MATH

ASAS PEMBEZAAN
Pengenalan Kepada Pembezaan
1. Note Penting:

d
nx n 1
dx
dy

nx n 1
dx

xn
y xn

f x x n f ' x nx n1

}jika ia ungkapan

x n maka bila beza kita akan tulis

}jika ia persamaan

d
dx

y x n maka bila beza kita akan tulis

} jika ia fungsi f x x

dy
dx

maka bila beza kita akan tulis f ' x

Pembezaan Prinsip Pertama

1. Jika y f x , maka

dy
had f x x f x
dx x 0
x
2. Soalan Contoh
a.

b.

f x x

x x x
f ' x had
x
x 0
had x x x

x 0
x
had x

x 0 x
1
f x 3x

3x x 3x

x
3x 3x 3x

had 3x

x 0 x
3

f ' x

had
x 0
had

x 0

Dxsuki

MATH
c.

f x x 2

x x 2 x 2
had
f ' x

x 0
x

2
x 2 xx x 2 x 2
had

x
x 0

2 xx x 2
had

x 0
x

2
2 xx x

had
x
x 0 x
had
x 0 2 x x
had
x 0 2 x 0
2x

d.

f x 2x 2
had 2x x 2 2 x 2

x 0
x

2 x 2 2 xx x 2 2 x 2
had

x
x 0

f ' x

2 x 2 4 xx 2x 2 2 x 2

2
4 xx 2x
x
4 xx 2x 2

had
x
x 0 x
had

x 0 4 x 2x
had 4 x 20
x 0

had
x 0
had

x 0

4x

Dxsuki

MATH
e. y 3x 2 x 1

had 3x x 2 x x 1 3x 2 x 1
dy

x
dx x 0
2
2
3 x 2 xx x x x 1 3x 2 x 1
had
x 0
x
2
2
2
had 3x 6 xx 3x x x 1 3x x 1

x 0
x
2
had 6 xx 3x x
x 0
x
6 xx 3x 2 x

had
x 0 x
x x
had 6 x 3x 1
x 0

had
6 x 30 1
x 0

6x 1

f.

f x

1
x

f ' x

had
x 0
had

x 0

had
x 0
had
x 0
had
x 0
1
2
x

1
1

x x x
x
x x x
xx x x
x
2
x xxx
1
2
x xx
1
2
x x0

Dxsuki

MATH
g.

y x

dy
had

dx x 0
had
x 0

x x x
x
x x x
x x x

x
x x x
x x x

had
x 0 x x x x
x
had
x 0 x x x x
1
had
x 0 x x x
1
had
x 0 x 0 x
1

x x
1

2 x

h. y

3.

x x 1

x 1

Gunakan
Konjugat

x 1

dy
had
dx x 0
had

x 0

x x 1

x 1

x x 1 x 1
had
x 0 x x x 1 x 1
1
had

x 0
had
x 0
1

x x 1
x x 1

x 1
x 1

Gunakan
Konjugat

x x 1 x 1
1

x 0 1 x 1

2 x 1

Soalan Latihan :
1. y 5x 2

2.
4.

5.

1
x2
y x 2 5x

6.

y x2 x 3
1
y 2
3x
y 2 x 2 3x 1

7.

y 2x

8.

y x 1

3.

Dxsuki

MATH
Pembezaan Fungsi Algebra
A) Petua Asas Pembezaan

y xn

dy
nx n 1
dx
dy
anx n 1
dx
dy
0
dx

y ax n

yk

dimana k ialah pemalar

Contoh Soalan
1.

y 9x
dy
9
dx

2.

y t3
dy
3t 2
dt

3.

y 3x 4
dy
34 x 41
dx
12x 4

4.

y x5
dy
5 x 51
dx
5x 4

5.

7 2
x
8
dy 7
2 x 2 1
dx 8
7
x
4

6.

3
4x 2
3
3 1
2 x2
4 x
4
dy 3
2 x 21
dx 4
3
3
x 3 3
2
2x

7.

y5
dy
0
dx

8.

1
2

dy
0
dx

Soalan Latihan :
1.
3.
5.
7.

x4
y 3x 2
7
y 4
3x
f x 7 3

2.
4.

y7
y t5

6.

f x

8.

5 6
x
3

1
4x3
Dxsuki

MATH
B) Pembezaan Hasil Tambah

y uv

dy du dv

dx dx dx

Contoh Soalan
1.

y 2x 5 x 2 9
dy
d
d 2 d
2 x5
x 9
dx
dx
dx
dx
dy
2 5 x 51 2 x 21 0
dx
10 x 4 2 x
2 x5x 3 1

2.

y t 3 5t
dy d 3 d
t 5t
dx dx
dx
dy
3t 31 51t 11
dt
3t 2 5

3.

3x 4 x 3 5 x 2
y
2x 2
3x 4
x 3 5x 2
y 2 2 2
2x
2x
2x
3
x 5
y x2
2
2 2
dy 3 d 2 d x d 5

dx 2 dx
dx 2 dx 2
3
1
2 x 21 x11 0
2
2
1
3x
2

4.

9z z 3
y
z
9z z 3

z
z
2
9 z
dy d
d
9 z2
dz dz
dz
21
0 2z
2z

5.

y 3x 2 kembangkan dulu
9 x 2 12 x 4
dy
d
d
d
9 x 2 12 x 4
dx
dx
dx
dx
18x 12

6.

y x 2 2 kembangkan dulu
x 4 4x 2 4
dy d 4 d
d

x 4x 2 4
dx dx
dx
dx
3
4 x 8x

Soalan Latihan :
1.
3.
5.
7.

x 4 4x 2
6
3x 2 x
y
2x 2
3
2
7
f x 3 x 5
5
4
2x
y 2 x 3

2.
4.
6.
8.

z 15 2 z 4 4 z 3 z 6
t 5 4t 3 5
y
t3
1
y 7 x7
14

y 1 x2

Dxsuki

MATH
C) Pembezaan Hasil Tolak

y u v

dy du dv

dx dx dx

Contoh Soalan
1.

y 2x 2 x 3
dy
d
d
2 x2 x3
dx
dx
dx
21
2 2 x 2 x 31
2x 2x 2
2 x1 x

2.

y 5t t 4 9
dy d
d
d
5t 4t 4 9
dt dx
dx
dx
dy
5t 11 4t 41 0
dt
5 4t 3

3.

x 4 2 x 3 3x 2
y
2x 2
x4
2 x 3 3x 2
y 2 2 2
2x
2x
2x
1
x 3
y x2
2
2 2
dy 1 d 2 1 d
d 3

x
x
dx 2 dx
2 dx
dx 2
1
1
2 x 21 1x11 0
2
2
1
x
2

4.

9z z 3
y
z2
9z z 3
2 2
z
z
9
z
z
dy
d
d
9 z 1 z
dz
dz
dz
11
1 9 z
z 11
9 z 2 1
9
2 1
z

5.

y 2 x kembangkan dulu
2

4 4x x 2
dy d
d
d 2

4 4x
x
dx dx
dx
dx
4 2 x
2x 2
Soalan Latihan :
1. 5 x 4 x 2
3.
5.
7.

2.

3x x
2x 2
3 1
7
f x 4 x 5 x
5
4
x
2
y x 3x

4.
6.
8.

x 2x 3

x
q 4q 3 5q
y
q3
3
1
f t t 15 t 4 3 5 z 15
2
t
5

y 1 x2

Dxsuki

MATH
D) Pembezaan Hasil Darab

y uv

dy
dv
du
u
v
dx
dx
dx

Contoh Soalan:
Bagi soalan-soalan dibawah terdapat 2 cara untuk meyelesaikannya:
a) Kembangkan dan gunakan kaedah Pembezaan Hasil Tambah atau
Pembezaan Hasil Tolak
b) Gunakan kaedah Pembezaan Hasil Darab
Dalam contoh soalan dibawah akan menggunakan kaedah Pembezaan Hasil Darab.
Tetapi dalam keadaan biasa boleh kembangkan dan selesaikan.
1.

y xx 1
ux
v x 1
du
dv
1
1
dx
dx
dy
dv
du

u v
dx
dx
dx
dy
x1 x 11
dx
x x 1
2x 1

2.

3.

y 2 x 1x 3
u 2x 1
v x3
du
dv
2
1
dx
dx
dy
dv
du

u v
dx
dx
dx
dy
2 x 11 x 32
dx
2x 1 2x 6
4x 5

4.

y 2 x x 4
u 2x
v x4
du
dv
2
1
dx
dx
dy
dv
du

u v
dx
dx
dx
dy
2 x1 x 42
dx
2x 2x 8
4x 8
4x 2

y x 2 2 3x 5

u x 2
v 3x 5
du
dv
2x
3
dx
dx
dy
dv
du

u v
dx
dx
dx
dy
x 2 23 3x 52 x
dx
3x 2 6 6 x 2 10 x
9 x 2 10 x 6
2

Soalan Latihan :
1.
3.
5.

y x 2 x 5
y x 43 x
y 2 x 43 x

2.
4.
6.

y 2x x 2 2
y x 2 2 3x 5
y x 2 2 x 3x 5

Dxsuki

MATH
E) Pembezaan Hasil Bahagi

u
v

dy

dx

du
dv
u
dx
dx
2
v

Contoh Soalan
1.

x2
x 1
u x2
v x 1
du
dv
2x
1
dx
dx
du
dv
v
u
dy

dx 2 dx
dx
v

x 12 x x 2 1

x 12
2x 2 2x x 2

x 12
x 2 2x

x 12
x x 2

x 12

2.

x2 2
3x 1
u x2 2
v 3x 1
du
dv
2x
3
dx
dx
du
dv
v
u
dy

dx 2 dx
dx
v

3x 12 x x 2 23

3x 12
6 x 2 2 x 3x 2 6

3x 12
6 x 2 2 x 3x 2 6

3x 12
3x 2 2 x 6

3x 12

Dxsuki

MATH
3.

4x 2 1
x 4 5x
u 4x2 1
v x 4 5x
du
dv
8x
4x3 5
dx
dx
du
dv
v
u
dy

dx 2 dx
dx
v
4
x 5x 8x 4 x 2 14 x 3 5

x 4 5x2
y

4.

8 x 5 40 x 2 16 x 5 20 x 2 4 x 3 5
4

5x

8 x 40 x 16 x 20 x 2 4 x 3 5
5

5x

8 x 5 4 x 3 20 x 2 5

5x

8 x 5 4 x 3 20 x 2 5

5x

x 2 9x
y
2x 3
u x 2 9x
v 2x 3
du
dv
2x
2
dx
dx
du
dv
v
u
dy

dx 2 dx
dx
v
2 x 32 x x 2 9 x 2

2 x 32
4 x 2 6 x 2 x 2 18 x

2 x 32
4 x 2 6 x 2 x 2 18 x

2 x 32
2 x 2 24 x

2 x 32
2 x( x 12)

2 x 32

Dxsuki

MATH
Soalan Latihan :
1.
3.

2.

x4 5
x2 2
9 x
y
2x 3

x 12 x 2 3 kembangkan dulu yg atas

x2
2

2 x 3
kembangkan dulu yg atas
y
2 x

4.

F) Pembezaan Fungsi Gubahan (Petua Rantai)

y f u
u g u

dy dy du

*
dx du dx

NOTA PENTING :
Gunakan petua rantai @ fungsi gubahan nie adalah untuk persamaan yang
kuasanya > 2. (jika kuasa 2 maka persamaan itu perlu dikembangkan)
Terdapat 2 cara untuk selesaikan persamaan yg ada kuasa > 2

Contoh : y 3x 2 2
o

Gunakan petua rantai

katakan : u 3x 2 2

y u6
dy
6u 5
du

du
6x
dx
dy dy du

*
PETUA RANTAI/ FUNGSI GUBAHAN
dx du dx
dy

6u 5 6 x
dx
36 x u 5
then gantikan balik nilai u tadi dgn nilai sebenar

36 x 3x 2 2
o

Gunakan cara biasa (mesti tunjuk cara petua rantai dulu baru cara ini)

1. bezakan kuasa
mula2 kuasa turunkan
dan kuasa -1

63x 2 6 x
36 x3x 2

6 d
dy
6 3x 2 2
3x 2 2
dx
dx

61

2. then bezakan yang

dalam kurungan

cara ini sesuai untuk selesaikan persamaan yang ada juga gunakan
cara Pembezaan Hasil Darab atau Pembezaan Hasil Bahagi :

Contoh soalan : y 3x 2 2

x 1 atau
5

3x 5

x3 2

Akan diterangkan lebih lanjut selepas Petua Rantai

Dxsuki

MATH
Contoh Soalan PETUA RANTAI/FUNGSI GUBAHAN
1.

2.

y x3 3
5
3
katakan u x 3 , y u
du
dy
3x 2
5u 4
dx
du
dy dy du

*
dx du dx
dy

5u 4 3x 2
dx
15x 2 u 4

dy
8 2 x 2 3x
dx

4
dy
15 x 2 x 3 3
dx

3.

4.

y 2 x3
7
3
katakan u 2 x , y u
du
dy
3x 2
7u 6
dx
du
dy dy du

*
dx du dx
dy

7u 6 3x 2
dx
21x 2 u 6

5x

1
3

maka

4 x 3
7

y 5x 3 2

u 5x 3 2 , y u 5
du
dy
15x 2
5u 6
dx
du
dy dy du

*
dx du dx
dy

5u 6 15 x 2
dx
75x 2 u 6

katakan

gantikan balik nilai :

dy
21x 2 2 x 3
dx

gantikan balik nilai :

gantikan balik nilai :

y 2 x 2 3x
8
2
katakan u 2 x 3x , y u
du
dy
4x 3
8u 7
dx
du
dy dy du

*
dx du dx
dy

8u 7 4 x 3
dx

gantikan balik nilai :

dy
75 x 2 5 x 3 2
dx

Soalan Latihan :
1.

y 3x 5

3.

y 5 x 3 2 x 2 3x

5.

y 1
2x
2
y
6
2 5x 2
5
y
2 x 3 5x 2

7.
9.

2.

11

4.
6.

8.

10.

y 4 2 x
y x2 2

3 15

3x 5 x 3 2 x 2

y
x2

1
y
3x 4 2
1
y
3
x 3 5x

12

Dxsuki

MATH
Soalan Berkaitan Pembezaan kuasa > 2
1.

y 2 x 1 x 4 3
5

u 2 x 1
du
4
52 x 1 2
dx
4
102 x 1

v x4 3
dv
4x 3
dx

dy
dv
du
u v
dx
dx
dx
dy
5
4
2 x 1 4 x 3 x 4 3102 x 1
dx
4
2 x 1 4 x 3 2 x 1 10x 4 3

2 x 1 18x 4 x 30
2 x 1 29 x 2 x 15
22 x 1 9 x 2 x 15

2 x 1 8x 4 4 x 3 10 x 4 30
4

2.

Faktorkan

y 2 x 3 3 3x 5
3

v 3x 5
dv
7
83x 5 3
dx

u 2x3 3
2
du
32 x 3 3 6 x 2
dx

18x 2 2 x 3 2

243x 5

dy
dv
du
u v
dx
dx
dx
3
2
dy
7
8
2 x 3 2 243x 5 3x 5 18 x 2 2 x 3 2
dx

3x 5 2x 224 3x 518x
2 x 2 3x 5 48x 48 54 x 90 x
2 x 2 3x 5 102 x 90 x 48
Faktorkan
2 x 2 3x 5 251x 45x 24
22 x 2 3x 5 51x 45x 24
2

2x 3 2

Dxsuki

MATH
3.

x 33

2 x

u x 3
du
2
3x 3 1
dx
2
3x 3

dy
dx
dy
dx

v 2x3 1
dv
22 x 3 1 6 x 2
dx
12 x 2 2 x 3 1

du
dv
u
dx 2 dx
v
2
2
3
3

2 x 1 3x 3 x 3 12 x 2 2 x 3 1

2 x 3 14
v

3 2 x 3 1 x 3 2 x 3 1 x 34 x 2

2 x 1
32 x 1x 3 2 x 1 4 x 12 x

2 x 1
32 x 1x 3 2 x 1 4 x 12 x

2 x 1
3x 3 2 x 12 x 1

2 x 1
3x 3 2 x 12 x 1

2 x 1
4

4.

3x
y
x

1
5

u 3x 2 5
4
du
53x 2 5 6 x
dx

30 x 3x 2 5

v x3 1
7
dv
8x 3 1 3x 2
dx

24 x 2 x 3 1

du
dv
u
dy

dx 2 dx
dx
v
8
4
5
7
3
dy x 1 30 x3x 2 5 3x 2 5 24 xx 3 1

dx
x 3 116
v

Dxsuki

MATH

x 15 3x 54

x 1
6 xx 1 3x 5 5 x 5 12 x 20

x 1
6 xx 1 3x 5 5 x 5 12 x 20

x 1
6 x3x 5 5 x 12 x 25

x 1

6 x x 3 1 3x 2 5

16

16

16

Soalan Latihan :
1.
3.
5.

y 3x 5 5x 4 2
11

y 1
2x

2 x 5 3x 2

x2

5x 2 x
y
2 5x

2 4

2 6

2.

5
7

4.
6.

y x 2 2 4 3x 2
y
y

3x 18

3x 3
x3

5 2 x

4 6

Dxsuki

MATH

d dy
d2y
Pembezaan peringkat kedua ditanda sbg
yg bermakna

2
dx dx
dx

G)

Pembezaan peringkat kedua atau peringkat tinggi ini mengkehendaki kita buat
pembezaan sebanyak 2 kali terhadap persamaan yang diberi

dy
(peringkat pertama) then persamaan yang
dx
d2y
telah dibezakan tadi bezakan sekali lagi
dx 2

Mula-mula bezakan seperti biasa

Cth soalan
i.
y 3x 2 2 x 1

ii.
1

dy
1
6x 2x 2 0
dx
2

1
2

6x x
3
d y
1 2

x
2
dx 2
2

iii.

2
2t 2 t
3
t
f (t ) 2t 3 2t 2 t
d
d
d
f ' x
6t 4 4t 1
dx
dx
dx
4
6t 4t 1
d
d
f ' ' x
24t 5 4
dx
dx
5
24t 4
f (t )

y (2 x 1)( x 2)
2x 2 4x x 2
2 x 2 3x 2
dy
4x 3
dx
d2y
4
dx 2

Dapatkan nilai-nilai terbitan kedua bagi fungsi-fungsi berikut apabila t = 2.

i.

s 4t 2 3t 1

ii.

s 3 3t 2

iii.

2
s 5t 3 2t 2 t
3

Dxsuki

MATH
Pembezaan Fungsi Trigonometri
1.

sin x

d
d
sin x
dx dx
kos x

2.

kos x

d
d

kos x
dx dx
sin x

3.

tan x

d
d

tan x
dx dx
sek 2 x

4.

sin ax

d
d
d
sin ax ax
dx dx
dx
kos ax a
a kos ax

5.

kos ax

d
d
d

kos ax ax
dx dx
dx
sin ax a
asin ax

6.

tan ax

d
d
d

tan ax ax
dx dx
dx
2
sek ax a
a sek 2 ax

7.

sin ax b

8.

kos ax b

9.

tanax b

d
d
d
sin ax b ax b
dx dx
dx
kos ax b a
a kos ax b
d
d
d

kos ax b ax b
dx dx
dx
sinax b a
a sin ax b
d
d
d

tanax b ax b
dx dx
dx
2
sek ax b a
a sek 2 ax b

Dxsuki

MATH
Contoh Soalan
1.

f x sin x
f ' x kos x

3.

tan x

2.

f x kos x
f ' x sin x

4.

y sin 5x
dy
d
d

sin 5 x 5 x
dx dx
dx
kos 5x 5
5kos 5 x

d
sek 2 x
dx

5.

f x kos3x
d
d
f ' x
kos3x 3x
dx
dx
sin 3x 3
3 sin 3x

6.

y tan 7 x
dy d
d

tan 7 x 7 x
dx dx
dx
2
sek 7 x 7
7sek 2 7 x

7.

y 5 sin 4 x
dy
d
d
5 sin 4 x 4 x
dx
dx
dx
5kos 4 x 4
20kos 4 x

8.

f x 2 tan 6 x
d
d
f ' x 2 tan 6 x 6 x
dx
dx
2
2sek 6 x 6
12sek 2 6 x

Contoh Soalan
1.

y sin3x 1
dy d
d

kos3x 1 3x 1
dx dx
dx
kos 3x 1 3
3kos3x 1

2.

3.

y 2 tan2 x 3
d
d
d
2 tan2 x 3 2 x 3
dx
dx
dx
2
2sek 2 x 3 2
4sek 2 2 x 3

4.

f x kos 5 3x
d
d
f ' x
kos5 3x 5 3x
dx
dx
sin5 3x 3
3 sin 5 3x
y sin

2
x
5

dy d
2
d 2
sin x
x
dx dx
5
dx 5
2
2
kos x
5
5
2
2
kos x
5
5

Dxsuki

MATH
5.

1
y 2kos1 x
2
dy
d
1 d 1
2 kos1 x 1 x
dx
dx
2 dx 2

1
1
sin1 x
2
2

6.

y 3 tan 2 x 2 5
dy
d
d
3 tan2 x 2 5 2 x 2 5
dx
dx
dx
2
2
3 sek 2 x 5 4 x

12 x sek 2 x 5
2

1
sin1 x
2

10.

11.

12.

sin n x

kosn x

tan n x

d
d
d
d
sin n x
sin x x
dx dx
dx
dx
n 1
n sin x kos x 1

1. Bezakan KUASA
turunkan kuasa, kuasa -1

d
d
d
d

kos n x kos x x
dx dx
dx
dx
n -1
n.kos x sin x 1
n kosn1 x sin x

2. Bezakan TRIGO
3. Bezakan

x atau dlm

kurungan

d
d
d
d

tan n x tan x x
dx dx
dx
dx
n 1
2
n tan sek x 1
n tan n1 x sek 2 x

Contoh Soalan
1.

y sin 2 2 x
dy d
d
d
sin 2 x sin x x
dx dx
dx
dx
2 sin x kos x 1
2 sin x kos x

2.

f x kos3 x
d
d
d
f ' x
kos3 x kos x x
dx
dx
dx
2
3kos x sin x 1
3kos2 x sin x

3.

y tan 2 3x
d
d
d
d

tan 2 3x tan 3x 3x
dx dx
dx
dx
2
2 tan 3x sek 3x 3
6 tan 3x sek 2 3x

4.

y 2 sin 3 5x
dy
d
d
d
2 sin 3 5 x sin 5 x 5 x
dx
dx
dx
dx
2
2 3 sin 5x kos 5x 5
30 sin 2 5x kos 5 x

Dxsuki

MATH
5.

f x 2kos4 3x 1
d
d
d
3x 1
f ' x 2
kos 4 3 x 1
kos3 x 1
dx
dx
dx
2 4kos3 3x 1 sin3x 1 3
24kos3 3x 1sin3x 1

6.

y 2 tan 3 2 x 2 1
dy
d
d
d
2 tan 3 2 x 2 1 tan2 x 2 1 2 x 2 1
dx
dx
dx
dx
2
2
2
2
2 3 tan 2 x 1 sek 2 x 1 4 x
24 x tan 2 2 x 2 1 sek 2 2 x 2 1

13.

sek x

d
sek x sek x tan x
dx

14.

kosek x

d
kosek x kosek x kot x
dx

15.

kot x

d
kot x kosek 2 x
dx

CONTOH SOALAN

1.

y sek 4 x
KAEDAH 1 (PETUA RANTAI)
Katakan:
y sek 4 x
u sek x
du
sek x tan x
y u4
dx
dy
4u 3
du
dy dy du

dx du dx
dy
4u 3 sek x tan x
dx
4sek 3 x sek x tan x
4 sek 4 tan x

KAEDAH 2 (CARA MUDAH)

y sek 4 x
dy d
d
d

sek 4 x sek x x
dx dx
dx
dx
4sek 3 x sek x tan x 1
4 sek 4 tan x

Dxsuki

MATH
2.

y kosek 3 2 x
KAEDAH 1 (PETUA RANTAI)
Katakan:
y kosek 3 2 x
u kosek 2 x
du
2kosek 2 xkot 2 x
y u3
dx
dy
3u 2
du
dy dy du

dx du dx
dy
3u 2 2kosek 2 xkot 2 x
dx
6u 2 kosek 2 x kot 2 x
6 kosek 2 2 x kosek 2 x kot 2 x
6kosek 3 2 x kot 2 x

KAEDAH 2 (CARA MUDAH)

y kosek 3 2 x
dy d
d
d

kosek 3 2 x kosek2 x 2 x
dx dx
dx
dx
3kosek 2 2 x kosek2 xkot2x 2
6kosek 3 2 x kot 2 x

NOTE PENTING !!!

1. PEMBEZAAN dilaksanakan mengikut ARAHAN yang diberi.

2. CARA MUDAH bagi soalan seperti y 2 sin3 3x 2 1 ialah

a. Letakkan 2 dihadapan
b. Bezakan kuasa turunkan kuasa dan kuasa -1
c. Bezakan trigo (abaikan kuasanye)
d. Bezakan x atau yang dalam kurungan

y 2 sin 3 3x 2 1

dy
d
d
d
2 sin 3 3x 2 1
sin 3x 2 1
3x 2 1
dx
dx
dx
dx
2
2
2
2 3 sin 3x 1 kos 3x 1 6 x

2
36 x sin 2 3x 2 1 kos 3x 1

Dxsuki

MATH
3. Cara mudah diatas boleh digunakan tidak kira sama ada kena gunakan kaedah HASIL
TAMBAH, HASIL TOLAK, HASIL DARAB atau HASIL BAHAGI.

y sin 2 3x 2kos5x 2

u sin 2 3x
du
2 sin 3x kos3x 3
dx
6 sin 3xkos3x

v 2kos5x 2
dv
2 sin 5 x 2 10 x
dx
20 x sin 5x 2

dy
dv
du
gantikan/masukkan nilai
u v
dx
dx
dx
dy
sin 2 3x 20 x sin 5 x 2 2kos5 x 2 6 sin 3xkos3x
dx
20 x sin 2 3x sin 5 x 2 12 kos 5x 2 sin 3x kos 3 x

Contoh Soalan
Dengan menggunakan Teknik Pembezaan Fungsi Trigonometri, bezakan y terhadap x.
i. y 2 sin 2 (2 x 2 1)kos4 x
ii. y sek 4 x tan3 2 x
iii.
v.
vii.
ix.

sin 3 5 x
kot2 x 2
y sin 3 4 x
y tan 2 3x
y

y 3kos4 3z 1 sin 5 3z

iv.
vi.
viii.
x.

sek 5 x
2kos3x
y kos6 2 x
y kos2 x 2 1
y

2 tan 4 x
sin 4 2 x 2

Dxsuki

MATH
Pembezaan Fungsi Logarithma

ln x log e x
1.

ln x

d
1
ln x
dx
x

2.

lnax b

d
d

lnax b
dx dx
a

ax b

CARA MUDAH UTK INGAT !!!

1. bezakan x atau yg dlm kurungan
(letak diatas)
2. buat garisan per
3. salin balik yg dlm kurungan
(letak dibwh garisan per)

Notes
a) lnxy ln x ln y
b)
x

ln x ln y
y
ln xn n ln x
ln x 2 lnxx
ln x ln x
2 ln x
ln

c)
d)

Pembezaan Fungsi Eksponen

1.

y ex

2.

y eax

3.

y eaxb

Notes
a)
xy

b)

c)

d x
e ex
CARA MUDAH UTK INGAT !!!
dx
1. bezakan kuasa
d ax
(letak didepan/sebelah kanan
e ae ax
tanda =)
dx
2. salin balik keseluruhan eksponen
d axb
tadi
e
ae axb
dx

exey

ex
e
y
e
1
e 1 x
e
x y

Dxsuki

MATH
Contoh Soalan Logaritma
1.

y ln x
dy 1

dx x

3.

y ln 2 x
ln 2 ln x
dy d
d

ln 2 ln x
dx dx
dx
1
0
x
1

4.

5.

2
x
ln 2 ln x
dy d
d

ln 2 ln x
dx dx
dx
1
0
x
1

2.

ATAU

y ln

y ln 2 x 3
dy
2

dx 2 x 3

y ln x 2
dy 2 x

dx x 2
2

y ln 2 x
dy
2

dx 2 x
1

2
x
y ln 2 x 1

y ln
ATAU

dy 2 x 2

dx
2 x 1
2 2
2
x
x
2 x
2
2
x
1

x
6.

y ln 2 x 3 3
dy
6x
3
dx 2 x 3

Dxsuki

MATH
7.

y ln 3x 2 2 x 1
ln 3x 2 ln 2 x 1
dy d
d
ln 3x 2 ln 2 x 1
dx dx
dx
6x
2
2
2x 1
3x
6 x2 x 1 2 3x 2

3x 2 2 x 1

8.

12 x 2 6 x 6 x 2

3 x 2 2 x 1

18 x 2 6 x

3x 2 2 x 1
6 x3x 1

3x 2 2 x 1

y ln 2 x 3 3
2 ln 2 x 3 3

y ln x
dy d
d
2
ln x ln x
dx dx
dx
1
2 ln x
x
2 ln x

10.

y ln 3x
1

ln 3x 2
1
ln 3x
2
dy 1 3

dx 2 3x
1

2x

dy
6x 2
2 3
dx
2x 3
12 x 2
3
2x 3

11.

12 x 2 6 x 6 x 2
3x 2 2 x 1

6x 2 6x
3x 2 2 x 1
6 xx 1

3x 2 2 x 1

9.

3x 2
2x 1
ln 3x 2 ln 2 x 1
dy d
d
ln 3x 2 ln 2 x 1
dx dx
dx
6x
2
2
2x 1
3x
6 x2 x 1 23x 2

3x 2 2 x 1
y ln

ATAU

Petua rantai
u ln x
du 1

dx x

y u2
dy
2u
du

dy dy du

dx du dx
dy
1
2u
dx
x
2u

x
2 ln x

Dxsuki

MATH
13.

y ln ln 2 x
u ln 2 x
du 1

dx x

14.

y ln u
dy 1

du u

u ln 4 x
du 1

dx x

dy dy du

dx du dx
dy 1 1

dx u x
1

xu
1

x ln x
15.

y ln 4 x
1

yu 2
dy 1 12
u
du 2

dy dy du

dx du dx
dy
1
1

1
dx 2u 2 x
1

2x u
1

2 x ln 4 x
1

3x 1 3
y ln
2
2 x
1 3x 1
ln

3 2 x2
1
ln 3x 1 ln 2 x 2
3
dy 1 d
d

ln 3x 1 ln 2 x 2
dx 3 dx
dx

1 3
2x

3 3x 1 2 x 2

1 3 2 x 2 2 x3x 1

3 3x 1 2 x 2

2
2
1 6 3x 6 x 2 x

3 3x 12 x 2

1 6 3x 2 6 x 2 2 x

3 3x 1 2 x 2

1 9x 2 2x 6

3 3x 1 2 x 2

9x 2x 6
33x 1 2 x 2

Dxsuki

MATH
Contoh Soalan Eksponen
1.

2.

y ex
dy
ex
dx

dy
2e 2x
dx

y e 2x

4.

2
dy
4e 2x
dx

5.

y 3e 3x

y e 2x

2
dy
4e 2x 1
dx

6.

dy
3 3e 3x
dx

9e

y e 2x

y e3x2y
y e3x e2y
dy d 3x d 2y

e
e
dx dx
dx

3x

3e 3x 2e 2y

6e 3x2y
7.

y e3x2y
e 3x
y 2y
e
d 3x
e
dy dx

d 2y
dx
e
dx
3e 3x
2y
2e
3
e 3x 2 y
2

8.

y lne 2x

u e2x
du
2e 2x
dx

y lnu
dy 1

du u

dy dy du

dx du dx
dy 1
2e 2x
dx u
2e 2x

u
2e 2x
2x
e
2

Dxsuki