abrymd/2014

Puisi
Melayu
Tradisional

Naratif
Lisan

Naratif
Tulisan

Prosa Tradisional
Bukan Naratif

abrymd/2014

Naratif Lisan
Melayu
Mitos

Lagenda

Cerita Rakyat

abrymd/2014

Sifat watak yang terlalu bodoh atau

pintar

Cerita
Jenaka

Kewujudan unsur kebetulan

Kelucuan yang ditimbulkan plot cerita
Kewujudan permainan kata-kata yang
melucukan

abrymd/2014

Cerita
Binatang

Cerita Asal usul

Fable
Beast Epic

abrymd/2014

Cerita
Dongeng
Lipur
laralara
Lipur

Roman rakyat
Tema :percintaan dan peperangan
Struktur : pengenalan, perkembangan,
peleraian
Watak & Perwatakan : wira & wirawati
Menggunakan elemen puisi tradisional
Hikayat Malim Deman, Hikayat malim Dewa
dll.

telada
teladan
n

Struktur yang sama dengan lipur lara.

Perbezaan terletak pada tema dan
persoalan
Mengajar khalayak mengenang jasa orang
lain.
Jangan derhaka kepada ibu
Si Tanggang
Batu Belah Batu Bertangkup
abrymd/2014

Hikayat tentang Nabi

Muhammad
Hikayat Nabi-nabi

Sastera
Hikayat

Hikayat Tokoh Islam

Hikayat Romantik
Hikayat Berbingkai

abrymd/2014

Sastera
Sejarah

Asal usul keturunan raja

Asal usul pembukaan negeri
Asal usul kedatangan agama
Islam
Salasilah raja yang diceritakan
Kejatuhan kerajaan

abrymd/2014

Sastera
Epik

Epik Kebangsaan = Hikayat Hang

Tuah (digambarkan sebagai pahlawan
Melayu yang gagah perkasa dan setia
kepada rajanya
Epik Melayu-Islam = Hikayat Amir
Hamzah dan Hikayat Muhamad
Hanafiah (membangkitkan semangat
cinta akan agama, negara, dan
bangsa

abrymd/2014

Sastera Kitab : pengarang memasukkan unsur sastera

Bahasa kiasan
Contoh : alDur al-Manzum

Prosa
Tulisan
Bukan
naratif

Sastera Kenegaraan : mengandungi unsur aturan,

kaedah, dan cara yang penting dalam pemerintahan dan
kerajaan.
Contoh : Taj-al-Salatin (Bukhari al-Jauhari
Bustanus Salatin (Syeikh Muruddin
al-Raniri)
Sastera Undang-undang : peraturan yang digubal oleh
kerajaan dan mesti dipatuhi oleh masyarakat :
Contoh : Adat Perpatih
Adat Temenggong
Undang-undang Islam
Sastera Sufi : dihasilkan oleh pengarang yang
mengamalkan ajaran tasawuf
Contoh : al-Muntahi dan Syaraf al-Asyikin
Miratul Muhaqiqin, Miratul Mukminin
abrymd/2014

10

Puisi
Tradisional
Warisan
Melayu

Terikat :Pantun dan

Gurindam

Bebas : Seloka

abrymd/2014

11

PANTUN
Bentuk :
2 kerat
4 kerat
6 kerat
8 kerat

Ciri :
Setiap baris : 4-5 perkataan
8-12 suku kata
Baris 1-2 (pembayang)
Baris 3-4 (maksud)
Skema (a-b-a-b)
Setiap rangkap melengkapkan
idea
Pantun berkait perlukan lebih
daripada satu rangkap untuk
lengkapkan cerita

Jenis Pantun :
Pantun Kanak-kanak
Pantun Orang Muda
Pantun Budi
Pantun Jenaka
Pantun Teka-teki
Pantun Kias-ibarat

abrymd/2014

12

GURINDAM
Ciri :
Setiap untai-2 baris ayat
Baris 1 syarat, baris 2 jawab
Rima hujung : a-a
Isi : hal berat & serius
Puisi bertulis

Fungsi :
Mendidik khalayak
Iman & moral yang baik

Barang siapa mengenal Allah,

Suruh dan tegahnya tiada ia
menyalah,
Barang siapa mengenal agama,
Sekali-kali tiada boleh dibilangkan
nama.
abrymd/2014

13

SELOKA
Ciri :
Puisi bebas
Rangkapnya tidak tetap
Tidak tetap jumlah baris
Serangkap
Tidak tetap jumlah
Perkataan sebaris
Berima dan tidak berima

Fungsi :
Menyindir, mengejek,
Bergurau senda, berjenaka

Baik budi emak Si

Randang,
Dagang lalu
ditanakkan,
Tiada berkayu
rumah diruntuh
Anak pulang
abrymd/2014

14

PUISI MELAYU TRADISIONAL WARISAN

ISLAM
SYAIR
Ciri :
Puisi naratif
Berangkap-rangkap
Setiap rangkap-4 baris
Setiap baris : 4 perkataan
Setiap baris : 8-12 sk
Rima hujung sama : a-a-a-a
Tidak ada pembayang & maksud
Terdiri daripada beberapa rangkap

Jenis :
Syair Agama : Syair Sidang Fakir
& Syair Perahu
Syair Romantik : Syair Siti Zubaidah
& Syair Dandan Setia
Syair Sejarah
Syair kiasan

abrymd/2014

15