KOUDE & LUCHTBEHANDELING De selectie van werkmedia voor indirecte koeling Selection of coolants for secondary refrigeration ‘t.P, Pronk (Pepijn) eit. CA. Infante Ferreira Sectie Engineering Thermodynamics Facultest Werktuighouwkunde en Maritieme Techniex ‘Technische Universiteit Delft tel: (015) 278 94 78. ppronk@womttudelftnl Cainfanteferrelr@wbmt tudelf.n} Samenvatting “in dit artikel wordt een vergetiking gemeakt tussen een aantal frequent brute koudedragers voor indirecte Kroesystemen. Voor een voorbeeldappli ‘tie van 250 kW bijken koudedragers | met faseavergang, zoals jssluries en CO., betere energetische en econami sche prestaties te leveren dan koudedra gers zonder fascovergang of een system | met dieete expansie. ‘Summary This paper compares several frequently applied coolants for secondary relrigera- tion systems. For an application of 250 i, coolants with phase-change, such as ice sluries and C02, appear to have better energetic and economic perfor mance than coolants without phase- change or 2 system with direct expan “sion. ral Inleiding De laatste fren is het aantalgeinstal leerde indirecte koelsystemen sterk gestegen. Deze groet is voral te ver laren door het steven naar ee ne primaire koudemiddelinoud, ‘waardoor ammoniak vei kan wordes, toegepast of de drecte brosikasgase rissie van een HFK ein is. Naast ce xeuze voor een primar koudemiddel heeft ook de keuze van de kondedrager cen grote invloed op de energetsc én economische prestates van een snaiectsysteem, Aan de hand van een voorbeeldapplicate zullen in ot ari. el de energetische en economische prestaties van enkele Koudedragers worden vergeleken, Overzicht beschouwde koudedragers Hieronder voigt een korte beschriiving van de koudedragers die worden Deschouwd in dit artikel, waarbi zal worden ingegaan op tansporteigen schappen, veiligheid, conosie en miliewaspecten [1,2] Koudedragers zonder faseovergang: Ethyleengiycol-optossingen (EG) Ethyleenglycol-oplossingen hebben goede transporteigenschappen en ‘worden daarom veel toegepast in inci- recte koelsystemen, De corre eigenschappen 2ijn vergeliikbaar met lie van water. Fiyleengly¢ol is echt siftig bij insikken en is belastend vo het mile, Katiumformiaat-oplossingen (KFo) Kallumformiast-oplossingen worsen {gekenmerkt door een relatlef lage vis~ Cositeit ten opzichte van bijvoorbee! ethyleenglycol-oplossingen. Een eel is echter het corrosieve Kara van kalumformiaat wat voors. ulting komt in combinatie met al nium, zink en gegalvaniseerd ‘TC KOUDEMIDDELEN Themadag 24 Nov. 2004 ‘NV Indirect Koeing Kellumformiaat-oplossingen zijn niet ‘brandbaar en niet giftig en zijn hoven- den biologisch afbreekbar Betaine-oplossingen Betaine-oplossingen vormen een rela- lief nieuwe groep koudedragers, die als, bijproducten worden geproduceerd in. de suikerindustrie. De transporteigen- sschappen zijn ets minder gunstig ver geleken met ethvleenglycol-oplossin- sen, Betaine-oplossingen aija niet git- tig en zijn bovendien biologisch albreekbaat Koudedragers ‘met faseovergang: sslurries [T[sslurries i)n mengse's van een wate rige oplossing en ijskrstallen, Deze Koudedrager maakt gebruik van de faseovergang van 3js naar water en heeft daardoor een veel grotere koe! capaciteit dan koudedragers zonder faseovergang. Tsslurrie kan gemaakt ‘worden uit allerlei waterige oplossin- gen, waardoor eigenschappen als Drandhaatheid, giftigheid en miicube- lasting sterk athankelik zijn van de toegepaste vriespuntverlagende stot co, Koudeérager CO, maakt gebruike van de faseovergang van vloeistof naar gas ‘waardoor ook deze koudedrager een grote koelcapaciteit hee. De directe Dijdrage van het toegepaste CO, aan hhet broeikaseffect is verwaatloosbaar ten opzichte wan de indirecte emisste. on nadee! is echter de hoge druk van ‘ongeveer 30 bar die moet worden toe sgepast, waardoor het leiGingwerk aan- ienlik duurder wordt dan bi} andere oudedragers. CO; is niet brandbaar cen slechts in hoge concentraties gift, In Figuur is een vergeliiking gemaakt van de volumetrische koelcapaciteit van de genoemde koudedragers.TCE KOUDEMIDDELEN KOUDE & LUCHTBEHANDELING 180 ——— 62% voor RyogA. 5100 De gemiddelde le 140 temperatuur van jot || de toucecroner 2 F100 Dedraagt-6°C en ae Usstutie pene aa lca Sea eB paciteit van de ss verschillende 0 Ea ene €0io Panic ° —— — ain de gegevens | oeiies, ll + ogee = cl De overige uit- Figuur 1 — Vergeliking von de koskcapoctet von koudedhugers gangspunten (ae tokst voor utgongspunten) | Hierbijis voor de koudedragers zond | faseovergang uitgegaan van een tem- peratuurtraject van 4 K. Bij jsslurrie is gerekend met een maximaal jsper- centage van 30% dat volledig afsmelt bij de gebruiker. Enter, bij isslurries ‘met een vriespunt lager dan -6°C levert dit ijspercentage een tempera tuurtraject van meer dan K op. Dits longewenst en daarom isin deze geval- len gerekend met dit maximate tempe ratuurtraject en komt het maximale ijspercentage lager uit dan 30%. Voor de berekening van de volumetrische | koelcapacitett van CO, is uitgegaan vvan een pompsysteem waarbl) 50% van de toegevoerde vloeistof bij de gebrai- ‘ker verdampt Uitgangspunten vergelijking ‘Aan ce hand van een voorbeeiéappl catle kumen de energetische en eco nomische prestaties van de genoemde oudedragers onderting en ten opzich te van een koclsysteem met directe expansie worden vergeleken Hierbij is veronderstela dat_een ammoniak-koelmachine de Koudeop welking verzorgt bij indizecte syste- men en dat het referentiesysteem met direct expansie werkt met Rjosa, Hieronder zal een voorbeeldapplicatie worden beschouud met een Koelver | mogen van 250 KW bij een applicatie femperaraur van 2°C De totale koellast is verdeeld over 10 Iuchtkoelers van 25 kW waarvoor in totaal 2000 meter koelleiding nodig zal ain De verdampingstemperatuur bedraage =11°C bij de indirecte systemen en -6°C voor het system met directe expansie Hot isentropisch rendement van de compressor is 73% voor ammoniak en van de vergelii- King zijn over genomen uit het onlangs verschenen ‘TNO-rapport “Aanvulling Bouwwijzer koel- en vrieshuizen” [3 Voor ijssiurrie ain een systeem met en een systeem zonder koudeopslag oorgerekend, Het systeem met Koudeopslag_(I[s- slurtiev) bevat een geroerde buffer ‘tank van 10 a? waardoor piekbelastin gen kunnen worden uitgesmeerd en slechts 200 KW geinstalleerd Koelver- mogen nodig is. ‘Ben ander voor~ deel is dat een sgroter deel van de koudeopwek- EG, ing 'sachis KFo, plaatvindt i en Betaine elekiriciteitsta rief 5% lager ligt Naast deze paciteit van islamic en CO. tot gevol dat relatief Kleine pompen kunnen worden gebruikt met een laag energie verbrulk Figur 3 toont de benodigde opper- Vlakken van warmtewisselzars in het Indirect systeem. De (inwendige) oppervlakten van de luchtkoelers ver schillen niet veel omdat het appervlale hiervan voornamelijk wordt bepaaid door de Iuchtzijdige warmteover- ddracht,De vergelijking van benodigde ‘oppervlakken voor Koudeopwekking laat grotere verschillen zien, De kow dedrager op basis van hetaine het ‘een hoge viseasteit hetgeen resulteert in een lage warmteoverdracht en een grote warmtewisselaar. De viscasiteit van ethyleenglycol- en vooral kalium- formiaat-oplossingen is lager hetgeen resulteert in een Kleinere warmtewis: selaar. De warmteoverdracht ujdens productie van jsslurme of tidens con, Wensatie van CO, is relatie® hoog ‘waardoor een Kleine warmtewisselaar kan volstaan, Deze warmtewisselaars zallen echter perm? duurder 2ijn dan lUsslurrie O oS) voordelen profi- Fguur 2 ~ Leidingdiameters van de verschillnde koudedragers in | leer: een sy- indirect systemen en gen sytocm met directe expanse van RADIA ddeopslag ook van lagere condensatie- temperaturen gedurende de nacht Dit voordeel wordt echter gecompen- seer door de benodigde roerenergic In de buttertanke Resultaten vergelijking BB het doorrekenen van de genoemde systemen valtallereerst op dat de ver schlllen in volumeteische Koelcapa- citeit (2ie Figuur 2) een enorme invloed hebten op de diameters van het leiingwerk. Figur 2 leat zien dat de leidingdiame- ters voor koudedragers zonder faseo- vergang ongeveer drie keer groter zijn ddan van koudedragers met faseaver~ ‘ang. Daarnaast heeft de grote koelea~ voor de koudedragers zonder faseo vergang. Dit geldt met name voor de | productie van isslursie. Ben vengeliiking van de investerings Kosten (Piguur 4) laat zien dat alle indirecte systemen hogere investe ringskosten hebben dan het systeem met directe expansie. De belangrijkste orzaak hiervoor is de extra warmate wisselaar voor de koudcopwekking, van de koudedrager De koudedragers met faseovergang hebben lagere investeringskosten dan de koudedra: ‘gers zonder faseovergang. Dit wordt Vooral veroorzaakt door de grotere diameter van de leidingen en de grote- re warmtewisselaars, De kosten van beide ijssiurrie systemen iin verge 98° ja aKOUDE & LUCHTBEHANDELING TEKOUDEMIDDELEN = j Besant So Contes 4 [Bucryccee || ccplouacetos: De TEWI bdrage van inet syste E10 i@Koudeopwekiing|) en worden ve!~ men met ammoniak is 30 tot 35% lager Bs 9 geleken dan van een DX systeem met RgosA. ie Sir au deine BU adres systomen ot gebrak ik i «0 ea ec Veer die fee eee | Be enemies : aaeece terete gO | zonder faseovergang. Bij het gebruik | a covergang cok van een koudedrager met faseover- oe @ 3x | cecmemiscs net game in het enetpegeruk en de BE B FE BF S NGNocsela eaplotaterosten ager dan van het ees zijn, Dit ont heschouwde DX system ie s vooral door het a a eee ee eens cera Ses cane likbaat. Voor het ijsshurrie systeem de hogere investeringskosten. op siet Koudeopslag brengt de buffertank fextra Kosten met zich mee, maar dit wordt gecompenseerd door het Kleiner geinstalleerd koelvermogen. 3 BCondensor | [Compressor | Wow, Koudeopwekking | Koudedragerpomp | lLeidingverk sm Buffertank DLucttkoeters 1m Primair Koudemiddel Bkoudedrager mOverigen Het systeem met COs valt op door de Inoge kosten voor het leidingwerk dat Dbestand moet 2 tegen hoge drukkea, Ben TEWI-vergeliking (Total But vatent Warming Impact) van de ver: schillende systemen laat zien dat de totale bijdrage van het DX systeom [met Ryo44 aan et brocikasffect ‘minstens 4o% hoger lige dan dat van de indizecte systemen (2ie Figuur 5). Verder vate op dat hat energiegebraie (indirecte TEWI-bidrage) van de indl- Figuur 4 ~ lnesteringskoston von beschounde sstemen utgesplis naar companenten recte systemen lagers dan van het DX system, waazbi) opvalt dat vooral de mijn worden terugverdiend. Bij ine is Koudedragers met feseavergang aan-siurrie system met koudeop=iag zienkic uiniger zijn. De belangrifkste wordt dit effect nog versterki door het Corzaak voor deze verschillen is het feit dat een groter deel van de Koude {gebruik van ammoniak dat thermady-opwekking. ’snachts plaatsvinds hamisch gezien gunstiger is dan waardoor de gomiddelde onerziep: Investeringskosten (ké) Nsslunie Haowa tage et eto 0 || , (2 owe | 51000 inact i. om 3 ow : e i | 23 10 aa aan § «0 4 is J 2 mo eck 0 cee) se 10 aA tl yw a a ee ay srootaegavomenle hgCO amin Figur 6 Gpltstlosten von de eicnuwde gatanen uiezet | figuur §-rew-vergeljting van de beschoode5ytemen tegen brociksgesemisses