Phân bón và tưới nước cho cây phong lan

Kỹ thuật nuôi trồng lan

Nhiều người lầm tưởng rằng cây Phong Lan chỉ cần có khí trời
và nước là có thể sống và phát triển được. Thật ra, cây Phong
lan cũng như tất cả các loại cây trồng khác đều phải có đầy đủ
chất dinh dưỡng và kích thích tố. Nhìn chung, một cây Phong
lan (cả lan rừng lẫn lan cấy mô) đều cần rất nhiều nguyên tố,
trong đó nổi bật các nguyên tố da lượng như N (Đạm), P (Lân)
và K (Kali) và các nguyên tô vi lượng như Fe (Sắt), Cu (Đồng),
Ma (Ma ngan), Bo (Bo), Mo (Molibden)...

Ngoài ra Phong lan cũng cần phải có đầy đủ các nguyên tố bổ sung như Ca (Calci),
Mg (ma giê), S (sunphua)... Mỗi một loại nguyên tố đều có giá trị dinh dưỡng riêng
của nó, không thể thiếu được.

Ví dụ, đạm cần cho việc đảm bảo Protein và Nuleoprotein trong tế bào, giúp cho sự
tăng trưởng của cây (nhất là ở lá) và sự hô hấp. Cây Phong lan thiếu đạm sẽ cằn cỗi,
yếu, không xanh tươi và lá nhỏ, hơi vàng. Còn lân rất cần cho sự quang hợp, giúp cho
việc tăng cường sự chuyển hóa năng lượng trong cơ thể, làm cây chóng ra rễ, nẩy mầm
khỏe và sớm có hoa.

Thiếu lân, cây Phong lan sẽ kém tăng trương, cây nhỏ, sức đề kháng kém, lá xanh pha
tím, rễ ít, chậm ra hoa. Còn Kali đảm bảo sự vận chuyển nước và các chát dinh dưỡng
trong
cây, luân lưu sự điều hòa như quang hợp, phân hóa tế bào, làm cho cây dự trữ được
chất dinh dtfơng. Nếu thiếu Ka li, cây ngừng phát triển, khô dần, lá úa vàng dễ rụng.

Hiện nay, do việc nuôi trồng Phong lan đã đi vào sản xuất công nghiệp, do đó rất nhiều
cơ sở sản xuất đã pha sẵn các dung dịch dinh dưỡng để bón cho cây, trong đó chủ đạo
gồm 3 nguyên tố chủ yếu N, P, K với các nguyên tố vi lượng bổ sung thích hợp. Phong
lan sau khi được đưa ra khỏi chai cấy mô sẽ phát triển quả 4 giai đoạn với 4 chế độ
dinh dưỡng khác nhau:

- Phong lan dưới 3 tháng tuổi, phân bón chủ yếu là đạm, còn lân và kali cũng dùng,
nhưng rất loãng. Cụ thể Phong lan 2 tháng dùng 3 g đạm pha trong 10 lít nước và tưới
mỗi tuần 1 lần... Phong lan 3 tháng, dùng 5 g đạm trong 10 lít nước và tưới 10 ngày 1
lần (có thể pha loãng bằng một nửa và tưới sát ngày hơn).

- Phong lan từ 4 tháng đến 10 tháng tuổi, dùng cả 3 loại nguyên tố, với công thức N =
3, P = 1, K : 1. cụ thể là: 10g N + 3g P + 3g K pha trong 10 lít nước và cứ 15 ngày tưới
1 lần (có thể pha loãng một nửa và tưới 1 tuần 1 lần).

- Phong lan từ 10 tháng đến 16 tháng tuổi, dùng cả 3 nguyên tố như nhau (N = 2, P =
2, K = 2) cụ thể là : 6g N + 6g P + 6g K, pha trong 10 lít n ước, 15 ngày tưới 1 lần (có
thể pha loãng một nửa và một tuần tưới một lần), kết hợp pha thêm nguyên tố vi
lượng.

- Phong lan từ 16 tháng tuổi trở lên, cho đến khi ra hoa, dùng công thức N = 1, P = 2,
K = 3. Cụ thể là 5g N, 10g P, 15g K pha chung trong 10 lít n ước, nửa tháng tưới 1 lần
(có thể pha loãng một nửa và tưới tuần 1 lần) dùng nhiều nguyên tố vi lượng hơn.

Về nguồn phân vô cơ này, có thể dùng các loại cho phù hợp với Phong lan như N nên
dùng (NH4)2SO4 21% N (Sulphat amnonium, hơi chua, Phong lan dễ tiếp thu. Về P
nên dùng [CaH4(PO4)2CaSO4 (Super lân) 20% P2O5 dễ tan nên Phong lan hấp thu
được ngay. Về K nên dùng SO4K2 (sulphat Kali). Còn các nguyên t ố khác như Ca thì
dùng Ca(NO3)2 (không nên dùng vôi trắng); Mg thì dùng MgSO4 hay MgHPO4; Fe
nên dùng sắt tam FeCl3; còn Cu nên dùng đồng nhị CuCl2; Zn có thể dùng cả ZnCl2
Và ZnSO4; Cũng như Ma dùng cả MnCl2 và MnSO4. Ngoài ra, có thể pha thêm một ít
các vitamin (loại C và B) các chất kích thích tố như 2,4 D, Giberalin, Citokinin...

Khi Phong lan đã trưởng thành (nhất là các loài Phong lan rừng giai đoạn sinh trưởng
khá dài) có thể dùng các loại phân hữu cơ. Thông dụng có thể dùng nước tiểu (pha thật
loãng 1/20 và mỗi tuần tưới 2 lần), phân các loài động vật (phân bò, lợn...) ngâm trong
nước cho thật mục, lọc lấy nước rồi tưới cho cây (1 phần phân hòa với 30 phần nước).
phân chuồng rất giàu các chất N, P, K cùng với các nguyên tố vi lượng cần thiết, nó rất
thích hợp cho các loài Phong lan trồng ở luống (trong đó phân bò và phân lợn, được
xem là thích hợp nhất). Phân bò tươi có tác dụng ủ mát và kích thích rễ Phong lan phát
triển, nếu để hoại sẽ mất đi nhiều chất cần cho cây.

Còn phân lợn có thể bón cho Phong lan trồng ở chậu lớn vừa phân) vừa nước tiểu lợn,
nó cũng có tác dụng rất lớn đến sự tăng trưởng của rễ Phong lan, tuy nhiên chỉ nên
dùng mỗi
tháng một lần, và đối với Phong lan mới trồng nên pha nồng độ thật loàng (1 phần
phân với 100 phần nước).

Ngoài các loài phân chuồng, ngày nay còn dùng r ộng rãi các loại phân chim, phân dơi,
phân tằm. Chúng đều có lượng N, P, K khá cao, các yếu tố) vi lượng đầy đủ và đặc
biệt có cấu trúc tơi, mịn, rất dễ trong việc bón gốc Phong lan. Mỗi chậu Phong lan lớn
có thể bón 20 - 30 g mỗi lần và giữ được lâu mới phải bón lại.

Một số nghệ nhân nuôi trồng Phong lan còn dùng khô dầu (bã đậu phộng ép khô) và
các xác bã động vật (tôm, cá, lông gà vịt) và mạnh dạn hơn còn dùng cả huyết khô.
Các chất hữu cơ này đều ngâm trong nước cho nên men. Để ít ngày cho thật hoại và
hết mùi thối. Lọc lấy phần nước, pha loãng mới đem dùng.

Mặc dù dùng loại phân nào, nhưng cách tưới phân vẫn đóng vai trò hết sức quan trọng,
dùng nhiều quá một loại, hay tưới dài ngày quá cũng trây ảnh hưởng không tốt đến cây
Phong lan.
Thời gian để tưới phân tốt nhất trong ngày hoặc vào buổi sáng sớm hay vào buổi
chiều, không nên tưới vào buổi trưa. Tuy nhiên tùy theo mùa mưa mà có thể di chuyển
lục tưới
phân cho lợi. Phải theo dõi "dự báo thời tiết" để tránh tưới phân vào lúc có mưa (mặc
dù vào buổi sáng hay chiều). Thời gian cách nhau để tưới phân cũng hết sức quan
trọng, và phải tưới phân từ nồng độ thấp tăng dần lên nồng độ cao, trong quá trình tưới
phân cần theo dõi xem xét hình dạng ngoài cây Phong lan mà điều chỉnh lượng phân
tưới. Trung bình chỉ nên
tưới mỗi tuần một lần (nó còn tùy thuộc vào mùa mưa hay mùa khô, tùy thuộc vào nơi
ít nắng hay dâm mát). Xen kẽ với các ngày tưới phân, cần bổ sung các ngày tưới nước
cho hợp lý.

Nước tưới Phong lan không cầu kỳ lắm như mọi người tưởng trước đây, miễn sao
nước thật sạch, không mặn, không lợ là được. Tuy nhiên, tốt nhất nên dùng nước mưa
vì độ ph - 6 - 7, rất phù hợp với rễ Phong lan còn non. Sau đó có thể dùng đến nước
giếng (cần tránh nước cứng), nước ao hồ, sông, rạch (chú ý độ ph và độ sạch của
nước). Cuối cùng phổ thông và tiện lợi nhất vẫn là dùng nước máy, chỉ cần chú ý đến
độ clor trong nước (để nước trong chum vại ít ngày cho bay hết clor).

Cách tưới nước cũng cần chú ý. Tốt nhất dùng vòi với các lỗ nhỏ và tưới vọt lên cao,
hạt nước nhỏ li ti theo gió rơi nhẹ xuống cả cây Phong lan. Một số người có tập quán
nhúng
ngập đến miệng chậu Phong lan vào chậu nước lớn. Làm như vậy nước thấm đều vào
trong từng kẽ than, kẽ gạch và ướt hết cả sơ dừa. Tuy nhiên vì nhúng nhiều chậu
Phong lan rồi mới thay nước, bệnh cây dễ lây lan từ cây này sang cây nọ Nguyên tắc
tưới nước phải nhiều, đậm nhưng phải dần dần cho thấm đều, tránh dội nước ào vào
cây Phong lan lượng
nước nhiều nhưng ngấm ít và có khi làm thương tổn cây. Tưới nước cũng nên làm vào
buổi sáng và sao cho cây được ẩm ướt suốt cho đến chiều mới phải tưới bổ sung. Vào
mùa khô, nếu trồng Phong lan nơi có độ nóng cao, chỉ nên làm ẩm ướt toàn bộ môi
trường xung quanh, đừng tưới riêng cho cây Phong lan vì xưng quanh nóng sẽ phả hơi
khô làm cây bị ngập. Lượng nước tưới tùy thuộc theo mùa. Đặc biệt trong mùa mưa
phải đón giờ mưa để tránh khỏi mắc công vừa tưới nước, vừa làm cây bị ngập úng.
Riêng đối với các loài trồng thành luống, phải tùy theo loại đất cô giữ nước hay không
mà tưới sao cho vừa đủ. Cộng vào đó cần ủ gốc bằng rơm để giữ độ ẩm được lâu