Tekst pt ,, Prometeusz" autorstwa Zbigniewa Herberta trudno zakwalifikowa

do pojedynczego gatunku literackiego. Po pierwszym przeczytaniu tego

utworu, wydawaj si e jest to staroytne opowiadania rozmowy dwch
mitologicznych bstw- Hermesa oraz Prometeusza. Po przeczytaniu jednak
tego utworu pare razy, uwiadamiamy sobi, i s to przemylenia i
rozwaania Herberta wplecione w stworzony przez niego dialog mitycznych
herosw. Warto zada sobi rwnie pytanie czy kompilacja przemyle
wspczesnych z realiami i histori staroytn s godnymi odwzorowaniami ?
Ju od pierwszego wersu tekstu Herbert, ktry w wikszoci swoich utworw
stara przekazywa czytelnikowi motyw czy te tez przewodni w pierwszych
zdaniach oraz w prosty i zrozumiay sposb przedstawia nam dwie postaciebohatera tytuowego Prometeusza jednego z tytanw mitologii greckiej, ktry
to ulepi czowieka z gliny pomieszanej ze zami.
Drugim bohaterem tekstu jest Hermes, bg pochodzcy rwnie z mitologi
greckiej, rnicy si jednak od Prometeusza tym, i patronowa on kupcom
oraz handlarzom. Hermes by rwnie swojego rodzaju przeciwiestwem
Prometeusza, poniewa zalicza si do grupy bogw negatywnychpatronowa zodziejom.
Mimo drobnych rznic midzy tymi dwoma postaciami w tekcie Herberta
wyksztacia si midzy nimi rozmowa dotyczca isntnienia bytw ludzkich.
Hermes oskara Prometeusza o zbyt szybki chaotyczny i mao dokadn
wersj stworzonego przez niego czowieka. Herbert ukazuje go tutaj jako
mentora wskazujcego bdy popenione przez swojego ucznia. Hermes
wytyka Prometeuszowi, i ten "wtajemniczy " zbyt wiele ludzi w jego
dokonania.
Prometeusz reaguje na sowa Hermesa bardzo emocjonalnie i ywioowo.
wiadcz o tym uyte przez Herberta krtkie i zwize zdania majce na celu
czytaln ripost. Prometeusz broni si tym, i wykradzenie przez niego ognia
nie spowodowao wikszych protestw u Bogw. Podkrela, i wykorzystany
przez niego atrybut ognia posuzy mu wycznie do celw pokojowych i
daleszego rozwoju czowieka.
W dalszej czci tekstu rozmowa bohaterw przechodzi wyranie od sfery
materialnej i rzeczywistej do sfery niematerialnej, konkretniej do ludzkiego
sumienia. Hermes ponownie oskara Prometeusza i poprzez danie ludziom
sumienia, zaczli oni oddala si od Bogw. Zacz tworzy si kodeks
moralny kadej jednostki z osobna, ktra z czasem przestawaa stawia na
pierwszym miejscu Boga, lecz wasne wartoci, z ktrych najwaniejszych
byo wanie sumienie.
Tekst koczy zdanie i "Hermes odchodzi. On take nie zaznna nigdy w yciu
sumienia" jest to zakoczenie ideii tekstu, ktry Herbert stara si przekaza

czytelnikowi. Zdanie to podkrela i takie wartoci jak np sumienie

wyksztaciy si wycznie w procesie ewolucjii czowieka oraz nie maj nic
wsplnego z Bogiem, bstwami itd, poniewa oni tych wartoci nie rozumiej.
W literaturze jednak nie tylko Herbert lecz te inni twrcy starali ukazywa si
wane dla nich wartoci poprzez histori lub wplatanie ich w fabue swoich
dzie, w ktrych wyrastay, ewoluoway oraz przekstacay si w peni
uformowane etosy.
Dobrym przykadem odwzorowania wasnego ycia oraz wasnych grzechw i
przemyle na temat ycia przeniesionych w fabu ksizki jest utwr pt
"Portret Doriana Greya" autorstwa Oscara Wilda. Autor stara przekaza si
czytelnikowi czczone przez niego wartoci, ktre jednak z wasnego
dowiadczenia zanikaj i przeradzaj si w antywartoci. Wilde stara si
przede wszystkim podkreli wartoci estetyzmu, ktre jednak przez ca
fabu tekstu nie znajduj tam ani na chwile swojego odwzorowania- kontrast.
W cakiem odmienny sposb do sumienia podchodzi William Szekspir w
utworze pt "Makbet". Tytuowy bohater uleg namowom ony i dopuci si
zbrodni mimo, i cae swoje ycia by czowiekiem prawy stawiajcym na
pierwsze miejsce kodeks moralny. Po dopuszczeniu si zbrodni non stop
drcz go wyrzuty sumienia z ktrymi nie moe sobie da rady. Walczy on
sam ze sob oraz boi si konsekwencji popenionego czyny.
Wszyscy wymienieni wyej autorzy poprzez posugiwanie si bohaterami w
ich dzieach starali przekaza si i postawa jednostki zaley gownie od niej
samej oraz wartoci ktra ona posiada. To czowiek ponosi odpowiedzialnoci
za swoje czyny i powinien by tego wiadom. Jednak osoba ktra nie kieruj
si w swoim yciu adnymi warociami oraz nie posiada nawet sumienia nie
potrafi tego zrozumie tak jak Hermes w utworze Herberta.