ILMU QIRAAT

MODUL 2
Diploma Pengajian Al-Quran
dan Al-Sunnah
2013

SUKATAN MANHAJ MODUL 2

1)ISTILAH
ISTILAH ILMU
QIRAAT

5)MANHAJ
IMAM IBNU AMIR

4)MANHAJ
IMAM ABU AMRU

2)MAHJAH
IMAM NAFI

3)MANHAJ
IMAM IBNU
KATHIR

ISTILAH-ISTILAH
PENTING DALAM
ILMU QIRAAT

Istilah

Maksud

Contoh

Qiraat

Bacaan yang disandarkan

kepada salah seorang dari 7
atau 10 Imam Qiraat

Iaitu yang disandarkan kepada Nafi / Ibn

Katsir /Abu Amr / Ibn Amir / Asim /
Hamzah / al-KisaI

Riwayat

Bacaan yang disandarkan

kepada perawi / anak murid
kepada 10 Imam Qiraat

Contoh penggunaan yang tepat: Riwayat

Warsy, atau Riwayat Hafs, bukan Qiraat
Warsy atau Qiraat Hafs

Bacaan yang disandarkan

kepada tokoh yang
martabatnya selepas perawi
ke bawah dalam silsilah sanad

Riwayat Hafs dari Toriq asy-Syatibiyyah,

atau riwayat Hafs dari Toriq al-Fil, atau
riwayat Hafs dari Toriq Zaran

Toriq / Turuq

*Wajah

Merujuk kepada beberapa

Berkait dengan Silah Mim Jama, riwayat
cara bacaan yang boleh dibaca Qalun mempunyai dua wajah bacaan:
bagi riwayat / qiraat tertentu
1.Wajah pertama membaca tanpa Silah
2.Wajah kedua membaca dengan Silah

Syadz

Bacaan yang menyalahi salah

satu dari 3 rukun / syarat
penerimaan sesuatu Bacaan

3 syarat tersebut ialah:

1) Sanad yang sahih / tsabit / kuat
2) Menepati rasm Uthmani
3) Menepati kaedah-kaedah Bahasa Arab
Antara Qiraat Syadz yang paling terkenal
ialah
Qiraat al-Amasy, Qiraat al-Yazidi, Qiraat
Hasan alBasri dan Qiraat Ibn Muhaisin

Qiraat
Bacaan yang menepati ketigaMutawatirah tiga syarat dan sanadnya
mencapai tahap
Tawatur.

Definisi tawatur:
Bacaan yang diriwayatkan dari
sekumpulan orang kepada sekumpulan
orang yang lain, yang mana kesemua
kumpulan/ kelompok tersebut boleh
dipercayai dan selamat dari sifat menipu

Qiraat
Masyhur

Terdapat khilaf di kalangan ulama sama

ada bacaan Abu Jafar, Yaqub dan Khalaf
Asyir termasuk dalam kategori ini
ataupun kategori Mutawatirah

Bacaan yang menepati ketigatiga syarat namun sanadnya

tidak mencapai tahap Tawatur

Usul

Kaedah-kaedah
umum yang
digunapakai dalam
seluruh al-Quran

Kaedah mad, contohnya, termasuk dalam

kaedah Usul

Farsy

Kaedah-kaedah
khusus yang
digunapakai dalam
Surah tertentu untuk
perkataan-perkataan
tertentu sahaja

Dalam Matan asy-Syatibiyyah Bab Surah alBaqarah:

Yang menerangkan bahawa lafaz

pada ayat ke-10 Surah

alBaqarah dibaca sedemikian oleh Asim,
Hamzah dan al-Kisai manakala ia dibaca

oleh selain mereka.

Silah Mim
Jama

Membaca dengan 2
harakat setelah dibariskan
huruf mim yang merupakan
mim jama. Boleh dibaca
dengan 4 atau 6harakat
dalam keadaan tertentu.

Dibaca oleh Qalun, Ibn Katsir, Abu Jafar

dan Warsy (dalam keadaan tertentu)

Idgham Kabir

Membaca idgham
pada dua huruf yang
serupa jika bertemu
kedua-dua huruf
tersebut dengan
syarat kedua-duanya
berbaris dan syaratsyarat
lain

Dibaca oleh as-Susi

Isymam

-Memuncungkan bibir sebagai isyarat

baris depan
-Membunyikan huruf Sod seperti bunyi
huruf Zai
-Mencampurkan bunyi antara dua baris,
seperti baris bawah dan baris depan

Seperti pada bacaan:

Membariskan setiap huruf yang mati

yang terletak di akhir perkataan pertama
dengan baris huruf hamzah yang terletak
selepasnya dan membuang huruf
hamzah itu

Seperti pada kalimah

Naql

Ibdal

Menukarkan sesuatu huruf

kepada huruf yang lain

Lazimnya menukarkan huruf hamzah

kepada huruf mad iaitu alif atau wau
atau ya

Imalah

Mencondongkan bacaan alif

Juga dikenali sebagai Imalah Kubra
sebagai huruf mad sehingga
berbunyi seakan dekat dengan
huruf ya, atau di antara baris
atas dan baris bawah

Taqlil

Seumpama bunyi imalah

tetapi lebih hampir kepada
baris atas

Juga dikenali sebagai Imalah Sughra

atau Imalah Wustho

Fath

Lawan kepada Imalah dan

Taqlil

Iaitu melafazkan baris atas / bacaan

huruf alif dengan sempurna dan
mulut dibuka ketika menyebutnya

Tashil

Meringankan sebutan huruf

Hamzah sehingga tidak
terdengar barisnya secara
jelas atau condong kepada
bunyi alif /wau / ya

-Kadang disebut baina-baina

-Boleh juga digunakan untuk merujuk
kepada sebarang pertukaran yang
berlaku terhadap sebutan huruf
hamzah, seperti ibdal, hazaf Dsbnya

Tahqiq

Menyebut huruf hamzah

dengan jelas dan
sempurna

Isqath/Hazaf

Menggugurkan atau
membuang sesuatu Huruf
dalam keadaan tertentu

Tarqiq

Membaca huruf ra dengan

tipis dengan syarat
tertentu

Taghliz

Membaca huruf lam

dengan tebal dengan
syarat tertentu

Raum /
Ikhtilas

- Menyebut hanya
1/3 atau 2/3
Baris
- Membaca tanpa
Silah pada huruf Ha
Kinayah

Biasanya berlaku pada huruf hamzah

Raum hanya berlaku ketika waqaf

(berhenti) dan khusus untuk baris
bawah dan baris depan sahaja

PENAMBAHAN!

Khilaf atau perbezaan wajah qiraat terbahagi

kepada dua bahagian :
1. Khilaf wajib
2. Khilaf jaiz (harus)
Contoh khilaf wajib (khilaf yang tidak boleh dipilih):

Khilaf Jaiz (khilaf yang boleh dipilih)

Iaitu perbezaan para qurra dalam memilih

bentuk bacaan seumpama bacaan
istia'azah,basmalah antara dua surah, memilih
untuk berhenti secara sukun, roum atau isymam,
memilih bacaan dengan kadar panjang (ishba') 6
harakat , tawassut (pertengahan) 4 harakat
atau qashar(pendek) 2 harakat