UNIVERZITET MEDITERAN

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE ,,MBS“

SEMINARSKI RAD

Tema:Institucije Evropske Unije

Student: Profesor:
Viktoria Badza Doc.prof. Marko Dokic
Br. Indexa 44/08 Asistent:
Mr Milos Vukcevic
Novembar 2009

1
UVOD

Evropska unija (EU) nije federacija kao što su SAD. Nije ni jednostavna
međunarodna organizacija za saradnju između vlada. Ono što je jedinstveno i što
izdvaja model koji nudi Evropska unija i po čemu se razlikuje od tipičnih
međunarodnih organizacija jeste nadnacionalnost, tačnije njena nadnacionalna
obilježja.
Pojam nadnacionalno ili supranacionalno, odnosno naddržavno, u svom
najosnovnijem značenju obilježava prostor preko, iznad i izvan države. Pojam
nadnacionalno se koristi kako bi se opisala vlast koja prevazilazi nacionalne granice,
nacionalnu vlast i interese. Nadnacionalna organizacija ima više zakonodavnih
ovlašćenja u odnosu prema državama članicama, nego što je to slučaj kod tipičnih
međunarodnih organizacija.
Evropska unija ima sistem institucija koji je neuobičajen za tipične međunarodne
organizacije.
Drugi pojam koji izdvaja Evropsku uniju jeste pojam integracije. Integracija je
obilježje prvog stuba Evropske unije i ona se ostvaruje kroz tri zajednice: Zajednicu
za ugalj i čelik, Evropsku zajednicu (nekada Evropsku ekonomsku zajednicu) i
Evropsku zajednicu za atomsku energiju (Euroatom).
Integracija se ostvaruje u više oblasti. Prva i najvažnija oblast jeste ekonomska i
monetarna unija. Druga jeste trgovinska politika, zatim politika konkurencije
(standardi za konkurentnost na jedinstvenom tržištu), spoljno-trgovinski odnosi,
transport, životna sredina i regionalne politike. Tu se, svakako, nalazi i poljoprivreda i
socijalna politika, kao veoma specifične oblasti evropske integracije.
Drugi i treći stub su tzv. stubovi saradnje. Drugi stub čini zajednička spoljna i
bezbjednosna politika, a treći stub se tiče policijske i pravosudne saradnje u krivičnim
stvarima. Ovdje je djelovanje Unije i njenih organa ograničeno u najvećoj mogućoj
mjeri – podsjeća na tipične međunarodne organizacije.
Integracija ne predstavlja odluku koja se donosi dekretom. To je proces. Ona
kao takva prolazi kroz određene faze. Prvi korak integracije započinje kreiranjem
zone slobodne trgovine između država članica, druga faza je carinska unija, zatim
zajedničko ili jedinstveno tržište u Evropskoj uniji i, na kraju, faza u kojoj se danas
nalazi Evropska unija – ekonomska i monetarna unija.

ISTORIJA EVROPSKE UNIJE

SAD su planom za obnovu evropske privrede pokrenule prvu značajnu

inicijativu u pravcu evropskog ujedinjenja. Tu inicijativu razvio je američki ministar
spoljnih poslova Džordž Maršal, pa se prema njemu ona često naziva i «Maršalovim
planom». Pored ekonomskog razvoja, ovaj plan je imao za cilj i sprečavanje širenja
komunizma.
Organizacija za evropsku ekonomsku saradnju osnovana je 1948. godine.
Savjet Evrope, koji je nastao 1949. godine, predstavlja značajan korak u
stvaranju Evropske unije. On je pokušao da podstakne političku saradnju evropskih

2
zemalja. Glavni cilj Savjeta je jačanje demokratskog sistema i očuvanje i razvoj
ljudskih prava u članicama Savjeta.
«Šumanov plan»1 iz 1951. godine smatra se prvim korakom ka ujedinjenoj
Evropi. Ugovor o stvaranju Evropske zajednice za ugalj i čelik potpisan je u Rimu 18.
aprila 1951. godine. Ugovor je potpisan od strane Francuske, SR Njemačke, Italije,
Belgije, Holandije i Luksemburga, a stupio je na snagu 3. jula 1953. godine.
Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik stvorio je i nekoliko institucija
(Visoku vlast, Savjet ministara, Parlament i Sud pravde) koje su počele sa radom
1953. godine.
Najznačajniji uspjeh ove Zajednice je postavljanje osnove za pomirenje Francuske i
Njemačke samo nekoliko godina nakon II svjetskog rata.
Zajednica za ugalj i čelik dovela je do inicijative za bližu saradnju u oblasti
zajedničke odbrambene politike. Žan Mone predložio je osnivanje zajedničke odbrane
na nadnacionalnom nivou, ali Francuska nije ratifikovala taj ugovor.
Kao zamjena za Evropsku odbrambenu zajednicu formirana je
Zapadnoevropska unija (WEU) , 23. oktobra 1954. godine, na inicijativu Velike
Britanije.
25. marta 1957. godine, potpisani su Rimski ugovori kojima su se osnovale
Evropska ekonomska zajednica i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euroatom).
Ove ugovore potpisali su Kristijan Pino (Francuska), Jozef Luns (Holandija) Pol Spak
(Belgija), Jozef Beh (Luksemburg), Antonio Seđi (Italija) i Konard Adenauer (SR
Njemačka). Ugovori su stupili na snagu 1. januara 1958. godine, a protokol kojim se
pojašnjava uloga Suda pravde Evropske ekonomske zajednice i uloga Evropske
investicione banke, potpisan je u Briselu 17. aprila 1957.
Osnovnim ciljem Evropske ekonomske zajednice smatra se očuvanje mira i
sloboda, a ugovorom o osnivanju EEZ postavlja se i osnova za još bližu uniju između
naroda Evrope, dok se za cilj Euroatoma uzima mirnodopsko korišćenje nuklearne
energije.
Šezdesetih godina dolazi do krize i proces integracija počinje da gubi na
intezitetu. Kriza dostiže vrhunac kada Francuska odbija da prihvati ulazak Velike
Britanije u EEZ. Međutim, 22. juna 1972. u Briselu je potpisan ugovor o pristupanju
Velike Britanije, Danske, Irske i Norveške Evropskoj ekonomskoj zajednici, ali su se
građani Norveške, na referendumu, izjasnili protiv ulaska u Zajednicu.
1979. godine stupio je na snagu Evropski monetarni sistem (EMS), a u isto
vrijeme stvorena je i Evropska monetarna jedinica (ECU), koja je neposredni
prethodnik eura.
Prvi izbori u Evropskom parlamentu, na osnovu neposrednog i opšteg prava
glasa, održani su 1979. godine.
Tri zemlje Beneluksa, kao i Francuska i Njemačka, potpisale su, tokom 1985.
godine, Šengenski sporazum, koji je predstavljao prvi korak u obezbjeđivanju
slobodnog kretanja ljudi i postepeno otklanjanje granica između zemalja zajednice.
Većina zemalja članica pridružila se sporazumu tokom narednih godina.
U Luksemburgu je, u februaru 1986. godine, potpisan Jedinstveni evropski
akt, koji je na snagu stupio 1. jula 1987. godine. Ovaj sporazum predstavlja prvu
izmjenu Pariskog sporazuma iz 1951. i Rimskog sporazuma iz 1957. godine.
Radi unapređivanja daljih integracija, u Rimu su 1990. sazvane dvije
međuvladine konferencije. Jedna je bila posvećena usaglašavanju monetarne i
1
Francuski ministar inostranih poslova, Robert Šuman, predstavio je plan o ujedinjenju proizvodnje
uglja i čelika Francuske i SR Njemačke. Ideju za taj plan dali su Francuz Žan Mone i Belgijanac Pol-
Anri Spak.

3
ekonomske zajednice, a druga je za cilj imala ispitivanje stvaranja političke zajednice.
Evropski savjet je u decembru 1991. godine, odobrio Ugovor o Evropskoj uniji,
poznatiji kao Mastrihtski sporazum. Sporazum je potpisan 7. februara 1992. godine, a
na snagu je stupio u novembru 1993.
U skladu sa odredbom iz Mastrihtskog ugovora, o reviziji ugovora, početkom
1996. na Evropskom savjetu u Torinu, započeta je izrada novog sporazuma koji bi
poboljšao sporazum iz Mastrihta.
Vlade zemalja članica su 2. oktobra 1997. u Amsterdamu potpisale tzv.
Konsolidovani sporazum, koji je na snagu stupio 1. maja 1999. godine.
Sporazumom iz Nice, potpisanim 26. februara 2001. god. dalje su definisana
glavna pitanja u vezi sa proširenjem Unije, uključujući način glasanja i sastav
Evropske komisije i drugih institucija Unije.
Od 1. januara 2002. godine uvodi se euro, kao zajednička valuta za 12 država
(Belgiju, Njemačku, Grčku, Španiju, Francusku, Irsku, Italiju, Luksemburg,
Holandiju, Austriju, Portugal i Finsku).
Nove države-članice trebalo je da ispune zahtjeve EU, formulisane u
Kopenhaškim kriterijumima iz 1993. godine i dopunjene Madridskim kriterijumom iz
1995. Kopenhaški kriterijumi su zahtijevali da država zadovolji sljedeće uslove:

- političke (demokratsko uređenje, stabilnost institucija, vladavina zakona,

zaštita ljudskih i manjinskih prava, itd.);
- ekonomske (funkcionisanje tržišne ekonomije, slobodna konkurencija, itd.) i
- zakonodavne (usvajanje pravnog nasljeđa EU, tzv. acquis communautaire i
poštovanje političke, ekonomske i monetarne unije).

PROŠIRENJE EVROPSKE UNIJE

1952. Švedska
Belgija 2004.
Francuska Češka Republika
Njemačka Estonija
Italija Kipar
Luksemburg Letonija
Holandija Litvanija
1973. Mađarska
Danska Malta
Irska Poljska
Ujedinjeno Kraljevstvo Slovačka
1981. Slovenija
Grčka
1986. 2007
Španija Bugarska
Portugal Rumunija
1990. Države kandidati
Ujedinjena Njemačka Hrvatska
1995. Makedonija
Austrija Crna Gora
Finska

4
INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Najznačajnije institucije Evropske unije su Evropski parlament, Savjet Evropske

unije, Evropska komisija, Sud pravde i Revizioni sud. Pored ovih pet institucija, EU
ima veliki broj tijela, koja se bave određenim pitanjima.
To su, između ostalog, Evropski ekonomski i socijalni savjet (predstavlja, prije svega,
civilni sektor, poslodavce i zaposlene), Komitet regiona (savjetodavno tijelo Evropske
unije, sa određenim uticajem na kreiranje regionalnih politika EU, jer predstavlja
lokalne i regionalne vlasti), Evropska investiciona banka (finansira investicione
projekte EU, kroz Evropski investicioni fond), Evropska centralna banka, Evropski
ombudsman, itd.

1. EVROPSKI PARLAMENT

Evropski parlament (European Parliament) sastoji se od predstavnika građana

Evropske unije (a ne od predstavnika država-članica), jer se poslanici biraju direktno.
To je, ujedno, i jedini neposredno izabran organ Evropske unije. Poslanici se biraju na
5 godina.
Sastaje se na dvije lokacije: u Strazburu i u Briselu.
Evropski parlament nastao je 1952. godine, kada je formirana i prva Zajednica. U
martu 1958., stvaranjem još dvije zajednice, njegova nadležnost je proširena.
Do 1979. godine poslanici u Parlamentu predstavljali su države-članice, da bi od
tada predstavljali građane, koji ih biraju na neposrednim izborima.
Od posljednjih izbora, koji su održani 13. juna 2004. godine, Evropski parlament ima
732 člana, koji predstavljaju oko 450 miliona građana koji žive u državama Evropske
unije.
Svaka zemlja ima različit broj poslaničkih mjesta u EP. Njemačka ima 99 poslanika,
Francuska, Ujedinjeno Kraljevstvo i Italija 78, Španija i Poljska 54, Holandija 27,
Belgija, Češka Republika, Grčka, Mađarska i Portugal 24, Švedska 19, Austrija 18,
Danska, Finska i Slovačka 14, Litvanija i Irska 13, Letonija 9, Slovenija 7, Kipar,
Estonija i Luksemburg 6 i Malta 5.
Takođe, u Evropskom parlamentu, pored 732 poslanika, postoje i posmatrači,
a takav status imaju predstavnici parlamenata država kandidata. Oni mogu da
učestvuju u debatama, ali nemaju pravo glasa.
Kada govorimo o izbornom sistemu, 1976. godine usvojen je pravni akt koji je
regulisao jedinstven način izbora za Evropski parlament, ali ne i jedinstveni izborni
sistem. Međutim, danas se u svim državama koristi proporcionalni sistem za izbor
poslanika za Evropski parlament.
Radi boljeg shvatanja sistema funkcionisanja Evropskog parlamenta, važno je
razumjeti i pojam partija koje djeluju na evropskom nivou. Da bi partije stekle status
«evropske partije», potrebno je da zadovolje četiri uslova:
1. partija mora da ima pravni status u državi-članici, u kojoj joj se nalazi sjedište;
2. mora biti predstavljena u najmanje četvrtini članica;
3. u svom programu i aktivnostima posebnu pažnju bi trebalo da posveti
principima na kojima počiva Evropska unija, a to su, prije svega, principi
demokratije, poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda i vladavina prava
i
4. partija mora da je ili učestvovala na izborima za Evropski parlament ili
ispoljila namjeru da to učini.

Tri su osnovne funkcije Evropskog parlamenta: zakonodavna, budžetska i

kontrolna.
Savjet EU, odnosno Savjet ministara i Evropski parlament, dijele
zakonodavnu funkciju. Evropski parlament nema pravo inicijative, osim u slučaju
donošenja propisa koji regulišu jedinstveni način održavanja izbora za Parlament.
Njegova uloga, u ostalim slučajevima, ogleda se u saglasnosti na zakonodavne
akte.
Odnos Evropskog parlamenta i Savjeta Evropske unije, ogleda se u tri nivoa
donošenja odluka: postupak konsultacija, postupak davanja saglasnosti i postupak
saodlučivanja.
Parlament vrši ispitivanje Godišnjeg radnog programa Komisije.
Evropski parlament i Savjet ministara donose godišnji budžet Evropske unije.
Savjet priprema prijedlog budžeta, ali on ne može stupiti na snagu ukoliko ga ne
usvoji i potpiše predsjednik Evropskog parlamenta.
Budžetska nadležnost Evropskog parlamenta ogleda se i u kontroli sprovođenja
budžeta, jer je Komisija, nakon završetka budžetske godine, dužna da Parlamentu
podnese izvještaj o raspolaganju budžetom.
Evropski parlament odobrava sastav Komisije. Iako članove Komisije
predlažu njihove nacionalne vlade, oni ne mogu biti imenovani ukoliko nemaju
saglasnost Evropskog parlamenta. Evropski parlament, takođe, može da izglasa
nepovjerenje Komisiji, a za takvu odluku potrebna je dvotrećinska većina.
Evropski parlament može formirati i istražne odbore, koji za cilj imaju ispitivanje
rada Komisije i Savjeta. Savjet je dužan da odgovori na pitanja koje mu Parlament
postavlja. Takođe, predsjednik Savjeta prisustvuje sjednicama Evropskog
parlamenta i učestvuje u najznačajnijim raspravama.
Evropska komisija, Savjet EU i Evropski parlament, učestvuju u procesu
donošenja odluka u Evropskoj uniji. Evropska komisija predlaže zakonske
propise, koje donose Savjet i Evropski parlament.
Način rada u Evropskom parlamentu razlikuje se od načina rada u nacionalnim
parlamentima.
Parlament čini veliki broj stalnih tijela i stalni odbori. Njihov cilj jeste da se
staraju o tome da poslanici imaju što kvalitetnije uslove za rad, kao i da rad
Evropskog parlamenta bude što bolji i efikasniji.
Predsjednik Evropskog parlamenta upravlja zasijedanjima i radom Parlamenta
između dva zasijedanja. On predstavlja Parlament u odnosu na druge organe
Evropske unije, kao i van njenih institucija.
Potpredsjednici u Evropskom parlamentu ispunjavaju obaveze na osnovu
odluke predsjednika.
Konferenciju predsjednika čine šefovi partijskih grupa i Predsjednik
Evropskog parlamenta. Uloga ovog tijela ogleda se u određivanju zakonodavnih
planova EP i ima glavnu riječ u odnosu Evropskog parlamenta prema nacionlanim
parlamentima. Takođe, ključnu ulogu ima i u komunikaciji sa zemljama koje
nijesu članice EU i sa institucijama van Unije.
 Biro čine Predsjednik Parlamenta, 14 njegovih potpredsjednika i 5 kvestora,
koji imaju status posmatrača. Biro se bavi finansijskim i administrativnim
pitanjima, upravlja sekretarijatima i njihovim odjeljenjima.
Sekretarijat ima svoja odjeljenja u Briselu i Strazburu. Najveći dio, od preko
4000 zaposlenih, čine prevodioci, jer svaki dokument mora biti preveden na sve
službene jezike. Sekretarijatom rukovodi Generalni sekretar.
Kvestori se bave finansijskim i administrativnim pitanjima članova Evropskog
parlamenta. Oni, takođe, imaju i savjetodavnu ulogu u Birou.
Konferencija predsjedavajućih delegacijama okuplja, kao što i ime kaže,
predsjedavajuće delegacija Evropskog parlamenta. Te delegacije imaju za cilj
širenje uticaja Parlamenta u zemljama koje nijesu članice Evropske unije. Postoji
35 ovakvih delegacija, a svaku od njih čini oko 15 članova Evropskog parlamenta.
Postoji veliki broj odbora Evropskog parlamenta. Ti odbori, odnosno komiteti,
dijele se na one koji se bave unutrašnjim poslovima i one koji se bave spoljnim.
Unutrašnjim poslovima se bave odbori za: budžet, kontrolu budžeta, privredna i
monetarna pitanja, zapošljavanje i socijalna pitanja, ekološka pitanja, zdravstvo i
potrošačku politiku, regionalni razvoj, pravo i unutrašnje tržište, poljoprivredu i
seoski razvoj, ribarstvo, kulturu, omladinu, obrazovanje, medije i sport, itd.
Spoljnim poslovima bave se: Odbor za spoljne poslove, Pododbor za ljudska
prava, Potkomitet za odbranu i bezbjednost, Odbor za razvoj i saradnju i Odbor za
međunarodnu trgovinu.

2. SAVJET EVROPSKE UNIJE (SAVJET MINISTARA)

Savjet Evropske unije, po Ugovoru o Evropskoj uniji, sastoji se od

ministara vlada svih zemalja članica Evropske unije. Jedna država članica
može da ima jednog predstavnika, odnosno jednog ministra u Savjetu. On se
često naziva ili samo Savjet ili Savjet ministara. Radni jezici su engleski,
francuski i njemački. Sjedište je u Briselu, a sastanci se održavaju i u
Luksemburgu u aprilu, junu i oktobru.
Savjet bira Predsjednika i Generalnog sekretara. Predsjednik Savjeta je
ministar države-članice koja trenutno ima mjesto predsjedavajućeg Savjeta
Evropske unije, dok je Generalni sekretar na čelu Sekretarijata Savjeta EU i
bira se jednoglasno. Generalni sekretar je istovremno i Visoki predstavnik za
zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku. Predsjedavanje Savjetom se rotira
svakih šest mjeseci. Od 2007., predsjedavanje će se dijeliti na tri dijela na
period od po jednu i po godinu.
 Predsjedavanja u od 2000. godine2

Druga polovina 2006 Finska Mr Erkki Tuomioja

Prva polovina 2006 Austrija Ms PLASSNIK
Druga polovina 2005 Ujedinjeno Mr Straw
Kraljevstvo
Prva polovina 2005 Luksemburg Mr Asselborn
Druga polovina 2004 Holandija Mr Bot
Prva polovina 2004 Irska Mr Cowen
Druga polovina 2003 Italija Mr Frattini
Prva polovina 2003 Grčka Mr Papandreou
Druga polovina 2002 Danska Mr Møller
Prva polovina 2002 Španija Mr Piqué i Camps
Druga polovina 2001 Belgija Mr Michel
Prva polovina 2001 Švedska Ms Lindh
Druga polovina 2000 Francuska Mr Védrine
Prva polovina 2000 Portugalija Mr Gama

Specifičnost Savjeta leži u njegovoj ulozi, koja je dvostruka. U jednoj

fazi on predstavlja izvršnu vlast, zajedno sa Evropskom komisijom, a u drugoj
je, zajedno sa Evropskim parlamentom, zakonodavna vlast.
Kao što je već navedeno, Savjet ministara ima Generalni sekretarijat, s
jedne strane, a sa druge strane ima predstavnike država-članica. Sve države-
članice imaju predstavništva u Briselu. U Briselu, dakle, postoji 25
predstavništva, koja u procesu odlučivanja zastupaju stavove država-članica.
Kada se podnese prijedlog od strane Komisije, on ide na tzv. radne grupe. U
radnim grupama su, s jedne strane, predstavnici Komisije, a sa druge
predstavnici 25 država-članica.
Unutar sistema EU, u Briselu postoji negdje između 200 i 250 radnih grupa
stalnog karaktera, po raznim temama, od spoljnih poslova, preko transporta,
životne sredine itd. Postoji, na prijmjer, jedna radna grupa koja se naziva
Zapadni Balkan, a tu sjede predstavnici država-članica koji su eksperti za ovaj
region, odnosno za odnose Evropske unije i zemalja Zapadnog Balkana.
Zapadni Balkan podrazumijeva sljedeće države: Hrtvatsku, Bosnu i
Hercegovinu, Srbiju, Makedoniju, Crnu Goru i Albaniju («SFRJ, minus
Slovenija, plus Albanija»3).
Savjetu pomaže Komitet stalnih predstavnika (COREPER). COREPER
je skraćenica od francuske složenice i predstavlja komitet stalnih ambasadora
u Briselu. Svaka država članica ima svog stalnog predstavnika ili svog
ambasadora pri Savjetu ministara EU. Postoje dva nivoa COREPER I i
COREPER II. COREPER II čine ambasadori, a COREPER I njihovi
zamjenici. Svaki dokument, svaki papir i bilo šta što treba da dođe do Savjeta,
mora prethodno da prođe taj nivo ambasadora.
Uloga Savjeta Evropske unije jeste da osigura ostvarivanje ciljeva
ugovora, kao i da (u skladu sa Ugovorom):

2
Prezentacija mr Vladimira Vučinića
3
Prof. dr Zoran Radivojević
 1. usaglašava ekonomske politike država članica;
2. donosi odluke o sprovođenju ciljeva utvrđenih ugovorima i
3. delegira ovlašćenja Evropskoj komisiji u sprovođenju odluka usvojenih u
Savjetu.
Savjet je nadležan za zakonodavnu oblast (usvaja zakone na preporuku
Evropske komisije i Evropskog parlamenta), ekonomske politike (nastoji da postigne
zajedničku ekonomsku politiku za sve države-članice), međunarodne politike
(zaključuje međunarodne ugovore između EU i drugih zemalja i organizacija),
budžetske politike (usvaja budžet EU), spoljne i odbrambene politike (iako je svaka
država-članica zadržala pravo na samostalnu spoljnu i odbrambenu politiku, Savjet
ima ulogu u koordinisanju i nastojanju da se postigne zajednička politika) i za oblast
pravde (nastoji da koordinira pravne sisteme država-članica).
Bitno je imati u vidu da je Savjet ministara uvijek jedan isti organ, bez obzira
na to da li zasijedaju ministri inostranih poslova ili poljoprivrede, ili drugih resora.
Uvijek se radi o jednom organu, samo u različitom sastavu.
Osnovni Savjet ministara, koji se sastaje jednom mjesečno (obično prvog ponedjeljka
ili utorka u mjesecu), naziva se Savjet za opšte poslove i spoljne odnose. Njega čine
ministri inostranih poslova, koje nekad mijenjaju ministri za evropske integracije. To
je tzv. Opšti savjet, koji nadzire koordinaciju svih ostalih aktivnosti i koji je od
posebnog značaja, jer upravlja spoljnim odnosima EU.
Sljedeći je Savjet ministara finansija – ECOFIN. On je jedan od najznačajnijih savjeta
zbog toga što tu učestvuju ministri koji su zaduženi za novac, odnosno budžet.
Sljedeći Savjet po važnosti je onaj za unutrašnje poslove i pravosuđe.
Postoje, takođe, i savjeti za transport, telekom i energetiku, potom poljoprivredu i
ribarstvo, konkurentnost, životnu sredinu i obrazovanje, omladinu i kulturu, itd.

Donošenje odluka u Savjetu Evropske unije

DONOŠENJE ODLUKA U SAVJETU

Prijedlog Komisije → Radne grupe
Radne grupe → Komisija
Komisija → COREPER
COREPER → Savjet ministara

U Savjetu se odluke donose ili jednoglasno ili kvalifikovanom većinom, u

zavisnosti od vrste odluke koju donose.
Kvalifikovana većina je većina od država-članica (u nekim slučajevima dvije trećine
članica), odnosno minimum od 232 glasa u korist prijedloga (što je 72.3% od
ukupnog broja). Takođe, glasovi koji su «za» treba da predstavljaju 62% od ukupnog
broja stanovnika u Evropskoj uniji.
Države posjeduju različit broj glasova u Savjetu, a broj glasova zavisi od broja
stanovnika. Međutim, postoji korektivni faktor za manje države, koje imaju više
glasova nego što bi imale direktnom proporcijom sa brojem stanovnika. Njemačka,
Francuska, Italija i Ujedinjeno Kraljevstvo imaju 29 glasova, Španija i Poljska 27,
Holandija 13, Belgija, Češka Republika, Grčka, Mađarska i Portugal 12, Austrija i
Švedska 10, Danska, Irska, Litvanija, Slovačka i Finska 7, Kipar, Estonija, Letonija,
Luksemburg i Slovenija 4 i Malta 3. Ukupan broj glasova je 321.
 Evropska komisija predlaže odluke, koje se usvajaju u Evropskom parlamentu
i Savjetu Evropske unije. Procedure odlučivanja u Evropskoj uniji se mogu podijeliti
na procedure saglasnosti, saodlučivanja, kooperacije i konsultacija.

Procedura saglasnosti daje pravo veta Parlamentu prilikom odlučivanja u vezi sa:
proširivanjem saradnje, posebnim zadacima Evropske centralne banke, promjenama
statuta Evropskog sistema centralnih banaka, strukturalnim fondovima i Kohezionim
fondom, jedinstvenom procedurom za izbore, određenim međunarodnim ugovorima,
kršenjem ljudskih prava i pristupanjem novih članica.

Procedura saodlučivanja se koristi prilikom odlučivanja u vezi sa: zabranom

diskriminacije na osnovu nacionalne pripadnosti, borbom protiv diskriminacije na
osnovu pola, rase, etničkog porijekla, religije, vjere, hendikepa, godina ili seksualne
orijentacije, slobodom kretanja i stanovanja, slobodom kretanja radnika, socijalnom
sigurnošću radnika migranata, pravima namještenja, vizama, azilima, imigracijama i
drugim politikama u vezi sa slobodnim kretanjem lica, transportom, unutrašnjim
tržištem, zapošljavanjem, carinskom saradnjom, socijalnom politikom, jednakim
mogućnostima i jednakim tretmanom, sprovođenjem odluka u vezi sa Evropskim
socijalnim fondom, edukacijom, kulturom, zdravstvom, zaštitom potrošača,
transevropskom mrežom, industrijom, životnom okolinom, itd.

Procedura kooperacije se koristi prilikom odlučivanja u vezi sa: pravilima o

multilateralnom nadgledanju i praćenju, zabranom privilegovanog pristupa
finansijskim institucijama, neispunjavanjem preuzetih odgovornosti država-članica i
mjerama za harmonizacije protoka kovanog novca.

Procedura konsultacije se koristi samo u slučajevima koji nijesu direktno definisani

drugim procedurama, naročito procedurom kooperacije i saodlučivanja.

Razlike između Savjeta EU, Evropskog savjeta i Savjeta Evrope

Savjet Evropske unije, odnosno Savjet ministara EU, nije isto što i Evropski savjet i
Savjet Evrope.

Evropski savjet

Nastao je 1974. godine na inicijativu tadašnjeg francuskog predsjednika

Pompindua. On je dugo funkcionisao kao ad hoc tijelo političkog karaktera, kao
međuvladina konferencija koja se sastajala svakog semestra.
Evropski savjet čine šefovi država-članica ili šefovi vlada država-članica
Evropske unije. Pored ovih 25 najviših predstavnika država-članica, tu je i
predsjednik Evropske komisije, koji prisustvuje svim sastancima Evropskog savjeta.
Uobičajeno je da tim sastancima prisustvuju i ministri inostranih poslova država-
članica, kao i ministri finansija.
Evropski savjet formalno gledano i nije organ Evropske unije. On je, u stvari,
netipičan organ i ne može se porediti ni sa jednom klasičnom strukturom
međunarodne organizacije, niti sa strukturom države. Međutim, Evropski savjet je
neophodan za rad izvršnih institucija Evropske unije.
Na neki način Evropski savjet daje političke smjernice i Savjetu ministara i Evropskoj
komisiji.
Važna uloga koji ima Evropski savjet je arbitriranje. Sva ona pitanja koja
Savjet ministara ne može da riješi, odlaze na političku arbitražu, odnosno rješavaju se
u Evropskom savjetu.
Evropski savjet ima i nadležnosti koje su u vezi sa međunarodnim odnosima
Evropske unije. ES daje smjernice u tzv. zajedničkoj spoljnoj i bezbjednosnoj politici
EU.
Evropski savjet može da donosi umjesto Savjeta ministara neka akta koja
imaju pravnu snagu. Ugovor iz Mastrihta predviđa da Evropski savjet određuje
usvajanje zajedničke strategije odnosa Evropske unije sa trećim zemljama i
regionima, ali samo sa onima koje imaju poseban strateški značaj za EU.
Na nivou Evropskog savjeta donosi se i odluka o tome koja zemlja ispunjava
kriterijume koji su neophodni da bi bila prihvaćena u monetarnoj uniji.
Specifičnost Evropskog savjeta je to što je on počeo da funkcioniše izvan
pravnih okvira, te što je po definiciji više politička, nego pravno-zakonodavna
institucija. Zbog toga on nema ni precizno utvrđen pravilnik o radu.
Evropski savjet u izvjesnoj mjeri funkcioniše neformalno, ali ta neformalna procedura
se ipak u nekoj mjeri formalizovala, jer se svaki Evropski savjet, koji se održava
kvartalno, na isti način organizuje.
Sastanci su se obično održavali u državama-članicama, za razliku od
institucija EU koje su imale stalno ili privremeno sjedište ili u Briselu, ili Strazburu ili
Luksemburgu. Poslije Ugovora iz Nice odlučeno je da se svi sastanci Evropskog
savjeta održavaju u Briselu.
Sastanci Evropskog savjeta održavaju se dva puta godišnje i nazivaju se i samitima, i
na njima se donose važne odluke za budućnost Evropske unije. Na primjer, na samitu
koji je održan u Kopenhagenu u junu 1993. godine, definisani su kriterijumi koje
svaka država mora da zadovolji ako želi da postane članica Unije:

1. politički kriterijum : stabilnost institucija i vladavina prava;

2. ekonomski kriterijum: tržišna privreda koja funkcioniše i
3. pravni kriterijum: sposobnost prihvatanja i samo prihvatanje obaveza koje
proizilaze iz članstva.

Evropski savjet nema formalnu agendu za sastanke, za razliku od institucija

EU. Sastanci se sazivaju tako što predsjedavajući šef države/vlade uputi jedno pismo
nekoliko dana ili nedjelja prije samog sastanka, u kome on obavještava koje su teme
predviđene za razmatranje na ES.
Iako svaka delegacija ima zvanično po 50 članova, sastanci Evropskog savjeta
su zatvoreni za sve funkcionere država-članica, osim za šefove država/premijere ili
ministre inostranih poslova. Kad počne sastanak, dakle, ne postoji komunikacija
između šefa jedne države u samoj sali i ostalih funcionera koji čine njegovu
delegaciju.
Po Ustavu, koji nije usvojen, jer su se građani Francuske i Holandije izjasnili
protiv, trebalo je da bude uvedena institucija predsjednika ili predsjedavajućeg
Evropskog savjeta. Šefovi država ili vlada je trebalo, da umjesto rotirajućeg sistema,
izaberu predsjednika Evropskog savjeta, za period od dvije i po godine.
Savjet Evrope

Savjet Evrope ne predstavlja instituciju Evropske unije. To je međuvladina

organizacija, čiji su osnovni ciljevi zaštita ljudskih prava i promocija evropske
kulturne raznolikosti.
Savjet Evrope osnovan je 5. maja 1949. godine, Ugovorom u Londonu, koji je
potpisalo 10 država (Belgija, Danska, Francuska, Irska, Italija, Luksemburg,
Holandija, Norveška, Švedska i Ujedinjeno Kraljevstvo).
Institucije Savjeta Evrope su: Sekretarijat, na čelu sa Generalnim sekretarom,
zatim Komitet ministara, Parlamentarna skupština, Evropski sud za ljudska prava,
Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Evrope i Komesar za ljudska prava. Takođe,
postoji i Evropski odbor za demokratiju kroz pravo, poznatiji kao Venecijanska
komisija.
Sjedište Savjeta Evrope je u Strazburu. Službeni jezici Savjeta su francuski i
engleski, a u Parlamentarnoj skupštini se upotrebljavaju i njemački, italijanski i ruski
kao radni jezici.
Savjet Evrope je, dakle, međunarodna organizacija koju čini 46 država
članica, uključujući i sve države-članice Evropske unije.
Najveći doseg Savjeta Evrope ogleda se u Evropskoj konvenciji o ljudskim
pravima, potpisanoj 1950. godine, koja služi kao osnovni pravni dokument
Evropskom sudu za ljudska prava.

3. EVROPSKA KOMISIJA (European Commission)

Dok Savjet ministara štiti nacionalne interese država članinica EU,i dok je Evropski
parlament izabran od strane građana, Evropska komisija prevashodno štiti interese
Unije kao cjeline.

SASTAV EVROPSKE KOMISIJE:

Evropska komisija predstavlja tijelo koje ima ovlašćenja inicijative, implementacije,

upravljanja i kontrole. Prethodnik Evropske komisije je tzv. Visoka vlast Evropske
zajednice za ugalj i čelik.Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik
eksplicitno je definisan nadnacionalni karakter ovog tijela. Prvi predsjednik Visoke
vlasti bio je Žan Mone koji je postavio okvire funkcionisanja ovog tijela kao vrlo
fleksibilne zajednice. Nakon potpisivanja Rimskog ugovora osnovana je Komisija
Evropske ekonomske zajednice 1958.god. Prvi predsjednik Komisije bio je Valter
Holštajn. Prema Rimskom ugovoru nadležnost Komisije bila je da zastupa interese
zejednice. U članu 155 Ugovora o osnivanju Evropske ekonomske zajednice načelno
su definisane dužnosti Komisije koje se mogu podijeliti u tri oblasti: prvo-Komisija
ima ulogu inicijatora u procesu donošenja odluka, dakle Savjet ministara može
donijeti neku odluku samo ako je Komisija predloži; drugo-Komisija ima
zakonodavnu funkciju koju obavlja kroz donošenje obavezujućih odluka za zemlje
članice i kroz zaključivanje međunarodnih ugovora u oblastima za koje ima
ovlašćenja; treće-Komsija ima administrativnu ulogu koju obavlja kroz sprovođenje
zakona EU kao i ulogu nadzora nad pravilnom primjenom zakona Zajednice od strane
država članica.
Ugovorom o udruživanju iz 1967.god. izvršeno je objedinjavanje Visoke vlasti,
Komisije evropske ekonomske zajednice i Komisije Evropske zajednice za atomsku
energiju,i stvorena je Komisija Evropskih Zajednica.

PROCEDURA NAIMENOVANJA KOMISIJE:

Procedura naimenovanja Komisije odvija se u dvije faze.Prvo, vlade zemalja članica

predlažu predsjednika komisije.Evropski parlament treba da da saglasnost za
kandidaturu.Nakon toga,vlade zemalja članica daju predloge za svoje predstavnike u
Evropskoj komisiji,uz konsultacije sa kandidatom za predsjednika komisije.Evropski
parlament se nakon toga izjašnjava o cijelom kolegijumu,dakle u cjelni prihvata
predlog za sastav Evropske komisije ili ga u cjelini odbacuje.Ukoliko ga Evropski
parlament prihvati,Komisija se imenuje na sastanku predstavnika zemalja članica u
Evropskom savjetu.
Ovu veliku ulogu u proceduri naimenovanja Komisije Parlament je dobio stupanjem
na snagu ugovora o osnivanju EU a kasnije je ova uloga Parlamenta ojačana i
Ugovorom iz Amsterdama što je sve doprinijelo da se umanje kritike na račun
Komisije da ona ne predstavlja tijelo izabrano na opštim izborima (poput Evropskog
Parlamenta) pa da zato nema demokratski legitimitet (primjedba zbog tzv.
«demokratskog deficita»).
Ugovorom iz Nice povećana je uloga Evropskog savjeta u proceduri izbora
Komisije.Naime,po toj proceduri Evropski savjet kvalifikovanom većinom i uz
saglasnost Evropskog parlamenta imenuje predsjednika Komisije.U dogovoru sa
kandidatom za predjednika Savjet će kvalifikovanom većinom predložiti i ostale
članove Komisije.Konačno imenovanje vrši Savjet kvalifikovanom većinom,uz
prethodnu saglasnost Evropskog Parlamenta.Evropski parlament prije glasanja vodi
razgovore sa navedenim kandidatima za članove Komisije u stručnim odborima,kako
bi ispitao njihovu podobnost.
Uslovi za izbor člana Komisije su:
 Državljanstvo jedne od država članica EU ;
 Opšta sposobnost,stručnost kandidata;
 Nezavisnost.
Evropska komisija danas broji 25 članova (komisionara) od kojih po dva člana
Komisije dolaze iz zemalja koje imaju nejveći broj stanovnika (Njemačka, Španija,
Francuska ,Italija i Velika Britanija) i po jedan član iz ostalih zemalja članica.
Komisija ima mandat na pet godina koji se poklapa sa mandatom Evropskog
parlamenta. Komesari ne predstavljaju svoje države tako da im je zabranjeno da traže
i dobijaju uputstva od bilo koje drževe članice EU a ponajmanje od svoje države i
tako štite interese same Unije. Član Komisije ne smije da prihvati poklon skuplji od
50 E pa čak ni od članova šire porodice.Plata komesara na mjesečnom nivou iznosi
oko 20 000 E .
Sjedište Evropske komisije je u Briselu i njen rad je potpomogut administrativnim
osobljem koje trenutno broji oko 16 000 ljudi od kojih je 2 000 samo u prevodilačkoj
službi.Rad Komisije je organizovan kroz 35 uprava-generalnih direktorata i
specijalnih službi:
 GD za spoljne odnose;
 GD za zapošljavanje i socijalna pitanja;
 GD za obrazovanje i kulturu;
 GD za unutrašnje tržište;
 GD za energiju ui saobraćaj;
 GD za razvoj;
 GD za proširenje;
 GD za finansijsku kontrolu;
 GD za trgovinu;
 GD za budžet;
 GD za informatičko društvo;
 GD za pravosuđe i unutrašnje poslove;
 GD za poljoprivredu;
 GD za kadrove i razvoj;
 GD za regionalnu politiku;
 GD za poreze i carinsku uniju;
 GD za ribartvo,
 GD za istraživanje;
 GD za životnu sredinu;
 GD za preduzeća;
 GD za konkurenciju;
 GD za zdravstvo i zaštitu potrošača;
 GD za provredu i finansije;
 GD za zajednički istraživački centar;
 Ured za službene publikacije;
 Ured za humanitarne pomoći (ECHO);
 Biro za borbu protiv prevara;
 Statistički ured (Eurostat);
 Zajednička prevodilačka i konferencijska služba;
 Generalni sekretarijat;
 Generalna inspekcija;
 Pravna služba;
 Medijska i informativna služba;
 Služba za pismeno prevođenje.

Svakom članu Komisije dodijeljena je jedna oblast nadležnosti za koju rade

pojedine službe.Svaki komesar takođe raspolaže kabinetom od šest bliskih
saradnika koji mu pružaju podršku u obavljanju njegovog zadatka.Cjelokupan rad
Komisije koordinira Generalni sekretarijat Evropske komisije.On je takođe
zadužen i za održavanje veza između Komisije i ostalih institucija EU.
Članovi Komisije sastaju se jednom nedeljno(srijedom,mada su mogući i izuzeci
kada se sastaju više puta nedeljno) i na tim sastancima diskutuju o raznim
pitanjima u vezi sa svojim resorima,usvajaju predloge zakona i mnoga politička
dokumenta.Evropska komisija svoje odluke donosi većinski (prostom većinom
koja danas iznosi 13 glasova).
S obzirom na centralni položaj Evropske komisije među institucijama EU,ona ima
intezivne odnose sa Savjetom ministara i Evropskim parlamentom i to u procesu
izrade nacrta zakona,kao i kroz učešće članova komisije na sastancima Savjeta
ministara i Parlamenta.
Predsjednik Evropske komisije ima ulogu da okvirno definiše smjernice politike
koju će komisija sprovoditi u svom mandatu.On takođe donosi odluke o rasporedu
članova komisije po pojedinim portfolijima kao i o njihovom eventualnom
 premještanju tokom trajanja mandata Komisije.Ugovorom iz Nice,članom
217,omogućeno je predsjedniku Komisije da odlučuje o unutrašnjoj organizaciji
rada Komisije i da imenuje potpredsjednika o čijem se izboru izjašnjavaju svi
članovi Komisije.Predsjednik može,nakon odobrenja članova Komisije,da traži
ostavku nekog od članova.

Trenutni sastav Evropske komisije (mandat do 31.oktobra 2009.):

Resor Komesar Država članica

Predsjednik Žoze Manuel Durao   Portugal

Barozo
Potpredsjednik zadužen Margot Volstrom  Švedska
za institucionalne odnose
i komunikacionu
strategiju
Potpredsjednik za Ginter Verhojgen Njemačka
privredu i industriju
Potpredsjednik za Franko Fratini Italija
pravdu, slobode i
bezbijednost
Potpredsjednik za Žak Baro Francuska
saobraćaj
Potpredsjednik za Sim Kalas Estonija
administraciju,
finansijsku reviziju i
spriječavanje
malverzacija
Komesar za ekonomska i Hoakin Almunia Španija
monetarna pitanja

Komesar za unutrašnje Čarli Mekrivi Irska

tržište i usluge

Komesarka za Marian Fišer Boel Danska

poljoprivredu i ruralni
razvoj

Komesar za pitanja Neli Kroes Holandija

konkurencije
Komesar za trgovinu Piter Mendelson Ujedinjeno Kraljevstvo

Komesar za pitanja Džo Borg Malta

ribarstva i pomorstva

Komesar za životnu Stavros Dimas Grčka

sredinu

Komesar za zdravstvo i Markos Kiprijanu Kipar

zaštitu potrošača

Komesar za razvoj i Lui Mišel  Belgija

humanitarnu pomoć

Komesar za proširenje Oli Ren Finska

Komesar za Vladimir Špidla Češka Republika

zapošljavanje, socijalnu
politiku i jednake
mogućnosti
Komesar za pitanje taksi i Laslo Kovač  Mađarska
carine Unije

Komesarka za finansijsko Dalija Gribauskaite  Litvanija

planiranje i budžet

Komesarka za spoljne Benita Ferero-Valdner Austrija

odnose i evropsku
politiku prema susjedima
Komesar za obrazovanje, Jan Figel Slovačka
obuku, kulturu i
multilingvizam
Komesarka za regionalnu Danuta Hibner  Poljska
politiku
Komesar za energetiku Andris Pibalgs Letonija
Komesar za nauku i Janez Potočnik Slovenija
istraživanje
Komesarka za pitanja Vivijen Reding  Luksemburg
informacionog društva i
medije

NADLEŽNOSTI EVROPSKE KOMISIJE:

 Inicijativna nadležnost:

Evropska komisija predstavlja glavnog predlagača komunitarne legislative i

zahvaljujući tome se za nju često kaže da je motor procesa integracija u okviru
EU.Savjet ministara EU ili Evropski parlament mogu tražiti od Komisije da
pristupi izradi predloga zakona u pojedinim oblastima.U pripremi predloga
Komisije učestvuje veliki broj nacionalnih činovnika,stručnjaka i predstavnika
interesa u oko 700 savjetodavnih odbora i ekspertskih grupa.Svoj predlog
Komisija dostavlja Savjetu,s tim što Komisija prije usvajanja odluke od strane
Savjeta ima pravo da u svako doba izmijeni svoj prvobitni predlog (član 250
Ugovora o EZ).Kod odstupanja Savjeta od predloga komisije potrebna je
jednoglasnost,osim izuzetka u postupku saodlučivanja (član 251 Ugovora o EZ).
Monopol na zakonodavnu inicijativu Komisije ograničen je u oblasti spoljnih
granica,azila,imigracija i viza gdje Komisija svoje pravo na zakonodavnu
inicijativu u prelaznom periodu od pet godina dijeli sa zemljama
članicama.Takođe u oblasti monetarne politike u okviru zone eura Evropska
centralna banka donosi odluke bez učešća Evropske komisije.Komisija tada može
da koristi pravo preporuke ili predloga u oblasti spoljne monetarne politike (član
111 Ugovora o Evropskoj zajednici).
Evropska komisija u nekim oblastima ima i vlastita zakonodavna ovlašćenja i to
prije svega kada se radi o njenoj organizaciji,budžetu,politici i oblasti
konkurencije,zatim u okviru Zajednice za ugalj i čelik ili oblasti prometa roba i
kapitala.
Evropska Komisija u procesu pripreme predloga zakona uzima u obzir princip
subsidijarnosti,tj.predlaže zakonska rješenja samo u oblastima u kojima djelovanje
EU kao cjeline daje bolje rezultate u odnosu na pojedinačne akcije zemalja
članica.

 Nadležnost kontrole:

Evropska komisija ima ulogu „čuvara ugovora” koja proizilazi prije svega iz njene
funkcije kontrolora uredne primjene prava Evropske zajednice.Ako npr.neka država
članica ne uskladi svoje nacionalno zakonodavstvo sa novousvojenim direktivama EU
u tačno predviđenom roku,Komisija može pozvati dotičnu državu članicu da se izjasni
o tom slučaju i da se u slučaju potrebe obrati Sudu pravde.Praksa je pokazala da Sud
pravde u tim postupcima preduzetim protiv drževe članice EU idu u prilog zahtjevima
Komisije.Takođe,Komisija može da tuži i Savjet,Parlament i Evropsku centralnu
banku zbog nenadležnosti,nepoštovanja formalnih propisa,povrede ugovora ili
zloupotrebe nadležnosti.
  Izvršna nadležnost:

Evropska komisija je izvršno tijelo Unije,odgovorno za implementaciju i upravljanje

politikom EU.Na kraju procesa donošenja zakona,kada je neki predlog zakona
usvojen od strane Savjeta i Evropskog parlamenta,Komisija se stara o njegovoj
primjeni.Ona donosi neophodne odluke o sprovođenju pravnih akata,i shodno članu
274 ugovora o EZ sama je odgovorna da sprovodi budžetski plan.

 Spoljnopolitička nadležnost:

U spoljnim odnosima Evropske unije Komisija nastupa kao ovlašćeni pregovarač u

ime Unije,kada su u pitanju međunarodni ugovori o saradnji i trgovinskim
odnosima.Tako je glavna uloga Komisije bila pri potpisivnju sporazuma kao što su
npr.Lome konvencija koja reguliše odnose EU sa zemljama Afrike,Kariba i
Pacifika,kao i pregovori koje je Komisija vodila u ime Unije u okviru urugvajske
runde pregovora o liberalizaciji trgovine i stvaranju Svjetske trgovinske organizacije.

Evropska komisija čiji jemandat počeo 23.januara 2000.god.započeo je proces

reforme rada Komisije u cilju modernizacije metoda i procedura koje se koriste u radu
i procesu odlučivanja.Važnost reforme rada Komisije istaknuta je u tzv.Bijeloj knjizi
koja je usvojena 1.marta 2000.godine i u kojoj su naglašene tri najvažnije oblasti:

 Utvrđivanje prioriteteta za alokaciju sredstava;

 Reforma kadrovske politike;
 Unaprijeđenje finansijskog menadžmenta.

Osnovni povod za reformu rada Evropske komisije jeste stalno proširenje Evropske
unije.

4. SUD PRAVDE EVROPSKE UNIJE: (The Court of Justice of the

European Communities)

Sud pravde Evropske unije ima sjedište u Luksemburgu.U početku je brojao 15 sudija
i 9 opštih advokata koje sporazumno imenuju države članice na 6 godina. Međutim,sa
novim proširenjewm od 1.maja 2004.godine čine ga 25 sudija uz isti broj opštih
advokata koji pred sudom zastupaju i obrazlažu slučajeve.Mandat opštih advokata je
takođe šest godina i predlažu ih,kao i sudije, države članice.Predsjednik Evropskog
suda pravde bira se svake treće godine.Oni se biraju među kandidatima čija je
nepristranost zagarantovana.

Postoje tri vrste nadležnosti Suda pravde:

1. U onim slučajevima kada zemlja članica krši neki od zakona EU;
2. Sudska revizija koja ispituje pravnu valjanost zakona,odnosno propust koji su
učinile evropske institucije;
3. Peliminarne presude.

Uloga Suda je da osigura poštovanje zakona u tumačenju i primjeni Ugovora.

Tako Sud može ustanoviti da je jedna od država članica nije djelovala u skladu sa
nekom od obaveza preuzetih potpisivanjem Ugovora; Sud može provjeriti
podudarnost pravnih postupaka organa Unije sa zakonskim odredbama; može
takođe ustanoviti propuste u radu Evropskog parlamenta, Savjeta ili Komisije.
Sud pravde je takođe jedina institucija koja može dati mišljenje, na zahtjev
nacionalnog suda, o tumačenju ili valjanosti odredaba zajedničkih pravnih akata
koje primjenjuju institucije Unije. Ako su takva pitanja u procesu pred
nacionalnim sudom, Sud pravde može, a u nekim slučajevima i mora dati
prethodno rješenje.
Ugovorom iz Amsterdama, Sud ima ovlašćenje da provjerava da li zajednički
evropski akti poštuju osnovna prava. Sud je jednako nadležan i u području
ljudskih prava i sloboda.Sudu u njegovom radu pomaže i Sud prvog stepena (The
Court of First Instance) uspostavljen 1987. godine. Sud ima 15 sudija, a nadležan
je za žalbe uložene Sudu pravde po zakonskim pitanjima, za parnice koje pravne
ili fizičke osobe ulažu protiv Komisije Evropske Unije, kao i između institucija
Unije i njihovih službenika protiv Komisije.

U okviru prvog stuba, Evropski sud je nadležan da odluči o prethodnom postupku

za tumačenje i ocjenu valjanosti prava Zajednice ali i u postupcima povodom
direktnih tužbi. Postupak za tumačenje i ocjenu valjanosti može pred Evropskim
sudom pokrenuti bilo koji nacionalni sud iz jedne od država članica, a svrha tog
postupka je da se osigura ujednačeno tumačenje i primjena prava Zajednice bez
obzira na to koji sud ga primjenjuje, što je značajan uslov za očuvanja prava
Zajednice kao prava zajedničkog svim državama članicama.
Povodom direktnih tužbi, Sud je nadležan u više različitih postupaka. Evropska
komisija i svaka država članica ovlaštena je Sudu podnijeti tužbu protiv države
članice koja ne primjenjuje novodonešene odluke EU.Utvrdi li Sud da je tužba
osnovana, država članica protiv koje je donešena presuda dužna je sprovesti
presudu Suda. Ukoliko to ne učini, Sud je ovlašćen da je u oponovljenom
postupku novčano kazni.
Direktnom tužbom pokreće se i postupak za poništenje nekog od akata institucija
Unije ili Europske centralne banke. Takav postupak mogu pokrenuti institucije
Zajednice, Evropska centralna banka, države članice ali i pravna i fizička lica u
državama članicama. Ako postupak pokreću pravna ili fizička lica za odlučivanje
o tužbi nadležan je u prvom stepenu Prvostepeni sud, sa mogućnošću žalbe
Evropskome sudu. Tužba se podnosi protiv institucije koja je donijela akt čije se
poništenje traži.
Europski sud je nadležan i u odlučivanju u sporovima između zaposlenih u
institucijama Zajednice i institucija u kojima su zaposleni (tzv. staff cases). Za te
je sporove nadležan u prvom stepenu Prvostepeni sud.
Postupak pred Evropskim sudom i Prvostepenim sudom uređen je protokolom o
Statutu Suda, koji je sastavni dio Osnivačkih ugovora i pravilima postupka koje
donosi sam Sud, a potvrđuje ih Savjet EU.
Sve presude Europskoga suda objavljuju se u Zbirci sudske prakse (European
Court Reports), a izreke presuda objavljuju se i u Službenom listu Zajednice
(Official Journal).
5. EVROPSKI REVIZIJSKI SUD (European Court of Auditors)

Evropski revizijski sud kontroliše prihode i rashode Unije i dodjelu budžetskih

sredstava. Sjedište Suda je u Luksemburgu. Sud čini 25 sudija revizora, po jedan
iz svake države članice Unije, koje imenuje Savjet ministara,nakon savjetovanja
sa Parlamentom. Sudije se biraju na šestogodišnji mandat. Odbor provjerava
ispravnost i urednost prihoda i rashoda Unije, kao i ispravnost upravljanja
sredstvima. Na kraju svake godine rad Odbora sažima se u godišnji
izvještaj.Ugovorom iz Mastrihta, Odbor revizora dobio je status institucije
Evropske unije, jer je uvršten kao njeno 5. tijelo.
Ugovor iz Amsterdama, Odboru daje pravo da pred Sudom pravde Unije po
potrebi brani svoja prava. Istim Ugovorom Odboru su proširene ovlašćenje
nadzora nad fondovima Unije kojima upravljaju organizacije van sistema Unije.