Professional Documents
Culture Documents
Dnya Ekonomisi
Genel
2011 yl sonlarnda kresel ekonomide gzlemlenmekte olan krlganlklarn, Euro
blgesindeki krizin daha da derinlemesi ve piyasa ekonomilerinin birounda
beklentilerin zerinde derinlikte kar karya kalnan yavalamann etkisiyle
derinlemesi 2012 ylnda kresel bymenin nceki yla gre daha da yavalamas
sonucunu dourmutur. Bu olumsuz gelimelerin arkasnda, Euro blgesindeki krizin
kresel ekonomi ve gven duygusu zerindeki yansmalar ile 2008 yl finansal krizi
ertesinde yaygn biimde bavurulan deleveraging kredi/z sermaye orannn
drlmesi giriimlerinin beklenenden daha uzun sre devam etmesi nde gelen
unsurlar olarak yer almtr. Bunlara ek olarak daha nceleri uygulamaya konulmu olan
sklatrc politikalarn etkilerinin beklenenden daha derin biimde hissedilmesi ve
sadece uygulamaya konulacak olan mali politika deil ayn zamanda baz OECD yesi
olmayan lkelerin ekonomik byme hzlarndaki yavalamann gelecekte gsterecei
seyir zerindeki belirsizlik de bata gelen dier faktrler olarak not edilmelidir. Kresel
ekonomide halen gzlemlenmekte olan bu olumsuz gelimede rol oynayan balca
unsurlar u ekilde zetlenebilir;
Bata OECD yesi lkelerde olmak zere i aleminin ve tketici kesimin gven
duygusu zayftr, Bu durum dayankl tketim ve sermaye mallar iin talebi ve
dolaysyla ekonomik faaliyet hacmini drmektedir. Euro blgesinde mali yapy
glendirmek iin uygulamaya konulan sklatrc nlemler ve piyasa ekonomilerinde
daha nce bavurulmu olan parasal sklatrma politikalar da ekonomik faaliyet
hacmini basklayan dier faktrler olmutur. Kresel efektif talepteki durgunluk ticaret
hacmi zerinde ciddi olumsuz etkide bulunmutur. Bu durum gda d emtia fiyatlarn
gevetici etkide ulunurken petrol fiyatlar daha oynak bir grnm kazanmtr.
Hanehalklarnn bilano dzeltme toplam borluluk/gelir ve servet dzeyi orannn
iyiletirilmesi abalar zel tketim ve yatrm harcamalarn daraltc etkide
bulunmaktadr.
Dnya genelinde kresel krizin etkileri halen belirgin biimde srmektedir. Gelimi
lkelerde ekonomik faaliyet hacmi, byme ve isizlik oranlar kriz ncesinde
gzlemlenen deerlerinin altnda seyretmektedir. Uluslar aras mal ve hizmet ticareti ile
finansal piyasalarn ulat derinlik ve hacimin, bata Avrupa Birlii lkeleri olmak
zere gelimi ekonomilerde yaanan ciddi ekonomik sorunlarn ilikide bulunduklar
lkelerde ekonomik byme ve istikrar alanndaki riskleri artrd gzlemlenmektedir.
2012 yl bahar aylarndan buyana geen srede kresel ekonomiye ilikin aa ynl
riskler daha da arlam bulunmaktadr. Ekonomik faaliyet hacmine ve isizlik
dzeylerine ilikin gstergeler, 2012 ylnn ilk yars iin daha da durgunlam bir
2011
2012
2013
2013*
5.1
3.0
2.4
4.5
3.8
1.6
1.8
-0.8
3.3
1.3
2.2
2.2
3.6
1.5
2.1
1.2
3.5
1.4
2.0
1.2
Euro Blgesi
Almanya
Fransa
talya
2.0
4.0
1.7
1.8
1.4
3.1
1.7
0.4
-0.4
0.9
0.1
-2.3
0.2
0.9
0.4
-0.7
-0.2
0.6
0.3
-1.0
Avrupa Birlii
ngiltere
2.1
1.8
1.6
0.8
-0.2
-0.4
0.5
1.1
0.2
1.0
5.9
3.2
2.1
3.0
2.7
8.5
4.0
2.1
3.6
3.2
7.4
4.6
6.2
5.3
5.3
2.0
5.6
2.6
5.5
2.4
4.8
4.3
4.9
4.3
4.0
3.6
4.1
3.7
3.8
3.7
9.5
10.4
10.1
7.8
9.2
6.8
6.7
7.8
4.9
7.2
8.2
6.0
7.1
8.2
5.9
6.2
7.5
5.6
4.5
2.7
3.9
3.2
1.5
3.8
3.9
4.0
3.5
3.6
3.5
3.5
5.0
3.3
5.3
3.6
3.4
4.1
2.8
2.6
2.9
2.7
12.6
5.8
3.2
4.5
3.8
27.9
26.3
31.6
17.8
2.1
-9.5
-1.0
-2.9
-5.1
-3.0
Tketici Fiyatlar
Gelimi Ekonomiler
1.5
Yk. Piyasalar ve Gelimekte Olanlar 6.1
2.7
7.2
1.9
6.1
1.6
5.8
1.6
6.1
0.5
0.7
0.6
0.5
Dnya Haslas1
Gelimi Ekonomiler
A.B.D.
Japonya
0.5
1.7
0.8
6.5
2.5
-2.8
4.9
3.3
2010
2011
2012
2013
2014
3.0
-2.7
8.3
1.9
-7.7
12.8
4.9
1.8
-2.5
8.0
2.6
-6.5
6.0
3.7
1.4
-2.9
8.0
2.1
-5.5
2.8
2.9
1.4
-33
8.2
1.7
-4.6
4.7
3.4
2.3
-2.9
8.0
1.9
-3.6
6.8
4.2
Kasm aynda yaynlanm olan OECD Ekonomik Grnm raporunda blge genelinde
ekonomik bymenin 2011 ylnda keskin bir yavalama sreci iersine girmi olduu
ve bu durgunluun yukarda verilen Tablodan izlenebilecei gibi uzunca bir sre etkisini
srdrecei tahmininde bulunulmaktadr.
Trkiye Ekonomisi
Genel
2008 yl Austos aynda Lehman Brothers yatrm bankasnn iflas etmesiyle patlak
veren kresel finansal kriz ve ertesinde kresel reel ekonomide yaanan ve bata Euro
Blgesi ekonomileri olmak zere nemli d ticaret ortaklarmzda devreye giren
ekonomik klme sreci, artan isizlik dzeyleri, keskin bir d sergileyen varlk
fiyatlarnn servet etkisi ve hane halklar ile i aleminin beklentilerindeki bozulmalar,
farkllklar gstermekle beraber, hemen tm lkelerde tketim ve yatrm taleplerinde
ciddi boyutta bir daralmay beraberinde getirmitir. Daralan d talebe bal olarak
lkemiz ihracatnda keskin bir d yaanm dier taraftan d finansman
olanaklarnda meydana gelen daralma, bankalar ve irketlerin net d bor deyicisi
durumuna gelmeleri ve gelecee ilikin beklentilerdeki bozulma nedeniyle 2009 ylnda
tketim ve yatrm talebinde ciddi boyutta daralma gzlenmitir. Bu olumsuz
konjonktr lkemiz ekonomik faaliyet hacminde 2008 ylnn son eyrei ile balayan
ve drt dnem boyunca devam eden keskin bir klmeyi beraberinde getirmitir.
Kresel dzeyde toparlanma belirtilerinin ortaya kmas ile birlikte yurtii talebi ve
retimi artrmaya ynelik olarak Hkmete alnan nlemlerin de katksyla, yzde 14.7
orannda rekor dzeyde bir klmenin yaand 2009 yl ilk eyrek dneminin
ardndan ekonomide greli iyileme belirtileri ortaya km ve yln son eyrek
dneminde yeniden byme sreci iersine girilmitir. Belirsizliklerin azalmas, tketici
gven duygusunun pekimesi ve kredi koullarnn iyilemesi tketim ve yatrm
10
11
12
13
14
2010
2011
2012*
817 529
941 206
1 100 514
1 220 156
Kamu
107 361
120 543
139 845
zel
710 168
820 664
960 669
1 054 114
Toplam Yatrm
145 559
223 499
312 994
306 601
163 986
210 394
286 629
319 042
Kamu
39 342
47 064
53 247
61 832
zel
124 644
163 330
233 382
257 210
Stok Deiimi
-18 427
13 105
26 365
-12 041
963 088
1 164 706
1 413 508
1 506 757
-10 529
-60 956
-115 445
-92 045**
952 635
1 103 750
1 298 063
1 414 712
943 317
1 094 856
1 287 710
1 425 104
Toplam Tketim
166 042
Gayrisafi Milli
Harcanabilir Gelir
* Gerekleme Tahmini
** Yln ilk dokuz aylk dneminde (-) 60 801 milyon TL. dzeyinde gereklemitir.
15
16
15
10
7
2.6
5
% Deiim
5.9
-10
9.3
9.1 8.4
5.3
3.4 3
0.9
1.9
-2.8
0
-5
12.1
II
III -7
IV
II III IV
-7.9
2008
2009
II
III IV
2010
II
III IV
2011
II
III
2012
-14.7
-15
-20
2011 yl genelinde yzde 7.8 orannda reel bir genileme gstererek bymenin motoru
olan yerleik hanehalklar tketimi artan borluluk orannn ve kredi hacmi
genilemesini yavalatan nlemlerin etkisiyle bu yln ilk eyrek dneminden
balayarak daralma sreci iine girmi ve dokuz aylk dnem genelinde nceki yln
ayn dnemine gre yzde 0.5 orannda klmtr. Toplam yatrm harcamalarnn
17
18
2012
Kent
2011
2012
Kr
2011
2012
53 928 55 001
37 156 37 764
16 772 17 237
50.0
47.6
55.2
54.8
gc (000 kii)
26 939 28 051
17 688 18 606
9 252
9 444
24 486 25 509
15 722 16 530
8 764
8 998
51.0
49.3
19
2 454
2 541
1 966
2 077
488
465
9.1
9.1
11.1
11.2
5.3
4.9
Tarm d
11.6
11.4
11.5
11.5
11.8
11.2
Gen nfus*
17.4
18.1
20.3
21.5
11.8
11.3
2012 yl Ekim ay itibariyle istihdam edilenlerin yzde 24.8i tarm, yzde 18.6s
sanayi, yzde 7.4 inaat ve yzde 49.3 de hizmetler sektrnde almaktadrlar.
Yeni nfus projeksiyonlar baznda Ekim 2012 ay iin yaplan tahminlere gre ise son
bir yllk dnemde inaat sektrnde ve hizmetler sektrnde alanlarn istihdam
edilenler toplam iindeki paylarnn srasyla 0.2 puan ve 1.3 puan artt, buna karlk
tarm sektrnn paynn 0.9 puan ve sanayi sektrnn paynn 0.4 puan azald
gzlemlenmitir. Son bir yllk dnemde tarmda alanlarn says 30 bin kii, tarm
d sektrlerde alanlarn says 983 bin kii artmtr. Toplam alan saysnn 806
bin kii artm olduu hizmetler sektr istihdam hacminin genilemesinde ve isiz
saysnn daha fazla ykselmemesinde temel bir rol oynamtr.
Mevsim etkilerinden arndrlm verilere gre ise Ekim 2011 - Ekim 2012 dneminde
toplam igc hacmi 1 milyon 107 bin kiilik artla 27 milyon 903 kiiye ularken,
istihdam edilenlerin says 1 milyon 23 bin kiilik bir artla 25 milyon 319 bin kiiye
ykselmi, bu dnemde isiz saysnda 85 bin kiilik bir ykselme gzlemlenmi ve
isizlik oran yzde 9.3 oran ile, deimeyerek yerini korumutur. stihdam durumu
konusunda son bir yllk dnemde gzlemlenen gelimelerle ilgili olarak not edilmesi
gereken nemli bir husus isizlik orannn deimemesine ramen esasen yksek olan
gen nfustaki isizlik orannn daha da ykselerek yzde 17.4ten yzde 19.1e ve
kentsel alanlarda ise yzde 18.1den yzde 21.5e ykselmi olmasdr.
20
30000
9.5
25319
24296
24408
24280
24461
24395
24467
24634
24741
24755
24671
24743
25039
9.4
25000
9.4
9.3
20000
9.3
9.3 9.3
9.2
9.2
9.2
9.2
15000
9.1
10000
5000
9.1
9.1
9.1
9
2500
2470
2475
2413
9
2436
2451
2454
Bin Kii
2461
9
2434
9
2491
2508
2598
2585
8.9
2011
Ekim
Eyll
Austos
Temmuz
Haziran
Mays
Nisan
Mart
ubat
Ocak
Aralk
Kasm
8.8
Ekim
2012
stihdam
siz
sizlik Oran %
Fiyat Gelimeleri
Yakn gemi dneme bakldnda 2010 yl Aralk aynda TFE enflasyon orannn
bir nceki yln ayn ayna gre yzde 6.40 oran ile uzun sreli gemi dnemde
ulalamam olan rekor bir dzeye gerilemi, on iki aylk ortalamalara gre ise yzde
8.57 dzeyinde gereklemi olduu grlmektedir. Enflasyon orannda 2010 yl
ortalarndan balayarak gzlemlenen dme eilimi 2011 yl ilk eyrek dnemi
boyunca da etkili olmu ve yln ilk aylarnda hzl bir d sergileyerek yllk bazda
yzde 3.99a kadar (Mart ay) dmtr. Enflasyon haddi 2011 yl ikinci eyrek
dneminden balayarak, dviz kurlarndaki hareketliliin de katksyla, hzl bir
trmanma sreci iersine girmi ve Austos ay itibariyle yaklak nceki yl dzeyi olan
yzde 6.65 dzeyine kmtr. Enflasyonda nceki yla gre tank olunan 4.0 puanlk
artn, son aylk dnemde gzlemlenen hzl trmanma sonucu meydana geldii
gzlenmitir.
2011 ylnda tketici fiyatlar endeksi toplam hanehalk harcamalar iinde 1/3 orannda
(gda ve alkolsz iecekler = % 26.78 + alkoll iecekler ve ttn = % 5.90) temel bir
arla sahip olan gda, iecek ve ttn mamulleri fiyatlarndaki artlardan derin
biimde etkilenmitir. Zira TFEde 2011 yl zarfnda meydana gelen yzde 10.45
oranndaki artn 3.26 puan gda ve alkolsz iecek fiyatlarndaki arttan, 1.1 puan
ise alkoll iecekler ve ttn mamullerindeki fiyat artlarndan kaynaklanmtr, TFE
artn etkileyen bir dier harcama kalemi ise yzde 15.15 orannda bir arla sahip
21
22
0.56
0.56
0.41
1.52
8.87
9.07
8.88
Aylk Deiim
9.19
1.03
7.8
6.37
6.16
0.38
0.38
1.96
12 Aylk Deiim
2012 ylnda retici fiyatlar (FE) endeksi aylk ve son 12 aylk birikimli deiimleri
de TFEdeki gelimelere paralel bir seyir izlemitir. 2011 yl son aylarnda yksek
seyreden FE artlarnn 2012 yl Ocak ayndan itibaren belirgin bir d sergilemesi
ve bu durumunu yl boyunca korumas (Haziran ve Temmuz aylarnda negatif deerler
almtr) son 12 aylk FE deiim oranlarnn Ocak 2012deki yzde 11.13 oranndan
Aralk aynda yzde 2.45e dmesini salamtr. Bu olumlu gelimede FE
kapsamnda yzde 17.21orannda arla sahip tarm sektrnde fiyat endeksinin yzde
4.17 orannda dm olmas ile, yzde 82.79 orannda arlk tayan sanayi
sektrnde genel fiyat dzeyi artnn yl boyunca yzde 3.83 orannda kalmas bata
gelen etkenler olmutur. Sanayi sektr alt sektrlerine bakldnda, yllk fiyat
artnn, FE kapsam toplamnda yzde 3.29 orannda arla sahip madencilik ve
taocaklnda yzde 5.49, yzde 70.83 orannda arla sahip imalat sanayinde
yzde 1.27 ve yzde 8.87 orannda arla sahip elektrik, gaz, su sektrnde yzde
23.64 orannda gereklemi olduu gzlemlenmektedir. malat sanayi fiyat artlarnn
dk dzeyde kalmasnda gelimi lkelerde gzlenen ekonomik durgunluk ve
daralmann emtia fiyatalr zerinde oluturduu aa ynl bask ile yurtii tketim ve
yatrm talebinin olumsuz bir seyir izlemesi bata gelen etkenler olmutur.
11.13
9.15
6.44
6.13
4.56 4.03
Aylk Deiim
-1.49
3.6
2.57
2.45
1.66
1.03
0.26
0.17
-0.12
-0.31
12 Aylk Deiim
23
12.72
8.18
9.69.34
8.76
8.89
8.57
8.52
6.31
5.89
11.09
10.44
6.47
6.25
6.09
1.23
2005
2006
2007
2008
TFE
2009
2010
2011
2012
FE
Snai retim
Sanayi retimi kresel krizden ciddi biimde etkilenmitir. Krizin yansmasyla yaanan
kredi skkl ile i ve d talep daralmas Austos 2008 ayndan balayarak
lkemizde snai retim faaliyetini giderek arlaan biimde olumsuz ynde etkilemitir.
2007 ylnda nceki yla gre yzde 7.0 orannda byyen ve 2008 yl Temmuz ayna
kadar olan dnemde bir nceki yln ayn ayna gre daha yksek gerekleen aylk
toplam sanayi retim endeksi, Austos ayyla birlikte de gemi ve bu eilimini
2009 ylnn Ekim ayna kadar olan 14 aylk dnemde srarl biimde srdrmtr.
Sanayi retim endeksi nceki yla gre 2008 ylnda yzde 0.6 ve 2009 ylnda da yzde
9.9 orannda klmtr. Bir yl aan bu klme srecinde en keskin retim d
2009 yl ubat aynda yaanm ve 2008 yl ubat ayna gre madencilik ve
taocakl retimi endeksi yzde 17.1 orannda, imalat sanayi sektr endeksi yzde
26.0 orannda ve elektrik, gaz ve su sektr retim endeksi de yzde 9.6 orannda
daralma sergilemitir. Bir nceki yln ayn ayna gre daha dk olmakla beraber,
aylk sanayi retim endeksi Mart 2009 ayndan balayarak ykselme sreci iersine
girmi, dalgalanmalar gstermekle beraber bu eilimini 2012 yl Kasm ay sonuna
kadar srdrmtr. Toplam sanayi retimi 2010 ve 2011 yllarnda nceki yla gre
srasyla yzde 13.1 ve yzde 8.9 orannda gl bir byme sergilerken, 2011 ylnda
byme oran madencilik ve taocakl sektrnde yzde 3.0, imalat sanayinde
yzde 9.2 ve elektrik, gaz, buhar sektrnde yzde 8.6 olmutur.
Ekonomik faaliyet hacmi bymesinde gzlemlenen yavalama doal olarak etkisini
sanayi retimi zerinde belirgin biimde sergilemitir. Kasm 2012 ay itibariyle toplam
24
2009
2010
2011
2012
ktisadi faaliyet alanlar baznda bakldnda Kasm 2012 ay itibariyle nceki yln
ayn ayna gre retim endeksi art, ara mal imalatnda yzde 14.3, dayankl tketim
mal imalatnda yzde 12.2, dayanksz tketim mal imalatnda yzde 14.5, enerji
retiminde yzde 0.4 ve sermaye mal retiminde yzde 9.2 olmutur. malat sanayi alt
sektrlerinde ise nceki yl ayn ayna gre motorlu kara tatlarnda yzde 10.5, kok
kmr ve rafine edilmi petrol rnlerinde yzde 19.9, kauuk ve plastik rnlerde
yzde 14.0, mobilya retiminde yzde 16.0, ana metal sanayinde yzde 19.9, kimyasal
rnlerde yzde 8.9, tekstil rnleri imalatnda yzde 17.9 olmutur. Dier taraftan ayn
aylar itibariyle bilgisayarlar, elektronik ve optik rnler imalatnda yzde 25.5,
elektrikli tehizat retiminde yzde 4.4, dier ulam aralar imalatnda yzde 13.1
orannda daralma gzlemlenmitir. Kasm 2012 ay itibariyle 2005=100.0 bazna gre
endeks deeri toplam sanayide 141.0 olurken, aramal sanayinde 138.2, dayankl
tketim mallarnda 161.5, dayanksz tketim mallarnda 142.1, enerjide 130.5 ve
sermaye mal sanayinde 148.8 olmutur. Kriz ncesine gre en hzl retim art
dayankl tketim mallarnda gzlemlenmitir.
25
2009
2010
2011
2012
26
27
Ocak Aralk
Art
Bte
tahmini
Tahmini
2011
2012
%si
Gelirler
329 845
296 824
331 700
11.7
100.6
321 726
277 677
286 554
253 809
320 277
278 751
11.8
9.8
99.5
100.4
44 049
6 091
32 745
8 174
41 526
9 085
26.8
11.1
94.3
149.2
2 028
2 095
2 338
11.6
115.3
Harcamalar
350 948
314 607
360 491
14.6
102.7
Faiz D Harcamalar
300 698
272 375
312 075
14.6
103.8
28
81 692
72 914
86 455
18.6
105.8
12 850
14 725
14.6
103.1
28 859
32 797
32 504
-0.9
112.6
Cari Transferler
130 220
110 499
129 266
17.0
99.3
Sermaye Giderleri
27 914
30 905
34 185
10.6
122.5
Dier
17 735
12 410
14 940
20.4
120.4
Faiz Harcamalar
50 250
42 232
48 416
14.6
96.4
- 21 104
-17 783
--28 791
61.9
136.4
19 625
-19.7
67.3
Bte Dengesi
Faiz D Denge
29 146
24 448
2012 ylnda 331.7 milyar TL. olarak gerekleen bte gelirleri balang hedefinin
yzde 100.6s orannda, 4.9 milyar TL. zerinde gereklemitir. Merkezi ynetim
bte gelirlerinin 320 milyar 277 milyon TL. blm Genel Bte vergi gelirlerinden,
11milyar 423 milyon TL. blm dier gelirlerden olumutur. Genel bte gelirleri
nceki yla gre nominal yzde 11.7 orannda bir ykselmeyle, reel anlamda (oniki
aylk ortalamalara gre) yzde 2.3 orannda genileyerek 320 milyar 277 milyon TL.
dzeyinde gereklemitir. Vergi gelirleri ise nceki yla gre yzde 9.8 orannda reel
anlamda czi bir art gstererek 278.8 milyar TL. olarak gereklemitir. Genel bte
vergi d gelirleri ise 2011 ylna gre yzde 26.8 orannda bir ykselme ile 41.5 milyar
TL. olarak gereklemitir.
2012 ylnda Gelir Vergisi tahsilat nceki yln ayn dnemine gre yzde 15.7
orannda bir artla 56.5 milyar TL. olarak gereklemi,, Kurumlar Vergisi tahsilat ise
yzde 7.5 orannda bir genileme ile 29.0 milyar TL.na ykselmitir. 2012 ylnda, bir
nceki yla gre reel anlamda Gelir Vergisi tahsilat yzde 6.3 orannda art gsterirken
Kurumlar Vergisi tahsilat yaklak yzde 1.0 orannda daralmtr. Ekonomik
yavalama, tketim talebindeki ve ithalat hacmindeki durgunluk ve karllk dzeyindeki
gerilemeler Kurumlar Vergisini reel anlamda daraltrken, esas etkisini dahilde ve ithalde
alnan KDV ile TV tahsilat zerinde gstermitir.2012 ylnda 31.6 milyar TL.
tutarnda oluan dahilde alnan KDV tahsilat, nceki yla gre sadece yzde 5.4
orannda artarken, ithalde alnan KDV 2011 ylna gre yzde 2.7 gibi nominal anlamda
dahi czi bir art sergilemi ve 50 milyar TL. olarak gereklemitir. thalde alnan
KDV tahsilatndaki bu olumsuz gelimede ithalat hacminde meydana gelen keskin
yavalama bata gelen etken olmutur. 2012 ylnda 71.7 milyar TL. dzeyinde
gerekleen zel Tketim Vergisi tahsilat 2011 ylna gre yzde 11.7 orannda
nominal ve yzde 2.6 orannda reel bir art ortaya koymutur. nceki yla gre yzde
27.6 orannda bir art sergileyen Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 2012
yl tahsilat 5 milyar 471 milyon TL. olarak gereklemitir.
29
30
16
14
12
10
%
8
6
4
2
0
14.8
12.9
10.1
7
6.1
5.8
5.3
5.6
4.4
3.3
3.6
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
? 2012 ylna ilikin deerin hesaplanmasnda GSYH byme orannn yzde 2.6 olaca varsaylmtr.
Merkezi ynetim btesi gelirleri ve harcamalar ile ilgili olarak yukarda ana izgileri
ile verilen gelimeler sonucu 2012 yl Ocak Aralk dneminde Bte nceki yla gre
belirgin bir bozulmayla 28.8 milyar TL. tutarnda akla sonulanm ve szkonusu
dnemde faiz d fazla bir nceki yla ilikin 24 milyar 448 milyon TL.dzeyinden
yzde 19.7 orannda bir daralma ile 19 milyar 625 milyon TL.na gerilemitir. Yln
tamam iin 21 milyar 104 milyon TL. tutarnda ngrlen Bte a, yukar ynl
nemli bir sapmayla ve nceki yla gre yzde 61.9 orannda bir genilemeyle,
ngrlen tutara gre yzde 136.4 orannda olumsuz bir gerekleme sergilemitir.
Kamu Bor Stoku
Bir nceki yla gre 2007 ylnda azalma eilimi iine giren Merkezi Ynetim toplam
bor stoku daha sonraki yllarda yeniden trmanma eilimi sergilemitir.2007 yl sonu
itibariyle 333.5 milyar TL. olan merkezi ynetim toplam bor stoku, 2008 yl sonu
itibariyle 380.3 milyar TL., 2009 yl sonu itibariyle 441.5 milyar TL. ve 2010 yl sonu
itibariyle de 473.6 milyar TL. dzeyine kmtr. Merkezi ynetim btesi
31
(Milyon TL.)
Kasm
2008
2009
2010
2011
2012
Bor Stoku
274 827
330 005
352 841
368 778
387 750
D Bor Stoku
105 493
111 504
120 720
149 572
143 174
380 321
441 508
473 561
518 350
530 925
309 886
317 783
290 089
251
2008 yl Aralk aynda arlkl olarak ortalama bileik yzde 18.6 ve enflasyondan
arndrlm reel anlamda da yzde 9.3 olarak gerekleen TL. cinsi iskontolu i
borlanma nominal bileik maliyeti Aralk 2009 aynda 9.0a ve Aralk 2010 aynda da
8.1e gerilemitir ancak enflasyon haddindeki ykselmeye paralel olarak 2011 ylnda
borlanma maliyetinde czi bir art meydana gelmi ve Aralk ay sonu itibariyle
ortalama faiz haddi 10.3 olmutur. 2011 yl sabit faizli i borlanma ortalama maliyeti
yzde 8.7 olarak gerekleirken 2012 yl ubat ayndan balayarak faiz hadlerinde
belirgin bir d eilimi gzlenmi ve Kasm ay itibariyle borlanma faizi yzde
7.2ye kadar gerilemitir. Enflasyon dzeyi dikkate alndnda reel faiz haddinin
(stopaj sonras) ok dk hatta negatif olduu bir dneme girilmitir.
32
16.2
10.5
8
7.7
15
9.4
8.7
8
14.3
13.3
9.6
9
8.3
2009
9.6
9
8.7
11.6
12.1
9.5
9.5
8.8
9.1
8.7
2010
11
9.1
8.3
8
2011
9.5
8.9
8
7.9
10.5
9.1
8.1
7.9
7.8
8.4
7.6
7.5
8.5
7.6
7.2
10.3
9
7.7
2012
33
34
35
D Ticaret
Trkiyenin d ticaret hacmi kresel krizin yansmalarnn derinden hissedilmeye
baland 2008 yl son eyrek dnemine kadar olan dnemde hzl bir genileme
sergilemitir. 2000 yl itibariyle 82.3 milyar Dolar olan d ticaret toplam tutar yaanan
ekonomik kriz nedeniyle 2001 ylnda 72.7 milyar Dolara dtkten sonra hzl bir
byme sergilemi ve 2008 ylnda 336 milyar Dolara kmtr. Sz edilen dnemde
ithalat hacmi genelde ihracat hacmi bymesinde daha hzl gerekletii cihetle d
ticaret a da hzl bir genileme sergilemi ve 2008 ylnda 70 milyar Dolara
trmanmtr. Ancak kresel ekonomik kriz 2008 yl nc eyreinden itibaren
etkisini lkemiz d ticareti zerinde belirgin bir ekilde gstermeye balam ve giderek
derinlemitir.
36
37
38
2011
Kasm
Ekim
Eyll
Austos
Temmuz
Haziran
Mays
Nisan
Mart
ubat
Ocak
M
i
l
y
o
n
25000
20000
15000
10000
5000
0
-5000
-10000
-15000
Aralk
2012
hracat
thalat
D Ticaret A
demeler Dengesi
2011yl son eyrek dneminden itibaren zel tketim ve yatrm talebinde gzlenen
durgunluk ve daralmann GSYH byme hznda yol at yavalama 2012 ylnda
demeler dengesinde yeterli olmamakla beraber belirgin bir iyilemeyi beraberinde
getirmitir. tasarruf eiliminin yetersizlii nedeniyle zellikle tketimin canl
seyrettii, yatrm hacmi ile gelime hznn yksek olduu dnemlerde belirginleen ve
yapsal sorun nitelii tayan demeler dengesi cari ilemler hesab a 2009 ylnn
son eyrek dneminde balayan ekonomik toparlanma srecine bal olarak hzl bir
byme sergilemitir. 2010 ylnda demeler dengesi cari ilemler hesab a nceki
yla gre yzde 247.1 orannda, kayg verici bir genilemeyle 48 milyar 557 milyon
Dolara ykselmitir. D ticaret dengesinde sz konusu yllar itibariyle meydana gelen
39
40
41
2012 Kasm
178 047
208 994
26 398
30 194
Portfy Yatrmlar
1 778
Dier Yatrmlar
Efektif ve Mevduatlar
61 525
45 091
59 437
40 871
13 919
16 004
2 515
88 346
2 561
118 365
9 886
18 200
Varlklar
Krediler
Dier
Rezerv varlklar
Parasal Altn
998
42
76 790
98 506
Dier
1 668
1 659
498 577
601 311
140 021
167 479
Portfy Yatrmlar
109 420
168 783
Hisse Senetleri
39 146
65 133
Bor Senetleri
70 274
103 650
249 136
265 049
Ticari krediler
25 686
26 938
Dier Krediler
183 932
189 973
Genel Hkmet
34 995
32 665
Bankalar
58 437
61 964
Dier Sektrler
90 490
95 335
38 042
46 666
1 476
1 472
Ykmllkler
Dier Yatrmlar
Mevduatlar
Dier Ykmllkler
Uluslar aras Yatrm Pozisyonu, Net
43
Ksa Vadeli
2011 yl
2012 Kasm
2011 Yl
2012 Kasm
46 882
51 263
23 893
27 250
Bankalar
34 629
37 844
22 309
25 639
12 253
13 419
1 584
1 610
Finansal Olmayan
79 551
82 512
1 846
4 473
Toplam
126 433
133 775
25 739
31 723
Finansal
Uzun ve ksa vadeli zel sektr d borlarnn toplam yukarda verilen Tablodan
grld gibi 165.5 milyar Dolara ulamaktadr.
44
45
46
2013
2014
2015
1 435
1 571
1 740
1 933
799
858
919
998
GSYH Bymesi *
3.2
4.0
5.0
5.0
Toplam Tketim *
1.0
3.1
4.3
4.3
Kamu *
3.9
3.6
3.4
3.3
zel *
-1.7
7.1
7.0
7.0
19.3
6.2
8.8
8.5
7.7
22.3
-0.6
7.7
7.7
9.0
3.8
9.4
0.8
4.0
4.9
4.8
-0.1
3.9
5.0
5.1
24 728
25 233
25 726
26 243
9.
8.9
8.8
8.7
-58.7
-60.7
-63.6
-64.7
-7.3
-7.1
-6.9
-6.5
GSYH Deflatr
7.1
5.3
5.5
5.8
7.8
5.2
5.0
5.0
-2.3
-2.2
-2.0
-1.8
0.5
0.8
1.0
1.1
Byme ve stihdam
D Ticaret
Enflasyon
Kamu Finansman
Merkezi Ynetim Bte Dengesi **
Program Tanml Kamu Kesimi
Genel Dengesi**
47
1.8
2.0
2.2
2.2
1.7
1.4
1.6
1.7
48