Pjesa e tret e materialit pr testin e 4-t

1. Sipas llojit t mjedisit aktiv lasert ndahen: ______________________________________________

_______________________________________________________
2. Pjest themelore t do laseri jan:
_________________________________________________________________________________ .
3. Cilat jan mnyrat e eksitimit t atomeve t mjedisit aktiv?
4. N vartsi nga prbrja e brendshme e materialit aktiv lasert mund t ndahen n
_____________________________________ ,kurse sipas mnyrs s puns ndahen:
_____________________________________________________________.
5. Emrtoni proceset e kalimit t paraqitura n figurn 1,2,3

Dukuria e emetimit t stimuluar

Dukuria e emetimit spontan
Dukuria e thithjes(absorbimit)

Pr nj nivel energjetik me n=3 ka vend pr:

korrigjuar , jo 3kg, por n=3 ka...
a) 2 elektrone;
b) 6 elektrone;
c) 8 elektrone;
d) 18 elektron.
Kur 1. h0> h ; 2. 0> ; 3. 0<

e korrigjuar nn 3 , ishte 0 >

6. Cilat jan vetit e rrezeve rntgen?

Tema-Rrezet rntgen
Si fitohen rrezet X prkatsisht XK, XK..., XL XL..., ?

-Kur e largojm nj elektron, pra 1s, krijojm zbraztir n shtresn K. Rrezet X q lshohen gjat
procesit t mbushjes s ktyre zbraztirave quhen rrezet X t nivelit K ose thjesht rrezet XK( kto rreze
lshohen n kalimet t cilat vijn nga shtresat LMN...,por ato emrtohen sipas zbraztirave q i
mbushin,jo sipas nivelit nga e kan zanafilln.
Rrezja XK q e ka zanafilln nga L quhet XK ose K dhe rrezet XK q kan zanafilln nga shtresa m
t larta quhen K, K...
-sht e mundur q duke bombarduar elektronet mund t largojm nj elektron nga niveli L dhe
elektronet nga shtresat m t larta do t zbresin posht pr ti mbushur zbraztirat. Fotonet e lshuara
jasht ktyre kalimeve quhen rreze XL. Rrezja X me energji me t ult t seris L shnohet me L dhe
XL t tjera etiketohen n rendin e rritjes s energjis si tregohet n figurn n vazhdim.

Te rrezet rntgen ekzistojn dy tipe rrezatimesh: a) rrezatimi me spektr t vazhduar ose rrezatimi
i bardh dhe rrezatimi karakteristik spektri i t cilit sht vijor apo i ndrprer.
7. Si fitohet vija spektrale K te rrezatimi me spektr karakteristik apo vijor?
Gjat kalimit t elektronit nga shtresa L (n=2) ku e ka zanafilln (ose fillimin) n shtresn K(n=1)
ku formohet seria K.
8. Si fitohet vija spektrale N te rrezatimi me spektr karakteristik apo vijor?
9. Si fitohet vija spektrale L te rrezatimi me spektr karakteristik apo vijor?
10. Si fitohet vija spektrale M te rrezatimi me spektr karakteristik apo vijor?
11. Si fitohet vija spektrale K te rrezatimi me spektr karakteristik apo vijor?
12. Si krijohen rrezet rntgen?
13. Eksitimi i mjedisit aktiv kryhet me ndihmn e ____________________________________________
mes elektrodave K dhe A t vendosura brenda gypit.

14. Eksitimi i ______________ t heliumit,t cilat kalojn n nivele m t _______________energjetike

kryhet me elektrone t shpejta q fitohen n procesin e shkarkimit _________________ .
15. Gjat kalimit t atomeve t eksituara t neonit n gjendje m t ____________ energjetike kryhet
____________________________ ,prkatsisht krijohet _____________________________ me gjatsi
valore =632,8nm.
16. Aparatet ose pajisjet pr prfitimin e drits koherente me ndihmn e emisionit stimulues u quajtn
LASER. Tregoni fjalt e gjuhs angleze prkatsisht fjalin nga t cilat me shkronjat e para t tyre u
formua emri i pajisjes n fjal. far sht kuptimi i fjalis n gjuhn shqipe e prkthyer nga gjuha
angleze.
17. Duke ditur q energjia e jonizimit t atomit t hidrogjenit sht Ej=13,6 eV,prcaktoni potencialin e
par t ngacmimit t ktij atomi.
Zgjidhje-N ngacmimin e par atomi(elektroni) kalon nga niveli energjetik i par n nivelin e dyt,pra
energjia e ktij ngacmimi sht:
Eng =h
=E2-E1

me 4 1 1
( )
=
2
8 0 h 2 12 2 2

Eng=10,2eV vrtetoje kt rezultat dhe njsin prkatse.

Ksaj energjie i prgjigjet potenciali i par i ngacmimit.

E
10,2eV
1 10,2 V
1 ng
e
e
18. Duke ditur se potenciali i jonizimit t atomit t hidrogjenit sht 13,6eV,prcaktoni gjatsin vals 1
dhe t seris s Lajmanit dhe t seris s Balmerit. 1L=? L=? 1B=? B=?
1
1
1
R( 2 2 )
Zgjidhje- a)
1 L
1
2

b)

1
1
1
R( 2 2 )
L
1

1 L
1

4
1
3 1,097
m

1 L

4
10 7 m
3,291

1
1

R 1,097 10 7 1
m

1 L 122nm

L 91nm

Ngjashm zgjidhen edhe dy pjest e tjera...

19. Vizatoni nivelet energjetike t atomit t hidrogjenit dhe tregoni krijimin e pes serive spektrale gjat
kalimit t elektronit n nivele m t ulta.
20. Me sa her ndryshon rrezja e orbits dhe energjia e atomit t hidrogjenit gjat kalimit nga gjendja me
numr n=5 n gjendjen me numr n=1.
21. Analiza spektrale e atomit t hidrogjenit tregon pranin e rrezatimeve me gjatsi valore:
H=656.28 nm , H=486.13 nm , H=434.0 nm . Cilave kalime u prgjigjen kto rrezatime?

22. far sht gjatsia valore ,frekuenca , dhe energjia E e drits lumineshente krahasuar me dritn q
e shkakton lumineshencn?
23. N pjes t spektrit bie vija e par dhe e fundit e seris s Balmerit?
N pjesn dukshme t spektrit kemi 4 vija. Vija e par e kuqe (n=3), vija e dyt e gjelbr (n=4),vija e
tret blu(n=5),vija e katrt vjollc (n=6). T gjitha vijat e tjera shtrihen n zonn e spektrit ultravjollc.
24. N pjes t spektrit bie vija e dyt dhe tret e seris s Balmerit?
25. Kush do t ket m t madhe gjatsin e vals s de Brolit pr t njjtn shpejtsi: protoni apo
elektroni ? (de Brolit)=?
26. N gjendje do t ndodhet elektroni n nj orbit kur n t nuk vendosn nj numr i plot gjatsi
valsh t de Brolit?
27. Ku do t jet m e madhe gjatsia e vals s de Brolit pr elektronin e hidrogjenit: n orbitn e par t
lejuar apo n t dytn?
28. Ku do t jet m e madhe gjatsia e vals s de Brolit pr elektronin e hidrogjenit: n orbitn e nnt
t lejuar apo n t katrt?
29. A zotrojn veti valore grimcat neutrale?
30. Prshkruani me fjal dhe me vizatim absorbimin,emetimin spontan dhe t stimuluar t fotonit.
31. Shkruani simbolin e brthams s aluminit q prmban 14 neutrone. Prgjigje:

13

Al 27

3
32. Triciumi sht,n nj far mnyrehidrogjeni i rnd. Brthama e tij mund t shkruhet 1 H .
Gjeni numrin e protoneve dhe neutroneve n nj brtham triviumi.

33. Sa protone,neutrone,dhe elektrone prmban nj atom neutral karboni 14

!4
( simboli i brthams s tij 6 C )?
35
34. Gjeni numrin e neutroneve q ndodhn n brthamat e poshtshnuara: 7 Cl ;
Cd 110 ;
Ag 109
48
47

Cl 39 ;

Li 6

U 238 ; 94 Pu 239 ; 60 Nd 144 ; 80 Hg 202

15
Rrezja e nj brthame mund t llogaritet me formuln: rb r0 3 A r0 (1.0 1.5) 10 m
15
Eksperimentet tregojn m s shpeshti vlern r0 1.2 10 m . P.sh. pr rreze t brthams s merkurit
me mas atomike A=200 fitojm rb 8.19 10-15m. Gjatsia 10-15m quhet femtometr(fm),por shpesh
fizikant e quajn fermi pr nder t fizikanit italiano amerikan,Enriko Fermit.
35. Prcaktoni Z,N dhe A pr brthamat e poshtshnuara.

92

14
-15
36. T gjendet rrezja e brthams 6 C . Zgjidhje - rb 1.2 10 15 m
14 3 2,9 10 m.

37. T gjendet dendsia e brthams s toriumit

90

TH 228 . Gjejm rrezen e brthams s toriumit:

Zgjidhje - rb 1.2 10 15 m 228 3 7,33 10-15m.

Gjejm vllimin e brthams: V

4 3 4 (7.33 10 15 m) 3
r
1648.8 10 45 m 3
3
3

Gjejm masn e toriumit t shprehur n kg. m 228 1.67 10 27 kg 380 10 27 kg

m
380 10 27 kg
kg
2.3 1017 3
Ather dendsia sht:
45
3
V 1648.8 10 m
m
38. Nj elektron dhe nj proton kan masa t ndryshme. A ka mundsi q ata t ken t njjtn gjatsi vale
t de Brolit? Jepni argumentet tuaja.
39. Pr izotopin e plumbit 82 Pl
tregoni sa sht ngarkesa elektrike e ksaj brthame dhe prcaktoni
numrin e nukleoneve dhe t neutroneve t saj.

Zgjidhje Ngarkesa e brthams s atomit llogaritet me formuln: qb z e

19
19
a) qb 82 1,6 10 C 131,2 10 C
b) Numri i nukleoneve sht 208.
c) Numri i neutroneve sht 126.
208

Numri i nukleoneve fitohet nga shuma e protoneve dhe neutroneve n brtham,pra ky numr
quhet numri i mass s brthams s nj elementi prandaj e shnojm me A=Z+N
40. Protoni dhe neutroni :
A. kan t njjtn ngarkes dhe afrsisht t njjtn mas;
B. kan t njjtn ngarkes por masa shum t ndryshme;
C. kan ngarkesa t ndryshme dhe afrsisht t njjtn mas,
D. kan ngarkesa t ndryshme dhe masa shum t ndryshme.

41. Numri i mass tregon :

A. shumn e numrit t protoneve me at t elektroneve n brtham;
B. diferencn midis numrit t elektroneve dhe numrit t neutroneve n brtham;
C. shumn e numrit t protoneve me at t neutroneve n brtham;
D. masn e atomit n sistemin periodik t elementeve.
42. Forca brthamore midis dy protoneve apo dy neutroneve t s njjts brtham:
A. sht trheqse;
B. sht shtytse;

C. ka nj rreze veprimi t rendit t madhsis s rrezes atomike ;

D. me rritjen e largsis midis nukleoneve,n fillim sht shtytse,pastaj sht trheqse.
4
43. Brthamat e 2 He njihen edhe si :
A. grimca beta;
C. grimca alfa;
C. rreze X;
D. rreze gama.

44. far shprehin numrat A dhe Z n lidhje me prbrjen e brthams?

45. Protonet e brthams s heliumit ndodhn n largsin r=10-15m midis tyre.
e2
a)Llogaritni madhsin e forcs s Kulonit me t ciln shtyhen. F k 2
?
r

b) Prcaktoni nxitimin q mund ti jap secils prej ktyre nga kjo forc. a m
p

Uroj q testi i radhs t jet i suksesshm pr ju!