You are on page 1of 36

e-{gr

o JmR>mMm emew mJ !

e-{gr

o JmR>mMm emew mJ !

1.

gwIr AmwmMm nmm .....................................

2.

o hUOo H$m? .......................................

3.

o H$go Agmdo? ........................................

4.

o H$go JmR>mdo? ........................................

5.

o - n[aUmH$maH$ moOZm! ............................

6.

o JmR>mgmR>r... ......................................

7.

omVr Am{U Vwhr ....................................

8.

ommJo oaUm H$moUmMr? ................................

9.

edr mUgmm gdr .................................

10. W nam^yV, ZVa edr ................................


11. moR> dZ nmhm! ..........................................

kishor.tejankar@rediffmail.com

AZwH${UH$m

edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>

Hw$bJw$Mo ZmoJV

Hw$bJw$

nXdrwio CH$fmMo AZoH$ XadmOo CKS>VmV. nXdrwio gmOmV {V>m


mV hmoVo. nXdrwio pVdmV CR>mdXmanUm oVmo. Cm Amg H$$Z
Vwhr hr nXdr {i{dbrV, m~b VwMo ZnydH$ A{^ZXZ !

boIH$

lr. w$ {MHo$$a
ghmH$ Hw$bg{Md
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>, Zm{eH$

ghH$m

lr. {XZoe ^m|S>o


narjm {ZH$
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>, Zm{eH$

H$meH$

S>m. H$me AVH$ao


Hw$bg{Md
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>, Zm{eH$

{Z{Vr

lr. AmZX mXd


dWmnH$, JW{Z{Vr H|$
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>, Zm{eH$

XrjmV gma^mVrb edr {dmmgmR>r go ^oQ>.


({deof H$meZ)

{dmmZm C {dm{d^y{fV H$aUo hr Va {dmnrR>mMr O~m~Xmar


AmhoM; naVw, Jom XmoZ-VrZ XeH$mH$S>o EH$ AmgnyU H$Q>mj Q>mH$bm Va
Ago bjmV oVo H$s, OJ ~XbyZ Q>mH$Umao CmoOH$ KS>{dmV OJ^amVrb
ZmdV {dmnrR>mZr AV moR>o moJXmZ {Xbobo Amho. Q>Z$moS>, {{eJZ,
B{Amog, hmdS>, Amg$S> m {dmnrR>mZr KS>{dbom Am{U {deof
moJXmZ {Xbom {dmmZr 80 Q>o$ {g{bH$mZ hbr mnbr Amho. OJ
~XbyZ Q>mH$mMo o OdmMo Am{U Vo JmR>mgmR>r Ho$di mJXeZ Zho
Va gJr j XVhr H$amMr ho m {dmnrR>mMo d{eQ>!
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>mZohr AgoM H$mhr Ho$bo
nm{hOo m {dMmamMr ZmXr hUOo ho {deof H$meZ. nXdr XmZ gmohmm
{Xder ho nwVH$ {dmmm hmVmV Xomg bm AmZX hmoV Amho. moR>o
dZ nmhUo, mMo omV $nmVa H$aUo Am{U Vo JmR>mgmR>r AWH$ Z
H$aUo m gX^mV mJXeZ H$aUmao ho nwVH$ Vwm AmwmV gH$mamH$
~Xb KS>dyZ AmUmV Z$sM CnwV R>aob Aer bm Imr dmQ>Vo.
Vwm gwIr, g Am{U gn ^{dVmgmR>r mm ew^oN>m !

2013, `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$


W_ H$meZ
H$meZ H$_mH$
AjaOwiUr
wIn> {S>PmBZ
_wH$

o$~wdmar 2013
2018
AH$mo{gg, Zm{eH$ - 10
lr. A{dZme ^aUo
o. [apbH$m qQ>g, dH$sbdmS>r, Zm{eH$ - 1

23 o$~wdmar, 2013

- S>m. Ama. H$UHw$ma


Hw$bJw$
edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR, Zm{eH$

kishor.tejankar@rediffmail.com

S>m. Ama. H$UHw$ma

1. gwIr AmwmMm nmm

Ia Va AmnmnH$s oH$mbm dmQ>V AgV H$s, Amnb Amw XrK


Agmd, gwImM Agmd, g Agmd Am{U YZgn Agmd! Ag dmQ>U hm
ZwmMm d^mdY Amho. nwf Agmo H$s r, gwIr-g Am{U gn
Aem XrK AmwmMr AmH$mjm gJmMr gmaIrM AgVo. EdT>oM Zho, Va
dJu qH$dm Jar~ Hw$Qw>~mVm mUgmm m gmm AmH$mjm Oem
Cm Amw {idmm AgVmV VemM wimV g Am{U gnZ
Agbom mUgmbmhr Vo {Q>H$dyZ amhmMr BN>m AgVo. moH$im OmJoV

nS>mMr Vmar R>odyZ dZ gmH$mamMr Vmar R>odVmV VoM o


JmRy> eH$VmV.
- {bmZ Hw$Xoam

OJVm EH$ {Xdg {Zamon KoVmV. m dpdH$ gmMm AZoH$ bmoH$mZr emew
Amg Ho$bm. Zmodkm{ZH$mZr bmoH$mm mZ{gH$ OS>U-KS>UrMm Amg
Ho$bm Va gmOemkmZr gmm{OH$ KQ>H$mMo ^md Amgbo. AWVkmZr
^modVmbm Am{WH$ KQ>H$mMm Amg Ho$bm Va mZdde emkmZr
AmZwd{eH$VoMm! Aem gd H$mam gemoYH$mZr H$mhr {ZH$f H$mT>bo. da
CboIbobr gmar gwI {idmdmMr AgVrb Va ZoH$ H$m H$ambm hd
mMo R>mHo $Vmio mS>b.o m gdmm Vo, gwI m{Mr gwdmV hmoVo "om'nmgyZ!

Amnbm ~Jbm Agmdm, ~JmV gd AmdV gw{dYm Am{U gmor


AgmmV, ZmoH$a-MmH$a AgmdoV, ~Jmgmoa CMr H$ma Agmdr, ~Ho$V
{MH$ma ~bg Agmdm, KamV gmoZ-ZmU Agmd, amoO CMr nohamd H$amdm,
gm{h Am{U gH$VrMm AmZX KoVm mdm, ^anya nQ>Z H$aVm md,
XoemoXoetm ^amm mammV, VoV R>UR>UrV Agmdr, gmOmV {V>m
Agmdr, m Am{U Aem AZoH$ gwImm H$nZm AmnU gdM Camer
~miJVmo. H$mhr bmoH$mZm ho gma gm hmoV, mZm AmnU edr bmoH$
{XdmdZ nmhmV amhVmV Am{U gmm qH$dm A{Vgmm Amw OJVm
VwMo o {ZpMV H$amgmR>r qH$dm Zdo dZ nmhmgmR>r H$YrM Cera
Pmbobm ZgVmo.
- gr. Eg. wBg
e-{gr : 1

e-{gr : 2

kishor.tejankar@rediffmail.com

hUVmo, Va H$mhr bmoH$ hr gmar gwI Amnmbm {imdrV hUyZ Amw^a

2. o hUOo H$m?

Vwhr dVbm H$r gOV Agmb Va CMr dmT>dmMr dZ nmhm.


- gwPmZ H$mo{bg

o hUOo H$m ho gOmdyZ Komnydu W AmnU Amnm ZmVbo

nmohmoMVm Amb nm{hOo, gnyU OJmMm ZH$mem ~maH$mmgh H$moUmbmhr

JagO H$mTy>Z Q>mHy$. gwIr, g, XrK Amw {imd Aer "BN>m'

jUmYmV nmhVm Ambm nm{hOo, OJmVb H$moUVhr nwVH$ VjUr m H$$Z

AgU hUOo o Zho. BN>m hr Ho$di V qH$dm AV Jmo> Amho.

KoVm Amb nm{hOo, Aem BN>mZm dmVdmV AmUmgmR>r AWH$ Z

Ho$di BN>m AgmZo H$mhrM {iV ZgV. hUOoM, H$mhr {idmM

Ho$bobo AZoH$ CmoOH$ AmnUmg R>mD$H$ AgVrb; mZr mm BN>mZm

Agob Va BN>obm ZmMr OmoS> mdr bmJVo. bm AVamimV ^amar

ZmMr OmoS> {Xbr ZgVr Va gmm mUgmgmaIo Vo {Xdm dZ nmhmV

mamdrer dmQ>Vo, bm VmOhmbmgmaIr OJ{g dmVy C^mamdr Ag

am{hbo AgVo. gJUH$ dmnamgmR>r AmnaoqQ>J {gQ>r {dH${gV Ho$bobm

dmQ>V, r OJmVbm gdmV lrV mUyg hmd Ag bm dmQ>V, bm

{~b JoQ>g hUVmo H$s, ""AmnaoqQ>J {gQ>r hr Ae Jmo> AgmM

EhaoQ> {eIamda Omdog dmQ>V, dVM {dmZ {dH$V md Ag bm

AZoH$ bmoH$ bm gmJV hmoVo. mm m BN>obm bmoH$ hgV hmoVo. Ia Va,

dmQ>V, mP dS> Q>oS> g|Q>ao Am{$g Agmd Am{U mm hmVmImbr

r H$m hUVmo hoM {H$oH$mZm gOV ZhV. nU r AmnaoqQ>J {gQ>r

hOmamo mUg H$m H$aV AgmdrV Ag bm dmQ>V, OJmm H$mZmH$monmV

{ZmU H$amMm mg KoVbm hmoVm. oH$ doir mo nam^d drH$maVmZm

{$$Z nQ>ZmMm AmZX bwQ>mdm

Amnb H$m MwH$b mMm Amg H$$Z, m MwH$m XV H$$Z r nwhm

Ag bm dmQ>V, m gJim

ZmZ H$mmbm bmJV Ago Am{U EH$ doi Aer Ambr H$s r gJUH$mgmR>r

"BN>m' ZmMr OmoS> XoD$Z

AmnaoqQ>J {gQ>r {dH${gV Ho$br.'' Jobr gVam df, {~b JoQ>g hm OJmVbm

omo ~XbVm oVmV.

gdmV lrV mUyg Amho !

qH$dm, OJmV H$mo U mbmhr

gwXa hVmjamMr OmU Agbom Q>rh OmObm gJUH$mMm dmna

H$moR>ohr EH$oH$mer ~mobVm

H$$Z {d{dY H$mam AjamMr {Z{Vr H$$Z dmna H$amdm Aer BN>m

Amb nm{hOo, OJmm H$moUmhr H$monmVbm mUyg Xgm mUgmbm

hmoVr. gJUH$mMm dmna H$bmH$VogmR>r hmdm, doJdoJim H$mam

nS>mda nmhVm Ambm nm{hOo, OJmVbr gJir m{hVr EH$m pbH$da

{S>PmBggmR>r hmdm, H$bmH$Vom oH$ jomV dmnaVm oBb Agm

e-{gr : 3

e-{gr : 4

kishor.tejankar@rediffmail.com

nS>mda {Xgbr nm{hOo, dmwdoJmZ {dmZmVyZ OJmm H$moUmhr Wir

n[apWVrV OJUmam Q>rh OmO Amnm BN>obm A{daV ZmMr OmoS>

AmZX {idUo ho o ZgVo, Vmo Cm AmwmMm n[aUm AgVmo.


- $PdoQ>

XoV hmoVm. Amnmbm Or BN>m Amho Vr dmVdmV AmUmgmR>r H$moUmhr

ZH$mamH$ hmoVr, AmB-dS>r>b-{ejH$ Am{U { mm H$nZobm Zmd

gH$Q>mMm gmZm H$ambm Am{U Ambobm H$moUVmhr AS>Wim nma H$ambm

R>odV hmoVo. ^modVmbMo bmoH$ doJdoJim V^oXmV, ^mS>UmV JwVbobo hmoVo.

Vmo Vma hmoVm. AIoa "Anb'Mm O Pmbm Am{U Q>rh OmO OJmVm

Ao[aHo$Vm ~oamoOJmarnmgyZ B{Wmo{nmVm Hw$nmo{fV ~mbH$mnV

lrVmm mXrV OmD$Z ~gbm.

^modVmbm gJim MMm XIX Am{U ZH$mamH$ hmom. m gJimH$S>o

BQ>aZoQ>da CnbY Agbobr VrZ H$moQ>r nmZ S>mD$ZbmoS> H$amdrV Am{U


mbm Or m{hVr hdr Agob Vr emoYyZ mdr Aer BN>m AgUmam bar

S>moioPmH$ H$$Z gM B{OZ m EH$mM {dfmda r bj H|${V Ho$b hmoV.


mm BN>obm Vr dmVdmV AmUmm BN>oMr OmoS> hmoVr!''

noO am{Xdg mM H$mmV JwVyZ Jobm. Ae dmQ>Umar hr BN>m AV

dmm gmoimm dfu {-{UtZm BQ>aZoQ>mao EH$ mgnrR> {idyZ

ZnydH$ mZ dmVdmV AmUbr Am{U "JwJb gM' Ombm KmVbr.

Xomm BN>oVyZ gmQ>doAa {b{hUmam mH$ PHo$a~J dmm Ho$di

m nmR>monmR> JwJbM AwH$ Agmd, JwJbM VwH$ Agmd Aem BN>m

Vo{dgmm dfu o$g~wH$Mm {ZmVm hUyZ OJmgmoa Ambm Am{U eoAa~mOmamMo

mm ZmV Amm Am{U mZ JwJbm {d{dY AR>am CnmoOZmMr

gmao {dH$ moSy>Z 2011 gmbr AOmdYr S>mbgMm mbH$ Pmbm. Amnm

{Z{Vr Ho$br. AmO OJmV JwJb{edm bmoH$mM nmZ hbV Zmhr. JwJbMr

AmR>dUr gmJVmZm mH$ hUVmo, ""{-{UtMo $moQ>mo do~gmBQ>da Q>mHy$Z

{Z{Vr H$amMr BN>m ZmV

r JaH$ Ho$bo Amho m H$maUmgmR>r hmdS> {dmnrR>mZ bm {ejm Ho$br,

Ambr Vohm bar noO $V 22

H$mhr {dmmZr mm{d Jwhm XmIb H$$Z nemMr dgwbr Ho$br, m

dfm M m hmo V m. AmO dmm

Aemdoir mPm hm H$n {H$Vr XIb KomgmaIm Amho mMr bm OmUrd

~mrgmm dfu JwJbM CnZ

Pmbr. r mPm ZmX gmoSy>Z mdm Ag H$YrM R>adb Zmhr. CbQ> gd

^maVmm am>r CnZmm MmnQ>

H$mXoera ~m~tMr H$miOr KoV o$g~wH$ OJmgmoa AmUb.''

Amho. EH$m emioVm wbmgmoa

dmm ~m{dgmm dfu AS>r ~rZbm dmQ>b H$s AmnUhr EH$

~mo b VmZm b a r no O hUmbm,

Amnao{Q>J {gQ>r {bhmdr Am{U mH$mogmQ>m {~b JoQ>gbm Q>H$a

""^mo d VmbMr o H $ Jmo >

mdr. mm m dmQ>mo Ogm Omoe hmoVm VerM ZmMr Vmar.

e-{gr : 5

e-{gr : 6

kishor.tejankar@rediffmail.com

gJUH$ AmnUM ~Zdmdm Aer BN>m hmoVr. VU dmV hbmIrm

AS>r ~rZZ {dH${gV Ho$bobr AS>mBS> hr AmnaoqQ>J {gQ>r JwJbZo 165


H$moQ>r S>mbgZm {dH$V KoVbr. ZoQ>Ho$nbm eoAa ~mOmamV {imbom
{VgmXmZVa Ao[aHo$Vm Q>mB Jo{PZm wIn>mda [aH$ Q>oH$a (OmoIr
KoUmam) m erfH$mgh mH$ AS>agZMm $moQ>mo OJmVm lrVmm mXrV
OmD$Z ~gbobm gdmV H$r dmMm wdH$ hUyZ N>mnbm hmoVm. m m{gH$mbm
wbmIV XoVmZm mH$ hUmbm, ""gJUH$ jomVm OJmVm gJim
ZmdV H$nmH$S>o r ZoQ>Ho$n {dH$V m hUyZ {dZVr Ho$br. m gmmZr
bm ZH$ma {Xbm. mhMo dWmnH$s gMmbH$ Va mmgmoa mPr
qQ>Jb H$$ bmJbo. Aem ZamnyU n[apWVrV r Oa ZoQ>Ho$nMm ZmX

Vwhmbm nmgmaIo nI AmhoV Ag JhrV Yam{edm dZmVhr CM


CS>Vm oUma Zmhr.
- H$moH$mo MmZob

gmoSy>Z {Xbm AgVm Va r mP o JmRy> eH$bmo Zmhr m XImV ~wSy>Z Jobmo


AgVmo. naVw, EH$ {Xdg COmS>bm Am{U r lrV PmbmoM''.
Aer Ag CXmhaU XoVm oVrb. Ho$di dgmmm jomVbrM
Zho Va Ahr jomVbr {H$oH$ CXmhaU AmhoV. AmnU Amw^a
Hw$>amomMr godm H$amdr Am{U mZm gmZmM Amw {idyZ md Aer
BN>m ~miJyZ Ah{Ze ZmZr Vo gm H$aUmm ~m~m AmQ>oM CXmhaU
m, Amqb{nH$o IoimMr BN>m ~miJUmm gmZm ZohdmbM CXmhaU
m, {d{dH$ H$amMr BN>m ~miJyZ Vr dmVdmV CVadUmm g{MZ
V|SwbH$aM CXmhaU m H$s JwOamVYm XYmM dWmnZ H$$Z XY
CmoJmbm gmomMo {Xdg XmI{dUmm dJug Hw$[aZ mM CXmhaU m.
ZmVbr BN>m dmVdmV AmUmgmR>r Hw$R>ohr IMyZ Z OmVm, A{dlmV

e-{gr : 7

e-{gr : 8

kishor.tejankar@rediffmail.com

Z H$amMm {Z hUOo o!

3. o H$go Agmdo?

nwT>o Vr jmV CVadmgmR>r $ma n[al Ho$bobo AgVmV. m {ddoMZmd$Z


Amnmbm ""o H$go Agmdo?'' m ZmMr Cma emoYVm oVrb.
m gX^mV OJ^amV AZoH$ bmoH$mZr gemoYZ Ho$b Amho. R>adbob

H$mhr bmoH$ hUVmV H$s oH$mM EH$ o AgV. Vo Ia

o JmRy>Z edr Pmbom bmoH$m~b {H$oH$ nwVH$ H$m{eV

Zmhr. oH$mMr gwIr-g Am{U XrK Amw {idmMr "BN>m'

Pmbr AmhoV. EdT>M Zho Va edr Pmbom Vtm gdr, mMr

AgVo. BN>m Am{U o mVbm $aH$ AmnU mJm H$aUmV nm{hbm.

JwUd{eQ>o mdahr OJ{g nwVH$ {ZKmbr AmhoV. o H$g Agmd m

EH$m H$maImmVm A{YH$mmm {ejU H$mH$ mV {ejH$mZ gJimZm

g~Yr EH$ nadbrMm eX Amho. Vmo hUOo

SMART.

n{hbmM Z {dMmabm, ""AmnmnH$s {H$Vr OUmZr Amnm AmwmM

Agb nm{hOo.

o R>adb Amho ? '' mda Hw $ Urhr hmV da Ho $ bm Zmhr. hmM

oBb
Ag), A hUOo

Z {ejH$mZ A AZoH$ {ejU H$mH$mo {dMmabm. ""r

AQ>o Z o ~ b (JmR>Vm

mm AmwmV {d{e> o JmR>mM R>adb hmoV, Vo JmR>b'' qH$dm

o B b Ag ) ,

""Amn bm mP o JmR>mM Amho'' Ag gmJUmao H$moUrM gmnS>V Zmhr.

hUOo [aA{bpQ>H$

Amnmbm Amw mV H$m gmYmM Amho , ho M R>mD$H$ Zgo b

(dmVd) Am{U

Va AmnU ZH$sM ^aH$Q>V OmUma. Amnm Amwmm nVJmbm omMm

hUOo Q>mB ~mD$S>

Xmo a m Zgo b Va Vmo BVVV {XemhrZ ^aH$Q> U ma, ho AJXr gmY

(H$mbmXm

Vd Amho. AmO AmnU nr.S>y.Sr>.Ym bmH$bm, emioVm

Agbob) m oH$

{ejH$mbm, H$monmdam nmZdmmbm qH$dm EImm [ajmMmbH$mbm

AjamgmR>r doJdoJio

{dMmab H$s ""Vwm AmwmV Vy hoM o R>adb hmoVg H$m?'' Va mda

bmoH$ doJdoJio AW gmJVmV. CXmhaUmW, R hUOo [abohQ>, [aA{bpQ>H$,

Vmo hImg hUob ""Zmhr!'' m CbQ> {MnQ>mV Zmd {idbom H$bmH$mambm

[aMo~b, aoH$mS>o~b, [ayE~b Ago AZoH$ AW gm{JVbo OmVmV.

hmM Z {dMmabm Va Vmo hUob ""hmo! nU mgmR>r bm $ma n[al

na V w m gJimM eXm V y Z o H$g $ Agmd ho M n>

H$amdo bmJbo.'' AmnU {MnQ>mV MH$md hr BN>m AgUmm m H$bmH$mamZ

hmoV.

hUOo no{g{$H$ (ZoH$),

SMART

hUOo oPao~b (moOVm

e-{gr : 10

kishor.tejankar@rediffmail.com

e-{gr : 9

S = Specific = ZoH$ Am{U {ZpMV

ZoH$ qH$dm {Z{V hUOo H$m?

VwmVm MmXmZm MH$mgmR>r AmH$memMr JaO Amho, dZmMr


Imobr JmR>mgmR>r {Z>om gwmMr Imobr JmR>mMr JaO Amho.
- adtZmW Q>mJmoa

pVd, ^modVmbMr n[apWVr, nYm Am{U Aem AZoH$ wmMm {dMma

""H$mhrhr'' Agm eX Vwhr AZoH$ doim EoH$bm Agob. ""bm Ag

H$$Z ZoH$ qH$dm {ZpMV Ag o R>adb nm{hOo. dam {Vhr CXmhaUmMm

H$mhr Var H$amM H$s mwio bm Iyn ngo {iVrb'' qH$dm ""bm Iyn

{dMma H$aVm, ""r O{Zr IaoXr-{dH$sMm dgm H$$Z ^anya ngo H${dmM

{gr {imbr nm{hOo'' qH$dm ""H$mhrhr H$$Z bm 100 df OJmMM

o ~miJVmo'' qH$dm ""{dmZmMr m{H$ gaMZm AmgyZ H$r BYZmV Vo

Amho'' Ag AZoH$ bmoH$ ~mobVmV. ho EH$ CXmhaU Pmb. Xgm EH$m

A{YH$ AVa H$g H$mnob mda gemoYZmM o ~miJVmo'', AWdm ""bm

CXmhaUmZo dVm jVmMm AXmO Z KoVm bmoH$ H$g ~mobVmV Vo gOob.

om XmoZ dfmV VrZ ImomM dV Ka mM Amho'' Ag omM d$n

EH$ H$r CMrMm, OmS> q^JmMm Mm Agbobm Am{U OoVo gmm kmZ

Agb nm{hOo. AmnU R>adbom omm gH$nZoV AmnUM Jwa$Qy>Z

Agbobm wdH$ Amnmbm nmbQ> hmMo Amho Ag gmJVmo qH$dm EImXm

OmVm H$mm Zo. hUyZM o R>adVmZm mMm gd AJmZr {dMma H$$Z

CM, {YnmS>, nmoQ> gwQ>bobm Am{U WmoS> Mmbb Var Ymn bmJUmam wdH$

ZoH$ Am{U {ZpMV AgM o R>adb Va Vo JmR>mMo mJ gmnS>Vrb.

Q>r.hr.daMo Amqb{nH$ nmhVmZm

M = Mesurable = moOVm oBb Ag

Amnmbm {OZ p Q>g

mnydumM CXmhaUmMm dmna Ho$bm Va ""bm Iyn ngo {idmMo

{eH$mMo Amho Am{U mVyZ

AmhoV'' m omV moOmnmMm A^md Amho. bm Ka mM, hUOo

Iyn ngo {idmMo AmhoV Ag

ZoH$ Ho$dT>? bm EImXr eV qOH$mMr Agob Va {VM ZoH$ moOmn

dZ aJdVmo. AmUIr EH$

m{hVr Agmbm hd. r nimMr eV qOH$mM o ~miJb Va

CXmhaU hUOo ""bm Ka

"{H$Vr rQ>a?' ho AmYr R>mD$H$ Agb nm{hOo. AmwmV H$moUVhr o

KomM o JmR>mM Amho''

ho moOmnm{edm R>adVm oV Zmhr. bm {ZdS>UyH$ qOH$mMrM Amho

Ag hUU $V "Ka' EdT>

Ag hUUmam CoXdma W {H$Vr VXma, {H$Vr nYH$ CoXdma, {H$Vr

hUyZ H$g Mmbob? nwhm EH$Xm bjmV KoVb nm{hOo H$s BN>m Am{U o

j VXmZ, {H$Vr Amnm ~mOyZo amhVrb Aem AZoH$ H$maM moOmn

m XmoZ doJim Jmo>r AmhoV. Amnb o R>adVmZm Amnm jVm, Amnb

H$aV AgVmo. {ZdSy>Z Ammda H$mhr OU nwT>Mm Q>nm, hUOo {nXmMm

e-{gr : 11

e-{gr : 12

kishor.tejankar@rediffmail.com

o SMART Agmdo

Vwhmbm AmwmV H$m {idmMo Amho Vo R>adUo AdKS> Zmhr, Iar H$R>rU
Jmo> Amho Vr mgmR>r Vwhr H$emMm mJ H$aUma ho R>a{dUo.
- {dQ>Z M{Mb

Q>nm JmR>mgmR>r o R>adVmZm Amnm jVmMm VgM Amnb o

oVmV. Amnb o AnyU Agob Va hmoUmm Ymdnirbm "aog {dXmD$Q>

JmR>mgmR>r AmdH$ Agbom AZoH$ moOmnmMm {dMma H$aVmo. moOmn

{$Zre bmBZ' (A{V aofm Zgbobr YmdmMr nYm) Ag hUVmV.

MwH$bobm nam^yV CoXdma Amnb moOmn Hw$R>o MwH$b mMm Amg H$aVmo

R = Realistic = dmVd

Am{U nwT>mdoir hImg {dOr hmomgmR>r nwhm EH$Xm doJim nVtMm

AdmVd BN>m ZmV R>odyZ o {ZpMV Ho$mZ Vo JmR>mEodOr

{dMma H$$ bmJVmo. mwio moOmn Zgob, moOVm oUma Zgob Va mbm

{Zamem nXar oD$Z nwT>Mo mJ IwQ>VmV. AdmVd hUOo mbm H$moUVmM

o hUV ZmhrV. JwJbm bar noOZo o R>adVmZm ""bm BQ>aZoQ>daMr

AmYma Zmhr AWdm Amnmbm mMr nmd^yr Zmhr Ago! ~mhoaMr

VrZ H$moQ>r nmZ S>mD$ZbmoS> H$amMr AmhoV'' Ag moOVm oUma o R>do b hmoV.

H$moUVrhr D$Om Z dmnaVm {$aUma MH$ (mda MmbUma ) Vma

A = Atainable = JmR>Vm oBb Ag

H$amMo o a{emVm EH$m wbmZ ~miJb. mda mZ Iyn df {d{dY

""bm AVamimV ga H$amMr Amho.'' ho o mm >rZ JmR>Vm

moJ Ho$bo. mm AZoH$ dfmm ZmZVa EH$m dkm{ZH$mZ mbm

oUma Amho H$m? mMm oH$mZ mm{UH$nUo {dMma H$amdm. dmXmgmR>r

gm{JVb H$s {ZgJmm yi {Zmm AmgmMr nm^yr Zgmwio Vy

""OJmV H$mhrM Ae Zmhr'' Ag H$moUr hUV Agob Var ES>S> {hbarZ

m IQ>mQ>monmV AZoH$ df dmm Kmbdbrg. mUyg Mmda nmohmoMbm EdT>mM

EhaoQ> {eIa ga Ho$b mMr OJmZ XIb KomM H$maU EH$M hmoV Vo

AmYmamda H$moUr MmdaMr OrZ KoD$Z, bmQ>g nmSy>Z {dH$mM o

hUOo gdgmm mUgmbm JmR>Vm oUma Vo o ZhV. bm E.nr.Eg.gr.Mr

~miJb Va Vo AdmVd R>aob. {dOoMm emoY bmdUmm mHo$b $aoS>obm,

nYm narjm XoD$Z emgZmMr ZmoH$ar {idmdmMr Amho Ag o R>adyZ mo

Q>o{b$moZMm emoY bmdUmm mH$m}Zrbm, dmo$m B{OZmMm emoY bmdUmm

doir mm{UH$nUo Amgmbm gwdmV Ho$br Am{U n{hm doir Zmhr Va

Oog dQ>bm, wUmMm emoY bmdUmm JwQ>oZ ~Jbm qH$dm Aem gdmZmM

XgmXm ghr Aer dmr R>odyZ o ~miJb Va Vo JmR>Vm oBb Ag o

dkm{ZH$ {gmVmMr Am{U Zg{JH$ yb^yV {ZmMr nm^yr hmoVr ho

hmo. ho o JmR>mgmR>r {ZmoOZ H$aVmZm OVrb VodT>m gJim nYm

{dg$Z MmbUma Zmhr.

narjm r XoBZ Am{U {OWo edr hmoBZ {VWo ZmoH$ar H$aoZ Aghr R>adVm oV.
Amnmbm ZoH$ H$m JmR>mM Amho, ho R>adyZ VoM JmR>mMo Z H$aVm
e-{gr : 13

Am^mimbm JdgUr KmbUo hm dmH$Mma hUyZ mo Agbm Var


"r Am^mimbm JdgUr KmboZ' Ago o ~miJUo MwH$sMo Amho.
e-{gr : 14

kishor.tejankar@rediffmail.com

o Zgbobm mUyg AgyM eH$V Zmhr. $V H$mhr bmoH$mMo o AmH$me


wR>rV KomMo AgVo Va H$mhr bmoH$ Amnm wR>rMm AmH$ma moOmV
Amw dmm KmbdVmV, EdT>oM
- S>ob H$mZ}Jr

OJmVm H$moUmhr edr VrZo AJXr gwdmVrbmM AdmVd


o ~miJb Zmhr. n{hm W Amnm AmdmmVb o, Vo gm

o JmR>mM o Agob VaM o JmR>Vm oV.


- ~mimgmho~ Xodag

r Z H$aoZ Am{U XmoZ dfmV MmJbr ZmoH$ar {idyZM XmIdoZ ho Pmb


H$mb~ o!

PmmZVa m nwT>M Am{U Vo gm PmmZVa m nwT>M o, Aem

n{hm dfu Wm{ZH$ nmVirda, Xgm dfu {Ohm nmVirda, {Vgm

Q>mZ Vo o R>adV Jobo Am{U Vo gm H$aV OJmVrb edr Vtm

dfu am nmVirda Am{U Mmm dfu am>r nmVirda r mPm dgm

amJoV OmD$Z ~gbo. dmVd o ~miJmd, W Vo gm H$amd, ZVa m

ZH$s nmohmoMdoZ, ho Pmb H$mb~ o! {ejUmnmgyZ dgm{grnV

nwT>Mm Q>nm JmR>mdm Am{U Q>mQ>mZ emM {eIa JmR>md, Agm m R

oH$ Q>mda H$mb~VoMm Amg H$amMr Am{U edr hmomMr

Mm AW Amho.

moOZm AmImMr JaO AgVo. mwio Amnb oH$ o ho H$mb~

T = Time bound H$mbmXm

AgbM nm{hOo, mbm {d{e> H$mimMr mXm AgbrM nm{hOo.

H$mbmXm hm o R>admMm AV hdmMm KQ>H$ Amho. EImm

BN>m V H$aVmZm H$mimM ~YZ ZgV. EImm dmbmhr AmnU

{MH$mamZ, r OJ{g {MH$ma hmd Ag o ~miJVmZm H$mbmXoM

Ymdmm nY}V ^mJ mdm Ag dmQy> eH$V, nU o Am{U BN>m mV

^mZ Zgob Va H$Xm{MV dmm A{V H$mimV AWdm yZVa mbm

$aH$ AgVmo ho bjmV R>odb nm{hOo. nwT>o

OJ^a {gr {immg Vre mbm mMm H$mhrM bm^ hmoUma Zmhr.

bmoH$mZr ER ho eX dmT>dyZ o SMARTER Agb nm{hOo Ag hQ>b.

bm om XmoZ dfmV dVM Ka hd Amho, nwT>m nmM dfmV mPm

mVbm E hUOo

dgm mhoQ> {b{Q>oS> Pmbm nm{hOo, Xhm dfmm AmV bm naXoemVhr

= Zm|XdVm oBb Ag! hUOoM AmnU Oo o Camer ~miJy Vo gm H$aU

dgm H$aVm Ambm nm{hOo Aer H$mhrVar mXm AmIyZ o R>adb

hr Jmo> CgmhdYH$ Agmbm hdr. AmnU R>adbob o

OmV. narjoV CmrU hmomM o H$mb~ AgV, Vg mdgm{H$ emM

Va Agm Cgmh dmQ>Uma Zmhr. m{edm AmnU R>adbob o Zm|XdVm Amb

ohr H$mb~ Agb nm{hOo. nXdrYa PmmZVa XmoZ dfmV bm MmJm

nm{hOo. hUOo ""bm Iyn gwIr hmM Amho'' qH$dm ""bm Iyn ngo

nJmamMr ZmoH$ar {imbrM nm{hOo, ho Pmb H$mb~ o! MmJm nJmamMr

{idmMo AmhoV'' mVm ""Iyn''Mr Zm|X H$aVm oV Zmhr. Iyn hUOo

ZmoH$ar {imo mmVm m H$VaVm AmS> oVmV m Xa H$amgmR>r

{H$Vr? hUyZM ""bm ~qH$J gphgog [aHw$Q>|Q> ~moS>mMr narjm XoD$Z om

e-{gr : 15

e-{gr : 16

Energising qH$dm

SMART

m Ajamo H$mhr

CgmhdYH$ Am{U

R = Recordable

SMART Zgob

kishor.tejankar@rediffmail.com

Vwhmbm AmwmV H$Q>mim oV Agob Va VwmnwT>o H$moUVoM o Zmhr


Agm mMm AW Amho.
- gmZo JwOr

VrZ dfmV ~Ho$Mr ZmoH$ar {idmMr'' ho Pmb Zm|XdVm oUma o! mwio

4. o H$go JmR>mdo?

AmVm Amnmbm Aghr hUVm oBb H$s Amnb o SMARTER Agb


nm{hOo.

Am{ddmg
om{dfr qMVZ H$aVmZm bm AMmZH$ EH$ bhmZg Jm|S>g yb
{Xgb. Vo yb nmbW nS>mMm Z H$aV hmoV. mbm H$moUrhr Vo
gm{JVbob ZhV. nU dVhZ ho Vmh ~mi EH$m Hw$erbm diyZ nmbW
nS>mMm Z H$aV hmoV Am{U ~KVm ~KVm nYam-drg {{ZQ>mZr Vo
nmbW nS>b. mM Vm|S> O{Zrda AmnQ>b. Vo aSy> bmJb. mMr AmB
YmdV Ambr. ~mimbm Odi KoVb. ~mimm Vm|S>mbm bmJb Agob ho
R>mD$H$ AgyZhr ~mi nmbW nS>mMm {Vbm OmV AmZX Pmbm hmoVm.
nmM-Xhm {{ZQ>mZr ~mi
emV Pmb. AmBZ mbm
gVaOrda R>odb. mdoir
m A{O~mV H$> Z H$aVm
Vo ~mi nmbW nS>b Am{U
dVm hmVmZ eara
nmh bmJb.
mm ZmV Amb, AmVm EH$ XmoZ {XdgmV ho ~mi amJy bmJob,
amJVm amJVm nbJmbm Y$Z C^ amhrb, ZVa gw> C^ amhrb, nwT>o
e-{gr : 17

e-{gr : 18

kishor.tejankar@rediffmail.com

CMbyZ KoD$Z BH$S>o {VH$S>o

Hw$R>o OmMo ho AmnmbmM mhrV Zgob Va Hw$R>ohr Jobo Var H$mhr {~KS>V
Zmhr.
- bwBg H$amob

^aH$Q>bom hmoS>rm {eS>mbm hdom {Xeoer KoUo XoUo ZgVo.


- Zonmo{bAZ {hb

Mmby bmJob, mM~amo~a W EHo$H$ eX Am{U ZVa dm ~moby

Varhr Vo yb C^ amhmbm, Mmbmbm, nimbm, ~mobmbm H$m {eH$V

bmJob.

mM H$maU JVrM o hr Amnmbm {ZgJmZ {Xbobr XoUJr Amho. Vohm

oH$ ~mi AgM AgV, AerM JVr H$aV, AZoH$ doim mMo

Amnmbm JVrm {XeoZ ZoUma o JmR>mgmR>r W hdm Am{ddmg!

Z $gVmV, nU Vo Amnb o gmoSy>Z XoV Zmhr. oH$ MwH$sVyZ {eH$V

""r ho H$$ eH$Vmo, r ho H$aUmaM!'' Agm Am{ddmg!

Vo Amnb EH$mnmR>monmR> EH$ o JmR>V OmV. mM H$maU Ag H$s AmnU

edr bmoH$mMm ghdmg

{ZgJV gj AmhmoV. R>adbob o JmR>mMr dmr AmnmV {ZgJVM


Amho.

Amnm ^modVr edr Pmbobo bmoH$ AgVrb Va AmnUhr Amnb

bhmZ ~mbH$mbm mm jVoMr OmUrd AgVo mwioM Vo Amnb

ghdmg m ~m~VrV Iyn hdmMm AgVmo. bhmZ ~mimm ^modVr dmdaUmm

o JmRy> eH$V mMm AW Agm H$s AmnU OgOgo moR>o hmoD$ VgVem

Vr MmbVmV, ~mobVmV Am{U Amnmbm hd Vo {idVmV mMm

Amnm jVm dmT>V AgVmV; mwio o JmR>mMr Amnbr jVmhr

~mimda Omo n[aUm hmoVmo, mVyZ Vo dV Mmby, ~moby bmJV. ~mimm

dmT>bobr AgVo. mwio AmnU {ZpMV Ho$bob SMARTER o AmnU

^modVmbMo AmB, dS>rb, ~hrU, ^mD$ Ogo ~mimm o {grV XV

ZH$sM JmRy> hm Am{ddmg Amnmbm AgbmM nm{hOo. H$maU Amnm

H$aVmV VgoM Amnm ^modVmbMo edr bmoH$ Amnmbm Amnm

~mbnUr AmnU Vo {g Ho$b! AmnU R>adbob o AmnU ZH$s JmRy>

JVrM o JmR>mV XV H$aVmV. ho AV Zg{JH$ Amho. nam^yV,

eH$Vmo hm Am{ddmg dVo {ZmU H$aU hr H$moUVhr o JmR>mMr

{^m, {Okmgm Zgbom, Amier Am{U ~m{H$ jVoMm dmna H$amMm

n{hbr nmar Amho.

H$Q>mim Agbom bmoH$mm ghdmgmV amhU Q>mibo nm{hOo. Amnmbm

AmnU {dMma Ho$bm Va Amnm bjmV oBb H$s m bhmZ ~mimbm,

Amnm omnmgyZ namdm H$aUmm bmoH$mnmgyZ Mma hmV XaM am{hb

""AmVm Vwbm C^ amhmM Amho ~a H$m!'' Ag Hw$Urhr gmJV Zmhr. "AmnU

nm{hOo. Amnb edr {mM Omi {dUU, {d{dY JV H$memim,

C^ amhmbm {eH$U hm AmwmVbm hdmMm Q>nm Amho' Agmhr {dMma

n[afXm, ^mfU, gma^mZm CnpWV amhU hm EH$ Cm mJ AgVmo. edr

Vo yb H$aV Zmhr. Mmbmbm {eH$mMo $mXo mbm H$moUr gmJV Zmhr.

bmoH$mMr m{hVr {idU, mm ZmMm Amg H$aU, AmXe VtMr

e-{gr : 19

e-{gr : 20

kishor.tejankar@rediffmail.com

o JmRy> eH$Vmo Agm Am{ddmg {ZmU hmoVmo. edr Pmbom {mMm

mUyg H$YrM Amier ZgVmo, $V mMo o ZnwgH$ AgVo.


- amo{~gZ H$mobrZ

nmWm X AgVmo, {eIa AX! Og Ogo {eIamm Odi Omdo Vg


Vgm dmg AdKS> hmoV OmVmo.
- mHo$b H$mo{bg

AmM[a dmMU, o JmR>mgmR>r moR>moR>m bmoH$mZr Ho$bom An[ahm

Oo IMyZ Jobo, AWdm ""R>o{dbo AZVo Vgo{M amhdo'' m CVrMo CnmgH$

H$>mMm Am{U lmMm AmXamZ Amg H$aU Aem AZoH$ mJmZr Vwhr

Agmwio {nT>mZ{nT>m mmV JVrM hmoD$ eH$br Zmhr Ago "AZV'

edr bmoH$mm ghdmgmV amh eH$Vm.

bmoH$ Amnm ^modVr AgVmV. Ia hUOo CM ymM o ~miJmMr


"^rVr' mmV AJXr ~mbnUrM H$moUrVar {ZmU Ho$br hmoVr. lrV

bhmZ yb C^ amhmMm Z H$aV, nS>V, nwhm Z H$aV, Ag


XmoZ-Mma doim Pmmda C^ amhV, gJio H$mVwH$ H$aVmV Vo mZ mM o
JmR>mwio! nwT>o Vo yb MmbmMm Z H$aV, nS>V, nwhm CRy>Z C^ amhV,
MmbV, gJio H$mVwH$ H$aVmV Vo mZ JmR>bom omwio! m oH$
Q>mda ho yb n[apWVrer OwidyZ KoV AgV. mMo dVMo {ZUM
mbm mo-Amo {eH$dV AgVmV. Amnb H$m MwH$b mMr ~m{H$
nmVirda Zm|X KoV, ^modVmbr CnbY gmYZgmJrm AmYmao JVr H$aUma
ho bhmZ yb Xga {Vga H$moUr ZgyZ AmnbmM ^yVH$mi Amho! mwio
AIS> Z H$aV am{hb Va AmnU o JmR>mV hImg edr
hmoVmo hr {eH$dU AmnUM Amnmbm nydu {Xbobr Amho. moR> PmmZVa
ho g H$g ~Xbob? AIS> Z ho o JmR>mM hdmM gy
Amho!

hmoUmam mUyg dmBQ>M AgVmo, mda hmomgmR>r Ja mJmMmM Adb~


H$amdm bmJVmo Aer {eH$dU ~mbnUmnmgyZ XoD$Z Amw^amgmR>r H$moUr
Var mZm AnJ Am{U ZH$mamH$ dmrM ~Zdbob AgV. ^modVmbm m
gJim bmoH$mH$S>o Xbj H$aU ho Amnm o {grM B{JV Amho.
ZH$mamH$ bmoH$mer dmX KmbmV doi Z KmbdVm gH$mamH$ bmoH$mMm
emoY KoV amhU hm o JmR>mMm mJ Amho. AmnU gH$mamH$ AgVmZm
ZH$mamH$ bmoH$mer dmX KmbmZ H$Qw>Vm {ZmU hmoVo, m H$Qw>VoVyZ hr
ZH$mamH$ S>ir Amnm omMr qQ>Jb H$aVmV, qQ>JbrMm CnmoJ Pmbm
Zmhr Va AZoH$ AS>Wio AmUVmV. bjmV R>odm, Vwm JVrV AS>Wio
AmUmVM AmZX mZUmar Iyn mUg Vwm ^modVr AgVmV, Vwm
gmoa JmoS> ~mobyZ nmR>rmJo VwM ZwH$gmZ H$amV YVm mZUmar S>ir
^modVr AgVmV. m gd ZH$mamH$ bmoH$mm ZmXr Z bmJVm, mmer
dmX Z KmbVm, dVM o JmR>mgmR>r ^modVmbm gd ZH$mamH$

ZH$mamH$ bmoH$mH$S>o Xbj


mZm oM R>adVm Amb Zmhr, qH$dm o R>adyZ Ambom nam^dmV
e-{gr : 21

bmoH$mH$S>o Xbj H$aU hm AdKS> naVw hdmMm mJ Amho.


o JmR>U hr EH$ Vnm AgVo. Vnm H$aUmar mUg $ma WmoS>r
e-{gr : 22

kishor.tejankar@rediffmail.com

AIS> Z

Amnm omnmgyZ {dM{bV hmoUmm mUgmbm AS>Wio {XgVmV.


- Omogo$ H$mogZ

AgVmV. emr qH$dm dkm{ZH$ {dMma jU^a ~mOybm R>odyZ AmnU

H$ga Ao[aHo$Vbm EH$ YZmT> CmoJnVr Pmbm. mMr Jmo> BQ>aZoQ>da O$a

bhmZnUr {eH$bobr Ywd ~mimMr Jmo> AmR>dm. Amnmbm bjmV oBb

dmMm.

H$s AT>inX {idmM o JmR>mgmR>r Ywd ~mimZ Or Vnm Ho$br

dV $moS>Mr JmS>rM amV ~X nS>br Vohm hoar $moS> amJmamJmV

{VMm ^J H$$ eH$Vrb Aem AZoH$ KQ>Zm mm ^modVr KS>m nU Vmo

~mhoa CVabo Am{U JmS>rbm OmoaXma bmW m$Z nmr Mmby bmJbo. eoOmamM

{dM{bV Pmbm Zmhr. m CbQ,> {dm{ wZr EH$m Agaom ZmZ

JaoOo XVZrg hUyZ H$m H$aUmm EH$m MmXm dfmm wbmZ Vo

Amnm omnmgyZ {dM{bV Pmbo Am{U nwhm nydnXr Ambo. Ywd ~mimm

nm{hb, Am{U hoar $moS>m gmoa OmD$Z, mZm Wm~dV Vmo hUmbm,

gmd AmBZ mbm d{S>bmm mS>rda ~gmnmgyZ amoIb Am{U mZ

""bm m{hVro VwMr JmS>r H$m ~X nS>br Amho. m JmS>rVbm Xmof bm

AT>inXmM o {ZpMV Ho$b, AemM AmYmamm naXoemVm H$mhr

R>mD$H$ Amho. AmnU XmoZ {{ZQ> Wm~bmV Va r Vr gw$ H$$Z XoVmo.''

KQ>Zm A{YH$ dmVd AmhoV. EH$m N>moQ>mem hmQ>obmV doQ>a hUyZ H$m

AmnU m mUgmer ~mobVmo Vmo dV m JmS>rMm {ZmVm hoar $moS>

H$aUmam hoar JmhH$mZm AmdS>V Ago, Vo mm hgVwI Mohmwio Am{U

Amho ho m wbmbm R>mD$H$ ZhV. hoar $moS>bmhr m wbmMr JV dmQ>br.

Jar~ AgyZhr Q>mnQ>rn amhUrm AmdS>rwio! EH$ {Xdg mm hmVyZ

$moS>Zr hmoH$ma {Xmda m wbmZ JmS>rM ~moZoQ> CKS>b Am{U XmoZ {{ZQ>mV

MhmMm H$n w$Q>bm hUyZ mZ mbH$mm hmVMm ma Imbm Am{U

JmS>r gw$ H$$Z {Xbr. ""m JmS>rMo ~Q>ar H$ZoQ>g Iam~ AmhoV'' Ag m

mbH$mZ mbm ~mhoam JmhH$mZm Mhm ZoD$Z XomM H$m {Xb. hoar

wbmZ gm{JVmda $moS> MH$sV Pmbm. $moS>Zr m wbmbm e^a S>mbgMr

AmVyZ ~oMZ hmoVm. Amgnmgm XH$mZmo Mhm XoVm XoVm mMr EH$m $moQ>mo

ZmoQ> nwT>o Ho$mda Vmo wbJm hUmbm, ""mmOdi gw>o ngo ZmhrV. bm

Qw>{S>Amom mbH$mer AmoiI Pmbr. mwio mbm {VWo ZmoH$ar {imbr.

$V gw>m EH$ S>mba m.'' ho nmhZ hoar $moS>Zo m wbmbm JmS>rV ~gdb

$moQ>moJm$sm dgmmMm ZrQ> Amg H$aV mZ Qw>{S>AmogmR>r bmJUmm

Am{U WoQ> $moS> moQ>gm H$maImmV KoD$Z Ambm. {VW m wbmbm

N>moQ>m dVyMr {dH$s H$amMm dgm gw$ Ho$bm. mV {imbom

ZmoH$ar {Xbr. S>momV dZ KoD$Z Am{U Camer o ~miJyZ JVr

emwio AmnU Iyn moR>m CmoJnVr hmd Ag o mZ ~miJb. nwT>o

H$aV nw T > o Vmo w b Jm $mo S > H $ nZrMm Mo A aZ Pmbm. mM Zmd

{H$oH$ df A{O~mV {dM{bV Z hmoVm EHo$H$m CmoJmV hmV KmbV hoar

br-Amm H$moH$m!

e-{gr : 23

e-{gr : 24

kishor.tejankar@rediffmail.com

oH$ o JmR>Vm oVoM Ago Zmhr, nU Vo OJmVrb {OdVnUm ZH$s


XoVo.
- ~yg br

Vwhmbm AmZXr Amw OJmMo Agob Va mMm g~Y omer OmoS>m,


Vrer qH$dm dVyer Zmhr.
- A~Q> AmBZQ>mBZ

hr CXmhaU Aer oM H$m Ambr? H$maU o Am{U o JmR>Uo

H$s, ""mm eoOmmMm gmZme hmdm'' qH$dm ""mPm {VnYu {^H$mar

m {dfr MMm H$aVmZm AmnU WmoS>o H$Q>mibmo hmoVmo. H$Q>mim hm omMm

hmdm'' qH$dm ""mPm AnmZ H$aUmm Vrbm {ejm hmdr'' Aem

ey Amho Am{U Vmo KmbdmMm Va Amnb o JmR>mgmR>r H$moUr H$er

H$maM o ~miJU hUOo dVm JVrm ZmMm doi dmm

Vnm Ho$br, H$moU {H$Vr edr Pmb mMr m{hVr {imbr Va Amnmbm

KmbdU Amho. m omZ bm H$m {iob? m ZmM Cma Ho$di

h$n oVmo. Vwhr ho nwVH$ dmMVm dmMVm dVm om~b doJdoJio

""gmYmZ'' Ag AgyZ MmbUma Zmhr. Aem gmYmZmZ nmoQ> ^aV Zmhr H$s

{dMma H$amdoV Am{U dmMyZ nyU hmoVmM dVM o {ZpMV H$ambm {g

~Jbm ~mYyZ hmoV Zmhr.

hmd EdT>M o r ho nwVH$ {b{hVmZm R>odb Amho.


"o' m {dfmV MS> gemoYZ Ho$bobo Am{U OJ{g oJw$
am~Q> MoZ EH$m {R>H$mUr hUVmV, "o {bhZ R>odm!'

am~Q> MoZ nwT>o hUVmo H$s ho o ZoH$ Agob Ag nmhm. Vwhmbm o


{bhZ R>odVmZm Vo bjmV oBb. hUOoM ZoH$ H$m gmYmM m~bM
dm Vma H$am Am{U Vo {bhZ R>odm. CXmhaUmW, ""bm m dfmV Cm

Amnb o {bhZ R>odUmao bmoH$ o JmR>mV A{YH$ edr

eara H$dmM Amho.'' Ag dm EH$Xm Vwhr {b{hb H$s bm {VnYu

hmoVmV Ag am~Q> MoZ mMr AmH$S>odmar n> H$aVo. ho H$m A{O~mV

Zgmdm, "mm JbrV mPr XmXm{Jar hmdr', "wbtZr mm {Vnmbm

AdKS> qH$dm H$Q>midmU Zmhr ho W bjmV m. am~Q> MoZ o {b{hmm

gmoSy>Z mmH$S>o AmH${fV hmd' Aem Jmo>r Zmhrem hmoVrb. Vm~S>Vmo~

m nmm gmJVmV m Aem.

{O qH$dm mmemioV Ombm gwdmV H$aU hm mJ ZoH$ o

om EH$m dfmV Amnmbm Oo gm H$amM Agob Aer EH$M

{b{hmZVaM gmoa oVmo. m nwT>Mm Q>nm hUOo moOmnmMm. AmnU

gdmV hdmMr Jmo> EH$m H$mJXmda {bhm. m {b{hmnydu Agm {dMma

R>adbobo o JmR>b Amho mM moOmn AmnU H$g H$aUma Vo R>adyZ

H$am H$s, bm hoM H$m gm H$amMo Amho, mm gwIr-AmZXr-g

AmOM {bhZ R>odb nm{hOo. hUOo, damM CXmhaUmmUo, Cm eara>r

^{dmer mMm H$m g~Y Amho, ho o EH$m dfmV JmR>mwio H$m

mV Pmbr qH$dm Zmhr ho EH$ dfmZ gOmgmR>r AmOM dOZ, N>mVr,

hmoUma Amho Am{U Ago o R>admwio mP EH$ df dmm Va OmUma Zmhr

XS>mMm Koa, emoS>a mMr moOmn {bhZ, bm mmV {H$mZ Xhm Q>Ho$

Zm? (bm mMm ZoH$m H$m bm^ hmoBb?) am~Q> MoZM hUU Ag Amho

dmT> hdr Amho Ag o {bhZ R>odmd.

e-{gr : 25

e-{gr : 26

kishor.tejankar@rediffmail.com

hdoV ~Jbo ~mYmMo dZ nmhUmmZm mImbr nmm aMmdm bmJVmo.


- hoar S>ophS>

A{^Zor hmomMo dZ ho j A{^Zor hmomnojm amomMH$mar AgV.


- bwBgm AH$momm

{H$oH$ dmgmMm eodQ>M gwIX AgVmo, mgmR>r dmg H$amdmM bmJVmo,


o JmR>mMm dmg AgmM AgVmo.
- AZ}Q> hoqdo

m ZVaMm Q>nm hUOo, H$maU! bm ho o H$m JmR>mM Amho mM

bjmV m; dmr {ddoH$mZX hUVmV, ""Amnbr dVMr dVOdi

H$maU Amnmbm AmOM {bhZ R>odVm Amb nm{hOo. nYm narjom

OodT>r {H$V AgVo mnojm OmV ~mhoa gmOmV AgV Zmhr!'' AmnU

omM H$maU ZmoH$ar {idU ho AgV, eara>r H$mdmM H$maU

dVm AmdmgZmer dVM mm{UH$ amhmUma Agy Va OJmVhr Amnm

gmoamda N>mn nmS>U ho Agy eH$V, ~H$mm H$O Xomm nVtMm

AmdmgZmZm qH$V Agob. dVM dVMr $gdUyH$ Ho$br Va OJ

Amg ^{dmVm mdgm{H$ emgmR>r Agy eH$Vmo, WmoS>mV; omM

Vwhmbm $gdm{edm amhUma Zmhr. Vohm "r R>adbob o JmR>oZM' ho

H$maU {bhZ R>odVm Amb nm{hOo. AmnU R>adbob ho o Amnmbm

dVZr dVbm mdmM AmdmgZ hmo! mV $gdUyH$ ZH$mo!

^{dmV dVm {dH$mgmgmR>r H$g CnmoJr nS>Uma Amho mMm m

ho gJi AgM Ho$b Va, am~Q> MoZ hUVmo, Vwhr dVM SMARTER

gmVmZ {dMma Ho$bm nm{hOo. EH$ df hm H$mbmdYr AmnU CXmhaUmXmIb

o R>admbm gj PmbmV. EH$ dfmM o hm n{hbm Q>nm o

KoVbobm Agbm Var H$Xm{MV hm H$mbmdYr H$r-A{YH$ Agy eHo$b.

R>admMr pQ>g hUm hd Va! nU EH$Xm H$m dVm o {ZpMVrMm

m, Amnmbm ho o {H$Vr H$mbmdYrV JmR>mM Amho, ho m n>

gamd Pmbm H$s Vwm JVrbm H$moUrhr amoIy eH$Uma Zmhr.

Agb nm{hOo.
AmnU Amnm omm {XeoZ JVr H$aVmo AmhmoV qH$dm Zmhr ho
gOmgmR>r doimodoir {ZarjU H$er H$amMr mMrhr AmIUr H$$Z Vr
{bhZ R>odm. CXmhaUmW, ~Ho$m nYm narjmm nydum 24 Zn{H$m
EH$m dfmV nyU gmoS>dVm Amm nm{hOoV Ag o Agob Va Xa {hmbm
nm{hOo. Xa VrZ {hmbm N>mVr XrS> g|{Q>rQ>a dmT>br nm{hOo Ag eara>r
H$dmM o ~miJUmam wdH$ {bhZ R>odob.
eodQ>r {Vkm! dVM dVbm AmdmgZ! BWo EH$ hdmMr Jmo>
e-{gr : 27

e-{gr : 28

kishor.tejankar@rediffmail.com

XmoZ Pmm qH$dm Zmhr mMr Zm|X KoVm mdr Ag doimnH$ AmOM AmIb

5. o - n[aUmH$maH$ moOZm!

AmdH$ Amho. AmnU AmO Hw$R>o AmhmoV Am{U Amnmbm Hw$R>o nmohmoMmM
Amho ho gWnUo gOyZ KoU AmdH$ Amho. AV bwH$S>m wbmZ
n{hbdmZ hmomM o ~miJU Ja Va A{O~mV Zmhr, nU AmO AmnU

dVM o, mMo {d{dY Q>no, C{>, H$mbmdYr Am{U moOmnmM

bwH$S>o AmhmoV m dmVdmM ^mZ AgU AmdH$ Amho. hUOoM AmOM

{bImU H$mJXmda Ho$mZVa Vwm bjmV Amb Agob H$s SMARTER

dmVd Am{U o JmR>mZVaMr n[apWVr mVm AVamM kmZ Amnmbm

o AmIU Am{U Vo {i{dmMr YS>nS> H$aU ho ghO gm gmon H$m

Agb nm{hOo. BWo Amnmbm EH$ CXmhaU KoVm oBb. hmam>mMo {XdJV

Zmhr. Vwm hohr bjmV Amb Agob H$s bmImVyZ eo-XrS>eo bmoH$M

wr {dbmgamd XoewI mZr Amnm VU

edr hmoVmV, ~mH$sMo Amnm nam^yV Amwmbm ImoQ>m gmYmZmMo

dmV Ag o ~miJb hmoV H$s bm m

Amago bmdyZ, mV Amnm nam^dmMr H$maU emoYV Am{U OJmbm gmJV

ammM ZoVd H$amMr gYr {imbr nm{hOo.

OJVmV, ho H$emwio?

m, amOH$s jomV H$moUVM WmZ Zgbob

EImXm$ XmS>m amZ OmVmZm dVMm Vmob gmdaV, AmnUhr H$go

VU d Am{U ammM ZoVd H$amEdT>r

bjmYre Pmbmo AgVmo, nU Z{e~mZ H$er gmW {Xbr Zmhr ho gmJV {$aV

jVm m XmohrV MS> AVa hmoV. hm{dmbrZ

Agob Va EoH$Umao mMr qQ>Jb H$aVmV. Amnm AnemM Imna mm

H$mimVM Cm dVdmMm gamd Am{U Wm{ZH$

mmda $moS>Umm bmoH$mm AmwmV $maem MmJm ^{dmMr Anojm

ZoVdmnmgyZ mZr gwdmV Ho$br. ganMmgmam nXmm {ZdS>UwH$m bT>dyZ

ZgVo. ""r {H$Vr JoQ>'', Ag gmJV {$aUmm mUgmbm bmoH$ doS>m

j AZw^d Jmoim Ho$bm. H$mJog njmm dVrZ ZoVd H$amm m

hUVmV. Vwbm bmoH$mZr JoQ> hQ>b nm{hOo, ho mbm gOVM Zmhr. nU Vr

m gYr {iVrb m gJim KoV, {d{dY N>moQ>m-moR>m {ZdS>UwH$m

nwH$i ZVaMr, nam^yV Amwmm CmamYmVrb ~m~ Amho!

bT>dV AIoa AmXmaH$s {idbr. m ZVa ammm ZoVdmgmR>r AmdH$


Agbob nmqR>mM gm~i {idyZ njmm ZoVdmgmoa dVM H$me

AmVm nmh!

{g Ho$b. mZVa Vo wr Pmbo. hm gmam dmg AZoH$ dfmMm hmoVm.

n{hbr nmar AVa OmUmMr!

naVw ammM ZoVd H$amM o ~miJb VohmM mZm m AVamMr

Amnm omnmgyZ AmnU {H$Vr AVamda AmhmoV mMr OmU AgU


e-{gr : 29

OmUrd hmoVr. mwioM mMo gJio Z AV mo {XeoZ hmoV Jobo. Ia


e-{gr : 30

kishor.tejankar@rediffmail.com

omMr n[aUmH$maH$ moOZm AmImM EH$ V Amho. Vo AmnU

o JmR>mV nam^d Pmbom bmoH$mMr CXmhaUo Amnmbm moR>o H$aV


ZmhrV, o JmR>mV edr Pmbom bmoH$mMr CXmhaUo Amnmbm moR>o
Ho$m{edm amhV ZmhrV.
- Q>r$Z H$mohr

Va am qH$dm am>r
nmVirda Zo V d
H$aUmm ~h g
o

ZH$mem H$mJXmda H$mT>bm Am{U ZVa m ZH$memd$Z dmg H$aVmZm

{grmJo hrM H$Wm

H$moUH$moUVo Wm~o JmR>mMo Vo R>adb H$s o JmR>Vm oV. amOH$s ZoVd

Amho.

{idbobo ZoVo AgmoV H$s EH$m N>moQ>mem hmQ>obnmgyZ OJ^a hmQ>obmM Omio

Xgar nmar mo mJ {ZdS>mMr

{dUUmao {d>b H$mV AgmoV, Amnb o JmR>mMm mJ mZr mo

EImX C{> qH$dm o JmR>mMo AZoH$ mJ Agy eH$VmV. Amnmbm


Amnb o JmR>mgmR>r mo mJ H$moUVm ho R>adVm Amb nm{hOo. Amnb
o {bhZ R>odVmZmM hm {dMma H$ambm hdm. mJ {ZdS>VmZm mVbo YmoHo$
Am{U ZVa omr Pmmda AmnU Oo {idb Vo Iyn H$mi {Q>H$b
nm{hOo mMmhr {dMma doirM Ho$bm nm{hOo. hUOo, lrV hmomM o

nVrZ AmIbm hUyZM Vo edr Pmbo.

nwT>Mr nmar XZ{XZ nS>VmiUrMr


AmnU AmIbom mJmd$Z AmnU mJH$U H$aV AmhmoV H$m?
Amnm omm Odi OmmMo Amnbo Z edr hmoV AmhoV H$m?
AmO Amnmbm Amnm omm {XeoZ OmVmZm H$moUH$moUVo AS>Wio

~miJUmm mUgmZ ~H$ qH$dm gam$mMr noT>r bwQ>mMm mJ {ZdS>U

Ambo? AmnU {dMma Ho$bm hmoVm Vg jmV Z KS>Vm H$mhr doJimM

Ho$di YmomMM Zho Va ^{dmV H$mMm AYma {ZmU H$aUma Agob.

AZw^d oVmo H$m? H$mhr ZdrZ gH$Q> C^r am{hbr AmhoV H$m? Aem AZoH$

narjoV CmrU hmomgmR>r Amg Z H$aVm H$mnr H$amMmM mJ {ZdS>bm

~m~tMr nS>VmiUr amoOm amoO H$aU hm edrnUo omV nmohmoMmMm

Va mV AZoH$ YmoHo$ g^dVmV. H$mnr H$$Z nmg hmomZ kmZ {iV ZgV,

mJ Amho. AmnU Oohm AmOMm AmT>mdm KoVmo VohmM mnydu CX^dbom

dVm kmZmMr Iar narjm hmoV ZgVo, mwio H$mJXmda nmg PmmZ

dam gJim AS>MUtnH$s {H$Vrda AmnU mV Ho$br mMmhr Amg

Amwmm AdKS> narjm nmg hmoVm oV ZgVmV mM ^mZ mJ R>adVmZm

hmoVmo. Amnbr {Xem MwH$V Agob Va mo {XeoZ OmU, AS>Wio Ambo Va

Agmbm hd. {edm, H$mnr H$aVmZm nH$S>bo Jobo Am{U S>r>-~ma qH$dm

mda nm emoYU, H$mbm AZw^dmd$Z CmMr gH$Q> Q>miU Am{U

apQ>Ho$Q> Ho$bo Jobo Va Amnm omMm nma ~moOdmam dmOob hohr gOb

Amnb o JmR>mm {XeoZ doJmZ AmJoHy$M H$aU e hmd mgmR>r

nm{hOo.

XZ{XZ nS>VmiUr AV AmdH$ AgVo.


e-{gr : 31

e-{gr : 32

kishor.tejankar@rediffmail.com

Zo m m

AmOMo AmnU Am{U Amnmbm JmR>mM o m XmoZ q~XMm

XZ{XZ nS>VmiUr H$aV H$aV AmnU AZoH$ Q>no JmRy>Z Amnm


omrm Odi OmV AmhmoV mMr AZw^yVr AmmZVa nwT>m Q>mM
{ZmoOZ H$amV AmnU mhra hmoV OmVmo. CXmhaUmW, m Q>mda AwH$
EH$ Jmo> ZH$s KS>ob hm Amnbm AXmO nma MwH$bobm AgVmo Va AZno{jVnUo
EImXr AXmO Zgbobr KQ>Zm KSy>Z OmVo. mJm AZw^dmd$Z nwT>m
Q>mMr AmIUr H$aU Iyn gmoBM AgV. ZJagodH$ nXmm {ZdS>UwH$sgmR>r
Amnm n[agamVm ZmJ[aH$m~b nyU {ddmg Agbobm mUyg {ZdS>UwH$sV
gm$ PmonVmo Vohm mbm nwT>Mr AmIUr H$aVmZm mMm $ma CnmoJ
hmoVmo. o JmR>mMm emew {dMma Z H$aUmam mUyg {ZdS>UwH$sVm
Aem AZw^dmZo hV~b hmoVmo, qH$dm ZmX gmoSy>Z XoVmo, Va hema mUyg m
AZw^dmM Amnm AmgmV $nmVa H$$Z
nwT>m doir doJir yhaMZm H$amM
R>adVmo.
nwT>bm Q>nm R>adVmZm mUyg hema
hmommJo mMo mJm Q>mVbo AZw^d
AgVmV. m AJXr gwdmVrbm AmnU
hQ>mmUo, oUmm oH$ AS>MUrH$S>o
gYr hUyZ nmhZ, mda mV H$aU
hUOoM omM C{> JmR>mVbo AS>Wio
Xa H$aU hmo!

nam^d hr gwYmaUm H$amMr gYr AgVo, mmH$S>o Jw$ hUyZ nmhm.


- br AmH$moH$m

bjmV Agy m, Vwm omnV nmohmoMmm mJmVbo AS>Wio


VwhmbmM Xa H$amMo AgVmV. A H$moUr Vo Xa H$aob mMr dmQ> nmhmV
~gU MwH$sM AgV. AS>Wio Xa hmomgmR>r H$mhr MH$ma KS>Vrb,
moJmmoJ KS>Vrb mda {ddmg Z R>odVm AmnU dV hemarZ Vo Xa H$$Z
nwT>Mm Q>nm AmImMm Am{U JmR>mMm AgVmo.

moOZoV ~Xb H$aU hr ZVaMr nmar


Amnm m{XV nydmZw^dmd$Z AmnU Amnb o gmYmMr moOZm
AmIbobr AgVo. o JmR>mm mJmd$Z dmg H$aVmZm Amnmbm
doJdoJio AZw^d oVmV. m AZw^dmm AmYmao Amnmbm Amnm
moOZoV ~Xb H$amdo bmJVmV.
CXmhaUmW, ZmoH$ar {i{dmgmR>r AmnU AO Ho$mZVa H$mb
oVmV, nU j wbmIVrV AmnU {H$oH$ ZmMr Cma XoD$M eH$V
Zmhr, ho bjmV Ammda Amnm AZw^dmm AmYmao m AdKS> ZmMr
Zm|X Ho$bobr Agob Va mm CmamMr Vmar H$aVm oVo. dgmmgmR>r
AmnU Ho$bobm H$n Ahdmb ~Ho$Zo Am Ho$bm Agob, Va m wmda
~Ho$Mm Amjon Amho m wmMr H$n AhdmbmV nwZmS>Ur H$aVm oVo.
OrZ {dH$sm dgmmM o ~miJbom wdH$mbm gd g~{YV
H$mJXnmMr m{hVr ZgmMm AZw^d Ambm Va m ~m~VrV dVbm
n[anyU H$$Z Vmo Amnm omm {XeoZ dmg H$$ eH$Vmo. mgmR>r m

e-{gr : 33

e-{gr : 34

kishor.tejankar@rediffmail.com

mZVaMr nmar nwT>m Q>mMr

oH$mbm Amnmnm omVrm moOZoo doimodi


o r ~Xb H$amdo bmJVmV.

ehmUm Pmbm AgoZ Va hr gJir JhrVH$ ~XbyZ oUmm AmhmZmZm

dVbm A{YH$ gj ~Z{dmm ~Xbm~amo~aM AZoH$ doim Amnm

gWnUo gmmoam OmBZ. Oo MwH$b Vo mP! H$g MwH$b mMr XZ{XZ nS>VmiUr

moOZoV AZmdH$ Q>mMm AmnU CJmMM gmdoe Ho$bm Aghr bjmV

Zm|X gmjr Amho. hUOoM bm mPr O~m~Xmar gObr Amho.

oVo. CXmhaUmW, Ho$di AmoiIr H$mTy>Z Am{U ^mdr VtMr AmoiI

AmVm mm omm {XeoZo AmJoHy$M H$aVmZm r m MwH$m H$aUma

gmJyZ ~H$ ZoOa Amnb H$O H$aU Oya H$aV Zmhr, mgmR>r Amnbm

Zmhr, mP o dN> Amho, Vo JmR>mV bm H$moUr AmS> oUma Zmhr, hm

H$n Ahdmb n[anyU AgbmM nm{hOo mMr OmUrd hmoVmM AmnU

mPm gO MwH$sMm Amho ho EH$Xm gOb H$s nwT>m Q>mV AmIUr

H$n AhdmbmdaM bj A{YH$ H|${V H$$.

H$aVmZm AmnU MVwa hmoVmo. mbm mbm O~m~Xma R>adyZ AmnU moR> hmoUma

VwM o Cm AgV, VwMo mJ mo AgVmV, VwMo Z


mm{UH$ AgVmV, VwMr {O dmImUmgmaIr AgVo, Varhr o JmR>mV
Ag AS>MUr oVmV. BWo mUyg EH$ Va hV~b hmoVmo qH$dm Wm{nV
dWobm, ^modVmbm bmoH$mZm, gmOmVm KQ>H$mZm Xmof XoV ~gVmo.
g^modVmbr KS>Umm AZoH$ Jmo>r ZH$mamH$ Am{U mZ{gH$ IrH$aU
H$aUmm AgVmVM. m gJm ZH$mamH$ Jmo>tMr O~m~Xmar W
H$mJXmda {ZpMV H$am. mZVa dVo S>moH$mdyZ nmhm. Vwm bjmV
oBb H$s, VwhrM Hw$R>o Var MwH$Vm AmhmV. CXmhaUmW, AmnU hUy Vo
gmoaMm EoHy$Z KoBb, mPm OdiMm ZmVodmBH$ bm JaQ>a amhrb, mPr
Hy$Q>a bm doioda nmohmoMdob, r mPm H$n Ahdmb nao$Q> Ho$bm Amho,
mm pVdmMm Iyn ^md nS>ob, mm AmoiItMm CnmoJ hmoBb m
Am{U Aem AZoH$ JhrVmo nam^d AmmZVa AmnU R>ady eH$Vmo H$s,
mbm rM O~m~Xma Amho. mPr JhrVH$ MwH$br AmhoV. AZw^dmZVa r
e-{gr : 35

Zmhr, CbQ> dVbmM gd AS>MUtMm O~m~Xma mZb Va nwT>Mo gJio


Z AmnmoAmn gwQ>Vrb, Aer dmr {dH${gV H$aU hm o JmR>mm
dmgmVbm hdmMm Q>nm Amho.
AS>r ~rZbm, mm AS>mBS> m AmnaoqQ>J {gpQ>Mr gdmZr qQ>Jb
Ho$br Vohm mVyZ nam^yV PmmMr ^mdZm PwJm$Z XoV mZ mM CgmhmZ
JwJbbm JmR>b Am{U Vmo OJmVm lrVmm mXrV OmD$Z ~gbm.
Amnm wbmIVrV Vmo hUmbm, ""dfmZwdf} mH$mogmQ>Mr AmnaoqQ>J
{gpQ> dmnaUmm mo~mBb H$nm bm H$m C^ H$aVrb? mda r
{dMmaM Ho$bm ZhVm hr mPr O~m~Xmar hmoVr! MyH$ mPrM hmoVr, r Aem
^mV hmoVmo, H$s bmoH$ mP H$mVwH$
H$aVrb, mPr AmnaoqQ>J {gpQ>
OJ^a {g hmoBb; naVw n{hm
Q>mV gJi {dM KS>V Job.
mPo gJio AXmO gm$ MwH$bo''.
e-{gr : 36

kishor.tejankar@rediffmail.com

AmVm hdmMr nmar - O~m~XmarMm boIm-OmoIm

6. o JmR>mgmR>r

Iyn H$m AgVmV, AZno{jVnUo AZoH$ {R>H$mUr JwVmd bmJV, Iyn doi
dmmhr OmVmo, {H$oH$mZm Va {Xdg^amm Ag H$mmo doiM {iV
Zmhr... dJao.... dJao Ia AgV. nU mMm {dMma o {ZpMV H$aVmZmM

dZmM $nmVa omV Pmb, AmnU {ZpMV Ho$bom om~b

H$amMm AgVmo. AmnU Amnb o H$g JmR>Uma m~b AmIUr H$aVmZmM

gImob Amg Pmbm Am{U ImM-IimMm AXmO Ambm H$s m

AmnU mgmR>r H$gm doi XoUma AmhmoV mM doimnH$ H$amM AgV Am{U

Wm~mM Zmhr. H$mJXmda AmIb Vo jmV CVa{dmgmR>r AmVm hdr

m doimnH$mmUo dmJmM AgV. Amnm omm Vr mm{UH$

H$Vr. H$Vr H$ambm whV nmhmdm bmJV Zmhr. "Cm hm AmOmnojm

AgUmm mUgmZo {ZmoOZ H$aVmZmM mgmR>rm doimMm {dMma H$$Z

AdKS> AgVmo' Aer n{Ze hU Amho. hUOoM AmOM H$m Cmda

doi H$mT>bm nm{hOo.

T>H$bb Va Vo hmomMr eVm H$r AgVo. o JmR>mMr n{hbr H$Vr,

eyMm ZmZmQ> H$amMo

J Vr {H$Vrhr N>moQ>r Agmo, Cm H$$ hQ>b H$s gnb! CXmhaUmW, ~Ho$V

o ~miJUmm

moR>m A{YH$mar hmomM o {ZpMV Pmb, m {XeoZo H$m Z H$amMo

OdmZmbm BVa AZoH$

ho R>ab, Amnm omm nyVugmR>rM H$m H$m H$amM mMr H$mJXmda

H$mmwio dVgmR>r

Zm|Xhr Ho$br, n{hbm Q>nm ~Ho$m mo~oeZar Am{$ga m nXmm gJm

IXH$ IUmbm qH$dm

nYm narjm XomMm R>abm, mgmR>r AmdH$ Vo Amg gm{hhr

Xm$Jmo mMm gmR>m

AmUb Am{U AmVm doi Ambr Vr Amgmbm gwdmV H$amMr. BWo,

H$ambm doi {imbm Zmhr, Va eyEodOr mMmM ZmZmQ> hmoBb. o

VjUr Amgmbm gwdmV H$aU Ano{jV Amho. H$maU H$mhrhr Agmo,

JmR>mgmR>r doioMo {ZmoOZ ho o R>adVmZmM H$amM AgV Am{U Amnm

"CmnmgyZ gwdmV H$$ hQ>b H$s mVbr nmda Jobr'.

omm {XeoZo EHo$H$ nmD$b nwT>o gaH$mgmR>r doi H$mT>mMm AgVmo !


"mo doi oVmM AmnU XmIdyZ XoD$' Aem dJZm o JmR>mm
{H$oV oV ZmhrV. "mo doi' mMr {ZpMV mm ZgVo. Ia Va,

Xe{dVo!
mm omm {XeoZ Z H$ambm bm doiM {iV Zmhr Ag

H$moUVrhr doi moM AgVo qH$dm H$mhr bmoH$ mo doioMr dmQ>M nmhV

hUU hUOo omMr AmIUr H$amV MyH$ Pmbobr AgU! oH$mbm

~gVmV. mwio AmO, Ammm, m jUr hrM mo doi AgVo. omm

e-{gr : 37

e-{gr : 38

kishor.tejankar@rediffmail.com

bJoM H$Vr H$aU ho o JmR>mgmR>r AmnU {H$Vr CgwH$ AmhmoV ho

OmVrV OmV AS>WmZm nma H$amMm gamd hUOoM qOH$mMm gamd.


- hmH$s brS>g

{XeoZo Z H$aUo ho nwT>o nwT>o T>H$bVm oV Zmhr.


"mo doir mo H$Vr H$aUo' m gw{dMmamMm AW Agm Amho H$s,
Ammm H$moUVr H$Vr H$amgmR>r mo doi Amho? mMm {dMma H$aUo.
Amier bmoH$ AmYr H$Vr H$m H$amMr mMm AYyH$gm {dMma H$$Z mo
doioMr dmQ> nmhmV ~gVmV Am{U nam^d nH$aVmZm gw{dMmambm Xmof XoV
"mo doi AmbrM Zmhr' Ag gWZ H$aVmV.
"doi' hm $ma m{bH$ eX Amho. EH$Xm Jomda nwhm oV Zmhr, Vr
doi! oH$ jU hr mo doiM AgVo. $V H$emgmR>r? mMm {dMma

Amnb o JmR>mgmR>r W H$m H$amd Agm Z nS>Umm

H$amMr jVm hdr! g$aMX nS>VmZmMm jU hm ga AmPH$ yQ>Z

mUgmZ gmn{eS>rgmaI nwhm n{hm KamV Omd Am{U o JmR>mm

mm omVrMm jU hmoVm - JwdmH$fUmm emoYmMm jU hmoVm.

Q>mMm Amg H$amdm.

H$m H$amd VoM gOV Zmhr Aer AZoH$mMr VH$ma AgVo. o R>admZVa

Amnm ZmMm mYmH$ AmIyZ mZwgma ZmMr bJoM gwdmV


H$aU ho o Z$s JmR>mM bjU Amho!

Vo JmR>mgmR>r gwdmV Hw$Ry>Z H$amdr m~b g^ AgU hUOo AmnU

AMmZH$ {Zag dmQ>U hm o JmR>mm {H$oVbm AmIUr EH$

R>adbob o Z$s JmR>mgmR>r AmnU Ho$bom JhnmR>mV H$VaVm AgU

Q>nm AZoH$mm dmQ>mbm oVmo. Iyn CgmhmZ o {ZpMV Ho$bob AgV,

hmo! bm hmam>mMm wr hmMo Amho Ag o R>a{dUmm {dbmgamd

mMm Iyn Amg Ho$bobm AgVmo, gJio Q>no {ZpMV Ho$bobo AgVmV.

XoewImZr n{hbrM {ZdS>UyH$ AmXmaH$sMr bT>br Zmhr H$maU Amnm

AJXr {H$Vr H$mbmdYrV Amnmbm o JmR>Vm oBb mMmhr {dMma

ZmVb o JmR>mm dmgmVbo gJio Q>no mZm nyU mhrV hmoVo. Hw$Ry>Z

Ho$bobm AgVmo. Am{U AMmZH H$mhrVar Ag KS>V H$s, odmXr mUgmbm

gwdmV H$amdr ho o AmIVmZm R>abob AgV. AmYr H$m H$amd, ZVa

dVm omV agM dmQ>oZmgm hmoVmo. AmnU CJmM Ag o R>adb Ag

EH$mnmR>monmR> H$m H$amd, ho o {ZpMVrm Q>mVM oV.

mbm dmQy> bmJV. AmnU ho o JmRy> eH$V Zmhr Ag H$mhtZm dmQ>V Va

e-{gr : 39

e-{gr : 40

kishor.tejankar@rediffmail.com

W H$m H$amd ho Z COU hr AmUIr EH$ AS>MU AgVo. AmYr

Amnbm AXmO MwH$bm Ag H$mhtZm! ho o JmRy>Z Oo gm hmoBb Ag


Amnmbm dmQ>V hmoV Vo H$mhr $ma JoQ> Zmhr Ag H$mhtZm dmQy> bmJV.
Aemdoir odmXr mUgmbm nwZ{dMma H$amMr JaO AgVo. AmnU o
R> a dVmZm Mw H $bmo hmo V mo H$s
Amnbm AmOMm {dMma MwH$sMm
Amho mMm ZrQ> Amg H$amdm
bmJVmo. mm{UH$nUo Z
H$aUmm ~hVme bmoH$mm
Ag bjmV oV H$s AmnU o
AmIVmZm MyH$ Ho$bobr Zmhr,

oH$ dZmiy mUyg {dOoVm hmoVmoM Ago Zmhr nU oH$ {dOoVm hm


dZmiy AgVmoM.
- mH$ JmomZ

o JmR>mgmR>r m EH$m MH$mVyZ Omd bmJV. ZoH$s hrM doi


AgVo H$s, AmnU Amnm ombm {MH$Qy>Z amhmM AgV. AmnU Vo
gm H$$ eH$Uma Zmhr Aem {dMmamZ Amnm omnmgyZ Xa OmUmao
bmoH$ gmm Amw OJVmV. m AS>MUtda mV H$$Z, hV~b Z hmoVm
omrgmR>r Z H$aUmar mUg edr hmoVmV.
gwIr-g-AmZXr Amw {idmM Agob Va m EH$m Q>md$Z
OmdM bmJV Agm edr mUgmMm gm Amho !

Va H$mhr Vmnwam KQ>ZmZr


Amnmbm Zammm JV}V
bmoQ>b Amho. Amnm omm ~m~VrV Amnmbm {Zag H$aUmm KQ>Zm
A{YH$ AmhoV. Amnb o XrKOrdr Amho Ag AZoH$mm bjmV oV
Am{U Vo nwhm Zm CoXrZ, AmdH$ Vo ~Xb H$$Z, Amnm omm
{XeoZo AmJoHy$M H$aVmV.
o JmR>mm ZmV Ago AZoH$ AS>Wio oV AgVmV. m
AgVo. Varhr n[apWVrZw$n KQ>Zm KS>V OmVmV Am{U doJdoJir AmhmZ
gmoa oV amhmVmV. m gJm AmhmZmer gmZm H$amMhr AmnU
AmYrM R>a{dbob AgV.
e-{gr : 41

e-{gr : 42

kishor.tejankar@rediffmail.com

gJm AS>Wmda mV H$amMr {Vkm AmnU o R>a{dVmZmM Ho$bobr

7. omVr Am{U Vwhr

(2)

Vwhr R>a{dbob o hImg JmR>Vm oBb Aer Vwhmbm Imr


dmQ>Vo H$m?

(3)
AmVmnVm {ddoMZmVyZ AmnU o hUOo H$m? Vo JmR>mgmR>r
H$m H$amdo bmJVo? AmXtgX^mV Iyn m{hVr KoVbr. AmVm AmnU
Amnb o mo nVrZo R>a{dmgmR>r gm Pmbmo AmhmoV. mnwT>M
nmD$b Q>mH$mnydu AmnU EH$ Zmdbr nmh. nwT>o {Xbom ZmMm
ZrQ> {dMma H$am. oH$ ZmMm dV, gmdH$me, gd AJmZr {dMma H$am.
~w{~imo Mmb H$aVmZm qH$dm nmo IoiVmZm Ogm AmnU oH$ MmbrMm
gJ {dMma H$aVmo Vgm oH$ ZmMm emVnUo {dMma H$am. WmoS>mV,

AmnU Vo o JmR>mV edr Pmbmo AmhmoV Agm {dMma Vwhr


H$$Z nm{hbm H$m?

(4)

hmo / Zmhr

o JmR>mgmR>r Amnm {dMmamo moR>m ~Xb H$amdm bmJob


mMm Vwhmbm AXmO Amho H$m?

(5)
(6)

hmo / Zmhr

o JmR>mgmR>r m H$Vr H$amm bmJVmV mM doimnH$


Vwhr ~Zdb Amho H$m?

(7)

hmo / Zmhr

AmwmVm AmZXmgmR>r o JmR>mM Va Amnmbm H$emMm


Var mJ H$amdm bmJob mMr Vwhmbm H$nZm Amho H$m?

{Zn AmnmbmM nwT>m Q>mV mJ XmI{dUma Amho. H$mhr ZmMr

hmo / Zmhr

Cmao ZH$mamH$ AgVrb Var Mmbob, CbQ> mwio AmnU ZoH$m H$emV
~Xb H$amMm Vo R>aob. dVZo dVbm CmrU H$$Z KoU gmon Amho, nU
mwio o-mrm m IS>Va dmgmV Vwhmbm H$mhr CnmoJ hmoUma
Zmhr. hr Zmdbr AmnmVm H$VaVm emoYmgmR>r Amho, CmrU
H$amgmR>r Zmhr!

o JmR>mV oUmm H$moUmhr AS>MUtda gWnUo mV


H$amMr mZ{gH$ Vmar Vwhr Ho$br Amho H$m? hmo / Zmhr

(10) o JmR>mm ZmV doimodoir AS>MUr oUma AmhoV, nam^d


hmoUma AmhoV, R>oMm bmJUma AmhoV ho Vwhr drH$mab Amho H$m?

hmo / Zmhr

bmoH$mm AmXemda Vwhr Amnm omMr {ZpMVr Ho$br Amho


H$m?

hmo / Zmhr
e-{gr : 44

kishor.tejankar@rediffmail.com

(11) ^modVmbm ZH$mamH$ Jmo>tH$S>o Xbj H$$Z $V edr

Vwhr {ZpMV Ho$bob o {dMmanydH$ Ho$b Amho H$m?


e-{gr : 43

(9)

hmo / Zmhr

o mVrnyduMr Zmdbr
(1)

hmo / Zmhr

Or H$Vr AmO Ammm H$amMr Vr ZVa Cm H$$ Agm {dMma Vwhr


H$aVm H$m?

(8)

hmo / Zmhr

{ZpMV Ho$bob o JmR>mm {d{dY nmmMm Vwhr am{Xdg


{dMma H$aVm H$m?

Zmdbr gmoa Ambr hUyZ nQ>mnQ> IwUm H$$Z gn{dmm mJo bmJy
ZH$m. hr AmnU AmnbrM KomMr narjm Amho. mVyZ hmoUmao ~ao-dmBQ>

hmo / Zmhr

(12) Hw$Qw>~mVm qH$dm gmOmVm bmoH$mZr Vwm om~b qQ>Jb

8. ommJo oaUm H$moUmMr?

Ho$br Va Vwhr mH$S>o Xbj H$$ eH$mb H$m? hmo / Zmhr


(13) AmnU R>adbob o Amnmbm gwIr-g Am{U AmZXr
Amw XoBb Aer Amnbr nyU lm Am{U Imr Amho H$m?
hmo / Zmhr
mVm AZoH$ "hmo' Am{U AZoH$ "Zmhr' Cmam~b Vwhmbm
ZrQ> {dMma H$amdmMm Amho. mVyZ VwM o JmR>mgmR>r Vwhr gO
hmb!

AZoH$ odmXr VU dVM o R>adVmZm Vo e^a Q>o$ mM


dVM AgV. CXmhaUmW, bar noOZo dmm ~m{dgmm dfu BQ>aZoQ>daMr
H$moQ>dYr noOog S>mD$ZbmoS> H$$Z bmoH$mZm hdr Vr m{hVr CnbY H$$Z
XomM o R>adb, Vohm mmda H$moUmMmM ^md ZhVm. {~b JoQ>gZo
mH$mogmQ> hr Zdr AmnaoqQ>J {gQ>r {dH${gV Ho$br Vohm mmgmoa
m jomVbr H$moUrhr Vr AmXe hUyZ ZhVr. naVw ~hg mJXeH$
wdH$mZm om~b mJXeZ H$aVmZm EH$mnmR>monmR> CXmhaU XoV o[aV H$aVmV.
gmoa mMoM AmXe R>odyZ dVM o {ZpMV H$aU ho Ja Zmhr; naVw
mgmR>r Amnmbm nwhm EH$Xm H$mhr ZmMr Cmao mdr bmJVrb.
CXmhaUmW bm emV XmbogmaIm edr A{^ZoVm hmM Amho, bm
g{MZ V|Sw>bH$agmaIm ~Q>gZ hmM Amho, bm ^aV Xm^moiH$amgmaI
Om{hamV jomV edr hmM Amho, bm ahmZgmaIm gJrVH$ma
hmM Amho, bm mohX AbrgmaI w>rmom hmM Amho qH$dm
Amho, Ag Oohm AmnU H$moUmm Var emMm AmXe S>momgmoa R>odyZ
Amnb o AmIVmo Vohm nwhm EH$Xm EH$m Zmdbrbm AmnU gmmoa Job
nm{hOo.

e-{gr : 45

e-{gr : 46

kishor.tejankar@rediffmail.com

emh$I, gbmZ, Eodm, mYwar, rVrgmaI A{^Zmm jomV Zmd H$dmM

VwMo AmXe Am{U Vwhr mMr VwbZm


(1)
(2)
(3)

Vwm AmXe Vrm omVrMm Amg Vwhr Ho$bm Amho

mwioM AmVm Amnb o JmR>mgmR>r AmnU H$m H$m H$amd ho

H$m?

Amnmbm R>adVm oBb. Amnb o JmR>Umm oH$ VrZo Ag

hmo / Zmhr

VwmVbo JwU/Xmof Am{U AmXe VrMo JwU/ Xmof mMr

gH$Q>o nma H$aV omm {XeoZo dmQ>Mmb Ho$bobr AgVo, mm dVm

VwbZm Vwhr Ho$br H$m?

gH$mamH$ JwUd{eQ>mgh AZoH$ KQZ>mMm mm emV gh^mJ AgVmo.

hmo / Zmhr

Vwm AmXe Vrm {XZM}g~Yr Vwhr Amg Ho$bm Amho


H$m?

(5)

hmo / Zmhr

Vwm AmXe Vrm {ZU nVrMm Am{U {ZU jVoMm


hmo / Zmhr

Vwm AmXe Vrm pVdmMm Amg Vwhr Ho$bm


hmo / Zmhr

Amho H$m?
(8)

AmnU dmVd Amg Ho$bm nm{hOo.

Vwm AmXe VrZ Amnb o JmR>mgmR>r Ho$bom ZmMm

Amg Vwhr Ho$bm H$m?


(7)

AmnUhr AgM Amnb o JmR>md ho R>adVmZm m gmm nmd^yrMm

hmo / Zmhr

Vwhr Amg Ho$bm H$m?


(6)

hmo / Zmhr

AmXe Vrm {dMma nVter VwMr {dMma nVr OwiVo


H$m?

(4)

darbnH$s ~hVme ZmMr Cmao H$Xm{MV ZH$mamH$ oVrb, naVw

Vwm AmXe Vrbm Ambom gH$Q>mo mZr mMm {VH$ma


H$gm Ho$bm mMm Vwhr Amg Ho$bm Amho H$m? hmo / Zmhr

(9)

Vwm AmXe VrZo R>adbob o JmR>mgmR>r Ho$bom gmm

(10) Vwm AmXe Vrm gd JwUd{eQ>mnH$s VwmV


H$r Agbom JwUd{eQ>mMm Amg Vwhr Ho$bm Amho
H$m?

hmo / Zmhr
e-{gr : 47

e-{gr : 48

kishor.tejankar@rediffmail.com

ZmMr {eH$V Vwhr Amgbr Amho H$m? hmo / Zmhr

Q>rhZ H$mohr hm EH$ OJ{g dWmnZ Jw$ Amho. mM ""edr


mUgmm gmV gdr'' ho BJOr ^mfoVb nwVH$ OJ^amV Iyn JmOb.
OJmVm AZoH$ VtMr AZoH$ KQ>ZmMr Am{U AZoH$ jomMr CXmhaU
XoV {b{hbom m nwVH$mm OJmVrb 34 ^mfmo ^mfmVa Pmbr.
mwio nMdrg H$moQ>tm da Vr {dH$m Jom. dV Q>rhZ H$mohrM
o hmoV H$s Ag EH$ nwVH$ {bhmd mgmR>r mZ Iyn m{hVr Jmoim
Ho$br. OJmVm {H$oH$ edr bmoH$mm j ^oQ>r KoVm. CmoOH$,
H$bmH$ma, IoimSy>, amOH$s Vr, boIH$, gemoYH$ Aem gd H$mam
bmoH$mZm Vmo j ^oQ>bm. mm emmJM ah OJ^amVm bmoH$mZm
CbJSy>Z XmIdmd Ag mZ R>mnUo R>adb hmoV. m >rZ mZ Jmoim
Ho$bom m{hVrM R>amdrH$ nVrZ dJuH$aU Ho$b. mVyZ gJimm
gdtMm EH$ gmZ YmJm Y$Z mZ OJmVm edr bmoH$mm gmV
gdt~b nwVH$ {b{hb. ho nwVH$ bmoH${ Pmb mM H$maU m gmV
gdr EH${VnUo $ma WmoS>m bmoH$mo AgVmV. Q>rhZ H$mohtm
nwVH$mda ^m H$aVmZm mH$ H$mogob hm dWmnZ Vk hUVmo H$s,
""Q>rhZZo {ZarjU Ho$bom edr bmoH$mo edr hmomgmR>r AmdH$
Agbom gmV gdtMm gM hmoVm. m gMmVm oH$ gdrMm Xgm
gdter H$mhr g~Y Amho. mwio m Vro m gmVhr gdr AmhoV
e-{gr : 49

bm gVV {dOr H$aV Vo mo o AgV.

- mohX Abr

m hImg edr hmoUmaM mV gXoh Zmhr. naVw, mVm EH$m gdrMm


Oar A^md Agbm Var o JmR>U XamnV hmoD$ eHo$b. EdT>M Zho Va
m gd gdr EH$mM doir Agm nm{hOoV. emar[aH$ mmmgmam
EH$mZVa EH$ gd OS>dyZ KomMm Z H$amV AW Zmhr. mwioM ho
nwVH$ nyUnUo dmMyZ Pmmda mV {Xbom gd gdr EH$mMdoir
AJrH$maUmao AZoH$ bmoH$ Amnb o JmRy> eH$Vrb.'' Q>rhZ H$mohr
mm edr mUgmm gmV gdr H$moUm m AmVm AmnU nmh. naVw
mnydu ho bjmV KoVb nm{hOo H$s mZoM m gdtM dVm pVJV
gdr, gmOmV dmdaVmZmm gdr Am{U dV d gmO mm EH${V
H$mm {VgmXmZVa mo Vo ~Xb H$amm gdr Ag dJuH$aU Ho$b
Amho.

pVJV gdr
(1) H${Verb AgU : EImX o JmR>mM AmnU EH$Xm {ZpMV
Ho$b Am{U AmnU Vo ZH$s JmRy> eH$Vmo Agm Am{ddmg Ambm H$s
bJoM H$Vr H$ambm gwdmV Ho$br nm{hOo. H$Vr hr emMr n{hbr nmar
Amho. OJmVm oH$ edr mUgmMr gwdmV doim doir Ho$bom
H$VrZ hmoVo. OJmVbo gdgmm bmoH$ AZoH$ AmdH$ H$Vr, ""ZVa
H$$'', ""Cm H$$'', ""nmh ZVa'' Aem nVrZ bm~Urda Q>mH$VmV.
e-{gr : 50

kishor.tejankar@rediffmail.com

9. edr mUgmm gdr

n{hbr Am{U AV hdmMr gd AgVo.


(2) H$Vr nyU H$aU : m gdrbm Q>rhZ H$mohr "ES> BZ mBS>'
Ag hUVmo. hUOo Ho$di EImXr H$Vr gw$ H$aUM Zho Va Vr nyU H$aU
hr gd edr mUgmZm AgVo. OJmVbo ~hVoH$ bmoH$ AJXr gmm
gmm H$Vrgwm H$Q>mmZ qH$dm AmiernUmZ AmV gmoSy>Z XoVmV. EH$
Zm YS> ^mam^ma qMm Aer AmnmH$S>o EH$ hU Amho. mMm AW Agm
H$s oH$ H$Vr AmV gmoSy>Z XoU Am{U Xgar H$Vr H$ambm KoU! bmoH$mZm
EH$mM doir Iyn H$mhr H$amM AgV, nU m Iyn H$mhro ""{ZpMV''
Ag H$mhr ZgV. mwio Vo Amnbr H$Vr AmV gmoSy>Z XoVmV.
AmnU Amnbr H$Vr o JmR>onV H$aV amhU hr edr mUgmMr gd
AgVo.
(3) mYmH$ R>adU : edr Pmbobo bmoH$ {dMma Z H$aVm
H$moUVrhr H$Vr H$Yrhr H$aV ZmhrV. EH$Xm AmnU Amnb o R>adb H$s,
Vo JmR>mgmR>r H$amm gJm H$VtMm mYmH$ R>adbm nm{hOo.
W H$m H$amM, ZVa H$m H$amM ho {ZpMV H$$Z mZwgma H$Vr Ho$br
nm{hOo. nmMm ~Jbm ~mYVmZm AmYr VimMm nmm C^m H$amdm bmJVmo.
XhrhS>r $moS>VmZm W VimMo gdJS>r C^o H$amdo bmJVmV. w$Q>~mb IoiVmZm
M|Sy> Jmobm {XeoZ ZomMr H$Vr Iyn doi H$amdr bmJVo. eodQ>Mr "Jmob'Mr
{H$H$ mamgmaIr n[apWVr {ZmU H$amdr bmJVo. EImm H$VrM "hd'

Vwm Zmbm hdogo dmQ>Vo, ~wrbm nQ>Vo Am{U Vo {idmbm eara Vma
AgVo Vo Vwhmbm ZH$sM {iVo, Oa m {XeoZo Z gw$ Ho$bo Va!
- ZmZ {nb

gd AgVo. mYmH$ bmdVmZm H$VrM hd bjmV KoVb nm{hOo Am{U


mZwgma W H$m H$amM ho R>adb nm{hOo.
Q>rhZ H$mohrm dJuH$aUmZVa nwT>Mm Q>nm oVmo gmm{OH$
g~YmYm gdtMm. mbm Q>rhZ, nanamdb{~d (BQ>a {S>n|S>g)
hUVmo. AJXr S>ob H$mZ}JrnmgyZ AZoH$ bmoH$ m g~YmV mJXeZ H$aVmV.
(4) XmoKmMm bm^ hr dmr : edr bmoH$ nanamdb{~d
n[apWVrV ""XmoKmMmhr bm^'' Ag dmJVmV. mbm BJOrV "{dZ {dZ
qWqH$J' Ag hUVmV. Vwhr mP ho H$m H$am, r VwM ho H$m H$aoZ,
Amnm XmoKmMmhr mV $mXm Amho, Ag dmJmMr gd AJr ~mUdU
AmdH$ Amho. S>ob H$mZ}Jr Ag hUVmo H$s ""Vwhmbm nmomVbm Y
{idmMm Agob Va mda XJS> m$ ZH$m''! m dmmV $ma moR>m AW
^abobm Amho. Ymerbm Oohm Amnm {Odmbm YmoH$m Amho, Ag dmQy>
bmJV Vohm Vr Vwhmbm S>I maVo. mMr ^mZH$ AmJ hmoVo. EH$Xm S>I
mabm H$s Ymer aVo, H$maU {VMr H$mQ>oar gm|S> Vwm earamV AS>H$Vo
Am{U Vr H$mT>mm YS>nS>rV Vr aVo. hUOo m gnyU KQ>ZoV H$moUVmhr
dmW ZgVmZm Ho$di dVm ApVdmbm YmoH$m OmUdbm hUyZ Ymerhr
aVo Am{U Y {idmMm VwMm AmZX Zmhrgm hmoD$Z CnMma H$aV ~gmdo
bmJVmV. hr n[apWVr hUOo "byO byO' hUOoM XmoKmMhr ZwH$gmZ Aer

Am{U Vr H$amMr "VmVS>r' mV $aH$ H$aVm oU hr edr mUgmMr

AgVo. OJmVbo ~hg bmoH$ gmOmV dmdaVmZm gmoaMr Vr Amnmbm

e-{gr : 51

e-{gr : 52

kishor.tejankar@rediffmail.com

H$Vrbm {db~ Z H$aU hr o JmRy>Z emM {eIa JmR>Umm VtMr

AwH$ EH$m KQ>H$mZ Amnmbm ghH$m Ho$b Zmhr Va mMm amJ oU,

hImg {iV! ""r Ag H$$ BpN>Vmo,'' ""r ho Ho$b'', ""mP EoHy$Z

gwS>mMr ^mdZm {ZmU hmoU, gVmn oU, nwT>o {edrJmi H$aU, H$mmMr

m'' dJao nVrZ edr mUg dmJV ZmhrV. CbQ>, ""Vwm mJXeZmwio

^mfm H$aU, CM Vamda VH$ma H$aU, Jwhm Zm|XdU Aem AZoH$ doJdoJim

bm $ma bm^ Pmbm, r mo m Xm H$aVmo'' Aer dVUyH$ R>odmZo

nVrZ dVbm V H$aUmm bmoH$mMr OJmV moR>r gm Amho.

Vo hImg edr hmoVmVM!

edr mUyg m "XmoKmMm bm^' m nVrZ gmOmV dmdaVmo Am{U

(6) AZoH$ KQ>H$mm jVmM EH$rH$aU : mbm BJOrV

Amnm omm AmS> oUmm Jmo>r Q>miVmo. A{VV Amnb o JmR>U

{gZOu Agm eX Amho. gmOmV dmdaVmZm Vwhmbm Oo Oo KQ>H$ ^oQ>VmV

hoM C{> Agmwio edr mUg EH$ Va gmm{OH$ H$Qw>Vm {ZmUM

m oH$mMr H$mhrVar jVm AgVo. Vwhmbm VwM o JmR>mgmR>r

hmoD$ XoV ZmhrV AWdm {ZmU PmbrM Va {VmV doirM ~Xb H$$Z,

Aem AZoH$ KQ>H$mMr XV {idmdr bmJVo. m oH$ KQ>H$mV JwU-Xmof

gmm{OH$ KQ>H$mM ghH$m {idV AmJoHy$M H$aVmV.

AgVmV. mVbo Xmof nVeranUo ~mOybm H$$Z gJim KQ>H$mMo $V

(5) W EoH$U ZVa ~mobU : edr mUg Amnb o gm

JwU EH$ Ho$bo Va mMr $ma moR>r VmH$X Vwm o JmR>mm {H$oV

H$amm {H$oV Oohm Oohm gmm{OH$ KQ>H$mMm g~Y oVmo Vohm Vohm

CnmoJr nS>Vo. edr Pmbom bmoH$mo hr gd AgVo. CXmhaUmW,

W gmoamM EoHy$Z KoVmV. gmoamM hUU EoH$mnyduM dVM

Vwhmbm ZmQ>H$mMm {ZmVm hmM Agob Va ho o JmR>mgmR>r AZoH$

hUU gmJV gwQ>mwio H$Yr H$Yr gmm{OH$ KQ>H$mM hd Vg ghH$m

KQ>H$mm gXJwUmM EH$rH$aU H$amd bmJV, H$maU m gmm gXJwUmMr

{iV Zmhr. {H$oH$ doim Amnb hUU gmoamm AnojomUo ~XbyZ

EH$ VmH$X AgVo. hUOo MmJm boIH$mm CQ> dVZmH$S>o Xbj H$$Z

mS>md bmJV. CXmhaUmW, EImm AmXmamH$Sy>Z EImX H$m H$$Z mM

ZmQ>H$ {bhZ KoU, ZonH$mamm AhH$mamH$S>o Xbj H$$Z Zon H$$Z

Agob Va W mm H$mjomVm gmm{OH$ n[apWVrda MM}bm

KoU, ^mS>dbXmamm ZH$mamH$ dmrH$S>o Xbj H$$Z ^mS>db {idU,

gwdmV H$$Z nwT>o mM nyU hUU EoHy$Z md Am{U m MM}VyZ AmXmamZr

A{^Zomm JdmH$S>o Xbj H$$Z A{^ZoVo {idU, JmdmoJmdm ZmQ>H$

V Ho$bom AS>MUr H$em amV AmhoV, m gmoS>dmgmR>r AmnU H$g

H$mQ>Xmamm A{Vdhmar CQ> ^mfoH$S>o Xbj H$$Z H$mQ>Xma {idU

Zerb AmhoV m nVrZ Amnb hUU mS>b Va AmXmamM ghH$m

Am{U ojH$mZm A{^mZ dmQ>Umm gXJwUmZm AmdmhZ H$aV Om{hamV H$aU

e-{gr : 53

e-{gr : 54

kishor.tejankar@rediffmail.com

H$V Amnmbm XV H$amMrM AmhoV Ag gOyZ MmbVmV. gmOmVm

o JmR>Uo ho gwmm nmmV nmohUmm mUgmgmaIo AgVo, {H$Zmam


JmR>m{edm hmVmnmmZm {dlmVr {iUma ZgVo.
- E{br {S>{H$gZ

{dZmH$maU ghH$m H$aob Ag JhrV YaVmV. qH$dm gmoam bmoH$mMr

Aem AZoH$ mJmZr gXJwUmM EH$rH$aU Ho$b Va Vwhr EH$ edr

Amamo, CM XOm mmer H$mhr XoU KoU Zmhr. Q>narnojm dV {imb

ZmQ>{ZmVm hmoD$ eH$Vm. ho gd gXJwU hUOo jVm Am{U mM EH$rH$aU

VaM AmnmH$S>o JmhH$ oVrb, Agm Amnbm AXmO gm$ MwH$bm H$s bmoH$

H$amMr gd hUOo edr hmomMm mJ hmo.

gmOmbm, ^modVmbm n[apWVrbm Iyn {em XoV ~gVmV, Xmof XoV

dJuH$aUmV AmUIr EH$m hdmm gdrM Q>rhZ H$mohr mZ

~gVmV Am{U Amnb o {dg$Z nam^dmm H$maUmMr rmgm H$aV

{ZarjU Ho$b. pVJV gdr Am{U gmOmVm namdb{~dmMm bm^

~gVmV. mEodOr edr hmoUmar mUg Aem {VgmXmZVa mo Vo ~Xb

H$$Z Komm gdr~amo~aM, m XmohtMr gmJS> KmbyZ AmnU omm

H$aVmV. m ~Xbmo AZoH$ Jmo>tMm gmdoe AgVmo. Amnbo Z

{XeoZ dmg H$aVmZm Ag AZw^d oVmV. m gJim AZw^dmMm Amg

o JmR>mMo AgVrb Va gwdmVrbm Q>narmM XamV bmoH$mZm Amnm

H$$Z H$amMr H$Vr hUOo

hmQ>obmV CM XOmM AZ XoD$Z, H$mhr H$mi Z$m Z H$dVm bmoH$mZm W

(7) dVo ~Xb H$aU : o JmR>mM {ZmoOZ H$aVmZm


AmnU AZoH$ AmS>mIo ~mYbobo AgVmV. H$moUVr KQ>Zm H$er KS>ob, H$moUVr

AmamonyU dN> hmQ>obmV OmmMr gd bmdU hm AgmM EH$ ~Xb Agy


eH$Vmo.

Vr H$er dmJob, H$moUVr gWm H$gm {VgmX XoBb m Am{U Aem


AZoH$ AXmOmnH$s H$mhr ~amo~a R>aVmV Va H$mhr MwH$VmV. CXmhaUmW,
AmnU AV MmJb hmQ>ob H$mT>md, mo namH$moQ>rMr dN>Vm Agmdr,
VoWrb nXmW ~ZdUmao H$mamJra dN>VoMo gJio {Z nmiUmao AgmdoV,
AmnU IaoXr Ho$bob Ym Am{U ^mOrnmbm gdm}M XOmM Agmd, AmnU
hmQ>obmV Cm VobmMmM dmna H$amdm Am{U bmoH$mZm dN>, AmamonyU
AZ XoUma Amnb hmQ>ob Agmd Ag o R>adb. m hmQ>obMo Xa WmoS>o
Vm OZVm AmnmM hmQ>obmV oBb Agm AXmO AmnU ~mYbm. jmV
nmdb CMbVmZm mH}$Q> gh}o Ag bjmV Amb H$s m n[agamV AmnU
m hmQ>obMm H$n H$aVmo AmhmoV m n[agamVm bmoH$mZm dN>Vm,
e-{gr : 55

e-{gr : 56

kishor.tejankar@rediffmail.com

A{YH$ Agbo Var bmoH$ XoVrb Ag AmnU mZb. AmOy~mOym Q>nmEodOr

10. W nam^yV, ZVa edr

AgVmZm EH$m Owm Q>mBnamQ>ada EImm nwVH$mMr g{hVm Vma H$amMr


Am{U Vo nwVH$ OJmVb gdm{YH$ InmM nwVH$ H$amM, ho MH$mamZ

AmVm o JmR>mm Amnm gnyU {H$obm JVr mdr, H$moUmhr

amqbJm m ^mfUmZ VY, pV{V Pmbobr {dmWu S>ir Am

AS>MUrV Amnb gmV {Q>Hy$Z amhmd Am{U OJ{g Pmbom AZoH$

dmgyZ ^mfU EoH$V hmoVr Vohm amqbJ hUmbr, ""V~b ~mam H$meH$mZr

o{Z> VtH$Sy>Z oaUm mdr mgmR>r AmnU Aer H$mhr CXmhaU

mP "har nmQ>a' ZmH$mab. Voamdm H$meH$ N>mnmbm Vma Pmbm, nU

nmhUma AmhmoV H$s m VtZm gwdmVrbm AV XIX, {ZamemOZH$

amQ>r Zho Va nwVH$mm ~XmV ZmoH$ar H$amMr Am{U nJma mMm

AZw^d Ambo, m Vr AZoH$ doim, AZoH$ Vamda nam^yV Pmm, naVw

Aer AQ> mZ KmVbr. r Vr drH$mabr. H$maU mm m H$mX~arMr

gaVoeodQ>r mZr mM o JmR>b, Vo OJ{g Pmbo!

VmH$X bm R>mD$H$ hmoVr.''

OyZ 2008 o hmdS> {dmnrR>mm E.~r.E.m {dmmgmoa

Oam {dMma H$am, n{hm, Mmm, gmVm, AH$amm ZH$mamZVa

^mfU H$aVmZm "har nmQ>a' m OJ{g H$mX~ar m{bHo$Mr bo{IH$m Oo. Ho$.

amqbJZr mKma KoVbr AgVr Va AmOM har nmQ>a d^d {Xgb AgV H$m?

amqbJ hUmbr, ""AmwmV r OodT>m nam^d drH$mabm VodT>m VwmnH$s

haZmS> S>ophS> m mUgmZ dmm nmg>mm dfu Ag dZ nm{hb H$s

H$moUrM drH$mabm Zgob. naVw, nS>m{edm qH$dm nam^dm{edm Amw

"$moOZ {MH$Z' OJ^a {dH$md Ho$Qw>H$s $mBS> {MH$Z (Ho$E$gr) m ZmdmZ

AgyM eH$V Zmhr. Omo

e^a Q>Ho$ gwa{jV {MH$Zm

nS>V YS>nS>V Zmhr Vmo

Amnm ~ S >Mr OJ^amV

OVM C^m amh Z

mVr hmoBb hm Am{ddmg

eH$Umam AnJ Agbm

AgUmam haZmS> S>o p hS>

nm{hOo.'' mnwT>o amqbJ

Mmodrg Vmg {$a {$a {$aV

hUmbr, ""B b S > m

gJim moR>m hmQ>ogH$S>o

amUrnojm lrV hmomM o AmnmoAmn gmYVm oV Zmhr. {IemV ngo

Jobm, gJimZr mMr H$nZm moS>rV H$mT>br. S>ophS>Zr VrZ {hmV

ZgVmZm, nVrZ KQ>$moQ> {Xbobm AgVmZm Am{U EH$ bhmZ yb gm^miV

1009 {R>H$mUr ZH$ma EoH$bm! mZVa EH$mZ hmo hQ>b! AmO Ho$E$gr hm

e-{gr : 57

e-{gr : 58

kishor.tejankar@rediffmail.com

KS>V ZgV!''

amrMr dZ AmR>dV ~gUo hr nidmQ> Amho; {XdgmMr dZ hr emMr


dmQ> Amho.
- J. . YmZ

mrm YJ YJ AmJrgmR>r o ho BYZ Amho.

- ~oZ Q>ogr

OJmVm gJim XoemYbm ZmdV ~S> Amho Am{U mda haZmS>Mm

Vr hUyZ JVrMm Am{U embo {ejUmMm EH$oH$mer H$mhr g~Y

$moQ>mo Amho!

Zmhr Ag Vo AmdOyZ gmJV AgV. ""Wmg Adm E{S>gZ hm wbJm

dmQ> {S>ZoMr hV{M A{ZoeZMr H$nZr {XdmiImoarV {ZKmbr.

BVH$m yI Amho {H$ Vmo H$moUVhr {ejU mbm Anm Amho'' Agm

mmda {XdmiImoarMm {eH$m ~gmZVa H$moUr ZmoH$arhr XoBZ m. dmnmm

eoam {b{hbob Amnb J{VnwVH$ KoD$Z Ambobm EH$ wbJm EH$ hOma

EH$m wbmIVrV, ""VwmH$S>o H$nH$Vm Zmhr'' m H$maUmZ mbm ZmoH$ar

{d{dY moJ H$$Z AIoa BbopQ>H$ ~~M dZ gmH$ma H$$ eH$bm

ZmH$mamV Ambr. mZ nwhm EH$Xm Ag {M H$mTy>Z EH$mnmR>monmR>

Am{U m jomV OJmVbr gdmV moR>r H$nZr WmnZ H$$ eH$bm, AWH$

{MrH$aU H$$Z Vma Ho$bom {MeIbobm V~b 302 bmoH$mZr H$O

ZmZVa !

mbm ZH$ma {Xbm. AIoa, EH$m H$nZrZ JwVdUyH$ H$amMr R>adbr, dmQ>

"M b u M n brZ Oo H$aVmo Vmo y I n Um Amho , bmo H $m Z m Vo

{S>Zo OJ{g {H$s-mD$g A{ZoeZ KoD$Z H$moQ>dYr S>mbgMm mbH$

A{O~mV AmdS>Uma Zmhr', Agm eoam XoD$Z EH$m ZmdV {gZo H$nZrZ

Pmbm!

hmH$byZ {Xbom Mbu MnbrZZ nwT>o OJ^amV AmnU lo> AgmM {g

dmm Mmm dfmnV ~moby Z eH$Umm Am{U gmVm dfmnV

Ho$b.

Aja AmoiI Zgbom A~Q> AmBZQ>mBZm AmB-d{S>bmZm {ejH$mZr

w{Zh{gQ>r Am$ gXZ H${b$mo{ZmZo hmH$byZ {Xbom Q>r$Z

gm{JVb, ""hm wbJm {VX Amho, mbm emioVyZ H$mTy>Z m.''

pnb~JZo nwT>o OJn{g {gZomMr IamV H$aV H$amoS>mo S>mbg H$dbo,

nwT>o gmnojVm {gmV mSy>Z A~Q> AmBZQ>mBZ Zmo~ob nwaH$mamMm YZr

wa{gH$ nmH$ hm mVbmM EH$ {gZom!

Pmbm!
Bmm ghmdrV Zmnmg Pmbom d emim gmoS>bom {dQ>Z M{Mb

yiMr Ao[aH$Z! EHo$H$mir OJmbm doS> bmdUmm m A{^Zorbm

mZm ""A{e{jV'' hUyZ nwT>o AZoH$ emgH$s H$mmbmZr ZmoH$ar ZmH$mabr.

H$mob{~m {nMg m OJ{g {MnQ> {Zmm H$nZrZo "gmX d ~wrMm

naVw Amnm o {grm AWH$ ZmZr Vo nwT>o BbS>Mo nVYmZ Pmbo.

A^md' ho H$maU XmIdyZ ZmH$mab hmoV!

e-{gr : 59

e-{gr : 60

kishor.tejankar@rediffmail.com

abrZ amo hr OJmVbr gdmV gwXa r hUyZ JmObobr A{^Zor,

11. moR> dZ nmhm

Q>mo mo Q >mo H $ nZrV


Zmo H $arM o ~miJy Z
AmQ>momo~mBb B{O{ZA[aJM
{ejU KoVbom gmo{H$amo

{dmZmMm emoY bmdUmao amBQ> ~Yy hUmbo hmoVo, ""Vwm dZmbm

hm|S>m mbm Q>momoQ>moZo ZmoH$ar

bmoH$ hgV ZgVrb Va VwM dZ nwaog moR> Zmhr Agm mMm AW Amho.''

ZmH$mabr, nwT>o dVMmM

oaUmJw$ Q>moZr JH$sZ hUVmV, ""Vwhmbm VwM dZ {ZmU H$aVm

moQ>agmH$br ~Z{dmMm

Amb Zmhr Va H$moUr Var Xgar Vr Vwhmbm ZmoH$arda R>odyZ Vwm

H$maImZm H$mTy>Z gmo{H$amo hm|S>m OJ{g Pmbm.

dZmda Amnbm A{YH$ma gmJob.''

Mmbg S>m{dZbm mm ~m{H$ jVom H$VaVowio o{S>H$b


H$mboOZo doe ZmH$mabm hmoVm, nwT>o CH$mVrdmXmMm {gmV mS>Umm Mmbg
S>m{dZbm OJ^amV moR>r mVm {imbr.
H|${~O w{Zh{gQ>rZ hmH$byZ {Xbom yQ>ZZ nwT>o {${OgMm H$mba
hUyZ OJmVm {idbr Vr yQ>Zm {Zmwio! hy hUOo
hdom nmoH$irMm dmna H$aUmm dN>Vm mMm emoY bmdmm ZmV
ga Oog S>mgZ mZm nmM hOma EH$eo gdrg doim nam^d Ambm. 25
dfmm AWH$ ZmZVa mZr OJmVbm gdm{YH$ {dH$bm OmUmam hy
pbZa Vma Ho$bm! ~S>M Zmd Amho S>mgZ !

dZ gmH$mamMm {ZM hUOoM o!


AnbMm {ZmVm Q>rh OmO Zohr VUmZm moR> dZ nmhmMm
gbm XoV AgV. hmdS> {dmnrR>mm {dmmgmoa ^mfU H$aVmZm Q>rh
nY}Mm AW OmV Iyn OmV Xa>r, Iyn OmV H$nZmeVr Am{U Iyn
moR> dZ! Amnbr AmdS> ho amHo$Q>M BYZ AgV Va Amnb mo> dZ m
amHo$Q>bm {Xem XoV. Vwhr moR> dZ nm{hm{edm OJmbm ZmdrnyU

e-{gr : 61

e-{gr : 62

kishor.tejankar@rediffmail.com

OmO hUmbm, ""gmm dZ nmhmMo {Xdg Jobo. EH${dgmm eVH$mV

Xo D $M

hgV hgV nam^d drH$maVmo, nwhm H$mmbm bmJVmo Vmo o JmR>Vmo.


- {dR>R>b H$mV

eH$Uma Zmhr. mm
ZmVbm H$m w Q >a

gmV CVadmm {XeoZ Amnmbm MmohmoH$Sy>Z XV Am{U nmqR>~m

H$gm Amho ho r

{iVmo. (4) moR>m dZmZm gmV AgV. moR> dZ jmV CVadmgmR>r

bmoH$mZm gm{JVb Va

AZoH$ N>moQ>m N>moQ>m dZmMr eIbm {ZmU H$amdr bmJVo. naVw eIboVm

bmo H $ bm hgV
AgV.

oH$ dZmMm moR>m dZmer g~Y AgmZ Amnmbm H$m gm

J m {$H$

{S>PmBZ H$aUmam H$mwQ>a ~ZdmM mP dZ doS>onUmM Amho Ag


MmJm MmJm VkmZm dmQ>mM. nU EH$ {Xdg r Poamg H$nZrm
mV dmnab OmUma Jm{$H$b wOa BQ>ao$g nm{hb Am{U bm mm
Jm{$H$ {S>PmBZMm mJ gmnS>bm. mVyZ Ombm Ambm H$sQ>moe! OJ^amV
mM moR> dmJV Pmb! Ia Va mm AmYr Jm{$H$ {S>PmBZ H$aUmam
H$mwQ>a Poamg H$nZr {ZmU H$$ eH$br AgVr, naVw mM dZ mZr
H$Yr nm{hbM ZhV.''
md$Z AmnU H$m dZ nmhVmo Am{U {H$Vr moR> dZ nmhVmo mMm
Amnb moR> hmomer {H$Vr OdiMm g~Y Amho Vo bjmV oBb.
Q>rh OmO hUVmo, (1) moR>r dZo R>iH$ AgVmV, mwio
Vwm moR>o hmomV gh^mJr hmoUmm gd bmoH$mZm Vr dpWV gOVmV.
(2) moR>r dZ n> AgVmV, mwio Vr gm H$amm {XeoZ ZoHo$

H$amM Amho mMr gVV OmUrd hmoV amhVo.

moR> dZ H$m nmhmM?


mH$ y$ ZmdmMm Vddomm Am{U oaUmJw$ moR>r dZ nmhmmJMr
H$maUrmgm H$aVmZm hUVmo H$s mUyg hUyZ Ombm Ambobm oH$
OU moR> dZ nmhmVM AgVmo. ZwH$VM C^ amhUma ~mbH$ Zohr
moR>m mUgmm MohmH$S>o nmhmV AgV, nmmH$S>o Zho. ho ~mbH$
IwMr qH$dm nbJmgmam CMrda C^ amhZ dV CM PmmMr dZ
aJdV AmZXr hmoV. moR> dZ nmhmMr mZ{gH$Vm OOmV AgVo.
^modVmbMm gmO m Vrbm moR> dZ nmhmnmgyZ Xa H$amMm
Z H$aVm AgVmo. moR>r dZ nmhUmm wbmbm AJXr bhmZ AgmnmgyZ
(H$Xm{MV mMr H$miOr dmQ>Vo hUyZ) bmoH$ namdm H$aV AgVmV.

H$m Z H$amMo Vo Q>rYm oH$mbm dVhZ gOV. (3) moR>

moR> dZ nmhmMr ^rVr {ZmU H$aVmV. ho dmVd bjmV KoD$Z YmS>gmZ

dZ gdmm bjmV amhV. Amnm JVrm dmQ>oV doimodoir ^oQ>Umao

moR> dZ nmhUmmMr mZ{gH$ KS>UM Aer hmoVo H$s Vmo ZH$s moR>m

bmoH$ Amnmbm m {d{e> dZmZo AmoiIVmV. AWmVM, Amnb dZ

hmoVmo.

e-{gr : 63

e-{gr : 64

kishor.tejankar@rediffmail.com

H$mhrVar

moR> dZ nmhmwio mUgmbm dVm jVm gOVmV, AmnU

nm{hb, Vo gmV CVadmgmR>r {OdmMm AmQ>m{nQ>m Ho$bm, mVyZ {H$oH$

H$m AmhmoV mMr OmUrd hmoVo Am{U mVyZM Vmo dVo gwYmaUm H$aV

emoY bmJbo, {H$oH$ dVy {ZmU Pmm Am{U mwio OJ^amVm

OmVmo. moR> dZ nmhmnmgyZ Vwhmbm H$moUr amoIy eH$V Zmhr. moR> dZ

mUgmM OJU Cmmom hmoV Job.

nmhU hr VwMr {ZdS> AgVo Am{U Vwhmbm Vo dmV {ZgJmZ {Xbob

moR> dZ H$m nmhmM mMr hr gJir H$maU Vwhmbmhr moR> dZ


nmhmMr oaUm XoVrb.

Amho.
moR> dZ nmhUmm Vr Amnm AVZmer gVV gdmX gmYVmV,
AVZmZ {Xbom {XeoZ OmVmV Am{U dVer A{YH$m{YH$ mm{UH$
hmoVmV. ~m OJmVbo AZw^d Am{U AVZmer gdmX mVyZ moR> dZ
gmV AmUmMr oaUm {iVo.
dZ gmV AdVaVmVM, H$Xm{MV mM d$n H$mhrg doJi
Agob. dZ + dmVd mm EH$ omZ gmV AdVaVmZm Vo dmVd
hmoD$Z oV. naVw dZM nmhmM Q>mib Va Ho$di dmVdmV OJmd bmJV.
moR> dZ nmhUmam mUyg Zohr VS>OmoS>rbm Vma AgVmo. H$maU Oo
KQ>H$ dZmV Ambobo ZmhrV Vo gmV gmoa oVmV Am{U Amnm
dZmVbm EH$ ^mJ hUyZ mUyg Vo drH$maVmo.
moR> dZ nmhUmam mUyg, A{O~mV dZ Z nmhUmm mUgmnojm
A{YH$ {idVmo. Amnm dZmVm omm Odinmg OmmMm mMm
moR> dZ OJ ~XbyZ Q>mH$Uma AgV. OJmVm H$moQ>dYr bmoH$mm
AmwmV gH$mamH$ ~Xb H$aUma AgV. bmoH$mM OJU A{YH$m{YH$
MmJb H$aUma AgV. eVH$mZweVH$ Aem AZoH$ VtZr moR> dZ
e-{gr : 65

e-{gr : 66

kishor.tejankar@rediffmail.com

gVV Z AgVmo.

kishor.tejankar@rediffmail.com

AmOMo JwJb-o$g~wH$ Agmo H$s n{hb wU Agmo,


mH$mogmQ>Mr qdS>moO AmnaoqQ>J {gpQ> Agmo, H$s amBQ> ~YyM
n{hb {dmZ Agmo, OJ ~XbyZ Q>mH$Umao ho gd CnH$ naXoemVM
H$m Ombm oVmV? hm Z gmVmZo AdW H$aV AgVmZm
XgarH$S>o AmnmH$S>o ~wrMr H$VaVm Zmhr ho ghr ZmH$maVm oV
Zmhr. mVM, EH$m oaUm JwM dm dmMb, ""VwmV jVm
AgVmZm moR> dZ nmhmbm Km~abmV Va Xgam H$moUrVar Vwm
jVm dmn$Z OJ qOH$mMr moOZm AmIVmo''. Jom eVH$mV Va
mM AZoH$doim Va Amb Amho. Amnm-H$S>Mr ~wr naXoemV
KoD$Z OmMr Am{U nJma Zmdmm AJXr {H$aH$moi {H$Vrbm Vr
{VWm CmoOH$mbm mm H$moQ>dYr S>mbam $mmgmR>r {dHy$Z
Q>mH$mMr, Ag KS>V! Amnm wdH$mZm moR> dZ nmhmM
AmdmhZ H$amM. o {ZpMV H$amM Am{U Vo JmR>mgmR>r
mo mJmZo Z H$amM AmdmhZ H$amM, m {dMmamVyZ m
nwVH$mMm O Pmbm.
- w$ {MHo$$a

You might also like