Professional Documents
Culture Documents
O Plan de Xestin dos Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia xorde como consecuencia da
necesidade de planificar, informar, debater e consensuar co apoio de tdolos axentes, a axeitada xestin dos
Residuos Industriais e Solos Contaminados xerados en Galicia.
Os principios estratxicos do Plan emanan da normativa europea e estatal de xestin de residuos, no marco da
sostibilidade que persegue o Quinto Programa de Accin da Unin Europea.
1.
INTRODUCCIN
Neste documento de Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia expense os
principios1-8 e as opcins estratxicas da xestin avanzada de residuos, as como as condicins de contorno nas
que se desenvolve e se vai desenvolver no futuro a xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de
Galicia.
Coa presentacin deste Plan, non soamente se trata de maneira integrada a problemtica que xeran os
residuos en Galicia, senn que a sa elaboracin supn un intento por lles dar resposta, nesta materia, s
obxectivos bsicos que se recollen na Estratexia Galega de Residuos9.
Este Plan pretende facerse eco da realidade existente en Galicia en canto xeracin de Residuos Industriais.
Para chegar a coecer en profundidade esta realidade, realizouse un exhaustivo Inventario de Residuos
Industriais que deu como resultado o coecemento da cantidade de residuos xerados e das vas de xestin
empregadas polas empresas galegas para eliminar estes.
Esta fase do Plan permitiu reflecti-la realidade na xeracin e xestin dos Residuos Industriais en Galicia.
Nos ltimos anos, a Comunidade Autnoma de Galicia elaborou e puxo en marcha diversos programas de
concienciacin e participacin industrial arredor da problemtica dos residuos10-12, e colaborou cos medios de
comunicacin nos seus labores de informacin, participando no debate poltico, social e institucional en torno
xestin dos residuos e solos contaminados en Galicia.
A sociedade actual, atendendo incesante desenvolvemento industrial e econmico das ltimas dcadas, debe
facer fronte enorme cantidade de residuos xerados pola actividade industrial, e os novos hbitos de consumo
adquiridos pola poboacin, que son consecuencia dun maior benestar social e unha mellora da calidade de vida
xeneralizados.
As, esta preocupacin pola mellora e proteccin do medio ambiente esixe o desempeo de papeis
complementarios entre os actores implicados en asegura-la adecuada xestin dos residuos, con alternativas
adecuadas para cada un deles.
O Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia xorde da necesidade de establecer
unha ferramenta eficaz para a xestin dos Residuos Industriais e Solos Contaminados que garanta a proteccin
da sade e a conservacin do medio ambiente no mbito de aplicacin do Plan.
Para establece-los obxectivos que persegue o Plan, considerouse a poltica global para a xestin de residuos
que contempla a Unin Europea, as como as directrices do Plan Nacional de Residuos Perigosos 1995-2000 e
as lias de actuacin da Lei 10/1998, do 21 de abril, de residuos, dicir:
Maximiza-la prevencin
Maximiza-la valorizacin
Minimiza-la eliminacin (vertido).
O Plan fixa a prioridade bsica, como non poda ser doutra maneira, na prevencin ou reduccin en orixe dos
residuos, para seguidamente, e unha vez xerados estes, potencia-los procesos de reutilizacin e reciclado,
optando, como accin menos desexable, pola eliminacin da ltima fraccin de residuos, operacin esta que se
realizara de maneira segura e controlada en vertedoiros adecuados e adaptados s novas normativas.
O Plan, en cumprida resposta mandato legal, desea un modelo de xestin de residuos para a Comunidade
Autnoma de Galicia respectuoso co medio ambiente, baseado, entre outros, nos principios de proximidade e
de suficiencia.
Galicia smase proceso de desenvolvemento sostible, coa elaboracin da sa propia Estratexia, e define as
un conxunto de prioridades e criterios de actuacin que permitan orienta-lo modelo de desenvolvemento
rexional cara a pautas de mximo respecto medio ambiente e de mxima mellora da calidade de vida dos
galegos.
O Plan asume o contido da Estratexia Galega de Xestin de Residuos9 e incorpora nas sas actuacins dirixidas
a tdolos sectores as prioridades especficas de medio ambiente que teen relacin directa co mbito de
aplicacin deste.
1.1
Antecedentes
Galicia, de acordo coas esixencias formuladas no Quinto Programa de Accin en materia de Medio Ambiente e
Desenvolvemento Sostible, est a organizar un conxunto de actuacins enfocadas xestin adecuada dos
residuos xerados no seu territorio, tanto dos Residuos Slidos Urbanos como dos Residuos Industriais, Agrarios
e outros.
As, no ano 1992 a XUNTA de Galicia aprobou o Plan de Xestin dos Residuos Slidos Urbanos, que inclua a
definicin dos criterios e as lias de accin para analiza-la xestin destes residuos na Comunidade Autnoma.
Este Plan13 foi revisado e actualizado pola Consellera de Medio Ambiente en 1998 para adaptalo realidade
cambiante e s novas esixencias comunitarias neste eido.
En canto s Residuos Industriais, en 1995 aprbase o Plan Nacional de Residuos Perigosos14, cun perodo de
vixencia de 1995 2000. Ese mesmo ano redctase o Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos
Contaminados de Galicia15, con lias de actuacin especficas adaptadas realidade industrial e social galega.
Posteriormente, a Consellera de Medio Ambiente da XUNTA de Galicia elabora a Estratexia Galega de Xestin
de Residuos9.
En 1999, redactouse o Borrador do Plan de Xestin de Residuos Agrarios de Galicia16 co obxectivo principal de
xestionar adecuadamente os residuos xerados na actividade agraria, discutido e aprobado no presente ano
2000.
Respecto s actuacins levadas a cabo en Galicia en relacin cos Solos Contaminados, en 1995 asnase un
convenio marco entre a Administracin do Estado e a XUNTA de Galicia sobre actuacins de descontaminacin
de solos, co obxectivo de establece-las condicins bsicas para a colaboracin entre ambas administracins no
financiamento de investigacin de emprazamentos e execucin de obras de descontaminacin de Solos
Contaminados.
Como continuacin e en desenvolvemento deste convenio, en 1996 a XUNTA elabora un estudio17, no que se
fixan os criterios, os niveis, e os estndares usados posteriormente para a consideracin de solos contaminados
en Galicia
En 1997 e 1998 desenvlvese o Programa Operativo de Solos Contaminados de Galicia (POSC)18, que consiste
na actualizacin e xerarquizacin do Inventario Nacional de Solos Contaminados para a Comunidade Autnoma.
As mesmo, realizronse investigacins de detalle en emprazamentos contaminados, obras en
descontaminacin de solos e proxectos de recuperacin de solos contaminados.
Como consecuencia de todo isto, Galicia desenvolveu unha gran actividade dirixida adecuada xestin dos
Residuos Industriais xerados na Comunidade Autnoma e a actuacins en Solos Contaminados. Proba disto son
as infraestructuras de xestin que foron postas en servicio para a xestin destes residuos e diversas actuacins
en solos contaminados.
En aplicacin das competencias en materia de Residuos Industriais da XUNTA de Galicia, para garantir unha
adecuada xestin deles, e tendo en conta as novas opcins e propostas tecnolxicas de xestin, a XUNTA de
Galicia propn revisa-la planificacin existente e promover un Plan de Xestin de Residuos Industriais dinmico,
contando con a participacin dos axentes involucrados nel. O programa de seguimento e control do presente
Plan considrase como ferramenta clave para o seu cumprimento.
1.2.
Estructura do Plan
A cuarta e ltima, denominada MARCO ECONMICO E FINANCEIRO, resume os investimentos previsibles para
alcanza-los obxectivos que preconiza o Plan en cada un dos programas de actuacin (2000-2006), as como as
frmulas dispoibles de financiamento deste.
REFERENCIAS DO CAPTULO 1:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
2.
V Programa de Accin en Materia de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible. Unin Europea, 1992.
Estratexia Comunitaria para a Xestin dos Residuos (1989). Resolucin do Consello do 7 de maio de
1990.
Revisin da Estratexia Comunitaria para a Xestin de Residuos. Comisin Europea. Resolucin do
Consello do 24 de febreiro de 1997.
Resolucin do Consello do 24 de febreiro de 1997, sobre unha Estratexia Comunitaria de Xestin de
Residuos (97/C/76/01).
Directiva 75/442/CEE relativa s residuos.
Directiva 91/156/CEE relativa s residuos que modifica a Directiva 72/442/CEE.
Directiva 91/689/CEE relativa s Residuos Perigosos.
Directiva 94/62/CE relativa s envases e residuos de envases.
Estratexia Galega de Xestin de Residuos Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 1999.
Decreto 298/00, polo que se regula a autorizacin e notificacin de productores e xestores de residuos
de Galicia e se crea o Rexistro Xeral de Productores e Xestores de Residuos de Galicia.
Guas de boas prcticas medioambientais. Cmaras de Comercio de Galicia e Consellera de Medio
Ambiente da XUNTA.
Manuais de minimizacin de residuos. Confederacin Provincial de Empresarios de Pontevedra e
Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 1999.
Plan de Xestin de Residuos Slidos Urbanos. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA,1999.
Plan Nacional de Residuos Perigosos. Secretara de Estado de Medio Ambiente e Vivenda do Ministerio
de Obras Pblicas, Transporte e Medio Ambiente, 1995.
Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos Contaminados de Galicia. Consellera de Industria e
Comercio da XUNTA, 1995.
Plan de Xestin de Residuos Agrarios de Galicia. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 1999.
Estudio sobre a actualizacin do inventario de solos contaminados, xerarquizacin e desenvolvemento
dunha lexislacin para a proteccin do solo en Galicia. XUNTA de Galicia, 1996.
1 Fase do Programa operativo de solos contaminados de Galicia, Consellera de Medio Ambiente da
XUNTA, 1997.
2 Fase do Programa operativo de solos contaminados de Galicia, Consellera de Medio Ambiente da
XUNTA, 1998.
FUNDAMENTOS NORMATIVOS
As normas legais nas que se encadra o Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia
establecen as estratexias que hai que seguir, tanto na prevencin da produccin de residuos como na xestin
integral destes. A relacin lexislativa completa recomplase no Anexo I.
Os catro alicerces normativos nos que se basean os principios rectores e os obxectivos do presente Plan son: a
Estratexia Comunitaria en materia de residuos, aprobada mediante Resolucin do Consello do 7 de maio de
1990 e incorporada ordenamento xurdico interno da Comunidade Europea a travs da Directiva 91/156/CEE;
o Plan Nacional de Residuos Perigosos 1995-2000, texto aprobado polo Consello de Ministros o 17 de febreiro
de 1995; a Lei 10/1998, do 21 de abril, de residuos, e a Estratexia Galega de Xestin de Residuos.
Tvose igualmente en conta a Directiva 99/31/CE do Consello, de 26 de abril, relativa vertido de residuos.
Ademais, hai que considerar os instrumentos preventivos de carcter horizontal que, basndose na normativa
europea e estatal, foron aprobados na Comunidade de Galicia para contribur a garantir unha adecuada
integracin das obras, proxectos e actividades sectoriais no medio ambiente e na sociedade desta Comunidade.
Destaca a Lei 1/1995, do 2 de xaneiro, de proteccin ambiental.
Asegurar unha adecuada informacin e participacin pblica en todo o proceso de elaboracin do Plan,
particularmente entre os axentes e sectores afectados, non s un imperativo legal, senn unha garanta da
adecuacin e compromiso da XUNTA de Galicia coa realidade rexional. Para isto, con carcter previo sa
aprobacin, o Plan ser difundido entre tdolos sectores potencialmente implicados, por medio do presente
Documento previo para a participacin e o debate.
Estratexia da Unin Europea en materia de Residuos1
Coa publicacin da Estratexia Comunitaria en materia de residuos, aprobada mediante Resolucin do Consello
do 7 de maio de 1990, trzanse as lias mestras do que debera se-la moderna poltica comunitaria sobre
residuos ata o ano 2000. Asntanse sobre os seguintes criterios xerais:
Establcese unha xerarqua de opcins na xestin de residuos na que aparecen, en primeiro lugar, a
Reduccin con medidas tendentes a evitar que se xeren, seguidas de Valorizacin mediante a
reutilizacin, reciclado e/ou valorizacin enerxtica, e finalmente a Eliminacin en condicins controladas.
Reducir tanto a cantidade como a toxicidade dos residuos destinados vertido, sempre que resulte
apropiado e, con este fin, fomenta-los procesos de tratamento previo.
Limita-los traslados dos residuos xerados entre os Estados membros, para potencia-la xestin prxima
segundo o principio de proximidade.
Esta estratexia comunitaria de residuos foi revisada pola nova Estratexia Comunitaria para a Xestin de
Residuos2, aprobada o 24 de febreiro de 1997 polo Consello da Unin Europea, que fai, entre outras, as
seguintes consideracins novas en relacin coa Estratexia de 1990:
No deseo dos productos, debern considerarse as implicacins que ter a xestin dos residuos que se
xeren despois do seu uso de forma que, neste sentido, o fabricante dun producto (a travs do seu deseo,
contido e elaboracin) ten un papel e unha responsabilidade estratxicos en relacin coa xestin do residuo
que posteriormente se xere.
o
A prevencin na xeracin de residuos deber constitu-la primeira prioridade, tanto en relacin coa
mxima reduccin da cantidade de residuos como dos seus compoentes e aditivos perigosos.
Os Estados membros deben facer uso, da forma mis coherente posible, dunha ampla gama de medidas,
includas as econmicas cando sexa necesario, para acada-los seus obxectivos estratxicos sobre residuos.
Os principios aplicables xestin de residuos considerados na Estratexia Comunitaria, establecen, por un lado,
que os residuos sexan eliminados nos centros apropiados mis prximos (principio de proximidade), e, por
outro, que cada Estado membro da Unin Europea deber ser autosuficiente no que se refire s instalacins de
eliminacin de residuos (principio de autosuficiencia).
En Galicia, esta coordinacin materializouse na redaccin do Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos
Contaminados de Galicia5 en 1995.
Os dous obxectivos prioritarios do Plan Nacional, que deben perseguirse simultaneamente, son os seguintes:
Reduccin progresiva en orixe da cantidade de residuos perigosos xerados
Tratamento ambiental correcto dos residuos xerados
Xunto a estes, o Plan Nacional engade un terceiro que declara compatible cos anteriores, o do fomento da
reciclaxe e da reutilizacin.
O presente plan pretende, cunha visin mis ampla que o elaborado en 1995, establece-las estratexias e
polticas de xestin para tdolos residuos industriais que se xeran en Galicia, tanto sexan de carcter perigoso
como non perigoso.
Lei 10/1998 de Residuos6
A Lei 10/1998, do 21 de abril, de residuos, ten por obxecto previ-la produccin de residuos, establece-lo rxime
xurdico da sa produccin e xestin, e fomentar, por esta orde, a sa reduccin, a sa reutilizacin, reciclado e
outras formas de valorizacin, as como regula-los solos contaminados, coa finalidade de protexe-lo medio
ambiente e a sade das persoas.
Esta lei prev a elaboracin de plans nacionais de residuos, que resultarn da integracin dos respectivos plans
autonmicos de xestin. Os plans nacionais estarn suxeitos s revisins e actualizacins, en funcin de
posibles cambios na normativa, tecnoloxa e no sector industrial.
Outras competencias das Comunidades Autnomas, ademais da elaboracin dos plans autonmicos de xestin
de residuos, son as de autorizacin, vixilancia, inspeccin e sancin das actividades de produccin e xestin de
residuos.
Para que estes labores de control, por parte da Administracin, resulten efectivas, os residuos debern ter
sempre un titular responsable, calidade que lle corresponder productor, posuidor ou xestor destes, conforme
establece esta lei.
Estratexia Galega de Xestin de Residuos
A Estratexia Galega de Xestin de Residuos elabrase baixo un enfoque integral e en concordancia cos
principios bsicos expostos a continuacin. Consiste nunha referencia obrigada para tdalas actuacins
relacionadas cos residuos que se xeran en Galicia, sendo, polo tanto, estes principios os constitutivos da
filosofa da estratexia.
Principio de Integracin da Poltica Ambiental nas Polticas Sectoriais: Este principio aparece
recollido directamente no Tratado Constitutivo da Comunidade Europea.
Principio de subsidiariedade e proporcionalidade: a XUNTA de Galicia actuar nos mbitos que non
sexan da sa exclusiva competencia na medida en que os obxectivos da accin pretendida non poidan ser
alcanzados de maneira suficiente polos axentes directamente involucrados.
Principio de Quen contamina paga: os responsables da contaminacin do medio ambiente son tamn
os responsables dos custos derivados da dita contaminacin. Este principio non debe ser interpretado en
ningn caso como que quen paga ten dereito a contaminar.
Mis ben o contrario, o obxectivo ltimo a reduccin da contaminacin, que vir dada cando os axentes
contaminadores internalicen os custos ambientais inherentes sa actividade e expoan entn cmo
reducilos.
Principio de autosuficiencia: a Comunidade Autnoma de Galicia deber dispoer dunha rede integrada
de xestin de residuos que permita a autosuficiencia do tratamento daqueles residuos para os que exista
unha masa crtica que o xustifique.
Principio de proximidade: a localizacin das instalacins de tratamento de residuos realizarase utilizando
o criterio de proximidade s lugares de xeracin co fin de evitar traslados innecesarios, e atendendo a
criterios de valoracin tcnica, econmica e ambiental.
Principio de busca do ptimo econmico-ambiental: a aplicacin deste principio deber ter en conta
que as opcins analizadas deben incorpora-la totalidade dos custos ambientais a que cada unha dea lugar.
Xunto cos principios anteriormente enumerados, esta Estratexia desenvlvese incorporando a nova concepcin
da xestin de residuos recollida na Resolucin do Consello, do 24 de febreiro de 1997, sobre unha Estratexia
Comunitaria de Xestin de Residuos, anteriormente mencionada.
Directiva 99/31/CE de Vertido de Residuos8
A Directiva 99/31/CE do Consello, do 26 de abril, relativa vertido de residuos, que foi publicada no DOCE do
16 de xullo de 1999, ten como obxectivo establecer, mediante rigorosos requisitos tcnicos e operativos sobre
residuos e vertidos, medidas, procedementos e orientacins para impedir ou reducir, na medida do posible, os
efectos negativos no medio ambiente do vertido de residuos.
O Plan adopta os formulamentos definidos por esta directiva, dirixida a limita-lo vertido de determinados
residuos, ademais de
fixa-las condicins de admisin dos residuos nos vertedoiros, as como os procedementos de control, vixilancia
e cerre, regulando as caractersticas tcnicas bsicas dos novos vertedoiros e a adaptacin a esta directiva dos
xa existentes, mesmo nos procesos de cerre das instalacins de vertido final.
Esta directiva ten unha importancia capital e unhas repercusins de longo alcance na organizacin da
proteccin ambiental comunitaria, xa que plasma nun texto xurdico a negativa consideracin que o vertido lle
merece estratexia comunitaria de residuos.
Como medidas salientables, incle:
-
Control dos vertedoiros no que se refire s substancias contidas nos residuos depositados neles.
Control de disparidades entre as normas tcnicas sobre o vertido de residuos establecndose esta a escala
comunitaria.
Definicin das clases de vertedoiros e dos tipos de residuos aceptables en cada un deles.
As mesmo, o Libro branco sobre crecemento, competitividade e emprego10 de 1993 recoece tamn estes
obxectivos como clave para un novo modelo de desenvolvemento na Unin Europea, mesmo tempo que
recoece o potencial que, para o desenvolvemento econmico, ten o sector da industria medioambiental. Para
contribur a estes obxectivos, a Comisin foi ampliando a gama de instrumentos dispoibles como:
O apoio a novas iniciativas e proxectos-piloto para a mellora ambiental da industria a travs do Programa
LIFE.
A etiqueta ecolxica.
Neste marco de referencia, a Comunidade Autnoma de Galicia est firmemente comprometida coa industria en
dous sentidos: apoiar estas iniciativas, e apoiar un sector industrial sostible.
REFERENCIAS DO CAPTULO 2:
19
Estratexia Comunitaria para a Xestin dos Residuos (1989). Resolucin do Consello, do 7 de maio de
1990.
20
21
Plan Nacional de Residuos Perigosos. Secretara de Estado de Medio Ambiente e Vivenda do Ministerio
de Obras Pblicas, Transporte e Medio Ambiente, 1995.
22
23
24
25
Estratexia Galega de Xestin de Residuos (borrador para suxestins). Consellera de Medio Ambiente
da XUNTA, 1999.
26
27
28
29
Regulamento 1836/93 do Consello, do 29 de xuo, polo que se permite que as empresas do sector
industrial se adhiran con carcter voluntario a un sistema comunitario de xestin e auditora
medioambientais. DOCE n L168, do 28 de xullo de 1993.
30
31
32
Resolucin do
3.
3.1.
Estructura Socioeconmica
1.110.302 hab.
370.303 hab.
346.913 hab.
915.104 hab.
Pdese constatar que en 1998 tdolos sectores da economa galega experimentaron unha taxa de crecemento
superior o ano anterior, sendo esta expansin fundamentalmente debida crecemento do sector industrial.
Por sectores de actividade, o 48% da poboacin activa3 est englobada no sector servicios, un 16% na
industria, o 17% dedcase sector agrcola e pesqueiro, un 10% construccin e o 9% restante a outros
sectores.
Atend resultado da cuantificacin do nmero de actividades industriais en Galicia4, determinouse que o
nmero de empresas da Comunidade Autnoma de Galicia ascende a unhas 53.000.
A distribucin provincial das actividades empresariais a que se reflicte de seguido.
O asentamento destas empresas, considerando o seu nmero por provincias, queda expresado como segue:
1)
2)
3)
4)
A Corua
Pontevedra
Ourense
Lugo
40%
33%
13%
14%
Anda que case o 75% das empresas con sede social en Galicia est nas provincias da Corua e Pontevedra; a
distribucin das cantidades maioritarias de residuos xeradas dbese a actividades industriais especficas, como
o caso da extraccin de lousa, que se concentra principalmente na provincia de Ourense.
A continuacin realzase unha anlise polo mido en cada unha das provincias galegas.
A Corua a provincia con maior desenvolvemento empresarial de Galicia e conta con maior nmero de
empresas4 (40%), volume de emprego5 (43%) e vendas5 (46%). Por volume de vendas, destacan as
actividades relativas alimentacin, bebidas e tabaco, seguidas das industrias extractivas, enerxia e auga, e,
finalmente, da industria txtil, confeccin, coiro e calzado.
Por nmero de empresas5 a provincia de Pontevedra representa o 33% do total de Galicia, cun volume de
emprego5 e vendas5 do 39% respectivamente. As empresas encntranse concentradas principalmente en Vigo
(56,5% das sociedades) e, en menor medida, en Pontevedra (13% das sociedades). A actividade industrial que
destaca especialmente a do autombil as como a extraccin de granito.
O sector pesqueiro tamn ten especial importancia nesta provincia.
En Lugo localizndose o 14% das empresas de Galicia4, cun volume de emprego e vendas5 do 8%
respectivamente. Atendendo tipo de actividade, destacan principalmente os sectores de produccin de
aluminio, derivados lcteos, o comercio e a construccin.
Ourense a provincia con menor actividade empresarial, contando co 13% das empresas galegas4 e cun
volume de emprego5 do 10% e un 8% de volume de vendas5. Entre a industria existente en Ourense destaca
principalmente a relativa a productos alimenticios, bebidas e a extraccin de lousa.
Galicia experimentou nos ltimos anos un proceso de industrializacin importante, baseado en grandes
investimentos e na explotacin de recursos naturais e materias primas. A estructura industrial de Galicia
combina sectores tradicionais con novas industrias de desenvolvemento tecnolxico avanzado, como son o
sector da electrnica e as telecomunicacins ou a industria txtil.
3.2.
Actividade Industrial
Pedra natural
Construccin naval
Automocin
Confeccin-textil
Telecomunicacin/electrnica
Complexo do mar: Este complexo frmano as actividades ligadas pesca, o marisco e a acuicultura,
soporte da industria conserveira e conxelado de peixe, ademais dos servicios de carcter loxstico de
distribucin dos productos do mar.
Este conxunto de actividades conforman un complexo claramente aberto e con forte proxeccin
exportadora (arredor do 10% das exportacins totais de Galicia). O seu peso relativo queda reforzado
polos efectos de arrastre sobre o conxunto da economa galega, en especial no mbito da construccin
naval, a actividade portuaria e as zonas dependentes da pesca.
Complexo da madeira: Esta industria est integrada pola silvicultura, explotacin forestal, e o
conxunto de actividades da cadea de transformacin da madeira (desde o serrado ata industrias da
madeira como carpinteras).
O carcter prioritario asignado a este complexo xistifcase por varias razns: o seu grao de difusin territorial, a
sa estreita vinculacin co ambiente, os seus efectos inducidos de arrastre sobre o sistema productuvo
rexional, o seo peso relativo na exportacin rexional, e as sas estreitas relacins co complexo agrogandeiro
das que deriva a necesidade de ter en conta as sinerxas entre ambos complexos de cara mellora do medio
rural.
A anlise do sector da pedra natural permite idenfifica las sas caractersticas, decir, reducido tamao,
fragmentacin empresarial, procesos productivos con afeccin medio ambiente, impacto paisaxstico e
xeracin de grandes cantidades de residuos, en particular na explotacin de lousa.
O nucleo da industria do automovil sitase na cidade de Vigo, producindo un efecto impulsor sobre o conxunto
industrial de Galicia e dando lugar a un slido ncleo de empresas provedoras de distintos compoentes do
autombil.
O sector de confeccin / textil revelouse nos ltimos anos como unha das actividades mis dinmicas de
Galicia.
Outro sector importante en Galicia a industria de telecomunicacins, compoentes electrnicos e
material elctrico. Este sector ten un gran potencial de crecemento, como o demostran as notables taxas de
crecemento rexistradas durante os ltimos anos.
As caractersticas especficas correspondentes s distintos sectores de actividade industrial de Galicia son as
que van determina-la orixe, a produccin e a composicin dos residuos industriais, condicionando a sistemtica
do seu tratamento e xestin na Comunidade Autnoma de Galicia.
Dos sectores mencionados, cabe destacar, pola cantidades de residuos xerados, alomenos catro grandes
sectores. Estes sectores son os seguintes:
Transformacin de aluminio
Refino de petrleo
Industrias de pasta e papel
Xeracin de enerxa elctrica
REFERENCIAS DO CAPTULO 3:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
4.
4.1.
Marco Xeogrfico e Horizonte Temporal
O marco xeogrfico de aplicacin do presente Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados a
Comunidade Autnoma de Galicia, constituda polas sas catro provincias: A Corua, Lugo, Ourense e
Pontevedra.
O perodo de vixencia do Plan abranguer o horizonte temporal que considera o Plan 2000-2006, sendo un
perodo adecuado para unha planificacin a curto e medio prazo.
As, consguese o obxectivo de dotalo dun carcter flexible, permitindo adecua-lo Plan s numerosos cambios
normativos e tecnolxicos previsibles, consonte s caractersticas intrnsecas de Galicia, e, sobre todo, que
facilite o labor de definir actuacins a curto prazo e propoer las directrices a medio prazo.
4.2.
O propsito do presente Plan, en canto alcance dos residuos obxecto deste, adaptalo Directiva 99/31/CE,
relativa Vertido de Residuos, na que se introduce unha clasificacin dos residuos, baseada na perigosidade
intrnseca mesmo de que se trate.
Neste marco de referencia, son obxecto do Plan aqueles residuos xerados nas industrias e determinadas
actividades de servicios, que, atendendo sa perigosidade, se expoen a continuacin:
De acordo coa Lei 10/1998 de residuos, ter a consideracin de Residuo calquera substancia ou obxecto
pertencente a aqueles que figuran no anexo desta, do cal o seu posuidor se desprenda ou do que tea a
intencin ou obrigacin de desprenderse.
No mbito concreto de aplicacin do presente Plan, considranse:
Residuos Perigosos aqueles que figuran na lista de Residuos Perigosos, aprobada no Real decreto
952/1997, as como os recipientes e envases que os contiveran, os que foran clasificados como perigosos
pola normativa comunitaria e os que poida aproba-lo Goberno de conformidade co establecido na
normativa europea ou en convenios internacionais dos que Espaa sexa parte.
Estes residuos proceden na sa maior parte das actividades industriais, e ademais son xerados igualmente por
determinadas actividades de servicios.
Ainda que non obxecto deste Plan a cuantificacin dos Residuos Perigosos Domsticos, xa que no Plan de
Xestin de Residuos Slidos Urbanos de Galicia se realiza a cuantificacin de tdolos residuos slidos urbanos,
s que corresponde presente Plan indicar os fluxos de xestin para este tipo de residuos. Neste sentido, a
Consellera de Medio Ambiente, e dentro do Plan de Adecuacin, Selado e Clausura de Vertedoiros, est
procedendo construccin, en todo o mbito autonmico, de Puntos Limpos, como infraestructura asociadas
recollida selectiva de, entre outros, os residuos perigosos domsticos, como paso intermedio da sa xestin que
posibilitar a adecuada gestin final deste tipo de residuos nas instalacins que se definen no presente Plan.
Residuos non Perigosos son aqueles residuos que non poden ser encadrados na anterior categora.
Nesta categora tamn se inclen os Residuos Inertes, que son aqueles que non experimentan transformacins
fsicas, qumicas ou biolxicas significativas. Os residuos inertes non son solubles nin combustibles, nin
reaccionan fsica nin quimicamente de ningunha outra maneira, nin son biodegradables, nin afectan
negativamente a outras materias coas que entra en contacto, de forma que poidan dar lugar a contaminacin
do medio ambiente ou a prexuzos para a sade humana.
10
Os residuos en estudio obxecto do presente Plan, que se presentan no Anexo 2, atenden clasificacin recollida
na Resolucin do 17 de novembro de 1998, da Direccin Xeral de Calidade e Avaliacin Ambiental, pola que se
dispn a publicacin do Catlogo Europeo de Residuos, aprobado mediante a Decisin 94/3/CE, da Comisin do
20/12/1993, que lles outorga un cdigo a cada residuo e totalidade de residuos e segundo adopta
igualmente, o Real Decreto 952/97, do 20 de xuo, polo que se modifica o regulamento para a execucin da Lei
20/86, do 14 de maio, bsica de residuos perigosos, aprobado polo Real decreto 833/88, do 20 de xullo, que
determina a lista comunitaria de residuos perigosos, segundo o Catlogo Europeo de Residuos anteriormente
citado.
SITUACIN ACTUAL DA XESTIN DOS RESIDUOS INDUSTRIAIS
5.
Inicialmente, este captulo do Plan define a metodoloxa empregada para a cuantificacin dos residuos
industriais xerados en Galicia. A continuacin
detllase a xestin que actualmente se realiza destes,
describindo as infraestructuras de tratamento dos residuos industriais.
As mesmo, exponse a situacin actual dos Solos Contaminados de Galicia e o seu inventario.
5.1. Inventario dos Residuos Industriais
Como primeira etapa na elaboracin do Plan, procedeuse realizacin dun exhaustivo inventario dos residuos
industriais xerados en Galicia. Os obxectivos principais deste inventario foron, por un lado, a cuantificacin dos
residuos xerados nas empresas galegas, e por outro, obter informacin de base para determina-la idoneidade
da xestin actual deste tipo de residuos, corrixir desviacins e planificar para o futuro a sa correcta xestin.
Para coece-la situacin da xestin dos residuos industriais, necesitamos sabe-la cantidade, carcter (perigoso,
non perigoso), modo de xestin e lugar de produccin de cada un dos residuos xerados en Galicia.
En 1995 levouse a cabo o Inventario de Residuos Perigosos Xerados en Galicia, utilizando un procedemento
baseado nos datos dispoibles na Declaracin Anual de Productores e na Memoria Anual de Xestores de
residuos. As mesmo, levronse a cabo enquisas telefnicas e mediante fax.
Malia isto, debido tempo transcorrido e aparicin de nova normativa en xeral, e de residuos en particular,
foi necesario realizar un novo inventario de Residuos Industriais para Galicia.
As mesmo, ata a data, os esforzos de inventario de residuos en Galicia foran dirixidos cara s residuos
perigosos. Agora, coa realizacin deste novo inventario, o seu obxecto foi ampliado para centrarse nos residuos
industriais, tanto perigosos como non perigosos.
Por todo isto, considerouse imprescindible realiza-lo Inventario dos Residuos Industriais xerados en Galicia, as
como acometer un proceso detallado e transparente de cuantificacin, utilizando un mtodo que garanta o nivel
de confianza esixido.
Para realizar dito inventario procedeuse a realizar visitas in situ a 624 instalacions industriais. Para seleccionar
estas empresas utilizouse un doble procedemento, por unha parte, e tra-la realizacin dunha anlise estadstica
de todalas instalacions industriais existentes en Galicia, se procedeu a facer unha seleccin aleatoria das
mesmas. Por outra banda, seleccionaronse directamente, vistos os datos de produccin de residuos obrantes na
Direccin Xeral, e a experiencia no control e xestin de residuos, aquelas instalacins industriais de singular
relevancia na produccin e xestin de residuos, con datos que poderan non ser recabados de no ter sido
seleccionados no proceso aleatorio, e polo tanto, proporcionar unha visin sesgada do inventario final. Este o
caso de instalacins singulares que producen unha gran cantidade de residuos.
Para realizar o proceso antes descrito se ten utilizado a seguinte informacin:
1.
2.
A anlise dos rexistros de produccin e xestin de residuos industriais dos anos 1998 e 1999 da XUNTA de
Galicia.
Os estudios realizados con anterioridade, tales como o Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos
Contaminados de Galicia1, a Estratexia Galega de Xestin de Residuos2, o Informe Anual de Actividades de
Inspeccin Ambiental Xeral3, e a Memoria Anual de Actividades da Direccin Xeral de Calidade e Avaliacin
Ambiental4.
5.1.1.
Metodoloxa
O proceso de inventario dos residuos industriais en Galicia corresponde aplicacin das seguintes etapas:
11
O Universo Total de empresas de Galicia est composto polo denominado Universo Coecido e polo Universo
Descoecido.
O Universo Coecido est formado por 9.650 empresas procedentes das fontes de informacin existentes tales
como:
Estas 9.650 empresas correspndense co maior potencial econmico e por isto estn rexistradas nas Bases de
Datos mencionadas.
Dado que o Universo Total de empresas compeno un Universo Coecido (9.650 empresas) e outro Universo
Descoecido, procedeuse a determina-lo tamao deste Universo Descoecido, dicir, aquelas empresas
existentes en Galicia non recollidas nas fontes de informacin anteriormente descritas e cun menor potencial
econmico. Para a sa determinacin levouse a cabo unha experiencia piloto nunha mostra representativa de
municipios galegos, identificando as as restantes empresas xeradoras de residuos, e obtndose como resultado
un Universo Total de 53.000 empresas xeradoras de Residuos Industriais.
Determinacin da Mostra
Para a determinacin da mostra, analizouse o Universo Total resultante da etapa anterior e, seguindo un
modelo estatstico, determinouse que o tamao da mostra representativa de 624 empresas.
A seleccin das unidades de mostraxe (empresas) foi realizada de forma secuencial en tres etapas. Nas das
primeiras a seleccin das empresas foi razoada (72 empresas do Rexistro de Productores ou Xestores de
Residuos Perigosos e 25 empresas do listado de Empresas que Algunha vez Declararon Algn Tipo de Residuo),
e na terceira a seleccin foi estrictamente aleatoria. Deste modo, completouse o tamao de mostra
correspondente para cada un dos sectores de actividade industrial5.
Elaboracin do Cuestionario
Para levar a cabo o traballo de campo, elaborouse un Cuestionario sobre a Xestin dos Residuos Industriais de
Galicia6, co obxecto de obter informacin sobre os residuos industriais xerados polas empresas galegas e a sa
xestin.
Para a elaboracin do inventario dos Residuos Industriais en Galicia, realizronse visitas personalizadas s
productores e xestores dos residuos industriais, xa que a experiencia obtida a travs de enquisas telefnicas ou
envo por correo de cuestionarios demostra a sa inferior calidade.
Realizronse 624 visitas s centros productivos, con entrevista personalizada s responsables, co obxecto de
determina-las cantidades e tipos de residuos xerados en cada empresa7, as como o seu tratamento.
A partir da informacin obtida do proceso de entrevistas personalizadas en cada unha das empresas da mostra,
elaborouse unha base de datos que contn a cantidade total de residuos xerados por estas. Agrupa-las
empresas da mostra por Cdigo Nacional de Actividades Econmicas (CNAE) e os Residuos Industriais segundo
o Catlogo Europeo de Residuos (CER) permite coecer cualitativamente:
A cantidade dos distintos tipos de residuos que xera unha actividade industrial.
Modelo de Estimacin
12
informacin obtida arredor dos residuos xerados polas 624 empresas enquisadas, procedeuselle a aplica-lo
modelo de estimacin destas cantidades Universo Total de empresas industriais de Galicia. Para isto, foi
utilizado un tratamento de estimacin baseado en ratios de facturacin das empresas enquisadas e ratios de
facturacin totais de cada sector8.
Para cada Cdigo Nacional de Actividade Econmica (CNAE) calculouse a facturacin das empresas deste grupo
s que se lles realizou a enquisa.
Por outro lado, calculouse a facturacin do conxunto total de empresas de cada sector por Cdigo Nacional de
Actividade Econmica (CNAE), existentes en Galicia.
Finalmente, para cada Cdigo Nacional de Actividade Econmica (CNAE), obtvose un factor de estimacin que
foi o empregado para obte-la cantidade de residuos xerados polo conxunto das empresas galegas8.
Desta maneira, obtvose a cantidade de residuos xerados polas diferentes actividades industriais en Galicia
clasificadas segundo o seu Cdigo Nacional de Actividade Econmica (CNAE).
Contraste e Validacin
Cuantificacin
Como resultado de todo este proceso, obtense o a estimacin dos Residuos Industriais de Galicia 1999.
Na seguinte tboa resmese a cantidade de Residuos Industriais xerados en Galicia no ano 1999, segundo a
clasificacin CER con dous dxitos.
No Anexo 3 presntase a cantidade de Residuos Industriais xerados en Galicia en 1999, segundo a clasificacin
CER con seis dxitos, repartido entre Residuos Perigosos e Residuos non Perigosos.
Tboa 1.- Estimacin de Residuos Industriais de Galicia 1999
CER
010000
020000
030000
040000
050000
060000
070000
080000
090000
100000
110000
120000
130000
140000
150000
160000
170000
180000
190000
200000
TOTAL
Residuo
Residuos da prospeccin, extraccin, preparacin e outros
tratamentos de minerais e canteiras
Residuos da produccin primaria agraria, hortcola, da caza, da
pesca e da acuicultura; residuos da preparacin e elaboracin de
alimentos
Residuos da transformacin da madeira e da produccin de papel,
cartn, pasta de papel, taboleiros e mobles
Residuos da industria txtil e da pel
Residuos do refino de petrleo, purificacin do gas natural e
tratamento piroltico do carbn
Residuos de procesos qumicos inorgnicos
Residuos de procesos qumicos orgnicos
Residuos da formulacin, fabricacin, distribucin e utilizacin
(FFDU) de revestimentos (pinturas, vernices e esmaltes vtreos),
pegamentos, selantes e tintas de impresin
Residuos da industria fotogrfica
Residuos inorgnicos de procesos trmicos
Residuos inorgnicos que conteen metais procedentes do
tratamento e revestimento de metais e da hidrometalurxia non
frrea
Residuos do moldeado e tratamento de superficie de metais e
plsticos
Aceites usados
Residuos de substancias orgnicas utilizadas como disolventes
Envases, absorbentes, trapos de limpeza, materiais de filtracin e
roupas de proteccin non especificadas noutra categora
Residuos non especificados noutra categora do catlogo
Residuos da construccin e demolicin
Residuos de servicios mdicos ou veterinarios
Residuos de instalacins para o tratamento de residuos, plantas
de tratamento de augas residuais e industria da auga
Residuos municipais e residuos asimilables procedentes do
comercio, industria e institucins
Cantidade (Tm)
55.024.482
114.351
171.700
7.938
6.759
7.949
5.429
11.711
254
3.625.122
5.613
210.457
257.649
2.155
54.667
96.265
795.420
1.263
161.244
39.287
60.599.715
13
b.
c.
Distribucin xeogrfica
Residuos Perigosos9
As cantidades de Residuos Industriais Perigosos xerados en Galicia, entendendo para efectos deste Plan como
Residuos Perigosos aqueles que estn clasificados no Real decreto 952/1997, do 20 de xuo, polo que se
modifica o Regulamento para a execucin da Lei 20/1986, bsica de residuos txicos e perigosos, recllense na
tboa seguinte
A cantidade total de Residuos Perigosos, 0,35 millns de Tm xerados en Galicia, representa o 0,6% do total dos
Residuos Industriais xerados.
De tdolos Residuos Perigosos, os do grupo CER 130000, aceites usados, representan, con 0,26 millns de Tm
xeradas, o 74% do total de Residuos Perigosos, sendo os residuos MARPOL os maioritarios do citado grupo. Os
residuos denominados MARPOL consisten fundamentalmente en mesturas de auga con hidrocarburos
procedentes do sector naval. Este termo agrupa a diferentes tipos de residuos que se caracterizan por posur
porcentaxes moi importantes de auga que deben ser separadas do residuo antes do seu tratamento final.
O transporte martimo de hidrocarburos e unha importante flota pesqueira, unido volume comercial que
rexistran os portos de Galicia, converten este residuo, como xa se comentou, no mis voluminoso dos perigosos
xerados en Galicia
14
.Tboa 2.- Clasificacin e cantidade de Residuos Perigosos xerados polas industrias Galegas (Tm) Ano 1.999
CER
Residuo
Tm
020000
Residuos da produccin primaria agraria, hortcola, da caza, da pesca e da acuicultura;
<1
residuos da preparacin e elaboracin de alimentos
030000
Residuos da transformacin da madeira e da produccin de papel, cartn, pasta de
10
papel, taboleiros e mobles
050000
Residuos do refino de petrleo, purificacin do gas natural e tratamento piroltico do
6.630
carbn
060000
Residuos de procesos qumicos inorgnicos
2.028
070000
Residuos de procesos qumicos orgnicos
5.316
080000
Residuos da formulacin, fabricacin, distribucin e utilizacin (FFDU) de revestimentos
9.325
(pinturas, vernices e esmaltes vtreos), pegamentos, selantes e tintas de impresin
090000
Residuos da industria fotogrfica
253
100000
Residuos inorgnicos de procesos trmicos
30.150
110000
Residuos inorgnicos que conteen metais procedentes do tratamento e revestimento de 4.114
metais e da hidrometalurxia non frrea
120000
Residuos do moldeado e tratamento de superficie de metais e plsticos
2.199
130000
Aceites usados
257.649
140000
Residuos de substancias orgnicas utilizadas como disolventes
2.155
160000
Residuos non especificados noutra categora do catlogo
9.554
170000
Residuos da construccin e demolicin
60
180000
Residuos de servicios mdicos ou veterinarios
49
190000
Residuos de instalacins para o tratamento de residuos, plantas de tratamento de augas 19.869
residuais e industria da auga
200000
Residuos municipais e residuos asimilables procedentes do comercio, industria e
10
institucins
TOTAL
349.372
Fonte: Elaboracin propia
a2.
Considranse Residuos non Perigosos aqueles non includos no Real decreto 952/1997, do 20 de xuo, polo que
se modifica o Regulamento para a execucin da Lei 20/1986, bsica de residuos txicos e perigosos. Na tboa
seguinte presntanse aqueles xerados en Galicia.
Os residuos de extraccin e transformacin de minerais, con 55 millns de Tm, representan o 91% do total dos
Residuos non Perigosos.
O seguinte grupo en importancia por cantidade son os residuos inorgnicos de procesos trmicos, tales como
escouras de fondo forno e cinzas, que representan o 6% con 3,6 millns de Tm.
Tboa 3.- Clasificacin e cantidade de Residuos non Perigosos xerados polas industrias Galegas (Tm) Ano
1.999
CER
Residuo
Residuos
Universo
5.000
empresas
010000
Residuos da prospeccin, extraccin, preparacin e outros tratamentos de minerais
55.024.482
e canteiras
020000*
Residuos da produccin primaria agraria, hortcola, da caza, da pesca e da
114.350
acuicultura; residuos da preparacin e elaboracin de alimentos
030000*
Residuos da transformacin da madeira e da produccin de papel, cartn, pasta de
171.690
papel, taboleiros e mobles
040000*
Residuos da industria txtil e da pel
7.938
050000*
Residuos do refino de petrleo, purificacin do gas natural e tratamento piroltico do 129
carbn
060000*
Residuos de procesos qumicos inorgnicos
5.921
070000*
Residuos de procesos qumicos orgnicos
113
080000*
Residuos da formulacin, fabricacin, distribucin e utilizacin (FFDU) de
2.386
revestimentos (pinturas, vernices e esmaltes vtreos), pegamentos, selantes e tintas
de impresin
090000*
Residuos da industria fotogrfica
1
100000*
Residuos inorgnicos de procesos trmicos
3.594.972
110000*
Residuos inorgnicos que conteen metais procedentes do tratamento e
1.499
revestimento de metais e da hidrometalurxia non frrea
120000*
Residuos do moldeado e tratamento de superficie de metais e plsticos
208.258
150000
Envases, absorbentes, trapos de limpeza, materiais de filtracin e roupas de
54.667
proteccin non especificadas noutra categora
160000*
Residuos non especificados noutra categora do catlogo
86.711
170000*
Residuos da construccin e demolicin
795.360
15
180000*
190000*
200000*
TOTAL
a3.
Os
1.214
141.375
39.277
60.250.343
b.
795.420
257.649
210.457
144.447
136.142
54.319
51.200
39.287
25.942
24.549
18.098
16.320
7.930
7.586
6.487
2.526
1.948
1.440
1.263
770
254
167
62
59
14
10
1
<1
1.804.348
O Universo Total de actividades industriais de Galicia distribese por provincias segundo a seguinte tboa.
Tboa 5.- Nmero total de actividades econmicas industriais en Galicia
Total de Actividades Econmicas Industriais en Galicia
A Corua
22.106
Lugo
6.310
Ourense
7.313
16
Pontevedra
Total Galicia
17.531
53.260
Fonte: Elaboracin propia
Obsrvase que A Corua e Pontevedra representan o 75% do total de empresas industriais de Galicia.
As actividades industriais que maior cantidade de Residuos Industriais xeran en Galicia son a industria de
extraccin e transformacin de lignito pardo, a industria de extraccin de lousa e granito, a industria de
produccin de almina e aluminio, a industria de produccin e distribucin de enerxa elctrica, a industria de
obras e construccin, serrado de madeira, industria de fabricacin de productos lcteos e industria de
elaboracin e conserva de peixe.
Na tboa seguinte amsanse estas actividades industriais mencionadas, atendendo Cdigo Nacional de
Actividade Empresarial (CNAE), con identificacin do nmero de empresas e o residuo mis significativo
segundo un nico Cdigo Europeo de Residuo (CER).
Tboa 6.- Principais actividades industriais xeradoras de residuos en Galicia
CNAE
10
14
40
Actividades
N Sociedades
Extraccin e transformacin de lignito 2
Extraccin de minerais non metlicos 324
Produccin e distribucin de enerxa
683*
elctrica, gas, vapor e auga quente
45
Construccin
18.143
20
Industria da madeira e do cortiza;
2.329
excepto mobles, cestera e espartera
15
Industria de productos alimenticios e
2.514
bebidas
TOTAL
23.995
Fonte: Elaboracin propia
CER
010000
Tm
55.024.482
100000
3.625.122
170000
030000
795.420
171.700
020000
114.351
--
59.731.075
importante salientar que das 683 sociedades englobadas neste cdigo de actividade, s das delas se dedican
xeracin de enerxa elctrica, sendo o resto empresas de distribucin de enerxa elctrica, produccin de enerxa
hidrulica ou gas, distribucin de combustibles gasosos por conductos urbanos, excepto gasoductos, e produccin e
distribucin de vapor e auga quente. Este dato determinante de cara xeracin de residuos xa que entre estas
das empresas citadas xeran preto do 85% do total dos residuos por todo o grupo CNAE 40
Desta informacin, determnase que o 45% en nmero das empresas galegas corresponden unicamente a 6
Cdigos Nacionais de Actividades xeran o 98% da totalidade dos Residuos Industriais xerados en Galicia.
Se, ademais, non considermo-las empresas de construccin, o 11% en nmero das empresas galegas xeran o
98% dos residuos.
Polo tanto, obsrvase que existe un nmero pequeno de empresas en Galicia que xera a maior cantidade de
Residuos Industriais.
c.
Distribucin Xeogrfica
A distribucin xeogrfica dos Residuos Industriais de Galicia obedece patrn de caractersticas intrnsecas
presentado anteriormente no captulo 3.
As empresas das provincias da Corua e Ourense xeran arredor do 90% dos Residuos Industriais xerados en
Galicia.
Esta distribucin responde presencia, principalmente, de empresas dos sectores de extraccin de lignito e
produccin de enerxa elctrica na provincia da Corua.
Debido asentamento maioritario de empresas do sector de extraccin de lousa en Ourense, a maior parte dos
Residuos Industriais xerados nesta provincia obedecen presencia de empresas deste sector.
Na provincia da Corua destaca a produccin de residuos correspondente extraccin de lignito e as centrais
trmicas
As mesmo, os residuos xerados pola industria bsica como o refino de petrleo ou fabricacin de aluminio,
as como sector conserveiro de peixe tamn teen peso nesta provincia.
Os sectores serrado de madeira, construccin naval e obras e construccin, xeran unha cantidade de residuos
considerables nesta provincia.
En canto provincia de Pontevedra, sendo a provincia menos extensa de Galicia, destaca pola xeracin de
residuos da extraccin de granito, transformacin da madeira e produccin de papel, as como os residuos de
obras e construccin e os procedentes do sector conserveiro. De calquera forma, nesta provincia na que
menos residuos industriais se producen en termos absolutos.
17
Os residuos da industria do autombil teen o seu protagonismo debido presencia dun gran grupo
empresarial fabricante de autombiles, situado en Vigo.
Lugo a provincia que xera menor variedade de Residuos Industriais anda que maior cantidade dun tipo de
Residuo Industrial, en concreto os da produccin de almina e aluminio. As outras variedades corresponden s
residuos da extraccin de lousa e os residuos da industria alimentaria, principalmente procedentes da
produccin de derivados lcteos.
A provincia de Ourense destaca principalmente polos residuos da extraccin de lousa.
5.2.
Unha vez analizada a tipoloxa de Residuos Industriais de Galicia e coecidas as cantidades xeradas,
presntase de seguido a xestin actual por tipo de residuo.
Previamente a analiza-la xestin actual por tipo de residuo, considrase necesario presentar unha visin
estratxica global da organizacin do modelo de xestin de Residuos Industriais en Galicia e as principais
caractersticas deste.
Galicia conta cunha das instalacins tecnoloxicamente mis avanzadas de Europa para o tratamento e
eliminacin dos Residuos Perigosos denominado Centro de Tratamento de Residuos Industriais de Galicia
(CTRIG), emprazado no municipio das Somozas, provincia da Corua.
O obxectivo deste Centro achegar unha solucin integral servicio da industria galega, que leva consigo a
axilidade na eliminacin dos residuos xerados polas empresas e a correspondente racionalizacin dos seus
custos.
Por isto, a xestin dos residuos, principalmente dos perigosos, organzase consonte a unha rede de xestores
autorizados que realizan a recollida e transporte dos residuos, e a entrega para a sa eliminacin no CTRIG.
As, sen ter en conta a cantidade de residuos MARPOL xerados en Galicia, o CTRIG xestionou en 1999 arredor
do 60% dos residuos perigosos xerados nesta comunidade.
Cabe salientar que no perodo de xaneiro a maio do ano 2000 tratronse no CTRIG mis do 200% da cantidade
de residuos que no mesmo perodo do ano 1999.
Para o resto de Residuos Industriais perigosos que se xestionan en Galicia, existe unha rede complementaria de
xestores autorizados.
O labor destes xestores adoita se-lo de tratamento ou valorizacin de residuos que requiren tratamentos
distintos do vertido ou a transformacin fisicoqumica na Planta das Somozas. o caso dos aceites usados,
residuos Marpol, disolventes, bateras e residuos infecciosos, entre outros.
Outra caracterstica destacable da xestin dos Residuos Industriais xerados en Galicia a realizada para os
Residuos MARPOL.
Para este residuo, existe unha rede complementaria de xestores autorizados que recollen e realizan o primeiro
tratamento de separacin da auga dos residuos MARPOL para, nunha segunda fase, proceder recuperacin e
valorizacin enerxtica destes.
No caso dos aceites usados, tamn son recollidos pola rede de xestores e tratados en plantas de valorizacin
enerxtica.
Para efectos de analiza-los datos globais relativos xestin dos residuos, o apartado estructrase seguindo a
xerarqua de maior produccin de residuo a menor cantidade.
18
posterior hidrosembra, realizndose unha minera de transferencia, similar compensacin de terras que se
realiza na construccin das estradas; por ltimo, o material adecuado para a elaboracin de producto final e os
residuos da transformacin do material inicial en producto de mercado
Por outra banda, as instalacions de Alcoa en San Ciprin, cuentan cun vertedoiro propio para a eliminacin dos
residuos non perigosos da actividade.
O residuo maioritario neste grupo son as cinzas voantes e as escouras de forno producidas na combustin do
carbn para a produccin de enerxa elctrica.
O destino destes residuos vertedoiro controlado xestionado polas empresas productoras.
O sector siderometalrxico tamn ten o seu peso relativo neste grupo de residuos debido s escouras de fusin
que produce. Parte destas escouras son recicladas no propio proceso industrial, parte xestionadas
autorizadamente a travs de CTRIG e o resto depostase en vertedoiro propiedade das empresas.
Este tipo de residuo ten diferentes destinos, ben o depsito en vertedoiros autorizados, municipais ou propios
(das empresas constructoras), ou ben o vertido incontrolado dando lugar xeracin de focos de vertido
incontrolado de residuos.
Galicia conta con infraestructura de recollida tanto de aceites como de residuos MARPOL capaz de admitir
tdolos residuos desta natureza que se producen na Comunidade Autnoma.
No caso dos aceites usados de motores industriais e automocin, estes son xestionados mediante xestor
autorizado. Non se aprecian desviacins considerables entre a cantidade deste residuo producido e o xestionado
adecuadamente.
Dentro da categora de aceites, o cdigo CER correspondente incle tamn as taladrinas e as emulsins de
hidrocarburo-auga utilizadas como lubricantes no corte fundamentalmente de pezas metlicas. Sobre o total de
taladrinas estimado que se produce actualmente en Galicia, est a xestionarse adecuadamente s o 10%.
A cantidade restante, xestionada, xa que logo, inadecuadamente, representa unicamente arredor do 0,01% da
cantidade total dos residuos do cdigo CER 130000 xerados en Galicia.
Os residuos MARPOL producidos en Galicia son xestionados mediante xestor autorizado.
Neste grupo podemos distinguir principalmente os lodos producidos pola industria extractiva e a industria
conserveira e alimentaria.
Os lodos producidos na industria extractiva de lousa e granito son xestionados da mesma maneira c resto de
residuos xerados por estas actividades, dicir, mediante a sa acumulacin en entulleiras propiedade das
empresas.
Unha pequena parte dos lodos da industria alimentaria xestinase autorizadamente a travs do CTRIG, mentres
que outra parte empregado como fertilizante en agricultura, e unha terceira depositada en vertedoiro.
O residuo principal considerado neste grupo son as chatarras metlicas, includas como limaduras e labras de
metais frreos e non frreos que, debido seu valor, son reciclados en fornos de fusin.
Outro dos residuos producidos son as areas de chorreo cun destino final que adoita ser ben o vertedoiro
municipal ou o vertedoiro da propia empresa. Os lodos de mecanizado son xestionados mediante xestor
autorizado
Os recortes de madeira, serraduras e labras xeradas por esta actividade son reutilizadas na industria de
fabricacin de pranchas de madeira, recicladas (no caso das serraduras) como absorbente, ou ben valorizadas
enerxeticamente.
19
Os residuos da transformacin de carne e peixe reutilzanse no propio sistema productivo ou recclanse como
penso para animais. Unha parte destes, principalmente a cuncha do mexilln, recclase como corrector de solo
en viticultura ou como fertilizante en agricultura; o resto vai parar vertedoiro municipal.
Non obstante, debido nova lexislacin en materia de vertedoiros, que promulga a diminucin do vertido de
materia orgnica nos vertedoiros, debern buscarse alternativas de tratamento destes residuos.
Os Vehculos Fra de Uso adoitan ser xestionados en centros de despezamento ou chatarreiras. Nalgns casos
son abandonados dando lugar a puntos de vertido incontrolados.
vista dos avances normativos en materia de xestin de residuos, e da aprobacin da directiva sobre vehculos
fra de uso, algunhas empresas de despezamento galegas estn intentando organiza-lo sector de
despezamento en Galicia para o cal crearon a asociacin TRAVEGA (Tratamento de Vehculos de Galicia).
A xestin dos pneumticos fra de uso orixinou problemas en Galicia pola inexistencia de instalacins
adecuadas para o seu reciclado ou valorizacin. Isto, unido feito de que a sa eliminacin en vertedoiros
municipais xera importantes problemas de xestin, ademais de non se-la opcin de xestin axeitada, fixo que
se busquen solucins adecuadas para a xestin deste residuo.
Na actualidade existen en Galicia xestores autorizados para a recollida e almacenamento temporal de
pneumticos, espera de que se poan en marcha as das instalacins de valorizacin destes residuos que
actualmente estn en construccin, pero que entrarn en funcionamento no ano 2001.
Envases e Absorbentes
A xestin dos envases metlicos, dado o valor do material destes envases, adoita ser mediante entrega a
xestor autorizado e posterior reciclado, se ben unha parte deles adoita ser depositada en vertedoiro municipal.
A xestin dos absorbentes adoita ser tamn a travs de xestor autorizado ou vertedoiro municipal.
O destino da maior parte destes residuos o vertedoiro municipal, se ben unha parte xestionada mediante
xestor autorizado que recicla a fraccin dos residuos municipais recollida nas empresas, como son,
principalmente, os metais, papel/cartn, madeira, vidro e plstico.
A xestin normal dos residuos de pintura, verniz e tintas mediante xestor autorizado. Os recipientes baleiros,
sen embargo, son normalmente entregados ben provedor, ben a un xestor autorizado, as como mediante
entrega a chatarreiro ou depsito en vertedoiros municipais.
Da mesma maneira cs anteriores, os tner de fotocopiadoras e impresoras son entregados provedor ou
xestor autorizado.
Os residuos maioritarios neste grupo son os retallos da industria txtil, que son reciclados ou depositados en
vertedoiros municipais. A industria do curtido do coiro deposita os lodos de depuradora en terreos propiedade
das empresas productoras.
A produccin e xestin deste tipo de residuos esta moi localizada nunha nica empresa. Os residuos
maioritarios son lodos de fondo de tanque e residuos MARPOL, que son xestionados na propia empresa
xeradora, que , sa vez, xestor autorizado.
Algns Residuos Perigosos como os catalizadores que conteen metais preciosos son xestionados no CTRIG,
anda que outros catalizadores son xestionados fra da Comunidade Autnoma de Galicia.
Estes residuos estn localizados principalmente en dous sectores, o sector de fabricacin de cosmticos e o de
especialidades farmacuticas. En mbolos casos, o destino principal destes residuos a entrega a xestor
autorizado.
20
Estes residuos proceden principalmente de baos esgotados de decapado e revestimentos metlicos. A maiora
son xestionados nas propias empresas productoras, non realizando en moitos casos adecuadamente estes
procesos, anda que unha pequena proporcin xestionada a travs de xestor autorizado.
Disolventes
A produccin de disolventes esgotados da industria galega superior cantidade tratada polos xestores
autorizados, que unicamente xestionan o 25% do total xerado. Dedcese, polo tanto, que parte destes
residuos, concretamente o 75%, son eliminados incontroladamente.
Deste 25% correctamente xestionado, o 65% tratado na propia CC.AA. de Galicia, e o 35% restante
xestionado fra da Comunidade galega.
Os grupos de Residuos Perigosos nos que se detectou maior dficit de xestin foron os seguintes:
Na categora de aceites, identificouse que soamente o 10% dos residuos de taladrinas
xerados xestionado mediante xestor autorizado.
Hai que destacar que estes dficits de xestin supoen unha porcentaxe moi pequena sobre o total dos
residuos perigosos que actualmente se xeran e se xestionan en instalacins adecuadas e autorizadas, polo que
se pode afirmar que en Galicia non existe un dficit considerable na xestin dos residuos perigosos, e que as
infraestructuras actualmente existentes son suficientes para a xestin deste tipo de residuos.
5.3. Infraestructuras de Xestin.
En Galicia existe unha infraestructura de xestin e tratamento operativa actualmente, con capacidade para a
xestin de gran cantidade de Residuos Industriais xerados nesta Comunidade. A continuacin procdese sa
revisin, atendendo clasificacin de Residuos Perigosos, Residuos non Perigosos e Outros Residuos de
Interese.
5.3.1.
Residuos Perigosos
As infraestructuras que existen para o tratamento dos Residuos Perigosos, atendendo s prioridades ambientais
de reciclado, valorizacin e eliminacin, son as seguintes:
Reciclado
Cada certo tempo, os buques deben deposita-los residuos que transportan nas instalacins de recepcin
establecidas nos portos.
Estas instalacins deben dispor dun sistema de almacenamento, tratamento e control de efluentes. Dentro da
recepcin dos residuos revisten especial interese os hidrocarburos e as augas oleosas procedentes de sentinas
de buques e do lavado dos tanques de carga e combustible denominados residuos MARPOL.
Existe en Galicia unha rede de xestores autorizados para residuos MARPOL que actan nos distintos portos da
costa. Algns deles contan con plantas de tratamento tanto en terra firme como en embarcacins que prestan
os seus servicios en distintos portos, existindo ademais instalacins para o almacenamento previo seu envo a
xestor final en tdolos portos galegos.
Unha vez separada a auga do aceite contido no residuo MARPOL, este ltimo introducido novamente no
proceso productivo da empresa e lvase a cabo o seu reciclado.
Actualmente, o 95% dos Residuos MARPOL (225.132 Tm) xerados en Galicia son reciclados nunha refinera de
petrleo na propia Comunidade Autnoma.
Unha das unidades existentes no Centro de Tratamento de Residuos Industriais de Galicia (CTRIG) unha
planta de reciclado de pilas e bateras. Mediante un sistema de estabilizacin qumica os compoentes
perigosos que conteen as pilas e bateras usadas son inertizados, obtndose por outro lado subproductos
tiles como chatarra frrica e sulfato de amonio.
21
Valorizacin
Existen das plantas de valorizacin enerxtica dos aceites procedente da separacin de residuos MARPOL,
situadas ambas na provincia da Corua.
O 5% dos Residuos MARPOL (11.000 Tm) xerados en Galicia son valorizados enerxeticamente tanto na propia
CC.AA como fra dela. En Galicia valorzase o 67% desta cantidade e o 33% restante fra dela.
Para completa-lo ciclo de valorizacin dos residuos de hidrocarburos, existen das plantas de valorizacin
enerxtica de aceites.
Nestas plantas somtese o aceite procedente de motores trmicos e doutros usos industriais e marios a un
tratamento fsico e, posteriormente, unha vez xa desclasificados, valorzanse enerxeticamente.
A cantidade de aceites valorizados enerxeticamente en 1999 foi de 16.000 Tm.
Actualmente existen dous novos proxectos de valorizacin enerxtica de aceites en Galicia, un deles propn a
rexeneracin de parte dos aceites usados e a valorizacin enerxtica do resto. O outro proxecto presenta a
valorizacin enerxtica do aceite tratado para a produccin de enerxa elctrica.
Eliminacin con Tratamento Previo
Como xa se dixo anteriormente, Galicia conta cunha solucin integral para o tratamento dos Residuos Perigosos
xerados polas sas industrias, coecido como Centro de Tratamento de Residuos Industriais de Galicia (CTRIG),
situado no municipio das Somozas, provincia da Corua, e xestionado pola sociedade SOGARISA.
Despois de establecer unha estratexia de xestin planificada, a Administracin Autonmica pensou en dotar a
Galicia dunha infraestructura capaz de aplicar tecnoloxas de tratamento viables ambiental e economicamente.
Deste formulamento naceu o CTRIG como unha peza clave para solucionar dunha maneira accesible, segura e
eficaz, o problema dos Residuos Industriais xerados en Galicia.
O Centro de Tratamento de Residuos Industriais de Galicia (CTRIG) dispn, ademais da planta de reciclado de
pilas mencionada anteriormente, das seguintes instalacins:
1.
Est instalada no interior dun edificio industrial e conta cunha rea de descarga, almacenamento de residuos e
de reactivos, receptores, precipitadores, filtros-prensa, sala de control e equipos de instrumentacin necesaria
para os tratamentos. A sa capacidade de tratamento de 20.000 Tm/ano.
Os
2.
Est situada xunto planta de tratamento fisico-qumico e conta con almacenamento de augas biodegradables
e de reactivos, reactores biolxicos aerobios, sistema de filtracin con carbn activo e depsito de control de
vertido con medidores en continuo.
A capacidade de depuracin de 9.000 m3/ano.
3.
Planta de Estabilizacin
Nesta planta, os residuos son inertizados, estabilizados e/ou solidificados para proceder seu vertido no
depsito de seguridade.
Esta planta est composta por un grupo de silos de reactivos para a estabilizacin, e equipos de
homoxeneizacin e mestura. A sa capacidade de tratamento de 55.000 Tm/ano.
4.
Depsito de Seguridade
22
O depsito de seguridade dispn de 8 celas de vertido dotadas dun sistema de impermeabilizacin dobre e
composto que garante a inmobilizacin e control dos elementos contaminantes no lixiviado.
O volume deste depsito de 800.000 m3. Tdolos lixiviados bombanse a un parque de almacenamento cunha
capacidade total de 800 m3. Posteriormente, transprtanse planta de tratamento fisico-qumico para o seu
tratamento.
5.
Unidade de Transferencia
O CTRIG acta, as mesmo, como unha unidade de transferencia dos residuos que non trata directamente nas
sas plantas.
Tboa 7.- Infraestructuras de tratamento actuais de Residuos Perigosos existentes en Galicia
Tratamento
Infraestructura
N Plantas
Reciclado
Valorizacin
Eliminacin
5.3.2.
O tipo de xestin realizado nestes centros de despezamento, normalmente, segue algn dos seguintes
tratamentos:
Tipo 1: Empresas destinadas unicamente recepcin de VFU coa finalidade de desmontaxe e venda de
pezas para reposto.
Tipo 2: Empresas destinadas recollida de chatarra en xeral e, entre esta, a vehculos sen obxectivo de
venda de pezas.
Tipo 3: Empresas dedicadas recollida de chatarra e outros residuos como papel, cartn, madeira, vidro,
plstico e RSU. Entre a chatarra poden recibir vehculos usados, pero o seu obxectivo non a venda de pezas
para reposto, polo que non efectan operacins de desmontaxe.
Valorizacin
Pneumticos Fra de Uso (NFU).
Na provincia da Corua existe unha planta de almacenamento e trituracin de NFU.
No momento da redaccin deste Plan est a adaptarse unha instalacin para, unha vez triturado o pneumtico,
realiza-la valorizacin enerxtica deste nunha cementeira galega.
23
Ademais, como xa se mencionou, existe outro proxecto para a valorizacin enerxtica de pneumticos
actualmente en construccin.
Eliminacin
Existen actividades industriais que xeran grandes volumes de residuos inertes ou non perigosos, segundo sexa
a sa actividade. Este o caso da minera e da industria de transformacin de minerais. Tradicionalmente estas
instalacins dispuxeron de vertedoiros anexos nos que poder eliminar estes residuos.
Dependendo da entidade da empresa xeradora, e do volume e tipo de residuos que xere, encntranse moi
diversos tipos de vertedoiros desta natureza. As, as grandes industrias contan con vertedoiros controlados e
cunha adecuacin nova directiva de vertido que non xerar maiores problemas. Este o caso das grandes
instalacins de minera enerxtica (minas de Meirama e As Pontes), ou a planta de fabricacin de Almina
situada en San Cibrao.
Trtase dunha instalacin promovida pola iniciativa privada, situada no contorno do vertedoiro de seguridade
das instalacins xestionadas por SOGARISA.
Este vertedoiro est xestionado por un xestor autorizado (Xiloga) e nel depostanse residuos inertes e residuos
non perigosos.
A capacidade anual deste vertedoiro de 146.000 toneladas e ten unha vida til estimada de oito anos.
Na actualidade, est a construrse unha instalacin semellante no contorno da Corua, promovida tamn pola
iniciativa privada.
Este tipo de instalacins, que lle veen dar solucin xestin dos residuos inertes e non perigosos que se
producen na Comunidade de Galicia, e que nacen da iniciativa privada, dan unha idea da madurez do sector
industrial galego en materia de xestin de residuos, que cada vez mis demanda este tipo de instalacins para
asegura-la adecuada xestin dos residuos que xeran.
Vertedoiros Municipais
Na maiora dos vertedoiros municipais existe o predominio de residuos slidos urbanos fronte a outros residuos.
O 2,5% dos vertedoiros inventariados son soamente vertedoiros de Residuos Inertes, e no 40% dos vertedoiros
identificouse a presencia de Residuos Industriais.
Dos 333 vertedoiros inventariados, 5 vertedoiros foron clausurados en 1999 e 23 vertedoiros mis estn en
proceso de clausura. Entre os anos 2000 e 2001, prevese a clausura de 51 vertedoiros mis.
Polo tanto, actualmente existen 324 vertedoiros en Galicia.
Respecto s 491 puntos de vertido incontrolados existentes, 191 puntos foron clausurados en 1999. Este
proceso de clausura continuar durante o ano 2000.
Na maiora dos vertedoiros existen moi poucas medidas de control ambiental. O 45% dos vertedoiros dispn de
valado, pero s efectivo para o control do acceso vertedoiro nun 14% dos casos. dicir, na maiora dos
vertedoiros non existe un valado perimetral completo.
A existencia de redes de recollida e tratamento de lixiviados, a extraccin e o tratamento de gases e a
impermeabilizacin da cela son elementos pouco habituais nos vertedoiros galegos.
Tboa 8.- Infraestructuras de tratamento actuais de Residuos non Perigosos existentes en Galicia
Tratamento
Infraestructura
Valorizacin
Eliminacin
Vertedoiros industriais
Vertedoiro da Somozas
Vertedoiros Municipais
*Dato non cuantificado no momento da realizacin do Plan
Fonte: Elaboracin propia
N Plantas
4
324
24
Pilas: 8 xestores
(son os mesmos xestores cs de bateras)
N de Xestores
Residuos MARPOL
Bateras e Pilas
Disolventes e Tintas
Lixiviados de Vertedoiro
Residuos Hospitalarios
CTRIG (Sogarisa)
TOTAL
33
Fonte: Elaboracin propia
RSU: 50 xestores
Papel/Cartn: 24 xestores
Entullo: 8 xestores
Vidro: 6 xestores
Pneumticos: 3
25
Ademais, existe un nmero non determinado de empresas que se dedican recollida e transporte de residuos
de plstico e que anda que non estn dados de alta como xestores autorizados, na actualidade realizan a
recollida de plsticos en empresas.
Residuo
50
Papel e Cartn
24
Entullo
Vidro
Tners
Metais
Cinzas
Pneumticos
Lodos
Plsticos
TOTAL
107
Fonte: Elaboracin propia
26
5.5.
Solos Contaminados
No ano 1991 o Ministerio de Obras Pblicas, Transporte e Medio Ambiente (MOPTMA) comezou a realizacin
dun primeiro Inventario de Espacios Contaminados que, abranguendo todo o territorio espaol, servise de
referencia e base de datos para futuros traballos. O informe co seu correspondente inventario presentouse en
1993. A segunda fase iniciada en 1994 durou dous anos e o obxectivo foi identificar novos emprazamentos
potencialmente contaminados e caracterizar outros espacios contaminados xa identificados.
Cos inventarios realizados polo MOPTMA, en 1995 asnase un convenio marco entre o Ministerio de Obras
Pblicas, Transportes e Medio Ambiente e a Consellera de Industria e Comercio da Comunidade Autnoma de
Galicia sobre actuacins de descontaminacin de solos. O obxecto foi establece-las condicins bsicas para a
colaboracin entre a Secretara de Estado de Medio Ambiente e Vivenda e a Consellera de Industria e Comercio
no financiamento da redaccin de proxectos, includos os estudios preliminares, os recoecementos en detalle e
a execucin de obras de descontaminacin de Solos Contaminados.
As actuacins realizadas pola Comunidade Autnoma galega a partir do Plan Nacional planificronse a travs
do Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos Contaminados de Galicia13, elaborado en 1995.
O Plan de Xestin de Solos Contaminados de Galicia (1995-2005) pretenda cubrir unha serie de obxectivos:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
A Corua: 140
Lugo: 113
Ourense: 154
Pontevedra: 212
O 54 % destes emprazamentos son vertedoiros, malia que se parta do Inventario Nacional de Solos (que
supostamente s inclua os vertedoiros de lixo con vertidos de Residuos Industriais), e de que na segunda fase
deste Programa Operativo de Solos Contaminados unicamente se visitaron emprazamentos industriais.
Trala xerarquizacin definitiva obtivronse 287 emprazamentos industriais potencialmente contaminados, que
quedan ordenados da seguinte maneira:
27
Tipo
Ind. Activo
Ind. Inactivo
Runa Industrial
Almacn
TOTAL
TOTAL
225
11
22
29
287
As mesmo, a XUNTA, en cumprimento da Lei 10/98, de residuos, levou a cabo actualizacins do inventario de
solos contaminados, as como actuacins de investigacin e desenvolvemento no eido do tratamento de solos
contaminados, campaas de caracterizacin de solos, e obras de descontaminacin de solos contaminados.
Estas actividades que se realizaron e se seguen a realizar estn includas nos plans da Direccin Xeral de
Calidade Ambiental da XUNTA, considerando a sa finalizacin no ano 2006.
Como conclusin a este apartado, a data da redaccin do Plan, a XUNTA levou a cabo tdolos obxectivos que se
fixaron no Plan de Xestin de Solos Contaminados de Galicia (1995-2005); excepto establecer unha poltica
lexislativa, visto o feito da publicacin dun captulo sobre solos contaminados na Lei 10/98, de residuos. Por
outra parte, a Xunta de Galicia publicou un decreto no que se establecen os lmites para a determinacin de
solo contaminado por HCH. A este respecto, a XUNTA ter en conta a publicacin de lexislacin tanto
Comunitaria como Estatal para desenvolver a sa poltica lexislativa.
REFERENCIAS DO CAPTULO 5:
1.
2.
Estratexia Galega de Xestin de Residuos (borrador). Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 1999.
3.
Informe Anual de Actividades de Inspeccin Ambiental Xeral. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA,
1998.
4.
Memoria Anual de Actividades da Direccin Xeral de Calidade Ambiental. Consellera de Medio Ambiente da
XUNTA, 1998.
5.
Fase I Modelo Estatstico e Deseo Mostral para a realizacin do Inventario de Residuos Industriais en
Galicia. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 2000.
6.
Cuestionario sobre a xestin de Residuos Industriais de Galicia. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA,
2000.
7.
O resultado das visitas personalizadas foi a obtencin de 624 cuestionarios, onde se recolle a informacin
achegada polas empresas. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 2000.
8.
9.
Anexo 2.1. Inventario de Residuos Perigosos. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 2000.
10. Anexo 2.2. Inventario de Residuos non Perigosos. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 2000.
11. Inventario de Vertedoiros e Puntos de Vertido de Galicia. Consellera de Medio Ambiente da XUNTA, 1998.
12. Plan Xeral de Adecuacin, Selado e Clausura de Vertedoiros de Galicia. Consellera de Medio Ambiente da
XUNTA, 1999.
13. Plan de Xestin de Residuos Perigosos e Solos Contaminados de Galicia.
XUNTA, 1995.
Consellera de Industria da
Consellera de Medio
Consellera de Medio
28
6.
O Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia , ten un perodo de vixencia ata o
ano 2006, polo que cmpre determina-la xeracin dos Residuos Industriais no horizonte temporal comprendido
entre os anos 2000 e 2006.
Para isto, tvose en conta a previsible evolucin das actividades econmicas e empresariais na Comunidade
Autnoma, no perodo de referencia do presente Plan de Xestin.
Co fin de cuantifica-los residuos industriais, ntomouse como estimacin base a evolucin do IPI (ndice de
Produccin Industrial)1, e o Plan Estratxico de Desenvolvemento Econmico de Galicia 2000-2006 (PEDEGA)2,
para predici-los cambios que previsiblemente van ter lugar e, a partir dos que se establecern os obxectivos e
actuacins do Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia, no horizonte do ano
2006.
A prognose de xeracin dos Residuos Industriais estar principalmente ligada s actividades econmicas
impulsadas polo PEDEGA, tendo en conta que son estes sectores os que despegarn en Galicia no horizonte do
2006.
Malia a dificultade de preve-los cambios que van ter lugar nos axentes xeradores de residuos, a evolucin
histrica dos datos anteriores e a sa previsible tendencia, permiten estima-la xeracin futura dos residuos
industriais e establece-los
obxectivos e os programas de actuacin do Plan.
Dentro destes, o Programa de Seguimento e Control, prev a avaliacin peridica do cumprimento e
desviacins respecto s estimacins realizadas de xeracin de residuos industriais, para proceder, de ser
necesaria, sa adaptacin longo do perodo de vixencia do Plan.
Para realizaren a prognose de xeracin de residuos, presntanse dous escenarios denominados Tendencial e
Esperado.
O escenario Tendencial recolle a xeracin de residuos industriais prevista para Galicia no perodo 2000-2006,,
basado baseada nas porcentaxes de crecemento na produccin de residuos dos ltimos anos.
O escenario Esperado recolle, en correspondencia co Programa de Prevencin e Minimizacin presentado no
captulo 8 deste Plan, unha nova situacin evolucionada que recolle a xeracin de residuos industriais prevista
para Galicia no horizonte do ano 2006,, aplicando polticas de minimizacin nos sectores de transformacin de
lousa e produccin de enerxa elctrica.
O escenario Tendencial faise eco, principalmente, da reduccin de residuos producida como consecuencia da
reestructuracin do sector mineiro que implica o previsible cerre dalgunha explotacin mineira.
O escenario Esperado resulta de aplica-las actuacins previstas no Programa de Prevencin e Minimizacin
deste Plan, atendendo minimizacin e control na xeracin dos residuos industriais.
De acordo con isto, a evolucin prevista en canto xeracin dos residuos industriais en Galicia no horizonte
temporal do Plan presntase de seguido.
Escenario Tendencial
A prognose de xeracin dos residuos industriais proposta segundo o escenario tendencial, 2006, pon de
manifesto a reduccin de xeracin de residuos, respecto a 1999 nun 11%. Esta reduccin debida,
principalmente, reestructuracin do sector mineiro que implica o previsible cerre dalgunha explotacin
mineira no ano 2004. Esta circunstancia reflctese claramente no descenso na xeracin de residuos a partir do
ano mencionado.
As consideracins establecidas para este escenario, consecuencia da previsible evolucin do sector extractivo
de minerais enerxticos na Comunidade Autnoma coa reestructuracin das explotacins mineiras de Galicia,
conducen a acadar unha taxa de xeracin de residuos industriais no 2006 inferior acadada en 1999.
A prognose reflectida a continuacin froito das seguintes consideracins:
A evolucin prevista na creacin de novas actividades industriais correspndese cos datos presentados no
previsible Plan Estratxico de Desenvolvemento Econmico para Galicia2 (PEDEGA) 2006, de tal forma
que prev a potenciacin e o crecemento econmico de certos sectores industriais, denominados Sectores
Prioritarios, especialmente os seguintes:
Sector
Sector
Sector
Sector
Sector
Sector
Sector
29
O crecemento considerado para estes sectores prioritarios algo superior media do ndice de Produccin
Industrial (IPI)". Estmase para o ano 2000 un crecemento destes sectores prioritarios en Galicia do 3,2%
e para os anos sucesivos ata o 2006, do 2,9%.
En canto resto das actividades econmicas, a evolucin de crecemento esperado do IPI estableceuse no 2%
para o ano 2000 e do 1,8% para os anos sucesivos ata o 2006. Hai que resaltar que o crecemento esperado na
actividade de minera enerxtica do 0%, debido a unha reestructuracin deste sector.
Debido alto crecemento econmico rexistrado nos ltimos anos e estimando unha ralentizacin da economa
no perodo de vixencia do Plan ata o ano 2006, o comportamento tendencial da xeracin de residuos industriais
vai medrar probablemente a ritmos mis lentos dos establecidos polo ndice de Produccin Industrial (IPI)
histricos, e a variacin previsible ata o ano 2006. Ademais,, a aplicacin a curto prazo da Directiva 96/61/CE,
relativa prevencin e control integrado da contaminacin (IPPC), conducir a actuacins concretas derivadas
da poltica actual sobre residuos, encamiada reduccin en orixe e minimizacin destos residuos, que e far
que se controle a taxa de xeracin de residuos industriais segundo o escenario tendencial proposto na prognose
presentada polo Plan 2006.
Neste sentido, o Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia no perodo de
vixencia deste propn acometer unha poltica de prevencin na xeracin dos residuos industriais, mediante a
aplicacin dunha serie de actuacins concretas, expostas no Programa de Reduccin.
Tboa 12.- Prognose de xeracin dos Residuos Industriais para Galicia 2000-2006
Xeracin de Residuos Industriais (RI)
ANO
2000
2002
2004
2006
RI
RI
RI
RI
Tm/ano
Tm/ano
Tm/ano
Tm/ano
TENDENCIAL1
61.519.732
63.005.090
59.153.791
54.053.809
Escenario proponse
A maior cantidade dos Residuos Industriais xerados en Galicia, arredor de 55 millns de toneladas, son xerados
en os sectores de extraccin e preparacin de minerais e canteiras. Os programas de minimizacin nestes
sectores son de difcil aplicacin xa que os sectores extractivos dependen en gran medida da morfoloxa
xeolxica do xacemento.
Ademais, neste Plan propnsen incorporar plans de minimizacin nalgns dos sectores que producen os 5
millns de toneladas restantes identificadas no inventario de residuos levado a cabo.
As, como resultado da aplicacin do Programa de Prevencin y MinimizacinReduccin considerado neste Plan,
aplicronse plans de minimizacin de residuos en dous sectores de grande importancia na xeracin destes,
como son o sector de transformacin de lousa e o de produccin de enerxa elctrica.
No primeiro dos sectores, considerouse que, dada a composicin dos lodos xerados na decantacin da
transformacin da lousa, estes poden ser utilizados na fabricacin de cemento, deterxentes e pinturas como se
est a realizar en sectores semellantes como o do mrmore ou o da pasta e papel.
Xa que logo, a reduccin cuantitativa estimada para a xeracin dos lodos xerados na decantacin da
transformacin da lousa acada as 55.000 Tm para o ano 2006.
No sector de produccin de enerxa elctrica, a minimizacin mis importante que xorde o cambio de
combustible de lignito a hulla nas centrais trmicas.
Para calcula-la diminucin na xeracin dos residuos producidos nas centrais trmicas galegas, tvose en conta
que a produccin de residuos inversamente proporcional poder calorfico do carbn empregado.
A diferencia do poder calorfico entre o lignito empregado na actualidade nas centrais trmicas galegas e a hulla
que se utilizar nun futuro prximo, do 30%, polo cal se considera que a reduccin na xeracin de escouras e
cinzas nas centrais trmicas galegas ser desta mesma orde.
Polo tanto, a reduccin cuantitativa estimada na xeracin dos residuos producidos nas centrais trmicas debido
cambio de combustible empregado de lignito a hulla, ascende a 1.000.000 Tm.
Tboa 13.- Prognose de xeracin dos Residuos Industriais para Galicia segundo o escenario Esperado.
Xeracin de Residuos Industriais (RI)
ANO
2000
2002
2004
RI Tm/ano
RI Tm/ano
RI Tm/ano
ESPERADO
61.519.732
63.005.090
59.153.791
30
2006
RI Tm/ano
52.998.809
Os esforzos realizados no presente Plan no proceso de inventario de Residuos Industriais identificaron novas
cantidades de residuos descoecidas ata o momento. Dado que o Plan precisa un proceso de seguimento e
control futuro en canto xeracin de residuos industriais, vai permitir tamn coece-lo afloramento doutras
cantidades hoxe anda ocultas.
As, o control e o seguimento da evolucin na xeracin de calquera tipo de residuo industrial, debe ser obxecto
de unha atencin especial,. P y por isto, o Plan propn articula-las medidas necesarias, con controis peridicos
e revisins anuais, que fagan posible acoutar perfectamente, tanto a cantidade do residuo considerado, como a
identificacin de cantidades de residuos que vaian aflorando.
REFERENCIAS DO CAPTULO 6:
Instituto Nacional de Estadstica. ndices de Produccin Industrial, 1990-1999. www.ine.es
Plan Estratxico de Desenvolvemento Econmico de Galicia 2000-2006 (PEDEGA), Tomo II:
Proposta
estratxica e marco financeiro, px.68 apdo. 2.2.4., do 23 de xullo de 1999, Consellera de Economa e
Facenda.
7.
7.1.
No momento de elaboracin do Plan, a sociedade est en disposicin de comprender que hai actuacins e
comportamentos sociais que conducen cara sostibilidade, mentres que outros nos afastan dela.
Neste sentido, est comunmente aceptado que unha estratexia orientada a recupera-lo mximo de materiais e
enerxa contida nos residuos, que propicie o vertido mnimo destes unha vez reducida a sa perigosidade, e que
potencie a diminucin do consumo de materias primas e enerxas non renovables ou o cambio de materias
primas, unha estratexia orientada sostibilidade sempre que se faga a un custo economicamente viable e de
forma que, realizada a anlise de ciclo de vida, as conclusins sexan favorables respecto proceso.
O Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia (2000-2006), de acordo co
principio de multiplicidade de solucins, pretende actuar en tdolos chanzos da xerarqua de prioridades
ambientais que determina o corpo de doutrina da Unin Europea, co desenvolvemento de accins e a posta en
servicio de infraestructuras que aseguren o cumprimento dos obxectivos sinalados no presente Plan.
Neste sentido, a prevencin, a valorizacin (reciclado de materiais e recuperacin enerxtica) e a eliminacin
controlada (vertido seguro) non son en ningn caso alternativas excluntes, senn que, en cada caso e para
cada categora de residuo, a solucin idnea consistir nunha combinacin adecuada de cada unha destas
alternativas de tratamento, tendo sempre presente as preferencias de xestin marcadas pola xerarqua
comunitaria.
Ademais, e co obxecto de evitar decisins irreversibles, desde a prudencia e a aplicacin do principio de
flexibilidade que preconiza o Plan, a capacidade das infraestructuras propostas desase sobre a base de que
ningunha delas tea por si soa unha capacidade tal que dificulte ou condicione o desenvolvemento dos sistemas
de xestin considerados como preferentes desde a perspectiva da xerarqua de principios comunitaria no
horizonte temporal obxecto do Plan.
Desde estas consideracins, o presente Plan de Xestin fixa unha serie de obxectivos de prevencin na xeracin
de residuos, e de valorizacin dos productos contidos nos residuos a travs da reciclado e o aproveitamento
enerxtico, se o caso, de maneira que se poida diminur de modo significativo a cantidade de residuos
destinada eliminacin final en vertedoiro controlado, tal e como determina a xerarqua de prioridades de
xestin dos residuos establecida pola Unin Europea, incorporada noso ordenamento xurdico na Lei 10/1998,
do 21 de abril, de residuos e asumido como tal na Estratexia Galega de Xestin de Residuos.
7.2.
Principios Estratxicos do Plan
O presente Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia se fundamenta nunha serie
de principios rectores que recollen aquelas premisas que permiten compatibiliza-la proteccin do medio
ambiente co desenvolvemento productivo das actividades econmicas na Comunidade Autnoma, como
condicin bsica para a consecucin do modelo de Desenvolvemento Sostible, que se suma Galicia a partir da
elaboracin da Estratexia Galega de Xestin de Residuos. Nesta estratexia defnense unha serie de prioridades
e criterios de actuacin que permiten orienta-lo modelo de desenvolvemento rexional atendendo s pautas de
mximo respecto polo medio ambiente, e asegurando a mxima calidade de vida dos cidadns galegos.
As, de acordo coas opcins, obxectivos, estratexias, polticas e principios desenvolvidos tanto polas Nacins Unidas
como pola Unin Europea e a propia Estratexia Galega de Xestin de Residuos, o Plan de Xestin de Residuos
Industriais e Solos Contaminados de Galicia, estructura as sas accins, ferramentas e infraestructuras de acordo
cos seguintes Principios Estratxicos:
31
Os responsables da contaminacin do medio ambiente son tamn os responsables dos custos derivados da dita
contaminacin. Este principio non debe ser interpretado en ningn caso como que quen paga ten o dereito de
contaminar. Mis ben o contrario, xa que o obxectivo ltimo a reduccin da contaminacin que vn dada cando
os axentes socioeconmicos que contaminan internalizan os custos ambientais inherentes sa actividade, e
expoen cmo reducilos. Este principio forma parte da poltica ambiental definida pola Comunidade Europea.
De acordo coa xerarqua de prioridades ambientais, en cuanto a as opcins de xestin dos residuos definidas pola
Estratexia Comunitaria, as como pola Estratexia Galega de Xestin de Residuos, o Plan articula o conxunto das
sas actuacins de acordo coa seguinte orde de prelacin:
En segundo lugar, e cando os residuos xa foron xerados, potencia a valorizacin (reciclado materia/compost e
recuperacin enerxtica)
As, o Plan toma en consideracin a necesidade de minimiza-la xeracin de residuos, invertendo a tendencia actual
de xerar cada vez mis residuos, e trata de articular accins de prevencin dentro dos lmites que as actuacins de
minimizacin teen a nivel industrial.
Igualmente, o Plan establece que tanto a cantidade como a perigosidade dos refugallos destinados vertido deben
reducirse.
A aplicacin deste principio leva consigo a maximizacin do ndice de Desviacin de Vertedoiro (IDV), que relaciona
a cantidade de materiais recuperados e non vertidos, e a cantidade de residuos que xeramos, tal e
como propn a Directiva 99/31/CE, relativa vertido de residuos.
A aplicacin do principio de minimizacin do vertido propn, polo tanto, a maximizacin dos obxectivos de
xestin nos chanzos superiores da xerarqua de prioridades, tanto da prevencin como da valorizacin dos
residuos, a travs da reciclado dos materiais recuperados e do aproveitamento da enerxa contida neles.
Principio de Multiplicidade de Solucins
O Plan incorpora este principio desde o recoecemento de que unha xestin avanzada aposta por actuar nun
conxunto de opcins, e de ser posible, con varias solucins en cada opcin, o que garante un sistema mis integral,
mis diverso e, polo tanto, mis estable, flexible e menos vulnerable.
Desta forma, as infraestructuras que propn o Plan, asociadas a cada opcin da xerarqua de alternativas de
xestin, deben ser capaces de adaptarse s modificacins que, tanto en cantidade como en calidade, vaian
experimentar no futuro os residuos en cada chanzo como consecuencia dunha decidida poltica de actuacin nos
chanzos superiores.
En consecuencia, as distintas infraestructuras debern ser capaces de operar, en condicins de viabilidade tcnica e
econmica, para a cantidade e calidade dos residuos definidos no Plan e con capacidade de adaptarse s esixencias
tcnicas e ambientais derivadas da normativa previsible e, en particular, s esixencias derivadas da Directiva
96/61/CE, do 24 de setembro de 1996, relativa prevencin e control integrado da contaminacin (IPPC).
Principio de Proximidade
Principio bsico da xestin de residuos segundo preconiza a Unin Europea, e que se formula igualmente como
obxectivo estratxico do Plan na Comunidade Autnoma de Galicia. Debe terse en conta, xa que logo, que se
deber xestiona-la totalidade dos residuos industriais xerados na Comunidade Autnoma, sempre que esta
posibilidade sexa viable econmica e ambientalmente, tanto con infraestructuras propias como con infraestructuras
en zonas limtrofes, naqueles casos nos que a pouca xeracin dalgn residuo non faga factible a creacin dunha
infraestructura propia.
Este Principio supn a busca de solucins para o axeitado tratamento dos residuos no lugar mis achegado posible
fonte de orixe, polo que se contar coa solidariedade interrexional para o tratamento adecuado daqueles residuos
que non sexa posible realizar en condicins dentro da Comunidade Autnoma.
Os obxectivos e metas presentados no presente Plan s poden alcanzarse mediante unha accin consensuada por
parte de tdolos axentes implicados que debern cooperar entre si. O Plan aplica este principio, co concepto mis
amplo de responsabilidade compartida, baseado na participacin, a cooperacin e a axuda de todos e cada un dos
axentes socioeconmicos implicados en alcanzar con xito os obxectivos que postula o Plan.
32
O termo de responsabilidade compartida implica non tanto a seleccin dun determinado axente en prexuzo doutro,
senn mis ben unha intervencin mixta de axentes e instrumentos sen poer en cuestin a divisin de
competencias entre a Comunidade Europea, os Estados membros, as Comunidades Autnomas e os Concellos.
O Plan basase na transparencia de prezos entendida como aquela poltica de prezos que reflicta a totalidade dos
custos de xestin dos residuos. Esta unha aspiracin contida tanto nos obxectivos das Nacins Unidas, como nos
da Comunidade Europea.
Este principio adquire unha especial importancia nunha dobre dimensin. Por unha parte, como expresin da
vontade poltica e legal de incorpora-los custos de xestin dos residuos e, consecuentemente, de cara a materializalo principio de quen contamina paga.
Fomentar e promove-la reduccin en orixe da xeracin de residuos industriais para o ano 2006
A industria galega deber realizar considerables esforzos para reduci-la xeracin de residuos industriais,
actuando nas diferentes fases do proceso productivo tales como:
-
A Administracin fomentar e promover as iniciativas privadas neste sentido sempre que respecten os
principios marcados no presente Plan, e colaborar na busca das solucins mis adecuadas nos casos en que o
sector privado non sexa capaz de resolve-los problemas que se presenten.
Aplicacin de plans de minimizacin en orixe en sectores determinados de produccin de residuos industriais
como os sectores de construccin, alimentacin e mesmo no tratamento de lousa, granito e xeracin de enerxa
elctrica.
2.
2.1.
Garantir unha adecuada xestin dos residuos industriais xerados na Comunidade Autnoma de
Galicia creando as infraestructuras necesarias para esta xestin
Residuos Perigosos
Inclese dentro deste obxectivo conseguir que, longo do perodo de vixencia do Plan, tdolos productores e
xestores de residuos perigosos tean autorizacin administrativa, e que se fomente que tdolos pequenos
productores se inscriban no correspondente rexistro.
Para isto, o Plan deber actuar na creacin de infraestructuras que permitan que a adecuada xestin dos
residuos xerados polos pequenos productores sexa econmica e ambientalmente viable.
Deberase profundar nos labores de identificacin de actividades industriais xeradoras de residuos industriais
actualmente descoecidas, e nas tarefas de inspeccin e control.
A porcentaxe de xestin dos residuos perigosos dos grandes productores na actualidade prximo 100%.
33
O obxectivo de xestin que se quere acadar para estes productores completar e mante-lo 100% de xestin
dos residuos perigosos producidos.
Por outro lado, o obxectivo logra-lo 70% de xestin dos residuos perigosos procedentes dos pequenos
productores. O incremento na porcentaxe de xestin ambicioso debido a que na actualidade, soamente
arredor do 30% dos pequenos productores realizaron algunha vez unha xestin regulada dos residuos perigosos
xerados.
2.2.
A continuacin presntanse obxectivos para uns sectores industriais concretos debido, principalmente,
importancia que teen na xeracin dun importante volume de residuos
Para os residuos industriais producidos polo resto de sectores, existe xa na actualidade unha planificacin e
unha multiplicidade de solucins que ser mellorada tal e como se define no captulo de Programas de
Actuacin.
2.2.1.
Extraccin de lignito
As accins previstas para este sector son as de continuar co seguimento da xestin dos residuos e controla-las
entulleiras privadas pertencentes s propias empresas.
2.2.2.
Lousa e Granito
Debido volume que supoen os residuos industriais producidos por estes sectores, os obxectivos marcados
son:
Toma de conciencia do sector e establecemento de pactos ambientais individuais con cada empresa
2.2.3.
Construccin
O obxectivo previsto neste Plan para os RCD crear infraestructuras que aseguren a adecuada xestin dos
residuos de construccin e demolicin atendendo tanto s grandes como s pequenos productores.
Preto dos ncleos de gran densidade de poboacin promoverase a instalacin de plantas de seleccin e
trituracin de RCD e, para os ncleos menos poboados de Galicia, prepararase unha rede de vertedoiros
controlados para o cal se pretende aproveita-las antigas canteiras e graveiras inactivas existentes en Galicia,
ags dos casos nos que se tea producida unha rexeneracin natural das mesmas onde existan habitats propios
desenvolvndose.
3.
Eliminacin
dos
Residuos
Industriais
xerados
na
Residuos Perigosos
Aceites
O obxectivo de reciclado para os aceites usados do 40% dos aceites recollidos en Galicia.
O obxectivo de valorizacin para os aceites usados do 60% dos aceites recollidos en Galicia.
Disolventes
Vista a produccin estimada de residuos de disolventes en Galicia, e considerando que non existe ningunha
instalacin adecuada para o tratamento deste tipo de residuos na Comunidade, sera viable, mediante a
iniciativa privada, a instalacin dunha planta para o procesado deste tipo de residuos. Con esta medida, e
vista da reduccin de custos que se operara, o dficit na xestin deste residuo quedara solucionado. Coa
instalacin da planta de reciclado de disolventes prevista neste Plan, pretndese logra-lo reciclado do 100% dos
disolventes recollidos en Galicia.
34
3.2.
A reutilizacin dos residuos de obras e construccin correctamente seleccionados como as terras limpas e os
entullos que, atendendo sa calidade, poidan ser aplicados noutras obras ou outras aplicacins como a
construccin de estradas ou a fabricacin de formign.
Cuncha de Mexilln
Na actualidade recclase o 9% da cuncha de mexilln xerada en Galicia e obxectivo deste Plan reciclar a
medio prazo o 50% e o 100% a longo prazo.
Madeira
Visto que Galicia conta cunha importante industria de transformacin da madeira, gran parte da madeira que
actualmente se recolle valorizada mediante a sa utilizacin na fabricacin de tableiro aglomerado, ou ben,
cando non cumple especificacions tcnicas para este fin, mediante a sa valorizacin enerxtica en caldeiras de
biomasa. Excluirase desta valorizacin enerxtica aquel residuo de madeira que contea sustancias utilizadas
no seu tratamento que poideran xerar emisins contaminantes.
O obxectivo deste plan incrementar a taxa actual de recollida selectiva de fraccions de madeira (a utilizacin
dos puntos limpos contribuir a este fin), e a sa valorizacin polos procedementos anteriormente descritos.
Lodos de Depuradora
Debido posibilidade de utilizacin dos lodos do sector lousa en aplicacins como a fabricacin de cemento,
deterxentes e pintura como se est a realizar en sectores similares, como o da mrmore ou no de pasta e
papel, o obxectivo de reciclado dos lodos de depuradora do 25%.
Envases
No marco da Lei 11/1997, de envases e residuos de envases, o obxectivo de reciclado ser do 25% e de
valorizacin o 50% dos residuos de envases recollidos en Galicia.
Na actualidade os vehculos fra de uso xerados nos concesionarios de autombiles e polas compaas de
seguros son xestionados por centros de despezamento autorizados para ese fin.
A maiora dos vehculos fra de uso de particulares e algns procedentes das poxas de VFU de concellos, son
xestionados por centros de despezamento sen autorizacin para este fin.
O obxectivo para os vehculos fra de uso que a xestin de todos eles se realice de forma controlada e
autorizada.
A curto prazo pretndese inicialmente valorizar enerxeticamente en cementeira os pneumticos fra de uso
para, posteriormente, proceder valorizacin enerxtica e reciclado mediante o aproveitamento de diversos
subproductos como o negro de fume, aceiro e gas.
O obxectivo de valorizacin enerxtica dos pneumticos fra de uso do 100% dos NFU recollidos en Galicia
A medio prazo pretndese pasar da valorizacin reciclado impulsando iniciativas como o recauchutado de
pneumticos ou o aproveitamento destes noutras aplicacins como a fabricacin de aglomerado asfltico.
4.
Cando os residuos, unha vez xerados, non sexan valorizables, someteranse a operacins de eliminacin en
instalacins debidamente autorizadas para efectos de garantir unha xestin ambientalmente correcta.
Limtase a eliminacin mediante vertido en depsito de seguridade a aqueles residuos para os cales non se lles
poida aplicar outro sistema de xestin, tcnica e economicamente viable.
5. Asegura-la dispoibilidade de infraestructuras de xestin para os residuos que xera a actividade
industrial de Galicia.
Debe asegurarse que as instalacins existentes, e aquelas previstas para o futuro no presente Plan, debern
prestar servicio con prioridade demanda interna, cumprndose as o principio de proximidade.
35
6.
Previr e evita-lo vertido incontrolado dos residuos industriais mediante controis necesarios das
actividades que os xeran
A Administracin contribuir investigacin bsica e aplicada en materia de residuos industriais nos centros de
investigacin pblicos e privados, dndolles prioridade s proxectos de investigacin e desenvolvemento (I+D).
O impulso da investigacin desenvolve o coecemento de procesos productivos que contriben a conseguir
melloras ambientais tanxibles; polo tanto, estas actuacins sern potenciadas desde a Administracin.
Pretndese desta maneira desenvolver unha poltica de fomento de proxectos de I+D e bolsas de investigacin
en colaboracin coa Secretara Xeral para a Investigacin e o Desenvolvemento da Xunta de Galicia, e o Centro
de Informacin e Tecnoloxa Ambiental da Consellera de Medio Ambiente, como organismo competente,
dirixidas a alumnos de universidades e centros pblicos e empresas de Galicia
Trtase de promover accins especficas de investigacin co obxectivo de desenvolver e poer a punto novas
tcnicas e procesos industriais tendentes minimizacin, as como de realizar experiencias piloto en empresas
representativas de distintos sectores industriais.
Tamn o Centro de Informacin e Tecnoloxa Ambiental (CITA) realiza labores de investigacin e
desenvolvemento tecnolxico en materia de medio ambiente industrial e natural, promove novas tecnoloxas
para a mellora ambiental, e apoia iniciativas para o estudio e anlise de temas ambientais de carcter global.
8.
PROGRAMAS DE ACTUACIN
Situacin actual, cunhas caractersticas particulares de Galicia, especialmente condicionadas pola existencia
dun tecido industrial maioritariamente formado por pequenas e medianas empresas e moi disperso.
36
Un obxectivo de especial relevancia na actual poltica de xestin de residuos industriais en Galicia incorpora-lo
factor ambiental na industria e, en xeral, na sociedade galega.
A consecuencia deste obxectivo require un cambio de formulamento nas empresas, xa que nun futuro prximo
ser necesario pensar en producir bens conservando os recursos ambientais e xerando a menor cantidade
posible de residuos.
Para todo isto, fundamental determina-las fases dos procesos productivos nos que se poden introducir
cambios que conduzan reduccin dos residuos.
No presente Plan, en lia cos obxectivos presentados, recllense unha serie de actuacins que pretenden a
realizacin dun esforzo no campo da reduccin de residuos en orixe, a aplicacin da Directiva 61/96/CE,
relativa prevencin e control integrado da contaminacin (IPPC), as como as accins previstas na
Estratexia Galega de Residuos en canto a prcticas de prevencin.
As actuacins concretas englobadas dentro do Programa de Reduccin son as seguintes:
Os sectores cos que se iniciarn estes plans longo dos anos 2000-2001 son:
Obras, Construccin
Sector conserveiro e lcteo
A elaboracin dos plans realizarase longo dos anos 2002-2006 para os seguintes sectores:
Automocin e despezamento
Debido s caractersticas do sector lousa e granito, promoverase mis a investigacin de novos
procesos productivos cs acordos sectoriais.
4.
2.
3.
Elaboracin de libros brancos de produccin limpa sectoriais para a minimizacin de residuos que
achegarn solucins factibles a problemas concretos en cada sector industrial, valorando as debilidades
e necesidades econmicas destes.
Continuacin e posta en marcha de novos programas de investigacin e determinacin de tcnicas
adecuadas enfocadas minimizacin de xeracin de residuos industriais en colaboracin co Centro de
Informacin e Tecnoloxa Ambiental (CITA), a travs da sa seccin de Investigacin Ambiental e
Conselleras Substantivas nas actividades seguintes, entre outras:
5.
A Oficina de Produccin Limpa, creada como Seccin de Tecnoloxa Ambiental do CITA ten
como obxectivo de logra-la incorporacin pola industria do factor ambiental, a dinamizacin da
produccin limpa, e o establecemento de criterios tcnicos, econmicos e ambientais para seleccionalas alternativas de reduccin de residuos en orixe mis adecuadas.
A Oficina de Produccin Limpa sirve como instrumento de informacin tcnica para a industria galega,
explorando procesos e medidas alternativas de baixa xeracin de residuos e promovendo a sa
implantacin a travs de proxectos de demostracin nos que participan as propias empresas, os
resultados positivos dos cales traccionen resto das empresas.
Para dinamizar estes Programas sectoriais, pretndese impulsa-la agrupacin dos productores de
residuos para que, desde o coecemento sectorial da problemtica tanto ambiental como econmica,
se realicen estudios de custos e solucins.
As mesmo, prevese a colaboracin da Administracin autonmica para a definicin e implantacin dos
estudios realizados.
37
Fomenta-la implantacin de Sistemas de Xestin Ambiental nas empresas facilitando as, en gran
medida, o coecemento sobre a xeracin de residuos como consecuencia do control por parte destas
dos seus impactos/aspectos ambientais. Deste modo, conseguirase transparencia na informacin
sobre residuos e facilitar a ordenacin do mercado destes.
6.
Por ltimo, convn salienta-lo carcter interactivo e global desta nova estratexia para a minimizacin dos
residuos industriais e a produccin limpa na que teen cabida as asociacins sectoriais, mancomunidades e
concellos, cmaras de comercio, prensa tcnica, grupos sociais e os tcnicos pertencentes tanto s empresas
como Administracin, para que mesmo, no ltimo elo do mercado, a opinin pblica poida tamn participar
dun novo concepto de desenvolvemento ambiental compatible.
8.2.
Este Programa determina as mellores alternativas de xestin dos residuos industriais, atendendo sa
perigosidade, seguindo as directrices definidas pola Estratexia Galega de Xestin de Residuos e a Unin
Europea, tendo en conta as propostas de proxectos presentadas XUNTA de Galicia, segundo a sa viabilidade
tcnica, econmica e ambiental.
As infraestructuras propostas presntanse seguindo a Orde de prioridades de reciclado, valorizacin e
eliminacin.
8.2.1.
Partindo do Inventario de Residuos Industriais de Galicia 1999, presntase a estratexia de xestin adecuada s
caractersticas intrnsecas de Galicia para os Residuos Perigosos.
As infraestructuras de xestin de residuos perigosos existentes na actualidade, foron deseadas no seu da
atendendo situacin e realidade dese momento. Debido longo perodo que cobre este Plan, 2000-2006,
detectouse a necesidade de ampliar, nalgns casos, a capacidade de tratamento dalgunhas plantas de
tratamento existentes e de crear outras novas.
A xestin optimizada para estes residuos perigosos precisa o desenvolvemento e posta en servicio das
seguintes infraestructuras para cubriren as necesidades previstas.
As diferentes plantas de tratamento que se presentan responden necesidade de infraestructuras detectadas
no presente Plan.
No horizonte do presente Plan, a aparicin de novas tecnoloxas dirixidas hacia o reciclado permitir aumentalas taxas de reciclado de residuos perigosos e diminui-la taxa actual de eliminacin en vertedoiro.
Reciclado
Detectouse un dficit na xestin de disolventes en Galicia. Este dficit , en parte, consecuencia da inexistencia
de infraestructuras de tratamento deste residuo en Galicia.
38
Actualmente, soamente o 25% dos residuos de disolventes son xestionados mediante xestor autorizado. Todos
estes residuos son tratados por xestores autorizados fra de Galicia, malia a existencia de xestores autorizados
para este tipo de residuos en Galicia.
Por isto, promoverase, a travs da iniciativa privada, a creacin dunha planta de tratamento de disolventes
cunha capacidade de tratamento de 2.500 Tm/ano.
A cantidade de residuos que hai que tratar previstos no 2006 de 2.133 Tm segundo a previsin de xeracin
de residuos establecida no captulo 6 deste Plan.
Valorizacin
Est autorizada a construccin dunha planta de rexeneracin de aceites e coxeneracin, para unha capacidade
de 10.000 Tm/ano.
No momento da redaccin do Plan, esta planta dispn da pertinente autorizacin de obra, polo cal, a sa posta
en servicio ser realizada a curto prazo.
Est autorizada a instalacin dunha nova planta de valorizacin enerxtica de aceites usados e Residuos
MARPOL para unha capacidade de tratamento de 18.000 Tm/ano.
A cantidade de residuos que hai que tratar previstos en 2006 de 21.438 Tm de aceites e 12.271 Tm de
mestura de graxas e aceite, o que resulta unha cantidade de residuos a tratar de 33.709 Tm segundo a
previsin de xeracin de residuos para o ano 2006.
Polo cal, se sumamos capacidade de valorizacin enerxtica da planta existente na actualidade, 16.500
Tm/ano, da planta prevista, entre as das tern capacidade suficiente para tratar correctamente os aceites
xerados en Galicia no horizonte 2006.
Eliminacin con Tratamento Previo
Ampliacin do CTRIG
A planta de tratamento fsico-qumico existente na actualidade ampliar a cantidade de residuos tratados nos
seguintes procesos de tratamento:
A capacidade de tratamento desta planta ser ampliada para trata-los lixiviados que se producen no CTRIG e os
que chegan doutros destinos.
A cantidade prevista3 de residuos que se trataran nesta planta no 2006 de 31.996 Tm/ano.
2.
Planta de Estabilizacin
Unidade de Transferencia
39
Instalarase unha rede de almacenamento de residuos repartida por toda a xeografa galega co obxectivo de
achegar estas infraestructuras pequeno productor.
En consecuencia, prevese un incremento da cantidade a transferir autorizadamente en relacin coa situacin
actual.
8.2.2. Residuos non Perigosos
Reciclado
Partindo das necesidades detectadas polo plan, e dado o valor dos productos obtidos, xorde a necesidade de
instalacin dunha planta de valorizacin da cuncha do mexilln para obter carbonatos de diferente
granulometra e pureza e ser utilizados en diferentes procesos e utilidades, como pensos, corrector de Ph de
solos, carga inorgnica en pinturas e plsticos, farmacoloxa e cosmticos.
Desta maneira, pretndese ofrecer solucins alternativas vertido destes residuos en vertedoiro.
Esta planta, que ter unha capacidade para tratar 80.000 Tm/ano, sera suficiente para xestionar tdolos
residuos de cuncha de mexilln xerados en Galicia.
Como alternativa de futuro tratamento e valorizacin dos Pneumticos Fra de Uso, promoveranse estudios
con outras administracins para buscar novas vas de reciclado dos NFU como aplicacins en asfalto ou en
productos derivados do caucho.
As mesmo, estudiarase a alternativa de recauchutado dos NFU.
Lodos de Depuradora
Como alternativa vertido dos lodos de depuracin xerados en Galicia, pretndese reciclar estes lodos
mediante a instalacin dunha planta de biometanizacin.
Desta maneira, do tratamento dos lodos obteriamos un gas, metano, que sera valorizado nun motor para xerar
electricidade.
Cos lodos xa dixeridos, obteriamos compost que sera empregado en agricultura como fertilizante.
Valorizacin
1.
Para optimizar custos de recollida, prevese a construccin de catro centros de almacenamento de pneumticos
nas proximidades de Vigo, A Corua, Lugo e Ourense.
40
A capacidade conxunta dos catro centros ser de 12.000 Tm/ano, que se debern ampliar ata as 16.750 Tm
no 2006 para poder absorbe-la produccin de Pneumticos Fra de Uso estimada para ese ano.
Estes centros de recollida de pneumticos abastecern a planta de tratamento e valorizacin de pneumticos a
continuacin indicada.
2.
Est prevista a posta en marcha dunha planta de trituracin de todo tipo de pneumticos a un tamao de
500x150 mm, cunha aplicacin posterior que ser a valorizacin enerxtica nunha cementeira galega.
Disponse de dous centros de almacenamento para os pneumticos, un na provincia da Corua e o outro en
Pontevedra.
A capacidade de tratamento ser de 12.000 Tm/ano.
3.
Prevese a posta en marcha a curto prazo dunha Planta que consta dunha unidade de tratamento de gasificacin
dos NFU e doutra de valorizacin enerxtica da fraccin non condensable do gas pobre producido.
A capacidade de tratamento inicial de 12.000 Tm/ano.
No ano 2000 este vertedoiro foi autorizado pola Directiva 1999/31/CE, de vertido de residuos, e dispor dunha
capacidade de almacenamento de 146.000 Tm/ano de residuos non perigosos.
A vida til prevista deste vertedoiro de 8 anos.
Prevese a adaptacin deste vertedoiro para albergar residuos inertes e residuos non perigosos.
A capacidade de almacenamento previsible de 150.000 Tm/ano de entullos e 120.000 Tm/ano de rochas
e terras.
A vida til prevista deste vertedoiro de 30 anos.
Non obstante, para completa-las infraestructuras nos ncleos menos poboados de Galicia, aparece a necesidade
de crear unha rede de mis de 50 vertedoiros controlados de eliminacin de residuos de construccin. longo
do ano 2000 prevese a construccin dos 5 primeiros vertedoiros.
8.2.3. Outras Infraestructuras Necesarias: Centros Verdes de Residuos Industriais.
Da anlise da situacin actual e das previsibles infraestructuras xa descritas ata o momento, identifcase anda
un dficit na xestin de residuos perigosos xerados en pequenas cantidades en Galicia.
Tal dficit sitase xeograficamente na zona sur da Comunidade Autnoma e dbese principalmente s longas
distancias e custos de transporte asociados existentes entre os xeradores e os centros de xestin actuais.
41
Por esta razn, proponse promover unha rede de Centros Verdes de Residuos Perigosos que pretenden cerra-lo
ciclo completo de xestin dos Residuos Perigosos xerados en pequenas cantidades por un universo atomizado
de pequenos productores situados, principalmente, no sur de Galicia.
Estes centros estn deseados para responder s necesidades de xestin de residuos perigosos dos pequenos
productores e para abaratar custos de transporte destes residuos ata a planta de tratamento mis prxima
existente na actualidade situada nas Somozas (A Corua).
O modelo de xestin que se formula o seguinte:
1.
Nas tboas seguintes agrpanse as infraestructuras futuras de xestin dos Residuos Industriais en Galicia no
horizonte do 2006.
Tboa 16- Resumo das infraestructuras previstas no horizonte do ano 2006 para os Residuos Perigosos
Tratamento
Reciclado
Valorizacin
Infraestructura
Capacidade
Planta de tratamento de disolventes
2.500 Tm/ano
Planta de rexeneracin e coxeneracin de aceites
10.000 Tm/ano
Planta de valorizacin enerxtica de aceites e
18.000 Tm/ano
Residuos MARPOL
Eliminacin
Ampliacin CTRIG
1. Planta de tratamento Fsico-Qumico
40.000 Tm/ano *
2.- Planta de estabilizacin
62.000 Tm/ano*
3.- Depsito de seguridade
1 nova cela
4.- Unidade de transferencia
**
* Estas cantidades son referidas s capacidades finais da planta unha vez realizadas as ampliacins **
Capacidade que hai que adaptar segundo as caractersticas particulares locais
Fonte: Elaboracin propia
Tboa 17- Resumo das infraestructuras previstas no horizonte do ano 2006 para os Residuos non Perigosos
Tratamento
Reciclado
Valorizacin
Eliminacin
Infraestructura
Planta de reciclado de cunchas de mexilln
Planta de seleccin e tratamento de residuos de
construccin
Centros autorizados de recepcin e
descontaminacin (CARD) para Vehculos Fra de Uso
(VFU)
Pneumticos Fra de Uso (NFU)
Lodos de Depuradora
Xestin de Pneumticos Fra de Uso
1.- Instalacin de almacenamento de Pneumticos Fra de
Uso (NFU)
2.- Planta de almacenamento e trituracin de pneumticos
3.- Planta de tratamento e valorizacin de Pneumticos Fra
de Uso (NFU)
Madeira
Vertedoiro das Somozas de Residuos non Perigosos
Vertedoiros de actividades extractivas
Vertedoiro de Monticao de Residuos de
Capacidade
80.000 Tm/ano
36.000 Tm/ano
47.960 vehculos/ano
*
*
*
12.000Tm/ano (16.750
Tm/ano en o 2.006)
12.000 Tm/ano
12.000 Tm/ano
*
146.000 Tm/ano (vida til
8 anos)
*
150.000 Tm/ano de
42
Construccin e Demolicin
Infraestructura
Capacidade
Centro de Almacenamento e Xestin de Residuos
*
Industriais.
Centros verdes de residuos industriais 1.
Centros verdes de residuos industriais
2.- Centro de Tratamento de Residuos Perigosos
*
* Capacidade que hai que adaptar segundo as caractersticas particulares locais
Fonte: Elaboracin propia
8.2.4. Solos Contaminados
O Plan de actuacins previsto, en lia co Programa Operativo de Solos Contaminados de Galicia, presenta a
realizacin de caracterizacins e proxectos de recuperacin dos emprazamentos industriais simultaneando estas
accins coa descontaminacin dos solos de carcter pblico.
Como precaucin, e debido afloramento de novos emprazamentos longo da vixencia do plan, estmase que
xurdan entre 60 e 70 novos emprazamentos, polo que o Plan contabiliza un total de 355 emprazamentos
potencialmente contaminados, en lugar dos 287 inventariados4.
As actuacins previstas longo da vixencia do Plan son as seguintes:
1.
A recuperacin, longo do ano 2000, dun emprazamento situado en terreo pblico contaminado con
Lindane (HCH).
2.
8.3.
O Plan de Xestin de Residuos Industriais e Solos Contaminados de Galicia (2000-2006) engloba unha serie de
iniciativas normativas sobre residuos no eido das competencias da XUNTA de Galicia.
As ditas iniciativas estn encamiadas a obter un maior control tanto na xeracin como na xestin destes,
tempo que facilitan a consecucin dos obxectivos marcados no presente Plan.
Estas iniciativas pretenden:
Desenvolver un Decreto sobre restauracin do espacio natural afectado por actividades extractivas.
Desenvolver un Decreto que regule a xestin dos subproductos producidos pola industria alimentaria.
Establece-lo rxime xurdico e as accins que hai que levar a cabo para previ-la produccin dos residuos e
potencia-la sa reutilizacin, reciclado ou valorizacin.
Exercer control sobre os productores de residuos perigosos e a xestin destes, con prcticas encamiadas
sa minimizacin.
Impulsar acordos con axentes econmicos e sociais destinados reduccin e valorizacin dos residuos
industriais.
Manter e mellora-las axudas en forma de subvencin para plans de xestin medioambiental, auditoras e
outras actuacins que tean como consecuencia unha reduccin, reutilizacin ou valorizacin de residuos.
43
Un dos aspectos mis importantes para garanti-la adecuada xestin dos residuos a inspeccin e control dos
productores e xestores dos residuos industriais xerados.
Trtase de comprobar que realmente se realizan as actividades e operacins s que os xestores e productores
estn suxeitos, e que, efectivamente, se fan coa calidade necesaria e esixida.
Neste sentido, a XUNTA de Galicia, entendendo a importancia que a inspeccin e control teen para facilitar
unha adecuada xestin dos residuos industriais xerados na sa Comunidade Autnoma, percorreu un longo
camio co desenvolvemento e aplicacin de normativa autonmica concreta.5-9
Na actualidade a Consellera de Medio Ambiente conta cun corpo de inspeccin composto por 17 titulados
superiores realizando labores de inspeccin e control. Estes labores lvanse a cabo mediante procedementos
regulados e estandarizados e os tcnicos responsables destas reciben formacin continua respecto.
Estas actuacins supuxeron a posta en servicio dunha estructura organizada e autorizada de xestores de
residuos industriais na Comunidade Autnoma, garantindo mesmo tempo a uniformidade da informacin
recollida e a conseguinte facilidade para o contraste dos diferentes datos.
O presente plan recolle a necesidade de continuar con esta actividade de cara control e inspeccin do
comportamento de determinadas actividades, previndo a incorporacin de novo persoal en labores de
inspeccin e control.
Isto facilitaralles s empresas xeradoras de residuos coecer aqueles proxectos de tratamento de residuos, as
como os novos xestores autorizados e favorece-la xestin adecuada daqueles residuos industriais que vaian
aflorando no futuro.
A XUNTA tamn realizar actividades de inspeccin e control a travs do Laboratorio de Medio Ambiente de
Galicia, pertencente CITA, as como coa Polica Autonmica con axentes formados para os labores de
inspeccin e vixilancia ambiental.
No desenvolvemento desta actividade tamn se prev un seguimento e control dos puntos de vertido
incontrolados inventariados para proceder sa rexeneracin e evitar novas aparicins.
Os resultados das inspeccins sern avaliados cada ano e cos seus resultados preverase a xestin futura e
realizarase un control anual da evolucin da xeracin dos residuos industriais, tanto en cantidade como en
composicin e focos de xeracin.
Anda e cando xa se realizan estes labores na actualidade, potenciarase o control sistemtico de seguimento e
control dos operadores/xestores dos residuos industriais xerados en Galicia. As mesmo, fomentarase a
implantacin de Sistemas de Xestin Medioambiental, ISO14.001 ou EMAS, nos xestores autorizados de
residuos industriais de Galicia.
8.5.
O control da informacin dos residuos perigosos est bastante controlado debido, principalmente, existencia
dunha ferramenta legal.
Para o control da informacin dos residuos non perigosos, non existe unha ferramenta legal e cmpre ordenar
esta informacin.
Por isto, as actuacins englobadas neste Programa son consecuencia principalmente da necesidade dunha
ferramenta de xestin que permita controlar e coecer de maneira sistemtica a informacin relativa xestin
dos residuos.
Coa implantacin de novas lias de xestin dos residuos e coa entrada en funcionamento de novas instalacins
e servicios, o control sobre as cantidades, orixe e destino de cada fraccin dos residuos vlvese cada vez mis
importante tempo que complicado.
As, proponse, en coordinacin co Ministerio de Medio Ambiente e a Unin Europea, o desenvolvemento dunha
metodoloxa de organizacin da informacin que unifique e dispoa aqueles datos relevantes relacionados coa
xeracin e xestin dos residuos industriais.
Esa metodoloxa recoller os datos necesarios para levar a cabo o control desexado, definir os responsables de
facilitar estes datos e o formato e periodicidade de recollida da informacin.
Esta metodoloxa materializarase na creacin e aplicacin de programas informatizados que recollan as series
histricas estatsticas de datos de xeracin de residuos, sendo capaces de distinguir e verificar cles son os
focos de xeracin de cada tipo de residuo de tal maneira que o control e seguimento sexa peridico mediante a
aplicacin do protocolo de accin de acordo coas directrices de certificacin da calidade da informacin. Todas
estas medidas conformarn o Programa de Control e Seguimento do presente Plan.
44
Outro instrumento que se debe considerar neste Programa a creacin dunha Oficina de Promocin da
Reciclaxe (OPR) que, entre outras actividades, promover o tratamento de datos arredor dos Residuos
Industriais, aproveitando a experiencia de iniciativas europeas.
Os obxectivos desta oficina son:
A OPR ser unha iniciativa de estricto carcter ambiental, combinado bsicamente cun enfoque de poltica
industrial, implicando tamn os elementos de incidencia no sistema financieiro.
O sistema OPR est deseado para realiza-las seguintes reas de actividade:
a)
b)
c)
d)
8.6.
O Programa de Investigacin e Desenvolvemento engloba unha serie de actuacins dirixidas coecemento dos
instrumentos que contriban a conseguir melloras ambientais tanxibles tanto na xeracin dos residuos como na
sa xestin. Este programa desenvolverase a travs do CITA, en colaboracin coa la Secretara Xeral de
Investigacin e Desenvolvemento da Xunta de Galicia
O Plan propn potenciar proxectos de Investigacin e Desenvolvemento nos seguintes eidos:
45
A XUNTA conta co Centro de Informacin e Tecnoloxa Ambiental (CITA), e a travs da seccin de Investigacin
Ambiental que exerce entre outras competencias e funcins atribudas Consellera de Medio Ambiente, a
investigacin e desenvolvemento tecnolxico en materia de Medio Ambiente Industrial e Natural e a promocin
de novas tecnoloxas para a mellora ambiental.
8.7
Programa de Formacin
Para poder cumpri-los obxectivos do Plan, a XUNTA de Galicia debe dispoer de persoal tcnico suficientemente
capacitado para asesora-los axentes implicados na xeracin e xestin de residuos.
Para isto, actuarase nas seguintes lias:
Elaboracin dun Plan de Formacin continuado para os tcnicos da Administracin e para os profesionais
dos distintos sectores industriais en materia de residuos industriais e, en especial, dos perigosos.
Realizacin de cursos e xornadas en materia de residuos tanto a nivel tcnico e operativo para os
profesionais dos distintos sectores implicados na xeracin e xestin de residuos industriais a travs de
acordos con organizacins empresariais.
8.8
Programa de Emprego
A apertura da Oficina de Promocin da Reciclaxe (OPR) requirir persoal propio para os equipos tcnicos,
asesores comerciais e de xestin. Nesta lia, colaborar na reinsercin social dos colectivos desfavorecidos.
O equipo tcnico estar integrado por persoal formado en temas relacionados coa industria, o medio ambiente,
os materiais secundarios e os productos reciclados.
O equipo de asesores comerciais o encargado de establecer unha rede de asistencia s empresas sobre
aspectos especficos da reciclaxe, tales como a informacin sobre o mercado, o asesoramento comercial e a
investigacin do mercado.
O equipo de xestin ten as misins de avalia-los proxectos presentados polas empresas e analiza-las
posibilidades que teen que contribur desenvolvemento da reciclaxe en Galicia, axuda-las empresas a
preparar contratos de compravenda de materiais secundarios, prover asistencia financeira (subvencins e
crditos a baixo xuro) a proxectos de empresas privadas e coordinar proxectos de investigacin tcnica para
mellorar ou encontrar novas sadas para os materiais recuperados.
As, a posta en marcha de novas instalacins de tratamento de residuos traer tamn consigo a creacin de
novos postos de traballo medioambiental.
8.9.
Programa de Comunicacin
8.10.
Programa de Seguimento e Revisin do Plan
Tendo en conta a evolucin e desenvolvemento que se vai producir nos prximos anos, tanto a nivel normativo
como no relativo xestin dos residuos, cmpre dota-lo presente
Plan de mecanismos de revisin e control que permitan a sa adecuacin s circunstancias tcnicas, normativas
e medioambientais de cada momento.
Ademais, hai que ter en conta a posible evolucin do desenvolvemento empresarial en Galicia, as como a
construccin de novas infraestructuras ou servicios que lle afectarn directamente xestin dos residuos e,
polo tanto, s obxectivos e contidos do presente Plan.
46
Xa que logo, este Programa recolle a avaliacin peridica do cumprimento e as desviacins respecto
planificacin e estimacins realizadas, para proceder, se fora necesario, a unha adaptacin destas, a medida
que se avanza no perodo de vixencia do Plan.
Aplicaranse os indicadores ambientais obxectivo determinados no Programa de Informacin que garantan o
cumprimento do Plan ou modifique aqueles contidos relacionados.
Procederase a realizar unha revisin do presente plan cada tres anos, coa elaboracin dun documento que ser
presentado Consello Galego de Medio Ambiente, no que se avalen o cumprimento dos obxectivos, as como
as infraestructuras construidas e as propostas de actualizacin.
REFERENCIAS DO CAPTULO 8:
1.
2.
ANO
2002
2000
2004
2006
3.
Cantidade de residuos perigosos industriais no 2006
Tboa 20.- Tratamentos dos Residuos Perigosos
Residuos Residuo
020000
030000
050000
060000
070000
080000
090000
100000
110000
120000
150000
160000
170000
190000
200000
Tratamento
FsicoQumico
(Tm)
1
Estabilizacin
Depsito
Seguridade
(Tm)
--
12
--
--
7.912
7.949
6.355
--
--13.035
296
-5.613
-35.352
--
2.610
--
407
--
69
-8.672
5.099
70
10.956
12
--
TOTAL
31.996
72.424
Fonte: Elaboracin propia
Nota. Na cantidade de residuos que deben recibir un tratamento fsico-qumico non estn includos as graxas e
aceites, os disolventes, as bateras e pilas nin os hospitalarios que teen o seu tratamento especfico.
4.
47
As actuacins propostas contmplanse dentro dun marco econmico que permite a sa posta en prctica no
perodo 2000-2006, baseadas nos previsibles investimentos derivados dos programas de actuacin.
De acordo co V Programa de Accin en Materia de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible, unha vez mis,
ponse de manifesto a aplicacin do principio de que quen contamina paga e, polo tanto, as accins que hai
que emprender deben realizarse desde a iniciativa privada.
Malia o anterior, a dita iniciativa privada conta con diversas fontes e instrumentos de financiamento de mbito
europeo, nacional e autonmico para facilita-la posta en marcha destas accins. As mesmo, a XUNTA de Galicia,
co obxecto de promover esas
iniciativas, poder achegar fondos propios que se sumarn resto de
contribucins.
Estas fontes de financiacin estn tamn abertas para as Pequenas e Medianas Empresas (PEMES) e para os
pequenos productores.
9.1.
Investimentos
O investimento que se presenta ascende a 21.953 millns de pesetas, incle os distintos programas nos que se
articula o Plan e establece as partidas que deben terse en conta para cada Programa.
Este investimento divdese entre a contribucin do sector pblico e privado da seguinte maneira:
Tboa 21. Reparto dos investimentos entre contribucin pblica e privada
INVESTIMENTO
IMPORTE
Pblico
8.758
40
Privado
13.195
60
21.953
100
TOTAL
48
PROGRAMA DE INVESTIMENTOS
PROGRAMA
INVESTIMENTO
CURTO PRAZO
MEDIO PRAZO
Millns
ATE 2002
ATE-2006
1.875
850
1.025
19.384
11.028
8.356
Residuos Industriais
16.384
9.278
7.106
Solos Contaminados
3.000
1.750
1.250
84
36
48
170
100
70
240
60
180
9- Programa de Comunicacin
130
70
60
70
30
40
TOTAL
21.953
12.174
9.779
Estes custos son anuais e xa estn includos nos custos da propia Consellera de Medio Ambiente
Fonte. Elaboracin propia
9.2.
Financiamento
O 60% dos investimentos considerados neste Plan debern ser realizados pola iniciativa privada, principalmente
as actuacins referidas a infraestructuras de tratamento para os residuos perigosos e residuos non perigosos
formuladas no Programa de Xestin Adecuada, mentres que o 40% restante ser achegado pola iniciativa
pblica.
As fontes de financiamento dispoibles, tanto para a iniciativa privada como mixta e pblica, para o
desenvolvemento do presente Plan, son as seguintes:
Os plans e programas que permiten o uso dos diferentes fondos estructurais e o fondo de cohesin son os
destinados desenvolvemento rexional das rexins mis desfavorecidas da Unin Europea.
O Regulamento marco 2081/93/CEE relativo s fondos estructurais establece que os requisitos de proteccin do
medio ambiente se deben integrar nas diferentes polticas e accins financiadas con cargo s ditos Fondos e,
para isto, as autoridades en materia de medio ambiente deben implicarse na preparacin e execucin do Plan
de Desenvolvemento Rexional e dos diferentes Programas Operativos.
As lias de financiamento para accins medioambientais son:
Fondo de Cohesin. Est creado para que tdolos estados membros poidan estar, canto antes, en
condicins de participar na fase final da unin econmica e monetaria, axudando aqueles mis necesitados
para conseguilo. A sa finalidade o financiamento de infraestructuras para a mellora do medio ambiente
e o transporte.
LIFE: Est creado para o desenvolvemento e execucin da poltica comunitaria de medio ambiente,
mediante o financiamento de proxectos de demostracin.
FEDER. Axuda a diminu-las diferencias existentes entre distintas rexins da Comunidade Europea.
49
Neste caso os convenios entre o Ministerio de Medio Ambiente e a Comunidade Autnoma de Galicia inclen as
actuacins derivadas do Plan Nacional de Residuos Perigosos (1995-2000), e as derivadas do Plan Nacional de
Recuperacin de Solos Contaminados (1995-2005), onde estn presentes as contribucins das administracins
estatal e autonmica s diversos programas de actuacin contemplados no Plan.
No momento da redaccin do Plan, a XUNTA est negociando a ampliacin do convenio de residuos perigosos
co fin de obter contribucins da administracin estatal para os diversos programas de actuacin contemplados
no Plan.
En Galicia, unha das iniciativas de apoio xestin realzase por concesin de subvencins a empresas,
agrupacins ou asociacins de empresas que realicen investigacins, estudios e xestin de residuos industriais
dirixidos a mellorar e controla-lo medio ambiente.
Mediante a Orde do 1 de marzo de 2000, convcase e reglase o rxime de concesin das axudas citadas.
ANEXO I INVENTARIO DE RESIDUOS INDUSTRIALES
1. INVENTARIO DE RESIDUOS PERIGOSOS
Tboa 1.- Cantidade de Residuos Perigosos xerados polas empresas do Universo Total segundo Catlogo
Europeo de Residuos (CER) en Toneladas
CER
020000
020000
030000
030000
050000
RESIDUO
020100
020105
Residuos Agroqumicos
030200
030200
050103
050105
050108
050401
050801
060100
060101
060105
060199
060402
060404
061302
070107
070108
050100
050000
050400
050800
060000
060100
060000
060400
061300
070000
070100
070404
070000
070400
070600
CER
080000
080000
070408
070410
070601
070604
RESIDUO
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
<1
<1
10
10
6.630
6.487
46
89
1
7
2.028
57
46
5
22
1.886
5
7
5.316
197
32
52
23
1.769
3.234
9
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
9.325
246
4.440
2.526
35
50
Solucins de revelado
Solucins de revelado de placas de impresin auga
Solucins de revelado con disolventes
Solucins de fixado
Residuos que conteen prata do tratamento fotogrfico
Cinzas voantes de fuel
Escouras brancas de primeira fusin
Revestimentos de cubas usados
CER
RESIDUO
110000
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
4.114
122
770
110106
298
110107
2.617
<1
14
110108
Lodos de fosfatacin
110200
110202
110300
110301
110302
120110
11
6
2.199
375
120111
Lodos de mecanizado
1.414
120112
120300
120301
130000
130000
Aceites usados
Aceites hidrulicos e lquidos de freo
usados
Emulsins non cloradas
Outros aceites hidrulicos
Lquido de freos
Aceites de motor, transmisin mecnica e
lubricantes usados
Aceites e outros lquidos de illamento e
transmisin con PCB ou PCT
Aceites de sentinas
Lodos de separadores auga/substancias
oleosas
Lodos de interceptores
Outras emulsins
Aceites usados non especificados noutra
categora
120100
130100
130100
130105
130107
130108
130200
130200
130300
130301
130400
130400
130502
130500
130600
CER
140000
12.176
130000
130000
253
78
14
68
67
26
30.150
62
7.403
10.509
110105
120000
120000
1.350
110103
110102
110000
719
110101
110100
130503
130505
130601
RESIDUO
215
60
13
397
257.649
21
103
2.794
7
<1
18.182
73
236.140
318
5
4
<1
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
2.155
51
140000
140000
140103
140104
140100
140105
140106
140000
140107
140201
140200
140203
140204
140300
140302
140400
140402
160000
<1
<1
3
1
29
<1
17
<1
1
<1
9.554
160200
160600
160601
160603
160606
160201
160701
160702
160000
160700
160703
160705
160706
170000
153
4.791
156
39
3.875
192
6
283
59
60
170000
170600
170601
180000
180000
180200
180204
CER
RESIDUO
190000
190100
190103
Cinzas voantes
190105
190106
190107
190000
190200
190201
190803
190800
190806
200000
200000
2.099
60
49
49
CANTIDADES DE
RESIDUOS XERADOS
19.869
6
1.689
58
33
7.586
10.483
14
10
200100
200121
10
52
TOTAL
349.372
CER
RESIDUO
010000
010100
010300
010102
010301
010303
010399
010000
010500
010401
010403
010405
010406
010500
020100
020102
010400
020000
020200
020200
020201
020202
020203
020204
020299
020301
020000
020300
020500
020600
020700
020302
020304
020399
020500
020599
020601
020700
020703
CER
030000
030101
030102
030100
030000
030300
030103
030199
030301
040000
040100
040000
040200
040109
040200
040209
050000
050000
060000
060000
070000
CANTIDADES DE
RESIDUOS
GENERADOS
55.024.482
54.377.553
824
444.000
9.887
13.884
1.154
169.120
1.714
6.346
114.350
7
128
2.831
23.452
685
167
299
310
86
340
31
19
85.826
4
95
70
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
171.690
79.004
40.673
51.687
3
323
7.938
8
7.879
51
129
050300
060400
050302
060400
050301
49
80
5.921
5.921
113
53
070000
070100
070199
070200
070200
070400
070600
070499
070699
080100
080104
Pinturas en po
080105
080202
080303
080304
Tinta seca
080400
080408
090101
090107
080000
080100
080000
080200
080300
090000
090000
CER
100200
100300
100000
100900
Cinzas de fogar
100106
100112
100199
100202
100203
100299
100300
100302
100903
Fragmentos de nodos
Bandas de carbn e mat. Incombustibles da
electrlise
Partculas do filtrado dos gases de combustin
Machos e moldes de fundicin que conteen
ligantes orgnicos con colada
Escouras de forno
101000
101099
101100
100901
101100
101102
101200
101200
101201
101203
101207
101303
101300
101305
101399
110000
110200
110100
110203
110204
CER
120000
120000
120100
25
342
4
1
1
CANTIDADES DE
RESIDUOS
XERADOS
3.594.972
7.656
2.794.001
5
490.909
99.301
110000
110100
1.438
100101
100311
104
1
2.386
13
RESIDUO
100306
562
100000
100100
RESIDUO
120101
120102
44
16.172
7
88
71
20
1.416
23.133
5
58
2
17.430
8.269
58
185
4.861
126.348
4.933
1.499
1.440
20
39
CANTIDADES DE
RESIDUOS XERADOS
208.258
176.211
71
54
120103
9.959
120104
1.368
120105
Partculas plsticas
120113
120201
Residuos de soldadura
Residuos dos procesos de tratamento
mecnico de superficie
Chorro de area usado
150100
Envases
150101
Papel e cartn
150102
Plstico
5.643
150103
Madeira
12.961
150104
Metlicos
Absorbentes, materiais de filtracin,
trapos de limpeza e roupas protectoras
120200
120200
150000
150100
150000
150200
150201
160100
160103
Pneumticos usados
160200
160202
160600
160605
170100
170101
170300
170300
170400
170408
Formign
Asfalto, alcatrn e outros productos
alcatranados
Cables
170500
170501
170700
170700
160199
170000
170000
Terras e pedras
Residuos de construccin e demolicin
mesturados
180000
180000
944
348
86.711
51.200
16.320
160000
20.546
54.667
353
34.418
160000
160100
94
18.972
205
14
795.360
2.433
13.203
267
117.107
662.350
1.214
180000
180000
CER
RESIDUO
190000
190100
190102
190200
190200
190700
190701
190000
190800
190800
190802
190804
190899
200000
1.214
CANTIDADES DE
RESIDUOS XERADOS
141.375
43
32
7.350
1.031
4.133
128.442
344
39.277
200100
200000
200200
200300
200101
Papel e cartn
200102
Vidro
8.047
200103
Plsticos pequenos
200104
Outros plsticos
284
200107
Madeira
282
200122
Aerosois e pulverizadores
200200
200203
200300
4
2
<1
1.005
4
29.648
55
TOTAL
ANEXO II.
60.250.343
GLOSARIO DE TRMINOS
ACV
Anlise do Ciclo de Vida
CE
Comunidade Europea
CEE
Comunidade Econmica Europea
CER
Catlogo Europeo de Residuos
Compost
Mixtura de materia orgnica descomposta obtida da fermentacin aerobia da materia orgnica
biodegradable contida en refugallos, lixos, residuos orgnicos, excrementos de animais, lodos de edar,
etc.
EDAR
Estacin Depuradora de Augas Residuais.
Eliminacin
Sinnimo de vertido. Derradeiro e menos desexado escaln da xerarqua de opcins definida na estratexia
comunitaria de xestin de residuos
Estaciones de transferencia
Instalacins intermedias de recepcin dos residuos para-la sa reexpedicin posterior, a tratamento de
valorizacin ou a eliminacin final.
FEDER
Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional
IDV
Indice de desviacin a vertedeiro.
INE
Instituto Nacional de Estadstica
Life
Instrumento financieiro para o Medio Ambiente
Lixiviado
Lquido filtrado a travs dos residuos slidos u outro medio, producto das precipitacins pluviais e da
humedade aportada polos propios residuos.
MIMAM
Ministerio de Medio Ambiente
PNFU
Pneumticos Fora de Uso
PCBs
Policlorobifenilos
Prevencin
Comprende a reduccin e reutilizacin de residuos. Primeiro e mas desexable escaln da xerarqua de
opcins definida na estratexia comunitaria de xestin de residuos.
Centros Verdes
56
Centros Verdes de recollida selectiva de residuos en aporte voluntario, accesibles a vehculos autombiles,
que acollen contenedores para as recollidas selectivas e separadas de residuos xerados por profesionais ou
pequenos productores.
PVC
Cloruro de Polivinilo. Un tipo de plstico.
PEMES
Pequenas e medianas empresas.
RAP
Residuos Agropecuarios
RCD
Residuos de construccin e demolicin
Reciclado
Utilizacin como materia prima de materiais que de outra forma seran considerados refugallos. A
estratexia comunitaria de residuos considera tamn o compostaxe como unha forma de reciclado. Ambos,
reciclado de materiais e compostaxe, considranse formas de valorizacin de residuos xunto coa
recuperacin enerxtica.
Recollida selectiva
Sistema de recollida dos residuos previamente separados en orixe. Pdese realizar porta a porta,
contenerizada ou non, nas reas de contenedores de aporte voluntario.
Valorizacin enerxtica
Aproveitamento da enerxa contida nos residuos a travs da sa incineracin ou sa utilizacin como
combustibles secundarios. De acordo con a estratexia comunitaria de residuos forma parte da valorizacin,
xunto co reciclado e o compostaxe.
Reduccin
Accin de disminui-la cantidade de residuos xerados . Forma parte, xunto coa reutilizacin, da prevencin,
dentro da xerarqua de xestin de residuos comunitaria.
Residuos Perigosos
Todo residuo comprendido no mbito de aplicacin da Directiva 94/904/CEE do Consello, pola que
establcese unha lista de residuos perigososo de acordo co apartado 4 do artigo 1 da Directiva 91/689/CEE
relativa s residuos peligrosos.
Reutilizacin
Novo uso dun residuo, na mesma ou similar funcin para a que foi fabricado o producto orixinal, tras o seu
rescate, limpeza e reparacin no seu caso. Forma parte, xunto coa reduccin, do escaln da prevencin
dentro da xerarqua de opcions comunitarias.
RI
Residuos Industriais
RICIA
Residuos Industriais, Comerciais e Institucionais Asimilables a Urbanos.
RNP
Residuos non Perigosos Industriais
RP
Residuos Perigosos Industriais
SC
Solos Contaminados
Separacin en orixe
Acto polo que as persoas clasifican e separan os residuos por tipos, para o seu posterior depsito nos
puntos de recollida selectiva porta a porta ou de aporte voluntario.
UE
Unin Europea
Valorizacin
57
Vertido
Depsito de residuos en vertedoiros. a concrecin da eliminacin, derradeiro e menos desexable
escaln da xerarqua de opcins da estratexia comunitaria.
VFU
Vehculos Fora de Uso
58