ARALING PANLIPUAN III

1. sandaigdigan – tumutukoy sa kabuuan ng lahat ng bagay na umiiral o nabubuhay.

2.galaxy – binubuo ng bilyung-bilyong bituin, mga planeta, buwan at marami pang mga
celestial body.
3.Milky Way – isang pulutong ng mga bituin o galaxy, na kinabibilangan ng araw at bilyun-
bilyong bituin.
4.orbit – mga daanang dinadaanan ng mga bagay sa solar system.
5.planeta – malalaking bagay na umiikot sa araw.
6.Genesis – ayon sa teoryang biblikal na ito, ang daigdig at ang mga buhay sa ibabaw nito
ay nilikha ng Diyos sa loob ng anim na araw.
7.Immanuel Kant – isang pilosoper mula sa Germany na may akda ng Teoryang Nebular.
8.Teoryang Nebular – sinasabi ng haypotesis na ito an noong bago 4.7 bilyong tao na ang
nakakaraan, ang material ng solar system ay nasa anyong isang nebula.
9.nebula – nagliliparang alikabok at gas.
10.Pierre Marquis de Laplace – isang sayantist na French na sumang-ayon sa teorya ni
Kant.
11.Sir James Jeans at Harold Jeffreys – nakabuo ng teoryang Gaseous Tidal
12.Teoryang Gaseous Tidal – batay sa teoryang ito, may pangalawang araw na dumaan sa
ating sariling araw.
13.T.C. Chamberlain – bumuo ng Teoryang Planetissimal
14.Lemaitre – bumuo ng teoryang Big Bang
15.Teoryang Big Bang – teoryang may kinalaman sa pagsabog ng isang bituin dahil sa init.
16.haypotesis – mga haka-haka lamang
17.daigdig – ang tanging planetang may buhay
18.oblate-spheroid – ang hugis ng daigdig
19.cr ust – “balat” ng daigidig
20.lindol – tawag sa paggalaw ng mga plate
21.weathering – sa pamamagitan nito, maaring magkapira-piraso ang mga bato.
22.erosion – isang salik na nagpapabago sa mundo, maaaring mangyari ito sa tulong ng
hangin, agos ng tubig, at glacier.
23.kontinente – malalawak na masa ng lupa na napapligiran ng tubig.
24.Alfred Wegener – bumuo ng teoryang Continental Drift
25.Teoryang Continental Drift – ayon sa teoryang ito na noong una ay may isang super na
kontinente
26.Pangaea – tinawag na super kontinente
27.Laurasia – nahati ang Pangaea, at ito ng naging hilagang bahagi.
28.Gondwanaland – nahati ang Pangaea, at ito and nagging timog na bahagi.
29.Africa – ikalawang pinakamalaking kontinente sa mundo
30.Disyerto ng Sahara – nakalatag sa kalakhan ng Hilagang Africa.
31.Sinai Peninsula – nagpapanatiling konektado ang Africa at Asia
32.Dagat Caspian – pinakamalaking lawang may tubig-alat sa daigdig
33.Dagat Mediterranean – nagging pangunahing ruta ng kalakalan simula noong unang
panahon.
34.North America – ikatlong pinakamalaking kontinente
35.South America – ikaapat na kontinente

75.Ur Nammu – nagtayo ng ziggurat sa Ur

76.Nabonidus – nagremodel sa ziggurat sa Ur, siya ang huling hari ng Babylonia
77.Haring Sargon I – isang pinuno ng tribong Semitiko na naging unang namuno sa Akkadia
78.Hammurabi – pinag-isa ang kabuuan ng Mesopotamia
79.Kodigo ni Hammurabi – kauna-unahang batas na naisulat
80.Marduk – nagging punong Diyos ayon sa utos ni Hammurabi
81.“mata sa mata, ngipin sa ngipin” – prinsipyong nakapalob sa kodigo
82.Assyria – pinakamalaking imperyo na sumakop sa Fertile Crescent
83.Nineveh – ginawang kabisera ng Assyria
84.Haring Ashurbanipal – sa pamamagitan niya’s naitatag ang unang aklatan. (Assyrian)
85.Chaldea – tinaguriang pangalawang Babylonia
86.Nebuchadnezzar- nagpatayo ng Hanging Gardens of Babylon (Chaldean)
87.Indo-Aryan – mga nagsimulang nanirahan sa India, sila’y matataas, mapuputi, at may
matatangos na ilong
88.Dravidian – mga orihinal na naninirahan sa lugar ng mga Indo-Aryan
89.ca ste – sistema ng pagpapangkat ng mga tao na may iba’t ibang antas sa lipunan na
may sari-sariling tuntunin ukol sa kanilang pamumuhay.
90. 4 Pangkat sa sistemang caste: Brahman o pari, Ksyatriyas o mga pinuno, Vaisyas o
magsasaka, Sudra o manggagawa at alipin
91.untouch ables – mga hindi kasapi sa anumang uri sa caste.
92.outcast – dito napapbilang ang mga lumabag sa kautusang hindi maaaring magpalit ng
pangkat ang sinuman sa ilalim ng caste.
93.panc hayat – isang pamahalaang pinamumunuan ng isang lider
94.Tatlong Diyos sa Hinduismo: Brahma o ang tagalikha, Vishnu – tagataguyod, Shiva –
tagawasak
95.Iba pang Diyos sa Hinduismo: Kali – diyosa ng mga buntis, Lakushmi – diyos ng
tagumpay, Vasanti – diyosa ng kasayahan, India – diyos ng bagyo, Ayon – diyos ng body
96.reincar nation – muling pagkabuhay ng kaluluwa
97.Nirvana – buhay ng kaluwalhatian
98.Hinduismo: anim na pilosopiya sa daigdig:Nyaya – kumikila sa pag-aaral sa wastong
pangangatwiran.Mimansa – nauukol sa pag-aalinsa sa mga banal na sulatin.Sa nkhya –
nagbibigay-paliwanag kung bakit sinasabi na ang daigdig ay bunga ng ebolusyon at hindi likha
ng Diyos.Vaiseshika – nagsasabing ang daigdig ay pinagagalaw ng batas na moral.

Vedanta – paniniwalang nagsasabing ang isang kaluluwa ay bahagi ni Absolute Soul. Yoga–

napapaloob rito ang paniniwalang maaaring madisiplina ang sinumang tao laban sa
katamaran sa pamamagitan ng mental at spiritual na pagsasanay.
99.Sushruta – nagsulat ng aklat na naglalarawan ng paraan ng pagtitiis
100.Choroka – inilathala niya ang Encyclopedia ng medisina
101.Templo ni Kailasha – isa sa mga dakilang templo na gawa sa bato
102.Taj Mahal – isang marmol na musoleo
103.Shah Jahan – nagpatayo ng Taj Mahal
104.Mumtaz Mahal – asawa ni Shah Jahan
105.Ve d a s – ditto nakasulat ang mga himno, dasal, seremonya at madyik
106.Brahma nas – dito nakasaad ang mga tulang tuluyan ukol sa seremoniya at sakripisyo
107.Ara nkayas – mga libro ng pagtututo ukolsa seremonya ng pananampalataya
108.Upani shad – nairoon ang mga aral sa buhay na dapat ituro ng mga ama sa mga anak
109.Mahabharata – epikong nauukol sa magkapatid na Pandaos.
110.Ramayan a – epikong tungkol sa buhay ni Prinsipe Rama

111.Sakuntala – pinakamahusay na dula

112.Kalidasa – nagsulat ng Sakunatala
113.Panc hatantra – aklat na katipunan ng mga pabula
114.Haring Menes – unang namuno sa Matandang Kaharian ng Egypt
115.phar aoh – haring nagtataglay ng kapangyarihan bilang pinuno ng estado at
kapangyarihang animo-diyos sa Egypt.
116.pamumuno ni Menes – tinaguriang Gintong Panahon ng Egypt
117.Pharaoh Khufu o Cheops – pharaoh na pinag-ukulan ng pansin ang paggawa ng mga
piramide
118.piramide sa Giza – kakaibang piramide dahil taglay nitong laki at sukat. Ipinatayo ito
ni Pharaoh Khufu.
119.Amenemhet I – isang lider mula sa Thebes na ang kanyang pag-upo ang nagging
hudyat ng pagsisimula ng Gitnang Kaharian.
120.Hyksos – pangkat ng mga mananakop sa Asia na sumalakay sa Egypt sa huling bahagi
ng 1700 B.C.E.
121.Bagong Kaharian – panahon kung saan napaalis na ang mga Hyksos, at nabalik na sa
mga pharaoh ang kapangyarihan.
122.Thutmose II – isang namuno sa Egypt sa sumakop sa Palestine at Syria.
123.Hats heps ut – asawa ni Thutmose II na kinilalang unang dakilang babae sa kasaysayan
123.Thutmose III – pumalit kay Hatshepsut. Nagpatayo siya ng mas marami pang templo
at lumawak ang teritoryo ng Egypt.
124.Amenhotep IV – isang mahalagang pinuno noong Bagong Kaharian. Binawasan niya
ang kapangyarihan ng mga pari sa pamahalaan.
125.Aton – ang iisang Diyos na pinakilala ni Amenhotep na nagging bagong
pananampalataya ng mga Egyptian.
126.Akhen aton – ang pangalang ginamit ni Amenhotep IV
127.Tutank hamen – pumalit kay Akhenaton
128.Ramses II – huling dakilang pinuno ng Bagong Kaharian.
129.Alexander I – sumakop sa Egypt kung kaya’t tuluyang nawalan ng kapangyarihan ang
mga pharaoh
130.Great Sphinx – pinakatanyag sa mga rebultong naipatayo sa Egypt. Ito’y rebulto ng
isang pharaoh na may katawang leon.
131.mummificat ion – ang pag-eembalsamo ng mga bangkay na hindi naagnas sam
mahabang panahon.
132.heroglipiko – sistema ng pagsulat ng mga Egyptian na nangangahulugang sacred
carvings
133.Rosetta Stone – ang naging susi sa pagbasa ng heroglipiko
134.Hellenes – mga pangkat na nanggaling sa lambak ng Danube na sumakop sa Greece
135.Islang Crete – ang kauna-unahang pamayanan kanilang natagpuan (sa may rehyon ng
Aegean)
136.Haring Minos – namuno sa Islang Crete
137.Minoan – ang tawag sa sibilisasyong nalinang sa Crete bilang parangal kay Haring Minos
138.Mycenaean – ang mga pangkat ng mga tao sa Crete at ibang pulo ng Aegean na
nandayuhan sa Greece
139.Indo-European – pangkat ng mga pastol na nandayuhan sa Greece
140.Achaean – tinawag sa mga Indo-European nang marating nila ang pusod ng bansa
(Greece)
141.Homer – bulag na manunulat ng Greece na nagsulat ng Iliad at Odyssey

142.Acropolis – isang mataas na bahaging napapalibutan ng makakapal na pader kung saan

nakatira ang hari
143.Haring Agamemnon – naging pinuno ng Mycenae
144.polis – matandang pamayanan sa Greece
145.Zeus – diyos ng langit at hari ng mga diyos
146.Hera – tagapag-alaga sa kababaihan
147.Pluto – diyos ng underworld
148.Hermes – mensahero ng mga diyos at diyosa
149.Eros – diyos ng pag-ibig
150.Dionysu s – diyos ng fertility
151.Poseidon – diyos ng dagat
152.Ares – diyos ng digmaan
153.Apollo – diyos ng liwanag at paghuhula
154.Athena – diyos ng karunungan
155.Aphrodite – diyos ng kagandahan at pag-ibig
156.Demeter – diyos ng agrikultura
157.Palarong Olympic – pinakatanyag na laro na isinasagawa tuwing ikaapat na taon
bilang parangal kay Zeus
158.aristokra sya – pamahalaan kung saan ang mga syudad-estado ay kontrolado ng mga
maharlika
159.tyrants – ang mga pinunong lumitaw sa Greece pagkatapos umagaw ng kapangyarihan
sa mga dating mga pinuno
160.Hellenes – ang tawag sa mga hindi nagsasalita ng kanilang wika
161.Athens – matatagpuan sa Attica na anging tirahan ng mga Ionian
162.orihinal na lahi ng Ionian – kinikilalang tunay na mamamayan ng Athens
163.Metics – bagamat hindi sila mamamayan ng Athens, sila ay malayang nakakakilos sa
syudad-estado
164.Archon – ang tawag sa mga maaring maghalal ng mamumuno sa pamahalaan
165.Draco – nakilala sa Draconian Code
166.Draconian Code – ayon ditto, halos lahat ng kasalanan ay hinahatulan ng kamatayan
167.Solon – archon na nagayos ng kalagayan ng mga magsasaka
168.Konseho ng apat na daan – itinatag ni Solon. Ito’y binubuo ng mga pilin kasapi mula
sa pangkat ng mga mayayamang may-ari ng malalawak na lupain.
169.Peisistratu s – isang maharlika at kamag-anak ni Solon na nagpalawak ng demokrasya
170.Cleisthenes – nagpairal ng tunay na demokrasya sa Athens
171.ostracism – karapatan ng mga mamamayang patalsikin ang pinunong ipinalalagay na
mapanganib sa estrado
172.Sparta – ang ginawang kabisera ng mga Dorian nang sakupin nila ang Greece at nang
manirahan sila sa Laconia
172.Helot – tawag sa katutubo ng Sparta
173.ephorns – tawag sa pnunong mahistrado ng Sparta
174.Pindar – pinakadakilang manunulat na lalaki sa kulturang Hellenik
175.Success for the Striver& Washes Away the Error of Stirring – mga sinulat ni
Pindar
176.Sappho – pinakadakilang babaing manunula
177.Homer – nagsulat ngIliad atOdyssey
178.Aesc hylu s – nagsulat ngAgamemmn on at Prometheus Bound
179.Sophocles – nagsulat ng Oedipus Rex atAntigone

180.Eu ripedes – nagsulat ngIphigen ia at Trojan Women

181.Demosthenes – prinsipe ng mga orador
182.Herodotus – Ama ng kasaysayan at nagsulat ng Persian War
183.Thucydides – Peloponnesian War
184.Xenophon –Anabasis (ang kwento tungkol sa pagbabalik ng 10 libong sundalo na
sumalaky sa Persia)
185.Parthenon – ang templo ni Athena na tinaguriang pinakamalaking templo sa Acropolis
186.Phidia s – gumawa ng Parthenon at estatwa ni Zeus sa templo sa Olympia
187.Praxiteles – gumawa ng estatwa ni Hermes
188.Doric – pinakasimpleng estilo na siyang ginamit sa Parthenon
189.Ionic – ang pinakagamitin sa tatlong estilo, may taglay itong iskrol sa mga malaking
letra
190.Corinthia n – ang pinakamagarbo, may mga dahon sa mga malaking letra
191.Thespis, Aeschylus at Sophocles – tagapagtatag ng drama sa Greece
192.Aristophanes – kinilala bilang pinakamahalagang manunulat ng komedya sa kulturang
Griyego

193.teoryang planetisimal - sa teoryang ito nagsama-sama at nagdikit-dikit ang mga kumpol-kumpol na mga planetoid at
naging mga planeta,kasama na ang daigdig

193.teoryang dust cloud-ito ai isang dust cloud o grupo n mga bituin at nag karoon ng chemical reaction at ng sumabog ito
na buo ang planeta at araw

194. teoryang bigbang-Sa pisikal na kosmolohiya, isang siyentipikong teorya ang Malaking Pagsabog o Big Bang [Ingles]
kung saan isinasaad na nagmula ang kosmos sa isang napakakapal at napakainit na estado 13.7 bilyong taon na ang
nakalilipas. Simula noon, lumaki ang kalawakan at kumalat ang mga kalipunan ng bituin