Zbirka Zadataka Iz Matematike Za Osnovne Skole PZTK 2015

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje
Tuzla, januara1 2016. godine

Godina 2016.
Izdava:
Pedagoki zavod Tuzlanskog kantona
Bosne srebrene br. 119.
75 000 Tuzla
www.pztz.ba
Za izdavaa:
Mr.sc. Nikola ia, direktor Zavoda
Urednici:
Dr.sc. Hariz Agi, Savjetnik za obrazovanje u PZTK i
Edis atibui, profesor matematike
Objavljeno na: www.pztz.ba
U izradi zbirke uestvovali su nastavnici:
Sanela Buljubai, Prva osnovna kola Srebrenik, Olgica Bei, O Bukinje, Suada Mehi,
O Gnojnica, Admira Ahmetovi, O Slavinovii, Emira Ljubuni, O Safvet-beg
Baagi, Jasmina ari i Sokoljak Saida, O Simin Han, Amira Kori, O Mramor,
Munira Jahi, O Novi Grad, Haida Ahmetovi, O erii, Aida Dananovi, O
Orahovica, Mara Keina, O Solina, Fata Husejnovi, O eli, Kurtali Alma, O
Kreka, Amra Mei i Enesa Devedi, Druga osnovna kola Graanica, Hajrija
Salkanovi, Behida Malki, Nermina Isovi i emsa Begi , O Tuanj, Jasmina Hodi i
Edin Mrkanovi , O Brijesnica, Amela Salki, Suada Beirovi, Fahrudin Bei , O
Purai, Amra Bekti, Samir Dananovi i Elvir Muji, O Hasan Kiki Graanica,
Elvira Muratovi, Enesa Smajlbegovi i Bilal Softi, O Klokotnica, Amra idi i Nedad
Udvini, O Zelinja Donja, Ajia Nakievi i Senad Avdi, O Teoak, Almir
Ljubuni, O Rapatnica, Mirnes Poljakovi, O Sapna, Nihad Zaketovi, O
Dakule, Mirsad Mehmedi, O Centar, Hasan Smaji, O Maleii, Damir Krdi i
Salim Kova, O Sladna, Edin Gostevi, O Podrinje Mihatovii, Asim Imamovi,
O Kalesija, Asim Krnji, O Gnojnica, Emir Hozi, Druga osnovna kola Srebrenik,
Ferid Nuki i Omer Brki, O Poljice, Mujo Rami, Muhamed migalovi i Nermin
Avdi, Druga snovna kola ivinice, Nermina Dani, Mirza Udvini, Selmir Kari i Rasim
Dugi, O Ivan Goran Kovai Gradaac, Edis atibui, O eli.
Uvodne rijei
Potovani uenici i uenice,
uvaene kolege/ce nastavnici i nastavnice,
pred nama je Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za
takmienje. Ideja oko izdavanja ove zbirke se provlai kroz aktivnosti Pedagokog zavoda TK
i Udruenja matematiara TK, partnera Pedagokog zavoda TK u organizaciji i izvoenju
takmienja uenika osnovnih i srednjih kola iz matematike.
Poznato je da postojee zbirke zadataka i udbenici ne odgovaraju, u potpunosti, potrebama
uenika za kvalitetnije pripremanje za takmienje, naroito na niim nivoima.
Sa druge strane, na tritu postoje publikacije i zbirke, uglavnom, ve vienih zadataka na
zvaninim takmienjima, kako na naem Kantonu, tako i u zemljama u okruenju, koji ne
obezbjeuju fond zadataka sa postepenim uvoenjem matematikih vjetina, od prostog ka
sloenom.
Zato je zakljueno, da nedostaje materijal za pripremu takmienja, kako rekosmo, na niim
nivoima, npr. kolskim, opinskim, a djelimino i kantonalnim, koji bi trebao sadravati
zadatke umjerene sloenosti, ije rjeavanje bi efikasnije premostilo jaz izmeu redovne i
dodatne nastave matematike i jednog ozbiljnijeg pristupa pripremanja za takmienje.
Ideja je potekla u Udruenju matematiara TK, jer se iz iskustva znalo da su uenici bili
nezadovoljni sa konceptom zadavanja takmiarskih zadataka, koji su ponekad veinu njih
znali iznenaditi svojom sloenou. Preovladalo je miljenje da u ovom procesu trebaju
uestvovati svi nastavnici matematike, jer oni rade direktno sa svojim uenicima na pripremi
za takmienje. Svaki od njih je poslao zadatke, koji su primjereni njihovim uenicima, sa
rjeenjima i uputama za rjeavanje zadataka.
U nekim kolama, na prijedlozima zadataka, su radili i uenici, ve poznati takmiari.
Koristimo priliku da im se zahvalimo na njihovom trudu.
Zadaci su svrstani po razredima i oblastima sa rjeenjima ili kratkim uputama. U prilog ove
zbirke smo postavili i sve formule i matematike simbole iz gradiva matematike za osnovne
kole, da se uenicima nau na dohvat ruke u eventualnoj, praktinoj primjeni.
Koristimo priliku da se zahvalimo svim nastavnicima i uenicima, koji su uestvovali u izradi
prijedloga zadataka, koji sadre mnotvo matematikih ideja. Nadamo se da e ovaj materijal
dobro doi uenicima i nastavnicima u kvalitetnijoj pripremi za takmienje uenika osnovnih
kola iz matematike.
Molimo sve korisnike ove zbirke da svojim sugestijama i ispravkama eventualnih greaka,
poboljaju kvalitet ove Zbirke zadataka.
Iz Pedagokog zavoda TK
Sadraj
Uvodne rijei ........................................................................................................................................... 3
Sadraj ..................................................................................................................................................... 4
Zadaci za esti razred .............................................................................................................................. 5
Skupovi................................................................................................................................................ 6
Uglovi ................................................................................................................................................ 12
Skup prirodnih brojeva ...................................................................................................................... 22
Djeljivost u skupu prirodnih brojeva ................................................................................................. 38
Razlomci............................................................................................................................................ 45
Zadaci za sedmi razred .......................................................................................................................... 52
Cijeli brojevi ...................................................................................................................................... 53
Racionalni brojevi ............................................................................................................................. 62
Trougao ............................................................................................................................................. 74
Zadaci za osmi razred ............................................................................................................................ 84
Kvadriranje i korjenovanje ................................................................................................................ 85
Procentni raun .................................................................................................................................. 97
Cijeli racionalni izrazi ..................................................................................................................... 107
Pitagorina teorema........................................................................................................................... 117
Trougao, etverougao i mnogougao ................................................................................................ 130
Proporcionalnost.............................................................................................................................. 135
Koordinatni sistem .......................................................................................................................... 144
Zadaci za deveti razred ........................................................................................................................ 145
Algebarski izrazi ............................................................................................................................. 146
Linearna funkcija............................................................................................................................. 148
Jednadbe ........................................................................................................................................ 159
Sistemi linearnih jednaina ............................................................................................................. 174
Nejednakosti i nejednadbe ............................................................................................................. 182
Prosti i sloeni brojevi. Djeljivost ................................................................................................... 185
Trougao i etverougao. Mnogougao ............................................................................................... 188
Racionalni izrazi .............................................................................................................................. 193
Analitika geometrija. Mnogougao ................................................................................................. 197
Simboli. Formule ................................................................................................................................. 199
Zadaci za esti razred
Skupovi
Uglovi
Skup prirodnih brojeva
Djeljivost u skupu prirodnih brojeva
Razlomci
Svaki djelilac proizvoljnog broja , razliit od samog broja , nazivamo pravi djelilac
broja . Pravi djelioci broja 6 su brojevi 1, 2 i 3. Njihov zbir je 1 + 2 + 3 = 6. Dakle, broj 6
je jednak zbiru svojih pravih djelilaca. To svojstvo ima i broj 28, iji su pravi djelioci brojevi
1, 2, 4, 7 i 14, pa je 1 + 2 + 4 + 7 + 14 = 28.
Brojevi sa ovakvom osobinom nazivamo savrenim brojevima. Slijedei savreni
brojevi su 496 i 8128. Savreni broj 8128 bio je poznat Nikomahu1. Fibonai2 je za
odreivanje savrenih brojeva koristio izraz
1
2 (2 1)
2
gdje je prost broj. Za {2, 3, 5, 7}, a koristei prethodnu formulu dobijamo slijedee
savrene brojeve: 6, 28, 469, 8128. Peti savreni broj 33550336 pronaao je
Regiomontanus3. esti savreni broj je 8589056, sedmi savreni broj je 137438691328,
osmi savreni broj je 2305843008139952128, ... Do kraja 2013. godine poznato je 48
savrenih brojeva i svi su parni. Posljednji i najvei savreni broj pronaen je 2013. godine i
zapisuje se pomou 34850340 cifara.
Nikomah (starogrki: ; 60. 120. g. n. e.) bio je starogrki matematiar i filozof. U svojoj uticajnoj knjizi Uvod u
aritmetiku po prvi put u povijesti grke matematike aritmetiku je postavio nezavisnom od geometrije.
2
Leonardo od Pise, poznat kao Leonardo Bonacci ili Leonardo Fibonacci je talijanski matematiar koji je ivio u periodu oko 1170. 1250.
godine. Bio je jedan od najtalentiranijih matematiara srednjeg vijeka. Najpoznatiji je po tome to je rairio upotrebu arapskih cifara u
Evropi, te po nizu Fibonaccijevih brojeva.
3
Johannes Mller Regiomontanus je njemaki matematiar, astronom, astrolog i prevoditelj. ivio je u periodu 1436. 1476. godine.
Najvanija su mu djela: O bilo kojim trokutima, Tabele kretanja planeta, Oblik neba.
1
Skupovi
1. Od 1100 uenika, 470 se bavi skijanjem, 250 plivanjem, a 542 uenika se ne bavi ovim
sportovima. Koliko uenika se bavi sa oba sporta?
Rjeenje:
Broj uenika koji se bavi sportom je 1100 542 = 558. A broj uenika koji se bavi sa oba
sporta je (250 + 470) 558 = 720 558 = 162
2. Skup ima 22 elementa, skup 17. Ako skup ima 25 elemenata, koliko elemenata
ima skup i skup ?
Rjeenje:
Skup = ( + ) ( ) = 22 + 17 25 = 14 elemenata.
Skup = ( ) = 22 14 = 8 elemenata.
3. Koliko je bilo ukupno uesnika na jednom savjetovanju ako svaki od njih govori bar jedan
od tri strana jezika i to:
2 uesnika govore francuski, engleski i njemaki,
9 uesnika govori samo francuski i engleski,
13 uesnika govori francuski i njemaki,
12 uesnika govori njemaki i engleski,
29 uesnika govori engleski,
6 uesnika govori samo francuski, 7 uesnika govori samo njemaki.
Rjeenje:
Zadatak rjeavamo pomou Venovog dijagrama: Ukupno 53 uesnika.
4. Neka je skup slova koja ine rije matematika, a skup slova koja ine rije takmienje.
Koliko se dvolanih skupova moe nainiti od elemenata skupa ?
Rjeenje:
Odredimo elemente skupa = {, , , , , } i elemente skupa = {, , , , , , ,
}. Elementi skupa = {, , , , , }. Svi dvolani skupovi koji se mogu nainiti od
elemenata skupa su: {, }, {, }, {, }, {, }, {, }, {, }, {, }, {, }, {, }, ,
{, }, {, }, {, }, {, }, {, }.
Ukupno 14 dvolanih skupova.
5. Od uenika jednog razreda svaki od njih voli bar jedno od ova tri voa: banana, groe,
kruke. Njih 21 voli banane, 11 banane i groe, 16 groe, 2 sve tri vrste voa, a 14 kruke.
Koliko uenika ima u razredu i koliko od njih voli tano dvije vrste voa?
Rjeenje:
Prema tekstu zadatka imamo Venov dijagram:
Razred ima 38 uenika, a njih tano 9 voli dvije vrste voa.
6. Osjeni dio dijagrama koji odgovara skupovnim operacijama ( ) ( ).
Rjeenje:
7. Svi uenici jednog odjeljenja Prve O Srebrenik uestvuju u radu bar jedne od sekcija:
odbojkake, matematike ili historijske. U sve tri sekcije ulanjena su tri uenika, u samo po
dvije sekcije ukljuena su po etri uenika, a u samo jednu sekciju ulanjeno je po pet
uenika. Koliko uenika ima u odjeljenju? Koliko uenika je u odbojkakoj, koliko u
matematikoj, a koliko u historijskoj sekciji?
Rjeenje:
= {| }
= {| }
= {| }
( ) = 3
( ) = 4
( ) = 4
( ) = 4
( ( )) = 5
( ( )) = 5
( ( )) = 5
( ) =?
() =?
() =?
() =?
() = 5 + 4 + 4 + 3 = 16
() = 5 + 4 + 4 + 3 = 16
() = 5 + 4 + 4 + 3 = 16
() = 3 + 4 + 4 + 4 + 5 + 5 + 5 = 30
U razredu je ukupno 30 uenika, a u svaku od sekcija ukljueno je po 16 uenika.
8. Dati su skupovi: A = { |250 < 300 i djeljiv sa 6} i

= { |250 300 i djeljiv sa 9}. Odredi najveu moguu razliku dva broja iz
skupa .
Rjeenje:
= {252, 258, 264, 270, 276, 282, 288, 292}, = {252, 261, 270, 279, 288, 297}
= {252, 270, 288}.
Najvea mogua razlika se dobije oduzimanjem od najveeg najmanji element skupa , a
to je 288 252 = 36.
9. U koli ima 60 nastavnika. Od tog broja njih 39 pije kafu, 28 pije aj, 16 pije i aj i kafu.
Ima li nastavnika koji ne pije ni aj ni kafu ?
Rjeenje:
skup svih nastavnika

skup nastavnika koji piju kafu
skup nastavnika koji piju aj
Nastavnici koji piju samo kafu: 39 16 = 23
Nastavnici koji piju samo aj: 28 16 = 12
Nastavnici koji ne piju ni aj ni kafu: 60 (23 + 16 + 12) = 60 51 = 9
Dakle, 9 nastavnika ne pije ni aj ni kafu.
10. U nekoj grupi uenika njih 20 vole sport, 9 muziku, a 6 muziku i sport. Odredi koliko ima
uenika u toj grupi, koliko onih koji vole samo sport , a koliko onih koji vole samo muziku?
(Koristi Venov dijagram! )
Rjeenje:
Ukupan broj uenika je 23. Samo sport voli 14 uenika, a samo muziku 3 uenika.
11. Odredi skup tako da vai: a) {1, 2} = {1, 2, 3};

b) {1, 2} = {1, 2, 3};
c) {1, 2, 3} = {1, 2}.
Rjeenje:
a) Takav skup ne postoji.
b) Postoje etiri rjeenja: = {3}, = {1, 3}, = {1, 2, 3}.
c) je bilo koji skup koji sadri 1 i 2 i ne sadri 3.
12. Od 1050 uenika 870 se bavi skijanjem, 480 nogometom, a 65 uenika ne bavi se ovim
sportovima. Koliko se uenika bavi skijanjem i nogometom?
Rjeenje:
Broj uenika koji se bavi bar jednim od ova dva sporta je 1050 65 = 985. Skup
(skijanje) ima 870 uenika. Skup (nogomet) ima 480 uenika.
Oznaimo sa broj uenika koji se bave sa oba sporta

= (870 + 480) 985
= 365
13. Dati su skupovi = {1,2,3} i = {3,4,5}. Odredi skup ako je = i
= \(\). Koliko rjeenja ima zadatak?
Rjeenje:
Zadatak ima tri rjeenja: = {3}, = {2,3}, = {1,2,3}.
14. U jednoj koli ima 450 uenika. Sportom se ne bavi samo njih 20. Ostali igraju koarku,
odbojku ili fudbal. Koarku i odbojku igra 215 uenika, fudbal i odbojku igra 323 uenika.
Koliko uenika se bavi svakim od ovih sportova?
Rjeenje:
Fudbal: 215, Odbojka 108, Koarka 107
15. Koliko ima prirodnih brojeva manjih od 1000, koji nisu djeljivi ni sa 4 ni sa 6?
Rjeenje:
Napiimo elemente skupova:
= {1, 2, 3, , 998, 999}, skup koji sadri brojeve manje od 1000
= {4, 8, 12, , 992, 996}, skup koji sadri brojevedjeljive sa 4
= {6, 12, 18, , 990, 996}, skup koji sadri brojeve djeljive sa 6
= {12, 24, 36, , 984, 996}, skup koji sadri brojeve djeljive sa 4 i sa 6
Kako je svaki etvrti broj djeljiv sa 4, svaki esti djeljiv sa 6 i svaki dvanaesti broj djeljiv sa
12 imamo:
999: 4 = 249 (3), ostatak dijeljenja
Znai: () = 999
() = 249
10
() = 166
( ) = 83
249 83 = 166
166 83 = 83
Traeni brojevi koji nisu djeljivi ni sa 4 ni sa 6 sadri skup \() i ima ih
999 (166 + 83 + 83) = 999 332 = 667.
16. U jednoj koli 320 uenika ide na informatiku sekciju, a 124 na matematiku. 256
uenika ne ide ni na jednu od navedenih sekcija. Ako je u toj koli 600 uenika, koliko
uenika ide samo na matematiku i samo na informatiku sekciju?
Rjeenje:
600 256 = 344
} 444 344 = 100
320 + 124 = 444
324 100 = 224
124 100 = 24
Na informatiku sekciju ide 224, a na matematiku sekciju 24 uenika.
11
Uglovi
1. Zadane su prave , i (kao na slici). Taka nalazi se na pravcu . Ako je
= 136, = 105 kolika je veliina ugla ?
Rjeenje:
Na pravoj odrediti taku , a na pravoj taku , pa je = 180 105 = 75,
= = 75, = 136 75 = 61 =
2. Zbir komplementnog i suplementnog ugla iznosi 150. Koliko iznosi ugao ?

Rjeenje:
Prema tekstu zadatka imamo jednainu: (90 ) + (180 ) = 150 = 60 .
3. Koliki je ugao ako je zbir njegovog komplementnog i suplementnog ugla 10?

Rjeenje:
Prema tekstu zadatka formirajmo jednainu, ije je rjeenje
(90 ) + (180 ) = 10 = 22 30
4. Razlika dva suplementna ugla i jednaka je uglu . Izraunati uglove i .

Rjeenje:
+ = 180, = = 2 pa je + 2 = 180 iz ega slijedi = 60 i
= 120
12
5. Z b i r u g l a k o j i j e k o m p l e m e n t a n u g l u i ugla koji je suplementan uglu

tri puta je vei od ugla . Odredi ugao .
Rjeenje:
+ = 90, + = 180, + = 2, 90 + 180 = 2, 5 = 270, = 54
6. Uglovi i su komplementni. Uglovi koji su suplementni sa i razlikuju se za 13 30 .
Odredi uglove i .
Rjeenje:
+ = 90 , + = 180, + = 180, = 13 30 , = + 13 30
+ = 166 30,
= 166 30
= 180
166 30 + 180 = 90
2 = 256 30
= 128 15
= 38 15
= 51 45
7. Uglovi i su suplementni a uglovi i komplementni. Odrediti uglove , i ako je
ugao pet puta vei od ugla .
Rjeenje:
+ = 180, + = 90, = 5. Iz datih jednakosti dobijemo = 90 , dakle
5 + 90 = 180 = 22 30
= 112 30
= 67 30
8. Od dva ugla iji je zbir 114 jedan je komplementan a drugi suplementan uglu .
Izraunati ugao .
Rjeenje:
Ugao koji je komplementan je 90 , a ugao koji je suplementan oznaavamo sa
180 . Zbir ta dva ugla je 114. Imamo jednainu ije je rjeenje
90 + 180 = 114 = 78
13
9. Dvije prave se sijeku i obrazuju etiri ugla. Odrediti te uglove ako je jedan od njih 11 puta
manji od zbira ostala tri ugla.
Rjeenje:
Uglovi i su unakrsni i meusobno su jednaki, a takoer uglovi i su unakrsni i

meusobno jednaki. Neka je ugao najmanji. Prema tekstu zadatka moemo formirati
jednainu: 11 = + + , tj. 11 = 2 + . Znamo jo da je + = 180
= 180 . Uvrtavanjem poslednje jednakosti u jednainu 11 = 2 + imamo:
11 = 2 (180 ) + = 30, = 150, = 30, = 150
10. Razlika dva komplementna ugla je 1 5. Kolike su veliine tih uglova?

Rjeenje:
Prema tekstu zadatka moemo formirati jednaine:
+ = 90
}. Iz druge jednadbe
= 1 5
dobijamo da je = + 1 5, odakle uvrtavanjem ove jednakosti u prvu jednadbu

dobijamo: + 1 5 + = 90 = 44 27 30. Onda ugao iznosi = 45 32 30.
11. Koliki je ugao ako je njegov suplementni ugao za 30 vei od njegovog dvostrukog
komplementnog ugla?
Rjeenje:
Prema tekstu zadatka moemo formirati jednadbu:
180 = 2 (90 ) + 30 = 30
12. Ugao jednak je polovini svog suplementa. Odredi njegov komplement.
Rjeenje:
= 2
= : 2 = 2
+ = 90
+ = 180
+ = 180
= 90 60
+ = 90
+ 2 = 180
= 30
=?
3 = 180
= 60
14
13. Ako se suplement ugla povea za 18 dobije se isto kada se ugao povea za
vrijednosti. Odredi komplement ugla .
Rjeenje:
1
5
svoje
(180 ) + 18 = + 1 = 90 pa je komplement ugla = 40 54 33

5
14. Razlika dva suplementna ugla je 1 2.
a) Koliki su ti uglovi?
b) Koliki e biti ugao od 1 2 ako se posmatra kroz lupu koja daje petostruko poveanje?
Rjeenje:
a) + = 1800
= 1 2
1 2 + + = 1800
= 89 29
= 1 2 + 89 29
= 90 31
15. Ako su uglovi i komplementni, i suplementni i je est puta manji od .

Izraunati + + .
Rjeenje:
+ = 90
+ 6 = 180
+ = 90
= 6
+ = 180
+ + 5 = 180
+ 18 = 90
= 6 18
= 6
90 + 5 = 180
= 90 18
= 108
5 = 180 90
= 72
5 = 90
= 18
Dakle, + + = 72 + 18 + 108 = 198

Rjeenje:
Komplement ugla je 90 a njegov suplement je 180 . Prema uslovima zadatka je
7 = 90 + 180 = 30
15
17. Jedan ugao je za 73 30 vei od njemu uporednog ugla. Koliki su ti uglovi?

Rjeenje:
Dva ugla i su uporedni ako je njihov zbir jednak 180.
+ = 180, = 180
Iz uslova zadatka vrijedi da je = + 73 30 = 180 + 73 30 = 126 45
= 53 15
18. Razlika ugla i njemu uporednog ugla je 48. Izraunati ugao komplementan uglu .
Rjeenje:
Ako je = 180 , to je 180 2 = 48 . Slijedi da je = 66, pa je njemu
komplementan ugao od 24.
19. Izraunati mjere uglova na slici
Rjeenje:
Kako je (3 + 1) + ( + 7) = 180, to je 4 = 172, odnosno = 43. Slijedi da su na
slici uglovi od 130 i 50.
20. Uglovi i su komplementni. Odredi uglove i , ako je njihova razlika jednaka

treini veeg ugla .
Rjeenje:
2
Neka je > . Kako je + = 90 i = 3 , to je = 54 i = 36.
16
21. Razlika mjera dva komplementna ugla je 2007. Odredi mjere tih uglova .
Rjeenje:
Neka je mjera manjeg ugla . Kako je 2007 = 33 27, slijedi da je mjera veeg ugla
+ 33 27. Koristei uslov komplementnosti dobivamo da je 2 + 33 27 = 90, pa je
2 = 56 33. Slijedi da je mjera manjeg ugla 28 16 30, a mjera veeg ugla 61 43 30.
22. Dvije prave se sijeku i obrazuju etiri ugla. Zbir dva otra ugla vei je za 20 od jednog
tupog ugla. Koliki su ti uglovi?
Rjeenje:
+ = 180
+ = + 20 = 2 20
- iz gornje dvije jednakosti imamo:
+ 2 20 = 180 = 66 40
= 66 40
} = 2 66 40 20
= 2 20
= 113 20
23. Uglovi i su suplementni. Da su oba manja za po 24, tada bi jedan ugao bio etiri puta
vei od drugog ugla. Koliko iznose uglovi i ?
Rjeenje:
Neka je >
+ = 180
24 = 4 ( 24)
= 4 72
+ = 180
4 72 + = 180
5 = 252
= 252: 5 = 50 24
= 180 50 24
= 129 36
24. Uglovi i su suplementni, a uglovi i komplementni. Odredi uglove , i ako je

ugao pet puta vei od ugla .
Rjeenje:
+ = 180, + = 90, = 5
Iz jednakosti + = 90 dobijemo da je = 90 , dakle
5 + 90 = 180 = 22 30 = 112 30 = 67 30
17
25. Zbir etiri ugla , , , je puni ugao. Ako se oni razlikuju redom po 10 odrediti
njihovu vrijednost.
Rjeenje:
+ + 10 + + 20 + + 30 = 360 4 = 300 = 75 tj. prvi ugao, drugi 85,
trei 95 i etvrti ugao 105.
26. Uglovi i su suplementni, a uglovi i su komplementni. Izraunaj uglove , i

ako je zbir uglova i jednak 124.
Rjeenje:
= 107, = 73, = 17
27. Uglovi i su suplementni. Pet estina ugla i treina ugla su komplementni.

Odredi uglove i .
Rjeenje:
= 60, = 120
28. Dat je ugao = 160 i podijeljen je na etiri dijela tako da je prvi dva puta vei od
drugog, drugi etiri puta vei od etvrtog, a trei tri puta vei od etvrtog. Izraunati koliko
iznosi svaki od tih dijelova.
Rjeenje:
80, 40, 30, 10
29. Ugao je za 1997 manji od svog suplementnog ugla. Za koliko je ugao manji od svog
suplementnog ugla?
Rjeenje:
123 17
30. Mjera ugla + je za 38 41 24 vea od mjere ugla . Odredi mjeru ugla .

Rjeenje:
= 19 20 42
18
31. Zbir ugla i njemu uporednih uglova je 325. Odredi ugao i njemu uporedan ugao.
Rjeenje:
= 145
32. Dvije prave se sijeku i obrazuju dva para unakrsnih uglova. Zbir dva otra ugla manji je
od jednog tupog ugla za 18. Odredi te uglove.
Rjeenje:
= 54, = 126
33. Dvije prave se sijeku i obrazuju etiri ugla. Zbir dva otra ugla je vei za 20 od jednog
tupog. Koliki su ti uglovi?
Rjeenje:
= 66 40 , = 113 20
34. Dvije prave se sijeku u taki i obrazuju etiri ugla. Zbir unakrsnih otrih uglova jednak
je polovini jednog od unakrsnih tupih uglova. Odredi mjerne brojeve svakog od tih uglova.
Rjeenje:
= 36, = 144
35. Ako se saberu polovina, etvrtina i osmina ugla onda se dobije ugao suplementaran uglu
. Koliki je ugao koji je komplementaran sa uglom suplementarnim uglu ?
Rjeenje:
1 = 4
36. Dvije prave se sijeku zbir tri od nastala cetiri ugla je 213 20. Koliki je svaki od nastalih
uglova?
Rjeenje:
= 360 213 20
= 146 40
2 + 2 = 360
2 = 360 293 20
2 = 66 40
= 33 20
19
37. Razlika ugla i njemu uporednog ugla je 76. Izraunaj ugao koji je komplementan
uglu .
Rjeenje:
Uglovi: i - uporedni uglovi

i - komplementni uglovi
+ = 180
= 76 + = 76 +
+ = 90
52 + = 90
= 90 52
= 38
Traeni ugao je = 38.
Pa imamo:
76 + + = 180
76 + 2 = 180 = 52
38. Dvije prave se sijeku i obrazuju etiri ugla (kuta). Odredi te uglove ako je jedan od njih 9
puta manji od zbira ostala tri.

Rjeenje:
I nain
+ + = 9
+ = 180
+ ( + + ) = 360
36 + = 180
+ 9 = 360
= 180 36
10 = 360
= 144
= 360: 10
= 36
Kako je = to i = 36. Kako je = to je = 144.
Traeni uglovi su: 36, 144, 36 i 144.

II nain
Iz uslova zadatka proizilazi da sva etiri ugla iznose 10 jednakih dijelova punog ugla tako da
imamo 360: 10 = 36. Znai ugao koji je devet puta manji od zbira ostala tri ugla iznosi
36. Prema crteu neka je to ugao = 36. Kako je = (unakrsni uglovi), to je, = 36.
360 2 36 = 360 72 = 288
Zbir druga dva unakrsna ugla iznosi 288: 2 = 144. Znai = = 144.
Traeni uglovi su: 36, 144, 36 i 144.
20
39. Dva ugla su suplementna . Jedan je 3 puta vei od drugog. Odredi te uglove i napii vrstu
dobivenih uglova.
Rjeenje:
+ = 180
4 = 180 = 45 = 135, uglovi su otri i tupi respektivno.

Rjeenje:
Komplement: 90
Suplement: 180
(90 ) + (180 ) = 4 = 45
21
Skup prirodnih brojeva

1. Ako od zbira najveeg etverocifrenog broja sa razliitim ciframa i najmanjeg petocifrenog
broja sa razliitim ciframa oduzme neki broj dobie 20000. Koji je to broj?
Rjeenje:
Najvei etverocifreni broj sa razliitim ciframa je 9876, a najmanji petocifreni broj sa
razliitim ciframa je 10234 pa imamo jednadbu
9876 + 10234 = 20000
20110 = 20000
= 20110 20000
= 110
2. Izraunaj (1700 + 1701 + + 1799 + 1800): 175 =

Rjeenje:
1700 + 1800 = 3500, 1701 + 1799 = 3500, .
1700 + 1701 + + 1799 + 1800 = 3500 101: 2 = 353500 2 = 176750
(1700 + 1701 + + 1799 + 1800) 175 = 176750 175 = 1010
3. Koliko ima etverocifrenih brojeva kojima je proizvod cifara 4? Ispii ih.
Rjeenje:
Cifre biramo iz skupova {4,1} i {2, 1} pa imamo:
4111, 1411,1141, 1114, 2211, 2121, 2112, 1122, 1212, 1221, tj. ukupno 10 brojeva.
4. Za numeraciju stranica jedne knjige upotrijebljeno je 300 cifara. Koliko stranica ima ta
knjiga?
Rjeenje:
Za numerisanje prvih 9 stranica upotrijebljeno je 9 cifara, a za sledeih 90 upotrebljeno je
90 2 = 180 cifara. Ostatak cifara 300 180 9 = 121 upotrijebljeno je za numerisanje
trocifrenih stranica kojih ima 111: 3 = 37. Sada, knjiga ima 9 + 90 + 37 = 136 stranica.
22
5. U 5 kutija nalazi se 100 jabuka. U prvoj i drugoj kutiji ima 52 jabuke, u drugoj i treoj 43
jabuke, u treoj i etvrtoj 34 i u etvrtoj i petoj 30 jabuka. Koliko jabuka ima u svakoj od tih
kutija?
Rjeenje:
Oznaimo redom kutije sa , , , i . Tada imamo po tekstu zadatka podatke:
+ + + + = 100
+ = 52
+ = 43
+ = 34
+ = 30
Zamjenom druge i etvrte jednadbe u prvu dobijamo: 53 + 34 + = 100 = 14.
to znai da u petoj kutiji ima 14 jabuka, u etvrtoj e biti onda 16, u treoj 18, u drugoj 25 i
u prvoj 27.
6. Kolinik dva boja i je 10, a ostatak 40. Nai te brojeve ako je njihov zbir 1679.
Rjeenje:
10 + = 1679
}. Zamjenom druge jednadbe u prvu dobijamo:
= 10 + 40
10 + 40 + = 1679 odakle je rjeenje za jedan od datih brojeva = 149
Tada je = 1530.
Traeni brojevi su 1530 i 149.
Imamo da je
7. Postoji li broj iji je proizvod cifara 462?

Rjeenje:
Rastavimo dati broj na faktore 462 = 2 3 7 11. Kako je jeadn faktor 11 to je broj, nije
cifra pa zakljuujemo da takav broj ne postoji.
8. Odrediti cifre i u broju

879 tako da on bude djeljiv sa 18.
Rjeenje:
Da bi broj bio djeljiv sa 18 treba biti djeljiv i sa 2 i sa 9. Ako je djeljiv sa 2 onda mu zadnja
cifra mora biti 0, 2, 4, 6, 8. Imamo sada sluajeve brojeva:
8790,
8792,
8794,
8796,
8798. Da bi dati brojevi bili djeljivi sa 9, zbir cifara im mora biti djeljiv sa 9, pa imamo da
su traena rjeenja: 87390, 87192, 87894, 87496, 87298.
23
9. Dokazati da je zbir prirodnih brojeva od 1 do 1000 djeljiv sa 7.

Rjeenje:
Izraunajmo zbir prvih 1000 brojeva:
1 + 2 + 3 + + 998 + 999 + 1000 = 1001 500 = 500500
pa kada sada dobijeni zbir podijelimo sa 7 dobiemo: 500500: 7 = 71500. Zakljuujemo da
je zbir prvih 1000 uzastopnih prirodnih brojeva djeljiv sa 7.
10. Zbir tri broja, od kojih je svaki slijedei tri puta vei od prethodnog, iznosi 481. Koji su to
brojevi?
Rjeenje:
Ako je najmanji od tih brojeva, srednji po veliini je 3, a najvei 3 3 = 9.
Uslove zadatka opisuje jednadba + 3 + 9 = 481 = 37.
Pa su traeni brojevi 37, 111 i 333.
11. Ivana je za roendan od svojih prijatelja dobila 24 rue. Rue su bile bijele, ute i crvene
boje. Bijelih je bilo dva puta manje od utih, a crvenih koliko bijelih i utih zajedno. Koliko je
bilo bijelih, koliko utih, a koliko crvenih rua?
Rjeenje:
Bijele rue , ute rue 2, crvene rue + 2
Imamo jednadbu + 2 + + 2 = 24, rjeavanjem jednadbe dobijemo
6 = 24, = 4. Prema tome, bijelih je rua bilo 4, utih 2 4 = 8, a crvenih
4 + 8 = 12. Dakle, bijelih je 4, utih dva puta vie, dakle 8 i crvenih koliko bijelih i utih
zajedno, znai 12.
12. Sok u flai kota 40 . Sok je 7 puta skuplji od flae. Koliko kota flaa, a koliko sok?
Rjeenje:
Flaa , sok 7
Imamo jednadbu + 7 = 40 = 5
Prema tome, flaa kota 5, a sok 7 5 = 35
13. Zbir tri uzastopna parna prirodna broja je 216. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
Ako je najmanji traeni broj, sljedea dva parna broja su + 2, + 4. Njihov zbroj je
216, pa dobijemo jednadbu + ( + 2) + ( + 4) = 216. Njeno rjeenje je = 70, to
znai da su traeni brojevi 70, 72 i 74.
24
14. Razlika dva broja je 327, a kolinik 4. Koji su to brojevi?

Rjeenje:
Ako je kolinik dva broja 4, znai da je jedan broj 4 puta vei od drugoga, pa ih moemo
oznaiti sa i 4. Iz injenice da je njihova razlika 327 dobijemo jednainu 4 = 327.
Njeno rjeenje je = 109, pa su traeni brojevi 109 i 436.
15. U jednom kokoinjcu ima 3 puta vie kokoki nego pijetlova, a pijetlova je za 16 manje
nego kokoki. Koliko ima kokoki, a koliko pijetlova u tom kokoinjcu?
Rjeenje:
Ako sa oznaimo broj pijetlova, onda je 3 broj kokoki i vrijedi 3 = 16 , otkud
dobijemo = 8. Dakle, ima 8 pijetlova i 24 kokoke.
16. Brat je 4 puta stariji od sestre, a sestra je 9 godina mlaa od brata. Koliko godina ima
sestra, a koliko brat?
Rjeenje:
Ako sestra ima , brat ima 4 godina i vrijedi 4 = 9, otkud slijedi = 3. Sestra ima 3,
a brat 12 godina.
17. Zbir tri broja je 147. Prvi od njih vei je 15 puta od drugoga, a trei je za 28 vei od
drugoga. Odredi te brojeve.
Rjeenje:
drugi broj, 15 prvi broj i + 28 trei broj
15
17
17
=
+ + + 28 = 147
= 147 28
= 119
7 je drugi broj, prvi broj je 15 = 105 i trei broj je + 28 = 35.
18. Ana je rekla Mariji: Zamislila sam neki broj. Ako tom broju dodam 13 i dobijeni rezultat
podijelim sa razlikom broja 60 i proizvoda broja 8 i zamiljenog broja, dobit u broj 5.
Moe li pomoi Mariji da odgonetne koji je broj Ana zamislila ?
Rjeenje:
Ako sa oznaimo zamiljeni broj, dobijemo jednadbu ( + 13): (60 8 ) = 5, otkud
slijedi + 13 = 5 (60 8). Rjeenje te jednadbe je = 7. Ana je zamislila broj 7.
25
19. Kutija sa 20 jednakih kuglica ima masu 400. Ako u kutiju dodamo jo 5 kuglica ukupna
masa e biti 470. Kolika je masa kutije?
Rjeenje:
Moemo zakljuiti da 5 kuglica tei 70. Onda jedna kuglica tei 70: 5 = 14. Sada, 20
kuglica ima teinu 20 14 = 280. Dakle, kutija sama tei: 400 280 = 120.
20. U ZOO vrtu smjeteni su zeevi, ptice i zmije. Djeca su prebrojala 24 glave, 14 krila i 62
noge. Koliko ima kojih ivotinja?
Rjeenje:
Prema broju glava zakljuujemo da ima 24 ivotinje. Kako krila ima 14 zakljuujemo da je
ptica 7. Sada zeeva i zmija ima 17. Broj nogu kod ptica je takoer 14, pa 62 14 = 48 je
broj nogu kod zeeva. Kako zec ima 4 noge, to je njihov broj 12. Ostane jo da zakljuimo da
zmija ima 17 12 = 5. Dakle, zmija ima 5, zeeva 12 i ptica 7.
21. Izraunati zbir prvih 2016 prirodnih brojeva.
Rjeenje:
Zbir moemo pisati :
1 + 2 + 3 + 4 + + 2013 + 2014 + 2015 + 2016 =
= (1 + 2016) + (2 + 2015) + + (1013 + 1014) = 1013 2017 = 2043221
22. Zbir pet uzastopnih prirodnih brojeva je 1375. Izraunati te brojeve.
Rjeenje:
Prirodni brojevi imaju osobinu da je svaki sljedei od svog prethodnika za 1 vei. Ako
uzmemo da je prvi broj u nizu , onda su sljedei + 1, + 2, + 3 i + 4. Formirajmo
jednadbu. Imamo: + + 1 + + 2 + + 3 + + 4 = 1375 = 273
Traeni brojevi su 273, 274, 275, 276 i 277.
23. Razlika dva broja je 83. Ako vei broj uveamo 4 puta, a manji ostane nepromijenjen
nova razlika je 674. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
Ako manji broj oznaimo sa , onda je vei broj + 83. Pa sada formirajmo jednadbu po
tekstu zadatka: 4 ( + 83) = 674 = 114, a vei broj je 114 + 83 = 197.
26
24. Amir je proitao knjigu za 4 dana. Drugi dan je proitao 14 stranica vie nego prvi dan.
Trei dan je proitao koliko prvi i drugi dan zajedno, a etvrti da je proitao koliko polovinu
broja proitanih stranica drugog i treeg dana. Koliko stranica je imala knjiga ako znamo da je
Amir prvi dan proitao 32 stranicu?
Rjeenje:
Amir je prvi dan proitao 32 stranicu, drugi dan 46 stranica, trei dan 78 stranica i etvrti dan
proitao je 62 stranice. Knjiga ima ukupno 218 stranica.
25. Svijea visine 18 jednoliko gori i cijela izgori za tri sata. Za koliko e minuta od
trenutka kada je zapaljena, svijea biti visine 13?
Rjeenje:
Prema uslovima zadatka cijela svijea izgoriti e za 180 minuta? Jedan centimetar svijee
izgoriti e za 180: 18 = 10 minuta. Kako svijea treba da izgori za 18 13 = 5 , od
njene poetne duine, zakljuujemo da e svijea biti visoka 13 nakon 5 10 = 50
minuta.
26. Izraunati: {345 [(720: 6) 2 4 + 2]: 2 + 44}: 3 25: 5 =
Rjeenje:
{345 [(720: 6) 2 4 + 2]: 2 + 44}: 3 25: 5 = 85
27. Zbir dva broja je 96 a kada vei broj podijelimo manjim dobiemo kolinik 9 i ostatak 6.
O kojim brojevima je rije?
Rjeenje:
Ako su traeni brojevi i , onda po definiciji dijeljenja imamo : = () odakle
djeljenjik moemo pisati kao = + . Na osnovu teksta naeg zadatka imamo
jednadbe: + = 96 i = 9 + 6 odakle dobijamo 9 + 6 + = 96 = 9. Tada je
drugi broj 87. Traeni brojevi su 87 i 9.
28. Da li je mogue da je za numeraciju stranica jedne knjige upotrebljeno 2016 cifara? Ako
je mogue, koliko stranica e imati ta knjiga?
Rjeenje:
Za prvih 9 stranica upotrebljeno je 9 cifara, za slijedeih 90 stranica upotrebljeno je
90 2 = 180 cifara. Ostatak cifara 2016 189 = 1827 upotrebljeno je obiljeavanje
trocifrenih stranica kojih ima 1827: 3 = 609. Knjiga ima 9 + 90 + 609 = 708 stranica.
27
29. Uenik je zamislio jedan broj. Kada ga je pomnoio sa 8 i tom proizvodu dodao 8 dobio
je broj koji je za 11 vei od 701. Koji broj je uenik zamislio?
Rjeenje:
Jedan od naina rjeavanja zadatka jeste da se po tekstu zadatka formira jednadba.
Pretpostavimo da je traeni broj.
8 + 8 = 712 = 88.
Traeni broj je 88.
30. Voke su zasaene tako da je u svakom redu 15 voki. Kada bi u vonjaku bilo 6 redova
manje, a u svakom redu 5 voki vie, onda bi u cijelom vonjaku bilo ukupno 10 voki vie.
Koliko je redova voki zasaeno i koliko voki ima u vonjaku?
Rjeenje:
Neka je u vonjaku bilo redova zasaeno. Tada je u vonjaku bilo 15 voaka. S druge
strane, ako je 6 redova manje a u redovima pet voaka manje, onda ukupno voaka e biti
( 6) 20 10. Sada imamo jednadbu 15 = ( 6) 20 10 = 26
U vonjaku je zasaeno ukupno 26 redova, a ukupno voki ima 390.
31. Zbir tri broja je 689. Odredi te brojeve ako se zna da je zbir prvog i drugog broja 452, a
drugog i treeg 605.
Rjeenje:
Oznaimo te brojeve sa , , . Tada vrijedi + + = 689, + = 452 i
+ = 605. Zamjenom prve jednakosti u drugu dobijamo 452 + = 689 = 237.
Zamjenom prve jednakosti u treu dobijamo: + 605 = 689 = 84
Sada u drugu jednakost uvrstimo i zraunamo 84 + = 452 = 368
32. Ako se trocifrenom broju doda broj 13, zbir je djeljiv sa 13. Ako se od broja
oduzme broj 17, razlika je djeljiva sa 17. Ako se broj podijeli sa 2, kolinik je djeljiv sa 2.
Odredi broj .
Rjeenje:
Kako je zbir + 13 djeljiv sa 13, a sabirak 13 djeljiv sa 13, onda je i broj djeljiv sa 13.
S obzirom da je razlika 17 djeljiva sa 17, a umanjitelj 17 djeljiv sa 17, onda je i
djeljiv sa 17. Budui da kada se podijeli sa 2 dobijamo kolinik djeljiv sa 2, onda je i
djeljivo sa 4. Dakle m mora biti djeljivo sa 13, 17 i 4. ( 13, 17, 4 ) = 884. Traeni broj
je 884.
28
33. Proizvod tri prirodna broja je 13600. Izraunaj proizvod prvog i drugog broja ako je
proizvod prvog i treeg broja 544, a proizvod drugog i treeg 425.
Rjeenje:
Ako podijelimo proizvod sva tri broja s proizvodom prvog i treeg broja, dobit emo drugi
broj. Drugi broj je 13600 544 = 25. Ako podijelimo proizvod sva tri broja s proizvodom
drugog i treeg broja, dobit emo prvi broj. Prvi broj je 13600 425 = 32. Traeni proizvod
prvog i drugog broja je 32 25 = 800.
34. Dvije cigle kotaju 4 i pola cigle. Kolika je cijena jedne cigle?
Rjeenje:
Neka je npr. Darko Emiru prodao dvije cigle za 3 i pola cigle. Ovo pak znai da je Darko
prodao samo ciglu i po za 3 pa jedna cigla kota 2. Zadatak se mogao rijeiti i
postavljanjem jednaine 2 = 3 + 2.
35. Izraunaj (1 + 2 + 3 + + 52 + 53 + 54): 3: (3 3: 3 3) =
Rjeenje:
(1 + 2 + 3 + + 52 + 53 + 54): 3: (3 3: 3 3) =
= 1485: 3: (9: 3 3) = 495: (3 3) = 495: 9 = 55
36. Merlina je zamislila neki broj i dodala mu 25. Kada je taj broj pomnoila sa 25 dobila je
2025. Koji broj je zamislila Merlina?
Rjeenje:
Oznaimo sa broj koji je zamislila Merlina. Prema uslovima zadatka dobija se jednadba
( + 25) 25 = 2025 = 56.
Dakle, Merlina je zamislila broj 56.
37. Proizvod 1 2 3 4 5 6 7 8 9 podijeliti brojem 4536.

Rjeenje:
Kako je 4536 = 2 2 2 3 3 3 3 7, to je
(1 2 3 4 5 6 7 8 9) (2 2 2 3 3 3 3 7) = 80.
29
38. Iznos od 6000 treba podijeliti na tri osobe tako da prva dobije dva puta vie od druge,
a trea 180 vie nego prva i druga zajedno. Koliko novca je dobila svaka osoba?
Rjeenje:
prva osoba
= 2 druga osoba
= + 2 + 180 trea osoba
+ 2 + + 2 + 180 = 6000
6 = 5820 / : 6
= 970
= 2 970 = 1940
= 970 + 1940 + 180 = 3090
39. Izraunaj zbir svih prirodnih brojeva veih od 52, a manjih od 68.
Rjeenje:
Trebamo izraunati koliko je 53 + 54 + 55 + + 66 + 67. To emo izraunati tako da prvo
izraunamo 1 + 2 + 3 + 67, a zatim od toga oduzmemo zbir 1 + 2 + 3 + + 52. Kako je
1 + 2 + 3 + + 67 = 2 278, 1 + 2 + 3 + + 52 = 1 378 i 2278 1378 = 900, traeni
broj je 900.
40. Odredi dvocifreni broj koji se povea 26 puta ako mu sa lijeve strane dopiemo cifru 9.
Rjeenje:
Neka je = traeni dvocifreni broj. Vrijedi jednakost 9 = 900 + , odnosno
26 = 900 + , a odavde je = 36 i to je traeni broj.
41. Koliko ukupno strana ima knjiga, ako prve tri strane nisu numerisane, a ostale su
numerisane poevi od broja 1, i ako je za numeraciju knjige upotrijebljeno 375 cifara?
Rjeenje:
Prve tri strane nisu numerisane, a za numerisanje slijedeih 9 strana upotrijebljeno je 9 cifara.
Za numerisanje slijedeih 90 strana upotrebljeno je 2 90 = 180 cifara. Naredne strane su
numerisane trocifrenim brojevima, a kako je upotijebljeno 375 (180 + 9) = 186 cifara,
onda e takvih strana biti 186: 3 = 62.
Dakle, knjiga ima ukupno 3 + 9 + 90 + 62 = 164 strane.
30
42. Odredi zbir: 5 + 10 + 15 + 20 + + 2000 + 2005.

Rjeenje:
5 + 10 + 15 + 20 + + 2000 + 2005 =
= 5 ( 1 + 2 + 3 + 4 + + 400) + 2005 =
= 5 401 200 + 2005 = 403005
43. Izraunaj razliku zbira svih parnih i zbira svih nepranih prirodnih brojeva manjih od
2007.
Rjeenje:
(2 + 4 + +6 + + 2004 + 2006) (1 + 3 + 5 + + 2003 + 2005) =
= (2 1) + (4 3) + (6 5) + + (2004 2003) + (2006 2005) =
= 1 + 1 + 1 + + 1 + 1 = 1003
44. Selma je za roendan od svojih prijatelja dobila 24 rue. Rue su bile bijele, ute i crvene
boje. Bijelih je bilo dva puta manje od utih, a crvenih koliko bijelih i utih zajedno. Koliko je
bilo bijelih, koliko utih a koliko crvenih rua?
Rjeenje:
Oznaimo sa broj bijelih rua, onda na osnovu teksta zadatka imamo da je utih 2 a
crvenih + 2 = 3. Kako ih je ukupno bilo 24 postavimo jednadbu:
+ 2 + 3 = 24 = 4
45. Odrediti trocifreni broj, ako za cifre tog broja vrijedi:

Cifra desetica je 5;
Zbir cifara je 15;
Zamjenom cifara stotice i jedinice, novi broj je za 39 vei od dvostrukog starog broja.
Rjeenje:
Cifra desetica u broju je 5 pa je zbir cifara stotica i jedinica 10. Sa oznaimo cifru stotica,
onda je 10 cifra jedinica. Sada trocifreni broj moemo zapisati kao:
510 = 100 + 10 5 + 1 (10 ) = 100 + 50 + 10 = 99 + 60

Novi broj nastaje zamjenom cifara stotica i jedinica, tj.
10 5 = 100 (10 ) + 10 5 + 1 i vrijedi slijedea jednakost:

100 (10 ) + 10 5 + 1 = 2(99 + 60) + 39
1000 100 + 50 + = 198 + 120 + 39
297 = 891
=3
Cifra stotica je 3 onda je cifra jedinica 10 3 = 7, dakle traeni broj je 357.
31
46. Odredi najmanji i najvei petocifreni neparni prirodni broj kojem su 3 cifre neparne, a 2
parne.
Rjeenje:
Prirodni broj je neparan ako mu je cifra jedinica 1, 3, 5, 7 ili 9.
Da bi broj bio najmanji mogui cifre mu trebaju biti 1 i 0, a da bi bio najvei mogui
cifre mu trebaju biti 9 i 8.
Najmanji peterocifreni neparni prirodni broj kojemu su 3 cifre neparne, a 2 parne je
broj 10011.
Najvei peterocifreni neparni prirodni broj kojemu su 3 cifre neparne, a 2 parne je
broj 99889.
47. Koliki je zbir svih dvocifrenih prirodnih brojeva ?

Rjeenje:
99 10 + 1 = 90 sabiraka
(10 + 99) + (11 + 98) + + (54 + 55) = 109 45 = 4905
48. Od 262 uenika jedne kole 125 trenira odbojku, 67 karate, a 116 uenika ne trenira niti
jedan od ovih sportova. Koliko uenika trenira i odbojku i karate? Koliko uenika trenira
samo karate?
Rjeenje:
262 116 = 146
(125 + 67) 146 = 46 uenika trenira i odbojku i karate, a 67 46 = 21 samo karate.
49. Otac ima pet sinova, pri emu su svi sinovi razliite starosti. Otac ima odredenu koliinu
novca koju eli podijeliti petorici svojih sinova. Najmlaem e dati najmanje novca, a svakom
slijedeem starijem po 5 vie. Najstariji sin e dobiti 3 puta vie nego najmlai.
Koliko e novaca dobiti sin koji je trei po starosti?
Rjeenje:
Trei po starosti dobie 20.
50. Zbir etri broja je 100. Zbir prvog, treeg i etvrtog je 65, a zbir prvog, drugog i treeg je
78. Odredi te brojeve ako je prvi za 10 manji od drugog.
Rjeenje:
25, 35, 22, 18
32
51. Zbir tri broja je 5280. Prvi broj je za 340 vei od drugog, a tri puta manji od zbira drugog
i treeg. Koliki je svaki broj?
Rjeenje:
320, 980, 2980
52. U pet kutija se nalazi ukupno 200 kuglica. U prvoj i drugoj ima 104 kuglice, a u drugoj i
treoj 86 kuglica, u treoj i etvrtoj 68 kuglica, a u etvrtoj i petoj ima 60 kuglica. Koliko
kuglica ima u svakoj kutiji?
Rjeenje:
54, 50, 36, 32, 28
53. Jedan uenik je kupio 4 knjige. Za prve tri knjige je platio 1600 , za prvu, drugu i
etvrtu je platio 2100 . Za prvu, treu i etvrtu je dao 2400 , a za drugu, treu i
etvrtu 2600 . Koliko kota svaka od knjiga?
Rjeenje:
300, 500, 800, 1300
54. Zbir etiri broja je 208. Ako se prvom broju doda 3 ili se drugom oduzme 3 ili se trei
pomnoi sa 3 ili se etvrti podijeli sa 3, uvijek se dobije isti rezultat. Odredi ova 4 broja?
Rjeenje:
36, 42, 13, 117
55. U jednoj korpi ima dva puta vie jabuka nego u drugoj. Ako se iz svake korpe uzme po 20
jabuka onda e u prvoj korpi ostati 3 puta vie nego u drugoj. Koliko je bilo jabuka u svakoj
korpi?
Rjeenje:
= 80 i = 40
56. Od tri broja , , sabiranjem po dva dobili smo 332, 408, 466. Odrediti te brojeve.
Rjeenje:
137, 195, 271
33
57. U bazenima , , , i nalazi se ukupno 130 riba. U bazenu i ima ukupno 50 riba, u
bazenu i ma 56, u bazenu i ima 53 a u i ima 48 riba. Koliko riba ima u svakom
bazenu?
Rjeenje:
26, 24, 32, 21, 27
58. Uenik je kupio 4 knjige. Prve tri kotaju 36 , sve knjige bez druge kotaju 40 ,
bez tree 38 , a sve bez prve kotaju 42 . Koliko kota svaka knjiga ponaosob?
Rjeenje:
+ + = 36
+ + = 40
+ + = 38
+ + = 42 Saberemo sve etiri jednakosti pa imamo:
3 + 3 + 3 + 3 = 36 + 40 + 38 + 42
3( + + + ) = 156
+ + + = 156: 3
+ + + = 52 = 52 36 = 16
=36
Nastavljajui isti postupak imamo: = 10 = 12 = 14 = 16
59. Zbir 100 uzastopnih prirodnih brojeva je 6050. Koji su to brojrvi?

Rjeenje:
Neka su traeni uzastopni prirodni brojevi:
, + 1, + 2, . . . , + 99
+ + 1 + + 2+. . . + + 99 = 6050
100 + (1 + 2 + 3+. . . +99) = 6050
1 + 2 + 3 + + 99 = 1 + 99 + 2 + 98 + 3 + 97 + + 49 + 51 + 50 = 49 100 + 50 =
= 4900 + 50 = 4950
100 + 4950 = 6050
100 = 6050 4950
100 = 1100
= 1100: 100
= 11
Traeni uzastopni brojevi su: 11, 12, 13, , 109, 110.
34
60. Proizvod dva dvocifrena broja zapisan je samo pomou etvorki. Odrediti te brojeve!
Rjeenje:
Proizvod dva dvocifrena broja moe biti samo trocifren ili etverocifren broj. Po uslovu
zadatka moe biti ili 444 ili 4444.
Rastavljanjem brojeva na faktore imamo 444 = 2 2 3 37 = 12 37 pa je jedino rjeenje
12 i 37.
4444 = 4 11 101 gdje je 101 prost broj pa zakljuujemo da je 4444 nemogue zapisati
kao proizvod dvocifrenih brojeva pa je mogue samo prvo rjeenje.
61. Zbir tri broja je 240. Zbir prvog i drugog broja je 110, a zbir prvog i treeg broja je 180.
Odredi te brojeve.
Rjeenje:
I nain
Neka su to brojevi: , i ( + ) + = 240
Prema uslovima zadatka:
110 + = 240
+ + = 240
= 240 110
+ = 110
= 130
+ = 180
Traeni brojevi su 50, 60 i 130
( + ) + = 240
180 + = 240
= 240 180
= 60
+ ( + ) = 240
+ (130 + 60) = 240
+ 190 = 240
= 240 190
= 50
II nain
240 110 = 130
240 180 = 60
240 (130 + 60) = 240 190 = 50
62. U dvije posude je bilo ukupno 40 vode. Ako iz prve posude prespemo u drugu posudu
5 tada e u drugoj posudi biti tri puta vie vode. Koliko je bilo u svakoj posudi vode?
Rjeenje:
I nain
Iz uslova zadatka proizilazi da je nakon presipanja u posudama ukupno 4 jednaka dijela
40 4 = 10 jedan dio. U prvoj posudi 10. U drugoj posudi 10 3 = 30.
Prije presipanja u posudama je bilo:
10 + 5 = 15 u prvoj posudi vode
30 5 = 25 u drugoj posudi vode
35
II nain
Prije presipanja:
u prvoj posudi
u drugoj posudi
+ = 40 = 40
Poslije presipanja:
( 5) u prvoj posudi
( + 5) u drugoj posudi
Prema uslovu zadatka je:
3 ( 5) = + 5
3 ( 5) = 40 + 5 = 15
= 40 = 25
U posudama je bilo 15 i 25 .
63. Amir, Mario i Alen su skupljali sliice. Amir i Mario su skupili 206 sliica, Alen i Mario
165, a Amir i Alen 183. Koliko je svaki od njih skupio sliica ako su ukupno imali 277
sliica?
Rjeenje:
=206
+ = 206
+ = 165
+ = 183
+ + = 277 = 71
= 165 71 = 94
= 183 71 = 112
Amir je imao 112, Mario 94, a Alen 71 sliicu.
64. Za numerisanje knjige Dervi i smrt Mea Selimovi upotrijebljeno je 1290 cifara.
Koliko stranica ima ta knjiga?
Rjeenje:
(1290 189): 3 = 367
367 + 90 + 9 = 466
Knjga ima 466 stranica
65. U jednoj ulici kue su numerisane tako da su sa jedne strane kue sa parnim, a sa druge
strane kue sa neparnim brojevima. Sa neparne strane brojevi idu od 1 do 169, a sa parne od
2 do 114. Koliko je cifara (znakova) upotrebljeno za numerisanje svih kua u toj ulici?
Rjeenje:
Sa neparne strane je upotrebljeno: 5 1 + 45 2 + 35 3 = 5 + 90 + 105 = 200 cifara.
Sa parne strane je upotrebljeno: 4 1 + 45 2 + 8 3 = 4 + 90 + 24 = 118 cifara.
Ukupno je za numerisanje kua u ulici upotrebljeno: 200 + 118 = 318 cifara.
36
66. Zbir nekih 20 uzastopnih prirodnih brojeva je 2590. Koji su to brojevi?

Rjeenje:
To su brojevi: , + 1, + 2, , + 19, + 20
+ + 1 + + 2 + + + 19 = 2590
20 + (9 20 + 10) = 2590
20 + 180 + 10 = 2590
20 + 190 = 2590
20 = 2400
= 120
37
Djeljivost u skupu prirodnih brojeva

1. Odredi najmanji prirodni broj zapisan pomou cifara 0 i 4 djeljiv s 15.
Rjeenje:
Prirodni broj je djeljiv s 15 ako je djeljiv i s 3 i s 5. Da bi bio djeljiv s 5, zadnja cifra mu
mora biti 0. Da bi bio djeljiv s 3, zbir cifara mu mora biti djeljiv s 3. Najmanji zbroj etvorki
djeljiv s 3 je 4 + 4 + 4. Traeni broj je broj 4440.
2. Zadana su tri broja: prvi broj pri dijeljenju sa 9 ima ostatak 6, drugi broj pri dijeljenju sa 9
ima ostatak 4, a trei broj pri dijeljenju sa 9 ima ostatak 5. Koliki ostatak pri dijeljenju sa 9
ima njihov zbroj?
Rjeenje:
Ti brojevi su oblika 9 + 6, 9 + 4 i 9 + 5. Njihov zbir je
(9 + 6) + (9 + 4) + (9 + 5) = 9 + 6 + 9 + 4 + 9 + 5 = 9 + 9 + 9 + 15.
Poetni dio 9 + 9 + 9 je djeljiv s 9, no ostatak pri dijeljenju sa 9 ne moe biti 15 ( jer
ostatak ne moe biti vei od djelitelja ), pa kad jo i 15 rastavimo, dobijemo da je zbir zadanih
brojeva jednak 9 + 9 + 9 + 9 + 6, otkud zakljuujemo da je ostatak pri dijeljenju sa 9
jednak 6.
3. Odredi najmanji etverocifreni broj djeljiv sa brojem 15.

Rjeenje:
Najmanji etverocifreni brojevi imaju prvu cifru 1. Zbog djeljivosti s 5 zadnja cifra mu mora
biti 0 ili 5, a zbog djeljivosti s 3 zbir cifara mu mora biti djeljiv sa 3. Ako je zadnja cifra 0, taj
broj izgleda ovako 1 _ _ 0 , a srednje cifre biramo tako da zbir svih cifara bude djeljiv s 3 i da
broj bude to manji, pa dobijemo broj 1020. Ako je zadnja cifra 5, onda taj broj izgleda
ovako 1 _ _ 5, pa srednje cifre mogu biti nule, tj. radi se o broju 1005. Manji od navedenih
brojeva je 1005, pa je to traeni broj.
4. Odredi sve prirodne brojeve oblika

969 djeljive s 3 kojima su cifre desetice i tisuice
prosti brojevi.
Rjeenje:
Broj je djeljiv s 3 ako je zbir njegovih cifara djeljiv s 3 pa je zbir
9 + + 6 + + 9 = 24 + + djeljiv s 3. Kako su i prosti brojevi, onda su
, {2, 3, 5, 7}.
Za = 2 imamo da je 26 + djeljiv s 3 pa je = 7
Za = 7 imamo da je 31 + djeljiv s 3 pa je {2, 5}.
Traeni brojevi su 92679, 93639, 95679, 97629, 97659.
38
koji je djeljiv sa 90.

5. Odredi najmanji sedmocifren broj 3219
Rjeenje:
Da bi broj bio djeljiv sa 90 treba biti djeljiv sa 9 i 10. Ako je broj djeljiv sa 10 onda on
zavrava sa 0. Na osnovu toga zakljuujemo da je na broj oblika
32190. Kako je broj
djeljiv sa 9 to je i zbir cifara naeg broja djeljiv sa 9. Zbir cifara naeg broja je 15 + + .
Da bi ovaj zbir bi djeljiv sa 9, mora biti + = 3 ili + = 12, tj. cifre i su rjeenja
ureenih parova brojeva: (, ) = {(0, 3), (1, 2), (2, 1), (3, 0), (3, 9), (4, 8), (5, 7), (6, 6),
(7, 5), (8, 4), (9, 3)}. Zakljuujemo da je traeni najmanji takav broj koji je djeljiv sa 90, broj
3 219 030.
koji su djeljivi sa 36.
6. Nai sve estocifrene brojeve oblika 2016
Rjeenje:
Broj treba biti djeljiv sa 4 i sa 9. Ako bi dati broj bio djeljiv sa 4 onda su traeni brojevi
oblika:
20164,
20168. Sada trebamo jo provjeriti da dati brojevi budu djeljivi sa 9, tj. da
im zbir cifara bude djeljiv sa 9. Za prvi broj imamo sluaj 520164, a za drugi 120168.
Dakle, traeni brojevi su: 520164 i 120168.
7. Odrediti sve trocifrene brojeve koji su djeljivi sa 4 i iji je proizvod cifara 24.
Rjeenje:
Kako je proizvod cifara tih brojeva 24 ti brojevi su sainjeni od faktora tog broja. Rastavimo
24 na faktore. Imamo: 24 = 1 2 2 2 3. Dati brojevi moraju biti trocifreni i djeljivi sa 4.
Traeni brojevi su: 164, 416.
8. U parku su posaeni ruini grmovi. Ima ih vie od 350, a manje od 400. Koliki je taan
broj grmova ako znamo da su saeni u redovima, a u svakome je 51 grm?
Rjeenje:
Ako je u svakom redu 51 grm, onda je broj grmova djeljiv s 51. Brojevi djeljivi s 51 su:
51, 102, 153, 204, 255, 306, 357, 408 itd. Od svih njih, izmeu 350 i 400 se nalazi 357.
Dakle, bilo je tano 357 grmova.
9. Odredi sve osmocifrene prirodne brojeve oblika

djeljive s 15. Postupak
obrazloi.
Rjeenje:
Ako je broj djeljiv s 15, onda je djeljiv i s 5 i s 3. Zbog djeljivosti s 5 cifra zadanog broja
moe biti 5 ili 0. Zbog djeljivosti s 3 zbir cifara zadanog broja mora biti djeljiv s 3
1. sluaj: = 0
Zadani osmocifreni broj je oblika
0000. Zbir njegovih cifara je 4 pa vrijedi
da je {3, 6, 9}.
39
Traeni brojevi su 33330000, 66660000 i 99990000.

2. sluaj = 5
. Zbir njegovih cifara je 4 + 20 pa
Zadani osmocifreni broj je oblika 5555
vrijedi da je {1, 4, 7}.
Traeni brojevi su 11115555, 44445555 i 77775555.
10. Zadana su dva broja: prvi broj pri dijeljenju sa 7 ima ostatak 3, dok drugi broj pri
dijeljenju sa 7 ima ostatak 4. Koliki ostatak pri dijeljenju sa 7 ima njihov zbir?
Rjeenje:
Poto prvi broj pri dijeljenju sa 7 ima ostatak 3, on je oblika 7 + 3. Drugi broj pri dijeljenju
sa 7 ima ostatak 4, pa je on oblika 7 + 4. Pogledajmo njihov zbir:
(7 + 3) + (7 + 4) = 7 + 3 + 7 + 4 = 7 + 7 + 7.
Taj je izraz djeljiv sa 7 jer su svi sabirci djeljivi sa 7. Dakle, njihov zbir pri dijeljenju sa 7 ima
ostatak 0.
11. Odredi cifru u broju 5124 tako da taj broj bude djeljiv sa 36.
Rjeenje:
Broj je djeljiv sa 36 ako je istovremeno djeljiv sa 4 i sa 9. Broj je djeljiv sa 4 ako mu je
dvocifreni zavretak djeljiv sa 4, {0 , 2 , 4 , 6 , 8}, tj to su brojevi :
51204 , 51224 , 51264 , 51284. Broj je djeljiv sa 9 ako mu je zbir cifara djeljiv sa 9.
= 6, tj. to je broj 51264. Vidimo da je broj koji se ponavlja 51264 (djeljiv sa 4 i sa 9),
pa je = 6 rjeenje naeg zadatka.
12. Orediti razliku najveeg i najmanjeg peterocifrenog broja djeljivih sa 127.

Rjeenje:
Kako je 10 000: 127 = 78(4) i 99 999: 127 = 787(50), najmanji broj je
127 79 = 10 003. Najvei traeni broj 999999 50 = 999949.
13. Od etiri proizvoljno odabrana prirodna broja uvijek e se nai dva koja pri dijeljenju sa 3
daju isti ostatak. Dokazati!
Rjeenje:
Ostaci pri dijeljenju sa 3 mogu biti 0, 1 i 2 (najvie 3 razliita ostatka). Kako imamo 4 broja a
najvie 3 razliita ostatka, bar 2 od 4 broja imaju iste ostatke pri dijeljenju sa 3.
40
14. Zbir dva dvocifrena broja koji se zapisuju istim ciframa a u obrnutom redosljedu je djeljiv
sa 55. Odredi te brojeve.
Rjeenje:
+
= (10 + ) + (10 + ) = 11( + ). Zbir takva dva broja je uvijek djeljiv sa 11
pa je potrebno jo samo da zbir cifara + bude djeljiv sa 5. To su brojevi 14 i 41 ili 23 i
32.
15. Razliku najveeg i najmanjeg petocifrenog broja s razliitim ciframa koji su djeljivi
brojem 15 zaokrui na najbliu deseticu.
Rjeenje:
Vrijedi 15 = 3 5. Iz djeljivosti s 5 slijedi da su cifre jedinica traenih petocifrenih brojeva 0
ili 5, a iz djeljivosti s 3 da je zbir njihovih cifara djeljiv sa 3. Najmanji takav broj je 10245, a
najvei 98760. Njihova razlika je 88515, a zaokruena vrijednost je 88520.
16. Dokai da je zbir tri uzastopna prirodna broja djeljiv sa brojem 3.
Rjeenje:
Neka su tri uzastopna prirodna broja , + 1, + 2. Ako saberemo ove brojeve
+ + 1 + + 2 = 3 + 3 = 3( + 1). Proizvod je djeljiv sa nekim brojem ako je bar
jedan faktor djeljiv tim brojem, pa zakljuujemo da je proizvod 3( + 1) djeljiv sa brojem 3.
17. Nai najmanji i najvei trocifren prirodan broj koji pri dijeljenju sa 16 ima kolinik isti
kao i ostatak .
Rjeenje:
Traeni broj je 16 + = 17, pa se najmanji traeni broj dobiva za = 6, tj.
17 6 = 102. Najvei traeni broj se dobiva za = 15, jer je 15 najvei ostatak pri
dijeljenju sa 16, znai 17 15 = 255.
18. Odrediti najmanji prirodan broj djeljiv sa 36 koji je zapisan samo ciframa 4 i 7.
Rjeenje:
Broj koji je djeljiv sa 36 mora da bude djeljiv sa 4 i sa 9. Ako je djeljiv sa 4, a zapisuje se
samo ciframa 7 i 4, on mora da se zavrava sa 44. Zbir cifara toga broja treba da bude djeljiv
sa 9, pa kako su sluajevi 8 + 1 i 8 + 10, tj. 8 + 4 + 4 + 4 + 7, pa je traeni broj
444744 .
41
19. Odrediti cifre i tako da je
1991
12
prirodan broj .
Rjeenje:
Da bi traeni kolinik bio prirodan broj , mora dati broj
1991 biti djeljiv sa 12, a to znai
mora biti djeljiv sa 4, to je = 2 ili = 6. Ako je
sa 3 i 4. Kako dvocifreni zavretak 1
= 2 onda je zbir cifara datog broja jednak 22 + , pa zbog djeljivosti sa 3, a moe biti 2, 5
ili 8. Ako je = 6, onda je zbir cifara 26 + , pa u tom sluaju moe biti 1, 4 ili 7. Svi
traeni brojevi su 199116, 199212, 199416, 199512, 199716, 199812.
20. Odrediti najvei etverocifreni broj koji pri dijeljenju sa 3, 4, 5, 6 i 7 daje ostatak 2.
Rjeenje:
Kako je (3,4,5,6,7) = 3 2 2 5 7 = 420, traeni broj je 420 + 2, pri emu je
420 + 2 9999. Dakle najvei takav broj je 9662 .
21. Odrediti sve vrijednosti cifara i tako da razlomak
2012
36
bude prirodan broj!
Rjeenje.
da bi razlomak bio prirodan broj, brojnik treba biti djeljiv sa nazivnikom, pa u naem
sluaju nazivnik treba da je djeljiv sa 4 i 9 istovremeno zato to je 4 9 = 36
da bi 2012 bio djeljiv sa 4 njegov dvocifreni zavretak mora biti djeljiv sa 4 pa cifra
jedinica moe imati jednu od vrijednosti {0, 4, 8}
da bi 2012 bio djeljiv sa 9 zbir njegovih cifara treba da bude djeljiv sa 9
1 ako je = 2 + 0 + 1 + 2 + 0 = 5 =
2 ako je = 2 + 0 + 1 + 2 + 4 = 9 =
3 ako je = 2 + 0 + 1 + 2 + 8 = 13 =
22. Dokai da zbir 6 uzastopnih prirodnih brojeva nikad nije djeljiv sa 2!
Rjeenje:
+ ( + 1) + ( + 2) + ( + 3) + ( + 4) + + 5 = 6 + 15 = 3(2 + 5)
to nije djeljivo sa 2 jer su oba faktora neparni brojevi.
23. Zadana su dva broja: prvi broj pri dijeljenju sa 12 ima ostatak 5, dok drugi broj pri
dijeljenju sa 12 ima ostatak 3. Koliki ostatak pri dijeljenju sa 12 ima njihov zbir ?
Rjeenje:
Ti brojevi su oblika 12 + 5 i 12 + 3, pa je njihov zbir
(12 + 5 + 12 + 3) = 12 + 12 + 8
42
poetni dio 12 + 12 je djeljiv sa 12, pa je ostatak zbira pri dijeljenju sa 12 jednak 8.

24. Odrediti sve trocifrene prirodne brojeve koji su djeljivi sa 4 i iji je proizvod cifara
jednak 24. Odgovor obrazloiti?
Rjeenje:
Proizvod 24 je mogu u kombinacijama: 1 3 8; 1 4 6; 2 2 6; 2 3 4 .Traeni brojevi
su 164, 416, 324 i 432 jer su samo njihovi dvocifreni zavreci djeljivi sa 4, tj. ti brojevi su
djeljivi sa 4.
25. Koji brojevi manji od 100 pri dijeljenju sa 4 i pri dijeljenju sa 20 daju ostatak 1?
Rjeenje:
(4, 26) = 52
= 52 + 1 < 100 = 0 = 1
= 1 = 53
odredi tako da broj bude djeljiv sa 12.
26. U broju 354
Rjeenje:
Zbog djeljivosti sa 3 moe biti 0,3,6,9, kako je broj djeljiv i sa 4 od ove etiri cifre ostaje
da moe biti 0 ili 6.
27. U etvorocifrenom broju
322 odredi vrijednost cifre tako da dobiveni broj bude djeljiv
sa 12.
Rjeenje:
Broj je djeljiv sa 12 ako je djeljiv sa 3 i 4. Da bi broj
322 bio djeljiv sa 3, zbir cifara mu
mora biti djeljiv sa 3. Cifra moe biti 2, 5 ili 8. Zbog djeljivosti sa 4, zadnje dvije cifre
moraju biti djeljive sa 4. Od tri sluaja (22, 52, 82) je konano rjeenje 52 odnosno = 5.
tako da budu djeljivi sa 36.

28. Odredi etverocifrene brojeve oblika 11
Rjeenje:
djeljivo
Broj e bitidjeljiv sa 36 ako je djeljiv sa 4 i sa 9. Da bi broj bio djeljiv sa 4 treba da bude 1
sa 4.
Znai da {2, 6}.
Za = 2 imamo zbir cifara + 1 + 1 + 2 = + 4 da bude djeljiv sa 9, znai = 5 jer je 5 + 4 = 9.
Za = 6 imamo zbir cifara + 1 + 1 + 6 = + 8 da bude djeljiv sa 9, znai = 1 jer je 1 + 8 = 9.
43
29. Proizvod pet uzastopnih prirodnih brojeva je broj

95 4 . Odrediti nepoznate cifre.
Rjeenje:
Od pet uzastopnih prirodnih brojeva bar jedan mora biti djeljiv sa 2, bar jedan sa 3 i bar jedan
sa 5, pa proizvod tih pet brojeva mora biti djeljiv i sa 10 i sa 3 .Zbog toga, cifra jedinica mora
biti 0, a ako cifru stotina obiljeimo sa , zbir 9 + 5 + + 4 + 0 mora biti djeljiv sa 3.
Slijedi da je {0, 3, 6, 9}. Provjerom za svako iz ovog skupa slijedi da je jedino za = 0
dobiveni broj proizvod 5 uzastopnih brojeva i to 95040 = 8 9 10 11 12.
30. Ako se brojevi 8746 i 1652 podijele jednim istim brojem dobiju se redom ostaci 16 i 14.
Odredi broj kojim je vreno dijeljenje .
Rjeenje:
Uvrstimo redom ostatke te ih oduzmimo od mjernih brojeva 8746 16 i 1652 14, pa
dobijemo 8730 i 1638. Ovi brojevi djeljivi su sa 2, 9 i 18. Meutim, ostaci dijeljenja su 16 i
14, a kolinik mora biti vei od ostatka, pa je traeni zajedniki djelilac 18.
31. Odredi najmanji etverocifreni broj djeljiv sa brojem 72 koji ima sve cifre razliite.
Rjeenje:
1008
32. Napii: a) najvei, b) najmanji petocifreni broj ija je cifra jedinica 7, a koji je djeljiv
brojem 9.
Rjeenje:
a) 99927
b) 10017
33. Napii najmanji i najvei etverocifreni broj djeljiv sa 15.
Rjeenje:
9990, 1005
44
Razlomci
1. Aida sa 77 koraka jednake duine pree 67, a Alen sa 88 koraka jednake duine pree
78. iji korak je dui i za koliko?
Rjeenje:
Aidin korak:
67
67 8
536
=
=
77
77 8
616
Alenov korak:
78
78 7
546
=
=
88
88 7
616
Alenov korak je dui za:
546
536
10
5
=
=
616
616
616
308
2. Nai prosti broj tako da vai
< < 17
21
Rjeenje:
4
3
6
< <
21 17
12 12 12
<
<
63 4 34
34 < 4 < 63 {11, 13}
3. Brojnik i nazivnik se razlikuju za 72. Skraivanjem se dobije 15 koji je to razlomak?

Rjeenje:
7
72
7
=
, = 72,
=
, 7 = 72
15
15
= 15
7 = 15 72 = 9, = 135, = 63
577
5777
4. Bez dijeljenja i bez dovoenja na zajedniki imenilac uporediti razlomke 777 i 7777.
Rjeenje:
Posmatrajmo:
577 777 577 200 10 2000
1
=
=
=
777
777
777 10 7770
45
5777 7777 5777 2000

=
=
7777
7777
7777
Kako je
2000 2000
577 5777
>
<
7770 7777
777 7777
1
5. Odredi sve parove prirodnih brojeva i za koje vrijedi 5 = 5.

Rjeenje:
Provjerom za {1, 2, , 8} dobivaju se dva rjeenja: = 6, = 5 i = 9, = 2.
11
55
6. ta je vee: a) 36 ili 279;

676
2027
b) 667 ili 2002

Rjeenje:
11
55
11
2028
2027
55
a) Proirivanjem prvog razlomka sa 5 , dobivamo 36 = 280 56 < 279.

676
2028
2028
b) Proirivanjem sa 3 imamo 667 = 2001 2001 > 2002 > 2002.
7. Uporediti razlomke:
19 1919 191919
98 9898 989898
Rjeenje:
1919
Drugi i trei razlomak mogu da se skrate : 9898 =
19101
98101
19
191919
1910101
19
= 98 i 989898 = 9810101 = 98 pa
zakljuujemo da su svi razlomci jednaki.
8. Odredi sve proste brojeve za koje vai 63 < < 5.

Rjeenje:
5
Ako posmatramo reciprone vrijednosti, treba da bude 2 < <

{3, 5, 7}.
9. ta je vee
35
36
ili
53
45
63
8
odnosno 3 7 pa je
ako umjesto zvjezdica mogu da stoje bilo koje cifre .
Rjeenje:
Najvea mogua vrijednost razlomka
Najmanja mogua vrijednost razlomka
35
36
53
45
je
je
3959
36
5030
45
46
<
>
3600+360
36
4500+450
45
= 110
= 110
35
36
< 110 <
53
45
12
10. Odrediti sve prirodne brojeve tako da vai nejednakost <
<
11
18
Rjeenje:
(8, 12, 18) = 72
3
8
11
27
< 12 < 18 72 <
6
72
44
< 72 27 < 6 < 44 {5, 6, 7}
11. Odrediti , , ako je 1 +
1
+
43
1
+
= 50.
Rjeenje:
43
13
1
1
1
1
=1+
= 1+
=1+
=1+
=1+
30
4
1
1
50
30
2 + 13
2 + 13
2+
1
13
3
+
4
4
dakle, dobili smo 1 +
1
+
1
+
=1+
1
+
odakle zakljuujemo da je = 2, = 3, = 4
1
+
12. Nai sve razlomke sa jednocifrenim imeniocem od kojih je svaki vei od

Rjeenje:
7
7
9
a manji od
Razlomke 9 i 9 redom proirimo brojevima 2, 3, , 8 i dobivamo razlomke:
par
par
14 16
18 18
21 24
27 27
par
rjeenje)
28 32
par
35 40
par
par
par
36 36
45 45
42 48
54 54
49 56
63 63
15
22
23
, izmeu je razlomak 18 = 6
, izmeu su razlomci 27 i 27
30
36
, zadovoljava razlomak 45 = 5
45
, jedan par se moe kratiti: 54 = 6 ( pronaeno rjeenje)

54
, jedan par zadovoljava: 63 = 7
56 64
60
63
,
, dva se mogu kratiti: 72 = 6 i 72 = 8
72 72
Traeni razlomci:
30
, od parova izmeu, moe se jedino par 36 skratiti, 36 = 6 (pronaeno
5
6
,8,5,7.
47
8
9
12
13. Uenik je proitao knjigu za tri dana. Prvog dana je proitao knjige, drugog dana
1
knjige, a treeg dana 6 knjige i jo 10 stranica. Koliko je stranica imala knjiga?

Rjeenje:
1
10
23
Uenik je za tri dana proitao: 3 + 12 + 6 = 24 + 24 + 24 = 24 dijela knjige, bez posljednjih

1
stranica. Proizilazi da je upravo 24 knjige tih 10 stranica. Dakle, knjiga ima 240 stranica.
14. Odredite razlomku 5 jednak razlomak u kome je zbir brojnika i nazivnika 56.
Rjeenje:
3
21
3 + 5 = 56 = 7 5 = 35
15. 15% nekog broja daje broj 1800. Koji je to broj?

Rjeenje:
15
= 1800 = 12000
100
djeljive sa 45.
16. Odredi sve etvorocifrene brojeve oblika
Rjeenje:
moe biti samo 5, zbog toga moe biti samo 4, pa je jedino rjeenje 5445
17. Sam lav moe pojesti ovcu za 2 sata, vuk za 3 sata, a pas za 6 sati. Za koje vrijeme bi oni
zajedno pojeli ovcu?
Rjeenje:
1
1
1
+ + =1 =1
2
3
6
18. Kojim brojem moramo pomnoziti zbir brojeva 3
Rjeenje:
7 7
7
7
( + ) =
2 3
2
3
35 7
7 35
7 6
1
= = :
=
=
6
6
6 6
6 35
5
48
1
2
i 2 3 da bismo dobili raziku tih brojeva.
19. Na kolskom takmienju iz matematike uestvovala je uenika jednog odjeljenja od

3
kojih na opinsko takmienje nije se plasiralo 8 uenika, tako da je na opinskom takmienju

1
uestvovala 9 uenika tog odjeljenja. Koliko uenika ima u tom odjeljenju?

Rjeenje:
I nain
1
Poto je 3 isto to i 9 uenika jednog odjeljenja uestvovalo na kolskom takmienju. Kako je

1
na opinskom takmienju uestvovala 9 uenika, znai 9 9 = 9 uenika istog odjeljenja nije

plasirano tj. 8 uenika.
2
Ako 9 uenika jednog odjeljenja je 8 uenika, znai da je 9 uenika toga odjeljenja 4 uenika.
U odjeljenju je 4 9 = 36 uenika.
II nain
Ako je broj uenika odjeljenja.
1
1
=8 =3
3
9
U odjeljenju je 36 uenika.
599
5999
20. Bez dijeljenja i bez dovoenja na zajedniki imenilac razlomaka 799 i 7999 utvrditi koji je
od datih razlomaka vei.
Rjeenje:
1
599 200 2000

=
=
799 799 7990
5999 2000
=
7999 7999
599
5999
Dopuna do jedinice prvog razlomka je vea, pa je 799 < 7999.
21. Neko potroi najprije 3 novca koji je imao, zatim 9 ostatka, potom jo 8 novog ostatka.
Poslije toga mu je ostalo jo 200. Koliko je novca imao na poetku?
Rjeenje:
3
1 5 = 5, dakle ostatak je 5. Zatim potroi 9 5 = 9 cijele sume, pa je novi ostatak1

3
(5 + 9) = 45 od cijele sume. Od toga potroi 8 ili 8 45 = 15 cijele sume. Ukupno je potroio
49
37
45
1
15
= , tj. ostala je cijele sume, to iznosi 200. Dakle, ukupna suma je iznosila
1800.
22. Tri domaice kupe izvjestan broj jaja manji od 100. Prva domaica uzme treinu svih jaja,
druga domaica uzme treinu ostatka, a zatim trea domaica uzme treinu preostalih jaja.
Jaja koja su preostala poslij toga domaice su meusobno podijelile na jednake dijelove.
Koliko je bilo jaja? Koliko je uzela svaka domaica?
Rjeenje:
1
Prva domaica je uzela 3, druga 3 3 = 9 (ostatak jaja: 1 (3 + 9) = 9), trea 3 9 = 27.

8
Ostalo je 27 to je djeljivo sa 3, pa je svaka dobila po 81 ostatka, to znai da je bilo ukupno

81 jaje, pa je prva domaica uzela 35, druga 26 i trea 20 jaja.
n+8
23. Odredi ako je n2 prirodan broj.

Rjeenje:
n + 8 n 2 + 10 n 2
10
10
=
=
+
=1+
n2
n2
n2 n2
n2
10
je prirpdan broj ako mu nazivnik 2 {1, 2, 5, 10}. Sada je:
n2
2 = 1 pa je = 3
2 = 2 pa je = 4
2 = 5 pa je = 7
2 = 10 pa je = 12
Dakle, moe biti: 3, 4, 7 i 2
24. Odredi ako je
3n+5
n3
prirodan broj.
Rjeenje:
1 = 4, 2 = 5, 3 = 10 i 4 = 17
1
25. Rijei jednadbu 5 (2 + ) + 30(4 + ) = 98(8 )
3(51)
14
Rjeenje:
1
3(5 1)
46467
1222
(2 + ) + 30(4 + ) = 98(8 )
=
=5
5
14
9049
9049
50
26. Odredi sve vrijednosti prirodnog broja tako da je tana nejednakost

Rjeenje:
1 3
4
2
9
<
<
4 2 < 9 {2, 3, 4}
3 6 4
12 12 12
51
< .
4
Zadaci za sedmi razred
Cijeli brojevi
Racionalni brojevi
Trougao
Diofant4 u skladu sa tadanjim razvjem matematike je pod pojmom broj

podrazumijevao samo cijele pozitivne brojeve. Za njega je jednadba 4 + 20 = 0 bila
besmislena jer je rjeenje negativan broj. On pozitivne brojeve naziva brojevi za sabiranje
(sabirajui brojevi), a negativne brojevi za oduzimanje (oduzimajui brojevi) i navodi
pravila za njihovo mnoenje:
Broj za oduzimanje pomnoen sa brojem sa oduzimanjem daje broj za sabiranje.
Broj za oduzimanje pomnoen sa brojem za sabiranje daje broj za oduzimanje.
Brahmagupta5 pozitivne brojeve predstavlja kao imetak, a negativne brojeve kao dug te
navodi pravila za sabiranje:
Zbir dva imetka je imetak, dva duga je dug, imetka i duga njihova razlika, a ako su
jednaki nula. Zbir nule i duga je dug, imetka i nule imetak, a dvije nule je nula.
Bhaskara6 negativan broj oznaava tako da iznad njega stavlja taku. On je dao pravila za
mnoenje i dijeljenje negativnih brojeva:
Proizvod dva imetka ili dva duga je imetak, proizvod imetka i duga je dug, a isto tako je i u
dijeljenju.
Diofant (starogrki ) je bio starogrki matematiar, ivio je oko 250. godine nove ere. Njegov rad je sauvan u
est sauvanih (sedam dijelova je izgubljeno) poglavlja djela Aritmetika koji je bila najstarije sistematsko djelo o algebri. Dao je veliki
doprinos u napretku algebre upotrebom simbola za veliine i matematike operacije i odnose koje su se prije Diofanta opisivale rijeima.
5
Brahmagupta je bio indijski matematiar i astronom koji je ivio u periodu od 589. do 668. godine. Sabiranje, oduzimanje, dijeljenje i druge
fundamentalne operacije sa arapskim brojevima prvi puta se pojavljuju u njegovom djelu Bramasputa Sidanta.Bramaguptasidanta je
najstariji poznati tekst koji nulu tretira kao broj po sebi. U ovom djelu se navode i pravila za aritmetiku sa negativnim brojevima i nulom,
koja su vrlo blizu dananjih shvatanja.
6
Bhaskara bio je indijski matematiar i astronom koji je ivio u periodu od 1114. do 1185. godine. Njegovo djelo Bijaganita(Algebra)
koje je sainjeno od 12 dijelova je jedno od najznaajnijih djela u kojem se prvi puta spominje da kvadratni korijen ima dva znaka, kao i
mnoga pravila vezana za skup cijelih brojeva.
4
52
Cijeli brojevi
1. Cifra jedinica nekog broja je 0. Ako je izbriemo tada se taj broj smanji za 37215. Koji je
to broj?
Rjeenje:
Ako se u nekom broju izbrie zadnja cifra nula onda se on smanji deset puta. Naka je traeni
broj Ako u njemu izbriemo posljednju cifru dobijamo broj 10. Sada imamo jednainu po
tekstu zadatka: 10 + 37215 = = 41350. Traeni broj je 41350.
2. Izraunati zbir i proizvod 20 uzastopnih cijelih brojeva ako je meu njima 8 pozitivnih.
Rjeenje:
Radi se o slijedeim brojevima: 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10, 11. Odmah je oito da je njihov proizvod jednak broju 0, jer jedan faktor je nula.
Zbir ovih nabrojanih brojeva iznosi:9 10 11 = 30, jer je zbir suprotnih brojeva 0.
3. Dokazati da je
10 +8
18
prirodan broj.
Rjeenje:
Treba pokazati da je dati broj djeljiv sa 18, tj da je djeljiv i sa 2 i sa 9. Broj 10 =

10000. . .0
pa je broj 10 = 10 + 8 =
10000. . .0 8 odakle zakljuujemo da mu je posljednja cifra 8 pa
je taj broj djeljiv sa 2. Zbir cifara naeg broja je takoer djeljiv sa 9 odakle zakljuujemo da i
dat broj djeljiv sa 9. Samim tim djeljiv je i sa 18, pa je broj
10 +8
18
prirodan.
4. U skupu cijelih brojeva rijei jednadbu 3 + = 5.

Rjeenje:
U jednadbi 3 + = 5 izrazimo jednu nepoznanicu pomou druge, tj. =
5+3
+1
Dalje je lako uoiti da e biti cijeli broj samo ako je + 1 djelitelj broja 2. Dakle, + 1
moe biti 1, 1, 2, 2. To znai da moe biti 0, 2, 1, 3. Slijedi da su rjeenja (0, 5),
(2, 1), (1, 4), (3, 2).
5. Brat je 4 puta stariji od sestre, a sestra je 9 godina mlaa od brata. Koliko godina ima
sestra, a koliko brat?
Rjeenje:
Ako sestra ima , brat ima 4 godina i vrijedi 4 = 9, otkud slijedi = 3. Sestra ima 3,
a brat 12 godina.
53
6. Odredi sve cijele brojeve za koje je
2+35
takoer cijeli broj.
Rjeenje:
2 + 35 2 35
35
=
+
= 2+
{35, 7, 5, 1, 1, 5, 7, 35}
7. Dat je skup = { | 2 || 5 }. Odrediti maksimalnu razliku dva broja iz skupa .

Rjeenje:
2 || 5 (5 2 2 5) {5, 4, 3, 2, 2, 3, 4, 5}
Dakle, = {5, 4, 3, 2, 2, 3, 4, 5}. Maksimalna razlika se dobije oduzimanjem od
najveeg najmanji element skupa , tj. 5 (5) = 10.
8. kolskoj biblioteci svaki od 10 uenika je poklonio po nekoliko knjiga to ukupno iznosi
56 knjiga. Najvie 10 knjiga je poklonila Lejla. Dokazati da su bar tri uenika poklonila isti
broj knjiga.
Rjeenje:
Preostalih 9 uenika su poklonili ukupno 46 knjiga. Ako bi svih 9 poklonili razliit broj
910
knjiga onda bi taj zbir iznosio 1 + 2 + 3 + + 9 = 2 = 45 knjiga. Kako su oni poklonili
46, bar 2 uenika su poklonila isti broj knjiga.
9. Ali je uao u etiri trgovine. U svakoj trgovini je troio polovinu sume i na izlazu ubacivao
po 1 za Narodnu kuhinju. Kada je izaao iz etvrte trgovine ostao je bez ijednog . Sa
koliko je uao u prvu trgovinu?
Rjeenje:
U etvrtu trgovinu je uao sa 2(1 potroio i 1 dao za Narodnu kuhinju).
U treu trgovinu je uao sa 6 (3 potroio i 1 dao za Narodnu kuhinju)
U drugu trgovinu je uao sa 14 i u prvu je uao sa 30.
10. Za koji prost broj je vrijednost razlomka
224
13
cjelobrojana? Kolika je ta cjelobrojna
vrijednost razlomka?
Rjeenje:
2 24 2 24 2 ( + 13) + 2
2
=
=
= 2 +
13
+ 13
+ 13
+ 13
Da bi dati razlomak bio cjelobrojan mora biti ( + 13) {2, 1,1,2}, odnosno
{15, 14, 12, 11}, odnosno {11, 12, 14, 15}. Kako je prost broj,
2 24 2 11 24 2
= 11
=
=
= 1
+ 13
11 + 13
2
54
57
2
takoer cijeli broj.
Rjeenje:
5 7 5( 2) + 3
3
=
=5+
2
2
2
2 mora biti djeljitelj broja 3, pa {1, 1, 3, 5}
12. Odredi zbir cjelobrojnih rjeenja nejednaine | 1| < 6.

Rjeenje:
Data nejednaina je ekvivalentna sa 6 < 1 < 6, odnosno sa 5 < < 7. Prema tome,
cjelobrojna rjeenja nejednaine su 4, 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3, 4, 5 i 6, a njihov zbir je 11 .
13. Izraunaj vrijednost izraza

2000 2001 + 2002 2003 + 2004 2005 + 2006 2007
ako je negativno rjeenje jednaine || = 2008.
Rjeenje:
= 2008, pa je vrijednost izraza 8032.
14. Odredi sve parove cijelih brojeva i za koje vrijedi 2 || = 2009.

Rjeenje:
Rastavljanja broja 2009 su 2009 = 49 41 = 7 287 = 1 2009 . Kako nijedan od brojeva
7 i 287 nije kvadrat nekog cijelog broja, dobijamo da je 2 = 49 i || = 41 ili 2 = 1 i
|| = 2009. Dakle, sva rjeenja su: (, ) {(7, 41), (7, 41), (7, 41), (7, 41),
(1, 2009), (1, 2009), (1, 2009), (1, 2009)}.
15. Majka i kerka su roene u istom vijeku. Koliko godina je majka starija od kerke ako je
danas proizvod njihovih godina 2010 ?
Rjeenje:
Kako je 2010 = 2 3 5 67 i kako su majka i kerka roene u istom vijeku, to je jedino
mogue da majka ima 67 godina, a kerka 2 3 5 = 30 godina.
55
16. Dati su skupovi = {5 , 4 , 2 , 1 , 3} i = { 3, 1, 0 , 2}. Odredi elemente skupa

= {| = | + |, , }.
Rjeenje:
Uzimajui redom vrijednosti za i iz skupova i , i raunajui vrijednost izraza | + |,
dobivamo elemente skupa = {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8}.
17. Odredi cijele brojeve , i prost broj takve da je | | = 4022.

Rjeenje:
Ako je = 2, tada je mogue nai 8 rjeenja, etiri za {2011, 2011} i {1, 1} i
etiri za {1, 1} i {2011, 2011}. Ako je = 2011 , tada je mogue nai jo 8
rjeenja, etiri za {1, 1} i {2, 2} i etiri za {2, 2} i (1, 1).
18. Odrediti ako je
5+26
+1
cijeli broj.
Rjeenje:
5 + 26 5 + 5 + 21 5( + 1) + 21 5( + 1)
21
21
=
=
=
+
= 5+
+1
+1
+1
+1
+1
+1
21
Da bi razlomak +1 bio cijeli broj njegov brojnik mora biti djeljiv sa nazivnikom, a da bi to
vrijedilo parametar mora da ima slijedee vrijednosti {8, 4, 0, 2, 6}
19. Neka je = { | 2+1 } i = { ||3 + 1| 10}. Odrediti:

a)
elemente skupova i ;
b)
maksimalnu vrijednost broja = + , pri emu je i .
Rjeenje:
a)
7
Da bi razlomak 2+1 bio cijeli broj njegov brojnik mora biti djeljiv sa nazivnikom, a da bi to
vrijedilo parametar mora da ima slijedee vrijednosti {4, 0, 3} jer je npr.
7
7
=
= 1
2 (4) + 1 7
= {4, 0, 3}
da bi nejednakost |3 + 1| 10 bila tana parametar mora da ima slijedee vrijednosti
{3, 2, 1, 0, 1, 2, 3} jer je npr. |3 (3) + 1| = |9 + 1| = |8| = 8 10
= {3, 2, 1, 0, 1, 2, 3}
56
b)
Da bi broj imao maksimalnu vrijednost to parametri i moraju imati maksimalne
vrijednosti iz skupova kojima pripadaju tj. = 3, = 3, pa je = 3 + 3 = 6
20. Rep ribe ima 4. Glava onoliko koliko rep i pola trupa, a trup onoliko koliko i rep
zajedno. Koliko kilograma ima cijela riba?
Rjeenje:
= + 4
= + 4
= + 4 + 4
= + 8
1
= + 8/ 2
2
2 = + 16
= 16
= + 4 = 8 + 4 = 12
= + + = 16 + 12 + 4 = 32
Cijela riba ima 32 .
21. Za koje sve prirodne brojeve razlomak
+89
2
je prirodan broj?
Rjeenje:
+ 89 2 + 2 + 89 2
91
91
=
=
+
=1+
2
2
2 2
2
Kako je 91 = 7 13 imamo etiri mogunosti
1) 2 = 1
pa je = 3
2) 2 = 7
pa je = 9
3) 2 = 13
pa je = 15
4) 2 = 91
pa je = 93.
22. Na jednoj ekskurziji 60 uenika sedmog razreda smjeteno je u nekom hotelu tako da su
djevojice smjetene u trokrevetne, a djeaci u etverokrevetne sobe. Koliko je bilo
djevojica, a koliko djeaka ako je upotrebljena jedna etverokrevetna soba vie nego
trokrevetnih i sve su sobe bile pune?
Rjeenje:
Sa oznaimo broj trokrevetnih soba, a + 1 broj etverokrevetnih soba. U trokrevetnih
soba bilo je 3 djevojica, a u + 1 etverokrevetnih soba 4 ( + 1) djeaka. Ukupno ih
je bilo:
3 + 4( + 1) = 60, otkud dobivamo = 8. Dakle, bile su 24 djevojice i 36 djeaka.
57
23. etiri uenika sedmog razreda: Ivan, Jasmin, Mirza i Marko skupljali su stare boce. Ivan i
Jasmin skupili su jednaki broj boca. Mirza je skupio dva puta vie od Ivana, a Marko je
skupio 3 puta vie od Mirze. Koliko je boca skupio svaki uenik ako su sva etvorica skupila
ukupno 150 boca?
Rjeenje:
Ako je Ivan skupio boca, Jasmin ih je takoer skupio , Mirza 2, a Marko 6. Ukupno su
ih skupili: + + 2 + 6 = 150, pa je = 15. Dakle, Ivan je skupio 15, Jasmin takoer
15, Mirza 30, a Marko 90 boca.
24. Za koje vrijednosti promjenljive je izraz 7(2 3) vei od kolinika brojeva 49 i

7?
Rjeenje:
7(2 3) > 49: 7
7(2 3) > 7
2 3 < (7): (7)
2 3 < 1
3 < 1 + 2
3 < 3
> 3: (3)
> 1
(1, +)
25. Popuni prazna polja maginog kvadrata tako da zbirovi u svim vrstama, kolonama i
dijagonalama budu jednaki.
11
9
3
Rjeenje:
11
58
26. Izraunaj razliku zbira svih neparnih i zbira svih parnih prirodnih brojeva manjih od
2007.
Rjeenje:
(1 + 3 + 5 + + 2003 + 2005) (2 + 4 + +6 + + 2004 + 2006) =
= (1 2) + (3 4) + (5 6) + + (2003 2004) + (2005 2006) =
= 1 1 1 1 1 = 1003
27. Odredi sve cijele brojeve koji zadovoljavaju dvostruku nejednakost

Rjeenje:
4
5
<
1
15
< 1.
12 1 15
<
<
12 < 1 = < 15 11 < < 14 14 < < 11
15
15
15
{13, 12}
28. Zbir pet uzastopnih prirodnih brojeva je 1375. Nai te brojeve.

Rjeenje:
2 + 1 + + + 1 + + 2 = 1375 5 = 1375 = 275
Traeni brojevi su 273, 274, 275, 276 i 277.
29. Zbir dva broja je 47. Ako prvi broj pomnoimo sa drugim dobije se kolinik 2 i ostatak
5. Nai te brojeve.
Rjeenje:
+ = 47
: = 2(5)
= 2 + 5
47 = 2 + 5
47 5 = 3
3 = 42
= 14
= 47 14
= 33
59
30. Ako neki broj oduzima od proizvoda brojeva 3 i 12 dobije kolinik brojeva 54 i 6.
Koji je to broj?
Rjeenje:
3 (12) =
54
= 45
6
31. Odredi sve cjelobrojene vrijednosti za koje je vrijednost razlomka

Rjeenje:
2+7
4
cio broj
{11, 1, 1, 3, 5, 7, 9, 19}
32. Odredi sve cijele vrijednosti broja za koje je izraz =

odgovarajue cijele vrijednosti izraza.
Rjeenje:
37
+4
cio broj. Odredi
{23, 5, 3, 15}, {16, 2, 4, 22}
33. Za koje prirodne brojeve e izraz

Rjeenje:
3+5
3
biti prirodan broj?
{4,5, 10,17}
34. Odredi cjelobrojnu vrijednost razlomka =
214
4
, je cio broj, tj.
Rjeenje:
{4, 3, 1, 0, 1, 4, 5, 8}

Rjeenje:
57
2
takoe cio broj.
{1,1,3,5}
60
36. Odredi ako je
a+9
a+6
cijeli broj.
Rjeenje:
{9, 7, 5, 3, }
37. Odredi ako je
3a+29
a+2
cijeli broj.
Rjeenje:
{25, 3, 1, 21}
61
Racionalni brojevi
1. Zamislio sam broj od njeg oduzeo 1.05, razliku sam pomnoio sa 0.8, proizvodu sam
dodao 2.84 i dobijenu sumu podijelio sam brojem 0.01 i tako sam dobio 700. Koji broj sam
zamislio?
Rjeenje:
Jedan od naina da se ovaj zadata rijei je taj da se krene raunati s kraja izvravajui suprotne
raunske radnje od navedenih. Imamo:
700 0.01 = 7
7 2.84 = 4.16
4.16: 0.8 = 5.2
5.2 + 1.05 = 6.25
Traeni broj je 6.25.
Zadatak se mogao rijeiti i postavljanjem linearne jednaine po tekstu zadatka.
2. Razlika dva racionalna broja je 13.86. Ako se umanjeniku pomjeri decimalan zarez za
jedno mjesto ulijevo dobije se umanjilac. O kojim brojevima je rije?
Rjeenje:
Naka je umanjenik 10, onda je umanjilac . Njihova razlika je 9 tj. broj 13.86, odavde
dobijamo da je = 13.86: 9 = 1.54. Dakle, umanjilac je 1.54 a umanjenik
15.4.
3. Razlika 9 jednog i 9 drugog broja je 7. Koliko iznosi razlika 4 drugog i 4 prvog broja?
Rjeenje:
Neka su i traeni brojevi. Tada je:
7
7
7
3
= ( ) =
9
9
9
7
tj.
27
=
49
Slijedi da je:
3
3
3
3 27
81
= ( ) =
=
4
4
4
4 49
196
62
0.8
0.1
4. Izraunati 3.5 {3 + ( ) 0.2: [1
( )]} =.
10
Rjeenje:
1
0.8
1
3.5 {3 + ( ) 0.2: [1
( )]} = 0
2
0.1
10
2.57:3.5
5. Rijeiti jednainu 2 3 : [ 5 (
80.125
1.5) ] = 3.
Rjeenje:
2
3 2.5 7: 3.5
2
2
2 : [ (
1.5) ] = = 3
3
5
8 0.125
3
5
3
6. Izraunati 1 8 [125 0.01 4 (1 2 0.75)] =.

Rjeenje:
3
1 1
5
1 [125 0.01 (1 0.75)] =
8
4 2
6
7. Rijeiti nejednainu (2 + 0.2) 1 4 <

Rjeenje:
5
1
1 1 0.2 4
1
( + 0.2) 1 <
<
2
4
2
5
5
4
10.2
2
(, 5)
8. Biciklista je putovao 4 dana. Prvog dana je preao
5
4
13
ukupnog puta. Drugi dan
4
15
ostatka
puta. Trei dan preao je 11 ostatka puta nakon drugog dana. Posljednji dan preao je preostali
dio puta od 54. Koliki je put preao za ta 4 dana?
Rjeenje:
4
12
Neka je duina puta. Prvi dan biciklista je preao 13 puta, drugi dan 65 puta, a trei dan
4
12
32
32
+ 65 = 65 , 11 65 = 13 puta.
13
4
12
Sad imamo jednainu 13 + 65 + 13 + 54 = = 195

Za 4 dana preao je put od 195.
63
9. Damir je za svoj posao trebao da dobije 138 i loptu. Meutim, Damir je uradio samo
treinu posla i za to dobio 10 i loptu. Koliko kota lopta?
Rjeenje:
2
Moemo na osnovu teksta zakljuiti da 3 posla kota 128, odnosno 3posla kota 64.
Meutim, Damir je za treinu posla dobio 10 KM i loptu, pa imamo da lopta kota
64 10 = 54 .
10. Poredaj po veliini brojeve , i od najmanjeg do najveeg ako je

1
= (1 8 0.9) : (2 5) =
1
3
3 1
8 6
3
2
5
( + )
5 5
= 8 + 1 9 (7 1 4).
Rjeenje:
18
15
11
Dobijamo < < jer je = 24, = 24, = 24.
11. Na svakih 7 djeaka u jednoj koli dolazi 8 djevojica, a na svakih 9 djeaka dolazi jedan
uitelj. Ako je u koli ukupno 675 uenika, koliko je uitelja ?
Rjeenje:
U koli ima 675 (7 + 8) = 45 grupa sa 7 djeaka i 8 djevojica. Djeaka ima 45 7 = 315,
a uitelja 315 9 = 35.
12. Izraunati vrijednost izraza

Rjeenje:
1 2
3 2 (1 3 4.2) 2.25 + 4
3 1
3
2 7
(4
2
)
(5
4 2
4
3 : 3 9)
32(134.2)2.25+4
3 1
3
2 7
(4 24)(53:39)
4 2
= 18
13. Rijei nejednainu 6 1 2 ( 6) <
3
4
1 2
0,3
3
5
Rjeenje:
(
7
, +)
18
64
14. Odredi sve racionalne brojeve koji zadovoljavaju nejednainu
32
+1
< 0.
Rjeenje:
Svodi se na dva sluaja:
1. sluaj
+ 1 > 0 > 1
2. Sluaj
+ 1 > 0 > 1
32
32
+1
< 0 / ( + 1)
3 2 < 0
+1
< 0 / ( + 1)
3 2 > 0
<3
> 3 to je nemogue jer je < 1
Rjeenje 1 < < 3

1
15. Razlomak 13 napisati u decimalnom obliku. Koja se cifra nalazi na hiljaditom decimalnom
mjestu?
Rjeenje:
1
= 1: 13 = 0. 076923076923
13
1000 6 = 166 (4)
166 puta se ponavlja grupa cifara 076923, poto je ostatak dijeljenja 1000 sa 6 broj 4, na
hiljaditom mjestu je etvrta cifra perioda ponavljanja, a to je cifra 9.
16. Ako saberemo dva broja dobiemo trei. Ako saberemo drugi i trei dobiemo etvrti broj
itd.. Izraunati zbir prvih est tako dobivenih brojeva ako se zna da je peti broj 7.25.
Rjeenje:
prvi broj
drugi boj
trei broj +
etvrti broj + + = + 2
peti broj + + + 2 = 2 + 3 = 7.25
esti broj + 2 + 7.25
+ + + + + 2 + 7.25 + + 2 + 7.25 = 4 + 6 + 14.5 =
= 2(2 + 3) + 14.5 = 2 7.25 + 14.5 = 14.5 + 14.5 = 29
65
17. Dva radnika postavljaju parkete. Kada bi radio sam, prvi radnik bi posao zavrio za 4
dana. Zajedno bi posao zavrili za 3 dana. Meutim, nakon to su dva dana radili zajedno,
prvi se radnik razbolio pa je drugi posao zavrio sam. Koliko dana je trajalo postavljanje
parketa?
Rjeenje:
1
Prvi radnik za 1 dan napravi 4 posla.
Prvi i drugi radnik zajedno za 1 dan naprave
posla.
3
1
Dakle, drugi radnik za jedan dan napravi 3 4 = 12 posla.

2
Nakon dva dana oba radnika napravila su zajedno 3 posla.

1
Preostalu 3 posla drugi radnik e napraviti za 3 : 12 = 4 dana.

Postavljanje parketa je trajalo 6 dana.
18. Ako se prirodan broj podijeli s 12, dobije se ostatak 11, a ako se podijeli s 18, onda je
ostatak 5. Koliki se ostatak dobije ako se podijeli s 36?
Rjeenje:
Vrijedi = 12 + 11, , pe je 3 = 36 + 33.
Isto tako je = 18 + 5 pa je 2 = 36 + 10.
Dalje je 3 2 = (36 + 33) (36 + 10) i = 36 + 33 36 10,
odnosno = 36( ) + 23 to znai da je traeni ostatak 23.
19. Rijei jednainu 0.4 (3 1) + 5 = 2 4 : 0.9.

Rjeenje:
2
3
1
1
0.4 ( 1) + = 2 : 0.9 = 10
3
5
4
8
20. Izletnik je najprije 3 2 sata pjeaio, a zatim 2.5 sata vozio bicikl i za sve to vrijeme preao
37.7. Brzina kojom je vozio bicikl za 5
vea je od brzine pjeaenja. Kolike su jedna i
druga brzina?
Rjeenje:
je brzina pjeaenja, + 5 je brzina vonje bicikla.
1
(3 ) + [2.5 ( + 5)] = 37.7 = 4.2
2
Brzina pjeaenja je 4.2 , a brzina vonje bicikla je 9.2 .
66
21. Odrediti neskrativ razlomak koji se nee promijeniti ako brojniku dodamo 5, a nazivniku 7.
Rjeenje:
+5
Iz = +7 slijedi da je 7 = 5, odnosno = 7.
22. Napii skup cijelih brojeva koji su rjeenja nejednaine 3 <
1
5
11
< 12.
Rjeenje:
5
55
43
43
Iz nejednakosti 3 < 1 < 12 slijedi 3 < < 12 12 < < 12 {1, 2, 3}.
23. Ako je = 3, izraunaj
Rjeenje:
Sreivanjem dobijamo
2
3
1
3
= .
6
7 2
24. Izaberi etiri broja iz skupa { 3 , 8 , 5 , 14 , 7} tako da njihov proizvod bude:

a) najvei;
b) najmanji.
Izraunaj te proizvode .
Rjeenje:
a) Proizvod je najvei kada je pozitivan, pa treba izabrati etiri negativna broja. Njihov
5
proizvod je 84.
4
7 2
b) Najmanji proizvod dobivamo kada izaberemo brojeve 7 , 8 , 5 , 14 pa je tada proizvod

1
14.
25. Marko i Ahmed su sadili drvee. Pri tome 3 sadnica su bile trenje, 8 orah, a ostalo jabuke.
Koliko najvie jabuka su oni zasadili ako su sadili manje od 360 sadnica?
Rjeenje:
8
24
ukupnog broja sadnica su trenje, 24 ukupnog broja sadnica su orasi, pa slijedi da jabuka
7
ima 24 od ukupnog broja sadnica. Najvei broj koji je manji od 360 i djeljiv je sa 24 je 336.
Kako je 336 24 = 14, slijedi da je broj sadnica jabuka 14 7 = 98.
67
10
26. Izraunaj vrijednost izraza (1 ) (2 ) (3 ) (4 ) (9
) : 14 =
5
Rjeenje:
1
2
3
4
9
2 1 4 9 16
81 72
(1 ) (2 ) (3 ) (4 ) (9 ) : 14 =
:
2
3
4
5
10
5 2 3 4 5
10 5
Poslije skraivanja nazivnika sa odgovarajuim brojnicima (2 sa 4, 3 sa 9, 4 sa 16, itd.),
1
dobijamo 1 1 1 1 10 72. Skraivanjem preostalih brojeva u nazivniku sa istim

brojevima u brojniku ostae nam proizvod 3 4 5 6 7 = 2520.
27. Neka je = 1 +
1
1+
, = 5 +
1
1+
3
1
2+
1
3+
2
. Dokazati da je = 11 + 18 cijeli broj.
Rjeenje:
= 1+
=1+
=1+
1
4 11
=1+ =
7
7
7
4
1
3
1+ 4
1+4
1
1+3
3
1
1
1
1
7
83
= 5 +
= 5 +
= 5 +
= 5 +
= 5 +
=
2
2
4
18
18
18
2+
2+ 7
2+7
1
7
3+2
2
=
1+
= 1+
7
7 11
83
+ 18 =
+ 18 ( ) = 1 83 = 82
11
11 7
18
28. Izraunaj:
1 3
1
(1
2 4
6)
1
3 1
2 + (4 8) 2
Rjeenje:
1 3
1
2 4 (1 6) = 1
1
3 1
14
+
(
2
4 8) 2
68
29. Izraunati:
2
10 5 8
8
5 (2 3 3,9 1,3) 5 ( 3 + 6 ) : 1 9
15
:
=
2 1 1
2
3
( 4 ) 13
4 7 (5 7 3)
5
5
Rjeenje:
Uvaavanjem redoslijeda raunskih operacija slijedi
2
10 5 8
8
5 (2 3 3,9 1,3) 5 ( 3 + 6 ) : 1 9
6
15
:
=1
2 1 1
2
3
7
( 4 ) 13
4 7 (5 7 3)
5
5
30. Putnik je preao 8 puta izmeu dva mjesta. Kad pree jo 5 bie tano na sredini puta.
Koliko km su udaljena ta dva mjesta?
Rjeenje
1
Do sredine puta putniku je preostalo jo 2 puta 8 puta = 8 puta, a to iznosi 5.

Cijeli put je 8 5 = 40 ili rjeenje jednaine
31. Dokazati jednakost
12
+ 5 = 2 .
8
2015
+ 23 + 34 + + 20152016 = 2016
Rjeenje
Kako je :
21
12
32
2=
1
2
1
12
3
1
23
1
1
12
1
= 23 to je
+ 23 + 34 + + 20152016 =
1
2015
= 1 2 + 2 3 + 3 4 + 4 + 2015 + 2015 2016 = 2016

7
32. Koliko puta je broj vei od broja ako je = 4 : 0.5 +

2
10
9
(3 4 + 5) i
= 5 : (1.1 4 0.5: 2)?

Rjeenje:
Izraunajmo prvo brojeve i .
7
10
1 4
7 1 10 65 + 16
7 10 81 7 9 16
= : 0.5 +
(3 + ) = : +
(
)= +
= + =
=8
4
9
4 5
4 2 9
20
2 9 20 2 2
2
2
3
2 11 3 1 1
2 22 15 5
2 1
2
= : (1.1 0.5: 2) = : ( ) = : (
)= :
= 10 = 4
5
4
5 10 4 2 2
5
20
5 10 5
Konano, zakljuujemo da je broj dva puta vei od broja jer je = 8 = 2 4 = 2
69
33. Amir, Damir i Samir dijele 450 tako to e Amir dobiti dva puta vie nego to e
dobiti Damir, a Samir dva puta manje nego Amir i Damir zajedno. Koliko e svaki od njih
dobiti?
Rjeenje:
Oznaimo Damirovu sumu sa . Tada Amir dobija 2, a Samir
2 + +
3
= 450
2
2+
2
. Imamo:
= 100
Dakle, Damir dobija 100, Amir 200 i Samir 150 .
34. Tri druga dijele neku sumu novca tako e prvi dobiti jednu treinu te sume, drugi e dobiti
200 vie nego to e dobiti prvi, a trei e dobiti preostalih 100. Koliko e svaki od
njih dobiti?
Rjeenje:

+ + 200 + 100 =
3 3
= 900
35. Prvi je dan obitelj zeeva pojela uroda kupusa na nekoj njivi. Drugi su dan pojeli
6
1
5
preostalog kupusa, trei dan 4 ostatka, etvrti su dan pojeli 3 ostatka, a peti je dan pojedena
ostatka kupusa. Koliki dio uroda kupusa na toj njivi nije pojeden?
Rjeenje:
pojedeno
1
6
1 5 1
=
5 6 6
1 4 1
=
4 6 6
preostalo
5
6
5 1 4 2
= =
6 6 6 3
4 1 3 1
= =
6 6 6 2
4. dan
1 1 1
=
3 2 6
1 1 2 1
= =
2 6 6 3
5. dan
1 1 1
=
2 3 6
1 1 1
=
3 6 6
1. Dan
2. dan
3. dan
Nakon pet dana na njivi je ostalo 6 ukupnog uroda kupusa.
70
1
2
36. Jedan radnik zavri neki posao za 12 dana, drugi za 15, a trei za 20 dana. Koliko dana
treba da rade zajedno da bi se posao zavrio u cjelosti?
Rjeenje:
1
1
1
5 + 4 + 3 12 1
+
+
=
=
=
12 15 20
60
60 5
1
Ako svi rade zajedno za jedan dan urade 5 posla.

1
Cijeli posao urade za : 5 = 1 = 5 dana.
37. U dvije gajbe se nalaze 100 jabuka. Ako uzmemo polovinu iz prve gajbe i
1
2
3
iz druge
gajbe ukupno smo uzeli 60 jabuka.Koliko iznosi 3 druge gajbe ?

Rjeenje:
+ = 100 = 100
1
2
+ = 60 / 6
2
3
3 + 4 = 360
3(100 ) + 4 = 360
300 3 + 4 = 360
= 60 = 40
38. Merisa, Azra, Meliha i Adna zajedniki su kupile vrijedan poklon svojoj prijateljici Renati. Merisa
je dala polovinu ukupno utroenog novca za poklon. Meliha je dala treinu sume koju su dale ostale
tri, a Azra je dala etvrtinu sume koju su dale ostale tri. Adna je dala 10. Koja je cijena kupljenog
poklona?
Rjeenje:
1
Oznaimo sa cijenu poklona. Merisa je dala 2 novca. Meliha je dala 4 novca. Naime, ako sa
oznaimo koliinu novca kojeg su uplatile ostale tri zajedno, imaemo
1
4
3
1
1 3
1
+ = = = = =
3
3
4
3
3 4
4
1
Analogno zakljuujemo da je Azra dala 5 novca, jer u njenom sluaju imamo
1
5
4
1
1 4
1
+ = = = = =
4
4
5
4
4 5
5
Konano, imamo
1
1
1
+ + + 10 = = 200 Cijena kupljenog poklona je 200.
2
4
5
71
39. Uenik je proitao knjigu za 3 dana. Prvog dana je proitao knjige, drugog dana od
ostatka. Koliko stranica ima ta knjiga ako je treeg dana proitao 80 stranica?
Rjeenje:
1
4
+ + 80 = = 840
3
7
40. U akvarijumu je 70 ribica. Ksifa je duplo vie od neonki, a kubika je za 10 manje od

ksifa. Koliko je ksifa, kubika i neonki u akvarijumu?
Rjeenje:
+ 2 + 2 10 = 70 = 16
U akvarijumu ima 16 neonki, 32 ksife i 22 kubike.
41. Zbir brojnika i nazivnika nekog razlomka je 4140. Nakon skraivanja dobijamo razlomak
7
. Odrediti razlomak prije skraivanja?
13
Rjeenje:
7
7 207
1449
7 + 13 = 4140 = 207
=
razlomak prije skraivanja
13
13 207 2691
42. Za 4 dana prodato je ito iz magazina. Prvog dana prodata je 3 ita, drugog dana 4 ostatka, a
treeg dana 5 puta vie nego etvrtog dana. etvrti dan prodato je 90 tona manje nego prvog
dana. Koliko je bilo kilograma ita?
Rjeenje:
ukupna koliina ita
1
prodato prvi dan
3
1 2 1
1
= prodato drugi dan + + 5 ( 90) + 90 = = 360
4 3 6
6
3 6
3
3
5 ( 90) prodato trei dan

3
90 prodato etvrti dan

}
3
72
43. Kada se u pozitivnom decimalnom broju decimalni zarez pomjeri za jedno mjesto ulijevo
dobije se broj koji je za 123.48 manji od prvobitnog broja. Koji je to broj?
Rjeenje:
traeni decimalni broj
: 10 = 123.48 = 10 ( 123.48) = 10 1234.8 = 137.2
73
Trougao
1 Vanjski uglovi trougla odnose se kao 9: 16: 20. Koliko iznose veliine unutranjih uglova
trougla?
Rjeenje:
Znamo da je zbir vanjskih uglova trougla 360. Takoer imamo i proporciju
1 : 1 : 1 = 9: 16: 20. Datu proporciju moemo rastaviti 1 : 1 = 9: 16 i 1 : 1 = 16: 20. Iz
9
20
zadnje dvije proporcije dobijamo 1 = 16 1 i 1 = 16 1.

Sada uvrstimo date uglove u formulu za zbir spoljanjih uglova i dobit emo
9
16
1 + 1 +
20
16 1
= 360 1 = 128 pa je 1 = 72, 1 = 160.
Sada iz jednakosti + 1 = 180, + 1 = 180, + 1 = 180 zakljuujemo da su

unutranji uglovi trougla = 108, = 52, = 20.
2. Ako je zbir dva vanjska ugla nekog trougla 270, taj je trougao pravougli. Dokai tvrdnju.
Rjeenje:
Ako unutranje uglove oznaimo sa , , , tada su vanjski uglovi 180 , 180
, 180 . Kako je zbir dva vanjskih ugla 270, slijedi da je 180 + 180 = 270,
a kad taj izraz sredimo dobivamo da je + = 90, otud zbog zbira uglova u trouglu slijedi
da je = 90, to znai da je pravi ugao, pa je trougao pravougli.
3. Najvei i najmanji ugao jednakokrakog trougla se razlikuju za 12. Odredi uglove tog
trougla.
Rjeenje:
Ako je najvei ugao pri vrhu jednakokrakog trougla, onda su uglovi na osnovici po
(180 12): 3 = 56. Ako su uglovi na osnovici vei od ugla pri vrhu onda taj ugao ima
(180 24): 3 = 52, a uglovi na osnovici po (180 52): 2 = 64
4. Odredi uglove trougla ako se zna da se oni odnose kao 1 3 5.

Rjeenje:
Prema uvjetu iz zadatka, imamo da je: = 1 3 5 , pa je = 1 3,
= 1 5, odakle dobijamo 3 = 1 = 3, 5 = 1 = 5
Iz definicije + + = 180 , imamo nakon uvrtavanja + 3 + 5 = 180,
odakle dobijamo = 20, = 60, = 100.
74
5. Odrediti momenat kada se kazaljke prvi puta poklope nakon 10 sati.

Rjeenje:
12
11
10
0
9
Dok se kazaljka pomjeri za jedan minutni podiok ona opie ugao od 360 : 60 = 6 .
Minutna kazaljka je 12 puta bra od satne kazaljke. Za 1 minutu ugao izmeu kazaljki se
1
11
povea (smanji) za (1 12) 6 = 12 6 = 5,5 . Kada je tano 10 sati, ugao preko kojega
minutna kazaljka juri da stigne satnu kazaljku iznosi 50 6 = 300 . Do poklapanja je
6
6
potrebno 300: 5,5 = 3000: 55 = 600: 11 = 54 11 = 54 i 11 60 = 54 i
8
32 11 33 .
Odgovor. Tano je 10 sati 54 minute i 33
6. Ako se spoljanji ugao kod vrha povea za 45, a spoljnji ugao kod vrha smanji za
35, tada se unutranji ugao kod vrha trougla povea za svoju petinu. Izraunati
unutranji ugao kod vrha .
Rjeenje:
1 , 1 , 1 spoljanji uglovi trougla
unutranji ugao kod vrha
1 + 1 = ( + ) + ( + ) = ( + + ) + = 180 + , znai 1 + 1 = 180 + .
Prema uslovu zadatka imamo:
1 + 45 + 1 35 = 180 + +
1 + 1 + 10 = 180 + +
5
1 +1 =180+
180 + + 10 = 180 + +
= 50
5
7. Taka stranice pripada simetrali ugla trougla , pri emu je = 80 i

> . Izraunati razliku .
75
Rjeenje:
Ugao je spoljanji ugao trougla , pa je 80 = 2. Slino je = 100 =
+ 2. Iz ove dvije jednakosti slijedi da je = 20.
8. Odrediti unutranje uglove trougla ako je poznato da jedan ugao iznosi 5 drugog , a tri
puta je vei od treeg .
Rjeenje:
3
Ako su 5 , i 5 mjere uglova datog trougla onda iz uslova 5 = 180 = 100.

Prema tome, uglovi trougla su 60, 100 i 20 .
9. Ugao izmeu simetrala dva spoljanja ugla trougla je 50 . Odrediti mjeru treeg
unutranjeg ugla tog trougla.
Rjeenje:
Ako su i mjere uglova i trougla , onda simetrale spoljanjih uglova i
grade ugao veliine
+
2
. Prema uslovu zadatka + = 100 = 80.
10. U otrouglom jednakokrakom trouglu osnovica je dua od kraka. Simetrala ugla uz

osnovicu i visine iz vrha tog ugla na suprotni krak zatvaraju ugao od 16. Odrediti veliine
unutranjih uglova tog trougla.
76
Rjeenje:
: + + (16 + ) = 180
2
90 + + 16 + 2 = 180
3
2
= 74 / 2
3 = 148 / : 3
= 49 20
: + 2 = 180
+ 2 49 20 = 180
= 180 98 40
= 81 20
11. Simetrale dva unutranja ugla se sijeku pod uglom od 135. Dokazati da je trougao
pravougli.
Rjeenje:
:

+ + 135 = 180
2 2
+
2
= 45 / 2
+ = 90
:
+ + = 180
=90
90 + = 180
= 90 trougao je pravougli
12. Zbir dva ugla u trouglu iznosi 6 pravog ugla. Ako je jedan za 20 vei od drugog, odredi
sve uglove tog trougla i reci kakav je trougao.
77
Rjeenje:
5
+ = 6 90
+ = 75
= + 20
= 75
+ 20 = 75
2 = 55
= 27 30
= 75
= 47 30
+ + = 180
= 180 75
= 105
Trougao je tupougli.
13. Visine i otrouglog trougla sijeku se u taki . Ako je = izraunati
.
Rjeenje:
Kako je = (uglovi sa normalnim kracima) i

= to su pravougli trouglovi
i podudarni.
Zakljuujemo da je :
= , a odatle i = = 45.
14. Duine stranica nekog jednakokrakog trougla izraene su prirodnim brojem u

centimetrima. Koliko je razliitih jednakokrakih trouglova mogue konstruisati ako je obim
tog trougla 22?
78
Rjeenje:
Zbir duina dvaju stranica trougla mora biti vei od duine tree stranice. Obim datog trougla
je + 2 = 22.
Zbir dva parna broja je paran broj, kao i zbir dva neparna broja. Kako je 2 parno a i zbir 22
je paran onda zakljuujemo da i mora biti paran broj. Zbog nejednakosti trougla je 2 > .
Kako je parno onda uzimamo redom parne vrijednosti za i raunamo . Npr., ako je
= 2 imamo:
+ 2 = 22
2 = 22 2
20
=
2
= 10
Provjerimo da li je zadovoljena nejednakost trougla, 2 > . Jeste jer je 20 > 2. Dakle, jedan
jednakokraki trougao sa obimom 22 je sa stranicama: = 2, = 10.
Na slian nain dobijemo i ostale parove stranica.
2
10
4
9
6
8
8
7
10
6
Za = 12 imamo sljedei sluaj:

+ 2 = 22
2 = 22 12
10
=
2
=5
Ali, ovdje nije zadovoljena nejednakost trougla, 2 > , (10 > 12) stoga ova i sve ostale
vrijednosti za nisu mogue.
Dakle, postoji pet razliitih jednakokrakih trouglova koji zadovoljavaju uslove zadatka.
79
15. Vanjski ugao na osnovici jednakokrakog trougla pet puta je vei od ugla kojega grade
kraci. Koliki su uglovi tog trougla?
Rjeenje:
Kako je vanjski ugao jednak zbiru dva unutranja, njemu nesusjedna ugla, imamo:
5 = + 180 5
= 20
Dobijamo da su unutranji uglovi: 20, 80, 80.
16. Spoljanji ugao uz osnovicu jednakokrakog trougla je 140. Izraunati ugao izmeu
osnovice trougla i visine konstruisane na krak trougla.
Rjeenje:
+ + 90 = 180
= 90 40
= 50
= 40
17. U pravouglom trouglu sa uglovima , i = 90 je pet puta veca od ugla .
Koliki su uglovi ?
Rjeenje:
+ + = 90
+ + 90 = 180
+ = 90
= 5
5 + = 90 6 = 90
= 15 = 75
80
18. Take i su redom sredita stranica i pravougaonika . Kolika je povrina

trougla ako je povrina pravougaonika 44 2?
Rjeenje:
Neka su i duine stranica pravougaonika
1

=
2
2
4
1

= =
2
2
4
1
EC = =
2 2 2
8
=

= ( + + EC ) = ( +
+ )=
4
4
8
3
3
= = 44 = 16.5
8
8
19. Na hipotenuzi AB pravouglog trougla date su take i tako da je
=
i
= . Izraunati ugao .
Rjeenje:
slijedi da su trouglovi i jednakokraki, tj.

Zbog
=
i
=
1
= = 2 (180 ) = 90 2 te slino
= = 2 (180 ) = 90 2 .
81
Dakle,
= 180 ( + ) = 180 (90
=
1
1
( + ) = 90 = 45
2
2

+ 90 ) = + =
2
2
2 2
20. Duine dviju stranica trougla, izraene u centrimetrima, su rjeenja jednaina

+ 0.03 = 5.2 i
2.1
= 1.2. Kolika moe biti duina tree stranice ako je ona prirodni broj?
Rjeenje:
= 5.17, = 1.75
< < + 3.42 < < 6.92
Duina tree stranice moe biti 4, 5 i 6.
21. Jedan otri ugao pravouglog trougla je 5 drugog. Odredi te uglove.

Rjeenje:
3
+ = 90 = 56 15 = 33 45
5
22. Simetrale jednakokrakog trougla sijeku se pod uglom 117. Odredi unutranje i vanjske
uglove tog trougla.
Rjeenje:
21 = 180 117 1 = 31 30
= 63 = 54
= 117 = 126
23. Na stranici trougla data je taka tako da su obimi trouglova , i

redom 50, 45 i 35. Odrediti duinu dui .
82
Rjeenje:
+ =
=
: + + = 50
: + + = 45} + + + + + + + + = 130
: + + = 35
=50
( + + ) + 2 = 130 2 = 30 = 15
2 + 2 + 2 + 2 = 130 2
24. Vanjski ugao na osnovici jednakokrakog trougla odnosi se prema vanjskom uglu pri vrhu
kao 29: 32. Odrediti unutranje uglove tog trougla.
Rjeenje:
29: 32 = 1 : 1
32
80
1 =
}
= 360 1 = 116 1 = 128
29 1
29 1
1 + 1 + 1 = 360
+ 1 = 180 = 64
+ 1 = 180 = 52
83
Zadaci za osmi razred
Kvadriranje i korjenovanje
Procentni raun
Cijeli racionalni izrazi
Pitagorina teorema
Trougao, etverougao i mnogougao
Proporcionalnost
Koordinatni sistem
Kod pravouglog trougla je kvadrat na strani spram pravog ugla (na hipotenuzi) jednak
kvadratima na stranama koje obrazuju prav ugao (na katetama). Ako je kod trougla
kvadrat na jednoj strani jednak kvadratima na ostalim dvjema stranama, onda je ugao koji
obrazuju ove dvije strane prav. (47. i 48. stav prve knjige Elementi7)
Iako se pripisuje Pitagori, ova teorema je bila poznata Egipanima, Vaviloncima,
Kinezima i Indijcima. Ako se prilikom gradnje hramova ili piramida trebao konstruisati pravi
ugao, onda je to injeno pomou egipatskog trougla8 ije su stranice duine 3, 4 i 5. Stari
narodi su znali konstruisati pravougli trougao sa stranicama duina 6, 8 i 10; 9, 12 i 15; 12,
16 i 20, odnosno 15, 36 i 39. Na ovaj nain uvedena je veza izmeu figure i broja, tj. izmeu
geometrije i algebre. Smatra se da prvi dokaz Pitagorine teoreme potie od Pitagore. Prema
legendi on je u znak zahvalnosti to je dokazao teoremu bogovima prinio stotinu volova.
Najznaajnije djelo koje je napisao starogrki matematiar Euklid (330. 275. g. p. n. e.). Elementi su djelo napisano u 13 knjiga
zahvaljujui kome je geometrija 300 godine prije nove ere dostigla zavidan nivo. Poslije Biblije ovo djelo je ljudskoj povijesti najvie
prouavano, najee prevoeno i printano. Doivjelo je 1700 izdanja. U ovom djelu dokazane su 464 teoreme na nain koji je i danas
besprijekoran.
8
Trojke prirodnih brojeva koje zadovoljavaju Pitagorinu jednakost nazivaju se Pitagorini brojevi. Trougao ije su duine stranica Pitagorini
brojevi nazivamo Egipastki trougao. Takvo ime je dobio jer su ga stari Egipani koristili u graevinskim poslovima za odreivanje pravog
ugla to je bilo veoma vano u umjetnosti gradnje u doba Starog Egipta. Strunjaci za ovakav dio graevinskog posla nazivani su nosai
ueta i bili su veoma cijenjeni i dobro plaeni radnici. Za postavljanje temelja nove graevine koristili su konopce sa 13 vorova.
7
84
Kvadriranje i korjenovanje
1. Izraunati razliku izraza 12 + 22 + 32 + + 20152 + 20162 i
1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2015 2017.
Rjeenje:
Izraz 1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2015 2017 moemo rastaviti kao:
1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2015 2017 =
= (2 1)(2 + 1) + (3 1)(3 + 1) + + (2016 1)(2016 + 1) =
= 22 1 + 32 1 + 42 1 + + 20162 1
pa je razlika
12 + 22 + 32 + + 20152 + 20162 (1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2015 2017) =
= 12 + 22 + 32 + + 20152 + 20162 (22 1 + 32 1 + 42 1 + + 20162 1) =
= 12 + 22 + 32 + + 20152 + 20162 22 + 1 32 + 1 42 + 1 20162 + 1 =
=
1 + 1 + 1 + + 1 = 2016
2016 sabiraka
2. Ako je 5 5 = 2 izraunaj vrijednost izraza
2
2
Rjeenje:
5 5 = 2 5( ) = 5 4 = 2
2 2 2( ) 2 2
2 2 22
2
=
=
=
=
=
= 2
2
2
22
22
22 2 2
2
3. Izraunati
2 +2
ako je
= 2 2.
Rjeenje:
+

= 2 2 + = 2 2 = 1 2
2 + 2
1
1 + 2
= 1 2 1 2 = 22
=
= 1 2
1 2 1 + 2
2 + 2 2 2
=
+
= +
}
1
1 + 2
= 1 2
1 2 1 + 2
85
4. Izraunati (7
42
7
618
3
230 5)
26
549
Rjeenje:
(7
42
618
230 5)
2 6
5. Ako je 2 +
Rjeenje:
1
2
82
9
= (76 + 66 10150)
2 6
=
36 9
54 9
2 6
2 6
66 18 6(6 3)
= (136 1025 6)
= 36
=
=
=2
3(6 3)
3(6 3) 3(6 3) 3(6 3)
7
koliko je + ?
Ako lijevoj i desnoj strani jednakosti 2 +
1
2
82
9
dodamo 2 dobiemo
1
100
1 2 100
1
100
1
10
+2+ 2 =
( + ) =
+ =
+ =
3
2
6. Izraunati vrijednost izraza (5 5) (5 5) =.

Rjeenje:
2
(5 5) (5 5) = |5 5| (5 5) = 5 5 5 + 5 = 10 25
7. Izraunaj (pojednostavi): (6 + 15)(10 6)4 15.

Rjeenje:
(4 + 15)(10 6)4 15 = 4 + 15(10 6)4 + 15 4 15 =
2
= 4 + 15(10 6)42 (15) = 4 + 15(10 6) =

2
= (4 + 15)(10 6) = (4 + 15)(16 415) = 4(4 + 15)(4 15) =

2
= 2 (42 (15) ) = 216 15 = 2
86
8
8. Dokazati nejednakost : 1 + 2 + 5 > 5.
Rjeenje:
1 + 2 + 5 > 8 1 + 2 + 5 > 64 252 + 5 > 39 625(2 + 5) > 1521

5
25
6255 > 271 1953125 > 73441
Drugi nain:
1 + 2 + 5 > 1 + 2 + 4 = 1 + 2 + 2 = 1 + 2 = 3 > 8
5
3 >
8
64
3>
75 > 64
5
25
9. Odredi najmanji cijeli broj takav da je kvadratni korijen iz proizvoda tog broja i broja 1988
prirodan broj.
Rjeenje:
1988
1988 = 2 2 7 71
= 7 71 = 497
2 2 7 71 7 71 = 2 7 71 = 994
10. Izraunaj + + ako su , i rjeenja jednaina 3( 2016) = 3,

3 2016 = 3, 3( 2016) = 3.
Rjeenje:
3( 2016) = 3 = 2019
3 2016 = 3 = 675
3( 2016) = 3 = 2016 + 3
+ + = 2019 + 675 + 2016 + 3 = 4710 + 3
11. Rijeiti jednainu 2 + 5 = + 2 u skupu .

Rjeenje:
Prvo primijetiti da je lijeva strana 2 + 5 0 + 2 0 2
Kvadriranjem jednaine dobijamo jednainu 2 = 16 = 4.
Zbog prethodnog uslova zakljuujemo da je = 4 jedino rjeenje jednaine.
87
12. Izraunati vrijednost izraza (2 )2 + ( + 2)2 + 23 u sluaju kada je

( 1)2 ( 2)2 = 7.
Rjeenje:
( 1)2 ( 2)2 = 7 = 5
(2 )2 + ( + 2)2 + 23=(2 5)2 + (5 + 2)2 + 23 = 9 + 49 + 23 = 9
13. ta je vee
11+7
6
ili
126
Rjeenje:
Kako je
1
126
12+6
6
11+7
6
>
, jer je (11 + 7) > (12 6)
126
odnosno 77 > 72.
14. U skupu racionalnih brojeva rijei sljedee jednaine 2 2. 3 = 1. 6 i 0. 6 2 = 1.5.

Rjeenje:
1
3
2 2. 3 = 1. 6 = 2
2
1
1. 6 = 1.666666 = 1
0. 6 2 = 1.5 = 1
3
2
2
0. 6 = 0.666666 = }
3
2. 3 = 2.333333 = 2
15. Dokazati da je broj 49 + 610 + 320 kvadrat nekog prirodnog broja!

Rjeenje:
49 + 610 + 320 = (22 )9 + (2 3)10 + (310 )2 = (29 )2 + 210 310 + (310 )2 =
= (29 )2 + 2 29 310 + (310 )2 = (29 + 310 )2
2 29 } 29 + 310 Dakle, izraz 49 + 610 + 320 je kvadrat nekog
3 310
prirodnog broja.
16. ta je vee 10 + 13 ili 11 + 12 ?

Rjeenje:
Ako je = 10 + 13, = 11 + 12. Tada je :
= 10 + 13 + 210 13
= 11 + 12 + 2 11 12
= 23 + 2130
= 23 + 2 132
Kako je > to je > tj. 11 + 12 > 10 + 13
88
1 2
17. Odredi brojnu vrijednost izraza 0.4 1 16 + 0.2 2 2 15 ( 5) =

Rjeenje
4
25 2 5
1
2 5 1
1 1 1
+
15 | | = + 15 = + 3 = 1 3 = 2
10 16 10 2
5
5 4 2
5 2 2
18. Ako su zadani prirodni brojevi, onda za = , =

relacija 2 + 2 = 2 . Dokazati!
Rjeenje:
2 2
2
i=
2 +2
2
vrijedi
2 = 2 2
4 22 2 + 4
4 22 2 + 4 4 + 22 2 + 4
2
2
2
=
+
=
4
4
4
4
2
2
4
4
2
2
4
4
2
2
+
2
+
2
+
2
+ 4
2 =
=
4
4
4
2
2
2
}
+ =
19. Neka je = ( + 3)2 ( 2)2 , = 2 ( )2 . Izraz svedi na to

1
jednostavniji oblik pa izraunaj njegov vrijednost za = 4 , = 3.

Rjeenje:
= 25.
1+2 +
20. Izraunaj vrijednost izraza 2 1 ako je = 1 0, 04 2 1 0,49 0,3

Rjeenje:
1 + 2 +
=1
2 1
21. Rijei nejednainu (1
1 2
) (1
2 2
)
2
<4
Rjeenje:
1
2(1)
2
(1)2
4
(1
2(2)
2
(2)2
4
)<
5
4
(, 6)
89
>6
22. Izraunaj vrijednost izraza 8 3 4 2 za = 2 + 4

Rjeenje:
8 3 4 2 = 18
23. Dokazati nejednakost 2 2 + 2 2 , 0. Kada vrijedi znak

jednakosti?
Rjeenje:
Jednakost se postie za =
24. Dat je izraz 32 3 2 6 3 2 .

a) Uprosti izraz ako je + = .
1
b) Izraunati numeriku vrijednost datog izraza za + = = 33 3.

Rjeenje:
a) 0
b) To e biti specijalno rjeenje za datu vrijednost .
25. Uporedi po veliini brojeve: = 5 + 25 i = 45 + 205 .

Rjeenje:
=
26. Neka je pozitivan realan broj za kojeg vrijedi 2 + 2 =

1
a) ;
1
b) + .
Rjeenje:
1
a) = 2,
b) Dobijaju se etiri mogua rjeenja: 2 i = 2
90
17
4
. Izraunaj:
27. Izrauaj:
1
1+2
1
2+3
1
3+4
+ +
1
99+100
Rjeenje:
1
1 + 2
1
2 + 3
1
3 + 4
+ +
1
99 + 100
=9
28. Izraunaj: (2006 1 + 20081 + 2007 2005) .

Rjeenje:
2
(2006 1 + 20081 + 2007 2005) = 1
29. Ako je 2 2 = 18 izraunaj vrijednost izraza
3
3
3
3
Rjeenje:
3
3
= 3
3
3
30. Izraunaj vrijednost izraza (5 5) (5 5).

Rjeenje:
2
(5 5) (5 5) = 0
31. Koliko je 1000 od [
15702 +10702 21401570

102752 2252
] ?
Rjeenje:
2
15702 + 10702 2140 1570

[
] = 25
10 2752 2252
32. Odredi najmanji prirodni broj tako da je broj 1350 prirodan.

Rjeenje:
=6
91
33. ta je vee 5 + 27 ili 33 + 26 ?

Rjeenje:
5 + 27 > 33 + 26
34. Dokai da je broj 7 + 43 + 7 43 prirodan.

Rjeenje:
Kvadriranjem izraza dobije se broj 4, to je trebalo dokazati.
35. Dokazati da je broj 11 + 62 + 11 62 cio broj.

Rjeenje:
Kvadriranjem izraza dobijamo rezultat 29.
36. ta je vee
5+26
2
ili
1
76
? Bez raunanja korijena!
Rjeenje:
5 + 26
1
<
2
7 6
37. Rijeiti jednadbu

+
1
2 (2 + 1)
1
2 3 (3 + 2)
1
3 4 (4 + 3)
+ +
1
49 50 (50 + 49)
Rjeenje:
=0
38. Rijei nejednadbu (2 2 + + 5) (2 2 5 4) 0

Rjeenje:
1
Prvi sluaj: [2 , +), drugi sluaj: [3, +).
92
= 1+
1
50
39. Ako su , , i realni brojevi i ako je ( + )2 = (2 + 2 ) ( 2 + 2 ), onda je

= . Dokazati!
Rjeenje:
Izvravanjem raunskih operacija dobijamo da je = , to je trebalo dokazati.
40. Rijei jednadbu
( 2 1)( 2 4)
+||
= 0.
Rjeenje:
Zadatak ima tri sluaja. Prvi sluaj: = 0, drugi sluaj: = 1, trei sluaj: = 2.
41. Izraunati razliku izraza: 12 + 22 + 32 + + 20052 i

1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2004 2006
Rjeenje:
12 + 22 + 32 + + 20052 (1 3 + 2 4 + 3 5 + + 2004 2006) = 2005
42. Da li je algebarska vrijednost izraza (5 3)2 + 9 45 racionalan ili iracionalan

broj?
Rjeenje:
Algebarska vrijednost datog izraza je iracionalna.
43. Izraunaj ( 2 2) + 4 2 ( + 2)2 .

Rjeenje:
( 2 2) + 4
1
1
( + 2)2 = ( 2)( + 2) ( )
2
2
44. Odredi ureene trojke (, , ) realnih brojeva za koje vrijedi + = 28 i

2 2 = 7.
Rjeenje:
(, , ) = (7, 7, 0)
93
45. Izraunaj
1
7+5
1
53
1.53.5
2
Rjeenje:
1
7 + 5
1
5 3
46. Izraunaj
1.5 3.5
2
= 7
145,52 96,52
193,52 31,52
Rjeenje:
145,52 96,52
77
=
193,52 31,52 135
47. Da li je broj
2
2+1
1 + 2 racionalan ili iracionalan broj?
Rjeenje:
2
2 + 1
1 + 2 = 1
48. Odredi sve parove cijelih brojeva i koji zadovoljavaju jednadbu

+ 3 = 2 + 6 + 12
Rjeenje:
(, ) {(4, 4), (2, 4), (6, 4), (0, 4)}
49. Dokazati da razlika proizvoljnog prirodnog broja i broja koji se zapisuje istim ciframa, ali
u obrnutom redoslijedu ne moe biti potpuni kvadrat!
Rjeenje:
= 100 + 10 + traeni trocifreni broj
= 100 + 10 + trocifreni broj zapisan u obrnutom redoslijedu

= 100 + 10 + (100 + 10 + ) = 100 + 10 + 100 10 =
= 99 99 = 99 ( )
Da bi izraz 99 ( ) bio potpun kvadrat mora biti ili 99 ili 11 to nije mogue jer su
i cifre trocifrenih brojeva.
94
50. Rijei nejednadbu 2 2 + 1 < 2016.

Rjeenje:
( 1)2 < 2016 2016 < 1 < 2016 2015 < < 2017
Zakljuujemo da (2015, 2017).
51. Dokazati da je = (4 + 15)(10 6) (4 15) racionalan broj.

Rjeenje:
2
10 6 = 2(5 3) = 2(5 3) = 2 8 215 = 24 15

= (4 + 15) 24 15 4 15 = 2
52. Uporediti brojeve 7 7 i 2.

Rjeenje:
I nain
Kako je 7 < 3 to je i 7 7 > 7 3 = 4, pa zakljuujemo da je 7 7 > 2.
II nain
Pretpostavimo da je 2 > 7 7. Kako je 7 7 > 0, jer je 7 > 7 to je dozvoljeno
kvadrirati dati korijen, pa emo imati:
2 > 7 7 /2
4 > 7 7 3 > 7 /2
9 < 7 to nije tano. Do pogrenog zakljuka nas je dovela pretpostavka da je 2 > 7 7
pa nije tana i zakljuujemo da je 2 < 7 7.
45
53. Nai sve cijele brojeve za koje je 45 kvadrat nekog prirodnog broja.
Rjeenje:
Potpuni kvadrati koji su faktori broja 45 su 1 i 9. Kako je 45 = 5 9 = 1 45 to 45 mora
biti jednako ili 5 ili 45, pa zakljuujemo da je = 40 ili = 0.
95
54. Ako je prirodan broj vei od 1 i 2 +
1
2
82
, koliko je + , i ?
Rjeenje:
1 2
1
82 100
1 10
( + ) = 2 + 2 + 2 = 2 +
=
+ =
9
9
3
2
1
1
82 64
1 8
( ) = 2 2 + 2 = 2 +
=
=
9
9
3
Sabiranjem poslednje dvije jednakosti dobijamo:
1
1 10 8
+ + =
+ 2 = 6 = 3
3 3
96
Procentni raun
3402 1602 +6502 2502
1. Izraunaj 22,5% od 3 od [(10002 +10001940+9702 )(10002 10001998+9992 )]
30
Rjeenje:
3
40
2. Cijena knjige smanjila se za 21%. Za koliko treba porasti nova cijena da bi bila jednaka
prvobitnoj?
Rjeenje:
Neka je cijena knjige . Tada je njena cijena poslije snienja od 21%, 0.79. Neka je
procentualno uveanje nove dobijene cijene koja treba biti jednaka prvobitnoj. Sada imamo
jednainu:
0.21
0.79 + 0.79 = 0.79 = 1 0.79 =
= 26.6
0.79
Dakle, novu cijenu treba poveati za 26.6% da bi bila jednaka prvobitnoj.
3. U jednoj koli je prole kolske godine bilo ukupno 1200 djeaka i djevojica. Ove
kolske godine se broj djeaka smanjio za 10%, a broj djevojica se poveao za 20% u
odnosu na prethodnu godinu, tako da se ove godine broj uenika poveao za 75. Koliko
djeaka, a koliko djevojica pohaa ove godine tu kolu?
Rjeenje:
Neka je broj djeaka u proloj kolskoj godini, a broj djevojica 1200 . Iz uslova
zadatka slijedi da je ove kolske godine 0.9 djeaka i 1.2(1200 ) djevojica. Zato vrijedi
0.9 + 1.2(1200 ) = 1200 + 75 = 550. Prema tome, ove kolske godine ima
0.9 550 = 495 djeaka i 1.2 (1200 550) = 780 djevojica.
4. Faruk i Dado brodovima voze turiste na viednevna putovanja . Faruk je cijenu putovanja
po osobi naplaivao za 80 vie od Dade. Kada su to uoili, Faruk je smanjio cijenu
putovanja za 10%, a Dado poveao za 15%. Nakon promjene cijena, putovanje Dadinim
brodom je za 8 po osobi skuplje od putovanja Farukovim brodom. Kolike su nove cijene
putovanja?
97
Rjeenje:
Neka je stara cijena putovanja kod Dade izraena u . Tada je + 80 stara cijena
putovanja kod Faruka. Nakon promjene, nova cijena kod Farukaje 0.9( + 80), a kod Dade
1.15. Kako je, prema uvjetu zadatka, razlika u novim cijenama 8 , vrijedi
1.15 8 = 0.9( + 80) = 320. Dakle, nova cijena kod Dade je
1.15 320 = 368 , a kod Faruka 0.9 400 = 360 .
5. Otac i majka imaju ukupno 80 godina. Njihova djeca imaju 13, 10 i 6 godina. Za nekoliko
godina zbir godina djece biti e 59% zbira godina oca i majke. Koliko e godina tada imati
otac, a koliko majka ako je majka 4 godine mlaa od oca?
Rjeenje:
Moemo zakljuiti da otac ima 42 godine, a majka 38. Za nekoliko godina, pretpostavimo za
godina, zbir godina djece je 59% zbira godina oca i majke. To zapisujemo
59
13 + + 10 + + 6 + = 100 (80 + 2) = 10. Otac e imati 52, a majka 48 godina.
6. Prole godine broj uenika u nekoj koli iznosio je 850. Ove godine broj djeaka smanjio
se za 4%, a broj djevojica se poveao za 3% nakon ega broj uenika iznosi 844. Koliki je
broj djevojica ove godine u koli?
Rjeenje:
Neka je broj djeaka onda je broj djevojica (850 ). Prema uslovima zadatka moemo
formirati jednainu 0.96 + 1.03(850 ) = 844 = 450.
Djeaka je 450, a djevojica je 400.
7. Brat i sestra htijeli su kupiti drutvenu igru. Bratu je nedostajalo 19 ukupne cijene, a sestri 4
ukupne cijene. No, zajedno su imali 185 vie od ukupne cijene igre. Zajedno su kupili
igru tako to je brat dao 45% ukupne cijene igre, a sestra ostatak. Koliko je novca ostalo bratu
a koliko sestri?
Rjeenje:
14
Neka igra kota . Tada brat ima 19 , a sestra 4 . Zajedno imaju:
14
3
+ = + 185 = 380
19
4
14
Drutvena igra je kotala 380. Brat je imao 19 380 = 280, a sestra
3
4
45
380 = 285. Brat je za igru dao 100 380 = 171, a sestra 209. Bratu je ostalo
109, sestri 76.

98
8. Ako se brojnik nekog razomka povea za 5%, a nazivnik povea za 20%, hoe li se
vrijednost razlomka poveati ili smanjiti i za koliko posto?
Rjeenje:
Nakon poveanja brojnika i nazivnika razlomak postaje
1,05
1,20
105
= 120 = 8 .
Razlomak se umanjio za 8 ili za 12,5 %.
9. Kominica Fata uzgaja kokoke. Prije 4 godine imala je 32 kokoke. Prve dvije godine se
taj broj kokoki uveavao za 25 % u odnosu na prethodnu godinu, a sljedee dvije godine se
broj kokoki smanjivao za 20 % u odnosu na prethodnu godinu. Koliko kokoki kominica
Fata ima sada ?
Rjeenje:
Ako je prije 4 godine imala 32 kokoke, onda je prije tri godine imala 125% od 32 tj. 40
kokoki. Prije dvije godine je imala 125 % od 40 kokoki tj. 50 kokoki 1.25 40 = 50.
Prije godinu je imala 80% od 50 kokoki tj. 40 kokoki. Sada ima 80% od 40 kokoki
0.8 40 = 32 tj. 32 kokoke.
10. Za koliko procenata treba promijeniti cijenu ulaznice za nogometnu utakmicu ako se eli
poveati broj gledalaca za 50%, a ukupni prihod za 25%?
Rjeenje:
Ako je broj gledalaca, a cijena karte, onda je prihod . Izrazimo nove veliine
50
(promjene) pomou i . Ako se broj gledalaca povea za 50%, bit e 100 gledalaca. Ako
125
se oekuje 25% vei prihod, prihod e biti 100 . Pitanje je kako se pri tom treba
150
125
promijeniti cijena karte. Sa oznaimo tu promjenu. Znai, mora biti 100 = 100 .
150
125
Na lijevoj i desnoj strani pokrate se i , pa ostaje 100 = 100 = 6. Dakle, 6 treba

1
biti nova cijena karte. To znai da se cijena mora smanjiti za 6 17%.

11. Adam treba da proda dva artikla za 120. Ako bi prvi artikl sniio za 25%, a drugi
1
poveao za 25%, izgubio bi 8 zarade. Odredi cijene artikala.
Rjeenje:
cijena prvog artikla
120 cijena drugog artikla
7
0.75x + 1. 25(120 x) = 8 120 x = 90

Cijene artikala su 90 i 30.
99
12. U jednoj koli ima manje od 400 uenika. est odjeljenja imaju jednak broj uenika i
njihov ukupni broj vei je od 150. U ostalim odjeljenjima ima 15% vie uenika nego u ovih
6 odjeljenja. Koliko uenika ima u koli?
Rjeenje:
Neka je u svakom od 6 odjeljenja s jednakim brojem uenika ( uenika). Tada je u njima
ukupno 6 uenika. Poto je 6 > 150, onda je > 25. U ostalim odjeljenjima je 15% vie
uenika, to znai 1.15 6 = 6.9 uenika. Ukupno ih ima 6 + 6.9 = 12.9 i taj broj je
4000
4000
manji od 400. Dakle, 12.9 < 400 tj. < 129 . To znai da je 25 < < 129 .
Da bi 12.9 bio prirodni broj, mora biti viekratnik broja 10. Dakle, = 30 tj. u koli ima
387 uenika.
13. Svjee groe sadri 70% vode, a suho 18% vode. Koliko kilograma svjeeg groa treba
da bi se dobilo 24 kilograma suhog groa?
Rjeenje:
U 24 svjeeg groa ima 82% suhe materije pa je 24 0,82 = 19.68. To ini 30% od
ukupne koliine svjeeg groa. Rjeavanjem jednaine
0.3 = 19.68 = 65.6.
Potrebno je 65.6 svjeeg groa da bi se dobilo 24 suhog groa.
14. Izraunaj
25
7
% od
7
:0.125+3.5
24
2
0.25
3
Rjeenje:
25
1
25
1
7
%=
=7=
7
100
4 28
1
1
7
= = 0.25
7
28 4
24 : 0.125 + 3.5 = 7
2
}
3 0.25
15. Zbir dvaju brojeva iznosi 120. Koji su to brojevi ako 40% jednog iznosi koliko i 60%
drugog ?
Rjeenje:
+ = 120, 0.4 = 0.6 imamo da je = 1.5
1.5 + = 120
2.5 = 120 = 48 = 72
100
16. U dva kamiona se nalazi 35 tona uglja. Ako se iz prvog uzme 12.5% uglja i doda u drugi
tada e u oba kamiona biti jednake koliine uglja. Koliko je uglja u svakom kamionu prije
pretovaranja ?
Rjeenje
Ako je u prvom kamionu tona uglja tada u drugom kamionu ima 35 tona uglja. Poslije
pretovaranja u prvom kamionu bie 12.5% tona, a u drugom 35 + 12.5% tona
uglja. Prema uslovu zadatka imamo jednainu
12.5
12.5
= 35 + 100 = 20. U
100
prvom kamionu ima 20 tona uglja, a u drugom 15 tona uglja.

17. Za koliko procenata treba da pojeftini roba koja je nedavno poskupila za 25%, da bi se
ponovo prodavala po prvobitnoj cijeni ?
Rjeenje
Ako sa oznaimo prvobitnu cijenu robe, a sa broj procenata snienja, tada je nova roba
jednaka 1.25 a snienje bi bilo jednako 100 1.25. Prema uslovu zadatka snienjem za
procenata ponovo dobijamo prvobitnu cijenu, odnosno vai
1.25
1.25 = = 20
100
Prema tome, da bi se roba ponovo prodavala po staroj (prvobitnoj) cijeni treba da pojeftini za
20%.
18. Cijena neke knjige je dvaput poveana. Prvi puta za 10%, a drugi puta za 20%. Na kraju
je njena cijena bila vea za 198. Kolika je prvobitna cijena knjige?
Rjeenje:
+
1
1
1
9900
+ ( + ) = + 198 =
= 618.75
10
10
5
16
Znai prvobitna cijena knjige je 618 i 75.
19. Ako se cijena neke robe povea za 20 %, onda e nova cijena iznositi 540. Kolika je
poetna cijena te robe?
Rjeenje:
20
= 540
100
= 450
+
101
20. Cijena jednog proizvoda donosila je tvornici gubitak od 20%. Nakon toga cijena je
poveana najprije za 10%, a odmah zatim i dalje 35%. Koliki je sada dobitak u postotcima?
Rjeenje:
Stvarna vrijednost proizvoda je
1
Cijena : 5 = 5
4
22
Nova cijena I : 5 + 10 5 = 5 + 25 = 25
Nova cijena II:
22
35
22
22
77
297
250
47
+ 100 25 = 25 + 250 = 250 = 250 + 250 =

25
47
= + 10
=+
25
188
10
18.8
= + 100
100
Dobitak u postotcima iznosi 18.8. Dakle, 18.8%.

21. Cijena neke robe umanjena je za 4%. Za koliko treba poveati novu cijenu da bi se dobila
prvobitna cijena.
Rjeenje:
24
Neka je prvobitna cijena. Kad se smanji za 4% dobije se nova cijena 25 . Sa oznaimo

traeni procenat. Imamo jednainu :
24
24
25
+
= =
4.2%
25
100 25
6
22. Na takmienju je 14 uenika rijeilo sve zadatke, 32% uenika je rijeilo neke zadatke, a
12% uenika nije rijeilo niti jedan zadatak? Koliko je uenika uestvovalo na takmienju?
Rjeenje:
14 + 0.32 + 0.12 = = 25 uenika
23. Kolko se suenog lipovog cvijeta dobije od 60 svjeeg ako pri suenju izgubi 74%
svoje mase?
Rjeenje:
600 0.26 = 15.6
102
24. U kutiji ima dva puta vie klikera nego u kutiji . Ako bi se 12% klikera iz i 20%
klikera iz premjestilo u kutiju , onda bi u njoj bilo 488 klikera to je za 22% vie nego
to sada ima. Koliko klikera ima u kutiji ?
Rjeenje:
= 400 klikera
25. Radnici , i su zajedno zaradili 52400. Zarada radnika je 125% od zarade

radnika , odnosno 90% od zarade radnika . Kolika je razlika izmeu zarada radnika i ?
Rjeenje:
= 5600
26. Imamo 30 litara 40% rastvora alkohola i veu kolicinu 75% rastvora alkohola. Koliko
najvie litara 60% rastvora alkohola mozemo dobiti mijeanjem raspoloivih rastvora?
Rjeenje:
= 70
27. Poznato je da svjee groe sadrzi 82% vlage, a suho 19%. Jedna kompanija je u procesu
suenja groa ukljuila 180 tona svjeeg groa koje je plaala kooperantima po cijeni
1.20 po kilogramu. Ukupni trokovi suenja te koliine groa iznosili su 210 000 .
a) Koliko je tona suhog groa dobijeno u tom procesu suenja?
b) Ne raunajui nikakvu posebnu zaradu, po kojoj minimalnoj cijeni bi trebao prodavati suho
groe, a da se pri tome ne ode u gubitak?
Rjeenje:
a) = 40 tona
b) prodaja po 10.65
28. Jedna osnovna kola ima dva odjeljenja sedmog razreda. Od ukupnog broja uenika
sedmih razreda 52% su djeaci, pri emu djeaka u VII1 ima 55% a u VII2 45%. Koliki je
procenat od ukupnog broja uenika sedmih razreda koji ine ucenici VII1 odjeljenja?
Rjeenje:
70% svih uenika
103
29. Ukupna masa posude napunjene vodom (posuda zajedno sa vodom) iznosi 2000 .
Odbijemo li 20% vode, ukupna masa e se smanjiti na 88% prvobitne mase. Odrediti masu
prazne posude i masu vode.
Rjeenje:
masa posude = 800,
masa vode = 1200
30. Za pokrivanje poda keramikim ploicama potrebne su 144 kvadratne ploice jedne vrste.
Taj pod je pokriven kvadratnim ploicama druge vrste ija je ivica za 20% vea od ivice
ploice prve vrste. Koliko je ploica manje upotrebljeno?
Rjeenje:
Upotrebljeno je 44 ploice manje.
31. U posudi imamo rastvor od 24% soli u vodi. Svakog dana iz posude ispari pola litra vode.
Poslije tri dana rastvor je sadravao 48% soli. Koliko je rastvora bilo u posudi prije
isparavanja?
Rjeenje:
= 3 litra
32. U dvije kutije su pomijeane dvije sorte jabuka, Jonatan i Zlatni delies. U prvoj kutiji je
12 jabuka, od kojih 20% su sorte Jonatan. U drugoj kutiji je 28 jabuka, a 80% je sorte
Zlatni delies. Sve jabuke iz manje kutije preruimo u veu kutiju. Koliko procenata sorte
Jonatan ima u velikoj kutiji?
Rjeenje:
21.5 %
33. U jednokraki trapez sa osnovicama i moemo upisati kvadrat tako

da tjemena i lee na duoj osnovici . Povrina kvadrata je 1.442 i predstavlja 80%
povrsine trapeza. Izraunaj osnovicu .
Rjeenje:
= 1.8
104
34. Cijena nekog proizvoda iznosila je 3750. Tom proizvodu cijena je sniena 8%.
Kolika je cijena tog proizvoda nakon snienja ?
Rjeenje:
3450
35. Ako se brojnik nekog razlomka povea za 5%, a nazivnik povea za 20%, hoe li se
vrijednost razlomka poveati ili smanjiti i za koliki procenat?
Rjeenje:
Razlomak se smanjio 12.5%.
36. Prodavac je cijenu jedne koulje prvo smanjio za 20%, a zatim je poveao za 10%. Da li
ponovo tu cijenu treba da korigira navie ili nanie i za koliko procenata da bi imao cijenu
10% niu od prvobitne?
Rjeenje:
Korekcija nove cijene navie treba da bude za priblino 2.27%.
37. U skladitu trgovine bilo je 5600 brana. Prvog dana prodano je 10% te koliine, a
1
drugog dana 3 ostatka. Preostalo brano razdijeljeno je na 2 prodavca u omjeru 0,2: 25 .

Koliko je brana dobila svaka prodavnica?
Rjeenje:
= 1866.7, = 1493.3
38. U tri vree ima ukupno 64.2 seera. Ako u prvoj vrei ima 5 od koliine eera druge
vree, a u treoj vrei 42.5% od koliine iz prve vree. Kolika je masa eera u prvoj vrei?
Rjeenje:
24
39. Iznos od 18200 treba podijeliti na tri osobe tako da svaka sledea osoba dobije 20%
vie od prethodne. Koliko e novaca dobiti svako od njih?
Rjeenje:
Osobe e redom dobiti 5000, 6000 i 7200.
105
40. Autobus krene iz poetne stanice sa odreenim brojem putnika. Na prvoj stanici izae
2
20% putnika, a ue 24 putnika. Na iduoj stanici izae 3 putnika a niko ne ue. Na poslednjoj
se stanici iskrca preostalih 16 putnika. Koliko je putnika ulo u autobus na poetnoj stanici?
Rjeenje:
U autobusu je bilo 30 putnika.
41. Jedan ugao trapeza iznosi 72.36, a drugi uz istu osnovicu vei je za 10%. Izraunati
uglove tog trapeza.
Rjeenje:
= 72.36
= + 10%
10
= 72.36 +
72.36
100
= 72.36 + 7.24
= 79.6
+ = 180
= 180
= 180 72.36
= 107.64
= 180 = 180 79.6
= 100.4
42. Pantalone ENERGI kotale su 240. Pojeftinile su 20%, pa poskupile 5%.

Koliko kota poslije poskupljenja?
Rjeenje:
240 0.8 = 192 192 1.05 = 201.60
106
Cijeli racionalni izrazi

1. Izraunaj
32+4
324
324
32+4
Rjeenje:
32 + 4
32 4
32 4
32 + 4
= 42
2. Zadano je 2015 brojeva koji imaju osobinu da ako se svaki od njih zamijeni zbirom ostalih,
dobije se ponovo istih 2015 brojeva. Dokazati da je proizvod svih zadanih brojeva jednak 0.
Rjeenje:
Sa oznaimo zbir zadanih 2015 brojeva. Tada se broj zamjenjuje brojem = .
Saberemo li svih tih 2015 jednakosti, dobijamo
1 + 2 + + 2015 = 2015 (1 + 2 + + 2015 ).
Kako je 1 + 2 + + 2015 = 1 + 2 + + 2015 = , to je = 2015 = 0.
Zakljuujemo da za svaki broj postoji, meu zadanim brojevima, broj = . Na taj
nain bi smo sve zadane brojeve razbili na parove (, ), ali zbog neparnosti broja danih
brojeva (2015) slijedi da medu zadanim brojevima postoji broj a takav da je = , tj.
= 0, pa je proizvod zadanih brojeva jednak 0.
3. Izraunati
5415 99 4320 89
529 619 7229 276
=.
Rjeenje:
5 415 99 4 320 89
5 230 318 4 320 227
227 318 (40 36) 1 4
=
=
= =2
5 29 619 7 229 276 5 29 (2 3)19 7 229 318 228 318 (15 14) 2 1
4. Koja je vrijednost cifre na mjestu jedinica broja 1 + 92016 ?

Rjeenje:
Potencije broja 9 su 91 = 9, 92 = 81, 93 = 729, 94 = 6561,
Lako je uoiti da potencije s neparnim eksponentom imaju cifru jedinica 9, a potencije s
parnim eksponentom imaju cifru jedinica 1. Broj 92016 ima parni eksponent pa mu je cifra
jedinica 1. Dakle, broj 1 + 92016 ima cifru jedinica 2.
107
5. Odredi skup svih cijelih brojeva za koje je
2
+3
cijeli broj.
Rjeenje:
2
Iz jednakosti +3 =
9
+3
2 9
+3
+ +3 +3 +3
+ 3 {9, 3, 1, 1, 3, 9} {12, 6, 4, 2, 0, 6}.
6. Rijei jednadbu 4 + 3 4 + 5 4 + + 15 4 + 17 4 + 19 4 400 = 0

Rjeenje:
Polazna jednadba je ekvivalentna jednadbi:
4 + 3 4 + 5 4 + + 15 4 + 17 4 + 19 4 = 400
Ako bi sabrali prvi i poslednji sabirak dobili bi 4 + 19 4 = 20 4 , sabiranjem drugog i
predzadnjeg sabirka dobili bi 3 4 + 17 4 = 20 4 , itd.,
Ovakvih zbirova imamo ukupno pet pa je jednadba ekvivalentna sledeoj jednadbi
4
5 20 4 = 400 4 = 4 4 = 4 = 2
7. Dokazati da je 165 + 215 djeljivo sa 33!

Rjeenje:
165 + 215 = (24 )5 + 215 = 220 + 215 = 215 25 + 215 = 215 (32 + 1) = 33 215
Dakle, izraz 165 + 215 je djeljiv sa 33.
8. Odrediti vrijednost razlomka

Rjeenje:
413 412 6410

219 +217 +215
413 412 6 410

410 (43 42 6) 410 (64 16 16) 410 42 (22 )10 42
=
= 15
= 15
= 15
=
219 + 217 + 215
215 (24 + 22 + 1)
2 (16 + 4 + 1)
2 21
2 21
220 42
= 15 =
= 25 2 = 26 = 64
2
21
2 +2
ako je
= 3.
Rjeenje:
Kako je
= 3 to i + = + 1, to je = 2. Slijedi da je = .
2 + 2 2 2
1
1
=
+
= + = 2+ = 2

2
2
108
||||
||||(0,3)0
za = 0,333 i = 23 .
Rjeenje:
3
23
11. Odredi realan broj (1 < < 10) i prirodan broj tako da vai jednakost
17 1033 + 26 1032 74 1031 = 10 .
Rjeenje:
= 1886 = 34
12. Izraunaj (1 4) (1 9) (1 16) (1 25) (1 20152 ) =.

Rjeenje:
1
1
1
1
1
1008
(1 ) (1 ) (1 ) (1 ) (1
)=
2
4
9
16
25
2015
2015
13. Dokai da vrijednost izraza
(85 )4
(323 )4
ne zavisi od .
Rjeenje:
(85 )4
=1
(323 )4
58+27
14. Izraunati (4)2 + (22 )2
{13+139+(5)2 }
Rjeenje:
(4)2 + (22 )2
58+27
3
= 2004
{13 + 139 + (5)2 }
109
15. Ako su i prirodni brojevi i 1 + 2 2 2 = 0, izraunaj ( )2013

Rjeenje:
( )2013 = 1
16. Dokai koji je broj vei 544 ili 2112 .

Rjeenje:
2112 > 514
17. Poredaj po veliini brojeve: = 245 , = 336 , = 427 , = 518

Rjeenje:
>>>
18. Izraunaj
1 2
6 5
1+ + 2

+5
1
Rjeenje:
1
1
2
6 5
1++ 2
+5
=1
1
19. Nai x ako je (2526 + 2627 + 2728 + 2829 + 2930) 150 + 10.8: [0.54 ( 1)] = 11.
Rjeenje:
=3
20. Odredi vrijednost izraza
1
1++
1
1++
vrijedi = 1.
Rjeenje:
1
1
1
+
+
=1
1 + + 1 + + 1 + +
110
1
1++
ako za realne brojeve , i
21. Ako je = + i + 0, 0, 0, koliko je ?

Rjeenje:
1 1
= 1

22. Ako je
11
+ = 10 i
= 2, odredi razlomke i .
Rjeenje:
11 11
=
, =
14 35
23. Ako je = 2 , = 2, izraunaj ( )3 ( 3 ) + ( 3 ) ( )3.

Rjeenje:
( )3 ( 3 ) + ( 3 ) ( )3 =
24. Koliko ima cijelih brojeva za koje vai 4 <
27
64
2
7
11
< 12 ?
Rjeenje:
Pet cijelih brojeva zadovoljavaju uslove zadatka.
25. Neka je = 22005 22004 + 22003 , = 22004 22005 + 22006 , = 33 22003 .

Dokazati da je zbir kvadrata neka dva broja , , jednak kvadratu treeg.
Rjeenje:
Nakon to uprostimo brojeve i , 22003 oznaimo sa , zatim dobijamo da nam je
2 = 272 .
26. Uprosti izraz (
2 +2
+2
2 4
) : 4 2 =
Rjeenje:
1
+2
4
( 2
2
):
=1
+ 2 4 4 2
111
27. Dokazati da je 25 25+3 + 25+3 + 7 25 = 25(+1).

Rjeenje:
Na lijevoj strani moemo izvui zajedniki, te nakon sreivanja zagrade potvrujemo
jednakost.
28. Skrati razlomak
203 102 +5
243 12+6
Rjeenje:
203 10 2 + 5 5
=
243 12 + 6 6
29. Neka su i razliiti realni brojevi takvi da je 2 + 1 0 i neka su:

=
6 2 2 +1
2+1
, =
( 2 1)( 2 1)
. Odredi koji je broj vei, ili .
Rjeenje:
>
30. Rastavi na faktore: ( 1)( 2)( 3) + ( 1)( 2) + 1

Rjeenje:
( 1)( 2)( 3) + ( 1)( 2) + 1 = ( 1)2 ( 3)
31. Dokazati da vrijednost izraza 273 (3 2)(92 + 6 + 4) ne zavisi od promjenjive .

Rjeenje:
273 (3 2)(92 + 6 + 4) = 8
32. Ako je = , 0, 0, koliko je:
(+)(+)
+++
+ + ?
Rjeenje:
Prvi i drugi razlomak moemo proiriti sa d, da bi kasnije dobili rezultat 0.
112
2014
33. Ako je [( ) : (( + )( )) ] : ( + 1) =
, koliko je ?
Rjeenje:
2013
=
2015
34. Odredi realan broj a tako da = 2 bude rjeenje jednadbe

(
+1 1
4 2
1
1
1
2
)( 3
2 1) =
2
1 +1 1
+
Rjeenje:
=
1
9
35. Rijei algebarski izraz (
2 +2
+2
) : 24 =.
2 4
Rjeenje:
1
+2
4
( 2
2
): 2
= 1
+2 4 4
36. Rijei jednadbu
1+3+5++2007+2009
2+4+6++2006+2008
2008
= +
Rjeenje:
=
2008
2009
37. Rastavi na proste faktore izraz 5 5 3 + 4.

Rjeenje:
( 2 4)( 2 1)
113
38. Koji je razlomak vei:
22222221
22222223
ili
33333331
33333334
Rjeenje:
22222221 33333331
>
22222223 33333334
39. Odredi najmanji prirodan broj pomnoen sa 2646 daje kub nekog prirodnog broja.
Rjeenje:
2646 = 2 33 72 slijedi da najmanji prirodan broj 22 7 = 28 jer je
2646 28 = 2 33 72 22 7 = (2 3 7)3 = 423
40. Dokazati da je zbir 2 + 2+1 + 2+2 , djeljiv sa 14.
Rjeenje:
Kako je 2 + 2+1 + 2+2 = 2 + 2 2 + 2 22 = 2 (1 + 2 + 3 + 4) = 14 21
to je broj 14 je djelilac od 2 + 2+1 + 2+2 .
41.
a) Skrati razlomak =
2 +28
2 4
b) Odredi sve cijele brojeve tako da vrijednost razlomka bude cio broj.
Rjeenje:
a)
=
2 + 2 8 ( + 4)( 2) + 4
=
=
, 2
( 2)( + 2) + 2
2 4
b)
+4 +2+2
2
=
=1+
+2
+2
+2
Razlomak je cio broj ako je + 2 {3, 1,0}. Ako {3, 1, 0} tada {1, 3, 2 }.
114
42. Ako je + = 6 i = 8 pokazati da je 4 + 4 = 272.

Rjeenje:
+ = 6 /2
( + )2 = 36 2 + 2 + 2 = 36 2 + 2 8 + 2 = 36
2 + 2 = 36 16 2 + 2 = 20 /2
( 2 + 2 )2 = 400 4 + 2 2 2 + 4 = 400
= 8 /2 2 + 2 = 64
4 + 2 64 + 4 = 400 4 + 128 + 4 = 400
4 + 4 = 400 128
4 + 4 = 272
43. Ako je realan broj i ako je + = 3 izraunaj koliko je : 2 + 2
Rjeenje
Ako je + = 3 onda je
1 2
1 1
( + ) = 2 + 2 + 2 = 9

1
1
2 + 2 + 2 = 9 2 + 2 = 9 2
1
2 + 2 = 7
1
2 + 2 = 7 /2
1
1
4 + 2 2 2 + 2 = 49
1
1
4 + 2 + 4 = 49 4 + 4 = 49 2
1
4 + 4 = 47
44. Izraunati =
3501+366832004
2004
Rjeenje:
=
3501 + 3668 32004
=
2004
3501 3 668 32004
3501
3
1
2004
+
=
+
3 = +13=
2
2
2004
2004
2004
4 501 2004
115
4 + 4
45. Ako je = 1, dokazati da je

1
1
1
1 2
1 2
1 2
( + ) ( + ) ( + ) = ( ) + ( ) + ( ) 4.
Rjeenje:
1
1
1

1
( + ) ( + ) ( + ) = +
+ + + + +
+
=

1
1
1
= 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =
1
1
1
= (2 + 2 + 2 ) ( 2 + 2 + 2 ) + ( 2 + 2 + 2 ) 4 =
1 2
1 2
1 2
= ( ) + ( ) + ( ) 4
53
46. Postoje li uzastopni prirodni brojevi , i takvi da je + + = 60?

Rjeenje:
1
13
65 1
47
Kako je 2 + 3 + 4 = 12 = 60, 3 + 4 + 5 = 60 i kako je
1 1 1 65 1 1 1 53 1 1 1 47 1 1 1
+ + =
> + + =
> + + =
> + +
2 3 4 60 60 3 4 5 60
za , , > 3 to traeni brojevi ne postoje.
47. Dokazati da vrijednost izraza (82+1 16 ): 45+1 ne zavisi od prirodnog broja .

Rjeenje:
(82+1 16 ): 45+1 = [(23 )2+1 (24 ) ]: (22 )5+1 = 26+3 24 : 210+2 = 21 = 2
48. ta je vee
5+25
2
ili
65
Rjeenje:
5 + 25 5 25
= +
= 2.5 + 5
5 + 25
1
2
2
2
>
2
1
1
6 + 5
6 5
=
= 6 + 5 2.45 + 5
6 5 6 5 6 + 5
}
116
Pitagorina teorema
1. U pravouglom trouglu je = 213 i = 73. Izraunati duinu hipotenuze.
Rjeenje:
Primjenom Pitagorine teoreme na trouglove dobijamo 2 = 2 + ( ) 2 = 2 + ( ) .

Sabiranjem ove dvije jednakosti dobijamo
2 + 2
2
2
(213) + (73) = 2 + 2 +
500 = 4 2 + 2 = 100 = 10
4
2. Izraunaj povrinu kvadrata upisanog u pravougli trougao ije katete imaju
duinu || = 9 i || = 9.
Rjeenje:
Iz zadanih uslova i uz oznake kao na slici povrina pravouglog trougla je

117
1
1
= || || = 9 6 = 272
2
2
Kako dijagonala kvadrata dijeli trougao na dva trougla ( i ), to je
1
1
1
1
= + = || + || 27 = 9 + 6 = 3.6
2
2
2
2
2
Povrina kvadrata je = = 12.96 .
3. Stranice pravouglog trougla su prirodni brojevi. Ako je hipotenuza 34, odredi katete.
Rjeenje:
I nain:
2 + 2 = 342 (, < 34)
2 + 2 = 1156
Kvadrati prva 33 prirodna broja su: 1, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81, 100, 121, 144, 169,
196, 225, 256, 289, 324, 361, 400, 441, 484, 529, 576, 625, 676, 729, 784, 841, 900,
961, 1024, 1089 162 + 302 = 1156 Dakle, katete su duina 16 i 30.
II nain
Cjelobrojne stranice pravouglog trougla moemo predstaviti :
= 2 + 2 , = 2 2 i = 2 (, > ). Jednaina = 2 + 2 = 34
zadovoljena je za = 5 i = 3, pa su katete: = 2 2 = 52 32 = 16
= 2 = 2 5 3 = 30.
4. Jedan otri ugao pravouglog trougla je 15 . Odredi povrinu i katete trougla ija je duina
hipotenuze 2.
Rjeenje:
Duplirajmo pravougli trougao do jednakokrakog trougla .Spustimo visinu .

Pravougli trougao je specijalan pa je = 1 i = 3. Primjenimo Pitagorinu
teoremu na pravougli trougao .
2
(2)2 = 12 + (2 3) = 2 3
= 22 (2 3) = 2 + 3
118
1
=
2
2
5. Odredi krak jednaokrakog trougla osnovice = 92 i teinice kraka = 15.

Rjeenje:
Dopunimo trougao do paralelograma produavanjem za jednu njenu duinu.

Zbir kvadrata dijagonala paralelograma jednak je zbiru kvadrata njegovih stranica.
(2 )2 + 2 = 2(2 + 2 ) = 24
6. Neka su , i visine datog trougla . Ako je ( ) + ( ) = 1 , onda je trougao
pravougli. Dokazati.
Rjeenje:

2
=
2

2
=
=
2

2
=
=
2
Uvrtavanjem u datu jednakost imamo:

2 2
2 2
( ) +( ) =1
2
2
( ) + ( ) = 1 2 + 2 = 2 trougao je pravougli.
7. Duine stranica pravouglog trougla su , i + gdje su i pozitivni realni brojevi

i > . Dokazati da je odnos duina kateta tog trougla jednak 4 3.
Rjeenje:
Na osnovu Pitagorine teoreme i odnosa stranica vrijedi:
( + )2 = 2 + ( )2
2 + 2 + 2 = 2 + 2 2 + 2
Sreivanjem dobijamo 4 = 2 a odavde je = 4.
Dakle, dua kateta je 4, a kraa je = 4 = 3 pa je njihov odnos
4 3 = 4 3.
119
8. Izraunaj povrinu pravouglog trougla iji je obim 36, ako za stranice tog trougla vai
+
= 5.
Rjeenje:
Obim pravouglog trougla = + + = 36. Kako je
lijevoj i desnoj strani dobivamo
jednakost dobivamo
36
12
5
++
12
5
= 5, to dodavanjem broja 1
. Zamjenom + + = 36 u prethodnu
= 15. Sada iz
= 5 zakljuujemo da je + = 21, a
kvadriranjem ovog izraza dobijamo 2 + 2 + = 441. Na osnovu Pitagorine

teoreme je 2 + 2 = 220, pa zamjenom u prethodnu jednakost dobivamo = 108 .
Kako je =
= 542 .
9. U pravougaoniku ije se stranice razlikuju za 1 puovuena je simetrala jednog njegovog

ugla. Odjeak te simetrale, dio koji pripada pravougaoniku, ima duinu 102. U kojoj
razmjeri ta simetrala dijeli povrinu pravougaonika?
Rjeenje:
= 102,
=
+ 1
: +
+ = 180
2
= 45
2
:
2 =
2 +
2 =
2 +
2
2 = 2
je jednakokrako
pravougli trougao
=
= 102

2
(102) = 2
2 = 200
2
2 = 100
= 100
= 10 }
= 11
=
+ 1
=
= 1102
=
= 502
=
= 602
120
Dakle, razmjera povrina

dijelova pravougaonika je:
: = 60: 50 = 6: 5
10. Izraunaj obim i povrinu pravouglog trougla ako je = 12, : = 3: 5.

Rjeenje:
: = 3: 5
5 = 3 / : 3
5
=
3
5 9 9 5 45
=
=
=
= 15
3
3
3
2 = 2 + 2
5 2
(
) = 2 + 2
3
252
= 2 + 2 / 9
9
252 = 92 + 9 2
252 92 = 9 2
162 = 9 2 /: 16
9 144
2 =
= 81
16
= 81
= 9
= + + = 9 + 12 + 15
= 36
=
9 12
=
= 542
2
2
11. Na suprotnim obalama rijeke rastu dvije palme visine 30 i 20. Udaljenost izmeu
palmi je 50. Na vrhu svake palme sjedi po jedna ptica. Ptice ugledaju ribu u rijeci i
istovremeno polete prema njoj, istom brzinom i istovremeno dolaze do nje. Na kojoj
udaljenosti se od podnoja palmi pojavila riba?
Rjeenje:
Prvo da nacrtamo jednu sliicu:
121
Iz teksta zadatka zakljuujemo da ako su ptice poletjele istovremeno i u isto vrijeme dolaze
do ribe, a lete istom brzinom to mora da prelaze ista rastojanja, znai da je 1 = 2
Dakle, trebamo nai rastojanja 1 i1 , dakle moemo pisati:
1 + 2 = 50
12 + 12 = 12 + 12
Nakon to iz prve jednaine izrazimo 1 = 50 2 i uvrstimo u drugu dobijemo jednainu sa
jednom nepoznatom:
(50 2 )2 + 12 = 22 + 22 1002 = 2000 2 = 20 301
Udaljenost od podnoja palmi je 20 odnosno 30.
12. Nai povrinu jednakokrakog trougla iji je obim 32, a visina na osnovicu i osnovica
su u omjeru 2: 3.
Rjeenje:
Kako je : = 2: 3 , to imamo da je = 2 i = 3. Primjenom Pitagorine teoreme
dobijamo:
2
2 = 2 + ( )
2
5
Uvrtavanjem da je = 2 i = 3 imamo nakon sreivanja = 2
Kako je = + 2, i = 32 imamo:
5
3 + 2 = 32
2
=4
Vraanjem u odgovarajue jednakosti dobijamo = 8 i = 12
=
2
= 48
13. Jedna osnovica trapeza je 8 , a sve ostale njegove stranice duge su po 4. Konstruii
trapez i izraunaj povrinu.
Rjeenje:
= 8
= 4
= 4
= 4
2
) = 3.5
2
2 = 2 (
=
+
= 212
2
122
14. Osnovica jednakokrakog trougla je 16, a obim 50. Kolika je povrina kvadrata
konstruisanim nad njegovom visinom?
Rjeenje:
= 16
= 50
= + 2
2 = 4
2 = 34
= 17
2 = 2 ( 2 )2
2 = 172 82
2 = 289 64
2 = 225
= 15
= 2
= 2252
15. Dvije kugle stoje na razdaljini 15 jedna je visoka 35, druga 43.Koliko je rastojanje
njihovih vrhova?
Rjeenje:
2 = (15)2 +(8)2
2 = 2252 +652
2 = 2892
= 17
16. Kvadrat i pravougaonik ije su dimenzije = 9 i = 4 imaju jednake povrine.

Izraunati razliku njihovih dijagonala.
Rjeenje:
pravougaonik: = 9; = 4 = 362
2 = 2 + 2
2 =82 +162
2 = 972
= 9.8
kvadrat: = 362
= 2
2 = 36 = 6
= 2
= 62
= 8.46
= 9.8 8.46 = 1.34
123
17. Kolika je hipotenuza pravouglog trougla ako je njegov obim 84 , a povrina 2102 ?
Rjeenje:
+ + = 84
+ = 84 /2
2
2 +2 = 2
+ 2 + = 7056 168 +
2ab = 7056 168c

Iz povrine pravouglog trougla dobijemo = 420 pa je 840 = 7056 168 = 37.
i
su redom 30 i 40. Ako je
18. U pravouglom trouglu duine kateta
sredite hipotenuze, a podnoje hipotenuzine visine, izraunati duinu dui
.
Rjeenje:
Primjenom Pitagorine teoreme na pravougli trougao , dobija se duina hipotenuze

.
2 = 302 + 402 = 50.

=
2 +
je sredite hipotenuze, pa je
=
= 25.
Kombinovanjem dviju formula za raunanje povrine pravouglog trougla dobija se duina
visine
.

=
2
=
2
=
= 24
Primjenom PT na pravougli trougao , dobija se duina dui

.
=
2
2 = 302 242 = 18.
Traena duina dui iznosi:
=

= 7
124
19. Izraunaj obim i povrinu trougla (vidi sliku) ako je = 10.
Rjeenje:
= 10(1 + 3), =
503
3
20. Izraunaj obim i povrinu etverougla sa slike
Rjeenje:
= 10(4 + 2), = 1502
21. Dat je pravougaonik kojem je duina stranice = 20. Duina okomice iz
vrha na dijagonalu je 12. Odredi obim i povrinu pravougaonika.
Rjeenje:
= 70, = 3002
22. Dat je pravougli trougao takav da je = 90, = 5 i = 25.

Neka je i = 5. Odrediti obim i povrinu trougla .
Rjeenje:
125
Ako uoimo na tako da je , tada je = jer je jednakokraki. Sada

je = 5, = 2 i = = 1.Prema tome, = 3(1 + 5), a
BCD = 5 2 = 3.
23. U krunici , na slici, tetive i su meusobno normalne. Izraunaj njihove duine

ako je = 10, = 8 i = 6.
Rjeenje:
= 12.8, = 12.4
24. Dva stuba su visine 20 i 30. Vrh svakog stuba povezan je s dnom drugog sa
nategnutim uetom. Na kojoj visini od tla se ta dva ueta ukrtaju ako je udaljenost stubova
40?
Rjeenje:
Ta dva ueta se ukrtaju na visini 12 od tla.
25. U pravouglom trouglu duine kateta i su redom 30 i 40. Ako je taka

sredite hipotenuze, a podnoje visine na hipotenuzu, odredi duinu .
Rjeenje:
= 7
26. U jednakokrakom trapezu srednja linija , a dijagonala je dva puta dua od srednje linije
. Kolika je povrina tog trapeza ?
Rjeenje:
= 2 32
126
27. Take su redom sredita stranica , , , romba . Stranice

paralelograma se odnose kao 3: 4, a povrina iznosi 302. Izraunaj povrinu
romba.
Rjeenje:
= 722
28. Zbir duina dijagonala romba je 84. Produimo li jednu dijagonalu za 4, a drugu
skratimo za 4, povrina romba e se poveati za 162. Izraunaj duinu stranice i duinu
dijagonale romba.
Rjeenje:
= 30, 1 = 36, 2 = 48
29. U otrouglom trouglu visina iz vrha dijeli suprotnu stranicu na dva dijela: i
kojima su duine = 4, = 1. Ugao kod vrha je 60, odredi duinu stranica
trougla i duinu visine tog trougla.
Rjeenje:
= 8, = 7, = 43
30. Majstor je razrezao ipku duine 30 na 4 dijela kako bi od tih dijelova napravio
pravougli trougao. Majstor je razrezao ipku na dva dijela od kojih je jedan krai za 6 i
njega uzeo za jednu katetu. Odredi duine dijelova.
Rjeenje:
= 12, = 5, = 13
31. Vrt ima oblik pravougaonika sa tjemenima , , i . U vrtu raste jablan koji je od
tjemena udaljen 7, od tjemena udaljen je 2 i od udaljen je 6. Koliko je udaljen od
tjemena ?
Rjeenje:
jablan
udaljenost jablana
od tjemena
127
2 = 2 + 2
2
2
2
2
2
2
2 = 72 2
} = 7 + 6 (2 )
2
2
2
= 6 } 2 = 62 (22 2 )
= 9
2
2
2
=2
32. U pravouglom trouglu teine linije su vezane relacijom 2 + 2 = 52 . Dokazati.

Rjeenje:
: 2 = 2 + ( )
: 2 = 2 + ( )
2
2
2 + 2 = 2 + ( ) + 2 + ( )
2
2
5
(2 + 2 )
2 + 2 =
4 2
)2
2
=(2
5
2 + 2 = 42
4
2 + 2 = 52
33. Dokazati da je zbir kvadrata dijagonala proizvoljnog paralelograma jednak zbiru kvadrata
njegovih stranica.
Rjeenje:
12 = 2 + ( )2
} 12 = 2 + 2 2
: 2 = 2 2
} 12 + 22 = 22 + 2 2
2
2
2
2 = + ( + )
} 22 = 2 + 2 + 2
2
2
2
: =
128
34. Dat je ugao = 60 trougla . Duina visine na stranicu je = 3 i

= 62. Izraunaj duine stranica trougla .
Rjeenje:
= 60
trougao je
= 180 90 60 = 30
} = 60 }
jednakostranini
= 180 90 60 = 30
= 60
3
=
= 2
2
2 = 2 2 = 1
} 9.46
= +
= 62 8.46
2 = 2 + 2 8.65
129
Trougao, etverougao i mnogougao

1. U trapezu krak dui je od drugog kraka za 3.8, a od vee osnovice je manji
za 4.4. Dijagonala trapeza simetrala je ugla . Izraunaj stranicu ako je obim
trapeza 56.
Rjeenje:
je simetral ugla pa je jednakokraki i vrijedi = = . Dalje, iz uslova

zadatka moe se zakljuiti da je = + 3.8 , a = = 3.8 + 4.4 = + 8.2.
Rjeavanjem jednaine + 8.2 + + 3.8 + + = 56 dobije se = 11, odnosno
= 17.2.
2. Izraunaj srednju liniju jednakokrakog trapeza ako je duina njegove dijagonale 25, a
visina 15.
Rjeenje:
= 20
3. Uzastopni uglovi nekog etverougla su , + 20, + 30, i + 50. Koliki su uglovi tog
etverougla? Da li je taj etverougao trapez?
Rjenje:
+ + 20 + + 30 + + 50 = 360 = 65
Uglovi ovog etverougla su 65, 85, 95 i 115. etverougao je trapez ako je + = 180,
a u naem sluaju je = 65 i = 115 pa emo imati + = 65 + 115 = 180 pa
zakljuujemo da je etverougao trapez.
4. Izraunati obim romba koji ima povrinu 12 i iji se uglovi odnose kao 1: 2 .
Rjeenje:
Kako su susjedni uglovi romba suplementni, to je + 2 = 180 = 60.
130
Ako je visina romba = 2 3 i = 122 i = 12 = 2 3.

Rjeenjem jednaine dobijamo = 2 . Obim romba je = 8.
5. Ako se broj stranica konveksnog mnogougla povea za 13, broj dijagonala se povea za
234. Izraunati broj dijagonala datog mnogougla.
Rjeenje:
Ako je broj stranica, a broj dijagonala datog mnogougla, iz uslova:
( + 13) = + 234
odnosno
(n+13)(n+133)
2
mnogougao ima: (13) =
n(n3)
2
13(133)
2
+ 234dobijamo da je = 13. Prema tome dati
= 65 dijagonala.
6. U rombu stranice = 63 i ugla = 60 upisan je pravougaonik tako da mu manja

dijagonala bude dijagonala pravougaonika. Nai povrinu pravougaonika.
Rjeenje:
= visina jednakostranicnog trougla
1
= = 273
2
131
7. Jedan ugao etverougla je 50 drugi ugao je jednak polovni treeg, dok je etvrti ugao
jednak zbiru prva dva ugla. Odredi uglove etverougla.
Rjeenje:
= 50
= 2 2 =
=+
+ + + = 360
50 + + 2 + 50 + = 360 4 = 260
= 65
= 2
= 130
=+
= 115
8. Prava dijeli kvadrat tako da u tjemenu kvadrata obrazuje sa stranicom ugao od 60.
Izraunati povrinu veeg dijela kvadrata ako je = 3.
Rjeenje:
2 = 2
2 = 4.5
1 =
2
= 1 + 2
= 6.752
2
2
1 = 4
1 =
1 = 2.252
132
9. Odrediti povrinu etverougla za kojeg znamo sljedee: dva suporotna ugla su pravi;
dvije stranice koje zatvaraju jedan od njih su jednake duine; zbir duina druge dvije stranice
iznosi 10.
Rjeenje:
= 252
10. Dijagonala jednokrakog trapeza duine 10 odreuje sa duom osnovicom ugao od 45.
Izraunati povrinu trapeza.
Rjeenje:
Neka je . Tada je = + , a je jednakokraki pravougli trougao. Kako je

+ = 102, a visina =
=
+
2
+
2
= 52 slijedi da je
= 502 .
1
Trapez i trougao imaju jednake povrine pa je povrina trapeza = 2 = 502.
11. Na osnovici jednakokrakog trougla odrediti taku tako da razlika njenih

udaljenosti od krakova tog trougla bude jednaka polovini duine kraka .
Rjeenje:
Neka je jednakokraki trougao sa osnovicom , a prava je paralelna sa pravom i
1
od nje udaljena 2 . Prava odsjeca od jednakokraki trougao 1 1 1, a podnoje

visina tog trougla iz vrha 1 je traena taka.
133
12. Ako su i katete, a hipotenuza pravouglog trougla onda je poluprenik kruga

upisanog u taj trougao dat sljedeom relacijom =
+
2
. Dokazati
Rjeenje:
Kako je = ( ) + ( ) slijedi = + 2 ili 2 = + =

vai i relacija 2( + ) = + .
134
+2
2
,a
Proporcionalnost
1. Enes i Almir podijelili su 420 u omjeru 13: 8. Koliko novca treba Enes dati Almiru da
bi se omjer promijenio na 11: 10.
Rjeenje:
Najprije izraunati koliko novca ima Enes, a koliko Almir. Rjeavanjem jednaine
13 + 8 = 420 = 20 pa dobijemo da Enes ima 260 , a Almir 160 .
Da bi se promijenio omjer novca treba da Enes da Almiru novca, pa je
(260 ): (160 + ) = 11: 10. Rjeavanjem proporcije dobije se = 40.
2. Marko i Josip imali su jednak broj klikera. U prvom krugu igre Marko je osvojio 6
2
Josipovih klikera a u drugom krugu Josip je osvojio 3 svih klikera koje je u tom trenutku imao
Marko. Nakon drugog kruga Josip je imao tano 4 puta vie klikera od Marka. Koliko je
klikera imao svaki na poetku, a koliko na kraju igre?
Rjeenje:
Na poetku su imali po 30 klikera, a na kraju igre Marko je imao 12 klikera, a Josip 48.
3
11
3. Rijei jednainu: (2 4 3 3) : = ( 4
11
) : 2.
3
Rjeenje:
=
3
2
4. Stranice trougla odnose se kao = 2 3 4. Kolike su stranice tog trougla ako

je obim rjeenje jednaine 2 6 = 120?
Rjeenje:
= 2 3 4
2
= 2 3 =
3
4
= 3 4 =
3
2 6 = 120 = 63 obim trokuta iz uvjeta zadatka
= + +
63 = + +
135
2
4
63 = + + = 21
3
3
2
= 21 = 14
3
4
= 21 = 28
3
5. Uglovi trougla odnose se kao 2: 3: 7 a duina najvee stranice je 1. Odredi obim trougla
priblino na dvije decimale.
Rjeenje:
: : = 2: 3: 7 180 : (2 + 3 + 7) = 15
= 2 15 = 30 ; = 3 15 = 45 i = 7 15 = 105
Spustimo visinu na najveu stranicu = 1. Pravougli trouglovi i su specijalni.
Iz 2 + 2 = 2 = 2.
Iz jednaine 1 = 3 =
= 2 = 2
31
2
62
2
31
2
0,37
0,52
= 2 = 3 1 0,73
2,25
6. Jednakokraki trapez ima krak jednak osnovici i srednju liniju dugu 8. Odredi duinu
njihovih stranica tako da obim trapeza bude 26.
Rjeenje:
=
+
= 8 + = 16
2
= + 2 +
26 = + + 2
26 = 16 + 2
2 = 10
=5
==5
} = 11
+ = 16
136
7. Odreeni posao 15 radnika moe obaviti posao za 6 dana. Nakon 2 dana rada 3 radnika
napuste posao. Za koliko e se produiti taj posao?
Rjeenje:
15 radnika bi nakon dva dana posao trebali zavriti za etiri dana.
15 radnika
12 radnika
4 dana
dana
12 15 = 4 = 5
12 radnika e posao raditi pet dana, dakle jedan dan due.
8. Netko je primio radnika na posao na godinu dana i za to mu unaprijed platio 12 rubalja i
kaput. Nakon sedam mjeseci radnik je odluio otii, ali zadrati kaput. To je i uinio i otiao
kui s 5 rubalja i kaputom. Kolika je cijena kaputa ?
Rjeenje:
Budui da je za jednu godinu radnik trebao dobiti 12 rubalja, to je za mjeseci zaradio 7
7
rubalja i 12 , gdje je cijena kaputa. Budui da je od zaraenih 7 rubalja ostalo 5, to je

5
neisplaeni dio cijene kaputa 2 rublje. Dakle, 12 = 2, odakle je =
24
5
odnosno = 4.8
rubalja.
Ili rjeenje jednaine:
( + 12 ) = + 5 =
12
24
5
= 4.8
9. Udaljenost izmeu dva mjesta putnik je planirao prijei u etiri dana, tako da se duine
dnevno prijenih etapa odnose kao 6 4 3 7. Neposredno prije puta promjenio je plan
odluivi posljednju etapu smanjiti za 9.75. Zbog te se promjene duine etapa odnose kao
6 4 3 2. Koliko je dug put?
Rjeenje:
Oznaimo sa s duinu puta . Putnik je trebao prei za :
6
I dan 20 puta s ( 20 s)
II dana
III dan
IV dana
20
3
s
s
20
7
20
Izmjenom plana:
I dan
6
15
II dana
III dana
IV dana
s
4
15
3
15
2
15
s
s
137
2
7
+ 9.75 =
15
20
= 45
Put je dug 45 km
I plan : 13.5 + 9 + 6.75 + 15.75
II plan : 18 + 12 + 9 + 6
10. Jedna brigada traktorista mogla bi zavriti oranje za 15 dana, a druga brigada bi to uradila
za 10 dana. Za koliko bi dana taj posao uradile obje brigade zajedno?
Rjeenje:
1
Jedna brigada bi za jedan dan uradila 15 posla a druga za jedan dan 10 posla. Ako rade obje
zajedno onda e posao zavriti za dana.
Imamo
+
=1 =6
15 10
Obje brigade zajedno bi posao zavrile za 6 dana.
11. 12 radnika urade neki posao za 8 dana radei po 10 sati dnevno. Za koliko dana e taj isti
posao uraditi 16 radnika radei dnevno po 6 sati?
Rjeenje:
Na posao je utroeno ukupno 12 8 10 sati rada a to je 960 sati. 16 radnika radei po 6 sati
dnevno odrade 96 radnih sati za jedan dan. Stoga zakljuujemo da je timu od 16 radnika uz
radno vrijeme od 6 sati potrebno 10 dana za dati posao.
12. 12 radnika treba obaviti neki posao. Oni ga mogu zavriti za 42 dana. Nakon tri dana
otila su 4 radnika. Nakon sljedeih 6 dana doe 7 novih radnika. A zatim nakon sljedeih 5
dana dolo je novih 8 radnika, koji su zajedno s radnicima koje su zatekli zavrili posao.Za
koliko je dana cijeli posao zavren?
Rjeenje:
Broj dnevnica koje se moraju dogoditi je 42 12 = 504. Prva tri dana odraeno je 3 12 =
36 dnevnica pa ih je ostalo jo da se odradi 504 36 = 468.
Nakon tri dana radi 8 radnika i u tom sastavu rade 6 dana 8 6 = 48.
Jo je preostalo 468 48 = 420 dnevnica da se odradi. Sad dolazi 7 radnika pa ih ima 15.
Rade 5 dana, 15 5 = 75
420 75 = 345
Dolazi novih 8 radnika i zavravaju posao skupa sa 15 starih radnika.
15 + 8 = 23 a 345: 23 = 15; 15 + 5 + 6 + 3 = 29 Posao je zavren za 29 dana.
138
13. Odredi nepoznate veliine iz uslova: + + + = 110 i : : : = 1: 2: 5: 3

Rjeenje:
Iz druge jednaine smjenom bie = = 2 = 5 = 3, to uvrstimo u prvu
jednainui dobijemo = 10, vraanjem smjene bie = 10, = 20, = 50, = 30.
14. Prodavnica proda 5 komada platna jednom kupcu, a drugom kupcu 3 ostatka. Za prodato
platno primi 120.Koliko bi primila da je predala cijeli komad platna?
Rjeenje:
2
5
+ 3 ( 5 ) = 5 + 3
3
5
= 5 + 3
3
5
= 5 + 5 = 5
120
52
= 120 = 200
15. Duine kateta pravouglog trougla jesu 5 i 12. Izraunati obim i povrinu slinog
trougla ako je koeficjent slinosti 15.
Rjeenje:
= 15
=++
= 12
= 5 + 12 + 13
2 = 2 + 2
2 = 25 + 144
2 = 169
= 13
= 30
= 302
= 1.5
1 = 1.5
1 = 1.5
1 = 1.5
1 = 7.5
1 = 12 1.5
1 = 18
1 = 1.5 13
1 = 19.5
1 1
1 = 1 + 1 + 1
1 =
1 = 7.5 + 18 + 19.5
1 =
1 = 45
1 = 67.152
1 + 22 = 80
4 4 + 2(4 ( 4)) = 80 = 12
139
2
7.518
2
2
512
2
16. etiri dana, etiri make ulove etiri mia. Za koliko e dana 50 maaka uloviti 100
mieva?
Rjeenje:
4
150
100
100
4: 50 = : 100 = 8
17. Broj 182 razdijeli na dva dijela koji se odnose 2: 5. Koji su to brojevi i za koliko je jedan
vei od drugog?
Rjeenje:
+ = 182 2 + 2 = 364
: = 2: 5
5 = 2
2 + 5 = 364
}
2 + 2 = 364
= 52
5 52 = 2 = 130
= 130 52 = 78
18. Drugovi Samir, Jamin i Zlatan igrali su sportsku prognozu i upatili su; Samir 60, Jasmin
80 i Zlatan 120. Kako e podijeliti zajedniki dobitak od 13065?
Rjeenje:
60
80
4
=
60
3
120 = 2
80 =
+ + = 13065
+ 3 + 2 = 13065
=3
= 2
3 + 4 + 6 = 39195
= 3 3015
= 2 3015
13 = 39195
= 3015
= 4020
= 6030
140
19. Dvanaest hljebova podijeljeno je na 12 osoba. Svaki mukarac dobio je po 2 hljeba, ena
1
po 2 hljeba, a dijete po 4 hljeba. Koliko je bilo mukaraca, koliko ena, a koliko djece?
Rjeenje:
Mukaraca ima 5, 6 djece i 1 ena.
20. Ako za brojeve , i vrijedi : = 4: 3, : = 2: 5 odrediti vrijednost izraza
(3 2): ( + 2).
Rjeenje:
(3 2): ( + 2) = 1: 3
21. Razlika, zbir i proizvod dva broja odnose se kao 1: 4: 15. Koji su to brojevi ?
Rjeenje:
Ti brojevi su 10 i 6.
22. Svaki od est kamiona jedne graevinske kompanije je vozio 8 sati i svi zajedno su za to
vrijeme potroili 720 litara nafte. Koliko e nafte potroiti devet kamionate kompanije ako
svaki od njih vozi po 6 sati? (Podrazumijeva se da je potronja goriva ravnomjerna po
kamionima i po satima vonje.)
Rjeenje:
Devet kamiona, vozei po est sati, ukupno e potroiti 810 nafte.
23. Petorica radnika obavili su neki posao i ukupno zaradili 2100. Novac su podijelili
2
tako da su prva dvojica dobili 5 dijela ostale trojice. Prvi i drugi radnik su svoj dio podijelili u
omjeru 3: 2, a trei, etvrti i peti radnik svoj dio u omjeru 3: 5: 4. Koliko je dobio svaki
radnik?
Rjeenje:
Radnici su redom dobili 3600, 2400, 3750, 6250 i 5000.
24. Alma, Buco i Ceca treba da podijele 2000 tako da se dijelovi koje dobiju Alma i Buco
odnose kao 2: 3, a dijelovi koje dobiju Buco i Ceca kao 9: 5. Odredi koliko e svako od njih
dobiti.
Rjeenje:
= 400, = 600, = 1000
141
25. Putnici i pou jedan drugom u susret i sretnu se posle 4 sata. Da su obojica prelazili
3
na sat po pola kilometra vie sreli bi se poslije 3 5 asova. A ako bi jednovremeno krenuli
1
istim pravcen, iza , tek poslije 6 asova bi se odstojanje izmeu njih smanjilo za 6.
a) Kolika je brzina svakog putnika?
b) Kolika je bila razdaljina izmeu njih u poetku ?
Rjeenje:
Pjeak prelazio je 5
, a pjeak je prelazio 4
Rastojanje u poetku izmeu njih bilo je 36.
26. Na pijaci jedan prodavac ima lubenice, dinje i klipove mladog kukuruza i prodaje ih na
komad. Ukupan broj lubenica, dinja i klipova mladog kukuruza je 239. Jedan je kupac kupio
2
3
svih lubenica, 5 svih dinja i 7 svih klipova mladog kukuruza. Drugi kupac je kupio 13 svih
1
lubenica, 4 svih dinja i 5 svih klipova mladog kukuruza. Koliko je ukupno komada svega
kupio drugi kupac i koliko je prodavac imao na poetku lubenica, dinja i klipova mladog
kukuruza?
Rjeenje:
Prodava je na poetku imao 39 lubenica, 60 dinja i 140 klipova mladog kukuruza. Drugi
kupac je kupio ukupno 46 komada i to 3 lubenice, 15 dinja i 28 klipova mladog kukuruza.
27. Dva radnika mogu da zavre posao za 24 dana. Poslije zajednikog rada od 10 dana jedan
radnik naputa posao, pa drugi radnik radi sam i zavri taj posao za 25 dana. Za koliko bi
dana taj posao zavrio svako od njih ako bi radio sam?
Rjeenje:
10
Poslije 10 dana radnici su uradili 24 = 12 posla. 12 ostatka posla drugi radnik je zavrio za 35
7
dana tj. svakog dana je zavravao 12 : 35 = 60 posla. Drugi radnik bi cio posao zavrio za 60
dana. Za 24 dana drugi radnik uradi
3
5
24
60
= posla, a prvi posla. Prvi radnik za 1 dan uradi
: 24 = 40 odnosno cio posao bi uradio za 40 dana.
142
28. Zlatar ima dvije razliite legure zlata i srebra. U jednoj su srebro i zlato u razmjeri 2: 3, a u
drugoj su u razmjeri 5: 3. Koliko kg svake legure treba uzeti da bismo dobili 9 nove legure
u kojoj ima jednako zlata i srebra.
Rjeenje:
masa prve legure
masa druge legure 9
2
srebra u prvoj leguri ima 5

srebra u drugoj leguri
2
5
5(9)
8
9
2
5(9)
8
= 5 prva legura= 5; druga legura= 4
143
Koordinatni sistem
1. Zadat je trougao takama (0, 0), (3, 4), (1, 7). Dokazati da je trougao
pravougli. Izraunati obim i povrinu tog trougla na jednu decimalu.
Rjeenje:
= (2 1 )2 + (2 1 )2 =
= (2 1 )2 + (2 1 )2 =
= (1 0)2 + (7 0)2 =
= (3 0)2 + (4 0)2 = 9 + 16 = 25 = 5
= (2 1 )2 + (2 1 )2 =
= 1 + 49 = 50 =
= (1 + 3)2 + (7 4)2 = 16 + 9 = 25 = 5
= 25 2 = 52
2 = 2 + 2
2
(52) = 52 + 52
50 = 25 + 25
50 = 50 trougao je pravougli
= + + = 21
144
25
2
Zadaci za deveti razred
Algebarski izrazi
Linearna funkcija
Jednadbe
Sistem linearnih jednadbi
Nejednakosti i nejednadbe
Prosti i sloeni brojevi. Djeljivost
Trougao i etverougao. Mnogougao
Racionalni izrazi
Analitika geometrija
U rukopisima Egipana i Vavilonaca nalazimo primjere rjeavanja jednadbi.

Egipani su imali poseban znak (hijeroglif) i ime za nepoznatu veliinu i zvali su je hau, to
znai hrpa, gomila. Kod indijaca nepoznata se nazivala a to znai stvar. U nekim
rukopisima nepoznate veliine su oznaavane pomou boja. U Rajndovom9papirusu se nalazi
zadatak koji je iskazan rijeima te se tako i rjeava:
Gomila, raunata dva puta zajedno, sa jo jednom gomilom, dostie devet. Koje je ime te
gomile?(2x+x=9)
Zadaci na Rajndovom papirusu se odnose na praktine probleme iz oblasti
graevinarstva, ekonomije i slino.
Neki radnik mora za transport hljeba iz pekare koristiti korpe, vee u koje moe stati pet
hljebova i manje sa etiri hljeba. Koliki e se rad izvriti u oba sluaja?
Nije jasno kako su Egipani i Vavilonci doli do rjeenja navedenih i slinih
problema. Najvjeroatnije da se zadatak, koji je bio iz svakodnevnog ivota, rjeavao mnogo
puta sve dok se ne bi dobilo rjeenje koje je odgovaralo realnosti. Redoslijed raunskih
operacija koji dovodi do tanog rezultata postaje radno pravilo. Ovi postupci niu bili
racionalni, ali u ono vrijeme su bili jedini nain da se doe do potrebnog rjeenja. Iako
rjeaanje jednadbi nije bilo racionalno, saznanja Egipana o jednadbama predstavljaju
osnovu za dalju izgradnju algebarske metode rjeavanja jednadbi.
Ahmesov papirus je staroegipatski papirus koga je 1858. Godine u oblasti Tebe pronaao Aleksandar Henri Rajnd, kotski krijumar
egipatskih relikvija, zbog ega se esto spominje kao Rajndov papirus. Papirus je pisan oko 1650 g. p. n. e., ali je u uvodu papirusa Ahmes
zapisao da prepisuje sa jednog jo starijeg papirusa koji datira oko 1850 g. p. n. e. ne spominjujui ime prethodnog autora. Sa jedne strane
papirusa opisano je dijeljenje broja 2 sa neparnim brojevima od 3 do 101, tj. prikazano je kako se razlomci sa brojem 2 mogu razloiti na
jedinine razlomke. Sa druge strane papirusa je prikazano 87 problema i zadataka. Ovaj papirus se smatran najznaajnijim i najvrijednijim
matematikim dokumentom Egipatske civilizacije.
9
145
Algebarski izrazi
1. Izraunati vrijednost algebarskog izraza [
(+)3
3
( + )] : [1 +
()2
] =.
Rjeenje:
( + )3
( )2
[
( + )] : [1 +
]=
3
3 + 32 + 3 2 + 3 32 3 2 + 2 2 + 2
=[
]:[
]=
3
3 + 3 2 + 2 ( + )(2 + 2 ) 2 + 2 +
=
:
=
:
=
3
+3
2. Ako je 2+ = 3, koliko je 3?
Rjeenje:
2 = 3(2 + ) 2 = 6 + 3 5 = 5 =
+ 3
+ 3
2
1
=
=
=
3
3 4
2
3. Ako je
++
= , = , koliko je
Rjeenje:
Iz : = 6 4 3, slijedi = 6, = 4 i = 3
+ + 6 + 4 + 3 13
=
=
= 13
6 4 3 1
4. Ako je
+ = + , , koliko je + ?
Rjeenje:
Zadanu jednakost piemo u obliku
( + )( )

2 2
+
1 1
=
=
=
= 1 + = 1

146
5. Za koje vrijednosti promjenljivih i razlomak =
3 2 +3 2 12+17
2 + 2 4+5
ima najveu
vrijednost i koliko ona iznosi?

Rjeenje:
3 2 + 3 2 12 + 17 3 2 12 + 12 + 3 2 + 3 + 2
=
=
=
2 + 2 4 + 5
2 4 + 4 + 2 + 1
3[( 2)2 + 2 + 1]
2
=
+
=
2
2
2
( 2) + + 1
( 2) + 2 + 1
2
=3+
2
( 2) + 2 + 1
Vrijednost razlomka je tim vea ako je nazivnik to manji, pa 2 = 0 = 2 i = 0.
2
Najvea vrijednost razlomka iznosi = 3 + 0+0+1 = 5
147
Linearna funkcija
1. Data je funkcija = (2 + 1) + 6. Odrediti vrijednost parametra tako da njen grafik
sadri taku (4, 3). Za takvu vrijednost parametra izraunati udaljenost koordinatnog
poetka od grafika funkcije.
Rjeenje:
7
Kako grafik prolazi takom imamo 3 = (2 + 1) 4 + 6 = 8. Za takvu vrijednost

3
parametra , funkcija ima oblik = 4 + 6. Nula funkcije je = 8, pa grafik sijee

osu i osu redom u takama (8, 0) i (0, 6). Odsjeci na i osi su = 6 i = 8.
Povrina trougla kojeg grafik gradi sa koordinatnim osama iznosi =
= 24. Duina
hipotenuze (dui ) iznosi = 10. Ako najkrae rastojanje grafika funkcije od
koordinatnog poetka oznaimo sa , imamo = 2 = 4.8.
2. U linearnoj funkciji = (3 + 2) + 2 nai i tako da grafik bude paralelan

sa pravom 2 8 = 0 i da povrina trougla, koji grafik gradi sa koordinatnim osama,
bude etiri puta manji od povrine trougla kojeg gradi prava 2 8 = 0 sa koordinatnim
osama.
Rjeenje:
Iz paralelnosti slijedi 3 + 2 = 2 = 0, a funkcija dobija oblik = 2 + 2. Prava

2 8 = 0 presjeca koordinatne ose u takama 4 i 8 i povrina trougla kojeg ona gradi je
16. Slijedi da naa prava gradi na osi odsjeak duine 2,a na osi odsjeak duine 4.
Postoje dva rjrenja = 2 + 4 i = 2 4. Povrina trougla je 4.
148
3. Date su linearne funkcije () = (2 0.5) 3 i () = (7 + 2) 4.

Odrediti vrijednost realnog broja tako da:
a) grafici funkcija budu paralelni
b) () bude opadajua, a () rastua funkcija.
Rjeenje:
a) Da bi prave bile paralelne mora biti 2 0.5 = 7 + 2 = 0.5
2
b) Iz uslova 2 0.5 < 0 i 7 + 2 > 0 dobija se da je 7 < < 4.

4. Odrediti vrijednost funkcije (, ) = 2016 + 2016 ako vrijedi
2 + 2 + 2 6 + 10 = 0.
Rjeenje:
Iz 2 + 2 + 2 6 + 10 = 0 (2 + 2 + 1) + (2 6 + 9) = 0
( + 1)2 + ( 3)2 = 0 = 1 = 3
Sada imamo da je (1, 3) = (1)2016 + 2016 3 = 6049.
5. Data je funkcija = ( + 4) + (1 2). Odrediti vrijednost parametra tako da

grafik funkcije prolazi takom (4, 6), a zatim izraunati povrinu trougla koju grafik
funkcije gradi sa koordinatnim osama.
Rjeenje:
Ako taka pripada grafiku funkcije onda koordinate imaju vrijednost = 4 i = 6.
Uvrtavanjem koordinata u funkciju dobijamo vrijednost parametra , tj.
1
6 = ( + ) (4) + (1 2) = 1
4
3
Sada naa funkcija ima oblik = 4 + 3.
Funkcija sijee osu u apscisi = 4, a osu u ordinati = 3, pa je trougao koji grafik

gradi sa koordinatnim osama pravougli sa duinama kateta 3 i 4 i povrina je =
149
34
2
=6
6. Za koju vrijednost parametra se pravci 2 + 3 = 0, + + 3 = 0 i

+ 13 = 0 sijeku u jednoj taki?
Rjeenje:
Trebamo odrediti presjek prvia dva pravca, to je (2, 1). Ta taka mora pripadati i treem
pravcu, pa dobivamo = 7.
7. Odrediti povrinu lika omeenog pravama 4 3 8 = 0 i = 4 te pozitivnim
dijelom koordinatnog sistema.
Rjeenje:
+
2+5
=
4 = 14
2
2
8. Zadana je prava jednainom 4 + 3 6 = 0. Kolika je udaljenost koordinatnog poetka

od prave?
Rjeenje:
4
Napiemo jednainu prave u eksplicitnom obliku = 3 + 2 i nacrtamo grafik

odgovarajue linearne funkcije
150
Nula ove funkcije je 0 = 2. Duzine stranica pravouglog trougla kojeg grafik ove funkcije
3
gradi sa koordinatnim osama su: = 2 , = 2 i = 2. Povrina pravouglog trougla je
3
22 3
=
=
=
2
2
2
Ako sa oznaimo rastojanje koordinatnog poetka od date prave, imamo da povrinu trougla
moemo izraunati i kao
=
=2
2
3
2 22 6
=
=
=
5
5
2
9. Data je funkcija = (2 + 1) + 6.
a) Odrediti vrijednost broja tako da njen grafik sadri taku (4, 3).
b) Za tu vrijednost broja odrediti udaljenost koordinatnog poetka od tog grafika
Rjeenje:
7
a) = (2 + 1) + 6 3 = (2 + 1) 4 + 6 = 8
3
b) Jednaina prave je = 4 + 6.
151
Duine stranica pravouglog trougla kojeg grafik ove funkcije gradi sa koordinatnim osama su:
= 8, = 6 i = 10. Povrina pravouglog trougla je
86
=
=
= 24
2
2
Ako sa oznaimo rastojanje koordinatnog poetka od date prave, imamo da povrinu trougla
moemo izraunati i kao
=
=2
2
2 2 24 24
=
=
=
10
5
10. Odredi sve parove realnih brojeva i , takve da grafik funkcije = + sadri taku
(4, 6) i sa grafikom funkcije = + 2 i osom gradi trougao povrine 36.
Rjeenje:
Taka (4, 6) pripada i grafiku funkcije = + 2 i grafiku funkcije = + , pa je ona

tjeme trougla koji grade ti grafici i osa. Onda je duina visine trougla iz tjemena jednaka
6. Kako je povrina trougla jednaka 36, slijedi da je duina odgovarajue stranice 12. Jedan
kraj te stranice je u taki (2, 0), pa e drugi biti ili u (10, 0) ili (14, 0). Grafik funkcije
= + sadri ili take i ili i . U prvom sluaju iz sistema
6 =4 +
}
0 = 10 +
dobijamo = 1 i = 10. U drugom sluaju iz sistema
6 = 4 +
}
0 = 14 +
1
14
dobijamo = 3 i = 3 .
152
+1
11. Date su funkcije () = i () =
. Za koju vrijednost promjenljive je
(()) + 2(()) = 0
Rjeenje:
+1
1 +1 1 3
(()) = 4 =
=
3
+1
1
2
2
8
2
8
+2
=0 =
1
+1
8
8
3
+
1
+1
2
2
2
(()) =
=
=
}
4
4
8
12. U funkciji () = ( 2) + 5 odrediti:

a) parametar tako da grafik funkcije odsjeca na pozitivnom smjeru ose duinu od 4;
b) duinu odsjeka na osi;
c) povrinu odsjeka dobijene prave i osa koordinatnog sistema.
Rjeenje:
a)
=4
} + 5 = 4 = 5 4 = 1
= + 5
b) =
+5
2
=1
1+5
12
= 1 = 4
c) () = + 4
odsjeak koji prava gradi sa
koordinatnim osama je
jednakokraki - pravougli
trougao sa duinom katete 4,
pa je njegova povrina
=
153
44
=8
2

4
13. Date su funkcije () = 3 + 1; () = + 2 i () = 2 + 7. Rijeiti jednainu

((())) = (()).
Rjeenje:
4
1
(6 + 5) + 2 = 8 + 9
3
3
4
1
8
14
8
7
(()) = [2 ( + 2 ) + 7] = (
+ 7) =
3
3
3
3
3
3
8
7
1
((())) = (()) 8 + 9 = = 2
3
3
8
((())) = [2 (3 + 1) + 7] = (6 + 5) =
14. Odrediti parametar funkcije =
4+3
7
+ 2, tako da grafik ove funkcije bude paralelan

2
sa grafikom funkcije = (()), ako je (5 + 3) = 10 + 3 2 i (2 1) = 4 + 1.

Rjeenje:
Odredimo prvo oblik funkcije = (()).
Da bi smo odredili oblik funkcije treba da odredimo oblik funkcija () i ().
2
6
1
2 5
6
6 5
6
7
( + 3) =
+ 3 ( ( ) + 3) =
( )+
5
10
2
5 2
5
10 2
5
2
3
18 7
3
139
( 3 + 3) =
+ () = +
2
25 2
2
50
1
1
1
1
(2 1) = 4 + 1 (2 ( + ) 1) = 4 ( ) + 1
2
2
2
2
( + 1 1) = 2 + 2 + 1 () = 2 + 3
3
139
139
11
= 2 ( +
) + 3 = 3
+ 3 = 3 +
2
50
50
50
Da bi grafici funkcija bili paralelni mora vrijediti 1 = 2 pa emo imati:
4 + 3
4 + 3
1 =
= 3 = 6
7 }
7
2 = 3
154
15. Za koje se vrijednosti parametra prave + (4 1) + 2 + 2 = 0 i

(2 1) + (2 + 1) + 3 = 0 sijeku na osi?
Rjeenje:
Iz obje jednaine izrazimo za = 0
2 + 2
=
4 1} 2 + 2 = 3 = 1
3
4 1
2 + 1
19
=
2 + 1
16. Zadana je prava jednainom 4 + 3 6 = 0. Kolika je udaljenost koordinantnog

poetka od te prave?
Rjeenje:
3
Prava sijee koordinantne ose u takama (0, 2) i (2 , 0). Traena udaljenost je visina iz
vrha pravouglog trougla .
3 2
Primjenom Pitagorine teoreme je = 2 + 2 = 22 + (2) = 2.5

Izjednaavanjem povrina dobijamo
1
1
1
3 1
6
OA OB = 2 = 2.5 =
2
2
2
2 2
5
17. Nacrtati grafik funkcije = | + 1| .
Rjeenje:
={
+1 =1
, za + 1 0 , tj. 1
1 = 2 1, za + 1 < 0 , tj. < 1
155
Treba nacrtati funkcije = 1 , za 1 i = 2 1, za < 1
18. Odredi obim i povrinu trougla kojeg grafik funkcije = 4 + 3 gradi sa koordinatnim
osama.
Rjeenje:
= 4, = 3 2 = 2 + 2 = 5
= 12
43
=
=6
2
19. Izraunaj povrinu kvadrata ije dvije stranice lee na pravcima + 5 = 0 i

+ + 5 = 0.
Rjeenje:
= 502
156
20. Odrediti vrijednost parametra tako da funkcija =
2
3
+ bude rastua!
Rjeenje:
Da bi funkcija bila rastua mora biti koeficijent pravca vei od nule, u naem sliaju treba
biti
2
3
>0
Trebamo posmatrati dva sluaja:

I sluaj: 2 > 0 i 3 >0
>2
i <3
Kada izvrimo presjek rjeenja ove dvije nejednaine dobijemo da je rjeenje (2, 3)
II sluaj : 2 < 0
i 3 <0
<2
i >3
U ovom sluaju rjeenja nejednaina se ne sijeku pa nemaju zajednikih rjeenja to
moemo zapisati i na nain {}.
Dakle, rjeenje je (2, 3).
21. Data je funkcija = (4 3) . Nai vrijednost parametra tako da grafik funkcije

prolazi takom (3,2). Nacrtaj grafik te funkcije i odredi nulu.
Rjeenje:
= (4 3)
2 = (4 3) 3 = 1
= (4 1 3) 1 = 1
Nula funkcije: =
1
1
= 1
157
22. Date su funkcije () = 3 i () =
. Rijei jednainu [()] = [()].
Rjeenje:
(2 3) 1
6
8
1
8
2
[()] =
=
= 2 =
8 6
4
4
4
8
=
3 = 28
6
8
4
3
6
[()] = 2
3= 2 3 =
3
}
2
2
4
23. Date su funkcije () = 3 1, () = 3 + 1 3 i () = 3 1. Odredi

udaljenost izmeu grafika funkcije = (()) i funkcije = (()).
Rjeenje:
= 2 + 2; = 2 4
udaljenost izmeu zadatih pravaca
=+
: 2 = 2 + 2 = 5
: 2 = 2 + 2 = 25

=1
2

=4
2

25
=
2
5

45
=
2
5
=+ =
25 45
65
+
=
2.68
5
5
5
158
Jednadbe
1. Tri radnika radei zajedno urade jedan posao za 2 dana. Prvi i drugi radnik zajedno urade
isti posao za tri dana, a drugi i trei radnik zajedno za 4 dana. Za koje vrijeme bi svaki od njih
sam uradio taj posao?
Rjeenje:
Neka je prvi radnik uradio posao za dana, drugi za dana a trei za dana. Za jedan dan
1
sami urade prvi posla, drugi posla, a trei . Zajedno urade za jedan dan + + = 2. Na
1
osnovu teksta zadatka imamo jo + = 3 i + = 4.

1 1 1 1
+ + =
2
=6
1 1 1
+ =
3
}
1 1 1 1
+ + =
2
=4
1 1 1
+ =
4
}
1
Na kraju dobijamo da je i = 12 = 12. Dakle, prvi radnik bi sam uradio posao za 4

dana, drugi za 12 dana a trei radnik za 6 dana.
2. Cifra jedinica trocifrenog broja je 3. Preselimo li je na mjesto stotica (a ostale dvije cifre
samo pomaknemo udesno), tada e se stari broj prema novome odnositi kao 3: 4. Koji su to
brojevi?
Rjeenje:
Oznaimo li s dvocifreni dio broja na mjestu stotica i desetica, na je broj 10 + 3.
Pomicanjem cifre 3 na mjesto stotica dolazimo do broja 300 + . Jednaina glasi
(10 + 3): ( 300 + ) = 3: 4 = 24. Dakle, traeni brojevi su 243 i 342.
3. Dvocifreni broj ima cifru desetica 3 puta veu od cifre jedinica. Oduzmemo li od njega
broj 18, dobit emo broj zamijenjenih cifara. Koji je to broj?
Rjeenje:
= 3
30 + 18 = 10 + 3
18 = 18
= 1, = 3
Traeni broj je 31.
159
4. Dodamo li proizvodu dva priroda brojeva njihov zbir dobit emo 14. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
Traene brojeve oznaimo sa , . Iz teksta zadatka zakljuujemo da mora vrijediti
14
+ + = 14 = +1 . Za uzmemo bilo koji prirodan broj, a pripadni
izraunamo iz dobivenog izraza. Meutim, jasno je da za neemo uzimati redom ba sve
mogue prirodne brojeve ( jer njih ima beskonano mnogo ), pa prouimo malo taj izraz da
vidimo u kojim granicama emo izabrati . Iz brojnika 14 zakljuujemo da ne moe
biti vei od 14 jer tada brojnik postaje negativan, nazivnik pozitivan, to znai da bi bio
negativan, a to ne moe biti jer mora biti prirodan broj. Dakle, mora biti manji od 14.
Redom navedi sve brojeve od 1 do 14, izraunaj pripadne i ispii samo ona rjeenja u
kojima su oba broja prirodna. Rjeenje su brojevi 2 i 4.
1
5. Rijei jednadbu 2 {2 [4 18 (16 2 ( + 4))]} 2 ( 2) = 4 3 ( + 2).

Rjeenje:
1
1
1
1
2
2 {2 [ (16 ( + 4))]} ( 2) = 4 ( + 2) = 10
4
18
2
2
3
6. Odrediti vrijednost izraza =
42 4+1
21
ako je rjeenje jednadbe
1
1
23
2 [3 ( + 2)] +
= 2 .
2
4
4
Rjeenje:
1
Rjeavanjem jednadbe 2 2 [3 (4 + 2)] +

izraza =
42 4+1
21
23
4
= 2 = 2, pa je vrijednost
= 5.
7. Otac je svojim sinovima ostavio u nasljedstvo 160000, sa eljom da taj iznos podijele
na jednake dijelove. No, jedan od sinova je odustao od svog dijela pa se ostalim sinovima
nasljedstvo povealo za 8000. Koliko je otac imao sinova?
Rjeenje:
Neka je broj sinova i neka je svaki od njih trebao dobiti po . Tada vrijedi jednadba
= 160000
Kako je jedan sin odustao, nasljedstvo se dijeli izmeu ( 1) sinova, a svaki od njih dobija
( + 8000) . Zato vrijedi jednadba ( 1) ( + 8000) = 160000. Dalje je
( 1) ( + 8000) = = 8000 8000.
( 1) ( + 8000) = 160000} 2 20 = 0 ( 5)( + 4) = 20
= 8000 8000
1 = 5 2 = 4
160
Kako negativno rjeenje nema smisla zakljuujemo da je otac imao petoricu sinova.
8. Jedan nastavnik matematike je doveo na optinsko takmienje etiri svoja uenika. Na

pitanje koliko ima ukupno uenika kojima predaje matematiku, on je odgovorio:
Na kolskom takmienju je uestvovala jedna treina onih kojima predajem, a na ovo
takmienje sam doveo jednu petnaestinu od mojih uenika koji su uestvovali na kolskom
takmienju. Odredi broj uenika kojima predaje ovaj nastavnik.
Rjeenje:
1 1
= 4 = 180
15 3
9. U jednadbi ( 3) + ( + 1)(3 ) = + 7 odrediti ako se zna da je data
jednaina ekvivalentna jednadbi
5 2
=3
3
2
Rjeenje:
Rjeavanjem druge jednadbe dobijamo da je = 2 i uvrtavanjem u prvu jednadbu
dobijamo da je = 0.
10. Grupa djeaka i djevojica sakupila je 170 za roendanski poklon svom drugu.
Djevojice su davale po 20, a djeaci po 30. Koliko je bilo djeaka, a koliko
djevojica ako je grupa imala neparan broj lanova?
Rjeenje:
Oznaimo sa broj djeaka a sa broj djevojiva u ovoj grupi. Tada je prema uslovima
zadatka 20 + 30 = 170 ili 2 + 3 = 17. Brojevi i su prirodni pa vrijedi 7 i
5. Kako je 2 paran to 3 mora biti neparan, odnosno neparan pa je {1,3,5}. Grupa
je imala neparan broj lanova to znai da je imala 4 djevojice i 3 djeaka.
161
11. Odredi sve parove cijelih brojeva (, ) koji zadovoljavaju jednadbu

+ 3 = 2 + 6 + 12.
Rjeenje:
Zadana jednaina moe se pojednostavniti i zapisati u obliku
( + 3)2 + 3
3
2
( + 3) = ( + 3) + 3 =
=+3+
+3
+3
3
Razlomak +3 + 3 {6, 4, 2, 0}. Za ovako odreene vrijednosti promjenljive
, promjenljiva e pripadati slijedeem skupu {4, 4}, pa su rjeenja jednaine ureeni
parovi (4, 4), (2, 4), (0, 4) i (6, 4).
12. U jednadbi 3 ( 4) 2 = 3 (2 3) + 1 broj je realan parametar. Odrediti
sve vrijednosti tog parametra za koje je rjeenje jednadbe vee od 2.
Rjeenje:
Rjeenje date jednadbe je =
Prema tome, (, 1).
814
3
. To rjeenje je vee od 2 ako je
814
3
> 2 < 1.
13. Odredi rjeenje jednadbe | | |||| = 2008.

Rjeenje:
Za 0, dobijamo | | |||| = | | || = || = 2008 pa je = 2008 jedno
rjeenje.
Za < 0, dobijamo| | |||| = | | + || = | + 2| = 3, pa je =
2008
jedno rjeenje jednadbe.
14. Rijei jednadbu | + |2 + |4||| = 2009.

Rjeenje:
Za 0 imamo | + |2 + |4||| = | + 6| = 7 = 2009, odakle je = 287.
Za < 0 imamo | + |2 + |4||| = | 2| = = 2009, odakle je = 2009.
162
jo
15. Tri vjeverice ukupno su sakupile 58 ljenjaka. Kada prva pojede polovinu, druga treinu,
a trea etvrtinu svojih ljenjaka ostaje im isti broj ljenjaka. Koliko je svaka od njih sakpuila
ljenjaka?
Rjeenje:
prva vjeverica: 2 ostalo ljenjaka

druga vjeverica:
trea vjeverica:
2
3
3
4
3
3
4
ostalo ljenjaka
ostalo ljenjaka
/ 12
6 = 8 = 9 = = 6 ; = 8 ; =
+ 8 + 9 = 58 / 72
12 + 9 + 8 = 58 72
29 = 58 72
=
5872
29
= 144
Dakle, prva vjeverica je sakupila 24, druga vjeverica 18, a trea vjeverica je sakupila 16
ljenjaka
16. Rijeiti jednadbu (3 5)2 (2 + 3)2 ( 2)(5 + 2) = 122.

Rjeenje:
(3 5)2 (2 + 3)2 ( 2)(5 + 2) = 122
9 2 30 + 25 4 2 12 9 5 2 + 8 + 4 = 122
34 = 102
= 3
1+3+5+7++2009+2011
2+4+6+8++2010+2012
2014
Rjeenje:
Zbir prvih parnih brojeva:
2 + 4 + 6 + 8 + + (2 2) + 2 = 2(1 + 2 + 3 + 4 + + ( 1) + ) =
( + 1)
= 2(( + 1) + ( + 1) + ( + 1) + ) = 2
= ( + )
2
Zbir prvih neparnih brojeva:
3 + 5 + 7 + 9 + + (2 3) + (2 1) =
= (2 1 1) + (2 2 1) + (2 3 1) + + (2 1) =
= (2 1 + 2 2 + 2 3 + + 2 ) 1 1 1 1 =
( + 1)
= 2 (1 + 2 + 3 + + ) (1 + 1 + 1 + + 1) = 2
=
2
163
Kako imamo 2012 sabiraka to e vrijediti =
2012
2
= 1006
1 + 3 + 5 + 7 + + 2009 + 2011
=
2 + 4 + 6 + 8 + + 2010 + 2012 2014
( + 1) 2014
2
1006
1006
=
= 2012
1006(1006 + 1) 2014
1007 2014
18. U jednom razredu sprovedena je anketa u kojoj je uestvovalo 20040 uenika koji ue ili
engleski ili njemaki jezik (tano jedan od njih). Od uenika koji ue engleski jezik, iz
nepoznatih razloga, 20% je izjavilo da ui njemaki, i slino, 20% uenika koji ue njemaki
u anketi je izjavilo da ue engleski. Po ovoj anketi 40% uenika u ovom gradu je izjavilo da
ui njemaki jezik. Koliko uenika u ovom gradu ui engleski?
Rjeenje:
Sa oznaimo broj uenika koji ue engleski, pa je tada 20040 broj uenika koji ue
njemaki
20
20% uenika koji ue njemaki od onih koji ue i engleski oznait emo sa 100 pa emo
imati jednadbu:
20
100
80
40
(20040 ) =
+
20040
100
100
ostatak od ostalih
uenika koji ue
njemaki jezik
Nakon rjeavanja gornje jednadbe dobit emo = 13360
19. Od svih uenika jedne kole 174 nisu ili na izlet, a ostali su otputovali u 18 jednakih
autobusa, pri emu je u svaki ulo 5 uenika vie nego to je u autobusu bilo sjedita. Da je u
svaki autobus ulo onoliko uenika koliko je u njemu sjedita, bilo bi potrebno jo tri
autobusa ali bi u jednom od njih ostalo 6 praznih sjedita.
Koliko u ovoj koli ima uenika?
Rjeenje:
broj sjedita u autobusu
18 ( + 5) = 21 6
18 + 90 = 21 6
3 = 6 90 / : ( 3)
= 32
32 + 5 = 37
18 37 = 666
broj uenika koji je iao na izlet
666 + 174 = 840 ukupan broj uenika.
164

5
20. Rijei jednadbu 10101 (
111111
2
37111337
5
2002
)=
7
22
Rjeenje:
Rastavimo brojeve 10101, 111111, 2002 i 22 na proste faktore.
10101 = 3 7 13 37,
111111 = 111000 + 111 = 111 (1000 + 1) = 111 1001 = 3 37 11 7 13,
2002 = 2 1001 = 2 11 7 13,
22 = 2 11.
Sada nau jednadbu moemo napisati ovako:
5
2
5
7
3 7 13 37 (
+
)=
3 7 11 13 37 3 7 11 13 37 2 7 11 13
2 11
3
5
7
3 7 13 37 (
+
)=
3 7 11 13 37 2 7 11 13
2 11
3 3 5 37
7
+
=
6 + 555 = 7 = 555 = 555
11 2 11 2 11
198
21. Odrediti par prirodnih brojeva iji je zbir 30, a zbir njihovog kolinika i broja 223 je
2005
jednak 2007.
Rjeenje:
Oznaimo jedan od tih brojeva sa i neka je
30 198 2005
+
=
= 27
223
207
30
198
223
2005
207
22. Rijeiti i diskutovati rjeenje jednadbe 1 5 + 5 = 0 gdje je realan

parametar.
Rjeenje:
1 5 + 5 = 0
5 = 5 1
(5 1) = 5 1
1
5a 1
, jednadba ima jedno rjeenje =
=1
5
5a 1
1
2. sluaj: Za 5 1 = 0, = , imamo 0 = 0, bezbroj rjeenja.
5
1. sluaj: Za 5 1 0,
165
23. Ako pravougaoniku smanjimo jednu stranicu za 4 dobit emo kvadrat, ija je povrina
za 28 manja od pravougaonikove. Kolika je povrina dobijenog kvadrata?
Rjeenje:
4 = 28
= 28: 4
= 7
=
= 7
= 49
24. Svjea trava sadri 80% vode, a sijeno svega 20%. Koliko treba svjee trave da bi se
dobila 1 tona sijena ?
Rjeenje:
Tona sijena sadri 200 vode i 800 suhe materije. Tih 800 su samo 20% u svjeoj
travi. Dakle potrebno je 5 800 = 4000 = 4 svjee trave.
25. Dva radnika mogu da zavre neki posao za 24 dana. Poslije zajednikog rada od 10 dana,
jedan radnik se razbolio, pa je drugi sam nastavio i dovrio taj posao za sledeih 35 dana. Za
koliko bi dana zavrio taj posao svaki od njih ako bi radio sve sam ?
Rjeenje:
Radei sve sam prvi radnik uradio bi za dana, a drugi za dana.
1
prvi radnik za jedan dan uradi

drugi radnik za jedan dan uradi
1
+ = 24 oba radnika za jedan dan urade
10 dana prvi radnik radio na cijelom poslu

10 + 35 = 45 dana drugi radnik radio na cijelom poslu
Na osnovu ovoga imamo:
1
10
+ = 24 jednadbu mnoimo sa 24
+
45
= 1 jednadbu mnoimo sa
Dobili smo:
10 + 45 =
24 + 24 =
Desne strane jednake, te su i lijeve jednake: 10 + 45 = 24 + 24, slijedi
21 = 14, =
Uvrstimo =
2
3
2
3
10
45
= 1 i dobijemo = 60, a = 40
166
26. Amra ima 10 manje od Azre, a 30 manje od Adne. Ako bi Azra i Adna poklonile
Amri po 100 , onda bi Azra imala 3 puta manje novca nego to ima Adna. Koliko novca
ima Azra?
Rjeenje:
Amra
+ 200
Azra
+ 10
+ 10 100
Adna
+ 30
+ 30 100
1
90 = ( 70)
3
Rjeavanjem date jednadbe dobijamo: = 100 odnosno da Azra ima 110.
27. Bomboni se dijele jednako na 20 djece. Kada bi bio jedan bombon vie i jedno dijete vie,
svaki bi dobio bombon manje. Koliko bombona je dijeljeno?
Rjeenje:
Neka je broj bombona koje se dijele. Imamo:
+1
=
1
20 + 1 20
20 + 20 = 21 420
= 440
28. Otac, majka, sin i kerka imaju zajedno 111 godina, majka i sin imaju 1 godinu vie od
oca i kerke, otac je etiri puta stariji od kerke, a prije godinu dana majka je bila etiri puta
starija od kerke. Odredi starost svakog lana obitelji.
Rjeenje:
Neka su , , , redom godine oca, majke, sina i kerke. Na osnovu gornjih uvjeta
dobivamo sljedei sistem jednadbi:
+ + + = 111
+1=+
= 4
1 = 4( 1)
Lagano se odredi da je + = 55, odnosno 4 + = 55 ili = 11, = 44. Direktnim
uvrtavanjem u etvrtu jednadbu dobivamo = 41 pa je = 15. Otac ima 44 godine, majka
41, sin 15 a kerka 11 godina.
167
29. Dokai da je rjeenje jednadbe 2 + 3 = 4 + 23 racionalno.

Rjeenje:
= 1

3
8 +3+1
9
10
+3
11 + + 3 + + 7
12
=
14
Rjeenje:
3
+3
8 +3+1
11 + + 3 + + 7
9 11 112 + 80
9
12
=
=
= 19
10
14
80
154
31. Nakon poskupljenja od 20% i pojeftinjenja od 10%, cijena neke knjige iznosi 162.
Kolika je bila cjena knjige prije poskupljenja?
Rjeenje:
Neka je cjena prije poskupljena . Prema uslovu zadatka imamo:
2
1
2
+
( +
) = 162 = 150
10
10
10
Cijena knjige prije poskupljenja je bila 150.
32. Koliko uenika ima u odjeljenju ako je bilo 5 odlinih, treina vrlodobrih, 40% dobrih ,
10% dovoljnih, a nedovoljnih nije bilo?
Rjeenje:
5+
1
40
10
+
+
= = 30
3
100
100
33. Razlika kvadrata dva uzastopna neparna broja je 48. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
2 2 =48
= 2 1
= 2 3
(2 1)2 (2 3)2 = 48
8 = 56 = 7 = 2 7 1 = 13
168
34. Ivice kvadra su 4, 6 i 9. Izraunaj povrinu kocke ija je zapremina jednaka

zapremini vadra.
Rjeenje:
=
=
=
=
4
6
9
= 2163
3
= = 2163 3 = 216 = 216 = 6

= 62 = 2162
35. Maka i po za jedan dan i po, ulovi mia i po. Koliko mieva ulovi 9 maaka za 9 dana?
Rjeenje:
1.5
1.5
9
9
45
1.5
9
1.5
1.5 9 = 1.5
= 9
9
9
1.5
9
1.5
1.5
make
mievi
1.5 9 = 9
1.5 = 81
= 54 mia
36. Koja dva broja imaju jednak proizvod, kolinik i razliku?

Rjeenje:
= =
2 = 2 = 1 = 1
Za = 1 1 = 1 = 1 0 = 1 to nije tano pa za = 1 ne postoji
broj za koji vrijedi da im je proizvod, kolinik i razlika jednak
1
Za = 1 = + 1 2 = 1 = 2
169
37. Brojilac razlomka

Odredi broj .
Rjeenje:
23
42
treba uveati, a imenilac smanjiti za isti broj tako da se dobije .

6
= 12
11
38. Koji broj treba oduzeti od brojnika i dodati nazivniku razlomka 43 da bi se dobio
1
racionalan broj 2? Provjeri.

Rjeenje:
= 65
39. Obim pravougaonika iznosi 26, a jedna stranica je za 5 dua od druge. Koliki je
obim kvadrata koji ima povrinu jednaku datog pravougaonika?
Rjeenje:
= 26
2 + 2 = 26
= + 5
2( + 5) + 2 = 26
2 + 10 + 2 = 26
4 = 16
= 4
= + 5
= 9
=4
= 24
=
= 362
=
= 362
2 = 36
= 6
40. Ako se stranica kvadrata smanji za 4 i njegova povrina se smanji za 802. Odredi
duinu stranice kvadrata.
Rjeenje:
2
stranica kvadrata = 2
( 4)2
} 80 =
2
4 stranica novog kvadrata = ( 4)
= 12
170
41. Ako na jednom broju obriemo cifru jedinica dobiti emo broj koji je za 2010 manji od
polaznog. Koji je polazni broj?
Rjeenje:
Polazni broj je 2233.
42. Razlika kvadrata dva susjedna prirodna broja jednaka je zbiru tih brojeva. Koji su to
brojevi ako im je zbir 53?
Rjeenje:
2 (53 )2 = 53 = 27
Traeni brojevi su: 27 i 53 27 = 26. Dakle, dva susjedna prirodna broja su 26 i 27.
43.15. aprila 2006. jedna osoba puni toliko godina koliki je zbir cifara godine njenog
roenja. Koje godine je roena ta osoba ?
Rjeenje:
Neka je godina roenja te osobe
. Po uslovu zadatka je
+ + + + = 2006,
tj. 1001 + 101 + 11 + 2 = 2006. Mora biti = 1 ili = 2. Ako je = 1, onda je
101 + 11 + 2 = 1005. Odavde je = 9, pa je 11 + 2 = 96. Provjerom se dobiva
= 8, = 4. Dakle jedno rjeenje je 1984. Ako je = 2, onda je 101 + 11 + 2 = 4.
Slijedi da je = 0, = 0 i = 2. Drugo rjeenje je 2002.
44. Mersiha je krug poluprenika 2 podijelila na 3 kruna isjeka. Svaki isjeak je obojila
sa drugom bojom. Ustanovila je da je 25% kruga obojila u zeleno, 40% u uto a ostatak
plavom bojom.
a) Koliko dm2 kruga je plave boje?
b) Koliki je sredinji ugao koji pripada utom dijelu kruga?
c) Izraunaj duzinu kruznog luka zelenog dijela kruga.
Rjeenje:
a) = 2
= r 2 = 12.562
Plava = 100% 25% 40%
Plava = 35%
35
Plava = 100 12.56

Plava = 4.3962
171
b) =?
360
100%
40%
: 360 = 40%: 100%
100 = 14400
= 144
c)
2
100%
25%
: 2 = 25%: 100%
100 = 2 2 3.14 25
= 3.14
45. Srednja vrijednost dvanaest brojeva je 4.7. Dodavanjem dva nova broja srednja vrijednost
se mijenja i jednaka je 5.6. Koja je srednja vrijednost dva nova broja?
Rjeenje:
Iz uvjeta zadatka mogue je zapisati jednakost 1 + 2 + + 12 = 56.4.
Nakon dodavanja dva nova broja jednakost glasi 1 + 2 + + 12 + 13 + 14 = 78.4.
Oduzimanjem prve jednakosti od druge dobivamo 13 + 14 = 22. Srednja vrijednost dva
broja iji je zbir 22 jest (13 + 14 ) = 11.
46. Razlomak 91 predstaviti kao razliku dvaju pravih razlomaka iji su nazivnici 7 i 13!
Rjeenje:
Treba odrediti brojeve i takvi da su < 7 i < 13, to jest 7 19 = 91 ili 13 7 = 91

I sluaj
U prvom sluaju bie:

9
13 7
9
7 + 9
=
13 7 = 9 =
7 19 91
91
91
3
Od svih prirodnih brojeva < 13 jedino = 8 daje cijelu vrijednost za , a to je = 5, pa je
5
7
13 = 91.
172
II sluaj
U drugom sluaju bie:
7 13
9
7 9
=
7 13 = 9 =
91
91
13
Od svih prirodnih brojeva < 13 jedino = 5 daje cijelu vrijednost za , a to je = 2, pa je
5
7 = 91.
13
47. Hipotenuza pravouglog trougla je 13 , a razlika njegovih kateta je 7.

Odredi povrinu trougla!
Rjeenje:
= 13
= 7 = 7 +
=?
Pitagorina teorema:
2 = 2 + 2
132 = (7 + )2 + 2
169 = 49 + 14 + 2 + 2
169 = 49 + 14 + 2 2 2 + 7 60 = 0 ( 5)( + 12) = 0 1 = 5 2 = 12
Obzirom da se radi o duini stranice trougla negativno rjeenje nema smisla, pa je = 5.

= 7 + 5 = 12
Dakle, katete pravouglog trougla su = 12 i = 5. Povrina pravouglog trougla je
=
= 302
2
48. Zbir dva broja je 135. Ako 35% jednog broja iznosi koliko i 28% drugog broja odrediti te
brojeve.
Rjeenje:
traeni broj
135 drugi traeni broj
0.35 = 0.28(135 ) 5 = 4(135 ) = 60
Dakle, traeni brojevi su 60 i 75.
49. Rijeiti jednadbu 6 4 5 + 4 4 81 2 + 324 324 = 0 u skupu realnih brojeva.
Rjeenje:
6 4 5 + 4 4 81 2 + 324 324 = 0 4 ( 2 4 + 4) 81( 2 4 + 4) = 0
( 2 4 + 4)( 4 81) = 0 ( 2)2 ( 2 9)( 2 + 9) = 0
( 2)2 ( 2 + 9)( 3)( + 3) = 0 = 2 = 3 = 3
173
Sistemi linearnih jednaina

1. Dva broja odnose se kao 19: 8. Kada podijelimo zbir ta dva broja sa njihovom razlikom
dobijemo kolinik 2 i ostatak 20. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
Neka su traeni brojevi i . Po tekstu zadatka imamo sistem jednaina:
: = 19: 8
} = 76, = 32
+ = 2( ) + 20
2. Zbir cifara dvocifrenog broja je 9. Podijelimo li taj broj sa brojem koji ima cifre napisane u
obrnutom redoslijedu dobit emo kolinik 1 ostatak 9. Koji je traeni broj?
Rjeenje:
Neka je traeni broj oblika 10 + gdje je cifra desetica, a cifra jedinica. Na osnovu
teksta zadatka moemo formirati sistem jednaina
+ =9
} = 5, = 4
10 + = 10 + + 9
Traeni broj je 54.
3. Rijeiti jednainu 2 1 = 2 + 104 u skupu prirodnih brojeva.

Rjeenje:
Datu jednainu moemo pisati u obliku 2 2 = 105 ( )( + ) = 105. Kako
broj moemo rastaviti kao 105 = 3 5 7 imamo sledee sluajeve:
1 ( )( + ) = 1 105 = 53 = 52
2 ( )( + ) = 3 35 = 19 = 16
3 ( )( + ) = 5 21 = 13 = 8
4 ( )( + ) = 7 15 = 11 = 4
4. Obim pravougaonika je 2, a razlika njegovih stranica 2. Izrazi duinu stranica i povrinu

tog pravougaonika pomou parametra .
Rjeenje:
2 + 2 =
+ =
3
3 2
} = , = ; =
=
4
4
16
2
174
5. Rijei sistem
=3
63 }
2 2 =
Rjeenje:
63
Druga jednadba daje ( )( + ) = , pa imamo sistem jednadbi

=3
63 } = 3} = 5 = 2
+ =7
( )( + ) =
6. Ako se jedan broj podijeli sa drugim dobie se kolinik 2 i ostatak 11. Ako se njihova
suma podijeli njihovom razlikom dobije se kolinik 2 i ostatak 20. Koji su to brojevi?
Rjeenje:
Neka su traeni brojevi i . Prema tekstu zadatka moemo formirati sistem jednaina:
= 2 + 11
} = 73 = 31
+ = 2( ) + 20
7. Ako se podijeli jedan dvocifreni broj zbirom svojih cifara dobije se kolinik 5 i ostatak 1.
Ako se tom broju doda 9 dobije se broj napisan obrnutim redoslijedom. Koji je to broj?
Rjeenje:
Neka je traeni dvocifreni broj oblika 10 + , gdje je cifra desetica, a cifra jedinica.
Sada po tekstu zadatka moemo formirati sistem jednadbi
10 + = 5( + ) + 1
} = 5 = 6
10 + + 9 = 10 +
Traeni broj je 56.
8. 8 radnika i 7 radnica za 12 dana naprave 53 kompleta nekog namjetaja, a 9 radnika i 6

radnica za 18 dana naprave 81 komplet namjetaja. Koliko e kompleta namjetaja za 20
dana napraviti 12 radnika i 13 radnica?
Rjeenje:
Ako za 1 dan jedan radnik napravi kompleta, a radnica kompleta namjetaja, moemo
formirati sistem jednadbi
1
1
(8 + 7) 12 = 53
} = =
(9 + 6) 18 = 81
3
4
175

1
Za 20 dana 12 radnika i 13 radnica napraviti 20 (12 + 13 ) = 145 kompleta

namjetaja.
9. Izraunati parametar u sistemu jednaina
( + 1) = 1
} tako da zbir rjeenja bude 5.
+ 4 = 10
Rjeenje:
Najprije izrazimo rjeenja po a onda po iz jednaina:
1+
=
+ 1 } 1 + = 10 4 = 9 + 10
10 4
+1
5 + 4
=
Sada izrazimo iz prve i druge jednadbe i dobijamo rjeenje za :

= + 1
10
14
10 } + 1 =
=
4
5 + 4
=
4
Znamo da je zbir rjeenja 5, pa imamo jednadbu
14
9 + 10
1
+
=5 =
5 + 4 5 + 4
4
10. Dva radnika mogu da zavre neki posao za 24 dana. Poslije zajednikog rada od 10 dana,
jedan radnik se razbolio pa je drugi nastavio sam i dovrio taj posao za slijedeih 35 dana. Za
koliko dana bi taj posao zavrio svaki od njih ako bi radio sve sam?
Rjeenje:
Neka je broj dana za koji bi prvi radnik zavrio posao sam, a broj dana za koji bi drugi
1
radnik uradio posao sam. Za jedan dan prvi radnik bi uradio posla, a drugi , a zajedno bi
1
uradili + = 24. Na cijelom poslu prvi radnik je radio 10 dana, a drugi 45 dana i uradili su
cijeli posao, tj.
10
45
= 1. Imamo sistem jednadbi

1 1
1
+ =
24
= 40 = 60
10 45
+
=1
176
11. Dvocifreni broj dva puta je vei od zbira svojih cifara. Ako tom broju cifre zamijene
mjesta dobija se broj koji je za 54 veci od trostrukog zbira njegovih cifara. Koji je to broj?
Rjeenje:
10 = 2( + )
} =1 =8
10 + = 3( + ) + 54
To je broj 18.
12. Obim paralelograma je 30. Zbir povrina kvadrata konstruisanih nad dvjema
susjednim stranicama je 1132 . Kolike su duine tih stranica?
Rjeenje:
Oznaimo sa duinu vee, a s duinu krae stranice.
Tada vrijedi 2 + 2 = 30 + = 15 i 2 + 2 = 113.
+ = 15
} ( = 8 = 7) ( = 7 = 8)
2 + 2 = 113
Kako smo oznaili sa duu stranicu paralelograma, drugi sluaj otpada.
Dakle, = 8 i = 7.
13. Jedna dijagonala romba dua je od druge za 5 . Ako se dua dijagonala umanji za
2 , a kraa uvea za 3 , povrina romba e se poveati za 132. Odredi dijagonale
romba !
Rjeenje:
1 kraa dijagonala romba

2 dua dijagonala romba
2 = 1 + 5 jedna dijagonala je dua od druge za 5
Ako se dua dijagonala umanji za 2, imamo 2 = (1 + 5) 2
Ako se kraa dijagonala uvea za 3, imamo 1 + 3
177
Povrina romba je =
1 2
2
, a u naem sluaju imamo da je
1 (1 + 5)
2
} 1 = 17 2 = 22
(1 + 3) [(1 + 5) 2]
+ 13 =
2
=
14. Rijei sistem jednadbi

1
3
=
1
8
3
=5 =2
1
7
=
1
6
1 +
}
15. Na granama stoje dva jata ptica. Ako bi dvije ptice iz prvog jata prele u drugo jato jata bi
brojno se izjednaila. Ako bi pak dvije ptice iz drugog jata prele u prvo jato prvo jato bi
postalo tri puta brojnije od drugog jata. Po koliko ptica broje jata?
Rjeenje:
broj ptica u prvom jatu
broj ptica u drugom jatu
2=+2
} = 10 = 6
+ 2 = 3( 2)
16. Rijeiti sistem jednadbi
0.8
55
542 522
2
=0
2
25
53
5
3 + 1 2 4.3 7
4.3 7
=1
2
3
5
5
Rjeenje:
0.8
55
542 522
2
=0
2
25
53
2
= 1 =
5
5
3 + 1 2 4.3 7
4.3 7
=1
}
2
3
5
5
178
17. Ako je 9 2 + 4 2 12 162 = 12 i 3 2 + 4 = 4, koliko je 3 2?

Rjeenje:
9 2 + 4 2 12 162 = 12
(3 2)2 (4)2 = 12
(3 2 4)(3 2 + 4) = 12
A kako je 3 2 + 4 = 4 slijedi
4(3 2 4) = 12
3 2 4 = 3
Sada imamo sistem jednadbi
7
3 2 4 = 3
} 3 2 =
3 2 + 4 = 4
2
18. Lete dva jata ptica. Jedno jato kae: Ako nam date jednu pticu, bit e nas onoliko koliko i
vas. Drugo jato kae: Ako vi nama date jednu pticu, nas e bit dva puta vie nego vas.
Koliko je ptica bilo u jednom, a koliko u drugom jatu?
Rjeenje:
broj ptica prvog jata
broj ptica drugog jata
+1=1
} =5 =7
+ 1 = 2( 1)
19. Duine stranica pravouglog trougla prirodni su brojevi. Odredi obim onog pravouglog
trougla koji ima najmanju duinu hipotenuze, ako je duina katete 21.
Rjeenje:
Neka su i duine kateta i duina hipotenuze i neka je = 21. Tada vrijedi
2 2 = 212 odnosno ( )( + ) = 3 3 7 7 pri emu je < +
Rijeimo sada sljedee sisteme jednadbi:
=1
+ = 441
= 221
=3
+ = 147
= 75
=7
+ = 63
= 35
=9
+ = 49
= 29
Prema tome, najmanja duina hipotenuze je 29, a obim trougla 70.
179
20. Poznato je da je 30% nekog broja za 10 vee od 20% broja , a 30% broja je za 35
vee od 20% broja . Izraunati brojeve i .
Rjeenje:
30% = 20% + 10
30% = 20% + 350
30
20
=
+ 10
100
100
} = 200 = 250
30
20
+ 35
100
100
21. Zbir cifara trocifrenog broja je 17 gdje je cifra desetica 9. Ako cifre stotica i jedinica
zamijene mjesta, novi broj je za 100 vei od dvostrukog prvog broja. Koji je prvi broj?
Rjeenje:
Taj broj je 296.
22. Na ispitu iz matematike radi se 40 zadataka. Taan odgovor vrijedi 15 bodova, a netaan
minus 4 boda. Amir je rijeio sve zadatke, no naalost neke pogreno. Koliko je pogrenih
odgovora dao ako je ukupno imao 353 boda?
Rjeenje:
Amir je dao 13 pogrenih odgovora, a 27 tanih.
23. Rijei sistem jednadbi

1 1
+ = 2007

1 1
+ = 2008

1 1
+ = 2009

Rjeenje:
Ako saberemo lijeve i desne strane jednadbi sistema i podijelimo sa 2 dobit emo:
1 1 1
+ + = 3012

Oduzimajui redom jednadbe sistema od poslednje jednadbe dobijamo
1
1
1
= 1005, = 1004, = 1003
180
tj. rjeenja sistema =
,=
1004
,=
1003
1005
24. Zbir duina kateta datog pravouglog trougla je 22. Ako se jedna kateta smanji za 4,
a druga povea za 2 dobija se pravougli trougao ija je povrina jednaka povrini datog
trougla. Odrediti duine kateta datog trougla.
Rjeenje:
+ = 22 = 22
(18 )( + 2) = (22 )
}
( 4)( + 2) =
6 = 36 = 6 = 16
25. Zbir cifara dvocirenog broja je 12. Ako cire zamijene mjesta dobije se broj za 15 vei od
dvostrukog traenog broja. Koji je to broj?
Rjeenje:
+ = 12
= 10 + = 2(10 + ) + 15
+ = 12
10 + = 20 + 2 + 15
+ = 12 / 19
19 + 8 = 15
19 + 19 = 228
19 + 8 = 15
27 = 243
=9
= 12
=3
181
Nejednakosti i nejednadbe
1. Koliko ima prirodnih brojeva za koje vrijedi nejednakost 2014 < < 2015.
Rjeenje:
2014 < < 2015 /2
4056196 < < 4060225
To su brojevi: 4056197, 4056198, , 4060224. Brojeva ukupno ih ima
4060225 4056197 = 4028.
2. Rijei nejednadbu u skupu cijelih brojeva |
23
4
| < 1.
Rjeenje:
2 3
<1
4
4 < 2 3 < 4,
1
7
<<
2
2
Cijeli brojevi koji odgovaraju rjeenju su = 0, 1, 2, 3.
1 <
3. Rijei nejednainu u skupu realnih brojeva
1
+1
> 1.
Rjeenje:
1
2
>1
> 0 + 1 < 0 < 1
+1
+1
(, 1)
182
4. Dokazati da za pozitivne brojeve , i vrijedi nejednakost

( + ) + ( + ) + ( + ) 6 .
Rjeenje:
( + ) + ( + ) + ( + ) = 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =
= (2 + 2 ) + ( 2 + 2 ) + (2 + 2 ) =
= (2 + 2 ) + ( 2 + 2 ) + (2 + 2 ) 2 + 2 + 2 = 6
5. Na fudbalskom turniru za pobjedu se dobiva 2 boda, za remi 1 bod, a za poraz 0 bodova.

Zna se da je svaka ekipa igrala sa svakom jedanput i da je pobjednika ekipa na kraju
osvojila 7 bodova, drugoplasirana 5 bodova, a treeplasirana ekipa 3 boda. Koliko bodova je
imala ekipa koja je bila poslednja na turniru ?
Rjeenje:
Neka je ukupan broj ekipa tada je ukupan broj bodova koje su osvojile ekipe ( 1).
Kako je ( 1) 7 + 5 + 3 5. Ekipa koje su se plasirale iza treeg mjesta ima
3, i svaka od njih je osvojila manje od 5 bodova, pa je
( 1) 15 + 5( 3) < 6.
Iz svega ovog slijedi da je = 5. Ukupan broj bodova je 20, pa su etvrto i petoplasirana
ekipa osvojile 3, odnosno 2 boda.
6. Koliko ima cijelih brojeva za koje vrijedi
1
4
<
Rjeenje:
7
77
< 2 <
4
12
7
77
>2>
4
12
1
53
>>
4
12
5
1
4
<<
12
4
{4, 3, 2, 1,0}
183
2
7
<
11
12
7. Za koje vrijednosti promjenljive izraza
3
4
1
2
ima vrijednost manju od 17?
Rjeenje:
3
2 4
10 7
7
10 7 < 0 2 > 0
<
17
<
0
(,
) (2, +)
10 7 > 0 2 < 0
2
10
12
184
Prosti i sloeni brojevi. Djeljivost

1. Dokai da je broj 201612 + 210 sloen.
Rjeenje:
201612 + 210 = (20166 + 25 )2 2 25 20166 = (20166 + 25 )2 26 20166 =
= (20166 + 25 )2 (23 20163 )2 =
= (20166 + 25 23 20163 )(20166 + 25 + 23 20163 )
Dakle, kako su oba faktora vea od 1, dati broj je sloen.
2. Dokazati da je izraz: 5 53 + 4 ( ) djeljiv sa 120.
Rjeenje:
5 53 + 4 = (4 52 + 4) = (2 1)(2 4) =
= ( 1)( + 1)( 2)( + 2) = ( 2)( 1)( + 1)( + 2)
Posljednji proizvod predstavlja proizvod pet uzastopnih cijelih brojeva od kojih je
uvijek jedan djeljiv sa dva,jedan sa tri, jedan sa etiri i jedan sa pet pa je ovaj
proizvod djeljiv sa 2 3 4 5 = 120.
3. Odredi sve vrijednosti prirodnog broja za koje je razlomak
3+29
+2
cijeli broj.
Rjeenje:
3 + 29
+2
+ + + 2 + 2 + 2 + 23 ( + 2) + ( + 2) + ( + 2) + 23
23
=
= 3+
+2
+2
+2
23
3
( + 2) treba da bude djeljivo sa 23
+2
+ 2 {25, 3, 1, 21}
4. Dokazati da je za ma koji prirodni broj izraz
2
2
2
3
3
6
cijeli broj.
Rjeenje:
2 2 3 32 4 + 3 (2 + 3 4)
+
=
=
2
3
6
6
6
2 + 3 4 = 2 + 4 4 = ( + 4) 1( + 4) = ( + 4)( 1)
(2 + 3 4) ( 1)( + 4) ( 1)( + 1 + 3)
=
=
=
6
6
6
( 1)( + 1) + 3( 1) ( 1)( + 1) ( 1)
=
=
+
6
6
2
185
( 1)( + 1) proizvod tri uzastopna prirodna broja pa je ovaj proizvod djeljiv sa 6,

pa vrijedi
(1)(+1)
6
( 1) proizvod dva uzastopna prirodna broja pa je ovaj proizvod djeljiv sa 2, pa vrijedi

(1)
2
na osnovu prethodnih relacija zakljuujemo da

2
2
2
3
3
6
(1)(+1)
6
(1)
2
, odnosno
5. Nai sve proste brojeve za koje je 1+2 +
1
2+3
1
3+4
+ +
1
++1
prirodan broj.
Rjeenje:
Racionalisat emo svaki od razlomaka pa emo dobiti:
1
1 + 2
= 2 1;
1
2 + 3
= 3 2;
1
3 + 4
= 4 3; ;
1
+ + 1
= + 1
to nakon uvrtavanja umjesto polaznih ralomaka daje:

2 1 + 3 2 + 4 3 + + + 1 = 1 + + 1 = + 1 1
Sada imamo + 1 1 = , , a odavde nakon prebacivanja jedinice na desnu stranu i
kvadriranja dobijamo:
+ 1 = ( + 1)2 + 1 = 2 + 2 + 1 = 2 + 2 = ( + 2)
Vidimo da e biti prost jedino ako je = 1 pa e biti da je = 3
6. Kolinici
35 : 36 i
47 : 45 su prirodni brojevi. Koji je kolinik vei?
Rjeenje:
Odredimo ove kolinike.
4|35
9|35
.
Iz uslova 36|35
= 2 = 6.
Iz uslova 4|35
9|(3 + + 5 + ) 9|(8 + + ) + = 1 + = 10.
Iz uslova 9|35
Za = 2 = 8, odnosno
35 = 3852, pa je 3852: 36 = 107.
Za = 6 = 4, odnosno
35 = 3456, pa je 3456: 36 = 96.
5|47
9|47
.
Iz uslova 45|47
= 0 = 5.
Iz uslova 5|47
9|(4 + + 7 + ) 9|(11 + + ) + = 7 + = 16.
Iz uslova 9|47
Za = 0 = 7, odnosno
47 = 4770, pa je 4770: 45 = 106.
= 4275, pa je 4275: 45 = 95.
Za = 5 = 2, odnosno 47
Dakle, ako je (, , , ) {(8, 2, 7, 0), (8, 2, 5, 2), (4, 6, 5, 2)}
35: 36 >
47 : 45.
Ako je (, , , ) {(4, 6, 7, 0)} 35 : 36 > 47 : 45.
186
7. Koje dvije cifre nedostaju u zapisu broja
137675309122634504631597958158090240000000
koji je jednak umnoku prvih 37 prirodnih brojeva? Odgovor obrazloi.
Rjeenje:
U proizvodu prvih 37 prirodnih brojeva figurira 8 faktora 5 (5, 10, 15, 20 i 30 po jedan, a u
broju 25 dva) i jo vie faktora 2, pa proizvod zavrava sa 8 nula, to znai = 0. Poto
ovaj proizvod sadri i faktor 9, to zbir svih njegovih cifara mora biti djeljiv sa 9, tj.
9|(150 + ) = 3.
8. Odredi sve proste brojeve , i takve da je (264 + 4) = 2008.

Rjeenje:
Napiimo broj 2008 u obliku proizvoda prostih faktora: 2008 = 2 2 2 2 251. Poto je
264 + > 8, , = 2, odnosno 264 + 4 = 1004.
1004: 264 < 4 < 4, pa moe biti 2 ili 3.
Ako je = 2 imamo = (1004 264 ): 4 = (1004 264 2): 4 = 486: 4. Meutim,
rezultat dijeljenja 486: 4 nije prirodan broj.
Ako je q = 3, imamo = (1004 264 ): 4 = (1004 264 3): 4 = 212: 4 = 53.
53 je prost broj, kao i brojevi 2 i 3, pa je rjeenje zadatka (, , ) = (2, 3, 53).
187
Trougao i etverougao. Mnogougao

1. Dokazati da je zbir poluprenika upisane i opisane krunice pravouglog trougla jednak
aritmetikoj sredini kateta.
Rjeenje:
Neka je centar upisane krunice i neka je njen poluprenik. Znamo da je poluprenik
opisane ktunice = 2. etverougao je kvadrat pa je = i = .

Iz podudarnosti trouglova i slijedi da je = , a iz podudarnosti trouglova
i slijedi da je = . Sada imamo
+
= ( ) + ( ) = 2 + =
2
2. U jednakostranini trougao stranice 3cm razmjeteno je 12 taaka. Dokazati da se u
svakom sluaju mogu nai dvije take ija je udaljenost manja ili jednaka od 1.
Rjeenje:
Podijelimo dati jednakostranini trougao na 9 podudarnih jednakostraninih trouglova,

podjelom stranica datog trougla na po tri jednaka dijela, a zatim povlaenjem paralela
sa stranicama. Kako je 9 trouglova, a 12 taaka, u bar jednom trouglu stranice 1 nai
e se bar dvije take ija e udaljenost biti manja ili jednaka 1.
188
3. Obim paralelograma je 30. Zbir povrina kvadrata konstruisanih nad dvjema susjednim
stranicama je 1132 . Kolike su duine tih stranica?
Rjeenje:
2 + 2 = 30, + = 15
2 + 2 = 113
( + )2 = 225
2 + 2 + 2 = 225
2 = 112
= 56 pa zakljuujemo = 8, = 7.
4. Izraunaj povrsinu krunog prstena kojeg cine opisana krunica i upisana krunica u
kvadrat stranie = 6.
Rjeenje:
2
2
2
2
= ( ) ( ) = [(
) ( ) ]
2
2
2
2
= 92
5. Uglovi deltoida koji obrazuju dijagonale sa nejednakim stranicama su 50 i 70. Koliki su

uglovi deltoida?
Rjeenje:
+ 50 + 50 = 180
= 180 100
= 80
+ 70 + 70 = 180
= 180 14
= 40
= 80 = 40 = 120
189
6. Nai sve pravougaonike ije su dimenzije (duina i irina) prirodni brojevi, a kojima su
obimi brojno jednaki njihovim povrinama.
Rjeenje:
2
, , = 2 + 2 2 = 2 = 2
2 4 + 4 2( 2)
4
4
=
+
=2+
2
2
2
2
Da bi dimenzija pravougaonika bila prirodni broj treba da vrijedi 4: ( 2) , pa
zakljuujemo da {3, 4}.
Za = 3 = 6.
Za = 4 = 4, tj. u ovom sluaju imamo kvadrat sa osobinom da mu je mjerni broj
obima i povrine jednak.
Dakle, postoji samo pravougaonik sa dimenzijama 6 i 3 te kvadrat sa dimenzijama 4.
=
7. Neka su i stranice, a 1 i 2 dijagonale paralelograma. Dokazati da je:

12 + 22 = 2(2 + 2 ).
Rjeenje:
Neka su visine = = , a odsjeci = = . Trouglovi i su

pravougli i vrijedi: 2 = 2 + 2 . Posmatrajmo sada trougao i on je pravougli pa
vrijedi 12 = ( + )2 + 2 tj. 12 = 2 + 2 + 2 + 2 . Posmatrajmo trougao i
on je pravougli pa vrijedi 22 = ( )2 + 2 tj. 22 = 2 2 + 2 + 2 .
Zamjenom prethodne dvije jednakosti u poslednju jednakost dobijamo:
12 = 2 + 2 + 2
22 = 2 2 + 2
Sabiranjem ove dvije jednakosti dobijemo 12 + 22 = 2(2 + 2 )
190
8. Na suprotnim obalama rijeke rastu dva drveta. Visina jednog drveta je 20, a drugog 30
i udaljenost izmeu njih je 50. Na vrhu svakog drveta sjedi po jedna ptica. Odjednom na
povrini rijeke pojavi se riba. Obje ptice polete prema ribi u isto vrijeme, istom brzinom i
istovremeno dolete do ribe. Na toj udaljenosti od nieg drveta se pojavila riba?
Rjeenje:
= pa je
202 + 2 = (50 )2 + 302 = 30
Na udaljenosti od 30 se pojavila riba od podnoja nieg drveta.
9. Nai obim mnogougla sa slike ako je = 13, = 7, = 8 i = 6 i

ako je = = = 90.
Rjeenje:
Kako je = 10 i ako na odaberemo taku tako da je = = 10, tada je
pravougaonik, a pravougli trougao.
191
Dalje imamo = = 102 62 = 8.

Dakle, = 8 + 7 + 6 + 8 + 13 = 42.
10. Ako sa oznaimo broj dijagonala iz jednog tjemena koveksnog mnogougla, a sa

ukupan broj dijagonala tog mnogougla, odredi mnogougao za koji vrijedi 92 2 = 0.
Rjeenje:
2
= 3
( 3)
2
2
( 3)} 9( 3) (
) = 0 ( 3)2 (9 ) = 0
2
4
=
2
2
2
( 3) = 0 (9 ) = 0 1 = 2 = 6
4
2
2
Dakle, jednakost 9 = 0 vrijedi za trougao i estougao.
11. Ako je broj dijagonala mnogougla 5 puta vei od broja njegovih stranica, koliko stranica
ima taj mnogougao?
Rjeenje:
broj stranica mnogougla
( 3)
( 3)
}
= 5 = 13
2
broj dijagonala mnogougla
2
192
Racionalni izrazi
1. Izraunati: 220 (1 + 211 + 220 )(1 211 + 220 )
Rjeenje:
Uoimo da je:
1 + 211 + 220 = 1 + 2 210 + 220 = (1 + 210 )2
1 211 + 220 = 1 2 210 + 220 = (1 210 )2
Sada je:
220 (1 + 211 + 220 )(1 211 + 220 ) =
= 220 |1 + 210 | |1 210 | =
= 220 (1 + 210 )(210 1) = 220 (220 1) = 1
2. Tarik je napisao sve trocifrene brojeve i za svaki od njih odredio proizvod njegovih
cifara. Nakon toga odredio je i zbir svih tih proizvoda. Koji je broj dobio?
Rjeenje:
Proizvod cifara trocifrenog broja kojem je cifra desetica ili cifra jedinica jednaka nuli iznosi
0. Takvi brojevi nee uticati na ukupan zbir svih proizvoda.
Promatrajui brojeve prve stotice lako se vidi:
- zbir proizvoda cifara brojeva 111, 112, 113, , 118, 119 je 1 + 2 + 3 + + 8 + 9 = 45
- zbir proizvoda cifara brojeva 121, 122, 123, , 128, 129 je 2 (1 + 2 + 3 + + 8 + 9) = 2 45
- analogno, slijede zbirovi proizvoda 3 45, 4 45, , 8 45 i 9 45.
Ukupan zbir proizvoda prve stotice iznosi
45 + 2 45 + 45 3 + + 8 45 + 9 45 = 45 (1 + 2 + 3 + + 8 + 9) = 45 45 = 452
Za brojeve druge stotice taj je zbroj umnoaka dvostruko vei (zbog znamenke stotice 2) i
iznosi: 2 452
Analogno, za ostale su trocifrene brojeve zbirovi proizvoda cifara jednaki su:
3 452 , 4 452 , ..., 9 452
Konani zbir svih proizvoda iznosi
452 (1 + 2 + 3 + + 8 + 9) = 452 45 = 453 .
2
3. Izraunaj vrijednost izraza +2 ako omjer brojeva i iznosi 2: 5.

Rjeenje:
: = 2: 5 =
2
5
4 2
4
=
= 252 =
2
2
7
+
35
+ 2
5
5
2
2 2
)
5
193
4. Ako je = 12 + 235 12 235 odrediti koliko je ( 25 1)

Rjeenje:
2016
Prvo emo transformisati vrijednost , pa emo dobiti:

= 12 + 235 12 235 = 12 + 27 5 12 27 5 =
= 12 + 25 7 12 25 7 =
= 7 + 5 + 25 7 7 + 5 25 7 =
= 7 + 25 7 + 5 7 25 7 + 5 =
2
= (7 + 5) (7 5) = 7 + 5 7 + 5 =
( 25 1)
2016
= (25 25 1)
2016
= (1)2016 = 1
5. Izraunati vrijednost izraza 19 411 47 7.

Rjeenje:
19 411 47 7 = 19 44 + 7 47 7 =
2
= 19 422 2 27 + (7) 7 = 19 4(2 7) 7 =

= 19 4(2 7) 7 = 19 8 + 47 7 = 11 + 47 7 =
2
= 4 + 7 + 47 7 = 4 + 47 + 7 7 = 22 + 2 2 7 + (7) 7 =
2
= (2 + 7) 7 = 2 + 7 7 = 2
6. Ako je ( + ) = (2004 1) gdje su , , + izraunati + + .

Rjeenje:
- ( + ) = (2004 1)
+ = 2004 + + = 2004
1
- s druge strane imamo: + + =
++
194
1 1 1 2004
1
+ + =
=

2004
7. Ako je + = 6 i = 8 pokazati da je 4 + 4 = 272

Rjeenje:
( + )2 = 36
2 + 2 + 2 = 3
Iz uslova zadatka = 8 ovdje je 2 = 16.
2 + 2 = 36 16
2 + 2 = 20 / 2
( 2 + 2 )2 = 202
4 + 2 2 2 + 2 = 400
4 + 4 = 400 2 64
4 + 4 = 400 128
4 + 4 = 272
8. Reduciraj izraz
4
4
1
1
4
Rjeenje:
4
4
= + 4
1
1
4
9. Nai sve trocifrene brojeve koji su jednaki treem stepenu zbira svojih cifara.
Rjeenje:
rjeenje zadatka, tj.
= ( + + )3 . Imamo: 43 < 100 i 999 < 103 , pa
Neka je broj
vrijedi 4 < ( + + ) < 10.
Za + + = 5 ( + + )3 = 53 = 125, 1 + 2 + 5 5.
Za + + = 6 ( + + )3 = 63 = 216, 2 + 1 + 6 6.
Za + + = 7 ( + + )3 = 73 = 343, 3 + 4 + 3 7.
Za + + = 8 ( + + )3 = 83 = 512, 5 + 1 + 2 = 8.
Za + + = 9 ( + + )3 = 93 = 729, 7 + 2 + 9 9.
Jedini takav broj je broj 512.
195
10. Pokazati da izraz

Rjeenje:
(3+1)2 (1)2
2
+ 1 predstavlja neparan broj za svako .
(3 + 1)2 (1 )2
92 + 6 + 1 (1 2 + 2 )
82 + 8
+1=
+1=
+1=
2
2
2
= 42 + 4 + 1 = (2 + 1)2
A ovo je kvadrat neparnog broja.
11. Dokazati nejednakost: 2 + 2 + 2 1; (, , , + + = 1).
Rjeenje:
2 + 2 + 2 1 2 + 2 + 2 + + / 2
2 2 + 2 + 2 2+ 2 + 2 2 + 2 0
( )2 + ( )2 + ( )2 0.
Kako kvadrat svakog realnog broja ne moe biti negativan, to je dobijena nejednakost istinita
za sve , , . Vrijedi jednakost ako i samo ako je = = .
12. Za koje vrijednosti promjenljvih x i y izraz: A = 2x 2 + 2xy + y 2 2x + 2y + 2,

(x, y R ) ima najmanju (minimalnu) vrijednost?
Rjeenje:
Dati izraz moemo rastaviti na sledei nain:
= 2 2 + 2 + 2 2 + 2 + 2 =
= ( 2 + 2 + 2 2 + 2 + 1) + ( 2 4 + 4) 3 =
= ( + + 1)2 + ( 2)2 3.
Zbog ( + + 1)2 0 i ( 2)2 0, (, ) moemo zakljuiti da je najmanja
vrijednost izraza za + + 1 = 0 i 2 = 0, tj. kada sredimo dobijemo = 2 i
= 3. Dakle, najmanja vrijednost datog izraza je: = 3; za = 2 i = 3.
13. Dokazati da je broj 20072005 2007 djeljiv sa 90.

Rjeenje:
20072005 2007 = 2007 (20072004 1) = 9 223 (20072004 1)
Poslednja jednakost je sigurno djeljiva sa 9. Da bi izraz bio djeljiv sa 90 on mora biti djeljiv i
sa 9 i sa 10. Broj 20074 se zavrava sa cifrom 1, pa se i broj 20072004 zavrava sa cifrom 1,
pa e biti da se izraz 20072004 1 zavrava sa cifrom 0 pa e izraz 20072004 1 biti djeljiv
sa 10. Budui da je 20072005 2007 djeljiv i sa 9 i sa 10 to je on djeljiv i sa 90.
196
Analitika geometrija. Mnogougao

1. Zadane su take (1, 1), (4, 3) i (1, 5). Napii jednainu pravaca na kojima lee
stranice trougla .
Rjeenje:
Stranica lei na pravoj koja prolazi kroz take i , stranica lei na pravoj koja
prolazi kroz take i i stranica lei na pravoj koja prolazi kroz take i . Na osnovu
navedenog i opteg oblika linearne funkcije = + , dobijemo sisteme:
1= +
3 = 4 +
1 = +
3 = 4 +
5= +
5 = +
2
Rjeavanjem sistema dobijemo jednaine traenih pravaca: = + , = 2 + 3 i

2
= 5 +
23
.
5
2. U pravouglom koordinatnom sistemu zadan je pravougaonik sa svojim vrhovima A(0,0),

(6, 0), (6, 4) i (0, 4). Napii jednaine pravaca na kojima lee dijagonale pravougaonika.
Rjeenje:
Dijagonala lei na pravoj koja prolazi kroz take i , dok dijagonala lei na pravoj
koja prolazi takama i . Na osnovu navedenog i opteg oblika linearne funkcije
= + , dobijemo sisteme:
0 =
0 = 6 +
4 = 6 +
4 =
2
Rjeavanjem sistema dobijemo jednaine traenih pravaca = 3 i = 3 + 4.
3. Zadane su take (2, 2), (5, 0), (7, 3) i (4, 5). Da li je etverougao
paralelogram? A pravougaonik?
Rjeenje:
Pronaimo jednadbe pravaca na kojima lee stranice etverougla. To su :
2
10
: = +
3
3
Iz koeficijenata smjera zakljuujemo da su naspramne stranice
3
15
: =
paralelne to znai da je ovaj etverougao paralelogram. Takoer
2
2
2
23
iz koeficijenata pravca zakljuujemo da su susjedne stranice
: = +
normalne, to znai da je etverougao pravougaonik.
3
9
3
: = 1 }
2
197
4. Povrina trougla je 8, a dva njegova vrha su u takama (1, 2), (2, 3). Odrediti
koordinate treeg vrha ako on lei na pravcu 2 + 2 = 0.
Rjeenje:
Neka su i koordinate vrha . Koordinate tada zadovoljavaju jednadbu = 2 + 2.
Iz uvjeta za povrinu trougla dobijamo:
1
= |1 (3 ) + 2 ( + 2) + (2 3)| 2 = |7 + 5|
2
Uvrtavajui = 2 + 2 i = 8 imamo 16 = |9 7|.
Razlikujemo dvije mogunosti:
9 7 = 16 1 = 1,
25
9 7 = 16 2 = .
7
36
Uzimajui u obzir = 2 + 2 dobijamo odgovarajue ordinate 1 = 4 , 2 = 7 .
25 36
Koordinate treeg vrha su (1, 4) ili ( 7 ,
).
Primjenjujui formulu za raunanje udaljenosti dvije take u pravouglom koordinatnom

||
sistemu imamo || = 26 i kako je = 8 to iz formule = 2 dobijamo da je
8
= 13 26 . Visina je udaljenost vrha ( , ) od pravca kojem je jednaina

5 7 = 0. Dakle:
|5 7|
8
=
=
26 |5 7| = 16 .
13
26
Smjenom = 2 + 2 dobijamo jednadbu |7 9| = 16 .
25 36
Dva su rjeenja 1 (1, 4) i 2 ( 7 ,
).
198
Simboli. Formule
presjek dva skupa
unija dva skupa
razlika dva skupa
() broj elemenata/lanova datog skupa
, , , , , oznaka za uglove
+ = 90 komplementni uglovi
+ = 180 suplementni uglovi
uporedni uglovi
jednocifren broj
10 + =
dvocifren broj
trocifren broj
100 + 10 + =
+ zbir dva broja
razlika dva broja
proizvod dva broja
kolinik dva broja
1, , + 1 tri uzastopna prirodna broja

2 2, 2, 2 + 2 tri uzastopna parna prirodna broja
2 3, 2 1, 2 + 1 tri uzastopna neparna prirodna broja
= + broj zapisan uz pomo zbira proizvoda kolinika (), djelioca () i ostatka
()
proirivanje razlomka
:
skraivanje razlomka
:

=
sabiranje/oduzimanje razlomaka istih nazivnika

=
sabiranje/oduzimanje razlomaka razliitih nazivnika

(, )

=
mnoenje razlomaka

:
: =
dijeljenje razlomaka
:
reciprona vrijednost zadatog razlomka

: = dijeljnje razlomaka ako se brojnici/nazivnici ne mogu podijeliti

, 0
|| = {
apsolutna vrijednost cijelog broja
, < 0
0. = 0. periodini decimalni broj
+ + = 180 zbir uglova u trouglu
199
+ + = 360 zbir spoljanjih uglova trougla

+ 1 = + 1 = + 1 = 180 odnos unutranjeg i njemu susjednog spoljanjeg ugla
trougla
+ = 90 = 90 uglovi pravouglog trougla
= = = 60 uglovi jednakostraninog trougla
2 + = 180 zbir uglova jednakokrakog trougla
< < + odnos stranica trougla
, , simetrale stranica trougla
, , simetrale unutranjih uglova trougla
, , teinice trougla
, , visine trougla
0 = 1, 1 =
2 = kvadriranje broja
3 = kubiranje broja
=
stepenovanje broja
nfaktora
2
2
()
= stepenovanje negativnog broja parnim eksponentom

= 21 stepenovanje negativnog broja neparnim eksponentom
= + mnoenje brojeva istih baza
: = dijeljenje brojeva istih baza
( ) = stepenovanje stepena

=
(
) stepenovanje razlomka
1
=
} stepenovanje negativnim eksponentom

( ) =( )
= , , 0 mnoenje korijena istog stepena

: = : , 0, > 0 dijeljenje korijena istog stepena

=
, 0, > 0 korjenovanje razlomka

()21
=
=
=
, 0, > 0
2 =
()
=
=
() ()2
+

, 0, > 0, > 0,
+
, 0, > 0, > 0,
2
()
()
}
racionalisanje nazivnika
2
1
= 0.01 postotak
100
= procentni iznos, procenat, glavna vrijednost/veliina
1% =
200
= procentualno poskupljenje/poveanje ili pojeftinjenje/smanjenje

2 2 = ( )( + ) razlika kvadrata
( )2 = 2 2 + 2 kvadrat zbira/razlike
( )3 = 3 3 2 + 3 2 3 kub zbira/razlike
3 3 = ( )( 2 + 2 ) zbir/razlika kubova
= ( ) izluivanje zajednikog faktora ispred zagrade
2 = 2 + 2 Pitagorina teorema
: = : = rjeavanje proporcije
() = (2 1 )2 + (2 1 )2 udaljenost dvije take u ravni
1
= 2 |1 (2 3 ) + 2 (3 1 ) + 3 (1 2 )| povrina trougla u koordinatnom sistemu
, 0 linearna jednadba ima jedinstveno rjeenje
= {
0 = , = 0 0 linearna jednadba je protivrjena
0 = 0, = = 0 linearna jednadba je neodreena
stranica kvadrata
, stranice pravougaonika
dijagonala kvarata i pravougaonika
= 4, = 2 obim i povrina kvadrata
= 2 dijagonala kvadrata
= 2( + ) = 2 + 2, = obim i povrina pravougaonika
=
= 2 + 2 dijagonala pravougaonika
, , stranice raznostraninog trougla
= + + , =
obim i povrina trougla
osnovica jednakokrakog trougla

krak jednakokrakog trougla
visina jednakokrakog trougla
= + 2, =
2
obim i povrina jednakokrakog trougla
2 = 2 + (2) krak jednakokrakog trougla

stranica jednakostraninog trougla
visina jednakostraninog trougla
= 3, =
2 3
4
obim i povrina jednakostraninog trougla
, katete pravouglog trougla

hipotenuza pravouglog trougla
= + + , =
obim i povrina pravouglog trougla
poluobim trougla
=
++
2
poluobim trougla
= ( )( )( ) povrina trogula
poluprenik opisanog kruga
prenik kruga
201
poluprenik opisanog kruga

= povrina trougla
=
povrina trougla
osnovica romba
visina romba
1 , 2 dijagonale romba
= 4, =
1 2
2
=
2
obim i povrina romba
2 = ( 21 ) + ( 22 ) osnovica romba
, osnovice trapeza
, kraci trapeza
= + + + , = + 2 + obim trapeza i jednakokrakog trapeza
=
+
2
povrina trapeza
= 2, = 2 obim i povrina kruga

centralni ugao kruga
= 360 2 povrina krunog isjeka
= (12 22 ) povrina krunog prstena

baza prizme, piramide, valjka, kupe
omota prizme, piramide, valjka, kupe
visina prizme, piramide, valjka, kupe
povrina prizme, piramide, valjka, kupe
zapremina prizme, piramide, valjka, kupe
= 2 + , = povrina i zapremina prizme i valjka
1
= + , = 3 zapremina prizme, piramide, valjka, kupe

osnovica, osnovna ivica prizme, piramide
visina bone strane piramide
bona ivica kupe
dijagonala prizme
dijagonala bone strane prizme, dijagonala osnove prizme i piramide
= 22 + 4, = 2 povrina i zapremina pravilne etverostrane prizme
= 62 , = 3 povrina i zapremina kocke
= 2 + 2, = obim i povrina dijagonalnog presjeka pravilne etverostrane
prizme
2
2
2
= + dijagonala bone strane pravilne etverostrane prizme
= 2 + 2, = 2 2 obim i povrina dijagonalnog presjeka kocke
= 3 dijagonala kocke
= 2( + + ), = povrina i zapremina kvadra
= 2 + 2, = obim i povrina dijagonalnog presjeka kvadra
= 2 + 2 + 2 dijagonala kvadra
2 = 2 + 2 , 2 = 2 + 2 , 2 = 2 + 2 dijagonala bonih strana kvadra
202
2 3
2
+ 3, =
2 3
4
= 32 3 + 6, =
povrina i zapremina pravilne trostrane prizme
32 3
4
povrina i zapremina pravilne estostrane prizme
= 4 + 2, = 2 obim i povrina dijagonalnog presjeka estostrane prizme

2 = 2 + 2 dijagonala bone strane pravilne estostrane prizme
1
= 2 + 2, = 3 2 povrina i zapremina pravilne etverostrane piramide

2
2 = 2 + (2) visina bone strane pravilne etverostrane piramide

2
2 = 2 + (2) bona ivica pravilne etverostrane piramide

2
2 = 2 + (2 ) bona ivica pravilne etverostrane piramide

= + 2, =
obim i povrina dijagonalnog presjeka pravilne etverostrane

piramide
=
=
3
3
3
+ 2 , = 12 2 povrina i zapremina pravilne trostrane piramide
4
32 3
3 2
+
3,
=
povrina i zapremina pravilne estostrne piramide
2
2
2
2
2 = + bona ivica pravilne estostrane piramide

2 = 2 +
32
4
visina bone strane pravilne estostrane piramide
= 2 + 2, = obim i povrina dijagonalnog presjeka pravilne estostrane

piramide
2
= 2( + ), = povrina i zapremina valjka
2 = odnos poluprenika i visine jednakostranog valjka
= 4 + 2, = 2 obim i povrina poprenog presjeka valjka
2 = 2 + 4 2 dijagonala osnog presjeka valjka
= 6 2 , = 2 3 povrina i zapremina jednakostranog valjka
= 8, = 4 2 obim i povrina poprenog presjeka jednakostranog valjka
2 = 8 2 dijagonala osnog presjeka jednakostranog valjka
1
= ( + ), = 3 2 povrina i zapremina kupe
2 = 2 + 2 bona ivica kupe

= 2 + 2, = obim i povrina poprenog presjeka kupe
= 3 odnos visine i poluprenika jednakostrane kupe
= 2 odnos poluprenika i bone ivice jednakostrane kupe
= 3 2 , =
3 3

3
2
povrina i zapremina jednakostrane kupe
= 6, = 3 obim i povrina poprenog presjeka jednakostrane kupe

4
= 4 2 , = 3 3 povrina i zapremina kugle

poluprenik malog kruga kugle
udaljenost centra kugle od centra malog kruga kugle
2 = 2 + 2 poluprenik kugla
= 2, = 2 obim i povrina malog kruga kugle
203

Zbirka Zadataka Iz Matematike Za Osnovne Skole PZTK 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zbirka Zadataka Iz Matematike Za Osnovne Skole PZTK 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Tuzla, januara1 2016. godine

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zadaci za esti razred

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Razred ima 38 uenika, a njih tano 9 voli dvije vrste voa.

6. Osjeni dio dijagrama koji odgovara skupovnim operacijama ( ) ( ).

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

8. Dati su skupovi: A = { |250 < 300 i djeljiv sa 6} i

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

skup svih nastavnika

11. Odredi skup tako da vai: a) {1, 2} = {1, 2, 3};

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Oznaimo sa broj uenika koji se bave sa oba sporta

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

999: 12 = 83 (3), ostatak dijeljenja

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

2. Zbir komplementnog i suplementnog ugla iznosi 150. Koliko iznosi ugao ?

3. Koliki je ugao ako je zbir njegovog komplementnog i suplementnog ugla 10?

4. Razlika dva suplementna ugla i jednaka je uglu . Izraunati uglove i .

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

5. Z b i r u g l a k o j i j e k o m p l e m e n t a n u g l u i ugla koji je suplementan uglu

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Uglovi i su unakrsni i meusobno su jednaki, a takoer uglovi i su unakrsni i

10. Razlika dva komplementna ugla je 1 5. Kolike su veliine tih uglova?

dobijamo da je = + 1 5, odakle uvrtavanjem ove jednakosti u prvu jednadbu

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

(180 ) + 18 = + 1 = 90 pa je komplement ugla = 40 54 33

15. Ako su uglovi i komplementni, i suplementni i je est puta manji od .

16. Koliki je ugao ako je zbir njegovog komplementnog i suplementnog ugla 7?

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

17. Jedan ugao je za 73 30 vei od njemu uporednog ugla. Koliki su ti uglovi?

19. Izraunati mjere uglova na slici

20. Uglovi i su komplementni. Odredi uglove i , ako je njihova razlika jednaka

Neka je > . Kako je + = 90 i = 3 , to je = 54 i = 36.

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

24. Uglovi i su suplementni, a uglovi i komplementni. Odredi uglove , i ako je

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

26. Uglovi i su suplementni, a uglovi i su komplementni. Izraunaj uglove , i

27. Uglovi i su suplementni. Pet estina ugla i treina ugla su komplementni.

30. Mjera ugla + je za 38 41 24 vea od mjere ugla . Odredi mjeru ugla .

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Uglovi: i - uporedni uglovi

puta manji od zbira ostala tri.

Traeni uglovi su: 36, 144, 36 i 144.

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

40. Koliki je ugao ako je zbir njegovog komplementnog i suplementnog ugla 4?

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

Skup prirodnih brojeva

2. Izraunaj (1700 + 1701 + + 1799 + 1800): 175 =

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

7. Postoji li broj iji je proizvod cifara 462?

8. Odrediti cifre i u broju

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

9. Dokazati da je zbir prirodnih brojeva od 1 do 1000 djeljiv sa 7.

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje

14. Razlika dva broja je 327, a kolinik 4. Koji su to brojevi?

Zbirka zadataka iz matematike za pripremu uenika osnovnih kola za takmienje