Mapiranje

savremenih sukoba
i trokovi naoruanja

Nemanja Duverovi

Studije mira, FPN, 5. mart 2015.

Oruani sukobi
Mir sukob nasilje
Definicija oruanih sukoba
Vrste sukoba (po akterima, uzrocima i teritoriji)
Novi ratovi
Trendovi u sukobima
Broj sukoba po akterima
Sukobi po vrsti nekompatibilnosti
Distribucija oruanih sukoba po regionima
Zone rata i mira
rtve sukoba
Poginuli u oruanim sukobima
Trokovi naoruanja
Izdavanja za naoruanje
Porast trokova za naoruanje
Izvoz i uvoz naoruanja

Oruani sukobi

!"#$%&'()#&*$")'+("&(,-.,(#&(&/'"#&/$($%!%$

Svet u 2011

Mir nasilje sukob

MIR
nega3van-pozi3van
trajni (samoodriv) - privremeni
kazneni - velikoduni

NASILJE
direktno (ziko nasilje)
strukturalno (eksploatacija, represija, dominacija, siromatvo)
kulturno (simboliko opravdanje direktnog i strukturalnog nasilja)

SUKOB
simetrini - asimetrini
latentni - manifestni
oni o kojima se moe/ne moe pregovara3

Definicije oruanih sukoba

Oruani sukob izmeu dve drave koji ukljuuje angaovanje vojnih

snaga na obe strane i najmanje 1000 poginulih kao posledica vojnih
aktivnosti.

(Singer i Smol 1972)

Oruani sukob kao posledica nekompatibilnosti koja se tie teritorije ili

vlasti, gde su angaovane dve strane pri emu je jedna od njih obavezno
drava i gde je krajnji ishod najmanje 25 poginulih kao posledica vojnih
aktivnosti

(Valerstin i Solenberg 2001)

Vrste sukoba (po akterima)

Tradicionalna podela

I. Meunarodni sukobi
A. Sukobi izmeu drava
B. Ekstra-sistemski sukobi

1. kolonijalni

2. imperijalni

II. Civilni ratovi








(Sarkes 2010)

Proirena (nova) 2pologija

I. Sukobi izmeu drava

II. Ekstra sistemski sukobi
A. Sukob sa kolonijom
B. Imperijalni sukob (drava vs nedravni en3tet)

III. Sukobi unutar drava
A. Civilni sukobi

1. kontrola centralne vlas3

2. nekomp. lokalnog karaktera
B. Regionalno-unutranji sukobi
C. Inter (meu) komunalni

IV. Nedravni sukobi

A. Na nedravnoj teritoriji

B. Izmeu dravnih granica

Vrste sukoba (po uzrocima)

I. Revolucionarno-ideoloki sukobi
A. kapitalizam - socijalizam (Nikaragva, Nepal)
B. diktatura - demokra3ja (Libija)
C. sekularska - islamska drava (Iran, Avganistan)

II. Sukobi oko iden2teta ili teritorije

A. pristup centralnoj vlas3 (Sirija, Mali)
B. autonomija (Sudan, Sri Lanka, Pakistan)
C. secesija (Nigerija, Indonezija)

III. Frakcionalni sukobi

A. poli3ka mo (Liberija, Sijera Leone)
B. ekonomski resursi (DR Kongo)

(Ramsbotham et al. 2011)

Vrste sukoba (prema teritoriji koju zahvataju) - 1

Totalni ratovi (itavo drutvo u ratu; rat pro3v itavog drutva)
Prvi svetski rat (rat hemiara)
32 drave i 20 miliona rtava
nova oruja (tenkovi, podmornice)
opta regrutacija, kontrola nad medijima i naukom
opte unitavanje prirodnih spomenika
Drugi svetski rat (rat ziara)
60 miliona rtava
strateko bombardovanje gradova (Drezden, Tokio, Roterdam)
koncetracioni logori
nuklearna bomba, pobeda oveka nad prirodom
upotreba nauke u vojne svrhe
propaganda

Vrste sukoba (prema teritoriji koju zahvataju) - 2

Hladni rat
sukob dva bloka bez direktne konfrontacije, proxy wars
stalna priprema za rat
trka u naoruanju, naroito nuklearnom
strah od spoljnjeg neprijatelja, blokovski iden3tet
tenja za globalnim primatom
psiholoke posledice od nuklearne pretnje, strah od nestanka.
Ogranieni/pravedni ratovi
ogranieni za drave koje ne uestvuju (Korejsko poluostrvo)
vladaju odreena pravila (jus ad bellum i jus in bello)
savremeni kontekst

pravedan razlog (samoodbrana)

odluku o ratu donosi nadleno telo (SB)
nasilje se koris3 kao poslednje sredstvo
rat ne proizvodi vee zlo
responsibility to protect - R2P

Novi ratovi - 1
Postmoderni rat
maine zamenjuju vojnike
ubijanje sa distance, nema borbe prsa u prsa
vea ubojitost, brzina, preciznost, oruja
Informacija kao kljuni vojni resurs/stratosfera postaje etvr3 front
manipulacija medijama (CNN, Fox)

Rat pro2v globalnog terorizma

akteri nisu vezani za dravu i odreenu teritoriju
organizovani su u globalnu mreu
upotreba najsavremenijeg oruja
polaganje sopstvenih ivota
elije spavai
intervencije u Avganistanu i Iraku
trajni rat?

Novi ratovi - 2
Ratovi tree vrste - Kalevi HolsO, Meri Kaldor
novac i resursi kao mo3v
nove, tribalne, ideologije
mobilizacija pomou straha, religije i korupcije
deca vojnici, plaenici
podrka maje, dijaspore i regionalnih sila
nova ratna ekonomija
greed and grievence

Kapilarni rat - Hans Magnus Encesberger

bez ideologije ili programa
spontani unutranji sukobi bandi, nacista huligana i sl.
prazna agresija bez pravila
ivot gubi vrednost

Trendovi u sukobima

Broj konflikata po vrsti aktera, 1946-2010

Trendovi: unutranji vs meunarodni sukobi

Correlates of War

2011
Armed
Conflicts
by
Incompatibility,
1946
Sukobi po vrsti nekomatibilnosti, 1946-2010
Government and Territory

Territory

Government

60

No. of conflicts

50
40
30
20
10
0

Year
(c) UCDP 2012

Broj
oruanih
sukoba
po
regionima,
1946-2010
Armed Conflicts by Region, 1946-2011
Europe

Middle East

Asia

Africa

Americas

60

No. of conflicts

50
40
30
20
10
0

Year
(c) UCDP 2012

Zone rata i mira

Bezbednosne zajednice

jake drave
Severna Amerika, Zapadna Evropa

Zone mira

stabilne drave
Karipska ostrva, Okeanija, Istona Evropa

Zone ne-rata

nestabilne drave
Jugoistona i istona Azija, Juna Amerika

Zone rata

neuspele drave

Afrika, bivi SSSR, Bliski Istok, Centralna Amerika, Juna Azija, Balkan

(HolsO 1996)

rtve sukoba

2004

2002

2000

1998

1996

1994

1992

1990

1988

1986

1984

1982

1980

1978

1976

1974

1972

1970

1968

1966

1964

1962

1960

1958

1956

1954

1952

1950

1948

1946

Poginuli u oruanim sukobima, 1946-2005

800000

Battle-deaths

700000

600000

500000

400000

300000

200000

100000

Poginuli u oruanim sukobima, 1900-2005

5000000

Battle-deaths
4500000

4000000

3500000

3000000

2500000

2000000

1500000

1000000

500000

Bethany & Gleditsch

2005

2002

1999

1996

1993

1990

1987

1984

1981

1978

1975

1972

1969

1966

1963

1960

1957

1954

1951

1948

1945

1942

1939

1936

1933

1930

1927

1924

1921

1918

1915

1912

1909

1906

1903

1900

Kineski graanski
Korejski rat
Vijetnam
Avganistan
Iran Irak

19461949
19501953
19551975
19782002
19801988

1,200,000
1,254,811
2,097,705
562,995
644,500

(Bethany & Gleditsch 2005)

Trokovi naoruanja

Izdavanja za naoruanje

Naoruanje u brojkama
U 2013. nije dolo do poveanja trokova (pad od 2012)
Trokovi ukupno iznose 1747 milijardi dolara,

2.5% svetskog BDP

250 dolara po osobi

Smanjenje prvenstveno zbog ekonomske krize

najvei pad izdvajanja u severnoj Americi (3.9%)
najvei porast zabeleen u Africi (8.3%)

U SAD zabeleen pad trokova za naoruanje
dos3gnut istorijski maksimum?

of the
attribu
Overs
that
chiefly
Chinas spendi
terms. While Ch
tively in recent
Japan in the East
and Viet Nam in
ened tensions do
in Chinese milit
long-term policy
with economic gr
Russias spendi
terms, and its m
USA for the firs
ing has risen as i
Armaments Plan
spend 20.7 trillio
upgraded armam
cent of equipmen
While South K

Economic Outlook database, Oct. 2013.

b Data for the United Arab Emirates (UAE) is for 2012, as figures for 2013 are
not available.

Izdavanja za naoruanje po zemljama

Just 2 states made

nea
rly
ha
lf
o

s
te
ta

Ne
ar

ary expenditure in 2013

t
i
l
i
was
lm
f al
ma
o
s
de
h
t
by
-fif
r
u
15
e
r
u
t
o
i
d
n
e
p
x
yl f
s
ye
r
a
t
li
mi
l
l
fa
China,
11%
USA, 37%

Others, 21%

Russia, 5.0%
Saudi Arabia, 3.8%
France, 3.5%

8% .4%
1.
il, a, 1
az ali .1%
Br ustr ey, 1 %
A k .1
TurAE, 1
U

UK, 3.3%
Germany
, 2.8%
Japa
n, 2.
8%
Ind
So ia, 2
Ita uth .7%
ly, Ko
1. rea
9%
,1
.9%

Figure 2. The share of world military expenditure of the

orld military expenditure, 2013

Canada,
by Gersentially
e 2000s,
d fairly
as it did
ssia and
10 these
e slightly
wth has
r sectors

Izdavanja za naoruanje3po regionima

World
North Africa
Sub-Saharan Africa
North America
Latin America
Central and South Asia
East Asia
South East Asia
Oceania
Eastern Europe
Western and Central Europe
Middle East
8

4
2
0
2
4
Change in military expenditure (%)

10

Figure 3. Changes in military expenditure, by region, 201213

ica and Western and Central Europe fell in

gions (see figure3). The largest increase was

Porast trokova naoruanja (2001-2010)

Udvostruceni porast trokova (2004-2013)

Georgia
$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Belarus
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Armenia
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Azerbaijan
$$$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Russia
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Afghanistan
$$$$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Honduras
$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Paraguay
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Cambodia
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Argentina
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Ghana
$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Namibia
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK
Angola
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Swaziland
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Iraq
$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Saudi Arabia
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Oman
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Bahrain
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Figure 4. The countries that doubled military spending between 2004 and 2013
Notes: $$ indicates that the countrys military spending doubled (or more), $$$ that it tripled (or more), $$$$ that it quadrupled (or more) and $$$$$that it quintupled (or
more), all in real terms. indicates that the country is a significant oil producer in relation to the size of its economy. In most cases, indicates that the country experienced

sipri fact sheet

Viet Nam
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

China
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Ecuador
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Algeria
$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Kazakhstan
$$$
6SHQGLQJP
,QFUHDVHVLQFH
*'3JURZWK

Zbir godina tokom kojih su drave aktivno uestvovale u oruanim sukobima 1946-2005.
* Human Security
Report Project

Literatura
Kaldor, Mary (2007). New and Old Wars: Organized Violence in a Global Era. 3rd ed., Cambridge,
UK: Polity Press (parts 3 & 4).
Ramsbotham, Oliver, Woodhouse, Tom and Miall, Hugh (2011). Contemporary Conflict
Resolution, 3rd ed., Cambridge: Polity Press (pp.63-93)
Sarkees, Meredith Reid and Wayman, Frank Whelon, 2010. Resort to War: A Data Guide To InterState, Extra-State, Intra-State, And Non-State Wars, 18162007. Washington DC: CQ Press (pp.
39-75).
SIPRI (2012). SIPRI Yearbook: Armaments, Disarment and International Security. Stockhol: SIPRI
Lotta Themner & Peter Wallensteen (2012). Armed Conflicts, 19462011. Journal of Peace
Research 49 (4), 565575.
Wallensteen, Peter (2012). Understanding Conflict Resolution: War, Peace and Global System, 3rd
ed., London: Sage Publications (pp.13-28, 85-239).
Williams, D. Paul, 2008. War in Paul D. Williams, ed., Security Studies. New York: Routledge (pp.
151-171).

Grafikoni i mape preuzeti sa sajtova:

www.miniatlasofhumansecurity.info
www.pcr.uu.se/research/UCDP/graphs/charts_and_graphs.htm
www.prio.no
www.mondediplo.com
www.sipri.org
www.prio.no/upload/970/Monitoring%20trends%20in%20global%20combat%20EJP.pdf
www.heritage.org/Research/InternationalOrganizations/bg2006.cfm