NAAT

MHENDSL
NE GR
YAPI MEKAN

MEKANK
Mekanik

kuvvetlerin etkisi altndaki

cisimlerin hareketli ve durgun hallerini
inceleyen bilim daldr. Fizik bilimlerinin
en eskisidir. Kaldralar ve suyun
kaldrma kuvvetini kapsayan tarihteki ilk
yazl prensipler Arimete (M 287 M
212) aittir. Makara, eik dzlem vb.

MEKANK Bilim Adamlar

Tarihteki nemli bilim adamlar:

Galilei,
Kepler,
Leonardo da Vinci,
Varignon,
d'Alembert,
Stevinus,
Newton,
Lagrange

MEKANK nemi:
evremizde

grdmz btn
hareketler mekanik prensiplerine gre
geliir.
Btn mhendislik bilimlerinin temelidir.

MEKANK Dallar
Mekanik

Rijit cisimler

Statik

Dinamik

Rijit olmayan cisimler

Mukavemet

MEKANK Dallar
Statik; kuvvet tesiri altndaki rijit
cisimlerin duraan dengesini,
Dinamik; rijit cisimlerin hareketlerini ve
dinamik haldeki dengesini inceler.

Rijit cisim: Cisimin zerindeki noktalar

arasndaki mesafenin deimedii
cisimlere denir. (ekil deitirmeyen cisim)

MEKANK
Bunlarn

dnda

Akkanlar mekanii
Zemin mekanii
Yap mekanii

Yap

Mekanii: Yapsal sistemlere etki

eden ykler (kuvvetler), bu yklerin
etkisi altnda ortaya kan hareketler
(ekil deiimleri, deformasyonlar) ve
bunlar arasndaki ilikiyi analiz eder.

DENGE

Genel

ki

denge denklemleri

boyutlu cisimlerde denge denklemleri:

Denge

denklemlerinin kullanlabilmesi iin

SERBEST CSM DAGRAMInn izilmesi gerekir.

SERBEST CSM DAGRAMI (SCD)

SERBEST CSM DAGRAMI

(SCD)

RJT CSM
Kuvvetlerin

etkisi altnda ideal olarak

ekil deitirmeyen (deforme olmayan)
cisimdir.
Gerekte tm malzemeler deforme olur.
Ancak deformasyonlarn ok kk
olmas durumunda cisimlerin rijit olduu
varsaylr.
Rijit cisim ve denge kavram
statiin ana felsefesini oluturur.

MESNETLER
Birbiriyle balantl iki cisimden biri
sabitse, dierinin ona baland yere
MESNET ad da verilir. Anlam bakmndan
mesnet dayanlan yada tutturulan yer
demektir.

MESNETLER
Kayc

Mesnet

Kayc Mesnet (Kpr)

MESNETLER
Sabit

Mesnet

Sabit Mesnet (Kpr)

MESNETLER
Ankastre

Mesnet

MESNETLER (ELK
YAPILAR)

MUKAVEMET (STRENGTH)
Rijit cisim mekaniinde kullanlan birok
temel kavram, denge koullar, ba kuvvetleri
vb. ayn zamanda ekil deitirebilen cisimler
mekaniinde de kullanlr.
Problem ister statik ister dinamik olsun, rijit
cisim mekaniinde cismin d kuvvetler
etkisinde yeterli dayanma sahip olup
olmad aratrlmaz. Halbuki ekil
deitirebilen cisimler mekaniinde tamamen
cismin dayanm (mukavemeti) incelenir.

Mukavemetin asl amac

uygulanan ykler altnda
yaplarda oluan
Gerilme
Birim deformasyon
Yer deitirme
deerlerinin
hesaplanmasdr.

rnek:

Mukavemet
ubuk

verilen
yklere
dayanabilecek mi?

Kuvvet
Kesit

alan
Malzeme
zellikleri

Gerilme
Birim

alandaki
kuvvet
ya da
Bir kesit zerinde
dalan
kuvvetlerin
skldr.

Normal

Gerilme
Kesme Gerilmesi

Normal Gerilme (Normal

stress)
Eksenel Kuvvet
elemann ekseni
boyunca uygulanan
kuvvettir. Basn ya da
ekme olabilir.
Buna karlk gelen
gerilme normal
gerilme olarak
adlandrlr.

Eksenel Yk (Axial Load)

Eksenel yk

Normal gerilme

Eksenel Yk (Axial Load)

Kesme Gerilmesi (Shear

Stress)

Malzemenin yzeyine paralel olarak

(tanjant) etki eden kuvvettir.

Kesme Gerilmesi

A
Kesme gerilmesi

Kesme kuvveti

Birim Deformasyon
(Strain)

L0
Birim deformasyon (birim
ekil deitirme)
boyutsuzdur.

 - grafii

Eksenel ykleme altnda davran:

P

Normal
A
Gerilme:
Hook Kural: E
P
Deformasyo E
L A
n:

PL

EA

Eksenel ykleme altnda davran:

Dayanm
(Mukavemet):
Yap elemannn gme
olmakszn gerilmelere
dayanabilmesi

Eksenel ykleme deneyi:

Burulma:

Kiriler (Beams)
Yaplarda deme ve kullanm alan yklerini dey
tayclara (kolonlar)aktaran mekanik olarak ubuk
kabul edilen yap elemandr.
Betonarme yaplarda deme yklerinin ncelikle
kirilere aktarld ve kesme kuvveti ile moment tesirleri
tayan kirilerin bu kuvvetleri kolonlara aktard kabul
edilir.
Kirilerin kolondan kolona olan boylarna kiri akl
denir. Kiri akl arttka kiri kesit yksekliinin
arttrlmas gerekir.
Kirite dey deformasyonlar (sehim) kontrol altnda
tutulmaldr. Aksi takdirde, yap kullanm konforu
azalacaktr.

elik Kiriler

Beton Kiriler

Kirilerdeki Gerilmeler

Kesme ve Moment Diagramlar

Ykleme

Reaksiyonla
r

Kesme

Moment

Kolonlar (Columns)
Kolon; tayc sistemde dey yap elemanlarna verilen
isimdir. Yapda d ve i etkilerden oluan kuvvetleri (moment,
kesme kuvveti vb.) temellere, dolays ile zemine aktarrlar.
Boyutlandrlmalar gelen kuvvetlere gre yaplan
hesaplamalarn dnda; ynetmeliklerde malzeme cinsine
gre belirtilen minimum boyutlardan kk olamaz.
Yap tarihinin en bandan beri yaplar ayakta tutmak iin
kullanlagelmitir. Balanga ta, aa gibi doal malzemeler
kolon yapmnda kullanlmsa da modern teknolojinin
gelimesi ile birlikte bir tr yapay balayc olan imento ve
iskeleti oluturan elikten imal edilmi betonarme veya
yalnzca elikten kolonlar kullanlmaya balanmtr.
Kolonlar yap sistemlerinde, genellikle kirilerden gelen ykleri
temele, dolays ile zemine aktarrlar. Kolonlarda oluabilecek
bir hasar, yapnn gmesine varabilecek kadar ar hasarlara
neden olabilmektedir.

Kolonlar (Columns)

EI
Pcr 2
L