Ozet Tam Bildiriler

Yazar: Prof. Dr.
Sava Alpay, SESRIC

Oturum Ad: yerlerinde SGnin Glendirilmesinde Uluslararas Kurulularn Rol
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Eyp Salonu
Konu:
ou lke ve endstri, i sal ve gvenlii uygulamalarn ulusal kalknmann nemli bir belirleyicisi
olarak kabullenmekte zorluk yaamaktadr. Bu alanda gerekli emniyet mekanizmalar ve alma
standartlar tavsiye edilegelmi olsa bile, birok kez gvenlik standartlarnn ihlali sonucunda eitli
sanayilerde ve sektrlerde kaza, meslek hastalklar ve felaket gibi istenmeyen sonularda art olarak
yansd saptanmtr. Bu tr sonular dnyada yetikin erkeklerin yaklak yzde %70 ve yetikin
kadnlarn yzde %60n bir ekilde etkilemi ve sanayi sektrnde tahmini 40 milyon yetikin bu
durumlara maruz kalm yada hayatlarn kaybetmitir. Yetersiz i sal ve dk igc kapasitesi bir
lkenin gayri safi milli haslasnda %10 ile %20 orannda bir ekonomik kayba neden olur. Sonu olarak, i
sal ve gvenliinin sadece ulusal deil ayn zamanda uluslararas gndemin bir paras olmas hem
gelimi hem de gelimekte olan lkeler iin nemli bir yer tekil eder ki ayn zamanda bu uluslararas
rgtler ve kurulularla iin temel bir ibirlii arac haline gelmektedir.
lgili uluslararas kurulularn mdahalesi ile ulusal hkmetler, kapasite geliimini destekleme, strateji
gelitirme, proje ve program planlama ve tasarlama, kaynak tahsisi ve danmanlk becerisinde uzmanlk da
iinde olmak zere alma ortamnn iyiletirilmesine ynelik ulusal stratejilerin glendirilmesine katk
salamak adna ok nemli alanlarda bilgi ve uzmanlk alverii yoluyla dayanmay ve sinerjiyi salamak
iin kresel ibirliinin gelitirip ilerletmek ve ortak i stlenmek amacn gtmektedirler. Bu balamda,
slam birlii Tekilat Sal ve Gvenlii A (OIC-OSHNET) daha yakn bilgi, deneyim ve yeni
teknolojilerin sistematik paylam iin ibirliinin yansra KT yesi lkelerde i sal ve gvenlii
konusunda kamu bilincini artrmak ve bu alandaki hizmet kalitesini artrmak iin yeni giriimler,
aratrmalar, eitimler, projeler ve benzeri programlar yerel, ulusal ve blgesel kurumlar, SG
aratrmaclar, uygulayclar ve politika yapclar arasnda gerekletirmek amacyle uluslararas bir a
olarak kuruldu. Kuruluundan bu yana, OIC-OSHNET, KTnn Sal ve Gvenlii gndemini oluturmada
etkili olmu ve zellikle kapasite gelitirme ve a alannda ulusal kurulular arasnda arac olmada aktif rol
oynamtr.
Yazar: Erturul Alp, Kanada

Oturum Ad: Risk Deerlendirmesi ve SG Etkileri
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Hali Salonu
Konu: Kuzey Amerika ve Trkiyede Risk Deerlendirmesi almalar
Son birka onyl iinde risk deerlendirmesi dnyada giderek popler bir konu haline gelmitir. Risk
deerlendirmesinin amac belirsizlikler karsnda karar verme srecine destek vermektir. Risk
deerlendirmesi iki ana ksmdan oluur: Risk Analizi ve Risk Yarglamas. Risk Analizi, tehlike belirleme ve
bu tehlikelerin deer verdiimiz risk alclar zerindeki risk etkilerini incelemektir. Risk Yarglamas ise
risklerin kabul edilebilirlii hakknda, deer yarglarmz, risk seviyesini, olas olumsuz ve olumlu etkilerini,
ve risk azaltma maliyetlerini gz nne alarak, karar verme srecidir.
Risk deerlendirmesi, daha genel olan risk ynetimi srecinin bir parasdr. Risk ynetiminde baarl
olabilmek iin bir ynetim sistemi gerekir. alan Gvenlii Ynetim Sistemi, kuruluun genel risk ynetim
sisteminin bir paras durumundadr.
Bu sunumda Kanada ve Amerikada kullanlan, zellikle byk endstriyel kazalara odaklanan eitli risk
deerlendirmesi yntemleri ksaca tantlacak ve risk deerlendirme almalarnda karlalan pratik
sorunlar, teknik ve gvenlik kltr alarndan, kimya endstrisinde kullanlan proses gvenlii ynetim
sistemi elerine de referans verilerek tartlacaktr. Sorunlar arasnda, terminolojinin tutarsz kullanm,
risk matrislerinin yanl kullanm, teknik bilgi eksiklii, ynetim kademesinin gvenlik konularn
benimsememesi ve alanlarda bo verme alkanlklar gibi sorunlar saylabilir.
Sunumda byk endstriyel kazalar asndan Kanada ve ABD yasal sistemleri arasndaki farkllklardan da
ksaca bahsedilecektir.
Sunumda ayrca konumacnn Trkiyede son on ylda katlm olduu risk deerlendirmesi almalarnda
edindii izlenimler anlatlacaktr. Kuzey Amerika ve Trkiyede risk deerlendirmesi ve iyiletirme
nerilerinin sonradan uygulamaya konmas srasnda karlalan sorunlar karlatrmal olarak
tartlacaktr. Konular gene teknik ve gvenlik kltr bakmndan ele alnacak, gelecee ynelik
iyiletirme nerileri getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Risk deerlendirmesi, risk ynetimi, gvenlik kltr, risk matrisi
E-posta: Ertugrul.Alp@rogers.com
Yazar: Do. Dr. Ali Fuat Gneri, Yldz Teknik niversitesi

Oturum Ad: Risk Deerlendirmesi ve SG Etkileri
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Hali Salonu
Konu: Matris (L-Tipi Matris) Metodu Kullanlarak naat Sektrnde Risk Deerlendirmesi
yerinde var olan ya da dardan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dnmesine
yol aan faktrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek seviyelendirilmesi ve kontrol
tedbirlerinin alnmas amacyla yaplan almalar risk deerlendirmesi kapsamndadr. Literatrde risk
deerlendirmesi iin kullanlan ok sayda metot bulunmaktadr. Matris (L-tipi matris) metodu
yaklamnda, bir tehlikenin gerekleme ihtimali ile gereklemesi sonucunda ortaya karaca iddet
derecesi gibi iki faktr deerlendirilerek bir risk lm deeri elde edilir. Bu almada en tehlikeli
ikollarndan olan inaat sektr iin balca tehlikeler belirlenerek, Matris yntemi ile bu tehlikelerin yol
at riskler deerlendirilmi ve bunlara ait alnmas gereken tedbirler tartlmtr.
Anahtar Kelimeler: Risk deerlendirmesi, Matris metodu, naat sektr

E-mail: guneri@yildiz.edu.tr, mgul@yildiz.edu.tr
Yazar: Prof. Dr. Fatih Uan, Yldrm Beyazt niversitesi

Oturum Ad: Taeronlama ve alan Gvenlii
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Taeronun isi De i: yleyse Ona Da Sal Ve Gvenlii
Teknolojik gelimeler ve artan rekabet ortam ile yaplan iin uzmanlk gerektirmesi gibi etkenler,
iyerlerinde taeronlamaya imkan tanmaktadr. Aslnda, asl iverenin bir ksm ilerini alt iverene
yaptrmas, bir ihtiyacn sonucu olarak karmza kabilmektedir. Bununla birlikte, hassas denge, szkonusu
uygulamann ktye kullanlmasnn nlenmesidir. Zira, hukuken tannan bir imkan, hakkaniyet duygularn
da zedeleyen bir biimde kullanlamamaldr. Ama maalesef, lkemiz asndan byle kt bir uygulamann
var olduu da grlmektedir.
Gnmzde, bir iyerindeki i blnebildii kadar blnp her biri ayr taeronlara verilmekte; sendikasz,
sigortasz, hatta kimi zaman asgar cretin bile altnda cretle ii altran taeronlar yoluyla iilik
maliyetleri drlmeye allmaktadr. Bylelikle ayn ii yapan, ancak farkl artlarla alan iiler ortaya
kmaktadr.
zc olan bir durum da, szkonusu uygulamann kamu kurulular tarafndan da benimsenmi olmasdr.
Ayn iin hem iverenin kendi iisi ile hem de taeron iisi ile grdrlmesi, farkl cret, sosyal hak ve
imkanlara tabi iki grubun ayn ortamda bulunmasn zorunlu klmaktadr. Bu da alma bar iin ok
problemli bir durum oluturmaktadr.
sal ve gvenlii acaba sadece iinin alma ortamnn salk ve gvenlik asndan ie elverili hale
getirilmesi durumuna indirgenebilir mi? Acaba alma ortam ierisinde ayn ii, ayn ekilde yapan fakat
alma artlar asndan farkl statlere tabi olanlar kapsayan bir boyutu da olamaz m?
Bize gre sal ve gvenlii hukukunun byle bir boyutu da vardr. sal ve gvenlii, iyerinde iten,
i ortamndan alma evresinden ve almaktan doan btn riskler karsnda alanlarn korunmas ve
bu korumann salanmas iin alnmas gereken tedbirleri ifade eder. te ayn ortamda, ayn ii yapan ve
fakat farkl haklara sahip olanlar arasnda, dk pozisyonda alanlarn iinde bulunduklar durum
nedeniyle salk ve gvenlik asndan da korunmalar gerekir.
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, taeron iilerinin alma koullar ile ilgili olarak bir takm
dzenlemeler getirmektedir. Ancak, bu ayn ii yapan farkl iveren iileri iin zm retmemektedir.
Dolaysyla i hukukunun genel dzenlemeleri ile mesele halledilmelidir.
Bu teblide szkonusu hususlar ortaya konmaya ve zm nerileri getirilmeye allacaktr.
Anahtar Kelimeler: Alt iveren iisi, i sal ve gvenlii, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu
E-posta: usanfatih@gmail.com
Yazar: Prof. Dr. Yusuf Alper, Uluda niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Taeronlama ve alan Gvenlii: Taeronlamann Gerekeleri ve sosyal Hukuk
Yeni bir alma ilikisi ekli olarak taeronlama alanlar bakmndan son derece olumsuz bir anlama
sahiptir ve esas olarak sanayi toplumu endstri ilikileri sistemi ile elde edilen kazanmlardan geriye/ktye
gidi anlamnda sonular dourmaktadr. Bu sonular ksaca hatrlamak gerekirse teeronlama:
Byk iyerlerinden kk ve paral iyerlerine,
stihdam gvenceli ilerden, gvencesiz ilere;
rgtl, toplu i szlemeli alma ilikilerinden rgtsz, bireysel szlemeli alma ilikilerine,
Kaytl istihdamdan kaytd istihdama,
Srekli, belirli ve garanti cretten dk ve belirsiz crete,
Koruyucu sosyal hukuk normlar ile dzenlenen dzenli alma srelerinden, esnek ve belirsiz
sureli ilere,
Koruyucu hukukla erevelenmi alma dzeninden korumasz alma dzenine,

doru olumsuz bir deiimi artrr. ok doal olarak yukardaki olumsuzluklara alanlarn i sal ve
gvenlii bakmndan gvensiz iyeri ortamn ve alma artlarn da eklemek gerekir.
Yukardaki olumsuz sonular dolaysyla taeronlama sosyal politika iin yeni bir sorun alan ve mcadele
konusudur. Taeronlamann sorunlar ile mcadele etmenin ilk ve temel yolu, mmknse taeronlamay
tamamen ortadan kaldrmaktr. Eer bu mmkn deilse, taeronlamay douran ekonomik ve sosyal
artlar da dikkate alarak taeronlamann olumsuz sonularn ortadan kaldrmaya ynelik ikinci bir
mcadeleyi yrtmek gerekir.
Taeronlama zel sektrde rekabet endiesinden, kamu sektrnde ise zel sektrn ynetim ilkelerinin
kamu hizmetlerinde uygulanmak istenmesinden (yeni kamu ynetimi anlay veya kamu iletmecilii)
kaynaklanmtr. Bu bakmdan kamu iin taeronlama ile mcadele, kendi ynetim tercihinin yaratt bir
sorunun sonular ile mcadele anlamn tamaktadr.
ILOnun kreselleme ile mcadele de benimsedii sosyal olarak srdrlebilir bir kreselleme
anlayn, taeronlama bakmndan sosyal olarak srdrlebilir bir taeronlama ekline dntrmek,
taeron ileri insan onuruna yarar ilere dntrecek tedbirler zerine younlamak gerekir.
Sosyal politikann ve sosyal hukukun dier sorunlar iin getirdii yntemler veya benzerleri
taeronlamann olumsuz sonular ile mcadele iin de kullanlabilir. Taeronlamann gerekeleri ile
uyumlu ancak alanlarn i saln ve gvenliini salamaya ynelik yeni dzenlemeler gelitirilebilir.
Anahtar Kelimeler: Taeronlama, taeronlama ile mcadele, sosyal olarak srdrlebilir taeronlama,
taeron iler, taeron ilerde ve i sal ve gvenlii
E-mail: yalper@uludag.edu.tr
Yazar: Dr. Osman Yldz, HAK-

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu:
Trkiye'de taeronlama alma hayatnda nemli bir sorun olmay srdrmektedir. alma hayatnda
dengeleri bozmakta ve kurallar alanlar aleyhine bozmaktadr. Taeron olarak alanlar cret,
rgtlenme ve sendikal haklar, i gvencesi, sosyal haklar, sosyal gvenlik haklar ve i sal ve gvenlii
asndan madur hale gelmektedirler.
Taeronlama sendikal harekete kar bir meydan okuma olarak kendini gstermektedir. Bu meydan
okuma, hem Trkiye'de ve hem de dnyada szkonusudur. Taeronlamann sendikal harekete bu meydan
okumasna ramen, taeronlamann getirdii sorunlara kar yine panzehir olan da yine sendikal
harekettir. Taeron alma artlarna mdahil olacak temel etken sendikal rgtlenme olacaktr. Neoliberal ekonomik modelde taeronlama mutlak bir hakimiyet kurmu grnse de sendikal hareketin artk
kendi zmlerini retmeye baladn belirtmek mmkndr. HAK- Konfederasyonu, yeni bir strateji
gelitirerek taeron iileri rgtlenme girii ve modelini baaryla gerekletirmektedir. HAK-, taeron
iiler iin 'bekle ve ala' politikasnn yerine taeronda rgtlenme kampanyas balatarak btn taeron
rgtleri HAK- ats altnda rgtlenmeye davet etmitir. HAK-, bu strateji ve kampanya ile
taeronlamann btn sorunlarna ynelik n bir zme sahip olmamakla birlikte taeron iilere en
temel sendikal haklar olan rgtlenme yoluyla toplu i szleme hakkn salamay hedeflemektedir. Bu
sayede taeron iilerin bata alma koullarn, i gvenliini, i saln, sosyal gvenlik sorunlarn
zme ynnde salam bir zemin ve ara elde etmi olacaklardr.
Bu sunumda taeronlamann boyutlar, taeron alanlarnn sorunlar, i gvenlii sorunlar, HAK-'in
taeron rgtlenme stratejisi ve kampanyas ve HAK-'in zgn sendikal stratejileri zerinde durulacaktr.
Anahtar Kelimeler: Taeronlama, Taeron iiler, rgtlenme kampanyas, HAK- Sendikal Yaklam, Neoliberalism ve taeronlama
Yazar: Do. Dr. brahim Aydnl, Gazi niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu: 6331 Sayl Sal Ve Gvenlii Kanununda Asl veren-Alt veren likisinde Asl verenin
Sorumluluu Ve Hukuki Nitelii
I-Giri
Trk alma hayatnn 2000li yllar; alma hayatnn ana kanunlarnda yaplan deiikliklerle kanun
koyucunun gndeminin hep banda olagelmitir. lkemizde 2003 ylndan balamak zere 2003 ylnda
Kanunu, 2008 ylnda Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ile 2012 ylnda ise haziran aynda
6331 sayl sal ve Gvenlii Kanunu ve son olarak kasm aynda Sendikalar ve Toplu Szlemesi
Kanunu olmak zere en son yrrle giren ana kanunlardr.
Bu kanunlardan 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ve 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanunu dorudan alanlarn alma hayatndan kaynaklanan risklere kar sal ve gvenliini
konu almaktadrlar. Bunun yannda 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu daha ok
zararlandrc olgu ortaya ktktan sonra ne gibi hak aylk ve gelirlerin balanmas gerektiini dzenlerken,
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ise zararlandrc olgu olan i kazas ya da mesek hastalnn
ortaya kmamas iin alnacak olan nlemleri dzenlemektedir. Bylece 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunu daha ok nleme ve tedbir alma amaldr. Bu konuda iverenlere ve iilere ykmllkler
getirmektedir. Bir baka anlayla 6331 sayl kanunu i sal ve gvenlii kltrnn en nemli aya olan
i kazas ya da meslek hastal meydana gelmeden nce nleme ve tedbir alma zeminini oluturan bir
kanuni gvence getirdiini sylemek yanl olmaz.
Tebliimizin asl konusu olan asl iveren-alt iveren ilikisine gelindiinde; ilikinin iki tarafnn da iveren
olmas dolaysyla kural olarak her iveren kendi iileri asndan kanun karsnda sorumludur. Ancak
6331 sayl kanuni dzenlemelerin muhtevasna gemeden nce nemli bulduumuz ilk tesbitlerden biri;
kanun koyucunun 6331 sayl kanunda alt iveren-asl iveren ilikisinde alt iverene asl iverenden ayr bir
hukuk sujesi olma bakmndan bamsz bir iveren olmas dolaysyla teknik tedbir ve nlem alma konusu
dnda i sal ve gvenliini ilgilendiren pek ok konuda asl ivereni sorumluluk merkezine ald
sylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Asl iverenin sorumluluu, Alt iveren ilikisi, Sal ve Gvenlii,
posta:iaydinli71@gmail.com
E-
Yazar: Cengiz Deliba, TSK

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Alt verenlik ve alan Gvenlii
Gnmzde, iletmeler gerek kaynaklarn verimli kullanmalar gerekse de rekabet glerini artrmak
amacyla esnek alma biimlerini uygulamak zorundadrlar. Btn dnyada olduu gibi Trkiyede de
iletmeler retim srecinin baz blmlerini alt iverenlere devrederek, kendi uzmanlk alanlar dndaki
ileri alt iveren iilerine yaptrmaktadrlar. Bu dzenlemeler yaplrken alt iveren iilerinin korunmas
byk nem arz etmektedir. verenin iilerine kar en nemli borlarndan olan gzetme borcunu her
iveren kendi iisine kar yerine getirerek onlar iyeri ortamndan kaynaklanan risk ve tehlikelere kar
korumalar esas olmaldr. Alt iveren iilerine kar gzetme borcunu yerine getirirken, asl iveren, alt
iverenin iilerine kar i sal ve gvenliine ilikin sorumluluklarn yerine getirip getirmediini
denetlemelidir. Ancak bu denetim asl ivereni alt iveren iilerine kar bir gzetme borcuna soktuu
eklinde bir grte yukarda aklanan nedenlerden dolay dayanaksz olacaktr. 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanunu alt iveren asl iveren ayrm yapmadan btn iverenleri ayn erevede
deerlendirerek iveren ykmllklerini belirlemi, sadece kanunun 22 inci maddesinde Sal ve
Gvenlii Kurulu nun oluumunda iyerinde alt iveren bulunmas halinde asl iveren ile alt iverene
birlikte ibirlii ve koordinasyon sorumluluu verilmitir. 6331 sayl Kanunun yasalamasndan sonra i
sal ve gvenlii asndan alt iveren asl iveren birlikte sorumluu deil sadece iveren sorumluluu ve
ykmll bulunmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Altiverenlik, i sal ve gvenlii

E-posta: cdelibas@tisk.org.tr
Yazar: Prof. Dr. Nurhan nce, stanbul niversitesi

Oturum Ad: yerinde Salk Gzetiminde Sorunlar ve zm nerileri
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Eyp Salonu
Konu: alanlarn Salk Gzetimi ve Yasal Dzenlemeler
Salk Gzetimi alma ortamnn gzetimi ile alann salk gzetiminden oluur. Temel bileenleri,
alanlarn salnn korunmas iin kiiye ve alma ortamna ynelik olarak yaplan koruyucu, tedavi ve
rehabilite edici tm uygulamalar, bunlarn kayt altna alnmas ve sal gelitirici programlardr.
161 Nolu ILO Szlemesine gre, her iveren, iyerindeki riskleri deerlendirmek, alma ortam ve alan
saln gzetmek, ii planlamak ve uygulamalar iyiletirmek, alanlar eitmek, btn uygulamalar kayt
altna alarak zerinde almak zorundadr.
lkemizde bata Anayasamz olmak zere, Umumi Hfzsshha Kanunu ve farkl yllarda kan
Kanunlarnda bu konuda temel dzenlemeler vardr. Anayasann 50.
Maddesinde kimsenin yana, cinsiyetine ve gcne uygun olmayan ilerde altrlamayacana, 56.
Maddesinde de herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahip olduuna dikkat
ekilmektedir.
1930 ylnda kan Umumi Hfzsshha Kanununda salk gzetiminin srekliini ngren maddeleri
bulunmaktadr.
lkemizdeki en kapsaml i sal dzenlemelerinden saylan ve aktif iyeri hekimlii yapanlara rehberlik
eden i Sal Gvenlii Tz nn (1974) neredeyse yars (5-108. Maddeler) alann salk
gzetimine ayrlmtr.
4857 sayl i Kanunun (2003) birok maddesinde ve takiben kan ynetmeliklerde alanlarn salk
gzetimine geni yer verilmitir.
lkemizde son kan 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu (2012) ile yeri Hekimi ve Dier Salk
Personelinin Grev, Yetki Sorumluluk ve Eitimleri Hakkndaki Ynetmelik (2013) de de salk gzetimi
ayrntl olarak yer almaktadr.
Salk gzetimi iyerinde yaplacak risk deerlendirmesine gre planlanmaldr. Bunun iin de ncelikle
iyerindeki tehlikeler belirlenmeli, risklerin analizi yaplmal, bunun sonucuna gre alnacak nlemlere
karar verilmeli ve gerekli durumlarda gncellenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Salk Gzetimi, Yasa, Risk Deerlendirme

E-posta:nince@istanbul.edu.tr
Yazar: Dr. Kadir Atl

Oturum Ad: yerinde Salk Gzetiminde Sorunlar ve zm nerileri
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Eyp Salonu
Konu: yerinde Salk Gzetiminde Sorunlar Ve zm nerileri
Salk; sadece hastalk ve sakatlk halinin olmay deil, bedensel, ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik hali
olarak ifade edilmektedir.
Salk gzetimini kimin yapaca nemli tartma konularndan biridir. Bu alanda eitim alm, sertifikal
iyeri hekimlerince salk gzetiminin yaplmas nemlidir.
Muayenelerin yapld yerlerin uygun olmamas,
Ie giri muayenelerinin bedelinin aday ii tarafndan karlanmas, aralkl kontrol muayenelerinde
(periyodik muayene) aralklarn mevzuatta yer almamas, yer-i deiiklii gereken durumlarda iinin iten
atlmas ile sonulanabilecei, bunun hekime yklenmesi nemli sorunlardan biridir.
Mevzuatta iyeri hekiminin alma sresi, alan bana tehlike snfna gre ayda 4-6-8 dakika olarak
belirlenmitir. Bu sreler, alanlarn eitimleri, saha denetimleri, risk deerlendirmesi almalar ve
muayeneler iin yetersizdir. Gerek anlamda iyeri hekimlii yapmaya alanlar bu srelerin 3-5 kat daha
fazla almaktadr.
Salk gzetimi srasnda alann, yaplmas gereken muayene ve tetkikler konusunda aydnlatldktan
sonra onamnn alnmas sadece etik deil ayn zamanda yasal olarak da zorunludur. Ancak bu da
gereklememektedir.
alanlarn ie giri/periyodik muayene formlarnn gizliliine dikkat edilmemektedir.
alanlarn salk gzetiminde yol gsterici olan gerek i hijyeni gerek tbbi laboratuvarlarn yeterlilii,
gvenilirlii, akredite olup olmamas da iyeri hekimlerini yakndan ilgilendirmektedir. Ancak bunlarn
seimine iveren karar vermekte ve kararnda da fiyat belirleyici olmaktadr. Bazen bu hizmetler mobil
salk aralarndan salanmaktadr. Bu aralarn standardnn olmamas, denetimlerinin yaplmamas,
odyologun ayn zamanda radyoloji teknisyeni olarak film ekmesi, ardndan kan tetkiki yapmas
gzlemlenen olaylardandr.
Salk gzetiminde alanlarn salk gvenlik eitimleri nin etkisi gzlenmitir. Ancak burada da eitimin
4er saatlik bloklar halinde yaplma zorunluluu iimizi gletirmektedir.
Bizler saln tanmndaki bedensel, fiziksel iyilik halinin korunmasnda taklp kaldk. Oysa bedensel, ruhsal
ve sosyal ynden tam iyilik halini korumak hatta bununla da yetinmeyip alanlarn saln gelitirmek biz
i salklarn temel grevidir.
Anahtar Kelimeler: Salk Gzetimi, alan, Salk

E-posta: akadiratli@gmail.com
Yazar: Mustafa Tl, SGB

Oturum Ad: Harici SG Hizmet Sunumunda Deneyimler
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/14:00-16:00
Yer: Tophane Salonu
Konu: Trkiyede OSGBlerin Geliimi ve SG Hizmetlerindeki Yeri
Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri, 15/8/2009 tarihinden bu yana Trkiyedeki SG hizmetlerinin
yrtlmesinde rol almaya balam ve gnmze kadar gerek saylar gerek i sal ve gvenlii
hizmetleri ierisinde pay itibari ile srekli ykselen bir grafik ortaya koymutur.
5 yla yakn bu sre ierisinde, eitli mevzuat deiiklikleri OSGB yapsnda revizyonlar getirmi ancak,
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun yaymlanmas ile OSGB yaplanmas, lke geneline yaylarak i
sal ve gvenlii hizmetlerinde nemli bir aarla sahip olmutur.
Bu alma, OSGBlerin standartlar hakknda genel bir bilgi vermekle birlikte 2009 ylndan gnmze
OSGB istatistiklerindeki deiimleri, bu deiimlerin nedenleri ve getirdiklerini tartma gndemine alm
bulunuyor. Ayrca, iverenlerin i sal ve gvenlii hizmetini OSGBlerden hizmet almas ile saladklar
faydalar ve saylar ile bu konudaki eilimin analizi de yaplmtr.
Son olarak, Bakanlk olarak yaplan denetimlerde karlalan konular ve denetim istatistikleri de ele
alnarak nmzdeki srete OSGBlerin konumu hakknda beklentilere yer verilmektedir.
Anahtar Kelimeler: OSGBlerin geliimi, OSGB istatistikleri

E-posta: mtulu@csgb.gov.tr,
Yazar: Nihat Tunal, kitelli OSB

Oturum Ad: KOBlerde SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Fener Salonu
Konu: KOBlerde Sal ve Gvenlii
Deerli konuklar, kymetli katlmclar. kitelli Organize Sanayi Blgesi Ynetim Kurulu Bakan Vekili olarak
sizleri saygyla selamlyorum. ncelikle 7 milyon metrekare alan zerinde kurulu olan,30.000 firma ve
300.000ne yaklaan alanyla lkemize en yksek katma deeri salayan kitelli OSB adna bu uluslararas
toplantda bulunmaktan mutluluk duyuyor ve buna vesile olan konferans tertip komitesine teekkr
ediyorum.
nsann hayatndaki tm kayplar nemlidir. Kaybedilen para, mal, mlk ve dier sabit kymetler geri
kazanlabilir deerlerdir. Ancak insan ve hele de reten insann kaybedilmesi ok daha nemli ve
anlamldr.
Trkiyedeki iyerlerinin %99u, 250nin altnda alan istihdam eden KOBlerden olumakta, alanlarn
%84 bu iyerlerinde istihdam edilmektedir. Asl dikkat ekici olan durum ise i kazalarnn %80inin yine
KOBlerde meydana geliyor olmasdr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal olarak, i gvenlii mfettilerinin tespit ettikleri en byk
eksiklik ve kusur, iyerlerinin %82.92 gibi byk bir oranda gerek iverenin gerekse iilerin eitimsizliidir.
Uluslararas alma rgtne gre de i kazalarnn %78i alanlarn emniyetsiz davranlarndan
kaynaklanmakta ve aratrmalara gre; sonuta i kazalar sebeplerinin %98i insan hatasndan
kaynaklanmaktadr.
KOBlerde Sal ve Gvenlii
Globallleen dnyann dnda kalmamak srekli byyen ve gelien pazardan ya da dnya ticaretinden pay
alabilmek iin frsat ve avantajlardan yararlanmak lkeler iin ncelikli amalar arasnda olmutur. KOBler
daha az yatrmla daha ok retim, hizmet ve rn eidi salamaktadr. KOBlerin bu yaps i sal ve
gvenlii kavramn nemli klmaktadr.
Dolaysyla bnyemizdeki KOBlerin yasaya scak bakmalarn salayacak ve onlar uygulamaya geirecek
eitimleri Blge Bakanlmz olarak fazlasyla nemsiyoruz. Trkiyedeki 281 OSBnin iinde kitelli OSBde
bugne kadar kaytlara geen ok tehlikeli ve hayati kazalar olmamas hassasiyetimizin de bir gstergesidir.
Sanayilemenin etkisiyle nitelikli insan gcne ihtiya duyduumuz bugnlerde yaanabilecek eitli
risklere kar hazrlkl olmak her yneticinin grevi olmaldr. nsan emeine ve insana duyulan saygnn
hibir kazanla kyaslanamayacan unutmamak gerekir.
Bugn bu toplantda ve kymetli katlmclarn arasnda yer almaktan onur duyduumu belirtir, tm
konuklarmza iten sayglarm sunarm.
Anahtar Kelimeler: KOB ve kitelli, Nihat TUNALI, kitelli Organize Sanayi Blgesi Bakanl,
kitelli OSB
E-posta: nihattunali@iosb.org.tr
Yazar: Prof. Dr. Ali Naci Yldz, Hacettepe niversitesi

Oturum Ad: KOBlerde SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Fener Salonu
Konu: Kk ve Orta Byklkteki letmelerde Sal ve Gvenlii Hizmetleri
Temel i sal hizmetleri yaklam hizmetlerin ieriini belirlerken, bu etkinliklerin alanlarn tamamna
ulamasnn gerekliliini de vurgulamaktadr. Farkl iyerleri ve sektrler iin lkenin sosyal, ekonomik,
ynetsel yapsna uygun deiik hizmet modelleri ngrlebilir. Hizmetler farkl modellerle sunulabilse de,
iyerinin iinde veya iyerlerinin ounluuna yakn konumda olmayan ya da iyerlerine ve SG konularna
zg olmayan bir modelin baar olasl azdr.
ncelikli alanlardan olan kk ve orta byklkteki iletmelerde SG hizmetleri sunumunda iverenin,
alanlarn ve yerinin zellikleri nedeni ile glkler vardr. Bu glkler zellikle ok kk lekli
iyerlerinde sz konusudur.
Trkiyede 1930dan itibaren 50 den fazla iinin alt iyerleri iin yrrlkte olan hizmetler 2012 tarihli
Sal ve Gvenlii Kanunu ile baz istisnalar dnda btn alanlar kapsar hale gelmitir. Halen
farkl hizmet modeli sz konusudur. yeri Salk ve Gvenlik Birimi daha ok byk iyerleri iin uygun bir
modeldir.
yeri dndaki uygulamalardan biri Ortak Salk ve Gvenlik Birimidir. Bu tr uygulamann nemli
dezavantaj, salk ve gvenlik biriminin iyerinin iinde olmamas ve SG alanlarnn iyerini yeterince
tanmamalar olarak grlmektedir. lkemizde 1 Mart 2014 itibar ile 83585 iyerine hizmet veren 1310
OSGB bulunmaktadr.
Dier dardan hizmet modeli olarak Toplum Sal Merkezleri tarafndan hizmet sunumu halen ok
yaygn bir uygulama deildir. Trkiye genelindeki 971 TSM den 56s bu alanda hizmet sunmaktadr. Bu
model SG hizmetlerine devlet destei olarak deerlendirilebilir. Kamu eliyle sunulacak destein ya da
hizmetlerin ncelikli alanlar kk ve orta lekli iletmeler, tarmda alanlar gibi nemli hizmet
ihtiyacnn ve ann olduu alanlar olmaldr. te yandan tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan 1-9
alan olan iletmelerin SG hizmetlerinin devlet tarafndan desteklenmesi ngrlmektedir. Bu
kapsamda yaklak 1,5 milyon alan vardr, hizmet ihtiyac byk boyutlardadr.
Anahtar Kelimeler: Kk ve orta lekli iletme, sal ve gvenlii, Hizmet modeli

E-posta: alinaciyildiz@gmail.com
Yazar: Dr. Serdar ardan, ES

Oturum Ad: Ulusal dzeyde SG Politikasnn Uygulamaya Dnm
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Tophane Salonu
Konu: Uluslararas SG Konferans Bilgi Notu
imento Endstrisi verenleri Sendikas olarak 50. ylmz kutlarken; geride braktmz srede
faaliyetlerimizin byk bir ksmn i sal ve gvenlii alannda gerekletirmi olmann hakl gururunu
yayoruz.
Son yllarda mevzuatmzda yaplan deiikliklerle birlikte i sal ve gvenlii konusunun endstri ilikileri
gndeminde st sralara tanmasnn son derece nemli olduu grlmektedir. 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanunu ve ardndan yaymlanan ikincil mevzuat ile tm alanlar kapsayc nitelikteki
dzenlemelerin yaplmasn ve kemiklemi SG anlaynn deitirilmesi ynnde atlan admlar takdirle
karlyoruz.
imento sektrnde sz konusu yasal dzenlemelerin ok ncesinde sektr uygulamalarn deitirmeye
ve SG alannda yerlemi algy iyiletirmeye ynelik ok sayda alma gerekletirilmitir. Yasal
ykmllk haline gelmeden nce yaplan imento Sektr Referans Risk Envanteri dier pek ok
sektre rnek olmutur. Yaptmz faaliyetler 2005 ylnda alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan
IV. Uluslararas Sal ve Gvenlii Blgesel Konferans kapsamnda dllendirilmitir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yaymlanan 2009-2013 yllar Ulusal Sal ve Gvenlii
Politikasnda yer alan hedefler ile sektrmzn durumu kyaslandnda, imento sektr olarak SG
konusunda yerlemi uygulamalarn sz konusu hedeflerin nnde olduu grlmektedir.
Ulusal Konseyde temsil edilen bir iveren sendikas olarak SG alannda ok sayda teknik eitimin yan sra,
basmn gerekletirdiimiz SG afileri, farkl bir eitim faaliyeti olarak forum tiyatro etkinlikleri, ii
cretlerinden ceza olarak kesilen paralar kullanmaya yetkili kurul tarafndan fon alnan SG Uyum Projesi
de gncel olarak yrtmekte olduumuz SG faaliyetlerinden bazlardr. Yenilenen SG Mevzuat
konusunda yelerimizi bilgilendirmek amacyla Bakanlk temsilcilerinin de katld toplantlar
dzenlenmitir. Ayrca yine dier sektrlere rnek nitelikteki Yksekte Gvenli alma, Kapal Alanlarda
Gvenli alma, Ateli lerde Gvenli alma ve EKED Sistemi SG Klavuzlar, sektrmz
bakmndan nemli yayn faaliyetleri arasnda yerini almaktadr.
Yazar: Dr. Salih alk, Salk Bakanl

Oturum Ad: Meslek Hastalklar nlenebilir ve Tespit Edilebilir mi? Nasl?
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Meslek Hastalklarn nlenmesinde Ve Tespitinde Meslek Hastanelerinin Rol Ne Olmal
Trkiye de son yllarda Sal ve Gvenlii (SG) nem kazanmtr. Avrupa Birlii (AB) lkelerinde her
1.000 alanda 4-12 orannda Meslek Hastal (MH) tespit edilmitir. lkemizde 14.000.000 alan
olduu dnldnde 50.000den fazla meslek hastal (MH) beklenirken henz yzlerle ifade edilen
meslek hastal tespit edilmitir. Meslek hastalnn tespit edilememesinin pek ok nedeni vardr.
kazalar ve Meslek Hastalklarna denen cretler lkelerin Gayri Safi Yurtii Milli Haslasnn (GSMH) %13 kadar olduu tesbit edilmitir.
Meslek hastalklar tmyle nlenebilir hastalklar olarak kabul edilmektedir. Eer allan ortam ve i
yerindeki Sal ve Gvenliini etkileyen risk faktrlerini iyi tespit edebilir, gerekli nlemler zamannda
alnrsa kazalar ve Meslek Hastalklar nlenebilir. yerindeki risk faktrlerini belirleyebilmek iin;
Sal ve Gvenlii Kurulunun (SGK) tam bir bamszlk ierisinde etkin grev yapmas gerekir. SGK
gerekirse dardan profesyonel kiilerce de desteklenmelidir.
LOnun gizli salgn (hidden epidemic) olarak ifade ettii Meslek Hastalklarnn nlenebilmesi iin neriler;
Yasa, Ynetmelik ve Genelgelerdeki tanmlar yeniden yaplmal,
Maluliyet brakmayan ve tazmin gerektirmeyen meslek hastalklarnda Sosyal Gvenlik Kurumuma
(SGK) bildirim zorunluluu olmamaldr.
Meslek Hastalklarnn tespitini yapan ve karar veren kurum ile maluliyet durumunda deme yapan
kurumlar ayr ayr olmaldr.
Meslek hastalklarn nlenebilmesi iin i ortamndan kaynaklanan risk faktrlerinin tespiti iin SGK
kararlar iverenlerce yerine getirilmeli ve bir defaya mahsus SG demeleri vergiden drlerek tevik
edilmelidir.
SG alannda hizmet sunan Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri (OSGB) nicelik deil, nitelik ynnden
denetlenmelidir.
Sal ve Meslek Hastalklar Uzmanl yan dal eitimi deil, Temel Eitim alan haline
getirilmelidir.
SG alannda hizmet sunan Meslek Hastaneleri, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM),
Sosyal gvenlik kurumu (SGK) ve bu alanda rgtlenmi sivil toplum kurulular (STK) ile dzenli toplantlar
yaplmas mecburi hale getirilmeli, alnan kararlar; yasa, ynetmelik ve genelgelerle mevzuat haline
getirilerek uygulanmaldr.
alanlarn ve iverenlerin srekli eitimleri salanarak iyiletirme almalarna katk salanmaldr
Meslek Hastalklarnn kaytlar (Maliyet brakan ve brakmayanlar dahil) salk bakanlnca
tutulmal, sadece maliyet brakan ve tazmin gerektiren Meslek Hastalklar alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlna bildirilmelidir.
Maliyet brakan ve tazmin gerektiren meslek hastalklar hangi i kollarnda daha fazla grld
tespit edilerek bu i kollarndaki SGK almalar denetlenmeli ve gerektiinde profesyonel d destek
verilerek gerekli nlemler alnmal ve yasal dzenlemeler yaplmaldr.
Meslek Hastalklar hastaneleri, maluliyet oranlarnn tespitini yapan Hakem Hastaneler olduu
kabul edilerek kararlar kesin olmaldr.
Meslek Hastaneleri, SG alannda TBTAK ve Avrupa Birlii projeleri yapmaya tevik edilmeli,
performanslar bu yaptklar aratrma ve projelerle deerlendirilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Meslek Hastal, Sal ve Gvenlii, Sal ve Gvenlii Kurulu, Meslek Hastal
Karar, Meslek Hastal Tans, Maluliyet,
E-posta: drsalihcalik61@gmail.com
Yazar: Prof. Dr. brahim Akkurt

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Meslek Hastalklar nlenebilir ve Tespit Edilebilir mi? Nasl?
Bir eyi nlemek iin nce saptamak gerekir; maalesef gnmzde dnyada bir ok lkede meslek
hastalklar(MH) ve ile ilgili hastalklara(H) ne tan konulabiliyor, ne bildirilebiliyor bu nedenle de nemli
oranda gzden kaabiliyor. ILO bu nedenle olsa gerek ki 2013de MH gizli epdemi olarak tanmlad;
dnyada her yl lmcl olmayan 160 milyon meslek hastalndan ok aznn doru bir ekilde kayt altna
alnabildiini ilan etti. Neden tm dnyada MH tan konulamyor, doru bildirilemiyor, kayt altna
alnamyor? Bunun bir ok sebebi var ancak ana nedeninin iin daha balang aamasnda uygun
terminolojinin kurulamasna bal olduunu dnyorum. Tibbi MH terimi etyolojik bir tanmlamadr.
Tm MH yasal tanmlamaya girmez ancak tbbi tanmlamaya girer. Tm yasal meslek hastalklarnda bir
ekilde mutlaka maluliyet deerlendirme ve tazminat belirleme sreci vardr. Oysa tbbi pratikte meslek
hastalklar H, iin arttrd hastalklar, MH, yasal MHnn tmn kapsar. Yasal MH terimi bir illiyet ba
aratrmay gerektirecei iin bir sigortaclk tanmlamasdr, tbbi deildir. Tbbi MH, H erken dnemde
yakalanrlarsa geri dnml olabilirler; sigortaclk tanmlamasna girip kalc hasar brakmazlar.
Geleneksel ISG pratiinde 3 korunmadan bahsedilir: birincil-ikincil-ncl korunma. Yasal MH
tanmlamasnn bu kategoriler dnda yani bir tanmlamaya drdncl korunma gibi bir kavram
olduunu; drdncl korunma tanmlamas olduunu iddia ediyorum. Bu evrede kiinin kendisinde olan
hasar nedeniyle srdremeyecei sosyal yaamnn tazmin ve devamnn salanmas koullar
olumaktadr; bunun iin de maluliyet derecesinin belirlenmesi sreci de iin iine girmektedir. Sonuta,
MH/H tm dnyada yeterince saptanamamakta, kayt altna alnamamaktadr. Bu sorunun ancak yeniden
bir terminolojik tanmlamayla zm bulacan; bunun iin de tbbi MH, yasal MH, etyolojik tanmlama,
ncl-drdncl korunma, maluliyet-tazminat belirleme koullarnn hepsinin beraberce mevcut yasal
kaplar iinde kalmadan bilimsel olarak tekrar tanmlanmas bunlarn yeni ekillenecek yasal ve sosyal
yapya uyarlanmas gerektiine inanyorum.
Anahtar Kelimeler: Meslek hastalklar, yeni terminoloji

E-posta: akkurtbr@gmail.com
Yazar: Prof. Dr. Aye Gl Gven, Osmangazi niversitesi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Meslek Hastal olarak iitme kayb ve ses problemleri
Ani patlama ya uzun sreli yksek iddetteki grltye maruz kalma geici ya da kalc iitme kayplarna
yol aar. Grltye bal iitme kayb en fazla madende, yap ve imalat ilerinde alan kiilerde grlr.
Grltl iyerinde almak sadece iitme kayb deil grltde sesini duyurmaya alan kiide sesin hor
kullanmna bal ses ksklklarna da neden olur. Ses ksklklar ya da sesin yitimi ayrca ii gerei sesinini
uzun sre kullanmas gereken kiilerde ses hijyenine ve ortam koullarna bal olarak da ortaya kar.
Btn meslek hastalklar gibi iitme ve ses kayplar da nlenebilir. Bu sunu normal iitme, iitmeyi
etkileyen grlt tipleri, grltye bal iitme kayb tipleri ile balayacaktr. Sesin normal retimi ve bu
retimi etkileyebilecek, sesin hor ve zor kullanmna yol aan alma koullarna da deinilecek ve her iki
problemle ilgili giriim, koruma ve nleme teknikleri ile bitirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Grlt, grltye bal iitme kayb, mesleki ses hastalklar
E-posta: guvengulayse@gmail.com
Yazar: Do. Dr. Serin Mezarcz, ukurova niversitesi

Oturum Ad: Kazalarnn nlenmesinde Neler Yaplabilir?
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Hali Salonu
Konu: Tekstil letmelerinde Kazalar, Sal Ve Gvenlii
lkemiz ihracatnda lider konumda olan tekstil sektr; blgemiz sanayisi, ekonomisi ve istihdam
asndan ok nemlidir. Tekstil sektrndeki youn rekabet ve alma ortam beraberinde i kazalarn ve
meslek hastalklarn da getirmektedir.
Trkiyedeki iverenlerin uygulamas gereken salk ve gvenlik standartlarn kapsayan 6331 nolu i sal
ve gvenlii kanunu, 30 Haziran 2012 tarihli, 28339 sayl resmi gazetede yaynlanmtr. Bu makale 6331
no lu kanunun getirdii balca yenilikler ve Tekstil alanlar zerine etkileri hakknda bilgi vermektedir.
Gelien ve genileyen bir sektr durumunda olan tekstil sektrnde Sal ve Gvenlii konusu; Yangn,
Grlt, Tozlar, Kimyasal Riskler ve Ekipmanlardan Kaynaklanan Riskler balklar altnda incelenmitir.
Anahtar Kelimeler: tekstil, i kazas, i gvenlii

E-posta: smavruz@cu.edu.tr
Yazar: Enes Gndz, Erciyes niversitesi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Hali Salonu
Konu: Develi Kk Sanayi Sitesinde Bulunan letmelerin Sal Ve Gvenlii (sg) Ynnden
Deerlendirilmesi
Bu alma Develi Sanayi Sitesinde bulunan iletmelerin Sal ve Gvenlii asndan deerlendirilmesi,
iverenin ve alanlarn konuya ilgilerinin ekilmesi, Sal ve Gvenlii ile ilgili sorunlarn tespit edilerek
zme katkda bulunmak amac ile yaplmtr. 15 Kasm 15 Aralk 2013 tarihleri arasnda Develi Kk
Sanayi sitesinde bulunan 249 iletme ziyaret edilerek, her iletmeden bir kiiye yz yze grme yntemi
ile anket uygulanm, iyeri ortam gzlemlenerek tehlikeli durum ve davranlar tespit edilmeye
allmtr. almadan elde edilen ilk bulgulara gre; almaya katlanlarn ya ortalamas 39,510,77, ilk
almaya balama ya ortalamas 13,95 0,18 bulunmutur. letmelerin %21,0inde iveren dnda
alan bulunmamakta, % 65,3nde ise iveren dnda 1-3 alan (rak ve stajyer hari) bulunmaktadr.
letmelerin %55,6snda rak veya stajyer bulunmamakta, %33,5inde bir rak veya stajer bulunmaktadr.
Ankete katlanlarn %15i emekli olduunu, %45,6s dzenli sigorta primlerinin yattn ifade etmilerdir.
Ankete katlanlarn %71,7si alanlarn isg eitimlerinin yaplmadn, %68,1i alanlarn salk
muayenelerinin yaplmadn, % 61,8i Sal ve Gvenlii hakknda hi bilgi sahibi olmadklarn,
%82,0si tehlikeli ve ok tehlikeli snfta 1-9 alan olan iletmelere devlet desteinden haberdar
olmadklarn belirtmilerdir. Deneklerin %81,9u alma ortamlarn gvenli bulduklarn belirtmi, ancak
ziyaret annda yaplan gzlemde iletmelerin sadece %1,6snda yeterli uyar levhas bulunduu, %58,5inde
tehlikeli durum, %56,5inde tehlikeli davranlarn olduu tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Kk Sanayi Sitesi

E-posta: egunduz@erciyes.edu.tr
Yazar: Do. Dr. Yunus Bien, Dzce niversitesi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Hali Salonu
Konu: Risk deerlendirmesinde insan faktrnn etkisi
Bu almada bulank mantk metodu kullanlarak insan faktrn sisteme dhil eden esnek ve ok ynl
bir risk deerlendirme arayz gelitirilmitir. Klasik yntemde risk faktr hesaplanrken kii says sisteme
sadece bir arpan olarak eklenirken, nerilen yntemde kii says ile birlikte karakteristik zellikleri de
sisteme dhil edilmektedir. Bylece tehlikelerin oluma olaslklarn etkileyecek insan davranlarndan
kaynaklanan unsurlar sistemde bulank mantk yardmyla eklenmi olmaktadr. Bulank mantk risk
deerlendirme kurallar, PILZ metodu esas alnarak oluturulmutur; Ancak PILZ metodunun aksine bulank
mantk yntemindeki yumuak gei avantaj sayesinde PILZ tablosu snr saylar azaltlmtr. Eitsel bir
materyal iin birok farkl uygulamada tercih edilen LABVIEW program kullanlarak, esnek ve kullanc
dostu bir risk deerlendirme arayz gelitirilmitir. nsan faktr, kii saysndan bamsz (ayrk) olarak
risk deerlendirme srecine dhil edilmitir. Tasarlanan arayz, kullancnn birok farkl seenek ve
kombinasyon dahilinde olduka geni bir yelpazede risk deerlendirmesi yapabilmesine olanak
salamaktadr. Arayzn test edilmesi amacyla rnek olarak 100kVluk bir yksek gerilim hcresi
seilmitir. Uygulama sonucunda, sistemdeki risk faktrnn kiisel zelliklerin olumsuz olduu durumlar
iin artt gzlenmitir. nsan faktrnn olumlu ve olumsuz durumlar sistemdeki toplam risk bandn
nemli oranda deitirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Risk Deerlendirme, nsan Faktr, Bulank Mantk, Arayz, Yksek Gerilim
E-posta: yunusbicen@duzce.edu.tr
Yazar: Ouz Yldz, TPRA

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/09:30-11:30
Yer: Hali Salonu
Konu: Petrol Rafinerilerinde Kapsaml Bakm lerinde Gvenlii Ynetimi
Petrol Rafinerisi kapsaml bakm faaliyetlerinde i gvenlii nlemleri ve uygun metodlar kullanlarak i
kazalarnn nlenmesi aada verilen konu balklar altnda ele alnacaktr.
zin Sistemi kapsamnda ;
Tehlike Analizi
Son Dakika Risk Deerlendirmesi
e Balamadan 5 Adm
Ba Emniyet Konumas
Elektriksel ve Mekanik Izolasyon; Etiketleme ve Kilitleme
Ateli zni
Emin Giri zni ve Kurtarma Plan
skele zni
Kaz zni
Tehlikeli Durum, Tehlikeli Davran ve Ucuz Atlatlan Olay (Ramak Kala) Raporlama
Gvenlii Eitim Modlleri
Kapal Kaplara Giri ve Inert Ortamda alma Emniyeti
Azotun tehlikeleri ve korunma,
Yksek banl su ile temizlik,
skele kurma ve muayene,
Hat ayrma ve pozitif izolasyon
Ate hatt, birbiriyle etkileimi olabilecek iler,
H2S tehlikeleri ve alnmas gerekli olan korunma tedbirleri
Pyroforik ( Demir slfr) yangnlarnn oluumu ve alnmas gerekli tedbirler,
Gaz (LEL, O2, H2S,CO) testi lm bilgilendirme,
Kumlama,
Yk kaldrma eitimi, Vin, Platformlu Kaldrma Ekipmanlar olas tehlikeler ve alnmas gerekli olan
tedbirler
Kaz almalar,
Katalist elleleme
Yksekte alma
Bu Kazalar nleyemez miydik? Toplantlar
Disiplin ve dl Politikalar ve Uygulamalar
Mteahhit Ynetim Sistemi SE Deerlendirmeleri
st Ynetim SE Taahd ve Grnr Liderlik
Anahtar Kelimeler: Gvenlii nlemleri, zni, Tehlike Analizi, Gvenlii Eitimleri

E-posta: oguz.yildiz@tupras.com.tr
Yazar: Nihat Eri, OIC OSHNET Temsilcisi

Oturum Ad: Global SG Bilgi A
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/13:00-14:15
Yer: Tophane Salonu
Konu: slam birlii Tekilat Sal ve Gvenlii Bilgi A
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Sal ve Gvenlii Enstit Mdrl (SGM) ve slam lkeleri
statistik Ekonomik Sosyal Aratrma ve Eitim Merkezi (SESRIC) arasnda farkl tarihlerde ortak ibirliine
dair grmeler yaplmtr. Gerekletirilen toplantlarn neticesinde her iki kurum birden fazla alanda
muhtemel ibirlii frsatlar tespit etmi, bu alanlarda gerekletirilebilecek ortak projeler zerinde fikir ve
teklif alveriinde bulunmu ve karlkl mzakereler neticesinde somut bir takm hususlarda da
anlamaya varmlardr. Bu hususlardan birisi olan Uzman Deiim Projesidir. Bu proje kapsamnda T
yesi lkelerden birer uzman davet edilmi ve oluturulan 8 kiilik bir grup 2428 Mays 2010 tarihinde
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Sal ve Gvenlii Genel Mdrlne bir alma ziyareti
gerekletirmitir. Bu alma ziyareti ile ye lkelerin yararlanabilecei i sal ve gvenlii bilgi ann
kurulmasnn temelleri atlmtr. 15 farkl ye lkeden 16 katlmcnn itiraki ile Ankarada 16-17 Mays
2011 tarihlerinde yaplan I. OIC-OSHNET toplants ile bilgi a kurulmutur. Bu bilgi a, zamanla T ye
lkeleri arasnda i sal ve gvenlii alannda birok faaliyetlerle bilgi paylamnn gerekletii ve ilki
stanbul da 10 Eyll 2011 tarihinde 19. Dnya Sal ve Gvenlii Kongresinde yaplan ve iki ylda bir
yaplmasna karar verilen slam birlii Tekilat alma Bakanlar zirvesi gibi ok baarl neticeler veren
bir projeye dnmtr. Corafi olarak Asya ve Avrupa ktalar arasnda bir kpr olan Trkiye, bu proje
ile Asya ve Avrupa ktalar arasnda i sal ve gvenlii alannda da bilgi ak salayan bir kpr olmaya
devam edecektir.
Anahtar Kelimeler: T, SG,Bilgi A,

E-posta: negri@csgb.gov.tr
Yazar: Hasan Denek

Oturum Ad: Maden Sektrnde SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/13:00-14:15
Yer: Eyp Salonu
Konu: Maden Sektrnde sg
Maden Sektr ve Madencilik Faaliyetleri Deitirilemeyen bir takm doal artlarla i ie bulunduu iin,
yksek risklilik tayan sreleri barndrmaktadr.
Maden Projeleri asndan amalanan durum: letme projelerinin ngrlerinin, uygulamada alnan
sonularla rtmesi ve risk deerlendirmelerinin doru yaplarak iletme hedeflerine ulalabilmesidir.
Maden letme projelerinde, projenin oluumu ve geliiminde eitli aamalar mevcuttur. Bir Maden
projesi yatrm dncesi olarak ortaya kmasndan sonra geirdii tm aamalarda farkl mhendislik
dallarndan pek ok ynetici ve uygulaycnn ok eitli grevleri ortaya kar. Bu grevlerin tanmlanmas,
projenin btn uygulama aamalarnn bu dalma gre planlanmas Madencilik faaliyetleri ynetimlerinin
ncelikli grevleri arasndadr.
Bir Maden letmesinde Sal ve Gvenlii adna yaplacak tm almalar, genel olarak Risk Ynetimi
bal altnda deerlendirilir.
Risk Ynetimi, ksaca maden iletmesindeki ana faaliyetlerin doasnda bulunan tehlikelerin tanmlanmas,
risklerin tahmini ve derecelendirilmesi, nlemler ve izleme aamalarndan oluur.
Bir maden iletmesinde genel olarak aadaki faaliyetler bulunur:
1)
Kaz leri
2)
Delme-Patlatma leri
3)
Destekleme leri
4)
Nakliye leri
5)
Enerji ve Mekanizasyon
6)
Su Drenaj
7)
Havalandrma leri
Maden letme Projelerinde, Risk Ynetiminin birinci Adm Tehlikelerin Belirlenmesi ve tanmlanmasdr.
Tehlikelerin Belirlenmesinde iki ana yaklam vardr, Bunlar: Geriye Dnk, dolayl analiz, leriye Dnk,
dorudan analizdir.
Geriye dnk dolayl analizlerin dzgn ekilde yaplabilmesi iin, benzer projelerde gelien kazalarn ve
ramak kala raporlarnn ciddi ekilde incelenmesi ve yeni projenin SG politikalar ve risk ynetim
planlamasnda modellenmesi gerekir.
Trkiyede yeralt maden faaliyetleri srasnda yaanm olan maden kazalarnn:
%44nn gk,
%34nn grizu patlamas,
%14nn yangn,
% 4nn patlama,
% 3nn gaz boalm,
% 1inin dier (kaya dmesi )

olarak ortaya kmtr.
Bu ve benzer ilere ait istatistikler yeni faaliyete giren bir maden iletmesine ait risk ynetim
planlamasnda ve ileriye dnk dorudan tehlike tanm ile ilgili analizlerde kullanlmaldr.
E-posta: hasan.denek@gmail.com
Yazar: Do. Dr. Fuat Bayram, Marmara niversitesi

Oturum Ad: Hukuki Boyutuyla SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/13:00-14:15
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Hukuki Boyutu ile SG: SG Denetimi
sal ve gvenlii hakknn yaama geirilebilmesinde devlet iin belirlenen grevler, kural koyma,
kuraln uygulanmasn denetleme ve kuraln uygulanmamas halinde ise yaptrm uygulamadr. veren iin
belirlenen grevler ise, i sal ve gvenlii mevzuatnn ana yapsn tekil eden i sal ve gvenlii
ykmllkleri biiminde ortaya kar. 20. yzyln sonu ve 21.yzyln balarnda alma ilikileri, retim
sre ve modellerindeki teknoloji odakl hzl deiim ve eitlilik, iiyi koruma ilkesini ve bu ilkenin ierini
dzenleyen hukuk kurallarn da etkilemitir. Trk i sal ve gvenlii mevzuatnn deiim srecinde
belirtilen etmenlerin yannda Trkiyenin Avrupa Birliine uyum sreci de belirleyici bir rol
oynamtr.Uyum sreci erevesinde i sal ve gvenliine ilikin Avrupa Birlii ynergeleri esas alnarak
hazrlanan i sal ve gvenlii ynetmelikleri ve en son karlan 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunu, Trk i sal ve gvenlii mevzuatnn ana gvdesini oluturmaktadr. Modern bir i sal ve
gvenlii mevzuatna sahip olan Trkiyede, i kazalar ve meslek hastalklarnn izledii olumsuz seyir, i
sal ve gvenli asndan mevzuattaki modernleme ve ilerlemenin uygulamaya yansmadn
gstermektedir. Bu durumun en nemli nedenlerden birisi i sal ve gvenlii denetiminin yetersizliidir.
kazalar ve meslek hastalklarn nleyebilmek iin sadece mevzuat gelitirmek ve yrrle koymak
yeterli olmamakta; bu mevzuatn etkin bir biimde uygulanmasn salamak da gerekmektedir. kazalar
ve meslek hastalklar rakamlarnn izledii olumsuz seyir yeterli ve etkin bir denetimle deitirilebilir.
Anahtar Kelimeler: i sal ve gvenlii denetimi, i gvenliinde denetim

E-posta: drfuatbayram@yahoo.com
Yazar: Yusuf elebi, Trkiye Sakatlar Konfederasyonu

Oturum Ad: alma Yaamnda Engelliler
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/13:00-14:15
Yer: Hasky Salonu
Konu: Engelli stihdam
Son on ylda elde edilen en byk gelime kamu kurumlarnda engelli personelin istihdam edilmesi iin
ngrlm olan zorunlu kontenjan snrnn artrlmasdr. Personelin % 2 si orannda engelli istihdam
zorunluluu % 3 e ykseltilmitir. Bunun sonucunda 2002 ylna gre engellilerin istihdamnda ok byk
gelimeler yaanmtr. 2002-2014 yllar arasnda istihdam edilen engelli says kyaslandnda 2002 yl
itibariyle toplam (5.777) iken, Nisan 2014 tarihi itibariyle bu say (32.867)e ykselmi, 2002 ila 2014 yllar
arasndaki deiim ise yaklak % 570 olmutur.
Kamuda engelli personelin istihdam iin kiilerin engellilik durumlarna gre bir snav gerekletirilmeye
baland. Ksaca adna EKPSS snav denilen bu snavn sadece memur atamalarnda deil ii almlarnda da
geerli hale getirilmitir.
Engellilerin genelde yardmc hizmetlerde altrldn istisnalar hari olmak zere kurumlarn ana
hizmetlerinde altrlmadn ifade edebiliriz. Engelli olan st dzey yneticilerin says bir elin
parmaklarn gemez.
Engellilerin istihdamn dzenleyen Ynetmelikte: .. engelliler engellilik durumlarn artrc ve ek engel
getirici ilerde altrlamaz. Hkmne yer verilmitir. Sal ve Gvenlii kapsamnda engelliler iin
getirilmi olan bu dzenleme ok nemlidir. Ayn Ynetmelikteki bir dier hkm ise; engellilerin alma
ortamlarnn engelliye gre dzenlemesi zorunluluuna ilikin ynetmeliklerde dzenleme yaplmtr.
Engelli personelin verimli almalar iin gerekli olan donatlarn kurumlar tarafndan alnmas zorunludur.
Sal ve Gvenlii Hakknda Kanunu ve Ynetmeliinde engelli personelin engellilik durumlarna gre
gerek vcut btnl gerek ruhsal btnl asndan tehlike oluturabilecek durumlarn tespiti ve
bunlara ilikin tedbirlerin yer verilmemitir. Adeta engelli personel normal kiiler gibi deerlendirilmitir.
Bu eksikliin ksa sre iinde giderilmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte i sal ve gvenlii kanunu ile iyerlerinde iinin salnn korunmas iin tedbirlerin
alnmas zorunluluuna yer verilmesi ok nemlidir. Engellilerin bir ksm iyerlerinde geirdikleri kazalar
sebebiyle engelli hale gelmilerdir. Kanun ve ynetmelik kapsamnda alnmas zorunlu olan gvenlik
tedbirlerinin i kazalarn nemli lde azaltacan umulmaktadr. Ayrca sz konusu Kanun ve
Ynetmelikle ii sal konusunda salk ekiplerinin iyerlerinde bulundurulmas zorunluluuna yer
verilmesi hususu da engelliler iin ayr bir anlam tamaktadr.
E-posta:yusufcelebi.tsk@gmail.com
Yazar: Dr. Hayri Baral, stanbul Elektrik Tramvay ve Tnel letmeleri Genel Mdrl
Oturum Ad: alma Yaamnda Engelliler
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/13:00-14:15
Yer: Hasky Salonu
Konu: stanbulda Eriilebilir Toplu Ulam
Nfusumuzun nemli bir blmn oluturan engelli vatandalarmzn topluma kazandrlmas konusunda
ETT olarak nemli almalar gerekletirilmektedir. Bu almalar sadece toplum bar asndan deil
ayn zamanda byk hedefler peinde koan lkemizin bu hedeflere ulaabilmesi iin her bir
vatandamzn yapaca katknn deeri asndan da nem tamaktadr. Devlet kurumlar engelli
vatandalarn verimliliini en st dzeye karacak imkanlar onlara salamakla ykmldr. Bu
sorumluluklarn en banda engelli vatandalarmzn ehir iindeki seyahatlerini kolaylatrmak adna toplu
ulam hizmetlerine eriilebilirliin en st dzeyde salanmas gelmektedir. Yaplan yasal dzenleme ile
toplu tama aralarnn tamamnn 2018 ylna kadar engelli eriimine uygun olmas zorunluluu
getirilmitir.
stanbulda lastik tekerlekli toplu tama hizmetlerinden sorumlu olan ETT, hizmet anlayn stanbulda
toplu ulama ihtiya duyan herkesin bu hizmete eriimini salamak zere kurmutur. ETT, filosunda
bulunan tm karus ve Man marka aralar servisten kaldrm, yeni ald yzde yz engelli eriimine uygun
ve alak tabanl aralarla filosunun tamamn eriilebilir hale getirmitir. Ayn zamanda ara ierisinde
bulunan sesli anons sistemi ve dijital ekranlar araclyla yaplan bilgilendirmelerle toplu ulamn
kolaylatrlmas salanmaktadr. Ayrca durakta bekleyen yolcularn bilgilendirmesi amacyla stanbul
Kalknma Ajansnn (STKA) desteiyle ara d anons sistemi zerinde yaplan almalar da devam
etmektedir. Aralarn eriilebilirliinin yannda duraklarn ve aktarma noktalarnn tamamnn eriilebilir
hale getirilmesi iin yaplan dzenlemelerin byk bir ksm tamamlanma aamasndadr.
ETT, stanbuldaki engelli vatandalarmzn toplu ulamn temin ederken ayn zamanda kendi bnyesinde
alan engelli personeli iin de nemli almalar gerekletirmektedir. Bu almalardan en nemlisi Beyaz
Ay Dernei ile ortaklaa gerekletirilen engelli personelin motivasyonunun salanmas ile doru ilerde
istihdam edilmelerine ynelik yrtlen projedir. Bu proje ile kurumumuz bnyesinde alan toplam 193
engelli personelin durumu incelenerek kendileri iin en uygun alma ortamnn hazrlanmas
amalanmaktadr.
Yazar: Do. Dr. Gkhan Aslan, Anadolu niversitesi

Oturum Ad: naat Sektrnde SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu: naat Sektrnde Dramatik Gvenlii Eitimi
naat sektrnde i kazalar, manevi hasarlarn yan sra nemli maddi zararlara da yol amakta, verimlilii
drmekte ve sektrn imajn zedelemektedir. naat sektrnde i kazalarnn en aza indirgenmesi, lke
ekonomisinin zarar grmemesi ve manevi kazanlar salama potansiyeli bakmndan son derece nemlidir.
Gemi almalar, i gvenlii konusundaki eitim ve bilgi eksikliinin i kazalarnn en nemli
nedenlerinden biri olduunu gstermitir. Bu almann ana amac, Trk inaat sektrnde i kazalarnn
azaltlmasna ve lmcl ve ar yaralanmal i kazalarnn sfrlanmasna ynelik sektre katkda bulunacak
ve ii sal ve i gvenlii eitimlerinde kullanlabilecek i kazalar rneklemlerini gsteren dramalarn
hazrlanmasdr. naat sektrnde ii sal ve i gvenlii konusunda yaplan aratrmalar, i gvenlii
eitimlerinin yetersiz ve teorik olmasndan dolay i kazalarn nlemede eksik kald gereini
gstermektedir. naat sektrndeki alanlarn eitim dzeylerinin dk olmasndan dolay teorik i
gvenlii eitiminde istenen baarya ulalamamaktadr. Bu almann dnlmesindeki en nemli
neden, eitim yetersizliinden dolay istenen baarya ulalamayan inaat sektr i gvenlii eitimini
dramalar ile daha etkin bir i gvenlii kaza nleme programn hayata geirmektir. Dramalar vastasyla
verilecek eitimlerde mizah unsurunun da olmas nedeniyle eitimlerin etkileyici ve aklda kalc olmas
planlanmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Drama, i Sal, Gvenlii Eitimi, naat Sektr

E-posta:gokhana@anadolu.edu.tr
Yazar: Do. Dr. Rfat Akbykl, Sakarya niversitesi

Oturum Ad: naat Sektrnde SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Sadabad Salonu
Konu: naat Sektrnde SG
naat sektrnde dier endstriyel sektrlere gre daha ok ciddi kazalar olmaktadr. naat sektrnn
Sal ve Gvenlii riskleri yneticiler iin byk glkler iermektedir. Sektr kendine zg olan
projeleri, srekli deien evresi, ok rekabeti bir ihale sistemi ve ok sirklasyonu olan bir igc zellii
ile tannmtr. naat, kendini olduka tehlikeli yapan belirli zelliklere sahiptir. Bunlar: eitli aktiviteler
ierisinde bulunan ok saydaki igc, i ilerledike srekli deien antiye artlar, igcnn sabit bir
iyeri olmamas ve inaat devam eden yaplarn etrafnda srekli hareket halinde olunmas. Her lkedeki
Sal ve Gvenlii kurallarnn ortak hedef ve amac inaat ilerinin gvenlik ve refahn gelitirmektir.
Hukuksal ereve sadece rehberlik deil ayn zamanda inaat sahalarnda insan davran ve hareketlerine
de kstlar getirerek zelinde antiyelerin ve genelinde endstrinin gvenlik performansnn gelimesini
salamaktadr.
naat sektrnde Sal ve Gvenlii (SG) iin pek ok birbirinden farkl ve ayrk faktrlerin olmas
gereklidir. Bu eitli faktrler temel ve birbiri ile ilikili balk kapsam ierisine konabilmektedir:
Makine-ekipmanlar, prosedrler ve insanlar. Baarl olabilmek iin bu hususun hepsinin en yksek
kalitede olmasn ve harmoni ierisinde almasn gerektirir. Bahsi geen bu balk ieriini bir arada
tutan ve gerekli birbirine ball salayan Ynetim Sistemidir.
sal ve gvenliinin esas amac insanlarn salk ve mutluluunu bozacak olaylar minimize ederek
salkl ve gvenli bir i ortam yaratmaktr. Bu amac elde edebilmek iin ana balklar unlardr:
alanlar korumak
retim gvenliini korumak
evresini korumak
Neden salk ve gvenlik ynetimi? Ana sebepler i kaybn ve i kazalarn nlemek, insan kaynaklarnn
kaybn nlemek, ileri zamannda bitirmek ve iletmeyi gereksiz cezalar ve tazminatlar demekten uzak
tutmak ve korumaktr.
Anahtar Kelimeler: naat, SG, Kaza, Hukuk
Yazar: Prof. Dr. Zeynep imek, Harran niversitesi

Oturum Ad: Gnmz alma Hayatnda Ger ve Mevsimlik alanlar
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Kasmpaa3-4-5 Salonu
Konu: Tarmda Mevsimlik Gezici Nfusun Salk Gstergeleri ve Sal Programlar
Salkta blgesel eitsizlikleri azaltmak iin risk altndaki gruplar belirlemek, ihtiyalarn tanmlamak ve
ihtiyalara uygun hizmet sunum sistemlerini gelitirmek gerekmektedir. Bu almada operasyonel
aratrma yntemiyle; Binyl Kalknma Hedefleri dorultusunda mevsimlik tarmda alan nfusun Trkiye
karlatrmal salk gstergeleri hesaplanarak, elde edilen sonulara gre gelitirilen i sal ve
gvenliine ynelik programlar aklamak amalanmtr. Operasyonel aratrmann ilk admn Harran
niversitesi ve Birlemi Milletler Nfus Fonu birliiyle yrtlen, niceliksel ve niteliksel bir aratrma
olan Mevsimlik Tarm ilerinin ve Ailelerinin htiyalarnn Belirlenmesi Aratrmas oluturmutur. Bu
aratrmada sosyo-demografik gstergeler ve salk ltleri hesaplanarak, Trkiye ve Blge gstergeleri
ile karlatrlmtr. Bu grupta maruz kalnan olumsuz evresel faktrlerin yksek olduu, ana-ocuk
sal ve genel mortalite ve morbidite ltlerinin ise en az 3,5 kat daha yksek olduu saptanmtr.
Bulgulara dayal olarak salk alanlar, tarm i araclar, din grevlileri, il yneticileri, medya ve iftiler
iin materyaller gelitirilip eitim programlar uygulanmtr. Ayrca, mevsimlik tarm iileri arasndan
salk araclar yetitirilerek hizmet sunmalar salanmtr.
Anahtar Kelimeler: Mevsimlik gezici tarm nfusu, salk gstergeleri, i sal programlar
E-posta:zsimsek@harran.edu.tr
Yazar: Elif Atasoy Mert, SGB

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Konu: Tarmda SG ve SGB/SGGM Tarafndan Yrtlen Faaliyetler
6331 sayl Sal ve Gvenlii (SG) Kanunu yaymlanmadan nce, tarm iletmelerinin; alan
saylarnn 50nin altnda olmas ve dolaysyla 4857 sayl Kanununu kapsamna girmemeleri, kk aile
iletmeleri eklinde almalar, mevsimlik ve geici i gcnn youn kullanlmas gibi eitli etmenlerden
dolay tarm sektrnde alanlar SG hizmetlerinden yeterince faydalanamamaktayd. Ancak Kanunun
yaymlanmas ve say snrlamasna baklmadan tm alanlar kapsama almasyla birlikte yasal
ykmlln getirilmesi, bu sektrde SG konusunun ele alnmasn zorunlu hale getirmitir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (SGB) Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM) olarak tarm
sektrnde SG ncelikli gndem konularndan biri olarak ele alnm ve bu alanda almalara hz
verilmitir. Hem ibirlii hem de saha almalar gerekletirilmektedir.
lgili taraflarla ibirlii ierisinde konunun ele alnmas ve zm nerilerinin gelitirilmesi amacyla
Tarmda Sal ve Gvenlii birlii Protokol imzalanmtr. Protokol taraflarnn temsilcileriyle
oluturulan Tarmda SG Ortak Danma Kurulu ylda iki kere toplanmaktadr.
Sal ve Gvenlii Enstit Mdrl tarafndan bu alanda yrtlen saha almalar devam
etmektedir.
Bu almada, SGGM tarafndan tarmda SG koullarnn gelitirilmesi ve ilgili taraflarn farkndalklarnn
arttrlmas amacyla yrtlen almalar konu edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Tarm, Sal ve Gvenlii, T.C. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
E-posta: elifatasoy@csgb.gov.tr
Yazar: Ltfi ncirolu, SGB

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Konu: Mevsimlik Gezici Tarm ilerinin alma Ve Sosyal Hayatlarnn yiletirilmesi Projesi (METP)
lkemizde genellikle ileyecek topra bulunmayan, yetersiz topraa sahip olan ya da eitli nedenlerle bu
topraklar ileyemeyen aileler, tarmsal igc talebi youn olan 38 ile giderek, gezici veya geici tarm iisi
olarak almaktadrlar.
Mevsimlik gezici tarm iisi olarak almak amacyla, bulunduklar illerden dier illere aileleri ile birlikte
giden vatandalarmzn bu srete ulam, barnma, eitim, salk, gvenlik, sosyal evreyle ilikiler,
alma ve sosyal gvenlik bakmndan mevcut durumlarnn iyiletirilmesi ile ilgili alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanlnca 2010-2013 yllarn kapsayan Mevsimlik Gezici Tarm ilerinin alma ve Sosyal
Hayatlarnn yiletirilmesi Projesi METP hazrlanmtr. Ayrca bu konuda bir strateji eylem plan da
uygulamaya konulmutur.
Tarmda Araclar Ynetmelii ve 24.03.2010 tarihli ve 2010/6 sayl Babakanlk Genelgesi karlarak
yasal dayanaa kavuturulmutur.
Zor koullarda alan mevsimlik gezici tarm iilerinin alma ve sosyal hayat artlarnn iyiletirilmesine
ynelik Bakanlmzca hazrlanan strateji ve eylem plan erevesinde 2010-2013 yllar arasnda 38 il
valiliince hazrlanan 65 projeye 96 milyon TL denek aktarlarak gezici tarm iilerinin mevcut
durumlarnn ulam, salk, barnma, eitim, gvenlik ve sosyal evreyle ilikiler konularnda alma ve
sosyal hayat artlarnn iyiletirilmesi salanmtr.
Hedefimiz lke genelinde zor koullarda alan 300 bin mevsimlik gezici tarm iisinin alma ve sosyal
hayat artlarnn iyiletirilmesine katk salamay amalamakt. Drt yl boyunca gerekletirilen projeler
sonucunda toplamda 296 bin kiiye ulalarak tahsis edilen denekten yararlanmalar salanmtr.
Gnderilen deneklerin yaklak 72 Milyon TLsi barnma, alt yap ve kolaylk tesisi, 5 milyon TLsi eitim, 3
milyon TLsi salk, 16 milyon TLsi ise dier giderler iin harcanmtr. Sonu olarak Bakanlmzca
yrtlen bu alma ile mevsimlik gezici tarm iilerinin alma ve sosyal hayat koullarn btnsel ve
ok boyutlu bir bak asyla belirleyerek, oluturulan eylem plan erevesinde iyiletirilmesi
ngrlmtr.
Yazar: Do. Dr. Mahmut Ekiolu, Boazii niversitesi

Oturum Ad: Ergonomi Neden htiyatr?
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Fener Salonu
Konu: Ergonomi & Sal ve Gvenlii
Ergonomi ksaca, sistem performansn ve insan esenliini optimize etmek amacyla insan-merkezli i ve
teknoloji sistemleri tasarlamak olarak tanmlanabilir. Bir insan-i veya insan teknoloji sistemi karlkl
etkileimde bulunan insan, i/teknoloji ve evre temel elerinden oluur. Ergonomi disiplini, sistem
tasarmnda fiziksel, zihinsel, sosyal, rgtsel, evresel ve dier ilgili faktrleri dikkate alan insan-merkezli
btnsel bir yaklam tevik eder. Bu yaklamda, sistem tasarmnn btn bu faktrlerin etkileimini
gznnde bulundurarak ezamanl olarak sistem performans ve gvenilirlii ile birlikte salk ve
gvenliin de optimize edilmesi beklenir.
Sz konusu etkileimlerin optimizasyonunda ncelikle evresel (fiziksel ve sosyal) faktrler ve i talepleri
(fiziksel ve zihinsel) gznnde bulundurulur. evresel faktrler alma alannn yerleimi ve boyutlar,
grsel ve iitsel evre (aydnlatma ve grlt seviyesi), termal koullar, solunan havann kalitesi
(kimyasallar, tozlar, vs.), radyasyon, sosyal destek, i tatmini, moral ve motivasyon, ynetim tarz, irket
kurallar, vardiya sistemi vb. ierir. i talepleri ise, uygulanmas gerekli kas kuvveti,
kaldrlmas/itilmesi/tanmas gereken yk arl, birim zamanda harcanmas gereken enerji miktar,
alma temposu, el becerisi, alg, hafza, problem zebilme ve karar verebilme, vb. faktrleri ierir. Bu
evresel koullar ve i taleplerinin igcnn farkl kapasite, snr, ihtiya, davran zellikleri ve kltrne
uydurulmas gerekir. Aksi taktirde, sistem eleri etkileimindeki uyumsuzluklar salk, gvenlik ve
performans sorunlarna neden olurlar.
Sistem veya rn gvenlii daha tasarm aamasnda balamak durumundadr. Gvenli, salkl, verimli,
allmas ve kullanm kolay sistemler ve rnler oluturmak iin, tasarmclar yukarda belirtilen insan
zelliklerini ve insann sistemin dier elemenlar ile etkileimlerini anlamak ve bunlar tasarmlarna
uygulamak durumundadrlar. Tasarmlar sistemlerin/ rnlerin gvenli ve normal almasn, muhtemel
suistimalleri, tehlike risklerini, ve bakm ve onarmlarnn nasl kolayca yaplmas gerektiini
yanstmaldrlar. Ergonomi ilkeleri ve verileri btn bunlara katkda bulunur. Ergonomi ilkelerine gre
tasarlanm sistemler doal olarak salkl, gvenli ve yksek performansl sistemler olacaklardr. Yaln bir
ekilde sylemek gerekirse ergonomi, i sal ve gvenliinin temelidir ve ergonomisiz toplam bir i sal
ve gvenlii baarlmas zor bir olgudur.
Anahtar Kelimeler: Ergonomi, sal ve Gvenlii

E-posta: mahmut.eksioglu@boun.edu.tr
Yazar: Do. Dr. Darn Akn, Yldz Teknik niversitesi

Oturum Ad: Ulam Sektr ve SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Kasmpaa 1-2 Salonu
Konu: Halk Sal Asndan Dnya Trafik Gvenlii Rakamlar
2013 yl istatistiklerine gre, her yl dnyada karayollarnda 1,24 milyon lm gereklemektedir. Karayolu
trafik lmlerinin %92si iinde Trkiyenin de olduu dk ve orta gelirli lkelerde olmaktadr. Tm
dnyada kaytl aralarn %53 bu lkelerdedir. Hz kontrol trafik kazas yaralanmalarn azaltmaktadr.
Dnya nfusunun %39unu (2,67 milyar kii) kapsayan sadece 59 lkede kentsel hz limiti 50 km/sa olarak
ve daha az olarak uygulamakta ve yerel ynetimlerin bu snrlar daha aa ekmesine msaade
etmektedir. Alkoll ara kullanm kaza riskini arttrmaktadr. Kandaki alkol konsantrasyonunun (BAC) 0,05
g/dlnin zerindeki deerleri kaza riskini ciddi olarak arttrmaktadr. Trkiyenin de iinde bulunduu dnya
nfusunun %66sn kapsayan (4,55 milyar kii) 89 lke, Dnya Salk rgtnn nerdii kandaki alkol
oran snrn olan 0,05 mg/dl ve daha azn zorunlu klan kapsaml bir yaptrm iermektedir. Kaliteli bir kask
giymek kazalardan kaynaklanan lm ve ciddi yaralanma risklerini %40 ve %70in zerinde azaltmaktadr.
lerinde Trkiyenin de olduu dnya nfusunun %77sini kapsayan 90 lkede btn srclerin, btn
yol ve motor trleri iin kask giymelerini zorunlu klmakta ve bu lkelerin pek ou kask standard
uygulamaktadr. Emniyet kemeri kullanmak n ve arka koltuktaki yolcularn lm riskini %40-65 ve %25-75
orannda azaltmaktadr. Dnya nfusunun %69unu kapsayan ve ilerinde Trkiyenin de olduu 111
lkede bir arata btn yolcularn emniyet kemeri takma zorunluluunu getiren kapsaml bir kanunu
vardr. 2007den bu yana 88 lke trafik kazas lmlerini azaltmtr. Bu da eer yeterli politik sorumluluun
alndnda ilerleme salanabileceini gstermektedir. Buna karn, global dzeyde lm saylar ayn
kalrken 87 lkede trafik kazas lmleri artmtr. Kanunlar ve denetimlerdeki ivmelenme arttrlmal ve
korumasz yol kullanclarnn lmleri azaltlmaldr.
Anahtar Kelimeler: Trafik gvenlii, Halk sal, Dnya Salk rgt (WHO),
E-posta: dakin@yildiz.edu.tr
Yazar: Hakan zelik, Mimar, TRK

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Konu:
Sosyal sorumluluk; kamu, zel sektr ve sivil toplumun bir ama etrafnda toparlanarak, ortak yaama
ynlenmeleridir.
Toplumun zm retilmesinde, iyiletirilmesinde, gelitirmesinde ve sosyal adaletin salanmasnda
ncelikli olarak belirledii SS konular unlardr:
1)
Eitim, 2) Salk, 3) evre
Bu konular sosyal devletin temel grevidir.
Vergiler ve Salk primleri bunun iin denir,
SEKTR VE KAPSAM: Ulatrma sektr hava, deniz, demir ve karayollar olarak olduka kapsaml bir
sektrdr. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Ocak ay verilerine gre; ulatrtrma sektrnde 2 419
672 ii almakta olup bunun % 3,5 i olan 84.898 i sendikaldr.
SIKINTILAR
1. Ve temel sorunumuz LMLERDR.
2- i lmlerini besleyen, ii lmlerini tetikleyen TAERONLUK DZEN.
3- ilik maliyetini; iinin salk ve gvenlii btesinden ksmaya alan, paray insan hayatndan daha
deerli sayan PARACI ANLAYI.
4- ileri kayt d altran ve buna izin veren ANLAYI.
5- yerlerinin yasal ve ayrntl dzenlenmi DENETM almalarn yeterince yapmayan HMALC ANLAYI,
6- yerlerinde ii haklarn takip edecek, yasalara aykr hususlarda uyarlarda bulunacak, sorunlarn
zlmesi yolunda elini tan altna koyacak ii sendikalarnn rgtlenmesini nleyen ANT-DEMOKRATK
ANLAYI,
7- ilerin sendikalama ve toplu i szlemesi hakkn engelleyerek lokmasna gz diken FIRSATI
ZHNYET,
L ML KAZALARININ YKSEK OLMASININ NEDENLER
Taeron sistemi :
(Anayasann, sendikalar ve toplu i szlemesi yasasnn, i sal ve gvenlii yasasnn, 50ye yakn
ynetmeliin yok sayld HUKUKSUZ bir sistemdir.)
i ve iverenlerin i gvenlii ve sal konusunda yeterli derecede bilgi sahibi olmamas
(BAI NCESNDE SALII VE GVENL ETM VERLMEMEKTE, SALII VE
GVENL TZNE, MESLEK YETERLLK MERKEZNN YNETT SERTFKASYON
KURALLARINA riayet edilmemekte, SIRASINDA EMNYET N GEREKL VE
DORU TEHZAT VERLMEMEKTEDR. )
Meslek hastal tan srecinde yaanan belirsizlikler :
evresel etkenlerin yannda ii ve iverenlerin kazalar nleyici tedbirlere gerekli nemi
vermemesi :
Kiinin yapt ite karlaabilecei olumsuz durumlara kar yeteri derecede bilgilendirilmemesi :
Denetim yetersizlii :
yerinde sendika olmamas :
YERNDE SENDKA OLSA; E GRDNDE VERENLE ORTAK ETM YAPILMASI, yasa ve
ynetmeliklerde yer alan hususlarn eksiksiz uygulanmas, iyeri kurullarnn oluturulmas, sfr i kazas,
sfr lm hedefine birlikte aba gsterilebilir.)
-
Yazar: Fatma Nur Baayar, SGB

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Konu: Otobs ofrleri ve SG
lkemizde kara yolu tamacl, hem yolcu hem de yk tamacl bakmndan en ok kullanlan ulatrma
modudur. Kara yolu tamacl faaliyetleri; ok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli olmak zere tm tehlike
snflarn kapsayan faaliyetleri iermektedir. Aratrma kapsamnda, kara yolu tamaclnn bir alt kmesi
olan yolcu tamacl zerine odaklanlmtr. Mterilerin beklentileri ve talepleri arasndaki atma, i
organizasyonunda yaplan sk deiimler, kara yolu ile yolcu tamaclnda iddetin, ie bal hastalklara
yakalanmann, zellikle de ie bal stres ile kas-iskelet sistemi hastalklarnn artmasna yol amaktadr.
Her geen gn trafie katlan ok sayda ara, trafik skkl ve yollarn yetersizlii gibi d etkenler de
stresi artrmaktadr. Dolaysyla, kara yolu ile yolcu tamaclna ilikin faaliyetlerin zelliklerinin, alma
ortam ve koullarnn, iin her safhasnda kullanlan maddelerin, i ekipmannn, hizmet yntem ve
ekillerinin i sal ve gvenlii asndan deerlendirilmesi; gerekli koruyucu ve nleyici tedbirlerin
alnmas gerekmektedir.
Bu almada kara yolu ehirler aras yolcu tamacl sektr i sal ve gvenlii asndan
deerlendirilmi olup konu ile ilgili literatr taramas yaplm; konuya ilikin Avrupa Birliindeki rnekler
sunulmutur. Saha gzetimi ve anket almas olmak zere iki ksmdan oluan almann uygulama
aamasnda, ehirler aras yolcu tamacl yapan otobs ofrlerinin i sal ve gvenlii ynnden
alma ortam ve koullar gzlemlenmi olup koullarn iyiletirilmesi iin nerilerde bulunulmu; Ankara
ehirleraras Terminal letmesi (AT)ni kullanan 138 otobs ofrne yz yze anket uygulanarak mevcut
durum analizi yaplmtr. Sonunda, kara yolu yolcu tamaclnn alma ortam ve koullarndaki fiziksel,
psikososyal, ergonomik ve organizasyonel risk faktrleri ve salk etkileri deerlendirilmi, koullarn
iyiletirilebilmesi iin neriler gelitirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Otobs ofrleri, i sal ve gvenlii, kara yolu

E-posta: fnbasayar@csgb.gov.tr
Yazar: Do. Dr. Belma Fsun Kseolu, Salk Bakanl

Oturum Ad: SG ve Rehabilitasyon
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Hasky Salonu
Konu: ISG ve Rehabilitasyon
Rehabilitasyon, kiinin hastalk veya yaralanmadan kaynaklanan zrl ve engelli durumuyla tutarl olarak,
fiziksel, psikolojik, sosyal, ile ilgili, rekreasyonel ve eitsel potansiyelini maksimal seviyeye ulamas iin
bireye yardm etme srecidir.
Rehabilitasyon Uzman Hekimi zel tansal deerlendirme aralar kullanr ve farmakolojik, fiziksel,
psikolojik, eitsel ve ile ilgili mdahalelerde dahil olmak zere bir ok tipte tedavi uygulamalar yapar.
Rehabilitasyon bir hastalk veya yaralanmann balangc ile balayan ve bireyin toplumda bir rol elde
etmesine kadar devam eden srekli ve koordine edilmi bir sretir.
Hastalar farkl zrllklerle ilgili kompleks problemlere sahip olduklarndan, rehabilitasyon sklkla
fizyoterapistler, i-ura terapistleri, hemireler, sosyal almaclar ve dier uygun salk
profesyonellerinin de dahil olduu mltiprofesyonel ekip araclyla salanr.
Rehabilitasyon tbb be yolla etkilidir;
-Altta yatan patolojiyi tedavi,
-Yetersizlik ve/veya zrll azaltma ,
-Komplikasyonlar nleme ve tedavi,
-Fonksiyonlar ve aktiviteleri dzeltme,
-Katlmn salanmas.
Dnya da ciddi bir hastalk veya travmaya bal sakalm oranlar artmakta, bu da kompleks problemlere ve
fonksiyonel zrlle sahip olan kiilerin saysnda arta yol amaktadr.
Mesleki yaralanma/ kaza iten kaynaklanan vcut hasar demektir. En ok etkilenen organlar omurga,
eller, kafa, akcierler, gzler, iskelet ve deridir.
zrllk sonras rehabilitasyon sonularnda baarnn en bilinen birincil belirteci kazanl bir ie geri
dnmek olduundan, rehabilitasyon sonras dk istihdam oranlar endie vericidir.
Yazar: Do. Dr. Hasan Aydn Bilgin, ODT

Oturum Ad: Patlayclar ve SG
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/14:45-16:00
Yer: Eyp Salonu
Konu: Patlayc Maddeler ve Sal Ve Gvenlii
Patlayc madde veya patlayabilir karm, bir kimyasal bileik veya bir ka bileiin karm olup, s, darbe,
srtnme veya ok ile uyarldnda (balatldnda) ok hzl biimde bozunmaya urayan ve ok byk
miktarlarda s ve gaz aa karan maddelerdir. Kimyasal bozunma, kendi kendini destekleyen (srdren)
ve s aa karan bir tepkime olup, infilak veya patlama olarak adlandrlr.
Tepkime sonucu aa kan rnler; 4000 0Cye ykselen scaklk altnda sktrlm gazlar olup, 100.000
atmosfere (105 Pa veya 10.190 Kg/cm2) ulaan basnlar oluturur. lkemizde retilen patlayc madde
veya patlayabilir karmn bir kilogramndan kan gaz hacmini rneklendirirsek; NFO 970 Lt/Kg, Kapsle
duyarsz Emlsiyon 990-1045 Lt/Kg, Jelatin Dinamit 895 Lt/Kg, Grizu Gvenli Dinamit 710 Lt/Kg gaz retir.
PATLAYICILARIN BALICA ELEMENTLER
Btn ticari patlayclar; karbon, hidrojen, oksijen ve azot gibi kimyasal elementlerden oluturulan kimyasal
bileiklerdir. Patlama dediimiz ok hzl yanma olay iin gerekli yakt ihtiyacn karbon ve hidrojen
grrken, oksijen yakc rol grr.
ANFO iin tipik tepkime rnekleri:
94.5 %
5.5 %
3NH4NO3 + CH2 ------ 7H2O + CO2 + 3N2 + 930 Kcal/Kg
92 %
8%
2NH4NO3 + CH2 ------ 5H2O + CO + 2N2 + 810 Kcal/Kg
96.6 %
3.4 %
5NH4NO3 + CH2 ------ 11H2O + CO2 + 4N2 + 2NO + 600 Kcal/Kg
PATLAYICI MADDELER NN TEHLKEL MADDE OLARAK ADLANDIRILIR
1Patlatma uygulamasnda ya da gerek arazi koullarnda; patlama ya da infilak her zaman ideal
koullarda gereklemez ve kk miktarlarda da olsa, daima NO (azotmonoksit, NO2 (azotdioksit), CO
(karbonmonoksit), NH4 (amonyak), CH4 (metan) gibi zehirli gazlar ve kat karbon paracklar retilir. Bu
durum ak ocak patlatmalar iin tehlike oluturmasa da zellikle yeralt ocak ve tnel patlatmalar iin
nemlidir.
2Patlayc dediimiz kimyasal bileikler, bnyelerinde yakt ve yakc barndrdklarndan; yksek s,
darbe, ok ve srtnme sonucu istem d, kazaen, patlama riski tarlar. Ksacas atele barut her zaman,
bir arada gvenli biimde durmazlar.
3Kimyasal tepkime ok yksek hzda gerekleir ve istem d bir uyar aldklarnda, ateleyici veya
maden iilerinin alan boaltmalar ve kap canlarn kurtarmalar ans yoktur. Bu durumu, yani patlama
sresini daha iyi aklamak iin; 10 m ykseklikte basamaklara sahip bir taocanda 89 mm apnda, 11 m
derinliinde delikler delindiini ve bu deliin dip tarafna 8 m kolon ykseklii oluturacak ekilde ANFO ve
delik azna 3 m uzunlukta sklama yerletirdiimizi ve ANFO ticari isimli patlaycnn patlama hznn bu
aptaki delike 3200 m/s olduunu kabul ettiimizde, bu deliin patlama sresi (8 m/3200 m/s=) 1/400
saniye veya 2.5 milisaniye olur ve bu kadar ksa srede ii bir adm dahi atamadan orackta hayatn
kaybeder.
TALHSZ KAZALAR DERS IKARMAMIZA (RENMEMZE) YARDIMCI OLUR
Sunum esnasnda ok deiik kaza rnekleri takdim edilecek ve patlayc maddelerin; i sal gvenlii
asndan tad tehlikeler ve yksek risk aklanacaktr.
Anahtar Kelimeler: Patlayc madde, patlayabilir karm, infilak, hzl bozunma, zehirli gazlar, istem d
patlamaya yksek yatknlk.
E-posta: abilgin@metu.edu.tr
Yazar: Do. Dr. Benal Yurtlu, On dokuz Mays niversitesi

Oturum Ad: Tarmda SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Eyp Salonu
Konu: Tarm Makineleri Kullanmnda Gvenlik ve Bir rnek Proje: SAFER
Tarmsal faaliyetler srasnda kullanlan tarm makineleri, tarm sektrnde yaanan kazalarn ana
sebeplerinden biridir. Tarmsal kazalar ve sonucunda ortaya kan yaralanmalar sadece bu makineler ile
allrken deil, ayn zamanda makinelerin tamir, bakm, ayarlama, temizleme, tkanklar giderme gibi
ilem basamaklarnda da ortaya kmaktadr. Tarmda yaanan kazalarn azaltlmas iin gelimi lkelerde
risk unsurlarnn belirlenmesi ve ortadan kaldrlmas ya da en aza indirilmesi iin youn aba
harcanmaktadr. Bu amala piyasada gvenli rnlerin bulundurulmasndan alanlarn bilinlendirilmesi
ve eitimine kadar geni bir yelpazede tedbirler alnmaktadr. Gelimekte olan lkelerde ise yeterli
olmayan eitim almalar ve gvenlik nlemleri nedeniyle tarm alanlar daha byk risk altndadrlar.
Tarmda yerleik bir i gvenlii kltr oluturmay hedefleyen eitim almalar, tm dnyada artan
insan merkezli politikalarn etkisi, AB mevzuatnn lkemiz mevzuat ile uyumu, bu alanda yaplmaya
balanlan deiik farkndalk projeleri ve kazalarn toplumsal bilincimiz zerinde oluturduu basklar
nedeniyle lkemizde de giderek nem kazanmaktadr. Bu bildiride; bu tr giriimlere bir rnek oluturmas
amacyla, Avrupa Birlii Hayat Boyu renme Program Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri
kapsamnda Ondokuz Mays niversitesi koordinatrlnde toplam dokuz kurum ve kurulu ortaklyla
yrtlen Krsal Alanda alanlar iin Daha Gvenli Tarm Safer Agriculture For Employees in Rural
SAFER projesi almalarna yer verilmitir.
Anahtar Kelimeler: tarm, gvenlik, tarm makineleri

E-posta: yurtlu@omu.edu.tr
Yazar: Do. Dr. Erdal z, Ege niversitesi

Oturum Ad: Tarmda SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Eyp Salonu
Konu: Trkiyede Son 10 Ylda Yaanan Traktr D Tarm Makineleri Kazalarnn Deerlendirilmesi
Saysz aratrma tarmsal alanda yaanan kazalarn ana nedenleri arasnda tarm makinelerinin ilk srada
yer aldn ortaya koymutur. Endstride kullanlan makinelere gre daha farkl yapda ve karmak
sistemlere sahip bu makineler dnyann hemen her yerinde ok sayda alann lmesine yada kalc olarak
sakatlanmasna neden olmaktadr.
Trkiyede tarm makinelerinden kaynaklanan kazalarla ilgili almalar genellikle tarm traktrleri ile snrl
olup traktr dndaki makine kazalarna bu almalarda ksmen yer verilmektedir. Bunun yansra resmi
istatistikler ierisinden bu tr kazalarn nedeni ve sonular ile bilgileri szmek olanakszdr.
Bu almada Trkiyede son on yl iinde tarm traktr dnda gerekleen tarm makineleri kazalarnn
analizinin yaplmas amalanmtr. Bu dorultuda lke apnda yaynlanan 301 yerel ve ulusal gazete ile
192 haber ajansnn dijital arivleri taranmtr.
Sonular belirtilen srete lke dzeyinde 217 kazann gerekletiini ortaya koymutur. Bu kazalarda 65
kiinin ld, 152 kiinin ise yaraland belirlenmitir. Kazaya karanlarn %17 sini kadnlar
oluturmutur. Hem len hem de yaralananlar ierisinde 1-10 ya aras ocuklarn %10 luk bir paya sahip
olduu gzlenmitir. Kazalarn arlkl olarak Anadolu ve Ege Blgelerinde gerekletii, Nisan-Temmuz
ve Eyll aylarnda younlat belirlenmitir. Kazaya neden olan makineler ierisinde Patoz ilk sray alrken
Silaj ve apa makinelerinden kaynaklanan kazalarn nemli dzeyde olduu gzlenmitir. Gerekleen
kazalarn %43 nn organ kopmas ile sonuland belirlenmitir. El ve ayak kopmalar dnda ba
kopmalarna da rastlanlmtr. Kaza nedenlerinde beklenildii gibi dikkatsizlik ve dalgnlk ilk srada yer
almtr. Bunun yansra makineye fazla yakn alma, el yada ayakla besleme yapma nemli bir paya
sahiptir.
Bu almada elde edilen sonular sz edilen makinelerden kaynaklanan kazalarn ciddi dzeyde olduunu
ortaya koymutur. Kazalarn neredeyse yarsnn organ kopmas ile sonulanmas dndrcdr. Bu
dorultuda eitim almalarnn organize edilerek bilin salanmas gerekliliinin, makinelerin tehlikeli
ksmlarnn en az zarara neden olacak ekilde gzden geirilmesinde byk yarar olduu dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Tarm, tarm makineleri, kaza

E-posta: erdal.oz@ege.edu.tr
Yazar: Dr. Buhara nal

Oturum Ad: Salk Politikalar ve SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Balat Salonu
Konu: Trkiyede Ulusal Sal Ve Gvenlii Programnn Oluturulmas
Multidisipliner bir yapda olan i sal ve gvenlii (SG) konusunda, uluslararas dzeyde balca ILO,
WHO ve EU-OSHAnn yansra ICOH, IOHA ve IEA vb kurulular da nemli faaliyetler yrtmektedir.
1950 ylndan beri almalarn yrten ILO/WHO Sal Komitesinin 2003 ylndaki oturumunda, i
sal ve gvenlii alannda entegre bir yaklamdan sz edilerek temel i sal hizmetleri tanmlanmtr.
Uluslararas dzeydeki bu almalarla uyumlu olarak ulusal dzeyde de bata alma Bakanl ve Salk
Bakanl olmak zere sosyal taraflar, ilgili kamu kurumlar ve meslek kurulular nemli rol oynamaktadr.
alanlarn salk durumu; lkenin genel salk politikas, alma sistemi ve alma ortam standard ile
yakndan ilgilidir. Bu nedenle, gerek salk politikas gerekse alma yaam dzenlemelerinde bu ilikilerin
gz nne alnmas nemlidir.
lkemizde yllar sren abalar sonucunda, nihayet 2012 ylnda yrrle giren SG Yasas kapsamna tm
alanlar ve tm sektrler dahil edilmitir. Bylece SG hizmetlerinin kapsam da geniletilerek koruyucu
yaklam ncelikli, kolay ulalabilir, ok disiplinli, toplumun ihtiyalarna ve koullarna uygun hale
getirilerek yaygnlatrlmas hedeflenmektedir.
Bu hedefler dorultusunda, alma Bakanl-Salk Bakanl arasnda imzalanan SG alannda ibirlii
protokol kapsamnda, i sal ve gvenlii hizmetlerinin birinci basamak salk hizmetlerine
entegrasyonu ile Toplum Sal Merkezleri tarafndan verilmesi ngrlmektedir. Bu merkezlerin
organizasyonunun ivedilikle tamamlanarak SG hizmetlerinin zellikle informel sektr, tarm sektr,
KOBlere ynelik olarak yaygnlatrlmas ncelikli hedef olmaldr.
Ayrca iki Bakanlk ve ilgili dier taraflarn yer ald Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi almalar daha
etkin hale getirilerek SG Politika Belgesindeki hedefler, hem lkenin salk politikalar ile uyumlu hem de
gerekletirilebilir nitelikte olmaldr.
Sonu olarak, gerek Ulusal SG Konseyi Politika Belgesi gerekse Salk Bakanl Stratejik Plannda yer alan
SG
konusu,
tm taraflarn konsensusu ile gelitirilerek ve uluslararas dzeydeki rnekleri dikkate alnarak ivedilikle
Ulusal SG Program oluturulmas byk nem tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: SG Politikas, alan sal ve gvenlii, Ulusal SG Program

E-posta: buharaonal@yahoo.com
Yazar: Ltfi Alpsoy, SGB

Oturum Ad: Metal Sektrnde SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Fener Salonu
Konu: Sal ve Gvenlii Ynyle Metal Sektr
retim srecine giren her yeni kimyasal,her yeni i ekipman, makine, ara ve gere insan sal ve
gvenlii, iyeri gvenlii,evre sal ve gvenlii iin tehdit oluturmaktadr.
kazalar ve meslek hastalklar sonular itibariyle; insan hayatn ve saln tehdit etmektedir.
letmeleri de,maddi ve manevi olarak ar kayplarla kar karya brakmaktadr.
i kazas, meslek hastal ile yangn ve patlama gibi byk endstriyel kaza risklerinin nlenmesi iin ARTIK
yeni yntem ve modellerin uygulanmas gerekmektedir.
Metal sektr genel olarak; metal eritme ve artma endstrisi ile metal ileme endstrisi olarak
tanmlanabilir.
Metal eritme ve artma ilemlerinde,
saf metalleri elde etmek iin metal cevherleri ve hurdalarnn ilenmesi sz konusudur.
Metal ileme ilerinde ise, dier sektrlerin ihtiya duyduu
makine
ve makine paralar,
alet ve aralarn retimi sz konusudur.

Metal Sektrnde Yaplan lk lemler;
Eritme ve artma, Dkm, Dvme-ekillendirme ve presleme, Kaynak ve metal kesme, Sinterleme, Talal
imalat-Tala kaldrma ileri.
rn elde edinceye kadar;
Talama, Parlatma, Zmparalama, Yzey ileme, Yzey kaplama ilemleri yaplr.
Bu srelerin her birinde kendine zg tehlike kaynaklar ile riskler bulunmaktadr
Eritme ve artma ilemlerinde tehlikeler:
Fiziksel tehlikeler:
Radyasyon, Is etkisi, Grlt, Elektrik,..
Kimyasal tehlikeler:
Bakr, Kurun, inko, Alminyum, Altn, .
Ergonomik tehlikeler:
Elle kaldrma ve tama, Tekrarl hareketler,....
Ekipmanlarnda Gvenli Tasarm Ve malatta Gvenlik de Makina Emniyeti Ynetmelii dikkate
alnmaldr.
Kullanmnda Gvenlik de, Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii dikkate
alnmaldr.
Makinalarn emniyeti, aada yer alan ncelik srasna gre tamamlanmaldr;
1.Fiziksel Koruyucular
2.Otomasyon Koruyucular
3.alan Koruma Ekipman
4.Talimat, Bilgilendirme Eitim, Yasak, Uyar,Kayt ve Belgeler
5.Denetim ve Gzetim,Yaptrm
ekipmanlar;
Kurulumunda,Kullanmnda,Bakmnda, Periyodik Kontrollerinde
TAM GVENL OLMALIDIR.
Makinann emniyet limitleri, her aama iin belirlenmelidir.Bunun iin gvenlik amal standartlar dikkate
alnmaldr.(EN ISO 12100, EN ISO 13849-1, EN ISO 13849-1, EN 574, EN ISO 13850, EN ISO 13857, EN
349,EN ISO 13855, (EN 1037, EN 693, EN 692, EN 12409...)
Anahtar Kelimeler: i gvenlii, metal sektr, tehlike, risk, i ekipman, emniyet, standart, makina,
koruyucu, emniyet limitleri
E-posta:lalpsoy@csgb.gov.tr, lutfialpsoy@gmail.com
Yazar: Kamil Sami Ekemen

Oturum Ad: SG Ynetim Sistemleri
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Hasky Salonu
Konu: SG Anlay ve Organizasyon geliim sreci
Bu alma kapsamnda;
yeri SG uygulamalar gemiten gelecee uzanan tarihi geliim srecinde incelenecek ve
Sre evrelere ayrlarak her bir evre iin temel zellikleri deerlendirilecektir.
almada;
Sistem tanm ve sistem unsurlar, SG Ynetim sistemi ve unsurlar ksaca ele alnm ksa bilgilere yer
verilmitir.
SG Anlay ve Organizasyonu geliim sreci tarihi ak iinde ele alnarak her biri iki kademeden oluan
evreye ayrlmtr.
a.
lkel Dnem
1. Nesil
2. Nesil
b.
Orta Dnem
3. Nesil
4. Nesil
c.
leri Dnem
5. Nesil
6. Nesil
Kronolojik olarak her nesil anlay seviyesinin belirgin zelliklerine yer verilerek ksaca aklanmaya
allmtr.
leri Dnem kapsamnda yer alan 5 ve 6. Nesil SG Ynetim sistemlerine nisbeten daha gemi yer verilmi
olup almann sonuna SG Mevzuatnn gelime dnemlerine de ksaca deinilmitir.
Anahtar Kelimeler: SG Ynetim Sistemi, SG anlay ve Organizasyonu geliimi

E-posta: kamilsami@gmail.com
Yazar: mit Tarhan

Oturum Ad: SG Ynetim Sistemleri
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Hasky Salonu
Konu: Baarl Sal Ve Gvenlii Ynetim Sistemi Uygulamalar in Gereklilikler
Gnmzde i sal ve gvenlii (SG) sorunlar ile gerek ulusal gerekse uluslararas dzeyde mcadele
etmek sosyal ve ekonomik adan bir zorunluluk haline gelmitir. Bu mcadelenin baarl olmas iin konu
en st dzeyde ve bir sistem yaklam ile ele alnmal, konrtol altnda tutulmal ve ynetilmelidir.
Bu nedenle i sal ve gvenliine, toplum ierisinde yer alan ilgili btn paydalarn sarf ettii ortak bir
aba ve kltr oluumu olarak yaklalmal ve sorunlarn zmnde btn aralar aktif olarak
kullanlmaldr.
Bu balamda, Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi uygulamalar son 20-25 ylda nemli lde gelimi
ve sal ve gvenliini alanndaki sosyal taraflar ve paydalar tarafndan kabul grmtr. Paydalar
arasnda SG ynetimi kavramnn ve SG ynetim sisteminin artan polaritesine ramen onun, SG ve dier
sonular zerinde etkisi hakknda salam bilimsel kant eksiklii vardr.
SGYS genel olarak gnll bir sistem olarak alglansa da, zorunlu uygulamalar da sz konusudur. Nitekim
Avrupa Sal ve Gvenlii Ajansnn, 2012 yl Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Raporunda
belirtildii gibi 89/391 sayl ereve Direktif, zorunlu i sal ve gvenlii ynetim sistemi iin iyi bir
rnektir. Bu bir tesadf deil, i sal ve gvenlii alanndaki global gelimelere paralel olarak ortaya kan
eilimlerin sonucudur.
Bu nedenle SG paydalar tarafndan
baarl ynetim sistemi uygulamalar iin gereklilikler
deerlendirilmeli ve maliyet etkin konular da dikkate alan aratrma ve uygulamalar tevik edilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Baarl SG-YS, SGYS Performans Gstergeleri, Gnll ve Zorunlu SGYS uygulamalar
E-posta: umit.tarhan01@gmail.com
Yazar: Zeki Kmrc, SGB

Oturum Ad: Tefti Sisteminde Yenilikler
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Tefti Sistemindeki Yenilikler
alma hayatn izleme, denetleme ve teftie yetkili olan Tefti Kurulu Bakanl, alma barnn
salanmas ve korunmasna katkda bulunarak toplumun gelimesine ve sosyal refahn artmasna hizmet
ederken, nleme odakl yeni tefti anlay ile alma yaamna mdahale etme, sosyal taraflar arasnda
kpr grevi stlenerek alma barna katkda bulunma misyonunu stlenmitir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn tefti politikasnn temelini, alma mevzuatnn sahada doru
ekilde alglanmas ve uygulanmas ile nleme kltrnn sahaya yaylmas oluturmaktadr.
Tefti Kurulu Bakanlnca yrtlen, tefti, izleme ve bilgilendirme faaliyetlerinin amac, insan odakl,
koruyucu, nleyici modeli ile ncelikli risklerin belirlenmesi, ksa bir sre ierisinde bu risklerin ortadan
kaldrlmas, alma ortamnn iyiletirilmesi ve iyerlerinin alma mevzuatna uygun hale getirilmesine
katk salanmasdr.
Yeni tefti yaklam ile iverenler, iyerlerinde denetim yaplmasnn tedirginliinden ziyade, i sal ve
gvenlii ile iin yrtm ynnden i mfettilerinin yasal mevzuat gerei alma artlarnn
iyiletirilmesi hususunda kendilerine k tutulmasnn tevik ve rehberlik edici ynyle karlamaktadrlar.
Yeni tefti yaklam cezalandrc anlay yerine iyiletirmeyi amalayan, alma barn salayc, yasal
dzenlemelerin rehberlikle yerine getirilmesini hedefleyen, sonu odakl olarak taraflarla btnleerek
srdrlecektir.
tefti sistemindeki yenilikler ve yaplan teftiler sonucunda Mfettileri, ii ve iverenlerce zlenen,
yolu gzlenen, iyerimize bir daha gelsinler diye beklenen bir anlay yerletirmeyi hedeflemektedirler
Yazar: Prof. Dr. Levent Akn, Ankara niversitesi

Oturum Ad: Sosyal Gvenlik Sistemi erisinde SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Konu: Sosyal Gvenlik Sistemi erisinde Sal Ve Gvenlii
Sosyal gvenliin aksine, i sal ve gvenlii, Anayasada aka dzenlenmi bir kavram deildir. Bu
sebeple ilk bakta konunun anayasal bir dayanaa sahip olmad dnlebilir. Ancak bu yaklam isabetli
olmaz. Zira i sal ve gvenliinin gerek ierii oraya konulduunda, anayasal bir dayanaa da sahip
olduu, hatta bunun da tek madde ile snrl olmad grlecektir. sal ve gvenliinin Anayasadaki
temel dayanaklarndan ilki, sosyal devlet ilkesidir. Anayasaya gre Trkiye Cumhuriyeti sosyal bir hukuk
devletidir. Sosyal Hukuk Devleti gszleri, gller kar-snda koruyarak gerek eitlii yani sosyal adaleti
ve toplumsal dengeyi salamakla ykml devlet demektir.
Devletin anayasadaki temel ama ve grevlerinden hareket edildiinde, i sal ve gvenliine bir baka
dayana da bunalar iinde saylan, insann madd ve manev varlnn gelimesi iin gerekli artlar
hazrlamaya almasdr. nsann madd ve manev varlnn gelimesi, herkesin, yaama, madd ve manev
varln koruma ve gelitirme hakkna sahip olmas anlamna gelir. O halde i sal ve gvenliinin
anayasal dayanaklarndan biri de yaama hakk ve ona bal olarak salkl bir ortamda yaama hakkdr.
alanlarn salkl alma ortamlarnn salanmasn bekleme haklar bulunmaktadr ki bu durum salk
hakkn da i sal ve gvenliinin anayasal dayanaklarndan biri haline getirmitir.
sal ve gvenliinin anayasal dayanaklarndan bir bakas da bir kimsenin, yana, cinsiyetine ve
gcne uymayan ilerde altrlamayacana dair dzenlemedir. Ancak i sal ve gvenliinin anayasal
dayana olarak gsterilebilecek en temel dayanak, sosyal gvenlik hakkdr. Anayasaya gre Herkes,
sosyal gvenlik hakkna sahiptir. Devlet, bu gvenlii salayacak gerekli tedbirleri alr ve tekilat kurar.
Sosyal gvenlik iki temel blmden oluur. Bunlardan ilki i sal ve gvenliidir ve zararn oluum riskini
gidermeyi amalar. Yani temel ilevi nleyiciliktir. Anlan kavramn ikinci ayan sosyal gvenlik oluturur.
Bu da ortaya kan zararn giderilmesini amalar. Bu yaklamdan hareket edildiinde sosyal gvenliin
tazmin edici yann sosyal sigortalarn, riskleri nleyici yann ise i sal ve gvenliinin oluturduunu
syleyebilmek mmkndr.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, Sosyal gvenlik

E-posta: leventkinhukuk@gmail.com
Yazar: Ula Yldz, TSK

Oturum Ad: Sosyal Gvenlik Sistemi erisinde SG
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Konu: Sal ve Gvenlili Alannda Sosyal Gvenlik Tevikleri
sal ve gvenlii alannda iletmelerin yaad en nemli sorunlardan biri kapasite eksikliidir.
Kapasite eksiklii, insan kayna ve finansman alanlarndaki sorunlardan kaynaklanmakta olup, dnya
genelinde kapasite gelitirme faaliyetleri youn bir ekilde uygulanmaktadr.
102 sayl ILO Szlemesi kapsamnda sosyal gvenliin salad en nemli korumalardan biri de i kazas
ve meslek hastalklarna kar destek salamaktadr. Sosyal gvenlik alannda yeni risklerle karlalmamas
iin i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi konusunda iletmelerin kapasitesinin gelitirilmesi
gerekmektedir.
letmelerin kapasitelerinin gelitirilmesi ve konuyla ilgili motivasyonlarnn artrlmas iin sosyal gvenlik
alannda teviklerin kullanma sunulmasnda fayda vardr. alma kapsamnda sosyal gvenlik tevikleri ve
Trkiyedeki uygulamalar deerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal gvenlik, tevikler, i sal ve gvenlii

E-posta: ulasyildiz@gmail.com
Yazar: Uzm. Dr. Cebrail imek, Salk Bakanl

Oturum Ad: Toz ve alan Sal
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Tophane Salonu
Konu: Toz likili Salk Sorunlar
Meslee bal hastalk ve lmlerde ilk srada yer alan akcier hastalklarnn en nemli nedenleri tozlar ve
dumanlardr. norganik tozlar(silika, kmr tozu, asbest), metal toz ve dumanlar akcierde birikerek
pnmokonyozlara neden olurlar. Birlikte KOAH, tberkloz, kanser sk grlr. Pnmokonyozlarn ou
iten uzaklalsa bile ilerler, geri dn ve tedavisi yoktur. lkemizde kumlamaclk mesleklerinde akselere
silikozis olgular sk grlmektedir. Asbest maruziyeti, plevral kalnlama, plaklar, kalsifikasyonlar,
asbestoz, mezotelyoma, akcier kanserine neden olur. Kaynaklarda astm ve KOAH, pnmokonyozlar ve
akcier kanseri grlebilir. Aluminyum; astm, kronik bronit, pnmokonyoz, pnmoni, pnmotoraks,
amfizem gibi tablolara neden olur. Berilyum akcierlerde sarkoidoza benzeyen ilerleyici bir hastala neden
olur. Sert metaller dev hcreli pnmonitis, alerjik alveolit, astm ve akcier kanseri riskinde arta neden
olur.
Alerjik alveolitler; organik toz partiklleri ya da dk molekl arlkl kimyasal bileenlere tekrarlayan
maruziyetler sonucu ortaya kan, akciere snrl hastalklardr, deiik maruziyet gruplarnda %5-15
oranlarda bildirilmektedir. Erken fark edilip etkenden uzaklatrlmazsa kalc akcier hasar yapar. Tipik
rnei ifti akcieridir. Bitkisel ve hayvansal tozlar, Bat kzl sediri, krmz odun, siyah am sakz, platin,
nikel, kobalt, krom, inko, aluminyum, plastik toz ve buharlar astma neden olur. Yetikin astm olgularnn
% 15i meslekseldir. KOAHa meslein katks % 15-20dir, sigara imeyenlerde 40%a kadar kar.
Avrupada ylda 40.000 KOAH lm meslekle ilikilendirilmitir. Toz kontrol tedbirlerinin yetersizliinin
iaretisi olan solunum atei; metal ve polimer dumanlarna, organik tozlara baldr. Metallerin duman ve
buharlarnn genellikle kazalar sonucunda tek, yksek miktarlarnn solunmasyla akcierlerde kalc hasar
oluabilir.
Mesleki kanserojenler en ok akcierleri ve plevray etkiler. Dnyada, kadnlarn % 5-20si, erkeklerin %
20-30u mesleki akcier kanserojenlerine maruz kalr. Avrupada ylda 32.400 akcier kanseri meslekle
ilikilidir. Akcier kanserine nedenleri silika, asbest, arsenik, berilyum, kadmiyum, krom, kmr katran ve
ziftleri, dizel egzoz dumanlar, nikel, kaynak duman ve sert aa tozlardr.
Aerosol tekstil boyalarna bal olan Ardyl sendromu, naylon flok iilerinde naylon mikrofibrillerine bal
akcier hastal, sentetik polimerlere bal akcier hastalklar daha yeni hastalklardr. Nanoteknolojinin
hzla hayatmza girmesi, karbon nanotpler bata olmak zere, yeni solunumsal ve sistemik etkileri
gndeme getirmektedir.
Anahtar Kelimeler: toz, salk, hastalk, meslekler

E-posta:cebrailsimsek@gmail.com
Yazar: Prof. Dr. Fatma Evyapan, Pamukkale niversitesi

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Tophane Salonu
Konu: Toz Tanm-Toz Maruziyeti Ve Riskli kollar
Toz hava aerosol halindeki hava kirleticilerinden birisi olup eitli ortamlarda-zellikle de iyerlerinde eitli
aktiviteler sonucu ortaya kan ap 75 mikronun altnda olan solid paracklardr. Bu solid paracklar
yerekiminin etkisiyle yere kmeden nce belli bir sure boyunca havada asl halde kalrlar ve bu evrede
solunum yolu ile vcuda girerek ncelikle solunum sisteminde eitli hasarlara sebep olurlar. Solunum
sistemi etkileri ncelikle paracklarn havada asl haldeki aplar (aerodinamik aplar) ile yakndan
havayollarnda birikir. 0,5pnmokonyozlar dediimiz mesleki akcier hastalklarnn oluumuna neden olur. Tozlar solunum
sisteminde eitli mekanizmalar araclyla birikebilmektedir: mpaksiyon: arpma : zellikle burun ve st
solunum yollarnda hzla havayollarnn atalland blgelerde ya da burundaki konkalar civarnda birikme
Sedimantasyon: Hava akmnn yavalad daha kk havayollarnda tozlar kendi arlklar ile
yerekimine bal olarak birikir.
ntersepsiyon: Asbest tr lifsel yap gsteren solid paracklarn saplanr gibi birikme biimidir. Tozlar
bileimlerine gre organik ya da inorganik zellikler gsterirler.
INORGANK TOZLAR:
Mineral tozlar: rn. Kristal in silika, kmr tozu, imento tozu
Metalik tozlar: rn. Demir, kadmiyum, bakr, nikel ve berilyum tozlar
ORGANK YA DA BTKSEL TOZLAR
Tarm tozlar, odun tozu, un , pamuk,vs
BYOLOJK TEHLKE EREN TOZLAR
Canl mikroorganizma, mantar vs.. ieren tozlar
Anahtar Kelimeler: Toz, ii sal

E-posta: fatmafisekci@yahoo.com
Yazar: Dr. Blent Gedikli, SGB

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/09.30-10:45
Yer: Tophane Salonu
Konu: Tozdan Korunmada Salk Gzetimi Ve alma Ortam Gzetimi
alma ortamnda, alanlarn toza maruziyetinden kaynaklanan mesleki solunum sistemi hastalklar sk
grlmektedir. zellikle akcierlerde tozun birikmesi sonucu ortaya kan doku reaksiyonu ile oluan
hastalklara (pnmokonyozlara) sk rastlanlmaktadr.
alma ortamnda tozdan kaynakl ortaya kabilecek risklerin nlenebilmesi amacyla i sal ve
gvenlii ynnden tozla mcadele etmek ve bu ilerde alanlarn tozun etkilerinden korunmalar
salanmaldr. zellikle tozlu iyerlerinde alma ortam gzetimleri ve alanlarn salk gzetimleri ile
ilgili almalar bu hedefe ulalmasna nemli bir katk salayacaktr.
Tozlu alma ortamlarnda alanlarda salk gzetimi ve alma ortam gzetimleri ynnden
gerekletirilecek faaliyetler; risk deerlendirmesi, ortam lm ve analizleri, salk muayene ve tetkikleri,
alanlar, iverenler ve SG profesyonellerine ynelik eitimler ve yaynlar iermektedir.
Anahtar Kelimeler: Toz, alan Sal, Sal, Pnmokonyoz

E-posta: bgedikli@csgb.gov.tr
Yazar: Kaan Ycel, SGB

Oturum Ad: SG Laboratuvarlarndan Beklentiler
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Kasmpaa 3-4-5 Salonu
Konu: Hijyeni Laboratuvarlar
Sal ve Gvenliine dair 6331 sayl kanunun 2011 ylnda yaynlanmasyla beraber i yerlerinde risk
deerlendirmesi yaplmas ve dolaysyla risk deerlendirmesine bal lm test ve analizlerin
gerekletirilmesi zorunlu klnmtr. Trkiye'deki i yerlerinin eitlilii ve says ve de alan nfus dikkate
alndnda i hijyeni lm test ve analizlerinin zel laboratuvarlar tarafndan yurt apnda yaplmas
gereklilii aka ortaya kmaktadr. Dier taraftan, zel sektr tarafndan yaplan lm test ve analizlerin
doruluu ve uygunluu soru iareti olmaya devam etmektedir. Btn bu nedenlerle alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl, Hijyeni lm Test ve Analizi yapan laboratuvarlarn yetkilendirilmesini dzenleyen
bir ynetmelik yaynlam ve i hijyeni alannda faaliyet gsteren laboratuvarlarn yetkilendirilmesi
ilemlerini dzenlemi ve de yetki alan laboratuvarlarn yaptklar lm test ve analiz sonularn kayt
altna almaya balamtr. Bylece hem laboratuvarlarn i hijyeni lm test ve analizlerini doru ve uygun
ekilde yapmalar hem de taplan lm test ve analiz sonularndan oluacak veri tabannn ulusal
Sal ve Gvenlii politikalarnn yapmnda kullanlmas hedeflenmitir. Bu sunumda, ad geen
ynetmeliin i hijyeni laboratuvarlar asndan ve kamu faydas asndan neler getirdii incelenmektedir.
Yetki alan veya alacak laboratuvarlarn laboratuvar iletimi ile ilgili sorunlarnn zmnde Sal ve
Gvenlii Enstits'nn etkili bir rol oynayabilecei ortaya kmaktadr. Bu laboratuvarlarn yaptklar
lm test ve analizlerin Bakanlk nezdinde resmiyet kazanmas, i hijyenine ynelik bilincin ve
sorumluluun artmasna neden olacaktr. Sz konusu laboratuvarlarn i hijyeni nosyonuna kavuturularak
Sal ve Gvenlii mevzuatnn uygulanmasnda alanlara ve iverenlere yardmc olabilmelerinin ise
uzun vadeye yaylan bir faaliyetler btn gerektirdii anlalmaktadr.
Yazar: M. Saim Soysal, TRKAK

Oturum Ad: SG Laboratuvarlarndan Beklentiler
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Konu: Akreditasyon Asndan Laboratuvarlardan Beklentiler
4 Kasm 1999 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 4457 sayl Kanunla kurulan Trk
Akreditasyon Kurumu (TRKAK) uygunluk deerlendirme kurulularnn akreditasyonu konusunda
Trkiyedeki tek yetkili akreditasyon kurumudur. 2006 ve 2008 yllar arasnda EA, ILAC ve IAF ile btn
faaliet kapsamlarnda tannma anlamasn imzalamtr. TRKAK gnll alanda faaliyet gstermekte olup,
laboratuvar ve muayene kurulular da dahil olmak zere uygunluk deerlendirme faaliyeti yrten
kurulular akredite etmektir:
Hijyeni lm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakknda Ynetmelik (20.08.2013) ile i hijyeni
alannda lm ve analiz yapacak laboratuvarlara akreditasyon art getirilmitir. Hijyeni lm, Test Ve
Analizi Yapan Laboratuvarlar TS EN ISO/IEC 17025 standard ve ilgili test metodlarna gre akredite
edilmektedir. Ayrca yeterlilik ve n yeterlilik alnabilmesi iin ynetmelikte belirtilen artlarn da
karlanmas gerekmektedir.
Yasal ve gnll alanda birbiriyle ilikili ve paralel yryen bu srete baz yanl uygulamalar ve
anlalmalar meydana gelebilmektedir. hijyeni konusunda akreditasyon art henz yeni olmakla birlikte
TRKAKn daha nceki tecrbelerine gre genel olarak yaanan baz skntlar bu alanda da grlebilir.
Yeterlilik ve akreditasyon denetimlerinin tam olarak fonksiyonlarnn bilinmemesi, yasal otorite tarafndan
yaplan denetimle TRKAK tarafndan gerekletirilen denetimlerin referanslarnn kartrlmas, denetim
sreci ile ilgili zamanlama ve bildirim konularnda yeterli farkndaln olmamas, teknik olarak ise personel
yeterlilii konularnda baz skntlarn sz konusu olabilecei grlmektedir.
Yazar: Prof. Dr. Aye Nuren Baaran, Hacettepe niversitesi

Oturum Ad: Gnmzde yeri ve Endstriyel Toksikoloji
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Fener Salonu
Konu: Gnmzde yeri ve Endstriyel Toksikoloji
Son yzylda zellikle sentetik kimyasal maddelerin retimi ve buna bal olarak endstride alan
bireylerin maruz kaldklar kimyasal madde miktar ve eitlilii artmtr. Bu maddelerin pek ounun canl
sistemler zerinde istenmeyen etkileri bulunmaktadr. Mesleki toksikoloji, alanlarn iyeri ortamnda
maruz kaldklar fiziksel, kimyasal ve biyolojik ajanlarn neden olduu istenmeyen etkileri aratran
toksikolojinin bir alt daldr. stenmeyen etkiler; maruz kalnan ajann iilerde oluturduu ya da ajann
toksik etkilerini ortaya karmak amacyla deney hayvanlarnda veya in vitro sistemlerde yaplan
deneylerde ortaya kan etkiler olabilir. yeri maruziyetlerinin salk zerinde olumsuz etkilerinin farkna
varlmas ve zellikle iyerlerine bal evresel kirliliklerin artmas mesleki toksikoloji dalnn ortaya
kmasna neden olmutur. alanlarn mesleki maruziyet dzeylerinin bilinmesi, ilgili dzenlemelerin ve
bu maddelerin biyolojik izlemelerinin yaplmas ii sal ve gvenlii asndan ok nemlidir. alanlarn
maruz kaldklar kimyasal maddelerin, alma ortamndaki fiziksel ve biyolojik etmenlerin alerji, eitli
organ ve sistem bozukluklar ve hatta kansere yol atklar bilinmektedir. Mesleki toksikolojinin ana amac
ii saln korumaktr. Bu amala zararl kimyasal maddelerin i yerinden uzaklatrlmas, zararl kimyasal
maddelerin yerine daha az zararl maddelerin kullanlmas ve toksik kimyasal maddelerin kontrol altnda
tutumu ve ii gvenliinin ve bireysel koruma nlemlerinin alnmasnn salanmas mesleki ve endstriyel
toksikolojinin balca hedefleridir. zellikle i yerinde alanlarn gvenliini salamak amacyla risk
deerlendirmelerinin yaplmas, ilgili limitlerin belirlenmesi de alma ortamn gvenli klma asndan
nemlidir. Sunumda formaldehit, silika, pestisit, kurun, kemoteraptikler gibi kimyasal maddelere alma
ortamnda maruz kalan iilerde olas deiiklikler ve kiisel korunma nlemlerinin sala etkisi de
tartlacaktr.
Anahtar Kelimeler: Mesleki toksikoloji, endstriyel toksikoloji

E-posta: nbasaran@hacettepe.edu.tr
Yazar: Dr. Engin Tutkun, Salk Bakanl

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Fener Salonu
Konu: Toksik Maruziyetler ve Kronik Hastalklar
Son 30-40 yldr, lmlerin en sk rastlanan nedeninin kronik hastalklar olmaya balamasyla birlikte,
toplum sal alan bu hastalklarn etyolojik faktrlerine odaklanmtr. Endstriyel ya da evresel
maruziyetler ve hipertansiyon, diyabet, nrodejeneratif hastalklar gibi kronik hastalklar arasndaki iliki
konusundaki bilimsel verilerin artmasndan dolay, mesleki ya da evresel toksikolojide nleyici yaklam
daha fazla nem kazanmaya balamtr. Sal ve Gvenlii asndan, kronik salk etkileri iyerindeki
uzun sreli ve dk doz maruziyetlerden kaynaklanr.
Benzen-lsemi, 2-bromopropan-reme
bozukluklar, karbon tetraklorid-hepatotoksisite gibi klasik maruziyet-hastalk ilikilerinin yannda yeni
maruziyet tipleri-hastalk ilikileri de tp alannn ilgi alanna girmektedir.
Eldeki veriler; kurun, arsenik, bisfenol-A, fitalatlar, organofosforlu insektisitler ve dioksinlerin de dahil
olduu toksik kimyasallarn obesite ve diyabet riskinde art oluturduu ynndedir. Bu endokrin-bozucu
maddelerden bazlar, strojen benzeri aktivite ile meme kanseri oluumunda da yer almaktadrlar.
Fitalat ve Bisfenol-A, akcierlerde inflamasyonu hzlandrarak astm etyolojisinde rol oynamaktadrlar.
Kurun, kadmiyum ve civann bbrek ilevlerini bozduu ve hangi seviyede olursa olsun kronik bbrek
hastalklar ile yakndan ilikili olduu birok almada gsterilmitir. Benzer ekilde manganez ve
alminyumun, Parkinson ve Alzheimer hastal gibi nrodejeneratif hastalklarla ilikisi ortaya konmutur.
Baz klinik almalarda, aratrmaclar kurun, kadmiyum ve arsenik maruziyeti olan iilerde osteoporotik
etkileri rapor etmilerdir.
Mesleki ve evresel maruziyetleri toksik etkileri konusunda elde biriken veriler; kayna ne olursa olsun,
lke ynetimlerini bu konuda kuvvetli nlemler almak zorunda brakmaktadrlar. Halk ve Salnn ana
eylem yn ve politikas, nleme ve koruma kavramlar zerine kurgulanmaldr. Bilgi en kuvvetli
gdleyici olduundan konuyla ilgili uzmanlarn farkndal ve mrboyu eitimi yaamsal nem
tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Mesleki toksikoloji, kronik hastalklar

E-posta: dretutkun@gmail.com
Yazar: Prof. Dr. lker Beker, Yldz Teknik niversitesi

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Fener Salonu
Konu: Mesleki Zehirlenmeler Ve Toksiste
evremizdeki pekok ey kimyasal maddelerden yaplmtr. Metaller, yaayan biyolojik sistemlerdeki
eitli hayati fonksiyonlar ile ok nemli bir rol oynar. Ar metaller younluu yksek ve dk
konsantrasyonlarda toksik veya zehirli kimyasallardr. Ar metallerin olduka fazla uygulanabilirlii ve
snrsz faydalar yansra tm canllar etkileyen potansiyel zehirlilii kantlanmtr. Ar metallerin evreye
verilmeleri hem endstride alanlar ve hem de toplum iin astm, kanser, gelime bozukluklar ve eitli
salk sorunlarna neden olabilir.
nsan faaliyetleri, ar metal kirliliinin hava, su ve toprak yoluyla doal jeolojik ve biyolojik datlmasna
sebep olur. Toksik metaller, su, hava ve toprak kirlilii ile besin zincirine girer ve sonu olarak bu
deiiklikler bitki ve hayvanlarn yapsnda zehirli maddelerin toplanmasna, besin zincirindeki toksik
madde deriimimin artmasna veya vcuttaki hedef organlara ynelmesine izin vererek ar metallerin
toksitesini etkiler. nsanlar sk sk -esas iyeri veya kirli havadaki metallerin solunmas ile ya da eitli ar
metallerin yksek dzeyde ieren yiyecekleri (zellikle deniz rnleri) tketilmesi ile ar metallere maruz
kalr.
Ar metallerin birincil insan nedenli kaynaklar, madenler, dkmhaneler, izabe ve kmr yakan termik
santrallerinin yan sra yanma sonucu oluan yan rnler ve tat egzostlarnn neden olduu emisyonlardr.
Elektronik atklar da nemli bir ar metal kirlilik kaynadr. Ar metaller bozunmadklar ve yok
edilemedikleri iin doann heryerinde kalcdr. Bunlar genellikle vcutta yada znen bileikler olarak
depolanr. Ar metaller; alerjik reaksiyonlar (berilyum, krom), nrotoksisite sinir sistemine etki (kurun),
nefrotoksisite bbrekte toksik kimyasallarn yol at zehirleyici etki (civa klorr, kadmiyum klorr) ve
kanser (arsenik, hexavalent krom) gibi saysz olumsuz salk etkileri ile ilikilidir.
Anahtar Kelimeler: Ar metal, toksisite, i sal, civa, kurun

E-posta: ubeker@gmail.com
Yazar: Yrd. Do. Dr. dil Ik, Bilgi niversitesi

Oturum Ad: alma Yaamnda Psikososyal Risk Etmenleri
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Balat Salonu
Konu: Davran Odakl Gvenlik Ynetimi: Borelik rnei
Davran Teoriye gre insan davran, bu davran tetikleyen nedenler ve ardndan takip eden sonular
asndan analiz edilebilir. Bu teorinin i gvenliini etkileyen davranlara uyarlanmas Davran Odakl
Gvenlik Ynetimi (DOGY) adyla karmza kmaktadr. DOGY, i gvenliini belirleyen kritik davranlarn
operasyonel olarak tanmlanmas, gzlemlenmesi, sklnn belirlenmesi, tetikleyici ve sonular asndan
deerlendirilmesi (ABC Analizi) ve aksiyon planlar oluturularak davranlarn eitli mdahalelerle
deitirilmesi srecini ifade eder. Bu bildiride DOGY projelerinde etkinliin belirleyicisi olan teorik ve
uygulama prensipleri zetlenecek; Trkiye elik sanayi iin rnek tekil eden bir projeye imza atm olan
Borelik elik A..de yrtlen almalar bir rnek olay olarak sunulacaktr. 2011 ylnda, 35 kaza, 18
kayp gnl kaza ve 309 kayp gn problemi ile karlaan Borelik, daha sonra 10 Numara Gvenlik
Projesi adn alacak olan bir DOGY projesine balamtr. Hazrlk aamasnda; Mevcut Durum
Deerlendirmesi, Organizasyon (st Ynetim destei), Master Plann Oluturulmas, Liderleri Eitimi,
Gzlem Operatrleri Eitimi, Gzlem Formlarnn Oluturulmas fazlar takip edilmitir. 20.6.2012 tarihli
uygulama toplantsnn ardndan gzlem almalar ve kaza oluumuna etki eden kritik davranlarn ABC
analizleri balamtr. Bu srete 4722 gzlem gerekletirilmi; 411 adet aksiyon alnmas gerektii tespit
edilmi; 350 aksiyon hayata geirilmitir. 2013 yl sonu itibariyle, 8 adet kaza, 4 kayp gnl kaza ve 207
kayp gn yaanm olmas, DOGY modelinin iyiletirici rol hakknda destek salamaktadr. Bu bildiride
Borelik rnei, uluslararas DOGY yaznndaki teorik ve uygulamal rneklerle karlatrlacaktr. Ayrca
2014 ylnn ubat-Mart aylarnda yaplmas planlanan saha ziyaretleri ile DOGY srecinde aktif rol alan
alanlarn ve yneticilerin, bu yaklamn gl ve zayf ynleri ile ilgili deerlendirmelerini alacamz
mlakatlardan elde edilecek nitel bulgular zetlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Davran Odakl Gvenlik,ABC Analizi, Action Planning

E-posta:idil.isik@bilgi.edu.tr
Yazar: Orhan Aa, SGB

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Balat Salonu
Konu: Mobbing
Mobbing kavramnn ilk olarak 196O'l yllarda, Avusturyal bir etolog olan Konrad Lorenz tarafndan hayvan
gruplarnn davranlarn anlatmak iin kullanld bilinmektedir.
Mobbingin engellenmesi konusunda Trkiyede Babakanlk Genelgesi yaymlanmtr. Bu genelgede
alanlarn psikolojik tacizden korunmas amacyla baz tedbirlerin alnmas uygun grlmtr.
Mobing maduru kiiler alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna Alo 170 zerinden ulaabilmekte ve
buradaki psikologlardan yardm alabilmektedir.Mobbingle mcadele iin alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl bnyesinde Mobbingle mcadele kurulu oluturulmutur.
Mobbing maduru kiiler bu kurula bavurduklar zaman gerekli incelemeler iin mfettiler mobbingin
gerekletii yere gitmekte ve mobbingin olup plmadn aratrmaktadr.Eer mobbing varsa yasal sre
balamaktadr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Alo 170 hattna gelen ar istatistiklerine gre kamu sektrnde
mobbing ikayeti %32 zel sektrde ise %68 dir.
Mobbingle baa kabilmenin temelini teslim olmamak oluturmaktadr. Mobbing'e kar kurumsal olarak
alnabilecek tedbirler arasnda insan merkezli ve etik deerler zerine ina edilmi bir kurum kltr yer
almaktadr.
Anahtar Kelimeler: Mobbing, Babakanlk Genelgesi, Alo 170, Mobbingle baa kabilmek
E-posta:orhan.agacci@csgb.gov.tr
Yazar: Do. Dr. Kamil Orhan, Pamukkale niversitesi

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Balat Salonu
Konu: Gerek Riskin Algsal Dnyas: Risk Gerekliinin Alglanmasnda Kltrel Etki zerine
Son dnemlerde i sal ve gvenlii konusuna ilgi srekli artmaktadr. lkelerin, rgtlerin, topluluklarn
ekonomik, sosyal, psikolojik saln srdrebilme refleksinin bir paras olarak ele alnmaktadr. Bu
dorultuda pek ok kanuni, ekonomik, politik, sosyal icraatlar devreye sokulmaktadr. Ancak buna karn
zaman zaman istenen sonular ve gelimeler elde edilememektedir. Bunun altnda yatan sebepler geni
lde aratrlmaktadr. Bu sebepler setinin paralarndan birisi de psiko-sosyal faktrlerdir.
Yaam baz tehlikelerle i ie olmay gerektirmektedir. Pek ok kaynak kazalarn en byk sebebini insan
olarak belirtmektedir. Risk, her yerde ve her zaman bulunsa da insanlar tarafndan farkl farkl
deerlendirilmektedir. Bu farklln ok farkl sebepleri olabilir. Bireyin kar karya olduu riski nasl
alglad nemli bir etken konumundadr. Riskin yksek alglanmas gvenli davran ortaya kmasn
kolaylatrc etki yapacaktr. Buna karlk dk risk algs gvenli davranlarn ortaya kmasna engel
tekil edecektir. Bireyin objektif gereklik durumundaki riski alglay bu gereklikten nasl etkileneceini
belirleyecektir. Riskin alglanmasnda ise, bireyin iinde yaad ve yetitii kltrn, rgtn gvenlik
kltrnn etken olduu dnlmektedir.
nsann bireysel yapsnn da tesinde sosyal dnyasnn yaratt etkiden mnezzeh ele alnmas olas
deildir. nsanlarn davranlar gibi bilisel faaliyetleri de sosyal balamdan etkilenmektedir. Bu sebeple
risk algsnn da sosyal balam ele alnmadan anlalmas mmkn deildir. Bu noktada Douglasa (1978)
gre, risk algsnn kiilik treytleri, ihtiyalar, tercihler veya risk objesinin zellikleri tarafndan deil sosyal
ve kltrel olarak ina edilmektedir.
Risk algs kavram riskin hafifletilmesi talebi ile ilgilidir. Risk kaynann hangi ynnn ya da zelliinin
sbjektif olarak nemli olarak deerlendirilecei bilgisi risk hafifletilmesi talebini belirleyecektir.
Bu almann amac, bireylerin riski ve gvenlii alglamasnda, kltrn etkisi olup olmadn
aratrmaktr. Risk alglamann da kltrel szgeten geerek davrana ne lde ve nasl dnt
zerinde durulacaktr. almada kltr, bireyselci- topluluku kkenden gelme olarak ele alnrken, kaderci
kltre yatknlk da almaya dahil edilecektir.
Yazar: Prof. Dr. Kadriye Bakrc, Hacettepe niversitesi

Oturum Ad: alma Hayatnda zel Politika Gerektiren Gruplar: ocuklar, Kadnlar, Yallar
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Hasky Salonu
Konu: alma Hayatnda zel Politika Gerektiren Gruplar: ocuklar, Kadnlar, Yallar
2012 tarihli 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun (SGK) Risk deerlendirmesi, kontrol, lm ve
aratrma balkl 10. maddesinin 1. fkras uyarnca, veren, i sal ve gvenlii ynnden risk
deerlendirmesi yapmak veya yaptrmakla ykmldr. Ayn fkrann (a) bendi uyarnca risk
deerlendirmesi yaplrken Belirli risklerden etkilenecek alanlarn durumu; () bendi uyarnca Gen,
yal, engelli, gebe veya emziren alanlar gibi zel politika gerektiren gruplar ile kadn alanlarn
durumu dikkate alnr.
Bu madde uyarnca genler, yallar, engelliler, gebe veya emziren alanlar ile kadn alanlar zel
politika gerektiren gruplardr. Ayrca benzeri gruplar, rnein belirli risklerden etkilenecek alanlar da
zel politika gerektiren gruplar iinde yer alabilir.
SGKnun 3. maddesinin (e) bendi uyarnca Gen alan: Onbe yan bitirmi ancak onsekiz yan
doldurmam alan ifade eder. 2014 tarihli Engelli ve Eski Hkml altrmayan verenlerden Tahsil
Edilen dari Para Cezalarn Kullanmaya Yetkili Komisyona Dair Ynetmelik m. 4 (1) uyarnca Engelli:
Bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini eitli derecelerle kaybetmesi nedeniyle alma
gcnn en az yzde krkndan yoksun olduu Engellilere Verilecek Salk Kurulu Raporlar ile belgelenen
ve alabilir durumda olan kiileri ifade eder. 2013 tarihli Gebe veya Emziren Kadnlarn altrlma
artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm Yurtlarna Dair Ynetmelik m.4/1 (a) uyarnca Gebe alan:
Herhangi bir salk kuruluundan alnan belge ile gebelii hakknda iverenini bilgilendiren alan, b)
bendi uyarnca Emziren alan: Tabi olduu mevzuat hkmleri uyarnca st izni kullanmakta olan ve
iverenini durum hakknda bilgilendiren alan ifade eder. SGKnda yalnn tanm yaplmamtr.
Bu teblide zel risk gruplarndan kadnlar, ocuklar ve engellilerin zel risk grubu olarak
nitelendirilmelerinin nedenleri, Uluslararas Hukuk, AB Hukuku ve ulusal hukukumuzda bu gruplara ilikin i
sal ve gvenlii dzenlemeleri karlatrmal olarak ve eletirel bir bak asyla irdelenmeye allacak
ve yaplmas gereken deiiklikler konusunda nerilerde bulunulacaktr.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii; zel politika gerektiren gruplar; genler; yallar; engelliler; gebe
veya emziren alanlar; kadn alanlar
E-posta: kbakirci@hacettepe.edu.tr
Yazar: Dr. Rukiye Gl, Salk Bakanl

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Hasky Salonu
Konu: alan Kadn Sal
Kadnlarn geleneksel olarak kendilerine yklenen kadnlk ve annelik rollerinden kp ev kadnl dnda
bir meslek arama abalar, hem kadnlar hem de toplum iin zerinde dnlmesi gereken sorunlar
gndeme getirmitir.
alma yaam, kadna ekonomik g edinmek, kariyer sahibi, eitimli, sz sahibi, sorun zc, takm
oyuncusu, otoriter, yneten olmak gibi yeni alt bileenler, roller ve sorumluluklar getirmitir. Ancak tm
bu yeni sorumluluk ve rollere ramen toplumun kadndan bekledii geleneksel e ve annelik rollerinde
herhangi bir deiiklik olmamtr.
Uluslar aras Nfus ve Kalknma Konferansnda ele alnan eylem nerilerinden bir blm de bireylerin
reme haklarnn iverenlerce ihlal edilmemesi iin gerekli nlemlerin alnmas ve alan kadnlarn gebelik
ve doum nedeniyle ihtiya duyacaklar hizmetlere eriimlerinin salanmasna ynelik nerilerdir.
Bu neriler ;
ocuk yapma, emzirme konularnda kadnlara destek olmak iin kadnlarn

annelik sorumluluklar ile igc sorumluluklarn uzlatrmay
amalayan kanun/ynetmelik vb. karlmas;
Her iki cinsiyetten alanlara esnek alma saatleri, ana babalara izin olanaklar, gndz bakm
hizmetleri gibi uygulamalarn zel sektr de kapsayacak ekilde gelitirilmesidir.
2004 ylnda yrrle giren 4857 sayl Kanunu daha kapsaml ve reme haklar bakmndan somut
sonular dourabilecek dzenlemeler getirmektedir.
Kadnlar bir yandan alma yaamnn sala zararl risk faktrlerine maruz kalmakta, dier yandan gelir
art ve salk hizmetlerine eriim kadn saln iyi ynde etkilemektedir. hayatnda menstrual
dzensizlikler, pelvis ars, idrar yapma sorunu, bacak ve srt arlar i yerinde kadn zorlamaktadr
Hamilelik alma koullar nedeniyle dk, dk doum arl ve malformasyonla sonulanabilmekte,
annenin hayatn tehlikeye sokmaktadr. Bebein yeterince anne st almas engellenmektedir.
yeri ve istihdam koullarndaki ayrmcla kar ILO yasalarnn iverenlerce uygulanmas salanmaldr.
verenler kadn altrma konusunda cesaretlendirilmelidir. Kadnlarn hamilelik ve doum sonras
izinden dnlerini kolaylatracak, kadn ve erkeklerin reme salklarn gvence altna alacak yasal
dzenlemeler yaplmaldr.
Anahtar Kelimeler: alan kadn, reme sal

E-posta: rgul84@hotmail.com
Yazar: Sadettin Akyl, SGB

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Hasky Salonu
Konu: alma Hayatnda zel Politika Gerektiren Gruplar
zel politika gerektiren gruplar, alma hayatnda mevcut yap ierisinde yer alan fakat istihdamda ya da
istihdama ulamada eit frsatlara sahip olma asndan ayrmcla urayan, haklar ve haklarn kullanm
bakmndan eitliini kullanamayan, uygulamada eitli engellerle karlaan gruplar olarak
deerlendirilmektedir. lkemizde zel politika gerektiren gruplar, herhangi bir yasal engel olmamasna
hatta yasalarda pozitif ayrmclk ieren dzenlemeler olmasna ramen, yeterli dzeyde istihdama katlm
salayamamaktadrlar. stihdamda olanlar ise ounlukla kayt d ve dk cretli ilerde almaktadrlar.
Bu durum hemen hemen tm lkelerde benzer ekilde grlmekte, her lkenin kendi istihdam yapsna ve
kltrel deerleri de dhil olmak zere toplumsal reflekslerine gre eitli politikalar gelitirilerek
mcadele edilmeye allmaktadr.
lkemizde de kadnlar, genler, engelliler ve uzun sreli isizler bata olmak zere alma hayatndaki tm
gruplarn istihdama katlmnda ve istihdam edildiklerinde eit frsatlara sahip olmalar iin politikalar
gelitirilmekte ve eylem planlar hazrlanarak uygulamaya konulmaktadr.
Dezavantajl gruplar olarak da adlandrlan bu gruplarn i gc piyasasna eriimlerini de dikkate alarak
alma hayatnda pozitif ayrmclk ieren yasal dzenlemeler yaplm, istihdama katlmlarn artrmak iin
baz tevikler getirilmitir. Ancak, uluslararas birok belgede, Anayasamzda ve Kanunlarmzda frsat
eitlii evrensel bir ilke, temel bir insan hakk olarak kabul edilmesine ramen, uygulamada ciddi skntlarn
bulunduu ve istihdam rakamlarnn olduka yetersiz olduu da bilinmektedir.
Bu kapsamda igc piyasasndaki yapsal sorunlarn zlmesi, orta ve uzun vadede bymenin istihdama
katksnn artrlarak isizlik sorununa kalc zm salanmas amacyla Bakanlmz tarafndan hazrlanan
Ulusal stihdam Stratejisi drt politika ekseni zerine ina edilmitir. Bu eksenlerden birisi de zel politika
gerektiren gruplarn istihdamnn artrlmasna yneliktir.
Bununla birlikte sahip olduu haklar korumada yeterince bilgi sahibi olmayan ve eitlik ilkesi
uygulamasnda alglama eksiklii olan gruplara ynelik de farkndalk ve bilgilendirme almalar
yrtlmektedir. nk yaplan almalarn istenen amaca ulaabilmesi ve toplumsal kabul grmesi
asndan alma hayatnn tm gruplar ve zellikle muhataplar tarafndan anlalmas gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dezavantajl gruplar, Frsat eitlii, alma hayatnda frsat eitlii, alma hayatnda
hassas gruplar, cinsiyet temelli eitsizlik, kadn ii, ocuk iilii, engelli istihdam
E-posta: sakyil@csgb.gov.tr
Yazar: Prof. Dr. Fevzi Ylmaz, Fatih Sultan Mehmet niversitesi

Oturum Ad: SGde novasyon ve Nanoteknoloji
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Konu: Inovasyon, Nanoteknoloji Ve Salk
Inovasyon, pazar ihtiyac veya yeni talepler iin daha iyi zm retme eylemidir. cat ise, tamamen yeni
cihaz, yeni metod, yeni bileim veya yeni ilemin bulunmasdr. Inovasyon yetisi dk-orta gelirli
ahslarda olduu gibi zengin ahslarda da fazladr. lk grup refah iin inovatif zme mecburken, ikinci
grup uygun evre ve zihinsel younlama ansna sahiptir.
Nanoteknoloji nano eylerin isim olarak, nano-bu, nano-u, nano-dierlerinin ilenmesi ve uygulamasn
kapsar. Bir nanometre bilimsel l sistemlerinde metrenin milyarda biridir ve bu teknolojide muhtelif
eyler o kadar kk retilir ki onlarn boyutlar nanometre ile anlr.
Nanoteknoloji ile biz; salktan mikro elektronie, nano ak soutmadan, korozyona kar nano kapsll
kaplamalara kadar ok geni alanla yzleiriz. Nano robotlar, yapmazlk uygulamalar, antibakteriyel
eyalar ve mukavimletirme ilemleri dier potansiyel alanlardr.
Nanoteknoloji ile ilgili en byk problem boyut problemidir. Nano tozlar ok ok kktrler ve zararl
etkilerden kanmak gerekten zordur. Tozlarn laboratuvardan endstriye, endstriden kullanm ve
evreye atmnda - miktar artt iin, eylerin kartrlmas ve nakli nedeni ile sorun oluturduu iin reaksiyon, giriim ve dnm geliir. Bu durum kk boyutlu deneylerden ticari uygulamalara gei ve
kullanmda problem oluturur. Solunum gibi, deri temas gibi yollarla zararl etkiler oluur. Yanan yakttan
kan PM2.5 gibi anorganik nanotozlar, gm ve titanyum dioksit gibi insan yaps sentezlenmi tozlar ve
dierleri potansiyel problem oluturur. Eer problemlerin stesinden gelinirse parlak gelecekle yzleilecek
ve bir ok nano almalar faydal rne dnecektir.
Anahtar Kelimeler:Inovasyon, Nanoteknoloji, Nanotoz, PM 2.5, Nanosalk, Nanogvenlik

E-posta: f.yilmaz@fsm.edu.tr
Yazar: Dr. Volkan zgz, Sabanc niversitesi

Oturum Ad: SGde novasyon ve Nanoteknoloji
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Konu: letmelerde Nanoteknoloji: Dostu mu, Dman m?
Tekstilden, kozmetik ve sala kadar uzanan ok geni bir yelpazede hayatmzn iinde olan
gremediimiz bir eyler var: nanoteknolojiler. Ancak gremediimiz yapay nanoparacklarn insan ve
evre sal etkileri de son yllarn artan bir tartma konusu. Bu phelerin byk bir ounluu bu
paralarn ok kk olmasndan ve son zamanlara kadar da bu kck paralarn insanla, canllarla,
hcreler seviyesinde nasl etkileeceini bilmediimizden kaynaklanyor. Youn bir aratrma konusu ve bu
konuda henz kesinlemi bir bilgi yok. Baz nanoparacklarn, zellikle ince uzun ty tipi olan
nanoparacklarn, solunum yollaryla alndklar zaman insan sal zerinde zararl etkileri olduklar,
akcierlerde iltihaplanmaya yol atklar biliniyor. Dier yandan ise nanoparacklarla zenginletirilmi
svlar ve gazlar eskisinden daha iyi soutma etkinlii salyor. Nanoteknoloji ile yaplan filtreler en kt
kalitede sular, vcut svlarn szebiliyor. Nano teknolojik filtreler ortamdaki tehlikeli paracklardan bizi
daha iyi koruyor. Hatta son gnlerde virsleri bile tutabilen filtrelerin yapldn biliyoruz.
Nanoteknolojilerin bir dier yan ise retim srasnda ortaya kabilecek olas riskler. Nanoparacklarn
retim ve kullanm srasndaki faydalar ve zararlar rneklerle tartlacak ve risk algs ve risk ynetimi iin
yaklamlar irdelenecek. Bilinen lme sistemlerin uygunluu veya uygunsuzluu, var olan kurallarn
uygulanabilme olaslklar tartlacak. Nanoteknolojilerin insan ve evre etkileri konusunda son yllarda
devam eden almalardan rnekler verilecek.
Yazar: Bekir Demirel, Devlet Personel Bakanl

Oturum Ad: Kamuda SG Uygulamalar
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Sadabad Salonu
Konu: lk Defa sg Mevzuat Kapsamna Giren Kamu darelerinin Ykmllkleri Ve Dpbye ntikal Eden
Sorunlar
Kamu darelerinin ounda ii statsnde personel istihdam edilmemektedir. Yaklak 3 milyon kamu
personelinin sadece % 10u ii statsndedir.
Kamu idarelerinin byk ounluu 2016 tarihinden itibaren ilk defa Sal ve Gvenlii mevzuat
kapsamna girecek ve alk ve tank olmad ykmllklerle karlaacaktr.
Teblide, nmzdeki sre iinde idarelerin kar karya gelecekleri ykmllklerden ve uygulamada
ortaya kabilecek sorunlardan zet olarak bahsedilecektir.
Ayrca, i sal ve gvenlii mevzuatnn uygulanmas konusunda kamu idarelerinden Bakanlmza
intikal eden gr taleplerine verilen cevaplar da Teblide ifade edilecektir.
sal ve gvenlii uzmanl grevlerini yrten kamu grevlilerine ek deme yaplmas ile gebe ve
emziren kadnlarn gece almalar ve gnlk mesai saatlerine ilikin dzenlemelerin Devlet memurlarnn
alma srelerini dzenleyen mevzuatla uyumsuzluu konusu bu kapsamda ele alnacaktr.
Anahtar Kelimeler: kamu idareleri, kamu idareleri, i sal ve gvenlii mevzuat
Yazar: Dr. Kksal Aydn, KESK

Oturum Ad: Kamuda SG Uygulamalar
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/11:15-12:30
Yer: Sadabad Salonu
Konu: Kamuda i Sal Ve Gvenlii Uygulamalar
Tanmn kendisinde farkllklar olsa da halkn genel ve ortak gereksinimlerinin karlanmas olarak kamu
hizmetleri insan ve toplum yaamnn en temel hizmet alandr. alma hakknn bir gerei olarak ii
sal ve gvenlii (SG) hizmetleri de kamusal hizmet alandr. Dnya rneklerine gre geri dzeyde de
olsa lkemizde kamu hizmetleri hala nemli bir alma ve istihdam alandr.
Bir politik ynelim olarak gvencesiz alma, taeron uygulamalar yaygnlamakla birlikte 3.187.997 kii
farkl statlerde kamuda almaktadr. (20.02.2014 ileri Bakanl verileri).
Kamu hizmetlerindeki hizmet alm ve gvencesiz alma i kazas ve meslek hastal risklerini artrmakla
birlikte bu durum 2012 SGB istatistiklerine yeterince yansmamaktadr. Bunun nedeni etkin i kazas ve
meslek hastal bildirim sisteminin olmamasdr. Yzlerce iinin hizmet alm, taeron irketler yoluyla
istihdam edildii kamu kurumlarnn birounda bu irketlerce iyeri hekimi, i gvenlii altrlmamakta,
i kazas bildirimleri yaplmamakta, st iveren olarak kamu idaresi bu duruma seyirci kalmaktadr.
Bilindii zere 6331 Sayl yasann kamu kurumlar ile ilgili maddesinin yrrl 2016 ylna ertelenmitir.
50 kiinin stnde alan olan, tehlikeli veya ok tehlikeli snfta olan kamu kurumlar erteleme
kapsamnda olmamasna ramen bu kurumlarda dahi henz SG uygulamalar balatlamam, kk
abalara ramen sorun henz iselletirilememitir. SG uygulamalar bu haliyle zel sektrn ykmll
olarak alglanmakta, rnein bir zel tp laboratuar 300 sayfalk ve yzlerce kimyasaln insan sal zerine
olas etkilerini ieren risk analizi yaparken bir devlet hastanesi veya niversite hastanesi bu konuda
duyarsz kalabilmektedir.
Sorunun bir baka boyutu da kamu zel arasndaki i ie gemi ilikidir. SGB istatistiklerinde en ok i
kazasnn olduu kmr, linyit karma ilerinin bile tm esnek alma ve zelletirme uygulamalarna
ramen halen kamunun sorumlu olduu ve bu sorumluluunun ok daha etkinletirilmesi gereken alma
alandr.
Kamuda SG uygulamalarn olumsuz etkileyen bir baka sorun alan da yasal mevzuatn yetmezlii ve
yasalar arasndaki uyumsuzluktur. 6331, 657, 5510 sayl yasalar arasnda uyumsuzluklar mevcut olmakla
birlikte kamuda SG ykmlnn 2016 ya ertelenmesi sorumluluktan ka ve rehavete yol amakta, bu
alan inandrclktan uzak bir angaryaya dnmektedir.
Kamu emekileri asndan meslek hastal kapsam ok dardr. Kayt sistemleri, tan ve tedavi
srelerindeki belirsizlikler meslek hastal gereini grnmez klmaktadr.
NERLER:
SG hizmeti temel bir kamusal hizmet alandr. SGB bu grevi hizmet sunumundan mevzuata,
denetime kadar her dzeyde stlenmeli, geni bir istihdam yaratmaldr.
SG uygulamalar kamu kurumlarndan balanarak organize edilmeli, kamu bu konuda nclck

rol stlenmelidir.
Bata kamu kurumlar olmak zere her alanda ii sal ve gvenliini olumsuz ynde etkileyen
hizmet alm, alt iveren, taeron, esnek ve gvencesiz alma uygulamalarna son verilmelidir.
Yol, baraj, kpr gibi ok tehlikeli ilerde tm SG uygulamalar kamu eliyle yrtlmeli, kamu bu
ilerden sorumlu olmaldr.
2016 yl beklenmeden tm kamu kurumlarnda SG organizasyonlar, eitimler balatlmal, kayt

sistemleri kurulmal ve SG kltrnn yaratlmas iin hemen harekete geilmelidir.
Meslek hastalklar kapsam geniletilmelidir.
SG almalarnn yrtlmesi iin kamu kurumlarna iyeri hekimi, i gvenlii uzman ve iyeri
hemiresi kadrolar almal, mevcut kadrolarla yrtlmesi durumunda bu grevin bir angaryaya
dnmemesi iin yeterli bte ayrlmaldr.
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Zeynep ili, zmir Ekonomi niversitesi

Oturum Bakan: Meftun Sakall
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: 6331 sayl Kanun erevesinde Sal ve Gvenlii Kltrnn Gelitirilmesi Asndan
Koordinasyon
sal ve gvenlii kltr, alma yaamnn salkl klnmasna ynelik mevcut kurallarn
renilmesi, ibirlii ve uyum iinde uygulanmas ile gelitirilerek srdrlebilir. sal ve
gvenliinin koordinasyonu iin gerekli dzenlemelerin yaplmas, iyeri dzeyinde sorunlarn
zmnden te, ulusal ve hatta uluslararas lekte paylalmas ile kurallarn yenilenmesi, i sal
ve gvenlii kltrnn gelitirilmesi asndan nemlidir. almann amac, i sal ve gvenlii
kltrnn gelitirilmesi asndan gerekli koordinasyonun salanmas iin Trk hukukunda yer alan
dzenlemelerin yeterliliinin, uluslararas belgeler ve zellikle 155 sayl Uluslaras alma
rgt(ILO) Szlemesi ile karlatrlmal olarak irdelenmesidir. 155 sayl ILO szlemesi
5.maddesinde ngrlen alma grubu ve iletme dzeylerinde ve ulusal dzeyi de kapsayan
uygun dier btn dzeylerde haberleme ve ibirlii nin salanmas iin, 6331 sayl Kanun ve ilgili
mevzuat ile yeterli dzenleme yaplmad deerlendirilmektedir. 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunu sal ve gvenliinin koordinasyonu balkl 23.maddesi ile, birden ok iverenin
alt iyerleri ile ilgili yaplan dzenleme dnda, ulusal lekte Sal ve Gvenlii Konseyi
ile iyeri dzeyinde i sal ve gvenlii kurullarnn birbirleri ve Bakanln tefti rgt ile
koordinasyonu konusunda herhangi bir hkm yer almamaktadr. Alt iveren iilerinin bulunduu
iyerlerinde i sal ve gvenlii kurullar ile ilgili 22.maddede esas olarak, temsilci bulundurma
ile yetinilmektedir. Bu erevede, 6331 sayl Kanun ve mevzuat asndan, i sal ve gvenlii
kltrnn gelitirilmesi asndan koordinasyonun salanmas ile ilgili yeterli dzenleme
bulunmad sonucuna varlmakta, farkl dzeylerdeki organizasyon ve kurumlar aras srekli ve
dzenli bilgi ve deneyim paylam iin gerekli aralarn oluturulmas nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: 6331 sayl Kanun, 155 sayl ILO Szlemesi, Koordinasyon, Organizasyon,
Sal ve Gvenlii Kltr.
E-posta: zeynep.sisli@ieu.edu.tr
Yazarlar: zge Akaner, Mesut Akaner, ASGEM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: 6331 Sayl Sal Ve Gvenlii Kanununun Kamuda Uygulanmas
Uluslararas alma rgtnn verilerine gre, gnmzde dnyada yaklak 3 milyar i gc
bulunmaktadr. Gnde ortalama 1 milyon i kazas meydana gelmektedir. Her yl i kazas ve sonucu
2,3 milyon insan hayatn kaybetmektedir.
2012 SGK verilerine gre lkemizde 18.352.859 aktif sigortal bulunmaktadr. Bunlarn 2.662.608i
devlet memurudur. 2012 ylnda toplam 395 meslek hastal vakas tespit edilmi; yaanan 74.871
i kazasnda 744 alan hayatn kaybetmitir.
Son yllarda lkemizde byk bir ivme kazanan i sal ve gvenlii konusundaki almalar, 30
Haziran 2012 tarihinde 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun yrrle girmesi ile bir dnm
noktasna ulamtr. Son yasal dzenlemeler ncesinde, tm bu almalar, sadece sigortal
alanlarla snrl tutulmu olup; kamu kurum ve kurulularnda alan devlet memurlar kapsam
dnda braklmtr. Bu nedenle devlet memurlarna ynelik SG nlemlerinin alnmas ve
almalarn yrtlmesinde geri kalnmtr.
Birka istisnai kurum haricinde tm iyerlerini ve tm alanlar kapsayan Sal ve Gvenlii
Kanunu, kademeli olarak hayata gemekte olup; yasann uygulanmas iin gerekli altyap ve
bilinlendirme almalar da e zamanl olarak yrtlmektedir. Ancak kanunda yer alan
ykmllklerin farkl tarihlerde yrrle girmesi ve uygulamada iyerlerinde grev, yetki ve
sorumluluklarn dalm bir takm soru iaretlerine neden olmaktadr. zellikle kamu kurumlar
gerek hiyerarik yaps, gerekse farkl istihdam trleri ile pek ok parametreyi bir arada tamaktadr.
Kamu kurum ve kurulularndaki genel perspektife bakldnda, SG alannda bilinlendirme ve
rehberlik hizmetine ihtiya duyulduu grlmektedir. Bu almann amac, kamu kurum ve
kurulularnn SG konusundaki grev ve sorumluluklar ile uygulamada alnmas gereken tedbirler
ve gerekletirilecek almalarda bir standardn salanabilmesi ve farkndalk yaratlmas asndan
izlenebilecek bir yol haritas oluturmaktr.
Bu alma ile yasann kamu kurumlarna getirdii ykmllk ve sorumluluklar, kanun ve ilgili
ynetmeliklerinin ne ekilde uygulanmas gerektii konulara k tutulmas amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: sal, i gvenlii, i sal ve gvenlii, 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunu, kamu kurum ve kurulular.
E-posta: ozge.akaner@csgb.gov.tr
Yazarlar: Sarp Suat, CarrefourSa-BankPozitif, Hekimi, stanbul, Atl A. Kadir, Atlye OSGB, Halk
Sal ( Sal) Bilim Uzman, Ankara, Gney Mslm, Yisgm OSGB, Hekimi, stanbul, Sezen
Adem, stanbul Bilim niversitesi Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu, stanbul
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: OSGB Denetimleri zerinden Teftiinin Hzlandrlmas nerisi
SGK istatistiklerine gre 2012 ylnda Trkiyede toplam 1.425.249 iyeri faaliyet gstermektedir,
kayt d sektr iyerleri eklendiinde, iyeri says ok daha fazla artmaktadr.07.Kasm.2012
tarihinde veren-Tefti Kurumlar Diyalog Toplantsnda, SGB Tefti Kurulu Bakanl ile SGK
Rehberlik ve Tefti Bakanlnn koordinasyon halinde almasnn nemine deinilmi; iki
Kurumun toplam mfetti saysnn 1600 saysna ulat bildirilmi, her iki kurum mfettilerinin
de i teftii ve sosyal gvenlik teftilerini gerekletirme yetkisi olduu vurgulanarak, gerekletirilen
teftilerin bu yol ile, mfetti i gc kaybnn nne geerek ve mkerrer denetimleri engelleyerek
arttrlaca vurgulanmtr. Teftii uygulamalarnn Program D Teftilerden Programl
Teftilere doru yllar iinde tanmasnn hedeflendii vurgulanmtr. yerlerinin denetlenme
oranlarnn arttrlmasnda, iyeri teftiinin yerini tutamasa da, mevcut 1250 civarndaki, bu
iyerlerinin byk blmne hizmet veren OSGB denetimleri zerinden yaplacak teftiler,
mfettilerin, zaman kayb yaamadan, ayn mekandan o OSGBnin hizmet verdii tm iyerlerinin
risk analiz raporu, acil eylem plan, SG kurul tutanaklar, onayl defter kaytlar, salk gzetimi
kaytlarna ulamalarn salayarak, iyerlerinin dolayl tefti/ n tefti oranlarn ok arttrabilecek,
bu arada 1250 civarnda iyerinin (OSGBlerin) yerinde teftii de gerekletirilmi olacaktr. Bu
sayede, hizmette eksiklikleri olan OSGBlerin eksiklerinin bir an nce giderilmesi salanarak,
OSGBlerin bu eksikliklerinin iyerlerine ve alanlara yansmasnn nne hzl bir yolla
geilebilecek; iyerlerinde sonraki yaplacak teftilerin kolaylatrlmas, bulunacak eksikliklerin de
bu yolla azaltlmas salanabilecektir.Ancak bu amala OSGB denetimi yaplabilmesi iin mevzuatta
onayl defter suretlerinin OSGBde saklanmas gereklilii dnda, yeterli unsurlar
tanmlanmamtr. Bu sebeple ncelikle OSGBlerin yrttkleri SG hizmetlerinin takibinin
yaplabilecei, otokontrol mekanizmalarnn oluturulmasna da ynelik, ynetmeliklerde belirtilen
OSGB kaytlar ve dosyalarnn ierecei dokmanlar listesinin mevzuata belirlenmesi
gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: teftii, Tefti Kurumlar, Mfettii, OSGB denetimi

E-posta: drsuatsarp@gmail.com
Yazarlar: ah eyhmus Ektirici, SGB

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: yeri Ortamnda Biyolojik Ajan Trlerinden Biyolojik Risk Deerlendirmesi in Canl Mikro
Organizmalardan Numune Alma Teknikleri
yeri ortamnda Biyolojik ajan trlerinden Biyolojik risk deerlendirmesi iin canl mikro
organizmalardan numune alma teknikleri Dnyada ve Avrupa lkelerinde Ulusal i sal ve
gvenlii standartlarnda, biyolojik ajanlar ve biyolojik risk etmenleri yer almaktadr. Bu etmenler
zararl ve toksik olarak tanmlanmaktadr. Biyolojik ajanlara ilikin risk deerlendirmesi lkemizde
Sal ve Gvenlii hizmetleri iinde henz gelimemi bir alandr. yeri ortamnda biyolojik risk
faktrleri ile ilgili tespit ve nleme almalar yeterli derecede yaplmamaktadr. Bu nedenle. yeri
ortamnda biyolojik risk faktrleri disiplinler aras bir yaklam gerekmektedir. .yeri ortamnda
biyolojik risk faktrleri denildiinde, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden
olabilen (Genetik olarak deitirilmi olanlarda dahil)Mikroorganizmalar, hcre katalizrleri, ve insan
parazitleri gelir. Bu almann amac iyeri ortamnda biyolojik ajan trlerinden olan canl
Mikroorganizmalardan(Bakteri, Virs, mantarlar) numune alma teknikleri anlatlmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Biyolojik ajan, yeri ortamnda Biyolojik risk

Mikroorganizmalardan (Bakteri, Virs, mantarlar) numune alma teknikleri.
E-posta: seyhmus.ektirici@csgb.gov.tr
faktrleri,
canl
Yazarlar: Thoralf Klehm, Mibrag Consulting International Gmbh

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: MIBRAG mbHnn Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi
Almanyada linyit madencilii sektornde alan en byk irketlerden biri Mitteldeutsche
Braunkohlengesellschaft mbH (MIBRAG) irketini temsil edip bizim i sal ve gvenlii ynetim
sisteminin pratik uygulamalarn Sal ve Gvenlii Konferans'nda sunmaktan gurur duyarz.
MIBRAG 2005 ylndan itibaren i sal ve gvenlii ynetim sistemleri deerlendirmesinin
sonucunda verilen Sicher mit System ("Sistemli Gvenlik") mhrn kazanmaktadr. Son aldmz
sertifika 2015'e kadar geerlidir. Bu sertifika MIBRAG ISO 14001 ve OHSAS 18001 gereklerini
baaryla uyguladn gsterir. Buna ek olarak, 2013 ylnda MIBRAG RoSPA kurumun tarafndan
Sal ve Gvenlii Gm Madalyayi ald. I sal ve gvenlii ynetim sisteminin gereksinimleri
MIBRAGn kurumsal el kitabnda tanmlanr ve ayrntl olarak, i gvenlii ve evre koruma ile ilgili
i ynetmelik ve talimatlarnda aklanr. Kurumun i gvenliini salamak iin MIBRAGda dzenli
talimatlar, eitimler ve denetimler yrtlmektedir. MIBRAGn tm alanlar kendi i yerlerinde
ynetmeliklere uyumaktan sorumlulardr. Sunumumuzda Sal ve Gvenlii alannda irketin en
iyi uygulamalarn aklayp yonetim sistemimizin olumlu etkilerini sunacaz.
Anahtar Kelimeler: Madencilik, Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi, en iyi uygulamalar, ISG Eitim
E-posta: Thoralf.Klehm@mibrag-consulting.de, Olesia.Tkachenko@mibrag-consulting.de
Yazarlar: Sarp Suat, CarrefourSa-BankPozitif, Atl A. Kadir, Atlye OSGB, Halk Sal ( Sal) Bilim
Uzman, Sezen Adem, stanbul Bilim niversitesi Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu, zbek
Erhan, stanbul Vural Yaln, Ece zmleri Danmanlk, nsan Kaynaklar Uzman, stanbul Koyiit
Dndar, Ece zmleri Danmanlk, Gvenlii Uzman (C)
Oturum Bakan: Blent Gedikli
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Sevk Bilgi Dn Formu Ve Salk Kurumlarnda alann Karlaabilecei Glkleri Amak
in Hastanelerde Sal Birimleri Ve Arivleri Oluturulmas nerisi
AMA: Sevk Bilgi Dn Formunun neminin saptanmas, form nerisi, hastanelerde Sal
Birimi ve Arivi kurulmasnn yararnn sorgulanmas.
YNTEM: Sevk Bilgi Dn Formunun nemi, kullanlp-kullanlmad; hastanelerde Sal Birimi
ve Arivi kurulmasnn yararlar 127 kiiye anket almas ile soruldu.
BULGULAR: 127 kiinin yantlad ankette;81 i hekimi, 9 dier salk personeli, 22 i gvenlii
uzman , 15 iveren vekili gr bildirmitir.
Form kullanmayanlar: %44; Bilgi dnnn salanma yolu: alann szel ifadesi %54, formun
doldurulmasyla %17; Bilgi dnnn az olma sebebi: Hekimlerin SG konusunda istenen bilgilerin
nemini bilmemeleri %42, Hekimlerin yazl belge vermekten ekinmeleri %20; alanlarn salk
kurumlarna gnderilmek istememelerinin sebebi: Ar younluktan ilgi grememe %32, Sevk ve
tetkik/muayenelerin gerekletirildii srelerin cretli izinden saylmamas %29, Salk kurumlarnn
SG konusundaki bilgi eksiklikleri sebebiyle istenen cevabn alnamamas %18; alanlarn
hastanelerde karlatklar balca zorluklar: Hepsi %52; Hastanelerde Sal Birimleri ve Arivleri
kurulmasnn yararl olur mu: Evet %85; En ok nemsenen yarar: hekimlerine bilgi dn oran
artar %40, alanlar hastaneye i kazas/meslek hastal/i hekimi sevki sebebiyle gittiklerinde
buradan ynlendirilirler %28, Salk kurumlarnn SG konusundaki bilgi eksiklikleri bu birimler
yardmyla giderilir %23.
SONU: Hastanelerde Sal Birimi ve Arivi oluturulmaldr. alanlarn i kazas/meslek
hastal phesinde gnderildiklerinde karlaacaklar glklerin azalmas ve i hekimlerinin
sevklerine bilgi dnlerinin arttrlmas bu yolla salanacaktr. Ayrca arivler, yargya belge teminini
de kolaylatracak, hem hastane idarelerini, hem iyerlerini zan altnda kalmaktan kurtaracak, belge
kayplar nlenerek hak kayplar engellenecektir. sal kltrnn bu yolla hastanelere de
tanp, uzman hekimlerin SG konusunda istenen bilgilerin nemini kavramalar salanacaktr.
Anahtar Kelimeler: Sevk Formu, Sevk Bilgi Dn Formu, Hastane Sal Birimi ve Arivi, Sal
Kltr
E-posta:drsuatsarp@gmail.com
Yazarlar: Dr. Kenan Ergus

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Neden Meslek Hastal Tans Koyamyoruz?
ILO, ii salnda sadece i kazalarna odaklanlmamas; meslek hastalklar-ile ilgili hastalklara da
dikkat ekilmesi gerektiini; bu konuda acilen ve ciddi bir paradigma deiikliine gereksinim
olduunu vurgulamtr. Gerek insan saln korumak, gelitirmek gerekse de ciddi ekonomik
ykmlara yol amamak iin meslek hastalklar tan sistemlerinin ivedilikle gzden geirilmesi
gerektii ifade edilmektedir. Korunmann olabilmesinin ilk koulu nce tanmaktr, tan koya bilmek,
riski grebilmek, tehlike oluumunu ortadan kaldrmann yollarn oluturmaktr. lkemiz, ada
meslek hastalklar tan sistemlerini gelitirmi-oluturmu deildir. Byle olunca da zellikle
kontrolsz kk ve orta lekli iletmeler gibi bymekte, bu yerler maalesef grlemeyenbilinemeyen-tan dahi konulamayan hastalk retim merkezleri haline gelmektedir. Geleneksel
anlamda meslek hastalklarnn alanlarn binde 4-12sinde beklenecei sylense de EUROSTATn
27 Avrupa Birlii lkesinde 2007de yaptrd ve 2010da yaymlad istatistik almasnda beyana
dayal ie bal hastalklar ile meslek hastalklarnn 15-64 ya aras alan nfusta %8.6a kadar
kt tesbit edilmitir. lkemiz iin meslek hastalklarnn gerek saylarna ulamak iin skntl olan
mevcut tan srecinin iyiletirilmesine gereksinim duyulduu herkesin kabul ettii bir geektir. . Bu
tespit 2006 ylnda yaynlanan Trkiyenin ilk Ulusal Sal ve Gvenlii Politika Belgesinde de
yaplm: Meslek Hastalklar Rehberi ve Politika belgesinde yer alan 2006-2008 Sal ve
Gvenlii Hedefleri arasnda meslek hastalklar tan sisteminin iyiletirilmesi hedefi Sal ve
Gvenlii Konseyince kabul edilmitir. Daha sonra yaynlanan II. Ulusal Sal ve Gvenlii Politika
Belgesinde 2009-2013 yllarna ilikin hedefler arasnda Beklenen ancak tespit edilememi meslek
hastal vaka says tespitinin %500 artrlmas hedefi de yer almaktadr. nmze konan bu ak
hedefe karn geen zamanda alan saysndaki arta ramen meslek hastal tansnda art bir
yana ne yazk ki gerilemitir. Sorun mevzuat, sistem veya alandaki resmi veya gayri resmi
profesyonellerin beceriksizliinden mi kaynaklanyor? zerinde oka tartmalarn yaplabilecei bir
konu. Burada tan prosedrleri ve salk sunum sistemimizin bu konudaki nemi zerinde durmaya
alacaz.
Anahtar Kelimeler: Meslek hastal, ile ilgili hastalk, tan prosedrleri

E-posta: erguskenan@hotmail.com
Yazarlar: Aslcan Gler

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Trkiye de Meslek Hastalklar Konusunda Tespit, Tan ve SG Profesyonellerinin Duyarllnn
Arttrlmas Projesi
kazalar ve meslek hastalklar sonucu maddi ve manevi kayplar, lke ekonomisi asndan nemli
boyutlara ulamaktadr. Bu nedenle iyerinde alnacak salk ve gvenlik tedbirleri hayati nem
tamaktadr.
lkeler arasnda deimekle birlikte, ylda her bin ii iin 4-12 yeni meslek hastal beklenmelidir.
lkemizde ise 2012 yl SGK istatistiklerine gre meslek hastal says 395dir. Bu saynn yetersiz
olmasnda tbbi, yasal ve sosyal taraflara ilikin birok neden sralanabilir.
Bu kapsamda, meslek hastalklarnn tans konusunda duyarlln artrlmas, meslek hastal tans
koyma konusunda yetkilendirilen salk hizmeti sunucularnn meslek hastal tespiti konusunda
bilgilendirilmesi, koruyucu i sal hizmetlerinin tantlmas ile meslek hastalklarnn tan ve
tespitinde yaanan glklerin giderilmesi amacyla Trkiyede Meslek Hastalklar Konusunda
Tespit, Tan ve SG Profesyonellerinin Duyarllnn Arttrlmas Projesi gerekletirilmitir.
Proje kapsamnda 18 ilde 21 niversitede meslek hastalklarnn tespit ve tansnn artrlmasna
ynelik hekimlerin eitimleri yaplmtr. Bu eitimlere ilave olarak 2013 yl sonunda Ankara meslek
hastalklar hastanesinde vaka destekli eitimler verilmitir
Anahtar Kelimeler: meslek hastal, eitim, SG profesyonelleri

E-posta: aslicanguler@csgb.gov.tr
Yazarlar: Ar. Gr. Cneyt alkan, anakkale Onsekiz Mart niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas
Endstriyel sre ierisinde patlamaya msait ortamlarda sklkla meydana gelen i kazalar ciddi
alan yaralanmalar ve finansal kayplara neden olabilmektedir. Aratrmada 1999/92/EC sayl
Avrupa Parlamentosu ve Konseyine paralel olarak karlan alanlarn Patlayc Ortamlarn
Tehlikelerinden Korunmas Hakknda Ynetmelik deerlendirmeye alnarak patlayc ortam kavram
ve bu ortamlarda alanlarn salk riskleri incelenmitir. Szkonusu ynetmelikte geen patlayc
ortam kavramna eletirel bir adan yaklalm ve 1999/92/EC sayl Avrupa Direktifinde yer alan
patlayc atmosfer kavram szkonusu ynetmelikte yer alan patlayc ortam kavram ile
karlatrlmtr.
Patlamaya msait ortamlarda kullanlan eitli madde trlerinin ve patlama etkisinin insan sal
zerinde olas etkileri yer almaktadr. Patlamann oluturduu patlama dalgasnn yaratt basn
etkileri, patlamann rzgar etkisi, etrafta uuan enkaz paralar, ken yaplar ve scak radyasyon
gibi etkiler alanlar zerinde birden bee kadar derecelendirilen patlama yaralanmalarna neden
olmaktadr. Ayrca kimyasal maddelerin trlerine gre tozlar (mineral/organik tozlar gibi) , metaller
(kurun ve kurun bileikleri, alkil kurun bileikleri ve cva ve cva bileikleri gibi) ve kimyasal
maddelerin ( benzen, karbon slfr ve metanol gibi) alanlar zerinde eitli hastalklar yapt
grlmektedir.
yerlerinde alanlarn patlamann risklerinden korunmasnda alann eitimi, danmanlk
hizmetlerinin ve bilgilendirmenin dzenli verilmesi, risk ve kaza nedenlerinin azaltlmas, alan ve
iveren arasnda etkili iletiimim salanmas ve iyerlerinde gvenlik kltrnn oluturulmas
nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Patlayc ortam, Patlayc ortamlarn i salna etkileri, Endstriyel salk
E-posta: caliskan007@hotmail.com
Yazarlar: Sarp Suat, CarrefourSa-BankPozitif, Hekimi, stanbul, Atl A. Kadir, Atlye OSGB, Halk
Sal ( Sal) Bilim Uzman, Ankara, Sezen Adem, stanbul Bilim niversitesi Salk Hizmetleri
Meslek Yksekokulu, stanbul, Sarp Sedat, Amerikan Hastanesi, Aile Hekimlii Uzman- Hekimi,
stanbul, Vural Yaln, Ece zmleri Danmanlk, nsan Kaynaklar Uzman, stanbul, Koyiit
Dndar, Ece zmleri Danmanlk, Gvenlii Uzman (C), stanbul
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Kiisel Bilgilerin Gizlilii Ve Birimler/yerleri Aras Salk Bilgilerinin letimi Yntem nerisi
AMA: Kiisel salk bilgilerinin gizliliinin nemine i sal profesyonelleri ve kurumlarn dikkatini
ekmek, birimler/iyerleri aras bilgi transferinde gizlilii salayacak yntemlerin tartlmasn
salamak.
YNTEM: Yasa gerei salanmas gerekli kiisel salk bilgilerinin gizlilii asndan 130 kiiyle anket
almas yapld; bilgileri hangi yntemle topladklar, gvenilirliinin salanp salanamad, bilgi
transferi ve hastanelerin konuya gster(me)dikleri nem ile ilgili cevaplar deerlendirildi.
BULGULAR: 46 kiinin yantlad ankette; 72 i hekimi, 11 dier salk personeli, 31 i gvenlii
uzman , 16 iveren vekili gr bildirmitir.
e giri/periyodik muayene formu doldurulma yntemi: Basl/kt form %88, Yazlm %4;
alanlarn onay imzalarnn alnmas, ara notlarn imzayla onaylatlmas iin kullanl yntem:
Basl/kat form %82; Belge arivlemek iin kullanl yntem: Yazlm %68; Kiisel bilgilerin
gizliliinin salanaca yntem: Yazlm %53, Basl/kat form %45; Formlarn kilitli dolapta saklanma
oran: %63; Kt niyet halinde kilitli dolaptaki bilgilere kimlerin ulaabilecei: Ulalamaz %8, dare
%27, nsan Kaynaklar %23; Yazlm bilgileri ulalamama asndan emniyetli mi: Evet %20, Emin
Deilim %58, Hayr %21; Yazlm bilgilerine ulaabilen var m: Yok %28, Bilgi lem Sorumlular %37;
Kt niyet halinde yazlmdaki bilgilere kimlerin ulaabilecei: Ulalamaz %14, Bilgi lem
Sorumlular %39, dare %25, nsan Kaynaklar %20; Salk bilgileri istenirken/gnderilirken
gnderimin kiisel bilgilerin gizliliine riayet edilerek ve iyeri salk birimine iletilmesi
bilgilendirilmesi yaplyor mu: Hayr %27, Bilmiyorum %28, Henz gerek olmad %26; Bilgilerin kapal
zarf iinde GZL Kiisel Bilgidir. Salk Birimince Almaldr! ibaresiyle gnderilmesi uygun mudur:
Evet %94; Hastanelerce iyerinize iletilen raporlarn gnderilmesinde gizliliin korunmasna nem
veriliyor mu: Verilmiyor %77; Hastanelerce iyerinize iletilen raporlarn gnderilmesinde kapal zarf
sistemi ya da tan kodlama sisteminin kullanlmasnnn istenmesi: Evet %94.
SONU: Kiisel salk bilgilerinin muhafazas ve iletimine i salklar, iyerleri ve salk kurumlar
zen gstermeli, kendilerine en uygun yntemi uygulamal ve gelitirmelidirler. Bu uygulamalar i
sal kltrnn de daha hzl gelimesine, renilmesine katk salayacaktr.
Anahtar Kelimeler: Kiisel salk bilgileri, Kiisel bilgilerin gizlilii, e Giri Periyodik Muayene Formu
E-posta: drsuatsarp@gmail.com
Yazarlar: Serdar Gltek (Makine Mh.) Serkan Kk (Kimya Mh.)

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Toz Patlamas Ve Tozdan Kaynaklanan Gvenlik Risklerinin Ynetimi
Tozdan kaynaklanan patlama ve yangnlar endstride ok nemli zararlara yol amaktadr. Gerek EN
standartlar gerekse dier ulusal ve uluslararas standartlar bu alan dzenlemeye almaktadr.
Buna karn, endstride bilgi eksiklii ve uygulama hatalar ile youn olarak karlalmaktadr. Bu
bildiri, tozdan kaynaklanan patlama ve yangn risklerinin deerlendirilmesi iin gerekli teknik bilgileri
ve uygulamaya ynelik nleyici nlemleri aktarmay amalamaktadr. Tozdan kaynaklanan patlama
ve yangn risklerinin ynetilmesinde; a) Tozun karakteristii b) Ortama yaylma ekli c) Ortamda
birikme ekli d) Ortamdaki tututurucu kaynaklar e) Ortamdaki hava akmlar f) Ortama yaylan
miktar g) Ortamda kullanlan ekipman ve cihazlar h) Elektrik tesisat ve dzenekleri i) Elektrostatik
alanlar j) Elektro manyetik alanlar k) alanlar l) SG Ynetim prosedrleri m) Toz patlamalarnn
iddeti n) Tehlike blgelerinin snrlar Gz nnde tutulmaldr. Bu bildiri ile yukarda saylan
parametreler , uygulayclar iin kolaylkla anlalabilecek ekilde aktarlacak ve risk
deerlendirmesine temel tekil edecek olan, muhtemel bir patlamann etki iddetinin
hesaplanmasna ynelik literatrdeki ve standartlardaki yaklamlar aklanacaktr. te yandan
tehizat seimine temel tekil edecek faktrlerin de aktarm gerekletirilmi olacaktr. Bildiri i
gvenlii uzmanlar ile bakm kadrolarnn, iletmelerindeki risklerin ynetiminde karar kriterlerini
oluturmalar iin bavuru kaynaklar arasnda yer almay hedeflemektedir.UYGULAMA: naat
sektrnde altnda ii ekipleri ile alan yaklak 400 ii ve formene uygulanmtr. Uygulama
sonular ve geri bildirimler karlkl olarak raporlanmtr.
Anahtar Kelimeler: Toz patlamas

E-posta: serdargultek@armetr.com, k.serkan@armetr
Yazarlar: Tevfik Pnar, Cengizhan Akel, Erdem Karabulut, Gl Pnar, Meral Saygun, Elif Barkn,
Emrah Murat Akgz, smail Ateken, Aye Nur Aydn
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Trkiyede Salk alanlarnn yerinde iddete Maruz Kalma Konusundaki Endie Dzeyleri
GR VE AMA:
yerinde iddet dnya apnda yaygn bir olgu halini almaktadr. Salk alanlar zellikle risk
altndadrlar. Bu almann amac, tm lkeyi temsil edecek bir rneklemle salk alanlarnn
iddete maruz kalma konusundaki endie dzeyleri hakknda veri elde etmektir.
GERE VE YNTEM:
Aratrma, kesitsel tipte bir almadr. almann evrenini oluturan Trkiyedeki tm salk
alanlarndan (612.639 kii) ok aamal tabakal kme rnekleme yntemi ile olaslkl rnekleme
yaplm ve aratrmann rneklem bykl, 14.451 olarak saptanmtr. Aratrmada,
ILO/ICN/WHO/PSInn gelitirdii anket formu kullanlmtr.
BULGULAR
Trkiye genelinde 12.944 salk alanna anket uygulanmtr. Cevaplama hz %89,6dr.
Katlanlarn %40,4 erkek, %59,6s kadn, ya ortalamas 36,39,2 (Min: 18; Maks: 80)dir. Salk
alanlarnn %31,7sii iyerinde iddete maruz kalma konusunda endieli olmadklarn, %28,4 az
endieli, %28,3 orta dzeyde endieli, %11,6s ok endieli olduklarn ifade etmilerdir.
yerinde iddete maruz kalma konusunda erkeklerin %37,9u, kadnlarn %27,4 endieli
olmadklarn; erkeklerin %62.1i ve kadnlarn %72.6s eitli derecelerde endieli olduklarn
belirtmilerdir (p< 0.001).
yerinde iddete maruz kalma konusunda hekim ve di hekimlerinin %18,5i endieli olmadklarn,
%30,3 az endieli, %36,3 orta dzeyde endieli, %14,9u ok endieli; hemire ve ebelerin %20,5i
endieli olmadklarn, %30,8i az endieli, %34,3 orta dzeyde endieli, %14,4 ok endieli;
eczac, psikolog, terapist, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanlarnn %42,2si endieli olmadklarn,
%1,0i ok endieli; yardmc salk personelinin %34,4 endieli olmadklarn, %65,6s eitli
dzeylerde endieli; ambulans alanlar, acil tp tekniker/teknisyenlerinin %29,6s endieli
olmadklarn, %70,4 eitli dzeylerde endieli; laboratuar, radyoloji, sterilizasyon
teknisyenlerinin %39,3 endieli olmadklarn, %60,7si eitli dzeylerde endieli; gvenlik
grevlilerinin %51,4 endieli olmadklarn, %9,3 az endieli, %15,3 orta dzeyde endieli,
%24,0 ok endieli; idari personelin %52,0si endieli olmadklarn, %48,0i eitli dzeylerde
endieli; destek hizmet alanlarnn %65,5i endieli olmadklarn, %34,5i eitli dzeylerde
endieli olduklarn belirtmilerdir.
Anahtar Kelimeler: iddete maruz kalma endiesi, yerinde iddet, Salk alan
E-posta: tevfikpinar@gmail.com
Yazarlar: Kbra nal Glsoy, Ali Kaan oktu, Seil Ceylan, SGB
Oturum Bakan: Burhanettin Kurt
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Kargo Transfer Merkezlerinde Sal Ve Gvenlii Koullarnn ncelenmesi
Kargo transfer merkezleri; gelen yk/kargolarn indirildii, gn iinde kargolarn ksa zaman aralklar ile
sakland, var noktasna gre gidenlerin tand ve aralara yklendii blgesel ilem merkezleridir. Son
yllarda Trkiyede byk bir ilerleme kaydeden ve hemen her sektre hizmet veren kargo firmalarnda i
sal ve gvenlii artlarnn da ayn hzda gelitirilmesi hedeflenmelidir. 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanununun 9uncu maddesi uyarnca yaymlanan yeri Tehlike Snflar Tebliine gre paket ve koli gibi
kargolarn toplanmas, snflandrlmas, tanmas ve datm faaliyetleri (dkme ykler ve evrensel hizmet
ykmll altnda postaclk faaliyetleri hari) tehlikeli snfta yer aldndan; kargo sektrnde alma
ortamnn ve i sal ve gvenlii koullarnn aratrlmas iin rnek bir iletme seilerek bir saha almas
yaplmtr. almann amac bu sektrdeki temel risk faktrlerini belirlemek, zm yollar sunmak, bylece
sektrdeki dier firmalara rehberlik etmektir. alma srasnda transfer merkezlerinin; tayc aralarn,
paletlerin, mekanik ekipmanlarn ve alanlarn bir arada, hzl ekilde, zaman basks altnda almalarn
gerektiren alanlar olduu, ancak en byk i yknn alanlar tarafndan gerekletirildii grlmtr. Bu
almada risklerin tespit edilmesi amacylaGenel Tehlikeler, Fiziksel Etmenler, Kimyasal Etmenler,
Kullanlan Ekipmanlar, Tesis ii Nakliye, Tama ve Depolama, Ergonomi, Gvenli Davran, lkyardm ve
Yangn Gvenlii balklar altnda eitli gzlem kriterlerinden oluan bir kontrol listesi uygulanmtr.
Uygulama sonucu kargo transfer merkezindeki risk faktrleri belirlenmi, incelenen 103 gzlem kriterinden
yalnzca 31 tanesinin doru olarak gerekletirildii tespit edildiinden, SG Performans %30,09 olarak
bulunmutur. Yaplan almada arlkl olarak yklerin kaldrlmas, tanmas, istiflenmesi ve tekrarlayan
hareketler gibi kas iskelet sistemini olumsuz ynde etkileyecek ergonomik risk faktrleri gzlemlenmitir.
Fiziksel artlarn meydana getirdii uygunsuzluklar, gvenlik bilincinin olumam olmas gibi alanlar
tehdit eden unsurlarla da karlalmtr. Bu almada, elde edilen veriler dorultusunda alanlarn daha
salkl ve gvenli bir ortamda almalar iin ilgili i sal ve gvenlii mevzuat kapsamnda iyiletirici
faaliyetler nerilmi ve alanlarda i sal ve gvenlii farkndalnn artrlmasna katk verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kargo transfer merkezi, Sal ve Gvenlii, Ergonomi, Risk, Kontrol listesi
E-posta: kubra.unal@csgb.gov.tr
Yazarlar: Ahmet Hizal, Neslihan Bildik

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Ortam Faktrleri
Gnlk yaantmzda modern hayatn gelimesiyle birlikte teknolojide son derece gelimitir. Bu yzden
artan ihtiyalar karlamak amacyla iiler iin ar i yk ve olumsuz ortam koullar olumutur. Daha
nce yaynlanm ILO ve uluslar aras bilimsel yaynlarda Dnya nfusunun % 50sine yakn
fiziksel,kimyasal,biyolojik ve psikolojik tehlikelerinin etkisinde olduu belirtilmitir. iler ev geindirmeyi
asl gaye grdklerinden kendi salklarn nemsememekte ve kt ortamlarda almay kabul etmektedir.
Mevcut kt artlarn yan sra tketimin artmas nedeniyle kalitesiz hammaddeler kullanlarak ve retim
verimliliinin st seviyede olmas iin uygun olmayan alma organizasyonlarda ii saln
etkilememektedir. Bu etmenlerin hepsi iilerde streside tetikleyerek ayr bir olumsuz ortam koulu
oluturmaktadr. Bu almamzda Elazdaki kk sanayi blgesinde otomobil tamircilerindeki ortam
koullar hakknda bilgi toplayp o iyerlerinde alan iilerin bu konudaki bilgi seviyelerini tespit etmemiz
hedeflenmitir. Bununla beraber kiisel koruyucu kullanm eksiklii , makinalarda koruyucular
kullanlmamakta ve maklinalarn yerleiminde ergonomi artlarnn uygulanmad grlmtr. Ayrca
iilerin i gvenlii hakknda bilgi sahibi olmad , alma artlarnn iyilemesi iin giriimde bulunmadklar
anlalmtr.
Yazarlar: Yaver Saka, Bayburt niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Sokak Tesislerinde Sal Ve Gvenlii Kltr
sal ve gvenliini ; i yerini, iin yrtm nedeniyle oluan tehlikelerden ve sala zarar verebilecek
koullardan arndrarak, daha iyi bir alma ortam salamak iin yapaln sistemli almalar olarak
tanmlayabiliriz.
I sal ve gvenlii asndan baarl olabilmek iin, i gvenlii kltrnn gl olmas ve bu kltrn
iletmelerin ortak deeri olarak deerlendirmeleri gerekir.
Tm lkelerde olduu gibi ( Almanya, Japonya ve Fransa (%99)) Trkiyede de tm iletmelerin %99.5ini
oluturan, tm istihdamn %61.1ini kapsayan, tm yatrmn %56.5inin salayan, tm retimin %50sini ve
tm katma deerin %38inin oluturan kobilerdir.(kaynak : kosgeb)
ILO/WHO Sal Ortak Komitesi i salndaki hedefini zetle iin insane, insann ie uygun hale getirilmesi
olarak deklare etmitir.
O vakit biz; i sal kltr ateeleri olarak iin insana ve insann ie uyum srecini Trkiye ekonomisinin
%99.5ini oluturan bu sokak tesislerinden balatmak zorundayz.
Unutmayalm ki Trkiye toplam istihdamnn %61.1ine hakim ve eitimden daha yoksun bu kesimde
baarrsak i sal ve gvenlii kltrnde ki riski kabul edilebilir seviyeye indirmeyi baaracaz demektir.
Anahtar Kelimeler: kobi, isg kltr

E-posta: yaversaka69@gmail.com
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Onur Sunal, Bakent niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Kazalar ve Meslek Hastalklarnn ktisadi Maliyetleri: Kuramsal Bir ereve
ada ve demokratik toplumlarda alma hakk da tpk dier evrensel haklar gibi anayasal gvence altna
alnmtr. nk bireylerin kendilerini gerekletirebilmeleri, insan onuruna yarar bir yaam
srdrebilmeleri, yetenekleri dorultusunda mesleki vasflar kazanarak topluma faydal olabilmeleri ve daha
da nemlisi temel insani ihtiyalarn karlayabilmeleri iin dzgn ilerde almalar gerekmektedir. Bu
dorultuda biryeler, aktif alma yaamlar sresince, i kazalar ve meslek hastalklar gibi baz risklere
sunuk kalmaktadrlar. Farkl sektrlerde ve deiik meslek gruplarnda alanlarn karlatklar tehlikeler
ve bu tehlikelere sunuk kalma olasln ifade eden risk dzeyleri deiebilmektedir. Ancak, risk emalar
deiiklik gsterse de i kazalar ve meslek hastalklarnn yol at ekonomik, sosyal ve bedensel
tahribatlarn birok ortak yn bulunabilmektedr. Bu nedenledir ki, i kazalar ve meslek hastalklarnn
yaanma ve grlme riskini en aza indirebilmeye ynelik i sal gvenlii tedbirleri ve uygulamalar gn
getike daha da fazla nem kazanmaktadr. Elbette bu tedbirlerin ve uygulamalarn belirli bir miktarda mali
yk yaratmas sz konusu olabilmektedir. Ne var ki, i kazalar ve meslek hastalklarnn neden olduu
meslekte kazanma gcnn yitirilmesi, i grememe durumunda yaanan gelir kayplar ve salk giderleri
gibi byk kayplar dnldnde, bu tedbir ve uygulamalarn nemi ve faydalar daha iyi
anlalabilmektedir. Bu nedenle almada i kazalar ve meslek hastallarnn neden olduu ekonomik
maliyetlerin kuramsal olarak ortaya konulmas amalanmaktadr. Bu maliyetlerin ortaya konmas, kayplarn
ne lde byk olduunun anlalabilmesi asndan da olduka nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Kazalar, Meslek Hastalklar, ktisadi Maliyetler

E-posta: osunal@baskent.edu.tr
Yazarlar: Burak Salam, izgi st Sal ve Gvenlii E. Dan. A.

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Kazalari le Salii Ve Gvenlii Hizmetlerinin Maliyet Karilatirmasi Ve Yapilandirmaci Yaklaim
le Bir rdeleme
6331 sayl kanunun yrrle girmesi ile Sal ve gvenlii lkemiz gndemindeki yerini ve nemini
arttrm, arttrmaya da devam etmektedir. . kazalar ile ilgili Yksek Lisans ve Doktora dzeyinde almalar
yaplmtr. Yeni bir konu olarak deerlendirebileceimiz Sal ve Gvenlii Profesyonellerinin verdii
hizmetlere ise henz daha ok maliyet penceresinden baklmakta kazalarnn dorudan ve dolayl
maliyetleri gz ard edilebilmektedir. almamzda;
1Trkiye kazas istatistiklerine gre lml i kazasnn en ok yaand sektr olan inaat
sektrnde ve yine i kazas geirenlerin en yksek olduu iyeri bykl aralndaki (250-499 alan
aralnda yer alan) 375 alana sahip bir iyeri ;
2Yine Sal ve Gvenlii hizmetlerinin Desteklenmesi Ynetmelii kapsamna giren 9 alana
sahip Tehlikeli snftaki bir iyeri; kullanlacaktr. Yrtlecek i Sal ve Gvenlii faaliyetleri Hem
yukardaki iki iyeri asndan hem de Devlet asndan incelenecektir. Dorudan ve dolayl maliyetleri ortaya
konacak ayrca kazalarnn verene ve Devlete maliyeti detayl ekilde incelenecek, gncel hayattan
karlatrmal rnekler eliinde, sunulacak, karlalan ve ileride karlaabilecek muhtemel sorunlar
irdelenecektir. zellikle destek kapsamndaki iverenlerde farkndalk yaratmak ve Sal ve Gvenlii
gnllk dzeyini arttrmak amalanmaktadr.
Anahtar Kelimeler: kazas, naat sektr, Sal ve gvenlii, desteklenme, tehlikeli iyeri, ok tehlikeli
iyeri.
E-mail: buraksgl@gmail.com
Yazarlar: zlem Emgen, Marsh Risk Consulting

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Sal Ve Gvenlii le veren Mali Mesuliyet Sigortas
sal ve gvenlii ile ilgili yaplan almalarn hedefi nleyici olup i kazas ve meslek hastaln
engellemektir. Ancak, yaplan tm almalara ramen eitli nedenlerle i kazalar yaanabilmektedir. 6331
Sayl Sal ve Gvenlii Kanununa baktmz zaman i kazas tanmn yerinde veya iin yrtm
nedeniyle meydana gelen, lme sebebiyet veren veya vcut btnln ruhen ya da bedenen zre
uratan olay olarak grmekteyiz. Bir i kazas yaandnda olay yaayann yan sra ailesi, arkadalar, dier
alanlar, iveren ve olayn boyutlarna bal olarak tm toplum etkilenmektedir. Yaanlan olay sonucunda
iveren manevi, finansal ve irket imaj/pazar pay kayb ile yasal gereklilikler ve bunlarn getirdii cezai
meyyidelerle kar karya kalacaktr. veren Mali Mesuliyet Sigortas, meydana gelebilecek i kazalar
neticesinde iverene yansyabilecek kanuni sorumluluklar nedeniyle SGK Kanununa tabi iiler ve bunlarn
hak sahipleri tarafndan iverenden talep edilecek tazminat taleplerini ve Sosyal Gvenlik Kurumu tarafndan
yaplacak rcu taleplerini ve iverene kar alacak i mahkemelerinde mahkeme ve avukatlk cretlerini
poliedeki limite kadar temin eden sigorta trdr. stee bal olarak yaplan bu sigorta tr ile kapsama
personelin ve nc ahslarn tedavi ve tazminat masraflar alnmaktadr. Sigortalanmayan kayplara
baktmzda ise listemizin daha uzun olduunu ve irket imaj/pazar pay kayb, manevi kayplar, yeni
personel ie alma masraflar, nitelikli igc kaybndan doan retim kayb, kanuni gerekleri yerine
getirmemekten doan cezai yaptrmlar, zaman ve emek israf gibi kalemleri kapsadn gryoruz. Bu da
doru sigorta yapsn oluturup finansal olarak irketimizi gvence altna alrken riski etkin ekilde
ynetmenin nemini bize bir kez daha gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Sigorta, Risk Ynetimi ve Kazas

E-posta: ozlem.emgen@marsh.com, ozlememgen@fpcrisk.com
Yazarlar: Memet Gltek

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Sal Ve Gvenliinde Davran Bozukluu
Davran, isteyerek ve bir amaca ynelik yaptmz hareketler btndr. Tutum ise benzer ekildeki
davranlar tekrarlama halidir. Davranlarmzda etki - tepki prensibi nemlidir. rnein birisi size kar
kzgn davranrsa tepki olarak ona kar kzgn davranlar sergileriz. Ayn ekilde kiinin olumlu davran
sergilemesi durumunda ona kar tepki olarak olumlu davranrz. Kiilerin davranlarn belirleyen
seimleridir. Bu davranlarn sonucunda yaanacaklara dair farkndalk ve bilin dzeyi kiinin seimlerini
ynlendirir.
yerlerinde, alanlarn davranlarnn ve tutumlarnn deitirilebilmesi iin, ncelikle alanlarn alglama
biimleri ve farkllklar iyi anlalmaldr. Fark, iyerindeki insanlarn tutumundadr. Bu tutum yllarca ben
yaptm oldu eitimi ve kltr ile erevelenmitir. Sanayisi ve teknolojisi gelimi lkelerdeki insanlarn
davranlar incelendiinde, byk ounluunun yaamlarnda i ahlakn temel ilke olarak belirleyip prensip
olarak doru i yapmak, sorumlulukla hareket etmek, yasalara ve iyeri kurallarna saygl davranmak, dier
alanlarn salk ve gvenliklerine sayg gstermek, almay sevmek, yapt ii severek yapmak ve dakik
olmay izledikleri grlr.
Trkiye Cumhuriyeti alma yaamn dzenlemekle ilgili kanun, tzk, ynetmelik ve standartlarn varlna
ramen aksi ynde davranlar sonucu yaanm ac olaylar ve bu ac olaylara zemin hazrlayan birok
durumlarn olduunu medyadan gryoruz, okuyoruz veya yayoruz.
Bu almada iki temel tehlike ele alnacaktr. Yangn olaylar sonucu yaanan kayplar ve iyerlerinde forklift
kazalarna zemin hazrlayan durumlar alanlarn ve iverenlerin davranlarnn bir yansmas olduu bak
asyla irdelenecektir. Yaanan gerek olaylara ait haberler gerek ortamlardan edinilmi grseller eliinde
sunulacaktr. 30 Haziran 2012 tarihinde yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii kanununda yer alan
hkmlerin alma yaamndaki yanl tutumlar ve eksik davranlar nasl pozitif ynde etkileyebilecei
katlmclara aktarlacaktr.
Anahtar Kelimeler: Davran analizi, alma ortam deerleri

E-posta: memetgultek@hotmail.com
Yazarlar: Canan ELK, Mehtap BAR, Yksel elik

Oturum Bakan: Serkan Hacosmanolu
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Ofis almalarnda Ergonomik Faktrler Ve alanlarn Verimlilii
Ofis alma alanlar, i kazalar ve meslek hastalklar ynnden ele alnmas gereken nemli sektrlerden
bir tanesidir. Ofis sektrnde meydana gelen kaza veya meslek hastalklarnn dier sektrlere oranla daha
az olmas, ofis alma alanlarnda endie edilecek bir problem olmad izlenimini vermektedir. Oysaki son
yllarda bu sektrde meydana gelen meslek hastalklarn ve kazalarn hzla artt gzlemlenmitir. Bu
almada, ofis ortamnn ergonomik faktrlere yetersizliinden kaynaklanan problemlere deinilecektir.
Ayn zamanda bu konuda yaplmas gereken ergonomik faktrlerin dzenlenmesi ve iyiletirilmesi yoluyla
alanlarn verimliliine salayaca katklar belirlenecektir. Yaplan almalar sonucunda, gerekletirilen
ergonomik iyiletirmelerin, alanlarn i verimliliini, performansn ve yaam kalitesini artrmada etkili
olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Ergonomi, verimlilik, ofis

E-posta: canancelik@duzce.edu.tr
Yazarlar: Ali Kaan oktu, Kbra nal Glsoy, SGB

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Kas-skelet Sistemi Rahatszlklarnn Kargo Transfer Merkezlerinde Aratrlmas
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 9uncu maddesi uyarnca yaymlanan yeri Tehlike Snflar
Tebliine gre paket ve koli gibi kargolarn toplanmas, snflandrlmas, tanmas ve datm faaliyetleri
tehlikeli snfta yer almaktadr. Kargo transfer merkezlerinde genel olarak yklerin kaldrlmas, tanmas,
ayrtrlmas, aralara yklenmesi ve istiflenmesi faaliyetleri alanlar tarafndan gerekletirilir. Elle tama
ilerinin temel faaliyet olduu bu almalarda ar yk kaldrma-tama, tekrarlayan hareketler, belden
dnerek yaplan iler, i yetitirme kaygsyla hzl alma ve uygun olmayan vcut duruunda alma gibi
kas iskelet sistemini olumsuz ynde etkileyecek ergonomik risk faktrleri en ok grlen risk faktrleridir.
Meslek hastalklar arasnda kas iskelet sistemi rahatszlklar, gelimi ve gelimekte olan lkelerde son
yllarda nemli lde art gstermekte ve nem kazanmaktadr. sal ve gvenlii alannda yaplan
almalar ve ergonomik dzenlemeler sayesinde, salkl ve gvenli bir alma ortamnn oluturulmas, i
motivasyonunun artrlmas, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi mmkndr. Bu almada bir
kargo transfer merkezinde alan 100 kii zerinde kas iskelet sistemi rahatszlklarn inceleyen bir anket
almasnn sonular sunulacaktr. almada skandinav lkeleri Standart Anketi (NMQ) yntemi temel
alnm, sektrel inceleme ve literatr almas ile hazrlanm ve alanlarn rahatlkla alglayabilecei
ekilde dzenlenmi bir anket uygulanmtr. Anket uygulanmasyla, kuryelerin yaptklar iten kaynaklanan
kas iskelet sistemi rahatszlklarna maruz kalp kalmadklar, yaanan maruziyetin vcudun hangi blmlerini
etkiledii tespit edilecektir. Anket sonularnda belirtilen rahatszlklardan kaynaklanan i gn kayplarnn
da ortaya kmas beklenmektedir. alma sonucu elde edilecek bulgular yaanan i gn kayplarndan
kaynaklanan maliyet zerinden deerlendirilip kargoculuk sektrnde transfer merkezlerinde yaanan salk
gvenlik problemlerinin etkileri hakknda fikir sunacaktr. Bu almada anket sorular ve sonular
grselleriyle paylalacaktr.
Anahtar Kelimeler: Kargo transfer merkezi, Kas iskelet sistemi rahatszlklar, Meslek hastalklar, Ergonomi,
NMQ
E-posta: ali.coktu@csgb.gov.tr
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Mehmet Ylmaz, Ara Gr Aylin Arc, Ara. Gr. Yasemin Ertan, Ara. Gr. Esma
Erdoan, Kahramanmara St mam niversitesi
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: ay, Simit Ve Dizst Bilgisayar: Bilimsel Bilgi retiminin Ergonomisi zerine Bir Deneme
Ergonomi, ksaca alma hayatnda insan ve evre uyumu olarak tanmlanmaktadr. Baka bir deyile
ergonomi, verimli, gvenli, konforlu ve etkili insan kullanm iin aletlerin, makinelerin, sistemlerin,
grevlerin, ilerin ve evrenin tasarmna insann davran, yetenekleri, snrlar ve dier karakteristikleri
hakkndaki bilgiyi uygulamak ve kefetmek olarak tanmlanmaktadr. alma evresi, insann ister birey
isterse grup iinde olsun, iin organizasyonu, iin yntemleri, kullanlan alet ve malzemelerini de
iermektedir. Ergonominin amac, evre-insan uyumunu salayarak alanlarn zorlanmalar yznden
ypranmasn nlemek ve i verimliliini artrmaktr. Bu balamda bilimsel bilgi retimi asndan i evresi,
niversitelerde faklte binalarndan akademik personel odalarna, oda tasarmndan masa ve sandalye
tasarmna, snflardan konferans salonlarna kadar bir dizi faktr kapsamaktadr. te yandan bilimsel bilgi
retiminde baar asndan kullanlan teorik yaklamlar, bu yaklamlardan hareketle retilen bilginin
toplum hayatnda ekonomik ve sosyal adan uygulanabilirlii de nem tamaktadr. Bu almada, Trk
niversitelerinin uluslar aras lekte bilimsel baar sralamalarnda n sralarda yer almamasna ergonomik
faktrler asndan yaklalacak ve niversitelerde alma ortam-alan uyumu sorgulanacaktr. Bu amala
Kahramanmara St mam niversitesinde (KS) akademik personelin bilimsel bilgi retiminde kulland
ortam, materyal ve bilimsel yaklamlarn akademik personel asndan uyumluluu aratrma konusu
yaplacaktr. Bu erevede monografi rneklemesi yntemiyle, KSnde eitli fakltelerde grev yapan
retim yeleri ve aratrma grevlileri ile yar yaplandrlm derinlemesine mlakat gerekletirilecektir.
Ayrca gzlem ve (faaliyet raporlar, stratejik plan, vb.) belge incelemesi yntemleri de kullanlarak
tanmlayc bir niteliksel aratrma gerekletirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Bilimsel bilgi retimi, Ergonomi, Akademik personel-alma ortam uyumu
E-posta: myilmaz25@gmail.com
Yazarlar: Glin Feryal Can, Nilgn Flal

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: alima Durularinin Analizinde Kullanilan Yntemlere Eletirel Bir Baki
alma duruu, i yntemi ve i yeri tasarmnda nemli bir etkendir. nk alanlarn performanslarn
etkilemekte ve ayn zamanda rahatszlk, yorgunluk ve kas-iskelet sistemi sorunlar yaama dzeylerini
belirlemektedir. Literatrde, alma durularn deerlendirerek tehlike seviyelerini ortaya karmak
amacyla kullanlan birok yntem bulunmaktadr. Bu yntemler, direkt lm yntemleri, gzleme dayal
yntemler ve znel deerlendirme yntemleri olmak zere farkl gruba ayrlmaktadr. almada, sz
konu yntemler mhendislik disiplini asndan incelenmekte, dezavantajlar belirlenmekte ve gelitirilecek
yeni yntemlerde tarafmzca gz nne alnmas gereken faktrler zerinde durulmaktadr.
Anahtar Kelimeler: alma Duruu, Kas-iskelet Sistemi, Yorgunluk, Performans

E-posta: uralferyal@gmail.com
Yazarlar: Muharrem NVER, Ercment N. DZDAR, Kaan ZTRK, Ergin ETN, Karabk niversitesi
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: niversite Eitim Ortamlarnn Antropometrik Olarak Deerlendirilmesi
nsanlar, ihtiyalar dorultusunda kullanmak istedikleri ara, gere ve donanmlarn antropometri
almalarndan faydalanarak tasarlanmas ve kullanlmasyla maksimum fayda salamalar mmkndr. Bu
durumda niversite rencilerinin vakitlerinin ounu snflarda geirdii dnlrse sralarn rencilerin
antropometri lleri dikkate alnarak tasarlanmas byk nem arz etmektedir. Bu almada, 57 kz 54
erkek olmak zere toplam 111 rencinin antropometrik lleri belirlenmitir. Bu llerin niversite amfi
ve snflarna uygunluunun denetimi ve oturma alanlar iin gerekli llerin tespiti bir istatistik paket
program kullanlarak yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Eitimde Antropometri, Antropometrik lmler

E-posta: muharremunver@karabuk.edu.tr, endizdar@gmail.com
Yazarlar: Sema zdemir, Mehmet zdemir, Frat niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Sal Gvenlii Ve novasyon
novasyon tanm olarak Trkeye yenilik ve yenilikilik olarak aktarlmaya alldysa da bu kelimeler
inovasyonu tam olarak ifade etmemektedir.Uluslararas platformda en ok kabul gren tanmn yapld
kaynaklarn banda OECD ile Eurostatn birlikte yaynlad Oslo Klavuzu gelir.Klavuzun 2005 yaynnda
inovasyonun tanm ; novasyon, yeni veya nemli lde deitirilmi rn (mal ya da hizmet), veya
srecin; yeni bir pazarlama ynteminin; ya da i uygulamalarnda, iyeri organizasyonunda veya d ilikilerde
yeni bir organizasyonel yntemin uygulanmasdr.(Oslo Klavuzu/OECD, AB 2005) novasyonun birok
dalda olduu gibi i sal ve gvenlii konusunda da nemi byktr.Ticari getiriler beklenerek uygulamaya
konulan teknolojik aralar i sal ve gvenlii adna nemli bir katk salamaktadr. Byyen insan gc
beraberinde insan hatalarnda ki art da getirir.Bu sebepten; i yerlerinde gereken koruma ve gzetimi
salamak, alanlara emniyetli bir alma ortam salamak iin yksek koruma zmleri
tasarlanmaktadr.Tasarlanan rnlerle tm i kollar ve i gc ortamlar iin iilerin saln ve i
gvenliini gzetmek amalanmtr.rnek olarak; kiisel koruyucu donanmlarn verilebilir.Bu alanda
yaplacak iyiletirmeler ii saln daha iyi korumakla beraber oluacak i gc kayplarnn nlenmesi ve
bunun retime yansmas anlamna gelir.Ortak hedefler dorultusunda inovasyon ve i sal gvenlii
almalar bir arada yrtlmeli, yaplacak almalar iki ayr daln penceresinden baklarak srdrlmelidir.
Anahtar Kelimeler: novasyon, i sal ve gvenlii, i gc, teknoloji

E-posta: semaaozdemir@hotmail.com
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. mer L. Met, Balkesir niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Salii Ve Gvenliinin Gelitirilmesinde Psikososyal Risklere Kari nleyici Bir Yaklaim Olarak
rgtsel Ombudsmanlik Modeli
Gnmz i yaamnda, psikososyal riskler, alanlarn salk, gvenlik ve refah durumu zerinde nemli
tehditler oluturmaktadr. Aratrmalar gstermektedir ki, i ortamlarnda, psikolojik taciz, iddet, yldrma
vb. kavramlarla ifade edilen bu tr riskler, kronik stres, depresyon, tkenmilik gibi durumlara yol at gibi,
kurulular ve toplum iin de nemli maliyetlere neden olabilmektedir.
4857 sayl Kanunu, i sal ve gvenlii yasas, psikoljik taciz (mobing) genelgesi gibi dzenlemeler,
iyerlerinde i sal ve gvenliini salamada gerekli olan her trl nlemi almak iin iverenleri dorudan
sorumlu tutmaktadr.
Dolaysyla, kamu veya zel kurulular asndan, salk ve gvenlii tehdit eden dier riskler kadar,
psikososyal riskleri de belirlemek, deerlendirmek ve minimuma indirmek iin bir sisteme ihtiya vardr.
nk, sz konusu riskler her zaman gzlemlenebilir ve kantlanabilir olmadndan, maruz kalanlar rapor
etmekten kanmaktadr. Bu nedenle, sadece resmi yntemler ve prosedrler bu riskleri zmeye
yetmemektedir. Dolaysyla, bu tr riskleri minimuma indirmek iin nleyici bir yaklam olarak, rgtsel
ombudsmanlk ilevinin gelitirilmesi koruyucu bir sistem salayacaktr.
rgtsel ombudsmanlk, organizasyon iindeki psikolojik taciz, iddet, nezaketsizlik vb.gibi durumlara zm
getirmek iin aba gsteren bir kii veya birimdir. Tm sektrlere- kamu ve zel kurulular, akademik
kurumlar, irketler, kar amac gtmeyen kurululara- uygulanabilmektedir. rgtsel Ombudsman, grevini
uluslararas ombudsmanlk rgtnn (IOA) belirledii uygulama standartlarna uygun biimde bamsz,
tarafsz, gvene dayal ve gayri resmi olarak yapar; resmi kanallar ve prosedrler iin zm alternatifleri
sunar.
Son yllarda alanlara ilikin birok yeni dzenlemeler getirilmektedir. Bilindii gibi, klasik anlamda
ombudsmanlk kurumu oluturulmutur. Fakat, Trke literatrde, rgtsel ombudsmanlk kavram yeni bir
kavramdr. Kamu veya zel kurulular dzeyinde de bu kavram, psikolojik taciz, iddet, yldrma vs. gibi
verimlilik kart davranlar en aza indirmede etkili bir yntem olabilir. Bu adan, rgtsel ombudsmanln,
bu tr sorunlarn zmnde yeni yaklam olarak ele alnmas ve hayata geirilmesi i sal ve gvenliinin
gelitirilmesinde nemli bir adm olacaktr. Bu almada,Trkiye iin yeni olan rgtsel ombudsmanlk
modelinin uygulanabilirlii aklanmaya allmaktadr.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, psikososyal faktrler, Psikolojik taciz ve iddet, rgtsel
ombudsmanlk,
E-posta: omer_met@hotmail.com
Yazarlar: r. Gr. Okan Btner, Dzce niversitesi

Oturum Bakan: Ebru Korkmaz
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: rgtsel Deerler Asndan Gvenlii: Dzce linde retim Yapan letmeler zerine Bir
alma
letmeler belirli ihtiyalar karlamak zere sermaye, teknoloji, kaynak, emek, giriim elerinin bir
araya gelmesiyle ortaya kan kar amac gden rgtlerdir. letmelere ilevsel olarak bakldnda
ihtiyalar karlamak ve kar elde etmek adna yaplan faaliyetlerin toplamdr denilebilir. letmelerin
baarsnda dsal etmenler olduu gibi isel etmenlerde sz konusudur. nsan faktrnn retim
srecinde verimliliini ve niteliini belirleyen insan sermayesi yatrmlar; eitim, salk, beslenme,
konut, bo zaman, gvenlik v.d. yeni ynetim anlaylarnn balca unsurlarn oluturmaktadr.
alanlarn verimlilii asndan, insan sermayesi yatrmlarnn tamamlaycs olan i gvenliinin de
eitim v.d. kadar nemli olduu ifade edilebilir.
Gvenlii salama, bireysel davranlardaki deiime mdahale yoluyla gereklemektedir. Gvenlik
kltr, tutumlar, davranlar, normlar ve deerler ile kiisel sorumluluktan olumaktadr. Bir
iletmenin deer sistemi, iletmenin baarsnda veya ynetim stratejilerinde kilit unsurdur.
letmenin yeleri iin neyin iyi neyin kt olduunu, neyin doru neyin yanl olduu, neyin
yaplmas gerektiini neyin yaplmamas gerektiini belirler. rgt kltr, ii yaparken gsterilen
davranlarn toplamdr ve davranlarn altnda deerler yatar. Gvenlik kltr de, rgt
kltrnn bir alt kmesi olarak i kazalarn en aza indirmek amacyla uygulanan politikalar ve
uygulamalar toplam olarak ifade edilebilir.
Bu aratrmada, lekli rgtsel deerler analiz anketi kullanlmtr. Bu kapsamda, Dzce ilindeki 50
ve zerinde ii altran retim iletmelerindeki mavi yakallarn deer haritas (eril/diil-g
odakl/belirsizlikten kaan- kolektif/bireysel) ve bu iletmelerde uygulanan i gvenlii
uygulamalarnn durumu belirlenmeye allmtr. 2010 yl sosyal gvenlik kurumu kaytlarna gre
50 ve zerinde ii altran 102 firma tespit edilmitir. Bu 102 firma aratrmann evrenini
oluturmakta olup hepsine anket ulatrlm ancak 31 firmadan dn olmutur. Bylelikle, 31
firmada 700 mavi yakal alana rgtsel deerler anketi uygulanrken, bu 31 firmann yneticileri
ve i gvenlii uzmanlarndan i gvenlii uygulamalar zerine veriler alnmtr.
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Erhan alkan, Karadeniz Teknik niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Orman ilerinde Salk Ve Gvenlik Verilerinin Tespitine Ynelik Bir Aratrma
lkemizde ormanclk faaliyetleri genellikle fidanlk ileri, aalandrma ve erozyon kontrol ileri,
odun hammaddesi retim faaliyetleri, yol yapm faaliyetleri, orman koruma ile orman bakm
ilerinden olumaktadr. Ormanclk operasyonlarnda alan iilerin i veriminin iyiletirilebilmesi
iin mevcut durumun bilimsel veriler ve yntemlerle tespit edilmesi gerekmektedir.
Bu almada orman retim iilerinin alma koullar incelenmi ve anket almas yaplarak
balca salk ve i gvenlii sorunlar tespit edilmitir. Anketlerde orman retim iilerinin gvenlik
ve salk artlar, mesleki memnuniyet hakknda bilgiler sorulmutur. Anketler Kastamonu, Giresun,
ve Samsun illerindeki toplam 135 orman iisi zerinde yaplmtr. Ayrca elde edilen baz verilere
istatistik analizler uygulanmtr.
Aratrma sonucunda; ankete katlan iilerin tamamnn erkek, byk bir ounluunun tecrbeli
ve salk problemi yaad tespit edilmitir. almada, iilerin ok az bir blmnn mesleki eitim
ald, koruyucu elbise ve ekipman kulland belirlenmitir. Ayrca iiler cretlerinden memnun
olmadklar, ilerinin zor ve tehlikeli olduunu belirtmilerdir.
Anahtar Kelimeler: Orman iileri, Anket, Trkiye

E-posta: caliskan@ktu.edu.tr
Yazarlar: r. Gr. Gizem AKALP, Uluda niversitesi TBMYO Sal ve Gvenlii Program, r.
Gr. Ouzhan ANAKAYA, Uluda niversitesi TBMYO Makina Program, Prof. Dr. Serpil AYTA
Uluda niversitesi BF alma Ekonomisi ve Endstri likiler Blm
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: alanlarn Gvenlik klimi Algs: Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu rnei
Dnyada ve lkemizde, alanlarn salkl ve gvenli bir alma ortamna sahip olmalar,
iletmelerde nemli insan kaynaklar konularndan birisi olarak karmza kmaktadr. zellikle
lkemizde yaplan son yasal dzenlemelerle, i sal ve gvenlii konusunda yrtlen planl ve
sistemli almalar, alanlarn ve iletmelerin geleceini korumaktadr. Bu nedenle, gerek alanlar
gerekse iletmeler asndan alma yaamnn daha etkili ve verimli bir ekilde ileyebilmesi iin
iletmelerde nce salk ve gvenlik anlaynn benimsenmesi ve bu anlayn srekliliinin
salanmas gerekmektedir.
Her iyeri yaplan iin niteliine bal olarak salk ve gvenlik asndan bir takm tehlikeler
barndrmaktadr. Teknik eitimin verildii ve uygulama arlkl derslerin yapld meslek
yksekokullarnda da zellikle uygulama dersleri ile alakal tehlikeler ve buna bal olarak riskler
bulunmaktadr. sal ve gvenlii (SG) alannda yaplan almalarn amacnn, salk ve gvenlik
tehlikelerinden ve bunlarn yaratt risklerden arndrlm alma ortamlarnn salanmas olduu
gerei ile birlikte meslek yksek okullarnda da hem alanlar hem de renciler asndan salkl
ve gvenli bir ortam oluturmak iin ncelikle kurum ierisinde alanlarn gvenlik iklimi algsnn
en st dzeye kartlmas gerekmektedir.
Yaplan aratrmalar sonucunda, bir iyerinde etkin bir Sal ve Gvenlii Ynetim Sisteminin
uygulanmasnn ve Gvenlik klimi oluturulmasnn, o iyerinde alanlarn moralini ykselttii, i
verimini arttrd, i kazalar ve meslek hastalklarn azaltt grlmektedir. Sonu olarak
bilinmelidir ki i sal ve gvenliine yaplan yatrm, insana ve kaliteye yaplan yatrmdr.
Bu almann amac, i sal ve gvenliinde temel bir adm olan gvenlik iklimi algsnn zellikle
SG derslerinin zorunlu olarak okutulduu bir teknik eitim kurumu alanlar asndan
irdelenmesidir. Hazrlanan anket formu, meslek yksekokulunda grev yapan akademik ve idari
personelin tmne uygulanm ve elde edilen sonular SPSS programnda deerlendirilmitir.
Verilerin analiz edilmesinde ise, t testi, varyans analizi, korelasyon ve regresyon analizi kullanlmtr.
Anahtar Kelimeler: Gvenlik klimi, Kltr, Sal ve Gvenlii

E-posta: gizemakalp@gmail.com
Yazarlar: Yakup Kara, Seluk niversitesi, Endstri Mhendislii Blm, Seluklu, Konya, Erturul
Yozgat, alma Ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Tefti Kurulu, Emek, Ankara
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Gvenlik kliminin Bireysel, rgtsel ve Ortam Etmenlerinin Byk lekli Makine, Kimya ve
Maden letmelerinde ncelenmesi
yerlerinde salk ve gvenliin salanmasnda alan davranlarnn nemli bir rol olduu ve
tehlikeli davranlarn i kazalarnn temel nedeni olduu bilinmektedir. yerlerinde tehlikeli
davranlarn nne geilebilmesi, risklerin kontrol edilebilmesi ve salk ve gvenliin
salanabilmesi, iyerlerindeki gvenlik ikliminin gelitirilmesine baldr. Gvenlik iklimi, gvenlie
ncelik veren alglar, tutumlar, kurallar, roller, sorumluluklar ve uygulamalarn btn olarak
tanmlanmaktadr. Farkl bir ifadeyle, gvenlie verilen nemin, davranlara ve faaliyetlere
yansmas sonucu alma ortamnda oluan alglamalarn btn olarak ifade edilebilir. Bu
aratrmann amac, Trkiye'de faaliyet gsteren baz iyerlerinde gvenlik ikliminin gstergelerinin
lm ve bu gstergelerin bireysel ve rgtsel etmenler asndan incelenmesidir. Aratrma
kapsamna, Ankara linde bulunan byk lekli bir makine, bir kimya ve bir maden iletmesi
alnmtr. Bu iletmeler, tehlike snflar, sektrlerindeki faaliyet sreleri, alan saylar, cret
dzeyleri ve kurumsallama dzeyleri gibi etmenler bakmndan birbirlerine benzer zellikler
gstermektedirler. Bu durum, gvenlik iklimi zerindeki sektr etkisinin incelenebilmesine de olanak
salamaktadr. Gvenlik ikliminin lm amacyla, Lin vd. (2008) tarafndan gelitirilen gvenlik
iklimi lei Trke'ye uyarlanm, geerlilik ve gvenilirlik almalar yaplmtr. Toplam 21
maddeden meydana gelen lek, gvenlik farkndal ve yetkinlii, i gvenlii konusunda iletiim,
rgtsel evre, ynetim destei, risk derecesi, gvenlik nlemleri ve gvenlik eitimi olmak zere
yedi alt boyuta sahiptir. Uyarlanan lek, iletmelerin deiik blmlerinden gnlllk esasna
dayal olarak seilen toplam 750 alana uygulanmtr. Gvenlik ikliminin her bir alt boyuttaki
dzeyleri bireysel (ya, kdem, kaza gemii, vb), rgtsel (hiyerarik dzen, neri sistemleri, vardiya
dzeni, ekip almas, vb.) ve ortam (i ekipmanlar, grlt, titreim, vb.) etmenler bakmndan
analiz edilmitir. Analizlerde Varyans Analizi (ANOVA), t-testi ve Duncan testleri kullanlm ve tm
analizler SPSS 20.0 paket programnda gerekletirilmitir. Yaplan almalarda, tutulan kaytlarda
ve hazrlanan raporlarda gnlllk, gizlilik etik ilkeleri aratrmann ncelii olarak benimsenmitir.
Anahtar Kelimeler: Gvenlik klimi, Risk Algs, lek

E-posta: ykara@selcuk.edu.tr, eyozgat@csgb.gov.tr
Yazarlar: brahim Akyrek, Metin Acar

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Havaclk Sektrnde Kapal Alanlarn Gzetimi
Kapal alan, normal alma koullar dna klan ve ulalmas, allmas zorluk arz eden alanlar
olarak tanmlanmaktadr. Sz konusu alanlar nemli lde kapatlm ya da giri k
snrlandrlm blmlerdir. Kapal alanlar, iindeki kimyasal maddelerden ya da fiziksel koullardan
dolay ciddi riskler meydana gelebilmektedir. Havaclk sektrnde, uak zerindeki irili ufakl tm
alanlarda imalattan, bakm ve muayene aamasna dek hassas almay gerektirir ve uan uua
elverili hale getirilmesi bu almalar gerekli klar. Kalifiye personel tarafndan yaplan bu ilerin
birou kapal alanlarda gereklemektedir. Kapal alanlar, personelin en youn ergonomik zorluklar
yaad alanlarn banda gelmektedir. Bu nedenle, kapal alanlardaki almalara zel bir nem
verilmelidir. Bu almada, uak zerindeki kapal alanlar tantlmakta ve buralarda yaplacak
almalar srasnda oluabilecek riskler ve alnacak nlemler konusu somut nerilerle
aklanmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Kapal alan, yakt tank, ergonomi, hava arac

E-posta: iakyurek@tai.com.tr
Yazarlar: Cemal Burak Yaarolu, SGB

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Evsel Kati Atik Toplama Ve Tama kolunda alanlarn Sal Ve Gvenlii Koullarnn
yiletirilmesi
Evsel kat atk yani p, sadece evre alannda ilgilendiimiz bir olgu mudur? Bu sorunun cevab hayr
olacaktr. p sadece evresel bir olgu olarak dnlmemesi gereken, kapsam ok daha geni
kresel bir sorundur. p, toplanmas, tanmas, ayrtrlmas, geri kazanlmas ve depolanmas gibi
evrelere sahip bir srece sahiptir. Bununla birlikte, bu evrelerde grev alan alanlar i sal ve
gvenlii alannda ok ciddi risklerle karlamaktadr. Bu riskler derin bir ekilde aratrlmal,
alnmas gereken tedbirler belirlenmeli ve gerekli admlar atlmaldr. lkemizde, evsel kat atk
toplama ve tama ikolunda alanlarn i sal ve gvenliiyle ilgili mstakil bir ynetmelik ya da
kanun bulunmamaktadr. 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ve bu Kanuna zg yaymlanan
ynetmelikler, alanlar meslek gruplarna gre snflandrmad, tm alanlar kapsayc ilkelere
dayand iin bu ikolunda alanlar iin de geerlidir. Trkiyede ne yazk ki atk bilinci pek fazla
gelimi deil. p kaynanda ayrmak, atk ve evre bilincinin gelitirilmesinin temelidir.
Kaynanda ayrma ilemi kat atklar tamak ve bertaraf etmek iin yaplan masraflar
azaltmaktadr. Buna ek olarak, atk toplama ilerinde alan insanlarn karlat baz risk
etmenlerini de ortadan kaldrmaktadr. Bu da alanlarn sal asndan ok byk nem
tamaktadr. nsanlarmz p kaynanda ayrmad gibi, evsel kat atk snfna girmeyen
maddeleri de plerle birlikte depolamaktadr. Yaplan saha aratrmalar, aslnda bu ikolunda
alanlarn ok ciddi salk ve gvenlik problemleri ile kar karya olduklarn, hatta meydana gelen
i kazalarnda lm orannn ciddi boyutta olduunu gstermektedir. 1992-1997 yllar arasnda ABD
de, p toplayclarda meslee bal lm hz yz binde 46 olarak saptanm, bu fatalite hznn,
ABDdeki genel fatalite hznn yaklak 10 kat olduuna dikkat ekilmitir.
Evsel kat atk ve toplama ikolunda alanlarn i sal ve gvenlii koullarnn iyiletirilmesine
ynelik yapm olduum bu almada, bu ikolunda alanlarn kar karya olduklar riskler
belirlenmi, yurtii ve yurtdnda bu konuya ynelik yaplm olan saha almalar ve bulgular
incelenmitir. Buna ilaveten mevzuat incelemesi yaplm, iyi uygulama rnekleri verilmi ve hem
mevzuata dair hem de bu ikolunda alanlarn karlat risklerin ortadan kaldrlmas ya da asgari
dzeye ekilebilmesi iin neriler getirilmitir. almamn sonunda ayrca Evsel Kat Atk Toplama
ve Tama kolunda alanlar iin Sal ve Gvenlii Klavuzu ek olarak sunulmutur.
E-posta: cbyasaroglu@csgb.gov.tr
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. idem Vatansever, Namk Kemal niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Balat Salonu
Balk: yeri Hekimlerinin Gznden Psikososyal Tehlike ve Riskler
yerindeki psikososyal riskler; iin ierii, i yk ve temposu, alma saatleri, iteki otonomi ve
kontrol, rgtsel kltr ve iklim, kiileraras ilikiler, rol atmas, rol belirsizlii, kariyer geliimi, i
gvencesinin olmamas gibi dorudan strese yol aan unsurlar kapsamaktadr. Bunlarn arasna son
yllarda rgtsel yldrma ile i ve i d yaam dengesizlii de eklenmitir (Leka ve Cox, 2008).
Psikososyal riskler, i sal ve gvenlii alannn yeni ve gittike artan riskleri olarak
tanmlanmaktadr (ASGA, 2007) ve en az fiziksel ve kimyasal riskler kadar alan saln
etkilemektedir. Tkenme, depresyon gibi ruhsal rahatszlklara ek olarak kalp damar hastalklar, kas
iskelet sistemi hastalklar gibi fiziksel sal da olumsuz etkilemektedir, dier taraftan salkl
olmak tanm gerei bireyin btnsel iyilik durumudur (Binbay, 2006).
alanlarn fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerini yksek dzeye getirmek ve bu dzeyi srdrmek,
salklarna gelebilecek zararlar nlemek, iinin fiziksel ve psikolojik yeteneklerine uygun ilere
yerletirmeyi amalayan tp dal yeri Hekimliidir (Tiryaki vd, 2011). Aratrmamz, alan
salyla dorudan ve yasal olarak ilgilenen iyeri hekimlerinin gzlem ve deneyimlerinden
yararlanarak alma ortamndaki psikososyal riskleri sistematik olarak deerlendirmeyi
amalamtr.
almada, niceliksel ve niteliksel yntemler birarada kullanlmtr, Tekirda ilinde, farkl
iletmelerde iyeri hekimi olarak alan 68 kii yzyze grp, bir soru rehberi ve yaplandrlm
soru formu zerinden altklar irketleri psikososyal riskler asndan deerlendirmeleri
istenmitir.
Aratrmann ilk bulgularna gre, monoton alma ve alanlarn ilerini yaparken kullandklar
yntemleri etkileme, deitirme olanann olmamas nemli psikososyal tehlike olarak ne
kmaktadr. almamz, durumu ortaya koymann yannda, nleyici stratejilerin gelitirilmesi iin
de bir zemin olumasna katk salayacaktr.
Anahtar Kelimeler: Psikososyal Salk, yeri Hekimlii, Psikososyal Tehlike ve Riskler

E-posta: cvatansever@nku.edu.tr
Yazarlar: Murat Darn, E. Selcen Darn, Murat Alkan

Oturum Bakan: Halil Polat
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Fiziksel Risk Etmenlerinin Doyumuna Etkisi
Toplum, ekonomik ve sosyal koullardaki deiim ve yeni teknolojilerin etkisiyle gelitike, alma
metot ve koullar da ayn hzda deiim gstermektedir. Bu ba dndrc deiim ve dnm,
alan ve iverenlere yksek dzeyde i sal ve gvenlii salamak iin yeni risk ve zorluklar
getirmektedir. Bu riskleri ynetebilmek iin alanlarn i doyumunun salanmas zorunluluk haline
gelmitir. doyumuna etki eden en nemli faktrlerden birisi de alma koullarndaki fiziksel risk
etmenleridir. nsanlar ilerine bal klmak amacyla alma koullarnn iyiletirilmesi, i kalitesi ve
igc katlmn salamann da temel artdr. Bu almada fiziksel risk etmenleri (titreim; grlt;
yksek scaklk; dk scaklk; duman, toz veya parack vb. soluma; solvent veya tiner benzeri
uucular soluma; kimyasal maddeye temas; radyasyon; ortamdaki sigara duman; enfeksiyon riski
olan malzemeler; yorucu ve ar veren duru; insanlar kaldrma veya tama; ar yk tama veya
hareket ettirme; ayakta durma veya yrme; tekrar eden el ve kol hareketleri; kiisel koruyucu giysi
ve tehizat kullanma) ve i doyumu (alma koullarndan ok memnun veya memnun olma; gelecek
alt ayda ii kaybetme korkusu; iyi kazan; iin kariyer ilerlemesi iin iyi olanaklar sunmas) setleri
arasndaki iliki yaps Drdnc Avrupa alma Koullar Anketi verileri kullanlarak analiz edilmitir.
Setler arasndaki korelasyonu aklamak iin XLSTAT ve NCSS programlar yardmyla kanonik
korelasyon analizi yaplmtr. almann sonular iyerindeki fiziksel risk etmenleriyle i doyumu
arasnda anlaml ve olduka kuvvetli bir iliki olduunu ortaya koymutur. Fiziksel risk etmenlerini
kontrol altna almak sadece kazay nlemekle kalmaz, i tatmini ve kalitesine etkisi ynyle de i
sagl ve gvenlii sistemini gelitirmede olduka nemli rol oynar.
Anahtar Kelimeler: Fiziksel risk etmenleri, i doyumu, alma koullar, i kalitesi

E-posta: mrtdrc@yahoo.com, selcen.darcin@bilecik.edu.tr
Yazarlar: Kadir Kadiroullar, Hamza Altnsoy, mer Doru, Abdulkadir Aslanta, SGB
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Ofis Ortamnda Kii Bana Ortalama WBGT Hesaplanmas
Bu almada, kii bana den slak hazne kre scaklk (WBGT) deerinin hesaplanmas
amalanmtr. Deney SGM ( Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) merkez binasnn
2.katnda gereklemitir. Burada 13 oda ve 51 alan bulunmaktadr. Odalardaki alan says 1 ile
7 arasnda deimektedir. Odalarda alanlarn rutin almalar srasnda pencerelerin ve
kaloriferlerin ak olup olmamas kiisel tercihlere braklarak leden nce ve leden sonra olmak
zere ikier lm alnmtr.WBGt lm yapan cihaz herbir dakikada bir lm alacak ekilde
ayarlanmtr. lm baladktan sonra llen deerlerin daha salkl sonu vermesi iin ilk 15
dakikada kaydedilen lmler dikkate alnmam, ardndan gelen 30 dakikalk kaytlar kabul
edilmitir. llen WBGT deerlerinin ortalamas alnarak ilk olarak odalardaki alan says ile
arplp, kan sonular toplanm ve kattaki toplam alan saysna blnerek kii bana WBGT
deerleri bulunmutur. llen en yksek WBGT deeri 21,18 en dk WBGT deeri 18.61 olarak
belirlenmitir. Kii bana ortalama WBGT deeri ise 19.80 olarak hesaplanmtr. Literatrde ofis
ortamnda ince kyafet giyerek alanlar iin, slak hazne kre scakl deerinin 30 C nin altnda
olmas gerektii belirtilmitir. Bundan dolay llen maksimum ,minimum deerler ile hesaplanan
kii bana ortalama WBGT deerine gre, ortam alanlar iin k mevsiminde gayet uygundur.
Daha salkl sonular elde edebilmek iin bu alma yaz mevsiminde de tekrarlanmaldr.
Anahtar Kelimeler: Ofis, Termal Konfor, WBGT

E-posta: kadir.kadirogullari@windowslive.com
Yazarlar: Hamza Altnsoy, Yldray Erbay, Turgay Kavak, SGM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Trkiye'deki Sektrlerin Toz Konsantrasyon Analizi
Bu almada, son yldaki Trkiye'deki toz konsantrasyonu analiz edildi. Asl ama ise, maruz
kalnan toz asndan en riskli sektre karar vermektir. Gzlemlenen veri i tiplerine ayrld. Her bir
i tipi iin gzlemlenen veri says gvenilir analizler yapma ve mantkl sonular bulmak iin yeterli
sayda olmaldr. Bu yzden az sayda veriye sahip sektrler elenmitir. ACGIH (3 mg/m3), OSHA (4
mg/m3) ve NIOSH (5 mg/m3) toz konsantrasyon limit deerleri bu metodolojide kullanlmtr. Eer
toz konsantrasyonu, 3 mg/m3 ten byk ve 4 mg/m3 ten kk ise riskli(R1), 4 mg/m3 ten byk ve
5 mg/m3 ten kk ise daha riskli(R2) ve 5 mg/m3 ten byk ise en riskli(R3) olarak tanmlanmtr.
Daha sonra her bir sektr iin R1, R2 ve R3 deerlerinin toplamlar bulunmutur. Sonu olarak,
seramik ileri, kmr madenleri, kimyasal iler ve al ileri toz konsantrasyonu asndan en tehlikeli
iler olarak bulunmutur. Altn madenleri ve tekstil ilerinin yapld iler ise dier sektrlere gre
en tehlikesiz sektrler olarak bulunmutur. Genel olarak, son yl iinde ISGUM Ankara Merkez
Laboratuvarnda 421 adet lm yaplmtr. Bunlardan 152 tanesi 3 mg/m3 n, 88 tanesi 4 mg/m3
n ve 61 tanesi 5 mg/m3 n zerinde kmtr. Genelleme yapacak olursak, yaplan her lmden
birisi ACGIH in eik deerinin stnde kmtr.
Anahtar Kelimeler: fiziksel risk faktrleri, toz, lm, konsantrasyon, Trkiye

E-posta: hamza.altinsoy@csgb.gov.tr
Yazarlar: Hamza Altnsoy, SGM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Termal Konfor ndisleri Ve Trkiye zerine Uygulamalar
Islak Hazne Kre Scakl, Is Indeksi, Humidex ve Belirgin Scaklk genellikle termal konfor indisi
olarak kullanlmaktadr. Blgesel iklim Modelleri (RCM) incelenilen blgedeki indekslerin gelecekteki
durumlarn tahmin etmek iin kullanlmtr. Bu indeksler Trkiye'nin bats iin hesaplanmtr ve
termal konfor koullarnn genel bir haritas karlmtr. Gerekli olan RCM verileri ( Bal nem,
maksimum hava scakl, hava akm hz ve basn) ENSEMBLES Projesinden elde edilmitir ve seilen
indislerin Trkiye'nin batsndaki dalmn hesaplayabilmek iin kullanlmtr. Bu analiz, gemi
(1970-2000) ve gelecek (2020-2050) dnemler iin yaplmtr. Is indeki hari , dier herbir indeksin
incelenilen blgedeki genel dalm ve davran eilimi birbirlerine ok yakndr. Dahas, her
mevsimde, ayn blgeler zerinde hemen hemen ayn deerleri gstermektedir. Scaklk indeksleri
incelenilen blgede 18 C ile 35 C arasnda deimektedir. Yaz aylarnda, 35 C ye Trkiye'nin
batsnn baz blgelerinde kadar kmaktadr. Gelecek 2020-2060 iin bu indisler artma
eilimindedirler ve yaklak olarak 4 C ile 8 C arasnda deien miktarlarda artabilirler. Ky
blgelerindeki artlar, karalara nazaran daha fazladr. En yksek artlar ise zmir ve civarnda
beklenmektedir. Bu almann yapld blge Trkiye'nin batsn iermektedir ve eer daha ayrntl
analiz yapp daha kapsaml sonu elde etmek istenirse daha yksek znrlkteki verilerle iller ve
kentler zerinde ayn indisler hesaplanabilir.
Anahtar Kelimeler: Islak Hazne Kre Scakl, Is Indeksi, Humidex, Belirgin Scaklk, Trkiye, klim
Modeli
Yazarlar: mer Yavuz, anakkale Onsekiz Mart niversitesi

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Kimyasal Maddelerle alanlarn Sal Ve Gvenlii
Son yllarda sanayilemedeki gelimeye paralel olarak kimyasal maddelerin alma hayatnda
kullanm artmtr. 50 yl nce ylda toplam 1 milyon ton kimyasal madde retilirken gnmzde bu
rakam 400 milyon tona ulamtr. Kimyasal maddelerin retimi ve kullanm bir yandan ekonomik
olarak iletmelere nemli bir katk salarken dier yandan alanlar iin salk ve gvenlik
sorunlarna neden olmaktadr. nk kimyasal maddelerle allan iyerlerinde i kazas ve meslek
hastal grlme skl dier sektrlere gre daha yksektir. Kimyasal maddelerle alanlarn i
sal ve gvenlii konusu incelenirken ncelikle bu maddelerin alanlar zerindeki etkisi iyi
anlalmaldr. Bu balamda aratrma iki blm olarak temellendirilmitir. lk blmde alma
hayatnda kullanlan kimyasal maddelerin insan salna etkileri anlatlmtr. kinci blmde ise
kimyasal maddelerle almalarda salk ve gvenlik nlemleri ile ilgili mevzuat incelenerek varsa
eksikliklerinin ortaya konulmas amalanmtr. Ayrca Trkiyedeki mevcut mevzuatn Avrupa Birlii
mevzuat ile uyumu deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, kimyasal madde, kimyasal maddelerin sala etkileri.
E-posta: omerfrkyavuz@hotmail.com
Yazarlar: Yldz ner, Bamfettii, Dr. Ayla Tarm, Bamfettii, M. Sait Erzincan, Mfettii
Fatih Aydn, Mfettii
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Di Protez Laboratuvarlarnda sg artlarnn yiletirilmesi Hedefli Tefti Sonularnn
Deerlendirilmesi
Bu bildiride Tefti Kurulu Bakanl tarafndan 2012 ve 2013 yllarnda Di Protez
Laboratuvarlarnda yrtlen risk bazl sektr esasl proaktif tefti yaklamnn sonular
deerlendirilecektir.
2010 ylnda SGK istatistiklerine yansyan drt di protez teknisyenin silikosiz tans ile hayatn
kaybetmesi sonucu Di Protez Laboratuvarlarnda pnomokonyoz meslek hastalnn nlenmesi ve
i sal gvenlii artlarnn iyiletirilmesi hedefi ile 12 ilde 162 di protez laboratuvar incelenerek
bu laboratuvarlarda alan 3254 iiye ulalmtr.
Di protez Laboratuvarlar Tehlike snflar tebliine gre ok tehlikeli snfta yer almakta, genellikle
konut olarak ina edilmi binalarn giri ve ara katlarnda kurulu di protez laboratuvarlarnda
havalandrmasz meknlarda yaplan uzun sreli almalar ve bu almalar sonucu oluan silis
tozlar ile ar metal tozlarna maruziyet alanlar iin nemli riskler oluturmaktadr.
ncelemeye alnan iyerlerinin %78 inde genel havalandrma % 95 inde lokal havalandrma tesisat
bulunmamaktadr. Programl tefti kapsamnda Ankarada Atatrk Gs Hastalklar Eitim ve
Aratrma Hastanesi ile Adanada Dr. Akn Tfeki Devlet hastanesinde silikosiz taramasna alnan
429 di protez teknisyene uygulanan radyolojik ve dier tbbi deerlendirmeler sonucunda
Ankarada pnmokonyoz oran %4.8 Adanada % 3.2 bulunmutur. Pnmokonyoz n tans
konanlarla birlikte bu oran Ankarada % 12, Adanada %16 dr.
Bu almada ayrca di protezi retiminde 2011 ylnda yrrle giren Kamu ihale Kanunun
sektrdeki salk risklerine etkisi ve retim ilikileri incelenmi, ayrca 6331 sayl Sal Gvenlii
Kanunu ve ilgili ynetmelikler hakknda 18 bilgilendirme toplants dzenlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kimyasal Faktrler, Toz, Pnomokonyoz, Di Protez Laboratuvarlar

E-posta: yuner@csgb.gov.tr
Yazarlar: Murat Darn, E.S. Darn, M. Alkan

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Psikososyal Risk Faktrlerinin Toplum Kalitesine Etkisi
alma hayat tm dnyada byk bir hzla deiim gstermektedir. Yeni retim prosesleri, yeni
materyal ve teknolojilerin girii, yeni ynetim ve organizasyon biimleri gibi alma yaamndaki
deiimler fiziksel ihtiya ve abalar azalmtr. Buna karlk alanlarn duygusal ve psikososyal
istek ve ihtiyalar artarak ana mesele haline gelmitir. Psikososyal alma ortamn srekli
gelitirmek, i kalitesi ve alanlarn organizasyona balln salamann n art haline gelmitir.
stresi ve iyerinde iddet gibi psikososyal risklerle ilikili konular, Avrupa Birliinde i sal ve
gvenliinin ana sorunlar olarak kabul edilmektedir. Zorbalk, bezdiri (mobing), stres, taciz ve iddet
gibi psikososyal riskler iyerinde retkenliin dmesine, ruhsal salk sorunlarna ve igc
kayplarna yol amaktadr. Psikososyal riskleri yneterek, i gvenlii ve retkenlik art salama
yoluyla olas ekonomik ve sosyal maliyetler nlenecek ve organizasyonun srdrlebilirlii
salanacaktr. alanlarn iyerindeki psikososyal risk etmenleri kaynakl fiziki ve ruhsal
durumlarnn, toplumdaki eitli gruplar arasndaki gerilimi, bireylerin dierlerine ve kamu
kurumlarna gvenlerini etkilemesi olasdr. Bu almada; AB-OSHAnn Avrupa yeni ve ortaya
kmakta olan risklerle ilgili iletmeler anketi (ESENER) ve Eurofoundun nc Avrupa Hayat
Kalitesi Anketi (3EQLS) verileri kullanlarak, NCSS ve XLSTAT paket programlarnda kanonik
korelasyon yntemi yoluyla, alglanan psikososyal risk etmenleriyle toplum kalitesi arasndaki
ilikinin analizi amalanmtr. almada kullanlan psikososyal riskler deikenleri unlardr; zaman
basks, ynetim ve alanlar arasnda zayf iletiim, meslektalar arasnda zayf ibirlii, ilerini
organize etmede alanlarn kontrol eksiklii, i gvencesizlii, zor mteriler, hastalar, renciler
vb. ile uramak zorunda olma, ynetici-alan ilikilerinde sorunlar, uzun ve dzensiz alma
saatleri, net olmayan bir insan kaynaklar politikas, ayrmclk (rnein ya, cinsiyet veya etnik
kkene bal). Toplum kalitesi deikenleri unlardr; insanlara gven, kamu kurumlarna gven
derecesi, fakir ve zengin, ynetici ve alan, rksal ve etnik gruplar, dini gruplar , farkl cinsel
ynelimler, yallar ve genler, kadn ve erkek arasnda alglanan gerilim. almann sonular
iyerindeki psikosoyal risk etmenleriyle toplum kalitesi arasnda anlaml ve olduka kuvvetli bir iliki
olduunu ortaya koymutur.
Anahtar Kelimeler: Psikososyal risk etmenleri, toplum kalitesi, alma koullar, i kalitesi
E-posta: mrtdrc@yahoo.com, selcen.darcin@bilecik.edu.tr
Yazarlar: Prof. Dr. Atilla Mirati Murathan, Gazi niversitesi, Serdar celan, SGB, Tefti Kurulu
Bakanl
Oturum Bakan: Kaan Ycel
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Petrokimya Tesislerinde Sal Ve Gvenlii le lgili Risk Faktrleri Ve Risk Deerlendirmesi
Bu konferans bildirisi ile petrokimya sektr ve tesisleri hakknda genel bilgiler verilecek, 6331 sayl
Sal ve Gvenlii Kanunu ile 2872 sayl evre Kanunu kapsamnda petrokimya tesislerde
yaplmas gereken tehlike belirleme ve risk deerlendirme metodolojileri zerinde sistematik olarak
allacaktr. Petrokimya tesislerinde ok farkl prosesler bulunmas ile birlikte, esas olarak ham
petroln rafineride distillasyonu ve ham petrolden elde edilen ana ve ara rnler zerindeki proses
aamalar tehlike belirleme ve risk deerlendirmesinde referans olarak dikkate alnmaktadr. Bu
kapsamda, ham petroln damtlmas aamasnda ortaya kan LPG, nafta, kerosen, hafif dizel, ar
dizel ve rezid iinden naftann CCR nitesinden kan reformat trevi zerinde benzene orannn
drlp, oktan artnn salanmas ve ar reformat ile hafif reformatn depolanmas proses
sreleri ile alakal termohidrolik kimya sektrleri iin kullanlan HAZOP (Tehlike ve letilebilirlik
Tehlike Belirleme ve Risk Deerlendirmesi) metodolojisi bu tez almas-bildiri kapsamnda temel
tehlike belirleme yntemi olarak kullanlmtr. Bu tez almas-bildiri kapsamnda varsaymsal bir
P@ID (Borulama ve Enstrmantasyon Diyagram) oluturulmu, bu P@ID zerinde farkl dmlersre ak emalar (Note) seilmi ve bunlar zerinde proses iin meydana gelebilecek toplumsal ve
bireysel ana tehlikeli olay olan yangn, patlama ve salnm zerine almalar yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: Petrokimya Rafineri, Sal ve Gvenlii, evre Sal ve Gvenlii, Risk
Deerlendirmesi, HAZOP, Gvenlik Bariyerleri
E-mail: socelan@csgb.gov.tr
Yazarlar: zlem ZKILI, nder Akademi Endstriyel Gvenlik Eitim Ve Danmanlk Ltd. ti.
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Atex Direktifleri erevesinde Ex Koruma Ve Seveso II Direktifi Kapsamnda Gvenlik Btnlk
Seviyesi (SIL) Arasndaki Balant
Kimya sanayinde emniyet kriterleri prosesin planlama, proje, tasarm ve uygulama aamasnda
nemli bir yer tutmaktadr. Proses emniyet kriterleri; CENELEC ve IEC standartlarnda yeterli bir
seviyeye gelmi ve uygulamalarda bu standartlar kullanlmaya balanmtr.
Bu standartlarn amac, olabilecek tehlikeleri, kazalar risk analizleri ile tespit edip gerekli tedbirleri
alarak uygulama aamasnda bu riskleri kabul edilebilir dzeye indirmektir.
lkemizde ve dnyada yaanan kimyasal kaynakl kazalar bu standartlara uymann ne derece nemli
olduunun ak bir gstergesidir.
Patlama korumas ve fonksiyonel gvenlie ynelik nlemler proses tesislerinde ska kesiir ve ou
kez birbirini tamamlar. Bununla birlikte ikisinin de ortak amac hem alanlarn hem de halkn
yaam, sal ve evreyi korumak ve prosesi gvenli ekilde iletmeye almaktr.
Bu bildiride Uluslaras kabul grm emniyet prensiplerinden bahsedilecek ve IEC 61508, IEC 61511
standartlar ile ATEX direktifleri arasndaki balant ile bir prosesteki minimum emniyet seviyesinin
ne olmas gerektii incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: ATEX Direktifleri, Fonksiyonel Gvenlik, EN 61508, EN 6151, SIL, SIF, SIS, ESD
E-posta: ozlem@onderakademi.com
Yazarlar: Do. Dr. Erdal Canpolat, Murat Hotaman

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Kimyasal Maddelerle almalarda Salii Ve Gvenlii
Kimyasal maddelerin hayatn her alannda yer bulan arl beraberinde evre, salk ve gvenlik
risklerinin domasna da yol amaktadr. Yaanan baz byk kazalar sonras, kimyasal maddelerden
kaynaklanabilecek risklerin ynetimi konusu, bugn birok ulusal ve uluslararas rgtn
gndemindedir. WHO (Dnya Salk rgt), CRED (Afet Epidemiyolojisi Aratrma Merkezi) ve EMDAT (Acil Durum Olaylar Veri Taban) bunlar arasnda saylabilir.
zellikle sanayilemeyle birlikte son zamanlarda birok iletmede de kimyasal madde kullanm
artmtr. letmelerin, kimyasal maddelerden kaynaklanan riskleri nlemede;
1. Risk Analizi,
2. Kimyasal Madde Ynetimi Prosedr,
3. Gvenlik Bilgi Formlar,
4. Eitim, Depolama,
5. Proses Gvenlii Ynetimi,
6. Statik Elektrik Ynetimi,
7. Etiketleme ve aretleme,
8. Kiisel Koruyucu Donanmlar,
9. Yangn Gvenlii ve Yangnla Mcadele
10. Acil Durum Ynetimi
konularn btn bir bak asyla ele almalar gerekmektedir.
Bu nedenle alnacak nlemlerle sadece iilerin sal ve gvenlii emniyet altna alnmayacak, ayn
zamanda geici ve srekli i gremezlikten ya da lmden kaynaklanan ign kayplarnn neden
olabilecei ekonomik zararlarn nne geilerek verimlilik art salanacaktr.
Bu bildiride, salk, gvenlik ve evre asndan kimyasal maddelerin kullanmna ynelik teknik
kriterler btnyle ele alnarak kullanclara rehberlik etmek amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Tehlikeli kimyasallar, Kimyasallarn Ynetimi, Kimyasallar ve Sal -Gvenlii

E-mail: ecanpolat@firat.edu.tr,
Yazarlar: Nursel Durmaz, Kamil Orhan

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Risk Faktrlerinin Deerlendirilmesinde Bilisel Dnme Tarznn Etkisi: Biliin Risksiz
Dnyas
Bata i kazalar olmak zere i sal ve gvenlii alannda yaanan sorunlarn byk ounluunun
insan kaynakl olduuna inanlmaktadr. Bu inan, alanda yerleik en nemli nyarglardan birisidir.
Ancak bununla birlikte konu ile ilgili pratik ve teorik uygulamalarda ounlukla ortam dzenlenmesi,
teknik sistemlerin gelitirilmesi, kanuni yaptrmlarn ekillendirilmesi zerinde durulmaktadr. Buna
karlk insanda davran, tutum, dnce deiiklii yaratlmas zerinde ok fazla durulmamaktadr.
kazalarnn insani sebeplerinden birisi de bireyin i kazas riskini alglama biimidir. Risk yaratan
durumlarn nemsenmesi ya da ciddiye alnmamas risk alglanmasnda nem kazanmaktadr.
Kanmzca riskin alglanmasnda nemli bir faktr de bireyin dnme stilidir. Bireyin bilgi ileme
tarz kendisinin iinde olduu ortam ve durumlara riski alglayn da etkileyecektir. ortamnda
bulunan herkes iin ortak olan risk faktrleri bireysel olarak farkl alglanmaktadr.
almamzn hedefi, risk faktrlerinin alglannda bilisel dnme tarznn etkisi olup olmadnn
test edilmesidir. Bu amala, Denizlide mermer sektrnde alan 30 ii ile yz yze grlecek
ve derinlemesine mlakat teknii ile konuya ilikin bilgi alnacaktr. Bunun yan sra aratrma yaplan
iyerlerine ait risk deerlendirme formlarnda yer alan risk etmenlerinin, almann kapsamndaki
katlmclar tarafndan puanlanmas salanacaktr. Bylelikle iyerlerinde i sal gvenlii
uzmanlar tarafndan yaplan risk deerlendirmeleri ile alanlarn iyerlerindeki riske ilikin
yaptklar deerlendirmeler karlatrmal olarak sunulacaktr.
Anahtar Kelimeler: Risk Algs, Sal ve Gvenlii, Bilisel Dnme Tarz

E-mail: ndurmaz@pau.edu.tr
Yazarlar: Hamza Altnsoy, SGM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Trkiye'de llen Scaklk Ve Bal Nem Verilerinin Analizi
ISGUM ( Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) Ankara' da grevli personel 2011 ylndan bu
yana 85 adet termal konfor lm almtr. En kk scaklk deerleri ubat aynda akam
saatlerinde bakr madenlerinde ykama ii yaparken llmtr. (4.15 C) ve en yksek deer ise
kmr madenlerinde tme ii yapld srada kasm aynda sabah saatlerinde elde edilmitir.
(35.38 C) Dk scaklklar genellikle ykama, motor skm, depolama ve sevkiyat ilerinin yapld
ortamlarda llmtr. Yksek scaklklar ise genellikle maden ve inaat sektrlerinde llmtr.
Filtre nleri, santrifj ilerinin ve tme ilemlerinin yapld yerlerde elde edilen lm deerleri
genel olarak dier ilere nazaran daha yksektir. Bakr madenlerindeki souk ortamn asl
nedenlerinden birisi de iyerinin durumundan ve konumundan kaynaklanmaktadr. Bundan dolay,
bakr madenleri souktur genellemesi yapmak yanl olur. En dk bal nem deerleri ise bakr
madenlerinde mart aylarnda deiik saatlerde elde edimektedir. ( %3.7 ile %5 arasnda deien 10
lm). En yksek deer ise austos aynda maden sektrnde elde edilmitir( %82.1 ile %91.9
arasnda deien 6 lm); fakat, bu yksek deerler ounlukla madenin derinliinden ve yerinden
kaynaklanmaktadr. Bu veriler btn sektrleri ve i tiplerini iermemektedir. rnein, ok scak bir
evreye sahip olan demir dkm ilerinden herhangi bir veri alnmamtr. Sonu olarak, ok souk
veya ok scak evreye sahip tek i tipleri ve sektrler bahsedilenlerdir, gibi bir genelleme yapmak
ok da gvenilir deildir.
Anahtar Kelimeler: scaklk, nem, Trkiye, lm

E-mail: hamza.altinsoy@csgb.gov.tr
Yazarlar: Hamza Altnsoy, Abdulkadir Aslanta, mer Doru, Hlya Kln, Kadir Kadiroullar, SGM
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Ofis Ortamindaki Odalarin Sicakliklarina Gre Gruplandirilmasi
Bu almann ana amac odalar scaklklarna gre snflandrmaktr. . Deney SGM( Sal ve
Gvenlii Enstits Mdrl) merkez binasnn 2.katnda gereklemitir. Burada 13 oda ve 51
alan bulunmaktadr. Odalardaki alan says 1 ile 7 arasnda deimektedir. lmler yaz
mevsiminde ve k mevsiminde 2 kez tekrarlanmtr. Yaplan anlk lmler kayt altna alnmtr ve
aada anlatlan metot kullanlarak snflandrma yaplmtr. Her bir odann scaklk deeri dier
odalarn scaklk deerlerinden karlm ve bulunan sonularn mutlak deerleri alnmtr. Daha
sonra herbir oda iin bu mutlak deerlerin ortalamas alnmtr. Seilen bir oda ile ortalamann
altnda kalan odalarn bir grup oluturaca dnlmtr. Yaz mevsiminde yaplan lmlerin
Snflandrlmas sonucunda; 2 farkl grup olumutur. 1. Grupta 6 oda, 2.grupta 5 oda ve bu iki gruba
da dahil olmayan 2 oda olduu sonucuna varlmtr. K mevsiminde yaplan lmler sonucunda ise
; 3 farkl grup olumutur. 1.grupta 4 oda, 2.grupta 5 oda 3.grupta 2 oda ve gruplara dahil olmayan
1 oda olduu sonucuna varlmtr. Bu snflandrmalara baklarak, mevsim deiikliklerinin
snflandrmay deitirdii grlmtr. Bunun anlam lmler yaplrken mevsim artlarna dikkat
edilmeli ve mevsimlerin etkisi kesinlikle gz ard edilmemelidir. Souktan ikayeti olunan bir alan
iin ortamn termal konfor artlarnn daha salkl belirlenebilmesi iin lmlerin k aylarnda
yaplmas daha doru olur.lmler yaz aylarnda yaplyorsa mevsim etkisi lm sonucuna
yanstlmaldr. Ayn ekilde scaktan rahatsz olan bir alann lmleride yaz aylarnda yaplmal
ve eer lm k aylarnda yaplyorsa mevsim etkisi yine sonuca yanstlmaldr.
Anahtar Kelimeler: scaklk, termal konfor, gruplandrma

Yazarlar: Hamza Altnsoy, Hlya Kln, SGM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Trkiye'de llen Kiisel Grlt Maruziyeti Deerlerinin Bsvm/Svm le Gruplandirilmasi
BSVM/SVM, gruplandrma iin kullanlmakta olan bir destek vektr makinasdr. Daha genel anlam
ile yaplan gurplandrmalarn istatiksel ve matematiksel olarak anlaml yada anlamsz olduunu
belirleyen bir programdr. alma prosedrn ksaca u ekilde ifade edebiliriz. ncelikle eldeki
btn deerler 0 ile 1 arasna normalize edilir. Daha sonrasnda ise kullanc tarafndan beklenilen
gruplandrmalar belirlenir ve bu gurplandrmay kullanarak program eitilir. Elde edilen sonularla
programa gruplandrma yaptrlr. Program, bunu yaparken kullancnn verdii sonular ile bir
kyaslama yapar ve yzdesel olarak gruplandrmann ne kadar doru olduunu belirler. ISGUM (
Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) Ankara' da grevli personel 2011 ylndan bu yana 363
adet grlt lm almtr. Bu almada, bu grlt verileri gruplandrlmaya alld. 80 db
dendk deerler 1. grup, 80-85 d aras 2. grup, 85-87 db aras 3. grup ve 87 db zeri 4. grup olarak
belirlendi. Bu gruplandrma yapldnda elde edilen sonulara gre 2. ve 3. gruptakiler 1. ve 4. grupta
yer almaktadr. Bunun iin temel iki neden olabilir. Birincisi, kiisel grlt maruziyeti dk kan
ilerin bazlarnda anlk grlt deerleri yksek kabilmektedir. kincisi ise 87dB den ok
byk(110.1dB) ve 80dB den ok kk(57.8dB) lm deerlerinin olmas, aradaki gruplarn
dierlerinden ayramamasna neden olabilir. Daha ayrntl, sektr bazl ve i bazl gruplandrmalar
daha detayl biimde yaplacaktr.
Anahtar Kelimeler: BSVM, SVM, gruplandrma, grlt, Trkiye

Yazarlar: Elif elik, ASGEM

Oturum Bakan: smail elik
Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Cibali 1-2 Salonu
Konu: Gvenlik Kltr
Balk: Gvenlik Kltr le Gvenlik klimi Arasndaki liki zerine Kavramsal Bir Aratrma
Gvenlik kltr ve gvenlik iklimi kavramlar genellikle birbiri yerine kullanlan ancak temelde
birbirinden farkl kavramlardr. Gvenlik kltr ve gvenlik iklimi ile ilgili literatrde pek ok tanm
yapld ancak zerinde fikir birliine varlm bir tanmn olmad grlmektedir. Yaplan tanmlar
erevesinde gvenlik iklimi daha yzeysel ve geici bir kavram iken, gvenlik kltr daha derin ve
deitirilmesi zaman alan bir kavramdr. Bu amala alma, gvenlik kltr ve gvenlik iklimi
kavramlarn aklayarak bu kavramlarn geliimini ve arasndaki ilikiyi farklar da ele alarak alan
yazn dorultusunda incelenecektir. alma temel olarak 3 noktaya odaklanmaktadr: 1. Gvenlik
iklimi ve gvenlik kltr kavramlar arasndaki iliki nedir? 2. Gvenlik iklimi ve gvenlik kltr
kavramlarnn geliim aamalar nelerdir? 3. Gvenlik kltr ve gvenlik iklimi nasl llmektedir?
kazalar alma yaamnn en nemli sorunlarndan birisidir. Kaza nedenlerini alan yazna
dayanarak aratrmak, daha gvenli bir alma ortam yaratmak amacyla gvenlik kltr ve
gvenlik iklimi kavramlarn aklamak almann balca katklarndan birisi olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Gvenlik klimi, Gvenlik Kltr

E-mail:elif.celik@csgb.gov.tr
Yazarlar: erkez Yuva, Yasemin Aslantrk

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Sal Ve Gvenlii almalar Ve Etik
sal ve gvenlii, topluma salk, ekonomik ve sosyal bakmdan ideal yaam standartlar
salamaktadr. alann haklar, i sal ve gvenliinin yapt almalar nda yasalarla
korunur. sal ve gvenlii bireyi bir btn olarak ele alan etik bir bilimdir. Dnya zerinde
yaayan toplumlarn yaam biimleri ve deer yarglar birbirilerinden farkllk gsterebilir. Fakat
hepsinin ortak yn insan merkezli olmalardr. nsanlar konutuklar dil, inandklar din, ait olduklar
rk, cinsiyet, yaadklar corafi blge ve dnceleri bakmndan deerlendirilmemelidir. Bu ekilde
bir deerlendirme etkin olduu srece etik kurallarn varlndan bahsedilemez.
Bir toplum yaam ancak yasalar, ahlaki deerler ile etik kurallar erevesinde srdrebilir. yerinde
yasal ykmllkler, disiplin alma ortamnn dzenini salamak iin gereklidir. etii ve i ahlak,
i sal ve gvenlii bilimi ile salanr. Etik ve ahlak kurallarnn olmad bir alma ortamnda
huzurun salanmas sz konusu deildir. Ahlak, insan topluluklar tarafndan kabul grlm deer
yarglar, insanlarn birbiriyle olan ilikilerini dzenleyen ilkelerin tamamdr. ahlak ise ahlak
kurallarnn alma ortamna uygulanmasdr. hayatnda da insanlar arasnda salkl bir iletiim
kurulabilmesi adna i etii salanmaldr. Etik, insanlarn birbiriyle olan davranlarn, ilikilerini,
ahlaki deerlerini hukuksal normlara dayanarak inceleyen felsefe daldr. Etik, farkl ahlak
anlaylarnn kesitii ortak noktadan karak evrensel normlar oluturur. etiinin temel ilkeleri;
eitlik, drstlk, doruluk, tarafszlk, gizlilik, sayg, sevgi, kii hak ve zgrlkleri, yasal kanunlara
uyum ve sorumluluktur. etiinin amac; alma ortamnda eitlii salamak, alanlarn haklarn
korumak, sorumluluklar belirtmek, gizlilik, tarafszlk ve kanunlara uymaktr. sal ve gvenliinin
amac ise; alann saln ve gvenliini korumak, iletmenin verimini arttrmak, i kazalar ve
meslek hastalklarn nlemektir.
Devlet, iverenler ve alanlar yasal kurallara uymak ve uygulamakla ykmldrler. alanlar
hibir nedenle etik kurallara aykr davranmaya zorlanamazlar. sal ve gvenlii ile etik kurallar
ayr dnlemez. kisi de eitlik ve toplum sal iin gereklidir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Etii, Gizlilik, Ahlak

E-mail: crkzyv@gmail.com
Yazarlar: Hamza Altnsoy, Hac Ahmet Yldrm, SGM

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Trkiye'nin Sel Kaynakl nlenemeyen Kazalar Risk Haritas
kazalarnn %98 i insanlar tarafndan nlenebilir. kazalarnn nlenemeyen ksmn ise deprem,
sel vb. doal afetler oluturmaktadr. Bu almada, Trkiye'nin risk haritas tahmin edilmeye
allmtr. Sel riskinin alansal dalm, blgesel iklim modellerinin iklimsel ya ktlarn
inceyelerek elde edilebilir. 25 kilometre enlem ve boylam znrlne sahip olan ENSEMBLES
Projesinin gridlenmi ya verileri bu almann devamnda kullanlmtr. Aadaki tanmlar sel
riskini tanmlamak iin kullanlmtr. 1 Gnlk ortalama ya miktar 50 mm(B50) den fazla ise ok
riskli 2 Gnlk ortalama ya miktar 20 mm(B20) den fazla ise riskli 3 Gnlk ortalama ya miktar
10 mm(B10) den fazla ise dk riskli Toplam B50, B20 ve B10 gnleri Trkiye'nin bats iin 1970 ve
2000 yllar arasndaki gemi dnem ve 2020 ve 2050 yllar arasndaki gelecek dnem iin
hesapland. Genel olarak, sel riskinin ky kesimlerde gemite de gelecekte de daha fazla olduu
bulundu. Daha detayl, bir ehir ya da kent bazl analiz daha yksek znrlk kullanlarak
yaplabilir. Bylece, karalarn sel riski firmalar ve fabrikalar kurulurken gz nnde bulundurulabilir.
Anahtar Kelimeler: sel, i kazas, risk haritas, Trkiye
E-mail:
hamza.altinsoy@csgb.gov.tr
Yazarlar: Gke Begm Silspr, Yrd. Do. Dr. Nursel Akam

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: yerlerinde Elektromanyetik Radyasyon Maruziyeti
yerlerinde scaklk, toz, basn, grlt, kimyasal maddeler risk oluturan etmenlerden bazlardr.
Sal ve Gvenlii alannda risk oluturan unsurlardan biri de alanlarn maruz kalmakta
olduklar elektromanyetik alanlardr. Be duyumuzla alglayamadmz elektromanyetik radyasyon
gerek ev yaammzda, gerekse de gnmzn nemli bir ksmn geirdiimiz iyerlerinde yan
bamzdadr. Teknoloji gelitike elektronik cihazlar hayatmzn ayrlmaz bir paras haline
gelmektedir.
Elektromanyetik radyasyon eitleri her gn bir dizi endstriyel, tbbi ve haberleme alanlarnda
kullanlmaktadr. Bu uygulamalar gnlk hayatmzda olumlu rol oynamakla birlikte, olumsuz salk
etkilerine de yol aabilmektedir. Maruz kalan bireyde ya da onun ocuklarnda tespit edilebilir
biyolojik, kimyasal ya da psikolojik bir salk bozukluuna yol aabilmektedir. Mesleki ve kamu
maruziyetine bal olarak oluan elektromanyetik radyasyonun etkileri epidemiyolojik almalar ile
tespit edilmektedir.
Elektromanyetik radyasyon maruziyeti ilgili kurulular tarafndan etkin olarak kontrol edilmelidir.
Uluslar aras yonlatrmayan Radyasyondan Koruma Kurulu (ICNRP)nun ve Elektrik-elektronik
Mhendisleri Enstits (IEEE)nn bu konuda standartlar bulunmaktadr. Eldeki verilerle sl etkiler
cinsinden ve gvenlik paylar braklarak snr deerler belirlenmektedir.
Bu almada, elektromanyetik alanlarn temel zellikleri ve eitleri ksaca aklanarak,
elekromanyetik alanlarn insan sal zerinde nem arz eden olumsuz etkileri hakknda bilgiler
verilmitir. Ayrca ulusal ve uluslararas snr deerler hakknda bilgilendirmede bulunulmutur.
almada farkl i iyerlerinde elektromanyetik alan lmleri yaplmtr. Yaplan lm sonular,
snr deerler dikkate alnarak deerlendirilmi olup, kiisel ve kamusal olarak alnmas gereken
nlemler hakknda tavsiyelerde bulunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Elektromanyetik Alanlar, Radyasyon Maruziyeti, Sal ve Gvenlii, Salk

Etkileri
E-posta: ggoren @csgb.gov.tr, ynursel @gazi.edu.tr
Yazarlar: M. Alkan, M. Darn, E.S. Darn

Tarih/Saat: 5 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Tarmda Kullanlan Motorlu Ara Kaynakl Trafik Kazalar
Tarm, birok lkede en tehlikeli sektrlerden biridir. Uluslararas alma rgt (ILO) tahminlerine
gre; alma yaamnda kaza ve hastalklarn yaklak yars tarmda gereklemektedir. Tarm
aralarna bal kazalar tm dnyada olduu gibi lkemizde de lm ve yaralanmalarn ana nedenleri
arasndadr. Kazalar sklkla ulam srasnda ve tarm aletlerini kullanrken ortaya kmaktadr.
Gnmzde traktrler ncekilere gre olduka gelimi olmasna ramen hala birok tarm kazasnn
en nemli aktrdr. Bu almada, motorlu tarm aralarnn kartklar trafik kazalar analiz
edilerek kaza sebeplerinin tespiti ve zm nerilerinin ortaya konulmas amalanmtr. alma
kapsamnda, 2008-2013 yllar arasnda traktrlerin kart toplam 8732 trafik kazas raporu
incelenmitir. Son be ylda traktrlerin kartklar trafik kazalarnda jandarma blgesinde1592
(polis blgesi 309) kii hayatn kaybetmi, 15 000den fazla kii de yaralanmtr. Traktr kazalar ve
l/yaral saylar tarmsal faaliyetlerin younlat temmuz-austos aylarnda art gstermektedir.
Dier ara trlerinde her yz kazann yaklak 2,6 lmle sonulanrken, bu oran traktrlerde 12,6
olup, traktrlerin kart kazalarda lm oran yaklak 5 kat fazladr. Bu sonu traktr kazalarnn
dier ara kazalarna gre daha hasar verici olduunu gstermektedir. Traktrlerin kart kazalarn
yardan fazlas yoldan kma (%32,5) ve devrilme/savrulma/ takla (%21,2) eklinde gereklemitir.
Traktr kaynakl lmlerde takla tr kazalar ana sebeptir. Bu kazalarn lmcl ve yaralayc
etkisinden korunmak iin traktrlere takla koruyucu donanm monte edilmeli, seyir veya tarmsal
uygulama esnasnda emniyet kemeri mutlaka taklmaldr. lm veya yaralanmayla sonulanan
traktr kazalarnn en yaygn trlerinden biri de traktrden yolcularn dmesi olup, bu tr kazalarn
kurbanlar ounlukla ocuklardr. Motorlu tarm aralar kaynakl trafik kazalarn en aza indirmek
iin, gvenli traktr kullanm konusunda kullanclar bilinlendirilmeli, gvenlik donanml traktr
kullanm tevik edilmeli, zellikle tarmsal faaliyetlerin youn olduu dnemlerde denetimler
artrlmaldr.
Anahtar Kelimeler: Kaza, tarm, traktr, tarm aralar

E-posta: muratalkan95@yahoo.com, mrtdrc@yahoo.com
Yazar: Dr. Ebru Korkmaz, Dr. Blent Gedikli, Dr. Buhara nal, Elif Atasoy, Sreyya Kapusuz, Glen
Dgel, Canan Yldz, Fatih Ertrk, Dr. H. N. Rana Gven
Oturum Bakan: engl oar
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:20
Yer: Balat Salonu
Balk: Tarmda Sal Ve Gvenlii Pilot Projesi
Bu alma tarm alannda, i sal ve gvenlii (SG) ynnden risk deerlendirmesini esas alarak,
nleyici ve koruyucu yaklamn etkin klnmas amacyla Adana ve anlurfa illerinde 26 Nisan 2012
5 Mays 2012 tarihleri arasnda Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl (SGM) tarafndan
yrtlmtr.
Metodoloji;
Pilot blge olarak seilen anlurfa ve Adana illerinde tarm sektrnde faaliyet gsteren 5 iyerinde
SGM gezici i sal tarama aralaryla; risk deerlendirmesi ve ortam lmleri yaplm,
alanlarn salk gzetimi kapsamnda i ve salk ykleri ile SG bilgi ve farkndalklarn sorgulayan
i sal anket ve anamnez formlar, solunum fonksiyon testi, arka-n akcier radyografisi ekimi ve
laboratuar tetkikleri uygulanmtr.
Sonu;
Aratrma kapsamnda, anlurfa ilinde belirlenen 3 iyerinde alan 221 kiiye anket uygulanm,
tbbi anamnez alnm ve solunum fonksiyon testleri (SFT) yaplmtr. Katlmclarn %20,3 ie giri
muayenelerinin, ancak %2,1i dzenli periyodik muayenelerinin yapldn belirtmitir. SFT yaplan
210 alann %6,7sinde patolojik bulgu tespit edilmitir.
Temel i sal ve gvenlii eitimleri ile ilgili soruya verilen yantlar incelendiinde, alanlarn %18i
daha nce i sal ve gvenlii ile ilgili bir eitim aldn, %82si ise herhangi bir eitim almadn
ifade etmitir.
Tarm alanlarndan 216 kiinin hemoglobin(Hb) ve hematokrit(Hct) deerleri analiz edilmitir. Hb
ortalamas 12,431,79 ve Hct ortalamas 35,614,17 olarak bulunmutur. Hb(10,852.39) ve
Hct(32,445,55) ortalamas en dk bulunan grubun okur yazar olmayanlar olduu tespit edilmitir.
yerlerinin Hb ve Hct ortalamas karlatrldnda, en dk Hb ortalamas (11,821,74) ve Hct
ortalamas (34,373,80) sera iletmesinde tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Tarm, i sal, alan sal.

E-Posta: ebru.korkmaz@csgb.gov.tr
Yazar: Bilal ilkaya

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:20
Yer: Balat Salonu
Balk: Turizm Sektrnde Sal Ve Gvenlii Konusunda Gncel Sorunlar Ve zm Yollar
Tarihsel sre ierisinde baktmzda, i sal ve i gvenliinin ilk ortaya k, sanayi devriminin
balang yllarna dayanmaktadr. Sanayi devriminden nce de tarm sektrnde alan iilerin
varl bilinmektedir. Ancak i sal ve i gvenlii kavramnn sanayi devriminden sonra doduunu
sylemek mmkndr. Gnmzde ise, sanayiden daha farkl alma yntem ve koullar olan dier
bir sektr, hizmet sektr, hzla ykselmektedir. Hizmet sektrlerinden en nemli biri olan turizm
sektr, dnyann her yerinde gn getike gelime kaydederek lke ekonomileri iin nemli
sektrlerin banda gelmektedir. Dnyann en hzl gelien sektrlerinden birisi olan turizmde,
uluslararas turizm pazar byrken pazardan en yksek pay almak iin turist eken lkeler arasndaki
rekabet de giderek artmaktadr. Trkiyede de milli gelire ve lke tantmna olan katklar ile hizmet
sektrnn nemli bir paras saylan, yaklak 1,7 milyon kiiye istihdam salayan sektrde yaplan
ilerin, yksek vasf ve eitim dzeyi gerektirmemesi birok kii iin i hayatnn kaplarnn daha kolay
ekilde almasn da salamaktadr. Turizmin genel zelliklerine bakldnda tatil dnemleri ve yaz
aylar gibi mevsimsel olarak i yknn artt dnemlerde ya da hafta sonu ve gece gibi igcnn
genelinin almad allmadk saatlerde allmas, sigortasz ve gvencesiz altrlmas,
birbirinden olduka farkl ilerin yaplmasnn getirdii i eitlilii karmza kar. Bu sebeplerden
dolay turizm sektr i kazas ve meslek hastalklar asndan dikkate almak gerekir. lkemizde i
kazas ve meslek hastalklar saylar, hizmet sektrnde sanayi sektrne kyasla daha dk olmakla
birlikte, psikososyal ve ergonomik risklerin ykseklii, alma artlar, igcnn yaps ve artan
istihdam, lkemizde hzla byyen bu sektr i sal ve gvenlii almalarnn dikkat eken yeni
bir merkezi haline getirmektedir. Turizm iletmelerinde meydana gelen art ile birlikte, istihdam ve
rekabette meydana gelecek art ile, alanlarn, bu sektrde eitli risk faktrleri ile kar karya
kaldn grmekteyiz. Bu sebeplerden dolay turizm sektr i kazas ve meslek hastalklar asndan
dikkate almak gerekir.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, turizm, hizmet sektr

E-Posta: bilal_cilkaya @hotmail.com
Yazar: Serdar Orhan Emine Ayan

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:20
Yer: Balat Salonu
Balk: Hukukunda Gvenlii Uzmanlarnn Gvencesi
Sal ve Gvenlii olgusu, meydana gelen olayn sonucunda ortaya kan zararn giderilmesine
almaktan ziyade, nleyici fonksiyonu ile birlikte, meydana kacak olumsuz durumun giderilmeye
allmasn salamaktr.
yerlerinde bu fonksiyonlarn yerine getirilmesi noktasnda 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunuyla i gvenlii uzmanlarna nemli grevler ve sorumluluklar yklenmitir. Bu grevlerin
yerine getirilmesi noktasnda iyerinde grlen eksiklikleri ve yanl uygulamalarn dzeltilmesi iin
iverene bildirimde bulunma, iveren tarafndan nlem alnmamas halinde ise; i sal gvenlii
uzmanlar, iverenin tedbir almad hayati tehlike arz eden riskler bulunmas durumunda dorudan
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bavurabilecektir. Byle bir durumda iverene hizmet akdiyle
bal olan i sal gvenlii uzmanlarnn, grevlerini meslein gerektirdii etik ilkeler ve mesleki
bamszlk ierisinde ne derece yrtebilecektir? Bir baka husus kanunda ve ynetmelik taslanda
iverenlerin kendi iyerlerinde i gvenlii uzmanl yapabilecekleri belirtilmitir. Hayati tehlike
olduunda iverene yazl bildirim yaplmas ve yaplmadnn SGBna bildirim leyiinin nasl
srdrlecei konusunda ortaya kan sorunlar nasl alacaktr?
Uygulamada i sal gvenlii uzmanlar ile iveren kar karya gelebilir. gvencesi noktasnda i
gvenlii uzmanlarnn hukuki korunmasnn gereklilii ortaya kacaktr. Bu almada 4857 sayl
Kanunu, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ve 6356 sayl Sendikalar ve Toplu Szlemesi
Kanunun da i gvenlii uzmanlarna salanan gvenceler ve etkinlikleri incelenecektir.
Anahtar kelimeler: i sal, i kanunu, sosyal gvenlik

E-Posta: anadolu-575@hotmail.com
Yazar: Hamza Altnsoy / Hac Ahmet Yldrm

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:20
Yer: Balat Salonu
Balk: Trkiye'nin Batsndaki i Verimliliinin Projeksiyonu
Bu almada, iklim deiiklii sonucunda Trk tarm sektrndeki ii verimliliinin azalmas tahmin
edilmeye allacak. Kjellstrom ve arkadalar scak ortamlardan kaynaklanan kayplar bulmak iin bir
metod nermilerdir. Bu metodu uygulayabilmek iin, Islak Hazne Kre Scaklnn(WBGT) elde
edilmesi gerekmektedir. ENSEMBLES Projesinin(ensemblesrt3.dmi.dk) gnlk maksimum scaklk ve
bal nem ktlar yaklak WBGT deerini hesaplamak iin kullanlmtr. Bu hesaplamalardan sonra
WBGT zaman serisi mevsimlere ve scaklk aralklarna ayrlmtr. Bu scaklk aralklar, her bir i tipi(
hafif, orta, ar ve ok ar) iin geerli olan eik deerlere gre belirlenmitir. Tarm, ar i tipi olarak
tanmlanmaktadr. Bu yzden btn hesaplamalar ar i tipine gre yaplmtr. Farkl WBGT
aralklarna gre, 25% (27.5-29.5 C), 50% (29.5-31.5 C), 75% (31.5-36 C) ve 100%( 36 C st) lk
kayplar ngrlmektedir. Her mevsimdeki net yzdelik kayplar elde edildi. K aylarnda, gelecekte
ve gemite herhangi bir kayp ngrlmemektedir. lkbahar ve sonbahar aylarnda ise, az kayp sz
konusudur; fakat, yaz aylarnda, Trkiye\'nin Akdeniz ve Ege kylarnn baz blmlerinde ve
Hatay\'da gemi dnemde (1970 ve 2000 arasnda) kayplar ngrlmektedir. Gelecek dnemde
(2020 ve 2050 arasnda) ise , kayplar Akdeniz ve Ege kylarnn ouna ve Anadolu\'ya doru
genileyebilir.
Anahtar kelimeler: ii verimlilii, NIOSH, Trkiye, tarm

E-Posta: hamza.altinsoy@csgb.gov.tr
Yazar: Nurettin Glen

Oturum Bakan: lknur akar
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Kuafrlk, Berberlik Ve Dier Gzellik Salonlar Faaliyetlerinde Sal Ve Gvenlii Algs
zerine Bir Aratrma
sal ve gvenlii ynetim sisteminin uygulanmasnn en az alanlar kadar mterilerini de
nemli lde etkileme potansiyelinin ne kt hizmet sektrlerinden biri tehlikeli snfta yer alan
kuafrlk, berberlik ve gzellik salonlar hizmetleridir. Kesici aletlerle almann yan sra kimyasal
kullanm da bu hizmet kolunun tehlikeli snfta yer almasna sebep olan faktrler arasndadr. Bu
almada Elaz da faaliyet gstermekte olan kuafr, berber ve gzellik uzmanlarnn i sal ve
gvenlii algs, i gvenlii yasas hakkndaki bilgi dzeyleri, meslek hastal farkndalklar bir anket
almas ile aratrlmtr. Bu bilgiler nda bu iletmelerde i gvenliinin etkin bir ekilde
uygulanmas iin bir i sal ve gvenlii algs yaratmak amalanmtr.
Anahtar kelimeler: Hizmet Sektr, Berber, Kuafr, Gzellik Uzman

E-Posta: nurettingolen@yahoo.com
Yazar: mer L. Met - Alaattin rdem

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Trkiyede zel Gvenlik Hizmetlerinde Risk Faktrleri Ve Risklerden Korunma
Dnyada zel gvenlik sektrnn gelimesi, her lkenin kendi siyasal, hukuksal ve kltrel yapsna
bal olarak farkllk gstermektedir. Trkiyede, 2004 ylndan bu yana zel gvenlik hizmetlerinde
hzl bir gelime olmutur. Merkezi Brkselde bulunan Avrupa zel Gvenlik irketleri birliinin
(CoESS) yaynlad rapora gre, Trkiye, Avrupann en byk zel gvenlik sistemine sahip lke
olarak grlmektedir. lk defa, 1981 ylnda 2495 sayl kanunla baz kurum ve kurulularda zel
gvenlik rgtlerinin kurulmas salanmtr. 2004 tarihinde, 5188 sayl zel gvenlik hizmetlerine
ilikin yasayla genelletirme yaplm, eitime ilikin yeni dzenlemeler gelitirilmitir. Bu yasayla
birlikte, zel Gvenlik sektr Trkiyede hzla gelimitir. Trkiyede zel gvenlik sektr, i sal
ve gvenlii asndan birok riskleri barndrmaktadr.. Sektr olarak, zel gvenlik hizmetleri, yksek
rekabete dayal bir sektrdr. Gvenlik hizmetlerine ilikin talebin, kurumlar tarafndan dk cretli
bir hizmet olarak algland grlmektedir. Personel ynnden alma saatlerinde ve grevlerde
farkllk ve esneklik vardr. Bunun yannda sektr ok deer grmemektedir. Dolaysyla, dk cret
ve i gvencesi eksikliinin yaratt psikososyal riskler de sz konusudur. Bu sektrde riskleri 3 genel
kategoride deerlendirmek mmkndr. Genel durumdan kaynaklanan riskler, gvenlik faaliyetlerine
ilikin zel riskler ve iyerine ilikin risk faktrleridir. Gvenlik hizmetlerine ilikin spesifik risklerden
bazlar olarak, te psikolojik taciz ve iddet, silah kullanmna ilikin riskler, i organizasyonuna ilikin
risk faktrleri, i ykne ilikin risk faktrleri, psikososyal i yk, kadn personele ilikin riskler vb.
olarak saylabilir. Dolaysyla, zel gvenlik sektrnde mesleki risklerden korunma, irket, gvenlik
eleman ve kurum olarak taraf ilgilendirmektedir. Dolaysyla, i sal ve gvenlii alannda
yaplan iyiletirmeler, bu dzeyde yaklam gerektirmektedir. Aratrmamzda, zel gvenlik
irketlerine bal kurumlarda alan gvenlik elemanlar ve yneticiler zerinde i sal ve
gvenliine ilikin yaadklar riskler anket ve grmeler yoluyla deerlendirilmekte ve riskleri
minimuma indirecek nlemler zerinde durulmaktadr.
Anahtar kelimeler: sal ve gvenlii, zel gvenlik hizmetleri, risk faktrleri, risklerden korunma
E-Posta: irdem@hotmail.com
Yazar: M. Ali Akkaya

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Denizcilik Sektrnde Sal, Gvenlii Ve Hukuku Uygulamalar
Denizcilik sektr, isizlik ile mcadele ve istihdam yaratmann nem arz ettii temel sektrlerden
biridir. 2013 yl verilerine gre denizcilik sektr, alt sektrleri ile birlikte dorudan yaklak 50.000
kiiye, dolayl olarak ise en az bu rakamn 3-4 katna istihdam salamaktadr. Sektr kendisini olumlu
ynleriyle deil, son yllarda meydana gelen lml i kazalar ile hatrlatmaktadr. 2013 Aralk aynda
yaam olduumuz Alaybey Askeri Tersanesindeki 10 kiinin lm ve 17 kiinin yaralanmas ile
sonulanan kaza, denizcilik sektrnde i sal ve gvenliini tekrar gndeme getirmitir. Denizcilik
sektrndeki bu olumsuz sreci yakndan takip eden stanbul niversitesi Deniz Bilimleri ve
letmecilii Enstits Deniz letmecilii Anabilimdal retim yesi olarak 2012-2013 akademik yl
Lisansst Eitim Program kapsamnda Denizcilik letmelerinde Sal, Gvenlii ve Hukuku
Uygulamalar konulu ders atk. Bu ders kapsamnda tarafmca yrtlen Avrupa Birlii Srecinde
Denizcilik letmelerinde Sal, Gvenlii ve Hukuku Uygulamalar konulu Yksek Lisans Tez
almas tamamlanmtr. Bu bildiride tamamlam olduumuz lisansst almay sektr alanlar
ve yneticileri ile paylamak, denizcilik iletmelerinin i sal ve gvenliine ilikin ynetim
sistemlerini analiz etmek, TS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sisteminin nemini vurgulayarak
sektre ilikin i kazalar odakl bir deerlendirme yaplacaktr.
Anahtar kelimeler: Denizcilik, Kazas, Hukuku, Gvenlii, Gvenlii

E-Posta: makkaya@istanbul.edu.tr
Yazar: Betl avdar

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Tabaklama lemlerinde kullanlan Tehlikeli Kimyasallara Deri yolu ile Maruziyette Risk
Derecesinin Belirlenmesine Ynelik bir alma
Bu almann amac deri sektrnde kullanlan tehlikeli kimyasallara deri yolu ile maruziyette risk
seviyesinin belirlenerek maruziyete kar nlem stratejilerinin incelenmesidir. Aratrmada deri
ileme srelerinde kullanlan tehlikeli kimyasallar incelenmi, bu kimyasallardan deri yolu ile
maruziyetinin risk oluturabilecek olanlar detaylandrlmtr. Bunun yan sra Almanya Sal ve
Gvenlii Federal Enstits (BAuA) tarafndan tehlikeli kimyasallara deri yolu ile maruziyette risklerin
belirlenmesine ynelik gelitirilmi olan metot kullanlarak Bolu-Geredede bulunan tabaklama
ileminin yapld 10 iyerine inceleme ziyareti gerekletirilmitir. Yaplan bu ziyaretlerde tehlikeli
kimyasallar ile alan 30 alana anket uygulanm ve elde edilen sonular deerlendirilmitir. Elde
edilen bu verilere gre deri ileme endstrisinde kullanlan tehlikeli kimyasallara deri yolu ile
maruziyetinin riskli olarak belirlendii kimyasallar ve bu kimyasallarla almalarda uyulmas gereken
salk ve gvenlik nlemleri detaylandrlacaktr.
Anahtar kelimeler: Tabaklama, Tehlikeli Kimyasal, Deri Yolu ile Maruziyet

E-Posta: bcavdar@csgb.gov.tr
Yazar: Nurettin Demir, Blent akar, Banu Tuna

Oturum Bakan: Furkan Yldz
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: naat lerinde Gvenlii Ynetimi in zel Uygulamalar
Bir iyerinde, i gvenlii ynetiminin temel amac, lm ve daimi i gremezliin nlenmesi ve i
gn kayb ile sonulanacak kazalarn azaltlmas olmaldr. Bu balamda stratejik yaklam, dzeltici
nleyici faaliyetlerden sonra, i gvenlii performansnn mmkn olan en dk, minimum risk
seviyesi hedefi ile srekli proaktif geliimidir. Bunun iin, geerli yasal mevzuat ve standartlarn
gerektirdii temel risk azaltma nlemlerinin yansra ie zel i gvenlii nlemleri gerekmektedir.
gvenlii ynetiminin arac, temel olarak inaat sektr ilerine zel risklerle ilikilendirilmi, genel
bir risk deerlendirmesi oluturulmasdr. Bunun tesinde, i gvenlii ynetimi iin kayt edilmi
kazalarn analiz sonularndan faydalanlmas nemli bir aratr.
Ramak kala ve kazalarn direkt ve temel nedenlerinin belirlenmesi gstermektedir ki kontrol d d
etkenler, insan hatalar, ekipman ve malzeme arzalar i kazalarn tetikler. gvenlii risklerinin
kontrol iin deneyim ve uygulamalardan yola klarak baz zel uygulamalar gelitirilmitir.
Aada sralanan uygulamalar risklerin azaltlmasnda etkili bulunmutur:
i. Yksek riskli operasyonlar iin uzmanlk kapsamnda e zel Gvenlii Planlar,
ii. Kritik aktiviteler iin izni,
iii. Deiimin ynetilmesi,
iv. Sapma ve uygunsuzluklarn takibi,
v. gvenlii uzmanlarnn apraz denetimi, vi. Uzmanlarla birlikte yaplan acil durum tatbikatlar ve
ynetimi,
vii. En st seviye farkndalk iin drama yolu ile edinilen dersler metodu,
viii. Tool-box drama uygulamas,
ix. zel teknik ve yeterlilik eitimleri,
x. alanlarn katlm iin dllendirme,
xi. Elektrikli ekipmanlarn renk kodu ve ekipmanlarn periyodik kontrol.
Ar inaat sanayii almalarnda i gvenlii performansnn geliimi iin zel uygulamalarn faydalar
henz deneyimlenmitir. Bununla birlikte, zel uygulamalarla ilgili ayrntl almalar gerekmektedir.
Anahtar kelimeler: Gvenlii Ynetimi, Kaza nlemleri

E-Posta: ndemir@gamanurol.com, bcakar@gamanurol.com, btuna@gamanurol.com

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: alanlarn Katlm le Edinilen Dersler almas
Bu alma iyi idare edilen bir olay aratrma srecinde, olayn gerekletii sahada alanlarn
katlm ile yrtlen, herkes tarafndan bilinen adyla edinilen dersler srecinin fayda ve etkinliini
gstermek iin hazrlanmtr.
Kaza Ynetim Prosedr kazalarn olas etkileri ile dier bir deile acil durum ynetimi ve kaza
aratrmas ile ilgilenir ki bunlar delil toplama, kk neden analizi ve yeni nlemlerin planlanmasn vb.
gibi konular ierir. Bu almalarn sonucu kazalardan bir ders kartlmasdr.
Bu almada, stanbul Trkiyede yaplan 13,5 km tnel (TBM, NATM ve batrma tneller) ve a kapa
yapsn ieren, byk bir altyap projesinde meydana gelen rnek olay kullanld.
Bu almalar sresince toplanan bilgiler aada verildi:
alanlarn ahitlii ve acil durum ekibinden geri bildirim ile kaza acil durum ynetimi,
Kaza aratrmas ierii;
o Kazann yerinde olayn drama metodu ile alanlarca canlandrlmas ve geri bildirim alnmas,
o Direkt ve temel nedenlerin belirlenmesi,
o Prosedr deiiklii ve gelecekteki almalar iin nlemleri ieren dzeltici ve nleyici faaliyetler
.
Aada tanmlanan kazalardan kartlan edinilen dersler detayl olarak sunulmutur:
1. Hat serilmesi ileri esnasnda, bir vagonun balant yerinden kurtulmas ve eim ynnde yaklak 5
km. kontrolsz olarak yol alarak bir dier vagon ve i makinas grubuna arparak durmas.
2. Portal vin ile indirme operasyonu esnasnda delgi makinasnn dmesi.
3. Elektrik enerjisiyle alan elmas bilyeli beton kesme makinas ile kuak kiriinin kesilmesi
esnasnda halatn kopmas ve halatn bir parasnn alann bacana arparak yaralamas.
Kaza aratrma sreci dikkatle gerekletirildii zaman i gvenlii plann gelitirmek iin ok deerli
bilgiler salar. Byk lekli bir altyap projesinde meydana gelen bu olaylarn aratrlmasndan
salanan deerli bilgiler, edinilen derslerdir. Bu aratrma sreci aada aklananlar sebebiyle
etkilidir:
o Srete alanlarn katlm,
o Olayn alanlarn katlmyla drama metodu ile yeniden canlandrlmas,
o Olayn ncesinde, gerekletii esnada ve sonrasndaki (kaza ynetimi gibi) koullar/hatalar ieren,
kaza ile ilgili her olas kiiden olay ile ilgili geri bilgi toplanmas.
Anahtar kelimeler: Edinilen Dersler, Olay Ynetimi

E-Posta: ndemir@gamanurol.com, bcakar@gamanurol.com, btuna@gamanurol.com
Yazar: Kaymaz . ., nar K., Pekpak E., Karaosmanolu V. .

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: 6331 Sayl Sal Ve Gvenlii (sg) Kanununun Proaktif Yaklamnn Haddon Matrisi le
Deerlendirilmesi
Haddon Matrisi yaralanma mekanizmalarn incelemekte kavramsal ereve kullanan kapsaml bir
yntemdir. Ayrca etkili mdahale stratejileri gelitirmek iin de kullanlr. 30 Haziran 2012 tarihinde
28339 sayl resmi gazetede yaynlanarak yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii (SG)
Kanunu maddeleri 4 ayr deerlendirici (A,B,C,D) tarafndan Haddon matrisi hcrelerine datlmtr.
Haddon matrisi orjinalinde esnek bir yapya sahip olup alma konusuna gre
ekillendirilebilmektedir. Bu nedenle matris 6331 sayl SG Kanunu ile uyumlulatrmak adna yeniden
ekillendirilerek detaylandrlmtr. almann amac Kanunun hangi faza(kaza ncesi, kaza esnas,
kaza sonras) yneldiini ve hangi ksmlar daha ok ne karttn objektif deerlendirmelerle
belirlemektir. Bunun yannda var ise Kanunun zayf kalan ynlerinin glendirilmesi iin nerilerde
bulunmak da almann hedeflerinden biridir. Maddeler ounlukla kaza ncesi hcrelerde zellikle
insan faktrnde younlamtr. nsan faktrlerinde iveren, evre faktrnde ise devlet hcrelerinin
daha fazla sayda madde ierdii grlmtr. Maddelerin kaza ncesi hcrelerde younlamas
kanunun proaktif yaklamn destekler niteliktedir. Matriste maddelerin youn olarak bulunmad
kimi hcreler alt mevzuatlarla (ynetmelik, tebli) dzenlenmiken kimi hcreler (sosyo-kltrel,
alma ortam) iin bu durum geerli deildir. Deerlendiricilerin elde ettii sonular 2 ynl
etkileimli rastgele etkiler modeli (Model ICC 2,1 ANOVA) ile karlatrldnda % 95 gven aralnda
korelasyon katsays 0,98 olarak hesaplanmtr. Bu sonu 4 deerlendiricinin sonularnn birbirine
yakn olduunu gstermektedir.
Anahtar kelimeler: SG Kanunu, Haddon Matrisi, Proaktif

E-Posta: omer.karaosmanoglu@csgb.gov.tr
Yazar: Muhammet Gl, Ali Fuat Gneri, Ali Ersel Selvi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Bulank Karar Verme Yaklamlar Kullanlarak Matris (L-Matris) Metodu Bazl Risk
Deerlendirmesi
Matris (L-Tipi Matris) metodu Sal ve Gvenlii (SG) risk deerlendirmesinde yaygn olarak
kullanlan sistematik bir yaklamdr. Tipik bir Matris metodu yaklamnda, bir tehlikenin gerekleme
ihtimali ile gereklemesi sonucunda ortaya karaca iddet derecesi gibi iki faktr deerlendirilerek
bir risk lm deeri elde edilir. Kesin bir risk skoru hesaplamada yetersizlikleri ortadan kaldrmak ve
karar vermedeki tutarszlklar azaltmak iin bu almada Matris metodunda yer alan iki faktrn
deerlendirilmesinde uzmanlarn dilsel deikenler kullanmasna olanak salayan bulank bir yaklam
nerilmitir. Alminyum levha retimi yapan bir iyerinde tehlikelere ait ihtimal ve iddet
parametreleri Bulank Analitik Hiyerari Prosesi (BAHP) kullanlarak arlklandrlm, daha sonra
bulank TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yntemi kullanlarak
23 farkl tehlike grubunun ncelik sras belirlenmitir.
Anahtar kelimeler: Risk deerlendirmesi, Matris metodu, Bulank AHP, Bulank TOPSIS
E-Posta: mgul@yildiz.edu.tr, guneri@yildiz.edu.tr, alierselselvi@gmail.com
Yazar: Mehmet zdemir Sema zdemir

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Taeronlamada i Gvenlii
Taeron: Byk bir iin bir blmn yaptrmay, asl mteahhitten kendi zerine alan ikinci
mteahhit olarak tanmlanmaktadr. Yasal mevzuatlarda taeron kelimesi yerine alt-iveren
kullanlmaktadr. Ancak Franszcadan dilimize gelen bu kelime daha yaygn olarak kullanlmaktadr.
1980lerde lkemize giren bu sistem basit olarak yaplacak iin bir ksmnn baka bir firmaya
yaptrlmasdr.
Taeron firmalarn i hayatnda girmedii sektrn neredeyse kalmad gibi taeron alanlarnda
karlamadklar sknt da neredeyse kalmamaktadr. Kdem tazminat, yllk izin, fazla mesai, iten
kolaylkla karlabilmeleri, asl iveren ve alanlarnn taeron alanlarna tutum ve davranlar
gibi konular bu skntlara birka rnek olarak verilebilmektedir. Ancak biz taeron alanlarn bir
dier sknts olan i sal ve gvenlii konusunu ele alacaz.
verenler tarafndan genellikle i sal ve gvenlii nlemlerini almak bir klfet olarak
grlmektedir ve ellerinden geldiince bu nlemleri minimize etmeye alrlar. nk ne kadar
minimize ederse o kadar ok kazanacan dnrler. statistiksel veriler bunun tam tersi olduunu
sylese de byk bir ounluu yaayarak renmeyi tercih etmektedir.
Taeron alanlar, iten atlma korkusu ile i gvenlii nlemlerini talep edememektedir. Talep
olmaynca da zaten nlemleri minimize etmek isteyen taeron iverenin ii daha da kolaylamaktadr.
Yasal olarak taeron alanlarndan taeron iveren ile birlikte sorumlu tutulan asl iveren ise bu
konuda kendi alanlarna kar olmad kadar hassas gzkmektedir. Kendi cebinden kmayacak
olan para ile kendi iyerinde alacak olan iiler iin taeron iverenden maksimum nlemi talep
etmektedir. Bu durum taeron alanlar iin iyi bir durummu gibi gzkse de genellikle bu nlemler
alnmamaktadr. nk asl iveren bu durumu kendi elini kuvvetlendirmek ve taeron firmaya daha
rahat hkmedebilmek iin kullanmaktadr. Taeron firma istekleri dorultusunda hareket etmedii
zaman, Bu nlemleri halen neden almadnz? diyerek, cezalar kesmektedir. Ksacas taeronlama
yoluna giden firmalarda i gvenlii, st ynetimlerin bir oyunu haline gelmitir.
Anahtar kelimeler: Taeron, Taeronlama, i gvenlii,

E-Posta: mehmetozdemir988@gmail.com
Yazar: Yrd. Do. Dr. Vedat Lainer- r. Gr. ebnem Gedik

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Alt verenlik (Taeron) likisinde Sal Ve Gvenlii
verenler rettikleri mal ve hizmetleri bir yandan mteri memnuniyetini karlayacak ekilde kaliteli
yapmak, dier yandan ise bunlar mterilerin satn alabilmesini salayacak ekilde makul bir fiyatla
pazara sunmak zorundadrlar. zellikle rekabet piyasas artlarnn basks nedeniyle ou iveren,
nemli maliyet unsuru olarak grd ii giderlerini asgari dzeyde tutmaya almaktadr. Taeron
firmalar yoluyla hizmet alm yapan iverenlerin byk ounluu bu dnce ile hareket etmektedir.
Ancak, teknolojinin ve uzmanlamann i piyasasnda olduka nemli hale geldii gnmzde,
alannda uzmanlam taeron firmalarla almann iletmelerde profesyonellemenin bir gerei
olarak grld de belirtilmelidir.
Alt iveren (taeron) her ne kadar asl iverenden bamsz bir iveren olsa da stlendii ii asl
iverenin iyerinde/i organizasyonunda yerine getirmektedir. Bu durum da asl iveren-alt iveren
ilikisinde i sal ve gvenlii nlemlerinin kimin sorumluluunda olduunun belirlenmesi sorununu
ortaya karmaktadr. sal ve gvenliinde iverenlerin sorumluluklarnn belirlenmesi, iilerin
korunmas ve ihlal durumunda yaptrmlarn uygulanmas asndan son derece nemlidir.
Bu almada genel anlamyla asl iveren-alt iveren ilikisi ele alnacak, asl iveren ve alt iverenin
sorumluluk alanlar belirlenecek, devamnda ise alt iveren uygulamasnda i sal ve gvenlii
konusu ulusal ve uluslararas mevzuattaki dzenlemelerle, yargya tanm gncel rneklerle
irdelenecektir.
Anahtar kelimeler: Taeron, alt iveren, alt iveren iileri, alt iveren sorumluluu
E-Posta: sebnemgedik@gmail.com
Yazar: Vedat Toan, Hasan Basri Baaa, Bayram Ali Temel

Oturum Bakan: Sedat Yenidnya
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: naat lerindeki Korkuluk Uygulamalar zerine Deerlendirmeler
Bilindii zere lkemizde lml i kazas says bakmndan inaat sektr ne yazk ki liderliini hala
korumaktadr. Bu i kazasndan kaynakl lmlere yol aan ana faktrlerden biri de alanlarn eitli
sebeplerden dolay dmeleri zellikle de yksekten dmeleridir. Bu tr tehlikelerden alanlarn
korunmas iin dmeyi nleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, alma iskeleleri, gvenlik alar ve
hava yastklar gibi uygulanabilecek toplu koruma nlemleri bulunmaktadr. verenin alanlarn
yksekten dmelerine kar alabilecei dier bir toplu koruma nlemi de gvenli korkuluk
uygulamalardr. Mevzuatmzda zellikle 6331 sayl Sal ve Gvenlii kanununa dayal olarak
yaynlanan Yap lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde, bu gvenlikli korkuluk nleminin
uygulamasnda ne gibi zelliklere sahip olmas gerektii aka belirtilmektedir. Hatta ayn
ynetmelikte bu nlemin nerelerde (rn: betonarme platformlarn deme kenarlarnda,
demelerde sreksizlik meydana getiren boluklarda (asansr, merdiven, baca vb. boluklar gibi))
kullanlaca da belirtilmektedir. Ancak, pratikte korkuluk uygulamalarnn kullanlmasnn gerektii bu
yerlerde uyar ve ikaz eritlerinin kullanld grlebilmektedir. Tehlikelere kar uyar ve fark
edilebilirlik iin kullanlan bu ekipmanlarn tek balarna gvenlikli bir korkuluk uygulamasndan
beklenilen amac gstermesi mmkn deildir. Pratikte uyar ve ikaz eritlerinin tek balarna
kullanlmalarnn yan sra uygun korkuluk sistemleri zerine fark edilebilirlii artrmak iin korkuluk
sistemleri ile birlikte kullanld gzel uygulamalarda sz konusudur. Bu almada, inaat
iyerlerindeki korkuluk uygulamalarnn ynetmelikler nda deerlendirilmesi yaplmaktadr. Sonu
olarak, pratikteki korkuluk uygulamalarndaki dorular ve yanllar i sal ve gvenlii asndan
ortaya konulmaktadr.
Anahtar kelimeler: naat ileri, i sal ve gvenlii, korkuluk

E-Posta: togan@ktu.edu.tr, hasanbb@ktu.edu.tr, bayram_ali_temel@hotmail.com
Yazar: Prof. Fahrettin Korkmaz, Prof. Park Dal Jae, Ara. Gr. Serdar Korkmaz
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Trkiye Ve Gney Korede naat Sektrnde alan Yabanc ilerin Gvenlii Ve verenin
Sorumluluu
Kapsad birok mesleki gruplar ve i alanlar ile inaat ok geni bir sektrdr. Hem gelimi hemde
gelimekte olan lkelerde inaat, alan nfusun i sal ve gvenlii zerindeki etkisi asndan en
nemli sektrlerden biri olarak kabul edilmektedir.
Yaplan bu aratrmada, Trkiye ve Gney Kore lkelerinde almakta olan yabanc/gmen inaat
iilerinin i gvenli performanslarnn llmesini ve gzlenmesini salayan yapsal ve sistematik bir
yaklam sunulmaktadr. Bu aratrma ayn zamanda inaat sektrnde i gvenlii srecine etki eden
faktrlerin analizinide kapsamaktadr.
Gney Korenin Seul, Pyeongtaek ve Gyeonggi blgelerindeki inaat antiyelerinde yabanc/gmen
iilere yaplan anket ile i gvenlii ynetimi, i gvenlii politikas, eitimler, i kazalarna neden
olan faktrler ve genel i gvenlii incelenmi ve antiyelerdeki yabanc iilerin i gvenlii
performanslarnn gelitirlmesi iin yaplmas gerekenler ifade edilmitir.
Bu alma srasnda inaat antiyerlerinde yaplan anketler ile Gney Kore ve Trkiyede ki
yabanc/gmen inaat iilerinin i gvenlii ve eksikliklerinin nedenleri istatistik analizler ile
aklanmtr.
Hukuki yap bakmndan ise gerek Gney Korede ve gerekse Trkiyede nemli benzemelerin
olduunu grmekteyiz. Her iki lkede de son yllarda i sal ve gvenliinin salanabilmesi iin
ivereni ve alan sorumlu tutan dzenlemeler yaplm ve bunlar ierisinde iiyi gzteme
borcundan dolay ivereni daha ok sorumlu klan mevzuat hkmleri getirilmitir. Bu balamda
Trkiye de 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu karlm kurum ve kurulular zaman ierisinde
sorumlu tutulmutur. Her iki lkenin zaman ierisinde bu alanda gsterdii duyarlk zellikle inaat
sektrnde kendini gstermi olup iverenin kapsaml sorumluluuyla nlemlerin alanmasnn n
almtr.
veren, hizmet ilikisinde iinin kiiliini korumak ve sayg gstermek ve iyerinde drstlk
ilkelerine uygun bir dzeni salamakla, zellikle iilerin psikolojik ve cinsel tacize uramamalar ve bu
tr tacizlere uram olanlarn daha fazla zarar grmemeleri iin gerekli nlemleri almakla ykml
tutulmutur.
Anahtar kelimeler: inaat, yabanc isi, gney Kore, Trkiye

E-Posta: mserdarkorkmaz@hotmail.com
Yazar: Hseyin kelek

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Fener Salonu
Balk: SG Mevzuat erevesinde Asl iveren-Alt iveren likileri
Bilindii zere 30.06.2012 tarihinde lkemizin ilk Sal ve Gvenlii Yasas olan 6331 sayl Yasa
Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girdi.
Kendi namna alanlar hari hemen hemen tm iyerleri bu yasann erevesi iine alnm
durumda. Peki, Avrupa Birlii uyum sreci erevesinde AB direktiflerine bal kalnarak hazrlanan
6331 sayl SG yasas ne getirdi?
ncelikle proaktif bir yaklamla kamu, zel sektr asl iveren- alt iveren ayrm gtmeden
hazrlanan yasa ile beraber iyerleri yapt ie gre az tehlikeli, tehlikeli ve ok tehlikeli olmak zere
snflandrlm ve tehlike snflarna gre iyerlerine farkl ykmllkler getirilmitir.
Ayrca yeni yasa ve yasaya dayanlarak hazrlanm ynetmelikler erevesinde asl iveren- alt iveren
ilikilerinde ciddi dzenlemeler yaplm, taeron olarak bildiimiz alt iverenin faaliyet alanlarndan
asl iverenin de sorumluluktan kurtulamayaca birok yerde zellikle belirtilmitir.
6331 sayl SG kanunu kapsamnda taeron firma alanlar nerde ise asl iverenin personeli gibi
alglanmaktadr. Asl iveren, zellikle taeron firmalarda grev alan Gvenlii Uzman ve yeri
Hekimlerinin faaliyetleri, alt yklenici firmann alanlarnn alma ortam ve organizasyonlar,
alanlarn eitimleri, iyerine giri klar, hijyen artlar, alanlarn salk raporlar konularnda alt
iverenle beraber sorumludur.
Asl verenin bu sorumluluu risk deerlendirmesi ve i sal ve gvenlii kurullarnn almas
boyutu ile daha da artmtr. Alt iverenlerin risk deerlendirme dokmanlarn asl iverenlere
sunmalar hatta tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan maden, yap ve kimya sanayinde ki ilerde risk
deerlendirmesi olmadan ie balatlmamalar gerekmektedir.
Asl iverenin risk deerlendirme dokmanndaki eksiklikleri giderme ve alt iverenin almalarn
denetleme sorumluluu da bulunmaktadr.
sal ve gvenlii kurulu bulunmayan alt iverenlerin asl iverenin i sal ve gvenlii kuruluna
da yetkili bir temsilci atamas zorunluluu da yaplan yeni dzenlemelerdendir. Ayrca ok tehlikeli ve
tehlikeli ilerde mesleki eitim aldn belgelemeyenler altrlamayacaktr. Alt yklenicinin
alanlarnn eitimlerinden yine asl iverenle alt iverenle beraber sorumlu olacaklardr.
Anahtar Kelimeler: Altiveren, Asliveren,Taeron, Yklenici

E-posta: huseyin.okelek@teias.gov.tr
Yazar: zgr Dandin

Oturum Bakan: Ali Rza ERGUN
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Risk Analizi Uygulamas
retim ve retim d rutin ve rutin olmayan tm prosesler, uygulamaya geilmeden ve/veya
uygulama srasndaki i admlarndaki potansiyel i gvenlii, ergonomi ve endstriyel hijyen
tehlikelerini tespit etmek, deerlendirmek ve uygun kontrolleri belirlemek, hayata geirmek ve
devam ettirmek amacyla, risk analizi prosesi oluturulmutur.
Bu proses aada belirtilen durumlar kapsar (ama bu durumlarla kstl deildir):
retim, retim d ve bakm ileri
Test (rn: test sr) ve G aktiviteleri
Fabrika ii nakliye, tama ve elleleme ilemleri
Ofis ileri
Tesis, proses, bina harici alanlar, yollar, yardmc tesislerde yaplan iler
Standart olmayan iler

Standart olmayan i: ilk defa yaplan itir.
Ekip yelerinin grleri alnarak yaplacak i planlanr, tehlikeler ve nleyici tedbirler belirlenir,
standard olmayan iler iin tehlike analizi formu doldurulur. Tm ekip yeleri doldurulan formu
okur ve imzalar. Bu srecin amac; ekip yelerinin yaplacak i ncesi mevcut tehlikelerden haberdar
olmasnn salanmasdr. Doldurulan form alma yaplacak alanda uygun yere aslr. Ekip, ii
yaparken gvensiz durum gerekleirse ii durdurur ve ilk amire haber verir.
Her ayr ekipman ve proje iin aadaki fazlarda risk analizi uygulanr:
Proje gelitirme aamasnda
Satnalma aamasnda
Tasarm
Montaj/devreye alma aamasnda
altrma
Revizyon
Aadaki hallerde risk analizi yaplr:
Proses/yer deiiklii olduunda,
Yeni ekipman/makina devreye girdiinde,
kazas/yakn kaza, olaylar yaandnda,
Yasal mevzuatta deiiklik olduunda,
Ylda bir kez gzden geirme amacyla.

Risk analizi prosesi, tesis dndan kaynaklanan ve tesis kontrol altndaki insanlarn saln ve
gvenliini olumsuz ynde etkileme ihtimali olan tehlikelerin tanmlanmas
ve risklerin
deerlendirilmesini de kapsamaktadr. Tesis yan sanayi blgesi, yangn gvenlii ve acil durum
ynetimi, tesis i sal ve gvenlii ynetim sistemi kapsamnda deerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Risk analizi, risk, tehlike, standart olmayan, proses

E-Posta: odandin@ford.com.tr
Yazar: Nihat Eri, Kbra nal Glsoy, Esin Pekpak, Krat smail Aka
Oturum Bakan: Ali Rza Ergun
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Koltuk Deme Atlyelerinde Bir Risk Deerlendirmesi almas
Mobilya imalat sektrnde bir aacn tomruk haline getirilmesinden mobilya maazasnda sata
sunulmasna kadar gerekletirilen retim faaliyetleri srasyla kereste atlyesi, mobilya atlyesi,
boyahane ve deme atlyesinde gerekletirilir. Deme atlyelerinde ise koltuk iskeletlerinin
zerine snger kuma vb. yap elemanlarnn eklenmesi suretiyle koltuk imalat tamamlanr. 6331
sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 9uncu maddesi uyarnca yaymlanan yeri Tehlike Snflar
Tebliine gre mobilya imalat i kodunun altndaki faaliyetler tehlikeli ve ok tehlikeli snfa
girmektedirler. Sandalyelerin, koltuklarn vb. denmesi gibi tamamlayc ilerin yaplmas (bro ve
ev mobilyalarnn yeniden kaplanmas hari) ileri ise tehlikeli snfa girmektedir. Bu almann
amac deme atlyelerindeki alma ortamnn incelenmesi, risk faktrlerinin belirlenmesi ve bu
risklerin kontrol altna alnmas iin neriler gelitirilmesidir. almada deme atlyelerinde
yaplan faaliyetlerde i sal ve gvenlii koullarnn aratrlmas iin Ankara Siteler blgesinden
iki rnek deme atlyesi seilmitir. Yaplan incelemelerde koltuk deme atlyelerinin genelinde
demelik kuma, snger, tutkal gibi malzemelerin kullanld, temel faaliyetlerin kesme, diki ve
kompresr yardmyla kullanlan hava tabancas ile zmbalama olduu tespit edilmitir. Yaplan risk
deerlendirmesi almasndagrlt maruziyetine, elektrik kaaklarna, yangna, kimyasal
maruziyetine ve yaralanmalara yol aabilecek toplam 19 risk faktr gzlemlenmitir. alanlarn
salkl ve gvenli bir ortamda almalar, i kazas ve meslek hastalklar risklerinin ortadan
kaldrlmas iin belirlenen risk faktrleri iin zm nerileri sunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Deme atlyesi, sal ve gvenlii, Risk deerlendirmesi, Risk faktr,
alma ortam
E-Posta: kursat.akca@csgb.gov.tr
Yazar: Fatih Erel, Mert Duren, Ali Burak zdemir

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Siteler Blgesinde Ondan Az alan Olan Dorama Ve Mobilya Atlyelerinde Risk
Deerlendirmesi almas
Gnmzde endstrilemenin artmas, yeni teknolojilerin gelimesi sonucu i sal ve gvenlii
kavramnn nemi giderek artmtr. Dnya mobilya retimi 2010 ylnda yaklak 376 milyar
dolardr. ABD, talya, Almanya dnya mobilya retiminin %58'ini gerekletirmektedirler. Trkiye
dnya retiminden yaklak %1lik pay almaktadr. Trkiye'de toplam istihdam yaklak 26 milyon
civarndadr, mobilya imalat sektrnde alan says ise 150.000 olarak tahmin edilmektedir.
stihdamda stanbulu Ankara, Kayseri, Bursa ve zmir takip etmektedir. lkemizde 250.000 imalat
sanayi iyerinin 16.000'ni mobilya imalat sanayi iyerleri oluturmaktadr Ahap Dorama ve
Mobilya Sektr ok geni bir faaliyet sahasn kapsamaktadr. Kap-pencere, mobilya, hazr mutfak
ve birok rn ve hizmet eitleri bulunmaktadr Mobilya imalat atlyelerinde proses tasarm,
kesme, delme, ekil verme, montaj, yaptrma, zmparalama gibi ilemlerinden olumaktadr. 6331
sayl SG Kanununun 9uncu maddesi uyarnca yaymlanan yeri Tehlike Snflar Tebliine gre
mobilya imalat 31 NACE koduyla tehlikeli ve ok tehlikeli snfa girmektedirler. Bu almann amac
Ankara Siteler Blgesinde belirlenen iki adet mobilya imalat atlyelerindeki i sal ve gvenlii
koullarnn aratrlmas, alma ortamnn incelenmesi, risk faktrlerinin belirlenmesi ve bu
risklerin kontrol altna alnmas iin neriler gelitirilmesidir. Yaplan almada mobilya atlyelerinin
genelinde ilenmi kereste, masif, tutkal, ivi gibi malzemelerin kullanld, temel faaliyetlerin
kesme, bime, delme ve montaj olduu, ilgili proseste youn olarak kesici, delici ve hareketli
paralar bulunan, grlt ve toz reten freze, erit testere, planya, zmpara gibi makinelerle
alld grlmtr. Yaplan risk deerlendirmesi almasnda toz, grlt ve kimyasal
maruziyetine, elektrik kaaklarna, yangna, yol aabilecek toplam 22 risk faktr belirlenmitir.
alanlarn salkl ve gvenli bir ortamda almalar, belirlenen risk faktrlerinin ortaya
karabilecei i kazas ve meslek hastalklar risklerinin bertaraf iin alnabilecek tedbirler
nerilmitir.
Anahtar Kelimeler: Mobilya Atlyesi, , sal ve gvenlii, Risk deerlendirmesi, alma ortam,
Kazas, Makine Koruyucular
E-Posta: fatih.erel@csgb.gov.tr
Yazar: Emine Atasoylu, Il Nurdan Ik, Dou Akdeniz niversitesi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: KKTC'de verenin Risk Deerlendirmesi Ykmllnn Yerine Getirilme Oran, Durum
Tesbiti ve yletirme nerileri
Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetinde 2008 ylnda iyletirilen i sal ve gvenlii yasas 2009 ylndan
bu yana yrrlkte olmasna ramen, nlem alnmas mmkn olan i kazalarnn devam ettii
gzlenmektedir. Oysa ki szkonusu yasann 8. maddesi uyarnca i yerlerinin risk deerlendirmesinin
yaptrlp, ilgili raporlarn i yerinde muhafaza edilmesi zorunluluu da getirilmitir.
Bu almann temel amac iverenlerin neredeyse be yldr yrlkte olan yasa ile ilgili bilincini
lmek ve risk deerlendirmesi ykmlln ne oranda yerine getirdiklerini ortaya karmaktr.
Bunun iin Gazi Mausa blgesi pilot blge olarak seilmi, iverenden anket ve szl mlakat
yntemiyle veri toplanmtr.
almann sonucunda, ou i yerinde, i gvenlii ile ilgili konulara nem verilmedii, yasa
hakknda yeterince bilgi sahibi olunmad, risk deerlendirmesi ykmllnn yerine
getirilmedii ve herhangi bir koruyucu nlem alnmad ortaya kmtr. Risk deerlendirilmesi gibi
ok nemli bir ykmlln yerine getirilmemi olmasnn temel nedeninin, alma dairesi
tarafndan henz nleyici denetimlerin balamam olmasnn byk pay olduu sonucuna
varlmtr. Bu almada durum tesbiti yaplm ve mevcut durumu iyletiricek neriler de
retilmitir.
E-Posta: emine.atasoylu@emu.edu.tr
Yazar: Mustafa Baan

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Sosyal Gvenlik Kurumunun statistiklerini Kullanarak Risk Deerlendirmesi Yapmak!
Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK) hayatna ait her yl istatistikler yaynlamaktadr. Trkiyede yaanan
i kazalarna ait veriler de bu istatistiklerin iinde yer almaktadr. Halen 2007 2012 arasndaki
yllara ait istatistikler yaynlanmtr. Bu alma, istatistiklerden yararlanarak inaat sektrnde
oluan kazalarn risk analizi ve deerlendirmesini ve kabul edilebilir risk seviyesini saptamay
amalamaktadr. almada Yunanistandaki inaat kazalar iin yaplan risk deerlendirilmesinden
yararlanlmtr.
Risk deerlendirme metodu olarak Fine-Kinney metodu kullanlmtr.
Yaplan deerlendirmede kullanlan Karar-Eylem risk skorlar olarak Risk deeri 200-400 olan
vakalarda riskin kesin olduu ve 1 yldan nce planlama yaplmas gerektii ngrlmtr. Bu
alma sonunda rnein 2010 ve 2011 yllar iin 1 yl iinde planlama yaplmas gerektii
saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: statistikler, Fine-Kinney Metodu, naat Sektr

E-Posta: mustafa.bagan@tksd.org.tr
Yazar: Glin Feryal Can, Kumru Didem Atalay

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Metal Aksesuar retim Srecinde Risk Analizi almas
sal ve gvenlii ynetim sisteminde risk analizi sreci en nemli aamalardan birisidir. Bu
sre, tehlikelere ve sonucunda ortaya kacak risklere ilikin doru dzeltici ve nleyici tedbirlerin
alnmasn beraberinde getirmektedir. Risk analizi kapsamnda, i ortamndaki mevcut ve olas
tehlike kaynaklar belirlenmekte, bu kaynaklarn risk dereceleri hesaplanmakta ve risk yantlama
planlar oluturulmaktadr. Bylece i ortam alanlarn zihinsel, fiziksel ve fizyolojik salklarna
uygun bir hale dntrlmektedir. almada porselen izolatr retimi yapan bir firmann metal
aksesuar retim sreci gz nne alnmtr. Bu firmann metal aksesuar retim birimi yeni
yaplandrld iin ortam koullar i sal ve gvenlii asndan yetersizdir. Bu nedenle retim
srecinde risk analizi almas gerekletirilmi ve yntem olarak 3T RD (3T Risk Deerlendirme)
kullanlmtr. alma sonucunda sre kapsamndaki tehlike kaynaklar nedeniyle ortaya kan
riskler aka belirlenmitir. Belirlenen bu riskler dorultusunda alnacak nlemler sunulmutur.
Anahtar Kelimeler: : risk, 3T RD yntemi, risk gruplar

E-Posta: uralferyal@gmail.com
Yazar: Nurettin Yamankaradeniz

Oturum Bakan: Berk Atl
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: klimlendirme Sektrnde Karlalan Sal Ve Gvenlii Sorunlar Ve Sektre Ynelik
rnek Risk Analiz Rehberi
Trkiyede iklimlendirme sektrnn pazar pay hzla bymekte olup, 2013 yl itibari ile yaklak
400.000 kii bu sektrde istihdam edilmektedir. lkemizde zellikle son yllarda gerekletirilen i
sal ve gvenliine ait yasal dzenlemeler ile birlikte birok i kolunda olduu gibi iklimlendirme
sektrnde de baz dzenlemelere ihtiya duyulmaktadr. klimlendirme sektr ve bu sektr
alanlar, i sal ve gvenlii almalar asndan deerlendirildiinde mevcut durumun pek i
ac olduu sylenememektedir. zelikle tecrbesiz kiilerin younlukta almas, alma
sahalarnn devaml kontrol altna tutulamamas ve teknolojik gelimeler takip edilmeden, eski usul
almalarn benimsenmesi, sektrdeki risklerin boyutunu ortaya koymaktadr. Yaplan bu
almada, zellikle yaz aylarnda mevsimlik ve tecrbesiz alanlarn youn olarak yer ald
soutma ve klima sektrnde, tehlikeli durum ve davranlarn neler olduunun belirtilmesi amac
ile sektrdeki bir firma alanlar tarafndan canlandrmalar yaplm ve bu durumlar
fotoraflanarak sektrdeki uygunsuz davranlarn ve bu davranlar sonras oluabilecek risklerin
gsterilmesi salanmtr. Ardndan olmas gereken uygun alma artlarnn, durularnn nasl
olmas gerektii canlandrlm ve riskleri ortadan kaldrabilmek iin alnmas gereken nlemlerin
neler olmas gerektii aklanmaya allmtr. Bu almann temel amac, zellikle iklimlendirme
sektrne k tutabilecek risk analiz rehberini ortaya koymaktr.
Anahtar Kelimeler: klimlendirme, Risk, Gvenli alma, Klima, Risk deerlendirmesi

E-posta:nurettinyamankaradeniz@hotmail.com
Yazar: zlem zkl

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: 2006/42/EC Makine Emniyeti Direktifi Ve 2009/104/EC Sayl Ekipmanlar Direktifi
Kapsamnda Makine Risk Deerlendirmesi
2006/42/EC Makine Direktifi, insan ile makine arasndaki etkileime ynelik standartlatrlm salk
ve emniyet gerekliliklerini tanmlar.
reticiler, makinelerini Makine Direktifinin temel gvenlik ve salk koullarna uygun ekilde
tasarlamak zorundadrlar. reticiler, gvenlik btnln daha yapm srasnda gz nnde
bulunduracaklardr. Bunun uygulamadaki anlam,
Tasarmcnn daha gelitirme aamasnda risk deerlendirmesi yapmas gerektiidir. 2006/42/EC
sayl Makine Direktifi, 29.12.2009 tarihinden itibaren yrrle girmitir.
verenin grevleri, 2009/104/EC sayl Ekipmanlar Direktifinde dzenlenmitir. Bu Direktif,
iyerinde makinelerin ve cihazlarn kullanm iin geerlidir.
retim yeri ve tarihi dikkate alnmakszn, 01.01.1995 tarihinden itibaren Avrupa Ekonomik
Topluluuna ait alanlarda ilk kez kullanlan tm makineler, EU Makine Direktifi'ne tabidir ve bu
nedenle CE onayl olmaldr.
Gvenli tasarm, risk azaltma ileminin ilk ve en nemli aamasdr. Bu esnada olas tehlikeler daha
yapm ve tasarm srasnda ortadan kaldrlmaktadr. Bu nedenle gvenli tasarm en etkili
yaklamdr. Makine tasarlanrken, muhtemel risklerin analiz edilip, gerektiinde kullancy olas
tehlikelere kar korumak iin gerekli tedbirlerin alnmas gerekir. Makine reticisine bu grevi
yerine getirmekte yardmc olmak iin, standartlarda (EN 12100, EN 13849 vb.) makine risk
deerlendirmesi sreci tanmlanm ve tarif edilmitir.
Anahtar Kelimeler: 2006/42/EC Makine Emniyeti Direktifi, 2009/104/EC Sayl Ekipmanlar
Direktifi, Makine Risk Deerlendirmesi, EN 12100, EN 13849-1, EN 13849-2
Yazar: zlem zkl

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: :
Seveso II (COMAH) Direktifi Ve ARAMIS Byk Endstriyel Kazalar nleme Risk
Deerlendirme Metodolojisi
1976 ylnda talya Sevesoda meydana gelen ciddi sanayi kazasndan sonra, sanayi kurulularnda
kaza oluumunu nlemeye ynelik bir Direktife (82/501/EEC) karar verilmitir. Daha sonra 1984
ylnda Hindistan Bhopalde ve 1986 ylnda svire Baselde meydana gelen iki kaza, bu direktifte
deiiklie neden olmutur. Seveso II Direktifi, tehlikeli maddelerle ilgili byk kaza risklerinin
kontrol ykmllklerini gerektirmektedir. gili kurulularn gvenlik raporlar ve acil eylem
planlarn hazrlamalar gerekmektedir.
Seveso II Direktifi uyumlatrma almalar 2013 ylnda tamamlanm ve Byk Endstriyel
Kazalarn nlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas Hakknda Ynetmelik lkemizde 30.12.2013 tarih ve
28867 sayl Resmi Gazete'de yaynlanmtr.
Bu bildiride SEVESO II direktifinin zel gereksinimlerine cevap verebilmek amacyla Avrupa
Komisyonunun beinci ereve programnda yer alan ve ortaklaa yatrm yaplan ve bir Avrupa
projesi olarak gelitirilen ARAMIS Metodolojisi irdelenmitir.
Anahtar Kelimeler: Seveso II Direktifi, ARAMIS, Kantitatif Risk Deerlendirmesi, Byk Endstriyel
Kazalarn nlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas Hakknda Ynetmelik (COMAH)
Yazar: r.Gr. Ouzhan ankaya, r. Gr. Gizem Akalp, r. Gr. Nurettin Yamankaradeniz
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Balk: Meslek Yksek Okullar Laboratuvarlarnda Risk Analizi Uygulamasnn nemi Ve Alnacak
Sal, Gvenlii nlemleri (Uluda niversitesi Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu Makine
Laboratuar rnei)
Gerek dnyada gerekse Trkiyede i kazalar ok ciddi bir problem olarak karmza kmaktadr.
kazalarnn oran, lkelerin gelimilik ve eitim dzeyleri yannda, konuya verdikleri neme bal
olarak da deimektedir.lkemizde, i kazalar sonucu meydana gelen lm ve yaralanma olaylar,
gelimi lkelere oranla olduka fazladr. gc kayplar yannda, ekonomik kayplara da neden
olan i kazalarnn azaltlabilmesi iin, yrrlkte olan yasa, tzk ve ynetmeliklere titizlikle
uyulmas, i gvenlii eitimine nem verilmesi ve i kazalarnn nedenleri ile alnmas gereken
nlemlerin saptanmasna ynelik almalara gereksinim duyulmaktadr.
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunutemel dayanan, iyerinde var olan ya da dardan
gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dnmesine yol aan faktrler ile
tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlatrlmas amacyla yaplmas gerekli almalar olan risk analizine dayandrmaktadr.
Gnmzde, lkelerin rekabet gc insan kaynaklaryla ilikilidir. Mesleki ve teknik eitim ise
lkelerin, nitelikli insan kayna yetitirerek kalknma ve adalaabilmelerinin itici gcdr. Bu
balamda, i yaamnn ok fazla ihtiya duyduu nitelikli elemanlar yetitiren kurumlar olan
Meslek yksek okullarnn (MYO) baarl olmas, verilen teorik eitimlerinin yan sra uygulamaya
ynelik almalarn da ok fazla olmas ile mmkndr. AncakMYOlarda yaplan uygulama
derslerinde, rencilerin i sal ve gvenlii asndan maruz kalabilecei tehlikeler ve riskler de
belirlenmeli, bu konuda gerekli nlemler alnarak laboratuarlarn riskleri, kabul edilebilir bir seviyeye
ekilebilecek nlemler alnmaldr. 6331 sayl kanun gerei de 2016 tarihine kadar bu
dzenlemelerin yaplmas zaten zorunludur.
Bu almada ama, kazalarn nlenmesinde kritik bir neme sahip olantehlike ve risk kavramlarn
deerlendirerek, mesleki ve teknik eitimin olmazsa olmazlarndan biri olan laboratuarlarda i
sal ve gvenlii ynnden alnmas gerekli olan nlemleri belirleyebilmektir. Bu kapsamda
Uluda niversitesi Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu Makine Program laboratuvarna Kinney
metodu ile Risk deerlendirmesi yaplm olup, alnmas gerekli nlemler belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Mesleki ve Teknik Eitim, Tehlike, Risk Analizi
E-posta: oguzhanc@uludag.edu.tr
Yazar: Prof.Dr. Zeynep imek 1, Uzm. Dr. lker Kay 2, Dr. Zehra Keklik 1, Dr. Canan Demir 1
1.Harran niversitesi Tp Fakltesi Halk Sal AD, 2.Adyaman Halk Sal Mdrl
Oturum Bakan: mit Tarhan
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: GAP Blgesinde Tarmda Hastalk ve Erken lmlerle likili Risk Deerlendirmesi
Bu almada Gneydou Anadolu Blgesinde tarmda hastalk ve erken lmlerle ilikili riskleri
saptamak amalanmtr. 2013 ylnda kesitsel aratrma tipinde yrtlen bu almada, 1077
hanehalk reisine Tarmda Mesleki Riskler Formu uygulanmtr. Yaklak %90 19 ha ve altnda
tarmsal retim yaptn, %15,1i sadece makineli tarm yapldn, %41,3 sadece insan gcne
dayal tarm yapldn bildirmitir. Genel evresel riskler incelendiinde; yaklak %60 tarlada
alma srasnda gvenli ime kullanma suyuna eriilemediini, el ykama dzenei ve sabun
olmadn, %85i eriilebilir arazi tipi tuvalet olmadn, kiiden ikisi gne nlarnn dik indii
saatlerde altn bildirmitir. Ayrca %98i grltl alma ortamlarnda grltden koruyucu
kulak tkac kullanmadn; %75i tozdan koruyucu ekipman kullanmadn, %89u su kanal
etrafnda koruma band ya da it bulunmadn; %91i ilk yardm bilgisinin olmadn ifade etmitir.
Hayvanlarla ilgili riskler incelendiinde; %83nn hayvan doumu srasnda eldiven kullanmad,
%82isinin kpeklerine kuduz as yaplmad, %63nn hayvanlarna brusella as yaplmad,
yaklak yarsnn hayvanlarnn veteriner kontrolnde olmad belirlenmitir. Nakliye ve
makinelerle ilikili riskler incelendiinde yaklak %80i emniyet kemeri takmadn, drt kiiden biri
traktrlerin bakm ve kontrolnn dzenli yaplmadn sylemitir. alanlarn %72si pestisit
uygularken tulum giymediklerini, iki kiiden biri maske takmadn, %28i uygulama srasnda sigara
itiklerini bildirmitir. ocuk iilii asndan katlmclarn %27si ocuklarn tarmda altrldn,
%14 14 yandan kk ocuklarn traktr kullandn bildirmitir. Katlmclarn %66s tarmda
almann stresli olduunu bildirmitir. GAP Blgesinden elde edilen bulgular tarmda risk dzeyinin
yksek olduunu ve risklerin ortadan kaldrlmas iin ok sektrl yaklamla halk sal
mdahalelerinin yaplmas gerektiini gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Tarm, risk deerlendirmesi

E-posta: ilkerkayi@gmail.com
Yazar: Ali Rza Ergun, SG Uzman, Maden Yksek Mhendisi

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Madencilik Sektrnde Yeni Sal Ve Gvenlii Yasal Yaklam
Madencilik tm endstriyel srelerin balangc olarak bilinmektedir. Madencilie i sal ve
gvenlii asndan da bakldnda bu konunun ncln de bu sektrn yapt grlecektir.
Ama:
Madencilik sektrnn i sal ve gvenlii asndan ele alnmas ve maden alanlarnn

kar karya kald problemlerin ifade edilmesi.
Sal ve Gvenlii Kanununun yaymlanmasndan nce madencilik sektrnn mevzuat

asndan ele alnmas ve eksiklii grlen noktalarn belirlenmesi.
Mevzuatn gncel durumunun ifade edilmesi ve Kanun ve yeni Ynetmelik ile meydana
gelen yeniliklerin belirlenmesi.
Metot
Her ne kadar Trkiyede madencilik konusunda bilgi birikimi olduka yksek olsa da, istatistiksel
verilere bakldnda i sal ve gvenlii asndan kat edilmesi gereken daha ok yol olduu
grlmektedir. Yaymlanan yeni Sal ve Gvenlii Kanunu ve maden ileri ile ilgili Ynetmelik bu
konuda nemli bir adm olarak gsterilebilir. almada, yeni mevzuat ile getirilen deiiklikler
istatistiksel veriler ile de desteklenerek aktarlmaktadr. Ayrca ilgili dier yasal dzenlemeler de ele
alnarak etkiler deerlendirilmitir.
Bulgular
Madencilik dier tm endstriyel faaliyetler iin olduka nemlidir ve i sal ve gvenliinin k
noktasdr. Trkiye iin madenciliin nemi artarak devam etmektedir. Yeni mevzuat dzenlemesi ile
i sal ve gvenlii seviyesi, madencilikte sektrnde iyilemekte ve alan ve iveren arasndaki
alma bar daha tutarl olmaktadr.
Sonu
Her ne kadar ilerlenmesi gereken uzun bir yol olsa da, yeni i sal ve gvenlii mevzuat yaklam
daha iyi koullar iin olduka byk bir adm atm ve etkilerini ksa zamanda gstermeye
balamtr.
E-posta: aergun@csgb.gov.tr

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Madencilik Sektrnde Yeni Sal ve Gvenlii Yasal Yaklam
Ama:


Mevzuatn gncel durumunun ifade edilmesi ve Kanun ve yeni Ynetmelik ile meydana
gelen yeniliklerin belirlenmesi.
Metot
Bulgular
Sonu
daha iyi koullar iin olduka byk bir adm atm ve etkilerini ksa zamanda gstermeye
balamtr.
E-posta: aergun@csgb.gov.tr
Yazar: Ferdi Karakaya

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Hafif Ticari Ara retimi Yapan Fabrikalarda Risk Deerlendirmesi
letmelerde ve zellikle ara retimi yapan fabrikalarda karlalan en nemli insan kaynaklar
sorunlarndan biri, alanlarn gvenli ve salkl bir alma ortamna ansna sahip olmamalardr.
letmelerin daha iyi rekabet koullarna ulaabilmesi iin iverenlerin i sal ve gvenlii
konusunda planl ve sistemli almalar uygulamalar gerekmektedir. Dnyada ve lkemizde
sanayileme ile birlikte i sal ve gvenliine verilen nem artm, bu kapsamda kurulularda i
sal ve gvenliinin salanmas ve alma artlarnn srekli iyiletirerek korunabilmesi iin ayr
bir standart oluturulmutur. Bu standart OHSAS 18001 TS 18001 olarak da bilinen Sal ve
Gvenlii Ynetim Sistemidir.
Bu ynetim sisteminin en nemli basama mesleki salk ve gvenlik risklerinin belirlenmesi ve
tanmlanmasdr. yerlerinde risk deerlendirmesi yaplmas yasal bir zorunluluk olmakla birlikte
iletme ve lke ekonomisi asndan olduka nemlidir. Risk deerlendirmesinin yaplmas iin i
sal ve gvenlii konusundaki temel yasa olan 4857 sayl Kanununun ilgili maddeleriyle atf
yaplmtr. Risk deerlendirmesi yaplmasnn gereklilii hazrlanm olan Ynetmeliklerle
desteklenmi ve 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun ilgili maddeleri ile pheye yer
brakmayacak ekilde zorunlu hale getirilmitir.
Bu tezin amac, ticari ara retimi yapan otomotiv fabrikalarnda ve bal blmlerinde fiziksel ve
kimyasal ortam lmleriyle risklerin deerlendirmesini yapmak ve elde edilen sonular i sal ve
gvenlii asndan deerlendirilmektir. Yaplan risk deerlendirmelerinden elde edilen sonular,
risk kaynaklarnn tanmlanmas, belirlenmesi ve deerlendirilmesi; risklerin nlenmesi ve bu
risklerin tamamen ortadan kaldrlabilmesi ya da zararlarnn en aza indirilebilmesi amacyla
yaplacak almalar da ierecektir. Bu almada tespite dayal reaktif risk deerlendirmesi
yntemleri yerine nleme dayal proaktif risk deerlendirmesi yntemleri tercih edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Risk Deerlendirmesi, HAZOP, FMEA

E-posta: fkarakaya@csgb.gov.tr

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: naat leri in Olay Ynetimi
Bir i gvenlii olay, i ile ilgili bir kaza veya bir ramak kala olabilir. Olaylarn ileyiini kavramak iin
bir olay ynetim sreci gereklidir, yle ki bu kazalarn nlenmesi iin dzeltici nleyici faaliyetler
dikkatlice planlanp ve uygulanabilirler.
Uygun bir olay ynetimi uygulamas, detayl, kapsaml bir standart istatistiksel i gvenlii veri
taban oluumunu salar, bunun iin bir kez i gvenlii uygulamalarndan yeterli bilgi salanarak
ilgili i gvenlii parametreleri ile korelasyon kurulabilir.
naat ileri iin uygun, tipik bir olay ynetim prosedrnn detayl kapsaml tanm aada
sunulmaktadr:
i. Kazalarn tanmlanmas ve snflandrlmas,
ii. Olay ynetimi iin gereklilikler ve ykmllkler,
iii. Acil durum mdahalesi,
iv. Bildirim, raporlama ve kazalarn kaydedilmesi,
v. Kazalarn aratrlmas,
vi. Kazalarn deerlendirilmesi ve analizi; direkt ve kk neden ve renilen dersler,
vii. Sapma ve uygunsuzluklar,
viii. Dzeltici ve nleyici faaliyetler,
ix. Gvenlii Ynetim Sistemine geri bilgi salanmas,
x. Kaza veri tabannn hazrlanmas.
Yaygn gvenlik performansnn llmesi ve deerlendirilmesi iin stanbul Trkiyede byk bir
altyap projesi iin naat ileri veri tabannn ncl ve artl temel performans gstergeleri kullanld.
Bunun tesinde, i gvenlii performansnda srekli geliimin planlanmas iin dzeltici ve nleyici
faaliyetler ve risk azaltm arasndaki iliki kullanld.
Kazalarn azalmas ve sonular aadaki dzeltici ve nleyici faaliyetlerle balantldr:
- izin sistemi,
-Teknik eitimler, toolbox konumalar, mesleki eitimler,
-Saha gzetimi ve saha koullar,
-dllendirme program.
te yandan kazalarn art unlarla ilikilidir:
-in risk derecesi,
-Saha koullar,
-in karmakl (ie balama, i biti periyotlar, dier ilerle etkileim),
-Zaman basks.
Bu tipte byk altyap projelerinin olay verilerinin analiz sonular literatrle ayn dorultudadr.
Bununla birlikte bu sonular, bir projenin erken aamalarnda kazalarn art sebeplerinin nlenmesi
ve kazalar azaltacak tedbirlerin nceliklendirilmesine imkan salamas sebebiyle gvenlik plann
oluturulmas srasnda bir avantaj salar.
Anahtar Kelimeler: Gvenlii Ynetimi, Olay Ynetimi

E-posta: ndemir@gamanurol.com, bcakar@gamanurol.com, btuna@gamanurol.com
Yazar: Ercment N. Dizdar, Muharrem nver

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Trkiyede Kazalarnn Ve Meslek Hastalklarnn Meslek Gruplar Ve alan Says Gz
nnde Bulundurularak statistiksel Olarak ncelenmesi
kazalarnn meydana gelmesinde en nemli kaza nedenlerini 3 ana balk altnda toplayacak
olursak; bunlar i yerinden kaynaklanan, iiden kaynaklanan ve hem i yerinden hem de iiden
kaynaklanan kazalar olmak zere toparlayabiliriz. Tm bu kazalara ilikin nedenleri daha
derinlemesine irdelemek maksadyla, istatistiksel yntemlerden yararlanmak, gemie ait saysal
bilgiler nda gelecee yn vermek amacn tar ve bilimsel yaklama dayal uygulamalar ierir.
zellikle SGK istatistik yllklarna ait resmi veriler ve TTB' ne ait bilgiler istatistiki yntemler
kullanlarak, ilikiler ve modellemeler balamnda yaplan incelemeler konuya k tutacaktr.
Deerlendirmede kullanlan, ok Boyutlu lekleme(B) uygulamada az hesaplama zaman
gerektiren, anlalmas kolay ve sade olduu sylenebilir.
Anahtar Kelimeler: stihdam, Kazas Yllk statistikleri, ok Boyutlu lekleme (B)

E-posta: endizdar@gmail.com, muharremunver@karabuk.edu.tr
Yazar: H.Latif cen

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Yaam Gvenlii Kuram
Hayatmza dair olan birok eyi brakn kaleme almay , dnmek istemeyiz hata sorgulamayz.
Sorgulamadmz gerekleri metafizki , teolojik ve antipozitivist inanlarmzla rter karar veririz..
lerimizi yaparken bilimsel normlar kullandmz idda ederiz Bizim tretiimiz temelsiz bilgileri
paylar yada deerlendiririz. Bilimsel olduunu savunduumuz yetersiz ya da temelsiz bilgimize
nce zihnimizde st katmana tar olmayan bilgiyi varmcasna savunuruz! .nanrz !
Bireyler kendimizi ortaya koymak iin yapar .....Kendimizi deerli hissetme ihtiyacnz
salarken.sylemesi zor olmasna karn bir insann yada toplumun kolaylkla zarar grecei karar
vererek ortak oluruz. Bizim kolaylkla ifade ettiimiz yada ortaya koyduumuz olgulara
evremizdekilerin inanmalarn bekleriz......Snrl olan aklmzn snrsz olduunu savunuruz....Btn
bilgilerin bizde yeter miktarda ( Kafi ) olduunu dnrz. .
Aratrmak isteriz neden oldu ! Niin oldu ? Niin kayplar olutu ? Niin dtler ? Niin gk
altnda kaldlar.....ve niceleri ?
Kazalarn yzde 85 i gvensiz davranlardan olduu idaa edilir. nsanlarn ald kararlardan ......
Sorgulamadmz ey ise % 15 Gvensiz durumlar kimin inaa ettiidir. Kazalarn yzde yz
gvensiz davranlar nedenlidir. Gvensiz davranlarn temeli insandr ! nsann sahip olduu
bilginin oluum evresi ne yazk ki szgeten geirme cesaretini gsteren Sal ve Gvenlii
Yaam Gvenlii methodu ile mmkndr.
Dnyaya retmeliyiz !
Her insan bir nceki an getirdii bilgiyi teslim alr. Dnyaya bo bir beyinle geliriz. nsann bu bo
hafzaya kaydetmi olduu bilgiyi zamanla deitirmeye alrz ! Deitirmek gtr... Dnya
gvenlik kltr anlay yanlzca mhendislik temelli inaa edildii mddete gvenlik kltr
inaasnda baarl olma istemimizin ap kadar baarya ulaacaktr. naa edilmesi gereken yap
kiilerin karar alma merkezlerinin yada methodlarnn deitirilmesi ile mmkndr.
Metafiziki dncenin , telojik yapnn ve Antipozitivist kararlarn snrsz ve kontrolsz aktarlmas
kazalara neden olur. Sal ve Gvenlii doru yaklam Yaam Gvenlii Kuramdr.
Anahtar Kelimeler: Yaam Gvenlii Kuram, nsan Deerlidir! SGDER
E-posta : latif.iscen@unilever.com
Yazar: Yrd. Do. Dr. Mehmet Ylmaz, Ara. Gr. Meryem Danmaz, , Ara. Gr. Aylin Arc, , Ara.
Gr. Yasemin Ertan
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Gvenlii Kltr zerine Bir Aratrma: K. Mara Mutfak Eya Sektrnde Yneticilerin Ve
alanlarn Gvenlii Kltr Alglar
alma hayatnda insan faktr sz konusu olduunda, bir davran dzenleyicisi olarak kabul
edilen kltr kavramnn incelenmesi gerekir. Kltrn bir alt boyutu olan ve alanlarn gvenlikle
ilgili paylat deerler, alglar, inanlar ve tutumlarn bir yansmas olan gvenlik kltr
kavramnn da i yaantsnda yeri olduka byktr. gvenlii ile ilgili mevzuatn uygulanmasnda
iletme ynetiminin ve alanlarn gvenlik ve salk konularndaki bak alar nemlidir.
gvenlii kltrnn iletmelerde ve kurumlarda yerletirilmesinde iletme/kurum ynetiminin ve
alanlarn gvenlik kltr alglar nem tamaktadr. Bu almann amac, iletmelerde
ynetimin ve alanlarn gvenlik kltrne ynelik alglarn tespit etmek ve bulgulardan hareketle
gvenlik kltrnn yerletirilebilmesi asndan nemli konulara dikkat ekmektir. Bu amala,
Kahramanmara imalat sanayinde iletme ynetimlerinin ve alanlarn gvenlik kltrne ynelik
tutum ve davranlarn tespit etmeye ynelik olarak gerekletirilen alan aratrmasnda
Kahramanmara mutfak eya sektrnde alan 30 idari personel ve 300 iiye anket uygulanmtr.
alma kapsamnda sektre ilikin dier nicel ve nitel verilerden de faydalanlarak gvenlik kltr
algs ve uygulama dzeyi llmeye allmtr. Nicel verilerden hareketle, orta ve byk
iletmelerde i gvenlii uygulamalarnn iiler asndan %50nin stnde bir olumlu i gvenlii
kltr oluturduu sylenebilir. Fakat nitel veriler incelendiinde, bu durumun topluluku bak
asnn bir yansmas olduu grlmekte ve baz birimlerde i gvenlii uygulamalarnn ve
kltrnn yeterli dzeyde gelitirilemedii grlmektedir.
Anahtar Kelimeler: gvenlii ve sal, Gvenlik kltr, Mutfak eya sektr

E-posta : myilmaz25@gmail.com
Yazar: Elif Sungur

Oturum Bakan: Ebru KORKMAZ
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Dntrmek in alanlarn Gznden Grmek: Salk ve Gvenlie likin Kurumsal
Tarihenin Grselletirilmesine Ynelik Bir Atlye almas
Kurumsal kltr iyerinde rgtsel iletiim yoluyla hayat bulur, grnr, paylalr, renilir,
hikayeler, kahramanlar, semboller yoluyla aktarlr. Tm ynetim kavram ve tekniklerinin
uygulanmas, gvenlik de dahil olmak zere, rgt kltr ile birlikte deerlendirilmelidir. (Koel,
2001) Kurumsal tarihe ve tarihsel anlatlar, kurumlarda salk ve gvenlii etkileyen kurumsal
kltrn bir parasdr. 1990lardan itibaren rgt teorisyenleri artan biimde rgtsel iletiim
stratejilerinde nemli bir rol oynayan tarihsel anlatlar dikkate almaya balamlardr. Gemilerini
bilgi depolar olarak kullanan kurulular tarafndan ve son dnemde yaplan rgtsel sylem
almalarnda da tarihsel yaklam kullanlmaktadr. (Gatti, 2011) alma, bu teorik erevede
metal sektrndeki bir retim iletmesinde yaplmtr. Salk ve gvenlik kltrnn olumsuz
zelliklerinin giderilmesi ve olumlu ynde dntrlmesi amal bir aratrma almasnn paras
olarak gerekletirilmitir. Kurumsal tarihenin salk ve gvenlik fonksiyonu asndan alanlarn
gznden nasl grndn anlamak zere deneysel biimde gerekletirilmitir. Yntem, kme ii
etkileiminden yararlanarak 65 katlmcnn birlikte alp kurumun salk ve gvenlik tarihesini
grselletirmesi ve elde edilen materyalin ierik analizi yntemi ile sorgulanmasdr. Materyalde
iletmenin resmi tarihesindeki olaylarn ve kurumsal deerlerin salk ve gvenlik asndan
alanlarn algsnda nasl anlamlar oluturduu zmlenmitir. Ortaya kan malzemenin kurumda
paylalm semboller sistemine ait ve kltrel anlamlar tad ancak resmi kurumsal deerlerle
rtmedii noktalar bulunduu grlmtr. Bu almada elde edilen bilgilerin, iletmelerde
yrtlen gvenlik kltr dntrme almalarnn tasarmnda yararl olaca dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: rgtsel kltr, kurumsal tarihe, salk ve gvenlik kltr, salk ve gvenlik
kltrnn grselletirilmesi
E-posta : elifsungur@maltepe.edu.tr
Yazar: Serdar Gltek (Makine Mh.) Serkan Kk (Kimya Mh.)

Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Toz patlamas ve Tozdan Kaynaklanan Gvenlik Risklerinin Ynetimi
Tozdan kaynaklanan patlama ve yangnlar endstride ok nemli zararlara yol amaktadr. Gerek EN
standartlar gerekse dier ulusal ve uluslararas standartlar bu alan dzenlemeye almaktadr.
Buna karn, endstride bilgi eksiklii ve uygulama hatalar ile youn olarak karlalmaktadr. Bu
bildiri, tozdan kaynaklanan patlama ve yangn risklerinin deerlendirilmesi iin gerekli teknik bilgileri
ve uygulamaya ynelik nleyici nlemleri aktarmay amalamaktadr. Tozdan kaynaklanan patlama
ve yangn risklerinin ynetilmesinde; a) Tozun karakteristii b) Ortama yaylma ekli c) Ortamda
birikme ekli d) Ortamdaki tututurucu kaynaklar e) Ortamdaki hava akmlar f) Ortama yaylan
miktar g) Ortamda kullanlan ekipman ve cihazlar h) Elektrik tesisat ve dzenekleri i) Elektrostatik
alanlar j) Elektro manyetik alanlar k) alanlar l) SG Ynetim prosedrleri m) Toz patlamalarnn
iddeti n) Tehlike blgelerinin snrlar Gz nnde tutulmaldr. Bu bildiri ile yukarda saylan
parametreler, uygulayclar iin kolaylkla anlalabilecek ekilde aktarlacak ve risk
deerlendirmesine temel tekil edecek olan, muhtemel bir patlamann etki iddetinin
hesaplanmasna ynelik literatrdeki ve standartlardaki yaklamlar aklanacaktr. te yandan
tehizat seimine temel tekil edecek faktrlerin de aktarm gerekletirilmi olacaktr. Bildiri i
gvenlii uzmanlar ile bakm kadrolarnn, iletmelerindeki risklerin ynetiminde karar kriterlerini
oluturmalar iin bavuru kaynaklar arasnda yer almay hedeflemektedir
UYGULAMA: naat sektrnde altnda ii ekipleri ile alan yaklak 400 ii ve formene
uygulanmtr. Uygulama sonular ve geri bildirimler karlkl olarak raporlanmtr.
Anahtar Kelimeler: Toz patlamas

E-posta : serdargultek@armetr.com, k.serkan@armetr
Yazar: Sarp Suat, CarrefourSa-BankPozitif, Hekimi, stanbul, Sezen Adem, stanbul Bilim
niversitesi Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu, stanbul, Vural Yaln, Ece zmleri
Danmanlk, nsan Kaynaklar Uzman, stanbul, Koyiit Dndar, Ece zmleri Danmanlk,
Gvenlii Uzman (C), stanbul, Sarp Sedat, Amerikan Hastanesi, Aile Hekimlii Uzman- Hekimi,
stanbul, Sezen Erengl, Gvenlii Uzman (A), stanbul, Gney Mslm, Yisgm OSGB, Hekimi,
stanbul
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: veren/veren Vekillerinin Sal Ve Gvenlii Konularnda Bilgilendirilmesi in ncelikli
Eitim Konusu Balklar
AMA: SG konusunda iveren/iveren vekillerinin bilgilendirilmesi iin ncelikli konu balklarnn
taraflara sorularak tespiti ile; beklentilerin karlanarak, bilgi eksikliklerinin giderilmesiyle SG
kltrnn gelitirilmesi.
YNTEM:
223 kiiye uygulanan ankette, SG konusunda iveren/iveren vekillerinin
bilgilendirilmesi iin ncelikli konu balklar sorguland. Konular A ve B grubu olarak snflandrld
ve ncelikli grubun tespiti ve her gruptaki konu balklarnn ncelie gre sralanmas istendi.
BULGULAR: 134 kiinin yantlad SG profesyonelleri anketinde 66 i hekimi, 48 i gvenlii uzman
, 11 dier salk personeli, 9 iveren vekili gr bildirmitir. 89 kiinin yantlad iveren/iveren
vekili anketinde, eitimli callcenter elemanlarnca telefonla anket verileri toplanmtr, iletilen
linklerden de anket dnleri olmutur.
B grubu konular ncelikli tercih olarak belirtilmitir: SG profesyonelleri %72, veren %64; SG
profesyonellerinin A grubu konulardaki sralamalar: Kanun (birinci), Uygulamalar, SG
Profesyonelleri ve OSGB Seimi, Ynetmelikler, Gvenlik Kltr; veren/iveren vekillerinin A
grubu konulardaki sralamalar: SG Profesyonelleri ve OSGB Seimi (birinci), Uygulamalar,
Ynetmelikler, Kanun, Gvenlik Kltr; SG profesyonellerinin B grubu konulardaki sralamalar:
veren/iveren vekillerinin cezai-hukuki sorumluluklar (birinci), SG hizmetlerinin iverene
ekonomik ve sosyal katks, kazas-meslek hastalklarnda tazminat bedelleri, nsan Kaynaklar
Birimlerinin SG asndan nemi, veren/iveren vekili kimdir; veren/iveren vekillerinin B grubu
konulardaki sralamalar: kinci ve nc sradaki yer deiiklii ihmal edilirse, SG profesyonelleri
ile ayn sralama olarak tespit edilmitir.
SONU: A grubu konularda iveren/iveren vekillerinin SG Profesyonelleri ve OSGB Seimi
konusuna ilk srada yer vermeleri anlamldr. veren/iveren vekillerinin 6331 sayl SG Kanununa
drdnc sray vermeleri, yeterince bilgilendiklerini gstermektedir. Gvenlik Kltr konusunun
en alt srada olmas ise kayg yaratmaldr, nk SG uygulamalar ancak bu kavramn zerine
oturtulursa amacna ulaabilecektir; dier beklentiler ancak iletmelerin SG kltrleri olumlu ynde
ekillenip, olgunlap, benimsenip, uygulandka karlanabilecektir.
Anahtar Kelimeler: veren/iveren vekili, Sal ve Gvenlii Kltr, yeri hekimi seimi
E-posta : drsuatsarp@gmail.com
Yazar: Prof.Dr. Osman erezci, Ar.Gr. uayb Yener, Ar.Gr. Baha Kanberolu
Tarih/Saat: 6 Mays 2014/16:30-17:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Elektromanyetik Alan Maruziyetinin Bir Otomobil Fabrikasnda lm Ve Uluslar Aras
Standartlara Gre Deerlendirilmesi
alma ortamndaki Elektromanyetik Radyasyon (EMR) seviyelerinin tespiti ve elde edilen
sonularn uluslararas ve ulusal standartlar asndan deerlendirilmesi artk kurumlarn i sal ve
gvenlii bakmndan Avrupa standartlarnda kaliteye sahip olduunun bir gereklilii olarak
belirlenmitir.Nitekim Avrupa birlii lkelerinde 2012 ylnda yrrle giren EU 2004/40/EC
direktifiyle bata otomotiv,metal endstrisi olmak zere tm kurumlarn alma ortamlarndaki
elektromanyetik alan maruziyetlerinin llmesi zorunlu olmutur.Bu nedenle alma ortamlarnda
zellikle Elektromanyetik Radyasyon seviyesinin deiik frekanslar iin llerek gvenlii ve
sal bakmndan kayt altna alnmas lkemiz iin nemli bir aratrma konusunu oluturmaktadr.
Bu alma elektromanyetik alan konusunda 25 yldr alma yapan Sakarya niversitesi
Elektromanyetik Aratrma Laboratuar (SEMAM) uzman elamanlar tarafndan ve bir otomobil
fabrikasnda 2004/40/EC direktifi kapsamnda yapld ve 1 ay sren alma sonunda elde edilen
elektromanyetik alan lm sonular,tablo ve grafiklerle sunulacak ve sonular Dnya Salk
rgt (WHO) tarafndan tannan ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation
Protection-yonize olmayan radyasyondan koruma komisyonu) tarafndan nerilen limitlere gre
karlatrlacaktr.
REFERANSLAR:
[1]
erezci.O, Ekranlama Teorisi ve Uygulamalar TMMOB EMO dergisi 1989.Ankara.
[2]
eker.S,erezci.O, Elektromanyetik Dalgalar ve Mhendislik Uygulamalar 1995,Boazii
niversitesi Yaynlar.
[3]
Toyota Fabrikas Elektromanyetik Ortam deerlendirme Raporu 2012
[4]
ICNIRP Guidelines, Guidelines For Limiting Exposure To Time-Varying Electric, Magnetic,
And Electromagnetic Fields (Up To 300 GHz), Health Physics 74 (4), pp 494-522, 1998.
[5]
erezci O. eker,S ,Elektromagnetik Alanlarn Biyolojik Etkileri Gvenlik standartlar ve
Korunma Yntemleri Boazii niversitesi 1991.
[6]
Trkkan A, erezci,O. Pala K. Elektromanyetik Alanlar ve Salk Etkileri, Nilfer Belediyesi
yaynlar 2012.
Anahtar Kelimeler: Elektromanyetik

Radyasyon,EU 2004/40 direktifi.
E-posta : cerezci@sakarya.edu.tr
(EM)
kirlilik,EMR
Gvenlik
standartlar,Non-yonize
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Bar YILMAZ, Gvenlii Uzman (A), Celal Bayar niversitesi, Manisa,
Trkiye, Gkhan NOLU, Gvenlii Uzman (A), zmir, Trkiye, Prof. Dr. Tamer YILMAZ, SG
Eitmeni, zmir, Trkiye
Oturum Bakan: Esin KRK
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Gvenlii Uzmanl Snav Notu Ve Katlmc Profili likisi
lkemizde 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ile birlikte alma hayatnn temposu iinde
yllarca glgelenmi olan i kazas ve meslek hastalklar problemlerinin nne gemek amacyla
esasl bir adm atlmtr. lgili kanun gerei yaynlanm olan birok yeni ynetmelik ile iyerlerinde
salanmas gereken i sal ve gvenlii (SG) artlar tanmlanm, iverenlerin SG konusunda
uzmanlk ihtiyacn karlayacak olan dzenlemeler de belirtilmitir. Dier taraftan, birok mhendis,
mimar ve teknik eleman SG uzman olmak iin eitim almakta ve alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnca yaplan snavlara katlmaktadr.
Bu almada, 18 Austos 2013 gn Ankarada yaplan (C) Snf Gvenlii Uzmanl snavna giren
katlmclarnn snav notlarnn meslek gruplarna gre dalm ve katlmc snav notu-ya-cinsiyet
ilikisi incelenmitir. ncelemede, Gvenlii Uzmanl eitimi veren kurumlardan alnan N= 152
adet snav notu kullanlmtr.
Birinci seviye istatistiklerle, ya 22 ile 63 arasnda deien katlmclarn % 63 nn 25-35 ya
grubunda, % 4 nn ise 45 ya st alan katlmc olduu; mhendis katlmclarn % 39, teknik
eleman katlmclarnn % 36 orannda baarya ulatklar belirlenmitir. Dier taraftan, bayan
katlmclarn % 43, erkek katlmclarn ise % 35 orannda baarl olduu grlmtr.
Katlmc gruplar arasnda fark olup olmad varyans analizi ile kontrol edilmi, en byk iki grup
(mhendis ve teknik eleman) snav notu arasnda istatistik adan fark olmad, katlmclarn yalar
ile snav notu arasnda pozitif bir korelasyon olduu, bu korelasyonun bayan katlmclarda ok daha
gl olduu tespit edilmitir.
Aratrmann sonunda, SG eitimde kalitenin ve dk bulunan baar seviyesinin arttrlmas iin
gerekli grnen iyiletirme abalarnn yan sra, bu tip istatistik almalarn gereklilii tartlm,
gr ve nerilere yer verilmitir.
Anahtar Kelimeler: gvenlii uzman, Varyans analizi, Mhendis, Mimar, Teknik eleman.
E-posta: baris.yilmaz@cbu.edu.tr
Yazarlar: Dr. Fahriye Yonca AYAS

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Sal ve Gvenlii Eitimleri in Denenmi Bir Modele Dair
Bildiride ASBAD ( Antalya Serbest Blgesi adamlar Dernei) tarafndan gerekletirilen ve
lkemiz iin ilk saylabilecek bir almann zetini sunulacaktr.Projeye katlan 17 firmann
alanlarna tek eitmen tarafndan ayn dili konumak ve bir kltr gelitirmek adna yaplm
eitimler. Trkiye iin ilk saylabilecek, kme i sal ve gvenlii eitimleri.
Trkiye Ekonomi Bakanlnn 2010/ 8 sayl tebliiyle Uluslar aras Rekabetiliin Gelitirilmesinin
Desteklenmesi projesi kapsamnda Antalya Lks Yat retimi ve Sektrnn Gelitirilmesi projesi
Trkiye Ekonomi Bakanlnn 12 Haziran 2012 tarihli yazlaryla onay alm ve ara vermeden
almalar balamtr.
Bu bildiride; ASBAD tarafndan Projenin bir paras olarak, Antalya Serbest Blgesi Yat ilerine
verilen Sal ve Gvenlii Eitimlerinin ksa bir zetinin sunulmas amalanmaktadr.
Bildiriyi projeyi tantm amal yazm bulunduum ASBAD ETM PROJES SONU KTAPII
nda sunacam. Koordinatr ve tek eitmen olarak grev aldm Eitim Projesinde yer alan
17 firmann katlm oranlar, katlan iilerin meslek gruplar hakknda bilgilendirmeler , eitim
metotlarmz, n test ve son test grafiklerimiz ile eitim fotoraflar bildiride sunulacaktr.
Aktif olarak 350 iinin eitildii proje ile Antalya Serbest Blgesi iinde yaklak 1000 kii dolayl
olarak etkilenmitir. Eitim esnasnda alanlara YAT SEKTR alan olmann zelliini, sektre
ait riskleri aktardk. Bu riskleri ieren eitimleri verirken; kanuni zorunluluktan ok kurallara uymann
kendileri ve aileleri iin nemini vurgulamay, benimsetmeyi hedefledik. Konu balklar unlard:
6331, Yat isi Olmann zellikleri, Niin Kendimizi Korumalyz, Sektrde Kullanlan Malzemelerin
Olas Riskleri, Blmlere Gre Malzemelerin Olas Riskleri, Kiisel Koruyucu ve Biz, Kurallara
Uyulmad Zaman verenin Haklar.
Bildiride bu eitim verilirken Yetikin Eitimi kurallar erevesinde hedef kitlenin meslek ,
eitim zellikleri gz nne alnarak oluturulan modeli tantmay da amalamaktaym.
Anahtar Kelimeler: Kme eitim, i sal, gvenlii, yetikin eitimi

E-posta: hekimyonca@gmail.com
Yazarlar: Dr. Kenan Ergus, Bilgemed Bursa

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: SG Profesyonelleri Alannda Etik Boyut
SG PROFESYONELLER ALANINDA ETK BOYUT
Tarihsel sre ierisinde etik kavramnn birok tanm yaplmtr. Szlk anlam olarak etik; tre
bilimi, ahlak bilimi olarak tanmlanmaktadr. Etik, ahlaki olann zn ve temellerini aratran bilim,
insan davranlar ile ilgili problemleri inceleyen felsefe dal olarak tanmlanmaktadr. Etik, ahlak
felsefesidir. Etik, insann btn davran ve eylemlerinin temelini aratrr. Gnmzde etik kavram,
daha ok i hayat iersindeki davran biimlerini irdeleyen, dzenleyen bir disiplin olarak
grlmektedir. Ahlak kavram ise, kiilerin sosyal yaam ierisindeki ilikilerini dzenleyen bir disiplin
olarak grlmektedir. Etik, pratik felsefenin bir blm olarak insan eylemleri ve onlarn rnlerini
konu alr. Etik her eyden nce istenilecek bir yaamn aratrlmas ve anlalmasdr. Daha geni bir
bak as ile, btn etkinlik ve amalarn yerli yerine konulmas neyin yaplaca ya da
yaplamayacann; neyin istenecei ya da istenmeyeceinin; neye sahip olunaca ya da
olunamayacann bilinmesidir. Etik; insanlarn kurduu bireysel ve toplumsal ilikilerin temelini
oluturan deerleri, normlar, kurallar doru-yanl ya da iyi-kt gibi ahlaksal adan aratran bir
felsefe daldr. hayatndaki davranlar ynlendiren, onlara rehberlik eden etik prensipler ve
standartlarn toplamna mesleki etik denilmektedir. Belirli bir meslek grubunun, meslek yelerine
emreden, onlar belli kurallarla davranmaya zorlayan kiisel eilimlerini snrlayan, yetersiz ve ilkesiz
yeleri meslekten dlayan, mesleki rekabeti dzenleyen ve hizmet ideallerini korumay amalayan
mesleki ilkelerdir. Tarihsel sre ierisinde, insanolunun ihtiya duyduu her trden mal ya da
hizmet retimi eitli meslek gruplarnn domasna neden olmutur. Bu meslek gruplar zamanla
rgtlenip bir takm ilkeler belirlemitir Uluslararas alma Komisyonu, SG profesyonellerinin
amacn alanlar korumak, iletmeyi korumak, retim ve kaliteyi artrmak olarak belirlerken,
profesyonellerin bilgi ve uzmanlkla donanml, birincil koruma hizmeti sunan, alma ortamn ve
alanlarn zelliklerini bilen, hizmet sunarken etik deerleri her zaman gz nnde
bulundurulmasn gerekli grmektedir .
Anahtar Kelimeler: Etik, ahlak, SG profesyonelleri

E-Posta: erguskenan@hotmail.com
Yazarlar: Sarp Suat, CarrefourSa-BankPozitif, Hekimi, stanbul, Akay Ayfer, CarrefourSa,

Hemiresi, stanbul, mre Nacar, CarrefourSa, Yardmc Salk Personeli, stanbul, Gencer Mge, stek
Okullar, Hekimi, stanbul, Arca Glmser, EsBir OSGB, Hemiresi, stanbul, Vural Yaln, Ece
zmleri Danmanlk, nsan Kaynaklar Uzman, stanbul, Koyiit Dndar, Ece zmleri
Danmanlk, Gvenlii Uzman (C), stanbul
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Hemirelerinin Sal-Gvenlii Hizmetlerindeki neminin Tartlmas
AMA: hemirelerinin alma eklinin, alma srelerinin, grev ncelik alglarnn, karlatklar
glklerin sorgulanmas.
YNTEM: Ynetmelik gerei i hemirelerinin grevlerini yerine getirebilmeleri iin gereken alma
srelerinin yeterlilii, alma ekilleri, en ok nemsenen grevleri, grevlerini yaparken kimden
destek grdkleri ile kimin zorluk kard 146kiiye anket almas ile soruldu.
BULGULAR: 146 kiinin yantlad ankette;34 i hemiresi, 61 i hekimi, 29 i gvenlii uzman, 22
iveren vekili gr bildirmitir. hemiresi olmayanlardan sorular kurum i hemirelerinin alma
artlarn gz nnde bulundurarak cevaplamalar istenmitir.
alma tr: Bordrolu %53, OSGB bnyesinde %18; alma ekli: Tam zamanl %63; Ka iyerine
hizmet verildii: 1 iyeri %45, >10 iyeri %10; alma sresi: 6/9/12 dakika/alan/ay %32, Daha
fazla %41; En ok kimden destek grld: Hekim %55, alanlar %6; En ok kimin zorluk kard:
dari kadro %23, alanlar %20; Uygulamada en ok zamann hangi greve ayrld: Organizasyon,
iletiim %34; yeri hemirelerince en ok zaman ayrlmak istenen grev: yeri salk gzetimi ve
hijyen denetimleri %41; hekimlerince en ok nemsenen grevleri: Organizasyon, iletiim %29;
veren/iveren vekillerince: Organizasyon, iletiim %23, yeri salk gzetimi ve hijyen denetimleri
%20, Danmanlk %11; alanlarca: Danmanlk %28; Tam zamanl hekim alan iyerlerinde i
hemiresi altrlmamasnn iveren ve alanlarn zararna olduu %62.
SONU: Halen tam zamanl almann %63, tek iyerine hizmet verme orannn %45, ynetmelikte
belirtilenden fazla allan saatlerin %41 olmasna ramen, OSGB bnyesinde alanlarn oran %18
iken, sre yetersiz diyenlerin orannn %26 zerinde olmas anlamldr. hemireleri
sertifikalandrlp, OSGB bnyesinde, birden fazla iyerinde almalar arttnda yetersizliin artaca
ortadadr. verenlerin %11, alanlarn %28 oranyla nemsedikleri danmanlk grevi, iyeri
psikologlarna olan ihtiyac gstermektedir. En ok kimin zorluk kard sorusunun, idari kadro %23,
hizmet verilen alanlar %20 olarak cevaplanmas,SG kltrne verilmesi gereken nemi
vurgulamaktadr.
Anahtar Kelimeler: yeri hemiresi, ncelikli grev, yeri hemiresi grevleri, yeri hemiresi nemi
E-Posta: drsuatsarp@gmail.com
Yazarlar: Vedat Lainer, Kbra Yavuz

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Kadn ilerin Gece almas ve Gvenlii
Kreselleme ve beraberinde getirdii youn uluslararas rekabet ile alma hayat giderek
esneklemektedir. alma hayatnn dinamik oluu ve retimde makinelemenin artmas, alma
artlarn nemli lde etkilemitir. Ekonomik ve teknolojik gereksinimler, alma sresinin gnn
24 saatine yaylmas sonucunu ortaya karmtr. Endstride ve hizmet sektrnde yer alan ikollar
tam gn altrmay gerektirdiinden bu mesleklerde vardiyal alma sistemi uygulanmaktadr.
Gnlk yaammzda gnn karanlk blm olan gece, baz kiiler iin ksmen veya tamamen
allan bir zaman kesimi olmaktadr. Standart olmayan saatlerde yaplan bu tip almalarn insan
zerinde tbbi, psikolojik ve sosyolojik ynden olumsuz etkileri olduu bilimsel olarak kantlanmtr.
Gece almasn dzenleyen temel mevzuat 4857 sayl Kanununun 69. ve 73. maddeleridir. Bu
mevzuat kapsamnda kadn iiler, gece almasnda zel olarak korunan guruplardandr. Kanunu
dnda mevzuatta 18 yan dolduran kadn iilerin gece almalar ile ilgili hkmleri ieren eitli
ynetmelikler mevcuttur. Kadn alanlar i hayatnda her geen gn daha fazla yer almaktadr.
Kadnn evde arlkl olarak yklendii aile ii rolleri ve sorumluluklar tm iiler iin ngrlen
genel hkmler dnda zel bir takm hkmlerle de korunmalar gereini ortaya karmtr. Bu
almada, gece almasnn kadn iiler zerine salk ve sosyal adan etkileri ile mevcut ulusal ve
uluslararas hukuki dzenlemeler eletirel bir bak asyla incelenerek neriler sunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Gece almas sal ve gvenlii, Kadn iiler

E-Posta: kubrayavuz17@gmail.com
Yazarlar: Yrd. Do. Dr. Vedat LANER, r. Gr. Fatma LANER (OM)
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Eyp Salonu
Balk: Ev lerinde alan Kadnlar ve Gvenlii
Ev ilerinde ii altrma emek piyasasndaki en eski istihdam biimlerinden birisidir. Bu alma
tr kresellemenin hzlanmasyla birlikte artan g olanaklar sayesinde daha da yaygn hale
gelmitir. Bu balamda, ev ilerinde alan yabanc says son yllarda Trkiyedeki gmenler
arasnda olduka artmtr. Bu grupta alanlarn byk bir ounluu ev ii bakm hizmetlerinde
istihdam edilmektedir. Yaplan ilerin niteliine uygun olarak, ev ilerinde alanlarn byk bir
ounluunun kadn igcnden olutuu grlmektedir. Uluslararas alma rgtnn 189 sayl
Szlemesi ev ilerinde alanlarn insani bir ortamda alabilmesine ilikin ilkeleri dzenlemektedir.
Trkiye bu szlemeyi henz onaylamamtr. Bu almada ev ilerinde alanlardan zellikle kadn
iiler dikkate alnarak, iyerlerindeki alma koullar ve i gvenlii konusu incelenecek,
Trkiyedeki mevcut i gvenlii dzenlemelerinin yeterli olup olmad tartlacak, 189 sayl ILO
Szlemesiyle karlatrma yaplacaktr.
Anahtar Kelimeler: Ev ilerinde alanlar, kadn iiler, 189 sayl ILO Szlemesi
E-Posta: vlaciner@gmail.com
Yazarlar:Blent Akay
Oturum Bakan: Prof. Dr. Metin KUTAL, Gedik niversitesi
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13.30
Yer: Fener Salonu
Balk: i gvenlii uzmanlarnn eitiminde niversitelerin rol ve yeni bir model nerisi
Sal ve Gvenlii Kanunu'na gre iverenler iyerlerinde, iin srekliliini salamak, oluacak i
kazalarn ve maddi hasarlarn nne gemek ve yasal zorunluluklarn yerine getirmek iin "
Gvenlii Uzman" bulundurmak zorundadr. Bu durum, hedeflenen amalara ulaabilmek iin
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yetkilendirilen zel eitim kurumlarnn verdii
eitimler yeterli mi? sorusunu da beraberinde getirmektedir. Peki bu konuda niversiteler neler
yapyor? Ve neler yapabilir?
Bilindii gibi baz Meslek Yksekokullarnda Sal ve Gvenlii programlarndan mezun olan
renciler zel eitim kurumlarnda tekrar bir eitim alarak bakanlk tarafndan dzenlenen
Gvenlii Uzmanl snavna girebiliyorlar. Yine baz niversitelerimizde i sal ve gvenlii yksek
lisans programlar bulunmakta ve ou tezsiz yksek lisans yaptrmaktadr. Ancak bu programlardan
mezun olan adaylarn doktora yapma anslar da bulunmuyor.
Bu yeni modelde Mhendislik Fakltelerinde gvenlii lisans programnn deiik ve zgn bir
yaplanma tarz nerilmektedir. Bu yaplanma ile, Mhendislik Fakltesine kayt yaptran renciler
halihazrda mhendislik fakltesinde kendi derslerini alrken ayn anda da gvenlii programnda
ift anadal program yapmalar ve ikinci bir diploma ile i gvenlii mhendisi nvan almalar
ngrlmektedir. nerilen yeni modelde ksaca u unsurlar yer almaktadr. rencinin Gvenlii
programna bavuru tarihinde Mhendislik Fakltesinde kaytl bulunduu lisans program anadal,
bavurduu ve kabul edildii gvenlii program ikinci anadal olarak adlandrlr. ift anadal
program Gvenlii Programnda belirlenen tm dersleri kapsar.
lgili kurullarn onayndan sonra renciye kayt yaptrd Gvenlii anabilim dalndan bir
danman atanr. Anadal programndan mezun olan renci, kaytl olduu ve mezuniyet iin gerekli
tm ykmllklerini yerine getirdii Gvenlii ift anadal programnn diplomasn almaya hak
kazanr.
Anahtar Kelimeler: SG Eitimi, ift anadal, Gvenlii Mhendislii

E-Posta: bakay@ankara.edu.tr
Yazarlar: Rafet Arkan, Yasin Dursun SARI

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13.30
Yer: Fener Salonu
Balk: Milli Eitimde Sal Ve Gvenliinin nemi
gvenlii, alanlarn i kazalar ve meslek hastalklarna maruz kalmamas iin gvenli alma
ortamnn oluturulmasna ynelik alnacak tm nlemleri kapsamaktadr. Bu nlemlerin banda
eitim gelmektedir. nce i gvenlii uzmanlarnn eitimi ile ie balanr, sonra bunlar tarafndan
iyerinde alanlarn eitimi gerekletirilir. kazalarnn en aza indirilmesi konusunda, alanlarn
peryodik eitimi, SG uzmanlarnn yetitirilmesi ve zel gvenlik birimlerinden yararlanlmas gibi
snrl zm yollarndan te, daha etkili olabilecek arelerin bulunmas gerekmektedir. nk sorun;
kk, orta ve byk lekli iletmeler ya da byk endstrilerle snrl deildir. Ev ve apartmanlarda
oturanlardan kasap, manav ve marketlerde alanlara kadar 76 milyon insann sorunudur.
Dolaysyla tm toplumun bilgilendirilmesi, daha da nemlisi bilinlendirilmesi ve bunun bir kltre
dntrlebilmesi yalnzca ksa sreli eitim kurslaryla olmas zordur. Kkl zm iin, trafikte
olduu gibi, bu konunun Milli Eitimin ders mfredatlarna girmesi arttr. nk i kazalarnn
nedenleri aratrldnda bunlarn banda bilgisizlik, bilinsizlik, dikkatsizlik, disiplinsizlik gibi kiisel
kusurlarn geldii grlecektir. Bundan dolay SG konusunda insan unsuru zerinde daha fazla
durulmas gerekmektedir.
kazalarnn meydana gelmesinde eitli teknik eksiklikler ve kusurlarn yannda zellikle alanlarn
SG bilincinin olmamas veya az olmas tetikleyici ana faktr olmaktadr. Bu eksikliklerin
giderilmesinin en etkili yolu okul eitimidir. Bunun, ilkokuldan niversite bitimine kadar srdrlmesi
gerekmektedir. nsann doasnda zaten renme ve alkanlklar vardr. Bunlarn en iyi kazanld
dnemin okul dnemi olup i gvenlii ve sal ile ilgili bilgilerin, bilincin, kltrn ve i ahlaknn
oluturulabilmesi iin gerekli eitiminin mutlaka okullarda verilmesi arttr. Bu konunun 4+4+4
eklindeki 12 yllk zorunlu eitim sistemine girmesi durumunda sorun byk lde zm yoluna
girmi olacaktr.
niversite dzeyinde ise, SGnin disiplinleraras bir bilim dal olmas nedeniyle dier
mhendisliklerde olduu gibi drt yllk bir Gvenlii Mhendislii blm kurulmas, ayrca
bunun temelini oluturan meslek liseleri ve meslek yksek okullarnn da kuvvetlendirilmesi suretiyle
SG mesleinin gerek sahiplerinin yetitirilmesi mutlaka salanmaldr.
Anahtar Kelimeler: SG, Milli Eitim, Gvenlii Mhendislii Blm

E-Posta: rarikan@atilim.edu.tr
Yazarlar: Ayegl Altnok

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13.30
Yer: Fener Salonu
Balk: Trkiyede ki Gvenlii Uzmanlar iin Eitimi Kurumlarnn Yetkilendirilmesi ve levleri
Trkiyede i sal ve gvenlii alannda alacak i gvenlii uzmanlarnn alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanlnn Sal ve Gvenlii Genel Mdrl tarafndan yetkilendirilmesi ve
sertifikalandrlmas gerekmektedir. gvenlii uzmanl belgesi; yetkilendirilmi bir eitim
kurumundan eitim alp, yaplan uzmanlk snavlarnda baarl olan mhendislik, mimarlk ve fen
bilimleri fakltelerinin mezunlar ile teknik elemanlara verilmektedir.
Ama:
Trkiyede i sal ve gvenlii eitimleri, standart salamak amacyla i gvenlii uzmanlarnn
eitimleri iin Bakanlka yetkilendirilmi eitim kurumlar tarafndan verilmektedir. Eitim
Kurumlarnn yetkilendirilmesi ve sertifikalandrlmas ilemleri Bakanln Sal ve Gvenlii
Genel Mdrl tarafndan; 6331 sayl Gvenlii Kanunu ve 28512 sayl Gvenlii
Uzmanlarnn Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri hakkndaki Ynetmelik dorultusunda
yrtlmektedir.
Metotlar:
Eitim Kurumu olarak hizmet verebilmek iin gereken bavuru koullar ilgili kanun ve ynetmelikler
kapsamnda standardize edilmitir. Bu kapsamda; i gvenlii uzman adaylar, verilen dersler, eitici
kadrolar, szlemeler ve sorumlu mdrler yetkilendirilmi eitim kurumlar tarafndan
kaydedilmekte ve Sal ve Gvenlii Genel Mdrlnn lke genelinde i sal ve gvenlii
hizmetlerini kayt, takip ve izleme amacyla kulland yazlm sistemi olan ISG-KATIP araclyla
internet zerinden kontrol edilip onaylanmaktadr.
Bulgular:
20.04.2014 tarihi itibariyle ISG-KATIP sisteminde;
220 adet yetkilendirilmi Eitim Kurumu,
3.821 tane sertifikal Eitici,
10.472 adet szleme (Eitici ile Eitim Kurumu arasnda),
8.692 adet onaylanm Eitim Program,
170.056 tane Gvenlii Uzmanl eitimi alan katlmc
Kaytl bulunmaktadr.
Sonu:
Bu ynetmelik sayesinde i gvenlii uzman yetitirmek iin eitim vermek zere alan kurumlarn
nitelikleri ve kaliteleri, fiziksel ve termal artlar, derslik standartlar, sahip olmalar gereken eitici
kadrolarnn nitelikleri ile verecekleri uzaktan ve rgn eitimlerin ders ierikleri standartlara
dayandrlmtr. Ayrca eitim kurumlarnn ve eitimlerin Bakanlk tarafndan kontrol edilip
denetlenmesi salanm, eitim alan katlmclardan gelen geri bildirimler Genel Mdrlke
deerlendirilip kanun ve ynetmeliklerde dzenlemelere gidilmitir.
E-Posta: aysegul.altinok@csgb.gov.tr
Yazarlar: ala nltrk Uluta, Nagihan Durusoy ztepe

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Fener Salonu
Balk: Ev Ve Bakim Hizmetleri, Kazalar Ve Meslek Hastalklar
GR
Ev hizmetlerinde alma, dnyann birok lkesinde, kadnlarn en ok istihdam edildii sektrlerden
biridir. zellikle artan yal ve ocuk bakm ihtiyac, yeniden retim faaliyetlerinin kadnlar ve
erkekler arasndaki eitsiz dalm, refah noksanl, kadnlarn alma yaamna artan katlm ve
geleneksel aile yaplarnn dalmas gibi etmenler bu talebin arkasnda yatan nedenler olarak
grlmektedir. Ayrca, younlaan ulusal ve uluslararas kadn emek g, bu talep iin byk bir arz
kayna yaratmaktadr. Kltrel engeller, igc piyasasnda ayrmclk, geleneksel cinsiyet rolleri gibi
gerekeler, gmen kadnlarn kentsel igc piyasasndaki formel istihdam alanlarna girmelerini
engellemektedir. Ev ve bakm hizmetleri, bu kadnlarn yaygn olarak istihdam edildikleri kayt d
hizmet alanlar olarak karmza kmaktadr.
Geleneksel olarak kadnlar tarafndan yerine getirilen ve toplumsal olarak deersizletirilmi bir emek
biimi olan ev ii emek (domestic labour) ve bakm emei, metalaarak bir cretli emek kategorisi
haline geldiinde de, dk statl cinsiyetlendirilmi doas korunmutur. Ev hizmetlilerinin alma
koullarna rengini veren iki unsur almann ev iinde gereklemesi ve istihdamn kayt d
zelliidir. almann kayt d biimde ev ii alanda gereklemesi, ev hizmetlerinde alanlarn
dzenli cret, alma saatleri, salkl ve gvenli i evresi gibi istihdam bazl haklarndan
yararlanamamalar nndeki en byk engeldir.
Ev ilerinin belli bir snrnn bulunmay, ar i yk, zel hayat mahremiyetlerinin olmay, yetersiz
beslenme ve barnma koullar ve ev ve bakm ilerinden kaynaklanan psikolojik, fiziksel, kimyasal ve
biyolojik salk ve gvenlik riskleri, ev hizmetlerinde alan kadnlarn karlat nemli sorunlardr.
Ayrca son yllarda ok sayda ev iisi, temizlik srasnda camdan derek hayatn kaybetmitir. Bu
balamda, ev hizmetlerinde alma i sal ve gvenlii asndan nemli bir alma alandr. Ne
var ki, lkemizde ev hizmetlerinde alanlarn salk ve gvenlii 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Yasasnda kendine yer bulamad gibi, akademik ilgiden de mahrum kalmtr.
Bu almann amac, ev ve bakm hizmetlerinde istihdam edilenlerin alma koullarn inceleyerek;
yaptklar i ile ilgili karlaabilecekleri i sal ve gvenlii risklerini farkl ynleriyle ortaya
koymaktr.
Anahtar Kelimeler: Ev ve bakim hizmetleri, kayt d alma, kadn emei, i sal ve gvenlii
E-Posta: ndurusoy@pau.edu.tr
Yazarlar: Tuba mert

Oturum Bakan: Arif imek, SGB
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Sal Ve Gvenlii Alannda Yaptrmlar
Hukuk kurallarna aykr davranlmas halinde uygulanan zorlayc nitelikteki devlet gcne yaptrm
denir. Sal ve Gvenlii (SG)de idari ve cezai olmak zere iki eit yaptrm vardr. Yasalarda
aka yasaklanmayan durumlarda, idarenin dorudan bir ilem ile idare hukukuna zg usullerle
vermi olduu yaptrmlara idari yaptrm denir. Cezai yaptrm ise idari yaptrmdan farkl olarak,
yarglama faaliyeti sonucunda ve bir yarg karar eklinde, devlet tarafndan ve kanuna dayal olarak
verilen yaptrmdr.
Bu gn 6331 sayl SG kanunu ile iverene nemli grevler verilmekte ve bu grevlerin yaplmamas
durumunda nemli miktarda cezai yaptrmlar uygulanmaktadr. SG asndan en nemli
aamalardan biri olan risk deerlendirmesi, 2013 ylndan itibaren btn iyerleri iin zorunlu hale
getirilmitir. phesiz hem risk deerlendirmesi hem de dier SG kurallarna uyulmas ve dolaysyla
SGnin tam olarak amacna ulamas iin uygulanacak yaptrmlar byk nem arz etmektedir.
kazalar ve meslek hastalklarn yllara gre deerlendiren birok almada, yaptrmlarn artmasyla
birlikte i kazalar ve meslek hastalklarnn azald grlmektedir.
Bu almada 6331 sayl SG kanununa gre iveren ve alana getirilen idari ve cezai yaptrmlar
irdelenecek ve bu yaptrmlarn SG kanununun amacna uygun olup olmad incelenecektir. Ayrca
bu yaptrmlarn uygulanma oran ele alnarak, SGnin tam olarak amacna ulamas iin daha baka
hangi yaptrmlarn uygulanmas gerektii hakknda bilgiler verilecektir.
Anahtar Kelimeler: SG Kanunu, Cezai Yaptrm, dari Yaptrm.

E-Posta: tuba_imert23@hotmail.com
Selaha elik, Frat niversitesi

Oturum Bakan: Arif imek, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Sal Ve Gvenliinde Sosyal Diyalogun Rol Ve nemi
Sal ve Gvenlii (SG) asndan sosyal diyalog genel olarak; ii, iveren ve hkmet arasndaki
sorunlarn eitli yaplamalar ve uzlamaya ynelik ikili etkileimler ile zme kavuturma
abasdr. Sosyal diyaloga rnek olarak Toplu Szlemesi ve Ekonomik ve Sosyal Konsey verilebilir.
Trk tarihinin ilk Sosyal Diyalog denemesi 1908de II. Merutiyet yllarnda ttihat ve Terakkiciler
tarafndan oluturulan ktisadiyat Meclisi adnda bir danma meclisi ile gndeme gelmitir. Daha
sonra Kurtulu sava sonrasnda 1923de zmir ktisat Kongresi yaplmtr. Bu kongre Cumhuriyetin
ilan ncesinde ilk Sosyal Diyalog ve toplumsal uzlama aray olarak bilinir. Cumhuriyetin ilanndan
sonra 1927de bir diyalog kurumu olan Baveklete bal Ali ktisat Meclisinin kurulmas o gnk
meclis tarafndan kabul edilmitir. Bu meclis Cumhuriyet sonras dnemde kurulan ilk Ekonomik
Konsey tipi yaplanma olarak bilinmektedir. Bu kongreden sonra birka Sosyal Diyalog giriimi olmu,
ancak 1978de dnemin hkmeti ile Trk- arasnda Sosyal Diyaloga ilikin ilk gereki adm olan
Toplumsal Anlama imzalanmtr. 1990l yllarda Avrupa Birlii (AB)ne adaylk, grevlerin
artmasyla birlikte Sosyal Diyalog Trk alma hayatnn gndemine ok youn ekilde gelmeye
balamtr. Bu gelimeler sonucunda 1990l yllarda sosyal taraflar arasnda ikili esasta Sosyal
Diyalog balamtr.
2012 ylnda karlan SG kanunu ile alma hayatna yeni dzenlemeler ve alanlara ynelik eitli
iyiletirmeler yaplmaktadr. phesiz bu kanunun amacna tam olarak ulamas iin bu kanun
kapsamndaki iveren, alan ve hkmetin birlikte ayn ortak payda iin almas byk nem arz
etmektedir. Bu nedenle SG kanunun baaryla uygulanmas ve amacna ulamas iin Sosyal Diyalog
byk nem tamaktadr.
Bu alma ile SG kanununun amacna uygun olarak uygulanmas ve baars iin yaplmas gereken
Sosyal Diyalog almalarn belirlemek amalanmtr. Bylece SG kltrnn gelitirilmesi yolunda
bir farkndalk yaratlacaktr.
Anahtar Kelimeler: SG Kanunu, Sosyal Diyalog, Toplu Szlemesi.

E-Posta: selaha_celik23@hotmail.com
Yazarlar: Ahmet Tozlu, Planlama Uzman

Oturum Bakan: Arif imek, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Temel Politika Dokmanlarnda Sal Ve Gvenlii
i sal ve iyeri gvenlii nemli bir alma hayat konusu ve alma sorunudur. sal ve
gvenlii (SG) konusunun Kalknma Planlarnda ele alnmas 1963-1967 dnemini kapsayan Birinci
Kalknma Plan ile birlikte balamtr. Bu tarihten sonra tm Planlarda alana ilikin farkl alt balklara
odaklanmak suretiyle dorudan ya da dolayl bir biimde SG konusu ele alnmtr. Ancak uzun bir
sre, gerek konjonktrel gelimeler gerekse ekonomide rekabet edebilirlik, byme gibi konularn
daha hayati nitelikte deerlendirilmesi sebebiyle Planlardaki nceliklendirme de genel olarak SG
alannn aleyhine olmutur. Bu dnemlerde Kalknma Planlarnda; SGye ilikin tespit ve nerilerin
istihdam, alma hayat, salk ve sosyal gvenlikle ilgili ksmlarnda younlam olmas, konunun
arlkl olarak sanayi sektr odakl ele alnmas, alandaki denetim ve btncl mevzuat eksikliine
vurgu yaplmas gibi ortak zellikler dikkat ekmektedir.
lkemizi 2023 hedeflerine ulatrmak gayesine paralel bir anlayla hazrlanm Onuncu Kalknma
Plan (2014-2018) bata olmak zere yakn dnemdeki Planlarda ise konunun daha ayrntl ve
ncelikli olarak ele alnd aikardr. Btncl ve katlmc bir anlay erevesinde Kalknma Bakanl
tarafndan hazrlanmakta olan ve dier st politika belgesi niteliinde olan Orta Vadeli Programlar
(OVP) ve Yllk Programlar ise Kalknma Planlaryla uyumlu birer ekonomik, sosyal ve kltrel politika
aracdrlar. Dolaysyla SG ile ilgili politika, neri ve hedefler sz konusu dokmanlarda da
ilenmektedir. Dier yandan tm plan ve program sreciyle uyumlu olmak zere, belirlenen
hedeflere ulalmasn salamaya yardmc olacak nitelikte projelerin yer ald yllk Yatrm
Programlarnda da SG alanna ynelik projeler bu dorultuda desteklenmektedir.
Hkmet politikalarnn ve kamu kurumlarnn dnemlik faaliyetlerinin btncl ve sistemli bir
ekilde yer ald sz konusu dokmanlarn SG asndan tahlil edilerek gelinen noktann analiz
edilmesi, alann tarihsel geliiminin idrakini salamakla kalmayacak bundan sonraki almalara da
k tutacaktr.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, alma Hayat, Kalknma Plan, Orta Vadeli Program, Yllk
Program, Yatrm Program.
E-Posta: atozlu@dpt.gov.tr
Yazarlar: Mge Yldz, Namk Kemal niversitesi

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: alanlarn Sal Ve Gvenlii Eitimleri
alanlarn eitimi, i kazalar ve meslek hastalklarnn azalmas asndan olduka nemlidir. Eitim
sayesinde alanlarn yaplan i konusundaki bilin dzeyleri artacak, daha dikkatli ve planl almay
renerek, i sal ve gvenliine katkda bulunacaklar, kendi salk ve mutluluklarn korumada da
mesafe alm olacaklardr. 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanununda eitim konusuna yer verilmi
ancak hangi eitim yntemlerinin kullanlaca ve dier ayrntlar uygulamaclara braklmtr. Anlan
Kanunda ve bal ynetmeliklerinde, eitim konusu i sal ve gvenliinde en az risk
deerlendirmesi kadar neme sahiptir. Risk deerlendirmesi yaplmasndan sonra ilk i nlem almak
ve alanlar bilgilendirmektir. Bilgilendirme ise alanlarn eitimi ile yaplabilir. almamzda yer
verdiimiz bir ya da birka yntem ve teknik bir arada kullanlarak verilecek olan eitimler, belirli
periyotlarla tekrarlanan ve uzun sreli renme ve renilen bilgilerin bizzat uygulanmas ile
srdrlecektir. Tecrbeli i gvenlii uzmanlar ve iyeri hekimleri iverenle koordineli alarak ve
eitli eitim yntemlerini kullanarak alanlar eitecek ve Trkiyede i kazalar ve meslek
hastalklarnn nlenmesine nemli katklar yapacaklardr.
Bu almada i sal ve gvenlii eitimlerini; kimlerin, ne sklkta, hangi kanun tzk ve
ynetmeliklere dayanarak ve hangi yntemlerle verecekleri netletirilmeye allmtr.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, eitim, 6331 Sayl Kanun, i kazas, meslek hastal.
E-Posta: teomanakpinar@windowslive.com
Yazarlar: Hamza Altnsoy / Hande Seray Tuncay / Uur Bayar

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Konu: ULUSAL SG POLTKALARI VE STRATEJLER
Balk: Trkiye'deki niversitelerde Sal ve Gvenlii
3nc Gvenli ve Salkl niversite konferansnda, katlmclar, niversitelerde ve aratrma
merkezlerinde kazalar tetikleyen ve/veya insan salna zarar veren deiik fiziksel, kimyasal ve
biyolojik etmenleri, sosyal, psikolojik ve ekonomik faktrleri tarttlar. Bunlardan bazlar aada
anlatlmtr. Kimyasal etmenler asndan bakldnda, nano maddelerin kullanld
laboratuvarlarda patlama daha gl ve risklidir. Fiziksel etmenler asndan bakldnda, en uygun
rengi, ses araln ve dier fiziksel etmenleri semek ok nemlidir ve bu konuda Avrupa'daki
aratrma merkezlerinde baz deneyler yaplmtr. Maddi imknlarn kstll, sabit olmayan
niversite pozisyonlar uluslararas alma ortamlar, e-renme ve bunlarn avantaj ve
dezavantajlar konferans boyunca ok tartlmtr. niversitelerdeki hiyerari en byk
problemlerden birisidir, nk profesrler, dekanlar ve rektr SG uzmann nerilerini ve isteklerini
dikkate almayabilir ve Sal ve Gvenlii kurallarna uymayabilir. niversitenin iverenleri olarak
tanmlanan yneticiler salkl ve gvenlikli ortamda almay salamaktan sorumludur. Bu duru
Sal ve Gvenlii Kanununda dzenlenmitir. Kanun sayesinde, sik deerlendirmesi yapmak,
gvenlik ve yangnla mcadele planlarn yapmak, iileri eitmek ve bilgilendirmek, zel sektrde ve
kamuda ve ayn zamanda niversitelerde i gvenlii uzmanlar ve doktorlar altrlmas zorunluluk
oldu. Bu nlemler alnd takdirde, alanlar tehlikelerden, risklerden korumak kolay olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Gvenlik ve salk, niversite, aratrma, Trkiye.

Yazarlar: Murat Hotaman, Frat niversitesi

Oturum Bakan: Nihat ER
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Hasky Salonu
Balk: Trkiyede Faaliyet Gsteren Sendikalarn Sal Ve Gvenlii Alisinin Avrupa le
Karlatrlmas
Sanayileme ile i hayatnda kendisine yer bulan Sal ve Gvenlii algs, sanayilemi
toplumlarda nemli bir olgu olarak karmza kmaktadr. Bu adan bakldnda lkemizdeki
sendikalarn Sal ve Gvenlii konusunda beklenenin altnda kaldn sylenebilir.
lkemizdeki en nemli sorunlardan biri olan i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle her yl
binlerce insanmz lmekte, on binlerce insanmz sakat kalmaktadr. Bu durumun en nemli
nedenlerinden biri de; i sal ve gvenliine yeterli nemin verilmemesidir.
Uluslararas alma rgt (ILO) rakamlarna gre her yl yaklak 2.200.000 kii i kazas ve meslek
hastalklarndan dolay hayatn kaybetmektedir. Bu nedenle gelimekte olan bir lke olarak bu
konuda gelinen noktann anlalmas asndan bu alma olduka nem arz etmektedir.
Sendikalar hem mesleki rgt hem birer sivil toplum kuruluu olarak zerine deni laykyla
yapabilseler alma hayatnda birok soruna zm bulunabilir. Ancak lkemizde sendikalar bunlar
yapmak yerine daha ok cret sendikacl ile uramlar ve bu konuyla uramaya devam
etmektedirler. Bu durum da alanlarn haklarnn korunmas ve gelitirilmesinde yeterli seviyeye
ulalamamasna sebep olmaktadr.
Belirlenmi baz Avrupa lkeleri alanlar zerinde yaplan sendikalarla ilgili aratrmada,
sendikalarn gelimi lke alanlarnn haklarn almasnda olduka etkili olduu, Sal ve
Gvenlii kltrnn iilere benimsetildii, iiler arasnda yaygnlatrld ortaya kmaktadr.
Bu aratrmada, Trkiyede sendikalarn Sal ve Gvenlii konusunda rol ve nemi aratrlacak,
yeterli yetersiz olma durumu tartlacak, sorunlar tespit edilerek gerekli zm nerileri
gelitirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sendikalarda Sal ve Gvenlii Algs

E-Posta: murathotaman@mail.com
Yazarlar: Mutlu Kutlu, VKO ELEKTRK

Oturum Bakan: Hseyin OKUYUCU, SGB
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Balat Salonu
Balk: SG Ynetim Sistemleri
SALII VE GVENL SSTEM
Sal ve Gvenlii(SG) Sistemi; VKOda gerekletirilen tm faaliyetlerin yrtlmesi srasnda
oluabilecek tehlikeleri tanmlayarak, tehlike tanmlamalarna gre insan, makine, malzeme, alma
ortam boyutlar ve acil durum ynetimi asndan risklerin belirlenmesi ve gerekli nlemlerin
alnmas, SG organizasyonunun ve kontrol sistemlerinin tanmlanmas ve sistematik olarak
gerekletirilmesi ile alma ortamnn iyiletirilmesini salar. SG Sistemi, OHSAS 18001 SG Ynetim
Sistemi Standard ve 6331 sayl SG Kanununa gre ynetilir.
RSK YNETM
Risk analizleri i gvenlii uzman, iyeri hekimi ve blm alanlarndan oluturulmu risk analizi
ekibi ile sre bazl olarak yaplmaktadr. Yaplan risk analizi sonucunda; alnan nlemler, yasal
uygunluk, i kazalar, eitim ihtiyac gibi konular incelenir ve risk derecesi belirlenir. Risk derecelerine
gre alnacak nlemler belirlenir, faaliyetler planlanr ve gerekletirilir. Faaliyetler tamamlandktan
sonra alnan nlemlerin yeterli olup olmadnn kontrol yaplr.
SE (SALIK, GVENLK VE EVRE) KOMTES retim blmleri alanlarndan oluan SE Komitesi,
salk, gvenlik ve evre konularnda uygulamalarn yaylm ve etkinlii konusunda almalar
yrtr. 3er aylk periyotlarla denetimler gerekletirir.
RAMAK KALA SSTEM
Ramak Kala bildirimleri idari alanlar tarafndan kullanc bilgisayarlarndan, retim alanlar iin
retim alanlarnda bulunan Kiosk bilgisayarlardan VKO Intranet sistemi kullanlarak yaplr. Ramak
Kala bildirimleri i gvenlii uzman tarafndan incelenerek gerekli nlemler alnr.
ETM
Tm alanlarmz iin, yaptklar i kapsamna gre ilgili ynetmelikler ve ihtiyalar dorultusunda
planlanan eitimler gerekletirilir. ba yapan tm personel iin almaya balamadan SG
oryantasyon eitimleri dzenlenmektedir.
7S YNTEM
7S, 5S tekniine Gvenlik ve Tasarruf admlarnn eklenmesi ile VKO tarafndan oluturulmutur. 7S
admlar; 1. Ayklama 2. Dzenleme 3. Temizlik 4. Gvenlik 5. Tasarruf 6. Standartlatrma 7.
Srdrme Gvenlik admnda alma ortamnda gerekli dzenlenmelerin yaplmas ile olas
tehlikelerin net bir ekilde tespit edilmesi, nlemlerin alnarak i kazas risklerinin azaltlmas
amalanmaktadr. Bu kapsamda riskler grselletirilerek alma blgelerine aslmakta ve alanlar
bilinlendirilmektedir.
SG PERFORMANS GSTERGELER
SG performans gstergelerimiz, stratejik ynetim srecimizin temel arac olan Balanced Scorecard
sistemi zerinden takip edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: VKO SG Ynetim Sistemi

E-Posta: mkutlu@viko.com.tr; akarabulut@viko.com.tr
Thoralf Klehm, Mibrag Consulting International Gmbh

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Mibrag MbhNn Sal Ve Gvenlii Ynetim Sistemi
Almanyada linyit madencilii sektrnde alan en byk irketlerden biri Mitteldeutsche
Braunkohlengesellschaft mbH (MIBRAG) irketini temsil edip bizim i sal ve gvenlii ynetim
sisteminin pratik uygulamalarn Sal ve Gvenlii Konferans'nda sunmaktan gurur duyarz.
MIBRAG 2005 ylndan itibaren i sal ve gvenlii ynetim sistemleri deerlendirmesinin
sonucunda verilen Sicher mit System ("Sistemli Gvenlik") mhrn kazanmaktadr. Son aldmz
sertifika 2015'e kadar geerlidir. Bu sertifika MIBRAG ISO 14001 ve OHSAS 18001 gereklerini
baaryla uyguladn gsterir. Buna ek olarak, 2013 ylnda MIBRAG RoSPA kurumun tarafndan
Sal ve Gvenlii Gm Madalyayi ald. I sal ve gvenlii ynetim sisteminin gereksinimleri
MIBRAGn kurumsal el kitabnda tanmlanr ve ayrntl olarak, i gvenlii ve evre koruma ile ilgili i
ynetmelik ve talimatlarnda aklanr. Kurumun i gvenliini salamak iin MIBRAGda dzenli
talimatlar, eitimler ve denetimler yrtlmektedir. MIBRAGn tm alanlar kendi i yerlerinde
ynetmeliklere uyumaktan sorumlulardr. Sunumumuzda Sal ve Gvenlii alannda irketin en
iyi uygulamalarn aklayp yonetim sistemimizin olumlu etkilerini sunacaz
Anahtar Kelimeler: Madencilik, Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi, en iyi uygulamalar, ISG Eitim
E-Posta: Thoralf.Klehm@mibrag-consulting.de, Olesia.Tkachenko@mibrag-consulting.de
Dr. srafil KAYABALI, Jeoloji Yk. Mh., Koru Hastaneleri Gv. Uzman, Ankara, Prof. Dr. Halim
MUTLU, Ankara niversitesi, Mhendislik Fakltesi
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Tbbi Mineralojinin sg Aisindan nemi Ve Mineralojik Risk Etmenleri le lgili Bazi
Saptamalar
Minerallerin insan salna etkileri jeoloji ve tp bilimlerinin tarihi gemiinden beri bilinmektedir.
Minerallerin oluturduu madenler ve talar fiziksel ve kimyasal zellikleri itibariyle eczaclkta ve
tedavide kullanldklar gibi, eitli meslek hastalklarnn da sebebi olmaktadrlar. Solunum, sindirim
ve cilt temas yoluyla insan saln olumsuz etkileyen bu mineraller (asbest, silis, bor, zeolit vd.)
Tbbi Mineralojinin ana konusunu tekil etmektedir. Gnmzde birok aratrmaya konu olmu bu
minerallerin, alanlar zerindeki olumsuz etkilerini maruziyet eik deerlerinin altnda tutmak iin
Tbbi Mineraloji ieriklerinin kontrol edilmesi nem arzetmektedir.
Maden ve ta ileriyle uraan iyeri risk deerlendirmelerinde, kontrol tedbirlerinin uygulanmasnda
ve alanlarn meslek hastalklarna maruziyetlerinin en aza indirilmesinde kullanlacak en nemli
verilerden biri de faaliyet alanndaki litolojik birimlerin Mineralojik, Petrografik ve Kimyasal analiz
deerleridir. Bu analizler, minerallerin, kimyasal bileimleri, tane boylar, kristal sistemleri ve tenr
dalmlar gibi fizikokimyasal zelliklerini belirleyen deerlerdir. Sektrde faaliyet gsteren
iyerlerinde salk/gvenlik dokmanlar ve planlar arasnda yer almas gereken bu analiz raporlar
sayesinde SG profesyonelleri, saha ve ortam gzetimlerinden elde edecei bilgilerle birlikte risk
deerlendirme almalarn daha salkl yapacak ve alanlara verecekleri eitimlerle nemli bir
boluu doldurmu olacaklardr.
te yandan, sektrde silika mineralinin kristalen olmasnn maruziyeti daha etkili hale getirdii veya
mermer tozunun solunum asndan dier (kuvars, kmr vb.) tozlara gre daha az tehlike
oluturduu gibi, eksik bilgilerden kaynaklanan yanl alglamalara dayal baz deerlendirmeler
saptanmtr. Halbuki silikoz hastal pomza ta rneinde olduu gibi, daha ok, kristalize olmam
(amorf) silis mineralinden olumaktadr. Mermer ifadesi ise kesilip, parlatlabilen btn talar iin
kullanld iin, adlandrmalarda veya risk deerlendirmelerinde mineral ierii esas alnmaldr. Zira
granit mermeri rneinde olduu gibi sert talarn mineralojik bileiminde yksek oranlarda silis
minerali bulunmaktadr.
Tbbi Mineraloji teriminin sektr terminolojisine girmesi ve ieriklerinin dikkate alnmas ile nemli
bir alm salanaca mit edilmektedir. SG Profesyonellerinin grev ve sorumluluklarn yerine
getirmelerinde katks olacak bu konunun SG eitimi veren kurumlarda ders olarak okutulmasnn
uygun olaca deerlendirilmektedir
Anahtar Kelimeler: Tbbi Mineraloji

E-Posta: ikayabali@hotmail.com
Yazarlar: Yasin Dursun SARI, Senayi DNMEZ

Oturum Bakan: mit TARHAN
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Balat Salonu
Balk: Mermer Sektr in Yeni Bir Risk Deerlendirme Yntemi
Deiik amalar iin kullanlan birok risk deerlendirme yntemi bulunmaktadr. Baz yntemler
teknik sistem ve sreleri analiz etmek iin kullanlrken, bazlar da insanlarn alma faaliyetleri ile
ile ilgili ve alma ortamndaki tehlikeleri analiz etmek iin kullanlmaktadr. Ayrca belirli iyerleri
iin gelitirilmi yntemler de bulunmaktadr. 3T Risk Deerlendirme yntemi deiik sektrlerde
uygulanmak zere tasarlanm ve de kk lekli veya kurumsal firmalarda da kullanlabilmektedir.
Bu almada mermer sektr iin uyarlanm 3T Risk Deerlendirme yntemi ve uygulama rnekleri
verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Risk Deerlendirme, Mermer, 3T Risk Deerlendirme Yntemi

E-Posta: yasindsari@hotmail.com
Yazarlar: Necmi Trer

Oturum Bakan: Kenan YAVUZ, ASGEM
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Kasmpaa 1/2 Salonu
Balk: Makine Emniyeti ve Risk Deerlendirmesi
Metal Sektrnde ciddi kazalarn temel sebebi, makine koruyucularnn ya da emniyet
fonksiyonlarnn eksik olmas ya da yanl kullanlmasdr. Bununla birlikte tasarm hatalarnn
kullancy retim gereksinimlerinden dolay maniplasyona tevik etmesidir.
Yeni yaklam;
- Yeni makinelerin CE Direktiflerine ve EN Standartlarna uygun olarak satn alnmas
- Yeni-eski tm makinelerde kullanmaya balamadan nce Risk Deerlendirmesinin yaplmas
- Eski makinelerde gncel ynetmelik ve Standartlar dikkate alnarak "Retrofit" uygulanmas
Yaplacak bu sunumda bu yaklamlarn nemi ve zmlerin uygun yaplmas iin gerekli ipularnn
verilmesi hedeflenmitir. Riskler bir pres zerinden rnekle anlatlacaktr.
Anahtar Kelimeler: Makine Emniyeti, Gvenlii, Risk Deerlendirmesi, Risk Analizi, CE iareti,
Retrofit, Pres, Emniyet, Makine Direktifi
E-Posta: necmi.turer@bshg.com
Yazarlar: Yazarlar: Tue ZEN, Nilfer ZKAN

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Yer: Kasmpaa 1/2 Salonu
Balk: Metal Sektrnde Sal ve Gvenlii Riskleri zerine Aratrma
Metal sektr, dkmclk, kaynaklk , metal kesme, hurda eritme , yzey ekillendirme gibi ileri
ieren ve lkemizde nemli yere sahip bir sektrdr. SGK iyeri ve alan says istatistiklerine
bakldnda 2012 ylnda metal sektrndeki iyeri saysnn 187.127 ve sigortal alan saysnn ise
1.547.712 olduu grlmektedir. Sal ve Gvenliine likin yeri Tehlike Snflar Tebliinde; bu
sektrde yaplan iler ounlukla tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer almaktadr. Metal sektr,
yksekte alma, ar yk kaldrma, toz, grlt ve kimyasal maruziyeti gibi birok tehlikeyi
bnyesinde barndrmaktadr. Bu tehlikeler iitme kayb, solunum yetmezlii, uzuv kayb gibi ciddi
salk problemlerinin yan sra lml kazalara da sebep olabilmektedir. Risklerin belirlenerek
derecelendirilmesi ve alma ortamlarnn iyiletirilmesi, alanlar ve iverenleri bu olumsuz
sonulardan kurtaracaktr. Bu almann amac, metal sektrnde faaliyet gsteren iyerlerinde
salkl ve gvenli bir alma ortamnn oluturulabilmesi adna tehlikeleri belirlemek ve bu alanda
yaplan saha almas sonularnn paylalmasdr. Bu amala metal sektrnde faaliyet gsteren
iyerlerinde incelemeler gerekletirilerek, metal sektrndeki tehlikeler gzlemlenmitir. Metal
sektrndeki tehlikeler 3T risk deerlendirmesi metodundaki balklara paralel olacak ekilde,
zemin- yollar, dzen-temizlik, i nakliye, makineler ve el aletleri, yangn-patlama gvenlii ile ilgili
tehlikeler ve yksekte alma, fiziksel, kimyasal, biyolojik ve ergonomik tehlikeler olarak ele
alnmtr. Sonu olarak bu almada; metal sektrnde ortaya kabilecek tehlikeler ve riskler
tanmlanarak sektre ynelik iyi ve kt uygulama rnekleri deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Metal Sektr, Tehlikeler, yi uygulama ve kt uygulama

rnekleri.
E-Posta: tugce.ozen@csgb.gov.tr
Yazarlar: Melis ZMEN

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Yer: Kasmpaa 1/2 Salonu
Balk: Kum Kalba Dkm Ynteminin Salna Etkileri ve zm Yollar
Dkmhanelerin yaklak %70 inde kullanlan kum kalplar s geirimliliinin yksek oluu ve
malzemeye kalp eklinin verilebilmesinden dolay zellikle karmak ekilli paralarn yapmnda
kullanlmaktadr. Kum kalba dkm, i sal asndan deerlendirildiinde salksz olsa da kalp
maliyetlerini drmesi sebebiyle tercih nedenidir. Dkmhanelerin kum alanlarnda alnacak
nlemler alan salnn korunmas asndan nem arz etmektedir. Silis tozu kumun kullanld
her ilemde ortaya kan ortak problemdir. Bu sorun en bata kumun hazrlanmas esnasnda ortaya
kmaktadr. Kumun hazrlanmas; dkm kumuna organik balayc ve suyun kartrlmasndan
ibaret olup kartrma esnasnda havaya yaylan tozlar ortamda bulunan alann salna zarar
vermektedir. Buradaki maruziyet, kumun kapal tamburlarda kartrlmas ile giderilebilir. Kum kalba
dkmde alan salna zarar veren dier bir maruziyet prosesi ise kalp yapm ve kalp bozma
ilemleridir. Kalp yapm, iine dkm yaplacak ekillerin eldesi iin kalp kumu kullanlarak modelin
negatifi ukurlarn hazrlanmasyken kalp bozma ilemi, dkm sonrasnda kalbn darbeli sarsma ile
datlmasdr. Her iki proseste de grlen salk sorunlar ortaktr. Ancak, kalp bozma srasnda
ortama yaylan kum scak metalle temas ettii iin sertlemekte ve havadaki silis konsantrasyonunu
arttrmaktadr. Bu sorunun almas iin iyeri zemininin daha ina aamasnda yivli malzemeyle
denmi olmas gerekmektedir. Ancak,zemin zerinde yapsal deiiklikler yapmak sonradan
gerekletirilmesi maliyeti artrdndan iverenler bu nlemi almaktan kanmaktadrlar. Bu durum
alan saln tehlikeye sokmaktadr. Dier bir husus ise, zeminin dzenli olarak slatlmasdr. Yere
kmelenmi tozlar slatlmadka tekrar askya geerek alanlar tarafndan solunmakta ve silis kumu
kullanld taktirde serbest silika bulunmas nedeniyle silikozis hastalna ortam hazrlamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Kum kalba dkm, Kalp, Silikozis

E-posta: mozmen@csgb.gov.tr
Yazarlar: Elif Tavzar

Oturum Bakan: Kenan YAVUZ
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Metal Sektrnde Sal Ve Gvenlii almalarnn Sahada Uygulanmasnn Zorluklar
20 Haziran 2012 tarihinde yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, lkemizdeki
alma hayatnda yeni bir dnemi balatmtr. Bu tarihten ncesi ile karlatrldnda devrim
nitelii tayan kanun, uygulamada baz skntlar yaanmas sorununu da beraberinde getirmitir.
zellikle kk iletmelerdeki iveren ve
iilerin yeni oluturulmaya alan i sal ve gvelii bilincini reddettikleri gzlenmekte, eski
alkanlklarn srdrmeye altklar fark edilmektedir. Ancak dier taraftan kanunun yaptrm gc,
ihlalleri caydrc hale getirmektedir. Sz konusu yaptrmlar iverene byk para cezalar, alanlara
ise i szlemesinin feshi gibi ekillerde yansmaktadr. sal ve gvenliinin olduka nem arz
ettii sektrlerin banda da metal sektr gelmektedir.
Metal sektr, yeri Tehlike Snflar Tebliine gre lkemizde Tehlikeli ve ok Tehlikeli olarak
snflandrlan bir i koludur. Otomasyondan ok insan gcne ihtiya duyulan bu sektr, retim
yntemleri ve prosesleri bakmndan da alanlarn fiziksel olarak zorlamaktadr. Fiziksel gce
ihtiya duyulmas sektrn zorluunu ve tehlike durumunu tasdiklemektedir. Trkiyede de genel
olarak sektrn alma koullar eitim seviyesi dk insanlar tarafndan kabul edilmektedir. Bu
noktada saha almalar olduka glemektedir. Bir de iverenlerin i sal ve gvenlii
almalarnda alanlar bireysel olarak korumaya ynelik nlemler almas zellikle ie yeni balayan
personelde firma hakknda olumsuz dnceler uyandrmakta ve kiinin istifa etmesine neden
olmaktadr. zellikle baz pozisyonlarda srekli deien personel retim ile ilgili dier konularda
sorun yaratt gibi i sal ve gvenlii konusunda da probleme neden olmaktadr. Bu alma,
metal sektrne hizmet veren Karyer Group irketlerinde metal sektrnde i sal ve gvenlii
konusunda yaanan zorluklarn rneklerle incelenerek deerlendirilmesini amalamaktadr.
Durumun belli lde ortaya konmasnn ardndan sorunlara zm nerileri
getirilmesi hedeflenmekte ve bu dorultuda almalar yaplmas planlanmaktadr.
Anahtar Kelimeler: metal sektr, saha uygulamalar, i sal ve gvenlii

E-Posta: eliftavzar@gmail.com
Yazarlar: Erdem Babaarslan, Meryem Karabulut, Selin Algan, E. Tuba Karadoan, lkay Ertekin
Oturum Bakan: Kenan YAVUZ
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Yeri Ortamnda Nanomalzeme Maruziyetinin Belirlenmesi
Kk boyutlu paracklara maruziyet alan sal asndan yksek risk tekil etmektedir. Klen
parack boyutuyla paralel olarak malzemenin fiziksel, kimyasal ve toksikolojik zelliklerinde byk
deiimler gzlenmektedir. Nanoteknolojinin geliimiyle malzemeler nano boyutta retilmeye ve
kullanlmaya balanmtr. Farkl i kollarnda uygulama alanna sahip bu teknolojiyle retilen nano
boyuttaki malzemelerin says hzla artmaktadr. Bununla paralel olarak bu malzemelerle etkileim
ierisinde olan alan says da artrmaktadr. Bu teknoloji kullanlarak yaplan aratrma ve retim
faaliyetleri srasnda alanlarn nanomalzemelere maruziyeti sz konusudur. alanlarn bu
malzemelere maruziyetinin nlenmesi ve bu teknolojinin gvenli geliiminin salanmas
hedeflenmektedir. Gemite Asbest rneinde yaanan ac tecrbelerin nanoteknoloji adna
yaanmamas, bilinsiz ve ar kullanm sonucu aa kabilecek risklerin de nlenmesi temel
hedeflerdir.
Maruziyet yolu, miktar ve maruziyet etkileri nanomalzeme maruziyeti iin nemli parametrelerdir.
Nanomalzeme maruziyeti yolla gerekleir; solunum, deri ve yutma. Bu arasnda solunum ile
maruziyet en olas maruziyet yoludur. Nano yaplarn boyutlar ok kktr, bununla paralel olarak
ktleleri de olduka hafiftir bu nedenle en kk bir hava akmyla havaya karabilmektedirler.
Yeterli lokal havalandrmann olmad ve mhendislik nlemlerinin yetersiz kald alma
alanlarnda nano boyuttaki malzemelere maruziyet kanlmazdr. Nanomalzeme maruziyetini
kontrol etmeye, azaltmaya ve iyeri ortamnda lmn gerekletirmeye ynelik henz standart
bir metot gelitirilememitir ve spesifik bir nanomalzemeye ynelik maruziyet snr deeri de kesin
olarak belirlenememitir. Bu durumun nedeni sz konusu teknolojinin yeni bir teknoloji olmas ve bu
alanda yaplan toksikolojik almalarn da henz tamamlanmam olmasdr.
Azalan parack boyutu malzemenin yzey alann muazzam bir ekilde arttrmaktadr, bu durumda
nanoparack maruziyeti incelenirken miktar ile beraber parack yzey alan, parack boyutu
ve parack says da etkili parametrelerdir. Bu nedenle, nanomalzeme maruziyeti belirlenirken
farkl lm ve analiz metotlarnn bir arada kullanlmas gerekmektedir. Bu almada, alma
ortamnda nanomalzeme maruziyetini belirlemeye ynelik kullanlan yntemler, cihazlar ve bunlarn
etkinlii tartlmtr.
Anahtar Kelimeler: Nanomalzeme, Nanoparack maruziyeti, lm, Analiz, Gvenli nanoteknoloji

E-Posta: ebabaarslan@csgb.gov.tr
Yazar: Z. Burcu MERCAN

Oturum Bakan: Prof. Dr. Krat DNDAR, Atlm niversitesi
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Toz Patlamalar
retim srasnda ortaya kan toz, zellikle metal, ahap ve gda sektrlerinde tozun eidi ve ortam
koullarna bal olarak patlamaya ve patlamalar sonucunda lml i kazalarna neden olabilir.
Meydana gelen birincil toz patlamasn ikincil patlamalarn izlemesi meydana gelebilecek etkiyi ve
hasar olduka bytr.
2003 ylnda ABDde bir ila fabrikasnda meydana gelen toz patlamas sonucunda 6 alan hayatn
kaybetmi, 38 alan yaralanmtr. Yine ABDde de 2008 ylnda bir eker fabrikasnda meydana
gelen toz patlamas sonucunda 14 alan hayatn kaybetmi, 36 alan yaralanmtr. Her iki kazada
da tesislerin tamamen kullanlamaz hale geldii aka grlmektedir.
lkemizde 2013 ylnn Ocak aynda bir makarna fabrikasnda meydana gelen i kazasnda, irmik
silosunda bulunan rnn bozulmasna bal olarak oluan metan gaznn ate kayna ile birlemesi
nedeniyle birincil patlama yaanm, bu patlama sonras askda kalan toz, ikincil patlamalara neden
olmu ve olay 1 alann lm, 4 alann ar yaralanmas ile sonulanmtr.
Sunulacak bildiride proaktif yaklam dorultusunda, toz patlamalarnn oluma artlar, nleyici ve
bastrc tedbirler zerinde durulacak, ayrca yaanm olan i kazasnn analizi yaplarak konunun
nemi vurgulanacaktr.
Anahtar Kelimeler: i kazas, tutuabilir toz, patlama, toz patlamas, SG

E-Posta: zbmercan@csgb.gov.tr
Yazarlar: enol RN, Emine RN

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Forklift le Meydana Gelen Kazalari Ve Gvenlik nlemleri
Elektrikli, benzinli, LPGli ve dizel enerji trleriyle alabilen Forklift, eitli sanayi kurulularnda,
insan gcnn yetmedii ar yklerin, yakt ve kimyasal madde tanklarn, eitli yntemlerle
ambalajlanm rnlerin kaldrlmas ve/veya istenilen yere gtrlmesi iin kullanlan i makinesidir.
Tama ilemi srasnda; kullanc hatalarndan, uygun aparatla yk tanmamasndan, tama
kapasitesinin stnde yk tanmasndan, i makinesinin zamannda bakm yaplmamasndan v.b.
dolay i kazalar meydana gelmektedir. TKin yapm olduu bir aratrmaya gre; bir yl iinde
eitli sektrlerde istihdam edilenlerin %2,9unun ile ilgili kaza veya rahatszla maruz kald tespit
edilmitir. Bu alma ile Forklift ile meydana gelebilecek yaralanmal ve/veya lml i kazalar ve
nlemlerinin incelenmesi amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Forklift, Kazas, nsan Sal

E-Posta: senolsirin@duzce.edu.tr, eminesirin@duzce.edu.tr
Yazarlar: Mehtap BAR, Canan ELK, Yksel ELK

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Trkiyede Meydana Gelen Kazalarnn Snflandrlmas Ve Yllara Gre statistik Dalm
Bu almadaki ama, Trkiyede meydana gelen i kazalarn snflandrarak, 2008 2013 yllarna
gre dalmn incelemektir. Ayrca almamzda, i kazalarn deerlendirerek nleyici faaliyetlerin
tespitinde meydana gelen sorunlarn zmne ynelik olarak kazalarn nasl deerlendirilmesi,
gerekli sorumluluklarn nasl paylalmas gerektiine dair bilgiler yer almaktadr. kazalarnn
sonularn dikkate alarak, kaza olaynn sonularna, olay sonucu oluan zararn niteliine, olayn
meydana gelme ekline bal olarak deiik ekillerde snflandrma yaplacaktr
Anahtar Kelimeler: kazas, tehlike, nleyici faaliyet

E-Posta: mehtapbar@duzce.edu.tr
Yazarlar: Harun ATILGAN, Maden Mhendisi- Bamfettii, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl,
Tefti Kurulu Bakanl
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Karbondioksit Ile lgili I Kazalar
eitli iyerlerinin kapal ortamlarnda meydana gelen kazalar ounlukla metan zehirlenmesi olarak
gsterilmektedir. Oysa bu ou zaman yanltcdr. Aslnda olay CO2 nedeniyle oksijen yetersizlii ve
CO2nin neden olduu narkoz etkisi olduu tezi savunulacaktr. Aadaki zellikli kazalardan
rneklerle meydana gelen kazalarn nedenleri ile alnmas gerekli tedbirler aklanarak ve bu ekilde
farkndalk oluturmaya allacaktr.
1986-Kamerun Nyos Volkanik Krater Glnden szan CO2 nedeniyle evre kylerde meydana gelen
toplu lm olay (bin 700 l!!!)
1999-Tarsus ehir merkezi kanalizasyon inaatnda meydana gelen kaza (4 lm),
2003-Adana, Atk Kat Geri Dnm Fabrikasnda meydana gelen kaza (3 lm)
2007-Adana-Ekim, Atk Su Artma Tesisinde meydana gelen kaza (3 lm, 2 yaral),
2008-skenderun-Austos, Krom Madeni Ocanda meydana gelen kaza (2 lm),
2009-Pozant, algam Suyu retim tesisinde meydana gelen kaza (1 lm)
2013-Mula-Milas, Atk su artma tesisinde meydana gelen kaza (7 lm)
Olaylarnn nedenleri ile alnmas gerekli tedbirler aklanacaktr.
Anahtar Kelimeler: Karbondioksit, metan, boucu gaz, kapal ortam, maden, i kazas, lm, toplu
lm, Nyos Krater Gl organic madde, fermantasyon, reaksiyon bozuma
E-Posta: hatilgan@csgb.gov.tr , h-atilgan@hotmail.com
Yazarlar: Harun ATILGAN, Maden Mhendisi- Bamfettii alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl,
Tefti Kurulu Bakanl
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Kmr Madeni Dndaki Metan Patlama Kazalar
Kmr madeni iletmeleri dndaki iyerlerinde
1Austos-1992, Tekirda/orlu Mensucat Fabrikas metan patlamas
(32 lm, 84 yaral),
21993-stanbul/mraniye p Toplama Alan metan patlamas
(27 lm, 12 kayp)
31985-Kayseri/Yahyalda kurun-inko Madeni Metan Patlamas
(1 lm 2 yaral),
42012-Haziran G.Antep/Nizip Hancaz Barajnda Metan Patlamas
(2 lm),
52013-G.Antep Oto Boya Atelyesi Metan Patlamas
(4 lm, 3 Ar yaral)
Yukardaki iyerlerinde meydana gelen metan patlamalarn nedenleri ile alnmas gerekli tedbirler
aklanacaktr. Deiik iyerlerinde meydana gelmi zellik arz eden kazalardan rnekler verilerek,
metan gaznn hangi koullarda olutuu ve patlamaya neden olduu anlatlmaya allm ve bu
ekilde farkndalk oluturmaya allmtr.
Anahtar Kelimeler: metan, patlama, patlayc gaz, kapal ortam, maden, i kazas, lm, toplu
lm,organic madde, fermantasyon, reaksiyon bozuma
E-Posta: hatilgan@csgb.gov.tr , h-atilgan@hotmail.com
Yazarlar: Ercment N. DZDAR, Senayi DNMEZ, Muharrem NVER, Yusuf KURTGZ

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Tophane Salonu
Balk: Demir elik Endstrisinde Karilailan Kazalarinin statistiki Analizi
Endstriyel retim sistemlerinin en deerli eleman insan ve dolaysyla gvenliidir. nsann
retimde karlamas muhtemel tehlikelere kar korunmas gerekir. lkemizde naat Sektrne
malzeme veren Demir elik Endstrisinde (DE) alanlarnn en byk problemi i kazalardr.
gc kayplarnn ykseklii de bu konuda yaplacak aratrmalarn nemini ortaya koymaktadr.
Yaplan bu almada, Demir elik Endstrisinde alan i grenlerin i kazalarna kar korunabilmesi
iin alnacak nlemlere ynelik istatistiksel aratrma yaplmtr. Bu almada, bu endstride 20042010 yllar arasnda vuku bulan i kazalar, istatistiki olarak analiz edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Tehlike Deerlendirme, Demir-elik Endstrisi, Risk Analizi, naat Sektr
E-posta: endizdar@ karabuk.edu.tr, sdonmez@karatekin.edu.tr, muharremunver@karabuk.edu.tr,
ykurtgoz@karabuk.edu.tr
Yazarlar: Hseyin Koak

Oturum Bakan: Seluk YAAR, SGB
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Cibali 1-2-3 Salonu
Balk: yeri Bina Ve Eklentilerinde Alinacak Salik Ve Gvenlik nlemleri Ve Salii Ve Gvenlii
Sosyal Gvenlik Kurumunun 2010 yl verilerine gre Trkiyede faaliyet gsteren 1.325.749
iyerinde yaklak 10 milyon kii istihdam edilmektedir. Bu iyerlerinde Salkl ve gvenli bir alma
ortamnn oluturulmas, alma hayatnn en nemli unsurlarndan birisidir. yerlerinde alanlar
iin insan sal ve gvenlii asndan eitli tehlikeler bulunmaktadr. Bu tehlikeler alanlar
asndan yaralanma ve lmlerine neden olabilecek riskler oluturmaktadr.
yerlerine ait alma alanlar, alanlarn i faaliyeti iin girip kabilecei bina ve tesisler ile
dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayane ve bakm, beden ve mesleki eitim
yerleri gibi eklentilerde yer alan tehlikelerin nceden belirlenip salk ve gvenlik nlemlerinin
alnmas yaralanma ve lmleri azaltabilir. yeri bina ve eklentilerinde bulunmas gereken asgari
salk ve gvenlik artlarn belirlemek amacyla Avrupa Birliinin (AB) 89/654/EEC sayl yerinde
Salanmas Gereken Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri Hakkndaki Konsey Direktifi yer almaktadr.
Trkiye AB uyum sreci ierisinde sz konusu direktifle ilgili 2004 ylnda yeri Bina ve Eklentilerinde
Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik yaynlanmtr. 2012 ylnda 6331 sayl
Sal ve Gvenlii Kanunu yaynlandktan sonra ilgili ynetmelik 2013 ylnda gncellenmitir.
Bu aratrma da iyeri bina ve eklentilerinin insan sal ve gvenlii asndan oluturduu riskler
ele alnm ve sz konusu ynetmeliin uygulama asndan yeterli olup olmad varsa eksikliklerin
ortaya konulmas ve ABnin ilgili Konsey Direktifi ile uyumu asndan eletirel bir bak as ile
deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: i sal ve gvenlii, iyeri bina ve eklentilerindeki salk ve gvenlik nlemleri,
koruma ve nleme.
E-Posta: huseyinkocak@comu.edu.tr
Yazarlar: Emine irin, Glah Akncolu, Stk Akncolu

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Cibali 1-2 -3 Salonu
Balk: Torna Tezghinda Meydana Gelen Kazalari Ve Gvenlik nlemleri
Son yllarda i gvenlii ile ilgili yaplan almalara byk nem verilmesine ramen lkemizde
yaplan almalar gelimi lkelerin ok gerisindedir. Yaplan yasal dzenlemelerle i kazalarnn
nlenmesi yetersiz kalmaktadr. Yasal dzenlemelerin yannda kazalarnn yaand birok alan da
bu konularla ilgili aratrmalar yaplarak iilerin ve iverenlerin bilinlendirilmesi gerekmektedir.
Kazas ve Meslek Hastalklar 2012 statistiklerine gre makine ve ekipman imalat alannda 2235 adet
i kazas olduu grlmektedir. malat sanayinde torna tezghnn nemli bir yere sahip olduu gz
nnde bulundurulduunda bu tezghn i gvenlii asndan incelenmesi nem arz etmektedir.
kazalarnn nedenlerinden byk bir ksmnn insan kaynakl olduu bilinmektedir. malatta
alanlarn bilinlendirilip kurallara uymalar salanarak kazalar nlenebilmektedir. Bu almada
gerek insan kaynakl gerekse makine kaynakl oluabilecek kazalarn neler olduu ve bu kazalara ne
tr nlemler alnabilecei zerinde durulmutur
Anahtar Kelimeler: i sal ve gvenlii, iyeri bina ve eklentilerindeki salk ve gvenlik nlemleri,
koruma ve nleme.
E-Posta: eminesirin@duzce.edu.tr, gulsahakincioglu@duzce.edu.tr, sitkiakincioglu@duzce.edu.tr
Yazarlar: Harun Atlgan, Maden Mhendisi- Bamfettiialma ve Sosyal Gvenlik Bakanl-

Tefti Kurulu Bakanl
Oturum Bakan: Seluk YAAR
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Risklerin Ve nlemlerin Deerlendirilmesi Konusunda zgn Bir alma
Tehlikeli durumun olumasna neden olan risklerin karakteristiine gre nlemlerin sistematik bir
ekilde seilmesi genel bir metodolojiye temel oluturulmas iin byk bir admdr. Sunulacak
bildiride, nlemlerin seimi ve etkisinin belirlenmesi ile ilgili bir metot anlatlacaktr. Risklerin ve
nlemlerin skorlanmas, daha sonra da alnan nlemlerin riski ne oranda azaltt saysal ve
matematiksel olarak ifade edilmeye allmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Risk analizi, nlem, risk, tehlike, i kazas, senaryo, tehlikeli durum, tehlikeli
hareket.
E-Posta: hatilgan@csgb.gov.tr h-atilgan@hotmail.com
Yazarlar: Ferdi KARAKAYA

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Yer: Kasm Paa 3-4-5 Salonu
Bildiri Bal: Sal ve Gvenlii Kayt Takip ve zleme Program (SG-KATP)
6331 sayl Sal ve Gvenlii kanunda yer alan SG hizmetlerinin elektronik ortamda
sunulabilmesine ve istatistiksel olarak raporlanabilmesine imkn salayan yazlm projesidir.
lgili kurumlarn veri tabanlar ile btnlemi ve KPSye bal olarak gerek kiilerin bilgileriyle e
zamanl almaktadr.
SG hizmetlerinde yer alan paydalardan firma ve kurum (OSGB, Eitim Kurumu, Toplum Sal
Merkezi) ve kiilerin ( gvenlii Uzman(GU), yeri Hekimi(H), Dier Salk Personeli(DSP), Eitici)
yetkilendirilmeleri, grevlendirme ve szlemeleri ile eitim programlarnn SG-KATP zerinden
oluturulmas ilemlerinin kontrol, onay ve iptal sreleri sistem zerinden yaplmaktadr.
SG hizmetlerinde grevlendirilen GU, H, DSP, eitici vb. sertifikalandrlmas, grevlendirme ve
szlemelerinin takibi, kontrol, onay ve iptal sreleri sistem zerinden salanmaktadr.
Sistem kullancnn yapmak istedii ilemi en ksa zamanda ve en uygun ara yz tasarm ile
yapabilmesini salayacak ekilde kullanc dostu bir yapda tasarlanmtr.
Metod:
letim Sistemi
Windows Server 2008 R2 64 bit
Veri Taban
Oracle 11g
Yazlm Dili
Microsoft .net Framework 4.X
Raporlama ve arayzler
Silverlight, Crystal Reports
Bakanlk Sal ve Gvenlii Uzmanlar, Yazlm firmas, Sosyal paydalar

Kullanm testlerinin kolayca gerekletirilebilecei rnek uygulama hazrlanmtr.
Gvenilirlik, korunabilirlik ve esneklik ilkeleri dikkate alnmtr.
Sorgulama ve grafik yetenekleri zenginletirilerek tasarma devam edilmitir.
Tartma ve Sonu:
SG-KATP Sal ve Gvenlii Genel Mdrlnn i sal ve gvenlii hizmetleriyle ilgili i ve
ilemlerinin kiilerden,
meknlardan ve evraktan bamsz olarak srdrlmesine imkn
salanmaktadr. lkemizde yer alan 1.500.000e yakn kamu ve zel sektre ait iyeri ile 100.000e
yakn i sal ve gvenlii profesyonelinin tek bir sistem bnyesinde bir araya getirilmitir. Bata
insan kaynaklar ve zamann verimli kullanlmas sonucuna ulalm ve kamu kaynaklarnn
kullanmnda olduka byk oranda tasarruf salanmtr.
GU, H ve OSGBler ile iyerleri arasnda dzenlenen hizmet szlemeleri sayesinde, toplam
3.400.464 iinin i sal ve gvenlii hizmeti kapsamna alnmas salanm, bu sayede i
kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenmesi yolunda olduka nemli bir mesafe kat edilmitir.
Yazarlar: zlem Bilgin

Oturum Bakan: Buhara NAL
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Kobilerde alan Ve veren Asndan Sal Ve Gvenlii Kanununa Bak As
Tm dnyada olduu gibi lkemizde de alma hayatnda saysal miktarlar, istihdam hacmi, ihracat
pay ve sosyal durum ele alndnda toplum istikrarnn temel unsurunu KOBLER oluturmaktadr.
sal ve gvenlii kanunu kapsamnda getirilen sorumluluklarn iveren ve alanlarn bak
asndan deerlendirilmesi kanunun Trkiye artlarna baaryla entegre edilmesi iin ok nemlidir.
Bu alma ile amalanan, Trkiye genelinde toplam 300 kobide alan ve iverenlerle yaplan
anketlerin analiz edilip deerlendirilmesi sonucu elde edilen bulgularla alanlarn ve iverenlerin i
sal ve gvenlii kanununa bak alarn, ihtiyalarn ve varsa nerilerini ortaya koyabilmektir. Bu
ekilde ksa ve uzun vadelerde kobilere verilecek i sal ve gvenlii hizmetleri doru bir ekilde
planlanarak alanlarn katlm da salanarak daha verimli olmasna allacaktr.
Yaplan deerlendirmeler sonucunda kaliteli kadro eksiklii, teknolojik yetersizlikler ve eitimsizlik
kobilerin i sal ve gvenlii kurallarn uygulamada en nemli sorunlardr. KOSGEB desteklerinin
kapsamnn geniletilmesi, hizmet ii eitimlerin arttrlmas- iverenlerin eitimi ve gvenlik kltr
almalar i sal ve gvenlii kanununun gerek anlamda uygulanabilir olmas iin nerilebilir.
Bunun yan sra, i yerlerinin tehlike snflar tebliinin yeniden gzden geirilmesi ya da alma
saatlerinin yeniden dzenlenmesi salanabilir.
Anahtar Kelimeler: KOB, i sal ve gvenlii, iveren

E-Posta: o.bilgin@affakalite.com.tr
Yazarlar: Neslihan Bildik, Ahmet Hzal

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Konu: KOBLERDE SG
Balk: TRB1 Blgesi Mermer Sanayi Sahip Ve Yneticilerinde Gvenlik Kltr Algsnn ncelenmesi
Sanayilemeyle birlikte, alanlarn gvenlii ile ilgili sorunlar gndeme gelmeye balamtr.
Balangta fazla nemsenmeyen bu sorunlarn sebep olduu i kazalarnn, meslek hastalklarnn
artmas ve i verimini olumsuz etkilemesi, salk ve gvenlikle ilgili tedbirlerin alnmasn gndeme
getirmitir. Ortak hareket edilmesi gerei zamanla daha ok hissedilmi ve uluslararas rgtlerin
kurulmas yoluna gidilmitir. Versay Bar antlamas ile 1919da Uluslararas alma rgt (ILO)
kurularak i sal ve gvenlii sorunlarna zmler aranmaya balanmtr. ILO ve Dnya Salk
rgt (WHO), alma artlarnn uluslararas boyutta iyiletirilmesi iin almalar yapmaktadrlar.
lkemizde de i gvenlii ve ii sal zellikle Avrupa Birlii uyum srecinde nem kazanmtr. Bu
amala yeni ynetmeliklerle birlikte i gvenlii uzmanl ve iyeri hekimlii eitimi de byk bir
hzla hayata geirilmeye allmaktadr. Bu konuda almas gereken en nemli problem iverenlerin
i gvenlii algsnn artrlmasdr.
Yaplan bu almada, mermer sektrnde faaliyet gsteren iletmelerin iyeri sahip yneticilerinin i
gvenlii alglarnn sadece hukuki sorumluk erevesinde kaldklar tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Mermer Sanayi, Gvenlik Kltr, Gvenlii, Meslek Hastalklar

E-Posta: neslihanbildik@hotmail.com
Yazarlar: Gkhan TUNA, Mustafa KURT, Doktora rencisi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Kazalarn evresel ve Teknik Aratrmas ABD, Prof.Dr.,Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Kazalarn evresel ve Teknik Aratrmas ABD
Oturum Bakan: Nihat ER, SGB
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Kazalarnn statistiksel Yorumu
Trkiyede i sal ve gvenlii konusunda reform niteliinde yasal dzenleme yaplmtr. 30
Haziran 2012 tarihinde yaynlanarak yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu zel
kanun nitelii ile bu alanda bir ilki oluturmutur. Etkilerinin uzun yllar sonra analiz edilebilecei bu
kanunun ncesindeki istatistiki veriler i sal ve gvenlii konusundaki kanun sonras deiime
gsterge niteliinde olacaktr.
Bu almada lkemizde son 5 ylda meydana gelen i kazalarnn genel verileri i kazas saylar, i
kazalarna bal lm saylar, geici ve srekli i gremezlik istatistikleri incelenmitir. Faaliyet
gruplar snflandrmasnda Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin statistiki Snflamas
(NACE) olarak bilinen iktisadi faaliyet kolu snflandrmasnda i kazalar says bakmndan ait olduu
yl ierisinde ilk 10a giren faaliyet gruplarnn verileri kategorize edilmi ve son 5 ylda bu kapsamda
13 faaliyet grubu tespit edilmitir. 13 faaliyet grubunun kaba lm hzlar, i kazas hzlar, lml i
kazas hzlar, standardize i kazas oranlar, i kazas arlk hzlar ve i kazas sklk hzlar son 5 yllk
deerler zerinden hesaplanm ve genel veriler asndan istatiksel olarak yorumlanmtr.
Son 5 yllk ortalamada; lkemizde her 100.000 sigortalnn 677sinin i kazas geirdii ve 12sinin i
kazas sonucu ld, her 100.000 i kazasnn 1.721inin lmle sonuland belirlenmitir. Ayn
kapsamda analiz edilen 13 faaliyet grubu lkemizin; sigortal says bakmndan %36,57sini, i kazas
bakmndan %55,50sini i kazasna bal lm says bakmndan %48,81ini oluturmaktadr. 13
faaliyet grubundaki; her 100.000 sigortalnn 1.028inin i kazas geirdii ve 16snn i kazas sonucu
ld, bu sektr kmesindeki her 100.000 i kazasnn 1.513nn lmle sonuland
belirlenmitir. Kmr ve Linyit kartlmas Faaliyet Grubu i kazas hz (0,19038) ve kaba lm hz
(0,00092) ile ilk sradadr. Ancak lml i kazas hz bakmndan Bina D Yaplarn naat Faaliyet
Grubu (0,05685) birinci srada yer almaktadr.
Anahtar Kelimeler: Kazalar, statistik, Faaliyet Gruplar, NACE.

E-posta: gtuna@sgk.gov.tr, mkurt@gazi.edu.tr

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Konu: KOBLERDE SG

Yazarlar: SG Uzm. Esin A. KRK, SG Uzm. Yrd. Ayegl GRLEYEN, SG Uzm. Yrd. Cansu DREK, SG
Uzm. Yrd. Ekin KARAKAYA, SG Uzm. Yrd. lkay YAVUZ, SG Uzm. Yrd. Meri NVER
Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: Gda retim Endstrisinde Toz Patlamalar
Patlama, sabit hacimde, ani ve ciddi bir basn artna sebep olan ekzotermik kimyasal bir
reaksiyondur. Endstride meydana gelen patlama trleri arasnda en ciddi hasar veren
patlamalardan biri ise toz patlamalardr. Literatre geen kazalar incelendiinde, toz patlamalarnn
insana, evreye ve iletmeye etkilerinin olduka byk ve kalc olduu grlmtr. Yanc tozlar, TS
EN 60079-10-2 standardna gre; 500 m ya da daha kk tanecik boyutunda havada asl
kaldnda yanabilen ve atmosferik basn ve oda scaklnda hava ile patlayc karmlar oluturan
ince partiklleri olarak tanmlanmtr. Yanc tozlar metalden, tahtadan, plastikten, tekstil
malzemelerinden ve tahl, un, eker, kt, sabun gibi organik maddelerden ortaya kabilmektedir.
Toz patlamalar be bileen-(i)Yanc toz, (ii)oksijen; (iii)ateleme kayna; (iv)belli bir
konsantrasyonda yaylm; (v)kapal alan-bir araya geldiinde gereklemektedir. CSBnin yapm
olduu aratrmada, toz patlamalar en ok gda(%24), ahap(%15) ve kimya(%12) sektrlerinde
yaanmaktadr. Zalosh ve arkadalarnn yapt aratrmaya gre toz patlamalarnn en ok
grld i ekipmanlar toz toplama sistemleri, silolar, tcler, tama sistemleri,
kurutucular/frnlar ve kartrclardr. Trkiyede benzer istatistiksel verilerin mevcut olmamas
nedeniyle bu aratrmalar dikkate alnm ve toz patlamas kazalarnn en sk grld sektr olmas
sebebiyle bu alma iin gda sektr seilmitir. Bu almann amac, Trkiyedeki iveren, alan
ve i sal ve gvenlii profesyonellerinin, toz patlamasnn nedenleri, ykc etkileri konusundaki
farkndalklarnn belirlenmesi, bu konudaki teknik bilgilerinin deerlendirilmesi ve mevcut
durumdaki alnm nleyici ve koruyucu nlemlerin aratrlmasdr. Bu maksatla, NFPAnn toz
patlamalarndan korunma standartlar temel alnarak bir kontrol listesi hazrlanmtr. Bu kontrol
listesi gda sektrnden seilen 4 firmaya uygulanmtr ve firmalara almalar gereken nleyici ve
koruyucu nlemler konusunda zm nerileri sunulmutur. lerleyen dnemde gda sektrnde bu
uygulamann yaygnlatrlmas hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Toz patlamas, yanc toz, gda rnleri endstrisi, i sal ve gvenlii
E-posta: ilkay.yavuz@csgb.gov.tr

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30

Yazarlar: Meri NVER, Betl Canan PEKER, Uur AYDEMR

Tarih/Saat: 7 Mays 2014/12:30-13:30
Balk: St Ve St rnleri Sektrnde Sal Ve Gvenlii Koullarnn yiletirilmesi
Birlemi Milletler Tarm ve Gda rgtnn 2012 verilerine gre, Trkiye, inek st retiminde,
yllk yaklak 16 milyon ton st retimi ile dnyada 9uncu srada yer almaktadr. retilen stn
dnyada ortalama %53, Avrupa Birlii(AB)de %94 modern st ileme tesislerinde ilenirken bu
oran Trkiyede yalnzca %27dir. Bu dk orana ramen, st ve st rnleri sektr TK 2009
verilerine gre 40.077 irketin faaliyet gsterdii gda sektrnn, DPT 9uncu Kalknma Planna gre
%11ini oluturmaktadr. Sosyal Sigortalar Kurumunun(SGK) 2012 yl i kazalar ve meslek
hastalklar istatistiklerine gre gda sektrnde 16s lml olmak zere 3035 ve 3 meslek hastal
raporlanmtr. St rnleri sektr iin ayr bir raporlama bulunmamaktadr. Ancak sektrn gda
sektrndeki pay dikkate alndnda, st sektrndeki kaza saysnn yksek olduu
dnlmektedir. Bu veriler dikkate alnarak, bu almada, Trkiyede st ve st rnleri retim
tesislerinin i sal ve gvenlii(SG) alanndaki mevcut durumlarnn deerlendirilmesi,
deerlendirme sonucu zm nerileri getirilmesi ve bu nerilerin iverenler ve i gvenlii
uzmanlar ile paylalarak kaza oranlarnn drlmesi amalanmtr. Yaplan literatr taramas
sonucu sektrdeki genel tehlikeler belirlenmi ve saha ziyaretlerinde kullanlacak bir kontrol listesi
hazrlanmtr. Ankara, zmir ve Bursa illerinde byk, orta ve kk lekli fabrika ziyaretleri yaplm
ve bu ziyaretlerde bu kontrol listesi uygulanmtr. Uygulanan kontrol listeleri ve tutulan notlar
dikkate alnarak fabrikalar iin ziyaret raporlar hazrlanm ve bu raporlar fabrikalardaki ilgililerle
paylalarak gr bildirimi yaplmtr. Literatr taramas, fabrika ziyaretlerinden toplanan veriler ve
gr bildirimlerine yaplan geri dnler dikkate alnarak St ve St rnleri Sektr, Sal ve
Gvenlii Rehberi hazrlanmtr. Gezilen fabrikalara yaplacak tekrar ziyaretlerinden ve baka
fabrikalara yaplacak ziyaretlerden elde edilecek yeni bilgileri ile rehberin srekli olarak
gncellenmesi ve sektrn deien artlarna uygun hale getirilmesi planlanmaktadr. Bu sayede
rehberin, ziyaret raporlarnn ve firmalarla yaplan fikir alverilerinin st rnleri sektrnde SG
kltrnn gelimesi ve kaza orannn drlmesi iin yol gsterici olaca dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Rehber, St Sektr, Kontrol Listesi

E-posta: meric.unver@csgb.gov.tr
Yazar: Canan elik, Mehtap Bar, Yksel elik

Balk: Otel Ve Konaklama Sektrnde Sal Ve Gvenlii
lkemizde de giderek byyen hizmet sektrnn nemli kollarndan biri de, Turizm sektrdr.
Turizm sektr lkemiz iin de, ykselen sektrlerden biridir. Turizm sektrnn nemli bir bileeni
konaklama hizmetleri sunulmasdr. Turizm sektrnde faaliyet gsteren tesislerin en bilinen trleri
otel, motel, pansiyon, tatil kyleri, kampinglerdir. Bu almada otellerde i sal ve gvenliini
gelitirmek iin yaplmas gerekenler, alma ortam ve alann zellikleri dikkate alnarak tehlike
kaynaklar hakknda bilgiler verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Otel ve Konaklama Sektrnde Sal ve Gvenlii

E-Posta: canancelik@duzce.edu.tr
Yazar: Gkhan Talat Tuna

Balk: Gvenlii Kazalar iin Yeniliki zm Yaklam
Ba dndrc hzla ilerleyen teknolojik gelimelere ve ortaya konan zm nerilerine ramen,
dnyann her blgesinde i yaplan alanlarda; zellikle inaat / taahht sektr alma ortamlarnda
meydana gelen i kazalarnn saysnda istikrarl bir azalma salanamamaktadr.
Trkiye Cumhuriyeti alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn kamuya ak verilerinde, gnmz
dnyasnda 3 milyar alan i gc olduu, her gn 1 milyon i kazas yaand, yine her yl 2.3
milyon insann i kazas ve meslek hastalklar sonucunda hayatn kaybettii belirtilmektedir.
Dnyada yaanan i kazalarnn sonucu yllk ekonomik kayp, asgari 600 milyar Amerikan Dolar,
azami 2.4 trilyon Amerikan Dolar civarnda olduu hesaplanmaktadr. Dnyamzda yer alan 170
lkenin gayri safi milli haslasndan daha byk olan bu rakamlar zararn byklnn ak ifadesidir.
sahalarnda uygulanacak her i aktivitesi iin, risklerin ve yapm artlarnn belirtilmi olmasna
ramen i sahasn gerek zamanl olarak izleyerek oklu deerlendirme yapabilen ve erken uyar
veren akll bir sistemin eksiklii bulunmaktadr. Trkiyede ve dnya pazarlarnda fiyatlandrma, izaman grafii ve dokman ynetim sistemleri bilgisayar destekli olmasna ramen, i sahalarndaki
operasyonlar iin bilgisayar destekli risk deerlendirme ve kaza nleme uygulamalar
bulunmamaktadr. Bilindii zere, olaylar ncesi insan beyni, oklu deerlendirmelerde yetersiz
kalmakta bal olarak da i kazalar nlenememekte, zellikle de lm ve uzuv kaypl ar i kazalar
oranlar drlememektedir.
Takdim edilmekte olan projede, i retimi yaplan sahalarn alma ortamlarndaki aktif verilerin
gerek zamanl olarak, ncelikli grsellerin elde edilmesi, bunlarn gncel olarak uygulanmakta olan i
program veri tabanmzda bulunan yapm koullar ve riskleri erevesinde yerel koullarla
deerlendirilmesi ve de tehlike n grld durumlarda olas i kazalarn nlemek zere uyar
sinyallerinin retilip annda alanlara iletilmesi, yneticiler ile paylalmas iin gerekli teknolojiler
gelitirilmektedir. Teklif edilen sistem ile i sahalarndaki iletiim mekanizmalarn yeniliki
teknolojilerle daha etkin hale getirerek saha i operasyonlarndaki retkenliin arttrmas ve i
kazalarnn azaltmas hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gvenlii, Kazalar, Grnt leme, Sensr Alar, Veri Madencilii, Akll
Algoritmalar
E-Posta: gokhan.tuna@panelmod.com
Yazar: Gizem Naz Dlek, Yusuf Ziya Bolat

Balk: Ofislerde Acil Durumlar Ve Acil Durum Planlar
Acil durumlar; iyerinin tamamnda veya bir ksmnda meydana gelebilecek yangn, patlama, doal
afet gibi acil mdahale, mcadele, ilkyardm veya tahliye gerektiren olaylardr. 6331 sayl Sal ve
Gvenlii Kanunu kapsamnda yer alan tm iyerleri; alma ortam, kullanlan maddeler, i ekipman
ile evre artlarn dikkate alarak meydana gelebilecek ve alan ile alma evresini etkileyecek acil
durumlar nceden deerlendirerek muhtemel acil durumlar belirler ve bu durumlarda yaplacak i
ve ilemler dhil bilgilerin ve uygulamaya ynelik eylemlerin yer ald bir Acil Durum Plann hazrlar.
Sal ve Gvenlii Ynetim Sisteminin nemli bir paras olan acil durumlara hazrln sonucu
olan Acil Durum Planlarnn genel hatlar; belirlenen acil durumlar ve bunlarn nleyici ve snrlandrc
tedbirleri, mdahale ve tahliye yntemleri, grevlendirilecek alanlar, dokmantasyon, tatbikat,
plann yenilenmesi ile alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimleri eklindedir. Ofisler, retim sektryle
kyaslandnda zel nlemler gerektirmiyor gibi grnse de acil durumlar olan alma ortamlardr.
Ofisler iin acil durum plan hazrlanrken risk deerlendirmesinin sonular, ofisteki iin nevi, iyerinin
konumu, etki alanna giren iletmeler, alarm sistemleri, acil durum ekipmanlarnn yeterlilii ve
konumlar gibi hususlar dikkate alnmaldr. Bu almada ofis almalarn ieren bir iyerinde Acil
Durum Plan hazrlanmtr. Plan hazrlanmadan, saha aratrmalaryla eksiklikleri ieren bir rapor
dzenlenmitir. Eksik sayda ve yanl konumdaki yangn tpleri, ka yollarndaki engeller, uygunsuz
acil k levhalar, periyodik kontrolleri yaplmam detektr-alarm sistemleri gibi sorunlar
grlmtr. Dokmantasyon aamasnda muhtemel acil durumlar: yangn, patlama, ilkyardm
gerektiren durumlar, deprem, gda zehirlenmesi, sabotaj, uak dmesi olarak sralanmtr. Bu
durumlara ynelik nleyici ve snrlandrc tedbirler belirlenmitir. Her acil durum iin mdahale ve
tahliye yntemlerini ieren sre emalar ve iletmede eitli konumlara aslacak tahliye planlar
hazrlanmtr. alma sonucunda, ofislerde acil durumlara hazrlk konusunda bilin arttrma
almalar ile haberli ve habersiz tatbikatlarn gereklilii, ynetim-alan ibirliinin rol gibi
hususlara daha fazla nem verilmesi gerektii tespit edilmitir. Mevzuat hkmlerince hazrlanan bu
plan, ofis almalarn ieren iyerleri iin uygulanabilir bir formatta hazrlanmtr.
Anahtar Kelimeler: Acil durum, Acil Durum Plan, Sal ve Gvenlii, Ofisler
E-Posta: gizemnaz.dolek@csgb.gov.tr, yusuf.bolat@csgb.gov.tr
Yazar: Can Yerligil, Makine Mhendisi

Balk: Deiim Ynetimi
ORGANZASYON: MBT A..
Bu bildiri retim Tesisleri, Makineleri ve Personeli Deiim Ynetiminin Sal ve Gvenlii
Mevzuat ihtiyalar ve Referans Standartlar asndan ele alnd bir almadr. alma kapsamnda
Amerikan OSHA 1910.119 Proses Gvenlii Standard temel alnarak Tesisler, Makineler ve Personel
balklar iin Ak Diyagramlar oluturulmutur. Bu ak diyagramlarnda karar ve kontrol
mekanizmalar tanmlanm ayrca srecin nasl dokmante edilecei ve izlenecei tariflenmitir.
Anahtar Kelimeler: Deiim Ynetimi, Deiiklik Ynetimi, Deiimin Ynetimi, Proses Gvenlii,
Gvenliinde Deiim Ynetimi
E-Posta: canyerligil@yahoo.com, can.yerligil@daimler.com, www.canyerligil.blogspot.com
Yazar: r.Gr. Smeyye Sepetiolu*, r.Gr. Nurcan Gnllolu Uzdil**, r.Gr. Ebru Kurdal
Balk: Uak Devlet Hastanesi Ve Malatya niversite Hastanesinde alan Personelin Bel Ars
Prevalansnn Karlatrlmas
Ama: Bu aratrma, Uak Devlet Hastanesi (UDH) ve Malatya nn niversitesi Turgut zal Tp
Merkezi (TTM) nde alan hemireler, sekreterler ve ev idaresi hizmetleri personelinin iskelet ve
bel ars prevalansn saptamak, demografik verilerle oranlar karlatrmaktr. Sonuta, hastaneler
arasndaki sonular deerlendirmek amacyla tanmlayc olarak planlanm ve uygulanmtr.
Ara/Metod: Aratrmann rneklemini UDH ve Malatya nn niversitesi TTM de alan 400
hemire, sekreter ve ev idaresi hizmetleri personeli oluturmaktadr. Veriler, 10 Ocak-10 ubat 2014
tarihleri arasnda aratrmaclar tarafndan hazrlanan anket formu ile toplanmtr. Anket formu, 8
adet demografik ve likert tipinde 10 adet soru ieren "Oswestry Bel Ars lei' nden olumaktadr.
Veriler SPSS 15.0 paket programnda deerlendirilmi olup; tanmlayc istatistikler, Kruskal Wallis ve
Mann Whithey U analizi kullanlmtr.
Bulgular: UDH de almaya katlan hemirelerin %49.7' si, ev idaresi personelinin %23.8' i ve
sekreterin %19' u; Malatya nn niversitesi TTM' de ise almaya katlan hemirelerin %35.3' ,
ev idaresi personelinin %41.1' i ve sekreterlerin % 36.6' s orta ve ileri dzeyde bel ars yaadklarn
ifade etmilerdir. Oswestry Bel Ars lei'ne gre UDH deki almaya katlan personelin %32.5'
inde; TTM' de almaya katlan personelin ise %35.5 inde orta ve ileri derecede fonksiyonel
yetersizlik saptanmtr. UDH de meslek, kdem ve gelir durumu ile bel ars ortalamalar arasnda
istatistiksel olarak anlaml bir iliki bulunurken; TTM' de hibir deikende anlaml bir iliki
bulunamamtr. Aratrma sonucunda UDH de bel ars skorunun en yksek olduu meslek grubu
hemireler iken; Malatya nn niversitesi TTM' de ise ev idaresi personelidir.
Sonu: Aratrmadan elde edilen sonular dorultusunda, hemire, sekreter ve ev idaresi personelinin
bel arlarnn nlenmesi iin eitilmesi, uzun nbet saatlerinin ksaltlmas, hastann kaldrmas ve
tanmas ile ilgili yeni uygulama tekniklerinin gelitirilmesi nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Salk sektrnde i sal ve gvenlii, hastane personelinde bel ars
E-Posta: ebru.kurdal@usak.edu.tr
Yazar: Yrd. Do. Dr. Serdar Orhan, r. Asis. Kemal Gkmen Gen
Balk: Sal Ve Gvenliinde Sosyal Sorumluluk Bilincinin Yeri
sal ve gvenliini etkin bir ekilde salamak, ncelikle alanlara ve iverenlere sorumluluk
bilincini alamak ile mmkndr. Ynetimin uygulayaca politikalar, bu durumun nemli noktasn
oluturmaktadr. Kanunlara mutlak surette uyulsa bile i kazalarnn ve meslek hastalklarnn nne
geilemedii veya byk oranda azaltlamad grlmektedir. Buradaki eksik olan olgu ise
sorumluluk bilincinin zayfldr. lk bata oluturulmas gereken z bilin sayesinde her bir alan
hem kendini hem de dier i arkadalarn dnerek ortak sorumluluk bilinci yaratmas, i sal ve
gvenliine olumlu katk yapar. Bu sorumluluk bilincinin zmsenmesi ise ynetimin, rgt
normlarnn, herkese bilinmesinin salanmas, etkin iletiimin salanmas ve alanlarn
motivasyonunun yksek tutulmas sayesinde olur. Kendini deerli hisseden alan, ilerini severek
yapacandan daha dikkatli davranacak ve kendindeki sorumluluu daha fazla hissedecektir.
Normlarn, alanlarn zihinlerine kaznmasyla ve ortak sorumluluk bilincinin yerlemesiyle ise i
sal ve gvenlii tedbirlerine uymay unutan i arkadalarn grdklerinde uyararak gerekli
tedbirlerin alnmas salanacaktr. Grevini yerine getirmenin vermi olduu rahatlkla ve abalarnn
ynetimden takdir edileceinin bilinmesiyle, sorumluluk ieren davranlar, alanlarn gznde daha
da deerlenecektir. Bu almada; sosyal sorumluluk bilincinin ne olduuna ve nasl benimseneceine,
sosyal sorumluluu alamada ynetimin nemli rolne, alan motivasyonunun ve iletiiminin i
sal ve gvenliine olumlu etkilerine ve i kazalar ve meslek hastalklarnn azaltlmas iin
nerilere deinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sorumluluk Bilinci, Motivasyon, Sal ve Gvenlii

E-Posta: kemalgokmengenc@gmail.com
Yazar: Yrd. Do. Dr. Serdar Orhan, Ar.Gr. zge Alev Snmez
Balk: Gvenlik Kltrnn Oluturulmasnda rgt Kltrnn nemi: Kk Ve Orta lekli
letmeler
alma hayatnda gvenli ve salkl alma ortamnn oluturulmas gerei, gnmzde meydana
gelen i kazas ve meslek hastalklarndan dolay daha da nem arz etmektedir.
kazalarvemeslekhastalklarnnazaltlmasnaynelikyaplanalmalar da dnya genelinde istenilen
sonulara
ulalamamtr.
lgili
mevzuatlarda
deinilmesine
ve
tbbi,
acilmdahalenlemlerigelitirilmiolmasnaramenikazalarvemeslekhastalklargerekgelimigereks
e de gelimekte olan lkelerin alma hayatnn en temel problemlerinden birini oluturmaktadr.
kazalarvemeslekhastalklarnnolumasnnengellenmesinoktasndanleyicibirkavramolarak
son
yllarda
gvenlik
kltrne
vurgu
yaplmaya
balanmtr.
Trkiyedealmavesosyalgvenlikbakanlnnisalvegvenliindenihaihedefialmahayatndavet
oplumdaortakbir
gvenlik
kltr
nn
oluturulmasdr.
Bu
almadakkveortalekliiletmeleredeinilecektirylekikobiler, Trkiye ve dier tm dnya
lkelerinde;
saysal
miktar,
istihdam
hacmi,
retim
deeri,
gelimeyeolankatklarilealmahayatndaetkinolduklargrlmektedir. Ancak bu iletmeler de
alanlarn ortak hareket edebilecekleri kltrel kalplar byk lekli iletmelere gre daha snrldr.
tebunoktadagvenlikkltrnndahaiyianlalabilmesiveyerleebilmesiiinbuiletmelereynelikbir
rgtkltrnnoturtulmaszorunluluuvardr.
Bu
almann
temel
amac,
kkveortalekliiletmelereynelikiindegvenlikkltrneaitdeerlerindeolduu,
rgtkltrlerininoluturulmasnaynelikyaplacakalmalarvetemelkabullerinsnrlarnbelirlemektir
.
Anahtar Kelimeler: Gvenlikkltr, rgtkltr, KkveOrtalekliletmeler

E-Posta: sorhan@sakarya.edu.tr, oasonmez@sakarya.edu.tr
Yazar: Yrd. Do. Dr Feyza Nazik, Yrd. Do. Dr Mehtap Snmez, Ara. Gr. Nazl Glm Mutlu, Aliye
Bulut
Balk: Salve Gvenlii Blm rencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine likin Grleri
Giri: Toplumsal cinsiyet kavram lkemizde kadnlarn statsn olumsuz etkilemekte, birok alanda
cinsiyetler aras ayrmclk yaanmasna sebep olmaktadr.
Ama:
Bu
aratrma,
Binglniversitesindelisansreniminedevamedenisalvegvenliibirincisnfrencilerininalm
ayaam,
toplumsal
yaam,
evlilikveaileyaamileilgilitoplumsalcinsiyetrollerineilikingrlerinibelirlemekamacylayaplmtr.
Yntem: Kesitsel tipte bir aratrmadr. Aratrmada rneklem seimine gidilmemitir.
Anketinuygulandgnlerdeanketidoldurmaykabuledenrencilereanketformuuygulanmtr.
ki
blmden oluan anket formu birinci snfta okuyan 141 renciye uygulanmtr. Anketin birinci
blm
sosyo-demografik
zelliklerden,
ikinciblmisetoplumsalcinsiyetleilgiliifadelerdenolumaktadr. Anketin uygulanmas ile ilgili gerekli
izin yksekokul mdrlnden alnmtr.
Bulgular: rencilerin ya ortalamalar 19.62.0dr. % 44.7si kadn, % 77.3 ekirdek ailedir.
rencilerin annelerinin % 39.7sinin eitim durumu ilk okul mezunudur. Toplumsal cinsiyet
ifadelerinden
kadn
ve
erkein
yapaca
meslekler
ayn
olmaldr
ifadesinekatlmaoranndacinsiyetlerarasndaeitlikibiryaklambenimsenmitir. Ailede ev ileri, eler
arasnda eit paylalmaldr ifadesine ise, erkekler daha geleneksel bir yaklam gstermilerdir. Kz
rencilerin
%
93.7si,
erkek
rencilerin
%
80.8i
almayaamndakadnveerkeklerineitcretalmasgerektiinibelirtmileridir (p>0.05).
Sonu
ve
neriler:
Aratrmadaalmayaamveevlilikyaamileilgilialanlardaerkeklerindahagelenekselgrleresahipold
uklarbelirlenmitir. Aratrmann sonular i sal ve gvenlii blm rencilerinin toplumsal
cinsiyete ilikin grlerini ortaya koymas asndan nem tamaktadr. niversite eitiminde
zelliklealmaalanndatoplumsalcinsiyetbakasnaynelikgelenekselgrleresahipolanrencileri
nolmas,isalndakadnlarntoplumsalcinsiyetayrmclnadahafazlamaruzkalabilecekleririskinive
rencileretemelmeslekibilgininyansratoplumsalcinsiyeteitliikonusundaduyarllkkazandrlmasgere
inigstermektedir.
Anahtar Kelimeler: TOPLUMSAL CNSYET ROLLER, SALIIVE GVENL

E-Posta: feyzasevindik@hotmail.com
Yazar: Gamze Uygun

Balk: Atk Ambalaj Ve Tehlikesiz Atk Geri Dnmnde SG Ekonomisi
Geri dnm sektr, doal kaynaklarn snrl oluu ve giderek artan nfus gz nne alndnda
srdrlebilir bir dnyann temelini oluturur. lke ekonomisine salad katknn dikkat ekmesiyle
lkemizde de geri dnme verilen nem artmtr. yle ki, ynetmeliklerle bu sektrde faaliyet
gsterecek iverenlerin lisans srecine uygun olup olmamas bile izlenmektedir. sal ve gvenlii
konusunda kilit nokta phesiz iverenlerdir. SG alannda geliebilmemiz iin iverenlerin gerekli
nlemleri alarak, alanlar bilgilendirmesi i gvenliinin kilidini oluturur. Burada en nemli nokta
phesiz iverenlerin bilinlenmesidir. Dier sektrler gz nne alndnda iverenlerin eitim
seviyesi eitlilik gsterirken, geri dnm sektrnde byk bir ksm belirli noktalarda
younlamaktadr. lkemizdeki geri dnm tesislerin ounu daha az maliyetle kurulabilen
tehlikesiz ve ambalaj atklar konularnda faaliyet gsteren tesislerdir. Bu tesislerin iverenlerinin
byk bir ksm da hurdaclktan lisansl tesis olma yoluna geenlerden olumaktadr. verenlerin SG
konusunda istenen derece aktif olmamasnn, yaptrm gcyle adm atmasnn, iki nedeni
bulunmaktadr. Birincisi, ekonomik sebeplerdir. SGye maliyet hesab yaparak baland takdirde buz
dann ancak grnen ksm hesaplanmakta, bu da igc kaybyla ya da lmle sonulanacak
kazalarn iverende ve devlet ekonomisinde aaca yaralar ngrememektedir. kinci sebep de
istenen dzeyde bilinlenmemektir. 'ekirdekten yetime' bilinciyle ancak 'deneme yanlma'
yntemiyle i kazalarndan korunabilmektedir ve bu, gnmz alma hayatnda hibir zaman
alanlara yetememektedir. Hem srdrlebilir bir dnyann olabilmesi iin hem de ekonomimizin
kalknmasn glendirebilmek iin geri dnm sektrne; sektrn gelimesi ve sreklilii iin de
salkl alanlara ihtiyacmz vardr. Bu almada tehlikesiz atk ve ambalaj at geri dnmnde
iverenlerin alanlara bak kaza analizinde kullanlan 4M4E yntemi (hatann drt nedeni 4M: Man
(nsan), Machine (Makine), Media (Ortam-evre) ve Management (Ynetim-Kontrol) ve alnacak
nlemler 4E: Education (Eitim), Engineering (Mhendislik), Environment (evre) ve Enforcement
(Kontrol)) ile deerlendirilecek ve i kazalarndan doacak kayplar gz nnde tutularak alnabilecek
nlemler isg ekonomisi bal altnda tartlacaktr. gvenlii ekonomisi, phesiz ki sadece i
kazalarndan doacak kayplarn azaltlmas ile dnlebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Geri Dnm, SG Eitimi, 4M4E Yntemi, 4E, SG Ekonomisi

E-Posta: g.uygun@outlook.com
Yazar: Aye Pikin, sg Uzm. Yrd. sgb

Balk: Madenlerde Toz Kontrolnn nemi
Maden ilerinin doas gerei hem madenin ak olduu srada hem de maden kapandktan yllar
sonra iiler zerinde negatif etkileri grlr.
Maden havalandrmas ou madenci iin byk lde gvenlik ile ilgilidir. Madenlerdeki zayf
havalandrma, yaralanma, hastalk ve lme sebep olabilen yer alt madenlerinde bulunan zararl
gazlara, sya ve toza maruziyete sebep olur. Yeraltndaki metan konsantrasyonu ve dier uucu
kirleticiler genellikle seyreltmeyle(havalandrmayla), hava akm girmeden nce yakalama(metan
drenaj) veya izolasyonla(contalarla ve durdurucularla) kontrol altna alnabilir. Kaya tozlar, kmr ve
silisyum tozlar uzun dnemde silikozis, asbestoz ve pnmokonyoz(madenci akcieri veya siyah
akcier hastal olarak da bilinen) gibi akcier problemlerine yol aabilir. Bir havalandrma sistemi
madenin alma alan boyunca havann akm kuvvetine doru kurulur. Hava akm genellikle yerin
zerine yerletirilen bir ya da daha fazla byk maden fan ile salanr. Yalnzca tek bir yndeki hava
ak, maden boyunca akm yaparak her bir maden alma alanna devaml taze hava salar. Kmr
madenlerinde sulama yapmak da toz miktarnn azalmasna yardmc olur: madenciler suyu makine ile
pskrterek ve temizleyici fan ile toz ykl suyu szerek tozu baarl bir ekilde hapsederler.
Anahtar Kelimeler: madencilik, toz, havalandrma

E-Posta: ayse.piskin@csgb.gov.tr
Yazar: Eren Sava, Aygl Grel, zlem Yiit

Balk: Kamu Kurumlarnda Gvenlik Kltr Dzeyinin Aratrlmas: Yksekretim Kurumlar rnei
Gvenlik Kltr; kiilerin, kendi salklarn koruma ve gelitirme, gvenliklerine nem verme
bilincine erierek toplumsal dzeyde; salk ve gvenliin yaam boyu srekliliinin salanmasdr.
alma hayatnda insan faktrn dikkate almamak kanlmazdr. Yaplan aratrmalar, meydana
gelen i kazalarnn %80-95inin, alanlarn gvensiz davranlarndan kaynaklandn
gstermektedir. 2012 ylnda yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii kanunu kapsamnda
tm alanlarn temel i sal ve gvenlii eitimini almas zorunlu klnarak nleyici bir yaklam
benimsenmitir. i kavram yerine alan kavramnn getirilmesi ve kamu alanlarnn da kapsam
altna alnmas kanunun getirdii en nemli deiikliklerdendir. Bylece toplumsal gelime ve
kalknmann n koulu olan nitelikli insan gcn yetitirmeyi amalayan eitim kurumlar da i sal
ve gvenlii (SG) ats altna alnmtr. Eitim kurumlarna bakldnda, mesleki eitim veren
yksekretim kurumlarnn, bireyleri alma hayatna hazrlamada en byk rol stlenmi olduklar
grlmektedir. Eiticilerden bireylere gvenlik kltr konusunda edinilen bilgi ve tecrbelerin etkin
olarak aktarlabilmesi iin yksekretim kurumlarnda gl bir SG bilincinin yerlemi olmas
esastr. Bu bildirinin amac, salkl ve gvenli alma ortamlarnn oluturulmas, i kazas ve meslek
hastalklarnn nlenebilmesinde nemli rol oynayan yksekretim kurumlarnn konu ile ilgili bilgi
dzeylerinin aratrlmas ve gvenlik kltr bilincini yerletirecek olan bu kurumlarn farkndalk
seviyelerinin arttrlmasdr. alma kapsamnda, pilot blge olarak seilen Ankara ilindeki 5 devlet
niversitesinin Mhendislik- Mimarlk, Fen-Edebiyat Faklteleri ile Meslek Yksek Okullarndaki
retim yelerine anket almas uygulanmtr. Anket sonucunda, katlmclarn yaklak %90nn
gvenlik kltr bilincine sahip olduu grlrken, kanun ve ilgili ynetmelikler konusundaki
farkndalk (%30) ve bilgilerini rencilerine aktarma (%50) dzeylerinin ise dk olduu
grlmtr. Bu sonular dorultusunda yksekretim kurumlarndaki farkndal arttrmak adna
eitli almalar (niversite alanlarna ynelik seminerler ve mfredata eklenecek temel SG
dersleri vs.) yaplmas gereklilii ortaya kmtr.
Anahtar Kelimeler: Gvenlik kltr, kamu kurumlar, yksekretim, 6331

E-Posta: aygul.tan@csgb.gov.tr
Yazar: Dr. Eser Arsan Bilgi, Yrd. Do. Dr. Aye Nilfer zaydn
Balk: Hzl Maruziyet Deerlendirme (Hmd) lei le yerinde Ergonomik Risklerin
Deerlendirilmesi
Mesleki Kas skelet Hastalklar (MKH) endstrilemi lkelerde nemli bir salk sorunudur. MKH
ou zaman ucuz ve basit nlemlerle ortadan kaldrlabilir.
Risk deerlendirmesi, lkemiz i sal ve gvenlii alan iin yeni bir kavram olup; ikincil koruma ve
meydana gelmi olumsuz durumun tazmini ile ilgilenen yaklamnn yerine, alan katlmn ve
alann bilgilendirilmesini art koan, gvensiz alma koullarnn belirlenmesini ve tehlikelerden
kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesini ve kontrol tedbirlerinin kararlatrlmas
amacyla almalar yaplmasn temel alan bir yaklamdr.
Burada;
TehlikelibiriyerindelvardiyasistemindealankadnveerkeklerinyaptklarpaketlemeilerininHzlM
aruziyetDeerlendirmelei (HMD) ile elde edilen ergonomik riskleri sunulmaktadr.
Kesitsel aratrma ile, Evyap Sabun, Ya, Gliserin Sanayi ve Ticaret A.. Tuzla/stanbul letmesi, rn
paketleme blmlerinde, ubat 2013-Eyll 201de, anket(5 blm, 41 soru) ve HMD lei (2 blm,
12 soru) ile veri toplanmtr. HMD leinden bir puanlama tablosu elde edilmekte, maruziyet
dzeyi dk, orta ve yksek olarak deerlendirilmektedir.
alanlar
hemen
her
ite
dnml
alt
iin,
skyaplanbeayrgrevbelirlenmivecinsiyetegreherbirindeayrayraltargzlemyaplmtr.
rneklem seilmemi, alanlarn tamamna ulalmas planlanm ve %98 yantlama oranna
ulalmtr(160/164).
Aratrmada alanlarn yardan fazlas kadndr; ounluu 25-29 ya grubundayken, erkeklerin
ounluu
30-34
ya
grubundadr.
alanlarn
yardan
fazlas
5
yldanuzunsredirayniyerindealmaktaydveerkeklerkadnlardandahauzunsrediralmaktaydlar.
Her 3 kiiden 1iiinzihinselykn ar olarak alglamaktayd. Kadnlarn %16.2sinin, erkeklerin
%26.2sinin ileriniyaparkenkullandklarekipmanlarnnboyuayarlanabiliyordu (p=0.179)
Kadnlarn %86.9u, erkeklerin %90.2si son bir ay iinde gece almt.
Aratrmamzda, en fazla kas iskelet rahatszl yaanan vcut blgeleri her iki cins iin de boyun, bel
ve omuz olarak tespit edildi. Her iki kadndan birisi ve her drt erkekten birisi, nceki hafta iinde
boynunun ardn beyan etti. Bel ars erkek alanlarn en fazla yaad kas iskelet
rahatszlyd. Aratrmamzda el bilei ar skl dier almalara gre dkt.
Anahtar Kelimeler: Ergonomik Risk Deerlendirme, Hzl Maruziyet Deerlendirme (HMD) lei,
Mesleki Kas skelet Sistemi Hastalklar (MKS), yerinde Salk Gzetimi
E-Posta: eserarsan@gmail.com
Yazar: Sibel Bostanc Msc*, Sibel Kiran Md Phd**, Hulya Kulakci Msc, Phd***, Ferruh Ayoglu Md
Phd****
Balk: retmenlerde alma Yaam zellikleri Ve Salk Durumunun Deerlendirilmesi
Tanmlayc tipteki bu aratrmann amac, Zonguldak l Milli Eitim Mdrlne bal merkez
okullarnda alan retmenlerin; alma yaam zelliklerinin ve mevcut salk durumunun
deerlendirilmesidir. Zonguldak l Milli Eitim Mdrlne bal merkezde alan 2212 retmeni
temsil eden rnek bykl 783 olarak hesapland. Basit rasgele rnekleme yntemi kullanld.
Ulalabilirlik % 84.0 (658) olan almada veriler, aratrmac tarafndan hazrlanan anket araclyla
katlmclarn kendi bildirimine dayal elde edildi. Aratrmaya katlan retmenlerin % 54
kadnd658 retmenden % 93.9u kadrolu, % 6.1i szlemeli olarak istihdam edilmekteydi.
retmenlerin % 23.4 dzenli olarak fazla mesai, % 4.7si ek i yapmaktayd. retmenlerin %
35.9u iinden elde ettii gelirin harcamalarna yetmediini belirtti. Haftalk alma saatlerinin
ortalamas 34.010.9 saatti. retmenlerin % 39.4nn doktor tarafndan tans konulmu en az bir
hastal bulunmaktayd. lk srada kulak burun boaz (% 15.8) , ikinci srada gastrointestinal
hastalklar (% 13.7) yer almaktayd. Salkla ilgili bildirdikleri yaknmalardan ilk srada; bel ars ( %
15.0), ba ars (% 14.9), boaz ars (%13.7), yer almaktayd. retmenlerin % 17si dzenli ila
kullanmaktayd. retmenler hem rol model hem de btn topluma ulaabilen bir kesim olarak
sal gelitirme ve saln korunmas iin nemli bir ekirdek noktadr. Kendi salklar, alma
yaam ve salk ilikisi konusunda bilgi ve alglarn topluma yanstma potansiyeli dikkate alndnda
okul sal hizmetleri btn iinde i sal hizmetleri oluturulmas nemli ve gereklidir. Yeni yasal
dzenlemeler nda Toplum Sal Merkezi odakl i sal hizmetleri i sal hemireleri destei
ile oluturulabilir.
Anahtar Kelimeler: retmen, Salk Durumu, Sal, alma koullar

E-Posta: sibelkiran@gmail.com
Yazar: Assoc. Prof. Dr. Sultan Eser*, Assoc. Prof. Dr. Sibelkiran** Assist. Prof. Dr.
Mahmutsadiyardim**, Prof. Dr. Nazmibilir*
Balk: Kanser Kayt Merkezleri Ve Mesleksel Kanserler
Mesleksel kanserlerin gerek boyutunu ortaya koyacak veri eksikliine ramen, karsinojenlere
mesleksel maruz kalmla ilikili kanser vakalarnn tahmini yzdesi %4 ile %20 arasnda deimektedir.
Kanserdenkorunmavetoplumsalasndanmeslekselkanserlerleilgiliaratrmalarnemtamaktadr.
Mesleksel kanserlerin ihmal edilecek kadar kk boyutu saptanabilmektedir ki bunun nedenleri
sadece latent dnemin uzunluu ve yakan sere yol aan nedenlerin eitlilii deil, kanser
hastalarndan meslek yksnn neredeyse hi alnmamasdr. Potansiyel olarak meslekten
kaynaklanan kanserlerde (mesane, akcier kanserleri gibi) ve gelimi lkelerde bile,
tedaviedenhekimlerkanserinmeslekselnedenlerizerindedurmamaktadrlar.
Kanserkaytlargenelliklebelirlibirtopluluukapsayanvekanserlikiilereaitverilerintoplanmas,
saklanmas,
ynetimi
ve
analizine
ynelik
dzenlenen
bilgi
sistemleridir.
Kanserkaytlkanserintoplumaetkisinideerlendirmevekontroletmeyeyardmcolmaamacyla,
kanserlerinoluumuvezelliklerizerinesreklivesistematikveritoplanmassrecidir. Topluma dayal
kanser kaytlar dnya nfusunun sadece %21ini kapsad bildirilmektedir.
Kanserkaytlarnnyksekkalitedetoplanabildiinfusunoranblgelerarasndabykfarkllklargsterm
ektevegelimekteolanlkelerdedahaktbirdurumdaolunduugrlmektedir. Gelimi lkelerde bile
endstri ve meslek (E/M) verisinin dzenli kaydedilmesi istisnai bir durumdur. Nedenin
kantlanmasndaki glkler, ok nedenlilik ve mesleksel maruziyetle kanser gelimesi arasndaki
srenin uzunluu mesleksel kanserlerde sorunun boyutunun deerlendirilmesini zorlatrmaktadr.
Bu bildiri ile kanser kaytlnn da yararlanabilecei biimde Endstri/Meslekkodlarnnsalk
bilgisistemlerineentegrasyonunerilmektedir. Bu sistem kanser yknn endstri ve meslek
boyutunun hesaplanmasna bir frsat oluturacaktr ve yksek riskli alanlarda olas nedensel ilikiyi
azaltmaya ynelik almalara odaklanma olana sunacaktr. Byle bir entegrasyon insanlarn
emeklilik sonrasnda da izlenerek, uzun dnemde E/M ve kanser ilikilerinin zaman boyutunu da
grmeye yardmc olabilir.
Anahtar Kelimeler: retmen, Salk Durumu, Sal, alma koullar

Yazar: Assoc. Prof. Dr. Sultan Eser*, Assoc. Prof. Dr. Sibelkiran** Assist. Prof. Dr. Mahmut Sadi
Yardim**, Prof. Dr. Nazmibilir*
Balk: Bir niversite Hastanesi Aratrma Grevlilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum lei Ve
alma Yaamnda Toplumsal Cinsiyet Rolleri Algsnn Deerlendirilmesi,
Bu
aratrmann
amac,
birniversitehastanesindealanaratrma
grevlilerinintoplumsalcinsiyetrolleritutumlarnnalmayaamndacinsiyetalgsnadairyansmalarnn
deerlendirilmesidir. Aratrmann grubu bir niversite hastanesinde alan 159 aratrma
grevlisinin tm almaya alnd ancak katlmay kabul eden 128kii idi (%80.5). Aratrmann
deikenleri sosyo-demografik zellikler, Zeynelolu nun gelitirdii Toplumsal CinsiyetRolleri
Tutum
lei
(TCRT)
vealmayaamndatoplumsalcinsiyetrollerialgs
ileilgilinermelereverilenyantlardanolumaktayd. Aratrmaya katlanlarn % 45.3 kadn, % 54.7 si
erkekti. Aratrma grevlilerinin % 52si dahili, % 38.4 cerrahive % 9.6s temel tp bilimlerine ait
blmlerde
almaktayd.
Cinsiyet,
alma
yaam
seimlerini
etkilemez
algsnakatlmkadnlardadahafazlaydvekadnveerkekkatlmclararasndakifarkanlamlyd.
alma
yaamnda toplumsal cinsiyet rolleri algsnn alt bileenleri ile toplumsa lcinsiyet rolleri tutum
leinin alt boyutlar ilikisi incelendiinde Mesleki olanaklardan yararlanma cinsiyetten
bamszdr algsile Eitliki Cinsiyet Rol arasnda orta dzeyde pozitif (r=0.491 p=0.000)
korelasyon saptand. allan birimde erkek lehine yaklam vardr algs ile eitliki cinsiyet rol
arasnda orta dzeyde negatif (r=-0.419 p=0.000) korelasyon varken, allan birimde erkek lehine
yaklam vardr algs ile evlilikte cinsiyet rol arasnda ise orta dzeyde pozitif (r=0.526 p=0.000)
korelasyon
bulundu.
Bu
almailetoplumsalcinsiyetrollerialgsnn
almayaamndaki
cinsiyetalgsnayansmalararatrlmtr. Bu dorultuda farkndalk salanmas ve eitimler ile
toplumsal cinsiyet rolleri tutumunun alma yaamnda oluturduu cinsiyete dayal olumsuzluklarn
iyilemesine katk salayabilecei dnlmtr.
Anahtar Kelimeler: ToplumsalCinsiyet, almaYaam, KadnnStats, ToplumsalCinsiyetveTutumlar,

ToplumsalCinsiyetEitlii
Yazar: Nergiz Kaya Msc, ** Sibel Kiran MD PhD

Balk: Bir niversite Hastanesinde alan Hemirelerde alma Yaam Kalitesi ve Etkileyen
Etmenlerin Deerlendirilmesi
Hemirelerin salk hizmet sunumunda kaliteli hasta bakm verebilmelerinde dorudan ve dolayl
nemli etkiye sahip olduu bilinmektedir. Hemirelerde alma yaam kalitesine etki eden
etmenlerin belirlenmesi ve bu etmenlerin olumsuzluklarnn saptanarak giderilmesi, hem i
organizasyonunun hem de iyerindeki verimliliin gelitirilmesini salayacaktr. Bu kesitsel almann
amac, bir niversite hastanesinde alan hemirelerin alma yaam kalitesi dzeyi ve etkileyen
etmenlerin deerlendirilmesidir. Aratrmann evrenini ZK Uygulama ve Aratrma Hastanesinde
alan 161 hemire oluturmaktadr. Hemirelere sosyodemografik deikenler ve alma yaam
zellikleri dorultusunda hazrlanan anket formu ve alma yaam kalitesini lmek iin de salk
alanlarna zel alma yaam kalitesi lei uyguland. Gndz mesaisinde ve serviste alan
hemireler 96 (%67.6) kii, youn bakmlarda vardiyal alan hemireler 46 (%32.4) kii olmak zere
toplam 142 (%88.20) kiiye ulald. Hemirelerin ya ortalamas, 29.22 3.32dir. alma yaam
kalitesi ortalama puan 79.54 15.65dr. alma yaam zellikleri incelendiinde alma dzeni
gruplar arasnda alma yaam kalitesi puanlar farkl bulunmutur. Gndz mesaisi ve serviste
alan hemirelerin alma yaam kalitesi ortalama puanlar 80.44 15.00, youn bakmlarda
vardiyal alan hemirelerin alma yaam kalitesi ortalama puanlar 77.61 16.98dir. Fazla mesai
yapan hemirelerin ortalama alma yaam kalitesi puannn (76.5914.41), yapmayanlara gre
(81.8616.38) daha dk olduu saptand (p= 0.042).
Anahtar Kelimeler: i sal, salk alannn sal, alma yaam kalitesi, hemirelik, vardiya
almas
Yazar: Assoc. Prof. Dr. Sibel Kran*, Assoc. Prof. Dr. Tevfikpnar*, Assist.Prof. Dr.
Mahmutsadiyardim**, Prof. Dr. Nazmibilir*
Balk: Salk Bilgi SistemiNde Veriden Bilgiye: Meslek, kolu Ve Hastalk Kodlar Kullanm le Risk
ngrs
Salk istatistik verilerinin toplanmas ve yorumlanmas standart tbbi terminoloji ve snflama
sistemleri gerektirir. statistiklerin uluslararas karlatrlabilirlii, ayn kriterlerle oluturulmu
snflama ve kodlama sitemleriyle mmkndr. Uluslararas Hastalk Snflamas 10. Versiyonu(ICD-10)
ve Uluslararas Standart Meslek Snflamas-2008(ISCO-08) i sal alannda yaygn kullanlan
snflama sistemleridir. TrkiyestatistikKurumubuikisnflamaykullanarakveritoplamaktadr. Salk
Bakanl, hastalk snflamasnda ICD-10; alma Bakanl, meslek snflamasnda ISCO snflamasn,
ayrca i kollar tehlike gruplar snflamasnda NACE kod sistemini kullanmaktadr. Bu bildiri ile meslek
ve i kolu kodlarnn salk bilgi sistemi ile entegre kullanlmas nerilmektedir. Salk bilgi sistemi
kaytlar,
toplananverilerinilevselbilgiyednmesiyle
nceliklerinbelirlenmesine
katk
salayabilecekkritik nemdedir. Meslek-salk ilikileri dnldnde, risk yaklam ile nleyici
politikalar belirlenmesine bilgi salayan bir veri sistemi nemli ve gereklidir. levsel bir sistem,
yrrlkteolantehlikesnflamasnnveisalhizmetplanlamasnnnesnelverileredayanmasnsalayac
aktr. Trkiyedemeslekhastalklarnntesbitive tansndakiyetersizlikleriamada, isalhizmetlerinin
temelsalkhizmetlerikapsamndabirincibasamaksalkhizmetlerineentegrasyonunemlibirfrsatolutu
rmaktadr.
Salk
Bakanl,
meslekhastalklarnn
erkentansvemeslekhastalklar
verileriningvenilirbiimdeeldeedilmesiamacylayaynlad
13.06.2011
tarihli
genelgeyle,
salkhizmetisunankurumvekurululardahastalktanlarnnsnflandrlmasvekodlanmasndakullanlan
ICD-10 ile Aile Hekimleri, Devlet Hastaneleri, Eitim ve Aratrma Hastanelerinde yazlm sistemlerine
Meslek Hastal Tan Kodlarnn entegrasyonunun yaplmasn, Meslek Hastal (ICD-10) ve
Meslek Kodlarnn (ISCO-08) eletirilerek ekrana uyar notu gelecek biimde sistem kurulmasn
istemitir. Bu yaklam olumlu bir gelimedir. Ancak sistemde yalnzca meslek hastal listesi ilikili
kodlar dikkate almak yeterli olmayacaktr. Meslek (ISCO-08) ve salk (ICD-10) bilgisi ile birlikte kayt
sistemine, ikolu (ISIC, NACE) bilgilerinin girilmesi, i sal hizmetlerinin planlanmasna, i kollarna
zg koruyucu-nleyici hizmetlerin gelitirilmesine nceliklerin, hastalk yknn, kme olgularn,
yenimeslek-salkilikilerininbelirlenmesinebykkatksalayacaktr. ISIC, NACE gibi
ikolu
snflamalarnn, ICD-10, ISCO-08 ile entegre kullanlmasyla elde edilen verilerin matriks analizleri
(job-exposure-matrix)
Anahtar Kelimeler: Endstri ve meslek kodlama sistemi, salk bilgi sistemi, meslek hastalklar
Yazar: mer L. Met - Alaattin rdem

Balk: Trkiyede zel Gvenlik Hizmetlerinde Risk Faktrleri Ve Risklerden Korunma
Dnyada zel gvenlik sektrnn gelimesi, her lkenin kendi siyasal, hukuksal ve kltrel yapsna
bal olarak farkllk gstermektedir. Trkiyede, 2004 ylndan bu yana zel gvenlik hizmetlerinde
hzl bir gelime olmutur. Merkezi Brkselde bulunan Avrupa zel Gvenlik irketleri birliinin
(CoESS) yaynlad rapora gre, Trkiye, Avrupann en byk zel gvenlik sistemine sahip lke
olarak grlmektedir. lk defa, 1981 ylnda 2495 sayl kanunla baz kurum ve kurulularda zel
gvenlik rgtlerinin kurulmas salanmtr. 2004 tarihinde, 5188 sayl zel gvenlik hizmetlerine
ilikin yasayla genelletirme yaplm, eitime ilikin yeni dzenlemeler gelitirilmitir. Bu yasayla
birlikte, zel Gvenlik sektr Trkiyede hzla gelimitir. Trkiyede zel gvenlik sektr, i sal
ve gvenlii asndan birok riskleri barndrmaktadr.. Sektr olarak, zel gvenlik hizmetleri, yksek
rekabete dayal bir sektrdr. Gvenlik hizmetlerine ilikin talebin, kurumlar tarafndan dk cretli
bir hizmet olarak algland grlmektedir. Personel ynnden alma saatlerinde ve grevlerde
farkllk ve esneklik vardr. Bunun yannda sektr ok deer grmemektedir. Dolaysyla, dk cret
ve i gvencesi eksikliinin yaratt psikososyal riskler de sz konusudur. Bu sektrde riskleri 3 genel
kategoride deerlendirmek mmkndr. Genel durumdan kaynaklanan riskler, gvenlik faaliyetlerine
ilikin zel riskler ve iyerine ilikin risk faktrleridir. Gvenlik hizmetlerine ilikin spesifik risklerden
bazlar olarak, te psikolojik taciz ve iddet, silah kullanmna ilikin riskler, i organizasyonuna ilikin
risk faktrleri, i ykne ilikin risk faktrleri, psikososyal i yk, kadn personele ilikin riskler vb.
olarak saylabilir. Dolaysyla, zel gvenlik sektrnde mesleki risklerden korunma, irket, gvenlik
eleman ve kurum olarak taraf ilgilendirmektedir. Dolaysyla, i sal ve gvenlii alannda
yaplan iyiletirmeler, bu dzeyde yaklam gerektirmektedir. Aratrmamzda, zel gvenlik
irketlerine bal kurumlarda alan gvenlik elemanlar ve yneticiler zerinde i sal ve
gvenliine ilikin yaadklar riskler anket ve grmeler yoluyla deerlendirilmekte ve riskleri
minimuma indirecek nlemler zerinde durulmaktadr.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, zel gvenlik hizmetleri, risk faktrleri, risklerden korunma
E-Posta: irdem@hotmail.com
Yazar: Dr. Fahriye Yonca Ayas

Balk: Demografik zellikler
Antalya Serbest Blgesi Yat ilerinin demografik zellikleri.
8 yllk kaytlarn dkm grafikler eklinde sunulacaktr. Ya, cinsiyet, zgemi, soy gemi,
sigara ve alkol kullanm konusunda blgede alan iilerin zellikleri.
Poster sunumu iin revir kaytlar firma ve kii ismi vermeden kaynak olarak kullanlmtr.
Anahtar Kelimeler: Ii, ya, demografik zellikler

E-Posta: hekimyonca@gmail.com
Yazar: Aliye Mandracolu, Osman Blkbas, Mehmet Demirel, Filiz Gmeli

Balk: Drt letmede Salk Sorunu Nedenl Ie Devamszlk Ve Etkileyen Faktrlerin Belirlenmesi
Salk sorunu nedenli ie devamszlk (SA), bir kiinin salk sorunlar nedeniyle iine gidememesi
olarak tanmlanr. SA skln etkileyen faktrler, demografik zellikler, ie bal faktrlerdir. Bu
kesitsel almann amac, demografik zellikler ve ie bal faktrler ile SA arasndaki ilikiyi
aratrmaktr.
Drt iletmeden toplam 556 kii anketleri doldurmutur. Demografik zellikler; ya, cinsiyet, medeni
durum, eitim, gelir, ocuk says, vcut kitle indeksi, sigara kullanm, alkol tketimi, kronik hastalk
varl, aile gereksinimleri sorgulanmtr. e bal faktrlerden meslek, alma sresi, gnlk ve
haftalk alma saati, ite sosyal destek, mesleki maruziyetleri, i doyumu, vardiyal ve gece alma
zellikleri dahil edilmitir. SA, son 1 ay iinde salk problemleriniz nedeniyle ie gelemediiniz
oldu? sorusu ile llmtr. SA ve demografik ve ie bal faktrler arasndaki ilikiyi belirlemek
zere lojistik regresyon analizi yaplmtr.
Katlmclarn ya 18-60 (35.748.33) arasndadr. Katlmclarn % 79.6 erkek ve % 28.3 lise ve
daha yukar eitim dzeyine sahiptir. Katlmclarn %10.2i ( erkek: %9.6 ve kadn: %13.0) salk
problemleri nedeniyle geen ay ie gelemediini belirtmitir. Kronik hastalk varl (OR 2,464(95% CI
1,452-4,181)) ve ailede bakma gereksinim duyan birinin varl (OR 1.99 (95% CI 1.03-3.82)) ile SA
ilikili bulunmutur. doyumu ile SA arsnda da anlaml iliki bulunmutur (OR 1,438 (95% CI. 1,0691,936)). Dier demografik ve ie bal faktrler ile SA arasnda bir iliki saptanamamtr.
Bu almada, dk i doyumu, kronik hastalk ve ailede bakma muhta kiinin varl SA iin birer
risk olarak saptanmtr. letmelerin kronik hastal ve ailede bakma muhta yakn olanlara, ii
dostu iyeri kltr oluturarak destek olmalar gereklidir.
Anahtar Kelimeler: e devamszlk, Salk sorunlar

E-Posta: aliye2kuru@yahoo.com
Yazar: Oktay Okcu, Tuncay Bilge, Sekin zcan

Balk: Mobilya Atlyelerinde Grlt Maruziyeti: anakkale Onsekiz Mart niversitesi Mobilya
Dekorasyon Atlyesi rnei
ZET: Son yllarda artan i kazalar ve ba gsteren meslek hastalklarnn nne gemek iin n plana
kan i sal ve gvenlii kavram alma ortamlarna bir kez daha dikkatlice bakmamza neden
olmaktadr. Gemiin retim, rn ve verimlilik odakl alma hayat artk yerini alan odakl alma
hayatna brakmaktadr. alann gvenlii, huzuru, mutluluu ve tam salk hali mobbing gibi, i
sal ve gvenlii gibi karlan yasalarla devlet tarafndan gvence altna alnmaya allmaktadr.
stenmeyen ve rahatsz edici ses olarak tanmlayabileceimiz grlt ksa ve uzun vadede psikolojik
sorunlardan, geici ve kalc iitme kayb gibi pek ok rahatszla sebep olabilmektedir. Kesici, delici
ve yksek devirde alan makine kullanmnn youn olduu mobilya atlyelerinde allarn
makineye yakn olmas zorunluluu vardr. Bu nedenle alanlarn makine kaynakl grltye maruz
kalma ihtimali yksektir. Bu almada, anakkale Onsekiz Mart niversitesi anakkale Teknik
Bilimler Meslek Yksekokulu Mobilya ve Dekorasyon Programnn mobilya atlyesindeki grlt
lmleri yaplmtr. Elde edilen sonular ilgili mevzuatlar nda deerlendirilmi, sorunun
kaynanda zm iin aratrmalar yaplm ve elde edilen bulgular zetlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Mobilya Atlyeleri, Aa leme Makinalar, Grlt Maruziyeti, Ergonomi,

Sal ve Gvenlii
E-Posta: oktayokcu@comu.edu.tr
Yazar: Esra Karaman, Begm Doan, Seval Erolu

Balk: Kalknma Ve Kreselleme Ekseninde Sal Yaklam
alma hayatnn deien ve gelien koullar insanolunu yepyeni salk riskleriyle kar karya
getirmitir ve lkelerin salk alannda gelimilik dzeyinin nemi gn getike artmaktadr. Beeri
sermayenin temel bileenlerinden biri olan salk, igcn dolaysyla retkenlii etkilemektedir.
Dnya Ekonomik Forumunun verilerine gre i gn kayplar dnldnde salk nemli bir
etken olarak karmza kmaktadr. sal az gelimi ve gelimekte olan lkelerde hala sosyal,
ekonomik, politik nedenlerle ihmal edilmektedir. Bu makalede kalknmann bileenlerinden birisi olan
i sal konusu ele alnmtr. Kalknma, kreselleme ve i sal olgusu tanmlandktan sonra
kalknmann ve kresellemenin alma hayatna ve alan salna etkileri belirtilmitir. Son olarak
i sal koullarnn insan onuruna yakr dzeye getirilmesinde salk yatrmlarnn nemi konu
edinilmitir.
Anahtar Kelimeler: Salk, i sal, kalknma, kreselleme, ekonomi

E-Posta: begum.dogan@csgb.gov.tr esra.karaman@csgb.gov.tr seval.eroglu@csgb.gov.tr
Yazar: Hatice Varol& Serdar Orhan

Balk: Sektrel, Cinsiyet Ve Ya Gruplar Asndan Kazalarnn Deerlendirilmesi
, insanlarn hayatlarn srdrebilmeleri iin nemli bir sosyal etmen olmakla birlikte fiziksel,
psikolojik, sosyal ve ekonomik etkileriyle insan saln ve yaamn da etkilemektedir. Uluslararas
alma rgt (ILO)nun yapt tanma gre i sal, btn mesleklerde alanlarn bedensel,
ruhsal ve sosyal ynden iyilik hallerinin en st dzeyde tutulmas, srdrlmesi ve gelitirilmesi
almalardr. sal ve gvenlii politikalar, uygulamalar ve kltr alma yaamnn temel
unsurlarndan biridir ve tm dnya lkelerince yeni araylarn olduu, nem kazanan bir alandr.
zellikle son yllarda Sal ve Gvenlii (SG) almalarnn etkinliinin arttrlmas sonucunda lke
genelinde meydana gelen i kazas saylarnda ciddi bir azalma meydana gelmitir. Ama yinede
gelimi lkelerle kyaslandnda meydana gelen i kazalar saysnda hala daha iyi bir seviyede
olmadmz da genel bir gerektir. kazalar sonucu Trkiyede her yl yaklak 4 bin alan sakat
kalmakta, 1500 alan ise hayatn kaybetmektedir. Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine
gre, 2012 ylnda lkemizde 74.871 i kazas geeklemitir. Bu kazalarn 5.781ini kadnlar,
69.090n erkekler yaamtr. Bu kazalarn sonucunda 2,036s srekli i gremezlikle sonulanmakla
birlikte 744 lmle sonulanmtr. Sektrel bazda i kazalar incelendiinde madencilik, tekstil ve
inaat sektrleri n plana kmaktadr. 8.828 i kazasyla kmr ve linyit karlmas faaliyeti, faaliyet
gruplar arasnda ilk sray almaktadr. Ayrca bu i kazalar ve meslek hastalklarnn Trkiye
ekonomisinde yllk GSYH 50 Milyar kayba neden olmaktadr. Konuyla ilgili salkl almalar
yaplabilmesi noktasnda istatistiki verilerin iyi analiz edilerek gereki sonular elde edilmesi son
derece nemlidir. Biz bu almada Trkiye statistik Kurumu ve Sosyal Gvenlik Kurumu verilerini
sektrel, cinsiyet ve ya baznda inceleyerek mevcut uygulamalar erevesinde zm nerileri
sunmaya alacaz.
Anahtar Kelimeler: i kazalar, sosyal gvenlik, meslek hastalklar

E-Posta: hatcevarol@hotmail.com
Yazar: Serdar Orhan & Sultan zam

Balk: Kazalarn nlemede Gvenlik Kltrnn nemi
Karmak bir yapya sahip olan i kazalarnn meydana gelmesinde pek ok faktrn etkisi bulunmakla
birlikte, yaplan aratrmalar gstermitir ki i kazalarnn %88i tehlikeli davranlardan meydana
gelmektedir. Bu da gstermektedir ki i kazalarnn nemli bir blmnn insan hatasna bal
olduudur. Bundan dolay, i sal ve gvenliinin beeri unsuru zerinde giderek daha fazla
durulmaya balanmtr. Bu noktada 1986 ylnda meydana gelen ernobil faciasndan sonra kaza
inceleme raporunda yetersiz gvenlik kltr yer almtr. Kazann olumasnda eitli teknik
eksikleri ve hatalarn yannda zellikle alanlarda gvenlik bilincinin olamamas tetikleyici ana
faktr oluturmutur. Bu tarihten itibaren i kazalarnn nlenmesi noktasnda gvenlik kltrne
vurgular yaplmaya balamtr. Genel olarak kltr bir toplumun yaam tarz olarak karakterize
edilen ve bilgi, inan, gelenek, rf, adet, sanat, ahlak, ara, gere, teknik ve benzeri maddi ve maddi
olmayan unsurlardan oluan kark bir btn ifade eder. Kltr toplumun yeleri iin ayn zamanda
yol gsterici temel kabul ve deerlerden oluur. Genel kltrn yan sra toplum iinde yer alan eitli
alt kltrlerde bulunmaktadr. zellikle alma hayatnda, rgt yelerine farkl bir kimlik veren ve
rgte balanmasna yardmc olan ve rgt yeleri tarafndan paylalan i deikenleri sunmak iin
rgt kltr alma hayatnda ok nemli bir ilev grmektedir. Trkiyede de gvenlik kltr
konusu son yllarda kstlda olsa almalara konu olmaya balamtr. Trkiyedeki mevcut literatre
katk salamay amalayan bu almada, gvenlik kltrnn Trkiyede i kazalarnn nlenmesi
noktasnda ki nemini literatr aratrmas yaparak ortaya kartabilmektir.
Anahtar Kelimeler: gvenlik kltr, salk ve gvenlik, kaza, kaza nleme

E-Posta: sorhan@sakarya.edu.tr
Yazar: Dr. Ebru Korkmaz, Dr. Blent Gedikli, Dr. Buhara nal, Elif Atasoy, Sreyya Kapusuz, Glen
Dgel, Canan Yldz, Fatih Ertrk, Dr. H.N.Rana Gven.
Balk: Tarmda Sal Ve Gvenlii Pilot Projesi
Bu alma tarm alannda, i sal ve gvenlii (SG) ynnden risk deerlendirmesini esas alarak,
nleyici ve koruyucu yaklamn etkin klnmas amacyla Adana ve anlurfa illerinde 26 Nisan 2012
5 Mays 2012 tarihleri arasnda Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl (SGM) tarafndan
yrtlmtr.
Metodoloji;
Pilot blge olarak seilen anlurfa ve Adana illerinde tarm sektrnde faaliyet gsteren 5 iyerinde
SGM gezici i sal tarama aralaryla; risk deerlendirmesi ve ortam lmleri yaplm,
alanlarn salk gzetimi kapsamnda i ve salk ykleri ile SG bilgi ve farkndalklarn sorgulayan
i sal anket ve anamnez formlar, solunum fonksiyon testi, arka-n akcier radyografisi ekimi ve
laboratuar tetkikleri uygulanmtr.
Sonu;
Aratrma kapsamnda, anlurfa ilinde belirlenen 3 iyerinde alan 221 kiiye anket uygulanm,
tbbi anamnez alnm ve solunum fonksiyon testleri (SFT) yaplmtr. Katlmclarn %20,3 ie giri
muayenelerinin, ancak %2,1i dzenli periyodik muayenelerinin yapldn belirtmitir. SFT yaplan
210 alann %6,7sinde patolojik bulgu tespit edilmitir.
Temel i sal ve gvenlii eitimleri ile ilgili soruya verilen yantlar incelendiinde, alanlarn %18i
daha nce i sal ve gvenlii ile ilgili bir eitim aldn, %82si ise herhangi bir eitim almadn
ifade etmitir.
Tarm alanlarndan 216 kiinin hemoglobin(Hb) ve hematokrit(Hct) deerleri analiz edilmitir. Hb
ortalamas 12,431,79 ve Hct ortalamas 35,614,17 olarak bulunmutur. Hb(10,852.39) ve
Hct(32,445,55) ortalamas en dk bulunan grubun okur yazar olmayanlar olduu tespit edilmitir.
yerlerinin Hb ve Hct ortalamas karlatrldnda, en dk Hb ortalamas (11,821,74) ve Hct
ortalamas (34,373,80) sera iletmesinde tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Tarm, i sal, alan sal.

E-Posta: ebru.korkmaz@csgb.gov.tr

Balk: Madencilik Sektrnde Yeni Sal Ve Gvenlii Yasal Yaklam
Ama:


Mevzuatn gncel durumunun ifade edilmesi ve Kanun ve yeni Ynetmelik ile meydana gelen
yeniliklerin belirlenmesi.
Metot
Bulgular
Sonu
daha iyi koullar iin olduka byk bir adm atm ve etkilerini ksa zamanda gstermeye balamtr.
Anahtar Kelimeler: Madencilik, Sal ve Gvenlii Yasal Yaklam

E-Posta: aergun@csgb.gov.tr
Yazar: Hseyin akan, Filiz Ekim evik, Vecdet z

Balk: Sal Ve Gvenliinin Adli Bilimlerdeki Yeri Ve nemi
Adli bilimlerde i sal ve gvenliinin ne kadar nemli olduu ve alanlarn etki boyutunun
aratrlmas gereklidir. Olay yerinde bulunan delillerin deerlendirilmesi ve laboratuvara
gnderilmesi ilemlerinde biyolojik, fiziksel ve kimyasal risk etmenleri ok nemlidir. Aratrmalarda
adli mikrobiyolojiden; biyolojik terr, biyolojik su, postmortem incelemeler, besin zehirlenmeleri ve
alanlarn enfeksiyon riski iin yararlanlmaktadr. Mikroorganizmalarn veya toksinlerinin,
kimyasallarn, radyoaktif maddelerin kk miktarlar dahi ok sayda insann lmne yol
aabilmektedir. Bu etkenlerin tehis ve tedavileri g olup, zaman ve ekonomik olarak da nemli
kayba neden olmaktadr. Is, hava artlar ve topografik yap zellikleri, etki derecesini
deitirebildiinden etkilerinin nceden tahmin edilmesi ve kontrol de zordur. Ayrca adli bilimlerde
bir cesetle ilgili postmortem almalarn farkl aamalarn yrten olay yeri inceleme ekibi, adli tp
uzmanlar ve otopsi teknisyenleri ile toksikoloji, genetik, mikrobiyoloji laboratuvar personeli vcut
svlar, yumuak doku ve kemiklerle dorudan temas ettiklerinden enfeksiyon riski altndadrlar. Risk
oluturan mikroorganizmalarn cesette ne kadar sreyle canl kaldklarn, evresel koullarn canllk
sresine etkisini, vcut svlarndaki toksik ve radyoaktif maddelerin etkisini bilmek de otopsi salonu
kaynakl enfeksiyonlardan korunmada nemlidir. Baz mikroorganizmalarn fiziksel veya kimyasal
dekontaminasyon yntemlerine ve yksek sya dayankl olmas, formalinle fiske edilmi parafinli
rneklerin de enfeksiyon riski tamas nedeniyle etkenler ve korunma yntemleri konusunda bilgili
ve duyarl olunmas, her vakaya potansiyel yksek enfeksiyon riski tad dncesiyle nlem
alnmas i sal ve gvenlii asndan, yaamsal nem tamaktadr. Kabul edilebilir risk dzeyi,
maruziyet etkin ve snr deerleri bu anlamda dikkate alnmaldr. Bununla birlikte hayvan, bitki, gda
patojenlerini ve toksinlerini iyi bilmek adli birimler ve toplum sal bakmndan gereklidir. evre
(gvenli ortam) ksaca, bireyin yaam aktivitelerini salkl biimde yerine getirdii ortam olarak ifade
edilmesinin yan sra fiziksel, kimyasal, mikroorganizmalar, radyasyon, genetik uygulamalar, psikolojik
vb. tehlikelerden de uzak olmaldr. Bu zelliklerin tm gz nne alndnda, yeterli bilgiye sahip
olan ve ayn zamanda delil toplama gibi uygulamalar da bilen uzmanlarn yetitirilmesi gerei n
plana kmtr.
Anahtar Kelimeler: Adli bilimler, i sal ve gvenlii, risk etmenleri

E-Posta: filiz.cevik@istanbul.edu.tr
Yazar: Filiz Ekim evik, Hseyin akan, Vecdet z

Balk: Okul Kantinlerinde alanlar Ve rencileri Tehdit Eden Mikrobiyal Etkenlerin Sal Ve
Gvenlii Asndan Deerlendirilmesi
stanbuldaki ilkretim kantinlerinde hazrlanan ve tketime sunulan gdalarn mikrobiyal yklerinin
ne olduunun tespiti, bu kantinlerden beslenen ocuklarn ve alanlarn mikrobiyolojik gda
zehirlenme risklerinin i sal ve gvenlii ynnden deerlendirilmesi amalanmtr. Giri:
alanlar ve renciler beslenme ihtiyalarn okuldaki kantin, kafeterya, bfe, ay oca vb. gibi
yerlerden karlamaktadr. Dolaysyla okul bnyelerindeki bu iletmelerin hazrlad ve sunduu
gdalarn ne kadar salkl olduu aratrlmaldr. Gda hazrlannda grev alan kiilerin ve
rencilerin bilinlendirilmesi ve zaman iinde deiik eitim programlarna tabi tutulmas
gerekmektedir.
Materyal ve Metod: almada stanbuldaki 5 farkl iledeki ilkretim okulu yer almtr. Bu okullara
ait kantin, bfe vb. yerlerden alnan toplam 100 adet farkl gda alnp, her bir gdann tm bileenleri
ayr ayr allm ve gda zehirlenmesine sebep olan patojen mikroorganizmalar ynnden
incelenmitir. almamz stanbul niversitesi Adli Tp Enstits Mikrobiyoloji Laboratuvarnda ve
06.02.2009 tarihli ve 27133 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Mikrobiyolojik Kriterler Teblii Trk
Gda Kodeksi ynetmelii dorultusunda yrtlmtr.
Bulgular: almamzn sonucunda, 1 nolu ilkretim okulunun % 50sinin, 2 nolu ilkretim okulunun
% 25inin, 3 nolu ilkretim okulunun %50sinin, 4 nolu ilkretim okulunun %75inin ve 5 nolu
ilkretim okul kantininde retilen gdalarn %50sinin mikrobiyolojik analiz sonularna gre Trk
Gda Kodeksi Ynetmeliine uymad saptanmtr.
Tartma: Analiz edilen 100 adet gda rnei, gda zehirlenmesine sebep olan mikroorganizmalar
asndan incelenmitir ve adli bilimler erevesinde yorumlanmtr. stanbuldaki ilkretim okul
kantinlerinde tketilen gdalarda saptanan eitli patojen bakterilerin var olduu ve bunlarn mevcut
ynetmelikte istenen deerlerin zerinde olduu saptanmtr. Bu durum bizlere kantin
iletmecilerinin kiisel ve evresel hijyene gereken zeni gstermediklerini, zellikle i sal ve
gvenlii asndan dndrm olup, kantin denetimlerinin ne denli nemli olduunu bir kez daha
gstermitir. Gerekli nlemlerin alnmamas ve denetimlerin yaplamamas hem risk hem su tekil
etmektedir.
Sonu: Amacmz salkl gda salkl birey ise zellikle kantinlerde sunulan gdalarn i sal ve
gvenlii asndan ne kadar nemli olduunu yaplacak bu tr biyolojik almalarla
gsterilebileceini dnyoruz
Anahtar Kelimeler: sal ve Gvenlii, Okul Kantinleri, Biyolojik Risk etmenleri

E-Posta: filiz.cevik@istanbul.edu.tr
Yazar: Nergis Kaya Msc, Sibel Kiran Md Phd

Balk: Bir niversite Hastanesinde alan Hemirelerde alma Yaam Kalitesi Ve Etkileyen
Etmenlerin Deerlendirilmesi
Hemirelerin salk hizmet sunumunda kaliteli hasta bakm verebilmelerinde dorudan ve dolayl
nemli etkiye sahip olduu bilinmektedir. Hemirelerde almsa yasam kalitesine etki eden
etmenlerin belirlenmesi ve bu etmenlerin olumsuzluklarnn saptanarak giderilmesi, hem is
organizasyonunun hem de yerindeki verimliliin gelitirilmesini salayacaktr. Bu kesitse almann
amac, bir niversite hastanesinde alan hemirelerin alma yasam kalitesi dzeyi ve etkileyen
etmenlerin deerlendirilmesidir.
Aratrmann evrenini Z.K.. Uygulama ve Aratrma Hastanesinde alan 161 hemire
oluturmaktadr. Hemirelere sosyodemografik deikenler ve almsa yasam zellikleri
dorultusunda hazrlanan anket formu ve alma yasam kalitesini lmek iin de salk alanlarna
zel alma yasam kalitesi lei uyguland.
Gndz mesaisinde ve serviste alan hemireler 96 (%67.6) kii, youn bakmlarda vardiyal alan
hemireler 46 (%32.4) kii olmak zere toplam 142 (%88.20) kiiye ulald. Hemirelerin yas
ortalamas, 29.22 3.32dir. alma yasam kalitesi ortalama puan 79.54 15.65dr. alma yasam
zellikleri incelendiinde alma dzeni gruplar arasnda alsma yasam kalitesi puanlar farkl
bulunmutur. Gndz mesaisi ve serviste alan hemirelerin alma yasam kalitesi ortalama
puanlar 80.44 15.00, youn bakmlarda vardiyal alan hemirelerin alma yasam kalitesi
ortalama puanlar 77.61 16.98dir. Fazla mesai yapan hemirelerin ortalama alma yasam kalitesi
puannn (76.5914.41), yapmayanlara gre (81.8616.38) daha dsk olduu saptand (p= 0.042).
Anahtar Kelimeler: i sal, salk alannn sal, alma yasam kalitesi hemirelik, vardiya
almas
E-Posta: nergis_kaya@hotmail.com
Yazar: Mesut Kaplan

Balk: Bilecik linde, Hijyeni lm, Test Ve Analiz Laboratuvarlar Kurulmas Gerekliliinin
ncelenmesi
Bilecik ilinde 6 adet Organize Sanayi Blgesi bulunmaktadr. limizde alan kesimin % 60 bu
organize sanayi blgelerinde faaliyet gstermektedir. Blgemizde, sal ve gvenlii mevzuat
kapsamnda alma ortamndaki kiisel maruziyetlere veya alma ortamna ynelik fiziksel, kimyasal
ve biyolojik etkenlerle ilgili i hijyeni lm, test ve analizleri yapacak zel veya kamuya ait kurum ve
kurulu laboratuvarlar bulunmamaktadr. Bu almada test laboratuvarnn kurulmas ve
iletilmesindeki maliyet analizi ve gereklilikler zerinden fizibilite almas yaplmtr. Yaplan
deerlendirmeler sonucunda Blge iin test laboratuvarnn kurulmasnn uygun olduu ortaya
kmtr.
Anahtar Kelimeler: Hijyeni Laboratuvar, Bilecik Hijyeni Laboratuvar Fizibilite almas

E-Posta: mesut.kaplan@bilecik.edu.tr
Yazar: Damla Pulat, SG Uzm. Yrd. , sgb

Balk: Asbest Ve Kentsel Dnm
Asbest ya da amyant, sya, anmaya ve kimyasal maddelere ok dayankl lifli yapda kanserojen bir
mineraldir. Halk arasnda ak toprak, orak toprak, gk toprak, hllk veya ceren topra gibi isimlerle
de bilinir. Bir doal silikat mineral olan asbest maddesinin, sy iletmemesi yani iyi bir izolasyon
maddesi olmas nedeniyle ok eski alarda kullanlmaya balamtr. Arkeolojik almalardan elde
edilen bilgiler dorultusunda asbest kullanmnn 2500 yl ncesine dayand bilinmektedir.3.000'
den fazla kullanm alan olan asbestten, zellikle gemi, uak, otomobil sanayiinde, makine
konstrksiyonlarnda yalayc madde ve szdrmazlk eleman olarak, inaat sektrnde, s ve ses
izolasyonunda yaygn olarak yararlanlmtr. Asbest lifleri solunduu taktirde akcier kanseri gibi
ldrc hastalklara sebep olur, ancak bu hastalk hemen deil 10-20 yl aralnda ba gsterir.
Yklacak eski binalarn tavan kaplamalarnda, s ve yangn yaltm iin kullanlan izolasyon
malzemelerinde, tavan ve taban demelerinde, pis su borularnda, tula ve kiremitte, at
malzemelerinde bulunan asbestli malzemelerin kentsel dnmdeki gizli riski ortaya koyuyor.
Kentsel dnm seferberlii erevesinde binalar ykldka havaya ok ciddi miktarda asbest
kacaktr ykmlarn mutlaka asbest skm uzman nezaretinde asbest skm alan tarafndan
sklerek iilerin ve evrede yaayanlarn salnn tehlikeye atlmamas gerekir.
Anahtar Kelimeler: Asbest ,insane ve evre sal

E-Posta: damla.pulat@csgb.gov.tr
Yazar: Yrd. Do. Dr. . Hakan avu Ara. Gr. Eda Karap
Balk: Hukuku Ve Sosyal Gvenlik Uygulamalarnda Kazas
Sanayilemeye paralel biimde i sal ve gvenlii nlemlerinin alnmas zm gereken en
nemli sorunlardan biri olarak ortaya kmtr. yerinde i sal ve gvenlii nlemlerinin alnmas
iverenin iiyi gzetme borcu kapsamnda balca ykmllklerindendir. veren iinin yaam,
salk ve beden btnln iyeri tehlikelerine kar korumak zorundadr. Sosyal Gvenlik Kurumu
istatistikleri i kazalarnda srekli bir art olduunu gstermektedir. almamzda bu erevede i
kazas kavram tanmlanacak ve ne ekilde tespit edildii Sosyal Gvenlik Kurumu Uygulamalar ile ele
alnacaktr. Akabinde Hukuku ve Sosyal Gvenlik Hukukunda i kazalarnn sonularna
deinilecektir. Konu irdelenirken Sosyal Gvenlik Kurumunun genelgeleri ve uygulamalar arlkl
olarak ele alnacak ve Trk Borlar Kanunu erevesinde tehlikeli i kavram ile i kazasndan doan
maddi ve manevi tazminatlarda ortaya kan farkllklar Yargtay Kararlar erevesinde
vurgulanacaktr.
Anahtar Kelimeler: Hukuku ve Sosyal Gvenlik Uygulamalarnda Kazas

E-Posta: ohcavus@mynet.com edakaracop@gmail.com
Yazar: Emine irin, enol irin

Balk: Merkezi Soutma Svsnn nsan Salna Olumsuz Etkileri
Metal ilemede kullanlan, su ile karabilen (ortalama %5 ya-su konsantrasyonu) soutma svlar;
yalama, soutma korozyondan koruma ve talalarn alma yzeyinden uzaklatrlmas gibi
grevleri vardr. Soutma svs, metal ileme tezghnda mevcut tankla veya ok sayda metal ileme
tezgahna sahip i yerlerinde merkezi bir soutma ve filtrasyon (Hydromation) sistemiyle
salanmaktadr. Merkezi soutma svs sistemlerinde her bir tezgha soutma svs, giri-k
yapmaktadr. Soutma svs tezgahtan k esnasnda, metal talalar, tozlar v.b. partiklleri merkezi
sisteme tamakta ve filtrelenip ve soutulan sv tekrardan dngye, bir pompa yardmyla dhil
edilmektedir. Merkezi soutma sistemlerinde insan salna zararl; bakteri, cilt tahrii, kt koku ve
buhar younluu oluum riski, tezghlarda bulunan mevcut tanklara gre daha fazladr. Bu almada
Hydromation merkezi soutma svsnn, insan salna olumsuz etkileri aratrlmtr.
Anahtar Kelimeler: Soutma Svs, Merkezi Soutma Sistemleri, nsan Sal

E-Posta: eminesirin@duzce.edu.tr, senolsirin@duzce.edu.tr
Yazar: Betl avdar, SG Uzm. Yrd. , sgb

Balk: Koruyucu Kyafetler Ve Seim Kriterleri
Koruyucu kyafetler, alan kuvvetli sya, scak sv sramalarna, i ekipmanlarnn mekanik
etkilerine, kesilmeye, tehlikeli kimyasallara ve radyasyona kar korumak amacyla kullanlan Kiisel
Koruyucu Donanmlardr. Bu almada lkemizde kullanmnn dier KKD lere gre ok yaygn
olmayan koruyucu kyafetler hakknda temel bilgilendirme ve koruyucu kyafetlerin kullanm ve
seimi srasnda izlenmesi gereken yol haritas incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Kiisel Koruyucu Donanm, Koruyucu Kyafet

E-Posta: bcavdar@csgb.gov.tr
Yazar: Bilal ilkaya

Balk: Turizm Sektrnde Sal Ve Gvenlii Konusunda Gncel Sorunlar Ve zm Yollar
Tarihsel sre ierisinde baktmzda, i sal ve i gvenliinin ilk ortaya k, sanayi devriminin
balang yllarna dayanmaktadr. Sanayi devriminden nce de tarm sektrnde alan iilerin
varl bilinmektedir. Ancak i sal ve i gvenlii kavramnn sanayi devriminden sonra doduunu
sylemek mmkndr. Gnmzde ise, sanayiden daha farkl alma yntem ve koullar olan dier
bir sektr, hizmet sektr, hzla ykselmektedir. Hizmet sektrlerinden en nemli biri olan turizm
sektr, dnyann her yerinde gn getike gelime kaydederek lke ekonomileri iin nemli
sektrlerin banda gelmektedir. Dnyann en hzl gelien sektrlerinden birisi olan turizmde,
uluslararas turizm pazar byrken pazardan en yksek pay almak iin turist eken lkeler arasndaki
rekabet de giderek artmaktadr. Trkiyede de milli gelire ve lke tantmna olan katklar ile hizmet
sektrnn nemli bir paras saylan, yaklak 1,7 milyon kiiye istihdam salayan sektrde yaplan
ilerin, yksek vasf ve eitim dzeyi gerektirmemesi birok kii iin i hayatnn kaplarnn daha kolay
ekilde almasn da salamaktadr. Turizmin genel zelliklerine bakldnda tatil dnemleri ve yaz
aylar gibi mevsimsel olarak i yknn artt dnemlerde ya da hafta sonu ve gece gibi igcnn
genelinin almad allmadk saatlerde allmas, sigortasz ve gvencesiz altrlmas,
birbirinden olduka farkl ilerin yaplmasnn getirdii i eitlilii karmza kar. Bu sebeplerden
dolay turizm sektr i kazas ve meslek hastalklar asndan dikkate almak gerekir. lkemizde i
kazas ve meslek hastalklar saylar, hizmet sektrnde sanayi sektrne kyasla daha dk olmakla
birlikte, psikososyal ve ergonomik risklerin ykseklii, alma artlar, igcnn yaps ve artan
istihdam, lkemizde hzla byyen bu sektr i sal ve gvenlii almalarnn dikkat eken yeni
bir merkezi haline getirmektedir. Turizm iletmelerinde meydana gelen art ile birlikte, istihdam ve
rekabette meydana gelecek art ile, alanlarn, bu sektrde eitli risk faktrleri ile kar karya
kaldn grmekteyiz. Bu sebeplerden dolay turizm sektr i kazas ve meslek hastalklar asndan
dikkate almak gerekir.
Anahtar Kelimeler: sal ve gvenlii, turizm, hizmet sektr

E-Posta: bilal_cilkaya @hotmail.com
Yazar: r. Gr. Hatice zdemir, r. Gr. Enes Gndz, Raziye Kurt, Bahadr Erkan
Balk: niversitelerin Sal Ve Gvenlii Programlar Ders Planlarnn Deerlendirilmesi
sal ve gvenlii hizmetleri multidisipliner bir alan olup iletmelerde konularnda yetkin bir ekip
tarafndan yrtlmesi bir zorunluluktur. Ekip ierisinde zellikle i kazalarnn kabul edilebilir
seviyelere ekilebilmesi iin i gvenlii uzmanlarna byk sorumluluklar dmektedir. yerlerinde
gvenli bir alma ortam oluturulmas, nleyici tedbirler alnmas, i kazalarnn dolaysyla kazalarn
maliyetlerinin azaltlmas, i gvenlii konusunda alanlar arasnda farkndalk oluturulmas iin
eitimler vermesi gibi pek ok grevi olan uzmann baarsnn temeli ald eitim ile atlacaktr.
Uzmanlk eitimleri bakanlka yetkilendirilmi kamu kurum ve kurulular, niversiteler veya zel
eitim kurumlar tarafndan yrtlmektedir. Yrrlkteki mevzuata gre uzmanlk paydasnda
mhendisler, mimarlar, teknik retmenler, fiziki, kimyager, biyolog unvanna sahip kiiler ve
niversitelerin meslek yksekokullarnn (MYOnn) i sal ve gvenlii program mezunlar yer
almaktadr. Sal Ve Gvenlii yasas ile byk bir ivme kazanan i gvenlii uzman ihtiyac hem
niversitelerdeki i sal ve gvenlii programlarnn hem de bakanlka yetkilendirilen bu alanda
faaliyet gsteren eitim kurumlarnn saysnn hzla artmasna yol amtr. 2013 yl SYM Klavuzuna
gre bu alanda eitim veren 43 ayr niversitede rgn, ikinci retim ve/veya uzaktan eitim
eklinde i sal ve gvenlii programlar mevcut olup toplam kontenjan 3.491dir. Ayrca 4
niversitede sal ve Gvenlii lisans dzeyinde retime balam olup ayrlan kontenjan 420
kiidir. Bu hzl art eitimin kalitesi ile ilgili baz sorunlar da beraberinde getirmitir. Bu alma ile
MYO Sal ve Gvenlii Programlarnn ders konular ve ierikleri Sal ve Gvenlii Genel
Mdrl tarafndan belirlenen Gvenlii Uzmanl Temel Eitim Program ile kyaslanm her iki
taraf iin eksik noktalar belirlenmi ve neriler sunulmutur
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Eitim

E-Posta: haticeozdemir@erciyes.edu.tr
Yazar: r. Gr. Hatice zdemir, r. Gr. Mehmet Akif Erkan

Balk: Develi lesi Oto Tamircilerinin alma artlarnn Gvenlii Asndan Deerlendirilmesi
01 - 14 Aralk 2013 tarihleri arasnda Develi Sanayisinde faaliyet gsteren oto tamir atlyelerinin
tamam ziyaret edilerek alanlarla yz yze grlm alma ortam gzlenerek tehlikeli durum
ve tehlikeli davranlar tespit edilmitir. Oto tamircilii bal altnda; oto boyacl, cam montaj, oto
elektrikilii, motor tamircilii, oto ase, kaporta tamircilii, oto lastik, oto demecilii yapan
birbirinden farkl iletmelerle ayr ayr grlmtr. Kk iletmelerde alanlarn eitim
seviyeleri dk olduu, mesleki eitime sahip alan says ok az olduu ve genellikle kk yata
almaya balayp zamanla ii rendikleri belirlenmitir. alma sreleri dzenli deildir.
alanlarn salk muayeneleri yaplmamtr. stelik termal konfor artlar olduka yetersiz olup
zellikle k aylarnda darda allmas gerekmektedir. alanlara ait kiisel koruyucu donanmlar
eldivenle snrldr, ou amacna uygun olmayp bulunan gzlk, maske gibi koruyucular da mrn
tamamlamtr. alanlarn i kyafetleri olmad gibi alanlara ait giyinme - soyunma dolaplar vb.
bulunmamaktadr. yerlerinde yangnla ilgili nlem sadece iyerinde bulundurulan yangn sndrme
tpnden ibarettir. zellikle oto boyacl yaplan iletmelerde alanlar, havalandrmann yetersiz
olmas, kiisel koruyucu donanm kullanlmamas, kullanlan astar, boya, solvent gibi kimyasallara ait
tehlikelerin belirlenmemi olmasndan dolay meslek hastalklarna yakalanma riskleri yksektir.
Yaplan alma ile sorunlar ortaya karmak ve zm nerileri gelitirmek hem iverenlerin hem
alanlarn hem de sahada hizmet verecek uzmanlarn konuya dikkati ekilmek istenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kk iletmeler, i gvenlii

E-Posta: haticeozdemir@erciyes.edu.tr
Yazar: Kaymaz . ., nar K., Pekpak E., Karaosmanolu V. .

Balk: 6331 Sayl Sal Ve Gvenlii (SG) Kanununun Proaktif Yaklamnn Haddon Matrisi le
Deerlendirilmesi
Haddon Matrisi yaralanma mekanizmalarn incelemekte kavramsal ereve kullanan kapsaml bir
yntemdir. Ayrca etkili mdahale stratejileri gelitirmek iin de kullanlr. 30 Haziran 2012 tarihinde
28339 sayl resmi gazetede yaynlanarak yrrle giren 6331 sayl Sal ve Gvenlii (SG)
Kanunu maddeleri 4 ayr deerlendirici (A,B,C,D) tarafndan Haddon matrisi hcrelerine datlmtr.
Haddon matrisi orjinalinde esnek bir yapya sahip olup alma konusuna gre
ekillendirilebilmektedir. Bu nedenle matris 6331 sayl SG Kanunu ile uyumlulatrmak adna yeniden
ekillendirilerek detaylandrlmtr. almann amac Kanunun hangi faza(kaza ncesi, kaza esnas,
kaza sonras) yneldiini ve hangi ksmlar daha ok ne karttn objektif deerlendirmelerle
belirlemektir. Bunun yannda var ise Kanunun zayf kalan ynlerinin glendirilmesi iin nerilerde
bulunmak da almann hedeflerinden biridir. Maddeler ounlukla kaza ncesi hcrelerde zellikle
insan faktrnde younlamtr. nsan faktrlerinde iveren, evre faktrnde ise devlet hcrelerinin
daha fazla sayda madde ierdii grlmtr. Maddelerin kaza ncesi hcrelerde younlamas
kanunun proaktif yaklamn destekler niteliktedir. Matriste maddelerin youn olarak bulunmad
kimi hcreler alt mevzuatlarla (ynetmelik, tebli) dzenlenmiken kimi hcreler (sosyo-kltrel,
alma ortam) iin bu durum geerli deildir. Deerlendiricilerin elde ettii sonular 2 ynl
etkileimli rastgele etkiler modeli (Model ICC 2,1 ANOVA) ile karlatrldnda % 95 gven aralnda
korelasyon katsays 0,98 olarak hesaplanmtr. Bu sonu 4 deerlendiricinin sonularnn birbirine
yakn olduunu gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: sg Kanunu, Haddon Matrisi, Proaktif

E-Posta: omer.karaosmanoglu@csgb.gov.tr
Yazar: Yaver Saka; G Uzman (A)

Balk: Sokak Tesislerinde Sagl Ve Gvenlii Kltr
sal ve gvenliini ; i yerini, iin yrtm nedeniyle oluan tehlikelerden ve sala zarar
verebilecek koullardan arndrarak, daha iyi bir alma ortam salamak iin yapaln sistemli
almalar olarak tanmlayabiliriz.
I sal ve gvenlii asndan baarl olabilmek iin, i gvenlii kltrnn gl olmas ve bu
kltrn iletmelerin ortak deeri olarak deerlendirmeleri gerekir.
Tm lkelerde olduu gibi ( Almanya, Japonya ve Fransa (%99)) Trkiyede de tm iletmelerin
%99.5ini oluturan, tm istihdamn %61.1ini kapsayan, tm yatrmn %56.5inin salayan, tm
retimin %50sini ve tm katma deerin %38inin oluturan kobilerdir.(kaynak: kosgeb)
ILO/WHO Sal Ortak Komitesi i salndaki hedefini zetle iin insane, insann ie uygun hale
getirilmesi olarak deklare etmitir.
O vakit biz; i sal kltr ateeleri olarak iin insana ve insann ie uyum srecini Trkiye
ekonomisinin %99.5ini oluturan bu sokak tesislerinden balatmak zorundayz.
Unutmayalm ki Trkiye toplam istihdamnn %61.1ine hakim ve eitimden daha yoksun bu kesimde
baarrsak i sal ve gvenlii kltrnde ki riski kabul edilebilir seviyeye indirmeyi baaracaz
demektir.
Anahtar Kelimeler: kobi, isg kltr

E-Posta: yaversaka69@gmail.com
Yazar: Ekrem Glsevinler

Balk: Ta Madenciliinde Toz ndirgeme Sistemlerinin nemi Ve Negatif yon Teknolojisi Kullanlarak
Sistem Gelitirilmesi
Maden sektrnn en byk sorunlarndan biri maden karlrken, byk paralar daha kk
paralara ayrrken ya da benzeri prosesler gerekleirken ilgili madene ait kk partikllerin havaya
kararak insan saln birok ynden tehdit etmesidir. Literatrde yer alan bilgilere gre tozlar,
alma ortamlarndaki gr mesafesini azaltr, gz tahri eder, yeraltnda alanlar psikolojik
olarak etkiler ve alma verimini drr. Alet ve tehizata, makinelere zarar verir. Baz tozlar hava
ile kartnda patlayc zellik gsterirler, bazlar zehirli, kanserojen hatta radyoaktiftir. Bunlara ek
olarak deiik trden tozlar yeterli miktarda ve belirli srelerde teneffs edildiinde akcier
hastalklarna neden olmaktadr. lkemizde her geen gn retimi artan ve byk bir salk tehdidi
haline gelen ta madenlerinde yer alan ta krarak mcr elde eden krc ve elek makinelerine ait
verilere gre ortalama olarak saatte 100 ton ta kran her makine, her saat asgari 1 kg tozu havaya
salmaktadr. 100 mikron ve daha kk ve hatta yer yer nano lekli partikllere sahip ta tozlar
akcier alveollerinde birikir ve bir sre sonra akcierlerde yara dokusunun olutuu akcier fibrozisi
hastaln meydana getirir. Akcierlerden oksijenin tanmas ile kana da nfus eden ve vcutta eitli
fonksiyon bozukluklar oluturan pnmokonyoz hastalklarn oluturur. Ta madenciliinde meydana
gelen toza kar nlem alnmas iin pulverize edilmi su ya da emi yapan bir kompresrle tozlarn
ortama yaylmas engellenebilir. Buna ek olarak bu sektrde uygulama rneine rastlanmamasna
ramen kapal alanlarda sklkla kullanlan negatif iyon teknolojisi ile belirli lokasyonlarda manyetik
alanlar yaratlarak tozlar belirli noktalarda toplanlabilir. Bu konularda bilimsel aratrma yaplmas
iin lkemiz SG konusunu ncelikli aratrma alanlarna dhil etmeli ve bu konuda tevikte
bulunmaldr.
Anahtar Kelimeler: Toz ndirgeme Sistemleri, Negatif yon Teknolojisi, Tozdan Korunma
E-Posta: egulsevincler@kastamonu.edu.tr
Yazar: Prof. Dr. Ferdi Tanr*, Yrd. Do.Dr. Nilgn Ulutademir**, Gvenlii Uzman- Mak. Mh.
Mustafa Rahman zince***
Balk: Tekstil letmesi Risk Analizinin Deerlendirmesi: Gaziantep li rnei
Ama: yerlerinde risk deerlendirmesi yapmak yasal ynden zorunlu olduu gibi, iyerinin ve
lkenin gelecei asndan da olduka nemlidir. letmelerdeki i kazalar ve meslek hastalklar
sonucunda byk maddi kayplar meydana gelmektedir. Bu kayplarn nlenmesi iin alnacak
nlemlerin temeli, iyerlerinde risk deerlendirmesi yaptrmak ve deerlendirme sonularna gre
nlemler almaktr. Bu alma, ayn tehlikelere sahip tekstil iletmesinde yaplan risk
deerlendirme analiz sonularnn karlatrlmas amacyla yaplmtr.
Ara-Metod: almann verileri; Gaziantep ili merkezindeki zel sektre ait tekstil iletmesinde, i
gvenlii uzman tarafndan Mart 2013de yaplan i sal ve gvenlii risk analizi kaytlarnn
incelenmesi sonucu elde edilmitir. iyerinde L Tipi Matris Analiz Metodu ile risk
deerlendirmesi yaplmtr. iddet ve ihtimal deerlerinin arpm sonucu riskler bulunmutur.
Rakamsal deer 1-6 arasnda dk risk (kabul edilebilir risk), 6-12 arasnda orta risk (dikkate deer
risk), 12-25 arasnda ise yksek risk (kabul edilemez risk) olarak deerlendirilmitir. Excel
programnda kayt edilen veriler ayn programda deerlendirilmitir. alma iin ilgili kurumlardan
gerekli izinler alnmtr. Aratrmamz, tanmlayc tipte kayt almasdr.
Bulgular-Tartma: Gaziantep ili merkezinde zel sektre ait tekstil iletmesinde yaplan i sal
ve gvenlii risk analizlerinde; Talimatlar, eitim, uyar-ikaz levhalar konularnda yksek risk;
ilkyardm, elektrik tesisat ve topraklama, periyodik lmler, alanlarn periyodik salk kontrolleri,
yangn, kiisel koruyucu donanm ve evre faktrleri konularnda orta risk; hiyen kurallar, stressmobbing, iyeri fiziksel yetersizlikleri ve iletme d tehlikeler konularnda dk risk saptanmtr.
Her i yerinde de tehlikelerin yol aabilecei risklerin; yaralanma, meslek hastalklar ve lm
eklinde sraland belirlenmitir. yerlerindeki tm alanlarn tehlikelerden etkilendii ve
sorumlunun iletmeci olduu vurgulanmtr. Temrin sresi aylk periyodlar halinde ifade edilmi ve
en yksek olarak ay belirtilmitir.
Talimatlar, eitim ve uyar-ikaz levhalarnn usul ve esaslara uygun olarak ve ncelikle yerine
getirilmesi ile risklerin ortadan kaldrlabilecei veya asgariye indirilebilecei, yaplacak almalarn;
iletmelerin geleceine ynelik i sal ve gvenlii planlarnn hazrlanmasna temel olaca kansna
varlmtr.
Anahtar Kelimeler: i sal ve gvenlii, risk deerlendirmesi, tekstil

E-Posta: ftanir@gmail.com
Yazar: Yrd. Do.Dr. Erturul Greci

Balk: Trkiyede Krsal Gn Etkili Bir Faktr Olarak Sosyal Gvenceden Yoksunluk
Trkiye'de krsal gn nedenleri ve sonular zerine farkl bilimsel sahalarda birok aratrma
yaplmtr. Bu aratrmalarn ounda, krsal gn eitli ekonomik ve sosyal faktrlerin etkisi
altnda gelitii eklinde bir kanaate varld bilinmektedir. Bu ortak kanaat dorultusunda, krsal
gn byk lde krdaki itici faktrlerden kaynakland sonucuna varlmtr. Bu itici faktrlerden
birisinin de, bu blgelerde yaayanlarn sosyal gvenceden yeterince yararlanamadklar gereidir.
Bu almada, krsal gn nedenlerine deinilirken, bu nedenler arasnda etkili olduu bilinen
krsaldakilerin sosyal gvenceden yeterince yararlanlmaylarnn nedenleri ve sonuta krsal ge
etkisinin tartlmas amalanmtr. almada, konu ile ilgili yaplm yerli, yabanc kaynaklar ve buna
ilave olarak sosyal gvenlik istatistiklerinden yararlanlmas hedeflenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kr, g, krsal g, sosyal gvenlik

E-Posta: ispir_ert@hotmail.com
Yazar: Do. Dr. Y. Benal Yurtlu

Balk: Tarm Makineleri Kullanmnda Mesleki Riskleri nlemek in Grsel letiim Aralaryla Eitim
Tarmsal Kod projesi: Tarm makineleri kullanmnda mesleki riskleri nlemek iin grsel iletiim
aralaryla eitim Avrupa Komisyonunun Hayatboyu renme erevesi kapsamnda yrtlm,
toplam 24 aylk bir Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projesidir.
Bu proje daha nce tamamlanm bir Leonardo da Vinci projesi olan FOR.MA.AGRI. projesinin
sonularn transfer etmeyi amalamtr:
TARIM MAKNELERNN DORU KULLANIMI N ETM.
Yrtlen bu projenin ana hedefi grsel iletiim sistemine dayanan eitim materyalleri tasarlamak ve
valide etmek yoluyla renme faaliyetinin kalitesini ve verimini artrmaktr.
Projenin amalar:
Tarm alanlarna, tarm makinelerinin kullanm konusunda uygun eitimleri salamak.
Traktr ve dier tarm makinelerinin kullanmn zellikle beceri dzeyi az olan kullanclar iin daha
gvenli hale getirmek.
Tarm makinelerinde mesleki riskleri nleme konusunda eitim yaklamn oluturmak.
Proje geliim srecinde srekli deerlendirmeler yaparak ve finalde teknik yaklamn bir
validasyonunu yaparak rn kalitesini garanti altna almak ve eitim materyalleri gelitirmek.
alanlarn bu sektrdeki deiimlere ve gelimelere adaptasyonunu salamak iin bir strateji olarak
mesleki riskleri nleme eitimlerini kullanmak, bylece Avrupa tarmnn rekabet edebilirlik seviyesi
gelitirmek ve bu kiilerin i bulmalarn salamak.
Kiisel koruyucu donanmlarn kullanm ve yaygnlamasna nclk etmek, bylece alanlarn salk
ve gvenliini salamak.
Btnyle grsel karakterlere dayanan eitim materyalleri, farkl eitim metotlarnda (snf temelli
eitim, uzaktan eitim ve her ikisinin kombinasyonu) kullanlacak ekilde, tarm sektrnde
alanlarn srekli eitim programlarna ulamalarn ve katlmlarn salayacak ekilde
gelitirilmitir.
Anahtar Kelimeler: gvenlik, tarm, tarm makineleri

E-Posta: yurtlu@omu.edu.tr
Yazar: Muhammed Kamil den, Sleyman Soylu

Balk: Sarayn Meslek Yksek Okulu Mevcut Mekansal Ve Sosyal Durum Deerlendirme almas
i sal ve i gvenlii (SG) kapsamnda yaplan aratrmalar, mevzuat gelitirme almalar, kii ve
kurumlarn konu ile ilgisi ve duyarll gn getike artmaktadr. i sal ve i gvenlii (SG)
almalar Hipokrat ile balad dlmekte olup Bernardino Ramazzini ile devam eden ve
yaadmz an ierisinde ise de deeri ve nemi daha fazla anlalan bir unsur olmaktadr. Bu
kapsamda Konya li, Sarayn lesinde yer alan Seluk niversitesine bal Sarayn Meslek Yksek
Okulu mevcut alanlar ve faaliyetleri kapsamnda ksmi olarak deerlendirilmitir. Yksekokulun
bal olduu Seluk niversitesi; Konyann ilk devlet niversitesi olarak 1975 ylnda kurulmu olup
bugn ise bnyesinde 21 Faklte, 6 Enstit, 6 Yksekokul, 22 Meslek Yksekokulu, 1 Devlet
Konservatuar bulunan Seluk niversitesi, 70.000'i akn rencisi ile Trkiyenin en byk eitim
kurular arasnda yer almaktadr. Sarayn Meslek Yksek Okulunda ise 6 adet iki yllk eitim
program bulunmakta ve yaklak 670 rencisi bulunmaktadr. Eitim programlar arlkl tarm ve
ziraat alann kapsamaktadr.
Yksekokul bnyesinde Fidan Yetitiricilii, Tohumculuk, Organik Tarm, evre Koruma, Gda ve
Bilgisayar Programlar bulunmakta ve 21 akademisyen, 4 idari personel, 1i kadrolu 5 alt iveren
personeli toplamda 6 ii ve 3 adet alt iverene ait gvenlik grevlisi grev yapmakta olup toplam 34
personel ile eitim-retim faaliyeti ve dier iler gerekletirilmektedir. almamzda okulumuzun
fiziki yaps, mevcut eitim faaliyetleri, eitim programlarna ait baz uygulama almalar ile okul id kapasitesi hakknda bilgi verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Seluk niversitesi, Sarayn, Meslek Yksek Okulu, i sal ve i gvenlii
(SG), Sosyal evre
E-Posta: muhammedkoden@selcuk.edu.tr
Yazar: Sarp Suat, Atl A. Kadir, Sezen Adem, zbek Erhan, Vural Yaln, Koyiit Dndar
Balk: Sal Ve Gvenlii Hizmetleri in Aydnlatlm Onam Ve Rza Formu nerisi
SG Hizmetlerinde personelin ie giri, i deiiklii, ie dn, zel grup vb. muayenelerinin ve
tetkiklerinin yaplabilmesi iin, mevzuata doldurtulmas zorunlu klnan Aydnlatlm Onam ve Rza
Formunun belli bir sre nce, okuyabilmesi iin imza karl alana teslim edilmesi gerekmektedir.
Tketici aydnlatmalar, banka kredi szleme imzalarnn alnmas iin de benzer artlarn gerektiini
vurgulayan mevzuat hkmleri bu konuda yol gsterebilir. 6502 sayl Tketicinin Korunmas
Hakknda Kanun da bilgi formunun, szlemenin kurulmasndan makul bir sre nce vermesi
zorunludur. denmektedir. Buna gre 24 saat koulu olmasa da, alanlarn yeteri kadar nce bu
hususu dnp, anlayp sonra kabul etmesine olanak salanacaktr.
Onay formunu alan adayna verildiine dair imzalatlmas, alan ie alnmaz ve form
tamamlanmaz ise sknt yaratmayacaktr, nk zaten alan ie fiilen balamadan en az 24 saat
nce SGK ie giri bildirimi verilmektedir. Yine ayn mevzuattaki yaz punto bykl gibi koullar
salamak formun dzenlenmesinde yararl olacaktr.
Formun bamsz form olarak tutulabilecei gibi, kurumun SG i ynerge kitapna, ie giri bavuru
formuna, ie giri/periyodik muayene formuna eklemek de pratik yararlar salayabilecektir. Bu
sayede i bavurusu yapan alanlar formu okumu ve n bilgilendirilmeleri salanm olacaktr.
ahit huzurunda aydnlatmann hekim tarafndan bundan sonra yaplmas ve imzalarn atlmas uygun
olacaktr. Hukukularca ahit kavramnn slam hukukundan kalan bir alkanlk olduu ve gnmzde
slak imza karsnda bir deeri olmad belirtilmektedir. Ancak okuma yazma bilmeyen veya okunan
anlamayanlar iin tank olmas ve saysnn da iki olmas nerilmektedir. Bunun dnda alanlarn
birbirine tank olmalar uygun ve pratik olacaktr. 6331 sayl yasaya gre iten ayrlann bilgileri
iyerleri arasnda aktarlacaktr; bu bilgiyi de forma eklemekte yarar vardr. Kiisel bilgilerin gizlilii
kurallarna uygun olarak, kapal zarf iinde isteyen iyerinin salk biriminde almak zere
gnderilecek" diye bir ifade eliinde bilgilerinin gnderileceini alanlar bilmelidirler.
Anahtar Kelimeler: Aydnlatlm Onam ve Rza Formu, ahit mzas, Kiisel bilgilerin gizlilii
Yazar: Banu oban, zge Klla, Ayegl Krl

Balk: Tekstil Sanayinde zg pliklerinin Hallanmasnda Sal Ve Gvenlii
lkemizin lokomotif sektr olan tekstil sanayinde i kazas ve meslek hastalklar, gcnn yksek
olmasndan ve yetersiz gvenlik nlemlerinden dolay n sralarda yer almaktadr. Tekstil sanayi
ierisinde gerek byk iletmelerde gerekse de atlye boyutundaki kk iletmelerde kaliteli
dokuma kuma eldesi ve dokuma tezgahnn verimli alabilmesi iin zg ipliklerindeki kopular
azaltmak amacyla yaplan hallama ilemi de tehlikeli snfta yer almaktadr. Hallama;
- Hal banyosunun hazrlanp, hal teknesine verilmesi.
- zg ipliklerinin hal teknesi girmeden leventlere sarlmas.
- zg ipliklerine hal teknesinde hallama banyosunun aplikasyonu.
- Hallanm ipliklerin kurutulmas.
-Hallanm ve kurutulmu zg ipliklerinin dokuma leventlerine sarlmas admlarndan
olumaktadr.
zg ipliklerinin hallanmasnda niastadan, polivinilalkole kadar ok eitli polimer hal maddesi
olarak kullanlmaktadr. Hal maddelerinin yannda yalama maddeleri, slatclar, konserve edici
maddeler gibi pek ok yardmc madde de hal banyolarna ilave edilmekte ve genellikle sz konusu
hal banyolarnn hazrlanmasnda yksek scaklktan yararlanlmaktadr. Gerek kullanlan kimyasallar
gerekse de allan scaklk alanlar iin risk kaynadr. Hal maddelerinin zg ipliklerine
aktarlmas aada belirtilen 4 ana ksmdan oluan hallama makinelerinde gerekletirilmektedir.
- alk ve zg ama ksm
- Hal teknesi ksm
- Kurutma ksm
- Levent sarma ksm
Hal makinelerinde dnen silindirler, skma silindirleri, ar leventler ve yksek scaklk gibi alan
iin risk oluturan noktalar mevcuttur. Silindirlerin yksek hzda ie doru dnyor olmas ve
herhangi bir i gvenlii nlemi alnmamas i kazas riskini artrmaktadr. Ayrca kurutma
blmndeki silindirlerin almasnn buhar basncyla olmas patlama riskini dourmaktadr. Bunun
dnda nemli ve slak ortamda allmasndan dolay makine elektrik aksam da tehlike
yaratmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Tekstil, hallama, i sal ve gvenliii

E-Posta: aysegul.ekmekci@ege.edu.tr
Yazar: yk Bilgin, Grkem Erturul

Balk: Yeralt Kmr Oca Risk Analizi Ve Kazalarnn Azaltlmasna Ynelik Gerekli nlemler
Teknolojik gelimeler toplum refahna hizmet ederken, dier taraftan evre ve insan hayat iin baz
tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. retim srecine giren her yeni madde, makine, ara ve
gere; insan sal, iyeri gvenlii, evre sal ve evre gvenlii iin tehdit oluturmaktadr.
kazas; ihmal, tedbirsizlik, dikkatsizlik gibi etkenlerle beklenmeyen bir durumda meydana gelen ve
sonucunda olumsuz faktrler yaratan olaylar olarak tanmlanmaktadr. Madencilik sektr ise tm
dnyada olduu gibi lkemizde de, i kazalar asndan en riskli sektrler arasnda yer almaktadr.
lkemizde Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi' nin temel amac iyerlerindeki alma
koullarndan kaynaklanan her trl tehlike ve salk riskini azaltarak, insan saln etkilemeyen
seviyelere drmektir. Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemini, Risk Deerlendirmesi Analizi
oluturmaktadr. Risk Deerlendirme Analizi; tehlike, risk, risk deerlendirme, risk ynetimi ve risk
kontrol noktas temel konularn kapsamaktadr. Bu almada bir rnek bir yeralt kmr ocann risk
analizi ve yeralt kmr ocanda meydana gelebilecek i kazalarnn azaltlmasna ynelik baz
nlemler hakknda bilgi verilmektedir. Yksekokul bnyesinde Fidan Yetitiricilii, Tohumculuk,
Organik Tarm, evre Koruma, Gda ve Bilgisayar Programlar bulunmakta ve 21 akademisyen, 4 idari
personel, 1i kadrolu 5 alt iveren personeli toplamda 6 ii ve 3 adet alt iverene ait gvenlik
grevlisi grev yapmakta olup toplam 34 personel ile eitim-retim faaliyeti ve dier iler
gerekletirilmektedir. almamzda okulumuzun fiziki yaps, mevcut eitim faaliyetleri, eitim
programlarna ait baz uygulama almalar ile okul i-d kapasitesi hakknda bilgi verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Risk analizi, yeralt kmr oca, i sal ve gvenlii, risk ynetimi
E-Posta: ykbilgin@yahoo.com, gorkemertugrul@hotmail.com
Yazar: r. Gr. Safiye zvurmaz, Prof. Dr. Aliye Mandracolu

Balk: Aydn linde Banka alanlarnda Stresi Ve st Ekstremite Kas skelet Sistemi Yaknmalaryla
likisi
zet
Giri ve Ama: stresi alma yaamnda sk grlen sorunlardan biridir. alma yaamnda i stresi
ncelikli bir sorun olarak ele alnmaldr. Bu almada Aydnda yer alan banka alanlarnda i
stresinin belirlenmesi amalanmtr.
Yntem: Kesitsel olarak yaplan bu almann verileri Temmuz 2013 ile Eyll 2013 tarihleri arasnda
toplanm ve almaya Aydn l merkezindeki 31 banka ubesinde alan 221 personel katlmtr.
yk, alma hzn da ieren iin younluunu ve g gerektirme durumunu tanmlamaktadr.
kontrol, alann beceri dzeyi ve bu becerileri kullanma olanaklarn ve ayn zamanda iini
yapmasnda karar verme srelerine katlmn gstermektedir. Kara SEKin i yk-kontrol-sosyal
destek modeli kullanlarak psikososyal i yk ve i kontrolnn etkileimi, iin stres dzeyi
belirlenmitir. yknn kontrole oranlanmas sonucunda i gerilimi ya da i stresi olarak
adlandrlan puan elde edilmektedir. Yksek puanlar yksek i yk, yksek i kontrol ve yksek
sosyal destei gstermektedir. stresi, i yknn i kontrolne oran olarak deerlendirilmitir.
stresi Karesekin i yk-kontrol-sosyal destek modeli kullanlarak llmtr.. Bunun iin
psikososyal etmenler bilgi formu kullanlmtr. lein geerlilik almas Demiral ve ark. tarafndan
yaplmtr. Demografik zellikleri saptamak zere de ayrca bir form kullanlmtr.
Bulgular: Banka alanlarnn %56.1i erkek, %43.9u kadndr ve ya ortalamas 33.97.1dr.
Katlmclarn %65.6s evli, %81.1 niversite mezunudur. yk iin ortalama deer 70.5420.22, i
zerinde kontrol puan 71.3918.71, sosyal destek puan 73.9919.83 dr. stresi (i yk/i
zerinde kontrol) puan ortalamas 1.050.26 olarak hesaplanmtr. stres puan ile ya, beden kitle
indeksi, eitim, medeni durum, i nvan, alma sresi arasnda yaplan istatistik analizlerde
anlamllk saptanmamtr.
Sonu: alma grubunda yer alan banka alanlarnda i stresi, 0-4 puana aras deerlendirildiinde
i stresi dk dzeyde saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: : stresi, Banka alanlar, kas iskelet sistemi

E-Posta: sozvurmaz@hotmail.com
Yazar: Ali Naci Yldz, zge Karada aman

Balk: yerinde Sal Gelitirme
Sal koruma ve gelitirme, salkl yaam biimlerinin ve toplumsal, ekonomik, evresel ve kiisel
faktrlerin gelitirilmesini kapsayan geni bir kavramdr. yerlerinde alanlarn organize topluluklar
olmas, alanlara ulama kolayl, alanlarn gnn nemli bir blmn ite geirmesi, ayn
iyerinde alanlarn akran zellikleri ve grup dinamiklerinin kolay oluturulabilmesi, iyerlerini sal
gelitirme etkinlikleri asndan elverili klmaktadr. yerinde sal gelitirmenin faydalar,
iverenler asndan hastalk/kaza nedenli i kayplarnn azalmas, verimli almann salanmas,
retimin artmas, iyerinin olumlu imajnn desteklenmesi ve salk harcamalarnn azalmas;
alanlar asndan gvenli bir alma ortamnda ve salkl olarak almak ve iten memnuniyetin
artmas olarak zetlenebilir. yerinde sal gelitirme uygulamalarnn yarar, pek ok bilimsel
aratrma ve rapor ile desteklenmektedir. Gnmzde programlarn ounluu, alan salna
odaklanmakta, ancak alanlarn ailelerinin, toplumun ve firmann rnlerini kullanan tketicilerin
salna ilikin faaliyetleri de iermesi nerilmektedir. yerinde sal gelitirme programlar; ile
ilikili salk risklerinden korunma, kaza/yaralanmalarn nlenmesi, ttn, alkol ve madde
kullanmnn nlenmesi, fizik egzersiz, salkl beslenme, stresle ba etme yollar, iddetin nlenmesi,
kanser taramas vb. pek ok konuyu kapsayabilir. Programlarn temel amac; alanlarn iyeri
ortamnda salklarn olumsuz etkileyebilecek biyolojik, fiziksel ve sosyal etkenleri ortadan kaldrmak,
alanlar salklarn nasl koruyacaklar konusunda eitmek ve onlar dengeli beslenme, dzenli fizik
egzersiz vb. olumlu salk davranlarna ynlendirmektir. Bu programlar salk eitimi, salk
taramalar, danmanlk hizmeti, grltnn azaltlmas, havalandrma, klandrma ve koruyucu
nlemler alnmas gibi gvenli ve salkl fiziksel ortamn salanmas, iyerinde ttn kullanmn
yasaklanmas gibi salkl davranlar iin idari nlemlerin alnmas ve spor salonu, yemekhane vb.
destekleyici ortamlarn oluturulmas gibi alanlara ve alma ortamna ynelik farkl yaklamlar
ierebilir. Programlarn baars iin alanlarn gereksinimlerinin belirlenmesi, programlara iveren
ve alanlarn katlmnn salanmas, programlarn alanlarn yana, eitim dzeyine ve kltrne
uygun olmas, kolay anlalr salk bilgilerine dayanmas, eitim materyalleri gelitirilmesi, programn
idari nlemler, altyap ve evresel dzenlemeler ile desteklenmesi ve programn srekli izlenmesi ve
deerlendirilmesi nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sal gelitirme, salk eitimi, i sal, alan sal

E-Posta: alinaciyildiz@gmail.com ; ozgecaman@hacettepe.edu.tr
Yazar: Hatice Kbra Parlar, Zeynep ahin, Sevdenur Toker, Merve Bakali, zge Karada aman, Ali
Naci Yldz
Balk: Bir niversitede alanlarn niversitenin Sosyal Olanaklarndan Yararlanma Dzeyleri Ve
yeri Memnuniyetlerinin Deerlendirilmesi
Giri: Dnya Salk rgtnn tanmna gre salk; sadece hastalk veya sakatlk halinin olmay
deil, bedensel, ruhsal ve sosyal ynden tam bir iyilik halidir. alanlar, yaamlarnn nemli bir
blmn iyerlerinde geirmektedirler. sal, iyeri alma koullarnn salkl hale
getirilmesinin yansra iverenlerin, alanlara sosyal olanaklar salamalarn ve alanlarn fiziksel,
ruhsal ve sosyal salklarna katkda bulunmalarn da kapsar. alanlarn ruhsal ve sosyal sal,
iyerinden memnuniyet dzeyleri ile ilikili olup, iyeri memnuniyeti, iyerinin verimlilii asndan da
nemli bir etkendir. Bu almann amac, bir niversitede, alanlarn niversitenin sosyal
olanaklarndan yararlanma dzeyini ve olanaklardan yararlanma dzeyinin iyeri memnuniyeti ile
ilikisini deerlendirmektir.
Yntem: Tanmlayc tipteki bu alma, 2013 ylnda Ankarada bir niversitenin akademik ve idari
blmlerinde alan 135 kii ile yrtlmtr. Veriler, sosyodemografik zellikler, alma yaam, i
ve iyeri memnuniyeti ve sosyal olanaklardan (yemekhane ve restoranlar, spor tesisleri, kltrel
etkinlikler ve topluluklar, konukevleri, il d konaklama tesisleri, kre ve anaokulu) yararlanma
durumu ile ilikili sorulardan oluan bir anket formu ile toplanmtr. Veri analizinde tanmlayc
istatistikler ve ki-kare testi kullanlmtr, istatistiksel nemlilik snr 0,05 kabul edilmitir.
Bulgular: almaya katlanlarn ya ortalamas 36,50,8 yl, %60,7si kadn, %48,9u niversite
mezunu, %67,4 evli olup, %60,7si ekonomik durumunu iyi olarak nitelendirmektedir. alanlarn
en fazla kullandklar sosyal olanak yemekhaneler (%88,1), kltrel etkinlikler (%39,2) ve
restoranlardr (%28,8). almaya katlanlarn sosyal olanaklardan yararlanma dzeyleri ile yaptklar
iten memnuniyet dzeyleri (p>0,05) ve iyerinden memnuniyet dzeyleri (p>0,05) arasnda
istatistiksel olarak anlaml iliki bulunmamtr, ancak sosyal olanaklar kullananlarn iyerinden
memnuniyet dzeyleri daha yksektir.
Sonu: almaya katlan alanlarn, niversitenin salad sosyal olanaklardan yararlanma dzeyi,
yemekhaneler dnda dktr. Sosyal olanaklardan faydalanan alanlar, istatistiksel olarak anlaml
olmamakla beraber niversitede almaktan daha memnundur. Sosyal olanaklardan yararlanma
dzeyini arttrmak iin olanaklar ile ilgili tantm yaplmas, cretli sunulan olanaklarn cretlerinin
yeniden dzenlenmesi ve ulamn kolaylatrlmas salanabilir. yerlerinin sunduu sosyal
olanaklarn alanlarn salna, iyeri memnuniyetine ve verimine yansmalar ile ilgili ileri
almalarn yaplmasna gereksinim vardr.
Anahtar Kelimeler: Sosyal salk, sosyal olanak, alan sal, iyeri memnuniyeti
Yazar: Ekrem AKMAK; Deniz BOZ ERAVCI; Derya KOAK; Burak AYAN
Balk: Meslek Hastalklarnn nlenmesinde Eitimin Rol
Ulusal boyutta i sal ve gvenlii kltrnn geliimi ve risklerin nlenmesi konusunda eitim
faktr nemli bir yere sahiptir. 89/391 EEC Sal ve Gvenlii ereve Direktifinde risk
faktrlerinin giderilmesi asndan alanlarn dhil edilmesi ana bir strateji olarak karmza
kmaktadr. Buna paralel olarak 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 42. maddesinde ve bu
madde uyarnca yaymlanan alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelikte alanlarn eitiminin nemine vurgu yaplmaktadr. lke genelinde meslek
hastalklarnn nlenmesi ve oluabilecek risklere kar alanlarn korunmas kapsamnda
oluturulmas gereken politikalar dnldnde en kapsaml nleme politikas olarak karmza
eitim kmaktadr. Bylece sahada almakta olan personelin kapasitesinin ve uzmanlk dzeyinin
artrlmasnn yan sra meslek hastalklarnn nlenmesi konusunda aktif rol oynayabilecek olan
uzman personellerin bilin dzeyinin artrlmas gerekmektedir. Bu almada 2013 ylnda ASGEM
tarafndan yaplm, kamu, zel sektr ve niversitelerin katlmyla gerekletirilmi olan Meslek
Hastalklar altay sonularna yer verilmitir. Bu kapsamda zellikle nleme politikalar iinde
eitimin nemine vurgu yaplmtr. Bu almada literatr deerlendirmesinin yan sra altay
sonular da deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Meslek hastalklar, i sal ve gvenlii, eitim, alanlarn katlm, nleme
politikalar
E-Posta:
ekrem.cakmak@csgb.gov.tr; deniz.eravci@csgb.gov.tr; derya.atmaca@csgb.gov.tr;
burak.ayan@csgb.gov.tr
Yazar: Mehmet Eker, Tlin ahin

Balk: Sanayide Asbest Maruziyeti Ve Korunma Tedbirleri
Asbest ya da amyant alar boyunca insanla yarar kadar zarar da olan kristalize kanserojen bir
mineraldir. Halk arasnda ak toprak, orak toprak, gk toprak, elpek, hllk veya ceren topra gibi
isimlerle de bilinir. Bir doal silikat minerali olan asbestin sy iletmemesi yani iyi bir yaltm maddesi
olmas, anmaya ve asit gibi kimyasal maddelere ok dayankl olmas, elektrii iletmemesi, uzun
liflerinin kolay ilenebilir olmas nedeniyle ok eski alardan beri geni kullanm alan bulmutur.
Asbestin krokidolit (mavi), amosit (kahverengi) ve krizotil (beyaz) trleri en nemlileridir. Asbestin
tm trleri asbest kaynakl hastalklara sebep olur. Asbest liflerinin i ve d ortam yoluyla solunmas
sonucu akcier zarnda kirelenme ve kalnlama, su toplanmas ve mezotelyomann yan sra karn
zar kanserine neden olduu da ortaya konmutur. 15-60 yl arasnda seyreden hastaln tedavisi
yoktur. Yirminci yzyln ikinci yarsndan sonra insan salna nemli zararlar veren kanserojen bir
madde olduunun tespit edilmesi ile asbest maddesi iin ldrc doz tanmlamas yaplm ve
kullanmna ciddi yasal kstlar getirilmitir. lkemizde de asbest ile ilgili ynetmelik erevesinde
asbestin her trnn karlmas, ilenmesi, satlmas ve ithalat, asbest rnlerinin veya asbest ilave
edilmi rnlerin retimi ve ilenmesi yasaklanmtr. Sonu olarak, alma ortamnda bulunan
asbestli malzemeler ve muhtemel asbest bulam malzemeler tespit edilmeli ve korunma tedbirleri
alnmaldr.
Anahtar Kelimeler: Asbest, asbestli malzeme tespiti, asbest maruziyeti, asbestten korunma
E-Posta: mehmeteker@osmaniye.edu.tr tulinsahin@osmaniye.edu.tr
Yazar: Aye Erim, Esra Ylmaz, Meltem Mete Kl, Hatice Salam
Balk: Kaynak leminin SG Asndan Riskleri Ve Tozalt Kaynak
Is aracl ile iki parann birbirine termik yolla birletirilmesi ilemine kaynak denir. Birletirilecek
paralar ergime derecelerine kadar stlarak ya da ayn bileimli dolgu maddesi (kaynak teli veya
elektrot) kullanlarak birbirlerine ekleme yaplr. En yaygn kullanlan kaynak eitleri rtl elektrodla
Ark kayna (Elle Ark Kayna, Elektrik Ark Kayna), Gazalt kayna (MAG, MG, TG), Tozalt kaynak
ilemleri, Plazma kaynak ilemleri, Lazer n kaynak ilemleri, Oksi-asetilen kayna, Diren nokta
kaynadr. Kaynak ilemi srasnda erimi halde bulunan metaller havadan oksijen ve azotu absorbe
ederler. Erimi metalde znen bu gazlar, katlaan kaynak metalindeki elementler ile birleir ve yeni
bileikler oluturarak gzle grnmeyen gazlar ortaya kar. Bu duman ve gazlara maruz kalmak mide
bulants, ba ars, ba dnmesi ve metal duman atei hastalna neden olur. Hava kirleticilerinden
bazlar kronik (uzun dnem),ortaya kan hastalklara neden olduu gibi, etkilenme dzeyine bal
olarak akut (ani-birdenbire) rahatszlklara da neden olabilmektedir. Kaynak duman gzleri tahri
ettii gibi, koku alma gcn ve solunumla ilgili organlar olumsuz etkiler. ksrk, hrltl soluma
nefes daralmasna, bronite, akcierlerde su toplanmasna ve zatrreye (akcierin iltihaplanmas)
sebep olur. Kaynak dumanndaki baz metaller rnein kadmiyum veya kadmiyum oksit bileikleri ksa
sre iinde ldrc olabilir. Kaynak esnasnda ortaya kan risk etmenleri ksaca u ekilde
sralayabiliriz;
Arkta oluan ultraviyole nlarn ve snn etkisi ile oluan kimyasal reaksiyonlar,
Ortamdaki hava kirlilii
Scak ve mor tesi nm nedeniyle havada bulunan kimyasallarn veya klorinli hidrokarbonlarn
reaksiyona girmesinden oluan kimyasallar (azotdioksit, ozon, fosgen),
Ortaya kan metal tozlarnn akut ve kronik etkileri
Elektrik
Yangn ve patlama riski
Grlt
Toz Alt Kaynak
Toz alt kayna, otomatik bir kaynak yntemidir. zellikle, nkleer enerji tesislerinde kimya
endstrisinde geni uygulama alanna sahiptir. Ark ss elektrotu, kaynak tozunu ve ana metali
ergiterek kaynak azn dolduran kaynak banyosunu oluturur. Bant elektrotlaryla yaplan toz alt
doldurma kaynanda kullanlan tozlar; SiO2 , MnO, CaO, MgO, Al2O3 , CaF2 gibi maddeleri
iermektedir.
E-Posta: aerim@csgb.gov.tr
Yazar: Trker Togay Aksoy, Filiz Ekim evik, Niyazi Kl, Sddk Yarman
Balk: : Hastanelerde Fiziksel Risk Etmenlerinin Belirlenmesi Ve alanlar zerinde Etkilerinin
Aratrlmas
Ama: Hastanelerde fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri mevcuttur. Bu almada
hastanelerde zellikle, radyasyon gibi fiziksel risk etmenlerinin tespit edilmesi ve alanlar zerindeki
etkileri incelenecektir. Tespit edilen risklerin yok edilmesi yada azaltlmas ynnde alnmas gereken
kontrol tedbirlerinin kartlmas amalanmaktadr. Giri: Hastane personelinden zellikle nkleer tp,
radyoloji birimlerinde (radyasyon tehlikesiyle karlalacak olan birimlerde) alanlar zamanlarnn
byk ksmn radyoaktivite sayclar, Gamma kamera ve PET-CT (Pozitron Emisyon Tomografisi)
medikal cihazlar ile geirmektedir. Bu birimlerde alan personelin bilinlendirilmesi, salnn
korunmas, deiik eitim programlarna tabi tutulmas ve gereken gvenlik nlemlerinin alnmas
gerekmektedir.
Materyal ve Metod: almada eitli hastaneler belirlenip kritik kontrol noktalarnda, tehlikeler
belirlenecek, eitli lmler yaplacak ve mevzuatta yer alan maruziyet snr ve etkin deerlerle
karlatrlarak deerlendirilecektir. Bu deerlendirmeler iin alma ortam gzetimleri yaplacak ve
uygun bir risk deerlendirme yntemi seilecektir. Belirlenen tehlikelere karlk gelen riskler tespit
edildikten sonra her bir risk derecelendirilecektir. Kabul edilebilir risk seviyesinin zerinde olan riskler
iin ek kontrol tedbirleri kartlarak alanlarn gvenilir risklerle almas salanacaktr.
Bulgular: alanlarn aldklar radyasyon dozlar eitli odalarda blgesel olarak llecek, saat ve gn
olarak R/saat doz hzlar tespit edilecektir. Hava radyasyon dozlar(R/saat) ve absorbe edilen dozlar
(mSv/yl) kaydedilecektir. Kaydedilen dozlar radyasyon ynetmeliinde belirtilen snr deerler ile
karlatrlarak risk seviyeleri belirlenecektir.
Tartma ve Sonu: alma sonucunda kurallara uygun olarak alan ve radyasyon tehlikesiyle
karlalacak btn birimler birer kritik kontrol noktas olarak ele alnacaktr. Bu laboratuarlarda hava
radyasyon deerlerine dayanlarak hesaplanan ve absorbe edilen doz dzeylerinin tbbi personel ve
bu laboratuara yakn yerlerde alan dier personel iin maruz kalnan radyasyon dozunun da ICRP
(Uluslararas Inmdan Korunma Komisyonu) nerilerinden dk olup olmad belirlenecektir.
Dolaysyla hastanelerde gven ortamnn salanabilmesi iin absorbe edilen total vcut dozlar gerek
salk personeli gerekse dier personel iin maruziyet snr deerlerinin zerinde olmadnn tespiti
yaplacaktr. llen deerler dorultusunda bu laboratuarlarn tm personel iin i sal
asndan kabul edilebilir risk seviyesinde olduu ispat edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Fiziksel risk etmenleri, sal ve gvenlii, radyasyon

E-Posta: turkeraksoy@aydin.edu.tr
Yazar: Hamza Altnsoy, Hlya Kln

Balk: Trkiye'de llen Kiisel Grlt Maruziyeti Deerlerinin BSVm/SVM le Gruplandrlmas
BSVM/SVM, gruplandrma iin kullanlmakta olan bir destek vektr makinasdr. Daha genel anlam ile
yaplan gurplandrmalarn istatiksel ve matematiksel olarak anlaml yada anlamsz olduunu
belirleyen bir programdr. alma prosedrn ksaca u ekilde ifade edebiliriz. ncelikle eldeki
btn deerler 0 ile 1 arasna normalize edilir. Daha sonrasnda ise kullanc tarafndan beklenilen
gruplandrmalar belirlenir ve bu gurplandrmay kullanarak program eitilir. Elde edilen sonularla
programa gruplandrma yaptrlr. Program, bunu yaparken kullancnn verdii sonular ile bir
kyaslama yapar ve yzdesel olarak gruplandrmann ne kadar doru olduunu belirler. ISGUM (
Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) Ankara' da grevli personel 2011 ylndan bu yana 363 adet
grlt lm almtr. Bu almada, bu grlt verileri gruplandrlmaya alld. 80 db dendk
deerler 1. grup, 80-85 d aras 2. grup, 85-87 db aras 3. grup ve 87 db zeri 4. grup olarak belirlendi.
Bu gruplandrma yapldnda elde edilen sonulara gre 2. ve 3. gruptakiler 1. ve 4. grupta yer
almaktadr. Bunun iin temel iki neden olabilir. Birincisi, kiisel grlt maruziyeti dk kan ilerin
bazlarnda anlk grlt deerleri yksek kabilmektedir. kincisi ise 87dB den ok byk(110.1dB)
ve 80dB den ok kk(57.8dB) lm deerlerinin olmas, aradaki gruplarn dierlerinden
ayramamasna neden olabilir. Daha ayrntl, sektr bazl ve i bazl gruplandrmalar daha detayl
biimde yaplacaktr.
Anahtar Kelimeler: BSVm, SVM, gruplandrma, grlt, Trkiye

Yazar: Zehra stn, Mine Esin Ocaktan

Balk: Salk alanlar Asndan Ergonomik Risk Etmenleri Ve Hastane Ergonomisi
Ergonomi, alanlarn biyolojik, psikolojik zelliklerini ve kapasitelerini dikkate alarak insan-makineevre uyumunun doal ve teknolojik kurallarn ortaya koyan ok disiplinli bir bilim daldr. evrenin
salk koullarna uygun hale getirilmesi, tehlikelerin ortadan kaldrlmas, alma saatlerinin
dzenlenmesi, fizyolojik zelliklere uygun alma dzeni, kullanlan ara ve gerecin ie ve kullanan
kiiye uyumunun salanmas temel amatr. Ergonomik risk etmenleri dolayl olarak veya dorudan
salk sorunlarnn oluumunu etkilemektedir . sal ve gvenlii bakmndan nemli riskler
tayan alma alanlarndan biri olan salk alannda, zellikle hastanelerde, deiik alma ortam
risk etmenleri bir arada bulunmaktadr. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve psikososyal risk
etmenleri, alanlarn salk sorunlarna, i veriminin dmesine, salk personelin bakm verdii
kiilerin risk altnda kalmas gibi olumsuz sonulara neden olmaktadr. Salk alanlar en ok
ergonomik risk etmenlerinin etkisiyle sklkla kas ve iskelet sistemi rahatszlklarna yakalanmaktadr.
sal ve gvenlii kapsamnda, hastane ergonomisi nemli olup, en nemli sorunlarndan birisi
hizmet birimlerinin i ak problemidir. Hastanelerdeki tm nite ve birimler iin gerekli olan insan
gc, makine ve malzeme ihtiyalarnn saptanarak bunlar arasndaki i ak ilikilerine gre uygun
yerde yerleim alanlarnn belirlenmesi gereklidir. alma yerlerinin ergonomik adan
deerlendirilmesi, alma postr, alma srasnda ortaya kan ar, yorgunluk, kas spazm gibi
ikayetlerin ayrntl olarak analizi, ergonomik bir alma ortam ve i veriminin arttrlmas iin byk
nem tamaktadr. Ergonomide en iyi sonular ergonomi eitimi ve ergonomik iyiletirmelerin
birlikte uyguland ve alanlarn aktif olarak katld programlar ile elde edilir. Baar ynetici
destei, ergonomi bilincinin olumas, alanlarn katlm, plann yaplmas, uygulanmas, kontrolne
baldr. alma ortam, retim sreci ve alma ilikileri sonucunda oluan ve sala zarar veren
risk etmenlerinin, meslek hastalklar ve i kazalarnn kontrol altna alnmas iin salkl ve gvenli bir
hastane ortam ve etkili bir hastane alan sal program salanmaldr.
Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Salk alanlar, Hastane Ergonomisi

E-Posta: esin_ocaktan@yahoo.com
Yazar: Kadir Kadiroullar, Hamza Altnsoy, mer Doru, Abdulkadir Aslanta

Balk: Ofis Ortamnda Kii Bana Ortalama Wbgt Hesaplanmas
Bu almada, kii bana den slak hazne kre scaklk (WBGT) deerinin hesaplanmas
amalanmtr. Deney SGM ( Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) merkez binasnn 2.katnda
gereklemitir. Burada 13 oda ve 51 alan bulunmaktadr. Odalardaki alan says 1 ile 7 arasnda
deimektedir. Odalarda alanlarn rutin almalar srasnda pencerelerin ve kaloriferlerin ak olup
olmamas kiisel tercihlere braklarak leden nce ve leden sonra olmak zere ikier lm
alnmtr. WBGt lm yapan cihaz herbir dakikada bir lm alacak ekilde ayarlanmtr. lm
baladktan sonra llen deerlerin daha salkl sonu vermesi iin ilk 15 dakikada kaydedilen
lmler dikkate alnmam, ardndan gelen 30 dakikalk kaytlar kabul edilmitir. llen WBGT
deerlerinin ortalamas alnarak ilk olarak odalardaki alan says ile arplp, kan sonular
toplanm ve kattaki toplam alan saysna blnerek kii bana WBGT deerleri bulunmutur.
llen en yksek WBGT deeri 21,18 en dk WBGT deeri 18.61 olarak belirlenmitir. Kii bana
ortalama WBGT deeri ise 19.80 olarak hesaplanmtr. Literatrde ofis ortamnda ince kyafet
giyerek alanlar iin, slak hazne kre scakl deerinin 30 C nin altnda olmas gerektii
belirtilmitir. Bundan dolay llen maksimum, minimum deerler ile hesaplanan kii bana
ortalama WBGT deerine gre, ortam alanlar iin k mevsiminde gayet uygundur. Daha salkl
sonular elde edebilmek iin bu alma yaz mevsiminde de tekrarlanmaldr.
Anahtar Kelimeler: Ofis, Termal Konfor, WBGT

E-Posta: kadir.kadirogullari@windowslive.com
Yazar: evik Gne, Kyak Mithat

Balk: Cerrahpaa Tp Fakltesi Hastanesinde Cerrahi Birimlerde alan Hemirelerde Sal Ve
Gvenlii Alannda Bilgi
Aratrma, Cerrahpaa Tp Fakltesi hastanesinde alan hemirelerin i sal ve gvenlii alannda
bilgi, tutum ve davran durumlarn belirlemek amacyla tanmlayc olarak yaplmtr. stanbul
niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesi Cerrahi Tp Bilimleri Blmne bal cerrahi birimlerdeki tm
hemireler aratrmann evrenini oluturmutur (n=495). almann rneklemi 217 hemire olarak
hesaplanmtr. Veriler, tantc ve mesleki zellikleri ieren 8 sorudan oluan bilgi formu ve i sal
ve i gvenlii ile ilgili 67 soruluk anket formu ile toplanmtr. . Verilerin istatistiksel analizinde SPSS
21.0 bilgisayar paket programnda elektronik ortama aktarlm ve analiz edilmitir. Analizlerde sklk
dalmlar yan sra ki-kare testi kullanlmtr. Hemirelerin alma saatlerine gre son bir yl iinde
hasta/hasta yaknlar veya dier kiiler tarafndan szl ya da fiziki iddet/istismara maruz kalma
durumu karlatrldnda %46.2sinin(n=93) gndz alan hemirelerin olduu ve %47,3nn
(n=44) szl ya da fiziki iddete/istismara maruz kald, gndz alan hemirelerin %52.7sinin
(n=49) szl ya da fiziki iddete/istismara maruz kalmad saptanmtr. Gzlenen oran fark
istatistiksel olarak anlaml bulunmutur (p<0.05). almaya katlan hemirelerin pozisyonuna gre
alma ortamnda mesleki salk riskleri asndan nlem alnmasnda neride bulunma durumu
karlatrldnda %16snn (n=32) ynetici hemirelerin olduu ve %71nin (n=22) mesleki salk
riskleri asndan nlem alnmasnda neride bulunduu grlmektedir. Gzlenen oran fark
istatistiksel olarak anlaml bulunmutur (p<0.05). Ynetici hemirelerde i ortamnda mesleki riskler
asndan nlem alnmas iin neride bulunma oran, hemirelere gre anlaml dzeyde yksek
olarak saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Sal, Gvenlii, Hemire.

E-Posta: gunescevik@gmail.com
Yazar: N. ebnem Karahan, Ferruh Altnsoy, Sekin zcan

Balk: Akredite Olmu Yap Denetim Lab. sg Kanununa Hazr Bulunurluk Durumlarnn ncelenmesi:
anakkale M.Y. Yap Malzemeleri Lab. rnei
sal ve gvenlii kavram 30.06.2012 tarihinde yaynlanan 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunu ile yeni bir yaplanma srecinden gemektedir. Bu yeni srete 2den fazla alan olan tm
iyerleri kanunun gerektirdii mevzuatlar yerine getirmekle ykml hale gelmilerdir.
Yap Denetim Kanunu kapsamnda kurulmu olan yap laboratuvarlarnn evre ve ehircilik Bakanl
tarafndan akredite edilme zorunluluu vardr. TS EN ISO/IEC 17025 standardna gre akredite edilmi
olan bu laboratuvarlarda yaplan her trl i iin hazrlanm olan talimatlar ve prosedrler
bulunmaktadr. Tm iler bu talimat ve prosedrlere uygun olarak yrtlmektedir.
Bu almada, akredite olmu bu yap laboratuvarlarnn anakkale On sekiz Mart niversitesi Yap
Laboratuvar zelinde, son Sal ve Gvenlii Kanununa hazr bulunurluk durumlar kanun ve ilgili
ynetmelikleri nezdinde incelenmi ve bulgular zetlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Yap Denetim Laboratuvarlar, TS EN ISO/IEC 17025 standard, i sal ve

gvenlii, beton testinde SG, elik ubuk testinde SG, karot ileminde SG.
E-Posta: skarahan@comu.edu.tr
Yazar: Ali Naci Yldz, Kibor Kipkemoi Keitany

Balk: Trkiyede Kazas Hzlarndaki Deiim (1970-2010).
Giri
Dnya genelinde olduu gibi Trkiyede de i kazalar alma hayatnn nemli konularndan biridir.
Trkiyede 40 yllk sre iinde hem i kazas sklnda hem de i kazas nedeniyle olan lmlerde
azalma olmutur. lmlerdeki azalma, kaza sklndaki azalmaya gre daha dk dzeyde kalmtr,
ancak lml kaza skl artmtr.
Bulgular
Trkiyede 1947 ile 1960 yllar arasnda her yl 11 000 ila 63 000 i kazas meydana gelmitir. kazas
skl 1963 ylnda %11,2 iken 1968 de %11,4 olmutur. Sonraki beer yllk dnemlerde dme
eiliminin srd grlmektedir, 1973 de yzde 10 olan i kazas skl 1978de yzde 9, 1983de
yzde 6, 1988de 5, 1993 de yzde 3 olmutur. Son yllarda da dme eilimi srmektedir. Trkiyede
2011 ylnda 69 227 i kazas olmu, bu kazalar sonucu 1 563 kii hayatn kaybetmi, 2 086 kii mall
hale gelmitir.
Trkiye lml i kazalarnn sk grld lkeler arasnda yer almaktadr. Krk yl ncesinde i kazas
skl %10,9 iken bu deer 2010 ylnda %0.62 ye kadar dmtr. Benzer ekilde kapsam dhilindeki
btn sigortal iiler iinde i kazas sonucu lmler on binde 5,1 den 1,4 e dmtr. Bununla
birlikte kazalar iinde lml kazalar artmaktadr, 1970 ylnda bin kazann %4.74, 2010 ylnda bin
kazann %22,9u lmle sonulanmtr. Btn iiler iinde kaza geirenlerin skl ve i kazas
sonucu lenlerin skl azalrken lml kazalar artmaktadr.
Sonu
Daha gvenli alma ortamnn olduu kabul edilen hizmet sektrnn yllar iinde artmas i kazas
hzlarndaki d aklayabilir. Trkiyede hizmet sektrnde alan iilerin oran giderek
artmaktadr. Bununla birlikte tarm sektrnde alanlarn orannda belirgin d ve i kazalar
asndan daha riskli saylan sanayi ikollarnda alanlarn oranlarnda art gzlenmektedir. SSK
kapsamnda alanlar arasnda hizmet sektrnde olanlarn toplam alanlar iindeki skl 1970
ylnda %24,3 iken 2000 ylnda %40,1, 2010 ylnda %50,5 olmutur. Ancak bu deiim morbidite ve
mortalite hzlarndaki azalmaya karn fatalite hzndaki art aklamaya yeterli olmamaktadr.
Anahtar Kelimeler: kazas, Morbidite, Mortalite, Fatalite

E-Posta: anyildiz@gmail.com
Yazar: Ali Naci Yldz, Alev Ycel, Burcu Kk Bier, Mustafa Aksoy
Balk: Birinci Basamakta Hizmet Sunan Hekimler Ve Sal Ve Gvenlii Konusu
Ama: Birinci basamakta hizmet sunmakta olan hekimlerin kendi i sal bilgi ve pratiklerini
deerlendirmeleri; bu deerlendirmeler sonucu ihtiyalar ortaya koymak amacyla bu alma
yaplmtr.
Yntem: Aratrma tanmlayc tipte olup, Ankara linde 2010 ylnda birinci basamakta alan
hekimlerin 707si (%80,3) ankete cevap vermitir. Hekimlerin baz sosyo-demografik zellikleri,
aldklar eitimler ve i sal ve meslek hastalklar ile ilgili sorular ieren blmden oluan 23
soruluk bir anket formu ilgili birimlere gnderilmi, yantlanan anket formu 1 hafta sonra
toplanmtr.
Aratrmann n denemesi sonrasnda veri toplama formunda gerekli dzenlemeler yaplmtr.
almann veri girileri ve analizleri SPSS 11.0 istatistik paket program kullanlarak yaplmtr.
Bulgular: Katlmclarn %95,3 (674 kii) pratisyen hekim ve ya ortalamas 41,06,9dur. Kdem
sreleri ortalama 15,8 6,7 yldr. Bilgi sorularnda en ok doru yant (%85,7) iyeri hekimi
bulundurmas gereken iyerlerine ilikin soruda alnmtr. sal, alma hayatnn salk etkileri
ve alnabilecek nlemler konusunda hekimlerin %73,4 eitim almak istediini belirtmitir.
Katlmclar ortalama 17,3 21,6 saat i sal eitimi istemektedir. ncelikli olarak istenen
balklarn; i yeri salk biriminin grevleri ve i yeri hekimlerinin grev yetki ve sorumluluklar
(%15,4), i kazalar ve alnabilecek nlemler (%13,3), meslek hastalklarnn trleri, tan ve tedavi
ilkeleri (%11,9), meslek hastalklarndan korunma (%10,8), risk deerlendirilmesi (%6,9) ve salk
personelinin mesleki riskleri (%5,8) olduu saptanmtr.
Sonu: nemli bir halk sal sorunu olarak i sal hizmetlerinin birinci basamak salk
hizmetlerinde irdelenmesi gereklidir. Erken tan ve gerekli mdahalelerin yaplmas sorunun daha
bymesini engelleyecektir. lkemizde pratisyen hekimler iin i sal ve gvenlii uygulamalar
konusunda nemli rolleri gz nne alnarak daha fazla destek ve eitim salanmas gereklidir.
Anahtar Kelimeler: Hekim, Sal ve Gvenlii, Bilgi Dzeyi, Meslek Anamnezi

E-Posta: anyildiz@gmail.com
Yazar: Sarp Suat, Gney Mslm, Atl A. Kadir, Sezen Adem, Gencer Mge, Vural Yaln, Koyiit
Dndar
Balk: Hekimlerinin Grev ncelikleri Ve Grevlerini Yerine Getirebilmeleri in Gerekli Makul
Srenin Karlatrlmas
AMA: hekiminin grevlerini gerekletirebilmesi iin ynetmelik gerei ayrlmas gereken sreyle,
pratik uygulamada gereken minimum makul sre ngrsnn karlatrlmas; sre yeterliliinin,
grev ncelik beklentilerinin tartlmas.
YNTEM: yeri Hekimi ve Dier Salk Personelinin Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri
Hakkndaki Ynetmelik gerei gereken asgari alma sreleri, 50 alanl az tehlikeli grup bir
iyerinde yaplmas beklenen grevlere pratikte ayrlmas gereken minimum sreler ngrsyle
karlatrld ve 242 kiiye anketle sre yeterlilikleri, ve taraflarn grev ncelik beklentileri soruldu.
BULGULAR: 242 kiinin yantlad ankette;142 i hekimi, 58 i gvenlii uzman , 23 dier salk
personeliyle 19 iveren vekili gr bildirmitir. hekimi olmayanlardan sorular kurum i
hekimlerinin alma artlarn gz nnde bulundurarak cevaplamalar istenmitir.
alma sresi: 4/6/8 dakika/alan/ay uyarnca%43, Daha fazla%46; e giri muayenelerine gerekli
sreyi ayrabilme: Hayr %24; Periyodik muayeneler iin: Hayr %33; zel grup muayeneler iin: Hayr
%43; Yllk alma planna uyabilme: Hayr, sre yetmiyor %43; alma sresinin ii uygun yapabilme
iin yeterlilii: Hayr %54; Mevcut srelerin ne kadar arttrlmas gerektii: Sreler yeterli %25,
Arttrlmas gerekli %63; veren/iveren vekillerinin en ok nemsedii grev: Reete yazma,
poliklinik hizmeti %55; alanlarn en ok nemsedii grev: Reete yazma, poliklinik hizmeti %76;
hekimlerinin en ok nemsedii grev: Salk gzetimi %56; Epidemiyolojik almalara zaman
ayrabilme: Hayr %64; Epidemiyolojik (salk istatistikleri) almalarn iverence talep edilme oran:
Hayr %67.
SONU: 50 alanl az tehlikeli grup bir iyerinde; ynetmelik gerei grevleri yerine getirebilmesi
iin 3,3 saat/ay kadar bir sre yeterli saylrken; pratik uygulamada, gereken minimum makul sre alt
snr 13 saat/ay olarak tespit edilmi ve sre artrlmas gereklilii %63 oranyla anket sonular ile de
dorulanmtr. Grev ncelik beklentilerine bakldnda da, gvenlik kltr bilincinin arttrlmas
gerektii tespiti yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: yeri hekimi, alma sreleri, yeri hekimi grevleri,yeri hekimi alma
sreleri
Yazar: Serdar Orhan Emine Ayan

Balk: Hukukunda Gvenlii Uzmanlarnn Gvencesi
Sal ve Gvenlii olgusu, meydana gelen olayn sonucunda ortaya kan zararn giderilmesine
almaktan ziyade, nleyici fonksiyonu ile birlikte, meydana kacak olumsuz durumun giderilmeye
allmasn salamaktr.
yerlerinde bu fonksiyonlarn yerine getirilmesi noktasnda 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanunuyla i gvenlii uzmanlarna nemli grevler ve sorumluluklar yklenmitir. Bu grevlerin
yerine getirilmesi noktasnda iyerinde grlen eksiklikleri ve yanl uygulamalarn dzeltilmesi iin
iverene bildirimde bulunma, iveren tarafndan nlem alnmamas halinde ise; i sal gvenlii
uzmanlar, iverenin tedbir almad hayati tehlike arz eden riskler bulunmas durumunda dorudan
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bavurabilecektir. Byle bir durumda iverene hizmet akdiyle
bal olan i sal gvenlii uzmanlarnn, grevlerini meslein gerektirdii etik ilkeler ve mesleki
bamszlk ierisinde ne derece yrtebilecektir? Bir baka husus kanunda ve ynetmelik taslanda
iverenlerin kendi iyerlerinde i gvenlii uzmanl yapabilecekleri belirtilmitir. Hayati tehlike
olduunda iverene yazl bildirim yaplmas ve yaplmadnn SGBna bildirim leyiinin nasl
srdrlecei konusunda ortaya kan sorunlar nasl alacaktr?
Uygulamada i sal gvenlii uzmanlar ile iveren kar karya gelebilir. gvencesi noktasnda i
gvenlii uzmanlarnn hukuki korunmasnn gereklilii ortaya kacaktr. Bu almada 4857 sayl
Kanunu, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ve 6356 sayl Sendikalar ve Toplu Szlemesi
Kanunun da i gvenlii uzmanlarna salanan gvenceler ve etkinlikleri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: i sal, i kanunu, sosyal gvenlik

E-Posta: anadolu-575@hotmail.com
Yazar: Takn Dademir, Murat Tarlak

Balk: naat Projelerinde zleme Kontrol Mekanizmasnn Kolaylatrlmas zerine novasyon
almas
ZET
SG-KATP Sistemi; i sal ve gvenlii almalarnda baar vaadeden, SG profesyonellerince ve
mhendislerce aklc bir zm olarak karlanan ve SG'de uygulama kolayl salayan inovatif bir
zmdr.
Yap ilerinde ilem basamaklar srasyla projelendirme, kontrol basamaklar, imalat almalar ve
imalatn 5 koldan denetlenmesi eklindedir. Bir btn halinde bakarsak, evre ve ehircilik Bakanl;
ilgili belediyeler, yap denetim ve antiye efleri vastasyla yap gvenliini bir dier ifade ile yap
alanndaki ulusal gvenliimizi denetlemektedir. Bu denetimdeki ortaya kabilecek aklar,
milyonlarca vatandamzn can ve mal gvenliini tehlikeye sokabilecek derecede tehlikeli ve
nemlidir.
Bu kontrol mekanizmasndaki i-ak emasn ele aldmzda, gvenlik aklarnn 2 ana blmde
toplandn grebiliriz.Bunlardan birincisi; onaylardan geen projelerin, zerine tekrar tadilat
projeleri yaplp yaplmad yada iptalinin olup olmadnn aratrlmasnn sre almasdr.kinci
sebepte ise; proje kt ve kopya merkezlerinin normal fotokopi brolar mantyla almas
eklindedir.Kopyalanan projelerin tarih, adet bilgisi ve hangi merkezden alnd kriminal haricinde
bilinememektedir.Bu da; onay aamasnda kontrol mhendislerinin insan kusuru hatas olasln
artrmakta ve iin nemi sebebiyle iin gvenliini tehlikeye sokmaktadr.
Gnmz dnyasnda sebze-meyve, yumurta ve st rnleri dahil barkodlanp, son kullanmlar
online takip edilirken, proje gibi nemli ve deiebilen evraklarn online takip edilememesi bir
eksikliktir. SG-KATP yaklamnn bir baka versiyonunun, PROJE ZLEME TAKP SSTEM veya benzer
adlarla uygulanmas online olarak sahada denetimlerde projelerin gncel olup olmadn, bir
barkodlama yntemiyle salayabilir.
Proje kt merkezlerinin ruhsatlandrlmas, grev ve sorumluluk yklenerek ciddiyetinin
salanmasyla, bir dier ifadeyle yar noter uygulamasna geilmesi; dier uygulama ana yeni bir
zm sunacaktr.
Anahtar Kelimeler: Projelerde inovasyon, denetleme, proje gvenlii

E-Posta: taskindasdemir@gmail.com , murattarlak@hotmail.com
Yazar: Arzum elik Beklevici Msc, Sibel Kiran MD Phd, Bilgehan Acikgoz MD, Levent Atik, MD
Balk: Bir niversite Hastanesi Aratrma Grevlilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum lei,
alma Yaamnda Toplumsal Cinsiyet Rolleri
Bu aratrmann amac, bir niversite hastanesinde alan aratrma grevlilerinin toplumsal cinsiyet
rolleri tutumlarnn alma yaamnda cinsiyet algsna dair yansmalarnn deerlendirilmesidir.
Aratrmann grubu bir niversite hastanesinde alan 159 aratrma grevlisinin tm almaya
alnd ancak katlmay kabul eden 128kii idi (%80.5). Aratrmann deikenleri sosyo-demografik
zellikler, Zeynelolunun gelitirdii Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum lei (TCRT) ve alma
yaamnda toplumsal cinsiyet rolleri algs ile ilgili nermelere verilen yantlardan olumaktayd.
Aratrmaya katlanlarn % 45.3 kadn, % 54.7 si erkekti. Aratrma grevlilerinin % 52si dahili, %
38.4 cerrahi ve % 9.6s temel tp bilimlerine ait blmlerde almaktayd. Cinsiyet, alma yaam
seimlerini etkilemez algsna katlm kadnlarda daha fazlayd ve kadn ve erkek katlmclar
arasndaki fark anlamlyd. alma yaamnda toplumsal cinsiyet rolleri algsnn alt bileenleri ile
toplumsal cinsiyet rolleri tutum leinin alt boyutlar ilikisi incelendiinde Mesleki olanaklardan
yararlanma cinsiyetten bamszdr algs ile Eitliki Cinsiyet Rol arasnda orta dzeyde pozitif
(r=0.491 p=0.000) korelasyon saptand. allan birimde erkek lehine yaklam vardr algs ile
eitliki cinsiyet rol arasnda orta dzeyde negatif (r=-0.419 p=0.000) korelasyon varken, allan
birimde erkek lehine yaklam vardr algs ile evlilikte cinsiyet rol arasnda ise orta dzeyde
pozitif (r=0.526 p=0.000) korelasyon bulundu. Bu alma ile toplumsal cinsiyet rolleri algsnn
alma yaamndaki cinsiyet algsna yansmalar aratrlmtr. Bu dorultuda farkndalk salanmas
ve eitimler ile toplumsal cinsiyet rolleri tutumunun alma yaamnda oluturduu cinsiyete dayal
olumsuzluklarn iyilemesine katk salayabilecei dnlmtr.
Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, alma Yaam, Kadnn Stats, Toplumsal Cinsiyet ve
Tutumlar, Toplumsal Cinsiyet Eitlii
Yazar: Muhammed Kamil den, Sleyman Soylu

Balk: Sarayn Meslek Yksek Okulu Mevcut Mekansal Ve Sosyal Durum Deerlendirme almas
i sal ve i gvenlii (SG) kapsamnda yaplan aratrmalar, mevzuat gelitirme almalar, kii ve
kurumlarn konu ile ilgisi ve duyarll gn getike artmaktadr. i sal ve i gvenlii (SG)
almalar Hipokrat ile balad dlmekte olup Bernardino Ramazzini ile devam eden ve
yaadmz an ierisinde ise de deeri ve nemi daha fazla anlalan bir unsur olmaktadr. Bu
kapsamda Konya li, Sarayn lesinde yer alan Seluk niversitesine bal Sarayn Meslek Yksek
Okulu mevcut alanlar ve faaliyetleri kapsamnda ksmi olarak deerlendirilmitir. Yksekokulun
bal olduu Seluk niversitesi; Konyann ilk devlet niversitesi olarak 1975 ylnda kurulmu olup
bugn ise bnyesinde 21 Faklte, 6 Enstit, 6 Yksekokul, 22 Meslek Yksekokulu, 1 Devlet
Konservatuar bulunan Seluk niversitesi, 70.000'i akn rencisi ile Trkiyenin en byk eitim
kurular arasnda yer almaktadr. Sarayn Meslek Yksek Okulunda ise 6 adet iki yllk eitim
program bulunmakta ve yaklak 670 rencisi bulunmaktadr. Eitim programlar arlkl tarm ve
ziraat alann kapsamaktadr.
Yksekokul bnyesinde Fidan Yetitiricilii, Tohumculuk, Organik Tarm, evre Koruma, Gda ve
Bilgisayar Programlar bulunmakta ve 21 akademisyen, 4 idari personel, 1i kadrolu 5 alt iveren
personeli toplamda 6 ii ve 3 adet alt iverene ait gvenlik grevlisi grev yapmakta olup toplam 34
personel ile eitim-retim faaliyeti ve dier iler gerekletirilmektedir.
almamzda okulumuzun fiziki yaps, mevcut eitim faaliyetleri, eitim programlarna ait baz
uygulama almalar ile okul i-d kapasitesi hakknda bilgi verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Seluk niversitesi, Sarayn, Meslek Yksek Okulu, i sal ve i gvenlii
(SG), Sosyal evre
Yazar: Ali Naci Yldz, zge Karada aman

Balk: yerinde Sal Gelitirme
Sal koruma ve gelitirme, salkl yaam biimlerinin ve toplumsal, ekonomik, evresel ve kiisel
faktrlerin gelitirilmesini kapsayan geni bir kavramdr. yerlerinde alanlarn organize topluluklar
olmas, alanlara ulama kolayl, alanlarn gnn nemli bir blmn ite geirmesi, ayn
iyerinde alanlarn akran zellikleri ve grup dinamiklerinin kolay oluturulabilmesi, iyerlerini sal
gelitirme etkinlikleri asndan elverili klmaktadr. yerinde sal gelitirmenin faydalar,
iverenler asndan hastalk/kaza nedenli i kayplarnn azalmas, verimli almann salanmas,
retimin artmas, iyerinin olumlu imajnn desteklenmesi ve salk harcamalarnn azalmas;
alanlar asndan gvenli bir alma ortamnda ve salkl olarak almak ve iten memnuniyetin
artmas olarak zetlenebilir. yerinde sal gelitirme uygulamalarnn yarar, pek ok bilimsel
aratrma ve rapor ile desteklenmektedir. Gnmzde programlarn ounluu, alan salna
odaklanmakta, ancak alanlarn ailelerinin, toplumun ve firmann rnlerini kullanan tketicilerin
salna ilikin faaliyetleri de iermesi nerilmektedir. yerinde sal gelitirme programlar; ile
ilikili salk risklerinden korunma, kaza/yaralanmalarn nlenmesi, ttn, alkol ve madde
kullanmnn nlenmesi, fizik egzersiz, salkl beslenme, stresle ba etme yollar, iddetin nlenmesi,
kanser taramas vb. pek ok konuyu kapsayabilir. Programlarn temel amac; alanlarn iyeri
ortamnda salklarn olumsuz etkileyebilecek biyolojik, fiziksel ve sosyal etkenleri ortadan kaldrmak,
alanlar salklarn nasl koruyacaklar konusunda eitmek ve onlar dengeli beslenme, dzenli fizik
egzersiz vb. olumlu salk davranlarna ynlendirmektir. Bu programlar salk eitimi, salk
taramalar, danmanlk hizmeti, grltnn azaltlmas, havalandrma, klandrma ve koruyucu
nlemler alnmas gibi gvenli ve salkl fiziksel ortamn salanmas, iyerinde ttn kullanmn
yasaklanmas gibi salkl davranlar iin idari nlemlerin alnmas ve spor salonu, yemekhane vb.
destekleyici ortamlarn oluturulmas gibi alanlara ve alma ortamna ynelik farkl yaklamlar
ierebilir. Programlarn baars iin alanlarn gereksinimlerinin belirlenmesi, programlara iveren
ve alanlarn katlmnn salanmas, programlarn alanlarn yana, eitim dzeyine ve kltrne
uygun olmas, kolay anlalr salk bilgilerine dayanmas, eitim materyalleri gelitirilmesi, programn
idari nlemler, altyap ve evresel dzenlemeler ile desteklenmesi ve programn srekli izlenmesi ve
deerlendirilmesi nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sal gelitirme, salk eitimi, i sal, alan sal

Yazar: Deniz Oru, Mahmut Kl

Balk: Trkiyede lmcl Ve lmcl Olmayan Kazalarnn Seyri (2003-2012)
Giri: Bu almada, Trkiyede 2003-2012 yllar arasnda meydana gelen i kazalarnn analizi ile
mevcut durumun deerlendirilmesi ve yaplacak almalara katk salanmas amalanmtr. Yntem:
alma Bakanlnn 2003-20012 yllar arasnda yaynlam olduu istatistik yllklarndan elde edilen
verilerle i kazalarnn analizi ve i kazas hzlar hesaplanmtr. Bulgular: Trkiyede 2003-2012 yllar
arasnda toplam 738.330 i kazas meydana gelmi, 11281 ii hayatn kaybetmi, 564.025i
hastanede yatarak olmak zere toplam 17.528.834 gn ign kayb yaanmtr. kazalarn % 60,1i
ellinin altnda ii altran iletmelerde, %44,16s sanatkrlar ve ilgili ilerde alanlarda, %34,78i
bir veya birden fazla cismin sktrmas sonucu ve % 16s iilerin ie balad birinci saatte meydana
gelmitir. kazas sonucu yaralanmalarn %.52,64 st ekstremitelerde, %41,09u ak ve yzeysel
yaralanmalar eklinde meydana gelmitir. lmcl yaralanma hz 2003 ylnda yz binde 14,4 iken
2005 ylnda yz binde 15,5e ykselmi, 2006 ylnda en yksek seviyeye yz binde 20,4e ykselmi,
2007 ylndan itibaren de geerek 2009 ylnda yz binde 13e dm, 2012 ylnda tekrar
ykseli gstererek yz binde 15,4e km. kazas sklk hz 2003 ylnda yz iide 1,23 iken 2009
ylna kadar d gstererek yz iide 0,62ye dmtr. kazas arlk hz 2003 ylnda her yz
saatte 0,68 iken 2012 ylna kadar d gstererek 0,32 saate dmtr. kazas fatalite hz 2003
ylnda binde 10,6 iken 2006 ylnda binde 20,1e ykselmi, 2008 ylna kadar binde 11,9a kadar
dmesine ramen 2009 ylnda tekrar ykselerek binde 18,2ye ykselmi, 2010 ylnda binde
22,96ya ykselmi, 2011 ylnda binde 24,56ya ykselmi, 2012 ylnda binde 9,9a dmtr.
Sonu: Trkiyede 2003-2012 yllar arasnda i kazas sklk ve arlk hzlarnda d grlmesine
ramen i kazalarnn fatalite hznda bir art grlmektedir.
Anahtar Kelimeler: i sal, i gvenlii, i kazas, lm, hz

E-Posta: denizoruc@duzce.edu.tr
Yazar: Alev Sakarya

Balk: Asbest Ve Asbest eren Malzemeler Ve Korunma Tedbirleri
Asbest antik alardan bu yana, dnyann birok blgesinde iyi bilinmekte ve kullanlmaktayd. Isya,
anmaya ve kimyasal maddelere kar ok dayankl olan asbest, inaat, otomotiv, kimya
endstrilerinde yaygn olarak kullanm alan bulmu ve gelimi lkelerde hayatn pek ok yerinde
insanlarla temas ortam oluturulmutur.
19. yzyln ikinci yarsndan sonra sy ve elektrii yaltmas ve asit gibi maddelere dayankl olmas
nedeniyle sihirli mineral olarak adlandrlan asbest, 20. Yzyln ikinci yarsndan sonra insan
salna nemli zararlar veren kanserojen madde olduu tespit edildikten sonra kullanm alanlar
kstlanm veya yasaklanmtr.
lkemizde ise asbest kullanmnn, retiminin ve ilenmesinin yasaklanmas 2003 yln bulmutur.
Bu almada dnyada yaygn olarak kullanlm asbestin Trkiyede yasaklanmasna kadar 2003 yl
ncesinde asbestin ithalat iznini veren Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl (SGM) raporlar
incelenerek hangi sektrler kullanld ve bu sektrlerde alanlarn asbeste maruz kalmas
sonucunda ortaya kabilecek meslek hastal aratrlmas yaplmtr. statistik almas yaplrken
T.C. Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK) istatistik yllklar incelenmi, zellikle asbestin youn olarak
kullanld yllar ve latent sresi sonunda ortaya kan meslek hastalklar mercek altna alnmtr.
Ayrca asbest veya asbest ieren malzemelerin skm, ykm, tamir, bakm ve uzaklatrma ileri
yaplrken oluabilecek maruziyeti en aza indirmek iin alnacak korunma tedbirleri tartlmtr. Sz
konusu alnmas gereken korunma tedbirleri ve yrrlkteki uygulamalardan bazlar belirtilmitir.
Dier lkelerdeki yasal sreler, uygulamalar ve alnan tedbirlere ayr bir nem verilerek Trkiyede ki
durum ile karlatrlmtr. Sz konusu alnmas gereken korunma tedbirleri ve yrrlkteki
uygulamalardan bazlar belirtilmitir. Youn ekilde kullanlan asbeste maruz kalmamzdan dolay
hangi tr korunma tedbirleri almamz gerektii konusunda devlet kurumlar olarak halk, asbest
ieren ilerde alanlar bilinlendirmek alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (SGB) ve dier bal
devlet kurumlar iin nemli bir oynamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Asbest, Asbest ieren malzemeler, Koruma tedbirleri, Asbest skm
E-Posta: alev.sakarya@csgb.gov.tr
Yazar: Merve akrl Hamza Altnsoy

Balk: Trkiye'de llen Aydnlatma Verilerinin Analizi
SGM ( Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl) tarafndan 2011 ylndan itibaren eitli
iletmelerde 292 adet aydnlatma lm yaplmtr. Yaplan lmler sonucunda elde edilen en
dk deer kurutma noktasnda ve 5 lks olarak, en yksek deer ise yzey ileme blmnde 1730
lks olarak llmtr.
Elde edilen en dk aydnlatma deerine makine sektrnde, en yksek aydnlatma deerine ise
maden sektrnde rastlanmtr. zellikle kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yk asansr
kabinleri, malzeme stok ambarlar, soyunma yerleri, yemekhane, normal montaj, kaba iler yaplan
tezghlar, konserve ve kutulama vb. ilerin yapld yerler, ayrntlarn yakndan seilebilmesi gereken
ilerin yapld yerler, koyu renkli dokuma, bro vb. srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld
yerler gibi yerlerde aydnlatmann yeterince salanmad gzlemlenmitir. Sz geen bu blmler
dier blmlere gre daha riskli olduklar iin yeterli aydnlatmann salanmas olduka nemlidir.
Alnan 292 tane lmden 112 tanesi istenilen deerden dk kmtr. Bulunan bu deerler
sonucunda ortalama her 5 ortamdan 2 tanesinin aydnlatma asndan uygun olmad sylenebilir.
zellikle, en riskli grup maden, metal ve makine sektrleridir. Ayrca basm-yayn, tekstil ve inaat
sektrleri de riskli gruba girmektedirler.
Deerlendirme ierisinde kullanlan deerler her sektrden veriler iermemektedir. Sonu olarak veri
eksiklii nedeniyle, maden, metal ve makine sektrlerinin kesinlikle aydnlatma asndan en riskli
sektrler olduu iddia edilemeyebilir. Ancak, bahsedilen sektrlerde aydnlatmann ciddi derecede
risk oluturduu sylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Aydnlatma, Trkiye, Lks, Eik Deer, lm

E-Posta: merve.cakirli@csgb.gov.tr
Yazar: Burak zdemir, Aye Nazlolu

Balk: Yln En yi Eitim Kurumu
Bu almann amac, iyeri hekimlii ve/veya i gvenlii uzmanl eitimi vermek zere Sal ve
Gvenlii Genel Mdrl tarafndan yetkilendirilen eitim kurumlarnn belirli kriterler altnda
baar puanlarn hesaplamaktr. Bylelikle gerek idareye gerekse de isg profesyonellerine eitim
kurumlarnn gelecekleri hakknda uzun vadeli planlama yaparken hangi kriterlere daha fazla nem
vermeleri gerektii bilgisi ortaya km ve dereceye girebilen Kurumlar ile toplantlar tertip etmek
suretiyle rehber nitelikli dokmanlarn hazrlanabilmesine zemin hazrlanm olacaktr ayrca baar
puan yksek eitim kurumlarnn alma prensipleri dierleri iin rnek oluturabilecektir. Yntem
olarak, kriter arlklarnn hesabnda z vektr, karar analizinde ise ok ltl karar verme
yntemlerinden TOPSS yntemi kullanlmtr.
Anahtar Kelimeler: Eitim kurumu, iyeri hekimlii, i gvenlii uzmanl, ok kriterli karar verme
E-Posta: bozdemir@csgb.gov.tr
Yazar: Hatice Kbra Parlar, Zeynep ahin, Sevdenur Toker, Merve Bakali, zge Karada aman, Ali
Naci Yldz
Balk: : Bir niversitede alanlarn niversitenin Sosyal Olanaklarndan Yararlanma Dzeyleri Ve
yeri Memnuniyetlerinin Deerlendirilmesi
Giri: Dnya Salk rgtnn tanmna gre salk; sadece hastalk veya sakatlk halinin olmay
deil, bedensel, ruhsal ve sosyal ynden tam bir iyilik halidir. alanlar, yaamlarnn nemli bir
blmn iyerlerinde geirmektedirler. sal, iyeri alma koullarnn salkl hale
getirilmesinin yan sra iverenlerin, alanlara sosyal olanaklar salamalarn ve alanlarn fiziksel,
ruhsal ve sosyal salklarna katkda bulunmalarn da kapsar. alanlarn ruhsal ve sosyal sal,
iyerinden memnuniyet dzeyleri ile ilikili olup, iyeri memnuniyeti, iyerinin verimlilii asndan da
nemli bir etkendir. Bu almann amac, bir niversitede, alanlarn niversitenin sosyal
olanaklarndan yararlanma dzeyini ve olanaklardan yararlanma dzeyinin iyeri memnuniyeti ile
ilikisini deerlendirmektir.
Yntem: Tanmlayc tipteki bu alma, 2013 ylnda Ankarada bir niversitenin akademik ve idari
blmlerinde alan 135 kii ile yrtlmtr. Veriler, sosyodemografik zellikler, alma yaam, i
ve iyeri memnuniyeti ve sosyal olanaklardan (yemekhane ve restoranlar, spor tesisleri, kltrel
etkinlikler ve topluluklar, konukevleri, il d konaklama tesisleri, kre ve anaokulu) yararlanma
durumu ile ilikili sorulardan oluan bir anket formu ile toplanmtr. Veri analizinde tanmlayc
istatistikler ve ki-kare testi kullanlmtr, istatistiksel nemlilik snr 0,05 kabul edilmitir.
Bulgular: almaya katlanlarn ya ortalamas 36,50,8 yl, %60,7si kadn, %48,9u niversite
mezunu, %67,4 evli olup, %60,7si ekonomik durumunu iyi olarak nitelendirmektedir. alanlarn
en fazla kullandklar sosyal olanak yemekhaneler (%88,1), kltrel etkinlikler (%39,2) ve
restoranlardr (%28,8). almaya katlanlarn sosyal olanaklardan yararlanma dzeyleri ile yaptklar
iten memnuniyet dzeyleri (p>0,05) ve iyerinden memnuniyet dzeyleri (p>0,05) arasnda
istatistiksel olarak anlaml iliki bulunmamtr, ancak sosyal olanaklar kullananlarn iyerinden
memnuniyet dzeyleri daha yksektir.
Sonu: almaya katlan alanlarn, niversitenin salad sosyal olanaklardan yararlanma dzeyi,
yemekhaneler dnda dktr. Sosyal olanaklardan faydalanan alanlar, istatistiksel olarak anlaml
olmamakla beraber niversitede almaktan daha memnundur. Sosyal olanaklardan yararlanma
dzeyini arttrmak iin olanaklar ile ilgili tantm yaplmas, cretli sunulan olanaklarn cretlerinin
yeniden dzenlenmesi ve ulamn kolaylatrlmas salanabilir. yerlerinin sunduu sosyal
olanaklarn alanlarn salna, iyeri memnuniyetine ve verimine yansmalar ile ilgili ileri
almalarn yaplmasna gereksinim vardr.
Anahtar Kelimeler: Sosyal salk, sosyal olanak, alan sal, iyeri memnuniyeti
Yazar: Mesut Kaplan

Balk: Bilecik 1.Organize Sanayi Blgesinde Faaliyet Gsteren Firmalarn, 6331 Sayl Kanunun
Uygulamalarndaki Baar Ve Sorunlarn ncelenmesi
Bilecik 1.Organize Sanayi Blgesi, Trkiyenin ilk zerk organize sanayi blgesidir. 1.O.S.B. Bilecik ilinin
kalknmasnda nemli rol olmutur. O.S.B' de faaliyet gsteren 40 iletmede; 6331 sayl Kanun' un
uygulamalar incelenmitir. Bata ar ve tehlikeli iler grubundaki firmalarda, dnem ierisinde % 27
orannda i kazalarnn says azalmtr. Tm iletmelerde iyeri hijyeni, genel dzen ve farkndalk
bakmndan nemli gelimeler meydana gelmitir. sg eitimi almayan alan ve risk analizi
yapmayan iletme kalmamtr. Balangta maliyetlerinin artaca konusunda endie tayan iletme
yneticilerinin, verim art ve performans deerlerinin art karsndaki memnuniyet deerlerinde
art meydana gelmitir.
Anahtar Kelimeler: 6331 Sayl Kanun, Bilecik 1.O.S.B de sg Uygulamalar.

E-Posta: mesut.kaplan@bilecik.edu.tr
Yazar: Yrd. Do. Dr. Metin Varan

Balk: Elektrik Enerj letim Ve Datm Sektrnde Meydana Gelen Kazalar Ve Modern nleyici
Ynergeler
Elektrik enerjisi gnmzn tm sanayi kurulularnda en temel g kaynadr. Bu kaynan gvenli
bir ekilde iletilmesi datlmas ve tketilmesi en nemli bir i gvenlii unsurudur. Bu almada
"elektrik
enerji
iletim
ve
datm
sektrnde
meydana
gelen
en
temelikazalarkategorizeedilmiolupbukazalarnnlenmesiamacylagelitirilen modern koruyucu ve
nleyici nlem ynergeleri tartlmtr. Bu ynergelerin hangi adan nemli olduklar ve gnmz
sanayi sektrnde de ne gibi temel bir elektrik kaynakl i kazalarn nleme faaliyetlerinde
destekleyici bir gvenlik oluturacann belirlenmesi almann temel hedefidir.
Anahtar Kelimeler: Trafo Bakm Prosedr, letim Hatt Bakm Prosedr, Koruyucu Ekipmanlar
E-Posta: mvaran@sakarya.edu.tr
Yazar: Hediye zgen Timuin, Esra Ylmaz

Balk: Akll Binalarda Hasta Bina Sendromu
Hasta bina sendromu, s yaltmnn n planda olduu ve iyi havalandrlmayan i ortamlarda bulunan
kiilerde, i ortam hava kirleticilerinin konsantrasyonlarndaki arta bal olarak grlen semptomlar
dizisidir. Gz, burun ve boazda aknt ve tahri, ba ars ve ba dnmesi, mide bulants, yorgunluk
ve halsizlik, konsantrasyon bozukluu, deride tahri ve kzarklk sklkla grlen semptomlardr. Bu
semptomlar bina iinde girildikten belli bir sre sonra balar ve i ortamn terk edilmesiyle dzelme
eilimindedir. Bina ii hava kalitesi problemlerinin zmnde kirletici kaynan bilinmesi ve kontrol
edilebilir nitelikte olmas sorunun ortadan kaldrlabilmesinde etkilidir. Hasta bina sendromunun
nedenleri aratrldnda sorunun olduka kompleks olduu ve fiziksel ortam koullaryla, kimyasal ve
biyolojik i ortam kirleticileri ve kiisel faktrlere bal olduu belirtilmitir. Hasta bina sendromuna
bal gzlenen semptomlarn nlenebilmesi iin i ortamda uygun iklimlendirme koullar salanmal
ve bina ierisinde i ortam kirleticilerinin emisyonlar azaltlmaldr. Akll binalarda yaplan Hasta Bina
Sendromu almalar unu gstermitir: bu yaplarn son derece kompleks yaplar olmas,
pencerelerinin almamas sebebiyle temiz hava giriine olanak salamamalar ve bina koullarnn tek
bir sisteme bal olmas sebebiyle; bu yaplar dnld ve bilindii gibi yaam kolaylatran
yaplar deildir. Bu zellikleri sebebiyle insan yaam iin gerekli koullar ve hijyeni
salamamaktadrlar. Hasta Bina Sendromunun semptomlarnn nlenmesinde temiz havann ok
nemli olduu dnlrse bu yaplar pencerelerinin almamas ve havalandrma sistemiyle idareleri
sebebiyle Hasta Bina Sendromunun grlmesine en olanak salayan yaplardr. Bildiride; akll
binalarda hasta bina sendromu tansnn konma yntemi anlatlacaktr. Bu yntem; i ortam hava
kalitesinin belirlenmesi amacyla yaplan lm, analiz almalar ile anket almasnn SPSS (15.0)
program kullanlarak deerlendirilmesi yntemidir. Ayrca, bir akll binada yaplan Hasta Bina
Sendromu almasnn sonular verilecektir.
Anahtar Kelimeler: HastaBina Sendromu

E-Posta: otimucin@csgb.gov.tr
Yazar: Selman Aksoy, Bekir evik, Mehmet Kahraman

Balk: Demir elik Fabrikasnda Kaynak Departman alanlarn Gvenlii Bilinci zerine Bir
alma
gvenlii, alanlarn i kazalarna uramalarnn nlenmesi amacyla gvenli alma ortam
oluturulmas iin alnmas gereken nlemlerin btn olarak tanmlanabilir. kazalarnn nlenmesi
iin alnan nlemlerinden birisi de alanlarn i sal ve gvenlii konusunda eitimidir. Periyodik
eitimlerle alanlarn i gvenlii algs arttrlabilir. Bu almada, bir demir elik fabrikasnda
kaynak departman alanlarnn i gvenlii bilinlerinin belirlenmesi amalanmtr. Anket almas,
demir elik retimi alannda faaliyet gsteren bir iletmede yaplmtr. Kaynak departmannda
alan 50 personele 19 sorudan oluan bir anket uygulanmtr. Elde edilen sonular incelenmi ve
kaynak departmannda alan personelin i gvenlii bilinci ve bu konuya yaklamlar belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Demir elik sanayi, kaynak personeli, i gvenlii, SG,

Yazar: Bahar Tiryaki Boa, Hediye zgen Timuin, ala Pnar Arslan Tatar
Balk: Ak Sektrnde Kurun Maruziyetinin (40 Saat alma Sresi zerinden= 5 gn / Hafta)
Belirlenmesi
Kurunun mesleksel ve evresel maruz kalm bir halk sal sorunu olarak nemini korumaktadr.
Erikinlerdeki kurun zehirlenmesinin %95inin mesleksel kkeni olduu gsterilmitir. Kurunun
sanayide en nemli kullanm alan ak retimidir. Bunun dnda kimyasal maddeler ve pigmentlerde,
boyalarda, seramik yapmnda, kablo izolasyonunda, hadde ve dier rnlerde, alamlarda ve benzin
katks olarak kurun kullanlmaktadr. Ak retiminin nemli bir ksmnda kuruna maruz kalm
vardr. Endstride kurun maruziyetini ve salk etkilerini izlemek iin dzenli olarak ortam
lmlerinin yaplmas ve kan kurun dzeylerinin incelenmesi gereklidir. Bu aratrmada ama
kurunun en youn kullanld ve alanlarn kurundan en fazla etkilendii ak retiminde kurun
taramasn bir haftalk alma sresinde (40 saat) yapmak ve alanlardaki kurun maruziyetini kan
sonularyla beraber deerlendirmektir. Ak sektrnde alan personelin almalar esnasndaki
ar metal (kurun) numunesi alma says ve plan; 19 farkl blmde mesai sresini kapsayacak ve
mesai sresince maruz kalnan kimyasal faktrlerin zaman arlkl ortalamasnn (TWA) tespiti
eklinde, 40 saatlik (5 ign / hafta) maruziyetin hesaplanmas amacyla yaplmtr. Numuneler;
normal alma artlar ve sresi ierisinde alnmtr. Yaplan almada ortam sonular alanlarn
kan sonularyla beraber deerlendirilmitir. Aratrma yaplan fabrikada i sal ve gvenlii
alannda yaplan iyiletirmelerin etkinlii de bu alma ve bu almadan nce yaptmz almalarla
beraber incelenmitir.
E-Posta: otimucin@csgb.gov.tr
Yazar: Ar. Gr. Mustafa Morta, Prof. Dr. Fehmi Yazc

Balk: Gda Endstrisinde Ultraviyole In Kullanm
nsan gz 400-700 nm dalga boylar arasndaki nlara duyarl olup bu aralk dndaki nlar
alglayamaz. Ultraviyole (UV) nlar 100-400 nm dalga boyuna sahip nlar olup uzun sre ve yksek
dozda maruz kalnmas durumunda insan salna zararl olmaktadr.Gdasektrnde UV n gerek
dezenfeksiyon gerekse de incir deaflatoksin tespiti gibi gda proseslerinde kullanlmaktadr.
Aspergillustrkflerin (A. Flavus, A.ParasiticusveA.Nomius), incirin zellikle hasat sonras dnemde
neden olduu aflatoksin, UV k altnda yesilimsi-sar florasan grnt vermektedir. Bilgisayarl tespit
sistemlerinin olmasna ramen iiler tarafndan karanlk ortamlarda yaplan tespit nedeniyle iiler
ultraviyole na maruz kalabilmektedir. Buna ek olarak, gda mikrobiyolojisi laboratuvarlarnda
kullanlan alama kabinlerinde, eki modas ve/veya mikrobiyoloji laboratuvarnda UV lambas
kullanlarak havada ve n alabilen dzgn yzeylerde sterilizasyon salanabilmektedir. Ancak sz
konusu uygulama srasnda gerekli tedbirler alnmad takdirde laboratuvar alanlar UV na maruz
kalabilmektedir.
Bu
derlemede
UV
nlarnn
gda
sektrndeki
kullanm,
salkzerineetkileriveisalvegvenliiasndannemineyerverilmitir.
Anahtar Kelimeler: Gda Endstrisi, Ultraviyole In, UV

E-Posta: mustafa.mortas@omu.edu.tr
Yazar: Songl Karaam, efika Arzu Ergen, Servet pek, smet ahinler
Balk: Radyasyon Onkolojisi alanlarnn Radyasyon Maruziyeti Deerlendirmesi
Giri: Kanser ve genetik etkiler radyasyonun stokastik etkileridir ve belli bir eik dozu yoktur.
Radyasyon gvenlii standartlar ve politikalar Trkiye Atom Enerjisi Kurumu, Ulusal Radyasyondan
Korunma Konseyi (NCRP) ve Uluslararas Radyasyondan Korunma Komisyonu(ICRP) gibi ulusal ve
uluslararas organizasyonlar arasndaki gr birliiyle oluturulmaktadr. almamzda Ocak 2008Aralk 2013 yllar arasnda radyasyon alanlarna ait dozimetrelerden alanlarn ald radyasyon
dozlar deerlendirildi.
Gere ve Yntem: Cerrahpaa Tp Fakltesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalndaki radyasyon
alanlarna ait doz deerlendirmeleri retrospektif olarak incelenmitir. alanlarn ald dozlar her
bir alana ait TL dozimetrelerle tespit edildi. Bu almada son be yl (2008-2013) iin 45 radyasyon
alannn ald dozlarn deerlendirmesi yapld. Deerlendirme ncelikle yl baznda, daha sonra 5
yllk sre iin yaplmtr.
Bulgular: Mesleki nlamada efektif doz ardk be yl toplamnda 20 mSvi, herhangi bir tek ylda
50mSvi geemez. alanlarn yllk dozlarnn 0.1mSv-0.54 mSv aralnda olduu grld.
Sonu: Tm alanlarn aldklar yllk ve son be yl maruz kaldklar doz ynetmelikte belirtilen doz
limitleri ierisindedir. Alnan dozun sistematik verifikasyonu i sal ve gvenlii iin olduka
nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Radyasyon, Salk

E-Posta: songulkaracam@yahoo.com
Yazar: Tue Aktar (SGB)

Balk: yeri Ortamnda Bulanabilecek Kanserojen Maddelerin Nitelikleri Ve Alnmas Gereken
Tedbirler
Bu almada iyerlerinde yaplan iin niteliine bal olarak meydana gelebilecek ya da ortamn doal
yapsndan kaynaklanabilecek ve kanser hastal oluum srecini katalizleme yetisine sahip
kimyasallar belirlenerek, bu maddeleri bertaraf edebilme ya da zararlarn minimize etme yntemleri
irdelenmitir. lgili kimyasallarn ortaya kmasna sebebiyet veren kaynaklar kategorize edilmitir.
Ayrca sz konusu kaynaklarla alakal alnmas gereken tedbirler ve yrrlkteki uygulamalardan
bazlar belirtilmitir. Bu kimyasallarn lm hususunda alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (SGB)
Sal ve Gvenlii Genel Mdrlne (SGGM) bal bir kurulu olan Sal ve Gvenlii
Enstit Mdrlnde (SGM) gerekletirilen analiz yntemleri ve ilgili dier uygulamalar
aratrlmtr. 2012 ylnda yasalaan 6331 sayl i sal ve gvenlii hakkndaki kanunla ve kanun
kapsamnda karlan ynetmeliklerle phesiz ki konu hakkndaki farkndalk ve iverenin
ykmllkleri arttrlm ve de ayn zamanda firma ve kurumlara birtakm hukuki meyyideler
getirilmitir. Bu alma kapsamnda kanserojen maddelerle ilgili yasal geliim sreci ve dier
lkelerdeki yasal sreler incelenerek karlatrma yaplmtr. laveten dzenlemelerin sanayideki
uygulanabilirlikleri de incelenmitir. lkemizde i sal ve gvenlii kltrnn artrlmas ve
kanserojen yapdaki kimyasallardan korunma yntemleri hususunda devlet kurumlarnn iyerlerinde
ilgili lmlere hakim olmas olduka nemli bir rol oynamaktadr. Bu sayede ilgili yasal dzenlemeler
yaplrken gvenilir bir zemin zerinde ina edilebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kanserojen madde, lmler, yasal dzenlemeler

E-Posta: tugce.aktar@csgb.gov.tr
Yazar: Ferdi Karakaya (SGB)

Balk: Sal ve Gvenlii Kayt Takip ve zleme Program (SG-KATP)
6331 sayl Sal ve Gvenlii kanunda yer alan SG hizmetlerinin elektronik ortamda
sunulabilmesine ve istatistiksel olarak raporlanabilmesine imkn salayan yazlm projesidir.
lgili kurumlarn veri tabanlar ile btnlemi ve KPSye bal olarak gerek kiilerin bilgileriyle e
zamanl almaktadr.
SG hizmetlerinde yer alan paydalardan firma ve kurum (OSGB, Eitim Kurumu, Toplum
Sal Merkezi) ve kiilerin ( gvenlii Uzman(GU), yeri Hekimi(H), Dier Salk Personeli(DSP),
Eitici) yetkilendirilmeleri, grevlendirme ve szlemeleri ile eitim programlarnn SG-KATP
zerinden oluturulmas ilemlerinin kontrol, onay ve iptal sreleri sistem zerinden yaplmaktadr.
SG hizmetlerinde grevlendirilen GU, H, DSP, eitici vb. sertifikalandrlmas, grevlendirme

ve szlemelerinin takibi, kontrol, onay ve iptal sreleri sistem zerinden salanmaktadr.
Sistem kullancnn yapmak istedii ilemi en ksa zamanda ve en uygun ara yz tasarm ile
yapabilmesini salayacak ekilde kullanc dostu bir yapda tasarlanmtr.
Metod:
letim Sistemi :
Windows Server 2008 R2 64 bit
Veri Taban
:
Oracle 11g
Yazlm Dili
:
Microsoft .net Framework 4.X
Raporlama ve arayzler :
Silverlight, Crystal Reports
Bakanlk Sal ve Gvenlii Uzmanlar, Yazlm firmas, Sosyal paydalar
Kullanm testlerinin kolayca gerekletirilebilecei rnek uygulama hazrlanmtr.

Gvenilirlik, korunabilirlik ve esneklik ilkeleri dikkate alnmtr.
Sorgulama ve grafik yetenekleri zenginletirilerek tasarma devam edilmitir.
Tartma ve Sonu:
SG-KATP Sal ve Gvenlii Genel Mdrlnn i sal ve gvenlii hizmetleriyle ilgili i ve
ilemlerinin kiilerden,
meknlardan ve evraktan bamsz olarak srdrlmesine imkn
salanmaktadr. lkemizde yer alan 1.500.000e yakn kamu ve zel sektre ait iyeri ile 100.000e
yakn i sal ve gvenlii profesyonelinin tek bir sistem bnyesinde bir araya getirilmitir. Bata
insan kaynaklar ve zamann verimli kullanlmas sonucuna ulalm ve kamu kaynaklarnn
kullanmnda olduka byk oranda tasarruf salanmtr.
GU, H ve OSGBler ile iyerleri arasnda dzenlenen hizmet szlemeleri sayesinde, toplam
3.400.464 iinin i sal ve gvenlii hizmeti kapsamna alnmas salanm, bu sayede i kazalarnn
ve meslek hastalklarnn nlenmesi yolunda olduka nemli bir mesafe kat edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Risk Deerlendirmesi, HAZOP, FMEA

E-Posta: fkarakaya@csgb.gov.tr
Yazar: Glah Yapc, Sibel Kran, Bilgehan Akgz, Levent Atik

Balk: Bir Maden letmesi alanlarnda Tan Alm Uyku Bozukluu Ve Gndz Uykululuu Sklnn
Deerlendirilmesi
Uyku insan yaamnn yaklak 1/3n kapsayan salk iin nemli bir gereksinimdir. Uyku
dneminde beyin farkl fizyolojik, elektro-fizyolojik ve bilisel faaliyetler gerekletirir. Uyku
bozukluklar kiinin uyku sresi, dzeni ve kalitesinde grlen rahatszlklardr. Bilinen yaklak 85
eit uyku bozukluu vardr.
Bu kesitsel aratrma; maden alanlarnda tan alm uyku bozukluu skln ve uyku bozukluklar ile
ilikilendirildii bilinen gndz uykululuunu aratrmay amalamaktadr. ncelenen dier
deikenler; sosyo-demografik zellikler, alma yaam ve koullarna ait zellikler, alkanlklar ve
dier hastalk yksdr.
Aratrmada deikenler dorultusunda aratrmac tarafndan hazrlanan anket formu ve gndz
uykululuk durumlarn deerlendirmek iin Epworth Uykululuk lei kullanlmtr.
Aratrmann evreni 1520 kiidir, hesaplanan en kk rnek bykl 307dir, %30 yedek
kullanlm olup, rastgele saylar tablosu ile alma zellikleri dorultusunda hedeflenen 409 kiiden
378ine (%92.4) ulalmtr. Ulalan rnek kendi evrenini temsil etmektedir. Aratrma grubunda
ortalama ya 34.55.1di. alanlarn ortalama alma yl 8.35.1 di. alanlar tarafndan tan alm
uyku bozukluu bildirilmezken, Epworth Uykululuk lei ile saptanan gndz uykuluk skl ise
%29,4 olarak bulundu.
Anahtar Kelimeler: Uyku Bozukluu, Maden isi, Epworth Uykululuk lei, Sal, Gndz
Uykululuk
E-Posta: gulsahyapici46@gmail.com
YERNDE SALIK GZETMNDE SORUNLAR VE ZM NERLER
Dr. A. Kadir ATLI

Halk Sal ( Sal) Bilim Uzman
YERNDE SALIK GZETMNDE SORUNLAR VE ZM NERLER

Dr. A. Kadir ATLI
Halk Sal ( Sal) Bilim Uzman
Salk gzetimi yeni bir kavram gibi gzkse de aslnda biz bu kavram uzun zamandan beri biliyoruz.
1930 ylnda gen Trkiye Cumhuriyetinin temel salk yasalarndan biri olan Umumi Hfzsshha
Kanunu karlyor. Bu Kanunun 180. Maddesinde Devaml olarak en az elli ii altran btn i
sahipleri, alanlarnn shhi ahvaline bakmak zere, bir veya mtaaddit tabibin shhi murakabesini
temine ve hastalarn tedaviye mecburdur denilmektedir. Shhi murakabe, salk gzetimi demektir.
Gzetimi yaplacak ey salk ise, saln tanmna bakarak ie balamak gerek. Dnya Salk
rgtnn kurulu yasasnda salk; sadece hastalk ve sakatlk halinin olmay deil, bedensel,
ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik hali olarak ifade edilmektedir.
Uluslararas alma rgt (ILO) ve Dnya Salk rgtnn (WHO) Sal Ortak Komitesinin 1950
ylnda yapt ve 1995de gncelledii tanma gre i sal; "Her trl ite alan iilerin fiziksel,
ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik durumlarnn korunmas ve gelitirilmesi, alma koullar
nedeniyle iilerin salklarnn yitirilmesinin nlenmesi, alma srasnda salklarn olumsuz ynde
etkileyecek faktrlerden korunmalar, onlarn fizyolojik ve psikolojik yaplarna uygun bir ie
yerletirilmesi ve bunun srdrlmesini, zetle iin iiye, iinin de ie uygunluunun salanmasn
amalar.
Sal ve Gvenlii Kanunu alanlarn salk gzetimi ykmlln iverene vermitir. Hangi
durumlarda salk muayenelerinin yaplaca, bu muayenelerin iyeri hekimleri tarafndan, maliyeti
alana yanstlmadan yaplmas gerektii, edinilen salk bilgilerinin gizli tutulaca Kanunda
belirtilmitir.
Eskiden sadece mavi yakallara ynelik olan Kanunu, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu
ile tm alanlar kapsamaya almtr. Kanunda kapsam d olarak belirlenenler dnda
stajyerler de dhil tm alanlarn salk gzetiminin yaplaca belirtilmitir. Bu olumlu bir
gelimedir.
SORUNLAR
Salk gzetimini kimin yapaca nemli tartma konularndan biridir.
ICOHun hazrlam olduu Sal Profesyonelleri in Etik Kurallar da, salk gzetimi, yetkili
makam tarafndan onaylanm bir i sal profesyoneli tarafndan gerekletirilmelidir
denilmektedir.
6331in 15. Maddesinde salk gzetimini iyeri hekimi nin yapaca ok net olarak tanmlanmtr.
Bu Kanun kapsamnda alnmas gereken salk raporlar, iyeri salk ve gvenlik biriminde veya
hizmet alnan ortak salk ve gvenlik biriminde grevli olan iyeri hekiminden alnr.
Bu maddenin yrrle girdii 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren aile hekimleri ve hastanelerin ie
giri muayeneleri ve periyodik muayene yapp yapamayaca tartma konusu olmutur.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 15 ubat 2013de internet sitesinden bir duyuru yaparak
Kanunun ilgili maddeleri yrrle girene kadar, i sal ve gvenlii ynnden zellikli rapor
niteliinde olan ie giri ve aralkl salk muayeneleri Kanun ncesinde olduu gibi kamu salk
hizmeti sunucular tarafndan dzenlenebilir demitir. Ayrca 20 Temmuz 2013 tarihinde yaymlanan
yeri Hekimi ve Dier Salk Personelinin Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri Hakknda
Ynetmelik e ayn cmle Geici 3. Madde olarak eklenmitir.
Salk Bakanl daha da rahat davranarak, 02 Ocak 2014 tarihinde kabul edilen 6514 Sayl Torba
Kanunun 21. Maddesinde Tabipler, i yeri hekimlii eitimi alma ve i yeri hekimlii belgesine sahip
olma art aranmakszn 10dan az ii altran az tehlikeli i yerlerinin i yeri hekimlii grevini
yapabilirler diyebilmitir.
Bir iinin muayene formuna kaynak olarak alabilir onayn verecek hekimin, o iinin alt
iyerini grmesi, o iyerinin ortam lm sonular hakknda bilgi sahibi olmas gerekmez mi?
Salk gzetiminde yaanan bir dier sorun muayenenin yaplaca mekndr. zellikle tam zamanl
olarak allmayan ksmi sreli iyeri hekimlii yaplan yerlerde uygun bir yer bulunamamaktadr.
Sal ve Gvenlii Hizmetleri Ynetmelii ile bu konu dzenlenmeye allmtr. Ynetmelikte;
sal ve gvenlii hizmetlerinin yrtlmesi amacyla salanacak artlar
(1) Tam sreli iyeri hekimi ve i gvenlii uzman grevlendirilmesi gerekli olmayan hallerde iveren,
grevlendirdii kii veya OSGBlerin grevlerini yerine getirmeleri amac ile asgari bu maddedeki
artlar salar.
(2) 50 ve daha fazla alan olan iyerlerinde iveren, a) yeri hekimi ile dier salk personeline ve i
gvenlii uzmanna 8 metrekareden az olmamak zere toplam iki oda temin eder. b) yerinde ayrca
acil durumlarda alanlarn en yakn salk birimine ulatrlmasn salamak zere uygun ara
bulundurulur.
(3) 50den az alan olan iyerlerinde iveren, iyeri hekimi, i gvenlii uzman ve dier salk
personelinin i sal ve gvenlii hizmetini etkin verebilmesi iin alma sresince kullanlmak zere
uygun bir yer salar denilmektedir.
alanlarn salk gzetimleri 10 balkta ele alnmaktadr.
1. e Giri Muayenesi
2. Erken Kontrol Muayenesi
3. Aralkl Kontrol Muayenesi
4. e Dn Muayenesi
5. ten Ayrlma Muayenesi
6. Ge Muayeneler
7. Ek ve Tamamlayc Muayeneler
8. Erken Tan
9. Yer- Deiiklii
10. alma Ortam Gzetimi
e Giri Muayenesinde Yaanan Sorunlar;

e giri muayenesinin bedeli almaya aday ii tarafndan karlanmaktadr. verenler, henz
kadrolarnda yer almayan bir iinin, salk gzetiminin temeli olan ie giri muayenesinin bedelini
aday iiye detirler. 6331de Salk gzetiminden doan maliyet ve bu gzetimden kaynakl her
trl ek maliyet iverence karlanr, alana yanstlamaz denilmektedir.
Belki aylardr isiz olan kii bu muayeneyi en ucuza yaptrabilecei yerde yaptrmak ister. Bu nedenle
gerekten yaplmas gereken ek ve tamamlayc baz tetkikler yaplmadan bu muayene geitirilir. e
giri muayenesi, bir eit evrak tamamlama olarak alglanmaktadr.
Oysa akll iveren, ileri dnemde sorun yaamamak iin bu muayeneyi gvenilir kurulularda,
yaplmas gereken ek ve tamamlayc muayenelerle birlikte, bedelini de deyerek yaptrr.
Erken Kontrol Muayenesi;

lkemizde pek bilinmese de alann salk gzetimi asndan nemli muayenelerden biridir. e
baladktan 1-3 ay sonrasnda, deneme sresi olarak bilinen dnemde yaplan muayenedir. Astm,
dkntl hastalklar, alerjik sorunlar bu dnemde belirlenebilir. Ancak mevzuatmzda erken kontrol
muayenesi yer almamaktadr.
Aralkl Kontrol Muayenesi (Periyodik Muayene);

Eski mevzuatmzda ar metallerle alanlarn, zclere maruz kalanlarn, ar ve tehlikeli ilerde
alanlarn, tozlu ilerde alanlarn ne sklkla muayene olaca belirlenmi ve bu muayenelerin
laboratuvar tetkikleriyle desteklenmesi gerektii belirtilmiti.
Gncel dzenlemelerden Asbestle almalarda Alnacak Salk Gvenlik nlemleri Hakknda
Ynetmelik de, en ge 2 ylda 1 solunum fonksiyon testi ve akcier grafisi ile birlikte alanlarn
salk gzetimine tabi tutulaca belirtilmitir.
yeri Hekimi ve Dier Salk Personelinin Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri Hakknda Ynetmelik
de ise alann kiisel zellikleri, iyerinin tehlike snf ve iin nitelii ncelikli olarak gz nnde
bulundurularak
uluslararas standartlar
ile
iyerinde
yaplan
risk
deerlendirmesi
sonular dorultusunda;
a) Az tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge be ylda bir,
b) Tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge ylda bir,
c) ok tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge ylda bir, defa olmak zere periyodik muayene tekrarlanr.
Ancak iyeri hekiminin gerek grmesi halinde bu sreler ksaltlr hkm bulunmaktadr.
Bunun dndaki dier dzenlemelerde periyodik muayene sreleri belirtilmemitir. Sahadaki kiisel
gzlememim hem hekimin hem iinin hem de iverenin talebi eskiden olduu gibi muayenelerin
ylda 1 yaplmasndan yanadr.
e Dn Muayenesi;
yeri Hekimlerinin Grevlerine ilikin Ynetmelikte alanlarn salk nedeniyle tekrarlanan iten
uzaklamalarndan sonra ie dnlerinde talep etmeleri halinde ie dn muayenesi yaparak eski
grevinde almas sakncal bulunanlara mevcut salk durumlarna uygun bir grev verilmesini
tavsiye ederek iverenin onayna sunmak hekimin salk gzetimi grevleri arasnda saylmtr.
ten Ayrlma Muayeneleri;

inin iten ayrldnda salkl olduunu kantlamak iin yaplan muayenedir. Ancak pek ok etkene
bal hastaln ortaya kmasnda iverenin sorumluluu ykmllk sresi boyunca devam
etmektedir. alann ara dneme ait salk dzeyine ilikin bilgi vermesi dnda farkl bir amac
olmamaldr.
Ge Muayeneler;
Meslek hastalklarnn tekrarlayc maruziyetlerle ve yllar sonra ortaya kt gz nne alndnda
anlam kazanan bir muayenedir. Pek ok hastaln emeklilik dneminde ortaya kmas, hastaln
meslekle ilikisinin aratrlmasnda zorluklara neden olmaktadr.
Asbest Ynetmeliinde alanlara maruziyetin sona ermesinden sonra da yaplmas gereken salk
deerlendirmeleri ile ilgili bilgi verilir. Hekim, maruziyetin bitmesinden sonra salk gzetiminin
devam etmesi gereken sreyi belirleyebilir denilmektedir. Bunun dnda ge muayenelere ilikin bir
dzenlememiz yoktur.
Ek ve Tamamlayc Muayeneler;
Salk gzetiminin temel yap talarndan biri ek ve tamamlayc muayenelerdir. Yaplan ie, alma
ortamna, kullanlan kimyasallara ve iyerindeki dier etkenlere bal olarak fizik muayeneye
eklenecek muayene ve tetkikleri ierir.
Kurun, cva gibi metaller, benzen, tolen, trikloretilen gibi zcler, grltl ortamlarda
almalarda yaplacak ek muayeneler bilinse de hangi alann salk gzetiminde hangi ek muayene
ve tetkiklerin yaplaca ve bunlarn skl sahada yaanan sorunlardandr. Burada bizlere ortam
lm sonular, kimyasallarn malzeme gvenlik bilgi formlar ve risk deerlendirme formlar eer
usulne uygun hazrlandlarsa yol gsterici olacaktr.
Ancak hukuki dzenlemelerde (mevzuatta) yer almayan bir tetkikin iveren tarafndan kabul edilip
yaptrlmasnda zorluklar yaanmaktadr.
Erken Tan;
Meslek hastal henz olumadan, maluliyet ortaya kmadan mesleksel etkilenme belirlenmelidir.
Salk gzetiminin amac; alanlar meslek hastalklarndan korumaktr. Bu nedenle tannn erken
konmas alann sal asndan ok nemlidir.
Yer- Deiiklii;
Grltye bal iitme kayb henz gelimeden 4000 Hz. de gelimeye balayan entik saptandnda,
tozlu ortamda alan bir iide silikozis gelimeye balamadan erken tan konduunda grev yeri
hatta i deiiklii alann salk gzetiminde ok nem kazanmaktadr. Ancak iyeri hekimleri bu
konuda sahada ciddi sorunlarla karlamaktadrlar. Uzmanlk gerektiren ilerde, alan saysnn az
olduu iyerlerinde, iinin iten atlmas tehdidi hekime yneltilmektedir.
alma Ortam Gzetimi;

yerlerindeki tm tehlikelerin belirlenmesi iin ortam lmlerinin yaplmas, tehlikelerin kaynanda
yok edilmesine ynelik almalar, iyerinde kullanlan makine, ara, gere ve donanmlarn periyodik
kontrol ksaca tm alma ortamnn gzetimi, alanlarn salk gzetiminde nceliklidir.
Yukarda saylan sorunlara ek olarak iyeri hekiminin alma sresi tm bu ileri yapmas iin yeterli
deildir. Ynetmelikte iyeri hekiminin;
a) 10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alan bana ylda en az 25
dakika,
b) Dier iyerlerinden:
1) Az tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 4 dakika,
2) Tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 6 dakika,
3) ok tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 8 dakika almas ngrlmektedir.
Bu sreler, alanlarn eitimleri, saha denetimleri, risk deerlendirmesi almalar ve muayeneler
iin yetersizdir. Gerek anlamda iyeri hekimlii yapmaya alanlar bu srelerin 3-5 kat daha fazla
almaktadr.
Ayrca i sal profesyoneli grevlendirmelerinin izlendii SG-KATP programnda szlemeler
dakika deil saat zerinden yaplmakta bu da hekimlerin emeinin gasp edilmesine neden olmaktadr.
Salk gzetimi srasnda alann, yaplmas gereken muayene ve tetkikler konusunda

aydnlatldktan sonra onamnn alnmas sadece etik deil ayn zamanda yasal olarak da zorunludur.
Ancak yine alan bana ayda 4-6-8 dakika gibi sre yetersizlii, bu konularda yardmc olabilecek
iyeri hemiresi gibi personel yetersizlii, aydnlatlm onam konusunda gelenein olmamas ve bilgi
yetersizlii bu konuyu da geitirmemize neden olmaktadr.
alanlarn ie giri/periyodik muayene formlarnn gizliliine dikkat edilmemektedir. Formlar
alann zlk dosyasnda bulunmakta, mfettiler tarafndan incelenmekte, insan kaynaklarnda
alan herhangi biri tarafndan saklanmaktadr. Oysa Hasta Haklar Ynetmeliinde Salk
hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile msaade edilen haller dnda, hibir ekilde
aklanamaz hkm bulunmaktadr. Ayrca ICOHun hazrlam olduu Sal Profesyonelleri in
Etik Kurallar da, bu konu; Bireysel tbbi veriler ve tbbi aratrma sonular, i sal hekimi ya da i
sal hemiresinin sorumluluu altnda korunan gizli tbbi dosyalara kaydedilmelidir. Tbbi dosyalarn
eriimi, iletilmesi ve aklanmas, yerel dzeyde geerli olan tbbi veriler hakknda ulusal yasa ve
ynetmeliklere ve salk profesyonelleri ile tbbi meslek sahipleri iin ilgili ulusal etik kurallara gre
dzenlenir diye aklanmtr.
alanlarn salk gzetiminde yol gsterici olan gerek i hijyeni gerek tbbi laboratuvarlarn
yeterlilii, gvenilirlii, akredite olup olmamas da iyeri hekimlerini yakndan ilgilendirmektedir.
Ancak bunlarn seimine iveren karar vermekte ve kararnda da fiyat belirleyici olmaktadr. Bazen
bu hizmetler mobil salk aralarndan salanmaktadr. Bu aralarn standardnn olmamas,
denetimlerinin yaplmamas, odyologun ayn zamanda radyoloji teknisyeni olarak film ekmesi,
ardndan kan tetkiki yapmas gzlemlenen olaylardandr.
Salk gzetiminde alanlarn salk gvenlik eitimleri nin etkisi gzlenmitir. Etkin eitimin
yapld kurulularda alanlar salk gzetimine ilikin muayenelere daha dzenli gitmekte,
tetkiklerini yaptrmakta, nerilere uymakta, kiisel koruyucular daha dzenli kullanmaktadr. Ancak
burada da eitimin 4er saatlik bloklar halinde yaplma zorunluluu iimizi gletirmektedir. Pek ok
iveren 4 saat, 1 gn, 2 gn alann eitime gndermemektedir.
nmzdeki dnemde salk gzetiminde sorun yaratabilecek bir konu kentsel dnm projeleri
srasnda, eski binalarn ykmnda karlaabileceimiz asbest sorunudur. Bu sorun sadece ykmda
alan iinin deil, sadece orada alan i sal profesyonellerinin deil tm evrenin lkenin
sorunudur.
Bizler saln tanmndaki bedensel, fiziksel iyilik halinin korunmasnda taklp kaldk. Oysa bedensel,
ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik halini korumak hatta bununla da yetinmeyip alanlarn saln
gelitirmek biz i salklarn temel grevidir.
YERLERNDE ELEKTROMANYETK ALAN MARUZYET
Gkce Begm SLSPR

(Gazi niversitesi Mh. Fakltesi)
Yrd. Do Dr. Nursel AKAM
(Gazi niversitesi Mh. Fakltesi)
YERLERNDE ELEKTROMANYETK ALAN MARUZYET
Gkce Begm SLSPR
Yrd. Do Dr. Nursel AKAM
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Gazi niversitesi Mh. Fakltesi

ZET
yerlerinde scaklk, toz, basn, grlt, kimyasal maddeler risk oluturan etmenlerden
bazlardr. Sal ve Gvenlii alannda risk oluturan unsurlardan biri de alanlarn
maruz kalmakta olduklar elektromanyetik alanlardr. Be duyumuzla alglayamadmz
elektromanyetik radyasyon gerek ev yaammzda, gerekse de gnmzn nemli bir ksmn
geirdiimiz iyerlerinde yan bamzdadr.
Bu almada, elektromanyetik alanlarn temel zellikleri ve eitleri ksaca aklanarak,
elekromanyetik alanlarn insan sal zerinde nem arzeden olumsuz etkileri hakknda
bilgiler verilmitir.Ayrca ulusal ve uluslararas snr deerler hakknda bilgilendirmede
bulunulmutur. almada farkl i iyerlerinde elektromanyetik alanlmleri yaplmtr.
Yaplan lm sonular, snr deerler dikkate alnarak deerlendirilmi olup, kiisel ve
kamusal olarak alnmas gereken nlemler hakknda tavsiyelerde bulunulmutur.
Anahtar Kelimeler:Elektromanyetik Alanlar, Radyasyon Maruziyeti, Sal ve
Gvenlii, Salk Etkileri
1. GR
Gnmzde endstrileme ve teknolojinin geliimine bal olarak elektrik enerjisinin
kullanm ve elektrie olan ihtiya giderek artmaktadr. Btn elektrikli cihazlar, gerilim ve
akm miktarna bal olarak, yani gleri orannda eitli frekans bantlarnda elektromanyetik
alan (EMA) meydana getirirler. Ev ve iyerlerinde yaam kolaylatrc olarak kullanlan
elektrikli cihazlarn tm birer elektromanyetik (EM) alan kaynadr [1]. Elektromanyetik
alanlarn olumsuz salk etkilerine dair yeni aratrmalar ortaya ktka zellikle gnlk
hayatta kullanlan birok elektrikli cihazn neden olduu elektromanyetik kirlilik hepimizi
endielendirmektedir [2].
Mesleki ve kamu maruziyetine bal olarak oluan elektromanyetik alanlarn etkileri
epidemiyolojik almalar ile tespit edilemektedir.Olduka dk frekansa (Extremely Low
Frequency-ELF) veyayksek frekansa(Radyo Frekans-RF) maruz kalma; lsemi, beyin
kanseri, gs kanseri ve lenfomaya sebep olabilir. Bunlara ek olarak EMA ba ars, uyku
bozukluu, boazda yanma, yorgunluk hissi, a ve sese ar duyarllk, iitme zorluu,
grme derecesinde azalma ve deride karncalanmaya sebebiyet verebilmektedir[3].
Her gn endstriyel, medikal, aratrma ve iletiim uygulamalarnda kullanlan eitli cihazlar
farkl elekromanyetik alanlara neden olurlar. Bu uygulamalarn insanlarn hayatna olumlu
etkileri olmakla birlikte, eer bu alanlar uygun bir ekilde kontrol edilmezse alanlarn
salna potansiyel bir tehlike oluturur [2,4].
Elektromanyetik alan maruziyeti ilgili kurulular tarafndan etkin olarak kontrol edilmelidir.
Uluslararas yonlatrmayan Radyasyondan Koruma Kurulu (ICNRP)nun ve ElektrikElektronik Mhendisleri Enstits (IEEE)nn bu konuda standartlar bulunmaktadr. Eldeki
verilerle sl etkiler cinsinden ve gvenlik paylar braklarak snr deerler belirlenmelidir
[2,5,6].
2. ELKTROMANYETK ALANLAR VE ETKLER
EMA elektrik enerjisinin kullanld her yerde ortaya kar. Btn elektrikli cihazlar, gerilim
ve akm miktarna bal olarak, yani gleri orannda eitli frekans kademesinde
elektromanyetik alan meydana getirirler. Elektromanyetik alan kayna olarak, evimizde
mutfak robotu, mikro dalga frnlar gibi elektrikli cihazlar, iyerlerinde fotokopi makinesi, RF
stclar gibi cihazlar, radyo, televizyon ve haberleme cihazlar, gvenlik tespit cihazlar
gibi birok cihaz rnek olarak verilebilir (ekil 1). Enerji iletim hatlar ise dierlerine oranla
ok daha fazla (yaklak 100-1000 kat) bir kirlenme meydana getirir.Ayrca baz istasyonlarna
veya byk anak antenlere yakn yerler de manyetik kirlenmenin fazla olduu blgelerdir
[7].
ekil 1. Elektromanyetik alan eitleri ve kaynaklar

Elektriksel alan ve manyetik alan bileenlerinden oluan elektromanyetik kirlilik kaynaklar;
Yksek Gerilim Hatlar ve evlerde kullanlan elektriksel cihazlardan yaylan dk

frekansl elektromanyetik kirlilik,
Baz istasyonlar, radyo-TV vericilerinden yaylan yksek frekansl elektromanyetik
kirlilik olmak zere iki snfta toplanr [8].
Elektromanyetik dalgalar frekansa bal olarak deiik oranlarda insan vcuduna nfuz
ederek sl ve sl olmayan etkiler olmak zere iki tr etki yaratrlar [9].
Isl etkiler: Isl etkiler, insan vcudunda yutulan elektromanyetik enerjinin sya
dnmesi ve vcut scakln arttrmas olarak tanmlanr ve bu scaklk artmas
vcutta yutulan snn vcuttan, kan dolam gibi nedenlerle atlmasyla
dengeleninceye dek srer [9].
Isl olmayan etkiler: Isl olmayan etkiler ise kimyasal, biyolojik, genetik ve
psikolojik olarak sralanabilmektedir[9,10].
Elektromanyetik enerjinin vcut dokular tarafndan sourulma hzzgl Sourulma

Oran(Specific Absorption Rate-SAR) olarak tanmlanr,birimi W/kg'dr.nsan vcudu iin 1
derecelik scaklk art sorun yaratr.nsan vcudu iin bir derecelik scaklk artnn
gereklemesi iin bir kilogram doku paras bana 4 Watt g sourulmas gerekir. Standart
kurulular tarafndan snr deer olarak bu deerin 50de biri olan 0.08 Watt/kg SAR deeri
olarak kabul edilmitir[11, 12].
yonlatrmayan radyasyon, i ortamlarnda yaygn olarak bulunur ve eitli salk riskleri
yaratr(Tablo 1)
Tablo 1:yerinde iyonlatrc olmayan elektomanyetik alan kaynaklar [12]
arj aletleri, matkaplar, elektrikli testereler, floresan lambalar, kalemtralar, diki makineleri,
tanabilir stclar, saatler, sa kurutma makineleri, elektrikli tra makineleri, tavan
vantilatrleri, klimalar, buzdolaplar, fotokopi makineleri, faks makineleri, televizyon ve
bilgisayar ekranlar gibi elektrikli ev ve bro alet ve makineleri, elektrik tesisat ve elektrik
hatlar ar dk frekansl radyasyon maruziyet kaynaklardr. Bu kaynaklar balca 50 Hz,
bazen daha yksek frekanslar yayarlar.
Biyolojik etkilerine ilgi giderek artmaktadr.Bilgisayar kullanclarnda ciltte kant, yanma,
ar, kzarklk, scaklk hissi, ba ars ve ba dnmesi gibi semptomlar grlebilir.Ar
dk frekans maruziyeti ile kanserler, intihar, depresyon, elektroduyarllk olarak bilinen
allerjiler, Alzheimer hastal, biyoritm deiiklikleri, immn sistem deiiklikleri, beyin

aktivitelerinde ve kalp hzndaki deiiklikleri aratran ok sayda alma yaplmaktadr.
3. ULUSAL VE ULUSLARARASI SINIR DEERLER
Ulusal ve uluslararas alanda EM alan maruziyetine dair olas salk etkilerinden korunmak
iin EM alan dzeyleri belirli kurulular tarafndan snrlandrlmaktadr.Bu kurulular:
ICNIRP (International Commission on Nonionzing Radiation Protection) Avrupa

lkeleri (Tablo 2),
FCC (Federal Communication Commission), Amerika Birlesik Devletleri,
IEEE/ANSI , Amerika Birlesik Devletleri,
ETSI (European Telecommunication Standardization Institute), Avrupa lkeleri [11],
Birok durumda halk, EMAya maruziyetten habersizdir.Ayrca halkn, maruziyetten
kanmak veya en aza indirmek iin nlem almas beklenemez.Mesleki olarak maruz kalan
insanlardan, kamu iin daha sk maruziyet snrlamalar benimsenmesine gerekir(Tablo 3).
Tablo 2: Mesleki Maruziyette izin verilen ICNIRP Limitleri [10]
Tablo 3: Genel halk iin izin verilen ICNIRP Limitleri [10]
Trkiyedeki Snr Deerler

TS ENV 501666-2 nsanlarn Elektromanyetik Alanlara Maruz Kalmas Yksek
Frekanslar (10 kHz- 300 GHz)- Nisan 1996,
TS ENV 50166-1 ICS 29020 sayl nsanlarn Elektromanyetik Alana Maruziyet
Kalma-Dk Frekanslar (0-10 KHz) Standard - Nisan 1996,
11 Mays 2000 tarihli evre Bakanlg Genelgesi,
4 Agustos 2000 tarihli resmi gazetede yaynlanan Mobil Telekomnikasyon
Sebekelerine ait Baz stasyonlarnn Kurulus Yeri, lmleri, sletilmesi ve
Denetlenmesi Hakknda Ynetmelik-Ulastrma Bakanlg,
12.7.2001 tarihli resmi gazatede yaynlanan 10 KHz-60 GHz Frekans Bandnda
alsan Sabit Telekomnikasyon Cihazlarndan Kaynaklanan Elektromanyetik Alan
Siddeti Limit Degerlerinin Belirlenmesi, lm yntemleri ve Denetlenmesi
Hakknda Ynetmelik Telekomnikasyon Kurumu,
21.04.2011 Tarih ve27312 Sayl Resmi Gazetede yaymlanan Elektronik
Haberleme Cihazlarndan Kaynaklanan Elektromanyetik Alan iddetinin Uluslar
aras Standartlara Gre Maruziyet Limit Deerlerinin Belirlenmesi, Kontrol ve
Denetimi Hakknda Ynetmelik Telekomnikasyon Kurumu[13,14].
BTK ynetmeliine gre almamas gereken snrlar GSM 900 MHz ile alan baz
istasyonlar iin 42 (V/m), 1800 MHz ile alan baz istasyonlar iin 57 (V/m)dir. nc
nesil sistemler olan 2100 MHz iin limit deer ise 61 (V/m) dir. Her bir GSM operatrnn
bu snr deerlerin n amamas gerekir. rnein 900 MHz ile alan bir baz istasyonu
42/4=10,5 (V/m)yi, 1800 MHz ile alan bir baz istasyonu 14,5 (V/m)yi ve 3G GSMler ise
61/4=15,25 (V/m)yi aamaz. Ancak her nn bulunduu ortamn toplam da, 42(V/m) nin
altnda kalmak zorundadr. ABD ve baz Avrupa lkeleri ICNIRP n oluturduu snr
deerleri uygularken, svire, talya gibi baz Avrupa lkeleri ise snr deerler olarak ICNIRP
gvenlik limitlerinin 1/10unu (onda biri) uygulamaktadr(Tablo 2).rnein baz istasyonlar
iin snr deerler; talyada 6V/m, svirede 5V/m ve Trkiyede 41,25V/mdir [15].
4. EMA LMLER
4.1.lmlerde Kullanlan Cihazn zellikleri
ekil 2de grlmekte olan Spectran HF 60105 cihaz 100 kHz - 3 GHz frekans bandndaki
RF dalgalarnn ortamda oluturduu toplam bileke elektrik alan iddetinin
belirleyebilmektedir. Cihaz evredeki elektromanyetik alan kaynaklarn rahatlkla bulabilir
zellikte olup, maruziyet limit hesaplamasn kark hesaplamalar yapmak yerine, yksek
performans seviyesine sahip DSPler (Digital Signal Proccessing) sayesinde otomatik olarak
yapmaktadr. Ayrca cihaz USB balants ile bilgisayar ekrannda lm sonularn frekans
ve zaman ekseninde gsterebilmektedir. Cihazn bu zelliinden dolay detayl lm ve
analizler yaplabilmektedir.Spectran HF 60105 cihazna ait teknik zellikler ise aada
verilmektedir.
Frekans Aral: 1MHz 9,4 GHz,

Giri Konnektr: SMA(f) 50 ohm,
Ekran: dBm, V/m, A/m, dBiV, W/m,
Ekranda maruziyet deerleri,
RBW: 200Hz 50 MHz,
Maksimum Seviye: +40 dBm,
Ayarlanabilir anten ve kablo.
ekil 2. Spectran HF 60105

4.2. lmler
Ankaradaiki farkl kamu kurumunda yaplan elektromanyetik alan lmleriTablo 4de
verilmitir. lmlerde ksa sreli etkilerin azaltlmas ve daha salkl deerlendirmelerin
yaplabilmesi iin, lm yaplan ortamn drt farkl kesinde ve ortasnda en az altar
dakikalk zaman sresince lmler alnarak ortalama deerler kaydedilmitir. Ayrca btn
lmler zeminden 1,5m ykseklikte ve gndz, alanlarn ofislerinde bulunduu zaman
dilimi iinde yaplmtr.Tablo 4de ofislerde bulunan farkl cihazlar (alma frekanslar
farkl) nedeniyle farkl frekans aralklarnda elde edilen (en yksek) elektrik alan iddeti
deerleri grlmektedir. Kurum 1de 130,20mV/m deeri ile en yksek lm ofis 4de
kmtr, ancak bu deer snr deerlerin altndadr. Kurum 2de ise en yksek 226,700V/m
deeri ile ofis 5de elde edilmitir. Bu deer snr deerlerinin bir hayl stndedir. Ayrca
Kurum 2deki EMA deerleri,kurumun baz istasyonu yaknnda olmas nedeniyle genel
olarak yksek kmtr.
ekil 3, Kurum 1-Ofisi 1, ekil 4 ise Kurum 2-Ofis 3dekilm sonularngstermektedir.
Her iki ofistede ayn cihazlarn olduu tespit edilmi olup, aradaki farkn baz
istasyonundankaynakland deerlendirilmitir.
Tablo 4. EMA lmleri
lm Yeri
llen Cihaz
Elektrik Alan (mV/m)
Minimum
Maksimum
Ofis 1
400
500
767,4
Ofis 2
850
2200
129,50
Ofis 3
1880
1920
71,06
Ofis 4
1880
1920
130,20
Ofis 1
Ofis 2
2300
2600
174,30
850
2200
2548,90
Ofis 3
400
500
59670,00
Ofis 4
2300
2600
4838,90
Ofis 5
2300
2600
226700,00
Kurum 1
Kurum 2
Frekans Aral (MHz)
ekil 3. Kurum 1-Ofisi 1de alnan lmler
ekil 4. Kurum 2-Ofis 3de alnan lmler

SONU
Bu makalede elekromanyetik alanlarn insan sal zerinde nem arzeden olumsuz etkileri
hakknda bilgiler verilerek, iki farkl i iyerinde elektromanyetik alanlmleri yaplmtr.
Yaplan lm sonular, snr deerler dikkate alnarak deerlendirilmi olup, kiisel ve
kamusal olarak alnmas gerekennleyici baz nlemlerin alnmas gerekmektedir. Bunlar:
Kiisel nlemler
Kullanlmad takdirde elektrikli cihazlar stand-by durumunda brakmamak,

Katot Inlar Tupu (CRT) yerine LCD monitor kullanmak,
Halojen ve florasan lamba kullanmamak,
SAR deeri 0,1 den duuk cep telefonlar kullanmak,
Cep telefonlarn kulaklkla veya serbest-el modunda kullanmak,
Elektrikli tra makinalar ve dizst bilgisayarlar ve ba ucu saatlerini pilli
kullanmak,
Gece yatarken odadaki tm elektrikli cihazlar kapatp cep telefonlarn baucundan
uzak tutmak,
Bilgisayar ve televizyon ekranlarna fazla yakn oturmamak,
Fotokopi makineleri ve mikrodalga frnlarna 50cmden daha yakn durmamak,
Sac kurutma makinelerini uzun sreli kullanmamak,
Yksek gerilim hatlarna yakn yerleim birimlerine yakn yerde oturmamaktr.
alanlar akta alrken uygun giysiler, geni kenarl apkalar, gne gzlkleri,
koruyucu kremler kullanmaldr. Kaynaklk gibi ilemlerde uygun gz, yz ve cild
koruyucular kullanlmaldr. Yapay kaynaklar kullanlyorsa filtreleme, paravan,
kapal alma gibi mhendislik nlemleri uygulanmaldr. alma saatlerinde salnan
enerji dzeyi kstlanabilir. alanlarn eitimi,riskli alanlarda uyar levhalarnn
kullanm salanmaldr.
alanlarn salk gzetimi; ie giri ve periyodik muayeneleri yaplmaldr.
Fotokeratit, eritem gibi bulgular gzlenirse, ar maruziyet olduu dnlerek i
ortam deerlendirmesi yaplmaldr [12].
Kamusal nlemler
lkemizdekielektromanyetik alanlarla ilgili ynetmeliklerdeki snr deerlerin bu
Avrupa lkelerine gre yksek olduu ve limitlerin yeniden gzden geirilerek ihtiyat
ilkesi erevesinde yeniden dzenlenmesinin minimum maruziyetli en az riskli
durumun olumas asndan gerekmektedir.
lkemizdeki aratrmaclarn bu alana ynelmeleri, meslekleri gerei elektromanyetik
alanlarla etkileenlerin sal asndan son derece nemlidir. Bu nedenle meslek
hastalklar enstitlerinin kurulmas ve lkemizdeki says yok denecek dzeyde olan
meslek hastalklar hastanelerinin saysnn hzla arttrlmas ve kurulacak olan
enstitlere balanmas bu alandaki boluu nemli lde dolduracaktr.
Yuksek gerilim hatlarn yerleim alanlarndan uzak yerlerden gecirmek,
Aktarm kablosu kulelerini ykseltmek,
yerlerinde DECT telefonlar yerine standart kablolu telefon kullanlmas,
Kuvvetli EM alanna maruz kalan ev ve i yerlerinin duvarlarnn Mu Metal ile
kaplanmas,
Baz istasyonlarnn okul ve hastane binalarnn atlarna kurulmamas,
Televizyon kanallarnn EMAlarn olas etkileri ve korunma yntemleri hakknda
bilgilendirici yayn yapmalar ve bu yaynlarda ebeveynlerin ocuklarnn erken yata
cep telefonu kullanmalarna izin vermemeleri ynnde tevik edilmeleri,
Cep telefonu kullanmnn tmrlere neden olduu ne srlen aratrmalarda en az
on yllk telefon kullanmndan bahsedilmektedir. lkemizde genel kullanmnn on
yl am olmas sebebiyle risk deerlendirilmesi iin ulusal bir aratrma projesi
hazrlanmaldr[16].
Trkiyede EM alanlarn salk etkilerini aratran, lke geneline yaylm bilimsel

aratrmalara daha fazla bte ayrlarak bu alandaki almalarn arttrlmas
nerilmektedir.
yeri ortam gzetimi yaplmaldr. Ortam lmleri ve kiisel maruziyet lmleri
yaplarak risk deerlendirmesi yaplmaldr.
KAYNAKLAR
1. Palamutu, S. ve Da, N., Fonksiyonel Tekstiller I : Elektromanyetik Kalkanlama
Amal Tekstil Yzeyleri, Pamukkale niversitesi Mhendislik Fakltesi, Denizli,
87-101 (2009).
2. Internet:http://www.hse.gov.uk/radiation/index.htm
3. Diler, N., zker, M., zgrbz, G., BEM (Biyoelektromanyetik),Teknomerkez
aratrma raporu, stanbul,3 16 (2009).
4. https://www.osha.gov/SLTC/radiation/index.html
5. Uluslar aras yonlatrmayan Radyasyondan Koruma Kurulu, ICNIRP Guidelies For
Limiting Exposure To TimeVarying Electric, Magnetic And Electromagnetic Fields
(Up To 300 Ghz), Health Physics 74 (4):494522; 1998
6. Sevgi, L., Tasarmdan retime Elektromanyetik Uyumluluk, stanbul, 53 (2006)
7. Korkmaz M. , yonlatrmayan Radyasyonun Etkileri-Son Derece Dk Frekansl
Alanlar,Fizik Mhendisleri Odas TMMOB, 5. Sayfa
8. Bilim M., Kapucu N., Kabalci Y., Develi ., Cep Telefonlarndan Yaylan
Elektromanyetik Enerji ile SAR Deeri Arasndaki likinin Deneysel Olarak
Dorulanmas, Elektromanyetik Alanlar ve Etkileri Sempozyumu, 7-8 Ekim 2011, sf.
191
9. Arslanta N. Elektromanyetik Alan (EA) iddetinin Okul ve Salk Kurulular
zerindeki Etkisinin ncelenmesi (tez). Ankara: Bilgi Teknolojileri ve letiim
Kurumu; 2012. Sf:1,2,17,18,21,25,26
10. Karata, M. H., Elektromanyetik Uyumluluk Aratrmas Ve Kablolar zerinde
Testleri, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 8-9,
11. Dural, G., Elektromanyetik Dalgalar Ve nsan Sal, ODT ElektrikElektronik
Mhendislii Blm , Ankara, 3, 7,13-18, 22,25-37,39-42 (2010).
12. T.C. ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII, Meslek Hastalklar ve
ile lgili Hastalklar Tan Rehberi, SGP (Trkiye`de yerlerinde Sal ve
Gvenlii Koullarnn yiletirilmesi Projesi, 159-162 (ANKARA)
13. erezci O., eker S., Pala K., lkretim Ve Ana Okullarnda D Kaynakl
AlanMaruziyetinin Niteliksel Analizi, Elektromanyetik Alanlar ve Etkileri
Sempozyumu, 7-8 Ekim 2011, sf. 196-198.
14. Bozbey M., Bursa - Nilfer Belediyesi'nde Elektromanyetik Kirlilie Ynetimsel
Bak, Elektromanyetik Alanlar ve Etkileri Sempozyumu, 7-8 Ekim 2011, sf. 210212
15. Yn, R., Afin-Elbistan Santralleri Blgesinde EM Alan Haritas karlmas ve
evrede Yaayanlarda Salk Durumunun Deerlendirilmesi ,Yksek Lisans Tezi,
Gazi niversitesi Salk Bilimleri Enstits, Ankara 2-3, 5-6,18, 24-25, 27, 55, 7578(ubat 2010).
16. Dada, S., Dalga Dalga Geliyorlar!Ve Siz Farknda Deilsiniz, 1. Bask, Nihal
Doan, Hayykitap, stanbul, 14-16, 27-36, 49-50, 119-141, 150-151 (Mart 2011).
RSKLERN VE NLEMLERN DEERLENDRLMES
Harun Atlgan
(Maden Mhendisi- Bamfettii)
Risklerin ve nlemlerin Deerlendirilmesi

Assessment of Risk and Measures
Harun Atlgan
Maden Mhendisi- Bamfettii
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl- Tefti Kurulu Bakanl
ZET
Tehlikeli durumun olumasna neden olan risklerin karakteristiine gre nlemlerin sistematik
bir ekilde seilmesi genel bir metodolojiye temel oluturulmas iin byk bir admdr.
Sunulacak bildiride, nlemlerin seimi ve etkisinin belirlenmesi ile ilgili bir metot
anlatlacaktr. Risklerin ve nlemlerin skorlanmas, daha sonra da alnan nlemlerin riski ne
oranda azaltt saysal ve matematiksel olarak ifade edilmeye allmaktadr.
ABSTRACT
Dangerous condition that caused the selection of risks in a systematic way according to the
characteristics of measures essential for the creation of a general methodology is a big step.
Presentation to be delivered, and determine the impact of the measures on the choice of
method will be explained. Scoring of the risks and precautions, then to what extent the
measures taken to reduce the risk of trying to be expressed in numerical and mathematical.
TANIMLAR
Tehlike : Zarar verme potansiyelini ifade eder.

Risk
: Herhangi bir tehlike kaynann kaza veya zarara yol ama ihtimalini ifade eder.
nlem
: Risk ve Tehlikelere kar alnacak olan nlemleri ifade eder.
Tehlikeli Durum: Tehlike ve riskler iin alnm olan nlemlerin ve korumann bir veya bir
kann ortadan kalkarak her an bir kaza meydana gelebilecek durumdur.
Tehlikeli Hareket: Tehlike ve riskler iin alnm olan nlemlerin ve korumann olmad
veya korumann zayf olduu yerlerde alanlarn tehlikeli alana girmesi veya mdahalesi
veyahut tehlikeli alanda bulunmasdr.
TEHLKE VE RSKLER
nsan yaad evrede birok tehlike ve riskle kar karyadr. Ancak en byk tehlike ve
riskler endstrilemenin de etkisiyle alma ortamnda ortaya kmtr. Byk retimler ve
imalatlar ancak insann baz tehlike ve riskleri gze almas sayesinde yaplabilmektedir.
Ancak bu tehlike ve risklere katlanmak sonuta birok geri dnlmez kayplara yol
amaktadr. Aslnda en zor ve pahal retim insan yetitirmektir. Bu yzden rnein
havaclkta bir pilota ok pahal ve teknolojik bir uak feda edilebilmektedir.
Tehlike-Riskin Kayna
Risk
Sonu
T1
T2
Elektrik
Basn altndaki gazlar
-UK-Y
-UK-Y
T3
Basn altndaki Svlar
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
Kimyasal Maddeler
Biyolojik Tehlikeler
Yanc Maddeler
Ykseklik
Gveli olmayan zemin
Hareketli Makine Aksam
Hareket Halindeki Ar Cisimler
T11
T12
T13
T14
T15
T16
Hzl Uuan Paralar

Parlayc Patlayc Maddeler
Zararl tozlar
Tehlikeli tozlar
Ar Scak Materyal veya Ortam
Ar Souk Materyal veya Ortam
Elektrik arpmas
-Patlama oku darbesi
-arapnel Etkisi
-Darbe oku,
-arapnel Etkisi
Zehirlenme, Yanma, Maruziyet
Enfeksiyon, Zehirlenme
Yangn, Zehirli gaza maruziyet
Dme
Dme-Kayma
Makinaya kaplma
-zerine Dme
-arpma-Skma
Gze-Vcuda Batma,
Ate alma-Patlama
Maruziyet
Toz Patlamas-Yangn
Maruziyet
Maruziyet
T17
Grlt-Titreim
Uzun Sreli Maruziyet
T18
Deprem-Tabii Afet
Ykm-kme
: lm U: Uzuv Kayb
Y: Yaralanma
izelge 1 Tehlike ve Risk Tablosu
-UK-Y
-UK-Y-MH
-UK-Y-MH
-UK-Y
-UK-Y
-UK-Y
-UK-Y
-UK-Y
-UK-Y
oklu -UK-Y
-UK-Y-MH
oklu -UK-Y
-UK-Y
Souk
Yanklar,
Donma, -UK-Y
itme Kayb, Meslek
hastal
oklu
lmYaralanma-UK
alma ortamnda ekonomik, iyi ve kaliteli bir retim yapmak ancak iyi bir planlama ve
proje ile mmkndr. Byk emek harcanarak yetitirilen kalifiye elemann tehlike ve
risklerden korunmas da sonuta kalite ve ekonomik retim olarak geri dner. Bu nedenle
tehlike ve riskler ok iyi bir ekilde analiz edilmeli ve mmkn olan en uygun zm yolu
bulunmaldr. Her zirvenin kolay klan bir yolu vardr.
Byk ve kk birok endstriyel tesis ve imalathane gz nne alndnda birok tehlike
ve riskin bulunduu grlr. Bunlar, tehlikenin kayna ve ortaya kard risk asndan
snflandrmak gerekirse izelge 1deki gibi bir snflandrma yaplabilir. Bu snflandrma
genel bir snflandrma olup, bunlarn birok alt gruplar ve kollar mevcuttur. Risk analizi
yaplrken iyerindeki bu alt grup ve kollarn da dikkate alnmas gerekir.
2.1 Tehlike ve riskin iddetini etkileyen faktrler
Bir iyerindeki tehlikenin ve riskin iddetinin nasl hesaplanaca ile ilgili ok eitli
yntemler mevcuttur. Tehlike ve riskin alanlara verdii zararn byklne ve zarara
urayan alan saysna gre sralama yaplmas uygun olur. Bir tehlike ve risk ne kadar
alan etkiliyorsa riskin iddeti o kadar artar. Ayrca riskin etkiledii alan ve riskin baka bir
riski tetikleme ve yaylma potansiyeli de riskin iddeti ile doru orantldr.
Riskin oklu lmlere veya yaralanmaya yol amas ile birka kiinin lm veya
yaralanmas ayn iddette deildir. rnein bir kmr ocandaki grizu patlamas ocakta
alanlarn hepsini etkiler. Zararl toz ve grlt gibi etkiler de gene iyerinin btnn
etkileyen bir potansiyele sahiptir. Ancak elektrik arpmas oklu lm veya yaralanmaya yol
amaz. Yine ayn ekilde hareketli makine aksamlar de sadece koruyucusuz makine aksamna
mdahale eden veya tehlike alanna giren alan etkiler.
2.2 Tehlike ve riskin bykln etkileyen faktrler
Tehlike ve riskin bykl iyerinde riskin tekrarlama skl (frekans) ile doru orantldr.
rnein eksantrik presle imalat yaplan bir fabrikada koruyucusuz pres bal veya
koruyucusuz hareketli aksam ne kadar fazlaysa ve bu blmde alan ii says ne kadar
fazlaysa o oranda artar. Ancak bir fabrikada ayda bir kez kullanlan gezer vinin oluturduu
risk olduka kk olabilir.
2.3 Riskin ortaya oluum basamaklarnn tespiti:
Aslnda kazalar birok etkenin bir araya gelmesi ile gerekleir ve bu adan bakldnda
kazalarn oluum mekanizmas ok karmaktr. Bu mekanizmay zmek ve riskin
gerekleme basamaklarn tespit etmek kazay nlemede ok nemli bir admdr. Oluum
mekanizmalar zlerek ve analiz edilerek bu olaylar zincirini kracak zmler
bulunmaldr. Bu zincir bir yerinden krlrsa kaza gereklemez. rnein bir kmr ocanda
metan patlamas aamada gerekleir. Bu basamaklardan birinin gereklemesinin
nlenmesi patlamay nleyebilir.
B1
Tehlike
Metan Gaz
Risk
Grizu Patlamas
Riskin Oluum Basamaklar
nlem
Metan gaznn alma ortamna Metan Drenaj

yaylmas
Kontrol Sondaj
B2
alma ortam havasndaki metan Havalandrma ile metan orannn

orannn patlama snrna ulamas <%2 de tutulmas
B3
Patlama
snrndaki
metann Ateleme kaynaklarnn kontrol
herhangi bir ateleme kaynandan altna alnmas (Anti Gizutun-Atexate almas
Exproof ekipman)
SONU GRZU PATLAMASI
ALIILABLR ORTAM
izelge 2 Grizu patlamas riski gerekleme basamaklar
B1
B2
B3
Tehlike
Basnl Gaz
Risk
Hava tanknn patlamas
nlem
Kompresr
basncnn
normal Basn sensr
alma basncn amas
Kompresr basncnn maksimum Emniyet ventili
emniyetli alma basncn amas
Kompresr
basncnn
tankn Stre veya Ayr Blme
dayanma gcn amas
SONU HAVA TANKININ PATLAMASI
ALIILABLR ORTAM
izelge 3 Hava tank patlama riski gerekleme basamaklar
2.4 Riskin ortaya k senaryolar ve risk noktalarnn tespiti:

Muhtemel risklerin neler olduu tespit edildikten sonra bunlarn iyerinin hangi noktalarnda
nasl ve ne ekilde ortaya kabilecei aratrlmaldr. Bu risklerin ortaya klarnn hangi i
ve iler srasnda hangi koullarda ortaya kabileceinin belirlenmesi, nleme stratejilerinin
belirlenmesi asndan ok nemlidir. Oluum mekanizmalar zlerek ve analiz edilerek bu
olaylar zincirini kracak zmler bulunmaldr. Bu mekanizmalar aratrrken olaslklar
dikkate alarak eitli en olas ve en kt durum senaryolar dnlebilir. Bazen olaylar
tersinden dnmek de zm kolaylatrabilir. rnein; bir iyerinde yangn riskinin veya
elektrik arpma riskinin hangi ekillerde ve nasl ortaya kaca ile ilgili birka senaryo
dnlebilir. Bu senaryo srasnda iyerinde alnm olan nlemlerin ne ekilde tepki
verecei ve olas ve olaslk d aksilikleri de hesaba katarak bir dzenleme yaplmaldr.
Bilinmelidir ki kazalar hibir zaman tek nedene veya bir aksilik halinde ortaya kmaz.
ounlukla birden ok etken bir araya gelmitir. Bu nedenle nlemleri alrken bu etkenlerin
bir araya gelmesini nleyecek nlemler dizisi uygulanr ve en kt durum senaryosuna gre
planlama yapmak en dorusudur.
rnein elektrik, potansiyel olarak elektrik arpmas riski tar ve elektrik arpmalar iki
yolla meydana gelir.
1- Direkt temas: Elektrik akm bulunan iletken aksama yanllkla dokunulmas, temas
edilmesi veya atlama mesafesinden fazla yaklalmas halinde meydana gelen elektrik
arpmalardr.
2- Endirekt temas: Elektrik akm izolatr veya yaltkan yrtlmas ve slak ve nemli ortam
nedeniyle elektik kaa meydana gelmesi eklinde elektrik arpmasdr.
Bunlar iyeri ortamnda aramak ve muhtemel risk noktalarn belirlemek gerekir.
Tehlike/Risk - Elektrik/Elkt.arp.
Riskin
Risk Noktas
Oluum ekli
Direkt Temas Stok sahas zeri
Havai ENH
Direkt Temas Trafo binas ana panolar
Muhtemel
Senaryo
S1
nsanlarn, makinesi ve kamyonlarn hatta temas
etmesi ile elektrik arpmas
S2
Panoda kontrol-bakm srasnda ak bara ve
balant noktalarna temas sonucu elektrik arpmas
S3 Direkt Temas Atlye-Kou-Krk fi-priz-sigorta uygun olmayan kablolar ve
Sosyal Tesisler Aydnlatma
tesisat balantlarna temas ile elektrik arpmas
ve Fi-Priz Tesisat
-Ampul deiimi srasnda elektrik arpmas
S4 Endirekt
Ezilmi seyyar kablolar
-Sulu nemli ortamda seyyar kablodan elektrik
Temas
kaa sonucu elektrik arp.
S5 Endirekt
Krc Makine
-Sarsnt nedeniyle enerji kablosunun srterek
Temas
yrtlmas ile elektrik kaa
izelge 4-Elektrik arpmas risk oluum noktalar ve muhtemel senaryo tablosu
Tehlike / Risk Metan Gaz / Grizu Patlamas

Riskin
ekli
Oluum Risk Noktas
Muhtemel
Senaryo
R1
Kmr kazs ile retim Ayaklar

metan yaylmas
Hava yolunda ksa devre veya kesit

daralmas nedeniyle yetersiz havalandrma
ile metan orannn patlama snrna ulamas
ve elektrik kaynandan ate almas ile grizu
patlamas
R2
Hazrlk Galerisi
Galeri almas srasnda ani metan

pskrmesi, metal arpmas ile oluan
kvlcmla grizu patlamas
Metan pskrmesi
Kmr kazs srasnda arn pskrmesi ile

metan degaj ile statik elektrikle ate almas
sonucu grizu patlamas
izelge 5-Metan patlamas risk oluum noktalar ve muhtemel senaryo tablosu
R3
retim Ayaklar
NLEMLER
Bir tehlike veya riske kar alnacak nlemler tehlikeli durumlarn ve riskin ortaya kmasnn
nlenmesi ve tehlikeli hareketlerin nlenmesi olmak zere iki ksma ayrlr.
Tehlikeli Durum X Tehlikeli Hareket = Kazas
Riskin olumas da tehlikeli durumla ilikilidir. Burada riskin ortaya kn nlemek iin ilk
alnacak nlemin ne olmas gerektii konusunu gz nne aldmzda; Tehlikeli durumlarn
kullanlan hammaddeler, evre, iyeri bina ve mtemilat ve prosesle ilgili olduu, tehlikeli
hareketlerin ise alanlarla ilgili olduu grlmektedir.
Tehlikeli hareketlerin nlenmesi iin alanlarn yaptklar ile ilgili olarak ok iyi eitim
grm olmalar, doru ve gvenli alma yntemleri uygulanmas ve alanlarn bu
yntemleri uygulama alkanl kazanmalar, tehlike ve risklerden nasl korunacaklarn ok
iyi bilmeleri ve bunlar hatasz ekilde uygulamalar gerekir. Buna sosyal yaamlarnda ortaya
kan olumsuzluklarn almalarna etki etmemesini umut etmeyi de ekleyebiliriz. Ancak
insan faktr ve lkemizdeki eitim durumu ve alkanlklarmz gz nne alndnda bunu
salamann pek de kolay olmad grlmektedir. Btn eitimler tamamlansa bile gene de
insan faktr bir belirsizlik ortaya kmakta, hibir zaman tehlikeli hareketin olmayacan
garanti edememektedir.
Dier yandan tehlikeli durumlarn nlenmesi iin alnacak nlemler daha ok kullanlan
hammaddeler, evre, iyeri bina ve mtemilat ve prosesle ilgili olduu bunlarn
dzenlenmesi ve bu ekilde tehlikeli durumlarn ve riskin olumasnn nlenmesi konusunda
daha salam ve gvenilir bir yap oluturmaktadr. rnein ykseklik tehlikesi ve dme riski
olan bir yerde yaplacak olan korkuluk tehlike ve riski ok byk oranda ortadan
kaldracaktr. Oysa alanlarn dme tehlikesine kar uyarlmalar ve eitilmeleri ile tehlike
ve risklerden korunmaya almak ok gvenilir sonular vermeyebilir.
3.1 Tehlikeli durumlar ve risklere kar alnacak nlemler

Tehlikeli durumlarn nlenmesi de bir birini destekleyen bir dizi nlemin uygulanmas
eklinde olmaldr. nk birok nlem tek bana yzde yz etkili deildir. Bu nedenle bir
bariyerin almas durumunda, riskin gereklemesine veya yaylmasna veyahut da etkisinin
azaltlmasna engel olacak ikinci, nc hatta drdnc bariyerler bulunmaldr. Kazalar bu
bariyerlerin almas halinde meydana gelmektedir. Bazen tek bir sebeple meydana geldiini
sandmz kazalar aratrdmzda birok faktrn daha bulunduunu grrz. rnein
vinle bir malzemenin tanmas srasnda halatn kopmas ve alann zerine dmesi
eklindeki bir kaza u aamalarda gerekleir.
R1
R2
R3
Tehlike
Ar ve Hareket Halinde Cisimler
Risk
alann zerine malzeme dmesi
nlem
Vin halatnn yk
Vincin periyodik kontrol ve testleri
tayamayacak ekilde anmas
alann vincin hareket alanna
girmesi
Halatn kopmas ve ykn
dmesi
alann tam o esnada den

ykn altnda olmas
alann zerine malzeme
SONU
dmesi
R4
alanlarn vincin hareket sahasna

girilerinin nlenmesi
Vin operatrnn ve gzetleyicilerin
alma alann kontrol etmesi
Vincin ve ykn hareket
olduunu belirtir uyar sinyali
halinde
ALIILABLR ORTAM
izelge 6-Vinle yk tama srasnda oluan kaza basamaklar
Burada halatn tama kapasitesi anma nedeniyle dm olmasna ramen fark

edilmemitir, alann tehlike alanna girdii grlmemitir, kazal uyar sinyalini
duymamtr. Grld gibi birok etken bir araya gelmitir. Burada kazay nleyecek
nlemlerden bir veya bir ka daha nceden yrtlm veya yklmtr fakat biz bunun
farknda olmayabiliyoruz. Bu rnekte yk kaldracak olan halat anm ve tama
kabiliyetini nemli lde kaybetmi ve en ufak bir zorlamada kopmak zeredir. Dier
yandan alanlarn tehlike alanna girmesi iyerindeki kontrol eksikliinden dolay
nlenmemektedir ve bu nlem de aslnda kazadan nce yklmtr. En son aama olan halatn
kopup ykn dt anda alann da burada olmas ve uyar ve ikazlar duymamas
halinde kaza meydana gelecektir. Grld gibi kazay nleyecek bariyerler, nlemler
kazadan nce bir ekilde yklm veya yrtlmtr. Bu nedenle kazalarn nlenmesinde tek bir
nleme gvenmemek, bir birini destekleyen bir dizi nlemler a oluturmak ve bunlarn
yerinde olup olmadnn kontrol ve denetimini salamak gerekir.
Tehlike ve risklerin nlenmesi iin uygulanacak admlar u ekilde olmaldr.
3.1.1 Tehlikeli ve zararl olanlarn daha az tehlikeli ve daha az zararl olanlarla
deitirilmesi:
En nemli nlemdir ve en salam bariyerdir. Tehlike ve risk kaynandan nlendii iin
nemli oranda koruma salar. Mesela solvent bazl boya kullanlarak yaplan bir i su bazl
boya kullanlarak yaplabilir. Dme tehlikesi bulunan yerlere yaplacak olan duvar veya
korkuluk ile tehlike kaynanda tamamen nlenmi olur. 220 volt gerilim kullanlan seyyar
aydnlatma lambalarnda <48 volt gerilim kullanlmas durumunda tehlike ve dolaysyla da
risk ortadan kalkar. Bu yntemde koruma oran %10 ile %90 arasnda geni bir aralk
gsterir. Bu ekilde tehlike ve risk byk oranda ortadan kaldrlabilir. Ancak retim ve
imalat ekli nedeniyle bunu yapmak ou zaman mmkn deildir.
Tehlike Kayna
Elektrik
Solvent
Silis ieren toz
Silis ieren toz
Daha az zararl olanla deitirme eklindeki baz nlemler

220 Volt gerilimde almak
<48 volt kullanmak
Solvetli boya kullanm
Su Bazl boya kullanm
Kuru talama
Sulu talama
Kuru delik delme
Sulu delik delme
3.1.2 Tehlike ve risklerin snrlandrlmas ve kaynanda mcadele edilmesi: Tehlike ve

risklerin yeterli oranda ortadan kaldrlamad durumlarda alanlarla arasna snrlayc ve
nleyici bariyer ve setler konularak alanlarn etkilenmeleri nlenebilir. Mesela bir
makinann dnen ve hareketli aksamlar tehlike ve risk iermektedir ve hareket nlenemedii
iin koruyucu muhafaza veya kapakla alanlarn korunmas salanabilir. Elektrik arpma
riski bulunan yerlerde temas edilmesi muhtemel iletken ksmlar yaltlarak tehlike ve
risklerden korunulabilir. Ancak bu nlemlerin koruma oran bir nceki nleme gre daha
dktr. Koruyucularn bakm onarm ileri nedeniyle sk sk karlmak zorunda
olunduundan veya oluan titreim nedeniyle krldndan veya tekrar yerine taklmas ihmal
edildiinden koruma oran azalr. Elektrik sisteminde de yaltmlarn eitli nedenlerle
yrtld, and durumlar ska grlmektedir. Metan tehlikesi bulunan ocaklarda metann
sondajlarla emilerek toplanmas ile patlama riski nemli oranda azaltlabilir. Bu yntemin
koruma oran %40 ile %10 arasndadr.
Tehlike Kayna
Elektrik
Basnl hava-gaz
Hareketli makine aksam
Kmr oca metan k
Zararl toz
Tehlike ve risklere kar bariyer zellikli baz nlemler

zolatrler, yaltmlar,
Basnca dayankl tank
Basn snrlayc sistemler
Makine koruyucular
Metan drenaj ile gazn alma ortamna yaylmasn nleme
Kaynandan emilerek uzaklatrma
Ykseklik
Hzl uuan paralar
Korkuluk
Gz koruyucular
3.1.3 Risklerin ortaya kmasnn nlenmesi: Tehlike ve risklerle alanlar arasna konulan
bariyer ve setlerin yeterli koruma salayamad durumlarda risklerin olumasn nleyecek
tedbirler alnr. Mesela koruyucu yaplamayan hareketli makine aksamlarnda alanlarn
elini tehlikeli blgeye sokmalar halinde sistemi durduran lazerli sistemler yaplabilir.
Elektrik tesisatnda meydana gelmesi muhtemel yaltm zayflamas veya almas ve elektrik
kaaklarna neden olmas gibi durumlarda enerjinin kesilmesini salayan topraklamalar riskin
yani elektrik arpmasnn nne geecektir. Kmr ocaklarnda metan gaz k kmr
kazsna bal olup, gaz kn nlemek mmkn deildir. Ancak, yaylan gazn ocak
havasnda patlama konsantrasyonuna ulamamas iin havalandrma yaplarak metan oran
drlr. Ayrca patlamay tetikleyecek ateleme kaynaklarnn kontrol altna alnmas ile de
patlama riski azaltlabilir. Koruma oran %30 ile %10 arasndadr.
Tehlike kayna
Patlayc gaz
Metan gaz
Elektrik
Basnl gaz
Pres
Risklerin orta kmasna engel olan baz nlemler

Exproff-ATEX tesisat
Havalandrma ile gaz orann patlama snr altnda tutma
Topraklama
Emniyet ventili,
Lazerli alglayc
3.1.4 Riskin Yaylmasnn nlenmesi: Riskin ortaya kmasnn tamamen nlenemedii

durumlarda riskin belirli bir alanda tutulmas ve snrlandrlmas salanmaldr. Mesela
Topraklama grev yapmadnda makinenin gvdesine temas eden alann zerinden geen
akm alglayarak devreyi aan kaak akm rleleri mevcuttur. Kmr ocaklarnda metan
patlamalarnn ocan dier ksmlarna ulamasn nleyecek ve hatta bir toz patlamasn
tetiklemesini nleyecek sulu veya toz barajlar yaplr. Seyyar yangn tpleri bu trden
koruyuculardr. Koruma oran %20 ile %10 arasndadr.
Tehlike kayna
Patlayc gaz, Metan
Elektrik
Basnl gaz
Yanc maddeler
Hzl uuan paralar
Riskin yaylmasna engel olan nlemler

Toz baraj, patlama menfezleri
Kaak akm rlesi - Yaltkan paspas
Ayr blme-Stre
Seyyar yangn sndrc, Sprig sistemleri
Siperli koruyucular
3.1.5 Riskin etkisinin ve marziyetin azaltlmas(KKD,Baret,emniyet,kemeri,vb.): Riskin

azaltlmas veya riskin gereklemesi ve/veya yaylmas nlenemiyorsa alnacak nlemdir.
Daha ok kiisel koruyucu donanm vb. aralardr.
Grltnn nlenemedii ve yeterince azaltlamad durumlarda alanlara kulak
koruyucular verilir.
Ayn ekilde zehirli gazlarn ve tozun nlenemedii durumlarda alanlara bu ilere uygun
gaz ve toz maskesi verilmesi bu tr bir nlemdir. Koruma oran son derece dk bir koruma
nlemi olup, %10 kadardr.
Tehlike kayna
Patlayc gaz, toz
Elektrik
Basnl gaz
Grlt
Den cisimler
Ykseklik
Ar ve Yuvarlanabilen cisimler
Riskin etkisini azaltan baz nlemler

Ferdi kurtarc, CO Maskesi, Szdrmaz snaklar
Yaltkan ayakkab, Yaltkan eldiven
Hafif at, patlama menfezi
Kulak koruyucular
Baret, kafa koruyucular
Emniyet kemeri
elik burunlu i ayakkabs
3.1.6 nlemlerin () efektif randman:

Alnan nlemlerin ne kadar randmanl koruma salad ile ilgili de bir deerlendirme
yaplmas yerinde olacaktr. nk ou koruma nlemi yzde yz etkili olmaz. rnein
sabit bir korkuluk yzde doksann zerinde bir koruma salarken alr kapanr bir korkuluk
kapatlmasnn unutulmas gibi nedenlerden dolay koruma oran decektir. Burada koruma
nleminin bir kiinin altrmasna ihtiya duymas, kaldrlan korumann tekrar yerine
taklmasnn unutulmas, bakm ve kontrol gerektirmesi, elektro-mekanik arza ihtimali,
kullanm etkinlik sresi vb. etkenlerden etkilenir. Koruma nlemlerinin () efektif
randmanlarn hesaplamak iin Hata! Bavuru kayna bulunamad.te rnek bir
hesaplama izelgesi ve baz koruyucularn efektif randman grlmektedir.
Alr
Sreklilik- Manuel
kapanrArza
Tam
olarak
karlabilir ihtimali
Koruma
alyorsa ise
var
Etki puan
Periyodik
Bakm-Kont.
htiyac var
1,0
-0,4
-0,2
-0,2
Baret
1,0
-0,4
-0,2
0,0
Seyyar Yan.Sn.Cih.
1,0
-0,4
0,0
-0,2
Topraklama
1,0
0,0
0,0
-0,2
Sabit Korkuluk
1,0
0,0
0,0
0,0
Kay.Kas.Kor.
1,0
0,0
-0,2
0,0
Basn sensr
1,0
0,0
0,0
-0,2
Komp.Blmesi
1,0
0,0
0,0
0,0
ATEX-EXPROOF
1,0
0,0
0,0
-0,2
Havalandrma
1,0
0,0
0,0
-0,2
Sprig Sistemi
1,0
0,0
0,0
-0,2
Patlama barajlar
1,0
0,0
0,0
0,0
Patlama Menfezi
1,0
0,0
0,0
0,0
CO Maskesi
1,0
-0,4
0,0
0,0
izelge 7-eitli koruyucularn () efektif randman hesaplama tablosu
-0,1
0,0
-0,1
-0,1
0,0
0,0
-0,1
0,0
-0,1
-0,1
0,0
-0,1
0,0
-0,1
Kullanm
sresi
snrl
-0,1
0,0
-0,1
-0,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
-0,1
Efektif
Randman
0,0
0,4
0,2
0,6
1,0
0,8
0,7
1,0
0,7
0,7
0,8
0,9
1,0
0,4
Hata! Bavuru kayna bulunamad.te () efektif randman etkileyen argmanlara

puanlama yaplm, tam koruma 1 kabul edildiinde olumsuz argmanlarn varl halinde
(negatif) etki puan toplama dahil edilerek toplandnda () efektif randman
hesaplanmaktadr.
Hata! Bavuru kayna bulunamad.te de grlecei zere sabit bir korkuluun () efektif
randman 1 iken, yangn sndrme tpnn () efektif randman 0,2 olarak hesaplanmtr.
3.2 Tehlikeli hareketlere kar alnacak nlemler
Tehlikeli hareketlerin nlenmesi iin iyerinde yaplacak her trl iin gvenli ekilde
yaplmasn salayacak doru ve gvenli alma yntemleri uygulanmak ve alanlarn da
bu yntemleri uygulayacak ekilde ok iyi eitim grm olmalar, doru ve gvenli alma
alkanl kazanmalar, tehlike ve risklerden nasl korunacaklarn ok iyi bilmeleri ve
bunlar hatasz ekilde uygulamalar gerekir. Tehlikeli durumlarn ve risklerin yeterince
azaltlamad durumlarda verilecek eitimin dzeyi ve sresi de ykselmek zorundadr.
Buna pisiko-sosyal etkenleri de ekleyebiliriz. Ancak insan faktr ve lkemizdeki eitim
durumu ve alkanlklarmz gz nne alndnda bunu salamann pek de kolay olmad
grlmektedir. Btn eitimler tamamlansa bile gene de insan faktr bir belirsizlik ortaya
kmakta, hibir zaman tehlikeli hareketin olmayacan garanti edememektedir.
Tehlikeli hareketlerin nlenmesinde aadaki yntemler uygulanmaktadr.
Koruma Oranlar (%)
Doru ve gvenli alma yntemi
5-30
(alma Talimatnameleri, Prosedrleri vb)
Mesleki Eitim
5-25
(Diploma, Belge vb)
Doru ve gvenli alma alkanl
5-20
(Pratiklik ve refleks kazanlmas)
Temel SG Eitimi
5-10
(Tm Tehlike ve risklerin tanmlanmas)
Denetim ve kontroller
5-10
(alma zin Formlar, Kontrol Listeleri vb.)
Uyar ve ikazlar
5
(Uyar levhalar, bilgilendirme afiler vb.)
TOPLAM KORUMA
5-100
izelge 8-Tehlikeli hareket nleme yntemleri ve koruma oranlar
Aslen kazalarn meydana geli ekli incelendiinde ounlukla tehlikeli hareketin etkili
olduu grlr. Ak iletkene temas edilmese elektrik arpmas yaanmayacaktr. Tehlikeli
alanda bulunulmasa zerine malzeme dmeyecektir. Ancak bunu salamak hi de kolay
deildir. Btn eitimler ve uyar levhalarna ramen insan faktr yani insann zaaflar bunu
salamay engeller. ou iyerinde dikkatli aln diye uyar yaplmasnn aslen ok fazla
nlem nemi yoktur. Zaten insan istedii zaman dikkatli olabilse kazalar meydana gelmezdi.
Dalgnlk, dikkatin dalmas, unutkanlk, stres, sosyal ve psikolojik etkenler alanlarn

dikkatini etkilemektedir.
3.2.1 Doru ve gvenli alma yntemi
Tehlikeli hareketlerin nlenmesi iin iyerinde yaplan ilerin alanlar riske atmayacak
ekilde dzenlenmi olmas gerekir. rnein bir makinada almann balamasndan nce ne
tr bir kontrol mekanizmasnn uygulanaca, normal almann nasl yaplaca, ortaya
kmas muhtemel tehlikelerin ve riskleri neler olabilecei, bu durumlarda nasl davranlaca
(acil durum prosedr), makinada yaplacak gnlk, haftalk bakm, onarm ve kontrollerin
neler olduu hususlar hi bir ak husus kalmakszn ayrntl ekilde tanmlanmal, ve
alanlara retilmelidir. rnein bir iskelenin nasl kurulaca, nasl sklecei adm, adm
standart prosedr haline getirilmelidir. Bu yntemin hazrlanmas ile %5-30 arasnda koruma
salanabilir.
3.2.2 Doru ve gvenli alma alkanl
Doru ve gvenli alma yntemlerindeki operasyon ve prosedrlerin doru ve hatasz
ekilde uygulanmas hatta bunlarn refleks haline gelmesinin salanmas gerekir. alanlarn
profesyonel bir ekilde hangi durumlarda nasl hareket edeceklerini bilmeleri demektir.
Bunun salanmas iin iin banda alanlara eitim verildikten sonra prosedrleri ve
operasyonlar doru uygulayp uygulamadklarnn ok iyi izlenmesi ve gerekirse tekrar baa
dnp prosedr ve operasyon basamaklarn gzden geirmeyi gerektirir. Bu yntemin
uygulanmas ile %5-20 arasnda koruma salanabilir.
3.2.3 Mesleki Eitim
Bir ii meslek olarak seip o ite berili bir tecrbe kazandktan sonra gerekli olan eitim
programlarn tamamlayarak mesleki yeterlik belgesi alnmas da alanlarn tehlikeli
hareketlerini nleyecek bir sistemdir. Bylece alanlar yaptklarn ile ilgili teorik ve pratik
bilgilerini gelitirmeleri ve yaptklar ilerde daha az hata yapmalar, doru ve gvenli hareket
tarzn renmi olmalar ve yaptklar ii daha profesyonelce yapmalar beklenir. Bu
yntemin uygulanmas ile %5-20 arasnda koruma salanabilir.
3.2.4 Temel SG Eitimi
Temel SG Eitimleri iyerindeki btn tehlike ve risklerin neler olduu, bunlardan nasl ve
ne ekilde korunulmas gerektiinin alanlara retilmesini kapsar. Bu eitimin iyerindeki
btn alanlara verilmi olmas gerekir. Bu yntemin koruma oran dktr ve ancak %510 arasnda koruma salayabilir.
3.2.5 Denetim ve kontroller
alanlarn yaptklar ileri nasl ve ne ekilde yaptklar, talimat ve prosedrleri doru
uygulayp uygulamadklar, kullanacaklar makine ve ekipmanlarnn doru ve eksiksiz olup
olmad hatta alanlarn psikolojik durumlar ve o ii yapacak fiziki gce sahip olup
olmadklar iyerinde kurulacak sistematik ve etkili bir denetim mekanizmas tarafndan
kontrol edilmelidir. rnein kapal ve kstl bir alanda yaplacak bir alma iin nce bu iin
nasl yaplaca ile ilgili bir i talimat hazrlanmal gerekli donanm ve ekipmanlarn neler
olduu, ka kiinin grevlendirilecei, kimin kontrol edecei gibi hususlar ieren Kapal ve
Kstl Alanda alma zin Formu eklinde bir kontrol sistemi kullanlabilir. Makina ve
ekipmanlarda yaplacak tamir ve bakm srasnda enerjinin nereden ve nasl kesilecei,
alma srasnda ne tr tedbirler alnaca, ana ve tali kumanda odalarnda alterlerin
kilitlenmesi srasnda Kilitleme Etiketleme Prosedr
nn nasl uygulanaca gibi
hususlar ieren Bakm Onarm Kontrol Formlar gibi dzenlemeler yaplabilir. Ayrca
yaplacak kontrol ve denetimlerin kendi kendini kontrol eden oto kontrol sistemleri daha
etkili bir yoldur. Bu yntemin koruma oran %5-10 arasnda olabilir.
3.2.6 Uyar ve ikazlar
Uyar ve ikazlar ne yazk ki i sal ve gvenliinin en zayf halkas olmasna ramen
lkemiz artlarnda daha ok bu ynteme rabet edilmektedir. Oysa bu yntem sadece bir
uyardan ibarettir ve uyar tek bana bir gvenlik nlemi deildir. Gvenlik ve uyar levhalar
tamamlayc gvenlik nlemidir. Uyar ve ikazlar gz ard edilmemeli ancak hibir zaman da
tam olarak gvenilmemelidir. Bu yntemin koruma oran ise ok dktr ve ancak %5-10
arasnda koruma salayabilir.
RNEK RSK NLEM ANALZ
Bu admlardan sonra risk ve nlemlerin deerlendirilmesi iin aada birka rnekleme

yaplmtr.
Burada dikkat edilmesi gerekli husus ncelikle riski kaynanda bertaraf etmeye almaktr.
Bu faaliyet ounlukla riskin vasfn, trn, iddetini ve bykln deitirecei iin
tablolarda ayr bir kategoride deerlendirilmitir. Bu deerlendirme yapldktan sonra riskin
tamamen ortadan kalkmamas veya baka bir ekle brnmesinden sonra kalan risk %100
kabul edilerek dier risk kontrol admlar uygulanmaldr.
Her bir risk ayr ayr bu nlemlerin varl, yokluu ile bu nlemlerin () efektif randmanlar
deerlendirilerek risklere kar alnan nlemlerin ne dzeyde koruma salayp salayamad
hesaplanabilir.
rnek-1
Ocak ii aydnlatma tesisat tehlikeli durum risk nlem analizi
Tehlike
Elektrik
Koruma Oran %
Risk
Elkt.arp.
Tehlikeyi azaltan nlemler Dk Voltaj
90
Geriye kalan %10 risk iin
Tehlikeyi snrlandran
zolatrler
Gereksiz
nlemler %40
Yaltm
Riski oluumunu nleyen
Ar akm Rlesi(*)
30
(=0,7)
nlemler %30
Riskin yaylmasn
Topraklama
Gereksiz
(=0,6)
nleyen nlemler %20
Riskin etkisini azaltan
Yaltkan Paspas
Gereksiz
nlemler %10
Yaltkan Ayakkab
TOPLAM KORUMA
90 + (10 x 0,3)
93
(*)Alak gerilim hattna yksek voltajl akm kaana kar koruma rlesi konulmaldr.
Ocak ii aydnlatma Tesisatnda elektrik arpma riski Tehlikeli hareket deerlendirme tablosu
Riske maruz olan alanlar: Ocak iileri, elektrik tesisat bakm onarm personeli
Koruma
yerindeki Koruma
Oranlar (%)
Oranlar (%)
5-30
20
Mesleki Eitim
5-25
20
(Diploma, Belge vb)
5-20
10
Temel SG Eitimi
5-10
5
5-10
5
Uyar ve ikazlar
5
5
TOPLAM KORUMA
5-100
65
Yeralt iletmesinde ana yolda aydnlatma tesisatndan kaynaklanan elektrik arpma riskinin
ortadan kaldrlabilmesi iin ncelikle riski tamamen ortadan kaldracak nlem olan dk
<48 voltaj kullanlmas halinde risk byk oranda ortadan kalkacak ve dier nlemlere gerek
kalmayacaktr.
Ancak alak gerilim hattna yksek voltajl akm kaana kar koruma rlesi konulmaldr .
Bu nlem ile birlikte kalan %10 luk riskin de %30u engellendiinde (%10x%30 = 3 ve
%90+%3 = %93 eklinde koruma salad hesaplanabilir.
Elektrik arpma riskine kar tehlikeli hareketlerin nlenmesi iin riske maruz olan alanlar
(Ocak iileri, elektrik tesisat bakm onarm personeli) iin toplam (izelge 8den) %65
hesaplanmtr.
rnek-2
Basnl Hava Tank Patlamas Risk nlem Analizi
Tehlike
Basnl Hava
Risk
Patlama
Tehlikeyi azaltan nlemler
Dk basnla alma
Tehlikeyi snrlandran nlemler
%40
Koruma Oran %
Uygulanamaz
Basnca dayankl Tank,

Basn Sensr
40x0,7=28
(=0,7)

nlemler %30
Riskin yaylmasn nleyen
nlemler %20
Riskin etkisini azaltan nlemler
%10
TOPLAM KORUMA
Emniyet Ventili
30x0,7=21
(=0,7)
Ayr Blme
20x1,0=20
(=1,0)
Hafif at
10x1,0=10
(=1,0)
79
Basnl Hava Tank Patlamas riski Tehlikeli hareket deerlendirme tablosu

Riske maruz olan alanlar: Hava Tank yaknnda alan12 personel, kompresr bakm
onarm personeli
Koruma
yerindeki Koruma
Oranlar (%)
Oranlar (%)
5-30
10
Mesleki Eitim
5-25
5
(Diploma, Belge vb)
5-20
5
Temel SG Eitimi
5-10
5
5-10
5
Uyar ve ikazlar
5
5
TOPLAM KORUMA
5-100
35
Kompresrn patlama riski iin ilk aama olan tehlikeyi azaltan nlemin uygulanamayaca
grldnden dier nlemlere ihtiya duyulmaktadr. Dier nlemlerin () efektif
randmanlar ile birlikte hesaplandnda tehlikeli durumlar iin toplam %79 koruma
salanaca hesaplanabilir.
Basnl Hava Tank Patlamas riski Tehlikeli hareketlerin deerlendirilmesinde ise riske
maruz olan alanlar hava tank yaknndaki blmde alan12 personel, kompresr bakm
onarm personeli iin %35 koruma hesaplanmtr.
rnek-3
Tabanca boyacl srasnda yangn, patlama risk nlem analizi
Tehlike
Uucu sv
Risk
Yangn
Boyahanede fazla yanc malzeme
%10-90
bulundurulmamas
Pskrtlen boyann havalandrma
nlemler %40
sistemle emilmesi (=0,9)
Ateleme Kaynaklarnn Kont
nlemler %30
Exproof-Atex (=0,7)
Boya tabancasnn topraklanmas
Patlama menfezi (=1,0)
nlemler %20
Sprik Sistemi (=0,8)
Yangn Sn. Cih. (=0,2)
Acil klar, (=0,9)
nlemler %10
Yangn merdivenleri (=1)
TOPLAM
TOPLAM KORUMA
Koruma Oran %
%40
ve
sulu
40x0,6=24
30x0,7=21
20x1,0=20
10x0,9=9
74
60x0,74=44,4
44,4+40=84,4
Tabanca boyacl srasnda yangn, patlama riski Tehlikeli hareket deerlendirme tablosu
Riske maruz olan alanlar: Boyahane personeli, boyahane yaknndaki blmlerde
alanlar, dier iyeri alanlar
Koruma
yerindeki Koruma
Oranlar (%)
Oranlar (%)
5-30
15
Mesleki Eitim
5-25
5
(Diploma, Belge vb)
5-20
10
Temel SG Eitimi
5-10
5
5-10
5
Uyar ve ikazlar
0-5
5
TOPLAM KORUMA
5-100
45
rnek-4
Tehlike/Risk
Metan Gaz/Patlama
Sondajla Metan drenaj
Koruma Oran %
30
Havalandrma ile ocak havasndaki metan kons.

Drlmesi (=0,7)
Ateleme kaynaklarnn kontrol altna alnmas
(Exproof, ATEX) (=0,7)
Patlama Barajlar,
Toz Barajlar
40x0,7=28

Tehlikeyi
snrlandran
nlemler %40
nlemler. %30
nlemler %20
30x0,7=21
20x0,9=18
(=0,9)
Riskin
etkisini
azaltan Solunum maskeleri, (=0,4)
nlemler
CO Maskeleri,
%10
Ferdi Kurtarc (=0,4)
TOPLAM
71
TOPLAM KORUMA
70x0,71=49
30+49=79
10x0,4=4
Bir yeralt kmr ocanda metan gaz drenaj yaplarak riskin %30 drld hesaplanrsa
kalan %70 lik nlem iin alnan nlemlerin () efektif randman ile birlikte toplam %71 lik
bir koruma salandnda tehlikeli durumlar iin toplam koruma %30+%49=%79 koruma
salanm olur.
Kmr oca grizu patlamas-toz patlamas riski, yangn, Tehlikeli hareket deerlendirme
tablosu
Riske maruz olan alanlar: Kaz ve nakliye personeli, tahkimat, Bakm onarm personeli,
denetmen ve kontrol alanlar, dier yeralt alanlar
Koruma
yerindeki Koruma
Oranlar (%)
Oranlar (%)
5-30
15
Mesleki Eitim
5-20
10
(Diploma, Belge vb)
5-20
15
Temel SG Eitimi
5-10
10
5-10
10
Uyar ve ikazlar
5-10
5
TOPLAM KORUMA
5-100
65
SONULARIN DEERLENDRLMES
Tecrbeler nda tehlikeli durumlarn en az % 75-80, Tehlikeli hareketlerin de en az % 60

dzeyinde azaltlmas gerektii sonucu ortaya kmaktadr. Dier nemli bir husus da
Tehlikeli Durumlardaki koruma oran ne kadar dk ise Tehlikeli Hareketlerin nlenmesinin
daha fazla olmas gerektiidir.
Tehlikeli Durum Koruma Oran
Bu da eitim dzeyi ve profesyonel alma ekilleri ve profesyonel alanlarla yaplabilecek

bir eydir. Tehlikeli Durum X Tehlikeli Hareket = Kazas
Formlne gre sonular aadaki tablodan deerlendirilir.
1
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,9
0,9
0,81
0,72
0,63
0,54
0,45
0,36
0,27
0,18
0,09
0,8
0,8
0,72
0,64
0,56
0,48
0,4
0,32
0,24
0,16
0,08
0,7
0,7
0,63
0,56
0,49
0,42
0,35
0,28
0,21
0,14
0,07
0,6
0,6
0,54
0,48
0,42
0,36
0,3
0,24
0,18
0,12
0,06
0,5
0,5
0,45
0,4
0,35
0,3
0,25
0,2
0,15
0,1
0,05
0,4
0,4
0,36
0,32
0,28
0,24
0,2
0,16
0,12
0,08
0,04
0,3
0,3
0,27
0,24
0,21
0,18
0,15
0,12
0,09
0,06
0,03
0,2
0,2
0,18
0,16
0,14
0,12
0,1
0,08
0,06
0,04
0,02
0,1
0,1
0,09
0,08
0,07
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02
0,01
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
Tehlikeli Hareket Koruma Oran

izelge 9-Risk kontrol izelgesi
<0,13
0,13-0,2
0,21-0,4
0,41-0,6
>0,6
alma yaplamaz
Yksek riskli iyeri ortam
Riskli alma ortam
Uygun alma Ortam
Gvenli Blge
0-20
20-40
40-60
60-80
80-100
Ak Tehlike ve Risk. Hibir koruma yok

ok Riskli iyeri ortam. Koruma ansa kalm
Tehlike ve riskler ksmen korunmu. Ancak risk devam ediyor
Tehlike ve riskler kontrol altnda
Riskler ve Tehlikeler minimum dzeyde
0-20
20-40
40-60
60-80
80-100
Tehlike ve Risk algs yok

Tehlike ve risk algs zayf
Tehlike ve risklerin bilincinde, ancak kendini koruma igds zayf
Tehlike ve risklerin bilincinde, kendini koruma koruyabilir, risklerden kanabilir
Tehlike ve risklerin bilincinde, kendini koruma koruyabilir, risklerden kanabilir.
Bilinli, Olaylar karsnda soukkanl, son derece profesyonel
Tehlikeli durum
tesisat 93
Tehlikeli Hareket
65
Ocak ii aydnlatma
elektrik arpmas riski
Kmr oca grizu patlamas-toz 79
65
patlamas riski, yangn riski,
Tabanca boyacl
srasnda 84
45
yangn, patlama riski
Basnl Hava Tank Patlamas 79
35
riski
(1) nlem seviyesi yeterli Tehlikeli hareket koruma puan >50 olmal
(2) nlem seviyesi yeterli Tehlikeli hareket koruma puan >55 olmal
(3)
Sonu
0,60
Uygun Ortam
0,51
Gvenli Ortam
0,38
Riskli yeri(1)
0,28
Riskli yeri(2)
Tehlikeli durum ve tehlikeli hareketler deerlendirildikten sonra izelge 9 kullanlarak

deerlendirme yaplr. Bu deerlendirmeden sonra iyeri riskli blgedeyse tekrar baa
dnlerek ya alnan nlemler gzden geirilerek ve ilave tedbirler alnarak veyahut de
tehlikeli durumlarn nlenmesi ile ilgili hususlarda iyiletirme yaplarak riskler kontrol
edilmeye allr.
5.1 Kontrol ve Denetim Faaliyeti Programlama (Alnan nlemlerin kontrol ve denetimi,
Periyodik kontroller):Yukardaki tehlikeli durumlara kar alnacak nlemler ile tehlikeli
hareketlere kar alnan nlemlerdeki her bir nlemin ve yntemlerin etkin olup olmadklar,
koruma dzeylerinin devam edip etmedii, alanlarn maruz kaldklar risk dzeyini azaltp
azaltamad gibi hususlarn kontrol edilecei kontrol noktalar oluturulur. Elektrik arpma
riski ile ilgili olarak izelge 10 ve metan patlamas riski ile ilgili olarak izelge 11te nlem
aamalarndaki kontrol noktalar grlmektedir. Bu aamalarn periyodik test ve kontrollerle
koruma dzeylerinin belirlenmesi ve gerekiyorsa dzeltici faaliyet balatlmas gerekir.
Tehlike/Risk
(% nleme Dzeyi)
Tehlike
Derecesinin
azaltlmas
(%10-90)
nlemler (%40)
Elektrik/Elkt. arp.
Kontrol Faaliyeti
Azaltlamyor.
Yok

nlemler (%30)
nlemler (%20)
Topraklama
( =0,6)
Kaak Akm Rlesi
( =0,8)

nlemler (%10)
Yaltkan Paspas(=0,7)
Yaltkan Ayakkab
(=0,4)
zolatrler
Yaltm (=0,9)
zolatr ve Yaltm kont.

Ar Akm Koruma kont.
Temas noktalar kont.
Topraklama balantlar ve Diren lm
Rle Kont.
Tesisat kontrol
Gerilim kontrol
Yaltkan tehizat kontrol
KKD Kont
= nlemin efektif randman
izelge 10-Elektrik arpmas Risk nleme ve Kontrol faaliyet izelgesi
Tehlike/Risk
(% nleme Dzeyi)
Tehlike
Derecesinin
azaltlmas
(%10-90)
Tehlikeyi
snrlandran
nlemler (%40)
nlemler (%30)
nlemler (%20)
nlemler (%10)
Metan Gaz Metan Patlamas
Kontrol Faaliyeti
Metan Drenaj
Ksmen
%30 kadar
Havalandrma
le metan orannn patlama
konsantrasyou altnda tutulmas
( =0,7)
Muhtemel ateleme kaynaklarnn
kontrol alna alnmas
( =0,7)
Toz veya Su Barajlar
( =0,9)
Snma Yerleri, CO Maskeleri
Ferdi Kurtarclar
( =0,4)
Hava Hz lm
Metan lm
Merkezi gaz izleme
ATEKS standart Testi
Gerilim kesicilerin kontrol
Kontroll patlatma
Barajlarn kontrol
KKD kontrol
Ferdi Kurtarc Kontrol
izelge 11-Metan Patlama riski nleme ve kontrol faaliyet izelgesi

Tehlike/Risk
(% nleme Dzeyi)
Tehlike Derecesinin azaltlmas
(%10-90)
Tehlikeyi snrlandran nlemler
(%40)
nlemler (%30)
nlemler (%20)
Riskin etkisini azaltan nlemler
(%10)
Basnl Gaz
Patlama
Dk Basnla alma
Basn sensr ile basnc
snrlandrma
(=0,7)
Emniyet ventili ile basncn
tahliye edilmesi
(=0,7)
Kompresrn alma alan dna
alnmas (=1)
Hafif at
Kontrol Faaliyeti
Uygulanamaz
Tank basn testi
Tankn Deformasyon Testi
Basn sensr testi
Emniyet ventili testi
alanlarn kompresre yaklamamalar
konusunda uyarlmas
izelge 12-Basnl kap patlama riski nleme ve kontrol faaliyet izelgesi
Grld gibi metan patlamas riskini kaynanda nleyecek en nemli tedbir metan gaz
drenajdr, bu yeterli ekilde yaplamad zaman ise havalandrma ile metan orann patlama
konsantrasyonunun altnda tutulmasn salamak en nemli bariyerdir. Havalandrmann da
sekteye uramas ve patlama konsantrasyonuna ulalmas durumunda gaz ateleyecek
ateleme kaynaklarnn kontrol altna alnmas gerekir. Kontrol faaliyetleri de bu aamalarn
kontrol ve denetim altnda tutulmasn kapsar.
SONU VE NERLER
Risk ve nlemlerin analiz edilerek alnan nlemlerin ne derece etkin olduu ile ilgili saysal
bir hesaplama modeli oluturulmaya allan bu metotla iyerlerinin i sal ve gvenlii
ynnden durumlarnn daha objektif kstaslarla deerlendirilmesi amalanmtr.
Hesaplama yntemi biraz kark olsa da bilgisayar programlar yardmyla hesaplama
basitletirilebilir, hatta iyerindeki artlar ve riskler ve alnan nlemlerin veri olarak girilmesi
halinde sonular bilgisayardan alnabilir.
Daha sonraki aamada ise kan sonular kabul edilebilir risk seviyesinin hesaplanmasnda
kullanlabilir. Bu seviyeye gre gerekirse dzeltici-nleyici faaliyet planlanabilir.
KAYNAKLAR
Tamamen kiisel bilgi ve tecrbeler nda hazrlanm olup, zgn bir makaledir, her hangi bir alnt
iermemektedir.
KARBONDOKST VE BOUCU GAZLARLA LGL KAZALAR
Harun ATILGAN
Maden Mhendisi-Bakanlk Ba Mfettii
Karbondioksit ve boucu gazlarla ilgili kazalar

Related to carbon dioxide and chokedamp accidents
Harun ATILGAN
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl- Tefti Kurulu Adana Grup Bakanl
ZET
eitli iyerlerinin kapal ortamlarnda meydana gelen kazalar ounlukla metan zehirlenmesi
olarak gsterilmektedir. Oysa bu ou zaman yanltcdr. Aslnda olay CO2 nedeniyle oksijen
yetersizlii ve CO2nin neden olduu narkoz etkisi olduu tezi savunulacaktr. Aadaki
zellikli kazalardan rneklerle meydana gelen kazalarn nedenleri ile alnmas gerekli
tedbirler aklanarak ve bu ekilde farkndalk oluturmaya allacaktr.
1- 1986-Kamerun Nyos Volkanik Krater Glnden szan CO2 nedeniyle evre kylerde
meydana gelen toplu lm olay (bin 700 l!!!)
2- 1999-Tarsus ehir merkezi kanalizasyon inaatnda meydana gelen kaza (4 lm),
3- 2003-Adana, Atk Kat Geri Dnm Fabrikasnda meydana gelen kaza (3 lm)
4- 2007-Adana-Ekim, Atk Su Artma Tesisinde meydana gelen kaza (3 lm, 2 yaral),
5- 2008-skenderun-Austos, Krom Madeni Ocanda meydana gelen kaza (2 lm),
6- 2009-Pozant, algam Suyu retim tesisinde meydana gelen kaza (1 lm)
7- 2013-Mula-Milas, Atk su artma tesisinde meydana gelen kaza (7 lm)
Olaylarnn nedenleri ile alnmas gerekli tedbirler aklanacaktr.
ABSTRACT
1234567-
1986-Cameroon Nyos Volkanic Krater Lake Disaster (1.700 dead!)

1999-Mersin/Tarsus City Center Sewer Construction accident (4 dead),
2003-Adana Waste Paper Factory accident (3 dead)
Oct-2007-Adana, Waste Water Treatment plant accident (3 dead, 2 wounded),
Agust-2008-Hatay/skenderun Chrom Mine shaft accident (2 dead),
2009-Adana/Pozant Turnip Juice Fermentation Factory accident (1 dead)
2013-Mula-Milas, Atk su artma tesisinde meydana gelen kaza (7 lm)
Carbon dioxide and chokedamp accidents will be released. Measures will be discussed.
1. GR
Yeralt kmr ocaklarnda Metan (CH4), Hidrojen slfr (H2S), ve Karbon monoksit (CO)
gibi tehlikeli ve zararl gazlarn bulunduu madenciler tarafndan bilinmektedir. Bu nedenle
kmr ocaklarnda bu gazlarn kontrol hayati derecede nemlidir ve btn alma sresi
boyunca srekli kontrol yapan zel ekipler oluturulmutur.
Oysa metal madenlerinde ve dier kapal ortamlarda bu konu nedense hep ikinci, nc,
hatta en sona atlmtr. Ancak karlalan kazalar metal madenlerinde, ta iinde srlen
baca veya galerilerde, tnel inaatlarnda ve dier kapal ortamlarda (Yeralt kablo kanallar,
atk su kanallar, derin silolar vb.) tehlikeli ve zararl gazlarn bulunabildii kesin olarak
kantlanmtr.
Bu almada daha ok yaygn olarak karlalan boucu gazlar dikkate alnmtr.
2. OLAYLAR
Aada belirtilen olaylar ve kazalarn bir ksm benim tarafmdan incelenen kazalar, bir ksm
ise olay yaayanlarla yaplan grmelerden elde edilen bilgilerdir ve bazlar da basndaki
bilgilerden derlenmitir. Aada belirtilen gr, bilgi ve kanaatler elde edilen kant ve
bilgilerin tarafmdan deerlendirilmesi sonucu sadece benim kanaatim ve grmdr. Hibir
kii kurum gr veya resmi gr ve bilgi deildir.
Olay1: 1986-Kamerun Nyos Volkanik Krater Gl: Nyos Volkanik gl snm bir
volkan bacasnda olumu bir krater gldr. Glde gece vakti meydana gelen bir patlama
sonras volkann eteklerinde kurulu kylerde yaayan 1.700 kii ile yzlerce hayvan lmtr.
Bitkiler olaydan zarar grmemitir. Yaplan incelemede olayn volkandan szan zehirli gaz
olduu dnlm olsa da zehirlenmeyle ilgili bir bulguya rastlanmamtr. Olay inceleyen
bilim insanlar Nyos Krater Glnde yaptklar incelemede gl suyunda znm halde
yksek miktarda karbondioksit bulunduunu tespit etmilerdir. Bu karbondioksitin stteki
suyun basnc nedeniyle ve tropik iklim yznden gk suyunun sirklasyon yapmamas
nedeniyle darya kamadn ve suda znm halde hapsolduunu tespit etmilerdir.
Kraterde meydana gelen byk apl bir heyelann gl sularnda ar bir dalgalanma ve
alkant meydana getirmi ve bu srada suda hapsolmu olan ok yksek miktardaki
karbondioksitin ani olarak aa km olduu ve kraterden aaya bir bulut gibi yayld ve
kylerin zerini kaplayarak insan ve hayvanlarn lmne yol at anlalmtr.8,9,10
Olay-2: 2008-skenderun-Austos: zel bir irkete ait Antakyada bulunan bir krom
madeni ocanda desandreden retim yaplmas zorlat iin alt kotlardan dz galeri ile
balant kurulmas maksadyla 300 m galeri srlmesi planlanmtr. Galeri srlrken ileri
hzlandrmak iin kapal ortamda alabilen partikl filtreli bir galeri kepesi alnmtr.
Galeri 180 m kadar ilerlemitir. Kaza gn arnda patlatma yapldktan sonra galeri kepesi
galeriye girerek pasann bir ksmn temizlemitir. Daha sonra arnda kalan pasay temizlemek
zere iki ii grevlendirilmitir. Grevlendirilen iilerden biri bir sre sonra rahatszlanarak
dar kmak zere alma yerinden ayrlm, ksa bir sre sonra da dier ii rahatszlanarak
dar karken daha nce darya kmak zere ayrlan iinin amurlu suyun iinde
yzkoyun yatar vaziyette olduunu grm, daha sonra bu iinin vefat ettii anlalmtr.
Kazadan sonra yaplan incelemede vantp borusunun aynadan 4550 m kadar geride kald,
kazalnn kannda CO bulunmad ve kazalnn kalp krizinden ld tespit edilmitir. Kalp
krizini oksijen yetersizlii, karbon dioksit, azot oksitler ve boucu gazlarn tetiklemi
olabilecei dnlmektedir.
Olay-3: 1999-Tarsus/Mersin: Tarsus ehir merkezi kanalizasyon inaat srasnda 6 metrelik
atk su balant ukuruna inen ii gazdan etkilenerek rahatszlanm, bunun zerine
arkadalar onu kurtarmak maksadyla birbiri ardna ukura inmi ve onlarn da gazdan
etkilenmesi sonucu aaya inen 4 ii hayatn kaybetmitir.
Olay-4: 2003-Adana: Atk Kat Geri Dnm Fabrikasnda retime bir hafta kadar ara
verilmi, daha sonra atk kat kartrma ve tme kazannn temizlii iin bir ii kazann
iine girmi ve gazdan etkilenerek baylmtr. Dier arkadalarndan biri onu kurtarmak iin
aaya inmi ancak o da solunum yapamadndan baylmtr. Dier ii de panik ile aaya
inmi ve dierleri gibi boucu gazn etkisiyle kendinden geerek ylm ve kurtarlamam
ve bu ekilde toplam ii hayatlarn kaybetmilerdir.
Olay-5: Ekim/2007-Adana: Bir atk su artma tesisindeki 6 m derinlikteki bir pompa
ukurunda motor arzas iin tamirat yaplacaktr. Arza ekibi olay yerine gelir ve kapaklar
aarak metan lm yapar. Metan dzeyinin yksek olduunu gren ekip efi aaya
inecek iilere beklemelerini syleyerek motorun elektriini kesmek zere panoya gider. Bir
sre sonra iilerden biri ekip efinin bekleyin! talimatna ramen (zehirli gazlar iin
hidrojen slfr vb. filtreli) normal bir gaz maskesi takm vaziyette dikey merdivenden
aaya iner. Aaya indiinde nefes alamadn gren ii gaz maskesini karmasna
ramen solunum yapamaz ve kendinden geerek amurlu suyun iine der. Arkadalarnn
bayldn gren dier iiler de bir biri ardna panik halinde, tedbirsiz olarak aaya inip
arkadan kurtarmak isterler. Ancak onlar da etkilenerek derler. Daha sonra kaza mahalline
gelen dier iilerin mdahalesinden sonra kazallar yukarya karlr. Ancak, kazallardan
hayatn kaybeder.
Olay-6: Austos-2008de skenderunda bir krom madeni ocanda kuyudaki suyun
boaltlmas iin kuyunun iine dizel motorlu bir su pompas kurulmutur. Su seviyesinin
dmesinden sonra motoru yeniden konumlandrmak iin kuyuya inen ii ile onu kurtarmaya
inen dier ii hayatn kaybetmitir.
Olay-7: K.Mara-Pazarcktaki bir un fabrikasnda temizlik iin hububat silosuna giren iki
ii boucu gaz nedeniyle hayatn kaybetmitir.
Olay-8: Haziran/2013-Milas/Mula: Atk su artma tesisinde 7 metre derinliindeki depoda
meydana gelen elektrik arzasna mdahale etmek iin depoya inen ve belli aralklarla
kendisinden nce giden arkadana bakmak iin atk su deposuna giren iilerin ardndan son
olarak depoya inen ve kendi imkanlaryla son anda baygn olarak yukar kabilen letme
Mdr ile birlikte toplam 7 kii hayatn kaybetmitir.
2.1. Kazalardaki Ortak Noktalar

2.1.1. Gaz lm: Kazalardaki en nemli etken tehlikeli ve kapal ortamlarda gaz ve hava
lm yaplmam veya eksik ve yetersiz ekilde yaplm olmasdr. alma ortamndaki
patlayc ve yanc gazlar ile zehirli ve zararl gazlarn lmleri yaplmakla birlikte bu
lmler gazlarn zellikleri dikkate alnarak (hangi noktadan ne ekilde lm alnacan
bilerek) etkin bir ekilde yaplmam ve aslen en nemlisi oksijen seviyesi llmemitir.
2.1.2. Eitim: Kazalardaki bir dier etken ise alanlara yaptklar iler ve bu ilerde
karlaabilecekleri riskler ve bu durumda nasl hareket etmeleri gerektii hususlarnda yeterli
eitim verilmemi olmasdr. Olaylardaki hareket tarz iilerin tehlikenin farknda olmadn
veya ok az bilgiye sahip olduklarn, bu durumda nasl hareket etmeleri gerektiini
bilmedikleri anlalmaktadr. Yeralt maden ocaklarnda ve dier kapal ortamlarda zellikle
uzun sre kapal kalm blmlerde ak alevli aydnlatma lambas kullanlmas, oksijen
seviyesinin dk olduu yerlerde gaz maskesi taklmas, gazdan etkilenen arkadan
kurtarmak iin her hangi bir tedbir almadan ve orada kendisinin de rahatszlanabileceini
dnmeden aaya inilmesi bunun en ak kantdr.
2.1.3. Havalandrma: Kazalarn meydana geldii iyerlerinde alma ortamnda yeterli
havalandrma yaplmad, lokal havalandrma (vantp vb.) tehizatnn yetersiz veya hi
olmad, anlalmtr. zellikle kr bacalarda, kuyu ve desandre gibi yerlerde yerel olarak
kullanlan vantplerin yeterli vasfta olmad, ek yerlerinden veya atelemeler ve nakliyat
srasnda oluan yrtklardan hava kard, temiz havann ksa devre yaparak arna kadar
ulaamadan geri dnd ve bu nedenle kirli havann tam olarak dar atlamad
grlmektedir. Ayrca atelemelerden sonra yeterli bir sre beklenmeden ve alma yerinde
tehlikeli ve zararl gazlarn ve oksijen orannn llmeden tekrar almaya baland tespit
edilmitir. zellikle boucu ve zehirli gaz tehlikesi olan blgelere girilirken seyyar, portatif
hava fleme (kompresr ve hava hortumu gibi kazay hafif ekilde atlatlmasna yardmc
olacak) cihazlarnn bulunmad grlmtr.
2.1.4. Emniyet Halat: Kuyu, ukur veya tank gibi tehlikeli blgeye inen iilere emniyet
kemeri ve emniyet halat verilmedii, iilerin acil durumlarda kurtarlmas iin her hangi
(vin, makara vb.) bir ekipman ve ara-gere bulunmad grlmtr. Zira bu tr
durumlarda kazallarn en ksa srede yukarya karlmas ok nemlidir ve bunun iin
emniyet kemeri ve emniyet halat olmadan kazallarn insan gcyle yukarya karlmas
oksijen seviyesinin ok dk olduu bir ortamda ok zor hatta imknszdr. Hatta
kurtarclarn da hayati tehlikesi sz konusudur.
2.1.5. lk Yardm ve Kurtarma Ekipman: Pek ok kazada canl olarak kurtulan kazallarn
solunum yolunun almas, suni teneffs ve oksijen verilmesi gibi basit mdahalelerle ve
kurtulmas salanabilecekken kazalardan sonra kazallara yeterli ilkyardm yaplmad,
ilkyardm ve kurtarma kursu grm eleman olmad ve yeterli ilkyardm malzemesi, oksijen
tp ve suni teneffs cihaznn bulunmad tespit edilmitir.
3. BOUCU GAZLAR:
3.1. Metan (CH4): Bataklk gaz olarak da bilinen bu gaz organik maddelerin paralanmas
ile ortaya kan renksiz, kokusuz, havadan hafif ve yanc bir gazdr.
zellikle kmr ocaklarnda ska rastlanr. Bunun dnda atk su
kanallarnda organik maddelerin bozumas sonucu oluabildii gibi,
sedimenter orijinli yeralt katmanlarndan ve kmr damarlarndan
yeralt sularna kararak yzeye kabildii bilinmektedir. Bu nedenle
metan gaz da olduka tehlikeli ve dikkate alnmas gerekli bir gazdr.
zellikle atk su kanallar, atk su artma tesisleri, atk kt kartrma tanklar,
hububat silolar, tarm iletmelerindeki bitkisel ve hayvansal atk depolar, p toplama
merkezleri de muhtemel metan gaz kaynaklardr. Atk su kanallarndan kaynaklanan metan
gaznn yaylma alanlarna bal olarak yeralt kablo ve telefon kanallar da muhtemel
metan tehlikesi olan yerler arasnda yer alr. Bu nedenle bu trden iyerlerinde metan gaznn
srekli olarak izlenmesi son derece nemlidir. zellikle organik maddelerin bozumas ve
mayalanma zamana bal olduundan oluan metann younlamas iin belirli bir zaman
gemesi ve havadan hafif olan metan gaznn younlamas iin uygun ortamn bulunmas
gerekir. Metann havaya gre younluu 0,55 olup, olduka hafif olduundan kapal
ortamlarda tavana yakn blgelerde toplanr. Kuyu, silo, tank veya ukur gibi zeri ak
yerlerde de metan younlamas olabilir. Bu durumda bu gibi ukur yerlerin st ksmnda
metan younlarken taban blgesinde ise karbondioksit bulunmaktadr. Bu da ileriki
blmlerde anlatlaca gibi gaza bal meydana gelen kazalarda metann tek sulu
olmadn gsterir. uras unutulmamaldr ki ister yeralt kaynakl olsun, ister mayalanma
kaynakl olsun metana karbondioksit de elik eder. nk glikoz fermentasyonunda da,
laktik asit fermantasyonunda da nihai rnlerden biri mutlaka CO2 dir. Kmrlemede ortaya
kan rnler arasnda metan ile birlikte karbondioksit de vardr.1 , 2 , 3
Metan, esas itibariyle zehirli olmayan basit boucu gaz snfna girer. Dokular zerinde bir
etkisi yoktur. Ancak metan konsantrasyonunun %10u gemesi durumunda oksijen yzdesi
%16nn altna deceinden, oksijensiz kalma sonucu lm meydana gelebilir. Ortamda
%414 aralnda bulunmas halinde patlama tehlikesi de vardr. Maden ve Ta Ocaklar
Tz-Md.-191e gre alma ortamnda %2 den fazla metan bulunan yerlerde alma
durdurulur ve ocak terk edilir. Bu durumda iilerin kurtarlmas ve metann temizlenmesi
almalar dnda ii altrlamaz. metan gaznn patlama tehlikesi bulunmasndan dolay
bu gibi ortamlarda alan personelin yeterli ekilde eitilmi olmas ve ak alev ve elektrik
enerjisi kullanm ile ilgili disipline uymalar gereklidir. Bu konuda grizulu ocaklardaki
standartlar, alma yntemleri ve kontroller rnek alnmaldr.
3.2. Karbondioksit (CO2): Karbon ihtiva eden organik maddelerin

yanmas ile oluan havadan 1,53 kat ar bir gazdr. Kapal
ortamlarda anfo (Amonyum nitrat + Mazot) ile yaplan patlatmalarda
karbon (mazot)nun yanmas sonucu ortaya kar. Kapal ortamlarda
altrlan dizel veya benzin motorlu i makinesi veya aralardan da
karbondioksit ortama yaylr. Bunlardan baka karbondioksit
doada volkanik blgelerde yeraltnda da bulunabilmektedir. Tabii
maden sularndaki karbondioksitin kayna budur. Yeraltndan karbondioksit karlan
sondaj iletmeleri mevcuttur. Ayrca organik maddelerin bozumasna yol aan baz mantar,
kf ve mayalar da karbondioksit aa karrlar. ekerin alkole dnmesi srasnda nihai
rn olarak alkol ve karbondioksit oluur. Petrol ve doal gaz da % 10 kadar karbondioksit
ihtiva eder. Karbondioksit endstride gda sanayi, demir-elik sektr, yangn sndrcler,
tarm ve imento retimi gibi ok eitli alanlarda gaz, sv ve kuru buz olarak
kullanlmaktadr. Endstrinin ihtiyac olan karbondioksit ise ok eitli yollarla elde edilir.
Balca retim ekilleri ise baca gazlar, kimyasal reaksiyon, mayalanma ve doal
kaynaklardr.
Doal karbondioksit, yeralt kaynaklarndan elde edilmektedir. Trkiyede balca Denizli
Kzldere havzas, Nide Kemerhisar havzas ve Aksaray havzasnda sondajla
karbondioksit retilmektedir.
Dnyada doal karbondioksit drt temel kkenden (kaynaktan) olumaktadr,
Magmatik kkenli oluum
Jeotermal kkenli oluum
Metamorfik kkenli oluum
Sedimenter kkenli oluum
lkemizde drt kkenli doal karbondioksit yataklar da teekkl etmitir. Bu yataklar Orta
Avrupa lkeleriyle birlikte dnyann en zengin doal karbondioksit sahalardr. MTA Genel
Mdrlnn yapm olduu bilimsel arama almalarna gre de lkemizde ok zengin
doal karbondioksit sahalarnn varl saptanmtr.4
Karbondioksitin birok yolla oluuyor olmas bir takm tehlike ve riskleri de beraberinde
getirmektedir. alma ortamlarnda meydana gelen zehirlenme ve boulmalarn birounun
metan veya zehirli gaz olduu rivayetleri dolasa da gerekte birounun gizli faili
karbondioksittir. nk iyerlerinde daha tehlikeli ve patlayc etkisinden dolay metan ve
zehirli gazlarn lm yaplmakta, karbondioksit ise genellikle llmemektedir. Bundan
dolay tehlikesi bilinmemektedir. Oysa atk su ukurlar, tank ve silolar ve kuyu veya
desandrelerde meydana gelen boulmalarn asl faili karbondioksittir. lmler genellikle
st ksmdan ve genellikle metan llerek yapldndan failin de metan olduu
zannedilmektedir. Oysa metan havadan hafiftir ve ukur ve kuyu gibi yerlerde toplanmaz.
Karbondioksit havadan ar olduu iin tabanda toplanrken metan st ksmda toplanr ve

lmde hatal sonu verir. Organik bozuma nedeniyle metan ve karbondioksit oluumunda
ortaya kan gazn %5-60 metan %90-40 ise karbondioksittir. Bu oranlar zamana baldr
ve bozumann ve reaksiyonun ilk aamasnda karbondioksit oran % 90 seviyelerine yakndr.
Geen Sre
(ay)
Ortalama % Hacim
CH4
CO2
N2
0-3
88
5,2
6-12
29
65
0,4
18-24
47
53
0,4
30-36
51
46
1,3
42-48
48
51
0,4
rnein ekerin alkole dnmesinde kullanlan mayalar, ekeri direkt olarak paralayamazlar
veya ok az paralayabilirler. Bunun iin melastaki ekerin, slfirik asit ilavesiyle, Glikoz ve
Frutoza paralanmas salanr.
eker, Glikoz ve
fruktoza
paralanr (Bu hadiseye NVERSYON denilir. Glikoz veya fruktoz, maya tarafndan
paralanarak, Etil Alkol ve CO2 e dntrlr. Reaksiyon ekzotermik olduundan, her bir
kg. alkol iin, 1.200 kjoule enerji aa kar.7
Grld gibi reaksiyonun banda ok byk organik molekller paralanrken ilk olarak
youn miktarda karbondioksit aa kmaktadr.
Tank, kuyu veya silo gibi yerlerde bu oluun gazlar hemen ayrr, nk karbondioksit ile
metann younluu arasnda yaklak 2,6 kat fark vardr. Bu nedenle karbondioksit tabana
kerken metan st ksmda toplanr. st ksmdan yaplacak lm metann havayla
karmasndan dolay dk llebilir. Unutulmamas gereken u kural akldan
karlmamaldr. Eer bir yerde metan geliri varsa mutlaka karbondioksitte ona elik eder.
Gaz
% hacim
(kuru)
Gaz
% hacim
(kuru)
Metan
Karbondioksit
Azot
Oksijen
45-60
40-60
2-5
0,1-1,0
Slfrler
Amonyak
Hidrojen
Karbonmonoksit
0-1
0,1-1,0
0-0,2
0,-0,2
izelge 1 Organik atklardan elde edilen depo gaznn bileimi [2]
Yeralt kaynakl karbondioksit ise maden ve tnel inaatlarnda dikkat edilmesi gereken bir
husustur. Fay, atlak veya karstik boluklar yoluyla szabilir ve/veya yeralt sular yoluyla
tanabilir. zellikle yeralt karbondioksit yataklarnn bulunduu blgelerde daha dikkatli
olunmaldr. Kmr ocaklarnda da metan ile birlikte karbondioksit de aa kar. Bu
nedenle desandre ve kuyu gibi yerlerin st ksmnda metan llebiliyorsa taban zonunda
karbondioksit younlam olabilir. Kaza
incelemeleri ve tank ifadelerinde karbondioksit
seviyesinin 50-70 cm seviye farknda nemli
oranda deitiini gstermitir. Olay-1deki
kazada kye yaklamakta olan kamyonda
%5-50 CH4 Youn Blge(*)
bulunanlarn karbondioksitin geliini bir bulut
halinde
grdn
ofr
mahallinde
bulunanlarn
ld,
ancak
kamyonun
zerindeki
yolcularn
kurtulduu
ifade
edilmitir. Bu da ukur, kuyu ve desandre gibi
yerlerde yaplacak lmlerin ne derece iyi
yaplmas gerektiinin bir gstergesidir.
%40-90 CO2 Youn Blge(*)
ehir ve dalk blgelerde deimek zere

atmosfer havasnda ortalama % 0,030,04
(300400 ppm) nispetinde, egzozda ise % 13
ekil 1. Organik bozuma sonras oluan metan
nispetinde bulunur. Ulusal i sal ve
ve karbondioksit oranlar
(*)
Oranlar bozumann reaksiyon sresine baldr.
gvenlii mevzuatmza gre iyeri havasnda
bulunmasna msaade edilen karbondioksit miktar 9.000 ppm (%0,9), American
Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) Standardna gre ise 5.000
ppm (%0,5)dir.5 Acil tehlike snr deeri ise 40.000 ppm (%4) (Immediately Dangerous To
Life or Health-IDLH) dir. 50.000 ppm de 30 dakika marziyet sarholuk, 70.000-100.000
ppm de birka dakika marziyet bilin kaybna neden olmaktadr.Hata! Yer iareti tanmlanmam.
Karbondioksit etkilenmelerinde de zel bir tedavi ve ilk yardm ekli yoktur. Kazal derhal
ak havaya karlr ve suni teneffs cihazyla oksijen verilerek hastaneye ulatrlr. Suni
teneffs salk ekipleri gelinceye ve hastaneye ulatrlncaya kadar devam etmelidir.
Ortam Havasndaki CO2 Oran

% 0,030,04 (300400 ppm)
% 13
%0,9 (9.000 ppm)
%0,5 (5.000 ppm)
nsan salna etkisi

Normal atmosfer havasnda bulunan miktar.
Egzoz gaznda
yeri havasnda bulunmasna msaade edilen
karbondioksit miktar (Ulusal Mevzuat)
yeri havasnda bulunmasna msaade edilen
karbondioksit miktar (ACGIH)
Acil tehlike snr deeri IDLH
30 dakika marziyet ba dnmesi, sarholuk
Bir ka dakika marziyet bilin kaybna neden olmaktadr.
% 4 (40.000 ppm)
% 5 (50.000 ppm)
% 7-10
(70.000-100.000 ppm)
Hata! Yer iareti
izelge 2- Karbondioksitin marziyet snr deerleri ve insan salna etkileri
tanmlanmam.
4. MUHTEMEL BOUCU GAZ TEHLKES OLAN YERLER VE ORTAMLAR:

Yeralt kmr ocaklar: Kmr kazs ile birlikte nemli oranda metan ve karbondioksit
aa kar. Bununla birlikte kmrn yan kayalar iindeki boluklarda da metan ve
karbondioksit bulunabilir. Metan gaznn bulunabildii btn ortamlarda karbondioksitin de
bulunmas kuvvetle muhtemeldir.
Yeralt Maden Ocaklar: Yeralt maden ocaklarnda her trl tehlikeli ve zararl gaz ve
boucu gaz ihtimali her zaman nevcuttur. Ayrca her trl patlatma sonras ve iyerinde
kullanlan her trl dizel motorlu aralardan alma ortamna nemli oranda karbondioksit ve
azot oksitler yaylr.
Tnel naatlar: Yeralt ocaklarnda son yllarda olduka yaygn ve youn ekilde dizel
motorlu i makinesi kullanlmaya balanmtr. Bu da ocak havasnda tehlikeli gazlar
asndan art demektir. Bu konu da dikkate alnarak havalandrma sisteminin yeniden
gzden geirilmesi gerekir. Zira hem atelemelerden ve hem de dizel veya benzinli aralardan
nemli miktarda zehirli, zararl ve boucu gaz aa kmaktadr.
Son yllarda yeralt maden ocaklarnda ve tnel inaatlarnda dizel motorlu i makinesi
kullanm partikl filtre sayesinde art gstermitir. Partikl filtrenin alma prensibi dizel
motorun egzozundan kan zehirli ve boucu gazlarn bir filtreden geirilerek zararl gazlarn
tutulmas ve egzoz gaznn bir ksmnn emme manifortuna geri beslenerek yanmam ve
zararl gazlarn yaklarak yok edilmesi prensibine dayanr. Ancak bu kapal ortamda
aralardan kan karbondioksit miktarn deitirmez, bu nedenle yeterli oksijen salanp
salanmad, bunun kapal alanlarda kullanlabilmesi iin aracn yeterli emisyonu salad
belirli periyotlarla test edilmeli ve bu aralar kullanan operatrler mutlaka eitimden
geirilmelidir.
Kuyu-Desandreler: Kuyu ve desandreler ar gazlar ve karbondioksit iin uygun younlama

yerleridir.
Atk Su Kanallar ve Fosseptikler: Atk su kanallarnda her trl tehlikeli ve zararl gaz
bulunduu var saylarak hareket edilmelidir. nk atklarn cinsi miktar ve etkileimleri
kontrol edilemez. Bu nedenle bu tr ortamlara girilirken tehlikeli ve zararl gazlar ile
birlikte mutlaka oksijen oran llmelidir. Ayrca her trl tehlikeli ve zararl gazn
ortama yaylabilecei kabul edilerek bu kanallarn ve balantl yerlerinin mutlaka alev
geirmez havalandrma menfezleri bulunmal ve buraya balanan dier kanallarla arasnda
oluan gazn yaylmasn nlemek zere mutlaka sifon tertibat bulunmaldr.
Yeralt kablo kanallar: Yeralt kablo kanallar da zehirlenme riski olan yerlerdir. Btn
kablo kanallar bir ekilde atk su kanallarna baldr. nk yamur suyunun kablolara zarar
vermemesi iin bu gereklidir. Bundan dolay da atk su kanallar yoluyla tehlikeli ve zararl
gaz szma ihtimali vardr. Bunu nlemek iin kablo kanallar ile atk su kanal arasnda sifon
tertibat yaplm olmaldr. Ancak kurak mevsimlerde sifondaki suyun buharlamas ile bu
koruma ortadan kalkar ve sznt meydana gelebilir. Hatta ayn tehlike atk su kanal ile
sifon balants iyi yaplmayan konut ve iyerleri iin de geerlidir. Kablo kanallar iin ayrca
son yllarda lkemizde kullanlmaya balayan doal gazn boru hatlar yoluyla sznt tehlikesi
de gz ard edilmemelidir.
Yeralt su kuyular: Karbondioksit ve metan gaz suda znebilen bir gaz olduu iin
yeralt sular yoluyla tanp yzeyde aa kabilmektedir. Suyun depoland depolara gaz
szp szmad kontrol edilmeli, gaz geliri varsa gaz ayrc sistemler veya deponun
havalandrlmas salanmaldr.
Gda Sanayi: Gda sanayiinde niasta, alkol retimi, fermente ilemler ve mayalanma vb.
ilemler srasnda bol miktarda metan ve karbondioksit aa kar. Hububat, un, irmik,
hayvan yemi vb. organik madde silolar da organik maddelerin rmesi sonucu olas metan
ve karbondioksit kaynaklardr.
Kat sanayi: Kat hamuru hazrlama ileri srasnda kat hamurunun bozumas ile metan
ve karbondioksit gaz aa kabilir. zellikle atk katlarn ok hzl ekilde bozutuu
kat fabrikalarnda alanlarca bilinmektedir ve bu nedenle atk kat depolarnda da bu
hususa dikkat edilmelidir.
Karbondioksit-Kuru Buz retim Tesisleri-Depolar: Bu tr tesislerde szan gazn
younlaabilecei bodrum, menhol, kanal gibi yerlere dikkat etmek gerekir. Ayrca
karbondioksitli yangn sndrme tp dolum tesislerinde de bu hususa dikkat edilmelidir.
LPG ve karbondioksitli ar gaz ieren yangn tplerinin bodrum gibi yerlerde depolanmamas
gerekir.
5. ALINMASI GEREKL TEDBRLER:

5.1. Hayat kaynamz Oksijen (O2):
Btn canllar iin vazgeilmez ve hayatn kayna olan oksijen alma ortam havasnda
yeterli oranda bulunmamas durumunda ok ciddi hayati tehlikeler ortaya kar. Normal
koullarda evremizi kuatan atmosferimiz % 78 Azot, %21 Oksijen ve %1 ise
karbondioksit ve dier gazlardan oluur. Oksijen oran alma ortamnda ok eitli
nedenlerle azalabilir. Bu nedenlerin balcalar;
Organik ve inorganik maddelerin (aa, kaya, cevher) oksidasyonu ve bozumas,
Ocak yangnlar,
Kmr tozu ve metan patlamalar,
Patlayc maddelerle yaplan atelemeler
Kmr ve evre kayalardan CO2 ve CH4 gibi gazlarn havaya karmas.
alanlarn solunumu,
Patlarl motorlar ve egzost dumanlar,
Ak alevli lambalar.
Oksijen orannn eitli nedenlerle azalmas bir takm hayati tehlikelerin ortaya kmasna yol
aar.
Ancak meydana gelen kazalar gstermektedir ki; ani olarak dk konsantrasyonda oksijenli
ortama girilmesi halinde bu etkiler ok daha belirgin ekilde ortaya kmaktadr.
rnein alma ortamndaki oksijen seviyesi yava, yava %14e kadar dmesi halinde
etkilenme izelge-3te olduu gibidir ve yaama ans daha fazladr. Oysa ani olarak oksijeni
%16-17 olan bir ukura inilmesi halinde sonular ok daha dramatik bir hal almakta deta
narkoz etkisi yaparak kiiler oka girmekte ve hayatn kaybetmektedirler.
O2 ierii (%) Etkisi
% 21 19
allabilir snrlar
% <1916
nemli etkisi yoktur. allamayacak snrlar
% 1612
Sk ve derin soluma, koordinasyon bozukluu
% 1410
Emosyonal dzensizlik, Sk soluma, bulant ve halsizlik
% 6-10
Bulant, kusma, letarji, bilin bozulmas
% <6
Baylma, apne, asistoli
izelge 3- Oksijen Azalmasnn Etkileri: Hata! Yer iareti tanmlanmam. , 6, 7
Ayn durum yksek irtifa iin de geerlidir. Bir kii helikopterle deniz seviyesinden 5.500 m
ykseklikteki bir dan zirvesine her hangi bir intibak sresi gemeden ksa, ok ksa srede
rahatszlanarak solunun yapamaz hale gelir. Derhal basncn yeterli seviyede olduu irtifaya
inmezse lm kanlmazdr. nk 5.500 m. deki hava basnc deniz seviyesine gre %50
daha azdr. Bunun iin daclar trman srasnda ara kamplarla irtifaya bal dk basn
koullarna ve oksijen azlna almaya alrlar.
sal ve gvenlii mevzuatmza gre gre alma havasnda % 19 dan az oksijen
bulunan yerde alma yaplamaz.
Bu nedenlerden dolay alma ortamndaki en kritik konu oksijen orandr. nk hayati
derecede nemlidir. Tehlikeli ve zararl gaz bulunma ihtimali olan yerlere girilmeden nce
aadaki hususlarn dikkatli bir ekilde gzden geirilmesi gereklidir.
5.2. Hazrlk:
Girilmesi gerekli yerde ne gibi tehlikeli ve zararl gazlarn bulunabilirlii aratrlmaldr.
Girilecek yerin plan ve projesi zerinden havalandrma menfezleri ve yerleri, tehlikenin
nereden kaynaklanabilecei gibi hususlar gzden geirilmeli gerekli nlemler alnmaldr.
mkn varsa havalandrma kanallar almal, gerekirse cebri havalandrma (fan, vantp vs)
aralaryla havalandrma salanmal, tehlikenin kaynakland yerler tespit edilebiliyorsa bu
blgeler kapatlmaldr.
zellikle tehlikeli gazn trne gre bu
gazlarn muhtemel toplanma alanlar tespit
edilmeye allmaldr. Metan gaz havadan
hafif olduundan st ksmlarda (fere, baca,
bayukar vb.), karbondioksit ukur (kuyu,
desandre vb.) ksmlarda toplanr. Ancak
tehlikeli ve zararl gazlar hibir zaman tek
bana bulunmaz (metanla karbondioksit,
karbonmonoksit ile karbondiosit vb.), bu
nedenle lmlerin buna gre yaplmas
gerekir.
ekil 2 lm aparat ve lm noktalar
Uzun sre kapal kalm yeralt maden

ocaklarnn yeniden almas srasnda planl
ve tedbirli hareket edilmelidir. Gerek organik
maddelerin bozumas ve gerekse de yeralt
kaynakl olarak metan ve karbondioksit
seviyesinin belirli blgelerde younlam
olabilecei unutulmamaldr.
Yaplan aratrma sonucunda tehlikeli ve zararl gaz tehlikesi olduu anlalan iyerlerinde
bir kurtarma ve tahlisiye ekibi oluturulmal ve yeterli donanm, ara gere ve ilk yardm
ekipman ve mutlaka yeteri kadar suni teneffs cihaz ve oksijen tpleri ile donatlmaldr.
Ayrca eitim ve tatbikatlarla teorik bilgiler uygulanabilir hale getirilmelidir.8,9
Btn bu hazrlklarn iyeri iin hazrlanacak Risk Analizi ve Acil Eylem Plan ile
birlikte yaplmas hem mevzuat asndan bir zorunlu ve hem de ilerin planl ve programl
ekilde yaplmas asndan gereklidir.
Tehlike/Risk
Tehlikeyi kaynanda azaltan
nlemler
Boucu gaz-Yersiz Oksijen/Boulma

Boucu gazlarn drenaj
Boucu gaz emici sistemler
Koruma oran
% 5-90
nlemler
nlemler.
Riskin artmasn-yaylmasn
nleyen nlemler
Havalandrma ile ortam havasndaki boucu gaz

younluunun drlmesi
Ortama girmeden nce oksijen, boucu, zehirli
tehlikeli ve zararl gaz lm yaplmas,
-alma srasnda ortama ilave havalandrma
yaplmas,
-Acil mdahale ekibi bulundurulmas
Oksijenli Ferdi Kurtarc, Solunum maskeleri,
Acil Kurtarma halat, Vin vb. kurtarma aralar
Oksijen tp ve solunum maskesi
% 40

nlemler
% 30
% 20
% 10
5.3. Eylem:
Tehlikeli blgeye girilmeden nce
mutlaka detayl gaz lm yaplmal ve
her hlkrda mutlaka oksijen oran
llmelidir. Tehlikeli ve zararl
gazlarn oran emniyetli snrlar iine
ekilinceye
kadar
bu
blgeye
girilmemelidir.
Kuyu, silo veya tank gibi gaz
tehlikesi olan blgeye girecek ekipte en
az 3 kii bulunmaldr. Bu kiilerin biri
tehlikeli blgeye girerken dier iki
kiiden
biri
tedbir
maksadyla
tehizatlarn kuanm halde emniyetli
blgede bulunmaldr. ukur, silo veya
kuyu gibi tehlikeli blgelere inen kiiye
ekil 3-Kapal ortama giri ve ekip almas
emniyet kemeri ve emniyet halat balanmal ve acil durumda yukarya ekmek iin vin,
caraskal veya makara dzenei tedarik edilmelidir. nk bir insann bu gibi bir yerden nefes
bile alnamayan yerden insan gcyle karlmas son derece gtr.
Ayrca acil durumda kullanlmak zere
gazdan etkilenen kazallara veya kurtarma
iin tehlikeli blgeye inen iilere temiz
hava verebilmek iin portatif hava fleme
cihazlar (kompresr, fan, vantp vb.) hazr
bulundurulmaldr. Hatta aaya inen
iiler veya kurtarma ekipleri ile birlikte
hava fleme cihazlar da alr vaziyette
tutulmal bu ekilde muhtemel tehlike ve
risklere kar tedbirli davranlmaldr.
Gaz maskeleri acil durumlarda tehlikeli
blgeden kurtulmak maksadyla kullanlan
koruyuculardr. Gaz maskeleri tehlikeli ve
ekil 4 Kapal ortamda alma ve havalandrma
zararl gaz bulunan yerde uzun sreli
almak iin deildir ve hibir ekilde
%18den az oksijen bulunan ortamlarda kullanlamamaldr. Gaz maskeleri sadece yeterli
oksijen bulunan yerlerde ve ksa bir sre iin kullanlabilir. nk gaz maskelerinin tehlikeli
ve zararl gazlar tutarak oksijen seviyesini artrma gibi bir fonksiyonu yoktur. Gaz maskesi
sadece tehlikeli ve zararl gazlar insana zarar vermeyecek belirli bir orana kadar filtrede
tutarak kiinin bu zararl gazlarn etkilerinden korunmasn salar.
5.4. Kurtarma:
Alnan tedbirlere ramen veya tedbirsiz davranlmas sonucunda her hangi bir kaza
meydana gelmi ise kurtarma ekibi sakin davranmal, yeterli ekipman olmadan tehlikeli
blgeye girmemelidir. Hatta aaya inmektense ncelikle fan, kompresr, vantp gibi hava
fleme cihazlaryla kazalnn bulunduu yere hava flenmelidir. Her iyerinde mutlaka bir
kompresr vardr, olmasa bile btn kamyonlarn fren ve debriyaj sistemini altran basnl
hava tank mevcuttur, uzun bir hortum ile hava vermekte kullanlabilir. Bu mdahale olayn
dramatik sonularn byk oranda hafifletebilir. Kurtarma maksadyla tehlikeli blgeye giren
kiilere de mutlaka emniyet kemeri ve emniyet halat verilmeli ve bu blgeye gaz maskesi
yerine mutlaka ferdi solunum cihaz taklm vaziyette girilmelidir.
Tehlikeli blgede kalm kiiler sakin davranmal ve byle bir ortamda kaldn anlad
andan itibaren eer mmkn ise derin nefes almadan, hatta nefesini tutarak tehlikeli blgeden
uzaklamaya almaldr. Zira derin nefes alnmas anestezik etki ile baylma veya halsiz
kalmaya neden olmakta ve bu da kazallar hareketsiz klarak kaza mahallinden kamalarna
engel olmaktadr. Bir kii nefesini tutarak 50-100 m kadar ilerleyebilir, 10-15 basamak
merdiven kabilir. Bu kadarlk bir aba ile riskli blgeden nemli lde uzaklalabilir. Zira,
ukur veya tank gibi yerlerde birka metre ykseklik fark oksijen seviyesinde hatr saylr bir
art salayabilir.
4.5. lk Yardm:
Kurtarma srasnda en nemli hususlardan biri ise acil tbbi mdahale ve ilk yardmdr. Acil
mdahalenin ilk 510 dakikas ok nemlidir. nk beynin oksijensiz kalma sresi 510 dk
arasndadr. Birok kazada canl olarak kurtarlan kazallarn yeterli ilk yardm
yaplmadndan hastanede hayatlarn kaybettii grlmtr. Bu nedenle iyerinde mutlaka
yeterli ilk yardm eitimi alm kurtarclar bulunmal ve kurtarlan kazallara hastaneye
ulancaya kadar suni teneffs cihazyla oksijen verilmelidir. Btn zehirli gaz ve boucu gaz
etkilenmelerinde oksijen ile suni solunum uygulanabilir ve son derece etkilidir. Ancak en
nemli husus suni teneffsn sresi ve uygulama eklidir. Oksijen verilmesi ve suni teneffs
kazallar hastaneye ulatrlncaya kadar devam etmelidir.
5. SONU
Tecrbeler ve meydana gelen i kazalar gstermitir ki, tehlikeli ve zararl gazlarn kapal
ortamlarda her zaman bulunmas kuvvetle muhtemeldir. Bu nedenle tehlikeli ve zararl gazlar
alma ortamnda mutlaka kontrol altnda tutulmas ve izlenmesi gereken bir konudur.
alma ortamlarndaki muhtemel tehlikeli ve zararl gazlarn neler olabilecei, nerelerden
kaynaklanabilecei, ne gibi tedbirler alnmas gerektii gibi hususlar tecrbeler ve karlalan
olaylarn nda edinilen tecrbeler bu bildiride aktarlmaya allmtr. zetle iyerlerinde
bu tr risklere kar; etkili ve dzenli bir gaz lm yaplmal, maruziyet snr oranlarna
dikkat edilmeli, alanlarn eitilmeli ve bilgilendirilmeli, acil eylem planlar yaplmal ve
acil kurtarma ekipman ve ilkyardm eleman bulundurulmaldr.
6. EKLER:
6.1. Maruziyet Snr Oranlar:(Hata! Yer iareti tanmlanmam., Hata! Yer iareti tanmlanmam., 5)
TLV (ppm)
ADI
OSHA
NOISH
ACGIH
(PEL)
IDLH
Alt ve st Pat. Snr
(ppm)
(havada % vol)
(*)
CO
50
35
25
1200
12.5 - 75
SO2
100
H2 S
10
10
100
4 - 48
HCN
10
4.7
4.7
50
5 - 40
CO2
5.000
5.000
5.000
40.000
NO2
1(STEL)
3(TLV)
5(STEL)
20
NO
25
25
50
100
H2
4 - 76
CH4
5 - 15
(*) IDLH: nsan salnn acil tehlikede olmaya balad snr deeri ifade eder.
izelge 4- Tehlikeli ve zararl gazlar ve msaade edilen snr oranlar.

6.2. Birim Aklamalar:
ppm: Hacim ynnden milyonda bir demektir. (ml/m3)
TLV-TWA (Eik snr deer - zaman arlkl ortalama / Threshold Limit Value -Time
Wieghed Avarage) Gnde 8, haftada 40 saat alma sresince uzun sreli ve tekrar edilebilen
maruziyetlerde alanlarn saln bozmayacak zaman arlkl ortalama konsantrasyondur.
TLV-STEL (Eik snr deer- Ksa sreli maruziyet snr / Thereshold limit value-Short term
exposure limit) Bir alma gnnn herhangi bir annda almamas gereken 15 dakikalk
zaman arlkl ortalama maruziyet snrdr. Maruziyetler 15 dakikadan uzun olmamal ve bir
gnde 4 defadan fazla tekrarlanmamaldr. Ard ardna gelen maruziyetler arasndaki sre en
az 60 dakika olmaldr.
TLV- Celling (Eik snr deer- Tavan deer /Thereshold limit value / Ceiling) Bir alma
gnnn herhangi bir annda almamas gereken deerlerdir.
MAK; (Maximum Allowable Concentration;)Msaade edilen Azami Konsantrasyon. eitli
kimyasal maddelerin kapal iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen ve orada gnde
sekiz saat alacak olanlarn salklarn bozmayacak olan azami miktarlarna MAK deer
denir.
PEL: Permissible Exposure Limit (OSHA)-zin verilen msaade edilebilir konsantrasyon

LEL (Lower Explosion Limit)(Alt Patlama Snr): Yanc bir maddenin, parlamann
olumas iin hava iinde olmas gereken minimum orann ifade eder. rnein; % 5 LEL
deeri demek, o maddenin yanmas iin 100 birim hacimdeki havada en az 5 birim hacminde
yanc madde buhar bulunmas demektir. Bu ifade yanc gazlar iin kullanlmaktadr. Kat ve
sv fazlar iin anlamsz bir ifadedir.
UEL (Upper Explosion Limit)(st Patlama Snr): Yanc bir maddenin hava iinde
yanmasn srdrebilecei en st snr tanmlamaktadr. Ortamdaki parlayc gaz oran bu
deeri atnda yanma daha fazla devam etmeyecektir.
IDLH (Immediately Dangerous To Life or Health: alma ortam havasnda bulunmas
durumunda insan saln acilen tehlikeye atan deeri ifade eder. (alma ortamnda
bulunabilecek maksimum oran demek deildir.)
6.3. lgili Mevzuat:
1. 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu
2. Maden yerlerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii
3. yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik
4. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
5. Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii
6. yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik
7. Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemler ile lgili
Ynetmelik
8. alanlarn Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden Korunmas Hakknda Ynetmelik
KAYNAKLAR
1
http://tr.wikipedia.org/wiki/Karbondioksit
YOLCU., Ocak Havas, www.Scirbd.com
3
Gney Doal Gaz San.ve Tic.A.. www.guneydogalgaz.com
4
American Conference of Governmental Industrial Hygienists, http://www.acgih.org/home.htm
5
http://www.amasyaseker.com.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=77&Itemid=109
6
http://madenkurtarma.com/kaynaklar/gazlar.pdf
7
Kiisel bilgi, tecrbe, gr ve yntemler.
8
Kling, G. W., M. Clark, H. R. Compton, J. D. Devine, W. C. Evans, A. M. Humphrey, J. P. Lockwood and M. L.
Tuttle. 1987. The 1986 Lake Nyos gas disaster, Cameroon, West Africa. Science 236: 169-175.
9
Kling, G. W., W. C. Evans, G. Tanyileke, M. Kusakabe, T. Ohba, Y. Yoshida, and J. V. Hell. 2005. Degassing
Lakes Nyos and Monoun defusing certain disaster. Proc. National Academy of Sciences 102: 14185-14190.
Kling, G. W., W. C. Evans, G. Tanyileke, M. Kusakabe, T. Ohba, Y. Yoshida, and J. V. Hell. 2005. Degassing
Lakes Nyos and Monoun defusing certain disaster. Proc. National Academy of Sciences 102: 14185-14190.
2
KMR MADEN DIINDAK METAN PATLAMA KAZALARI
Harun ATILGAN
(Maden Mhendisi-Bakanlk Ba Mfettii)
Kmr Madeni Dndaki Metan Patlama Kazalar

Coal Mines Excluding Methane Explosion Accidents
Harun ATILGAN
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl- Tefti Kurulu Bakanl
ZET
Kmr madeni iletmeleri dndaki iyerlerinde
1- Austos-1992, Tekirda/orlu Mensucat Fabrikas metan patlamas
(32 lm, 84 yaral),
2- 1993-stanbul/mraniye p Toplama Alan metan patlamas (27 lm, 12 kayp)
3- 1985-Kayseri/Yahyalda kurun-inko Madeni Metan Patlamas (1 lm 2 yaral),
4- 2005 Pozant-amlbel-Patlama sonucu 2 ar yaral
5- 2012-Haziran-G.Antep/Nizip Hancaz Barajnda Metan Patlamas (2 lm),
6- 2012-Mays-G.Antep Oto Boya Atelyesi Metan Patlamas (4 lm, 3 Ar yaral)
7- 2013 Pozant-amlbel-Ofiyolitik zondan metan geliri
8- 2013 Mersin-Kazanl-Makarna fabrikasnda patlama (1 lm, 2 yaral)
Yukardaki iyerlerinde meydana gelen metan patlamalarn nedenleri ile alnmas gerekli
tedbirler aklanacaktr. Deiik iyerlerinde meydana gelmi zellik arz eden kazalardan
rnekler verilerek, metan gaznn hangi koullarda olutuu ve patlamaya neden olduu
anlatlmaya allm ve bu ekilde farkndalk oluturmaya allmtr.
ABSTRACT
Coal-mining enterprises except in the workplaces
12345678-
Agust-1992, Tekirda/orlu Textile Factory methane explosion (32 dead, 84 injured),

1993-stanbul/mraniye Waste storage methane explosion (27 dead, 12 casualty)
1985-Kayseri/Yahyal Pb-Zn mine methane explosion (1 dead 2 injured),
2005 Pozant-amlbel- Cromite mine explosion (2 injured)
2012-June G.Antep/Nizip Hancaz rrigation Dams metane explosion (2 dead),
2012-May G.Antep Auto paint Shop methane explosion (4 dead, 3 wounded)
2013 Pozant-amlbel- metane welding from ofiyolit zone
2013 Mersin-Kazanl- macaroni factory explosion 1 dead 2 injured
methane explosion as so to measures to be taken will be announced.
1. GR
Yeralt kmr ocaklarnda Metan (CH4), gaznn varl madenciler tarafndan ok iyi
bilinmektedir. Bu nedenle kmr ocaklarnda bu gazlarn kontrol hayati derecede nemlidir
ve btn alma sresi boyunca srekli kontrol yapan zel ekipler oluturulmutur.
Oysa metal madenlerinde ve dier kapal ortamlarda bu konu nedense pek bilinmemektedir.
Ancak karlalan kazalar metal madenlerinde, baca veya galerilerde, tnel inaatlarnda ve
dier kapal ortamlarda (Yeralt kablo kanallar, atk su kanallar vb.) metan gaznn
bulunabildii kesin olarak kantlanmtr.
Bu almada daha kmr madenleri dndaki kapal ortamlarda meydana gelen metan
patlama olaylar incelenmitir.
2. OLAYLAR
Aada belirtilen olaylar ve kazalarn bir ksm benim tarafmdan incelenen kazalar, bir ksm
ise olay yaayanlarla yaplan grmelerden elde edilen bilgilerdir ve bazlar da basndaki
bilgilerden derlenmitir. Aada belirtilen gr, bilgi ve kanaatler elde edilen kant ve
bilgilerin tarafmdan deerlendirilmesi sonucu sadece benim kanaatim ve grmdr. Hibir
kii kurum gr veya resmi gr ve bilgi deildir.
Olay1: Austos-1992, Tekirda orludaki bir mensucat fabrikas yemekhanesinin altnda
su deposu bulunmaktadr. Bodrum katndaki su deposuna yeralt su kuyusundan su
pompalanmakta ve iletmenin ihtiyac iin kullanlmaktadr. le yemei datm srasnda
meydana gele patlama sonucu 32 ii hayatn kaybederken 86 kii yaralanmtr. Yaplan
aratrmada depoya yeralt suyu ile birlikte metan gaz geldii, bu gazn zamanla depoda
patlama snrna ulat, grevlilerin depoda kontrol iin deponun kapan atklar srada
her hangi bir kvlcmla ate almas eklinde meydana geldii anlalmtr. Metan gaz ise
blgede ok sk bulunan yeralt kmrl serilerden kaynakland ve yeralt suyunda
znerek sondaj kuyusu yoluyla depoya ulat tahmin edilmektedir.
Olay2: 1993-stanbul/mraniye p Toplama Alan: p toplama alannda meydana
gelen patlamada plkte atk toplayan kiilerden 27 kii hayatn kaybederken 12 kii de
kaybolmutur. Organik madde ieren atklarn zamanla paralanmas sonucu metan ve
karbondioksit olutuu bilinmektedir. Bu gazn atklarn boluklarnda konsantre olduu ve
her hangi bir ateleme kaynandan patlamaya neden olduu tahmin edilmektedir.
Olay-3: 1984-85 Ylnda Kayseri-Yahyalda zel bir madencilik irketine ait inkoKurun Ocanda gk yapan kuyudan retim yaplmas imkansz hale gelince aa
kotlardan kuyunun altna 600 m galeri srlerek cevhere ulalmas dnlm ve galeri
almaya balanmtr. Galeri cevheri kesmeyince kuyunun taban zonuna doru bir bayukar
almaya balanm, ancak sezon sonu k artlar nedeniyle galeri kuyuya delinmeden
almaya ara verilmitir. lkbahar ile birlikte bayukarnn devam ettirilmesi iin ocak tekrar
alm, bamhendis, mhendis ve ba avutan oluan ekip son durumu grmek iin ocaa
girmi. nden ocak avuu ve arkasndan da mhendis ellerinde el feneri olduu halde
bayukarya girmilerdir. En arkadaki bamhendis elinde karpit lambas olduu halde tam
bayukarya girdii srada kk apl bir patlama meydana gelmi, bu patlama sonrasnda
bamhendis alnna arpan karpit lambas nedeniyle vefat etmi, dier mhendis ve baavu
ise ar yaral vaziyette ocak dna kmlardr. Olayn bayukarda (45o eimli galeri)
meydana gelmesi ve olayn olu ekli metan birikmesi iin uygun bir ortam oluturmakta ve
patlamann metan gaz patlamasna benzedii grlmektedir. Jeolojik formasyon genellikle
kalker-kireta, killi seriler, istlerden olumaktadr. Cevher tr inko karbonat-simitsonit
(ZnCO3) olup, ksmen de oksitli kurun oran yksek cevher bulunmaktadr. Slfrl cevher
yoktur. Metan gaznn istli serilerden ve karstik formasyondan kaynakland
dnlmektedir.
Olay-4: 2005 Ylnda Pozant-amlbel kyndeki eskiden bir madencilik firmas tarafndan
iletilen yeralt krom oca maden piyasasndaki krizden dolay 89 yl kadar kapal kaldktan
sonra baka bir madencilik firmas tarafndan devralnarak tekrar almtr. Ocan eski
imalat yaplan blm bariyerle kapatlmtr. Buna ramen taeron firma elemanlar bu
blmde cevher kalp kalmadn aratrmak zere bu blme karpit lambas ile girmiler ve
meydana gelen bir patlama sonucu 3 ii ar yaralanmtr.
Olay-5: 2012-Haziran G.Antep-Nizip ilesi yaknlarnda bulunan sulama amal yaplm
olan Hancaz Barajnda sulama mevsimi banda hazrlk almalar yaplmaktadr. Bu
maksatla 230 mlik dip savak tnelinin sonunda bulunan vana odasndaki by-pass vanalarnn
alarak tahliye borusunun suyla doldurulmas gerekmektedir. Bu ile grevli iki ii tnel
havalandrmasn altrarak tnele girmiler, by-pass vanasn aarak tahliye borusunu
doldurmaya baladklar srada tnelde meydana gelen patlama sonucu iki ii hayatn
kaybetmitir. Yaptmz inceleme sonucunda patlamann metan gazndan kaynakland
anlalmtr. Patlamadan sonra galeride 200 ppm metan, 150 ppm karbon monoksit, 100 ppm
hidrojen slfr (H2S) llmtr. lmlere gre patlamaya hidrojen slfrn de dahil
olduu sylenebilir. Metan ve hidrojen slfr gaznn ise G.Antep OSB atk sular ile Nizip
lesi kanalizasyon atklarnn yeterince artlmadan baraja dearj edilmesi ve baraj gl iinde
bu atk sularn iindeki organik maddelerin paralanmas sonucu olutuu, ancak gldeki su
basnc nedeniyle (gazozun iindeki gaz gibi) metann dipteki suda znm halde
hapsolduu, by-pass vanasnn almas ile suyun zerindeki basncn ortadan kalkmas
sonucu (gazozun kapann almas rneinde olduu gibi) gazn tnele yayld ve elektrik
tesisatndan alev alarak patlamann meydana geldii kanaatindeyim.
Olay-6: 2012-Haziran G.Antep Oto Boya ve Otogaz Montaj Atelyesi bodrum katlar da dahil
olmak zere duvar duvara komusu iki iyeridir. Oto gaz montaj atelyesinde aralardan
sklen eski LPG tanklar bodrum katta istif edilmektedir. Oto Boya yerinin ise bodrum
katndan geen atk su borusu sifonu yerinden km ve bodruma pis koku yayld komu
iyerleri tarafndan ifade edilmitir. Akam mesai sonuna doru meydana gelen patlama
sonucu oto boya iyerinin zemini yukarya doru patlam iyerinde alan 1 ii patlama
sonucu kar binann atsna frlayarak hayatn kaybetmitir. Duvar komusu olan oto gaz
montaj iyerinin bodrum katndaki ortak ta briket duvarda bulunan 20 cm apndaki 4-5
menfezden geen alevler bu iyerinde i bitimi soyunma yeri olarak kullanlan bodrumda
yanarak ar yaralanmlar ve daha sonra bu 3 ii hastanede yaamn kaybetmitir.
Patlamadaki hasara bakarak patlama merkezinin oto boya atlyesi olduu, kullanlmayan bu
bodrum kata yerinden km olan sifon nedeniyle metan ve hidrojen slfr gibi yanc
gazlarn szd ve zamanla patlama konsantrasyonuna ulat ve her hangi bir ateleme
kayna ile patlama meydana geldii sanlmaktadr. Oto boya iyerinin sahibi ise patlamann
oto gaz montaj iyerinde oto LPG depolarnn bodrum katta skldn ve buradan szan
LPG gaznn patlamas ile meydana geldiini ve menfezlerden kendi iyerine gei yaptn
iddia etmektedir. Ancak oto gaz atlyesinde her hangi bir hasar veya yangn veya patlama izi
grlememitir. Patlamann nce LPG Montaj iyerinde balayp oto boya iyerine sramas
veya oto boya atlyesindeki patlama ile oto gaz montaj iyerinde ortama szan LPG gaznn
patlamas eklinde her iki iyerinde birden meydana gelmi olmas da muhtemeldir. Ancak her
halkarda oto boya iyerinde iddetli bir patlama olduu ve bu patlamaya kanalizasyondan
szan gazn neden olduu aktr.
Olay-7: 2013 Pozant-amlbel: Krom maden reten bir firma 6-7 yl gibi uzun bir sre ak
iletme olarak retim yaptktan sonra dekapaj miktarnn ok artmas nedeniyle yeralt retim
yntemine gemitir. Bu maksatla 200 m kadar galeri ve desandre alm, desandre(30oaa
eimli galeri) sonundan yaplan yeralt arama sondaj bittikten sonra sondaj deliinden gaz
geldii grlm gaz numunesi alnarak yaplan lmde metan gaznn bulunduu
anlalmtr. Olayn olduu krom madeni ocann 1-2 km civarnda eski krom madeni veya
eski imalat bulunmamaktadr. Karstik kire talar ise ofiyolitik formasyonun 300m kadar
yukarsndadr. Metan gaz tamamen ofiyolitik zondan gelmektedir.
Olay-8: 2013 Mersin-Kazanl: Makarna retimi yapan bir fabrikada pnmatik tayc
borularda tamirat yapldndan alma durmutur. rmik silolarnn st ksmndaki 5.katta
havalandrma kapaklar bulunmaktadr ve spiral-kaynak vb. almalar srasnda
kapatlmamtr. Siloda meydana gelen bir patlama sonucu silonun 5 tonluk beton kapa
yerinden frlam, patlamann okuyla ortamdaki irmik-un tozu havalanm ve toz patlamas
eklinde merdiven dairesi yoluyla iyerinin zemin katna kadar ulamtr. Olayda 1 ii vefat
ederken zemin katta almakta olan 2 ii de ar ekilde yanmtr. lk patlamann irmik

silosunda metan gaz nedeniyle patlad tahmin edilmektedir.
2.1. Kazalardaki Ortak Noktalar
2.1.1. Havalandrma: Kazalarn meydana geldii iyerlerinde alma ortamnda yeterli
havalandrma yaplmad, lokal havalandrma (vantp vb.) tehizatnn yetersiz veya hi
olmad veyahut da byle bir tehlike ve risk dikkate alnmadan yapld anlalmtr.
zellikle kr bacalarda, kuyu ve desandre gibi yerlerde yerel olarak kullanlan vantplerin
yeterli vasfta olmad, ek yerlerinden veya atelemeler ve nakliyat srasnda oluan
yrtklardan hava kard, temiz havann ksa devre yaparak arna kadar ulaamadan geri
dnd ve bu nedenle kirli havann tam olarak dar atlamad grlmektedir. Ayrca
metan gibi hafif gazlarn ne nereden kaynaklanabilecei ve ne tr yerlerde konsantre
olabilecei gz nne alnmamtr.
2.1.2. Gaz lm: Kazalardaki en nemli etken tehlikeli ve kapal ortamlarda gaz ve hava
lm yaplmam veya eksik ve yetersiz ekilde yaplm olmasdr. alma ortamndaki
patlayc ve yanc gazlar ile zehirli ve zararl gazlarn lmleri yaplmakla birlikte bu
lmler gazlarn zellikleri dikkate alnarak (hangi noktadan ne ekilde lm alnacan
bilerek) etkin bir ekilde yaplmamtr.
2.1.3. Exproof Ekipman: Patlayc gaz bulunma ihtimali olan kapal ortamlardaki elektrikli
aralar gazn patlamasna neden olmayacak nitelik ve zellikte atex-exproof standardnda
veya anti-grizutun zellikte olmad grlmtr.
2.1.4. Eitim: Kazalardaki bir dier etken ise alanlara yaptklar iler ve bu ilerde
karlaabilecekleri riskler ve bu durumda nasl hareket etmeleri gerektii hususlarnda yeterli
eitim verilmemi olmasdr. Olaylardaki hareket tarz iilerin tehlikenin farknda olmadn
veya ok az sahip olduklarn veya hibir bilgiye sahip olmadklar, bu durumda nasl hareket
etmeleri gerektiini bilmedikleri anlalmaktadr. Yeralt maden ocaklarnda ve dier kapal
ortamlarda zellikle uzun sre kapal kalm blmlerde ak alevli aydnlatma lambas
kullanlmas bunun en ak kantdr.
3. METAN GAZI VE ZELLKLER:

(CH4):Bataklk gaz olarak da bilinen bu gaz organik
maddelerin paralanmas ile ortaya kan renksiz, kokusuz,
havadan hafif ve yanc bir gazdr. zellikle kmr
ocaklarnda ska rastlanr. Bunun dnda atk su
kanallarnda organik maddelerin bozumas sonucu
oluabildii gibi, sedimenter orijinli yeralt katmanlarndan
ve kmr damarlarndan yeralt sularna kararak yzeye
kabildii bilinmektedir (Bkz. Olay-1) Bu nedenle metan
gaz da olduka tehlikeli ve dikkate alnmas gerekli bir
gazdr. zellikle atk su kanallar, atk su artma tesisleri, atk kt kartrma tanklar,
hububat silolar, tarm iletmelerindeki bitkisel ve hayvansal atk depolar, p toplama
merkezleri de muhtemel metan gaz kaynaklardr. Atk su kanallarndan kaynaklanan metan
gaznn yaylma alanlarna bal olarak yeralt kablo ve telefon kanallar da muhtemel
metan tehlikesi olan yerler arasnda yer alr. Bu nedenle bu trden iyerlerinde metan gaznn
srekli olarak izlenmesi son derece nemlidir. zellikle organik maddelerin bozumas ve
mayalanma zamana bal olduundan oluan metann younlamas iin belirli bir zaman
gemesi ve havadan hafif olan metan gaznn younlamas iin uygun ortamn bulunmas
gerekir. Metann havaya gre younluu 0,55 olup, olduka hafif olduundan kapal
ortamlarda tavana yakn blgelerde toplanr. Kuyu, silo, tank veya ukur gibi zeri ksmen
ak yerlerde de metan younlamas olabilir. Bu durumda bu gibi ukur yerlerin st ksmnda
metan younlarken taban blgesinde ise karbondioksit bulunmaktadr. Bu da ileriki
blmlerde anlatlaca gibi gaza bal meydana gelen kazalarda metann tek sulu
olmadn gsterir. uras unutulmamaldr ki ister yeralt kaynakl olsun, ister mayalanma
kaynakl olsun metana karbondioksit de elik eder. nk glikoz fermentasyonunda da,
laktik asit fermantasyonunda da nihai rnlerden biri mutlaka CO2 dir. Kmrlemede ortaya
kan rnler arasnda metan ile birlikte karbondioksit de vardr.1 , 2 , 3
Metan, esas itibariyle zehirli olmayan basit boucu gaz snfna girer. Dokular zerinde bir
etkisi yoktur. Ancak metan konsantrasyonunun %10u gemesi durumunda oksijen yzdesi
%16nn altna deceinden, oksijensiz kalma sonucu lm meydana gelebilir. Ortamda
%414 aralnda bulunmas halinde patlama tehlikesi de vardr. Yeralt kmr iletmelerinde
alma ortamnda %2 den fazla metan bulunan yerlerde alma durdurulur ve ocak terk
edilir. Bu durumda iilerin kurtarlmas ve metann temizlenmesi almalar dnda ii
altrlamaz. Metan gaznn patlama tehlikesi bulunmasndan dolay bu gibi ortamlarda
alan personelin yeterli ekilde eitilmi olmas ve ak alev ve elektrik enerjisi kullanm ile
ilgili disipline uymalar gereklidir. Bu konuda grizulu ocaklardaki standartlar, alma
yntemleri ve kontroller rnek alnmaldr.4 , 5 , 6
4. MUHTEMEL METAN TEHLKES OLAN YERLER VE ORTAMLAR:

Yeralt kmr ocaklar: Kmr kazs ile birlikte nemli oranda metan aa kar.
Bununla birlikte kmrn yan kayalar iindeki boluklarda da metan bulunabilir.
Metan iermeyen kmr ocaklar da mevcuttur.
Yeralt maden ocaklar: Doal gaz, kaya gaz ve petrol blgelerine yakn yerlerde
alm galeri ve maden ocaklarnda metan gazna rastlanmaktadr. Bunun dnda
magmatik kkenli ofiyolit tr kayalarda da Olay-7de olduu gibi kayna belli
olmayan metan szntlar olabildii kantlanmtr.
Yeralt su kuyular: Metan gaz suda znebilen bir gaz olduu iin metan gaz
yeralt sular yoluyla tanp yzeyde aa kabilmektedir.
Atk su toplama alanlar: Kanalizasyonlar ve artlmadan gl ve barajlara dearj edilen
atk sular gl tabannda toplanarak metan gaz oluturabilmektedir.
Atk su artma tesisleri: Organik maddelerin paralanmas sonucu oluur ve kapal
alanlarda konsantre olabilir. Ayrca bu tesislerde atklar kullanlarak metan gaz elde
edilmektedir.
Fosseptik-Kanalizasyonlar: Fosseptik ve kanalizasyon hatlar muhtemel metan
kaynaklardr.
p toplama alanlar: Organik maddelerin bozumas sonucu atklarn arasndaki
boluklarda konsantre olabilir.
Hayvan iftlikleri: Bol miktarda hayvan gbresi ve organik atk metan oluum
kaynadr.
Gda Sanayi: Hububat silolar, fermente ilemler (turu, algam, mayalama vb)
srasnda da metan aa kabilir. Organik maddelerin rmesi de olas kaynaklardr.
Yeralt Kablo kanallar: Yeralt sular ve kanalizasyonlar yoluyla yeralt kablo
kanallarna sznt yapabilir.
Kat sanayi: Kat hamuru hazrlama ileri srasnda kat hamurunun bozumas ile
metan gaz aa kabilir. zellikle atk katlarn ok hzl ekilde bozutuu kat
fabrikalarnda alanlarca bilinmektedir ve bu nedenle atk kat depolarnda da bu
hususa dikkat edilmelidir.
Konut ve yerleri: Her trl biyolojik ve insani atk su ve kanalizasyon tertibat olan
konut ve iyerlerinde atk su kanal veya fosseptikler yoluyla metan ve dier tehlikeli
gazlarn iyeri ortamna veya depo, bodrum, kanal ve menhol gibi kapal alanlara szma
ihtimali mevcuttur.
5. ALINMASI GEREKL TEDBRLER:

Bir iyerinde metan vb. patlamaya yol aabilecek gaz ihtimali varsa iyerinde ilgili mevzuat
hkmleri erevesinde risk analizi yaplmas, buna gre gerekli tedbirlerin alnmas ve
iyerindeki tm makina ve tehizatn buna gre tasarlanmas gerekir. Burada iki husus gz
nne alnr.
Patlamaya yol aabilecek gazlar iyerindeki retimden ve alma eklinden veya iyerinde
kullanlan ham veya yardmc maddelerden kaynaklanyorsa bu durumda iyerindeki tm
makine ekipman ve bina ve eklentileri alanlarn Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden
Korunmas Hakknda Ynetmelik hkmleri erevesinde ilgili atex veya exproof
standartlarna uygun ekilde kurulmas ve iletilmesi gerekir. rnein kmr ocaklar, atk su
artma tesisleri, gda ileyen ve reten fabrikalarda bu trden gaz birikmesi veya patlayc
ortam oluabilecek yerlerde ilgili standartlara uygun ekipman kullanlmas zorunludur.
Ancak patlamaya yol amas muhtemel gaz iyerinde retimden ve alma eklinden veya
iyerinde kullanlan ham veya yardmc maddelerden kaynaklanmyorsa bu durumda sadece
gazn kaynanda nleme tedbirleri alnarak burada atex veya exproof art aranmaz. rnein
fosseptikten metan gaz gelme ihtimali her iyeri iin sz konusu olabilir. Burada sadece
metan gaznn fosseptikten szmasn nleyecek tedbirler alnr ve bunlar periyodik olarak
kontrol edilerek gerekli tedbirler alnr.
Bu adan iyerindeki almalar dikkate alnarak patlayc metan ve benzeri gazlarn hangi
ortamlarda bulunabilecei aratrlr. Ayrca iyerinde muhtemel patlayc ortamlar
alanlarn Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden Korunmas Hakknda Ynetmelik
hkmleri erevesinde (Blge:0, Blge:1 vb) snflandrlr. Buna gre de Patlamadan
Korunma Dkman hazrlanr.
zellikle tehlikeli gazn trne gre bu gazlarn muhtemel toplanma alanlar tespit edilmeye
allmaldr. Metan gaz havadan hafif olduundan st ksmlarda (fere, baca, bayukar
vb.), karbondioksit ukur (kuyu, desandre vb.) ksmlarda toplanr. Ancak tehlikeli ve zararl
gazlar hibir zaman tek bana bulunmaz (metanla karbondioksit, karbonmonoksit ile
karbondiosit vb.), bu nedenle lmlerin buna gre yaplmas gerekir.
Uzun sre kapal kalm yeralt maden ocaklarnn yeniden almas srasnda planl ve tedbirli
hareket edilmelidir. Gerek organik maddelerin bozumas ve gerekse de yeralt kaynakl
olarak metan ve karbondioksit seviyesinin belirli blgelerde younlam olabilecei
unutulmamaldr.
Ayrca risk analizi yaplarak nlemler deerlendirilir. rnek olarak aada bununla ilgili bir
risk-nlem analizi yaplmtr.
Tehlike/Risk
Tehlikeyi kaynanda azaltan
nlemler
Metan Gaz/Patlama
Sondajla Metan drenaj
Metan emici sistemler
Koruma oran
% 5-90
nlemler
nlemler.
nlemler
nlemler
Havalandrma ile ortam havasndaki metan

kons. Drlmesi
Ateleme kaynaklarnn kontrol altna alnmas
(Exproof, ATEX)
Patlama Barajlar, Toz Barajlar, Patlama
menfezleri
Solunum maskeleri, Acil k,
CO Maskeleri ve Ferdi Kurtarc
% 40
% 30
% 20
% 10
Buna gre aadaki admlar uygulanr;

1. En nemli nlem gazn yaylmadan kaynandan emilmesidir. Bunun iin gaz emici
sistemler kullanlr. p toplama merkezlerinde, kmr ocaklarnda bu sistem

kullanlmaktadr.
2. Metan veya dier patlayc gazn yeterince emilemedii ve iyeri ortamna yaylmasna
veya kapal ortama toplanmasna tam olarak engel olunamad durumlarda, bu

blmlerde havalandrma ile gazn patlama snrna ulamasna engel olunmaya
allr. Ancak bu nlemin koruma oran daha dktr. Zira metan iyeri ortamna
yaylmaktadr, bu nedenle birinci bariyeri atlamtr.
3.
Metan veya dier patlayc gaz iyeri ortamna szmas nlenemiyorsa bunun
younlamasna engel olmak da olduka zordur ve havalandrmadaki her hangi bir arza
buna neden olabilir. Patlama snrna ulamasn nlemek de tam olarak mmkn
olmuyorsa bu takdirde patlayc ortamn ate almasn nleyecek tedbirler alnmaldr.
Bu da iyerindeki tm elektrikli ekipman ve kvlcm reten kaynaklarn kontrol altna
alnmasn gerektirir. Bunun iinde patlayc ortam oluma ihtimali olan blmlerdeki
ekipmann Avrupa Birliinin 94/9/EC direktifine paralel olarak ilgili standartlarnda
olmas gerekir. Ancak bu nlemin koruma oran dktr, zira byle bir sistemi arzasz
ve hatasz idare etmek olduka zordur.
4.
Her eye ramen bir patlama ihtimali gz nne alnarak iyeri blmlere ayrlarak
patlamann blgesel kalmas, iyerinin dier ksmlarna sirayet etmesine engel olacak
tedbirler almak gerekir. Bunun iin kmr ocaklarnda toz ve/veya su barajlar yaplr.
Dier bina ve fabrika tr iyerlerinde ise patlama menfezleri yapmak patlamann
etkisini hafifletmek iletmenin dier ksmlarndaki hasar azaltacaktr. Ayrca
patlamann baka bir riski tetikleme potansiyeli de unutulmamaldr. Kmr ocaklarnda
toz barajlar ile bu nlenmeye allr. Bir makarna fabrikasnda irmik silosunda
meydana gelen bir patlama, bir irmik tozu patlamasn tetiklemi ve patlama iyerinin
bodrum katna kadar ulamtr (bkz.Olay-8). Bundan da anlalaca zere patlamann
yerel kalmasn salamak kmr ocaklar dndaki dier iyerleri iin de nemlidir.
5.
Metan, hidrojen slfr, karbon monoksit gibi yanc ve patlayc gaz tehlikesi olan
blgelere ve maden ocaklarna girerken kesin ekilde muhtemel ateleme kaynaklar
kontrol altna alnmaldr. zellikle uzun sre kullanlmam eski maden ocaklarna ve
galerilere girerken tedbirli olmak gerekir. Bu gibi yerlere gaz lm yapmadan ve
havalandrmadan girmek son derece tehlikelidir. Buralara girerken elektrik enerjisi
kesilmeli, ak alevli lambalar ve grizu emniyetsiz aydnlatma lambalar (el feneri vb.)
ve elektrikli cihazlar kullanlmamal, bunun yerine emniyet lambas ve/veya grizu
emniyetli madenci lambas kullanlmaldr. Aslnda bu husus normal iyerleri ve
konutlar iin de bir kuraldr. Havalandrmas kstl veya uzun sre kapal kalm bir
ortama girerken tedbirli olmak elektrik dmesine dokunmadan nce ortam
havalandrmak son derece faydaldr.
6.
Yaplan aratrma sonucunda tehlikeli ve zararl gaz tehlikesi olduu anlalan

iyerlerinde bir kurtarma ve tahlisiye ekibi oluturulmal ve yeterli donanm, ara gere
ve ilk yardm ekipman ve mutlaka yeteri kadar suni teneffs cihaz ve oksijen tpleri
ile donatlmaldr. Ayrca eitim ve tatbikatlarla teorik bilgiler uygulanabilir hale
getirilmelidir.
7.
Btn bu hazrlklarn iyeri iin hazrlanacak Risk Analizi ve Acil Eylem Plan
ile birlikte yaplmas hem mevzuat asndan bir zorunlu ve hem de ilerin planl ve
programl ekilde yaplmas asndan gereklidir.
8.
Tehlikeli blgeye girilmeden nce mutlaka detayl gaz lm yaplmal ve her

hlkrda mutlaka oksijen oran llmelidir. Tehlikeli ve zararl gazlarn oran
emniyetli snrlar iine ekilinceye kadar bu blgeye girilmemelidir.
9.
zellikle yanc ve patlayc gaz bulunan yerlere hava verilirken ok dikkat etmek
gerekir. Zira, patlama snrnn zerindeki bir younlukta gaz bulunan blgeye hava
verilmesi ortam patlayabilir hale getirecektir. Bu durumda her trl ateleme
kaynaklar, kvlcm karan aralar, s kaynaklar, srtnen hareketli paralar, elektrik,
hatta statik elektrik kontrol altna alnmal ve hava verme ilemi ok dikkatli ekilde
yaplmaldr. Bu hususta grizulu ocaklardaki usul, esas ve standartlar uygulanmaldr.
Ayrca yanc ve patlayc gazlarn birden fazla olduu durumlar da ortaya kabilir.
(rnein metana karbon monoksit veya hidrojen slfr elik etmesi vb.) Bu durumda
yaplacak lmlerde her bir gaz patlama snrnn altnda olsa bile toplam yanabilir,
patlayabilir gaz miktar nem kazanr. Bu oranlar lmek iin gaz detektrlerinde LEL
l birimi kullanlr. LEL (Lower Explosion Limit)(Alt Patlama Snr) Yanc bir
maddenin, parlamann olumas iin hava iinde olmas gereken minimum orann ifade
eder. rnein; % 5 LEL deeri demek, o maddenin yanmas iin 100 birim hacimdeki
havada en az 5 birim hacminde yanc madde buhar bulunmas demektir. Bu ifade
sadece yanc gazlar iin kullanlmaktadr. Kat ve sv fazlar iin anlamsz bir ifadedir.
10. Olay-6da da grlecei zere tehlike ve risk normal iyeri ve konutlarda dahi
mevcuttur. zellikle konut ve iyerlerindeki atk su tesisatndaki sifonlar ok nemlidir.

Bu nedenle sifonlarn ak braklmamas, koku ve gaz kmasn nleyecek ekilde
yaplm olmas gerekir. Ancak evlerde ve iyerlerinde bu sifonlar tkand iin
karlp bir kenara atlr. Oysa sifon tertibat yoksa kanalizasyondan iyeri veya
konutun iine gaz szma ihtimali mevcuttur. Bunu nlemek iin sifonlarn mutlaka
yerine taklmas ve bir miktar su dklerek iinin hava gemeyecek ekilde
doldurulmas ok nemlidir. Hatta uzun sre kullanlmayacak olan yazlk konut ve
iyerlerindeki sifonlardaki suyun buharlaarak umas ile sifon grev yapamaz hale
gelmekte ve ortama gaz szabilmektedir. Bunu nlemek iin bir para naylon poet
paras kesilip sifon kapaklarnn altna konularak kapan ylece kapatlmas suyun
buharlamasn nleyecektir. Ayn ekilde klozetler iin de naylon bir poete top haline
getirdiimiz bir gazete parasn koyup bunu da klozetin boazna doru tka yapmak
suretiyle nlem alnabilir. Binann dndaki atk su toplama rgarlarnda da sifon
tertibat bulunmas ana kanalizasyon hattndan gaz gelirini nleyecektir. Ortamdaki
koku da bizim iin bir uyardr ve sifonlarn iyi almadnn gstergesidir. Mutlaka
dikkate almak ve salkl bir atk su tesisat kurmak gerekir. Ayrca uzun sre
kullanlmayan kapal ortamlara girerken tedbirli olmak elektrikli aralar ve aydnlatma
aralar almadan ortamn havalandrlmasn salamak zere kaplar ve pencereleri
amak ve daha sonra gerekirse lambalar ve elektrikle alan aralar amak bir kural
olmaldr. zellikle mutfaklarda sabah gelindiinde ilk yaplacak eyin bu olduu
mutfak personeline verilen eitimlerde anlatlmaktadr.
4. KURTARMA-LKYARDIM:
Kapal ortamlarda veya bir kmr ocanda meydana gelen bir patlamadan sonra ortamda ok
yksek oranda karbon monoksit bulunur. Bu oran >1000 ppm olarak iyeri ortamnda
alanlarn 5-10 dk iinde hayatn kaybetmesine yol aacak veya kendilerini kurtaramayacak
derecede halsiz drecek derecede yksek olabilir. Bu gibi durumlar iin kmr ocaklarnda
alanlara ferdi kurtarc veya karbon monoksit maskesi verilmesi zorunludur. Bu maskeler
alan 30 dk kadar idare eder, bu sre iinde emniyetli blgeye ulam olmas gerekir. Bu
gibi aksaklklar iin iyerinin belirli merkezi blmlerinde yedek maskeler ve kurtarma
ekipman bulundurulmaldr. Kmr oca dndaki kapal ortamlarda meydana gelmesi
muhtemel patlamadan sonra kurtarmak maksadyla ortama girmek iin gerekli olan ferdi
kurtarc olmadan bu gibi yerlere girmek hayati tehlike meydana getirir. Bu gibi durumlarda
karbon monoksit maskesi sadece patlama blgesinden darya kmak iin kullanlr,
dardan kurtarma iin girecekler tarafndan kullanlamaz. Zira karbon monoksit
maskesi ortamda oksijen %17 den aaya dtnde ie yaramaz hale gelir. Bu nedenle
kurtarma iin patlama olan yere girecek kurtarma ekibinin mutlaka ferdi kurtarc solunum
tp ve solunum maskesi ile girmesi gerekir. Patlama iinde kalm ve kurtarlm olan kiiler
iin en acil ilkyardm oksijen verilmesidir. nk olduka yksek oranda karbon monoksit
solumutur. Bu nedenle iyerinde yeterli sayda oksijen tp ve solunum maskesi
bulundurmak gerekir. Oksijen tp bulunmuyorsa yaplacak ey salk ekipleri gelinceye
kadar suni teneffs yaptrmaktr.
5. SONU
Tecrbeler ve meydana gelen i kazalar gstermitir ki, tehlikeli ve zararl gazlarn kapal
ortamlarda her zaman bulunmas kuvvetle muhtemeldir. Hatta gvenle yaadmz
evlerimizde bile bu trden tehlike ve risklerin bulunduu aktr. Bu nedenle tehlikeli ve
zararl gazlar alma ortamnda mutlaka kontrol altnda tutulmas ve izlenmesi gereken bir
konudur. alma ortamlarndaki muhtemel tehlikeli ve zararl gazlarn neler olabilecei,
nerelerden kaynaklanabilecei, ne gibi tedbirler alnmas gerektii gibi hususlar tecrbeler ve
karlalan olaylarn nda edinilen tecrbeler bu bildiride aktarlmaya allmtr. zetle
iyerlerinde bu tr risklere kar; etkili ve dzenli bir gaz lm yaplmal, maruziyet snr
oranlarna dikkat edilmeli, alanlarn eitilmeli ve bilgilendirilmeli, acil eylem planlar
yaplmal ve acil kurtarma ekipman ve ilkyardm eleman bulundurulmaldr.
6. lgili Mevzuat:
1. 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu
2. Maden yerlerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii
3. yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik
4. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
5. Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii
6. yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik
7. Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemler ile lgili
Ynetmelik
8. alanlarn Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden Korunmas Hakknda Ynetmelik
KAYNAKLAR
[1].
[2].
[3].
[4].
[5].
United States Depertmant Of Labour Occupational Safety and Health http://www.osha.gov/

National Institute for Occupational Safety and Health, http://www.cdc.gov/niosh/
nternational Labour Organization, http://www.ilo.org/
American Conference of Governmental Industrial Hygienists, http://www.acgih.org/home.htm
S.Durucan,J.S.Edwards, Department of Mining Engineering, University of Nottingham, University
Park, Nottingham NG7 2RD (United Kingdom), http://dx.doi.org/10.1016/S0167-9031(86)90357-9
[6]. http://orhankural.net/wp-content/uploads/2012/04/Madencilikte-%C3%B6zel-konular-2-SON.pdf
KMYASAL MADDELERLE ALIMALARDA SALII VE GVENL
Do. Dr. Erdal CANPOLAT

Murat HOTAMAN
KMYASAL MADDELERLE ALIMALARDA

SALII VE GVENL
Do. Dr. Erdal CANPOLAT1, Murat HOTAMAN2
e-mail: eecanpolat@gmail.com
ZET
Kimyasal maddelerin hayatn her alannda yer bulan arl beraberinde evre, salk
ve gvenlik risklerinin domasna da yol amaktadr. Yaanan baz byk kazalar sonras,
kimyasal maddelerden kaynaklanabilecek risklerin ynetimi konusu, bugn birok ulusal ve
uluslararas rgtn gndemindedir. WHO (Dnya Salk rgt), CRED (Afet
Epidemiyolojisi Aratrma Merkezi) ve EM-DAT (Acil Durum Olaylar Veri Taban) bunlar
arasnda saylabilir.
zellikle sanayilemeyle birlikte son zamanlarda birok iletmede de kimyasal madde
kullanm artmtr. letmelerin, kimyasal maddelerden kaynaklanan riskleri nlemede;
1. Risk Analizi,
2. Kimyasal Madde Ynetimi Prosedr,
3. Gvenlik Bilgi Formlar,
4. Eitim, Depolama,
5. Proses Gvenlii Ynetimi,
6. Statik Elektrik Ynetimi,
7. Etiketleme ve aretleme,
8. Kiisel Koruyucu Donanmlar,
9. Yangn Gvenlii ve Yangnla Mcadele
10. Acil Durum Ynetimi
konularn btn bir bak asyla ele almalar gerekmektedir.
Bu nedenle alnacak nlemlerle sadece iilerin sal ve gvenlii emniyet altna
alnmayacak, ayn zamanda geici ve srekli i gremezlikten ya da lmden kaynaklanan
ign kayplarnn neden olabilecei ekonomik zararlarn nne geilerek verimlilik art
salanacaktr.
Bu bildiride, salk, gvenlik ve evre asndan kimyasal maddelerin kullanmna
ynelik teknik kriterler btnyle ele alnarak kullanclara rehberlik etmek amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Tehlikeli kimyasallar, Kimyasallarn Ynetimi, Kimyasallar ve
Sal-Gvenlii
_____________________________
Do. Dr. Erdal CANPOLAT, Frat niversitesi, Eitim Fakltesi, Ortaretim Fen ve Matematik
Alanlar Eitimi Blm, Kimya Eitimi Anabilim Dal, 23119, Elaz, Trkiye.
1
Murat HOTAMAN, Frat niversitesi, ktisadi dari Bilimler Fakltesi, alma Ekonomisi ve
Endstri likileri Blm, Sal ve Gvenlii Anabilim Dal.
2
OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN THE WORKING

WITH CHEMICAL SUBSTANCES
Do. Dr. Erdal CANPOLAT1, Murat HOTAMAN2
e-mail: eecanpolat@gmail.com
ABSTRACT
Chemical substances are located in all areas of life, however, they leads to the creation
of the environmental, health and safety risks. After experiencing some major accidents,
management issues of risks arising from chemical substances, today is on the agenda of many
national and international organizations. WHO (World Health Organization), CRED (Disaster
Epidemiology Research Center) and the EM-DAT (Emergency Events Database) are among
these organizations.
Especially lately the use of chemicals with industrialization increased in many
businesses. Of the businesses, the following issues in the prevention of risks arising from
chemicals needs to handle with all from a perspective
1. Risk Analysis,
2. Chemical Substances Management Procedure,
3. Safety Data Sheets,
4. Education, Storage,
5. Process Safety Management,
6. Static Electricity Management,
7. Labelling and Marking,
8. Personal Protective Equipment,
9. Fire Safety and Fire Fighting
10. Emergency Management
Therefore, measures to be taken will be secured to not only workers' health and safety, but
also by preventing economic damage which may caused by the loss workdays resulting from
temporary and permanent incapacity or death will be increase productivity.
In this paper, by taking its entirety technical criteria for the use of chemical substances in
terms of the health, safety and in environmental terms is intended to guide users.
Key Words: Dangerous chemicals, Management of chemicals, Chemicals and Occupational

Health and Safety
_____________________________
1
Assoc. Prof. Dr. Erdal CANPOLAT, Faculty of Education, Department of Elementary Science
Education, Firat University, 23119, Elazig, Turkey.
2
Murat HOTAMAN, Frat University, School of Economics and Administrative Sciences, Department of Labour
Economy and Industrial Relations, Division of Labour Safety and Health.
ALIANLARIN GVENLK KLM ALGISI:

TEKNK BLMLER MESLEK YKSEKOKULU RNE
r. Gr. Gizem AKALP

(Uluda niversitesi)
r. Gr. Ouzhan ANAKAYA
(Uluda niversitesi)
Prof. Dr. Serpil AYTA
(Uluda niversitesi)
ALIANLARIN GVENLK KLM ALGISI:

Teknik Bilimler Meslek Yksekokulu rnei
EMPLOYEE PERCEPTION OF SAFETY CLIMATE:
The Case of Technical Sciences Vocational School
r. Gr. Gizem AKALP
Uluda niversitesi TBMYO Sal ve Gvenlii Program
gizema@uludag.edu.tr
r. Gr. Ouzhan ANAKAYA
Uluda niversitesi TBMYO Makina Program
oguzhanc@uludag.edu.tr
Prof. Dr. Serpil AYTA
Uluda niversitesi BF alma Ekonomisi ve Endstri likiler Blm
saytac@uludag.edu.tr
Dnyada ve lkemizde, alanlarn salkl ve gvenli bir alma ortamna sahip olmalar,
iletmelerde nemli insan kaynaklar konularndan birisi olarak karmza kmaktadr. zellikle
lkemizde yaplan son yasal dzenlemelerle, i sal ve gvenlii konusunda yrtlen planl ve
sistemli almalar, alanlarn ve iletmelerin geleceini korumaktadr. Bu nedenle, gerek alanlar
gerekse iletmeler asndan alma yaamnn daha etkili ve verimli bir ekilde ileyebilmesi iin
iletmelerde nce salk ve gvenlik anlaynn benimsenmesi ve bu anlayn srekliliinin
salanmas gerekmektedir.
Her iyeri yaplan iin niteliine bal olarak salk ve gvenlik asndan bir takm tehlikeler
barndrmaktadr. Teknik eitimin verildii ve uygulama arlkl derslerin yapld meslek yksek
okullarnda da zellikle uygulama dersleri ile alakal tehlikeler ve buna bal olarak riskler
bulunmaktadr. sal ve gvenlii (SG) alannda yaplan almalarn amacnn, salk ve
gvenlik tehlikelerinden ve bunlarn yaratt risklerden arndrlm alma ortamlarnn salanmas
olduu gerei ile birlikte meslek yksek okullarnda da hem alanlar hem de renciler asndan
salkl ve gvenli bir ortam oluturmak iin ncelikle kurum ierisinde alanlarn gvenlik iklimi
algsnn en st dzeye kartlmas gerekmektedir.
Yaplan aratrmalar sonucunda, bir iyerinde etkin bir Sal ve Gvenlii Ynetim
Sisteminin uygulanmasnn ve Gvenlik klimi oluturulmasnn, o iyerinde alanlarn moralini
ykselttii, i verimini arttrd, i kazalar ve meslek hastalklarn azaltt grlmektedir. Sonu
olarak bilinmelidir ki i sal ve gvenliine yaplan yatrm, insana ve kaliteye yaplan yatrmdr.
Bu almann amac, i sal ve gvenliinde temel bir adm olan gvenlik iklimi algsnn
zellikle SG derslerinin zorunlu olarak okutulduu bir teknik eitim kurumu alanlar asndan
irdelenmesidir. Hazrlanan anket formu, meslek yksekokulunda grev yapan akademik ve idari
personelin tmne uygulanm ve elde edilen sonular SPSS programnda deerlendirilmitir.
Verilerin analiz edilmesinde ise, t testi, varyans analizi, korelasyon ve regresyon analizi kullanlmtr.
EMPLOYEE PERCEPTION OF SAFETY CLIMATE: The Case of Technical Sciences

Vocational School
In the world and in our country, employees have a safe and healthy working environment,
working as one of the important human resource issues emerge. Especially in our country with the
latest regulations, occupational health and safety carried out in a planned and systematic studies, is to
protect the future of workers and firms. Therefore, employees need both in terms of work-life
businesses more effectively and efficiently in order to obtain business "before the health and safety" of
understanding and adoption of this approach is the need to ensure continuity.
Depending on the nature of the work done every workplace health and safety hazards contains
a number of terms. Technical training is given and the application is made mainly of courses at
vocational colleges hazards associated with the particular application classes and accordingly, there
are risks. Occupational health and safety (OHS) aim of the work done in the field of health and safety
hazards and their work environment free from the risk posed is to provide. Vocational schools in terms
of both staff and students to create a safe and healthy environment primarily within the institution the
highest level of employee perceptions of safety climate should be removed.
Research as a result of a workplace, an effective Occupational Health and Safety Management
System implementation and Safety Climate creation, in the workplace employee morale, to increase
work efficiency increases, work accidents and occupational diseases appeared to decrease. Results
should be known as investment in occupational health and safety, and quality of investment in human
is.
The purpose of this study, which is an essential step in occupational health and safety,
particularly the safety climate perceptions of OSH courses taught as a compulsory technical education
institution is discussed in terms of employees.
The prepared questionnaires, academic and administrative staff working in vocational schools
have been applied to all. The results obtained were evaluated by SPSS.
ALIANLARIN SALII VE GVENL ETMLER
Teoman AKPINAR
Mge YILDIZ
ALIANLARIN SALII VE GVENL ETMLER

Employee Occupational Health and Safety Training
Yazarlar: Teoman AKPINAR, Mge YILDIZ
nsz:
alanlarn eitimi, i kazalar ve meslek hastalklarnn azalmas asndan olduka
nemlidir. Eitim sayesinde alanlarn yaplan i konusundaki bilin dzeyleri artacak, daha
dikkatli ve planl almay renerek, i sal ve gvenliine katkda bulunacaklar, kendi
salk ve mutluluklarn korumada da mesafe alm olacaklardr. 6331 Sayl Sal ve
Gvenlii Kanununda eitim konusuna yer verilmi ancak hangi eitim yntemlerinin
kullanlaca ve dier ayrntlar uygulamaclara braklmtr. Anlan Kanunda ve bal
ynetmeliklerinde, eitim konusu i sal ve gvenliinde en az risk deerlendirmesi kadar
neme sahiptir. Risk deerlendirmesi yaplmasndan sonra ilk i nlem almak ve alanlar
bilgilendirmektir. Bilgilendirme ise alanlarn eitimi ile yaplabilir. almamzda yer
verdiimiz bir ya da birka yntem ve teknik bir arada kullanlarak verilecek olan eitimler,
belirli periyotlarla tekrarlanan ve uzun sreli renme ve renilen bilgilerin bizzat
uygulanmas ile srdrlecektir. Tecrbeli i gvenlii uzmanlar ve iyeri hekimleri iverenle
koordineli alarak ve eitli eitim yntemlerini kullanarak alanlar eitecek ve
Trkiyede i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesine nemli katklar yapacaklardr.
Bu almada i sal ve gvenlii eitimlerini; kimlerin, ne sklkta, hangi kanun tzk ve
ynetmeliklere dayanarak ve hangi yntemlerle verecekleri netletirilmeye allmtr.
Anahtar kelimeler: Sal ve Gvenlii, eitim, 6331 Sayl Kanun, i kazas, meslek
hastal.
Content English
Training of the employees is very important in order to decrease the volume of work accidents
and occupational diseases. By means of training(education), employees consciousness level
will increase; by learning how to work more carefully and organized(planned), they will
contribute to occupational health and safety; and also progress in preservation of their own
health&happiness. Training issue takes part in the 6331 Numbered Occupational Health and
Safety Legislation, however which training methods will be used and other related details are
left to the implementors. In this act and related regulations, training issue is very essential as
the minimum risk assessment in the occupatinal health and safety. After making the risk
assessment, the first duty is to take measures(hedge) and inform the employees. Informing the
employees can be performed by training them. One or more method and techniques that are
included in our study, will be used in the training programmes. These training programmes
will continue by periodically repeating, long-term learning and implementing the acquired
data personally. Experienced labor safety officers and workplace doctors will work
coordinately with the employer and by using various training methods, they will train the
employees and contribute to preventing occupational accidents and vocational diseases.
This study aims to clarify who will provide occupational health and safety training
programmes, how often they will take place, which act-rules and regulations will they be
based on, and which methods will be implemented.
Keywords: Occupational Health and Safety, training, Law No. 6331, work accident,
occupational disease.
1
JEL Classification: J28,K20,K32

Giri
Eitim konusu i sal ve gvenliinde nemli yeri olan bir olgudur. Gerek Sal ve
Gvenlii Kanunu gerekse ona bal olarak kartlan bir ok ynetmelikte alanlara eitim
verilmesi ve onlarn bilgilendirilmesi gereklilii hkm altna alnmtr. Ancak bu eitimlerin
nasl, hangi yntemler kullanlarak verilecei tam olarak aklanm deildir. kazalar ve
meslek hastalklarnn nne geerek salkl ve gvenli bir alma ortam oluturulmas i
gvenlii ve iyeri hekimlerinin alanlar hangi metodlarla eiteceine baldr.
sal ve gvenliinde eitim trleri genel olarak iba ve id eitimler olarak iki
kategoriye ayrlr. Birinci kategorideki iba eitimleri: Gzetimci Nezaretinde Eitim, e
Altrma (Oryantasyon) Eitimi, Deitirme (Rotasyon) Yoluyla Eitim, Yetki Devri
Yoluyla Eitim, Uzmanlar Araclyla Eitim, Proje almas, birliine Dayal renme,
Probleme Dayal renme, Ramak Kala Olay Kartlar ile renme ekilleridir. kinci
kategorideki id eitim trleri ise; Grup Tartmalar, Anlatm Yntemi, rnek Olay
Yntemi, Evrak Sepeti Yntemi, Rol Oynama Yntemi (Role Playing), Gezi-Gzlem,
Simlasyon (Taklit) Yntemidir. Bu yntemlerin uygulanmasna yardmc olan teknikler ise;
Soru-cevap Yntemi, Kontrol listeleri (Check- list), Eylem Formlar, Beyin Frtnas, Risk
haritas gelitirilmesidir. Yntemlerden hangisi veya hangilerinin birlikte uygulanaca
iyerinin bal olduu ikoluna, yaplan ilerin tehlike derecesine, i aklar ve sre
zelliklerine, alanlarn eitim seviyesine gre bir ok ynden farkllklar gsterebilecek,
bazen birka yntem veya teknik harmanlanarak birlikte de kullanlabilecektir.
sal ve gvenlii asndan en nemli nokta alanlar i kazalar ve meslek
hastalklarndan mmkn olduunca korumak dolaysyla bu amaca hizmet edebilmek iin
alanlar iyerinde meydana gelebilecek tehlike ve olas riskler konusunda bilgi sahibi
yapabilmektir. Bu bilgilendirmeler i gvenlii uzmanlar ve iyeri hekimlerince alanlara
verilecek yazl, szl veya grsel eitim yntemlerinin birinin veya birkann kullanlmas
ile hayata geirilmi olacaktr. Eitimlerin bir plan dahilinde yrtlmesi gerekir. Ancak,
eitime ilikin bir plan yapmadan nce iletmeyi ve alanlar iyi tanmak ve alanlarn
grlerine bavurmak, onlarn eitim ihtiyalar konusunda isteklerini dinlemek eitim
verecek uzmanlara yol gsterecektir.
1.Eitim Kavram, Eitimin Amac ve nemi
Eitim kiinin kendisine, ailesine ve topluma faydal olabilmesi iin olumlu ynde davran
deiikleri yaratma srecidir. Eitim, kiilerin ilgi ve yeteneklerini esas alarak bilimsel
dnme gcne ve mesleki nitelie sahip insan gcn yetitiren bir sistem olup, ayn
zamanda toplumun ihtiya duyduu nitelikli igcnn gelimesinde nemli katklar olan bir
hizmettir. Eitim sayesinde kiiler, pozitif dnen, alglama ve sorun zme yetenei
gelimi, renmeyi renebilen, yksek nitelikli bilgi a insan haline gelebilmekte ve
sorumluluk duygular daha da geliebilmektedir (Gngr ve Gksu, 2013: 60).
Eitimin amac insanlara kuram ve yasalar retip onlar deitirerek birer uzman, teknisyen
yapmak deildir. Eitimin amac insanlarn ufkunu geniletmek, zeklarn atelemek,
mmknse doru dnmesini, fakat hi olmazsa dnmesini retmektir (Demirci, 2010:
71).
letme asndan eitim ve geliimin amac, iletme ve kurumun temel amalar olan kr ve
verimlilii arttrmak iin gerekli olan admlar atmaktr. Bu admlardan biri de yeni
teknolojilerdir. Yeni teknoloji kullanabilmek, retilen rnn veya hizmetin niteliini ve
niceliini arttrr. Bunun yannda eitim ve gelitirme ile i kazalar azaltlarak, ara-gere
bakmn daha iyi gerekletirerek katklar salanr. Bylece, retimi ve verimi ykseltmeye
katkda bulunmak amacyla yaplan tm bu eitim abalar temelde krlln arttrlmasna
yneliktir.
Eitimin sosyal amalar da mevcuttur: iletmenin ve kurumun toplumsal sorumluluklar
ynnden nem tar. Eitim zellikle ekonomik kalknmaya olumlu etki yapar, siyasal karar
alma mekanizmasnn daha etkin ilemesini salar, su ileme orannn drlmesine
yardmc olur (Gngr ve Gksu, 2013: 61). Eitimin genel olarak faydalar u ekilde
sralanabilir: alanlarn zgveni glendirir, moralini ykseltir ve bireye saygnlk
kazandrr; stresle ba etmeyi salar, rahat ve gvenli bir grev yapma alkanl salar;
kurulular karar verme ve problem zmede daha etkin hale gelirler; iletmeye balln
artrlmas ile personelin devamszlk, uyumazlk ve disiplin olaylarnn azaltlmasna
yardmc olur; eitilen kiilerin bakalarn eitmesine frsat vererek, bilgi ve tecrbelerini
gelitirme yolunun almasn salar; etkili iletiim ve insan ilikilerinin zenlenmesini salar;
verimlii artrr; hata ve i kazalarnn azaltlmas ile i gvenliinin salanmasna yarmc
olur (Tnaz, 2006: 26-27), ( Mercin, 2005: 136-137), ( Demirci, 2010: 72).
2. Sal ve Gvenliini Kavram

sal ve gvenlii; iin yaplmas srasnda iyerindeki fiziki evre koullar nedeniyle
alanlarn maruz kaldklar salk sorunlar ve mesleki risklerin ortadan kaldrlmas veya
azaltlmas eklinde tanmlanabilir (Balkr, 2012: 58). sal ve gvenlii teknik bilgilerin
ve hukukun birlikte kullanlarak mevcut veya potansiyel tehlikeleri ortadan kaldrmaya ya da
nlemeye alan bir disiplindir. sal ve gvenliinin yaama hakk ile balants
bulunmaktadr. Yaam hakk bir temel hak ve hrriyet olarak Anayasada ifade edilmi ve bu
hakka dokunulamayaca hkme balanmtr (AY. 12/I, 15/II) ( Yldz, 2010:1).
alanlarn yapt iten zarar grebilecei gr ilk kez Hipokrat tarafndan ileri
srlmtr. sal ve i gvenlii, 17. Yzylda talyada Bernardino Ramazzini
tarafndan bilimsel esaslara dayanarak ortaya konmu, iinin yapt i ile hastal arasnda
iliki kurarak kendisine gelen iilere ne i yaptklarn, ne gibi zararl etkenlere maruz
kaldklarn sormu ve i salnn modern anlamda kurucusu olarak tarihte yerini almtr
(Ouz, 2011: 23).
3. Sal ve Gvenlii Mevzuatnda Eitim

Sal ve Gvenlii Mevzuatnda, Sal ve Gvenliinde eitim eklinde bir
tanm yer almamakta ancak Sal ve Gvenlii Kanununda ve eitli ynetmeliklerde
eitim ve alanlarn bilgilendirilmesi ne ilikin hkmler yer almaktadr.
30.Haziran.2012 Tarihli 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 17. Maddesinde
alanlarn eitimi bal altnda; veren, alanlarn i sal ve gvenlii
eitimlerini almasn salar ifadesi ile eitim konusuna yer verilmitir: Bu eitim zellikle;
3
ie balamadan nce, alma yeri veya i deiikliinde, i ekipmannn deimesi hlinde

veya yeni teknoloji uygulanmas hlinde verilir. Eitimler, deien ve ortaya kan yeni
risklere uygun olarak yenilenir, gerektiinde ve dzenli aralklarla tekrarlanr. Ayrca,
verilecek eitimin maliyeti alanlara yanstlamaz. Eitimlerde geen sre alma
sresinden saylr. Eitim srelerinin haftalk alma sresinin zerinde olmas hlinde, bu
sreler fazla alma olarak deerlendirilir. SGKnun 11.maddesinde ise Acil durumlarla
mcadele iin iyerinin bykl ve tad zel tehlikeler, yaplan iin nitelii, alan
says ile iyerinde bulunan dier kiileri dikkate alarak; nleme, koruma, tahliye, yangnla
mcadele, ilk yardm ve benzeri konularda uygun donanma sahip ve bu konularda eitimli
yeterli sayda kiiyi grevlendirir, ara ve gereleri salayarak eitim ve tatbikatlar yaptrr
ve ekiplerin her zaman hazr bulunmalarn salar hkm ile acil durumlarda eitimli
personelin nemi vurgulanarak eitim ve tatbikatlarn acil durumlara hazrlkl olmak iin
nemi belirtilir. Eitime ilikin iverene yklenen dier bir sorumluluk ise; iveren, tehlikeli
ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde; yaplacak ilerde karlalacak salk ve
gvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatlar ieren eitimin alndna dair belge
olmakszn, baka iyerlerinden almak zere gelen alanlar ie balatamaz hkm ile
yeni ie balayan alnlara eitim verilme zorunluluu ifade edilmitir.
6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunundaki eitim hkmlerinin iyerlerinde nasl
uygulanacana dair ilk mracaat edilmesi gereken dzenleme alanlarn Sal ve
Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik tir.1 Eitimle ilgili hkmler
yle ifade edilmitir:
veren, alanlarn i sal ve gvenlii eitimleri ile ilgili;
a) Programlarn hazrlanmas ve uygulanmasn,
b) Eitimler iin uygun yer, ara ve gerelerin temin edilmesini,
c) alanlarn bu programlara katlmasn,
) Program sonunda katlanlar iin katlm belgesi dzenlenmesini salar.
Anlan ynetmelie gre alanlara aadaki tabloda deinilen konularda eitim verilmesi
gerekir. Aadaki Tablo:1, ynetmelik ekinde yer almtr. Burada bahsi geen salk
konularndaki eitimlerin iyeri hekimlerince verilmesi yerinde olacaktr. Dier eitimler i
gvenlii uzmanlar veya iletmede alan dier mhendislerle ibirlii halinde verilebilir.
Eitimler srasnda iyerine ilikin video kamera kaytlar nemlidir. alanlarn tehlike ve
riskleri genel grntlerle veya baka iyerlerine ilikin kaytlardan renmeleri yerine kendi
iyerlerine ilikin olmas nem tar. Yaptmz incelemelerde iyerlerinde evre sal, atk
ynetimi gibi konularda da alanlara eitim verildii gzlenmitir.
Ynetmelikten anlald zere eitimlerin nceden dikkatlice planlanm bir program
dhilinde yrtlmesi istenmektedir. Rastgele veya gstermelik eitimlerden ziyade
alanlarn ufkunu geniletecek, onlara yeni bir eyler retecek, her trl eitim metaryeli
kullanarak sistemli bir eitim almas istenmektedir.
Resmi Gazete Tarihi: 15.05.2013, Resmi Gazete Say: 28648.
Ayrca, belirtmek rerekir ki, 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununun 2 nci maddesinin
yedinci fkrasnda belirtilen; asl iveren-alt iveren ilikisi kurulan iyerlerinde, alt
iverenin alanlarnn eitimlerinden, asl iveren alt iverenle birlikte sorumludur.
yerlerinde verilen eitimler, deien ve ortaya kan yeni riskler de dikkate alnarak aada
belirtilen dzenli aralklarla tekrarlanr:
ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde ylda en az bir defa.
Tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde iki ylda en az bir defa.
Az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde ylda en az bir defa.
Tablo:1 Sal ve Gvenlii Eitim Konular
1. Genel konular:
a) alma mevzuat ile ilgili bilgiler,
b) alanlarn yasal hak ve sorumluluklar,
c) yeri temizlii ve dzeni,
) kazas ve meslek hastalndan doan hukuki sonular
2. Salk konular:
a) Meslek hastalklarnn sebepleri,
b) Hastalktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanmas,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
) lkyardm
3. Teknik konular:
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldrma ve tama,
c) Parlama, patlama, yangn ve yangndan korunma,
) ekipmanlarnn gvenli kullanm,
d) Ekranl aralarla alma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve nlemleri,
f) kazalarnn sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanmas,
g) Gvenlik ve salk iaretleri,
) Kiisel koruyucu donanm kullanm,
h) sal ve gvenlii genel kurallar ve gvenlik kltr,
) Tahliye ve kurtarma
Kaynak: alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik, EK-I.
Dzenli periyotlarla verilecek eitimlerin kanaatimizce enge ayda bir verilmesi ve zellikle
ok tehlikeli ve tehlikeli ilerde masaiye balamadan nce ksa sreli 5-10 dakikay gemeyen
gvenlik ve hatrlatma eitimlerinin her gn verilmesi gerekir.
alanlar, uygulamaya konulan eitim programlar erevesinde i sal ve gvenlii
eitimlerine katlmak zorundadr. alanlar eitimlerde edindii bilgileri yapt i ve
ilemlerde uygulamal ve bu konudaki talimatlara da uymaldrlar. Zira, i Sal ve
Gvenlii Tz 2 olduka eski tarihli olmasna ramen hl geerli olan i gvenlii

tedbirleri konusunda iverene epeyce sorumluluk yklemitir. Tze gre: Her iveren,
iyerinde iilerinin saln ve i gvenliini salamak iin, bu Tzkte belirtilen artlar
yerine getirmek, aralar noksansz bulundurmak gerekli olan yapmakla ykmldr. iler
de, bu yoldaki usuller ve artlara uymak zorundadrlar. veren, iilere yapmakta olduklar
ilerinde uymalar gerekli salk ve gvenlik tedbirlerini retmek ve i deitirecek iilere
yenisinin gerektii bilgileri vermek zorundadr. veren, iyerinde, teknik ilerlemelerin
getirdii daha uygun salk artlarn salamas; kullanlan makinalarla alet ve edevattan
herhangi bir ekilde tehlike gsterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararl olanlar
yaplan iin zelliine ve fennin gereklerine gre bu tehlike ve zararlar azaltan alet ve
edevatla deitirmesi i kazalarn nlemek zere iyerinde alnmas ve bulundurulmas
gerekli tedbir ve aralar ve alnacak dier i gvenlii tedbirlerini devaml surette izlemesi
esastr (SGT. Md. 2 - 4).
4. Sal ve Gvenliinde Eitim Yntemleri

Etkin eitim metodlarnn grsel renme, iitsel renme ve uygulamal renme olmak
zere temel esi vardr. alanlar farkl ekillerde dnr ve farkl sekilerde renirler.
rnein, grsel renmeye yatkn olanlar grerek, iitsel renmeye yatkn olanlar dinleyerek,
uygulamal renmeye yatkn olanlar ise pratik yaparak en iyi ekilde renirler. Bu renme
eitlerine ek olarak, baz alanlar dier arkadalarn rnek alarak, eitli tartmalara
katlarak veya bilgisayar ortamnda hazrlanan sunumlar yardmyla etkili renirler.
Bakalarn rnek alarak oluturulan renme, gzlemsel renme olarak da
tanmlanmaktadr. Bu herhangi bir kiinin bakasnda gzlemledii bir davran kazanmas ile
gereklemektedir. grenlerin gzleyerek davran edinebilmesi iin iyi bir hafzaya sahip
olmas ve model ald kiinin hareketlerini yeterince kavramas gerekmektedir. Gzlemsel
renme, igrenlerin ilerinde uzman elemanlar izlemeye vakitleri olduklar takdirde etkili
olan bir yntemdir. Bunlar metodlarn tamam, yneticiler iin hzl, kolay ve maliyeti az i
gvenlii eitim yntemleridir. Eitimciler igrenlerin farkl yerlerden geldiini ve farkl
eitim dzeylerine sahip olduklarn gzard etmemelidirler (Demirkesen ve Arditi, 2011:53).
sal ve gvenlii eitimleri genel olarak i banda eitim ve i dnda eitim olarak
ikiye ayrlabilir.
4.1 Banda Eitim Trleri

a. Gzetimci Nezaretinde Eitim: Bu eitim yntemiyle amalanan, iletmeye yeni gelen ya
da i deitiren bir igrenin bilgi, beceri ve tecrbe sahibi olan bir dier igren veya
ustabann yanna yetitirilmek amacyla verilmesidir.
b. e Altrma (Oryantasyon) Eitimi: te altrma eitimi, ie yeni giren igrene
rgtn genel havasn, i arkadalarn, grevini tantarak ie ve rgte uyumunu salamak
iin verilen ksa sreli eitimdir (ztrk ve Sancak, 2007:770).
e altrma (oryantasyon) programlar ounlukla ar ve tehlikeli ilerde (inaat, madencilik
2
i Sal ve Gvenlii Tz, Yaymland R. Gazetenin Tarihi: 11.01.1974, No: 14765.
ve taocakl) alan igrenler asndan nemlidir. nk i kazalarnn sektr

dalmna bakldnda en fazla meydana geldii sektrler ar ve tehlikeli ilerdir.
oryantasyon eitimi, ar ve tehlikeli ilerde alacak igrenlerin mesleki riskleri grmesi,
artlara uyum salamas ve kiisel koruyucunun doru kullanmn renmesi iin zorunludur
(Yldrm, 2010 :107).
c. Deitirme (Rotasyon) Yoluyla Eitim: rotasyonu; igrenin, yetitirilmek amacyla,
planl bir ekilde deiik ilerde altrlmasn, bylece bu ilerle ilgili olarak tecrbe ve
beceri kazanmasn amalamaktadr. deitirmenin birok yarar vardr. Farkl
departmanlarda alan igren iletmeyi daha iyi tanma imkn bulur. grenler kendilerinin
yetitirilmesi iin zel aba harcandna inanr ve moralleri ykselir (ztrk ve Sancak, 2007:
770).
d. Yetki Devri Yoluyla Eitim: alanlara gerektiinde ve gerektii kadar yetki devri
yoluyla, yetkisi olduu zaman onu kullanabilme yetenei gelitirilmek istenir. Yetki devri ayn
zamanda sorumluluk devri olduu iin bu eitim ynteminin uygulamas, astn deneyim
kazanmasna, ibirlii anlayn gelitirmesine, denetleme ve deerlendirme yeteneklerini
gelitirebilmesine imkn tanmaktadr (ztrk ve Sancak, 2007: 770).
e. Uzmanlar Araclyla Eitim
Bu eitim, daha ok alt kademe igrenler zerinde uygulanan ibanda eitim
yntemlerinden biridir. letmelerde, gn getike karmaklaan ve teknik eitim gerektiren
ileri, eitici formasyonu bulunmayan ustabalarn retmesine brakmak yerine, kalifiye
igren, ustaba veya teknisyenler arasndan seilen kiilerin, pedagojik ve teknik bilgilerle
donatlarak igrenlerin eitiminde grevlendirilmeleri tercih edilmektedir (ztrk ve Sancak,
2007: 771).
f. Proje almas: Bu yntemde igrene belli bir tasarmn gerekletirilmesi sorumluluu
verilerek onu ynetmesi istenir. gren bu yntemle enbata zaman planlamay ve iyi
kullanmay renir. gren, sadece iletmenin eitli konularn analiz edip ynetmekle
kalmaz ayn zamanda kendisi iin ok gerekli olabilecek bilgileri derinlemesine renme
imknna da kavuabilir (ztrk ve Sancak, 2007: 771).
g. birliine Dayal renme: birliine dayal renmenin en nemli zellii
katlmclarn ortak bir ama dorultusunda kk gruplar halinde birbirinin renmesine
yardm ederek almalardr. Grup yeleri ya birbirine reterek ya da her biri iin bir
ksmn yaparak yardmlarlar. Gruptaki bir katlmclarn renmesi, gruptaki dier
katlmclarn renmesinden ya da harcad abalardan etkilenmektedir. Bu nedenle,
gruptaki herkes birbirinin renmesinden sorumludur ve birbirinin renmesini, yeteneklerini
son snrna kadar kullanmasn zendirmektedir. Amalar ne olursa olsun, ibirlikli
renmenin temel zellii ise; grup amalar, bireysel sorumluluk ve baar iin eit
frsattr. Bilginin ve yetkinin paylalmas, renmenin kolaylatrlmas ve heterojen renci
gruplar ibirlikli snflarn zelliklerindendir. Ayrca, ibirliine dayal renme, eitmenlerin
meslektalaryla ibirlii yapma beceri ve tutumlarn da etkilemektedir (Gltekin vd.
2007:514). birliine dayal eitim kiilerin birbirlerini hem yetenek hem de psikolojik
anlamada daha iyi tanmalarna yol aar (Gltekin vd. 2007:519).
h. Probleme Dayal renme

Problem zme, arzu edilen bir duruma ulamay engelleyen bir soruna zm bulmadr.
Problem zme almalarnn en nemli amalarndan biri, bireyin problemleri nasl
anlayacana ynelik bir kavray gelitirmektir. Probleme dayal renme, bir problem
durumu ile bu problemle kar karya kalan birey arasndaki etkileimi aklayan bir problem
zme yaklamnn gelitirilmesini amalar. Bunun yannda probleme dayal grenmenin
birbiriyle iliskili temel amacndan sz edilmektedir. Birincisi, katlmcnn bir problemi ya
da bir soruyu sistemli bir biimde aratrma yeteneini gelitirmektir. Katlmclarn
yaplandrlm probleme dayal renme etkinliklerine katlarak, benzer problemlere sistemli
bir biimde nasl yaklaacaklarn renmelerini salamaktadr. kincisi, kursiyerin kendi
renmesini ynlendirme becerisini gelitirmektir. ncs ise katlmclarn kendi
renmesi iin sorumluluk alarak renmelerini dzenleme ve kontrol etmelerini salamaktr.
Buradan, probleme dayal renmenin temel amacnn, bilgi edinmek iin renmekten daha
ok yetenek iin renme olduu sylenebilir (Gltekin vd. 2007:511-512).
.Ramak Kala Olay Kartlar ile renme
Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii Md.4/1.d hkmne gre; Ramak
kala olay: yerinde meydana gelen; alan, iyeri ya da i ekipmann zarara uratma
potansiyeli olduu halde zarara uratmayan olay ifade eder. Ramak kala olay kartlar ise
esasnda igrenlerin gzlemlerini yanstan olaylarn kaytlardr. Ramak Kala Olay Kartlar
iletmenin i gvenlii uzman tarafndan hazrlanarak alanlara datlr. Bu kartlarda
kaza yaanmas muhtemel durumlara ilikin igrenlerin gzlemlerini veya balarndan geen
ve neredeyse kazaya yol aabilecek olan durumlar bo braklan yere yazmas istenir. Risk
deerlendirmesi ve nlem alma konusunda ok nemli olan bu kartlardaki bilgiler i gvenlii
uzmanna vercei eitimler konusunda nemli veriler salar.
4.2 Dnda Eitim Trleri

dnda eitim, belli grevlerin zelliklerini odak noktas olarak almayan, tamamlayc bir
nitelik tamaktadr. alma hayatnda, i dnda eitimin genellikle ynetim dalndaki
danmanlk firmalar ya da niversiteler tarafndan yerine getirildii grlmektedir. dnda
eitimin, i bandaki eitim uygulamalarna gre belirgin zellikleri vardr. Bunlarn en
nemlisi, eitilecek igrenin eitim sresince alma koullarndan soyutlanarak ilgisini
eitime verebilmesidir. dnda eitim yntemleri igrene gnlk basklardan uzaklap,
rahat bir ortamda dnme imkn salar. dnda eitim yntemleri unlardr (ztrk ve
Sancak, 2007: 771):
a. Grup Tartmalar
Eitilenin eitim ve retim srecine aktif olarak katlm, eitim alann dnmesi,
sorgulamas, uygulama yapmas ve aratrmas anlamn tamaktadr. birlii ve ekip
almasn ne alan, probleme dayal bir eitim sisteminin esasn grup almas
oluturmaktadr. Zaman iyi kullanabilme yeteneini gelitiren, rendii bilgilerin
doruluunu test etmeye imkn tanyan grup tartmas, eitilenin zerine younlat ve
aratrd konuya kar ilgisini artrmakta ve bilginin renen kiinin zihninde kalma sresini
uzatmaktadr. renme gdsn artran bu alma ekli, igrenleri aratrma yapmaya ve
8
renmeye tevik etmektedir (entrk, 2008: 495-496). zellikle, panel-sempozyumseminer- kurslar ve ak oturumlar yoluyla alanlarn i sal ve gvenlii konusunda
bak alar deitirilerek, rendiklerini iyerinde uygulamalar salanr.
b. Anlatm Yntemi
Ders anlatm bir konumacdan ok sayda dinleyicinin yararlanmasn salayan tekniktir.
Geleneksel bir tekniktir. Eitmen konuyu bilen biri olarak anlatr; kursiyerler dinler ve not alr,
anlamadklar yerde soru sorabilirler, eitmen de konunun anlalp anlalmadn anlamak
iin soru sorabilir. Anlatm tekniinde:
* Eitmen derse iyi hazrlanmaldr,
* erik iyi belirlenmelidir,
* Kuram ve uygulama birlikte ele alnmaldr,
* Snfn tmn grebileceimiz bir oturma dzeni olmaldr,
* grenin ilgisini datan uyarclarn olumasna meydan verilmemelidir,
* Srekli anlatmaktan kanlmaldr,
* lgi kursiyerin katlm salanarak canl tutulmaldr,
* Anlatm kursiyerin dzeyine uygun olmaldr,
* Kursiyerlere adlaryla hitap edilmelidir,
* Duyu organlarna hitap eden ara-gere kullanlmaldr,
* Kursiyerlere konuma frsat verilmelidir,
* Eitmen snf ynetimi konusunda yeterli olmaldr,
* Zaman iyi kullanmaldr,
* Beden dilini (jest, mimik ve hareketler) ok iyi kullanmaldr (Erdem, 2006).
c. rnek Olay Yntemi
alanlarn renmi olduklar konular uygulamaya aktarma becerilerini artrmay
amalayan bir eitim yntemidir. Bu yntemde eitim programlarna katlanlardan, bir sorun
karsnda sorunun zm iin nerilerini ortaya koymas ve sorunu zmesi beklenir.
rnek Olay Ynteminde;
grenleri gerek hayata hazrlamak amalanr.

Gerek ya da hayali bir olay kullanlr.
Bilgiler rnek olay ile daha etkili kavranlr.
grenler verileri analiz eder ve deerlendirirler.
grenler soruna zm nerirler.
Tartma yntemi ile beraber kullanlr.
Eitmen tartmay ynlendirir.
Yaptmz fabrika incelemelerinde zellikle iletme iinde ekilen kamera kaytlarnn

eitimlerde kullanld gzlenmitir. zellikle kazalara yol aan unsurlarn ve iletme
alanlarnn ihml veya dikkatsizliini anlatan rnek olaylarn video kaytlar eitim
amacyla kullanlarak nasl daha dikkatli davranlaca somut olaylarla kendilerine
anlatlabilmektedir.
d. Evrak Sepeti Yntemi
Evrak sepeti tekniinde eitilecek personel, ihtiyalar olan her trl bilgi ve belgeyi
masalarnn zerinde bulunan evrak sepetinde bulmaktadr. Eitime katlan kiilere gelen
evrak eklinde baz devler verilir. Bu devler hayali ilerden oluur. Grup devleri
tamamladktan sonra, grup ierisinde tartmas yaplr. Bu teknik zellikle gnlk ilerin
yaplmasn retmek asndan yararldr (Peker, 2010).
Bir rgtte alan kiilerin yaptklar i ile ilgili sorunlara zm arama ve bulma
yeteneklerini gelitirmek zere kullanlan bir eitim yntemidir. Bu ynteme beklenen
sorunlar yntemi de denir. Yntem; eitilecek kiilerin, hayali bir iletmede teorik olarak,
iten ayrlan yneticilerden boalan yerleri doldurmalar, yani o ileri ynetmeleri esasna
dayanr. Eitime katlanlarn analiz, sentez, ve yazm yeteneklerinin gelitirilmesinin
hedeflendii yntemde; eitim grenin, masalarnn zerindeki evrak sepetinde bulunan
bilgiler ile gerekli kararlar almalar beklenir. Kiilerin verdii kararlar, yaptklar iler daha
sonra grup nnde tartlr. Eitici bu aamada devreye girerek, neler yaplmas gerektiini
anlatr (Atlgan, 2005:139).
e. Rol Oynama Yntemi (Role Playing)
Rol oynama yntemi bireyleri gerek i yaamna altran, bunu yaparken bakalaryla yakn
ilikiler ve ibirliine gemeyi reten ve sorunlara zmler aramaya ynelten, eitim ve
gelitirme programna katlanlara gerek hayattan rnekler vererek ve onlara sorunlar bizzat
canlandrarak, uygulamal bir ekilde retme imkn salayan bir eitim yntemidir (Kral ve
ar, 2004: 247).
Eitim programna katlan adaylar arasndan belli bir grup seilerek, iletmede ortaya kma
olasl olan bir sorunu, gerekte kendileri iletmenin yneticileriymi gibi ele alp
zmlemeleri istenir. Bylece benzer bir olayla karlaldnda, soruna en iyi zmn nasl
getirilebilecei konusunda adaylarn tecrbe kazanmalar salanr.
f. Gezi-Gzlem
retilmek istenen konunun uyguland merkezlere, nceden hazrlanan ve tecrbeli bir
10
klavuz eliinde gerekli aklamalar yaplarak gzlem gezileri dzenlenir. Geziye katlan
kiilerden gezi yerlerindeki gzlemleri ieren bir rapor istenerek, katlmclarn daha dikkatli
gzlem yapmas salanr (ztrk ve Sancak, 2007: 769-773).
g. Simlasyon (Taklit) Yntemi
Simlasyon; bir sistemin davrann inceleme, tanmlama, sistemdeki deimelerin etkilerini
belirleme ve bylece gelecekteki davranlarn tahmin etme amac tayan bir yntemdir.
Simlasyona analitik bir zm bulunmadnda da bavurulabilir ve simlasyon optimal
sonu yerine, tanmlayc sonular zerine odaklanr. Optimal sonucu hedeflememesi,
simlasyonun en belirgin zelliklerinden birisidir (Kavcar, 2004:8).
Bu yntemde eitilenler, verdikleri kararlarn gerek i ortamlarnda ne eit sonular ortaya
karabileceini grrler. Eitilenlerin, kararlarnn etkilerini yapay ve risksiz bir ortamda
grmesine imkn salayan simlasyonlar ynetim ve kiiler aras beceriler kadar, retim ve
ileme becerilerinin retilmesinde de kullanlmaktadr (ztrk ve Sancak, 2007: 769-773).
Yukarda bahsedilen i sal ve gvenlii eitim yntemleri uygulanrken pek ok Eitim
teknii kullanlarak yerine getirilebilir. Bunlardan bazlar unlardr:
Soru-cevap Yntemi
Bu yntem baz alardan dierlerinden daha iyidir. Bu eitimde analiz gerektiren sorular
yerine basit bir "evet" veya "hayr" eklinde cevaplanabilen sorular tercih edilir. Sadece birka
kelime ile soru sormak en iyisidir. Katlmclara cevaplar dnmeleri iin izin verilmelidir.
Soru sormak her trl renmenin badr. Aklnda herhangi bir konu hakknda soru oluturan
kii artk meselenin farkna varm, onun zm yolunu aramaya balam demektir. Ona,
rasyonel ve bilimsel yolla soruya cevap arama yolu retilirse, o problemi gzel bir metodla
zebilecek demektir. Soru, her zaman retimdeki temel iletiim aralarndan biri olmutur.
Soru-cevap metodu, baka metodlarn iinde ara sra kullanlan soru-cevap tekniinden ayr;
dersi batan sona soru-cevap tarznda ileme demektir. Sorunun birok eitleri vardr. Bunlar
u ekilde snflandrmak mmkndr:
En doruyu seme sorular,

Tamamlama sorular,
Hatrlama sorular,
Analizci sorular,
Sentezci sorular (karlatrma, karar verme, sebep-sonu gsterme v.s.).
Bu ynetim en nemli faydas; kursiyerlerin derse aktif olarak katlmasn salar. Yntem,
btn eitim tarihi boyunca sorunun zihni uyarc gcnden yararlanlmasyla uygulanmtr.
Sorular hem kursiyerleri dnmeye sevketmi hem de retimi disipline etmektedir
(http://www.ozelogretim.hacettepe.edu.tr/grup3/sorucevap.php ,2013).
Kontrol listeleri (Check- list)
Kontrol listeleri kursiyerlerin kendi iyerlerinde genel ya da belirli salk ve gvenlik
koullarn deerlendirme yollarndan birisidir. Bu ekilde tek tek veya gruplar halinde,
kursiyerlerin kendi gelitirmesine yardmc olabilir.
11
Eylem Formlar
Ayr ayr snflarda ya da bir grup etkinlii olarak gelitirilebilir. Kursiyerlere nceden
hazrlanan bir eylem plan formu doldurtarak, eitim konularn dnmek ve iyerinde
gvenli olmayan ya da salksz durumu deitirmek iin olumlu hareket tarz belirleme
asndan, strateji gelitirmeye faydal olacaktr.
Beyin Frtnas
Rastgele olarak fikirlerin tartld ve doru yolu bulmak iin iyi-kt, olumlu-olumsuz
ayrm yaplmadan tm fikirlerin konuulduu bir yntemdir. Katlmclar rastgele fikirlerini
sesli dile getirebilir ya da eitimci bu fikirleri kat zerine de yazabilir. Fikir belirten
kalmadnda, tm katlmclar fikirlerini ne srdnde, beyin frtnas sona ermi olur ve
son olarak zetlenen tm fikirleri tartmaya balarlar. Beyin frtnas yntemine btn
igrenlerin etkili, retken ve yaratc bir ekilde katlabilmesi iin birtakm kurallar vardr.
Bu kurallarn uygulanmasn ve oturumun bu kurallar ynnde gereklemesini oturum
yneticisi salamaktadr, bu da eitimcidir.
Risk haritas gelitirilmesi
Bir risk haritas, kk bir grup aktivitesi olarak veya bireysel faaliyet olarak da
oluturulabilir. Bu etkinlikte, kursiyerlerin zel tehlike bulunan yerlerin gsterilmesi iin,
kursiyerin kuruluta kendi alma alann gsteren bir kat plan, makine yerleim plan vb.
izilerek bu plan zerinde grsel anlatmla eitim yaplr. Bu planlar, eitimci ve kursiyerce
birlikte tartlarak incelenir. Potansiyel tehlikeler bylelikle belirgin hale getirilmi olur. Bu
sayede kursiyerler, sorun olarak belirledikleri bir tehlikeye ynelik stratejiler gelitirebilirler
(ILO: 2013).
5. Sal ve Gvenliinde Eitimlerinde Dikkat Edilecek Noktalar

Nasl retmeliyim sorusuna verilebilecek cevap retim stratejileri, yntemleri ve teknikleri
esas alnarak cevaplanmaldr. Buna gre;
(1) retim stratejilerini tasarlayn; amalanm belli bir retim hedefini gerekletirmeye
ynelik bir karar alma srecinin byk bir olaslkla en nemli ve en ok savsaklanan
admdr. Bu aamada verilecek olan karar, belirlenen hedeflere ulamak iin kullanlacak
olan retim yntemleri ve retim stratejilerine karar vermektir. Bunlar retim
blmlerinin nasl organize edileceini gsterir (Orhan: 2014). renme faaliyeti
aadaki ekil:1de gsterildii gibi belli aamalardan geerek ilerler:
12
ekil:1 renme Sreci
renmenin Koullar Modeli

GR
GVDE
BTRME
DEERLENDRME
Dikkat toplama,
Hedeflerden reneni haberdar etme,
n renmelerin hatrlanmasnn uyarlmas,
Uyarc materyaller sunulmas,

renene rehberlik etme,
Kazanm ortaya karma,
Geri bildirim verme,
Depolama ve transferi artrma.
Kazanm deerlendirme,
Kaynak: Feza Orhan, renme ve retme Stratejilerini Tasarlama

.yarbis.yildiz.edu.tr/.../forhan 2468c7ea018b212b3279ae92c1d3f6... (10.01.2014).
(2) Bilinenden bilinmeyene doru gidin. Kursiyerlere ihtiyalar erevesinde dersin nemini
ve hedeflerini anlamalarna, konu ile ilgili nceki deneyim ve bilgilerini yeni renecei
bilgilerle ilikilendirmesine yardmc olun,
(3) grenlerin katlmn salamak iin sorular sorun. Birbirlerinin cevaplar hakknda
dnmelerini isteyin,
(4) grenleri dnmeye, aratrmaya, eletirmeye, problem zmeye yneltin. Bunun iin
st dzey sorular (rnein renme bilisel alanla ilgiliyse uygulama, analiz, sentez dzeyinde
sorular) sorun,
(5) grenlere, sorularn cevab ve bilgilerini organize etmeleri iin zaman tanyn. Eer
uygun zaman tannmaz ise igrenlerin cevap vermesi ve rendiklerini organize etmesi g
olacaktr,
(6) Ders ieriine uygun ara-gere ve materyal sein. Setiiniz ara gere ve materyali de
etkili kullann,
(7) Snfta uygun ve rahat bir renme ortam yaratn. Bunun iin demokratik yntemler
kullanarak eitim alanlara rahat bir ortam salayn,
(8) grenlerin cevaplarn olumlu bir tavrla karlayn. Kursiyerlerin verdii cevap yanl
13
veya eksikte olsa cevab olumlu karlayn, cevabn doru noktalarndan balayarak yanl ve
eksiklilerine dikkat ekin,
(9) Ders esnasnda kursiyerlere geri bildirim salayn. Bylece igren renebildiini
grecei iin motive olacaktr,
(10) Eitim alanlara nazik davrann, onlar krmayn. nk eitim alan kii ayr bir kiilik
gelitirme abas iindedir. Eitmenin, igrenin gelien kiiliine sayg gstermesi
gerekmektedir,
(11) zel ilgi ve sabr isteyen kursiyerlerle ilgilenin. Onlar snfn bir kesine atarak ihmal
etmeyin,
(12) grenlere rendiklerini uygulama frsat verin. Bylelikle uygulama ile
renilenlerin kalcl salanm olur (Erdem: 2006).
Eitim, mesleki geliim iin frsatlar salayan nemli bir motivasyondur. Bu motivasyonu
salamak iin;
renme elenceli olmal,
renme ilgin olmal,
renme bir yarar salamaldr.3
OSHA (Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans) 2010 ylnda bir bildiri yaynlayarak,
alanlara kavrayabildikleri bir dilde i gvenlii eitimi verilmesi gerektiini vurgulamtr.
Eitimci tm igrenlerin kendisini tamamen anlayacaklar ekilde konumaldr. Eer
alanlar ve retici arasnda dil problemi varsa, bu durumda etkili iletiimin salanmas
amacyla grsel veya pratie dayal farkl bir takm almalar yaplmaldr. Dier bir problem
ie alanlarn sahip olduklar tecrbe farkllklardr. Baz alanlarn sahip olduklar gemi
tecrbelere gvenmeleri ve kendilerini bu konuda yeterli grmeleri, bu alanlarn i
gvenlii eitimlerine kar ilgilerini azaltmaktadr. Bu nedenle, eitimci farkl alma
alanlar iin farkl stratejiler gelitirerek tm alanlarn i gvenlii eitimine yeterince nem
vermelerini salamaldr (Demirkesen ve Arditi: 2014:53-54).
Sonu:
zellikle ok tehlikeli ve tehlikeli ilerde alanlarn eitimi ve bilgilendirilmesi hayati nem
tamaktadr. Kanun ve ynetmeliklerde eitimin hangi sklkta verilecei belirtilmi ancak bu
eitimlerin hangi metotlar kullanlarak verilmesi gerektii aklanmamtr. Dolaysyla
kullanlacak tekniklerin seimi ve uygulama ekilleri i gvenlii uzmanlarnn ve iyeri
hekimlerinin bilgi ve tecrbelerine braklmtr.
yerlerinde Risk Deerlendirmesi sonucunda elde edilen veriler eitim yoluyla alanlara
aktarlmaldr. Eitim, salkl ve gvenli bir iyeri asndan vazgeilmez olup salk ve
gvenlik ynetiminin ayrlmaz bir paras olarak deerlendirilmelidir. sal ve gvenlii
3
Tracy L. Chenoweth, Quality in the Workplace , wvde.state.wv.us/.../Quality 20in 20the 20... , s.23,
(15.02.2014).
14
alannda eitim tek bana, bir konu olarak ele alnmamal, genel i eitiminin ayrlmaz bir
bileeni olarak grlmeli ve gndelik i srelerine dhil edilmelidir. Ancak igrenlerin ay
molalarnda eitim verilmesinin de hibir olumlu etki yaratmayaca akldan
karlmamaldr. sal ve gvenlii alannda verilecek eitim mutlaka plan ve program
dhilinde yrtlmeli ve aksamadan devam edebilmelidir.
ster iletme ii isterse iletme d eitim olsun, eitim sonunda alanlara bir snav
uygulanmas faydal olur. Gzlemlerimize gre bu tip snavlar alanlara uygulanmakta ve
70 ve daha st not alan alanlar baarl saylmakta ve alanlara iletmenin kendisine zel
dzenlemi olduu sertifika verilmektedir. Eitimlerde baarsz olanlar bir sre sonra tekrar
eitime alnmaktadr.
Trakya blgesindeki ok tehlikeli ve tehlikeli snfta yer alan baz byk retim tesislerinde
eitim yntemi olarak; soru cevap, yntemi, beyin frtnas yntemi ve anlatm yntemi
kullanlmaktadr. Blgede ziyaret ettiimiz fabrikalarn bazlarnda kendilerine ait uygulama
ve eitim otelleri bulunmakta i dnda eitim buralarda verilmektedir. Bu otellerde verilen
eitimler 20-25 kiilik gruplar halinde verilmekte, alan iin daha verimli olmakta,
alanlar i stresinden uzakta ve her trl yeme-ime ikramlaryla desteklenen bu eitimler
alanlara faydal olmakta ve alanlar kendilerini eitime daha iyi konsantre
edebilmektedirler.
15
KAYNAKA:
Atlgan, M.; (2005), nsan Kaynaklar Ynetiminde Eitim ve Bir nceleme: Kaymakam
Adaylarnn Eitimi , Trk dare Dergisi,
http://www.tid.gov.tr/Makaleler/M.At%25C4%25B1lgan%2520131-148.doc, s.139,
2005, (30.11.2013).
Balkr, Z.G.; (2012) Sal ve Gvenlii Hakknn Korunmas: verenin Sal ve
Gvenlii
Organizasyonu,
Sosyal
Gvenlik
Dergisi,
2012
/
1,
http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/connect/756b143f-7722-493d-b4a8146bdb98fcbc/makale_3.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=756b143f-7722-493db4a8-146bdb98fcbc s.58. Eriim 17.04.2013.
Chenoweth, T.L., Quality in the Workplace ,
wvde.state.wv.us/.../Quality 20in 20the 20... , s.23, (15.02.2014).
SGB, yerlerinde Risk Deerlendirmesi (Analizi) Projesi ,
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl,
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/dosyalar/
2013_proje/isggm , 02.01.2014.
Demirci, H.; (2010), Toplam Kalite Ynetimi, 2.Bask, stanbul, Kum Saati Yaynlar, s.71.
Demirkesen, S. ; Arditi, D.; (2011), Yap Sektrnde Gvenlii Eitimi
,http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/12205e23d97f372_ek.pdf?dergi=250
TMH - 469 - 2011/5, s.53-54, (08.01.2014).
Erdem, A,R.; (2006), Nasl retmeliyim: retim Strateji, Yntem ve Teknikleri ,

niversite ve Toplum, Haziran 2006, Cilt 6, Say 2, http://www.universitetoplum.org/text.php3?id=274 , (06.12.2013).
Gltekin, M.; Karada,R.; Ylmaz,F.;(2007), Yaplandrmaclk ve gretim Uygulamalarna
Yansmalar , Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.:7- Say/No: 2 :
503-528
(2007),
http://ehis.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=3&sid=68d5872d-d96b4c71-80cf-f1079a6dd04e%40sessionmgr4003&hid=4210 , (18.11.2013).
Gngr, G.; Gksu, A.; (2013), Trkiyede Eitimin Finansman ve lkeleraras Bir
Karlatrma, Ynetim ve Ekonomi Yl:2013 Cilt:20 Say:1 Celal Bayar
niversitesi ..B.F. MANSA,
http://ehis.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=9&sid=c61f12e0-56c8-45458c3a-169b016dbde8%40sessionmgr10&hid=3 , s.60, (01.11.2013).
ILO, Your health and safety at ork Instructor's Gude To The Modules
http://actrav.itcilo.org/actrav-english/telearn/osh/guide/gumain.htm , (17.09.2013).
Kavcar, B.;(2004), T.C.Ankara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, letme Anabilim
Dal, Simlasyon Yntemi Kullanlarak Yaplan Sat Tahminleriyle Sat Btesi
Hazrlanmas, Yksek Lisans Tezi, Ankara-2004, s.8.
16
Kral, D..; AR, S.;(2004), Sat Gc Eitiminin Trk la Endstrisindeki nemi

,Ankara Ecz. Fak. Dergisi,33 (4) 243 - 254,
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/24/522/6545.pdf , s.247, (05.12.2013).
Mercin, L.; (2005), nsan Kaynaklar Ynetiminin Eitim Kurumlar Asndan Gereklilii
ve Gelitirme Etkinlii ,
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com ISSN:1304-0278 Gz 2005 C.4
S.14(128-144)
,
http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi=TSOS&c=ebsco&ano=65332_
db2170be4e4eee7faa6925528d084dfa&? , s.136-137, (01.11.2013).
Ouz, .; (2011), AB Direktifleri ve Trk i Hukukunda Sal ve Gvenliinde
verenlerin Ykmllkleri ve ilerin Haklar, Birinci Bask, stanbul, Legal
Hukuk Kitaplar Serisi:156, Haziran 2011, s.23.
Orhan,F.; renme ve retme Stratejilerini Tasarlama,
.yarbis.yildiz.edu.tr/.../forhan 2468c7ea018b212b3279ae92c1d3f6...
(10.01.2014).
zel retim Yntem & Teknikleri, Soru Cevap Yntemi,
http://www.ozelogretim.hacettepe.edu.tr/grup3/sorucevap.php , (20.09.2013).
ztrk, M.; Sancak, S.; (2007), Hizmet i Eitim Uygulamalarnn alma Hayatna
Etkileri , Journal of Yaar University,
http://journal.yasar.edu.tr/wpcontent/uploads/2012/05/No_7_vol2_10_ozturk.pdf , s. 769-773. (24.09.2013).
Peker, K.; (2010), Kamu Kurum ve Kurulularnda Hizmet i Eitim ve Yntemleri ,
Mevzuat
Dergisi,
Yl:13,Say:156,
Aralk
2010,
http://www.mevzuatdergisi.com/2010/12a/02.htm , (05.12.2013).
entrk,.,(2008), Enformasyon Toplumunda Eitimin Yeri , Trk Eitim Bilimleri
Dergisi, Yaz 2008, 6(3), 487-506,
http://ehis.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=9&sid=c61f12e0-56c8-45458c3a-169b016dbde8%40sessionmgr10&hid=109 , s.495-496, (01.11.2013).
Tnaz, P.; (2006), Hizmet ii Eitim Sonularnn Deerlendirilmesinin letmeler
Asndan nemi ,
http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi=TSOS&c=ebsco&ano=91153_
6e79a323cdc91dba716f2a386f612d0d&? , Haziran 2006, (04.11.2013).
Yldrm, E.;(2010), i Sal ve Gvenliinde Eitimin Rol ve grenlerin i
Sal ve Gvenlii Eitimi Konusundaki Bilin Dzeylerini lmeye Ynelik
Bir Aratrma , T.C. stanbul niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, letme
Anabilim Dal, nsan Kaynaklar Ynetimi Bilim Dal, Yksek Lisans Tezi, stanbul.
Yldz, G.B.; (2010), verenin Kazasndan Doan Hukuki Sorumluluu ,
http://www.toprakisveren.org.tr/2010-86-gayeburcu.pdf , s.1, (15.01.2014).
17
18
OFS ALIMALARINDA ERGONOMK FAKTRLER VE ALIANLARIN

VERMLL
Mehtap BAR
(Dzce niversitesi, Sal ve Gvenlii Blm)
Canan ELK
(Dzce niversitesi; retimde Kalite Kontrol Blm)
Yksel ELK
(Dzce niversitesi; retimde Kalite Kontrol Blm)
VII.Uluslararas I Sal Ve Gvenlii Konferans
Ofis almalarnda Ergonomik Faktrler

ve
alanlarn Verimlilii
Mehtap BAR a 1, Canan ELK b, Yksel ELK c
a
Dzce niversitesi, Sal ve Gvenlii Blm, Gmova, Dzce, Turkiye
Dzce niversitesi; retimde Kalite Kontrol Blm, Gmova, Dzce, Turkiye
c
Dzce niversitesi; retimde Kalite Kontrol Blm, Gmova, Dzce, Turkiye
zet
Ofis alma alanlar, i kazalar ve meslek hastalklar ynnden ele alnmas gereken nemli sektrlerden bir
tanesidir. Ofis sektrnde meydana gelen kaza veya meslek hastalklarnn dier sektrlere oranla daha az
olmas, ofis alma alanlarnda endie edilecek bir problem olmad izlenimini vermektedir.
Oysaki son
yllarda bu sektrde meydana gelen meslek hastalklarn ve kazalarn hzla artt gzlemlenmitir.
Bu almada, sektrdeki ortamnn ergonomik faktrlere yetersizkiinden
kaynaklanan problemlere
deinilecektir. Ayn zamanda bu konuda yaplmas gereken ergonomik faktrlerin dzenlenmesi ve

iyiletirilmesi yoluyla alanlarn verimliliine salayaca katklar belirlenecektir.
Yaplan almalar sonucunda, gerekletirilen ergonomik iyiletirmelerin, alanlarn i verimliliini,
performansn ve yaam kalitesini artrmada etkili olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Ergonomi, verimlilik, ofis
Abstract
Office work areas, is one of the important sectors that need to be addressed in terms of occupational accidents
and occupational diseases. Occupational accidents or occupational diseases occurred in the office sector are less
than in the other sectors that gives the impression is not a problem to be concerned about office work areas.
However, in recent years occupational diseases and accidents occurred in this sector was observed to increase
rapidly. The problems that lack of ergonomic factors of the office environment will be mentioned in this study.
At the same time the contributions that should contribute to the productivity of employees will be determined
ergonomic factors to be performed by regulation and improving. As a result of these studies, performed
ergonomic improvements was found to be effective in enhancing the employees' work efficiency, performance
and quality of life.
Keywords: ergonomics, productivity, office
1. GR
Bu almann amac, alma yerlerindeki rahatszlklarn giderilmesi ve alma ortamlarnn ergonomik
olarak dzenlenmesidir. Ofis ortamnda alan personelin mesai saatlerinin uzun olmas ve zamann ounu
ofiste geirmeleri alanlarn verimliliklerini etkileyecei iin byle bir bilimsel almaya ihtiya duyulaca
dnlmektedir.
Ofislerde alanlarn brolardaki ilerini en verimli ekilde yerine getirebilmeleri de nemlidir. alan
personelin psikolojik ve fiziksel ihtiyalarnn karlanmas gerekir. Bu aratrma neticesinde elde edilecek
veriler st dzey yneticilere yol gsterici olacaktr. Ofislerin tasarm yaplrken alanlar asndan dikkat
edilmesi gereken hususlar aa kacaktr. Bu bilgilerle de yneticilere tasarm ve alma ortamnn
dzenlenmesinde yararl olunaca dnlmektedir. Zaten gelimi lkelere bakldnda alanlarn byk
ksmnn ofis hizmetlerinde grev yapt grlmektedir. lkemiz de gelimekte olan lkeler arasnda
bulunduundan, ofis hizmetlerinin ve ofis ynetimin gelimesine gereken nem verilmelidir.
1.1. Ergonomi Kavram
Ergonomi, Franszca ergonomi szcnden dilimize ergonomi okuyuu eklinde gemi olup aslnda
eski Yunanca i anlamna gelen ERGON ve doal yasa veya dzen anlamna gelen NOMOStan tretilmi bir
szcktr. Ergonomi, insanlarn makineler ile eitli i evre koullarna ilikin bedensel ve ruhsal zelliklerini,
eilimlerini, yeteneklerini, snrllklarn aratran, elde ettii veriler ile gelitirdii ilkeleri makinelerin, makine
sistemlerinin, i ve evre koullarnn tasarmna ve dzenlemesine uygulayan mhendislik daldr. Temel amac,
tketim ve retim alanlarnda insan esinin gvenlii, retkenliini artrmak ve i koullarn iyiletirmektir [1].
Makina ve aralar dzenlenirken veya iyeri planlanrken, ergonomik kurallara gre dzenleme ve planlama
yaplrsa, i ile ii arasnda iyi bir uyum salanmas ve bylece en az yorgunlukla, en yksek verime ulama
sorunu daha kolay ve daha ucuz zmlenir.
Ergonominin temel amac, bireylerin ve onlarn i evreleri ile aralarndaki ilikinin optimal olmasn
salamaktr. Ergonomistler i sistemlerini yeniden inceleyip, sistemdeki i streslerini minimize etmeye
urarlar. Bir baka deyile ergonominin amac, insann doal zelliklerine uygun olan makine ve evre
koullarn belirleyip, gerekli nlemleri alarak insann makineyle ve aletle almadaki verimini artrmaktr [2].
evrede yer alan koullarn dzenlenmesi iin alan kiinin gsterdii aba ve elde ettii baar ynnde
aratrma ve incelemeler yapmak sz konusudur.
Ergonominin temel prensipleri
Dizayn etme, deiiklik yapma, dzenleme yapma, yksek rn prodktivitesi, i yaam ve rn

kalitesini arttrmak iin ekipmanlarn bakm
Kolay ve hzl ilem, servis ve bakm iin i alanlarnn dizayn
Operatrler ve makinalar arasndaki grev tahsisatn ieren i metodlarnn dzeni
Yksek prodktivite ve iilerin gvenlii iin iyerlerindeki fiziksel faktrlerin (scak, souk,
grlt, nem, aydnlatma, titreim) kontrol
olarak verilmektedir.
Ergonominin tarihsel geliimi iin yaplan almalar incelendiinde, almalarn ounun ekonomik
kkenli ve salt verimliliin artrlmas iin yapld gzlemlenmitir. nsann verimini artrmak; makine
temposuna ayak uydurmak, daha fazla kr, daha fazla retim yapmak olarak alglanmtr ve ilk aratrmalarda
insan makine olarak grlmtr. Ancak daha sonralar, insan bir makina olarak grmenin yanl olduu,
gcnn stnde alan insann yorularak kazalara neden olaca anlalmtr [3].
lkemizde de, ergonomik almalarla, alma ortamn, insana gelebilecek bir takm tehlikelerden ve
kazalardan arndrmann yannda insann houna gidecek ve onu mutlu edecek bir ortama dntrlmek iin
allmaktadr [4]. Burada yaplan aklamalardan anlalaca gibi insan-makine uyumunun salanmas,
alma koullarnn dzenlenmesi ve evre koullarnn en uygun hale getirilmesi anlamna gelen ergonomi
teknii vastasyla, iletmede alan i grenlerin daha rahat, daha istekli ve dolaysyla daha verimli almas
gerekletirilebilir.
nsann bedensel ve zihinsel olarak gc snrldr. Fakat unutulmamaldr ki; insanolunun yapaca
almalar gn boyu ortalama bir dzeyi amaz. Gcnn stnde alan bir insan yorgun der ve solunum,
dolam, kas-sinir sistemi, merkezi sinir sistemi ve enerji metabolizmas gibi temel fonksiyonlar zorlanr. Uzun
dnemde salk sorunlarna neden olabilecek bu durum, insann i verimini ve alma motivasyonunu azaltr.
Sonu olarak teknolojinin gelimesiyle birlikte iyerlerinde rekabetin korunabilmesi iin retim orannn ve
teknoloji ilerlemelerinin artmas gerekmektedir [5].
almann insan zerindeki etkilerinin deerlendirilmesinde yklenme ve zorlanma kavramlarnn nemi
byktr. Yklenmenin kii zerindeki etkisi, onun farkl zelliklerine ve yeteneklerine baldr. Dolaysyla
yklenmenin etkisi kiiden kiiye deiir. Dolaysyla insann ie dayanma snr, ergonomi sayesinde aratrlr
ve uygulamaya konur. in trne ve alann zelliklerine gre srekli zorlanma snr ergonomik adan
belirlenip, bu snrn zerinde alanlara gerekli dinlenme sreleri verilmelidir [6].
1.2. alma Ortamlar Ve Koullar
alanlar, kendilerini rahat hissettikleri is koullarnda verimli alabilirler. Kt alma koullar;
yetersiz aydnlatma, havalandrma, stma ve benzeri gibi alma ortamnn fiziksel koullarnn uygunsuzluu,
ar ve uzun alma saatleri, ergonomik koullara uyulmamas, is gvenliinin olmamas gibi durumlarda sz
konusudur. Aydnlatmann fazla ya da az olmas, grlt, az ya da ok s ve hava akm gibi fiziksel koullar
alan bireylerin hem fiziksel hem de ruhsal saln olumsuz ynde etkiler. Brolarda ve is yerlerinde verimli
bir alma elde edilebilmesinde alma ortam koullarnn nemi ok byktr.
Baka bir ifade ile iin mmkn olan en ksa srede, en az abayla ve i gren asndan en az yorgunluk
yaratacak ekilde yaplamasna almaktr. Yllar boyu, endstri mhendisleri hareket ilkeleri ad verilen baz
ilkeler gelitirmilerdir. Hareketlerde verimlilik salayacak i yntemlerinin tasarmna yol gsterici nitelik
tayan bu ilkeler, insan vcudunun kullanlmasna, i yeri dzenine ve aragerelerin tasarm ve kullanmna
ilikin olmak zere grup altnda aada sralanmtr.
alma ortamnda hava akmnn iyi ayarlanmas gerekmektedir. klim koullarnda ya da soutulmu
tesislerde almak gibi etkenler nemli lde alma verimini etkilemektedir. Nem, hava akm hz ise iklim
koullarn etkileyen parametreler arasnda yer alr [7].
alma ortamlarnn grlt koullarnn uygun olup olmad incelenmelidir. Grlt alanlarn
fiziksel ve zihinsel saln da bozmakta olup, sosyal ilikilerini de olumsuz ynde etkilemektedir. alanlarda
zamanla fke, sinirlilik, kararszlk gibi davran bozukluklar yaratmaktadr [8].
1.2.1. nsan Vcudunun Kullanlmasna likin lkeler
a. Her iki el ayn zamanda harekete gemeli veya durmaldr.

b. ki el dinlenme zamanlar dnda ayn anda bo kalmamaldr.
c. Kollarn hareketleri karlkl ve simetrik ynlerde olmaldr.

d. Ellerin mmkn olduu kadar basit ve kk hareketlerle i grmeleri salanmaldr.
e. Ellerin dzgn ve kesiksiz hareketler yapmas salanmal, yn ani ve keskin deien hareketlerden
kanlmadr.
f. Hareketler, iin dzgn ve otomatik yaplmasn salamak amacyla doal ritme uygun
dzenlenmelidir.
g. Gzle izlenmesi gereken unsurlar mmkn olduu kadar azaltlmal ve bunlar birbirine yakn
tutulmaldr.
1.2.1. yeri Dzeninin Kullanlmasna likin lkeler
a. le ilgili. malzeme ve aletler belirli yerlerde bulundurulmaldr.

b. Malzeme ve aletler, i grenin kolaylkla ulaabilecei nceden belirlenmi yerlere konulmaldr.
c. Mmkn olan her yerde yer ekiminden yararlanan tama sistemleri kullanlmaldr.
d. Malzeme ve aletler hareketleri sras gz nne alnarak yerletirilmelidir.
e. Yerletirme, malzeme ve aletler, normal gr asnn iinde kalacak ekilde yaplmal ve yeterli bir
aydnlanma salanmaldr.
f. alma masas ve sandalyenin ykseklii, iin yaplmas esnasnda alnacak eitli pozisyonlara olanak
verecek ekilde dzenlenmelidir.
g. Oturma yerleri farkl fiziki yapdaki kiilere gre kolay ayarlanabilir zellikte olmaldr.
1.2.2. Ara Gere ve Aletlerin Yapsna likin lkeler
a. Sabitleyiciler, ayakla ileyen pedal ve benzeri tertibatlar kullanlarak ellerin i yk azaltlmaldr.

b. Mmkn olduunda iki veya daha fazla alet birletirilmelidir.
c. Mmkn olduunda aralar ve malzemeler, arama, bulma ve seme hareketlerini minimize edecek ekilde
nceden yerletirilmi olmaldr.
d. Her parman belirli ve farkl hareketler yapmasyla i ykn parmaklarn kapasitelerine gre datlmas
salanmaldr.
e. Aletlerin, dme ve evirme kolu gibi cihazlarn tutulmasn salayan yzeyleri, ellerin mmkn olduu kadar
fazla temasn salayacak ekilde tasarlanmal, bunlarn kumanda etmek iin vcut duruunun ok fazla
deitirilmesi gerekmemelidir.
f. Aletlerin tutulma, kumanda veya denetim salayan ksmlar, i grenin bunlar vcut pozisyonunda en az
deiiklik ve en fazla mekanik avantajla kullanabilecei ekilde yerletirilmelidir.
1.2.3. alma Yeri Dzenlenmesinde Genel lkeler
a. i alma esnasnda dik durmal ve yz de yapt ie doru bakar pozisyonda almasn

srdrebilmelidir.
b. in gerektirdii iyi bir gr as iin, ba ve gvde dik veya ba hafif eik olmaldr.
c. Btn alma aktiviteleri, iilerin farkllklar benimsemelerini ve hakim olmalarn kolaylatracak
ekilde dzenlenmelidir.
d. in yaplmas esnasndaki duru ekli, vcudun kapasitesini zorlamamaldr. Ayn zamanda salk ve
gvenlik uygulamalar btn herkesi kapsayacak ekilde dzenlenmelidir.

e. alma ortamlerin seimine, ayakta yada oturu pozisyonlarna gre hazrlanmaldr.
f. Vcudun arl, ayakta iken her iki ayaa eit ekilde dalmal ve ayak pedallar buna gre dizayn
edilmelidir.
g. aktiviteleri, alma alannn aa yukar ortasnda; yaplan ilere ok yakn olarak
gerekletirilebilmelidir.
h. Mevcut g, en uygun kas gruplaryla maksimum iin yaplmas iin kullanlmal ve organlar uyum
iinde altrlmaldr.
i. alma, kalp seviyesinin zerinde srekli yaplmamaldr. Kalp seviyesinin zerinde ar g
kullanmaktan kanlmal, hafif iler kalp seviyesinin stnde yaplmaldr. Bu kaslarn dinlendirilmesi iin
gereklidir.
j. G hem kollarla, hem de bacaklarla birlikte, yetersiz ara ve gerele de olsa tekrar tekrar
kullanlabilmelidir. Aletlerin, dme ve evirme kolu gibi cihazlarn tutulmasn salayan yzeyleri, ellerin
mmkn olduu kadar fazla temasn salayacak ekilde tasarlanmal, bunlarn kumanda etmek iin vcut
duruunun ok fazla deitirilmesi gerekmemelidir.
f. Aletlerin tutulma, kumanda veya denetim salayan ksmlar, i grenin bunlar vcut pozisyonunda en
az deiiklik ve en fazla mekanik avantajla kullanabilecei ekilde yerletirilmelidir.
2-SONU
almamzda ofis almalarnn ergonomik konusundan hareket ederek, bir ofiste nasl allmas
gerektii, ofisin verimliliini arttran unsurlar, verimlilik lmnde kullanlacak kriterler ve ergonomik alma
ortamlarnn nasl olmas gerektii zerinde durulmutur.
alma ortamn etkileyen aydnlatma, havalandrma, grlt, bro mobilyalar vb. faktrler
incelenmi ve ergonomi biliminin alma koullarna getirecei kolaylklar ile alanlarn alma ortamnda
rahat etmesi, alrken ayn zamanda ona yaadnn da hissettirilmesi iin en uygun koullarn salanmas
gerektii vurgulanmaya allmtr. Bunu salamak iin yaplacak ey, genellikle maddi olarak fazla miktarda
olmayan kk dzenlemelerdir. Bro alannn canl bir varlk olduunu, bir makine olmadn akldan
karmamak gerekir. Onun rahat, salkl ve huzurlu bir ortamda almas verimlilii dorudan olumlu ynde
etkilemektedir.
alma evresi kt olan bro alan bir an nce iini bitirip iyerinden ayrlmak isteyecektir. Oysa
kendisi iin uygun bir ortam bulan alan daha retici, daha baml ve daha kaliteli i yapmaya zen
gsterecektir. Uygun koullarn salanmasnn alann verimini olumlu ekilde etkilediinden yola klarak,
sz konusu evresel faktrlerin alana en az zarar verebilecek seviyede tutulmas iin neler yaplabilecei ve ne
gibi nlemler alnmas gerektii zerinde durulmutur.
Ayrca iyerindeki dzensiz kablolar, alanlar rahatsz etmeyecek ekilde dzenlenerek kazalar
nlenebilir. Masa ve dolaplar brodaki personel tarafndan ok sk kullanlmaktadr. Dolaysyla bunlarn gerek
boyutlarnn gerekse yksekliklerinin uygun llerde olmas gereklidir. Gereksiz yere eilmelere ve uzanmalara
neden olacak dolaplarn yeniden dzenlenmesi ile bu rahatszlklar ortadan kalkacaktr. Ayrca i akn ve
personelin ierde dolamn engelleyecek masa ve sandalyelerin yerlerini yeniden dzenlemek olduka faydal
olacaktr.
3. KAYNAKA
[1] Ergonomics: The Study of Work, U.S. Department of Labor Occupational Safety and Health Administration
(OSHA), 2000.
[2] DEMRBA, A. Ferya. (1998). gren Verimliliinin Dmesine Yol Aan Zaman Kayplar Ve Bir
lm Uygulamas. stanbul : stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits (Yaynlanmam Yksek Lisans
Tezi).
[3] Ergonomics: The Study of Work, U.S. Department ofLabor Occupational Safety and Health Administration
(OSHA), 2000.
[4] Su B.A., Ergonomi, Atlm niversitesi Yaynlar 5, Ankara 2001, s. 1-3.
[5] ARTUN, Tuncay. (1988), syeri Ortam ve si Saglg, 1.Ulusal Ergonomi Kongresi M.P.M Yaynlar, Yayn
No: 372, Ankara.
[6] AYDEMR, Emrah. (1995), Veriminin Artrlmas Bakamndan Matbaa letmelerinde Ergonomi, 5.Ulusal
Ergonomi Kongresi, M.P.M Yaynlar, Yayn No: 495, stanbul.
[7] ERKAN, Necmettin. (1989), letmelerde nsan Gc Verimlilii, M.P.M Yaynlar, Yayn No: 384, Ankara.
[8] AM, Nalan. (1995), Tekstil Sanayisinde Var Olan Grltnn alanlarn Verimliliine Etkisi, 5.Ulusal
Ergonomi Kongresi, M.P.M Yaynlar, Yayn No: 495 stanbul
FORKLFT LE MEYDANA GELEN KAZALARI VE GVENLK NLEMLER
enol RN
(Dzce niversitesi Gmova M.Y.O.)
Emine RN
(Dzce niversitesi Gmova M.Y.O.)
FORKLFT LE MEYDANA GELEN KAZALARI VE GVENLK NLEMLER
enol RN
Dzce niversitesi Gmova M.Y.O.
senolsirin@duzce.edu.tr
Emine RN
Dzce niversitesi Gmova M.Y.O.
eminesirin@duzce.edu.tr
ZET
Elektrikli, benzinli, LPGli ve dizel enerji trleriyle alabilen Forklift, eitli sanayi
kurulularnda, insan gcnn yetmedii ar yklerin, yakt ve kimyasal madde tanklarn,
eitli yntemlerle ambalajlanm rnlerin kaldrlmas ve/veya istenilen yere gtrlmesi
iin kullanlan i makinesidir. Tama ilemi srasnda; kullanc hatalarndan, uygun aparatla
yk tanmamasndan, tama kapasitesinin stnde yk tanmasndan, i makinesinin
zamannda bakm yaplmamasndan v.b. dolay i kazalar meydana gelmektedir. TKin
yapm olduu bir aratrmaya gre; bir yl iinde eitli sektrlerde istihdam edilenlerin
%2,9unun ile ilgili kaza veya rahatszla maruz kald tespit edilmitir. Bu alma ile
Forklift ile meydana gelebilecek yaralanmal ve/veya lml i kazalar ve nlemlerinin
incelenmesi amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Forklift, Kazas, nsan Sal
ABSTRACT
Electric, gasoline, LPG and diesel energy types that can operate forklift, various
industry organizations, people could not afford the heavy loads, fuel and chemical tanks, with
various methods packaged product removal and / or desired to where it used to work machine.
During transport, user error, proper bracket after transporting the load, above load carrying
capacity for the transport, a lack of timely maintenance of construction machines, etc. occur
due to accidents at work. According to a study conducted by TUIK that, within a year of
people employed in various sectors of %2,9 is exposed to the work-related injury or
discomfort have been identified. This study can occur with Forklift injury and / or fatal work
accidents and measures aimed to investigate.
Keywords: Forklift, Work Accident, Human Health
1. GR
gvenlii ve ii salnn temel amac; alanlarn gvenli, salkl bir ortamda
risklere kar gerekli tm tedbirlerin alnarak, retimin verimli bir ekilde devamlln
salamaktr. Gvenli ortamlar oluturmada alnacak tedbirler ve nlemler iletmeler ve
kurumlar asndan ok nemlidir. Dnyada her yl ILO (Uluslararas alma rgt International Labour Organization) kaytlarna gre; 250 milyon i kazas olmakta ve
335.000 kii bu i kazlarnda lmektedir. lkemizde ise her gn 176 i kazas olmakta, 3 ii
hayatn kaybetmekte ve 5 ii ise i kazalar sonucu alamaz hale gelmektedir. [1]
Dnyada yaanan ekonomik gelimeler sonucunda, piyasalarda bulunan rekabet
giderek artmakta olup, bunun sonucunda kaliteli, verimli, hzl ve sistematik retim talep
edilmektedir. Gereksinim duyulan bu talepleri karlama adna gerek kresel gerekse ulusal
1
dzeydeki firmalar kendilerini yenileme ve revize etme srecine girmitir. Gnmz firmalar
stok yapmayan ve gnlk taleplerini bildiren mterilerine kar, zaman en verimli
kullanarak ayn zamanda ok hzl bir hareketle ihtiyalara karlk vermeye almaktadr.
Yaplan bu alma ile iletmelerde ykleme-boaltma ve stok ilemlerinde dnyada
en sk ykleyici olarak kullanlan, forkliftler ve forkliftlerde alnmas gereken gvenlik
nlemleri ele alnmtr.
almann; kinci blmnde forkliftte oluan veya oluabilecek kaza riskleri ve
deerlendirmesi ele alnmtr. nc blmnde forklift bakmlar ve forkliftle meydana
gelen ve/veya gelebilecek i kazalar irdelenmitir. Son olarak sonu ksmnda nemli
sonular, alnmas gereken gvenlik tedbirleri ve muhtemel aratrma konular belirtilmitir.
2. FORKLFTTE OLUAN VE/VEYA OLUABLECEK KAZA RSKLER VE
DEERLENDRMES
ekil 1de dizel bir forklifte ait ana ksmlar bulunmaktadr.
ekil 1. Forklift Ana Ksmlar [2]

letmelerde ambar, mamul ambar, stok ve nakliye ilemlerini iinde barndran
ykleme-boaltma-istifleme ilemlerinde, zamann en etkin ve verimli ekilde kullanlmas
gereklilii eskisinden ok daha fazla biimde kendisini hissettirmektedir. Hzl ve etkin bir
hareketin gerektii bu ortamlarda i kazalar nedeniyle i gc kaybnn yannda ykleme
boaltma ilemleri srasnda mamul, hammadde ve ara kayplar da azmsanmayacak
derecede byk boyuttadr. [3]
Bu kayplara yol aan nedenler; fiziksel koullar (allan alan ve gvenlik
nlemlerinin yetersizlii), eitim ve bilgi yetersizlii, iletmede alan says v.b. eklinde
aklanabilir.
SGKnn (Sosyal Gvenlik Kurumu) aklam olduu verilere gre i kazas ve

meslek hastalklar sonucu lmler, ekil 2de yer almaktadr.
ekil 2. SGK Kazas ve Meslek Hastalklar Sonucu lmler [1]

Dier taraftan yine SGK verilerine gre oluturulan, i kazalarnn iyerlerinde alan
saylarna gre dalm grafii, ekil 3te bulunmaktadr. Grafikte de grlecei zere; i
kazalarnn daha fazla gerekletii iyerlerindeki alan saylar daha azdr.
ekil 3. SGK Kazalarnn yerlerinde alan Saylarna Gre Dalm [1]

70 kiinin alt bir iletmede yaplan bir aratrmada, i kazas geiren ve
geirmeyen grubun ya ve eitim durumlarnn bir karlatrmas yaplmtr (ekil 4).
ekil 4. Kazas Geiren Grup ile Kazas Geirmeyen Grubun Ya ve Eitim

Durumlarnn Karlatrlmas [4]
kazas geirmi olan gruptaki personelin 20-25 ya grubunda fazla olmasnn
nedeni; bu ya grubunun tecrbesiz olabilecei ve yaptklar ii yeni reniyor olmas
gsterilebilir. kazas geirmi grupta yer alan i grenlerin %55,7 orannda ilkokul
seviyesinde olduka yksek olduu grlmektedir. En az i kazas geiren grubun %2,9 oran
ile Yksekokul/niversite dzeyinde olduu grlmektedir. [4]
Yukardaki yaplm bu aratrmaya gre; i yerlerinde alan personelin i kazas
geirme riski, eitim seviyesi ve ya gruplaryla orantl olduu sylenebilir.
3. FORKLFTTE BAKIM VE GEREKLEEN KAZALARI
Elektrikli, benzinli, LPGli ve dizel eitleri (ekil 5) olan forkliftlerde muhtemel kaza
risklerinden korunmak iin bir dizi nlemler almak gereklidir. Bunlar; alma ortamlarnda
periyodik bakm kontrolleri ve her alma ncesinde, esnasnda ve alma sonrasnda
yaplmas gereken kontrollerdir.
ekil 5. Forklift eitleri

4
Forkliftle her alma ncesi, alma esnasnda ve sonunda yaplmas gereken

kontroller Tablo 1de gsterilmektedir.
almadan nce
alma Esnasnda
alma Sonunda
1. Dili kutusu, direksiyon, hidrolik balantlar ve frenlerde ya

szmas olup olmad kontrol edilmelidir.
2. Aracn takmlar ve balantlar kontrol edilmelidir.
3. Lastikler ve hava basnlar kontrol edilmelidir.
4. Tm gstergelerin alp almad kontrol edilmelidir.
5. Motor aksamnda sznt kontrol edilmelidir.
6. Soutma sistemi temizlii, su ve gerekliyse antifriz seviyesi
kontrol edilmelidir.
1. Emniyetli, gvenlik tedbirlerinin tm alnarak, ekonomik
ayn zamanda verimli hareket salanmaldr.
1. Tama ekipman temizlenir, bir sonraki alma iin n
hazrlk yaplarak yakt ikmali yaplmaldr.
2. Elektrikli tipler iin akler arj edilmelidir.
Tablo 1. Forklift alma ncesinde-Esnasnda-Sonrasnda Yaplmas Gereken Kontroller

alma ncesinde, esnasnda ve sonrasnda yaplan kontrollerle beraber forkliftler;
ayn zamanda, motor aksamlarnn mrn uzatmak, i kayplarn azaltarak, arzalanmalarn
engellemek ve i gvenliini salamak amacyla periyodik bakmlar yaplmaldr. Bu
periyodik bakmlar 6 ana grupta toplayabiliriz;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gnlk bakm,
Haftalk bakm,
Aylk bakm,
aylk bakm,
Alt aylk bakm,
Mevsimlik bakm. [3]
Bu periyodik bakmlarn haricinde firmalar ayrca; yeni alnan forkliftler iin garanti
kapsamnda da detayl bakmlarn yaptrmalar, olas muhtemel durularn da nne
geecektir.
Kaldrma, ykleme ve boaltma ilemleri srasnda meydana gelen kaza sebepleri, 4 temel
balk altnda deerlendirilebilir; [5]
1.
2.
3.
4.
malat,
Montaj,
Yetersiz bakm-kontrol,
Kullanm hatalar.
EU-OSHA (Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans) Kaldrma makinalarnda meydana

gelen balca i kazalarn u ekilde raporlamtr;
1.
2.
3.
4.
Bom veya kaldrma makinelerinin enerji hatlaryla temas (kazalarn %45i)

Kaldrma mekanizmasnn altnda durma,
Makinenin devrilmesi,
Ykn dmesi,
5
5. Emniyetli bir operasyonun srdrlebilmesi iin gerekli olan teknik periyodik

kontrollerin yaplmamas,
6. Bomun kmesi,
7. Kar arln sisteme zarar vermesi,
8. Dayama ayaklarnn yanl kullanm,
9. Dmeler ve balama eleman hatalar. [5]
Belirtildii gibi kaldrma ekipmanlarnda zellikle forkliftlerde meydana gelen veya
gelebilmesi muhtemel i kazas riskleri yukarda belirtilmektedir. Bunlar kullanc hatasndan
olduu gibi, kullancnn elinde olmayan baz sebeplerden olabilmektedir. ekil 6da
forkliftlerde kullanc hatalarndan meydana gelebilecek baz kazalar gsterilmitir.
4 m ykseklikte, ahap
palet zerinde boya yapan
personel, Forklift
kullancsnn ileri gitmesi
zerine dengesini
kaybederek aa der ve
i kazas oluur.
NCE
NCE
Forklift kullancs A
konteynrn araca
yklemek iin engelleri
kaldrrken alan dier
personeli fark edemeyerek,
i kazas oluur.
Forklift kullancs, 2.850

mm uzunluunda, 854 mm
apnda ve 850 kglk bir
boruyu, zeri 450x450 mm
ebatnda ahapla kapatlan
bir ukara derek i kazas
oluur.
NCE
NCE
1.200 kg tama kapasiteli

yan ykleyici forkliftiyle
kullanc, kargoyu
yklerken kenara ok
yanatndan, derek i
kazas oluur.
Forklift kullancs
ykledii yk araca
sabitlemek iin forklifti 6
derece eimli bir yerde el
frenini ekmeden
brakmas sonucu, forklift
NCE kayarak i kazas oluur.
SONRA
SONRA
SONRA
SONRA
SONRA
ekil 6. Forklift Kullanc Hatasndan Kaynaklanan Kazalar [6]

6
4. SONU
Yaplan bu almayla, lkemiz ve dnya genelinde oluan ve/veya olumas
muhtemel ykleme-boaltma-istiflemede kullanlan forklift kaldrclarnn neden olduu
kazalarda, i gvenlii ve ii salnn nemi vurgulanmtr.
Forkliftle kaldrma ilemleri; yklerin bir yerden baka bir yere tanmas,
malzemelerin ve/veya rnlerin raflara istiflenmesi, makine ve eitli tezgahlara malzeme
arj, makine ve tezgahlara taklp sklecek ar paralarnn tanmas gibi operasyonlar
ierir.
Bu operasyonlarda muhtemel kaza risklerine kar alnmas gereken nlemler
unlardr;
1. Forkliftler, kullanc belgesine sahip kiilerce kullanlmaldr,
2. Yaplan bakmlar ve bakm sonucu deien, deimesi olas ekipmanlar kontrol
edilerek uygun formlarca kayt altna alnarak rapor edilmelidir,
3. Forklift atallarnda uygun tama ekipman olmadan insan tanmamaldr,
4. Forkliftin zerine ve kullanc blmesine insan alnmamaldr,
5. Kapal alanlarda (i yeri ii, depo, mamul alanlar v.b.) alan Forkliftler iin gidigeli yollar dikkat eker ekilde iaretlenmelidir,
6. Forkliftler iin hz snrlamas getirilmeli, zellikle dnlerde hz drlmelidir,
7. Forkliftin yol gzergahnda insanlar varsa hz azaltlp, kornayla uyarda bulunmaldr,
8. Kaygan ve gevek zeminlerde forklift kullanlmamaldr,
9. Forklift kullanclar tm iaretlere uyarak, izin verilen azami yk deeri ve tavan
kaldrma ykseklii almamaldr,
10. Dengesiz, emniyetsiz ve sabitlenmeyen ykler tanmamal ve ykler eit bir ekilde
atallara datlmaldr,
11. Tek atalda yk tanmamaldr,
12. Baka forkliftlerin alma sahasnda forklift kullanlmamaldr,
13. Forkliftler dier forkliftleri tamamal veya itmemelidir,
14. Yksee kaldrlm veya yksekten alnm ykler uygun yer mesafesine
indirilmeden hareket edilmemelidir,
15. Forkliftlerde yk eer kullancnn gr mesafesini kstlyorsa, geriye doru dikkatli
bir ekilde kullanlmaldr,
16. Forklift devrilme durumlarnda kabin dna doru atlanmayarak, bulunduu yere sk
bir ekilde tutulmaldr,
17. Rampalardan karken forklift hareketi ne, inerken ise geriye doru olmaldr,
18. Eimli yzeylerde yk kaldrlmamal, manevra yaplmamaldr,
19. Forklift kullancs kazalara sebep olan en etkili faktrdr, dolaysyla kullanc alkol
veya uyuturucu madde kullanmamaldr,
20. Islak ve yal el, ayakkab ile forklift kullanlmamaldr,
21. Forkliftin btn iaretileri, aynalar, sinyalleri alr bir durumda olmal, kullanm
esnasnda eller ve/veya ayaklar kabinden darya karlmamaldr,
22. Forkliftle i sonunda park alanna park edilerek, atallar aaya indirilmeli, levyeler
boa alnmaldr,
23. El freni i bitimlerinde her zaman ekilmeli ve motor durdurulmaldr.
Tm bu gvenlik nlemlerinin alnmasyla, olas muhtemel i kazalarnn ve igc

kayplarnn nne geilebilmektedir. Btn iletmeler iin i gvenlii ve ii salna nem
verilmeli, zellikle forkliftle kaldrma ilemlerinin olduu iletmelerde sistemsel bir hatann
nne geilmelidir. Bu yzden oluturulacak sistematik nlemlerin gerek oluturulmas gerek
uygulanmas noktasnda ok dikkatli olunmaldr. Hibir maddi kazan insan salnn nne
gememelidir.
Bundan sonra, forkliftler zerine yaplacak almalarda, genelleme yerine kendi
ilerinde komplike ve farkl yapya sahip, elektrikli, benzinli, dizel veya lpg forklift tiplerinin
biri zerine bu alma detaylandrlabilir.
KAYNAKLAR
[1]
TMMOB Makine Mhendisleri Odas, Sal ve Gvenlii Oda Raporu, Nisan

2008.
[2]
http://en.wikipedia.org/wiki/Forklift_truck
[3]
Dinler, G., Forklift Bakm Ve Kullanm El Kitab, 2000.
[4]
olak, F.A., Kazas Geiren Ve Geirmeyen Grenlerin Depresyon, fke,

Kayg, Alg Dikkat Ve Dadnk-ednklkleri Asndan Karlatrlmas
Yksek Lisans Tezi, Maltepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, 4, stanbul, Ekim
2010.
[5]
oktu, A.K., Ceylan, S., Kaldrma Aralarnda Sal ve Gvenlii, Ankara,

2012.
[6]
http://www.jorpor.com/AC/Accident
NAAT LERNDEK KORKULUK UYGULAMALARI ZERNE

DEERLENDRMELER
Vedat Toan
(Karadeniz Teknik niversitesi naat Mhendislii Blm)
Hasan Basri Baaa
Bayram Ali Temel
naat lerindeki Korkuluk Uygulamalar zerine Deerlendirmeler

Vedat Toan, Hasan Basri Baaa, Bayram Ali Temel
Karadeniz Teknik niversitesi, naat Mhendislii Blm, 61080 Trabzon
togan@ktu.edu.tr, hasanbb@ktu.edu.tr, bayram_ali_temel@hotmail.com
zet:
Bilindii zere lkemizde lml i kazas says bakmndan inaat sektr ne yazk ki
liderliini hala korumaktadr. Bu i kazasndan kaynakl lmlere yol aan ana faktrlerden
biri de alanlarn eitli sebeplerden dolay dmeleri zellikle de yksekten dmeleridir.
Bu tr tehlikelerden alanlarn korunmas iin dmeyi nleyici platformlar, bariyerler,
kapaklar, alma iskeleleri, gvenlik alar ve hava yastklar gibi uygulanabilecek toplu
koruma nlemleri bulunmaktadr. verenin alanlarn yksekten dmelerine kar
alabilecei dier bir toplu koruma nlemi de gvenli korkuluk uygulamalardr.
Mevzuatmzda zellikle 6331 sayl Sal ve Gvenlii kanununa dayal olarak
yaynlanan Yap lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde, bu gvenlikli korkuluk
nleminin uygulamasnda ne gibi zelliklere sahip olmas gerektii aka belirtilmektedir.
Hatta ayn ynetmelikte bu nlemin nerelerde (rn: betonarme platformlarn deme
kenarlarnda, demelerde sreksizlik meydana getiren boluklarda (asansr, merdiven, baca
vb. boluklar gibi)) kullanlaca da belirtilmektedir. Ancak, pratikte korkuluk
uygulamalarnn kullanlmasnn gerektii bu yerlerde uyar ve ikaz eritlerinin kullanld
grlebilmektedir. Tehlikelere kar uyar ve fark edilebilirlik iin kullanlan bu ekipmanlarn
tek balarna gvenlikli bir korkuluk uygulamasndan beklenilen amac gstermesi mmkn
deildir. Pratikte uyar ve ikaz eritlerinin tek balarna kullanlmalarnn yan sra uygun
korkuluk sistemleri zerine fark edilebilirlii artrmak iin korkuluk sistemleri ile birlikte
kullanld gzel uygulamalarda sz konusudur. Bu almada, inaat iyerlerindeki korkuluk
uygulamalarnn ynetmelikler nda deerlendirilmesi yaplmaktadr. Sonu olarak,
pratikteki korkuluk uygulamalarndaki dorular ve yanllar i sal ve gvenlii asndan
ortaya konulmaktadr.
Anahtar kelimeler: naat ileri, i sal ve gvenlii, korkuluk
Evaluation of Guardrail Applications in Construction Works

Abstract: As it is known, in our country the construction industry still has been the leadership
in terms of number of occupational accidents that result in death. One of the main factors
causing the deaths due to this occupational accident is to fall the employee for various
reasons, especially falling from high places. For the protection of workers from the dangers of
this type, fall prevention platforms, barriers, covers, scaffolding, safety nets and airbags that
can be implemented as collective protection measures are available. Other collective
protection measure which the employer can take against falls from a height of the workers is
the securely guardrail applications. In our legislation, in particular in the Occupational Health
and Safety Regulations in Construction Works published on the basis of the Occupational
Health and Safety, Law No. 6331, the implementation of this securely guardrail prevention is
clearly stated with features. Even, in the same regulation, this measure will be used in
whereabouts (e.g, at the edges of the flooring, the spaces, i.e., elevators, stairs, chimney etc.,
forming discontinuities in the floor) is also indicated. However, in practice, in these places, in
where it is necessary to use the guardrail, it can be seen that the use of warning strip or bands.
1
For this equipment used for warning and noticeability against the hazards, it is impossible to
demonstrate the task that is expected from a guardrail alone. In addition the usage of the
warning strip alone, in practice, they are used in conjunction with the appropriate guardrail to
increase the noticeability as good applications. In this study, guardrail applications in
construction workplaces are evaluated in light of the regulations. As a result, the right and
wrong application of the guardrail in the practice has been demonstrated in terms of
occupational health and safety.
Keywords: Construction works, Occupational Health and Safety, Guardrail
Giri
SGK tarafndan yaynlanan istatistiklerden de grlebilecei gibi, hemen hemen her yl,
zellikle lml i kazas saylarnda inaat sektr ilk srada yer alma geleneini
srdrmektedir. Ayrca son 2-3 yl dikkate alndnda bu sektrn i kazas saylarnda da en
nde yer ald sylenilebilmektedir. Sektrn i kazas ynnden bu kadar yksek
istatistiklere sahip olmasnda, dier pek ok nedenin yannda zellikle vasfsz alan
istihdamnn yksek olmas, alma alann olduka geni ve dank olmas, kullanlan
ekipman, malzeme ve teknolojinin ok eitlilik gstermesi ve uzun yorucu mesai
gerektirmesi gibi nedenler de nemli katk salamaktadr.
En son yaynlanan 2012 yl SGK istatistiklerine gre, toplam i kazalarnn (74.871)
%75ni oluturan (56.172) ilk be i kazas tr arasnda yer alan kiilerin dmesi (8.541) bu
yzdenin yaklak %15ni oluturmaktadr. Verilen bu saynn (8.541) yaklak %36s
(3.057) kiilerin yksek bir yerden dmesi olarak verilmektedir. Yksek bir yer olarak ifade
edilen yerlerin de, aalar, binalar, yap iskeleleri, merdivenler, makinalar, aralar ile ukur
ve/veya derin bir yer (hendeklere, kuyulara, kazlara, yerdeki ukurlara) olduu
belirtilmektedir. Bu kaza trnn en sk hangi i kollarnda meydana geldii bilgisi bahsi
geen istatistik yllnda belirtilmemesine ramen, verilen yerlerin pek ounun inaat
sektr ile ilikilendirilebilecei aktr. Buradan hareketle inaat sektrnde gerekleen i
kazalarndan kaynakl lme/lmlere yol aan ana faktrlerden biri olarak alanlarn eitli
sebeplerden dolay dmeleri zellikle de yksekten dmeleri ileri srlebilir.
Bir yl akn sredir yrrlkte olan mevzuatmzda alanlarn iyerinde eitli
tehlikelerden kaynakl risklerden korunmasna ynelik ortaya koyulan nlemler paketindeki
risklerle kaynanda mcadele etmek ile balayan hiyerari sralamasnda toplu koruma
nlemleri zellikle kiisel korunma tedbirlerine gre daha nceliklidir. Dolaysyla, yksekte
almann kanlmaz olduu ilerde alanlarn dmelere kar korunmasnn
salanabilmesi iin toplu korumalara ncelik verilmesi gerekmektedir. Toplu korunma
yntemlerine rnek olarak gvenli korkuluk uygulamas verilebilir. Korkuluk kelimesinin
gvenli kelimesi ile birlikte kullanlmasnn nedeni yaplan herhangi bir korkuluk
uygulamasnn istenilen veya beklenilen grevi yerine getiremeyeceindendir. Dolaysyla,
gvenli korkuluk vurgusunu daha da pekitirmek iin korkulukta beklenen tm zellikler ilgili
mevzuatmzda aka belirtilmitir.
Bu almada, ilgili mevzuatmzda inaat sektrne ait ilerde nerelerde kullanlmas
gerektii aka belirtilen gvenli korkuluk uygulamalarnn sahada uygulan biimleri
zerine eitli deerlendirmeler yaplmaktadr. Sonu olarak, sahada korkuluk
uygulamalarnn kullanlmasnn gerektii yerlerde uyar ve ikaz eritlerinin kullanld,
kullanlan bu ekipmanlarn tek balarna gvenlikli bir korkuluk uygulamasndan beklenilen
amac gstermesinin mmkn olmad ve ancak uygun korkuluk sistemleri zerine fark
edilebilirlii artrmak iin kullanlabilecei ortaya koyulmutur. .
Mevzuata Gre Deerlendirmeler

Bilindii zere, alanlar iin gvenli ve salkl alma ortam oluturma gayretleri
zellikle 4857 sayl Kanunla balayan ve 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ile
devam eden srete dzenlemelerle birlikte somutlamtr. Kanunlarda yer alan genel
dzenlemelere ek olarak sadece inaat sektr ile alakal dzenlemelerin yer ald Yap
lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii de yaynlanmtr. Bu ynetmelik, Ek-1 Yap
leri Listesinde yer alan yap ilerinde alnacak asgari i sal ve gvenlii artlarn
belirlemektedir.
Yksekten dme olarak tariflenen i kazas trne alann maruz kalmas iin bu
ynetmeliin Ek-4 (Yap Alanlar iin Asgari Salk ve Gvenlik artlar)n A) Yap
alanndaki alma yerleri iin genel asgari artlar ana bal altndaki Yksekte alma alt
bal altnda verilen Seviye fark bulunan ve dme sonucu yaralanma ihtimalinin
oluabilecei her trl alanda yaplan alma tanmna uygun bir yerde faaliyet gstermesi
gerekmektedir. Yksekte yaplacak almalarn zellikle yksekte alma gerektirmeyen
ksmlarnn ncellikle yerde yaplmas gerektii, nceden planlanmas ve organize edilmesi
gerektii ve alanlarn bu yerlere ulamalar uygun ara ve ekipmanlar aracl ile gvenli
bir ekilde salanmas gerektii yine ayn alt balk altnda belirtilmektedir. Ayrca,
mevzuatmzda da uluslararas normlarda olduu gibi yksekte alma yerlerinde alanlarn
gvenliinin ncelikle toplu koruma tedbirleri ile salanlmas istenmektedir. Bu tedbirleri de
gvenli korkuluklar, dmeyi nleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, alma iskeleleri,
gvenlik alar veya hava yastklar gibi sralamaktadr.
Bu toplu koruma tedbirlerinin betonarme platformlarn deme kenarlarnda, asansr,
merdiven, baca, aft, aydnlatma boluklar gibi demelerde sreksizlik meydana getiren
boluklarda, duvar ve perde duvar gibi yap elemanlar arasnda sreksizlik meydana getiren
pencere ve benzeri boluklarda alanlarn veya malzemelerin dmesini engelleyecek
biimde alnmasn istemektedir. Bu tedbirlerden korkuluk sisteminin kullanlmas halinde de
Yap lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin Ek-4 (A)nn altndaki Yksekte
alma balnn altnc maddesinde tanmlanan zelliklere uygun olmas gerektii
belirtilmektedir. Bu maddede, ayn baln ikinci maddesi bendindeki gvenli
korkuluklar tabirinin aksine sadece korkuluk kelimesi kullanlmtr. Belki de bu zelliklere
sahip korkuluklarn gvenli korkuluk olarak atfedilebilecei vurgulanmaktadr.
Mevzuatmza gre yksekte almalarda alan ve malzeme dmesini engellemek iin
tercih edilebilecek toplu koruma tedbirlerinden olan korkuluklarda; a) Platformdan en az bir
metre ykseklikte ve herhangi bir ynden gelebilecek en az 125 kilogramlk yke dayankl
ana korkuluk, b) Platforma bitiik, en az 15 santimetre yksekliinde topuk levhas, c) Topuk
levhas ile ana korkuluk arasnda aklklar 47 santimetreden fazla olmayacak ekilde
konulan ara korkuluk, eklinde aka belirtilen zelliklerin olmas gerektii belirtilmektedir.
Yksekte yaplacak almalarda kullanlacak i ekipmanlarnn kullanm ile ilgili salk
ve gvenlik ynnden uyulmas gerekli asgari atlarn belirtildii Ekipmanlarnn
Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii Ek-II 4. Yksekte yaplan geici
ilerde, i ekipmannn kullanm ile ilgili hkmler balnn 4.1.4 maddesinde de
koruyucularn uygun yapda ve yeterli salamlkta yaplmasnn gerektii belirtilmektedir.
Uygulamalar Inda Deerlendirmeler
alanlarn yksekte almalar esnasnda dmelerini engellemek iin kullanlacak toplu
korunma yntemlerinden biri olan korkuluk uygulamalarnda aranacak asgari zellikler bir
nceki balkta ayrntlaryla verilmitir. Bu zelliklerin tamamnda vurgulanmak istenilen
unsur korkuluk uygulamasnn alann veya malzemenin dmesini engelleyecek
salamlkta ve uygunlukta olmasdr. Dier bir deile dme eylemini durduracak nitelikte
3
olmasdr. naat sahalarnda birok korkuluk uygulamasna rastlanmaktadr. Bunlarn bazlar

binalarn inas devam ederken deme kenarlarn kapatmak gibi kk mesafeli alanlar iin
kullanlrken bazlar ise kaz kenarlarn kapatmak gibi uzun mesafelerde kullanlmaktadr
(bkz. ekil 1).
ekil 1. Sahadan korkuluk uygulamalar

Gvenli korkuluk uygulamasnn toplu koruma tedbiri olarak tercih edilebilecei betonarme
platformlarn deme kenarlarnda, asansr, merdiven, baca, aft, aydnlatma boluklar gibi
demelerde sreksizlik meydana getiren boluklarda vb. gibi yerlerde rneklerden de
grld zere uyar ve ikaz eritlerinin kullanld grlmektedir. Bu tip korkuluklarda
dikmeler hangi sklkta atlrsa atlsn (uygulamada 2 ila 5m belki de daha fazla olabilmekte)
dikme aralarnn sadece uyar ve ikaz eritleri ile kaplanmas alann dmesini kesinlikle
4
engelleyemez. Byle bir uygulama, ancak, dikme sklklar bir alann geemeyecei
mesafede ve salamlkta yaplrsa kendisinden beklenen grevi (alan dmeye kar
koruma) yerine getirebilmesi mmkndr. Ancak bu uygulamann da daha fazla maliyet
douraca aktr.
Uyar ve ikaz levhalar olsun ya da olmasn mevzuatmz uygun bir korkuluk
uygulamasnda bir ana bir de ara korkuluk bulunmasn istemektedir. Eer malzeme ve
ekipman dmesi de olas ise o zaman bir de topuk levhas ngrmektedir. Bunlara ilaveten
korkuluk uygulamasnn btn ile herhangi bir ynden gelecek en az 125 kg lk yke
dayankl olmas da istenmektedir. Uyar ve ikaz eritlerinin brakn 125 kg m 5~10 kg lk
yk bile tamas ve/veya engellemesi mmkn deildir. Bunlarn uzun sreli kullanmnda
normal veya kt hava artlarnda bile bozulduu sahada grlmektedir (bkz. ekil 2).
ekil 2. Ana ve ara korkuluksuz uyar ve ikaz eritleri ile korkuluk uygulamalar
Uygun dikme ve ana/ara korkuluklar ile tekil edilmi bir korkuluk uygulamasnn uyar
ve ikaz eritleri ile sarlmasna teorik olarak ihtiya yoktur. Mevzuatmz da dikkate
alndnda gerei de yoktur.
Ancak mevzuatmzda belirtilen ekilde oluturulmu bir korkuluk uygulanmasnn asgari
art olduu dikkate alndnda korkuluk zerinde ek bir uygulama yapmak herhangi bir
saknca dourmamaktadr. Dolays ile uygun korkuluk sistemlerinin kullanld yerler
dikkate alndnda tehlikelere kar uyar ve fark edilebilirlii artrmak adna uyar ve ikaz
eritleri ile desteklemesi ancak asgari artlarn zerinde bir uygulama olarak grlebilir (ekil
3).
ekil 3. Uyar ve ikaz eritleri ile kaplanm gvenli korkuluk uygulamalar

Sonular
Bu almada, mevzuatmzda yer alan yksekte almada alnmas gereken toplu koruma
nlemlerinden gvenli korkuluun sahada uygulama eitleri deerlendirilmitir. Yaplan
gzlemlerde, sadece uyar ve ikaz grevi olan malzemelerin dikmeler arasna gerdirilmek
suretiyle korkuluk olarak kullanld grlmtr. Ancak, bu uygulamann mevzuatn gvenli
korkuluk iin tanmlad herhangi bir art salamamasndan dolay gvenli korkuluktan
beklenen grevi yapmas da beklenemez. Uyar ve ikaz eritleri, mevzuata uygun gvenli
korkuluk sistemleri zerine farkndal artrmak iin kullanlabilecek malzemelerdir.
Dolaysyla bu tr malzemeleri tek bana kullanarak gvenli korkuluk yapmak yerine, gerek
duyulmas halinde farkndal artrmak iin ek bir uyar sistemi gibi kullanlmas uygundur.
Kaynaklar
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu (30.06.2012 tarihli 28339 sayl Resmi Gazete)
Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii (25.04.2013 tarihli
28628 sayl Resmi Gazete)
SGK statistik Yllklar 2012
Yap lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii (05.10.2013 tarihli 28786 sayl Resmi
Gazete)
SALII VE GVENLNDE DAVRANI BOZUKLUU
Memet GLTEK
(Makine Mhendisi ve Gvenlii Uzman (A))
SALII VE GVENLNDE DAVRANI BOZUKLUU

Memet GLTEK
Makine Mhendisi 12220
Gvenlii Uzman (A) M.Sc.
zet
Kiilerin davranlarn belirleyen seimleridir. Bu davranlarn sonucunda yaanacaklara dair farkndalk ve bilin dzeyi
kiinin seimlerini ynlendirir.
yerlerinde, alanlarn davranlarnn ve tutumlarnn deitirilebilmesi iin, ncelikle alanlarn alglama biimleri ve
farkllklar iyi anlalmaldr. Fark, iyerindeki insanlarn tutumundadr. Bu tutum yllarca ben yaptm oldu eitimi ve
kltr ile erevelenmitir. Sanayisi ve teknolojisi gelimi lkelerdeki insanlarn davranlar incelendiinde, byk
ounluunun yaamlarnda i ahlakn temel ilke olarak belirleyip prensip olarak doru i yapmak, sorumlulukla hareket
etmek, yasalara ve iyeri kurallarna saygl davranmak, dier alanlarn salk ve gvenliklerine sayg gstermek,
almay sevmek, yapt ii severek yapmak ve dakik olmay izledikleri grlr.
Trkiye Cumhuriyeti alma yaamn dzenlemekle ilgili kanun, tzk, ynetmelik ve standartlarn varlna ramen aksi
ynde davranlar sonucu yaanm ac olaylar ve bu ac olaylara zemin hazrlayan birok durumlarn olduunu medyadan
gryoruz, okuyoruz veya yayoruz.
Bu almada u temel tehlike ele alnacaktr. Yangn olaylar sonucu yaanan kayplara zemin hazrlayan durumlar
alanlarn ve iverenlerin davranlarnn bir yansmas olduu bak asyla irdelenecektir. Yaanan gerek olaylara ait
haberler gerek ortamlardan edinilmi grseller eliinde sunulacaktr. 30 Haziran 2012 tarihinde yrrle giren 6331
sayl Sal ve Gvenlii kanununda yer alan hkmlerin alma yaamndaki yanl tutumlar ve eksik davranlar
nasl pozitif ynde etkileyebilecei katlmclara aktarlacaktr.
1. GR
Davran; isteyerek ve bir amaca ynelik yaptmz hareketler btndr.
Tutum; benzer durumda genellikle benzer ekilde davranlarmz tekrarlyorsak, buna tutum diyoruz.
Davranlarmzda etki - tepki prensibi nemlidir.
rnein;
Birisi size kar kzgn davranrsa tepki olarak ona kar kzgn davranlar sergileriz.
Ayn ekilde kiinin olumlu davran sergilemesi durumunda ona kar tepki olarak olumlu davranrz.
rnein; alannzn baret takmasn istiyorsanz; alann sizi, bu kural ve bareti nasl algladn doru
anlamalsnz.
1.1 Davranlarmz zgr mdr?
nsan davranlarnda limitsiz zgrdr. Sonularn biliyorsak, kabul ediyorsak istediimiz gibi davranabiliriz.
Davranlarmz bizim seimimizdir. Sonular deerlendirir (+) ve (-) leri tartar ve hangisi ar basarsa ona gre
davranrz.
stemediimiz eyi yapmayz. Yaptmz eyleri istemiizdir.
Yani hayatta zorunluluk olarak grdmz eyler bizim sonularn tartarak yaptmz seimlerdir.
1.2 Eylemsiz Ceza:
dl yok ceza varsa yaplacak ii yapmam ve cezalandrlmay tercih ederim.

Davran anlk dlle deitirebilirsiniz.
dl kesilirse davran da deiir.
alanlarnzn davranlarn ve tutumlarn deitirebilmeniz iin, nce alglama biimlerini ve farkllklarn iyi
anlamak gerekir.
Trkiye Cumhuriyeti alma yaamnda ilgili Kanun, Tzk, Ynetmelik, Standartlar uygulanmak iin dzenlenmi,
ancak aksi ynde davranlar sonucu yaanm ac olaylar ve bu ac olaylara zemin hazrlayan birok durumlarn/olaylarn
olduunu medyadan gryoruz, okuyoruz veya yayoruz.
Bu almada yangn olaylar sonucu yaanan can, mal, tarihi yap ve milli servet kayplarnn sebepleri;
yerlerinde yangn sndrme sistemi/yangn ka (tahliye) kaps/merdiveni ile ara ve gerelerinin yokluu varsa
maksadna uygunsuzluu, bulunduu yerde nlerinin kapatlmas eklindedir.
Fark iyerindeki insanlarn tutumundadr. Bu tutum yllarca ben yaptm oldu kltr ile erevelenmitir.
Bununla ilgili olarak yazl ve grsel medyadan yer alan rnekler u ekildedir:
13 Mart 1999 Cumartesi gn Gztepe'deki bir alveri ar'snda yaanan ac olay byk bir eksiklii daha ortaya
kard. stanbul'da yangn merdiveni olmayan birok binada yangna kar hibir nlem bulunmuyor ehir itfaiye
yetkililerinin beyanna gre yangn merdiveni olmayan binalar konusunda da belediyelerin sorumlu olduunu sylyor:
BYKY Grev, yetki ve sorumluluk
MADDE 6(4)Tahliye projeleri, konutlar hari olmak zere, yksek yaplarda ve yap inaat alan 5000 m2den fazla olan yaplarda
mimari projelerden ayr olarak hazrlanr.
Dier yaplarda ise, mimari projelerde gsterilir.
Projeler; ilgili belediye
itfaiye birimlerinin uygun gr alndktan sonra, belediye ve mcavir alan snrlar ierisinde belediyelerce, belediye ve
mcavir alan snrlar dnda ise, valiliklerce onaylanarak uygulanr.
ehir tfaiye tekilatnda Kontrol ve denetim amirliklerimiz var. Bunlar ehri taryor, bizce sakncal olanlar belediyeye
bildiriyor. ehir itfaiye yetkilisinin beyanna gre;
Bir sinemann, alveri maazasnn, otelin ya da hastanenin yangn merdiveni yoksa yaptrm ile belediye bakanlarna
ait.
Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik, Grev, yetki ve sorumluluk
Madde 6(5) Yap ruhsat
vermeye yetkili merciler; yangn sndrme, alglama ve tahliye projelerinin ve uygulamalarnn bu Ynetmelik
hkmlerine uygun olup olmadn denetler
13 Mart 1999 Cumartesi gn Gztepe'deki alveri arsnda alevler tm binay sarnca, insanlar
kaamadlar. nk alveri arnda, tek bir girii ve k olan, camdan bir lm tuzayd.
Yangn merdiveni yoktu.
Acil k kaps yaplmamt.
Birinci kata kanlar, camlar krp, aaya atlayamadlar. nk d cepheye giydirilen camlarn n, metal elbise
asklaryla kapatlmt. Binann arka tarafndaki kk pencereleri ise youn duman nedeniyle kimse gremedi. Ta ki, iki
kiinin atlad beinci katta dumann etkisi azalana kadar bu fark edilemedi. Alveri arna girenler, ya yryerek
girdikleri kapdan kacaklard. Ya da, ayn kapdan ceset torbasnn iinde kacaklardr.
Belediye Bakan ., Alveri arsndaki 13 kiinin yanarak lmesinin byk sorumluluunun 1580
sayl eskimi yasalar olduunu syledi. Kadky'deki gibi birok byk
maazann balangta belediyeden ruhsat alnmadan kurulduunu hatrlatan bakan
BYKHY, Madde 5(2) Projeler, dier kanuni dzenlemeler yannda, yangna kar gvenlik bakmndan bu Ynetmelikte ngrlen artlara
uygun deil ise, yap ruhsat verilmez. Yeni yaplan veya proje tadilat ile kullanm amac deitirilen yaplarda bu
Ynetmelikte ngrlen esaslara gre imalat yaplmadnn tespiti hlinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yap
kullanma izin belgesi veya alma ruhsat verilmez.
01.08.2007 Tokat'ta, . Al-veri merkezinde kan yangnda
Yangn merdiveninin faal olmad binada, yaklak 50 mteri mahsur kald.
Olay yerine gelen itfaiye ekipleri, 30 metre boyundaki binann tepesinden
Vatandalar birer ikier itfaiye merdivenleriyle indirdi.
tfaiye ekipleri binann baz camlarn krarak youn dumann tahliyesini gerekletirdi.
BYKHY - Ka yolu says ve genilii

Madde 33
- Hibir k veya ka merdiveni veyahut dier ka yollar, hesaplanan bu deerlerden ve 80 cmden daha dar
genilikte ve toplam kullanc says 50 kiiden fazla olan katlarda bir ka yolunun genilii 100 cm'den az olmayacak
ekilde k says bulunur.
BYKHY -Duman kontrolnn esaslar
Madde 86(1) Doal duman tahliyesi yaplabilecek yerlerde duman eki bacalar,
duman kesicileri ve duman blmeleri kullanlr. Mekanik duman kontrol sistemleri olarak ayr mekanik havalandrma
veya duman kontrol sistemleri kurulur.
(2) Duman tahliye azlar, daima ak olabilecei gibi, yangn srasnda otomatik olarak veya el ile kolaylkla alabilen
mekanik dzenler ile de altrlabilir.
Bu tr mekanizmalarn srekli bakm suretiyle iler durumda tutulmas mecburidir.
28112010 Haydarpaa Tren Gar yangn
Yetkilerin beyanna gre ., Binada at tamirat yaplyordu. Yangnn bu almalar nedeniyle kt kesin.
zolasyon malzemesinin tutumasndan m yoksa kaynak makinesi nedeniyle mi kt konusu henz net deil. Soruturma
yapacaz. Sabotaj ihtimali yok
Yangn konusunda yetkilinin beyanna gre.., tarihi bina yangnlarnn genellikle restorasyon srasnda ktna
dikkat ekerek, unlar syledi: Bu binalarda restorasyon ncesinde nlem almak gerekir. Bu nlemi almamak en byk
sabotajdr. Ahap atlarda alevli aletler kullanlmamal. Her iinin yannda portatif yangn sndrme cihaz bulunmal.
Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda
Tzk,
Madde 14
Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin retildii, ilendii veya depoland binalarda inaat, bakm ve onarm
ilerine balanmadan nce aadaki tedbirler alnacaktr.
a).
d) naat, bakm ve onarm; teknik, yetkili ve sorumlu bir elemann devaml nezareti ile salanacaktr.
24.12.2012 - stanbul Caalolunda bulunan 150 yllk l Milli Eitim Mdrl binasnda yangn.
5 katl binada sabah erken saatlerde yangn kt. 'l Milli Eitim Mdrl'ndeki yangn 46 dakika sonra haber verildi
tfaiye Daire Bakanl raporunda dikkat eken nokta, gvenlik grevlilerinin sabaha kar saat 05.10da
duman kokusu aldklar ynndeki ifadelerine karn, itfaiyeye saat 05.56da haber verilmi olmas.
Yangnn k nedeni olarak, birinci katta bulunan muhasebe ve retmen hizmet odasndaki elektrik konta gsterildi.
Odada bulunan krtasiye malzemeleri ve hal gibi kolay tutuabilen malzemelerin varl yangnn bymesine neden
olduunun kaydedildii
BYKHY Genel sorumluluklar ve yasaklar
Madde 7(1) Herhangi bir yerde kontrol d ate yandnn veya duman ktnn grlmesi hlinde, itfaiyeye haber verilir.
BYKHY Alarm verme
Madde 76- c)
Binada bulunan yangn ve acil durum mcadele ekiplerinin uyarlmas ve itfaiyeye haber verilmesi iin sesli ve kl uyar
cihazlar ve direkt hatlar veya dier iletiim ortamlar zerinden data iletiimi ile yaplr.
BYKHY Tarihi yaplara ilikin uygulama
Madde 167/C(8) Tarihi yapnn ahap ksmlarnda kullanlan elektrik kablolarnn yangna en az 60 dakika dayankl olmas ve elik
boru ierisinden geirilmesi gerekir. Buat ve kasalarn yanmaz malzemeden yaplmas arttr.
BYKHY Elektrik tesisat ve sistemlerin zellikleri
Madde 67(3) Binalarda kurulacak elektrik tesisatnn, . Sistemlerin ve cihazlarn periyodik kontrol, test ve bakmlar, bina
sahibi veya yneticisi ile bunlarn yazl olarak sorumluluklarn devrettii bina yetkilisince yaptrlr.
BYKHY Demeler
Madde 26(1) Btn demelerin yangn duvar niteliinde olmas gerekir. Demelerin yangna dayanm srelerine Ek-3/Bde yer
verilmitir.
(2) Deme kaplamalar en az normal alevlenici, yksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yaplr
yerlerinde olumsuzluklarn olmamas iin ilgili Kanun, Tzk, Ynetmelik, Standartlarn ilgi maddelerinden bazlar
almada belirtilmitir.
Bu dzenlemelere ramen uygulamada iyerlerinde altran, alanlarn ve denetleme yapanlarn aksi ynde davranlar
ve tutumlar sonucu yaanm ac olaylar, kayplar haber kuprleri eklinde belirtilmitir.
Sanayisi ve teknolojisi gelimi lkelerdeki insanlarn davrann incelendiinde, byk ounluunun yaamlarnda u
prensipleri izlediini grrz:
1. ahlak (temel ilkeleridir)
2. Doru i yapma
3. Sorumluluk
4. Yasa ve yeri kurallarna sayg
5. Dier alanlarn salk ve gvenliklerine sayg
6. almay sevme
7.Yapt ii severek yapma
8. Dakiklik.
2. SONU
Trkiye Cumhuriyeti alma yaamnda yeni bir balang yapt. 30 Haziran 2012 tarihinde yrrle giren 6331 sayl
Sal ve Gvenlii kanununda yer alan hkmler alma yaamndaki baz iveren, alanlarn ve denetleme yapanlarn
bu gne kadar olan yanl uygulama, yanl tutumlar ve eksik davranlar pozitif ynde etkileyerek ksa zaman iinde
sanayisi ve teknolojisi gelimi lkelerdeki alanlarn davran biimini yakalanaca dnlmektedir.
3. KAYNAKA
[1] 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu
[2] Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda
Tzk
[3] Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelik,
[4] Yeditepe niversitesi Salk Bilimleri SG YL ders notlar
[5] zden Uslu, Uzman Psikolog Yeditepe SG YL ders notlar,
[6] Memet Gltek, Yeditepe Sal Gvenlii Yksek Lisans almas
[7] 2008 nternet Gazetesi haberleri,
[8] 01.08.2007 nternet Gazetesi haberleri,
SG MEVZUATI EREVESNDE ASIL VEREN ALT VEREN LKLER
Hseyin KELEK
(Elektrik retmeni ve Gvenlii Uzman (B))
SG MEVZUATI EREVESNDE ASIL VEREN ALT VEREN LKLER

Hseyin KELEK
Trkiye Elektrik letim Anonim irketi
B snf Gvenlii Uzman ( Elektrik retmeni)
Tel: 0545 633 21 95 e-mail: huseyin.okelek@teias.gov.tr
GR;
Taeronlama ve taeron firma alanlarnn zlk haklar, kdem tazminatlar, maalar vb.
gibi konular bu gnlerde gndemden dmemektedir. lk olarak kamuda balayan son yllarda
ise zel sektr almalarnda da grdmz taeronlama lkemizde ve dnyada kanlmaz
bir hal almtr. yerlerinde asl iverenin dndaki iverenler iin kullandmz taeron ve
yklenici ifadelerinin aslnda hukuki bir karl olmayp bunlarn yerine hukukta alt ivereni
ifadesi kullanlr.
Her ne kadar iverenlerin asl ilerini alt iverenlere yaptrmalarnn nne gemek amacyla
eitli yasal dzenlemeler yaplm olsa da; bunlar yeterince etkili olmam, birok irkette alt
iveren alan says asl iveren alan saysn geride brakmtr.
ASIL VEREN ALT VEREN LKSNN OLUMASI
6331 sayl Sal ve Gvenlii Yasas ile kendi namna alanlar hari hemen hemen tm
iyerleri ve iyerlerindeki stat ayrm olmakszn tm alanlar yasann kapsam iine
alnmtr. Peki, bir iyerinde asl iverenle beraber alt iverenlerinde faaliyette bulunuyorsa,
SG mevzuat kapsamnda iverenlerin birbirleri ile ilikileri, grev, yetki ve sorumluluklar
iin nasl bir ereve izilebilir? Bu sorunun cevabn vermeden nce iyerlerinde hangi
durumlarda asl iveren - alt iveren ilikisinin doduunun iyi tespit edilmesi gerekir. Bunun
iin ise 4857 sayl Kanununa gre kartlan Alt verenlik Ynetmeliine baklmaldr.
Alt verenlik Ynetmeliinin 4. Maddesinin 1. Fkrasna gre; iyerlerinde asl iveren - alt
iveren ilikisinin kurulabilmesi iin;
a) Asl iverenin iyerinde mal veya hizmet retimi ilerinde alan kendi iileri de
bulunmaldr.
b) Alt iverene verilen i, iyerinde mal veya hizmet retiminin yardmc ilerinden olmaldr.
Asl iin blnerek alt iverene verilmesi durumunda ise, verilen i iletmenin ve iin gerei
ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren bir i olmaldr.
c) Alt iveren, stlendii i iin grevlendirdii iilerini sadece o iyerinde ald ite
altrmaldr.
) Alt iverene verilen i, iyerinde yrtlen mal veya hizmet retimine ilikin bir i olmal,
asl ie baml ve asl i srd mddete devam eden bir i olmaldr.
d) Alt iveren, daha nce o iyerinde altrlan bir kimse olmamaldr. Ancak daha nce o
iyerinde altrlan iinin bilahare tzel kii irketin ya da adi ortakln hissedar olmas,
alt iveren ilikisi kurmasna engel tekil etmez. Denmektedir.
1
ASIL VEREN ALT VEREN LKSNN DIINDAK DURUMLAR

Bu Kapsamda; Anahtar teslim usul ihale edilen baraj, elektrik hatt, demiryolu vb. yap
ilerinin, bir btn olarak baka bir iverene verilmesi durumlarnda; yada iin asl ie bal
olarak sreklilik arz etmemesi rnein bir kereste fabrikasnn d cephesini boyamak iin
iyerinde bulunan baka bir iveren olmas durumunda; veya iilerin srekli o ite
almamas, rnein personelin tanmas amac ile anlalan nakliye irketinin baka
iyerleri ile de anlam olmas durumunda; asl iveren- alt iveren ilikisinden sz edilemez.
letme ve iin gerei olmayan ve teknolojik imknszlk bulunmayan durumlarda asl iin
baka bir iverene verilmesi rnein ayn iki tezghtan birinde asl iverenin dierinde alt
iverenin alannn bulunmas veya daha nce o iyerinde asl iverenin personeli olarak
alanlarn alt iverenin personeli olarak tekrar o iyerinde almas durumlarnda muvazaal
iliki ortaya kar ki tespiti durumunda Kanunuii ve Yargtayiii kararlarna gre alt iverenin
alanlar asl iverenin alan olarak kabul edilmektedir. Bununla beraber Yargtay Hukuk
Genel Kurulunun anahtar teslim usul ihale edilen bir ile ilgili 2012 ylnda verdii bir
kararda, ihale edilen iin asl i olmas sebebiyle asl iveren alt iveren ilikisinin olutuu
ve asl iini ihale eden makamnda i kazasndan mteselsilen sorumlu olduu belirtilmitir.
Bu karar zerinde dnlmesi gereken bir karardr.iv
Bunlarla beraber kamuoyu tarafndan ska dillendirilen sorulardan biride ev hizmetlerinde
alan gndeliki ile ev sahibi arasnda asl iveren alt iveren ilikisinin doup domad
konusudur ki; ev hizmetleri 6331 sayl SG Kanunu, 4857 sayl Kanunu ve 5510 sayl
Sosyal Sigortalar Kanunu kapsam dnda olduundan ev sahibi ile gndeliki arasnda
srekli bir i ilikisi yoksa asl iveren - alt iveren ilikisinden sz edilemez.
ASIL VEREN VE ALT VERENLERN YKMLLKLER
imdiye kadarki aklamalarn dnda mevzuata uygun asl iveren - alt iveren ilikisinin
kurulduu iyerlerinde, her iki iveren iin SG hizmetlerinin salanmasnda iyerinin tehlike
snf birinci derecede belirleyicidir. Bilindii zere tm iyerlerinde tehlike snfnn
belirlenmesinde iyeri sicil numaras esas alndndan alt iverenlerin tehlike snf asl
iverenin tehlike snfndan farkl olabilir. Bundan dolay asl iverenler alt iverenlerini
yaplacak ie ve tehlike snfna gre ynlendirmelidir. Kamu kurumlar tarafndan altrlan
baz alt iverenler eitli platformlarda kamu hizmeti sunduklarn beyan ederek SG
hizmetlerinin yerine getirilmesinde kendi irketlerini kamu kurumlar ile denk grmektedir.
SG hizmetleriyle ilgili tm ilemlerde iyeri sicil numaralar esas alndndan bu tr
iletmeler yanl bir alg ierisindedir.v
yerlerinde ortaya kabilecek yada var olan tehlike ve risklerin ngrlmesi ve nlem
alnmas amac ile acil eylem plan ve risk deerlendirmesi yaplmaldr. Bu kapsamda alt
iverenler kendi alma alanlar ile ilgili risk deerlendirmesi ve acil eylem plan
hazrlayarak bir rneini asl iverene vermek zorundadr.vi Asl iveren kendisine sunulan
acil eylem plan ve risk deerlendirmesi dokmannn ierik kontroln yaparak uygulamasn
takip etmek zorundadr. Alt iverenler risk deerlendirmesi ve acil eylem plan almalarnda
kullanmak amac ile asl iverenden ortama ve ie ilikin bilgi ve belge talep edebilir. Bu
talepler asl iverence karlanr.vii Bu kapsamda asl iveren ile alt iverenin srekli ibirlii
iinde olmas ve hazrlanan dokmanlarn birbirleri ile elimemesi nemlidir.
Ayrca maden, metal, yap ileri ile tehlikeli kimyasallarla allan ilerde alt iveren risk
deerlendirmesi yapmamsa asl iveren tarafndan ie balamasna izin verilmemelidir.viii
Asl iveren, alt iverenin alanlarnn i sal ve gvenlii eitimi aldndan ve tehlikeli
yada ok tehlikeli ilerde alacak personele ait mesleki eitim belgesi ve yaplacak ile ilgili
salk raporu olduundan emin olmaldr.ix
Alt aydan fazla sren asl iveren - alt iveren ilikilerinin bulunduu hallerde asl
iverenlerin alt iverenleri Sal ve Gvenlii Kurullar boyutu ile de izlemesi gerekir. Alt
iverenin mevzuat gerei SG Kurulu oluturmas gerekmedii durumlarda alt iveren
tarafndan asl iverenin SG kuruluna koordinasyonu salamak zere yetkili bir temsilci
atamas yaplmaldr.x Lakin alt iveren temsilcisi asl iverenin SG kuruluna srekli mi,
ksmen mi katlacak? Yada kurulda oy kullanma hakk hangi durumlarda olacak? Bu
konularda mevzuatta boluklar bulunmaktadr.
Bunlarn dnda yap ilerinde salk ve gvenlik plan hazrlanrken alt iveren
almalarnn da dikkate alnmas gerekir. Ayrca yap ilerindeki salk ve gvenlik
koordinatrleri Alt iverenlerin almalarndan da sorumludurlar.xi
SONU;
Bundan sonraki srete asl iverenlerin alt iverenle imzaladklar szleme ve dokmanlarda
i sal ve gvenliiyle ilgili hkmler zel olarak belirtilmelidir. zellikle kamu
kurulular iin alan alt iverenlerin, SG hizmetlerini yerine getirirken ortaya kacak
maliyetleri ngrebilmesi iin bu hizmetlerin ihale dokmanlarnda bir maliyet kalemi olarak
ngrlmesi gerektii kanaatindeyim. Bu kapsamda Yeri Hekiminde olduu gibi
Gvenlii Uzman cretlerinde de asgari bir cret belirlenmesi kamu kurumlarnn yapaca
ihalelerde SG hizmetlerinin maliyet kalemi olarak ngrlmesinde kolaylk salayacaktr.
Ev hizmetlerinde gnbirlik alan gndelikilerin sigorta yaptrlmas zorunlu olmadndan
gndelikiler birok sosyal haktan olduu gibi i sal ve gvenlii hizmetlerinden de
faydalanamamaktadr. Ylda onlarca gndeliki lmnn yaand lkemizde bu probleme
zm aranmak zorundadr. xii
Risk deerlendirmesi ve SG Kurullar boyutu ile bir iyerinde tek bir risk deerlendirmesi ve
tek bir SG Kurulu olmas iyerinde SG hizmetlerinin daha etkili olmasn salayacaktr.
Endstri Meslek Liselerinde SG blmlerinin kurulmas veya i sal ve gvenlii
derslerinin zorunlu hale getirilmesi kanmca salam bir Sal ve Gvenlii Kltrnn
oluturulmasna ciddi katk salayacaktr.
Ksacas asl iverenler iyerlerindeki alt iverenlerini ve onlarn SG faaliyetlerini srekli
takip etmek, SG organizasyonunun kurulduundan emin olmak zorundadrlar. Tm bu
dzenlemelerle iyerlerinde asl iverenin alanlar ile alt iverenin alanlarnn eit SG
3
hizmeti almas amalanmtr. Bu nedenle asl iverenler alt iveren personeli altrarak SG
boyutu ile sorumluluklarndan kurtulamayacaklardr.
Dipnotlar;
Alt verenlik Ynetmelii Alt iveren: Bir iverenden, iyerinde yrtlen mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerde veya asl iin
bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan, bu i iin grevlendirdii iilerini
sadece bu iyerinde ald ite altran gerek veya tzel kiiyi yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurulular,
i
4857 Sayl Kanunu Madde 2: Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle
haklar kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt
iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem
grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez.
ii
Yargtay: Temizlik ve p nakil ii belediyelerin asl ilerindendir. Belediyelerin asli ilerinden olan temizlik hizmeti iini 4857 Sayl
Kanununun 2/VI-VII maddesi uyarnca taeronlara devretmesi mmkn olmadndan bu tr taeronluk szlemeleri geerli
saylamayacandan daval belediyenin ie iade ve sonular ynnden sorumlu tutulmas gerekir. eklinde karar vermitir (9. Hukuk
Dairesi, E:2005/14421).
iii
iv
Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 2012/21-135 sayl karar: Davallardan A irketinin ana statsnn Teekkln Faaliyet Ama ve
Konular balkl 4. Maddesinde elektriin iletimi iin gereken her trl ett ve projeler ile inaat ve tesisleri yapmak ve yaptrmak asl ileri
arasnda saylm olup, daval A irketinin asl iinin bir blm olan enerji iletim hatt yapm iini ihale ile dier daval B irketine
vermitir. Bu durumda A irketinin szlemesinin 19. maddesinde aka belirtildii zere ie mdahale yetkisini elinde bulundurduu da
gzetildiinde gerek 1475 sayl yasa, gerekse 506 sayl yasa karsnda daval A irketi asl iveren, dier daval B irketi ise alt iveren
konumundadr. 1475 sayl yasann ykledii devlerden dolay, alt iverenle birlikte asl iverenin de sorumlu olduu belirtildiine gre,
daval A irketi (asl iveren), i kazasndan doan zarardan iiye kar dier davallar ile birlikte mteselsilen sorumludur.
v
6331 sayl SG Kanunu Madde 9: yeri tehlike snflarnn tespitinde, o iyerinde yaplan asl i dikkate alnr.
yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik Madde 18: Bir iyerinde bir veya daha fazla alt iveren bulunmas halinde acil durum
planlarnn hazrlanmas konusunda iyerinin btn iin asl iveren, kendi alma alan ve yaptklar iler ile snrl olmak zere alt
iverenler sorumludur.
vi
Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirme Ynetmelii Madde 15: Bir iyerinde bir veya daha fazla alt iveren bulunmas halinde:
a) Her alt iveren yrttkleri ilerle ilgili olarak, bu Ynetmelik hkmleri uyarnca gerekli risk deerlendirmesi almalarn
yapar veya yaptrr.
b) Alt iverenlerin risk deerlendirmesi almalar konusunda asl iverenin sorumluluk alanlar ile ilgili ihtiya duyduklar bilgi ve
belgeler asl iverence salanr.
c) Asl iveren, alt iverenlerce yrtlen risk deerlendirmesi almalarn denetler ve bu konudaki almalar koordine eder.
(2) Alt iverenler hazrladklar risk deerlendirmesinin bir nshasn asl iverene verir. Asl iveren; bu risk deerlendirmesi
almalarn kendi almasyla btnletirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanp uygulanmadn izler, denetler ve uygunsuzluklarn
giderilmesini salar.
vii
6331 sayl SG Kanunu Madde 25:.Ayrca ok tehlikeli snfta yer alan maden, metal ve yap ileri ile tehlikeli kimyasallarla allan
ilerin yapld veya byk endstriyel kazalarn olabilecei iyerlerinde, risk deerlendirmesi yaplmam olmas durumunda i durdurulur.
viii
6331 sayl SG Kanunu Madde 17: Mesleki eitim alma zorunluluu bulunan tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan ilerde, yapaca
ile ilgili mesleki eitim aldn belgeleyemeyenler altrlamaz.
Tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde; yaplacak ilerde karlalacak salk ve gvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve
talimatlar ieren eitimin alndna dair belge olmakszn, baka iyerlerinden almak zere gelen alanlar ie balatlamaz.
ix
Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik Madde 4: Elli ve daha fazla alann bulunduu ve alt aydan fazla sren srekli
ilerin yapld iyerlerinde iveren, i sal ve gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere kurul oluturur.
(2) Alt aydan fazla sren asl iveren-alt iveren ilikisinin bulunduu hallerde;
a) Asl iveren alt iverenin alan saylar ayr ayr elli ve daha fazla ise asl iveren ve alt iveren ayr ayr kurul kurar. sal
ve gvenlii faaliyetlerinin yrtlmesi ve kurullarca alnan kararlarn uygulanmas konusunda ibirlii ve koordinasyon asl iverence
salanr.
b) Bir iyerinde sadece asl iverenin alan says elli ve daha fazla ise bu durumda kurul asl iverence kurulur. Kurul oluturma
ykmll bulunmayan alt iveren, kurul tarafndan alnan kararlarn uygulanmas ile ilgili olarak koordinasyonu salamak zere
vekleten yetkili bir temsilci atar.
c) Alt iverenin alan says elli ve daha fazla, asl iverenin alan says ellinin altnda ise iyerinde kurul alt iverence
oluturulur. Asl iveren alt iverenin oluturduu kurula ibirlii ve koordinasyonu salamak zere vekleten yetkili bir temsilci atar.
x
) Asl iveren ve alt iverenin alan saylar ayr ayr ellinin altnda ve toplam alan says elliden fazla bulunduu durumlarda
ise koordinasyon asl iverence yaplmak kaydyla, asl iveren ve alt iveren tarafndan birlikte bir kurul oluturulur. Kurulun oluumunda
yeler 6 nc maddeye gre her iki iverenin ortak karar ile atanr.
Yap lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii Madde 4: Salk ve gvenlik plan: Muhtemel risklerin deerlendirilip yap ii sreci
boyunca salk ve gvenlik ile ilgili alnacak tedbirlerin, organizasyon yapsnn, alma yntemlerinin ve bunlara ilikin ilerin ne zaman
ve kim tarafndan yaplmas gerektiinin belirlendii, ayn yap sahasnda faaliyet gsterecek farkl iverenler, alt iverenler, kendi nam ve
hesabna alan kiiler ve farkl alma ekipleri arasnda salk ve gvenlie dair hususlarn koordinasyonunun salanmas amacyla yap
alannn tamamndan sorumlu iveren veya proje sorumlusu tarafndan hazrlanan veya hazrlanmas salanan plan,
Madde 5 : naatta yaplan almalara bizzat katlmalar halinde iveren ve alt iverenler, yap alanndaki uygun salk ve gvenlik
artlarnn srdrlmesi iin, salk ve gvenlik koordinatrlerinin salk ve gvenlikle ilgili konularda gr ve nerilerini dikkate alr.
xi
xii
Mavi Akademi Genel Mdr Gler zkartal, "4857 sayl Yasas ile 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu'nda (SG) istisnalar
maddesine alnarak grmezden gelinen ev hizmetlileri; halk arasndaki adyla 'gndelikiler' ihmale kurban ediliyor." dedi. 2011 ylnda 51
ev iisinin hayatn kaybettiini belirten zkartal, 3 bin kiinin de kaza geirdiini ifade etti. Gler zkartal, yargya intikal eden
durumlarda
mfetti
raporlarnda
gndeliki
kazalarnn
i
kazas
olarak
kaytlara
kabileceini
belirtti.
( http://www.haber7.com/guncel/haber/975948-gundelikci-calistirirken-sanik-olabilirsiniz)
6331 SAYILI SALII VE GVENL KANUNUNDA ASIL VEREN-ALT

VEREN LKSNDE ASIL VERENN SORUMLULUU VE HUKUK NTEL
Do. Dr. brahim AYDINLI

(Gazi niversitesi Hukuk Fakltesi)
6331 SAYILI SALII VE GVENL KANUNUNDA ASIL VEREN-ALT

VEREN LKSNDE ASIL VERENN SORUMLULUU VE HUKUK
NTEL
*Do. Dr. brahim AYDINLI
Gazi niversitesi Hukuk Fakltesi
ve Sosyal Gvenlik Hukuku retim yesi
I-Giri
Trk alma hayatnn 2000li yllar; alma hayatnn ana kanunlarnda yaplan
deiikliklerle kanun koyucunun gndeminin hep banda olagelmitir. lkemizde 2003
ylndan balamak zere 2003 ylnda Kanunu, 2008 ylnda Sosyal Sigortalar ve Genel
Salk Sigortas Kanunu ile 2012 ylnda ise haziran aynda 6331 sayl sal ve Gvenlii
Kanunu ve son olarak kasm aynda Sendikalar ve Toplu Szlemesi Kanunu olmak zere
en son yrrle giren ana kanunlardr.
Bu kanunlardan 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu ve 6331
sayl Sal ve Gvenlii Kanunu dorudan alanlarn alma hayatndan kaynaklanan
risklere kar sal ve gvenliini konu almaktadrlar. Bunun yannda 5510 sayl Sosyal
Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu daha ok zararlandrc olgu ortaya ktktan
sonra ne gibi hak aylk ve gelirlerin balanmas gerektiini dzenlerken1, 6331 sayl
Sal ve Gvenlii Kanunu ise zararlandrc olgu olan i kazas ya da mesek hastalnn
ortaya kmamas iin alnacak olan nlemleri dzenlemektedir. Bylece 6331 sayl
Sal ve Gvenlii Kanunu daha ok nleme ve tedbir alma amaldr. Bu konuda
iverenlere ve iilere ykmllkler getirmektedir. Bir baka anlayla 6331 sayl kanunu i
sal ve gvenlii kltrnn en nemli aya olan i kazas ya da meslek hastal meydana
gelmeden nce nleme ve tedbir alma zeminini oluturan bir kanuni gvence getirdiini
sylemek yanl olmaz.
Tebliimizin asl konusu olan asl iveren-alt iveren ilikisi dendiinde ilk akla gelen
uyumazlklar ferdi ve toplu i hukukunu ilgilendirmektedir. nceleme konumuza sre ve yer
snr olmas bakmndan dorudan girebilmek iin alt iveren ilikisinin tanm, unsurlar ve
zellikle i kazas ve meslek hastal halinde salanan salk yardmlar, aylk ve gelirler iin bkz; TUNCAY
A. Can / EKMEK, mer; Sosyal Gvenlik Hukuku Dersleri, 16. Bas, stanbul, 2013, s.358vd.
1
dourduu hukuki sonular iin bu konuda literatrde monografik eser olarak yazlm ve
yaynlam kitablara atflar yaparak gemek istiyoruz2.
Alt iveren likisinin iki tarafnn da iveren olmas dolaysyla kural olarak her iveren
kendi iileri asndan 6331 sayl kanun karsnda sorumludur. Ancak 6331 sayl kanuni
dzenlemelerin muhtevasna gemeden nce nemli bulduumuz ilk tesbitlerden biri; kanun
koyucunun 6331 sayl kanunda alt iveren-asl iveren ilikisinde alt iverene asl iverenden
ayr bir hukuk sujesi olma bakmndan bamsz bir iveren olmas dolaysyla teknik tedbir
ve nlem alma konusu dnda i sal ve gvenliini ilgilendiren pek ok konuda asl
ivereni sorumluluk merkezine ald sylenebilir.
kinci nemli tespitimiz ise 6331 sayl kanunun tanmlar ksmnda lkemizin en
nemateli konusu olan alt iveren kavramnn tanmna yer verilmemi olmasdr. Her ne kadar
kanunun 27 maddesinin 1 . fkrasnda bu kanunda hkm bulunmayan hallerde 4857
sayl Kanunun bu Kanuna aykr olmayan hkmleri uygulanr. dzenlemesi ile alt iveren
kavramnn tanm iin 4857 sayl kanundaki dzenleme geerlidir sonucuna varlsa da
konunun nemine binaen ve kanun maddelerinde ve kanuna dayal ynetmeliklerde alt
iverenlerle ilgili nemli dzenlemelere yer verilmesi dolaysyla tanmlar bal altnda alt
iveren kavramna da mutlaka yer verilmeliydi diye dnyoruz3.
Bir baka nemli husus ise 6331 sayl kanunda asl iverene alt iveren iilerinin i
sal ve gvenliine ilikin dorudan teknik tedbirlerin alnmas ykmll getirilmemi
olsa da lkemizin 1960 ylnda kanunla uygun bulduu LOnun 94 sayl szlemesinde4 bu
konuda kamudan i alan firmalar ya da taeronlar iin o gnn artlarnda hakkaniyete uygun
bir dzenleme ngrlmtr. ye lkelere ynelik bu konudaki prensipler u ekilde
belirlenmitir. ILO 94 sayl szlemenin 3. maddesinde aynen Akitlerin ifasnda, istihdam
edilen iilerin sal, i emniyeti ve sosyal servislerine mteallik gerekli tedbirlerin milli
mevzuat, kollektif mukavele veya hakem karar gereince bu gibi iiler hakknda dorudan
doruya uygulanmas mmkn deilse, yetkili makam, ilgili iilere, adil ve makul salk,
emniyet ve sosyal servis artlarn salamak zere gerekli tedbirler alacaktr. eklinde
dzenleme dikkat ekmektedir.
22
Alt iveren ilikisi konusunda bkz; AYDINLI; brahim; Trk i Hukukunda Alt veren (Taeron) likisi ve
Muvazaa Sorunu, Gelitirilmi ve Gncellenmi 3. Bask, Ankara,2013, AYKA B. Hamde; Hukukunda alt
veren, stanbul, 2011, AKYT; Ercan; ve Sosyal Gvenlik Hukukunda Alt verenlik (Taeronluk likisi),
Ankara, 2011.
3
Bkz; AYDINLI, brahim; Sal ve Gvenlii Kanunu Tasarsnda ve/veya Kanununda Alt veren
Baka yerlerinden almak zere Gelen alanlar
Kavramnn Anlam zerine Genel
Deerlendirme, Sicil Hukuku Dergisi, S:26, Haziran 2012, s.20.
4
94 sayl szleme iin bkz; Trkiye Tarafndan Onaylanan ILO Szlemeleri, T.C. alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl, Yayn NO:08, s.120vd.
2
94 sayl ILO szlemesinin bu dzenlemesi bugn itibariyle 6331 sayl kanun; asl
iverene alt iveren iilerine kar gerekli i sal ve gvenlii tedbirlerini alma
ykmll getirmedii iin sadece kamu kurumlarndan ihale ile i alan iverenler
(yklenici ya da alt iveren) iin bir anlam ifade etmektedir5.
6331 sayl sal ve Gvenlii Kanununda
kanun koyucu; alanlarn
bilgilendirilmesi (m.6/1-d, m.16), alanlarn eitilmesi (m.17/5), i sal ve gvenlii

kurulu kurma (m.22) ile i sal ve gvenliinin koordinasyonunu salama (m.23)
ykmll gibi konularda asl iverenin alt iveren iilerini de iine alacak ekilde
sorumluluunu deiik adlandrmalar altnda ele almaktadr.
II. Asl verenin yerindeki alanlar/ileri Bilgilendirme Ykmll ve
Hukuki Sorumluluu
AB hukukunda alanlarn i sal ve gvenlii konusunda bilgilendirilmesi
ykmll 12 haziran 1989 tarih ve 89/391 EEC sayl te alanlarn Salk ve
Gvenliklerini yiletirmeye Ynelik Tedbirler Alnmasnda likin ereve Ynergesinin 10.
maddesinde yer almaktadr6. 6331 sayl Kanunun rnek ald bu dzenlemede baka
iyerinden gelen iilerin ve iverenlerinde ayn bilgilendirmeden yararlanmalarn
salamaktr.( 89/391 m.10/2) Bu ereve ynergesi dahilinde hangi konularda bilgilendirme
yaplaca ise bir ok ynerge ile belirlenmitir7.
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun alanlarn Bilgilendirilmesi balkl
16. maddesinde kanun koyucu; asl ivereni kendi iileri (alanlar) yannda baka
iyerlerinden almak zere kendi iyerine gelen alanlar8 bilgilendirmek zorundadr.
Bilgilendirmenin hangi konularda olaca ise kanunda; birebir saylmtr.
Bunlar; i. yerinde karlaabilecekleri salk ve gvenlik riskleri, ii. Koruyucu ve
nleyici tedbirler iii. alanlarla ilgili ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar, iv. lk yardm, v.
5
AYDINLI, brahim; 6331 Sayl Kanununda Dzenlenen Sal ve Gvenlii Ykmllklerinin Alt
veren likisinde Gsterdii zellikler ve Hukuki Sorumluluk Sicil Hukuku Dergisi, Y:2013 S:30, s.37.
6
89/391 EEC ereve Ynergenin ierii ve Trk i hukukunun uyumuna ilikin geni bilgi iin bkz;
KABAKI, Mahmut; Avrupa Birlii Hukukunda verenin Sal ve Gvenlii ile lgili Temel
Ykmllkleri ve Trk Mevzuatnn Uyumu, stanbul, 2009.
7
Sz konusu ynergeler iin bkz; YT, Yusuf; Hukukunda verenin alanlara Bilgi Verme ve Danma
Ykmll, stanbul, 2010, s.73-80 vd.
8
Baka iyerinden gelen alanlara kimlerin dahil olmas gerektii ynnde AYDINLI bu iilerin alt
iveren, geici (dn) i ilikisi ve buna benzer dier ilikiler altnda asl iveren iyerine gelen tm iilerin
girmesi ynnde kanaat belirtmektedir.
AYDINLI, Baka yerlerinden almak zere Gelen
alanlar, s.21. 6331 sayl kanunun kapsamna baklacak olursa baka iyerinden gelen alanlar sadece
iiler deil bamsz alanlar ve kamu alanlar da dahil olmas gerekir.(6331/m.2)
3
Olaan d durumlar, afetler ve yangnla mcadele, vi. Tahliye ileri konusunda

grevlendirilen kiilerle ilgili bilgi verilmesi eklinde saylmtr9. Kanunda baka iyerinden
gelen alanlarn iverenlerine de bu konuda gerekli bilgileri vermekle ykml klmtr.
Burada dikkat edilmesi gereken husus kanuni dzenlemede alanlarn bilgilendirilmesi
konusunda iyerinde alanlar ikiye ayrmaktadr. Bunlardan kendi iisi ve/veya alan
olsun ya da olmasn 6331 sayl Kanunun 12nci maddesinde belirtilen ciddi ve yakn
tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan btn alanlar, bizzat asl iveren tehlikeler ile
bunlardan doan risklere kar alnm ve alnacak tedbirler hakknda derhal bilgilendirme
ykmll altna sokulmutur. Buna karn ciddi ve yakn tehlike ortamnda almayan
dier alanlara ve/veya iilere sz konusu bilgilerin verilmesi konusunda asl iveren
sadece alanlarn iverenlerini (alt iveren gibi) bilgilendirir.
Bir baka anlatmla asl iveren baka iyerinden gelen ancak asl iverenin kendi
iyerinde ciddi ve yakn tehlike ortamnda almayan bu tr alanlar dorudan
bilgilendirilme ile ykml olmayp sadece onlarn iverenlerini kanunda belirtilen konularda
bilgilendirme ile sorumlu tutulmutur.
Asl iverenler i sal ve gvenlii alanndaki tm ynetmeliklerde bilgilendirme
ykmlln alt iveren iilerine ve geici ya da dn iilere kar da yerine getirmek
zorundadrlar.
nk tm i sal ve gvenlii ynetmelikleri incelendiinde genelde
alanlarn eitimi ve bilgilendirilmesi, alanlarn grlerinin alnmas ve katlmnn

salanmas bal altnda iverenlerin iyerlerinde sadece kendi iilerine deil alanlar
tabiri kullanlarak bunun alt iveren iileri ile geici iileri de kapsad grlmektedir.
Ayn dzenleme Gvenlii Uzmanlarnn Grev, Yetki, Sorumluluk ve Eitimleri
Hakknda Ynetmeliin 5. maddesinin 6. fkrasnda da yer almaktadr. Buna gre; veren,
alanlarn salk ve gvenliini etkiledii bilinen veya etkilemesi muhtemel konular
hakknda; grevlendirdii kii veya hizmet ald kurum ve kurulular, baka iyerlerinden
almak zere kendi iyerine gelen alanlar ve bu alanlarn iverenlerini bilgilendirir.
eklindedir10. Ayn ekilde Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmeliinin 16.
maddesinde de baka iyerinden gelen alanlarn bilgilendirilmesi hususu yer almaktadr.
Buna gre; yerinde alanlar, alan temsilcileri ve baka iyerlerinden almak zere
99
Ayrca i sal ilgilendiren hemen hemen her ynetmelikte ilgili alana ilikin bilgilendirme ykmllnn
getirildii grlmektedir. Geni bilgi iin bkz; YT, s.189-198.
10
Ynetmelik iin bkz; Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 tarihli RG, S: 28512.
4
gelen alanlar ve bunlarn iverenleri; iyerinde karlalabilecek salk ve gvenlik

riskleri ile dzeltici ve nleyici tedbirler hakknda bilgilendirilir11.
Bir baka nemli dzenleme ise Sal Ve Gvenlii Hizmetleri Ynetmelii nin
verenin katlm salama ve bilgilendirme ykmll balkl 6. maddesinin c bendinde
alanlarn salk ve gvenliini etkiledii bilinen veya etkilemesi muhtemel konular
hakknda; grevlendirdii kii veya hizmet ald OSGByi, baka iyerlerinden almak
zere kendi iyerine gelen alanlar ve bunlarn iverenlerini bilgilendirir. bendinde ise
Baka bir iyerinden kendi iyerine almak zere gelen alanlarn salk bilgilerine,
grevlendirdii kii veya hizmet ald OSGBlerin ulaabilmesini salar. eklindeki
dzenleme ile bu konunun muhatablarn karlkl bilgilendirmektedir. Bu dzenleme ile asl
iveren iyerinden kaynaklanan bir riskten dolay alt iveren iisinin i kazasna uramas ya
da meslek hastalna tutulmas halinde asl iverenin alt iveren iisine kar hukuki
12
sorumluluu olumaktadr .
Bu dzenlemelerden anlald kadaryla asl iverenin alt iveren iilerine kar
sorumluluu ciddi ve yakn tehlikeye maruz kalnabilecek ortamlarda alan alt iveren
iilerinin kanunda belirtilen hususlar hakknda bilgilendirilmeleri konusunda asl iveren alt
iverenle beraber sorumlu olmaktadr. Bir baka ifadeyle bu konuda bir bilgisizlik nedeniyle
alt iveren iisinin i kazas ya da meslek hastalna maruz kalmas halinde asl iveren alt
iverenle beraber iiye kar hem mteselsilen hem de dorudan sorumlu olmaktadr.
unu da unutmamak gerekir ki ayn sorumluluk ciddi ve yakn tehlike olsun ya da
olmasn asl iverenin iyerinde bulunup ta kendi iisi olmayan iilerin iverenlerini yani alt
iverenleri de bilgilendirmemesi halinde de domaktadr. nk alt iverenin iisini
altrd yerin sahibi olan asl iveren; iyerinin teknik zellii ile ilgili bilgileri alt iverene
vermemesi sonucunda alt iverenin buna gre uygun tedbir almamas sonucunda i kazas ve
meslek hastalna maruz kalabilir.
Sonu itibariyle kanunda asl iverenin alt iverene ve iilerine kar olan bilgilendirme
ykmll hem iki iveren arasndaki hukuki ilikiden hem de 6331 sayl sal ve
Gvenlii
kanununda
ngrlen
aydnlatma
ve
bilgilendirme13
ykmllnden
kaynaklanmaktadr. Bu ykmlln ihlali ise iki iveren arasndaki hukuki ilikinin

dorudan taraf olmayan iileri etkilemektedir. Bylece iverenler arasndaki alt iveren
11
Ynetmelik iin bkz; Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmi Gazete Says: 28512.
BABU, Aydn; yerlerinde Sal ve Gvenlii, 2013, s.49.
13
verenin alanlara bilgi verme ykmllnn uluslararas ve ulusal hukuktaki kaynaklar iin bkz;
YT, s.18-34.
12
14
ilikisi nc kiiyi koruyucu etkili szleme niteliine brnmektedir . Ayrca asl

iverenle alt iveren iisi arasnda sosyal temas ve i ilikisinden doan edimden bamsz
koruma ykmll ve MK m.2 de dzenlenen drstlk kural asl iverenin alt iveren
iilerine kar olan bilgilendirme sorumluluunun hukuki dayanaklarn oluturmaktadr15.
Sonu itibariyle alt iveren iilerinin asl iverenin bilgilendirme ya da aydnlatma
ykmlln ihlal etmesi halinde alt iveren iilerinin asl iverene ynelik dava hakk
hem alt iveren ilikisinin nc kiiyi koruyucu etkili szleme niteliinden hem de
dorudan kanunda yaplan dzenlemeden kaynaklanmaktadr.
Asl iverenin aydnlatma ve bilgilendirme ykmlln ihlal etmesi halinde idari para
cezas olarak 6331 sayl Kanunun 26. maddesinde asl iverene her alan/ii iin 1000 TL
para cezas idari yaptrm olarak dzenlenmitir. (6331m.26/1-g)
III. Asl verenin alanlarn/ilerin Eitimi ve Hukuki Sorumluluu
sal ve Gvenliinde en nemli olmaz ise olmaz hususlardan biri i sal ve
gvenlii konularnda yaplacak eitimdir. lkemizin onaylad ILO 155 sayl szlemenin
5/c maddesinde ve madde 19/dde ulusal politika ilkeleri balyla iverenlere i sal ve
gvenlii asndan eitim sorumluluu getirilmitir16. Bu ykmllk 6331 sayl kanunda
iverenlere alanlarn eitimi balyla Kanunun 17. maddesinde dzenlenmitir.
Bilindii gibi her iveren ncelikle kendi iisine eitim vermekle sorumlu tutulmutur.
Bunun yannda alanlarn eitimi konusunda alt iveren iilerine eitim verme
ykmll geici iilerde olduu gibi (6331m.17/6) 6331 sayl kanunda asl iverene
dorudan yklenmemitir. Ancak konuya ilikin alanlarn Sal Ve Gvenlii
Eitimlerinin Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik17 incelendiinde verenin
ykmllkleri balkl ynetmeliin 5. maddesinin 2. fkrasnda geici iilerde olduu gibi
alt iveren iilerine ynelik ayn maddenin 3. fkrasnda eitim programlarn hazrlanmas ve
uygulanmasndan, eitimler iin uygun yer, ara ve gerelerin temin edilmesinden,
alanlarn bu programlara katlmasndan ve son olarak eitim program sonunda katlanlar
14
nc kiiyi koruyucu etkili szlemelerin zellikleri konusunda geni bilgi iin bkz; AYDINLI, brahim;
verenin Sosyal Temas Ve likisinden Doan Edimden Bamsz Koruma Ykmllkleri ve Sonular,
Ankara, 2004, s.36-44, zellikle, s. 43.
15
Ayn grte; BABU, s.47.
16
2004 ylnda 5039 sayl kanunla uygun bulduu LOnun Sal ve Gvenlii ve alma Ortamna
likin 155 sayl szlemesi iin bkz; 13.1.2004 Tarihli 25345 sayl Resmi Gazete. Trkiye Tarafndan
Onaylanan ILO Szlemeleri, T.C. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Yayn No:08, Ankara, 2014, s.265vd.
17
alanlarn Sal Ve Gvenlii Eitimlerinin Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik iin bkz; 15 Mays
2013 tarihli 28648 sayl Resmi Gazete.
6
iin katlm belgesi dzenlenmesinden, asl iveren alt iverenle birlikte sorumlu
tutulmaktadr. Bu birlikte sorumluluk ayn ekilde i sal ve gvenlii kurulunun asl
iverenle alt iverenin birlikte kurmas gereken hallerde kurul yelerinin eitiminde de
dzenlenmitir18.(Kur.yn.m7/2)19
Kanun koyucu 6331 sayl kanununun 17. maddesinin 5. fkrasnda; Tehlikeli ve ok
tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde; yaplacak ilerde karlalacak salk ve gvenlik
riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatlar ieren eitimin alndna dair belge olmakszn,
baka iyerlerinden almak zere gelen alanlar ie balatlamaz. eklinde dzenleme
getirerek otokontrol sistemi kurmaya almtr. Bylece asl iverene alt iveren iilerinin
eitilip eitilmediinin kontrol yklenerek eitim vermeyen alt iveren yannda snrl bir
kontrol sorumluluu getirildii sylenebilir.
Sz konusu kontrol ykmllne asl iveren uymad takdirde dier ykmllklerde
olduunun aksine 6331 sayl kanunun 26. maddesinde para cezas ngrlmemitir. Byle
olsa da asl iveren sz konusu ortamlarda alacak olan alt iveren iisine gerekli eitimi
aldrmaz ya da aldna dair belgesi olup olmadnn denetimini yapmadan ie balamasna
neden olursa bu iinin bu yzden urayaca i kazas ya da meslek hastalndan
ynetmelikte de belirtildii gibi asl iveren alt iverenle beraber sorumlu olur20. nk alt
iveren iileri asl iverenin iini grmektedirler. Ve bu iin yapld ve iilerin alt
mekanda fiziken asl etkili, hukuken de asl yetkili olann asl iverenin olmas asl ivereni
byle bir sorumluluk altna sokmay hakkaniyet gerei olmaktadr21.
IV. Asl verenin Sal ve Gvenlii Kurulu Kurma Ykmll ve Hukuki
Sorumluluk
sal ve gvenlii kurulu i gvenlii uzman, iyeri hekimi istihdam etme ve iyeri
salk birimi kurmann iinde bulunduu i sal ve gvenliini soyut olarak
kurumsallatran bir organizasyon ykmlldr. Kanundaki artlar dahilinde her iverenin
sz konusu kurulu kurma ykmll bulunmaktadr. Ancak bir alma mekn birden fazla
iveren tarafndan kullanlmasn ortaya karan alt iveren ilikilerinde kanun koyucu farkl
bir anlay benimsemitir. lgili dzenlemelerde Kanunun sal ve gvenlii kurulu
18
OCAK, Saim; Gvenlii Uzmanl, Ankara, 2013, s.112,113.

Sal Ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik iin bkz; 18 Ocak 2013 tarihli 28532 sayl Resmi
Gazete.
20
Ayn sonuca AKIN Kanununun 2. maddesindeki asl iverenin mteselsil sorumluluk hkmnden
ulamaktadr. AKIN, Levent; sal ve Gvenlii ve Alt verenlik, Ankara, 2013, s.160.
21
AYDINLI, Koruma Ykmll, s.180,190.
19
konusunda ayn iyerini alma alan olarak kullanan asl iverenle alt iveren arasnda
koordinasyonu salama ykmlln kural olarak asl iverene ykledii grlmektedir.
Kanunda yer alan bu dzenlemenin uluslararas dayana olarak 155 sayl ILO szlemesinin
18. maddesi gsterilebilir. Buna gre; sz konusu ILO szlemesinde ki veya daha fazla
iletmenin ayn iyerinde ayn anda faaliyette bulunduu hallerde, sz konusu iletmeler, bu
szlemenin gereklerini yerine getirmek iin ibirlii yapacaklardr. eklinde dzenleme
getirilerek bu ilke nda ILOnun koordinasyon metodunu benimsedii ortaya kmaktadr.
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununda kanun koyucu; i sal ve gvenlii
kurulu kurma dzenlemesinde bilgilendirme ve eitim ykmllnde kulland baka
iyerinden gelen alanlar kavram yerine dorudan alt iveren iileri kavramn l
almtr. Bylece asl iverene getirilen sz konusu kurul kurma ya da organize etme
bakmndan dn iiler ile buna benzer ilikiler ile iyerinde bulunan dier alanlar
gznne alnmamaldr.
Buna gre 6331 sayl Kanunun 22. maddesinde kural olarak; Elli ve daha fazla
alann bulunduu ve alt aydan fazla sren srekli ilerin yapld iyerlerinde iveren, i
sal ve gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere kurul oluturur. veren, i sal
ve gvenlii mevzuatna uygun kurul kararlarn uygular.(6331m.22/1)
Ancak Alt aydan fazla sren asl iveren-alt iveren ilikisinin bulunduu hallerde; Asl
iveren ve alt iveren tarafndan ayr ayr kurul oluturulmu ise, faaliyetlerin yrtlmesi ve
kararlarn uygulanmas konusunda i birlii ve koordinasyon asl iverence salanr.
(6331m.22/2-a) ayet; Asl iveren tarafndan kurul oluturulmu ise, kurul oluturmas
gerekmeyen alt iveren, koordinasyonu salamak zere vekleten yetkili bir temsilci
atar.(6331m.22/2-b)
yerinde kanuni artlar olumad iin kurul oluturmas gerekmeyen asl iveren,
kanuni artlar tad iin alt iverenin oluturduu kurula i birlii ve koordinasyonu
salamak zere vekleten yetkili bir temsilci atar. (6331m.22/2-c) Kanuni artlar tamad
iin kurul oluturmas gerekmeyen asl iveren ve alt iverenin toplam alan says elliden
fazla ise, koordinasyonu asl iverence yaplmak kaydyla, asl iveren ve alt iveren
tarafndan birlikte bir kurul oluturulur.(6331m.22/2-) Bunun yannda ayn alma
alannda birden fazla iverenin bulunmas ve bu iverenlerce birden fazla kurulun
oluturulmas hlinde iverenler, birbirlerinin almalarn etkileyebilecek kurul kararlar
hakknda dier iverenleri bilgilendirir.(6331m.22/3)
Yukarda bahsedilen dzenlemelerin ihlali halinde idari yaptrm olarak, 6331 sayl
Kanunun 26. maddesinde 22. madde hkmlerine uygun davranmayan iverenlere her bir
aykrlk iin ayr ayr 2000 TL para cezas uygulanaca dzenlenmitir.(6331m.26/1-i)
Bu dzenlemelerden anlald kadaryla; birden fazla iverenin bulunduu meknlarda
her iverenin kanuni say olutuunda kendi kurulunu oluturma ykmll yannda asl
iverenin hukuki sorumluluunun ayn alma alannda kurulan i sal ve gvenlii
kurullar arasnda koordinasyonu salama noktasnda younlat grlmektedir22. Sonu
itibariyle; sz konusu koordinasyonu yerine getirmeyen asl iveren alt iveren iisinin bu
yzden sakatlanmas ya da hastalanmasndan dolay alt iverenle beraber sorumlu olur.
sal ve Gvenlii Hizmetleri Ynetmeliinin 11. maddesinin 4. fkrasnda, Birden
fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlar gibi yerlerde bulunan ve 50den az alan
olan iverenlerin yrtecekleri i sal ve gvenlii hizmetleri iin; koordinasyon ynetim
tarafndan
salanmak zere
ortaklaa
kullanlabilecek
bir
mekn
oluturulabilir.
Oluturulacak mekndan hizmet sunulacak toplam alan says 50den az olmas

durumunda nc fkra, 50den fazla olmas durumunda ise ikinci fkra hkmlerine
uygunluk salanr. eklinde dzenleme getirilerek ortak iyeri salk ve gvenlik biriminin
oluturulabilecei belirtilmektedir. Her ne kadar dzenlemede aka alt iverenden
szedilmese de i merkezi ve sanayii sitesi iinde asl iverenlerin iini gren alt iverenlerin
bulunmas halinde onlarn bu hkme dahil edilmesi gerekir. Bylece genelde ii says
50den az olan alt iverenlerin bu tr yerlerde olmalar halinde i sal ve gvenliine dahil
edilmesi salanm olmaktadr23. Bylece ortak kullanlacak iyeri salk ve gvenlik
biriminden ynetimin koordinasyonu ile yararlanan tm iverenler bu birimde alan teknik
kiileri birlikte istihdam etmi iverenler olarak bu kiilerin ii alacaklarndan da
mteselsilen sorumlu olurlar24.
V. Sal ve Gvenliinin Koordinasyonu Salama ve Hukuki Sorumluluk

6331 sayl kanunla getirilen i sal ve gvenliinin koordinasyonu salama
ykmllnn uluslararas dayanan 155 sayl ILO szlemesinin 18. maddesi
22
BABU, kanuni dzenlemede tek bir alt iveren olmas halinin ele alndn birden ok alt iveren olmas
halinde durumun ne olmas gerektii ynnde dzenleme eksiklii olduunu ileri srerek getirilen kanun
hkmlerini farkl ynleri ile eletirmektedir. Bkz; BABU, s.86vd.
23
AKIN, s.148.
24
AKIN, s.150,151.
9
oluturmaktadr. Buna gre; ki veya daha fazla iletmenin ayn iyerinde ayn anda
faaliyette bulunduu hallerde, sz konusu iletmeler, bu szlemenin gereklerini yerine
getirmek iin ibirlii yapacaklardr. eklinde dzenleme getirilmitir.
Ayn iyerini birden fazla iveren paylatnda ILOnun benimsedii koordinasyon
metodunu kanun koyucu da 6331 sayl Kanunun 23. maddesinde dzenlemitir. sal ve
gvenliinin koordinasyonu salamaya ilikin madde dzenlemesi sal ve gvenliinin
koordinasyonu bal ile ele alnmtr. Buna gre kanun koyucu iverenlerin ayn alma
alann paylamas durumunda i hijyeni ile i sal ve gvenlii nlemlerinin
uygulanmasnda ibirlii yapmalarn, yaplan iin yaps gz nne alnarak mesleki risklerin
nlenmesi
ve
bu
gerekletirmelerini,
risklerden
bu
riskler
korunulmas
konusunda
almalarn
birbirlerini
ve
koordinasyon
alan
iinde
temsilcilerini
bilgilendirmeleri gerekmektedir.(6331m.23/1)
Kanun koyucu site ynetimleri ve sanayi blgeleri ynetimleri ve i hanlar ynetimlerine
ynelik ise Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlar, sanayi blgeleri veya
siteleri gibi yerlerde, i sal ve gvenlii konusundaki koordinasyon ynetim tarafndan
salanr. Ynetim, iyerlerinde i sal ve gvenlii ynnden dier iyerlerini etkileyecek
tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almalar iin iverenleri uyarr. Bu uyarlara uymayan
iverenleri Bakanla bildirir. (6331m.23/2) eklinde ykmllkler getirmitir25.
sal ve gvenlii kurulu kurma dzenlemesi dnda tm bu dzenlemelerde kanun
koyucu dorudan alt iveren kavramn ele almam ya da byle bir iliki olmasna
balamamsa da alt iverenlerinde altklar yerler ayr iyeri sayld iin asl iverenle
beraber paylatklar mekanlar iinde bu dzenlemelerin kyasen uygulanabilmesi gerektii
kansndayz26.
VI. Risk Deerlendirilmesinde Koordinasyonu Salama ve Bundan Doan
Sorumluluk
Trkiyenin 2004 ylnda 5039 sayl kanunla uygun bulduu ILOnun 161 sayl27
Sal Hizmetlerine likin szlemesinin Grevler balkl 5/a maddesinin ilk fkrasnda;
25
Benzer dzenlemenin risk deerlendirilmesinde de Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirilmesi
Ynetmeliinin 14. maddesinde yaplmtr. Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii iin
bkz; Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmi Gazete Says: 28512
26
Ayn grte, AKIN, s.136.

161 sayl LO szlemesi iin bkz: 13.1.2004 Tarihli 25345 sayl Resmi Gazete. Trkiye Tarafndan
Onaylanan ILO Szlemeleri, T.C. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Yayn No:08, Ankara, 2014, s.282vd.
27
10
Her iverenin istihdam ettii iilerin salk ve gvenlii iin sorumluluu sakl kalmak
kaydyla ve iilerin i sal ve gvenlii konusunda katlmnn gereklilii gz nne
alnarak, i sal hizmetleri, iletmedeki i risklerine uygun ve yeterli olacak ekilde
aadaki grevleri kapsayacaktr. dzenlemesinden sonra a bendinde yerlerinde sala
zararl risklerin tanmlanmas ve deerlendirilmesi ilk srada saylarak, i sal ve
gvenliinin temelinin iyerindeki risklerin tanmlanmas ve deerlendirilmesinde yatt
belirtilmektedir. Ayn ekilde 12 haziran 1989 tarih ve 89/391 EEC sayl te alanlarn
Salk ve Gvenliklerini yiletirmeye Ynelik Tedbirler Alnmasnda likin ereve
Ynergesinin 9/1a-b maddesinde risk deerlendirilmesine geni bir yer verilerek kouular
kapsam ve metoda ilikin genel prensipler dzenlenmitir28.
lk defa lkemizde 161 sayl ILO szlemesine uygun olarak 6331 sayl Kanunla
getirilen risk deerlendirilmesi ykmll risk deerlendirmesi, kontrol, lm ve
aratrma balyla Kanunun 10. maddesinde veren, i sal ve gvenlii ynnden risk
deerlendirmesi
yapmak
veya
yaptrmakla
ykmldr.
eklinde
hkme
balanmtr.((6331m.10/1)
verenin tm iyeri iin yapaca ya da yaptraca risk deerlendirilmesinin ayn mekan
kullanan alt iveren iilerince nasl bir durum meydana getirecei Sal ve Gvenlii
Risk Deerlendirilmesi Ynetmeliinde detayl olarak belirlenmitir. Buna gre;
Asl iveren ve alt iveren ilikisinin bulunduu iyerlerinde bir veya daha fazla alt
iveren bulunmas halinde: Kural olarak Her alt iveren yrttkleri ilerle ilgili olarak, bu
ynetmelik hkmleri uyarnca gerekli risk deerlendirmesi almalarn yapar veya
yaptrr.(Risk.yn.m.15/1-a) Bu konuda Alt iverenlerin risk deerlendirmesi almalar
konusunda asl iverenin sorumluluk alanlar ile ilgili ihtiya duyduklar bilgi ve belgeler asl
iverence salanr. (Risk.yn.m.15/1-b) Koordinasyon bakmndan Asl iveren, alt
iverenlerce yrtlen risk deerlendirmesi almalarn denetler ve bu konudaki almalar
koordine eder. (Risk.yn.m.15/1-c)
alma sonunda Alt iverenler hazrladklar risk deerlendirmesinin bir nshasn asl
iverene verir. Asl iveren; bu risk deerlendirmesi almalarn kendi almasyla
btnletirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanp uygulanmadn izler, denetler ve
uygunsuzluklarn giderilmesini salar. (Risk.yn.m.15/2)
28
KABAKI, s.98vd.
11
Ynetmeliin bu konuda getirdii hkmlerden de anlald gibi alt iverenlerin risk

deerlendirme ykmll kendilerine ait olmasna ramen alt iverenler asl iverenin
iyerinde ya da iletmesinde faaliyette bulunduklar iin bu konuda asl iveren; iyeri ya da
iletmesinde bulunan alt iveren ve/veya alt iverenlere gerekli olan bilgi ve belgeleri vermek,
alt iverenin risk deerlendirmesini izlemek, denetlemek, kendi dier alt iverenlerin risk
deerlendirilmesi ile koordine salamak ve bu konudaki uygunsuzluklar gidermekle ykml
tutulmutur29.
dari yaptrm olarak asl iveren risk deerlendirilmesine ilikin alt iverenlere ynelik
ykmllklerini yerine getirmediinde (6331 m.26/1-n, 30/1-) uyulmayan her hkm iin,
tespit edildii tarihten itibaren aylk olarak bin Trk Liras para cezasna hkmedilecektir.
Asl iverenin hukuki sorumluluu ise bu konudaki ykmllklerini yerine
getirmediinden dolay alt iveren iilerinin i kazasna uram ya da meslek hastalna
maruz kalm olmas durumunda ortaya kmaktadr. Bir baka anlatmla asl iverenin risk
deerlendirmesinde ynetmelikle getirilen ykmllkleri yerine getirmedii oranda alt i
veren iilerinin grd zararlardan kusuru orannda sorumlu tutulmas gerekir30.
VII. yeri Kavram Ve Alt verenin yerinin Neresi Olduu Sorunu
Genel olarak dier Kanunlarnda olduu gibi kanun koyucu; Sal ve Gvenlii
Kanununda da iverene getirilen i sal ve gvenliini ilgilendiren hemen hemen tm
ykmllklerde mekan olarak iyeri ltn kullanmaktadr. Buradan yola karak ayn
mekan kullanan asl iverenle alt iverenin iyerinin ayr m yoksa ayn m olduu tartmas
nem kazanmaktadr. Bu konuda doktrinde farkl grler bulunmaktadr. Bu konuda ayn
mekanda iki ayr iyerini kabul eden gr yannda, ayn alma mekann iki ayr iyeri
31
olarak organize edilemeyecei gr de bulunmaktadr .

29
Geni bilgi iin bkz; BABU, s.55vd.

AKIN, s.125.
31
Alt iveren iilerinin alt iyerinin ayr iyeri olmad grnde olan yazarlar; OUZMAN, i
veren ilikileri, s.10, MOLLAMAHMUTOLU, Hamdi; Hizmet Szlemesi, Ankara, 1995, s.63, Ancak
MOLLAMAHMUTOLU; Hukuku isimli temel eserinde Hizmet Szlemesi adl eserinde asl iverenin
mteselsil sorumluluunun izah dolaysyla gerekli olduu iin alt iverenin iini grd yerin ayr bir iyeri
olmad grnden dnerek; 5763 sayl kanunla Knun 3. maddesinde getirilen deiiklik sonucu sz
konusu grn savunulmasnn imkan dahilinde olmadn nk aka kanun koyucunun alt iverenin ayr
olarak iyerini tescilini dzenlediini ve buna sonular baladn hakl olarak belirtmektedir.
MOLLAMAHMUTOLU/ ASTARLI, Hukuku, s.177, AKTAY, Nizamettin; Alt veren Kurumu ve
Hukukumuzda Doan Sorunlar, Kamu , Dergisi, C: 3 S: 4, Ocak, 1994, s.19 vd., BABU, Aydn; Alt
veren isi ile Asl veren Arasndaki Bor likisi ve Bu likinin Dourduu Hukuki Sorunlar, Kamu-, C:
4, S: 3, Ocak, 1998, s.63, UBUKCU, Erdoan; Asl veren- Alt veren likileri, THS Dergisi, MaysAustos, 2002, s.23.
Alt iveren iilerinin alt iyerinin ayr bir iyeri olduu grnde olan yazarlar iin bkz;
EKONOM, Mnir; Asl veren Alt veren likileri Ve Uygulamada Karlalan Sorunlar, Tekstil veren
30
12
Her ne kadar iyerinin tanm Kanununda dzenlenmi olsa da benzer tanm nemine
binaen 6331 sayl kanunda 3. maddesininde yeri: Mal veya hizmet retmek amacyla
maddi olan ve olmayan unsurlar ile alann birlikte rgtlendii, iverenin iyerinde
rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda
rgtlenen iyerine bal yerler ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene
ve bakm, beden ve mesleki eitim yerleri ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da ieren
organizasyonu, ifade eder eklinde dzenlenmitir.(6331m.3/1-h)
6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununda iyerinde alan iiler yerine daha ok
alanlar ibaresinin kullanlmas acaba alt iveren ile asl iverenin iyerini ayn m kabul
edildii akla gelse de kanaatimizce; bu ibarenin kullanlmasnn asl nedeni, kanunun kapsam
alanna sadece iilerin deil tm alanlarn girmesinden kaynaklandn hemen
syleyebiliriz. 6331 sayl kanunda alt iverende olsa her iveren iyerinin ayr ayr
deerlendirildiini, zellikle; iyerini lt alan bata i sal ve gvenlii kurulunun
kurulmas
dzenlemesinde
(m.22),
alan
temsilcilerinin
atanmas
ve
saysnn
belirlenmesinde (m.20), tehlike snfnn belirlenmesinde (m.9), risk deerlendirmesinde

(m.10) iyeri hekimi ve i gvenlii uzmannn grevlendirilmesi ve saysnn belirlenmesinde
aka grmekteyiz.
Daha nceki ksmlarda da belirtildii gibi kanun koyucu alt iverenleri kural olarak ayr
iyeri olan iverenler olarak kabul etmi olsa da i sal ve gvenliinin ayn mekan
paylaan alt iveren ve asl iveren tarafndan hakkyla yerine getirilmesi bakmndan asl
iverene baz istisnai ykmllkler getirmitir. Bunlar; asl iverene baka iyerinden gelen
iileri zellikle alt iveren iilerini bilgilendirme ve aydnlatma ykmll (6331
m.12,16), alt iveren iilerinin eitimlerini koordine etme, uygulama ve belgelendirme
konusunda alt iverenle beraber mteselsil sorumlu tutulmas, (al. Eit. Yn. m. 5/2))
belgesi olmayan alt iveren iisini almasn engelleme,(6331 m.17/5), ayn mekanda
alan asl iveren ve alt iverenin alan ii says 50nin altnda ise i sal ve gvenlii
kurulunun tm iilerin saylarnn hesaplanarak kurulmas ve koordinasyonunun asl
Dergisi, Eyll, 1991, s.8, CANBOLAT, s.8, AHLANAN, Fevzi; Trk Hukukunda Alt veren, Hukuku
Dergisi, Temmuz-Eyll, 1992, s.332, ayn yazar; Trk Hukukunda Alt veren, ve Sosyal Gvenlik
Hukukunda i ve veren Kavramlar ve Ortaya kan Sorunlar, Prof. Dr. Kemal OUZMAN Ansna,
stanbul Barosu-Galatasaray niversitesi, stanbul, 1997, s.196, AYDINLI, brahim; Trk Hukukunda yeri
ve letme Kavramlar, Ankara-2000, s.125, SZEK, Sarper; Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul
2008,s.142, SZEK, Sarper; Hukukunun Genel Esaslar, Ankara, 1998, s.201, GZEL, Asl veren Alt
veren likisi, s.28, YENSEY DOAN, Kbra; Hukukunda yeri ve letme, -Alman ve Fransz
Hukuklaryla Karlatrmal Bir nceleme, stanbul, 2007, s.146, 161.
13
iverence
yaplmas,
bir
bakma
kurulun
ortak
kurulmas
(6331m.22),
risk
deerlendirilmesinin asl iverence koordine edilmesi, uygulanmasnn denetlenmesi

(Risk.yn.m.15/1,2)) gibi.
Bylece kanun koyucu 6331 sayl yasada kural olarak her iki iverene ait iyerinin ayr
olduunu buna gre ykmllklerin belirlenmesini kabul etmekte ancak iverenlerce
paylalan ayn mekan ve/veya mekanlarn i sal ve gvenliinin salanmas bakmndan
ayn mekan kullanan iverenler arasnda istisnai durumlarda kanunda aka paylalan
mekann tek bir iyeri gibi birlikte ele alnmasn ve gerektiinde bunun bu ekilde kabul
edilmesini istemektedir.
VIII. Asl verenin 6331 sayl kanundaki ya da ynetmelikteki i sal ve
gvenlii ykmllklerine uymamas hali Alt iveren isine Alt verene Kar
ten Kanma hakk verir mi?
6331 sayl kanun yrrle girinceye kadar 4857 sayl Kanunun 83. maddesine
iilerin haklar bal ile iilerin i sal ve gvenlii risklerinden korunmak ve
iverence tedbir alncaya kadar almama hakk yani iten kanma hakk daha ok ferdi i
hukukunun sonular bakmndan dzenlemi idi. Biz burada iten kanma hakknn ieriini
aklamaktan ok asl iverenin 6331 sayl kanundan doan dorudan ya da dolayl olarak
ykmlln yerine getirmediinde alt iveren iisinin kendi iverenlerine yani alt
iverenlere kar alma ykmllnden kanundaki artlar dahilinde kanabilir mi
sorusunun cevaplanmas gerekir.
6331 sayl kanunda kanun koyucu yerinde bir yaklamla; 4857 sayl Kanununun
83. maddesi gibi zellikle i sal ve gvenliine ilikin 77. madde ve devamnda yer alan
birok kanun maddesini mlga ederek, 6331 sayl kanunun bnyesine aynen ya da
deitirerek sokmutur.(6331 m.37/) te bunlardan biri de iten kanma hakkdr. Mlga
dzenleme ile u anda yrrlkte olan madde metni karlatrldnda yukardaki sorunun
cevaplandrlmasna ynelik en dikkat ekici yn; 4857 sayl kanunun aksine kanun koyucu
iileri de iine alan alan kavramn kullanmaktadr. Kanun koyucunun bu kavram tercihi
aslnda 6331 sayl kanunun hem kapsamn anlamlandrmak hem de bu tr haklardan
iverenin sadece kendi iisi deil iyerinde bulunan ve alan herkesin yararlanmasn
salamak olduunu dnmekteyiz.
4857 sayl kanundaki dzenleme dneminde doktrinde asl iverenle alt iveren iileri
arasndaki ilikinin bor ilikisi niteliinde bir i ilikisi yaratmas neticesinde MKm.2 gerei
ve o dnemde geerli olan i sal ve gvenlii ynetmeliindeki dzenlemelerden dolay
14
32
bu hakkn alt iverene kar hakl olarak kullanlabilecei ileri srlmekteydi . Yukar
ksmlarda bahsedildii gibi 6331 sayl kanunun ve buna dayal olarak karlan
ynetmeliklerde asl ivereni hem alt iveren hem de alt iveren iilerine kar ykmllk
altna sokan dzenlemelerin getirilmesi ile alt iveren iilerinin iten kanma haklarn kendi
iverenlerine kar kullanma haklarnn hem sosyal temas erevesinde i ilikisinden hem de
dorudan kanundan kaynaklandn ifade etmek yanl olmasa gerek diye dnyoruz.
IX. 6331 Sayl Kanunda Asl verene Alt vereni ve ilerini Koordine Etme,
Ynetme, Denetleme Ykmllklerinin Ayn Zamanda Alt veren likinde Muvazaa
lt Olarak Kabul Edilme htimali
Son olarak tebliimizde ele alacamz konu kendi iinde eliki yaratan i hukuku
asndan doktrin ve yarg itihatlarnda muvazaa lt olarak kullanlan
argmanlarn ve 6331 sayl kanunla asl iverene i sal ve gvenlii ykmll
olarak getirilmesidir.
Bu elikinin ortaya kmasnn en byk nedeni asl iveren-alt iveren
ilikisinin unsurlar arasnda alt iverenin asl iverenden ald ii asl iveren
iyerinde yapmas artnn olmasdr. Bu arttan dolay ve alt iveren ilikisinin
zellii dolaysyla ayn mekanda iki ii grubunun yle veya byle yani asl
iverenin iilerinin alt iveren iileri ile olan temas ya da mdahalesi uygulamada
kanlmaz olmaktadr33.
Uygulamada asl iveren alt iverene verdii ite halen ii altrmaya devam
ediyor ise bu durum Yargtay itihatlarnda muvazaa tespitinde nemli bir kriter olarak
kabul edilmektedir. Ancak Yargtay hakl olarak, asl iverenin alt iveren iilerinin
haklarndan kanunen mteselsil sorumlu olmas ve alt iveren iilerinin asl iverenin
iini yapmalar, dolaysyla alt iveren iilerinin yannda iin yaplmasn denetleyen
ve bu anlamda emir ve talimat verme ile grevlendirilmi olan asl iveren iilerinin
olmasn, srf bu nedenle muvazaa saylmamasna karar vermektedir. Ancak Yargtay;
asl iveren iileri alt iveren iilerinin bizatihi iini yapyor ya da alt iveren iileri
32
AYDINLI brahim; verenin yerinde alan ilerin Grmekten Kanma Hakk, imento veren
Dergisi, C:19,S:4, 2005, s.20vd.
33
AYDINLI, Alt iveren s.212-214 Alman hukukunda ise tam tersi bir durum aranmaktadr. Ayn eser; 214.
15
asl iverenin taero etmedii iinde altrld tesbiti halinde ise bunun, muvazaa
olarak deerlendirilmesine karar vermektedir34.
Yksek yargnn hakl olarak vard bu sonucun; i sal ve gvenliine
ilikin asl iverenin 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununa dayanan
yetkilerinin ya da yapaca mdahaleleri de ayn ekilde yorumlamas gerekir diye
dnnmekteyiz. nk artk asl iverenin i sal ve gvenlii tedbirlerini
salama iin alt iveren iilerine ynelik emir ve talimat vermesi ya da ynlendirmesi
ve bu konuda hizmet alm szlemelerine hkmlerin konmas asl iverene 6331
sayl kanuna dayanan ykmllklerinden ileri gelmektedir. Bir baka ifadeyle asl
iverenin alt iveren iilerine ynelik i sal ve gvenlii ierikli tm eylem ve
ilemlerin muvazaa saylmas ciddi bir hukuki bir elikiyi ortaya karr kansndayz.
X. Sonu
Aadaki sorular nda baz sonular ulamak mmkndr kansndayz. lk soru
asl iverenin alt iveren iilerine kar i sal ve gvenliinden doan hukuki
sorumluluunun temeli edimden bamsz bir koruma ykmll olarak
nitelendirilebilir mi?
Ksaca zetlemek gerekirse; asl iverenin 6331 sayl kanuni dzenlemelerden dolay,
ayn mekan paylat alt iverenlerin kendilerini ya da yakn ve acil tehlikelere maruz kalan
iilerini Sal ve Gvenlii Kanununda belirtilen konularla ilgili bilgilendirmemesi,
gerekli belgelere sahip olmayan alt iveren iilerinin almasna gz yummas, i sal ve
gvenlii kurulunu kurma ykmllne kanunda belirtilen ekilde uymamas ve son olarak
koordinasyon grevinde meydana gelen aksaklklar halinde meydana gelecek zellikle bir i
kazas ya da meslek hastalndan alt iveren iisi zarar grecek olursa; asl iveren alt
iveren yannda ayrca sorumlu olmaktadr. Asl iverene dorudan ya da kyasen
yklenebilen bu sorumluluun hukuki niteliinin ne olduu sorusu mutlaka cevaplanmaldr.
ncelikle asl iverenin alt iveren iileri ile aralarnda bir i szlemesi olmad iin
sorumluluun szleme sorumluluuna dayanmad aktr. Asl iveren iin getirilen
ykmllklerin srf kanundan doduu dncesiyle kanundan doan sorumluluk nitelemesi
yapmak ta sorumluluk hukukunun temel ilkesi olan irade zerkliine uygun dmemektedir.
34
Bu konuda doktirn grleri ve Yargtay kararlar iin bkz; AYDINLI Alt iveren, s.292-294,297-307.
16
Kanaatimizce ayn mekn paylaan ve paylalan meknn fiziken ve hukuken asl hakimi
olan asl iverenin alt iveren iileri zerinde i sal ve gvenliinden doan ve kanunda
da dzenlenmi ykmllklerini alt iveren iileri ile asl iveren arasnda oluan i
(alma) ilikisinden ya da sosyal temastan doan edimden bamsz koruma ykmll
olarak nitelemek daha isabetli olur35.
Asl iverenin ferdi i hukukundaki mteselsil sorumluluu burada da sz konusu
olabilir mi? Olursa asl iverenin alt iverene rcu hakk ortaya kar m?
Asl iverenin i sal ve gvenlii nlemlerinden dolay sorumluluu Kanunu ve
uygulamasnda olduu gibi (Km.2/7(...bu kanundan)de dzenlendii ekilde)
mteselsil sorumluluk olarak devam eder mi sorusu ncelikle cevaplanmaldr.
Her ne kadar Kanununun i sal ve gvenliini dzenleyen 77 ve devam maddeleri
6331 sayl Kanunla mlga edilmi olsa da (6331m.37/1-) 6331 sayl sal ve Gvenlii
Kanununun 27. maddesinin 1. fkrasnda bu kanunda hkm bulunmayan hallerde 4857
sayl kanunun bu kanuna aykr olmayan hkmleri uygulanr. dzenlemesiyle mteselsil
sorumluluun devam ettii sonucuna varlmaldr36.
Bilindii gibi hukuka uygun asl iverenin alt iveren iisinden dolay ferdi ya da toplu i
hukukundan kaynaklanan ii alacaklarn ya da SGK primlerini kanuni dzenleme gerei
(Km.2/, SSGSSK m.12/son) asl borlu olan alt iveren yerine deme yaptnda daha sonra
alt iverene rcu etmesi hukuken mmkndr. Acaba alt iveren ilikisinden dolay 6331
sayl Kanun ve ynetmeliklere gre i sal ve gvenlii ykmllklerini yerine
getirmeyen ve bu yzden kusurlu sayld iin alt iveren iisine ya da yaknlarna tazminat
demek zorunda kalan asl iveren alt iverene rcu edebilir mi? Bu soru aslnda i sal ve
gvenlii mevzuatnda asl iverene getirilen ykmllklerin niin getirildiine verilecek
cevapta kendini bulmaktadr.
Asl iverenin alt iveren iisine kar 6331 sayl kanundan kaynaklanan
sorumluluundan kaynaklanan tazminat demesi olursa asl iveren bunu alt iverene
35
Konuya ilikin yazarn grne ayrntl olarak bkz; AYDINLI, Koruma Ykmll, s.177,184. AKIN, asl
iverenle alt iveren iileri arasndaki bor ilikisine ynelik edimden bamsz koruma ykmll
nitelemesinin i hukukunun kendine zg aralar varken, buna gerek olmad bu nitelemenin Hukukunun
yapsna yabanc olduunu, bunun yerine i hukukunun zel kaynaklarnn her iki iverene i sal ve
gvenliine ar ykmllkler getirdiini tm bunlarn sorunlarn zmnde yeterli olduunu savunmaktadr.
AKIN, s. 175,176.
36
Ayn grte AKIN, s.160.
17
rcu etmesi 6331 sayl kanunun getirdii dzenlemelerin ieriine ve amacna uygun
der mi?
Genelde i hukuku doktrininde alt iverenin ekonomik olarak zayflndan dolay ii
alacaklarnn ya da sigorta prim alacaklarnn asl iverene yklenilmesi temelinde asl iveren
alt iveren sorumluluunun kurulduu gr yllardan beri kabul edilegelmitir. Her ne kadar
asl iverenin bu yndeki sorumluluuna sz konusu neden dolaysyla aklk getirmek
ksmen doru ise de zellikle asl iverenin ii sal ve gvenlii asndan koruma
ykmllnn aklanmasnda ne kadar sknt dourduu ortadadr.
Bu yzden 6331 sayl Kanunda kanun koyucu ii alacaklar ve SGK alacaklar
mantndan syrlarak i sal ve gvenliinin teknik zellii ve esas iyeri ve iletmenin
sahibi olan asl iverene alt iveren ve iilerine ynelik olarak dorudan ykmllk
getirmitir. Bu yzden asl iveren alt iverenlere ya da baka iyerinden kendi iyerine
almaya gelenlere ynelik kanun ya da ynetmelik hkmlerine uymadnda bu tr
alanlara deyecei tazminat kendi kusurundan kaynaklanmaktadr. Sonu itibariyle bu
nedenle dedii tazminatlar rnein alt iverene ya da geici (dn) ii veren iverene rcu
etmesi hukuken hakkaniyete uygun deildir. ayet rcu hakk tannrsa muvazaal alt
iverenlikte olduu gibi muvazaa yaptrmna tabi tutulan asl iverenin hukuka aykr
davranndan kaynaklanan yaptrm bir bakasna yanstma imkn gibi istenmeyen bir
sonucun burada da ortaya kmas kanlmaz hale gelir. Byle bir sonu ise 6331 sayl
Kanunla ve ilgili ynetmeliklerle dorudan asl iverenlere ynelik getirilen ykmllklerin
iinin boaltlmasna neden olur dncesindeyiz.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
AKIN, Levent; sal ve Gvenlii ve Alt verenlik, Ankara, 2013.
AKYT; Ercan; ve Sosyal Gvenlik Hukukunda Alt verenlik (Taeronluk likisi),
Ankara, 2011.
18
AYDINLI, brahim; verenin Sosyal Temas Ve likisinden Doan Edimden Bamsz

Koruma Ykmllkleri ve Sonular, Ankara, 2004.
AYDINLI brahim; verenin yerinde alan ilerin Grmekten Kanma Hakk,
imento veren Dergisi, C:19,S:4, 2005.
AYDINLI, brahim; Muvazaal Alt veren likisi ve Rcu Hakkna likin Hukuk Genel
Kurulu Kararnn Deerlendirilmesi Hukuku ve Sosyal Gvenlik Hukukuna likin Yarg
Kararlar ve ncelemeleri Dergisi, C: 3, S: 9, Y: 2008.
AYDINLI, brahim; Sal ve Gvenlii Kanunu Tasarsnda ve/veya Kanununda Alt
veren Baka yerlerinden almak zere Gelen alanlar Kavramnn Anlam
zerine Genel Deerlendirme, Sicil Hukuku Dergisi, S: 26, Haziran 2012.
AYDINLI; brahim; Trk i Hukukunda Alt veren (Taeron) likisi ve Muvazaa Sorunu,
Gelitirilmi ve Gncellenmi 3. Bask, Ankara,2013.
AYKA B. Hande; Hukukunda Alt veren, stanbul, 2011,
BABU, Aydn; yerlerinde Sal ve Gvenlii, 2013
KABAKI, Mahmut; Avrupa Birlii Hukukunda verenin Sal ve Gvenlii ile lgili
Temel Ykmllkleri ve Trk Mevzuatnn Uyumu, stanbul, 2009.
OCAK, Saim; Gvenlii Uzmanl, Ankara, 2013, s.112,113.
TUNCAY A. Can / EKMEK, mer; Sosyal Gvenlik Hukuku Dersleri, 16. Bas, stanbul,
2013, s.358vd.
YT, Yusuf; Hukukunda verenin alanlara Bilgi Verme ve Danma Ykmll,
stanbul, 2010.
Trkiye Tarafndan Onaylanan ILO Szlemeleri, T.C. alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl, Yayn No:08, Ankara, 2014.
19
KALKINMA VE KRESELLEME EKSENNDE SALII YAKLAIMI
Esra Karaman
Begm Doan
Seval Erolu
KALKINMA VE KRESELLEME EKSENNDE SALII YAKLAIMI

OCCUPATIONAL HEALTH APPROACH WITH THE ASPECT OF DEVELOPMENT AND GLOBALIZATION
Esra Karaman, Begm Doan, Seval Erolu
alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi, Ankara Trkiye

e mail: esra.karaman@csgb.gov.tr begum.dogan@csgb.gov.tr seval.eroglu@csgb.gov.tr
zet
alma hayatnn deien ve gelien koullar insanolunu yepyeni salk riskleriyle kar
karya getirmitir ve lkelerin salk alannda gelimilik dzeyinin nemi gn getike
artmaktadr. Beeri sermayenin temel bileenlerinden biri olan salk, igcn dolaysyla
retkenlii etkilemektedir. Dnya Ekonomik Forumunun verilerine gre i gn kayplar
asndan salk nemli bir etken olarak karmza kmaktadr. sal az gelimi ve
gelimekte olan lkelerde hala sosyal, ekonomik, politik nedenlerle ihmal edilmektedir. Bu
makalede kalknmann bileenlerinden birisi olan i sal konusu ele alnmtr. Kalknma,
kreselleme ve i sal olgusu tanmlandktan sonra kalknmann ve kresellemenin alma
hayatna ve alan salna etkileri belirtilmitir. Son olarak i sal koullarnn insan
onuruna yakr dzeye getirilmesinde salk yatrmlarnn nemi konu edinilmitir.
Anahtar Kelimeler: Salk, i sal, kalknma, kreselleme, ekonomi
Abstract
Changing and developing environment of working life has brought mankind facing new health
risks and the importance of the country's development level in the health sector increased in
time. Health that is one of the main components of human capital affects workforce and
therefore productivity. Occupational health remains neglected in least developed countries
and developing countries because of social, economic, and political reasons. According to
data from the World Economic Forum form the point of lost workday, health emerges as an
important factor. The main focus of this article is to deal with the occupational health as one of
the primary concerns of development economics. In this article, after studying development,
globalization and occupational health the effects of development and globalization on working
life and worker health specified. Finally, the article focuses on the importance of health
investment to have honorable working environment for everyone.
Keywords: Health, occupational health, development, globalization, economy
GR
Kalknma kavram lkelerin gelimiliklerine bal olarak farkl durumlarda farkl
anlamlar iermitir. Kimi dnemlerde byme, gelime, sanayileme, ilerleme gibi szcklerle
tanmlanrken kimi zaman teknoloji, sermaye, kreselleme ile birlikte kullanlmtr. Ancak
kalknmay sadece ekonomik anlamda gelime olarak dnmek ya da sadece bu
tanmlamalardan birinin tam karl olarak grmek olduka kstl bir tanmlama olacaktr.
Kalknma tm bunlarn tesinde insanlarn hayat standartlarn artran faktrlerin tamamn
iermektedir. nsanlarn daha salkl bir yaam srmeleri, yeniliki ve iyi eitim imknlarna
sahip olmalar, daha iyi koullarda yaamalar ve tm bu imknlara eit ekilde ulaabilmeleri
kalknmann temel unsurlar arasndadr. (Yaviliolu, 2002)
Kreselleme olgusunun tanm hala tam olarak yaplamamaktadr. En genel ifadeyle
lkeler arasndaki snrlarn kaldrld, kltrler aras farkllklarn giderek azald
benzerliklerinse art, bilgiye eriimin kolaylat, teknolojinin geliimiyle farkl fikirlerin
paylalabildii bir sre olarak tanmlayabiliriz. Kreselleme ve kalknma her ne kadar benzer
olgularm gibi birlikte anlsalar da birbiriyle yakn iliki halinde olan ancak farkl kavramlardr.
Kreselleme ile kalknma arasndaki ilikiyi inceleyen modelleme almalar sonucunda
anlaml bir iliki olduu ancak insani kalknma zerindeki pozitif etkinin, lkelerin gelimilik
dzeylerine gre farkllk gsterdii sonucuna varlmtr. (elik & Erkan, Nisan 2010)
Beeri sermaye ile ekonomik byme arasndaki ilikiyi len ampirik bulgular eitim ve
salk alanndaki gelimelerin teknolojik yenilikler, verimlilik, retim artn etkilediini ve
dolaysyla kalknmay etkilediini ortaya koymutur. (etin & Ecevit, 2010) Salk kavram
Dnya Salk rgt tanmlamasna gre sadece hasta olmama hali deil ayn zamanda ruhsal,
mental ve sosyal olarak iyi olma halidir. Bu adan deerlendirildiinde salkl toplumun
gstergeleri bebek lm oranlar, doktor bana hasta says, doum oranlar, ortalama hayat
1
sresi, lm sebepleri hastalk trleri, salk harcamalar olarak sralanabilir. (Yumuak &
Yldrm, 2009)
Salk durumunun beeri sermayeye ve dolaysyla ekonomik bymeye etkisi verim ve
retim asndan da nemlidir. Salksz bireylerin tedavisi iin harcanan salk giderlerinin ve
zamann ve saln kaybeden bireylere bakmakla ykml olan bireylerin alma yaamndan
geri kalmalar sonucu oluan i gn kayplar ve bulac hastalklar da dnldnde i gc
zerindeki etkisi ak bir ekilde grlmektedir. (etin & Ecevit, 2010)
MATERYAL METOD
Bu almada kalknma ve kreselleme verileri incelenmi, salk yatrmlar ve alan
sal asndan deerlendirme yaplmtr.
Sz konusu almada, Dnya Ekonomik Forumu 2013 verileri, Birlemi Milletler
Kalknma Program (UNDP) tarafndan Mart aynda Gneyin Ykselii: Farkllklar
Dnyasnda nsani Gelime balyla yaymlanan 2013 nsani Gelime Raporunda ve 2007
ylnda Avrupa Topluluu statistik Ofisi (EUROSTAT) tarafndan yaymlanan kazalar, ie
bal salk problemleri ve tehlike maruziyeti balkl aratrma sonularnda yer alan
Trkiyeye ait veriler incelenmitir. Ayrca Trkiye statistik Kurumu'nun (TK) 2007 - 2013
yllar arasnda yapt " Kazalar ve e Bal Salk Problemleri" konulu aratrmas sonular
deerlendirilmitir.
BULGULAR
Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP) tarafndan Mart aynda Gneyin
Ykselii: Farkllklar Dnyasnda nsani Gelime balyla yaymlanan 2013 nsani Gelime
Raporu genel itibariyle kresellemenin insani geliim endeksini (GE) pozitif ynde etkilediini
ve dolayl olarak kalknmaya da pozitif ynde katk saladn gstermektedir. Trkiyeye ait
verilere bakldnda Trkiyenin 2012 ylnda 1990da olduundan daha yksek bir GEye
sahip olduu grlmektedir. (UNDP, 2013)
ekil 1. nsani geliim endeksleri

Not: 45 derecelik ann stnde olan lkeler 2012 ylnda 1990da olduundan daha yksek bir GEye sahip olan lkeler
UNDP 1995ten itibaren raporlarnda Beeri Kalknma ndeksini (GE) kullanarak

eitim, salk, satn alma gc gibi daha isel deerlere ynelmi, sadece kii bana den gelire
odaklanmay brakmtr. (Erkekolu, 2007) GE, insani gelimenin temel boyutta uzun
vadede geliimini deerlendirmek iin kullanlan bir yntemdir. Bu temel boyut, raporda uzun
ve salkl bir yaam, bilgiye eriim ve insana yakr yaam koullar olarak sralanmaktadr.
2013 nsani Geliim Raporunda daha nceki yllarda olduu gibi uzun ve salkl yaam boyutu,
ortalama yaam beklentisiyle llmtr. Bilgiye eriimi lmek iin yetikin nfus arasndaki
okula gitme sresi ve okula balang yandaki ocuklar iin beklenen okula devam sresi,
yaam boyunca ayn kalmas halinde ise okula balang yandaki bir ocuun eitim grme
sresi beklentisiyle deerlendirilmitir. (UNDP, 2013)
Dnya geneline bakldnda yine birok blge iin salk, eitim ve gelirler arasndaki
eitsizliin giderek azald grlmektedir. (ekil 2) Kresellemenin etkisiyle bu dn daha
fazla olacann belirtildii raporda verilere bakldnda az gelimi veya gelimekte olan
lkelerdeki dn gelimi lkelere oranla daha fazla olduu gzlemlenmektedir. (UNDP,
2013)
ekil 2. Blgelere gre salk, eitim ve gelirler arasndaki eitsizlik

4
Trkiyenin GE deeri 2012 ylnda 0,722 olmu olup bu deerle blge iinde 90. srada
yer almaktadr. Bu deer ayn zamanda Trkiyenin yksek insani gelimilik endeksine sahip
olan lkeler arasna katlmasn salamtr.
Doumda ortalama
Eitim grme sresi
Ortalama eitim grme
Kii bana
GE
yaam beklentisi
beklentisi
sresi beklentisi
GSYH
Deeri
1980
56.5
7.4
2.9
5.872
0.474
1985
60.1
8.3
6,583
0.53
1990
63.1
8.8
4.5
7,960
0.569
1995
66.1
9.5
4.8
8,539
0.598
2000
69.5
10.6
5.5
9,675
0.645
2005
72.1
11.7
6.1
11,320
0.684
2010
73.7
12.9
6.5
12,440
0.715
2011
74
12.9
6.5
13,344
0.720
2012
74.2
12.9
6.5
13,710
0.722
Tablo 1. Trkiyenin 1980 - 2012 yllar arasnda GE eilimleri

Tablo 1 incelendiinde Trkiyenin 2011 ylna oranla 2012 ylnda GE gstergesinde
0.002 lik bir art olmutur. Doumda ortalama yaam beklentisinde 0,2 yl artmtr. Eitim
grme beklentisi ve ortalama eitim grme beklentisi ayn kalm olup kii bana den gayri
safi milli haslada da art olmutur. Trkiye Dnya Bankas verilerine gre de gelimekte olan
lkelerle kyaslandnda gelime gstermektedir. (ekil 3)
ekil 3. Dnya bankas verilerine gre Trkiye ve gelimekte olan lkelerde GSYH Bymesi (yllk %)
Trkiye asndan olduka iyi olan bu gelimeleri tek bana deerlendirmek gerek
tabloyu yanstmamaktadr, bu sebeple yaps ve corafi koullar asndan benzer lkelerle
kyaslanmas gerek tabloyu daha iyi yanstacak dolaysyla daha faydal bir yaklam olacaktr.
(UNDP, 2013)
ekil 4. 1980-2012 yllar arasnda Trkiye, Bulgaristan ve Ermenistan GE eilimleri
ekil 3te grld zere Bulgaristan ve Ermenistan gibi benzer lkelerle

kyaslandnda her lkenin GE deerini artrma konusunda farkl derecelerde gelime
gsterdiini syleyebiliriz. (UNDP, 2013)
nsani gelimilik endeksini ve temel boyutu Trkiye asndan birlikte
deerlendirdiimizde 1980 2012 yllar arasnda insani gelimilik endeksinin, yaam
beklentisinin, eitim sresi beklentisinin ve gayri safi milli gelirin artn grmekteyiz. (ekil 5)
ekil 5. Trkiyenin GEsine 1980den bu yana yapt katk
OECD Salk Sistemleri ncelemesi-Trkiye Raporundaki deerlendirmelerde Trkiye,

salk konusunda gelimekte olan bir lke olarak yer almtr. Salk harcamalar uzun vadede
etkisi gsteren bir gsterge olup 2012 ylnda Trkiyenin salk harcamalarnn GSYH
ierisindeki oran %5,4 olarak hesaplanmtr. (TK, 2013)
Kalknma ekonomisindeki byme kresellemenin de etkisiyle btn lkeleri farkl
boyutlarda da olsa etkilemitir. Kresellemenin etkisiyle lkelerin birbiriyle ilikileri artm,
bilgiye eriim ve ticaretin geliimi giderek hzlanmtr. Sermayenin ve rnlerin serbest
dolam rekabeti de getirmitir. Rekabet kavram alma hayatnda zellikle az gelimi ve
7
gelimekte olan lkeler asndan deerlendirildiinde daha zorlu alma koullar, daha dk
cret karl emek smrs, kayt d istihdam gibi sorunlar da beraberinde getirmitir.
Dnya genelinde vurgulanan eitsizliklerin giderilmesi ve eitim, salk gibi hizmetlere eit
artlarda ulalmas gibi olgular bu lkeleri alan saln olumsuz etkileyen bu tehditlere kar
zorunlu olarak da olsa nlem almaya zorlamtr. alma hayatna belli standart getirilerek
iyiletirme almalar yaplmtr. rnein; ILO 155, 161 sayl szlemeler dnya genelinde
standart olarak kabul grmtr. (Lowenson, 2001)
Kalknma performansnn llebilmesi iin girdiler, faaliyetler, ktlar ve sonular
olmak zere drt balk altnda veriler kullanlarak ekonomik performans deerlendirilmelidir.
(Warren, 2005) Warren tarafndan oluturulan modelde girdi olarak sermaye, beeri sermaye,
kaynaklar, cihazlar gibi veriler kullanlrken, faaliyetler bal altnda eitim, yatrmlar, bakm
onarm, giriimler gibi veriler kullanlmtr. Bununla birlikte kt olarak eitilen personel
says, yatrm says, bitirilen proje says, onarlan cihaz says gibi veriler dikkate alnmtr.
Sonu ksmnda ise salk sorunlar sebebiyle olumu olan i kayplarnn azaltlmas, daha
yksek verimlilik, yksek karllk, daha salkl bir i gc, performansta art, daha az kaza
olmas, retim art gibi veriler deerlendirilmesi gerektii vurgulanmtr. Bu modelleme
Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans tarafndan Kobilere ynelik uygulanm ve yaplan
almaya gre salkl ve gvenlikli bir alma ortamnn salanmas ile ekonomik kalknma
arasnda nedensel bir iliki olduu ortaya konmutur. sal ve gvenlii alanndaki iyi
uygulamalarn finansal adan makro dzeyde fayda getirdii; salksz alma koullar,
kazalar gibi etkenlerin de hem maddi hem de manevi adan olumsuz sonular dourduu
belirtilmektedir. (EU- OSHA, 2009)
te yandan Uluslararas Ekonomik Kalknma Konseyinin 2011 ylnda yaynlam
olduu Ekonomik Kalknma Performans Yksek Olan Kurulular isimli almas ekonomik
kalknma performans yksek olan kurulularn alanlarna yatrm yaptn ortaya

koymaktadr. Nitelikli beeri sermayeye sahip olmay isteyen bu kurulularn makro dzeyde
etkili bymeyi gerekletirdikleri ve alan lehine olan ufak bir almann bile iyerinde
verimlilii, motivasyonu ve yaratcl artrd, sorumluluk verilen ve katlmlar artrlan
bireylerin altklar kurulularn performansn artrmak iin daha ok altklar belirtilmitir.
(International Economic Development Council, 2011)
Avrupa Komisyonu direktifleri ve ulusal mevzuat dzenlemeleri iyerlerinde risk
deerlendirmesini ve alan eitimlerini zorunlu klmaktadr. Risk deerlendirmesi kapsamnda
alanlarn
veya
iyerine
gelen
kiilerin
maruz
kalabilecei
tehlikeler
belirlenip
deerlendirilmekte ve kontrol tedbirleri nerilmektedir. sal asndan iyerinde bulunan

kimyasal, fiziksel ve biyolojik etmenlerle birlikte dnldnde risk deerlendirmesi olduka
nemlidir. 2007 ylnda Avrupa Topluluu statistik Ofisi (EUROSTAT) tarafndan yaymlanan
kazalar, ie bal salk problemleri ve tehlike maruziyeti balkl aratrmada ile ilgili
meslek hastalklar, meslek hastal sonucu geici i gremezlik veya srekli i gremez hale
gelen kii says, meslek hastal sonucu len kii says gibi veriler incelenmitir. Aratrma
sonularna gre bir yllk dnemde alan veya daha nce alm olan kiilerden sekiz
milyonu iten kaynakl salk problemleriyle karlamtr. alanlar iin yaygnlk oran her
yl 100.000 kiide 5372 olarak bulunmutur. Yine ayn aratrma raporuna gre ie bal salk
problemleri sebebiyle Avrupa Birliindeki lkelerde 350 milyon i gn kayb olmutur.
(EUROSTAT, 2007)
Tablo 2. AB lkelerinde sektrel i gn kayplar yzde olarak (EUROSTAT, 2007)

(Not: koyudan ak renklendirmeye doru: i kazas, ie bal salk problemleri, dier salk problemleri)
Trkiye statistik Kurumu'nun (TK) 2007 - 2013 yllar arasnda yapt " Kazalar ve
e Bal Salk Problemleri" konulu aratrmas sonularna gre Tablo 3te grld zere
Trkiye genelinde istihdam edilenler ya da gemite alm olanlardan %2,1i, son 12 ay iinde
alt/gemite alt ie bal bir rahatszlk geirdiini belirlenmitir. Bu oran
erkeklerde %2,4 iken, kadnlarda %1,6 olarak gereklemitir.
10
Tablo3. stihdam edilen ya da Gemite alm Olanlardan e Bal Salk problemleri Yaayanlar,
2007 - 2013
TK'in yapm olduu bu alma sektrel olarak incelendiinde, son 12 ay iinde

ie bal salk sorununa maruz kalanlarn orannn en yksek olduu sektr % 5,5 ile
madencilik ve ta ocakl sektr olarak tespit edilmitir. Bu oran istihdamn en youn
olduu tarm, ormanclk ve balklk sektrnde % 2, inaat sektrnde % 3,5 ,
toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller sektrnde %2,1, imalat sanayinde % 2,7, toplum
hizmetleri, sosyal ve kiisel hizmet faaliyetleri sektrnde ise % 2,2 olarak gereklemitir.
e bal sorunlarn madencilik ve ta oca sektrnde dier sektrlere kyasla 3 kat daha fazla
oranda bulunduu dikkat ekmektedir. (TK, Ocak 2014)
Ayrca sz konusu rapor, okuma yazma bilmeyen alanlarda genel ortalamadan daha
yksek
oranda
ie
bal
sorunlarn
gelitiini
gstermektedir.
stihdam edilenler ya da gemite alm olanlardan hem lise alt eitimliler hem de lise dengi
meslek okulu bitirenlerde, son 12 ay iinde ie bal salk sorununa maruz kalma oran %2,2
olarak gereklemitir. Yksek retim mezunlarnda ise bu oran %2,1 olarak tahmin edilmitir.
11
Grafik 1. Eitim durumlarna gre ie bal salk sorunu yaayanlarn oran
Aratrmaya gre istihdam edilen ya da gemite alm olanlardan son 12 ay

iinde ie bal salk sorunu yaadn belirtenlerin oran % 2,8 ile en yksek 35 - 54 ya
grubunda gereklemitir. 15 - 24 ya grubunda bu oran % 1,2, 25 34 ya grubunda
%1,9 ve 55 ve daha yukar yatakilerde ise % 1,5 olarak tahmin edilmitir.
Grafik 2. Ya gruplarna gre ie bal salk sorunu yaayanlarn oran (2007 - 2013)
Kendi hesabna alanlarn ie bal salk sorununa maruz kalma oran % 2,9 olarak
karmza karken bu deer dierlerine gre yksektir. Bunu % 2,7 ile iveren olarak alanlar,
12
% 2,3 ile cretli ve yevmiyeli alanlar izlemektedir. cretsiz aile iisi olarak alanlarda ie
bal salk sorununa maruz kalanlarn oran ise % 1,7 olarak tahmin edilmektedir.
Grafik 3. teki durumuna gre ie bal salk sorunu yaayanlarn oran (2007 - 2013)
Mesleklere gre en yksek ie bal salk sorunu yaayanlarn oran %3.2 ile sanatkarlar
ve ilgili ilerde alanlar grubunda gereklemitir. Bunu %2,8 ile tesis ve makine operatrleri
ve montajclar grubu izlemitir. e bal salk sorununa maruz kalanlarn en dk
gzlendii grup ise %1,7 ile bro ve mteri hizmetleri olmutur.
Grafik 4. teki durumuna gre ie bal salk sorunu yaayanlarn oran (2007 - 2013)
13
Ayn
raporda
ie
bal
salk
sorununa
maruz
kalanlarn
%50,7si, geirmi olduu salk sorunu nedeniyle belirli srelerde iinden uzak kalmtr.
Erkeklerde bu oran %51,4, kadnlarda ise %49,5 olarak tahmin edilmitir. (TK, Ocak
2014)
Sosyal Gvenlik Kurumu'nun 2012 Yl statistik Yll verilerine gre ise Trkiye'de
sosyal sigortalar kapsamnda 395 meslek hastal vakas tespit edilmi ve 1 kii meslek hastal
sebebiyle hayatn kaybetmitir. SGK istatistiklerine gre 173 kii geici i gremez hale geldi.
Tespit edilen meslek hastalklarnn 246s (%62.2) silikoz. 2012 ylnda lkemizde sadece 2
iitme kayb yaand. Kimyasallarn neden olduu toplam meslek hastal says 78, bunun da
26s kurun tozlarnn neden olduu hastalklardan olumaktadr. SGKnn 2012 yl
istatistiklerine gre, ayakta tedavilerde 1.599.618, yatarak tedavi nedeni ile 50.632 i gn olmak
zere, geici i gremezlik nedeni ile toplam 1.650.250 i gn kaybedildi. kazalar ve meslek
hastalklar sonucu 745 kii hayatn kaybederken, 2.209 kii srekli i gremez hale geldi. Her
bir lm ve srekli i gremezlik iin 7.500 i gn kaybedildii kabul edilirse, lm ve srekli
i gremezlik nedeni ile 22.1555.000 i gnnn, toplam olarak 23.805.250 i gnnn
kaybedildii grlmektedir. kazas ve meslek hastalna bal geici i gremezlik gn says
1 milyon 942 bin 573 gndr. (SGK, 2012)
Ekonomik adan deerlendirildiinde i sal sorunlarnn Trkiyeye maliyeti
hakknda kesin bir veri elde etmek veri yetersizlii sebebiyle mmkn deildir. Ancak dier
bulgular nda alanlar, iverenler ve devlet asndan kayplar olarak deerlendirme
yaplabilir. gn kayplar, nitelikli insan gc kayb, salk harcamalarnda art, i veriminde
ve motivasyonda d, iletmelerde prestij kayb, manevi ykmlar gibi dorudan ve dolayl
maliyetleri bulunmaktadr. (Ko & Akbyk, 2011)
14
Salksz alma ortamlar, maddi ve manevi alardan olumsuz sonular dourmas ve

ekonominin
olumsuz
ynde
etkilenmesine
yol
amas
asndan
ncelikli
olarak
deerlendirilmelidir. Uluslararas alma rgt (ILO) verilerine gre her yl iki milyon kadn
ve erkek alan i kazas ve meslek hastal sebebiyle hayatn kaybetmektedir. Ayrca her yl
alanlar 270 milyon adet i kazas 160 milyon ile ilgili hastalk sebebiyle madur olmaktadr.
Amerikan Kalknma Bankas 2000 ylnda Latin Amerikada her yl 200 milyon kiinin i kazas
ve ie bal salk problemleriyle karlatn ve bunun 76 milyar dolarlk bir maliyete sebep
olduunu aklamtr. Dnya Salk rgt'ne gre mesleki kazalar ve hastalklarn ekonomik
bedeli dnyadaki toplam gayri safi milli hslann & 4 - 5'ine ulamtr. (ILO, 2003)
SONU
Kresellemenin etkisiyle rekabetin artmas sonucu krn yksek tutmak isteyen lkeler
alma koullarn bu erevede ekillendirmilerdir. alma koullar sebebiyle veya iin
doas gerei karlalan salk problemleriyle ilgili giderek artan maliyet sorunu gelimi
lkelerde, mesleki tehlike ieren endstrileri gelimekte olan lkelere doru tama yoluyla
zlmtr. Gelimekte olan ve az gelimi lkelerde ise emein youn olduu ar sanayi
retiminin artna bal olarak deien istihdam yaps, alanlarn sosyal gvencesinin
yetersizlii ile birleince meslek hastalklar sorununun bymesine neden olmutur.
Elde edilen veriler i salnn verim, i gn kayb gibi birok adan ekonomik
kalknma ile ilikili olduuna ve i gvencesinden yoksun bir alma hayatnn pek ok salk
sorununa neden olduuna iaret etmektedir. Salk yatrmlar her ne kadar gayri safi milli hsla
ve byme ilikisinde verilere bakldnda kk bir etkiye sahip olsa da tm boyutlaryla
dnldnde uzun vadede sonu alnacak pozitif bir etkiye sahiptir. (etin & Ecevit, 2010)
15
nlemenin tedavi etmekten daha kolay olduu koruyucu yaklamlar i sal asndan olduka
nemlidir. Trkiyede salk alannda yaplan yatrmlar gn getike bymektedir, yasal
mevzuatlarla da alma koullar hakknda iyiletirici politikalar gelitirilmektedir. Tm bu
olumlu gelimelerin yannda verilere bakldnda i sal ve gvenlii konusunda hem
toplumun bilinlenmesi iin eitim alannda yaplacak yatrmlar ve getirilecek yenilikler
asndan hem de bireylerin alrken saln kaybetmemesi iin alnmas gereken koruyucu,
uzun vadeli salk yaklam asndan Trkiyenin daha ok yolu olduu aikrdr.
16
KAYNAKA
elik, M. Y., & Erkan, H. (Nisan 2010). Kreselleme Kalknma likisi. Dumlupnar niversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi (26), 183-196.
etin, M., & Ecevit, E. (2010). Salk harcamalarnn ekonomik byme zerindeki etkisi: OECD lkeleri
zerine bir panel regresyon analizi. Dou niversitesi Dergisi , 2 (11), 166-182.
Erkekolu, H. (2007). AB'ye tam yelik srecinde Trkiye'nin ye lkeler karsndaki greli gelime
dzeyi: ok deikenli istatistiksel bir analiz. Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi , 2 (14),
28-50.
EU- OSHA. (2009). Occupational safety and health and economic performance in small and medium-sized
enterprises: a review. Luxembourg: EU-OSHA.
EUROSTAT. (2007). kazas, ie bal hastalklar ve tehlike maruziyeti. EUROSTAT.
ILO. (2003). Safety Numbers: Pointer for global safety culture at work. Geneva: International Labour
Organization.
International Economic Development Council. (2011). Ekonomik Kalknma Performans Yksek Olan
Kurulular. Washington D.C: International Economic Development Council.
Ko, M., & Akbyk, N. (2011). Trkiye'de Kazalarnn Maliyetleri ve zm nerileri. Akademik
Yaklamlar Dergisi , 2 (2), 129-175.
Lowenson, R. (2001). Globalization and occupational health: a perspective of southern Africa. Bulletin of
the World Health Organization , 79 (9), 863-868.
SGK. (2012). www.sgk.gov.tr. 01 13, 2014 tarihinde www.sgk.gov.tr adresinden alnd
TK. (Ocak 2014). kazalar ve e Bal Salk Problemleri Aratrma Sonular 2013. TK.
TK. (2013). Salk harcamalar istatistikleri, 2009-2012. Ankara: TK.
UNDP. (2013). 2013 nsani Gelime Raporu Gneyin Ykselii: Farkllklar Dnyasnda nsani Gelime.
UNDP.
UNDP. (2013). 2013 nsani Gelime Raporu'ndaki muhtelif gstergelerle ilgili aklama notu Trkiye.
Warren, J. (2005). The Role of Performance Measurement in Ecoonomik Development.
AngelouEconomics Global Economic Development.
Yaviliolu, C. (2002). Kalknmann anlambilimsel tarihi ve kavramsal kkenleri. Cumhuriyet niversitesi
ktisadi ve dari Bilimler Dergisi , 3 (1), 59-77.
Yumuak, . G., & Yldrm, D. (2009). Salk harcamalar iktisadi byme ilikisi zerine ekonometrik bir
inceleme. The Journal of Knowledge Economy& Knowledge Management , IV, 57-70.
17
SALII VE GVENL LE VEREN MAL MESULYET SGORTASI
zlem Emgen
SALII VE GVENL LE VEREN MAL MESULYET SGORTASI

zlem Emgen
Marsh Sigorta ve Reasrans Brokerlii A..
sal ve gvenlii ile ilgili yaplan almalarn hedefi nleyici olup i kazas ve meslek
hastaln engellemektir. Ancak, yaplan tm almalara ramen eitli nedenlerle i
kazalar yaanabilmektedir. 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanununa baktmz zaman
i kazas tanmn yerinde veya iin yrtm nedeniyle meydana gelen, lme sebebiyet
veren veya vcut btnln ruhen ya da bedenen zre uratan olay olarak grmekteyiz.
Bir i kazas yaandnda olay yaayann yan sra ailesi, arkadalar, dier alanlar,
iveren ve olayn boyutlarna bal olarak tm toplum etkilenmektedir. Yaanlan olay
sonucunda iveren manevi, finansal ve irket imaj/pazar pay kayb ile yasal gereklilikler ve
bunlarn getirdii cezai meyyidelerle kar karya kalacaktr. veren Mali Mesuliyet
Sigortas, meydana gelebilecek i kazalar neticesinde iverene yansyabilecek kanuni
sorumluluklar nedeniyle SGK Kanununa tabi iiler ve bunlarn hak sahipleri tarafndan
iverenden talep edilecek tazminat taleplerini ve Sosyal Gvenlik Kurumu tarafndan
yaplacak rcu taleplerini ve iverene kar alacak i mahkemelerinde mahkeme ve
avukatlk cretlerini poliedeki limite kadar temin eden sigorta trdr. stee bal olarak
yaplan bu sigorta tr ile kapsama personelin ve nc ahslarn tedavi ve tazminat
masraflar alnmaktadr. Sigortalanmayan kayplara baktmzda ise listemizin daha uzun
olduunu ve irket imaj/pazar pay kayb, manevi kayplar, yeni personel ie alma masraflar,
nitelikli igc kaybndan doan retim kayb, kanuni gerekleri yerine getirmemekten doan
cezai yaptrmlar, zaman ve emek israf gibi kalemleri kapsadn gryoruz. Bu da doru
sigorta yapsn oluturup finansal olarak irketimizi gvence altna alrken riski etkin ekilde
ynetmenin nemini bize bir kez daha gstermektedir.
Anahtar Kelimler: Sigorta, Risk Ynetimi Kazas
Abstract
HEALTH AND SAFETY AND EMPLOYERS LIABILITY INSURANCE

The aim of all occupational health and safety related studies is to be proactive to prevent
occurrence of occupational accidents and illnesses. However, occupational accidents continue
to happen with various reasons despite all of the effort put in to prevent occurrence. When we
look to Occupational Health and Safety Law (Law No. 6331), occupational accident
definition is given as follows the incident that happens at the workplace or during the
execution of the work, and leads to death or damages body integrity through mental or
physical disability. When an accident happens, in addition to the people involved in the
accident, his/her family, friends, other employees, employer and depending on the size of the
1
incident whole society can be impacted. As a result of the incident, employer face moral,
financial, reputational, and market share losses, and sanctions due to incompliance with legal
necessities. Employers liability insurance scheme supply financial cover for the statutory
liability rising from occupational accident. This insurance covers the claim request of the
employee registered to social security system or their rightful owner, recourse request of
Social Security Institution, and the labour court and attorney fee up to the limit mentioned on
the policy. The voluntary insurance scheme can cover employees as well as the third parties
treatment cost and claims. The list of uninsured items including reputation, market share and
moral losses, loss of production due to loss of qualified worker, new staff employment cost,
sanctions due to incompliance with law, and time and effort loss is however much longer and
costly. All of these confirm the importance of effective risk management and indicate the
necessity of financially securing the firm with having right insurance scheme.
Key Words: Insurance, Risk Management, Occupational Accident
GR
sal ve gvenlii (SG) 2000li yllarda n plana kmaya balasa da bu konuda uzun
yllardr lkemizde mevcut bulunan yasal yaplanma iverene klavuzluk etmekteydi. 2012
ylnda yaynlanan 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu (Resmi Gazete No: 28339 ve
Tarih: 30.06.2012) ve bu kanuna dayanlarak kartlan ve/veya revize edilen ynetmelikler,
alanlar ve iverenler iin gvenli ve salkl bir alma ortam oluturma konusunda
izlenmesi gereken yolu belirlemektedir.
Uluslararas alma rgt (International Labour Organization, ILO) Anayasas iilerin
genel ve mesleki hastalklara ve i srasnda meydana gelen kazalara kar korunmasn
hedefler. ILO szlemeleri de dahil olmak zere pek ok uluslar aras szlemeye taraf olan
Trkiye Cumhuriyeti Anayasasna baktmz zaman herkesin salkl ve dengeli bir evrede
yaama hakkna sahip olduu ve kimsenin yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde
altrlamayacana dair ana erevenin olduunu grrz. lkemizde mevcut bulunan
yasal yapalanma alanlara salkl ve gvenli bir alma ortam salamay ve bunu
srdrmeyi, alanlarn eitimlerle bilinlendirilmesini ve yaplan denetimlerle sistemin
srekli iyiletirilmesini hedeflemektedir.
Ancak, alnan tm tedbirlere ramen her yl farkl sektrlerde farkl nedenlerle i kazalar
kayt altna alnmaktadr. Bu da alann finansal olarak ifade edilmesi ok zor olan zararlar
grmesiyle birlikte lkemizin de finansal anlamda kayplara uramasna neden olmaktadr.
Dolaysyla alanlarn salk ve gvenliklerini salamak, gvenli ve salkl bir alma
ortam oluturmak iin atlmas gereken ok adm vardr.
SALII VE GVENL NEDR?

ILO ve Dnya Salk rgt (World Health Organization, WHO), tm sektrlerde
alanlarn fiziksel ve ruhsal salklarn, gvenlikleri ve sosyal refahlarn salamak ve
srdrmek ve iin alann fiziksel ve psikolojik yeterliliklerine uygun olmas iin yrtlen
almalara i sal ve gvenlii demektedir.
ILO kaynaklarnda geen baka bir ifade ise i sal ve gvenliini, iyerinde var olan ya
da var olabilecek ve alanlarn salk ve refahyla toplum ve evreyi de etkileyebilecek
tehlikelerin farkna varlmas, deerlendirilmesi ve kontrol iin alan bilim olarak
tanmlamaktadr.
Avrupa Birlii kaytlarna baktmz zaman i kazalarndan kanma ve meslek
hastalklarnn nlenmesi ile birlikte alanlarn beden ve ruh sal ile refahn korumak
iin yaplan almalar i sal ve gvenlii olarak tanmlanr.
OHSAS 18001:2007 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri standardnda i sal ve

gvenlii tanm ise iyerindeki alanlarn veya dier iilerin (geici ve yklenici personeli
dahil) ziyaretilerin veya alma alanndaki dier insanlarn salk ve gvenliini etkileyen
veya etkilemesi mmkn olan artlar ve faktrler olarak yer almaktadr.
Tm bu tanmlar zetleyecek olursak i sal ve gvenlii, alanlarn ve yaplan
faaliyetten etkilenen dier taraflarn sal, refahn ve gvenliini korumak iin alan
disiplindir. Konu hizmet veya retim, insan, salk ve gvenlik olunca da baarnn anahtar
devlet, iveren, alan lsnn ilgili dier taraflarla (sendikalar, akademisyenler, makine
reticileri, endstriyel hijyen uzmanlar, mhendisler, hekimler, teknik personel, salk
personeli, vb.) el ele vererek gerekli almalar yapmasdr.
KAZASI VE MESLEK HASTALII NEDR?

6331 sayl SG Kanunu yaynlanana kadar i kazas ve meslek hastal ile ilgili yasal
tanmlamalar sadece 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu (Resmi
Gazete No: 26200 ve Tarih: 16.06.2006) ve ilgili mevzuatta yer almaktayd. 5510 sayl
Kanunu i kazasn
Sigortalnn iyerinde bulunduu srada,

veren tarafndan yrtlmekte olan i nedeniyle sigortal kendi adna ve
hesabna bamsz alyorsa yrtmekte olduu i nedeniyle,
Bir iverene bal olarak alan sigortalnn, grevli olarak iyeri dnda baka
bir yere gnderilmesi nedeniyle asl iini yapmakszn geen zamanlarda,
Emziren kadn sigortalnn, i mevzuat gereince ocuuna st vermek iin
ayrlan zamanlarda,
Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere gidi gelii
srasnda,
meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren
olay olarak tanmlamaktadr.
Meslek hastal ise 5510 sayl Kanunda sigortalnn alt veya yapt iin niteliinden
dolay tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya
srekli hastalk, bedensel veya ruhsal engellilik halleri olarak tanmlanmaktadr.
SG Kanunu ise i kazasn iyerinde veya iin yrtm nedeniyle meydana gelen, lme
sebebiyet veren veya vcut btnln ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay;
meslek hastaln ise mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya kan hastalk olarak
tanmlamaktadr.
ILO kaynaklar i kazasn, i dolaysyla veya i srasnda meydana gelen lm veya

yaralanma ile sonulanan olay olarak tanmlamaktadr. Meslek hastal tanm ILO
kaynaklarnda iten kaynaklanan riske maruziyet sonucu ortaya kan hastalk olarak
karmza kmaktadr.
Avrupa Birlii (AB) statistik Kurumu (Eurostat) i kazasn fiziksel veya ruhi zarara yol aan
i kaynakl olay olarak tanmlamakta ve bu kapsamda aadaki hususlar deerlendirmeye
almaktadr:
srasnda yaanlan kazalar

allan yer dnda kiin geirdii kazalar (3. taraflar tarafndan da neden olunabilir
mteri sahas, baka firma tesisi, kamu alanlar veya ulam)
Akut zehirlenme
sal ve gvenliine ynelik istatistiklerin kyaslanmas olduka gtr. Bunun temel

nedeni lkelerin kayt tutmada farkl yntemler izlemesidir.
lkemizde meslek hastal veya i kazas olduunda salkla ilgili tm ilemler 5510 sayl
Kanun zerinden yrmektedir. SG Kanunu olan kazalarn ve tespit edilen meslek
hastalklarnn Sosyal Gvenlik Kurumuna bildirilmesini zorunlu klmaktadr. Sosyal
Gvenlik Kurumu kendisine bildirilen kazalarn istatistiki almasn yapmaktadr. Sosyal
Gvenlik Kurumu internet sitesinde yaynlanan istatistiki verilere bakldnda i kazas ve
meslek hastalklarna ynelik Tablo 1 oluturulmutur.
Tablo 1. SGK Kazas statistikleri zeti
Yl
Kazas Says
lml Kazas Says
2006
79027
1592
2007
80602
1043
2008
72963
865
2009
64316
1171
2010
62903
1444
2011
69227
1700
2012
74871
744
lml i kazalarnda 2012 ylnda grlen azalma sevindiriciyken i kazas saysndaki art
zcdr. 2013 SGK istatistikleri henz aklanmad iin bu yln verileri deerlendirmeye
alnmamtr.
Trkiye statistik Kurumu (TUK) tarafndan ilki 2007 ylnda yaplan Kazalar ve e
Bal Salk Problemleri konulu aratrma 2013 yl Nisan, Mays ve Haziran aylarnda
5
tekrar gerekletirilmitir. Bu alma sonularna gre son 12 ayda i kazasna uradn

belirten kii says 2013 anketi sonularna gre 706000 kiidir. Bu saynn 2007 ylnda
725000 olarak kaytlara getiini belirtmekte de yarar vardr.
Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmeliine (Resmi Gazete No: 28512 ve
Tarih: 29.12.2012)gre iyerinde meydana gelen; alan, iyeri ya da i ekipmann zarara
uratma potansiyeli olduu halde zarara uratmayan olaya ramak kala (neredeyse kaza ya da
ska terimleri de kullanlmaktadr) olay denir. Ramak kalalarn kayt altna alnmas, incelenip
tekrarlarnn ve/veya benzerlerinin olmasnn engellenmesi ramak kalalar gelen kazalarn
habercisi olduu iin ok nemlidir.
ILO kaytlarna gre tahmini 160 milyon kii i kaynakl hastalklar dolaysyla
rahatszlanmakta ve 270 milyon kii i kazas sonucu zarar grmektedir. Ayn kaytlar, gayri
safi yurtii haslann yaklak %4nn bu kazalar ve hastalklar sonucu kaybedildiini
tahmin etmektedir. Bu kazalar sonucu alan ve ailelerin yaadklarnn ise hesaplanabilmesi
mmkn deildir. verenler i gc kayb, moral bozukluu, i kayb, imaj kayb, maddi ve
manevi tazminat talepleri, rcu davalar ile yksek sigorta maliyetleriyle karlamaktadrlar.
Temel hedef i kazalarnn olmasna engel olabilmek iin nleyici olmaktr. Ancak, i kazas
gerekletiinde ivereni belli bir lde finansal olarak koruyabilecek bir yapnn da
kurulmas gerekmektedir. Bu yap iveren mali mesuliyet sigortasdr.
RSK YNETM
Riski ynetimi, riski ortadan kaldrmak veya kabul edilebilir seviye risk dahiline getirebilmek
iin kontrol metotlarnn uygulanmas ya da mevcut metotlarda deiiklikler yaplmasdr.
Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmeliinde bulunan kabul edilebilir seviye
risk tanmna gre yasal ykmllklere ve iyerinin nleme politikasna uygun, kayp veya
yaralanma oluturmayacak risk seviyesine kabul edilebilir risk seviyesi denir.
Bu alma kapsamnda tehlike terimi hastalk, yaralanma ya da maddi hasara neden
olabilecek herhangi bir etken; risk terimi ise tehlikenin gerekleme olasl ile etkilerinin
byklnn birleimi, baka bir ifade ile zarar ya da kaybn ls olarak kullanlmtr.
Risk ynetiminin ilk adm tespit edilen risklerin analiz edilmesi olup, belirlenen risklerin
arlk oranlar (iddet ve olaslklar ile riskin nem derecesi) hesaplanarak derecelendirme
yaplmasdr. Akabindeki dier nemli adm ise, nlem alnmasnn gerekli olup olmadna
ve alnmas gereken tedbirlerin neler olduuna karar verilmesidir. Bu amala u sorulara yant
bulmanz gerekmektedir:
Tehlikeyi tamamen ortadan kaldrmamz mmkn m?

Riski kontrol etmek iin ne yapmamz gereklidir?
Yasalarmz bu konuda neleri gerektirmektedir?
6
yi uygulamalar bu konuda neleri nermektedir?
Karar verilmesi gereken bir hususta irketimiz iin sadece yasalara uyumun yeterli olup
olmad ve bizimle benzer sektrlerde alan yurt dndaki firmalarn yapm olduklarn
uygulayp uygulamayacamz olacaktr. Bu konuda yaplan her alma ilk admda ek bir
maliyet kalemi gibi gzkse de uzun vadede iletmeye ve hizmetimize salayaca verimli
alma ortam, zverili alanlar, kaliteli retim, gvenilir tedariki olma gibi katma
deerlerle geri dnn salayacaktr.
Riskin nlenmesi, riskin azaltlmas, riskin transfer edilmesi ve riskin tanmas gibi drt ana
risk ynetimi tekniimiz olacaktr. irketlerin, riskleri kontrol altna alma yntemleri, riskin
nceliinin derecesine gre ve en ncelikli olandan daha az ncelikli olana doru sralanmak
zere aadaki gibi olmaldr:
Tehlikeyi ortadan kaldrp, faaliyeti yapmamak: Ticari faaliyetlerin varolu nedenleri

mal veya hizmet retmek olduuna gre faaliyeti yapmamak mmkn olmayacaktr.
Tehlikeli olan, daha az tehlikeli olanla deitirmek: Yanc ve parlayc kimyasal
yerine yangn ve patlamaya yol amayacak kimyasal zellie sahip maddelerin
kullanlmas gibi uygulamalarn hayata geirilmesi her zaman retimin gereklilii
dolaysyla mmkn olamayacaktr. Malzeme gvenlik bilgi formlarnn iyi analiz
ediliyor olmas faydal olacaktr.
Bu mmkn deilse, tehlikenin izole edilmesi: Havalandrma sistemleri kurulmas,
patlama duvarlar yaplmas gibi mhendislik nlemlerinin uygulamasn
gerektirecektir.
Bu da mmkn deilse tehlikenin azaltlmas: Tehlike tarafndan yaratlacak zararn
azaltlmas ve alann korunmas iin yaplabileceklerin yaplmasn kapsamaktadr.
Bunlarn arasnda saylabilecek hususlar:
1. Gvenli alma yntemleri (i tanmlar ve alma talimatlar oluturulmas ve
alanlarla paylalmas),
2. dari kontroller (devriye atlmas, faaliyetlerin belli vardiyalarda yaplmas,
rotasyon),
3. Acil durum hazrl (tm tedbirlere ramen, zarara neden olabilecek olayn vuku
bulmas ihtimaline karn, hzl ve etkin mdahale ile can ve mal gvenliinin
salanmas).
Risklerin transfer edilmesi: Sigorta risk transfer yntemlerinden en yaygn olarak
kullanlanlarndan biridir.
Risklerin tanmas: Firma kar karya olduu riskleri ve risklerin boyutlarn bilerek
ya da bilmeyerek; anlayarak ya da tam anlamadan tamay seebilir.
Riski ynetiminde nemli hususlardan biri de dzeltici (reaktif) olmak yerine nleyici
(proaktif) olmaktadr. nleyici olabilmenin tek yolu da riski doru anlamak, olay olmadan
gerekli tedbiri alabilmektir. Riski doru anlayp gerekli fiziki ve idari tedbirleri hayata
geirdikten sonra yaplmas gerekli bir dier nemli husus da finansal olarak faaliyetimizi ve
irketimizi gvence altna almak iin riskimizi sigortaya transfer etmektedir. Riskin tanmas
yasal olarak kabul edilemeyecektir.
Risk ynetiminin en nemli admlarndan biri iyerinde gerekletirilen tehlike belirleme ve
risk deerlendirme almas sonrasnda uygulamaya alnan kontrol tedbirlerinin
etkinliklerinin izlenmesi ve gzden geirilmesidir. Bir kereye mahsus olmak zere, yaplacak
faaliyetlerin irketlere katma deeri snrl olacak, risk ynetim sreci yaayan bir sre
olmayacaktr. Mevcut yasal yaplanma bunun nne geebilmek iin yaplan risk
deerlendirme almalarnn belli aralklarla gncellenmesini art komutur. Srekli
iyileme prensibi erevesinde gzden geirmede aadaki sorular cevaplandrlmaldr.
Kontrol tedbirleri planland gibi gerekletirilmi midir?

Kontrol tedbirleri uygulanm m ve uygulanan tedbirler yerinde tedbirler midir?
Seilen yntem doru ve etkin alyor mudur?
Deerlendirilen risklere ait maruziyet ortadan kalkm mdr?
Kontrol tedbirleri, yeni risklerin ortaya kmasna neden olmu mudur?
Riskler Kabul edilebilir risk seviyesine indirilmi midir?
Ksacas can ve mal gvenliini salayp salamadmz ve bunu srekliliini irket kltr
haline getirip getiremediimizi srekli kontrol ediyor olmalyz.
SGORTA
Sigorta, zarara neden olabilecek olaylarn meydana gelmesi sonucu oluacak maddi
kayplarn tazminat denerek karlanmasdr. Sigorta, ayn trden tehlikeyle kar karya
olan kiilerin, belirli bir miktar cret deyerek, o tehlikenin gereklemesi sonucu, zarara
urayanlarn zararn karlamak iin oluturulan bir sistemdir. Kiiler para ile llebilecek
zararlarn dedikleri prim yoluyla paylarlar.
Sigorta bir dayanma messesesidir. Sigorta, kiilerin kaldramayaca ekonomik kayplarn
ayn tehlikeye maruz kiiler arasnda pay edilmesidir.
6102 sayl Trk Ticaret Kanununda (Resmi Gazete Say: 27846 ve Tarih: 14.02.2011)
sigorta szlemesi tanmn bulmaktayz. Bu tanma gre, sigortacnn bir prim karlnda,
kiinin para ile llebilir bir menfaatini zarara uratan tehlikenin, rizikonun, meydana
gelmesi hlinde bunu tazmin etmekle ykml olduu szleme, sigorta szlemesidir.
Sigorta, azami iyi niyet prensibine dayanarak alr. Yani, hasarn meydana gelmesinden
sonra;
Sigortalnn zararn azaltlmasnda yardmc olmas ve hasarn tespitinde sigorta

irketine her trl kolayl gstermesi,
Sigorta irketinin de, sigortalnn maddi ve manevi kayplara uramasn nlemek

balamnda, saptanan hasar ksa srede demesidir.
Trk Ticaret Kanununu sigorta asndan iyi anlamak nemlidir. Bu Kanununa gre
Sigortac, szlemede ngrlen rizikonun gereklemesinden doan zarardan veya

bedelden sorumludur. Szleme artlarmz ve gerekliliklerinin farknda olmamz
gerekmektedir.
Prim daha ksa zaman dilimlerine gre hesaplanmam ise sigorta dnemi bir yldr.
Yenileme tarihini ve bu tarihlerde ngrdmz deiikliklerin dzenli takip ediliyor
olmas gerekmektedir.
Aksine szleme yoksa sigortacnn sorumluluu primin veya ilk taksitinin denmesi
ile balamaktadr. deme vadelerimize ve bu tarihlerde deme yaptmza dikkat
ediyor olmamz gerekmektedir.
Sigortac ve sigorta acentesi, sigorta szlemesinin kurulmasndan nce, gerekli
inceleme sresi de tannmak artyla kurulacak sigorta szlemesine ilikin tm
bilgileri, sigortalnn haklarn, sigortalnn zel olarak dikkat etmesi gereken
hkmleri, gelimelere bal bildirim ykmllklerini sigorta ettirene yazl
olarak bildirir. Ayrca, polieden bamsz olarak szleme sresince sigorta ilikisi
bakmndan nemli saylabilecek olaylar ve gelimeleri sigortalya yazl olarak
aklar. Ancak, bu noktada da sigortalnn, kendisine yazl olarak yaplan her
aklamay iyi okumas ve anlamas nemlidir. Sigortac ise bu artlar yazl olarak
bildirmenin yan sra sigortalya gerekli her trl aklamay szl olarak yapmal ve
sigortalnn oluabilecek sorularn yantlamaldr. Sigortal ve sigortac arasnda iyi
iletiim olmaldr.
Aynen tazmine ilikin szleme yoksa sigorta tazminat nakden denir.
Rizikonun gereklemesinden sonra sigortalnn ihmalinin belirlendii ve
deiikliklere ilikin beyan ykmllnn ihlal edildii saptand takdirde, sz
konusu ihlal, tazminat miktarna veya bedele ya da rizikonun gereklemesine etki
edebilecek nitelikte ise, ihmalin derecesine gre, tazminattan veya bedelden indirim
yaplr. Sigorta irketleriyle doru ve zamannda iletiim nemlidir.
Rizikonun gereklemesinden sonra sigortalnn kast hlinde ise meydana gelen
deiiklik ile gerekleen riziko arasnda balant varsa, sigortac szlemeyi
feshedebilir; bu durumda sigorta tazminat veya bedeli denmez.
Sigortalnn, rizikonun gerekletiini rendiinde durumu gecikmeksizin
sigortacya bildirmelidir. Rizikonun gerekletiine ilikin bildirimin yaplmamas
veya ge yaplmas, denecek tazminatta veya bedelde arta neden olmusa, kusurun
arlna gre, tazminattan veya bedelden indirim yoluna gidilir. Sigortac rizikonun
gerekletiini daha nce fiilen renmise, indirim yoluna gidilmesi hkmnden
yararlanamaz.
Trk Ticaret Kanunundaki sigorta szlemesi tanmnn da ifade ettii gibi bir riskin
sigortalanabilmesi iin mali karlnn llebilir olmas gerekmektedir. Konu insan hayat
ve sal olduunda mali karln llmesi zorda olsa sigortann tabi olduu mevzuat
gereince bunun yaplmas gerekmektedir. Sigortann doru bedel zerinden yaplmas, doru
9
primlerin denmesi ve yaanabilecek hasar annda sigortadan doru bedellerin alnabilmesi

iin gereklidir.
Sigortalama srecinde oluturulan teklifnameler dier nemli bir parametredir. Teklifname,
sigortalnn doldurarak sigortacya verdii ve sigorta konusu ve polie artlar ile ilgili gerekli
tm bilgileri tayan bir formdur. Teklifnamelerin ileride ortaya kacak uyumazlklarn
nlenmesini teminen taraflarn imzasn tamas gerekir. Sigortacnn riski almada ve primi
belirlemede kulland bilgileri zellikle risk mhendislii almas gereklememise
sadece bu forma dayand gz nne alndnda, sigortalnn bu formu tamamen okuyarak
detayl ve doru olarak doldurmas gerekmektedir. Teklifnamenin bulunmad durumlarda
polie zerinde yazan hususlar geerlidir. Dolaysyla polieyi ve altnda yazan notlar ve zel
artlar okumak ve ihtiyalarmzla rtp rtmediini kontrol etmek nemlidir.
Riskin sigortalanabilmesi iin gerekli olan dier hususlar arasndan riskin ani ve beklenmedik
nitelikte olmas, meru bir temele dayanmas, hukuka ve topluma aykr olmamas ve
gerekleme sklnn ok yksek olmamas gerekmektedir. Sigortac, sigortalnn faaliyet
konusuna ve riski nasl ynettiine bakarak sigorta programna karar vermektedir. Bu da
irketlerin farkl yaplarda sigorta programlarna sahip olmasna ve farkl prim demesine yol
amaktadr.
VEREN MAL MESULYET SGORTASI NEDR?

Genel sorumluluk brannda yer alan iveren mali mesuliyet (MM) sigortas lkemizde
istee bal sigorta programlar arasnda yer almaktadr.
MM sigortas genel artlarna baktmz zaman MM sigortas, bir iyerinde iverene bir
hizmet szlemesi ile bal ve Sosyal Gvenlik ve Genel Salk Sigortas Kanununa tabi
alanlarn ykmllklerini yerine getirmesi esnasnda urayaca zararlar iin iverene
den hukuki sorumluluu teminat altna alan bir sigorta trdr.
Bu sigorta,
verene bir hizmet akdiyle bal olarak alan, Sosyal Gvenlik Kurumu'na tabi
iiler ve onlarn hak sahipleri tarafndan talep edilebilecek tazminat taleplerini,
Sosyal Gvenlik Kurumu'nun salad yardmlarn stnde ve dnda kalan tazminat
taleplerini,
Sosyal Gvenlik Kurumu'nun aaca rcu davalar sonucunda, deme ykmll
doan tazminatlar ile
Mahkeme masraflar ve avukatlk cretlerini
kapsamaktadr. Bu genel ifadeden maliyet ne olursa olsun sigorta poliemiz tarafndan

denecektir ifadesi anlalmamaldr. MM sigortas yukarda listelenen maliyetleri polie
10
limitiyle snrl olmak zere demektedir. Poliemizde belirtilen kii ba ve olay ba

limitlerini sigorta aracmzla birlikte belirlemi olmamz nemlidir.
Sorumluluk sigortalarn genel olarak kapsam dnda bulunan
Sava, isyan, ayaklanma vb. gibi durumlardan sonra oluan zarar ve ziyan talepleri,
Terr eylemleri ve terrle mcadele srasnda oluan zarar ve ziyan talepleri,
Mesleki itigal durumu hari olmak zere nkleer kaynakl olaylar sonucu yaplan
zarar ve ziyan talepleri,
Kasten veya bilerek sebebiyet verilen olaylar sonucu doacak zarar ve ziyan talepleri
MM sigortas kapsam dnda kalmaktadr. Kapsam d kalan bir hususta ceza davalar
sonucu doabilecek masraflar ile tm sigorta programlarnn dnda kalan para cezalardr.
veren ile sigorta irketi arasnda doru bilgi paylam nemlidir. Sigorta irketi, iverene ve
yapt faaliyete ait renecei ticari ve mesleki srlarn sakl tutulmamasndan doacak
zararlardan sorumludur. Dolaysyla her trl bilgi doru ve zamannda sigorta irketiyle
paylalmaldr.
Bu noktada dikkat edilmesi gereken nemli bir dier hususta sigorta poliesi ile hangi
durumlarn ve kiilerin koruma altna alnddr. Standart polie ile teminat altna alnmayan
stajyerler, taeronlar, tali mteahhitlerin teminata ile dahil edildii kontrol edilmelidir.
Trkiye Sigorta, Reasrans ve Emeklilik irketleri Birlii,
veren tarafndan salanan servis aralaryla alanlarn iyerine getirilip

gtrlmesi esnasnda, meydana gelebilecek kazalarn,
veren tarafndan grevle baka bir yere gnderildii ve asl iini yapmad
zamanlarda meydana gelen i kazalarnn,
lke snrlar dnda meydana gelen i kazalarnn
Meslek hastalklar sonucu ileri srlecek tazminat taleplerinin,
Gittike artan manevi tazminat taleplerinin
polie kapsamnda olup olmadna dikkat edilmesi konusunda sigortallar uyarmaktadr.

Yukarda belirtilen tm hususlar zel artlarla ek teminat olarak polieye eklenebilmektedir.
Bu da bize yetkin bir sigorta aracsyla almann nemini bir kez daha hatrlatmaktadr.
MM sigortas yaptrmaya karar verdikleri noktada iverenlerden istenilecek asgari bilgiler ise
aadaki gibi sralanabilmektedir.
1.
2.
3.
4.
5.
letme hakknda genel bilgi

alan says
Mavi yaka Beyaz yaka ayrm
ilik creti
Hasar gemii
11
MM sigortasnn primini belirlemeye ynelik oluturulmu bir tarife yoktur. Sigorta irketi
yukarda listelenen bilgileri ve piyasa koullarn deerlendirerek alnmak istenen kii ba ve
olay ba limitleri iin prim belirlemektedir. Yukardaki listede yer alan hasar gemii bilgisi
de bir fiil irketin risk ynetimini ne kadar iyi yapt ile paralel gitmektedir. Dolaysyla i
sal ve gvenlii bilin ve kltrne sahip, riskini iyi yneten ve hasar gemiine sahip
olmayan bir irket ile risk ynetimi konusunda yol almas gereken ve/veya kt bir hasar
gemiine sahip irketlerin primlerinde farkllklar olmas artc olmayacaktr.
Trk Ticaret Kanunu 1446. maddesi, riskin gereklemesi halinde sigortalnn mkellefiyet
ve borlarn dzenlemektedir. Bu maddede sigorta irketine i kazasnn gerekletiine
ilikin bildirimin yaplmamas veya ge yaplmas, denecek tazminatta veya bedelde arta
neden olmusa, kusurun arlna gre, tazminattan veya bedelden indirim yoluna gidilecei
aka ifade edilmektedir. Burada nemli bir hususta i kazalarndaki uzun sorumluluk
sresidir. kazas olduundan 10 yl sonrada kazaya urayann tazminat davas aabilecei
unutulmamaldr. Kaza kk veya byk olsun mutlaka sigorta irketi konu hakknda
bilgilendirilmelidir ki tazminat sreci ilediinde MM sigortasndan yararlanlabilsin. Aksi
durumlarda zellikle MM sigortas poliesi dzenlenen sigorta irketinde de bu srete bir
deiiklik yaplmsa ciddi sorunlar yaanacaktr.
MM sigortasnn kullanmnn istatistiki olarak yaygnln grmek amacyla Tablo 2
oluturulmutur. Bu tablo bize sigortann zorunlu sigorta kollarndan biri olmamasnn da
verdii bir sonu olarak yaygn olarak kullanlmadn gstermektedir.
Tablo 2. veren Mali Mesuliyet Sigortasnn Yllara Gre Dalm
Sigorta Tr
(Elementer Sigorta irketleri)
MM Sigortas
Genel Sorumluluk Sigortalar
Toplam Sigortalar
Toplam Sigorta Poliesi Saysnda
MM Sigortas Oran (%)
2010
48287
780035
36317391
Yl Bazl Polie Adetleri

2011
2012
43375
88391
722048
742465
40801595
46792295
2013
115123
1087157
53310568
0,132958339 0,106307119 0,188900758 0,215947802
SGK tarafndan tutulan i kazalar istatistikleri ile Trkiye Sigorta, Reasrans ve Emeklilik
irketleri Birlii istatistiklerine gre mevcut bulunan MM sigorta polie saylarna
baktmz zaman ise polie saylarnn kaza saysnn ok gerisinde kald tek istisnai yl
2012 yl olmak zere gzlenmektedir. Tablo 3n de bize gsterdii gibi 2007 ylndan beri
MM sigortas polie saysnda art olmaktadr. Ancak, bu polielerin i kazalarn yaayan
irketlerce alndn gsteren bir bilgi de maalesef ki elimizde mevcut bulunmamaktadr.
12
Tablo 3. Kazas Says ve MM Polie Says

Yl
Kazas Says
MM Polie Says
2006
79027
26993
2007
80602
25237
2008
72963
25785
2009
64316
32428
2010
62903
48287
2011
69227
43375
2012
74871
88391
Trkiyede elementer (hayat branta faaliyet gsteren pek ok sigorta irketi MM sigorta
poliesi dzenlemektedir. Yl baznda baktmzda MM sigortas poliesi dzenleme
konusunda ne kan sigorta irketleri Tablo 4te gsterilmitir.
Tablo 4. Yl baznda En ok MM Sigortas Poliesi Dzenleyen irketler
Sigorta irketi
Allianz
Aviva
Anadolu
Ak
Axa
Gne
HDI
Zurich
2010
2882
2687
4118
12718
5380
4127
1613
652
Yl Bazl Polie Adetleri

2011
2012
3355
7729
3918
4364
4537
4786
0
6069
3307
3088
5153
6442
2588
8011
686
28398
2013
8196
2392
4435
21768
2694
7831
15435
29725
Yllar baznda sigorta irketlerinin risk itahnn da deitii ve sigorta marketi koullarna
gre de deiebilecei unutulmamaldr.
HASAR
Konu insann zarar grmesi olduunda hasar kelimesi kulaa ho gelmese de sigorta
srecinde yaanlan i kazas ya da tespit edilen meslek hastal sonucunda ileyen sre
hasar ynetimi olacaktr.
Hasar, sigorta szlemesiyle teminat altna alnan riskin gereklemesi sonucu zararn ortaya
kmasdr. Hasar gerekleir gereklemez hasar ihbarnda bulunmak elzemdir. Her sigorta,
13
konusuna gre farkllk gstermekle birlikte, hasar ihbar sresi poliede belirtilmektedir.
MM sigortas genel artlarna gre, bu sre riskin gerekletiinin renildii andan itibaren
en ge 5 (be) i gndr. Doldurulmu olan SGK yeri Kaza Bildirim Formunun yan sra
baz sigorta irketleri, kendi hasar ihbar formlarnn da doldurulmasn talep edebilmektedir.
sal ve gvenlii ile ilgili her konuda olduu gibi hasar srecinin ynetilmesinde de
iletiim anahtar kelimedir. Sigorta irketimizin bizden beklentilerini iyi anlam olmamz
gereklidir.
Sigorta irketine i kazas ile ilgili toplanan belge ve bilgiler verilmelidir. Kendisine dava
yolu veya sair suretle bildirilen tazminat talebi karsnda firmalar sigorta irketini derhal
konu hakknda haberdar edip gerekli belgeleri iletmelidir. Tazminatn belirlenmesi srecinde
sigortacnn yetkilendirecei uzmanlarn kaza ile ilgili inceleme yapmasna izin verilmeli ve
onlarla koordineli allmaldr.
Hasar ihbarn alan sigorta irketleri, hasarn nedenlerini ve ortaya kard zararlar ile
zararn mali boyutunu tespit etmesi iin tarafsz olarak alan sigorta eksperlerini ve
akterleri grevlendirir. Sigortalnn, sigorta eksperine ve aktere itiraz etme; baka eksper ve
akter atama hakk sakldr.
Sigorta irketleri, tazminat talebinde bulunan kii veya kiilerle dorudan doruya temasa
geerek anlama hakkna sahiptir. Buna karlk sigorta irketinin onay olmadan iverenlerin
kendilerine gelen tazminat taleplerini ksmen veya tamamen kabul etmemeleri gerekmektedir.
Sigortadan talep edilebileceini dnerek iyi niyetle tazminat demesi yapmamaldr. Yasal
sre iletilerek anlamaya varlmas akabinde sigorta irketinin de onayyla tazminat
demesi yaplmaldr.
Sigorta irketlerinin hasar ynetim sreleri de birbirlerinden farkllk gsterebilmektedir.
Sigorta irketlerinin byk ounluu kusur orannn belli olmasn ve/veya SGKnin tespit
edecei pein sermaye deerinin akterlerce belirlenememesi srecini bekleyerek hasar
dosyalarn kapatmaktadr. Baz sigorta irketleri ise akterya almas yaptrarak sulhe
giderek dosyay kapatmay tercih etmektedir.
Sigorta irketleri daha fazla bilgi ve belge isteme hakkn sakl tutarak minimumda akterya
hesab iin aadaki bilgileri ve belgeleri istemektedirler:
SGKnin yetkilendirdii salk hizmeti sunucularndan alnacak, srekli sakatlk

orann gsterir heyet raporu (yaralanma halinde),
lm belgesi (lm halinde)
Kaza tutanaklar,
Kiinin kaza tarihindeki gelirini gsterir maa bordrosu,
Vukuatl nfus kayt rnei,
Tedaviye ilikin faturalar
lm durumunda, Veraset ilam/Miraslk Belgesi.
14
MM sigortas poliesi kapsamna, yani alm olduunuz ek teminatlara bal olarak hem
maddi hem manevi tazminat taleplerini karlayacaktr. Maddi tazminat talepleri hukuki
srete akterya hesab ile belli kstaslara gre hesaplanmaktadr. Burada n plana kan
kstaslardan balcalar ise kiinin ya, geliri, bakmakla ykml olduu kii says ve
yalar, i grememezlik yzdesi olarak sralanabilir.
Manevi tazminat talepleri iinse belirlenmi bir kriter henz bulunmamaktadr. Tamamen
hukuki srecin ilerleyii iinde hkim takdiri ile belirlenen bir miktardr.
Buradan da grlebilecei gibi sigortadan alnabilecek tazminat miktar polienin limitleriyle
dorudan ilgilidir. Dolaysyla doru limitlerle polie almak ok nemlidir. Bunun
salanabilmesi iinde konusunda uzman kiilerle almak ve iletmelerdeki tehlikeler ve
risklerin ok iyi biliniyor ve ynetiliyor olmas gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir hususta MM sigortasnn sorumluluk ilkesiyle
altdr. Bunun anlam da sigortann, bilirkiinin belirleyecei kusur orannzda deme
yapacadr.
Alt iverenlik faaliyetlerin yaygnl gz nne alndnda zel artlarla sigorta poliesine
bu firmalarn alanlarnn da ekletilmesinin nemi hasar srecinde de karmza
kmaktadr. Taeron firma alan i kazas yaadysa bu husustan asl iverende alt iveren
ile birlikte sorumlu olacaktr. Yasal srete ilgili taraflarn kusur oranlar belirlenecek ve
MM sigortas poliesi taeron faaliyetlerini kapsamyorsa demeler sadece asl iverenin
kusuru oranndan yaplacaktr. Taeron firmay da kapsamas durumunda iinin kusur oran
dlerek kalan mebla denecektir.
SONU
sal ve gvenlii uzun ve zahmetli bir yoldur. Bir iyerinde iyeri sahibinden balayarak
tm taraflarn elini tan altna sokmas i sal ve gvenlii kltr olumasnda nemli rol
oynayacaktr. Gvenlik kltr oluturmak iin ilgili tm taraflar birlikte almaldr.
sal ve gvenlii mesleki eitimin bir paras olmasnn yan sra aa yaken eilir
prensibiyle Milli Eitim Bakanlnn zorunlu eitim mfredatnn da bir paras olmaldr.
e almlarda ie uygun kiinin ie alnmas, kiinin kendisi iin doru ilerde altrlmas ve
i sal ve gvenliinin irketlerin ynetim sistemlerinin en temel paralarndan biri olmas
gerekmektedir. alanlarn srelere dahil olmasyla, denetim sreleriyle ve srekli eitim
programlaryla i sal ve gvenlii hayatmzn ayrlmaz bir paras olmaldr.
Bu srete etkin bir risk ynetimi yapmak, konulara nleyici yaklamak baarya ulamak
iin arttr. Neyle kar karya olduumuzu doru anlamak akabinde de bunlar doru
ynetmek iin gerekli tedbirlerin alnmas ve srekli klnmas gerekmektedir.
15
Sigorta, risk ynetim srecinin ayrlmaz bir parasdr. irketi maddi olarak da koruma altna
almak adna istee bal olan iveren mali mesuliyet sigortasnn yaplyor olmas faydaldr.
Sigorta vastas ile risk, sigortaldan sigortacya belli bir prim karlnda belirlenmi sigorta
sresi boyunca aktarlm olur. Transfer ileminin doru artlarda yaplm olmas bir hasar
annda sigortal ve sigortac iin srecin hzl ve rahat ilemesi iin arttr.
MM sigortasndan alnacak hasarlarn sonraki yllarn sigorta primlerine yansyacak olmas
dolaysyla i sal ve gvenlii sisteminin iyi kurulmu ve risk ynetimin etkin yaplyor
olmas gereklidir. Konunun insan hayatyla dorudan ilgili olmas nedeniyle de kurulmu
olan sistemin etkin bir ekilde ve srekli iyiletirilerek iletiliyor olmas nemlidir.
KAYNAKA
1. Trk Ticaret Kanunu, Sal ve Gvenlii Kanunu, sal ve Gvenlii Risk
Deerlendirmesi Ynetmelii, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/, Eriim Tarihi:
10.04.2014.
2. EMGEN, ., Tehlike Belirleme ve Risk Analizi Semineri Yaymlanmam Ders Notlar.
YEM, 2014.
3. EMGEN, ., Sal ve Gvenlii Semineri Yaymlanmam Ders Notlar YEM,
2014.
4. EMGEN, ., Risk Ynetimi, Yangn nlemleri ve Sigorta. TYAK Yangn ve
Gvenlik Sempozyumu, 2013.
5. nan, H. veren Mali Sorumluluk Hasarlar Yaynlanmam Bilgilendirme Notu, Marsh
Sigorta ve Reasrans Brokerlii A.., 2013.
6. Marsh Sigorta ve Reasrans Brokerlii A.., Hasar Verileri
7. Marsh Blten, veren Mali Mesuliyet Sigortas, Temmuz 2010.
8. TS OHSAS 18001 2007 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Standard.
9. http://www..org/global/standards/subjects-covered-by-international-labourstandards/occupational-safety-and-health/lang--en/index.htm. Eriim Tarihi:31.03.2014
10. http://www.eurofound.europa.eu/areas/industrialrelations/dictionary/definitions/HEALTH
ANDSAFETY.htm
11. http://www.tsb.org.tr/isveren-mali-sorumluluk-sigortasi.aspx?pageID=751
12. http://www.tsb.org.tr/resmi-istatistikler.aspx?pageID=909
13. http://www..org/public/turkish/region/eurpro/ankara/about/_anayasa.htm
14. http://www..org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/documents/publicat
ion/wcms_093550.pdf
15. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler, Eriim Tarihi: 10.04.2014.
16. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16118
16
ZGEM
zlem Emgen, lisans eitimini Orta Dou Teknik niversitesi, Mhendislik Fakltesi, evre
Mhendislii Blmnde tamamlad. The University of Manchesterde evre Yksek
Mhendislik yksek lisans programn British Council Chevening Award bursuyla yapt.
Sertifikal Sreklii Uzman (CBCP DRI), evre Grevlisi ve C snf Gvenlii Uzman
belgesine sahiptir. Kariyer hayatna ENSR International Danmanlk Ltd. ti.inde proje
mhendisi olarak balad. Daha sonra Baymina Enerji A..de Sal ve Gvenlii ile
evre Uzman olarak alt. 2004 ylnda almaya balad Marsh Sigorta ve Reasrans
Brokerlii A.., Marsh Risk Consulting ekibinde Grup Mdr grevini yrtmektedir.
ngilizce bilmektedir.
17
PATLAYICILAR VE SALII VE GVENL (SG)
Patlayclar ve Sal ve Gvenlii (SG)

1. GR
6551 sayl Barut ve Patlayc Maddelerle Silah ve Teferruat ve Av Malzemelerinin nhisarndan
karlmas Hakknda Kanun kapsamnda yaymlanm olan 1987 tarihli Tekel D Braklan Patlayc
Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali, Tanmas, Saklanmas, Depolanmas,
Sat, Kullanlmas, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarna likin Tzkte;
iddetli bir kimyasal reaksiyonla paralanarak, ani yksek scaklkla birlikte byk hacimlerde gaz
haline dnebilen maddeler PATLAYICI MADDE olarak tanmlanmtr. Ayn tzkte patlayc
maddeler aadaki trlere ayrlm ve duyarllklar ve kullanm alanlar asndan da
snflandrlmtr.
1 - Dumansz av barutu, kara av barutu, ta barutu,
2 Dinamitler ve emlsiyon patlayclar,
3 - Patlayc madde olarak kullanlan; ieriinde %34.5 (yzde otuzdrt nokta be) ve zeri nitrojen
(azot) ve %02 (binde iki) ve daha fazla karbon ieren anfo (hazr amonyum nitrat ve fuel-oil
karmlar), %02 (binde iki) ve daha fazla karbon ieren potas gherilesi (potasyum nitrat) ve %02
(binde iki) ve daha fazla karbon ieren sodyum nitrat.
4 - Ateleme fitilleri,
5 - Dinamit kapslleri,
6 - Her trl av kapslleri,
7 - Sarlatrlm (plastifiye edilmi) olanlar dnda %12.6 (yzde oniki nokta alt) ve daha fazla azot
ieren ve %25 (yzde yirmibe)den az oranda su veya alkolle slatlm olan her trl nitrosellozlar.
8 - Nitrogliserin,
9 - Her trl piroteknik mamller,
10 - 3763 sayl Trkiye'de Harp Silah ve Mhimmat Yapan Hususi Sanayi Messeselerinin Kontrol
Hakknda Kanun kapsamnda bulunan ve harp silah ve mhimmat olarak kullanlabilecek olanlar
dnda kalan btn patlayc maddeler
11 - Piroteknik Mamller (elence ve oyun amal patlayclar),
12 - Av Malzemeleri ve Tfek ve Tabanca Mermilerini kapsamaktadr.
Bu bildiri kapsamnda gnmzde endstriyel patlatma amacyla kullanlan patlayc maddelerin
gvenli bir ekilde retimi, nakliyesi, depolanmas, kullanm ve madencilik alanndaki iyi gvenlik
uygulamalarna deinilecektir.
2. TARHE
Tarihsel geliime bakldnda 1800l yllarn ortalarna kadar bilinen ilk kimyasal patlaycnn barut
(kara barut olarakta bilinir) olduu grlmektedir. Barut kkrt, odun kmr ve potasyum nitratn
karmdr. inliler tarafndan 9. Yzylda kefedildii dnlmektedir. inliler barutu bir silah olarak
904 ylnda kullanmlar ve adn uan ate koymulardr. Barutun Avrupa'ya nasl geldii hakknda
fazla bir bilgi yoktur. Baz tarihiler pek Yoluyla geldiine inanmakta, bir grup da, barutun Avrupa'da
in'den bamsz olarak icat edildiini savunmaktadr. Kara barutun Avrupada ilk uygulamas 1627de
Macaristan kraliyet madenlerinde kullanmdr.
talyan Ascanio Sobrero 1846da Nitrogliserini icat etmi fakat ok tehlikeli olduu iin madencilikte
kullanlmamtr.
Patlayclar zerine yaplan almalar Alfred Nobelin ok tehlikeli olan Nitrogliserini bir kil tr olan
diatomite emdirerek daha kontroll bir hale getirmesi ve bu ekilde 1867 ylnda dinamiti icat etmesi
ile yeni bir boyut kazanmtr.
Madencilikte ve inaat sektrnde yaygn ve sklkla kullanlan, ANFO (Amonyum Nitrat + Fuel Oil) ise
patenti 1850lerde alnmasna ramen 1950lerden sonra kullanlmaya balam ve bunu Dr. Melvin A.
Cookun 1957de har patlaycy (slurry) kefiyle yeni bir boyut kazanmtr. 1970lerden sonra ise
gelimi patlayclar youn bir ekilde madenlerde kullanlmaa balanmtr. Gnmzde kuru
deliklerde ANFO, sulu deliklerde ise Slurry (Emlsiyon) patlayclar kullanlmaktadr.
ANFO kimyas temel alnarak hazrlanm baka patlayclar da bulunmaktadr. Bu patlayclara en
gzel rnek olarak emlsiyonlar verilebilir. Bunlar ANFO'dan ayran en belirgin zellik suya dayankl
olmalar ve yksek younluklardr.
3. KULLANIM ALANLARI
Younlukla madencilik, inaat ve ykm alanlarnda kullanlan ticari patlayc maddeler istenilen
sonular, kaya ve zemin koullar gibi etkenlere bal olarak deiik ekil ve formlarda
kullanlmaktadr. ANFO, emlsiyonlar ve dinamit muadili kapsle duyarl patlayclar detonatrlerle
birlikte yaygn olarak kullanlmaktadr.
4. MEVZUAT ve RSK DEERLENDRMES
lkemizde patlayclarla ilgili mevzuat incelendiinde retim, nakliye, depolama ve kullanm
aamalarnda kapsad konulara ilikin aadaki gibi bir snflandrma yaplabilir.
- Tekel D Braklan Patlayc Maddelere ilikin Tzk (6551 sayl Yasa kapsamnda) Tekel d
braklan patlayc maddelerin ve av malzemesi ve nenzerlerinin retimi, thali, Tanmas, Saklanmas,
Depolanmas, Sat, Kullanlmas, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarn iermektedir.
- Maden lerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii (6331 sayl SG Yasas kapsamnda)
Madenlerde depolama, tama ve kullanma ilikin gvenlik nlemlerini iermektedir.
- Patlayc Madde Ateleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakknda
Ynetmelik Ateleyici Yeterlilik Belgesinin verilmesine ilikin artlar iermektedir.
- Avrupa Birliinin 93/15/EEC sayl Sivil Patlayc Maddeler (Explosives for Civil Uses) Direktifi dikkate
alnarak hazrlanm olan Sivil Kullanm Amal Patlayc Maddelerin Belgelendirilmesi, Piyasaya Arz
ve Denetlenmesi Hakknda Ynetmelik (93/15/AT) Temel Emniyet artlar, CE Uygunluk
aretlemesi, Piyasa Gzetimi, AT Tip ncelemesi ve Uygunluk ve Kalite Gvencesi konularn
iermektedir.
- Tehlikeli Maddelerin ve Mstahzarlarnn Snflandrlmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi

Hakknda Ynetmelik Etiketleme, Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar, Ambalaj Ykmllkleri,
Depolama artlarna dair bilgileri iermektedir.
- Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Tanmas Hakknda Ynetmelik - 30/11/2005 tarihli ve 5434 sayl
Kanun ile kabul edilen Tehlikeli Mallarn Karayolu ile Uluslararas Tamaclna likin Avrupa
Anlamasna paralel olarak hazrlanmtr.
Amerika Birleik Devletlerinde ise aadaki sair mevzuat patlayclarn kullanm ve patlatma
konularnda genel kural ve uygulamalar iermektedir.
- Code of Federal Regulations Title 27: Alcohol, Tobacco and Firearms, PART 555COMMERCE IN
EXPLOSIVES
- PART 56--SAFETY AND HEALTH STANDARDS SURFACE METAL AND NONMETAL MINES, Subpart E
Explosives
- PART 77--MANDATORY SAFETY STANDARDS, SURFACE COAL MINES AND SURFACE WORK AREAS OF
UNDERGROUND COAL MINES, Subpart N--Explosives and Blasting
Avrupa Birliinde
- 93/15/EEC Council Directive Explosives for Civil Uses
Avustralyada
- Dangerous Goods Safety Act 2004
- Dangerous Goods Safety (Explosives) Regulations 2007
5. PATLAYICILARIN RETM, NAKLYES, DEPOLANMASI VE KULLANIMINDA SALII VE
GVENL (KAZALARIN SEBEPLER, MHENDSLN NEM VE RSK DEERLENDRMES)
Patlayclarn retimi, tanmas, depolanmas ve kullanmyla ilgili iler 6331 Sayl SG Kanunu
kapsamnda ok Tehlikeli snfta yer almakta ve Sal ve Gvenlii mevzuat asndan titizlikle
risk deerlendirmesine tabii tutulmaldr.
lkemizde retim, depolama ve kullanm aamalarnda lm, yaralanma ve ciddi hasarla sonulanan
pek ok kaza yaanmtr. 28 Ekim 2013 tarihinde Ankara Elmadadaki roket fabrikasnda meydana
gelen patlama sonucu 4 yaral, 12 Mart 2014 tarihinde Kuadasnda yaplan ta oca patlatmasnda
5 yaral ve maddi hasar, 13 Nisan 2014 tarihinde Somada bir kmr ocanda yaanan patlatma
kazas sonucu 1 alann yaralanmas yakn tarihimizden hafzalarmzda kalan kazalardr.
Amerika Birleik Devletlerinde 1978-2004 yllar arasnda yeralt ve yerst kmr ve metal
madenciliinde meydana gelen patlatma kazalarnda toplam 107 alan hayatn kaybetmitir.
Kazalarn patlatma ve patlayclarla ilgili hangi faaliyetler srasnda meydana geldii incelendiinde ise
aadaki oranlar tespit edilmitir.
Nakliye kazalar (Transporting accidents)

Erken patlama (premature blasting)
Patlatma sahas gvenlii (Blast area security)
Frlayan kaya paralar/ktleleri (Flyrock)
Patlatma gazlar (Fumes)
Patlamam patlayc (Misfire)
Bertaraf (Disposing)
Dier (Other)
: % 0,96
: % 11,65
: % 49,56
: % 10,96
: % 8,78
: % 9,65
: % 0,44
: % 6,87
Bu oranlar incelendiinde patlatma sahalarnn yani patlayclarn direk deliklere uyguland

alanlardaki kaza oranlarnn ok daha yksek olduu grlmektedir. Daha detayl deerlendirildiinde
patlayc kullanmyla ilgili yaanan kazalarn aadaki gvensiz davran ya da durumlarn sonucunda
meydana geldii dnlebilir.
-
Yetkin olmayan, ehliyetsiz ve eitimsiz kiilerin patlatma ilerinde grev almamas

Mhendislik tasarm ve planlamas yaplmam patlatma faaliyetleri (uygun olmayan delik
dizayn, uygunsuz kritik ap vb.)
Statik elektrik
Gvensiz tama (Srtnme, drme, atma)
Kapsl ve patlayclarn birlikte depolanmas ya da tanmas
Yldrm
Telsiz, telefon kullanm
Frlayan kaya paralar ve yetersiz gvenlik mesafeleri
Patlamam patlayclara gvensiz ekilde mdahale
Patlatma oku, sarsntlar, gkler, ev kaymalar
Risk deerlendirmelerinde yukardaki gvensiz durum veya davranlar deerlendirilerek tehlikeler ve

riskler doru tanmlanmal, mevzuatn ngrd nlemler gz nnde bulundurulmal, gerekli
ynerge, prosedr ve talimatlar oluturulmal ve ilgili tm alanlarn eitilerek sahada takip
edilmelidir.
Mhendislik yaklam patlayc maddelerin zellikle kullanlmas aamasnda ok nemli ve deerlidir.
Delme ve patlatma mhendislerinin dizayn srasnda dikkate almas gereken parametreler (kaya
zellikleri, basamak boyu, ekipman boyutlar, kritik ap ve delik eimi, delik aralklar, arj miktar,
patlayc dalm, ateleme sras (gecikmeli kapsller) vb.) patlatmann gvenli bir ekilde
yaplmasna imkan salarken maliyetlerin dmesini ve verimin artmasn salayacaktr. Bu sebeple
patlatma faaliyetleri mutlaka mhendislerin gzetiminde gerekletirilmelidir. Mhendislerin
olmad ve ateleyicilerin tecrbelerine gre gerekletirdikleri patlatmalar kazalara davetiye karr
niteliktedir.
Risklerin deerlendirilmesi ve nlemlerin tespiti srecinde aadaki ok temel kurallar dikkate
alnmaldr.
Genel nlemler: Patlayclarn var olduu btn ortamlarda aadaki nlemlerin mutlaka alnmas
gerekir.
- Sigara, ak alev ve kvlcmlar nlenmelidir.
- Statik elektrie kar nlemler alnmaldr.
- Yetkisiz kiilerin patlayclarla almas ve patlatma sahalarna girii nlenmelidir.
- Elektrikli cihazlar ex-proof olmaldr.
- Yangn kar nlemler alnmaldr.

- lgili tm alanlar eitimli olmaldr.
- Gvenlik ve salk iaret ve uyarlar kullanlmaldr.
5.1. retim
- retim tesislerindeki i sal ve gvenlii yaklam
- Risk deerlendirmesi
- Yldrma kar koruma
5.2. Nakliye, tama
- Nakliyede tama izin belgesi
- Kapal kasa aralarda tama
- Ykl aralar yalnz braklmamaldr
- Patlayclarla birlikte baka malzemeler tanmamaldr
- Atma, srtme, hoyrat hareketlerden kanlmaldr.
- Trafik kurallarna riayet edilmelidir.
- nsan ve hayvanlarn youn olduu ksmlarda bekleme yaplmamaldr.
- Yangn sndrcler
5.3. Depolama
- Gvenlik grevlisi (koruma) / 24 saat / Giri-k kaytlar.
- Uyar ve tehlike levhalar (Tehlikeli Blge! Girilmez).
- Patlayc cinsi ve geli tarihini gsterir levhalar.
- retim tarihi srasna gre kullanm (lk giren ilk kar).
- Salam kalaslar ya da zgaralar zerine istifleme, en fazla 160 cm istif ykseklii.
- Kapsl takl patlayc madde depolanmamal.
- Yangna ilikin nlemler.
- Vcuttan statik elektrii dearj edecek iletken levhalar.
- Sigara ve ak alev kullanm yasa.
- Yldrma kar koruma.
5.4. Kullanm (Patlatma ve sonras)
- Deliklerin kontrol.
- Yemleyiciler delik banda hazrlanmaldr.
- Kapsln dinamite ya da emlsiyon patlayclara taklmas zenle ve apnn ortasndan
dzgn ekilde yaplmaldr.
- Kapsl taklan dinamit ya da emlsiyonlar hemen delie indirilmeli, darda
bekletilmemelidir.
- Patlatma sahas barikatlanmal, yetkisiz girilere kapatlmaldr.
- Gereksiz ekipman bulundurulmamal.
- Yamurlu havalarda elektrikli ateleme sistemi kullanlmamal.
- Kapsller darbe ve oka maruz braklmamaldr.
- ok Tp kullanm.
- Statik elektrik (Ateleyiciler ve personelin antistatik kyafet ve emniyet botu kullanm), bakr
ubuk kullanm.
- Yldrmdan korunma
- Kapsl balantlarnn doru yaplmas (atm kesmenin nlenmesi).

- Manyetolarn periyodik kontrol.
- Gvenlik mesafeleri (frlayan kaya paralarna kar).
- arj miktar ve sklamann doru kullanm (ar arj yaplmamal, plana uygun hareket
edilmelidir.
- Sulu deliklerde ANFO yerine emlsiyon patlayclar kullanlmaldr.
- Toplam devre direnci (patlatma kablosu dahil) manyeto kapasitesinin altnda olmaldr.
- Ohmmetre ile devre kontrol.
- Elektrik kablolar salam olmaldr.
- Balantlar salam yaplmaldr.
- Balantlarn ve sahann son kontrolnden tek kii sorumlu olmal, alanlar ve ekipmanlar
gvenli mesafelerde konulanmal, gerektiinde nbetiler yerletirilmeli ve trafik durdurulmaldr.
- Patlatma ncesi sirenle ikaz.
- Ateleyici ve nbetiler arasnda iletiim.
- Patlatma sonras ateleyici kontrol (gevek zemin).
- Patlamam patlayclarn kontrol.
6. SONU
Bildirinin genelinde belirtilen btn unsurlar patlatma mhendislerinin ve sahadaki alanlarn
yetkinlii, bilgi seviyeleri, tecrbeleri ve yeterli seviyede eitilmeleriyle mmkndr. Patlatma
faaliyetleri sadece ateleyicilerin bilgi ve tecrbelerini kullanarak gerekletirdikleri bir faaliyet
olmamaldr. Bunun yerine i gvenliinin n planda olduu toplam bir mhendislik ve kalite ynetimi
benimsenmelidir. Ancak bu yaklamla patlayclardan kaynaklanan kazalar minimum indirilebilecei
gibi patlatma verimi ve kalitesi arttrlarak maddi kayplarn da nne geilebilecektir.
METAL AKSESUAR RETM SRECNDE RSK ANALZ ALIMASI
Yrd.Do.Dr. Glin Feryal CAN

(Bakent niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm)
Yrd.Do.Dr. Kumru Didem ATALAY
(Bakent niversitesi Tp Fakltesi Tp Eitimi Anabilim Dal)
METAL AKSESUAR RETM SRECNDE RSK ANALZ ALIMASI

Glin Feryal CAN1, Kumru Didem ATALAY2
1
Yrd.Do.Dr. Bakent niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm

2
Yrd.Do.Dr. Bakent niversitesi Tp Fakltesi Tp Eitimi Anabilim Dal
sal ve gvenlii ynetim sisteminde risk analizi sreci en nemli aamalardan

birisidir. Bu sre, tehlikelere ve sonucunda ortaya kacak risklere ilikin doru dzeltici ve
nleyici tedbirlerin alnmasn beraberinde getirmektedir. Risk analizi kapsamnda, i
ortamndaki mevcut ve olas tehlike kaynaklar belirlenmekte, bu kaynaklarn risk dereceleri
hesaplanmakta ve risk yantlama planlar oluturulmaktadr. Bylece i ortam alanlarn
zihinsel, fiziksel ve fizyolojik salklarna uygun bir hale dntrlmektedir. almada
porselen izolatr retimi yapan bir firmann metal aksesuar retim sreci gz nne
alnmtr. Bu firmann metal aksesuar retim birimi yeni yaplandrld iin ortam koullar
i sal ve gvenlii asndan yetersizdir. Bu nedenle retim srecinde risk analizi
almas gerekletirilmi ve yntem olarak 3T RD (3 Tratkaisut Risk Deerlendirme)
kullanlmtr. alma sonucunda sre kapsamndaki tehlike kaynaklar nedeniyle ortaya
kan riskler aka belirlenmitir. Belirlenen bu riskler dorultusunda alnacak nlemler
sunulmutur.
Anahtar Kelimeler: risk, 3T RD yntemi, risk gruplar
1.
GR
alanlarn tehlike ve risklerden korunmas amacyla 6331 Sayl Kanunla iverene

yklenen grevlerin en nemlilerinden birisi risk deerlendirmesi yapmak veya yaptrmaktr.
Risk deerlendirmesinin amac ncelikle alanlar, sonra iyerini ve bununla birlikte
iyerinin evreye verebilecei zararlardan, baka kii ve kurulular korumaktr. zel ya da
kamu sektrnde alan bir ii, i szlemesi ile iverenin i organizasyonuna dhil olur ve
iyeri ortamnn yarataca fiziki tehlikelere ak hale gelir. Bu nedenle iveren, i
szlemesinden doan bir bor olarak alan gzetmeli, onun i sal ve gvenliini
salamaldr. vereninin, alanlar gzetme borcunu yerine getirebilmesi ise tm
iyerlerinde (kamu-zel) risk deerlendirmesi yaplmas ile mmkn olmaktadr (Kabak,
2009).
almada porselen izolatr retimi yapan bir firmann metal aksesuar retim birimi gz
nne alnmtr. Bu firmann metal aksesuar retim birimi yeni yaplandrld iin ortam
koullar i sal ve gvenlii asndan yetersizdir. Bu nedenle retim ortamnda risk
analizi almas gerekletirilmi ve yntem olarak 3T RD (3 Tratkaisut Risk Deerlendirme)
kullanlmtr. alma sonucunda retim ortamndaki tehlike kaynaklar nedeniyle ortaya
kan riskler belirlenmitir. Bununla birlikte belirlenen riskler iin alnacak nlemler
sunulmutur.
2. RSK ANALZ
Her iyerinde alma artlarndan ve yaplan ilerden kaynaklanan eitli riskler
bulunmaktadr. Bu risklerin rn olan kazalar, malzeme kaybna, donanmn hasar
grmesine neden olabildii gibi,
irketlerin en nemli varl olan alanlarn
yaralanmalarna, hastalanmalarna, uzuvlarn kaybetmelerine hatta ve hatta lmlerine neden

olmaktadr (Ceylan ve Bahelvac, 2011).
Risk, belirli bir sre ierisinde, tehlikenin meydana gelme olasldr, dier bir ifadeyle bir
tehlikeye bal zararn gerekleme olasln tanmlar (Ceylan ve Bahelvac, 2011).
rnein, ar yklerin elle tanmas bir tehlikedir, bu ilemi gerekletirirken kiinin kasiskelet sistemi hastalklarna yakalanmas bir risktir.
Risk analizi i yerinde insanlara neyin ne kadar zarar verebileceine ynelik olarak yaplan
dikkatli bir incelemedir. Bu ekilde zarar nleyebilmek iin yeterli nlem alp alnmadn
ya da daha fazla nlem almann gerekip gerekmedii llebilmektedir. Bu nedenle risk
analizi retim ortamlarnn salk asndan gvenliinin salanabilmesi iin gerekli olan bir
uygulamadr. retim ortamnda riskler alma artlarndan ve yaplan ilerden kaynaklanan
tehlike unsurlar nedeniyle ortaya kmaktadr. Tehlike, insanda zarara, varlkta hasara,
reticide i kaybna, evre veya itibar zerinde olumsuz etkiye sebep olma potansiyeli olan
her eydir. Tehlikenin tespitinde ama, iyerinde yaplan iler nedeniyle alma ortamndan
doabilecek skntlar ve bunlarn dzeylerini tespit etmektir. Doru tespitin yaplabilmesi
iin tehlikenin kaynaklarna inebilmek ve grnrdeki durumlarla uramak yerine gerek
sorunu tespit etmek byk nem arz etmektedir (TPRA, 2006).
Risk analizinin amalar,
Risk odaklarn bulmak,

Bunlar deerlendirmek,
nlemleri belirlemek,
nlemlerin srasn belirlemek,
Yaplabilecek tasarrufu belirlemek,
Doabilecek masraflar belirlemek,
Gvenlikten dn vermeden iletme iin en ekonomik yntemi belirlemek,
nlemlerin gereklemesini salamak,
Amaca ulalp ulalmadn saptamak,
Bir riski nlerken baka bir riske yol amamak,
biiminde sralanabilir (http://www.isag.org.tr/index.php/s5-menu/yonetim-kurulu/283.html).

Risk analizinin aamalar ilk olarak tehlikelerin belirlenmesi ile balar. Hangi kiilerin bu
tehlikelerden dolay nasl zarar grecei aratrlr. Buna gre risk analizi yaplr. Analiz
sonucunda alnacak kontrol nlemlerine karar verilir ve bu nlemler uygulanr. Son aamada
ise risk deerlendirmeleri gzden geirilerek gncellenir.
Risk deerlendirme teknikleri, risklerin, gerekleme olaslklarnn ve olas etkilerinin tahmin
edilmesi asndan iki ana grupta toplanabilir. Bunlar, kalitatif ve kantitatif yntemlerdir.
Kalitatif yntemlerde, matematiksel risk deerlendirmesi yerine szel mantkla risk
deerlendirmesi yaplmakta, uygulamay yapan uzman kendi tecrbelerine ve sezgilerine
dayanarak riskleri ve risk ncelik deerlerini tahmin etmektedir. Tahmin risk hesaplanrken
ve ifade edilirken rakamsal deerler yerine yksek, ok yksek gibi tanmlayc deerler
kullanlr. Bu tahmin tamamen sbjektif deerlendirmelere dayanmakta ve ou zaman da
sistematik bir nitelik gstermemektedir. Bu tr yntemlerde, deerlendirmeyi yapan uzmann
sezgi ve muhakeme kabiliyeti, yntemin gvenirlilii asndan nemlidir. Bu nedenle, kritik
neme sahip sistemlerde sadece kalitatif yntemlerle risk deerlendirmesi yapmak doru
2
deildir. Kantitatif risk deerlendirme yntemleri ise riski hesaplarken saysal yntemlere
bavurur. Bu saysal yntemler, olaslk ve gvenirlik teoremleri gibi basit teknikler
olabilecei gibi, simlasyon modelleri gibi karmak tekniklerde olabilir. Kantitatif risk
analizinde tehlikeli bir olayn meydana gelme ihtimali, tehlikenin etkisi gibi deerlere saysal
deerler verilir ve bu deerler matematiksel ve mantksal metotlar ile ilenip risk deeri
bulunur (Ceylan, 2000; Kurt ve Ceylan, 2001). alma kapsamnda yeni nesil bir i yeri risk
deerlendirme yntemi olan 3T RD (3 Tratkaisut Risk Deerlendirme) yntemi kullanlmtr.
Bir sonraki blmde ynteme ilikin detayl bilgi yer almaktadr.
2.1. 3T Risk Deerlendirme Yntemi
3T RD Yntemi Finlandiyada 3 Tratkaisut Ltd.de alan Dr. Heikki Laitinen tarafndan
gelitirilmitir. Yntem Finlandiyadaki ok sayda iyerinde kullanlmaktadr. Yntem
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan Trk firmalarnn i sal ve gvenlii
koullar ve tr mevzuat dikkate alnarak Trk imalat firmalarnn kullanmna uyumlu hale
getirilmitir. Modler yaps nedeniyle, kk, orta ya da byk lekli her tr imalat
firmasnda kolaylkla kullanlabilmektedir (Birgren, 2011).
Yntemde her bir modl, A-4 sayfasna san birok problem alann ayrntl bir ekilde
tanmlar. Modllerde, risk deerlendirmesinin ayr boyutlar ele alnr. yerleri 15 farkl
modlden ihtiya duyduklarn seebilmektedir. Yntem yeni ve pratik bir risk deerlendirme
matrisi kullanmakta ve risklerin olaslk boyutuna farkl bir yaklam getirmektedir (Birgren,
2011). 3T RD Yntemi, 5 adet temel modlden 10 adet zel modlden olumaktadr. Bu
modllerden temel modller,
A. Kazalara yol aabilecek tehlikeler,
B. alma ortamndaki fiziksel tehlikeler,
C. alma ortamndaki kimyasal ve biyolojik tehlikeler,
D. Yaplan iin kas ve iskelet sistemine yapt bask faktr
E. Yaplan iteki psiko-sosyal stres faktrleri.
biiminde tanmlanmaktadr (SGB, 2014). zel modller ise,
F. nakliye ve tama,
G. Genel trafikte ara kullanma,
H. Makineler ve el aletleri,
I. Yangn gvenlii,
J. evresel konular,
K. yerinde gvenlik ve davran kltr,
L. yeri bina ve eklentileri,
M. Kurulum ve bakm almas,
N. sal hizmetleri,
O. Deerlendirilen i/konunun zel nitelikleri,
biiminde tanmlanmaktadr (SGB, 2014).
zel modllerde toplam 71 adet kontrol listesi maddesi bulunmaktadr. Bunun yan sra, bir
iletme yeni bir modl veya kontrol listesi maddesi eklenmesini gerekli grebilir. Bu
durumda, dier modllerdeki genel biim zellikleri izlenerek, iletmeye zel maddelerin yer
ald Modl O (Deerlendirilen i/konunun zel nitelikleri) yaratlabilir veya mevcut
modllere birka yeni madde eklenebilir, bunun iin her A-4 boyutlu formda yeterli boluk
braklmtr (SGB, 2014).
3
Yntemde bir blme ait tehlikelerin belirlenmesi bitirildikten sonra, riskler

deerlendirilmelidir. Bu ilemin bir toplantda grup almasyla gerekletirilmesi
gerekmektedir. Bunun iin bir beyin frtnas dzenlenmesi tavsiye edilir. Burada ekip,
modlde yer alan her bir maddeyi ayr ayr ele almal, potansiyel i kazalaryla meslek
hastalklarnn iddetini ve olasln gz nne alarak risk puanlarn hesaplamaldr. 3T RD
formlarnda baz maddelerin uygulanamaz veya uygun olarak tanmlandna dikkat
edilmelidir. Bunlarn anlam, o maddede belirtilen tehlikenin o blm ile ilgili olmad veya
ortada bu tehlikeyle ilgili risk olmaddr. Bylece, bu durumlar iin RDye gerek yoktur
(SGB, 2014) .
3T RD kk lekli bir iletmede btn olarak uygulanabilir. Fakat genellikle, bir iyerini
kk blmlere ayrmak ve her bir blm iin ayr ayr RD yapmak daha yararldr. Her bir
blm barndrd tehlikeler asndan benzerlik gsteren alma alanlar ve faaliyetler
iermelidir. Bu blmler genellikle iletmedeki birimler ve sreler ile paralellik gsterir.
Ancak, bazen eitli kk birimleri tek bir blm olarak ele almak veya ok sayda farkl i
istasyonlarn (frezeler, tornalar, presler vs.) iinde barndran ve iletmede tek bir blm
olarak adlandrlan byk bir blm, RD iin blmlere ayrmak daha uygundur. RDyi
SG ( Sal Gvenlii) sorumlusu bir alan veya bir i gvenlii uzman yapmaldr.
Varsa iyeri hekimi, ynetim kadrosundan bir temsilci ve alan temsilcisi deerlendirme
srecine katlmaldr (SGB, 2014). Son olarak, teklif edilen nlemler onay iin ynetime
sunulur. Onaylandktan sonra, bu nlemlerin uygulanmas ve mevcut durumun izlenmesi
ynetimin sorumluluudur. Ynetim, kiisel koruyucu donanm kullanlmas, bir gvenlik
talimat gerei raflarn temizliinin ve dzeninin salanmas gibi konularda uygulamay
salamaldr.
3T RD yntemi yeni pratik bir risk matrisini geleneksel olaslk matrisi yerine kullanmakta ve
bu durum iyiletirmelere ihtiya olup olmadn deerlendirmeyi kolaylatrmaktadr.
Geleneksel risk deerlendirmesi matrisi kaza ya da hastaln olaslndan ve bu kaza ya da
hastaln sonularnn ciddiyetinden olumaktadr. Olaslklar hakknda tahmin yrtmek
ou zaman zordur ve bu durum risk asndan yanl hesaplamalara varlmasna neden
olabilmektedir. Bunun yan sra, iyerlerinde hangi tehlikelerin ve maruziyet seviyelerinin
kabul edilebilir hangilerinin kabul edilemez olduuna yasalar hazrlayanlar karar
vermilerdir. Bu tarz durumlarda iyerindeki olaslklar konusunda tahminde bulunmann bir
faydas yoktur. Bu nedenlerden dolay, 3T RDnde kullanlmak zere yeni bir risk matrisi
gelitirilmitir (Birgren, 2010).Yntemde kullanlan yeni risk matrisi Tablo 1de
gsterilmitir. Bu risk matrisi, geleneksel 3 puanl iddet lei ile yeni 3 puanl kontrol
leinden olumaktadr.
Tablo 1. 3T RD Risk Matrisi (Laitinen, 2011).
Mevcut kontrol
nlemlerinin dzeyi
Yaralanma ve Hastalarn potansiyel iddeti

Hafif
Ciddi
Kontrol nlemleri
yeterli/sorun kmad
0: Risk nemsiz
1: Hafif risk. Durumu

gzlemlemeye devam
ediniz
yiletirmeye ihtiya
var/ sorunlar kt
2:Kk durumu.
Gzlemlemeye devam edin ve
kolay nlemleri uygulayn
2: Orta derece risk.

Uygun nlemleri
planlayp uygulayn.
Kayda deer
iyiletirme gerekli/Sk
sk sorun kyor
3: Orta derecede risk. Uygun

nlemleri planlayp uygulayn.
4: Byk risk. nlemleri

hzla planlayp uygulayn.
ok ciddi
2:Kk risk
sorunlarn kontrol
altnda olmasn
salayn
4: Byk risk
nlemleri hzla
planlayp uygulayn.
5: Vahim risk. Derhal
nlemleri planlayp
uygulayn.
Tablo 1de verilen kontrol nlemlerinin yeterlilii ksaca ana balk altnda tanmlanabilir.
Buna gre yeterlilik koullar, makine, ara ve her trl yapnn yasa ve standartlara uygun
olmas, ilerin gvenli ve salkl yrtlecek ekilde tasarlanp dzenlenmesi, alanlarn
eitim almalar ve doru (gvenli) alma yntemlerini kullanmalar ile salanmaktadr. Bu
matriste yaralanma ve hastalklarn potansiyel iddeti ve mevcut kontrol nlemlerinin dzeyi
kademeli lek kullanlarak deerlendirilmektedir.
Yeni matris iyeri risk analizi konusunda AB ereve Direktifi ve OHSAS 18001 standard
gerekliliklerini karlamaktadr. Olasl hesaplamaya yarayan bu yeni yolun ortaya koyduu
birok avantaj vardr. Bu yeni yntem sayesinde kontrol nlemlerini yerinde denetlemek
kolaydr. Mevcut kontrol nlemlerinin dzeyi gelecekte yaanabilecek i kazalar ve meslek
hastalklarnn olaslklarn ngrd iin gelecekte yaanabilecek olaylar hakknda tahmin
yrtmeye ihtiya yoktur. Yaplan almalar en gerekli unsurlar zerinde younlamaktadr.
lave admlar atmaya ihtiya olup olmadn, eer varsa ne tr admlar atlmas gerektiini
belirler (Birgren, 2010).
3. METAL AKSESUAR RETM BRMNDE RSK ANALZ
alma Trkiyede porselen izolatr reten en byk firmalardan birisinde, metal aksesuar
retim biriminde gerekletirilmitir. Firma dk, orta ve yksek gerilim izolatrleri
retmektedir. Metal aksesuar biriminde retilen paralar, trafo tij takmlar ve transformatr
aksesuarlarndan olumaktadr. Trafo tij takmlar ise yksek gerilim paralar, alak gerilim
paralar ve takm paralar olmak zere farkl kategoride incelenmektedir. Ana firmann
metal para retimini gerekletiren bu birimi yeni kurulmutur. Bu nedenle retim ortamnda
i sal ve gvenlii asndan birok tehlike kayna mevcuttur. Birimde pim imalat alan,
parlatma alan, dkm alan, talama alan, CNC imalat alan, ara stok alan, bitmi rn depo
alan bulunmaktadr.
Birime ait retim alan 3T RD ynteminde yer alan 5 temel modl, i nakliye ve tama,
makineler ve el aletleri, yangn gvenlii, i yerinde gvenlik ve davran kltr, i yeri bina
ve eklentileri, kurulum ve bakm almas ve i sal hizmetleri zel modlleri kullanlarak
mevcut durum analizi yaplmtr.
Tablo 2de 3T RD Yntemi kapsamndaki A. Kazalara Yol Aabilecek Tehlikeler temel
modl yer almaktadr. Bu format zerinde A temel modl metal retim birimindeki alma
koullar gz nnde bulundurularak deerlendirilmitir ve rnek olmas asndan verilmitir.
Tablo 2. A Temel modlne gre deerlendirme
A. KAZALARA YOL AABLECEK TEHLKELER
A1. Zemin, Yollar ve Merdivenler: Zemin hasar grmemitir ve
dayankldr. Yollar yeterli boyutlardadr ve gerektii takdirde iaretlerle
belirtilmitir. Dmelere kar koruyucular kuralna uygundur.
Merdivenler ve rampalar korkuluklarla ve kaydrmazlarla donatlmtr.
A2. Dzen, Temizlik ve Kaymay nleyici Tertibat: Zemin, yollar,
tezgahlar, mahfazalar, raflar ve asklar dzenli ve temizdir. Atk
konteynerleri hasar grmemitir, dzgndr ve uygun ekilde
iaretlenmitir. Daha fazla atk saklanabilir ve hibir zararl materyal ya
da unsur iermemektedir. Kaymay nleyici tertibat kt havalarda da
ilevgrmektedir.
A3. Nakliye Ve Transferler: Trafik plan gncel durumdadr.
Nakliye yollar, ykleme ve boaltma platformlar yeterince geni ve
Uygulanmaz
Uygun
Uygun
Deil
gvenlidir. Nakliye ekipman dzgndr ve uygun bir ekilde

depolanmtr. Personel gvenli alma yntemlerine uygun
almaktadr.
A4. Genel Trafikte Ara Kullanma: Aralar ve gvenlik ekipmanlar
uygun ve dzenlidir. Gvenli ve dikkatli ara kullanmaya zen
gsterilmektedir. Uzun sure ara kullanmaktan, youn programlardan ve
geceleri ve kt havalarda ara kullanmaktan kanlmaktadr.
A5. Makineler ve El Aletleri: Makineler ve el aletleri uygun ve
gvenlidir, uygun gvenlik cihazlarna sahiplerdir. Kontrol cihazlar
alr durumdadr ve ak bir ekilde iaretlenmitir. Kullanm ve bakm
alanlarna ynelik eriim yollar gvenlidir. Gvenli alma
yntemlerine riayet edilmektedir.
A6. Geici Yksekte alma: Yksekte yaplan almalar
planlanmtr ve gvenli bir ekilde yrtlmektedir. Platformlar ve
insan tayan asansrler uygun bir ekilde kullanlmaktadr. Gerekliyse
dmeye kar koruyucu donanmlar giyilmektedir.
A7. Yangn Gvenlii: Odalar dzenlidir ve fazladan yanc madde
yoktur. Elektrik kablolar ve cihazlar dzenlidir. Yangn alarmlar ve ilk
aamada kullanlacak sndrme ekipman uygun durumdadr. Acil
durum klar uygun ve ak bir ekilde iaretlenmitir.
A8. lk Yardm Ve Acil Durum Hazrl: lk yardm ekipman miktar
ve ilk yardm becerilerine sahip alan says yeterlidir, tahliye plan
gncel durumdadr.
A temel modlndeki deerlendirmeyle ayn ekilde Blm 2.1de verilen dier modllerde
deerlendirmeye alnmtr. Ardndan her bir modl iin risk puanlar belirlenmitir. Tablo
3de A temel modlne ilikin sorunlar ve mevcut kontrol nlemlerine ait risk puanlar yer
almaktadr.
Tablo 3. A Temel modl kapsamndaki risk dereceleri
SORUNLAR VE MEVCUT KONTROL NLEMLER
A1. Zemin hasar grmtr. Baz yerlerde ayrlmalar ve kot farklar mevcuttur.
Yollarda iaretlemeler mevcut deildir. Merdiven basamaklarnda ykseklik fark
mevcuttur ve kaydrmazlar kullanlmamtr.
A2. Zemin, yollar, tezghlar ve raflar dzenli ve temiz deildir. Kaymay nleyici
tertibat mevcut deildir.
A3. Nakliye yollar belirli ve gvenli deildir. Personel gvenli alma yntemlerine
uygun almamaktadr.
A5. Makineler ve el aletleri belirli yerlerde bulunmamaktadr. Gvenli alma
yntemlerine riayet edilmemektedir.
A7. Elektrik kablolar akta bulunmaktadr. Yangn alarmlar mevcut deildir. Yanc
ve patlayc maddeler retim ortamnda akta braklmaktadr ve idaresi kalifiye
personele ait deildir.
A8. lk yardm ekipman yeterli deildir. Tahliye plan bulunmamaktadr.
Modl Gvenlik Endeksi: %100-(23/40)*%100= % 42,5
Risk Derecesi (0-5)

4
5
4
3
4
3
Tablo 3de verilen modl gvenlik endeksi risk derecelerinden alnan toplam puanlarn
modle ait en yksek puana oranlanmas ve %100den farknn alnmas ile hesaplanmaktadr.
Bu endeks arttka modle ilikin risk dzeyinin az olduu, endeks azaldka risk dzeyinin
artt anlalmaktadr. Aada yer alan ekil 1 ve 2de ise metal retim biriminin Tablo 3de
aklanan A temel modlne ilikin tehlike durumlarn gsteren rnek resimler yer
almaktadr.
ekil 1. A1 Alt Modlne likin Tehlike rnei (Zemin atlamalarnn grnm)
ekil 2. A8 Alt Modlne likin Tehlike rnei (lk yardm ekipman yeterli deildir.)
ekil 1de, A1 alt modlne ilikin bir risk rnei grlmektedir. alma ortam
incelendiinde zeminde atlamalarn olduu grlmektedir. ekil 2 de ise A8 alt modlne
ilikin bir risk rnei verilmitir. Burada ilk yardm ekipmannn yetersizlii gsterilmektedir.
almada bu gibi riskler belirlenerek deerlendirmeye alnmtr.
almada retim ortamna uygun olarak seilen her bir modln alt modllerine ait risk
puanlar hesaplandktan sonra, bunlarn azaltlmas iin iyiletirme nerilerinde
bulunulmutur. Ayrca bu nerilerden sonra oluacak risk puanlar ve modl gvenlik
endeksleri hesaplanmtr. Aada Tablo 4de rnek olmas asndan A temel modl
kapsamnda tespit edilen sorunlara ilikin iyiletirme nerileri ve bu neriler uyguland
takdirde oluacak yeni risk puanlar yer almaktadr.
Tablo 4. A Temel modlnde yer alan risklere ilikin iyiletirme nerileri
yiletirme
Sonras Risk
Dereceleri (0-5)
YLETRME NERLER
Zeminde ayrlmalarn ve kot farklarnn olduu yerlere beton dklerek dzeltilmesi,
yry ve ara gei yollarnn belirlenerek iaretlenmesi, metal merdivenlerin tamamen
deitirilerek basamak yksekliklerinin standartlatrlmas ve kaydrmazlarn basamaklara
koyulmas.
Zemin, yollar, tezghlar ve raflarn srekli olarak dzenli ve temiz olup olmadnn kontrol
edilmesi, zemin ve yollarda kaymay nleyici tertibatn bulunmas.
Nakliye yollarnn iaretlemelerle belirlenmesi ve transfer esnasnda sorun yaanmamas
iin gerekli gvenlik nlemlerinin alnmas. Personelin gvenli alma yntemlerine uygun
alp almadnn srekli kontrol edilmesi.
Makineler ve el aletlerinin belirli yerlerde bulundurulmas ve personel tarafndan gvenli
alma yntemlerine riayet edilmesinin gzetim ile salanmas.
Elektrik kablolarnn kablo yollar iine alnmas, yangn alarmlarnn taklmas, yanc ve
patlayc maddelerin etiketlenerek retim ortamnda akta braklmamas ve idaresinin
kalifiye personel tarafndan yaplmas.
lk yardm dolabnn kontrol edilerek eksik malzemelerin tamamlanmas ve olaanst bir
durumda gerekletirilecek tahliyeye ilikin planlamann yaplmas ve duyurulmas.
Modl Gvenlik Endeksi: %100-(10/40)*%100= % 75
2
2
2
2
1
Gerekli nlemler alndktan sonra, A modlne ilikin gvenlik endeksi %75e ulamtr. Bu
durum modle ait risk dzeyinin azaldn gstermektedir. Tablo 5de risk deerlendirme
aamasnda metal retim birimine uygun olarak seilen btn modllerin toplam modl risk
puanlar ve yntem sonucunda elde edilen ortalama modl gvenlik endeksi deeri yer
almaktadr.
Tablo 5. Risk puanlarnn zeti
Temel ve zel Modller
A. Kazalara yol aabilecek
tehlikeler
B. alma ortamndaki
fiziksel tehlikeler
C. alma ortamndaki
kimyasal ve biyolojik
tehlikeler
D. Yaplan iin kas ve
iskelet
sistemine
yapt bask faktrleri
E. Yaplan iteki psikososyal stres faktrleri
F. nakliye ve tama
G. Genel trafikte ara
kullanma
H. Makineler ve el aletleri
. Yangn gvenlii
J. evresel konular
K. yerinde gvenlik ve
davran kltr
L. yeri bina ve
eklentileri
M. Kurulum ve bakm
almas
N. sal hizmetleri
O. Deerlendirilen
i/konunun zel
nitelikleri
TOPLAM
1 ila 5 aras risk puanna

gre sorun says
1
2
3
4
5
Toplam Modl Puan
Modl Gvenlik
Endeksi
23
%42,5
19
%37
12
%52
29
%18
%74
17
%52
3
3
2
1
31
17
%48
%57,5
18
%55
%74
32
%51
%65
18
22
223
%17
17
Tablo 5den de grld gibi, btn temel modllerin modl gvenlik endeksi deeri %17
olarak elde edilmitir. Bu durum analiz edilen metal aksesuar retim birimindeki alma
8
artlarnn i sal ve gvenlii asndan olduka yetersiz ve tehlikeli olduunu

gstermektedir.
4. SONULAR VE NERLER
lkemizde son yllarda i sal ve gvenlii almalarnn etkinliinin artmasna paralel
olarak, gerek i kazas saysnda, gerekse srekli i gremezlik, geici i gremezlik ve
kaybedilen i gn saylar gibi kaza sonularnda kayda deer iyilemeler salanmtr.
Bununla beraber, gelimi lkelerle kyaslandnda, halen i kazas skl asndan ok iyi
bir noktada olmadmz da bir gerektir. Bunun iin Trkiye Cumhuriyeti Ulusal Sal
ve Gvenlii Konseyi 2013e kadar i kazas sklnn % 20 orannda azaltlmas hedefini
ulusal SG hedefleri arasnda belirlemitir. Bu amacn gerekleebilmesi iin, tehlikelerin
nlenmesinin yannda risklerin ngrlmesi, deerlendirilmesi ve bu riskleri tamamen
ortadan kaldrabilmek ya da zararlarn en aza indirebilmek iin eitli almalarn da
yaplmas gerekmektedir (Ceylan ve Bahelvac, 2011).
almada, metal aksesuar retim biriminde toplam 59 adet risk faktr gzlemlenmitir. Bu
risk faktrlerinin 24 tanesi 3T RD ynteminin temel modllerine, 35 tanesi ise zel
modllerine ilikindir. almada en fazla risk faktrnn toplam risk puanlar incelendii
zaman srasyla kurulum ve bakm almalarnda, makineler ve el aletlerinde, yaplan iin kas
ve iskelet sisteminde oluturduu bask konularnda ortaya kt grlmtr. Bununla
birlikte en dk modl gvenlik endeksinin %18 ile yaplan iin kas ve iskelet sisteminde
oluturduu bask konusunda elde edildii belirlenmitir. Modl gvenlik endeksleri
incelendii zaman toplam modl puannda en yksek deeri alan kurulum ve bakm
almalar konusunun, modl gvenlik endeksinde st sralarda yer ald grlmektedir. Bu
durum, modln altnda yer alan alt modl saysndan ve modlle ilgili alma ortamnda
karlalan sorun saysndan kaynaklanmaktadr. nk alt modl says arttka ulalan
maksimum modl puan artmakta ve sorun saysyla arplan risk puanlar toplamnn
maksimum modl puanna oran dk kmaktadr. Bu durum da modln gvenlik endeksi
deerini arttrmaktadr. Sorun saysna bakld zaman da en fazla sorun says 10 adetle yine
kurulum ve bakm almalar alannda grlmtr.
Btn temel modllerin modl gvenlik endeksi ise %17 olarak elde edilmitir. Bu durum
analiz edilen metal aksesuar retim birimindeki alma artlarnn i sal ve gvenlii
asndan olduka yetersiz ve tehlikeli olduunu gstermektedir. alma sonucunda sre
kapsamndaki tehlike kaynaklar nedeniyle ortaya kan riskler aka belirlenmitir. Ayrca
belirlenen bu riskler dorultusunda alnacak nlemler de sunulmutur.
Bununla birlikte almada 3T RD ynteminin retim birimindeki tehlike kaynaklarn
kolaylkla belirleyebildii ve bu kaynaklara ilikin risk deerlendirmesini hzl bir ekilde
gerekletirebildii grlmtr. Bu adan 3T RD ynteminin imalata ynelik btn retim
alanlarnda kullanlabilecek faydal bir yntem olduu deerlendirilmitir.
KAYNAKLAR
Birgren, B., 2010. 3T Risk Deerlendirmesi Eitimi ve Uygulamas: HADDECLK,
ftp://85.105.141.116/muratt/Murat%20Asus/D%C3%B6k%C3%BCmanlar/isg%20belgeler/2
013%20UZMANLIK%20PC%20DOSYALARI/MURAT%20ET%C3%96Z/3T%20Risk%20
analiz%20formu%20(dolu).pdf , eriim tarihi: 10.04.2014.
Birgren,
B.,
2011.
3T
Risk
Deerlendirmesi:
http://www.izmiralternatif.com.tr/static/upload/flatpages/3t-risk
degerlendirm_130807195954_1.pdf/ eriim tarihi: 10.04.2014.
malat
Sektr
iin,
Ceylan, H. 2000. malat Sistemlerindeki Kazalarnn Tahmini in Arlklandrlm

Ortalamalardan Sapma Teknii, Gazi niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Yaynlanmam
Doktora Tezi, Ankara.
Ceylan, H., Bahelvac V.S. 2011. Risk Deerlendirme Tablosu Yntemi le Risk Analizi:
Bir Uygulama, International Journal of Engineering Research and Development, Vol.3,
No.2., ss.:25-33.
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, Btn ynleriyle risk deerlendirmesi ve analizi
nedir?, http://www.isag.org.tr/index.php/s5-menu/yonetim-kurulu/283.html , eriim tarihi:
07.04.2014.
Kabak, M. 2009. Avrupa Birlii Hukukunda verenin Sal ve Gvenlii le lgili
Temel Ykmllkleri ve Trk mevzuatna uyumu. 1.Basm, stanbul: Beta Yaynlar.
Kobiler iin Sal ve Gvenlii Ynetim Rehberi: Risk Deerlendirmesi, SG
Performans
zleme
ve
Salk
Tehlikeleri
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/isggm/dosyalar/isgip_
metal_2 , eriim tarihi: 09.04.2014.
Kurt, M., Ceylan, H. Kasm 2001. Gvenliinde Tehlike Deerlendirme Teknikleri Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, Cilt:14, No:4, ss. 1117-1130.
Laitinen, H., 3T Risk Deerlendirmesi, ECBOHS Projesi Erdemir altay, 29 - 30.9.2011,
http://www.mess.org.tr/content/eregli/2%203T%20Risk%20De%C4%9Ferlendirmesi%20Zon
guldak%2029%209%202011%20-%20Heikki%20Laitinen.pdf , eriim tarihi: 10.04.2014.
zkl, . 2007. Sal, Gvenlii ve evresel Etki Risk Deerlendirmesi, TSK
Yaynlar, Yayn No:540.
TPRA, Risk deerlendirme Tablosu Rehberi, 2006.
10
ALIMA DURULARININ ANALZNDE KULLANILAN YNTEMLERE

ELETREL BR BAKI
Yrd.Do.Dr. Glin Feryal CAN
(Bakent niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm)
Prof.Dr. Nilgn FILALI
(Kocaeli niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm)
ALIMA DURULARININ ANALZNDE KULLANILAN YNTEMLERE

ELETREL BR BAKI
Glin Feryal CAN1, Nilgn FILALI2
1
Yrd.Do.Dr.Glin Feryal CAN, Bakent niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm
2 Prof.Dr.Nilgn FILALI, Kocaeli niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm
alma duruu, i yntemi ve i yeri tasarmnda nemli bir etkendir. nk alanlarn

performanslarn etkilemekte ve ayn zamanda rahatszlk, yorgunluk ve kas-iskelet sistemi
sorunlar yaama dzeylerini belirlemektedir. Literatrde, alma durularn deerlendirerek
tehlike seviyelerini ortaya karmak amacyla kullanlan birok yntem bulunmaktadr. Bu
yntemler, direkt lm yntemleri, gzleme dayal yntemler ve znel deerlendirme
yntemleri olmak zere farkl gruba ayrlmaktadr. almada, sz konu yntemler
mhendislik disiplini asndan incelenmekte, dezavantajlar belirlenmekte ve gelitirilecek
yeni yntemlerde tarafmzca gz nne alnmas gereken faktrler zerinde durulmaktadr.
Anahtar Kelimeler: alma Duruu, Kas-iskelet Sistemi, Yorgunluk, Performans
GR
Duru, yaplmas beklenen grevden, i istasyonu, donanm tasarmndan ve igcnn
antropometrik karakteristiklerinden etkilenmektedir [1]. nk alanlarn yorgunluk ve
mesleki kas-iskelet sistemi rahatszlklar (MKSR) yaamadan ilerini ne kadar uzun sre
yapabileceklerini belirlemektedir. Yaplan almalarda, i yeri ve i yntemleri tasarmlarnn
iyiletirilmesi yoluyla durularda iyileme saland ve bu ekilde MKSR saysnn
azaltld ve i verimliliinin arttrld kantlanmtr [2]. Duruu nemli klan dier bir
faktr de kalite seviyesindeki azalmadr. Axelsson, uygun olmayan duruta yaplan iin
kalitesizliinin, ayn ii uygun duruta yapmaya gre 10 kat daha fazla olduunu belirtmitir
[3].
En genel tanmyla duru; vcudun, ban, gvdenin, kol ve bacak yelerinin boluktaki
konfigrasyonu veya hizalanmas olarak tanmlanmaktadr [4]. alma duruu ise bu tanma
bal olarak; vcudun, ban, gvdenin, kol ve bacaklarn yaplan ie ve iin zelliklerine gre
hizalanmas eklinde tanmlanabilmektedir [5].
Uygun olmayan duru ise; bedenin maksimum g ve kontrol salayan, her bir eklemin en
uygun pozisyonda olduu nrtal duru dndaki durulardr. Uygun olmayan durular
genellikle, arkaya doru uzanma, eilme, ba zerinde alma, bilein bklmesi, diz kme,
kambur durma ve melme olarak tanmlanabilmektedir. Bu hareketler gnlk yaamda
zararl hareketler deildirler. Bu hareketleri zararl yapan, i yaamndaki srekli tekrarlar,
g gerektiren davranlar ve hzl hareketlerdir. Uygun olmayan duruta, yaplan i yksek
kas gcne ihtiya duymasa da kaslar daha abuk yorulabilmektedir. Ayn zamanda omurga
ve eklemler zerindeki mekanik yk daha fazla olmaktadr [6].
alma durularnn i grenin kas-iskelet sal asndan zararl olup olmadn
belirlemek iin sz konusu durularn analiz edilerek deerlendirilmesi gerekmektedir. Bu
kapsamda almada literatrde yaygn bir ekilde kullanlan gzleme dayal yntemler asal
deerlendirmeleri ve yapsal zellikleri asndan eletirel bir bak asyla incelenmi ve bu
yntemlerin avantaj ve dezavantajlarna deinilmitir.
1
1.
alma Durular Analiz Yntemleri
Literatrde, alma durularn deerlendirmek ve tehlike dzeylerini belirlemek iin

kullanlan yntemler farkl snfa ayrlmaktadr:
1. Direkt lm yntemleri (direct measurements methods),
2. Gzleme dayal yntemler ve kontrol listeleri (observation methods and check lists),
3. znel deerlendirme yntemleri (self reported methods)
Maliyet ve sonularn kesinlii 3-1 arasnda artarken, uygulama kapasitesi, genelletirme
imkn da 1-3 arasnda artmaktadr [7].
Direkt lm yntemleri, elektromiyografi, goniometre, biyomekanik analizler ve optik
yntemleri iermektedir. Bu yntemler, kas aktiviteleri, eklem sapma alar ve vcut
hareketleriyle ilgili detayl bilgiler vermektedir. Direkt lmler ayn zamanda, metabolik
lmleri ve solunum yklenmelerini de iermektedir. (Nabz at ve oksijen alm gibi.) [7].
Bu yntemler, vcudun belirli bileimlerini deerlendirdikleri iin snrldr ve baz
durumlarda lmler alana rahatszlk vererek, lm yaplan ay etkileyebilmektedir.
Ayrca az sayda alana uygulanabilmesinin, direkt lmlerin bir dezavantaj olduu
sylenebilir [8].
znel risk deerlendirme yntemleri olarak anketler ve kontrol listeleri yaygn olarak
kullanlmaktadr. Bu yntemlerden literatrde ska yer alanlarndan bazlar; skandinav Kasskelet Sistemi Anketi (Nordic Musculoskeletal Questionnaire) [9], Alman Kas-skelet
Sistemi Rahatszlk Anketi (Dutch Musculoskeletal Discomfort Questionnaire) [10], Cornell
Kas skelet Sistemi Rahatszl Taramas (Cornell Musculoskeletal Discomfort Survey) [11],
Vcut Rahatszlk Haritas (Body Discomfort Map) [12], Hissedilen aba Derecesi (Rating of
Perceived Exertion, RPE) [13], RPEye dayanan sve Mesleki Yorgunluk Envanteri
(Swedish Occupational Fatigue Inventory, SOFI) [14]dir. Bu yntemlerin en nemli avantaj
etkin, dk kaynak kullanm ve geni kitlelere uygulanabilme kolayldr [15].
Anket yntemleri, i grenlerin kendi deneyim ve dncelerinden de yararlanmaktadr. Bu
tr yntemler, daha pratik ve belirleyici olmaktadrlar. Ancak gvenilirlik ve geerlilikleri
dier yntemlere nazaran daha dktr [7]. Anket yntemlerinde fiziksel maruziyetlerle ilgili
bilgiler elde edilebildii gibi i yerindeki psikososyal faktrlerle ilgili bilgiler de
toplanabilmektedir. Anketler web tabanl da yaplabilmektedirler. Ayrca anket
yntemlerinde, alanlara ilerini nasl yaptklar videodan izletilebilmekte ve anlk
durdurmalarla alanlara ileriyle ilgili sorular yneltilebilmektedir [16].
Gzlemsel yntemlerde gzlemci, hareket aralnn birok alt snfa blnmesiyle
oluturulan, her bir eklem yerindeki pozisyonlar ieren durusal snflandrma emalarn
kullanmaktadr. Gzlemci bu emalar kullanarak; grsel algs ile vcut parasnn ntr
pozisyondan asal sapmasn tahmin etmektedir [2]. Gzlemsel yntemler; zel amalar iin
gelitirilmilerdir, deneysel verilere dayanmamaktadrlar ve jenerik deillerdir. Birok
gzlemsel yntem sadece birka eklem hareketini kapsamakta ve incelemektedir.
Bilimsel dzeyde gzlem yntemlerinin snrlar olmasna ramen, gelitirilmeye devam
edilmektedir. nk zaman, maliyet ve kullancya kolaylk salamas nedeni ile tercih
edilmektedirler [17]. Gzlem yntemleri genellikle, saha-alan aratrmalarnda znel
deerlendirme yntemleri ile direkt lm yntemleri arasnda dengeleyici olarak
2
kullanlmaktadr [18]. Gzlem yntemleri ve direkt lm yntemleri kullanlrken, kii

birok defa incelenmelidir veya inceleme uzun sreler boyunca devam etmelidir. Ancak bu
ekilde salkl veriler elde edilebilmektedir [19].
1.1. Gzleme dayal alma duruu analiz yntemleri
almada gzleme dayal yntemler arasnda literatrde en yaygn kullanlanlar dikkate
alnmtr. Bu yntemler Ovako alma Durular Analiz Sistemi (Ovako Working Posture
Analysis System-OWAS), Hzl st Ekstremite Deerlendirme Yntemi (Rapid Upper Limb
Assessment-RULA), Hzl Tm Vcut Deerlendirme Yntemi (Rapid Entire Body
Assessment-REBA), Hzl Maruziyet Deerlendirme Yntemi (Quick Exposure Check
Method), NIOSH (National Institue of Occupational Safety and Health) Kaldrma Eitlii
Denklemi (NIOSH Lifting Equation) verilebilmektedir. Aada bu yntemlerin avantaj ve
dezavantajlarna ilikin bilgiler yer almaktadr.
Revize edilmi NIOSH kaldrma eitlii yntemi bir seri deerin arplarak elde edildii
nerilen Arlk Limiti (Recomended Weight Limit-RWL) deerini belirleyen
matematiksel bir eitlik kullanmaktadr. Yntem, Amerikada gelitirilen ve en iyi koullar
altnda kaldrma limiti st seviyesinin 23 kg. olarak belirlendii bir yntemdir. Sz konusu
arlk limiti deeri, btn alanlar iin gvenli olan kaldrma arl limitidir. Bu arlk
limiti ile igc, belirlenen dinlenme sreleriyle birlikte; 8 saatlik bir sre boyunca bel
rahatszl riski olmadan farkl grevleri yerine getirebilmektedir. nerilen arlk limiti
hesaplandktan sonra Kaldrma ndeksi (Lifting Index-LI) hesaplanarak; yaplan kaldrma
grevinin tehlikeli olup olmad belirlenmektedir.
Yntemin etkili bir ekilde uygulanabilmesi iin uygulaycnn zel bir eitime tabi tutulmas
gerekmektedir [20]. Asimetri as ve kavrama katsays deerleri ise tamamyla analizcinin
deerlendirmelerine bal olarak belirlenmektedir.
Bu yntemin uygulanamayaca baz durumlar sz konusudur. Bu durumlar aada
sralanmaktadr [21]:
Tek el ile yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
8 saatten fazla yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
melerek ya da oturarak yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Snrlandrlm i alanlarnda yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Kstl alanlarda yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Dengede olmayan yklerle yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Tama yaparken, iterken veya ekerken yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Yksek hzda yaplan kaldrma-indirme ilerinde (dakikada 30 defadan fazla),
Ayak ya da zemin destekli yaplan kaldrma-indirme ilerinde (ayakkab taban ile zemin
arasndaki srtnme katsays 0,4ten kkse),
Kriko vb. destei ile yaplan kaldrma-indirme ilerinde,
Uygun ortam koullar olmadan yaplan kaldrma-indirme ilerinde (ortam scakl 19-26
dndaysa) yntem uygulanamamaktadr.
Yntem, paketleme, istifleme, depolama, hasta ve ocuk bakm ilerine, inaat sektrnde
gerekletirilen muhtelif ilere uygulanabilmektedir. Bununla birlikte, ykn ve vcut
blmlerinin kaldrma ve indirme ilerindeki yerden ykseklikleri ve birbirlerine gre
mesafeleri lmlendirilerek arpan deerleri bulunduu iin yntemdeki baz arpanlarn
3
belirlenmesinin objektif bir ekilde yapld sylenebilir. Ayrca yntem alma srelerini ve
bu srelere karlk gelen mola zamanlarn da dikkate almaktadr.
OWAS yntemi ise 1974 ylnda Finlandiyada bulunan bir elik fabrikasnda i etd
mhendisi olarak grev yapan Finnishes Karu ve Kansi e Kuorinka tarafndan gelitirilmitir.
Fabrikada, alanlarn ilerini yaptklar srada fotoraflar ekilmi ve bu fotoraflarn
analizi sonucunda 84 farkl alma duruu belirlenmitir. Zorlanmaya neden olan durular
incelemek iin durular, neden olduklar rahatszlk dereceleri ve salk zerindeki muhtemel
etki seviyelerine gre hem fabrika alanlar hem de ergonomistler tarafndan
puanlandrlmtr [22]. Bu alma durular, daha sonra standartlatrlm ve OWAS
alma Durular olarak endstride tatbik edilmitir.
OWAS ynteminde 4 gvde, 3 kol, 7 bacak duruu ve 3 farkl yk seviyesi dikkate
alndnda; 252 adet standart duru ve yk kombinasyonu elde edilmektedir [23]. Bu
yntemle ilgili olarak eitim bir kere alndktan sonra, igcnn almasna engel olmadan
gzlemler yaplarak; grev esnasnda sergilenen durular analiz edilebilmektedir.
rneklemesine dayanan OWAS yntemi, alma esnasnda, durularn sergilenme sklklarn
ve bu srada geen sreyi tespit etmektedir [24]. OWAS uygulamas sonucu elde edilen
bilgiler, rahatszlanma riskini azaltmak iin herhangi bir nleyici tedbirin gerekip
gerekmediini gsteren tehlike kategorileriyle karlatrlmaktadr.
OWAS yntemi greceli olarak kullanm ve renilmesi kolay bir yntemdir. Yntemin
ierdii her bir vcut blmne ait skorlar, yaplan iyiletirmenin etkinliini belirleyebilmek
iin; iyiletirme ncesi ve sonras karlatrma yapmaya uygundur. Yntem, farkl kullanc
ihtiyalarna gre kolaylkla zelletirilebilmektedir [25].
Bununla birlikte OWAS yntemi sa ve sol st ekstremiteyi ayr ayr deerlendirmemektedir.
Boyun, dirsek ve bileklerin deerlendirmesi yntem kapsamnda bulunmamaktadr. Omuzlar
iin kullanlan duru kodlar kabaca belirlenmitir. Zaman alc bir yntemdir. Sral
durulardaki tekrar says ve geirilen sreyi dikkate almamaktadr. Sklk dalmna dayanan
karar kurallar istee bal ve keyfi olarak belirlenmektedir. Yntemin kullanlmas iin zel
bir eitim gereklidir. Gzlem stratejisini oluturmak uzmanlk gerektirmektedir [26].
OWAS yntemi, inaat sektrnde gerekletirilen ilere, salk sektrndeki bakm ilerine,
tamaclk sektrndeki ilere, otomobil tamir, bakm ilerine, depolama ilerine, kreyn
operatrlerine, tarm alanlarna, balklara, gemi inas ile ilgili ilere, datm merkezi
alanlarna uygulanabilmektedir.
REBA yntemi, Higgnet ve McAtamaney tarafndan gelitirilmitir. Dinamik ve statik
durularda sz konusu olan yklenmeyi ve insan-yk etkileimini gz nne alarak;
igcnn tm vcudunun durusal riskini deerlendirmektedir. Yntem vcudu Grup A ve
Grup B olmak zere iki blme ayrmaktadr. Grup Ada gvde, boyun ve bacak blmleri
yer alrken; Grup Bde st kol, alt kol ve bilek blmleri yer almaktadr. Yntemde, her bir
vcut blmnn duruu iin skorlar yer almakta ve ilave deerlendirmeler iin de yorumlar
bulunmaktadr. Her bir vcut blmnn durular, derecelendirilmi hareket aralklarna gre
belirlenmektedir [27].
REBA yntemi, hemire, hasta bakc gibi bakm hizmeti veren salk personelinin ve dier
hizmet sektrnde alan personelin alma durularnn analizinde kullanlabilen bir
yntemdir.
4
REBA i gcn hzl bir ekilde izleyerek deerlendirmekte, bylece tm vcutta mesleki
rahatszlklarn ortaya kma olasln belirlemektedir. Sergilenen alma duruu srasnda
harcanan kas kuvvetini ve kas yorgunluuna sebep olan ileri belirlemektedir. Yntem ite
aksama yaratlmadan uygulanabilmektedir. Gzlemcinin uygulamay yapmak iin ynteme
ilikin fazladan bilgisinin olmas gerekmemektedir.
Bununla birlikte REBA ynteminde grev, zamann belli bir noktas iin dikkate alnarak
analiz edilmektedir. Vcut blmlerinin hareket aralklarn deerlendirirken belirli snrlar
sz konusudur. Bu yntem, grevin sresini, dinlenme zamann ve titreimi dikkate
almamaktadr. Yntem, gzleme dayal bir ekilde gerekletirildii iin elde edilen
sonularn kesinlii tartmaldr. Yntem asndan farkl ilerde yaplacak uygulamalar iin
en iyi gzlem sresi ve gzlem aralklar belirsizdir. Ayrca vcudun farkl blmleri iin alt
skorlar retmemektedir [28]. Analiz edilen i deiken grevlerden oluuyor ise analizci
hangi grevi analiz edeceini belirlemek zorundadr [28].
JSI yntemi, alma ortamnda gerekletirilen ileri, distal st ekstremite rahatszlklar riski
asndan deerlendirmektedir ve Drs. Moore ve Gang tarafndan 1995 ylnda gelitirilmitir.
Yntem, birok montaj iinde youn olarak kullanlan el, bilek, st kol ve dirsekte
oluabilecek rahatszlklarn ortaya kma ihtimallerini belirlemektedir [29]. JSI yntemi,
sadece bir kuvvetin uyguland tek grevli iler iin kullanlan bir yntemdir. Ar paralarn
kaldrlmas gibi birden ok kuvvet harcanmasn gerektiren grevleri ieren ilere
uygulanmamaktadr [30].
JSI ynteminde, analizci grev deikenleri olarak adlandrlan alt farkl risk faktrne
gre ileri deerlendirmektedir. Grev deikenleri de arpan denilen deerlerle ifade
edilmektedir. Alt grev deikeninin arpm sonucunda da ite zorlanma indeksi (job strain
index-JSI) elde edilmektedir [30].
JSI ynteminde alanlarn ile ilgili deerlendirmeleri dikkate alnmaktadr [28]. Uygulanan
kuvvetin sresini toplam i sresi iindeki oransal deeri asndan dikkate almaktadr. Ayrca
iin yapld tempo deerini de gz nnde bulundurmaktadr.
JSI yntemi sadece, distal st ekstremitedeki sinir-kas rahatszlklarnn ortaya kma
olasln belirlemektedir. Yntemde yer alan alt grev deikeninin tanesi analizci
tarafndan znel olarak deerlendirilmektedir. arpan deerleri, literatrdeki aratrmaclarn
profesyonel dncelerine dayanlarak oluturulmutur. Yntemin uygulanabilmesi iin
zaman etd almasnn yaplmas gerekmektedir [28]. alanlarn ile ilgili
deerlendirmeleri dikkate alnd iin sonular yanl olabilmektedir [28]. Ksa evrim sreli
i istasyonu deerlendirmelerine daha uygundur [28]. El/biek durularnn asal deerleri
gzleme dayal bir ekilde belirlenmektedir. in hz deikeni de yine analizci tarafndan
deerlendirilmektedir.
QECK yntemi 1998de ngilterede Surrey niversitesinde grev yapan Li ve Buckle
tarafndan gelitirilmi ve 2003de Woods, David ve Buckle tarafndan yeniden gzden
geirilerek iyiletirilmitir. Yaklak 200 salk ve gvenlik uygulaycsnn katlmc
yaklamyla oluturulan lein nemli zelliklerinden biri; deerlendirme srecine alann
da katlmnn salanmasdr [31].
Yntem, srt, bilek, boyun duruunu, hareket skln, yaplan iin uzunluunu, allan
arl, harcanan kuvveti, titreimi, ile ilgili yaanan stresi ve iin gerektirdii grme
5
ihtiyacn dikkate alan bir yntemdir. Yntem, ergonomik iyiletirme ncesinde ve sonrasnda
kas-iskelet sisteminde sz konusu olan maruziyetleri deerlendirmektedir. Yntemin
uygulanmas iin 1015 dakikalk bir eitime ihtiya duyulmakta ve birka uygulamadan
sonra yntem, daha etkin bir ekilde kullanlabilmektedir [17]. QECK yntemi, ayn iin
farkl kiiler tarafndan yapld durumlarda oluan zorlanmalar karlatrmak amacyla da
kullanlmaktadr.
ki blmden oluan lein, gzlemciye ait blmnde; alma esnasnda bel, omuz/kol, el
bilei/el, boyun duru ve hareketleri iin deerlendirmeler yaplmaktadr. alana ait blm;
elle kaldrlan ya da tanan en fazla arlk, i sresi, bir elle uygulanan en fazla kuvvet, iin
gerektirdii grsel dikkat, tat kullanma, titreim, i performans ve i stresi iin
deerlendirmelerden olumaktadr. Bunlarn birbiriyle etkileiminden bir puanlama tablosu
elde edilmektedir. Puanlara gre maruziyet dzeyi dk, orta ve yksek olarak
belirlenmektedir [31].
QECK Yntemi, renilmesi kolay, kullanm hzl, alanlarn da i ile ilgili alglarn
dikkate alan, vcudun farkl blmleri iin alt skorlar retebilen pratik bir yntemdir Bununla
birlikte alanlarn grlerine yer verilmesi risk deerlendirmesi sonularnn yanl olmasna
da sebebiyet vermektedir [28].
RULA yntemi, ilk olarak Nottingham niversitesi Mesleki Ergonomi Enstitsnden Dr.
Lynn McAtamney ve Dr. Nigel Corlett tarafndan gelitirilmi [32].
RULA, tekrarl olarak yaplan ilere ve ii gerekletirirken yaanan zorlanmalardan
kaynaklanan st beden rahatszlklarna odaklanmtr. RULA analizi sonucunda elde edilen
yksek skorlar, yksek risk seviyelerini gstermektedir. Ancak, yksek skorlar her zaman iin
tasarmnda birok problem olduunu belirtmemektedir. Ayn ekilde, dk skorlar da
ergonomik bir riskin olmadn gstermemektedir. Bu yntem, sadece daha fazla dikkat
edilmesi gereken alma durularn veya risk faktrlerini belirlemektedir [32]. RULA
ynteminin uygulama alan, bilekler, alt kol, st kol, dirsek, omuz, boyun ve gvdenin yer
ald vcut alanlardr.
RULA, i gcn hzl bir ekilde izleyerek deerlendirmekte, bylece mesleki st ekstremite
rahatszlklarnn ortaya kma olasln belirlemektedir. Sergilenen alma duruu srasnda
harcanan kas kuvvetini ve kas yorgunluuna sebep olan ileri belirlemektedir. te aksama
yaratlmadan uygulanabilmektedir. Gzlemcinin uygulamay yapmak iin ynteme ilikin
fazladan bilgisinin olmas gerekmemektedir [33].
RULA ynteminde alma duruu seimi yaplrken; en fazla tekrar eden ya da en fazla sre
ile sergilenen duru belirlenmektedir. RULA yntemi ile belli bir srede vcudun tek bir yan
gzlemlenmektedir. Ancak, gzlemci isterse iki yan birden gzlemleyebilmektedir [33]. Sa
ve sol yan bir arada gzlemlendiinde elde edilen sonular yaklak sonular olmaktadr ve
analiz fazla zaman almaktadr. Bilindii gibi yntem gzleme dayal olarak
gerekletirilmektedir. Bu nedenle, iki yan ayn anda gzlem yoluyla deerlendirmek
olduka zor olmaktadr.
RULA ynteminin odak noktas st ekstremite ve gvdedir. Grev zamann belli bir noktas
iin analiz edilmektedir. RULA ynteminde, hareket aralklarn deerlendirirken belirli
snrlar sz konusudur. rnein, st kolun 20 fleksiyonu dk bir skorla sonulanrken 21
iin durum belirsizdir. Bu yntem, grevin sresini, dinlenme zamann ve titreimi dikkate
6
almamaktadr. Yntemde, bacaklarn dizden bklme alar dikkate alnmamaktadr. Oysaki

bu durum, operatrn yke dayanm sresini byk lde etkilemektedir. Yntem, gzleme
dayal bir ekilde gerekletirildii iin elde edilen sonularn kesinlii tartmaldr. Yntem
asndan farkl ilerde yaplacak uygulamalar iin en iyi gzlem sresi ve gzlem aralklar
belirsizdir. Vcudun farkl blmleri iin alt skorlar retmemektedir [28]. deiken
grevlerden oluuyor ise analizci hangi grevi analiz edeceini belirlemek zorundadr [28].
Yntemin yksek deikenlikteki i durumlarna adaptasyonu ktdr [28].
RULA yntemi, montaj ilerinde, retim kapsamndaki ilerde, dikim ilerinde, depolama ve
istifleme ilerinde, telefon ve ultrasound operatrlerinin ilerinde, bankaclk sektrndeki
muhtelif ilerde, ofis ilerinde, di hekimlii faaliyetlerinde ve hal dokuma faaliyetlerinin
analizinde kullanlabilen bir yntemdir.
Yukarda yer alan yntemlere ilikin aklamalardan da grld gibi en iyi analiz yntemi
denilebilecek bir yntem bulunmamaktadr. Literatr incelendii zaman grlmtr ki birden
ok yntemi karlatran almalarda btn analiz yntemleri ayn iler iin ayn sonulara
ulaamamtr ve yntemlerin geerlilik ve gvenilirlik durumlar da tartmaldr [28]. Bu
kapsamda gzleme dayal yntemlerin yukarda yer verilen zayf ynlerinin gelitirilmesi,
geerlilik ve gvenilirliklerinin arttrlmas amacyla ileri dzey algoritmalarla desteklenerek
gelitirilmesi gerekmektedir. Literatr aratrldnda hareket analizi ve grnt ileme
algoritmalarnn bu yntemlerde baaryla kullanlabilecei belirlenmitir.
Aada yer alan Tablo 2de gzleme dayal yntemlerin zelliklerine ilikin zet bilgiler yer
almaktadr.
Tablo 2. alma duruu analiz yntemleri zet tablosu

Deerlendirme
Kriterleri
QECK
JSI
REBA
RULA
OWAS
Revised NIOSH
Revised National
Institue and
Occupational
Health Lifting
Equation
Formller yolu
ile
Balk
Quick Exposure
Check
Job Strain Index
Rapid Entire Body

Assessment
Rapid Upper Limb

Assessment
Owako
Working
Posture
Analyzing
Tipi
Kontrol listesi
Risk
deerlendirme
Risk deerlendirme
Risk deerlendirme
Risk
deerlendirme
Ana zellii
gren
cevaplar ile ana
vcut
blgelerindeki
zorlanma
seviyelerinin
belirlenmesi
grevleri iin
alt maruziyet
faktrnn
birletirilmi
indeksi
Deerlendirme iin
eylem seviyelerini
kullanarak vcut
durularnn ve
kuvvetin
kategorilendirilmesi
Deerlendirme iin
eylem seviyelerini
kullanarak vcut
durularnn ve
kuvvetin
kategorilendirilmesi
Vcut
durular ve
kuvvet iin
zaman
rneklemesi
Elle
gerekletirilen
iler iin
biyomekanik
yklenme ile
ilikili durularn
llmesi
Deerlendirilen
vcut ksmlar
Srt, eller,
bilekler
Distal st
ekstremite
Gvde, boyun,
bacaklar, kollar
Gvde, omuzlar,
kollar, boyun
Srt, ba,
kollar,
bacaklar
Eller
Kontrol listesi
Kamera ve
kornometre
idealdir fakat
gerekli deildir.
REBA formu ve
tablolar
RULA formu ve
tablolar
Software
Hesap makinesi
Gerekli olan
aralar
Tablo 2 (Devam). alma duruu analiz yntemleri zet tablosu

Deerlendirme
Kriterleri
REBA
RULA
OWAS
Revised NIOSH
Li G, Buckle P.
Evaluating Change
in Exposure to Risk
for Musculoskeletal
DisordersA
Practical Tool,
Suffolk: HSE
Books, 1999;
CRR251.
Moore JS,
Garg A., The
Strain Index:
A Proposed
Method of
Analyzing
Jobs for Risk
of Distal
Upper
Extremity
Disorders,
American
Industrial
Hygiene
Association
Journal, 1995,
56(5), 443458.
Hignett S,
McAtamney L.,
Rapid Entire Body
Assessment
(REBA), Appl
Ergon., 2000, 31,
201205.
Mctamney, L. and
Corlett, E. N.,
RULA: A Survey
Method for The
Investigation of
Work-related
Upper Limb
Disorders,
Applied
Ergonomics,
1993, 24(2), 9199.
Karhu O, Kansi
P, Kuorinka I.,
Correcting
Working
Postures in
Industry: A
Practical Method
for Analysis.
Appl Ergon.,
1977, 8, 199
201.
Waters T, PutzAnderson V, Garg

A, Fine L., Revised
NIOSH Equation
for The Design and
Evaluation of
Manual Lifting
Tasks, Ergonomics,
1993, 36, 749766.
Duru
Yk/G
Hareket Skl
Sre
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
-
X
X
X
-
X
-
X
X
X
X
Titreim
Eitim
gereksinimi
Referans
QECK
JSI
2.
SONULAR VE NERLER
Gzleme dayal yntemlerin, gvenilirlik ve geerlilik ynnden daha salkl sonular

verebilmesi, gzlemciye bamllktan kurtulabilmesi, farkl ilerde kullanlabilmesi ve en iyi
gzlem sresi ve gzlem aral bilgilerine ulalabilmesi amalaryla bu yntemlerin ileri
dzey algoritmalarla desteklenerek gelitirilmesi gerekmektedir. Bu tr yntemlere ileri dzey
gzlem yntemleri denilebilmektedir. Bu yntemler ile her bir vcut blmnn alma
duruu skorlar, gzlemcinin sbjektif yarglarna gre deil, ileri dzey algoritmalar
sayesinde objektif lmlere gre belirlenecektir. Bylece, gzlem ile ulalan sonulardan
daha kesin ve salkl sonularla alma duruu/durular deerlendirilecektir.
Bu yntemlerde iin belli bir an analiz edilebildii iin bilgi kayb yaanmamas adna i
srecinin tmyle video kayd alnmaldr. Yine ayn amala duru deerlendirmeleri
kaydedilen video, fotoraf erevelerine ayrlarak yaplmaldr. Kullancnn kendisi, ereve
hzn analiz etmek istedii deerlere gre (parametrik olarak) seebilmelidir. (rnein; 1
sn.de 29 ereve gibi (29 fps-frame per second)) Bylece alann bir i dngs ierisinde
sergiledii btn durular analiz edilebilir.
leri dzey gzlem yntemleri ile analiz edilen vcut blmlerinin her biri iin en uzun
sreyle sergilenen ya da en sk tekrar eden alma duruu, otomatik olarak belirlenebilir.
Bylece mevcut durumda, gzleme dayal bir ekilde gerekletirilen analiz edilecek alma
duruunu belirleme ilemi iin zaman harcanmasna ya da karar zorluu yaanmasna gerek
kalmayacaktr. Yine bu yntemlerle muhtelif vcut blmleri tarafndan en tehlikeli biimde
sergilenen alma duruu da otomatik olarak belirlenebilir ve skorlarla grafiksel olarak
gsterilebilir. Bylece, gzlemcinin en tehlikeli alma duruunu belirleme sorunu ortadan
kalkar ve sbjektiflik nlenmi olur.
Yine bu yntemler sayesinde i dngs ierisinde, belirli srelerde analiz yaplmak
istendiinde; kullanc tarafndan belirlenecek analiz sreleri yazlm destekli analiz aracna
girilerek deerlendirme otomatik olarak yaplabilir. (rnein 1 saatlik bir video grntsn
kullanc 10ar dk.lk srelerde ya da 20er dk.lk srelerde analiz etmek isteyebilir.)
Bylece, kullanc tarafndan farkl srelerde analiz yaplabilmesi iin, i gc ve zaman
harcanmasna gerek kalmaz. Ayrca, farkl analiz srelerinde deerlendirmeler yaplmasnn
sonular zerindeki etkisi de grlebilir. Bu yntemler ile her bir farkl analiz sresinde
yaplan deerlendirmelerde, sergilenen durularn kapsadklar zamanlar ve yzdeleri de
otomatik olarak hesaplanabilir. Sz konusu zaman yzdeleri ve sergilenen alma
durularnn kapsadklar sreler gz nne alndnda; en uzun sre ile sergilenen alma
duruunun mu yoksa en tehlikeli ancak daha az bir sre ile sergilenen alma duruunun mu
rahatszlk riskini arttrd bilgisine ulalabilir.
Gzleme dayal yntemler, z itibariyle vcudun sa, sol ya da her iki yannn analiz
edilmesine imkn salamaktadr. Ancak, gzleme dayal bir ekilde uyguland iin tek bir
yann analiz sonularnn dahi sbjektiflik ierdii ve kesinlik arz etmedii dnlrse; bir
gzlemcinin vcudun her iki yann gzlemlemesinin ne derecede salksz olaca ve fazla
zaman alaca anlalmaktadr. leri dzey gzlem yntemleri sayesinde sz konusu problem
ortadan kalkacaktr. Analiz arac, vcudun hem sa, hem sol hem de her iki yann kolaylkla
deerlendirme imkn salayacaktr.
Gzleme dayal yntemlerde, analiz edilen iin detayl bir ekilde raporlanmas mmkn
olmad iin ie ilikin kapsaml bilgiye ancak uzun gzlem sreleri sonucunda, grsel olarak
10
ulalabilmektedir. leri dzey gzlem yntemleri sayesinde, incelenen iin tm detaylaryla

raporlanabilmesi salanabilecektir. Bylece, iin ksa bir srede iyi bir ekilde analizi
gerekletirilebilecektir.
Ayrca ileri dzey gzlem yntemlerinin salayaca raporlama sistemi, literatrde bir
eksiklik olarak tespit edilen en iyi gzlem sresi ve aral bilgilerine ulama imkn da
salayacaktr. Literatrde gzleme dayal yntemlerde ne kadar sre ile ve hangi aralklarda
gzlem alnmas gerektii konusunda bir fikir birlii mevcut deildir. Aratrmaclar
yaptklar almalarda, gzlem sresi ve gzlem aral kabul ile ilgili olarak, ya daha
nceki almalara atfta bulunmakta ya da kendi sezgilerine gre kabuller yapmaktadrlar. Bu
konularda genelletirilebilecek kurallara veya standart deerlere ulaabilmek iin ok sayda
ve farkl zelliklerdeki iler zerinde analizlerin yaplmas gerekmektedir. leri dzey
algoritmalar ile sz konusu almalarn gerekletirilmesinin ok daha kolay olabilecei
deerlendirilmektedir. Yine, raporlama sistemi sayesinde birden ok videonun alma
durular asndan karlatrlabilmesi mmkn olacaktr. Bu sayede, ayn ie ilikin farkl
alanlarn sergiledikleri alma durular analiz edilebilecek ve karlatrmal sonular
raporlanabilmektedir.
Literatrde gzleme dayal yntemler adna uygulaycnn yntemi kullanmak iin herhangi
bir eitime ihtiya duymamas bir avantaj olarak belirtilmektedir. Oysa yaplan almalar
incelendiinde grlmtr ki; vcudun farkl blmlerine ait asal deerlendirmelerin
yaplabilmesi iin uygulaycnn iyi bir analiz yeteneine sahip olmas ve daha nce birok
kez yntemi uygulam olmas gerekmektedir. nk vcut blmlerinin asal hareketlerine
ilikin deerlendirmelerdeki bir derecelik sapma skor deerlerini arttrmakta ya da
azaltmaktadr. Bu durum da, nihai skoru etkileyerek; yaplan iin tehlike seviyesinin yanl
belirlenmesine yol amaktadr. Bununla birlikte; gzlem yolu ile hassas asal
deerlendirmelerin yaplmas da zorluk ihtiva etmektedir. Ancak ileri dzey gzlem
yntemlerinde uygulaycnn analizi balatmas ve raporlar almas ie ilikin deerlendirme
yapmas iin yeterli olacaktr.
Gzleme dayal yntemler (RULA ve REBA yntemlerinde) incelendiinde vcut
blmlerine ilikin yaklak opsiyonel deerlendirmelerin yapld grlmtr. rnein;
gvdenin dnme ve yana eilme opsiyonlarnda, herhangi bir asal snr belirtilmemitir.
Gvdenin az ya da ok yana eilmesi ya da dnmesi eit skorla sonulanmaktadr. Ayn
durum vcudun dier blmleri iin de geerlidir. Bu konuyla ilgili aratrmalar yaplarak
opsiyonel hareketler iin asal limitler belirlenmelidir. Bu limitler ileri dzey gzlem
yntemlerine de yanstlarak analizleri kolaylkla yaplabilir.
Tm bu avantajlarna ramen ileri dzey gzlem yntemlerinde, alma durularna ilikin
asal hareketler ve yntem kapsamndaki opsiyonel durumlar asndan ok hassas
analizlerin gereklemesi mmkndr. rnein, gvdenin dey ekseninden bir piksel
orannda sapmas dahi, gvdenin yana eilme opsiyonunun varl olarak tanmlanacaktr ve
skor deerlerini arttracaktr. Bu kapsamda vcut destei olarak ifade edilen a deerlerinin
de yazlma dahil edilerek skorlama yaplmas gerekmektedir. Ayrca bu tr yntemler
geleneksel yntemlere gre daha maliyetli olacak ve yaplandrlmas iin uzman personele
ihtiya duyacaktr.
Bununla birlikte Revize Edilmi NIOSH Kaldrma Eitlii ve JSI yntemi gibi arpan
deerleriyle alan yntemlerde ise arpanlarn belli bir ksm (asal deerlendirmeler, iin
hz vb.) yine analizcinin deerlendirmesine braklmtr. Sadece mesafe, ykseklik ve ykn
11
arl arpanlar objektif olarak llebilmektedir. Bu kapsamda sz konusu yntemlerde de

sbjektiflik nlenememektedir.
KAYNAKA
[1]
Vieira E. R., Kumar S., Working postures: a literature review, Journal of Occupational
Rehabilitation, 2004, 14(2), 143-159.
[2] Chung, M. K., Inseok L., Dohyung K., Assessment of postural load for lower limb
postures based on perceived discomfort, International Journal of Industrial
Ergonomics, 31, 2003, 17-32.
[3] Axelsson, J., The use of some ergonomics methods as tools in quality improvement,
Proceedings of the 13 th International Conference on Production Research, 721-723,
1995.
[4] Akay D., Dadeviren M., Kurt M., alma durularnn ergonomik analizi, Gazi
nv.Mh.ve Mim.Dergisi, 2003, 18(3), 73-84.
[5] Haslaegrave C.M., What do we mean by a working posture?, Ergonomics, 1994, 37(4),
781-799.
[6] http://insaat.isggm.gov.tr/mevzuat/kas_iskelet_rahatsizliklari.pdf
(Ziyaret
tarihi:
04.05.2009).
[7] Pinzke S., Kopp L., Marker-less systems for tracking working postures-results from
two experiments, Applied Ergonomics, 2001, 32, 461471.
[8] Kirstensen B.J., Fallain N., Ekdahl C., Criteria for classification of posture in repetetive
work by observation methods: a review, International Journal of Industrial
Ergonomics, 1997, 19, 397-411.
[9] Kuorinka I., Jonnson B., Kilbom A., Vinterberg H., Biering-sorensen F., Andersson G.,
Jorgenssen K., Standardized NORDC questionnaires for the analysis of
musculoskeletal sysmptoms, Applied Ergonomics, 18, 1987, 233-237.
[10] Hildebrandt V.H., Bongers P.M., Van Dijk F.J., Kemper H.C., Dul J., Dutch
musculoskeletal questionnaire: description and basis qualities, Ergonomics, 2001, 44,
1038-1055.
[11] http://ergo.human.cornell.edu/ahmsquest.html, (Ziyaret Tarihi: 10.10.2010).
[12] Corlett E.N., Bishop R.P., A technique for assessing postural discomfort, Ergonomics,
1976, 19, 175-182.
[13] Borg G., Perceived exertion as an ndicator of somatic stres, Scandinavian Journal of
Work, Environment, and Health, 1970, 16, 5558.
[14] Ahsberg E., Garnberale F., Kjellberg A., Perceived quality of fatigue during different
occupational tasks: development ofa questionnaire, International Journal of Industrial
Ergonomics, 1997, 20, 121-135.
[15] Village J., Frazer M.B., Leyland T., Uy C., An analysis of physical work of care aides,
Reducing Injuries in Intermediate Care:The Ergonomic Report, 2008, 5-40.
[16] David G. C., Ergonomic methods for assessing exposure to risk factors for work-related
musculoskeletal disorders, Occupational Medicine, 2005, 55, 190-199.
[17] Graves R.J., Way K., Riley D., Lawton C., Morris Z., Development of risk filter and
risk assessment worksheets for hse quidance-upper limb disorders in the workplace
2002, Applied Ergonomics, 2004, 35, 475-484.
[18] Marras S., Karwowski W., Fundamentals and assessment tools for occupational
ergonomics, CRC Press, Boca Raton, USA, 2006.
[19] Mortimer M., Hjelm E.W., Wiktorin C., Pernold G., Kilbom A., Vingard E., MUSICNorrtalje Study Group, Validity of self report duration of work postures obtained by
interview, Applied Ergonomics, 1999, 30, 477-486.
12
[20] Grandjean E, Fitting the task to the man, Taylor & Francis, London, 1988.
[21] Waters T, Putz-Anderson V, Garg A, Fine L., Revised NIOSH equation for the design
and evaluation of manual lifting tasks, Ergonomics, 1993, 36, 749766.
[22] http://nilgun.figlali.com/Insan%20Fakt%f6rleri/ (Ziyaret tarihi: 07.10.2010).
[23] Flal N., Fiziksel arlkl almalarn kas-iskelet sistemi zerindeki etkilerinin
analizi ve deerlendirmesine ynelik OWAS tabanl bir yazlm gelitirme projesi,
TBTAK Aratrma Projesi Gelime Raporu 1, 01.09.2009-01.03.2010, 1-35.
[24] Kurt M., Erdem M.A., alma durular ve zorlanmalar iin OWAS metodu, Teknoloji
Dergisi, Yl:6, 2003, Say: 1-2, 11-16.
[25] Angelo C., Evaluation of work-related musculoskeletal disorder risk of forestry
workers: a case study using OWAS, 15. Arbeitswissenschaftliches Seminar 15th
Seminar of Work Science, Italy, 2007.
[26] Seth V., Weston R.L., Freivalds A., Development of a cumulative trauma disorder; risk
assessment model for the upper extremities, International Journal of Industrial
Ergonomics, 1999, 23, 281-291.
[27] www.humanics-es.com/bernard/REBA_M11.pdf2001 (Ziyaret tarihi: 04.03.2011).
[28] Chiasson M.E., Imbeau, D., Aubry, K., Deslisle, A., Comparing The Results of Eight
Methods Used to Evaluate Risk Factors Associated With Musculoskeletal Disorders,
International Journal of Indsutrial Ergonomics, 2012, 42, 478-488.
[29] http://www.mech.utah.edu/ergo/pages/NORA/2003/03Drinkaus%20Phill%20_Strain_.pdf (Ziyaret tarihi: 10.10.2010).
[30] Bao S., Spielholz P., Howard N., Silverstein B., Application of the strain ndex in
multiple task jobs, Applied Ergonomica, 2009, 40, 56-68.
[31] Kesikta N., zcan E., Alptekin K., e bal kas iskelet hastalklarnda risk
deerlendirilmesi: hzl maruziyet deerlendirme (HMD) yntemi-Quck exposure
check (QECK), Sal ve Gvenlii Dergisi, 7-Nisan-Mays-Haziran, 34, 25-27.
[32] Leuder R., A proposed RULA for computer users, Proceedings of the Ergonomics
Summer Workshop, UC Berkeley Centre for Occupational & Environmental Health
Contiuning Education Program, San Francisco, 1-11, August 8-9 1996.
[33] Mcatamney L., Corlett E. N., RULA: A survey method for the nvestigation of workrelated upper limb disorders, Applied Ergonomics, 1993, 24-2, 91-99.
13
TORNA TEZGHINDA MEYDANA GELEN KAZALARI ve GVENLK

NLEMLER
Emine RN
(Dzce niversitesi Gmova MYO)
Glah AKINCIOLU
Stk AKINCIOLU
TORNA TEZGHINDA MEYDANA GELEN KAZALARI ve GVENLK

NLEMLER
Emine RN
Dzce niversitesi Gmova MYO
eminesirin@duzce.edu.tr
Glah AKINCIOLU
gulsahakincioglu@duzce.edu.tr
Stk AKINCIOLU
sitkiakincioglu@duzce.edu.tr
ZET
Son yllarda i gvenlii ile ilgili yaplan almalara byk nem verilmesine ramen
lkemizde yaplan almalar gelimi lkelerin ok gerisindedir. Yaplan yasal
dzenlemelerle i kazalarnn nlenmesi yetersiz kalmaktadr. Yasal dzenlemelerin yannda
kazalarnn yaand birok alan da bu konularla ilgili aratrmalar yaplarak iilerin ve
iverenlerin bilinlendirilmesi gerekmektedir. Kazas ve Meslek Hastalklar 2012
statistiklerine gre makine ve ekipman imalat alannda 2235 adet i kazas olduu
grlmektedir. malat sanayinde torna tezghnn nemli bir yere sahip olduu gz nnde
bulundurulduunda bu tezghn i gvenlii asndan incelenmesi nem arz etmektedir.
alanlarn bilinlendirilip kurallara uymalar salanarak kazalar nlenebilmektedir. Bu
almada gerek insan kaynakl gerekse makine kaynakl oluabilecek kazalarn neler olduu
ve bu kazalara ne tr nlemler alnabilecei zerinde durulmutur
Anahtar kelimeler: Torna tezgh, kazas, gvenlii
ABSTRACT
In recent years, studies related job security has been given great importance to the Studies
conducted in our country is far behind that of developed countries. Besides the legal
regulations in many areas work accidents that occurred with an extensive research related to
these subjects is needed raising awareness of workers and employers. Work Accident and
Occupational Diseases in 2012 according to statistics in the field of machinery and equipment
manufacturing 2235 pcs is seen that of work accidents. Manufacturing industry has an
important place in the turning lathe considering this workbench is examined in terms of job
security is of great importance. Major portion of the causes of work accidents are known to be
of human origin. In manufacturing employees ensuring comply with the rules to raise
awareness accidents can be prevented. In this study human source or machine source of
accident that may occur and what measures can be taken to the accident emphasized.
Key words: Turning lathe, Work accident, Job security
1.GR
Son yllarda gelien retim teknolojilerine paralel olarak, ii sal ve gvenlii de nem
kazanmtr. Sanayinin birok kolunda i kazas ihtimal dahilindedir ancak bu risk makine
sektrnde biraz daha artmaktadr. statistiksel verilere gre Makinecilik sektrnde meydana
gelen kazalar 2008 ylnda %12lik bir ksm oluturmaktadr. Bu oran 2012 ylna
gelindiinde %38lere kadar kmaktadr [1].
Talal imalat sektrnde en ok kullanlan tezghlardan biri torna tezghdr. Torna tezgh
zerinde hareketli ok fazla para barndrmakta olup bu nedenle ok fazla tehlike arz
etmektedir. Makine yapt iler sebebiyle ok hzl almakta, bu da dnen paralardan
birinin frlamas halinde ok ciddi yaralanmalara ya da lme sebebiyet verebilmektedir. Bu
yzden tezghta alma esnasnda ok fazla gvenlik nlemi gerekmektedir.
Bu almada; makinecilik sektrnde imalatn nemli bir paras olan niversal torna
tezghnda insan ve makine kaynakl oluabilecek kazalardan, bu kazalarn nlenmesi iin
alnabilecek nlemlerden bahsedilmitir.
2. TORNA TEZGHINDA MEYDANA GELEN KAZALARI VE NLENMES
2.1 Makinecilik Sektrnde Kazalarnn Sebepleri
Makinecilik sektrnde i kazalarna sebep olan ok fazla faktr vardr. Bunlar kiiye bal
sebepler, alma ortamna bal sebepler olabilir. Ancak, i kazalarnn olumasna neden
olan etkenlerin tm temel iki etkene indirgenebilir. Bunlar iyerlerindeki gvensiz durumlar
ile alanlarn yapt gvensiz davranlardr. Gvensiz durumlar ve davranlar Tablo 1de
gsterilmitir.
Tablo 1.gvensiz durum ve davranlar [2].
KAZALARININ NEDENLER
GVENSZ DURUMLAR
GVENSZ DAVRANILAR
Koruyucusuz makine ve tezghlar
i bilinsiz yapmak
Gvensiz alma yntemi
Dalgnlk ve dikkatsizlik
Gvensiz ve salksz evre koullar
Makine koruyucularn karmak
Topraklanmam elektrik makineleri
Tehlikeli hzla almak
e uygun olmayan el aletleri
Grevi dnda i yapmak
Kontrol ve testleri yaplmam
disipline uymamak
basnl kaplar, kaldrma makineleri
e
uygun
makine
ve
alet
kullanmamak
Tehlikeli ykseklikte istifleme
Kapatlmam boluklar
Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli
blgede bulunmak
yeri dzensizlii
Kiisel koruyucular kullanmamak
Ehliyetsiz ve tehlikeli hzda ara
kullanmak vb.
yerindeki gvensiz durumlar; retim srecinde kullanlan teknolojinin ve retim aralarnn
niteliinden, i dzensizliine, bakm ve kontrollerin noksanlndan denetim ve ynetim
hatalarna, depolama ve istifleme yanllklarndan salksz evre koullarna kadar birok

etkenden dolay ortaya kmaktadr.
nsann bedensel ve zihinsel gcn dikkate almadan i yknn dzenlenmesi ve alma
hznn saptanmas sonucunda insann makine ile uyumlu bir ekilde almas olumsuz ynde
etkilenmekte ve gvensiz davranlar ortaya kmaktadr [2].
kazalar, olayn meydana gelme ekline, olay sonucu oluan zararn niteliine, kaza
olaynn sonularna bal olarak deiik ekillerde snflandrlmaktadr.
2.2 niversal Torna Tezghnn Genel Tantm
niversal torna tezgh; kendi ekseni etrafnda veya bir eksen etrafnda dnen, i paralar
zerinden, kalem ad verilen kesici yardm ile tala kaldrma ilemi yapan tezghlardr [3].
niversal tornalar genel retim makineleridir. Kaba ve ince olarak boydan boya tornalama,
delme ve delik tornalama, her trl standart vidalarn almas, konik ve profil tornalama yay
sarma ve eksantrik tornalama gibi ilemler niversal tornalarda baar ile yaplr [4].niversal
torna tezghn tanmlayan genel gsterim ekil 1de verilmitir.
ekil 1. niversal torna tezgh [3].

Tornalama tek ulu bir kesici takmla gerekletirilen, silindirik paralar reten, birok
durumda dner bir i paras ve sabit bir takmn kullanld bir ilemdir. Yaygn kullanm
alanna sahip, gelimeye ak uygulamalarda eitli faktrlerin byk bir hassasiyetle
belirlenmesini gerektiren, optimize edilmi bir yntemdir [5].
2.3 Torna Tezghnda Meydana Gelebilecek Kazalar ve Alnabilecek nlemler

niversal torna tezghnda retim esnasnda en sk yaanabilecek kazalardan biri dnen
paralarn (torna aynas ya da retilen para) frlamasdr. Byle bir kazann nne gemek
iin aynann ve parann balamasnn iyi yaplmas ve balandktan sonra bir kez daha
kontrol edilmesi gerekmektedir. niversal torna tezghna i parasnn balan ekli ekil
2de gsterilmitir. Ayrca alma alanndaki tezgahlarn yerleimi de i kazalarnn
nlenmesinde nemli bir etkendir. zellikle niversal torna tezgh atlyede yerletirilirken
dier tezghlarla aralarnda gvenli bir mesafe bulunmaldr. Torna tezghndan frlayacak
paralarn dier tezghlarda alan kiileri etkilemesini nlemek amacyla gerekli durumlarda
iki tezgh arasna blme konulabilir.
Operatrn gvenli bir ekilde almas ortamn k alma durumuyla yakndan ilgilidir.
Ortamdaki fazla k gzleri yorarak kiinin dikkatini datrken, ortamn nn az olmas
ise kiinin yanl yapmasna neden olur.
ekil 2.Torna aynasna i parasnn balanmas [3].

Bir dier kaza tehlikesi ise ayna anahtarnn, ayna zerinde unutulmas sebebiyle meydana
gelmektedir. Unutulan anahtar makinenin hzla dnmeye balamasyla frlayarak ciddi bir
kazaya sebebiyet verebilir. Bunu nlemek iin baz nlemler alnabilir. rnein sensrl bir
kapak konularak, anahtar zerinden alnmadan makinenin almas engellenebilir ya da
operatrn paray baladktan sonra mutlaka kontrol etmesi salanabilir. Bunun iin
makinenin yanna uyarc bir levha konulabilir. ekil 3 te ayna zerinde unutulan anahtar
gsterilmitir.
ekil 3. Ayna anahtarnn ayna zerinde unutulmas [3].
Koruyucu kapak
ekil 4. Ayna koruyucu sensrl kapak

Makine alma prensipleri nedeniyle ok fazla tala karmaktadr. Bu kan talalar ok
scak ve keskin olduklarndan operatre ve etraftaki alanlara zarar verebilirler. Bunun
nne gemenin yolu ise eitli koruyucu ekipmanlardr. lk olarak operatr gzne
gelebilecek bir talaa kar gzlk veya yz siperi kullanmaldr.
ekil 5. Kiisel donanmlar

Dier alanlar srayan talalardan korumak iin de tezgha nne koruyucu bir kapak
taklmaldr. Kullanlan bu bariyerlerin malzemeleri srayan veya frlayan paralarn
darbelerine kar dayankl olmaldr [6]. ekil 6da rnek gsterilmitir.
ekil 6. lem srasnda oluan talalar ve talalarn dalmasn nleyen bariyer

Tornalama esnasnda oluan srekli talalarn temizlenmesi esnasnda bir takm i kazalar
oluabilmektedir. zellikle baz uzun tala karan malzemelerin tornalamasnda dikkat
edilmelidir. Tornalama esnasnda i parasna dolanan talalar mutlaka tezgh durdurulduktan
sonra yaplmaldr. Tezgh hareket halindeyken tala temizlenmeye allrsa ok byk
kazalara yol aabilir. Tala temizlii tezgh durdurulduktan sonra uygun bir eldiven ile
temizleme ubuu kullanlarak yaplmaldr.
ekil 7. Torna tezghnda oluan tala [7].
Operatrn maruz kalaca bir dier tehlike ise giydii kyafetlerinin ya da zerindeki
herhangi bir aksesuarnn makineye dolanmasdr. ok ciddi bir kaza riski oluturan bu durum
kesinlikle nlem almay gerektirmektedir. Doal olarak alnacak ilk nlem bu tarz
aksesuarlar kesinlikle alma esnasnda takmamaktr. Ayrca operatr, sarkmamas iin
kollarna lastik geirilmi nlk giymelidir. ekil 8de bu konu ile ilgili i kazasna bir rnek
gsterilmitir.
ekil 8. nlnn aynaya dolanmas sonucu i kazas [8].

Torna tezghnda retim yaplrken kullanlan malzemeler belli bir arlktadr ve yere
dtklerinde yaralanmalara sebep olabilirler. Ezilmelere kar parmaklar koruyan metal ulu
koruyuculu ayakkablar giyilmelidir. Yaplan denemelerde bu koruyuculu ayakkablarn be
tonluk yk altnda bile ayaklar koruduu grlmtr. Bundan korunmann en doal yolu bu
i yaplm zel koruyucu ayakkablar giymektir [9].

alma esnasnda operatr ile tezgh arasnda belirli bir mesafe bulunmaldr. Dnen miller
operatre zarar verebilir.
retilen parann l kontrol da ayn ekilde tezgah tamamen durduktan sonra yaplmaldr.
Torna tezghnda ilenecek para ekline gre balama ekipman ve balama yntemi
seilmelidir. Torna aynasn karmak veya yerine takmak iin bir aletten, kaldrma iin
uygun kaldrma ekipmanndan yararlanmaldr. Aksi takdirde den ayna ve ekipmanlar
alana zarar verebilir. ekil 10 da ayna yerleimini gsterilmitir.

alma esnasnda operatre zarar vermemesi iin tezgh altnda ve civarnda bulunan takm,
alet, edevat ortadan kaldrlarak yerli yerine konmaldr.
Elektrik balantlarndaki hatalar ve arzalar alan kiiler iin byk tehlike arz etmektedir.
Tezghlar mutlaka toprakl balant yaplmal ve elektrik arzas varsa bu arzalar derhal
giderilmelidir.
3.SONU
alanlarn bilinlendirilip kurallara uymalar salanarak kazalar nlenebilmektedir. Ayrca
alanlar altklar makinelerin bakm talimatlarna gre bakm ve onarmnn yaplmasn
salayarak bu makinelerin bakmszlndan kaynaklanan kazalarn olumasna engel
olmaldr.
Gelien imalat teknolojileri, i gvenlii tzk ve ynetmelikleri gerei iverenler i yerinin
sreklilii ve alanlarn sal asndan i gvenliine byk nem vermek zorundadrlar.
Bunun iin alanlara verilmesi gereken eitimlere nem verilmeli, kiisel koruyucu
ekipmanlarn kullanm denetlenmeli ve makinelerle ilgili gvenlik tertibatlar salanmaldr.
yerlerindeki makinalarda ve tezghlarda alnacak gvenlik tedbirleri i Sal Ve
Gvenlii Tznn beinci ksm ikinci blmnde 142-201 maddeleri arasnda
bildirilmitir [10].
Ayrca alma alannda olabilecek eitli tehlikelere kar uyar levhalar aslarak gvenlik
nlemleri srekli bilinaltnda tutulmaldr.
4.KAYNAKLAR
1) 2012 yl SGK Kazalar ve Meslek Hastalklar statistikleri Yll.
2) Makine Mhendisleri Oda Raporu, i Sal Ve Gvenlii, Nisan 2012 Yayn
No:MMO/590.
3) Nebiler brahim, malat lemleri, Emek Yaynclk, Manisa, 2005.
4) ahin Naci, Tesviyecilik Meslek Teknolojisi 1, Kozan Ofset, Ankara,1999.
5) akr Cemal M., Modern Talal malat Yntemleri, Dora Yaynclk, Bursa,2010.
6) Sever ., Kahraman F., Karadeniz S., Endstriyel almada Mekanik Tehlikeler,

Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2006 (1) 33-44.
7) http://usmetalhurda.com.
8) http://www.elektrohaber.org/galeri/14-2-torna-kazasi.html.
9) Demir E., Metal Kolunda Meydana Gelen Kazalar ve Kazalarnn
Oluturduu Kayplarn Ekonomik Ynden Analizi, Marmara niversitesi Fen
bilimleri Enstits, stanbul 2010.
10) i Sal ve Gvenlii Tz,14765 sayl ve 11 Ocak 1974 tarihli Kanun.

Ozet Tam Bildiriler

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ozet Tam Bildiriler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yazar: Prof. Dr.

Sava Alpay, SESRIC

Yazar: Erturul Alp, Kanada

Yazar: Do. Dr. Ali Fuat Gneri, Yldz Teknik niversitesi

Anahtar Kelimeler: Risk deerlendirmesi, Matris metodu, naat sektr

Yazar: Prof. Dr. Fatih Uan, Yldrm Beyazt niversitesi

Yazar: Prof. Dr. Yusuf Alper, Uluda niversitesi

Byk iyerlerinden kk ve paral iyerlerine,

stihdam gvenceli ilerden, gvencesiz ilere;

Kaytl istihdamdan kaytd istihdama,

Srekli, belirli ve garanti cretten dk ve belirsiz crete,

Koruyucu hukukla erevelenmi alma dzeninden korumasz alma dzenine,

Yazar: Dr. Osman Yldz, HAK-

Yazar: Do. Dr. brahim Aydnl, Gazi niversitesi

Yazar: Cengiz Deliba, TSK

Anahtar Kelimeler: Altiverenlik, i sal ve gvenlii

Yazar: Prof. Dr. Nurhan nce, stanbul niversitesi

Anahtar Kelimeler: Salk Gzetimi, Yasa, Risk Deerlendirme

Yazar: Dr. Kadir Atl

Anahtar Kelimeler: Salk Gzetimi, alan, Salk

Yazar: Mustafa Tl, SGB

Anahtar Kelimeler: OSGBlerin geliimi, OSGB istatistikleri

Yazar: Nihat Tunal, kitelli OSB

Yazar: Prof. Dr. Ali Naci Yldz, Hacettepe niversitesi

Anahtar Kelimeler: Kk ve orta lekli iletme, sal ve gvenlii, Hizmet modeli

Yazar: Dr. Serdar ardan, ES

Yazar: Dr. Salih alk, Salk Bakanl

Yazar: Prof. Dr. brahim Akkurt

Anahtar Kelimeler: Meslek hastalklar, yeni terminoloji

Yazar: Prof. Dr. Aye Gl Gven, Osmangazi niversitesi

Yazar: Do. Dr. Serin Mezarcz, ukurova niversitesi

Anahtar Kelimeler: tekstil, i kazas, i gvenlii

Yazar: Enes Gndz, Erciyes niversitesi

Anahtar Kelimeler: Sal ve Gvenlii, Kk Sanayi Sitesi

Yazar: Do. Dr. Yunus Bien, Dzce niversitesi

Yazar: Ouz Yldz, TPRA

Kapal Kaplara Giri ve Inert Ortamda alma Emniyeti

Azotun tehlikeleri ve korunma,

Yksek banl su ile temizlik,

skele kurma ve muayene,

Hat ayrma ve pozitif izolasyon

Ate hatt, birbiriyle etkileimi olabilecek iler,

H2S tehlikeleri ve alnmas gerekli olan korunma tedbirleri

Pyroforik ( Demir slfr) yangnlarnn oluumu ve alnmas gerekli tedbirler,

Gaz (LEL, O2, H2S,CO) testi lm bilgilendirme,

Anahtar Kelimeler: Gvenlii nlemleri, zni, Tehlike Analizi, Gvenlii Eitimleri

Yazar: Nihat Eri, OIC OSHNET Temsilcisi

Anahtar Kelimeler: T, SG,Bilgi A,

Yazar: Hasan Denek

%34nn grizu patlamas,

% 3nn gaz boalm,

% 1inin dier (kaya dmesi )

Yazar: Do. Dr. Fuat Bayram, Marmara niversitesi

Anahtar Kelimeler: i sal ve gvenlii denetimi, i gvenliinde denetim

Yazar: Yusuf elebi, Trkiye Sakatlar Konfederasyonu

Yazar: Do. Dr. Gkhan Aslan, Anadolu niversitesi

Anahtar Kelimeler: Drama, i Sal, Gvenlii Eitimi, naat Sektr

Yazar: Do. Dr. Rfat Akbykl, Sakarya niversitesi

Anahtar Kelimeler: naat, SG, Kaza, Hukuk

Yazar: Prof. Dr. Zeynep imek, Harran niversitesi

Yazar: Elif Atasoy Mert, SGB

Yazar: Ltfi ncirolu, SGB

Yazar: Do. Dr. Mahmut Ekiolu, Boazii niversitesi

Anahtar Kelimeler: Ergonomi, sal ve Gvenlii