uitsXOslv f,v TtoXXij) fe ueTov
ETtEtOe 6iT,trt;. Valf.s. Codici regio, qui haio veiba
retinet, ms. addere Norfolc.nunc licet ; desunt au

1447

EGGLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUN.

1448
XVI. Igitur marlyrum corpora, postquam omni \
XVI. Ta ouv o-tipujTa
1 H-apTuptov (02) r.i,.
Tottu; TtapaoetvfiaTto-flivTa xa! aiflptaaOivTi (63) e:i
genere conlumelia) traducta, et sub dio per sex
fju.epa; g (64), u.eTS7tEtTa xaivTa xai aMtu&evti
dies exposita jacuerunt, tandem cremata atque iu
utto Ttov dvdu.tov xaTEtjapioflr, s'; tov 'Pooavoy (65)
cineres redacla, in praHerfluentis Rhodani alveum
7tOTau.6v 7tXr,a(ov 7tapappeovTa, Steoj; u.t,o"e Xetdxnov
spa.rsa sunt ab impiis,ne ullac deinceps eorum reauTtov <$,a!vr,Tat eVt tt,; vf;; ext. Kat tijt' h?K.
liquifB iu terris superessent. Alque id agebant,
prorsus quasi Dro superiores esse, et resurrecliotov, oj; 8uvdu.evot vtxfjaai tov 6eov, xai ioEUjfo;
nem iliis adimere possent : ut quemadmodum ipsi
auTujv tt,v itaXiYYE-veotzv tva, to; exeyov sxeTvoi, iti.
dicebant,ne spes quidem ulla resurgendi eisrelin8e iATti8a oytoatv dvaarao-eto;, itf' f] T.-r.o^iv.; '[.
queretur.qua freti novamquamdam ac peregrinam
vtjv Ttva xai xatvf,v (66; f,u.Tv t\ai^o\mi 8pT,9jt6!iv.xil
nobis invehunt religionem, etgravissima quaaque
xaTatppovouat tujv 8ei/u>v, ?Tot(xot xai jxE-i yasi;
lormenta contemnunt, promptique et alacres inorf,xovTe; STti tov OdvaTov. Nuv !'8to|jLev ei iiar.^mtem subeunt.Videamus nunc.an sint resurrecturi,
xat, xai et Buvaxat por.erjaat auToi; 6 6e6; rj-.iri,
et utruin adesse ipsis Deus suus, ac de manibus
xa! ei-eXioflat sx tujv yetptov fjjjttov (67).
nostris ipsos eripere valeat.
XVII. 0" xat eitt toooutov r,XioTa! xai ixtu.TlTi;
XVII. Qui quidem Chrlstum ainiulari atque imiXpiaTOu tivevovTO, S; ev u.opcpi} 6eoj uTTapytuv,
lari tantopere studuerunt, qui cum in forma Dei
ouy dp7tavu.6v fjvrJoaTj to eTvat Tia dtif, mr.i h
esset, non rapinam arbitratus est esse se xqualem
TOta-JTTi 86;T| urtdpyovTE; (68), xai ouv_ iziS oiw
Deo 8 ; ut quamvis in tantum glorioe culmen evecti
Sb,
dXXa TtouiXdxt; jjtapTjprijavTE;, xoti ex6r,f!ur/
essent,neque semel atque ilerum, sed saepius maraufli; dvaXr^QivTE; (69), xai Ta xauTr^pia xai tos;
tyrium subiissent, et a bestiis denuo in careerem
fjuoXtoTta; xai Ta TpaupiaTa ey_ovTe; TtEpiXtijiEvj, our'
relati essent ; quamvis ignium impressa vestigia,
aJTOt jjtdpTupa; iauxou; dvExrJpjTTOv. ojte jjtf,v ^jiii
quamvis vibices et vulnera toto corpore circumeTtETpeTtov toutio Ttj) 8v6|jtaTi 7tpoaaY?''^Elv or."Jto-j;.
ferrent, tamen nec se ipsos martyres praadicarent,
AXX' e" TtoTo it; f,(jiujv 8t' eittaToXfj; ft oti Xofovjufnec a nobis ita se appellari paterentur. Verum, si
Tupa; auTou; TtpoaetTtEv, eTteTtXrjoaov Tttxptu; (70).
quis nostrum per litteras autin familiari colloquio
6 Philipp. n, 6.
ex quibus ea qux in reliquis prpvinciis gesta imt,
tem eadem in cod. Savil. seu Bodl.
conjectura assequi licet. SeJ et alia quxdam ei m(62) Ti ouv uuijjiaTa Ttuv |j.apTutov, etc. Ilunc
dem Epistola hic adjungere operx prelium fueni,
locum laudat Augustinus tomo VI nova) edit. (Benedictiuorum), libro De cura, gerenla pro morluis,
quibus benignitas atque humanilas illorum quosmenum. 8 et 10. Ruinabt. Ait ibidem vir sanctus de
moravimus martyrum, describitur his verbis : > 0i
quidem Christum xmulari, etc.
othnicorum ssevitia, non ob aliud credendum esse
(68) "0; ev (Jtop^ri 8eou oTtdpyujv, oiy i:7Jfillam divinitus fuisse permissam, nisi ut discerent
uov iflTfiaxo to etvat tja 8euj' ujote ev toiJn|
Christiani in confilendo Christo, dum contemnunt
o6^ti uTtdpyovre;, etc. Quomodocunque interprevitam, multo magis contemnere sepulturam.
l.iml.i verba sint, ouy apTtavnov fjvrjiaToto eivji
(63) HapaSeiYjjiaxijOevca xa! aiOptaaOivTa. Pro
Toa eetjj), hoc quidem constat, Lugdunenses ei illis
ultimo verbo habet optajjtoVjOevTa ms. Norfolc Ait
argumentum duxisse ttj; TaTtetvoopouJvr,; Christi.
Strolhius Christoph. Lect. xai oeivpiaTijOivTa adNeque vero hi soli id fecerunt.sed et alii niulti vedere, idque, quid sibi velit, se nescire. Ego ex
teres scriptores ; imo vero id suscipere vclim.nnlChristophorson versione colligo, ita se habuisse
lum ecclesiasticum auctorem ad Nica?norumus<]iie
lectionis varietatem : A!0ptaa0'Ta xa! 8eiv^aTt.
tempus adduci posse, qui significari to non i'oOivTa.
jium a se esse arbitratus est verbis oiy iprrfjn
(6i) 'Eni -fjfxipai; e';. Dandi casum f,|jtipat; prseVcfioaTo, clare atque aperte indicaverit. Haudquastat ms. Bodl. ln quo xaflEvTa pro xaivxa.
quam tamen id fraudi est flnnissimo argumento
(6.'i) KaTEaapioOr, e!; tov 'PoSavov. KaTEppavflr)
contra Humanistas quos vocant, ex istis verhis
e?; tov 'Pooavov. Haec est cod. Reg. scriptura. cui
apostoli sumendo. Statim post Tfj auTfi pro toirirj
consentit Nieephorus. Sed reliqui cod. Maz ,Med.,
ms. Norfolc, sed perperam.
Fuk, et Sav. ita praol'erunt xaxeo-apioOr) ti; tov 'Po(69) Kat ex flTjpitov auQt; dvaAr,aflivTE; HenSavov.Quam lectionem vulgatae longe praeferendam
duco.Certe Rufinus non aliter videtur legisse.ut ex o ricus Savilius ad bram sui codicis hunc locuni ili
emendavit. Kai toT; 8r,piot; 7tapa6Xr,B=vTE;, "'
interpretatione ejus apparet. Sic enim vertit : Jnit auTtov aufli; dvaXr,tpOivTe;. Qua? emendalio in
c.cnsa ossamartyrum et in favtUam reilacta. cum reGenevensi quoque editione apposita est ad margiliquo terrx pulvere in Rhodanum fluvium dispei-sere.
nem ex libro Christophorsoni. Sane ChristophorValf.s. Ms. quoque Norfolc. xaTEjaptoOr, pra?stat.
sonus locum hunc italegit, ut ex versione ejusap(66) Katvr^v. Kevrjv solemni mutalione ms Norfolc.
paret. Sed utrum ex conjectura, an ex fide veteMox abest xai ante jjteTa xaF"! a^ eodem ms., cui
rum codicum ita legerit.iricertum est. Nostri certe
consentit Nicephorus.
codices nihil mulant. Porro dvaXr,<t.Of>ai hoc loco
(67) 'Ex tojv ^etptov f^ptujv. riaic interserit verba
significat, in carcerem iterum contrudi. Sic supra
Eusebius : TotxuTa xai t4 xaTa tov 8E8r,Xtoptivov aide Blandina : KaflatpeOeio-a drt6 tou {jXoj. <nM-h
oxpaTopa, Tat; XptaTou oujjtSiSrjxev 'ExxXr(oiat;- dtp'
TtiXiv
ei; Tf,v eTpxT^v. Et paulo post de Attalo :
'ur,pYT)[iEva,
iv TaT; XotTtat; ertapy'o
fltbv 6 f)ve[jtujv eyiXeuaev Ojt&v dvaXT/l/flfiva. Nil*5elx^Tt XoY'0(jttij aToy_d!JejOa'. TtapeaTiv, "AJtov toutoi;
Et paulo supra Christophorsonus perperam. nl
ex Tfj; ajr?i; e7f.3uva-J<ai Tpaof;; Xi^et; eTEpa;, 8t'
Strothius nolat, addidit verba : 'AXX' jto- t!-.n.
tov to ejttEtxe; xat tpLXavflptuTtov Ttiv OiOr,Xto^vtov
|xapTuptov atafi^pa-K^ai Toutot; auTot; toT; prj jJta(jtop*f,v Sou/.ou Aaotov.
(70) 'E-E7tXr,ooov 7ttxpto;. Iltxpto; if'?'-'''.. a''
atv OT xa! eTt! toooijtov, etc. Hxc supradicliimperatoris temporibus Christi Ecclesiis contigerunt,
Norfolc. De re ipsa consulas Pearsoiiium '""'''''

EPISTOLA DB MARTYRIO S. POTINI.

1449

1450

'H8s'u>; f*? it*pex^Pouv T^v xri u.apTup(a; itpoir,- A eos martyres compellasset,objurgabant graviter at
voplav XptSTto, Tij> Tttarto xai dXrjO'.vtj> [xdpTupt
que increpabant. Martyris enim appellationem lixi! irpioTOTOXto Ttov vExptov, xa! apy^r(Y) ttj; <of];
bentissime concedebant Christo, otpote fldo verotou 8sou. Ka! EirELitLivrjaxovTo tu>v itjsXrjXuO^Ttov
que testi, el primogenito mortuorum, vitaaque ccbf)or( uapTuptov, xa! IXifCiV 'ExeTvot f]8rj jjtdpTups;,
les principi et auctori. Eos quoque qui jam ex
ouf iv ttj o*poXoY;ia XpttJTo; f^docrsv dvaXr,tpOf,vai,
hac vita migraverant, martyres nobis commemoETC!i!fpaY'.aa[jiEvoc auTtjjv 8ta tt,; it;68ou tt,v tiapTUrabant, aiebantque : Hi jam sunt martyrcs, quos
ptav t, ja.i"^ 8e 60.6X0^01 (71) LiiTpiot xa! Tarcstvo!. in ipsa confessione Chrislus assumi voluit, profesKa! Lma Saxputov TtapexdXouv to!>; dSsXoou;, 8e6- sionem ipsorum morte tanquam annulo obsignans ;
[xevot iva JxteveT; euyjii Y'vumat itpo? to TeXEtioOfj- nos vero viles atque abjecti confesfores. Simul
vat auTou;. Ka! ttj/ jjlsv Suvauuv ttj; [jtapTupla; profusis lacrymis obsecrabant fratres, utcontinuae
Ipfif ItoSeJxvuvto, itoXXfjV Ttap^r, aiav oyovte; Ttpo ; ad Deum preces fierent.quo tandem ipsi perfectum
TtavTa Ta Eflvrj (72)" xa! Tf,v EUYivsiav Sta tt;; utco- finem adipisci mererentur. Ac reipsa quidem vir[jlov?,; xa! aoo6(a;, xa! aTpojjtia; tpavspdv iirofouv (73).
tutem martyrum exhibebant, cum ingenti libertate
Tfjv 8e Trpo; tou; dSsXoou; tiov [tapTuptov Ttpoa- ac fiducia gentilibus reapondentes, ct egregiam
T|Yop(av Trapif|T0uvTO, eiJUtSTcXrjCrjjtsvoi 0660U 8sou*
animi indolem partim tolerantia,partim quod meETauftvouv sauTOu; uiro Tfjv xpaTatav Xe'Pa ^i0' ^ lus ac pavoris cxpertes essent, perspicue lcstabantxavto; vuv slatv 6uJ/u>[xsvoi. T6te 81 Ttaat liev ditsXo- tur. Ipsam vero martyrum appellationem a fratriYOuvto (74), xaTTjY^pouv 8s ou8sv6;. "EXuov jjlev bus sibi oblatam, utpote timore Dei constricti redrravTa;, iSsjiisuov 81 ou8va (75). Ka! urcsp tiuv Ta fugiebant, deprimebant se sub manu potenti, aqua
Setva 8iaT'.8ivTtov r,uyovTO, xaOaTcep ZTStpavo; 6 te- nunc sublimius elevati sunt. Tunc vero omnium
Xeio; txdpTu;* Kupte, u.fj jttjjt,; auToT; Tf|v dtxap- defensionem suscipiobant, neminem accusabant.
Ttav Taurrjv. El 0' !>Tcep Ttov Xt0a6vTtov iSisTO (76), Cunctos absolvebant,neminem ligabant.Quin etiam
pro illis a quibus acerbissime cruciati fuerant,
rcojtp tiaXXov urcsp tiov dSsXoiov ; Outo; Y*p *a' H^Y(cjto; auToT; rcpo; auTOv 6 tc6Xeu.o; eyeveto, 8ta to exemplo perfeclissimi martyris Stephani, Deum
Yvrjatov Tfj; dYdTtT,;- tva dTCOTCVtyJtei; 6 Ofip, ou; Ttp6- precabantur : Domine, nc imputes illis hoc peccaTspov qisTO xaTajTETtioxsvat, JtovTa; ee[aejt|. Ou ^ap tutn 7. Quod si ille pro lapidantibus orabat.quanto
eXaSov xauyjrjjjta zaTa Ttov irsTttox^Ttov dXX' ev ot; magis pro fratribus eum orasse, credibile est ?
iTtXE6va!Jov auToi, touto (77) toT; svSEEOTEpot; iirrjp- Hoc enim maximum certamen illis fuit adversus
xouv, LiTiTptxa airXaYXva ev^ovte;, xai iroXXi Ttspl diabolum, ob sinceram ac minime fucatam chari-tov exv_4ovte; 8axpua irpo; tov llx-.ipz. Ztof,v f|Tr]- tatem : utquos ille malignus serpens vivosjam se
aavTO, xa! eStoxev auToT;- fjv xa! auvEu.Ep!aavTO toT; C devorasse crediderat, elisis faucibus, removere coTtXrjafov xaTd Ttdvrtov (78) vtxr,o6pot itpo; 6eov dirEX- geretur. Neque enim faslu et arrogantia intumueOovts;- eipTjvrjv dYaTtrjtravTE; oe!, xal stprjvTjV f||xTv runt adversus lapsos, sed ca quibus abundabant
1 Act. vn, 59.
lgnat. p. 11, fine cap. 9, p. 115, ubi monuit vir scilicet, Judsoset gentiles. Rectius itaque Muscuprastantiss adversus dicta anobilibusislis confes- lus vertit : Omnibus rationem fidei sux reddebant.
soribus de martyribus alia et praecipua ratione ita Possis btiam vertere : Omnibus se excusabant. Id
appeliatis, tales viros ac tanta pro Christo passos, enim proprie 69t drcoXoYsTaOat. Unde apologiae saetiamsi in tormentis non obdormiverint, semper cerdotum, de quibus Gregorius Magnus in Sacraab antiquis et merito martyras nuncupalos fuisse, menlario. Vales. Suam igitur ipsius interpretationec conlrarium quid ex bis dictis a quoquam ad- nem corrigere voluit Valesius.
(75) "EXuov liev otrtavTa;, 'e8sj[jlev6v 8 oihuc cnllecium. Ita ille. Imo 8. Serapio,qui hoc ssculo floruit secundo.episcopicujusdamsubscriptio- 8sva. Qu;e fuerint partes martyrum in reconcitiannem,fidem olim confessi, conservavit in epistola dis lapsis, cxterisque peccatoribus revocandis ad
ab Eusebio lib. v Hist., cap. 19, excerpta, quaipse Ecclesi pacem communicationemque,pleneostense episcopus martyrem appellat : AuprjXto; Kuprj- duntCyprianicxepistolas.Martyrasenim neutiquam
pro judicibus in hujuscemodi causis, sed pro invto; jjtdoTu; spptouBai Ufjta; eu-^oijLai. Vid. S. Sera
pionis fragmenta.Sed tamen, monente ipso quoque Q tercessoribus tantum et suffragatoribus, gerere se
oportebat.ut ibi ex.jure et consuetudine probatur
Cypriano, qui marlxjrum nomine confessores appel
(76) 'Virsp Ttov XiOat^vTiov I8seto. 'VTtEp Ttov
lare solet, Confessio exordium glorix est, non meu6ptt^6vTiov sSsovto Christoph. Lect. Stroth. Nec.
rilum jam coronx. De unitate Ecclesi* p. 117, ed.
male. Non vertit vetus interpres. Addit autem x(
Felli.
ante unsp tiov aSEXotov ms. Norfolc.
(71) 'Oli6Xoyoi. 'OtJLoXoYTjTat ms. Norfolc.
(77) Taura Touto.' Christoeh. Lect. et cod. Castel.
(72) llavra Ta eOvt,. DavTa abest ab ed. Steph.
STROTH.Sed fortasse vix opusest, ut quid mutetur.
Stroth. Neque agnoecit Rufinus.
(73) 'EttoJouv. DotouvTs; Christoph. Lect. Mox Scribitur tojtio in ms. Norfolc. male ; in eodemque codice corruptam supra est dTtoTtvty_Osi; 6 Orjp
apud eumdem deest tou;. Stboth.
in ditoTtvtYSt; 6 Or^pov, et xaraTCEitojxEvat in xaTa(74) Haat Ltsv dTcsXoYOuVco. Rufinus hunc looum ita vertit : Placabant omnes, neminem accusa- TtETCTtoXEvai.
(78) Kara iravTtov. KaTa TtdvTa. Sic ex cod.
banl. Christophorsonus vftro et ante illum Langus
Reg. edidit Stephanus. Reliqui tamen uod. Maz.,
sic interpretari maluit : defendere omnes, neminem
accusare. Quam interpretationem probare non pos- Med. et Fuk. scriptum habent xaTa TcdvTtoj vtxrjsum. Neque enim in Graeco dicitur uirsp TtivTtov oopot. Id est omnibus victores. Nicephorus vero
aTtsXoYouvTo, sed Ttaatv air. Sed neque martyres illi ita hunc locum refinxit, xat itdvTs; vixrjoopot, etc,
cunctos sine discrimine defendcbant, hoareticos Vales. Cum Valesii codicibus facit uterque meus.

Patroi. Gr. V.

48

1451

ECCLESIARUM VIENNENS. ET LUGDUN. EPIST. DE MART. S. POTHINI

(452

bona.indigentibus liberaliter subministrabant, ma- A itap*"fTJ^mevTe< ("9)> r1"' 'W1")? tytipT.sm p)(
terna queedam misoricordiae viscera gestantes,ma- 8eov [atj xaTaXtTcdvTe; tcovov ttj fiTjTpl, nr,o'i j-i.
gnamquevim lacrymarum proillorum salutecoram
o-tv xal Ttt5Xe;j.ov toT; doeXtpot';, dXXi yapiv xil tiDeo Patre fmidentes. Vitam petierunt, et largitus
prjvrjv xat (jiivoiav xa! aYamrjv (80).
est eis Deus 8 : quam etiam iili proximis suis communicarunt, ubique victores ad Deum prorecU
Cumque pacem dilexissent, pacem nobis commendassent, ipsi cum pace migraverunt ad Deum ; non
dolorem matri, non fratribus diseidium ac bellum, sed gaudium et pacem et concordiam charitatemqua
omnibus relinquentea.
XVIII. Alcibiades quidam unus ex illorum marXVJII. 'AXxt6tdoou y*P *'vo; el- outiov (81), iraw
tyrum numero.durum et squalidum vivendi genus auY_Ltrjp6v |3iouvto; (Jtov (82), xa! (jtjSmo? !Xu?T
seclabatur, nullumque omnino cibum admittens, R Ttptjrepov iieTaAaLj.6dvovTe;;, dXX' $] apTip jiovip x>l
solo pane et aqua ad id usque temporis vesci con- Saxt ^pcoLievou (83), Jletpioiievou te xi! h ttj tip8 Psal. xx, 5.
(81) 'AXxi6tdSou y"P ^'voc; e{ auTtiv, elc. DaAnte 6s(5v hic statimque postarliculus t6v in codbium est, utrum verba quae sequuntur, deaumpta
Norfolc. additur.
(79) Etprjvrjv dYaTcrjcravTe; det, xat elprjvrjv omniasint ex Lugdunensium epistola.Kademquir,puv TcapeYYurjo-avce;. Post Strothium quidera ex dem Chronici Paschalis seu Alexandrini auctor Luedil.Stephani atque Nicephoro pronomen rjatv pro bet ad pag. 26, ed. Ducangii, sed ex Busebio, ni
dt lectione Valesii reposui ; dum vero idem vir cl. lallor, desuripta. Caetcrum, cum Valesius rccte, ut
ex eadem Stephani edit. outo! pro priore de( revo- opinor, paulo infra notavisset, Alcibiadem (siiU
candum censet,mecum facit vetus interpres, Rufi- revera nominatus esl) Montanistam distingaeudum
nus qui vertit : Sed pacem semper habendam, pa- esse ab Alcibiade hoc confessore. Headingius interea ha?c addit : Utcunque Alcibiades hic divercem fratribus custodiendam commonebant.
(80) Ka! aYaTcrjV. Addit Eusebius : Tauxa xat sus fuerit ab isto cognomine Mont tnistn, eumdem
itep! ttj; tcov tiaxapftov exefvtov rcpo; to'j; Ttaparce- tamen errorem hausissovideturde necessitateabsTCTtoxiTa; tojv dSeXestov ercopYrj?, tocpeXtfjteo; Tcpocr- tinendi a quibusdam cibis, velut a malo principio
xetcrOeo- t/}; djtavOpcoTcou te xat dvrjXeou; evexa conditis. Istud vero de Montanistis quidem aci8ta0eaeco;, Ttov u.6Ta TauTa dcpsictu; toi; Xpioxou pti- " bis propter hujusmodi causam abstinentibus soli
Xecrt TcpoaevrjveYptivcov. Atque hxc de beutorum illo- Epiphanio, etsi nulla mentio ejus factaesta Rearum affectu erga eos fratres qui lapsi fuerant,ad le- dingio, debetur, in eo tamen alios omnes auctores
gentium ulihtatem hic posita sint,propter eos qui in- relinquenti, quod fcedissimum Encratitarum aliohumano quodam ac truci animo prxdicti,inclementer rumque haereticorum errorem Montanisiis inhsadversus Christi membra postmodum ssevierunt. Ait resi 48, n. 8, ascriberet, si revera quidem, quod
Valesius : t Novatianos intelligit,qui lapsis omnem vix cerlum est, Montanistas his hfereticis inclusespem indulgentise postea prcecluserunt. De Nova- rit. Fortasse lamen ba?c facta est divinas volunlatia
signilicalio propler Montanislarum sectam.tuoc
tianis loquitur quidcm Eusebius; sed verba Lugdunensium dissidia alque litcs bis etiam lemporibus primum.ut Eusebiusslalim post ostendil,exortam;
in Ecclesia exortas fuisse circa communicationem namque hasretici isti ex jejuniis suis, xerophagiis,
lapsorumclareindicant jaliis qnidem eeveriuscirca stationibusque, quee praeter instituta calholics Echanc rem agenlibus, aliis lenius, durissime for- clesine observabant, laudem quaerere.et plurimum
tasse omnium Montanisectatoribus.Hinc porro col- sibi favorem caplarc soliti sunt. Ne igitur Alcibialigendum esse petet, vel ea tempestate invaluisse dis exemplum aliquibus forto fratribus scandalo
morem, ut lapsi a martyribus pacem Ecclesiae fieret, quasi ille putrocinaretur Montanistrarum,
expeterent ; cujus quidem moris hoc primum aliorumque hamilicorum lum scalurientium.fuperomnium fortasse est testirnonium ; in quo etiam stitioni, verisimile est, aliam viclussui ordinaudi
notanda verba sunt : 'AXX' ev 01; ereXeova^ov auxol, n ralionem ipsi per Altalum divinitusfuisse inipcratouto toT; evoeeaTepot; cTcrjpxouv, nam ea opinio de D tam.Kn autem plane apposile huicloco itascribenlem Tertullianum, rlum officia cbaritatis in fralres
tanto martyrum merito, ut idem aliis quoque hoincarceratositaexprubratcathoIicis:Planevestrun
minibus in satisfactionem delictorum communicari
queat, isthuic ipsi consuetudini orijjinem dedisse est in carceribus popinas exhibere martyribus iovidetur. VerumoplimeaitTertullianus : Quisalie- certis, ne consuetudinem quaerant, ne tosdcat vits,
nam mortem sua solvit, nisi solus Dei Filius ?
nenovaal)8tinentia2disciplina(ilIaniruirumMontanistica) scandalizentur. Dejejuniis, c.12. Certe,
De pudicitia cap. ull. Non quod crediderit anliquitas, marlyras, aut quosvis alios, aliquid efficere quidquid secus nonnulli suspicati fuerint, alieni
posse vel sui vel aliorum gratia nisi per Christi fuerunt a Montanismo fratres hi Gallici. Imo vero,
si fide auctori Synodici a Joanne Pappo primum
sanguinem. Etenim eliam Origencs,qui opinionem
de martyrum merito fovebat, ha;chabetin Exhort.
editi adhibenda est, synodus ab iisdem rontr
Monlanum et Maximillam ceJebrala est. Zuvolo;
ad martyrium : ET; |j.ovo; SeSuv^xat oouvai dvxaXXaYJJta T?j; droX/uLtevr,; rcpciTepov ^u^rj; -?,|jttjiv tco 0e(a xa: Upa totcixtj l-i raX.X!a tjuvaOpotTSslra
eauTou TtLttcp alctati, cap. 12, pag. 282, ed. Delu- u~6 tcov 6p.oXoYf)Ttjjv drcoxrjpyfaja MdvTavjv xit
ruan. Itidem S. Cyprianus in epist. 10 vol 8, cuni MacittitXXav J^ 6 opo; Tcpo; tou; ev 'At.i r.t.r.'.X
de agone martyrutn dixisset : Pretiosa mors htec StsSrj, cap. 7.
(82) Au/tf/jpov Ptouvro; |3tov. Au-/r,pu); ^'.ovv::;
est quae emit iinmortalitatem prelio sui sanguinis,
qua? accepit coronam deconsummatione virtutis, ed. Steph. ; auorrjpov ptouvTo; j3. Cliristoph. Lecl.
statim post subjunxit deGhristo : Et qui pro no- Stoota. Supra Trpoa^Oijvat pro TrpoaOelvat ms.
bis mortem semel vicit, semper vincit in nobis. Norfolo.
AutoI, do martyribus ait S. Joannes in Apoc.xii,Il,
(83) 'AXX' f, apTtp jMt$vtp xa! CSaTt iput\dwievtxrjaav outov (diabolum) 8td t6 aTfia tou 'Ap- Addil salem Buflnus vertendo ted tantum sale d
v(ou, xat 8td t6v \6fov ttj; fiapTupIa; auTtiv, xa! pane cum aqua utebalur.
oux TjYdTtrjaav Tr,v U/u^v auTtov fiy^pt OaviTOU.

1433

PASSIO SS. EPIPODU ET ALEXANDRI.

1454

xxt, o!ituj iiiftiv, 'Afzikt^ pna xdv itpaJtov aYuiva A sueverat. Cumque in carcere positus eamdem vU
8v ev t$ auv-ptOeaxpiu fjviwsv, aTtexaXutpOr, Stt u.rj
vendi rationem vellet rclinere, Attalo post primum
xX5>; Ttototr) 6 'AXxtSiaoV, [ir, /pti^evo; toT< xtf- quod in amphitheatro confecerat certamen, revelatru.a<ii -o3 eeou.xai aXXot? xuTtov tavSaXou uTtoXeiTto- tum est, non recte ncqueordine facere Alcibhdem,
u.evo;. IlEKrOeU 8e 'AXx'.6\aor,<;, itavxtov 4v3r,v u.ex- qui et creaturis Dei minimc utcretur, etaliis exemeXau.6ave (84), xat r,uyap!rtet xto 8uo. Ou yap aveplum scandali fieret. Paruit ilaque Alcibiades, et
Tcfdxeitxot x*P< 6eou r>av, aXXi xo Hveu>a to cunclis deinceps cibis promiscuo uti ccepit, graa'Ytov T)N trfjiSouXov aixoTc.
tias agens Deo. Neque enim divina gratia oos pnesentia sua destituerat ; sed consultorem habebant
Spiritum sanctum.
(84) 'AveSvjv u.eteXau.6ave. Auctor Chronici Pachalis, qui, ut dixi, haec attulit, tpavepux; pro dvor,v posuit. Et paulo post xat otxaftoj addidit anle

illa ou ^ip avTtf<rxictot Y>av, interpretandi causa,


sed irrito conatu. Artieulum ante eeou adiecit ms.
Norfolo.

APPENDIX
I.
PASSIO SS. EPIPODII ET ALEXANDRI.

(D. Theod. Ruinaiit, Acia marlyrum sincera. Verona;, 173 i, in-folio. p. 62.)

MOMTUM
Non multo post sanctorum Pothini, ct sociorum ejus ca>dem, quos ex Eusebio in urbe Lugdunensi
illustri martyrio coronatos diximus. comprehensi sunt duo alii Christiani, qui oamdem urbem sanguiae
suo illustrarunt. Ii sunt Epipodius, eL Alexandcr quorum Acta ex Aprili Bollandiuno et Surio cum 2codd.
mss., uno Bibliolhecac Colbcrlina;, altero insijrnis archimonasterii Sanoli Remigii Remensi, collata proferimus. f)e iisdem sanctis martyribus exstal homilia Eucherii Lugdunensis, sub EusebiiGallicani nomine
tom. V, part. i, Bibliolhccx Palrum cdit. Coloniensis.
Non uno et eodem dieshossanctosmartyresmortempertulisscexeorum Actisconstat. Hinc factum est,
ut cura diversis diebus eorum feslivitas celebraretur (quod jam tempore Eucherii ficbat, ex laudata hoinilia), eorum Acla in dua? partes divisa sint, adjecla unicuique parti sua pnchitiuncula, ut in officiis divinis lacilius legi possent; quamvis ea ab eodem auctore simul conscripta fuisse nemo possit inficiari.
Prioris, scilicet Epipodii, fcstum die vigesima secunda Aprilia, Alexandri vcro die vigesima quarta ejusdem
mensis etiam antiquiora Martyrologia cslebrant. Unde conjicimus eorum martyrium ad annum 178 esse
referendum, cum alii martyros Lugdunenses circa mcnsem Augustum anni praecedentis passi fuerint.
Eorum vero sacra corpora tempore Gregorii Turonensis, in crypfa Sancti Joannis sub altari cum beati
Irensei reliquiis collata erant, de quorum monunicntis, ut ait ille Dc gloria Marlyrum, cap. 50, si pulvis
cura fide colligatur, extemplo medetur infirmis.
Florus et Ado Viennensis archiepiscopus, asserunt in suis Martyroio^iis ad diem24 Aprilis, simulcum
Alexandro, alios triginla quatuor martyres pa9sos fuisse.quem sanctorum numerum alii deinceps Martyrologiorum scriptores retulerunt. De iis lamen nec in Actis, nec in Euchcrii laudata homilia quidquam
habetur.

PASSIO SS. EPIPODII ET ALEXANDRI.

1455

1456

Praeler hos martyres Lugdunenses, celebres sunt Marcellus et Valerianus, qui, furente persecutione ex
urbe Lugduno fuga elapsi, mortem quam illic evaserant, paulo post in vioinis urbibusoppetierunt,Valerianus apud Trenorchium oppidum, vulgo Tournus ; Marcellus vero prope Cabilonum, ubi ctn^lo tenus
in terra dofossus, tertio post die bealum spiritum exhalavit. Utriusque meminit Gregorius Turonensia
lib. i, De gloria martyrum cap. liii et liv. Solemnis jam erat lempore Gumtraruni regis, Sancti Marcelli
festivitas, ad quam, tesle eodem Gregorio Hist. lib. ix, cap. 3, iste princeps accessit. Eum autem martyrem rex piissimus veluti praecipuum regni sui patronum agnovit, ad cujus sepulcrum basilicam cum
monasterio conslrui curavit, in quem locum 40 episcoporum concilium ab eodem rege convocatum fuisse
narrat Gregorii continuator cap. 1. Porro istud monaslerium hactenus perseverat, nostris Cluniacensibus
addictum.

PASSIO
SANGTORUM EPIPODII ET ALEXANDRI.
Ex codd. mss. et Aprili Bollandiano.
I. Si merita virorum fortium, et facta ad incita- \ mo (2) imperii anno, cum pcr provincias gentimentumposteritatis, mandanturannalibus, qui pro lium furor desaeviret, praecipue in Lugdunensi urbe
terrena libertate, vel patria inani intentione ceci- debacchatus est, in qua pro sui magnitudine qnanto
derunt, relinquenles carnalium virtutum brevia majores degebant populi, tanto eliam gentilium
monumenta, dum pereunt; quantis praeconiis cele- copiosor rabies sstuabat ; judices, officiales, tribranda mors marlyrum est, qui admirabili glorio- buni, milites, vulgus certatim, indiscerto etiam
soque compendio, dum manus suas ad ccelum por- sexu, Christianos multiplici crudelitate laniabant :
rigunt, fidei etdevotionis exempla terrisrelinquunt, quorum plurimi distinctis passionibus atque nomipropagantes hominum vitam mortibus suis ? Neque nibus, ad succedentium memorias pervenerunt;
enim pro imperatore terrestri,sed proRege ccalesti innumeros vero, qui vel indiscreta casde concisi
sanguinem suum profundentes, non pro patria quee sunt. vel vincti in ergatuslis defecerunt,inscriptos
gignit et recipit, non pro patria quae habetur et coelestis vitae liber tantum continet. Nam post vaamittitur, sed pro illa Jerusalem ccelesti, patria sem- stissimam martyrum stragem, et saevientium paspilerna, quee merilis est constructa sanctorum, sionum crudelitatem, de qua etiamChristi famuli,
qua' culmina sua coelo inserit, cujus incolae mori quos tunc illuslrissimae urbes Vienna et Lugdnnnm
nesciunt, cujus libertas jugum tartareaa captivitatis R tenebant, ad Ecclesias Asiae et Phrygiae scripta mtignorat, cujus libertas cum immortali gloria et bea- serunt, cum pene ad integrum Cbristi nouiw
titudine perseverat. Et licet de praemiis martyrum a gentilibus crederetur exstinctum : per proditiopauca perslricta sint, quia nequaquam condignae nem domesticam Epipodius et Alexander occulte
sunt pasBiones priesentis saeculi ad magnitudi- operum dare catholico fidei cultai, praesidi nuntkanem gloria coelestis1, qu;c erit perpetua et sem- tur ; quos ille indagine sollicita, exosae religionis
piterna; attamen hi sunt perpetui sanctorum reliquias in illis exstinguere cupiens, prscipit
triumphi, qui merito scriptis proditi mittuntur ad inquiri.
III. Verum intermissopauliaperordinepassionis,
posleros ; ut si non contingit occasio passionis,
succensee tamen mentis aemulationis ardore, imma- quanli qualesve fuerint, convenit vel breviter pnbliculatam vitam et contritione corporum et imita- cari. Et Alexander quidem natione Graecus foi'i
tioneraartyrii,consequantur. Itaque beatissimorum Epipodius vero Lugduniensis civitatis indigena;
Epipodii (1) et Alexandri conflictus atque victorias, quos parvulos scholare contubernium et chariUs
Ghristos in illis triumphante, referimus, ut fldes jam virilis in primaeva aatate conjunxerat; et
credentium praemissum et desideret et sequatur litteris eruditissimi, concordia crescente, ad
provecti sunt, ut cum fuerint Christiani, et a claexemplum.
II. Igitur principis Antonini Veri dccimo septi- C rissimis parentibus instiluti, ad religioncm lamen
1 Rom. vni, 18.
(1) In codd. Rem. et Colb. scribitur seniper,
Ypipodius ; in Marlyrologio Flori Vpipodus ; in ho-

milia S. Eucherii, Ephiphodius,


(2j Cod. Rem. cum Colb. habet, decimo oclatt-

1457

PASSIO SS. EPIPODII ET ALEXANDRI.

1458

so incitamenlis mutuoprovocarent; nam sobrietate, A tor. Nos deo9 colimus Isalitia, conviviis, cantioniparcimonia, castitate, fide, opere misericordise,
bus, ludis, comessatione et lasoivia ; vos vero hoita Deo sese * hoslias dignas prsparabani, ut in
minem crucifixum, cui placere non possunt quihis
consummationis meritum profuerit gloria prolata omnibus perfruuntur, qui laetitiam (6) respuit, qui
marlyrii. Erant ambo juvcntutis flore conspicui, jejuniis delectatur, qui damnatis voluptatibus trineque adhuc conjugalibus nexibus implicati. atem et infecundamdili#itca9titatem.Quid verotriSsviente autem persecutione, implentesevangelica buere beneficii cuiquam valet, qui setueri a vilisconstituta, quonittm ad aliam vel etiam lertiamci- sinc oruro insectatione non potuit ? Quae quidem omnia idcirco tibi contexui, ut cum oblcctaiione et
vitatem abire non possent, latebram ibi quaesierunt. Egressi vero occulte septa murorum, in eo
cum gaudio, qua~i juvenis, austeritatem refugiens,
mundi hujus I.eatitudine perfruaris.
vico qui propter Incisam-pelram (3) Bitus est, tuV. Ad hasc b atus Epipodius : Non ita me Chnsti
gurio se cujusdam religiosae et fidelis vidus sine
ullis comitibus abdiderunt. Cumque illic aliquan- ac fidei catholicx armavit affectus, ut semum meum
diu.tecti fide mulierculae et loci humilitate, latuis- misericordise tux figmenta permoveant. Pietas enim
sent, tandem illos sagax inquisitor invenit, quos ista crudelitas est ; vobiscumque vivere, mors est
per angustum cellulae aditum fugientes raanus in- n xterna ; cxterum a tobis perire gloriosum est. Semfesta corripuit ; qui ita trepidi inter insilientes ir- piternum vero Dominum nostrum Jesutn Chrislam,
ruperant, ut sanctus Epipodius calceamento pedis quem crucifixum memoras, resurrexhie non nosti,
unius privaretur ; quod postea fidelis mulier, tan- qui ineffabili mysterio (7) homo pariter et Deus,
famulis suis tramitem immortalitatis instituit, el ad
quam tbesaurum sibi repertum occuluit.
IV. Ilaque captos etiam ante discussionem car- cmlestia regna perducit. Sed ut communiter tecum
loquar, quia alta non recipis ; nunquid ita cxcata
cer accepit ; quia manifesti putabatur criminis
nomen esse ipsa appellatio Christiana. Oeinde post mens tua est, ut nescias hominem ex animx et cortriduum vinctispost tergum manibus ante praesidis poris duplici constare substantia f Animx imperio,
statuuntur tribunal ; quos ssevissimusjudex astante corporis servilio magis utimur. Turpiludines quibus
et infremente gentilium multitudine, de nomineet dsemones vestrcs cotitis, oblectant membra corporis,
professione interrogavit. Illi vero et vocabula sua menles interimunt. Qux autem itla vita est, ubi parprodiderunt, et Cbristianos se esse perspicue te- lis polioris delrimenta pioveniunt ? Nos pro anima
stalisunt. Accenditur ergo judex, etpopularis con- adversus corpus bella suscipimus ; nos pro anima
clamatio attollitur, et in ionocentes simul oranium adversus vilia dimicamus ; vobis venter Deus est, et
inssnia consurgit. Pctestas eos increpat, furorcm
in morem pecudum, post ingluviem prodigam, finem
suum hujusmodi clamore lastatur : Eliam nunc advitx prxsentis, mortis judicatis occusum. Cselerum
iersu3 deos immortales humana temeritas perseve- nos quicunque vobispersequentibus interimus, dumnos
temporalia deserimus, vitam ingredimur seternilatis.
rat ? Etiam nunc convelluntur principum sanctioVI. Judex vero, responsi hujus livore et admiranes, et uno eodemque majestatis crimine imperatione defixus, iracundiaque stimulanle commoius,
lor impugnatur et numina ?Ubi sunt tormenta,
quae intulimus? ubi cruces ? ubi gladii '. ubi bestias ? admirabilis eloquentiee domicilium, id estos martyris elidi pugnorum ictibus jubet. Ao deinceps
ubi ignitx laminae ? ubi distriotio, etiam ullra morsanctus Epipodius.illato dolore constantior, mistis
lis terminos procurata ? Exstincti sunt bomines,
sepulcra (4) non exstant, et tamen Christi merao- cruore dentibus, haeo verba profudit : Christum cum
ria perseverat. 0 puniendi, quo ausu in religione Patre ac Spiritu sancto Deum esse confiteor, dignumvetita perdurastis ?Jam nunc pro vestra? praesum- que est ut illi animam meam refundam, qui mihi et
ptionis temeritate pceuas dabitis. Ac ne se invicem creator est et Redemptor. Ila enim mihi vita non
exhortentur aut moneant (5) sermone vel nutibus, tollitur, sed mulatur in melius. Nec interest infirmiejecto Alexandro qui est alate firmior, Epipodius tas corporea quo fine solvalur, dummodo anima cceapplicetur. Quem scilicet singularitcr destitutum,
lis invecla ad suum revertatur auctorem. Cum hajc
dum pro conjectura atatis teneriorem animojudi- D beatus Epipodius conslanti assertione loqueretur,
cabat, serpentis antiqui usus calliditate, venenala imperio truculcnti judicis equuleo suspenditur, cirblandimentorum arte sollicilat. Video enim te, ait,
cumstantihus hinc inde lictoribus, ut latera ejus
juvenem et nefas est ut in intentione pravi proimpressis ungulis sulcarentur. Tunc subito populi
positi perseveres et pereas. Non immortales deos
terribilis clamor factus est, petentis ut sibi detur,
colimus, quos universitas populorum, quos eliam
ut obruerelur imbre saxorum, aut membratim dinominibus propriis sacratissimi principes veneranvisus savientium insania carperetur. Ita furore
' mss. in se.
(3) Incisa-petra, vulgo Pierre-encise, arx seu castrum ad rauros urbis Lugdunensis super rupem
prcealtara.
(4) Martyrum priorum corpora cremata fuisse,
ne (idelium veneratione haberentur vidimus supra

in epistola ad Ecclesias Aeiae.


(5) Boll. et Sur. muniant.
(6) Cod. Colb. cum Sur. et Bollando licentiam,
(7) Cod Remig. pietate.

1459

PASSIO SS. KPIPODII ET ALEXANDKI.

uco

omnium tarda erat crudelitas judicantis. Metuens A est, ut ei vita hominum custodialur, el mortibus
autem praeses ne magis vim inferrent, et persedi- propagclur. Deus noster coelos quos ftcil potsidet ;
tionem potestas ac judicii reverentia lurbaretur, lcrram lenel, inferna moderalur, el animas quis
ad 8edandum circumfusffi multiludinis praccipitem inleremptas judicas, regnum coeleste suscenit ; vot
et in9anum furorem, causamque commolionis ex- vero cum diis vestrit inferna retinebunt. Et quia
slinguens, eduotum cxtra tribunal gladio raptim fralrcm (10) meum charissimum iti tummo (11) gaudio colloalum scio, securior viam devotionis ingreforiri jubet. ltaque quantoinfestior fuit ioimicorum
dior. Ego Chrislianus sum, et fui semper, et luturus
tumultus,tanto citius, dispositionedivina, consumsum in gloriam Dei. Tu vero exerce corpus, quod
matio accelerata est martyrii ; utpucrum suum de
passione ac perseculoribustriumphantem, velocius pro imbecillitale terrena torlibus mundi vidctur addictum ; c&terum animas nostras cuslodiet el reciChristus remuucrator rcciperet, qui est benediclus
piet ille qui conlulit.
in saecula (8).
VII. Beatos marlyres Epipodium ct Alexandrura
X. Ad haec praeses misto pudore et furore deprimum conjunxitinfantia,deindein timoredivino
saevicns, sanctum Alexandrum divaricalum lernis
instituit adolescentia, firmavit juventus,donccaniceedentibus praecepit vcrberari ; qui nulla humili
mis meritisque conjuncti, ad martyrium pervene- p rcsponsione inter tormenta dejectus, Dei semper
runt, quod tribuenle Dei munere pariter suscepe
proesidium flagitavil. Cumque longissimo spatio
runt. Sed dum Dominus noster Jcsus Christus ita ca?dentium succiilua vicissitudine non irangeretur,
militum suorum victrices dispensat coronas.ut qui prajses interrogat, utrum etiamnum in hac confeaei jungebanlur confessione temporali,dividerentur
sione duraret. Cujus percunctationi inconcussa
occasu, merito nobis praestilum judicamus, ut du- aucloritate respondit: Deos gcnlilium dsemoniaesse
plicata in illis solemnitalo frueremur.Nam ct dum
Deum vero omnipotenlem, invisibilem, sempilernum
altcrnis diebus festa illorum proveniunt, et illos in- sui proposili esse custodem.
separabili veneramur affectu,non singulis dinhus,
XI. Tunc judex : Christiani ad istam insaniam
prorupcrunt, ut prol ixitate pmnarum gloriam sibi
sed geminalis obscquiis utrumquc bis colimusiO).
Et sicut nudiustertius solemnit.is ccelo insertum existiment comparari, ei persecutores suos vicisse
Epipodium celebravit, ita hodiorna fcstivitate bea- se judicent.quos oporlel celeri fine consumi. Quia
lum Alexandrum pcrvcnisso ad regna ecelestia crgo in pertinacia sua et audiri nefasest et videri,
gaudeamus. Idcirco autcm nunc revertamur ad idcirco Alexander fixus cruci, animam, sicut meretur, effundat. Post quam sententium ministri saevihistoriam passionis.
que carnificesacceperunt bealum Alcxundrnm, saVIII. Intercmpto crgo Epipodio marlyre persecu
tor reccnli adhuccruore rrspersus,benti Alexundri;C lutarique signo eum, cxtensis in diversa bracbiis
sanguinem sitiebat. Quem receptum ex carcere, ac manibus nexuerunt.Nec tamen diu beati martvcomperendinato examine, dio inlcrposito, furori ris loimcnla porrecta sunt ; ita enim laniatum faesuo praecepit offerri, utcjus suppliciis non solum rat corpus crudelitale verberantium, ut carne sorabiem suam, verum ctiam insaniam commoli et luta costarum, patefactisque visceribus, secreia
soavientis populi temperaret. Quem tamcn eliam- anirnae panderentur.Nam dum totus in Christo est,
nunc hac pcrcunctalione teniavit : Adhuc in pote- eumque jum fessus (12) supremis vocibus invocat,
state tua est ut evadas prmdeccssorum cxcmpla, beatum epiritum examinatus emisit.
vidcasque quoo lcncas. Ita enim perseculi GhristiXII. Hosituque semper concordes et socios, quia
colas sumus, ut pene te solum arbitrer rescdisse. mors diviserat, sepultura conjnnxit, dum furantiNara praoter alias caesorum catervas, ctiam stulti- busChrislianis, cductaoccultc extra urbem corpotiai tuae collega succubuit ; alque ideo tibi consu- ra nbsconsa conduntur. Erat enim in colle supcrlens, immortales deos thurisaccensione venerare. posito civitati concretis densatus stipitibus locus,
IX. Beatus Alexanderdixil: Gralias ago Domino,
ibique in modum speluncae coticlusa fructetis ac
quod cium gloriosos marlyrum evolcis triumphos, et scntibus vallis latebat.et ut fil,ubi humor deciduus
illata tormcnta commemoras, ad devolionem me D per naturale ministerium infunditur,inculta fecunquoque confirmas exemplis. Putatne ergo exstinctas ditas,quo in rccessu venerabilia corpora religiosa
animas quas (udisti ? lUx quidetn calum possident ;
provisione dcmcrsa sunt ; quia gentilium furor,
sed vcrsa vice persecutores in illo agouc pcricrunl.
exlremum denegans scpulturam ; eliam in corpora
Fallit cnim te opinio tua. Exslingui non polest no- exanimata saiviebat. Postca vero venerabilcmlocum
men Christianum, quod iia, Dco fundante, firmatum
rcligiosorum cultus servavit, et prodidit revcrenlia

(8) llic desinit passio sancti Epipodii in cod.


Rcmiginno, sicut apud Surium in quo codiceseorsim habetur pasno sancti Alexandri, eo quod diversis diebus eorum festivitas ageretur.
(9) S. Euclierius in homilia de his sanctis : Duplicia Ejiiphodiiet Alexandri Iropwa , Ecclcsise noslrx
fides, inlerjectn bidui vel tridui dislinctione concele-

brat.
(10) Non inde inferendum est hos marlyres fratres germanos fuisse, sed suum fratrem Epipodium,
utpote Cliristianum, appellat, sicut in epistola ad
Asiai Kcclesias, Blandina soror appellatur.
(11) Cod. Remig. tuto.
(12) Cod. Remig. conjessus.

1461

PASSIO S. SYMPHORIANI.

1462

deducla per posteros.et virtules plurimse qneesan- A universam dispergitur eivitatem, et innumeramulotorum potentiam prodiderunt.
titudo dum sanitatem corporum recepit,fideiincreXIII. Nam cum tempore consequenti, populus menta suscepit, factaque est membrorum atque
Lugdunensis passim morbo sseviente corrueret,
animorumprasens et oeterna medicina. Sed et poadolescens quidam nalu uobilis, vi febrium valde stea in locisillis mirabilia isla monstrantur,ejectio
succensus, per visionem commonitus est, ut remed*monum, debilitatuin curatio, restauratio sanitadium ab ea muliere, quae calceamentum martyris lum ; quae ita pene quotidiana et iis majora provehabebat, expeteret.Illa verose medicinee nihil nosse niunl,ul credulitns, etiamei spontanea non fuerit,
respondit ; sed, Domino miserante, martyris per exsistentibusmiraculiseiigatur. Itaque fideradictis
exuvias hospitali ope allata, se plurimos curasse atque factis convenit applicari, quiaarnica Dei ponon negabat. Statimque ei Lucia(l3)benedictionem tentia, virtus et dignitas, ut fideles et credulos diet hospitalis calicem salutis porrcxit. Qui dum poligit, ita deserit dubitantes. Idcirco non ambigaculum remedium sitis accepit, prolinus ita, exstin- mus vera esse, quae ct auditu manifesla hausimus
oto ardore, convaluit, ut non oprt humana, sedmi- et videmus, regnante Domino nostro Jesu Christo,
rabili divinitatis auxilio, vitse ac sanitati redditus oui est gloria in sascula saeculorum. Amen.
diceretur. Qjoe virtus fidei atquo sanctorum per B

II.
PASSIO S. SYMPHORIANL
(D. Riinart., Acta martyrum, p. 67.)

MONITUM.
Invenimus Acla beati Symphoriani martyris in multis codicibus mss., etiam antiquissimis, sed in
tribus tantummodo sincera et utcunque pura. Ex his unus est abbnliae Gonchensis prope Ebroicas in
Normannia ; seoundus Rosbacensis, qui modo est monaslerii Sancti Faronis in suburbio Meldensi ; tertius denique in noslra bibliotheca Sanoti Germani a Pratis asservatur. Eorum opera stylum et verba,
quae passim Surius mutaverat, ad primigenium statum rcvocavimus, sicque ea Acta quae Baronius sincera judicavit, collata cum Mombritio, ejusdem Baronii fragmentis, ac codd. mss. etiam iis in quibus
interpolata habentur, proferimus ; quae eadem essenon dubitamus quae a Gregorio Turonensi lib. De gloria confessorum, capite 77, laudala sunt.
Cellulain qua beatum Symphorianum sepultum fuisse Acta memorant, post aliquod teropus in oelebrem basilicam mutata est, cui cum monasterium fuisset adjunctum, abbas praefuit sanctus Germanus,
qui tesle Venantio Fortunato in ejus vita, tanta devolione erga hunc beatissimum martyrem ferebalur,
ut singulas fere noctes, quandiu Augustoduni mansit, prope ejus sepulcrurn transigeret. Ipse postea Parisiorum episcopus factus, in ejusdem beati martyris honorem saceilum corrstrui jussit.in quo.sicut ipse
firaeceperat, post mortem sacrum ejuscorpus sepultum est, exstatque etiam nunc mferiori majoris basiicae nostri monasterii sancti Germani a Pratis parti adhoerons versus meridiem.
Verum non apud ^Eduenses solum celebris fuit beati Symphoriani memoria, cujus quippe natale,inter
alia quse in ecclesia Sancti Martini celebrari ordinavit Perpetuus episcopus Turonensis, recenset Gregorius in fine libri x Historiarum. Idem narrat lib i De gloria martyrum, cap. 52, miraculum quod satris
cjus reliquiis contigit in Arvernia sub Theodorico Francorum rege. Ejus misea habeturinMissali Gothico
num. 63,quod ab eruditissimo P. Mabillonio edilum est lib. m, De Liturgia Gallicana. Ecclesiam quoque
sub nomine Sancti Sinsuriani seu Symphoriani in pago Meldensi exslitisse sub prima regum nostrorum
stirpe, patet ex Ermsntrudis testamento, quod ab eodem Mabillonio, in appendice lib. De Liturgia Gallicana vulgatum est, num. 5. Tandem, ut castera omittam, Martyrologia etinm anliquiora hujus suncti
inartyris ruemoriam recolunt die 22 mensis Augusti, quo festum ejus etiamnunc celebratur.
Porro ejus sancti morlem ad annum circiter 180 referimus, cum a beato Benigno sancti Polycarpi
discipulo baptizatus dicatur. Necdubium estquin Aureliani impcratoris nomcn lcco Aurelii in vulgata
aota lrrepserit. Certe codex S. Faronis supra laudatus diserte habet Aurelii nomen num. 2, ubi de
imperatoris edicto agitur. Consentit Usuardusin Martyrologio. At auctor Cbronici Sancti Benigni Divionensis tomo I Spicitegii Acheriani, ubi plura habet de sancto Symphoriano, ejus martyrium refert ad
Marcum Aurelium Antoninum, Macrini surcessorem, id est Heliogubalum, buamvis non dissimulet hunc
imperatorem vulgo Aurelianum dictum fuisse ab his, qui de Sancto Benigno Symphoriani eruditore scripserunt. Eumdem Aurelianum alii dicunt fuisseCaracallam. Vide Bolland. tom. I, Maii,ubide S. Andeolo.
Certc in mss. cod. Aurelius et Aurelianus, Fabius et Fabianus Valerius et Valerianus, aliaque similia
nomina scpius confunduntur ; quod scxcentis exemptis probare fncillimum esset.
Augustodunum sive vlvlua, vulsio Aulun,ubi passus est Symphorianus, civilas olim Galliarum clarissima sub Romanis, etiamnun cnlebris est, ad fiuvium Arosium in Burgundiae ducatu sita, sub metropoli
Lugdunensi, cujus episcopus ex snncti Gre^orii Magni concessione libro vn, epist. 113, lodict. n, in ea
provincia primum locum obtinet, jusque habet Pallium, quod nuncest metropolitanorum insigne, deferendi. Ejus urbis patronum specialem sanctum Symphorianum agnoscil Fortunatus lib. viii, carm. 4.
(13) De ea muliere et S. Epipodii calceamento, vide Gregorium. Turon. lib. Degloria confesiorum, cap.
64.

1463

PASSIO S. SYMPHORIANI.

1464

PASSIO SANGTI SYMPHORIANI.


ftx codd. mss.
I.SubAureliano(14)principe, curn adversusChri- A. Chrislianus es ? qnantum video latuisti nos, nara
Btianumnotrenpergecutionisdiraeprocclladetonaret, nominis hujus apud nos non magna professio est.
et ad delendam religionem caiholicee legis imperii Cur deae matris efflgiem profana nbusione despisui decreta converleret, erat tunc in Augustodu- ciens, adorare noluisti? Sanclus Symphorianusrenensi urbe, Fausti (15) nobilis viri (ilius nomine spondit : Jam dixi tibi, Christianus sum. Deum
Symphorianus Christianse familia3,litteris bene in- verum adoro qui regnat in catlis : simulacrum vero
structus etmoribus, ita ul primaevae indolis floren- dxmonit non solum non adoro, verum etiam, siptrtes annos, secum anticipans vitam, immaculatae millis, mea auctoritate, malleis illud comminuo.
mentis sinceritale superaret. Hic ilaque cum in Judexdixil: Iste non solum sacrilegus.verum eliam
adolescentiam crescens transiret ab infantia, etjam rebellis conatur exsistere, an hujus loci civis sit,
a;tas feliciter auspicata inroburvirilemigraret, tan- edicat offlcium. Ex offlcio dictum est : Binc est,
tam spem virtutum suarum omnibus fecit.ui illum et quidem nobilis familiae. Judex dixit : Jocaris
jamomnesbonicum supernisvirtutibushaberecon- tibi, Symphoriane gloriosaBindolis,hoctibisubamsorlium, meritorum ndmiratione judicarent. lllu- biguo fama ccepit suaderemendacium. Ignorasforstrabat namqueeumcceleslissapientia,etspirituali- silan quod principum nostrum scila sanxerunt ?
busgemmisornatasimplicitas;etjustumvit8Btrami- g Officio recitante panriatur.Exofflcio recitatum est:
tem tenens,felicis gubernaculi defensione servatus, Aureliua (20) imperator omnibus administratorinaufragium male blandientissfficuli elnpsusest(16). bus suis atque rectoribus. Comperimus abhis qui
II. Erat tunc /EiJua civitas anliquae nobilitatis, se temporibus nostris Chrislianos dicunt, legum
titulis et sacrilegae rcligionis refcrta cacremoniis, prajcepta violari.Hoscomprehensos,nisidiisnostris
atque errorigentiliumfamulans, diversis idolorum sacrificaverint.diversis punile crucialibus.quatenus
habeat dictrictio prolalajustitiam, etin resecacdis
templis, et vanae superstitionis amore tenebatur.
Nam Uerecynthiw, Apollinis et Dianae eultum spe- criminibus ullio terminata jam flnero.
ciali dilectione venerata est.Itaque ad Berecynthia
III. Lectis imperatoriis praeceptionibus, judei
(17) matris dsmonum profanam solemnilatern podixit : Quid ad haec, Symphoriane, rcspondes ?
pulorum multitudo convenerat. Beraclius (18) iilis Nunquid possumus haec decreta convellere?Duplei
temporibus virconsularis in eadem urbe residens,
libi crimen impenditur : videris et pro deorum dead inquirendosdiscutiendosque Christianos sagaci spectione saorilegium perpetrare,et pro legum abuinquisitione sollicitus erat ; cui sanctus Symphoria- sione conlemptor exsistere ; unde nisi pneceptis
nus adfuil. Qui cum statuam Berecynthiee, quas satisfeceris, haec omnia sanguinistui placabit effucarpentoportabatur agminibus stipata populorum, , sio. Sanctus Symphorianus respondit : Nunqmm
despeclam adorarenoluisset,publica3sediiionis ob- ' ego hanc imaginem nisi diabolicx persuasionis intentu comprehensus tenetur, et Heraclio consulari faustum simulacrum, et perdilionis exsecrandum <testatim (19) ingeritur. Ilcraclius vir consularis in monem judicabo. In chaos (21) semper semita vertribunali residens dixit beato Symphoriano : No- gente s collabitur, qutsquis Christianus, damnatus
men conditionemque designa. llle respondit :Chri- passionibus deterioris vitse, mala r elrorsum conversus respexerit ; stalimque per devium gradum srmild
stianus sum ; Symphorianus vocor. Judex dixit :
Al. urgente.
lib. i De gloria mart. cap. 51, sub cujus nomine
(14) Legi debet sub Aureliano, ut diximus in AdDivione exslat nobile monasterium ordinis nostri
monitione. In cod. Conch. incipiunt Aola his verBeuedictini. SS. Andochii, Ferreoli et Reginsmarbis : Cum adversus, etc.
tyrum, rueminit Widradus in utroque suo testa(15) Consenlit Missale Gothicum ubi haschabentur : Non solum terrorum claritale natalium ...
mento sasc. m. Benedict. part. i pagg. 683, 688.
(17) Diu perseveravit apud ^Eduenses haeeerga
et Fautti fulgidus genere, etc.
(16) Hic in codd. plerisque mss. Sympborianus t Berecynthiam falsa religio, cujus simulacrumcura
dicitur a sancto Benigno baplizatus, et a sancto pariter ternpore Simplicii JSduensis episcopi deferretur, hujus antislitis precibus in terram ruit, nec
Andochio susceptus. Non dissentit Missale Gothi
cum, num. 63
03 laudato, hoec referens : Qui beatos ullo paclo moveri ultra potuit, quo miraculo mul
Palres Andochiurn, Bcaignumquc seculus, per mar- permoli fldem susceperunt, ut narrat Greg.Turon.
tyrii Jragranliam electus pervenit ad palmam. Beni- lib. De gloria confessor. oap. 77.
(18) Codex Resb. Ileracliut illius iemporis conngnum et Andocbium presbyieros cum Thyrso diacono et Felice in Galliam a B. Polycarpo missos laris in eadem urbe sedebat adinquir., etc.
(19) Sic idem codex. Alii, arguendus prztcnfuisse tradunt vetera Martyrolo(,'ia, Bedae sincerum,
Adonis, Usuardi, Rabani, Notkeri, etc. Ubi Beni- tatur.
(20) Sio cod. Resbac. et optime quidem, ulin
gnus Divione passus dicitur Kalend. Novembris,
atque a Leonilla sepultus, Andochius vero cura Admonitione praevia diximus.
(21) In cod. Compend. In hac causasemper, elc
Thyrso et Felice die 24 Sep. Augustoduni. S. Bemgni meminit Greg. Turon. in Hitt. Francor. et Cod. Resb. Incautus semita vergente collabitvr.

PASSIO S. SYMPHOHIANI.

1465

1466

exorbitante jactatus; etparatimuneris gratiadesti- A facultalibusinfelicis lucricupiditatibus detinetur1,


tutus, antiqui hostis relibus patet. Deusnoster, ut Nobis vcro nihil in hac mundo aufert humanx franovit remtmerare tnerita, ita novit punire peccata. gilitatis lapsura conditio. Oaudia vestt a instar vitri
Nominisuo obedientes vivificat, rebelles interficit; adsolis splendorem crepitantis dissiliunt.Quidquid
in eujus confessione firmastabilitate duranti,tutum finis interimit,casus involvit, cum xternam mundi
mihiest sempiterni regis tenereportum,quam mor- vertiginem (25) rapax tempus obducit. Solus Deus
nosler beatitudinem vindical. Hujus glorix exortiferum diaboli ssevientis intrare naufragium .
IV. Ubi vidit judex sanctum Symphorianum jus- dium,quianon fuit consciarerum, nescil antiquisionibus suis non praebere famulatum, jussit eum tas ; hujus terminumquianonerit,nossenonpotea lictoribus caedi, et carceri mancipari; queir cum rit series inveterata sxculorum.
VI. Judex dixit : Nimium diuque ', Symphoriane,
post comperendinatis diebus pracsentare suis jussissct obtutibus, producebatur e tenebris filius lu- te de nescio cujus Christi magnitudine disputancis ; de illo vestibulo foralis ergastuli, cum aeterno tem, patientiae meae lenore sustinui. Nisi matri
Rege semper in eelernitate victurus. Arctiores ne- dea? eacriQcaveris, hodie te dilaniatum omnibus
xus liventium * lacertorum macie cutis attenuata pocnis, capitalis sententiae damnatione prosternam.
laxaverat, et dum animum suum ad supernae gau- d Symphorianus dixit : Ego omnipotentem Deum qui
dia alacritatis attclleret, intcr beata supplicia non me fccit, timeo,elipsi sotiservio. Tuvero corpus
fuit minus consumpsissc sanguincm, quam fu- meutn ad tempus in polestate habes, anitnam vero
disse (22). Tum judcx: Quantum rcctius faceres, meam non habes. At (26) nunc non in idoli hujus
Symphoriane, ut immortalibus diis serviens, mu- cultu portentosam attende superstitionem veslratn,
neratum te e.x aerario publico nobilis militiassplen- quod tu adopprobrium etexitium tuum veneraris ;
dor attollerct. Qui nisi hoJievenerandum deae ma- in cujussacris excisas corporum vires castrati adotris simulacrum genu prostratusarioraveris ; Apol- lescentes infaustoe imagini exsultantesillidunt, et
linis quoque et Diana: sublimium nnminum te exsecrandum facinus pro grandi sacrificio ducitis,
cultorem vencrabundum declaraveris, sine dubio sacrilegi sacerdotes, ut quod imtnane scelus est,reinlcribis. (23) Quapropter, si vis, sertis redimiro ligionis ptxtextuveletur. Ubiperstrepentes buxos
jubemus altaria ; thure, odonbusque incensi sa- et tibius, fanatici furoris inflati insania ubi cymcrificia digna diis solve. Symphorianus dixit : Non bala pulsant corybantes.Apollinemveroistum,quis
debel judex, cui commissa rcs publicaest, frivolis nesciatapud Amphrysumfluvium(Tt)Admetircgis
verborum sermocinationibus subjacentem(2i) pro- fuisse pastotem? Quivoluptatum suarum dlecebras
ferre sententiam. Si periculosum est non quotidie recolens, laureas diligit sertis coronas.Ubi ptr imad profectum animx aliquidaddere,quandopericu- plicitas ambages mugiente tropidum ' specu diabolicas voces,ubi frequenter deceperit,dicituraliquolosius est a salute discedentem in scopulis peccaloties vera cecinisse . Dianamquoque dsemonium esse
rum naufragio collidi?
meridianum (2S),sanctorum industria investigavit,
V. Judex ail : Sacrifica diis, ut possis palatii hoqux per compila currens,et silvarum secreta perlunoribus pcrfrui, Symphorianus respondil : Judex
tribunalsuum polluil,qui gladiislegum latrocina- strans,incredulis hominum menttbus zizanixtribulos scelerissui artedisseminat, Trivix (29) tibicotur 5 in publico,animxque suse perpelux calamitatis mortem affert, et vita ejus pcrennis opprobrii gnomen,dum triviis insidiaturobtinuit. Htecsancto
tnaledictis proscinditur . Nos vilam quam Christo Symphoriano loquente, judex furore succensus disoluturisumus ex debito,quidni cx voto solvamus! xit : Symphorianus publisi criminis reus, qui diis
noslrissacrificaredetrectans majestatis sacrilegium
Stra pamitudo est subjudicis limuisse conspectum,
perpetravit, sacris etiam altaribus irrogavit injuMunera enim veslra fucati mellis permista dulcedine,male credulismentibusvenenaparturiunt ;di- rias, gladio ullore feriatur ; ut dum criminis luvitix vero nostrx semper in Christosunt, quas non nesta resccantur, deorum pariter et legum vindicetur injuria.
caduca per tempusvetustas diuturnitatis ipsius labefactaUonecorrumpit.CupiditasautemvestraomVII. Sic data sententia beatus vir Dei ducebatur
nia. habendo nil possidet, quxdiabolicis deiegata 6
ad victimam. Venerabilis autem mater sua, dc
* Al. labenlium.

l Al. glutinatur.

6 Al. divulgata.

(22) Hic desinit codex noster Germanensis.


(23) In plerisque mss. post hasc verba, splendor
attoleret, desunt quaj sequuntur usque ad Quapropkr , etc. In aliis textus depravatus est, quem
ope trium nostrorum codd. sanavimus.
(24) Codd. Fossat. et Corapend. super]acentem ;
alii codd. jactanlem.
(25) Pro vertiginem aliquotcodd. habent virtutem
Besbac. JEUrna mundi vertigine rapax tempus abducit.
(26) Quae sequuntur usque ad senlentiam judicis

T Al. delinitur.

Sur. diu te.

' f tripodum.

desuntin codd. Compendiensi, Fossat., etc. Plura


prosequiturcod. Resb., more oralorio, qufe ideo
omittimus
(27) Amphrysus Thessaliae fluvius, exiguus quidem, sed ob Apollinem celebris.
(28) Cop. Conch. habet : Dxmonium meridianum
esse invetligavit astulia ; qux per compita, etc.
(29) Sic eam appellant Virjiilius lib. vi Aineidos
et Ovidius m de Ponto, eleg. 2. Ob id etiam quandoque cum tribus faciebus fingebatur.

1467

AGTA SS. ANDOCHII, THYRSI ET FELICIS.

1468

muro nota illum voce comraonuit diccns (30): A celsum protulit 83dificatafastigium;fulgetnonuu
muneris sui ornata privilegio, patroni nostri Syrn N&te, nale Symphoriane, in mentc habe Deum
vivuin. Resume constantiam, fili. Timere non pos- phoriani martyris referta virtulibus, qui pralervolantis vitffl naufragia, dtim de diabolo triumpliarcl,
sumu3 mortein, qu/e sine dubio perducit ad vilam.
Sursum cor suspentle, flli, aspiceillum qui regnat oxclusit, defensor faclus patrise suib, dum ad venra
patriam festinaret; apparuitqne turris forlitudinia
in eoclis. Hodie tibi vita non tollitur, sed mutatur
conlra fticiem adversantis inimici, quam sanguinis
in melius. Hodio, nute, arl supcrnam vilam felici
sui effusione construxit. Inexpugnabilcm murum
commutatione migrabis. > Sicsanctus Sympborinnus extra muruai ductus, a percussore prostralus nuxilio corporis sui perennis palrocinii mcdiator
attollit, innumeras curaliones mcritorum suorum
est : purpurei sanguinis sui unda perfusus, a rclivirtute donat. Deniqne per eum nobisapud Domigiosis latenter inde sublatus est.
num Jesum Ghristum evidens misericordiae panditur
VIII. Sio martyr delatus ad fontem, qui cxlra
publicum campum est, et ibi in parva cellula se- via, ut in omnium votorum plenitudinemfelixapepultus, semper tamen virtutibus se publicavit, ila riatur ingressus, praestante Domino nostroJe>u
Christo, qui est vita omnium sine fine sanetorum,
ut ipsis quoque gentilibus, ob miracula et sanitaturn beneficia stupentibus, in maximo honore ea n et regnat cum Patre in unitate Spiritus sancti Deus,
tempeshte haberetur(31), non longe a basilicasua, per omnia saecula sffloulorum. Amen.
qoee studio summo antistitis (32) nostree ecclesiae

III.

ACTA SAINCTORUM

ANDOCHFr, THYRSi ET FELICIS


MARTYRUM
Apud Sidolocum in territorio Auguslodunensi in Gallia.
AUCTORE ANONYMO.
(Acta sanctorum Bolland., Septembr. tom. VI, die 24, p.663, ex pervetusto codice ms. S. Benigni Divionensis)

I. Postquam gloriosus Irenajus (33), episcopua C fuisse ministrum. Ecce accepimus promissioncm
et marlyr, migravit ad ccolum (34), medio fere no- quam nobis promisit Rex crelorum et terras. Nihil
nobis de promissionesua fraudavit Rcdemptornoctis vultu terribili, umbrae pacifico (35), cum multitudine marlyrum ad sanctum Polycarpuin (36) ve- ster. Audi, Patcr, verba filii tui : transmille nunc
duos presbyteros, id est Andochium et Benignum,
niens, ait : Agnosce filium tuum, quem erudisti,
Pater. Sancte sacerdos, agnosce Irenamm tibi et Thyrsum diaconum, Galliarum urbibus, viros
(30) Hfflc matris Sympboriani verba egregie ex- sfflculi quinti mediura floruit, quotempore, eaqus
tollit Missale Gothicum, ubi in immolatione miss sequunlur, Actis beati Sympboriani adjunctasunt,
sio legitur: Et materno colloquio, pietate transfertur quas ideo in plerisque codd. mss. desiderantur.
(33) Sancli Irenrei Lugdunensis in Gallia epiad prxmium, cum ei insinuatur non debere tnortem
meluere ; quia martyribus vila non toUilur, sed mu- scopi et martyris geslaapud nos illustrata suntad
tatur. In Prosfatione vero : Sicut illum cxhortatio diem 28 Junii, ubi non ante annum Chrisli 20pix matrit extulit acl peragendam certaminis hujus passus fuisse ostenditur.
(34) Nolat Chiffletius in codico Vaticano hicapvicloriam; ita ct nos, etc. Unde apparet ea qua? in
hac missa de Symphoriano habentur, cx his Aclis positum legi septimo die.
f35) 1'orto legendum est umbrx padficx. InClsdcsumpta fuisse.
ineciacensi apographo harctur orepaciftco.
(31) Qurc scquuntur nec apud Mombrilium habentur, nec in plerisque codd. mss. quos vidimus, " (36) Si per Polycarpum hic designotur eanctcs
cpiscopus Smyrnensis et martyr, ut in uno et 'quorum unus Fo3satensis annos 800 vidctursupetero ms. lagitur, ncn potuit huic S. Irenseus p5'
rare. Ilabcnlur tamen in codicib. Resbacensi et
martyrium ssuum apparuisse, nec alia Atorura asGo^ichensi, sicut el npud Surium.
serta sustineri ; secus vero si Polycrates Ephesmus
(32) Is csse videturEuphronius qui teste Gregor.
Tnron. lib. n nistor., crtp. 15, basilicrim Sancti
indicctur.
Symphoriani, adhuc presbyler aodificavit. Is circa

1469

ACTA SS. ANDOCHII, THYRSI ET FELICIS.

1470

virtiitibus ct sapientia plenos, quos consimilis A alumna paradisi et;andidata coeli turba conclugloriosu* exspeclat triumphus : ut, quia paueitas ditur.
a Christianis ibi remansit, baptismatis gratiam
3. Et ascendenles in naviotibim, celerilnr cos ud
Missiliam (37j uuda maris adduxit. Egressi itaquo
prajbeant. Quia notum libi sil, sanctissima Pater,
quod gcns illa, inspirante Domino, copiose desiad terram, ad L'1'..'d'inensium rliriguntur urbein, et
derat scrviro Ghristo. Haeo eura loquentem, sicut usque ad S. Zachiiriam presbyterum (3*) perveeum ognoscebat, ita e'. beati martyres in alio nienlos, qui latenter in crypla inter sepulcra niarcubiculo cum andiebant afque per soporem vide- tyrum latitabat ; ct cum eodem verbum Doinini
bant. Sed cum ha:c smcto suo sermone locutus
medilanles, atque in Christo gaiulentes et sperantes, ul siios dirigoret gressus, angelo admonentc,
fuisset, iterum psallente atque gaudenles, rediorunt ad ccclos; in quo cubiculo tantus invaluit ad Augustodunenscm diriguntur civitalem (39).
odor suavitatis, ul oestimarent, se paratiisi miris Erat tunc temporis Faustus, nobilissimus vir praefectorius (40), qui sub chlamiJe (propter iniquisodoribus collocari.
2. Mane autem facto, S. Polycarpus suos allo- simi Caesaris minas) Christum latenter colebat ;
quitur fratre3, refercns eis, quae gesta fuerant, ot
cujus beati viri audila benigniUteac lide plenissima,
ut felix aggrederentur iter jubet. Ipse vero S. An- p ad eum, Angelo monenle, voniunt. Qui cum eos vi
dochius et Benignus et Thyrsus, quae, Christo
dissel, sicut thesaurum cceleslem, ita eos excepit:
confortanto, jubentur, gaudio magno repleti de et cum eos presbyleros esse cognovit, suppliciter
tam sancta jussione Christi, non tardi de praece- exoravil, ut omnibus amicis et familias ejus baptis, vigilala nocte, psalmis et hymnis Deo gra- ptismalis graliam condonarent. Defuncto igilur netias agentes [imo agunt]. Usque ad naviculam S. quissimo Severo imperalore morte, quam quaesivit
Polycarpus deducens et valedicens, ait : Angelus et invenit (41), succedente Aureliano (42) nequiore,
Domini comitetur vobiscum ; Spirilus sanclus sit qui, sicut imperium, ila et malitiam adeptus esl,
in visceribus veslris. Magna vos gloria cceleslis ubique similiter Christianos, qui idolis non sacriexspeclat, o piissimi fratres. Verbum Domini gcn- ficassent, pcr diversas provincias divorsis supplitibus preedicato; advcnium Christi omnibus anciis maceratos, gladii jubet finiri sententia. Sed,
ubi est plenissitr.a fides, nec poteslatem adversam
nuntiale. 0 quam speciosi pedes evangelhantium
pacem ,0 ! Multos habelis adjutorcs et intercessores timel, nec iriuas reveretur.
4. Hahebat lunc temporis vir illustcr Fauslus
veatros, qui pro vobis Dominum interpcllare non
lilium qua3i trium annorum, nomine Symphoriacessanl. Ne vos longi itineris conlurbet austeritas,
non regionis longinquitas, aul parentum desiderio (] num (43) ; quos suppliciter exoravit, ut el eum
coagulesoat cor vestrum. Non vos minee aut imbaptismatis gratia consecrarent. Quod ipsi gaupiissimi C;csaris conlurbet impietas. Sit in cordi- denles, S. Bcnignus eum baptizavit, Andochius
bus veslris B. Pauli apostoli sermo : Quia non vero eum de sacro fonto suscepil. Qui Symphoriasunl condignx passiones hujus temporis ad fuluram nus reple.lus Spirilu sancto, cum cssct fere viginti
gloriam, qux revelabitur sanctis ". Polycarpus ait : annorum, gloriosam el immarcescibilem marlyrii
Vale nobis dicile, fralres ; et lacrymans dixit eis : meruit coronam accipero ; qui virlutibus manifesta
Paradisi vos gloria, et ante tribunal suum repor- probatione semper praeclaruit. Nuper (44) quidem
tantes fructum laboris veslri Christus excipial, ct ipso tempore omnes amici vel familia domus Fauin illa felieinm justorumque regione consociet sti per hos beatissimos martyres baptismatis graathletas suos, ubi lux permanet el vila regnat, tiarn fuerunt adepti. Erat in illis mirabilis virlus
ubi priorum ficles beula de vullus sui [ejus irf est Christi ; csecorum oculis lumen infundebant, daeDei] , praesenlia vivae cluritaiis irradiat ; libi mones de obsessis corporibus effugabant, debilium
10 Rom. x, 15. " Rom. vm, 18.
(37) In ms. Clameciacensi, in S. Andcoli et ri Batavos in Vita Severi, ubi de ipso in Brilannia
rhylhmicisS. Benigni Actis dicunlur s.mcli nostri
ajgrotmte lesitur : Is dum membrorura omnium,
maxime pedum, dolorera pati nequiret, vencni
prius ad insulam Corsicam appulisse, ibidemquo
tempestate detenti, donec S. Andeolus, uli S. Ire- vice, quod ei negabatur, cibum gravis uc plurimaa
neusS. Benigno sanctoque Polycarpo denuo appacarnis avidius invasit, quem cjm conlicere non
rens mandaverat, illuc advenisset, eorumdem so- postet, crudelitate (lege cruditatc) pressus exspiravit. Illustrissinius Bosquctus in hisce Aclis pro
cius futurus.
(38) Scriptores Gallix Christianx aucta?, t. IV, Scvero legenMum putavit Verum.
col. 12, Zacbariam S. Irenad Lugdunensis opiscopi
(42) Pro Aureliano hic leu'endum esse Aurelium,
j.resbyierum el in episr.opatu Bucccsorem statuunt. et per hunc intelligendum esse M. Aurelium Antoninum Caracallam, qui Severo palri suo una cum
(39) In Actis supra cilalis hic dicitur S. Andeofratre Geta successit, extra dubium cst. Praeprolus a sociis suis missus Carpenloracle.
pere tamen hic in Aclis ea sunccssio narratur.
(40) Crediderunl aliqui Acla martyrum nostrorum
(43) Hic est celebris apud jEduos martyr Symab hoc Fauslo scripta fuisse.
(41) Septimus Soverus ab annoChristi 193 usque
phorianus, cujus Acta apud nos data sunt ad diem
ad 211 imperium tenuit. Cur autem hic diculur 22 Augusli.
mortem quassitam invenisse, discimus ex Epitome
(44) Chilfletius notat in codice Vaticano hic legi :
Sexti Aurclii Victoris eJilionis Lugdunensis apud
Nuperrime.

1471

ACTA SS. ANDOCHII, THYRSl ET FELICIS.

1472

membris sanitalem reddebant. Habebat aulem vir A ibidem residens, nomine Felix (51), Chriitianus
Ulusler Fiuslus sororem sibi germanam Lingonijam, orientalis vir, cujus negotiatio quolidie erocae (45) civitatis malronam, nomine Leonillam (46),
gabatur in pauperes, S. Andochium presbyterum
cujus erant parvuli gemini nepotes ex Olio suo
et Thyrsum diaconum in suo excepit officio [ai,
tres, viri aspeclu pulcherrimo, animo pulobriore;
hospitio] Etcum se virtutibus manifesta traditiune
id est Josephus et Eleusepphus ct Melasippus,
populis demonstrarent, subito Aurelianus imperaquo3 divinis litlcris erudiebat. Erat in iis gratia
tor de civitate veniens Senonis, ubi ad prafatam
plena, sed baptismi ablutionem , non crat , qui
domum aggressus fuisset.sibi tcntnria tendi pnecepit. Unus osliarius crudelissimi Caesaris, duni Feprasberet.
5. Tunc praestantissimus vir S. Benignum prelicis hospilium ingressus fuisset, invenit SS. Ansbyterum, sicut margaritam pretiosam aut mucus
dochium et Thyrsum Christi verbum pradicante9;
cceleste, sorori transmisit ; sicut manna cceleste
fremebundus veniens,nuntiavit quod Christiani in
aul margaritam splendidam L.eonilla excepil. Quo
domo Felicis residerent. Quod audiens, secundnm
excepto, hi gemini tres fratres baptismatis gratiam
sus3 rabiei morem in conspectu suo eos prssenlari
conseculi sunt. Qui accepto Spiritu sancto, cum
jussit. Felix Andochio ait : Nepatiaris me separari
fuerunt viginti et quinque nnnorum, a persecutori- R a corona pietatis tuae, quam accepturas es u Chribus sunt comprehensi. Longum est enarrare quan" Paler
'" '" ; sed' oralionibus
"
"'
' ; adjutum
' '
sto,
vestris
pariter
me perducatis ad preliosam martyrii vestri coi.
tam fuerunl perpessi pcenam ; sed victricem accipiunt coronam. Hi sequunlur Agnum quocunque
nam. Et facta oralione, intrepidi pergunl (52). Liierit ,J, quos ipsius Agni sinceritas gemmis insigatis post tergum manibus, ducti sunt in conspegnibus coronavit; quod passio ipsorum plenius dectum iniquissimi Caesaris.
7. Quibus Aurelianus ait : Cujus regionis homiclaravit. Qu matrona similiter omnes domuB,
utriusque sexus, conditionis et aetatis per 8. Benines estis ? aut quod nomen vestrum tautquem
Deum colere vultis ? S. Andochius ait; Orientales
guum baptismatis gratia consecravit. Laetabantur
homines sumus, a sancto Patre nostro Poljcarpo
in Christo fldeles fidelissim domus, corroborabaepiscopo missi. Christum conditorem coeli, maris
tur in eis inambigua et plenissima fides. Erat auet terrae, et quae in eis sunt,colimus.Nomen meum
tem Aurelianus (47) iniquissimus Caesar constiiuAndochius, fratrum meorum Tbyrsus et Felis.
tus in extremis flnibus Galliarum, et ad civitatem
Aurelianus ait : Nunquid ad irritandam potenliam
veniens Senonas (48), data ab eodem omnibus
uostram et deorum dearumque nostrarum tam
praepositis loci sententia, qui se Christianos profilongi itineris spatio venistis ? Andochius ait : Nos
torentur, diversis suppliciis macerari, oruciatibus
mancipari; et quicunque diis noslrisnon sacriflca- C venimus a Chriso admoniti, cujus verbura incorruptum genlibus praedicamus. Aurelianas ail :
verint, gladii eos et oapitali jubemus (iniri scnNunquid in regionibus vcstris, aut in provincii
tentia (49).
ista non cognovistis,quod antecessorum imperato6. Erat autem ager nobilissimi viri, cui nomen
rum et nostree aucloritates sanxerunt, quod ii,
est Sedelocus (50). Dum SS. Andochius et Thyrqui diis nostris non sacrificaverint, diversis supsus ad praefaUm domum, quae est in publico agpliciis afflictos gladii eos jubemus finiri sententia?
gere, inlrepide venirent, et praedicatione sua cunS. Andochius ait : Nefas est, Deum condilorem
ctis perdocerent ad salutem, quidam negotiator
" Apoc. xiv, 4.
(45) Lingones, indigenis cunc Langres, antiqua
Celtieae Galliae civiUs est in Campania, in collo ad
fontcs Matronae sita, estque episcopalis sub metropoli Lugdunensi.

(49) Ista nempe velut edicti verba recital biographus, parvae apud me aucloritatis.

(50) Sedelocus, qui in omnibus nostris Actorum


apographis eorumdem martyrum palsestra foisse
(46) De 8. Leonilla, ejusque ex filio lergeminis dicitur,quique in MartyrologiisnoocunquampJ^0
nepoiibus marlyribus actum apud nos est ad diem aliter el corrupte scribitur, in hinerai io Attoniu
17 Januarii, ubi eorumdem gemioa Passio data est. ") Sidolocus vel Sidolocum appellatur, notaturque inQuae hic de collato ipsis pur S. Benignum baptiimo ter Abbalanem (Avallon) etAugustodunum(iliilW'
narrantur, inter fabulas reputo, quia ipsos in Cap- E. P. xxvn (leg. xvn) ab hac civitate dissitus- ln
tabulaPentingerianaibidemvitioselegituriiMvo,
padocia passos credo.
apud Ammianum Marcellinum, lib. xvi De Ca/Hi,
(47) In locum Aureliani substituendum hic esse
cap. 2, Sedelaucum. Est autem oppidum Galfe
Aurelium, conveniunteruditi pene omnes ; sed alii
Celticae, indigenis nunc Saulieu vocitalum, in traM. Aureliura Anloninum, cognomento Philosophum,
ctu BurgundiaB vulgo 1'Auxois dicto, ac diecesj'
alius Heliogabalum, alius Caracallam intelligunt ;
Augustodunensis.Uabet id oppidum ecclesiam colquod ullimum Actis conformius est.
(48) Senones antiqun Gallioe civitas, gentis Se- legiatam S. Andochio sacrara, quae olim ejusdem
nonum primaria, Agendicum etiam olim dicta, nominis abbatia erat.
(51) Venerabilis Beda, aliique bunc S. Felicem
nunc Gallice Sevs, ad Icaunam fluvium sita, aruna cum caeteris a S. Polycarpo in Gallias missuB
chiopiscopatu et vetustate illustris. Porro M. Aurelium Antoninum Caracallam in Galliis fuisse dixerunt.
(52) Saussayus inMartyrologio Gallicano,nescio.
circa annum Christi 213, cum Tillemontio existimamus;sed an Senonibus fuerit ac ibidem edi- utrum ex aliis Actis, an ex sensu suo, ubique p"
ctum aliquod adversus Christianos vulgaverit, non imperatore praesidem substiluit, aitque domum *
Felici, cum hic aanotos tradere recusassel, vi
ausim asserere.

1473

ACTA SS. ANDOCHII, THYItSI ET FELICIS.

1474
derelinquere, et coli lapides et ligna, idola muta A voce, unoque conBensu clamantes, dixerunt
et surda. Aurelianus ait : Muta et surda esse diEcce carnes, quas ad tempus in polestate habes.
cis invictissimum Jovem, Mercuriura atque Sa- Quod malitiae tuae diabolus dictaverit, fac ; feri,
turnum ? Andochius ait : Hos, quos tu nominas,
occide, assa et manduca ; nam nos non mutas ii
daemonia esse manifesta probantur; nam species
Christi confessione, qui et tuam detergere habct
eorum absque visu, absque gressu, absque tactu
perfldiam.
esse videntur.
-10. Accensoque igne, ligatis manibus el pedi8. Aurelianus ait : Sacrificate diis nostris, ut bus, eos in ignem jactari preecepit ; et nihil noex aerario publico remuneratos, primos vos in
citi ['. e. passi] ab omni combustione ignis, resomeo palatio esse constituam ; et ne male pro Cbri- lutis ligaminibus, Btantes in fide, psallebant in
sto vestro, qui ab bominibus est crucifixus, mo- medio igne, dicentes : Probasti nos, Deus, igne nos
riamini. Ab hac voce hi tres clamantes dixerunt : examinasti, sicut examinalur argentum ; transivimus
Aurum et argentum tuum tecum sintin perditione, per ignem et aquam, et induxisli nos in refrigerium l7.
lupe rapax ; quia credis, le donum Dei per pecu- Dum hsec aguntur, tanta coruscatio coelestis infremuit, et imber pluviae super ignem descendit, ut
niam suppianlare. Nos pro Christo potius morivolumus, quam ab eo recedamus, ubi plus justi, nullus aestimaret ibi fuisse igncm accensum. Et
_.l
:_
l
< l
i <! . -i :n:_ -* :i~ ;.l...U! _. i:_
i: :_
i >

,
ila intrepidi et liberali
in conspectu
Aureliani
adquam sol, in regno ccelorum refulgent 13 ; et illis
ibi erit lumen seternum et vita immortalis, et da- fuerunt, dicentes : Agnosce nos, miser ; vide
bitur illis ibi, quod nec oculus vidit, nec aurit au- quanta sit virtus Chrisii. Vides nos illaesos in tui
divit, nec in cor hominis ascendit, qux prxparavit praesentia iterum convenire. Crede CtiHsto, et non
Deus diligentibus se **. Nam ii qui diis tuis deser- timebis illius ultiroae diei necessitatern ; quia,
quantum homo negligens est ad delinquendum,
viunt, ibunt in tenebras exteriores, inexstinguibili
tantum misericordia Oomini dives est ad remittenigne [al. inexstinguibilem ignem], quod prsparavit patri tuo diabolo et angelis ejus. Ibi illorum
dum. Aurelianus ait: Dii nostri vobis subveniunl,
fletus erit et stridor dentium l3 ; desiderabunt lu- et vos dicitis, Christi auxilio vos esse defensos.
men, et non videbunt. Nam si velis credere Chri- Andochius ait : Saxeum habes cor, ut non credus
stum, non introieris. Tunc iniquissimus Caesar Crealori coeli et terrae, nec mirabilibus ejus.
11. Tunc impiissimus Caesar, secundum suae ratradidit eos tortoribus, dicens : Nisi hodie sacrifibiei morem pariter eis veclibus colla feriri praececaverint, diversis pcenis eos affligite. Tunc beati
martyres caesi (53), in ulmum cujusdam inversis pit, ut itafinirent preliosam et splendidam temporalem vitam, accepturi aeternitatis gaudia et immanibus pariter suspenduntur, et rotae implctae
C marcescibilem coronam. Acta sunt haec circa sansaxis eorum pedibus colligantur.
9. Et dum tantam fuerant (ota die perpessi pce- ctos Dei martyres, id ost Andochium presbyterum
nam, psallebant, dicentes : Deus, in adjutoriumno- et Thyrsum diaconum, et Felicem, octavo Kalendas
strum intende, Domine, ad adjuvandum nos feslina ". Octobris (54). Post haec Aurelianus imperator ad
Et ila tamen erant integri, quasi nec unam plagam Augustodunensem dirigitur urbem. Audiens aulem
accepissent. Post haec iniquissimus Caesar in cra- Faustus, quod talia in sanotos Dei in suo agro per
stina ipsos sibi praesentari praecepit, et ait: Sacri- Aurelianum imperatorem diabolus fecerat, noctu
ficate diis nostris, qui propter inobedientiam ve- veniens cum Symphoriano suo filio, qui erat jam
stram talem fuistis perpessi pcenam. Responderunt tunc temporis quasi annorum quindecim (55), sanei dicentes : Agnosce, miser, quia minet tuas et ctos Dei martyres recondidit sepulcris, ubi quosupplicia nobis refrigerium praestant. Caesi Aucto- ttdie virtus Domini miradcclaratur. Illic lacrymas
rem lucis non negavimus ; suspensi, Christum fundens S. Symphorianus, vigiliis et orationibus
semper confessi sumus. Aspice nos ; illaesi ante vacans, nolebat a loco illo removeri ; donec, opiconspectum Dei nostri stamus ; quia Chrislus no- tulante gratia Christi, perfeceus in gratia Dei, et
ster, quem tu neg.s, servos suos semper custodire indnlus loricam fidei, festinavil ad coronam marpromisit. Audiens autem haec Aurelianus, ignem p> tyrii, quam et accipere meruit, auxiliante Domino
praeparari proecepit ; accensoque igne, ait : Aut nostro Jesu Christo, cui est honor et laus et gloria
sacrificate diis, aut in i^aem vos, ligalis manibus et poteslas cum Patre et Spiritu sancto in sajcula
et pedibus, jaclari praecipiam. Ad haectotitres una sieculorum. Amen (56).
13 Matth. xm, 43. 14 1 Cor. n, 9. 15 Matlh. xxv, 41, 30. Psal. lxix, 2 1T Psal. lxv, 10, 12
fractam, atque ita eos captos fuisse, et Felicem eos
eponte suasecutum esse.
(53) Tillemontius tom. III Monument. eccles., pag.
39, observat, in Martyrologio Bedaa legi, ipsos flagellis caesos fuisse, quod negat in suo mi, legi. Fateor, nec in mss. nostris mentionem de flagellis
fieri, sed csesi tamen in omnibus dicuntur. Idem
8eda ibidem, et qui ipsum secuti fuerunt, Adeo et
Usuardus mox pro in ulmum legunt, in ultimo ; sed
perperam, uti liquet ex contexlu.
(54) Heec circa annum Christi 213 contigisse vi-

dentur.
(55) In alio apographo Accinctino legitur, quasi
annorum viginti quinque ; verum error manifestus
est, cum in eodem etiam dicalur S. Symphorianus
martyrium subiisse cum esset fere vinginti annorum.
(56) In ms. mox laudato hic subditur : Nobilissimus autem vir Faustus beatorum marlyrum
Passiouem, Deo juvante, comp.suit el scripsit ad
laudem ipsius, cui est honor et gloria et virtus
cum sanctis suis nunc et semper, et in cuncta saecula sseculorum. Amen.

y^r^{w*JLJ^i.'ggj '^

BBBWBK

S. VICTOR I. PAPA
NOTITIA(Ex tiftco Poniificali Oamasi papa?, ap. Mansi, Concil. I, 093. Omiltuntur notaa et varioa lecliones quas
Lector tialet Patr. Lal. t, CXXI, col. 1279, in Collectione Anastnsii Bibliothecarii.)
Viclcr, natione Afer, ex patre Felice, scdit annos x, menses n, dies 10. Fuit autem temporibus .Elii
Pertinacis etSeveri, a consulatu Commodi quinto et Glabrionis, usque ad Lateranum et Rufinum. Hic
cansliluit, ut sanctam Puacha die Dominica celebraretur, sicut Pius. Ilic fecit sequenlcs cleros. Martyrio coronalur. El consliluicut necessilate faciente, ubicunque inventus fuisset quicunque hominum ex
gcntibns veniens, sivein Qumine, sivein mari, sive in fonte, sivo in stagno, baptizaretur : tantum Cbristianae credulitutis confessione declarala, integer effictrelur Christianus. El fecil concilium. Et collalione facta cum prcsbyteris et diaconibus, accersitoque Theophilo Alcxandria; episcopo constituit, ut a
dccinui tcrtia luna primi mensis, usque ad xxi dio Dominica custodiatiirsanclurn Pasch:i. Hic fecit ordinationes duas per mcnsem Dcccmbrem, [>rosbyteros quatuor, diaconos scptem, episcopos per diversa
loca numcro duodccim. Qui scpultus cst ju.xta corpus beati Petri in Vaticano, quinlo Kalenilas Augusti.
Et ccssavit episropatus ilies xi.

DE SANCTO YICTORE
PAPA ET MAFITYRE ROM/E

COMMENTARIUS CHRONOLOGICO-HISTORICUS.
(Ac/a SS. Bolland., Julii t, VI, dio 28, p. 535.)

I. S. Victoris dies cullus, xlas seu scdis duratio. A mus, quod sciam, 20 Aprilis consignavil auctor
Romani parvi, his verbis : Romae, Victoris epi1. Quemadmodum de S. Viclorispapae sauctilute scopi martyris, quem mirum non est, sequaces
et cullu exfastis sacris monumenta habcmus indu- habuisse Adonem, Usuardum et Notkerum cum
biUta, sic pjus gcsta, lcmpus scdis, obitus dics, et totaeorum progenie. Adonis aununtiatio sic haquoc ipsum circumstant ferme omnia spinosa et bct : Roma;, sancti Victoris episcopi, qui lertius
controversa tunt. Et de cultu quidem consonantia deciums post B. Petruin rexit Ecclesiaui unnis decxslant Marlyrolo^iorum testimonia, in quibus pas- cem, et sub Sovero principc marlyrio corcnatur.
sim marlyr fuisse asscritur, quidquid uonnulli lau- Quaj omnia ex ipso acccpit Usuardus, errore, queiu
reolarnislam indubiumrevocarc velle videantur. At correxit, exceplo, dum rectiu orJine quintum dede obitus die multa post Florentinium controversia,
cimum fuisse asseruit. lisdem istis omnibus ex
de qua prideiu disputarunt Ilensclienius, Papebro- Adone ad verbum descriptis, aliunde adjecit Notchius et ex ipsis alii, no3que dilticultatcs ikirco kerus jam dicla die 20 Aprilis in hunc modum :
attigimus in prima ad UsuarJum observatione 20 Hic constituii ut sanctum Pascha die Dominico ceAprilis, quo nimirum die in codicibus Hieronymialebraretur, et a quinla decima luna primi mensis
nis Victor aliquis cpiscopus, ut Iloma; passus cum b usque ad vicesimam primam observarctur, quod
tribus sociis commemoralur, quem Victorem paeatcnus scxta die Kal. Aprilis, absque ullius diei
pam esse noluit Henschcirius, aliis cum Papebrodiscretione celebratum est: nempe ah Asiaticis
chiooppositum sentientibus ; non quod multum in- aliquot cpiscopis, ritui Romano sese conformare
tersit, utro die ejus recolatur memoria, sed ob didetrectantibus, ut paulo clarius edisserit codex
versas rationes quas singuli texendae pontiflcum
Usuardinus Bruxellensis inter auctaria ibi citatus,
seriei aptiores existimarunt, utpote cum pontiflca- nosque in hujus commentarii 3, explicare conatus ejus duratio ita involuta implexaque sit, ut qui bimur.
eam extra controversiam poneret, hactenus inven3. Quae apud Nolkerum seqtiuntur, ipse mutuatus sit nemo, quod infra patebit manifestius.
tus est aRabano.eodemque, quo ille scripserat die
2. A die obilus seu cultus ordimur, quem pri- iterum repetiit, ut satis pateat, in diversa derie-

1477

S. VICTOR I PAPA. NOTITIA EX BOLLAND.


1478
xisse. Ex genuino Beda metrico.aut Floro sub ejus A Victoris fioem collocat, principium ejus refcrens
nornino a majoribus nostris edito, nihil prorsus ad annum 192, totum autem pontificatum annis
eruitur, unde de vero natali die statui queat, ut novem circumscribens .Alia prorsus est, in conplane colligondum sit, martyrologorum omnium ciliorum collectione Severini Binii ad cas nolas
primum fuisse Rabanum qui hoc Julii 28 die S. Vi- chronologicas observatio, ausim dicere, discordes
ctoris memoriam egerit,hac plane phrasi : Roma?, esseomnes quolquotdeeoargumento legerim.ConViotoris PP. et martyris, qui constituit in Ecclesia sule, sodes,roliquos omncs calculorum Eusebianout, faciente nccessitate, ubi inventum eBset, sive rum sectatores cum Tillemontio,et recentiore eruin flumine.aive in fonte, sive in mari,tantum Chri- ditissimo Constantio in editis ab eo Romanorum
Btianas credulitatis confessione declarata, quicun- pontificum epistolis pag. 91 ; id le cxploralurum
quehominum veniensexgentilibaptiziretur ; etse- spondeo.quod vulgo ferlur, tot esso diversascompultus est juxta corpus B. Apostoli in Vaticano; binationes, quot capita.
6. Aut ego multum lallor, aut paulo rectius senquae ex aliquo catalogu jiontiflcio contracta sunt.
Atque de antiquioribus murtyrologiis hactcnus : tiuntquiadcatalogos pontificios seu libros pontifiqui ex Usuardinis amplificatoribus in hac parte Ra- cales recurrunt, quamvis et haec priori non absimibanum primus secutus sit,non estmihi promptum R lis intercedat discrepanlia, dum chronologi nostri
definire.neque Baronius usquam indicavit.quo ex co- citatos a semettextus, obtorto non nihilcollo, fixae
diceipsumdesumpserit :nonverebortamenopinari, a sepontificum seriei aptare conlendunt.Interduos
Belinum ei suggessisse totam hodiernam de S. Vi- islos catalogos,quos ante tomum 1 Aprilis illustractore adnuntiationem. Coli porro S. Victorem cum vit Henschenius, secundus altero distinctior ; qui
Nazario, Celso et Innocentio, ritu semiduplici, ex Damaso vulgo tribuitur,sic habct disertisterminis:
Victor, natione Afer, ex patre Felice, sedit annos
Romano Breviario notissimum est.
4. Sequitur modo implexissimus, quem dixi,no- decem, menses duos, diesdeccm. Fuit lemporibus
dus do sanctiaetate seu potius sedis duratione; in [Commodi, Pertinacis et Severi] Caesaris, consuqua definienda,scriploribu8 pluribus non oscitanter latu Gommodi V ct Glabrionis, usque Laterano et
inspeclis.perpensisque omnibus,ad praecipuas duas Rufino; ubi licet perturbala nonnulla agnoscat
opiniones, reliquas revocari posse existimo; alte- laudutus Iienschenius, id in ordine ad pra33cntem
ram quae Eusebii calculos utcunque sequi videtur, quaestionem extra controversiam est, et annos, et
alteram quae catalogos pontificiospraeferendos cen- menseset diessicinexemplaribusaliis notatosesse;
sot ; sic tamen ul nec prioris sententiae sequaces necminus certa et ubique conformis estconsulum,
pro scdis ingressu, Commodi V et Glubrionis, pro
inler se conveniant, ncc posterioris, singulis ia
diversa, quasi dato studio, abeuntibus. Eusebium " exitu, Laterani et Rufini expressio ; quod certe
autem in ordinanda Romanorum pontificum chro- computum caeteris praoferl HenEchenius, a mullis
nologia securum ducem haud esse.norunt eruditi ; catalogis egregie confirmatum in grandi nuperaeleatque in ipso hujus controversia? puncto sibi non gantique Anastasii Bibliothecarii editione,mox pluconstare, ex ejusmet verbis faxo intelligas. En ipsa ribus a nobis convenienda.
ex ejus libri v, cap. 22,initio : IntereaCommodo
7. Iterum repeto, in rccitalis jam verbis, haec
decimum annnm imperii agente (iis certissime esl duo passim admissa.saltcm ab iis qui catalogis inannus Christi 189) cum Eleutherus tredccim annis
sislunt adinitlenda sunt jprimum qnod sedore coeepiscopatum administrasset, Victor in ejus locum perit S. Viclor a consulutu CormnodilX etGiabriosuccessit. De Viclore aulem sic habet ejusdcm cap.
nis qui manifestissinie cst annus 186,e vivisautem
28 : Qui cum decem annis sacerdoiium admini- excesscrit sub consulatu Laterani ct Rulini anno
strasset, Zuphyrinus ei successor subslitutus est, 197; altcrum quod scderit annos decem, menses
anno principatus Severi circiter nono.quiest nnnus duos, dics decem, quot ei constantissimc tribuunt
Chrisli 201, ut adeo non annis dunlaxat decem,sed
codices duodecim rclali ab iliuslriss. Blanchinoin
omnino duodecim S. Victorem scdiese oporteat, si laudata Anastasii cditione tomo II in Piolcgomenis
consequenler loquatur Euscbius.
D pag. 93. Hos vidit vir. cl., vidit plero;que Pagius,
5. Audi modo cardinalem Baronium in Annalibut vidit noslros Papebrochius, viderunt plures alii,
do S. Victoris pontificatus duralione hoc modo scri- quorum hic nomina referre opus non csl ; ac uihibenlem : AnnoDomlni ducentesimo lertio,Annio lominus postularo audeo, ut inler islos omnes, vel
Fabiano ct Nonio Mucano coss. 28 Julii, Victor duos mihi assigncs qui aut annos, aut mcnses aut
papa auspicatus jam annum decimum sui pontifi- dies durationis ponlificatus Viclorini cadem prorsus
calus per mensem unum et dies viginti octo, marratione concludant. Uta Papebrochio incipiam.en
tyrio coronatur. > Qjiis consulcs islos, quis deterejus computum :Ordinatus HSeptembris inDominatos annos,mensem et dies Baroniosuggesserit,
minica, anno 186, sedit annos 10, mcnses 7, dies
non habeo unde conjiciam :id colligere posse vi10, depositus 20 Aprilis anni 197, IraiiBlatus ad 8.
deor, abEusebii sententia eura non longissime rePetrum in Valicanum 27 Julii, etcessavit episcocessiese ; at vero pressius ei inhaeret Labbeus in
patus menses I3,dies 21. Cessationum autemseu
Compendio chronologico, dum anno Severi nono 8.
interpontificiorum, tum decessoris, tum successo

1479

S. VICTOR PAPA ET MAFITYR.

1480

ris causas non contemnendas addacit, qu apud A vi" Idus seu 6Septembris ; successerit aulem priipsum et apud Henschenium ad diem 26 Aprilis vi
mum S. Victor, post integri anni intorpontificium
186, die Septembris 41, sub coss. Commodo V et
deri possunt.
8. lis omnibus non obstantibus, aliam prorsus
Glabrione ; defunctus sit sub alia nota consulari
raticnem in Crisi sua Baroniana inivit Antonius
197, aut 20 Aprilis ex mente Papebrochii, ut sedePagius, a cujus placitis non recessit nepos Franci- rit annis 10,mensibus 7 ctdiebus 10, vel,si mavis,
scus in suo Breviario, seu patrui Criseos in ordine prsofer 28 Julii, eumque statuas sedisse annis dead pontifices compendio. Adducit ille verba ex cacem, mensibus decem, diebus octodecim; qui caltalogis jam citata.atquecodicem Pa!atinum,ceeteris
culus, otsi deficiat in signatis mensibus et diebus,
plane consentientem, item catalogum nominum
potissimam serval substantiam, utsalventur notati
apostolicorum, in quo pro mensibus duobus unus
consules ; pontificatus autem tempora.non ad duoduntaxat legitur; tumvero more suo pronuntians,
decim, quod Pagius primum ausus est, sed ad
protritis quodammodo auctoritatibus omnibus.deannos duntaxat decem cum praecipuis utriusque
flnitive rem determinat : Verum, inquit, cum in
classis chronologis restringanlur. Quae hic opponi
Eleutheri obitu Vietoris initium \2 mensis Junii
possent, ab Henschenio el Papebrocbio, locis suis
anni 185 (pro mero nempe arbitrio) collocaveriabunde soluta invenies. Quod si baec ratio contromus,iiquet, Victorem sedisse annos 12, mensem l, versiam exponendi componendique minus arridies 16, numeranda a die quosedere co:pit,usque deat, eam tibi praeferre fas est, quam verisimilioad diem quo sepultus est. Ita nimirum Pagius rem agnoveris.
hic hypothesim suam, seu seriem pontificiam recte
II. Varia S. Vicloris gesta et scripta.
se ordinasse existimat, dum interim notas omnes
chronologicas ad libitum convellit aut detorquet ;
11. Praeter jam recilata, ex Henschcniano Cataneque enim signatisconsulibusinsistit,nequepensi logo secundo, sive is Damasi pontifiealis sit, sive
habet catalagorum annos, menses aul dies, neque cujuscunque alterius,de quo jam tandiu inter eruinterponlificia admittit, vix paucos dies reperiens, ditos certatum est ; cx hoc, inquam, Catalogo ea
quibus sedes vacaverit.
hicaddenda sunt.quie apud Rabanum et Notkerum
9. Plusculum se confecisse arbitratur laudatus ex parte conlracta monuimus, ibi in hunc modum
illustrissimus Blanchinus, dum inler notas suas deducta : Hic constituit ut Pascha die Dominica
pag. 157, tcxtum secundi uoslri catalogi supra da- celebraretur, sicut Pius.Hic fecit sequentes cleros :
tum hoc modo imrnuiat : Viclor sedit annis 12, marlyrio coronatur. Constituit ut necessitale fadiebus 10 ; luit temporibus Commodi et Severi, a ciente> ubi inventas fuisset, sive in mari, sive i
consulatu Commodi V et Glubrionis, usque Late
fonte autstagno (tantum Christiana confessione dcrano et Rufino. Probare id conatur a pag. 156, clarata credulitatis) efQceretur integer Cbrist/anos
iis itidem argumentis.quae seriem a se dispositam quicunque hominum exgentilitio veniens ut bapticonflrment, desertis catalogorura characteribus, zaretur. Fecit concilium et interrogatio facta esV
qui tamen inviolati bic servandi videnlur, si quid de Pnscha.vel dedie prima cumTheophiloepiscopo
eorum aucloritate stabilitum velimus. Displicetita- Caesareoe deluna. Hicfecit ordinaliones duas, preque in ipso aeque atque in Pagio quod pro consu- sbyteros quatuor, diaconos quinque, episcopos per
libus anni 186 expressissime signatis, nempe, ut looa duodecim , qui sepullus est juxta corpus B.
jam inculcavimus, Commodo V et Glabrione, roPetri v Kalendas Augusti et cessavit episcopatus
tunde ipsi obtrudant annura superiorem 485, de dies undecim. Notavit Henscbonius, inter alia
quo nec somniarunt catalogi, quasi certum sit, S. menda citalum illic Theophilum episcopum scriEleutbcrium eo anno obiisse 26 Maii, ac paucissi- ptum fuisse Alexandrise, qui cerlo fuit Caesareae ia
mis interjectis diebus S. Victorem successisse.quod
Palcestina.
est manifestecatalogos infringere ; quibus stantibus,
12. Quam multa insuper luxata, ac verisimiliomnino necesse est, non ad annum 185 sed ad se- ter amanuensium incuria vitiatasint, clarius patet
quentem 186 S. Victoris exordium figere, cumque D quam ut hic a meobservandasint,aut reslituenda,
Eleutherius praecedenti vivere desierit,cessationem
a quo lamen non abhorrerem,nisi AnastasiiBibhoaliquam nequaquam respuere.Certesi catalogorum thecarii tcxlum, huic satis consimilem variis notis
praecipuos characteres intactos cupis, non alia tu- et variantibus lectionibus explicatumjamdedissent
tior via excogitari potest.
Holstenius, Ciampinus, Scbelstratius aliique.ic no10, Candide equidem fateor, nullam prorsus su- vissimeillustrissimus Blanchinus, ut materia illa
peresse qua Martyrologium Romanum cum catalopridem exhausta sit. Audiamus modo Anastasium
giscombinetur,neque propiusad hos patere acces- ipsum : Yictor,natione Afer.ex patre Felice, etc.
ul supra in Notilia ex Libro Ponti/icali. Utut hec
sum, quam iis inhaerendo, quae Henschenius in
etiam confusa sint el implexa quae criticorum inEleutherio 31 Maii praestruxit, Papebrochius autem
genia exercuerunl, ex iis nihilominus praeclariora
superius ordinavit. Statuatur ilaque, ul ibi ei codd.
Hieronymianis ostendit Henschenius, obiisse S.
sanctipontificisgestaeruendaessent, cum interim
Eleutherium Materno et Bradua coss., anno 185,
vix paucula recenseantur, ut adeo pridem a Baro-

'-WJIBU

1481

::

XOTiTIA KX BOLLAND.
1*^2
nio, Labbeo, plurimisqui: doctissimis pnngrcssi \ rcm a communiout! Ecclesiao ejectum iuisse ? Num
jam hujusque>culi.,viris aliunde illustrandafuesi,ut aiunt,Victor eadem seiiliebalqua: illorum <)riiit,quod hicprimumacprscipuura est.ea diligencet impietas, cur Theodotum, opinionis illius u;i
tia et accuratione, ut nonnulla dunlaxat hinc inde
ctorera, ab Ecclesia removit'? Ac de Viclore quicapita hic delibasse,totamsitejus gestorum seriem
dem se res habet.
contexuisse, rejecta in paiagraphum sequentem
16.'Quod hic desiderare fortasse quis posset in
agitatissima cum aliquot Asiaticis episcopis de Paordine ad ipsam totam Theodoti vesaniam,supplesehatis celebratione controversia.
bit abunde Epiphanius, ex quo satis nobis erit per14. Inter praecipua quao sancto pontifici passini
sonam referre, quam graphice depingit hajresi i>4,
tiibuuntur contra emergentes eo temporejiaereses
his verbis : Theodotus igitur ille Bizantio oriuncertamina,illudcerte commemoratione dignumest,
dus,qua3 hodie Constantinopolis dicitur,arte coriaquod adversus;Theodotum,cognomento Coriarium,
rius
erat, homo apprime litteris eruditus.Qui cum
apostalam Byzantinum et fortiter suscepit et gloaliis plerisque,ineunte persecutione,comprehensus
riose exsecutus est.quemadmodum ex ipso Eusebio
atque item ex Epiphanio, vetustis utique et puris (quaanam vero ea persecutio fuerit nondum com, ,,,:> , haunre
, ,,
, .
,..,..
lontibus,
conabimur.pro
longion
clarion- n peri),
.' sed tura, ab urbis
., pnefecto
'
.. cumpluribuscor. ? . ,.
...
-j
i ,
, caHero
,
D reptus, cum de omnibus quaestio ob Chrisli nomen
que eorum ,.,._
omnium i
elucidatione
lectores
de
ad pruostantes illos commentarios.de totaearejam haberetur, caeteri quidein Dei famuli, reportata vipridem concinnatos, remissuri. Huc spectat potis- ctoria, cceleste prasinium consecuti sunt, martyno
simum libri v Historise ecclesiaslicx, j.caput 28, pro Christo perfuncti. At ille Christum negans, et
ubi cum de hisqui Artemonis hfflresim initiose- a scopo veritatis excidens, transgressor est factus.
ctati sunt,cujusmodi moribus prasditi, et quomodo Qua cx re cum probro omnium appetitus, pudorem
sacras Scripturas depravare ausi fuerint,accurate sustinere non posset, relicta patria, profugus Kodisserit, atque etiam enormem adversus S. Victo- mam contendit, et illic habitavit. Sed et Bomaa a
reia calumniam egregie refellit,quidde totius erro- quodam agnitus, in eamdem ignominiam incidit,
ris magistro Theodoto censendumsit.haud obscure cumquiilluinob insignemeruditionem noverant,ob
declarat.En specimen ex libro seunariationeistius id euin incusarent, quod homo excellenti doctrina
temporis, in qua impia sectariorum istorum men- praeditus a veritate excidisset. Quare ad sui excusadacia memoranturet convincuntur. Haexillo nar- tionem vanum dogma coraraentus est, atque ita
jactare ccopit : Ego, inquit, non Deura negavi, sed
rat ibi Eusebius :
horainem. Interrogatus, quem demum hominem ?
13. Afflrmant enim,inquit, priscosquidemomn
Christum,inquit,hominemnegavi.Hincpi'82dicand;D
nes, et ipsos apostolos, ea qu;o ab ipsis nunc difalsaa hujus opinionisoccasionemaccepit, ut Theocuntur et accepisse et docuisse ; ac prasdicationis
dotiani,
quorum ille auctor exstitit, qui nudum
quidem veritatemessecustoditamusquead Victoris
hominem
esse Christum asserunt, atquc ex
tempora, qui tertius decimus a Petro Romanai
humano semine genitum, etc.
urbis episcopum fuit; a Zephyrini autem temporibus, qui Victori successit, adulteratam fuisse veri17. Synodus porro adversus impium istum habita
tatem.Ac fortasse id quod dicunt, credibile videre- paucis indicatur penultimo locoin Collectione Labtur, nisi eis refragarentur priraum quidem divinoj beana tomo I, col. 602 : Synodus divina et sacra
Scriptura3,deinde fratrum quorumdamscripta, Viprovincialis,colIecta Romaasub Victore sanctissimo
ctoris astate antiquiora, quaj illi adversusgentes et papa aliisque quatuordecim episcopis ; qme Theocontra sui temporis hfflreticos pro veritatis defen- dotum, ^bionem et Artemonem abdicavit,qui non
sione scripserunt:Justinumintelligo,et Miltiadein, minus quamJudaii lide.Hienira ducesfueruntPauli
et Talianum ac Clementem, aliosque quampluri- Samosateni et Nestorii. Cajtera in Atinalibut a Bamos : in quorum omnium libris Christi divinitas ronio ita explicata sunt ad annum 196 et alibi, ul
astruitur. Nam Irenaei quidem etMelitonis et reli- ea hic ex inslituto nostro attigisse sufficiat. Neque
quorumscriptaqnis est qui ignorat,in quibusChri- D vero sola ea monstra in Christi Ecclesiam, satis
stum Deum simul atque hominem prajdicarunt ? aliunde per ea tempora afllictam, grassabantur,ut
Psalmi quoque et cantica fratrum jara pridem a jam notato anno invenies num. 17. < Rursus vero
fldelibus conscripta, Christum Verbum Dei conce- de aliis, inquit, qui sub Victore prodierunt, haerelebrant, divinitatem ei tribuendo. Cum igitur tot ticis eorumque auctore Praxea, ultimo loco haec
abhinc annis ecclesiastica doctrina proedicata sit,
habet Tertullianus : Sed post hos omnes etiara
qui fleri potest, ut oranes usque ad Victoris temPraxeas quidam haeresim introduxit, quam Victopora eam, quam isti dicunt, doctrinam promulga- rinus corroborare curavit. Hic Deum Patrem omniverint?Quomodo eos non pudetjhujusmodi calum- potentem Jesum Christum esse dicit, hunc cruciniam adversus Victorem concinnare, cum certo flxum passumque contendit, mortuum piaiterea,
sciant Theodotum Coriarium, qui defectionis illius seipsum sibi sedere ad dexteram suam,cum profana
Deum abnegantis parens et auctor fuit, piimusque et sacrilega auctoritate proponit. Ha?c Tertullianus
Christum nudum esse hominem asseruit.per Victo- in commentario quein scripsit adversus hocreses,
Patbol. Gr. V.
47

S. VICTORIS I PAP.E

1483

1484

sed de eo pluribus in libro adversus euindem pri A id certe facile concessero, nec S. Victorem, nec
successoresRomanos pontifices Britannicas insulas
vatim conscripto.
18. Sequuntur ibidem quae ab haeresiarcha isto magis neglexisse, quam reliquam totius orbis ca
Praxea nequiter gesta sunt, quaeque ei exprobrat tholicam Ecclesiam. Ad S. pontificis scripta quod
Tertullianus, tum ejusdem subdolapcenitentia tur- atlinet, hoc S. Hieronymi de scriptoribusecclesiapisque relapsus : quae omnia utrum ad S. Victoris sticis exstat testimonium : Viclor,tertiusdecimus
tempora spectent, compertum non est, uti nec satis RoinanaB urbis episcopus, super quoestione Pascha
discerni potest,quem Homanum pontificem insinuct el alia quaedam scribens opuscula,rexit Ecclesiam
Tertullianus, qui falsis de Montano deceptus fue- sub Severo principe annis decem. Bpistolas forrit nuntiis. Caaterum, vivente S. Victore, errores tasse innuit.quasab ipso scriptas dubium non est;
suos sparsisse Praxeam, salis certum est, ut tuto verum an ea9 quae ipsi in conciliorum Collectionidicipossit,totopontiflcatus sui decennio haeresibus bus ascribuntur, genuinaB sint, ex novissima ediistis aliisque pluribus exercitum fuisse vigilantis- tione Constantiana facile colligitur. Nunc una sosimum pastorem ; quemadmodum patet ex alia perest palmarisillasubejuspontificatudisceptatio,
synodo, quas apud Sabbeum ultima est, quaaque quam laudati scriptores aliique satis studioseilluaut iu Praxea Valentinum Sabelliumque, aut illum J$ strarunt, aliis contra in S. Victore nonnulla sug
in ipsis merito condemnavit. Eadem qusB supra gillantibus.
20. Fatendum sane est, celeberrimae istius conphrasis est : Synodus divina et sacra provincialis, collecta Romaj a beatissimo papa Victore; quae troversiae seriem et ordinem erudite ac dilucide
Sabellium et Noetum abdicavit, qui de divinitate discussisse digessisseque Baronium adannumi9s,
in tribus personis subsistente, contractionem et per totos septemdecim articulos, probantibus eumcommistionem personarum divulgabant ; Valenti- que passim sequenlibus scriptoribus catholicis.Ne.
num ilem,qui praeter ewleras ineptias,corpus etiam que enim heterodoxos hic moramur aut hypercriChristi coeleste asserebat. Porro utrum Tertullia- ticos alios qui ex Polycratis S. Victori adversantis
nus S. Victoris tempore Romne fuoiit, an potius sub pervicacia, ansam sibi praebitam credidere, qu&
Zephyrino tum etiam turpissima defectione.inMon- pontificiam auctoritatem aut vellicarentaut arrotani deliria prolapsus, non est qui hactenus satis derent inani prorsus conatu. Id eliam in confesso
est, non unam eamdemque viam ingressos omnes
clare definiat.
19. Posset et hic non minus obscura quoestio mo- in exponenda pontificia S. Victoris excommunicatione inPolycratem Asianosque episcoposlata;Baveri, utrum inter episcopos, quos numero duode
cimperdiversalocaordinassesanctusdicitur.etiam (j ronio cum reliquis passim eam vibratam agnosaliquis ab ipso ad Caledonios seu Scotos directus cente,aliis solas minasintentatasasserentibus.tjua?
fuerit, de qua re nonnulla disquisivit Blanchinus omnia exposuil vir clar.EmmanuelScheJstratius in
in suo Anaslasio tomo II, pag. 161 (1), ubi testem sua Antiquitate illustrata, anno 1678 Aulwerpias
adducit Boetium, aliaque erudite investigat, quae edita, parte n, cap. 3.
apud ipsum legi malo.quam hic pluribus discutere:

S. VIGTORIS I PAP^E
EPISTOLvE.
Iansi, Concil. ampl. Collect., I, 698.

EPISTOLA PRIMA (2).


AD THEOPHILUM ALEXANDRI* (3) EPISCOPUM (4).

De Pacha ct baptismo : de accusatione et judicatione episcoporum atque de concordia unanimitatis.


Victor Romana? ac universalis Ecclesiae archiepicopus, Theophilo episcopo et cunctis fratribus in

D Alexandria Domino famulantibus, in Domino salutem.


Multa mihi gralulatio est, dilectissimi fratres,
quod manifesto (sicut oplamus) per gratiam Dei
lumine * evangelicae claritatis, et ab Ecclesia jam
magna ex parte perniciosi erroris nocte depulsa,
creditaB nobis dispensalionis fructus crescit et augmentatur in Domino.

1 S. Leo, ep. 53.


(1) Patrologix Latinse tom. CXXI.
(21 Haec cum sequenti viris erudilis suspecta.
(3) Caesarea; corricunt ex Beda.
(i) Theaphihim Alfxandriaf rpisroptim. Hic sub

Arcadio imperatore vixit. Itaque ad Theophilum


metropolitanum Caesareea Palaestinae hanc epistolam scriptam esse, patet ex Eusebio lib. t,
cap. 22. Sev. Rin.

1485

EPISTOL/E.

1480

A ctum sit Domino : Quaecunque ligaveris super terram, erunt ligataet in ccelo, etquaecunque solveris
De celebratione Paschse et baptismi.
super terram, erunt soluta et in ccelo 8 .Et alibi in
2 Celebritatem sancti Paschae (5)die Dominica agi
institutis0 legitur apostolicis : 10 Si quis putaverit
debere, et praedecessores nostri *jam statuerunt, et
se a proprio metropolitano gravari, apud patriarnos illud vobis eadem die celebrari solemniter
cham vel primatem diceceseos, aut penes univermandamus, quianon decet utmembra a capite dissalis apostolica? EcclesiiB judicelur sedem. Nihil
crepent, nec contraria gerant. A quarta decima (6)
aliud est, fratres, talis pra?sumptio, nisi apostolovero luna primi mensis, usque ad vicesimum prirum suorumque successorum terminos transgredi,
mum ejusdem mensis diem.eadem celebreturfestieorumque decreta violare. Culpanturenim,ut scrivitas. Eodem vero temporebaptismus celebrandus
ptum est, fratres, qui aliter circa episcopos judiest catbolicus ; sed tamen , si necesse fuerit, aut
care pra?sumunt, quam ipostolica? sedis papaefieri
mortis periculum ingruerit, gentiles ad fidem veplacuerit. Et quis est qui judicat eum.quem Dominientes, quocunque loco vel momento, ubicunque
nussibi et huic sancta? sedi reservari voluit judicanevenerit, sive in llumine, sive in mari, sive in fondnm. Ait namque Dominus perprophetamlsaiam :
tibus, tantum Christiana) confessione credulitatis
clarificata, baptizentur. Ipsis quoque quod in ba- Dominus Deus auxiliator meus.ideo non sum conptismopolliciti sunt, summopere estattendendum, fusus. ldeo posui faciem meam ut petram durissimam.etscioquianonconfundar. Juxtaest.quijustine infideles, sed fideles inveniantur. Ipsi vero qui
flcat me : quis contradicitmihi?Stemussimul: quis
infidelitatis nota asperguntur, infames efficiuntur,
est
adversariusmeus?Accedatad me.EcceDominus
atque inter fitl les minime reputantur. Ha?c vero
statutanulla debrnl improbitaleconvelli 4,nulla no- Dens nieus, auxiliatormeus.Quis estquicondemnet
me ? Ecce onines quasi vestimentum conterentur,
vitate mutari; quia alia ralio est causrirum sajcutinea comedet eos. Quisex vobis timensDominuni,
larium, alia divinarum.
audiensvocemservisui? Quisambulavitin lenebris,
II.
et non est lumen ei ? Speret in nomine Domini, et
Ne quis incrrta judicet.
innitatur superDeum suum. Eccevos omnes accen5Audivimus namque,apud vos vestrosque diversa dentesiguem,accincti flamniis,ambulale in luiuiiie
judicia fieii.et incerta judicari. lncerta,cbarissimi, ijmis vestri, etflammisquas succendistis. De manu
nullatemis judinemus.quoadusque veniatDominus, meafactumesthoc vobis. Indoloribus donnietis ".
qui latentia producet in lucem, et illuminabitabs- AudiLeme.quibequi.i ini quod justum est,elqua3iilis
Dominuin : Accedite ad petram, unde excisi estis
condita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium. Quia quamvis vera sint, non tamen credenda c et ad cavernam laci, de qua pra?cisi estis.Attendite
ad Abrabam patrem vestrum, et adSaramqua? pesunt, nisi qua? manifestis indiciis comprobantur,
uisi qum mnnifesto judicio convincuntur, nisi perit vos, quia unum vocavi eum, et benedixiei.et
muliiplicavi eum. Consolabitur ergo DominusSion,
qutD judiciario ordiue publicantur.
etconsolabituromnesruinasejus:etponetdesertum
III.
ejusquasi delicias,etsolitudinemejusquasihorlum
Ue causis episcoporum terminandis.
Domini. Gandium etloetitiainvenieturinea, gratiarum actio et vox laudis. Attendite ad me. populus
Similiter, ea vos judieare, ad apostolicam delatum est sedem, quae prseler nostram vobis definire meus, et tribus mea me audite. Quia lex a me exiet,
non licet auctoritatem, id est episcoporumoausas. etjudicium meum in lucem populorum requiescet.
Unde ita constitutum liquet a tempore apostolo- Prope est justus meus, egressus est salvator meus,
rum, et deinceps placuit, ut accusatus vel judicalus et brachium rneum populos indicabit. Me insulai
a comprovincialibus in aliqua causa episcopus, li- exspectabunt,et brachiutnmeum sustinebunt.Levate
centerappelletet adeat apostolica?sedispontificem, inccolumoculosvestros,etvidetesub terradeorsum,
quia cceli sicut fumus liquescent,etterrasicutvestiqui aut per se, aut per vicarios suos, ejus retractari
negotium 7 procuret. Et dum, iteratojudicio, pon- D mentum atteretur, et habitatoresejussicuthasc intifex causam suam agit, nullus alius in ejus loco teribunt. Salus autem mea insempiternum erit, et
ponatur aut ordinetur episcopus ; quoniam quan- juslilia mea non deficiet. Audite me qui scitis juquam a comprovincialibus episcopis accusati cau- stum, populus ; lex n:ea incordeeorum. Nolite tisam pontificis scrutari liceat, non tamen diffiniri, inereopprobriumbominuu.elblasphemiaseorumne
inconsulto Romano pontifice, permissum est, cum metuatis. Sicut enim vestimentum.siccomedet eos
beato Petro apostolo, non ab alio quam ab ipso di- vermis.etsicutlanam, sicdevorabiteos tinea. Salus
Pius et Eleutherus. ' S. Leo ep. o4. 6 In decret.
2 De consecr distiuct. 3. Celebritatem S. Paschx
Iv. lib. iv, Isi . II syn. 16, quibusdum leviter mutatis. 6 3, qusest. 6 Accusalus vci jud., et in decr.
" ' xvi, 19.
'"
* statutis.
Sixti II et in decr. Julii ; ct in decr. Iv. Iib. iv. 1 Concil". Sard. c. 't. 8 Matth.
10 can. 17 Chalced. concilii, in epist. 1 Clementis 2, quaist. 6 : Si put. , et in decr. Sixti II infra ; et
similiter infra in decr. Julii, et in decr. Iv. lib. iv 11 Isa. h, " 11, ex Hier. vulgata versione.
(6) A quarta decima. Die scilicet Dominico, ut
(o) Celebrilatem sancti Paschx. Apostolica conpatet ex Pontiftcali libro in Vita Victoris.
stitutio confirmantur.

S. VlGTOIilS I PAPjE EPISTOUK.

U88

1487
n sempiternum erit, et justitiameain \ super vino in plateis, deserta omnis laetitia, tran
autem mea i
zenerationum. ,s Mullis mundi hu- slatum cst gaudium terrae.relictaestin urbe sohtu
jeneralione ge
jus illecebris. multis vanilatibus resistendura est, do,et calamilasopprimet portas: quia haec erunt in
utver charitalis etcontinentiae obtineaturintegri- medioterra3,inmediopopulorumquomodosipaucfB
tas. Dominus enim nullum vult perire, sed omnes oliva3,qu83rcmanserunt,excutianturexolea,etracesalvos fieri '*. 15 Cerlus aulem sum, vos ad haec mi,cumfuentfinitavindemiahilevabuntvocem suemendanda vel defendenda, Doinino auxiliante, am.atque laudabunt: cumglorificatusfuerit Domiproficere. Data xni Kalend. Augusti, Commodo et nus.hinnienldemari.Propterhoeindoctrinisglori(icate Dominum,in insulis marisnomen Domini Dei
(Jravione ,6 viris clarissimis consulibus.
Isracl ". Et Dominus in oralioiie,quam discipulos
EPISTOLA II.
suos docuit orarc, ait :Vater noster,qui es in cxlis,sanclificclurnomcntuum ".In bonis et juslis hominibus
AD AFROS.
sanctificaturnoRien Domini.etin malis blaspheinaDe causis superioribus.
tur.Et ipsaperse Veritasait: Si offersmunus tuuni
Vicron, Ecclesiae Romanai et urbis archiepiscoad altare, etrecordatus fueris quia frater tuus habet
pu% univcrsis episcopis per Africam conslitutis.
R aliquid adversum te, relinque ibi munus luum ante
in Domino salutem.
Semper enim in aeterno l7 consilio Dei mansil altare.et vade prius reconcilliari fratri luo.et postea
offeres munus tuum **. S! Nulli vero liceat doctrihumani generis iiicommulubiliter praeordinala renam evangelicam deserere, et saccrdotali honore
paratio, sedordo reium per Dominum noslrura gaudere. Data Kalendis Septembris ,s, Laterano et
Jesum Christum temporaliter gerendarum. dispoHuliuo viris clarissimis consulibus.
sitione Verbi divini sumpsil exordium. Quapropler
oportel vos.fratros, unanimes esseet adininiculum
EPISTOLA III.
vicissim ferre ; in recta ergo lideet in sacramentis
AD DESIliF.IUUM VIINNENSEM EPISCOPUM.
divinis non discrepare, sed concordes esse ; quia
Victor, episcopus, Desidihio" Vienncnsi epilicet pauci sitis malorum comparatione, si lamen
coucordes fueritis, facile, auxiliante Domino, vesscopo, salutem.
Sicut sancla fraternitas tua a presbyteris, qui
tros insidiatores superabitis. Si vero discordes,
quodabsit! fueritis, non superabitis, sed supern- apostolos in carne viderunt, eruditaest, quiet Ec"bimini. 18 Perlatum est enim ad sedeni apostoli- clesiam usque ad lua tempora rexerunt, non decima quarta luna cum Judaeis, sed decima quinla
cam aliquos veslrum nocere fralrcs velle, et, ut ca
dant, decertare. Similiter in sacramentis discrc- q usque ad vigesimam primam, Pascha catholica
Ecclesia celebravit. Non enim jam umbram, sed
pare, et ob id contentiones et aemulationes inter
vos fieri, a quibus dissentionibus vos averlere et veritatem quae umbra legis celebratur, quaerit.
Hanc doctrinam Petrus et Paulus instituerunt, ut
in his omnibus concordare et opem ferre vicissim
mandamus19.Namsi hoc agere cito neglexeritis,ct in azymis sinceritatis ct verilatis Pascha agerelur i8.
Qui enim cum Judreis Pascha agere volunt, quid
vieissim reconciliari non studueritis, ab apostolica;
nisi umbram diligunt, ut agni carnrs non in verisedis et totius Ecclesia? communione vospelli non
dubitetis. Nec atlendilis, charissimi, qualiter Do- tate, sed in umbra flgurante manducent ? Nec auminusperlsaiamprophelamtalibuscomminatusest diunt Joannem Baptistam clamantem : Bcce Agnus
dicens : Dominusenimlocutusestverbumhoc:lu- Dei, ecce qui aufert peccata mundi 3.
Scis, frater beatissime, opustotius pietatis sexla
xitet defluxit terra.et infirmata est: dofluxitorbis,
infirniataestaltitudo populi lerrae.Et lerra interfe- feriaet decima quinta luna perfectum, quando in
cta!0estab habitatoribus suis.quia transgressisunt cruce clamavit is per quem faclus est mundus :
lejjes^Smutaverunt jus,dissipaveriintfu?dussempi- Consummatum est30; et vincente luce.umbrao morternum.Propter hoc maledictio vorabit terram,et tis superata? aufugerunt ; et in spem nostra? salutis
peccabunthabitatoresejus.Ideoqueinsanientcullo- centurio confessus est : Filhts !)ei crat >'ste 3t. Xusresejus,etrelinquenturhomincspauci.Luxitvinde- quam 1'etrus cum Juda-is, postquam illis dixit :
Pwnilenliam agile, quia saiif/uiiiem justi fudistis 3i,
mia,inlirmataestvitis,iiigeniunruntomnesquilx'tabanturcorde.CessavitgauJiiim tyi.panorum,quicvit nos Pascha celebrare docuit. Nusquam Paulus.qui
sonituslaetantium,conticuitdulcedo citharoe. Cum ul Dcum lucrifaceret, observationes illas lcgis arlicantico non bibcnt vinum : amara erit potio bi- tratus cst ut stercora 3ri.
Collega beatissimc, Chrisli Ecclesiam non in.
bentibus illam. Atlrita est civitas vanitatis, clausa
est omnis domus, nullo introeunte. Clamor eril uinbra, sed in verilate supra solidam petrain fun12 Isa. li, i 0. ,3 S. Leo ep. 53. H II Petr. m, 9 ; I Tim. n, 4. ,3 S. Leo ep. 59. ,6 Glabrione, qui
an- 186, vivente adhuc Eleuthcro, consulalum gesslt. ,7 S. Lco cp. 4, c. 2. lS In decreto distmet.
90 : Perlatnm est. ,0 I Cor. xn. 20 infecta. !l iegem. u Isa. xxiv, 3-22 >3 Malth. vi, 9. !k Mallh. v,
23, 24. r S. Lco cp. 44. S6 aniio 197. n Bar. an. 198. nmn. 17, ex Bibl. Fluriacensis ndditainenlis,
qq. suspecla est nun secus atque allera quw sequitur. -" 1 Cor. v, 8. " Joan. i, 29. 3'' Joan. xix, 30.
31 Malth. xxvn, 54. " Act. n, 38. 3 Philipp. m, 8.

1489

AUCH^EUS EPISC. AFIUC.

datam doceainus.ulaudiainuscum apostolo Petro : A


Bealus es, Sinion filius Joannis, quia caro ct sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in ccelis
est *. Per tuara ergo fraternitatem preshyteris
Galliarum lilterae mittantur, ut observent Pascha,
non cum Juda-is negatoribus Christi, sed cum
sequacibus apostolorum prajdicanlibus veritatem
Christi. Salutat te collegium fratrum. Saluta fratres qui tecum versantur in Domino. Eubolus, qui
epistolam fert Viennam, de collegio nostro, tecum
vivere et mori paratus est ; quem suscipe in Domino Jesu Christo. Vale.
EPISTOLA IV
paiucod.e episcopo

1490

Collega noster Dionysius dormiens, le nobis socium in Ecclesia Christi reliquil. Vides, frater,
Orientalem Ecclesiam propter celebrationem Pascliro ab Occidentali disjunctam esse. Placuit ergo
nobis apostolorum sectatoribus vestra unanimitati
scribere. ut (cum secundum quod scriptum est.
Veteratransieiunl,eccenovafacta sunlomnia35;
non tcnebras sequamur, sed lucero) advertamus
prophetam : Populus qui sedebat in tenebris,vidit
lucem magnam 3T. Propterea, frater collega in Domino, doce per Ecclesias commissas a decima
quinta luna Pascha agendum, ut dicat nobis Apostolus : Pascha nostrum immolalus est C.hristus 3K ; et : Fuistis lenebrm, nunc autcm lux in
Domino 3. Cnaiamitas fraterna te in Domino sa-

Victor, episcopus, fratri Pahacod* episcopo, sa- g lutat, fratres qui apud te Vienna) versanturde nolutem.
bis salutans. Vale.
34 Malth. xvi, 17. 38 Ex eadem Bibliotheca Joannis a Bosco. " II Cor. v, 17. 37 Isa. ix, 2. ss I Cor.
v, 7. 3 Ephes. v, 8.

ARGHCEI
EPISGOPI

AFRIGANI

FRAGMENTUM
DE PASCHATE IN DIE DOMINICA CELEBRAiVDO.
(Maii, Spicileg. Rom., RomsB 1840, t. III, p. 707, ex codice Arabico.)

Archxi qui post discipulos Domini episcopus fuit Lcptitanx urbis in Africa.
Celebrandum esl Pascha die Dominico ; tali cnini tempore catholica) Ecclesim gaudium completum
fuit, et unusquisque ffterna? vita3 deslinatus ; etenim eo die Resurrectionis mysterium, speique immu"
tabilis, et regni hrereditate capiendi confirmatum est. lloc tempore Dominus de morte triumphavit inimica hominum, corpore suo suscitato, quod nunquam deinceps moritur, sed immutabile cum spiritu
perseverat ; quod quidemcorpus gloriacircumdatum Patri obtulit, postquam ei ccelorumforespatuerunt.

THEOPHILUS ANTIOCHENTJS,
ATHENAGORAS, TATIANUS, HERMIAS.
Auctorum supra memoratorum nomina tantum hic ponimus quod eorum scripla una cum Justino in
editione D. Prudentii Marani continentur, qua; in nostr Collectionis tomo proxime sequenti mtegra
reviviscit.

OHDO ttlillUM.

1491

1402

onato iiEiWM
QU.E 1N HOG TOAiO CONTINENTUR.

S. IGNATWS MARTYR.
PROLEGOMENA.
Testimonia veteruui dc S. lgnatii epistolis.
9
Praefatio Vossii in epistolas S. Ignatii.
31
judicium Cotelerii Jo S. Ignatii epistolis.
33
VINDICLE IGNATIANjE Joautiis Pearsonii.
Epislola ad Gilberum Cuutuaricuseui archiepiscupuni.
37
Monituui ad lectorcm.
37
ProcBBiuui. De ortu, progrcssu et hoiieruo stalu
controversiae.
Cupul primuui. Oeeasio scribeudi et Proteiui distrihutio.
*9
Cap. II. Prima Iguatii editio Latiua tantum. Epistolae ejus pro genuiuis haLiitaj.
51
Cap. III. Episloloe Ignalii primuui Graece editSB.Doctorum virorum varia de ipsis judicia.
51
Cap. IV. Stricturae quaedam auctorie. Quid de variia
bomiuum judiciis seutiendum sit.
59
r;AP, v. Alin velusLiitina versio nb Armachano publicata, qua iutcrpolatioues detectae suut.Groeca: epistolaj c McJiceo coJico per Isaacuin Vossium cilitie. Quid
viri docti deepistolisita purgatis edilisque seuseriut.60
Cap. VI. Sententia U.JIasi, aliquas epistolas Ignatium scripsisse. Epistolas, qnas babenuis, easdem esse,
quas hubuit Eusebius. Sex ub Eusebio meuioratas, fuissc
noo ab Iguatio scriptas, sed ab imposlore, duceotis post
Ignatii morteni atinU.connctas.Epistolam ad Pulycarpuui
uon fuis^e Eusebio coguitam, sed ab alio impostorc,dueeittispoallCusebiiimannis.stippositain.Sentcnlianostra.
Septem epistoias ab Eusebio memorari, easque omucs
fuisse ab Ignatio ipso sanclissimo martyre couscriptas.
75
Vindiciarum pais prima. Argumenta pro S. Ignatii
epistolis e veterutn testimoniis afferuntur, et a Dutl.ti
excepUon ibus vmdicantur.
Caput primitm. Argumenta pro S. Iguatii epistolU
sunt vel externa vel iuterna. Externaatestimoniis, interna al> ipfis epislolis.
75
Cap. II. Testimonia pro S. Ignatii epistolis. Quae ita
dispouuntur ut nullum eneeulum euls testimoniis carcat,
a secuoJo, quo primum uatae, ad decimuin quintum,
quo impressae sunt epistolro.
76
Cap. Jll. Arguuieuta pro S. lgoatio, partim a testibus, parttm a tcstimouiis petita. A lestium numero,
antiquitate et serie. A testimouiorum tum geuernli,
tum parliculari iudicatioue.
96
(jAP Argumentum advereariorum a leslimoniU
adversus Ignatiana expungitur. Stichometriam non esse
Nicepbori patriarchoe. El Nicephorum et Anastasium
Iguatii epistolas admisisse. Stic/wmetria auctorem non
condcmnarelgnatiiepistolas.DefensioresponsionisHammondi. Non probari suppositionem ex nudo titulo apocryphorum. Non rx reliquis qui cum Ignationumcrnntur. De Hermae Pastcre vcleris Ecclesiae judicium.Consensus Nicephiri et Gelasii frustra obteuditnr. Decretum sub Gelasii nomine cditum ipsius esse nou videtur.
Defensio Userii ab objectionibus Dallaei vindicatur.Responsio nostra illis Haininondi et Usserii eupcradJila.In
Siiokometria sub Ignatii nomiue uou epistolas, sed
AiSa/^v intelligi. Dc iudicnlis : itcuique deilidascaliis, et
Coustitutiouiouiljus apostolicU bruvis disserlatio. 102
Cap. V. Testimouium S. Pulycarpi ab exccptionibus vindicatur. Nec fidem ci Jeesse, nec viui. Auctoritas
epistolee ad Philippensefl nb omniluisreccpta est.Aucloritati eius non dewgat Stvhometrin qiur dicitur Nicephori. Posterior parsepislolrc iinn ininus ;r.iiimia qiiiun
urior. Tesliraonium nostroinesse ineudacio iuspcrsuiu
npertn calumnia est.Particula supmna priirilm; non

contradicil. VU te&tiuiouii dcfeuditur. Nullas aii.is epistolas Ignatii, quaiu eas quas habemus, a Polycarpj intellini poluisse osteoditur.
133
(Up. VI. Testiinouiiiiu S. Ireuaei ab objectionibus
liberatur. Frivcluui et iueplum et pularc iliud aiiuuJe
quainex tpistola aJ Romauos citalum esse lnanise-t *!i.
linctio inter dixisse et scrinsisse. Nulla Ignatii apophthegiuata a vcterihus metuorautur.Iguorass e Ireoaeuui Ijjn.itii
epistolasnullaciim rationeasscritur.Argumeutum nes:ativumadversuslrenaeitestimoniumnullam vimhabel.toO
Cap. VII. TeotiuiouiaOrgeuisab objectionibus viudicantur. I. Frustraoea non sunt, quoJ errores Uallaei
de ajtute itupostoris sul, et hallucinatioue Eueebii refeliuDt: ac praeterea quoJ argumentum negativum fuudttns evcrtuut. II. Falsa non stiut. Opus in Canticum
cauticorutu est ipsiusOrigeuifl ; uon Latiui auctoris,sed
inlerpretis, et quidem Rufnni. Homiliae in S. Lucnm
buuI ipsius Oiigeuis, uon L.itiu: auctoris, ^ed intcrpretis, et quidem Hieronymi.
169
Cap. VIII. Eusebii aucloritas Jefeuditur. Impo.-tori
Dallaeano non obstetricatus pst. Recle Polycarpi ttlrcii.ii testimonia applicnvit. Origcuis teslimouiu uou ij.uoravit. S. Alliauasius nb Knseliio non e?t delusus.Neque
Iguatium eo uiodo, quo Salmusius et BlonJcllus, ci!avit. Hammoudiis friistrn et iinui.rito ^ugsillatur. 1>"i
Cap. IX. Testimouia S Ciiryeostomi ab objectionibiis viodicnntnr. Primuni in pauegyrico ex epiflola aJ
Romanos. Chrysostomus epistol9 Ignatii nrc ipncravit, uec conlempsit. Senlentium non ex Actis, teJ ex
eiiisloln excerpsit, Cypriairis a (Zhrysostcmo laudatuf.
SecnnJum ex epistola ad Polycarpum. Oratio. qcod
uuus sit V. et N. Testameuti auctor, Chryostouio a-cribitur. CoDJecturis Savilii et Usserii respoudetur. 193
Cap. X. Pseudo-Dionysii aetas eruitur. Dnllsei senlenlia propouitur, et refutatur. Plurimi catholici verum
Areopagitam eum fuisse creJiJerunt aute a. D. 630.
Auctor, quisqnis est, libros suos edidit diu ante s. D.
520. Multis probatur eum quarto sasculo vixisse. Dcuique probabile esl eum sciipsisse pustremis^usebii
temporibus.
*
1^9
vindiciahdm pars BBCUNDA. Argumenla pro fgnntii
epislolis ex iusis educta afferuntur, et Dullwi objectioncs
refelluntur.
Caput primum. Argumenta pro lgn&tianis ex ipsis
epistolis ducta alTeruntur. S. Ignatius circa a. D. 107
scripsit. Illi ictuli maleria epistolaram iu gencre spectatn apprime convenit, Impostorum scripta solent sui saeculi mores reilolere. Nibil in hU epistolis posteriora
spectat tempora. Episcopos in Asia fuisse certuai est,
ciiiu S. Ignatius ad martyrium ducerttur. Epistolarum
auctor ita episcoposet presbyteros describit, ut quna de
ii* dicit, illi tetnli, non autem posleriori cniveoinot.
Duob lnereses Ignntii temporo uiaxime valebaut, uua
qnoB Chri.'tum putntivc hominem, alia quae nudiim hominem usserebat. Has duas et solus perslringit I^natiu, et Christum jimplicilerOEoXoYtTApostoIicae iloctrina3 trnditioio epUtolis, traditiones non scriptoo. poslerioribus PODCiilis memorntse mininie coulinentur. Multa
praetcrea in iisdem traduntur qusa non aliam quani I jnatii BBlatem snpiunt.Nihilceriius scriptum aliquod ?|iposilionis conviiicit,qiiani violntio tempr.rum. Varia hnjns
reiexeinpln.Fictaplcruujqueoper aex temporuniratione
sepradere.Epistole Socruticonim ab Allatio ediiaBin.le
fal-itatisconvinciintiir.Duliaii coi:fusarerum traclatio rcprchonditur.
269
Cap. II. Ar^umenluni Dallaji a teinpore ductum refeUiliir.Ignatius nullum harcliciini noiniuuvit CleohiLS.
sivc Cleobnlus, prinii ?a.'culi haerc-ticus.In^igiiisS.Hieri"
nymi locus fuse explicatur, el ab importuuie DaLaM
couiecturis defenditur. LMiatuis non scripeit contra
Tlieoduluni,sed hoeresim ojus in Ebiono dauiua-. il. 282

1493

QILE 1N HOC TOMO CONTINENTUR.

Cap. Ili. Arguuienluui a Valenlini Sige ductum


proponitur. Introductoriae Dalltei conjecturarefelluntor.
De varia lcctione frustra anibigitur. Interpolatoris pruJentia perperam aJvocatur. Mala fides Petavio inimerito ascribitur. Ireurei sileotium Eusebii silentio expuugitur.
292
Cap. IV. Priuia assertio, verba illa oOx 4no o-tYf,;
irposVlsTv hiEresim Ebiouitarum ferire, probatur ex autocedentibus et couscqueutibus. Explicatio tantum suut
Adyou atSiou. Oppositio iuter Xdyov et a-fpfiv frequeatissiuia. Petavii exposilio defcuditur. Objeetio de frigida
loculiune rejicitur. Siiniles veleium Patrum explicationes afferuntur. GemiuusS. Augustini locus viudicatur,
et altero Fulgeutiifirmatur.Locutionemiuanem noncsse.
Vox TcposXSsTv Pataviano sensui nou repugnat. 'Ex o-rpi,s
vel aito o-rpi? nou malc reddi post tUentium.
293
Cap. V. Assertio secunda, verba illa ad Valcutinum
omtiino non spectare. Valentiniani nunquam dixeruut:
Sigen peperi>se Logum. In schola Vuleutiui solus Nus ex
Bytho et Sige, ideo Mouogeues appellatus. Logus autem,
quod a Bytho el Sige non esset, in deminorationem natus, et .L'iii ctecus fuit. (ienealogia jfionum a Blondello
perperam reprassentala. Fragmeulum Valentiniani apud
Epiphaniumexplicatur.LocusCyrilli Hierosolymitanidiscutitur. D illsei di.-tim-i.io dc mediata et imniediata educlione e.xplodiiur. Verba Ignatii culu placilis Valenlini
male componuutur. Argumentis DalliBi omnibus particulatim respoudelur.Genuinalgnatianorum explicatioreddilur. Adversarioruni expositio detorla ostinditur. 307
Gap. VI. Assertio tertia hfflresiui hauc Valentiuo
fuisse antiquiorem, et a veteribus Gnosticis acceptam.
Idem asserilur ab lreoaeo, Tertulliano, Epipbauio el
Theodoreto. Osteuditur Bythum et Sigeu inter Gnoslicorum veterum combioationes fuisse, oontra Blondellum. I'n)li.ilur eosdein etNuu et Aletheiac ex Bytho et
Sige eduxisse, cx Nu vero vel Anthropo Logon, conlra
Dallajum. Tria DalUei argumenta iu conlrariuui uJJucta
refelluutur.
321
Cap. VII. Quojrta aserlio proponitur, probari cerlo
nou posse ipsos Valentini eirores Ignatio fuisse peuitus
incognitos.Fieri potuisse ut Iguatius cognoseeret, probatur ex rnlate Valeutiui cum illa S. 1'olycarpi coinpuratn.
Valentinum post Anicetum vixisse negatur. Locus Tertulliani excutitur. Blondelli argumento respondetur.Autiquitas Valeutiuiance hrereseos ei veterum mouumentis
eruitur. De aatate Basilidis cum Dullseo disputatur. Eum
heeresin suam docuisse ante Adriani imperium ostenditur. Testimoniisa Dallxo adductis fuse respoudetur 334
Cap. VIII. Ad quatuor ultima pro violatione temporis argutnenta respondetur. Auctor epislolarum dc Constautiui Christianismo nihil suspicatus. Leopardi vox antiquitatem epistolae ad Romanos baud i mmin uit.Figmeuta
Dallffi' de certi cujusJam ordinis militum appellatioue.
Leopardi vocem aule Conslau tiui cevnm iu usu fuisse adversus Bochartumostenditur. Receptiopoenitentium novitatera cpistolarum uon probat. De Albaspinxi sententia dispulatur. Onesimum, quem Ignatius Epheso pia;fuisse ait mortuum fuisse sub tempore marlyrii Ignatiani perperam asseritur. Varise quorumdam de Onesimo sententioe id non evincunt.
348
Cap. IX. Aliena a virtutibus S. Ignatii dispuDgpntur.
Nulla in epistolis ejus hfflresis reperitur. Nulla lrreverentia erga SS. Litteras. Apocrypha saepe a vetustissirais
scriptoribus citantur. Casauboni duplex responsio affertur et utraque pluribus stabilitur EpistolaS. Ignatii ad
Romanos ab objectionibus l)nlla'i vimiicatnr. Fortiludo,
constantia et magnaDimitasmartyrum defenduntur, plurimisque 1'atrum senteuliis, et heroum Chrislianorum
explicantur ; quorum factis consona Ignatii verba ostenduutur.
357
Cap. X. Veracitas S. Ignatii defenditur. Quid sit
-Ttiia, emoroWi explicatur EpistolBe S. Pauli ad Ephcsios natura singularisdescribitur. Vera lectioetauctoris,
et interpolatoris asseritur. Auctor epistolarum non dicit
se Christum in carne vidisse. Graeci codices omnes, et
veterum excerpta o:Sa, non siSov aguoscunt. Ruffinns et
librarii textum corrnpisse male dicuutur. Hieronymi
auctoritas in vertendisGraecistantanoncst.utCrrajcorum
omniumr.odicnm fidem in dubium vocet. Hugonis Grolii
explicatio defeuditur.Qua? habeutur in epistola de stella
magis visa, lemere scripta uou sunt. Eadem plurimi iu
Ecciesia secuti sunt. Christuni edisje et bibtsse post resurreclionem non male asseritur.
314
Cap. XI. Docetasnonuullosabeucharistiaabstinuisse
par c?t crcdcre.Simonianiuonstalim postinortemSinioiii>" evanueru.nt.Non apparet Ignatium dixisse Romanr.-s
fideles facile ipsum a supplieio eripere potuisse. Neque
si dixerit, veracitatem ejue iu dubium vocut. Potuit sibi

1494

S. Ignatius scribendi secundam epistolam ad Epuesios


opportunitatempoUiceri.Redeujptioavexationemilitum
et facultas liberee custodiae, confessoribus ab Ecclesiis
procurari solita, fuse descnbitur. Modeslia marlyris tum
erga Trallianos, tum erga Polycarpum defenditur. 386
Cap. XII. Argumenta a dictioue petita refelluntiir
Vera vocis 8otpdpou notio apud autiquos. Ea vox S.lguatio dnm in vitis esset, tributa est. Sermoues Ignatii cu-u
Trnjauo habitiexplicantur.Martyresapagani8,xaxo6atu.ovi< miseri, seu infetices nominati. Fabula de S. Ignatio
puero in ulnis Christi acceptohoc titulo longo posterior.
Alia traditio. illi fabulae coeeva, veteribus incognita.Fabulasipsius Auastasioset Metaphrastes primi mcminerunt. Ignatii patriarchas Constautinopolitaoi aetate fabulee natse videotur.Noster Ignatius presbyteros isp^a; non
ape"atvT.,
,
398
Cap. Alll. Argumeutumpalmarium discutitur.Ejus
tundamcDtum in minis preshyleranarum partium poni
osteuditur. De distinctis uominibus et officiis trium sacrorumordiuumqiiatuorassertionesstatuuntur.Assertio
I. Alio* quamplurinios secundi saaculi scriptores idem
discrimeu inter vocabula ephcopntui et preibyteratut observasse, quod observat Iguatius noster. Quod probatur
testimoniis Actorum Ijrnatii et Polycarpi, imperatoris
Adriaui.DionysiiCoriuthiorumepiscopi, Lugduuensium
martyrumfquorum testimonium aBlondelli chronologicis
objectionibus vindicatur), Hegesippi, Pclycratis, Serapioius,AnoDy mi apud Eusebium,etCanonum apostolicorum, Asserlio II.Nulliim secundi sajculi striptorem simplici presbytero, in secundo miuistcrii ordine conslitut'),
epi.-copiDomenlribuisse.Ratiomanifesta.quarelgnatius
discrimen illud casie observaret. Assertio III. Nulliim
omnino secundi saBculae scriptorem.cum gradus enuuidrat, aut cum de singularibjis sni temporis ministris loqnitur.uoincu prc3l)yterieiquicpiscopusePset,tribuisse.
Loca Papiui, lieuaji, Clemenlis AlexaudriDi, Polvcarpi,
Pii et Hermte examiuantur. Assertio IV. Ea aetafc, qua
S. Iguatius scripsisse dicitur, tres sacros ordiues distinctos iu Ecclesia exstitisse. Quod cum aliorum, tum etiam
eornm omniiim.qui ommunionem nominum in apostolicis scripti observabant, testimoniis probatur. Dalloei
effusa oratio sufflamiuatur.
409
Cap. XIV.Nulla vocabula oitendunt hune scriptorem
diu post Ignutium vixisse. Voces compositaj imposturam
non olent. Exempla ex Novo Testamenlo, Clemeote Romano.CiceroDC. Poetica! non suut. Si quas rarse sintuut
nova?, optioie Igoatio conveDiuut Niimerus vocum uh
SJioii^exempIoXeuophoutiSjaipipucommuni omniumusu
defe nditur. Verhorum immodestia refellitur. Conjectura
de fictore rejicitur. Usurpatio vocum tpuox, el<Sstv defeuditur. Phrases aliquse explicantur ac defeuduntur. 441
Cap. XV. Imitatio Apostoli Iguatiana xavto^Xta nou
cst. Ovaur,v vox Grsecis familiaris, ita ab Ignalio aliquoties usurpata, ut a Chrysostomo laudetur. Censuru
Arrnntii rejicitur. In voce udOyuxo? nulla apostoli imitatio.Quid sit wd,}u/o;,quidavvit|<uxvv,docetur,utetT:sptO)T1u.a.
Phrases aliquot ssepius usurpatce defenduntur. Ironia
apostolica ab Ignatio minime expressa.
453
DISSERMATIO D. LE NOURRY de epistolis S. Iguali
vens iuterpolatus et supposititiis.
PAns peima. De veris S. Ignatii epislolis.
Caput PRmua. Status quaastionis et genuinaruni
Ignalii epistolarum analysis proponltur.
471
Cap. II. Varia? scriptorum de his epistolis sententia- ; quaidam observauda praBiniltuutur, et qua melhodo vera sententia propiiguahitur.
476
Cap. III. Proponitur primnm argumentum, ex iia
quaj adverBarii Bngunt depromptum.
477
Cap. IV. Argumeutum secundum ex Polycarpi testimonio pctitum ab exceptionibus adversariorum vindicatur.
479
Cap. - Argumeutum terlium ex Ireua:i auctoritate,
qus2 ab adversariorum exceptionibus vindicatur.desumptum.
433
Cap. VI. Aryumentum quartum, ex Origeuis testimouio desumptum.ab adversariorum exceptionibus viudicatur.
437
Cap. VII. Argumeutum quintum ex aliis iunumeris scriptoribus, quos adversaiii epistolas Ignalio adjudicasse fatentur, desumplum.
493
Cap. VIII. = Respondctur objectioni e.x Nicephori et
Aoai>tasii testimnnio petila?.
5q[
(Up. IX. -Rcfelliturargumentiim ne^ativum.cx quarum hm Ecclesiarum consue.tudinibui petitum.
503
Cap. X. Refellitur alind argumentum negativum ex
uuctorum silentio deduclum.
509

lJ

OiiDO HEKLiM.

1496

Cap. XI. Probalur cx ipsis epistohs Itfnatium AnLUMPERI DISSERTATIO Je Uoctiiua S. Iguaiii.
tioclienum earum vere esse aU' torein.
514
Articulus
I. Obj-ervationes ^ogmatica? iu S. Igualii
Cap. XII. Objectiums Dallaii ex h.-Breticis et ha?rcgcnuinas ppislolas.
585
sibus, nb tynatio coninieuinrutis, petitsB solvuulur. 515
Arliculus II. Observationes morales.
5i<S
Cai\ XllL Nullu esse in liis epistolis praHer temArticulus III. Ob-ervatioups disciplinares.
03
pormii fideni perperam HcU.
523
H. DENZINGER. DISQUISITIO CRITICA de texlus
Cap. XIV. Niliil iu hisepislolis omurrerc, ab Igunrecepti epistolaium S. lgnatii iutcgritute.
lii persona, moribus, aut pielale ulicuum.
52fi
I. Coutrorersia? cnusn et statua quajstiouis.
601
Cap. XV. Niliil 1'also et tcnjere iu liis epistolis iliII. Quid de luic qutestioue hucusque sUtueriut cruc!um.
5?
diti.
601
C.ap. XVI. Iu bis epistolis non lcesam esse Ignnlii
III. Aloii.ciila decumpta ex doclrina de Christo Dosapieutiaui et moiiestiam.
532
miuo.
605
Cap. XVII. Harum epistolarum stylum essc oinuino
IV. Momeuta desumpta ex doctrina de polestate
Iiuatiannm.
534
episcopali.
C07
Cap. XVIII. Voces episcopi et presbyleri tion alio
V. Monxnla ex styli diversitate.
608
quatu npostolorum et virorura apostolicorum seusu ab
VI. Momenla dcsumpta ex seulcntiurum nexu.609
lgnatio usurpalns.
535
VII. Momeula cx aliis rationibus internis desumCap. XIX. Nulla io cpisLoHs auctoris nortri esse
pta.
613
verlia, quio non siut Ifinaliana.
539
VIII. Momenla ex auctorilatibus desumpta.
6!5
Cap. XX. In hia epistolis nou csse pravas Pauli iniiIX.

Syruiu
illum,
qni
Igi.nlium
(^uretouisnum
detatioucs.
540
scripsit, textum exccipisse, qui a uostro uou differebat.
Cap. XXI. Neque iu epislolarum itiscriplionibus. ue619
que in rfipctilionibnsesse pravain Pauliiinitationem. 542
X. Syrum Curelouii revera excerpta Uutum ad
Cap. XXII. Ignatium illius, quam laiuc bubenius,
usum aseeticum confecta tradcrc.
C21
epialolae aJ Polycarpuni verc esse atictorein.
544
Paiis secunda. Deinterpotationibusgenuinarum IgnaIGNATII EPISTOL^: GENUINiE.
tii epislolarum, ac de aliis cpistolis ipsi fnlso ascnptis,
enrumquc micloiibus.
PRiEFATIO C. J. HEFELII. I. De septem epistoCaput piumum. Du iutcrpoluliouibus epistolnrum
lis S. Ignalii.
625
Ignatii.
547
II. De Aclis marlyrii S. lgnatii.
639
Cap. II. Ue aliis epistolis Ignalio ascriptis.
548
EPISTOLA. AD EPHESIOS.
643
Cap. III. Probutur has omnes epislolas falsas cssc
I. Lai.s Ephcsiorum ob legationem ipsi missam.
et subdititias.
551
Laus Ooesimi.
643
Cap. IV. Dc aliis epittolis Latinis, Ignatii nomiue
II. Laus reliquorum legalorum. Exhorlutio ad obeinseriplis.
553
dientiam crga episcopum et presbyterum.
645
Cap. V. Qui fueriul inlerpolatores geuuiuarum epiIII. Sinu omni superbia amore ductus vos hortor
slolnrntn Istualii, et udulterinarum auctores.
554
ad unitatem.
645
1'abs tmvtia. l>e editiunibus et reversionibus omnium
IV. -Presbytcri uuitatemcum episcopo imitemini. 647
Ignatii epittoiarum tmn genuinarum quam adutterinarum,
V. Laus et utilita hujus uuitatia.
647
ac varils in eas notii et observntiombus.
VI. Respiciatis episcopum ut Christum ipsum.OneCaput pbihum. De cditionibus et versiouibus epistoeimus hac iu re vos laudnt.
649
larum Ignatii.
555
VII. Cavete ab hajrelicis ; Christus 8EdIv8pu? uous
Cap. 11. De variis in Ignatii cpistolas noctis et obsermedicus est.
649
vationibus.
557
VIII. Ne seducamini. Vos eslis magni et spirituaCap. III. Quotidam novee obscrvntiones in Ignatii
lcs, ego miniuiiis.
651
epislolas.
559
IX. Falsis doctoribus non prajbuislis aures, ros
Procemia Gallandii ad epi?lolas S. Ijrnalii et cjusdem
templa Dei.
cof
acta martyrii.
X. Orate pro aliis, sitis mites, humiles, elc. 653
Caput primum. Septeui epistolaa scripsit S. Ignatius,
XI. Novissima jam sunt tempora ; timeamus DoHarum duplex exemplar, alteri-m sincerum, alterum inmiuum ; orate pro me.
653
terpolalum. Misso posteriorc, agitur de priorc, cnjus
XII. Laus Epbeaiorum. Martyrium instaDs.
655
propnnuntur editiones pieecipuoe. Omnium optimu,quie
XIII. Convenite sa?pius ad cultum Dei.
635
cst TUomaj Smitbi.
505
XIV. Teueatis fidem et chnriUtem, et operibus vos
Gap. II, Thouaae, Smithi editio typis tradita, schollis
Cliristianns prrcbeatis.
655
edilorisomissis :quorum loco,prffimissaprimum excerpta.
XV. Nou loquentes solum, sed et silentes Doniivelerum Patrura integra, ex epislolis genuiuis descriLiiin prolitnamnr.
657
pta : snbjccta deinde earumdeui epistolarum fragmenta,
XVJ. Qui fidem falsis doctrinis corrnmpunt. in
quotquol cxstaut in Purallflis Damascenuis Rupefucalignem asternum ibunt.
C57
diuis. Horum subsidio textus eiucerus vel Drmatur, vcl
XVII. Cavcte a falsis bo^reticorum doctrinis. 657
corrigilnr, vel etiam quaudoque suppletur.
508
XVIII.Gloriacrucis.Chrisliuativitasetbantismur.659
Cap. III. Simonii et Tentzelii de ms. codice Mediceo
XIX. Tria mysteria clamoris.
659
sententia. Unde hauserit Jgnatiaua Svicerus, iu suum
XX. lterum vobis scribam.
661
Thesaurum conjecta. Epistolae interpolatde, vel etinm
XXI. Orate pro me et valete.
661
supposititio:, a nonnullis viris doctis ininus recte velut
EPISTOLA AD MAGNESIOS.
661
sinceraj iuterdum habitaj. Romauis inscriptas epistolse
editio quam Clericu3 adornandam suscepit, haud fldisI. Causa epislolo; et pia voto.
663
II. Gaudeo lejjatis vestris.
663
sima esse perhibetur.
671
Cap. IV. Quinam harum epistolarum inlegritatem prae
III. Honorale juvenilcm episcopum vestrum. 663
ccntcrispropugnarint. NovissimusipsarumosorOudiuus,
IV. Male uounulli sine episcopo agunt.
665
a Mamachio V. C acriter castigatus. Heumannus ltem
V. Tnlibus propnsitu est mors, quia characterem
plerumquc Oudiui sectator perstringilur : ejusque objeChristiaaorum, vV,v iyirrr^, non habent, et cupiditatibus
ctatio de vocibus Latinis textui Grajco immistis explodieuis nou moriuutur.
665
tur. Epistolcc ab Ignatio eo temporo perscriptoj, quo fuit
VI. Tenetc concordinm.
667
Autiochia Romam missus martyrio consummaudus. 575
VII. Agito nihil sine episcopo et presbyteris; sitis
Cap. V. De Ignatiani murtyrii Actis sinceris a 'f beounum templum Dei.
667
derico Rninartio V. C primum editis. Eorum uteiquo
VIII. Cavete a falsis doctrinis judaizantinm. 669
vetus intcrpres additus : integrilas paucis asserta. 578
IX. Vivamus cum Cbristo.
669
Cap. VI. De tempore quo sauctus martyr passus
X. Nolite judaizare.
669
txistimalur, dues feruntur celebriores sententias quarum
XI. Non castignus, ted vos prajmunienB hec scriultera ejusdem marlyrium anno 116, altcra 107 consibo.
671
guul. Posterior priori pra;ferenda videtur : adeoque ipso
XII. Vos eoim meliores me estis.
671
nnno 187 curreule, scnptujducuuturepistoloalgDatiauas.
XIII. Coufiruieiiiini iu fide et uDione.
671
Aetn vero martyrii. anno insequente 108 litteris mauXIV. Orale pro me et pro Ecclesia Syrias.
671
dala eetisetur.
579
XV. Salutunt vos Ephcsii et csstersa Ecclesia?. 673

1497

QVM 1N HOG TOMO CONTINISNTLJR.

EPISTOLA AD TRALLIANOS.
I. Laus vcstra per Polybium mihi ionotuit. 675
II. Eslotesubjecti ipiscopo.presbyleriact diaconis.
673
III. Houorate diaoouos, episcopum et presbyteros.
677
IV. Humilitate elniansuctudiue mihi opus est. 677
V. Non sublime3 doctrinas vobis trarlam.
679
VI. Abstinete a veneuo hsereticorum.
679
VII. Custodite ab vos htereticis.
679
VIII. Contra diaboli iusidias muniamini mansnetudine, flde et charitate.
681
IX. Nolite audire eos, qui sine Christo loquuotur.
Historia Cbristi.
681
X. Si ChristuB non vere passns esl, frustra ego
vincula fero.
681
XI. Fugite morliferas Docetarum plantatlones. 683
XII. Manete in uoitate el charitate.
683
XIII. Valete, orate pro Eci.lesia Syrise, etc.
683
EPISTOLA AD ROMANOS.
I. Spero vos vinctus videre.
685
II. Nolito me martyrio eripere.
687
III. Rogate polius Ueum, ut ad marlyrium milii
vires suppeditet.
687
IV. Sinite me ferarum dentibus moli, ut panis
Cliristi inveniar.
689
V. Mori cupio.
689
VI. Morte mea veram vitam assequar.
691
VII. Mori desidero, nam amor meus cruciflxus est.
691
VIII. Favcatis mihi.
693
IX. Orate pro Ecclesia Syriee, Salutatio.
695
X. Conclusio.
695
EPISTOLA AD PHILADELPHENSES.
I. Laus cpiscopi.
697
II. Tenete unionem cum episcopo, et fugite pravas doctrinas.
697
III. Fugite schisroalicos.
699
IV. TJtamini una eucbaristia.
699
V. Orale pro me. qui confugio ad Evangelium et
cpiscopos.Honorate elinm propbetas VeterisTestamenti.
699
VI. Nec tamen Judaismnm admittite.
701
VII. S. Spiritu impellente vos ad unilatem adhortalus sum701
VIII. Studete unitati. Christus loco documentorum
cst.
703
IX. Bonum est Vetus Testamentum, melius novum
fcedus.
703
X. Congratulemini Anliochenis de flde persecutionis.
705
XI. Gralias vobis ago, qaod comites meos benevole suscepistis. Salutantvos fratres in Troade.
705
EPISTOLA AD SMVRN/EOS.
I. Glorifieo Deum propter fidem vestram.
707
II. Christus vere in carue passus est.Conlra Docetas.
707
III. Christus et post resnrrectionem in carne fuit.
709
IV. Cavete vobis ab haereticis istis. Nisi Chrislus
vere passus eBset, nec ego paterer.
709
V. Periculum erroris Docetarum.
711
VI. Qui nou crcdit in sanguine Christi.judicabitur,
etsi angelus esset. H.ereticis istis etiam virtutes dcsunt.
711
VII. Hisrelici isti abstincnt ab eucharUtia,carneui
Cbristi eam esse negantes. Recedamus ab iis.
713
VIII. Nihil siue episcopo peragatur.
713
IX. Honorate episcopum. Me in omnibus recreatis.
713
X. Comites meos benevole suacepistis ; non dcerit
vobis meroes.
715
XI. Mittite legatum ad Antiochenos ob pacemrestitutam.
715
XII. SalutatioDes.
717
XIII. Salutationes.
717
EPISTOLA AD POLYCARPUM.
718
I. Laus et adborlatio.
719
II. Contiuuatio adhortationum.
719
III. Continuatio.
721
IV. Continuatio.
722
V. Quid coujuges, ccelibes, sponsos mooeal episcopus.
723

1198

VI. Officia gregis Christiani.


723
VII. Mittite legatum ad Aotioehenos ob pacem restitulam.
726
VIII. Et alije EccIesiaB legntos vel epistolas mittatit
Antiochiam. Salututiones.
72 5
EPISTOL/E INTERPOLAT^E.
Monitum.
720
Epistola ad Ephesios.
729
Ad Magnesios.
757
Ad Trallesios.
777
Ad Romauos.
80i
Ad Philadelphenses.
81 7
Ad SmyrnoeoB.
83o
Ad Polycarpum.
857
EPISTOL-*: SUPPOSITITLE.
Epistola Marioe proselytrc ad Ignalium.
873
Epislola Ignatii ud Marinm proselytam.
!<81
Epislola Ignatii ad Tnrsenses.
887
Ejusdem ad Antiocheno.
S97
Ejusdem ad Heronem diaconum Anliochia?. 80;i
Ejusdem ad Philippeuses. De baptismate. 919
Ejusdcm ad S. Joaunem apostolum et evangelistam
941
Ejusdem ad eumdem.
943
Ejusdern ad S. Muriam Virgiuem Matrem Domini
nostri Jesu Christi.
943
Responsio Virginis ad hanc epistolam.
945
Elogium S, Ignatii.
945
Krii.nnenta seu sententiae S. Igoatii, quae iu ejus epistolis noo exstant.
917
Fragmenta alia.
9i0
EXCERPTA EX EPISTOLIS S. IGNATH Syriace a cl.
Curcton cditis et ab coderu Latinc rcdditis.
964
Epistola ad Polycarpum.
961
Ad Ephesios.
903
Ad Romauos.
965
LITURGIA S. IGNATII.
MARTYRIUM S. IGNATII.
I. Iguatii cura nastoralis et martyrii desiderium.
979
II. Ignatius a Trajano rnodcninnlur.
981
III. S. Ignatius Smyrnam navigat.
983
IV. Ignatius scribit Ecclesiis, praesertim Romanee.

m
V. Ignatius a Smyrna Romam ducilur.
983
VI. Ignatius Romae a bestiis devoratur.
985
VII. Ignatius mortuus apparel dormientibus. 987
Marlyrium S. Ignatii ex vetere interpretutione, in
membranis Cottonianis reperta, atquea J. Usserio primum cdita.
986
Relatio Tiberiani, Palaestinae Prima? praesidis,ad Trajanum imperatorem de Christianis.
991
Relatio C. Plinii, Biluymee propraetoris, ad eumdcm
de eisdem.
993
Rescriplum Trnjani imperatoris, dc Christianis. 993
Senlentia Tertulliani de hoc Trajani rescripto. 9U3
S. POLYCARPUS MARTYR SMYRN&ORUM
EPISCOPUS
Prolegomena.
I. De epistola S. Polycnrpi.
093
II. De marlyrio S. Polycarpi.
1001
EPISTOLA S. POLYCARPI AD PHILIPPENSES.
I. Laus ob beuiguitatem erga frntres vinctoa ct
ob flrmam fldcm.
1005
II. Adhortatio ad virtulcm.
1005
III. Non arroganter ha;c scribo. Panlns prscceptor
vester est.
1007
IV. Fugiamus avaritiam, ;doceamusnos ipsos,uxores et vjduas.
1007
V. Ofiicia diaconorum, juvenuai et virgiuum. 1009
VII. Fugite Docrlas, ct perseverate iu jejuniis ct
oralione.
10U
VIII. Persev^rate in spe el in patientia.
1011
IX. Exerceatis putientiam exemplo Iguatii.
1011
X. Adhortatio ad virtutes.
1013
XI. Contristatus sum pro valente ; cavete vobis nb
avuritia.
1013
XII. Iguoscite illi. Deus vobis virtutcs tribunt.
Orntc pro omnibus, eliam pro inimicis.
1013

011 DO RERUM

1499

XIII. Epistolas veslras Autiochenis tradam. Vobis


epistolas Ignatii tnitto.
10t5
XIV. Comniondo vobis cre?centein. Valetc. 1015
Versio anliqua epistote S. Polycarpi ad PhilippenBes.
1015
Moniluui in subsequeutia frogmenta.
1021
FIUGMENTA E RESPONSIONUM CAPITULIS
S. POLYCARPO ASCRIPTIS.

1025

EPISTOLA CIRCULARIS ECCLESI^E SMYRNENSIS


DE MARTYRIO S. POLYCARPI.
I. De martyrio Polycarpi et gociorum scribimus.
1029
II. Martyrum mira constantia.
1029
III. Germanici coustautia. Polycarpi mors postulatnr.
1031
IV. Quintus apustala.
1031
V. Polycarpi successus et visio.
1033
VI. Polycarpus a servulo proditur. Herodes irenarcha.
1033
VII. Polycarpus a persecutoribus invenilur. 1033
VIII. Polycurpus iu urbem ducitur.
1035
IX. Polycarpus Christo Domiuo suo non maledir.it.
1025
X. Polycarpus se Christianum profitetur, et de
Cbristo loqui vult.
1035
XI. Nec bestiarum, nec ignis miua? Poycarpum per teireot.
11137
XII. Polycarpus ad rogum damnatur.
1037
XIII. Rogus cxstruitur.
1037
XIV. Polycarpi precalio.
1039
XV. Polycarpus igne non lffiditur.
1039
XVI. Polycarpu pugioue trausfigilur.
1041
XVII. Polycarpi corpns Christianis non traditur.
1042
XVIII. Polycarpi corpus comhurilnr, Reliqiiiai.
1043
XIX Laus Polycarpi martyris.
1043
XX. Mittete hnuc epistolam fratribus.
1043
XXI. Martyrii tempus.
1043
XXII. Salutatio. Epistola? transcriptores.
1045
EVARISTUS PAPA
1045
Notitia.
EPISTOL^E.
Epislola prima. Ad omnes episcopos Africanos.
De ordine diaconorum et legitimo conjugio, atque de
fide et non injuriandis episcopis aut lacerandis. 1048
Epist. II. De episcopis ejectis, et aliis loco eorum
substitutis.
1051
DECRETA. Ut sine missa Ecclesia dedicari non
debeat.
1053
ALEXANDER l PAPA.
Notilia.

epistola:.
Epistola prima. Ad omnes orthodoxos. De sacerdotibus non vezandis.
1057
I. De iis qui sacerdotes accusant.vel persequuutur.
1060
II. De scriptura vel confessione per vim extorta.
1062
III. Si quis adversus episcopum, velactoresEcclesi.-e querelam babuit.
1063
IV. Ut in oblatione facramentoram commemoretur passio Chrisli, et ut panis tantum et vinum aqna
inistum offeratur.
1064
V. De benedictione salis et aquee, sive ceeterorum
elementornm.
1065
VI. De trinitate et unitate deitatis.
1065
Epist. II. Ut vitentur detractiones et injustae pulsationes.
1071
DECRETA.
1075
SIXTUS l PAPA.
NOTITIA.

I.jOO

II. De appellanda sede apostolica.


1073
III. De episcopis rebus spolialis, vel a sede pulsatis.
1079
DECRETUM. De presbyteris per quorum negligentiain sino baptismate aliquis mortuus fuerit.
1079
TELESPHORUS PAPA.
Notitia.
1079
EPISTOLA ad omues universaliter Christi fideles.
De jejunio septem hebdomadarum ante Pascha : de missarmu celebratione iu nocte Natalis Domiui ; quo tempore aliis diebusmissa? celebrentur, et de episcoporum
defeusione.
1081
JIIGINIUS PAPA.
Notitia.

1087

EPISTOL/E.
Epistola priuua. Ad omucs Christi fideles. De
fide et ul metropulilanus absque c82toruuj epi(copornoi
inst.iutia i,un uuili ii causas.
I0S7
Epist. U. Ad Atheuieuses. Adhortatur eo ne
vitam cum infidelibus ducaut.
1091
DECRETA.
lol
PIUS l PAPA.
Notilia.
1093
Dissertio Gallandii de vita et scriptis S. Pii I papse.
Sectiol. Qiiaii'Jo et qiiandiu sederit S. Pius pa(ia
1095.
Sectio II. De epistola I S. Pii ad Justum Viennensem
episcopum.
1099
Sectto III. De epislola II ejusdem Justo Viennetisi
episcopo iuscripta.
1107
EI'ISTOL^E PII I PAPjE.
Epistola prima. Ad universos Chrisli fldeles. Ut
die Doininico Pascha celebretur : quod prsedinm Ecelesiee subtraheiis ut sacrilegus judicetur, etsi quis tx miuistris episcopo inobediens fuerit, aut oontiiinelam aut
insidias aut caliitnniam paraverit, curiee tradatur. 1119
Epist. II. Italicis directa. Quae divinis eunt assiguala usibus, ad humanos usus siue sacrilegio dod
posse transferri.
1122
Epist. III. Directa Justo episcopo Viennen.'/'. 1125
Epist. IV. Dirccta eidem Justo Viennensi episeopo.
1126
Ex decretisPii I papse.
ANICETUSIPAPA.
Notitia.
1129
EPISTOLA ANICETI PAP^ ad episcopos Gallise.
De electione et ordinatione archiepiscopi et caeterorum episcoporum, et ut archiepiscopus absque consilio
cseterorum nihil agere presumat de causis eornm, nisi
tantum de sua apeciali parochia.
1129
SOTER PAPA.
Notitia1133
EP1STOLJ3.
Epistola prima. Ad Campanice episcopos. De
fide et incarnatione Domini Jesu Christi.
1133
Epist. II. Ad e-iiscopos Italiss. N feminae pncra
vnsa vel sacras pallas continganl vel altariaincendaa 1 1 1 36
DECRETA.
1137
hlEUTHERIUS PAPA.
Notitia.
1139
EPISTOL/E.
Epistola prima. Ad Gallos. De accusatione clericorum, ac defensione.
1139
Epist. II. Rescriptum ad Lucium Britannis regem.
Qaomodo gerere se debeetin regno Britannise. 1143
S. MELITO SARDIUM IN AStA EPISCOPUS.

1073
NOTITIA DUPLEX auctore Carolo Woog.

EPISTOL^E.
Epistola prima. Ad omnes Christi fideles. De
flde t accusationo episcopi.
1073
Epist. II. Ad omnes Ecclesias. I. De sacris
vasis.
1077

I. Di S. Mblitoris vita et meiitis.


Institutum.
5 1. De Melitouis nomine observatio.
II. Varii hoc nomine clari.
III. Scriptores de Melitioue conferendi.

1 145
1145
1145
1147
1151

lOi

QILE IN HOO TOMO GONTINENTUR.

1302

S IV. De Melitouis patria.


Hi>3
S. CLAUDIUS APOLLINARIS EPISCOPUS HIERA V. Quando Melito floruerit.
1155
POLITANUS ET \POLOGlSTA.
S VI. De parentibusetproeceptoribusMelitonis.H57
VII. De eruditioue Melitonis in genere, et in
NoUtia.
1285
gpecie de ejus oratoria.
H59
Abticulcs I. Ejus vita) hisloria,
1285
VIII. De philosophica Melitonis eruditione. H6l
AaTicinos II. Claudii Apolliuaris scripta.
S IX. De llieologica eruditione Melitonis.
H63
1288
X. De Melitonis castimouia.
H65
FRAGMENTA S. CLAUDII APOLLINARIS.
1293
XI. De aliis Melitonis virtutibus.
1167
S. HEGESIPPUS.
XII. De Melitouis douo prophetico.
H69
Notitia.
1303
XIII. Melito Sardium episcopus creatur.
H71
FRAGMENTA S. HEGESIPPi ex quinque libris Com XIV. An per augelum Ecclesiae S-irdis, Apoc. 111,
mentariorum actuum ecclesiasticorum.
1307
Melito eit iutelligendus.
H75
I. De HistoriamartyriiJacobi, fratris Domini. 1307
S XV. De cauooe Vetcris Testameuti a Melitone
II. De propinquis Salvatoris nostri.
1303
euarrato.
H77
I'I- De Simeouis Clopee filii, Hierosolymorum epiS XVI. De sedata iu Ecclesia Laodicena circa passcopi,
martyrio.
13^7
chatos celebrationeiu controvcreia.
H81
IV. - De tempore quo tloruit ipsemct Hegesippus.
XVII. DeMelitouis apologia pro Cliristianis. 1181
S XVIII. De Melitonis morte.
1183
V. De profuctione ad urbem Romam, et de sectis
II. Da scaipns S. Mklito.ms.
H83
Judaicis
Institutuui.
1183
1321
VI. Ex libro v Commentariorum.
1. Melito multa scripsit erudile. De ejus erudi1325
ditioue lestimoui.
H85
II. Librorum a Melitone scriptorutn catalogum
multi dederuut. Eusebii eorumdem catalogus.
1185
PAH&ENUS.S III. Eusebii catalogus cum Hieronymiano conNottltp.
fertur.
1187
1327
S IV. Eusebius cum RufDno coIIhUis.
1187
8 V. Honorius cum Eusebio conteuditur.
1189
FRAGMENTA QU^DAM .PW?KNI;'AlXANDRINI
VI. Eusebii et Nicephori catalogi invicem compaphilosophi.. . . ..... ; :. . ?.: :. : ..; ... i329
: ; :.-: : *'
* *
rantur.
11S9
S VII. Trithemii et Eusebii collatio.
|189
: .: ; "v : . "Rhodon,
S VIII. Sixti Seneusis catalogi cum Eusebiano assimilatio.
H89
Nolitia.
1331
XI. Sandius notatur.
1189
FRAGMENTA RHODONIS ex opere adversus Marcio X. An Melito prater libros Eusebio et Hieronynis haeresin, ad Callistionem.
1333
mj commcm )ratos aUo* adhue saipscrit.
1189
MAXIMUS, IUEROSOLYMORUSl EPISCOPUS.
XI. De Melitonis libris de Paschate.
1191
Nolitia.
1337
XII. De libro Hep! itoV.Tsia- xai itpo^xuv. 1191
FRAGMENTUM MAXIMl ex libro de materia.
1339
S XIII. De libro Hspl xup-.utijc.
1193
XIV. De libro Tlept yio-eu; avOpciitou.
1193
3 XV. De libro lispt ujtaitof,; ttio-reu; aiuOTipiuv. 1195
rOLYCRATES EPHESIORUM EPISCOPUS.
XVI. De libro Ilepl ^u/f,; xa! ertiu.aTo;.
1195
Notitia.
1355
XVII. De libro Ilspi xTiasu; xai yevsa-sw; XpZarou. 1197
XVIII. De libro risp! rpospnTeia,;.
1197
FRAGMENTA POLYCRATIS ex epistola ad Victorem
XIX De libro Clavis dicto.
H97
ac Romanam Ecclesiam.
1357
S XX. De libro Ilep! t?,; aicuxaXuiJisu; 'Iuavvou. 1201
ACTA S. TIMOTHEI EPISCOPI EPHESINI ET MARIjXXI. Ue libro Hspi evjuuaTou 8sou.
1201
TYRIS, AUCTORE POLYCUATE.
XXII. De Apologia S. Melitonia.
1203
Monitum.
1361
XXIII. De EyXoYuv libris sei.
1205
Iucipiunl acta S. Timothei.
1363
S XXIV. Observatio de libris Melitonig contra hce- .
ses. De libro risp! Oapxwasu; XptTrou
1205
THEOPHILUS CjESAREM VALESTINjE
S XXV. De transitu Mariie liber.
1205
EPISCOPUS.
Fragmeota operum deperditorum S. Melitonig. 1207
Fragmentum ex Apologia Melitonis ad Autoninum CteNotitia.
1365
sarem.
1225
Spuria S. Melitonis.
FRAGMENTUM S. THEOPHILI ex epistola super
Liber de transitu Virgiois Mariae.
1231
quaastione paschali, synodi Cssariensis nomine scripta.
Mileti episcopi Liber de actibus Joannis apostoli a
1369
Lencio conscriptis.
S. SERAPION EPISCOPUS ANTIOCHENUS.
Monitum.
1239
Prologus Militi super actus Joannis apostoli et evanNotitia.
1371
gelistce.
1239
FRAGMENTA S. SERAPIONIS.
Actus vel miracula S. Joannis apostoli et evaugelislseI. Ex Epistola ad Caricum ct Ponticum.
12*1
1373
II. Ex libro de Evangelio Petri.
1373
S. PAPIAS BIERAPOLITANUS EPISCOPUS.
Notitia.
1249
APOLLONIUS.
Fragmenta 3. Papiae a quinque librls de expositione
Notitia.
1375
Oracutorum Dominicorum.
1255
FRAGMENTA
APOLLONII
ex
libro
advergus
CataS. QUADRATUS ATIIENARUM EPISCOPUS.
phrygas.
1381
Notitia.
1261
FRAGMENTUM QUADRATI ex Apologia pro religioPLURIUM ANONYMORUM REUQUUE A S. IRENifiO
ne Christiana.
1263
SEHVAT^E.
ARISTIDES APOLOGISTA ET PHILOSOPHUS
Monitum.
1385
CHRISTIANUS.
1385
Incipiunt Reliquiss.
Notitia.
1267
AGRIPPA CASTOR.
ECCLESIARUM VIENNENSIS ET LUGDUNENSIS
EPISTOLA DE MARTYRIO S. POTHINI EPISCOPI KT
Notitia.
1269
ALIORUM PLURIMORUM.
ARISTO PELLAiUS.
Notitia.
1271
Prooemia.
1401
KRAGMENTA ARISTONIS PELLiBl ex disputatione
Fragmentum epistolse SS. Martyrum Lugdunensium
Jasonis t Papisci.
1277
Eleutherum Romanum pontificem.
1405

1504

ORI)0 RERUM

1503

Epislola Ecclesiarum Vienneuais et Lugdunensis de


martyrio S. Pothini ct aliorum.
1409
APPENDIX.
I. PASSIO SS. EPIPODII ET ALEXANDRI.
.453
Mouitum.
J455
lncipit passio SS. Epipodii et Alexandri.
II. PAS3IO S. SYMPHORIANI.
1461
Moninitom.
1463
IucipiL passio S. Symphoriani.
III. ACTA SS. ANDOCHIl, THYRSI ET FELICIS.
MARTYBUM.
1467
VfCTOR l PAPA.
Notitia.
1475
COMMENTARIUS CHRONOLOGIGO-HISTORICUS DE
S. VICTORE.
5. S. Vktoris dies cultu?, setas eeu sedis duratio.
1475

1190
g II. Varia S. Victoris gesta et scripta.
EPISTOL^E S. VICTORIS I PAP^E.
Epistola prima. Ad Theophilum Alexandrise episcopum. De pascha et baptismo : de accusationeet judicationo episcoporum atque de concordia uDanimitatis.
1483
Epist. II.
Ad Afros. De causissuptsrioribus.1487
Epist. III. Ad Desiderium Viennensem episcopum.
1488
Epist. IV. Paracodee episcopo.
1489
ARCBJEUS EPISCOPUS AFRICANUS.
FRAGMENTUM de Paschate in die DomiDica celebrando.
1491
THEOPHILUS
ANTIOCHENUS.
ATBENAGORAS,
TATIANUS, HERUIAS.
Hic tantum memorantur ; eorum scripta reperiie est
in tomo VI sequenti.

FINIS TOMI QUINTI.

>

>
^

Sanclt Amandi (Cher). - Ex lypis DESTENAY.

SEr>

2 2 1982

3 2044 073 501 272

You might also like