GARIS PANDUAN

PENYIARAN ISLAM
Dr Azman Ab Rahman
FSU, USIM

PENGAWAL SELIAAN MEDIA DI

MALAYSIA
MEDIA CETAK

MEDIA ELEKTRONIK

Kementerian dalam negeri (KDN)

Kementerian penerangan
komunikasi, kebudayaan&
kesenian (KPKKK)
SKMM (Suruhanjaya komunikasi &
multimedia msia)

UNDANG-UNDANG
Akta mesin cetak dan penerbitan

Akta komunikasi dan multimedia

Malaysia AKM 1998
Akta penapisan filem APF 2002

RANCANGAN AGAMA DI TV & RADIO RTM

Bahagian Media Elektronik dan
penyiaran, JAKIM

Pengawal seliaan berperingkat

di bawah AKM 1998
Peringkat

TV
bebas

TV
berbay
ar

TV
mudah
alih

Kandunga
n Mudah
Alih

Interne
t

Penapisan

Syarat khas
lesen

Syarat Am lesen

Kawalan
perlesenan

Kod kandungan

Peruntukan Am
AKM 1998

Syarat-syarat lesen TV & Radio

di bawah AKM 1998
1) Kandungan penyiaran
2) Bahasa TV dan Radio
3) Penyiaran berita
4) Kandungan yg dilarang :
i. Menyinggung sensitiviti bangsa dan agama di Msia
ii. Bertentangan dengan moral dan dan budaya tempatan
iii. Menyebarkan secara lansung kepercayaan ugama lain
5) Penapisan oleh LPF
6) Pesanan khidmat masyarakat sekurang2nya 2 minit setiap jam
7) Siaran iklan terhad kepada 10 minit setiap jam
8) Siaran lansung dan tertunda mendapat kelulusan SKMM

Etika dan Nilai Islam

1) PROSES: Pra, Semasa, Post dan Pasca
Penerbitan
Sesebuah filem Islam harus dilihat secara
menyeluruh (holistic) bermula daripada proses
pra penerbitannya hinggalah kepada proses
tontonannya.
PRA

IDEA / SKRIP
(Blue print)

SEMASA

PROSES
PENGAMBARAN
(interaksi
manusia)

POST

PASC
A

PROSES
PENAPISAN (LPFM)

2) PROSES: Edaran, Tayangan dan Tontonan

EDARAN

Pihak pengedar
perlu jujur
tidak rasuah/
sabotaj/
eksploitasi/ cetak
rompak

TAYANGAN

Tempat
tayangan filem

TONTONAN

audience

3) PROSES: Pengisian dan

Garapan
Naratif

Dramatik

Berkaitan idea, tema dan persoalan

Selaras konsep Islam yg mengarah
kebaikan

Merangkumi struktur dan unsur drama

serta teknik lakonan
Tidak melanggar hukum dan adab

Sinematografi

Seni pengambaraan yg
memperlihatkan keupayaan
jurukamera
Visual yg sopan

GARIS PANDUAN PENERBITAN BERHUBUNG

UNSUR2 YG BERCANGGAH DENGAN AKIDAH
1
1

Kepercayaan kepada benda-benda keramat

2
2

Khurafat, Tahyul dan Kebudayaan Karut

3
3

Perbomohan & Azimat

4
4

Perkara Ghaibiyyat dan Persoalan Mimpi

5
5

Sihir dan Unsur-unsur Magis

1) Kepercayaan kepada keramat

Def: keramat ialah suci dan berkat daripada

kesuciannya
itu
(dipercayai)
dapat
mendatangkan hikmat (seperti menyembuhkan
penyakit,
memberi
keselamatan
dan
sebagainya). Ia juga bermaksud tempat atau
sesuatu yg suci dan (dipercayai) dapat
mendatangkan hikmah.

(Kamus Dewan)
Bertentangan dengan maksud sebenar
keramah (kemuliaan) dlm ajaran Islam =
hukumnya SYIRIK

Bentuk keramat dlm

masyarakat
HARI
HARI
KERAMAT
KERAMAT

TELAGA
TELAGA
KERAMAT
KERAMAT

KERIS
KERIS
KERAMAT
KERAMAT

Objek
Objek yg
yg boleh
boleh
mendatagkan
mendatagkan
kebaikan/keburukan
kebaikan/keburukan

KUMPULAN
KUMPULAN
KERAMAT
KERAMAT

CINCIN
CINCIN
KERAMAT
KERAMAT

BUAYA
BUAYA
KERAMAT
KERAMAT

Bentuk penerbitan mengenai

kepercayaan kepada keramat
DILARANG
1.

2.

Semua bentuk penerbitan yg memaparkan

& mempromosikan benda-benda keramat
Bentuk penerbitan yg menyalahguna dan
menyalahtafsirkan konsep keramah yg
sebenar dlm Islam.

2) Khurafat, Tahyul dan Kebudayaan Karut

Def: khurafat ialah cerita-cerita yg mempesonakan

yg dicampuradukkan dengan perkara-perkara dusta
(al-Mu`jam al-Wasit)
sebarang berita yg benar-benar dusta
(kamus al-Marbawi)

Kesimpulan:
KHURAFAT =
suatu cerita rekaan+ dongeng+
menyimpang ajaran Islam

Ciri-ciri khurafat dan

tahyul
1-tidak didasarkan pada nas-nas syarak samada al-Quran
atau al-Hadith

2-berunsur metos dan lagenda, rekaan, dongeng, khyalan

dan kepercayaan karut

3- bersumberkan kepada kepercayaan lama & adat yg

bercanggah dengan akidah dan syariat Islam

4-berbentuk pemujaan dan permohonan kepada makhluk

halus

5- menggunakan objek2 tertentu seperti kubur, busut dll

Bentuk penerbitan (khurafat/tahyul)

yg dilarang

Mempromosikan sifat
luar biasa

Memaparkan bentuk-bentuk
pemujaan kepada mahluk halus
bgi tujuan2 tertentu

Kepercayaan kepada pertanda/

pantang larang yg bercanggah
dengn Islam

Memaparkan cerita
dogeng dan kepercayaan
karut

3) Perbomohan & Azimat

Def: bomoh ialah tabib kampung yang

mengubati orang sakit dengan menggunakan
traditional atau cara kampung dan jampi
(Dewan Bahasa)
Bertentangan dengan
al-Quran dan asSunnah, dengan
menyeru pendamping
atau jin yang menjadi
perantara dlm proses
prubatan

Bentuk2 penerbitan (bomoh) yg

tidak dibenarkan
1.
2.
3.

4.

5.
6.
7.
8.

Pemujaan
Menggunakan tangkal
Mecampuradukkan jampi & kalimat ayat alQuran
Pengamalan bacaan yg boleh membawa kpd
pujaan
Membaca ayat al-Quran secara sonsang
Meninggalkan ibadat wajib yg dituntut dlm Islam
menurun/ panggil roh
Jampi2 yg bercanggah

4) Perkara Ghaibiyyat dan

Persoalan Mimpi

Def: perkara ghaibiyyat ialah perkara

mengenai akidah Islam yg tidak nampak
dengan mata kasar, tetapi wajib dipercayai
oleh semua umat Islam. Ia meliputi perkara2
yg berkaitan dengan syurga,neraka,
malaikat, persoalan roh, alam kubur dll

Persoalan mimpi ialah perkara2 yg

berhubung dengan sesuatu yg tergambar
atau dialami oleh seseorang ketika tidur

Penerbitan perkara Ghaibiyyat &

mimpi yg dilarang
Mimpi2 yg bercanggah dengan syarak, cth: melihat syurga, barzakh
dll
Yang bercanggah dengan al-Quran dan Sunnah
Pengalaman berkomunikasi @ bertemu makhluk halus
Kekuasaan jin
Pemujaan terhadap syaitan
Pengalaman rohani yg bercanggah syarak

5) Sihir dan Unsur-Unsur

magis / aneh/ misteri
Def: sihir ialah sesuatu yg halus dan
tersembunyi manakala dari segi istilah adalah
merujuk kepada hal luar biasa yg jarang
difahami oleh manusia, tersembunyi sebab2
serta perbuatan itu dilakukan secara
berselindung dan tipu daya dengan memohon
drpd syaitan
Aneh ialah sesuatu (yg didengar dan
sebagainya bukan benda atau perbuatan)
tidak seperti biasa, pelik dan ganjil

Bentuk penerbitan berunsur

sihir/magis yg dilarang
Dilarang mempromosi dan mengajar
teknik melakukan sihir dan magis

Dilarang memaparkan secara jelas,

kisah orang yang menderita kerana
bahana sihir

Penerbitan cerita aneh

/ misteri yang dilarang
Cerita
Cerita aneh
aneh /biasa
/biasa boleh
boleh
mudaratkan
manusia
mudaratkan manusia

Sengaja
Sengaja direka
direka

Yg
Yg mengaibkan
mengaibkan

Tidak
Tidak ada
ada asas
asas dlm
dlm Islam
Islam

Keanehan
yg memperalatkan
Keanehan yg
memperalatkan
agama
agama

Keanehan
Keanehan melibatkan
melibatkan
individu
individu tertentu
tertentu

GARIS PANDUAN PENAPISAN

KANDUNGAN BAHAN2 PENYIARAN
BERUNSUR ISLAM
1.

2.

3.

4.

5.

Tidak mengandungi perkara yg menyentuh

kesucian Islam
Tidak mempropagandakan akidah, hukum dan
ajaran yg menyeleweng
Tidak boleh pelakon Islam melakonkan watak
bukan Islam
tidak boleh melakonkan ibdah2 khusus secara
salah @ mempersendakan ibadah2 tersebut
Tidak boleh dialoq2 yg berkaitan dengan hukum
hakam perkahwinan

Samb
6.

7.

8.

9.
10.
11.

Tidak mempersendakan kewibawaan sumber2

hukum Islam (al-Quran, As-Sunnah, Ijma` dan Qias)
Tidak bertentangan dengan fatwa @ pendapat
jumhur ulama
Tidak propagandakan unsur2 israliyyat yg
menyeleweng, khurafat dan kebudayaan karut.
Tidak menyalahi fakta sejarah
Tidak boleh mempersendakan agama lain
Tidak menyelitkan upacara yg bertentangan
dengan pengangan ahli sunnah wa jamaah ASWJ

Samb.
12.

13.

14.

15.

16.

17.

Tidak menggunakan istilah2 suci Islam bagi

agama2 bukan Islam
Tidak melakonkan watak para nabi, malaikat dan
perkara2 sam`iyyat/ghaibiyyat
Tidak dibenarkan pelakon menyerupai watak
bertentangan gender.
Tidak bersumpah selain daripada disandarkan
kepada Allah SWT
Tidak mengandungi unsur2 yg bercanggah dengan
akhlak
Tidak menimbulkan keraguan dan kegelisahan
awam

RESOLUSI BENGKEL FIQH

PENYIARAN
Bengkel Fiqh Penyiaran
Anjuran : JAKIM , TV ALHIJRAH dan Persatuan
Pengarah Filem Malaysia (FDAM)
Tarikh
: 19-20 Jun 2010
Tempat : ILIM, Bangi

1. Hiburan mesti menepati nilai-nilai syariah

2. Filem perlu menepati kod etika dan nilai Islam + dakwah + amar
makruf nahi munkar
3. Menggubal modul atau kokurikulum penerbitan filem/drama
(syariah compalint)
4. Menganjurkan wacana /seminar kepada pengamal indutri tntg aspek
syariah
5. Dicadangkan penubuhan Majlis Media Islam @ Majlis Kreatif
Pematuhan Syariah
6. Menyediakan garis panduan penyiaran
7. TV ALHIJRAH adalah TV Islam dan perlu mengaplikasikan etika
syariah secara holistik
8. Pengiklanan yang menepati pematuhan syariah
9. Bidang penyiaran adalah satu spektrum dakwah (mendidik/
penerangan/ dll)

10. Garis panduan dan etika penulisan skrip

11. Industri Penyiaran seharusnya peka dengan sensitiviti
masyarakat
12. Konsep syariah ditekan sebagai garis panduan + terapkan nilai2
murni berteraskan Islam
13. Penggiat seni perfileman negara perlu bertanggugjawab
berpandukan garis panduan penapisan filem + akta dan undangundang.
14. Menggubal satu garis panduan penyiaran islam yg lebih
menyeluruh dan menepati kehendak syariah untuk MALAYSIA
15. Memantapkan tahap pengawalseliaan rantaian nilai kandungan
penyiaran + penguatkuasaan
16. Pengamal seni perlu mengamalkan budaya pembelajaran
berterusan + sinergi dengan stesyen lain.

Persoalan?
1.

2.

3.

Adakah Undang-undang Penyeliaan

Semasa Mencukupi?
Adakah terdapat unsur Islam di dalam
penyeliaan semasa ?
Apakah skop garis panduan yang perlu
ditambah agar bertepatan dengan syarak?

Pendekatan dalam pengawal

seliaan penyiaran seharusnya
lebih pro-aktif dan responsif

SEKIAN,TERIMA KASIH