Usul Hadis Dersleri

Hazrlayan

mer Necati
Ankara, 2000

Kaynak;
Muhammed bin Alevi El Maliki el Haseni (Rahimehullah),
Kavaidul Esasiyye fi lmi Mustalahl Hadis

1
: "!  # $% &'(
2*3 *,6"*! 7*"! * # $*% +,'*( -*(  /
:79
$*3* ,% > F*G 7*/ :7*/ =% > -@ ABC DE D% 1
N*CO P( I*G -*% $*6 +*C7,J "*@ -*E 7*= F)
.=B
> F*G >@ 3 7/ : 7/ 7R9=% > - 7S% DE D% 2
(-T7UV $ $9):$3 ,%
7UV DC@ > 3 7" : 7=/
-*( -S\ P( 7= 79@RA" -6"7 " D"N ):7/
.]3^
Hadis ilminin fazileti ve hadis ilmiyle uraanlarn erefi:
Hadis ilmi ve muhaddislerin fazileti hakknda pek ok hadis-i erif varid olmutur.
Bunlarn en mehurlarn zikredelim.
bni Mesud (ra.) dan ; Resulullah (sav), kyamet gnnde, insanlarn bana en
yakn bana salat-u selam oaltannzdr, buyurdular Bu hadisi Tirmizi rivayet etti
ve bu hadis hasendir dedi.
bn-i Abbas (ra)dan ; Resulullah (sav) , Ya Rabbi ! Hulefama merhamet et !
buyurdular. Biz dedik ki; Ya Resulullah ! Hulefanz kimlerdir?
Resulullah (sav) ,hadislerimi rivayet edenler ve onlar insanlara retenlerdir.
buyurdular.
Bu hadisi Taberani Evsatta rivayet etmitir.

2
;!"# $%
.(+""! # $%) .-76 . (+""! # $%) b
: +""! # $%-1
> F*G *@3 F* c, 7C +"& J F% &ROd" $% @
"J 79A( -O 7A( 797/ -O@ / DC $3 f ,%
> F**G T7R** -**=A") (7**G ( P/2**( **C7C** A( 7**C )
F** c,** 7**C &**J ( 7**AE +**6AS**& S/ ,**3 $**3** ,%
. D,AE7O +E7#g
: +""! # $%-2
!"**# +**"**@ G $**% !"**#**@ G $**% FRB**"
. & ^i\gC $% !"# i\gC $%
*A" D,@JE $%@ : !"# i\gC $A @9dR c"AO
. DOR= B @ 79E
Hadis lmi
Rivayet olarak hadis ilmi
Dirayet olarak hadis ilmi
1-Rivayet olarak hadis ilmi:
Bu ilim Resulullah (sav)e izafe edilen rivayet ve nakilleri kapsar. Bu rivayet ve
nakiller, Resulullah (sav)in syledii szleri, yapt ileri, takrirlerini veya
sfatlarn yani bisetten nceki ve sonraki siyretini iermektedir. Resulullah (sav)
nnde bir i yaplp da Resulllah (sav) sukut buyururlarsa buna Takrir diyoruz.
Sahabe-i Kirama ve Tabiine izafe edilen nakiller de Hadis Rivayeti ilminin
kapsamndadr.
2-Dirayet olarak hadis ilmi:
Bu ilme, Hadis Usul ilmi veya Hadis Rivayeti Usul lmi vaya Hadis Istlahlar
lmi veya Eser Sahiplerinin Istlahlar lmi de denir.
Hadis Istlahlar lminin mehur olan tarifi udur: O yle bir ilimdir ki; onun
kanunlaryla hadis metninin ve hadis senedinin halleri bilinir.
3

3
: 1 7U"A
Fk, D% 7l, !"# DOC F +G@R m"\=; @ B
.!"# nU F& g"
. Io DC =B , F9O 7C @ ;DOR
=B* m*\" */ *O"7o DO*R m*"q D% 7SV^; @ 7=3^
.D,(OC 7@o,( =B F% 7=3^ 7=3^ F%
*R% D*E >* S% D*% F,#" D% BC 7= : 7lS@ / I6R(
-*E D*% $*G7% DE rU D% DR S% DE s,SV -= 7/
D,E7C) : 7/ $3 ,% > FG -S= D% =% > -"
.(*@# F*% *S=C +*=u 7*" D*C + S=C -O,E
(+="R& T7'() 7O -( 7lS P
@/ =B7E FRB" N @ N " -E F PAE DC BR(
.DOR7E FRB" N @ N!"#( ..D,E7C) $3 ,% > FG
Tarifler:
Sened : Hadisin lafzna ulancaya kadar hocadan hocaya ittisal eden yoldur.
Metin : Senedin nihayet bulduu kelamdr.
snad : Metne ulaan yolun haberleridir. Bazen isnada sened, bazen da senede
isnad denir. Bunlar e anlaml kelimelerdir.
Mesala Buhariin u sz gibi:
Bize, Msedded , Yahyadan, O da, Abdullahtan; O da, Hubeyb bin
Abdurrahmandan, O da , Hafs bin Asmdan, O da, Ebu Hureyreden (ra), O da ,
Resulullah (sav) den haber verdi.
Resulullah (sav) Efendimiz buyurdular ki; evim ile minberim aras cennet
bahelerinden bir bahedir. Minberim havzn zerindedir.
Bu hadisi, Buhari , Medinenin Faziletleri kitabnda rivayet etmitir.
Msedded ve Ondan sonra , Ebu Hureyre ye (ra) kadar gelen ravilere, sened ad
verilir. Rasulllah (sav) in Evim ile minberim aras. diye balayan szne
metin ad verilir.

Rasulllah (sav), Buyurdular ki;

            

METN
Senedin Sonu

Ebu Hureyrete

Hafs bin Asm

Hubeyb bin Abdurrahman

Abdullah

Yahya

Senedin Ba

Msedded

Buhari
(Kitabu Fezailil Medine)

4
:2 7U"A
c*/ (*{ DC DOR F% "\7C ;DOR= B@
7*\J 7g* D*C =B* F*% "\*7C +#G N
.7,E -2,3 7RC @ }%
F*G -*S= F c, 7C :7I\G, $"J  :+~; !"#
."J& A( @ / DC $3 ,% >
> F**G -**S= c,** 7**C :7I\**G, +**J"\ :   ;
+**(C N** F**% -**9( **"J**& A( **@ / D**C $**3** ,%
.JOR F=AR7E !"#
:7I\G ,7d  ^: +~;Sl
FG -S= , D% 7 7C @ : &,/ . !"# C : &,/
&~Od" DR &,/ $ DC .=% 7 7C !"# $3 ,% >
!"#& ,/ . 7SV 7@# k"@O7E #C !"#7E
.o% ^ SV & o( Sl DC rV
Senedin ve metnin halleri:
Bundan maksat metne arz olan ref ,vakf, uzuz ve shhat gibi haller ve senede arz
olan ittisal, inkta, uluvv ve nuzl gibi hallerdir. Bunlar, daha sonra aklayacaz.
Hadis; Lugat anlam olarak, kadim kelimesinin zdddr. Istlahda Rasulllah (sav) e
izafe edilen sz, fiil, veya takrir iin kullanlr.
Snnet; Lugatda yol demektir. Istlahda Rasulllah (sav) e izafe edilen sz, fiil, veya
takrir iin kullanlr.
Buna gre Snnet ile Hadis kelimeleri , e anlaml kelimelerdir.
Haber; Lugatta, na kelimesinin zdddr. Istlahda, Hadis ile e anlaml olduu
sylenmitir.
Haberin Rasulllah (sav) in gayrsndan geldii, Hadisin ise Resulllah (sav) dan
geldii sylenmitir.
Bu sebepten Hadis ile uraanlara, muhaddis ad verilir. Tarih ve benzeri ilimlerle
uraanlara da , hbariyyun denir. Denildi ki, Hadis, Haber den daha zeldir. Btn
hadisler, haberdir. Ancak btn haberler, hadis deildir.
6

5
:3 7U"A
,!"# C &,/ :7I\G ,7@#  +,JE :+~ ;

.@ /@R(@ R@ RB" D,#R =@ 7/ 7R
@/@R F% m\"  ^-=A" +E7#g D% 7 7C @& ,/
7* 7*R( *E Sl" 7CSl -d +,JE  ^9& A
7* $*3 ,% > FG FU\gR@ / DC +,JE -E7#g@ /
FRB*" s*37 $3 ,% > FG =% @ 7R 7SVb& G
**; 9 N**9E .**SV FU\g**R**@ / **-E7#g****@ /
7*C @* * F=AR +(OC 7U ^ Sl"! # +=B
*"J*& A( *@ / DC , $3 ,% > FG -S= F c,
D*% +*" DT*/ . -AE7*O F* -E7#g* F* ,+U*G
PN**********@ 9UC *****# D,*****A D,AE7*****O +E7#g**********@ 3
. 7#\gR
Eser ; Lugat da, bir yap ve benzerlerinden arda kalan eylere denir.
Istlahda ;
Hadis kelimesi ile e anlaml olduu sylenmitir. Nevevi, Muhaddisler merfu ve
mevkuf hadisleri eser olarak isimlendirmitir, demektedir.
Eser; Sahabeden gelen hadislere denilmitir. Yani mevkuf hadislere eser tlak
edilmitir. Belki de u sebepten ki, eser bir eyin bakiyyesi demektir. Haber ise
kendisi ile ihbar edilen eydir. Vakta ki , Sahabenin sz Mustafa (sav) in sznden
bakiyyedir. Haberlerin asl , baka deil ancak Resulllah (sav) dendir.
Sahabenin szne eser ismi verilmesi, Mustafa nn (sav) szne de haber denilmesi
mnasip olur.
Btn bunlardan anlalan udur ki;
Snnet, Hadis, Haber, Eser kelimelerinin hepsi , e anlamldr. Tek bir manaya dalalet
ederler. O mana da, Rasulllah (sav) e , sz, fiil, takrir veya sfattan izafe edilen
eylerdir.
Sahabeye ve Tabiine izafe edilen eyler de bu kapsama girer.
Rasulllah (sav) den, Sahabeden(ra) ve Tabiinden gelen rivayetlerin karineleri bu
stlahlarn mefhumunu belirler.

6
: -3J"! #
**,% m**\"=}"** O 7**9\ : @**** J** J F** +SB**
I** ** +SB** -7**E**"! # **I +SB** -**9^**"! #
*,% > F*G *@3( 7* 7*C : I\G^ -( @ . I%
. fJ , DC &}% E F P=3 $3
7*" : F7*A*@ > J" : $*3 ,% > FG >@ 3 7/ :76C
I**( $o,**% 7**C#C **OA -B**U F**% $**** C -** 7**S%
>**@ 3 7**/ : I6**C -E7#g****@ J . !"**#... @R7**
DC  ^: 76" -R3 . E D% " "7R,( $3 ,% > FG
.E D%  O"7o DC $3 ,% > FG @3@ /
$oO*R! * , DC I%  & F= 3 b : 7,3/ -R3
. m," ^ 7C & D% P}=R  @ Fd=R E
KUDS HADS ;
Kudse nisbet edilerek kudsi hadis denilir.
Kuds; taharet ve tenzih demektir. Bu hadislere, ilaha nisbet edilerek lahi Hadis,
Rabbe nisbet edilerek , Rabbani Hadis de denir.
Istlah anlam olarak; Rasulllah (sav) in Kuran haricinde Rabbine isnad ettikleridir.
Misal; Resulllah (sav) yle buyurdu; Allah Teala buyuruyor ki ey kullarm! Ben
nefsime zulm haram kldm, sizin zerinizede haram kldm, birbirinize
zulmetmeyininiz.
Veya sahabenin u sz gibi; Resulllah (sav), Rabbinden rivayet ederek
buyurdular ki
Kudsi hadise hadis denilir. nk o Rasulllahn (sav) szlerindendir. Ve
Rabbinden hikaye ettikleridir. Kudsi hadise kudsi denir. nk o , Rabbe isnad
edilmitir. u cihetten ki , bu hadis de mtekellim olan Rabbimizdir. Bu hadisin
menei de Rabbimizdir.
Rabbimiz kendisine layk olmayan her eyden mnezzehtir.

7
;(fJ -3J"! # D,E U)
-***"***! 7b*** O B***, rT7g***V 7***"}RE f***J*** U
: -"! # D,E= ,E U@ g
**,~O D**C **@U#C ** **@C F**% +**,/7E **}uAC : f**J * 1
.E@3 ( 7R{ ,R -( nU@ OC &"SO
.F=AR7E O" +C 2
. P@# s=u I +C #R BC +C 3
.Ig -( =,A 4
.7f/ O,RB 5
. 7=B dAE =C & JE SAO 6
. @3 7" DC JC +,RB +"f =C +Ru +,RB 7
!"**# I**lE 7**U7E -** -**@E >=** % P7**=AC** U *8
.rT7gl PN  B,(
KUDS HADS LE KURAN-I KERM ARASINDAK FARK

Kuran- Kerim yle meziyetler ve hassalarla (zeliklerle) infirad etmitir ki bu

zellikler kudsi hadislerde yoktur. te bu zellikler, Kuran- Kerim ile Kudsi Hadis
araasndaki fark belirler.
Kuran- Kerim ebedi bir mucizedir. Zamanlarn gemesiyle tayir ve tebdilden
muhafaza olunmutur, btn kelimelerinde, harflerinde ve slubunda, lafz
mtevatirdir.
Kuran- Kerimin manasyla rivayeti haramdr.
Kuran- Kerime abdestsiz dokunmak haramdr. Cnp ve benzeri hallerde
okunmas haramdr.
Kuran- Kerim, namazlarda okunur.
O, Kuran diye isimlendirilmitir.
Onun kraati ile kulluk yaplr. Her bir harfine on sevap vardr.
Kuran- Kerimden bir cmleye ayet ad verilir. Bir miktar ayete de sure ad verilir.
Kuran- Kerimin lafz ve manas Allah katndandr. O ittifakla ak bir vahiydir.
Kudsi Hadis ise bunun hilafnadr. Kudsi hadisde bu zellikler yoktur.

8
: !"#@ % @
.C @ SJC : D,RB/ F@ S="! # 7R% 6 $BJ"
$9,**( **ARO P@**R P@**J D"N**** ,/7 : P7**=AC **@SJR
7*RA=* % ^@*SJC P@J N"! # 7G N@ SJ 7UG
**R** J DR,**( **@SJ 7U**G (@**O $** ** : P7**=AC **R
. C J N"! # 7G N
!"***#7E i\g***R 7***R% ***=% FRB***" N*** ***@ : ***@SJR
. i,#g
. c,A'7E i\gR 7R% =% FRB" N @ : R
*/ * -*( , +*C7 +*C7*@ o* / *@SJ 7U*G 7 7R
:D,O F% @SJR@ o" F'O/ , I,/ rJ=
, 79=C &/ + -2 7,% + -1
7*C F*% &ROd*R i,#g* @ 7Ug F% F% &ROdR7(
!"*# : N* D*C &g*#O" . DB*# * *@ D*C &*/*@
.c,A DB i,#G :7B/ +I F $BJ="
HADS LMNN BLMLER;
Ulemann ou nebevi hadisleri ikiye ayrmlardr. 1-Makbul 2-Merdud
Makbulun Manas; onu yklenenler ve tayanlarda kabul sfat cem olmutur. Bu
sebepten onlarn naklettii hadis ulema indinde makbul olmutur.
Merdudun manas; onu tayan ve nakleden kii de kabul sfat tamamlanmamtr .
Bu sebepten onun naklettii hadisler reddedilmitir.
Istlah alimleri indinde sahih hadislere makbul ismi verilir. Zayf hadislere de merdud
denir. Vakta ki bir ravide kabul sfat tam ve kamil oldu. Veya biraz noksan oldu , bu
durum makbul hadislerin iki derece zerinde bulunmasn gerektirir. 1-Yksek derece
2-Ondan daha dk derece
Yksek sfatlara sahip olanlara sahih, ondan daha azna sahip olanlara Hasen denir.
Bundan, hadislerin, Sahih hadis , Hasen hadis, Zayf hadis olarak blme ayrld
sonucuna varrz. .

10

9
: i,#g
** : +**~ i,#g**  ."**RI\**G : 7**@  !"**#**N
 F% &RO7UG F% @SJ .
-( E O#" : Ro T7JAb7o , ,7" su.E &RA
7UG F% @SJ ;+BRV -
b :7g ;=B
F=AC*N ^*7g "@*o *& D*C* D*R% {R*3 */
(@ / +J,J D*C {R*3 */@( D*C*N (@ */N*o **Vf F
. =B
     :
= *S% 7> 7*/ c*3@" D*E :SV* D*% *7C 7 -*E}*7 D*%
%b D% -E"* * 7*/ 7*/ : @*3 > F*G> *,%
7Aq $3 ^= D, -(7I6+
P7lS ( )-7O ^. (+RAq
(N9 &g*OC =3 F*=AC* 7*lS *S% D*C {R*3 */>
N  !"# S%> 7C DC {R3N  !"*# *7C
DC AR3 -E}7 @ D*C AR*3*%b *@ D*C AR*3
-E" @ DC AR3@3 FG> ,%. $3
**N " -'**OJ**@ ** (** - **/@( D**C D**C D**oR" F**O
" =C %7R3 mJ#O. E 7g

11

Rasulllah (sav) Buyurdular ki;

 !   #$
METN

Senedin Sonu

Ebu Hureyrete

Ebu Zinad

SENED

E'rac

Malik
Senedin Ba

Abdullah bin Yusuf

Buhari
(Kitabul Et'me)

Sahih; Lugatta, merizin zdddr.

Istlah da; kendisinde kabul sfatlarnn en yksei bulunan hadislere denir.
Sahih Hadisin Hkm; Sahih Hadis, Akaidde, Ahkamda ve bunlarn gayrsnda delil
olarak kullanlr ve onunla amel etmek vacib olur.
Kabul sfatlar betir.
1. Senedin ittisali; bunun manas ravilerden her bir ravinin kendisinden bir stteki
raviden hakikaten iitmi olmasdr. Kendisinden bir stteki ravinin de daha stteki
raviden hakikaten iitmi olmas ve senedin sonuna kadar byle devam etmesidir.
rnek; Buharinin u sz buna rnektir. Abdullah bin Yusuf , bize syledi, ona da
Malik haber verdi, Malik , Ebu Zinaddan, O da, Erac dan, O da Ebu Hureyreden
(ra) , O da , Rasulllah (sav) den rivayet etti. Ve dedi ki; Resulllah (sav) iki
kiinin yiyecei kiiye kafidir buyurdular.
Bu hadisi , Buhari , Kitabul Etmede rivayet etti.
Bu sened, muttasldr. Bunun anlam, Buhari, bu hadisi, Abdullahtan iitti. Abdullah,
Malikten iitti, Malik , Ebu Znaddan iitti. Ebu Znad, Eracdan iitti. O da, Ebu
Hureyreden (ra) iitti. Ebu Hureyre de (ra) , Rasulllah (sav) den iitti. Bu durum
ravi ile kendisinin bir stndeki ravinin ayn zamanda yaam olmasn gerektirir ,
ta ki ondan iitmi olmas mmkn olsun ve ona ittisal etsin.
12

10
; +% : -76
. ^% =B  -( !"# DC @ & o"
+B*,Bl 7*Gb T7~*G mB*U D*C $7B**& /7A $B*R* *@ A
R IlE , ^% @B, & ^, @9uR=@ uR m37U( 7o7(
7**Gb mB**U D**C +R7**3 +**/7% +RB**C **7 +**" +**@SJC -**9(
.+B,Bl
@* P,*3 7*9q*@ 3 +*(7 : 7*7=AC *+*% *@ J DoR"
. -( -/IV^ s7u 7=O"
; ]S' 7R :!76
*= -*( AR3 7C S6" 2E 7,A +SR -( !"# @ NE R
**V 2*\l** ,6*& U~R* l( . 7** F*OC P7'*#O3 D**C DoRO*" !*,#E
. ]S' c,UV 7'"
; Nd DC P@V : {E
. DC =C i +J6  c7l"^
; +A DC P@V : C7l
P7****@ SJ -**( **J" -**UV c**G +**A +**% !"**# -**( **@o"^
^, &*3R 7g* ^, *@G@R*"! # 73^7 .=C +CIB
.&% 79o( , oA(@ R c/@ , =B DOR -(
2. Ravinin adaleti; Seneddeki Ravilerden her birinin adl sfatna sahip olmasdr.
Adl, fsktan kk drc vasflardan salim olan akll Mslman kiiye denir.
Kafir, fask, mecnun, hali bilinmeyenler, adl deildirler. Bir kadn, fsktan ve hasis
sfatlardan salim, akll ve Mslmansa onun da rivayeti makbuldr.
Ravinin adaleti iin yle syleyebiliriz. Adalet , Onun sulukunun nezafeti ve
siretinin taharetidir ki , bu , ravinin ahlaki ynn kapsar.
3. Tamamzzabt; Ravinin iittii hadisi zihninde sabitletirmesi ve istedii zaman
onu sunmas hususunda yksek bir mertebede bulunmasdr. ok hata yapan gafil kii
ile hafifuzzabt olan kii bunun aksinedir.
4. Huluvvuhu min uzz; Sika bir Ravinin , kendisinden daha Sika olan Ravilere
muhalefet etmemesidir.
5. Huluvvuhu min illet; Hadis de, illetin bulunmamasdr.
llet; yle bir gizli sfattr ki hadisin kabulne mani olur. Her ne kadar hadis d
grnte salam grnse de hadisin kabulne mani olur. Mevsul hadisin irsal
edilmesi, mrsel hadisin ittisali, metine ve senede ekleme yaplmas, merfu hadisin
vakf edilmesi veya mevkuf hadisin ref edilmesi gibi hususlar, illet kapsamndadr.

13

11


: DB#

N****"! # : @** 7I\**G , U=** ,9Od**7C :+**~ DB**#

, i,#g** +** D**% \S****& / N**** A**& J=E P=**3 &g**
,+A Nd DC IV
:BRV qd(
. =B 7g b
. +% -76
. ] S! 76
c***,UV .i,#g*** D***C &***/\ S******@ o" *** R)
(]S'
Nd DC P@V { E
.+A DC P@V C7l
d % 7R,( i,#g&  6C DB# d N9E $A(
-**( **@o"  Od**" i,#g** -**( **7( ,]S'** **@ , !**76
+*UlE -*UOo" &*E * Od" ^ 7( DB# -( 7C 7,A +SR
. ]S'
HASEN HADS;
Hasen; lugatta nefsin houna giden ey anlamndadr. stilahda , zabt sfat , sahih
hadisten daha dk olan adl ravilerin naklettikleri , az ve illetten ari olan hadislere
denir.Hasen hadisin be art vardr.
1-ttisali sened
2-Adaletrravi
3-Zabturravi; bundan murad , hasen hadisin ravisinin zabt sfatnn sahih hadisin
ravisinin zabtndan daha dk bir derecede olmas yani hafifuzzabt olamasdr.
4-Huluvvuhu min zuz
5-Huluvvuhu min illet
Bunlardan bilindi ki ; hasenin artlar , nc art mstesna, sahihin artlar ile
ayndr. nc art da zabt kuvvetidir. Sahih hadiste zabt sfatnn en yksek
derecede olmas art koulur. Amma hasende bu yksek derece art koulmaz, zabtn
hafif olmas yeterli grlr..
14

12
-*E D*% +R*3 -*E D*% +*RJ% D*E R% DE R#C !" : 76C
. =% > -"
.nU# +"7 -( , g7E @9dC N R% DE R#R(
* 7* . E &RA 7uOb -( i,#g& 6C @ :Ro
F*% ^* , 7*AO=* % i,#g** ,% *J" N*9 , *@J -(
nU# -( i,#g 7 D% 7 g/ DB# , +S= C
. ]S' nU# +E7 -( $9( i,#g 7 7C , ]S'

Misali; Muhammed bin Amr ibni alkame nin , Ebu Selemeden onun da, Ebu
Hureyreden (ra) naklettii hadistir.
Muhammed bin Amr ibni Alkame , sdk ile mehurdur. Ama hfz sfat onda en
yksek derecede deildir.
Hkm:
Onunla hticacda ve amelde, Sahih gibidir. Her ne kadar kuvvet ynnden sahihden
dk olsa da byledir. Bu sebepten bir sahih hadisle bir hasen hadis elitii zaman ,
sahih hadis ne geer, tercih edilir. nk sahih hadis, rutbe olarak hasenden
yksektir. Sebep u ki , hasenin ricali yani ravileri, sahih hadisin ricalinden yani
ravilerinden, zabt ve hfz ynnden daha noksan olmulardr. Amma sahihi hadisin
ricali, hfz ve zabtn zirvesinde olan zatlardr.

15

13
: c,A'
, @J  , 79#O( 7' $'E cA' DC : +~ c,A'
^ i,#g* 7U*G *,( {ROu $ N"! # @ : 7I\G
. C  7J" . DB# 7UG
F*% iB*C 2 @$3) ,% > FG -S= ) : !" :76C
@* ^ ,*/ -*E D*% ^* "*,c,A N9( ( D,E@u
.c,A
:C7B/
, 7RB**/ (81) F** $9'**AE **G2( ,R,B**J -**( 7**RA c**OV
. (42) F $9'AE( 49) F $9'AE
: Ro
7**o** ^T7JA -**( **E 7**uO**@ ^u" ^ c,A'****"! #
s*/7=R * s,O s,O& T7'U -( E &RA@ u"
. 79A@C -( +gUC dE ,
ZAYIF HADS:
Zayf ; lugatta, kuvvet kelimesinin zdddr.
stilahda, sahih veya hasen hadisin sfatlarnn kendisinde cem olmad hadis
anlamnda kullanlr. Zayf hadise merdud hadis de denir.
Misali; Nebi (as) Asbest ald ve orablarn mesh etti Bu zayf bir hadistir. nk
Ebul Kays el Evdiden rivayet edilmitir., Bu zat ise zayf bir ravidir.
Ksmlar: Ulema , zayf hadisin taksiminde ihtilaf ettiler, kimisi, 81, kimisi , 49
kimisi , 42 blmdr dediler, Ancak bunlarn hepsine isim vermediler. Sadece 20 ye
yakn bir blmn isimlendirdiler.
Hkm; Zayf hadis ile akaidde , ahkamda ihticac caiz deildir. Onunla fezailde,
teribde , terhibde ,menkbe zilkrinde amel edilebilir, ancak onunla emel etmenin de
artlar vardr.

16

HADS-i ERF

Makbul (Kabul Edilmi)

Sahih

Hasen

Sahih Hadisin
artlar

Hasen Hadisin
artlar

ttisalssened

ttisalssened

Adaletrravi

Adaletrravi

Zabturravi (Tamamzzabt)

Zabturravi (Hafifuzzabt)

Hulluvuhu min uzuz

Hulluvuhu min uzuz

Huluvvuhu min illet

Huluvvuhu min illet

17

Merdud(Rededilmi)

Zayf

Sahih veya
hasen Hadisin
Sfatlarnn
Kendisinde
cem olmad
Hadisler

14
: (@R
**& A( **@ / D**C $**3** ,% > F**G -**S= F** c,** N****"! #**@
, $3 ,% > FG -S= F O(77E OS 7U ^7%@(C -R3" J
.^ IgOC P=3 7@ 3
N* 7* N& A( N $3 ,% > FG >@ 3 7/ -E7#g 7/ 7(
, 7%@(C !"#
. 7%@(C FRB"  2( $AE DC -AE7O{ E7 -AE7O 7/ @ N
: 7RB/ {( : {(@
$3 ,% > FG >@ 3 7/ : ,( N @ : -#"g ({ :b
. 7Uf J N @ , $3 ,% > FG >@ 3 D%
*,% > F*G 7*/ @JE  ,( g" $ N @ , -Ro ({ :-76
, ,6@ @ . $3
7*%@(C FRB*" , {*( $*o( (* N* N* +=B* D*C) -E7#g*@ / 79=R(
.7Ro
. 7U,A@ o" / 7=B@ o" / 7#,#G @o" /  :Ro
MERFU HADS ;
Sz, i ve takrir olarak Nebiye (as) izafe edilen hadislere merfu hadis denir.
Bu hadis, Nebiye (as) izafe edilmesi sebebiyle derecesi ykseldii iin merfu diye
isimlendirilmitir, senedi muttasl veya munkat olsun ayndr. Sahabe Resulullah
(sav) yle buyurdu veya yle yapt dedii zaman bu hadis merfu olur. Ve yine
tabiin veya tabit tabiin veya onlardan sonra gelenler de Resullullah (sav) yle
yapt veya yle buyurdu derse , bu hadis de merfu diye isimlendirilir.
REFN NEVLER;
1-Tasrihi ref:
Bir hadisi erifte Resullullah (as) buyurdu veya Resullullahtan (as) gibi
ibareler varsa bu hadis ak olarak, sarahaten merfudur.
2-Hkm ref:
Ravi, bir hadisi erifte ak olarak Resullullah (as) buyurdu ibaresini belirtmez ise
bu hadis hkmen merfu olur bunun pek ok eidi vardr. Sahabe, u ve u
snnettendir derse bu szde ref hkm vardr ve bu hadise, hkmen Merfu hadis
denir.
Merfu Hadisin hkm:Merfu hadis bazan sahih, bazan hasen, bazan da zayf olur.

18

15

: =BR
-*9O=" F* "* D*C P7=*3E &g*OR *"! #= *@ B*R
. $3 ,% > FG -S= F
. 7 7UG sB#E , cA' DB# +#g :Ro

: &gOR
, * D*C & 7RBE P=3 &g N"! #& @ gOR
$*3* ,% > FG , P79O 7@ 3 , P79O=C F /@( DRC
.&gR@ G@R :  7J" , -E7#g F ,
.JE73 &6C : Ro

MSNED HADS ;
Ravisinden itibaren , Nebide (as) son buluncaya kadar isnad muttasl olan hadisdir.
Hkm; Ricalinin sfatna gre sahih, hasen ve zayf olabilir.
MUTTASIL HADS;
Ravilerinden her birinin bir stndeki raviden iitmesi suretiyle senedi ittisal eden
hadise denir. Bu iitme, senedin sonuna kadar devam eder. Sened ister Nebide (as),
isterse sahabede son bulsun, ayndr, bu artlar tayan hadise muttasl hadis denir.
Muttasl hadis mevsul ve mutesil diye de isimlendirilmitir.
Muttasl hadisin hkm ; Msned hadisin hkm gibidir.

19

MUTTASIL HADSDE SENEDLER

MSNED
Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

Sahabe (ra)

Sahabe (ra)

Tabiin

Tabiin

Tabiin

mellif

mellif

mellif

Nebi(as)

mellif

20

16 
: @/@R
@3 IA( @^ / 7@ 3 , -E7#g F 7'R"! #@
. {\J , P=3 &g
@ABC DE 7/ ,N= % > - R% DE 7/ : &6C -@J@ /@R
. N
Ro P, UB -( +E F% R% DE  : &6C -AU@ /@R
. JE73 &6C :
: \@JR
7@ 3 , IA( @^ / -AE7O F 7'R"! # @ : \@JR
-E7#g @G@ D% A\J NE -R3 , ^ 7=3^& gOC
. $3 ,% > FG -S=
@o,( , {( F% +="/ 7= 7 ^ +u#E , :Ro
-AE7O@ J . 7(@/@C @o,( c/@ F% +="/ , 7Ro 7%@(C
( N N +=B DC)
. c/@ $o\@  JC N i7(
MEVKUF HADS:
Sahabeye izafe edilen hadise denir. Sz veya fiil olmas ya da senedinin muttasl ya
da munkat olmas fark etmez.
Szl mevkufa misal; ibn mer (ra) yle dedi, ibni mesud (ra) yle dedigibi
hadislerdir.
Fiili mevkufa misal; ibn mer, seferde, binei zerinde vitir namaznn son rekatn
kld gibi hadislerdir.
Mevkuf hadisin hkm de ; msned hadisin hkm gibidir.
MAKTU HADS :
Sz ve fiil olarak tabiine izafe edilen hadise denir. snad muttasl yada munkat olsun
fark etmez. Bu hadisin maktu olarak isimlendirilmesinin sebebi, Nebiye (as) veya
sahabeye ulaamayp, tabiinde kesilip kalmasdr.
Hkm; Maktu hadis hccet olmaz ancak burada refe delalet eden bir karine varsa o
zaman hkmen merfu olur. Veya vakfa delalet eden bir karine varsa mevkuf olur.
Tabiinin, u ve u snnettendir sz , bu karineye misaldir. Ancak, Tercih edilen
gr, bu karine ile, hadisin merfu hkmnde deil mevkuf hkmnde olmasdr.

21

17 

: {\J=R
@o" ^  dE , P=3 DC ]J3 N"! #@
.7,E7#G ]/7B
Do , 6@{  R DC ]/7B  N 7@ 3 1
N=,@ o,( ,  F% {@C & -( ]/7B! ^ "}" ,#E
.6 +I D,A@C -( 7A\J=C
. \3= B -( ]/7B  7@ 3 2
.c,A' @ DC @
MUNKATI HADS:
Senedinde, bir ravinin drld hadisdir. Ancak u artla ki, den ravi sahabe
olmamaldr.
Ravinin senedin tek bir yerinde veya birden fazla yerinde dmesi fark etmez, lakin
her mevzide den ravi says birden fazla olmamaldr.
Senedin farkl yerlerinde birden fazla ravi derse, iki yerde munkat veya yerde
munkat veya daha fazla yerde munkat hadis denir.
Ravinin senedin evvelinden yada ortasndan dmesi de msavidir.
MUNKATI
Hkm; munkat hadis, zayf hadisinin eitlerindendir.
Nebi(as)

mellif

22

18 

: &'AR
{*@C D*C %7g*( 7*= P=*3 D*C ]J*3 N**"! #@
-E7#g*] JB" 2 . D,\/7B -( {E7OO -@O dE , 7
D,E ] J3 7C .7R9S/ 7= , AE7 -AE7O , -AE7O
@**9( , **Vf ** 7=**3^ D**C **Vf {**@C D**C ]J**3 $** , D,**
. {\J=R -( J 7R ,D,A@C -( {\J=C
: &'AR 76C
"*-E D% -=~E : 7/ ( 2q@R) -( 7C 7C^ P 7C
***C7Aq ***@RR): 7***/ $***3*** ,% > F***G >***@ 3
,E D% Iu% DE R#C D% !"# N " 7R( (@B
*9( (2q@R) 7V -( No IgOC 7 / " -E D%
. 7=] /7B
. c,A' @ DC :Ro
MUDAL HADS:
Senedin hangi yerinde olursa olsun iki veya daha ok ravinin dt hadisdir. u
artla ki, den raviler pepee olmaldr. Sahabe ve tabiinin dmesi veya Tabiin ile
onun Tabisinin dmesi veya bu ikisinden nce iki ravinin dmesi
Amma iki ravinin arasndaki bir ravinin dmesi ve sonra senedin baka bir yerinde
baka bir ravinin dmesine gelince buna iki mevzide munkat hadis denir ki, bunun
izah munkat bahsinde gemitir.
Misal; mam Malik, Muvattada u hadisi rivayet etti.
Bana, Ebu Hureyreden (ra) ulat ki, Resulullah (as), taam ve kisve klenin
hakkdr, buyurdular. mam Malik, Muvatta dnda bu hadisi muttasl olarak,
Muhammed b. Aclandan, O da, Babasndan, O da, Ebu Hureyreden (ra) rivayet
etti. Bu durumda, Muvattadaki senedde iki ravinin drlm olduu aikar oldu.
Hkm; Mudal hadis, zayf hadisin bir eididir

23

19 

: &3R
$*3* ,% > F*G -*S= F* -AE7*O* A( N"! #@
$3 ,% > FG >@ 3 7/ : 7/ -AE7O ,
:&3R $o
, -A(7d* 7*C^ $9=C , D,#R 6= % c,A' $o Ro
@ N , 7, 7o ^-( &3R7E O#" 7( 7C 7C^ 7C
+2B**R PN** -**( . &**S= D**E **R 7**C^ D**%=** % @9d**R
.\BE 7oC N , 7RA D,E IV
:&3R 76C
D*E 7*\% D*% $*3 D*E " D% (P2q@C) -( 7C 7C^ P 7C
D*C *#) * : 7*/ $*3* ,% > F*G >@ 3 7B"
.!"#.($=9 i,(
*,% > F*G -*S= F**"! #* (*{ / -AE7*O N* 7\A(
.$3
MRSEL HADS;
Tabiinin, Nebiye (as) ref ettii hadise denir.Tabiin birisi ,Resulullah (sav) buyurdu
derse, bu hadis mrsel olur.
Mrsel hadisin hkm; Ekseri muhaddis indinde, mrsel, zayf hadisdir. mam afi
byle dnenlerdendir. Amma mam Malike gelince, o ahkam ve gayrsnda mrsel
hadis ile ihticac etti. Bu ihticac, mam Malikten ve mam Ahmed b Hanbelden
mehurdur. Bu konuda ulema arasnda ihtilaf vardr. Ancak bu konuyu geni olarak
burada izah etmek mmkn deildir.
Misal; mam Malik, Muvattada, Zeyd b. Eslemden, O da, Ata b. Yesardan,
Resulullahn (sav) atein iddeti, cehennemin feyhindendir buyurduunu rivayet
etti. Ata b. Yesar, tabiindendir, bu hadisi, Resulullaha (sav) ref etmitir.

24

20 

:mAR
N*#R 7**@ 3 , 7=*3^=* C N* N"! #@
. PVf F @ , ^ -@O F% 6
.c,A' @ DC @
7*/ $*3 ,% > FG >@ 3 7/ @ J"  76C
-*S= D,*E=* ,E { C =3 IE... No } 7/ @ " E
. DC 6 -AE7O -E7#g $3 ,% > FG
. =B DC N#R 7#E &9u c,A  : Ro
MUALLAK HADS;
Senedinin evvelinde, ravi skat yaplan hadisdir. Hazfedilen ravinin tek bir kii
olmas veya birden fazla olmas ya da birden fazla olann pe pee olup olmamas
fark etmez. sterse senedin sonuna kadar btn raviler hazf edilmi olsun.
Misal; Ravinin Resulullah (sav) yle buyurdu veya Ebu Hureyre (ra) yle
syledi veya Zuhri yle dedi gibi ibarelerle , hadisleri senedsiz olarak rivayet
etmesi muallak hadisin misalidir. Halbuki, o Ravi ile Nebi (as) ya da sahabe ya da
tabiin arasnda birden fazla ravi vardr.
Hkm; Zayftr. nk senedden hazf edilen ravinin hali bilinmemektedir.
MUALLAK HADSDE SENEDLER
Nebi(as)

MRSEL

MU'DAL

MUNKATI

Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

Nebi(as)

mellif

mellif

mellif

mellif

mellif

mellif

Sahabe (ra)

Tabiin

mellif

25

 21

: &BBR
**@  !"**#**N **@ **7 7=**3 P** (@** F**% **7
 , +UG ,
 &BBO@ 79=R( , "@o :
1 ( -@  ,+,@J
@J = F*G -S> *,%7*AR $*3 * -> 7*AC7")*=% :
- &J( (S E& IG ) : $9 F% -=% o(
( &  DC N @*J" !"# I*( 7*" : P*AE D*R *-
(...)&J( S" FRB.+S#R7E &BBR
2 ( -@  +,AU
!"# -E" ,E S @E $37J7/ mV) :> ^
"@ ( (SB & D*C* "* *,E P*" Sd* *=%
"@J  I( S ,E 7/ ) (...* kN*o "* FRB&B*BR
. +oE7dR7E
3 ( -7G &R#O
7RB**7@**J,,( , **& I( AR**3**7**/ 7 I( AR**3 :** 7**k
N***o , ***} DC"*** +@***,E &B***BR7  ***,A 7oC 7***9
E &BBR7 +E77% =%}OR @# .
(T7  &BBR "}C F% 7RO' DC ]S .
$o :&BBRIB*BR 7*R/* D*C $B*' -*( cA,&B*BO
(@o" J , 7#,#G
26

MSELSEL HADS;
snadnn ricalinin herbirinin, tek bir hal veya tek bir sfat zere olduu hadislerdir.
Teselsln eitleri vardr.
1-Ravilerin szl halleri konusunda teselsl ;
Nebinin (as) , Muaza (ra) sz gibi ; Ya Muaz ! Seni seviyorum, her namazn
arkasndan, Allahm ! Zikrinde ve krnde bana yardm et, De.
Bu hadisin her bir ravisi, kendinden sonra gelen raviye, Ey fulan ! Seni
seviyorum, syle , der. Buna mahabbet mselseli denir.
2-Ravilerin fiili halleri konusunda teselsl ;
Ebu Hureyre (ra) hadisindeki gibi ;
Ebul Kasm (as) elimi tuttu ve buyurdu ki, Allah Teala dnyay cumartesi gn
yaratt. Bu hadisin ravilerinden her biri kendisinden rivayet eden ravinin elini tutup
ona falanca benim elimi tuttu ve bana dedi, der.
Buna da mabeke mselseli denir.
3-Hadisi yklenme vasflar konusunda teselsl;
a-Sema (iitme); Btn raviler, fulandan iittim o da fulandan iitti der.
b-Rivayet zaman: Bayram gnlerinde rivayet edilen hadis gibi..
c-Rivayet mekan: Duann kabul olunacana dair, mltezemde rivayet edilen hadis
ve benzerleri gibi
Mselselin Faydas ; Mselsel hadis, zabt kuvvetli ravileri kapsar.
Hkm: Mselsel hadis, isnadnn teselsl konusunda, az kere ,zaaftan salim
kalabilir. Bu teselsldeki zaftan salim kald oranda yani az kere , sahih olur.

27

22 
: s"~
=OC -( 7"}E U P, P "$ !,#E ,  O"E U7C @
2* N* s*"~7 P*, D*% *" U ^7,E -R3 P7=3
. =q D% U^
: 7RB/ @
. { ,R DC !"72E  U=" @ :m\R U( 1)
7*=" D*E >* S% *E *U ( s* ^ "@7*S"^ sB*= +*R# +R#  "! )@^76C
.R% DE D%
^* J P "*$* *,( 7*J,( +*J6* E *U@* oE *,JC 7*7C @* : -SB*= U( 2)
. I*( l,* D% I( E U 7J,( l, D%  E U@ oE ,JC I(
. I( +="R & DC E U : 7J,( , E & D% U@ oE ,JC

@** 7U,A****@ o" **/ , 7=B****@ o" **/ 7#,#**G **@o" **/ :**Ro
.s7~
GARP HADS;
Garip hadisin ravisi, rivayetinde tek kalmtr. Ondan gayrs bu hadisi rivayet etmemitir.
Veya bu ravi, hadis metnindeki bir fazlalkta veya isnad zincirindeki bir fazlalkta infirad
etmitir.
Rivayetinde bakalarndan infirad ettii iin bu hadislere, garip ad verildi.
Nasl ki, vatanndan infirad etmi, ayr kalm kiilere, garib ad verilir.
Garip hadis iki ksmdr.
Mutlak Ferd= Mutlak garabet;
Ravinin , rivayet ettii hadislerde, btn ravilerden infirad etrmesidir.
Abdullah ibni Dinarn , Abdullah bni merden (ra) rivayet ettii Vela Hadisinde teferrd ,
ferd-i mutlaka misaldir. "Vela, neseb ba gibi ba meydana getirir, satlmaz ve hibe edilmez"
Bu hadisi , bni merden (ra) , Abdullah ibni Dinardan baka hibir ravi rivayet
etmemitir. bni Dinar ,rivayetinde tek kalmtr.
Nisbi Ferd = Nisbi Garabet:
(Nisbi Ferdde baz kaytlar mevcuddur.)
1-Sigann infirad: Burada, bu hadisi , hibir siga rivayet etmedi, sadece u siga rivayet etti
kayd vardr.
2-Ravinin, hocasndan rivayetinde infirad: Burada , bu hadisi, fulan hocadan hibir
rencisi rivayet etmedi, sadece u rencisi rivayet etti kayd vardr.
3-Bir belde ehlinin infirad: Burada bu hadisi sedece fulan ehrin ahalisi rivayet etti kayd
vardr.
Hkm: Garib Hadis , bazan sahih, bazan hasen, bazan da zayf olur.

28

23 
: }"}A
. {R D,= ^AE P @ 7JSq DC +JSq -( 7= O"E U 7C @
. cA' 7C , DB# 7C , +#g 7C :Ro
P* P* D*C *, s* *@ F*, $ *DC" ^) D,l,d "! : 76C
. D% s,9G DE }"}A S% 7O/ P .( D,AR 7=
: @9dR
. {R +I6 AE P @ , 7JSq DC +JSq -( @ , 62( +I P 7C @
(7%}O $A SJ"^ > ) :!" :76C
. cA' DB# +#g :Ro
AZZ HADS;
snad tabakalarndan herhangi birinde , iki ravisi infirad eden hadislerdir.
sterse bu iki kiiden rivayet edenler bir topluluk olsun ,deimez.
Hkm: Aziz Hadis , bazan sahih, bazan hasen, bazan da zayf olur.
Misali; Buhari ve Mslimin u rivayeti gibi ; Resulullah (as) buyurdular ki;
Sizden hibiriniz, ben kendisine babasndan , evladndan ve btn insanlardan daha sevgili
olmadka, tam iman etmi olmaz,
Bu hadisi, Enesten (ra) , Katade ve Abdlaziz bin Sheyb rivayet etmilerdir.
Nebi (as)
Enes (ra)

Katade
I I
I I

Abdlaziz
I I I
Buhari

Mslim

MEHUR HADS;
Tabakalarn herhangi birinde kiinin veya daha fazla kiilerin rivayet ettii hadise denir.
Bu kiiden rivayet edenler bir topluluk dahi olsa yine mehur hadis adn alr.Allahu
Teala, ilmi ekip almaz, hadis-i erifi bunu misalidir.
Hkm: Mehur Hadis , bazan sahih, bazan hasen, bazan da zayf olur

29

24 
:@OR
7**A**& ,#~**@ ** S" !**,#E , g** I**E , {**R D**% {**R P 7**C @**
( +**"** )=# $9T7**9O= OB**C **@o"  d**E , N**o F**% $**q@
7RB
: +AE qd(
A 6 1
. No F% $q @7A +7 2
.79O ^F OE^ DC 6o @  3
.# $9T79O= OBC @o" 4
-OT7**C D**% 7**** J( (7**= D**C P**AJC **@SO,( **RAOC -**% N** D**C):**76C
. -E7#G
@J] BE 7= . JU@ G! 7SC DC @ , '$A ,U" :Ro
.,(
MTEVATR HADS;
Mtevatir hadis, bila hasr ,bir topluluun , bir topluluktan rivayetidir.
ol haysiyetle ki, ravi says yle bir hadde ulamtr ki, akl, bu topluluun yalan zerinde
birlemelerini , adeten imkansz bulur. u artla ki, o ravilerin intihalar ,grme ve iitme
zerine mstenid olmaldr.
Mtevatirin artlar drttr;
1-Ravi saysnn okluu
2-Ravilerin , adeten yalan zerine birlemelerinin imkansz olmas
3-Bu okluun, senedin bandan sonuna kadar devam etmesi
4-ntihalarnn hisse mstenid olmas (hiss=grmek ve iitmek)
Misali; Rasulullah (as) buyurdular ki; "Kim bilerek bana yalan isnad ederse
Cehennem'deki yerine hazrlansn" Bu hadis, yz sahabeden gelmitir.
Hkm; Mtevatir Hadis, Zaruri ilim ifade eder. Bu, Fkh Usulnn konusudur. Burada ,
ksaca anlatlm oldu.

30

25 
: DA=AR
**"! #O 7**,E **, D**C (D**%) : n**UE N****"! #**@
. 7RB 7SV^
. 7U,A@ o" / 7=B@ o" / 7#,#G @o" / :Ro

: $9SR
$*

*C=* *& OC P=*3 -*( * "@N*"! #@

. 7,RB"
.& D% 7,U3 D% :76C
7*C , c,A** 7( , $*A" $*= B* -*( 79E^ 7 :Ro
.'" I( DOR -( 7
MUANAN HADS;
an lafzi ile rivayet edilen hadisdir. Bu hadiste ,
haddese, ehbera, semit gibi ifadeler kullanlmamtr,
Hkm: Bazan sahih, bazan hasen, bazan da zayf olur
MBHEM HADS;
Senedinde veya metninde ismi zikredilmeyen bir racul veya kadn bulunan hadistir.
Misali; Sfyandan , O da Raclden
Hkm; Eer ibham, senedde bulunursa ve bilinmiyorsa , o zaman Zayf gurubuna
girer.
Ama , mbhem olan kii , metinde geiyorsa , o zaman zarar vermez.

31

 26
: R
@  !"#N  ( , @E DC@ P. ,O
@:%
1  ,^7=3 ,@ " ]JB  l," -J l,* k,* F D*C
(@ DRC /@ N* G7AC* =B*,( ,*  -'*OJ"^ n*UE *,*, ^7g
@o" I 77E
-( :76CN ;=B
] " R% D% , [R#C D% 7V D%
(}" " R% l, D% , 7V D% ,@ "* , *7l *G7AC
7, N#,( . R% DC=B
"@J , 7V D% :@J" ^ =o ,= - AR3g*" ^ FO N*o7E
***N {***C7***RO "***' 7 "@***o AR***3b, ***7V D***C +***J,J*** 7,***
. PG7%
7C :Ro P7RB &RO#C nUE R C% )( (D% ^ ". &SJ
G 7C (7RB7E , * )*= (-) (AR*3)SV*@*SJC @*9( (7 *7
.+J
2  ,@,d ,@ : " l, FRB*N *,~E *=C {R*3 R*3*AR
, DC 79E 9Od" $ +UgE= ,  sJ +SB E F , +,S/
b& P, F% sAg\" ,m^ 7C&  k,d* c,A N*,RO
""*** "2E ***9*** ***,6***@,d , *** k,d -***( ***=C ~***G***, DB
,.
:76C^7C 7lS ( . N ^*AC $3 , D*C *,6*"^ +*C7A
R3 S% @E> DE R#C DE &,%7R3E DE $,,~R E DE E7lS
2,( ,-UAu - "@J := - S% @E> DE R#C &,%7R3n(7#
( D" I {C7B 7lS.

32

MDELLES HADS:
Dels, kelimesi Alacakaranln nur ile karmas anlamndadr. Ravi bu hadise
kapalln bir vechini kartrd iin mdelles hadis denilmitir..
1-snad Tedlisi: Ravi, kendi hocasn senedden drp, muasr olduu hocasnn
hocasna veya daha yukar ykseldi ve bu hadisi bu ikisinden birine isnad etti.
Yalanc olmamak iin ittisal gerektirmeyen bir lafz (an lafz) ile isnad yapt. Zeyd
Amr dan, O da Halid dengibi
Zeyd normalde hocas Amr dan rivayet eder, O da Halidden rivayet eder. Zeyd ile
Halid muasrdr, hayatta iken ona kavumutur.Eer Zeyd Amr senedden hazf edip,
Halidden tabirini kullandysa snad tedlisi yapm olur. Fakat yalancl aa
kmasn diye semit veya haddeseni ifadelerini kullanmad ve an ibaresi ile
rivayet etti.bu durumda hakikaten Halidden iitmi olmas ihtimali de hasl
oldu.nk, Halid ile ayn devirde yaamtr.
Hkm: Mdellis olan kii , mdelles hadisi iitmeye veya iitmemeye ihtimali olan
bir lafz ile mesela an lafz ile rivayet ederse bu hadis red olunur. Eer o hadisde
haddeseni , semit, ahberana gibi ifadeler kullanarak, gerekten , hadisi iitmi
olduunu ak bir ekilde ortaya koyarsa ve de ravi de ska ise o zaman hadis makbul
olur.
Misal: Resulullah (sav), Safiyyenin (ranh) dnnde hurma ve kavuttan ziyafet
verdi. Bu hadisi, Sfyan, Bekir b.Vailden . O da Babasndan, O da Zhriden, O da,
Enesden (ra.) rivayet etmesi gerekirken, Sfyann iki raviyi drp, hadisi
Zhriden aldn sylemesi , isnad tedlisine rnektir.
Resulullaha (sav), Arap Hristiyanlarn kestiklerinden soruldu. Resulullah (sav)
beis yok buyurdular. Bu hadisi, Malik, Sevr b. Yezidden, O da, krimeden, O da,
Abdullah b. Abbasdan (ra) rivayet etmesi gerekirken, Sevr b. Yezidin , hadisi
kendisinden ald krimeyi drmesi de isnad tedlisine rnek bir hadistir.
2-uyuh Tedlisi;
uyuh tedlisi, ravinin, hocasn, bilinmeyen bir isimle veya mehur olmayan bir
sfatla zikretmesidir.
Ravi bu tedlisi, bakas zerine bu yol glemesi iin, veya hocasnn zayf olmas
sebebiyle, ya da , hocasnn yaa kendisinden kk olmas sebebiyle, ya da , ok
hocaya sahip olduunu belirtmek maksadyla ya da baka sebeplerle yapar.
Misal: mam Buhari, Buhari ismi ile tannr, bilinir. Ancak insanlarn ou mam
Buharinin asl isminin, Ebu Abdullah Muhammed b. smail b. brahim b. Muire
olduunu bilmez. Eer ravi, bana Ebu Abdullah Muhammed syledi derse, iiten
onun Buhari olduunu dnemez.

33

 27
7d @U#R :
7d @ : !"#N P -*( 7U7lC J6 DO*R (* -* =B D*C
7 7*"}E =C m 7g*J *% {*C 7*oC }*" !*,#E {*Ru D*C
**@S/ . P**, 7**C D**oC@**o" I**( {**Ru **7 ." &**E7J**7d
@U#R.
76C Nd ( -:=B
7C PNCO = -T7B7C DE m*"q DC*R% D*% +*=,,% D*E
DE"=7 +u3@% D% F@C7S% DE
** I**@( **9% F**% -@**3 > F**G> **,% $**3****" $
7^ F@C*@ {(*( ,*JO%@*3 > F*G> *,%,C $*3*
... ,.!"#
/ F% +=,,% {E7 G DE" P,
$9U7V7*R D*E"**( ,*R% D*% P D*E"=*7 +u*3@% D*%*$
"N 7S% DE &E.I3C P
JO" 7RC ";i'O
7R U E" I3C O c7V" + +*=,,% DE D*E*"
, 7R
-" +( ,+@G@R"* +7*R *7 ,"* + +*=,,% D*E*-
 {C +@U#R DC I7R +=,,% DE.+J
7**6C **Nd (** - 7**C :DO**R D**% $B**C P +d**,S7**/ -N**9 7**/ :
@3 > FG> ,%) : $3"7  m"dO"7 & (
(7 7 DC /q {,RNo,
-*% D*E F*3@C P ,~g*O7E D**E7*E D*%D**E +*SJ% D*% *,E
7**"}E C7**% )"**@ 7** F**3@C !"**#( (+**(%  +**U7lR**OE +**%7Ru
}"7 .
:Ro IlE c,A @U#R (7 @SJC.
34

AZ VE MAHFUZ HADS;
Bir ska ravinin, metinde veya senede, kendinden daha ska olan ravilere muhalif
olarak, ziyade ve noksan yapp, hadisi sevk etmesine az denir. Bir hadisin az
olabilmesi iin , iki hadisin ceminin imkansz olmas gerekir. Cem olmaynca
hadislerden birinin kabul ,dierinin reddi lazm gelir. Amma cem imkan varsa o
zaman hadis az olmaz.
az hadisin mukabili, mahfuz hadisdir.
1-Senedde az;
Misal:
Resulullah (sav) efendimiz zamannda, daha nce kle olup, efendisi tarafndan azad
edilen bir adam vefat etti. Varis brakmad, ancak, bunu daha nce azad eden
efendisi hayatta idi. Resulullah (sav) , miras, vefat edenin efendisine verdi.
Tirmizi, Nesei, bni Mace, bu hadisi, bni Uyeyneden, O da Amr b. Dinardan O da,
Avsece den, O da, bni Abbasdan (ra) rivayet etti.
bn Uyeyne, bu hadisi vasl etmekte, bn Cureyc ve dierlerine tabi oldu.
Hammad b. Zeyd ise bunlara muhalefet etti ve hadisi Amr b. Dinardan, O da Avsece
den, O da, Resulullahdan (sav) senedi ile sevk ederek , bn Abbas (ra) drd
ve hadisi mrsel yapt.
Hammad, mrsel olarak yapt bu rivayette , tek bana kald.
bnu Uyeyne, bnu Cureyc ve dierlerinin mevsul olan rivayetine muhalefet etti.
Bylece, Hammadn rivayeti az oldu. bn uyeyne nin rivayeti mahfuz oldu. Ancak,
Hammad da, bnu Uyeyne de sika ravilerdir.
2-Metinde az;
Mslim, Nebie el Hezliden , Resulullah (sav), terik gnleri, yeme ve ime
gnleridir, buyurdular, hadisini rivayet etti .Bu hadis btn yollardan (senedlerden )
bu ekilde geldi.
Musa b. Uleyy, ibni Rabahdan, O da, Babasndan, O da, Ukbe b. Ammardan
yapt rivayette , hadisin metnine arafat gnn de ilave etti. Bu ziyade ile, Musa,
cemaate muhalefet etmi oldu. Ve Musann rivayet ettii hadis az oldu.
Hkm:
az hadis zayftr. Mahfuz hadis bunun hilafnadr. nk mahfuz hadis makbul
hadisdir.

35

28 
: AR o=R
*E7J" , 7*J6 D*C *=C F* *@ D*R 7*U7lC c,A'* P 7*C @* : o=R
+*J6 m*"q D*C 7* 7*R( . c,A'** U7V N* +*J6 @ "! , AR
o=C FRB" P, m"q DC 7(AC FRB"
: AR o=R 76C
*},A D*% 7#3 -E D% s,S DE s,S m"q DC $7 -E DE P 7C
Ig* 7/ DC) : 7/ $3 ,% > FG -S= D% 7S% DE D% !" DE
(+=u& V c,' / 7G 7 }Ff
7*(@/@C 7#*3 -*E D*% P 7*J6 D*C P*, ^, *o=C @* $7*@E 7/
c7*lR 7* 7*R ,7*U7lO( !"# ({ +J , @ s,S , AR@
. AR @ 7J6 "! , o=R @ 6" 7G +J ,
. AR @ .. E7J" 7RE O#" 7R ... C c,A  :Ro
MNKER VE MARUF HADS;
Mnker hadis, zayf bir ravinin, kendisinden daha evla olan sika bir raviye muhalif
olarak rivayet ettii hadisdir. Onun mukabili maruftur.
Maruf Hadis; sikann zayf bir raviye muhalif olarak rivayet ettii hadisdir.
Sika tarikiyle gelen hadis, maruf diye isimlendirilir.
Sika dnda bir yolla gelen hadis ise mnker diye isimlendirilir.
Misal:
bn Ebi Hatim, Hubeyb ibnu Habiybden, O da, Ebu shaktan, O da, zar b.Haris
den, O da , bnu Abbas dan (ra) , O da , Resulullahdan (sav) , rivayet eder ki ;
Kim namaz ikame eder, zekat verir, hac ve orucu eda eder ve misafire ikram ederse
cennete girer.
Ebu hatim bu hadis mnkerdir dedi.
nk, Ebu shak tan rivayet eden baka sikalar hadisi mevkuf olarak rivayet
ettiler.Bu sikalarn rivayeti , maruftur.
Hubeyb, sika deildir. Hadisi ref ederek , siga ravilere muhalefet etmitir. Muhalif
olan kii, sika bir kii deilse onun rivayet ettii hadis mnker olur. Sikann rivayet
ettii hadis ise maruf olur.
Hkm:
Mnker hadis, zayf ve merduddur. Ancak onun mkabili olan maruf hadis ile ihticac
edilir.
36

29 
: 7= -7A
*/ N* *@ -7*A 7=*3^7( =B* 7*G D*C @ =*}A
+**"}R &'**( -7**A** 7** 6 N** **@ 7**=** 7
N* 7C^ 7Oo DC $3 ,% > FG -S= DC J
7U,A 7=B 7#,#G @o" /  Ro  E &gO"
.7=3 C DOR C 7%@ : R
F**% **T 7**U^ ** **AE 7**V**@ 9( : DO**R** C 7**C
,* *V 7*C 7*,E , DC !"#7E 79g"  dE , DOR
$*3* ,% > F*G -S= 7 )+dT7% !"& 6C . !"# DC
@*@* J( (*A -7*,* SAO * *@ -*( !*=#O"
. !"# -( C : SAO
**@o" **/ JE7B**** Ro . **,6 7B**/ (** 7=**3^** C 7**C
.7U,A 7=B 7#,#G
AL VE NAZL HADS;
Uluvv ve nzul , senedin vasflarndandr. snadul ali, ricali az olandr. Nazil ise ricali
ok olandr. Ali olan isnad Nebiye (as) yaknl sebebiyle efdaldr.
Hkm:Bazen sahih, bazen hasen, bazen de zayf olur.
MDREC HADS;
Mdrec, iki ksmdr.
1-Mdrecl metin: Baz ravilerin, hadisin metnine, baz lafzlar ilave etmesidir. u
artla ki hadisin metnine ilave yapld beyan edilmemi olmal.
Misal:Hz.Aie (ranh) hadisi: Nebi (as) baz geceler hirada ibadet yapyordu. Bu
hadis de geen taabbd kelimesi, hns kelimesini aklamak maksadyla , hadise
sonradan ilave edilmitir.
2-Mdrecl snad: bunu ok ksmlar vardr.
Hkm:Bazen sahih, bazen hasen, bazen de zayf olur.
37

30
 7BR P7V -=A" ,="/ D% D"/ & P 7C @ : ER
-E D% +dT7% +" , @,d D% NV^= B DB -(
.JE7B :Ro .oA ,"
: OUR mUOR
D*C @*9( ...P7RBC A 2E ,P7=AC O(\ V U mU 7C @
+OB* $*3 N*9( (*R D*E &*,l ):*76C -*U Od*R& ,S/
.( R DE &,l) FRB" $9=C & 7l
: cOlR cR
.nU +9 DC cOV ,+E7Oo] l +9 DC mU N@
. ,R ,R
MDEBBEC HADS
Ayn devirde yaayan, dostun dosttan veya ayn hocann rencilerinin birbirinden
rivayeti ettii hadislerdir.
Misal: Hz. Aienin (ranh), Ebu Hureyreden (ra) rivayet etmesi veya Ebu
Hureyrenin (ra) , Hz.Aieden (ra) rivayet ettii hadisler mdebbece misaldir..
Hkm:Bazen sahih, bazen hasen, bazen de zayf olur.
MTTEFK VE MFTERK HADS;
Baz Kelimelerde Lafzn ve yazln ayn manann farkl olmasdr. nk ilgili
kelimenin isim olduu mana birden fazladr. Bu, lafzda mtereklik kabilindendir.
Misal:
Halil b. Ahmed bu isim farkl alt ahsn da ismidir. Hepsi Halil b. Ahmed diye
isimlendirilmitir.
MUTELF VE MUHTELF HADS;
Kelimelerin Hat ve Kitabetinin ayn, lafz ynnden farkl olmas durumudur.
Misal: Hamiyd-Humeyd gibi

38

 31
@JR :
@ - &"S -( VE.!"#
@ : %@ @7% :
^  -( sJ; =B
@G:
1* "*J "* -*( V $*3* * 2*E "@*o ^)&*G
C DE sA ( @J,( , I6C) C DE.(sA
2 * "@**o @9d**C !"**# D**% D**C** @9d**C
7=37E S,( 7C ,=E ( -\ DC +JS,
 &6C"! @9dC S% DE $7BE> {(7*=E *S,( , R% DE
{C , 7R97,AE7.
76 :- -( sJ ,DOR@ " &Au DC +R !"# 7*R
(@C , - 79A@9dR,
&6C"! -E" -*( $B*C *=%* +ASB* $*9" D"N> (*-
& ,*%() *,*& *g (7UV2* 7 ^ F*O7*C *=,R" $*A
=(7R mU
(N9 7C F% sJ  @93 , 7R@ ^ FO7R* $*A
7C=^ =,R" mU  D,R, - -O=.mU
su" :Ro P F G ,E76 NE &RA^ &G.E76

39

MAKLUB HADS;
Hadiste , bir eyin baka bir ey ile deitirilmesidir. Bu iki nevidir.
A-Senedde Kalb:
1-Ravinin isminin takdim ve tehiri ; Asl Kab bin Mrre olan ravi isminin Mrre bin
Kab olarak deitirilmesi buna rnektir.
2-Ravilerinden bir ravi ile mehur olan bir hadisin, o ravisini, onun dengi olan ayn
tabakadan baka bir ravi ile deitirmek; Salim bin Abdullah bin mer ile mehur
olmu bir hadiste , Salimin yerine Nafiyi koymak buna rnektir. Salim ve Nafinin
ikisi de tabiin tabakasndandr.
B-Metinde Kalb;
Hadisteki bir kelimeyi veya kelimeleri , mehur olan mevzilerinin dnda bir yere
koymak ;
Mslimin, Ebu Hureyreden (ra) rivayet ettii , Allahu Tealann arn glgesinde
glgelendirecei yedi kii hakkndaki hadis buna rnektir.
Bu Hadiste, O yedi kiiden birisinin , sol elinin verdiini sa elinin bilmedii bir
dercede, gizlice tasadduk eden kii olduu belirtilmektedir.
Burada, bir ravi sehven kalb yapmtr. Burada olmas gereken asl, sa elinin
verdiini sol eli bilmeyecek kadar ibaresidir. nk infak etmek sa elle yaplr.
Hkm; Bu hadisin sabit olan asln nazara almak ve sabit olan asl ile amel etmek
vacibdir.

40

32 
: '\R
2**E , ** D**C +**UOlC ** F**% N****"! #**@
, I c7lC , Vf  F% V ,  F% PC P
, +#g -( +UOlR 7" 7B ^ 7E\'C @o" I(
.79=,E {Ru ^ i,O DoR" ^ !,#E
7*U* 6 7*9"*@ o 7"  i, DoC 7C
+*# +*"@ SJ7*E $*o#@ o,( ,=% R +S#G 6
.N=,^ \ .. o=C 7 @o" @R , 7RO
*@3 7*J 7*R -( ) 7%@(C ,/ =E +Rq7( : !" :76C
7**9=% 7**%@(C **7C D**E P , N**CO P N**o ( 7**}
. (7@ }3 m 7R -( , ) : nUE 7'"
. nS AE P7A ^ cA' : Ro
MUZTARiB HADS;
Bir raviden , muhtelif vecihlerde rivayet edilen hadistir. Ravi, bir keresinde bir trl ,
baka bir zaman , ilk rivayetine muhalif olarak baka trl rivayet etmitir.
Bir Hadisin muzdarib olmas iin muhtelif rivayetlerin shhatte eit olmas gerekir ki ,
bu iki hadis arasnda tercih veya cem yapmak mmkn olmasn.
Amma, ravilerinin zabtnn daha kuvvetli olmas veya hadis aldklar hocalar ile daha
fazla sohbet etmeleri nedeniyle ,rivayetlerin birini tercih imkan varsa o zaman, tercih
edilen rivayetin kabulu kesinleir.
Ve mercuh olan yani tercih edilmeyen rivayet de az ya da mnker olarak kalr. Bu
durumda ztrab olmaz.
Misal; Fatma binti Kaysn merfu olarak Malda zekattan baka da hak vardr
rivayeti buna misaldir.
Bu hadisi, Tirmizi ve bnu Mace , yine Fatma binti Kaysdan merfu olarak

Malda zekattan baka hak yoktur ibaresi ile rivayet etmilerdir.

Hkm: Muzdarib hadis, Ravilerinin zabtnn zayflna iaret ettii iin zayf
hadistir.
41

33
: &AR
"7J * @*AR .*@  !"*#*N {*q n(7*#*,( ,g*S
7/ +% F% {C , O#G -( + 7 , 79=C +CIB
^773  !"#@G@R , ^*7g  , &*3R ^
( - DOR , =B @@(R c/ , oA
( ^ &% 79o ^ !#S7E {R\ = (.79,
@ DC@ '. c,A

OR :
OR :@ 7C P  F% {RuC, UA
( DC 9 -( c"AO cG OR C :
^ :  F% {RuC*^ UAN*o7E *C79 , @o*
% No7E ( , - DC" I( , !"# "No (* -, !"*#
 , mBU7E OR9O ~ OU 6o @. $
7**6 : -**U **N ** E"** + , !"**# **U E"**+
" $( , P, D% !"# P^ @ :76C."**R% + R* D*E
D%RA( , E7 N OC .!"#
]/73 :Ro^7SO% d , E O#" I( ,UA^ ".9dOB

@R@ :
@ 7C JOV(O P DC=*7 ,* SB* F@*3 F*G
> ,% ,$3  F , -E7#g * F -AE7*O sS*3@*{
% " ,D 7gO NR , s  +S, &9u *JO 7*o#
**RE .$9 :**Ro** , &**q7E**# " **O^  **=C "N**#O
$,A b&  $A.+(AR
42

MUALLEL HADS;
Buna Malul Hadis de denir.
Muallel Hadis, Hafiz ve Besr olan bir muhaddisin hadisin shhatine engel olan bir
illeti tesbit ettii hadislere denir. Muallel Hadis, d grn ile sahih grnr ancak
gizli bir illete sahiptir.
Mevsul hadisin, irsali, Mrsel hadisin ittisali, veya senedde ve metinde ilave yapmak,
merfu hadisi mevkuf, mevkuf hadisi merfu olarak rivayet etmek birer illettir. Bu
illetler, ancak, aratrma, senedleri bir araya getirme ,ve zerlerinde inceleme
yapmakla belirlenebilir.
Hkm; Muallel hadis, zayf hadisin nevilerindendir.
METRUK HADS;
Metruk hadis, zayflnda muhaddislerin ittifak ettii bir ravinin rivayet ettii
hadistir.
Bu tariften, metruk hadisin ravisinin iki halde olduu grlmektedir.
1a-Ravinin , yalanclkla thmet edilmesi konusunda muhaddislerin ittifak vardr.
b-Ravinin , hadis rivayeti dnda , (gnlk hayatnda ) yalanc olduu bilinmektedir.
Bu ravinin, hadis rivayetinde de yalanclk yapp yapmayaca hususunda emin
olunamaz.
c-Ravi , fsk veya gaflet veya kesretl vehm ile thmet edilmitir.
2Bu ravi, bir hadisin rivayetinde bakalarndan infirad etmitir, yani kendisinden
baka , o hadisi rivayet eden olmamtr.
Misal: Amr bin emrin , Cabirden (ra) rivayeti buna rnektir. Amr, hadisi metruk
olan bir kiidir.
Hkm: Zafnn iddetinden dolay ,Metruk hadise itibar edilmez. Onunla ihticac
ve istihad edilmez .
MEVDU ;
nsanlardan birinin, ihtilak ve iftira edip , Resulullaha (as) veya sahabeye veya
tabiine nisbet ettii szlere mevdu denir.
Bu szleri vaz eden, dininin yokluu, tuttuu yolu kuvvetlendirmek istemesi,
cehlinin galebesi, hukkama yaknlk ve onlar medh etmek gibi sebeplerle bunu
yapmtr.
Hkm; O, batldr. Ondan sakndrmak veya ehl-i ilm ve marifete bunu retmek
maksad dnda, onun rivayeti haramdr..

43

34
: +E7#g
7*C E 7=CC $3 ,% > FG -S= -J DC @ : -E7#g
. F%
: +E7#g +%
7R ^+=B fJ DC
fJ DC-1
7*= F% 9 @@oO 7\3 +C $7=A N ): F7A 7/
. (,9 $o,% @3@ o"
. (7= V +C ,V $O= ): F7A 7/
7**Uo F**% ** **AC D"N****@ > 3** R#C ) : F7**A 7**/
. ($9=,E 7R
SAHABEDE ADL SIFATI;
Sahabe; Nebiye (as) mlaki olup ona inanan ve bu hal zere vefat eden zat-
eriflerdir. Onlarn adl sfatlar, Kuran, snet ve icma ile sabittir.
Kuran- Kerimde Sahabe:
Sizi btn insanlara adalet timsali, hak ahidleri olasnz, peygamber de size ahid
olsun diye, doru yola karp ortada yryen bir mmet yaptk .
(Bakara -143)
Siz, insanlar iin karlm en hayrl mmet olmak zere var edildiniz
(Ali mran 110)
Muhammed (as) , Allahn (cc) peygamberidir, Onun beraberindekiler ise kafirlere
kar ok etin, kendi aralarnda ise gayet merhametlidirler.
(Fetih 29)

44

35
,6o( +E7#g& ,'U -( "! @7 ^7C-2
> -@ ABC DE > S% D% $BC 7lS P7C : b
.$9 "@D"N $ -/ J ,V : 7/ = %
D*E >*S% D*% #,#*G -*( 7S DE NCO P 7C : -76
-***( > > : $***3*** ,% > F***G >***@ 3 7***/ :7***/ &***U~C
D*C $9S* -*S#S( $9S DR( AE 7 $NlO ^ -E7#G
f J( -f DC -f J( $f DC $9'~E -'~SS( $9'~E
.PNV2" > "@ f DC>
-*S= D% l ,A3 -E D% $BC 7lS P 7C : !76
P*,E -BU N (@-E7#G@ SB ^: 7/  $3 ,% > FG
.U,g ^ $ C 7C 7S&  6C $ mU@
1-Buhari Mslimin Abdullah ibni Mesuddan (ra) rivayet etttikleri hadiste;
Raslullah (sas) buyurdular ki:
Devirlerin hayrls benim devrimdir. Yani, benim ierisinde yaayp
bulunduum zamandr. Ondan sonra, benim zamanma yakn olan devirlerdir
2-Tirmizi ve bni Hbban Sahihlerinde , Abdullah bin Mufelden rivayet ettiler;

Rasulllah (sas) buyurdular ki;

Ashabm hakknda Allahtan korkunuz. Benden sonra onlara hedef almaynz. Kim

onlar severse bana olan sevgisi ile onlar sevmitir. Kim ki onlara buzederse bana
olan buzu ile onlara buzetmitir. Kim onlara eza ederse, bana eza etmi olur. Kim
ki bana eza ederse Allaha eza etmi olur. Kim Allaha eza ederse onu yakalayp
(cehenneme atmas) yakndr.
3-Buhari ve Mslim Ebu Said el Hudriden (ra) rivayet ettii Hadis ;
Raslullah (sas) buyurdular ki:
Ashabma kt sz sylemeyin ! Nefsim yed-i kudretinde olan Allah'a yemin
ederim ki, biriniz Uhud (da) kadar altn infk etse, onlarn bir leine veya
onun yarsna eriemez.

45

36
D*E }*9E D*% $, 7C DE NCO R P 7C : {E
D,AS3 @(@$O $3 ,% > FG 7/ P D% ,E D% $,o
.&} % > F% 79C 7,V $O +C
> FG >@ 3 7/ : 7/ E7 D% }S P 7C : C7l
D,,S=@ 3 D,J6 F% -E7#G 7OV > : $3 ,%
.@/@@C P=3 7 D,3R
4-Ahmed, Tirmizi ve gayrlarnn , Behz bin hakim den , O da babasndan ,O da
dedesinden rivayet ettikleri hadiste ;
Rasulllah (sas) buyurdular ki;
Siz yetmi mmetten daha vefal, onlardan daha hayrl ve Allah indinde onlardan daha
sevimlisiniz.
5- Bezzarn , Cabirden rivayet ettii hadiste;
Rasulllah (sas) buyurdular ki;
Allahu Teala, ashabm , Nebiler ve Mrseller hari btn sekaleyne stn kld.
Bu hadisin senedinin ricali siga ravilerdir.

37
:!"# +" 6oR +E7#g
,B ,7C DE  R% DE >S% ,@"E- : $
,A3 @E ,> S% DE E7-, 7S% DE >S% +dT7%
. l
En ok hadis rivayet eden Sahabeler (Mksirun)
Ebu Hureyre (ra)
Abdullah ibni mer (ra)
Enes Bin Malik (ra)
Esseyide Aie (ranh)
Abdullah bin Abbas (ra)
Cabir Bin Abdullah (ra)
Ebu Said el Hudri (ra)

46

Abdullah bin mer den (ra) Hadis-i erif Rivayetine Genel Bir Bak

Hz.Muhammed Mustafa (as)

Abdullah bin mer (ra) H.73
Said b.el Mseyyeb H.34
Mcahid

Ebu Zinad

bni Sirin

ureyk

Zuhri bin ihab

Katade

Hasan el Basri

Zuhri

krime

Salim bin Abdullah

Tavus
Nafi H.117
bnu Creyc
Salih bin Kaysan
bnu shak
Evzai
Zhri H.124
Abdullah bin Dinar
mam malik bin Enes H.93-179
mam afi

Hz.mer in (ra) olu Abdullah (ra), Ebu Hreyreden (ra) sonra , Sahabe-yi
Kiramn en ok hadis rivayet edenidir. 2630 Hadis rivayet etmitir. Hz.Resulullah (as)
ile birlikte yaam , Ebubekir (ra), mer (ra), Osman (ra), mam Aliyyul
Mrtezann (ra) dnemlerini idrak etmi, sahabe-yi kiramn ilmi ynde, en nde
gelenlerinden birisidir. mam Malik, Onun hakknda yle der. Abdullah bin mer (ra)
, Resulullahn (as) ve ashabnn hareketlerine dair ne varsa hepsini bilirdi Abdullah bni
merden (ra) hadis rivayet edenlerin banda , 30 yl Onun hizmetinde bulunan NAF
gelmektedir. Nafi, mam Malikin Hocasdr. mam Malik Muvatta adl hadis kitabn
100.000 hadisten seerek 40 ylda tamamlamtr.
mam Muhammed bin dris Eafi , mam Malikin rencisidir. Muvattay
ezberlemitir.

47

38
: $9SO"! # +RT
(2q@R )7O  : DE 7C 7C^
&S= DE R#C DE R& ,u 7C^ @ : &S= DE R
=BR  .-7S,d
;7lS 7C^
,EE DE ,~R DE $,E DE &,%7R3 DE R#C @
 AR i,#g 7O  . 7lS ^-UAu
. 7lS i,#G
> 7O AE 7O iG  : 7RA +,( 7/ N 7Oo@
.F7A
,dJ 7u# DE $BC D,B#@ E @ : 7u# DE $BC
7O  7U# +RT^ D,#R I%  , @E7B,=
$BC i,#G  AR i,#g
DE DE ,dE DE 7#3 DE !A^ DE 7R,3 @ :@ E
AR D=B 7O  . -7OBuB ^ R% DE R%
-E D=3
DE F3@C DE @3 DE FB,% DE R#C FB,% @E @ : NCO
(NCO D=3 =) i,#g{ C7 7O  .FRB 7#'
DE #E DE -% DE s,A DE R DR S% @E @ : -T7B=
-T7B= D=3  AR D=B 7O  .-T7B= 7=3
7C DE "}" DE R#C > S% @E #R 7C^ @ : 7C DE
( 7C DE D=B )7O .-="}J -AE
48

Semerkand
mam Buhari Trbesi

;- -O +OB sOo

7lS i,#G
, $BR i,#G
, -E D=3
, NCO{ C7
, -T7B= D=3
7C DE D=B
. 79,% (+OB sOo )nU Iq^ F% D,#R I\G  /
Hadis mamlar ve Kitaplar;
Malik bin Enes, Muvatta
Ahmed Bin Hanbel, Msned

Buhari, Sahihul Buhari

Mslim , Sahihul Mslim
Ebu Davud , Snen-i Ebi Davud
Tirmizi, Camiussahih (Snenttirmizi)
Nesei, Sneni Nesei
bni Mace, Sneni bni Mace

Son alt kitaba, muhaddisler, ktb Sitte diye ad verirler

. S#G f F% R#C 7,3 F% $3 > FG

. D,R7A > R#
49