‫اهﺪاء‬

‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻪ ‪:‬‬

‫‪ -‬آﺴﻰ آﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪ :‬زن و ﻓﺮزﻧﺪم را ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ آﺮﺑﻼ ﻣﻰﺑﺮم ﺗﺎ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ دﻳﻦ را‬
‫زﻧﺪﻩ آﻨﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ اﺑﻮذرهﺎﻳﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ و در ﻏﺮﺑﺖ رﺑﺬﻩ ﺟﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ هﻤﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در راﻩ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺮوف هﺎ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮهﺎ ﺟﺎن دادﻧﺪ؛ ﻣﺎل دادﻧﺪ؛ زﻧﺪان و‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺗﺒﻌﻴﺪ آﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺻﺒﺮ آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎاﻣﺮوز ﻣﺎ ﺣﺘﻰ از ﮔﻔﺘﻦ ﻳﻚ آﻠﻤﻪ در اﻳﻦ راﻩ درﻳﻎ دارﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑِﺴِﻢ اﻟﻠّﻪ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‬

‫ﺔ اﻟﻠﱠﻪِ‬
‫ﺪﻟِﻠﱠﻪِ رَبﱢ اﻟْﻌﺎﻟَﻤﻴﻦَ و ﺻَﻠّﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻰ ﺳَﻴّﺪﻧﺎ و ﻧﺒﻴّﻨﺎ ﻣﺤﻤّﺪٍ و اهﻞ ﺑَ ْﻴﺘِﻪ اﻟﻤَﻌﺼﻮﻣﻴﻦ و ﻟَﻌﻨَ ُ‬
‫»اَﻟﺤَﻤ ُ‬
‫ﻋﻠﻰ اَﻋﺪاﺋِﻬﻢ اَﺟﻤَﻌﻴﻦ«‬

‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺳﻮرﻩ ﻣﺒﺎرآﻪ واﻟﻌﺼﺮ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ آﻪ ‪:‬‬

‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﻤﺎن اﻧﺴﺎن آﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﺪ هﺮ روز ﺑﻪ ﻋﻤﺮش اﻓﺰودﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬هﺮ روز آﻪ ﻣﻰﮔﺬرد از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ او آﺎﺳﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﭘﺪر ﺑﺰرگهﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ »ﭘﺪر آﻮﭼﻚ« هﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻮزادهﺎ آﻪ ﻋﻤﺮى در‬
‫ﭘﻴﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎ را دارا ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﻣﺎن ﺳﻮﮔﻨﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن هﻤﭽﻮن ﻳﺦ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺴﺮٍ« ﭘﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ هﺪر رﻓﺘﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰى‬
‫ﺧ ْ‬
‫ﺼﺮِ اِنﱠ ْاﻻِﻧْﺴﺎنَ ﻟَﻔﻰ ُ‬
‫در ﺣﺎل ﺁب ﺷﺪن اﺳﺖ »وَا ْﻟﻌَ ْ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻤﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم و ﻣﺪال ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻤﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و‬
‫ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ »اِﻻّاﻟْﺬﻳﻦَ اﻣَﻨﻮا و ﻋَﻤِﻠﻮااﻟْﺼﺎﻟِﺤﺎتِ«‪ .‬اﻳﻤﺎن و آﺎر ﻧﻴﻚ اﮔﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ارزﺷﻰ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺳﻔﺎرش و دﻋﻮت آﻨﻴﻢ »وَ ﺗَﻮاﺻَﻮْا‬
‫ﺑِﺎ ْﻟﺤَﻖﱢ«؛ اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﻤﻮدن اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ در ﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و‬
‫ﻣﻌﺮوف دﻋﻮت آﻨﻴﻢ و از ﻣﻔﺎﺳﺪ و اﻧﺤﺮاﻓﺎﺗﻰ آﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد آﻪ ﺑﺮﺧﻮردهﺎى ﻧﺎﮔﻮارى‬
‫ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻜﺎر اﻳﻦ راﻩ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻴﻢ »وَ ﺗَﻮاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺼﱠ ْﺒﺮِ«‪.‬‬
‫آﻮﺗﺎﻩ ﺳﺨﻦ اﻳﻨﻜﻪ هﺴﺘﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و هﺮ روز آﻪ از ﻋﻤﺮﻣﺎن آﺎﺳﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﭼﻴﺰى ذﺧﻴﺮﻩ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎزار هﺴﺘﻰ ﺑﺎﺧﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ذﺧﻴﺮﻩهﺎ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﺳﻔﺎرش‬
 ‫آﺮدن دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺻﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬هﻤﺎن اﻣﺮ ﺑﻤﻌﺮوف اﺳﺖ آﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻜﺮ ﺣﻖ‪،‬‬
‫ﺣﺮف ﺣﻖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻖ‪ ،‬رهﺒﺮ ﺣﻖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺣﻖ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ هﺮ روز ﻣﻌﺮوفهﺎ را ﮔﺴﺘﺮش‬
‫دهﻴﻢ و از ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﻣﻨﻜﺮهﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ رهﺒﺮى اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰﻗﺪس ﺳﺮﻩ و ﺧﻮن ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ )ﻃﺎﻏﻮت و ﺳﻠﻄﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ(‬
‫ﻣﺤﻮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف )اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬ﺁزادى‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ( ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ اﻳﻦ ﺑﻨﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ دارد‪ .‬اﮔﺮ دﻳﻮارى ﺑﻨﺪآﺸﻰ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺁﺟﺮهﺎ و ﺳﻨﮕﻬﺎى ﺁن ﻳﻜﻰ‬
‫ﭘﺲ از دﻳﮕﺮى ﻓﺮو ﻣﻰرﻳﺰد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ و ﺷﻬﺪاى ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ ﺳﭙﺮدﻩاﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ‬
‫آﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ﺑﺨﻮﺑﻰ ﭘﺎﺳﺪارى آﻨﻴﻢ؛ هﺮ ﺟﺎ ﻓﺴﺎدى دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺁن را ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫هﺮ روز ﻣﻌﺮوﻓﻰ را ﮔﺴﺘﺮش دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوفهﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻰ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ آﻪ ﺑﺤﻤﺪ اﷲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز آﻪ اﻳﻦ‬
‫آﻠﻤﺎت را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬دﻩهﺎ هﺰار ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺁزاد در ﻣﺮاآﺰ ﺁﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬ﻣﻴﺎدﻳﻦ ورزﺷﻰ‪،‬‬
‫ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ادارات و آﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺻﺪهﺎ هﺰار ﻧﻔﺮ از اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش و ﺣﻔﻆ و ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺁن رو‬
‫ﺁوردﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎرات‪ ،‬اﺧﺘﺮاﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪﻩﺷﺪن در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ و از هﻤﻪ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮ ﭘﻴﺮوزى رزﻣﻨﺪﮔﺎن در هﺸﺖ ﺳﺎل دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و ﺧﻨﺜﻰ آﺮدن ﺗﻮﻃﺌﻪهﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪهﺎ و‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻬﺎ و آﻢ ﺷﺪن ﺑﻰ ﺳﻮادى و اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬رﻓﺎهﻰ و‪ ...‬اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫آﻨﺎر هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻓﺮاواﻧﻰ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻣﺤﻮ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻜﺮى آﺮد‪.‬‬

‫ﺳﺘﺎد اﺣﻴﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫ﺑﻪ ﻓﻜﺮم رﺳﻴﺪ‪ ،‬اآﻨﻮن آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺘﺎد اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﻣﺎ داد و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ‬
‫ﺟﻠﺪ آﺘﺎب ﻧﻤﺎز در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻬﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ و ﺗﻮزﻳﻊ آﻨﻴﻢ و ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻤﺎز را ﮔﺴﺘﺮش دهﻴﻢ‪،‬‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻰ را ﭘﻴﺪا آﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاى زآﺎت و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﻴﺰ آﺎرى ﻓﺮهﻨﮕﻰ اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻓﻀﻼى ﻗﻢ ‪ -‬آﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺷﻬﻴﺪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺑﻬﺸﺘﻰ و ﻗﺪوﺳﻰ ‪ -‬رﻓﺘﻢ و ﻧﺎﻟﻪاى زدم و‬
‫هﻤﺮاهﺎﻧﻰ ﭘﻴﺪا آﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺟﻨﺘﻰ ﺳﺘﺎد اﺣﻴﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻳﻢ و آﺎر را ﺷﺮوع‬
‫آﺮدﻳﻢ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺘﺎد‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ از دوﺳﺘﺎن آﺎرى را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺳﻬﻢ ﻣﻦ هﻢ آﺎر ﻓﺮهﻨﮕﻰ و ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺷﺪ‪ .‬ﻻزم داﻧﺴﺘﻢ آﺘﺎﺑﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬اﻳﻦ آﺘﺎب‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺟﻠﺴﻪ درﺳﻬﺎﻳﻰ از ﻗﺮﺁن اﺳﺖ آﻪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف داﺷﺘﻪام‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫آﺘﺎب‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اهﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع و ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﺗﺮك ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎ و وﻇﺎﻳﻒ ﺁﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻴﺰ ﻋﻼوﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ و رواﻧﻰ آﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﻣﻰﺷﻮد اﺷﺎراﺗﻰ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ هﺎى هﺮ ﮔﺮوﻩ و دﺳﺘﮕﺎهﻰ را ﻣﺆﻣﻨﺎن واﻗﻌﻰ ﺁن ﻧﻈﺎم ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻳﻚ ارﺗﺶ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از هﺮ آﺲ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ ﭘﺎدﮔﺎن را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ او ﺑﺎ‬
‫هﻤﻔﻜﺮان ﻣﺆﻣﻦ ﺧﻮد ﺟﻠﺴﺎﺗﻰ در ﺟﻬﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺮوف و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮات ﺗﺸﻜﻴﻞ دهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻣﺪادهﺎى اﻟﻬﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎدﮔﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻤﺪﻳﻦ ﺑﺎزار‪،‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮان آﺎرﺧﺎﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻣﺮدان روﺳﺘﺎهﺎ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﻜﺎر‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن دﻟﺴﻮز و‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ در هﺮ رﺗﺒﻪاى آﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ و ﺗﺨﺼﺺ و ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻋﻤﻴﻖ از ﺟﺰﺋﻴﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺶ از هﺮآﺲ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺮوف را ﮔﺴﺘﺮش دهﻨﺪ ﻟﺬا ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ‬
‫از ﻣﻨﻜﺮ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دوش آﺴﺎﻧﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬آﻪ از اﻣﻜﺎﻧﺎت وﻳﮋﻩاى ﺑﺮﺧﻮدارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﺮدم از اﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﺣﺮف ﺷﻨﻮى ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ( اﻟﺬﻳﻦ ان ﻣﻜﻨﺎهﻢ ﻓﻰ اﻻرض اﻗﺎﻣﻮااﻟﺼﻠﻮة و اﺗﻮااﻟﺰآﺎة و اﻣﺮوا ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻮا ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪) .‬ﺣﺞ ‪(٤١/‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻓﻴﻖ هﻤﻪ را در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ اﻟﻬﻰ ﺧﻮاهﺎﻧﻢ و اﮔﺮ ﻟﻐﺰﺷﻰ در ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﻳﻢ هﺴﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰ ﻋﺬر ﻣﻰﺧﻮاهﻢ و از ﺑﺰرﮔﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎرى ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻰ آﻨﻢ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺸﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺸﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻌﻬﺪ و ﺳﻮز و ﻋﻼﻗﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟّﻰ و ﺗﺒﺮّى اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁزادى در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﺁﺣﺎد ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻓﻄﺮت ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺣﻀﻮر و ﻏﻴﺎب واﺟﺒﺎت اﺳﺖ ؛ ﭼﺮا ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪى ؟ ﭼﺮا روزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻰ؟‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ اﺟﺮاى ﺗﻤﺎم واﺟﺒﺎت و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺮك هﻤﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﻜﻮآﺎران در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺗﺬآﺮ و ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن اﻓﺮاد ﺟﺎهﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻠﺦ آﺮدن آﺎم ﺧﻼﻓﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﮔﺎز و ﺗﺮﻣﺰى اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ راهﺪاﻳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ واﻟﺪﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﺳﺎس ﺗﺮﺑﻴﺖ آﻮدك راﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺳﺒﺐ دﻟﮕﺮﻣﻰ و ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻓﺮاد آﻢ ارادﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺣﻀﻮر در ﺻﺤﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﺣﻘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اهﻞ اﻳﻤﺎن دادﻩ ﺗﺎ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺟﺒﺮان آﻨﻨﺪﻩ آﻤﺒﻮد ﺗﻘﻮاى ﺑﻌﻀﻰ از اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ را رﺷﺪ ﻣﻰدهﺪ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﺳﻘﻮط ﻧﺠﺎت ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺣﺎﻓﻆ ﻣﺮزهﺎ و ﺣﻘﻮق اﻓﺮاد اﺳﺖ ؛ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻰﻓﺮﻳﺎد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻣﺮدﻩ اﺳﺖ و اﻓﺮاد‬
‫ﺳﺎآﺖ‪ ،‬ﺟﻤﺎداﺗﻰ ﻣﺘﻨﻔّﺲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ وﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮدم را‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻰ ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ روﺣﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻴﺐهﺎ و ﮔﻨﺎهﺎنِ ﻣُﺴﺮى اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻰ اﻧﻀﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰﻣﺤﺪود آﺮدن ﺗﻤﺎﻳﻼت اﺷﺨﺎص‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ؛ در واﻗﻊ ﻧﻮﻋﻰآﻨﺘﺮل اﻓﺮاد ﻻاﺑﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻟﻮط در ﺑﺮاﺑﺮﮔﺮوﻩ ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ در‬
‫ﺟﻞٌ رَﺷﻴﺪٌ‪ .‬ﺳﻮرﻩ هﻮد ‪/‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ رﺷﻴﺪ هﺴﺖ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ اﻳﻦ آﺎر ﺷﻤﺎ ﺷﻮد؟) اَﻟَﻴﺲَ ﻣِ ْﻨﻜُﻢ رَ ُ‬
‫ﺁﻳﻪ ‪(٧٨‬‬
‫* ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ داﺧﻠﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻞ ﻣﻰﺷﻮد وﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺎرﺟﻰ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫در اهﻤﻴﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف هﻤﻴﻦ ﺑﺲ آﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﻗﻠﺒﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺁن )ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻨﻔﺮ ﻗﻠﺒﻰ از‬
‫ﻣﻨﻜﺮ(‪ ،‬ﺁن را در اﺻﻮل دﻳﻦ؛ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮردهﺎى ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻰ از واﺟﺒﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را در ردﻳﻒ‬
‫ﻓﺮوع دﻳﻦ ﻣﻄﺮح آﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻧﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺁﻧﻘﺪر‬
‫زﻳﺎد اﺳﺖ آﻪ آﻤﺮ را ﻣﻰﺷﻜﻨﺪ( ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎﻩ ‪ /‬ص ‪(٨٠‬‬
‫هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻳﻚ اﺑﺮ ﻗﺪرت ﻳﺎ ﻗﻠﺪرى آﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاى را ﺑﻤﺒﺎران ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات را اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻳﺎد هﻤﻪ آﺸﻮرهﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻧﻤﻰ زﻧﺪ‪ .‬ﺳﻜﻮت‬
 ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ و ﺗﺮس ﺳﺮدﻣﺪاران و ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ و ﺑﻰ ﺧﺒﺮى ﺗﻮدﻩ هﺎى ﻣﺮدم ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﺟﻬﺎﻧﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات ﺧﻮد هﻴﭻ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮى ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﺎرﺧﺎﻧﻪاى ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺎزرﺳﻰ و ﻧﻈﺎرت ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ دارد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮى هﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت و‬
‫ﺑﺎزرﺳﻰ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﻼم ﺷﻨﺎس دارد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دوﺳﺖ ﺁن اﺳﺖ آﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﻼف‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮ ﺷﻮد و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺖ ﺁن‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﺬآﺮ ﻧﺪهﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دوﺳﺖ ﻣﻦ آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻋﻴﺐ هﺎى ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ هﺪﻳﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺮاﻗﺐ آﺎرهﺎى ﺧﻮد اﺳﺖ« ﻳﻌﻨﻰ از ﺧﻮدش ﺣﺴﺎب ﭘﺲ‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺁرى ! اﮔﺮ ﻣﺎ از درون ﻣﺮاﻗﺐ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻣﺮدم از ﺑﺮون ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در رأس‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ‬
‫و ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﻣﺸﻮق ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺖ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن آﻪ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌﺮوفِ و ﺗَ ْﻨﻬَﻮْن ﻋﻦ ا ْﻟﻤُﻨﻜَﺮِ ﺗُﺆﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠّﻪ) ﺳﻮرﻩ ﺁل ﻋﻤﺮان ‪/‬‬
‫ُآ ْﻨﺘُﻢ ﺧَﻴﺮَ ُاﻣﱠﺔٍ اُﺧﺮِﺟَﺖ ﻟِﻠﻨّﺎسِ ﺗَﺄ ُ‬
‫ﺁﻳﻪ ‪(١١٠‬‬
‫در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎى ﺧﻴﺮ و ﺣﺘﻰ ﺟﻬﺎد در راﻩ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﺜﻞ‬
‫رﻃﻮﺑﺖ دهﺎن اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁب درﻳﺎ( ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر‪ ،‬ص ‪» : ٣٧٤‬آﻨﻔﺜﺔ ﻓﻰ ﺑﺤﺮ ﻟﺠّﻰ«(‬

‫رﻳﺸﻪهﺎى ﻓﻄﺮى و ﻏﺮﻳﺰى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﺗﻤﺎم ﭘﺪران و ﻣﺎدران در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ آﺎرهﺎﻳﻰ واداﺷﺘﻪ و از آﺎرهﺎﻳﻰ ﻧﻬﻰ آﺮدﻩاﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ و ﺗﺸﻮﻳﻖ و هﺸﺪار‪ ،‬رﻳﺸﻪ در درون هﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ دارد و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن و‬
‫ﻣﻜﺎن و ﻳﺎ ﻧﮋاد و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎﺻّﻰ ﻧﻤﻰ ﺷﻮد‪.‬هﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪاى اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ از ﻓﻄﺮى ﺑﻮدن‬
‫ﺁن دارد‪.‬‬

‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺣﻴﻮاﻧﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮهﺎ‬

 ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ هﺸﺪار و اﺧﻄﺎر و ﻳﺎ ﻓﺮﻳﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮهﺎ و اﻧﺤﺮاﻓﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﻮرﭼﻪاى دﻳﺪ ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮش در ﺣﺮآﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد زد و ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻤﻠَﺔٌ‬
‫ﺖ ﻧَ ْ‬
‫ﻤﻞِ ﻗﺎﻟَ ْ‬
‫ﻣﻮرﭼﮕﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻻﻧﻪهﺎى ﺧﻮد ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺁﻧﺎن ﻧﺸﻮﻳﺪ( ﺣَﺘّﻰ اِذا اَﺗَﻮْا ﻋَﻠﻰ وادِ اﻟﻨﱠ ْ‬
‫ﺸﻌُﺮونَ‪ .‬ﻧﻤﻞ ‪(١٨ /‬‬
‫ﺟﻨُﻮدُﻩ و هُﻢ ﻻﻳَ ْ‬
‫نو ُ‬
‫ﺳﻠَﻴﻤﺎ ُ‬
‫ﺤﻄِﻤَﻨﱠﻜُﻢ ُ‬
‫ﺧﻠُﻮا ﻣَﺴﺎآِﻨَﻜُﻢ ﻻﻳَ ْ‬
‫ﻞ ُا ْد ُ‬
‫ﻤ ُ‬
‫ﻳﺎ اَﻳﱡﻬﺎ اﻟﻨﱠ ْ‬
‫و هﻤﻴﻦ آﻪ هﺪهﺪ در ﭘﺮواز ﺧﻮد از ﻓﻀﺎى آﺸﻮر ﺳﺒﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻧﺤﺮاف ﻣﺮدم ﺷﺪ و درﻳﺎﻓﺖ آﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺪﺗُﻬﺎ و ﻗَﻮﻣَﻬﺎ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺁﻣﺪ و ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻪ ﺧﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ اﻧﺤﺮاف ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮد( وَﺟَ ْ‬
‫ﻤﺲِ ﻣِﻦ دُونِ اﻟﻠّﻪ ‪...‬ﻧﻤﻞ‪(٢٤/‬‬
‫ﺠﺪُونَ ﻟِﻠﺸﱠ ْ‬
‫ﻳَﺴ ُ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺤﺮاف و دﻟﺴﻮزى ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﻓﻄﺮى ﺑﺮاى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ رﻳﺸﻪ ﻏﺮﻳﺰى در ﺣﻴﻮاﻧﺎت دارد؛ ﻟﺬا اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد آﻪ اﻧﺴﺎنِ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت از ﺣﻴﻮان ﭘﺴﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﺰاﻓﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻢ اﻟﺮﱠﺑّﺎﻧﻴﱡﻮنَ و اﻻَﺣْﺒﺎ ُر ﻋَﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﻤﺎ و دوﻟﺘﻤﺮدان از دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ( ﻟَﻮﻻ ﻳَﻨْﻬﺎ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﻢ ْاﻻِ ْﺛﻢَ‪ .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪(٦٣ /‬‬
‫ﻗَﻮﻟِﻬِ ُ‬

‫رﻳﺸﻪ ﻋﻘﻠﻰ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻋﻘﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻘﺪرى روﺷﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻢ اﮔﺮ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﻰ دادﻩ ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﭽﻮن اﺑﺮى ﺟﻠﻮى ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬از ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺁن ﺑﻜﺎهﺪ‪.‬‬
‫آﺪام ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ آﻪ ﺳﻜﻮت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮ و اﻧﺤﺮاف راﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ و ﺁن را ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻜﻨﺪ؟‬
‫آﺪام ﻋﻘﻞ اﺳﺖ آﻪ راهﻨﻤﺎﻳﻰ‪ ،‬دﻟﺴﻮزى‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻔﺎﺳﺪ را ﻻزم ﻧﺪاﻧﺪ؟‬
‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ و ﻓﻄﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ ﺗﻤﺎم ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎتِ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﻀﺎوتِ روﺷﻦ ﻋﻘﻞ ارﺷﺎد ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در ﻗﺮﺁن‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف از هﻤﺎن روزهﺎى اول ﺑﻌﺜﺖ در ﻣﻜّﻪ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ اﺳﻼم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺳﻮرﻩ واﻟﻌﺼﺮ آﻪ ﺷﻌﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺟﺪاﻳﻰ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد و در اواﺋﻞ ﺑﻌﺜﺖ در‬
‫ﻣﻜﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻤﻠﻪ ‪ :‬ﺗَﻮاﺻَﻮْا ﺑِﺎ ْﻟﺤَﻖﱢ و ﺗَﻮاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺼﱠ ْﺒﺮِ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺒﻴﺎ‬

‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬اوﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ هﻤﻪ اﻧﺒﻴﺎ را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰداﻧﺪ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ در ﻣﻴﺎن هﺮ‬
‫اﻣّﺘﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮى را ﻣﺒﻌﻮث آﺮدﻳﻢ آﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺁﻧﺎن دو ﭼﻴﺰ ﺑﻮد ‪ :‬ﻳﻜﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻰ آﻪ‬
‫ﻋ ُﺒﺪُوااﻟﻠﱠﻪ«‪ ،‬و دوم ﻧﻬﻰ از اﻃﺎﻋﺖ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ آﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮهﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوفهﺎﺳﺖ »اَنِ ا ْ‬
‫ﺟﺘَﻨِﺒُﻮا اﻟﻄﱠﺎﻏﻮتَ«‪ )«.‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺤﻞ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪ :٣٦‬و ﻟﻘﺪ ﺑﻌﺜﻨﺎ ﻓﻰ آﻞّ اﻣﺔ رﺳﻮﻻً ان اﻋﺒﺪوااﷲ و‬
‫»اِ ْ‬
‫اﺟﺘﻨﺒﻮااﻟﻄﺎﻏﻮت ( در ﺳﻮرﻩ اﻋﺮاف ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم آﻪ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎﻧﺶ در ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬اوّﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪاش اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ( ) اﻋﺮاف ‪ .١٥٧ /‬اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺘﺒﻌﻮن )‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺖ‬

‫ﻗﺮﺁن ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺘﻰ هﺴﺘﻴﺪ آﻪ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩاﻳﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌْﺮ ُوفِ وَ‬
‫ﺖ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ ﺗَ ْﺄ ُ‬
‫ﺧﺮِﺟَ ْ‬ ‫ﺷﺮط ﺁﻧﻜﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻴﺪ‪ُ ) )«.‬آ ْﻨ ُﺘ ْ‬
‫ﻢ ﺧَ ْﻴﺮَ ُاﻣﱠﺔٍ ُا ْ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )ﺁل ﻋﻤﺮان‪(١١٠/‬‬
‫ﺗَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎرهﺎ از اهﻞ آﺘﺎب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻌﺼﺒﺎت ﻧﺎﺑﺠﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻒهﺎى ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺑﻴﻬﻮدﻩ اﻧﺘﻘﺎد‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬اﻣﺎ از ﮔﺮوهﻰ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن و ﺗﻼوت ﺁﻳﺎت اﻟﻬﻰ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫هﻞِ ا ْﻟﻜِﺘَﺎبِ ُاﻣﱠﺔٌ ﻗﺎﺋِﻤَﺔٌ ﻳَ ْﺘﻠُﻮنَ ﺁﻳﺎتِ اﻟﻠﱠﻪ ‪ ...‬وَ ُﻳ ْﺆﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ وَ ا ْﻟﻴَ ْﻮمِ اْﻵﺧِﺮِ وَ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ( ) ﻟَ ْﻴﺴُﻮا ﺳَﻮاءً ﻣِ ْ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )ﺁل ﻋﻤﺮان ‪١١٢/‬و‪(١١٣‬‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌْﺮ ُوفِ و ﻳَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف آﺎرى اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﺪ ‪:‬‬
‫ﺪلِ و ْاﻻِﺣْﺴﺎنِ) ) ﺳﻮرﻩ ﻧﺤﻞ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(٩٠‬‬
‫ﻣ ُﺮ ﺑِﺎﻟﻌَ ْ‬
‫اِنﱠ اﻟﻠﱠﻪَ ﻳَﺄ ُ‬
‫هﻤﺎﻧﺎ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮ آﺎر ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣ ُﺮآُﻢ ﺑِﺎ ْﻟﻔَﺤْﺸﺎء) ) ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(٢٦٨‬‬
‫ﻘﺮَ و ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﻢ ا ْﻟﻔَ ْ‬
‫ﺪ ُآ ُ‬
‫ن ﻳَﻌِ ُ‬
‫اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎ ُ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﻖ وﻻﻳﺖ دارﻧﺪ آﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وادار آﻨﻨﺪ و از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎز دارﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧﺪ و زآﺎت‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )ﺗﻮﺑﻪ‪(٧١/‬‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﻳَ ْﻨﻬَﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻢ اَ ْوﻟِﻴَﺂ ُء ﺑَ ْﻌﺾٍ ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻀُ‬‫ﻤ ْﺆﻣِﻨَﺎتِ ﺑَ ْﻌ ُ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨُﻮنَ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ( ) و ا ْﻟ ُ‬
 ‫ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (١‬از ﺁﻏﺎزِ ﺗﻜﻠﻴﻒ‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﺮدم از هﺮ ﺳﻦ و ﺻﻨﻒ و ﻧﮋادى آﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺣﻖ وﻻﻳﺖ دارﻧﺪ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻰ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺁﻧﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻖ وﻻﻳﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ و هﺮﮔﺰ ﻧﺎم دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻰ‬
‫ﺟﺎ‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻤﺖ و ﻓﻀﻮﻟﻰ ﺑﺮ اﻳﻦ آﺎر روا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﻣﻘﺎم اﻳﻤﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻳﻦ ﺣﻖ را ﻣﻰدهﺪ و اﻳﻦ ﺣﻖ ﺑﺮاى ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ (٣‬هﻤﻴﺸﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ آﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ آﺎرهﺎ را از‬
‫راﻩ ﻣﺜﺒﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮى آﻨﻴﺪ و در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪﻩ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ (٤‬در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز و زآﺎت ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز و‬
‫اداى زآﺎت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دارد آﻪ هﻤﺎن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫وﻗﺘﻰ ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و رﺳﺎﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪا ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪» :‬ﺣَﻰّ ﻋﻠﻰ اﻟﺼّﻠﻮة«‪ ،‬اﻳﻦ آﻼم ﺧﻮد اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻘﺪم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺧﻮد اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز را ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰداﻧﺪ؛ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»اِنﱠ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﺗَﻨْﻬﻰ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻔَﺤْﺸﺎءِ و ا ْﻟﻤُﻨﻜَﺮِ«) ) ﺳﻮرﻩ ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(٤٥‬‬
‫‪ (٥‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺮوفهﺎ‬
‫و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از هﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻟﺨﻮاﻩ ﻣﻰرﺳﻴﻢ آﻪ ‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻣﺮد و زن هﺮ دو ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﺑﺮ اﺳﺎس وﻻﻳﺖ و ﻣﺤﺒﺖ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٣‬از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺷﺮوع آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٤‬ﺑﻪ هﻤﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻰ ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد؛ اﻣﺎ از ﺑﺮﺧﻰ ﺁﻳﺎت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ دو ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺑﺰرگ‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻩ وﻳﮋﻩاى ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوﻩ وﻳﮋﻩ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬از ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﺎﻳﺪ دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻨﺪ( )‬
‫ﻔﻠِﺤُﻮن )ﺁل‬
‫ﻤْ‬‫ﻢ ا ْﻟ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮِ وَ اُوﻟﺌِﻚَ ُ‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌْﺮ ُوفِ وَ ﻳَ ْﻨﻬَﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺪﻋُﻮنَ اِﻟﻰَ ا ْﻟﺨَ ْﻴﺮِ وَ ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﻢ ُاﻣﱠﺔٌ ﻳَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻦ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫وَ ْﻟﺘَ ُ‬
‫ﻋﻤﺮان‪(١٠٤/‬‬
‫ﺣﺴﺎبِ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ از ﺣﺴﺎبِ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺪاﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت و اﻣﻜﺎﻧﺎت وارد ﻋﻤﻞ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺟﻠﻮى ﻣﻨﻜﺮات را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮآﺖ‬
 ‫آﻨﺪ‪ ،‬دو وﻇﻴﻔﻪ وﺟﻮد دارد ﻳﻜﻰ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮم راﻧﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺗﺨﻠﻒ او را ﺑﺎ ﺑﻮق و ﭼﺮاغ ﺑﻪ او‬
‫ﻣﻰﻓﻬﻤﺎﻧﻨﺪ؛ و ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪاى هﻢ ﭘﻠﻴﺲ دارد آﻪ او را ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫در اهﻤﻴﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ هﻤﻴﻦ ﺑﺲ آﻪ در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در آﻨﺎر ﻧﺎم‬
‫ﻘ ُﺘﻠُﻮنَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ‬
‫ﻘﺘُﻠ ُﻮنَ اﻟﻨﱠﺒِﻴﱢﻴﻦَ ﺑِﻐَ ْﻴﺮِ اﻟﺤَﻖﱢ وَ ﻳَ ْ‬
‫اﻧﺒﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و آﻴﻔﺮ ﻗﺎﺗﻼن ﺁﻧﺎن هﻤﭽﻮن ﻗﺘﻞ اﻧﺒﻴﺎﺳﺖ( ) ﻳَ ْ‬
‫ﺴﻂِ ﻓَﺒَﺸﱢ ْﺮهُﻢ ﺑِﻌَﺬَابٍ اَﻟِﻴﻢ )ﺁل ﻋﻤﺮان‪(٢١/‬‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻘِ ْ‬
‫ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﻌﻀﻰ آﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ رﺳﺘﮕﺎرى در اﻧﺰوا و ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮى اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎران را ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﺮُونَ‬
‫ﺪﻋُﻮنَ اِﻟَﻰ ا ْﻟﺨَ ْﻴﺮِ وَ ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫آﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰداﻧﺪ آﻪ دﻳﮕﺮان را دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ) ﻳَ ْ‬
‫ﻔﻠِﺤُﻮن )ﺁل ﻋﻤﺮان‪(١٠٤/‬‬
‫ﻤْ‬
‫ﻢ ا ْﻟ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ ‪ ...‬اُوﻟﺌِﻚَ ُ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ رﻣﺰ ﺑﺮﺗﺮى و آﺮاﻣﺖ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ آﺎر ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻤﺎن و‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮِ وَ ُﺗ ْﺆﻣِﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪ )ﺁل‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﺗَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻧﮕﻴﺰﻩ اﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ( ) ﺗَ ْﺄ ُ‬
‫ﻋﻤﺮان‪(١١٠/‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﺎ و اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﻘﻮا ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ و هﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺻﺒﺮ ﺳﻔﺎرش دهﻴﻢ( ) و ﺗﻮاﺻﻮا ﺑﺎﻟﺤﻖ و ﺗﻮاﺻﻮا ﺑﺎﻟﺼﺒﺮ( و هﻤﻪ‬
‫ﻣ ْﻨﻜَﺮٍ ﻓَﻌَﻠُﻮﻩ‪) ..‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ (٧٩/‬و در اﻳﻦ راﻩ ﺁﻣﺎدﻩ ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻬﻰ آﻨﻴﻢ( ) آﺎﻧُﻮا ﻻﻳَﺘَﻨﺎهَﻮنَ ﻋَﻦ ُ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ روح ﺧﺪا در او دﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او در زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮرد آﺮاﻣﺖ و‬
‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﺮاﻳﺰ ﺳﺮآﺶ و وﺳﻮﺳﻪ هﺎى ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ‬
‫ﺑﺸﺪت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻨﺘﺮل دارد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﻧﻮاع ﻣﻬﺎرهﺎ را ﺑﺮاى او ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ (١‬آﻠﻤﻪ ﻣﻘﺪس ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﻘﺎل و وﺳﻴﻠﻪ آﻨﺘﺮل اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻬﺎرِ ﻋﻘﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﺧﻴﻠﻰ زود ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﻓﻄﺮت ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺳﻮق و از ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﺎز دارد‪.‬‬
‫‪ (٣‬اﻧﺒﻴﺎ و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪﻩ اﻧﺪ( ) ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪(١‬‬
‫‪ (٤‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ارﺷﺎد ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﺳﺘﻰ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﻣﻬﺎرهﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس هﻮﺳﻬﺎى دروﻧﻰ ﺧﻮد ﮔﺎم ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺁﺛﺎر‬
‫ت وَ‬
‫ﻔﺴَﺪَتِ اﻟﺴﱠﻤﻮَا ُ‬
‫هﻮَاﺋَﻬُﻢ ﻟَ َ‬
‫ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎدش ﺗﺎ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد( ) وَ ﻟَﻮِ اﺗﱠﺒَﻊَ ا ْﻟﺤَﻖﱡ اَ ْ‬
‫ﻦ ﻓِﻴﻬِﻦّ )ﺳﻮرﻩ ﻣﺆﻣﻨﻮن‪(٧١/‬‬
‫ض وَ ﻣَ ْ‬
‫ْاﻻَ ْر ُ‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﺟﺎهﻠﻴﺖ‬

 ‫در زﻣﺎن ﺟﺎهﻠﻴﺖ‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺸﺮك ﺑﺎ هﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪهﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻣﻜﻪ‬
‫ﺗﺠﺎوز و ﻇﻠﻤﻰ ﺷﻮد و از هﺮ ﻣﻈﻠﻮﻣﻰ ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺁن روزهﺎ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫هﻨﻮز ﻣﺒﻌﻮث ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﻣﻈﻠﻮم ﻳﺎﺑﻰ و ﻇﺎﻟﻢ آﻮﺑﻰ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻜﻪ ﺷﺮآﺖ آﺮد و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﺒﻮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻻن ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺑﺮاى دﻓﺎع از ﻣﻈﻠﻮم دﻋﻮﺗﻢ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻢ( ) وﻟﻮ ادﻋﻰ ﺑﻪ ﻓﻰ‬
‫ﺖ‪) .‬ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎﻩ‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪ ،٦٤‬از ﻣﺮﺣﻮم دآﺘﺮ ﺁﻳﺘﻰ(‬
‫اﻻﺳﻼم ﻟَﺎَﺟﺒ ُ‬

‫راﺑﻄﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻠﻤﻪ ﻻاِﻟﻪَ اِﻻﱠاﻟﻠﱠﻪ ﻋﺬاب اﻟﻬﻰ را از اﻧﺴﺎن دور ﻣﻰآﻨﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮط ﺁﻧﻜﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻣﺒﺎرك ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﺮ و اﺳﺘﺨﻔﺎف ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪«.‬‬
‫ﻣﺮدى از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﺨﻔﺎف ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؟!«‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﮔﻨﺎهﺎن ﻋﻠﻨﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد و آﺴﻰ ﮔﻨﺎهﻜﺎر را ﻧﻬﻰ ﻧﻜﻨﺪ و او را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ‬
‫اهﺎﻧﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ) ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ‪ ،‬ج ‪ ،٦‬ص ‪(٢٦٦‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﻧﺒﻮت ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫در ﺳﻮرﻩ اﻋﺮاف‪ ،‬در ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﻣﺮدم را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )اﻋﺮاف‪(١٥٧/‬‬
‫ﻢ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ه ْ‬
‫ﻢ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﻳَ ْﻨﻬَﺎ ُ‬
‫ه ْ‬
‫ﻣ ُﺮ ُ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ) )«.‬ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻌﺮوﻓﻰ از ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﭼﻪ ﻣﻨﻜﺮى از اﻃﺎﻋﺖ ﻃﺎﻏﻮت ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ؟ در ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ؛ وﻇﻴﻔﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬دﻋﻮت ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا و دورى دادن ﺁﻧﺎن از ﻃﺎﻏﻮت‬
‫ﺟﺘَﻨِﺒُﻮا اﻟﻄﱠﺎﻏُﻮت )ﻧﺤﻞ ‪(٣٦‬‬
‫ﻋ ُﺒﺪُوا اﻟﻠﱠﻪَ وَ ا ْ‬
‫ﺪ ﺑَﻌَ ْﺜﻨَﺎ ﻓﻰ ُآﻞﱢ ُاﻣﱠﺔٍ رَﺳُﻮﻻً اَنِ ا ْ‬
‫اﺳﺖ‪ ) )«.‬وَ ﻟَﻘَ ْ‬

‫راﺑﻄﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬هﺪف از ﻗﻴﺎم ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻧﻤﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰ‬
‫ﺷﻮد و از ﺑﺎﻃﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰ ﺁﻳﺪ) ) اﻻ ﺗَﺮون ان اﻟﺤﻖ ﻻ ﻳﻌﻤﻞ ﺑﻪ و ان اﻟﺒﺎﻃﻞ ﻻ ﻳﺘﻨﺎهﻰ‬
‫ﻋﻨﻪ‪ .) .‬و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻨﺎ دارم اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻢ‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاهﻢ در دﻳﻦ‬
‫ﺟﺪم اﺻﻼح آﻨﻢ‪.‬‬
 ‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫در ﺳﻮرﻩ ﺗﻮﺑﻪ ﺁﻳﻪهﺎى ‪ ١١١‬و ‪ ١١٢‬ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﺧﺪا از ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻧﻬﺎ و ﻣﺎﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ از ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن رزﻣﻨﺪﮔﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در راﻩ ﺧﺪا ﻣﻰﺟﻨﮕﻨﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا را ﻣﻰآﺸﻨﺪ و‬
‫در راﻩ ﺧﺪا آﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬وﻋﺪﻩ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن در ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ و ﻗﺮﺁن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﭼﻪ آﺴﻰ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ﺧﻮد وﻓﺎ ﻣﻰآﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺟﺎن دادن و ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﺒﺎرك ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﺑﺸﺎرت دهﻴﺪ آﻪ رﺳﺘﮕﺎرى ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در اداﻣﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺟﺎن ﺑﺮ آﻒ‪ ،‬هﻢ از ﻟﻐﺰشهﺎى ﺧﻮد ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻢ ﺧﺪا را‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻨﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬و هﻢ اهﻞ روزﻩ و رآﻮع و ﺳﺠﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮادﻧﺪ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺣﺪود اﻟﻬﻰ را ﭘﺎس ﻣﻰدارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﺁﻳﻪ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎ و ﺻﻔﺎت ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺮ هﻤﻪ ﻣﺎ روﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫اﻓﺮادى ﺟﺎن ﺑﺮآﻒ و ﺷﺠﺎع هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻳﺎدﺷﺎن در روز‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﻚ و ﺗﻮﺑﻪ‪ ،‬و رآﻮع و ﺳﺠﻮدﺷﺎن در ﺷﺐ‬
‫هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺸﺪار ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎران‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﭘﺎﺳﺪارى ﺧﻮدﺷﺎن از ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى ! ﻓﻮز ﺑﺰرﮔﻰ آﻪ ﺧﺪا در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺁﻧﺎن وﻋﺪﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ از اﻓﺮاد اﺳﺖ ﻧﻪ آﺴﺎﻧﻰ‬
‫آﻪ ﺧﻮد ﺧﻼف آﺎرﻧﺪ و ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﻴﻦ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﭼﺮاغ ﻗﺮﻣﺰ رد‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﺑﻰ ﺣﺠﺎب ﺗﺬآﺮ ﻣﻰدهﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در رواﻳﺎت‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪ :‬ﺁﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﺪا در زﻣﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ( ) ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ‬
‫اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف وﻧﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ ﻓﻬﻮ ﺧﻠﻴﻔﻪ اﷲ ﻓﻰ ارﺿﻪ )ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ج‬
‫‪ ،٣‬ص ‪(٣٨‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻰ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ! ﻣﮕﺮ ﻣﺆﻣﻦ‬
‫ﺑﻰ دﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻰ دﻳﻦ اﺳﺖ( ) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٩٧‬ص ‪(٨٦‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﻴﺪن ﺑﻴﻨﻰ ﻓﺎﺳﻘﺎن اﺳﺖ( ) ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ ارﻏﻢ اﻧﻮف اﻟﻔﺎﺳﻘﻴﻦ )ﻏﺮر اﻟﺤﻜﻢ(‬
 ‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ دو ﺧﻠﻖ از اﺧﻼق اﻟﻬﻰ اﺳﺖ آﻪ هﺮ آﺲ اﻳﻦ دو ﻓﺮﻳﻀﻪ را ﻳﺎرى آﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻋﺰت ﻣﻰدهﺪ( ) ﻟﺌﺎﻟﻰ اﻻﺧﺒﺎر‪ ،‬ص ‪(٢٧٠‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮاى ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫اﺳﺖ )اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺁﻧﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ زﻳﺎد ﻣﻰآﻨﺪ(‪ ،‬و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮاى اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﺨﺮد آﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺤﺮاف در ﺁﻧﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ آﻨﺘﺮل ﻗﻮى اﺳﺖ( ) ان اﻻﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف ﻣﺼﻠﺤﺔ اﻟﻌﺎﻣﻪ و اﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ‬
‫اﻟﻤﻨﻜﺮ روﻋﺎً ﻟﻠﺴﻔﻬﺎء )آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﺷﻤﺎرﻩ ‪(٢٥٢‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم در ﻣﻘﺎم ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻓﺮادى هﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺿﺮرى ﺑﻪ ﻣﺎل ﻳﺎ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﺎن ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺗﺮك ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را آﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﺷﺮﻳﻒ ﺗﺮﻳﻦ واﺟﺒﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ رهﺎ آﺮدﻧﺪ‪ ) )«.‬وﻟﻮ اﺿﺮت اﻟﺼﻠﻮة ﺑﺴﺎﺋﺮ ﻣﺎ ﻳﻌﻤﻠﻮن‬
‫ﺑﺎﻣﻮاﻟﻬﻢ و اﺑﺪاﻧﻬﻢ ﺳﺮﻓﻀﻮهﺎ آﻤﺎ رﻓﻀﻮا اﺳﻤﻰ اﻟﻔﺮاﺋﺾ و اﺷﺮﻓﻬﺎ )ﻓﺮوع آﺎﻓﻰ ج ‪ ٤‬ص ‪ ٥٥‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ(‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﻨﻜﺮ را ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨﺪ آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺠﺮوﺣﻰ را در آﻨﺎر ﺟﺎدﻩ رهﺎ آﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد( )‬
‫آﻨﺰ‪ ،‬ج ‪ ،٣‬ص ‪) ١٧٠‬ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻰ(‬
‫اﻓﺮاد ﺳﺎآﺘﻰ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎر هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻰ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﮔﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ در‬
‫ﻣﻴﺎن زﻧﺪﮔﺎن‪.‬‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺜﻞ ﺁﺗﺸﻰ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻧﻬﻰ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ( ) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪،١٤‬‬
‫ص ‪) ٣٠٨‬ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻰ( اﮔﺮ ﮔﺰﻧﺪﻩاى را دﻳﺪى آﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى اﻧﺴﺎن ﺧﻔﺘﻪاى ﻣﻰرود‪ ،‬وﻟﻰ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﻧﻜﺸﻴﺪى‪ ،‬در ﻗﺘﻞ او ﺷﺮﻳﻜﻰ( ) ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج ‪ ،١٢‬ص ‪) ١٨٤‬ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻰ(‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪:‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮى ﻣﻔﺎﺳﺪ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬دوﺳﺖ دارد آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ آﺴﻰ اﻋﻼم دﺷﻤﻨﻰ ﺑﺎ ﺧﺪا آﺮدﻩ اﺳﺖ( ) ﻣﺴﺘﺪرك ج ‪ ٢‬ص ‪(٣٥٧‬‬
‫ﺁرى! آﺴﻰ آﻪ ﮔﻨﺎﻩ را ﺁﺷﻜﺎرا اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﺧﺪا را ذﻟﻴﻞ و دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا را دﻟﺸﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﺮوهﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻧﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻧﺪ و ﻧﻪ ﺷﻬﻴﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎم ﺁﻧﺎن آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺒﻄﻪ ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ( ) ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص‬
‫‪(٣٥٨‬‬
‫ﻔﺴَﻜُﻢ وَ اَهْﻠﻴﻜُﻢ ﻧﺎراً«‪ ،‬ﺧﻮد و ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺘﺎن را از ﺁﺗﺶ دوزخ ﺣﻔﻆ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﻗُﻮا اَ ْﻧ ُ‬
‫رواﻳﺎت ذﻳﻞ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺣﻔﻆ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺮدم در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻜﺮ ﺳﻜﻮت آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮ ﺧﺪا هﻤﻪ را ﺑﺎ هﻢ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫»وَ اﺗﱠﻘُﻮا ﻓِ ْﺘﻨَﺔً ﻻﺗُﺼﻴﺒَﻦﱠ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻇَﻠَﻤُﻮا ﻣِ ْﻨﻜُﻢ ﺧﺎﺻﱠﺔ«‬
 ‫هﺮ آﺲ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﻳﻤﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬دﻳﻦ ﻧﺪارد( ) ﻻ دﻳﻦ ﻟﻤﻦ ﻻﻳﺪﻳﻦ اﷲ ﺑﺎﻻﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٩٧‬ص‪(٨٦‬‬
‫ﻗﻠﻪ دﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬و اﺟﺮاى ﺣﺪود اﻟﻬﻰ اﺳﺖ( ) ﻏﺎﻳﺔ اﻟﺪﻳﻦ اﻻﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و‬
‫اﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ و اﻗﺎﻣﺔ اﻟﺤﺪود )ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪(٣٥٩‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس دﻳﻦ ﺑﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و اﺟﺮاى ﺣﺪود اﻟﻬﻰ اﺳﺖ( ) ﻗﻮام اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ اﻻﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ و اﻗﺎﻣﺔ اﻟﺤﺪود )ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻴﺰان(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ در زﻣﻴﻦ ﻣﻌﺼﻴﺘﻰ ﺷﻮد و اوﻟﻴﺎى او هﻤﭽﻨﺎن ﺳﺎآﺖ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ( ) ان اﷲ ﻟﻢ‬
‫ﻳﺮض ﻣﻦ اوﻟﻴﺎﺋﻪ ان ﻳﻌﺺ و هﻢ ﺳﻜﻮت ﻧﺪﻋﻨﻮن )ﻧﻬﺞ اﻟﺴﻌﺎدة ج ‪(٢٢٦ / ٢‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ آﻪ اﺳﻼم دﻩ ﺑﺨﺶ دارد و ﺑﺨﺶ هﻔﺘﻢ ﺁن‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻰ دﻳﻦ دادﻩ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ( ) ان اﷲ ﻟﻴﺒﻐﺾ اﻟﻤﺆﻣﻦ اﻟﻀﻌﻴﻒ اﻟﺬى ﻻ دﻳﻦ ﻟﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻴﻞ ﻣﻦ هﻮ؟ ﻗﺎل اﻟﺬى‬
‫ﻻﻳﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ )وﺳﺎﺋﻞ ‪ ١١‬ص ‪(٣٩٩‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻰ هﻤﭽﻮن داوود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﺳﺮَاﺋِﻴﻞَ ﻋَﻠﻰ ﻟِﺴَﺎنِ داوُودَ وَ‬
‫ﻦ ﺑَﻨِﻰ اِ ْ‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩاﻧﺪ( ) ُﻟﻌِﻦَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ آَﻔَﺮُوا ﻣِ ْ‬
‫ﻣ ْﻨﻜَﺮٍ ﻓَﻌَﻠُﻮﻩ )ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻪ‬
‫ﻦ ُ‬
‫ﻋِﻴﺴَﻰ ْﺑﻦَ ﻣَ ْﺮﻳَﻢَ ذﻟِﻚَ ﺑِﻤَﺎ ﻋَﺼَﻮْا وَ آَﺎﻧُﻮا ﻳَ ْﻌﺘَﺪُونَ *آﺎﻧُﻮا ﻻﻳَﺘَﻨﺎهَ ْﻮنَ ﻋَ ْ‬
‫‪٧٨‬و‪(٧٩‬‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ راﻩ اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺮﻩ ﺻﻠﺤﺎ و واﺟﺒﻰ ﺑﺰرگ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺁن‪ ،‬ﺟﺎدﻩهﺎ اﻣﻦ‬
‫و درﺁﻣﺪهﺎ ﺣﻼل و ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم ادا ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ درس از ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬

‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ دﻳﺪ ﻟﺸﻜﺮ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪهﺎى اهﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪاى آﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ دﻳﻦ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ در دﻧﻴﺎى ﺧﻮد‬
‫ﺁزادﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﺛﺮ آﺮد و ﺗﺎ اﻣﺎم زﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از هﺠﻮم ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ هﺎ دﺳﺖ آﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺁﺧﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ درس ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻰ در ﻟﺤﻈﻪ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ‪.‬‬
‫‪ (٢‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺣﺸﻰ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪.‬‬
 ‫‪ (٣‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻜﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﻳﻜﻰ واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ اﻗﺪام آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ (٤‬اﻓﺮاد ﺧﻼﻓﻜﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﻜﺮات دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ وﺟﺪان ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (٥‬اﮔﺮ از دﻳﻦ ﻣﺮدم ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻤﻚ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﺻﻔﺎت دﻳﮕﺮ ﺁﻧﺎن و از ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺎﻃﻔﻰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ (٦‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﺎﻣﻮس از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ واﺟﺒﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫ﭘﺪر‪ ،‬ﺑﺮادر‪ ،‬ﻋﻤﻮ و ذرﻳﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ را در ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻢ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺷﻬﻴﺪ‬
‫آﺮدﻧﺪ و ﺧﻮد او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در آﻮﻓﻪ و ﺷﺎم ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ او را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺎم ﺑﺮدﻧﺪ و‬
‫دﻳﺪ آﻪ ﺧﻄﻴﺐ روى ﻣﻨﺒﺮ از ﻳﺰﻳﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻨﻪ در ﺣﻀﻮر ﻳﺰﻳﺪ ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬اى ﺧﻄﻴﺐ! ﺗﻮ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻤﻠﻖ و ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬رﺿﺎى ﻳﺰﻳﺪ را ﺑﻪ ﻗﻬﺮ ﺧﺪا ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﺮدى‪ .‬ﺗﻮ ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر هﺴﺘﻰ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫اﻳﻦ ﭼﻮﺑﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮوم و ﺟﺎى اﻳﻦ واﻋﻆ ﭼﺎﭘﻠﻮس ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف هﺎ را آﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ اﺳﻼم‬
‫ﻣﺤﻤﺪى و اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻧﺪﻩ آﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻣﺎم ﺑﻪ ﺑﺎﻻى ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ و ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺧﻮد‪ ،‬آﻮدﺗﺎى ﻓﻜﺮى و ﻓﺮهﻨﮕﻰ و ﻋﺎﻃﻔﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ‬
‫آﺮد( ) رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺗﻞ ‪) .‬ﻟﻬﻮف ﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﻃﺎووس(‬

‫ﺳﻜﻮت آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺮآﺖ و ﻓﺮﻳﺎد ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم آﻪ در ﻳﻚ ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ ﺷﺮآﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺎﻧﻬﺎ از ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺁب ﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬او هﻢ ﺷﺮاﺑﻰ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮك آﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺟﻠﺴﻪاى آﻪ در ﺁن ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮرد آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮك آﺮد ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ آﻪ ﺷﺮابﺧﻮارى آﺎرى زﺷﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ) )«.‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٧٩‬ص ‪(٥٤ / ١٤١‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﺳﺎﻣﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ آﻪ در زﻣﺎن رﺣﻠﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺷﺪ و در ﺁن هﻨﮕﺎم ﺟﻮاﻧﻰ هﻴﺠﺪﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬روزى ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻮﻟﻰ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺷﺮﻓﻴﺎب ﺷﺪ و از ﺣﻀﺮت آﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ آﻤﻚ ﻧﻤﻰآﻨﻢ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ هﻤﺎن اﺳﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻰ ﻧﺰدﻳﻚ رﺳﻮل ﺧﺪاﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬درﺳﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد دارى آﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ درﮔﻴﺮ‬
 ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﺎآﺖ ﻧﺸﺴﺘﻰ‪ .‬ﺳﻜﻮت ﺗﻮ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺒﻮدى‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﻜﻮﺗﺖ وى را‬
‫هﻤﺮاهﻰ آﺮدى‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺳﻜﻮت و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺳﻼﻣﺖ از ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺻﺤﻴﺤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪» .‬ﻳﻜﻰ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺠﻠﺲ در ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم اﻣﺖ )رﻩ( رﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺷﻮد آﻪ ﺿﺪ اﺳﻼم ﺑﻮد ﻣﻦ رأى ﻧﺪادم‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬آﺎﻓﻰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ داد و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻪ راﻩ‬
‫ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻰ و ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮك ﻣﻰآﺮدى‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺳﻜﻮت آﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﺁﻟﻮدﻩ را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻰدهﻨﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ هﻤﻪ ﺧﻮﺑﻬﺎ اول ﻇﻬﺮ اذان ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﺑﻜﻠﻰ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫اهﻤﻴﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ ﺣﺴﺎب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ از ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزﻩ و ﺣﺞ ﺟﺪاﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺿﺮرى ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و هﻮﺳﻬﺎى دﻳﮕﺮان ﻧﻤﻰ زﻧﻨﺪ و ﻟﺬا آﺴﻰ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻧﺤﺮاﻓﺎت و هﻮﺳﻬﺎى ﻣﺮدم اﺳﺖ و ﻗﻬﺮاً ﮔﺮوهﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ آﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ آﺎر هﺮ آﺲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺪرت ﺑﺮﺧﻮرد و ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺰ‬
‫روان ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻻزم دارد‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف زﻣﺎﻧﻰ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ آﻪ ﺁﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از‬
‫ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬از ﺧﻠﻖ و ﺧﻮى ﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت آﺎﻓﻰ‪ ،‬ﺁﻣﻮزﺷﻬﺎى ﻻزم ﺑﺮﺧﻮدار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬دوﻟﺖ و ﻣﺮدم از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ هﺎى ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ و ﻣﺎﻟﻰ درﻳﻎ ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ﻣﺴﻴﺮ‬
‫هﻤﻪ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎى ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ زﻧﺪﻩ آﺮدن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﻮ آﺮدن ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻼوﻩ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را ﻳﻚ ﻓﺮﻳﻀﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ و ﻣﺰاﺣﻤﺖ‪ .‬در ﺷﻌﺎرهﺎى در‬
‫و دﻳﻮار ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻼﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮى آﻤﺎل و ﻧﻮر دﻋﻮت آﻨﺪ و ﻓﻀﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ و‬
‫ﻓﻀﺎى رﺷﺪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﻣﺤﻮ ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ رواﻳﺎت‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺣﺘﻰ از ﺟﻬﺎد در راﻩ ﺧﺪا ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺟﻬﺎد در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﻳﻜﻰ‬
‫دوﺑﺎر ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ وﻟﻰ اﻳﻦ واﺟﺐ اﻟﻬﻰ هﺮ ﺷﺐ و روز در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﺟﻠﻮﻩﮔﻴﺮى ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻴﻤﻪ ﻧﻤﻰ ﺷﻮد و هﺮ روز اﮔﺮ هﻨﺮﻣﻨﺪى‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻣﺮى ﻳﻚ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻃﻼﺋﻰ درﺳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ هﻤﻪ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ از واﺟﺒﺎت ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ و ﺁن ﻗﺪر اهﻤﻴﺖ دارد‬
‫آﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺪف ﻣﻦ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ آﺮﺑﻼ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺗﻤﺎم واﺟﺒﺎت در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬از هﻤﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺴﻠﻤﺎن هﺮ روز ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺮوف اﻣﺮ و از ﻳﻚ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻬﻰ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎى ﺟﻬﺎن‬
‫ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ روزى آﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪاى را ﺑﻤﺒﺎران ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ هﻨﻮز ﻣﺰﻩ اﺗﺤﺎد و اﻳﻤﺎن و ﻓﺮﻳﺎد را ﺑﻪ ﻃﻮر آﺎﻣﻞ ﻧﭽﺸﻴﺪﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﺁرى از ﻳﻚ ﻗﻄﺮﻩ ﺁب آﺎرى ﺑﺮ ﻧﻤﻰ‬
‫ﺁﻳﺪ؛ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻗﻄﺮات ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻮﻳﻬﺎ و ﺟﻮﻳﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت رودﺧﺎﻧﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺪى ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻨﻄﻘﻪاى را روﺷﻦ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺁﻳﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ ﺟﻠﻮ ﻣﻔﺎﺳﺪ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻗﺪرت زﻣﺎﻧﻰ‬
‫دارﻳﺪ آﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﺪرت و وﻻﻳﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻗﺪرت روﻳﻢ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ دهﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪ دﻳﺮوز دروغ و ﻏﻴﺒﺖ ﺑﻮد آﻪ از ﻓﺮدى ﺻﺎدر ﻣﻰﺷﺪ و ﻓﺮد دﻳﮕﺮى او را ﻣﻨﻊ ﻣﻰآﺮد؛ وﻟﻰ‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮى دارد‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ هﺎ‬
‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ از ﺗﺨﺼﺺ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و ﻗﺪرت و وﺣﺪت و اﻗﺘﺼﺎد آﺎﻓﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﺷﺎن دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ هﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﺪف ﻧﻬﺎﺋﻰ‬
‫هﺪف از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و هﺪف در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺮك آﺮدن ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﻄﺤﻰ و ﺑﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ در ﻣﺠﻠﺴﻰ ﺑﻪ ﺁﻳﺎت اﻟﻬﻰ ﺗﻮهﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض ﺗﺮك‬
‫آﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺤﺚ ﻋﻮض ﺷﻮد »ﺣَﺘﱠﻰ ﻳَﺨُﻮﺿُﻮا ﻓﻰ ﺣَﺪﻳﺚٍ ﻏَﻴﺮِﻩ«( ) ﻧﺴﺎء ‪ ١٤٠ /‬اﻧﻌﺎم ‪(٦٨ /‬‬
 ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﺮك ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺤﺚ هﺎ ﻋﻮض ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﺎرﻩ دﻳﮕﺮى اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ؛ ﭼﻮن در ﻗﺮﺁن هﺪف را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺬآﺮ و ﺗﺮك ﺟﻠﺴﻪ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺤﺚ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫هﺪف‪،‬از هﺮ راﻩ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻰ رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﮔﻨﺎهﻜﺎر را ﺁزار دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﻼف را ﺗﺮك آﻨﺪ »ﺣَﺘﱠﻰ ﻳَ ْﺘ ُﺮآَﻪ«) ) اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬ج‬
‫‪ ،٦‬ص ‪(١٨١‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﺬآﺮ و ﺁزار ﺗﺮك ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻰ ﺷﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ از راهﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﺎت ﺟﻨﮓ‪ ،‬هﺪف ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» .‬وَ ﻗﺎﺗَﻠُﻮهُﻢ ﺣَﺘﱠﻰ ﻻﺗَﻜُﻮنَ ﻓِ ْﺘﻨَﺔ«) ) ﺑﻘﺮﻩ‬
‫‪ (١٩٣ /‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ هﺪف‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اداﻣﻪ داد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫هﺪف اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻼش‪ :‬ﻋﺒﺎداﺗﻰ ﻣﺜﻞ ﻧﻤﺎز و روزﻩ و ﺣﺞ‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﻰ ﺻﺪ در ﺻﺪ ﺗﻌﺒﺪى اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار و زﻣﺎن ﺁن‬
‫آﺎﻣﻼً روﺷﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﺎﺻﻰ ﻧﺪارد و ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ هﺮ ﻣﺮﻳﺾ در ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ و ﺑﺮاى هﺮ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺻﺮف آﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪ دارو ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﻰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬هﺪف‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﺷﺪن ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ و‬
‫ﺻﺮف زﻣﺎن و ﻣﺒﻠﻎ و ﻣﻘﺪار ﺗﻼش‪ ،‬هﻴﭻ اﻧﺪازﻩاى ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا اﻧﺒﻴﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﺧﻮد را ﺑﺮاى‬
‫ﺖ )هﻮد‪(٨٨/‬‬
‫ﺳﺘَﻄَ ْﻌ ُ‬
‫ﺪ اِﻻﱠ ْاﻻِﺻﻼحَ ﻣﺎ اِ ْ‬
‫ن اُرﻳ ُ‬
‫اﺻﻼح ﺑﻜﺎر ﻣﻰ ﺑﺮﻳﻢ( ) اِ ْ‬

‫ﺁﻳﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬واﺟﺐ ﻋﻴﻨﻰ اﺳﺖ ﻳﺎ آﻔﺎﻳﻰ؟‬

‫ﻳﻌﻨﻰ ‪» :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺜﻞ دﻓﻦ ﻣﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ اﻗﺪام ﺑﻌﻀﻰ‪ ،‬آﻔﺎﻳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺜﻞ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ‬
‫هﺮ ﻓﺮدى ﻋﻴﻨﺎً واﺟﺐ اﺳﺖ ؟«‪.‬‬
‫هﺮ آﺪام از ﻧﻈﺮﻳﻪهﺎ ﻃﺮﻓﺪاراﻧﻰ دارد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻧﻜﺎﺗﻰ وﺟﻮد دارد آﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ (١‬از ﻧﻈﺮ »اﻧﻜﺎر ﻗﻠﺒﻰ« ﺑﺮ ﻓﺮد ﻓﺮد ﻣﺮدم واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ ﻗﻠﺒﺎً از ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ وﻟﻰ از ﻧﻈﺮ‬
‫»اﻗﺪام ﻋﻤﻠﻰ و ﺑﻴﺎﻧﻰ« هﻤﻴﻦ آﻪ ﺑﻌﻀﻰ اﻗﺪام آﻨﻨﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻰﺷﻮد( ) ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮاهﺮ )‬
‫‪ (٢‬اﮔﺮ ﻣﺮاد ﻣﺎ از ﻣﻌﺮوف‪ ،‬اﺣﻴﺎى ﺗﻤﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺮاد‬
‫اﺣﻴﺎى ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزﻩ‪ ،‬ﺣﺞ و ‪ ...‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﮔﺮوهﻰ آﺎﻓﻰ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮاد از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪن ﺗﻤﺎم ﻣﻔﺎﺳﺪاز ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﻴﺰﻧﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻧﻈﺎﻓﺖ آﺮدن آﻪ اﮔﺮ‬
‫هﺪف ﻣﺎ ﻧﻈﺎﻓﺖ هﻤﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ‪ ،‬ﺑﺎزارهﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬آﻮﭼﻪهﺎ و ﺧﺎﻧﻪ هﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ آﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﻤﻪ‬
 ‫ﻣﺮدم ﻣﻰﺷﻮد؛ وﻟﻰ اﮔﺮ هﺪف از ﻧﻈﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖهﺎى ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ و ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﺎم ﺑﻌﻀﻰ‬
‫آﺎﻓﻰ اﺳﺖ( ) آﺘﺎب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺁﻳﺔ اﷲ ﻧﻮرى ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﻰ از ﺑﻨﺪﻩ(‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﻳﻚ ﮔﺮوﻩ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬از ﻧﻘﺶ اﻓﺮاد ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﻮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﻮﺗﺒﺎﻟﻴﺴﺖ در ﻣﻴﺪان ﺑﺎزى در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮان از‬
‫ﺧﺪا ﻳﺎد آﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ را در ﻣﻴﺪان ورزﺷﻰ اﺣﻴﺎ آﻨﺪ؛ و اﮔﺮ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎهﻰ در وﺳﻂ‬
‫درس آﻼم ﺧﻮد را ﻗﻄﻊ آﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اول وﻗﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ؛ و اﮔﺮ ﻣﺠﺮﻳﺎن ﺳﻴﻤﺎ ﺳﺨﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺧﻮد‬
‫را ﻗﻄﻊ آﻨﻨﺪ و در اول وﻗﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻤﺎز اول وﻗﺖ ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫روزى آﻪ ﺷﺎﻩ از اﻳﺮان ﻓﺮار آﺮد‪ ،‬اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ در اﻃﺮاف ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر و ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدار ﮔﺮد‬
‫اﻳﺸﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺨﻨﺎن اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮﻩ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁن روز‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ روز در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان و ﺁن ﭘﻴﺎم هﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﻣﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ آﻪ اﻣﺎم روى ﺻﻨﺪﻟﻰ ﻧﺸﺴﺖ و ﭼﻨﺪ آﻠﻤﻪاى ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺎﻩ از ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰش آﻪ در‬
‫آﻨﺎر اﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ اول وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻻن اول وﻗﺖ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را آﻪ در ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ آﺮد و ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻧﻤﺎز رﻓﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران و ﻓﻴﻠﻤﺒﺮداران ﻣﺘﺤﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ آﻪ ﭼﺮا ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﺨﻦ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬اﻣﺎم در‬
‫اول وﻗﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻰ ﺑﺎ ﺧﺪا دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم«) ) اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ را ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﺁﻗﺎ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ اﻣﺎم در‬
‫رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪ ٧٣‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاى راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎآﺴﻰ ﺗﻬﺮان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ(‬

‫ﻧﻘﺶ ﻗﺪرت در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫در ﺁﻳﻪ ‪ ،٤١‬ﺳﻮرﻩ ﺣﺞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ هﺮ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﻗﺪرت و اﻣﻜﺎن دادﻳﻢ‪ .‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ن ﻣَﻜﱠﻨّﺎهُﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَرضِ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ و زآﺎت ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ) اَﻟﱠﺬﻳﻦَ اِ ْ‬
‫اَﻗﺎﻣُﻮا اﻟﺼﱠﻠﻮةَ و اﺗَﻮاﻟﺰﱠآﺎ َة و اَﻣَﺮُوا ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌﺮْوفِ ‪) ...‬ﺣﺞ‪(٤١/‬‬
‫از اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺧﻼﻓﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻰ از ﻣﻮﺿﻊ ﻗﺪرت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﻗﺪرت ﻧﻤﻰﺗﻮان از ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻨﻜﺮات و‬
‫ﺑﻮﻳﮋﻩ ﻣﻨﻜﺮات ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﺮد‪ .‬در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻃﺎﻳﻔﻪاى از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﺎوز ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺟﻠﻮ او ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺮدد و دﺳﺖ از ﻃﻐﻴﺎن‬
‫ﻣﺮِ اﻟﻠﱠﻪ )ﺣﺠﺮات ‪(٩ /‬‬
‫ﻻﺧْﺮى ﻓَﻘﺎﺗِﻠُﻮا اﻟﱠﺘﻰ ﺗَﺒْﻐﻰ ﺣَﺘﱠﻰ ﺗَﻔﻰءَ اِﻟﻰ اَ ْ‬
‫ﺖ اِﺣْﺪاهُﻤﺎ ﻋَﻠَﻰ ْا ُ‬
‫ن ﺑَﻐَ ْ‬
‫ﺑﺮدارد( ) ﻓَﺎِ ْ‬
‫اﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺪرت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻰ ﻣﺜﻞ ﺣﺪود و دﻳﺎت و ﻗﺼﺎص اﺟﺮا ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺴﺎﻟﺖ و ﺑﻰﺣﺎﻟﻰ و ﺗﺮس‪ ،‬از اﻣﺮاض و ﺁﻓﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ در دﻋﺎهﺎ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮدﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد( ) اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻰ اﻋﻮذﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﻜﺴﻞ و اﻟﻔﺸﻞ )ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٨‬ص ‪ ،٩٣‬ج ‪(٢‬‬
‫ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ‪ ،‬ﺳﺴﺘﻰ ﺁﻧﺎن ﺑﻮد( ) ﺣَﺘﱠﻰ اِذا ﻓَﺸِ ْﻠﺘُﻢ‪) ..‬ﺁل ﻋﻤﺮان ‪/‬‬
‫‪(١٥٢‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرت‪،‬در ﺳﺎﻳﻪ وﺣﺪت و اﻃﺎﻋﺖ از رهﺒﺮى ﻋﺎدل و ﺷﺠﺎع و ﺑﺼﻴﺮ و داﺷﺘﻦ‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و هﻮﺷﻴﺎرى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف از ﻣﻮﺿﻊ وﻻﻳﺖ و ﻗﺪرت‪ ،‬ﻧﻪ از ﻣﻮﺿﻊ ﺿﻌﻒ‬

‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻮﺿﻊ وﻻﻳﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺿﻌﻒ ؛‬
‫ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮى وﻻﻳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮِ وَ‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﻳَ ْﻨﻬَﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻀﻬُﻢ اَ ْوﻟِﻴﺎ ُء ﺑَ ْﻌﺾٍ ﻳَﺄ ُ‬
‫ت ﺑَﻌ ُ‬
‫از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ) وَاْﻟﻤُﺆﻣِﻨُﻮنَ وَا ْﻟﻤُﺆﻣِﻨﺎ ُ‬
‫ﻳُﻘﻴﻤُﻮنَ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ وَ ﻳُﺆﺗُﻮنَ اﻟﺰﱠآﺎة )ﺗﻮﺑﻪ ‪(٧١ /‬‬
‫ﻦ ﺑَﻌْﺾ )ﺁل ﻋﻤﺮان ‪ (١٩٥ /‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻀُ‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻰ هﻤﻪ ﻣﺮدم از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ) ) ﺑَ ْﻌ ُ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺤﺒﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺼﺎر و ﻣﺮدم ﻣﺪﻳﻨﻪ از ورود ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻜﻪ و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﻦ هﺎﺟَﺮَ اِﻟَ ْﻴﻬِﻢ )ﺣﺸﺮ ‪ (٩ /‬و ﺣﺘﻰ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ( ) ُﻳﺤِﺒﱡﻮنَ ﻣَ ْ‬
‫ﻔﺴِﻬِﻢ )ﺣﺸﺮ ‪(٩ /‬‬
‫ﻣﻰدادﻧﺪ( ) و ُﻳ ْﺆﺛِﺮُونَ ﻋَﻠﻰ اَ ْﻧ ُ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﺎرهﺎ ﻣﻴﺎن ﺁﻧﺎن ﺑﺮادرى ﺑﺮﻗﺮار آﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﻤﺎﻧﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﻮَة )ﺣﺠﺮات ‪(١٠ /‬‬
‫ﺑﺮادرﻧﺪ( ) اِﻧﱠﻤﺎ ا ْﻟﻤُﺆﻣِﻨُﻮنَ اِ ْ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ آﺴﻰ دﻳﮕﺮى را از ﻣﻨﻜﺮى ﺑﺎز دارد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوﻓﻰ اﻣﺮ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ او را ﻳﻚ ﻓﻀﻮل و ﻳﺎ‬
‫ﻣﺰاﺣﻢ ﺗﻠﻘﻰ آﺮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ او را دﻟﺴﻮز داﻧﺴﺖ آﻪ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ و وﻻﻳﺖ و ﺣﻖ ﻧﻈﺎرت و‬
‫اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﻪ او دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺮﺁﻧﻰ از ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

 ‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻋﻤﻮى ﺧﻮد را ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪهﺎﻳﻰ آﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻞ اﻟﺘﱠﻰ اَ ْﻧﺘُﻢ ﻟَﻬﺎ ﻋﺎآِﻔُﻮن‬
‫ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻋﺒﺎدت ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ دارد) ) اِ ْذ ﻗﺎلَ ِﻻَﺑﻴﻪِ و ﻗَ ْﻮﻣِﻪ ﻣﺎ هﺬِﻩ اﻟﺘﱠﻤﺎﺛﻴ ُ‬
‫)اﻧﺒﻴﺎ‪(٥٢/‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺗﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﭘﻰ ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ - ١‬آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از رﺷﺪ و آﻔﺎﻳﺖ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٢‬در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺷﺮط ﺳﻨﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد )ﻗﺎلَ ِﻻَﺑﻴﻪ(‪.‬‬
‫‪ - ٣‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ را از ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺷﺮوع آﻨﻴﺪ‪) .‬ﻗﺎلَ ِﻻَﺑﻴﻪ(‪.‬‬
‫‪ - ٤‬در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﺑﺘﺪا از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات ﻧﻬﻰ آﻨﻴﺪ )ﻣﺎ هﺬِﻩِ اﻟﺘﱠﻤﺎﺛﻴﻞ(‪.‬‬
‫‪ - ٥‬در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ آﺮاﻣﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎزﻳﺪ)اَ ْﻧﺘُﻢ ﻟَﻬﺎ ﻋﺎآِﻔُﻮن(‬
‫‪ - ٦‬در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮوهﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ِ(ﻻَﺑﻴﻪِو ﻗَ ْﻮﻣِﻪ(‪.‬‬
‫‪ - ٧‬در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﺆال‪ ،‬وﺟﺪاﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺪار آﻨﻴﺪ‪) .‬ﻣﺎ هﺬِﻩِ اﻟﺘﱠﻤﺎﺛﻴﻞ(‪.‬‬
‫‪ - ٨‬در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ و ﺻﺮاﺣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪) .‬اَ ْﻧﺘُﻢ وَ اﺑﺎءَآُﻢ(‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺻﻮل و درﺳﻬﺎﻳﻰ ﺑﻮد آﻪ در ﻧﮕﺎﻩ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ذهﻨﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﻓﻜﺮ آﻨﻴﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮى ﻧﻴﺰ ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎر و ﺑﺮآﺎت اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺑﺮآﺎت ﻣﻌﻨﻮى‬

‫‪ - ١‬ﻧﺠﺎت از ﻗﻬﺮ ﺧﺪا‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﺲ ﻣﻨﻜﺮ و ﺧﻼﻓﻰ را دﻳﺪ و ﻗﻠﺒﺎً از ﺁن ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺎ از‬
‫ﻗﻬﺮ ﺧﺪا ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ و ﺗﻦ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ؛ و هﺮ آﺲ ﺑﺎ زﺑﺎن از آﺎر ﺧﻼف ﻧﻬﻰ آﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎداش رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٢‬ﺑﻬﺮﻩ از اﻟﻄﺎف ﺧﺪا‬

 ‫هﺮ آﺲ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻗﻮت و ﻗﺪرت ﺑﺮاى ﻋﺰت آﻠﻤﺔ اﷲ ﻗﻴﺎم آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﻟﻄﺎف اﻟﻬﻰ رﺳﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ( ) ﻣﻦ راى ﻣﻨﻜﺮاً ﻓﺎﻧﻜﺮﻩ ﺑﻘﻠﺒﻪ ﻓﻘﺪ ﺑﺮى و ﺳﻠﻢ و ﻣﻦ اﻧﻜﺮﻩ ﺑﻠﺴﺎﻧﻪ ﻓﻘﺪ اﺟﺮ ﻓﻬﻮ اﻓﻀﻞ ﻣﻦ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﻪ و ﻣﻦ اﻧﻜﺮﻩ ﺑﺎﻟﺴﻴﻒ ﻟﺘﻜﻮن آﻠﻤﺔ اﷲ هﻰ اﻟﻌﻠﻴﺎ ﻓﺬﻟﻚ اﻟﺬى اﺻﺎب )وﺳﺎﻳﻞ ‪ ١١‬ص ‪(٤٠٥‬‬
‫هﺮ آﺲ ﺑﺪﻋﺘﮕﺰارى را ﺑﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺒﺶ را از اﻳﻤﺎن ﭘﺮآﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫او ﻧﺮﻣﺶ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا را ﺗﺤﻘﻴﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٣‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻮدن‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف دﻋﻮت آﻨﺪ(‬
‫) ﻧﻬﺞ اﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ‪ ٨٤٩٩‬ﺧﻴﺮ اﻟﻨﺎس ‪ ...‬ﺁﻣﺮهﻢ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف(‬
‫و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬اﮔﺮ آﺴﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺣﺴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ او‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺤﻮى آﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺮف ﺧﻴﺮى را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد( ) ﺟﻌﻞ اﻋﻼﻩ اﺳﻔﻠﻪ و ﻻ ﻳﻘﺒﻞ ﺧﻴﺮاً‬
‫اﺑﺪاً )ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٧‬ص ‪(٧٢‬‬

‫‪ - ٤‬اﺛﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در ﺧﻮد اﻧﺴﺎن‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف آﻦ ﺗﺎ اهﻞ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﻰ( ) و اﻣﺮ‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف ﺗﻜﻦ اهﻠﻪ‪) ،‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ‪(٣١‬‬
‫ﺁرى! هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ هﺮ آﺲ ﻟﺒﺎس ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ ﭘﺎك ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آﺴﻰ آﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻴﺮ دﻋﻮت ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺳﻌﻰ ﻣﻰآﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁن آﺎرى ﻋﻤﻞ آﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - ٥‬ﺷﺮآﺖ در هﻤﻪ ﺛﻮاﺑﻬﺎ‬

‫در رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﺮ آﺲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ راهﻨﻤﺎﺋﻰ و ﺳﻔﺎرش و دﻋﻮت آﻨﺪ و ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻋﻮت او ﺁن آﺎر را اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪ ،‬دﻋﻮت آﻨﻨﺪﻩ در ﭘﺎداش ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ از اﺟﺮ‬
‫دﻳﮕﺮى آﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ دﻳﮕﺮى را ﺑﻪ آﺎر ﺧﻼف و اﻧﺤﺮاف دﻋﻮت آﻨﺪ‪ ،‬در آﻴﻔﺮ ﻣﻔﺎﺳﺪ او ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬در ﭘﺎداش هﻤﻪ آﺎرهﺎﻳﻰ آﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻋﻮﺗﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ( ) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٩٧‬ص ‪ - ٨٧‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص ‪ ،٣٩٨‬ﻧﻬﺞ اﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ‪) ١٠٢٦‬ﻣﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﻤﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ ﻋﻦ ﻣﻨﻜﺮ او دل ﻋﻠﻰ ﺧﻴﺮ ﻓﻬﻮ ﺷﺮﻳﻚ و ﻣﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﻮء او دل ﻋﻠﻴﻪ او اﺷﺎر ﺑﻪ ﻓﻬﻮ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ(‬
 ‫ب ‪ -‬ﺑﺮآﺎت اﻗﺘﺼﺎدى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻳﻤﺎن ﺁورﻧﺪ و ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ آﻨﻨﺪ )آﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺗﻘﻮى اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬از ﺁﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺮآﺎﺗﻰ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮔﺸﻮد( ) اﻋﺮاف ‪(٩٦ /‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬آﺴﺒﻬﺎ ﺣﻼل و زﻣﻴﻦهﺎ ﺁﺑﺎد‬
‫ﻣﻰﺷﻮد( ) ﺗﺤﻞ اﻟﻤﻜﺎﺳﺐ و ﺗﻌﻤﺮ اﻻرض )ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ج ‪ ٣‬ص ‪(٣٨‬‬
‫و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎران در هﺮ ﺳﺎل ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﻣﺮدم ﮔﻨﺎﻩ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎران را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰدهﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاى هﺮ ﮔﻨﺎهﻰ ﺁﺛﺎرى را ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮد ‪:‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺎ زﻳﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻜﺘﻪ و ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ آﻢ ﻓﺮوﺷﻰ راﻳﺞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺤﻄﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ زآﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮآﺎت زﻣﻴﻦ آﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﻰ و ﺑﻰ وﻓﺎﻳﻰ زﻳﺎد ﺷﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺻﻠﻪ رﺣﻢ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﻮال ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺎاهﻼن ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺗﺮك ﺷﻮد‪ ،‬اﺷﺮار ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﻨﺤﻮى آﻪ ﻓﺮﻳﺎدهﺎ ﺑﻰ‬
‫اﺛﺮ ﻣﻰﺷﻮد( ) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٩٧‬ص ‪(٧٢‬‬

‫ج ‪ -‬ﺑﺮآﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪاى را رﺳﺘﮕﺎر ﻣﻰداﻧﺪ آﻪ ﮔﺮوﻩ وﻳﮋﻩاى ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫ﻔﻠِﺤُﻮن‬
‫ﻤْ‬
‫ﻢ ا ْﻟ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮِ و اُوﻟﺌِﻚَ ُ‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ و ﻳَ ْﻨﻬَﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻦ ﻣِ ْﻨﻜُﻢ ُاﻣﱠﺔٌ ﻳَﺪﻋُﻮنَ اِﻟَﻰ ا ْﻟﺨَ ْﻴﺮِ و ﻳَﺄ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫) وَ ْﻟﺘَ ُ‬
‫)ﺁل ﻋﻤﺮان ‪(١٠٤ /‬‬
‫در ﺁﻳﻪ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﺁن زﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌﺮُوف )ﺁل ﻋﻤﺮان ‪(١١٠ /‬‬
‫ﺖ ﻟِﻠﻨّﺎسِ ﺗَﺄ ُ‬
‫ﺧﺮِﺟَ ْ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ( ) آُﻨﺘُﻢ ﺧَ ْﻴﺮَ ُاﻣﱠﺔٍ ُا ْ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﻰ را آﻪ ﻣﺎ در هﺮ ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ »اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻨﺎ و ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺎد اﷲ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ« ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﺳﻼم‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ و ﻳَ ْﻨﻬَﻮنَ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ) ﻳَﺄ ُ‬
‫ﻋَﻦِ ا ْﻟﻤُﻨﻜَﺮِ و ﻳُﺴﺎرِﻋُﻮنَ ﻓِﻰ ا ْﻟﺨَﻴْﺮاتِ و اُوﻟﺌِﻚَ ﻣِﻦَ اﻟﺼّﺎﻟِﺤﻴﻦ )ﺁل ﻋﻤﺮان ‪(١١٤ /‬‬
‫در ﺁﻳﻪ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﻨﮕﺎم ﻋﺬاب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻩ‬
‫ﮔﻨﺎهﻜﺎر و ﺧﻮاﻩ اﻓﺮاد ﺳﺎآﺖ و ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻗﻬﺮ ﺧﺪاﺷﻮﻧﺪ( ) اَ ْﻧﺠَ ْﻴﻨَﺎ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻳَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ اﻟﱡﺴ ُﻮءِ و‬
‫اَﺧَﺬْﻧﺰا اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻇَﻠَﻤُﻮا)اﻋﺮاف ‪(١٦٤ /‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم درﺑﺎرﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫هﺮ آﺲ ﺁن دو را ﻳﺎرى آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻋﺰت ﻣﻰدهﺪ‪ .‬هﺮ آﺲ ﺧﻮارﺷﺎن آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﺧﻮار‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ( ) ﻣﻦ ﻧﺼﺮهﻤﺎ اﻋﺰّﻩ اﻟﻠّﻪ و ﻣﻦ ﺧﺬﻟﻬﻤﺎ ﺧﺬﻟﻪ اﻟﻠّﻪ )ﺑﺤﺎر‪ ،٩٧ /‬ص ‪ - ٧٥‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ(‬

‫د ‪ -‬ﺑﺮآﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن و وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻔﺎر‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫اﺳﺖ( ) ﺷﺪ ﻇﻬﻮر اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ارﻏﺎم اﻧﻒ اﻟﻜﺎﻓﺮﻳﻦ )ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺣﻜﻤﺖ ‪(٣١‬‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ اﺷﺮار ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﺎآﻢ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و آﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ‬
‫ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ آﻪ ﺧﻮﺑﺎن ﺷﻤﺎ هﺮ ﭼﻪ ﻓﺮﻳﺎد زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻰ ﻧﺸﻨﻮﻧﺪ( ) ﻟﻴﺴﻠﻄﻦ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺷﺮارآﻢ ﻓﻴﺪﻋﻮا‬
‫ﺧﻴﺎرآﻢ ﻓﻼ ﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻜﻢ )ﺗﻬﺬﻳﺐ ‪ ، ٦‬ص ‪(١٧٦‬‬
‫در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﭘﻴﺮو اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎك رﺳﻮل ﺧﺪا ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺷﺮار را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺧﻮاهﺪ آﺮد و ﭼﻨﺎن در ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﺧﻮاهﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺧﻮﺑﺎن ﺷﻤﺎ دﻋﺎ‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﺸﻮد( ) اذا ﻟﻢ ﻳﺄﻣﺮوا ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و ﻟﻢ ﻳﻨﻬﻮا ﻋﻦ ﻣﻨﻜﺮ و ﻟﻢ ﻳﺘﺒﻌﻮا اﻻﺧﻴﺎر ﻣﻦ اهﻞ ﺑﻴﺘﻰ‬
‫ﺳﻠّﻂ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﺷﺮارهﻢ ﻓﻴﺪﻋﻮا ﻋﻨﺪ ذﻟﻚ ﺧﻴﺎرهﻢ ﻓﻼﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻬﻢ )ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٧‬ص ‪ - ٧٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ(‬

‫داﻳﺮﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر ﺑﻌﻀﻰ آﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺬآﺮات ﻓﺮدى در ﮔﻨﺎهﺎن ﺷﺨﺼﻰ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دو‬
‫واﺟﺐ در ﻣﺪارى ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﺗﻤﺎم دﻳﻦ در ﺣﺮآﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺗﻤﺎم وزارت ﺧﺎﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺮزهﺎ و ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎو ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﻣﻴﺪان اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺰرگ را ﻣﺎ از ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺑﻬﻤﺎ ﺗﻘﺎم‬
‫اﻟﻔﺮاﺋﺾ ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﻮام واﺟﺒﺎت ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺣﻴﺎى ﻧﻤﺎز ﺑﻪ دﻋﻮت ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ ﺁن هﻢ ﺑﺎ ﺻﻮت زﻳﺒﺎ و رﺳﺎ در ﻣﻜﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر آﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ‪:‬‬
‫ﺣﻰ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮة‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﻬﺎداﮔﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و دﻋﻮت و ﺗﺸﻮﻳﻖ از ﻳﻚ ﺳﻮ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى اﺟﺮاﺋﻰ از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪ هﺎ ﺧﻠﻮت ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮﺿﻮع زآﺎت ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺗﺬآﺮات ﭘﻰ در ﭘﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﺮاى ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺧﻤﺲ و زآﺎت از ﺑﻴﻦ ﻣﻰرود‪ .‬در اداﻣﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬و ﺗﺄﻣﻦ اﻟﻤﺬاهﺐ ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ اﺟﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﺟﺎدﻩهﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎى ﺳﺎدﻩ آﻪ در ﺟﺎدﻩهﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺗﺬآﺮات و هﺸﺪارهﺎ و اﻋﻼم ﺧﻄﺮهﺎ و آﻨﺘﺮﻟﻬﺎ و‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮ هﺰاران ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻠﺦ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻠﻴﺲ و ﺑﺎزرس در ﻣﺴﻴﺮ راهﻬﺎ و ﻳﺎ اﻳﻦ‬
‫هﺸﺪارهﺎ و ﺟﺮﻳﻤﻪ هﺎ و ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ و ﻧﻈﺎرت ﻧﺒﻮد‪ ،‬هﺮ روز ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﻳﻰ ﺳﺮﻗﺖ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ؛ اﻓﺮادى رﺑﻮدﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ؛ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ هﺎى ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﺳﺒﻘﺖ هﺎى ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ آﺮاﻳﻪ‬
‫هﺎى ﮔﺰاف و ﺑﻰ روﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ؛ و‪ ،...‬هﺮج و ﻣﺮﺟﻰ در ﺟﺎدﻩ هﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰﺁﻣﺪ و ﺑﺮاى هﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺗﻤﺎم ﺑﺴﺘﮕﺎن دﻟﻬﺮﻩ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻤﻠﻪ دﻳﮕﺮى آﻪ از ﺑﺮآﺎت اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬و ﺗﺤﻞ اﻟﻤﻜﺎﺳﺐ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬درﺁﻣﺪهﺎ ﺣﻼل ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩاى آﻪ ﺟﻨﺲ ﻣﻌﻴﻮب وارد ﺑﺎزار ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻨﺪ و اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ او را‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار اﺻﻼح ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻢ ﻓﺮوﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻔﺮوﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬رﺑﺎ ﺧﻮرﻳﻬﺎ و ﺣﻴﻠﻪ و ﺗﺰوﻳﺮهﺎ‬
‫هﻤﻪ اﻓﺮاد ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار اﺻﻼح ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ وارد ﺑﺎزار ﻣﻰﺷﺪ و ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺟﻨﺲ ﺧﻮد را در ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻴﺐ ﺁن ﻣﺨﻔﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻳﺎ ﺟﻨﺲ ﺑﻬﺘﺮ را روى دﻳﮕﺮ اﺟﻨﺎس و ﻧﻮع ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب را در زﻳﺮ‬
‫ﻣﻰﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬هﺸﺪار ﻣﻰداد‪.‬‬
‫در ﺑﺤﺚ ﺷﻴﻮﻩهﺎ‪ ،‬در هﻤﻴﻦ آﺘﺎب ان ﺷﺎءاﷲ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺧﻮاﻧﺪ آﻪ‪:‬‬
‫رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠّﻰ اﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و ﺁﻟﻪ ﺑﻪ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ! اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺠﺎر ﺧﻼﻓﻜﺎر را ﺑﺎﻳﻜﻮت و هﻤﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ او اﻋﺘﺼﺎب آﻨﻨﺪ‪ ،‬او ﻣﺠﺒﻮر‬
‫اﺳﺖ ﺧﻮد و ﺗﺠﺎرﺗﺶ را اﺻﻼح آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰﺗﻮان درﺁﻣﺪهﺎ را ﺣﻼل آﺮد و ﻣﺮدم را از ﻟﻘﻤﻪهﺎى‬
‫ﺣﺮام آﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﺪﻟﻰ و اﻧﻮاع ﻣﻔﺎﺳﺪ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت در ﺧﻮد و ﻧﺴﻞ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬

‫ﺣﻖ ﺑﻪ ﺣﻘﺪار ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻠﻪ دﻳﮕﺮ درﺑﺎرﻩ ﻧﻘﺶ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﻢ ﻧﻤﻮدن ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ اﺳﺖ؛ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬و ﺗﺮد اﻟﻤﻈﺎﻟﻢ؛ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺁرى! اﮔﺮ‬
 ‫ﻣﺮدم اﻃﻼﻋﺎت ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎهﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺎﺿﻰ و دادﺳﺘﺎن ﻗﺮار دهﻨﺪ و ﻣﺴﺆوﻻن‬
‫ﻗﻀﺎﻳﻰ را ﺁﮔﺎﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻇﻠﻤﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﺮآﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ آﻨﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑﺮاى ﻇﻠﻢ آﺮدن ﻧﻤﻰ ﻳﺎﺑﺪ و ﻗﻬﺮاً‬
‫ﺣﻖهﺎ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ دور ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺎس را ﻧﻤﻰ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺎ را ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻧﻤﻰ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻜﻮت ﺷﻤﺎ ﻣﺎ را ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ آﺮد( ) وﺳﺎﺋﻞ ‪ /‬ج ‪ / ١٢‬ص ‪) ١٤٤‬‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮوز هﻤﻪ آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻏﺎﺻﺐ ﻓﺮﻳﺎد زﻧﻨﺪ‪ ،‬او ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ اﺷﻐﺎل ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ اﻋﺮاب ﭘﺲ ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﺁﺑﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬و ﺗﻌﻤﺮ اﻻرض‪ .‬ﺁﺑﺎد ﺷﺪن زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﺁﺛﺎر اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺁﺑﺎدى ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻼش و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺰارى و ﻋﻼﻗﻪ و ﺗﺨﺼﺺ و ﺑﺴﻴﺞ ﺷﺪن و ﺗﻌﺎون دارد آﻪ‬
‫هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﻣﻌﺮوفهﺎﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁن اﻣﺮ ﺷﻮد ﻓﺎﺳﺪ آﺮدن زﻣﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻨﮓ و ﺑﻴﻜﺎرى و رهﺎ‬
‫آﺮدن و راآﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎ و ﻓﺘﻨﻪ و ﺗﻔﺮﻗﻪ و اﺳﺮاف و ﻋﻴﺎﺷﻰ اﺳﺖ ‪ -‬آﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﻣﻨﻜﺮات‬
‫اﺳﺖ ‪ -‬و ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎم از دﺷﻤﻦ‬
‫ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰﺗﻮان از دﺷﻤﻦ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁرى! ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺁﮔﺎهﻰ‪،‬‬
‫ﻗﺪرت‪ ،‬ارادﻩ‪ ،‬وﺣﺪت‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دارد آﻪ هﺮ ﻳﻚ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺬآﺮ و ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ و در ﻳﻚ‬
‫آﻠﻤﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﺣﻀﺮت آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬و ﻳﻨﺼﻒ ﻣﻦ‬
‫اﻻﻋﺪاء‪.‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮارى ﻧﻈﺎم و ﺛﺒﺎت‬

‫ﺑﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺷﻤﺎ ﺛﺒﺎت ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ »و ﻳﺴﺘﻘﻴﻢ اﻻﻣﺮ«؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن و ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺿﺎﻣﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺪارى ﻧﻈﺎم و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﻴﻜﻮآﺎران‪ ،‬و اﺳﺘﺨﻮاﻧﻰ در ﮔﻠﻮى ﺧﻼﻓﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ آﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺧﻼﺻﻪ و ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫وار ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﻠﺒﺎً از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ و آﺎر ﺧﻼف را در روح‬
‫ﺧﻮد ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺪاﻧﺪ و از ﺁن ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬اﺣﺪى ﻣﻌﺎف ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘﻰ اﻓﺮاد ﻧﺎﺗﻮان و ﻻل‬
‫و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ و ﺑﻰ ﭘﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻠﺒﺎً از ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺁﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎر هﺸﺪار دهﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺳﻔﺎرش آﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬آﻴﺴﺖ ﺑﻬﺘﺮ از آﺴﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا دﻋﻮت آﻨﺪ و آﺮدار ﺧﻮدش ﻧﻴﻜﻮ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻦ دَﻋﺎ اِﻟَﻰ اﻟﻠّﻪِ و ﻋَﻤِﻞَ ﺻﺎﻟِﺤﺎً و ﻗﺎلَ اِﻧﱠﻨﻰ‬
‫ﻦ ﻗَﻮَﻻً ﻣِﻤﱠ ْ‬
‫ﺣﺴَ ُ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ ﻣﻦ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻢ( ) و ﻣَ ْ‬
‫ﺴﻠِﻤﻴﻦ )ﻓﺼﻠﺖ ‪(٣٣ /‬‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻣِﻦَاﻟ ُ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺑﻴﺎن اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺟﻠﻮ ﺧﻼف ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻰ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺤﻮر اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺻﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎر از ﭼﻪ ﻃﺮﻳﻘﻰ از آﺮدار ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮﻣﻰدارد؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ اﺛﺮ دارد‪ ،‬اﺷﺎرﻩ واﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮﻳﺎد اﺛﺮ دارد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺛﺮ دارد‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺬآﺮهﺎى ﻣﻜﺮر اﺛﺮ دارد‪ ،‬ﺗﻜﺮار واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺎﻟﻪ و ﻃﻮﻣﺎر و ﺗﻘﺎﺿﺎى دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ اﺛﺮ دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ آﺎرهﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﺎ اﺛﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﺬآﺮ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮى اﺛﺮ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﺷﺨﺺ را وادار ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻮر آﺎر در اﻳﻦ واﺟﺐ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻧﺸﻮد اﻳﻦ آﺎر ﻣﻘﺪس ﻣﻨﺤﺼﺮ و ﻣﺤﺪود ﺑﻪ راﻩ‬
‫ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ وﻟﻰ ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺬآﺮ در زﻣﺎن ﺧﺎﺻﻰ اﺛﺮ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﺸﺪار ﻣﺎ در هﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ ﺗﺬآﺮ در ﻓﻀﺎ و ﻣﻜﺎن ﺧﺎﺻﻰ اﺛﺮ دارد ‪ -‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻔﺮﻳﺢ‪ ،‬اردو و ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺣﺮف‬
‫ﺷﻨﻮى ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ را ﻓﺮاهﻢ آﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮات زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ اﺳﻼم از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻮ ﺑﺎﻃﻞ و اﺣﻘﺎق ﺣﻖ و ﻣﻨﻊ از ﻣﻨﻜﺮات و ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎﺳﺖ؛‬
‫وﻟﻰ در ﺷﻴﻮﻩ و راﻩ اﻧﺠﺎم ﺁن ﺗﻌﺒﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺤﺼﺎرى در اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﭼﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ از ﻃﺮف ﭼﻪ آﺴﻰ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ؟ و ‪ ...‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﭘﺎﺳﺦ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻘﻞ واﮔﺬار آﺮدﻩ و ﻣﺤﻮر و راهﻨﻤﺎى ﻋﻘﻞ را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و‬
‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺷﻬﻴﺪ ﺻﺪر‬

‫اﻳﺸﺎن ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺁن را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬
‫ﺑﺮرﺳﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﺮاد ﻣﺎ از اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﺗﺬآﺮات و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻓﺮد و درﺑﺎرﻩ آﺎرهﺎى ﺷﺨﺼﻰ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﻰ اﺳﺖ؛‬
‫ﻧﻈﻴﺮ آﺴﻰ آﻪ ﻏﻴﺒﺖ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺷﻤﺎ او را از اﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﺷﺮط‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﺛﺮ و ﻧﺒﻮد ﺧﻄﺮ ﺟﺎﻧﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﮔﺎهﻰ ﻣﺮاد از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻗﺎﻃﻊ از ﺑﺪﻋﺖهﺎ‪ ،‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﻜﺮى و ﻋﻤﻠﻰ‬
‫و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻔﺴﺪﻳﻦ ﻓﻰ اﻻرض و اﺣﻘﺎق ﺣﻖ و ﺣﺬف ﺑﺎﻃﻞ از ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻈﺎم رژﻳﻢ‬
‫ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮط اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ در آﺎر ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ ﺟﺎﻧﻬﺎ و ﻣﺎﻟﻬﺎ ﻓﺪا ﺷﻮد ﺗﺎ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺧﺪا ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ارزش دارد( ) اﻳﻦ ﺑﻴﺎن را ﺁﻳﺖ اﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﻮد هﺎﺷﻤﻰ از اﻳﺸﺎن ﻧﻘﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺧﻮد را ﻓﺪا آﺮد ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺧﻂ‬
‫ﻧﺒﻮى را از ﺧﻂ اﻣﻮى ﺑﺎز ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ارزﺷﻬﺎ اﮔﺮ ﺣﺘﻰ اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﺎﻣﻪاى‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻀﻮر در ﺳﻔﺮﻩاى آﻪ اﻏﻨﻴﺎ ﮔﺮد ﺁن ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﺒﺮى از ﻓﻘﺮا ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺸﺪت ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎن آﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎﺳﺖ ﺁﺑﺮوى ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺧﻂ را ﺣﻔﻆ آﺮد راﻩ ﻋﻠﻰ راﻩ زهﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻪ راﻩ رﻓﺎﻩ و ﻟﺬت و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻰ ﺑﺎ اﻏﻨﻴﺎ‪ ،‬و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬و ﺣﻔﻆ ارزﺷﻬﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﺣﻔﻆ‬
‫اﻓﺮاد اﺳﺖ و ﻓﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺪاى ﻣﻜﺘﺐ ﺷﻮد؛ ﻧﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﺪاى ﻓﺮد‪.‬‬
 ‫اﻧﺠﺎم اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن‪ ،‬ﺷﺮط وﺟﻮب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪ ،‬واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺿﻤﻦ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ آﻠﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰ آﻨﻴﻢ ‪:‬‬
‫‪ ( ١‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻌﻼً اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اهﻤﻴﺖ آﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻰ اﺷﺨﺎص ﺗﺎ ﻣﺮز ﺷﻬﺎدت ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ و ﺣﺮف ﺣﻖ را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ آﺮﺑﻼ ﻣﻰروم‪ .‬در‬
‫ﺁن وﻗﺖ‪ ،‬اﻣﺎم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ و ﻳﺰﻳﺪ و ﻟﺸﻜﺮش؛ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ؛ وﻟﻰ در ﻓﻄﺮت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺮدم و‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻖ ﺑﻮدن ﺑﻨﻰ اﻣﻴﻪ و ﻋﺼﻤﺖ و ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺟﻤﻼﺗﻰ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰآﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﻨﺪ ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻋﺪاﻟﺖ و ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻘ ُﺘﻠُﻮنَ اﻟﻨﱠﺒﻴّﻴﻦ‬
‫وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻘ ُﺘﻠُﻮنَ ْاﻻَﻧْﺒﻴﺎء‬
‫وَ ﻳَ ْ‬
‫مرُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻘِﺴْﻂ‬
‫ﻘ ُﺘﻠُﻮنَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻳَﺄ ُ‬
‫وَ ﻳَ ْ‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاى ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺷﺮط وﺟﻮب‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاى اﻧﺒﻴﺎ و اوﻟﻴﺎ و‬
‫ﻋﻠﻤﺎ ﮔﺎهﻰ ﻓﺮﻳﺎد زدن ﻻزم اﺳﺖ و ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﺮز ﺷﻬﺎدت ﭘﻴﺶ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻂ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺎﻏﻮتهﺎ و از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺪﻋﺖ هﺎ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻣﺤﻮ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ ( ٢‬ﻓﻀﺎﺳﺎزى ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬هﺮ آﺴﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز ﻣﻰ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ آﻪ اذان ﺑﮕﻮﻳﺪ و در اذان‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد »ﺣﻰ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮة« ﺳﺮدهﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ و ﻓﺮﻳﺎد اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ؛ هﺮ ﭼﻨﺪ آﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩاى وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاى ﺑﺮﭘﺎﻳﻰ‬
‫ﻧﻤﺎز ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﻗﺎﻧﻮن و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﺤﻮ ﺁن‪ ،‬ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا اﺳﻼم ﺑﻪ زﻧﺎﻧﻰ آﻪ در هﺮ ﻣﺎﻩ ﭼﻨﺪ روزى ﻧﻤﺎز ﺑﺮاﻳﺸﺎن واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﻣﻰدهﺪ آﻪ در‬
‫هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ذآﺮ ﺧﺪا ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺗﺎ رﺳﻢ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﻰ ﺁﻧﺎن ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ زاﺋﺮان ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا آﻪ ﺑﺮاى اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺞ ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬در روز ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن‪،‬‬
‫ﺳﺮﺧﻮد را ﺑﺘﺮاﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﻮ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻰآﻨﺪ‪ :‬ﺗﻴﻐﻰ روى ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﻜﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﻓﺮم‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺁن ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد( ) رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺣﺞ در ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻠﻖ(‬
‫ﺣﺘﻰ اﮔﺮ در ﭼﻬﺎرراﻩ و ﻳﺎ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در هﻨﮕﺎم ﭼﺮاغ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻞ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
 ‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ هﻤﻪ ﺳﻜﻮت آﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺛﺮى ﻧﺪارد‪ ،‬آﻢ آﻢ‬
‫ﻣﻌﺮوف در ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻤﺮﻧﮓ و ﮔﻨﺎهﻜﺎر هﺮ روز ﺟﺴﻮرﺗﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ هﺮ ﻧﺤﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ در آﺎر ﺑﺎﺷﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ( ٣‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ در اﻓﺮاد اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻟﺬت ﮔﻨﺎﻩ را از آﺎم ﮔﻨﺎهﻜﺎر‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و ﻧﻤﻰ ﮔﺬارﻳﻢ آﻪ او ﻻاﻗﻞ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ ﮔﻨﺎﻩ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺠﺎد دﻟﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ‬
‫را ﺑﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺗﻨﮓ ﻣﻰآﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻓﻪ هﺎى ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻋﺒﻮس ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ ﺗﺎ او ﺧﻮد را ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻣﻨﻔﻮر ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ دﺳﺖ از ﺧﻼف ﺑﺮﻧﺪارد‪ ،‬اﻣّﺎ آﺎم ﮔﻨﺎهﻜﺎر را ﺗﻠﺦ آﺮدن ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ( ٤‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁزادى اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻜﺮدن ﺁن ﻧﻬﻰ‪ ،‬هﻤﻪ ﺳﺎآﺖ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻔﻘﺎن‪ ،‬وﺣﺸﺖ و ﻣﺮگ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﺮدﻩاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ و دﻓﺎع‬
‫از ﺁزادى ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻳﺎد زد؛ ﮔﺮﭼﻪ در ﺁن زﻣﺎن آﺴﻰ ﮔﻮش ﻧﺪهﺪ‪.‬‬
‫‪ ( ٥‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف؛ ﮔﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﻮدﺳﺎزى اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‪ :‬ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ؛ اﻋﻼم‬
‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﺳﺖ؛ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻴﺪارى‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻌﻬﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁرى ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ اﻳﻦ ﺁﺛﺎر را در ﺧﻮد اﻧﺴﺎن‬
‫دارد؛ ﮔﺮﭼﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎر در ﺁن زﻣﺎن ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪهﺪ‪.‬‬
‫‪ ( ٦‬ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺨﻦ اﻣﺮوز ﻣﻦ در ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﭘﺎداش اﺧﺮوى ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺮآﺎت اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻣﻌﺎد هﻤﻴﻦ اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﺰ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎزﻧﺪﻩ ﻧﻤﻰ ﭘﻨﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاى رﺿﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاهﻴﺪ داﺷﺖ؛ هﺮ ﭼﻨﺪ آﻪ ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺨﻠﺺ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻰآﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﭘﺎداش ﻓﺮاواﻧﻰ دارد؛ ﺧﻮاﻩ ﻃﺮف‬
‫ﻦ‬
‫ﺣﺴَ ُ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﮔﻮش دهﺪ و ﻳﺎ ﻧﺪهﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم را آﺴﻰ ﻣﻰداﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ دﻋﻮت آﻨﺪ( ) وَﻣَ ْ‬
‫ﻦ دَﻋﺎ اِﻟَﻰ اﻟﻠّﻪِ وَ ﻋَﻤِﻞَ ﺻﺎﻟِﺤﺎً )ﻓﺼﻠﺖ ‪ (٣٣ /‬ﮔﺮﭼﻪ هﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ دﻋﻮت هﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺁرى! اﮔﺮ‬
‫ﻣِﻤﱠ ْ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد درس اﺳﺘﺎد را ﻓﺮا ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻠﻢ ﻟﻄﻤﻪاى ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ( ٧‬اﺛﺮ ﻓﻮرى ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺎهﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺷﻤﺎ اﺛﺮ ﻓﻮرى ﻧﺪارد؛ وﻟﻰ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ آﻪ در ﺁﻳﻨﺪﻩ اﺛﺮ دارد؛ زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ ﺣﺎﻻت اﻧﺴﺎن ﻃﻮرى اﺳﺖ آﻪ ﺣﺎل ﺣﻖ ﺷﻨﻮى ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫ﺗﺬآﺮ ﺷﻤﺎ در زﻣﺎن دﻳﮕﺮ آﺎر ﺧﻮدش را روى ﻓﻜﺮ او ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫‪ ( ٨‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺟﺮأت؛ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ آﺮدن‪ ،‬ﺣﻔﻆ روﺣﻴﻪ ﺟﺮأت اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ اﺛﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻢ آﻢ ﺟﺮأت ﻓﺮﻳﺎد زدن و ﮔﻔﺘﻦ در ﺷﻤﺎ آﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ( ٩‬ﺗﺴﻜﻴﻦ وﺟﺪان؛ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎر‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺁراﻣﺶ وﺟﺪان اﻳﻤﺎﻧﻰ ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آﺴﻰ‬
‫آﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ در وﺟﺪان‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺗﺮس و ﺳﻜﻮت و ﺳﺎزش و ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ( ١٠‬راﻩ ﻗﺮﺁن و اﻧﺒﻴﺎ اﺳﺖ؛ راﺳﺘﻰ‪ ،‬آﻪ از اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺁن ﺑﺰرﮔﻮاران ﻣﻌﺼﻮم ﺑﺎرهﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل و‬
‫ﻣﻌﺠﺰﻩ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺧﻼق ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻰ اآﺜﺮ ﻣﺮدم ﮔﻮش ﻧﻤﻰدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ‪:‬‬
 ‫وَ اِذا ُذآﱢﺮُوا ﻻﻳَﺬآُﺮون ؛ هﺮﮔﺎﻩ ﺗﺬآﺮى ﺑﻪ ﺁﻧﺎن دادﻩ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺬآﺮ ﻧﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗَﻴْﻨﺎ ُﻩ اﻳﺎﺗِﻨﺎ ُآﻠّﻬﺎ ﻓَﺎَﺑﻰ ؛ ﻣﺎ هﻤﻪ ﻣﻌﺠﺰات ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫وَ اِن ﻳﱠﺮَوْا ُآﻞّ اﻳَﺔٍ ُﻳ ْﻌﺮَﺿُﻮا وَ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮا ﺳِﺤْﺮ ؛ اﮔﺮ هﺮ ﻣﻌﺠﺰﻩاى ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺮاض ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺳﺤﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ( ١١‬ﻋﺬر ﺑﺮاى ﻣﺎ و اﺗﻤﺎم ﺣﺠﺖ ﺑﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎر؛ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺗﻤﺎم ﺣﺠﺖ ﺑﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﻮﻳﺪ‪ :‬آﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺬآﺮ ﻧﺪاد‪ .‬و ﻋﺬرى اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻣﺆﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ :‬ﭼﺮا ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﻧﺰدى‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺒﺐ ﺗﺬآﺮ اﺳﺖ و ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺬر )ﻋﺬراً او ﻧﺬراً( اﺣﺘﻤﺎل اﺛﺮ ﺷﺮط‬
‫وﺟﻮب اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل اﺛﺮ ﻧﻤﻰدهﻰ‪ ،‬واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻨﻊ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ ﻣﻰﺗﻮان ﭘﻴﺶ رﻓﺖ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ آﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ض ﻋَﻨﻬُﻢ*ﻧﺴﺎء ‪ ٦٣‬و ‪ ٨١‬و اﻧﻌﺎم ‪(٦٨‬‬
‫ﻋﺮِ ْ‬
‫‪ -‬از ﺁﻧﺎن اﻋﺮاض آﻦ آﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩاى ﻧﺪارد( ) ﻓَﺎَ ْ‬
‫‪ -‬ﻧﺪاى ﺗﻮ ﺑﻪ ﮔﻮش اﻓﺮاد آﺮ ﻧﻤﻰ رﺳﺪ( ) وَاِﻧﱠﻚَ ﻻﺗُﺴﻤِ ُ‬
‫ﻊ اﻟﺼﱡﻢﱠ اﻟﺪﱡﻋﺎء*)روم ‪ ٥٢‬ﻧﻤﻞ ‪(٨٠‬‬
‫ﻊ ا ْﻟﻤَﻮْﺗﻰ*‬
‫‪ -‬ﮔﺮوهﻰ ﻣﺜﻞ ﻣﺮدﻩهﺎى ﻗﺒﻮرﻧﺪ آﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﻰ ﺣﺮﻓﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺸﻨﻮاﻧﻰ( ) اِﻧﱠﻚَ ﻻﺗُﺴﻤِ ُ‬
‫ﻧﻤﻞ ‪ ،٨٠‬روم ‪(٥٢‬‬
‫‪ -‬ﺁﻧﺎن را رهﺎ آﻦ( ) ذَ ْرهُﻢ *اﻧﻌﺎم ‪ ،٩١‬ﺣﺠﺮ ‪(٣‬‬

‫اﺣﻴﺎى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎى دروﻧﻰ ﺑﺮاى ﭘﺬﻳﺮش اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫‪ - ١‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ‪:‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اهﺮم و وﺳﻴﻠﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻌﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا آﺴﻰ آﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر رﻳﺸﻪاى ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وادار ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روى ﻋﻘﺎﺋﺪ ﻣﺮدم‬
‫آﺎر آﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ آﺴﻰ آﻪ وارد ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ آﺎر را ﺑﻜﻦ و اﻳﻦ‬
‫آﺎر را ﻧﻜﻦ! آﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﻨﺰل ﺻﺎﺣﺒﻰ دارد‪ .‬ﺣﺴﺎﺑﻰ در آﺎر اﺳﺖ‪ .‬از ﺣﺮآﺎت او در ﻣﻨﺰل‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارى ﻣﻰﺷﻮد و ‪...‬‬
 ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ او ﺧﻂ ﺻﺤﻴﺢ را اراﺋﻪ آﺮد؛ وﻟﻰ اﮔﺮ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻰﺻﺎﺣﺐ و‬
‫ﺑﻰﺣﺴﺎب اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺁزاد هﺴﺘﻢ‪ .‬ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻰ و آﻨﺘﺮل و ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارى هﻢ در آﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ او را آﻨﺘﺮل آﻨﻴﻢ؛ ﭼﻮن ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﻧﭽﺎﭘﺪ‪ ،‬از آﻴﺴﻪاش رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و هﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻰﺻﺎﺣﺐ و ﺣﺴﺎب‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ رﻳﺨﺖ و ﭘﺎش را ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺁرى‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎن آﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﻰ هﻤﭽﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺣﺴﺎﺑﻰ‬
‫هﻤﭽﻮن ﻗﻴﺎﻣﺖ دارد؛ ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎى او ﺛﺒﺖ و آﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد؛ ﺣﺘﻰ ﺑﺮ اﻓﻜﺎر و ﻧﻴّﺎت او ﻧﺎﻇﺮى ﻧﻈﺎرت‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ؛ هﻤﻴﻦ اﻳﻤﺎن و ﺑﻴﻨﺶ‪ ،‬او را در ﺟﻬﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن وارﺳﺘﻪ و ﻣﺘﻘﻰ ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ آﻪ هﻤﭽﻮن ﭼﺎﻩ ﺑﻰﺁب هﺴﺘﻨﺪ آﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﺎ دو ﺳﻄﻞ ﺁب رﻳﺨﺘﻦ در ﺁن ﭼﺎﻩ‪ ،‬ﺁﺑﻰ در‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺗﺒﺼﺮﻩهﺎ و ﺟﺮﻳﻤﻪهﺎ ﺑﺮاى اﻓﺮاد ﺑﻰاﻳﻤﺎن هﻤﭽﻮن رﻳﺨﺘﻦ ﺳﻄﻞ ﺁب در‬
‫ﭼﺎﻩ ﺧﺸﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺻﻠﻰﺗﺮﻳﻦ اهﺮم ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﻧﻬﻰ از ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺪأ و ﻣﻌﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻤﺎن در درون اﻧﺴﺎن‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺟﻮﺷﺶ ﺁب در درون ﭼﺎﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫اﻧﺴﺎن را از ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﺣﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖهﺎ در اﺛﺒﺎت ﺧﺪا و ﻣﻌﺎد ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ آﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪاى‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎرﻧﺪ؛ ﻟﺬا هﻢ اﻳﻤﺎن ﻻزم اﺳﺖ و هﻢ ﺗﻮﺟﻪ‪.‬‬
‫ﻦ ﺑِﺎﻟﻠّﻪِ ا ْﻟﻌَﻈﻴﻢ )اﻟﺤﺎﻗﺔ‪ (٣٢/‬و درﺑﺎرﻩ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮﺁن درﺑﺎرﻩ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ( ) ﻻ ُﻳ ْﺆﻣِ ُ‬
‫ﮔﺮوﻩ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰآﻨﻨﺪ) ) ﻧَﺴُﻮا اﻟﻠّﻪ)ﺣﺸﺮ‪ .(١٩/‬و ﻳﺎ‪ :‬ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻣﻰﺳﭙﺎرﻧﺪ) ) ﻧَﺴُﻮا ﻳَ ْﻮمَ ا ْﻟﺤِﺴﺎب)ص‪.(٢٦/‬‬
‫دﻟﻴﻞ و راز و رﻣﺰ ﻧﻤﺎز ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا هﻢ ﺑﺎﺷﺪ) ) اَﻗِﻢِ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﻟِﺬِآْﺮي)ﻃﻪ‪.(١٤/‬‬
‫در ﻣﻮاردى آﻪ ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ اﻧﺴﺎن رو ﻣﻰﺁورد‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻗﺮﺁن ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫زﻳﺎد ﻳﺎد ﺧﺪا آﻨﺪ) ) وَا ْذ ُآﺮُوا اﻟﻠﱠﻪَ آَﺜﻴﺮا)اﻧﻔﺎل‪ .(٤٥/‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻳﺎد او ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺎراﻳﻰ‬
‫زﻳﺎدى ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻏﺬاﻳﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﺷﺖ‬
‫ﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺳﻮارﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺣﻴﻮان ذﺑﺢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺁﻣﻴﺰش ﺟﻨﺴﻰ ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﺑﺎ ﺑِ ْ‬
‫ﻣﺮآﺐ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس و ﻳﺎ هﺮ آﺎر ﻣﺎدى ﻳﺎ ﻣﻌﻨﻮى ﻣﺜﻞ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﻚ ﺳﻄﺮ ﺷﻌﺮ و ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬هﻤﮕﻰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ‪ :‬ﺧﺪا را ﻧﺎﻇﺮ) ) اَﻟَ ْ‬
‫ﻢ ﻳَ ْﻌﻠَﻢ ﺑِﺎَنﱠ اﻟﻠﱠﻪ ﻳَﺮى)ﻋﻠﻖ‪ (١٤/‬و ﭘﺮوردﮔﺎر را در آﻤﻴﻦ ﺧﻮد) ) اِنﱠ رَﺑﱢﻚَ‬
‫ﺳﻠُﻨﺎ ﻟَﺪَ ْﻳﻬِﻢ‬
‫ﻟَﺒِﺎ ْﻟﻤِﺮْﺻﺎد)ﻓﺠﺮ‪ (١٤/‬و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎنِ او را ﻣﺄﻣﻮر ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ آﺎر ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ) ) وَ ُر ُ‬
‫ﻜ ُﺘﺒُﻮن)زﺧﺮف‪(٨٠/‬؛ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ آﺎرهﺎى او ﺣﺴﺎب و آﺘﺎب دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺁﺛﺎر و‬
‫ﻳَ ْ‬
 ‫ﺐ ﻣﺎ ﻗَﺪﱠﻣُﻮا وَ اﺛﺎرَهُﻢ)ﻳﺲ‪(١٢/‬؛‬
‫ﻜ ُﺘ ُ‬
‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ آﺎرهﺎى او ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﺎى او ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد) ) ﻧَ ْ‬
‫ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺤﻈﻪاى از ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺧﻮد ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ) ‪ )١‬وَ ﻣﺎ ُآﻨّﺎ ﻋَﻦِ ا ْﻟﺨَ ْﻠﻖِ‬
‫ﻏﺎﻓِﻠﻴﻦ)ﻣﺆﻣﻨﻮن‪(١٧/‬؛ هﺮ رﻳﺰ و درﺷﺘﻰ ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺛﺒﺖ ﻣﻰﺷﻮد) ‪ )١‬وَ ُآﻞﱡ ﺻَﻐﻴﺮٍ وَ آَﺒﻴﺮٍ‬
‫ﺴﺘَﻄَﺮ)ﻗﻤﺮ‪(٥٣/‬؛ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﻤﻪ اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن را ﺟﻠﻮ روى او ﺧﻮاهﺪ ﮔﺬاﺷﺖ) ‪)١‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫ُ‬
‫ﻣﺎ ﻟِﻬﺬا ا ْﻟﻜِﺘﺎبِ ﻻ ﻳُﻐﺎدِ ُر ﺻَﻐﻴﺮَةً وَ ﻻ آَﺒﻴﺮَةً اِﻻﱠاَﺣْﺼﺎهﺎ)آﻬﻒ‪(٤٩/‬؛ او ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮى هﻤﻪ آﺎرهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺼﺪُور)ﻏﺎﻓﺮ‪(١٩/‬؛ و ‪ ...‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدى دﺳﺖ‬
‫ﺨﻔِﻰ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻋ ُﻴﻦِ وَ ﻣﺎ ُﺗ ْ‬
‫ﻢ ﺧﺎﺋِﻨَﺔَ ْاﻻَ ْ‬
‫اﻓﻜﺎر و ﻧﻴّﺎت ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ) ‪ )١‬ﻳَ ْﻌﻠَ ُ‬
‫ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻤﻰزﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻤﺎن و ﻳﺎدى‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻳﺎد ﺧﺪا و ﻣﻌﺎد را در دل‬
‫ﻣﺮدم زﻧﺪﻩ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﺮﺁن ﺑﻪ آﻢﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺁﻧﺎن ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ آﻪ در روز ﺑﺰرگ ﻗﻴﺎﻣﺖ زﻧﺪﻩ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ آﻢﻓﺮوﺷﻰ ﺧﻮد را ﺑﺪهﻨﺪ؟) ‪ )١‬اَﻻ ﻳَ ُ‬
‫ﻈﻦﱡ اُؤﻟﺌِﻚَ اﻧﱠﻬُﻢ ﻣَ ْﺒﻌُﻮﺛُﻮنَ ﻟِﻴَﻮمٍ‬
‫ﻋَﻈﻴﻢ)ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ‪(٤/‬‬

‫‪ - ٢‬ﺗﺸﻜﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ‪:‬‬

‫دوﻣﻴﻦ اهﺮم ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎر را ﺑﻪ ﻳﺎد اﻟﻄﺎف ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ او‬
‫ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻣﺎ ﻟﻄﻒ آﺮد و اﻧﺴﺎن را از ذرﻩاى ﺁﻓﺮﻳﺪ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در اﺧﺘﻴﺎرش ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻋﻴﺐ او ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ؛‬
‫و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮﺑﻰ او را ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎداش ﻣﻰدهﺪ؛ درد او را ﺷﻔﺎ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ؛ دﻋﺎى او را ﻣﺴﺘﺠﺎب‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ رﻓﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻟﻰ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎرى رﺳﺎن او اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬دوزﺧﻰ هﻢ ﻗﺮار ﻧﻤﻰداد‪ ،‬واﺟﺐ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺸﻜﺮ از ﺁن هﻤﻪ اﻟﻄﺎف او‪ ،‬از ﮔﻨﺎﻩ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﺶ دورى آﺮد) ‪ )١‬و ﻟﻮ ﻟﻢ ﻳﺘﻮاﻋﺪ اﷲ‬
‫ﻋﻠﻰ ﻣﻌﺼﻴﺔ ﻟﻜﺎن ﻳﺠﺐ ان ﻻ ﻳﻌﺼﻰ ﺷﻜﺮاً ﻟﻨﻌﻤﺘﻪ )ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﺣﻜﻤﺖ‪.(٢٨٢/‬‬

‫‪ - ٣‬ﻋﺮض اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم و اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اهﺮﻣﻬﺎى ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ از ﮔﻨﺎﻩ و ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺮ ﻋﺮض اﻋﻤﺎل ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺁرى! اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ ﻧﻮار ﮔﻔﺘﮕﻮى ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻰ رﺗﺒﻪ ﻣﻤﻠﻜﺘﻰ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬در ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در اﺻﻮل آﺎﻓﻰ‪ ،‬رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدى ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ‪ :‬در هﺮ هﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻣﺎم‬
‫زﻣﺎن ﻋﺠّﻞ اﻟﻠّﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸﺮﻳﻒ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺁن‬
‫ﺑﺰرﮔﻮاران را ﺧﺸﻨﻮد ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻪ وَ ا ْﻟﻤُﺆﻣِﻨُﻮن)ﺗﻮﺑﻪ‪(١٠٥/‬‬
‫ﻪ ﻋَﻤَﻠَﻜُﻢ وَ رَﺳُﻮ ُﻟ ُ‬
‫ﻋﻤَﻠُﻮا ﻓَﺴَﻴَﺮَى اﻟﻠﱠ ُ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ آﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻗﺮﺁن ) ‪ُ )١‬ﻗﻞِ ا ْ‬
‫و رواﻳﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اهﺮﻣﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ( ‪ )١‬در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟ ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﺎن‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰآﻨﻴﻢ؟«‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬هﺮ ﮔﻨﺎهﻰ را آﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰآﻨﻴﺪ و‬
‫ﺁن ﺣﻀﺮت ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻻ ﺗﺴﺆوا رﺳﻮل اﷲ«‪).‬ﺑﺤﺎر‪ ،٢٣ ،‬ص ‪(٣٤٩‬‬

‫‪ - ٤‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﮔﻨﺎهﺎن ‪:‬‬

‫در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻧﺰول ﺑﻼهﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻩاﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻦ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬هﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮدﺗﺎن اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻣﺎ اَﺻﺎﺑَﻜُﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﺖ اَﻳْﺪﻳﻜُﻢ)ﺷﻮرى‪(٣٠/‬‬
‫ﻣُﺼﻴﺒَﺔٍ ﻓَﺒِﻤﺎ آَﺴَﺒَ ْ‬
‫هﻠِﻜُﻮا ﺑِﺎﻟﻄّﺎﻏِﻴَﻪ )اﻟﺤﺎﻗﻪ‪(٥/‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻼن ﻗﻮم هﻼك ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻃﻐﻴﺎﻧﺸﺎن ﺑﻮد( ‪ )١‬ﻓَﺎَ ْ‬
‫ﻪ‬
‫ﻢ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻩآﺎر ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮى ﻧﻴﺴﺖ و هﺮ آﺠﺎ ﻗﻬﺮى اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ در آﺎر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻓَﺎَﺧَﺬَ ُ‬
‫ﺬﻧُﻮﺑِﻬِﻢ)ﻏﺎﻓﺮ‪)(٢١/‬ﺁل ﻋﻤﺮان‪(١١/‬‬
‫ﺑِ ُ‬
‫در اول دﻋﺎى آﻤﻴﻞ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا! ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ آﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪن ﭘﺮدﻩ ﺣﻴﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ!‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا! ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ آﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا آﺮدن ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ!‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا! ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ آﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺒﺲ ﺷﺪن دﻋﺎهﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ!‬
‫از اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ هﺮ ﮔﻨﺎهﻰ‪ ،‬ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ دادن ﺑﻪ‬
‫ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٥‬ﺗﻮﺟﻪ دادن ﺑﻪ ﺑﺮآﺎت ﻣﻌﺮوف ‪:‬‬

‫هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﮔﻨﺎﻩ اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاى ﺗﺮك ﻣﻨﻜﺮ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و‬
‫ﺁﺛﺎر ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬اآﻨﻮن آﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ را در ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻴﻢ؛ وﻟﻰ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ ﻗﻄﺮﻩاى اﺳﺖ از درﻳﺎ؛ زﻳﺮا ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎى ﻣﺎ آﺘﺎبهﺎﻳﻰ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻋﻠﻞ اﺣﻜﺎم ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و هﺮ ﭼﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮدﻩ از اﺳﺮار اﺣﻜﺎم‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
 ‫رواﻳﺎﺗﻰ دارﻳﻢ آﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻏﺬا ﺑﺮاى ﻧﻮزاد را ﺷﻴﺮ ﻣﺎدر ﻣﻰداﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز آﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺁن را ﻓﻬﻤﻴﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻣﺮوز آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺠﺎرى ادرار ﻋﻜﺴﺒﺮدارى آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ آﻪ ﭼﺮا اﺳﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ ادرار ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺠﺎرى ادرار در ﺣﺎل اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﺑﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻣﺮوز ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﺷﺮاب ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎى ﺑﺪن ﺑﻬﺘﺮ از ﻗﺪﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺁزﻣﺎﻳﺶ و ﻣﺸﺎهﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ﻣﻀﺮّات ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك را ﺑﻬﺘﺮ از دوران ﺻﺪر اﺳﻼم ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ‪.‬‬
‫اآﻨﻮن ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻰروﻳﻢ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ ﺑﺮآﺎﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺁﻧﺎن را‬
‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮىِﺷﺎن آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اآﻨﻮن آﻪ اوﻟﻴﻦ روز ﻋﻴﺪ ﻧﻮروز ﺳﺎل ‪ ١٣٧٥‬اﺳﺖ و‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪام ﺗﺎ در ﻟﺤﻈﻪ ﺳﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮﺷﺘﻦ آﺘﺎب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﺟﻮار‬
‫ﻣﺮﻗﺪ ﻣﻄﻬﺮ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪاى را در هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع از اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻘﻞ‬
‫آﻨﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدم زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎى ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﭘﻴﺮو ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ( ‪ )١‬انﱠ اﻟﻨﺎس ﻟﻮ‬
‫ﻋﻠﻤﻮا ﻣﺤﺎﺳﻦ آﻼﻣﻨﺎ ﻻ ﺗﺒﻌﻮﻧﺎ )وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ،١٨‬ﺑﺎب ‪ ،٨‬ص ‪.(٦٥‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬دﻟﻴﻞ اﻧﺤﺮاف ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻰﺧﺒﺮى ﺁﻧﺎن از راز و رﻣﺰ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ اﻓﺮاد‬
‫زﻳﺎدى آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز آﺎهﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻧﻤﺎز آﺮدﻩاﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ در ﺳﺎﻳﻪ ﻧﻈﺎم‬
‫ﻣﻘﺪس ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺟﻠﺪ آﺘﺎب در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻴﺎن ﻧﺴﻞ ﻧﻮ درﺑﺎرﻩ اﺳﺮار ﻧﻤﺎز‬
‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از اﺳﺮار ﻣﻌﺮوفهﺎ آﻪ ﺁﮔﺎهﻰ از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎ را ﺁﻣﺎدﻩ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺁن ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ‬
‫ﺣﺴَ ْﻨﺘُﻢ‬
‫ﺣﺴَ ْﻨﺘُﻢ اَ ْ‬
‫ن اَ ْ‬
‫اﺣﺴﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﺣﺴﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮد( ‪ )١‬اِ ْ‬
‫ﻔﺴِﻜُﻢ )اﺳﺮاء ‪(٧ /‬‬
‫ِﻻَ ْﻧ ُ‬
‫ﺻﺪﻗﻪ دﻓﻊ ﺑﻼ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬اﻟﺼﺪﻗﻪ ﺗﺴﺘﺪﻓﻊ اﻟﺒﻼء)رﻗﻢ ‪(٢/١٦٦‬‬
‫ﺣﺞ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻓﻘﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬ﺧﻄﺒﻪ ‪) ١١٠‬‬
‫زآﺎت ﻣﺎل را ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬ﺣﺼﻨﻮا اﻣﻮاﻟﻜﻢ ﺑﺎﻟﺰآﺎة )ﺑﺤﺎر ‪ ،١٠‬ص ‪(٩٩‬‬
‫ﻪ ﻟَﻜُﻢ )ﻧﻮر ‪(٢٢ /‬‬
‫ن ﻳَ ْﻐﻔِﺮَاﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺼﻔَﺤُﻮا اَﻻ ُﺗﺤِﺒﱡﻮنَ اَ ْ‬
‫ﻋﻔﻮ از ﻣﺮدم‪ ،‬آﻠﻴﺪ ﻋﻔﻮ اﻟﻬﻰ از ﻣﺎﺳﺖ( ‪ )١‬وَ ْﻟﻴَ ْﻌﻔُﻮا وَ ْﻟﻴَ ْ‬
‫ﺻﻠﻪ رﺣﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺮ را ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬ﺻﻠﺔ اﻻرﺣﺎم ﺗﻨﺴﻰ اﻻﺟﺎل )ﻏﺮر(‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎز ﻣﻰدارد( ‪ )١‬اِنﱠ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﺗَﻨْﻬﻰ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻔَﺤْﺸﺎءِ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )ﻋﻨﻜﺒﻮت ‪/‬‬
‫‪(٤٥‬‬
‫ﺬهِ ْﺒﻦَ اﻟﺴﱠﻴّﺌﺎت )هﻮد ‪(١١٤ /‬‬
‫آﺎرهﺎى ﻧﻴﻜﻮى ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﺎﻧﺘﺎن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد( ‪ )١‬اِنﱠ ا ْﻟﺤَﺴَﻨﺎتِ ُﻳ ْ‬
 ‫ﻋﻘﻴﻘﻪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻴﻤﻪ آﺮدن ﻧﻮزاد از ﺧﻄﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻌﺎذﻩ و دﻋﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺧﻄﺮات ﻧﺠﺎت ﻣﻰدهﺪ( ‪ )١‬ﺑﺎﻟﺪﻋﺎء ﻳﺴﺘﺪﻓﻊ اﻟﺒﻼء )ﻏﺮر ‪(٣/٢١٣) / ٣٧٣٧‬‬
‫ﺨﻀَ ْﻌﻦَ ﺑِﺎ ْﻟﻘَﻮلِ ﻓَﻴَ ْ‬
‫ﻄﻤَﻊَ اﻟّﺬى‬ ‫دورى از ﻧﺎز و آﺮﺷﻤﻪ‪ ،‬زﻧﺎن را ﮔﺰﻧﺪ اﻓﺮاد هﻮﺳﺒﺎز ﺣﻔﻆ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
‫ﻓﻰ ﻗَ ْﻠﺒِﻪِ ﻣَﺮَض )اﺣﺰاب‪(٣٢/‬‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ و وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬دژى اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻃﺎﻏﻮتزدﮔﻰ ﺣﻔﻆ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬آﻠﻤﻪ ﻻ‬
‫اﻟﻪ اﻻ اﷲ ﺣﺼﻨﻰ وﻻﻳﺔ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ ﺣﺼﻨﻰ(‬
‫روزﻩ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻼﻣﺘﻰ اﺳﺖ( ‪ )١‬ﺻﻮﻣﻮا ﺗﺼﺤﻮا )ﺑﺤﺎر ‪ ،٦٧ / ٦٢‬رواﻳﺔ ‪(٤٥‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬آﻠﻴﺪ ﻋﺰت اﺳﺖ( ‪ )١‬اﻟﻘﻨﺎﻋﺔ ﻋﺰّ )ﻏﺮر ‪(١/٢٥) / ٩٠٠ /‬‬
‫زهﺪ‪ ،‬رﻣﺰ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ( ‪ )١‬ازهﺪ ﻓﻰ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﺗﻨﺰل ﻋﻠﻴﻚ اﻟﺮﺣﻤﺔ )ﻏﺮر(‬
‫ﻘﻠُﻮب )رﻋﺪ ‪(٢٨ /‬‬
‫ﻄﻤَﺌِﻦﱡ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻳﺎد ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﺁراﻣﺶ اﺳﺖ( ‪ )١‬اَﻻ ﺑِﺬِ ْآﺮِ اﻟﻠﱠﻪِ ﺗَ ْ‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﺮاى ﮔﺴﺘﺮش و اﺣﻴﺎى ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺁﺛﺎر و ﺑﺮآﺎت دﻧﻴﻮى و اﺟﺮ اﺧﺮوى ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎ‬
‫آﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﻣﻜﺎﻓﺎت ﻋﻤﻞ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫ﺑﺮاى ﺑﺎزداﺷﺘﻦ ﻣﺮدم از ﻣﻨﻜﺮات و ﻳﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن ﻣﻜﺎﻓﺎت ﻋﻤﻞ وارد‬
‫ﺷﻮﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ آﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ ﻳﺎ ﺷﺮ ﺷﻤﺎ در هﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻰﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت ﻣﻰروﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺤﻰ ﻣﻘﺪار ارﺛﻰ زﻳﺮ دﻳﻮارى ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان آﻮﭼﻚ ﺧﻮد ذﺧﻴﺮﻩ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﻮار در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺮاﺑﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺧﻀﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﺮﺳﻨﻪ وارد روﺳﺘﺎى اﻳﻦ ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺢ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و از ﻣﺮدم ﺗﻘﺎﺿﺎى ﻏﺬا آﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺁن دو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻏﺬاﻳﻰ ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻀﺮ‬
‫ﺑﻪ دﻳﻮار در ﺣﺎل ﺳﻘﻮط اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻮار را ﺑﺎزﺳﺎزى آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺖ ‪ :‬آﺎرﮔﺮىِ ﻣﺠﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﻣﺮدﻣﻰ آﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫دارد؟!‬
‫وﻟﻰ ﺧﻀﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ آﺎر ﺷﺪ و دﻳﻮار را ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﻳﺮ اﻳﻦ دﻳﻮار ﮔﻨﺠﻰ اﺳﺖ آﻪ ﭘﺪر‬
‫ﻧﻴﻜﻮآﺎرى ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ذﺧﻴﺮﻩ آﺮدﻩ و اﮔﺮ ﻣﺎ دﻳﻮار را ﻧﻤﻰﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺧﺮاب ﻣﻰﺷﺪ و اﻓﺮاد ﻧﺎاهﻞ ﮔﻨﺞ‬
‫را ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﻳﺘﻴﻤﺎن ﺁن ﻣﺮد ﻧﻴﻜﻮآﺎر ﻓﻘﻴﺮ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪﻧﺪ( ‪ )١‬وَ اَﻣّﺎ ا ْﻟﺠِﺪا ُر ﻓَﻜﺎنَ ﻟِﻐُﻼﻣَ ْﻴﻦِ‬
‫ن ﻳَ ْﺒﻠُﻐﺎ اﺷﺪﱠ هﻤﺎ و‬
‫ﻪ آَ ْﻨﺰٌ ﻟَﻬُﻤﺎ وَ آﺎنَ اَﺑُﻮهﻤﺎ ﺻﺎﻟِﺤَﺎً ﻓَﺎَرادَ رَﺑّﻚَ اَ ْ‬
‫ﺤﺘَ ُ‬
‫ﻳَﺘﻴﻤَ ْﻴﻦِ ﻓِﻰ ا ْﻟﻤَﺪﻳﻨَﺔِ وَ آﺎنَ ﺗَ ْ‬
‫ﻦ رَﺑﱢﻚ )آﻬﻒ ﺁﻳﻪ ‪(٨٢‬‬
‫ﺣﻤَﺔً ﻣِ ْ‬
‫ﻟﻴﺴﺘﺨﺮﺟﺎ آَ ْﻨﺰَهُﻤﺎ رَ ْ‬
 ‫ﺁرى! ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﻜﻮآﺎرى ﭘﺪر‪ ،‬دو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺑﻪ آﺎرﮔﺮى ﻣﺠﺎﻧﻰ وادار آﺮد‪ .‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را آﻪ در‬
‫ﺳﻮرﻩ آﻬﻒ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺎ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰآﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ هﺮ آﺎر ﺧﻴﺮ و ﻣﻌﺮوﻓﻰ ﺣﺘﻰ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‬
‫ﺑﻰﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﺮ ﺁن آﺎر ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻣﻰرﺳﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ وﺣﻰ آﺮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻼش ﭘﺪران ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻟﻄﻒ ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺪران‬
‫ﻧﻴﻜﻮآﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺧﻴﺮ و ﺑﺮآﺖ ﻣﻰرﺳﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷﺮور ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺷﺮ‬
‫ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺷﻤﺎ زﻧﺎﻧﺸﻮد( ‪ )١‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،١٣‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(٢٩٦‬‬
‫ﺁرى ‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻓﺎت ﻋﻤﻞ‪ ،‬اهﺮم ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوفهﺎو ﺗﺮك ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ در‬
‫ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ و از ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺁﻧﺎن‬
‫ﺨﺶَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻟَ ْﻮ ﺗَﺮَآُﻮا ﻣِﻦ ﺧَ ْﻠﻔِﻬِﻢ ُذرّﻳﱠﺔً‬
‫ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺘﻢ درﺑﺎرﻩ ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻣﺮدم ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ( ‪ )١‬وَ ْﻟﻴَ ْ‬
‫ﺿِﻌﺎﻓَﺎً ﺧﺎﻓُﻮا ﻋَﻠَ ْﻴﻬِﻢ‪...‬ﻧﺴﺎء ‪ (٩ /‬ﺁرى‪ :‬ﺑﺎ ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن رﻓﺘﺎر آﻨﻴﺪ آﻪ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﺘﻴﻤﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪ .‬هﺮ آﺲ ﺁﺗﺸﻰ روﺷﻦ آﻨﺪ‪ ،‬دودش ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮدش ﻣﻰرود‪ .‬ﻇﻠﻢ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺘﻴﻤﺎن‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬آﻢ آﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﺑﺪ در ﻣﻰﺁﻳﺪ آﻪ ﻓﺮدا داﻣﻦ ﻳﺘﻴﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﺜﻨﻮى‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﻬﺎن آﻮﻩ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﺪا‬
‫ﺳﻮى ﻣﺎ ﺁﻳﺪ ﺻﺪاهﺎ را ﻧﺪا‬
‫از ﻣﻜﺎﻓﺎت ﻋﻤﻞ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺸﻮ‬
‫ﮔﻨﺪم از ﮔﻨﺪم ﺑﺮوﻳﺪ ﺟﻮ ز ﺟﻮ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﺮ آﺲ‪ ،‬دﻳﮕﺮى را ﺑﻪ ﻋﻴﺒﻰ ﺳﺮزﻧﺶ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﻣﻴﺮد ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻋﻴﺐ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد( ‪ )١‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٧٠‬ص ‪(٣٨٤‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻳﻜﻰ از اهﺮﻣﻬﺎ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ اﻗﻮام و ﮔﺮوهﻬﺎﻳﻰ آﻪ اهﻞ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و دورى از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ﺻﺪهﺎ ﺁﻳﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺬﻧُﻮﺑِﻬِﻢ )اﻧﻌﺎم ‪ ٦/‬و اﻧﻔﺎل ‪/‬‬
‫هﻠَﻜْﻨﺎ هُﻢ ﺑِ ُ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻓﻼن ﻗﻮم را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎهﺎﻧﺶ هﻼك آﺮدﻳﻢ( ‪ )١‬ﻓَﺎَ ْ‬
‫‪(٥٤‬‬
‫هﻠِﻜُﻮا ﺑِﺎﻟّﻄﺎﻏِﻴَﻪ )اﻟﺤﺎﻗﻪ ‪(٥ /‬‬
‫ﻃﻐﻴﺎن ﻣﺮدم ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺑﻮدى ﺁﻧﺎن اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻓَﺎَ ْ‬
‫ﻏﺮَﻗْﻨﺎ )ﻋﻨﻜﺒﻮت ‪(٤٠ /‬‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﻗﻮﻣﻰ را در ﺁب ﻏﺮق آﺮدﻳﻢ( ‪ )١‬وَ ﻣِ ْﻨﻬُﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﮔﺮوهﻰ را ﺑﺎ ﺻﺎﻋﻘﻪ ﻧﺎﺑﻮد آﺮدﻳﻢ( ‪ )١‬ﻓَﺎَﺧَﺬَ ْﺗﻬُﻢ ﺻﺎﻋِﻘَﺔَ ا ْﻟﻌَﺬاب )ﻓﺼﻠﺖ ‪(١٧ /‬‬
 ‫ﺟﻤﻌﻰ را ﺑﺎ ﺑﺎد ﺳﺮد آﻨﻨﺪﻩ هﻼك آﺮدﻳﻢ( ‪ )١‬ﺑِﺮﻳﺢٍ ﺻَ ْﺮﺻَﺮٍ ﻋﺎﺗِﻴَﻪ )اﻟﺤﺎﻗﻪ ‪(٦ /‬‬
‫ﺷﻬﺮ ﻗﻮﻣﻰ را زﻳﺮ و رو آﺮدﻳﻢ( ‪ )١‬ﺟَﻌَﻠْﻨﺎ ﻋﺎﻟِﻴَﻬﺎ ﺳﺎﻓِﻠَﻬﺎ )هﻮد ‪(٨٢ /‬‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ هﺸﺪارهﺎ ﺑﺮاى ﻧﺴﻠﻬﺎى ﺑﻌﺪ ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﻣﻨﻜﺮات و آﻔﺮ و ﻃﻐﻴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺳﻴﺮ در زﻣﻴﻦ و ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﺒﺮت آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ درس ﮔﺮﻓﺘﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ آﺎر ﻧﻴﻜﻮآﺎران ﻳﺎ ﻓﺎﺳﺪان دﻋﻮت آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺁن ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬اﺻﻮل‪ ،‬درﺳﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺮتهﺎ و ﭘﻨﺪهﺎﻳﻰ‬
‫اﺳﺖ آﻪ از ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎدﻩ ‪:‬‬
‫ﻣﺎدرى ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺶ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺮو! ﻣﮕﺮ ﻧﺪﻳﺪى دﻳﺮوز ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﻼﻧﻰ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺼﺎدف‬
‫آﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺣﺎدﺛﻪ دﻳﺮوز ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ و ﭘﻨﺪى آﻪ ﻣﺎدر از ﺁن ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪ اﻣﺮوزش ﻣﻰﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ و در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺤﺴِﻨﻴﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻮآﺎران ﭘﺎداش ﻣﻰدهﻴﻢ‪.‬‬ ‫آَﺬﻟِﻚَ ﻧَﺠْﺰىِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻤ ْ‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﻗﺒﻞ از آﻠﻤﻪ )آﺬﻟﻚ( اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ و آﻠﻤﻪ آﺬﻟﻚ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪:‬‬
‫ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ آﻪ ﻟﻄﻒ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﻳﻚ ﻟﻄﻒ ﺷﺨﺼﻰ اﺳﺖ‪ .‬هﺮﮔﺰ! ﺑﻠﻜﻪ هﺮ آﺲ هﻤﭽﻮن ﻳﻮﺳﻒ در‬
‫ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻮاﻇﺐ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ او اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد‪.‬‬
‫در ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺣﻀﺮت ﻳﻮﻧﺲ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ او از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ آﺮد و ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻤ ْﻮﻣِﻨﻴﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ هﺮ آﺲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ از ﻣﺎ ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ آﻨﺪ‪ ،‬او را از ﻻﺑﻪﻻى‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬وَ آَﺬﻟِﻚَ ُﻧ ْﻨﺠِﻰ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ و ﺑﻼهﺎ ﻧﺠﺎت ﻣﻰدهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن و ﺳﻨﺖ اﻟﻬﻰ و ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن داﺋﻤﻰ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻗﻪ ﻣﻮﺳﻤﻰ‪.‬‬
‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ و ﭘﺎﻳﺎن آﺎر ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﻳﺎ ﻧﻴﻜﻮآﺎران ﺁﺷﻨﺎ آﻨﻴﻢ‬
‫و ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻦ اﻗﻮام ﻗﺒﻠﻰ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﻣﺮوز ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﮔﺎهﻰ ﮔﺎﻣﻰ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮى رﺷﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫اهﺮﻣﻬﺎى وادار آﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ‬
‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻧﺤﺮاﻓﻰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﻨﺎهﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻴﺎﻟﻬﺎ و ﺗﺼﻮرات اﻧﺤﺮاﻓﻰ ﻧﻴﺰ‬
‫رﻳﺸﻪ ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺴﻴﺎرى ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ از دﻳﮕﺮان ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻣﻰآﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺪهﺪ آﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ دﻳﮕﺮان از او ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﺴﺨﺮﻩ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻗﻮﻣﻰ ﻗﻮم دﻳﮕﺮ را ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻧﻜﻨﻨﺪ! ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺷﺪﮔﺎن ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺴﺨﺮﻩآﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ن ﻳَﻜُﻮﻧُﻮا ﺧَﻴْﺮاً ﻣِ ْﻨﻬُﻢ ﺣﺠﺮات ‪(١١ /‬‬
‫ﻦ ﻗَ ْﻮمٍ ﻋَﺴﻰ اَ ْ‬
‫ﺴﺨَ ْﺮ ﻗَ ْﻮمٌ ﻣِ ْ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ( ‪ )١‬ﻻ ﻳَ ْ‬
‫» زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ اﺳﺘﻬﺰاء ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﺎﻧﻤﻰ آﻪ اﺳﺘﻬﺰا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﻬﻦّﺣﺠﺮات ‪(١١ /‬‬
‫ﻜﻦﱠ ﺧَﻴْﺮاً ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ن ﻳَ ُ‬
‫ﻦ ﻧِﺴﺂءٍ ﻋَﺴﻰ اَ ْ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ )١ )«.‬وَ ﻻ ﻧِﺴﺎءٌ ﻣِ ْ‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺣﺮص‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاش زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ رزق ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻪ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺣﺮص ﻣﻰورزﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰرﺳﻨﺪ( ‪ )١‬اَﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻘﺪِررﻋﺪ ‪(٢٦ /‬‬
‫ﻦ ﻳَﺸﺎ ُء وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻂ اﻟﺮﱢ ْزقَ ﻟِﻤَ ْ‬
‫ﺴ ُ‬
‫ﻳَ ْﺒ ُ‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻰ در ﻣﺎل اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﺑﺎ ﺣﺴﺮت ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻗﺮﺁن‪ ،‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﺮدم ﻗﺎرون را ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻩ ﺳﺮدى ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬اى آﺎش ﻣﺎ هﻢ‬
‫ﻪ ﻟَﺬُو ﺣَﻆﱟ ﻋَﻈﻴﻢﻗﺼﺺ ‪(٧٩ /‬‬
‫ﻣﺜﻞ او ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎﻳﻰ داﺷﺘﻴﻢ( ‪ )١‬ﻳﺎ ﻟَ ْﻴﺖَ ﻟَﻨﺎ ﻣِ ْﺜﻞَ ﻣﺎ اُوﺗِﻰَ ﻗﺎرُونَ اِﻧﱠ ُ‬
‫ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ ﭼﻨﺪى ﺑﻌﺪ ﻗﺎرون ﭼﻨﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻓﺮو رﻓﺖ آﻪ هﻤﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺧﻮب ﺷﺪ آﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﻧﺒﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻓﻼن ﻓﺎﻣﻴﻞ ازدواج آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎل‪ ،‬از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼﺷﻰ درﻳﻎ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻰ در ﺳﺎﻳﻪ ﺷﻬﺮت و ﻣﻘﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺧﻴﺎﻻت ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮرات واهﻰ و ﮔﻨﺎهﺎﻧﻰ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬دﻗﺖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﻢ‬
‫داﻧﺴﺖ آﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﻰ از ﮔﻨﺎهﺎن ﻣﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺧﻴﺎﻻت و ﺗﺼﻮرات ﻣﺎﺳﺖ ﻟﺬا در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ﺟﻤﻼت زﻳﺎدى اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم هﺸﺪار ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﻧﻴﻜﻰ و ﺧﻴﺮ در ﺳﺎﻳﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﺳﺎﻳﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ ‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﺑﺮّ و ﻧﻴﻜﻰ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﺪام ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻴﻜﻰ و ﺧﻴﺮ در اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ‬
‫ﺸﺮِقِ وَ ا ْﻟﻤَ ْﻐﺮِبِ وَ‬
‫ﻢ ﻗِﺒَﻞَ ا ْﻟﻤَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ن ُﺗﻮَ ُﻟﻮّا ُوﺟُﻮهَ ُ‬
‫ﺻﺎﻟﺢ و آﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻟَ ْﻴﺲَ ا ْﻟﺒِﺮﱡ ﺑِﺎَ ْ‬
‫ﻦ ﺁﻣَﻦَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪ ‪) ...‬ﺑﻘﺮﻩ ‪(١٧٧ /‬‬
‫ﻟﻜِﻦﱠ ا ْﻟﺒِﺮﱠ ﻣَ ْ‬
 ‫هﻮَ‬
‫ﻜﺮِهُﻮا ﺷَﻴْﺌﺎً وَ ُ‬
‫ن ُﺗ ْ‬
‫‪ - ٢‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰهﺎﻳﻰ را ﺑﺪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮ اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻋَﺴﻰ اَ ْ‬
‫هﻮَ ﺷَﺮﱡ ﻟَﻜُﻢ )ﺑﻘﺮﻩ ‪(٢١٦ /‬‬
‫ن ُﺗﺤِﺒﱡﻮا ﺷَﻴْﺌﺎً وَ ُ‬
‫ﺧَ ْﻴﺮًﻟَﻜُﻢ وَ ﻋَﺴﻰ اَ ْ‬
‫‪ - ٣‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻧﺎن ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺗﻌﺠﺐ وادار ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ارادﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ هﻤﻴﻦ‬
‫ن ُﻳﻌَﺬّ ُﺑﻬُﻢ ﺑِﻬﺎ ﻓِﻰاﻟﺪﱡﻧﻴﺎ‬
‫ﻪ اَ ْ‬
‫ﺪ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺛﺮوتهﺎ و ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺬاب آﻨﺪ( ‪ )١‬وَ ﻻ ُﺗ ْﻌﺠِ ْﺒﻚَ اَﻣْﻮا ُﻟﻬُﻢ وَ اَوْﻻ ُدهُﻢ اِﻧﱠﻤﺎ ﻳُﺮﻳ ُ‬
‫)ﺗﻮﺑﻪ‪(٨٥/‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬از ﻗﻀﺎوت ﻓﻮرى دورى آﻨﻴﻢ و ﺑﺎور ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد و واﻗﻌﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﺴﻴﺎرى از ﺑﺎورهﺎى ﻣﺎ ﺑﻰاﺳﺎس‪ ،‬و ﺧﻴﺎل و وهﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن را واﻗﻌﮕﺮا‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ آﻨﺪ و ﺧﻴﺎﻻت واهﻰ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻰاﺳﺎس را از ﻓﻜﺮ و ذهﻦ او ﺑﺮﻃﺮف آﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎت زﻳﺎدى ﺁوردﻩ‬
‫اﺳﺖ( ‪ )١‬ﺗﻤﺎم ﺁﻳﺎت ﻻ ﻳﺤﺴﺒﻦ ﻻ ﺗﺤﺴﺒﻦ اﻓﺤﺴﺒﺘﻢ و ﻳﺤﺴﺒﻮن اﻧﻬﻢ و اﻣﺜﺎل ﺁن ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن هﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ(‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ از اهﺮﻣﻬﺎ و زﻣﻴﻨﻪهﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪ .‬اهﺮﻣﻬﺎى ﻣﺜﺒﺖ‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁورد و ﺣﺘﻰ اﻳﺠﺎد آﺮد و زﻣﻴﻨﻪهﺎ و اهﺮﻣﻬﺎى ﻣﻨﻔﻰ را ﺣﺬف آﺮد( ‪ )١‬در آﺘﺎب ﮔﻨﺎﻩﺷﻨﺎﺳﻰ‬
‫زﻣﻴﻨﻪهﺎى ﮔﻨﺎﻩ و اﻧﺤﺮاف را ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺮرﺳﻰ آﺮدﻩام ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‬

‫ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫در ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻟﻮﺳﻴﻠﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ )رﻩ( ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪:‬‬

‫‪ (١‬اﮔﺮ آﻼم از ﺷﺨﺺ ﺧﺎﺻﻰ اﺛﺮ دارد و ﻧﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﺷﺨﺺ واﺟﺐ ﻋﻴﻨﻰ اﺳﺖ؛ وﮔﺮﻧﻪ واﺟﺐ آﻔﺎﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻓﺮد ﻳﺎ ﮔﺮوهﻰ ﻗﻴﺎم آﺮد‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﮕﺮان‬
‫واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ (٢‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺑﺮاى رﻳﺎ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﺋﻰ ﺑﺎﺷﺪ واﺟﺐ ادا‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (٣‬اﮔﺮ ﻣﺤﻮ ﻓﺴﺎد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ و وﻻﻳﺖ دارد‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻗﺪرت و وﻻﻳﺖ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٤‬اﮔﺮ ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺧﻼف ﺑﺮ ﻣﻰدارد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪﻳﺪ و ﺑﻴﺶ از اﺷﺎرﻩ آﻪ ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ او ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ (٥‬اﮔﺮ ﻧﻬﻰ ﻣﺎ از ﺣﺠﻢ ﮔﻨﺎﻩ آﻢ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﮔﻨﺎﻩ را رﻳﺸﻪ آﻦ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٦‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻬﻰ ﻣﺎ دﺳﺖ از ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﻣﻰدارد‪ ،‬وﻟﻰ ﮔﻨﺎﻩ آﻮﭼﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻰ دهﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٧‬اﮔﺮ ﻧﻬﻰ ﻣﻜﺮر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻜﺮار واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ (٨‬اﮔﺮ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٩‬اﮔﺮ ﺳﻜﻮت ﻣﺎ ﺳﺒﺐ ﺟﺮأت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٠‬اﮔﺮ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﺎ در ﺧﻼﻓﻜﺎر اﺛﺮى ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ در دﻳﮕﺮان ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١١‬اﮔﺮ ﺳﻜﻮت ﻣﺎ ﺳﺒﺐ وهﻦ اﺳﻼم ﻳﺎ ﺿﻌﻒ ﻋﻘﺎﺋﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﺣﺮام اﺳﺖ( ‪ )١‬ﺁﻳﺎت‬
‫آﺘﻤﺎن ﺣﻘﺎﻳﻖ آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻗﻬﺮ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد اﺳﺖ(‬
‫‪ (١٢‬اﮔﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﺳﺎزﻣﺎن و ﺣﺰب و ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد‬
‫ﺁﻧﻬﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٣‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﻳﻜﻰ از دو ﻧﻔﺮ ﻳﺎ ﻳﻜﻰ از ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﺧﻼﻓﻰ اﺻﺮار دارد‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻃﻮرى ﻧﻬﻰ آﻨﺪ آﻪ ﺧﻄﺎﺑﺶ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺁن ﺷﺨﺺ ﺧﻼﻓﻜﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬هﺮ آﺲ ﺷﺮب‬
‫ﺧﻤﺮ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮك ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻬﻰ آﺮدن هﻤﻪ ﻳﺎ ﻋﺪﻩاى ﺧﺎص ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎﺋﺰ هﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﻬﻰ ﺑﻨﺤﻮى ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺧﻴﺎل ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﺁن ﮔﺮوﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﻓﻰ را آﺮدﻩ اﻧﺪ( ‪ )١‬ﺗﺤﺮﻳﺮ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ١١‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف(‬
‫‪ (١٤‬اﮔﺮ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎر از ﻣﻘﺪار ﮔﻨﺎﻩ ﻳﺎ زﻣﺎن ﮔﻨﺎﻩ ﻳﺎ ﻧﻮع ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻰآﺎهﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ واﺟﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٥‬اﮔﺮ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎر در ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻪ اﺛﺮ ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٦‬اﮔﺮ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎر را از ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎزﻣﻰدارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٧‬اﮔﺮ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺑﺎ آﺴﻰ او را در ﮔﻨﺎﻩ ﺟﺴﻮرﺗﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (١٨‬اﮔﺮ ﺷﻚ دارﻳﻢ آﻪ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎر او را از ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎز ﻣﻰدارد ﻳﺎ در ﮔﻨﺎﻩآﺮدن ﺟﺴﻮرﺗﺮ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻠﻪ رﺣﻢ و دﻳﺪ و ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ (١٩‬اﮔﺮ ﺁزاد ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﺮدى ﺳﺒﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺒﺲ آﺮدن او واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺰد‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎدرم اﻧﺤﺮاف دارد‪ .‬ﭼﻪ آﻨﻢ؟ ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او را ﺣﺒﺲ‬
‫آﻦ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﻠﻮ ﻣﺮدم را ﺑﮕﻴﺮ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﺳﺖ و ﭘﺎى او را ﺑﺒﻨﺪ آﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﺁﻧﺎن از ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ( ‪)١‬‬
‫وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ ‪ ،١٨‬ص ‪(٤١٤‬‬
‫‪ (٢٠‬اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺷﺨﺼﻰ در ﻣﻮرد ﺧﺎﺻﻰ ﻣﻮﺟﺐ وهﻦ اﺳﻼم ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﺋﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺮﭼﻪ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ واﺟﺐ ﺑﺎﺷﺪ( ‪ )١‬ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻟﻮﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪ (٤٤٨‬ﻣﺜﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫و ﻣﺤﺒﻮﺑﻰ روى ﻣﻨﺒﺮ آﻼم ﻧﺎﺑﺠﺎﻳﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ و اﮔﺮ در اﻧﻈﺎر ﻣﺮدم او را ﻧﻬﻰ آﻨﻴﺪ‪ ،‬او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻬﺮﻩ‬
‫اﺳﻼم ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ ﺳﻘﻮط آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٢١‬اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺛﺮ ﻣﻌﻜﻮس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺜﻞ اﻓﺮاد ﻟﺠﻮﺟﻰ آﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻧﻬﻰ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ‪ )١‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﺳﺮآﻮب اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮح و ﺷﻴﻮﻩ دﻳﮕﺮى رﻳﺨﺖ؛‬
‫ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻧﮕﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ دﻳﮕﺮى هﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ(‬
‫‪ (٢٢‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺻﺪ در ﺻﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﻳﻚ درﺻﺪ‬
‫اﺛﺮ داﺷﺖ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (٢٣‬آﺎر ﺣﻼﻟﻰ آﻪ ﻣﻮﺟﺐ وهﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺮﻳﻀﻰ آﻪ ﺟﻮرى روزﻩ ﺧﻮارى‬
‫آﻨﺪ آﻪ ﺳﺒﺐ وهﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن هﺪف ﻣﺎ ﺑﻴﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻮﻧﻪ اآﺘﻔﺎ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺖ اﻟﻠّﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪاى در ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆاﻟﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ‪:‬‬
‫»در ﻣﻮاردى آﻪ ﻧﻈﺎم و ﻗﺎﻧﻮن و ﺣﺎآﻢ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ اهﺘﻤﺎم دارﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺗﺬآﺮ ﺑﺎ زﺑﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺑﺮﺧﻮردهﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻪ ﮔﺮدن دوﻟﺖ اﺳﺖ؛‬
‫وﻟﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻃﻼع دهﻴﻢ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺮاى ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻋﻼم آﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻈﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺣﺎآﻢ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺒﻮد و ﻳﺎ اﺳﻼﻣﺸﺎن ﻇﺎهﺮى ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﻏﻴﺮﺗﻰ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺬآﺮ زﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ )ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﺮاﺣﻞ و‬
‫ﺷﺌﻮن و ﺗﺪرﻳﺞ( ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎآﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻩ اﺳﺖ!‬

‫ﻢ ﻓِﻰ ا ْﻟﻘَﺼﺎصِ ﺣَﻴﻮةٌ ﻳﺎ اُوﻟِﻰ ْاﻻَﻟْﺒﺎب«) ‪ )١‬ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪) ١٧٩‬؛ اﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬وَﻟَ ُ‬
‫ﻗﺎﺗﻞ اﻳﺴﺘﺎدﻳﺪ و او را ﺑﻪ ﻗﺼﺎص رﺳﺎﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺪﻩاﻳﺪ )وﮔﺮﻧﻪ ﻣﺮدﻩاﻳﺪ(‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬زﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﺮدﻩ ﺑﻮدن ﻓﺮد ﺑﺮاى هﻤﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ زﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﺮدﻩ ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درآﻰ ﺑﺎﻻ‬
‫و ﺷﻌﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﭘﺎﻳﺎن ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﻳﺎ اوﻟﻰ اﻻﻟﺒﺎب«؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫اهﻞ ﻓﻬﻢ و دراﻳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را درك ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪاى آﻪ هﺮ آﺲ هﺮ ﻏﻠﻄﻰ اﻧﺠﺎم‬
‫دهﺪ‪ ،‬اﺣﺪى ﻣﺘﻌﺮض او ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮدﻩاى اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬آﺴﻰ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻩاى اﺳﺖ آﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫زﻧﺪﻩ هﺎ ﻧﻔﺲ ﻣﻰآﺸﺪ( ‪ )١‬ﻣﻦ ﺗﺮك اﻧﻜﺎر اﻟﻤﻨﻜﺮ ﺑﻘﻠﺒﻪ و ﻳﺪﻩ و ﻟﺴﺎﻧﻪ ﻓﻬﻮ ﻣﻴﺖ ﺑﻴﻦ اﻻﺣﻴﺎء‬
‫)ﺗﻬﺬﻳﺐ‪) (١٨١/‬‬

‫ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ‬

‫ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺿﻌﻒ‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﻳﺄس و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ و ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﺻﻼﺣﺎت‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ( ‪ )١‬اﻟﺴﻜﻮت ﻋﻨﺪ‬
‫اﻟﻀﺮورة ﺑﺪﻋﺔ )ﺑﺤﺎر ﺟﻠﺪ ‪ ،٧٧‬ﺻﻔﺤﻪ ‪) (١٦٥‬‬
‫ﺳﻜﻮت ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﺟﺰ ﺧﺴﺎرت ﻧﺪارد‪ .‬در ﺳﻮرﻩ واﻟﻌﺼﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻰ ﺳﺎآﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﺣﻖ و ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺳﻔﺎرش‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺴﺎرت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ را ﺑﺮاى ﻋﺬاب ﮔﺮوهﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﺪﻧﺪ و‬
‫دﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻋﺎ و ﮔﺮﻳﻪ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ دﻟﻴﻞ ﻋﺬاب را ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎب ﺁﻣﺪ ‪ :‬زﻳﺮا ﺁﻧﺎن اهﻞ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ و دﻋﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﺳﻜﻮت‪ ،‬زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٢٥١‬ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬اﮔﺮ ﮔﺮوهﻰ از ﻣﺮدم ﺟﻠﻮ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد دﻳﮕﺮان را ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻪ‬
‫ﻔﺴَﺪَتِ ْاﻻَرْض )ﺑﻘﺮﻩ‪(٢٥١/‬‬
‫ﻊ اﻟﻠﱠﻪِ اﻟﻨّﺎسَ ﺑَ ْﻌﻀَﻬُﻢ ﺑِﺒَ ْﻌﺾٍ ﻟَ َ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ )١ )«.‬ﻟَﻮﻻ دَ ْﻓ ُ‬
‫)‬
 ‫ﺳﺎآﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻌﻮن ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺧﻄﺒﻪ ﻗﺎﺻﻌﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﺖ هﺎى ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ رهﺎ آﺮدن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ )١ )«.‬ان اﷲ ﻟﻢ ﻳﻠﻌﻦ اﻟﻘﺮون اﻟﻤﺎﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﺪﻳﻜﻢ اﻻ‬
‫ﻟﺘﺮآﻬﻢ اﻻﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف واﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ )ﺧﻄﺒﻪ ‪ ١٩٣‬ﺻﺒﺤﻰ ﺻﺎﻟﺢ( )‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻄﺮى ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻧﺪارد؛ وﻟﻰ اﮔﺮ اﻓﺮاد‬
‫ﺧﺎﺻﻰ ﮔﻨﺎﻩ ﺁﺷﻜﺎرا اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم ﻗﺪرت ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺳﺎآﺖ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺎ هﻢ ﻣﻮرد ﻗﻬﺮ و ﻋﺬاب ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ‪ )١ )«.‬آﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل ﺣﺪﻳﺚ ‪) ٥٥١٥ /‬‬
‫و اﻳﻦ هﻤﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬از ﻓﺘﻨﻪ هﺎﻳﻰ آﻪ ﺁﺗﺶِ ﺁن هﻤﻪ را ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ!)‬
‫‪ )١‬ﺳﻮرﻩ اﻧﻔﺎل ﺁﻳﻪ ‪) ٢٥ /‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬آﺴﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻳﻦ‬
‫ﻧﺪارد‪ )١ )«.‬آﻞ ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﺤﺐ ﻋﻠﻰ اﻟﺪﻳﻦ وﻟﻢ ﻳﺒﻐﺾ ﻋﻠﻰ اﻟﺪﻳﻦ ﻓﻼ دﻳﻦ ﻟﻪ )وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص ‪) (٤٤‬‬

‫ﺳﻜﻮت‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﺴﻠﻂ اﺷﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫در رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺗﺮك آﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺷﺮار ﺑﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و ﻧﺎﻟﻪ ﺷﻤﺎ دﻳﮕﺮ اﺛﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ )١ )«.‬ﻻﺗﺘﺮآﻮا اﻻﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف واﻟﻨﻬﻰ‬
‫ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ ﻓﻴﻮﻟﻰ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺷﺮارآﻢ ﺛﻢ ﺗﺪﻋﻮن ﻓﻼﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻜﻢ )ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ‪(٤٧‬‬

‫اوﻟﻮﻳﺖ داﺷﺘﻦ هﻤﺴﺎﻳﻪ‬

‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬آﺴﻰ آﻪ هﻤﺴﺎﻳﻪ اش ﮔﻨﺎﻩ آﻨﺪ و او را ﻧﻬﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ او اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺳﺎآﺖِ راﺿﻰ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ ﺟﺮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺎهﻰ ﺳﻜﻮت‪ ،‬از ﺑﻰ ﺧﺒﺮى ﻳﺎ ﺗﺮس ﻳﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ و اﻣﺜﺎل ﺁن اﺳﺖ ؛ وﻟﻰ اﻧﺴﺎن ﻗﻠﺒﺎً از ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺘﻨﻔﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﮔﺎهﻰ ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺁن اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﻓﺮاد در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮﻳﻚ ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺣﺴﺎب ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ‪:‬‬
 ‫‪ - ١‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺧﻄﺎب ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ‪» :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ اﻧﺒﻴﺎى ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﺷﻬﻴﺪ‬
‫آﺮدﻳﺪ؟« در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻧﻴﺎآﺎن ﺁﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را آﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭼﻮن ﻧﺴﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﺎر ﭘﺪران ﺧﻮد‬
‫راﺿﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان را ﺑﻪ آﺮدار ﭘﺪران ﻣﻮرد ﻋﺘﺎب و اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ‪ )١ )«.‬ﻓَﻠِﻢَ ﻗَﺘَ ْﻠ ُﺘﻤُﻮهُﻢ‬
‫)ﺁل ﻋﻤﺮان ‪) (١٨٣ /‬‬
‫‪ - ٢‬و در ﺧﻄﺒﻪ ‪ ٢٠‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺘﺮ ﺣﻀﺮت ﺻﺎﻟﺢ را ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺟﻤﻌﻰ او را آﺸﺘﻨﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﺬاب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺁن ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁن ﻓﺮد راﺿﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ )١ )«.‬وَ ﻋَﻘَﺮُوهﺎ )ﺷﻤﺲ ‪) (١٤ /‬‬
‫‪ - ٣‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺎﺗﻞ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻦ ﻣﻠﺠﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻰ در ﺷﺐ ﻧﻮزدهﻢ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن‬
‫ﺳﻔﺎرﺷﻰ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺻﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﻗﺎﺗﻼن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ را ﻟﻌﻨﺖ آﻦ!«) ‪ )١‬اﻟﻠﻬﻢ اﻟﻌﻦ‬
‫ﻗﺘﻠﺔ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )‬

‫ﺳﻴﻤﺎى اﻓﺮاد ﺳﺎآﺖ در ﻗﻴﺎﻣﺖ‬

‫در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ آﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬از اﻣﺖ ﻣﻦ ﮔﺮوهﻰ از ﻗﺒﺮ ﺑﺮﻣﻰ ﺧﻴﺰﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ در ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺑﻮزﻳﻨﻪ و ﺧﻮك هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﻴﺎﻓﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺁﻧﺎن ﻗﺪرت ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﺳﺎزش آﺮدﻧﺪ‪)١ )«.‬‬
‫واﻟﺬى ﻧﻔﺴﻰ ﺑﻴﺪﻩ ﻟﻴﺨﺮ ﺟﻦ ﻣﻦ اﻣﺘﻰ ﻣﻦ ﻗﺒﻮرهﻢ ﻓﻰ ﺻﻮرة اﻟﻘﺮوﻩ واﻟﺨﻨﺎزﻳﺮ ﺑﻤﺪاهﻨﺘﻬﻢ ﻓﻰ‬
‫اﻟﻤﻌﺎﺻﻰ و آﻔﻬﻢ ﻋﻦ اﻟﻨﻬﻰ و هﻢ ﻳﺴﺘﻄﻴﻌﻮن )آﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل ‪ ،٣‬ص ‪) (٨٣‬‬
‫رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج دﻳﺪم آﻪ ﻟﺐ هﺎى ﮔﺮوهﻰ را ﺑﺎ ﻗﻴﭽﻰ ﻣﻰ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪم ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ آﻴﺎﻧﻨﺪ؟! ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ زﺑﺎن ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﻬﻰ‬
‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ )١ )«.‬ﻟﺌﺎﻟﻰ اﻻﺧﺒﺎر ‪ ،٢‬ص ‪) ٢٨٥‬‬
‫از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ‪» :‬اﮔﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪى ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را آﺘﻤﺎن آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪ‬
‫ﺑﻮﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ )١ )«.‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،٨‬ص ‪) ٥١٠‬‬
‫آﻮﺗﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﺳﻜﻮت ﻧﺎﺑﺠﺎ ﺑﺪﻋﺖ اﺳﺖ( ‪ )١‬اﻟﺴﻜﻮت‬
‫ﻋﻨﺪاﻟﻀﺮورة ﺑﺪﻋﺔ )ﺑﺤﺎر ‪ ،٧٧‬ص ‪) (١٦٧‬‬
‫اﮔﺮ ‪:‬‬
‫ﺳﻜﻮت ﻋﻠﻤﺎ ﺳﺒﺐ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻰ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن ﺷﻮد؛‬
‫ﺳﻜﻮت ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺮأت ﻇﺎﻟﻢ ﺷﻮد؛‬
‫ﺳﻜﻮت ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻇﺎﻟﻢ ﺷﻮد؛‬
‫ﺳﻜﻮت ﺳﺒﺐ ﺷﻮد آﻪ ﻣﻌﺮوﻓﻰ ﻣﻨﻜﺮ و ﻳﺎ ﻣﻨﻜﺮى ﻣﻌﺮوف ﺷﻮد؛‬
 ‫ﺳﻜﻮت ﻣﻮﺟﺐ ﺿﻌﻒ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻮد؛‬
‫ﺳﻜﻮت ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﻜﺮى و ﺑﺪﻋﺖ ﺷﻮد؛‬
‫ﺣﺮام اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺖ؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻟﻄﻤﻪاى وارد ﺷﻮد‪.‬‬

‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ!‬

‫اﺑﻦ ﺳﻜﻴﺖ از ﻳﺎران اﻣﺎم رﺿﺎ و اﻣﺎم ﺟﻮاد و اﻣﺎم هﺎدى ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم و ﻣﻌﻠﻢ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺘﻮآﻞ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬
‫ﻋﺒﺎﺳﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫روزى ﻣﺘﻮآﻞ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪» :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬دو ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ‪«.‬‬
‫او ﺳﻜﻮت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻪ را ﺷﻜﺴﺖ و ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﻗﻨﺒﺮ ﻏﻼم ﻋﻠﻰ از ﺗﻮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ‬
‫رﺳﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ!«‬
‫ﻣﺘﻮآﻞ آﻪ ﻃﺎﻏﻮت و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر زﻣﺎن ﺑﻮد و هﺮﮔﺰ ﺗﻮﻗﻊ ﺷﻨﻴﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻰ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺸﺪت‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر ﻗﺘﻞ اﺳﺘﺎد را ﺻﺎدر آﺮد( ‪ )١‬ﻣﺴﺘﺪرك ﺳﻔﻴﻨﻪ اﻟﺒﺤﺎر ‪ ،٥‬ص ‪) ٨٠‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ ‪:‬‬
‫ﻣﺆﻣﻦ ﺁل ﻓﺮﻋﻮن آﻪ ﻣﺪتهﺎ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻰ ﻣﻰآﺮد‪ ،‬در ﻟﺤﻈﻪاى ﺳﻜﻮت ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ را ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ن ﻳَﻘُﻮلَ رَﺑﱢﻰَ اﻟﻠﱠﻪ«) ‪ )١‬ﺳﻮرﻩ ﻏﺎﻓﺮ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪) ٢٨‬؛ ﺁﻳﺎ ﺑﻨﺎ دارﻳﺪ آﺴﻰ آﻪ ﻣﻮﺣﺪ‬
‫ﺟﻼً اَ ْ‬
‫ﻘ ُﺘﻠُﻮنَ رَ ُ‬
‫و ﮔﻔﺖ ‪» :‬اَﺗَ ْ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺧﺪاﺳﺖ‪ «،‬ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؟‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ ‪:‬‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺎرى اﺳﺖ آﻪ زﻳﻨﺐ آﺒﺮى در آﻮﻓﻪ و ﺷﺎم و ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺰﻳﺪ آﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺖ و ﮔﻔﺘﻨﻰهﺎ را ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﺑﻬﺎﻧﻪﺟﻮﻳﺎن ﺑﺮاى ﺗﺮك اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ در ﺁﺧﺮاﻟﺰﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را رهﺎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺧﻮد ﺑﻬﺎﻧﻪ هﺎ و‬
‫ﻋﺬرهﺎ ﻣﻰﺁورﻧﺪ و آﺎر ﺧﻮد را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
 ‫‪ - ١‬ﮔﻨﺎﻩ دﻳﮕﺮان‪ ،‬آﺎرى ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ ‪» :‬ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد« و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ‪ :‬ﻣﻦ و‬
‫ﮔﻨﺎهﻜﺎر را در ﻳﻚ ﻗﺒﺮ ﻧﻤﻰ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺳﺎآﺖ ﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ در زﻣﺎن ﻋﻴﺴﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ دﻳﻦ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺷﻤﺎ و ﮔﻨﺎهﻜﺎر را در ﻳﻚ ﻗﺒﺮ ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮم در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮاﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﻼف از ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ،‬در آﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺛﺮ دارد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺳﻴﮕﺎرى هﻮاى هﻤﻪ ﻣﺤﻴﻂ را ﺁﻟﻮدﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ دروغ ﻧﻴﺰ هﻤﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﺑﻪ هﻢ ﻣﻰرﻳﺰد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩِ‬
‫ﺑﺪ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻋﻴﺎﺷﻰ و زﻧﺎ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺣﺮامزادﻩ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺁن ﺣﺮام زادﻩ هﺮ روز ﺻﺪهﺎ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﮔﻨﺎﻩ ﮔﺎهﻰ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز اﻧﻮاع ﮔﻨﺎهﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮاﺑﺨﻮارى ﮔﻨﺎهﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن را‬
‫ﻣﺴﺖ ﻣﻰآﻨﺪ و در ﻣﺴﺘﻰ هﺰاران ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﮔﻨﺎﻩ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺳﻮراخ آﺮدن آﺸﺘﻰ در درﻳﺎﺳﺖ« ؛ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮى ﻣﺤﻞ ﺧﻮد را ﺳﻮراخ آﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺁب وارد آﺸﺘﻰ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻪ را ﻏﺮق ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ آﻪ ﮔﻨﺎﻩ آﺴﻰ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﻳﮕﺮان اﺛﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ‬
‫اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻰزﻧﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ از ﮔﻨﺎﻩ ﻋﻠﻨﻰ ﻧﻬﻰ‬
‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮاهﺪ زد‪ )١ )«.‬ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٧‬ص ‪ ٧٨‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ )‬

‫‪ - ٢‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺧﻼف ﺁزادى ﻣﻰداﻧﺪ ‪:‬‬

‫ﺁزادى‪ ،‬آﻠﻤﻪ ﻣﻘﺪﺳﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺳﺎﻳﻪ ﺁن هﺰاران آﺎر ﻧﺎﻣﻘﺪس اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى ﺁزادى ﺁن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ آﻪ‪ ،‬هﺮ آﺴﻰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﺮ آﺎرى اﻧﺠﺎم دهﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ و ﻧﻪ هﻴﭻ ﻓﺮد و‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و رژﻳﻤﻰ ﺑﻪ ﺁن ﺗﻦ ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫ﺁزادى در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬﻰ و ﻋﻘﻞ و ﻓﻄﺮت ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؛ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد هﺮج و ﻣﺮج و ﺑﻰ ﺑﻨﺪ و‬
‫ﺑﺎرى و ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﻳﻦ و ﺁن و آﺎرﺷﻜﻨﻰ و ﺻﺪهﺎ ﺁﻓﺖ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻮدآﺎن را ﺁزاد ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬در روى زﻣﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﭼﻮن هﻤﻪ ﺁﻧﺎن ﺧﻮدﺷﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻣﻰدادﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺁزادى آﻨﺘﺮل ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﻨﮓ روى ﺳﻨﮓ‬
‫ﻗﺮار ﻧﻤﻰ ﮔﻴﺮد‪ .‬در زﻧﺪﮔﻰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺁزادى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻼﻣﺘﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﺷﻮد و ﺁزادى ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁزادى دﻳﮕﺮان را ﺳﻠﺐ آﻨﺪ و اﮔﺮ آﺴﻰ از ارادﻩ و ﺁزادى ﺧﻮد ﺳﻮء‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﺎر ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪ - ٣‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ‪:‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺳﻜﻮت و رهﺎ آﺮدن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ روﺣﻰ و رواﻧﻰ دارد‪ .‬ﻓﺮد‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰآﺸﺪ و ﺣﻴﺎ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻴﺎ در رواﻳﺎت اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺻﻔﺖ را‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ از ﺧﻮد دور آﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﻋﺎر و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ در دﻧﻴﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﺟﺰ ﺁﺗﺶ اﺑﺪى در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٤‬ﺗﺮس ‪:‬‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ‪ .‬از ﭼﻪ؟ ‪...‬‬
‫ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺪ ﻣﺸﺘﺮى و ﺧﺮﻳﺪار ﺟﻨﺲ او آﻢ ﺷﻮد؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬رزق آﺴﻰ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ را از دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دوﺳﺖ او‪ ،‬ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫دوﺳﺘﺎن‪ ،‬او را رهﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﺶ اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﺸﻮد؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﻰ ﻣﻰرﺳﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ او ﮔﻮش ﻧﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ اوﺳﺖ و ﻣﺮگ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺪ ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ از ﻋﻤﻠﻜﺮد او اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اهﻞ ﺧﻮدﺳﺎزى هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫آﻤﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪد از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ و اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺑﺎرهﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪» :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻴﺪ و ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﻪ رزق ﺷﻤﺎ ﻗﻄﻊ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﻣﺮگ ﺷﻤﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮد( ‪ )١‬رواﻳﺎت در ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ‪ ،‬ج ‪ ،٦‬ص ‪ ٢٦٣‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ(‬

‫‪ - ٥‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﮔﻞ ﺑﻬﺎر ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺎهﻰ ﺳﻜﻮت دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻜﻮت وا ﻣﻰدارد؛ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻓﺮد ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﮔﻞ ﺑﻬﺎر‬
‫ﻧﻤﻰ ﺷﻮد‪ ،«.‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن روﺣﻴﻪ ﺧﻂ ﺷﻜﻨﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻧﻴﺶ و ﻧﻮﺷﻬﺎ ﻧﻬﺮاﺳﺪ‪.‬‬
‫او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در ﺁن ﻓﻀﺎى ﻣﺮﮔﺒﺎر و ﺳﺎآﺖ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎد‪ ،‬آﻠﻤﻪ ﺣﻘﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ رهﺒﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫اﻃﺮاف رهﺒﺮان ﺳﺘﻤﮕﺮ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺘﻤﻠﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ هﻤﻪ آﺎرهﺎى ﻃﺎﻏﻮت را زﻳﺒﺎ ﺟﻠﻮﻩ‬
 ‫ﺳﻮُء ﻋَﻤَﻠِﻪ«؛ و در ﺁن‬
‫ﻣﻰدهﻨﺪ و او ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ هﻤﻪ آﺎرهﺎﻳﺶ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ » ُزﻳﱢﻦَ ﻟِﻔِﺮﻋَﻮن ُ‬
‫ﻓﻀﺎى ﺳﻜﻮت و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ اﮔﺮ ﺷﻴﺮ دﻟﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد و ﺣﻖ را ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺳﻜﻮت را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻬﺎﻣﺖ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺟﺮ و ﭘﺎداش را درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬

‫‪ - ٦‬اﻧﺤﺮاف ﻓﻜﺮى ‪:‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ اﻧﺤﺮاف ﻓﻜﺮى دارﻧﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺟﺒﺮى ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ‬
‫آﺎرهﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ رﺑﻄﻰ دارد آﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮﻳﻢ؟‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻌﻀﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺷﺮك ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻰدادﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻏﻴﺮ او را ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻰ آﺮدﻳﻢ‪ .‬اآﻨﻮن آﻪ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺁن راﺿﻰ اﺳﺖ!) ‪)١‬‬
‫ﻦ ﺷَﻰء )‪ ٣٥‬ﻧﺤﻞ( )‬
‫ﻦ دُوﻧِﻪِ ﻣِ ْ‬
‫ﻪ ﻣﺎ ﻋَﺒَﺪْﻧﺎ ﻣِ ْ‬
‫ﺷﺮِآُﻮا ﻟَﻮ ﺷْﺎءَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫وَ ﻗﺎلَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ اَ ْ‬
‫و ﻳﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬اﮔﺮ ﻓﻼن آﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺧﺪا ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻰ دهﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﻴﺮ‬
‫آﺮدن ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺁﻧﺎن روزى دهﺪ؛ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺧﺮج ﺁﻧﺎن را ﺑﭙﺮدازﻳﻢ؟«) ‪)١‬‬
‫ﻃﻌَﻤَﻪ )ﻳﺲ ‪) (٤٧ /‬‬
‫ﻪ اَ ْ‬
‫ﻦ ﻟَﻮ ﻳَﺸﺂ ُء اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﻄﻌِ ُ‬
‫ﻗﺎلَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ آَﻔَﺮُوا ﻟِﻠﱠﺬﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮا اَ ُﻧ ْ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ اﻓﺮاد از اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدم را ﺁزاد ﻗﺮار دادﻩ و ﺑﺎ دادن و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻓﻜﺮ دادﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ دﻧﺒﺎل ﺑﺖ ﻧﺮود؛ رﺣﻢ دادﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا اﻧﻔﺎق آﻨﺪ و از اﻳﻦ‬
‫راﻩ رﺷﺪ آﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﻌﻨﺎى »اﻧﺘﻈﺎر« ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻀﻰ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻧﺤﺮاف ﻓﻜﺮى ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮﻳﻢ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪى ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﻴﺎورﻧﺪ و ﺧﻮدش آﺎرهﺎ را درﺳﺖ‬
‫آﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر را هﻤﭽﻮن »اﺣﺘﻀﺎر« ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﺎى ﺧﻮد را رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﮔﺬارد و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺁﻣﺪن‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻗﺒﺾ روح ﺷﻮد؛ ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎى اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ‪ .‬آﺴﻰ آﻪ در‬
‫ﺷﺐ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪِ ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﮔﺰ در ﺗﺎرﻳﻜﻰ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻰآﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﺮاﻏﻰ و ﻧﻮرى ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ و در روﺷﻨﺎﻳﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮ روز ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - ٧‬ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻮﻗﻊ دارﻧﺪ آﻪ هﺮﭼﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﻮراً ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﻗﻌﻰ آﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﻧﮕﺮاﻧﻴﻢ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﺸﻮد‪ «.‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺗﻮﻗﻊ‬
‫ﻧﺎﺑﺠﺎﻳﻰ دارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﮕﺮ ﻣﺮدم هﻤﻪ ﺳﺨﻨﺎن اﻧﺒﻴﺎ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم را ﮔﻮش دادﻧﺪ؟ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ را‬
‫ﻧﺴﺒﻰ و درﺻﺪى ﺑﺮرﺳﻰ آﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اهﺪاف ﻧﺮﺳﻴﺪﻳﻢ ‪ :‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﭼﻨﺪ درﺻﺪ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮ هﺪاﻳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺗﻮ از ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺮ او ﻣﻰﺗﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻪ هﺪاﻳﺖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز و هﻤﻴﻦ اﻻن در آﻤﺎل رﻓﺎﻩ و ﺁﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ هﻤﻪ ﺷﺆون و ﻋﺰّت‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺬآﺮ آﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻮق ﺿﺮﺑﻪاى‬
‫وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪» :‬ﻣﻦ وﻇﻴﻔﻪاى ﻧﺪارم!‬

‫‪ - ٨‬دﻳﮕﺮان هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوهﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻼن ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﻣﻘﺎم و ﻳﺎ ﻓﻼن اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ و دﻳﮕﺮان هﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف هﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎز‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ‬
‫هﻤﻪ اﺳﺖ اﻣﻜﺎن دارد ﺁن ﺧﻼﻓﻰ را آﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﺮدى‪ ،‬ﻓﻼن ﻣﺴﺆول ﻳﺎ رﺋﻴﺲ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺁن ﻣﺴﺆول ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺮدﻣﻰ ﻧﺪارد و اﮔﺮ اﻓﺮادى ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﻗﻴﺎم ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ :‬ﺟﺎﻧﺎ آﻪ ﺳﺨﻦ از دل ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﺋﻰ!«‬
‫ﺁرى! ﻏﻔﻠﺖ دﻳﮕﺮان دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٩‬اﻣﺮوز ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮدا ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ﺑﻌﻀﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﺑﺮ ﻓﺮض ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺟﻠﻮ ﻓﺴﺎد را ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﻓﺮدا ﻓﺴﺎد ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ «.‬ﻣﺜﻞ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ‪» :‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻣﻨﺰل و ﺣﻴﺎط ﺁن ﺟﺎروب آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫هﻔﺘﻪ دﻳﮕﺮ آﺜﻴﻒ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ «.‬ﺗﻜﺮار ﮔﻨﺎﻩ ﻓﺮدا‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺳﻜﻮت اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ - ١٠‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﺤﻨﻪ از دور ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻓﺮادى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ‬
‫در روح ﺁﻧﺎن اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻰ ﻣﻰﮔﺬارد؛ ﻃﻮرى آﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا در ﻓﻼن وﻗﺖ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ و اﺛﺮى ﻧﻜﺮد‪«.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ اوﻻً ‪ :‬ﺷﻤﺎ در هﻤﺎن دﻓﻌﻪاى آﻪ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردى‪ ،‬ﭘﺎداش‬
‫ﺑﺰرﮔﻰ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ درﻳﺎﻓﺖ آﺮدى‪.‬‬
 ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺬآﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ و ﮔﻮش ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﺪهﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺣﺮف در‬
‫درون هﺮ ﻓﺮد‪ ،‬دﻳﺮ ﻳﺎ زود اﺛﺮ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺗﺮك اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻋﻤﻞ آﺮدى و ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻧﮕﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻴﻤﺎرى را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻰآﻨﻰ؟ ﻳﺎ ﭘﺰﺷﻚ و ﻧﺴﺨﻪ‬
‫را ﺁن ﻗﺪر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰدهﻰ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻰ؟!‬

‫‪ - ١١‬ﺗﺮك وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺧﻮدﺳﺎزى ‪:‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺳﺎزى ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ آﻪ در ﺁن ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬آﺎرى ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﻧﻈﻴﺮ هﻤﺎن ﻓﺮارﻳﺎن از ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ‬
‫ﺗﻘﻮى در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ آﻤﻚ ﺗﻮ ﻧﻤﻰ ﺁﻳﻴﻢ؛ زﻳﺮا در ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﺒﻮك و ﺟﻨﮓ ﺑﺎروم ‪ :‬ﻧﮕﺮاﻧﻴﻢ آﻪ ﭼﺸﻤﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫دﺧﺘﺮان ﺁﻧﺎن ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﮔﻨﺎﻩ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﺗﻮ را در ﺟﺒﻬﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ‪«.‬‬

‫‪ - ١٢‬آﺎر از اﻳﻦ آﺎرهﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻰ آﺮد و آﺎر از ﺗﺬآﺮ و‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻰ از ﺣﻴﻠﻪهﺎ و وﺳﻮﺳﻪ هﺎى ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺴﻰ آﻪ ﺗﺸﻨﻪاى را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آﻤﻰ ﺁب او را از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﺁﺑﺮﺳﺎﻧﻰ آﻠﻰ و ﺁب ﺑﻬﺪاﺷﺘﻰ ﺳﺮاﺳﺮى ﺑﺎﺷﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻰ و ﺗﺼﻤﻴﻢ آﻠﻰ ﺣﺮف ﻣﻨﻄﻘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺗﺮك اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ - ١٣‬ﻃﻤﻊ ‪:‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﻣﺎل‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎﻳﺰﻩ و هﺪﻳﻪ و ﻋﻴﺪى‪ ،‬ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮى‪ ،‬ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪى دﻳﮕﺮان و اﻣﺜﺎل ﺁن‪ ،‬در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻜﻮت ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )١‬ﻓﻼ ﻳﻨﻬﻮهﻢ ﻋﻦ ذاﻟﻚ رﻏﺒﺔ ﻓﻴﻤﺎ آﺎﻧﻮا ﻓﻴﺎﻟﻮن ﻣﻨﻬﻢ و رهﺒﺔً ﻣﻤﺎ‬
‫ﻳﺤﺬرون )وﺳﺎﺋﻞ ‪) (٣٩٥ ،١١‬‬

‫‪ - ١٤‬رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺒﻰ ‪:‬‬

 ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻰﺧﺒﺮى ﻣﻰزﻧﻨﺪ و رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺐ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮﻓﻪ و ﺑﻰ ﺧﺒﺮى از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ( ‪ )١‬ﻗﺎل رﺳﻮل اﷲ‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻏﺸﻴﺘﻜﻢ ﺳﻜﺮﺗﺎن‪ ،‬ﺳﻜﺮة ﺣﺐ اﻟﻌﻴﺶ و ﺣﺐ اﻟﺠﻬﻞ ﻓﻌﻨﺪ ذﻟﻚ ﻻﺗﺄﻣﺮون ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف‬
‫و ﻻﺗﻨﻬﻮن ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ )ﻧﻬﺞ اﻟﻔﺼﺎﺣﻪ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪) (٢٠٣٢‬‬

‫ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﻣﻨﻜﺮات‬

‫اﮔﺮ از اول ﺟﻠﻮ ﻣﻨﻜﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﻣﺮدم ﺳﺎآﺖ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻰ در ﭘﻰ ﺧﻄﺮاﺗﻰ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاهﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ‪:‬‬
‫ﮔﺎم اول‪ :‬دﻳﺪن ﮔﻨﺎﻩ و ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻜﺮدن؛‬
‫ﮔﺎم دوم‪ :‬ﻋﺎدى ﺷﺪن ﮔﻨﺎﻩ‬
‫ﮔﺎم ﺳﻮم‪ :‬رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ ؛‬
‫ﮔﺎم ﭼﻬﺎرم‪ :‬آﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ؛‬
‫ﮔﺎم ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎﻩ؛‬
‫ﮔﺎم ﺷﺸﻢ‪ :‬اﺻﺮار در اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺎد ﺷﺪن ﺑﻪ ﺁن و ﺣﺘﻰ ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﺁن؛‬
‫ﮔﺎم هﻔﺘﻢ‪ :‬دﻋﻮت دﻳﮕﺮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ؛‬
‫ﮔﺎم هﺸﺘﻢ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮔﻨﺎﻩ؛‬
‫ﮔﺎم ﻧﻬﻢ‪ :‬ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮى در ﺑﺮاﺑﺮ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اهﻞ ﺧﻼف ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻃﺮد و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺁﻧﺎن؛‬
‫ﮔﺎم دهﻢ‪ :‬ﺳﻨﮕﺪل ﺷﺪن و ﻗﺴﺎوت ﻗﻠﺐ ﭘﻴﺪا آﺮدن )ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ(‪.‬‬
‫ﺧﻄُﻮاتِ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎن‬
‫ﺁرى! اﮔﺮ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬از ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺷﻴﻄﺎن ﭘﻴﺮوى ﻧﻜﻨﻴﺪ!«) ‪ )١‬وَ ﻻ ﺗَﺘﱠﺒِﻌُﻮا ُ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪ ١٦٨/‬و ‪) (٢٠٨‬‬
‫ﺧﻄُﻮاتِ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎنِ‬
‫ﻦ ﻳَﺘﱠﺒِﻊ ُ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ او اﻧﺴﺎن را ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ( ‪ )١‬وَ ﻣَ ْ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ )ﻧﻮر‪ ) (٢١/‬ﻳﻜﻰ از ﻗﺎﺿﻴﻬﺎ ﻣﻰ ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻗﺎﺗﻠﻰ را ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ آﻪ هﻔﺪﻩ‬
‫ﻣ ُﺮ ﺑِﺎ ْﻟﻔَﺤْﺸﺎءِ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻪ ﻳَﺄ ُ‬
‫ﻓَﺎِﻧﱠ ُ‬
‫ﻧﻔﺮ را ﺗﺮور آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬از او ﭘﺮﺳﻴﺪم آﻪ در هﻨﮕﺎم ﺗﺮور ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻤﻰﺷﺪى؟ ﮔﻔﺖ ‪ :‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺆﻣﻨﻰ را آﻪ‬
‫ﺷﻬﻴﺪ آﺮدم‪ ،‬ﻟﺮزﻳﺪم؛ وﻟﻰ ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻋﺎدى ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﺗﺪرﻳﺠﻰ و ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺷﻴﻄﺎن را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪:‬‬
 ‫‪» -‬ﻓَﺒﺎضَ« ؛ اول ﺷﻴﻄﺎن در روح ﺁﻧﺎن ﺗﺨﻤﮕﺬارى ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪُورهﻢ« ؛ ﺑﻌﺪ ﺟﻮﺟﻪ ﺑﺎز ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪» -‬وَ ﻓَﺮﱠخَ ﻓﻰ ُ‬
‫‪» -‬و دَبﱠ« ؛ ﺑﻌﺪ ﺟﻮﺟﻪ هﺎى ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ در روح اﻧﺴﺎن ﭼﻬﺎر دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﻪ ﺣﺮآﺖ در ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪» -‬و دَرَجَ ﻓﻰ ُ‬
‫ﺣﺠُﻮرهﻢ« ؛ ﺳﭙﺲ در داﻣﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ راﻩ ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪» -‬ﻓَﻨَﻈَﺮ ﺑِﺎَﻋ ُﻴﻨِﻬﻢ« ؛ ﺳﭙﺲ ﺷﻴﻄﺎن ﻧﻪ ﭼﺸﻢ ﺁﻧﺎن ﻣﻰﻧﮕﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎى ﻋﻴﻦ اﷲ‪ ،‬ﻋﻴﻦ اﻟﺸﻴﻄﺎن‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪» -‬و ﻧَﻄَﻖَ ﺑِﺎَ ْﻟﺴِﻨَﺘِﻬﻢ« ؛ ﺷﻴﻄﺎن ﺣﺮف ﺧﻮد را ﺑﻪ زﺑﺎن ﺁﻧﺎن ﻣﻰزﻧﺪ‪.‬‬
‫‪» -‬ﻓَﺮَ ِآﺐَ ﺑﻬﻢ اﻟﺰﱠﻟَﻞ« ؛ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ واﺳﻄﻪ هﻤﻴﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻟﻐﺰش دﻳﮕﺮان را ﻓﺮاهﻢ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪)١‬‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪(٧‬‬

‫ﺁﺛﺎر ﺷﻮم‬
‫هﺮ ﮔﻨﺎﻩ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﮔﻨﺎﻩ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﺮاﻗﺐ در ﺣﺮآﺎت و رﻓﺘﺎر ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﻧﻬﻴﺐ ﻧﺰد‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﻳﻚ روﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اﻧﻮاع ﺧﻼف هﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ ﺣﺴﺎدت داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ روﺣﻴﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻬﺎﻳﻰ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺤﺮاف ﺑﻪ ﭘﺪر دادن‪.‬‬
‫ﻊو‬
‫ﻪ ﻣَﻌَﻨﺎ ﻳَ ْﺮﺗَ ْ‬
‫‪ - ٢‬ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﺮاى رﺑﻮدن ﺑﺮادر ﺑﻪ ﻧﺎم ورزش و ﺗﻔﺮﻳﺢ و دور آﺮدن ﻓﺮزﻧﺪ از ﭘﺪر( ‪ )١‬اَ ْرﺳِ ْﻠ ُ‬
‫ﺐ )ﻳﻮﺳﻒ ‪) (١٢‬‬
‫ﻳَ ْﻠﻌَ ْ‬
‫ﺠﺐّ )ﻳﻮﺳﻒ ‪) (١٠‬‬
‫‪ - ٣‬اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮادر در ﭼﺎﻩ( ‪ )١‬اَ ْﻟﻘُﻮ ُﻩ ﻓﻰ ﻏَﻴﺎَﺑﺖِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻪ اﻟﺬﱢﺋْﺐ )ﻳﻮﺳﻒ ‪) (١٧‬‬
‫‪ - ٤‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ دروغ آﻪ ﮔﺮگ او را درﻳﺪﻩ اﺳﺖ( ‪ )١‬ﻓَﺎَآَﻠَ ُ‬
‫‪ - ٥‬ﻧﺴﺒﺖ دزدى ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ دادن‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬هﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺎﻣﻞ و زﻣﻴﻨﻪ »ﮔﻨﺎهﺎن دﻳﮕﺮى ﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ از اوﻟﻴﻦ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻬﻰ آﺮد ﺗﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻼف هﺎ رﺷﺪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ ﻣﻨﻜﺮات ﺁﺛﺎر ﺷﻮﻣﻰ در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ؛ ﺧﻮاﻩ ﻣﺎ ﺁن ﺁﺛﺎر را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ و ﻳﺎ ﻧﻔﻬﻤﻴﻢ‪.‬‬
 ‫داﺳﺘﺎن‬
‫روزى ﺳﻮار هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺷﺪم اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮواز اﻋﻼم ﺷﺪ ‪» :‬ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮان ﭘﻴﺎدﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮان و ﺗﻤﺎم ﺑﺎرهﺎ را ﭘﻴﺎدﻩ آﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻧﺪ آﻪ ﻣﺎﺟﺮا ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺴﺆوﻻن ﭘﺮواز‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻚ وارد هﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ و ﺧﻨﺪﻩ ﭘﺮﺳﻴﺪم ‪» :‬ﺗﺄﺧﻴﺮ ﭘﺮواز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫وﺟﻮد ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻚ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ دارد؟‬
‫آﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬هﻤﻴﻦ ﺣﻴﻮان آﻮﭼﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﻰ از ﺳﻴﻤﻬﺎى ارﺗﺒﺎﻃﻰ را ﺑﺠﻮد و ﺑﻌﻀﻰ‬
‫از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺣﺴﺎس ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﻜﺮ آﺮدم ‪» :‬ﺑﺮاى هﻤﻴﻦ ﻣﻮرد آﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادى ﺗﻼﺷﻬﺎى زﻳﺎد ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻌﻀﻰ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎى ﺟﺰﺋﻰ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺒﺎﻩ ﺷﻮد‪» .‬ﻣﺜﺎل ﻣﻨﻜﺮات در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺜﺎل هﻤﺎن‬
‫ﺳﻮﺳﻚ اﺳﺖ آﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻜﺎﻣﻠﻰ اﻧﺴﺎن را در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ‪ .‬راﻩ دورى ﻧﺮوﻳﻢ!‬
‫آﺸﻮرهﺎﻳﻰ آﻪ در ﺁن ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﭘﻮﭼﮕﺮاﻳﻰ‪ ،‬ﺧﻮدآﺸﻰ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻗﺮص اﻋﺼﺎب‪،‬‬
‫اﻣﺮاض رواﻧﻰ‪ ،‬اﻣﺮاض ﻣﻘﺎرﺑﺘﻰ و ﺗﻮﺣﺶ )وﻟﻮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪرن( هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل ﺿﺮر و ﺧﻄﺮ را ﭼﻪ آﻨﻴﻢ؟‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن »اهﻢ و ﻣﻬﻢ« ﺑﺎﻳﺪ در هﺮ اﻗﺪاﻣﻰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﺮد و هﺮ ﺣﺮآﺘﻰ را ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ اﻧﺠﺎم داد‬
‫و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻗﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺜﻴﺮى را ﻣﺼﺮف ﻧﻜﺮد؛ وﻟﻰ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻣﺎ در‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ ﺑﻮدن ﺁﺑﺮو و ﻣﺎل و ﺟﺎن را ﺑﺮاى آﺴﻰ ﺗﻀﻤﻴﻦ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ دو وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﻔﺎرش و ﭘﺎداش ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاى‬
‫آﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﻰ هﻴﭻ دردﺳﺮى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف آﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﺘﻴﺠﻪ هﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻰ رﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ آﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺣﻀﺮت ﻧﻮح ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ؟‬
‫ﻣﮕﺮ روز ﻋﺎﺷﻮرا آﻪ ﺷﺨﺺ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻮﻋﻈﻪ آﺮد و ﻣﺮدم را از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات‬
‫)ﺷﻬﻴﺪ آﺮدن اﻣﺎم( ﺑﺎز داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻘﺪر اﺛﺮ آﺮد؟ هﻤﻴﺸﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺮاى اﺗﻤﺎم ﺣﺠﺖ‪،‬‬
‫ﻋﺬَراً اَ ْو ُﻧﺬْراً«) ‪ )١‬ﻣﺮﺳﻼت ‪) ٦‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻮﻋﻈﻪ آﻨﻴﻢ؛ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ‪ْ «ُ :‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ آﻪ ﺗﺮك اﻳﻦ دو وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻬﻢ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ‪» :‬ﺳﺨﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز اﺛﺮ آﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫هﻢ هﻴﭻ ﻟﻄﻤﻪاى وارد ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﺿﺮﺑﻪاى ﺑﻪ ﻣﺎل و ﺟﺎن ﻣﺮدم ﻣﻰزد‪ ،‬ﺁن را رهﺎ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ‬
‫آﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺷﺮﻳﻒ ﺗﺮﻳﻦ واﺟﺒﺎت را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻟﻄﻤﻪاى آﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬رهﺎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ )١ )«.‬و ﻟﻮاﺿﺮت‬
‫اﻟﺼﻠﻮة ﺑﺎﻣﻮاﻟﻬﻢ و اﺑﺪاﻧﻬﻢ رﻓﻀﻮهﺎ آﻤﺎ رﻓﻀﻮا اﺳﻤﻰ اﻟﻔﺮاﺋﺾ و اﺷﺮﻓﻬﺎ )ﻓﺮوع آﺎخ ‪ ٤‬ص ‪) (٥٥‬‬
‫از اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ رﻓﺖ اﮔﺮ ﻗﺮﺁن در ﺳﺘﺎﻳﺶ اﻓﺮادى‬
‫ﺔ ﻻﺋِﻢ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪ ) (٥٤‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺁﻧﺎن از هﻴﭻ ﺳﺮزﻧﺸﻰ ﻧﻤﻰ هﺮاﺳﻨﺪ‪ )١ )،‬ﻻﻳَﺨﺎﻓُﻮنَ ﻟَ ْﻮﻣَ ُ‬
‫ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ دارد و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺁن ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪)١ ):‬‬
‫ﻢ‬ ‫ﻢ ﻳَﺘَﻐﺎﻣَﺰُونَ * َو اِذَا ا ْﻧﻘَﻠِﺒُﻮا اِﻟﻰ اَ ْ‬
‫هﻠِﻬِ ُ‬ ‫ﻀﺤَﻜُﻮن * وَ اِذا ﻣَﺮﱡو ﺑِﻬِ ْ‬
‫ﺟﺮَﻣُﻮا آﺎﻧُﻮا ﻣِﻦَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا ﻳَ ْ‬
‫اِنﱠ اﻟﱠﺬﻳﻦَ اَ ْ‬
‫‪» ) .‬ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﺑﻪ اهﻞ‬ ‫ا ْﻧﻘَﻠِﺒُﻮا ﻓَﻜِﻬﻴﻦَ * وَ اِذا رَأ ْوهُﻢ ﻗﺎﻟُﻮا اِنﱠ هﻮُﻻءِ ﻟَﻀﺂﻟﱡﻮن‪).‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ ‪(٣١-٢٩‬‬
‫اﻳﻤﺎن ﻣﻰﺧﻨﺪﻧﺪ و هﺮ ﮔﺎﻩ از آﻨﺎرﺷﺎن ﻋﺒﻮر ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻏﻤﺰﻩ اﺳﺖ و هﺮ ﮔﺎﻩ دور ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اهﻞ اﻳﻤﺎن ﻓﻜﺎهﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺤﺮاف و آﺞ ﺳﻠﻴﻘﮕﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﻣﻰدهﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻨﺪﻩ و ﻏﻤﺰﻩ و هﻤﺰﻩ و ﻟﻤﺰﻩ و ﻓﻜﺎهﻰ و ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺤﺮاف‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﻪ رﮔﺒﺎر‬
‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻰﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬دردﺳﺮ دارد‪«.‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ در دﻳﻨﻰ آﻪ ﺗﻤﺎم اﻧﺒﻴﺎ و اوﻟﻴﺎى ﺁن ﻣﻮرد اهﺎﻧﺖ و ﺷﻬﺎدت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮط رﻓﺎﻩ‬
‫و ﺑﻰ دردﺳﺮ ﺑﻮدن از آﺠﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ آﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ‪» :‬ﺷﺮط اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺁن اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﻟﻄﻤﻪ و ﺿﺮﺑﻪاى ﺑﻪ اﻧﺴﺎن وارد ﻧﺸﻮد‪ «.‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ‪» :‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ دﻳﻦ ﺑﺪون دردﺳﺮ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ هﻴﭻ ﻳﻚ از اﻧﺒﻴﺎ و اوﻟﻴﺎ ﻧﻴﺎوردﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺗﺄﺳﻴﺲ دﻳﻦ ﺑﻰ دردﺳﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺣﻔﻆ ﺁن ﺑﻰ دردﺳﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫»ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ‪» :‬ﮔﺎهﻰ ﺣﻔﻆ ﭼﻴﺰهﺎ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻪ‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ در اﻧﺘﻘﺎد از ﮔﺮوهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺰاوارﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺳﻴﺪن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم‪ )١ )«.‬وَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ن ﺗَﺨْﺸﺎﻩ )‪/٣٧‬اﺣﺰاب( ) ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪» :‬از ﻣﺮدم ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ!«‬
‫اَﺣَﻖﱡ اَ ْ‬
‫ﺨﺸَﻮنَ اَﺣَﺪاً اِﻻﱠ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﮔﺮوهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺁﻧﺎن از اﺣﺪى ﻧﻤﻰ ﺗﺮﺳﻨﺪ!) ‪ )١‬وَ ﻻﻳَ ْ‬
‫)اﺣﺰاب ‪ ) (٣٩‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺮﺳﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ!«‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬اﻧﺒﻴﺎ در راﻩ هﺪف ﺧﻮد ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬؛ ﻳﻌﻨﻰ ‪ :‬ﺷﻤﺎ هﻢ راﻩ ﺁﻧﺎن را ﺑﺮوﻳﺪ!«‬
‫ﻢ‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬از آﻤﻰ اﻓﺮاد ﺑﺎآﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و اآﺜﺮﻳﺖ را ﻣﻼك ﻗﺮار ﻧﺪهﻴﺪ!«) ‪ )١‬آَ ْ‬
‫ﻦ ﻓِﺌَﺔٍ ﻗَﻠﻴﻠَﺔ ‪) ...‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) (٢٤٩‬‬
‫ﻣِ ْ‬
‫و رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎد‪ ،‬آﻼم ﺣﻘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻧﺰد ﺷﺎﻩ ﺳﺘﻤﮕﺮى زدﻩ ﺷﻮد‪)١ )«.‬‬
‫اﻓﻀﻞ اﻟﺠﻬﺎد آﻠﻤﺔ ﺣﻖ ﻋﻨﺪ اﻣﺎم ﺟﺎﺋﺮ )وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج ‪ ،١١‬ص ‪ ) (٤٠٦‬و ‪» :‬ﺣﻖ را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛) ‪ )١‬ﻗﻞ اﻟﺤﻖ وﻟﻮ آﺎن ﻋﻠﻴﻚ )اﻗﺮب اﻟﻌﺒﺎد اﻟﻰ اﷲ اﻗﻮﻟﻬﻢ ﻟﻠﺤﻖ و ان آﺎن ﻋﻠﻴﻪ )ﻏﺮر ‪٩٦١‬‬
 ‫‪ ) (٢/٤٤٧‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﺮﭼﻪ رﺿﺎى ﺧﻠﻖ در ﺁن ﻧﺒﺎﺷﺪ!« هﻤﻪ و هﻤﻪ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ ﺟﺮأت و‬
‫ﺟﺴﺎرت در اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ از ﺻﺒﺮ اﻓﺮاد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁزار و اذﻳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬و ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ اﺑﺮاهﻴﻢ و ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ را اﺳﻮﻩ ﻗﺮار دادﻩاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻪ‬
‫و هﻤﻪ دﻟﻴﻞ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ ﺑﺮود‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪:‬‬
‫»اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮد و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻧﺘﺮﺳﺪ‪ )١ )«.‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫در ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮن ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ‪» :‬واﻻﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻟﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ واﺟﺒﺎن اذا اﻣﻜﻦ و ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﺧﻴﻔﺔ‬
‫ﻋﻠﻰ اﻟﻨﻔﺲ« و در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ »‪...‬و ﻟﻢ ﻳﺨﻒ ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﻪ و ﻻ اﺻﺤﺎﺑﻪ«‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،١٠‬ص ‪ ٢٢٨‬و ص‬
‫‪.(٣٥٧‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮن ﻧﺸﺎن از ﺁن دارد آﻪ دوران ﺗﻘﻴﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﻨﻰ‬
‫ﻋﺒﺎس از اهﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻩ و اﻣﺎم رﺿﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻇﺎهﺮ‪،‬‬
‫ﺧﻴﺎل ﻃﺎﻏﻮت را راﺣﺖ آﻨﺪ( ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻮاردى ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻗﺎﻧﻮن اهﻢ و ﻣﻬﻢ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﻣﻨﻜﺮ در ﺣﺪى ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ارزش ﻓﺪا آﺮدن ﺟﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ دﻳﻦ و ﺧﻂ اﺳﻼم و ﻧﺎﻣﻮس و ﻋﻔﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﻼﻣﻰ و رهﺒﺮى ﺣﻖ در ﺧﻄﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﺆﻣﻦ ﺧﻂ ﺷﻜﻨﻰ آﻨﻨﺪ و رﻓﺎﻩ را آﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن »رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺒﺎن ﺑﻰ درد« را اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰآﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﺖ‬
‫‪ - ١‬هﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻬﺎد ﺻﺎدر ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮﻓﻬﺎن ﺗﺮﺳﻮ از ﺗﻮ اﺟﺎزﻩ ﻣﺮﺧﺼﻰ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ( ‪ )١‬وَ اِذا ُا ْﻧﺰِﻟَ ْ‬
‫ﻦ ﻣَﻊَ اﻟْﻘﺎﻋِﺪﻳﻦ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺳﺘَ ْﺄذَﻧَﻚَ اُوﻟُﻮاْاﻟﻄﱠ ْﻮلِ ﻣِ ْﻨﻬُﻢ وَ ﻗﺎﻟُﻮا ذَرْﻧﺎ ﻧَ ُ‬
‫ن اﻣَﻨُﻮا ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ وَ ﺟﺎهِﺪُوا ﻣَﻊَ رَﺳُﻮﻟِﻪِ ا ْ‬
‫ﺳُﻮرَةٌ اَ ْ‬
‫)ﺗﻮﺑﻪ‪) (٨٦/‬‬
‫‪ - ٢‬هﺮﮔﺎﻩ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻬﺎد دادﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬در ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪهﺎ ﻧﺮوﻳﺪ! ﺻﺒﺮ آﻨﻴﺪ‬
‫در هﻮاى ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮوﻳﺪ‪ )١ )«.‬ﻻﺗﻨﻔﺮوا ﻓﻰ اﻟﺤﺮ )ﺗﻮﺑﻪ ‪ (٨١‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺧﻄﺒﻪ ‪،٢٧‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻧﺎﻟﻪ را دارﻧﺪ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ! »هﻮا ﮔﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ آﻪ از ﮔﺮﻣﺎ ﻓﺮار ﻣﻰآﻨﻴﺪ از ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻓﺮارى ﺗﺮ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺑﻮد‪) «.‬‬
‫‪ - ٣‬اﮔﺮ راﻩ و ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ راﻩ دور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮآﺖ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ( ‪ )١‬ﻟَ ْﻮ آﺎنَ‬
‫ﻢ اﻟﺸﱡﻘﱠﺔ )ﺗﻮﺑﻪ‪) (٤٢/‬‬
‫ت ﻋَﻠَﻴﻬِ ُ‬
‫ﻦ ﺑَ ُﻌﺪَ ْ‬
‫ﻋَﺮَﺿﺎً ﻗَﺮﻳﺒﺎً وَ ﺳَﻔَﺮاً ﻗﺎﺻِﺪاً َﻻﺗﱠﺒَﻌُﻮكَ وَ ﻟﻜِ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن از آﺴﺎﻧﻰ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻳﺎور اﺳﻼم ﺑﻮدﻧﺪ( ‪ )١‬اَﻟﱠﺬﻳﻦَ اﺗﱠﺒَﻌُﻮ ُﻩ ﻓﻰ ﺳﺎﻋَﺔِ‬
‫ﺴﺮَة‪)...‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١١٧/‬‬
‫ا ْﻟ ُﻌ ْ‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن دﭼﺎر ﻟﻐﺰش ﻣﻰﺷﻮد و رﻓﺎﻩ را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ رﻓﺎﻩ او در ﺣﺎﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آﻪ دﻳﮕﺮان در ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم هﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬در آﻨﺎر هﻤﺴﺮان ﺧﻮد ﺑﺮ ﺑﺎﻟﺶ ﺗﻜﻴﻪ‬
‫دادﻩ ﺑﻮد و ﺁب ﺧﻨﻚ ﻣﻰﻧﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد ﺟﺒﻬﻪ اﻓﺘﺎد و اﻳﻨﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در ﺁن‬
‫ﮔﺮﻣﺎ ﻣﻰﺟﻨﮕﺪ‪ .‬ﻓﻮرى ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺟﺒﻬﻪ ﺷﺘﺎﻓﺖ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا را‬
‫ﻗﺮﺁن ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» .‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد روﺣﻴﻪ رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺒﻰ ﺑﻌﻀﻰ را از ﺧﻂ ﻣﻨﺤﺮف آﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻟﻄﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻳﺎرى ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﺒﻬﻪ هﺎ آﻪ ﻗﺮﺁن دل آﻨﺪن از رﺧﺘﺨﻮاب و ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﺑﺮاى ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺳﺤﺮ و ﻧﻤﺎز ﺷﺐ را‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ و ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ ‪» :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از رﻓﺎﻩ ﺧﻮاب ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺪى ﻧﻤﻰ داﻧﺪ آﻪ ﭼﻪ ﭘﺎداش‬
‫ﻦ ُﻗﺮﱠةِ‬
‫ﺧﻔِﻰَ ﻟَﻬُﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻔﺲٌ ﻣﺎ ُا ْ‬
‫ﻢ ﻧَ ْ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ در ﭘﻴﺶ دارﻧﺪ‪ )١ )«.‬ﺗَﺘَﺠﺎﻓﻰ ُ‬
‫ﺟﻨُﻮ ُﺑﻬُﻢ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻤَﻀﺎﺟِﻊِ ‪ ...‬ﻓَﻼ ﺗَ ْﻌﻠَ ُ‬
‫ﻋ ُﻴﻦٍ )ﺳﺠﺪﻩ ‪١٦‬و‪) (١٧‬‬
‫اَ ْ‬
‫اﺻﻼً اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف دردﺳﺮ دارد و ﻟﺬا ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪم! ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ دار و اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﺎ! در اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ آﻦ آﻪ اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻜﺎرى‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﻼﺑﺖ و ﻋﺰم و ارادﻩاى ﻗﻮى دارد‪ )١ )«.‬ﻟﻘﻤﺎن )ﺁﻳﻪ ‪) (١٧‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻟﻘﻤﺎن ﻣﻰداﻧﺪ آﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ هﻮﺳﻬﺎى ﻣﺮدم و ﻧﻬﻰ ﺁﻧﺎن از ﺧﻼﻓﻜﺎرﻳﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻰ و‬
‫ﺳﻠﺐ ﺁزادى ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮد و ﻗﻬﺮاً در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﺟﻮان‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ آﻨﻰ‪«.‬‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁرزوى ﺧﻮد ﻧﻤﻰرﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎرى از اﻓﺮادى آﻪ اﻳﻦ واﺟﺐ اﻟﻬﻰ را رهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺁن هﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮى ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ ،‬از ﻋﻤﺮﺷﺎن آﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و ﻳﺎ ﺳﻮدى را از‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاهﻨﺪ داد‪ .‬ﻟﺬا ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻪ ﻣﺮگ‬
‫را ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬و ﻧﻪ روزى را آﻢآﻨﺪ‪ )١ )«.‬ﺧﻄﺒﻪ ‪ ١٥٦‬ﻻﻳﻘﺮﺑﺎن ﻣﻦ اﺟﻞ و ﻻﻳﻨﻘﺼﺎن ﻣﻦ رزق ) وﻟﻰ اﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ آﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺁرزوى ﺧﻮد ﻧﻤﻰ رﺳﻨﺪ؛ زﻳﺮا در اﺛﺮ ﺗﺮك اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﺷﺮار ﺑﺮ ﺁﻧﺎن‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ‪ )١‬ﺑﺤﺎر ج ‪ ٩٧‬ص ‪ ٧٢‬ﺳﻠﻂ اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﺷﺮارهﻢ ) در ﺁن ﺻﻮرت‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎل ﻣﺮدم‬
‫رﺣﻢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺁﻧﺎن‪«.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻰ ﻋﻘﻠﻰ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم؛ آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻟﻘﺐ ﻋﺎﻗﻞ ﺑﻪ اﻓﺮادى ﻣﻰدهﻨﺪ آﻪ اهﻞ ﻧﻈﺎرت و دﺧﺎﻟﺖ و اﻣﺮ و‬
‫ﻧﻬﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ وﻟﻰ در ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت ﻟﻘﺐ ﺑﻰ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﺒﻐﻮض دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻰ ﻋﻘﻞ را ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰدهﺪ و ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬هﻤﺎن آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ از ﻣﻨﻜﺮات ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ )١ )«.‬ان اﷲ ﻟﻴﺒﻐﺾ اﻟﻤﺆﻣﻦ‬
‫اﻟﻀﻌﻴﻒ اﻟﺬى ﻻ زﺑﺮ ﻟﻪ )و هﻮ اﻟﺬى ﻻﻳﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ( ﻣﺮﺣﻮم ﺻﺪوق ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬آﻠﻤﻪ زِﺑﺮ ﺑﺮ وزن‬
‫ﺣِﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪) «.‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ١١‬ص ‪) (٣٩٩‬‬
 ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫اﺑﻮذر ﻏﻔﺎرى ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﻰآﺮد و ﺑﺎ رﻳﺨﺖ و ﭘﺎﺷﻬﺎى ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰورزﻳﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ‬
‫ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻮﺷﺖ آﻪ ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاهﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ در دﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺑﻮذر را از ﺻﺤﻨﻪ‬
‫ﺧﺎرج آﻦ؛ زﻳﺮا اﻓﺸﺎﮔﺮى او ﺁﺑﺮوﻳﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ« ﻋﺜﻤﺎن دﺳﺘﻮر ﺗﺒﻌﻴﺪ اﺑﻮذر را ﺑﻪ رﺑﺬﻩ ﺻﺎدر‬
‫آﺮد و ﮔﻔﺖ ‪ :‬هﻴﭻ آﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺑﻮذر را ﺑﺪرﻗﻪ آﻨﺪ!«‬
‫اﻣﺎ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺑﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺁﻣﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و او را ﺑﺪرﻗﻪ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺑﺪرﻗﻪ‪ ،‬هﺮ ﺳﻪ ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﻪ اﺑﻮذر دﻟﺪارى دادﻧﺪ و‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬اى اﺑﺎذر! ﺗﻮ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﻏﻀﺐ آﺮدى و ﻓﺮﻳﺎد زدى‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ از‬
‫اﻓﺸﺎﮔﺮى ﺗﻮ و از دﺳﺖ دادن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﺗﻮ هﻢ از ﮔﻨﺎﻩِ ﺳﻜﻮت ﺗﺮﺳﻴﺪى و ﻓﺮﻳﺎد زدى‪.‬‬
‫ﻓﺮداى ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ ﺑﺮﻧﺪﻩ آﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮذر در رﺑﺬﻩ ﻏﺮﻳﺒﺎﻧﻪ و در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﺳﺮش در داﻣﻦ دﺧﺘﺮش ﺑﻮد‪ ،‬وﺻﻴﺘﻰ آﺮد و ﺟﺎن ﺳﭙﺮد‪ .‬او در‬
‫وﺻﻴﺘﺶ ﮔﻔﺖ ‪ :‬دﺧﺘﺮم! ﻟﺤﻈﺎﺗﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻦ از دﻧﻴﺎ ﻣﻰروم‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎش! ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻻى ﺟﺎدﻩ ﺑﺮو! در ﺁﻧﺠﺎ ﮔﺮوهﻰ ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ آﻪ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻣﺮدى ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ او‬
‫ﺑﮕﻮ آﻪ اﺑﻮذر ﻳﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن و ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻓﻮت آﺮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ ﺑﺎ اﺣﺘﺮام ﺟﻨﺎزﻩ اﺑﻮذر را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬اﻟﻠﻬﻢ هﺬا اﺑﻮذر ﺻﺎﺣﺐ رﺳﻮل اﷲ ﻋﺒﺪك‬
‫و ﺟﺎهﺪ ﻓﻴﻚ وﻟﻢ ﻳﺒﺪل و ﻟﻜﻨﻪ راى ﻣﻨﻜﺮا ﻓﻐﻴﺮﻩ ﺑﻠﺴﺎﻧﻪ ﺣﻴﺖ ﺟﻔﻰ و ﻧﻔﻰ ﺛﻢ ﻣﺎت وﺣﻴﺪاً ﻏﺮﻳﺒﺎً) ‪)٢‬‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪) ١٣٠‬؛‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! اﻳﻦ اﺑﻮذر از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮ اﺳﺖ آﻪ در راﻩ ﺗﻮ ﺑﺮاى‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺠﺎهﺪﻩ آﺮد و دﺳﺖ از دﻳﻨﺶ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ؛ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ آﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪش آﺮدﻧﺪ و‬
‫از زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺤﺮوﻣﺶ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻼت و ﺿﺮب و ﺟﺮح ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻪ آﻨﻴﻢ؟‬

 ‫از ﻳﻚ ﺳﻮ دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬دﻳﻦ ﺁﺳﺎن و ﻣﺒﺎرآﻰ اﺳﺖ و ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺁﺳﺎﻧﻰ‬
‫ﻢ ا ْﻟ ُﻌﺴْﺮ )ﺑﻘﺮﻩ ‪ «.) (١٨٥‬ﻳﻜﻰ از‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﺪ ﺑِ ُ‬
‫ﺴﺮَ وَ ﻻﻳُﺮﻳ ُ‬
‫ﻢ ا ْﻟ ُﻴ ْ‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﻪ ﺑِ ُ‬
‫ﺪ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺳﺨﺘﻰ) ‪ )٢‬ﻳُﺮﻳ ُ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ هﺎ و اﺻﻮل ﺟﺎرى در اﺳﻼم ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺿﺮر و ﺣﺮج در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻣﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻏﻴﺮ از ﻧﻤﺎز و روزﻩ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و دﺧﺎﻟﺖ در آﺎر ﻣﺮدم و‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ هﻮﺳﻬﺎى ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو وﻇﻴﻔﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬درﮔﻴﺮﻳﻬﺎ و ﺿﺮرهﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را ﭘﻴﮕﻴﺮى آﻨﻴﻢ و ﻳﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺿﺮر و ﺣﺮج را؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫اوﻻً ‪ :‬ﺧﻮد ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺗﻮﺟﻪ دارد و ﻟﺬا ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺻﺒِ ْﺮ ﻋَﻠﻰ ﻣﺎ‬
‫ﻣ ْﺮ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ا ْﻧﻪَ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻤُﻨﻜَﺮِ وَ ا ْ‬
‫اﻳﻦ راﻩ‪ ،‬هﺮ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ آﻨﻰ!«) ‪ )٢‬وَ ا ُ‬
‫اَﺻﺎﺑَﻚ )ﻟﻘﻤﺎن ‪) (١٧‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺿﺮر و ﺳﺨﺘﻰ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ از ﻣﺮدم ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬هﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮى‬
‫ﻣﺮدم را ﭘﺸﺖ ﺧﺎك رﻳﺰ )اﺣﺘﻤﺎل ﺿﺮر( ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻰدارد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ‪ :‬اﻧﺒﻴﺎء‪ ،‬اوﻟﻴﺎء و اﺑﻮذرهﺎ در راﻩ زﻧﺪﻩ آﺮدن ﺣﻖ و ﻣﺤﻮ ﺑﺎﻃﻞ ﺁن هﻤﻪ ﺳﺨﺘﻰ آﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮﺑﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ آﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺿﺮر و ﺧﻄﺮ آﻨﺎر ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﺷﺎهﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺴﺎد ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﺎﻋﺪﻩ »ﺿﺮر و ﺣﺮج« در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎدى اﺳﺖ؛ ﻧﻈﻴﺮ آﺴﻰ آﻪ وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاى او‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁب ﺑﺮاى او ﺿﺮر دارد و ﺑﻪ او ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ »ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮج«‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى وﺿﻮ‪،‬‬
‫ﺗﻴﻤﻢ آﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ دﺳﺘﻮرات اﺳﻼم ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﭘﺎﻳﻪ رﻳﺰى ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺟﻬﺎد و روزﻩ آﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﺳﺨﺘﻰ ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮود‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ درد و رﻧﺞ‬
‫ن ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﺗَﺄﻟَﻤُﻮنَ ﻓَﺎِﻧﱠﻬُﻢ ﻳَﺄﻟَﻤُﻮنَ آَﻤﺎ‬
‫ﻣﻰآﺸﻴﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ در ﺟﺒﻬﻪ هﺎ درد و رﻧﺞ دارﻧﺪ( ‪ )٢‬اِ ْ‬
‫ﺗَﺄﻟَﻤُﻮن )ﻧﺴﺎء ‪ ) (١٠٤‬اﺻﻼً ﺟﻬﺎد ﺑﻰ دردﺳﺮ و روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪون ﺻﺒﺮ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن »ﺣﺮج« ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎدى اﺳﺖ و ﻧﻪ وﻇﺎﻳﻔﻰ آﻪ ﺳﺨﺘﻰ و ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺰء ذات آﺎر ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻗﺮار دارد؛ ﻣﺜﻞ ﺷﻮرى آﻪ در ذات ﻧﻤﻚ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺑﻰ دردﺳﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻤﻚ ﺑﺪون ﺷﻮرى!‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اهﻢ و ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ آﺸﻴﻢ و ﻧﻪ‬
‫دردﺳﺮ و ﺣﺮج را‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ آﻪ هﺮ آﺠﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪاى اهﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬هﺮﭼﻪ هﻢ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺪاى ﺁن ﺷﻮد؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭼﻮن اﺳﻼم ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﺟﺎن اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ اﺳﻼم زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬هﺮ آﺠﺎ ﻣﻨﻜﺮى رخ داد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻬﻰ آﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺿﺮر و ﺧﻄﺮى در‬
‫آﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﻨﻴﻢ و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻣﻨﻜﺮ در ﭼﻪ ﺣﺪى و ﺧﻄﺮ و ﺿﺮر در ﭼﻪ ﺣﺪى اﺳﺖ‪ ،‬و آﺴﻰ‬
‫آﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ ﻣﻰرود‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺨﺼﻰ اﺳﺖ؟ ﮔﺎهﻰ ﮔﻨﺎهﻰ آﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻨﺎﻩ ﺻﻐﻴﺮﻩ‬
 ‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻧﻬﻰ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎوان زﻳﺎدى ﺑﺮاى ﺁن ﺑﺪهﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ از ﻧﻬﻰ ﺁن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ واﺟﺐ ﻣﻬﻤﻰ از دﺳﺖ ﻣﻰرود و ﻳﺎ ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻬﻤﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد و ﺳﻜﻮت و آﺘﻤﺎن در‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺒﺐ ﺟﺴﺎرت ﺳﺘﻤﮕﺮان‪ ،‬ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻳﻦ و ﻋﻠﻤﺎ و ﻳﺎ از دﺳﺖ‬
‫دادن ﻋﺰت اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻄﺮ رﻓﺖ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺮد‪.‬‬

‫وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن‬

‫ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ!‬

‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻮرد اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﺗﺬآﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺸﻖ و‬
‫ﻣﺤﺒﺖ و دﻟﺴﻮزى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻧﺘﻘﺎداﺗﻰ آﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻦ ﻻ ُﺗﺤِﺒﱡﻮنَ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ‪» :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺻﺤﻴﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ؟«) ‪ )٢‬وَﻟﻜِ ْ‬
‫ا ْﻟﻨّﺎﺻِﺤِﻴﻦ )اﻋﺮاف ‪) (٧٩‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎن ﻣﻦ آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻋﻴﻮب ﻣﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﺪﻳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺬآﺮ دهﺪ«) ‪ )٢‬اﺣﺐ اﺧﻮاﻧﻰ ﻣﻦ اهﺪى اﻟﻰ ﻋﻴﻮﺑﻰ )ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٧٤‬ص ‪ ،٢٨٢‬ج ‪ ،٧٨‬ص ‪) (٢٤٩‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق اﻧﺘﻘﺎد را هﺪﻳﻪ و اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪﻩ را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دوﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻰداﻧﺪ‪ .‬ﺁرى! دوﺳﺖ واﻗﻌﻰ آﺴﻰ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ را ﺑﮕﺮﻳﺎﻧﺪ؛ وﻟﻰ از ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺮهﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺎ را ﺑﺨﻨﺪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻏﻔﻠﺖ ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﻏﻔﻠﺖ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ آﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺁرزو ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در دﻋﺎى ﻣﻜﺎرم اﻻﺧﻼق از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﻪ ﻣﻦ روﺣﻴﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﭘﺬﻳﺮى و ﭘﻴﺮوى از آﺴﺎﻧﻰ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎ آﻪ ﻣﺮا ارﺷﺎد ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ )٢ )«.‬و ﻣﺘﺎﺑﻌﺔ ﻣﻦ ارﺷﺪﻧﻰ‬
‫)دﻋﺎى ﻣﻜﺎرم اﻻﺧﻼق( )‬
‫ﻳﻚ ﻃﻔﻞ دﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻧﺎﻣﻪاى ﻧﻮﺷﺖ آﻪ ‪» :‬اى اﻣﺎم! ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺬآﺮ دهﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﻜﺮ آﺮدم ﻣﻦ آﺠﺎ و ﺷﻤﺎ آﺠﺎ؟ از ﺗﺬآﺮ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ آﺮدم‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﺎ دﺳﺘﺎن ﻣﺒﺎرك ﺧﻮد ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ ‪» :‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰم! اى آﺎش ﺁن ﺗﺬآﺮ‬
‫را ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻰ؛ زﻳﺮا آﻪ هﻤﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺬآﺮ دارﻳﻢ‪«.‬‬
 ‫آﺴﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎ را از ﻏﻔﻠﺖ درﻣﻰ ﺁورد‪ .‬او ﻋﺎﻣﻞ هﻮﺷﻴﺎرى و‬
‫ﺑﻴﺪارى ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ارزش ﺑﻴﺪارى ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺠﻬﺎ‬

‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» ،‬ﺣﻮادث ﺗﻠﺨﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻠﺨﻰ و ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ‪،‬‬
‫ﺑﺮآﺎﺗﻰ ﻧﻴﺰ دارد و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻤﺎ از ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻴﺪار ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﺗﻮﺑﻪ و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ )٢ )«.‬اَﺧَﺬْﻧﺎهُﻢ ﺑِﺎ ْﻟﺒَﺄْﺳﺎءِ وَ اﻟﻀﱠﺮّاء ﻟَﻌَﻠﱠﻬُﻢ ﻳَﺘَﻀَﺮﱠﻋُﻮن‬
‫)اﻧﻌﺎم ‪) (٤٢‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬در ﮔﺮوهﻰ آﻪ ﻧﺎﺻﺤﻴﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺁن آﺴﺎﻧﻰ را آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻣﻮرد اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺮور ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻪ ا ْﻟﻌِﺰﱠ ُة ﺑِ ْﺎﻻِﺛْﻢ )ﺑﻘﺮﻩ ‪ ) (٢٠٦‬و‬
‫ﻪ اﺗﱠﻖِ اﻟﻠﱠﻪ اَﺧَﺬَ ْﺗ ُ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺸﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )٢‬وَ اِذا ﻗِﻴﻞَ ﻟَ ُ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﮔﺮوهﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻣﻮرد ﺗﺬآﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺬآﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ )٢ )«.‬وَ اِذا ُذآﱢﺮوا‬
‫ﺬآُﺮون )ﺻﺎﻓﺎت ‪) (١٣‬‬
‫ﻻﻳَ ْ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻤﺎن ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ دﺳﺖ از آﺎر ﺧﻼﻓﺸﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻰ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺿﻌﻒ‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩاﻧﺪ ؛ و ﺣﺎل ﺁﻧﻜﻪ اﻧﺴﺎن هﺮ آﺠﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻼف ﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﻮراً دﺳﺖ ﺑﺮدارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ارزش‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎل واهﻰ زﻣﺎﻧﻰ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺁﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف از ﻧﻈﺮ ﺳﻮاد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ دو اهﺮم ﻻزم دارد ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻖ ﺑﻮدن‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬و دﻳﮕﺮى ﺣﺮف ﺣﻖ را از آﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺧﻮد ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬از ﻋﻼﻣﺎت ﺳﻘﻮط و ﻋﻘﺐ ﮔﺮد‪ ،‬ﻣﻈﻨﻮن ﺷﺪن ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺎ دﻟﺴﻮزى ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ )٢ )«.‬ﻣﻦ ﻋﻼﻣﺎت اﻻدﺑﺎر ﺳﻮء اﻟﻈﻦ ﺑﺎﻟﻨﺼﻴﺢ )ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮر )ﺗﻀﺢ( ‪٤٥٨٩‬‬
‫)‪) (٦/٣٨‬‬
‫و ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬هﺮ آﺲ ﺗﻮ را ﻣﻮﻋﻈﻪ آﺮد‪ ،‬او را ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﻧﻴﻨﺪاز«( ‪ )٢‬ﻣﻦ وﻋﻈﻚ ﻓﻼ ﺗﻮﺣﺸﻪ )ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻏﺮر )وﻋﻆ( ‪) (٥/١٧٣) ٤٥٣٧‬‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ هﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ارﺷﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن را‬
‫ﻬﺘَﺪُون‬
‫ﻣْ‬
‫ﺤﺴَﺒُﻮنَ اَﻧﱠﻬُﻢ ُ‬
‫ﻦ د ُونِ اﻟﻠﱠﻪِ وَ ﻳَ ْ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﺧﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ( ‪ )٢‬اِﺗﱠﺨَﺬُوا اﻟﺸﱠﻴﺎﻃِﻴﻦَ اَ ْوﻟِﻴﺎءَ ﻣِ ْ‬
‫)اﻋﺮاف ‪) (٣٠‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻣﻮرد ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮور ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎ‬
‫ﺼﻠِﺤﻮُن )ﺑﻘﺮﻩ ‪) (١١‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫ﻦ ُ‬
‫ﺤ ُ‬
‫ﻔﺴِﺪوُا ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ﻗﺎﻟُﻮا اِﻧﱠﻤﺎ ﻧَ ْ‬
‫ﻣﺼﻠﺢ هﺴﺘﻴﻢ‪ )٢ )«.‬وَ اِذا ﻗِﻴﻞَ ﻟَﻬُﻢ ﻻ ُﺗ ْ‬
 ‫و اﻳﻦ آﻔﺎر ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ اﻧﺒﻴﺎ ﺁﻧﺎن را ارﺷﺎد ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ :‬هﺪف اﻧﺒﻴﺎ‬
‫ن ﻳَﺘَﻔَﻀﱠﻞَ ﻋَﻠَ ْﻴﻜُﻢ )ﻣﺆﻣﻨﻮن ‪) (٢٤‬‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﻓﺨﺮ ﻓﺮوﺷﻰ ﺑﺮ ﻣﺎﺳﺖ!!) ‪ُ )٢‬ﻳﺮِﻳ ُ‬
‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاهﺮان‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﺬآﺮى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ! ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن را از درﮔﺎﻩ ﺧﺪا‬
‫دور آﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوهﻰ ﻟﺠﻮج ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬ﻣﺎ راﻩ ﺧﻮدﻣﺎن را ﻣﻰروﻳﻢ؛ ﺧﻮاﻩ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺑﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪)٢ )«.‬‬
‫ﻦ ﻣِﻦَ اﻟْﻮاﻋِﻈِﻴﻦ )ﺷﻌﺮاء ‪) (١٣٦‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫م ﻟَﻢ ﺗَ ُ‬
‫ﻈﺖَ اَ ْ‬
‫ﺳَﻮاءٌ ﻋَﻠَﻴْﻨﺎ اَ وَﻋَ ْ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻘﺪرى ﺳﻨﮕﺪل ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﺗﺬآﺮى را ﻧﻤﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪:‬‬
‫ﻢ‬
‫»ﭼﻪ هﺸﺪار ﺑﺪهﻰ و ﭼﻪ هﺸﺪار ﻧﺪهﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺪارد( ‪ )٢‬ﺳَﻮاءٌ ﻋَﻠَﻴﻬِﻢ ءَاَ ْﻧﺬَ ْرﺗَﻬُﻢ اَم ﻟَ ْ‬
‫ُﺗ ْﻨﺬِ ْرهُﻢ ﻻ ُﻳ ْﺆﻣِﻨُﻮن )ﺑﻘﺮﻩ ‪ ٦‬و ﻳﺲ ‪) (١٠‬‬
‫آﻴﻔﺮ اﻳﻦ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﺁﻧﺎن در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ در ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺳﺖ و ﺁن زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ در دوزخ ﺑﺮاى‬
‫ﻧﺠﺎت ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰآﺸﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬اﻣﺮوز ﻓﺮﻳﺎد رﺳﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﺑﺮاى هﻤﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻦ ﻣَﺤِﻴﺺ )اﺑﺮاهﻴﻢ ‪(٢١‬‬
‫م ﺻَﺒَﺮْﻧﺎ ﻣﺎﻟَﻨﺎ ﻣِ ْ‬
‫ﺟﻴﻎ ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺪارد‪ )٢ )«.‬ﺳَﻮاءٌ ﻋَﻠَﻴْﻨﺎ اَﺟَﺰِﻋْﻨﺎ اَ ْ‬
‫) ﺁرى! آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻋﻈﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﻓﺮﻗﻰ ﻧﺪارد آﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ هﻢ ﮔﻮﻳﻨﺪ ‪:‬‬
‫»ﻓﺮﻗﻰ ﻧﺪارد آﻪ ﻧﺎﻟﻪ آﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﻜﻨﻴﻢ؟«‬
‫ﭼﺮا اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﺎﻳﻪ ﭘﻨﺪﭘﺬﻳﺮى و ﭘﻴﺮوى از ﻣﻨﻄﻖ و رهﺒﺮان ﻣﻌﺼﻮم و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا از‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ هﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﺮور و ﻟﺠﺎﺟﺖ‪ ،‬آﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻣﻰ رﺳﺎﻧﻨﺪ آﻪ ﻗﺮﺁن درﺑﺎرﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻜﻢٌ‬
‫ﺻﻢﱞ ُﺑ ْ‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮات ﺗﻨﺪى ﺑﻪ آﺎر ﻣﻰﺑﺮد و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺮوهﻰ آﺮان و ﻻﻟﻬﺎ و آﻮران هﺴﺘﻨﺪ‪ُ )٢ )«.‬‬
‫ﻤﻰٌ )ﺑﻘﺮﻩ ( )‬
‫ﻋ ْ‬
‫ُ‬
‫ﻢ ا ْﻟﻐﺎﻓِﻠُﻮن )اﻋﺮاف‬
‫ه ُ‬
‫ﻢ اَﺿَﻞﱡ اُوﻟﺌِﻚَ ُ‬
‫ه ْ‬
‫ﻞ ُ‬
‫»ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻔﻠﺖ از ﭼﻬﺎرﭘﺎ ﺑﺪﺗﺮﻧﺪ«( ‪ )٢‬اُوﻟﺌِﻚَ آَ ْﺎﻻَﻧْﻌﺎمِ ﺑَ ْ‬
‫‪» ) (١٧٩‬ﻗﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ از ﺳﻨﮓ ﺳﻔﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ از آﻨﺎر ﺳﻨﮓ ﭼﺸﻤﻪهﺎﻳﻰ ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻦ ﺑَ ْﻌﺪِ ذﻟِﻚَ ﻓَﻬِﻰَ آَﺎ ْﻟﺤِﺠﺎرَةِ اَ ْو‬
‫ﺖ ُﻗﻠُﻮ ُﺑﻜُﻢ ﻣِ ْ‬
‫وﻟﻰ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﺪﻻن ذرﻩاى ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻰ ﺧﻮرﻧﺪ‪ُ )٢ )«.‬ﺛﻢﱠ ﻗَﺴَ ْ‬
‫ﺴﻮَةِ وَ اِنﱠ ﻣِﻦَ ا ْﻟﺤِﺠﺎرَةِ ﻟَﻤﺎﻳَﺘَﻔَﺠﱠ ُﺮ ﻣِ ْﻨﻬَﺎ ْاﻻَ ْﻧﻬَﺎر ‪) ...‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٧٤ /‬‬
‫اَﺷَﺪﱡ ﻗَ ْ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ‪:‬‬

 ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﻌﺪد هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ آﺮد‪ .‬ﻳﻜﻰ ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻰ و‬
‫دﻳﮕﺮى ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻰ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ دروﻧﻰ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ ‪:‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻰ ‪:‬‬

‫‪ - ١‬ﺟﻬﻞ ‪:‬‬
‫آﻮدآﺎﻧﻰ آﻪ از ﺳﺨﻨﺎن واﻟﺪﻳﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻰ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﺳﺮارى را آﻪ در ﻓﺮﻣﺎن‬
‫واﻟﺪﻳﻦ اﺳﺖ ﻧﻤﻰ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺮدم زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎى ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮو ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ )٢ )«.‬ان‬
‫اﻟﻨﺎس ﻟﻮ ﻋﻠﻤﻮا ﻣﺤﺎﺳﻦ آﻼ ﻣﻨﺎ ﻻﺗﺒﻌﻮﻧﺎ )وﺳﺎﺋﻞ ج ‪ ١٨‬ص ‪) (٦٥‬‬
‫اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺟﺎهﻠﻴﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ از ﺧﻮد‬
‫ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰ دادﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن از اﺳﺮار ﺁن ﺁﮔﺎهﻰ ﻧﺪارﻧﺪ و اﮔﺮ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روزهﺎ آﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠّﻪ آﺘﺐ اﺳﺮار ﻧﻤﺎز ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ ﺁن هﻤﻪ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺟﻮﻳﻰ و ﺳﺆال آﺮدن از ﻋﻠﻤﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ در اﻃﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاد ﻣﺎ از ﻋﻠﻢ ﻣﺪارك ﻋﻠﻤﻰ ﺣﻮزﻩ و داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﭼﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺪرك ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺳﻮادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻌﺮوفهﺎ و ﻳﺎ ﺗﺮك‬
‫ﻣﻨﻜﺮات ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ ﺁﮔﺎهﻰ ﻻزم را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ از ﺟﺎهﻼن ﭘﻴﻤﺎن ﺁﻣﻮزش دﻳﺪن ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺁﻣﻮزش دادن ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻢ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺨﺼﻮص اﮔﺮ ﺟﻬﺖدار‪ ،‬آﺎرﺑﺮدى و‬
‫ﻣﻔﻴﺪ و ﺳﺎزﻧﺪﻩ و در ﺟﻬﺖ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ اﺳﺮار ﻣﻌﺮوفهﺎ و ﺧﻄﺮات ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻣﻰ ﻣﻬﻢ در‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - ٢‬ﺗﻌﺼﺐ ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺼﺐ ﮔﺎهﻰ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﺁن زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﭘﺎﻓﺸﺎرى ﺑﺮ اهﺪاف و ﺁرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻘﺪس و ﻣﺴﺘﺪﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫وﻟﻰ اآﺜﺮ ﺗﻌﺼﺒﺎت‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﻣﻠﻰ و ﻗﻮﻣﻰ و ﺣﺰﺑﻰ و ﻧﮋادى و ﺷﻐﻠﻰ و ‪ ...‬دارد و ﻳﺎ ﭘﺎﻓﺸﺎرى ﺑﺮ‬
‫ﻣﻮهﻮﻣﺎت و رﺳﻮﻣﺎت و ﭘﻨﺪارهﺎى ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن در اﻳﻦﺑﺎرﻩ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ُ » :‬آﻞﱡ ﺣِ ْﺰبٍ ﺑِﻤَﺎ‬
‫ﻢ ﻓَﺮِﺣُﻮن‪ )٢ )«.‬ﻣﺆﻣﻨﻮن ‪) ٥٣‬‬
‫ﻟَﺪَ ْﻳﻬِ ْ‬
‫ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬دود و ﺗﺎرﻳﻜﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ را ﻣﻰﮔﻴﺮد و هﻴﭻ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ را ﺟﺰ راﻩ و رﺳﻢ ﺧﻮد ﻧﻤﻰ‬
‫ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﭘﺎﻓﺸﺎرى اآﺜﺮ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬روى ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﻧﻴﺎآﺎن و ﺗﻌﺼﺐ ﺑﺮ راﻩ ﺁﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اآﺜﺮ ﺟﻨﺎﻳﺎت اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮى ﻧﮋاد و ﻗﻮم ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻇﻠﻢ از ﻃﺮف‬
‫ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻩﭘﻮﺳﺘﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻌﺼﺐ ﻧﮋادى اﺳﺖ‪ )٢ )«.‬در ﺳﺎل ‪،١٣٧٤‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺳﻰ آﻠﻴﺴﺎى ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﺧﺮاب ﺷﺪ )ﻧﻘﻞ از ﺳﻴﻤﺎى ﺟﻤﻬﻮرى‬
‫اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان( ) اﻣﺮوز آﻪ دﻧﻴﺎ را دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺪهﺎ ﻗﺎﻧﻮن در آﺸﻮرهﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺗﻌﺼﺐ وﺿﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ اﺑﻠﻴﺲ را ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم ﮔﺮﻓﺘﺎر آﺮد‪،‬‬
‫ﺗﻌﺼﺐ او ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻔﺖ ‪ :‬ﻧﮋاد ﻣﻦ از ﻧﮋاد ﺁدم ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬و ﻣﻦ از ﺁﺗﺶ و او از ﺧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ او ﺳﺠﺪﻩ آﻨﻢ؟«‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ آﺘﺎب را ﺑﺮ ﻋﺠﻢهﺎ ﻧﺎزل ﻣﻰآﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻋﺮﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻌﺼﺐ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ )٢ )«.‬ﺷﻌﺮاء ‪) ١٩٩ ،١٩٨‬‬
‫اﺳﻼم در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺧﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺒﺎرزﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻪ ﺧﻮد را آﻪ از ﺧﺎﻧﺪان ﺷﺮﻳﻒ و ﺁزاد ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻳﻚ ﺑﺮدﻩ در ﺁورد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺎدر ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﻣﺎ آﻨﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ ﺑﺮدﻩ هﺎى ﺧﻮد ﻣﺸﻮرت ﻣﻰآﺮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﺳﻼم هﻤﻪ ﻣﻼك هﺎ ‪ -‬ﺟﺰ ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮى و ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﺟﻬﺎد و هﺠﺮت ‪ -‬را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ - ٥‬هﻤﻪ ﻣﺮدم را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﺎوى داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٦‬راﺑﻄﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ هﻤﻪ ﻣﻠﻴﺖ هﺎ و اهﻞ ﻣﻜﺎﺗﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮهﺎن و ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪ -٧‬در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل و ﺷﺮآﺖ در ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﺣﺪى ﺣﺴﺎب ﺧﺎﺻﻰﺑﺎز ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫‪ - ٨‬راﻩ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻤﺎم آﻤﺎﻻت از ﻗﺒﻴﻞ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻗﺎﺿﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻮدن را‬
‫ﺑﺮاى هﻤﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎز آﺮد‪.‬‬
‫‪ -٩‬هﻴﭻ ﺷﺨﺼﻰ و ﻗﻮﻣﻰ را از ﻧﻈﺮ ﺷﻐﻠﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎى ﻋﻤﻠﻰ هﻤﻪ را در آﻨﺎر هﻢ ﻗﺮار داد؛ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺞ و‬
‫ﺟﻬﺎد‪.‬‬
‫در هﺰاران دﺳﺘﻮر اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻣﻮرد آﻪ ﻧﺸﺎﻧﻰ از ﺑﺮﺗﺮى ﻋﺮب ﺑﺮ ﻋﺠﻢ و ﻳﺎ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻰ ﺧﻮرد‪.‬‬
 ‫‪ - ٣‬ﺗﻜﺒﺮ ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬روﺣﻴﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺳﻦ و ﻋﻠﻢ و‬
‫ﻣﺎل و ﺷﻜﻞ و ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﻣﻘﺎم و ﺣﺰب و ﻓﺮزﻧﺪ و اﻣﺜﺎل ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ آﻪ در ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى اﻧﻮاع اﻳﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪهﺎ‪،‬‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻰ را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪:‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮﻋﻮن را ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺪرﺗﺶ ﺗﻜﺒﺮ ورزﻳﺪ و ﮔﻮش ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻮﺳﻰ ﻧﺪاد‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻗﺎرون را ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اش ﺗﻜﺒﺮ آﺮد و زﻳﺮ ﺑﺎر ﭘﻨﺪهﺎى ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻳﻬﻮد را ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮد را ﻓﺮزﻧﺪان و ﻣﺤﺒﻮﺑﺎن ﺧﺪا ﻣﻰﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫»هﺮﮔﺰ دوزخ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺗﻤﺎس ﻧﺨﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪ روزى؛ زﻳﺮا ﻣﺎ ﻋﺰﻳﺰ ﺧﺪا هﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫‪ -‬از ﻣﺴﺘﻜﺒﺮاﻧﻰ ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻤﻊ آﺮدن ﻣﺎل‪ ،‬هﻤﻪ آﺲ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ راﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﺴﺨﺮﻩ‬
‫ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬از ﻣﺴﺘﻜﺒﺮاﻧﻰ ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و او را اﺑﺘﺮ‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬از ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﭘﺮ ﺗﻮﻗﻌﻰ ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد آﻪ ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻃﺮد ﻓﻘﺮا را ﻣﻰدادﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻋﺰﻳﺰ‬
‫هﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﺎ را ﻧﻤﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬از ﻣﺮﻓﻬﺎن ﺑﻰدردى ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد آﻪ هﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﻣﺮﺧﺼﻰ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ‪...‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻜﺒّﺮ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻣﺤﻀﺮ اﻣﺎم ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﻣﻦ از ﻟﺒﺎس ﻓﺎﺧﺮ و ﻣﻨﺰل و ﻣﺮآﺐ ﺧﻮب اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬ﺁﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻜﺒﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ«؟‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻜﺒﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺣﺮف ﺣﻖ را ﻧﭙﺬﻳﺮى‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ ﻓﻘﺮاى ﻣﺘﻜﺒّﺮ و اﻏﻨﻴﺎى‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻧﺪﻩ‪«.‬‬

‫‪ - ٤‬ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ‪:‬‬

‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم روز ﻋﺎﺷﻮرا ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاران ﻳﺰﻳﺪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬دﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻦ در ﺷﻤﺎ‬
‫اﺛﺮ ﻧﻤﻰ آﻨﺪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺷﻜﻤﻬﺎى ﺷﻤﺎ از ﺣﺮام ﭘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺁرى! ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻣﺎﻧﻊ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺨﻦ از ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫‪ )٢‬ﻗﺪ ﻣﻠﺌﺖ ﺑﻄﻮﻧﻜﻢ ﻣﻦ اﻟﺤﺮام )ﺑﺤﺎر ‪ ،٤٥‬ص ‪) (٨‬‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺴﺘﺠﺎب ﺷﺪن دﻋﺎهﺎ ﻣﻰﺷﻮد( ‪ )٢‬اذا اراد اﺣﺪآﻢ ان ﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻪ ﻓﻠﻴﻄﻴﺐ آﺴﺒﻪ‬
‫)ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٩٣‬ص ‪) (٣٢١‬‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻣﺎﻧﻊ از ﻗﺒﻮل ﺷﺪن ﻋﺒﺎدت ﻣﻰﺷﻮد( ‪ )٢‬اﻟﻌﺒﺎدة ﻣﻊ اآﻞ اﻟﺤﺮام آﺎﻟﺒﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﺮﻣﻞ )ﺑﺤﺎر‬
‫‪ ،١٠٠‬ص ‪) (١٦‬‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﮔﺮاﻳﺶ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ و ﻃﺎﻏﻮت ﮔﺮاﻳﻰ زﻳﺎد ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )٢‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ اﻓﺮادى در اﺛﺮ‬
‫ﻣﻬﻤﺎﻧﻴﻬﺎى آﺬاﺋﻰ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧﻼﻓﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻀﺎى ﻧﺎﺣﻖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﺎﺣﻖ آﺮدﻩ اﻧﺪ(‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام در ﻧﺴﻞ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻰ ﻣﻰﮔﺬارد( ‪ )٢‬آﺴﺐ اﻟﺤﺮام ﻳﺒﻴﻦ ﻓﻰ اﻟﺬرﻳﻪ )ﻓﺮوع آﺎﻓﻰ ‪ ،٥‬ص ‪(١٢٥‬‬
‫)‬
‫ﺧﻮردن ﻣﺎل ﻳﺘﻴﻢ آﻪ ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺁﺗﺸﻰ در درون ﺑﭙﺎ ﻣﻰآﻨﺪ( ‪ )٢‬اِنﱠ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَ ْﺄ ُآﻠُﻮنَ‬
‫ﻇ ْﻠﻤَﺎً اِﻧﱠﻤَﺎ ﻳَ ْﺄ ُآﻠُﻮنَ ﻓﻰ ُﺑﻄُﻮﻧِﻬِﻢ ﻧَﺎرَا )ﻧﺴﺎء ‪) (١٠‬‬
‫اَﻣْﻮالَ ا ْﻟﻴَﺘَﺎﻣﻰ ُ‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﺪﻟﻰ و ﻗﺴﺎوت ﻗﻠﺐ اﺳﺖ( ‪ )٢‬هﻤﺎن ﺣﺪﻳﺚ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ آﻪ ﻓﺮﻣﻮد )ﻗﺪ ﻣﻠﺌﺖ‬
‫ﺑﻄﻮﻧﻜﻢ ﻣﻦ اﻟﺤﺮام )ﺑﺤﺎر ‪ ،٤٥‬ص ‪) (٨‬‬
‫ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺣﺮآﺖ هﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻰﺷﻮد( ‪ )٢‬اﺻﺤﺎب آﻬﻒ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاب‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻳﻜﻰ را ﻣﺄﻣﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻏﺬا آﺮدﻧﺪ و ﺷﺮط آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺁن ﻏﺬا ﺣﺘﻤﺎً ﻃﻌﺎم ﭘﺎآﻰ ﺑﺎﺷﺪ اَﻳﱡﻬَﺎ اَزْآﻰ‬
‫ﻃَﻌَﺎﻣَﺎً اﮔﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش دهﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺑﺎ ﺳﺮود و‬
‫اردو و ﺷﻌﺎر و ﺣﻔﻆ ﭼﻨﺪ ﺁﻳﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ روى ﺑﭽﻪ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد؟! )‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻰ ‪:‬‬

‫‪ . ١‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء ‪:‬‬
‫اﮔﺮ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم‬
‫ﺁﻧﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوزﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻤﻰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺁن‬
‫ﻣﻰﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء آﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ آﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻧﺒﻴﺎ را ﻣﺠﻨﻮن و ﺳﺎﺣﺮ؛ ﻳﻮﺳﻒ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم را ﻣﺘﻬﻢ؛ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را واﺟﺐ اﻟﻘﺘﻞ؛ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺧﺎرﺟﻰ؛ و‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻳﺰﻳﺪ را ﻋﺒﺎدت داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬از آﻠﻴﺴﺎ آﻪ در ﺟﻨﺎﻳﺎت اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ ‪ -‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﻜﻮت و‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ‪ -‬ﺷﺮﻳﻚ ﺟﺮم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩاى اﻧﺴﺎن دوﺳﺖ و ﻋﺎﻃﻔﻰ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ . ٢‬ﺗﻌﺎرﺿﺎت ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺗﻌﺎرﺿﺎت اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
 ‫‪ -‬ﺗﻌﺎرض ﻣﻴﺎن ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﻨﺰل‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد در ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻤﺎز ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬وﻟﻰ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ واﻟﺪﻳﻨﻰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ اهﻞ ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺎرض ﻣﻴﺎن دﻳﺪن ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎﻳﻰ آﻪ ﺧﻄﺮات ﺳﻴﮕﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪن اﻓﺘﺘﺎح آﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﮕﺎر‬
‫ﺳﺎزى از ﺳﻴﻤﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺎرض ﻣﻴﺎن ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎﻳﻰ آﻪ درﺑﺎرﻩ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻰ و ﺣﻔﻆ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و وﻟﺨﺮﺟﻴﻬﺎى ﺑﻰ‬
‫ﺣﺴﺎب دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎى دوﻟﺘﻰ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻌﺎرﺿﺎت‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ‪ -‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﺋﻴﻢ او را ﺑﻜﻠﻰ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻣﻰآﻨﺪ ‪-‬‬
‫آﻢ ﻣﻰآﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪ . ٣‬ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ ‪:‬‬
‫ﻦ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪ« ﺑﻪ آﺎر رﻓﺘﻪ؛ اﻓﺮادى ﻣﺎﻧﻊ راﻩ ﺧﺪا ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺼﺪﱡونَ ﻋَ ْ‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ ﺟﻤﻠﻪ »ﻳَ ُ‬
‫ﻳﺎ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻤﻠﻜﺘﻰ‪ ،‬ﻳﺎ دوﺳﺘﺎن ﻓﺎﺳﺪ و ﻳﺎ واﻟﺪﻳﻦ و هﻤﺴﺮ و‬
‫اﺳﺘﺎد و ﻣﺸﺎوران ﻧﺎﺑﺎب ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﻮاﻧﻰ آﻪ ﺑﻨﺎ دارد ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﻮد اداﻣﻪ دهﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻰ ﺣﻖ ﻣﻌﻠﻢ و آﺘﺎب و ﻣﺴﻜﻦ و هﺰﻳﻨﻪ زﻧﺪﮔﻰ‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ او ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎآﺪﻟﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ آﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪهﺎى ﺳﺮد و اﺳﺘﻬﺰاهﺎى اﻳﻦ و ﺁن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ . ٤‬ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ‪:‬‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را ﻳﺎدﺁور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و از ﺗﻜﺮار ﺁن در اﻳﻨﺠﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ . ٥‬ﺣﻞ ﻧﺸﺪن ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدى ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺮدم را ﺣﻞ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم هﻢ ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ ﮔﻮش ﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫داد‪ .‬ﻗﺮﺁن در دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ‪» :‬ﻓَ ْﻠﻴَ ْﻌ ُﺒﺪُوا‬
‫ﻦ ﺟُﻮعٍ وَ ﺁﻣَﻨَﻬُﻢ ﻣِﻦ ﺧَﻮْف«؛ ﻳﻌﻨﻰ ‪» :‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ او‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻃﻌَﻤَ ُ‬
‫رَبﱠ هﺬَا ا ْﻟﺒَﻴْﺖ اﻟﱠﺬِى اَ ْ‬
‫ﺁﻧﺎن را از ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ و ﻧﺎاﻣﻨﻰ ﻧﺠﺎت داد‪ «.‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺮ آﺮدن ﻣﺮدم را زﻣﻴﻨﻪ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻗﺮار دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺆال‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس و رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﻳﺎ آﺞ ﻓﻬﻤﻰ ﺑﻌﻀﻰ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن را دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻗﺮار ﻣﻰدهﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ :‬ﺁﻳﺎ‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در راﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺎل و ﺟﺎن ﺧﻮد را دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﺁﻳﻪ ‪:‬‬
‫ﻬ ُﻠﻜَﺔ«‪ ،‬آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻼآﺖ ﻧﻴﻨﺪازﻳﺪ؟‬
‫»ﻻ ُﺗ ْﻠﻘُﻮا ﺑِﺎَ ْﻳﺪِﻳَﻜُﻢ اِﻟَﻰ اﻟﺘﱠ ْ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ در ﺟﺎﻳﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺳﺒﺐ ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺪهﺎ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﻓﺪا آﻨﻴﻢ؟ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺧﻮد آﺸﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ« در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﺑﺎ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮف ﻧﺸﻮﻳﺪ!« ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادى ﺑﺎ اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ از زﻳﺮ ﺑﺎر اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺧﺎﻟﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ از ﺁﻳﻪ ‪ ١٩٠‬ﺗﺎ ﺁﻳﻪ ‪ ،١٩٥‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اﺳﺖ و در هﺮ ﺁﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪاى اﺷﺎرﻩ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ‪:‬‬
‫‪ - ١‬ﺁﻳﻪ ‪ ١٩٠‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﻗﺎﺗِﻠُﻮا ﻓﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪ« ؛ در راﻩ ﺧﺪا ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻞ ﺟﻨﮓ را ﻣﻄﺮح‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻔ ُﺘﻤُﻮهُﻢ« ؛ هﺮ آﺠﺎ آﻔﺎر را دﻳﺪﻳﺪ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ‪ :‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺚ ﺛَﻘِ ْ‬
‫ﻢ ﺣَ ْﻴ ُ‬
‫ه ْ‬
‫‪ - ٢‬ﺁﻳﻪ ‪ ١٩١‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬وَ ا ْﻗ ُﺘﻠُﻮا ُ‬
‫ﺷﺪت ﺟﻨﮓ را ﻣﻄﺮح ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٣‬ﺁﻳﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬هﺪف ﺟﻨﮓ و ﻣﺪت ﺁن را ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ‪» :‬ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻓﺘﻨﻪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود!«‬
‫‪ - ٤‬ﺁﻳﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ را ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ‪» :‬اﮔﺮ آﻔﺎر اﺣﺘﺮام ﻣﻜﻪ را ﻧﮕﺎﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺣﻤﻠﻪ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ در هﻤﺎن ﻣﻜﺎن ﻣﻘﺪس ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ آﻨﻴﺪ!«‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺁﻳﺎت ﭘﻰ در ﭘﻰ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪاى از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﮓ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﻣﻰرﺳﺪ ﺑﻪ ﺁﻳﻪ »ﻻﺗﻠﻘﻮا« و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺟﻨﮓ آﺮدن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻰ دارد‪ «.‬و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺮدم! ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺟﻨﮓ را ﺑﭙﺮدازﻳﺪ و اﻧﻔﺎق آﻨﻴﺪ!«‬
‫و ﺳﭙﺲ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻼآﺖ ﻧﻴﻨﺪازﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ رزﻣﻨﺪﻩهﺎ را ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﺎﻟﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﺁﻧﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻮرش ﻣﻰﺁورد و ﻣﺎل و ﺟﺎن ﺷﻤﺎ را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﻣﺎل و ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى دﻳﻦ ﺧﺪا و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻔﺎﺳﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎرت و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬او ﺟﺎن و ﻣﺎل ﻣﻰدهﺪ و اﺣﻴﺎى دﻳﻦ و ﺑﻴﺪارى‬
‫اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
 ‫اﻳﻦ داد و ﺳﺘﺪ‪ ،‬هﺪر دادن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﺠﺎرﺗﻰ ﺳﻮدﺑﺨﺶ اﺳﺖ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺁﻧﺠﺎ‬
‫آﻪ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻰ آﻪ از ﻋﺬاب ﺳﺨﺖ ﻧﺠﺎﺗﺘﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬راهﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﻜﻨﻢ؟ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫اﻳﻤﺎن ﺁورﻳﺪ و در راﻩ او ﻣﺎل و ﺟﺎن را ﻓﺪا آﻨﻴﺪ! ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺟﺎن ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﺜﺎر ﻣﺎل و ﺟﺎن‪ ،‬آﺎرى ﻣﻰآﻨﻴﺪ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎهﺎﻧﺘﺎن را ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و ﺷﻤﺎ را وارد ﺁن ﺑﺎﻏﻬﺎى‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﻧﻬﺮهﺎ از ﭘﺎى ﺁن روان اﺳﺖ و در ﺟﺎﻳﮕﺎهﻬﺎى دﻟﭙﺴﻨﺪ در ﺑﺎﻏﻬﺎى داﺋﻤﻰ ﻗﺮارﺗﺎن‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻞ اَ ُدﻟﱡ ُ‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﺳﺘﮕﺎرى ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ )٢ )«.‬ﺳﻮرﻩ ﺻﻒ ﺁﻳﻪ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ‪ ،١٢‬ﻳﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا هَ ْ‬
‫ﻋَﻠﻰ ‪(..‬‬
‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺟﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻮز و رﺳﺘﮕﺎرى‪ ،‬و ﺗﺠﺎرتِ ﻧﺠﺎتدهﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺟﺎن و ﻣﺎل را ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى دﻳﻦ ﺧﺪا ﻧﺜﺎر آﺮدن‪ ،‬ﺑﻪ هﺪر دادن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ و‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدم‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎﻳﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺿﺎى ﺧﺪا ﻣﻰﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ )٢ )«.‬وَ‬
‫ﻪ ا ْﺑﺘِﻐﺂءَ ﻣَ ْﺮﺿَﺎةِ اﻟﻠﱠﻪ )ﺑﻘﺮﻩ ‪) (٢٠٧‬‬
‫ﻔﺴِ ُ‬
‫ﺸﺮِى ﻧَ ْ‬
‫ﻦ ﻳَ ْ‬
‫ﻣِﻦَ اﻟﻨّﺎسِ ﻣَ ْ‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ رادﻣﺮداﻧﻰ ﻣﺜﻞ ﺣﺠﺮ ﺑﻦ ﻋﺪى‪ ،‬رﺷﻴﺪهﺠﺮى‪ ،‬ﻣﻴﺜﻢ‬
‫ﺗﻤﺎر‪ ،‬اﺑﻮذر ﻏﻔﺎرى‪ ،‬ﻋﻤﺎر ﻳﺎﺳﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮﻳﺎد ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﺎن دادﻧﺪ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ از ﺁﻧﺎن‬
‫ﺗﺠﻠﻴﻞ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭘﺪر ﻋﺰﻳﺰﻳﺸﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم هﻨﮕﺎم ﺗﺒﻌﻴﺪ‬
‫اﺑﻮذر ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ‪ -‬او را ﺑﺪرﻗﻪ آﺮدﻧﺪ )ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﻃﺮف ﻋﺜﻤﺎن ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ آﺴﻰ‬
‫او را ﺑﺪرﻗﻪ ﻧﻜﻨﺪ( و از او ﺳﺘﺎﻳﺸﻬﺎ آﺮدﻧﺪ( ‪ )٢‬ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ را آﻪ در ﺑﺪرﻗﻪ اﺑﻮذر از ﻗﻮل اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم‪،‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻄﺒﻪ ‪ ١٣٠‬ﻧﻬﺞ‬
‫اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺻﺒﺤﻰ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ(‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪاى آﻪ از ﻃﺮف ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮط آﺮد آﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠﺮ ﺑﻦ ﻋﺪى را آﻪ ﺑﻪ ﺟﺮم اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺣﻜﻢ ﻗﺘﻠﺶ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺁزاد آﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺪاى راﻩِ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫اﺣﺘﺮام ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ هﺎى اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺑﻪ هﺪر دهﻨﺪﮔﺎن ﺟﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺷﻬﺪاى ﻓﻀﻴﻠﺖ و آﺮاﻣﺖ؟ در ﻗﺮﺁن آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺑﺮ‬
‫ﻤﺠَﺎهِﺪِﻳﻦَ ﻋَﻠَﻰ اﻟْﻘﺎﻋِﺪِﻳﻦ )ﻧﺴﺎء ‪ ) (٩٥‬ﻣﺮاد هﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮕﺎن ﺑﺮﺗﺮى دادﻩ اﺳﺖ‪ )٢ )«.‬ﻓَﻀﱠﻞَ اﻟﻠﱠﻪ ا ْﻟ ُ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮادﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﻪ آﺞ ﻓﻬﻤﻰ از ﺁﻳﻪ »ﻻﺗﻠﻘﻮا«‬

 ‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ )اﺳﻼﻣﺒﻮل(‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻟﺸﻜﺮ اﺳﻼم و ﻟﺸﻜﺮ روم ﺻﻒ ﺁراﻳﻰ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻟﺸﻜﺮ دﺷﻤﻦ زد و ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫آﺞ ﻓﻬﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪» :‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻼآﺖ اﻧﺪاﺧﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮاﻳﻮب اﻧﺼﺎرى آﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد زﻳﺎد ‪» :‬ﭼﺮا ﺁﻳﻪ را آﺞ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟ اﻳﻦ‬
‫ﺁﻳﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻳﻰ دارد و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ هﻢ زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ آﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺎ‬
‫اﻣﻮاﻟﻤﺎن را اﻧﻔﺎق ﻧﻤﻰ آﺮدﻳﻢ‪ ،‬اآﻨﻮن ﺟﺰء ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﻮدﻳﻢ‪ «.‬ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ آﻪ ‪» :‬اﻧﻔﺎق آﻨﻴﺪ و‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻼآﺖ ﻧﻴﻨﺪازﻳﺪ« ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ اﻧﻔﺎق ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻨﺪارى ﺧﺮج دارد‪ .‬ﭘﻴﺮوزى اﺳﻼم ﺑﺮ آﻔﺮ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ آﻪ اﮔﺮ ﺧﺮج ﻧﻤﻰآﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز‬
‫اﻣﻮاﻟﺘﺎن زﻳﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد( ‪ )٢‬ﺗﻔﺴﻴﺮ دراﻟﻤﻨﺘﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻟﻤﻴﺰان ج ‪ ،٢‬ص ‪ - ٧٤‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺁﻳﺔ اﷲ ﻧﻮرى(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬هﺪف اﻳﻦ ﺁﻳﻪ در آﻨﺎر ﺁﻳﺎت ﺟﻬﺎد‪ ،‬آﻤﻚ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻪ رزﻣﻨﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻧﻔﻰ ﻗﻴﺎم ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﻜﺮات‪.‬‬
‫ﺁرى! آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻳﻪ »ﻻﺗﻠﻘﻮا ‪ «...‬آﻪ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ ‪» :‬ﺧﻮدﺗﺎن را‬
‫ﺑﻪ هﻼآﺖ ﻧﻴﻨﺪازﻳﺪ!« در هﺮ آﺠﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ آﺮدﻳﻢ‪ ،‬از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻟﺐ ﻓﺮو ﺑﻨﺪﻳﻢ‬
‫و ﺻﻠﺢ و ﺳﺎزش آﻨﻴﻢ و ﺟﻠﻮ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰى را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻧﺎن ﺳﺆال آﻨﻴﻢ ‪» :‬ﺟﻨﮕﻬﺎى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ و اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم را آﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺧﻄﺮ ﺑﻮد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟!‬
‫ﭼﺮا ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺻﻔﻴﻦ ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻜﻪ ﻋﻤﺎر ﻳﺎﺳﺮ و اوﻳﺲ ﻗﺮﻧﻰ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻠﺢ‬
‫ﻧﻜﺮد؟‬
‫راﺳﺘﻰ! اﮔﺮ ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻰ در راﻩ اﺳﻼم ﺧﻮدآﺸﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﻬﺎد‪ ،‬از دﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد؟‬

‫دﺳﺘﺎوﻳﺰ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﺋﺪﻩ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ! اﮔﺮ ﺷﻤﺎ هﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف دﻳﮕﺮان‬
‫هﺘَﺪَ ْﻳﺘُﻢ )ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪) (١٠٥‬‬
‫ﻦ ﺿَﻞﱠ اِذَا ا ْ‬
‫ﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﻀﺮﱡ ُآ ْ‬
‫ﺿﺮرى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ )٢ )«.‬ﻻﻳَ ُ‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﺁﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ آﺎرى ﺑﻪ آﺎر ﻣﺮدم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و از اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ دﻳﮕﺮان ﺧﻮددارى‬
‫آﻨﻴﻢ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫ﺁﻳﻪ ‪ ١٠٥‬ﺳﻮرﻩ ﻣﺎﺋﺪﻩ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺁﻳﻪ ‪ ١٠٤‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در ﺁﻳﻪ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺳﺨﻦ از ﻣﺸﺮآﺎن و ﺑﺖ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎن اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ‪» :‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ راﻩ ﺧﺪا و رﺳﻮل ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ!« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪» :‬هﻤﺎن‬
‫راهﻰ را آﻪ ﻧﻴﺎآﺎن ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﻢ رﻓﺖ و آﺎرى ﺑﻪ وﺣﻰ و ﻧﺒﻮت ﺗﻮ ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
 ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪» :‬اآﻨﻮن آﻪ ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ و‬
‫اﻧﺤﺮاف ﺁﻧﻬﺎ ﺿﺮرى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰ رﺳﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﻳﻪ درﺑﺎرﻩ اﻓﺮاد ﻟﺠﻮج اﺳﺖ و رﺑﻄﻰ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ از ﺁﻳﺎت‬
‫ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت و راﻩ اﻧﺒﻴﺎ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺠﺎم اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ‬
‫از ﻣﻨﻜﺮ آﻤﺮ هﻤﺖ ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻧﺸﻮد و در اﻳﻦ راﻩ از ﻣﻼﻣﺖ و ﻧﻴﺶ و ﻧﻮش و ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺁزار‬
‫و ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻬﺮاﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﻮارد ﺗﻘﻴّﻪ ﻳﺎ ﻣﻮاردى آﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف و ﻳﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫در ﺁن درﺟﻪ از اهﻤﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻣﺎ ﺟﺎن و ﻣﺎل و ﺁﺑﺮو ﻧﺜﺎر آﻨﻴﻢ‪ ،‬آﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻰ هﻮى و ﺷﺠﺎع دارد‪.‬‬

‫وﻇﺎﻳﻒ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫از ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻣﻰﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫‪ .١‬آﺴﺎﻧﻰ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻧﺪ آﻪ ﺧﻮدﺷﺎل ﺻﻔﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اهﻞ ﺗﻮﺑﻪ و‬
‫ﺳﺠﺪﻩ و رآﻮع و ﻗﻴﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ( ‪ )٢‬اَﻟﺘّﺎﺋِﺒُﻮنَ اﻟْﻌﺎﺑِﺪُونَ اﻟْﺤﺎﻣِﺪُونَ اﻟْﺴﺎﺑِﺤُﻮنَ اﻟﺮّاآِﻌُﻮنَ اﻟﺴّﺎﺟِﺪُونَ اﻻﻣِﺮُونَ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ‪).‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١١٢/‬‬
‫ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ اﻟﻨّﺎهُﻮنَ ﻋَﻦ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺟﺮِىَ اِﻻﱠ ﻋَﻠﻰَ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬هﻮد‪) (٢٩/‬‬
‫ن اَ ْ‬
‫‪ .٢‬اﻳﻦ اﻓﺮاد هﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎدى از ﻣﺮدم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ‪ )٢‬اِ ْ‬
‫ن‬
‫ﺼﺮُﻧﻰ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﻪِ اِ ْ‬
‫ﻦ ﻳَ ْﻨ ُ‬
‫‪ .٣‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺬب ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎى ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪهﻨﺪ( ‪ )٢‬ﻣَ ْ‬
‫ﻃَﺮَدّ ُﺗﻬُﻢ‪) .‬هﻮد‪) (٣٠/‬‬
‫‪ .٤‬در ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺘﺎﻧﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺎﺑﻴﺮى ﺑﻪ آﺎر رﻓﺘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﻢ اﻟﻄﱠﻴﱢﺐ ) ‪ )٢‬ﻓﺎﻃﺮ ‪) ١٠ /‬‬
‫ﺪ ا ْﻟﻜَﻠِ ُ‬
‫ﺼﻌَ ُ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬آﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺣﻖ و دﻟﭙﺴﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اِﻟَ ْﻴﻪِ ﻳَ ْ‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬آﻠﻤﻪ ﻃَﻴﱢﺒَﺔ ﺑﻪ درﺧﺘﻰ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ رﻳﺸﻪ ﺁن ﺛﺎﺑﺖ و ﺷﺎﺧﻪهﺎى ﺁن در ﻓﻀﺎ ﭘﺨﺶ‬
‫و ﻣﻴﻮﻩهﺎى ﺁن داﺋﻤﻰ اﺳﺖ( ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ اﺑﺮاهﻴﻢ‪) ٢٤ ،‬‬
‫ﻦ ا ْﻟﺤَﺪﻳﺚ اﺳﺖ( ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ زﻣﺮ‪) ٢٣ ،‬‬
‫ﺣﺴَ ُ‬
‫ﻳﻜﻰ از اوﺻﺎف ﻗﺮﺁن‪ ،‬اَ ْ‬
‫ب‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر دادﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﻢ؛ ﻗُﻞ ﻟِﻌِﺒﺎدِى ﻳَﻘُﻮﻟُﻮا اﻟﱠﺘﻰ هِﻰَ‬
‫ﺣﺴَﻦ( ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ ﺁراء‪) ٥٣ ،‬‬
‫اَ ْ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻴﻜﻮ را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻣﺮاﻋﺎت آﺮد؛ ﺧﻮاﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﺎ‬
‫ﺣﺴْﻨﺎً( ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪) ٨٣ ،‬‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن؛ ﻗُﻮﻟُﻮا ﻟِﻠِﻨّﺎسِ ُ‬
 ‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰاﮔﻔﺘﻦ ﺣﺘﱠﻰ ﺑﻪ ﻣﺸﺮآﻴﻦ ﻧﻬﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﻣﺎ‬
‫ﺴﺒﱡﻮا اﻟﻠﱠﻪ ﻋَﺪْواً«( ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ اﻧﻌﺎم‪) ١٠٨ ،‬‬
‫ﻦ دُونِ اﻟﻠﱠﻪِ ﻓَﻴَ ُ‬
‫ﺪﻋُﻮنَ ﻣِ ْ‬
‫ﺴﺒﱡﻮا اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻳَ ْ‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؛ » ﻻﺗَ ُ‬
‫‪ .٥‬ﺳﺨﻦ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺮﺁن‪ ،‬آﻠﻤﺎت ﺑﺮهﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻨّﻪ ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد؛ ﺣﺘﱠﻰ از‬
‫ﻞ هﺎﺗُﻮا ُﺑﺮْهﺎﻧَﻜُﻢ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ، ١١١/‬اﻧﺒﻴﺎء‪، ٢٤/‬‬
‫آﻔﺎر ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ آﻨﻨﺪ( ‪ُ )٢‬ﻗ ْ‬
‫ﻧﻤﻞ‪ ، ٦٤/‬ﻗﺼﺺ‪ ٧٥/‬و ‪) (...‬‬
‫ﺳﺨﻦ اﮔﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﺧﻮد را در ﺗﺎرﻳﺦ و در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺟﺬب ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر و ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻨﻄﻖ ﭘﺸﺖ اﺑﺮهﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺮ ﻳﺎ زود اﺑﺮهﺎى ﺗﻌﺼﺐ‬
‫و ﻟﺠﺎﺟﺖ و ﺗﻬﺪﻳﺪ آﻨﺎر ﻣﻰرود و ﺣﻖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد‪.‬‬
‫زﻟﻴﺨﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﻤﺖ و ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺗﺮدﺳﺘﻰ و ﻗﺪرت‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒِ ﭘﺎآﺪاﻣﻦ را ﻧﺎﺣﻖ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﻼم آﻨﺪ آﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ ﻳﻮﺳﻒ‬
‫ﺺ ا ْﻟﺤَﻖّ‪) .‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٥١/‬‬
‫ﺼﺤَ ْ‬
‫اﺳﺖ( ‪ )٢‬اَﻻنَ ﺣَ ْ‬
‫‪ .٦‬ﺳﺎدﻩﮔﻮﻳﻰ؛‬
‫‪ .٧‬ﭘﺮهﻴﺰ از ﺷﻮﺧﻰ و ﺗﺤﻘﻴﺮ؛‬
‫‪ .٨‬ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻣﻔﻴﺪﮔﻮﻳﻰ؛‬
‫‪ .٩‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آﻠﻤﺎت ﻋﺎﻃﻔﻰ‪ ،‬ﻧﺮم و ﻣﺤﺒّﺖﺁور؛‬
‫ﻢ ﺻﺎﻟِﺢ‪) .‬ﺷﻌﺮا‪ ) (١٤٢/‬و اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ‪،‬‬
‫ه ْ‬
‫ﻢ اَﺧُﻮ ُ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﻧﺒﻴﺎ را ﺑﺮادر ﻣﺮدم ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰآﻨﺪ) ‪ )٢‬اِ ْذ ﻗﺎلَ ﻟَ ُ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اهﺮم ﺑﺮاى ﺟﺬب ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ آﺴﻰ را آﻪ ﺧﻼﻓﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻠﻤﺎت‪ :‬ﺑﺮادرم!‬
‫ﺧﻮاهﺮم! ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ و هﺎرون ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻰ آﻪ ﻧﺰد ﻓﺮﻋﻮن رﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻰ‬
‫ﻪ ﻗَ ْﻮﻻً ﻟَﻴﱢﻨﺎً‪) .‬ﻃﻪ‪) (٤٤/‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ( ‪ )٢‬ﻓَﻘُﻮﻻ ﻟَ ُ‬
‫و آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در ﺑﻴﺎﻧﺸﺎن ﻧﻮﻋﻰ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮﻳﻰ هﻤﺮاﻩ ﺧﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ( ‪)٢‬‬
‫ﺢ ﻣِﻨّﻰ‪) .‬ﻗﺼﺺ‪) (٣٤/‬‬
‫هﻮَ اَ ْﻓﺼَ ُ‬
‫ُ‬
‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٤٣‬ﺳﻮرﻩ اﺣﺰاب ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ را از ﻇﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﻧﻮر دﻋﻮت‬
‫ﺨﺮِﺟَﻜُﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻦ اﻟﻈﱡﻠُﻤﺎتِ اِﻟﻰَ‬ ‫ﻪ ﻟِ ُﻴ ْ‬
‫ﻢ وَ ﻣَﻼﺋِﻜَ ُﺘ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫هﻮَ اﻟﱠﺬى ُﻳﺼَﻠّﻰ ﻋَﻠَ ْﻴ ُ‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ درود ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ( ‪ُ )٢‬‬
‫اﻟﻨﱡﻮر‪) .‬اﺣﺰاب‪) (٤٣/‬‬
‫ﺁرى! راﻩ ﻧﻔﻮذ در دﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ در آﻼم‪ ،‬و ﺁﻣﻮزش و راهﻨﻤﺎﻳﻰ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ رﺣﻤﺖ و ﻣﻼﻃﻔﺖ‬
‫ﺣﻤَﺔ «) ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ ﺑﻴﻨﻪ‪ ) ١٧ ،‬و‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺮﺁن‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺁﻳﺎﺗﻰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد‪َ » :‬و ﺗَﻮاﺻَﻮْا ﺑِﺎﻟﺮﱠ ْ‬
‫ﻦ ﻋَ ﱠﻠﻢَ ا ْﻟﻘُﺮﺁن«) ‪ )٢‬ﺳﻮرﻩ اﻟﺮﺣﻤﻦ‪.) ٢ ،‬‬
‫»اَﻟﺮﱠﺣْﻤ ُ‬
‫اﮔﺮ ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺁﻳﻪ روزﻩ آﻨﻴﻢ‪ ،‬درك ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺮوف ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻟﻄﺎﻓﺖ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض آﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻮدآﻰ از ﺁﻣﭙﻮل زدن ﻧﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺰﺷﻚ ﻳﺎ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺑﺎﻳﺪ او را‬
 ‫ﺁﻣﺎدﻩ آﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﻪ او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﻮ را دوﺳﺖ دارم‪ .‬ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎش! اﮔﺮ ﺁﻣﭙﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰزﻧﻢ از روى‬
‫ﻋﻼﻗﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﻓﺮﻣﺎن روزﻩ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻳﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا« ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻤﺎن‬
‫ﺁوردﻩاﻳﺪ و ﻣﺮا ﻣﻰﺧﻮاهﻴﺪ!‬
‫ﻢ اﻟﺼﱢﻴﺎم«‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﺁﻣﭙﻮل را ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ُ » :‬آﺘِﺐَ ﻋَﻠَ ْﻴ ُ‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ آﻮدك ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ درد ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اَﻳﱠﺎﻣَﺎً ﻣَ ْﻌﺪُودات« روزﻩ‬
‫ﭼﻨﺪ روزى ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬هﻤﻪ ﻣﺮدم ﺁﻣﭙﻮل زدﻩاﻧﺪ و ﺁﻣﭙﻮل زدن ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻦ ﻗَ ْﺒﻠِﻜُﻢ«؛ در هﻤﻪ ادﻳﺎن ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬روزﻩ واﺟﺐ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»آَﻤﺎ ُآﺘِﺐَ ﻋَﻠﻰَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻣِ ْ‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺁﻣﭙﻮل ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﺁﻣﭙﻮل ﻗﺮص ﻣﺼﺮف آﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ‬
‫ﻦ اَﻳّﺎمٍ ُاﺧَﺮ) ‪ )٢‬ﺑﻘﺮﻩ ‪ ) ١٨٤ /‬؛ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻳﺎ ﻣﺮﻳﺾ‬
‫ﻦ آﺎنَ ﻣَﺮِﻳﻀﺎً اَ ْو ﻋَﻠﻰ ﺳَﻔَﺮٍ ﻓَﻌِﺪﱠةٌ ﻣِ ْ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓَﻤَ ْ‬
‫ﺑﻮدى‪ ،‬روزﻩ ﻧﮕﻴﺮ! ﺑﻪ ﺟﺎى رﻣﻀﺎن‪ ،‬روزهﺎى دﻳﮕﺮى روزﻩ ﺑﮕﻴﺮ‪.‬‬
‫ﻟﺤﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاى روزﻩ ؛ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻟﺤﻦ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ دﻟﺴﻮز اﺳﺖ آﻪ آﻮدك را ﺑﺎ ﺟﻤﻼﺗﻰ ﺁﻣﺎدﻩ ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺁرى! اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف آﺠﺎ و ﻧﺤﻮﻩاى آﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬آﺠﺎ؟ در ﺿﻤﻦ‪ ،‬از‬
‫ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﭘﺰﺷﻚ دﻟﺴﻮز ﻣﻌﺬرت ﻣﻰﺧﻮاهﻢ‪.‬‬
‫‪ .١٠‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺣﺮﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﺮاى دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺴﻢ ﺧﻮردﻩ ﻣﺎ دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺬآﺮ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻃﻮرى در ﮔﻔﺘﺎر و ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﻄﺮح ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ ﻣﺘﻦ ﺧﻮﺑﻰ‬
‫ﺑﺮاى دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ در رادﻳﻮهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﺮﺁن ؛‬
‫ﮔﺎهﻰ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰآﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺮاى ﺁﻧﻜﻪ ﺣﻀﺮت در ﺣﻴﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن آﻨﺪ ﻳﺎ ﺁراﻣﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ؛ راﻋِﻨﺎ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﺮاﻋﺎت‬
‫ﻣﺎ را ﺑﻜﻦ!‬
‫آﻠﻤﻪ راﻋِﻨﺎ ﻧﺰد ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻌﻨﺎى ﺑﺪى داﺷﺖ و ﻟﺬا ﺁﻧﻬﺎ هﻤﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻗﺮار دادﻧﺪ‬
‫آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬راﻋِﻨﺎ) ‪ )٢‬ﺟﻤﻠﻪ راﻋﻨﺎ اﮔﺮ از رﻳﺸﻪ رَﻋَﻰَ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺮاﻋﺎت‬
‫ﻣﺎ را ﺑﻜﻦ! ﻣﻰدهﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ از واژﻩ رﻋﻮﻧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‪ :‬ﻣﺎ را اﺣﻤﻖ آﻦ! اﺳﺖ( ﭘﺲ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ :‬اى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩاﻳﺪ! اﻳﻦ آﻠﻤﻪ را ﺑﻪ آﺎر ﻧﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬اﻧﻈﺮﻧﺎ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى‬
‫ﻈﺮْﻧﺎ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٠٤/‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻈﺮ آﻦ!) ‪ )٢‬ﻳﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮا ﻻ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮا راﻋِﻨﺎ وَ ﻗُﻮﻟُﻮا ا ْﻧ ُ‬
‫از اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ‪ :‬در اﻧﺘﺨﺎب آﻠﻤﺎت و اﺻﻄﻼﺣﺎت و ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻇﻦّ و ﺻﻔﺎى دل‬
‫ﺗﻨﻬﺎ آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ و دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﻗﺮار دادن ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاى‬
 ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮔﺎهﻰ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻳﺎ ﻋﺎﻟﻤﻰ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدى دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬را ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ و ﮔﺎهﻰ ﻣﺘﻦ هﻤﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ از رادﻳﻮهﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺎى ﺑﺎﻃﻦ و ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى ﻋﻤﻞ آﻨﻴﻢ آﻪ ﺧﻮد و‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮد را دﺷﻤﻦ ﺷﺎد ﻧﻜﻨﻴﻢ( ‪ )٢‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﺎر ﻣﺒﺎﺣﻰ در زﻣﺎﻧﻰ ﺣﺮام ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻗﻤﻪ زدن در ﻋﺎﺷﻮرا آﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﺎﺷﻘﺎن اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ‬
‫اﻳﻦ آﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻬﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮى ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﭼﻬﺮﻩ‬
‫ﺑﺪى از ﻣﺎ در ذهﻦ دﻧﻴﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ آﺎر ﺣﺮام اﻋﻼم ﺷﺪ(‬

‫ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻳﻢ‬

‫ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺘﻮان ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ را ﮔﺴﺘﺮش داد و از ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻘﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﻔﻮذ آﻼم و ﻗﺪرت ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد‪ .‬زﻳﺮا هﺮ ﺣﺮﻓﻰ از هﺮ آﺴﻰ‪ ،‬در هﺮ زﻣﺎن و ﺑﺎ هﺮ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﻨّﻰ و ﻓﻜﺮى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﻳﻦ اﺑﻮذر ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻓﺮﻳﺎدش ﺑﺴﺎط ﻣﻌﺎوﻳﻪ را ﻣﺘﺰﻟﺰل‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻳﻦ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻓﺘﻮاى اﻋﺪام ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪى را ﺻﺎدر ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬هﻴﭻ‬
‫ﻏﻠﻄﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﻰ وﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮدآﻔﺎ و ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‬
‫ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ )هﺮ آﺠﺎ آﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻖ اﺳﺖ( اﻋﺘﺮاض آﻨﻨﺪ؛ و دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وادار آﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰهﺎى ﻓﺮدى ﻧﻴﺰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ وارﺳﺘﮕﻴﻬﺎﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﺮﻓﺶ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﺮﻳﺪار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﺻﻮرﺗﻰ واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﺎ در ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺛﺮ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ از هﺮ ﺟﻬﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ؟ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻰ را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ و هﺪﻳﻪ و دﻳﺪ و ﺑﺎزدﻳﺪ‪ ،‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى را ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺑﺎﻻ و‬
‫ﺧﻮدآﻔﺎﻳﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ هﺪف ﻣﺎ از ﻧﻬﻰ و اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎمِ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى! اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮشﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺶ را ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﮔﻮش ﻣﻰدهﻨﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎ‬
‫آﻢ اﺛﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻗﻀﺎوت ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﻣﻤﻨﻮع!‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى ﻣﻬﻤﺎن ﺧﻮد ﺧﺮﻣﺎى ﻣﺮﻏﻮﺑﻰ ﺁورد‪ .‬ﻣﻬﻤﺎن ﺁﻳﻪاى از ﻗﺮﺁن ﺧﻮاﻧﺪ( ‪ُ )٢‬ﺛﻢَ‬
‫ﺴﺌَ ُﻠﻦﱠ ﻳَ ْﻮﻣَﺌِﺬٍ ﻋَﻦِ اﻟﻨﱠﻌﻴﻢ‪) .‬ﺗﻜﺎﺛﺮ‪ ) (٨/‬آﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﺶ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖهﺎ در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﻟَ ُﺘ ْ‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاهﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﺁﻣﺪ آﻪ ﺧﺮﻣﺎى ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮﺑﻰ‪ ،‬ﭼﺮا در ﻣﻨﺰل اﻣﺎم اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮاد از ﻧﻌﻤﺘﻰ آﻪ‬
‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ رهﺒﺮى و وﻻﻳﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ( ‪ )٢‬رواﻳﺖ‬
‫ذﻳﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫اﻳﻦ ﻣﻬﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎى ﻋﺎﻟﻰ را ﺧﻼف زهﺪ و ﻣﻘﺎم اﻣﺎﻣﺖ داﻧﺴﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم‬
‫ﺗﺬآﺮى ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ و ﺗﺬآﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ دارد و ﺑﺎ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان هﺮ آﻼﻣﻰ را ﮔﻔﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺰﻩ اﺳﺖ از ﺁﻧﻜﻪ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى‬
‫ﻣﺎدى ﺳﻮال آﻨﺪ زﻳﺮا اﻧﺴﺎنهﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ از ﺁب و ﻧﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ؛ ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاى رﺣﻤﺎن‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪروى‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﻴﺎﻧﻪرو ﺑﺎﺷﺪ و از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮد آﻢﺑﻴﻨﻰ و ﺿﻌﻒ و ﻳﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺗﻨﺪروى‬
‫ﺑﭙﺮهﻴﺰد( ‪ )٢‬ﻋﺎدل ﻓﻴﻤﺎ ﻳﺄﻣﺮ و ﻋﺎدل ﻓﻴﻤﺎ ﻳﻨﻬﻰ‪) ،‬وﺳﺎﺋﻞ ﺟﻠﺪ ‪ ،١١‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ، ٤٠٣‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻴﺰان‬
‫اﻟﺤﻜﻤﻪ(‬

‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ و ﻧﻔﻮذ آﻼم‬

‫از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺳﻮال ﺷﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮ هﻤﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ؟‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ آﺎر ﺑﺮ ﺷﺨﺼﻰ واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام و اﻃﺎﻋﺖ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺑﺼﻴﺮت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﺮ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺧﻮد در اﻧﺘﺨﺎب راﻩ ﻣﺘﺤﻴﺮﻧﺪ( ‪ )٢‬اﻧﻤﺎ هﻮ ﻋﻠﻰ‬
‫اﻟﻘﻮى اﻟﻤﻄﺎع اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف ﻣﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻻ ﻋﻠﻰ اﻟﻀﻌﻔﺔ اﻟﺬﻳﻦ ﻻ ﻳﻬﺘﺪون ﺳﺒﻴﻼً‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪،٩٧‬‬
‫ص ‪ ٩٣‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻴﺰان(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ آﺴﻰ ﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻠﻮى ﻓﺴﺎدى را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﺗﻘﻮى ﭘﻴﺮوى آﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺣﺮآﺘﻬﺎى ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪاى آﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮدارى دﺷﻤﻦ و ﻳﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﻓﺮاد‬
‫ﻣﻐﺮض و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺮآﺘﻬﺎى اﺳﺎﺳﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺣﺪﻳﺚ ﺟﺎﻟﺒﻰ را ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺎر ﺳﺎدﻩاى ﻧﻴﺴﺖ و هﺮ آﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ هﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ آﻪ‬
‫دارد و ﺑﺎ هﺮ ﺷﻴﻮﻩاى آﻪ ﻣﻰﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬اﻳﻦ آﺎر را اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ج اﻟﻰ ان ﻳﻜﻮن ﻋﺎﻟِﻤﺎً ﺑﺎﻟﺤَﻼل و اﻟﺤﺮام«‪» :‬آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺐ اﻻَﻣﺮِ ﺑِﺎﻟﻤَﻌﺮوفِ ﻳَﺤﺘﺎ ُ‬
‫»ﺻﺎﺣِ ُ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻦ ﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻼل و ﺣﺮام را ﺑﺪاﻧﺪ«‪.‬‬
‫»ﻓﺎرﻏﺎً ﻣﻦ ﺧﺎﺻّﺔ ﻧﻔﺴﻪ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ«‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺮﻓﻰ ﻣﻰزﻧﺪ و ﻳﺎ ﮔﺎﻣﻰ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻰدارد‪ ،‬ﺑﺮاى اﺻﻼح ﺟﺎﻣﻌﻪ و رﺿﺎى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﺳﺨﺘﻰ دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﻣﻄﺮح آﺮدن ﺧﻮد‪«.‬‬
‫»ﻧﺎﺻﺤﺎً ﻟﻠﺨﻠﻖ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻩ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﮕﻴﺰﻩ او‪ ،‬ﺳﻮز دروﻧﻰ و ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»رﺣﻴﻤﺎً رﻓﻴﻘﺎً ﺑﻬﻢ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﻬﺮﺑﺎن و رﻓﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎ ﺿﺮورت ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫»داﻋﻴﺎً ﻟﻬﻢ ﺑﺎﻟﻠﻄﻒ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻟﻄﺎﻓﺖ وﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮدم را ﺑﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ دﻋﻮت آﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﺣﺴﻦ اﻟﺒﻴﺎن«‪» :‬ﮔﻔﺘﺎرش ﻧﻴﻜﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»ﻋﺎرﻓﺎً ﺑﺘﻔﺎوت اﺧﻼﻗﻬﻢ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ هﺮ آﺲ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮﻳﻰ دارد و ﺑﺎ هﺮ آﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮر ﺧﺎﺻﻰ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪«.‬‬
‫»ﺑﺼﻴﺮاً ﺑﻤﻜﺮ اﻟﻨﻔﺲ«‪» :‬او ﺑﺎﻳﺪ از ﺣﻴﻠﻪهﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ« ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا در ﻗﺎﻟﺐ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ اهﺪاف ﺷﻮﻣﻰ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫»ﺻﺎﺑﺮاً«‪» :‬اﮔﺮ در راﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺿﺮﺑﻪاى دﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻳﻮس ﻧﺸﻮد و ﭘﺸﺘﻜﺎر داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»ﻻ ﻳﻜﺎ ﻓﻴﻬﻢ و ﻻ ﻳﺸﻜﻮ ﻣﻨﻬﻢ«‪» :‬اﮔﺮ از ﻣﺮدم ﺁزارى دﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﻴﺮد و ﺷﻜﺎﻳﺘﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﻻ ﻳﺴﺘﻌﻤﻞ اﻟﺤﻤﻴﻪ«‪» :‬در آﺎر ﺧﻮد ﺗﻌﺼﺐ ﻗﻮﻣﻰ و ﻗﺒﻴﻠﻪاى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫»ﻻ ﻳﻐﺘﺎظ ﻟﻨﻔﺴﻪ«‪» :‬ﻏﻴﻆ او ﺑﺮاى ﻧﻔﺲ ﻧﺒﺎﺷﺪ«‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪا و آﺎر زﺷﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا‬
‫ﺷﺄن و ﻣﻘﺎم ﻣﺮا ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻜﺮد( ﺑﺤﺎر ‪ ، ٩٧ ،‬ص‪) ٨٣‬‬

‫ﺁﮔﺎهﻰ ﺷﺮط اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫) ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٤٧‬ص ‪(٢٤٠‬اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﻢ ﻏﺬا ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎم در ﻣﻴﺎن ﻏﺬا‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا! اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ از ﺗﻮ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮت ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺣﻨﻴﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖهﺎ ﺗﻨﻬﺎ از ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ رﺳﻮل را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰآﻨﻰ؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺮك‬
‫ﻧﻴﺴﺖ )اﺟﻌﻠﺖَ ﻣﻊ اﷲ ﺷﺮﻳﻜﺎً(؟‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮﺁن ﻧﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را در آﻨﺎر ﻧﺎم ﺧﻮدش در‬
‫ﻢ‬
‫ه ُ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم دادﻩ‪ ،‬ﺁوردﻩ و ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﺮدم را ﺑﻰﻧﻴﺎز آﺮدﻧﺪ( اَﻏْﻨﺎ ُ‬
‫ﺴ ُﺒﻨَﺎ اﻟﻠﱠﻪ)ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﻪ وَ ﻗﺎﻟﻮُا ﺣَ ْ‬
‫ﻪ وَ رَﺳُﻮ ُﻟ ُ‬
‫ﻢ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ه ُ‬
‫ﻢ رَﺿُﻮا ﻣﺎ اﺗﺎ ُ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻀﻠِﻪ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ) ) (٧٤/‬وَ ﻟَ ْﻮ اَﻧﱠ ُ‬
‫ﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﻪ ﻣِ ْ‬
‫ﻪ وَ رَﺳُﻮ ُﻟ ُ‬
‫اﻟﻠﱠ ُ‬
‫‪(٥٩‬‬
‫روزى ﻳﻚ ﺻﻮﻓﻰ زاهﺪﻧﻤﺎ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎى ﻧﺮم و ﻟﻄﻴﻔﻰ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻩاﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ را ﻧﻤﻰﭘﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را آﻨﺎر زد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ زﻳﺮ اﻳﻦ ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺧﺸﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩام‪ .‬ﻟﺒﺎس ﺧﺸﻦ زﻳﺮ را‬
‫ﺑﺮاى ﺧﺪا و اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻦ رﻓﺎﻩ ﻃﻠﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻟﺒﺎس رو را ﺑﺮاى ﺁراﺳﺘﮕﻰ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﭘﻮﺷﻴﺪﻩام(‬
‫وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج ‪ ،٣‬ص ‪(٣٥١‬‬
‫ﺁرى! آﺎر ﺁﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﻳﺪ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﺮوف را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ درك آﻨﺪ‪ .‬آﺎر او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس وهﻢ و ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﺧﺎرﺟﻰ و ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ و ﻳﺎ اﺧﺒﺎر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ آﺴﺎﻧﻰ ﺣﻖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ دارﻧﺪ آﻪ ﭼﻨﺪ وﻳﮋﮔﻰ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎ ﻳﺄﻣﺮ ﺑﻪ« ؛ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﮔﺎهﻰ ﺷﺮط ﻻزم در هﻤﻪ ارآﺎن دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻟﻔﻘﻪ ﺛﻢ اﻟﻤﺘﺠﺮ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪:‬‬
‫اول ﺁﻣﻮزش‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺠﺎرت‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﻴﭻ ﺣﺮآﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن در ﺁن ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ( ﻳﺎ‬
‫آﻤﻴﻞ ﻣﺎ ﻣﻦ ﺣﺮآﺔ اﻟّﺎ و اﻧﺖ ﻣﺤﺘﺎج اﻟﻰ ﻣﻌﺮﻓﺔ‪ ،‬اﻻﻣﺎم ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪) .‬اﻟﺤﻴﺎة‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪) (٣٧‬‬
‫اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺰ زﻣﺎﻧﻰ ارزش دارد آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ )ﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪى و ﻳﺎ ﺳﻄﺤﻰ(‪ .‬ﻗﺮﺁن در‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن اﺑﺘﺪا در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﻳﻤﺎن‬
‫ﻘﺖَ هﺬا ﺑﺎﻃِﻼ‪) .‬ﺁل‬
‫ﺧﻮد را اﻇﻬﺎر ﻣﻰآﻨﻨﺪ( وَ ﻳَﺘَﻔَﻜﱠﺮ ُونَ ﻓﻰ ﺧَ ْﻠﻖِ اﻟﺴﱠﻤﻮاتِ وَ ْاﻻَ ْرضِ رَﺑﱠﻨﺎ ﻣﺎ ﺧَﻠَ ْ‬
‫ﻋﻤﺮان‪) (١٩١/‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺁن اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﻰدهﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن در ﺣﺎل ﻣﺴﺘﻰ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎزى‬
‫ﻘﺮَﺑُﻮا اﻟﺼّﻼةَ وَ اَ ْﻧﺘُﻢ ﺳُﻜﺎرى ﺣَﺘّﻰ ﺗَ ْﻌﻠَﻤُﻮا ﻣﺎ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮن‪) .‬ﻧﺴﺎء‪(٤٣/‬‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ آﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﺪ( وَ ﻻ ﺗَ ْ‬
‫)‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﻰ از اﺣﻜﺎم و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اوﻟﻴﻦ ﺷﺮط اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع!‬

‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن آﺎر ﺧﻼﻓﻰ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺗﻨﺪى ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻟﺤﻦ ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺮدى را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ آﻪ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ادرار ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎم ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎ آﻠﻤﺎت زﺷﺖ‬
‫او را ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﺑﻪ آﺎر ﺑﺮدن ﺁن آﻠﻤﺎت‪ ،‬از ادرار آﺮدن اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﻪ هﺮ ﮔﻨﺎهﻜﺎرى ﻟﻘﺐ ﺑﻰدﻳﻦ داد‪ .‬ﻗﺮﺁن در وﺻﻒ ﻣﺘﻘّﻴﻦ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن‪ ،‬آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﻋﻤﻞ زﺷﺘﻰ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺘﻢ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى ﮔﻨﺎهﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻢ ذَآَﺮوُا اﻟﻠﱠﻪَ ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺳﺘَ ْﻐﻔَﺮوُا‬ ‫ﻬ ْ‬
‫ﻔﺴَ ُ‬
‫ﻤﺘﱠﻘﻴﻦَ ‪ ......‬وَ اﻟﱠﺬﻳﻦَ اِذا ﻓَﻌَﻠُﻮا ﻓﺎﺣِﺸَﺔً اَ ْو ﻇَﻠَﻤُﻮا اَ ْﻧ ُ‬
‫ت ﻟِﻠِ ُ‬
‫اﺳﺘﻐﻔﺎر آﻨﻨﺪ( ُاﻋِﺪّ ْ‬
‫ﺬﻧُﻮﺑِﻬِﻢ‪) .‬ﺁلﻋﻤﺮان‪) (١٣٥/‬‬
‫ﻟِ ُ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺻِﺮف اﻧﺠﺎم آﺎر زﺷﺖ و ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪﻧﺒﺎﻟﺶ ﺗﻮﺟﻪ و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻣﺪار‬
‫دﻳﻦ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻰآﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ﺁﻧﻜﻪ اﺻﺮار ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم را دﻋﻮت آﻨﻴﺪ‬

‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﻖ دﻋﻮت ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻔﻌَﻠُﻮن‪) .‬ﺻﻒ‪ ) (٢/‬آﺴﻰ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻗﻬﺮ ﺑﺰرگ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ﻟِﻢَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣﺎ ﻻ ﺗَ ْ‬
‫ﻔﻌَﻠُﻮن‪) .‬ﺻﻒ‪ ) (٢/‬ﺣﻀﺮت ﺷﻌﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫ن ﺗَﻘُﻮﻟُﻮا ﻣﺎ ﻻ ﺗَ ْ‬
‫ﻘﺘَﺎً ﻋِ ْﻨﺪَ اﻟﻠﱠﻪِ اَ ْ‬
‫اﻟﻬﻰ ﻣﻰﺷﻮد( آَ ُﺒﺮَ ﻣَ ْ‬
‫ﻢ اِﻟﻰ ﻣﺎ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ن اُﺧﺎﻟَﻔَ ُ‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﺗﺮك ﺁﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎم هﺴﺘﻢ( وَ ﻣﺎ ُارِﻳ ُ‬
‫ﻢ ﻋَﻨْﻪ‪) .‬هﻮد‪) (٨٨/‬‬
‫اَﻧْﻬﺎ ُآ ْ‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬در ﺟﻬﻞ و اﻧﺤﺮاف اﻧﺴﺎن هﻤﻴﻦ ﺑﺲ آﻪ ﻣﺮدم را از آﺎرى ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺁن آﺎر ﮔﺮﻓﺘﺎر اﺳﺖ( آﻔﻰ ﺑﺎﻟﻤﺮء ﺟﻬﻼً ان ﻳﻨﻜﺮ ﻋﻠﻰ اﻟﻨﺎس ﻣﺎ ﻳﺄﺗﻰ ﻣﺜﻠﻪ ﻏﺮر‪ .‬آﻔﻰ ﺑﺎﻟﻤﺮء‬
‫ﻏﻮاﻳﺔِ ان ﻳﺄﻣﺮ اﻟﻨﺎس ﺑﻤﺎ ﻻ ﻳﺄﺗﻤﺮ ﺑﻪ و ﻳﻨﻬﺎهﻢ ﻋﻤّﺎ ﻻ ﻳﻨﺘﻬﻰ ﻋﻨﻪ ﻏﺮر(‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ آﻨﺪ آﺴﺎﻧﻰ را آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم را ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺁن ﮔﻨﺎﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ( ﺧﻄﺒﻪ ‪ .١٢٩‬ﻟﻌﻦ اﷲ اﻻﻣﺮﻳﻦ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف اﻟﺘﺎرآﻴﻦ ﻟﻪ ‪(..‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد را ﻣﺜﻞ اﻻع ﺁﺳﻴﺎب در دوزخ ﻣﻰﮔﺮداﻧﻨﺪ و وﻗﺘﻰ از او‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﭼﺮا ﺁﻣﺪى؟ ﺗﻮ آﻪ ﻣﺎ را از ﻣﻨﻜﺮات ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﺮدى؟ او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺧﻮدم ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻩ‬
‫ﻣﻰﺷﺪم( ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﺔ‪ ،‬ص ‪ ، ٢٧‬ج ‪) ٦‬‬
 ‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺮدم را ﺑﻪ راﻩ ﺣﻖ دﻋﻮت آﻨﻴﺪ( ﻗﺎل اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪:‬‬
‫آﻮﻧﻮا دﻋﺎة ﻟﻠﻨﺎس ﺑﻐﻴﺮ اﻟﺴﻨﺘﻜﻢ ﻟﻴﺮوا ﻣﻨﻜﻢ اﻟﻮرع و اﻻﺟﺘﻬﺎد و اﻟﺼﻠﻮة و اﻟﺨﻴﺮ ﻓﺎن ذاﻟﻚ داﻋﻴﻪ‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ‪،‬‬
‫ج ‪ ،١١‬ص ‪ ،١٩٤‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻟﺤﻴﺎة )‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﭘﺪر ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻢ در آﻮﭼﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻴﺎرى دﻳﺪ و ﺑﺎ ﻧﻮك ﭘﺎ ﺁن را آﻨﺎر زد ﺗﺎ آﺴﻰ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﺨﻮرد‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬از ﺁن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻴﺎر در آﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﻤﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ادارﻩ هﻨﮕﺎم ورود ﭼﺮاﻏﻬﺎى اﺿﺎﻓﻰ را ﺧﺎﻣﻮش آﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ آﺎرﻣﻨﺪان ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺧﻮد را ﻣﻰﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﻤﻠﻜﺘﻰ در ﺻﻒ اول ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎ و ﻣﺴﺎﺟﺪ ﭘﺮ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺧﻼﻓﻰ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪ ،‬راﻩ ﮔﻨﺎﻩ را ﺑﻪ روى دﻳﮕﺮان ﺑﺎز ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ زﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ آﻪ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻣﺬهﺒﻰ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اى زﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺣﺴﺎب ﺷﻤﺎ از ﺳﺎﻳﺮ زﻧﺎن ﺟﺪاﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ هﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﺧﻼﻓﻰ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻒ ﻟَﻬَﺎ‬
‫ﻣﺒَﻴّﻨَﺔٍ ﻳُﻀﺎﻋَ ْ‬ ‫ﻦ ﻳَ ْﺄتِ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻜﻦﱠ ﺑِﻔﺎﺣِﺸَﺔٍ ُ‬ ‫دهﺪ‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﮕﺮان آﻴﻔﺮ ﺧﻮاهﺪ دﻳﺪ( ﻳﺎ ﻧِﺴﺂءَ اﻟﻨﱠﺒﱢﻰِ ﻣَ ْ‬
‫ب ﺿِ ْﻌﻔَ ْﻴﻦِ‪) .‬اﺣﺰاب‪) (٣٠،٣٢/‬‬
‫ا ْﻟﻌَﺬا ُ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﻔﺘﺎد ﮔﻨﺎﻩ از ﺟﺎهﻞ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﮔﻨﺎﻩ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد‪ ،‬راﻩ را ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﺁﺳﺎن ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻰ هﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دو راهﻰ رﺳﻴﺪﻧﺪ‬
‫و هﺮ ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ از راهﻰ ﻣﻰرﻓﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺣﺮآﺖ آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻰ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬راﻩ ﺷﻤﺎ ﺁن ﺟﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻰداﻧﻢ! ﻟﻜﻦ اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ دو ﻧﻔﺮ هﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﻘﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻣﻘﺪارى‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﺪرﻗﻪ آﻨﻢ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﻀﺮت‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ( ﺑﺤﺎر‪ ، ٧١ ،‬ص ‪(١٥٧‬‬
‫هﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ آﻨﻴﺰ زﻳﺒﺎﻳﻰ را ﺑﻪ زﻧﺪان ﻧﺰد اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻬﻤﺘﻰ را ﻓﺮاهﻢ‬
‫آﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر اﻣﺎم ﻃﻮرى ﺑﻮد آﻪ آﻨﻴﺰ را ﻋﻮض آﺮد و او ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻐﻮل ﻋﺒﺎدت ﺷﺪ( ﺑﺤﺎر‪ ،٤٨ ،‬ص ‪(٢٣٩‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻰ آﻪ در ﻣﻴﺎن اهﻞ ﺳﻨﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در‬
‫ﻧﻤﺎزهﺎى ﺁﻧﺎن ﺷﺮآﺖ آﻨﻴﺪ! ﻣﺮﻳﻀﺎن ﺁﻧﺎن را ﻋﻴﺎدت آﻨﻴﺪ! ﺟﻨﺎزﻩهﺎى ﺁﻧﺎن را ﺗﺸﻴﻊ آﻨﻴﺪ! و در هﺮ آﺎر‬
‫ﺧﻮﺑﻰ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﺑﺎﺷﻴﺪ( اﺻﻮل آﺎﻓﻰ ‪ ،٢‬ﺻﻠﻮا ﻓﻰ ﻋﺸﺎﺋﻬﻢ ﻋﻮدوا ﻣﺮﺿﺎهﻢ ‪(..‬‬
‫ﺁرى! ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎرهﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﺑﻪ راﻩ ﻣﺎ دﻋﻮت ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‬
‫در ﻓﺘﻮاى ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
 ‫وﻟﻰ در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺁﻧﺎن از‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻏﻀﺐ ﺷﺪﮔﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬آﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﮔﻔﺘﺎر را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠّﻰ ﻣﻴﺎن ﮔﻔﺘﺎر و آﺮدارﺷﺎن ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻧﺪﮔﻰ و رﻓﺘﺎر ﺁﻧﺎن ﺧﻼف اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻣﺼﻠﺢ و ﺁﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﺘﻮاى ﻓﻘﻬﺎ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮاﻣﻴﻦ ﺧﺪا ﻋﻤﻞ آﻨﻴﺪ ﺗﺎ واﺟﺪ ﺷﺮاﺋﻂ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ را در ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮوهﻰ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺁﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ هﻤﻪ اﺣﻜﺎم ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﻧﻤﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف آﻨﻴﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫آﻨﻴﺪ ﮔﺮﭼﻪ از هﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮات دورى ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﻞ آﺮدن اﺟﻤﺎﻟﻰ آﺎﻓﻰ اﺳﺖ و اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮﺁن و‬
‫رواﻳﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ آﻠﻰ اهﻞ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ( ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ورام ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٤٤٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﺔ‪ ،‬ج ‪ ،٦‬ص ‪(٢٧٤‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻘﻠﻰ‬
‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻣﻘﺼﻮد در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬رﺷﺪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﮔﻨﺎهﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫اﺳﺖ و اﺳﻼم ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﻰ ﺁن را واﺟﺐ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻧﺤﻮﻩ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻘﻞ واﮔﺬار آﺮدﻩ و ﻣﺤﻮر را‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ در اﺟﺮاى اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬﻰ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻘﻠﻰ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬آﺪام ﻣﻌﺮوف و آﺪام ﻣﻨﻜﺮ؟‬
‫‪ -٢‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺖ و ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺪارى ﺗﻼش؟‬
‫‪ -٣‬از آﺪام ﺷﺨﺺ؟‬
‫‪ -٤‬در آﺪام زﻣﺎن ﻳﺎ آﺪام ﻣﻜﺎن؟‬
‫‪ - ٥‬ﺑﺎ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ؟‬
‫‪ -٦‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺪام ﮔﻨﺎهﻜﺎر؟‬
‫‪ -٧‬در ﭼﻪ ﻧﻈﺎم و ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ؟‬
‫و اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺳﻘﻮط رژﻳﻢ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﻰ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرك اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ‪ ،‬از‬
‫ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﺁهﻨﮕﻰ دﻟﻨﻮاز ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬از اﻣﺎم ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺁهﻨﮓ ﺣﻼل اﺳﺖ ﻳﺎ ﺣﺮام؟‬
‫اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺁهﻨﮓ اﮔﺮ از ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد؛ وﻟﻰ اﮔﺮ از‬
‫رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن آﺸﻮر دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ( ﻧﺎﻗﻞ آﻼم ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﺁﻗﺎ ﺧﻤﻴﻨﻰ )رﻩ( )‬
‫از اﻳﻦ آﻼم ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ اﮔﺮ ﺁهﻨﮕﻰ ﻣﺮدم را ﺑﻪ رژﻳﻢ ﻓﺎﺳﺪ دﻟﮕﺮم و ﺳﺮﮔﺮم آﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮام وﻟﻰ‬
‫اﮔﺮ اﻣﺖ ﺣﺰب اﷲ را ﺷﺎد آﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻼل اﺳﺖ؛ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﺠﺴﺲ و ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫آﻔﺎر ﺣﺮام‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺣﻼل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﺜﻞ ﺷﻜﺎر ﺣﻴﻮان آﻪ اﮔﺮ ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف ﮔﻮﺷﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻼل‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ ﺑﺮاى هﻮﺳﺒﺎزى ﺣﻴﻮان را‬
‫ﺷﻜﺎر آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ ﮔﺎهﻰ ﺑﺎ وارد ﺷﺪن ﻳﻚ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻰ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﻴّﻪ ﻃﻮر دﻳﮕﺮى ﻣﻄﺮح ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ اﺧﺘﺮاع و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى در اﺟﺘﻬﺎد اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ هﺮ آﺲ‬
‫زﻣﻴﻨﻰ را ﺁﺑﺎد آﻨﺪ‪ ،‬ﺁن زﻣﻴﻦ از ﺁن او اﺳﺖ ﻳﺎ هﺮ آﺲ ﭼﻴﺰى را ﺣﻴﺎزت آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺳﻔﺎرش آﺸﺎورزى ﻳﺎ ﻣﺎهﻴﮕﺮى ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪى اﺧﺘﺮاع ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻣﺜﻞ ﺗﺮاآﺘﻮر آﻪ ﺗﺎﺟﺮى‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺗﺮاآﺘﻮر‪ ،‬ﺻﺪهﺎ آﻴﻠﻮﻣﺘﺮ زﻣﻴﻦ را ﻳﻜﺠﺎ ﺁﺑﺎد آﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺮأت‬
‫ﻧﻤﻰدهﺪ آﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ و ﻗﺎﻧﻮن آﻪ هﺮ آﺲ هﺮ آﺠﺎ را ﺁﺑﺎد آﻨﺪ‪ ،‬از ﺁن اوﺳﺖ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش دارد و‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺪهﺎ آﻴﻠﻮﻣﺘﺮ را ﻣﺎﻟﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎ اﮔﺮ ﻓﺮدا وﺳﻴﻠﻪاى اﺧﺘﺮاع ﺷﺪ آﻪ در اﻗﻴﺎﻧﻮس و زﻳﺮ درﻳﺎ ﺣﺮآﺖ آﺮد و ﺗﻤﺎم ﻣﺎهﻴﺎن درﻳﺎ را ﺣﻴﺎزت‬
‫آﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺧﺘﺮاع‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪ و ﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪ ﺳﺆال واﻣﻰدارد آﻪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻴﺎزت ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻰﺷﻮد‬
‫ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن آﻠﻰ دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ در ﻣﺼﺪاق ﻳﺎ اﻃﻼق ﻗﺎﻧﻮن‪،‬‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪ را وادار ﺑﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻄﻮر آﻠﻰ ﺑﻪ اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻰ ﺑﺎ ﺳﻪ دﻳﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﻧﻈﺮ آﺮد‪:‬‬
‫‪ .١‬دﻳﺪ واﻗﻌﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺪون آﻢ و زﻳﺎد ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ و ذرﻩاى ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫در ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .٢‬دﻳﺪ ﻓﻘﺎهﺘﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ آﻪ ﻣﺎ از واﻗﻊ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ از آﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .٣‬دﻳﺪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ دارﻳﻢ آﻪ ﻣﺮدم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ و ﻣﻰداﻧﻴﻢ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﻳﺎ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻋﺎدل ﺑﻰهﻮس ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﻴﺮد‪ .‬و ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻋﺎدل ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ را در ﭼﻬﺎرﭼﻮب اﺧﺘﻴﺎرات‬
‫آﻠﻰ آﻪ از ﻃﺮف اﺳﻼم دارد و ﺑﺎ اﺑﺰار اﺟﺘﻬﺎد‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺞ را ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺳﺎل ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎنِ ﺟﻨﮓ ﻣﻰدهﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺻﻠﺢ را ﻗﺒﻮل ﻳﺎ ردّ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
 ‫دو ﻋﻨﺼﺮ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ در دﻳﺪ دوم و ﺳﻮم ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫اول‪ .‬ﻟﺬا ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻣﺮى در زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻨﻜﺮ و در ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎﻧﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ و ﺑﺪون‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ زﻣﺎن ﻧﻤﻰﺗﻮان اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ آﺮد‪.‬‬
‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﻨﻴﻢ آﻪ آﺪام ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﻗﻴﺎم آﻨﺪ و ﻳﺎ ﺗﺬآﺮ‬
‫دهﺪ؟ ﺁن هﻢ ﺑﻪ آﺪام ﺧﻼﻓﻜﺎر و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺪام ﮔﻨﺎﻩ؟‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻬﻰ و ﭘﻴﺪا ﺷﺪن ﺑﺪﻋﺖهﺎ و اﺿﻤﺤﻼل اﺳﻼم و اﺳﺘﻴﻼى آﻔﺎر ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺷﺨﺼﻰ ﭼﻮن اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﺎم آﻨﺪ و دﻩهﺎ هﺰار ﺷﻬﻴﺪ در راﻩ اﺳﻼم‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﻴﻢ آﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺁن ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﺎم آﻨﺪ و ﻣﺎﺟﺮاى آﺮﺑﻼ را ﺑﻪ‬
‫راﻩ اﻧﺪازد ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻨﻰ و اﻧﺎ ﻣﻦ ﺣﺴﻴﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬وﺟﻮد ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم از ﻣﻦ؛ ﭼﻮنﻧﻮﻩ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از ﺣﺴﻴﻦ هﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮاد اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ دﻳﻦ و ﻣﻜﺘﺐ ﻣﻦ زﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻗﻴﺎم ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖهﺎ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ آﻨﻴﻢ؟‬

‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﺮدم اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ آﺮد؟‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠّﻰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺟﺒﺎر دارد؛ اﻣّﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و در ﻗﺮﺁن ﺁﻳﺎت زﻳﺎدى دارﻳﻢ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺎ اﺟﺒﺎر در راﻩ ﺣﻖ ﻗﺮار‬
‫ﻪ ﻟَﺠَﻤَ ُﻌﻬُﻢ ﻋَﻠﻰَ ا ْﻟﻬُﺪى‪) .‬اﻧﻌﺎم‪ ) (٣٥/‬وﻟﻰ ﺳﻨﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺁزاد‬
‫ﻣﻰدهﻴﻢ( ﻟَ ْﻮ ﺷﺎءَ اﻟﻠّ ُ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺮدم اﺳﺖ( اﻣﺎ ﺷﺎآﺮاً او آﻔﻮراً‪) .‬دهﺮ‪) (٢/‬‬
‫ﺖ ﻋَﻠَ ْﻴﻜُﻢ ﺑِﻮَآﻴﻞ‪) .‬اﻧﻌﺎم‪) (٦٦/‬؛ و ﺧﺪا ﺑﻪ او‬
‫ﺴ ُ‬
‫ﻟﺬا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻧﻴﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬وآﻴﻞ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻢ) ﻟَ ْ‬
‫ﻤﺼَ ْﻴﻄِﺮ‪) .‬ﻏﺎﺷﻴﻪ‪ ) (٢٢/‬؛ ﻣﺮدم ﺁزاد ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ‬
‫ﻢ ﺑِ ُ‬
‫ﺴﺖَ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺣﻖ ﺳﻴﻄﺮﻩ و اﺟﺒﺎر ﻧﺪارى) ﻟَ ْ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﻧﻈﺎم ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﺳﻼم ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁزادى ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺬآﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﺣﺘﻤﻰ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﺪتهﺎ در راهﻰ ﺳﻴﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﺪﻓﻌﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از راﻩ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻓﺮﺻﺖ داد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﮔﺎهﻰ ﺗﺬآﺮ در زﻣﺎن و ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد آﻪ ﻓﺮد ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ آﻨﻴﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ او از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﻜﻰ آﻪ اﮔﺮ دﻧﺪان درد آﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را ﻧﻤﻰآﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩاى ﺳﺨﻦ ﺣﻖ را ﻧﺸﻨﻮد‪ ،‬وﻟﻰ اﮔﺮ ﺷﻴﻮﻩ را ﻋﻮض آﻨﻴﻢ‪ ،‬او ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
 ‫در رواﻳﺎت ﺗﺠﺎرت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ اﮔﺮ در ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺟﻨﺴﻰ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﺠﺎرت را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫دهﻴﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ در رﺷﺘﻪهﺎى ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ آﻪ ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن در رﺷﺘﻪاى‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ داروﻳﻦ در دو رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻰ‬
‫)ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻰ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ( ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد؛ اﻣّﺎ در رﺷﺘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬرﻳﻢ آﻪ ﻧﻈﺮات‬
‫او رد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮﻳﻪاى ﺷﺪ‪.‬‬
‫از هﻤﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﺧﻼق اﻧﺒﻴﺎء و ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎﻳﻰ آﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ آﺮدﻩ‪ ،‬آﺎرﮔﺸﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻢ اﻟْﺠﺎهِﻠُﻮنَ ﻗﺎﻟُﻮا‬ ‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎهﻞ ﺑﺎ ﺳﻼم و ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻴﺪ( وَ اِذا ﺧﺎﻃَﺒَ ُ‬
‫ﻬ ُ‬
‫ﺳَﻼﻣﺎ‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٦٣/‬‬
‫و ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪﻳﻬﺎى ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺧﻮﺑﻰ ﭘﺎﺳﺦ دهﻴﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻦ را دوﺳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ(‬
‫ﻪ وَﻟﻰﱞ ﺣَﻤﻴﻢ‪) .‬ﻓﺼﻠﺖ‪) (٣٤/‬‬ ‫ﻦ ﻓَﺎِذَا اﻟﱠﺬى ﺑَ ْﻴﻨَﻚَ وَ ﺑَ ْﻴﻨَ ُ‬
‫ﻪ ﻋَﺪاوَة آﺎَﻧﱠ ُ‬ ‫ﻊ ﺑِﺎﻟﱠﺘﻰ هِﻰَ اَ ْ‬
‫ﺣﺴَ ْ‬ ‫اِ ْدﻓَ ْ‬
‫ﻘ ُﺘﻠَﻨﻰ ﻣﺎ اَﻧَﺎ ﺑِﺒﺎﺳِﻂٍ ﻳَﺪِىَ‬
‫ﻄﺖَ اِﻟَﻰﱠ ﻳَﺪَكَ ﻟِﺘَ ْ‬
‫ﻦ َﺑﺴَ ْ‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻮرد آﺮد‪ ،‬ﺁرام ﺑﺎش( ﻟَﺌِ ْ‬
‫اِﻟَ ْﻴﻚَ ِﻻَ ْﻗ ُﺘﻠَﻚ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (٢٨/‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎﺳﺦ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﺠﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻰﺧﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻤﺰﻩ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ )،‬ﺳﻮرﻩ ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ ) ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺤﺮاف ﻣﻰدهﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ هﻢ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﺎداش ﻣﺎ در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪا ﻣﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و ذرﻩاى از اﺟﺮ ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﻰآﺎهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ از اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻢ؟ ﺁن ﺑﺰرﮔﻮاران ﭼﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ را ﺗﺤﻤﻞ آﺮدﻧﺪ و زﺧﻢ زﺑﺎﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ وﻗﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را ﺳﻔﻴﻪ‬
‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ( اِﻧّﺎ ﻟَﻨَﺮﻳﻚَ ﻓﻰ ﺳَﻔﺎهَﺔٍ‪) .‬اﻋﺮاف‪ ) (٦٦/‬وﻟﻰ ﺁن ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺳﻔﻴﻪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ( ﻟَ ْﻴﺲَ‬
‫ﺑﻰ ﺳَﻔﺎهَﺔ‪) .‬اﻋﺮاف‪ ) (٦٦/‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را ﮔﻤﺮاﻩ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ( اِﻧّﺎ ﻟَﻨﺮﻳﻚَ ﻓﻰ ﺿَﻼلٍ ﻣُﺒﻴﻦٍ* ﻗﺎلَ ﻳﺎ‬
‫ﻗَ ْﻮمِ ﻟَ ْﻴﺲَ ﺑﻰ ﺿَﻼﻟَﺔ ‪) ...‬اﻋﺮاف‪٦٠/‬و‪ ) (٦١‬ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﮔﻤﺮاﻩ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫آﺎر اﻧﺒﻴﺎ هﻤﭽﻮن آﺎر ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ‪ ،‬او داد ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ و ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ اﺳﺖ و آﺎرى ﺑﻪ ﺣﺮآﺎت و ﻓﺮﻳﺎدهﺎى ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺪارد‪.‬‬

‫از آﺎر اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ از ﺷﺨﺺ‬

‫ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎر آﻴﻨﻪ دل ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺎر ﺧﻼف او را ﺑﻪ او ﺗﺬآﺮ دهﻴﻢ‪.‬‬
 ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻬﻞ ﻣﺒﺎرزﻩ آﻨﻴﻢ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺎهﻞ؛ ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ آﻨﻴﻢ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎر‪ .‬در رواﻳﺎت‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻓﺮادى را دوﺳﺖ دارد؛ اﮔﺮ ﭼﻪ از ﻋﻤﻞ ﺁﻧﺎن ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ( ان اﷲ ﻳﺤﺐ‬
‫اﻟﻌﺒﺪ و ﻳﺒﻐﺾ ﻋﻤﻠﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ /‬ج ‪ /٣٦‬ص ‪) (٢٣٣‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ هﺴﺘﻢ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻢ ﻣِﻦَ اﻟْﻘﺎﻟِﻴﻦ‪) .‬ﺷﻌﺮا‪) (١٦٧/‬ﻗﺎﻟﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﻗﺎل از واژﻩ ﻗﻠﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﺪاوت ﺷﺪﻳﺪ(‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺷﻤﺎ«( اِﻧّﻰ ﻟَﻌَﻤَﻠَ ُ‬
‫)‬
‫اﮔﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎر اﺣﺴﺎس آﻨﺪ آﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ دارد و ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ او آﺎر ﺧﻼﻓﺶ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﺁن را ﺗﺮك ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣّﺎ اﮔﺮ اﺣﺴﺎس آﻨﺪ آﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻨﻔﻮر‪ ،‬و ﻣﺮدود و ﻣﻄﺮود اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ روز ﺑﻪ ﺗﺒﺎهﻰ ﺧﻮد ﻣﻰاﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ از اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺷﻤﺎ ﺷﺮاب ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ از او ﺗﺒﺮّى‬
‫ﺟﻮﻳﻢ؟‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از آﺎرش ﺗﺒﺮّى ﺟﻮﺋﻴﺪ )ﻧﻪ از ﺧﻮدش( ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٢٧‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(١٣٧‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺳﺰاوار اﺳﺖ آﻪ اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻣﺼﻠﺢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎر رﺣﻢ آﻨﻨﺪ( ﻳﻨﺒﻐﻰ‬
‫ﻻهﻞ اﻟﻌﺼﻤﺔ ان ﻳﺮﺣﻤﻮا اهﻞ اﻟﺬﻧﻮب‪) .‬ﺧﻄﺒﻪ ‪ ١٤١‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ( )‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﻬﻤﻰ دارد‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮب آﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ ﻓﺮزﻧﺪان از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺣﺘﻰ‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ و ﻗﻬﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان از ﻟﻄﻒ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺄﻳﻮس ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪت را ﺗﺤﻘﻴﺮ و او را ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﺮدى و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻰ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ‬
‫هﺴﺘﻰ و ﭘﺴﺮﻋﻤﻮﻳﺖ از ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؟‬
‫او هﻢ در ﺟﻮاب ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﻮﻳﻢ هﻢ از ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻰآﻨﺪ و آﻴﻨﻪ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮ را ﺑﻪ دل ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣّﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻰ‪:‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪم! ﺗﻮ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻣﺴﺎل ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮدى و او را ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﺮدى ﻧﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و ﻳﺎ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺘﻰ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ هﺮ روز از روز ﻗﺒﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و هﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻰ ﻧﺰد ﺧﺪا و ﺧﻠﻖ و واﻟﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ ﺧﻮاهﻰﺑﻮد‪ ،‬در اﺻﻼح ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺘﻰ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮاى ﺧﻼﻓﻜﺎر رﻗﻴﺐ ﻧﺘﺮاﺷﻴﻢ ﺗﺎ او را ﺣﺴﻮد و ﺣﺴﺎس و اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮ آﻨﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎى او‬
‫را ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ؛ ﺳﺎﺑﻘﻪ درﺧﺸﺎن او را ﻣﺘﺬآﺮ ﺷﻮﻳﻢ؛ ﺑﺰرﮔﻮارى ﻗﻮﻣﻰ و ﻗﺒﻴﻠﻪ او را ﮔﻮﺷﺰد آﻨﻴﻢ؛ از‬
‫ﺗﻮان و اﺳﺘﻌﺪاد او ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺁورﻳﻢ ﺗﺎ او اﺣﺴﺎس آﻨﺪ آﻪ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ هﻢ ﻣﺤﺒﻮب و‬
‫هﻢ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺻﻔﺎت و ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻤﺎن و ﻋﻠﻢ و ﻗﺪرت و ﺷﻴﻮﻩ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮز و ﮔﺪاز و ﺗﻌﺼﺐ‬
‫و ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ ﺧﺎﺻّﻰ دارد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد آﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﻪ آﺴﺎﻧﻰ را در ﺳﺎﻳﻪ ﻋﺮش ﺧﻮد ﻣﻰﭘﺬﻳﺮى؟‬
‫ﺧﻄﺎب ﺁﻣﺪ‪ :‬اﻓﺮاد دﺳﺖ و دل ﭘﺎآﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ دﻳﺪﻧﺪ ﺣﺮاﻣﻬﺎى اﻟﻬﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﻼل در ﺁﻣﺪ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻮن ﺑﺒﺮ زﺧﻢ ﺧﻮردﻩ ﻏﻀﺐ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ﻗﺎل اﻟﺴﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻗﺎل ﻣﻮﺳﻰ ﻳﺎ ربّ ﻣﻦ اهﻠﻚ اﻟﺬﻳﻦ‬
‫ﻓﻰ ﻇﻞّ ﻋﺮﺷﻚ؟ ﻓﺎوﺣﻰ اﷲ اﻟﻴﻪ اﻟﻄﺎهﺮة ﻗﻠﻮﺑﻬﻢ و اﻟﻤﺮﻳﺒﻪ اﻳﺪﻳﻬﻢ ‪ ...‬اﻟﺬﻳﻦ ﻳﻐﻀﺒﻮن ﻟﻤﺤﺎرﻣﻰ اذا‬
‫اﺳﺘﺤﻠﻠﺖ ﻣﺜﻞ اﻟﻨﻤﺮ اذا ﺟﺮح‪) .‬ﻟﺌﺎﻟﻰ اﻻﺧﺒﺎر ‪ ، ٥‬ص ‪) (٢٦٩‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪى ﻣﺰدور در آﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ اهﺎﻧﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻰ رﺣﻤﺔ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻓﺘﻮاى ﻗﺘﻞ او را ﺻﺎدر آﺮد‪ .‬ﮔﺮوهﻰ از ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﺑﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﻪ اﻣﺎم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻓﺘﻮا ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ درك! ﺁﺑﺮوى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ را ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﻋﺎﺑﺪ‬
‫دهﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد و ﺗﻮﺑﻪ او ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى آﺎش ﺟﻮان ﺑﻮدم و ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻰرﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺧﻮدم او را هﻼك آﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ‪.‬‬
‫ﻦ ﻋَ ْﺰمِ‬
‫ﺁرى! اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﻠﺒﻰ ﭘﺮﺳﻮز و ﺗﺼﻤﻴﻢ و ارادﻩاى ﺟﺪى دارد‪ .‬ﻗﺮﺁنﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اِنﱠ ذﻟِﻚَ ﻣِ ْ‬
‫ﻻﻣُﻮر‪ ):‬ﺳﻮرﻩ ﻟﻘﻤﺎن ﺁﻳﻪ ‪) ١٧‬‬
‫ْا ُ‬
‫ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﺎ ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﻧﺸﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﺠﺎت ﻣﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﻗﻬﺮ ﺧﺪا ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ را ﻧﺠﺎت دادﻳﻢ‪ .‬و اَ ْﻧﺠَ ْﻴﻨَﺎ اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻳَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ اﻟﺴﱡﻮءِ وَ اَﺧَ ْ‬
‫ﺬﻧَﺎ‬
‫اﻟﱠﺬﻳﻦَ ﻇَﻠَﻤُﻮا) ﺳﻮرﻩ اﻋﺮاف ﺁﻳﻪ ‪(١٦٥‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن اهﻞ درد و ﺳﻮز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻰدردى‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ درد اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪﻳﻤﻴﻬﺎ ﮔﺎهﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آﺴﻰ را ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼﻧﻰ ﺑﻰدرد‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ رﺿﻮان اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﺳﺨﻨﺎن و ﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺧﻮد‪ ،‬اﻓﺮادى را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺮﻓّﻬﺎن ﺑﻰدرد ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار ﻣﻰداد‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ وﻗﺘﻰ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮدم را ﻣﻰدﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻰﺳﻮﺧﺖ( ﻋَﺰﻳﺰٌ ﻋَﻠَ ْﻴﻪِ ﻣﺎ ﻋَﻨِﺘﱡﻢ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ (١٢٨/‬ﺳﺨﺘﻰ و رﻧﺞ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان اﺳﺖ(‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﻰداﻧﻰ آﻪ ﭼﺮا ﺗﻮ را ﺑﺮاى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻧﺘﺨﺎب آﺮدم؟ﻣﻮﺳﻰ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ!‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺗﻮ ﺳﻮزى ﺑﻮد آﻪ در دﻳﮕﺮان ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺑﺮاى ارﺷﺎد ﻣﺮدم ﺣﺮص ﻣﻰزد) ﺣَﺮِﻳﺺٌ ﻋَﻠَ ْﻴﻜُﻢ‪.‬‬
‫)ﺗﻮﺑﻪ‪ ) (١٢٨/‬و ﮔﻮﻳﺎ ﺧﻮدش را ﻣﻰﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺑﻰدردى و ﺳﻨﮕﺪﻟﻰ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮاض روﺣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ دﻟﻬﺎ از ﺳﻨﮓ‬
‫ﺳﻔﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا از آﻨﺎر ﺑﻌﻀﻰ ﺳﻨﮕﻬﺎ ﭼﺸﻤﻪ ﺁﺑﻰ ﺑﻴﺮون ﻣﻰﺁﻳﺪ؛ وﻟﻰ دﻟﻬﺎﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻪ ْاﻻَﻧْﻬﺎر‪.‬‬
‫ﺴﻮَةً وَ اِنﱠ ﻣِﻦَ ا ْﻟﺤِﺠﺎرَةِ ﻟَﻤﺎ ﻳَﺘَﻔَﺠﱠ ُﺮ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫هﻴﭻ ﻣﻮﻋﻈﻪاى ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻰﺧﻮرد( آَﺎ ْﻟﺤِﺠﺎرَةِ اَ ْو اَﺷَﺪﱡ ﻗَ ْ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪) (٧٤/‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬آﺴﻰ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ روﺣﻰ ﺷﺎد و ﻗﻠﺒﻰ ﭘﺮﺳﻮز‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﻮز ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻰ آﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﺎرواﻳﻰ درﺑﺎرﻩ ﺧﻮدش ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﺷﺪﻩ و ﻋﻜﺲ‬
‫اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺎﻩ ﻏﻴﺒﺖ دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮدش ﺷﻴﺮ‬
‫ﺁﺑﻰ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺁن را ﻣﻰﺑﻨﺪد‪ ،‬هﻤﻴﻦ آﻪ دﻳﺪ ﺷﻴﺮ ﺁﺑﻰ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬
‫راﺳﺘﻰ آﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻬﺎى ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖهﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺮف ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﭘﺎك ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺁن را در آﻮﭼﻪ ﻣﻰاﻧﺪازﻳﻢ؟ ﭼﺮا ﺁبهﺎى ﺁﻟﻮدﻩ ﻣﻨﺰل‬
‫را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺟﻮﻳﻬﺎى ﺧﻴﺎﺑﺎن رواﻧﻪ ﻣﻰآﻨﻴﻢ؟ ﭼﺮا ﺁﺷﻐﺎﻟﻬﺎى ﻣﻐﺎزﻩ را در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻰرﻳﺰﻳﻢ؟ و ﭼﺮا؟ و‬
‫ﭼﺮا؟ هﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ هﻨﻮز ﻣﺎ ﻧﺸﺪﻩاﻳﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻦ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮان را از ﺧﻮد و‬
‫ﻦ ﺑَﻌْﺾ( هﻤﻪ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ هﻤﭽﻮن ﺣﺪﻳﺜﻰ آﻪ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻀُ‬
‫ﺧﻮد را از دﻳﮕﺮان ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮﺁن )ﺑَ ْﻌ ُ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺁن را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ در ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻨﻰﺁدم اﻋﻀﺎى ﻳﻚ ﭘﻴﻜﺮﻧﺪ‬
‫آﻪ در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ز ﻳﻚ ﮔﻮهﺮﻧﺪ‬
‫ﭼﻮ ﻋﻀﻮى ﺑﻪ درد ﺁورد روزﮔﺎر‬
‫دﮔﺮ ﻋﻀﻮهﺎ را ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮار‬
‫دﻟﺴﻮزى و ﺣُﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﻘﺪرى ارزش دارد آﻪ در آﺘﺎﺑﻬﺎى ﻓﻘﻬﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﺮﮔﺎﻩ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ آﺎرى اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬وﻟﻰ در اﻳﻦ آﺎر ﺿﺮرى ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺁن ﺷﺨﺺ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ از روى دﻟﺴﻮزى‪ ،‬آﻮدآﻰ را آﻪ در وﺳﻂ ﺧﻴﺎﺑﺎن و در ﻣﻌﺮض ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻨﺎر دﻳﻮار ﺑﺒﺮد‬
‫وﻟﻰ از ﺳﻮراخ دﻳﻮار ﻣﺎرى آﻮدك را ﺑﮕﺰد ﺁن ﺷﺨﺺ ﻣﺴﺆول ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا آﺎرش ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﻴﺮ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ در ﺣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺪون آﻮﺗﺎهﻰ آﺮدن؛ ﺿﺮﺑﻪاى ﺑﺮ ﺟﻨﺲ ﻳﺎ ﻣﺎل زد‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪاش‬
‫ﻦ ﺳَﺒﻴﻞ؛) ﺗﻮﺑﻪ ‪ ) ٩١ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آﺴﻰ‬
‫ﺤﺴِﻨﻴﻦَ ﻣِ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻋَﻠﻰَ ا ْﻟ ُ‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﺣﺴﺎن ﮔﺎﻣﻰ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﺧﻄﺮ و ﻳﺎ ﺿﺮرى ﭘﻴﺶ ﺁورد‪ ،‬راهﻰ ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﻤﻪ آﺮدن‬
‫او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ اﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻌﺎرهﺎ و آﻠﻤﺎت اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﻳﺎران ﺑﺎوﻓﺎى او در ﻋﺎﺷﻮرا ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‬
‫آﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺳﺨﻦ از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اﺳﻼم و ﻣﻜﺘﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﺟﻠﻮ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد؟) اﻻ ﺗﺮون ان اﻟﺤﻖ ﻻ ﻳﻌﻤﻞ ﺑﻪ‬
‫)ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤٤‬ص‪ ٣٨١‬و ج‪ ،٧٨‬ص‪) (١١٦‬‬
‫در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺟﺰ ﺑﺮاى اﺻﻼح در دﻳﻦ ﺟﺪّم ﻗﻴﺎم ﻧﻤﻰآﻨﻢ( و اﻧﻤﺎ ﺧﺮﺟﺖ ﻟﻄﻠﺐ‬
‫اﻻﺻﻼح ﻓﻰ اﻣﺔ ﺟﺪى‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤٤‬ص‪) (٣٣٩‬‬
‫و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬هﺪف از ﻗﻴﺎم ﻣﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ( ارﻳﺪان ﺁﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻧﻬﻰ ﻋﻦ‬
‫اﻟﻤﻨﻜﺮ ‪) ...‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤٤‬ص ‪) (٣٣٩‬‬
‫و ﺣﻀﺮت اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ دﻳﻦ ﺟﺪّم ﺟﺰ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﻣﻦ اﺳﺘﻮار ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫اى ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎ ﻣﺮا در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻳﺪ( ان آﺎن دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻟﻢ ﻳﺴﺘﻘﻢ اﻻ ﺑﻘﺘﻠﻰ ﻓﻴﺎﺳﻴﻮف ﺧﺬﻳﻨﻰ(‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ دارد‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﺁن ﺟﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪازد‪ .‬در زﻧﺪﮔﻰ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﺠﺮان ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻔﺮﻳﻦ آﻨﻨﺪ و هﺮ ﻧﻔﺮﻳﻨﻰ آﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ ﻧﻔﺮﻳﻦ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ ﺣﻖ و ﮔﺮوﻩ‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا آﻪ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﻣﺒﺎهﻠﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬در ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ( ﺁل ﻋﻤﺮان‪ (٦١ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﺟﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻰ و اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﺻﻠﻮات‬
‫اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ را در ﻣﻌﺮض ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺮات )ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن( ﻗﺮار دهﺪ و اﻳﻦ ﺟﺰ اﻳﻤﺎن و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ اآﺘﻔﺎ آﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف وﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ اآﺘﻔﺎ آﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﻌﺪى را ﺑﺮدارﻳﻢ‪.‬‬
 ‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در روزهﺎى اول‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ دﻋﻮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗُﻮﻟُﻮا ﻻ اِﻟﻪَ اِﻻﱠ‬
‫ﻔﻠِﺤُﻮا!‪ :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﻜﺘﺎ ﻣﻌﺒﻮدى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ُﺗ ْ‬
‫اﻣّﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﺨﺘﻰ هﻤﭽﻮن ﻗﺎﻧﻮن روزﻩ‪ ،‬زآﺎت و ﺟﻬﺎد ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل از ﺑﻌﺜﺖ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ آﺴﻰ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز دﻋﻮت آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش واﺟﺒﺎت اآﺘﻔﺎ آﻨﻴﻢ و ﭘﺲ از ﻣﺪّﺗﻰ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت را ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺣﺎل ﺿﻌﻴﻒﺗﺮﻳﻦ‬
‫اﻓﺮاد را ﻣﺮاﻋﺎت آﻨﺪ و ﻧﻤﺎز را ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدم را ﺿﻌﻴﻒ دﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻢ ﺿَ ْﻌﻔَﺎً‪) .‬اﻧﻔﺎل‪) (٦٦/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ وَ ﻋَﻠِﻢَ اَنﱠ ﻓﻴ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻪ ﻋَ ْﻨ ُ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮد را ﺗﺨﻔﻴﻒ داد( اَْﻻنَ ﺧَﻔﱠﻒَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬در ﻗﻮاﻧﻴﻨﻰ آﻪ در ﺁن ﻋﺴﺮ و ﺟﺮح وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﺨﻔﻴﻒ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫در رواﻳﺎت اﺳﺖ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﺴﻴﺤﻰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬رﻓﻴﻖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل او رﻓﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻻن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ اﺳﺖ‪ .‬او را از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ واداﺷﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ اذان ﺻﺒﺢ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اآﻨﻮن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ را ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻤﺎزهﺎ و دﻋﺎى ﻧﺎﻓﻠﻪ و ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و دﻋﺎ‪ ،‬وﻗﺖِ ﻣﺴﻴﺤﻰ‬
‫ﺗﺎزﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﭘﺮ آﺮد آﻪ روز ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﻬﺘﺮ آﻪ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ رآﻮد اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺪ ﻣﻌﺮﻓﻰ آﺮدن و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺁن ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺑﻰﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ از روز اول ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﺲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺁﻣﺎدﻩ‬
‫ﺟﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت آﻨﺪ؛ روزﻩ ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺧﻤﺲ و زآﺎت ﺑﺪهﺪ‪ .‬آﺴﻰ دﻳﻦ او را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮاى دﻋﻮت‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻰﺣﺠﺎب‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﺲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار واﺟﺐ اآﺘﻔﺎ آﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻧﻤﺎزهﺎى واﺟﺐ ﺑﺪون‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ وﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺷﻠﻮغﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻴﻦ دو ﻧﻤﺎز ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺁﻧﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز دوم ﺻﺤﺒﺖ آﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺮآﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم در‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﺸﻒ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺮوﻳﻢ‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎ ﺗﺠﺴّﺲ ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﺸﻒ ﻋﻴﺒﻬﺎ و ﮔﻨﺎهﺎن ﻣﺮدم ﻣﻰروﻧﺪ ﺗﺎ او را ﻧﻬﻰ آﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ‬
‫ﺠﺴﱠﺴُﻮا‪) .‬ﺣﺠﺮات‪) (١٢/‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎ آﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺴّﺲ را ﺗﺤﺮﻳﻢ آﺮدﻩ اﺳﺖ( وَ ﻻ ﺗَ َ‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻟﻐﺰﺷﻬﺎى ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻧﻜﻨﻴﺪ آﻪ هﺮ‬
‫آﺲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁﺧﺮت‪ ،‬در هﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ او را اﻓﺘﻀﺎح ﺧﻮاهﺪ آﺮد( ﻻ ﺗﺘﺒﻌﻮا ﻋﺜﺮات‬
 ‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺎﻧّﻪ ﻣﻦ اﺗّﺒﻊ ﻋﺜﺮة ﻣﺆﻣﻦ اﺗﺒﻊ اﷲ ﻋﺜﺮاﺗﻪ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ و ﻓﻀﺤﻪ ﻓﻰ ﺟﻮف ﺑﻴﺘﻪ‪) .‬ﻣﺴﺘﺪرك‬
‫ﺳﻔﻴﻪ ‪ ، ٧‬ص ‪) (٨١‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻪ ﺣﺴﺎدت !‬

‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎدى ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ارﺷﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ‬
‫ﺣﺴﺎدت‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻧﺎﻧﻰ آﻪ ﭼﻮن زﻳﻮرﺁﻻت ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻓﻼن ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﺑﺮاى ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻃﻼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁوﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﻳﺎ آﺴﻰ آﻪ اهﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻼﻧﻰ در اﺛﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ دﻳﻮاﻧﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‪ :‬اﻓﺮاد ﻻاﺑﺎﻟﻰ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ وﺳﻮاس ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻧﺘﻘﺎدهﺎ‪ ،‬ﻋﻘﺪﻩهﺎ و ﺣﺴﺎدﺗﻬﺎ و آﻤﺒﻮدهﺎﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ از‬
‫ﻣﺮدم درﺑﺎرﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ زآﺎت ﺑﻪ ﺗﻮ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﻣﻘﺪارى از زآﺎت ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن ﺑﺪهﻰ‪ ،‬راﺿﻰ‬
‫ﻦ ﻳﱠ ْﻠﻤِ ُﺰكَ ﻓِﻰ‬
‫ﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و اﻧﺘﻘﺎدى ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﻰ آﻪ ﻧﺪهﻰ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ( وَ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻋﻄُﻮا ﻣِﻨْﻬﺎ رِﺿُﻮا‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٥٨/‬‬
‫ن ُا ْ‬
‫اﻟﺼﱠﺪَﻗﺎتِ ﻓَﺎِ ْ‬
‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﺎهﻰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اﻧﺘﻘﺎدهﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و روﺣﻰ اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫ﻣﻜﺘﺒﻰ‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎم !‬
‫ﮔﺎهﻰ از ﺷﺨﺼﻰ اﻧﺘﻘﺎدى ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و او ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻟﺬا هﻤﻴﻦ آﻪ ﺧﻼﻓﻰ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬
‫آﺮد‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﺧﻮاﻧﻰ !‬

‫اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻐﻞ درﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ هﺮ روز ﻣﺎ ﺷﺎهﺪ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻰ‬
‫هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺷﻐﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮاﻧﻰ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎ و روزﻧﺎﻣﻪهﺎاﺳﺖ و ﻗﻮام ﮔﺮوﻩ و ﺣﺰب ﺁﻧﺎن ﺑﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎﺳﺖ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﺁﻧﻬﺎ آﺎرهﺎى ﺧﻮب را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﺬآﺮاﺗﻰ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫‪ .١‬ﺑﺼﻴﺮت و ﺁﮔﺎهﻰ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﺷﻴﻮﻩ را هﻢ‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ( اَ ْدﻋُﻮا اِﻟﻰَ اﻟﻠﱠﻪِ ﻋَﻠﻰ ﺑَﺼِﻴﺮَة‪) .‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (١٠٨/‬‬
‫‪ .٢‬ﺑﺎ ارادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﺑﻨﺎ دارد ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻬﻢ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻋﻤﻞ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻬﺮ و ﺻﻠﺢ‬
‫ﻣﺮدم ﺗﻨﻈﻴﻢ آﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻋﺰم و ارادﻩ ﻗﻮى دارد( اِنﱠ ذﻟِﻚَ‬
‫ﻻﻣُﻮر‪) .‬ﻟﻘﻤﺎن‪) (١٧/‬‬
‫ﻦ ﻋَ ْﺰمِ ْا ُ‬
‫ﻣِ ْ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﺧﻀﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﺮﺳﻨﻪ وارد ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﺷﺪﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم ﺁن دﻳﺎر از اﻳﻦ دو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺣﺘﻰ ﺑﺎ آﻤﻰ ﻧﺎن ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺁن دو ﺑﺰرﮔﻮار هﻤﻴﻦ‬
‫آﻪ دﻳﻮارى را در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺧﺮاﺑﻰ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ دﻳﻮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻰوﻓﺎﻳﻰ ﻣﺮدم در ﺁن دو‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار اﺛﺮى ﻧﮕﺬاﺷﺖ( آﻬﻒ ‪) ٧٧ ،‬‬
‫‪ .٣‬ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺁﻣﺮ اﻧﺘﻘﺎدى ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻋﻘﺪﻩ دروﻧﻰ و آﻴﻨﻪ و اﻧﺘﻘﺎم‬
‫ﻦ ﻳﱠ ْﻠﻤِ ُﺰكَ ﻓِﻰ‬
‫ﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬رﻳﺸﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻧﺘﻘﺎدهﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﻰ اﺳﺖ( وَ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻋﻄُﻮا ﻣِﻨْﻬﺎ رَﺿُﻮا‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٥٨/‬‬
‫ن ُا ْ‬
‫اﻟﺼﱠﺪَﻗﺎتِ ﻓَﺎِ ْ‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺒﻴﻠﻪاى‪ ،‬ﻣﺤﻠّﻰ و ﺻﻨﻔﻰ و ﺣﺰﺑﻰ و اﻗﻠﻴﻤﻰ و ﻧﮋادى و‬
‫زﺑﺎﻧﻰ در ﺁن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺣﺮف ﺻﺎف ﺑﺮ دل ﺻﺎف ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﺣﺮف هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬
‫اﻏﺮاض دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ روح ﺳﺎﻟﻤﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺛﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم هﻤّﺎم از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﺸﺎﻧﻪ و اوﺻﺎف اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﻘﻮا را ﺳﺆال آﺮد‪ .‬اﻣﺎم‬
‫آﻤﻰ ﺗﺄﻣﻞ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬اﻣﺎ هﻤّﺎم اﺻﺮار آﺮد و اﻣﺎم ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎﻳﻰ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن هﻤﺎم ﻓﺮﻳﺎد آﺸﻴﺪ و از دﻧﻴﺎ‬
‫رﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ در دل ﺁﻣﺎدﻩ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﻣﻰآﻨﺪ( ﺧﻄﺒﻪ هﻤﺎم در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ(‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺣﺐّ و ﺑﻐﻀﻬﺎ ﺷﻤﺎ را از ﻣﺮز ﺣﻖ ﺧﺎرج ﻧﻜﻨﺪ! ﻣﺮز اﺧﻼص ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ‬
‫و ﻇﺮﻳﻒ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻧﺪك ﻟﻐﺰﺷﻰ از ﻣﺪار اﺧﻼص ﺑﻪ ﻣﺪار ﺷﺮك آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪ اﺧﻼص ﺁن‬
 ‫ﻢ ﺟَﺰﺁءً‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺪ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﺟﻪِ اﻟﻠﱠﻪِ ﻻ ُﻧﺮِﻳ ُ‬
‫ﻢ ﻟِﻮَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻤُ‬
‫ﻄﻌِ ُ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﭘﺎداش و ﺗﺸﻜﺮى از آﺴﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ( اِﻧﱠﻤﺎ ُﻧ ْ‬
‫ﺷﻜُﻮراً‪) .‬اﻧﺴﺎن‪) (٩/‬‬
‫وَ ﻻ ُ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﻼص ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺎر از ﻣﺎ ﺳﺘﺎﻳﺸﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ اﺧﻼص ﺁن اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻮع آﺎر‪ ،‬ﻣﻜﺎن آﺎر‪ ،‬زﻣﺎن آﺎر و اﻣﺜﺎل ﺁن ﻣﻬﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در وادى اﺧﻼص ﺗﻤﺎم ﻣﻼآﻬﺎ و رواﺑﻂ‬
‫ﻣﺤﻮ ﻣﻰﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ارزﺷﻬﺎى اﻟﻬﻰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا‪:‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻮح ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺴﺮِ آﺎﻓﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺮق ﺷﻮد!‬
‫ﺑﻪ ﻟﻮط ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬هﻤﺴﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ هﻼك ﺷﻮد!‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺑﺎد دﺳﺖ اﺑﻰ ﻟﻬﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻮى ﺗﻮ!‬
‫ﺑﻪ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻖ دﻋﺎ ﺑﺮاى ﻋﻤﻮى ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ ﺧﻮد را ﻧﺪارى!‬
‫‪ .٤‬ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و روﺣﻴﻪ ﻗﻮى داﺷﺘﻦ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻨﻜﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺷﺪ‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ روح ﺑﺰرگ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎى او‬
‫را ﻣﺴﺘﺠﺎب آﺮد‪ :‬ﻟﺬا ﻣﻮﺳﻰ ﺑﺎ روﺣﻴﻪاى ﻗﻮى ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻓﺮﻋﻮن رﻓﺖ‪ .‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﺪون روﺣﻴﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﺮدم اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ و ﻗﻬﺮاً از‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺮدم ﻣﻮرد ﻧﺎﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او اﮔﺮ ﺳﻌﻪ ﺻﺪر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﻜﻰ دو‬
‫ﺑﺮﺧﻮردِ ﺗﻨﺪ از ﻃﺮف ﻣﺮدم از اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ دﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن در ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮب ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن‪ ،‬آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻼم و ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ رد‬
‫ﻢ اﻟْﺠﺎهِﻠُﻮنَ ﻗﺎﻟُﻮا ﺳَﻼﻣﺎ‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٦٣/‬‬
‫ﻬ ُ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ( وَ اِذا ﺧﺎﻃَﺒَ ُ‬
‫ﺤﺮٌ ُﻳ ْﺆﺛَﺮ‪) .‬ﻣﺪﺛﺮ‪، ) (٢٤/‬‬
‫ن هﺬا اِﻻﱠ ﺳِ ْ‬
‫ﺠﻨُﻮن‪) .‬ﺣﺠﺮ‪ ، ) (٦/‬ﺳﺤﺮ) اِ ْ‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﻨﻮن) اِﻧﱠﻚَ ﻟَﻤَ ْ‬
‫ﺳﻔﺎهﺔ) اِﻧﱠﺎ ﻟَﻨَﺮﻳﻚَ ﻓﻰ ﺳَﻔﺎهَﺔ‪) .‬اﻋﺮاف‪ ، ) (٦٦/‬ﮔﻤﺮاهﻰ) اِﻧﱠﺎ ﻟَﻨَﺮﻳﻚَ ﻓﻰ ﺿَﻼل‪) .‬اﻋﺮاف‪ ) (٦٠/‬ﺑﺮﺗﺮى‬
‫ﺧﻮاهﻰ ﻧﻤﻰدادﻧﺪ؟‬
‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﺣﻖ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬آﺎر اﻧﺒﻴﺎﺳﺖ و ﻣﺸﻜﻼت اﻧﺒﻴﺎ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺒﻴﺎ ﺗﻬﻤﺘﻬﺎ را ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬درﺑﺎرﻩ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﻮرا ﺳﻔﻴﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻟﻴﺲ ﺑﻰ ﺳﻔﺎهﺔ) اﻋﺮاف‪(٦٦ ،‬؛ در ﻣﻦ ﺳﻔﺎهﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﻤﺮاهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻟﻴﺲ ﺑﻰ ﺿﻼﻟﺔ) اﻋﺮاف‪) ٦١/ ،‬؛ در ﻣﻦ ﮔﻤﺮاهﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻳﺪارى ﺳﻔﺎرﺷﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﻣﻰآﻨﺪ( ﺷﻮرى‪(١٥ ،‬‬
‫ﮔﺬﺷﺖ از ﻟﻐﻮ‪ ،‬از ﺻﻔﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ( وَ اِذا ﻣَﺮﱡوا ﺑِﺎ ْﻟﻠﱠ ْﻐﻮِ ﻣَﺮﱡوا آِﺮاﻣﺎ‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٧٢/‬‬
‫اﻧﺒﻴﺎى ﺑﺰرﮔﻮار ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ آﻠﻤﺎت ﻧﺎروا‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﻗﺘﻞ ﻣﺮدم رو ﺑﻪ رو ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ(‬
‫ﻢ ﻣِﻨﱠﺎ ﻋَﺬابٌ اَﻟِﻴﻢ )ﻳﺲ‪(١٨/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻤﺴﱠﻨﱠ ُ‬
‫ﻢ وَ ﻟَﻴَ َ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺟﻤَﻨﱠ ُ‬
‫ﻦ ﻗَ ْﺮﻳَﺘِﻜُﻢ )اﻋﺮاف‪ .(٨٢/‬ﻟَﻨَ ْﺮ ُ‬
‫ﺧﺮِﺟُﻮهُﻢ ﻣِ ْ‬
‫) اَ ْ‬
‫وﻟﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪:‬‬
 ‫‪ .١‬ﻣﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ هﺴﺘﻴﻢ و ﺧﺪاوﻧﺪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ آﺎر را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ و ﻟﻄﻒ دارد( وَ اِﻧﱠﻚَ‬
‫ﻋ ُﻴﻨِﻨﺎ‪) .‬ﻃﻮر‪) (٤٨/‬‬
‫ﺑِﺎَ ْ‬
‫ﻤﺘﱠﻘِﻴﻦ‪) .‬اﻋﺮاف‪) (١٢٨/‬‬
‫ﺔ ﻟِ ْﻠ ُ‬
‫‪ .٢‬ﭘﻴﺮوزى ﺑﺎ ﻃﺮﻓﺪاران ﺣﻖ اﺳﺖ( وَ اﻟْﻌﺎﻗِﺒَ ُ‬
‫‪ .٣‬هﺮ ﭼﻪ آﺎر ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ( ﻓَﻀﱠﻞَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻪ ا ْﻟﻤُﺠﺎهِﺪِﻳﻦ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٩٥/‬‬
‫ﺻﺒِ ْﺮ آَﻤﺎ ﺻَﺒَﺮَ اُوﻟُﻮ ا ْﻟﻌَ ْﺰمِ ﻣِﻦَ اﻟﺮﱡﺳُﻞ‪) .‬اﺣﻘﺎف‪(٣٥/‬‬
‫‪ .٤‬اﻳﻦ راهﻰ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻪ اﻧﺒﻴﺎ و اوﻟﻴﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ( ﻓَﺎ ْ‬
‫)‬
‫ﺔ‬
‫راﻩ را ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﺁﺳﺎن ﻣﻰآﻨﺪ؛ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ از هﻴﭻ ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺳﺮزﻧﺸﻰ ﻧﻤﻰهﺮاﺳﺪ( ﻻ ﻳَﺨﺎﻓُﻮنَ ﻟَ ْﻮﻣَ ُ‬
‫ﻻﺋِﻢ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (٥٤/‬‬
‫‪ .٥‬ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ و ﻧﺮﻣﺨﻮﻳﻰ‪.‬‬
‫در اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺮﻣﺨﻮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ وآﻴﻞ ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻰ؛) وَ ﻣﺎ‬
‫ﻤﺴَ ْﻴﻄِﺮ‪) .‬ﻏﺎﺷﻴﻪ‪) (٢٢/‬‬
‫ﻢ ﺑِ ُ‬
‫ﺴﺖَ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﻢ ﺑِﻮَآِﻴﻞ‪) .‬اﻧﻌﺎم‪ ) (١٠٧/‬ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﻴﻄﺮﻩ ﻧﺪارى؛) ﻟَ ْ‬
‫اَ ْﻧﺖَ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﻢ ﺑِﺠَﺒّﺎر‪) .‬ق‪ ) (٤٥/‬ﺣﻖ اآﺮاﻩ هﻢ ﻧﺪارى(‬
‫ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﻖ اﺟﺒﺎر ﻧﺪارى؛) ﻣﺎ اَ ْﻧﺖَ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﻜﺮِ ُﻩ ا ْﻟﻨّﺎس‪) .‬ﻳﻮﻧﺲ‪) (٩٩/‬‬
‫اَﻓَﺎَ ْﻧﺖَ ُﺗ ْ‬
‫ﺪرَ ُؤنَ ﺑِﺎ ْﻟﺤَﺴَﻨَﺔِ اﻟﺴﱠﻴﱢﺌَﺔ‪) .‬رﻋﺪ‪ ) (٢٢/‬و‬
‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮﺑﻰ دﻓﻊ آﻨﺪ( ) وَ ﻳَ ْ‬
‫اهﻞ اﻧﺘﻘﺎم و ﻏﻴﻆ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛) ) وَ اﻟْﻜﺎﻇِﻤِﻴﻦَ ا ْﻟﻐَﻴْﻆ‪) .‬ﺁل ﻋﻤﺮان‪ ) (١٣٤/‬ﻣﺮدم از ﮔﺮد اﻓﺮاد ﺑﺪاﺧﻼق ﻓﺮار‬
‫ﻦ ﺣَ ْﻮﻟِﻚ‪) .‬ﺁل ﻋﻤﺮان‪) (١٥٩/‬‬
‫ﻻ ْﻧﻔَﻀﱡﻮا ﻣِ ْ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ) ﻟَ ْﻮ ُآ ْﻨﺖَ ﻓَﻈﱠﺎً ﻏَﻠِﻴﻆَ ا ْﻟﻘَ ْﻠﺐِ َ ْ‬
‫ﻢ ﻣِﻦَ اﻟْﻘﺎﻟِﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮات و آﺎر ﺑﺪ ﻣﺮدم ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن( ) اِﻧﱢﻰ ﻟَﻌَﻤَﻠِ ُ‬
‫)ﺷﻌﺮاء‪ ) (١٦٨/‬ﺑﺎ ﺟﻬﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺎهﻞ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎر‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر و‬
‫ﻧﻪ ﻧﮕﺎﻩ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﺷﻤﻦ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎى او را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﮔﻨﺎهﻰ اﻧﺠﺎم‬
‫دهﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻰ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺑﺘﺪا ﺧﻮﺑﻴﻬﺎى او را ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ و او اﺣﺴﺎس آﻨﺪ آﻪ ﻣﺎ‬
‫دوﺳﺖ او و ﻗﺪردان آﻤﺎﻻت او هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻮرى آﻪ ﺗﺬآﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ او ﺑﺮاى ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎى اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺣﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻣﺘﻜﺒﺮاﻧﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ آﻪ از ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎى ﻣﺮدان ﺧﺪا‪،‬‬
‫ﻤﺸُﻮنَ ﻋَﻠﻰَ ْاﻻَ ْرضِ هَﻮْﻧﺎ‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٦٣/‬‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ در ﺣﺮآﺖ اﺳﺖ( اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَ ْ‬
‫ﺁرى! ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ‬
‫ﻦ اِﺗﱠﺒَﻌَﻚَ ﻣِﻦَ‬
‫ﺾ ﺟَﻨﺎﺣَﻚَ ﻟِﻤَ ْ‬
‫ﺧﻔِ ْ‬
‫ﺑﺎل ﺗﻮاﺿﻊ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎز آﻦ و ﺁﻧﺎن را زﻳﺮ ﺑﺎل ﺑﮕﻴﺮ!) وَ ا ْ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ‪) .‬ﺷﻌﺮاء‪) (٢١٥/‬‬
‫ا ْﻟ ُ‬
‫از ﻟﻐﺰش ﻣﺮدم در هﻨﮕﺎم ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ ﺑﮕﺬرﻳﻢ آﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺟﻮاﻧﻤﺮدان ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ‬
‫ﻢ ا ْﻟﻴَﻮْم‪.‬‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ از او ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﻼﻣﺘﻰ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ( ﻻ ﺗَ ْﺜﺮِﻳﺐَ ﻋَﻠَ ْﻴ ُ‬
‫)ﻳﻮﺳﻒ‪) (٩٢/‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺑﺰرﮔﻮارى را رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ هﻨﮕﺎم ﻓﺘﺢ ﻣﻜّﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ او و‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ را ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺁزار دادﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد و هﻤﻪ را ﻳﻜﺴﺮﻩ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮاردى‪ ،‬ﺣﺘﻰ از‬
‫زﻳﺮدﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎز هﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪاى از رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬اﺟﻨﺎﺳﻰ را ﻧﺰد‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﻮد آﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ‬
‫ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺮادى داد آﻪ ﻣﺤﺘﺎﺟﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺮاى دﻟﻨﻮازى ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ از ﺁﻧﺎن ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ آﺮد(‬
‫ﻓﺨﺎف رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ان ﻳﻜﻮن ﻗﺪ دﺧﻞ ﻗﻠﻮب اﻻﺧﺮﻳﻦ ﺑﺸﻰء ﻓﺨﺮج اﻟﻴﻬﻢ ﻓﻘﺎل ﻣﻌﺬرةً‬
‫اﻟﻰ اﷲ‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،١٦‬ص‪) (٢٦٩‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادى آﻪ ﻣﻮرد اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻰ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫آﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﺒﺮان اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ آﻠﻤﺎﺗﻰ ﻟﻄﻴﻒ ﻳﺎ دﻋﺎﻳﻰ‪ ،‬دل او را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺁورﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ‬

‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬آﺴﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ دﻳﻦ ﺧﺪا را ﻳﺎرى آﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ اﺣﺎﻃﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫وﮔﺮﻧﻪ ﮔﺎهﻰ ﺿﺮر او ﺑﻴﺶ از ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫در آﺘﺎب اﻟﻐﺪﻳﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ؛ ﺷﺨﺼﻰ از دﻳﻮار ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﻻ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ آﻪ اﻓﺮاد ﺁن ﺧﺎﻧﻪ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ دﻳﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺮاب ﺧﻮردن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﻻى ﺑﺎم ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺮد‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻣﻨﻜﺮ اﻧﺠﺎم دادم و ﺁن اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮاب ﺧﻮردم؛ وﻟﻰ ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻜﺮ ﺷﺪى؛ ﺗﺠﺴّﺲ‬
‫و ورود ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮدم و ارﻋﺎب‪ ،‬ﻣﻨﻜﺮهﺎﻳﻰ ﺑﻮد آﻪ ﺗﻮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪى( اﻟﻐﺪﻳﺮ‪ ،‬ج‪،٦‬ص‪(١٢١‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را دﻳﺪم آﻪ در اﻃﺮاف ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺸﻐﻮل آﺸﺎورزى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در اﻳﻦ هﻮاى داغ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ دﻧﻴﺎ ﻃﻠﺒﻰ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮى او رﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد او را ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﺴﺐ ﺣﻼل‬
‫و آﺸﺎورزى از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدات اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺮگ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻻت ﻣﺮدﻩام(‬
‫ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤٦‬ص‪(٢٨٧‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻋﻜﺲ ﺑﺰرﮔﺎن را در ﺟﺎى ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺼﺐ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺑﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارهﺎى زﻳﺒﺎ ﺷﻌﺎر‬
‫ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ روى ﺑﻠﻴﻄﻬﺎى اﺗﻮﺑﻮس آﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺎرﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬و از‬
‫ﺑﻠﻨﺪﮔﻮى ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﺮدم ﺁزارى ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻈﺎﻓﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر وﺳﻮاس ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬آﻮدك ﺧﻮد را ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺁﺑﺮودارى‪ ،‬اﺳﺮاف ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
 ‫رﻳﺨﺖ و ﭘﺎش ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﻜﺎر را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺁﺑﺮوى او را ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻤﻰ در رﻓﺘﺎر ﺧﻮد دﻗّﺖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬هﺰاران از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ آﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺧﺮﻣﺎى ﺧﻮب ﺑﺮاى آﺴﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮاى او زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻼوﻩ‪ ،‬او آﻪ از ﺷﻤﺎ ﺧﺮﻣﺎ درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﻜﺮدﻩ؛ ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ او ﺧﺮﻣﺎ ﻧﺪهﻴﻢ و ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ﻣﻘﺪار آﻤﻰ ﺑﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﺑﺎ ﺗﻨﺪى ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪا اﻣﺜﺎل ﺗﻮ را زﻳﺎد ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاى ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻬﺸﺖ از ﺧﺪا درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣّﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻣﻘﺪارى ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺪهﻴﻢ؟ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﺨﺸﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﻮ ﺗﺤﻤﻞ دﻳﺪﻧﺶ را‬
‫ﻧﺪارى‪ .‬اﮔﺮ ﺻﺒﺮ آﻨﻢ ﺗﺎ او درﺧﻮاﺳﺖ آﻨﺪ و ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﻮل ﺁﺑﺮوى او اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻧﺰد ﻣﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤١‬ص‪(٣٦‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻣﻨﺰل ﭘﻴﺮﻣﺮدى آﻪ ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻮاﻧﺶ ﻳﻜﻰ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮى در ﺟﺒﻬﻪ اﺳﻼم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎن‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ زﻳﺮ زﻣﻴﻦ رﻓﺘﻢ و وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪر ﭘﻴﺮ ﺣﻮﻟﻪاى ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻪ زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ﺁورد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ دارﻳﻢ‬
‫آﻪ اﮔﺮ ﺁب وﺿﻮ را ﺧﺸﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب وﺿﻮ ﺳﻰ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﺪارﻳﻢ آﻪ اﮔﺮ ﭘﻴﺮﻣﺮدى ﭘﺪر ﺳﻪ ﺷﻬﻴﺪ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﭘﻠﻪ ﺑﺮاى آﺴﻰ ﺣﻮﻟﻪ‬
‫ﺁورد‪ ،‬دل او را ﻧﺸﻜﻨﻴﺪ؟‬
‫ﻣﻦ ﺗﻜﺎﻧﻰ ﺧﻮردم و دﻳﺪم آﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ او اﺳﺖ و ﻣﻦ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕﺮى را هﻢ‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت آﻨﻢ‪ .‬ﺁرى! ﻳﻚ ﺑﻌﺪى ﻓﻜﺮ آﺮدن و ﺗﻤﺎم ﺟﻮاﻧﺐ و اﺑﻌﺎد را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺁﻓﺎﺗﻰ در ﭘﻰ ﺧﻮاهﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬

‫هﺮﮔﺰ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺪاﻧﻴﻢ‬

‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﭙﻨﺪارد‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﺲ ﺧﻮدش را ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﮕﺮان ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻜﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ آﻼم را از‬
‫اﻣﺎم ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻣﺎ از آﺴﻰ آﻪ ﺧﻼﻓﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ هﺴﺘﻴﻢ؛ وﻟﻰ ﺧﺒﺮ از ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻣﺎم ﺑﺮاى روﺷﻦ آﺮدن اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاى از ﻗﺮﺁن ﺁوردﻩ و ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺳﺎﺣﺮاﻧﻰ را‬
‫آﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﻬﺪﻳﺪ از ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮهﺎ ﺟﻤﻊ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ‬
‫ﻣﻮﺳﻰ را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮﻩ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻧﺪ و ﺗﻬﺪﻳﺪات ﻓﺮﻋﻮن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺣﺮان هﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ‬
 ‫آﺎﻓﺮ و از ﻃﺮﻓﺪاران ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻏﺮوب هﻤﺎن روز ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻣﻮﺳﻰ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻧﺪ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫ﻓﺮﻋﻮن ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادى اﻣﺮوز راﻩ ﺧﻼف روﻧﺪ و ﻳﺎ آﺎر ﺧﻼﻓﻰ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﻣﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﻣﺎ ﭼﻮن از ﻋﺎﻗﺒﺖ آﺎر ﺧﻮد و ﺁﻧﺎن ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻼﻓﻜﺎر را ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ ﻓﺎﺳﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺮاى هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ آﻪ‪ :‬ﺗﻮ از ﻳﺎران ﺟﺪم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم هﺴﺘﻰ و در‬
‫ﺟﻨﮕﻬﺎ ﻓﺪارآﺎرﻳﻬﺎى زﻳﺎدى آﺮدﻩاى‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬از ﻳﺎران ﭘﺪرم ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ و ﺑﻌﺪ از او هﻢ از‬
‫ﻳﺎران ﺑﺮادرم اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﺑﻮدﻩاى‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪ رزﻣﻨﺪﮔﻰ ﺗﻮ در ﺟﻨﮕﻬﺎ درﺧﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اآﻨﻮن ﻣﻦ ﺑﻪ آﺮﺑﻼ‬
‫ﻣﻰروم‪ .‬ﭼﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺮاى ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻦ ﺑﻪ آﺮﺑﻼ ﺑﻴﺎﻳﻰ‪.‬‬
‫او در ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩام‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺣﺎل ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫و در ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ‪ ،‬اﻣﺎم را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﮔﺮﻳﻪهﺎ ﻣﻰآﺮد آﻪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ آﺴﻰ آﻪ‬
‫ﻋﻤﺮى در ﺟﺒﻬﻪهﺎ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺁﺧﺮ اﻟﻬﻰ ﻣﺮدود ﺷﺪ؟‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اى ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪا! در ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﻰ آﺴﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﮔﻨﺎهﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﻜﻦ! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺁن ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬و درﺑﺎرﻩ ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻰ از ﮔﻨﺎﻩ آﻮﭼﻜﻰ آﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫دادﻩاى‪ ،‬ﺧﻮد را در اﻣﺎن ﻧﺪان؛ زﻳﺮا ﭼﻪ ﺑﺴﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﻋﺬاب ﺷﻮى( ﻳﺎ ﻋﺒﺪاﷲ ﻻ ﺗﻌﺠﻞ ﻓﻰ ﻋﻴﺐ‬
‫اﺣﺪ ﺑﺬﻧﺒﻪ ﻓﻠﻌﻠّﻪ ﻣﻐﻔﻮر ﻟﻪ و ﻻ ﺗﺄﻣﻦ ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﻚ ﺻﻐﻴﺮ ﻣﻌﺼﻴﺔ ﻓﻠﻌﻠﻚ ﻣﻌﺬّب ﻋﻠﻴﻪ‪) .‬ﺧﻄﺒﻪ ‪ ،١٤٠‬ﻓﻴﺾ‬
‫اﻻﺳﻼم( )‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﺮاب ﺁﻳﺖ اﷲ ﻣﺪﻧﻰ از ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ را هﺪاﻳﺖ آﺮد‪ .‬او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ او آﺎر آﺮد ﺗﺎ ﻃﻠﺒﻪ ﺷﺪ و در ﺣﻮزﻩ ﻗﻢ و ﻧﺠﻒ ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺶ را اداﻣﻪ دادﻩ‪ .‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺁﻣﺪ و‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ و دﻓﺎع از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺮآﺖ آﺮد و ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ آﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ را هﻢ ﺳﺮاغ دارﻳﻢ آﻪ ﻋﻤﺮى ﺧﻮد را ﻣﺬهﺒﻰ ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در اﺛﺮ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪن‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺣﻮادث‪ ،‬راﻩ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺑﻰﺗﻔﺎوت و ﻳﺎ ﺿﺪﻣﺬهﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺟﺎﻟﺐ‬

‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺪاواى ﻣﺮﻳﺾ‬
‫ﻣﻰﭘﺮدازد‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻋﻤﺮ آﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺧﻮد ﭘﺰﺷﻚ در ﺣﺎدﺛﻪاى ﺟﺎن دهﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﻮد ﺑﺮﺗﺮﺑﻴﻨﻰ و ﺣﺴﻦ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻳﻜﻰ و‬
‫روﺳﻴﺎهﻰ دﻳﮕﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﻳﻤﺎن هﻨﮕﺎم دﻳﺪن ﺣﺮام ﺑﻪ هﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮرد؛ ﺟﺰ ﺁﻧﻜﻪ ﺁن را‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ( ﻻ ﺗﺤﻤﻞ ﻟﻌﻴﻦ ﻣﺆﻣﻨﺔ ﺗﺮى اﻟﻠّﻪ ﻳﻌﺼﻰ ﻓﺘﻄﺮف ﺣﺘﻰ ﻳﻐﻴّﺮﻩ(‬

‫اﺻﻮﻟﻰ را آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت آﺮد!‬

‫‪ .١‬در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﻜﺮ ﺗﺠﺴﺲ ﻧﻜﻨﻴﻢ! اﮔﺮ ﺧﻼﻓﻰ روﺷﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻬﻰ آﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣّﺎ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاغ‬
‫آﺸﻒ ﺧﻼف ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﻃﻮرى اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺎ زﺧﻢ زﺑﺎن ﺑﺰﻧﻨﺪ )در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮادى آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻨﻬﻜﺎر ﺣﺴﺎدت دارﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﻬﻰ ﻣﺎ را ﭼﻤﺎﻏﻰ ﻋﻠﻴﻪ او ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻬﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ(‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﺷﺆون اﻓﺮاد را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬آﺴﻰ را آﻪ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﮔﻨﺎهﻰ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻨﻰ ﻧﻬﻰ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .٤‬اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل دهﻴﻢ آﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻼﻓﻜﺎر ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻣﻨﻄﻖ و ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ دارد و ﺧﻼف او ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﺮ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ؛ ﻣﺜﻞ آﺴﻰ آﻪ ﺧﺒﺮ از ﺳﺎﻟﺮوز ﺷﻬﺎدت ﻓﻼن اﻣﺎم ﻧﺪارد و‬
‫ﻋﺮوﺳﻰ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .٥‬ﺷﺆون ﺧﻮدﻣﺎن را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .٦‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﻪ ﻓﺮد در ﻗﺎﻟﺒﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ آﻪ ﻧﻈﺎم ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﻮد )ﮔﺎهﻰ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮى در ﻣﻮرد ﻓﺮدى ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد از ﻧﻈﺎم ﻣﻰﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪ .٧‬ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻨﻴﻢ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎر‪.‬‬
‫‪ .٨‬ﺧﻮد را ﺑﺮﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .٩‬اﺻﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .١٠‬ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎﻧﻰ و ﻣﻜﺎﻧﻰ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ )ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‬
‫ﺧﻼف آﺮد و ﺷﻤﺎ او را در ﺳﺮزﻣﻴﻦ آﻔﺎر ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬در ﺁﻧﺠﺎ اﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪّ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﺎر ﺷﻤﺎ او ﺑﻪ‬
‫آﻔﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد( وﺳﺎﺋﻞ‪) ٣١٨ ،١٨ ،‬‬

‫هﺸﺪارهﺎ‬
‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻜّﺎر ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﺮ و ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺷﻴﻄﻨﺖ دارد‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺮاى وادار آﺮدن ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮ‬
‫از راﻩ ﻣﻌﺮوف وارد ﻣﻰﺷﻮد؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -١‬روح اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ آﺎرهﺎى ﺟﺰﺋﻰ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻰدهﺪ ﺗﺎ ﻇﺮف روح را ﭘﺮ آﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﺮاى‬
‫آﺎرهﺎى ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻓﺮد را ﺑﻪ آﺎرهﺎى ﻧﻴﻜﻰ وادار ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﻏﺮور و ﻋﺠﺐ و ﻳﺎ‬
‫ﺳﻤﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﭼﻨﺎن اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ آﺎرهﺎى ﻧﻴﻚ وادار ﻣﻰآﻨﺪ ﺗﺎ روح را از ﻋﺒﺎدت ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺳﺎزد و روح ﻳﻜﺴﺮﻩ ﺗﺮك‬
‫ﻋﺒﺎدت آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻴﺎن ﺣﻖ‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٥‬ﮔﺎهﻰ ﭼﻬﺮﻩ ﻋﺒﺎدى را ﭘﺮرﻧﮓ ﻣﻰآﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ آﻤﺮﻧﮓ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ آﻤﻴﻞ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى آﻤﻴﻞ! ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و‬
‫اﻟﻪ ﺷﻨﻴﺪم آﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﻓﺮادى را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺰرگ زﺷﺖ وادار ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ زﻧﺎ و ﺷﺮب ﺧﻤﺮ و‬
‫رﺑﺎ و ﻗﻤﺎر و ﻧﻈﻴﺮ ﺁن‪ .‬ﺳﭙﺲ )ﺑﺮاى ﺁرام آﺮدن وﺟﺪان دﻳﻨﻰ( ﻋﺒﺎدات ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺳﺨﺖ را ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻰ ﻣﻰآﻨﺪ؛ ﻧﻈﻴﺮ رآﻮع و ﺳﺠﻮدهﺎى ﺑﺎ ﺧﻀﻮع و ﺧﺸﻮع‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ‬
‫رهﺒﺮان اﻧﺤﺮاﻓﻰ وا ﻣﻰدارد( ﻳﺎ آﻤﻴﻞ اﻗﺴﻢ ﺑﺎﷲ ﺳﻤﻌﺖ رﺳﻮل اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﻳﻘﻮل ان اﻟﺸﻴﻄﺎن اذا‬
‫اﺣﻤﻞ ﻗﻮﻣﺎ ﻋﻠﻰ اﻟﻔﻮاﺣﺶ ﻣﺜﻞ اﻟﺰﻧﺎ و ﺷﺮب اﻟﺨﻤﺮ و اﻟﺮﺑﺎ و ﻣﺎ اﺷﺒﻪ ذﻟﻚ ﺣﺒّﺐ اﻟﻴﻬﻢ اﻟﻌﺒﺎدة اﻟﺸﺪﻳﺪة‬
‫و اﻟﺨﺸﻮع و اﻟﺮآﻮع و اﻟﺨﻀﻮع و اﻟﺴﺠﻮد ﺛﻢ ﺣﻤﻠﻬﻢ وﻻﻳﺔ اﻻﺋﻤﺔ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺪﻋﻮن اﻟﻰ اﻟﻨﺎر‪) .‬ﺑﺤﺎر ج ‪،٧٧‬‬
‫ص ‪) (٢٧٤‬‬
‫‪ -٦‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ؛ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ‬
‫او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﻰداﻧﻰ ﭼﺮا ﺗﻮ را ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻳﺎدت هﺴﺖ آﻪ ﻗﻨﺒﺮ ﻧﺰد ﻓﻼن ﺳﺘﻤﮕﺮ رﻓﺖ و ﺗﻮ ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻨﺒﺮ اﺣﺘﺮام‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻰ و ﺑﺮاى او ﻗﻴﺎم و از او ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدى؟ ﺳﺘﻤﮕﺮ از ﺗﻮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ در ﺣﻀﻮر ﻣﻦ ﺑﺮاى ﻏﻼم ﻋﻠﻰ‬
‫اﺣﺘﺮام ﻣﻰﻧﻬﻰ؟! ﮔﻔﺘﻰ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺨﻴﺰم‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﻟﻬﻰ ﺑﺎﻟﻬﺎى ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺣﺘﺮام او‬
‫ﻣﻰﮔﺴﺘﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﺘﻤﮕﺮ هﻤﻴﻦ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ را ﺑﺮاى ﺧﺎدم ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻴﻨﻪاش‬
‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ و ﻗﻨﺒﺮ را ﺗﺤﺖ ﺁزار ﺧﻮد ﻗﺮار داد و ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ از ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ آﻪ آﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻗﻨﺒﺮ ﺑﺰﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫آﺴﻰ ﻧﮕﻮﻳﻢ‪ .‬آﻴﻔﺮ زﻣﺎن ﻧﺸﻨﺎﺳﻰ ﺗﻮ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻣﺎر ﺑﻮد( ﺳﻔﻴﻨﺔ اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،١‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،٥٩٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫ﺳﺨﻦ و ﺳﺨﻨﻮرى ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ص ‪(١٨٨‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﻣﺎر ﮔﺰﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﻣﻌﺮوف اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد؛ وﻟﻰ ﻣﻌﺮوﻓﻰ آﻪ در دروﻧﺶ ﻣﻨﻜﺮى‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺮآﺎﺗﻰ از ﻣﺎ ﺳﺮ ﻣﻰزﻧﺪ آﻪ ﻣﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻴﻢ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎﻧﻰ و ﻣﻜﺎﻧﻰ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ اﻣﺮوز آﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ را ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻢ‪،‬‬
 ‫ﮔﺮوهﻰ از ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎزار ﻧﺰدم ﺁﻣﺪﻧﺪ و از اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎزار آﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻓﻠﻪهﺎى ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ ﻧﻤﺎزش را‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮوﻩ زﻳﺎدى در ﻧﻤﺎز ﺷﺮآﺖ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻼﻳﻪهﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺎم‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻮاﻓﻞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ؛ وﻟﻰ اﻳﻦ ﻣﻌﺮوﻓﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم را از ﺷﺮآﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫در ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬

‫از آﺠﺎ ﺷﺮوع آﻨﻴﻢ؟‬

‫‪ -١‬از ﺧﻮد ؛‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم ﻣﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ و ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺳﻔﺎرش‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺧﻮدﻣﺎن ﻋﻤﻞ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺸﻤﻮل اﻧﺘﻘﺎدهﺎى ﺗﻨﺪ ﻗﺮﺁن ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻔﻌَﻠُﻮن‪.‬‬
‫اى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩاﻳﺪ! ﭼﺮا ﺁﻧﭽﻪ را ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﺪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ؟) ِﻟﻢَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮنَ ﻣﺎ ﻻ ﺗَ ْ‬
‫)ﺻﻒ‪) (٣/‬‬
‫و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﺳﻔﺎرش ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﺧﻮدﺗﺎن را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻔﺴَﻜُﻢ ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٤٤/‬‬
‫ﻣﺮُونَ ا ْﻟﻨﱠﺎسَ ﺑِﺎ ْﻟﺒِﺮﱢ وَ ﺗَ ْﻨﺴَ ْﻮنَ اَ ْﻧ ُ‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟) اَﺗَ ْﺄ ُ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﺎ ﺧﻮدم آﺎرى را اﻧﺠﺎم ﻧﺪهﻢ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺁن را ﻧﻤﻰآﻨﻢ و ﺗﺎ‬
‫ﺧﻮدم از آﺎرى دورى ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از ﺁن ﺑﺎز ﻧﻤﻰدارم( و ﻻ اﻧﻬﺎ آﻢ ﻋﻦ ﻣﻌﺼﻴﺔ اﻻ و اﺗﻨﺎهﻰ ﻗﺒﻠﻜﻢ‬
‫ﻋﻨﻬﺎ‪) .‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪) (١٧٥‬‬
‫ﺁرى! ﺁﺋﻴﻨﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ زﺷﺘﻰ و زﻳﺒﺎﻳﻰ را ﻧﺸﺎن دهﺪ آﻪ ﺧﻮدش ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬رﻣﺰ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ رﻣﺰ وﺟﻮب( ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آﺴﻰ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﺻﺎﻟﺢ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮ ﻣﻦ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻰ آﻨﺪ(‬

‫‪ -٢‬از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ؛‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﺻﻼح ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﻣﻘﺪم ﺑﺮ اﺻﻼح ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ!‬
‫ﻞ ِﻻَزْواﺟِﻚَ وَ ﺑَﻨﺎﺗِﻚَ وَ‬
‫اول ﺑﻪ دﺧﺘﺮان و هﻤﺴﺮاﻧﺖ ﺳﻔﺎرش آﻦ و ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺎن دﻳﮕﺮ( ﻳﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﻨﱠﺒِﻰﱡ ُﻗِ ْ‬
‫ﻤ ْﻮﻣِﻨِﻴﻦ‪) .‬اﺣﺰاب‪) (٥٩/‬‬
‫ﻧِﺴﺂءِ ا ْﻟ ُ‬
‫و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اى ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺧﻮد را از ﺁﺗﺶ ﺣﻔﻆ آﻨﻴﺪ!) ﻳﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮا‬
‫ﻢ ﻧﺎرَا )ﺗﺤﺮﻳﻢ‪ .(٦/‬در رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺣﻔﻆ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از‬
‫ﻜ ْ‬
‫هﻠِﻴ ُ‬
‫ﻢ وَ اَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻔﺴَ ُ‬
‫ﻗُﻮا اَ ْﻧ ُ‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﺔ( )‬
‫ﻗﺮﺁن در ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻳﻜﻰ از اﻧﺒﻴﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬او ﺧﺎﻧﺪان و ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد( وَ‬
‫ﻪ ﺑِﺎ ْﻟﺼﱠﻠﻮةِ وَ اﻟﺰﱠآﺎة‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪) (٥٥/‬‬
‫هﻠَ ُ‬
‫ﻣ ُﺮ اَ ْ‬
‫آﺎنَ ﻳَ ْﺎ ُ‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در روز ﻋﺎﺷﻮرا اﺑﺘﺪا ﻋﻠﻰ اآﺒﺮ را ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻌﺪ ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ را‪ .‬اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در رﺳﺎﻟﻪ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﻖ وﻳﮋﻩاى ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻞ ﻓﻰ‬
‫ﻗﺮﺁن از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد ﺳﻮز و ﮔﺪازى دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ اﺳﺖ( اِﻧّﺎ ُآﻨّﺎ ﻗَ ْﺒ ُ‬
‫ﺸﻔِﻘِﻴﻦ‪) .‬ﻃﻮر‪) (٢٦/‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫هﻠِﻨﺎ ُ‬
‫اَ ْ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺗﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن اﺻﻼح ﻧﺸﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﺮاغ دﻳﮕﺮان ﻧﺮود‪ ،‬زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ‬
‫ﻪ‬
‫هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴّﺖ هﺪاﻳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ دﻳﮕﺮان ﺣﺮف ﺣﻖ را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁن‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻧﻮح) اِﻧﱠ ُ‬
‫هﻠِﻚ‪) .‬هﻮد‪ ) (٤٦/‬و هﻤﺴﺮ ﻟﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﻟَ ْﻴﺲَ ﻣِ ْ‬
‫اﺻﻼح ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨﺎى اﺻﻼح ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎى در آﻨﺎر هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ در اﺑﺘﺪاى ﺑﻌﺜﺖ ﻣﺄﻣﻮر ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺶ را هﺸﺪار دهﺪ( وَ اَ ْﻧﺬِ ْر‬
‫ﻋَﺸِﻴﺮَﺗَﻚَ ْاﻻَ ْﻗﺮَﺑِﻴﻦ‪) .‬ﺷﻌﺮاء‪) (٢١٤/‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ از ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﺮدان ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺮهﻮن هﻤﻔﻜﺮى و هﻤﻜﺎرى و هﻤﻴﺎرى هﻤﺴﺮ و ﺑﺴﺘﮕﺎن‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ اﮔﺮ آﺴﻰ ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺎزو و هﻤﻜﺎر او ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﻦ‬
‫ﺳﻌﺎدة اﻟﺮﺟﻞ ان ﻳﻜﻮن ﻟﻪ وﻟﺪ ﻳﺴﺘﻌﻴﻦ ﺑﻬﻢ‪) .‬ﻓﺮوع آﺎﻓﻰ‪ ،‬ج‪ ،٦‬ص‪) (٢‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﺻﻼح ﻧﺴﻞ ﺑﺎ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺴﻞ ﺻﺎﻟﺤﻰ هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از اﺑﺘﺪا در اﻧﺘﺨﺎب هﻤﺴﺮ و ﺳﭙﺲ در ﺗﻬﻴﻪ ﻟﻘﻤﻪ ﺣﻼل و اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﺎد ﮔﺎﻣﻬﺎى ﻋﻤﻴﻖ و زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ‬
‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻨﻴﺪﻩام در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺮدان ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺑﻪ زﻧﺎن ﺷﻤﺎ ﺗﻨﻪ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﺣﻴﺎ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ آﻨﺪ آﺴﻰ را آﻪ از ﺧﻮد ﻏﻴﺮت ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰدهﺪ( در ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺮدى ﻟﻘﺐ »دﻳﻮث« دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،١٠٠‬ص ‪) (٢٤٩‬‬

‫‪ -٣‬از ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ؛‬
 ‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺪارد و ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت رﺳﻴﺪﻩ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﮔﻮﻳﺎى ﺁن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻚ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از‬
‫ﺁن اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ . ١‬در زﻣﺎن ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ( ﻓَﻤﺎ ﺁﻣَﻦَ ﻟِﻤُﻮﺳَﻰ اِﻻﱠ ُذرﱢﻳﱠﺔٌ ﻣِ ْ‬
‫ﻦ ﻗَ ْﻮﻣِﻪ‪.‬‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪) (٨٣/‬‬
‫‪ . ٢‬ﻧﺎراﺣﺘﻰ آﻔﺎر از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺣﻀﺮت‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن را ﺟﺬب آﺮدﻩ ﺑﻮد( اﻓﺴﺪ ﺷﺒّﺎﻧﻨﺎ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪،‬‬
‫ج ‪ ،١٨‬ص ‪) (١٨٢‬‬
‫‪ . ٣‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬روح ﻧﻮﺟﻮان هﻤﭽﻮن زﻣﻴﻦ ﺧﺎﻟﻰ اﺳﺖ و ﺁﻣﻮزش ﻧﻮﺟﻮان ﻧﻘﺶ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ‬
‫اﺳﺖ( اﻧّﻤﺎ ﻗﻠﺐ اﻟﺤﺮث آﺎﻻرض اﻟﺨﺎﻟﻴﻪ )ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ‪) (٣١‬‬
‫‪ . ٤‬در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﻋﻠﻴﻚ ﺑﺎﻻﺣﺪاث ﻓﺎﻧﻬﻢ اﺳﺮع اﻟﻰ اﻟﺨﻴﺮ؛ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺮا آﻪ‬
‫ﺁﻧﺎن زودﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﻴﺮ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ( وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬ج‪ ،١١‬ص ‪(٤٤٨‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﭘﻴﺮان ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﺮدﻧﺪ( واﻓﻘﻨﻰ اﻟﺸﺒﺎن و ﺧﺎﻟﻔﻨﻰ‬
‫اﻟﺸﻴﻮخ‪) .‬ﺟﻮان‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪) (٢٤٨‬‬

‫‪ -٤‬هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ؛‬
‫ﺑﻌﺪ از اﺻﻼح ﺧﻮد و ﺑﺴﺘﮕﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ اﺻﻼح هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﺮا ﻣﺮدم هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺧﻮد را ﺁﻣﻮزش ﻧﻤﻰدهﻨﺪ؟ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ؟ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ؟ و ﭼﺮا هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ ﺁﻣﻮزش ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦ هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺑﻰﺗﻔﺎوت را ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻗﺮار‬
‫ﺧﻮاهﻢ داد( آﻨﺰ اﻟﻌﻤﺎل‪ ،‬ج ‪ ،٣‬ص ‪(٦٨٤‬‬
‫از ﺁﻓﺎت ﺷﻬﺮهﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ و اﻳﺠﺎد ﻣﺮاآﺰ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬آﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪن و ﻳﺎ ﺑﻰرﻧﮓ ﺷﺪن‬
‫ﻧﻈﺎم هﻤﺴﺎﻳﻪدارى اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ اﮔﺮ هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺪهﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫را ﺣﻞ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﻰﺳﻮاد روزى ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﺰد هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺎﺳﻮاد درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺑﻮدﺟﻪاى آﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺮاى ﺳﻮادﺁﻣﻮزى ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان هﺰاران ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﺑﻰﻣﺴﻜﻨﻬﺎ ﺗﻬﻴﻪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺁرى! اﮔﺮ هﻤﺴﺎﻳﮕﺎن در ﻋﺰا و ﺷﺎدى و ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺎ دﻟﺴﻮزى ﻳﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺣﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺤﻠّﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻰ آﻪ ﻣﺤﻞ آﺎرش ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻳﺎ ﻣﺪرﺳﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻮدآﻰ آﻪ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ را ﺗﺤﻤﻞ آﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ . ١‬ﺑﻴﺪار آﺮدن آﻮدك ﺧﻮاب ﺁﻟﻮد در اول ﺻﺒﺢ‪.‬‬
‫‪ . ٢‬ﺑﻐﻞ آﺮدن ﺁن در ﺳﺮﻣﺎ و ﮔﺮﻣﺎ و ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺑﺮف و ﺑﺎران‪.‬‬
 ‫‪ . ٣‬ﺗﺄﺧﻴﺮى آﻪ در ﻣﺤﻞ آﺎر دارد‪.‬‬
‫‪ . ٤‬ﺑﻮدﺟﻪاى آﻪ ﺻﺮف هﺰﻳﻨﻪ ﻣﻬﺪ آﻮدك ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ هﻤﺴﺎﻳﮕﻰ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎى ﺑﺰرﮔﺴﺎل و ﺑﻰ ﺑﭽﻪاى ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ آﻮدك هﻤﺴﺎﻳﻪ را ﻧﮕﻬﺪارى آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎدر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ و ﺳﺮ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺮود‪.‬‬
‫و ﻣﺮﻳﻀﻰ را از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت دهﺪ؛ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮود و ﺑﺪون ﻧﮕﺮاﻧﻰ درس ﺑﻬﺘﺮى دهﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺑﺮآﺎت در‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻐﻠﻬﺎ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﻰ آﻪ هﺮ هﻔﺘﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻠﻪ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺮﻳﻀﻬﺎى آﻢ درﺁﻣﺪ ﻣﺤﻠّﻪ را درﻣﺎن آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ روﻧﻖ ﻣﻰدهﺪ؛‬
‫روﺣﻴﻪ ﻣﺮدﻣﻰ ﺧﻮد را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا آﻤﻚ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﭘﺰﺷﻚ هﻢ آﺎرى داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﺑﺮاﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ و اﮔﺮ ﺳﻔﺮى داﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ او را‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ رواﺑﻂ اﮔﺮ ﺑﺮاى ﺧﺪا و ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺻﺤﻴﺢ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺮآﺰﻳﺖ ﻣﺴﺠﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬّت‬
‫ﺑﺨﺶ اﺳﺖ و آﺎم هﻤﻪ را از ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ ﭘﺮ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺑﺎ آﻤﻚ روﺣﺎﻧﻰ ﺷﺨﺺ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ دﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻣﺎﻧﺖ دادن آﺘﺎب‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﺮﻳﺪ‬
‫آﺘﺎب از دوش ﻣﺮدم ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎزل ﺑﺰرگ و وﺳﺎﺋﻞ ﻻزم‪ ،‬اﺟﺎرﻩ ﺗﺎﻻر‬
‫و ﻇﺮوف ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺧﻴﺮ از دوش ﻣﺮدم ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻴﻒ آﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻌﻀﻰ‬
‫از دﺳﺘﻮرات اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﭘﻮل و ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻋﻤﺮ را ﺗﻠﻒ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ .‬وزﻳﺮ ﺑﻬﺪارى ﺟﻤﻬﻮرى‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺻﺤﻴﺢ و ﺑﻪ ﺣﻖ در ﻣﻮرد ﺷﻴﺮ ﻣﺎدر و ﺗﻮﺟﻪ دادن ﻣﺎدران ﺷﻴﺮدﻩ ﺑﻪ‬
‫رواﻳﺎت و ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎى اﺳﻼم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اهﻤﻴﺖ ﺷﻴﺮ ﻣﺎدر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺻﺪهﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ از آﺸﻮرهﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻰ آﻨﻴﻢ و در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﻣﺠﻬّﺰ در ﻧﻘﺎط ﻣﺤﺮوم‪،‬‬
‫ﮔﺎﻣﻬﺎى ﻣﻬﻤﻰ ﺑﺮدارﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﺎم آﻨﺪ‬

‫ﻣﻨﻜﺮات ﻓﺮدى را اﻓﺮاد ﻧﻬﻰ ﻣﻰ آﻨﻨﺪ و ﻣﻨﻜﺮات ﻗﺒﻴﻠﻪاى را ﻗﺒﻴﻠﻪهﺎ؛ اﻣﺎ ﮔﺎهﻰ ﻣﻨﻜﺮات در ﺳﻄﺢ‬
‫وﺳﻴﻌﻰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ آﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺣﺮآﺖ دوﻟﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﻬﻰ از ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﺑﺮ‬
 ‫ﻣﺮدﻣﻰ ﺗﺠﺎوز ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬و ﺷﻌﻠﻪ ﺟﻨﮓ در ﻣﻴﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻣﺮدم ﺑﺎﻻ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬اﮔﺮ اﺻﻼح و‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﻧﺎﻣﻪ و ﺗﺬآﺮ آﺎرﺳﺎز ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﻴﺰﻧﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ اﺻﻼح ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺘﺠﺎوز ﺗﻦ ﺑﻪ اﺻﻼح و ﻣﻌﺮوف ﻧﺪاد‪ ،‬ﺑﺮ او ﺑﺸﻮرﻧﺪ و ﺑﺎ ﻗﻴﺎم ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ او را ﺳﺮآﻮب آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮآﻮب‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻘﺪرى ﻣﺤﻜﻢ و ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻣﺘﺠﺎوز‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﺪا ﺑﺮﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺣﺮآﺘﻬﺎى دﻓﻌﻰ و ﺳﻄﺤﻰ و‬
‫ﺣﺪَﻳﻬُﻤﺎ ﻋﻠَﻰَ‬
‫ﺖ اِ ْ‬
‫ن ﺑَﻐَ ْ‬
‫ﺻﻠِﺤُﻮا ﺑَ ْﻴﻨَﻬُﻤﺎ ﻓَﺎِ ْ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦَ ا ْﻗﺘَﺘَﻠُﻮا ﻓَﺎَ ْ‬
‫اﻳﺬاﺋﻰ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻧﻜﻨﻨﺪ( وَ اِن ﻃﺎﺋِﻔَﺘﺎنِ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻣﺮِ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺣﺠﺮات‪) (٩/‬‬
‫ﺧﺮَى ﻓَﻘﺎﺗِﻠﻮُا اﻟﱠﺘِﻰ ﺗَ ْﺒﻐِﻰ ﺣَﺘّﻰ ﺗَﻔِﻰء اِﻟﻰ اَ ْ‬
‫ﻻ ْ‬
‫ْا ُ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ آﻪ ﻃﺒﻖ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻓﺮدى ﻧﻴﺰ ﺗﺬآﺮ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ آﺮد؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎر ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ دوﻟﺖ ﺣﺎﻣﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬
‫آﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ ،‬زودﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ دﺳﺖ از ﺧﻼف ﺑﺮ ﻣﻰدارد‪.‬‬
‫هﻤﻜﺎرى دوﻟﺖ و ﻣﺮدم هﻤﻴﺸﻪ آﺎرﺳﺎز ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و هﻴﭻ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺗﻮﻓﻴﻖ آﺎﻣﻞ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺁورد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاى اﺟﺮاى اﺣﻜﺎم ﻧﻮراﻧﻰ اﺳﻼم ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ در آﺎر ﺑﺎﺷﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرى از اﺣﻜﺎم آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﺪرت دارد‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺁرى! وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﺑﺮاى‬
‫اﺟﺮاى اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻟﻢ ﺳﺎزى ﻣﺤﻴﻂ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردى آﻪ در اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف و رهﺎ آﺮدن ﻣﻨﻜﺮات ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ دارد‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ دوﻟﺖ‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮدارى‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و ارﮔﺎﻧﻬﺎ در ﺳﺎﻟﻤﺴﺎزى ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ و ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﻓﻜﺮى و‬
‫اﺧﻼﻗﻰ اﻓﺮاد اﺛﺮ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﻰ از ﻗﺮﺁن را ﻧﻘﻞ آﻨﻴﻢ ‪:‬‬
‫‪ . ١‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم از رود ﻧﻴﻞ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ را دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻮراً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از ﻣﻮﺳﻰ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آﻪ ﺣﻀﺮت‬
‫ﻢ ﻗﺎﻟُﻮا ﻳﺎ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻜﻔُﻮنَ ﻋَﻠﻰ اَﺻْﻨﺎمٍ ﻟَ ُ‬
‫ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن ﺑﺖ ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﮔِﺮدَش ﻋﺒﺎدت آﻨﻨﺪ‪ )«.‬اَﺗَ ْﻮا ﻋَﻠﻰ ﻗَ ْﻮمٍ ﻳَ ْﻌ ُ‬
‫ﻢ ﺁﻟِﻬَﺔ‪) .‬اﻋﺮاف ‪) (١٣٨‬‬ ‫ﻞ ﻟَﻨﺎ اِﻟﻬَﺎً آَﻤﺎ ﻟَ ُ‬
‫ﻬ ْ‬ ‫ﺟﻌَ ْ‬
‫ﻣُﻮﺳَﻰ ا ْ‬
‫اﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ هﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﭘﺎآﺴﺎزى آﺮد‪.‬‬
‫‪ . ٢‬ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ آﻪ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻃﻼﻳﻰ ﺗﻮ را ﺁﺗﺶ ﻣﻰزﻧﻢ و ﺧﺎآﺴﺘﺮش را‬
‫ﺴﻔَﺎً‪) .‬ﻃﻪ‪) (٩٧/‬‬
‫ﻪ ﻓِﻰ ا ْﻟ َﻴﻢﱢ ﻧَ ْ‬
‫ﺑﻪ درﻳﺎ ﻣﻰرﻳﺰﻳﻢ‪ُ )«.‬ﺛﻢﱠ ﻟَﻨَ ْﻨﺴِﻔَﻨﱠ ُ‬
‫‪ . ٣‬ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﻚ ﺗﻨﻪ ﺗﺒﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وارد ﺑﺘﻜﺪﻩ ﺷﺪ و هﻤﻪ ﺑﺖهﺎ را ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻢ ﺟُﺬاذَاً )اﻧﺒﻴﺎ ‪) (٥٨‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺗﺒﺮ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺖ ﺑﺰرگ ﺁوﻳﺨﺖ( ﻓَﺠَﻌَﻠَ ُ‬
‫‪ . ٤‬ﻣﺎﺟﺮاى ﻣﺴﺠﺪ ﺿﺮار ؛ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ‬
‫دﻳﮕﺮى ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﺳﺎﻳﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎى ﺧﻮد را ﺗﻤﺮآﺰ دهﻨﺪ و ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺎرﺟﻰ ارﺗﺒﺎط‬
 ‫ﺑﺮﻗﺮار آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺴﺠﺪﺷﺎن از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫دﻋﻮت آﺮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺰار آﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺘﻰ ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺁﻧﻜﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﺮاى ﺧﺮاب آﺮدن ﻣﺴﺠﺪى آﻪ‬
‫ﻣﺮآﺰ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ آﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ اﺷﺎرﻩ ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﭼﻬﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪاى آﻪ از ﻗﺮﺁن ﻧﻘﻞ آﺮدم‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ آﻪ ﺑﺮاى اﺟﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻣﺮاآﺰ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻓﺘﻨﻪ ﺧﻴﺰ را از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺬف آﺮد؛ زﻳﺮا ﺑﺪون ﻣﺤﻮ آﺮدن ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮل و رهﺎ آﺮدن ﻋﻠﺖهﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم و ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ آﻪ ﺑﻨﺎ دارد اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را‬
‫اﺣﻴﺎ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺳﺎﻟﻤﺴﺎزى ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺎﻣﻬﺎﻳﻰ ﺑﺮدارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺒﻠﻴﻎ در ﻣﻮرد ازدواج ﺁﺳﺎن و دادن وام ازدواج ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺮاآﺰ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ در هﻤﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ‪ ،‬ﭘﺎرك هﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻬﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و‬
‫ﺣﺘﻰ ﻣﺮاآﺰ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ )ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﻣﻜﺎن دارد(؛ ﺗﺎ زﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺳﺎدﻩ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ آﺎر ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻣﺮدان ﻧﻴﺰ ﻣﺰاﺣﻤﺘﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻮارهﺎ‪ ،‬آﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻰ آﻪ در ﺁﻧﻬﺎ زﻣﻴﻨﻪ هﺎى اﻧﺤﺮاف و ﻓﺴﺎد و اﺑﺘﺬال زﻳﺎد‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﺮآﺖ هﺎ‪ ،‬ﺑﻮﺗﻴﻚ هﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﻨﺤﺮف و ﻳﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از اراﺋﻪ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ و ‪...‬‬
‫‪ -٤‬دﻗﺖ در ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻓﺮاد ﺗﺎ ﻣﻬﺮﻩ هﺎى واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺘﻨﻪ ﮔﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑﺮاى رﺷﺪ اﻓﻜﺎر ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺤﻤﺪاﷲ در ﺳﺎﻳﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ و اﻣﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ‬
‫آﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - ٥‬از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺣﻴﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﻨﺎهﺎن و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺣﻴﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز اﻧﻮاع ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن‬
‫ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻞ ﺣﻴﺎ را در ﺗﺎر و ﭘﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮاﻋﺎت آﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑﺮاى رﺷﺪ ﺧﻼﻓﻜﺎران ﭘﻴﺪا ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬دوﻟﺖ اﺟﺎزﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﻳﻰ را آﻪ ﺳﺎآﻨﺎن ﺁن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺣﻴﺎ را از دﺳﺖ‬
‫ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺴﻰ ﻧﺪهﺪ‪ .‬ﺁرى! در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﻳﻰ آﻪ ﻓﺮد در درون ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد هﻤﻪ ﺟﺎى ﺧﺎﻧﻪ‬
‫هﻤﺴﺎﻳﻪ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻴﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﺒﻨﺪى ﺑﺮاى ورود و ﺧﺮوج دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﻣﻮزﻩهﺎ‪ ،‬ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎهﻬﺎ؛ ﻳﻜﻰ از اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﻧﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى ﺑﺮاى ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺳﺎﻟﻤﺴﺎزى‬
‫ﻣﺤﻴﻂ و ﺗﺮك ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬
‫‪ - ٨‬ﻟﺒﺎس ﺷﻨﺎ را ﻣﻰﺗﻮان ﻃﻮرى ﻃﺮاﺣﻰ آﺮد آﻪ ﺿﻤﻦ ﺳﺎدﮔﻰ و ﺳﺒﻜﻰ‪ ،‬آﻮﺗﺎﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻰ را ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻢ‪:‬‬
 ‫اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم آﻮدآﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺷﻠﻮار ﺑﻠﻨﺪ وارد ﻓﺮات ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ‬
‫ﺑﻪ ﺁن دو ﻋﺰﻳﺰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﺒﺎس ﺷﻤﺎ ﺧﺮاب ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ دو ﻋﺰﻳﺰ در ﭘﺎﺳﺦ او ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺷﻠﻮار ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﺮاب ﺷﺪن دﻳﻦ و ﺣﻴﺎ اﺳﺖ‪ )«.‬ﻓﺴﺎد‬
‫اﻻزارﻳﻦ اﺣﺐ اﻟﻴﻨﺎ ﻣﻦ ﻓﺴﺎد اﻟﺪﻳﻦ‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،٤٣‬ص ‪) (٣٢٠‬‬
‫‪ -٩‬اﺳﻼم ﺑﺮاى ﺳﺎﻟﻤﺴﺎزى ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬هﻨﺮهﺎى دﺳﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ آﻮدآﺎن‪ ،‬و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﺧﻠﻰ را ﺑﻪ زن‬
‫ﺳﭙﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﺳﭙﺮدن آﺎرهﺎى ﻣﻔﻴﺪ در ﻣﺤﻞ ﺁرام ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬زن را ازﺧﺎرج ﺷﺪن ﺑﺪون دﻟﻴﻞ‬
‫و دور از ﭼﺸﻢ ﺷﻮهﺮ ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬هﺮ آﺠﺎ آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺑﻪ زن اﺟﺎزﻩ ﺧﺮوج دادﻩ اﺳﺖ؛‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺪون ﺷﻮهﺮ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺤﻴﻂ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬رهﺎ ﺷﺪن‪ ،‬وﻟﮕﺮدى‪ ،‬ﺑﻰ هﺪﻓﻰ اﺳﺖ؛ وﮔﺮﻧﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ زن اﺟﺎزﻩ‬
‫راهﭙﻴﻤﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ در ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ آﻨﮕﺮﻩ‬
‫هﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻧﻮاع ﻣﻘﺎﻻت ﺗﺨﺼﺼﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ را دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫زﻧﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ هﻤﭽﻮن ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮدان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ( در ﻗﺮﺁن هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬واذآﺮ ﻓﻰ اﻟﻜﺘﺎب اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬واذآﺮ ﻓﻰ اﻟﻜﺘﺎب ﻣﻮﺳﻰ«؛ هﻤﭽﻨﻴﻦﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬واذآﺮ ﻓﻰ‬
‫اﻟﻜﺘﺎب ﻣﺮﻳﻢ«؛ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻣﺮد ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮕﻮ و اﺳﻮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن را اﻟﮕﻮ و ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﻗﺮﺁن هﻤﺎن ﻃﻮر آﻪ از ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدان ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ و ﺁﻧﺎن را اﻟﮕﻮى دﻳﮕﺮان ﻗﺮار دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن را هﻢ اﻟﮕﻮى هﻤﻪ اهﻞ اﻳﻤﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﺎ اﻟﮕﻮ ﻗﺮار‬
‫دادن زن ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺛﺎﺑﺖ آﺮد آﻪ زن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻧﺤﺮاﻓﺎت‬
‫ﺷﻮهﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻓﻜﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زن ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻮهﺮ و ﺳﺮ ﺳﻔﺮﻩ اوﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻴﺎز‬
‫اﻗﺘﺼﺎدى در ﺷﺨﺼﻴﺖ او اﺛﺮ ﻧﻤﻰﮔﺬارد‪ .‬ﻧﺎن ﻓﺮﻋﻮن را ﻣﻰﺧﻮرد‪ ،‬وﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ او ﻗﻴﺎم ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺒﺮ ﻣﺤﻴﻂ و اﻗﺘﺼﺎد و ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺎ‬
‫هﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ اﺧﺘﻼط زن و ﻣﺮد آﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ و ﻣﻴﺪان ﺑﺮاى رﺷﺪ‬
‫ﻣﻨﻜﺮات ﺗﻨﮕﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬دﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ؛ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف هﺎ ﺁن ﻗﺪر ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺮ راﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف را‬
‫ﺑﺮاى ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻣﺸﻜﻞ و ﮔﺎهﻰ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( اﮔﺮ در اﻳﺎم اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻧﺴﻞ ﻧﻮ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﭘﺮ ﺟﺎذﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﺟﺰ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ در اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف و ﺗﺤﺼﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى زﻣﺎﻧﺒﻨﺪى ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻓﺮاهﻢ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ب ( اﮔﺮ ﺷﺮوط ازدواج را ﺑﻘﺪرى ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻳﻢ آﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ داﻣﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻃﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﻧﻴﺰ از وﻇﺎﻳﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ج ( اﮔﺮ هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز اول وﻗﺖ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺳﺮوﻳﺴﻬﺎى ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻏﺬا‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ؛ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ؛ ﻣﺸﺘﺮى ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ هﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫هﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاى ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف هﺎ )ﻧﻤﺎز( ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫د ( اﮔﺮ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎى ﻣﺒﺘﺬل ﻓﺮاوان و ارزان‪ ،‬وﻟﻰ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎى ﻏﻴﺮ ﻣﺒﺘﺬل ﮔﺮان ﻳﺎ ﻧﺎﻳﺎب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻩ ( ﺑﺴﻴﺎرى از ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﺳﺖ و ﭘﺎﮔﻴﺮ‪ ،‬آﺎﻏﺬ ﺑﺎزى ادارات و ‪ ...‬از ﻣﻮاﻧﻊ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ( اﮔﺮ از اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ دﺧﺘﺮى آﻪ ﻋﺮوﺳﻰ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺷﺪﻩ اﻳﻢ‪.‬‬
‫ز ( اﮔﺮ راﻧﻨﺪﻩاى آﻪ اﻓﺘﺎدﻩاى را از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷﺖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ح ( اﮔﺮ ﺑﺮاى ﺻﺪور آﺘﺎبهﺎى ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎرج از آﺸﻮر آﺮاﻳﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﻣﻘﺮر آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ط ( اﮔﺮ ﺑﻰ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ زﻳﺮ دﺳﺘﺎن اﺧﻢ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻮرى آﻪ از ﻣﺎ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬دروغ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ى ( اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺷﺪن زﻣﺎن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﺪﻩاى ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ك ( اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻧﺎﺑﺠﺎ ﺟﻠﻮ ازدواج ﻋﺮوس و داﻣﺎدى را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ رﻳﺎآﺎرى‪ ،‬وامﮔﻴﺮى‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ‬
‫در ازدواج وادارﻳﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﭼﻮن ﻓﻼﻧﻰ در ﻓﺎﻣﻴﻞ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺮوﺳﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻓﻼن زﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺪ هﻤﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻌﺮوف هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ و ﺑﺮﻗﻰ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از آﺎرهﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً وﻗﺖ زﻳﺎدى‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ اﮔﺮ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺻﺤﻴﺤﻰ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﻧﺸﻮد‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺧﻼﻓﻜﺎرى زﻳﺎدى ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﻮب و ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ . ١‬اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎهﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و هﻨﺮى و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﺑﺎزدﻳﺪهﺎى ﺳﺎزﻧﺪﻩ؛‬
 ‫‪ . ٢‬اﻳﺠﺎد ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ورزﺷﻰ و ﻋﻠﻤﻰ؛‬
‫‪ . ٣‬اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮع در ﺁﻣﻮزﺷﻬﺎى زﺑﺎن‪ ،‬آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺷﻨﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻨﻮﻳﺴﻰ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﻳﺴﻰ و ‪ ...‬؛‬
‫‪ . ٤‬اﻳﺠﺎد آﺎرﮔﺎهﻬﺎﻳﻰ آﻪ در ﺁن ﺑﺘﻮان از ﻧﻴﺮوهﺎى ﭘﺎرﻩ وﻗﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪى آﺮد و ﺳﻮدى ﺑﻪ اﻓﺮاد‬
‫رﺳﺎﻧﺪ؛‬
‫‪ . ٥‬ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺘﺎب ﺑﺮاى ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﻮح ﻣﺘﻨﻮع و ﺗﻮﺳﻌﻪ دادن آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪهﺎ؛‬
‫‪ . ٦‬روﻧﻖ دادن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ از ﺟﻬﺖ ﺑﺮﮔﺰارى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎى ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﻪ وﻗﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻈﺎﻓﺖ و ‪ ...‬؛‬
‫‪ . ٧‬ﭘﺨﺶ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻣﻔﻴﺪ؛‬
‫‪ . ٨‬هﻨﺮ ﺁﻣﻮزى و ﺗﺒﻠﻴﻎ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر آﻪ‪» :‬هﺮ ﻓﺮد ﻳﻚ هﻨﺮ و ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﺑﺎزوﻳﻰ«؛‬
‫‪ . ٩‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دادن ﻓﺮهﻨﮓ ﻗﺼﻪ؛‬
‫‪ . ١٠‬ﺗﻠﺨﻴﺺ آﺘﺎب هﺎى ﻣﻔﺼﻞ و روان ﻧﻮﻳﺴﻰ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺁﻧﻬﺎ در اﻧﻮاع ﻗﻄﻌﻬﺎ و آﺎﻏﺬهﺎ ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻬﺎى‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت؛‬
‫‪ . ١١‬ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﺧﺮ؛ ﺑﺨﺼﻮص ﻧﺴﻞ هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ رﺟﺎل هﻤﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ؛‬
‫‪ . ١٢‬ﺷﺮآﺖ و ﺗﻤﺎﺷﺎى ﻣﺎﻧﻮرهﺎى رزﻣﻰ؛‬
‫‪ . ١٣‬ﺗﺒﻠﻴﻎ در ﻣﻮرد ﭘﻴﺎدﻩ روى آﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺗﺮﻳﻦ و ارزان ﺗﺮﻳﻦ ورزش اﺳﺖ و ﺑﺪون وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاى‬
‫هﺮ آﺲ و در هﺮ ﺟﺎﻳﻰ اﻣﻜﺎن دارد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ هﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻰ اﺿﺎﻓﻪ آﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬هﺮ وزارﺗﺨﺎﻧﻪاى ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫آﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد ﺑﻮدﺟﻪاى در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد و از اﻣﻜﺎﻧﺎت وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻰ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى آﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻇﺎﻳﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻜﻮﻣﺖ وﻇﻴﻔﻪ دارد‬
‫ﻣﻌﺮوفهﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را اﺣﻴﺎ و از ﻣﻨﻜﺮات اﻗﺘﺼﺎدى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ‪:‬‬
‫‪ -‬آﻨﺘﺮل ﻧﺮﺧﻬﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از هﺮج و ﻣﺮج ﺑﺎزار؛‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از واﺳﻄﻪهﺎى آﺎذب آﻪ وﺳﻴﻠﻪ اى ﺑﺮاى ﮔﺮان ﺷﺪن ﺟﻨﺲ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻗﺮاردادهﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﻳﻰ آﻪ در ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﻨﺎد ﻗﺮاردادهﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬دﻗﺖ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﻣﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺮاى ﺳﭙﺮدن ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻈﺎرت آﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﭘﺨﺖ ﻧﺎن آﻪ اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ از ﻧﺎﻧﻬﺎ هﺪر ﻣﻰرود واﺳﺮاف ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻰ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺷﻐﻞ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاى ﺑﻴﻜﺎران و ﺁﻣﻮزش دادن آﺎرﮔﺮان ﺳﺎدﻩ ﺑﺮاى ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻓﻨﻰ؛ زﻳﺮا اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف و ﺑﻴﻜﺎرى زﻣﻴﻨﻪ اﻧﻮاع ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ -‬ﺁﻣﺎدﻩ آﺮدن و در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ وﺳﻴﻠﻪ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻰ آﻪ‬
‫رﺷﺪ ﻣﺮدم در ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺎﻣﮕﺬارى ﻣﻴﺎدﻳﻦ و ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻓﺮادى آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﻣﺸﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﮔﺪاهﺎى ﺗﻦ ﭘﺮور‪.‬‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاآﺰ ﭘﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺨﺶ ﺻﺪاى اذان از ﺗﻤﺎم ﻣﺮاآﺰ دوﻟﺘﻰ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮﮔﺰارى ﺟﻠﺴﺎت ﭘﻨﺪ و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺑﺮاى آﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬هﺸﺪار‪ ،‬و ﻧﻈﺎرت آﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﻦ اﺟﺮاى اﻣﻮر‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻻت روﺣﻰ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺁﻣﺎرهﺎى ﺧﻼف‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖهﺎى ﻣﻨﻔﻰ و ﻏﺮورهﺎى ﺑﻰ ﻣﺤﺘﻮا و ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﻧﺪﺑﺎزﻳﻬﺎى ﻣﺨﺮب‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻀﻌﻴﻒ اﻓﺮاد ﺧﻼﻓﻜﺎر و ﺗﺮوﻳﺞ اﻓﻜﺎر و ﻋﺎدات ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﻰ ﻋﻤﻮﻣﻰ از‬
‫ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﻬﺖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮى و ﻓﺮهﻨﮕﻰ دادن ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻼﺷﻬﺎ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻬﺎ و ﭘﺮوژﻩ هﺎى ﻋﻤﺮاﻧﻰ‪ ،‬درﻣﺎﻧﻰ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ و ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﺪن از اﺻﻮل و ارزﺷﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﻄﻊ آﺮدن دﺳﺖ ﻇﺎﻟﻤﺎن و ﻣﺘﺠﺎوزان ﺑﻪ ﺁب و ﺧﺎك و ﻧﺎﻣﻮس و ﻣﺎل ﻣﺮدم و ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﺮار دادن ﻋﻴﻮن و ﺑﺎزرﺳﻴﻦ در ﺗﺎر و ﭘﻮد ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ ﺳﻮء‬
‫ﻗﺼﺪ هﺎ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮآﺖ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺻﻒ اول ﺟﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﺧﻮد از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺴﺆوﻻن ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮد‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اﺣﻴﺎى ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺼﺐ ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎى زﻳﺒﺎ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺬآﺮات آﻮﺗﺎﻩ و ﻣﻔﻴﺪ در ﺟﺎى ﺟﺎى آﺸﻮر‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻓﺮاد و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺗﻨﺒﻴﻪ اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﭙﺮدن ﭘﺴﺖ هﺎى ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن آﺎردان و ﻋﺰل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎاهﻞ‪.‬‬
‫و ﺻﺪهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ آﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻇﺎﻳﻒ دوﻟﺖ ذآﺮ آﺮد‪.‬‬

‫ﮔﺮوهﻬﺎى وﻳﮋﻩ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮ هﻤﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ از ﮔﺮوﻩهﺎﻳﻰ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺒﻴﺎء ؛‬
‫ض ﻋَﻦِ اﻟْﺠﺎهِﻠِﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻋﺮِ ْ‬
‫ﻣ ْﺮ ﺑِﺎ ْﻟ ُﻌ ْﺮفِ وَ ا ْ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ وﻇﺎﻳﻒ اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ( وَ ْا ُ‬
‫)اﻋﺮاف‪) (١٩٩/‬‬
 ‫ﻢ‬
‫ه ْ‬
‫ﻗﺮﺁن اوﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺒﻴﺎ را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻳَ ْﺄﻣُﺮهُﻢ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﻳَﻨْﻬﺎ ُ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ) اﻋﺮاف ‪ ) ١٥٧ /‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ را ﺑﻴﺎن آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اوﻟﻴﻦ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻰ و‬
‫ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺟﺘَﻨِﺒُﻮا اﻟّﻄﺎﻏُﻮت( ﻧﺤﻞ ‪) ٣٦ /‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻃﺎﻏﻮتﭘﺮﺳﺘﻰ اﺳﺖ؛ اَنِ ا ْ‬
‫ﻋ ُﺒﺪُوا اﻟﻠﱠﻪَ وَ ا ْ‬
‫‪ -٢‬اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ؛‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺮادرش ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ آﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﺮاق ﻧﺮوﻳﺪ!‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻰﺧﻮاهﻢ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ روش ﺟﺪم رﺳﻮل ﺧﺪا ﻋﻤﻞ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ(‬
‫ارﻳﺪ ان ﺁﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ و اﺳﻴﺮ ﺑﺴﻴﺮة ﺟﺪى ‪) ...‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٤٤‬ص‪) (٣٣٩‬‬
‫‪ -٣‬ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ؛‬
‫ﻢ‬
‫ه ُ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻋﻠﻤﺎ؛ ﻣﺮدم را از ﺣﺮامﺧﻮارى و ﺣﺮام ﮔﻮﻳﻰ ﺑﺎز ﻧﻤﻰدارﻧﺪ؟) ﻟَﻮﻻ ﻳَﻨْﻬﺎ ُ‬
‫ﻢ ا ْﻟﺴﱡﺤْﺖ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (٦٣/‬‬
‫ﻢ ْاﻻِ ْﺛﻢَ وَ اَ ْآﻠِﻬِ ُ‬
‫ﻦ ﻗَ ْﻮﻟِﻬِ ُ‬
‫ا ْﻟﺮﱠﺑﺎﻧِﻴﱡﻮنَ وَ ْاﻻَﺣْﺒﺎ ُر ﻋَ ْ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﻟﻴﻞ هﻼآﺖ اﻗﻮام‪ ،‬ﻗﺒﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﮔﺮوهﻰ ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و ﻋﻠﻤﺎ‬
‫ﺳﺎآﺖ ﺑﻮدﻧﺪ؛ و ﻟﻢ ﻳﻨﻬﻬﻢ اﻟﺮﺑﺎﻧﻴﻮن و اﻻﺣﺒﺎر( ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ‪(..‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﭼﺮا ﺧﺮدﻣﻨﺪان و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﻓﺴﺎد ﺑﺎز ﻧﻤﻰدارﻧﺪ؟) ﻓَﻠَﻮﻻ آﺎنَ ﻣِﻦَ‬
‫ﻢ اُوﻟُﻮا ﺑَﻘِﻴّﺔٍ ﻳَ ْﻨﻬَ ْﻮنَ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻔَﺴﺎد‪) .‬هﻮد‪) (١١٦/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻦ ﻗَ ْﺒﻠِ ُ‬
‫ﻘﺮُونَ ﻣِ ْ‬
‫ا ْﻟ ُ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﻠﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮﺧﻮرى‬
‫ﻇﺎﻟﻢ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﻣﻈﻠﻮم ﻏﻴﺮت ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻨﺪ( ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪) ٣‬‬
‫هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺪﻋﺖ )و ﻣﻨﻜﺮى( ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را اﻇﻬﺎر آﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﻪ‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﺑﺎد‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺳﻔﻴﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻩ و اﻓﺮاد ﻋﺎﻗﻞ و داﻧﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮك‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬از رﺣﻤﺖ ﺧﻮد دور آﻨﺪ!) ﺻﺤﻰ ﺻﺎﻟﺢ ‪ ...‬ﻟﻌﻦ اﷲ اﻟﺴﻔﻬﺎ؛ ﻟﺮآﻮب اﻟﻤﻌﺎﺻﻰ و اﻟﻌﻠﻤﺎء‪،‬‬
‫ﻟﺘﺮك اﻟﺘّﻨﺎهﻰ‪) .‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ‪) (١٩٢ /‬‬
‫‪ -٤‬ﻣﺴﺆوﻻن ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ؛‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺟﻜﻮﻣﺖ ﺻﺎﻟﺤﺎن و آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻗﺪرت و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻪ ﺁﻧﺎن دادﻳﻢ ﺁن اﺳﺖ آﻪ‬
‫ن‬
‫در زﻣﻴﻦ ‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬زآﺎت ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ( اَﻟﱠﺬﻳﻦَ اِ ْ‬
‫ض اَﻗﺎﻣُﻮااﻟﱠﺼﻠﻮةَ وَ اﺗَﻮا اﻟﺰﱠآﻮةَ وَ اَﻣَﺮُوا ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوف‪) .‬ﺣﺞ ‪) (٤١ /‬‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْر ِ‬
‫ه ْ‬
‫ﻣَﻜﱠﻨّﺎ ُ‬
‫ﺁرى! ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺁﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف درﻳﻎ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﺎ‬
‫در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ و ﻓﺮهﻨﮕﻰ و هﻨﺮى و اﻗﺘﺼﺎدى و ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺟﻠﻮ ﻣﻨﻜﺮات را ﺑﮕﻴﺮد و‬
‫ﻣﺮاآﺰ ﻓﺤﺸﺎ را ﺑﺒﻨﺪد؛ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻔﺴﺪﻳﻦ ﺑﺮﺳﺪ و ﻣﻘﺮرات ﮔﻨﺎﻩﺧﻴﺰ را ﺣﺬف آﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - ٥‬واﻟﺪﻳﻦ ؛‬
 ‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬ﺧﻮد و اهﻞ ﺧﻮد را از ﺁﺗﺶ دوزﺧﻰ آﻪ ﺁﺗﺶ ﮔﻴﺮان ﺁن اﻧﺴﺎن و ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ‬
‫س وَ ا ْﻟﺤِﺠﺎرَة‪) .‬ﺗﺤﺮﻳﻢ ‪) (٦ /‬‬
‫ﻢ ﻧﺎرَاً وَﻗُﻮ ُدهَﺎ اﻟّﻨﺎ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫هﻠِﻴ ُ‬
‫ﻢ وَ اَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻔﺴَ ُ‬
‫آﻨﻴﺪ!) ﻗُﻮا اَ ْﻧ ُ‬
‫از اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺳﺆال ﺷﺪ ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻧﺎن را از ﺁﺗﺶ ﺣﻔﻆ آﻨﻴﻢ ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد ‪ :‬ﺁﻧﺎن را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻦ!) ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٧‬ص ‪ ،٧٤‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ذﻳﻞ‬
‫ﺁﻳﻪ ﻓﻮق )‬
‫‪ -٦‬ﺑﺰرﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ؛‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم در ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺰرﮔﺎن و ﭘﻴﺮﻣﺮدان و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎهﻼن رﻳﺎﺳﺖ ﻃﻠﺐ از ﺧﻮد ﻋﻄﻮﻓﺘﻰ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ و دﺳﺖ آﺴﺎﻧﻰ را آﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪاى ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ و ﮔﺮﻧﻪ ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﺎن ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ( ﻓﺮوع آﺎﻓﻰ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٨‬ص ‪ ،١٥٨‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﺔ(‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺎﺑﺨﺮدان ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﻋﻠﻤﺎى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا وﻗﺘﻰ ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺎ آﺎر ﺧﻼﻓﻰ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁزار ﻣﻰرﺳﺪ و ﻣﺎ‬
‫را در ﭘﻴﺶ ﻣﺮدم ﻣﻌﻴﻮب ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺶ ﻧﻤﻰروﻳﺪ و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻰ او را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻧﻤﻰدهﻴﺪ و‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪاش ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ؟ و او هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻳﺎوﻩﺳﺮاﻳﻰ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻰدهﺪ و ﻣﺎ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ و ﺷﻤﺎ هﻢ ﺳﺎآﺖ ﻣﻰﻣﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎر اﻣﺎم ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﻣﺮدم ﺣﺮف ﻣﺎ را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و از ﻣﺎ ﭘﻴﺮوى ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ و ﺁﻧﺎن ﮔﻮش ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ دﻳﮕﺮى دارﻳﺪ و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﻗﻄﻊ‬
‫راﺑﻄﻪ آﻨﻴﺪ و در ﻣﺠﺎﻟﺴﺸﺎن ﺷﺮآﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ!«) ﻟﻴﺤﻤﻠﻦ ذﻧﻮب ﺳﻔﻬﺎﺋﻜﻢ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻤﺎءآﻢ ‪ . ...‬ﻓﻘﺪ‬
‫دﺧﻠﻨﻰ ﻣﻦ ذاﻟﻚ اﻣﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻘﺎل ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﻧﻌﻢ ‪ ...‬اذا ﺑﻠﻐﻜﻢ ﻋﻦ اﻟﺮﺟﻞ ﻣﻨﻜﻢ ﻣﺎ ﺗﻜﺮهﻮﻧﻪ ﻣﻤﺎ‬
‫ﻳﺪﺧﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻴﻨﺎ اﻻذى و اﻟﻌﻴﺐ ﻋﻨﺪاﻟﻨﺎس ان ﺗﺄﺗﻮﻩ ﻓﺘﺆ ﻧﺒﻮﻩ و ﺗﻐﻈﻮﻩ وﻧﻘﻮﻟﻮﻟﻪ ﻗﻮﻻ ﺑﻠﻴﻐﺎ‪ .‬ﻓﻘﻠﺖ ﻟﻪ اذاً‬
‫ﻻﻳﻘﺒﻞ ﻣﻨﺎ و ﻻ ﻳﻄﻴﻌﻨﺎ ؟ ﻗﺎل ﻓﺎذاً ﻓﺎهﺠﺮوﻩ ﻋﻨﺪ ذﻟﻚ و اﺟﺘﻨﺒﻮا ﻣﺠﺎﻟﺴﺘﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٢‬ص ‪ ) (٢٢‬ﭘﺲ‪،‬‬
‫وﻇﻴﻔﻪ اول ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺳﻔﻬﺎ و ﻣﻮﻋﻈﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺎرآﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻼﻳﻪ اﻣﺎم در‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﭼﺮا ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اول وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ؟‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ وﺣﻰ آﺮد ‪» :‬ﻓﻼن ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻨﺎﻳﺎﺗﻰ آﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬هﻼك آﻦ!«‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻔﻮ ﻳﻚ زاهﺪ را درﺧﻮاﺳﺖ آﺮد؛ وﻟﻰ ﺧﻄﺎب رﺳﻴﺪ‪» :‬او را ﻧﻴﺰ هﻼك آﻦ!«‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻋﻠﺖ هﻼك ﻋﺎﺑﺪ را ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ او اﻣﻜﺎﻧﺎت دادم و او را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻗﺪرت‬
‫دادم؛ وﻟﻰ او در راﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ از اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻗﺪرت ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻜﺮد( ﻣﻜﻨّﺖ ﻟﻪ و‬
‫اﻗﺪرﺗﻪ ﻓﻬﻮ ﻻ ﻳﺄﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و و ﻻ ﻳﻨﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،‬ج ‪ ،١١‬ص ‪) (٤٠٦‬‬
 ‫ﮔﺮﭼﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣّﺎ ﮔﺮوﻩ وﻳﮋﻩاى ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻗﺪرت ﺑﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻞ‪ ،‬و از ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮُونَ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ«) ﺁل ﻋﻤﺮان‬
‫ﻰ ا ْﻟﺨَ ْﻴﺮِ وَ ﻳَ ْﺄ ُ‬
‫ﺪﻋُﻮن اِﻟ َ‬
‫ﻢ ُاﻣﱠﺔٌ ﻳَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻦ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫در ﺳﻮرﻩ ﺁل ﻋﻤﺮان ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬وَ ْﻟﺘَ ُ‬
‫‪) ١٠٤ ،‬؛ از ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻰ‬
‫آﻪ ﺧﻼف ﻣﻰرود‪ ،‬هﻢ وﻇﻴﻔﻪ هﻤﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎﺳﺖ آﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮق و ﭼﺮاغ زدن ﺑﻪ او ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ آﻪ‬
‫ﺧﻼف ﻣﻰروى و هﻢ وﻇﻴﻔﻪ ﭘﻠﻴﺲ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ هﺸﺪار و ﺟﺮﻳﻤﻪ و ﻗﺪرت راﻧﻨﺪﻩ را ﺗﻨﺒﻴﻪ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دارد ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﻠﺒﻰ آﻪ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ از آﺎر ﺧﻼف در دل ﺧﻮد ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ و آﺎرهﺎى ﺧﻮب را ﺗﺸﻮﻳﻖ و‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﻠﺒﻰ در هﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﻔﺘﺎرى آﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدى اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ آﻪ در ﺁﻳﻪ ‪ ٤١‬ﺳﻮرﻩ ﺣﺞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪:‬‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ«) ﺣﺞ ‪،‬‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ اَﻗﺎﻣُﻮااﻟﺼﱠﻠﻮةَ وَ اﺗَﻮا اﻟﺰﱠآﻮةَ وَ اَﻣَﺮُوا ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوفِ وَ ﻧَﻬَﻮا ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ه ْ‬
‫ن ﻣَﻜﱠﻨّﺎ ُ‬
‫»اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ اِ ْ‬
‫‪) ٤١‬‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن هﻤﻴﻦ آﻪ در زﻣﻴﻦ ﻗﺪرت ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰدارﻧﺪ‪ ،‬زآﺎت ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ و اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَرْض(‪.‬‬
‫ه ْ‬
‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻗﺪرت و اﻣﻜﺎﻧﺎت اﺳﺖ )ﻣَﻜﱠﻨّﺎ ُ‬

‫اهﻤﻴﺖ ﺷﻴﻮﻩهﺎ‬
 ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬هﺮ آﺴﻰ اﻣﺮ ﺑﻤﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻴﻮﻩاش ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«( ﻣﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف ﻓﻠﻴﻜﻦ اﻣﺮﻩ ذاﻟﻚ ﺑﻤﻌﺮوف آﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل ﺣﺪﻳﺚ )ﺷﻤﺎرﻩ‪) (٥٥٢٣/‬‬
‫هﺮ ﮔﻨﺎهﻰ آﻪ از ﻓﺮدى ﺳﺮ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻳﻚ دردﺳﺮ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ از ﭼﻨﺪ رﻳﺸﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻰ ﺑﺪﺣﺠﺎب اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻜﺎن دارد آﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ او‬
‫دﻻﻳﻠﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﺠﺎب را ﻧﻤﻰداﻧﺪ و ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﻋﻴﺒﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﺠﺎب و ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى را ﻧﻤﻰداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬آﻤﺒﻮدى دارد آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻃﺒﻖ هﻮى و هﻮس و ﻣﻴﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٥‬ﻣﻰﺧﻮاهﺪ از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻬﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﻣﺎدر و ﺧﻮاهﺮ و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ آﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺠﺎب اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٨‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء در او اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٩‬ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ ﺑﻰﺣﺠﺎﺑﻰ‪ ،‬رﻣﺰ ﺗﺮﻗﻰ و روﺷﻨﻔﻜﺮى اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻓﺮﻗﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -١١‬ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻰ ﮔﻨﺎﻩ ﺳﺎدﻩاى اﺳﺖ و ﻟﻄﻤﻪاى ﺑﻪ آﺴﻰ ﻧﻤﻰزﻧﺪ‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻰ را ﻧﻬﻰ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ اﻳﻦ رﻳﺸﻪهﺎ را ﺑﺮرﺳﻰ آﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى هﺮ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻚ آﺎر ﺗﺨﺼﺼﻰ اﺳﺖ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫آﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬رواﻧﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ و هﻨﺮى دارد‪ .‬ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮان‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺎن و دﻟﺴﻮزان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ آﻪ ﮔﺎهﻰ ﻧﻬﻰ از‬
‫ﻣﻨﻜﺮهﺎ ﺑﻰاﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺧﻼﻓﻜﺎر ﻧﻴﻨﺪازﻳﻢ؛ زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ ﺷﻴﻮﻩهﺎى واﺣﺪ ﺑﺮاى دردهﺎى‬
‫ﻣﺘﻨﻮع‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﺴﺨﻪ واﺣﺪ ﺑﺮاى ﻣﺮﺿﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ و ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ درﺑﺎرﻩ ﺗﻨﻮع در ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻴﺰ ﺣﺪﻳﺚ ﺟﺎﻟﺒﻰ ﻧﻘﻞ آﻨﻢ‪:‬‬
‫ﻗﺮﺁن در ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪ ١٨٩‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﻴﻜﻰ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ از ﺑﻰراهﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪهﺎ وارد ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﻜﻰ در ﺗﻘﻮى و در اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ از در ﺧﺎﻧﻪهﺎ و راﻩ ﺁن وارد ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺧﺮاﻓﻰ را آﻪ‪ :‬در ﺣﺎل اﺣﺮام در ﺳﻔﺮ ﺣﺞ از ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻧﻪهﺎ وارد‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ را رد ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ آﻪ هﺮآﺎرى راهﻰ دارد؛ زﻣﺎﻧﻰ دارد؛ ﻣﻜﺎﻧﻰ دارد؛ رهﺒﺮى دارد؛‬
‫ﺷﻴﻮﻩاى دارد و در اﻧﺠﺎم آﺎرهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اآﻨﻮن ﺑﺮوﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاغ رواﻳﺎت ﺟﺎﻟﺐ‪:‬‬
 ‫‪ -١‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ذﻳﻞ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪهﺎ را از راهﺶ وارد ﺷﻮﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ هﺮ آﺎرى‬
‫را از راهﺶ اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ! )ﺑﺮاى هﺮ دردى‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪاى ﺧﺎص ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى هﺮ ﻣﻨﻜﺮى‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩاى‬
‫ﻣﺨﺼﻮص و ﺑﺮﺧﻮرد وﻳﮋﻩاى ﻻزم اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﺴﻰ آﺎرى را از ﺷﻴﻮﻩ ﺧﻮدش وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻐﺰﺷﻰ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد و اﮔﺮ ﻟﻐﺰﺷﻰ رخ دهﺪ‪ ،‬ﺣﻴﻠﻪهﺎ و ﺷﻴﻄﻨﺖهﺎ او را ﺧﻮار ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد( ﻣﻦ ﻃﻠﺐ اﻻﻣﺮ ﻣﻦ‬
‫وﺟﻬﻪ ﻟﻢ ﻳﺰلّ ﻓﺎن زلّ ﻟﻢ ﺗﺨﺬﻟﻪ اﻟﺤﻴﻠﺔ‪) .‬اﻟﺤﻴﺎة ‪ ،١‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٣٤٩‬؛ ﻧﻘﻞ از اﻟﺪرّة اﻟﺒﺎهﺮة ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٣٨‬و ‪(٤٠‬‬
‫)‬
‫‪ -٣‬اﻣﺎم ﺟﻮاد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﺴﻰ آﻪ راﻩ آﺎر را ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬رﻳﺸﻪهﺎى ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ آﺎر او را در اﻧﺠﺎم‬
‫ﻓﻠﺞ ﺧﻮاهﺪ آﺮد( ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﻌﺮف اﻟﻤﻮارد اﻋﺘﻴﻪ اﻟﻤﺼﺎدر(‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ رواﻳﺎت در ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى هﺮ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮى‪ ،‬از هﺮ ﺷﺨﺼﻰ در هﺮ ﻣﻜﺎﻧﻰ و‬
‫هﺮ زﻣﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩاى ﺧﺎص ﻻزم اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻰ دهﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮاى هﺮ آﺎرى ﺷﻴﻮﻩاى اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﺑﺮاى ﻳﻚ آﺎر ﺷﻴﻮﻩهﺎى زﻳﺎدى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎﻳﻰ آﻪ در ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت روى ﺁن ﺗﺄآﻴﺪ ﻓﺮاواﻧﻰ ﺷﺪﻩ‪ ،‬آﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮدم و اﻧﻔﺎق‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺮوف را در ﻣﺮدم اﺣﻴﺎ آﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻣﺘﻌﺪدى ﺑﻪ آﺎرﺑﺮدﻩ اﺳﺖ؛ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ع اﻟﺪﱡﻧْﻴﺎ ﻗَﻠِﻴﻞ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪ ) (٧٧/‬و ﺗﻮ اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﺪاﻳﻰ( اِﻧّﻰ ﺟﺎﻋِﻞٌ‬
‫‪ -١‬دﻧﻴﺎ آﻢ اﺳﺖ) ﻣَﺘﺎ ُ‬
‫ﻢ ﺑِﺎ ْﻟﺤَﻴﻮةِ اﻟﺪﱡﻧْﻴﺎ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٢٨/‬‬
‫ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ﺧَﻠِﻴﻔَﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (٣٠/‬ﺣﻴﻒ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮ اﺳﻴﺮ دﻧﻴﺎ ﺷﻮى( اَرَﺿِﻴ ُﺘ ْ‬
‫در اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ‪ ،‬ﻗﺮﺁن ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﻧﺴﺎن آﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ دﻧﻴﺎ آﻪ ﻣﺘﺎع ﻗﻠﻴﻞ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺁﻣﺎدﻩ اﻧﻔﺎق ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ ﻣﺎﻟﻰ را در راﻩ ﺧﺪا ﺑﺪهﻰ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻮال ﺗﻮ ﺑﻴﻤﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺮر ﻧﻤﻰآﻨﻰ( ﺣﺼّﻨﻮا‬
‫اﻣﻮاﻟﻜﻢ ﺑﺎﻟﺰآﺎة‪) .‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا آﻤﻚ ﻧﻜﻨﻰ‪ ،‬اﻣﻮال ﺗﻮ ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺁﻩ ﻓﻘﺮا ﻳﺎ ﻳﻮرش ﻣﺤﺮوﻣﺎن ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺗﻮ را‬
‫ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺧﻮاهﺪ آﺮد( اﻧﻔﻘﻮا ‪ ...‬و ﻻ ﺗﻠﻘﻮا ﺑﺎﻳﺪﻳﻜﻢ اﻟﻰ اﻟﺘﻬﻠﻜﻪ‪).‬ﺑﻘﺮﻩ‪) .(١٩٥‬اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻳﻪ در ﻣﻮرد ﺗﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺟﻨﮓ و آﻤﻚ ﺑﻪ رزﻣﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ(‬
‫‪ -٤‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰى را در راﻩ ﺧﺪا ﺑﺪهﻰ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎى ﺁن را ﭘﺮ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬اﻳﻦ وﻋﺪﻩ در ﻗﺮﺁن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ( ﻣﺎ‬
‫ﺨﻠِﻔُﻪ‪) .‬ﺳﺒﺎء‪) (٣٩/‬‬
‫ﻬﻮَ ُﻳ ْ‬
‫ﻰءٍ ﻓَ ُ‬
‫ﻦ ﺷَ ْ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻘ ُﺘ ْ‬
‫اَ ْﻧﻔَ ْ‬
‫‪ - ٥‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ آﻤﻚ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺁب و ﺧﺎك ﻏﺮق ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺮﻋﻮن و ﻗﺎرون ﺁن را ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺟﻨُﻮدَﻩ )‬ ‫ﻣﻰآﻨﺪ( ﻓَﺨَﺴَﻔْﻨﺎ ﺑِﻪ وَ ﺑِﺪَارِﻩ‪) .‬ﻗﺼﺺ‪ (٨١/‬اَ ْ‬
‫ﻏﺮَﻗْﻨﺎﻩ وَ ُ‬
‫ﻔﺴِﻬِﻢ‪) .‬ﺣﺸﺮ‪ ) (٩/‬ﺗﻮ ﭼﺮا ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪى‪.‬‬
‫‪ -٦‬اﻓﺮادى ﺑﺮاﺣﺘﻰ در راﻩ ﺧﺪا اﻳﺜﺎر آﺮدﻧﺪ( وَ ُﻳ ْﺆﺛِﺮ ُونَ ﻋَﻠﻰ اَ ْﻧ ُ‬
‫اﻧﺴﺎن در آﻤﺎﻻت ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎل ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ -٧‬ﻣﺜﺎل ﻣﺎﻟﻰ آﻪ اﻧﻔﺎق ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﺎل داﻧﻪاى اﺳﺖ آﻪ در زﻣﻴﻦ آﺎﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و از ﺁن هﻔﺖ‬
‫ﺳ ْﻨ ُﺒﻠَﺔٍ ﻣِﺄَ ُة‬
‫ﺖ ﺳَ ْﺒﻊَ ﺳَﻨﺎﺑِﻞَ ﻓﻰ ُآﻞﱢ ُ‬
‫ﺧﻮﺷﻪ ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ آﻪ در هﺮ ﺧﻮﺷﻪ‪ ،‬ﺻﺪ داﻧﻪ اﺳﺖ( آَﻤَﺜَﻞِ ﺣَﺒﱠﺔٍ اَ ْﻧﺒَﺘَ ْ‬
‫ﺣَﺒﱠﺔ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٦١/‬‬
‫‪ - ٨‬اﻣﻮاﻟﻰ آﻪ در دﻧﻴﺎ ﮔﻨﺞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻓﻘﺮا آﻤﻚ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻗﻴﺎﻣﺖ داغ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ و ﭘﻬﻠﻮى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺧﻄﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ هﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ آﻪ در‬
‫ﻇﻬُﻮ ُرهُﻢ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٣٥/‬‬
‫ﻢ وَ ُ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺟﻨُﻮ ُﺑ ُ‬ ‫دﻧﻴﺎ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ( ﻓَ ُﺘﻜْﻮى ﺑِﻬﺎ ﺟِﺒﺎ ُ‬
‫هﻬُﻢ وَ ُ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﻌﺒﻴﺮات ﻓﻮق آﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﺗﻤﻜﻴﻦ درﺁوردن ﻣﺮدم ﺑﺮاى اﻧﻔﺎق ﺑﻪ‬
‫ﻓﻘﺮاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ دادن ﺑﻪ آﺮاﻣﺖ و ارزش اﻧﺴﺎن‬

‫از اهﺮﻣﻬﺎﻳﻰ آﻪ در راﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ دادن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﺪاﺳﺖ) اِﻧّﻰ ﺟَﺎﻋِﻞٌ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ﺧَﻠِﻴﻔَﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ،) (٣٠/‬هﺮﮔﺰ آﺎرى‬
‫ﺧﻼف ﺧﺪا ﻧﻤﻰآﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم هﻴﭻﮔﺎﻩ آﺎرى ﺧﻼف ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻘﺎم ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻤَﻌُﻮن‪) .‬ﺣﺠﺮ‪ ) (٣٠/‬او‬
‫ﻢ اَ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺔ ُآﻠﱡ ُ‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻩ ﺑﺮ او ﺳﺠﺪﻩ آﺮدﻧﺪ) َﻓﺴَﺠَﺪَ ا ْﻟﻤَﻼﺋِﻜَ ُ‬
‫ﻦ رُوﺣِﻰ‪) .‬ﺣﺠﺮ‪ ) (٢٩/‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺖ ﻓِﻴﻪِ ﻣِ ْ‬
‫ﺨ ُ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدى اﺳﺖ آﻪ روح ﺧﺪا در او دﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛) ﻧَﻔَ ْ‬
‫ﻦ ا ْﻟﺨَﺎﻟِﻘِﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺣﺴَ ُ‬
‫ﻪ اَ ْ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدى اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ او ﺧﻮد را ﺳﺘﻮدﻩ اﺳﺖ؛) ﻓَﺘَﺒَﺎرَكَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻢ ﻣَﺎ ﻓِﻰ اﻟﺴﱠﻤﻮاتِ وَ ﻣَﺎ ﻓِﻰ ْاﻻَرْض‪.‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫)ﻣﺆﻣﻨﻮن‪ ) (١٤/‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮ او درﺁوردﻩ؛) ﺳَﺨﱠﺮَ ﻟَ ُ‬
‫ﺣﺴَﻦِ‬
‫ﻘﻨَﺎ ْاﻻِ ْﻧﺴَﺎنِ ﻓﻰ اَ ْ‬
‫ﺪ ﺧَﻠَ ْ‬
‫)ﻟﻘﻤﺎن‪ ) (٢٠/‬در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛) ﻟَﻘَ ْ‬
‫ﺖ اْﻟﺠِﻦﱠ وَ ْاﻻِ ْﻧﺲَ اِﻻﱠ ﻟِﻴَﻌْﺒﺪُون‪.‬‬
‫ﻘ ُ‬
‫ﺗَﻘْﻮﻳﻢ‪) .‬ﺗﻴﻦ‪ ) (٤/‬او را ﺑﺮاى اﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ؛) وَ ﻣَﺎ ﺧَﻠَ ْ‬
‫ﻢ رَﺳُﻮﻻً ﺷَﺎهِﺪاً‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺪ اَ ْﻧﺰَ ْﻟﻨَﺎ اِﻟَ ْﻴ ُ‬
‫)ذارﻳﺎت‪ ) (٥٦/‬ﺑﺮاى او‪ ،‬اﻧﺒﻴﺎ و آﺘﺐ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ؛) وَ ﻟَﻘَ ْ‬
‫ﻋَﻠَ ْﻴﻜُﻢ‪) .‬ﻣﺰﻣﻞ‪ ) (١٥/‬او را ﻣﻮﺟﻮدى ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ) ﻣﺎ ﺧﻠﻘﺘﻢ ﻟﻠﻔﻨﺎء ﺑﻞ ﺧﻠﻘﺘﻢ ﻟﻠﺒﻘﺎء‪) .‬ﺑﺤﺎر‬
‫ﻣﻨَﺎ‬
‫ﺪ آَﺮﱠ ْ‬
‫‪ ،٦‬ص ‪ ) (٢٤٩‬ارزش او ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ آﻤﺘﺮ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﻮاع ﻓﻀﻴﻠﺖهﺎ و آﺮاﻣﺘﻬﺎ) وَ ﻟَﻘَ ْ‬
‫ﻔﻀِﻴﻼ‪.‬‬
‫ﻘﻨَﺎ ﺗَ ْ‬
‫ﻦ ﺧَﻠَ ْ‬
‫ﻢ ﻣِﻦَ اﻟﻄﱠﻴﱢﺒَﺎتِ وَ ﻓَﻀﱠ ْﻠﻨَﺎهُﻢ ﻋَﻠﻰ آَﺜِﻴﺮٍ ﻣِﻤﱠ ْ‬
‫ه ْ‬
‫ﺤﺮِ وَ رَزَ ْﻗﻨَﺎ ُ‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ا ْﻟﺒَﺮﱢ وَ ا ْﻟﺒَ ْ‬
‫ه ْ‬
‫ﺑَﻨِﻰﺁدَمَ وَ ﺣَﻤَ ْﻠﻨَﺎ ُ‬
‫)اﺳﺮاء‪ ) (٧٠/‬را ﺑﻪ او ﻣﺮﺣﻤﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ زﻧﺪﮔﻰ در ﺣﺪّ ﺧﻮراك و ﭘﻮﺷﺎك و ﻣﺴﻜﻦ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻰ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﻰ اﺳﺖ و اﻳﻦ هﻤﻪ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻋﻘﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺪاى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎدى ﺷﻮد؛ ﻓﻄﺮت ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ ﻃﻠﺒﻰ آﻪ‬
‫در اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ رﺷﺪ آﻨﺪ؛ ﺁرى! اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫آﺮاﻣﺘﻬﺎ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺗﻮﺟﻪ آﻨﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﺎرهﺎى زﺷﺖ ﺁﻟﻮدﻩ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد؛) اﻟﺤﻤﺪﷲ اﻟﺬى ادﻋﻮﻩ آﻠﻤﺎ ﺷﺌﺖ‬
‫ﻟﺤﺎﺟﺘﻰ ﺑﻐﻴﺮ ﺷﻔﻴﻊ ﻟﻰ ﻓﻴﻘﻀﻰ ﺣﺎﺟﺘﻰ‪) .‬ﻣﻨﺎﺟﺎت اﺑﻮﺣﻤﺰﻩ ﺛﻤﺎﻟﻰ از اﻣﺎم ﺳﺠﺎد( )‬
‫س ‪ ،‬ﻳَﺎ اﻳﱡﻬﺎ اﻟﺬﱠﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا(‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﻜﻠﻒ آﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎ او ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ؛) ﻳَﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﻨﱠﺎ ُ‬
‫ﻢ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺳﻤَﺎءَ ُآﻠّﻬَﺎ ُﺛﻢﱠ ﻋَﺮَﺿَ ُ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ او ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را ﺑﻪ ﺣﻴﺮت واداﺷﺖ؛) وَ ﻋَﻠﱠﻢَ ﺁدَمَ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻋَﻠﻰَ ا ْﻟﻤَﻼﺋِﻜَﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٣١/‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ارزﺷﻬﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ؛) اﻧﻤﺎ اﻻﻋﻤﺎل ﺑﺎﻟﻨﺒﺎت‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪٧٠‬‬
‫ص ‪) (٢٠‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﺪ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﺑﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﺒﺎهﺎت ﻣﻰآﻨﺪ؛) در رواﻳﺎت‬
‫ﺑﺎرهﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﺒﺎهﺎت آﺮدﻩ(‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺎدﻳﺎت رﻧﮓ ﻣﻌﻨﻮى و ﺑﻪ ﻓﻨﺎ رﻧﮓ ﺑﻘﺎ دهﺪ؛‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﻬﻞ روز ﺷﺮآﺖ در داﻧﺸﻜﺪﻩ اﺧﻼص از ﺧﻮد ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺑﺴﺎزد آﻪ‬
‫ﭼﺸﻤﻪهﺎى ﺣﻜﻤﺖ از ﻗﻠﺐ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﺶ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﻮد؛) ﻣﻦ اﺧﻠﺺ ﷲ ارﺑﻌﻴﻦ ﺻﺒﺎﺣﺎً ﻓﺠﺮى اﻟﻠّﻪ ﻳﻨﺎﺑﻴﻊ‬
‫اﻟﺤﻜﻤﺔ ﻣﻦ ﻗﻠﺒﻪ ﻋﻠﻰ ﻟﺴﺎﻧﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،٧٠‬ص ‪) (٢٤٩‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﺛﺮ ﺑﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬ﻣﺪال ﻧﻌﻢ اﻟﻌﺒﺪ از ﺧﺪا ﺑﮕﻴﺮد؛) ﻧﻌﻢ اﻟﻌﺒﺪ )ص‪) (٣٠/‬‬
‫ﺣﻰِ ا ْﻟﻤَ ْﻮﺗَﻰ ﺑِﺎِ ْذنِ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت در هﺴﺘﻰ ﺗﺼﺮف آﻨﺪ؛) وَ ُا ْﺑﺮِ ُء ْاﻻَ ْآﻤَﻪَ وَ ْاﻻَ ْﺑﺮَصَ وَ ُا ْ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺁل ﻋﻤﺮان‪) (٤٩/‬‬
‫اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬هﺮ روز آﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮش اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺰرگ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻮﭼﻚ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﺧﺴْﺮ‪) .‬ﻋﺼﺮ‪) (٢/‬‬
‫از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﺮش آﻢ ﻣﻰﺷﻮد؛) اِنﱠ ْاﻻِ ْﻧﺴَﺎنَ ﻟَﻔِﻰ ُ‬
‫ﻢ ﺑَ ْﻐﺘَﺔً‪) .‬اﻧﺒﻴﺎء‪ ) (٤٠/‬و ﻗﺒﺮ ﺻﻨﺪوق ﻋﻤﻞ‬
‫ﻞ ﻳَ ْﺄﺗِﻴﻬِ ْ‬
‫اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ او را ﻣﻰﮔﻴﺮد) ﺑَ ْ‬
‫اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻢ اِﻻﱠ وَارِ ُدهَﺎ آﺎنَ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ن ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ آﻪ ورودش ﺑﻪ دوزخ ﻗﻄﻌﻰ وﻟﻰ ﺧﺮوﺟﺶ ﻣﺸﻜﻮك اﺳﺖ؛) اِ ْ‬
‫ﻘﻀِﻴّﺎً* ُﺛﻢﱠ ُﻧﻨَﺠﱢﻰ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﺗﱠﻘَﻮْا‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪٧١/‬و‪) (٧٢‬‬
‫ﻋَﻠﻰ رَﺑﱢﻚَ ﺣَ ْﺘﻤَﺎ ﻣَ ْ‬
‫ﺁرى! هﺮﭼﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ارزش واﻻى ﺧﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ واﻗﻒ ﺷﻮد‪ ،‬آﻤﺘﺮ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺧﻼف ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻮار ﮔﺮاﻧﻰ ﺧﺮﻳﺪارى آﻨﻴﺪ‪ ،‬هﺮ ﺻﺪاﻳﻰ را روى ﺁن ﺿﺒﻂ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮش ﮔﺮان‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻰ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺑﺎ آﻔﺶ روى ﺁن ﻗﺪم ﻧﻤﻰﮔﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫راﺳﺘﻰ! ﭼﺮا ﻋﻤﺮ ﻣﺎ ﭼﺮاﮔﺎﻩ ﺷﻴﻄﺎن و ﻗﺮﻳﻦ ﻣﺎ اﺑﻠﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﺎ آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﺪاﺋﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬
‫ارزش اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻨﻮى اوﺳﺖ؛ و ﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻇﺎهﺮى آﻪ آﺎر دود اﺳﺖ؛ داﺷﺘﻦ زر و ﺳﻴﻢ‬
‫آﻪ آﺎر آﻮﻩ اﺳﺖ؛ ﺷﻬﺮت را آﻪ آﻮﻩ هﻴﻤﺎﻟﻴﺎ ﻧﻴﺰ دارد‪.‬‬
 ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬آﺴﻰ ﮔﺮد ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻰﮔﺮدد آﻪ ارزش ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻰ‪:‬‬
‫هﺮ آﺴﻰ ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻴﻔﺮش را ﺧﻮدﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫آﺮدن ﺧﺪا ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﺮم اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ آﻴﻔﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻴﻔﺮ را »ﺧﻮدﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ« ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﻓﻬﻴﻢ آﻪ ﻏﻔﻠﺖ از ﻣﻘﺎم اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫آﻴﻔﺮهﺎى ﺧﺪا اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﺮ آﺴﻰ آﻪ آﺮاﻣﺖ و ارزش ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎ و هﻮﺳﻬﺎ ﻧﺰد‬
‫او ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ روح ﺑﻠﻨﺪش از ﻣﻮﺟﻬﺎ و هﻮﺳﻬﺎ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﺁرى!‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻚ دوﭼﺮﺧﻪ آﻪ ﻧﺎزك اﺳﺖ از ﻣﻮﺟﻬﺎى ﺟﺎدﻩ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻰﺷﻮد و رﻳﻨﮓ ﺁن ﺗﺎب ﺑﺮﻣﻰدارد؛ وﻟﻰ‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺗﺮاآﺘﻮر آﻪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻮﺟﻬﺎ ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﻣﻰﮔﺬرد و ﺟﺎدﻩ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻰﮔﺬارد؛ و ﺗﺎﺑﻰ‬
‫هﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﻰدارد‪ .‬هﺮ ﭼﻪ روح ﺑﺰرﮔﺘﺮ و اﺗﺼﺎل او ﺑﺎ ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻮاج ﺑﻼ و ﺷﻬﻮت در او‬
‫ﺑﻰاﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻗﺒﻴﻠﻪاى‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺧﻼﻓﻜﺎرى ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ هﻤﺴﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬آﻴﻔﺮ ﺧﻼف ﺷﻤﺎ‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ زﻧﺎن اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺷﻤﺎ‬
‫ﻒ ﻟَﻬَﺎ ا ْﻟﻌَﺬَاب‪) .‬اﺣﺰاب‪) (٣٠/‬‬
‫ﺣﺸَﺔٍ ﻣﱡﺒَﻴﱢﻨَﺔٍ ﻳﱡﻀَﺎﻋَ ْ‬
‫ﻜﻦﱠ ﺑِﻔَﺎ ِ‬
‫ﻦ ﻳﱠ ْﺄتِ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫هﻤﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ هﺴﺘﻴﺪ‪ )«.‬ﻣَ ْ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻘﺮاﻧﻰ در زﻣﺎن اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺧﻼف ﺷﺮاﺑﺨﻮارى ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎم‬
‫ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى ﺷﻘﺮاﻧﻰ! آﺎر زﺷﺖ از هﺮ آﺲ آﻪ ﺳﺮ زﻧﺪ‪ ،‬زﺷﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ‬
‫اﮔﺮ از ﺗﻮ ﺳﺮزﻧﺪ‪ ،‬زﺷﺖﺗﺮ اﺳﺖ؛ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ آﺎر ﻧﻴﻜﻮ از هﺮ آﺲ ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ از ﺗﻮ ﺳﺮزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻴﻜﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺬهﺒﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮ از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﺎ هﺴﺘﻰ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻗﺪر‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺪان!) ﺑﺤﺎر ج ‪ ٤٧‬ص ‪(٣٤٩‬‬
‫ﮔﺎهﻰ آﻔّﺎر ﺑﺎ رهﺒﺮﺷﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ رهﺒﺮ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ هﻤﺎن ﮔﺮوﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻩ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻰآﺮد و اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﻰداد آﺴﻰ آﻪ ﺗﺎ دﻳﺮوز ﻣﺤﺒﻮب‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن‪ ،‬ﻓﺮدى ﻋﺎدى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻓﺮادى ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﺳﺮﻓﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻄﺴﻪ در ﭘﺸﺖ دورﺑﻴﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬از‬
‫ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ اﻳﻦ ﻓﺮد اﮔﺮ ﭘﺸﺖ دورﺑﻴﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ ﻧﻤﻰآﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ آﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ از ﻣﻨﻜﺮات و آﺎرهﺎى زﺷﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﺣﺘﻰ ﻧﺰد ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺁداب را ﻣﺮاﻋﺎت آﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا ﺧﻮدﻣﺎﻧﻰ ﺷﺪن و‬
‫ﺷﻮﺧﻰ‪ ،‬ﭘﺮدﻩ ﺣﻴﺎ را ﭘﺎرﻩ و راﻩ را ﺑﺮاى ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎز ﻣﻰآﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﺣﺘّﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻮدآﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاهﻴﻢ ﻓﺮزﻧﺪﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎى ﻣﺎ ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺎن را ﺑﺎ ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻮ ﺻﺪا زﻧﻴﻢ و ﺑﻪ ﺁﻧﺎن‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺪهﻴﻢ( ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ‪ :‬اﺟﻤﻠﻮا ﻓﻰ اﻟﺨﻄﺎب ﺗﺴﻤﻌﻮا ﺟﻤﻴﻞ اﻟﺠﻮاب‪) .‬آﻮدك ﻓﻠﺴﻔﻰ‪،‬‬
‫ص ‪ ) (١١٩‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺎم آﻮدآﺎن را ﺑﺎ آﻨﻴﻪ ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮدﮔﺎن را ﺑﺎ آﻠﻤﻪ ﻓﺘﻰ )ﺟﻮاﻧﻤﺮد( ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﺘﻜﺎرات اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﺑﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻮ و ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮد‪ .‬و در ﻗﺮﺁن ﺁﻳﺎﺗﻰ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﻬﻰ از ﺑﺪ ﺻﺪا‬
‫زدن اﻓﺮاد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ( ﺣﺠﺮات‪) ١١/‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻴﻚ‪ ،‬اﺣﺘﺮام‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻤﺎﻻت‪ ،‬ﻣﺤﺒّﺖ و ﺗﺸﻮﻳﻖ‪ ،‬رﻳﺴﻤﺎﻧﻬﺎ و راهﺮوهﺎى ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ هﻴﭻ آﻤﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﻴﺎآﺎن و ﺑﺴﺘﮕﺎن‬
‫او‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ او‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ و دوﺳﺘﺎن او از ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ‬
‫ﻣﻰﺗﻮان از اﻳﻦ اهﺮﻣﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﻼﻧﻰ هﺴﺘﻰ! ﺗﻮ آﻪ‬
‫اهﻞ ﻓﻼن ﻣﻨﻄﻘﻪ هﺴﺘﻰ! ﺗﻮ آﻪ از دوﺳﺘﺎن و ﻳﺎران ﻓﻼﻧﻰ هﺴﺘﻰ! ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻰ؟‬

‫زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬

‫در ﺣﻮزﻩهﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪ واﺟﺐ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺰ آﻪ از ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺁن اﺳﺖ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﺁب‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﻬﻴﻪ ﺁب هﻢ ﺧﺮﻳﺪ ﺁب و ﻳﺎ ﻋﺎرﻳﻪ آﺮدن ﻃﻨﺎب‪ ،‬دﻟﻮ و ﮔﺎهﻰ ﺣﻔﺮ ﭼﺎﻩ واﺟﺐ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آﺴﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوﻓﻰ اﻣﺮ و ﻳﺎ از ﻣﻨﻜﺮى ﻧﻬﻰ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻮد را آﺎﻧﺪﻳﺪاى رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ ﻣﺠﻠﺲ آﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ در‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ در ﻣﺤﺎﻓﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻰ ﺣﻀﻮر ﺑﻪ هﻢ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ؛ در‬
‫روزﻧﺎﻣﻪهﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺮادى ﺗﻤﺎس ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و وﺳﺎﺋﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ و‬
‫ﻣﺮاآﺰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁرى! هﺮ آﺴﻰ ﺑﺮاى هﺪف ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪ .‬اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ هﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎدﻩ ﺑﺰﻧﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت‪،‬‬
‫ﻃﻼب‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻓﻀﻼى ﺟﻮان در هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ آﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن ﺟﻠﺴﺎت ﻋﻠﻤﻰ‬
‫و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰار آﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﺸﺎن ﮔﻮش دهﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﺰا و ﺷﺎدى ﺁﻧﺎن ﺷﺮﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرى آﻪ‬
‫در دﻓﺘﺮ ﺗﻠﻔﻦ هﺮ ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ﺗﻠﻔﻦ ﻳﻚ اﺳﻼم ﺷﻨﺎس وارﺳﺘﻪ و ﻣﺘﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ و هﻤﻪ ﻧﺴﻞﻧﻮ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻋﻠﻤﺎى ﺟﻮان و ﻣﺘﻘﻰ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آﺎر آﺸﻮر را در ﻣﻘﺎﺑﻞ هﺮ‬
‫ﺧﻄﺮى ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻰآﻨﺪ؛ زﻳﺮا هﺮ ﻓﺴﺎدى ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رهﺒﺮى ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻣﺘﻘﻰ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﻓﺴﺎد‬
‫را ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از ﺣﻔﻆ آﻮﭼﻪ ﺗﺎ ﺧﻂ ﻣﺮزهﺎ هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﻳﻜﺪل و ﻳﻜﺪﺳﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫وﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻮارد‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﻃﻼب ﺟﻮان و ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺑﺴﻴﺎر آﻤﺮﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻳﻚ‬
‫روز وﻳﺪﺋﻮ‪ ،‬روز دﻳﮕﺮ ﻣﺎهﻮارﻩ‪ ،‬روز ﺳﻮم آﺎﻧﺪﻳﺪاﻳﻰ ﻧﺎ اهﻞ‪ ،‬روز ﭼﻬﺎرم ﻳﻚ ﺷﺒﻬﻪ و اﺷﻜﺎل و ﮔﺎهﻰ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻮار و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﻧﻮ را از اﺳﻼم ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻏﻔﻠﺖ ﻣﺎ در زﻣﺎن ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از زﻣﻴﻨﻪهﺎى ﮔﻨﺎﻩ‬

‫هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ آﺸﺘﻦ ﻣﺮغ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ذﺑﺢ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﻧﺤﺮ آﺮدن ﺷﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﺎن آﻮﭼﻚ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺰرگ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﻧﺎروا زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻼﻗﻪ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪن زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ و ارﺗﻜﺎب‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻮت آﺮدن ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺖ ﺑﺪ‪ ،‬آﺘﺎب ﺑﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺪ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻏﺮق ﺷﺪن در درﻳﺎى‬
‫ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﺳﻼم از زﻣﻴﻨﻪهﺎ و ﻣﻘﺪﻣﺎت ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺟﺪاﺳﺎزى اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺟﺪاﺳﺎزى وﺳﻴﻠﻪ ﮔﻨﺎﻩ از اﻧﺴﺎن؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﺎﻗﻮ را از دﺳﺘﺮس آﻮدك دور ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺟﺪاﺳﺎزى دو ﻧﻔﺮ آﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬رواﻳﺘﻰ دارﻳﻢ آﻪ ﺑﺎ ﻓﻼﻧﻰ رﻓﻴﻖ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺟﺪاﺳﺎزى اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﻞ ﮔﻨﺎﻩ )ﺷﺮآﺖ و ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺣﺮام اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺟﺪاﺳﺎزى اﻧﺴﺎن و زﻣﺎن ﮔﻨﺎﻩ )اﻳﻦ آﺎر ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺻﺤﻴﺢ دارد(‪.‬‬
‫‪ - ٥‬ﺟﺪاﺳﺎزى اﻧﺴﺎن و دﻟّﺎل ﮔﻨﺎﻩ‪.‬‬

‫ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ‬

‫ﻳﻜﻰ از راهﻬﺎى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‪،‬‬
‫)ام ﺳﻠﻤﻪ( ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ آﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩاى‪ ،‬ﭼﺮا آﺎر ﻣﻰآﻨﻰ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻰآﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻰزﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺁﺋﻴﻨﻪوار‬

‫ﺣﺪﻳﺜﻰ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻣﺮأة اﻟﻤﺆﻣﻦ ؛ ﻳﻌﻨﻰ ‪:‬‬
‫ﻣﺆﻣﻦ ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ‬
‫اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ آﻮﺗﺎﻩ دﻗﺖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻜﺎﺗﻰ درﺑﺎرﻩ ﺷﻴﻮﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف درك ﻣﻰآﻨﻴﻢ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺁﺋﻴﻨﻪ از روى ﺻﻔﺎ ﻋﻴﺐ را ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از روى اﻧﺘﻘﺎم و ﻏﺮض و ‪....‬‬
‫‪ -٢‬ﺁﺋﻴﻨﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﻋﻴﺐ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﺧﻮدش ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر زدﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻘﺎم و ﻣﺪال را ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻋﻴﺐ را ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺁﻧﭽﻪ هﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰدهﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٥‬ﺁﺋﻴﻨﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﻋﻴﺐ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻗﻮّت را ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻋﻴﺐ را روﺑﻪرو ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻧﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻋﻴﺐ را ﺑﻰ ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - ٨‬ﺁﺋﻴﻨﻪ را اﮔﺮ ﺷﻜﺴﺘﻰ و ﺧﺮدﻩهﺎى ﺁن را ﺑﺮداﺷﺘﻰ‪ ،‬ﺑﺎز هﻤﺎن ﺧﺮدﻩهﺎ زﺷﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻰ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ .‬ﻣﺆﻣﻦ را اﮔﺮ ﺗﺤﻘﻴﺮ آﺮدى و او را ﺷﻜﺴﺘﻰ‪ ،‬ﺑﺎز دﺳﺖ از ﺣﺮﻓﺶ ﺑﺮ ﻧﻤﻰدارد‪.‬‬
‫‪ -٩‬ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻋﻴﺐ را در دل ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻰدارد و هﻤﻴﻦ آﻪ از آﻨﺎرش رد ﺷﺪى‪ ،‬ﻋﻴﺐ از ﺻﻔﺤﻪ او ﭘﺎك‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -١٠‬اﮔﺮ ﺁﺋﻴﻨﻪ ﻋﻴﺐ ﻣﺮا ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدم را اﺻﻼح آﻨﻢ؛ ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺁﺋﻴﻨﻪ را ﺑﺸﻜﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺁرى! اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﮔﻨﺎﻩ را از ﺧﻮد دور آﻦ و ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪﻩ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻦ‪.‬‬
‫ﻳﺎدم اﺳﺖ آﻪ در اﻳﺎم ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺶ ﻧﻜﺘﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ آﺮدﻩام؛ وﻟﻰ اآﻨﻮن‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ در ذهﻨﻢ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دو رﺑﺎﻋﻰ را ﮔﻤﺎن ﻣﻰآﻨﻢ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺁوردﻩاﻳﻢ اﮔﺮ ﺗﻜﺮارى ﻧﺒﺎﺷﺪ و رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﺷﻮد ‪:‬‬
‫ﮔﺮ ﻧﺼﻴﺤﺖ آﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻮت آﻦ‬
‫آﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫هﺮ ﻧﺼﻴﺤﺖ آﻪ ﺑﺮﻣﻼ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺁن ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻓﻀﻴﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫***‬
‫اى ﻏﺰاﻟﻰ ﮔﺮﻳﺰم از ﻳﺎرى‬
‫آﻪ اﮔﺮ ﺑﺪ آﻨﻢ ﻧﻜﻮ ﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﻣﺨﻠﺺ ﺁن ﺷﻮم آﻪ ﻋﻴﺒﻢ را‬
‫هﻤﭽﻮ ﺁﻳﻴﻨﻪ رو ﺑﻪ رو ﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﻧﻪ آﻪ ﭼﻮن ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺎ هﺰار زﺑﺎن‬
 ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﻮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﮔﻮﻳﺪ‬
‫* * *‬
‫از ﺻﺤﺒﺖ دوﺳﺘﻰ ﺑﺮﻧﺠﻢ‬
‫آﺎﺧﻼق ﺑﺪم ﺣُﺴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻋﻴﺒﻢ هﻨﺮ و آﻤﺎل ﺑﻴﻨﺪ‬
‫ﺧﺎرم ﮔﻞ و ﻳﺎﺳﻤﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫آﻮ دﺷﻤﻦ ﺷﻮخ ﭼﺸﻢ ﻧﺎﭘﺎك‬
‫ﺗﺎ ﻋﻴﺐ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ) ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪى ﺑﺎب ‪) ٤‬‬

‫ﺁﻣﺎدﻩﺳﺎزى‬
‫آﻠﻤﺎت ﺣﻖ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺷﻜﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ هﻤﻴﻦ ﺷﻜﺮ را اﮔﺮ در ﮔﻠﻮى ﺑﭽﻪ ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﺧﻔﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﺑﺖ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاى هﻤﻪ اﻓﺮاد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ و ﺗﺤﻤّﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﺑﻴﺎن‬
‫ﺣﻖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى دارد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ از ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﺶ از دو هﺰار ﺳﺎﻋﺖ در رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫آﺮدﻩام‪ .‬ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺤﺜﻬﺎ‪ ،‬از ﻗﺒﻞ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬از ﺧﺎﻃﺮم ﻧﻤﻰرود زﻣﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ درﺑﺎرﻩ رواﻳﺎت آﻔﻦ ﺻﺤﺒﺖ آﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻜﺮ آﺮدم آﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻣﺎدﻩ آﺮدم آﻪ‪ :‬از ﻧﻴﺎزهﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ و هﻤﮕﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻟﺒﺎس‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﺮاى هﺮ ﻓﺼﻞ و زﻣﺎن و آﺎرى ﻟﺒﺎس در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و دﺳﺘﻮراﺗﻰ دادﻩ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻟﺒﺎس‬
‫آﻮدك‪ ،‬ﻟﺒﺎس آﺎر‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻧﻤﺎز ﺑﺎران‪ ،‬ﻟﺒﺎس اﺣﺮام و ﺣﺞ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻋﺮوس‪،‬‬
‫ﻟﺒﺎس دادن ﺑﻪ ﺑﺮهﻨﻪهﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻟﺒﺎس‪ ،‬وﺻﻠﻪ آﺮدن ﻟﺒﺎس‪ ،‬رﻧﮓ ﻟﺒﺎس‪ ،‬دوﺧﺖ ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻟﺒﺎس و‬
‫‪...‬‬
‫و ﺑﺮاى هﺮ ﻳﻚ از ﻋﻨﺎوﻳﻦ هﻢ ﺣﺪﻳﺜﻰ و ﻧﻜﺘﻪاى ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬آﻢآﻢ ﻣﺮدم را ﺑﺮاى ﺷﻨﻴﺪن ﺑﺤﺚ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس‬
‫)آﻔﻦ( و رواﻳﺎت آﻔﻦ ﻻﺑﻪﻻى ﺑﺤﺚ ﻟﺒﺎس ﺁﻣﺎدﻩ آﺮدم‪ .‬وﻟﻰ اﮔﺮ از اﺑﺘﺪا ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ اﻣﺮوزم‬
‫آﻔﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩاى دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺮاى ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﻤﻴﻨﺎرى دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬در ﺑﻴﻦ راﻩ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺷﺮآﺖ‬
‫آﻨﻨﺪﮔﺎن از اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺤﺜﻰ در ﺷﺄن ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫و از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ از ﮔﻔﺘﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺎدﻩ و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺧﻮددارى آﻨﻢ‪ .‬از او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﺣﺮف‬
‫ﺳﺎدﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ ﺑﺰرﮔﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺬآﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎدﻩ ﻧﺪارﻧﺪ؟ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ در ﺷﻴﻮﻩ ﮔﻔﺘﻦ دﻗﺖ آﻨﻴﻢ‬
‫و ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻴﻢ؛ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ را ﺣﺬف آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎدﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎت و زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻴﻨﻰ ﺑﺮاى ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﮔﻔﺖ؛ ﺣﺘﻰ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﺁداب ﻣﺴﺘﺮاح رﻓﺘﻦ‪ .‬او ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﮕﺮان ﺷﺪ آﻪ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻦ در ﺳﻤﻴﻨﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬وارد ﺳﻴﻤﻨﺎر ﺷﺪم و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺤﺚ را ﺁﻏﺎز آﺮدم آﻪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺰﺷﻚ آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫وﻗﺘﻰ ﺑﺮاى ﻋﻀﻮى و دردى ﻧﺴﺨﻪاى ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎء و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺜﺎل داروى آﻠﻴﻪ‪ ،‬ﺿﺮرى ﺑﻪ ﻗﻠﺐ و اﻋﺼﺎب ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬داروى ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪاى ﺑﻪ اﻋﻀﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺒﻴﺐ‪ ،‬اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى هﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ و هﻤﻪ اﺑﻌﺎد ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﻣﺴﺘﻤﻌﻴﻦ اﺟﺎزﻩ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﺎ ﻣﺜﺎﻟﻰ ﺳﺎدﻩ ﺑﺰﻧﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ادرار آﺮدن‪ ،‬در اﺳﻼم ﺁداﺑﻰ دارد آﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬رو ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٢‬رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ و ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٣‬رو ﺑﻪ ﺑﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٤‬در ﻧﻬﺮ‬
‫ﺁب ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ - ٥‬ﭘﺎى درﺧﺖ ﻣﻴﻮﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٦‬ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻋﻤﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٧‬در اﻧﻈﺎر‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ - ٨‬اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -٩‬روى زﻣﻴﻦ ﺳﺨﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -١٠‬در زﻣﻴﻦ ﻏﺼﺒﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ -١١‬در ﺳﻮراخ‬
‫ﺣﺸﺮات ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ‪ - ١٢‬ﺑﺪون ﺗﻄﻬﻴﺮ ﺑﺎ ﺁب ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﺰﻳﻰ و ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ اﺳﻼم را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬دﻳﺪﻳﺪ آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻧﺴﺨﻪاى آﻪ‬
‫ﺑﺮاى ادرار آﺮدن دادﻩ‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ هﻢ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬هﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬هﻢ‬
‫ﻃﺒّﻰ‪ ،‬هﻢ اﺧﻼﻗﻰ و هﻢ دﻳﻨﻰ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را اداﻣﻪ دادم‪ .‬هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻣﺴﺆول ﺳﻤﻴﻨﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﺮدى آﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁداب ادرار آﺮدن را ﮔﻔﺘﻢ؛ هﺮ ﭼﻨﺪ آﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن از ﺗﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩهﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻴﻨﻰ ﺁﻧﺎن را ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻨﻴﺪن آﺮدى‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺑﺴﻴﺎرى از آﻠﻤﺎت ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻴﻨﻰ زﻳﺒﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪون زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻴﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻨﻔّﺮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‬
‫اﮔﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮﻩ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﺳﺒﺰﻳﻬﺎ درﺳﺖ ﭘﺎك ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﺳﺒﺰﻳﻬﺎ ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ؟ اﻣﻜﺎن‬
‫دارد هﺮ آﺴﻰ آﻪ ﺳﺒﺰى ﭘﺎك آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮد و از ﺧﻮد ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬وﻟﻰ اﮔﺮ از‬
‫زﺣﻤﺎت ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ و ﻟﺬﻳﺬ ﺑﻮدن ﻋﺬا و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺳﻔﺮﻩ ﺗﺸﻜﺮ آﺮدﻳﻢ و ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ آﻤﻰ در ﺷﺴﺘﻦ‬
 ‫ﺳﺒﺰﻳﻬﺎ هﻢ دﻗّﺖ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺨﻨﻤﺎن اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد آﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﻔﻰ هﻢ ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد زﻣﺎﻧﻰ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ از ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ و ﺗﺸﻜﺮ از ارزﺷﻬﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫ب ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻠﻘﻴﻦ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ اﻓﺮادى آﻪ از اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف هﺮاس دارﻧﺪ و ﻣﻰﺗﻮان ﺁﻧﺎن را ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺑﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ واداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺟﺪا ﺷﺪن از ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻨﻜﺮات را ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻣﺤﺎل ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻰ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ آﻪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺻﺤﻴﺢ و ﺑﻴﺎن‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ آﺎرﮔﺸﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ج ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﻨﺮهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻗﺼّﻪ‪ ،‬ﺳﺮود و ﺷﻌﺮ‬

‫از هﺮ ﻳﻚ از ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻓﻮق ﻣﻰﺗﻮان در دﻋﻮت ﺑﻪ ﺣﻖ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻣﻮزون ﺑﻮدن ﺷﻌﺎرهﺎى اذان‪ ،‬ﻃﺮح ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ‪ ،‬ﻃﺮح ﺣﺞ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻟﺒﺎس‪،‬‬
‫ﻧﻈﻢ ﺻﻔﻬﺎى ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻰ ﺻﻮت ﻣﺆذن‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻟﺒﺎس ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻣﺴﺠﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس و ﻋﻄﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﻨﺮ و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ در ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ هﻨﺮ در دﻋﻮت ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و اﻧﺤﺮاف‪ ،‬ﺑﺮ آﺴﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎﻣﺮى ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ هﻨﺮ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزى ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺮدم را ﻣﻨﺤﺮف آﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺒﺎﮔﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻓﺼﺎﺣﺖ و ﺑﻼﻏﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ و اهﺮم ﺑﺮاى ﺟﺬب ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ زﻳﺒﺎ و‬
‫ﻣﻮزون ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ در ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻼم دارد‪ .‬هﻴﭻ ﻳﻚ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺪﻗﻴﺎﻓﻪ ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ و ﺷﺮط ﻧﺒﻮت ﺁن اﺳﺖ آﻪ‬
‫اﻧﺒﻴﺎء از اﻣﺮاﺿﻰ آﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﻔﺮ ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻄﺮى زﻳﺒﺎﺋﻰ را دوﺳﺖ دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ را زﻳﺒﺎ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﻮت زﻳﺒﺎ در ﺗﻼوت‬
‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ در اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﺮاى ﺁراﻳﺶ اﻧﺴﺎن دﺳﺘﻮراﺗﻰ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﻣﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬زﻳﻨﺖ هﺎى ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ زﻳﺒﺎ و‬
‫ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻧﻴﻜﻮ از ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎى ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﺣﺴﻦ اﻟﻘﺼﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﻳﻚ هﻨﺮ اﺳﺖ و در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺣﺪود دوﻳﺴﺖ و‬
‫ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻗﺼﻪ واﻗﻌﻰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﺳﻔﺎرش ﻣﻰآﺮدﻧﺪ آﻪ‪» :‬اﺷﻌﺎر اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ را هﻤﭽﻮن ﻗﺮﺁن ﺣﻔﻆ آﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮا ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫در ﺳﺮود و ﺟﻤﻊ ﺧﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪاى اﺳﺖ آﻪ در ﺗﻚ ﺧﻮاﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻧﻘﺶ ﺧﻂ زﻳﺒﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﺎﻓﻞ‬
‫ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم هﻔﺪﻩ ﻣﻨﺸﻰ ﺑﺮاى آﺎرهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺖ آﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺆول ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫اآﺮم ﺑﺎ ﻣﻬﻤﺎﻧﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬دﻧﻴﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻜﺴﻬﺎى ﻣﺒﺘﺬل وﻟﻰ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اهﺪاف ﺧﻮد ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ﺑﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﻰ از ﻃﺮﻳﻖ زﻧﺎن زﻳﺒﺎ اﺧﺒﺎر ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ آﺸﻒ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﺘﺎﺑﻰ آﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻰرود‪ ،‬آﺘﺎب هﺎى رﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪﮔﻮﻳﻰ آﺎر ﺳﺎدﻩاى ﻧﻴﺴﺖ؛ آﺎر ﺧﺪاﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻗﺼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ «.‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻜﺮى و‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﻰ را ﻣﻰﺗﻮان در ﻗﺎﻟﺐ داﺳﺘﺎن ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﻨﺘﻘﻞ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل؛ دﻧﻴﺎى هﻨﺮ و ﺷﻌﺮ و ﻓﻴﻠﻢ و‬
‫ﻋﻜﺲ و ﻃﺮح و ﺧﻂ و ﻗﺼﻪ‪ ،‬دﻧﻴﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻨﺤﺮﻓﺎن وارد ﺁن ﺷﺪﻩ و از ﺁن ﺑﻪ اهﺪاف ﺷﻮم ﺧﻮد‬
‫رﺳﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮى ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬

‫از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ هﻢ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‬

‫در اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒ را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻴﻨﺪ‪ .‬از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ در ﻧﻬﻰ از ﺷﺮاب‪ ،‬اول از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺿﺮرش از ﻧﻔﻌﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ «.‬زﻳﺮا درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁن اﻓﺮاد زﻳﺎدى ﺑﻪ ﻧﻮا ﻣﻰرﺳﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫آﺸﺎورزان؛ آﺎرﮔﺮاﻧﻰ آﻪ در آﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺷﺮاﺑﺴﺎزى ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ؛ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎى ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬آﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‬
‫ﺑﻄﺮى ﺳﺎزى و ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎزى‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺟﺰء و آﻼن و راﺑﻄﻪ هﺎ و دﻻﻻن و ﺧﺪﻣﻪاى آﻪ ﺳﺮوﻳﺲ‬
‫ﻣﻰدهﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮان ﺁﺛﺎر ﺷﻮم ﺷﺮاب را آﻪ ﺑﺮ ﻣﻐﺰ و اﻋﺼﺎب‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮارش و ﺁﺛﺎرى آﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺴﻞ ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬ﺗﺼﺎدﻓﺎت راﻧﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺧﻮدآﺸﻴﻬﺎ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪاى آﻪ اﻓﺮاد ﻣﺴﺖ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺳﻮدهﺎى ﺁن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﺮد؟ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ آﻪ ﺷﺮاب دارد‪ ،‬ﺁن را‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ هﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ هﻨﮕﺎم ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻧﻘﺎط ﻗﻮت را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺬآﺮ دهﻴﺪ‪» :‬آﺴﻰ آﻪ‬
‫اﻳﻦ آﻤﺎﻻت را دارد‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﺪ؟«‬

‫د ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺎزﺳﺎزى رواﻧﻰ )اﻣﻴﺪ دادن(‬

‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﮔﻨﻬﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻣﺤﺮوم ﻣﻰﭘﻨﺪارد و ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﻗﺎﻣﺖ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻏﺮق اﺳﺖ‬
‫در آﻢ و زﻳﺎد او ﭼﻪ ﻓﺮق اﺳﺖ‬
 ‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد هﺮ روز ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫اﻓﺮاد را ﺑﺎزﺳﺎزى آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﻋﻔﻮ اﻟﻬﻰ و از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮﺑﻪ و ﻟﻄﻔﻰ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪآﻨﻨﺪﮔﺎن دارد‪،‬‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﻰ از ﺗﻮﺑﻪآﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻩ او را ﺑﻪ ﻳﺄس ﻧﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﺗﺬآﺮ داد آﻪ ﻳﺄس از‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن آﺒﻴﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﺷﺨﺼﻴﺖ داد‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪهﺎى او را ﻓﺮاﻣﻮش آﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻧﻴﺰ اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺧﻼﻓﻬﺎ را داﺷﺘﻪاﻳﻢ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را آﺘﻤﺎن آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺎﺣﺮاﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ دﻋﻮت ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮاى ﺷﻜﺴﺖ دادن ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در درﺑﺎر ﻓﺮﻋﻮﻧﻰ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع آﺮدﻩ‪ :‬و ﺑﻪ هﺪﻳﻪ او ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﺰّت او ﻗﺴﻢ ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﻌﺠﺰﻩ‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻰ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى دادﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن و ﻗﺪرت و ﻣﺎل او ﭘﺸﺖ ﭘﺎ زدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺧﻄﺮ رﻓﺘﻨﺪ؛ و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ هﻢ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﺎ اردو‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻳﺎ هﺪﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻼﻗﺎت‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻳﺎ آﺘﺎب‪ ،‬و ﻳﺎ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻋﺎﻃﻔﻰ‪ ،‬ﺑﺮ اﻓﺮاد زﻳﺎدى اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﺟﺮﻣﻬﺎى ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﻜﺮﻳﻢ و اﺣﺘﺮام‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻓﺮد را ﺑﺎزﺳﺎزى آﻨﻴﻢ و او را ﺑﻪ راﻩ ﺣﻖ‬
‫راهﻨﻤﺎﻳﻰ آﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻩ ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻐﺎﻓﻞ‬
‫ﻳﻜﻰ از زﻣﻴﻨﻪهﺎى اﻧﺠﺎم ﺧﻼف ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن اﺣﺴﺎس آﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺑﺮو و آﺮاﻣﺖ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﻋﺬرش ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد و آﺴﻰ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ او اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و‬
‫ﺑﻰﺁﺑﺮوﻳﻰ او را ﺑﻪ هﺮ ﮔﻨﺎهﻰ ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺗﻈﺎهﺮ آﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻼف ﺗﻮ ﻧﺸﺪم‪ .‬ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ آﺮاﻣﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻓﺮاد ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ آﻪ ﭘﺲ از دﻩهﺎ ﺳﺎل او را دﻳﺪﻧﺪ و ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻗﺒﻼً ﺑﺮادرى‬
‫داﺷﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﻮﺳﻒ آﻪ دزد ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻐﺎﻓﻞ زد و هﻴﭻ ﻧﮕﻔﺖ آﻪ‪ :‬ﺁن ﺑﺮادر ﻣﻦ هﺴﺘﻢ و ﭼﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ دزدى‬
‫ﻢ ُﻳ ْﺒﺪِهَﺎ ﻟَﻬُﻢ‪) .‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٧٧/‬‬
‫ﻔﺴِﻪ وَ ﻟَ ْ‬
‫ﻒ ﻓِﻰ ﻧَ ْ‬
‫ﺳ ُ‬
‫ﻞ ﻓَﺎَﺳَﺮﱠهَﺎ ﻳُﻮ ُ‬
‫ﻦ ﻗَ ْﺒ ُ‬
‫ﻪ ﻣِ ْ‬
‫ﺪ ﺳَﺮَقَ اَخٌ ﻟَ ُ‬
‫ﻣﻰدهﻴﺪ( ﻓَﻘَ ْ‬
‫اﮔﺮ آﺴﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﺮاب ﻧﺨﻮردﻩام! ﻋﺬرش را ﺑﭙﺬﻳﺮ )ﮔﺮﭼﻪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ( و هﺮﮔﺰ دهﺎﻧﺶ را ﺑﻮ‬
‫ﻧﻜﻦ!‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از ﺟﻴﺐ ﺷﻤﺎ ﭘﻮل ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او اﻋﺘﻤﺎد آﻦ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻐﺎﻓﻞ در ﻣﻮرد ﺧﻼﻓﻬﺎى ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻰ و ﻓﺮدى اﺳﺖ؛ و ﮔﺮﻧﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ آﻪ دﺷﻤﻨﺎن و‬
‫آﻔﺎر ﺑﺮاى ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻰآﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﺎﻓﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ دﺷﻤﻦ اﺳﺖ( وَدﱠ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ‬
‫ﻔﻠُﻮن‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (١٠٢/‬‬
‫آَﻔَﺮُوا ﻟَ ْﻮ ﺗَ ْﻐ ُ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻓﺮاد‬

‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻰ را ﺑﺮاى ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬او در ﮔﺰارش ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫اﻣﺎم‪ ،‬از ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺸﺪت اﻧﺘﻘﺎد آﺮد‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى ﺳﺮاج! اﻳﻤﺎن دﻩ درﺟﻪ دارد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻳﻚ درﺟﻪ‬
‫اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ دو درﺟﻪ ﺑﻌﻀﻰ هﻢ هﻔﺖ ﺗﺎ دﻩ درﺟﻪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻳﻤﺎن آﺎﻣﻠﺘﺮى دارﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫دﻳﮕﺮان ﺗﻮﻗﻊ ﺑﻴﺶ از ﻇﺮﻓﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎر ﻻزم و ﺿﺮورى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎب ﺟﻮاﻧﻰ آﻪ ﺗﺎزﻩ ﺳﻴﮕﺎرى ﺷﺪﻩ‪ ،‬از ﺣﺴﺎب ﭘﻴﺮﻣﺮدى آﻪ از ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻌﺘﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻮان ﻣﻰﺗﻮان ﺳﺨﺘﮕﻴﺮى ﺑﻴﺸﺘﺮى آﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى آﺎش ﺷﻠّﺎق ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﺗﺎ در‬
‫دﻳﻦﺷﻨﺎﺳﻰ ﺗﻼش ﻣﻰآﺮدﻧﺪ( ﻟﻴﺖ اﻟﺴﻴﺎط ﻋﻠﻰ رؤوس اﺻﺤﺎﺑﻰ ﺣﺘﻰ ﺗﻔﻘﻬﻮا ﻓﻰ اﻟﺤﻼل و اﻟﺤﺮام‪.‬‬
‫)ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪) (٢١٣‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ را در ﻣﻮرد ﭘﻴﺮﻣﺮدان ﺑﻪ آﺎر ﻧﻤﻰﺑﺮد‪ .‬اﻣﺎﻣﺎن‬
‫ﻣﻌﺼﻮم هﻤﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﻌﺎرف دﻳﻦ را ﺑﻪ هﻤﻪ اﻓﺮاد ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﺎﺑﺮ ﺟﻌﻔﻰ آﻪ از ﻳﺎران اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد‪ ،‬هﺰاران ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰداﻧﺴﺖ آﻪ ﺣﻖ‬
‫ﺑﺎزﮔﻮ آﺮدن ﺁن را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻣﻰداﻧﺴﺖ آﻪ اﺑﻰذر ﻧﻤﻰداﻧﺴﺖ‪ .‬در ﺷﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻎ اﻧﺒﻴﺎء ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺄﻣﻮر هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﻃﺒﻖ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺻﺤﺒﺖ آﻨﻴﻢ( اﻧﺎ‬
‫اﻣﺮﻧﺎ ﻣﻌﺎﺷﺮ اﻻﻧﺒﻴﺎ ان ﻧﻜﻠّﻢ اﻟﻨﺎس ﻋﻠﻰ ﻗﺪر ﻋﻘﻮﻟﻬﻢ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪) (٦٩‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺣﺎﻻت اﻓﺮاد‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در آﺎرهﺎى ﺷﺨﺼﻰ و روزﻣﺮﻩ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد دﻗّﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬روح اﻧﺴﺎن ﮔﺎهﻰ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ و ﮔﺎهﻰ ﻣﺘﻨﻔﺮ اﺳﺖ( ان ﻟﻠﻘﻠﺐ اﻗﺒﺎﻻ و ادﺑﺎراً(‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻰ آﻪ ﺁﻣﺎدﮔﻰ روﺣﻰ دارى‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﺎرى ﺑﺮو‪ .‬آﺴﺎﻟﺖ در ﻋﺒﺎدت از ﭼﻴﺰهﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ در‬
‫دﻋﺎهﺎ از ﺁن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ اﻟﻠﻬﻢ اﻧﻰ اﻋﻮذﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﻜﺴﻞ واﻟﻜﺴﻞ ﻋﻦ ﻋﺒﺎدﺗﻚ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎط در ﻋﺒﺎدت از ﻣﻮاهﺒﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺎ در دﻋﺎ از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در رواﻳﺖ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﺮ آﺲ آﻮدك دارد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻮدآﻰ زﻧﺪ؛ ﻣﻦ آﺎن ﻟﻪ ﺻﺒﻴّﺎ ﻓﻠﻴﺘﺼﺒّﻰ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ آﻮدك ﺗﻄﺒﻴﻖ دهﻴﺪ و ﻇﺮﻓﻴﺖ او را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫هﻤﻪ ﻋﻴﺒﻬﺎ را ﻳﻜﺠﺎ ﻧﮕﻮﺋﻴﻢ‬

 ‫در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬ﺳﻌﻰ آﻨﻴﻢ آﻪ ﻃﺮف را ﺑﻪ رﮔﺒﺎر ﻧﺒﻨﺪﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎدرى از ﺗﺤﺼﻴﻞ دﺧﺘﺮش‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﺗﺬآّﺮ ﻧﮕﻮﻳﺪ‪ :‬در درس ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪى؛ در ﺧﻴﺎﻃﻰ ﺑﺪ دوﺧﺘﻰ؛ ﻏﺬا را ﺷﻮر آﺮدى؛‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺖ را ﻧﺸﺴﺘﻰ و ‪...‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮاى ﺑﺴﻴﺎرى از اﻓﺮاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤّﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﻼم در ﻣﺪت ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل‬
‫دﺳﺘﻮرات ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﻼم آﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻰ از آﻨﺎر ﻻﺷﻪ ﺳﮕﻰ ﻋﺒﻮر ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻻﺷﻪ‬
‫ﭼﻘﺪر ﺑﺪﺑﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻘﺪر ﺳﻴﺎﻩ و ﺑﺪﻗﻴﺎﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣّﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻪ دﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺳﻔﻴﺪى دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺁﻣﻮزد آﻪ در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻪ ﺟﻬﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬در ﺷﻴﻮﻩ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬دﻗّﺖ ﻓﺮاوان ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ داﻧﺶ ﺁﻣﻮزى ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺳﻌﻰ‬
‫آﻨﻰ ﻧﻤﺮﻩ ﺑﻬﺘﺮى ﻣﻰﺁورى‪ .‬ﮔﺎهﻰ هﻢ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺪارى و ﺑﻰﺧﻮد درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﻰ‪.‬‬
‫هﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪهﺎ در روح داﻧﺶ ﺁﻣﻮز اﺛﺮ ﺧﺎﺻﻰ دارد‪.‬‬
‫در دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺧﻮد ﺁﻧﺎن ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ آﻪ ﺁﻳﺎ ﺁﻣﺎدﮔﻰ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ن ﺗَﺰَآﱠﻰ) ﻧﺎزﻋﺎت‪ ) ١٨/‬؛ ﺁﻳﺎ ﻣﺎﻳﻞ هﺴﺘﻰ آﻪ ﮔﺎﻣﻰ ﺑﻪ‬
‫ﻞ ﻟَﻚَ اِﻟﻰ اَ ْ‬
‫اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬هَ ْ‬
‫ﺳﻮى ﺗﺰآﻴﻪ ﺑﺮدارى؟‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ در اﻳﺎم ﺣﺞ از ﻣﺮدم ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :.‬ﺁﻳﺎ ﻣﺎﻳﻠﻴﺪ آﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺻﺤﺒﺖ‬
‫آﻨﻢ؟هﻤﻴﻦ آﻪ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﻣﺮدم را اﺣﺴﺎس ﻣﻰآﺮد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺮاى ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن را ﺗﻼوت ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد و‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻰداد‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﺮدم در ﺷﺮاﻳﻄﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﭘﺬﻳﺮش ﺣﻖ را دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ان ﻟﻠﻘﻠﺐ‬
‫اﻗﺒﺎﻻ و ادﺑﺎراً؛ در ﺁﻣﺎدﮔﻴﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺷﻨﻴﺪن آﻠﻤﺎت آﻮﺗﺎﻩ هﺴﺖ و‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺷﻨﻴﺪن اﺳﺘﺪﻻﻟﻬﺎى ﻣﻔﺼﻞ‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻮﻓﻘﻨﺪ آﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎﻧﻰ و ﻣﻜﺎﻧﻰ و رواﻧﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ آﻼﻣﺸﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻤﺎ هﻨﮕﺎﻣﻰ آﻪ ﺑﺮ ﻣﺮدﻩ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻴّﺖ ﻣﺮد اﺳﺖ‪ ،‬روى آﻔﻦ را ﺑﺎز‬
‫آﻨﻴﺪ و ﺻﻮرت ﻣﺮدﻩ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺸﺎن دهﻴﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ آﻔﻦ را ﺑﺎز ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ هﻤﺮاهﺎن ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﻨﻴﺪ آﻪ ﭼﺸﻤﻬﺎى اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ! ﭘﺎى او ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺪم‬
 ‫ﺷﻤﺎ ﺣﺮآﺘﻰ دارد‪ ،‬ﺟﺎى ﺑﺪ ﻧﺮوﻳﺪ‪ .‬زﺑﺎن او دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ آﻪ ﻗﺪرت ﺣﺮف زدن دارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻼف‬
‫ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎﻃﻔﻰ‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺑﺨﺼﻮص روى ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺁﺛﺎر ﻣﻔﻴﺪى دارد آﻪ در ﻏﻴﺮ ﺁن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺁن ﺁﺛﺎر را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﻪ در ﺑﮕﻮ ﺗﺎ دﻳﻮار ﺑﺸﻨﻮد‬

‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻰ آﻪ ﻣﻦ و ﻣﺎدرم را دو ﺧﺪا‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟!) ءَاَ ْﻧﺖَ ُﻗ ْﻠﺖَ ﻟِﻠﻨﱠﺎسِ اﺗﱠﺨِﺬُوﻧِﻰ وَ ُاﻣّﻰ اِﻟﻬَﻴْﻦ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (١١٦/‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬دوﮔﺎﻧﻪﭘﺮﺳﺘﻰ ﺑﺸﺪت ﻧﻬﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ اﻣّﺎ در ﻗﺎﻟﺒﻰ آﻪ در واﻗﻊ ﻣﺨﺎﻃﺐ دﻳﮕﺮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺪر‬
‫هﻤَﺎ‬
‫هﻤَﺎ اَ ْو آِﻼ ُ‬
‫ﺪ ُ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺎدرت ﻧﺰد ﺗﻮ ﺑﻪ ﭘﻴﺮى رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن درﺷﺘﻰ ﻧﻜﻦ!) اِﻣﱠﺎ ﻳَ ْﺒ ُﻠﻐَﻦﱠ ﻋِ ْﻨﺪَكَ ا ْﻟﻜِﺒَﺮَ اَﺣَ ُ‬
‫ﻬﻤَﺎ ُافﱟ‪) .‬اﺳﺮاء‪) (٢٣/‬‬
‫ﻞ ﻟﱠ ُ‬
‫ﻘ ْ‬
‫ﻓَﻼﺗَ ُ‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻰ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻪ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در آﻮدآﻰ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‪ :‬ﺑﻪ در ﺑﮕﻮ ﺗﺎ دﻳﻮار ﺑﺸﻨﻮد‪ ،‬از ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻣﻮﻓﻖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺒّﺖ‬

‫ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ و اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤّﻰ از‬
‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى ﺧﻮد را ﻣﻰﺷﻤﺎرد ﺗﺎ ﻋﺸﻖ اﻧﺴﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد زﻳﺎد آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪاى‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ هﺮ ﭼﻪ را آﻪ او دوﺳﺖ دارد‪ ،‬اﻧﺠﺎم دهﻴﻢ و هﺮ ﭼﻪ را آﻪ او دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﺪهﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ واﻟﺪﻳﻦ اﻟﻄﺎف و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻤﺎرﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد و ﻓﺮاﻣﻴﻨﺸﺎن را اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻧﻌﺘﻤﻬﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ هﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻓﺮض‬
‫آﻨﻴﻢ آﻪ اﮔﺮ ﻧﻌﺘﻤﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟‬
‫اﮔﺮ ﺁب ﺗﻠﺦ ﺑﻮد؛‬
‫اﮔﺮ ﺣﺮآﺖ زﻣﻴﻦ آﻨﺪ ﺑﻮد و ﺷﺐ و روز ﻃﻮل ﻣﻰآﺸﻴﺪ؛‬
‫اﮔﺮ هﺮ ﭼﻪ زﻣﻴﻦ را ﻣﻰآﻨﻴﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺁب ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪﻳﻢ؛‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد؛‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮﮔﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ اآﺴﻴﮋنﺳﺎزى ﻧﻤﻰآﺮدﻧﺪ؛‬
‫اﮔﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺴﺨّﺮ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎران ﻧﺒﺎرد؛‬
 ‫اﮔﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺮآﺎت ﺧﻮد را از ﻣﺎ ﺑﺎزدارد؛‬
‫و هﺰاران اﮔﺮ دﻳﮕﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺁورﻳﺪ!‬
‫اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺴﺖ را ﻧﻤﻰداﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻗﻠﻢ ﻳﺎ ﺳﻮزن ﻳﺎ ﭼﻜﺶ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟‬
‫اﮔﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻨﺮى ﭘﻠﻚ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﭘﺎرﻩ ﺷﻮد و ﭘﻠﻜﻬﺎ روى ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻗّﻒ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻮد؟ اﮔﺮ اﺷﻚ ﻣﺎ ﺷﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ آﻪ از ﭘﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى ﺣﻔﻆ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد؟‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ و ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ »اﮔﺮ« ﻣﻄﺮح اﺳﺖ آﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻧﺴﺎن در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻜﺮ ﺁن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺴﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ دﻳﮕﺮى را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻴﻜﻰ ﺳﻔﺎرش آﻨﺪ و ﻳﺎ از آﺎر ﺑﺪى ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻩ‬
‫ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن و ﻳﺎد ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ و اﻟﻄﺎف اﻟﻬﻰ اﺑﺘﺪا او را ﻋﺎﺷﻖ آﻨﺪ‪ .‬در ﺁن ﺻﻮرت‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ هﻢ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻣﻴﻦ اﺳﺖ و هﻢ از هﺮ آﺎر ﺧﻼﻓﻰ آﻪ ﻣﻌﺸﻮق دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺧﻮاهﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز وادار آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى اﻟﻬﻰ را ﺑﺮاى ﺁﻧﺎن ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﻟﻄﻒ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‬

‫ﻗﺮﺁن آﻪ ﻣﺮدم را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرِ اﻳﻦ آﻌﺒﻪ را ﭘﺮﺳﺘﺶ آﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا او ﺷﻤﺎ‬
‫ﻦ ﺧَﻮْف‪.‬‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻦ ﺟُﻮعٍ وَ ﺁﻣَﻨَ ُ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫را از ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ و ﺗﺮس ﻧﺠﺎت داد( ﻓَ ْﻠﻴَ ْﻌ ُﺒﺪُوا رَبﱠ هﺬَا ا ْﻟﺒَ ْﻴﺖِ* اَﻟﱠﺬى اَﻃَﻌَﻤَ ُ‬
‫)ﻗﺮﻳﺶ‪٣/‬و‪) (٤‬‬
‫هﺮﭼﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻼﻣﺶ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬روزى آﻪ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و‬
‫اﻟﻪ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬هﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﺮاى آﺴﺐ اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺣﻀﺮت وارد ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺁﻧﺎن ﺷﻮد؛ وﻟﻰ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻰﻃﺮﻓﻰ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﻪ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻧﺸﺎن دهﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ هﻤﻪ را ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻓﺮد ﻳﺎ ﺣﺰﺑﻰ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاى‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﺧﺪﺷﻪدار و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺨﻦ او را آﻢ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﺁن روز‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ اﻓﺴﺎر ﺷﺘﺮ را رهﺎ‬
‫ﻣﻰآﻨﻢ و هﺮ آﺠﺎ آﻪ او ﺧﻮاﺑﻴﺪ؛ ﻣﻬﻤﺎن هﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮم‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮح را هﻤﻪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻴﻮان را رهﺎ آﺮدﻧﺪ و ﺷﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ اﻳّﻮب اﻧﺼﺎرى ﺧﻮاﺑﻴﺪ آﻪ در ﺁن‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ از او ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮط ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺁن اﺳﺖ آﻪ در اﺑﺘﺪا هﻤﻪ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺒﻠﻴﻎ هﺮ آﺲ ﺣﻖ را ﺑﻬﺘﺮ‬
‫و زودﺗﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻳﺪ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻪ او ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ آﻪ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺑﺎل رﺣﻤﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺾ ﺟَﻨَﺎﺣَﻚَ ﻟِﻤَﻦِ اﺗﱠﺒَﻌَﻚَ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬ ‫ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز آﻦ) وَ ا ْ‬
‫ﺧﻔِ ْ‬
‫ﻆ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِﻢ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ (٧٣/‬و )ﺗﺤﺮﻳﻢ‪) (٩/‬‬
‫ﻏ ُﻠ ْ‬
‫)ﺷﻌﺮاء‪ ) (٢١٥/‬و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺧﺸﻦ ﺑﺎش( وَ ا ْ‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از ﺳﻴﺮﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ درﺑﺎرﻩ ﺟﺬب دﻟﻬﺎ را ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ ‪:‬‬
‫‪ . ١‬هﺮﮔﺎﻩ ﺳﻪ روز ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮد را ﻧﻤﻰدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺶ ﻣﻰرﻓﺖ( ﻳَﺘﻔﻘﺪ اﺻﺤﺎﺑﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،١٦/‬ص‬
‫‪) (١٥١‬‬
‫‪ . ٢‬از ﻣﺮﻳﻀﻬﺎ در دورﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻬﺮ ﻋﻴﺎدت ﻣﻰآﺮد( ﻳﻌﻮد اﻟﻤﺮﺿﻰ ﻓﻰ اﻗﺼﻰ اﻟﻤﺪﻳﻨﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪، ١٦/‬‬
‫ص ‪) (٢٢٥‬‬
‫‪ . ٣‬هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮى ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻰ ﻣﻰآﺮد‪ ،‬دﺳﺖ او را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮاى او دﻋﺎ ﻣﻰآﺮد( اذا ودّع‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮاً اﺧﺬ ﻳﺪﻩ و دﻋﺎﻟﻪ ﺑﻪ‪).‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪ /‬ص ‪) (١١٦‬‬
‫‪ . ٤‬ﺟﻨﮓ آﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺿﻌﻔﺎ ﻣﻰرﻓﺖ و ﺑﻪ ﺁﻧﺎن آﻤﻚ ﻣﻰآﺮد( ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪) .‬ص ‪) (٧١‬‬
‫‪ . ٥‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺻﺪﻗﻪ و زآﺎت ﺑﺮاى ﺣﻀﺮت ﻣﻰﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺎﻧﺪان او ﺻﻠﻮات ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد( اذا اﺗﻰ اﺣﺪ‬
‫ﺑﺼﺪﻗﺔ ﻗﺎل ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ اﻟﻠّﻬﻢ ﺻﻞّ ﻋﻠﻰ ﺁل ﻓﻼن‪) .‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪ ،‬ص ‪) (٧٨‬‬
‫‪ . ٦‬ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎم ﺻﺪا ﻣﻰزد‪ .‬ﺣﺘﻰ ﻧﺎم زﻧﺎن و آﻮدآﺎن را ﺑﺎ آﺮاﻣﺖ ﻣﻰﺑﺮد( ﻳﺪﻋﻮا اﺻﺤﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﻜﻨﺎهﻢ اآﺮاﻣﺎً ﻟﻬﻢ و اﺳﺘﻤﺎﻟﺔ ﻟﻘﻠﻮﺑﻬﻢ و ﻳﻜﻨّﻰ اﻳﻀﺎً اﻟﻨﺴﺎء واﻟﺼﺒﻴﺎن ﻓﻠﻴﺴﺘﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﻠﻮﺑﻬﻢ‪) .‬ﺳﻨﻦ‬
‫اﻟﻨﺒﻰ‪/‬ص ‪) (١٥٢‬‬
‫‪ . ٧‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰ آﻬﻨﻪاى را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وام ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﭘﺲ دادن‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻧﻮ ﭘﺲ ﻣﻰداد( ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﻰ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪(٨٨‬‬
‫‪ . ٨‬اﻃﻌﺎم ﻣﻰآﺮد و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻏﺬا ﻣﻰداد‪.‬‬
‫آﻤﺎﻻت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺑﻘﺪرى زﻳﺎد اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺷﻤﺮد؛ وﻟﻰ هﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آﺎﻓﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل آﺴﻰ آﻪ ﺑﻨﺎ دارد ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف دﻋﻮت آﻨﺪ و از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ هﻤﻪ وﺟﻮدش روح ﺑﺰرگ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﺗﻤﺎم آﺎرهﺎﻳﺶ‬
‫ﻧﺎﺷﻰ از ﻋﻔﻮ و رأﻓﺖ و ﺻﻔﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻘﺮاﻧﻰ ﺷﺮاب ﺧﻮردﻩ ﺑﻪ ﻧﺰد اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اول آﺎرش را اﻧﺠﺎم‬
‫داد و او را ﺷﺎد آﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻟﻄﻴﻔﻰ او را ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺮد؛ اﻣﺎ دو ﻧﻜﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪:‬‬
‫اول ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺮاﺑﺨﻮارى را ﺑﻪ رخ او ﻧﻜﺸﻴﺪ؛‬
‫دوم ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎ او ﺑﺎ آﺮاﻣﺖ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى ﺷﻘﺮاﻧﻰ! آﺎر ﺧﻮب از هﺮ آﺴﻰ زﻳﺒﺎﺳﺖ؛ وﻟﻰ آﺎر‬
‫ﺧﻮب ﺗﻮ زﻳﺒﺎﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺗﻮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ دارى‪.‬‬
‫آﺎر زﺷﺖ هﻢ از هﺮ آﺴﻰ زﺷﺖ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ آﺎر زﺷﺖ ﺗﻮ‪ ،‬زﺷﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺎ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫هﺴﺘﻰ( ﺑﺤﺎر‪،‬ج ‪،٤٧‬ص ‪) ٣٥٠‬‬
‫ﺑﺮاى روﻧﻖ ﻣﺴﺎﺟﺪ آﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم از ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺧﻮﺷﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن را در ﻣﺮاﺳﻤﻰ آﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﻋﻄﺎ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ ﻋﻘﺪ دﺧﺘﺮان را ﺑﻪ دور از ﺗﺠﻤّﻼت در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﻮاﺋﺰ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت را در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ از ﻣﺴﺠﺪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺷﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪهﺎ از ﻏﻤﻜﺪﻩ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻩ و ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى اﮔﺮ ﺷﺒﻰ آﻪ ﺑﺮاى دﺧﺘﺮﻣﺎن ﮔﻮﺷﻮارﻩ ﻣﻰﺧﺮﻳﻢ ﻧﺼﻴﺤﺖ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ آﻨﺎر آﺎدوهﺎ‪ ،‬هﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﻋﻴﺪىهﺎ‪ ،‬ﺳﻮﻏﺎﺗﻰهﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻢ روﺷﻨﻰهﺎ‪ ،‬و اﻣﺜﺎل ﺁن ﺟﻤﻠﻪاى از ﺳﻔﺎرش‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎ ﻳﺎ ﭘﻨﺪى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رهﺎ آﺮدن ﻣﻨﻜﺮهﺎ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ زودﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺁرى اول‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮدم را ﺟﺬب آﺮد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ز ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﻣﺤﺒﺖ‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ و ﺳﻠﻢ و اهﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻌﺼﻮم او‪ ،‬هﺰاران ﺧﺎﻃﺮﻩ درﺑﺎرﻩ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردهﺎى ﻋﻤﻠﻰ ﺁن ﺑﺰرﮔﻮاران و ﻧﺤﻮﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد آﻪ ﻣﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺁن را در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺮدى ﺷﺎﻣﻰ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﻰ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺟﺴﺎرت آﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﺮدﻧﺪ‬
‫و ﭼﻨﺎن ﻣﻮرد ﺗﻔﻘﺪ ﻗﺮار دادﻧﺪ آﻪ او از ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺧﻮدش ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺷﺪ( ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ‪ ،٤٣‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(٣٤٤‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎرواﻳﻰ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺗﻮ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ و ﺣﺎﺟﺘﻰ دارى؟‬
‫ﺳﭙﺲ هﺰار در هﻢ و ﻟﺒﺎﺳﻰ ﻧﻮ ﺑﻪ او داد‪ .‬وﻗﺘﻰ او از ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫ﮔﻮاهﻰ ﻣﻰدهﻢ آﻪ ﺗﻮ ﻓﺮزﻧﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا هﺴﺘﻰ( ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٤٦‬ص‪ ٩٥‬و ص‪(٩٩‬‬
‫‪ -٣‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻠﻴﻔﻪ دوم ﺑﻪ اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻮهﻴﻦ آﺮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺟﺎزﻩ ﻧﺪاد‪ .‬روزى اﻣﺎم آﺎﻇﻢ وارد ﻣﺰرﻋﻪ ﻓﺮد ﺷﺪ و ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪ :‬اﻣﻴﺪ ﺳﻮد ﺗﻮ از اﻳﻦ آﺸﺎورزى ﭼﻘﺪر‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﻼن ﻣﻘﺪار‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺳﻴﺼﺪ دﻳﻨﺎر ﺑﻪ او داد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﮕﻴﺮ و درﺁﻣﺪ ﻣﺰرﻋﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺎل ﺧﻮدت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺁن ﻣﺮد را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻬﺮﺑﺎن آﺮد( ﺑﺤﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٤٨‬ص‪(١٠٢‬‬
‫‪ -٤‬در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺑﺎ هﺮ آﺲ آﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار آﻦ و هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﺪى ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺎ او ﺧﻮﺑﻰ آﻦ( ﺑﺤﺎر‪ ، ٧١/‬ص‪) (١٥٧‬‬
‫‪ - ٥‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺴﻴﺤﻰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اآﻨﻮن آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻩاى‪ ،‬اﺣﺘﺮام‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎدرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﺎدر ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮزﻧﺪ را در ﺳﺎﻳﻪ اﺳﻼم او دﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎدر هﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ( اﺻﻮل آﺎﻓﻰ‬
‫‪ ، ٢‬ﺑﺮّاﻟﻮاﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ‪(١١/‬‬
‫‪ -٦‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﺻﻼح ﺑﻌﻀﻰ از ﻃﺮﻳﻖ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ‬
‫راﻩ اﺻﻼح ﮔﺮوﻩ دﻳﮕﺮى از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺄدﻳﺐ اﺳﺖ( اﺳﺘﺼﻼح اﻻﺧﻴﺎر ﺑﺎآﺮاﻣﻬﻢ و اﻻﺷﺮار ﺑﺘﺄدﻳﺒﻬﻢ‪.‬‬
‫)ﺑﺤﺎر‪ ،٧٥/‬ص‪) (٨٢‬‬
‫‪ -٧‬اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در دﻋﺎى ﻣﻜﺎرم اﻻﺧﻼق از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا!ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎ آﻪ هﺮ آﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎرواﻳﻰ آﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻩ او ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ ﺳﺨﻦ ﺑﺪى ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻦ او را ﺳﺘﺎﻳﺶ آﻨﻢ‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪى آﺮد‪ ،‬ﻣﻦ از او ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻰ آﻨﻢ‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ ﻣﺮا ﻣﺤﺮوم آﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ او ﺑﺬل آﻨﻢ‪.‬‬
‫هﺮ آﺲ ﻣﺮا از ﺧﻮد دور آﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ او ﻧﻴﻜﻰ آﻨﻢ( و ﺳﺪّدﻧﻰ ﻻن اُﻋﺎرض ﻣﻦ ﻏﺸّﻨﻰ ﺑﺎﻟﻨّﺼﺢ و اﺟﺰى‬
‫ﻣﻦ هﺠﺮﻧﻰ ﺑﺎﻟﺒﺮّ و اﺛﻴﺐ ﻣﻦ ﺣﺮﻣﻨﻰ ﺑﺎﻟﺒﺬل و اآﺎﻓﻰ ﻣﻦ ﻗﻄﻌﻨﻰ ﺑﺎﻟﺼﻠﺔ و اﺧﺎﻟﻒ ﻣﻦ اﻏﺘﺎﺑﻨﻰ اﻟﻰ‬
‫ﺣﺴﻦ اﻟﺬآﺮ و ان اﺷﻜﺮ اﻟﺤﺴﻨﻪ و اﻏﻀﻰ ﻋﻦ اﻟﺴﻴﺌﻪ‪) .‬دﻋﺎ ﻣﻜﺎرم اﻻﺧﻼق (‬
‫‪ - ٨‬ﺷﺨﺼﻰ ﻋﺒﺎى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را از ﻋﻘﺐ ﻃﻮرى آﺸﻴﺪ آﻪ ﻟﺒﻪ ﻋﺒﺎ ﮔﺮدن ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت را ﺧﺮاﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ادب آﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫داد‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮردهﺎى ﻋﺎﻃﻔﻰ در ﺷﺎﮔﺮدان و اﺻﺤﺎب اﻣﺎﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺁن را‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻢ‪:‬‬
‫‪ ( ١‬در ﻳﻜﻰ از ﺳﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺤﻄﻰ ﺷﺪﻳﺪى رخ داد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻳﻬﻮدى ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ درﺳﻰ‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻰ ﺁﻣﺪ و از او اﺟﺎزﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم را از ﻣﺤﻀﺮ او ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻰ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ او را اﺟﺎﺑﺖ آﺮد و دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﺑﺮاى اﻣﺮار ﻣﻌﺎش او روزاﻧﻪ وﺟﻬﻰ ﻣﻘﺮر آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﻳﻬﻮدى‬
‫ﻣﺪﺗﻰ از درس اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ( اﻟﻐﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ‪،٨‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪(٨١‬‬
‫‪ ( ٢‬روزى ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ آﻪ ﭘﻴﺮاهﻨﻰ از آﺮﺑﺎس در ﺑﺮ و ﻋﻤﺎﻣﻪاى از آﺮﺑﺎس ﺑﺮ ﺳﺮ داﺷﺖ‪ ،‬از ﺑﺎزار آﻮﻓﻪ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻰآﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ آﻪ او را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺁن ﻟﺒﺎس آﻢ ارزش‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ را ﺣﻘﻴﺮ و ﺧﻮار‬
‫ﺷﻤﺮد و آﻠﻮﺧﻰ ﺑﻪ او زد‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ ﺑﺪون ﺧﺸﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻰ ﺑﻪ راﻩ ﺧﻮد اداﻣﻪ داد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ آﻪ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﻣﺮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬واى ﺑﺮ ﺗﻮ! ﺁﻳﺎ داﻧﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﭼﻪ آﺴﻰ اهﺎﻧﺖ آﺮدى؟‬
‫ﻣﺮد ﺟﻮاب داد‪ :‬ﻧﻪ!‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‪ ،‬دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻰ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻣﺮد از ﺷﻨﻴﺪن ﻧﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻟﺮزﻳﺪ و از آﺮدﻩ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دﻧﺒﺎل ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎد ﺗﺎ او را در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺻﺒﺮ آﺮد ﺗﺎ ﻧﻤﺎزش ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﻮد را روى ﭘﺎهﺎى ﻣﺎﻟﻚ اﻧﺪاﺧﺖ و هﻤﺎن ﻃﻮر آﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺑﻮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻮزش ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓﻘﺎل ﻻﺑﺎس ﻋﻠﻴﻚ ﻓﻮاﻟﻠّﻪ ﻣﺎ دﺧﻠﺖ اﻟﻤﺴﺠﺪ اﻟّﺎ ﻻﺳﺘﻐﻔﺮنّ ﻟﻚ؛‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﺑﺎ ﮔﺸﺎدﻩروﻳﻰ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﻮف و هﺮاﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش! ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻩام؛ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻃﻠﺐ ﺁﻣﺮزش آﻨﻢ( ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ورام‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪ ،٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺧﻼق ﻓﻠﺴﻔﻰ‪،‬‬
‫ج ‪ ،١‬ص ‪(٨٧‬‬

‫اﺳﺘﻤﺪاد از وﺟﺪان‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﺮدى زﻧﺎآﺎرم‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮى آﺴﻰ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻮس ﺗﻮ اﻳﻦ آﺎر را ﺑﻜﻨﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ!‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ آﺎر را ﻧﻜﻦ!‬
‫ﻧﺎم ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﺑﺎوﻓﺎى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ آﻪ در اﺣﺪ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮوﺑﻦ‬
‫ﺟﻤﻮح ﺑﻮد‪ .‬او در اﺑﺘﺪا ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮد و از ﭼﻮب‪ ،‬ﺑﺘﻰ ﺗﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﺁن را در ﻣﻨﺰل ﻧﮕﻬﺪارى و ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﻣﻰآﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ هﻤﻜﺎرى ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺎرهﺎ ﺑﺖ او را ﺁﻟﻮدﻩ آﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ او ﺑﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﺗﻤﻴﺰ و هﻤﭽﻨﺎن ﻋﺒﺎدت ﻣﻰآﺮد‪ .‬روزى ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا از ﺧﻮدت دﻓﺎع ﻧﻤﻰآﻨﻰ؟ ﭘﺲ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮى ﺑﻪ او ﺁوﻳﺨﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ دﻓﻌﻪ از ﺧﻮدت دﻓﺎع آﻦ!‬
‫ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺑﺖ ﺁﻣﺪ‪ ،‬دﻳﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ و او را ﺑﻪ ﻻﺷﻪ ﺳﮕﻰ ﻣﺮدﻩ ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ و در زﺑﺎﻟﻪهﺎ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬وﺟﺪاﻧﺶ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ و اﺷﻌﺎرى در وﺻﻒ ﺑﻰهﻨﺮى ﺑﺖ ﺧﻮاﻧﺪ و اﻳﻤﺎن‬
‫ﺁورد( اﺳﺪ اﻟﻐﺎﺑﺔ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٤‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻳﺎران(‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮى و ﻣﻠّﻰ‬

‫ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﻮاﻃﻒ ﻳﻜﻰ از اهﺮﻣﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮى اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﺴﻰ ﻏﻴﺒﺖ دﻳﮕﺮى را ﻧﻜﻨﺪ؛ زﻳﺮا دﻳﮕﺮى هﻢ ﺑﺮادر ﺗﻮﺳﺖ و ﺁﺑﺮوى او‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪ .‬او آﻪ‬
‫ﺣﻀﻮر ﻧﺪارد ﺗﺎ از ﺧﻮد دﻓﺎع آﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ آﺴﻰ دوﺳﺖ دارد ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮادر ﻣﺮدﻩ ﺧﻮد را ﺑﺨﻮرد؟‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻀُ‬
‫ﺐ ﺑَ ْﻌ ُ‬
‫ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮادر اﺳﺖ؛ ﺁن هﻢ ﺑﺮادرى آﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ( وَ ﻻ ﻳَ ْﻐﺘَ ْ‬
‫ﺑَ ْﻌﻀَﺎً ‪) ...‬ﺣﺠﺮات‪) (١٢/‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﻌﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد اﺧﻮّت و ﺑﺮادرى‪ ،‬ﻧﻘﻞ داﺳﺘﺎن وﻓﺎدارى ﭘﻴﺮوان ﺳﺎﻳﺮ‬
‫اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﻴﺎدت ﺑﻴﻤﺎران ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ آﺮدن ﺑﻪ اﻓﺮادى آﻪ ﺑﻪ او دﺷﻨﺎم‬
 ‫ﻣﻰدادﻧﺪ‪ ،‬ﺁزاد آﺮدن اهﻞ ﻣﻜﻪ در روز ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ‪ ،‬اﻋﻼم ﻋﻔﻮ ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر‪ ،‬دﻋﺎ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫ﺁﻧﺎن را ﻧﻤﻰدﻳﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ از ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺮدم ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ وﻃﻦﭘﺮﺳﺘﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻰ ﺷﺮك اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ وﻃﻦ دوﺳﺘﻰ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ دﻳﺎر و ﻣﺴﻜﻦ ﺣﻖ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻰ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از آﺎرهﺎى ﺳﺘﻤﮕﺮان‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﺣﻖ ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﺧﺎرج آﺮدن ﻣﺮدم از دﻳﺎر و‬
‫ﻦ دِﻳﺎرِﻧَﺎ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (٢٤٦/‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻰﺗﻮان از ﺣﺲّ‬
‫ﺟﻨَﺎ ﻣِ ْ‬
‫ﺧﺮِ ْ‬
‫ﺪ ُا ْ‬
‫آﺎﺷﺎﻧﻪهﺎى ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ( ﻗَ ْ‬
‫وﻃﻦدوﺳﺘﻰ ﻣﺮدم اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاى ﻋﺰّت آﺸﻮر و اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠّﻰ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ!‬
‫آﺸﻮرهﺎى ﺑﻰدﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنهﺎ ﺳﺮﺑﺎز را ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺣﺲّ وﻃﻦدوﺳﺘﻰ و ﻣﻠﻴّﺖ ﺧﻮاهﻰ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪهﺎ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮان از اﻳﻦ ﺣﺲّ وﻃﻦدوﺳﺘﻰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮدان ﻣﻨﻄﻘﻪ و زﻧﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ را در دﺳﺘﺮس ﺟﻮاﻧﺎن ﺁن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﺷﺮح ﺗﺎرﻳﺦ آﻠﻰ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎى آﻠﻰ ﺑﺮاى هﻤﻪ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎذﺑﻪ ﻻزم را ﻧﺪارد ﺑﻪ‬
‫هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﻧﺪارد‪ .‬از هﺮ اﺣﺴﺎس و وﺟﺪان‬
‫ﻣﻠﻰ و ﻣﻴﻬﻨﻰ آﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آﻮﺗﺎهﻰ آﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﺗﻨﺪى آﺮد‪ .‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم او را دﻳﺪ و اﻣﺎم ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎدرت ﺗﻨﺪى آﺮدى؟ ﻣﮕﺮ ﻧﻤﻰداﻧﻰ آﻪ ﺷﻜﻢ ﻣﺎدرت ﻣﻨﺰل ﺗﻮ ﺑﻮد؟ داﻣﺎن ﻣﺎدرت ﮔﻬﻮارﻩ ﺗﻮ ﺑﻮد؟ ﭘﺴﺘﺎن‬
‫ﻣﺎدرت ﻏﺬاى ﺗﻮ ﺑﻮد؟‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺑﺎ او ﺧﺸﻦ ﻧﺒﺎش( اﻻ ﻋﻠﻤﺖ ان ﺑﻄﻨﻬﺎ ﻣﻨﺰﻟﻚ و ﺣﺠﺮهﺎ ﻣﻬﺪك و ﺛﺪﻳﻬﺎ ﻏﺬاﺋﻚ ﻓﻼ‬
‫ﺗﻐﻠﻆ ﻟﻬﺎ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،٧١ ،‬ص‪) (٧٦‬‬

‫ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﺮ آﺲ ﺑﺮادر دﻳﻨﻰ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ آﻨﺪ‪ ،‬او را ﺁراﺳﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ هﺮ‬
‫آﺲ او را ﺁﺷﻜﺎرا ﻣﻮﻋﻈﻪ آﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻣﻨﺪﻩاش آﺮدﻩ اﺳﺖ( ﻣﻦ وﻋﻆ اﺧﺎﻩ ﺳﺮاً ﻓﻘﺪ زاﻧﻪ و ﻣﻦ وﻋﻈﻪ‬
‫ﻋﻼﻧﻴﺔ ﻓﻘﺪ ﺷﺎﻧﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ، ٧٥/‬ص‪) (٣٧٤‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎر ﺧﻮد را هﻨﻮز ﻋﺰﻳﺰ و ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺪ ﻣﺎ را زودﺗﺮ و راﺣﺖﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﺧﻮد را رﺳﻮاى ﻣﺮدم اﺣﺴﺎس آﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼح او ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اذا وﻋﻈﺖ ﻓﺎوﺟﺰ؛ هﺮﮔﺎﻩ آﺴﻰ را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻰآﻨﻰ؛ ﺧﻼﺻﻪ ﺑﮕﻮ!‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺁﺛﺎر ﺟﻤﻼت و آﻠﻤﺎت آﻮﺗﺎﻩ ﺑﻴﺶ از ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ اﺳﺖ و در ذهﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ‬
‫آﺮدن و ﻧﻮﺷﺘﻦ هﻢ راﺣﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻋﺪﻩهﺎ و وﻋﻴﺪهﺎ‬
‫ﻳﻜﻰ از راﻩهﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎن وﻋﺪﻩهﺎى اوﻟﻴﺎى ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم هﺮ آﺎر ﻣﻌﺮوف و ﻳﺎ ﺗﺮك هﺮ آﺎر ﻣﻨﻜﺮى ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ دارد‪ ،‬اﻳﻦ وﻋﺪﻩهﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻰ از‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰﻩهﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ از راﻩ اﻧﺤﺮاف ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳﺪ و اﺳﺘﻐﻔﺎر‬
‫ﻢ ﻣَﺘَﺎﻋَﺎً‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ ُﺛﻢﱠ ﺗُﻮﺑُﻮا اِﻟَ ْﻴﻪِ ُﻳﻤَﺘﱢ ْﻌ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺳﺘَ ْﻐﻔِﺮُوا رَﺑﱠ ُ‬
‫آﻨﻴﺪ! ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻨﺤﻮ ﺧﻮﺑﻰ آﺎﻣﻴﺎب ﻣﻰآﻨﺪ( وَ اَنَ ا ْ‬
‫ﻀﻠَﻪ‪) .‬هﻮد‪) (٣/‬‬
‫ﻀﻞٍ ﻓَ ْ‬
‫ﻣﺴَﻤﱠﻰ وَ ُﻳ ْﺆتِ ُآﻞﱠ ذِى ﻓَ ْ‬
‫ﺣَﺴَﻨﺎً اِﻟﻰ اَﺟَﻞٍ ُ‬
‫اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻬﺸﺖ و ﺷﻔﺎﻋﺖ را ﺑﺮاى ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﻰآﻨﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺑﻪ آﺴﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺳﺮ زدن ﺑﻪ درﺧﺘﺶ ﻣﺰاﺣﻢ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎغ و زن‬
‫و ﺑﭽﻪ او ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻳﻚ درﺧﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﻔﺮوﺷﻰ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاى ﺗﻮ ﺑﻬﺸﺖ را ﺿﻤﺎﻧﺖ‬
‫ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬وﻟﻰ او ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ آﺴﻰ آﻪ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻨﻰ اﻣﻴﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ داﺷﺖ و اﻣﻮاﻟﻰ ﺟﻤﻊ آﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ و اﺳﺘﻐﻔﺎر آﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاى ﺗﻮ ﺑﻬﺸﺖ را ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﻰآﻨﻢ‪.‬‬
‫وﻋﻴﺪهﺎ ﻧﻴﺰ در ﺗﺮك ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ ﭘﻴﺮوى ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮَ ُآﻞﱢ ﺟَﺒّﺎرٍ ﻋَﻨِﻴﺪٍ * وَ‬
‫هﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻗﻬﺮ و ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و هﻢ در ﺁﺧﺮت( وَ اﺗﱠﺒَﻌُﻮا اَ ْ‬
‫ُا ْﺗﺒِﻌُﻮا ﻓﻰ هﺬِﻩِ اﻟﱡﺪﻧْﻴﺎ ﻟَ ْﻌﻨَﺔً وَ ﻳَ ْﻮمَ ا ْﻟﻘِﻴﺎﻣَﺔ‪) .‬هﻮد‪٥٩/‬و‪) (٦٠‬‬
‫آﻮﺗﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺁﻧﻜﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﺸﻤﻮل دﻋﺎى اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا ﻳﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺁن ﺑﺰرﮔﻮاران ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺮآﺎﺗﺶ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺧﻄﺒﻪ ‪ ٢٤‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در راﻩ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻪ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻰ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ آﻨﻴﺪ در دﻧﻴﺎ هﻢ ﺑﻪ آﺎﻣﻴﺎﺑﻰ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺿﺎﻣﻦ رﺳﺘﮕﺎرى ﺷﻤﺎ‬
‫هﺴﺘﻢ( و اﺗﻘﻮاﷲ ﻋﺒﺎداﷲ و ﻓﺮّوا اﻟﻰ اﷲ ﻣﻦ اﷲ(‬

‫ح ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﺁﻣﻮزﺷﻰ‬
‫آﺴﻰ آﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ رﻣﺰ و راز اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺧﻮد را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ دﻻﻳﻞ و اﺳﺮار اواﻣﺮ و ﻧﻮاهﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﮔﺎهﻰ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁزﻣﺎﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ؛ ﮔﺎهﻰ ﻓﻬﻢ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن دارد؛ ﮔﺎهﻰ هﻢ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮدن‪ ،‬ﺧﻮد ﻳﻚ دﻟﻴﻞ‬
 ‫اﺳﺖ( در ﻳﻚ دورﻩ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ از آﺎرهﺎى ﺣﻀﺮت ﺧﻀﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻌﺠّﺐ ﺷﺪ؛ و هﻤﻴﻦ آﻪ‬
‫ﺧﻀﺮ دﻟﻴﻞ آﺎرهﺎى ﺧﻮدش را ﺑﺎزﮔﻮ آﺮد‪ ،‬ﻣﻮﺳﻰ ﺁرام ﺷﺪ‪) .‬آﻬﻒ‪٨٤/‬ﺗﺎ‪) (٦٤‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر از اواﻣﺮ و ﻧﻮاهﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﻄﻖ و دﻟﻴﻠﻰ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫زودﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰرﺳﻴﻢ؛ ﻟﺬا در ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از دﻻﺋﻞ اﺷﺎراﺗﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎد او ﻳﮕﺎﻧﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺁراﻣﺶ دﻟﻬﺎﺳﺖ( اَﻗِﻢِ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﻟِﺬِ ْآﺮِى‪.‬‬
‫ﻘﻠُﻮب‪) .‬رﻋﺪ‪) (٢٨/‬‬
‫ﻄﻤَﺌِﻦﱡ ا ْﻟ ُ‬
‫)ﻃﻪ‪ (١٤/‬اَﻻ ﺑِﺬِ ْآﺮِ اﻟﻠّﻪِ ﺗَ ْ‬
‫ﻢ اﻟﱠﺬى ﺧَﻠَﻘَﻜُﻢ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢١/‬‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﻋ ُﺒﺪُوا رَﺑﱠ ُ‬
‫دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ( ُا ْ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺳﻮم ﻧﻤﺎز ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﻤﺎ را از ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎز ﻣﻰدارد( اِنﱠ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﺗَﻨْﻬﻰ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻔَ ْ‬
‫ﺤﺸَﺎءِ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ‪) .‬ﻋﻨﻜﺒﻮت‪) (٤٥/‬‬
‫وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻢ ﺗَﺘﱠﻘُﻮن‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٨٣/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ اﻟﺼﱢﻴﺎم ‪ ...‬ﻟَﻌَﻠﱠ ُ‬
‫ﻜ ُ‬
‫اﺛﺮ روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﺷﺪن ﺗﻘﻮاﺳﺖ( ُآﺘِﺐَ ﻋَﻠَ ْﻴ ُ‬
‫از ﺑﺮآﺎت ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﮔﺮوهﻰ ﺑﺎ ﻗﻴﺎم ﺧﻮد ﺟﻠﻮ ﺳﺘﻤﮕﺮان را‬
‫ﻔﺴَﺪَتِ ْاﻻَرْض ‪...‬‬
‫ﻊ اﻟﻠﱠﻪِ اﻟﻨّﺎسَ ﺑَ ْﻌﻀَﻬُﻢ ﺑِﺒَ ْﻌﺾٍ ﻟَ َ‬
‫ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد( وَ ﻟَﻮﻻ دَ ْﻓ ُ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٥١/‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻤﺲ و زآﺎت‪ ،‬ﻣﺤﺮومزداﻳﻰ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺁزاد آﺮدن اﺳﺮا‪ ،‬رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﻪ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن و ﻣﺄﻣﻮران زآﺎت و در راﻩ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺟﺬب دﻟﻬﺎى دﻳﮕﺮان و اﻣﺜﺎل ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﺣﺞ‪ ،‬ﺣﻀﻮر در ﺻﺤﻨﻪ و ﺑﺮﺧﻮردارى از ﻣﻨﺎﻓﻊ زﻳﺎدى اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﺸﻬَﺪُوا ﻣَﻨَﺎﻓِﻊَ ﻟَﻬُﻢ‪) .‬ﺣﺞ‪ ) (٢٨/‬ﺁرى! ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ رازهﺎ و رﻣﺰهﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن آﺎر‬
‫ﻟِﻴَ ْ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﮔﺎهﻰ دادن‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﺁﺛﺎر و ﺧﻄﺮات ﺧﻼف ﺧﻮد ﺁﮔﺎهﻰ ﻻزم را ﻧﺪارﻧﺪ و هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﺧﻄﺮات‬
‫ﺳﻴﮕﺎر ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁن را رهﺎ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﻌﻀﻰ اﻣﺮاض و ﻳﺎ ﻧﺎهﻨﺠﺎرﻳﻬﺎ و ﻳﺎ‬
‫آﻮدآﺎن ﻧﺎﻗﺺاﻟﺨﻠﻘﻪ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و از اﺑﺘﺪا ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎى ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁﻓﺎت‪ ،‬ﺣﻮادث و‬
‫ﻧﺎﮔﻮارﻳﻬﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﺮوس و داﻣﺎد در هﻨﮕﺎم ﺁﻣﻴﺰش ﺟﻨﺴﻰ ﻳﻚ ﺳﺮى دﺳﺘﻮرات را‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻓﺮزﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻘﺼﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد آﻪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ و واﻟﺪﻳﻦ را زﺟﺮ‬
‫دهﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻮرات در رواﻳﺎت اﺳﻼﻣﻰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اى آﺎش ﺗﻤﺎم ﻋﺮوﺳﻬﺎ و داﻣﺎدهﺎ ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺗﺸﻜﻴﻞ زﻧﺪآﻰ در آﻼﺳﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم را ﻓﺮا ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺁﺷﭙﺰ داﻧﺎ از ﭘﻮﺳﺖ ﭘﺮﺗﻐﺎل ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺑﺎ ﻣﻰﺳﺎزد؛ وﻟﻰ ﺁﺷﭙﺰ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻨﺲ را ﺧﺮاب‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ راﻧﻨﺪﻩ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎدﻩاى ﺳﻔﺮهﺎ ﻣﻰآﻨﺪ؛ وﻟﻰ راﻧﻨﺪﻩ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎ ﻣﺪرﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ را ﺑﻪ درّﻩ‬
‫ﺳﻘﻮط ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺁﮔﺎهﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم زﻳﺒﺎﻳﻰ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ اهﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻃﺮﻓﺪارﻣﺎن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ( ان اﻟﻨﺎس ﻟﻮ ﻋﺮﻓﻮا ﻣﺤﺎﺳﻦ آﻼﻣﻨﺎ ﻻ ﺗﺒﻌﻮﻧﺎ‪.‬‬
‫)وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ج‪ ،١٨‬ص‪ ،٦٥‬ﺣﺪﻳﺚ ‪) (٥٢‬‬
‫ﻟﺬا در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﻠﻤﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺟﺎهﻼن را ﺁﻣﻮزش دهﻨﺪ( اﺧﺬ ﻋﻠﻰ‬
‫اﻟﻌﻠﻤﺎ ان ﻳﻌﻠﻤﻮا‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،٢‬ص ‪) (٧٨‬‬
‫راﺳﺘﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺁﻣﻮزش ﺷﻨﺎ و راﻧﻨﺪﮔﻰ و ﺣﺮﻓﻪ و ﻓﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺧﻄﺮهﺎ و اﺗﻼف ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎ و ﺟﺎﻧﻬﺎ از آﺠﺎ ﺳﺮ‬
‫در ﻣﻰﺁورد؟‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ ﺑﺎ زﻧﻰ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻰآﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ از آﻨﺎر ﺣﻀﺮت ﻋﺒﻮر آﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ هﻤﺴﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺁﮔﺎﻩ آﻨﻢ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮى ﺗﻮ را ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ وادارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺁﮔﺎﻩﺳﺎزى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺳﺎدﻩﺗﺮﻳﻦ راﻩ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از‬
‫ﺳﻮءﻇﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم وارد ﺷﺪ و ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻓﻜﺮ آﺮد‪ :‬ﭼﺮا اﺗﺎق اﻣﺎم اﻳﻦ هﻤﻪ زﻳﺒﺎ و‬
‫ﻣﺠﻠّﻞ اﺳﺖ؟‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻓﻜﺮ او ﺷﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﻣﻨﺰل ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮدا ﻧﻴﺰ ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮداى ﺁن روز‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻬﻤﺎن را ﺑﻪ اﺗﺎق ﺳﺎدﻩ دﻳﮕﺮى ﺑﺮد و ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺗﺎق دﻳﺮوز ﻣﻦ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﻤﺴﺮم اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺎﻟﻚ و ﺁزاد اﺳﺖ و دوﺳﺖ دارد آﻪ اﺗﺎﻗﺶ زﻳﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣّﺎ اﺗﺎق ﻣﻦ‪ ،‬هﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺳﺎدﮔﻰ از هﻤﻪ ﺟﺎى ﺁن ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ اﻣﺎم ﺑﺮاى ﺁﮔﺎﻩﺳﺎزى اﻓﺮاد ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از راهﻬﺎى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻮءﻇﻦ‪،‬‬
‫ﺗﻬﻤﺖ‪ ،‬ﻏﻴﺒﺖ و ﺗﺠﻤّﻞﮔﺮاﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮزش را ﺳﺎدﻩ ﻧﻨﮕﺮﻳﻢ!‬

‫در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺳﻮاﻧﺢ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻰ را دﻳﺪم آﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﺶ ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ را ﭘﺮﺳﻴﺪم‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ آﻪ ﻧﻔﺖ ﭼﺮاغ رو ﺑﻪ اﺗﻤﺎم اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل روﺷﻨﻰ ﺑﻪ ﭼﺮاغ ﻧﻔﺖ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮاغ ﺷﻌﻠﻪور ﺷﺪ و ﻟﺒﺎﺳﻬﺎى ﺧﺎﻧﻢ آﻪ از ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻰ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ را ﭘﻴﺶ ﺁورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ اﮔﺮ‬
‫رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ او ﺁﻣﻮزش دادﻩ ﺑﻮد آﻪ در ﺣﺎل روﺷﻦ ﺑﻮدن ﭼﺮاغ ﺑﻪ ﺁن ﻧﻔﺖ ﻧﺮﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻮادﺛﻰ‬
‫رخ ﻧﻤﻰداد‪.‬‬
 ‫راﻩ دور ﻧﺮوﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ آﻴﻠﻮ ﺳﺒﺰى آﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﭘﻮل ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺧﺎك و ﮔﻞ و‬
‫ﺁﺷﻐﺎل ﻣﻰدهﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﻳﻚ ﺑﺎر آﺎﻣﻴﻮن‪ ،‬ﺳﺒﺰى را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﮔِﻞ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ و ﻣﻴﺪان ﺗﺮﻩﺑﺎر ﻣﻰﺁورد و ﭘﻮل‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺳﺒﺰىﻓﺮوﺷﻬﺎ ﺁن را از ﻣﻴﺪان ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﭘﻮل ﻣﻰدهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﺳﻮم‬
‫ﻣﺎ دو آﻴﻠﻮ ﺳﺒﺰى ﻣﻰﺧﺮﻳﻢ و ﭘﺲ از ﭘﺎك آﺮدن‪ ،‬ﻳﻚ آﻴﻠﻮ ﺁﺷﻐﺎل و ﺧﺎك ﺁن را در ﺳﻄﻞ زﺑﺎﻟﻪ ﻣﻰرﻳﺰﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎر ﭼﻬﺎرم ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻬﺮدارى ﺑﺎ ﻣﺨﺎرج ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ هﻤﺎن ﮔﻞ و ﺧﺎك را ﺑﺎ ﺁﺷﻐﺎل ﺳﺒﺰى ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﺷﻬﺮ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﺪ آﻪ در ﻳﻚ آﻴﻠﻮ ﺳﺒﺰى‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﻬﺎر ﭘﻮل ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺁﺷﻐﺎل و ﮔﻞ و ﺧﺎك‬
‫ﻣﻰدهﻴﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺁﻣﻮزش‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﺳﺒﺰى را در هﻤﺎن ﻣﺤﻞ روﻳﺶ و در روﺳﺘﺎ ﭘﺎك آﺮد و در ﻧﺎﻳﻠﻮن‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﻣﺼﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاآﺰ ﻓﺮوش ﺣﻤﻞ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻋﺪﻩ زﻳﺎدى از اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻰآﺎر اﻃﺮاف ﺷﻬﺮهﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﭘﺎك آﺮدن ﺳﺒﺰى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و درﺁﻣﺪى ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰﺁورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد‬
‫ﺧﺪﻣﺘﻰ ﺑﻪ هﻤﻮﻃﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻰآﻨﻢ آﻪ ﺁب ﺧﻮردن و راﻩ رﻓﺘﻦ و ﻧﺎﺧﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺳﺎدﻩ و ﺟﺰﺋﻰ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش دارد ﺗﺎ هﻢ ﺑﻮدﺟﻪ آﻤﺘﺮى ﻣﺼﺮف ﺷﻮد و هﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻳﮕﺮى داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز در داﻧﺸﮕﺎهﻬﺎ ﺳﻤﻴﻨﺎرهﺎى ﺑﻬﺮﻩورى و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬هﺪف هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺁﮔﺎهﻰ دادﻩ ﺷﻮد آﻪ ﻣﻰﺗﻮان از اﻣﻜﺎﻧﺎت آﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩهﺎى زﻳﺎدى ﺑﺮد‪ .‬در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن ﻣﺮدم از ﺧﻄﺮات ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁﺳﺎنﺳﺎزى‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻓﺮاد ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ ﺗﺮك ﮔﻨﺎﻩ و ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻓﻼن ﻣﻌﺮوف ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ‬
‫از راهﻬﺎى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ آﺎر را اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ و ﺷﺪﻧﻰ ﻗﻠﻤﺪاد آﻨﻴﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ :‬اﻧﺠﺎم دادن ﻣﻌﺮوف‪ ،‬آﺎر ﺁﺳﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ ﺑﻴﺎورﻳﻢ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼﻧﻰ در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺁﻣﻮزش ﻧﺮﻓﺖ؟ او اﻻن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼﻧﻰ از ﺗﻮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﺘﺮ ﻧﺒﻮد؟ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﺞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼن ﺳﻴﮕﺎرى ﻳﺎ ﺗﺮﻳﺎآﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺗﺮك اﻋﺘﻴﺎد ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼﻧﻰ آﻪ دﺧﺘﺮ ﻳﺎ ﭘﺴﺮش را زود ﺑﻪ ازدواج درﺁورد‪ ،‬ﺧﻴﺮ ﻧﺪﻳﺪ؟‬
‫‪ - ٥‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼﻧﻰ آﻪ هﺴﻤﺮ ﺧﻮد را از ﻓﺎﻣﻴﻞ ﮔﻤﻨﺎم ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮﺷﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﻣﮕﺮ ﻓﻼﻧﻰ آﻪ ازدواج ﺁﺳﺎن آﺮد‪ ،‬ﺿﺮر دﻳﺪ؟‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻓﺮادى ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ هﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺁن ﻣﻨﻜﺮات دﺳﺖ‬
‫ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼح ﺻﻮرت ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‪ :‬ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﻓﻼﻧﻰ رﻓﻴﻖ ﺑﻮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬
 ‫ﻳﺎ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﻼن ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﺷﺮآﺖ دارﻳﻢ؛ ﺑﻴﻌﺖ آﺮدﻩاﻳﻢ؛ هﻢ ﻗﺴﻢ ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‪ :‬ﺑﻪ هﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪام آﻪ ﻗﺼﺪم ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ اﻳﻦ آﺎر زﺷﺖ اﺳﺖ؟‬
‫در ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد آﻪ اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ارادﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاى او‬
‫ﺁﺳﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن در آﺎخ ﻃﺎﻏﻮت ﺣﺎﻣﻰ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎﺣﺮاﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﺒﺎرﻩ از ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻮﺳﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎن اﻟﮕﻮهﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ‪ ،‬ﺁﺳﺎن ﺳﺎزى ﺗﺮك‬
‫ﻣﻨﻜﺮات و اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻘﻞ ﺗﺎرﻳﺦ و ﻓﻴﻠﻤﻬﺎﻳﻰ آﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺷﻴﻮﻩهﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ط ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ اﻟﮕﻮﺳﺎزى‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻰ ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ دادن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻂّ ﺣﻖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ‬
‫ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﻨﺤﺮف و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬در وادار آﺮدن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﺆﺛﺮى دارد‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ هﺮ ﺳﺎل ﻣﺮدم در ﻋﺎﺷﻮرا ﻓﺮﻳﺎد »ﻳﺎ ﺣﺴﻴﻦ« ﺳﺮ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد را از‬
‫اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﺼﻤﺖ و ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ اﻋﻼم ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﻔﺎرش درﺑﺎرﻩ ﺑﺮاﺋﺖ و ﺗﻨﻔّﺮ و ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا و اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻂ ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫هﻤﻪ ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ از هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن درس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ او ﺟﺬب ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم و ﻗﺪرت ﻓﺮﻋﻮن ﻧﺸﺪ(‬
‫ﻣﺮَاَةَ ﻓِ ْﺮﻋَﻮْن‪) .‬ﺗﺤﺮﻳﻢ‪) (١١/‬‬
‫ﻪ ﻣَﺜَﻼً ﻟِﻠﱠﺬِﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا ا ْ‬
‫ﺿَﺮَبَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﻠﻴﻞ از هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬او را ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮ ﻣﻌﺮﻓﻰ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن‬
‫ﮔﻮﻧﻪ آﻪ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ از اﺑﺮاهﻴﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫ﺳﻮَةٌ ﺣَﺴَﻨَﺔٌ‪.‬‬
‫ﻢ ﻓﻰ رَﺳُﻮلِ اﻟﻠﱠﻪِ ُا ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺪ آﺎنَ ﻟَ ُ‬
‫درس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ دو ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﻮﻩ و اﻟﮕﻮ هﺴﺘﻨﺪ( ﻟَﻘَ ْ‬
‫)اﺣﺰاب‪) (٢١/‬‬
‫در ﺑﺴﻴﺎرى از آﺎرهﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ اﻓﺮاد اﻟﮕﻮ و ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺧﻂ ﺷﻜﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺟﻪ‬
‫آﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اذان ﮔﻔﺖ و ﺳﻜﻮت را ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬راﻩ اذان ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬در هﻮاﭘﻴﻤﺎ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاى ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎز‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻌﺘﺎد‪ ،‬اﻋﺘﻴﺎد را رهﺎ آﺮد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﺘﺎدان اﻟﮕﻮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻃﻠﺒﻪ و ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧﻮد اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﻨﺰ‬

‫روزى ﺑﻬﻠﻮل‪ ،‬آﺎرﮔﺮاﻧﻰ را دﻳﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪﺳﺎزى ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺑﺎﻧﻰ ﻣﺴﺠﺪ آﻴﺴﺖ؟‬
 ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬هﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﻠﻮل ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺘﺮاش دﺳﺘﻮر داد آﻪ روى ﺳﻨﮕﻰ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺣﻜﺎآﻰ آﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﻧﻰ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻠﻮل!‬
‫ﺳﻨﮕﺘﺮاش ﺳﻨﮓ را ﺗﺮاﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﻠﻮل ﺗﺤﻮﻳﻞ داد‪ .‬ﺑﻬﻠﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪ از ﻧﺮدﺑﺎﻧﻰ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺁن ﺳﻨﮓ را ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮدر ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺼﺐ آﺮد‪ .‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ آﺎرﮔﺮان ﺗﺎﺑﻠﻮ را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﺎرون ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ‪ .‬هﺎرون‪ ،‬ﺑﻬﻠﻮل را‬
‫اﺣﻀﺎر آﺮد و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻰ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻦ هﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳﻨﮓ را ﻧﺼﺐ آﺮدﻩاى و ﺧﻮدت را ﺑﺎﻧﻰ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻌﺮﻓﻰ آﺮدﻩاى؟!‬
‫ﺑﻬﻠﻮل ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ اﮔﺮ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺳﺎزى‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﻧﺎم ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪا آﻪ ﻣﻰداﻧﺪ ﺑﺎﻧﻰ آﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﻨﺰ ﺑﻪ هﺎرون ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ ‪ :‬ﺗﻮ اﺧﻼص ﻧﺪارى‪.‬‬
‫روز دﻳﮕﺮى ﺑﻬﻠﻮل وارد ﻣﺠﻠﺲ هﺎرون ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن هﺎرون در ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻬﻠﻮل ﺟﺎى هﺎرون‬
‫ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺧﺎدﻣﺎن او را از ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻠﻨﺪ آﺮدﻧﺪ آﺘﻚ زدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ هﺎرون وارد ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺟﺎى ﺗﻮ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ ،‬آﺘﻚ ﺧﻮردم‪ .‬واى ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻮ آﻪ ﻋﻤﺮى در ﺟﺎى اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪاى‪.‬‬
‫و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﻨﺰ‪ ،‬ﺑﻪ هﺎرون ﮔﻔﺖ‪ :‬راﻩ ﺗﻮ ﺑﺎﻃﻞ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮ ﻏﺼﺒﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﺛﻮاب و ﻋﻘﺎب‬

‫ﻳﻜﻰ از راﻩهﺎﻳﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺁن اﻧﮕﻴﺰﻩ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ و ﺗﺮك ﻣﻨﻜﺮات را در ﻣﺮدم زﻳﺎد آﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﭘﺎداﺷﻬﺎى آﺎرهﺎى ﻣﻌﺮوف و آﻴﻔﺮهﺎى ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت ﺻﺪهﺎ ﺟﻤﻠﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎى ﻣﺎ آﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺛﻮاب و ﻋﻘﺎب ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ آﻴﻔﺮ ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﻧﺤﻮﻩ ﺳﻘﻮط و هﻼآﺖ اﻣﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﺰت و ذﻟﺖ اﻗﻮام و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ‬
‫اﻟﻄﺎف اﻟﻬﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺧﻮد را از ﮔﻨﺎﻩ دور ﻣﻰدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎزﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ‬
‫ﺟﺮَ‬
‫ﻊ اَ ْ‬
‫ﺼﺒِ ْﺮ ﻓَﺎِنﱠ اﻟﻠﱠﻪَ ﻻ ُﻳﻀِﻴ ُ‬
‫ﻦ ﻳﱠﺘﱠﻖِ وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻪ ﻣَ ْ‬
‫رﻣﺰ ﻋﺰت ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺑﺮادران در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺎن آﺮد‪ :‬اِﻧﱠ ُ‬
‫ﺤﺴِﻨِﻴﻦ؛) ﻳﻮﺳﻒ‪ ) ٩٠/‬اى ﺑﺮادران! ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ هﺮآﺲ ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ آﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش او را ﺿﺎﻳﻊ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ا ْﻟ ُ‬
‫ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺛﻮاب ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ و آﻴﻔﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﻳﻜﻰ از ﺷﻴﻮﻩهﺎى اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف و دورى از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ى ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﺪرﻳﺞ‬
‫ﺧﻄُﻮاتَ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎن‪.‬‬
‫هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﻧﺴﺎن را ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻰآﺸﺎﻧﺪ‪ )،‬ﻻ ﺗَﺘﱠﺒِﻌُﻮا ُ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (١٦٨/‬راﻩ اﺻﻼح و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﺮاب‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ‬
‫را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺮاﺑﺨﻮارى در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻨﻊ ﺷﺪ‪:‬‬
 ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻗﺮﺁن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از اﻧﮕﻮر‪ ،‬هﻢ رزق ﻧﻴﻜﻮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و هﻢ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺴﺖ آﻨﻨﺪﻩ‪ .‬و اﻳﻦ‬
‫ﺣﺴَﻨﺎً‪.‬‬
‫ﻪ ﺳَﻜَﺮَاً وَ رِ ْزﻗَﺎً َ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺴﺖ آﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﻜﻮ ﻧﻴﺴﺖ( ﺗَﺘﱠﺨِﺬُونَ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫)ﻧﺤﻞ‪) (٦٧/‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻗﺮﺁن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﺮﭼﻪ در ﻗﻤﺎر و ﺷﺮاب ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد‪ ،‬وﻟﻰ ﺿﺮر ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻤﻬُﻤﺎ اَ ْآﺒَﺮ‪)..‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢١٩/‬‬
‫ﻊ ﻟِﻠّﻨﺎسِوَ اِ ْﺛ ُ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮدن ﺷﺮاب را اﻋﻼم ﻣﻰآﻨﺪ( و ﻣَﻨﺎﻓِ ُ‬
‫ﻢ ﺳُﻜﺎرَى‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٤٣/‬‬
‫ﻘﺮَﺑُﻮا اﻟﺼﱠﻠﻮَة وَ اَ ْﻧ ُﺘ ْ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﻗﺮﺁن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺴﺖ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ( ﻻ ﺗَ ْ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم ﻗﺮﺁن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺮاب ﺑﻜﻠّﻰ ﺣﺮام اﺳﺖ؛ ﺧﻮاﻩ ﻣﺴﺖ ﺑﺸﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﺸﻮﻳﺪ؛ آﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ زﻳﺎد؛‬
‫ﻦ ﻋَﻤَﻞِ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎن‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (٩٠/‬‬
‫ﺟﺲٌ ﻣِ ْ‬
‫ﻤ ُﺮ وَ ا ْﻟﻤَ ْﻴﺴِ ُﺮ ‪ ...‬رِ ْ‬
‫هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻧﻤﺎز( اِﻧﱠﻤﺎ ا ْﻟﺨَ ْ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﺮﺣﻠﻪاى‪ ،‬داراى زﻣﺎﻧﺒﻨﺪى و ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺧﻮدﺳﺎزى) وَ ﺛِﻴﺎﺑَﻚَ ﻓَﻄَﻬﱢ ْﺮ *و‬
‫هﺠُﺮ‪) .‬ﻣﺪﺛﺮ‪٤/‬و‪ ) (٥‬ﻓﺮا ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن) وَ اَ ْﻧﺬِ ْر ﻋَﺸِﻴﺮَﺗَﻚَ ْاﻻَ ْﻗﺮَﺑِﻴﻦ‪) .‬ﺷﻌﺮا‪) (٢١٤/‬‬
‫ﺟﺰَ ﻓَﺎ ْ‬
‫اﻟﱡﺮ ْ‬
‫ﻦ ﺣَ ْﻮﻟَﻬَﺎ‪) .‬اﻧﻌﺎم‪ ) (٩٢/‬و در‬
‫ﻘﺮَى وَ ﻣَ ْ‬
‫هﺸﺪار ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اهﻞ ﻣﻜﻪ و اﻃﺮاف ﻣﻜﻪ) ﻟِ ُﺘ ْﻨﺬِرَ ُامﱠ ا ْﻟ ُ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﺮدم آﺮﻩ زﻣﻴﻦ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ( وَﻣﺎ اَ ْرﺳَﻠْﻨﺎكَ اِﻻﱠ آﺎﻓﱠﺔً ﻟِﻠّﻨﺎسِ‪)...‬ﺳﺒﺎء‪) (٢٨/‬‬
‫در ﻣﻮرد رﺑﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد‪ .‬رﺑﺎ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ رد ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ -‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮدى آﻪ ﺑﻪ ﻣﺎل ﺷﻤﺎ از ﻃﺮﻳﻖ رﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪا اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ( ) ﻓَﻼ ﻳَ ْﺮﺑُﻮا ﻋِ ْﻨﺪَاﻟﻠﱠﻪ‪) .‬روم‪) (٣٩/‬‬
‫ﺪ ُﻧﻬُﻮا ﻋَﻨْﻪ‪.‬‬
‫ﻢ اﻟﺮﱢﺑﺎ وَ ﻗَ ْ‬
‫ﺧﺬِهِ ُ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ -‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬رﺑﺎﺧﻮارى را از ﻋﺎدات زﺷﺖ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻰﺷﻤﺎرد( وَ اَ ْ‬
‫)ﻧﺴﺎء‪) (١٦١/‬‬
‫ﻣﻀَﺎﻋَﻔَﺔ‪) .‬ﺁل‬
‫ﺿﻌَﺎﻓَﺎً ُ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ -‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از رﺑﺎى ﻣﻀﺎﻋﻒ و زﻳﺎد ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ( ﻻ ﺗَ ْﺄ ُآ ُ‬
‫ﻞ اﻟﺮﱢﺑﺎ اَ ْ‬
‫ﻋﻤﺮان‪) (١٣٠/‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎرم‪ -‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬رﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺪ( ﻓَ ْﺄذَﻧُﻮا ﺑِﺤَ ْﺮبٍ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﻪِ وَ‬
‫رَﺳُﻮﻟِﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٧٩/‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺪرﻳﺞ و ﺣﺮآﺖ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم‪ ،‬ﻳﻜﻰ از اﺻﻮل ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰرود‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻋﺘﺮاﺿﺎت آﻔّﺎر‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺑﺮ رﺳﻮل اﷲ ﻧﺎزل ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ن‬
‫ﻘﺮْﺁ ُ‬
‫ﻦ آَﻔَﺮوُا ﻟَﻮْﻻ ُﻧﺰﱢلَ ﻋَﻠَ ْﻴﻪِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﺰول ﺗﺪرﻳﺠﻰ ﺑﺮاى ﺁراﻣﺶ روح ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ( وَ ﻗَﺎلَ اﻟﱠﺬِﻳ َ‬
‫ﻤﻠَﺔً واﺣِﺪَةً آَﺬﻟِﻚَ ﻟِ ُﻨﺜَﺒﱢﺖَ ﺑِﻪ ﻓُﻮادَكَ‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٣٢/‬‬
‫ﺟَ ْ‬

‫ك ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻜﺮار‬
 ‫ﻣﻴﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻳﻚ اﺻﻞ‬
‫ﺿﺮورى اﺳﺖ؛ وﻟﻰ در ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺁﻣﻮزش هﻤﻴﻦ آﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺮار آﺮدن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﻼم ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻣﻮزﺷﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ هﻢ هﺴﺖ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎ در هﺮ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺣﺴﺎب اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا از ﺣﺴﺎب ﻳﺎد ﺧﺪا ﺟﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻦ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ ا ْﻟﻌَﻈِﻴﻢ‪) .‬اﻟﺤﺎﻗﺔ‪) (٣٣/‬‬
‫ﻪ آﺎنَ ﻻ ُﻳ ْﺆﻣِ ُ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬او ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﻧﺪارد( اِﻧﱠ ُ‬
‫وﻟﻰ درﺑﺎرﻩ ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش آﺮدﻩاﻧﺪ( ﻧَﺴُﻮا اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٦٧/‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣّﺎ او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ذآﺮ او اﻳﻤﺎن ﺧﻮد را ﺷﻜﻮﻓﺎ آﻨﻴﻢ‪ .‬درﺑﺎرﻩ‬
‫ن ﺑِﺎْﻻﺧِﺮَة‪) .‬ﻧﺠﻢ‪) (٢٧/‬‬
‫ﻣﻌﺎد ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ هﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ؛) اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻻ ُﻳ ْﺆﻣِﻨُﻮ َ‬
‫وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ﻧَﺴُﻮا ﻳَ ْﻮمَ ا ْﻟﺤِﺴَﺎب‪) .‬ص‪) (٢٦/‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﻘﺪرى ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎر اﺳﺖ آﻪ ﺗﺬآﺮ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى او آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪا را زﻳﺎد ﻳﺎد آﻨﻴﺪ!) وَ ا ْذ ُآﺮُوا اﻟﻠﱠﻪَ آَﺜِﻴﺮاً‪) .‬اﻧﻔﺎل‪) (٤٥/‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﻘﺪرى اﺳﺖ آﻪ در اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ هﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺗﺒﻪ در‬
‫ﺑﻠﻨﺪى ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺎ رﺳﺎﺗﺮﻳﻦ و زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪا ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ :‬ﺣﻰ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮة؛ اﻟﺒﺘﻪ هﺮ روز ﺟﻤﻼت‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺎﻳﺪ هﻔﺘﺎد ﺑﺎر در ﻓﻀﺎ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد( ﻣﺎ در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﭘﻨﺞ ﻧﻤﺎز دارﻳﻢ آﻪ هﺮ ﻧﻤﺎز ﻳﻚ‬
‫اذان و ﻳﻚ اﻗﺎﻣﻪ دارد و در هﺮ آﺪام ﺟﻤﻼﺗﻰ ﺗﻜﺮار ﻣﻰﺷﻮد ﻳﻌﻨﻰ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز در دﻩ اذان و اﻗﺎﻣﻪ‪ :‬دو ﺑﺎر‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ "ﺣﻰ ﻋﻠﻰ اﻟﺼﻠﻮة" )آﻪ ﻣﻰﺷﻮد ‪ ٢٠‬ﺑﺎر( و دو ﺑﺎر ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ "ﺣﻰ ﻋﻠﻰ اﻟﻔﻼح" )آﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ‪ ٢٠‬ﺑﺎر( و دو ﺑﺎر ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ "ﺣﻰ ﻋﻠﻰ ﺧﻴﺮ اﻟﻌﻤﻞ" )آﻪ ﻣﻰﺷﻮد ‪ ٢٠‬ﺑﺎر( و در ﭘﻨﺞ اﻗﺎﻣﻪ دو ﺑﺎر‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ "ﻗﺪﻗﺎﻣﺖ اﻟﺼﻠﻮة" )آﻪ ﻣﻰﺷﻮد ‪ ١٠‬ﺑﺎر( آﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮد ‪ ٧٠‬ﺑﺎر (‬
‫ﺗﻜﺮار ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ در هﺮ ﻧﻤﺎز ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ؛ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزى ﻧﻴﺴﺖ( ﻻ‬
‫ﺻﻠﻮة اﻻ ﺑﻔﺎﺗﺤﺔ اﻟﻜﺘﺎب‪) .‬ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج ‪ ،٤‬ص ‪ ) (١٥٨‬در ﺧﻮد ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ‪ ،‬آﻠﻤﺎت اﻳّﺎك‪ ،‬ﺻﺮاط‪ ،‬رﺣﻤﻦ‪،‬‬
‫رﺣﻴﻢ ﺗﻜﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ دوﺑﺎر ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن‪ ،‬داﺳﺘﺎن‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮ ﺁدم و ﺗﻜﺒﺮ اﺑﻠﻴﺲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻰ و ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻧﻮح و ﻗﻮم ﻟﺠﻮج او‪ ،‬و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرى از داﺳﺘﺎﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺎرهﺎ ﺗﻜﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺨﺮ رازى ﺑﺮاى ﺁﺛﺎر و ﻓﻮاﻳﺪ و اﺳﺮار ﺗﻜﺮار در ﻗﺮﺁن‪،‬‬
‫در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد دﻩ ﻧﻜﺘﻪ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﻮرﻩ »اﻟﺮﺣﻤﻦ« ﻳﻚ ﺁﻳﻪ ﺑﻴﺶ از ﺳﻰ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮاى هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻏﻔﻠﺖ و ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻳﻚ ﺗﺬآﺮ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻳﻚ ﻧﻤﺎز دﻩهﺎ ﺑﺎر ﺟﻤﻠﻪ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ اآﺒﺮ را در ﻻﺑﻪﻻى رآﻮع و ﺳﺠﻮد و ﻗﻴﺎم ﺗﻜﺮار ﻣﻰآﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪِ ْاﻟﱠﺮﺣْﻤﻦِ‬
‫ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﺬاى روح اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﭽﻮن ﻏﺬاى ﺟﺴﻢ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ ﺑِ ْ‬
‫اﻟﺮﱠﺣِﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻜﺼﺪوﭼﻬﺎردﻩ ﺑﺎر در ﻗﺮﺁن ﺗﻜﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺳﺮ‬
‫ﺳﻔﺮﻩ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻏﺬا ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف هﺮ ﻧﻮع‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑِﺴﻢِ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻜﺘﺐ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﺳﻼم ﺑﺮاى‬
 ‫ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻋﺎت روز دﻋﺎى ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ آﺴﻰ در ﺳﺎﻋﺖ اول و دوم ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻜﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺮاى ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻮم ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ دﻋﺎى ﺧﺎﺻﻰ ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻓﺮودﮔﺎﻩهﺎﻳﻰ آﻪ ﺑﺮاى هﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﭘﺮواز دارﻧﺪ و هﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮى در هﺮ ﺳﺎﻋﺘﻰ آﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮواز آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎرى از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﮔﻨﺎﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺬآﺮ از آﺎر ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﻰدارﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﺮ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺗﺬآﺮ داد و ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﺬآﺮ داد‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ وﻗﺘﻰ آﺴﺎﻟﺖ دارﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻜﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰآﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﻣﺮﻳﻀﻰ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﺮدم و ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ هﻴﭻ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻧﻤﻰروم و داروﻳﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮرم‪.‬‬

‫ﻣﻤﺎﺷﺎت‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ هﻤﻴﻦ آﻪ ﺳﺘﺎرﻩ ﭘﺮﺳﺘﺎن را دﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺘﺎرﻩ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﺳﺘﺎرﻩ ﻏﺮوب آﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻏﺮوب آﻨﻨﺪﮔﺎن را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﺎﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻣﺎﻩ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر واﻗﻌﻰ ﻣﺮا هﺪاﻳﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ از ﮔﻤﺮاهﺎن‬
‫ﻣﻰﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﺑﺎر ﺳﻮم ﺧﻮرﺷﻴﺪ را دﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ از ﺳﺘﺎرﻩ و ﻣﺎﻩ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ آﻪ ﻏﺮوب آﺮد‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از هﺮ ﭼﻪ آﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﻣﻰﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺰارم‪.‬‬
‫ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا در ﭘﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺳﺘﺎرﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻩ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از ﺷﺮك ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺰارم‪.‬‬
‫و ﻧﻔﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ از ﺷﺮك ﺧﻮدم ﺑﻴﺰارم‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺎﻩ و ﺳﺘﺎرﻩ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬هﺬا رَﺑﱢﻰ« اﻳﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن‬
‫ﺑﻮد آﻪ او ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات )ﺷﺮك( از راﻩ ﻣﺪارا و ﻣﻤﺎﺷﺎت وارد ﺷﺪ و ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺐّ اْﻻ ﻓِﻠِﻴﻦَ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﺎر اول ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻏﺮوب ﺷﺪﻧﻰ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم«؛ »اِﻧﱢﻰ ﻻ ُا ِ‬
‫ﻬﺪَﻧﻰ رَﺑِّﻰ ‪«...‬‬
‫ﻢ ﻳَ ْ‬
‫ﻦ ﻟَ ْ‬
‫ﺑﺎر دوم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺎﻩ ﭘﺮﺳﺘﻰ اﻧﺤﺮاف اﺳﺖ و ﺧﺪا ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁن ﻧﻜﻨﺪ؛ »ﻟَﺌِ ْ‬
‫ﺸﺮِآُﻮن«‬
‫ﺑﺎر ﺳﻮم ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﻣﻦ ﺑﻴﺰارم از هﺮ ﭼﻪ آﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪» .‬اِﻧﱢﻰ ﺑَﺮِىءٌ ﻣِﻤﱠﺎ ُﺗ ْ‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﻣﻤﺎﺷﺎﺗﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ‪» :‬وﺟﻮدى آﻪ در ﻣﻌﺮض ﻣﺤﻮ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺧﻮاﻩ ﺳﺘﺎرﻩ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح آﻮﭼﻚ و ﺧﻮاﻩ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺰرگ‪.‬‬
‫او ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ‪ :‬هﻤﻴﻦ آﻪ دﻳﺪﻳﺪ راﻩ اﻧﺤﺮاﻓﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ و ﻟﺠﺎﺟﺖ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺸﺮِآُﻮن«‬
‫او از ﻣﺮدم ﺑﺮاﺋﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬از ﺷﺮك ﻣﺮدم ﺑﺮاﺋﺖ داﺷﺖ‪» .‬ﻣِﻤﱠﺎ ُﺗ ْ‬
 ‫ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻋﻈﻪ‪ ،‬ﺟﺪال ﻧﻴﻜﻮ‬
‫ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﻨﻄﻖ ﻳﺎ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﻳﺎ ﺟﺪال ﻧﻴﻜﻮ‬
‫ﻢ ﺑِ ْﺎﻟﱠﺘِﻰ‬ ‫ﻜﻤَﺔِ وَ ا ْﻟﻤَ ْﻮﻋِﻈَﺔِ ا ْﻟﺤَﺴَﻨَﺔِ وَ ﺟﺎدِ ْﻟ ُ‬
‫ﻬ ْ‬ ‫ع اِﻟﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ رَﺑﱢﻚَ ﺑِﺎ ْﻟﺤِ ْ‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ راﻩ ﺧﺪا دﻋﻮت آﻦ!) ُا ْد ُ‬
‫ﺣﺴَﻦ‪) .‬ﻧﺤﻞ‪) (١٢٥/‬‬
‫هِﻰَ اَ ْ‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻜﺮى‪ ،‬روﺣﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺮدم ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوهﻰ را ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل‪،‬‬
‫ﮔﺮوهﻰ را ﺑﺎ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﮔﺮوهﻰ را ﺑﺎ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻋﻮت آﺮد‪.‬‬
‫آﻠﻤﻪ ﺣﻜﻤﺖ در ﻣﻮاردى ﺑﻪ آﺎر ﻣﻰرود آﻪ ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدهﺎ ﺑﻨﺎى ﻣﺤﻜﻤﻰ در ﻋﻘﻞ و ﻓﻄﺮت هﻤﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﻮرﻩ اﺳﺮاء اﻧﺴﺎن از ﻓﺮزﻧﺪ آﺸﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻘﺮ‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬ﻗﺘﻞ‪،‬‬
‫ﺗﺼﺮف در ﻣﺎل ﻳﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺠﺎم آﺎرهﺎﻳﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن ﻋﻠﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬راﻩ رﻓﺘﻦ ﻣﺘﻜﺒﺮاﻧﻪ و آﻢ ﻓﺮوﺷﻰ ﻧﻬﻰ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺳﭙﺲ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﻬﻴﻬﺎ ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﺣﺪى در ﺑﺪى ﺁن ﺷﻚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺳﺨﻦ ﻣﺤﻜﻢ و ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﺳﻴﻨﻤﺎ و ﻣﺎهﻮارﻩ‬
‫ﺑﺪﮔﻮﻳﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا اﻧﺘﻘﺎد ﺷﻤﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻧﻴﺴﺖ و در واﻗﻊ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬
‫ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ از ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺪ اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻴﺪ آﻪ دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ ﺁن را ﺳﺨﻨﻰ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻰداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺷﺎم هﻤﻴﻦ آﻪ ﺧﻮاﺳﺖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻨﻰ اﻣﻴﻪ را رﺳﻮا آﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺪرم‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺳﺒﺮ ﺷﻬﻴﺪ آﺮدﻧﺪ؛ هﻤﭽﻮن ﭘﺮﻧﺪﻩاى در ﻗﻔﺲ‪ ،‬او را ﺑﺎ ﻧﻮك ﭼﺎﻗﻮ ﺳﻮراخ ﺳﻮراخ‬
‫آﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺠﺎ اﮔﺮ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺪرم را ﺷﻬﻴﺪ آﺮدﻧﺪ‪ «.‬در ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﺷﺎم آﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﻴﻘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اهﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮد؛ زﻳﺮا ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻓﺮادى‬
‫آﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﻬﺎ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﻓﺮض ﻗﺼﺪ آﺸﺘﻦ دارﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﺮا اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﺸﺘﻴﺪ؟ ﭼﺮا ﻣﺜﻞ ﭘﺮﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺪﻧﺶ را ﺳﻮراخ ﺳﻮراخ آﺮدﻳﺪ؟ ﭼﺮا آﻨﺎر ﻧﻬﺮ ﺁب‪ ،‬او را ﺗﺸﻨﻪ آﺸﺘﻴﺪ؟ ﭼﺮا او را دﻓﻦ ﻧﻜﺮدﻳﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺧﻴﻤﻪهﺎى او ﺣﻤﻠﻪ آﺮدﻳﺪ؟ ﭼﺮا آﻮدك او را ﺷﻬﻴﺪ آﺮدﻳﺪ؟ اﻳﻦ آﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﻗﺪرى در ﻧﺰد اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺧﺪﺷﻪ ﺑﻮد آﻪ ﺷﺎم را ﻃﻮﻓﺎﻧﻰ آﺮد و ﻳﻚ آﻮدﺗﺎى ﻓﻜﺮى و ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ اﻣﻮى ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ روى ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺗﻜﻴﻪ آﺮد آﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺪﺷﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﻣﺤﻜﻤﻰ آﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل هﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﻣﺮاد از ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺣﺴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻋﻈﻪاى اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺒﺖ و ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﻴﻜﻮ ﺑﺎﺷﺪ و در زﻣﺎن و‬
‫ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻣﺮاد از ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻧﻴﻜﻮ ﻧﻴﺰ ﺣﻔﻆ اﺧﻼق ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت دﻳﮕﺮان و اﺳﺘﺪﻻل و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫در ﺷﻴﻮﻩهﺎﺳﺖ( اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ و رواﻳﺎت ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻴﻢ‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﻜﺎت ﺟﺎﻟﺒﻰ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﻢ(‬

‫ﻋﻘﺎﺋﺪ را اﺻﻼح آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻔﺎﺳﺪ آﻢ ﻣﻰﺷﻮد‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻨﺎهﺎن و ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺧﻼﻗﻰ از ﻋﻘﺎﺋﺪ و ﺧﻴﺎﻟﻬﺎى ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﻴﺰد آﻪ اﮔﺮ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﺎ اﺻﻼح ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻓﺮادى ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﻬﻰ ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ و ﺳﺘﻤﮕﺮان ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و از ﺑﺎزوهﺎى‬
‫ﻇﻠﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﺪف ﺁﻧﺎن‪ ،‬آﺴﺐ ﻗﺪرت از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺘﻤﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت و‬
‫ﻗﻮت از ﺁن ﺧﺪاﺳﺖ؛ اِنّ اﻟﻘﻮّة ﷲ ﺟﻤﻴﻌﺎً‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرﺗﻬﺎ از او اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى آﺴﺐ ﻗﺪرت اﻳﻦ هﻤﻪ رﻳﺎآﺎرى‪ ،‬ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ‪،‬‬
‫ﺗﻤﻠﻖ و ﻋﻴﺐﭘﻮﺷﻰ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻩ دﻳﮕﺮى آﻪ ﺻﺪهﺎ و هﺰاران آﺎر ﺧﻼف اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬هﺪﻓﻰ ﺟﺰ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﺰّت ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﻴﺎل ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎم و واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب‪ ،‬ازدواج ﺑﺎ ﻓﻼن ﻓﺎﻣﻴﻞ‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻓﻼن‬
‫آﺎر و اﻣﺜﺎل ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺰت ﺁﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﭘﺴﺮ ﻧﻮح آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻏﺮق آﻔﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺪر ﻣﻰﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ آﻮﻩ ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮم ﺗﺎ ﻏﺮق ﻧﺸﻮم‪.‬‬
‫ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ روز ﻗﻬﺮ اﻟﻬﻰ‪ ،‬آﻮﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﺠﺎت ﻧﻤﻰﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎور آﻨﻨﺪ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺗﻤﺎم ﻋﺰﺗﻬﺎ را از‬
‫ﻢ ا ْﻟﻌِﺰﱠةَ ﻓَﺎِنﱠ ا ْﻟﻌِﺰﱠةَ ﻟِﻠﱠﻪِ ﺟَﻤِﻴﻌَﺎ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪ ) (١٣٩/‬و‬
‫ه ُ‬
‫ﺧﺪا داﻧﺴﺘﻪ )ﻓَﺎِنﱠ ا ْﻟﻌِﺰﱠ َة ﻟِﻠﱠﻪِ ﺟَﻤِﻴﻌَﺎ() اَﻳَ ْﺒﺘَﻐُﻮنَ ﻋِ ْﻨﺪَ ُ‬
‫زﻳﺎدى و آﻤﻰ ﻋﺰّت اﻓﺮاد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ او اﺳﺖ و ﻧﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﻳﻦ هﻤﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺁب و ﺁﺗﺶ ﻧﻤﻰزﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻗﺮﺁن ﺁﻧﺎن را ﻣﻼﻣﺖ آﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻋﺰت را از دﻳﮕﺮان ﻣﻰﺧﻮاهﻰ؟!‬
‫ﺁرى! ﺑﺎور و اﻳﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺪرت و ﻋﺰت ﺗﻨﻬﺎ از اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ را از ارﺗﻜﺎب ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺎز‬
‫ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫رﻳﺸﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ را ﺑﺨﺸﻜﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺐ‬
‫ﺠﺴﱠﺴُﻮا وَ ﻻ ﻳَ ْﻐﺘَ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺳﻮء ﻇﻦ ﻧﺒﺮﻳﺪ و ﺗﺠﺴّﺲ ﻧﻜﻨﻴﺪ«؛) اِنﱠ ﺑَ ْﻌﺾَ اﻟﱠﻈﻦﱢ اِ ْﺛﻢٌ وَ ﻻ ﺗَ َ‬
‫ﻢ ﺑَ ْﻌﻀَﺎ‪) .‬ﺣﺠﺮات‪ ) (١٢/‬زﻳﺮا ﺳﻮء ﻇﻦ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺗﺠﺴّﺲ و ﺗﺠﺴﺲ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻏﻴﺒﺖ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻀُ‬
‫ﺑَ ْﻌ ُ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﮕﻴﺮى از ﮔﻨﺎهﺎن ﺟﻨﺴﻰ‪ ،‬ﻗﺮﺁن از ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻤﻮم ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻋﻼﻗﻪ و آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﻰﺷﻮد( ﻓﺎﻧﻪ ﻟﻦ ﻳﺰﻧﻰ‬
‫ﻀﺮِ ْﺑﻦَ‬
‫ﻓﺮﺟﻚ ﻣﺎ ﺣﻔﻈﺖَ ﻋﻴﻨﻚ‪ .‬ﻣﻴﺰان اﻟﺤﻜﻤﻪ ج ‪ ٤‬ص‪ ) ٢٤٢‬اﮔﺮ ﻗﺮﺁن زﻧﺎن را از ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻰ ﻣﻨﻊ) وَ ﻻ ﻳَ ْ‬
 ‫ﻄﻤِﻊَ‬
‫ﺨﻀَ ْﻌﻦَ ﺑِﺎ ْﻟﻘَ ْﻮلِ ﻓَﻴَ ْ‬
‫ﺟﻠِﻬِﻦّ‪) .‬ﻧﻮر‪ ) (٣١/‬و ﻳﺎ از ﮔﻔﺘﺎر هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﺎز و آﺮﺷﻤﻪ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺁﻣﻴﺰ) ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
‫ﺑِﺎَ ْر ُ‬
‫اﻟﱠﺬِى ﻓﻰ ﻗَ ْﻠﺒِﻪ ﻣَﺮَض‪) .‬اﺣﺰاب‪ ) (٣٢/‬ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺸﻜﺎﻧﺪن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻮت ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﻞ آﺎر‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪهﺎى ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺸﺖﺑﺎﻣﻬﺎى ﺑﺪون‬
‫ﺣﺼﺎر‪ ،‬اﺟﺎرﻩ دادن ﺧﺎﻧﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ دﺧﺘﺮان ﺑﺰرگ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩاى آﻪ ﭘﺴﺮ دارد‪ .‬ﺁزاد ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪّ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار دادن ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى وﻳﺪﻳﻮﻳﻰ‪ ،‬راﺣﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫ارﺗﺒﺎط دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ در ﭘﺎرآﻬﺎ و اﺗﻮﺑﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاى ﺑﺮاى ورود و ﺧﺮوج دﺧﺘﺮان و‬
‫ﭘﺴﺮان ﻣﺪارس آﻪ هﻤﺰﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﻣﺜﺎل ﺁن‪ ،‬از اﺳﺒﺎب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﺪاﺳﺎزى ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺤﻘﻴﺮ زن ﻳﺎ ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺳﺎﻟﻢﺳﺎزى اﺳﺖ‪ .‬آﻴﺴﺖ آﻪ ﻧﺪاﻧﺪ ﺟﺪا ﺑﻮدن دﺧﺘﺮ و‬
‫ﭘﺴﺮ در داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻤﺮآﺰ ﻓﻜﺮ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﺛﺎﺑﺖ آﺮد آﻪ ﺣﻀﻮر زن در ﺻﺤﻨﻪهﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ رﺑﻄﻰ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرﻳﻬﺎ و ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻏﺮﺑﻰ ﻧﺪارد‪ .‬زن ﻣﻮﺟﻮدى اﺳﺖ آﺎﻣﻞ آﻪ در ﺗﻤﺎم آﻤﺎﻻت دوش ﺑﻪ دوش‬
‫ﻣﺮد ﮔﺎم ﺑﺮ ﻣﻰدارد و ﻧﻘﺶ او در رﺷﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺮد و در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ و هﻨﺮى ﺣﺘﻰ از ﻣﺮد ﺟﻠﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم زﻧﺎﻧﻰ را ﺳﺮاغ دارد آﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺮآﺎﺗﻰ‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮاهﺮِ زرارﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺑﺘﺪا ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮادرش زرارﻩ را ﺷﻴﻌﻪ آﺮد‪ .‬از‬
‫زﻣﺎن اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺗﺎ زﻣﺎن اﻣﺎم ﻣﻬﺪى ﻧﺴﻞ زرارﻩ از ﻓﻘﻬﺎى ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ زﻧﻬﺎ ﺳﻼم ﻣﻰآﺮد‪،‬‬
‫ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺳﻼم ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺳﻰ ﺳﺎل از ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﻣﻦ ﺟﻮان هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﻢ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻌﻀﻰ زﻧﻬﺎ در ﻣﻦ اﺛﺮ ﺳﻮﺋﻰ )ﺑﻴﺶ از ﭘﺎداﺷﻰ آﻪ از ﺳﻼم آﺮدن ﺗﻮﻗﻊ دارم( ﺑﮕﺬارد( ﻣﺤﺠﺔ‬
‫اﻟﺒﻴﻀﺎء‪ ،‬ج ‪ ،٣‬ص ‪(٣٨٥‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺮدى آﻪ ﺑﻪ زﻧﻰ ﻗﺮﺁن ﺁﻣﻮزش ﻣﻰداد و در ﺿﻤﻦ ﺁﻣﻮزش‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻰ آﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﺁﻣﻮزش را ﺗﻌﻄﻴﻞ آﻦ( ﻓﻘﺎل ﻻ ﺗﻌﻮدن اﻟﻴﻬﺎ(‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ آﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رﻳﺸﻪهﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﮔﻨﺎهﺎن ﺟﻨﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺐ اِﻟﻰ ﻓِ ْﺮﻋَ ْﻮنَ اِﻧﱠﻪ ﻃَﻐَﻰ«؛) ﻃﻪ‪ ) ٢٤ ،‬ﺷﺒﺎهﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮاغ رﻳﺸﻪهﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اِ ْذهَ ْ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺷﺒﺎهﺖ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺪران اﺳﺖ( اﻟﻨﺎس ﺑﺎﻣﺮاﺋﻬﻢ اﺷﺒﻪ ﺑﺂﺑﺎﺋﻬﻢ‪) .‬آﻮدك‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص‬
‫‪ ) (٤٦٨‬ﺑﺮاى اﺻﻼح دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دوﻟﺘﻤﺮدان اﺻﻼح ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاى اﺻﻼح ﻧﺴﻞ ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﺻﻼح‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﻘﻬﺎ و اﻣﺮا اﺻﻼح ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺻﻼح ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﻠﻄﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰآﻨﺪ( ﺑﺤﺎر‪ ،٧٢ ،‬ص ‪(٣٣٦‬‬
 ‫اﺻﻼح ﻧﻈﺎم ﺑﺎ اﺻﻼح ﻣﺴﺆوﻻن و ﻣﺪﻳﺮان ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ رهﺒﺮان آﻔﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ آﻨﻴﺪ( ﺗﻮﺑﻪ‪(١٢ ،‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻓﺮارﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺻﻔﻴﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮارﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ آﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻓﺮارى در ﺻﻔﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻓﺮار دور رهﺒﺮﺷﺎن ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻗﺪرت ﺗﺎزﻩاى‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ در ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ‪ ،‬ﭼﻮن رهﺒﺮاﻧﺸﺎن از ﭘﺎ درﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮارﻳﺎن ﭘﻨﺎهﮕﺎهﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻦ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را ﺁزاد ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺁرى! ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻣﺤﻮرهﺎ و ﻗﺪرﺗﻬﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارﻳﻬﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺘﻤﺮآﺰﻧﺪ‪ ،‬در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ ﺁن ﻣﺤﻮرهﺎ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﺷﻜﻨﻰ‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن و ﻋﺎدت و رﺳﻮم در ﻣﻰﺁﻳﺪ آﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺁن ﺳﻨﺘﻬﺎ‬
‫آﺎر هﺮ آﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻓﺮادى ﺑﺎ ﺻﻼﺑﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮآﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﻌﻪ ﺻﺪر وارد‬
‫ﻣﻴﺪان ﺷﻮﻧﺪ و ﺁن ﻋﺎدات را دﮔﺮﮔﻮن آﻨﻨﺪ و ﻃﻠﺴﻢ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫اﺳﻼم ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺪر ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﻓﺮزﻧﺪش ازدواج آﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺟﺎهﻠﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺑﺎ‬
‫هﻤﺴﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ازدواج آﺮد‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﻃﻼق دادﻩ ﺷﺪﻩ زﻳﺪ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ازدواج آﻦ‬
‫ﺗﺎ ﺳﻨﺖ ﺟﺎهﻠﻰ ﺷﻜﺴﺘﻪ و راﻩ ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﺑﺎز ﺷﻮد‪ )«.‬اﺣﺰاب‪) ٣٧ ،‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﺮآﺖ آﺎر هﺮ آﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ آﺎر ﺑﺰﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺳﻨﺖ‬
‫ﺷﻜﻨﻰ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﻜﻨﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﮔﺎهﻰ ﻣﻮج ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭼﻨﺎن ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻧﺴﺎن ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اهﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪاى ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫در زﻣﺎن ﺧﻠﻔﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎزهﺎى ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ را ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد آﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎزهﺎى واﺟﺐ را ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﻮج ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬هﺮ آﺎرى ﻣﻰﺧﻮاهﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻣﺎم درﺑﺎرﻩ ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺘﺤﺒﻰ و ﺁن هﻤﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‪ ،‬هﻤﻪ اﺳﺘﻌﺪادهﺎى ﻣﺮدم و اهﺪاف ﺑﻠﻨﺪ‬
‫اﻣﺎم را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻰداد‪ ،‬ﻟﺬا اﻣﺎم ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد رهﺎ آﺮد‪.‬‬
‫اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎى دﻳﮕﺮان‬
 ‫ﻳﻜﻰ از راﻩ هﺎى ﺟﺬب‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﺻﻮل و ارزﺷﻬﺎى دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ ﻓﺮد ﻳﺎ ﮔﺮوهﻰ را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺳﺘﺎﻳﺶ و اﺣﺘﺮام آﺮدﻳﻢ و ﺳﭙﺲ از ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻨﻔﻰ او ﻧﻬﻰ و اﻧﺘﻘﺎد آﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاهﻴﻢ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺻﺪر اﺳﻼم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر آﻔﺎر ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ هﺠﺮت آﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻔﺎر هﻴﺄﺗﻰ را‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ هﺪاﻳﺎ ﺑﺮاى ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺣﺒﺸﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از آﺸﻮر اﺧﺮاج آﻨﺪ‪ .‬ﻧﺠﺎﺷﻰ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ‬
‫ﺣﺒﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدم ﺣﺮﻓﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻔﺎر را ﺑﺸﻨﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬از ﺳﺨﻨﮕﻮى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﻃﻴﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺣﺮف ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫اﻳﺸﺎن اهﺪاف اﺳﻼم را ﻣﻄﺮح آﺮد‪ .‬آﻔﺎر ﺑﺮاى ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺷﺎﻩ آﻪ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻰ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺳﻮرﻩ ﻣﺮﻳﻢ را آﻪ در ﺁن ﺳﻴﻤﺎى زﻳﺒﺎى ﺣﻀﺮت ﻋﻴﺴﻰ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻼوت آﺮد‪ .‬ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻣﺴﻴﺤﻰ‬
‫آﻪ دﻳﺪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﺁﻧﺎن اﻳﻦ هﻤﻪ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﻚ ﺷﻮق در ﭼﺸﻤﺶ ﺣﻠﻘﻪ زد و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﭘﻨﺎﻩ ﺧﻮد ﺣﻔﻆ آﺮد‪ .‬آﻔﺎر هﻢ ﻣﺄﻳﻮﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺑﻼﻏﺖ و‬
‫روان ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺟﻌﻔﺮﻃﻴﺎر ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم در ﺣﺒﺸﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎى‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺰرﮔﺎن هﺮ ﻗﻮم را اﺣﺘﺮام آﻨﻴﺪ!«) اآﺮﻣﻮا آﺮﻳﻢ آﻞ ﻗﻮم‪) .‬ﻣﺴﺘﺪرك‪ ،‬ج ‪ ،٨‬ص‬
‫‪) (٣٩٥‬‬
‫ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ و اﻧﺒﻴﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ را اﺣﺘﺮام آﺎﻣﻞ ﻣﻰﮔﺬارد و ﻣﺮاآﺰ ﻋﺒﺎدت ﺳﺎﻳﺮ ادﻳﺎن را‬
‫ﻢ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻊ اﻟﻠﱠﻪِ اﻟّﻨﺎسَ ﺑَ ْﻌﻀَ ُ‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻰﺷﻤﺎرد؛ ﺣﺘﻰ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﺁن‪ ،‬دﻓﺎع را ﻻزم داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ( وَ ﻟَﻮْﻻ دَ ْﻓ ُ‬
‫ﺪ ‪) ...‬ﺣﺞ ‪) (٤٠‬‬ ‫ﻊ وَ ﺑِﻴَﻊٌ وَ ﺻَﻠَﻮاتٌ وَ َ‬
‫ﻣﺴَﺎﺟِ ُ‬ ‫ﺖ ﺻَﻮاﻣِ ُ‬
‫ﻬﺪﱢﻣَ ْ‬
‫ﺑِﺒَ ْﻌﺾٍ ﻟَ ُ‬

‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮ ﻣﻨﻜﺮ ﺗﻨﮓ آﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺪون ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ذآﺮ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﮔﺮوهﻰ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﺧﻼف ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن زﻳﺒﺎ روى ﺣﻀﺮت ﻟﻮط ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻮط ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮم دﺧﺘﺮاﻧﻢ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺷﻤﺎ در ﺁورم ﺗﺎ ﺷﻤﺎ از ﻓﻜﺮ ﻣﻨﻜﺮى آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻬَ ُﺮ ﻟَﻜُﻢ )هﻮد‪ ) (٧٨/‬وﻟﻰ ﺁن ﺧﻼﻓﻜﺎران هﻤﭽﻨﺎن‬
‫هﻦﱠ اَ ْ‬
‫ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﻣﻦ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﺁﻳﻴﺪ‪ )«.‬هﻮُﻻءِ ﺑَﻨَﺎﺗِﻰ ُ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻟﻮط از ﻃﺮﻳﻖ اراﺋﻪ ﻣﻌﺮوف ﺟﻠﻮ ﻣﻨﻜﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻃﺮح ازدواج‬
‫دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻟﻮاط ﻣﻰرود‪.‬‬
‫‪ -٢‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮاهﺪ ﺣﻀﺮت ﺁدم را از ﺧﻮردن ﻏﺬاﻳﻰ ﻣﻨﻊ آﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا اﺟﺎزﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارى از‬
‫ﻏﺬاهﺎى دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ او ﻣﻰدهﺪ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬از هﺮ رﻗﻢ ﻏﺬا در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻦ؛ وﻟﻰ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ‬
‫ﻘﺮَﺑَﺎ هﺬِﻩِ ا ْﻟﺸﱠﺠَﺮَﻩَ )ﺑﻘﺮﻩ‪) (٣٥/‬‬
‫ﺚ ﺷِ ْﺌ ُﺘﻤَﺎ وَ ﻻﺗَ ْ‬
‫ﻧﻮع ﻏﺬا ﻧﺮو!«) ﻓَﻜُﻼ ﻣِ ْﻨﻬَﺎ رَﻏَﺪاً ﺣَ ْﻴ ُ‬
 ‫ﺁرى! راﻩ ﻣﻌﺮوف را ﺑﺎز آﻨﻴﺪ ﺗﺎ زﻣﻴﻨﻪاى ﺑﺮاى ﻣﻨﻜﺮ ﭘﻴﺪا ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ دوم ازدواج ﻣﻮﻗﺖ را ﺣﺮام ﻧﻤﻰ آﺮد‪ ،‬هﻴﭻ آﺲ ﺟﺰ‬
‫اﻓﺮاد ﺷﻘﻰ ﻣﺮﺗﻜﺐ زﻧﺎ ﻧﻤﻰ ﺷﺪ‪ )«.‬ﻣﺎ زﻧﻰ اﻻﺷﻘﻰ )ﺑﺤﺎر ج ‪ ٥٣‬ص ‪) (٣١‬‬
‫‪ -٤‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﺁﻣﻴﺰش ﺟﻨﺴﻰ ﺑﺎ هﻤﺴﺮان ﺧﻮد در روز ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﻣﻨﻊ ﻣﻰ آﻨﺪ؛ وﻟﻰ در‬
‫ﻋﻮض‪ ،‬ﺟﻮاز اﻳﻦ ﺁﻣﻴﺰش را در ﺷﺐ اﻳﻦ ﻣﺎﻩ )ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻜﻪ روز ﻓﺮا رﺳﺪ( ﺻﺎدر ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اول اﻧﺴﺎن‬
‫ﻢ ﻟَ ْﻴﻠَﺔَ اﻟﺼﱢﻴﺎمِ‬ ‫را از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻼل ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﺁﻣﻴﺰش در روز ﺧﺎص ﻧﻬﻰ ﻣﻰآﻨﺪ( ُاﺣِﻞﱠ ﻟَ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺚ اِﻟﻰ ﻧِﺴﺂءِآُﻢ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٨٧/‬‬
‫اﻟﺮﱠﻓَ ُ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻮارﻩ آﻠﻤﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻗﺒﻞ از ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ آﺎر ﻣﻰرود؛ ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺎ ﻣﻌﺮوف ﭘﺮ آﻨﻴﺪ آﻪ راهﻰ ﺑﺮاى ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﺳﻼم ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻮدآﻰ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن اﺣﺴﺎس آﻨﺪ آﻪ‬
‫هﻤﺒﺎزى دارد و اﻳﻦ ﻏﺮﻳﺰﻩ در او ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد( ﻣﻦ آﺎن ﻟﻪ ﺻﺒﻰ ﻓﻠﻴﺘﺼﺒّﻰ‪) .‬آﻮدك ﻓﻠﺴﻔﻰ‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص‬
‫‪) (١٣٠‬‬
‫اﮔﺮ ازدواج را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺳﺎن آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺼﻒ ﮔﻨﺎهﺎن آﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»آﺴﻰ آﻪ ازدواج آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺼﻒ دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ )«.‬ﻣﻦ ﺗﺰوج ﻓﻘﺪ اﺣﺰر ﻧﺼﻒ دﻳﻨﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر‪ ،‬ج‬
‫‪ ،١٠٣‬ص ‪) (٢١٩‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬راﻩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوﻓﻰ هﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ«( اِنﱠ اﻟﺼﱠﻠﻮةَ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ‪) .‬ﻋﻨﻜﺒﻮت‪) (٤٥/‬‬
‫ﺤﺸَﺎءِ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺗَ ْﻨﻬَﻰ ﻋَﻦِ ا ْﻟﻔَ ْ‬
‫اﮔﺮ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﻻزم را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از روﻧﻖ ﻣﺮاآﺰ ﻓﺴﺎد آﺎﺳﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻧﺎن دﭼﺎر دوﺳﺘﺎن ﻧﺎاهﻞ ﻧﻤﻰ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻏﻨﻴﺎ ﺣﻖ ﻣﺤﺮوﻣﺎن را ادا ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮآﺘﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﻧﻤﻰﮔﺮﻓﺖ( اِﻧﻔَﻘُﻮا ﻓﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ‬
‫ﻬ ُﻠﻜَﻪ )ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٩٥/‬‬
‫ﻢ اِﻟﻰَ اﻟﺘﱠ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫وَ ﻻ ُﺗ ْﻠﻘُﻮا ﺑِﺎَﻳْﺪﻳ ُ‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺢ و ورزش از ﻣﻌﺮوف هﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻔﺎﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺮاض‪ ،‬ﻋﻘﺪﻩهﺎ و ﻣﻨﻜﺮات را‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫زهﺪ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﻤﻠﻜﺘﻰ از ﻣﻌﺮوف هﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات را آﻪ‬
‫ﺑﺪﺑﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫آﻮﺗﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزهﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ و‬
‫ﺑﺎزﮔﺬاﺷﺘﻦ راهﻬﺎى ﺣﻼل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﺎن ﻃﻮر آﻪ دوﺳﺖ دارد از ﻣﺤﺮﻣﺎت ﭘﺮهﻴﺰ ﺷﻮد‪ ،‬دوﺳﺖ دارد آﻪ از ﺣﻼﻟﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻪ اَذِنَ ﻟَ ُ‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬از آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺣﻼﻟﻬﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام آﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدات ﺷﺪﻳﺪى ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ﺁﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻔﺘَﺮُون‪) .‬ﻳﻮﻧﺲ‪) (٥٩/‬‬
‫م ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ ﺗَ ْ‬
‫اَ ْ‬
‫در ﺳﻮرﻩ ﺗﺤﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻌﻀﻰ از هﻤﺴﺮان‪ ،‬ﺣﻼﻟﻬﺎى‬
‫ﻪ ﻟَﻚَ ﺗَ ْﺒﺘَﻐِﻰ ﻣَﺮْﺿﺎتَ اَزْواﺟِﻚ‪) .‬ﺗﺤﺮﻳﻢ‪) (١/‬‬ ‫ﺧﺪا را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام آﺮدﻩاى‪ِ )«.‬ﻟﻢَ ُﺗﺤَﺮﱢ ُ‬
‫م ﻣَﺎ اَﺣَﻞﱠ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮودهﺎى زﻳﺒﺎ‪ ،‬آﺘﺎﺑﻬﺎى ﭘﺮﺟﺎذﺑﻪ‪ ،‬دﻳﺪ و ﺑﺎزدﻳﺪهﺎى ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻰ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪،‬‬
‫اﻳﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬و ﭘﺮ آﺮدن اﻳﺎم ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﺎ آﺎرهﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬هﻨﺮى‪ ،‬ﻓﻨﻰ و دﺳﺘﻰ زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﺗﻨﮓ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﻨﻰ آﺮدنِ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‬

‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﺎر ﺧﻴﺮ هﺮ ﭼﻪ ﻣﺨﻔﻰ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى رﺿﺎى ﺧﺪا‬
‫آﺎرهﺎى ﺧﻴﺮ را ﻋﻠﻨﻰ آﺮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺴﺎب ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺮاى ﺧﺪا‪ ،‬از رﻳﺎ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ ﺟﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﮔﻨﺎﻩ ﻋﻠﻨﻰ آﻴﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ ،‬ﺑﺮاى ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮاى ﻓﺴﺎد ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اﺟﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎزﻳﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن از ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺁﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻀﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﻣﺎﻩ‬
‫رﻣﻀﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن از ﻣﺎ ﻧﻮرهﺎى دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ آﻪ ارﺗﺶ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﺪ‪ .‬و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ دﺷﻤﻦ را‬
‫ﻣﺮﻋﻮب ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻈﺎهﺮ ﻗﺪرت‪ ،‬ارﻋﺎب دﺷﻤﻦ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( وَ ﻻﻳَﻄَ ُﺆنَ‬
‫ﻢ ﺑِﻪ ﻋَﻤَﻞٌ ﺻﺎﻟِﺢ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٢٠/‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻜﻔّﺎرَ ‪ ...‬اِﻻﱠ ُآﺘِﺐَ ﻟَ ُ‬
‫ﻆ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻣَ ْﻮﻃِﺎً ﻳَﻐِﻴ ُ‬
‫اآﻨﻮن آﻪ اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد را ﻋﻠﻨﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا اهﻞ اﻳﻤﺎن آﺎرهﺎى ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻰ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ؟ زﻧﺎن ﺑﻰﺣﺠﺎب ﺧﻮد را در ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ؛ اﻣﺎ زﻧﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﺎب در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﺰرگ‬
‫آﻨﺎر ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﭘﺸﺖ دﻳﻮارهﺎى ﺿﺨﻴﻢ و دور از ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰاﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ در ﻣﻌﺮض‬
‫دﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻓﻀﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻣﻌﺮوف ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻓﺸﺎﮔﺮى‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ از هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺧﻮد ﺁزار ﻣﻰدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﺪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت او را اﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺪﺗﻰ ﺻﺒﺮ آﺮد؛ اﻣﺎ هﻤﺴﺎﻳﻪ دﺳﺖ از ﺁزار ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎز هﻢ‬
‫ﺻﺒﺮ آﻦ‪«.‬‬
 ‫ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ ﮔﺬﺷﺖ هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻨﺪ و ﻣﻮﻋﻈﻪ دﺳﺖ از ﺁزار ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬روز ﺟﻤﻌﻪ اﺛﺎﺛﻴﻪ ﺧﻮد را در آﻨﺎر ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﺑﺪﻩ و‬
‫هﺮ آﺲ از ﺗﻮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﺮا آﻨﺎر راﻩ ﻧﺸﺴﺘﻪاى؟« ﺑﮕﻮ‪» :‬هﻤﺴﺎﻳﻪام ﻣﺮا ﺧﺴﺘﻪ آﺮد‪«.‬‬
‫او اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ را ﻋﻤﻠﻰ آﺮد و هﻤﺴﺎﻳﻪ ﻣﺮدم ﺁزار آﻪ ﺁﺑﺮوى ﺧﻮد را در ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ دﻳﺪ‪،‬‬
‫دﺳﺖ از آﺎرش ﺑﺮداﺷﺖ و ﺗﻘﺎﺿﺎ آﺮد آﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدد( اﺻﻮل آﺎﻓﻰ‪ ،‬ج ‪، ٢‬ص ‪- ٦٦٨‬‬
‫ﺳﻔﻴﻨﺔ اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ج ‪ ،١‬ص ‪(٦٦‬‬

‫اﻓﺸﺎﮔﺮى ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﻨﺤﺮف‬

‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻨﻜﺮات و اﻧﺤﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﺮﻣﻮزى هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدﻓﺮوﺷﻰ ﺑﻪ اﺑﺮﻗﺪرت‬
‫هﺎ ﻣﺮدم را اﻏﻔﺎل‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ را واژﮔﻮن و ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺮاﺷﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰار آﺎر اﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ -١‬دﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻰ‪:‬‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ُﺘﺒُﻮنَ ا ْﻟﻜِﺘﺎبَ ﺑِﺎَ ْﻳﺪِﻳﻬِ ْ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا اﻳﻦ اﺳﺖ؛) ﻳَ ْ‬
‫ﻦ ﻋِ ْﻨﺪِاﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (٧٩/‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺳﺎﻣﺮى ﮔﻮﺳﺎﻟﻪاى ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ُﺛﻢﱠ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮنَ هﺬا ﻣِ ْ‬
‫ﻪ ﻣُﻮﺳﻰ‪) .‬ﻃﻪ‪) (٨٨/‬‬
‫ﻢ وَ اِﻟ ُ‬
‫ﻜ ْ‬‫»ﺧﺪاى ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ )«.‬هﺬا اِﻟ ُ‬
‫ﻬُ‬
‫‪ -٢‬ﺗﻮﺟﻴﻪ آﺎرهﺎى ﺧﻼف‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﺮﻣﻮز ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻜﺮات ﻃﺎﻏﻮت هﺎ را ﻣﻌﺮوف ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ آﺎرهﺎى‬
‫ﺧﻼف ﺁﻧﺎن ﻣﻰزﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮدم را ﺁرام آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺧﻮد ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻋﻨﺎوﻳﻦ و‬
‫اﻟﻘﺎب ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻮل دادن ﺑﻪ ﺳﻤﺮة ﺑﻦ ﺟﻨﺪب آﻪ ﻋﻨﻮان ﺻﺤﺎﺑﻰ داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺗﺮاﺷﻰ ﻣﻰآﺮد‪ .‬اﻣﺮوز هﻢ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﻳﻰ آﻪ در ﺧﻄﺒﻪ هﺎى ﺟﻤﻌﻪ آﻠﻤﻪ ﻣﻘﺪس »اوﻟﻮاﻻﻣﺮ« را ﺑﺎ‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬آﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﻀﻌﻴﻒ‪:‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﺧﻮدﻓﺮوﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﻗﻴﺎم ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺎﻏﻮت ﻳﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎز ﻣﻰدارﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﺣﺮﻳﻒ ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﺎ‪» :‬ﻣﺎل و ﺟﺎن و ﺁﺑﺮوى ﺷﻤﺎ در ﺧﻄﺮ ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻐﻮل آﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﺎ‪ » :‬ﻗﺪرت ﺧﻼﻓﻜﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و اﻣﺜﺎل اﻳﻦ آﻠﻤﺎت آﻪ ﻣﺮدم را از ﻗﻴﺎم ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻳﺠﺎد ﺗﻔﺮﻗﻪ‪:‬‬
 ‫ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﺮﻣﻮز ﮔﺎهﻰ ﺑﺮاى ﺁﻧﻜﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﺮدم ﺧﻄﺮى ﺑﺮاى اﺳﺘﻜﺒﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎز ﺟﺪاﻳﻰ ﻣﻰزﻧﻨﺪ؛‬
‫ﻧﺪاى ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﺮ ﻣﻰدهﻨﺪ؛ ﺣﺰب ﺟﺪﻳﺪى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدهﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﻧﺸﻌﺎب و ﺗﻔﺮﻗﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺧﻮش ﺧﺪﻣﺘﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل؛ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﻨﺎ دارﻧﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اول ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻓﺸﺎﮔﺮى اﻳﻦ‬
‫ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻣﺮﻣﻮز را آﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﻗﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﺳﺮ راﻩ ﺧﻮد ﺑﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺠﻮى در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف‬

‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬در ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎى در ﮔﻮﺷﻰ‪ ،‬ﺧﻴﺮى ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺁن ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺨﻔﻰ آﻪ‬
‫ﻦ اَﻣَﺮَ‬
‫ﻢ اِﻻﱠ ﻣَ ْ‬
‫ه ْ‬
‫ﻦ ﻧَﺠْﻮا ُ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻳﺎ اﺻﻼح ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ( ﻻﺧَ ْﻴﺮَ ﻓﻰ آَﺜِﻴﺮٍ ﻣِ ْ‬
‫ﺑِﺼَﺪَﻗَﺔٍ اَ ْو ﻣَ ْﻌﺮُوفٍ اَ ْو اِﺻْﻼحٍ ﺑَ ْﻴﻦَ اﻟّﻨﺎس‪) .‬ﻧﺴﺎ‪) (١١٤/‬‬
‫از اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد‪» :‬ﺳﺰاوار اﺳﺖ آﻪ آﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ آﺎرهﺎى ﻧﻴﻚ و ﺁﺷﺘﻰ‬
‫دادن ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫آﺎﻣﻼً هﻢ روﺷﻦ اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﺎرهﺎى ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺁﺑﺮوى ﻣﺮدم ﺣﻔﻆ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬اﮔﺮ ﻓﻘﻴﺮى درﺧﻮاﺳﺘﻰ آﺮد و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ او آﻤﻚ آﺮدى‪ ،‬آﻤﻚ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺁﺑﺮوى اوﺳﺖ‬
‫آﻪ رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺳﺆال ﺑﻪ او آﻤﻚ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ آﻌﺒﻪ آﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اى آﻌﺒﻪ ﺗﻮ ﺧﻴﻠﻰ‬
‫ﻋﺰﻳﺰ هﺴﺘﻰ؛ اﻣﺎ ﺁﺑﺮوى ﻣﺆﻣﻦ از ﺗﻮ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﻣﺎ در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺷﺐ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﻬﺮﻩ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻓﻘﺮا آﻤﻚ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺳﻴﺮ آﺮدن‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬ﺁﺑﺮوى ﺁﻧﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و اﺻﻼح ذات اﻟﺒﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎوران ﺧﺎﻧﻮادﻩ و آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﻓﺮاد را ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ رازدار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرﻩ رازدارى در‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدى دارﻳﻢ آﻪ از ﻧﻘﻞ ﺁن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺮآﺖ ﺟﻤﻌﻰ‬
‫در دﻋﻮت ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮات و ﻣﻔﺎﺳﺪ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮآﺖ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ آﺮد‪ .‬و ﺗﺬآﺮات‬
‫ﻓﺮدى اﺛﺮى ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ هﻴﺄﺗﻰ اﻋﺰام ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎهﻰ ﻻزم ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﻃﻮﻣﺎرى ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد و اﻓﺮاد زﻳﺎدى‬
‫ﺁن را اﻣﻀﺎ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از راهﭙﻴﻤﺎﻳﻴﻬﺎ هﻤﺎن اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻈﺎهﺮات ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻰ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﻃﺎﻏﻮت ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤﻰ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن در اﺳﺮار ﺣﺞ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﺞ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺎهﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
 ‫در آﻠﻤﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬وﺳﻌﺘﻰ هﺴﺖ آﻪ در دﻳﮕﺮ اﺳﺮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺣﺞ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ از هﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮرهﺎى دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﺁن اﺳﺖ؛ ﺳﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﻳﻜﺮﻧﮕﻰ‪ ،‬ﻗﺪاﺳﺖ‪ ،‬وﺣﺪت‪ ،‬ﺣﺮآﺖهﺎ‬
‫و آﻮچ آﺮدﻧﻬﺎى دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ و ﭘﻰ در ﭘﻰ از ﻣﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻣﻜﻪ و از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎت و از ﻋﺮﻓﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﻌﺮ‬
‫و از ﻣﺸﻌﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻰ و از ﻣﻨﻰ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺳﻴﻤﺎى ﺣﺞ در اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺎهﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻔﻮذ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻇﻠﻢ‬

‫اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم در ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻇﻠﻢ ﺣﺎآﻤﺎن ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺎس ﺑﻪ اﻓﺮادى ﻣﺜﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ دﺳﺘﻮر ﻧﻔﻮذ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻇﻠﻢ را داد ﺗﺎ در ﺣﺪ اﻣﻜﺎن از ﻳﺎران اهﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫آﻨﻨﺪ و از ﺳﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﻜﺎهﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد آﻪ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻔﻘﺎن ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻧﺎهﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ در زﻣﻴﻦ هﺴﺘﻴﺪ‪ )«.‬ان ﻟﻠّﻪ اوﻟﻴﺎء ﻣﻊ اوﻟﻴﺎء اﻟﻈﻠﻤﺔ‬
‫ﺳﻴﺪﻓﻊ ﺑﻬﻢ ﻋﻦ اوﻟﻴﺎء و اﻧﺖ ﻣﻨﻬﻢ ﻳﺎ ﻋﻠﻰ )ﺣﻴﺎة اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪) (٢٨٧‬‬
‫اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬از ﺳﻌﺎدت ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﻦ در ﻣﻮﻗﻒ ﺣﺞ )ﻣﻜﻪ و‬
‫ﻋﺮﻓﺎت( ﺑﻪ او دﻋﺎ ﻣﻰآﻨﻢ‪ )«.‬ﺣﻴﺎة اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪ ) ٢٨٨‬و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻬﺸﺖ را‬
‫ﺑﺮاى او ﺿﺎﻣﻦ ﺷﺪﻩ ام و هﺮﮔﺰ ﺁﺗﺶ ﺑﻪ او ﻧﺨﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ‪ )«.‬ﺿﻤﻨﺖ ﻟﻌﻠﻰ ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ ان ﻻﺗﻤﺴﻪ اﻟﻨﺎر‬
‫اﺑﺪًا‪) .‬ﺣﻴﺎة اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ج ‪ ،٢‬ص ‪) (٢٨٧‬‬
‫ﻗﺮﺁن از هﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات )ﻗﺘﻞ ﻣﻮﺳﻰ( را ﮔﺮﻓﺖ؛ وﻟﻰ اﻳﻦ زن ﺑﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻰ ﮔﺬاﺷﺖ آﻪ ﻓﺮﻋﻮن از ﺗﻔﻜﺮ و اﻋﺘﻘﺎد او ﺁﮔﺎﻩ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﻘﻴﻪ ﻣﻰآﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻮى ﻋﺰﻳﺰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻣﻴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﺷﻌﺎر زﻳﺎدى‬
‫در وﺻﻒ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻳﻤﺎن ﻗﻠﺒﻰ او ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺑﻮد ﺳﺮود‪ .‬او در ﻣﻴﺎن ﺳﻴﻞ آﻔﺎر و ﻣﺸﺮآﻴﻦ ﻣﻜﻪ‪،‬‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻰ ﻃﺮﻓﻰ از ﺣﻀﺮت ﻃﺮﻓﺪارى ﻣﻰآﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺮار دادن ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻔﻮذى ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮات و ﺧﻄﺮاﺗﻰ آﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻰآﻨﺪ‪،‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آﺎر را ﺗﻘﻴﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺣﻔﻆ اﻗﻠﻴﺖ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺒﺮد هﺪف هﺎى‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﻩ؛‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از هﺪر دادن ﻧﻴﺮوهﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻧﺸﺎن دادن ﻧﺮﻣﺶ و اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺒﺖ؛‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺻﺤﻴﺢ از دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ هﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪا آﺮدن زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﻜﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻳﺎور ﻣﻨﺎﺳﺐ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ دادن آﺎر و ﻧﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ آﺮدن ﺁن؛‬
 ‫‪ -‬ﭘﻴﺪا آﺮدن راﻩ و ﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ دادن‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در آﺮﺑﻼ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪﻩ آﻤﻰ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم را ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻨﺪ؛ در ﺻﻮرﺗﻰ آﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر هﺰار ﺷﺎﮔﺮد‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اآﻨﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آﻨﻴﻢ آﻪ اﮔﺮ در ﺁن زﻣﺎن از هﺮ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻃﻠﺒﻪ و ﺷﺎﮔﺮد اﻣﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺁﻣﺎر آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻣﺎﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﺻﺪ هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ‬
‫آﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻨﻨﺪ آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﻣﺎم ﭼﻬﺎرم و اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﺮاى اﻳﻦ رﺷﺪ ﺷﻴﻌﻰ‪ ،‬راهﻰ ﺟﺰ رﻓﺘﺎر ﻧﻴﻜﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻗﻮى‪ ،‬ﺗﻘﻴﻪ و روﺷﻨﮕﺮى ﺑﻤﻮﻗﻊ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻣﻮاردى ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد آﻪ ﻣﺮدان ﺧﺪا ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد و ﻳﺎ ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬از ﺷﻴﻮﻩهﺎ و ﺗﺎآﺘﻴﻚهﺎى ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﻓﺎﺳﺪ دﻗﻴﺎﻧﻮس‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ آﻪ در ﻓﺸﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ هﺠﺮت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از‬
‫ﺷﻬﺮ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻏﺎرى ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺁﻧﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ‬
‫آﻪ از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﺮاى ﺗﻬﻴﻪ ﻏﺬا ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﻪ او ﺗﺬآﺮ دادﻧﺪ‬
‫آﻪ‪ :‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻴﺰهﻮﺷﻰ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻞ آﻦ! ﺑﻪ ﻧﺤﻮى آﻪ اﺣﺪى از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﻨﻔﻰ ﻣﺎ‬
‫ﻢ اَﺣَﺪاً‪) .‬آﻬﻒ‪) (١٩/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺸﻌِﺮَنﱠ ﺑِ ُ‬
‫ﻒ وَ ﻻ ُﻳ ْ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺸﻮد‪ )«.‬وَ ْﻟﻴَﺘَﻠَﻄﱠ ْ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺎهﻰ در راﻩ ﺣﻖ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﺣﺮآﺖ و آﺎرش را ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ و ﺳﺮّى اﻧﺠﺎم دهﺪ ﺗﺎ ﺣﺮآﺖ و‬
‫هﺪف ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ و از ﮔﺰﻧﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬آﺎهﻨﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ ﺑﺰودى ﭘﺴﺮى ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺁﻳﺪ آﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪ ،‬آﺎخ ﺗﻮ را ﺳﺮﻧﮕﻮن‬
‫ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪«.‬‬
‫ﻓﺮﻋﻮن دﺳﺘﻮر داد »هﺮ زﻧﻰ آﻪ ﭘﺴﺮ ﺁورد‪ ،‬ﻧﻮزادش را ﺑﻜﺸﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻮﺳﻰ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﻮﺳﻰ را ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺁورد‪ ،‬از ﺗﺮس ﻣﺄﻣﻮران ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻮﺳﻰ اﻟﻬﺎم آﺮد آﻪ ﻧﻮزاد ﺧﻮﻳﺶ را ﺷﻴﺮ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬در ﺻﻨﺪوﻗﭽﻪاى ﺑﮕﺬارد ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد آﻪ‬
‫ﻔﺖِ ﻋَﻠَ ْﻴﻪِ ﻓَﺎَ ْﻟﻘِﻴﻪِ ﻓِﻰ‬
‫ن اَ ْرﺿِﻌِﻴﻪِ ﻓَﺎِذا ﺧِ ْ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﻧﻮزاد ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟«) وَ اَ ْوﺣَ ْﻴﻨَﺎ اِﻟﻰ ُامﱢ ﻣُﻮﺳﻰ اَ ْ‬
‫ا ْﻟ َﻴﻢّ‪) ...‬ﻗﺼﺺ‪) (٧/‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮآﺖهﺎى ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬وﻟﻰ در واﻗﻊ هﺪﻓﺪار ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف و‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪.‬‬

‫ل ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬
 ‫وﺣﺪت‪ ،‬ﺷﺮط ﺗﻮﻓﻴﻖ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى در ﺁﻳﻪ ‪ ١٠١‬ﺳﻮرﻩ ﺁل ﻋﻤﺮان آﻪ درﺑﺎرﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪاى ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ دﻳﮕﺮان از ﺁن ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺁﻳﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در ﻣﻴﺎن دو ﺁﻳﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ آﻪ هﺮ دو ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺗﺤﺎد و وﺣﺪت ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬رﻣﺰ ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﻧﻔﻮذ آﻼم در‬
‫وﺣﺪت آﻠﻤﻪ اﺳﺖ«؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻔﺮق ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺷﻤﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮى ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻢ‪:‬‬
‫ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ رﻓﺘﺎر واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﺪرﺳﻪ؛ ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻰ از ﻳﻜﺴﻮ و رﻳﺨﺖ‬
‫و ﭘﺎش اﻓﺮاد ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻬﺎ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى دوﻟﺘﻰ از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ رﻓﺘﺎر ﭘﺪر ﺑﺎ ﻣﺎدر‪ ،‬ﺗﻌﺎرض‬
‫ﺑﻴﻦ دﺳﺘﻮر ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻓﻼن ﻟﺒﺎس و ﻧﺒﻮد ﺁن در ﺑﺎزار از ﻳﻜﺴﻮ و ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺣﺠﺎب و ﺟﻮراب آﺎﻣﻞ از‬
‫ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﻮرابهﺎى ﻧﺎزك و ﺑﺪن ﻧﻤﺎ از ﻳﻜﺴﻮ و ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﻧﭙﻮﺷﻴﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻮراﺑﻬﺎﻳﻰ از‬
‫ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﮕﺎر از ﻳﻚ ﺳﻮ و وارد آﺮدن ﻣﺠﻬﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻت ﺳﻴﮕﺎرﺳﺎزى از ﺳﻮى‬
‫دﻳﮕﺮ و ‪ ...‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﻖ دﻋﻮت آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﺿﺎت را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ از ﻳﻚ وﺣﺪت ﻧﺴﺒﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮﺧﻮدار ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺧﻮد ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ و ﻋﺬاب اﻟﻬﻰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻋﺬاب ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻋﺬاب از ﺁﺳﻤﺎن و ﺑﺎﻻ؛ »ﻋﺬاﺑﺎً ﻣﻦ ﻓﻮﻗﻜﻢ«‬
‫‪ -٢‬ﻋﺬاب زﻣﻴﻨﻰ؛ »و ﻣﻦ ﺗﺤﺖ ارﺟﻠﻜﻢ«‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻋﺬاب ﺗﻔﺮﻗﻪ؛ »او ﻳﻠﺒﺴﻜﻢ ﺷﻴﻌﺎً«‪.‬‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﺁن هﻤﻪ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻧﻪ از‬
‫ﺑﺎر ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺧﺎﻟﻰ آﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺁﻳﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﺑﺪون ﺟﻤﻊ ﺷﺪن و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺖ درﺁﻣﺪن‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﻣﻐﺰ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻗﻄﺮات ﺑﺎران ﺑﺪون ﺟﻤﻊ ﺷﺪن در ﭘﺸﺖ ﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﻗﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺁﻳﺎ هﻤﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ هﺎﻳﻰ آﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺁﻳﺎ دﻟﻴﻞ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺳﻮء ﻇﻦ و ﺗﺠﺴﺲ و ﻏﻴﺒﺖ و اهﺎﻧﺖ و ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﻗﻄﻊ رﺣﻢ و اﻧﺰوا ﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‬
‫آﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ آﺎرهﺎ ﻋﻼﻗﻪ هﺎى ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد را ﻗﻄﻊ ﻣﻰآﻨﺪ و ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺪاﻳﻰ ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﻰﺷﻮد؟‬
‫ﺁﻳﺎ رﻣﺰ و راز ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎﻳﻰ آﻪ اﺳﻼم ﺑﺮاى‪ :‬ﺳﻼم آﺮدن‪ ،‬هﺪﻳﻪ دادن‪ ،‬ﺳﻮﻏﺎﺗﻰ ﺑﺮدن‪ ،‬دﻳﺪ و ﺑﺎزدﻳﺪ‬
‫آﺮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت ﻣﺮﻳﺾ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزﻩ آﺮدن‪ ،‬وام دادن‪ ،‬ﻋﻴﺐ ﭘﻮﺷﻰ آﺮدن‪ ،‬اﻧﻔﺎق و آﻤﻚ ﺑﻪ هﻢ‬
‫ﻧﻮع‪ ،‬ﺷﺮآﺖ در ﻧﻤﺎزهﺎى ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت و ﻋﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻔﻮ‪ ،‬اﻏﻤﺎض و آﻈﻢ ﻏﻴﻆ‪ ،‬ﺁراﻳﺶ و ﻧﻈﺎﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺖ‬
‫دادن و ﻣﻌﺎﻧﻘﻪ آﺮدن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردهﺎى ﻧﻴﻜﻮ و اﻧﺘﺨﺎب آﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ آﺮدن‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ دﻋﻮت دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻗﺒﻮل‬
 ‫ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ از ﺧﻼﻓﻜﺎر‪ ،‬دﻳﺪار دوﺳﺖ‪ ،‬دﻓﺎع از ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺳﻬﻤﻰ از زآﺎت ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺿﻌﻴﻒ و‬
‫ﺻﺪهﺎ دﺳﺘﻮر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺗﺤﻜﻴﻢ رﻳﺸﻪ هﺎى ﻣﻮدّت و ﻣﺤﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎ در اﻧﺠﺎم هﺮ آﺎر ﺧﻴﺮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از هﺮ آﺎر ﺷﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﺣﺪت و اﺗﺤﺎد دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺣﺪت‬
‫اﻓﺮاد ﻳﻚ ﻣﺤﻠﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺟﻠﻮ اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ را در ﻣﺤﻠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺗﺤﺎد آﻠﻤﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺟﻠﻮ هﻤﻪ اﺑﺮ ﻗﺪرت‬
‫هﺎ اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬ﻳﮕﺎﻧﻪ رﻳﺴﻤﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ هﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را دور ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ آﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ رهﺒﺮان و ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى اﺗﺤﺎد ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺴﻴﺎرى ﺗﻤﺎﻳﻼت‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﮕﺬرد‪ .‬اﻧﺴﺎن زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮد ﺑﺮاى ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﮕﺬرد آﻪ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺎﻓﻮﻗﻰ ﺑﻪ او دﺳﺘﻮر دهﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺟﺒﺮان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ و رهﺒﺮان و ﻗﻮاﻧﻴﻦ او از ﻗﺪاﺳﺘﻰ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ آﻪ ارزش ﺁن را دارد آﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬دﺳﺖ از ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎى ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮد ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎى اﺑﺪى ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺗﻤﺎﻳﻼت را در دﻧﻴﺎ ﻳﺎ ﺁﺧﺮت ﺟﺒﺮان‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ وﺣﺪت ﺷﻌﺎرى‪ ،‬ﻧﮋادى‪ ،‬ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻪاى‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن رﻳﺸﻪ ﻧﺪارد؛‬
‫ﻟﺬا اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺣﺮارت و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت آُﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺁن ﺑﺮ ﻣﻰدارد‪.‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ آﺎر ﺻﺤﻴﺢ‬

‫ﺧﻼﻓﻜﺎرى آﻪ ﺑﺪون ﻏﺮض ﺑﻪ راﻩ آﺞ ﻣﻰرود‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ راﻩ ﺻﺤﻴﺢ را ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ او‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﭘﻴﺮ ﻣﺮدى ﻣﺸﻐﻮل وﺿﻮ ﺑﻮد؛ وﻟﻰ ﺁن را ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻰ داد‪ .‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ آﻪ در ﺁن‬
‫روز دو آﻮدك ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﺿﻮى ﻏﻠﻂ ﭘﻴﺮﻣﺮد را دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى راهﻨﻤﺎﻳﻰ اﻳﻦ ﭘﻴﺮ‪ ،‬او را ﺑﻪ داورى ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﺪر! ﻣﺎ هﺮ آﺪام وﺿﻮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺷﻤﺎ داور ﺑﺎش آﻪ وﺿﻮى آﺪام درﺳﺖ ﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮد آﻪ وﺿﻮى هﺮ دو ﻃﻔﻞ ﻣﻌﺼﻮم را دﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬وﺿﻮى هﺮ دوى ﺷﻤﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬وﺿﻮى ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺁن دو آﻮدك‪ ،‬ﻳﻚ ﺁﻣﻮزش هﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺁﺑﺮوى ﭘﻴﺮﻣﺮد و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ در زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻰ اﺛﺮ‪ ،‬وﻟﻰ در زﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ زﻣﺎن آﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
 ‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬هﻨﮕﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬هﻤﺴﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻘﻮى ﺳﻔﺎرش آﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺟﺪاﻳﻰ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ هﺎ اوج ﻣﻰﮔﻴﺮد و زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺬﻳﺮش در اﻧﺴﺎن زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬در زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﻏﻀﺒﻨﺎك هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬آﺴﻰ را ادب ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا در ﻣﻌﺮض‬
‫اﻓﺮاط هﺴﺘﻴﺪ‪ )«.‬ﺑﺤﺎر ‪ ،٧٦‬ص ‪) ١٠٢‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻠﻰ آﻪ در ﺟﻠﺴﺎت ﺳﻮﮔﻮارى ﻗﺮﺁن ﺗﻼوت ﻣﻰﺷﻮد‪ -،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ هﺪﻳﻪ آﺮدن‬
‫ﺛﻮاب ﺗﻼوت ﻗﺮﺁن ﺑﻪ روح ﻣﻴﺖ ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺁﻣﺎدﮔﻰ روﺣﻰ ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻮرﻩ ﻗﻠﻢ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭼﻨﺪ ﺑﺮادرى را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ وارث ﺑﺎغ ﭘﺪر ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻴﻮﻩ ﭘﺪر آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻘﺮا رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻣﻰآﺮد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ آﻪ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎغ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﻧﺪهﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از‬
‫ﭘﻨﺞ ﺑﺮادر ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﺼﻤﻴﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﺮادران ﺑﻮد؛ وﻟﻰ ﺳﺨﻦ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در ﻣﻴﺎن ﺁن ﭼﻬﺎر ﺑﺮادر‪ ،‬ﻧﻘﺸﻰ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ اول ﺷﺐ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﺎغ روﻧﺪ و دور از ﭼﺸﻢ ﻓﻘﺮا و ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از روﺷﻦ ﺷﺪن‬
‫روز آﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن ﺁﮔﺎﻩ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﻮﻩ را از ﺑﺎغ ﺑﻪ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ آﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ وارد ﺑﺎغ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﻗﻬﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺎﻋﻘﻪاى ﺑﺎغ را ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻮﻳﺮى در ﺁوردﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮادرى آﻪ‬
‫ﺧﻂ ﭘﺪر را ﻣﻰﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺁﻳﺎ ﻣﻦ دﻳﺮوز ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺬآﺮ ﻧﺪادم آﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺤﺮوم آﺮدن‬
‫ﻓﻘﺮا ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪن ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻰﺷﻮد؟«‬
‫در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻧﻜﺎت ﺟﺎﻟﺒﻰ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺁﻧﻜﻪ‪ :‬ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﻧﻴﺖ ﮔﻨﺎﻩ ﮔﺮﭼﻪ آﻴﻔﺮ اﺧﺮوى ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻧﻴﻮى دارد‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ‪ :‬اﮔﺮ در زﻣﺎﻧﻰ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺷﻤﺎ اﺛﺮى ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺮاى زﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﺁﻣﺎدﻩ آﻨﻴﺪ؛ وﻟﻰ‬
‫دﺳﺖ از ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺮﻧﺪارﻳﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻧﻤﺮﻩ ﺧﻮب ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدى ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬اﮔﺮ او را اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ .‬زﻣﺎﻧﻰ آﻪ اﻧﺴﺎن هﺪﻳﻪاى ﺑﺮاى آﺴﻰ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى در دل او دارد‪،‬‬
‫ﺳﺨﻨﺶ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت روى »زﻣﺎن« ﻋﻨﺎﻳﺖ دارﻧﺪ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر در‬
‫ﺴﺘَ ْﻐﻔِﺮُون‪) .‬ذارﻳﺎت‪) (١٨/‬‬
‫ﻢ ﻳَ ْ‬
‫ه ْ‬
‫ﺳﺤَﺎرِ ُ‬
‫ﺳﺤﺮ ﻣﻜﺮر ﺳﻔﺎرش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( وَ ﺑِ ْﺎﻻَ ْ‬
‫ﺑﺮاى دﻋﺎ آﺮدن ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز واﺟﺐ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻄﺒﻪ هﺎى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻏﺮوب ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻩ‬
‫رﻣﻀﺎن‪ ،‬در ﺻﺤﺮاى ﻋﺮﻓﺎت و هﻨﮕﺎم ﻧﺰول ﺑﺎران‪ ،‬رواﻳﺎت ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ( ﺑﺤﺎر ‪ ،٨٥‬ص ‪) ٣٢١‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در زﻧﺪان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﻬﺎ ﻣﺸﺮك هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺁﻧﺎن‬
‫ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺖ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻌﻀﻰ از ﺁﻧﺎن ﺧﻮاﺑﻰ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻌﺒﻴﺮ داﺷﺘﻨﺪ و از رﻓﺘﺎر ﻳﻮﺳﻒ‬
‫هﻢ ﺁﺛﺎر ﺑﺰرﮔﻮارى را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد او ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮاﺑﺸﺎن را ﺗﻌﺒﻴﺮ آﻨﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از‬
‫ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﺪ و ﭘﺮﺳﻴﺪ ‪» :‬ﺁﻳﺎ ﭼﻨﺪ ارﺑﺎب و ﺧﺪا داﺷﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻳﻜﺘﺎى ﻗﻬﺎر!«)‬
‫ﺪ ا ْﻟﻘَﻬّﺎر‪) .‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٣٩/‬‬
‫ﻪ اﻟْﻮاﺣِ ُ‬
‫ﻣﺘِﻔَﺮﱢﻗُﻮنَ ﺧَ ْﻴﺮٌ اَمِ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ءَ اَ ْرﺑَﺎبٌ ُ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را از ﺷﺮك آﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ ﺗﻘﻮا‬
‫ﻃﻮر دﻳﮕﺮى ﻋﻤﻞ آﺮد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﻰ آﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ او را ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ‪» :‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﺗﻮ ﻳﻮﺳﻒ هﺴﺘﻰ؟! ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ! ﻣﻦ ﻳﻮﺳﻒ هﺴﺘﻢ و اﻳﻦ ﺑﺮادرم اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫و ﺑﻌﺪ از دﻩ هﺎ ﺳﺎل و ﺁن هﻤﻪ ﺣﻮادث و ﭘﻴﻤﻮدن ﻣﺮاﺣﻞ از ﺑﺮدﮔﻰ ﺗﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﺎ را ﻳﻜﺠﺎ ﺟﻤﻊ‬
‫آﺮد‪«.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﻦ ﻋﺰت ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬هﺮ آﺲ ﺗﻘﻮى و ﭘﺸﺘﻜﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻪ‬
‫ﻒ وَ هﺬا اَﺧﻰ ﻗَﺪَ ﻣَﻦﱠ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﺳ ُ‬
‫ﻒ ﻗَﺎلَ اَﻧَﺎ ﻳُﻮ ُ‬ ‫ﭘﺎداش ﻧﻴﻜﻮآﺎران را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪ )«.‬ﻗَﺎﻟُﻮا ءَ اِﻧﱠﻚَ َﻻَ ْﻧﺖَ ﻳُﻮ ُ‬
‫ﺳ ُ‬
‫ﺤﺴِﻨِﻴﻦ‪).‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٩٠/‬‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻊ اَﺟْﺮ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺼﺒِ ْﺮ ﻓَﺎِنﱠ اﻟﻠﱠﻪَ ﻻ ُﻳﻀِﻴ ُ‬
‫ﻦ ﻳَﺘﱠﻖِ وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻪ ﻣَ ْ‬
‫ﻋَﻠَ ْﻴﻨَﺎ اِﻧﱠ ُ‬
‫وﻗﺘﻰ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺣﺮان ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ را از ﺳﺮاﺳﺮ آﺸﻮر‬
‫ﮔﺮد ﺁورد و ﺑﻪ ﺁﻧﺎن وﻋﺪﻩ ﭘﺎداش و ﻣﻘﺎم داد‪ ،‬ﻗﺮار ﺷﺪ روزى را ﺑﺮاى ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﺤﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻣﻮﺳﻰ ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻓﺮﻣﻮد ‪» :‬وﻋﺪﻩ ﻣﺎ روز زﻳﻨﺖ )ﻋﻴﺪ( ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ هﻤﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺿﺤَﻰ‪) .‬ﻃﻪ‪ ) (٥٩/‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫س ُ‬
‫ﺤﺸَﺮَ اﻟﻨّﺎ ُ‬
‫ن ُﻳ ْ‬
‫م ا ْﻟﺰﱢﻳﻨَﺔِ وَ اَ ْ‬
‫ﻢ ﻳَ ْﻮ ُ‬
‫ﺪ ُآ ْ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻗَﺎلَ ﻣَ ْﻮﻋِ ُ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ هﻢ ﺑﺰرگ و ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎﺷﺪ و هﻢ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺁن ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن و ﻣﺤﻞ ﻣﺮآﺰى ﺑﺎﺷﺪ‪ )«.‬ﻣَﻜﺎﻧَﺎً ﺳُﻮى‪) .‬ﻃﻪ‪) (٥٨/‬‬
‫در اﻧﺘﺨﺎب روز ﻋﻴﺪ ﻧﻜﺎﺗﻰ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻋﻴﺪ ﻇﺎهﺮى ﻣﺮدم را آﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻟﺒﺎس و آﻔﺶ و آﻼﻩ دﻟﺸﺎدﻧﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻋﻴﺪ ﻣﻌﻨﻮى ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻜﺮ و ﻋﻘﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬روز ﻋﻴﺪ ﭼﺎﺷﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ﺑﻬﺘﺮ و ﻓﺮاﻏﺖ ذهﻨﻰ ﺁﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا هﺮ ﭼﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻣﻌﺠﺰﻩ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﺣﻀﻮرى و ﻣﻜﺎﺗﺒﻪاى‬

‫ﻗﻠﻢ ﻳﻜﻰ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى اﻟﻬﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺁن و ﺳﻄﺮهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﻳﻰ آﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺁن ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬در ﻣﻴﺎن هﻤﻪ ﺻﺪاهﺎ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﺻﺪا را‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ دارد ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺻﺪاى ﻗﻠﻢ داﻧﺸﻤﻨﺪان؛‬
‫‪ -٢‬ﺻﺪاى ﭘﺎى ﺳﺮﺑﺎزان؛‬
‫‪ -٣‬ﺻﺪاى ﭼﺮخ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻪ دار آﻪ ﻣﺸﻐﻮل رﻳﺴﻨﺪﮔﻰ و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻰ هﺴﺘﻨﺪ‪ )«.‬در اﻳﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎى اﻳﻦ ﺳﻪ ﺻﺪا ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺻﺪاى ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ و آﺎرﺧﺎﻧﻪ(‬
‫ﺁرى! اﻣﺖ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در اﺑﻌﺎد ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬رزﻣﻰ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪى و اﻗﺘﺼﺎدى در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﮔﺮﻩ ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻌﻤﺖ هﺪاﻳﺖ و ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻰ ﺑﻪ ارزش ﻗﻠﻢ‬
 ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﻠﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ هﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰدهﺪ و ﻓﻜﺮهﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻓﺘﻨﻪ هﺎ را اﻳﺠﺎد ﻳﺎ ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻗﻠﻢ ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﮔﻮش ﻣﺒﺎرآﺸﺎن ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﻰ ﺑﺮاى دﻋﻮت ﺑﻪ اﺳﻼم ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ( ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻣﻜﺎﺗﻴﺐ اﻟﺮﺳﻮل ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻋﻼﻣﻪ ﺁﻳﺔ اﷲ اﺣﻤﺪى ﻣﻴﺎﻧﺠﻰ ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﺑﺨﺸﻰ از ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ و هﺮ ﻳﻚ از اﻣﺎﻣﺎن‬
‫ﻣﻌﺼﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﻰ ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ( ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺎﻣﻪ هﺎى اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻳﻜﻰ از‬
‫ﻋﻠﻤﺎ از ذرﻳﻪ ﻓﻴﺾ آﺎﺷﺎﻧﻰ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ )رﻩ( ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رهﺒﺮان آﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و دﻋﻮت اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎرﻩ‬
‫ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم؛ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻧﻘﺶ ﻗﻠﻢ در دﻧﻴﺎى‬
‫ﻋﻠﻢ و ﺗﺎرﻳﺦ و اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺨﺼﺺ و اﺑﺘﻜﺎر ﺑﺮ آﺴﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺁن در دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻳﺎ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎى ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺷﻌﺎرهﺎى ﺳﺎزﻧﺪﻩ‪ ،‬دﻳﻮار ﻧﻮﻳﺴﻴﻬﺎى زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮهﺎ و ﭘﻼآﺎردهﺎ‪ ،‬ﺁرﻣﻬﺎ و‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻴﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺣﻖ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﻜﺴﻬﺎى روى‬
‫اﺟﻨﺎس و آﺎﻻهﺎى آﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت از ﺣﻴﻮاﻧﺎت وﺣﺸﻰ و ﻃﺮﺣﻬﺎى ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﭼﻰ و ﺑﻰ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻰ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﻣﺠﻼت ﺑﺮ اﺣﺪى‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب آﻠﻤﺎت و ﺷﻤﺎرﻩ ﺣﺮوف ﭼﺎپ و داﻣﻦ زدن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻳﺎ‬
‫ﺣﺬف ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﻜﺎر و ﺣﺮآﺖ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﺘﺎب هﺎى‬
‫ﻣﻨﺤﺮف آﻨﻨﺪﻩ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻗﻠﻢ در اﻧﺤﺮاف ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺪاد ﻋﻠﻤﺎ هﻢ وزن ﻳﺎ ﺑﺮﺗﺮ از ﺧﻮن ﺷﻬﺪا ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﻮدﺟﻪ و ﺣﺰب و ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ ﻧﺪاﺷﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﺎ‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﺗﺎرﻳﺦ )رژﻳﻢ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﻰ( را ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ آﻪ از هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﺬرﻳﻢ؟‬

‫ﺳﻜﻮت‬
‫در ﻣﻮاردى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ و ﺳﻜﻮت ﻣﻌﻨﺎدار ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ آﺮد؛ زﻳﺮا ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺳﻜﻮﺗﻰ آﻪ رﺳﺎﺗﺮ از ﺳﺨﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ )«.‬رب ﺳﻜﻮت اﺑﻠﻎ ﻣﻦ آﻼم‪) .‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻏﺮر‪،‬‬
‫ص ‪) (١٦٢‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﺮاى ﻃﻠﺐ ﺧﻮد ﻧﺰد ﺑﺪهﻜﺎر ﻣﻰرﻓﺖ و ﺑﻪ او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺪهﻰ ﺧﻮد را ﺑﭙﺮداز!«‬
 ‫ﺑﺪهﻜﺎر هﺮ روز ﻃﻔﺮﻩ ﻣﻰرﻓﺖ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﺷﺪ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﻪ اﻣﺎم ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»راﻩ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻧﺰد او ﺑﺮوى و ﺑﺮاى زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻨﺸﻴﻨﻰ‪ ،‬وﻟﻰ ﺣﺮف ﻧﺰﻧﻰ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﻜﻮت‪،‬‬
‫از ﺗﻘﺎﺿﺎى ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد( ﻟَﻴﺲ هﺬا ﻃَﺮﻳﻖ اﻟﺘﻘﺎﺻﻰ وﻟﻜﻦ اذا اﺗﻴﺘﻪ اﻃﻞ اﻟﺠﻠﻮس واﻟﺰم‬
‫اﻟﺴﻜﻮت‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١٣‬ص ‪) (١٠٠‬‬
‫در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﻧﻴﺰ ﺳﻜﻮت واﻟﺪﻳﻦ و اﺳﺘﺎد ﻳﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎى ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﺋﻰ دارد‪.‬‬

‫اﺧﻢ آﺮدن‬
‫ﮔﺎهﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻬﺮﻩ در هﻢ آﺸﻴﺪ و اﺧﻢ آﺮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫دادﻧﺪ‪» :‬ﮔﻨﺎهﻜﺎران را ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻋﺒﻮس ﻣﻼﻗﺎت آﻨﻴﺪ!«) اﻣﺮﻧﺎ رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ان ﻧﻠﻘﻰ‬
‫اهﻞ اﻟﻤﻌﺎﺻﻰ ﺑﻮﺟﻮﻩ ﻣﻜﻔﻬﺮة‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص ‪) (٤١٣‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﻋﺬاب ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺑﺪى را در ﺣﺎل ﮔﺮﻳﻪ و ﺗﻀﺮع دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﺎﻟﻪ و ﮔﺮﻳﻪ ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﺗﻮ‪ ،‬او را هﻢ ﻋﺬاب آﻨﻴﻢ؟«‬
‫ﺧﻄﺎب ﺁﻣﺪ آﻪ‪» :‬هﻤﻪ را ﻋﺬاب آﻨﻴﺪ! زﻳﺮا در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﺮاى رﺿﺎى ﻣﻦ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﻗﻴﺎﻓﻪ اش ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻨﺪ«‪ )«.‬ﻓﺎن رﺟﻼً ﻟﻢ ﻳﺘﻐﻴﺮ وﺟﻬﻪ ﻏﻀﺒًﺎ ﻟﻰ‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،٩٧‬ص ‪ ٨٦‬و ‪(٨٨‬‬
‫)‬
‫روزى اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻋﻤﺎر ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻪ او را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺧﻢ آﺮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اﻣﺎم ﺳﺆال ﺷﺪ‪» :‬ﭼﺮا ﺑﻪ او اﺧﻢ آﺮدﻳﺪ؟«‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬او ﺑﺮاى ﻣﺮاﺟﻌﺎن درﺑﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻓﻘﺮا و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاﺣﺘﻰ ﺑﻪ او دﺳﺘﺮﺳﻰ‬
‫ﭘﻴﺪا آﻨﻨﺪ‪ )«.‬اﺻﻮل آﺎﻓﻰ ‪ ،٣‬ﺑﺎب اﻟﻤﺼﺎﻓﺤﺔ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪) ١٤‬‬

‫ﻣﺘﺎرآﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺴﺠﺪى در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و از ﺣﻀﺮت ﺑﺮاى اﻓﺘﺘﺎح ﺁن دﻋﻮت آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻢ ﻓِﻴﻪ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٨/‬‬
‫ﻘ ْ‬
‫ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪» :‬در ﺁن ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻜﻦ!«) ﻻ ﺗَ ُ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺮدم را از ﻣﺮاآﺰ ﻓﺴﺎد )ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻣﻘﺪس ﻧﺎﻣﮕﺬارى ﺷﻮد( ﺑﺎز داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮاآﺰ ﺳﺎﻟﻢ راهﻨﻤﺎﻳﻰ آﻨﻴﻢ؛ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻗﺮﺁن در آﻨﺎر ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻣﺴﺠﺪ ﺿﺮار ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﺴﺠِﺪٌ ُاﺳﱢﺲَ‬
‫را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز در ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺒﺎ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻌﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ( ﻟَﻤَ ْ‬
‫ن ﺗَﻘُﻮمَ ﻓِﻴﻪ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٠٨/‬‬
‫ﻦ اَوّلِ ﻳَ ْﻮمٍ اَﺣَﻖﱡ اَ ْ‬
‫ﻋَﻠﻰَ اﻟﺘﱠﻘْﻮى ﻣِ ْ‬

‫اﻋﺮاض‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ از ﻃﺮﻳﻖ اﻋﺮاض اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ آﺴﺎﻧﻰ را دﻳﺪى آﻪ در ﺁﻳﺎت ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎوﻩ ﺳﺮاﺋﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض‪ ،‬ﺁﻧﺎن را ﺗﺮك آﻦ! ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮف را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻩ! اﮔﺮ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪى ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮك آﻦ و ﺑﺎ ﺳﺘﻤﮕﺮان ﻣﻨﺸﻴﻦ‪ )«.‬وَ اِذَا‬
‫ﻢ ﺣَﺘّﻰ ﻳَﺨُﻮﺿُﻮا ﻓﻰ ﺣَﺪِﻳﺚٍ ﻏَ ْﻴﺮِﻩ وَ اِﻣﱠﺎ ُﻳ ْﻨﺴِﻴَﻨﱠﻚَ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎن‬
‫ﻬ ْ‬
‫ض ﻋَ ْﻨ ُ‬
‫ﻋﺮِ ْ‬
‫رَأَ ْﻳﺖَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَﺨُﻮﺿُﻮنَ ﻓِﻰ اﻳﺎﺗِﻨَﺎ ﻓَﺎَ ْ‬
‫ﺪ ﺑَ ْﻌﺪَ اﻟّﺬِ ْآﺮَى ﻣَﻊَ ا ْﻟﻘَ ْﻮمِ اﻟﻈّﺎﻟِﻤِﻴﻦ‪) .‬اﻧﻌﺎم‪) (٦٨/‬‬
‫ﻘ ُﻌ ْ‬
‫ﻓَﻼﺗَ ْ‬
‫ﺁرى! ﺑﻰ اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ و ﻗﻬﺮ ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬از ﻓﻼن‬
‫ض ﻋَ ْﻨﻬُﻢ«( ﻧﺴﺎء‪ ٦٣/‬و اﻋﺮاف‪ (١٩٩/‬ﺁﻧﺎن را رهﺎ آﻦ؛ »ذرهﻢ«( اﻧﻌﺎم‪) ٩١ ،‬‬
‫ﻋﺮِ ْ‬
‫ﮔﺮوﻩ اﻋﺮاض آﻦ؛ »اَ ْ‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم درﺑﺎرﻩ اﻓﺮادى آﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻳﺎوﻩهﺎى ﺁﻧﺎن را ﮔﻮش ﻣﻰدهﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎً ﺁﻧﺎن را ﻣﺆاﺧﺬﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد( ﻵﺧﺬن اﻟﺒﺮى ﻣﻨﻜﻢ ﺑﺬﻧﺐ اﻟﺼﻐﻴﺮ‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص‬
‫‪) (٤١٤‬‬
‫در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﻬﺮ و اﻋﺮاض ﻣﻮﻗﺖ واﻟﺪﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ؛ وﻟﻰ آﺘﻚ زدن ﻧﻬﻰ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( واهﺠﺮﻩ وﻻﺗﻄﻞ و ﻻﺗﻀﺮب )ﺑﺤﺎر ‪ ،١٠١‬ص ‪) (٩٩‬‬
‫ﻗﺮﺁن در ﻣﻮرد زﻧﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮد ﺗﻤﻜﻴﻦ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬او را ﻣﻮﻋﻈﻪ آﻨﻴﺪ و اﮔﺮ اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫هﻦﱠ ﻓِﻰ ا ْﻟﻤَﻀﺎﺟِﻊ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٣٤/‬‬
‫ﺠﺮُو ُ‬
‫ه ُ‬ ‫ﺟﺪاﺧﻮاﺑﻰ او را ﺗﻨﺒﻴﻪ آﻨﻴﺪ‪ )«.‬ﻓَﻌِﻈُﻮ ُ‬
‫هﻦﱠ وَا ْ‬
‫از هﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎرى آﻪ ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دورى آﺮد( و ان ﻟﻢ ﻳﻘﺒﻞ ﻓﺎهﺠﺮوﻩ واﺟﺘﻨﺒﻮا‬
‫ﻣﺠﺎﻟﺴﺘﻪ‪) .‬ﺑﺤﺎر ‪ ،١٠٠‬ص ‪) (٨٦‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﺳﺰاوار ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻣﺆﻣﻦ در ﻣﺠﻠﺲ ﮔﻨﺎهﻰ آﻪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ )«.‬ﻻﻳﻨﺒﻐﻰ ﻟﻠﻤﺆﻣﻦ ان ﻳﺠﻠﺲ ﻣﺠﻠﺴﺎً ﻳﻌﺼﻰ اﷲ ﻓﻴﻪ وﻻﻳﻘﺪر ﻋﻠﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮﻩ‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص‬
‫‪) (٥٠٣‬‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺪ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﻔﺎر )ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺳﻜﻮت ﺣﻀﺮت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻔﺮ ﺁﻧﺎن و در ﻋﻮض اﺣﺘﺮام ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن( ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬ﻟَ ُ‬
‫ﻢ وَﻟِﻰَ دِﻳﻦ‪«.‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫دِﻳ ُﻨ ُ‬
‫ﺁﻳﺎت زﻳﺎد اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار اآﺘﻔﺎ ﻣﻰآﻨﻴﻢ( ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻳﻪ‪ :‬اﻧﻰ ﺑﺮى ﻣﻤﺎ ﺗﺸﺮآﻮن‪) .‬اﻧﻌﺎم‪) (٧٨/‬‬

‫اﻋﺮاض دوﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫اﻋﺮاض ﮔﺎهﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ و ﮔﻨﺎهﻜﺎر اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﮔﺎهﻰ اﻋﺮاﺿﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﻧﻔﺮ آﻪ هﺮ دو در آﺎر ﻣﻌﺮوف ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ از ﻧﻈﺮ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺎ‬
‫هﻢ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻧﺤﻮى آﻪ اداﻣﻪ آﺎر ﺑﺮاى هﺮ دو رﻧﺞﺁور اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺪا ﺷﺪن ﻣﺎﻧﻌﻰ‬
 ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ آﻪ زن ﻳﺎ ﺷﻮهﺮى ﺧﻼﻓﻜﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻃﻼق ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺎهﻰ ﺑﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮ آﺎر ﺑﻪ ﻃﻼق آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮد و اﮔﺮ ﻃﻼق ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬زن و ﺷﻮهﺮ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ در ﺁﺗﺶ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﺳﻮزﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ و ﺧﻀﺮ‪ ،‬دو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﺼﻮم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دو اﻓﻖ ﻓﻜﺮى و دو ﺷﻴﻮﻩ و دو‬
‫ﻧﻮع ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ آﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪ آﻪ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ‪» :‬هﺬا ﻓﺮاق ﺑﻴﻨﻰ و ﺑﻴﻨﻚ« ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ذوق ﺷﻌﺮ ﻳﺎ ﻓﻘﻪ ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻳﺎ آﺎر ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻧﻜﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى دروﻧﻰ ﺧﻮد ﺣﺮآﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻳﻚ رﻧﺞ داﺋﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﺁن رﺷﺘﻪاى آﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻟﺬا در اﻧﺘﺨﺎب هﻤﺴﺮ‪ ،‬هﻤﺴﻔﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬ﻧﻮع آﺎر و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ و هﺮ آﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺻﻞ اول‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﺿﺎى ﺧﺪاوﻧﺪ و اﺻﻞ دوم اﺳﺘﻌﺪاد و ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى دروﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁرى! راﻧﻨﺪﻩ اﮔﺮ دﻳﺪ ﻳﻜﻰ از‬
‫ﭼﺮﺧﻬﺎى ﻣﺎﺷﻴﻦ هﻤﺎهﻨﮓ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭼﺮﺧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﻋﻮض آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﺎهﻨﮕﻰ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻰ ﺑﻪ‬
‫هﺪﻓﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻨﺒﻴﻪ‬
‫در رواﻳﺎت و ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﮔﺎهﻰ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﮔﻨﻬﻜﺎر ﻣﻰزدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاى اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫در زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻤﺮة) ﺳﻤﺮة در زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﻣﺮدم ﺁزار و ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ هﻢ از ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺷﺪ‪ .‬در آﺮﺑﻼ ﺟﺰء‬
‫ﻟﺸﻜﺮ ﻳﺰﻳﺪ درﺁﻣﺪ و از ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﭘﻮل ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺣﺪﻳﺚ دروغ ﺑﮕﻮﻳﺪ( آﻪ در ﺑﺎغ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫درﺧﺘﻰ داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺳﺮآﺸﻰ ﺑﻪ درﺧﺖ ﺧﻮد‪ ،‬وارد ﺑﺎغ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎغ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺗﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ درﺧﺖ دارى؛ اﻣﺎ هﻤﻪ ﺑﺎغ ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ و زن و ﺑﭽﻪ ﻣﻦ در ﺁﻧﺠﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫هﻨﮕﺎم ورود ﺳﺮزدﻩ وارد ﻧﺸﻮ!«‬
‫اﻣّﺎ او ﮔﻮش ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎغ ﺷﻜﺎﻳﺖ او را ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺑﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت او را اﺣﻀﺎر آﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»درﺧﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺑﻔﺮوش!« ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻤﻰ ﻓﺮوﺷﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻔﺮوش!« ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻤﻰ ﻓﺮوﺷﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬از اﻳﻦ درﺧﺖ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ آﻦ ﺗﺎ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ درﺧﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻰ ﺑﺪهﻢ‪«.‬‬
‫اﻣّﺎ ﻣﺮد ﺑﺎز هﻢ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎغ دﺳﺘﻮر داد‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻳﻚ ﻓﺎﺳﻖ ﻣﺰاﺣﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺧﺘﺶ را از رﻳﺸﻪ ﺑﺮآﻦ و در آﻮﭼﻪ ﺑﻴﻨﺪاز! زﻳﺮا در اﺳﻼم‪ ،‬آﺴﻰ ﺣﻖ ﻧﺪارد اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺿﺮر رﺳﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ )«.‬وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ ﺟﻠﺪ ‪ ،١١‬ص ‪) ٣٤٢‬ﻻ ﺿﺮر و ﻻﺿﺮار ﻓﻰ اﻻﺳﻼم( )‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاى ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬ﻓﺮد را ﺗﻨﺒﻴﻪ آﺮد‪.‬‬
 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻘﻼﺑﻰ‬
‫‪ -١‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻃﻮاف دﻳﺪ آﻪ ﻣﺮدى ﻧﮕﺎﻩ ﻧﺎرواﻳﻰ ﺑﻪ زﻧﻰ دوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا او را‬
‫ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮد؛ اﻣﺎ ﺁن ﻣﺮد اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻣﺎم ﺳﻴﻠﻰ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻮان هﺮزﻩ زد‪ .‬ﺟﻮان ﻧﺰد ﺧﻠﻴﻔﻪ‬
‫دوم ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺸﻢ ﺧﺪا ﺗﻮ را دﻳﺪﻩ و دﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺗﻮ زدﻩ اﺳﺖ‪ )«.‬و اﻧﻚ ﻋﻴﻦ اﷲ و‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻚ ﻳﺪاﷲ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﻋﻼﻣﻪ اﻣﻴﻨﻰ در اﻟﻐﺪﻳﺮ ﺁوردﻩ اﺳﺖ(‬
‫‪ -٢‬ﻣﺮدم ﻣﺸﻐﻮل وﺿﻮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ ﻗﻠﺪر وارد ﺷﺪ و دﻳﮕﺮان را هﻞ داد ﺗﺎ زودﺗﺮ وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻘﺎم او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن هﻞ داد آﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد اﻣﺎم ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫اﻓﺘﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻣﺎم وﺿﻮى ﺧﻮد را ﺗﻤﺎم آﺮد و از ﻣﺤﻞ وﺿﻮ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﺑﻪ ﺁن ﺷﺨﺺ زد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻗﻠﺪرى ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﻰ ﺳﻴﻠﻰ زد و هﻤﻴﻦ آﻪ ﺷﻜﺎﻳﺘﺶ را ﻧﺰد ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎم‬
‫دﺳﺘﻮر زدن ﺳﻴﻠﻰ ﺑﻪ ﺁن ﻗﻠﺪر را ﺻﺎدر آﺮد‪ .‬ﺳﻴﻠﻰ ﺧﻮردﻩ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ او را ﺑﺨﺸﻴﺪم‪ «.‬وﻟﻰ اﻣﺎم ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻮان ﻗﻠﺪر ﺳﻴﻠﻰ زد‪ .‬ﺟﻮان ﻗﻠﺪر ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺳﻴﻠﻰ ﺧﻮردﻩ ﻣﺮا ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﺮا‬
‫زدﻳﺪ؟!« ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺣﻖ وﻻﻳﺖ دارم ﺗﺎ دﻳﮕﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮ ﭘﻴﺪا ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫‪ -٤‬ﺧﺮﻣﺎ ﻓﺮوﺷﻰ در ﻣﺴﻴﺮ راﻩ ﻣﺮدم ﺳﺎﻳﺒﺎﻧﻰ زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻪ او ﺗﺬآﺮ دادﻧﺪ آﻪ راﻩ را ﺑﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺗﻨﮓ آﺮدﻩاى و او اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم دﺳﺘﻮر داد آﻪ ﺳﺎﻳﺒﺎن او را ﺁﺗﺶ زﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻢ اﻗﺘﺼﺎدى و ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬

‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اى ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺴﻌﻮد! ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻨﺎهﻜﺎران اﻳﻦ ﻧﻜﺎت را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﻧﺸﺴﺖ ﺁﺷﻜﺎرا ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش!) ﻻ ﺗﺠﺎﻟﺴﻮهﻢ ﻓﻰ اﻟﻤﻼء‪) .‬ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫‪ ،١٢‬ص ‪ ) (٣١٣‬ﭼﻮن ﻧﺸﺴﺖ ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻨﻰ ﺳﺒﺐ ﺟﺮأت ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻤﻰ ﺷﻮد؛ وﻟﻰ ﺁﻣﺪ و رﻓﺖ ﻋﻠﻨﻰ ﻣﻬﺮ‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪى ﺑﺮ آﺎر ﮔﻨﺎهﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺑﺎزار ﺑﺎ ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻜﻦ!) ﻻ ﺗﺒﺎﻳﻌﻮهﻢ ﻓﻰ اﻻﺳﻮاق‪) .‬ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ ‪،١٢‬‬
‫ص ‪) (٣١٣‬‬
‫‪ -٣‬از رﺳﺎﻧﺪن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎران ﺧﻮددارى آﻦ!) ﻻ ﺗﻬﺪوهﻢ اﻟﻄﺮﻳﻖ وﻻﺗﺴﻘﻮهﻢ اﻟﻤﺎء )ﻣﺴﺘﺪرك‬
‫اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ ‪ ،١٢‬ص ‪) (٣١٣‬‬
‫ﺁرى! ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎ ﭼﻪ آﺎرهﺎﻳﻰ آﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﮔﺮ در ﮔﺰﻳﻨﺶ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻻاﺑﺎﻟﻰ را از‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻤﻨﻮع آﻨﻴﻢ و اﮔﺮ در ﭘﺬﻳﺮش‪ ،‬ﺷﺮوﻃﻰ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ ،‬هﻤﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ )«.‬اآﻨﻮن‬
‫آﻪ اﻳﻦ ﺳﻄﺮهﺎ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬در آﻨﺎر ﺣﺮم اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﺴﺘﻢ و هﻤﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ آﻪ اآﺜﺮ‬
‫زﻣﻴﻨﻬﺎى ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻠﻚ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋﻩ ﺑﺎزار رﺿﺎ آﻪ در آﻨﺎر ﺣﺮم اﺳﺖ‪ .‬اى آﺎش‬
 ‫هﻨﮕﺎم اﺟﺎرﻩ دادن اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ﺷﺮط ﻣﻰآﺮدﻳﻢ آﻪ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬از ﻗﺪرت ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى ﻣﻌﺮوف و ﻣﺤﻮ ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻜﺮدﻳﻢ(‬

‫اﻳﺬاء‬
‫در ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﺗﺬآﺮ و ﻃﺮد آﺮدن اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺬاء وارد ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎم‬
‫ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﻤﺎ آﻪ ﮔﻨﺎهﻜﺎر را ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا آﺎرش را‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻰ آﻨﻴﺪ؟« ﭼﺮا او را از ﺧﻮد ﻧﻤﻰ راﻧﻴﺪ؟ ﭼﺮا او را ﺁزار ﻧﻤﻰدهﻴﺪ؟ ﺗﺎ دﺳﺖ از آﺎرش ﺑﺮدارد‪ .‬ﺑﺮ‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﺷﻤﺎ را ﻣﺆاﺧﺬﻩ آﻨﻢ‪ )«.‬ﻗﺎل اﻟﺼﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻟﻘﻮم ﻣﻦ‬
‫اﺻﺤﺎﺑﻪ اﻧﻪ ﻗﺪ اﺣﻖ ﻟﻰ ان اﺧﺬاﻟﺒﺮى ﻣﻨﻜﻢ ﺑﺎﻟﺴﻘﻴﻢ و آﻴﻒ ﻻﻳﺤﻖ ﻟﻰ ذاﻟﻚ و اﻧﺘﻢ ﻳﺒﻠﻐﻜﻢ ﻋﻦ اﻟﺮﺟﻞ‬
‫ﻣﻨﻜﻢ اﻟﻘﺒﻴﺢ ﻓﻼ ﺗﻨﻜﺮون ﻋﻠﻴﻪ و ﻻﺗﻬﺠﺮوﻧﻪ و ﻻﻧﺆذوﻧﻪ ﺣﺘﻰ ﻳﺘﺮآﻪ‪) .‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ ،١١‬ص ‪) (٤١٥‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارش ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬آﺴﻰ آﻪ ارزاق ﻋﻤﻮﻣﻰ را اﺣﺘﻜﺎر آﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﻀﺎر آﻦ و ﺑﻪ او هﺸﺪار ﺑﺪﻩ! اﮔﺮ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ رﻓﺘﺎر آﻦ( در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓﻤﻦ ﻗﺎرف ﺣﻜﺮة ﺑﻌﺪ ﻧﻬﻴﻚ اﻳﺎﻩ ﻓﻨﻜﻞ ﺑﻪ و ﻋﺎﻗﺒﻪ ﻓﻰ ﻏﻴﺮ اﺳﺮاف« )ﻧﺎﻣﻪ ‪) (١٠٠ / ٥٣‬‬
‫)اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻮارد اﻳﺬاﻳﻰ ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺣﺎآﻢ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺮاد ﻣﺎ از اﻳﺬاء ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﺟﺴﻤﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﮔﺎهﻰ اﻋﺮاﺿﻬﺎ و ﺑﻰ اﻋﺘﻨﺎﻳﻴﻬﺎى آﻮﺑﻨﺪﻩ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻳﻘﻄﻴﻦ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺷﻴﻌﻪاى ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر اﻣﺎم آﺎﻇﻢ در درﺑﺎر ﺑﻨﻰ‬
‫ﻋﺒﺎس ﻧﻔﻮذ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺮاى ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺁﻣﺪ و از اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺟﺎزﻩ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ؛ وﻟﻰ اﻣﺎم ﺑﻪ او اﺟﺎزﻩ ﻧﺪاد‪ .‬او ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ آﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮد اﻣﺎم و از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻧﻔﻮذى ﺣﻀﺮت در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺟﻮر ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺎس هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎم وزارت دارم‪ .‬ﭼﺮا اﻣﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزﻩ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻧﻤﻰ دهﺪ؟!‬
‫اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داد‪ :‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﺮاهﻴﻢ ﺷﺘﺮﺑﺎن آﻪ ﭼﻮﭘﺎﻧﻰ ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻓﺘﺮ‬
‫آﺎر ﺗﻮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﺮد و ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﭼﻮﭘﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ورود ﺑﻪ او ﻧﺪادى‪ .‬اﻳﻦ آﺎر ﺗﻮ ﺧﻼف ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ راﻩ ﻧﻤﻰ دهﻢ‪ .‬ﺣﺞ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وزﻳﺮ از آﺎر ﺧﻮد ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﻪ آﻮﻓﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﭼﻮﭘﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﺻﻮرت ﺧﻮد را روى ﺧﺎك‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و از ﭼﻮﭘﺎن ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ ﺻﻮرﺗﺶ را ﻟﮕﺪ آﻨﺪ ﺗﺎ او راﺿﻰ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﭼﻮﭘﺎن را راﺿﻰ آﺮد ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬اﻣﺎم آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﻢ ﺑﻪ او راﻩ داد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎ ﻧﻴﺰ در زﻧﺪﮔﻰ اﺋﻤﻪ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ‬
 ‫از ﻧﮕﺎﻩ اﺟﻤﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺁﻳﺎت ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪ آﻪ اﺑﺘﺪا راﻩ ارﺷﺎد و ﺗﻌﻠﻴﻢ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از‬
‫ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﺧﻼق ﻧﻴﻜﻮ و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﻧﺮﻣﻰ و ﻣﺤﺒﺖ و اﻣﺜﺎل ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ؛ وﻟﻰ در ﺷﺮاﻳﻄﻰ آﻪ ﻧﺮﻣﺶ ﺑﻰ اﺛﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺟﻠﻮ ﻓﺴﺎد را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ ﺷﻼق‪ ،‬اﻓﺮادى را آﻪ ﻣﺎرﻣﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮد( وﺳﺎﺋﻞ‬
‫‪ ،١٦‬ص ‪) ٣٣٢‬‬
‫‪ -٢‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﻰ را آﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺮدم را ﻣﺸﻐﻮل آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻼق‬
‫ﺑﻴﺮون آﺮد( وﺳﺎﺋﻞ ‪ / ١٨‬ص ‪) ٥٨٠‬ﺷﺎﻳﺪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﺑﻰ رﺑﻄﻰ آﻪ در ﺷﺄن ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪) (.‬‬
‫‪ -٣‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻨﺎ داﺷﺖ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﻣﺼﺮف آﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮردى؛ ﺣﺪ را ﺑﺮ ﺗﻮ ﺟﺎرى‬
‫ﻣﻰآﺮدم‪ :‬وﻟﻰ اآﻨﻮن آﻪ ﻧﺨﻮردﻩاى‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮﺧﻮردﻧﺖ ﻳﻚ ﺷﻼق ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰزﻧﻢ‪ )«.‬وﺳﺎﺋﻞ‬
‫‪ ،١٨‬ص ‪) ٥٧٨‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت اﺑﺮاهﻴﻢ و ﺳﻮزاﻧﺪن ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻃﻼﻳﻰ ﺳﺎﻣﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرك‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﺘﻬﺎى ﻣﻜﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮان از‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬

‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ رﺿﻮان اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮﻃﺮف آﺮدن ﺧﻼﻓﻬﺎ و ﻳﺎ ﺑﺮﻗﺮارى ﻣﻌﺮوﻓﻬﺎ در‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺪت ﻋﻤﻞ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ واﺟﺐ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻨﺪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و هﺮ آﺠﺎ اﺧﻢ آﺮدن و ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻦ آﺎرﺳﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻋﻤﻞ آﺮد( ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ٢٨١٨‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ(‬
‫اﮔﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﺮف در ﻣﺎل ﻳﺎ ﺟﺎن ﺧﻼﻓﻜﺎر دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﺮف آﺮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ را‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از دﺳﺖ ﭼﺎﻗﻮ آﺶ ﺑﺎ زور ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﻇﺮف ﺷﺮاب را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت از ﺷﺮاﺑﺨﻮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﺘﻰ ﮔﺎهﻰ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻬﻢ‪ ،‬وارد اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﺮدم ﺷﻮد و در اﻣﻮال او‬
‫ﺗﺼﺮف آﻨﺪ )از ﻗﻄﻊ ﺑﺮق و ﺁب و ﺗﻠﻔﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ آﺎرهﺎى دﻳﮕﺮ(‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺧﻼف هﺎى ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭼﻴﺰى و ﻳﺎ ﺿﺮر زدن ﺑﻪ ﻣﺎل ﺧﻼﻓﻜﺎر دارد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ آﺮد و ﺿﻤﺎﻧﺖ هﻢ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد؛ وﻟﻰ‬
‫اﮔﺮ ﺧﻼﻓﻜﺎر ﻟﻄﻤﻪاى ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف زد‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺣﺮآﺎت ﺗﻨﻬﺎ‬
‫در ﺧﻼف هﺎى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﻧﻴﺴﺖ و ﺁﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‬
‫ﺗﻨﺪ ﺑﺮود‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻻزم ﺷﺪ آﻪ ﭼﺎﻗﻮى ﺧﻼﻓﻜﺎر را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻇﺮف هﺎى ﺧﺎﻧﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭼﺎﻗﻮ ﺑﺎﻳﺪ اآﺘﻔﺎ آﺮد‪ .‬ﺁﻣﺮ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪار ﻻزم ﻟﻄﻤﻪ وارد آﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮاردى آﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺒﺲ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺎﻧﻊ ﮔﻨﺎﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺒﺲ ﻳﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺧﺮوج ﻓﺮد‬
‫از ﻣﻨﺰﻟﺶ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺰ ﺑﺎ آﺘﻚ زدن دﺳﺖ از ﺧﻼف ﺑﺮ ﻧﻤﻰدارد‪ ،‬ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻰﺗﻮان او را زد‪.‬‬
‫و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺪود و ﻗﺼﺎص و دﻳﺎت در ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮى در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮى از ﺟﺮاﺋﻢ دارد‪.‬‬

‫م ‪ :‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﺠﺮم از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﻜﻮآﺎر‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪» :‬ازﺟﺮاﻟﻤﺴﻴﻰ ﺑﺜﻮاﺑﻚ ﻟﻠﻤﺤﺴﻦ«؛ هﻤﻴﻦ آﻪ ﻧﻴﻜﻮآﺎر را‬
‫ﭘﺎداش دادى‪ ،‬ﺑﺪآﺎر ﻣﺘﻨﺒﻪ و از آﺮدار ﺧﻮد ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﻜﻮآﺎر دو اﺛﺮ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻜﻰ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻧﻴﻜﻮآﺎر ﺑﻪ آﺎر ﺧﻮد ﺟﺪى و دﻟﮕﺮم ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺑﺪآﺎر ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﺻﻼح ﺧﻮد ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻜﺮ‪ ،‬هﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬اﻳﺜﺎرﮔﺮ رزﻣﻨﺪﻩ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬هﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﻴﺮ اﻓﻜﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻰ را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺣﻖ ﺳﻮق دهﺪ‪ ،‬و هﻢ ﺑﺮاى ﻣﺤﺮوﻣﺎن هﺸﺪار ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬
‫آﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ هﻤﻴﺸﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﺪن دﺳﺖ آﺎرﮔﺮ و ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺑﺰرﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫راﻩ ﺗﺸﻮﻳﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ در ﻣﺴﺠﺪ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻓﻀﻴﻠﺖ در ﺻﻒ اول ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬رواﻳﺎﺗﻰ‬
‫آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﺑﻮدن در ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺛﻮاب دارد‪ «.‬ﺗﺸﻮﻳﻘﻰ ﻋﻤﻠﻰ از ﻋﻠﻢ و ﻋﺎﻟﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪى آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮﺁن ﺣﻔﻆ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬زودﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫و در ﺟﺒﻬﻪ ﭘﺮﭼﻢ را از دﺳﺖ ﻳﻜﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮى داد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻮن ﻧﻔﺮ دوم‪ ،‬ﻗﺮﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺣﻔﻆ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن از هﺸﺎم ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻣﻰآﺮد آﻪ هﻤﻪ را ﺑﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻰاﻧﮕﻴﺨﺖ‪ .‬از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺟﻨﺎزﻩ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ! ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮﺷﺎن ﻧﺮوﻳﺪ!‬
‫ﮔﻮاهﻰ ﺁﻧﺎن را ﻧﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و ‪. ...‬‬
 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪاى از ﻣﻌﺮوفهﺎ در ﻗﺮﺁن‬
‫ﭼﻮن ﻗﺮﺁن در هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻮر و هﺪاﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﺎى ﺳﺨﻦ ﺁن‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﻣﺮور در ﻗﺮﺁن ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﺋﻰ از ﻣﻌﺮوفهﺎ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻰﺁورﻳﻢ ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻴﺎى ﻣﺮاآﺰ دﻳﻨﻰ و ﻣﺴﺎﺟﺪ ‪:‬‬

‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬در ﻣﻴﺎن آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﻨﺎﻳﻰ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﺎدﺑﻮد ﺑﺮ ﻣﺰار‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮدان ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ ﻃﺮح آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎدﺑﻮد ﺑﻰهﺪف ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ‬
‫ﻳﺎدﮔﺎرى ﺑﺮ ﻣﺰار اﻳﻦ ﻏﺎرﻧﺸﻴﻨﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺸﺮ از ﻃﺎﻏﻮت ﻓﺮار آﺮدﻩ و ﻋﻤﺮى را در راﻩ ﺣﻔﻆ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻢ‬
‫هﺠﺮت و زﻧﺪﮔﻰ در ﻏﺎر ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ آﻨﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺁن ﺑﻨﺎ را ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮار دهﻴﻢ) ﻟَﻨَﺘﱠﺨﺬَنّ َﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﺴﺠِﺪاً‪) .‬آﻬﻒ‪ ) (٢١/‬و ﻟﺬا ﺑﺮ ﻣﺰار اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻤﺮدان آﻪ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب آﻬﻒ ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻣَ ْ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اى آﺎش ﻃﺮاﺣﺎن ﺷﻬﺮهﺎ و ﺷﻬﺮآﻬﺎ از ﻗﺮﺁن درس ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ) اِنﱠ اَوﱠلَ ﺑَ ْﻴﺖٍ ُوﺿِﻊَ‬
‫ﻟِﻠﻨّﺎس‪) .‬ال ﻋﻤﺮان‪ ) (٩٦/‬و در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮد اول ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺴﺠﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ و ﻃﺮاﺣﻰ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺮار ﻣﻰدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﺮاﺳﺮى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺎن ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ و هﺮ ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت و اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ آﻪ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ‬
‫هﺰﻳﻨﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﺠﺪ و اﻃﺮاف ﺁن هﺰﻳﻨﻪ ﺷﻮد زﻳﺮا آﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺎذﺑﻪهﺎى ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺧﻠﻮت ﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﺣﻴﺎى ﻣﺴﺎﺟﺪى آﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻗﺮﺁن از روز اول‬
‫ﻦ اَوﱠلِ ﻳَﻮْم )ﺗﻮﺑﻪ‪(١٠٨/‬‬
‫ﻘﻮَى ﻣِ ْ‬
‫ﺴﺠِﺪٌ ُاﺳﱢﺲَ ﻋَﻠﻰَ اْﻟﺘﱠ ْ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮى ﺑﻨﻴﺎﻧﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ) ﻟَﻤَ ْ‬
‫) ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺣﻴﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ‬
‫ﻦ ﺁﻣَﻦَ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ وَا ْﻟﻴَ ْﻮمِ‬
‫ﻤ ُﺮ ﻣَﺴَﺎﺟِﺪَ اﻟﻠﱠﻪِ ﻣَ ْ‬
‫ﻣﻰدهﺪ آﻪ اهﻞ اﻳﻤﺎن و ﺷﺠﺎﻋﺖ و اﺧﻼص ﺑﺎﺷﻨﺪ( اِﻧﱠﻤَﺎ ﻳَ ْﻌ ُ‬
‫ﺨﺶَ اِﻻﱠ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ) (١٨/‬ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻗﺪرى ارزش دارد آﻪ اﻧﺒﻴﺎء ﺧﺪا ﻧﻈﻴﺮ اﺑﺮاهﻴﻢ و‬
‫ﻢﻳَ ْ‬
‫اْﻻﺧِﺮِ‪ .....‬وَ ﻟَ ْ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ) ﻃَﻬﱢﺮا ﺑَ ْﻴﺘِﻰَ‪) .‬ﺣﺞ‪ ) (٢٦/‬و زآﺮﻳﺎ ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﻼم ﺧﺎدم ﺁن ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻗﺪرى ارزش دارد آﻪ ﻣﺎدر ﻣﺮﻳﻢ در اﻳﺎم ﺣﺎﻣﻠﮕﻰ ﻧﺬر ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ ﻧﻮزادش را ﺑﺮاى ﺧﺎدﻣﻰ‬
‫ﻣﺤَﺮﱠرَاً‪) .‬ال ﻋﻤﺮان‪) (٣٥/‬‬
‫ﻄﻨِﻰ ُ‬
‫ت ﻟَﻚَ ﻣﺎ ﻓِﻰ ﺑَ ْ‬
‫ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس از هﺮ آﺎر دﻳﮕﺮ ﺁزادش آﻨﺪ( اِﻧﱢﻰ ﻧَﺬَ ْر ُ‬
‫ن‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﻣﻘﺎﻣﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺟﺰ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﻘﻮى ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺁن را ﻧﺪارﻧﺪ) اِ ْ‬
‫ﻤﺘﱠﻘُﻮن‪) .‬اﻧﻔﺎل‪ ) (٣٤/‬در ﻗﺮﺁن هﺮ آﺎرى آﻪ از روﻧﻖ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻜﺎهﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﺷﻤﺮدﻩ‬
‫ﻪ اِﻻﱠ ا ْﻟ ُ‬
‫اَ ْوﻟِﻴﺎ ُﺋ ُ‬
‫ﻦ ﻣَﻨَﻊَ ﻣَﺴَﺎﺟِﺪَ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (١١٤/‬ﺧﻮاﻩ آﻢ روﻧﻘﻰ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﻢ ﻣِﻤَ ْ‬
‫ﻇﻠَ ُ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫اﺳﺖ) وَﻣَ ْ‬
‫ﻋﺰادارى ﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻮﮔﻮارى اﻳﻦ و ﺁن ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺮﮔﺰارى ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﮕﺮ و ﻳﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﻧﺒﻮدن اﻣﺎم‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮدن او و ﻳﺎ ﺑﺪاﺧﻼق ﺑﻮدن ﺧﺎدم و ﻳﺎ ﻧﺎاهﻞ ﺑﻮدن هﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎء و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن و ﻳﺎ ﻃﺮح‬
 ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﻴﺮ ﻻزم در ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ هﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ و ﻳﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﻈﺎﻓﺖ و زﻳﺒﺎﺋﻰ ﻻزم و ﻳﺎ ﺳﻮء‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدن از ﻧﺎم و ﻧﺎن ﻣﺴﺠﺪ و ﻳﺎ هﺮ ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮى آﻪ از ﺗﻌﺪاد ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻜﺎهﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻇﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ آﻤﺎل ﺗﺄﺳﻒ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﺎ ﻏﻤﻜﺪﻩ ﺷﺪﻩ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻋﻘﺪ ﺣﻀﺮت زهﺮا را در ﻣﺴﺠﺪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺎ هﺮ‬
‫ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰروﻳﻢ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ هﺮ ﻣﺴﺠﺪى ﻣﻰروﻳﺪ ﺧﻮد را زﻳﻨﺖ آﻨﻴﺪ(‬
‫ﺴﺠِﺪ‪) .‬اﻋﺮاف‪ ) (٣١/‬اﺳﻼﻣﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ‬
‫ﻢ ﻋِ ْﻨﺪَ ُآﻞﱢ ﻣَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺧﺬُوا زِﻳﻨَﺘَ ُ‬
‫ُ‬
‫آﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮى و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻳﻜﺴﺎن هﺴﺘﻨﺪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﺎن اﻣﺎﻣﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻰ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪ :‬در ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﻣﺆذن ﺧﻮش ﺻﺪاﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد اذان ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻰ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ هﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس و ﻋﻄﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻴﺪ و زﻧﺎن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ زﻳﻨﺖ‬
‫ﺧﻮد را هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻰ آﻪ ﻣﺴﺠﺪ را ﻣﺮآﺰ ﻣﺸﻮرت و اﻋﺰام ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ و آﻤﻚ رﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و دادرﺳﻰ‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﺎن و ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ ﻧﻴﺮوهﺎى ﺣﺰب اﻟﻠﻬﻰ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺤﻞ اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر و وارﻓﺘﻪ و ﺗﺮﺳﻮ و‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف هﺎ در زﻣﺎن ﻣﺎ اﺣﻴﺎى ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺑﺎزﺳﺎزى ﻋﻤﺮاﻧﻰ و ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎدم ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻓﺮاد ﻣﺤﺒﻮب و ﺳﺮﺷﻨﺎس و از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در هﺮ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺮاد‬
‫ﺧﻮش ﺻﺪا ﺑﺮاى اذان ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺟﺬب ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ هﺎى هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ هﺮ ﻣﻘﺼﺪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻰ در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺣﻀﻮر ﺷﻐﻠﻰ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﺪﻣﺎت راﻳﮕﺎن اراﺋﻪ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻀﻰ آﻪ راﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻰ ﻧﺪارد ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺷﺐ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰروم و ﭘﺰﺷﻚ راﻳﮕﺎن ﻣﺮا ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪهﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ وام از ﺻﻨﺪوق ﻣﺴﺠﺪ‬
‫دﻟﮕﺮم آﻨﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ هﺮ ﻓﺮدى آﻪ ﺑﻨﺎى ﺳﻔﺮ دارد و ﻣﺸﻜﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ و ﻳﺎ ﺳﺮوﻳﺲ رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﻣﺪرﺳﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ و ﻳﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻰ از ﺳﺮﻗﺖ دارد ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺴﻴﺞ و ﻣﺮدم ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻪ و زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻦ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ اﮔﺮ هﺮ ﻣﺸﻜﻠﻰ داﺷﺘﻢ ﻣﺮدم ﺑﺮادر ﻣﻦ و ﻧﻴﺮوهﺎى ﺣﺰب اﻟﻠﻬﻰ ﺑﺎزوى ﻣﻦ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺮوف هﺎ آﻪ اﺣﻴﺎى ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪ .‬اﻧﺸﺎءاﷲ‬

‫‪ -٢‬اﺳﺘﻘﻼل و دورى از ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ ‪:‬‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوفهﺎ اﺳﺘﻘﻼل اﺳﺖ‪.‬اﺳﺘﻘﻼل در هﻤﻪ اﺑﻌﺎد و رهﺎﺋﻰ از واﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺜﻞ ﮔﻴﺎهﻰ اﺳﺖ آﻪ هﺮ روز رو ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮد‬
‫ﺳﺘَﻮَى ﻋَﻠﻰ ﺳُﻮﻗِﻪ‪) .‬ﻓﺘﺢ‪) (٢٩/‬‬
‫ﺳﺘَ ْﻐﻠَﻆَ ﻓَﺎ ْ‬
‫ﻪ ﻓَﺎزَرَﻩ ﻓَ ْﺎ ْ‬
‫ﻄﺌَ ُ‬
‫ﺧﺮَجَ ﺷَ ْ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ( آَﺰَ ْرعٍ اَ ْ‬
 ‫ﻓﻘﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺗﺸﺒّﻪ ﺑﻪ آﻔﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ و در رواﻳﺎت از ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس آﻔﺎر و ﻋﻤﻞ‬
‫آﺮدن ﺑﻪ ﺁداب آﻔﺎر ﺑﻪ ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫هﻤﻴﻨﻜﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ دﻳﻮار آﺎﻓﺮى دادﻩ ﺣﺮآﺖ آﺮد و ﺑﻪ درﺧﺘﻰ ﺗﻜﻴﻪ داد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ دﻳﻮار ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻧﻤﻰ دهﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻪِ اﻟﻠﱠﻪ«‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٧٢/‬‬

‫ﻞ ذﻟِﻚَ ا ْﺑﺘِﻐَﺂءَ ﻣَﺮْﺿﺎتِ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪ (١١٤/‬و »اِ ْﺑﺘِﻐَﺂءَ وَ ْ‬
‫ﻔﻌَ ْ‬
‫ﻦ ﻳَ ْ‬
‫‪ -٣‬ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ‪ ):‬وَﻣَ ْ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوف هﺎ اﺧﻼص و رﻧﮓ اﻟﻬﻰ دادن ﺑﻪ آﺎرهﺎ و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ هﺪفهﺎ و ﻧﻴﺖهﺎ ﺣﺘﻰ در‬
‫ﺧﻮراك و ﭘﻮﺷﺎك و ﻣﺴﻜﻦ و در ﻗﻬﺮ و ﺻﻠﺢ و اﻧﺘﺨﺎب رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﻳﺎ ﺷﻐﻞ ﻳﺎ دوﺳﺖ و هﻤﺴﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻧﻴﺖ ﭘﺎك و اﻟﻬﻰ آﻴﻤﻴﺎﺋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ هﺮ آﺎر ﺳﺎدﻩاى هﻤﺮاﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻮهﺮ ﮔﺮان ﺑﻬﺎ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اهﺮم ﺑﺮاى ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺮوف ﺳﺘﺎﻳﺶ از اهﻞ ﻣﻌﺮوف و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫هﻮَ اﻟﱠﺬِى ُﻳﺼَﻠﱢﻰ‬
‫راﻩ ﺑﻴﺮون ﺁوردن ﻣﺮدم از ﻇﻠﻤﺎت و هﺪاﻳﺖ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى ﻧﻮر هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ اﺳﺖ( ُ‬
‫ﻢ ﻣِﻦَ اْﻟﻈﱡﻠُﻤﺎتِ اِﻟﻰَ اﻟﻨﱡﻮر‪) .‬اﺣﺰاب‪) (٤٣/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺨﺮِﺟَ ُ‬
‫ﻪ ﻟِ ُﻴ ْ‬
‫ﻢ وَ ﻣَﻼﺋِﻜَ ُﺘ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻋَﻠَ ْﻴ ُ‬
‫و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﻰدهﺪ از هﺮ آﺲ آﻪ زآﻮة ﻣﻰﮔﻴﺮى او را‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻦ و ﺑﻪ او ﺻﻠﻮات ﺑﻔﺮﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ درود و ﺻﻠﻮات ﺗﻮ ﺑﺮاى او ﺁرام ﺑﺨﺶ اﺳﺖ( ﺗﻮﺑﻪ ‪) ١٠٣ /‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎرهﺎ از زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻗﺮﺁن ﺳﺘﺎﻳﺶ آﺮدﻩ( وَ ا ْذ ُآ ْﺮ ﻓِﻰ ا ْﻟﻜِﺘَﺎبِ اِ ْﺑﺮَاهِﻴﻢ‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪ (٤١/‬وَ‬
‫ا ْذ ُآ ْﺮ ﻓِﻰ ا ْﻟﻜِﺘَﺎبِ ﻣَﺮَﻳﻢ‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪) (١٦ /‬‬

‫‪ - ٥‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ‪:‬‬
‫در هﻴﭻ ﻣﻜﺘﺒﻰ اوﻟﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺁن ﺁﻳﻪ ﻣﺒﺎرآﻪ اﻗﺮأ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﻋﻠﻢ را ﺷﺮط اول ﺑﺮاى رهﺒﺮى و‬
‫ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻗﻀﺎوت و زﻣﺎن ﺗﺤﺼﻴﻞ را از ﮔﻬﻮارﻩ ﺗﺎ ﮔﻮر و ﻣﻜﺎن را ﺗﺎ ﭼﻴﻦ و ﺛﺮﻳﺎ داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺮاى ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺷﺮط ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻋﻠﻮم ﺑﻰ ﻓﺎﻳﺪﻩ و ﻳﺎ ﻣﻀﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻢ وَ ﻻ ﻳَ ْﻨﻔَ ُﻌﻬُﻢ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ ) (١٠٢/‬و ﺑﺮاى ﺷﻴﻮﻩ ﺗﺤﺼﻴﻞ و‬
‫ه ْ‬
‫ﻀﺮﱡ ُ‬
‫ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ( وَ ﻳَﺘَﻌَﻠﱠﻤُﻮنَ ﻣَﺎ ﻳَ ُ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ آﺮدن و ﻧﺸﺮ ﺁن و اﺣﺘﺮام اﺳﺘﺎد و وﻇﺎﺋﻒ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﺎد و ﺷﺎﮔﺮد ﺻﺪهﺎ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬
‫ﻗﺮﺁن در ﺻﺪهﺎ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻰ آﺮدﻩ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﻮﺻﻴﻪ و‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ ﮔﻮﺷﻪاى از ﺁﻧﻬﺎ را ﻓﻬﺮﺳﺖ وار ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﺁﻳﻪ در ﭘﺎورﻗﻰ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ ‪:‬‬
‫ﺴﻂِ‪) .‬اﻋﺮاف‪ (٢٩/‬اى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ در ﮔﻔﺘﺎر و ﻋﻤﻞ ) ُﻗ ْ‬
‫ﻞ اَﻣَﺮَ رَﺑﱢﻰ ﺑِﺎْﻟﻘِ ْ‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﺮﻣﺎن دادﻩ اﺳﺖ(‬
‫ﺻﻠِﺤُﻮا ذاتَ ﺑَﻴْﻨﻜُﻢ‪) .‬اﻧﻔﺎل‪ (١.‬اﺻﻼح ذاتاﻟﺒﻴﻦ آﻨﻴﺪ(‬
‫اﺻﻼح ذات اﻟﻴﻤﻴﻦ ) اَ ْ‬
‫ﺣﺬَرُوهُﻢ )ﺗﻐﺎﺑﻦ‪) (١٤/‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺐ دﺷﻤﻦ ﺑﻮدن ) ﻓَﺎ ْ‬
‫هﻤﮕﺎﻣﻰ ﺑﺎ ﺧﻮﺑﺎن ) آُﻮﻧُﻮا ﻣَﻊَ اﻟﺼّﺎدِﻗِﻴﻦ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ (٨٩/‬ﺑﺎ راﺳﺘﮕﻮﻳﺎن و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم هﻤﮕﺎم ﺑﺎﺷﻴﺪ(‬
‫ﻢ ا ْﻗﺘَﺪِﻩ‪) .‬اﻧﻌﺎم‪ (٩٠/‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺣﻖ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن اﻗﺘﺪا آﻦ(‬
‫ه ُ‬
‫ﭘﻴﺮوى از ﺧﻮﺑﺎن ) ﻓَﺒِﻬُﺪا ُ‬
‫ﺳﺘَﺒِﻘُﻮا ا ْﻟﺨَﻴْﺮات‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪ (٤٨/‬در آﺎرهﺎى ﺧﻴﺮ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺒﻘﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‬
‫ﺳﺒﻘﺖ در آﺎر ﺧﻴﺮ ) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺢ ﻟَﻬﺎ‪) .‬اﻧﻔﺎل‪ (٦١/‬اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﺎل ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﺻﻠﺢ ﺑﺎز‬
‫ﺟﻨَ ْ‬
‫ن ﺟَﻨَﺤُﻮا ﻟِﻠﺴﱠ ْﻠﻢِ ﻓَﺎ ْ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻃﺮح ﺻﻠﺢ ) وَ اِ ْ‬
‫آﺮد ﺗﻮ ﻧﻴﺰ از ﺁن اﺳﺘﻘﺒﺎل آﻦ(‬
‫ﺔ ﻓَﺎ ْﻗﻄَﻌُﻮا اَ ْﻳﺪِﻳَﻬُﻤﺎ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪(٣٨/‬‬
‫ق وَ ا ْﻟﺴّﺎرِﻗَ ُ‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻰ آﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻬﻢ ﻣﻰزﻧﻨﺪ( وَ ا ْﻟﺴّﺎرِ ُ‬
‫ﻣﺮد ﻳﺎ زن ﺳﺎرق را ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪن دﺳﺖ آﻴﻔﺮ دهﻴﺪ(‬
‫ﺻﻔَﺤُﻮا‪.‬‬
‫ﻋﻔُﻮا وَا ْ‬
‫ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﻬﺎﺋﻰ آﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺺ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ) وَا ْ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪ (١٠٩/‬از ﻟﻐﺰﺷﻬﺎى ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ آﻨﻴﺪ(‬
‫ﺣﺴَﻨﺎً‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪ (٢٤٥/‬آﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا )ﺧﻠﻖ او( ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‬
‫ض اﻟﻠﱠﻪَ ﻗَ ْﺮﺿَﺎً َ‬
‫ﻘﺮِ ُ‬
‫ﻦ ذَا اﻟﱠﺬِى ُﻳ ْ‬
‫وام دادن) ﻣَ ْ‬
‫دهﺪ(‬

‫ﺟﺬب دﻟﻬﺎى دﻳﮕﺮان از ﻃﺮﻳﻖ آﻤﻚهﺎى ﻣﺎﻟﻰ‬

‫و ﺁزاد آﺮدن اﺳﺮا و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺪهﻜﺎر و ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﻴﻦ راهﻰ؛) وَ ﻓِﻰ ا ْﻟﺮﱢﻗَﺎبِ وَ اْﻟﻐﺎرِﻣِﻴﻦَ وَ ﻓِﻰ‬
‫ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ وَ ا ْﺑﻦِ اﻟﺴﱠﺒِﻴﻞ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ) (٦٠/‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻬﻤﻰ از زآﺎت‪.‬‬
‫ارج ﻧﻬﺎدن ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن در ﻧﻴﻜﻰهﺎ؛) وَاﻟﺴّﺎﺑِﻘُﻮنَ ْاﻻَوﱠﻟُﻮن‪) .....‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٠٠/‬‬
‫ﻢ اِنَ ﺻَﻼﺗَﻚَ ﺳَﻜَﻦٌ‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ رهﺒﺮ و ﻣﺮدم ﺳﻼم و ﺻﻠﻮات ﻋﻤﻴﻖ و داﺋﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛) وَ ﺻَﻞﱢ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ْ‬
‫ﺴﻠِﻴﻤَﺎ‪) .‬اﺣﺰاب‪ ) (٥٦/‬ﻧﻪﺗﺮس و ﺗﻬﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻟَﻬُﻢ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ (١٠٣/‬وَ ﺻَﻠﱡﻮا ﻋَﻠَ ْﻴﻪِ وَ ﺳَﻠﱢﻤُﻮا ﺗَ ْ‬
‫ﺧﻠﱢﻔُﻮا‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ) (١١٨/‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم‬
‫ﺑﺎﻳﻜﻮت آﺮدن ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن از راﻩ ﺣﻖ؛) وَ ﻋَﻠَﻰ اﻟّﺜَﻼﺛَﺔِ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُ‬
‫هﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮى آﻪ در ﺑﺴﻴﺞ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺷﺮآﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ اﻋﺘﺼﺎب آﺮدﻧﺪ و‬
‫هﻴﭻﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺁن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺑﻪ آﺮدﻩ و اﻋﺘﺼﺎبﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻢ ﺷُﻮرَى ﺑَ ْﻴﻨَﻬُﻢ‪) .‬ﺷﻮرى‪) (٣٧/‬‬
‫ه ْ‬
‫ﻣ ُﺮ ُ‬
‫ﻣﺸﻮرت؛) وَ اَ ْ‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و رﺣﻤﺖ؛) وَ ﺗَﻮاﺻَﻮا ﺑِﺎﻟﺼﱠ ْﺒﺮِ وَ ﺗَﻮاﺻَﻮا ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﺮﺣَﻤَﺔ‪) .‬ﺑﻠﺪ‪) (١٧/‬‬
‫ﻘﻬَﺮ‪) .‬ﺿﺤﻰ‪) (٩/‬‬
‫ﻳﺘﻴﻢ ﻧﻮازى؛) وَ اَﻣﱠﺎ ا ْﻟﻴَﺘِﻴﻢَ ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
‫ﻏﻔِ ْﺮﻟَﻨَﺎ وَ ِﻻِﺧْﻮاﻧِﻨَﺎ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﺳَﺒَﻘُﻮﻧَﺎ ﺑِ ْﺎﻻِﻳﻤَﺎنِ وَ‬
‫دﻋﺎ ﺑﺮاى ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﭘﺎآﺪﻟﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اهﻞ اﻳﻤﺎن( رَﺑﱠﻨَﺎ ا ْ‬
‫ﻞ ِﻓﻰ ُﻗﻠُﻮﺑِﻨَﺎ ﻏِﻼ‪ ‬ﻟِﻠﱠﺬِﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا‪) .‬ﺣﺸﺮ‪) (١٠/‬‬
‫ﺠﻌَ ْ‬
‫ﻻﺗَ ْ‬

‫ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺧﻮﺑﺎن و زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻧﺎن) وَ آَﺎﻧُﻮا ﻟَﻨَﺎ ﻋﺎﺑِﺪِﻳﻦ‪) .‬اﻧﺒﻴﺎ‪) (٧٣/‬‬
‫ﺣﺴَﺎن‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) ) (٢٢٩/‬ﺟﺪاﺋﻰ زن از‬
‫ﺴﺮِﻳﺢٌ ﺑِﺎِ ْ‬
‫در ﺻﻮرت ﺿﺮورت ﺟﺪاﺋﻰ وﻟﻰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻮﺋﻰ) اَ ْو ﺗَ ْ‬
‫ﺷﻮهﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ از ﻣﻮﺟﺮ‪ ،‬آﺎرﮔﺮ از آﺎرﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ از ﺷﺮﻳﻚ(‬
‫ن ﻳَ ْﻨﻘَﺾﱠ ﻓَﺎَﻗَﺎﻣَﻪ‪) .‬آﻬﻒ‪) (٧٧/‬‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ) ﻓَﻮَﺟَﺪا ﻓِﻴﻬَﺎ ﺟِﺪَارَاً ُﻳﺮِﻳ ُ‬
‫ﺸﺘَﺮُوا ﺑِﺎﻳﺎﺗِﻰ ﺛَﻤَﻨَﺎً ﻗَﻠِ ْﻴﻼً‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٤١/‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪارى از ارزشهﺎ ) وَ ﻻﺗَ ْ‬
‫ﻞ ﻣَﻌَﻨﺎ ﺑَﻨﻰ اِ ْ‬
‫ﺳﺮَاﺋِﻴﻞَ وَ ﻻ ُﺗﻌَﺬﱢ ْﺑﻬُﻢ‪) .‬ﻃﻪ‪) (٤٧/‬‬ ‫ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ) اَ ْرﺳِ ْ‬
‫ﺧﻮَﺗِﻚَ ﻓَﻴَﻜِﻴﺪُوا ﻟَﻚَ آَﻴْﺪاً‪) .‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٥/‬‬
‫ﺺ ُر ْؤﻳَﺎكَ ﻋَﻠﻰ اِ ْ‬
‫ﺼ ْ‬
‫ﻘ ُ‬
‫رازدارى ) ﻻﺗَ ْ‬
‫ﻰ ُﻧﺴَﺒﱢﺤَﻚَ آَﺜِﻴﺮاً‪) .‬ﻃﻪ‪٣٢/‬و‪) (٣٣‬‬
‫ﻣﺮِى* آَ ْ‬
‫ﻪ ﻓِﻰ اَ ْ‬
‫ﺷﺮِ ْآ ُ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﻴﺮى ﺑﺮاى اهﺪاف ﻣﻘﺪس ) ) وَ اَ ْ‬
‫ﺚ اَﻓَﺎضَ اﻟّﻨﺎس‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٩٩/‬‬
‫ﻦ ﺣَ ْﻴ ُ‬
‫ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﻮدن ) ) اَﻓِﻴﻀُﻮا ﻣِ ْ‬
‫ﻪ ﻓِﻰ ا ْﻟ َﻴﻢﱢ ﻧَﺴْﻔﺎً‪) .‬ﻃﻪ‪) (٩٧/‬‬
‫ﻪ ُﺛﻢﱠ ﻟَﻨَ ْﻨﺴِﻔَﻨﱠ ُ‬
‫ﻣﺤﻮ ﺁﺛﺎر ﺷﺮك ) ) ﻟَ ُﻨﺤَﺮﱢﻗَﻨﱠ ُ‬
‫ﺷﻖﱠ ﻋَﻠَﻴْﻚ‪) .‬ﻗﺼﺺ‪) (٢٧/‬‬
‫ن اَ ُ‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﺁﺳﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آﺎرﮔﺮ ) ) وَ ﻣَﺎ ُارِﻳ ُ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻗﺪرت و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮاى ﺳﺮآﺸﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم و رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت ﺁﻧﺎن ) ﺣَﺘّﻰ‬
‫اِذَا ﺑَﻠَﻎَ ﺑَ ْﻴﻦَ اﻟﺴﱠﺪﱠﻳْﻦ )ذواﻟﻘﺮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﻰآﺮد و ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮدم را ﺣﻞ ﻣﻰآﺮد(‪.‬‬
‫)آﻬﻒ‪) (٩٣/‬‬
‫ﻘﻮﱠةٍ )ذواﻟﻘﺮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺮا‬
‫هﻤﻜﺎرى ﻣﺮدم ﺑﺎ دوﻟﺘﻤﺮدان در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ) ﻓَﺎَﻋِﻴﻨُﻮﻧِﻰ ﺑ ُ‬
‫آﻤﻚ آﻨﻴﺪ ﺳﺪ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﺑﺮاى ﺁﺳﻤﺎن ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ(‪) .‬آﻬﻒ‪) (٩٥/‬‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ ﺑﻪ اﺟﺮت ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻓﻘﺮاء ) ﻣﺎ ﻣَﻜﱠﻨِﻰ ﻓِﻴﻪِ رَﺑﱢﻰ ﺧَ ْﻴﺮٌ )ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم آﻪ ﻗﺼﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ذواﻟﻘﺮﻧﻴﻦ را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ(‪) .‬آﻬﻒ‪) (٩٥/‬‬
 ‫ﺴﻤَﻊَ‬
‫ﺳﺘِﺠَﺎرَكَ ﻓَﺎَﺟِ ْﺮ ُﻩ ﺣَﺘّﻰ ﻳَ ْ‬
‫ﺸﺮِآِﻴﻦَ ا ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ن اَﺣَﺪٌ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻓﺮﺻﺖ ﻓﻜﺮ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دادن ) وَ اِ ْ‬
‫ماﻟﻠﱠﻪ )هﺮﮔﺎﻩ ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﺮآﻴﻦ از ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ او ﻓﺮﺻﺖ دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺣﺮف ﺧﺪا را‬
‫آَﻼ ُ‬
‫ﺑﺸﻨﻮد ﺳﭙﺲ او را ﺑﺎ اآﺮام ﺑﻪ ﻣﺤﻠﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ(‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (٦/‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ و دهﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از ﻣﻌﺮوفهﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻢ اﻟْﺠﺎهِﻠُﻮنَ ﻗﺎﻟُﻮا ﺳَﻼﻣﺎً‪) .‬ﻓﺮﻗﺎن‪) (٦٢/‬‬
‫ﻬ ُ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﺎﺁﮔﺎهﺎن ) وَ اِذَا ﺧﺎﻃَﺒَ ُ‬
‫ﺟﺮَ ﻣﺎ ﺳَﻘَ ْﻴﺖَ ﻟَﻨَﺎ‪) .‬ﻗﺼﺺ‪) (٢٥/‬‬
‫ﺠﺰِﻳَﻚَ اَ ْ‬ ‫ﻗﺪرداﻧﻰ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ از زﺣﻤﺎت دﻳﮕﺮان ) اِنﱠ اَﺑِﻰ ﻳَ ْ‬
‫ﺪﻋُﻮكَ ﻟِﻴَ ْ‬
‫ﺪهُﺪ‪) .‬ﻧﻤﻞ‪) (٢٠/‬‬
‫ﻬْ‬
‫ﺗﻔﻘﺪ از ﻏﺎﺋﺒﻴﻦ ) ﻣﺎﻟﻰ ﻻ اَرَى ا ْﻟ ُ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ‪) .‬ﺷﻌﺮاء‪) (٢١٥/‬‬
‫ﻦ اِﺗﱠﺒَﻌَﻚَ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺾ ﺟَﻨﺎﺣَﻚَ ﻟِﻤَ ْ‬
‫ﺧﻔِ ْ‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوان ) وَا ْ‬
‫ﻜﻔّﺎر‪) .‬ﻓﺘﺢ‪) (٢٩/‬‬
‫ﻢ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺧﻮاب راﺣﺖ را از آﻔﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ) ﻟِﻴَﻐِﻴﻆَ ﺑِﻬِ ُ‬
‫ﻣﺮِ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺣﺠﺮات‪) (٩/‬‬
‫ﺳﺮآﻮب ﻳﺎﻏﻰ ) ) ﻓَﻘﺎﺗِﻠُﻮا اﻟﱠﺘِﻰ ﺗَﺒْﻐﻰ ﺣَﺘّﻰ ﺗَﻔِْﻰءَ اِﻟﻰ اَ ْ‬
‫ﻢ ﺣَﻖﱞ ﻟِﻠّﺴﺎﺋِﻞِ وَ ا ْﻟﻤَﺤْﺮوُم‪.‬‬
‫ﻗﺮار دادن ﺳﻬﻤﻴﻪاى در ﻣﺎل ﺧﻮد ﺑﺮاى ﻣﺤﺮوﻣﺎن ) ) وَ ﻓِﻰ اَﻣْﻮاﻟِﻬِ ْ‬
‫)ذارﻳﺎت‪) (١٩/‬‬
‫ﻦ هﺎﺟَﺮَ اِﻟَ ْﻴﻬِﻢ‪) .‬ﺣﺸﺮ‪) (٩/‬‬
‫ﻏﺮﻳﺐ ﻧﻮازى ) ) ُﻳﺤِﺒﱡﻮنَ ﻣَ ْ‬
‫ﻔﺴﱠﺤُﻮا ﻓِﻰ‬
‫ﺟﺎ دادن ﻳﺎﺗﺮك ﺟﻠﺴﻪ هﻨﮕﺎم ورود اﻓﺮاد ﺗﺎزﻩ در ﻣﻜﺎن هﺎى ﻣﺤﺪود ) اِذا ﻗِﻴﻞَ ﻟَﻜُﻢ ْﺗَ َ‬
‫ا ْﻟﻤَﺠﺎﻟِﺲِ ﻓَﺎ ْﻓﺴَﺤُﻮا‪) .‬ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪) (١١/‬‬
‫ع اِﻟﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ‬
‫دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﺮآﺖ در راﻩ ﺧﺪا ﺁن هﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﻮﻋﻈﻪ وﺟﺪال ﻧﻴﻜﻮ) ُا ْد ُ‬
‫ﻜﻤَﺔ‪).‬ﻧﺤﻞ‪) (١٢٥/‬‬
‫رَﺑﱢﻚَ ﺑِﺎ ْﻟﺤِ ْ‬
‫ﺪﺗُﻢ‪) .‬ﻧﺤﻞ‪) (٩١/‬‬
‫ﻬﺪِاﻟﻠﱠﻪِ اِذا ﻋﺎهَ ْ‬
‫وﻓﺎى ﺑﻪ ﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ) اَ ْوﻓُﻮا ﺑِﻌَ ْ‬
‫ﻔﺢَ ا ْﻟﺠَﻤِﻴﻞ‪) .‬ﺣﺠﺮ‪) (٨٥/‬‬
‫ﺻﻔَﺢِ اْﻟﺼﱠ ْ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻴﻜﻮ و ﺑﺪون ﻣﻨﺖ از ﻣﺮدم ) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺟﺘَﻨِﺒُﻮا اﻟّﻄﺎﻏُﻮت‪) .‬ﺣﺠﺮ‪) (٣٦/‬‬
‫دورى از ﺳﺘﻤﮕﺮان ) وَا ْ‬
‫ﻢ ﻓﺎﻋِﻠِﻴﻦ )ﺣﻀﺮت ﻟﻮط ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از‬
‫ن ُآ ْﻨ ُﺘ ْ‬
‫ﻧﺸﺎن دادن و ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻘﻮى ) هﻮُﻻءِ ﺑَﻨﺎﺗِﻰ اِ ْ‬
‫ﮔﻨﺎﻩ ﻟﻮاط ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ازدواج ﺑﺎ دﺧﺘﺮان ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح آﺮد(‪) .‬ﺣﺠﺮ‪) (٧١/‬‬
‫ﺲ ﻋَﻠﻰ اَﻣْﻮاﻟِﻬِﻢ‪) .‬ﻳﻮﻧﺲ‪) ) (٨٨/‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻤِ ْ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺑﺮ ﻗﺪرتهﺎ ) رَﺑّﻨَﺎ ا ْ‬
‫ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺎن ﻧﻔﺮﻳﻦ آﺮد آﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر اﻣﻮال ﺁﻧﺎن را ﻧﺎﺑﻮد آﻨﺪ(‬
‫ﺣﻔﻆ ﻧﻴﺮوهﺎى ﺧﻮدى ) وَ ﻣﺎ اَﻧَﺎ ﺑِﻄﺎرِدِ ْاﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا‪) .‬هﻮد‪) ) (٢٩/‬ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﻳﻦ ﺑﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻰآﺮدﻧﺪ آﻪ ﻓﻘﺮاء را از دور ﺧﻮد ﺑﺮهﺎﻧﻨﺪ وﻟﻰ ﺁﻧﺎن ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ(‬
‫ﻣ ْﻨﻜِﺮوُن‪) .‬ذارﻳﺎت‪) (٢٥/‬‬
‫ﺠﻞٍ ﺣَﻨِﻴﺬ‪) .‬هﻮد‪ (٦٩/‬ﻗﺎلَ ﺳَﻼمٌ ﻗَ ْﻮمٌ ُ‬
‫ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮازى ﺳﺮﻳﻊ و ﻋﺎﻟﻰ ) وَ ﺟﺎءَ ﺑِﻌِ ْ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻬﻤﺎن را ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‬
‫ﻦ ﺧَ ْﻠﻔَﻚَ ﺁﻳَﺔ‪.‬‬
‫ﺣﻔﻆ ﺁﺛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن آﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺒﺮت دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ) ) ﻓَﺎ ْﻟﻴَ ْﻮمَ ُﻧﻨَﺠﱢﻴﻚَ ﺑِﺒَﺪَﻧِﻚَ ﻟِﺘَﻜُﻮنَ ﻟِﻤَ ْ‬
‫)ﻳﻮﻧﺲ‪) (٩٢/‬‬
 ‫ﻢ ﻗِ ْﺒﻠَﺔً وَ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺟﻌَﻠُﻮا ُﺑﻴُﻮﺗَ ُ‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮى ﺷﻴﻮﻩ هﺎى اﻣﻨﻴﺘﻰ و ﻣﻜﺘﺒﻰ در ﺷﻬﺮ ﺳﺎزى و ﻣﻌﻤﺎرى ) ) وَا ْ‬
‫اَﻗِﻴﻤُﻮاﻟﺼﱠﻠﻮة‪) .‬ﻳﻮﻧﺲ‪ ) (٨٧/‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ دﺳﺘﻮر ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﺧﺎﻧﻪ هﺎى ﺧﻮد را رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ هﻢﺑﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻦ ﻗَ ْﻮﻟِﻬﺎ‪) .‬ﻧﻤﻞ‪١٧/‬و‪ (١٨‬ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و ﻟﺒﺨﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اهﺎﻧﺖ زﻳﺮدﺳﺘﺎن ) ﻓَﺘَﺒَ ﱠ‬
‫ﺴﻢَ ﺿﺎﺣِﻜَﺎً ﻣِ ْ‬
‫ﻣﻮرﭼﻪهﺎ هﻤﻴﻨﻜﻪ دﻳﺪ ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن و ﻟﺸﻜﺮش در ﺣﺎل ﺣﺮآﺖ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮرﭼﻪهﺎ ﮔﻔﺖ اى‬
‫ﻣﻮرﭼﮕﺎن ﺑﻪ ﻻﻧﻪهﺎى ﺧﻮد روﻳﺪ آﻪ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺳﻠﻴﻤﺎن و ﻟﺸﻜﺮش ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻨﺪﻳﺪ(‬
‫ﻧﻌﻤﺖ هﺎى اﻟﻬﻰ را ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ او ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻧﻪ ﻋﻠﻢ و زﻳﺮآﻰ ﺧﻮد ) ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ از‬
‫ﻀﻞِ رَﺑﱢﻰ«‪) .‬ﻧﻤﻞ‪ (٤٠/‬وﻟﻰ ﻗﺎرون ﻣﻰﮔﻔﺖ هﺮ ﭼﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻦ ﻓَ ْ‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ »هﺬَا ﻣِ ْ‬
‫ﻪ ﻋَﻠﻰ ﻋِ ْﻠﻢٍ ﻋِ ْﻨﺪِى«‪) .‬ﻗﺼﺺ‪) (٧٨/‬‬
‫ﺧﻮدم ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردﻩام »اِﻧﱠﻤَﺎ اُوﺗِﻴ ُﺘ ُ‬
‫ﻬﻤَﺎ« )ﻗﺼﺺ‪ (٢٤/‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ‬
‫آﻤﻚ ﺑﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪان ) ﻓَﺴَﻘَﻰ ﻟَ ُ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻮد دو زن را دﻳﺪ آﻪ در آﻨﺎرى اﻳﺴﺘﺎدﻩاﻧﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﭼﺮا اﻳﻨﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩاﻳﺪ؟! ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ‬
‫ﭘﺪر ﭘﻴﺮى دارﻳﻢ آﻪ ﻗﺎدر ﺑﺮ آﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى او ﭼﻮﭘﺎﻧﻰ ﻣﻰآﻨﻴﻢ و ﭼﻮن اﻃﺮاف ﺁب‪ ،‬ﭼﻮﭘﺎﻧﺎن ﻣﺮد‬
‫زﻳﺎدﻧﺪ ﻣﺎ آﻨﺎر ﻣﻰاﻳﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺮدهﺎ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﻤﺎن را ﺁب دهﻴﻢ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ دو‬
‫ﺧﺎﻧﻢ آﺎر آﺮد(‬
‫ﺢ ﻣِﻨﱢﻰ« )ﻗﺼﺺ‪ .(٣٤/‬ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ ﺑﺮادرم در‬
‫هﻮَ اَ ْﻓﺼَ ُ‬
‫اﻗﺮار ﺑﻪ آﻤﺎﻻت دﻳﮕﺮان ) ُ‬
‫ﺑﻴﺎن از ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ(‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎى ﻓﺮدى در ﻗﺮﺁن‬

‫ك ﻟِﻌِﺒَﺎدَةِ رَﺑﱢﻪ اَﺣَﺪاً‪) .‬آﻬﻒ‪ ) (١١٠/‬و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻌﺎد )اﻳﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺸﺮِ ْ‬
‫اﺧﻼص در ﻋﻤﻞ ) وَ ﻻ ُﻳ ْ‬
‫ﻣ ْﺆﻣِﻦ‪) .‬ﻃﻪ‪) (١١٢/‬‬
‫هﻮَ ُ‬
‫ﻞ ﻣِﻦَ اﻟﺼّﺎﻟِﺤﺎتِ وَ ُ‬
‫ﻦ ﻳَ ْﻌﻤَ ْ‬
‫ﻏﻴﺐ() وَ ﻣَ ْ‬
‫ﻦ ﺑِﺪُﻋﺎﺋِﻚَ رَبﱢ ﺷَﻘِﻴّﺎً‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪) (٤/‬‬
‫ﻢ اَ ُآ ْ‬
‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﺧﺪا داﺷﺘﻦ) وَﻟَ ْ‬
‫ﺖ اِﻟَ ْﻴﻚَ رَبﱢ ﻟِﺘَ ْﺮﺿَﻰ‪) .‬ﻃﻪ‪) (٨٤/‬‬
‫ﻋﺠﻠﻪ در آﺎر ﺧﻴﺮ ) وَ ﻋَﺠِ ْﻠ ُ‬
‫ﺻﻄَﺒِ ْﺮ ﻟِﻌِﺒﺎدَﺗِﻪ‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪) (٦٥/‬‬
‫ﺪ ُﻩ وَا ْ‬
‫ﻋ ُﺒ ْ‬
‫ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ در ﻋﺒﺎدت ) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺼﺒِﺮ )ﺣﻀﺮت ﻳﻮﺳﻒ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ هﺮ آﺲ‬
‫ﻦ ﻳﱠﺘﱠﻖِ وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻪ ﻣَ ْ‬
‫ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺼﻴﺖ ) اِﻧﱠ ُ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ و ﻧﺎﮔﻮارى ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ آﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻰرﺳﺪ(‪).‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٩٠/‬‬
‫ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ در ﻣﺼﻴﺒﺖ ) ﻓَﺼَ ْﺒﺮٌ ﺟَﻤِﻴﻞٌ )ﺣﻀﺮت ﻳﻌﻘﻮب هﻤﻴﻨﻜﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﺎﮔﻮار ﻳﻮﺳﻒ را ﺷﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺻﺒﺮ ﺟﻤﻴﻞ ﻣﻰآﻨﻢ(‪).‬ﻳﻮﺳﻒ‪) (٨٣/‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺻﻼﺑﺖ ) ﺗَﺎﻟﻠﱠﻪِ َﻻَآِﻴﺪَنﱠ اَﺻْﻨﺎﻣَﻜُﻢ‪) .‬اﻧﺒﻴﺎ‪) (٥١/‬‬
 ‫ﻢ ﺧﺎﺷِﻌُﻮن‪) .‬ﻣﺆﻣﻨﻮن‪) (٢/‬‬
‫ﺧﺸﻮع و ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ در ﻧﻤﺎز) ﻓﻰ ﺻَﻠﻮاﺗِﻬِ ْ‬
‫ﺳﺤَﺎر‪) .‬ﻓﺮﻋﻮن‪) (١٦/‬‬
‫ﺴﺘَ ْﻐﻔِﺮِﻳﻦَ ﺑِ ْﺎﻻَ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﺳﺤﺮ ﺧﻴﺰى و اﺳﺘﻐﻔﺎر ) وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻢ ﻋِ ْﻨﺪَ رَﺳُﻮلِ اﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ادب داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺎن دﻳﻦ ) اِنﱠ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَ ُﻐﻀﱡﻮنَ اَﺻْﻮاﺗَ ُ‬
‫)ﺣﺠﺮات‪) (٣/‬‬
‫ﺁراﻣﺶ و ﻣﺘﺎﻧﺖ و وﻗﺎر در رﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ) ﻗﺮﺁن در ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮب ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﺎن آﺴﺎﻧﻰ‬
‫ﻤﺸُﻮنَ ﻋَﻠﻰَ ْاﻻَ ْرضِ هَ ْﻮﻧَﺎ( )‬
‫هﺴﺘﻨﺪ آﻪ روى زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺁراﻣﻰ و ﺗﻮاﺿﻊ ﺣﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪) .‬اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَ ْ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روى و ﺗﻌﺎدل در ﺑﺨﺸﺶ ) از ﺻﻔﺎت دﻳﮕﺮ ﻣﺮدان ﺧﺪا ﺁن اﺳﺖ هﻨﮕﺎم ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻪ اﺳﺮاف‬
‫ﻘﺘُﺮوُا وَ آﺎنَ ﺑَ ْﻴﻦَ ذﻟِﻚَ ﻗَﻮاﻣَﺎً«‪.‬‬
‫ﻢ ﻳَ ْ‬
‫ﺴﺮِﻓُﻮا وَ ﻟَ ْ‬
‫ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﺨﻞ ﻣﻰورزﻧﺪ‪» .‬اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ اِذا اَ ْﻧﻔَﻘُﻮا ﻟَﻢ ُﻳ ْ‬
‫)ﻓﺮﻗﺎن‪) (٦٧/‬‬
‫ﺗﺸﻜﺮ از ﻧﻌﻤﺖ هﺎى اﻟﻬﻰ و ﺑﺎزﮔﻮ آﺮدن ﺁﻧﻬﺎ ) وَ اَﻣّﺎ ﺑِﻨِ ْﻌﻤَﺔِ رَﺑﱢﻚَ ﻓَﺤَﺪﱢث‪) .‬ﺿﺤﻰ‪) (١١/‬‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨُﻮن‪) .‬اﺑﺮاهﻴﻢ‪) (١١/‬‬
‫ﺗﻮآﻞ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ) ) وَ ﻋَﻠﻰَ اﻟﻠﱠﻪِ ﻓَ ْﻠﻴَﺘَﻮَآﱠﻞِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺳﻌَﻮا اِﻟﻰ ذِ ْآﺮِ اﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﺟﻤﻌﻪ‪) (٩/‬‬
‫ﺷﺘﺎب ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ) ) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺬ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪ‪) .‬ﻧﺤﻞ‪) (٩٨/‬‬
‫ﺳﺘَﻌِ ْ‬
‫ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ) ) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺴﺮِ ُﻳﺴْﺮا‪) .‬اﻧﺸﺮاح‪) (٦/‬‬
‫ﻤﺘﱠﻘِﻴﻦ‪) .‬اﻋﺮاف‪ (١٢٨/‬اِنﱠ ﻣَﻊَ ا ْﻟ ُﻌ ْ‬
‫ﺔ ﻟِ ْﻠ ُ‬
‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ روﺷﻦ ) ) وَ اﻟْﻌﺎﻗِﺒَ ُ‬
‫ﻦ دُونِ اﻟﻨّﺎسِ ﻓَﺘَﻤَﻨﱠﻮُاا ْﻟﻤَﻮْت‪) .‬‬
‫ﻢ اَ ْوﻟِﻴﺎءُاﻟﻠﱠﻪِ ﻣِ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ اَﻧﱠ ُ‬
‫ﻤ ُﺘ ْ‬
‫ن زَﻋَ ْ‬
‫ﻧﺘﺮﺳﻴﺪن از ﻣﺮگ و ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺑﺮاى ﺁن ) اِ ْ‬
‫ﺟﻤﻌﻪ‪) (٦/‬‬
‫ﺗﺰآﻴﻪ و ﺧﻮدﺳﺎزى و داﺷﺘﻦ ﻧﻔﺲ و روح ﺁرام‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدات ﺷﺒﺎﻧﻪ و ﺗﻼوت ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺗﻴﻞ ﺑﻪ ﻗﺪر اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ آﻠﻤﻪ ﺣﻖ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺑﺮ ﺁن‪،‬‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮى‪ ،‬ﻋﻔﻮ هﻨﮕﺎم ﻏﻀﺐ‪ ،‬دﻋﺎ ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ و ذرﻳﻪ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬روح ﭘﺎك داﺷﺘﻦ و ﻳﺎد ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫و ﺻﺪهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از ﻣﻌﺮوفهﺎى ﺷﺨﺼﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮوفهﺎى ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ در ﻗﺮﺁن‬

‫در ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺳﻔﺎرﺷﺎﺗﻰ ﺷﺪﻩ آﻪ ﻣﺎ ﮔﻮﺷﻪاى از ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺮوف هﺎى‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺸﺮِآَﺔ‪.‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫ﻦ ُ‬
‫ﻣ ْﺆﻣِﻨَﺔٌ ﺧَ ْﻴﺮٌ ﻣِ ْ‬
‫در اﻧﺘﺨﺎب هﻤﺴﺮ اﺻﻞ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ و اﻳﻤﺎن اوﺳﺖ ﻧﻪ ﺷﻜﻞ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ( وَ َﻻَﻣَﺔٌ ُ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٢١/‬‬
‫ﺖ ُاﻣﱡﻚِ ﺑَﻐِﻴّﺎ‪) .‬ﻣﺮﻳﻢ‪) (٢٨/‬‬
‫ﻣﺮَءَ ﺳَ ْﻮءٍ وَ ﻣﺎ آﺎﻧَ ْ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﻤﺴﺮ در ﭘﺎآﺪاﻣﻨﻰ او ﻧﻘﺶ دارد( ﻣﺎ آﺎنَ اَﺑُﻮكِ ا ْ‬
‫ﺷﻖﱠ ﻋَﻠَﻴْﻚ‪.‬‬
‫ن اَ ُ‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﻣﻬﺮﻳﻪ را در ﻗﺮاردادهﺎ ﺟﻮرى ﺗﻨﻈﻴﻢ آﻨﻴﺪ آﻪ داﻣﺎد در ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد( وَ ﻣﺎ ُارِﻳ ُ‬
‫)ﻗﺼﺺ‪) (٢٧/‬‬
 ‫ﺁﻣﻴﺰش ﺟﻨﺴﻰ ﻣﻘﺪﻣﻪاى ﺑﺮاى ذﺧﻴﺮﻩ ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﻧﺴﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻬﻮﺗﺮاﻧﻰ ﺑﺪون هﺪف(‬
‫ﻔﺴِﻜُﻢ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٢٣/‬‬
‫ﻢ وَ ﻗَﺪﱢﻣُﻮا ِﻻَ ْﻧ ُ‬
‫ﻢ اَﻧﱠﻰ ﺷِ ْﺌ ُﺘ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻓَﺎﺗُﻮا ﺣَ ْﺮﺛَ ُ‬
‫ل ﻗَﻮّاﻣُﻮنَ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻨﱢﺴﺂءِ ‪ ...‬وَ‬
‫زن ﺗﺤﺖ ﺗﻜﻔﻞ ﻣﺮد اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﻰ زن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮد ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد( اَﻟﺮﱢﺟﺎ ُ‬
‫ﻦ اَﻣْﻮاﻟِﻬِﻢ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٣٤/‬‬
‫ﺑِﻤﺎ اَ ْﻧﻔَﻘُﻮا ﻣِ ْ‬
‫هﻦﱠ ﺑِﺎ ْﻟﻤَ ْﻌﺮُوف‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (١٩/‬‬
‫زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﺪ( ﻋﺎﺷِﺮ ُو ُ‬
‫ﻣﺎدران دو ﺳﺎل ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺷﻴﺮ دهﻨﺪ( ﺣَ ْﻮﻟَ ْﻴﻦِ آﺎﻣِﻠَﻴْﻦ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٣٤/‬‬
‫ﻘﺘِﺮِ‬‫ﻣﻘﺪار ﺧﺮﺟﻰ ﻣﺮد ﺑﻪ هﻤﺴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ درﺁﻣﺪ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ( ﻋَﻠَﻰ ا ْﻟﻤُﻮﺳِﻊِ ﻗَﺪَ ُر ُﻩ وَ ﻋَﻠَﻰ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻤْ‬
‫ﻗَﺪَرُﻩ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ‪) (٢٣٦/‬‬
‫اﮔﺮ از ﭘﻴﺪاﻳﺶ آﺪورت ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻳﺪ دادﮔﺎﻩ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ دهﻴﺪ و ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن در ﻣﻴﺎن‬
‫هﻠِﻬَﺎ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٣٥/‬‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫هﻠِﻪِ وَ ﺣَﻜَﻤَﺎً ﻣِ ْ‬ ‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ( ﻓَﺎ ْﺑﻌَﺜُﻮا ﺣَﻜَﻤَﺎً ﻣِ ْ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﻬﻦّ‪.‬‬
‫ﻢ ﻟِﺒﺎسٌ ﻟَ ُ‬
‫ﻢ وَ اَ ْﻧ ُﺘ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫هﻦﱠ ﻟِﺒﺎسٌ ﻟَ ُ‬
‫زن و ﻣﺮد ﻟﺒﺎس ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ( ُ‬
‫)ﺑﻘﺮﻩ‪) (١٨٧/‬‬
‫ﻋﻔﺖ و ﺣﺠﺎب و ﻧﺸﺎن ﻧﺪادن ﻣﻮاﺿﻊ زﻳﻨﺖ و ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻰ ﻧﻜﺮدن و ﺑﺎ آﺮﺷﻤﻪ ﺣﺮف ﻧﺰدن و ﺑﺎ ﺣﻴﺎ راﻩ رﻓﺘﻦ‬
‫و ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻧﺸﺪن از ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻗﺮﺁن ﺑﻪ زﻧﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى هﺮ ﻳﻚ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ﺻﺮﻳﺤﻰ دارﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى ﻣﻌﺮوفهﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‬

‫اﻃﺎﻋﺖ از رﺳﻮل ﺧﺪا و اوﻟﻰ اﻻﻣﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ رهﺒﺮان ﻣﻌﺼﻮم؛) اَﻃِﻴﻌُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ وَ اَﻃِﻴﻌُﻮاا ْﻟﺮﱠﺳُﻮلَ وَ اُوﻟِﻰ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻣﺮِ‬
‫ﻣِ ْﻨﻜُﻢ‪) .‬ﻧﺴﺎء‪) (٥٩/‬‬
‫ﻋﺘَﺼَﻤُﻮا ﺑِﺤَ ْﺒﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ ﺟَﻤِﻴﻌَﺎً وَ ﻻﺗَﻔَﺮﱠﻗُﻮا‪) .‬ﺁل‬
‫وﺣﺪت و دورى از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺁن؛) وَا ْ‬
‫ﻋﻤﺮان‪) (١٠٣/‬‬
‫ﺪهِﻨُﻮن‪) .‬ﻗﻠﻢ‪) (٩/‬‬
‫ﻦ ﻓَ ُﻴ ْ‬
‫ﺪهِ ُ‬
‫ﺻﻼﺑﺖ و ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ هﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎزش ﻣﻨﻔﻰ؛) وَدﱡوا ﻟَ ْﻮ ُﺗ ْ‬
‫ﻢ اﻟّﻨﺎر‪) .‬هﻮد‪) (١١٣/‬‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻜﺮدن ﺑﻪ اﺑﺮ ﻗﺪرت هﺎ؛) وَ ﻻﺗَ ْﺮآَﻨُﻮا اِﻟﻰَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻇَﻠَﻤُﻮا ﻓَﺘَﻤَﺴﱠ ُ‬
‫ﻜﻔّﺎرِ ُرﺣَﻤﺂ ُء ﺑَ ْﻴﻨَﻬُﻢ‪) .‬ﻓﺘﺢ‪) (٢٩/‬‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻔﺎر و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن؛) اَﺷِﺪّﺁ ُء ﻋَﻠَﻰ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺴﺠِﺪَاً‬
‫اﻧﻬﺪام ﻣﺮاآﺰ ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮔﺮان ﺗﺤﺖ هﺮ ﻧﺎم و ﻋﻨﻮان) ‪ a‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﺗﱠﺨَﺬُوا ﻣَ ْ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٠٧/‬‬
‫ﻔﺮِﻳﻘَﺎً ﺑَ ْﻴﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻔﺮَاً وَ ﺗَ ْ‬
‫ﺿِﺮاراً وَ ُآ ْ‬
‫ﻜﻔْﺮ‪) .‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١٢/‬‬
‫ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻴﻪ رهﺒﺮان آﻔﺮ؛) ﻓَﻘﺎﺗِﻠُﻮا اَﺋِﻤﱠﺔَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻦ ُﻗﻮﱠة‪.‬‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﺳﺘَﻄَ ْﻌ ُﺘ ْ‬
‫ﻢ ﻣَﺎا ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺁﻣﺎدﮔﻰ در ﻋﺎﻟﻰ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺮاى دﻓﺎع از ارزﺷﻬﺎ؛) وَ اَﻋِﺪﱡوا ﻟَ ُ‬
‫)اﻧﻔﺎل‪) (٦٠/‬‬
‫ﺑﺮاﺋﺖ از ﻣﺸﺮآﻴﻦ؛) ﺑَﺮاﺋَﺔٌ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﻪِ وَ رَﺳُﻮﻟِﻪ ‪) ...‬ﺗﻮﺑﻪ‪) (١/‬‬
 ‫ﻢ ﺑِﺎ ْﻟﻘِﺴْﻂ‪) .‬ﻣﺎﺋﺪﻩ‪) (٤٢/‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻢ ﺑَ ْﻴﻨَ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺣُ‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻋﺎدﻻﻧﻪ؛) ﻓَﺎ ْ‬
‫ﺢ ﻟَﻬَﺎ‪) .‬اﻧﻔﺎل‪) (٦١/‬‬
‫ﺟﻨَ ْ‬
‫ن ﺟَﻨَﺤُﻮا ﻟِ ْﻠﺴﱠ ْﻠﻢِ ﻓَﺎ ْ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺻﻠﺢ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ؛) وَ اِ ْ‬
‫هﻮَاﻟﱠﺬِى اَﻳﱠﺪَكَ‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻗﺮار دادن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎى واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪﺷﺮق و ﻏﺮب؛) ُ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ‪) .‬اﻧﻔﺎل‪) (٦٢/‬‬
‫ﺼﺮِﻩِ وَ ﺑِﺎ ْﻟ ُ‬
‫ﺑِﻨَ ْ‬
‫ﻢ ﻓِﻰ‬
‫ه ْ‬
‫ن ﻣَﻜﱠﻨّﺎ ُ‬
‫اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز و زآﻮة و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف را در رأس وﻇﺎﻳﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺮار دادن؛) اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ اِ ْ‬
‫ﻤ ْﻨﻜَﺮ‪) .‬ﺣﺞ‪) (٤١/‬‬
‫ْاﻻَ ْرضِ اَﻗﺎﻣُﻮا ْاﻟﺼﱠﻠﻮةَ وَ اﺗَﻮُا ا ْﻟﺰﱠآﺎةَ وَ اَﻣَﺮُوا ﺑِﺎ ْﻟﻤَﻌْﺮ ُوفِ وَﻧَﻬَﻮا ﻋَﻦِ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻔﺮُوا اﺧِﺮَﻩ‪).‬ﺁل ﻋﻤﺮان‪(٧٢/‬‬
‫ﺟﻪَ ْاﻟّﻨَﻬﺎرِ وَ ا ْآ ُ‬
‫ﺁﮔﺎهﻰ ﺑﺮ اهﺪاف دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ( اﻣَﻨُﻮا وَ ْ‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻳﻬﻮد ﺑﺮاى ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﺗﻮﻃﺌﻪاى را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى آﺮدﻧﺪ و ﺁن اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ‬
‫ﻃﺮف ﺻﺒﺢ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻰروﻳﻢ و اﻳﻤﺎن ﻣﻰﺁورﻳﻢ وﻟﻰ ﺁﺧﺮ روز ﺑﺎز ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ و در‬
‫اﻳﻦ آﺎر ﺑﻪ دو هﺪف ﻣﻰ رﺳﻴﻢ ﻳﻜﻰ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن ﻧﻤﻰ اﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺎ آﻪ ﺻﺒﺢ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﻏﺮوب ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﻼم ﺣﺮف ﺣﺴﺎﺑﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ روﺣﻴﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻰآﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ اﺳﻼم ﻣﻜﺘﺐ ﻏﻨﻰ و‬
‫آﺎﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﭼﺮا ﺑﺰرﮔﺎن ﻳﻬﻮد را آﻪ هﻤﻪ اهﻞ ﻋﻠﻢ و آﺘﺎب ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺬب ﻧﻜﺮد ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ وﺣﻰ از‬
‫اﻳﻦ اﻳﻤﺎن ﺗﻮﻃﺌﻪاى ﭘﺮدﻩ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺖ ﻧﻪ از اﻳﻤﺎن ﺻﺒﺢ ﻋﻠﻤﺎى ﻳﻬﻮد ﺷﺎد ﺷﻮﻳﺪ و ﻧﻪ‬
‫از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻏﺮوب ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻴﺪ(‬

‫ﻣﻨﻜﺮ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫هﺮآﺎرى را آﻪ ﻋﻘﻞ و دﻳﻦ ﺑﺪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات را ﻧﻤﻰﺗﻮان ﻣﺤﺪود آﺮد‪ .‬در ﻗﺮﺁن‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺷﻤﺎرﻩ آﺮدن و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ هﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬آﺎر ﺳﺎدﻩاى‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻨﻜﺮى ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮدش ﻧﻤﻰداﻧﺪ آﻪ ﻣﻨﻜﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﺪ‪ .‬اﺳﺮاف‬
‫در ‪ :‬ﺷﺴﺘﺸﻮ و وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺑﻰروﻳﻪ ﻧﺎن و ﻣﻴﻮﻩ و ﻟﺒﺎس و آﺎﻏﺬ‪ ،‬ﭘﺮﺧﻮرى‪ ،‬ﭘﺎرك ﻧﺎﺑﺠﺎى‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻦ ﺁﺷﻐﺎل در ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺳﺪ ﻣﻌﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻮق زدن و ﮔﺎزدادن ﻧﺎﺑﺠﺎ آﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ‬
‫ﻣﺮدم ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻟﺒﺎس ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ را در ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎر و هﺮ دود دﻳﮕﺮى آﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﺳﺮاف و‬
‫ﺿﺮر ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻰ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻨﻔﺲ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻰ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ هﻮاﻳﻰ هﻢﻧﺸﻴﻨﺎن و ﺁﻟﻮدﻩآﺮدن هﻮاى‬
‫ﻣﻄﻠﻮب و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁن ﺑﻪ هﻮاى دودﺁﻟﻮد از ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺮدم ﺁن را ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى ﻏﻠﻂ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺶﺁﻣﻮزان در هﻮاى ﺻﺒﺢ آﻪ ﺗﺎزﻩ ﻧﻔﺲ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﺻﺒﺤﺎﻧﻪﺧﻮردﻩ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺳﺎدﻩ و ﺳﻄﺤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﻇﻬﺮ آﻪ‬
‫هﻮاى ﮔﺮم و ﻣﻐﺰ ﺧﺴﺘﻪ و ﺷﻜﻢ ﮔﺮﺳﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦ رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬زﺑﺎن و درﺳﻬﺎى ﺳﺨﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ و اﺗﻼف ﻋﻤﺮ‬
‫ﺁﻧﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺁرى ! اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
‫رهﺎ آﺮدن ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل در دﺳﺖ اﻓﺮاد ﻏﻴﺮاﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻰ ﻧﻜﺮدن‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ اﺳﺘﺎد در آﻼس‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻔﻴﺪ روى ﻣﻨﺒﺮ‪ ،‬ﻃﻮل دادن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ آﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﻠﻮت ﺷﺪن ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎز آﺮدن‬
‫ﭘﻨﺠﺮﻩهﺎى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ هﻤﺴﺎﻳﻪ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺪ ﺻﺪا زدن‪ ،‬ﺳﻮءﻇﻦ و رﻳﺨﺘﻦ ﺑﺮف در آﻮﭼﻪ‬
‫و ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻟﻰ آﺮدن زﻳﺮآﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑﺎن و ﺟﺰء ﻣﻨﺰل ﺁوردن‪ ،‬رﻳﺨﺘﻦ ﺁب ﭘﻨﻴﺮ ﭘﺎى درﺧﺘﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺰاﺣﻤﺘﻬﺎى ﺗﻠﻔﻨﻰ و ﺑﻴﺪارآﺮدن دﻳﮕﺮان از ﺧﻮاب‪ ،‬ﻏﻴﺮ از اذان ﺻﺪا را ﺑﻠﻨﺪ آﺮدن‪ ،‬در ﮔﺰارﺷﻬﺎ ﺁﻣﺎر دروغ‬
‫دادن‪ ،‬ﺗﻤﻠﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ آﺮدن‪ ،‬ﺑﺪون آﺎر اﺿﺎﻓﻪ دﺳﺘﻤﺰد اﺿﺎﻓﻰ از دوﻟﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان دادن‪ ،‬ﺧﺎرج از‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﻴﺰى ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻰ وﻗﺖ ﺗﻠﻔﻦ زدن‪ ،‬ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮى‬
‫آﺎرﮔﺮ ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ آﺎرى آﻪ ﺑﺎ او ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺪادن وام و ﺑﺪهﻰ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺣﻘﺸﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ و دادن رﺑﺎ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﺣﻖ ﺧﻮردن و ﺻﺪهﺎ و ﺻﺪهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ آﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ؛ وﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻨﻜﺮ و ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ و ﻟﺬا در ﺻﺪد‬
‫ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ و ﺗﺴﻮﻳﻪ و ﺟﺒﺮان هﻢ ﺑﺮﻧﻤﻰﺁﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮات در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺟﻨﺒﻪ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ و آﻠﻴﺪى دارﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻣﻨﻜﺮات ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ آﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮات اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﺟﻨﺒﻪ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ دارد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﻪ آﻢﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﭼﺮا آﻢ ﻓﺮوﺷﻰ ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﺪارﻳﺪ؟") اَﻻ ﻳَ ُ‬
‫ﻈﻦﱡ‬
‫ﻢ ﻣَ ْﺒﻌُﻮﺛُﻮنَ * ﻟِﻴَ ْﻮمٍ ﻋَﻈِﻴﻢٍ ‪) .‬ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ‪ ٤ /‬و ‪) (٥‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫اُوﻟﺌِﻚَ اَﻧﱠ ُ‬
‫و ﻳﺎ ﺑﺮاى اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ‪":‬ﻧﻤﺎز ﺑﻪﭘﺎ دار آﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ !") اَﻗِﻢِ ا ْﻟﺼﱠﻠﻮةَ ﻟِﺬِ ْآﺮِى * اِنﱠ‬
‫ا ْﻟﺴّﺎﻋَﺔَ ﺁﺗِﻴَﺔ‪)....‬ﻃﻪ ‪ ١٥ /‬و ‪) (١٤‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﺎر اﻧﺒﻴﺎ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻣﺮدم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺤﺚ ﺷﻴﻮﻩهﺎ و اهﺮﻣﻬﺎ در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎرﻩ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات اﻋﺘﻘﺎدى‬

 ‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻓﻬﺮﺳﺘﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻣﺮدم را ﺑﺮﺷﻤﺎرﻳﻢ و ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺁن را ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺘﻰ دﻳﮕﺮ‬
‫واﮔﺬارﻳﻢ ‪:‬‬

‫ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺁن از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺑﻴﺎن "دون اﻟﻠّﻪ ‪ ،‬و دوﻧﻪ " اﻧﺘﻘﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن از‬
‫ﺠﻌَﻠُﻮنَ ﻟِﻠﱠﻪِ ا ْﻟﺒَﻨﺎت ‪ /‬ﻧﺤﻞ ‪ ،) ٥٧ /‬ﺑﻌﻀﻰ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را‬
‫ﻣﻨﻜﺮات ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا دادن) وَ ﻳَ ْ‬
‫ﻦ اﻟﻠﱠﻪ ‪ /‬ﺗﻮﺑﻪ ‪ ،) ٣٠ /‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را دﺧﺘﺮان ﺧﺪا ﭘﻨﺪاﺷﺘﻦ)‬
‫ﻋﺰَ ْﻳﺮٌ ا ْﺑ ُ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪا داﻧﺴﺘﻦ) وَ ﻗﺎَﻟﺖِ ا ْﻟﻴَﻬُﻮ ُد ُ‬
‫ﻦ‬
‫ﺤ ُ‬
‫ﻢ ﺑِﺎ ْﻟﺒَﻨِﻴﻦَ وَاﺗﱠﺨَﺬَ ﻣِﻦَ ا ْﻟﻤَﻼﺋِﻜَﺔِ اِﻧﺎﺛﺎً ‪ /‬اﺳﺮاء ‪ ،) ٤٠ /‬ﺧﺪا را ﻓﻘﻴﺮ ) اِنﱠ اﻟﻠﱠﻪَ ﻓَﻘِﻴﺮٌ وَ ﻧَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ رَﺑﱡ ُ‬
‫اَﻓَﺎَﺻْﻔﺎ ُآ ْ‬
‫ﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﻣَ ْﻐﻠُﻮﻟَﻪ ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪ ، ) ٦٤ /‬ﺑﺸﺪت‬
‫ﻏﻨِﻴﺎء ‪ /‬ﺁل ﻋﻤﺮان ‪ ) ١٨١ /‬و ﻳﺎ دﺳﺖ ﺧﺪا را ﺑﺴﺘﻪ داﻧﺴﺘﻦ ) ﻳَ ُ‬
‫اَ ْ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن واژﻩهﺎى ﺗﻜﺒﻴﺮ و ﺗﻬﻠﻴﻞ و ﺗﺤﻤﻴﺪ و ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ آﻠﻤﻪ ﻣﺒﺎرآﻪ‬
‫ﺳﺒْﺤﺎنَ اﻟﻠﱠﻪِ ﻋَﻤﱠﺎ ﻳَﺼِﻔُﻮنَ" ؛ ﻣﻨﺰﻩ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺗﻌﺒﻴﺮات و ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠّﻪ« ﺗﻜﻴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ؛ " ُ‬
‫ﻧﺎرواﻳﻰ آﻪ ﻣﻨﺤﺮﻓﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪" :‬اﻧﺒﻴﺎ ﺑﺮاى ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﺮدم ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ‬
‫هﺴﺘﻰ دارﻧﺪ‪ .‬هﺪف اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ روى اﺻﻼح ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻗﺮﺁن روى ﺁن ﺗﻜﻴﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﻦ‬
‫ﺤ ُ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ را ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺁوردﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺧﻮد را ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﺪا داﻧﺴﺘﻦ ) ﻧَ ْ‬
‫ﻢ‬
‫ه ْ‬
‫ﻜ ُﺘﻤُﻮنَ ا ْﻟﺤَﻖﱠ وَ ُ‬
‫اَﺑْﻨﺎ ُء اﻟﻠﱠﻪِ وَ اَﺣِﺒّﺂءُﻩ ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪ ) ١٨ /‬؛ آﺘﻤﺎن ﺣﻘﺎﻳﻖ آﺮدن ) وَ اِنﱠ ﻓَﺮِﻳﻘَﺎً ﻣِ ْﻨﻬُﻢ ﻟَﻴَ ْ‬
‫ﻳَ ْﻌﻠَﻤُﻮن ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ) ١٤٦ /‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺑﺸﺎرﺗﻬﺎى آﺘﺐ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم را ﭼﻨﺎن ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ‬
‫ﻢ ا ْﻟﻜِﺘﺎبَ ﻳَ ْﻌﺮِﻓُﻮﻧَﻪ آَﻤﺎ ﻳَ ْﻌﺮِﻓُﻮنَ اَﺑْﻨﺎءَهُﻢ‬
‫ه ُ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺣﻀﺮت را ﻣﺜﻞ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ) اَﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﺗَﻴْﻨﺎ ُ‬
‫ﺤﺮٌ‬
‫ﻢ ﺑِﺎ ْﻟﺒَﻴﱢﻨﺎتِ ﻗﺎﻟُﻮا هﺬا ﺳِ ْ‬
‫ه ْ‬
‫‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪ ،) ١٤٦ /‬وﻟﻰ هﻤﻴﻦ آﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺁﻣﺪ ﻣﻨﻜﺮ او ﺷﺪﻧﺪ) ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﺟَﺂءَ ُ‬
‫ﻔﺘَﺮُونَ ﻋَﻠﻰَ اﻟﻠﱠﻪِ ا ْﻟﻜَﺬِب ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪) ١٠٣ /‬؛ ﺗﺤﺮﻳﻒ آﺮدن‬
‫ﻣﺒِﻴﻦ ‪ /‬ﺻﻒ ‪ () ٦ /‬؛ اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﺧﺪا) ) ﻳَ ْ‬
‫ُ‬
‫ﻜ ُﺘﺒُﻮنَ‬
‫آﺘﺐ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ) ) ُﻳﺤَﺮﱢﻓُﻮنَ ا ْﻟﻜَﻠِﻢَ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪) ٤٦ /‬؛ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎى ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ دادن) ) ﻳَ ْ‬
‫ﻦ ﻋِ ْﻨﺪِ اﻟﻠﱠﻪ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ٧٩ /‬؛ ﺗﻘﻠﻴﺪ آﺮدن از ﻧﻴﺎآﺎن) ) وَﺟَﺪْﻧﺎ اﺑَﺎءَﻧﺎ ﻋَﻠﻰ‬
‫ﻢ ُﺛﻢﱠ ﻳَﻘُﻮﻟُﻮنَ هﺬا ﻣِ ْ‬
‫ا ْﻟﻜِﺘﺎبَ ﺑِﺎَ ْﻳﺪِﻳﻬِ ْ‬
‫ﻻﺣْﺒﺎر ‪ /‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) ٣٤ /‬؛‬
‫ُاﻣﱠﺔٍ‪ / ...‬زﺧﺮف ‪) ٢٣ /‬؛ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻌﻀﻰ ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ از دﻳﻦ) ) اِنﱠ آَﺜِﻴﺮً ﻣِﻦَ ْا َ‬
‫هﻞَ ا ْﻟﻜِﺘَﺎبِ ﻻ ﺗَ ْﻐ ُﻠُﻮا‬
‫ن ُﻳﺒَﺪّﻟُﻮا آِﻼمَ اﻟﻠﱠﻪ ‪ /‬ﻓﺘﺢ ‪ ) ١٥ /‬و ﻏﻠﻮ آﺮدن) ) ﻳﺎ اَ ْ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا) ) اِ ْ‬
‫ﻦ ﻣَ ْﺮﻳَﻢ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪ ) ١٧١ /‬درﺑﺎرﻩ‬
‫ﺢ ﻋِﻴﺴَﻰ ا ْﺑ ُ‬
‫ﻤﺴِﻴ ُ‬
‫ﻢ وَ ﻻ ﺗَﻘُﻮ ُﻟﻮا ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ اِﻻﱠ ا ْﻟﺤَﻖﱠ اِﻧﱠﻤﺎ ا ْﻟ َ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻓﻰ دِﻳﻨِ ُ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى دﻳﮕﺮى از ﻣﻨﻜﺮات اﻋﺘﻘﺎدى اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺮﺁن ﻣﺠﻴﺪ ﻣﻄﺮح و ﭘﺎﺳﺦ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﻪ هﻤﻪ ﺧﺮاﻓﺎت اﺷﺎرﻩ آﻨﻴﻢ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﮕﺎهﻰ ﺑﻪ ﺁﻳﺎت ﺳﻮرﻩ اﻧﻌﺎم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى ﺧﺮاﻓﺎت رﻓﺘﺎرى ﺣﺘﻰ در ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻜﺮّر ﻣﻄﺮح‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﺪﻩاى ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﮔﻮﺷﺖ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ را ﺣﻼل و ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮش را ﺣﺮام و ﻳﺎ‬
 ‫ﻗﺴﻤﺘﻰ را ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮدان و ﺑﺨﺸﻰ را ﻣﺨﺼﻮص زﻧﺎن ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ) ) وَ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻣﺎ ﻓﻰ ُﺑﻄُﻮنِ هﺬِﻩِ‬
‫ﻣﺤَﺮﱠمٌ ﻋَﻠﻰ اَزْواﺟِﻨَﺎ ‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪ ) ١٣٩ /‬آﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪" :‬ﺁﻳﺎ ﺧﺪاﺑﻪ‬
‫ﺬآُﻮرِﻧﺎ وَ ُ‬
‫ْاﻻَ ْﻧﻌَﺎمِ ﺧﺎﻟِﺼَﺔٌ ﻟِ ُ‬
‫ﻔﺘَﺮُون ‪/‬‬
‫م ﻋَﻠَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ ﺗَ ْ‬
‫ﻢ اَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻪ اَذِنَ ﻟَ ُ‬
‫ﺷﻤﺎ اﺟﺎزﻩ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را دادﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﺪا اﻓﺘﺮا ﻣﻰﺑﻨﺪﻳﺪ ؟") ) ﺁﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻳﻮﻧﺲ ‪) ٥٩ /‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎت ﺟﺪﻳﺪى ﻣﻄﺮح اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﺑﺮاى ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ آﻪ ﺑﺤﻤﺪﷲ ﻗﻴﺎم هﻢ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻻزم ﻣﻰداﻧﻢ ﺑﻪ هﻤﻪ اﻗﺸﺎر ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ‬
‫ﺳﻔﺎرش آﻨﻢ آﻪ هﻤﻮارﻩ ﺗﻠﻔﻦ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎس ﻣﺘﻘﻰ را هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اى آﺎش هﺮﺳﺎل‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺆاﻟﻬﺎ و ﭘﺎﺳﺨﻬﺎ ﭼﺎپ ﻣﻰﺷﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اى آﺎش ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ‬
‫ﺑﺮاى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻟﻬﺎ ﮔﺎم ﺟﺪىﺗﺮى ﺑﺮﻣﻰداﺷﺖ‪ .‬و اى آﺎش از ﻃﺮف ارﺷﺎد و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺟﺎهﺎﻳﻰ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﺎﻧﻪ روزى ﻓﺮاهﻢ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮى ﺳﺆاﻟﻬﺎى ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺤﻤﺪاﷲ ﺣﺮآﺘﻬﺎﻳﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ در اﻧﺘﻈﺎر وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮى هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﺮض را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺪادم"‪ .‬و ﻧﺴﺨﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺸﻰ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎل و ﺟﺎن ﻣﺮﻳﺾ ﺑﺎزى ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﺎد ﻳﺎ روﺣﺎﻧﻰ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰآﺸﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ" و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻳﺎ ﻓﺘﻮاى ﺧﻼف ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﺪ و‬
‫ﻣﺴﻴﺮ را آﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮدم ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻋﻤﺮى راﻩ اﻧﺤﺮاف ﻣﻰروﻧﺪ و در ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ واﺟﺒﺎت ﺧﻮد آﻮﺗﺎهﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻴﺎ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ازدواﺟﺸﺎن را‬
‫ﻣﻄﺮح آﻨﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﻨﻜﺮات ﺁﻟﻮدﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻓﺮادى از ﺑﻰﺳﻮادان ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺮآﻼس درس‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻰﺳﻮاد‬
‫ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﺠﺎﻟﺖ‪ ،‬ﮔﻮاهﻰ ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻰدهﻨﺪ و ﻳﺎ اﻣﻀﺎى ﺧﻼف ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮﭼﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ آﻠﻰﺗﺮ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻴﺎ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁﻧﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎآﺘﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﺎهﻰ در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻰارادﻩ و ﺧﺠﺎﻟﺘﻰ‪ ،‬ﺧﻄﺮﻧﺎآﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺮاى‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﺎﺻﻼﺑﺖ و ﺑﺎ ﻋﺰم ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﻗﺮار ﻣﻰدهﻨﺪ و هﺮ آﺎرى آﻪ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻰﺁورﻧﺪ؛ ﻟﺬا وﻇﻴﻔﻪ واﻟﺪﻳﻦ و ﻣﺮﺑﻴﺎن ﻣﺪارس اﺳﺖ آﻪ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ را از ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻧﺠﺎت دهﻨﺪ؛ زﻳﺮا‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺴﺎد و ﻣﻨﻜﺮى ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻳﺸﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎ و ﻳﺎ ﺗﺮك واﺟﺒﺎت‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﻮد آﻢ ﺑﻴﻨﻰ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﺎﺑﺠﺎﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻗﺮﺁن‪ ،‬رواﻳﺎت و رﺳﺎﻟﻪهﺎى ﻋﻤﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و اﺣﻜﺎم ﺑﻰﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
 ‫»ﺣﻴﺎ دو ﻧﻮع اﺳﺖ؛ ﺣﻴﺎﻳﻰ آﻪ از ﻋﻘﻞ رﻳﺸﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺣﻴﺎﻳﻰ آﻪ از ﺳﺎدﮔﻰ و ﺣﻤﺎﻗﺖ رﻳﺸﻪ‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ )«.‬اﻟﺤﻴﺎء ﺣﻴﺎء ان ﺣﻴﺎء ﻋﻘﻞ و ﺣﻴﺎء ﺣﻤﻖ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ج ‪ / ٧١‬ص ‪) ٣٣١‬‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫در ﻣﺴﺠﺪى ﭘﺮﺟﻤﻌﻴّﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻋﺎﻟﻤﻰ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪم آﻪ در وﺳﻂ‬
‫ﺳﻮرﻩ ﺣﻤﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ آﺮدن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﻼم ﻧﻤﻮد آﻪ وﺿﻮ ﻧﺪارد و ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻓﺮادى ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ اهﻞ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون وﺿﻮ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻨﻜﺮى ﺑﺰرگ ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪاى دﻳﮕﺮ‬
‫در وﺳﻂ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩاﻳﻢ و اﮔﺮ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻣﺎ ﻗﻀﺎ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺑﻪﭘﺎﺧﻮاﺳﺘﻦ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و ﻧﻤﺎز ﻣﺎ ﻗﻀﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺎ ﺳﺆاﻟﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﻣﺎ از ﮔﻔﺘﻦ‪" :‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ!" ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰآﺸﻴﻢ و ﺟﻮاب ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻰدهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺟﻤﻊآﺮدن اﻣﻀﺎء‪ ،‬ﻃﻮﻣﺎرى ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﻰﺁورﻧﺪ و ﻣﺎ ﺣﻴﺎ ﻣﻰآﻨﻴﻢ و ﺑﻪﻧﺎﺣﻖ ﺁن را اﻣﻀﺎ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﭼﻮن ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺟﺮأت و ﺟﺴﺎرت ﺳﺆال آﺮدن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪادﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮى در‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮاﻧﻰ آﻪ در اﺑﺘﺪاى زﻧﺪﮔﻰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ دارﻧﺪ و از ﭘﺮﺳﻴﺪن ﺧﺠﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﻰآﺸﻨﺪ و هﻤﻴﻦ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در روزﻧﺎﻣﻪهﺎ ﭼﻴﺰى را ﺑﻪ دروغ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻰدهﻨﺪ و او ﺟﺮأت و ﺟﺴﺎرت ﺗﻜﺬﻳﺐ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ ﺑﻮد آﻪ در ذهﻨﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ هﻢ ﻓﻜﺮ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى زﻳﺎدى ﺑﺮاى‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻴﺎ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁورﻳﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻟﻘﻤﻪ ﺣﺮام ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ اﻣّﺎ از اﻧﺠﺎم ﺷﻐﻠﻬﺎﻳﻰ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد در ﺷﺄن ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰآﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻴﺎى ﻣﺜﺒﺖ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻪﺟﺎ ﺣﻴﺎ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺧﻼف و ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردى هﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻴﺎ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ آﺎر زﺷﺖ ﻧﻤﻰزﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺣﻴﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻋﻘﻞ و ﺣﻴﺎى ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ‪» :‬اﻟﺤﻴﺎء ﻣﻔﺘﺎح آﻞ ﺧﻴﺮ«) ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ ( ؛ »ﺣﻴﺎ آﻠﻴﺪ هﻤﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﺳﺖ«‪،‬‬
‫ﻣﺮاد هﻤﻴﻦ ﻧﻮع ﺣﻴﺎء اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ‪» :‬اﻟﺤﻴﺎء ﻳَﺼُﺪ ﻋﻦ ﻓﻌﻞ اﻟﻘﺒﻴﺢ«) ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ( ؛ »ﺣﻴﺎ اﻧﺴﺎن را از آﺎر‬
‫زﺷﺖ ﺑﺎز ﻣﻰدارد«‪ ،‬ﻣﺮاد هﻤﻴﻦ ﻧﻮع ﺣﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ‪» :‬ﻋﻠﻰ ﻗﺪر اﻟﺤﻴﺎء ﺗﻜﻮن اﻟﻌﻔﺔ«) ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ (؛ »هﺮﭼﻪ ﺣﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻔﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ« ‪ ،‬ﻣﺮاد هﻤﻴﻦ ﻧﻮع ﺣﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻴﺎ ﺑﻘﺪرى اهﻤﻴﺖ دارد آﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪» :‬ﻻ اﻳﻤﺎن ﻟﻤﻦ ﻻ ﺣﻴﺎء ﻟﻪ«) ﻏﺮراﻟﺤﻜﻢ ( ؛ »اﮔﺮ‬
‫ﺣﻴﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺣﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻴﺐ ﺧﻮد را از ﻣﺮدم ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻰآﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻗﺮار ﻧﻤﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﻴﺎ و ﻣﻮارد ﺁن ﻳﻚ ﺑﺤﺚ رواﻧﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺁن ﻣﺎ را از هﺪﻓﻰ آﻪ در‬
‫ﭘﻴﺶ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻰدارد‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻰ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﺠﺎﻟﺖ هﺴﺘﻢ‪ .‬داروى ﺁن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دارو‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل آﺴﻰ آﻪ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻰآﺸﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻣﻨﺰل‬
‫اذان ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻢآﻢ ﺧﺠﺎﻟﺘﺶ از ﺑﻴﻦ ﻣﻰرود‪«.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬از هﺮ آﺎرى وﺣﺸﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﺁن ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ( اذا هﺒﺖ اﻣﺮاً‬
‫ﻓﻘﻊ ﻓﻴﻪ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ / ٧١‬ص ‪( ٣٦٢‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺪران‪ ،‬ﻣﺎدران و اوﻟﻴﺎى ﻣﺪارس ﺗﺬآﺮ دهﻢ آﻪ هﺮﮔﺎﻩ آﻮدآﻰ ﺧﻮاﺳﺖ از ﺧﻮد‬
‫اﺑﺮاز وﺟﻮد آﻨﺪ‪ ،‬او را ﺳﺮآﻮب ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﺑﻪ او ﻣﻴﺪان ﺑﺪهﻴﺪ؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ آﺎر ﻧﺎﻗﺼﻰ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬روﺣﻴﻪ او را‬
‫ﻧﺸﻜﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﺧﺠﺎﻟﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از ﺗﺤﻘﻴﺮهﺎى زﻣﺎن آﻮدآﻰ اﺳﺖ؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ‬
‫رﻳﺸﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﺟﺮأﺗﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻘﻬﺎى دوران آﻮدآﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮس ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ روﺣﻰ و رواﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ و زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﻜﺮات زﻳﺎدى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دروﻏﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮار از ﺟﺒﻬﻪهﺎ‪ ،‬آﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻧﺎروا‪ ،‬اﻗﺮارهﺎى ﻧﺎروا و ﮔﻮاهﻰهﺎى ﺑﻪﻧﺎﺣﻖ آﻪ از‬
‫ﺗﺮس رﻳﺸﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺮس از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺎﻻﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻣﺎم ﺳﺠﺎدﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﺳﺤﺮهﺎى ﻣﺎﻩ‬
‫رﻣﻀﺎن از ﺧﻄﺮ ﺁن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎﻩ ﻣﻰﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮس ﺳﺮان آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ از اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ اﮔﺮ ﺷﺠﺎﻋﺖ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ)رﻩ( ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺰت ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻰﺣﺎل و ﺗﺮﺳﻮ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮات را ﻧﺜﺎر ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬اراآﻢ اﺷﺒﺎﺣﺎً ﺑﻼ ارواح") ﺧﻄﺒﻪ ‪) ١٠٨‬؛"اى ﻻﺷﻪهﺎى ﺑﻰ روح!"‬
‫ﮔﺎهﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻳﺎ اﺷﺒﺎﻩ اﻟﺮﺟﺎل و ﻻ رﺟﺎل ") ﺧﻄﺒﻪ ‪ ) ٢٧‬؛ "اى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻣﺮد دارﻳﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻰ ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ!"‬
‫در ﺟﺎﻳﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺗﺮﺳﻮ ﻣﺸﻮرت ﻧﻜﻦ!") ﻻ ﺗﺪﺧﻠﻦ ﻓﻰ ﻣﺸﻮرﺗﻚ ‪ ...‬ﺟﺒّﺎﻧﺎ ‪ /‬ﻧﺎﻣﻪ ‪٥٣‬‬
‫(‬
‫و در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﺎ زن ﻣﺸﻮرت ﻧﻜﻦ؛ زﻳﺮا آﻪ رأى ﺁﻧﻬﺎ اﻧﺴﺎن را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻰآﻨﺪ‪ )".‬ﺑﺤﺎر‬
‫‪ / ١٠٣‬ص ‪) ٢٥٣‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮدان ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎهﺮآﺴﻰ‬
‫آﻪ ﺗﻮرا از ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ و ﺟﺮأت ﺑﺎز ﻣﻰدارد و در ﺗﻮ روﺣﻴﻪ ﺗﺮس و ﻳﺄس ﻣﻰدَﻣَﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﻧﻜﻦ! وﻟﻰ در‬
‫ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ از زﻧﻰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ارﺷﺎد و ﺗﻌﻘﻞ و آﻤﺎل دارى‪ ،‬ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت آﻦ!") اﻟّﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺟﺮّﺑﺖ ﺑﻜﻤﺎل ﻋﻘﻞ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ / ١٠٣‬ص ‪) ٢٥٣‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬داﺷﺘﻦ روﺣﻴﻪ و ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺷﺮط اول اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪" :‬از راﻧﻨﺪﻩ اﺗﻮﺑﻮس ﺗﻘﺎﺿﺎ آﺮدم ﺗﺎ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز در آﻨﺎر ﺟﺎدﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و او اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ‬
‫ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎز هﻢ ﻣﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻢ؟"‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ " :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﻓﺮﻳﺎدى ﺑﺰﻧﻰ آﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﭼﻤﺪان ﭘﻮل ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪت از‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪﺟﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺛﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮﻳﺎد و ﺗﻌﺼﺐ و ﺳﻮز و ﮔﺪاز و روﺣﻴﻪ و ﺷﻬﺎﻣﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮﺁن‬
‫دﻩهﺎ ﺁﻳﻪ ﺑﺮاى ﺗﻘﻮﻳﺖ روﺣﻴﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺨﺼﻮص در ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات ﻓﺮهﻨﮕﻰ‬
‫ﻣﻨﻜﺮات ﻓﺮهﻨﮕﻰ آﻪ ﺑﻪﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ هﻤﺎن ﻣﻨﻜﺮات اﻋﺘﻘﺎدى اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺰار ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‪ ،‬هﻨﺮ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﻌﻪ‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ و اﻳﺠﺎد ﻣﺠﺎﻟﺲ ﮔﻨﺎﻩ و ﻟﻬﻮ و ﻟﻌﺐ ﺑﻨﺎى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻰ آﻪ روﻧﻖ ﻣﺮاآﺰ‬
‫ﻣﺬهﺒﻰ را آﻢ آﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻣﻮى را در ﺷﺎم ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ روﻧﻖ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺒﻮى‬
‫در ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻢ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﺮاآﺰ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ درس اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫رﻗﻴﺐﺗﺮاﺷﻰ آﻨﻨﺪ‪ .‬روزى ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺴﺘﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺘﺸﺮق‪ ،‬آﺎرﺷﻨﺎس و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎهﻮارﻩ و‬
‫دﻳﺴﻜﺘﻬﺎى آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮى آﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ آﻪ در ﭼﻨﺪ ﻗﺪﻣﻰ ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ دﺧﺘﺮ‬
‫ژاﭘﻨﻰ)اوﺷﻴﻦ( ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﺎﻣﻰ از دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رهﺒﺮى ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ را ﻗﺒﻞ از هﺮآﺴﻰ درك و ﻣﺴﺌﻮﻻن را‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ آﺮد و اآﻨﻮن ﺣﺮآﺘﻬﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻋﺰﻳﺰ! ﺷﻤﺎ اﮔﺮ در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ آﻠﻤﻪ "وَدﱠ" ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ آﻪ دﺷﻤﻦ ﭼﻪ ﭼﻴﺰهﺎﻳﻰ‬
‫را دوﺳﺖ و ﭼﻪ ﺁرزوهﺎﻳﻰ دارد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺁرزوى اﻧﺤﺮاف و دﺳﺖﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬اﺻﻮل و‬
‫ﻀﻠﱡﻮﻧَﻜُﻢ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ١٠٩ /‬‬
‫هﻞِ ا ْﻟﻜِﺘﺎبِ ﻟَﻮ ﻳَ ُ‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨﻰ و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎﺳﺖ( ُودﱠ آَﺜِﻴﺮٌ ﻣِ ْ‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ در ﻗﺮﺁن اﺷﺎراﺗﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﺪﻩاى از ﺑﺰرﮔﺎن ﻳﻬﻮد ﺗﻮﻃﺌﻪاى را‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁن‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم اﻳﻤﺎن ﺁوردﻧﺪ و ﻏﺮوب ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ)‬
‫ﺟﻪَ اﻟﻨﱠﻬﺎرِ وَ ا ْآﻔُﺮوا اﺧِﺮَﻩ ‪ / ...‬ﺁل ﻋﻤﺮان ‪ .) ٧٢ /‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ آﺎر‪ ،‬دو هﺪف را دﻧﺒﺎل ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻣَﻨُﻮا وَ ْ‬
‫ﻳﻜﻰ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﻬﻮدى ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن ﻧﻴﻔﺘﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ اﺳﻼم دﻳﻦ آﺎﻣﻠﻰ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎﻳﻰ آﻪ ﺿﺒﺢ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺮوب ﺑﺮﻧﻤﻰﮔﺸﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬در ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ اﻳﻦ دﻟﻬﺮﻩ را اﻳﺠﺎد آﻨﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ اﺳﻼم دﻳﻦ آﺎﻣﻠﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎى ﻳﻬﻮد را‬
‫ﻧﮕﻪﻣﻰداﺷﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮدﻩ از اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻋﻼم آﺮد "ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﮕﻮ آﻪ اﻣﺮوز‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﺮ ﻋﺪﻩاى از ﭼﻬﺮﻩهﺎى ﻳﻬﻮدى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و ﻏﺮوب ﺑﻪ آﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮاهﻨﺪ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬از ﺁﻣﺪن ﺁﻧﺎن دﻟﮕﺮم ﻧﺸﻮﻳﺪ و از رﻓﺘﻦ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ دﻟﺴﺮد ﻧﺸﻮﻳﺪ آﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ رﻳﺸﻪ ﻗﺪﻳﻤﻰ دارد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺣﺘّﻰ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ دﺷﻤﻨﻰ اﺳﺘﻜﺒﺎر را‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻩاﻧﺪ و ﻣﻰداﻧﻨﺪ آﻪ ﭼﺮا ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ هﻮاﭘﻴﻤﺎﺳﺎزى را ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﻰ و‬
‫ﺧﻮشﻓﻜﺮ ﻣﺎ ﻳﺎد ﻧﻤﻰدهﻨﺪ؛ اﻣّﺎ در آﺎﻏﺬ ﺁداﻣﺲ‪ ،‬ﻋﻜﺴﻬﺎى ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ ﺑﺮاى ﺑﭽﻪهﺎى ﻣﺎ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ج ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬

‫‪ -١‬ﺗﺮك هﺠﺮت‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ واﺟﺒﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎس و ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ اﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدهﻨﺪ و در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ زﺷﺘﻰ ﺁن ﻣﺤﻮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺮك هﺠﺮت اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﮔﺮ هﺸﺖ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﻰ از اﻳﺮان ﺑﻪ ﭼﻴﻦ هﺠﺮت ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﭼﻴﻦ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ( ﺣﺪود هﺸﺘﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﻗﺰوﻳﻨﻰ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺳﻔﺮ آﺮد و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار اﺳﻼم در ﭼﻴﻦ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻴﻦ ﺑﺮﮔﺮد ﻣﺰار او آﻪ داﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪى اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و درود‬
‫ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ(‬
‫اﮔﺮ از ﻓﺎرس ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ و زﻧﮕﺒﺎر) زﻧﮕﺒﺎر‪ ،‬آﺸﻮر آﻮﭼﻜﻰ اﺳﺖ در آﻨﺎر ﺗﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ واﻗﻊ در‬
‫ﻗﺎرﻩ اﻓﺮﻳﻘﺎ( هﺠﺮت ﻧﻤﻰآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﻣﺮوز در ﺁن آﺸﻮرهﺎ ﺧﺒﺮى از اﺳﻼم ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان زﻳﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ هﺮآﺪام ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاى هﺠﺮت‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺮﻋﺖ داﻣﻨﻪ اﺳﻼم ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎى ﺗﻌﺠﺐ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮاى اداﻣﻪ‬
‫ﺣﻴﺎت هﺠﺮت ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن راآﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از اﺑﺘﻜﺎرات اﺳﻼم ﺁن اﺳﺖ آﻪ هﺠﺮت را ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺮار داد؛ زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر و ﺑﺮاى هﺪف‬
‫ﻣﻘﺪس هﺠﺮت ﻣﻰآﻨﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ و ﻳﺎ ﮔﺮدش آﺮﻩ زﻣﻴﻦ‪ ،‬هﻴﭻآﺪام از اﻓﺘﺨﺎرات اﺧﺘﻴﺎرى‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎ هﺠﺮت ﺣﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬هﺠﺮت ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ؛‬
‫هﺠﺮت ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬هﺪﻓﺪارى‪ ،‬ﺳﻮز‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ و ﺁزادى از ﻗﻴﺪوﺑﻨﺪهﺎى زﻣﻴﻦ و زﻣﺎن و ‪. ...‬‬
‫هﺠﺮت ﭼﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن آﺘﻚﺧﻮردﻩ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ‪ ،‬ﭼﺮاغ اﺳﻼم را در ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ روﺷﻦ آﺮد‪ .‬هﺠﺮت رﺳﻮل‬
‫اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ از ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺰرگ )ﺗﺮك هﺠﺮت( ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰﺷﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان و روﺣﺎﻧﻴﺎن ﻳﻚ هﺠﺮت ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺁن را ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﻃﻼب ﺟﻮان ﻗﺮار ﻧﻤﻰدادﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺪاى اﺳﻼم ﺑﻪ هﻤﻪﺟﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫روﺷﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪" :‬ﮔﻨﺎﻩ ﺗﻤﺎم آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در ﻇﻠﻤﺎت ﺟﻬﻞ و ﺷﺮك و ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﻓﻘﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دوش‬
‫آﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮان هﺠﺮت دارﻧﺪ وﻟﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺎﻩ و ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ هﺠﺮت ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ و ﺑﻜﺎرهﺎى آﺎذب‬
‫و ﺗﻜﺮارى دلﺧﻮش ﻣﻰدارﻧﺪ‪".‬‬
‫در آﻠﻤﻪ "هﺠﺮت"‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎى ﺑﻠﻨﺪى ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ در آﻠﻤﻪ "ﻣﺴﺎﻓﺮت" ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻤﺮآﺰ و ﺗﺮاآﻢ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎى ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ در ﺷﻬﺮهﺎ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺮآﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺷﻬﺮهﺎ و ﻗﻬﺮاً ﺧﻠﻮت ﺷﺪن روﺳﺘﺎهﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻻ‬
‫رﻓﺘﻦ ﻧﺮﺧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﺷﺪن ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺴﻜﻦ و ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮاﻓﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎﻩ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در روﺳﺘﺎهﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﭘﺰﺷﻚ و دارو ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻰدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮدن ﭘﺰﺷﻜﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻤﺮآﺰ در‬
‫ﺷﻬﺮهﺎى ﺑﺰرگ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﺎ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ هﺠﺮت ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻰآﻨﺪ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ اﻳﻤﺎن‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ راآﺪ هﺴﺘﻨﺪ و هﺠﺮت ﻧﻤﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻮع ﺣﻖ وﻻﻳﺖ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻰ‬
‫ﻰء ‪ ٧٢ /‬اﻧﻔﺎل(‬
‫ﻦ ﺷَ ْ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻦ وَﻻﻳَﺘِﻬِ ْ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ ﻳُﻬﺎﺟِﺮوُا ﻣﺎﻟَ ُ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ )".‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮا وَ ﻟَ ْ‬
‫راﺳﺘﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن آﻪ در آﺸﻮرهﺎى آﺎﻓﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰآﻨﻨﺪ ﺑﻪ آﺸﻮر ﺧﻮد هﺠﺮت‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻢ ﺟﺒﻬﻪ آﻔﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬هﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و هﻢ هﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺁﻧﻬﺎ در‬
 ‫ﻧﻈﺎﻣﻬﺎى ﻓﺎﺳﺪ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻰرود‪ .‬وﻗﺘﻰ اﺳﻼم از ﺁب و ﺧﺎك راآﺪ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ راآﺪ اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻖ دارد آﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎدات را هﻢ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوهﺎى ﻣﺘﺨﺼﺺ راآﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫هﺠﺮت ﺑﺮاى هﻤﻪ‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎﻳﺪ هﺠﺮت آﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺪاى اﺳﻼم را ﺑﻪ دورﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و از اﻃﻼﻋﺎت آﻠﻴﺴﺎ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺁﻧﻬﺎ هﻢ روﺣﺎﻧﻴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ دورﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎر را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﺎرى اﺳﺖ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ هﻢ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﺰﻳﺰ‬
‫اﺳﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬هﺮ ﻣﻮﻟﻮدى آﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺁﻳﺪ و هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ آﻪ از دﻧﻴﺎ ﻣﻰرود‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع ﺑﺪهﻴﺪ‬
‫ﺗﺎ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ از ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪".‬‬
‫ﺁرى! ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﻴﺮ در زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺎرش آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﻮر ﻋﻤﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن را وﺟﺐ ﺑﻪ وﺟﺐ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ و از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻧﻴﺮوهﺎ و‬
‫ﺧﻠﻖوﺧﻮهﺎى ﻣﺮدم ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ را ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰآﺮدﻧﺪ؛ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫زدﻧﺪ‪:‬‬
‫"اﻟﻠّﻪ اﻟﻠّﻪ ﻓﻰاﻟﻘﺮان ﻓﻼ ﻳﺴﺒﻘﻨﻜﻢ ﺑﺎﻟﻌﻤﻞ ﺑﻪ ﻏﻴﺮآﻢ") ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ‪ /‬ﻧﺎﻣﻪ ‪ ) ٤٧‬؛ "ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا!‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا! ﻣﺒﺎدا دﻳﮕﺮان در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن از ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮ اﻓﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﻓﺮﻣﺎن هﺠﺮت و ﺳﻴﺮ در زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻗﺮﺁن اﺳﺖ آﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﻋﻤﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎد را ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم در وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻬﺎدت‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و اﻻن آﻪ اﻳﻦ ﺳﻄﺮهﺎ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺷﺐ ﺷﻬﺎدت ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم )ﺷﺐ ﻗﺪر( و‬
‫ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺷﺐ ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ )ﺷﺐ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ( اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎﻟﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم را ﻳﻚ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ واﻗﻌﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ و ﺗﺄﺳﻔﻰ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﺮاى هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺐ‬
‫ﻗﺪر‪ ،‬از ﺧﺪاى ﻋﻠﻰ ﺑﺎ ﺷﻔﻴﻊ ﻗﺮاردادن ﺁن ﺣﻀﺮت از ﻏﻔﻠﺖهﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺧﻮد و ﺗﺮك هﺠﺮتهﺎ و ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﻨﻜﺮات ﻋﺬرﺧﻮاهﻰ و ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫هﺠﺮت ﺑﺮاى ﻣﺤﺮوﻣﺎن‬

‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬هﻤﻴﻦآﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦ روح آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ ﺗﺮك از هﺠﺮت ﺑﻪ ﺧﻮد ﺳﺘﻢ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ در ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻮدﻳﺪ؟"‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ ﺑﻮدﻳﻢ‪".‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬ﺁﻳﺎ زﻣﻴﻦ ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﻧﺒﻮد ﺗﺎ هﺠﺮت آﻨﻴﺪ؟")‬
‫ﻧﺴﺎء ‪) ٩٧ /‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮهﺮ ﻣﺤﺮوم و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻰ ﻻزم اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻣﻜﺘﺐ و ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺧﻮد هﺠﺮت آﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ و آﺸﻮرهﺎى آﻔﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺧﻮد دﻓﺎع آﻨﺪ‪ ،‬در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮادى آﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﺳﻴﺮﺷﺪن در ﻳﻚ ﻣﺤﻞآﺎر ﻳﺎ ﺷﻬﺮ و ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﺮآﺖ و ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ اﻧﻮاع ﮔﻨﺎهﺎن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰآﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ ﺁﻧﺠﺎ را ﺗﺮك آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻧﻜﻪ در ﻣﻴﺎن هﻤﻪ ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻨﺎهﻰ آﻪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺟﻮﻳﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ﺗﺮك هﺠﺮت اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺁن ﺑﺮاى ﭘﺎداش‪ ،‬آﻠﻤﺎت دو ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬دﻩ ﺑﺮاﺑﺮ‪،‬‬
‫ﻢ ﺟَﺰا ُء اﻟﻀﱢﻌْﻒ ‪ /‬ﺳﺒﺄ ‪٣٧ /‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫هﻔﺘﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪآﺎر ﺑﺮدﻩاﺳﺖ) در ﺑﻌﻀﻰ ﺁﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﻓَﺎُوﻟﺌِﻚَ ﻟَ ُ‬
‫ﺿﻌَﺎﻓَﺎً آَﺜِﻴﺮَﻩ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪٢٤٥ /‬‬
‫و در ﺑﻌﻀﻰ ﺁﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اَ ْ‬
‫ﺸ ُﺮ اَﻣْﺜﺎﻟِﻬﺎ ‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪١٦٠ /‬‬
‫ﻪ ﻋَ ْ‬
‫و در ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﻓَﻠَ ُ‬
‫ﺳ ْﻨ ُﺒﻠَﺔٍ ﻣِﺎَ ُة ﺣَﺒﱠﻪ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪/‬‬
‫ﺖ ﺳَ ْﺒﻊَ ﺳَﻨﺎﺑِﻞَ ﻓﻰ ُآﻞﱢ ُ‬
‫و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ در ﻣﻮاردى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ ‪ :‬آَﻤَﺜَﻞِ ﺣَﺒﱠﺔٍ اَ ْﻧﺒَﺘَ ْ‬
‫‪( ٢٦١‬؛ وﻟﻰ درﺑﺎرﻩ ﭘﺎداش آﺴﻰ آﻪ هﺠﺮت آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻰ از ﻋﺪد ﺑﺮدﻩ ﻧﺸﺪﻩ و ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪" :‬اﺟﺮ‬
‫ﺟ ُﺮ ُﻩ ﻋَﻠﻰَ اﻟﻠّﻪ(‪ )".‬ﻧﺴﺎء ‪) ١٠٠ /‬‬
‫ﺪ وَﻗَﻊَ اَ ْ‬
‫او ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ؛ )ﻓَﻘَ ْ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺟﺰ درﺑﺎرﻩ ﻣﺆﻣﻨﺎن واﻗﻌﻰ آﻪ ﺧﻮد را در ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ از رﺧﺘﺨﻮاب دور ﻣﻰآﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ‬
‫ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ و از هﺮﭼﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻴُﻦ") ﺳﺠﺪﻩ ‪( ١٧ /‬؛ ﻳﻌﻨﻰ‪" :‬اﺣﺪى ﻧﻤﻰداﻧﺪ‬
‫ﻦ ُﻗﺮﱠة اَ ْ‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺧﻔِﻰَ ﻟَ ُ‬
‫ﻔﺲٌ ﻣﺎُا ْ‬
‫ﻢ ﻧَ ْ‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻓَﻼ ﺗَ ْﻌﻠَ ُ‬
‫ﺑﺮاى ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪﻧﻮر ﭼﺸﻤﻰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬
‫آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ هﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاى هﺠﺮت ﺁﻣﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺪ ﻓِﻰ ْاﻻَرْض ﻣُﺮاﻏَﻤَﺎً آَﺜِﻴﺮاً وَ ﺳَﻌَﺔ") ﻧﺴﺎء ‪) ١٠٠/‬؛‬
‫ﻦ ُﻳﻬَﺎﺟِ ْﺮ ﻓﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ ﻳَﺠِ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬وَ ﻣَ ْ‬
‫"هﺮآﻪ در راﻩ ﺧﺪا هﺠﺮت آﻨﺪ‪ ،‬هﺠﺮﺗﮕﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاخ و ﮔﺸﺎﻳﺶ هﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪".‬‬

‫‪ -٢‬ﻏﻔﻠﺖ از دﺷﻤﻦ‬
‫ﻏﻔﻠﺖ از دﺷﻤﻦ و ﺗﻮﻃﺌﻪهﺎى ﺁن‪ ،‬از ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ هﻤﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ را‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻣﺘِﻌَﺘِ ُ‬
‫ﻢ وَ اَ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺳﻠِﺤَﺘِ ُ‬ ‫ﻔﻠُﻮنَ ﻋَ ْ‬
‫ﻦ اَ ْ‬ ‫درﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬وَدﱠ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ آَﻔَﺮُوا ﻟَﻮ ﺗَ ْﻐ ُ‬
‫ﻢ ﻣَ ْﻴﻠَﺔً واﺣِﺪَة‪ )".‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء ‪ /‬ﺁﻳﻪ ‪) ١٠٢‬؛ ﻳﻌﻨﻰ‪" :‬آﻔﺎر دوﺳﺖ دارﻧﺪ آﻪ ﺷﻤﺎ از‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻓَﻴَﻤِﻴﻠُﻮنَ ﻋَﻠَﻴ ُ‬
‫اﺳﻠﺤﻪ و اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ آﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻳﻮرش ﺷﻤﺎ را ﻧﺎﺑﻮد آﻨﻨﺪ‪".‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻰآﻨﻢ آﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﻮاب و ﻏﺎﻓﻞ‬
‫هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻰ دﺷﻤﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‪ )".‬ﻻ ﻳﻨﺎم ﻋﻨﻜﻢ و اﻧﺘﻢ ﻓﻰ ﻏﻔﻠﺔ ﺳﺎهﻮن ‪/‬‬
‫ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ‪ /‬ﺧﻄﺒﻪ ‪) ٣٤‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﻘﻠﻴﺪ آﻮرآﻮراﻧﻪ‬
 ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ‪ ،‬ﺑﺮهﻨﮕﻰ ﻓﺮهﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ‪ ،‬ﻏﻴﺮت ﻣﻠّﻰ و دﻳﻨﻰ و ﺿﻌﻒ‬
‫ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن در ﺁﻳﺎت زﻳﺎدى از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻧﺘﻘﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻰ ﺧﻮد‬
‫را ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻧﻴﺎآﺎن ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻼى ﺷﺮقزدﮔﻰ و ﻏﺮﺑﺰدﮔﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻓﻘﻪ ﻣﺎ ﺗﺸﺒّﻪ ﺑﻪ آﻔﺎر ﺣﺮام اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚﻧﻮع ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ اﺳﺖ‪ .‬در رواﻳﺎت‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺣﺘّﻰ در ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس و ﻧﻮع ﻏﺬا ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﻴﺪ و از ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ!"‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان وﺣﻰ آﺮد آﻪ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻟﺒﺎس دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮا ﻧﭙﻮﺷﻴﺪ و ﻏﺬاى دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮا ﻧﺨﻮرﻳﺪ و در هﻴﭻآﺎرى راﻩ و روش دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮا در‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ آﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در ﻇﺎهﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﺑﺎﻃﻦ هﻢ ﻣﺜﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺷﺪ‪ )".‬ﻻ ﺗﻠﺒﺴﻮا‬
‫ﻟﺒﺎس اﻋﺪاﺋﻰ و ﻻﺗﻄﻌﻤﻮا ﻣﻄﺎﻋﻢ اﻋﺪاﻳﻰ و ﻻﺗﺴﻠﻜﻮا ﻣﺴﺎﻟﻚ اﻋﺪاﻳﻰ ﻓﺘﻜﻮﻧﻮا اﻋﺪاﻳﻰ آﻤﺎ هﻢ اﻋﺪاﻳﻰ‬
‫‪ /‬وﺳﺎﻳﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ ‪ /‬ج ‪ / ٤‬ص ‪ / ٣٨٥‬ﭼﺎپ ﺁلاﻟﺒﻴﺖ‪) .‬‬

‫‪ -٤‬ﺷﺮآﺖ در ﺟﻠﺴﺎت ﮔﻨﺎﻩ‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﺟﻠﺴﺎت ﮔﻨﺎﻩ و ﺳﻜﻮت و ﺗﻤﺎﺷﺎ‪ ،‬از ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ آﻪ ﺁﻳﺎت ﺧﺪا ﻣﻮرد اﻧﻜﺎر و ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮك آﻨﻴﺪ‪ )".‬اِذا ﺳَﻤِ ْﻌ ُﺘ ْ‬
‫ﻢ ﺁﻳﺎتِ‬
‫ﻘ ُﻌﺪُوا ﻣَﻌَﻬُﻢ ‪ /‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء ‪) ١٤٠ /‬‬
‫ﻬﺰَُأ ﺑِﻬَﺎ ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
‫ﺴﺘَ ْ‬
‫ﻜﻔَ ُﺮ ﺑِﻬَﺎ وَ ُﻳ ْ‬
‫اﻟﻠﱠﻪِ ُﻳ ْ‬
‫در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﺮدى آﻪ ﮔﺮوهﻰ در ﺁﻳﺎت اﻟﻬﻰ ﺑﻪﻧﺎﺣﻖ ﺟﺪل ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﻮ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ آﻪ از ﺁﻧﻬﺎ اﻋﺮاض آﻨﻰ ﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺤﺚ را ﻋﻮض آﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ‬
‫ض‬
‫ﻋﺮِ ْ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺣﻖِﻧﺸﺴﺘﻦ در ﺟﻠﺴﻪ را ﻧﺪارى‪ )".‬وَ اِذا رَأَ ْﻳﺖَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻳَﺨُﻮﺿُﻮنَ ﻓﻰ ﺁﻳﺎﺗِﻨﺎ ﻓَﺎَ ْ‬
‫ﺪ ﺑَ ْﻌﺪَ اﻟّﺬِ ْآﺮِى ﻣَﻊَ ا ْﻟﻘَ ْﻮمِ اﻟﻈّﺎﻟِﻤِﻴﻦ‬
‫ﻘ ُﻌ ْ‬
‫ن ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
‫ﻢ ﺣَﺘﱠﻰ ﻳَﺨُﻮﺿُﻮا ﻓﻰ ﺣَﺪِﻳﺚٍ ﻏَ ْﻴﺮِﻩِ وَ اِﻣّﺎ ُﻳ ْﻨﺴِﻴﱠﻨﱠﻚَ اﻟﺸﱠﻴْﻄﺎ ُ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻋَ ْﻨ ُ‬
‫‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪) ٦٨ /‬‬
‫در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن از اهﻞ دوزخ ﻣﻰﭘﺮﺳﻨﺪ ‪" :‬ﭼﻪﺷﺪ آﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دوزخ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻳﺪ؟"‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ را ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻘﻮط ﺧﻮد ﻣﻰﺷﻤﺎرﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻤﺼَﻠﱢﻴﻦ‪".‬‬
‫ﻚ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻢ ﻧَ ُ‬
‫ﺗﺮك ﻧﻤﺎز؛ "ﻟَ ْ‬
‫ﺴﻜِﻴﻦ‪".‬‬
‫ﻢ ا ْﻟﻤِ ْ‬
‫ﻄﻌِ ُ‬
‫ﻚ ُﻧ ْ‬
‫ﻢ ﻧَ ُ‬
‫ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن؛ "وَ ﻟَ ْ‬
‫ض ﻣَﻊَ اﻟْﺨﺎﺋِﻀِﻴﻦ‪".‬‬
‫ﻏﺮقﺷﺪن در ﻳﺎوﻩﮔﻮﻳﻴﻬﺎى ﻣﺮدم؛ "وَ ُآﻨّﺎ ﻧَﺨُﻮ ُ‬
‫ب ﺑِﻴَ ْﻮمِ اﻟّﺪِﻳﻦ‪ )".‬ﻣﺪّﺛﺮ ‪ ٤٣/‬ﺗﺎ ‪) ٤٦‬‬
‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻗﻴﺎﻣﺖ؛ "وَ ُآﻨّﺎ ُﻧﻜَﺬﱢ ُ‬
‫ﺁرى! ﺳﻜﻮت و ﺳﺎزش ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎوﻩﺳﺮاﻳﺎن ﺟﺮأت هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮهﻴﻦ و ﺟﺴﺎرت ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت ﻣﺬهﺒﻰ را‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪.‬‬

‫‪ - ٥‬ﺗﻬﻤﺖ و ﺁﺑﺮورﻳﺰى‬
 ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻧﺎم ﺑﺪ ﺻﺪا زدن‪ ،‬ﺗﻮهﻴﻦ و ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا‪ ،‬ﻏﻴﺒﺖ و ﺗﻬﻤﺖ و‬
‫ﺴﻤَﻌُﻮن ﻓِﻴﻬَﺎ ﻟَ ْﻐﻮَاً وَ ﻻآِﺬّاﺑَﺎ") ﻧﺒﺎء ‪ ) ٣٥ /‬در‬
‫ﺁﺑﺮورﻳﺰى اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن درﺑﺎرﻩ اهﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻻﻳَ ْ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻟﻐﻮ و دروغ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺮﺧﻮردهﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از روح ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺳﺎﻟﻢ و ﺷﻌﺎر‬
‫ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﺁﻧﺠﺎ داراﻟﺴّﻼم) اﻧﻌﺎم ‪ ) ١٢٧ /‬و ﺷﻌﺎر ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن ‪" :‬اِﻻﱠ ﻗِﻴﻼً ﺳَﻼﻣَﺎً ﺳَﻼﻣﺎً") واﻗﻌﻪ ‪/‬‬
‫‪ ) ١٢٧‬اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ درﺑﺎرﻩ اهﻞ دوزخ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬هﺮﮔﺮوﻩ آﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ داﺧﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﺘَﻬَﺎ") اﻋﺮاف ‪" ) ٣٨ /‬در ﺁﻧﺠﺎ هﻤﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﺖ ُا ْ‬
‫ﺖ ُاﻣﱠﺔٌ ﻟَﻌَﻨَ ْ‬
‫ﻟﻌﻨﺖ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻰآﻨﻨﺪ؛ ُآﻠﱠﻤَﺎ دَﺧَﻠَ ْ‬
‫ﻣ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦ) ﺳﺒﺄ ‪) ٣١ /‬؛ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻴﻢ‪".‬‬
‫ﻜﻨّﺎ ُ‬
‫ﻢ ﻟَ ُ‬
‫ﮔﺮدن ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ؛ ﻟَﻮﻻ اَ ْﻧ ُﺘ ْ‬
‫اآﻨﻮن آﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎى اهﻞ ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﻢ ﺁﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪاى آﻪ ﻣﺎ در‬
‫ﺁن زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﻰ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺟﻬﻨﻤﻰ؟ اﮔﺮ ﺳﻮءﻇﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺴّﺲ‪ ،‬ﻧﺠﻮا‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﺷﺒﻨﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ‪ ،‬ﻧﻴﺶ و ﻧﻮش‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮﻩ و ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻳﺎ آﻴﻨﻪ و اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺁن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺎآﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﻨﺪﻩاش‬
‫هﻤﺎن ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻮﻋﻮد اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻓﻀﺎى ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ و ادارﻩ و آﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬روﺣﻴﻪ اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد‪،‬‬
‫دﻟﺴﻮزى‪ ،‬ﺗﻌﺎون‪ ،‬اﺧﻼص و ﺻﻔﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻳﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﭘﻴﺮوى از اآﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻤﺎن ﺑﻌﻀﻰ آﻪ آﺎراﻳﻰ و ﺷﺠﺎﻋﺖ را ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺠﺎع واﻗﻌﻰ آﺴﻰ‬
‫اﺳﺖ آﻪ وﻗﺘﻰ ﺣﻖ را ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل و ﻣﻨﻄﻖ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬از ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻧﻬﺮاﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎز هﻢ در اﻳﻦ ﺷﺐ ﺷﻬﺎدت‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم آﻪ اﻳﻦ ﺳﻄﺮهﺎ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬از ﺁن ﺣﻀﺮت ﺳﺨﻨﻰ ﻧﻘﻞ ﻣﻰآﻨﻢ‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫در ﺧﻄﺒﻪ ‪ ٢٠١‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻻ ﺗﺴﺘﻮﺣﺸﻮا ﻓﻰ ﻃﺮﻳﻖ اﻟﻬﺪى ﺑﻘﻠﱠﺔ اهﻠﻪ"؛ "در راﻩ ﺣﻖ‪ ،‬از‬
‫آﻤﻰ ﻃﺮﻓﺪاران ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ‪".‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﺠﻴﺪ دﻩهﺎ ﺑﺎر از ﭘﻴﺮوى اآﺜﺮﻳﺖ ﻧﻜﻮهﺶ آﺮدﻩ و ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ هﺸﺪار‬
‫دادﻩاﺳﺖ آﻪ‪" :‬اﮔﺮ از اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﭘﻴﺮوى آﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻮ را ﮔﻤﺮاﻩ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ )".‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮاد ﻣﺎ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ آﻪ‬
‫اآﺜﺮﻳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ و ﺿﺪﻣﻨﻄﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ آﻼﻣﻰ ﻳﺎ راهﻰ ﺣﻖ و ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻮد و اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم از ﺁن‬
‫ﻃﺮﻓﺪارى آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺶ ﺟﺪاﺳﺖ(‬

‫‪ -٧‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﮔﺮاﻳﻰ‬
‫ﻗﺮﺁن درﺑﻴﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎى ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺁﻧﻬﺎ دﻟﻴﻞ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﺧﻮد را ﺷﺨﺼﻴﺖزدﮔﻰ‬
‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬اِﻧّﺎ اَﻃَﻌْﻨﺎ ﺳﺎدَﺗَﻨَﺎ وَ ُآﺒَﺮاﺋَﻨﺎ ﻓَﺎَﺿَﻠﱡﻮﻧَﺎ ا ْﻟﺴﱠﺒِﻴﻼ") اﺣﺰاب ‪) ٦٧ /‬؛ ﻣﺎ ﭘﻴﺮو ﺑﺰرﮔﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ روز ﺳﻴﺎﻩ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪".‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ آﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ در درون هﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ هﺴﺖ‪" .‬اﻟﻨﺎس ﻋﻠﻰ دﻳﻦ ﻣﻠﻮآﻬﻢ") ﺑﺤﺎر‬
‫‪ / ١٠٥ /‬ص ‪) ٨‬؛ ﻣﺮدم ﺑﺮ راﻩ و رﺳﻢ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺧﻮد ﺣﺮآﺖ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺎى دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫"اﻟﻨﺎس ﺑﺎﻣﺮاﺋﻬﻢ اﺷﺒﻪ ﻣﻦ اﺑﺎﺋﻬﻢ") ﺑﺤﺎر ‪ / ٧٨ /‬ص ‪) ٤٦‬؛ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻧﺴﺎن از رهﺒﺮان‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺗﻘﻠﻴﺪ از‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻗﺮﺁن اﺻﺮار دارد آﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى واﻗﻌﻰ را اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا ﻣﻌﺮﻓﻰ آﻨﺪ و اﻓﺮادى را هﻢ آﻪ‬
‫ﻤﺒَﺬﱢرِﻳﻦَ آﺎﻧُﻮا ِاﺧْﻮانَ‬
‫ﺑﺎ رﻳﺨﺖوﭘﺎش ﺧﻮد را ﻣﻄﺮح ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮادران ﺷﻴﻄﺎن ﻟﻘﺐ ﻣﻰدهﺪ( اِنﱠ ا ْﻟ ُ‬
‫اﻟﺸﱠﻴﺎﻃِﻴﻦ ‪ /‬اﺳﺮاء ‪) ٢٧ /‬‬
‫ﻔﺴِﺪِﻳﻦ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪،) ٦٠ /‬‬
‫ﻣْ‬‫در ﻗﺮﺁن ﺁﻳﺎت ﻓﺮاواﻧﻰ ﻣﺮدم را از ﭘﻴﺮوى از ﻣﻔﺴﺪﻳﻦ) وَ ﻻ ﺗَ ْﻌﺜُﻮا ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ُ‬
‫ﻢ اﺛِﻤَﺎً اَ ْو آَﻔُﻮرَا ‪/‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻊ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﺴﺮِﻓِﻴﻦ ‪ /‬ﺷﻌﺮاء ‪ ،) ١٥١ /‬ﮔﻨﻬﻜﺎران) وَ ﻻ ُﺗﻄِ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻣﺮَا ْﻟ ُ‬
‫ﻣﺴﺮﻓﻴﻦ) وَ ﻻ ُﺗﻄِﻴﻌُﻮا اَ ْ‬
‫ﻊ ُآﻞﱠ ﺣَﻠﱠﺎفٍ ﻣَﻬِﻴﻦ ‪ /‬ﻗﻠﻢ ‪ ،) ١٠ /‬ﺟﺎهﻼن) ) وَ ﻻﺗَﺘﱠﺒِﻌَﺎنِ ﺳَﺒِﻴﻞَ‬
‫اﻧﺴﺎن ‪ ،) ٢٤ /‬ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن) وَ ﻻ ُﺗﻄِ ْ‬
‫اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻻ ﻳَ ْﻌﻠَﻤُﻮن ‪ /‬ﻳﻮﻧﺲ ‪ ،) ٨٩ /‬هﻮﺳﺒﺎزان) ) ﻓَﻼ ﺗَﻜُﻮﻧَﻦﱠ ﻣِﻦَ اﻟْﺠﺎهِﻠِﻴﻦ ‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪ ،) ٣٥ /‬ﻏﺎﻓﻼن) ) وَﻻ‬
‫ﻦ ﻣِﻦَ اﻟْﻐﺎﻓِﻠِﻴﻦ ‪ /‬اﻋﺮاف ‪ ) ٢٠٥ /‬و آﺎﻓﺮان ﺑﺎزداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى واﻗﻌﻰ را اﻧﺒﻴﺎء‪،‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺗَ ُ‬
‫ﺴﻦَ اُوﻟﺌِﻚَ رَﻓِﻴﻘَﺎ ‪/‬‬
‫ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺪا و ﺻﺎﻟﺤﺎن) ﻣِﻦَ اْﻟﻨﱠﺒِﻴّﻦَ وَ اﻟﺼﱢﺪِﻳﻘِﻴﻦَ وَ اْﻟﺸﱡﻬَﺪَﺁءِ وَ اْﻟﺼﱠﺎﻟِﺤِﻴﻦَ وَ ﺣَ ُ‬
‫ﻧﺴﺎء ‪ ) ٦٩ /‬داﻧﺴﺘﻪ و ﻧﺎم "اﻧﻌﻤﺖ ﻋﻠﻴﻬﻢ" را ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‬
‫واﺟﺐ آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ در هﺮ ﻧﻤﺎز ﭘﻴﺮوى ﺧﻮد را از ﺧﻂ ﺁﻧﺎن اﻋﻼم آﻨﺪ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ‪ ،‬ﻳﻚﻃﺮف ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و در ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻃﻠﺤﻪ و زﺑﻴﺮﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﺎ‬
‫دﻳﺪن اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻴّﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪" :‬هﺮدو ﻃﺮف از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻧﺪ و ﺑﺮاﺳﺘﻰ ﺣﻖ ﺑﺎ آﺪام‬
‫اﺳﺖ؟"‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم هﻤﭽﻮن هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﺮاﻏﻰ را ﺑﺮاى ﺗﺎرﻳﺦ روﺷﻦ آﺮد ﺗﺎ از ﺁن‬
‫ﭘﺲ اﺣﺪى ﻣﺘﺤﻴّﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺁن ﭼﺮاغ اﻳﻦ آﻼم ﺑﻮد‪" :‬اﻋﺮف اﻟﺤﻖ ﺗﻌﺮف اهﻠﻪ"؛ ﻳﻌﻨﻰ‪" :‬اوّل ﺣﻖ را‬
‫ﺑﺸﻨﺎس‪ ،‬ﺳﭙﺲ هﺮآﺲ ﮔﺮد ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺣﻖ اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﻣﺮدم را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻖ ﺑﺸﻨﺎس ‪ .‬ﻧﻪ ﺣﻖ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺮدم؛‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اول ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ ﻏﻴﺒﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻌﺪ هﺮآﺲ را آﻪ ﻏﻴﺒﺖ آﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ؛ ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪" :‬ﭼﻮن ﻓﻼن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﻏﻴﺒﺖ ﺣﻼل اﺳﺖ‪".‬‬

‫‪ - ٨‬ﺳﻮءﻇﻦ و ﺗﺠﺴﺲ و ﻏﻴﺒﺖ‬

‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﻌﻀﻰ از ﮔﻤﺎﻧﻬﺎ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ )".‬اِنﱠ ﺑَ ْﻌﺾَاﻟﻈﱠﻦﱢ اِ ْﺛﻢٌ ‪ /‬ﺣﺠﺮات ‪) ١٢ /‬‬
 ‫ﺳﻮءﻇﻦ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺠﺴّﺲ و ﺗﺠﺴّﺲ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﻏﻴﺒﺖ و ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮاى ﮔﺴﺴﺘﻦ ﻣﺤﺒّﺘﻬﺎ‪،‬‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎ و اﻋﺘﻤﺎدهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪" :‬در رواﻳﺖ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدات اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ آﻴﻔﺮ‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺳﺖ؟"‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪" :‬ﺑﻠﻪ! زﻳﺮا ﺑﺎ ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺁﺑﺮوﻳﻰ آﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻋﺒﺎداﺗﻰ آﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻮ ﺷﻮد‪".‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﻧﺪارﻳﻢ آﻪ درﺑﺎرﻩ هﺮ ﻣﻨﻜﺮى ﺗﻤﺎم ﺁﻳﺎت و رواﻳﺎت را ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ؛ وﻟﻰ ﺗﻌﺪادى ﻧﻤﻮﻧﻪ و اﺷﺎرﻩ آﺎﻓﻰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٩‬ﺳﻌﺎﻳﺖ‬
‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٨٥‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬هﺮآﺲ ﺑﻴﻦ دو ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺘﻨﻪﮔﺮى‪ ،‬ﺳﺨﻦﭼﻴﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﺠﻴﮕﺮى ﺑﺪ‪،‬‬
‫ﻔﻞٌ‬
‫ﻪ آِ ْ‬
‫ﻦ ﻟَ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻊ ﺷَﻔَﺎﻋَﺔً ﺳَﻴﱢﺌَﺔً ﻳَ ُ‬
‫ﺸﻔَ ْ‬
‫ﻦ ﻳَ ْ‬
‫اﻳﺠﺎد آﺪورت و ﭘﺮدﻩدرى آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى او ﺳﻬﻤﻰ از آﻴﻔﺮ اﺳﺖ‪ )".‬ﻣَ ْ‬
‫ﻣِ ْﻨﻬَﺎ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪) ٨٥ /‬‬

‫‪ -١٠‬ﺑﻰ ﺗﻔﺎوﺗﻰ‬
‫ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ و اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﻜﺮدن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬اﮔﺮ‬
‫آﺴﻰ ﻧﺎﻟﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﻰ را ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﻪ او ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ )".‬ﻣﻦ ﺳﻤﻊ رﺟﻞ ﻳﻨﺎدى ﻳﺎ‬
‫ﻟﻠﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻓﻠﻢ ﻳﺠﺒﻪ ﻓﻠﻴﺲ ﺑﻤﺴﻠﻢ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٧٤‬ص ‪) ٣٣٩‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬آﺴﻰ آﻪ در ﺣﺎل ﺳﻴﺮى ﺑﺨﻮاﺑﺪ و هﻤﺴﺎﻳﻪ او ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ‪ )".‬ﻣﺎ ﺁﻣﻦ ﺑﻰ ﺑﺎت ﺷﺒﻌﺎﻧﺎً و ﺟﺎرﻩ ﺟﺎﺋﻊ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٧٤‬ص ‪) ٩٤‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮات ﺑﻰﺗﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪" ،‬ﺑﻰاﻳﻤﺎن" ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ان اﻟﻠّﻪ‬
‫ﻟﻴﺒﻐﺾ اﻟﻤﺆﻣﻦ اﻟﻀﻌﻴﻒ اﻟﺬى ﻻ دﻳﻦ ﻟﻪ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٧٢‬ص ‪) ٢٢٨‬‬
‫ﻢ ﻻ ُﺗﻘَﺎﺗِﻠُﻮنَ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻗﻴﺎم ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻧﻤﻰآﻨﻴﺪ؟") وَ ﻣﺎﻟَ ُ‬
‫ﻀﻌَﻔِﻴﻦ ‪ / ...‬ﻧﺴﺎء ‪) ٧٥ /‬‬
‫ﺴﺘَ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻓﻰﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫اهﻞ دوزخ ﺑﻪ اهﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ‪" :‬ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﺎرى ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن‬
‫ﺴﻜِﻴﻦ‪ )".‬ﻣﺪﺛﺮ ‪) ٤٤ /‬‬
‫ﻢ ا ْﻟﻤِ ْ‬
‫ﻄﻌِ ُ‬
‫ﻚ ُﻧ ْ‬
‫ﻢ ﻧَ ُ‬
‫ﺑﻮد؛ وَ ﻟَ ْ‬
‫در رواﻳﺎت ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اهﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪاى را ﻋﺬاب آﺮد و هﻤﻴﻦآﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن از ﺧﺪا ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫"ﮔﺮوهﻰ از اهﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﻨﻬﻜﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﮔﻨﻬﻜﺎران ﻣﻰﺳﻮزﻧﺪ؟"‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺳﻜﻮت و ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﺁﻧﻬﺎ‪".‬‬
 ‫اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺰدش ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﮔﺮ اﻣﺜﺎل ﺷﻤﺎ‬
‫ﮔﺮد ﺑﻨﻰﻋﺒﺎس ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻰﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎ اهﻞﺑﻴﺖ را ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﻧﻤﻰآﺮدﻧﺪ‪".‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻤﻼت را ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﻧﺜﺎر ﻣﻰآﻨﺪ و ﮔﺎهﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارم‪ ،‬هﻴﺠﺪﻩ آﻠﻤﻪ ﺗﻨﺪ ﻧﺜﺎر اﻓﺮاد ﺳُﺴﺖ ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﻣﻰآﻨﺪ‬
‫آﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺁﻧﻬﺎ در ﭘﺎورﻗﻰ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰﺷﻮد!) ﻳﺎ اﺷﺒﺎﻩ اﻟﺮﺟﺎل و ﻻ رﺟﺎل‪ ،‬ﻳﺎ اﺷﺒﺎح ﺑﻼ ارواح‪ ،‬افﱟ ﻟﻜﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺒّﺎً ﻟﻜﻢ‪ ،‬ﻗﺒﺤّﺎً ﻟﻜﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻠﻜﻢ اﻟﻠّﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﻴﺘﻨﻰ ﻟﻢ ارآﻢ )‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮد؛ اﻣّﺎ ﮔﺎهﻰ اﻧﺴﺎن ﻧﻮﻋﻰ ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ دروﻧﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺪا ﻣﻰآﻨﺪ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻳﺪﻧﻴﻬﺎ و ﺷﻨﻴﺪﻧﻴﻬﺎ ﻋﺒﺮت ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪل ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻄﺮﻩ اﺷﻜﻰ‬
‫ﺬآُﺮوُن‪ )".‬ﺻﺎﻓﺎت ‪) ١٣ /‬‬
‫هﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺑﺎرهﺎ از اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ اﻧﺘﻘﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ "وَاِذَا ُذآﱢﺮوُا ﻻﻳَ ْ‬

‫‪ -١١‬ﺗﻔﺮﻗﻪ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﻔﺮﻗﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ را هﻤﭽﻮن ﻋﺬاب ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ و زﻣﻴﻨﻰ و در آﻨﺎر ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻢ ﺷِﻴَﻌَﺎ ‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪) ٦٥ /‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻢ اَ ْو ﻳَ ْﻠﺒِﺴَ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺟﻠِ ُ‬
‫ﺤﺖِ اَ ْر ُ‬
‫ﻦ ﺗَ ْ‬
‫ﻢ اَ ْو ﻣِ ْ‬
‫ﻜ ْ‬ ‫ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ( ﻋَﺬَاﺑَﺎً ﻣِ ْ‬
‫ﻦ ﻓَ ْﻮﻗِ ُ‬
‫رﻣﺰ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺳﺎل ﺳﻮّم هﺠﺮى در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ از رهﺒﺮى ﺑﻮد( ﺣَﺘّﻰ‬
‫ﻣﺮِ وَ ﻋَﺼَ ْﻴﺘُﻢ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪) ١٥٢ /‬‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻋ ُﺘ ْ‬
‫ﻢ وَ ﺗَﻨَﺎزَ ْ‬
‫اِذَا ﻓَﺸِ ْﻠ ُﺘ ْ‬
‫ﺳﻜﻮت ‪ ٢٥‬ﺳﺎﻟﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺣﺪود ﺻﺪهﺰار ﺷﺎهﺪ در ﻏﺪﻳﺮﺧﻢ آﻪ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﻠﻰﺑﻰاﺑﻴﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ وﺣﺪت ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦآﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﻞ روز از "آﻮﻩ ﻃﻮر" ﺑﺮﮔﺸﺖ و دﻳﺪ آﻪ ﻳﺎراﻧﺶ دور‬
‫ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﺳﺎﻣﺮى ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﻋﺒﺎدت ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺪت ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮادرش هﺎرون ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫"ﭼﺮا ﺟﻠﻮ اﻳﻦ اﻧﺤﺮاف را ﻧﮕﺮﻓﺘﻰ؟"‬
‫هﺎرون ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻬﻰ آﺮدم‪ ،‬اﻣّﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﻢ ﮔﻮش ﻧﺪادﻧﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ‬
‫اﻓﺘﺎدم ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻗﻴﺎم آﻨﻢ؛ وﻟﻰ ﺗﺮﺳﻴﺪم آﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﻨﻰاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺗﻔﺮﻗﻪ اﻳﺠﺎد آﺮدى‪ .‬ﻟﺬا ﺗﺮﺟﻴﺢ دادم آﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺟﻤﻌﻰ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﭘﺮﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪".‬‬
‫در اﺳﻼم‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪآﺎرى‪ ،‬آﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮام ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺨﻦﭼﻴﻨﻰ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻤﺖ‪ ،‬ﺳﻮءﻇﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاآﻨﻰ و اﻣﺜﺎل ﺁن ﺑﺸﺪت ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫آﺎرى آﻪ ﻋﺎﻣﻞ وﺣﺪت و ﺁراﻣﺶ ﻗﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﻔﺎرش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫"اﮔﺮ ﺑﺎ آﻠﻤﻪ راﺳﺘﻰ ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬دروغ ﮔﻔﺘﻦ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ هﻢ آﻪ اﻣﺮوز و‬
‫هﻠَﻬﺎ ﺷِﻴَﻌَﺎ ‪/‬‬
‫دﻳﺮوز ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰﺁﻳﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺗﻔﺮﻗﻪ اﺳﺖ( وَ ﺟَﻌَﻞَ اَ ْ‬
 ‫ﺸﺮِآِﻴﻦَ * ﻣِﻦَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻓَﺮﱠﻗُﻮا‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻗﺼﺺ ‪ ) ٤ /‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪاﻧﺪازان را ﻣﺸﺮك داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ( ﻻ ﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻋﺘَﺼِﻤُﻮا ﺑِﺤَ ْﺒﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ‬
‫دِﻳﻨَﻬُﻢ‪ /...‬روم ‪٣١ /‬و‪ ) ٣٢‬ﻗﺮﺁن هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﻮر وﺣﺪت را ﺣﺒﻞاﻟﻠّﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ( وَا ْ‬
‫ﺟَﻤِﻴﻌَﺎ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪ ) ١٠٣ /‬اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻗﺪرﺗﻰ ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻤﻰآﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫اهﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬وﺣﺪت ﻗﻠﺒﻰ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻇﺎهﺮى( ﻓَﺎَﻟﱠﻒَ ﺑَ ْﻴﻦَ ُﻗﻠُﻮﺑِﻜُﻢ‪ / ...‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪ ) ١٠٣ /‬در ﺁﻳﺎت و‬
‫رواﻳﺎت از وﺣﺪﺗﻬﺎى ﺻﻮرى اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( وَ ُﻗﻠُﻮ ُﺑﻬُﻢ ﺷَﺘﱠﻰ ‪ /‬ﺣﺸﺮ ‪ ) ١٤ /‬اﻟﺒﺘﻪ آﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ وﺣﺪت ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ روح ﺑﻠﻨﺪ و ﺳﻌﻪﺻﺪر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﺗﻨﮓﻧﻈﺮى و ﺧﻮدﻣﺤﻮرى ﺑﭙﺮهﻴﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻢ ﻋِ ْﻨﺪَاﻟﻠﱠﻪِ اَﺗْﻘﻴﻜُﻢ ‪/‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﮔﺮاﻣﻰﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮاﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ )".‬اِنﱠ اَ ْآﺮَﻣَ ُ‬
‫ﺣﺠﺮات ‪) ١٣ /‬‬
‫و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻼم‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻧﮋادى‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاى‪ ،‬اﻗﻠﻴﻤﻰ‪ ،‬ﺳﻨّﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺮح ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺷﺒﺎﻧﻪروزى ﺑﺮاى وﺣﺪت اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺻﻠﻪرﺣﻢ‪،‬‬
‫دﻳﺪوﺑﺎزدﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻔﻮ و اﻏﻤﺎض‪ ،‬ﺗﻌﺎون‪ ،‬آﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن‪ ،‬هﺠﺮت‪ ،‬هﺪﻳﻪدادن‪ ،‬ﻋﻴﺎدت ﻣﺮﻳﺾ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻓﺤﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺒﺖ و وﺣﺪت و ﺗﻘﻮﻳﺖ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻋﻼﻗﻪهﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١٢‬اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ‬
‫اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ از ﻣﻨﻜﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖآﻪ در ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻗﻬﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادن ﺁن اﺳﺖ؛ وﻟﻰ درﺑﺎرﻩ اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ هﻤﻴﻦآﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺁن ﻋﻼﻗﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )وﻟﻮ ﺁﻧﺮا اﻧﺠﺎم ﻧﺪهﺪ(‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻩ آﺒﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺁن ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻰ آﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﮔﻨﺎهﻰ )ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻰ آﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺣﺸَﻪ ‪ /‬ﻧﻮر ‪ ) ١٩ /‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ن َﺗﺸِﻴﻊَ اﻟْﻔﺎ ِ‬
‫ن اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُﻳﺤِﺒﱡﻮنَ اَ ْ‬
‫اﺳﺖ( ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ( اِ ﱠ‬
‫اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ هﻤﻴﻦ ﺧﻠﻮت آﺮدن زن و ﻣﺮد اﺟﻨﺒﻰ و اﺧﺘﻼط ﺁﻧﻬﺎ در ﻣﺤﻞ آﺎر و داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫و ﻣﺮاآﺰ ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻰﺣﺠﺎﺑﻰ و ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻰ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاى اﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻤﻰ ﻓﻜﺮ آﻨﻴﻢ‪ ،‬درﺧﻮاهﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ آﻪ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى‪ ،‬ﭼﺸﻢﭼﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺁراﻳﺶ آﺮدن و ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﻧﺸﺎن دادن‪ ،‬آﻠﻴﺪ ﺷﻌﻠﻪورﺷﺪن هﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬داﻣﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ و اﻧﻮاع رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ‬
‫ﺿﺮﺑﻪهﺎى ﻋﻠﻤﻰ و اﺧﻼﻗﻰ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ ﺁن ﺑﺮآﺴﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -١٣‬اﻳﺠﺎد وﺣﺸﺖ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬آﻴﻔﺮ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در زﻣﻴﻦ ﻓﺴﺎد ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺪام و ﺗﺒﻌﻴﺪ اﺳﺖ) اِﻧﱠﻤﺎ ﺟَﺰﺁ ُء اﻟﱠﺬِﻳﻦَ‬
‫ﻳُﺤﺎرِﺑُﻮنَ اﻟﻠﱠﻪ ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪ ) ٣٣ /‬و ﻳﻜﻰ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻓﺴﺎد در زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪ آﺸﻴﺪن و اﻳﺠﺎد رﻋﺐ و‬
‫وﺣﺸﺖ و ﻧﺎاﻣﻨﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﺣﺘّﻰ ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰآﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﺎﻳﻌﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺰﻟﺰل ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫ﻤ ْﺮﺟِﻔُﻮنَ ﻓِﻰ ا ْﻟﻤَﺪِﻳﻨَﺔِ ﻟَ ُﻨ ْﻐﺮِﻳَﻨﱠﻚ ‪ / ...‬اﺣﺰاب ‪) ٦٠ /‬‬
‫ﻣﻰﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ آﻴﻔﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ آﺮدﻩ اﺳﺖ( وَا ْﻟ ُ‬
 ‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﺴﻰ آﻪ ﻣﺆﻣﻨﻰ را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ او را ﺧﻮاهﺪ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ‪)".‬‬
‫ﻣﻦ اﺧﺎف ﻣﻦ اوﻟﻴﺎﺋﻰ ﻓﻘﺪ ﺑﺎرزﻧﻰ ﺑﺎﻟﻤﺤﺎرﺑﻪ ﺛﻢ اﻧﺎاﻟﺜﺎﺋﺮ ﻟﻬﻢ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ١٣‬ص ‪) ٤٩‬‬
‫و در ﻣﻀﻤﻮن ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬آﺴﻰ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم از ﺷﺮّ او در اﻣﺎن‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ )".‬ﺷﺮ اﻟﻨﺎس ﻋﻨﺪاﻟﻠّﻪ ﻳﻮماﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ﻣﻦ ﻳﻜﺮم اﺗﻘﺎء ﺷﺮﻩ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٧‬ص ‪) ٢١٧‬‬
‫راﻩ دور ﻧﺮوﻳﻢ؛ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم از دﺳﺖ و زﺑﺎن او‬
‫دراﻣﺎﻧﻨﺪ( اﻟﻤﺴﻠﻢ ﻣﻦ ﺳﻠﻢ اﻟﻤﺴﻠﻤﻮن ﻣﻦ ﻳﺪﻩ و ﻟﺴﺎﻧﻪ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ١‬ص ‪) ١١٣‬‬
‫اﺳﻼم ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺳﻔﺮ ﺧﻮد را ﻃﻮرى ﺗﻨﻈﻴﻢ آﻨﻴﺪ آﻪ ﺷﺐ هﻨﮕﺎم و ﺑﻰﻣﻮﻗﻊ وارد‬
‫ﻣﻨﺰل ﻧﺸﻮﻳﺪ"؛ ﺗﺎ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ در ﺧﺎﻧﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺮﺳﻨﺪ و از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﻩ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻤﺎى ﺑﺰرگ ﻣﺸﻬﺪ) ﺁﻳﺖاﻟﻪ ﻣﻴﺮزا ﺟﻮادﺁﻗﺎ ﺗﻬﺮاﻧﻰ )‪ ،‬ﻋﺎرف و ﻣﻔﺴﺮ و ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻰﻣﻘﺎﻣﻰ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ وارد ﻣﺸﻬﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ در ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ هﻤﺴﺮش از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﺷﻮد؛ اﻣّﺎ ﺑﻪﻳﺎد‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮق آﻪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺸﺖ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬هﻤﺴﺮش در ﺧﺎﻧﻪ و در‬
‫ﻋﺎﻟﻢ رؤﻳﺎ دﻳﺪ آﻪ ﺁﻳﺖاﻟﻪ وارد ﺷﺪﻩ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ اﺣﺘﺮام هﻤﺴﺮش ﭘﺸﺖ در ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﻮاب‬
‫ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و ﺑﻪ در ﻣﻨﺰل رﻓﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦآﻪ در را ﺑﺎز آﺮد‪ ،‬ﺷﻮهﺮ ﮔﺮاﻣﻴﺶ را ﭘﺸﺖ در دﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -١٤‬ﭘﺨﺶ اﺧﺒﺎر دروغ‬

‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺎﻩ ﻓﺎﺳﻘﻰ ﺧﺒﺮى ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺁورد‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻜﺮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺁن را ﻧﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪ )".‬اِن‬
‫ﺟﺎﺋﻜﻢ ﻓﺎﺳﻖٌ ﺑﻨﺒﺄ ﻓﺘﺒﻴّﻨﻮا ‪ /‬ﺣﺠﺮات ‪) ٦ /‬‬
‫ﻳﻜﻰ از راﻩهﺎى اﻳﺠﺎد ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﻳﺎ آﺸﻮرهﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮهﺎ و اﺧﺒﺎر دروﻏﻰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﺎﺻﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻌﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺮدم ﻣﻰدهﻨﺪ؛‬
‫ﻃﻮرىآﻪ ﺷﻴﺮازﻩ ﻣﺤﺒﺘﻬﺎ از هﻢ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬هﺪف ﻣﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮاﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ هﻢ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ و هﻢ آﻤﺘﺮ ﺑﺎ دﻳﺪ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻣﺎ هﺮﮔﺰ درﺻﺪد ﺷﻤﺎرﻩآﺮدن‬
‫ﮔﻨﺎهﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ زﻳﺮا آﻪ در اﻳﻦﺻﻮرت‪ ،‬از هﺪف اﺻﻠﻰ دور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ -١٥‬ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ و ﻏﻠﻮّ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬ﺗﻤﻠﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ و ﻏﻠﻮ اﺳﺖ و ﮔﺎهﻰ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان آﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح آﺎﺳﻪ داﻏﺘﺮ از‬
‫ﺁش هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﻣﻮاﻇﺐ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟّﻪ‬
‫آﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﮔﺮوهﻰ ﻧﺰد ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪" :‬اى ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ!"‬
‫ﺣﻀﺮت از ﺁﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ ﺗﻮﺑﻪ آﻨﻨﺪ( اﺗﻰ ﻗﻮم اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم و ﻗﺎﻟﻮا اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻚ ﻳﺎ رﺑﱠﻨﺎ‬
‫ﻓﺎﺳﺘﺎﺑﻬﻢ اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ /‬اﻣﺎﻟﻰ ﻃﻮﺳﻰ ‪ /‬ص ‪ / ٦٦٢‬ﺣﺪﻳﺚ ﺷﻤﺎرﻩ ‪) ١٣٧٧‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺨﺼﻰ دﻳﮕﺮ هﻤﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺣﻀﺮت او را ﻟﻌﻨﺖ آﺮد(‬
‫ﺟﺎء رﺟﻞ اﻟﻰ رﺳﻮلاﻟﻠّﻪ ﻓﻘﺎل اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻚ ﻳﺎ رﺑّﻰ ﻓﻘﺎل ﻣﺎﻟﻚ ﻟﻌﻨﻚ اﻟﻠّﻪ انﱠ رﺑﻰ و رﺑﻚ اﻟﻠّﻪ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪/‬‬
‫ج ‪ / ٢٥‬ص ‪) ٢٩٧‬‬
‫ﺗﻤﺎم رواﻳﺎﺗﻰ آﻪ از ﻏﻠﻮّ ﻧﻬﻰآﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮدن ﺁن دارد؛ ﻟﺬا ﺷﻌﺮا‪ ،‬ﻣﺪّاﺣﺎن‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاﻇﺐ ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺑﺮ دهﺎن اﻓﺮاد‬
‫ﭼﺎﭘﻠﻮس‪ ،‬ﺧﺎك ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ!") اﺣﺜﻮا ﻓﻰ وﺟﻮﻩ اﻟﻤﺪّاﺣﻴﻦ اﻟﺘﺮاب ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٧٣‬ص ‪) ٢٩٤‬‬
‫در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺗﻤﻠّﻖ و آﻤﺘﺮ از ﺣﺪّ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﺣﺴﺎدت اﺳﺖ‪)".‬‬
‫اﻟﺜﻨﺎء ﺑﺎآﺜﺮ ﻣَﻠِﻖٌ و ﺑﺎﻗﻞ ﻋﻰّ و ﺣﺴﺪ ‪ /‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ‪ /‬ﺣﻜﻤﺖ ‪) ٣٤٧‬‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﺎدى اﺳﺖ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺪِحَ اﻟﻔﺎﺟﺮ اهﺘﺰﱠ اﻟﻌﺮش و ﻏﻀﺐ اﻟﺮب ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪٧٧‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻋﺮش ﺧﺪا ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﻣﻰﺁﻳﺪ( اذا ُ‬
‫‪ /‬ص ‪) ١٥٢‬‬

‫د ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺎس ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻘﻮا ﺑﺎﺷﺪ؛ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻓﺴﺎد و ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اهﻤﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ از هﻤﺎن ﮔﺎﻣﻬﺎى اول‪ ،‬دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﺳﻔﺎرﺷﻬﺎ را ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺸﺮِآَﺔٍ‪ / ....‬ﺑﻘﺮﻩ ‪٢٢١ /‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫ﻦ ُ‬
‫ﻣ ْﺆﻣِﻨَﺔٌ ﺧَ ْﻴﺮٌ ﻣِ ْ‬
‫‪ -١‬در اﻧﺘﺨﺎب هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻋﻘﺎﻳﺪ و اﻓﻜﺎر او ﺑﺎﺷﻴﺪ( وَ َﻻَﻣَﺔٌ ُ‬
‫)‬
‫‪ -٢‬هﻤﺴﺮ زﻳﺒﺎﻳﻰ آﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮔﻞ زﻳﺒﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪرﻳﺸﻪ ﺁن در زﺑﺎﻟﻪهﺎ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫اﻳﺎآﻢ و ﺧﻀﺮاء اﻟﺪﻣﻦ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ١٠٣‬ص ‪) ٢٣٢‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺮاﺳﻢ و ﻣﻬﺮﻳﻪ را ﺳﺎدﻩ و آﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ( اﺣﺴﻨﻬﻦ وﺟﻬﺎ و اﻗﻠﻬﻦ ﻣﻬﺮاً ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ١٠٣‬ص ‪) ٢٣٧‬‬
‫ﻋﻴُﻦ‪/...‬‬ ‫‪ -٤‬هﺪف از ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻨﺴﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ دردﻧﻴﺎ) وَ ﻣِ ْ‬
‫ﻦ ُذرﱢﻳﺎﺗِﻨَﺎ ُﻗﺮﱠةَ اَ ْ‬
‫ﻢ‪ /...‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ٢٢٣ /‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻔﺴِ ُ‬
‫ﻓﺮﻗﺎن ‪ ) ٧٤ /‬و ذﺧﻴﺮﻩ ﻗﻴﺎﻣﺖﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ( وَ ﻗَﺪﱢﻣُﻮا ِﻻَ ْﻧ ُ‬
 ‫‪ - ٥‬ﺳﻔﺎرش درﻣﻮرد ﻧﺎﻣﮕﺬارى‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺁﻣﻮزش ﻗﺮﺁن و ﺷﻨﺎ و هﻨﺮ و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺎوات ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان و‬
‫ﻓﺮقﻧﮕﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻴﻦ ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺣﻼل و ﺳﺎﻟﻢ از دوران ﺣﺎﻣﻠﮕﻰ ﻣﺎدر ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ و ﺗﺎ ﺁﺧﺮ‬
‫ﻋﻤﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻐﻞ و ﺻﺪهﺎ ﺳﻔﺎرش دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ اهﻤﻴﺖدادن ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‬
‫ﻋﻔﻴﻒ ﺑﻮدن هﻤﺴﺮ و ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺣﺘﻰ در ﻋﺰل و ﻧﺼﺐ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻬﺎى ﺑﺰرگ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ هﺮزﮔﻰ‪ ،‬ﺁﻟﻮدﮔﻰ و ﺧﻼﻓﻜﺎرﻳﻬﺎ در ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﮔﻨﺎﻩ و ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﻪآﺎرى در ﺁﻳﻨﺪﻩ و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬روزى ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺎ ﺣﺮاﻣﺰادﻩاى در ﻓﺘﻨﻪﮔﺮى و اﻳﺠﺎد ﻓﺴﺎد ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻏﺮوب آﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﮔﺰارش آﺎر آﻨﺎر هﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﻳﻚ زﻧﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردم‪ .‬ﺣﺮاﻣﺰادﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫اﻣﺮوز ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺘﻨﻪاﻧﮕﻴﺰى آﺮدﻩام‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻦ‪ ،‬اﻓﺮادى ﺑﻪ هﻢ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮءﻇﻦهﺎ و ﻏﻴﺒﺖهﺎ‬
‫و رﺷﻮﻩﮔﻴﺮﻳﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪ و ‪...‬‬
‫ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻣﺎر ﺗﻮ از ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﺪان آﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ زﻧﺎ‪ ،‬ﺣﺮاﻣﺰادﻩاى ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫آﺮدم آﻪ او ﻣﺜﻞ ﺗﻮ هﺮ روز ﺻﺪهﺎ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻪﭘﺎ آﻨﺪ‪ .‬ﺁرى! ﻣﻦ ﻳﻚ ﮔﻨﺎﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺮدم؛ اﻣّﺎ ﻳﻚ ﮔﻨﺎﻩ آﻠﻴﺪى‪".‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﮔﻨﺎهﺎن واﻟﺪﻳﻦ و ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرﻳﻬﺎى ﺁﻧﺎن در ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬در‬
‫ﻋﺒﺎرت و ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺻﺪهﺎ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد در ﻧﺴﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺮﻳﻪهﺎى زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺮاﺳﻢ و‬
‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و دﺧﺎﻟﺘﻬﺎى ﻧﺎﺑﺠﺎى ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻋﺮوس و داﻣﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺷﻌﻴﺐﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫هﻤﻴﻦآﻪ ﺧﻮاﺳﺖ دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻬﺮﻳﻪهﺎى‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى ﺑﺎﺷﻤﺎﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﺪان آﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﺎﻧﺪارم ﺑﺮ ﺗﻮ ﺳﺨﺖ ﺑﮕﻴﺮم و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻣﺸﻘّﺖ ﺑﻴﻨﺪازم‪ )".‬وَ‬
‫ﺷﻖﱠ ﻋَﻠَ ْﻴﻚَ‪ /....‬ﻗﺼﺺ ‪) ٢٧ /‬‬
‫ن اَ ُ‬
‫ﺪ اَ ْ‬
‫ﻣﺎ ُارِﻳ ُ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ازدواﺟﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺁﺛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻮﻣﻰ دارد‪ .‬در ﻓﻘﻪ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬اﮔﺮ آﺴﻰ ﺑﺎ ﭘﺴﺮى ﻟﻮاط آﺮد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮاهﺮ ﺁن ﭘﺴﺮ را ﺑﻪ هﻤﺴﺮى ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ازدواﺟﻰ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً از هﻢ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻰ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪".‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ و آﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺷﻴﺮ از ﻣﺪﺗﻰ آﻪ‬
‫در ﻗﺮﺁن ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ را ﻣﻰﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺷﻮﺧﻴﻬﺎى ﻧﺎﺑﺠﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدات ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ و‬
‫ﺧﺪاى ﻧﺎآﺮدﻩ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎرواى واﻟﺪﻳﻦ در ﺣﻀﻮر ﻓﺮزﻧﺪان و ﻳﺎ دروﻏﻬﺎﻳﻰ آﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺁن را ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ‪ ،‬هﺮﻳﻚ ﺁﺛﺎر ﺷﻮﻣﻰ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﺪاﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎ هﻤﺴﺮ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﭘﺎﺑﺮهﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزﻩ او ﺁﻣﺪ و‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬هﺰاران ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺟﻨﺎزﻩ او را هﻤﺮاهﻰ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺎﺻﻰ دﻓﻦ ﺷﺪ‪".‬‬
‫ﻣﺎدر اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﮔﻮارا ﺑﺎد ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻣﺮﮔﻰ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻋﺰّت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى ﺑﻮد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم و‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮاى دﻓﻦ ﺗﻮ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪".‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اى ﻣﺎدر‪ ،‬زود ﻗﻀﺎوت ﻧﻜﻦ! ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮ ﺑﺎ هﻤﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻰ آﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪرﻓﺘﺎرى ﺑﺎ هﻤﺴﺮش‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻓﺸﺎر ﻗﺒﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ )".‬اﻧّﻪ آﺎن ﻓﻰ ﺧﻠﻘﻪ ﻣﻊ اهﻠﻪ‬
‫ﺳﻮء ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪ /‬ج ‪ / ٦‬ص ‪) ٢٢٠‬‬
‫اﻧﻜﺎر آﺮدن ﻣﻬﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺁﻣﻴﺰش ﺟﻨﺴﻰ در اﻳﺎم ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن هﻤﺴﺮ و ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪآﺸﻰ‪ ،‬ﺳﻘﻂ‬
‫ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎ از هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺪ روى هﻤﺴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖهﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ‬
‫هﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻜّﻢ ﻧﺎﺑﺠﺎ و دﻩهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ از ﻣﻨﻜﺮات ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت ﺑﺮاى ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ هﻤﺴﺮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺷﻘﺎق و ﻃﻼق ﻣﻴﺎن دوهﻤﺴﺮ و رﻓﺘﺎر و ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺻﺪهﺎ دﺳﺘﻮر ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻩ ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات اﺧﻼﻗﻰ‬

‫ﻣﻨﻜﺮات اﺧﻼﻗﻰ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁنرا ﻓﻬﺮﺳﺖوار ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺧﻮدﺑﻴﻨﻰ و ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻰ؛ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬آﺴﺎﻧﻰ آﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آﺎرى آﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻢ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﺤﺴَﺒَﻨﱠ ُ‬
‫ﻔﻌَﻠُﻮا ﻓَﻼﺗَ ْ‬
‫ﻢ ﻳَ ْ‬
‫ﺤﻤَﺪُوا ﺑِﻤَﺎ ﻟَ ْ‬
‫ن ُﻳ ْ‬
‫ﻧﺪادﻩاﻧﺪ ﺳﺘﺎﻳﺶ آﻨﻨﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ رﺳﺘﮕﺎرﺷﺎن ﻧﭙﻨﺪار‪ )".‬وَ ُﻳﺤِﺒﱡﻮنَ اَ ْ‬
‫ﺑِﻤَﻔَﺎزَةٍ ‪ /‬ﺁل ﻋﻤﺮان ‪) ١٨٨ /‬‬
‫رﻳﺎ؛ رﻳﺎ ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺮك ﭘﻨﻬﺎن و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬رﻳﺎ‪ ،‬آﺎر را ﺑﻰارزش ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮﺁن و رواﻳﺎت‬
‫ﺑﺮاى رﻳﺎآﺎران و ﺁﺛﺎرﺷﻮم رﻳﺎ هﺸﺪارهﺎﻳﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬
 ‫دروغ‪ ،‬ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦﭼﻴﻨﻰ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰاﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﮔﺮد ﻟﻐﻮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت‪ ،‬ﻧﺎم ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫را زﺷﺖ ﺑﺮدن‪ ،‬ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و دﻩهﺎ ﻣﻨﻜﺮات دﻳﮕﺮ آﻪ اﮔﺮ ﺑﺮاى هﺮﻳﻚ‪،‬ﺁﻳﻪ ﻳﺎ ﺣﺪﻳﺜﻰ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬از ﻣﻮﺿﻮع‬
‫اﺻﻠﻰ دور ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ )اﮔﺮ ﺗﺎآﻨﻮن دور ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ(‪.‬‬

‫و ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات اﻗﺘﺼﺎدى‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﻜﺮات اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﻜﺮات اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از ﺁن را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬

‫ﻔﻌَﻠُﻮا ﻓَ ْﺄذَﻧُﻮا ﺑِﺤَ ْﺮبٍ ﻣِﻦَ اﻟﻠﱠﻪِ وَ رَﺳُﻮﻟِﻪ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪/‬‬
‫ﻢ ﺗَ ْ‬
‫ن ﻟَ ْ‬
‫‪ -١‬رﺑﺎ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﻋﻼم ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ) ﻓَﺎِ ْ‬
‫ﺪ ُﻧﻬُﻮ ﻋَﻨْﻪ‪ / ....‬ﻧﺴﺎء ‪ ) ١٦١ /‬و از‬
‫ﻢ اﻟﺮﱢﺑﺎ وَ ﻗَ ْ‬
‫ﺧﺬِهِ ُ‬
‫‪ ) ٢٧٩‬و ﺣﺘﻰ در دﻳﻦ ﻳﻬﻮد ﻧﻬﻰﺷﺪﻩ) وَاَ ْ‬
‫درﺁﻣﺪهﺎى ﺣﺮام و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ راﻳﺞ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻜﻮهﺶﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﻃﻮرىآﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ درهﻢ رﺑﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ زﻧﺎآﺮدن ﺑﺎ ﻣﺎدر اﺳﺖ( اﻟﺮّﺑﺎ ﺳﺒﻌﻮن ﺟﺰأً اﻳﺴﺮﻩ ان ﻳﻨﻜﺢ اﻟﺮﺟﻞ اﻣّﻪ ‪ /‬ﺑﺤﺎر ‪/‬ج ‪ / ١٠٣‬ص ‪١١٧‬‬
‫)‬
‫‪ -٢‬ﺳﻮﮔﻨﺪ دروغ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﻧﺎﺣﻖ‪ ،‬ﮔﺮانﻓﺮوﺷﻰ‪ ،‬ﻏﺶ در ﻣﺎل‪ ،‬ﻓﺮوش ﺟﻨﺲ ﻣﻌﻴﻮب‪ ،‬ﻓﺮوش اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻔﺎر‪ ،‬ﻓﺮوش اﻧﮕﻮر و اﻣﺜﺎل ﺁن ﺑﺮاى ﺷﺮابﺳﺎزى‪،‬دﻻﻟﻰ ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﮔﻮاهﻰ ﻧﺎﺣﻖ‪ ،‬ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ و ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎل‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل و اﺣﺘﻜﺎر‪ ،‬از ﻣﻨﻜﺮات اﻗﺘﺼﺎدى اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬آﻢ ﻓﺮوﺷﻰ‬
‫ﻤﻄَﻔﱢﻔِﻴﻦَ"؛ "واى ﺑﺮ آﻢﻓﺮوﺷﺎن!"‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺳﻮرﻩاى ﺑﻪﻧﺎم ﻣﻄﻔﻔﻴﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬وَ ْﻳﻞٌ ﻟِ ْﻠ ُ‬
‫اوﻟﻴﻦﺳﺨﻦ ﺣﻀﺮت ﺷﻌﻴﺐ ﺑﻌﺪ از دﻋﻮت ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻬﻰ از آﻢﻓﺮوﺷﻰ ﺑﻮد( وَ ﻻ ﺗَ ْﺒﺨَﺴُﻮا اﻟﻨّﺎسَ‬
‫اَﺷْﻴﺎﺋَﻬُﻢ ‪ /‬اﻋﺮاف و هﻮد‪ ) ٨٥ /‬در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﻣﮕﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﺎد ﻧﺪارﻳﺪ آﻪ آﻢﻓﺮوﺷﻰ‬
‫ﻢ ﻣَ ْﺒﻌُﻮﺛُﻮنَ * ﻟِﻴَ ْﻮمٍ ﻋَﻈِﻴﻢ ‪ /‬ﻣﻄﻔّﻔﻴﻦ ‪ ٤/‬و ‪) ٥‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻈﻦﱡ اُوﻟﺌِﻚَ اَﻧﱠ ُ‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﺪ؟") اَﻟّﺎ ﻳَ ُ‬
‫آﻢآﺎرى آﺎرﻣﻨﺪان و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻧﭙﺮداﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬آﻨﺰ‪ ،‬ﺧﻮردن ﻣﺎل ﻳﺘﻴﻢ و ‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﻣﺜﻞ‬
‫آﻢﻓﺮوﺷﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤‬رﺷﻮﻩ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬رﺷﻮﻩدهﻨﺪﻩ و رﺷﻮﻩﮔﻴﺮﻧﺪﻩ در ﺁﺗﺶ هﺴﺘﻨﺪ‪ )".‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ‬
‫‪ :‬اﻟﺮاﺷﻰ و اﻟﻤﺮﺗﺸﻰ ﻓﻰ اﻟﻨﺎر ‪ / ...‬آﻨﺰاﻟﻌﻤﺎل ‪ /‬خ ‪) ١٥٠٧٧‬‬
 ‫ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻤﺎن ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻧﺎم رﺷﻮﻩ را ﺑﻪ آﻠﻤﺎﺗﻰ از ﻗﺒﻴﻞ هﺪﻳﻪ و ﺣﻖﺣﺴﺎب و ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﻳﺎ ﻧﺎم‬
‫دﻳﮕﺮ ﻋﻮض آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻢ ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ز ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات ﻧﻈﺎﻣﻰ‬

‫‪ -١‬ﻓﺮار از ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ و ﺟﻨﮓ اﺳﺖ آﻪ ﻳﻜﻰ از ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮار از ﺟﺒﻬﻪ و ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن‬
‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺟﺰ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎزوﺑﺮگ ﻧﺒﺮد ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﺑﻪ ﻳﺎرى ﮔﺮوهﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻰروﻧﺪ‪،‬‬
‫هﺮآﺴﻰ آﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ ﺧﺪا ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ او ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﺪ ﺑﺂءَ ﺑِﻐَﻀَﺐٍ ﻣِﻦَ‬
‫ﻣﺘِﺤَﻴﱢﺰَاً اِﻟﻰ ﻓِﺌَﺔٍ ﻓَﻘَ ْ‬
‫ﻣﺘَﺤَﺮِّﻓَﺎً ﻟِﻘِﺘَﺎلٍ اَ ْو ُ‬
‫ﻢ ﻳَ ْﻮﻣَﺌِﺬٍ ُد ُﺑﺮَ ُﻩ اِﻟّﺎ ُ‬
‫ﻦ ُﻳﻮَﻟﱢﻬِ ْ‬
‫ﺑﺪﺟﺎﻳﮕﺎهﻰ اﺳﺖ‪ )".‬وَ ﻣَ ْ‬
‫ﻢ وَ ﺑِ ْﺌﺲَ ا ْﻟﻤَﺼِﻴﺮ ‪ /‬اﻧﻔﺎل ‪) ١٦ /‬‬
‫اﻟﻠﱠﻪِ َو ﻣَ ْﺄوَا ُﻩ ﺟَﻬَﻨﱠ ُ‬
‫ﺁرى! ﻓﺮار از ﺟﻨﮓ‪ ،‬از ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى ﺁن وﻋﺪﻩ دوزخ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻮرﻩ‬
‫اﺣﺰاب ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻓﺮار‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ"‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺰ ﻓﺮار ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺳﻮدى ﻧﺪارد‪ )".‬اﺣﺰاب ‪) ١٦ /‬‬

‫ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻓﺮار‬
‫در ﻗﺮﺁن در ﻣﻮرد ﻓﺮار ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن و اﻓﺮاد ﺗﺮﺳﻮ از ﺟﺒﻬﻪ و ﺗﻮﺟﻴﻬﺎﺗﻰ آﻪ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺎﺗﻰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖوار ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ و رهﺒﺮ؛‬
‫در ﺟﻨﮓ اُﺣﺪ‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺁﻧﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﺮﻓﺮض آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ و ﻳﺎ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮار آﻨﻴﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻘَﺎﺑِﻜُﻢ‪ /...‬ﺁل ﻋﻤﺮان ‪) ١٤٤ /‬‬
‫ﻢ ﻋَﻠﻰ اَ ْ‬
‫ن ﻣﺎتَ اَ ْو ُﻗﺘِﻞَ ا ْﻧﻘَﻠَ ْﺒ ُﺘ ْ‬
‫ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ؟!") اَﻓَﺎِ ْ‬
‫‪ -٢‬ﮔﺮﻣﻰ هﻮا؛‬
‫هﻤﻴﻦآﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺴﻴﺞ ﺻﺎدر ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮوهﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬اﻻن هﻮا ﮔﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺁﺗﺶ‬
‫دوزخ ﮔﺮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ )".‬ﻻ ﺗَ ْﻨﻔِﺮُوا ﻓِﻰ ا ْﻟﺤَ ْﺮبِ‪ /....‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) ٨١‬‬
 ‫‪ -٣‬دﺷﻤﻨﺎن زﻳﺎد؛‬
‫ﮔﺮوهﻰ هﻤﻴﻦآﻪ ﻟﺸﻜﺮ آﻔﺮ و ﺳﺎزوﺑﺮگ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺁﻧﺎن را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻻ ﻃﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ا ْﻟﻴَﻮْم"؛ ﻣﺎ اﻣﺮوز‬
‫ﺟﻨَﻮدِﻩ‪ / ..‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ٢٤٩ /‬‬
‫ﺗﻮان ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺎﻏﻮت را ﻧﺪارﻳﻢ‪ )".‬ﻻ ﻃﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ا ْﻟﻴَ ْﻮمَ ﺑِﺠَﺎﻟُﻮتَ وَ ُ‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻏﻴﺒﻰ آﺎرى آﺮد آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻔﺎر را آﻢ دﻳﺪﻧﺪ؛ و ﮔﺮﻧﻪ ﺳﺴﺖ‬
‫ﻪ ﻓﻰ ﻣَﻨَﺎﻣِﻚَ ﻗَﻠِﻴَﻼً ‪ /‬اﻧﻔﺎل ‪) ٤٣ /‬‬
‫ﻢ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻬ ُ‬
‫ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ و ﺟﺮأت ﺣﻤﻠﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰآﺮدﻧﺪ‪ )".‬اِ ْذ ُﻳﺮِﻳﻜَ ُ‬
‫‪ -٤‬ﮔﻨﺎهﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ؛‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻦﭘﺮور هﻨﮕﺎم دﻋﻮت ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻣﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻴﻢ آﻪ در ﻣﺴﻴﺮ راﻩ ﭼﺸﻤﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫دﺧﺘﺮان روﻣﻰ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﮔﻨﺎﻩ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎن رهﺒﺮى و ﻓﺮار از ﺟﻨﮓ‪ ،‬از ﮔﻨﺎﻩِ‬
‫ﻔﺘِﻨّﻰ اَﻻ ﻓِﻰ ا ْﻟﻔِ ْﺘﻨَﺔِ ﺳَﻘَﻄُﻮا ‪/‬‬
‫ن ﻟﻰ وَ ﻻ ﺗَ ْ‬
‫ل ا ْﺋﺬَ ْ‬
‫ﻦ ﻳَﻘُﻮ ُ‬
‫ﻢ ﻣَ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ )".‬وَ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ‪) ٤٩ /‬‬
‫‪ - ٥‬ﺑﻌﻀﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻰﺣﻔﺎظ ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻪهﺎى ﺧﻮد را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﻣﻰدهﻨﺪ( ﻳَﻘُﻮﻟُﻮنَ اِنﱠ ُﺑﻴُﻮﺗَﻨَﺎ ﻋَ ْﻮرَةٌ وَ ﻣﺎ هِﻰَ‬
‫ن ُﻳﺮِﻳﺪُونَ اِﻟﱠﺎ ﻓِﺮَارَا ‪ /‬اﺣﺰاب ‪) ١٣ /‬‬
‫ﺑِﻌَ ْﻮرَةٍ اِ ْ‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻓﺮارﻳﺎن‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﺮ ﺟﻨﺎزﻩ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﺷﺮآﺖ در ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻣﮕﺬار و ﺣﺘﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮ‬
‫ﻢ ﻋَﻠﻰ ﻗَ ْﺒﺮِﻩ‪ / .....‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) ٨٤ /‬‬
‫ﻘ ْ‬
‫ﻢ ﻣﺎتَ اَﺑَﺪَاً وَ ﻻ ﺗَ ُ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮو !") وَ ﻻ ُﺗﺼَﻞﱢ ﻋَﻠﻰ اَﺣَﺪٍ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻬ ْ‬

‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻓﺮارﻳﺎن‬
‫در ﻳﻜﻰ از ﺟﻨﮕﻬﺎ آﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺴﻴﺞ ﻋﻤﻮﻣﻰ داد‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺷﺮآﺖ‬
‫در ﺟﺒﻬﻪ ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﻪ هﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﺣﺪى ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﺪ!"‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪاﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن را در ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺷﺪﻳﺪى ﻗﺮار داد و آﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪ آﻪ‬
‫هﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﭘﺲ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﺮف ﻧﺰﻧﻴﻢ‪".‬‬
‫اﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎب‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺑﺰرگ را ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﺗﻨﮓ آﺮد؛ وﻟﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ آﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪﺷﺎن‬
‫ﺖ ‪ /‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) ١١٨ /‬‬
‫ﺣﺒَ ْ‬
‫ض ﺑِﻤَﺎ رَ ُ‬
‫ﻢ ْاﻻَ ْر ُ‬
‫ﺖ ﻋَﻠَ ْﻴﻬِ ُ‬
‫ﺧﻠﱢﻔُﻮا ﺣَﺘﱠﻰ اِذَا ﺿَﺎﻗَ ْ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ( وَ ﻋَﻠﻰَ اﻟﺜﱠﻼﺛَﺔِ ْاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُ‬

‫‪ -٢‬ﺧﻴﺎﻧﺖ‬
‫ﮔﺎهﻰ ﺳﺮﺑﺎز اﺳﻼم در ﺟﺒﻬﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰدهﺪ و رﻣﺰى را ﻓﺎش ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ و از ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫داﺳﺘﺎن‬
‫در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﻰ‪ ،‬در ﺷﺄن ﻧﺰول ﺁﻳﻪ ‪ ٢٧‬ﺳﻮرﻩ اﻧﻔﺎل ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬هﻤﻴﻦآﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳﻬﻮد ﺑﻨﻰﻗﺮﻳﻈﻪ را ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺻﻠﺢ و آﻮچ آﺮدن ﺑﻪ ﺷﺎم را ﻣﻄﺮح آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻣﻌﺎذ را ﺑﻪ داورى ﻣﺄﻣﻮر ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻮﻟﺒﺎﻳﻪ آﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪ دوﺳﺘﻰ ﺑﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را داﺷﺖ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻣﺸﺎورﻩ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺎ او‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﮔﻠﻮى ﺧﻮد ﺑﻪ ﺁﻧﺎن‬
‫ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ داورى ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﻳﻦ اﺷﺎرﻩ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺒﺮ داد‪.‬‬
‫اﺑﻮﻟﺒﺎﻳﻪ از اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺧﻮد ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺑﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﻨﺎب ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫روز ﭼﻴﺰى ﻧﺨﻮرد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪاش را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁرى! ﮔﺎهﻰ ﻳﻚ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﻮد دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﻰ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ رﺣﻠﺖ‪ ،‬ﻟﺸﮕﺮ را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﻰ ﺟﻮان ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﻪاى ﺑﻨﺎم‬
‫اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻌﻨﺖ آﻨﺪ هﺮ آﺲ آﻪ از ﻟﺸﮕﺮ او ﺗﺨﻠﻒ آﻨﺪ‪ )".‬ﺑﺤﺎر ‪/‬‬
‫ج‪ / ٢٧‬ص‪) ٣٢٤‬‬
‫در ﺁﻳﻪ ‪ ٦١‬ﺳﻮرﻩ ﻧﻮر ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﻣﺆﻣﻨﺎن واﻗﻌﻰ آﺴﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش اﻳﻤﺎن‬
‫ﺁوردﻩاﻧﺪ و هﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ رﺳﻮل اآﺮم ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ در آﺎرى ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ از او‬
‫ﺴﺘَﺄْذﻧُﻮﻩ ‪ /‬ﻧﻮر ‪/‬‬
‫ﺬهَﺒُﻮا ﺣَﺘّﻰ ﻳَ ْ‬
‫ﻢ ﻳَ ْ‬
‫ﻣﺮٍ ﺟﺎﻣِﻊٍ ﻟَ ْ‬
‫ﻪ ﻋَﻠﻰ اَ ْ‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺧﺼﻰ ﻧﻤﻰروﻧﺪ‪ )".‬وَ اِذَا آﺎﻧُﻮا ﻣَﻌَ ُ‬
‫‪) ٦٢‬‬
‫ﺁرى! اﺟﺎزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﺣﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮِ وَ ﻋَﺼَ ْﻴﺘُﻢ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪ ) ١٥٢ /‬اﺳﻼم‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻋ ُﺘ ْ‬
‫ﻢ وَ ﺗَﻨَﺎزَ ْ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد( ﺣَﺘﱠﻰ اِذَا َﻓﺸِ ْﻠ ُﺘ ْ‬
‫ﺑﺮاى ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ و رهﺒﺮ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﺗﻮان و ﺗﻔﻜﺮ و ﺑﺮاى ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﻋﺸﻖ و اﻃﺎﻋﺖ را ﺷﺮط‬
‫ﻻزم ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف واﻻى ﺧﻮد ﻣﻰداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮاﻳﻰ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﺟﺒﻬﻪ و ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖﮔﺮاﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼمﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﺷﺨﺼﻰ را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﮔﺮوهﻰ ﺑﻪﺳﻮى ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻰ‬
‫آﻪ در روﺳﺘﺎهﺎى ﻓﺪك زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰآﺮدﻧﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺁﻧﺎن را ﺑﺮاى ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﻼم ﻳﺎ ﻗﺒﻮلآﺮدن ﻣﺎﻟﻴﺎت‬
 ‫ﻣﺨﺼﻮص دﻋﻮت آﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺮداس هﻤﻴﻦآﻪ از ﺁﻣﺪن ﺳﭙﺎﻩ اﺳﻼم ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻮال و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را در ﭘﻨﺎﻩ آﻮهﻰ ﻗﺮار داد و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر‪" :‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠّﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤّﺪاً رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ" ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺁن ﺷﺨﺺ ﺧﻴﺎل آﺮد آﻪ او از ﺗﺮس ﻣﺼﺎدرﻩ اﻣﻮال ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ‬
‫ﺷﻌﺎر او اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻜﺮد و او را آﺸﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﺗﻮ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬
‫روﺣﻴﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖﮔﺮاﺋﻰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ را آﺸﺘﻰ‪".‬‬
‫و ﺁﻳﻪ ‪ ٩٤‬ﺳﻮرﻩ ﻧﺴﺎء ﻧﺎزل ﺷﺪ‪:‬‬
‫"اى رزﻣﻨﺪﮔﺎن اﺳﻼم! دﻗﺖ و ﺗﺤﻘﻴﻖ آﻨﻴﺪ و ﺑﻪ آﺴﻰ آﻪ اﻇﻬﺎر اﺳﻼم ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻮﺋﻴﺪ‪" :‬ﺗﻮ اﻳﻤﺎن‬
‫ﻧﺪارى و ﺷﻌﺎر ﺗﻮ از ﺗﺮس اﺳﺖ" ﺗﺎ ﺑﻰدﻟﻴﻞ او را ﺑﻜﺸﻴﺪ و ﻏﻨﺎﺋﻤﻰ زودﮔﺬر ﺑﻪدﺳﺖ ﺁورﻳﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﻰداﻧﻴﺪ آﻪ ﻏﻨﺎﺋﻢ واﻗﻌﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻋﻤﺪاً آﺸﺖ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﺎ از ﻗﻠﺐ‬
‫او ﺧﺒﺮ دارﻳﻢ؟ ﻣﮕﺮ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻼً اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ داﺷﺘﻴﺪ آﻪ از آﻔﺎر در ﻟﺤﻈﻪ اول اﻧﺘﻈﺎر اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﻦ اَﻟْﻘﻰ اِﻟَ ْﻴ ُ‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ﻓﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ ﻓَﺘَﺒَﻴﱠﻨُﻮا وَ ﻻ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮا ﻟِﻤَ ْ‬
‫دارﻳﺪ؟") ﻳَﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ اﻣَﻨُﻮا اِذَا ﺿَﺮَ ْﺑ ُﺘ ْ‬
‫ﻦ ﻗَﺒْﻞ ‪ / ...‬ﻧﺴﺎء‬
‫ﻢ ﻣِ ْ‬
‫ﻢ آَﺜِﻴﺮَةٌ آَﺬَاﻟِﻚَ ُآ ْﻨ ُﺘ ْ‬
‫ﻣ ْﺆﻣِﻨَﺎً ﺗَ ْﺒﺘَﻐُﻮنَ ﻋَﺮَضَ ا ْﻟﺤَﻴﻮةِ ا ْﻟﺪﱡ ْﻧﻴَﺎ ﻓَﻌِ ْﻨﺪَ اﻟﻠﱠﻪِ ﻣَﻐَﺎﻧِ ُ‬
‫ﺴﺖَ ُ‬
‫ا ْﻟﺴﱠﻼمَ ﻟَ ْ‬
‫‪) ٩٤ /‬‬

‫درﺳﻬﺎ‬
‫ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا درﺳﻬﺎى زﻳﺎدى ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻨﮓ‪ ،‬هﺮج و ﻣﺮج ﻣﻤﻨﻮع!‬
‫‪ -‬آﺴﺎﻧﻰ را آﻪ ﺑﺎﺷﻌﺎر اﺳﻼم ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺎ ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻏﻮش ﺑﺎز ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ!‬
‫‪ -‬ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺑﻰدﻳﻨﻰ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻧﺰﻧﻴﻢ!‬
‫‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻮك‪ ،‬زود ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ!‬
‫‪ -‬از ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻜﻨﻴﻢ!‬
‫‪ -‬اﻧﮕﻴﺰﻩهﺎى ﻣﺎدى ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻜﺸﺎﻧﺪ!‬
‫‪ -‬ﻗﺪاﺳﺖ ﺟﻨﮓ را ﺑﺎ آﺴﺐ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﻧﺸﻜﻨﻴﺪ!‬
‫‪ -‬ﺟﺎذﺑﻪهﺎى ﻣﺎدى‪ ،‬رزﻣﻨﺪﮔﺎن را ﻧﻴﺰ رهﺎ ﻧﻤﻰآﻨﺪ!‬
‫‪ -‬ﻓﺮدى ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺰودﻩ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﻮاﻟﻰ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﻄﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎنآﺸﻰ ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﺧﻄﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬آﺴﻰ آﻪ ﺧﻮدش ﺳﺎﺑﻘﻪ دﻧﻴﺎﮔﺮاﻳﻰ و اﻳﻤﺎن ﺳﻄﺤﻰ دارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﺮدم ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ و ﺣﻮﺻﻠﻪ وﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻴﺪ و ﻧﻪ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪.‬‬
 ‫ﺑﻪ آﻔﺎر ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ دهﻴﺪ !‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺎﻩ ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﺮآﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎﻩ ﺁورد‪ ،‬ﭘﻨﺎهﺶ ﺑﺪﻩ ﺗﺎ آﻼم ﺧﺪا را ﺑﺸﻨﻮد! ﺳﭙﺲ‬
‫ﻢ اَ ْﺑﻠِ ْﻐ ُ‬
‫ﻪ‬ ‫ﺴﻤَﻊَ آَﻼمَ اﻟﻠﱠﻪِ ُﺛ ﱠ‬
‫ﺸﺮِآِﻴﻦَ اﺳْﺘﺠَﺎرَكَ ﻓَﺎَﺟِﺮ ُﻩ ﺣَﺘّﻰ ﻳَ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ن اَﺣَﺪٌ ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫او را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻣﻦ ﺑﺮﺳﺎن!") وَ اِ ْ‬
‫ﻣَ ْﺄﻣَﻨَﻪ ‪ /‬ﺗﻮﺑﻪ ‪) ٦ /‬‬

‫ح ‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺘﻰ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‬

‫ﻣﻨﻜﺮات ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﻨﺎهﺎن ﻓﺮدى و اﺧﻼﻗﻰ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮاﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﮔﻨﺎﻩ‬
‫ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮى ﺑﺮاى ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻨﺎهﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﺁﻳﻪ و ﺣﺪﻳﺚ در ﺑﺎرﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻄﺮح‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و آﺴﺎﻧﻰ آﻪ دﻳﻦ را از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺪا ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت را از ﻗﺮﺁن ﺣﺬف و ﻋﻤﻞ اﻧﺒﻴﺎء‬
‫را ﺗﺨﻄﺌﻪ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺷﺎرﻩ ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ و رهﺒﺮى ﻧﺎاهﻼن‬

‫اوﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺒﻴﺎ ﺑﻌﺪ از دﻋﻮت ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻃﺎﻏﻮت اﺳﺖ؛ "اِن اﻋﺒﺪواﻟﻠّﻪ واﺟﺘﻨﺒﻮا اﻟﻄﺎﻏﻮت")‬
‫ﻧﺤﻞ ‪) ٣٦ /‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮﺁن آﻔﺮ ﺑﻪ ﻃﺎﻏﻮت‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا را در ورودى اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ اﻣﺮوز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻧﻴﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫آﻪ از ﻣﻴﺎن دوﺑﺎل آﻔﺮ ﺑﻪ ﻃﺎﻏﻮت و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎل دوم را دارﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫آﻔﺮ ﺑﻪ ﻃﺎﻏﻮت را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻇﺎهﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺎﻏﻮت ﺑﺮ ﺁﻧﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ)رﻩ( ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻣﺎ دو ﻧﻮع اﺳﻼم دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﺳﻼم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪى آﻪ ﻟﺮزﻩ ﺑﺮ اﻧﺪام آﻔﺎر ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ دﻩ ﺳﺘﻮﻧﻰ آﻪ از ﺗﻨﻪ‬
‫درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎداﺷﺖ‪ ،‬آﺎﺧﻬﺎى ﻃﺎﻏﻮت را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻰآﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺳﻼم ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ آﻪ اﻣﺮوز ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ ﺻﺪهﺎ ﭘﺎﻳﻪ از ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ ﻟﺮزﻩ ﺑﻪ اﻧﺪام اﺣﺪى‬
‫ﻧﻤﻰاﻧﺪازد‪".‬‬
‫ﺐ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺮو! زﻳﺮا ﻃﻐﻴﺎن آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ )".‬اِ ْذهَ ْ‬
‫ﻪ ﻃَﻐَﻰ ‪ /‬ﻃﻪ ‪) ٢٤ /‬‬
‫اِﻟﻰ ﻓِﺮﻋَﻮنَ اِﻧﱠ ُ‬
 ‫ﻢ اﺛِﻤَﺎ ‪ /‬اﻧﺴﺎن ‪ ،) ٢٤ /‬آﺎﻓﺮان) اَ ْو آَﻔُﻮرَا ‪ /‬اﻧﺴﺎن ‪،) ٢٤ /‬‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻊ ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﭘﻴﺮوى ﮔﻨﻬﻜﺎران) وَ ﻻ ُﺗﻄِ ْ‬
‫ﺴﺮِﻓِﻴﻦ ‪/‬‬ ‫ﻣﻔﺴﺪﻳﻦ) وَ ﻻ ﺗَ ْﻌﺜَﻮا ﻓِﻰ ْاﻻَ ْرضِ ﻣُﻔﺴِﺪِﻳﻦ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪ ،) ٦٠ /‬ﻣﺴﺮﻓﻴﻦ) وَ ﻻ ُﺗﻄِﻴﻌُﻮا اَﻣﺮَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻏﻔَ ْﻠﻨَﺎ ﻗَ ْﻠﺒَﻪ ‪/ ..‬‬
‫ﻦ اَ ْ‬
‫ﻊ ﻣَ ْ‬
‫ﻣ ُﺮ ُﻩ ُﻓ ُﺮﻃَﺎ ‪ /‬آﻬﻒ ‪ ،) ٢٨ /‬ﻏﺎﻓﻠﻴﻦ) وَ ﻻ ُﺗﻄِ ْ‬
‫ﺷﻌﺮاء ‪ ،) ١٥١ /‬ﻣﻔﺮﻃﻴﻦ) وَ آَﺎنَ اَ ْ‬
‫ف ﻣَﻬِﻴﻦ ‪ /‬ﻗﻠﻢ ‪/‬‬
‫ﻊ ُآﻞّ ﺣَﻠﱠﺎ ٍ‬
‫آﻬﻒ ‪ ،) ٢٨ /‬هﻮﺳﺮاﻧﺎن) وَ اﺗﱠﺒَﻊَ هَﻮَاﻩ ‪ /‬آﻬﻒ ‪ ) ٢٨ /‬و ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن) وَ ﻻ ُﺗﻄِ ْ‬
‫‪ ) ١٠‬ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﻧﻬﻰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﺎط ﺗﻤﺎم ﺳﺮان آﺸﻮرهﺎى‬
‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺮوى از ﻃﺎﻏﻮت ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻤﻚ ﺑﻪ او‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺮ آﺎر او‪ ،‬دﻋﺎى ﺑﻪ او‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدن او‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ روى او‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ او‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮاى دﻳﺪار او‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ او‪ ،‬ﺑﺪرﻗﻪ او‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ او و‬
‫ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻧﻴﺰ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ( ) ﺑﺮاى هﺮﻳﻚ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻮق‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ﻳﺎ اﺣﺎدﻳﺜﻰ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‬

‫‪ -٢‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬

‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎ آﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن را ﻣﺴﺘﺸﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﺪهﻴﺪ!") ) ﻳَﺎ اَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮا ﻻ‬
‫ﻦ دُوﻧِﻜُﻢ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪) ١١٨ /‬‬
‫ﺗَﺘﱠﺨِﺬوُا ﺑِﻄﺎﻧَﺔً ﻣِ ْ‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮ اﺛﺮ رهﺒﺮى رهﺒﺮان ﺗﺮﺳﻮى آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺧﻮاب رﻓﺘﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺑﻴﺪارى‬
‫دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬آﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺗﺎروﭘﻮد ادارﻩ آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻧﻔﻮذ‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺴﺘﺸﺎر‪ ،‬آﺎرﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻣﺴﺘﺸﺮق و ﺟﻬﺎﻧﮕﺮد‪ ،‬وﺟﺐ ﺑﻪ وﺟﺐ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ را‬
‫ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ و از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻧﻴﺮوهﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻧﻮاﺑﻎ ﻣﺎ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬آﺘﺎﺑﻬﺎى ﺧﻄﻰ و ﺁﺛﺎر ﻋﺘﻴﻘﻪ‬
‫ﻣﺎرا دزدﻳﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ اهﺪاف ﺧﻮد ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﻳﻦ آﺎر ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ آﻪ‬
‫ﺳﺮان ﺑﻌﻀﻰ از آﺸﻮرهﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻨﺎﺻﺮى ﺑﻰارادﻩ و ﻣﺰدوران ﻣﺰدﺑﺪﻩ درﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻣﺪاهﻨﻪ و ﺳﺎزش‬
‫از ﺁرزوهﺎى دﺷﻤﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از اﺻﻮل و ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ و ﺳﺎزش ﺑﺎ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺪهِﻨُﻮن ‪ /‬ﻗﻠﻢ ‪) ٩ /‬‬
‫ﻦ ﻓَ ُﻴ ْ‬
‫ﺪهِ ُ‬
‫اﺳﺖ( وَدﱡوا ﻟَ ْﻮ ُﺗ ْ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬در ﺑﺮاﺑﺮ هﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮﻟﻰ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ و ﺻﻼﺑﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ :‬ﺣﺴﺎب ﻣﺎ از ﺣﺴﺎب‬
‫ﻢ دِﻳﻨﻜُﻢ وَﻟِﻰَ دِﻳﻦ ‪ /‬آﺎﻓﺮون ‪) ٦ /‬‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺟﺪاﺳﺖ!") ﻟَ ُ‬
‫هﺮ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن و راﺑﻄﻪاى آﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﺳﻠﻄﻪ آﻔﺎر ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮام‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاى آﻔﺎر راﻩ ﻧﻔﻮذ و ﺳﻠﻄﻪاى ﺑﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻗﺮار ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ!") وَ‬
‫ﻤ ْﺆﻣِﻨِﻴﻦَ ﺳَﺒِﻴﻼ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪) ١٤١ /‬‬
‫ﻪ ﻟِﻠْﻜﺎﻓِﺮِﻳﻦَ ﻋَﻠﻰَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﺠﻌَﻞَ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ﻦ ﻳَ ْ‬
‫ﻟَ ْ‬
‫ﺷﺮآﺖ در هﺮ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬آﻨﻔﺮاﻧﺲ‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ و ﺳﻤﻴﻨﺎرى آﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺪا‪ ،‬اوﻟﻴﺎى ﺧﺪا‪ ،‬اهﺪاف ﺧﺪا و راﻩ‬
‫ﺪ ﺑَ ْﻌﺪَ ا ْﻟﺬﱢ ْآﺮَى ﻣَﻊَ ا ْﻟﻘَ ْﻮمِ ا ْﻟﻈّﺎﻟِﻤِﻴﻦ ‪ /‬اﻧﻌﺎم ‪) ٦٨ /‬‬
‫ﻘ ُﻌ ْ‬
‫ﺧﺪا ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ( ﻓَﻼ ﺗَ ْ‬
 ‫‪ -٤‬ﭘﺨﺶ ﺷﺎﻳﻌﺎت‬
‫ﭘﺨﺶ هﺮ ﺧﺒﺮى آﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪوﺣﺸﺖ اﻧﺪازد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺘﺰﻟﺰل و ﻳﺎ روﺣﻴﻪهﺎرا ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﻦِ اَ ْو ا ْﻟﺨَ ْﻮفِ اَذَاﻋُﻮا ﺑِﻪ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪) ٨٣ /‬‬
‫ﻣﺮٌ ﻣِﻦَ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻢ اَ ْ‬
‫ﻬ ْ‬
‫آﻨﺪ‪،‬ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ( اِذَا ﺟﺎﺋَ ُ‬
‫اﺳﻼم ﺑﺮاى آﺴﺎﻧﻰ آﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ آﻴﻔﺮ را ﻣﻌﻴﻦ آﺮدﻩ اﺳﺖ( وَ‬
‫ﻤ ْﺮﺟِﻔُﻮنَ ﻓِﻰ ا ْﻟﻤَﺪِﻳﻨَﻪ ‪ /‬اﺣﺰاب ‪) ٦٠ /‬‬
‫ا ْﻟ ُ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺧﺒﺮى ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻣﻴﻦ و ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ آﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺻﺤﻴﺢ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﺒﺮهﺎى ﺻﺤﻴﺢ از دروغ‪ ،‬ﺁنرا ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﻼم آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫ﺑﻌﻀﻰ اﺧﺒﺎر ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺰ در هﻤﻪ ﺟﺎ و ﺑﺮاى هﻤﻪآﺲ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﺮان در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺴ ْﺆآُﻢ ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪) ١٠١ /‬‬
‫ﻢ ﺗَ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ن ُﺗ ْﺒﺪَ ﻟَ ُ‬
‫"ﺁﺷﻜﺎر ﺷﺪن ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻀﺮّ اﺳﺖ‪ )".‬اِ ْ‬

‫‪ - ٥‬ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ آﻪ اﻣﺮوز در ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى ﻣﺪرن و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و ﺑﺮاى اﻳﻦآﺎر ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﻗﻮى را‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻦ‬

‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ آﻪ آﻔﺎر را ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺪارد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و در ﻗﺮﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫"ﻋﺪﻩاى از ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از آﻔﺎر ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ آﻪ ﻋﺪّﻩ ﺁﻧﻬﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺧﺸَ ْﻮهُﻢ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪/‬‬
‫ﻢ ﻓَﺎ ْ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺪ ﺟَﻤَﻌُﻮا ﻟَ ُ‬
‫ﺑﻪﺟﺎى ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪ )".‬اِنﱠ اﻟﻨّﺎسَ ﻗَ ْ‬
‫‪) ١٧٣‬‬

‫‪ -٧‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﺼﻮﺑﻴﻦ اﻟﻬﻰ‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ آﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺼﺐ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻮرﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻃﺎﻟﻮت و ﺟﺎﻟﻮت ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺑﺨﺸﻰ از ﺁن ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬هﺮﭼﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻓﺮﻳﺎد زد آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻨﺎب ﻃﺎﻟﻮت را ﺑﺮاى رهﺒﺮى ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫او ﺷﺨﺺ ﻓﻘﻴﺮ و ﮔﻤﻨﺎﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ )".‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ٢٤٧ /‬‬
‫ﻣﺜﻞ زﻣﺎﻧﻰ آﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺮاى درﻳﺎﻓﺖ اﻟﻮاح ﺗﻮرات ﺑﻪ آﻮﻩ ﻃﻮر رﻓﺘﻪ و ﺑﺮادرش‬
‫هﺎرون را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﻌﻴّﻦ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺳﺎﻣﺮى رﻓﺘﻨﺪ و هﺎرون را رهﺎ آﺮدﻧﺪ و هﺮﭼﻪ‬
‫ﺣﻀﺮت هﺎرون ﻧﺎﻟﻪ آﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﻀﻌﻴﻔﺶ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮﺁن ﺗﺎ ﻣﺮز آﺸﺘﻨﺶ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ( اﻋﺮاف ‪/‬‬
‫‪) ١٥٠‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ در اﻣﺖ اﺳﻼم هﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪاﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺁﻟﻪ ﻋﻠﻰﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ را در‬
‫ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ در ﻣﻴﺎن ﺣﺪود ﺻﺪهﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰ ﭘﺲ از ﺧﻮد ﻣﻨﺼﻮب آﺮد؛ وﻟﻰ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻗﻮل دﻋﺎى‬
‫ﻧﺪﺑﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ را اﻣﺘﻨﺎن ﻧﻜﺮدﻧﺪ( ﻟﻢ ﻳﻤﺘﺜﻞ اﻣﺮ رﺳﻮل اﻟﻠّﻪ )‬

‫‪ - ٨‬ﻧﻖ زدن ﺑﻪ ﺣﺎآﻢ اﻟﻬﻰ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﮔﻨﺎهﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺒﻮدن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎوﺗﻬﺎى اوﻟﻴﺎى ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﻴﺎن دوﻧﻔﺮ از اﺻﺤﺎب در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺁﺑﻴﺎرى ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ ﺷﺪو ﺁن دو‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را داور آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﭘﺲ از‬
‫ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻨﺎن دوﻃﺮف‪ ،‬ﻗﻀﺎوت آﺮد‪ .‬ﺷﺨﺺ ﻣﺤﻜﻮم‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﻣﺘﻬﻢ آﺮد آﻪ در ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﺣﻖ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪" :‬ﺑﻪﺧﺪا ﻗﺴﻢ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ ﺟﺰ آﺴﺎﻧﻰآﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎوت ﺗﻮ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺑﺎﺷﻨﺪ!") ﻓَﻼ وَ رَﺑﱢﻚَ ﻻ ُﻳ ْﺆﻣِﻨُﻮنَ ﺣَﺘﱠﻰ ُﻳﺤَﻜﱢﻤُﻮكَ ﻓِﻴﻤَﺎ ﺷَﺠَﺮَ ﺑَ ْﻴﻨَﻬُﻢ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪) ٦٥ /‬‬

‫‪ -٩‬وﻻﻳﺖ آﻔﺎر‬
‫از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ وﻻﻳﺖ آﻔّﺎر اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎرهﺎ ﻗﺮﺁن از ﺁن ﻧﻬﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ( ﻻ‬
‫ﻬﻮدَ وَ اْﻟﻨﱠﺼَﺎرَى اَ ْوﻟِﻴﺂء ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪) ٥١ /‬‬
‫ﺗَﺘﱠﺨِﺬُوا اْﻟﻴَ ُ‬
‫ﻢ‬
‫ﻬ ْ‬
‫ﻦ ﻳَﺘَﻮَﻟﱠ ُ‬
‫ﻗﺮﺁن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮآﺲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﺁﻧﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ )".‬وَ ﻣَ ْ‬
‫ﻪ ﻣِ ْﻨﻬُﻢ ‪ /‬ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪) ٥١ /‬‬
‫ﻢ ﻓَﺎِﻧﱠ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﻣِ ْﻨ ُ‬
‫ﻢ‬
‫ﻗﺮﺁن ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﭼﺮا ﺁﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارى؟") هﺂ اَ ْﻧ ُﺘ ْ‬
‫اُوﻻءِ ُﺗﺤِﺒﱡﻮﻧَﻬُﻢ وَ ﻻ ُﻳﺤِﺒﱡﻮﻧَﻜُﻢ ‪ /‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪) ١١٩ /‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺣﺴﺎس آﺮدﻧﺪ آﻪ ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎرى ﻗﻠﺒﺎً ﺁﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﺷﻚ‬
‫آﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎرى هﺮﮔﺰ از ﺗﻮ راﺿﻰ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ؛ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮ ﭘﻴﺮو ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻰ‪)".‬‬
‫ﻦ ﺗَ ْﺮﺿَﻰ ﻋَ ْﻨﻚَ ا ْﻟﻴَﻬُﻮ ُد وَ ا ْﻟﻨﱠﺼَﺎرَى ﺣَﺘﱠﻰ ﺗَﺘﱠﺒِﻊَ ﻣِﻠﱠﺘَﻬُﻢ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ١٢٠ /‬‬
‫ﻟَ ْ‬

‫‪ -١٠‬ﺳﻮءﻇﻦ ﺑﻪ اوﻟﻴﺎى ﻣﺨﻠﺺ ﺧﺪا‬

‫ﻗﺮﺁن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬هﺮﮔﺎﻩ ﻧﺎﮔﻮارى ﺑﻪ ﺑﻨﻰاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺎل ﺑﺪ ﻣﻰزدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﻣﻮﺳﻰ اﺳﺖ‪ )".‬ﻳَﻄﱠﻴﱢﺮُوا ﺑِﻤُﻮﺳﻰ ‪ /‬اﻋﺮاف ‪) ١٣١ /‬‬
‫ﻓﺎل ﺑﺪ زدن در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﺗﻬﻤﺖ و اﻓﺘﺮاء و ﻧﻮﻋﻰ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻓﺎل ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮارى هﻤﭽﻮن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ -١١‬ﻗﺘﻞ ﻣﺮدم و ﻣﺤﻮ آﺸﺎورزى‬
‫از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻬﻤّﻰ آﻪ ﻗﺮﺁن ﺁن را ﺑﻴﺎن آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻧﻬﺎى ﻧﺎﺣﻘﻰ اﺳﺖ آﻪ اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ‬
‫ﻚ ا ْﻟﺤَ ْﺮثَ وَ ا ْﻟﻨﱠﺴْﻞ ‪ /‬ﺑﻘﺮﻩ ‪) ٢٠٥ /‬‬
‫ﻬﻠِ ُ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ و آﺸﺎورزﻳﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰآﻨﻨﺪ( وَ ُﻳ ْ‬
‫ﮔﺎهﻰ هﻢ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎﻳﻰ را آﻪ از ﻃﺮف ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻪ ﺁﻧﺎن دﻳﻜﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬هﻤﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪهﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻧﻴﺮوهﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻰدهﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١٢‬ﺳﻜﻮت و ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ‬
‫از ﮔﻨﺎهﺎن و ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺰرگ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﻣﺮﮔﺒﺎر رؤﺳﺎ و ﺣﺎآﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﻮاع ﻇﻠﻤﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ‬
‫در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻳﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺗﻮﺧﺎﻟﻰ ﺧﻮد و ﻳﺎ‬
‫ﻢ‬
‫ﻜ ْ‬
‫از ﺗﺮس اﺑﺮﻗﺪرتهﺎ‪ ،‬ﺁﻩ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن را ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ و ﺳﻜﻮت ﻣﻰآﻨﻨﺪ( ﻗﺮﺁن در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣَﺎ ﻟَ ُ‬
‫ﻀﻌَﻔِﻴﻦ ‪ /‬ﻧﺴﺎء ‪( ٧٥ /‬‬
‫ﺴﺘَ ْ‬
‫ﻤ ْ‬
‫ﻻ ُﺗﻘَﺎﺗِﻠُﻮنَ ﻓﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ اﻟﻠﱠﻪِ وَ ا ْﻟ ُ‬

‫‪ -١٣‬ﺗﻔﺮﻗﻪ‬
‫از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻨﮓ ُاﺣُﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ رﻣﺰ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻣﺮِ وَ ﻋَﺼَ ْﻴﺘُﻢ ‪/‬‬
‫ﻢ ﻓِﻰ ْاﻻَ ْ‬
‫ﻋ ُﺘ ْ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻧﺰاع و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ و ﺳﺴﺘﻰ ﺑﻴﺎن ﻣﻰآﻨﺪ( اِذَا َﻓﺸِ ْﻠﺘُﻢ وَ ﺗَﻨَﺎزَ ْ‬
‫ﺁلﻋﻤﺮان ‪) ١٥٢ /‬‬
‫در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪ را ﻳﻜﻰ از ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎى ﺷﺮك داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪" :‬از ﻣﺸﺮآﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ؛ از‬
‫ﺸﺮِآِﻴﻦَ * ﻣِﻦَ اﻟﱠﺬِﻳﻦَ ﻓَﺮﱠﻗُﻮا دِ ْﻳﻨَﻬُﻢ‬
‫ﻤ ْ‬
‫هﻤﺎن ﮔﺮوهﻰ آﻪ در دﻳﻦ ﺧﻮد ﺗﻔﺮﻗﻪ اﻳﺠﺎد آﺮدﻧﺪ‪ )".‬و ﻻﺗَﻜُﻮﻧُﻮا ﻣِﻦَ ا ْﻟ ُ‬
‫‪ /‬روم ‪ ٣١/‬و‪( ٣٢‬‬

‫‪ -١٤‬ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻰ آﺸﺎﻧﺪن‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات زورﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻰآﺸﺎﻧﺪن ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻋﻮن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰآﺮد آﻪ ﻗﻮم ﻣﻮﺳﻰ و‬
‫ﻬﻤَﺎ ﻟَﻨَﺎ ﻋﺎﺑِﺪوُن ‪ /‬ﻣﺆﻣﻨﻮن ‪ ) ٤٧ /‬ﻗﺮﺁن ﺣﺘّﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻋﻠﻤﺎ اﺟﺎزﻩ‬
‫ﻣُ‬
‫هﺎرون ﺑﺮدﻩهﺎى او هﺴﺘﻨﺪ( وَ ﻗَ ْﻮ ُ‬
‫ﻜﻢَ وَ‬
‫ﺤْ‬
‫ﻪ ا ْﻟﻜِﺘَﺎبَ وَ ا ْﻟ ُ‬
‫ﻪ اﻟﻠﱠ ُ‬
‫ن ُﻳ ْﺆﺗِﻴَ ُ‬
‫ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮدﻩ و ﺑﻨﺪﻩ ﺧﻮد ﺣﺴﺎب آﻨﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎ آﺎنَ ﻟِﺒَﺸَﺮٍ اَ ْ‬
‫ا ْﻟﻨﱡ ُﺒﻮﱠة ‪ / ...‬ﺁلﻋﻤﺮان ‪( ٧٩ /‬‬
‫اﻓﺸﺎى اﺳﺮار ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﻜﺮات ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺪف ﻣﺎ ﺷﻤﺮدن هﻤﻪ ﻣﻨﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪ آﺎﻓﻰ اﺳﺖ‪.‬‬