A

Abrams Kanunu: Ayn beton bileenleri ve test koullarnda karmdaki imento miktar ve su/imento orannn beton karmnn
ilenebilir olmas kouluyla beton dayanmn belirlediini belirten kuraldr. 1892 ylnda Fransada Ferret ve daha sonra Amerikada
Abrams tarafndan ortaya konulan kanun. Bu kanuna gre , bir beton veya harcn mukavemeti yalnz , karmda kullanlan su
ktlesinin , imento ktlesine oranna baldr.

Aderans(Beton ve demir): Betonarme demiri ile beton arasndaki yapma, aderans derecesi , beton dozaj ,su/imento oran ,
agrega granlometrisi , kr koullar ve betonarme demiri yzeyinin durumuna gre deiir.

Agrega: Betonda kullanma uygun taneli mineral malzeme. Agregalar, doal, yapay veya daha nce yapda kullanlm
malzemelerden tekrar kazanm yoluyla elde edilmi olabilir.

Agrega Birim Arl: Agrega birim arl, belirli hacimdeki bir kab dolduran agrega tanelerinin toplam arlnn kabn hacmine
blnmesi ile saptanr.Agrega birim arl gevek yada skk olarak llebilir. Genel olarak agrega stok belirlemesi iin yaplr.

Agrega En Byk Tane Bykl:D, TS 706 EN 12620 e gre, agrega byklne bal olarak tarif edilen en byk elek gz
akldr.

Agrega Gradasyonu: Agrega gradasyonu agrega taneleri, byklklerine gre, belirli gruplara ayrlarak tespit edilir. her boy
grubundaki agrega tanelerinin toplam arlklar bulunur, tm agrega ynnn toplam arl ierisinde ne oranda yer ald belirlenir.
Bir agrega yn ierisindeki tanelerin, byklklerine gre belirli boy gruplarna snflandrlarak, her boy grubunda ne kadar
miktarda agrega bulunduunu ifade eden tane dalm oranna gradasyon denilmektedir. Bu tanm, granlometri olarak da
adlandrlmaktadr.

Agrega Kenetlenmesi: atlak veya derzin bir tarafndaki agregalarn dier taraftaki agregalarn bir blmleriyle yk transferi
salamasdr.

Agrega Tane Snf: Agregann, alt (d) ve st (D) elek gz aralklar cinsinden ifade edilen d/D olarak gsterilir.

Agregalarda Hafif Maddeler: Kmr ve linyit taneleri, odun paralar, ayrm ist ve dier muhtelif yumuak taneler gibi
younluklar genellikle mineral kkenli agrega tanelerinin younluklarndan daha dk olan maddelere denir.

Agregalarda Dona Dayankllk: TS 706, iri agrega olarak krmata kullanldnda, tan su emme orannn arlka % 0.5 den
byk olmamas elde edildii kayacn suya doygun haldeki kp basn dayanm en az 1500 kgf / cm2 olmas halinde, agregann
dona dayankl olduunu kabul etmektedir. Ancak, kukulu durumlarda krmata veya kum-akl agregalar zerinde aada
aklanan don deneyleri gerekletirilir. Donma ve zlmeye maruz kalan bir ortamda kullanllacak betonlar iin donmaya direnci
agregaya ihtiyac duyulmas durumunda, EN 1367-1 veya EN 1367-2ye uygun olarak donma direnci belirlenir.

Agregalarda Nem erii: Agregalarda su ierii. Agregalar tartrlr. Daha sonra frnda ktlesi sabit hale gelinceye kadar etvde
kurutulur. Daha sonra tekrar tartlarak aradaki farkla ilk arln oran hesaplanr buna nem ierii denir.

Agregalarda Organik Maddeler: Humus, turba ve organik balk gibi organik maddelerin beton agregasnda bulunmasna denir

Agregalarda Zararl Maddeler: Zararl maddeler, betonun prizine (katlamasna) veya sertlemesine zarar veren, betonun
dayanmn azaltan, paralanmasna neden olan veya beton iindeki donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye dren
maddeler olarak tanmlanr.

Agregas nceden Yerletirilmi Beton: Kalplara nceden yerletirilmi ve sktrlm uygun gradasyonlu ve temiz iri agrega
taneleri arasndaki boluklara imento+ince agrega+su karmnn pompalanmasyla elde edilen bir betondur. Bu uygulamayla,
agrega miktar yksek, youn betonlar elde etmak mmkndr. zellikle, su alt ilerinde ve onarmlarda kullanm alan bulur.
Bugne kadar baz kpr ayaklar, nkleer reaktrler, tuneller, madenler gibi yerlerdeki eitli beton ilerinde uygulanmtr

Ar Beton: Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 2600 kg/m3ten daha byk olan beton.

Ar Agrega: EN 1097-6ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim ktlesi en az 3000 kg/m3 olan agrega.

Akc Dolgu Betonu: Akc dolgu betonu dkm sonrasnda gerektiinde kazlabilecek dayanmda olan ,akkan kvaml ve dk
dayanml betonlardr.

Akma Tablas: Yaylma deneyinde kullanlan laboratuvar aleti

Alit: Trikalsiyum silikat (3CaO.SiO2). Klinkerin en nemli mineralidir. Renksiz kristaller halindeki hidratasyon kabiliyeti yksek ve
klinkerdeki ilk mukavemeti veren bileendir. Hidratasyon ss 502kJ/kg dr. Normal Portland imentolar iinde %40-70 arasnda
bulunur. Klinkerin soutulmas srasnda 1250C nin altnda yavaa ayrr. Eer klinker hzl soutulursa stabil halini korur.
imentonun kalitesi alit konsantrasyonu ile llr.

Al Ta: Kalsiyum slfat doada , iki molekl kristal suyu ieren jips (CaSO4.2H2O2) ve susuz kalsiyum slfat anhidrit CaSO4
minerali halinde bulunur. Kalsiyum slfat mineralleri evaporit oluumlu yataklarn tipik mineralleri olup, bu iki mineral ayr ayr veya
birlikte bulunabilir.Ancak alta yataklarnn byk bir blmn anhidrit oluturur. Anhidrit jipse oranla daha az ekonomik nemi
olan bir mineraldir ve daha az kullanma alan vardr. imento retiminde genellikle jips kullanlmaktadr.Doada bulunan altalar
ancak %85-95 arasnda bir saflkta bulunabilmektedir. imento retiminde alta , klinker iine %3-5 orannda kartrlarak
kullanlr. Burada al tann rol imento harcnn priz sresini geciktirmektir. Al tann jips olmas ve mmkn olduu kadar saf
kimyasal yapda olmas istenir.

Alkali- Agrega Reaksiyonu: imento bileiminde bulunan alkali oksitleri ile, agraga iinde bulunan riolit, opalit, tridimit vb. aktif silis
ieren baz mineraller reaksiyona girerek jel kvamnda alkali silikat bileikleri olutururlar. Bu bileikler beton iinde ime yaparak
betonun atlamasna neden olurlar. Bu reaksiyonun nlenmesi iin alnacak ilk nlem, edeer alkalinite deeri % 0,6 dan daha
dk olan imentolar kullanlmasdr.Bu reaksiyon baz agregalarda bulunan aktif mineral bileenler ile betona genellikle
imentodan gelen sodyum ve potasyum alkalileri arasnda oluur. AAR nun balca tr alkali-silika reaksiyonudur. ASR nin nemli
derecede olumas faktre baldr.: 1. imentodaki alkali oksit (Na2O + 0.658 K2O) miktar %0.6 dan byk ise ; 2. Agregada
alkaliye duyarl silisli mineraller bulunuyor ise ; Yurdumuzda bulunan agregalardaki alkaliye duyarl tanelerin; opalli kumta, dier
opalli talar ve reaksiyon yapabilen akmakta olmak zere 3 grupta toplanabilecei belirtilmektedir. 3. Betonda yeterli miktarda
rutubet bulunuyor ise; ASR aada aklanan iki aama sonunda zararl etkisini gsterir; Alkali + Silika * Jel ( alkali silikat zeltisi )
Jel + Rutubet * Genleme

Alumin Modul: Portland imentosu iinde bulunan alminyum oksit yzdesinin demiroksit yzdesine orandr. Normal portland
imentolarnda bu oran 1,5 ile 2,5 arasnda olmaldr. Aimin moduIu= %AI203 /%Fe203= 1,5 2,5. inde fazla miktarda AI2O3
bulunan imentolarda alminyum modul daha yuksektir. Aluminium modulu klinkerdeki likit faz bileimini tayin eder. AIminyum
modI 0,637 ise, AI2O3 ve Fe203 stokiometdik oranda bulunuyorlar demektir. Bylece klinkerde yalnzca C4AF oluabilir. Bu
yzden imento iin C3A bulunamaz. Bu durum dk hidratasyon ss ve yava prize neden olur. Aluminyum modul yksek, buna
karlk silis modulunun dk olmas sonununda daha abuk priz alan imentolar elde edilir. Bu durumda priz sresini ayarlamak
iin daha fazla miktarda al ilavesi gerekir.

Alumin: Al2O3

Ani Priz: imento ve suyun kartrlmasndan hemen sonra imento harcnn veya betonun hemen priz yapmas olay. Prizden
sonra bu har veya betonla almak mmkn olmaz.

Betonda Anma Dayanm: Beton yzeyinin srtnmede ypranmaya kar koyma yetenii.

Asit Etkisi: Hidrate olmu imento alkali bir ortam yaratr ve asitlerle reaksiyona girebilir. Asit ile olan reaksiyon genellikle imento
hidratasyon rnlerini Kalsiyum Tuzlar eklinde zmektir. Asitlerin bozucu etkisi, onlarn kalsiyum tuzlarn zme kabiliyetlerine
baldr. Bu yzden ok zc ve agresif olan hidroklorik asit imentoyu, kalsiyum klorr veya znmeyen kalsiyum tuzlarn aa
kararak zer.Buna kar dk zme kabiliyetinde olan asitler agresif deillerdir. rnegin okzalik asit,znmeyen kalsiyum
okzalat aa karr ve kesinlikle zararl deildir. Slfirik asit etki ettii betonda znebilirlii dk olan kalsiyum slfat aa
karr. Eer bu asit su ile karm halde bir yerden akyorsa, znebilirlii dk olan kalsiyum sulfat suyun da etkisiyle yava
yava yapdan ayracak ve hasara yol aacaktr. Slfirik asit kanalizasyonlarda biyolojik rn olarak ortaya kabilir.Asit
betondanotralize olduu iin etkisi snrldr.Asit etkisi ne byk hasarlarn meydana gelmesi iin ok fazla asite ihtiyac vardr.Ama
bu snrl etki sonucu aa kan maddeler dier hasar mekanizmalarnn ilerlemesine sebep olabilir.rnein hidroklorikasit etkisi
sonucu yksek konsantrasyonda kalsiyum klorr aa kar bu da hasar grmemi betonda,betonarme eliinin korozyonunu
balatabilir.

Agregada Anma Dayanm: Agregalarn anma dayanmn elde etmek iin en ok Los -Angeles deneyi uygulanr. EN 10972:1998 Madde 5te belirtilen Los Angeles katsays cinsinden tayin edilmelidir. Los Angeles katsays, belirli bir uygulama veya nihai
kullanma gre belirlenir. Yaplarda kullanlacak betonlarda %50 yi gememesi tavsiye edilir. Yol betonlar veya dier anmaya
maruz kalan beton yzeylerde daha dayankl agregalar istenebilir.

Atomsal Ktle Birimi: Bir atomun arl ekirdeindeki protonlarla ntronlarn arlklarnn toplamna eittir. Elektronlarn ktlelleri
ok kk olduundan arla katklar ihmal edilebilir. Tanm olarak bir atomsal ktle birimi karbon atomu ktlesinin 12 de biridir.

Ayrma: Taze betonda ayrma iki ekilde grlr. Birincisi, kaba agrega tanelerinin betonun yerletirilmesi srasnda dier tanelere
gre daha aalara kme eiliminden kaynaklanr. Bylelikle doru bir yerletirme uygulanmamsa kalplarn alt katmanlarnda
kaba agrega younluu beton karm orannda ngrlenden daha fazlayken st katmanlarda daha az olacaktr. kinci ayrma ekli
ise yksek kvamdaki betonlarda suyun beton iinde ykselerek beton yznde birikmesidir. Bylece beton karm ince malzemenin
az ve ok olduu blgelere ayrlr. Baz blgelerde sngerimsi bir yap oluur. Beton kalitesini dren bu durum dzgn bir agrega
granlometrisi semek ve betonu iyi vibre ederek nlenebilir.

Bal Atomsal Ktle: Atomsal ktle birimi ok kk olduundan uygulamada onun yerine kullanlr. Ve birimi gr dr. Bir gr atomsal
ktle 0.6 10exp24 (Avagadro says) kadar atomsal ktle birimi vardr.

Bal Nem: Hava iinde bulunan su buhar ktlesinin, ayn scaklk ve basnla bulunan doygun hava iinde bulunan su buhan
ktlesine orandr. Bir havann bal nemi,sz konusu hava iinde bulunan su buhar ksmi basnc, ayn scaklkta doygun halde
bulunan havann su buhar ksmi basncna oranlanarak hesaplanr.

Balayc: Asfalt, har , beton gibi kompozit malzemelerin matriksini oluturan malzemeler

Bal Su: Klinker bileikleri tarafndan hidratasyon reaksiyonu srasnda kimyasal olarak balanan ve stmak suretiyle
uzaklatrlamayan su. Bal su buharlatrlamayan su adn da alr.

Basn Bloku: Basn bloku , eilme altndaki bir betonarme eleman kesitinin basn blgesinde oluan ve betonun gerilme ekil
deitirme erisi biiminde olan gerilme dalmdr.

Belit: Dikalsiyum silikat (2CaO.SiO2). Klinkerin piirilmesi srasnda oluur.Yksek scaklkta gamaC2S formundadr. 1450 Cde
betaC2S formuna dnr. Yaklak 670 C in altnda gamaC2S haline dnr. Fakat imento retimi srasnda klinkerin normal
soutulmas ileminde betaC2S formunda kalr. betaC2Sin hidratasyon hz dk ve priz alma sresi uzundur. Hidratasyon ss
260 kJ/kg dr. Normal portland imentolar iinde % 15- 30 arasnda bulunur. Bu bileeni fazla miktarda ieren imentolarn
mukavemet alma hzlar yavatr.

Beton: imento, iri agrega, ince agrega ve suyun, kimyasal ve mineral katk da ilve edilerek veya edilmeden kartrlmasyla
oluturulan ve imentonun hidratasyonu ile gerekli zelliini kazanan kompozit malzemedir.

Beton Basn Dayanm: Beton basn dayanm , bakm ilgili standardna gre yaplm ,28 gnlk , ap 150mm ve ykseklii
300mm olan standard beton silindir numunenin , ilgili standardnda belirtilen hzla uygulanan tek eksenli basn altnda tayabildii
en byk gerilme deeridir.

Beton Grubu: lgili zellikleri arasnda gvenli iliki kurulan ve bu ilikinin kayda geirildii karm oranlarna sahip olan grup.

Beton Karakteristi Dayanm: Betn karakteristik dayanm , beton snfn tanmlama iin kullanlan , istatiksel verilere dayanlarak
belirlenen ve bu derden daha kk dayanm deeri elde edilmesi olasl , belirli bir oran olan (genelde %5) dayanm deeridir.

Beton Karma Suyu: Genel olarak btn ime ve kullanma sular beton karma suyu olarak kullanllabilir. Beton karma suyu iinde
znm organik bileikler ve sspansiyon halinde kat maddeler bulunmamaldr. Deniz suyu gibi iinde fazla miktarda znm
tuz ieren sularn beton karma suyu olarak kullanlmalar halinde beton mukavemeti, priz sresi ve betonarme demirlerinin
korozyonu zerine zararl etkisi vardr.

Beton Kr: Beton dkmnden sonra evrenin scaklk ve bal nemin beton hidratasyonu iin uygun koullarda tutulmas
ilemidir.

Beton rts: Beton rts, boyuna donat arlk merkezi ile en d beton lifi arasnda kalan uzaklktr. Paspay olarak da
adlandrlr.

Beton Scakl: Beton karm hazrlandktan hemen sonra ollen scaklk. Souk ortamlarda yaplan betonlamada bu scakln
belli bir deerden yksek olmas istenir.

Betonda Balang Deneyi: Betonun, taze ve sertlemi durumda belirlenmi artlar salamas iin, seri imaltn balangcndan
nce, yeni beton veya beton grubu karm oranlarnn belirlenmesi iin yaplan deney veya deneyler.

Betonda Tanmlama Deneyi: Seilen harmanlarn veya yklerin, uygun yndan alnp alnmadn belirlemek iin yaplan deney.

Betonda Uygunluk Deerlendirmesi: Mamuln, belirlenmi zellikleri salamasn temin iin yaplan sistematik muayene. TS EN
206ya gre yaplr.

Betonda Uygunluk Deneyi: Betonun uygunluunu belirlemek iin imalt tarafndan yaplan deneyler.

Betonun Ya: Uygun scaklk ve nem ortam saland srece betonun dayanm yala birlikte artar. Dayanm art hz erken
yalarda daha yksektir. Pratikte, betonun 28 gnlk dayanm byk nem tar. Bunun nedeni, betonun zaman iinde ulaabilecei
en yksek dayanmnn yaklak %70ini ilk 28 gn iinde elde etmesidir. Daha ileri yalarda dayanm kazanma hz azalr. Dayanm
kazanma hzn etkileyen bir dier faktr de kullanlan su-imento orandr. Su-imento oran dk olan betonlarn dayanm
kazanma hz daha yksektir.

Beyaz Portland imentosu: Portland imentosu gri renktedir; beyaz portland imentosunun rengi beyaz veya beyaza yakn bir
renktedir. Normal olarak retilen portland imentolarnda kullanlan klinker, killi ve kalkerli hammaddelerin piirilmesiyle elde
edilmektedir. Bu klinker ve kk bir miktardaki alta birlikte tld takdirde, portland imentosu retilmektedir. Portland
imentosundaki gri renk, klinker retiminde kullanlan hammaddelerde kk miktarlarda yer alan demir oksit ve mangan oksitten
kaynaklanmaktadr. Beyaz portland imentosunun retilmesi de ayndr. Ancak, bu tr imentolarn klinkerlerinin ierisinde demir
oksit ve mangan oksitin yer almad (veya ok az miktarlarda yer ald) iin, hammaddelerin piirilmesi sonucunda beyaz veya
beyaza yakn bir renk elde edilmektedir.Beyaz portland imentosu, iinde demir oksit bulunmayan zel nitelikli bir kil ve kire tann
birlikte piirilmesiyle elde edilen beyaza yakn renkli klinkerin bir miktar al ta (CaS04.2H2O) ile birlikte tlmesiyle elde edilen,
beyaz renkli bir hidrolik baglaycdr. Bu imento mimari ve dekoratif amalarla kullanlr.

Birim Arlk

Birim hacimde betonun veya agregann ktlesidir

Birim Arlk Deneyi

TS EN 12350-6 Taze beton deneyleri Blm 6 Younluk.Kullanlan ekipman:Kap , sktrma ubuu , terazi, dz kenarl mastar,
kepe , mala , krek , tokmak . ilem: En az 5ltlik kabn hacmi ve ktlesi belirlenmi olmaldr. Beton en az iki tabaka halinde
sktrlr. Beton tam skma elde edilecek ancak ayrma olmayacak ve yzeye ar erbet kmayacak ekilde sktrlr.
Sktrma ubuu darbeleri kap en kesitine eit ekilde datlmaldr. Her tabaka en az 25 kez ilenmelidir. Beton yzeyine hava
kabarcklar k duruncaya kadar tokmaklanmaldr. Kap st yzeyi elik mala ile tesviye edilmelidir. Yzey dz kenarlar mastar ile
syrlmal ve beton seviyesi kap st kenarlar seviyesine getirilmelidir. Daha sonra kalbn d yzeyi temizlenmelidir.Kap iindekilerle
birlikte tartlarak ktlesi belirlenmelidir.

Birim Deformasyon

Birim boydaki malzemenin uygulanan ykler altndaki ekil deitirmesi

Birim ekil Deitirme

Birim deformasyon

Birinci Mertebe Yapsal

zmleme

Birinci mertebe yapsal zmleme, yap tayc sisteminin ekil deitirmeler ncesindeki geometrisini temel alan ve ekil
deitirmeler sonucu ortaya kan i kuvvet deiimlerini iermeyen yapsal zmleme trdr.

Blaine Aleti

hava geirgenliini lerek ince tlm imentonann inceliini len alet(gr/cm2)

Blge(agregalar)

Agrega numunesini homojen halde rneklemek iin kullanlan alet

Buhar Kr

Prefabrike beton retiminde betonun ksa srede mukavemet kazanmas iin uygulanan yntem. Bu amala doygun buhar
kullanlmal ve beton scakl belli bir dzeyi amamaldr. Relatif rutubet % 95 den yksek olmaldr. Buhar ile beton kuru souk
havalarda dklen betonlann don etkisinden zarar grmesini onlemek

amacyla da kullanlr.

Bzlme

betonun su kaybetmesi sonucu ekil deitirerek klmesi

C Tipi Uucu Kl

C tipinde SiO2 (%35-60) Al2O3(%10-%30) Fe2O3(%4-%20) bileenin toplam en az %50 olmaldr. C tipinde genel olarak
%20nin zerinde CaO bulunmaktadr

Cruf

Baknz yksek frn crufu

Cruflu imentolar

Cruflu imentolar, portland imento klinkeri ile karlkl olarak granule yksek frn crufunun bir miktar alta (CaSO.2H2O) ile
birlikte tlerek elde edilen hidrolik balayclardr.

abuk Sertleen Portland

imentosu

Normal portland imentosuna oranl

a daha abuk sertleen ve mukavemet kazanan portland imentolar.Bu imentolarn bileiminde C3A ve C3S oran yksektir. Aynca
zgI yzeyi 3500 cm2/g dan fazla olacak ekilde ince tlmtr.

akl

krlmam tanelerden oluan iri agregadr

atlam Kesit Alan

atlam kesit alan, ekme blgesindeki beton ihmal edilmi ve tm boyuna donat alan beton dntrlm kesitin alandr.

atlam Kesit

Eylemsizlik Momenti

atlam kesit eylemsizlik momenti, atlam kesit alannn tarafsz eksene gre eylemsizlik momentidir

ekme Dayanm

Betonun ekme dayanm ve eilme dayanm basn dayanmnn, srasyla, yaklak %10u ve %15i kadardr. Basn dayanmyla
bunlar arasndaki bu nemli fark betonun heterojen ve oldula karmak bir yapya sahip olmasndan kaynaklanr

evre Etkileri

Betonun maruz kald kimyasal ve fiziksel etkilerdir. TS EN 206-1 izelge 1 de verilmitir. Beton, donat veya betona gml metal
zerindeki bu etkiler yap tasarmnda yk olarak alnmaz. Betonun geirgenlii ve dier zellikleri gz nne alnarak TS EN 206
EKF F bmnde beton ierii ile ilgili olarak snrlar getirilmitir.

evresel Etki Snf

Baknz XO , XC , XD , XS , XF , XA , XM. TS EN 206ya gre snflandrlr.

ieklenme

ieklenme suyun beton iinde hareketiyle yzeye getirip biriktirdii eitli tuzlar nedeniyle ortaya kan ounlukla beyaz renkteki
leke ve akntlardr. ieklenme daha ok estetik bakmdan nemli olmakla birlikte, suyun beton iindeki hareketi sonucunda tad
kalsiyum, potasyum ve sodyum slfatlar ve karbonatlarn yzeye kmasyla bunlarn daha nce betonda igal ettikleri yerlerin
boluk olarak kalmasna neden olmas dolaysyla, dayankllk asndan da nem arzeder. Beton boluklar iinde bulunan suyun,
kapiler boluklar arasndan hareket ederek beton yzeyine ulamas ve orada buharlaarak iinde bulunan tuzlarn kristal halinde
yzeyde toplanmasdr. Boluk suyu iinde bulunan kalsiyum hidroksit yzeyde hava iinde bulunan karbon dioksit ile birleerek
kalsiyum karbonat oluturur. Bunun sonucu olarak yzeyde beyaz -gri renkli tuzlarn oluturduu ieklenme denilen olay meydana
gelir. Benzer olay, tuzlu sular iinde bulunan yaplarda tabandan alnan tuzlu sularn difzyon ve osmoz yoluyla yukar tanmas ve
orada buharlamas yoluyla da oluabilir.

imento ( Hidrolik

balayc )

Su ile kartrldnda, hidratasyon reaksiyonlar ve ilemleriyle priz alarak sertleebilen hamur meydana getiren ve sertletikten
sonra dayanm ve kararlln su ierisinde bile srdrebilen tlm inorganik malzeme

imento Hamuru

imento + su karmnn oluturduu malzeme imento hamuru adyla anlmaktadr

imento erii

beton veya harcn birim hacimde bulunan imento miktar

imento Jeli

Portland imentosu ve su bir araya getirilir getirilmez aralarnda kimyasal reaksiyonlar balamaktadr. Bu reaksiyonlar sonucunda
oluan

hidratasyon rnlerinin boyutlar imento tanesinden yaklak 1000 kat

daha kktr. imento jeli olarak adlandrlan hidratasyon rnlerinin arasndaki ekim kuvveti, bu rnlerin biribirine
balanmasn salamaktadr.

imento erbeti

imento ve su

ok nce Malzeme(agregalar)

0,063 mm goz aklkl elekten geen agrega tane snf.

kme Deneyi

TS EN 12350-2 Beton Taze Beton Deneyleri- Blm 2:kme deneyi.Kullanlacak ekipman: Kalp,Sktrma ubuu, doldurma
kepesi, cetvel, taban plakas, krek, nemli bez.lem:Kalbn i yzeyi ve taban plakas yzeyinde serbest su kalmayacak ekilde
nemlendirilir. Kalbn iki yannda yerde bulunan ayak basma paralarna baslarak sabitlenir.Taze beton kalba eit ykseklikte
olacak ekilde doldurulur. Doldurma esnasnda her tabaka 25 defa ilenir. 2. ve 3. tabakann ilenmesi bir alt tabakaya hafife
ileyecek ekilde olmaldr. Sktrma ilemi sonrasnda kalbn st seviyesi beton sktrma ubuu zerinde yuvarlanarak dzlenir.
Taban plakas zerine den beton temizlenir. Kalp el tutamaklarndan tutularak dey ekilde yukar ekilir. Kalp 5-10 saniye

ierisinde ekilmelidir. Deney 150 saniye ierisinde tamamlanmaldr. Kalbn alnmasndan hemen sonra , kalp st seviyesi ile
ken beton ktlesinin en yksek noktas arasndaki kme mesafesi (h) llerek kaydedilmelidir.

kme Konisi

kme deneyinde kullanlan 30cm yksekliinde konik kalp

kmesiz Beton

kme deneyi sonrasnda 0cm kmesi olan beton

znmeyen Kalnt

Hidroklorik asit ierisine konulan imento numunesinin asit ierisinde znme gstermeyen ksmna znmeyen kalnt
denilmektedir. Bu deer, numune arlnn yzdesi olarak ifade edilmektedir.Hidroklorik asit ierisine konulan imento numunesinde
bulunabilecek bir miktar SiO2 dndaki btn maddeler bu asit ierisinde znmektedir.znmeyen kalnt miktar, dner frnn
ierisinde kalsiyum silikatl anabileenlerin oluumu srasnda bir miktar SiO2nin grev almam olmasndan kaynaklanmaktadr.
znmeyen kalnt miktar, dner frnn ierisindeki reaksiyonlarn tam olarak yer almadn iaret etmektedir.

Dalc Vibrasyon

i tipi olarak da adlandrlan betona daldrlarak ktrma aleti

Dayankllk

Yap malzemelerinin ve yaplarn ilevlerini uzun yllar bozulmadan yerine getirilebilmelerine dayankllk, kalclk veya durabilite ad
verilir. Malzeme seiminde dikkate alnmas gereken ve zaman zaman en az dierleri kadar nemli olan bir husus da dayankllktr.
Dayankllk, bir malzemenin evre koullarna kar direnci olarak tanmlanabilir. Genel olarak, geirimlilii az olan, youn betonlar
dierlerine oranla daha dayankldr. Beton, hizmet grecei koullara gre tasarlanm ve iyi bir kalite kontrol sistemi iinde
hazrlanm, yerletirilmi ve baklmsa, uzun yllar hi bir onarm gerektirmeden grevini yerine getirir. Ancak, eitli d ve i etkiler
altnda betonun performansnn dt durumlar olur. Dayankl bir beton bu etkilere kar bozulmadan ve kendisinden beklenilen

performans drmeden diren gsteren betondur. Dolaysyla, betonun dayankll mekanik ykler dndaki kimyasal ve fiziksel
etkilere kar bozulmadan diren gstermesi olarak tanmlanabilir.

Dayanm

malzemenin krlma olmadan alabilecei en yksek gerilme olarak tanmlanr. Beton basn ykleri altnda daha iyi davran
gsterdiinden, betonun dayanmndan sz edildiinde, dier dayanmlar belirtilmemise, basn dayanm anlalr. Betonun
dayanm imento hidratasyonunun bir fonksiyonu olduundan ve bu ilem de zamana bal olduundan, dayanm belirtilirken
ounlukla betonun yayla birlikte sylenir. Mhendisler hesaplarnda daha ok betonun 28 gnlk basn dayanmn esas alrlar.
Dayanm, standart ortam koullarnda (scaklk ve nem) tutulan, standard boyutlardaki numuneler ve standard deney yntemleri
kullanlarak belirlenir. Daha nce belirtildii gibi, bir ok yapda normal dayanml (28 gnlk basn dayanm 20-40 N/mm) betonlar
kullanlr. Son yllarda, beton teknolojisindeki gelimelere paralel olarak, 120 N/mm basn dayanmna sahip olan betonlar ticari
olarak retmek mmkn olmutur.

Deirmen

silindir eklinde olan ve dnen iinde metal toplar bulunan deirmen

Denge Burulmas

Denge burulmas , kullanlabilirlik ve tama gc snr durumlarnda tayc sistemdeki dengenin salanmas iin hesaba katlmas
zorunlu olan burulmadr.

Dengeli Donat Oran

Dengeli donat oran, eilme altndaki betonarme bir kiriin tama gcne, ekme donatsnn akmas ve en d basn lifindeki
betonun ayn anda ezilmesi ile ulalmasn salayan donat orandr.

Dikalsiyum Silikat

2CaO.SiO2= C2S Sertlemesi yavatr ve byk oranda bir haftadan daha byk yalardaki dayanm art zerine etkilidir.

Doal Agrega

Mekanik ilem dnda herhangi bir ileme tabi tutulmam olan mineral kaynaklardan elde edilen agrega.Doal agregalar,
doadaki agrega yataklarndan veya ta ocaklarndan alnarak krlma, elenme ve ykanma ilemlerinin dnda, doadaki yapsnda
deiiklik yaratacak hi bir ilem uygulanmadan kullanlan agregalardr.

Doal Olarak Snflandrlm 0/8 mmlik

Agrega

D degerinin 8 mmden kk veya 8 mmye eit oldugu buzul ve/

veya nehir kkenli doal agregalara verilen isim.

Doal Puzolan

Doada bulunan ve bir n ilem yaplarak veya dorudan tlerek kullanlan puzolanlar. Volkanik kller,tf, tras ve diatome topra
ve killi istler bu gruba girer.

Dorulama

Belirlenen artlarn yerine getirildiine dair somut delillerin muayenesi ile yaplan teyit.

Dolgu Agregas

ounluu, 0,063 mm gz aralkl elekten geen ve yap malzemelerine belirli zellikler kazandrmak amacyla ilave edilen malzeme.

Dona Dayankllk

Agregalar iin baknz agregalarda dona dayankllk. Betonda dona dayankllk iin gerekli artlar evresel eklerde TS EN 206da
verilmitir.

Donat Akma Dayanm

Donat akma dayanm , eksenel ekme altnda denenen donat eliinin , akmasnrna ulat anda tad gerilme deeridir.

Donat ekme Dayanm

Donat ekme dayanm , eksenel ekme altnda denenen donat eliinin , kopmadan nce tayabildii en byk gerilme deeridir.

Donat Karakteristik

Akma Dayanm

Donat karakterisitik akma dayanm , istatiksel verilere dayanlarak belirlenen ve bu deerden daha kk dayanm deeri elde
edilmesi olasl belirli bir oran olan ve donat snfn tanmlamak iin kullanlan akma dayanm deeridir. (o tr elik iin
ynetmelikte ngrlen en kk akma dayanm deeridir.)

Donma Dayanm

dona dayankllk

Dkme imento

belli bir paketleme yaplmadan silobasla transfer edilen imento

Dner Frn

elikten yaplm ve ii bo bir silindire benzeyen uzun bir frndr. Frnn i yz atee dayankl tulalarla astarlanmtr. inde
klinker oluturulur.

Durabilite

Baknz dayankllk.

Dk Hidratasyon Isl imento

Priz ve sertleme srasnda normal portland imentosuna oranla daha yava olarak ve daha az miktarda s aa karan bir
imento. Bu imentonun bileiminde dikalsiyum silikat (C2S) ve tetrakalsiyum almino ferrit (C4AF) oran yksek, buna karlk

trikalsiyum silikat (C3S) ve trikalsiyum alminat (C3A) oran dktr. Balang mukavemeti dk olmasna ramen nihai
mukavemeti dier portland imentolar ile ayndr. Bu imento dk hidratasyon ss nedeniyle ktle betonlar iin uygun bir imento
trdr.

Effloresans

Kalsiyum hidroksit hidrate olmu imentonun ana bileenlerindendir. Suda belli bir mikta zlebilir. (1g/l). Taze beton kururken
znm kalsiyum

hidroksit yzeye , atmosferden gelen karbondioksit ile reaksiyon

verebilecek bir yere ilerler. Bu reaksiyon genellikle yzey tabakasnn iinde bazende zerinde gerekleir. Sonuta kireten bir
ieklenme kar buna effloresans denir.

Eilmede ekme

Dayanm

Betondan hazrlanan kirilerin moment altnda krlarak elde edilen ekme dayanm

Eilmede Uyum

(Momentlerin yeniden

dalm)

Eilmede, uyum denge alt donatl elemanlarn snek eilme davran nedeniyle ortaya kan ve momentlerin kapasitesine ulam
kesitten ulamam kesite aktarlmasdr.

Elastik Davran

Bir ok malzemede (r. elik) gerilme-birim deformasyon ilikisi iki ana blme ayrlr. Balangta, gerilme ve birim deformasyon
birbirleriyle dorusal orantldr ve yk kaldrldnda malzeme eski eklini almas

Elastik Deformasyon

Elastik davran blgesindeki deformasyon, yk kaldrldnda geri kazanabilen deformasyon

Elastisite Modl

elastik davran blgesindeki gerimeyle ona kar gelen elastik birim deformasyonun orandr

Elek Analizi

agrega numunesindeki tanelerin byklklerine gre dalm orann, yani numune ierisinde hangi boy byklnde ne miktarda
agregann yer aldn belirlemeye yarayan deneysel bir yntemdir

Elektro Manyetik

Radyasyon

elektron alt enerji seviyesnine dnerken yaylan radyasyon enerjisi frekansla doru , dalga boyu ile ters orantldr.

Elektronlar

Atom ekirdei evresinde belirli yrngeler zerinde srekli hareket halindedirler ve belirli enerji dzeyine sahiptirler. Elektronlar
ekirdek etrafna yerleirken nce en dk enerji dzeyine sahiptirler.

Emme

svnn iine ekilerek geirgen boluklarn dolmas , geirgen bir katnn iine sv girmesi sonucu ktlesinin artmas

Edeer Alkalinite

imento iinde bulunan alkali oksitler, sodyum oksit ve potasyum oksit toplamnn, sodyum oksit cinsinden edegeri. Bu deger
aagdaki bant ile hesaplanr: Adeer alkalinite = % Na20 + 0,658 ( % K2O)

Edeer Basn Bloku

Edeer basn bloku, tama gc analizinde (zmlemesinde), basn blokunun yalnzca bilekesi ve bilekenin yeri nem
tadndan, analizi kolaylatrmak amacyla gerek basn bloku yerine kullanlan, bilekesi ve bilekenin yeri yaklak olarak ayn
olan basit gerilme blokudur.

Etkili Boy

Etkili boy, bir elamann iki bkm noktas (moment sfr noktas) arasnda kalan uzaklktr.

Etkili Su erii

Taze beton bnyesinde mevcut toplam su miktar ile agrega tarafndan emilen su miktar arasndaki fark.

Etrenjit

6CaO.Al2O3.3SO3.32H2O C6AS3H32

F Tipi uucu kl

F tipinde SiO2 (%35-60) Al2O3(%10-%30) Fe2O3(%4-%20) bileenin en az %70 olmaldr.

Farin

Farin kelimesi Franszcada un anlamna gelen farine szcnden alnmtr ve Trkiyede, imento retiminde hammaddelerin
dner frna girmeden nceki tlm, ince durumunu tanmlamaktadr.

Faydal Ykseklik

Faydal ykseklik, ekme donats arlk merkezinin en dtaki beton basn lifine uzakldr

Filler

baknz taunu, dolgu agrega

Frn Kurusu(agregalar)

Agrega tanesi iindeki tm boluklarn kuru olmas

Geciktirici

Baknz priz sresini geciktirici

Geirgenlik

Baknz geirimlilik

Geirimlilik

Beton iinden su akm gzenekli (poroz) herhangi bir ortamdan ak gibi dnelibilir. imento jeli ok dk geirgenlie sahipken
imento hamurunun geirgenlii ok daha yksektir. Bu yzden imento hamurunun geirimliliinin byk oranda kapiler boluklara
bal olduu sylenebilir. Betonun dayankllnda tek bana en etkili olan parametre su-imento orandr. S/ oran arttka,
imento hamurunun gzeneklilii ve dolaysyla betonun geirgenlii artar. Geirgenlii yksek olan betonlara zararl sv ve gazlarn
nfuz etmesi ok daha kolaydr. Ayrca, S/ oran yksek olan betonun dayanm dk olacandan, eitli kimyasal ve fiziksel
etkilerle beton iinde meydana gelebilecek isel gerilmelere yeterli diren gsteremeyecek ve atlayacaktr.

Genleen imento

su ile temas edip prizini aldktan sonra genleme yapan genelde tamirde kullanlan imento

Genletirilmi Kil

Agregas

Kil, dner frn olarak adlandrlan frnda 1000 1200 C scaklkta sl ileme tabi tutulduunda, scaklk nedeniyle aa kan
gazlarn bir miktarnn malzeme ierisine hapsolmu olmalarndan dolay, genleme olmaktadr. Bylece, younluu 1.4 1.8 t/m3
olan hafif ve sert durumda taneli bir malzeme elde edilmektedir.

Genletirilmi kil agregas, hafif beton yapmnda kullanlmaktadr.

Genletirilmi Perlit

Perlit, bnyesinde %2 %6 orannda su bulunduran volkanik bir kayatr; genellikle gri veya koyu gri renktedir. Perlitin kimyasal
yapsnn yaklak %75ini silika (SiO2) ve %15ini almin (Al2O3) oluturmaktadr. Perlit, 850 1100 C arasnda stldnda,
yapsnda bulundurduu suyun ve scakln etkisiyle, balangta volkanik bir ta olan perlitin hacmi 5 25 kadar bym
olmaktadr.

Geri Kazanlm Agrega

nceden yaplarda kullanlm olan inorganik malzemelerin ilemden geirilmesi sonucunda elde edilen agrega.

Gerilme

birim alana uygulanan yk. Gerilmenin malzeme zerindeki uygulan biimine gre basn, ekme, eilme, kesme, burulma gibi
eitleri bulunur

Gevrek Krlma

gerilme ekil deitirme erisinde alttaki alnn az olarak dk ekil deitirmeye sahip malzeme

Gevek Birim Arl

Agrega l kabna stten serbest ekilde boaltlarak doldurulmasyla elde edilen birim arlk

Granlometri

Agregann belli bir elek takmnda gsterdii dalm, baknz agrega gradasyonu

Hacim Genlemesi

imentoda

imentolarda magnezyum oksit (MgO) in belirli bir deerin stnde bulunmas zararldr. nk bu madde su ile yapt reaksiyon
sonunda nemli derecede hacim artmasna neden olarak yaplarda atlamalara yol aabilir. Bu bakmdan hacim genlemesi deneyi
sertlemi bir imento hamurunun katlatktan sonra hacminin sabit kalp kalmayacan belirlemek iin yaplr. Hacim genlemesi
tayininde Le Chatelier (l atliye) aleti kullanlr

Hafif Agrega

EN 1097-6ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim ktlesi 2000 kg/m3 den kk veya

EN 1097-3e uygun olarak tayin edilen etv kurusu yn ( boluklu ) birim hacim ktlesi 1200 kg/m3 den kk olan mineral esasl
agrega.

Hafif Beton

Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 800 kg/m3ten byk, 2000 kg/m3ten kk olan beton. Hafif beton,
betonda kullanlan agregann bir ksm veya tamam hafif agrega olarak imal edilir. Beton yaplmlnda hafif agrega kullanllarak veya
beton iine alminyum tozu gibi hava kabarc oluturacak maddeler katlarak elde edilen dk younluklu beton. Hafif betonlann
mukavemeti dk buna karlk s izolasyonu zellii yksektir. Younlugu 1440 kg/m3 olan bir betonun s iletimi katsays yaklak
olarak 0,3 W/m c dir.

Hamur

Baknz imento hamuru

Hapsolmu Hava

Betonda, plnlanarak oluturulanlar ( srklenen ) dnda oluan hava boluklar.

Har

hamur + agrega

Har imentosu

Har imentosu, yksek basn dayanm istenmeyen betonlarda ve, isminden de anlalaca gibi, har ilerinde
kullanlabilinmektedir. Har imentosunun ierdii puzolanik malzeme miktar ok yksek olduu iin, bu imentonun priz sresi,
portland imentosunun priz sresine gre, daha uzundur. Har imentosunun dayanm kazanma hz yavatr. Bu imentonun 7 ve
28 gnlk dayanmlar da TS EN 197-1 no.lu Trk standardnda belirtilen imentolarn dayanmlarndan daha dktr.

Hareketli Yk

Hareketli yk, kullanm sresi boyunca yap zerinde uzun sreli olarak kalmayacak olan yklerdir.

Harman

Kartrcda ( mikser ) bir ilem dngsyle iml edilen veya srekli kartrcdan bir dakikalk srede boaltlan taze beton miktar.

Hava Boluu

betonda hava dolu boluk. Skan hava genel olarak 1mmden fazla ve dzensiz bir ekilde olur.

Hava erii

betonun iindeki hava miktar

Hava erii Deneyi

TS En 12350-7 Taze beton deneyleri Blm 7: Hava Muhtevasnn Tayini Basn Metodlar. Kullanlan ekipman: Hava ler,
sktrma ubuu, kepe, mala , krek, su kab , tokmak. ilem: TS EN 12350-6da belirtildii gibi beton sktrlarak hava ierii
deneyine hazrlanr. Kapak dzenei yerletirilerek kaba kelepelenir. Cihaza su doldurulur ve kap i yzeyinde kalan hava
boluklarn karmak iin hafife vurulur. Fazla suyun tahliyeden kmasna izin verilir. Kapal hava hcreine bal hava tahliye
vanas kapatlr ve basn gsterge ibresi balang seviyesine gelinceye kadar hava pompalanr.Dier vanalar kapatlarak ana hava
vanas alr. ibre kararl hale gelince A1 deeri okunur. Agrega dzeltme katsaysnn karlmasyla hava ierii AC bulunur.AC=A1G

Hava Kurusu(agregalar)

Agrega kuru havada tutulduunda; yzeyden itibaren belirli derinlikte boluklarn rutubetsiz, i ksmnn rutubetli olmas

Hava Srkleyici Katklar

Betonun suya doygun olduu veya doygunluk derecesine yakn olduu durumlarda tekrarl donma-zlme altnda nemli bir
dezavantaj ortaya kar. Byle bir ortamda beton ksa bir srede dalabilir. Dolaysyla, donma-zlme etkisi, gerekli nlem
alnmad taktirde, betonun yol kaplamalar, barajlar, temeller gibi yerlerde kullanlmasn gletirir. Bilindii gibi, su donduunda
hacimce genleir. Betonda gzeneklerde ve klcal boluklarda bulunan su da donduunda genleerek bu boluklarn ve gzeneklerin
duvarlarna gerilmeler uygular ve mikroatlaklar olumasna neden olur. Hava srkleyici katklar kullanldnda betonda meydana
gelen, birbirinden bamsz hava kabarcklar bu isel gerilmelere kar bir tr yastk vazifesi grr. Su hava kabarcklarna doru
hareket ederek bunlarn bir ksmn doldurur ve genleme srasnda tamam dolu olmadndan isel gerilmeler meydana gelmez.

Hava srkleyici katklar, karm ilemi srasnda betonda yaklak 0.2mm boyutlarnda birbirinden bamsz hava kabarcklar
olutururlar. Bu hava kabarcklar priz tamamlandktan sonra da beton iinde kararl bir yapda kalrlar. Betonun donma-zlme
direncini artrmak iin hacimce %4-8 hava iermesi nerilir.

Hazr Beton

Kullanc olmayan ahs veya kurulu tarafndan hazrlanarak taze halde iken teslim edilen beton. Aada verilenler de hazr beton
olarak kabul edilir : Kullanc tarafndan antiye dnda hazrlanan beton. antiyede, kullanc haricindeki kii veya kurulularca
hazrlanan beton.

Hesap Yk Etkisi

Hesap yk etkisi, karaketristik yk etkisi deerinin, gvenlik pay oluturmak amacyla 1,0 veya 1,0 den byk bir yk katsaysyla
arpldktan sonra uygun yk birleimine konulmasyla elde edilen ve hesaplarda esas alnan yk etkisidir.

Hidratasyon Iss

imentonun su ile reaksiyonu sonucu aa kan s miktardr. Bu snn yaklak yars ilk gn iinde,% 90 da ilk ay iinde
aa kar. imento iinde bulunan klinker bileiklerinin 3 gn, 90 gn ve 13 yI sonundaki hidratasyon ss deerleri yledir.Klinker

bileii 3 gn 90 gn 13 yl

C3S 58 104 122

C2S 12 42 59

C3A 212 311 324

C4AF 69 98 102

Hidratasyon Iss Dk imento

Yksek s kayna olan bileikleri snrlandrlm imento

Hidratasyon Reaksiyonu

Hidrolik balayc ile suyun arasndaki reaksiyon., imento ve su arasndaki kimyasal reaksiyonlar hidratasyon adyla
anlmaktadrlar.

Hidrolik Balayc

Su ile reaksiyon sonucu hem havada ve hem de su altnda katlatklar ve sertletikleri iin hidrolik balayclar olarak
snflandrlrlar

Hzlandrc

betona, harca hidrolik balaycnn hidratasyon hzn artran ve priz alma sresini ksaltan veya dayanm veya her ikisini artran
malzeme

Hizmet Verme ( kullanm )

mr

Betona uygun bak

m yaplmas artyla, yapda kullanlan beton performansnn, yapnn performans artlarn salamaya uygun seviyede tutulduu
sre.

malt

Taze beton imal eden kii veya kurulu.

ince Agrega

D degerinin 4 mmden kyk veya 4 mmye eit olduu tane

byklndeki agregaya verilen isim.

ncelik imentoda

ncelik esas olarak imentonun hidratasyon hz zerine etkili olur. ncelik ne kadar fazla ise imentonun dayanm geliimi ilk yalarda
o kadar hzldr. imento hamurundaki imento tanelerinin etrafn saran su filminin ortalama kalnl su-imento oranna ve imento
inceliine baldr. imentonun incelii zgl yzeyi ile belirlenir. zgl yzey, 1g

imentonun iindeki tanelerin cm2 olarak yzeylerinin toplamdr. zgl

yzeyin belirlenmesinde Blaine aletinden yararlanlr. Btn imento trleri iin zgl yzeyin 2800 cm2/g dan daha az olmamas
istenir. Son yllarda, Trkiye dahil hemen hemen btn lkelerde, imentonun incelii, zgl yzey deeri olarak cm2/g cinsinden
belirtilmektedir. Blaine aleti kullanarak llr. Bu deney yntemi TS EN 196-6 no.lu Trk standardnda anlatlmaktadr

ncelik Modul

Bir agregann granlometrik bileimi hakknda bilgi veren tek bir saydr. ncelik modl, her bir elee kar gelen % ordinatlarn, 100
den farklarnn toplanmas ve bu toplamn 100 e blnmesiyle elde edilir. Agrega taneleri kldke incelik modl azalr, taneler
iriletike incelik modl artar. Ksaca, ncelik Modl = S Elek zerinde kalan agregann yml yzdesi 100

nert Mineral Katk

puzolonik aktivitesi bulunmayan dolgu malzemesi olarak betona katlan mineral katk

ri Agrega

D degerinin 4 mmden byk veya 4 mmye, d degerinin ise 2 mmden byk veya 2 mmye eit oldugu tane byklklerindeki
agregaya verilen isim.

rsaliye Fii

Betonun tesliminde reticiye verilmesi gereken bilgileri ierir Belgenin seri numaras, Ykleme tarih ve saati (imento ve suyun ilk
temas etti saat ), Kamyon numaras veya arac tantc bilgi, Alcnn ismi, antiyenin ismi ve yeri, artnamelerle ilgili
detaylar veya atf (kod no,sipari no gibi ), Beton hacmi, m3 olarak,

artnamelere ve EN 206-1e uygunluunun beyan, Varsa belgelendirme kurumunun ismi ve iareti, Betonun antiyeye ulat
saat, Boaltmann balad saat, Boaltmann tamamland saat. lve olarak sevk ve teslim belgesinde aada verilenlerle
ilgili detay bilgiler de bulunmaldr. a) Tasarlanm beton iin : Dayanm snf, Etki snflar, Klorr ierii snf, Kvam snf
veya hedef deer,

Belirtilmise beton karm oranlaryla ilgili snr deerler, Belirtilmise imento tipi , miktar ve dayanm snf, Belirtilmise
kimyasal katk ve mineral katk tipi, Gerekliyse zel nitelikler,

 Agregann en byk anma tane bykl,

Hafif veya ar beton iin, birim hacim ktlesi snf ve hedef birim hacim ktle deeri.

1.

b) Tarif edilmi beton iin :

Beton bileimi ile ilgili detay bilgiler, imento miktar, gerekliyse katk tipi gibi, Su/imento oran veya snf belirtilerek kvam veya
belirtildii ekilde hedef deer,

Agregann en byk anma tane bykl.

Is Geirgenlik

bir birim kalnlkta ve birim alanda iki yzey arasndaki s ak hzdr; metrik sistemde kal.g/cm.saat oC olarak belirtilir

Islak(agregalar)

Agregann yzeyinde de serbest suyun bulunmas durumdur

lenebilirlik

Taze betonun, ayrmaya uramadan, tanmas, dklmesi, yerletirilmesi, sktrlmas ve sonlanmas ilemlerinin kolaylkla
yaplabilmesi zellii olarak tanmlanabilir.

k Deeri

puzolonik aktivitesi olan uucu kln beton ierisinde gsterecei etkinlik katsays

Kaba Agrega

4mm zerindeki agregalar

Kaba Sva

Belli bir yzeye ince sva ncesi uygulanan kaba sva

Kalc Deformasyon

platik deformasyon

Kalc Yk

Kalc yk, kullanm sresi boyunca yap zerinde her zaman kalacak olan yklerdir. (tayc eleman z arl, tayc olmayan
dier kalc elemanlarn arl vb.)

Kalp Vibratr

Kalp stne yerletirilen vibratrler.

Kalker

Bileiminde % 90 a kadar kalsiyum karbonat bulunan kayalara kalker veya ok saf haline kire ta denir. Mineralojik olarak kalsit
ve aragonit kristallerinden oluur. Kalsit ve aragonit, kalsiyum karbonatn iki deisik kristal ekli olup kimyasal bileimleri CaCO3dir.
Kalsit rombik kristaller halinde krlgan yapl bir mineraldir. Aragonite doada daha az rastlanr. Bu tip kalkerler, genellikle kalsiyum
bikarbonatl sularn uygun scaklk ve basn; koullar altnda karbon dioksitini kaybederek, traverten halinde kelmesi sonucu
oluur. Kalker doada kalsit ve aragonit kristallerinden olumu bir kaya olarak bulundugu gibi ift karbonat CaMg(CO3)2 eklinde
de bulunur. ift karbonat oldugu zaman kristal ekli degiir ve dolomit adn alr. Kalkerler hangi yolla oluurlarsa olusunlar doada
saf halde bulunmayp, bileimlerinde kalsiyum karbonatn yan sra, degiik oranlarda magnezyum karbonat, kil mineralleri, demir
silikat-oksit ve slfrleri ve silis gibi bileikleri ierirler. imento hammaddesi olarak kalker iinde bulunan kil, kalsiyum ve
magnezyum karbonat yzdeleri nem tar. Bu adan kalkerler aada verildigi gibi adlandrlr. CaCO3 En ok % 5 MgCO3 ieren
kalkerler % 5-30 MgCO3ieren kalkerler 90-100 Kalker Dolomitik kalker 85 90 Marnl kalker Dolomitik marn 70 85 Kalkerli marn
Dolomitik kalkerli marn 50 70 Marn Dolomitli marn

30 50 Killi marn Dolomitik killi marn

10 30 Marnl kil Dolomitik marnl kil 0 10 Kil Kil

Kalkersi

Genel olarak kalsiyum karbonat trevi malzemeler ieren

Kalsiyum Alumino

Monoslfohidrat

4CaO.Al2O3.SO3.12H2O C4ASH12

Kalsiyum Hidroksit

Ca(OH)2 CH hidrate kire

Kalsiyum Slfat

Kalsiyum slfat, imentonun retimi srasnda prizi kontrol iin klinker iine az miktarda ilave edilen, anhidrit (CaSO4), al ta
(CaSO4.2H2O) veya hemihidrat (CaSO4.1/2 H2O) eklinde bulunabilen malzemedir.

Kaolen

Kimyasal formula 2SiO2AI2O32H2O olan ve monoklinikkristal yapl kil minerali. Volkanik veya metamorfik kayalarn zellikle
feldspatlarn bozulmas rndr.

Kapiler Su

Beton iindeki boluklarda kat yzeyler zerine fizikokimyasal balarla yapm olan suya denir. Bu ekilde balanan su filminin
kalnl 6 molekl kalnlna yani 15A kalnlna kadar kabilir. Film kalnl , evre atmosferin relatif rutubeti ile deiir.

Kapiler Suyu

Beton iinde ap0,05 mikronm den daha byk kapiler boluklar iinde bulunan su. Bu su kat faz ile bal deildir. Buharlatrlarak
uzaklatrlabilir.

Karakteristik Dayanm

Baknz beton karakteristik dayanm

Karbonatlama

Karbonatlama, evre atmosferden beton iine giren karbon dioksitin (veya SOx ,NOx gibi diger asit anidridi gazlann) beton
boluklannda bulunan serbest kire ile reaksiyona girmesi ile oluur. Bu reaksiyon sonucu beton boluk suyu iinde zlm kire
konsantrasyonu azalr ve beton pH derecesi 9 a kadar debilir.

CO2 + Ca(OH)2 = CaCO3 + H2O

Karbonatlama olay beton yzeylerinde balar ve zamanla parabolik olarak azalan bir hzla beton derinliklerine doru ilerler.
Penetrasyon hz her eyden nce betonun fiziksel zelliklerine baldr. Yksek kaliteli ve dk poroziteli betonlarda karbonatlama
etkisi ok azdr. evre atmosfer koullar da karbonatlama olaynda etkili olur . Scak ve kuru ortamlarda (dk relatif rutubetli
atmosferde) bulunan betonlarda karbonatlam olay daha etkilidir. Ancak penetrasyon hz en kt koullarda bile ortalama 1 mm/yl
dan daha azdr. Karbonatlama derinli ile betonun su/imento oran arasnda lineer bir bant vardr.

Karbonatlama Etkisi

imentonun hidratasyonuyla ortaya kan kalsiyum hidroksitle havadaki karbon dioksit (CO2) reaksiyona girerek kalsiyum karbonat
meydana getirir. Bu olaya karbonatlama ad verilir. Karbonatlamann betona nemli bir olumsuz etkisi yoktur. Ancak, alkalin bir
madde olan betonun pH deerini 12-13den 8-9a drerek daha asidik bir ortam yaratr ve bylece beton iindeki donatlarn
paslanmasn kolaylatrc bir olumsuz etki yaratr. Karbonatlamay azaltmak iin betonun geirimsiz olmas gerekir. Bu amala
betonda daha fazla imento kullanmak, su-imento orann azaltmak, vibratr kullanarak betonun daha iyi yerlemesini salamak
betonun bakm sresini uzatmak gibi nlemler alnabilir. Karbonatlamann donatlara daha ge ulamasn salamak iin pas payn
arttrmak dnlmelidir

Karekteristik Yk Etkisi

Karakteristik yk etkisi, istatistiksel verilere dayanlarak belirlenen ve kullanm sresi boyunca alma olasl genellikle %10 olan
yk etkisidir

Kark(tvenan) Agrega

ri ve ince agregalarn karmndan oluan agrega.

Karm Suyunu Azaltc Katklar

Adlarndan da anlalaca gibi, bu katklar belirli bir ilenebilme deeri iin betona gerekli olan karm suyu miktarn azaltrlar. Bu
zelikleriyle eitli avantajlar salarlar: stenilen beton kme deerini daha az miktarda suyla elde ederek, sabit bir imento miktar
iin, su/imento orann (S/) drrler. Bylece, dayanmn artmasn, geirimliliin azalmasn ve dayanklln artmasn
salarlar. te yandan, S/ orann sabit tutarak, kullanlan imento miktarn azaltmak suretiyle, sabit bir ilenebilirlik elde edilebilir.
Betondaki imento miktarnn azaltlmas ekonomik gerekelerle yaplabilecei gibi, hidratasyon ssnn azaltlmas gibi teknik
gerekelerle de yaplabilir. Son olarak, taze betonun yerletirilmesini kolaylatrmak iin, hem S/ oran hem de imento miktar sabit
tutularak daha yksek kme deeri elde edilebilir.

Kartrmal Tayc

Genellikle kamyon asisi zerine monte edilmi ve hazrlanm taze betonu, tanma sresince homojenliini bozmadan kartrmaya
uygun ekipman.

Kartrmasz Tayc

Betonu kartrmakszn tamada kullanlan ekipman, damperli kamyon veya tama kovas.

Karma Suyu

imento, agrega ve gerektiinde baz katk maddeleri ile biraraya getirilen su, bu malzemelerin karlmasnda ve bylece, betonun
retilmesinde kullanlmaktadr

Karot

yerine yerlemi betondan delinerek alnan numune

Kategori(agregalar)

Agregaya ait bir zelliin,bir deerler aral veya bir snr deeri olarak ifade edilen seviyesi.

Katkl imento

puzolanik madde ve portland imento klinkerinin, bir miktar al ta ile birlikte tlmesiyle elde edilen hidrolik balaycdr.

Kendiliinden Yerleen

Beton

Kalbn eklini sktrma uygylanmakszn alan beton.

Kenetlenme Boyu

Kenetlenme boyu, donat ubuunun akma dayanmna eit kenetlenme dayanm salayabilen en kk gmlme derinliidir.

Kesikli (Sreksiz)

Granlometri

Granlometri erisinde yatay bir izgide ise denir.

Kesikli Gradasyon Erisi

baz orta byklkteki taneleri iermeyen eridir.

KiI

Kil terimi genel bir kavram olup bileimi esas alnarak kesin snrlar iinde tanm yaplmamtr. imento hammaddesi asndan, kil
minarellerinden olumu kayalar kil olarak tanmlanabilir. Kil minerallerinin esas unsuru kimyasal bileimlerinde alminyum oksit
(AI2O3)bulunmas ve alminyum silikat hidratlardan meydana gelmesi en nemli zelliklerini oluturur.

Kimyasal Katklar

imento, agrega ve suyun dnda, betonun taze veya sertlemi haldeki zeliklerin istenen ekilde deitirmek zere, kartrma
ileminden hemen nce veya kartrma ilemi srasnda betona katlan malzemelerin genel addr. Katklar, kimyasal katklar, hava
katklar ve mineral katklar olmak zere, ana gruba ayrlrlar. Ayrca, bunlarn dnda, zel beton retiminde kullanlan dier baz
katklar da bulunur. Bu iki ana grupta ok sayda deiik katklar toplanmtr. Katk eitlerinin ok olmasnn arkasnda yatan
gerek, betonun hemen hemen tm zeliklerinin, deiik leklerde, bu katklar tarafndan deitirilebilmesidir

Kire

CaO

Krmakum

Byk talarn veya iri agregann konkasrde krlmas ile elde edilen ince agregaya denir

Krmata

betonda kullanlamayacak kadar byk talarn veya byk akllarn konkasrde krlmas ile elde edilen iri agregadr

Kvam

betonun akkanln gsteren bir ldr. Betonda artan su miktar kvam, dier bir deyile, betonun akkanln artrr. nk
artan su miktar, betonun akmaya, yerlemeye ve skmaya kar direncinin temel sebebi olan kat taneler arasndaki srtnme
katsaysn drr. Ancak, su miktar ok yksek olan beton ilenebilir beton anlamna gelmez. lenebilmenin tanm
hatrlandnda, taze betonda ayrma olmamas gerektii grlr. Ayrma, taze betonda iri agrega tanelerinin hartan ayrlarak
kalplarn alt ksmna kelmesidir. Bu suretle beton homojenliini kaybeder ve beton elemann alt ve st blgelerindeki zelikler
farkllar.

Kzdrma Kayb

Kzdrma kaybn bulabilmek iin, arl nceden bilinen (1 0.05 gram) imento numunesi ok yksek scaklkta (975 25 C)
kzdrlmakta ve daha sonra hassas olarak tartlmaktadr. Ortaya kan arlk kaybna kzdrma kayb denilmektedir. Bu deer, %
olarak ifade edilmektedir

Kzdrma Kayb Uucu Kl

Uucu kldeki karbon miktarnn kzdrma kaybndaki miktara eit olduu dnlr

Klinker

Kire, almin, demiroksit ve silika bileimli hammaddelerin uygun oranda kartrlp 1350 1450 C scaklkta piirilmeleri
sonucunda elde edilen rne klinker ad verilmektedir

Klor erii

Betonda izin verilen en yksek klor miktar. EN 206 standardnda maksimum klor miktar yerine klor ierii sonflar kullanlmaktadr.
Klorr iyonlarnn imento ktlesinin yzdesi olarak ifade edilen betonun klorr ierii, seilen snf iin izelge 10da verilen deeri
gememelidir. Kullanlan beton Klorr ierii snf a imento b ktlesine gre en fazla CI-

Korozyona dayankl kaldrma (tutma) paralar hari, elik donat ve dier gml metal ihtiva etmeyen CI 1,0 % 1,0

elik donat ve dier gml metal ihtiva eden CI 0,20 % 0,20 CI 0,40 % 0,40 elik ngerme donats ihtiva eden CI 0,10 % 0,10 CI
0,20 % 0,20

a zel kullanm amal betonlarda uygulanacak snf, betonun kullanlaca yerde geerli kurallara baldr.b Tip II katklarn
kullanld ve katknn imentoya dahil olarak kabul edildii yerlerde, klorr muhtevas, klorr iyonlarnn, imento + dikkate alnan
toplam katk miktarlarna oranlanmasyla hesaplanr. Kalsiyum klorr ve klorr esasl katklar, elik donat, ngerilmeli elik donat ve
dier gml metal ihtiva eden betonlarda kullanlmamaldr. Betonun klorr ieriini belirlemek iin, bileen malzemelerden gelen
klorr toplam, aada verilen metotlardan birisi veya her ikisi birlikte kullanlarak tayin edilmelidir. Her bileen malzeme iin
imalt tarafndan beyan edilen veya ilgili standardda bileen malzemesi iin izin verilen en fazla klorr ieriini esas alan
hesaplama.

 Her bileen malzemesine ait en az 25 adet klorr ierii tayini deney sonucu ortalamas ile 1,64 x bileen malzemenin klorr ierii
deerlerinin standard sapmas toplam olarak her ay, her bileen malzeme iin belirlenen klorr ierii deerlerinin toplamn esas
alan hesaplama. NOT: kinci olarak verilen metot, zellikle denizden elde edilen agregalara ve beyan edilmi veya standard deer
olarak verilmi en fazla klorr ieriinin bulunmamas halinde uygulanr.

Kompasite

birim hacmindeki tanelerin igal ettii gerek hacimdir.(birim arlk/zgl arlk)Birim arlk daima zgl arlktan kk olduuna
gre kompasite 1 den kk deer alacaktr. Bu durumda, yn halindeki agregann birim hacmindeki boluk kompasiteyi 1 e
tamamlayan deer olacaktr.Bir betonun veya harcn kompasitesi, kat maddelerin doldurduu gerek hacmin, betonun grnen
toplam hacmine orandr. Kompasite, betonun birim hacim arlnn, zgl arlna blnmesi ile de elde edilebilir.

Korozyon

donatnn oksijenle temasa geerek paslanmasdr.

Kullanc

Yap veya bir bileenin yapm iin taze beton kullanan ahs veya kurulu

Kullanlabilirlik Snr

Durumu

Kullanlabilirlik snr durumu, yap elemanlarnda ar ekil deitirme, ar atlama, ar titreim gibi, kullanm gletiren ve
kullanm dzenin bozan sorunlarn bulunmasn engellemeye ynelik deerlendirmelerin yapld snr durumudur.

Kuruma Rtresi

kurumadan dolay betonun eklinin klerek deimesidir.

Kusma

Taze betonun iinde bulunan serbest kalan suyun yzeye kmas .Beton sktrlnca, yzeyde toplanan ince bir su tabakas.
Kusma olaynn ,biri yararl dieri zararl iki etkisi vardr. Beton dkmnden hemen sonra yzeyde toplanan su betonun kr
edilmesine yardmc olur. Ancak fazla suyun bir ksm betonarme demirleri ve iri agrega evresinde toplanr. Bu su beton iinde
boluk yapar ve imento hamurunun agregaya yapmasn nler. Beton iine plastikletirici katk katlarak betonun su/imento oran
azaltlr ve bylece kusmann zararl etkileri nlenebilir.

Kkrt Anhidriti

SO3

Kr

betonun hidratasyon reaksiyonlarn yapmas iin bakmnn salanmas

Kr Malzemesi

betonun zerine serpilerek betonun iindeki suyun buharlamasn engelleyen katk

Kr Suyu

Hidratasyon iin gerekli suyun buharlaarak kaybolmas halinde, imento ile su arasndaki reaksiyonlarnn tam olarak
oluamamaktadr. Bylece, betondan beklenilen dayanm ve dayankllk elde edilememektedir. Hidratasyon iin betonun ierisinde
yeterli miktarda suyun bulunabilmesini salayabilmek amacyla, yerine yerletirilen betona eitli kr yntemleri kullanlmaktadr. Kr
yntemleri arasnda en ok kullanlanlar, taze betonun yzeyini sulayarak veya slak bezlerle rterek beton yzeyinin slak kalmasn
salamak ve bylece betonun ierisindeki suyun buharlaarak kaybolmasn nlemek olmaktadr

Ktle Betonu

Ktle yaplarnda kullanlan ve iinde betonarme demiri bulunmayan beton. Scaklk ykselmesini ve termal genlemeyi nlemek iin
dk dozaj ve hidratasyon ss dk imento kullanlr. Bu suretle ayn zamanda rtrede azaltlm olur.

Le Chatelier aleti

Aletin silindirik halkasnn kalnl 0.5 mm, i ap 30 mm, ve ykseklii 30 mmdir. Silindirik halka ekseni dorultusunda yarktr.
Yarn her iki tarafna ve silindirin tam ortasna gelmek zere 150 mm uzunluunda iki ubuk lehimlenmitir.Deneye balamadan
nce silindirik halkann yark kenarlar birbirine demi durumda olmaldr. Silindirik halkaya imento hamuru doldurulurken
ubuklarn arasnn almamas iin ubuklar lehim yanndan iple balanmaldr.

Lifli Beton

Lifli beton uygulamalar, esas itibariyle, betonda atlaklarn ilerlemesini ve yaylmasn nlemek, sneklii ve tokluu artrmak
maksadyla yaplr. Lifli betonlar, genel olarak, atlak ilerlemesinin istenmedii, enerji yutma kapasitesinin yksek olmas gereken
yerlerde kullanlr. Bunlara rnek olarak, kprler, beton yollar, hava alanlar, endstriyel demeler, kayalarda ev stabilizasyonu
gibi iler gsterilebilir.

Lineer Genleme

Katsays

bir birim boyutun bir derece scaklk deimesi ile ne kadar uzama veya ksalma yapacan belirtir; metrik sistemde cm/cm/ oC
olarak gsterilir.

Los Angeles Anma

Dayanm

Bu deneyde kullanlan cihaz iki taraf kapal, ekseni etrafnda dnebilen, i ap 710 mm, boyu 508 mm olan bir elik silindirden
olumaktadr. Silindir iinde belirli arlkta ve sayda elik bilyeler mevcuttur. Tane bykl snfna gre miktar ilgili tabloda
gsterilen agrega silindir tambur iine konarak, tambur dndrlmeye balanr. Deney srasnda taneler elik bilyelerin arpmasyla
paralanr ve ufalanr. Alet 100. ve 500. devir sonunda otomatik olarak duracak ekilde ayarldr. Bu devirler sonunda silindirden
karlan numune 1.6mm lik kare gzl elekten elenerek, alta geen miktarn % si saptanr. Bu deer deney sonrasndaki kayp
yzdesini ifade eder

Magnezyum oksit

MgO

Maksimum Agrega Tane

Bykl

Agregann maksimum tane bykl, agrega numunesindeki tanelerin tmnn geebildii en kk gz aklkl standard kare
delikli elein boyutuna eit olan byklktr

Malzeme Katsays

Malzeme katsays, hesapta kullanlacak dayanm deerlerinin elde edilmesinde, gvenlik pay oluturmak amacyla, karakteristik
dayanm deerlerinin blnmesinde kullanlan 1,0 veya 1,0 den byk katsaylardr.

Mastarlama

betonun yzeyini bitirme ilemi

Mimari Beton

grnr beton yzeyler, bask betonlar gibi estetik olara kullanlan betonlar

Mineral Katk

Betonun baz zelliklerini iyiletirmek veya betona zel nitelikler kazandrmak amacyla kullanlan ince malzeme. TS EN 206da
inorganik iki tip mineral katk tarif edilmitir, bunlar ;

Hemen hemen inert mineral katklar ( Tip I ),

Puzzolanik veya durgun hidrolik mineral katklar ( Tip II )

Mutlak Birim Hacim

Arlk

verilen bir hacim kat veya sv ktlesinin belli bir scaklkta gazdan arndrlm ar suyla belli bir scaklkta oran

Mutlak Hacim

kat cisimlerde partikllerin kendisinin hacimlerinin geirgen olan ve olmayan boluklar dahil olmak zere fakat partikller aras
boluklar hari , svlarda ise hacimleri

Narinlik Etkisi

Narinlik etkisi, bir kolonda, ekil deitirme nedeniyle ortaya kan ikinci mertebe momentinin, kolonun tasarmnda veya
zmlemesinde gznne alnmasn gerektirecek dzeyde olumasna yol aan davrantr.

Net Beton rts

Net beton rts en dtaki donat d yz ile en d beton lifi arasnda kalan uzaklktr.

Normal Agrega

EN 1097-6ya uygun olarak tayin edilen etv kurusu tane birim hacim ktlesi 2000 kg/m3 3000 kg/m3 arasnda olan agrega

Normal Arlkta Beton

Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( younluu ), 2000 kg/m3ten byk, 2600 kg/m3ten kk olan beton

Numune

Malzemenin tamamnn temsil ettii varsaylan rnek

Olgunluk

Betonun belli scaklk ve kr altnda kazand dayanm.

Ortalama Dayanm

Ortalama dayanm, yeterli sayda deneyden elde edilen dayanm deerleri ortalamasdr.

Otoklav

beton ve rnlerinin buhar ve yksek basnla (170-215C) kr yapld basn aleti

Oturma

Yetersiz sktrmadan dolay betonun daha sonra boluklar doldurarark seviyesinin dmesi. zellikle derin kirilerde ve kolonla
tabliyenin birlikte dklmesi ile birlikte kolonun stne denk gelen yerlerde grlr. Demir donat kmeyecei iin stnde kalan
beton tabakas atlar. Kirilerde ilk etapta etriyeler eer oturma ok daha fazlaysa boyuna donatlar da grnr.

n Yapml Beton Mamul

Son kullanlaca yer dnda dklen ve kre tbi tutulan beton mamul

zgl Arlk

Herhangi bir maddenin zgl arl, o maddenin younluunun suyun younluuna orandr. Genel olarak, zgl arlk, S =
Maddenin havadaki arl/Maddenin hacmine eit hacimdeki suyun arl eklinde hesaplanr. Maddenin hacmine eit hacimdeki
suyun arl ise, o maddenin su ierisine konulduunda tarm olduu suyun arlna eittir.

zgl Is

bir birim ktlede bir derece scaklk deiiklii yapabilecek s miktardr; kal/g oC olarak belirtilir.

zgl Yzey

Ozgl yzey inceliin belirlenmesinde kullanlr. 1 g imentonun iindeki tanelerin cm2 olarak yuzeylerinin toplamdr. Normal
portland imentolannda zgl yzeyin 2800 cm2/g deerinden yksek olmas istenir.

Parti(agregalar)

retim miktan, sevkiyat miktan, ksmi sevkiyat miktar (demir yolu vagon yk,kamyon yk,gemi yk) veya uniform olduu
varsaylan artlar altnda bir defada retilen agrega stou.

Paspay

Demir donat ile d beton yzeyi arasnda kalan yer. eliin evre etkilerine kar korunmas iin braklr.

Penetrasyon

geirimlilik

Perde Duvar

Yaplarda , eni boyunun 7 katndan fazla olan tayc dey yap eleman

Pimi ist

Pimi ist, zellikle yal istten zel bir frnda yaklak 800C scaklkta retilen puzolanik zellikte bir maddedir. Bileim ive retim
prosesi nedeniyle esas olarak dikalsiyum silikat ve monokalsiyum aminat olmak zere klinker fazlarn ihtiva eder.

Plastik Rtre atla

su kaybndan dolay betonun kalc olarak klmesinden dolay ekme dayanmna dayananamayan betonun atlamas

Plastik ekil Deitirme

Kalc ekil deiitirme

Poisson Oran

yanal ekil deitirmenin boyuna ekil deitirmeye oran

Polimer-Portland imentosu Betonu

Polimer-portland imentosu betonlar (a) Lateks Modifiye Betonlar (LMB) ve (b) Polimer Emdirilmi Betonlar (PEB) olarak iki gruba
ayrlr. LMB, karm suyunun bir ksm yerine polimer emlsiyonlarnn kullanlmasyla elde edilir. PEB ise monomerlerin betona
emdirildikten sonra polimerletirilmesiyle elde edilir. LMB retiminde genellikle elastomerik, stiren butadien ve poliakrilat kopolimer
esasl malzemeler kullanlr. Bu betonlarda su-imento oran 0.40-0.45, imento miktar ise 400-420 kg/m3tr.

PEB daha ok prekast eleman retimi iin uygundur. Metilmetakrilat ve stiren gibi monomerlerin betona emdirildikten sonra katalizr,
gama-radyasyonu veya scaklk uygulamalaryla polimerletirilmesi sonucunda PEB elde edilir.

Porozite

imentonun hidratasyonu iin gereinden fazla kullanlm olan su beton kutlesi indeki boluklarda kalr ve beton dayankllna
nemli lde etki yapabilir. Fazla su betonun kurumas ile birlikte kaybolur ve bu betonun porozitesinde arta sebep olurken
mukavemeti drr. Birbiri ile balantll olan boluklar dardan gelen zararl maddelerin gemesi iin kanallar oluturur ve bylece
birbiri ile balantl boluklar betonun permeabilitesini arttrr.

Portland imentosu

Portland imentosu klinkerinin bir miktar al ta (CaSO4, 2H2O) ile birlikte tlmesi sonucu elde edilen hidrolik balayclardr.

Potas

K2O

Priz Alma

imento hamurunun ekil verilebilir bir durumdan kat bir duruma gemesine priz alma denilmektedir

Priz Balama Sresi

imentoya su katlarak hamurun oluturulduu andan itibaren hamurun akcln ve plastikligini kaybettigi an arasnda geen sre.
Bu sre Vicat aleti ile yaplan zel bir deney ile belirlenir. Bu deney ile imento ile suyun kartrld andan itibaren Vicat inesinin
cam levhaya 3 mm- 5 mm uzaklk kalncaya kadar inmesi arasnda geen zaman llr.

Priz Bitme Sresi

Standart koullarda hazrlanm imento hamurunun belirli bir mukavemete eritigi ana kadar geen sre. Bu sre, imento ile suyun
kartrld andan itibaren vicat inesinin hamura 1 mm den fazla giremeyecei kvama ulat ana kadar geen sre llerek
belirlenir

Priz imentoda

Priz, toz haldeki imentonun suyla kartrlmasyla oluturulan hamurun katlamasn tanmlamak iin kullanlr. Katlama imento
hamurunun sv halden kat hale geiini ifade eder. imento hamurunun sv halden kat hale geii priz deneyi ile tayin edilir. Vicat
(Vika) aletinin kullanlmasyla yaplan priz deneyinde imento hamurunun priz balama ve sona erme sreleri belirlenir. Bu priz
sreleri imento hamurunun normal hidratasyon reaksiyonlarn gerekletirip gerekletiremediini ortaya koyar. priz balangcnn 1
saatten az olmamas, priz sona erme sresinin ise 10 saatten fazla olmamas istenir. Ancak yalnzca beyaz portland imentosu
istisna tekil ederek, bu imentolar iin priz balama sresi 45 dakikaya ekilmitir.

Priz Sresini Geciktirici

Katklar

Scak havalarda beton dklmesi; beton kartrma ve yerletirme ilemleri arasndaki srenin uzun olduu durumlarda; ktle
betonlarnda pepee iki dkm arasnda souk derz olumasn nlemek amacyla ve demelerde kalp deformasyonlarndan

meydana gelebilecek beton atlaklarn nlemek gibi maksatlarla kullanlrlar. Geciktirici etkilerini imentolarn ana bileenlerinden
olan C3Sin hidratasyon hzn azaltarak gsterirler. Geciktirici etkileri kullanlan katk miktaryla dorudan ilikilidir.

Bu miktar belli bir kritik deerden fazla olduu taktirde, C3S hidratasyonu

tamamiyle durur ve beton hi bir zaman sertlemez. Dolaysyla, priz geciktirici katklar reticinin belirttii en ok miktarn zerinde
kullanlmamaldr

Priz Sresini Hzlandrc Katklar

Sonlama, kalp skme gibi ilemlerinin daha ksa srede gerekletirilmesi; erken yksek dayanm elde edilmesi ve souk havalarda
beton dklmesi gibi amalarla kullanlrlar. Hzlandrc etkilerini imentolarn ana bileenlerinden olan C3Sin hidratasyon hzn
artrarak gsterirler. Hzlandrc katklar kullanldnda betonun tama, yerletirme ve sktrma gibi ilemleri iin gereken srenin
de ksalaca unutulmamaldr. Dolaysyla, sz konusu ilemler iin iyi bir zaman programlamas gerekir. Baz priz sresini
hzlandrc katklar klor iyonlar ierir. Klor betonarme donatlarnn paslanmasn hzlandrdndan bu tr katklar kullanmak zararl
olabilir.

Puzolanik Aktivite

Bu yntemde, portland imentosu + puzolan + kum + su kullanlarak elde edilen harlarn 7 ve 28 gnlk basn dayanmlar
bulunarak, ierisinde puzolan olmayan imento harlarnn (yani, imento+ kum + su karmndan yaplan harlarn) 7 ve 28 gnlk
basn dayanmlar ile karlatrlmaktadr.

Puzolanlar

Puzolanik malzemeler kendi balarna balayc zellii bulunmayan, ancak ince tlm halde ve rutubetli ortamda kalsiyum
hidroksitle reaksiyona girip balayc zellie sahip bileenler meydana getiren silisli veya silisli ve aluminli malzemelerdir. Bims,
eitli volkanik kller ve tfler doal puzolanlardr. uucu kller; silis duman ise yapay puzolanlara rnek olarak gsterilebilir.
Puzolanik malzemelerin betonda kullanm, esas itibariyle, imentonun hidratasyonu sonucunda nemli miktarlarda ortaya kan ve
gerek dayanm gerekse dayankllk asndan betona her hangi bir olumlu etkisi sz konusu olmayan, kalsiyum hidroksitin bu
malzemelerle raeksiyona girerek daha fazla miktarda balayc zelik gsteren bileenler oluturmas temeline dayanr.

Pskrtme Beton

Tnel gibi kalpsz yzey betonu uygulamalarnda kullanlr. zel bir karm dizayn vardr ve priz alma sresi ok ksadr.

Reaktif Silisyum Dioksit

Silisyum dioksitin hidroklorik asit ile muamelesinden sonra, kaynar potasyum hidroksit zeltisinde znebilen miktardr. Reaktif
silisyum dioksit rniktarnn tayini, her ikisi de kuru bazda olmak zere toplam Si02

miktarndan, znmeyen kalntda bulunan ksmnn karlmas ile tayin edilir.

Refrakter Beton

Is geirimlilii az olan beton.

Renk Katklar

Betona eitli renkler vermek iin kullanlan katklar genellikle saf minerallerdir.

Reoloji

Betonun ilenebilirliinin kme gibi deneylerle belirlenmesi ok pratik olmasna ramen kesin sonular vermez. Esas olan betonun
iki noktal ilenebilirlik deneyine tabi tutulmasdr. Betonun iine konulan bir pervanennin ilk olarak hangi kuvvette dnerek almaya
balad ve dnme srasnda harcad kuvvetler belirlenir.

Rtre

Betonda, hi yk uygulanmamken bile, ortam rutubeti ve scaklna bal olarak, deformasyonlar grlebilir. Taze haldeyken
ierdii suyun ortam rutubetine brakldnda buharlama yoluyla kaybolmas betonun rtre denilen bzlmesine neden olur. Byk
ktleler halinde dklen betonlarda (rnein, beton barajlardaki ktle betonlar) yzeyinin soumas, i ksmlarnn scak kalmas
nedeniyle sl rtre meydana gelebilir. Rtre beton asndan kritik bir olgudur. Engellendiinde, ekme gerilmeleri yaratr. Betonun
ekme dayanmnn dk olduu gz nnde bulundurulursa, bu ekme gerilmeleri atlaklarn olumasna neden olur

Schmidt ekici

Serlemi betonun hasarsz deney metodlarndan biridir. Yzey sertliine gre dayanm belirleme metodudur. Yalanm betonda
karbonatlama sertlemesinden dolay doru sonular vermez. Kalbirasyonunun belli aralklarla yaplmas gerekmetedir. Schmidt
ekici eski betonlarda alnan karot zerinde okunduktan sonra binann dier elemanlarnda okunarak korelasyon yaplmaldr.

Segregasyon

ayrma

Serbest Kire

Kristal yapdaki CaO.- bir ok kalker yapl uucu klde bulunur ve genleme atlamalarnda sorumlu tutulur. Fakat Ca(OH)2
yapsnda olan snm kire genlemelere neden olmaz. Dk scaklklarda yaklm CaO kolayca hidrate olur ve betonda
sorunlara neden olmaz. Fakat yksek scaklklarda yaklm CaO beton sertletikten sonra yavaa hidrate olur. Eer yksek
scaklklarda yaklm serbest kire mevcutsa uzun dnemde zararl atlaklar meydana gelebilir

Sertleme

imento hamurunun kaydadeer bir dayanm kazand durumu ifade etmektedir.

Sertlemi Beton

Hidratasyon reaksiyonunun ardndan katlam durumdaki, belirli seviyede dayanm kazanm beton

Servis mr

Standardlar tarafndan belirlenenden daha dk olmamak kaydyla mteri tarafndan belirlenen yap mr.

Servis Yk

Binann kullanm srasnda maruz kalaca yk

Skk Birim Arl

Agrega l kab ileme ubuu ile sktrlarak veya kaba titreim uygulanarak yerletirilmesiyle elde edilir. Doal olarak bir
agregann skk birim arl deeri genelde 1.20 ile 1.80 kg/dm3 arasnda deiir. Birim arlk deerleri, agregann
granlometrisine, kusurlu malzemenin miktarna, yerletirme ekline ve agregann zgl arlna baldr.

Sktrlabilme Derecesi

Taze beton karmlarnn ilenebilme zelliini belirlemek amacyla yaplan bir deney. Beton karm, kontrll koullar altnda bir
l silindirinin iine drlr ve bu suretle ksmen skm olur. Bu halde arl llr. Ayn kalp iinde,ayn kanm ilenerek
iyice sktrlr ve tartlarak arl belirlenir. Ayn hacimdeki ksmen sktrlm karm ile tam sktrlm karm arlklar
oranna denir.

Silika

SiO2

Silindirle Sktrlm

Beton

kme deeri 0 olan bir beton karmnn toprak dolgu veya kaya dolgu baraj inaatlarnda kullanlan deney dzeni kullanlarak
tanmas, yerletirilmesi ve sktrlmasyla elde edilen ktle betonudur. Normal betonlar iin geerli olan S/-dayanm ilikisi bu
betonlar iin geerli deildir. Uygun bir karm sktrma deney dzeninn beton zerinde rahata, betona batmadan hareket
edebilecei en fazla su ieren karmdr. lenebilirlik bakmndan, bu betonlarda uucu kl kullanm yaygndr.

Silis Duman

yksek miktarda amorf silisyum dioksit ihtiva eden ok ince kresel partikllerden oluan suni bir puzolanik maddedir. Silikon
metalinin veya alamlarnn elde edilmesi iin yksek saflktaki kuvars elektrik frnlarnda yaklak 2000 C scaklkta kmrle
indirgeme ilemine tabi tutulmaktadr. Bu ilem esnasnda byk bir miktar SiOdan oluan gaz olumaktadr. SiOnun, frnn

nispeten souk ksmnda havadaki oksijenle hzl bir ekilde soumas sonucunda, cams yapdaki SiO2 paracklar olumaktadr.
Bu paracklar fiber filtrelerden geirildikten sonra younlatrlm silis duman paracklar olarak elde edilmektedirler. Silis duman,
amorf yapya sahip ok ince taneciklerden (imento tanelerinden yaklak 100 kat kk taneciklerden) oluan ve silikon metalinin ya
da bu metalin alamlarnn retilmesi esnasnda yan rn olarak elde edilen bir malzemedir. Bu malzemenin ierisindeki SiO2
miktar %85 %98 kadardr. Silis duman, hem ok ince paracklara, hem amorf yapya, hem de ok yksek miktarda silikaya sahip
olduu iin, mkemmel bir puzolandr.

Snflandrma(agregalar)

Belirtilen bir elek serisinden geen ve ktlece yzde olarak ifade edilen tane byklk dalm.

Sva

Yapularda i ve d cepheye mimari zellik kazandrmak , yap elemanlarn korumak ve izolasyon iin uygulanan koruma tabakas.

Soda

Na2O

Souk Derz

betonun yerletirilmesi srasnda gecikme veya baka nedenlerden dolay betonun sreklilii olmamas

Snmemi Kire

Kalsiyum oksit CaO . Ana unsuru kalsiyum karbonat olan kire tann ve az miktarda magnezyum karbonat ieren doal talarn
yksek scaklkta kzdrlmas ile elde edilir. Su ile kartrlmak suretiyle sndrlr.

Snm Kire

Yanm kirecin (CaO) su ile sndrlmesi sonucu elde edilen kalsiyum hidroksit Ca(OH) . Ticari snm kire beyaz bir toz halinde
torbalar iinde satlr. Bu kirecin iinde az miktarda magnezyum hidroksit de bulunur.

Standard Sapma

Standard sapma deerlerin ortlamadan nasl bir dalm gsterdiini lmenin yntemidir.

Standarda Gre Tarif

Edilmi Beton

Betonun kullanlaca yerde geerli standardda verilen karm oranlaryla tarif edilen beton.

Su Emme

Katya emme yoluyla giren su

Su-imento Oran:

Taze betonda etkili su ieriinin, imento ktlesine oran ( ktlece ).Uygun bir ekilde sktrlm bir betonun ierdii boluk miktar
su-imento oranyla dorudan ilikilidir. Herhangi bir malzemenin ierdii boluk oran arttka dayanm azalr. Betonda imentonun
hidratasyonu iin gerekli su miktar imento miktarnn %25-30u kadar olmasna karn, ilenebilirlik asndan daha fazla su
kullanmak gereklidir. Ancak, kullanlan su miktar arttka dayanm azalr.

Slfat Etkisi

Gerek doal sularda gerekse atk sularda eitli slfatlar az veya ok miktarlarda bulunurlar. zellikle yeralt sularnda slfat
iyonlarnn miktar ok fazla olabilir. Baz zeminlerde de zararl olabilecek miktarlarda slfat iyonu bulunur. Bu slfat iyonlar betona
nfuz ederek burada imentonun hidratasyonuyla elde edilen kalsiyum hidroksit (CH) ve kalsiyum aluminat hidratlarla (C-A-H)
reaksiyona girerek, srasyla al ve etringit ad verilen rnler olutururlar. Bu rnlerin her ikisi de betonda genlemelere ve
dolaysyla atlama ve bozulmalara yol aarlar.

Slfat etkisinin azaltlmas iin iki nlem tr bulunur. Bunlardan birincisi, imentodaki C3A miktarnn azaltlmas, ikincisi ise imento
hidratasyonu sonucunda oluan kalsiyum hidroksitin eitli mineral katklar ieren imentolar kullanlarak azaltlmasdr. Birinci tr
nlem, slfata dayankl imento kullanlmas anlamna gelmektedir. Bu imentolarn C3A miktar en ok %5, C3A+C4AF miktar ise

en ok %25tir. Dier zelikleri bakmndan normal portland imentolar gibidirler. kinci tr nlem ise, eitli puzolanlar ve granle
yksek frn crufunun betonda kullanlmasdr.

Slfatlara Dayankl imento

C3A miktar en ok %5 olan portland imentosu klinkerinin bir miktar alta ilavesi ile tlerek elde edilen hidrolik balaycdr

Sneklik

Enerji emme kapasitedir. Basn gerilmesi ekil deitirme grafiinin altnda kalan alandr.

Snme

Sabit bir yk altnda betonun tedricen ve sresiz olarak yapm olduu deformasyon. Snme yava yava azalr. Snme betonun
plastik akc olarak da kabul edilebilir.

Srekli Gradasyon Erisi

en kk agrega tane byklnden balayarak belirli bir bykle kadar btn agrega tanelerini ieren eridir

Srekli Yk

Kalc ykler ile yap zerinde uzun sre kalaca bilinen haraketli yklerin tm srekli yklerdir (srekli kalacak eya arl vb.)

Srklenmi Hava

Genellikle yzey aktif katk maddesi kullanlarak, karm esnasnda taze beton ierisinde tasarlanarak oluturulan, 10 mikronm-300
mikronm arasnda apa sahip kre veya kreye yakn ekilli mikroskopik hava kabarcklar.

antiye ( inaat antiyesi )

Yapm ( inaat ) ilerinin yrtld alan.

antiyede Hazrlanan

Beton

Beton kullancs tarafndan, sadece kendi kullanm iin antiyede hazrlanan beton

artname

mlatya, performans ve bileim oranlaryla ilgili teknik artlar bildirmek zere verilen belgeler btn.

artname Hazrlaycs

Taze ve sertlemi betonla ilgili artnameleri hazrlayan ahs veya kurulu.

Tarif Edilmi Beton

Kullanlacak bileen malzemeler ve karm oranlarnn imaltya tarif edildii ve imaltnn bu karm oranlarna sahip betonu
temin etmede sorumlu olduu beton.

Tasarm Dayanm (Hesap Dayanm)

Tasarm dayanm (hesap dayanm), karakteristik dayanmn gvenlik pay oluturmak amacyla, 1,0 veya 1,0 den byk bir
malzeme katsaysna blnmesiyle elde edilen ve kesit hesabnda temel alnan dayanm deeridir.

Tasarlanm Beton

Gerekli zellikler ve ilve karakteristiklerin imaltya tarif edildii ve imaltnn bu zellikllerle ilve karakteristiklere uygun betonu
temin etmede sorumlu olduu beton

Tama Gc

En yksek yk tama kapasitesidir.

Tama Gc Snr

Durumu

Tama gc snr durumu, yap elemanlarnn tayc zelliklerini yitirerek gmeleri durumunda ulaacaklar tama kapasitelerinin
yap gvenlii asndan deerlendirilmesi snr durumudur.

Taunu

TS 706 EN 12620 Beton Agregalar isimli Trk standardna gre, 0.25 mm gz aklkl kare delikli elekten geen ince malzemeye
denir.

Taze Beton

Betonun, btn hammaddelerinin kartrma ilemi tamamlandktan sonra, seilen metotla sktrlabilir haldeki durumu.

Terleme

taze betondaki suyun klcal boluklardan yukar doru ykselmesine verilen addr. Ayrmayla aaya kelen iri agrega taneleri
aralarnda suyu tutamadklarndan bu suyun bir ksm yukarya doru ykselir. Ykselirken ince agrega tanecikleri ve imento
taneciklerinin bir ksmn da birlikte srkler. Yzeye ulatnda zayf bir kaymak tabakas oluturur. Ayrca, su terleme yoluyla
ykselirken agrega tanelerinin ve donatnn alt yzeyinde birikerek bunlarn betonla aderansn (ban) azaltan boluklara neden
olur.

Teslim

Taze betonun imalt tarafndan teslim edilme ilemi.

Tetrakalsiyum Almino Ferrit

Klinkerleme scakln drerek imento retimine yararl olur. C4AF olduka sratli bir ekilde hidrate olmasna ramen dayanm
kazanmnda etkisi ok azdr.

Tetrakalsiyum Alminoferrit

4CaO.Al2O3.Fe2O3 C4AF

Tobermorit

3CaO.2SiO2.3H2O C3S2H3

Tobermorit Jel

Trikalsiyum silikatn su ile reaksiyona girmesi sonucu oluan bileik 3CaO.2SiO2.3H2O

Tokluk

birim hacmi krmak iin harcanan enerjidir.

Toplam Su erii

Karm suyu, agregann bnyesinde ve yzeyinde bulunan su, hamur eklinde kullanlan mineral katk ve kimyasal katk ierisinde
bulunan su, betona buz ilave edilmesi veya buharla stma yoluyla giren sularn toplam.

Torba imento

50kg lk paralarla torbalanm imento

Transmikser

Kamyon asisi zerine monte edilmi, betonu homojen ekilde kartrma ve teslime (boaltmaya) uygun beton kartrcs.

Tras

Esas olarak aktif volkanik tf olan tras bir doal puzolandr. Trasn kimyasal bileiminde % SiO2 + % Al2O3+ % Fe2O3> %70
olmaldr.. Tras, silika ve almin ieren volkanik bir tftr. Kendi bana bulunduu zaman balayc zelik gstermedii halde, bu tf
ok ince taneli olacak tarzda tld takdirde ve kalsiyum hidroksit ile sulu ortamda biraraya getirildiinde, balayc zelik
gstermektedir. Bir baka deyile, tras, doal puzolanlar snfna dahil bir malzemedir.

Tras, doal puzolanlar snf ierisinde yer alan bir malzemedir. Ancak, Trkiyede tras szc, genelletirilmi olarak, doal
puzolan anlamnda kullanlmaktadr

Trikalsiyum Alminat

Bu bileiin erken yalardaki dayanm geliimi zerine etkisi ok azdr. Klinkerin tlmesi srasnda katlan alta C3A nn
hidratasyon hzn yavalatr. Alta ilave edilmemi C3A l bir imento hzl bir ekilde katlar. C3A yzdesi dk imentolar
zelikle slfat ihtiva eden su ve zemine kar dayankldrlar. 3CaO.Al2O3 C3A

Trikalsiyum Silikat

Hzl bir ekilde sertleir, esas olarak priz balang sresini ve erken yalardaki dayanm etkiler. C3S yzdesi arttka, imentonun
ilk yalardaki dayanm da daha yksek olur. 3CaO.SiO2 C3S

Tuvenan Agrega

boy snflarna ayrlmadan, olduu gibi kullanlan doal kark agregadr

Tm Kesit Alan

Tm kesit alan, atlamam varsaylan betonarme elemann donat kesit alan ihmal edilerek hesaplanan kesit alandr.

Tm Kesit Eylemsizlik Momenti

Tm kesit eylemsizlik momenti tm kesit alannn tarafsz eksene gre eylemsizlik momentidir

Tvenan Agrega

Doada kark halde bulunan ve olduu gibi kullanlan agregadr.

Uucu Kl

Birok termik santralda, elektrik retimi iin gerekli enerjiyi salayabilmek amacyla, yakt olarak pulverize kmr kullanlmaktadr.
Dolays ile, atk malzeme olarak deiik karakterlerde kller elde edilmektedir. Pulverize kmrn yanmasyla ortaya kan kllerin
bir ksm ocak tabannda birikirken byk bir blm (yaklak %75-80i) gazlarla birlikte bacadan darya srklenmektedir. Bu
kllere uucu kl denilmektedir. Uucu kller byk miktarlarda silika ve almin iermektedir; ok ince taneli olan bu malzeme
amorf yapya sahiptir. O nedenle, uucu kller puzolanik zelik gstermektedirler. Uucu kller 1100 1200 C scaklkta piirildikleri
takdirde, malzemede bir miktar ergime olmakta, ve uygulanan ynteme bal olarak yuvarlak veya silindirik ekilli sert agrega taneleri
elde edilmektedir.

Uucu kl agregas, doal akl ve krmata agregaya gre daha hafiftir. Dolays ile, bu tr agregalar hafif beton yapmnda
kullanlabilmektedir.

Uygunluk Burulmas

Uygunluk burulmas , tama gc snr durumunda tayc sistemdeki dengenin salanmas iin hesaba katlmas zorunlu olmayan
burulmadr.

Vakum Betonu

Vakum betonu, yerletirme ileminden hemen sonra beton yzeyine konulan vakum panelleri ve uygun bir vakum pompas
vastasyla karm suyunun bir ksmnn betondan uzaklatrlmasyla elde edilir. Vakum uygulamasyla, yzeyden 15-30cm
derinlikteki blgede bulunan suyun yaklak 1/3 alnabilir. Ancak, yaygn uygulama 15cm derinlie kadar olan ksmdan karm
suyunun yaklak %20sinin vakumlanarak alnmas ynndedir. Vakum betonlarnda, suyun bir ksmnn alnmas nedeniyle, suimento oran azaltldndan daha yksek dayanmlar ve dayankllk salanr. Bu uygulama geni yzey alanna sahip, kalnl
fazla olmayan betonlarda olumlu sonu verir.

Ve Be

Kuru kvam betonlara uygulanan betonun belli ykseklikten akma hz

Vibrasyon

Betona enerji verilerek iinde hapsolmu olan havann dar kartlmasn salayan dalc , yzey veya kalp vibratr gibi eitleri
olan alet

Vicat

Priz balama sresi iin kullanlr. imento ile suyun kartrld andan itibaren vicat inesinin kalp tabanndaki cam levhaya 3-5
mm uzaklkta durduu zamana; priz sona erme sresi ise, inenin hamura stten 1mm den fazla giremedii zamana kar
gelmektedir.

Viskozite

akkanla kar dayanm

XA

Kimyasal zararl etkiye sahip olan etki snflar.

XC

Karbonatlamann sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar.

XD

Deniz suyu dndaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar.

XF

Donma zlme etkisine sahip etki snflar.

XM

Anma etkisine sahip olan etki snflar.

XO

Korozyon veya zararl etki tehlikesi olmayan etki snflar.

XS

Deniz suyundaki klorrlerin sebep olduu korozyon tehlikesi olan etki snflar.

Yalanc Derz

Saha betonlarnda braklan derzlerdir. Beton atlaklarnn belli yerde toplanmas ve burada zerinin derz dolgusuyla doldurulmas
salanr. Saha betonlarnda derinliin 1/3 veya 1/4 kadar kesilerek yaplr.

Yangn Hasar

Is etkisiyle scaa olarak hidrate imento su kaybederek dehidrate olur. Betonda, hidrate yapdaki elemanlar belli scaklklarda
yaplarndaki suyu kaybeder. rnek olarak kalsiyum hidroksit 650C de yapsndaki suyu kaybeder. Kristalize olmayan elemanlar
rnein hidrate kalsiyum silikat jeli yapsndaki suyu scakla bal olarak verir. Bu dehidratasyon , yapnn mukavmetinde nemli
lde dmeye sebep olur. Agregalar da s etkisiyle yaplarn deitiribilirler Ama imentonun dehidratasyonu ile
karlatrldnda bu etkiden doan hasarlarn ageregalarn yolat hasarlara gre daha erken ve ciddi olduu grlebilir.

Yapay Agrega

Isl veya diger uygulamalar ihtiva eden bir endstriyel ilem sonucunda elde edilen mineral kkenli agrega.Yapay agregalar, beton
retimi ile dorudan ilgisi bulunmayan bir endstri kolunda yan rn olarak ortaya kan malzemeden retilen agregalar, veya bir
malzemeye sl ilem uygulayarak beton yapm iin uygun duruma getirilen agregalardr.Yksek frn crufu, uucu kl agregas,
genletirilmi perlit, ve genletirilmi kil, yapay agregalardr.

Yaylma Deneyi

TS En 12350-5 Beton Taze beton deneyleri Blm 5: Yaylma tablas deneyi

Kullanlacak ekipman: Yaylma tablas , kalp( 200 mm taban, 130mm st yzey ap,200 mm ykseklik), sktrma ubuu(40mm
kare kesitli), cetvel , kepe , nemli bez, krek. lem:Tabla ve kalp temizlenir ve deneyden hemen nce nemlendirilir. Kalp st
plakaya ayak paralarna baslarak sabitlenir. Taze beton iki eit tabak halinde doldurulur ve her tabaka sktrma ubuu ile 10 defa
tokmaklanarak sktrlr. Kalp st seviyesinden taan beton syrlr ve tabladaki beton kalntlar temizlenir. 30 saniye sonra kalp
dey olarak 3-6 saniyede kaldrlr. Yaylma tablas sabitlenir ve st plaka , durdurma parasna kadar yavaa kaldrlr. st plaka ,
alt durdurucular zerine 15 defa (2-5 saniye ierisinde)serbeste drlr. Drme ilemi tamamlandktan sonra st plakaya
yaylan beton tabakasnn en byk boyutlar , plaka kenarlarna parallel iki dorultuda cetvelle d1 ve d2 olarak llr.

Yerletirme

Betonun son kullanlaca kalba sertlemesi zere sktrlarak son haline getirme

Ykama Suyu

Su, agregalar ykama ilemi dnda, beton karlmas bittikten sonra, betonyeri ykama ve temizleme amacyla da kullanlmaktadr.
Betonyeri ykamak iin kullanlan suyun ierisinde ar miktarda yabanc maddeler bulunduu takdirde, bu maddelerin bir miktar,
betonyerin i yzeyine yaparak bir sonraki beton karmnn ierisinde yer alabilmektedirler. Bylece, elde edilen beton zelikleri
olumsuz etkilenebilmektedir.

Yorulma

Betonun basn dayanmn belli bir yzdesi ile tekrarl yklenmesi sonrasnda daha dk bir dayanmda krlmas

Yk

Bir arata tanan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen beton miktar.

Yk

Yk, kullanm sresi boyunca yapy etkileyebilecek ve tasarmda gz nne alnmas gerekli olan, eitli fiziksel etkilerdir. (dey
ykler, rzgar, deprem vb. Yatay ykler, farkl temel oturmalar, scaklk deiiklikleri, snme, bzlme vb. Sonucu oluan ekil
deime etkileri)

Yk Birleimi

Yk birleimi, bir yapy etkileyen eitli yk trlerinin ayn anda yap zerinde olumas olasl kk olduundan nemsenebilir bir
olaslkla ayn anda oluabilecek yk trlerini biraraya getiren birleimlerdir.

Yk Etkisi

Yk etkileri, kullanm sresi boyunca yapya etkileyebilecek dey ve yatay ykler, zorlama ekil deimeleri, scaklk deiiklikleri
vb. Gibi eitli fiziksel etkilerin,yap elemanlarnda oluturduu ve istatistiksel bir dalm gsterdikleri varsaylan i kuvvet
bileenleridir (eilme momenti, kesme kuvveti, burulma momenti vb.)

Yk Katsays

Yk katsays, tasarmda kullanlacak yk deerlerinin elde edilmesinde gvenlik pay oluturmak amacyla karakteristik yk
deerlerinin arplmasnda kullanlan katsaylardr.

Yksek Dayanml beton

Basn dayanm snf C 50/60 dan daha yksek olan normal beton veya ar beton ve basn dayanm snf LC 50/55 den daha
yksek hafif beton

Yksek Frn Crufu

Demir cevheri, esas olarak demir oksit bileenlerinden olumaktadr. Hematit (Fe2O3), magnetit (Fe3O4), limonit (Fe3O4.nH2O) ve
siderit

(FeCO3), doada en yaygn olarak yer alan cevherlerdir. Demir

cevherlerinde, demir oksitin yansra, kk miktarlarda silika ve kil gibi

yabanc maddeler de bulunmaktadr. DEmir elde etme ilemi, yksek frn denilen frnlarda gerekletirilmektedir. Cevherdeki
demir oksit, demir durumuna dnmektedir. Eriyik durumdaki demir, frnn en alt blmnde toplanmaktadr. Yine scakln
etkisiyle, kalkerdeki kalsiyum oksit ve demir cevherindeki silika ve alumina gibi yabanc maddeler, eriyik durumda bir topluluk
oluturarak frnn alt blmnde (eriyik demirin hemen stnde) yer almaktadr. (Kalkerin grevi, yabanc maddeler topluluunun
daha kolay olumasn salamaktr.) Demir dndaki bu yabanc maddeler topluluuna yksek frn curufu denilmektedir. Yksek
frndan kartld zaman yaklak 1500 1600 C scaklkta ve eriyik durumda olan curuf, su ierisine dklerek veya bir baka
yntemle ok abuk soutulduu takdirde, iri kum taneleri gibi granle duruma gelmektedir. ok abuk soutulma ilemi nedeniyle,
curufun yaps amorf durum kazanmaktadr. Curufun bu haline granle yksek frn curufu denilmektedir.Puzolanik zelik
gstermektedir.

Yzey Atmas

yzeydeki beton tabakasndan para kopmas

Yzey Kuru Suya Doygun(agregalar)

Agregadaki boluklarn suyla tamamen dolu, yzeyin ise kuru olmas

Yzey Vibratr

Saha betonlarna uygulanr. Mastara taklan bu vibratrlerle beton sktrlabilir. Fakat belli bir kvam ve derinlik snrlar vardr.