KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN

KOD : KKKF 2033

KEBARANGKALIAN

• TAKRIF : Eksperimen/ ujikaji rawak adalah satu

eksperimen/ ujikaji yang boleh menghasilkan keputusan yang
berbeza walaupun ia diulang dalam bentuk yg sama setiap
kali ia dijalankan.

• TAKRIF : Ruang sampel adalah set yang mengandungi

semua kesudahan dpd satu ujikaji dan simbolnya
adalah S.

Cth 1 : Lambungan syiling sebanyak 2 kali, dapatkan S.

Penyelesaian :

• TAKRIF : Peristiwa adalah subset bagi S.

• Peristiwa boleh diwakilkan dalam 2 btk :
i. Gambarajah Venn
ii. Set Algebra

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 2 : Dpd cth 1 di atas, dapatkan set mendapat satu bunga &
satu kepala.

Penyelesaian :

• TAKRIF : Pelengkap bagi peristiwa A relatif dengan ruang

sampel adalah semua subset bagi semua elemen dlm S yg
tiada dalam A.
• Perwakilannya adalah A!

• Cth 3 : Dpd cth 2, dapatkan A!

Penyelesaian :

• TAKRIF : Persilangan antara 2 peristiwa A dan B diwakili

oleh simbol A ∩ B yang mana peristiwa ini mengandungi
elemen yg ada dlm kedua-dua A & B.

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 4 : Katakan A = {a, e,i} dan B = (i, o, u}, maka :

dapatkan A ∩ B
Penyelesaian :

• TAKRIF : Kesatuan antara 2 peristiwa A dan B diwakili oleh

simbol A ∪ B yang mana peristiwa ini mengandungi semua
elemen yg ada dlm A @ B @ kedua-duanya.

• Cth 5: Dpd cth 4, dapatkan A ∪ B :

Penyelesaian :

• Cth 6: Sampel getah tiruan dianalisis untuk mengetahui

tentang ketahanan regangan & tekanan. Keputusan yg
diperolehi dpd 49 sampel yg diambil adalah seperti di dalam
rajah di bawah :
Ketahanan
Tekanan
Tinggi Rendah
Ketahanan Tinggi 40 4
Regangan
Rendah 2 3

Katakan :
A : Peristiwa sampel mempunyai ketahanan regangan yg
tinggi.
B : Peristiwa sampel mempunyai ketahanan tekanan yg
rendah.

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Dapatkan :
i. A ∩ B
ii. A ∪ B

Penyelesaian :

• TAKRIF : 2 peristiwa A & B dikatakan saling eksklusif jika

kedua-dua peristiwa itu tidak mungkin berlaku serentak dlm
masa yg sama iaitu
A∩B=∅

• Cth 7 : Katakan A = {1, 2} & B = {3, 4}

Penyelesaian :

• TAKRIF : Kebarangkalian peristiwa A relatif dengan ruang

sampel S:

Kb(A) = n(A)/n(S).
Oleh itu : 0 ≤ Kb(A) ≤ 1, Kb(∅) = 0, Kb(S) = 1

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 8 : Sebuah enjin kereta mengandungi 5 skru jenis A & 10

skru jenis B. Dapatkan :
i. Kebarangkalian memilih skru jenis A
ii. Kebarangkalian memilih skru jenis B

Penyelesaian :

• Cth 9 : Sekeping syiling dilambung 2 kali. Berapakah

kebarangkalian mendapat sekurang-kurangnya 1 kepala ?

Penyelesaian :

• AKSIOM 1 : Utk sebarang peristiwa A, Kb(A) ≥ 0

• AKSIOM 2 : Jika A1, A2, …, An adalah koleksi peristiwa
eksklusif terhingga, maka :
Kb(A1 ∪ A2 … ∪ An) = ΣKb(Ai)

• Cth 10 : Lambungan syiling sebanyak 1 kali.

Penyelesaian :

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 11: Satu kajian terhadap kualiti air di sungai Klang telah
dijalankan & hasilnya seperti di dalam jadual di bawah ini:

Bilangan komponen Kadar

pencemaran
1 0.40
2 0.20
3 0.15
4 0.10
5 0.05
6 0.10

Diberi E : peristiwa yg mengandungi 3 hasil iaitu

{4, 5 @ 6}, dapatkan Kb(E)

Penyelesaian :

• TAKRIF : Katakan S adalah ruang sampel satu eksperimen,

Q & R adalah peristiwa dpd ujikaji yg sama & M adalah
peristiwa mustahil. Maka :
i. Kb(S) = 1
ii. Kb(M) = 0
iii. Kb(Q!) = 1 – Kb(Q)

• TEOREM : Jika A & B adalah 2 peristiwa yg tidak ekslusif,

maka :
Kb(A∪ B) = Kb(A) + Kb(B)- Kb(A ∩ B)

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 12 : Lambungan dadu tak pincang. Diberi

A = {2,4,6}, B = {5,6}, C= {1} & D = {}. Dapatkan Kb(D),
Kb(B!) & Kb(A ∪ B).

Penyelesaian :

• Cth 13: Proses pembuatan bahan pembakar dalam sebuah

roket memerlukan 940 komponen asas. Jadual di bawah
menunjukkan pecahan bilangan komponen mengikut suhu &
tekanan:
Suhu (0C)
Tinggi Rendah
Tekanan (P) Tinggi 514 68
Rendah 112 246
Katakan:
A : Peristiwa komponen mempunyai tekanan tinggi
B : Peristiwa komponen mempunyai mempunyai suhu
tinggi.
Apakah kebarangkalian komponen mempunyai suhu tinggi atau
tekanan rendah?

Penyelesaian :

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• TEOREM : Jika A, B & C adalah tiga peristiwa yg tidak

eksklusif, maka :
Kb(A ∪ B ∪ C) = Kb(A) + Kb(B) + Kb(C)
- Kb(A ∩ B) – Kb(A ∩ C) - Kb(B ∩ C)
+ Kb(A ∩ B ∩ C)

• Cth 14 : Jika kebarangkalian seorang pembunuh upahan untuk

membeli senjata M-16, Ak-47 & M-203 adalah 0.09, 0.15 &
0.21, apakah kebarangkalian bahawa pembunuh upahan
tersebut akan membeli selaras senjata yang datangnya dpd
ketiga-tiga senjata di atas.

Penyelesaian :

• TEOREM : Jika satu operasi boleh dilakukan dengan n1 cara

& satu operasi lain boleh dilakukan dgn n2 cara, maka kedua-
dua operasi boleh dilakukan bersama dgn n1.n2 cara.

• Cth 15 : Sebuah negara mempunyai 4 jenis syarikat

pembuatan kapal iaitu syt A,B,C& D yang mana setiap kapal
pula terbahagi kepada kapal pengangkut helikopeter, pembawa
& kapalselam. Berapakah cara yg boleh digunakan oleh
seorang pembeli untuk membeli 1 dpd kapal ini ?

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Penyelesaian :

• TAKRIF : Pilihatur adalah susunan dpd semua bahagian-

bahagian set dlm objek.

• TEOREM : Bilangan pilihatur dpd n objek adalah n!

• Cth 16 : Bilangan pilihatur dpd 4 huruf a,b,c & d adalah:

Penyelesaian :

• TEOREM : Bilangan pilihatur r objek yg diambil dpd n objek

pada satu masa adalah :

• Cth 17 : 2 buah jet dipilih dpd 20 jet pelbagai negara utk

menyerang & memusnahkan seluruh negara Israel. Dapatkan
titik sampelnya.

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Penyelesaian :

• TEOREM : Bilangan kombinasi r objek yg diambil dpd n

objek pada satu masa adalah :
n = _ _ n!____
r r!(n-r)!

• Cth 18: Dpd 4 jurutera & 3 pakar statistik, dapatkan bilangan

jawatankuasa yg boleh dibtk dpd 2 jurutera & 1 pakar statistik.

Penyelesaian :

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• TAKRIF : Kebarangkalian peristiwa bersyarat bagi A diberi

B adalah :
Kb(A|B) = Kb(A ∩ B) jika Kb(B) > 0
Kb(B)

• Cth 19: Diberi bilangan komando di Kem Sg. Udang, Melaka

mengikut jantina serta pangkat adalah :
Berpangkat Tidak Jumlah
Berpangkat
Lelaki 460 40 500
Wanita 140 260 400
Jumlah 600 300 900
Katakan peristiwa M : Lelaki dipilih
Peristiwa E : Pemilihan dpd yg berpangkat
Dapatkan Kb(M|E).

Penyelesaian :

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 20 : 266 sampel udara telah dianalisis bagi mengenalpasti

kehadiran 2 jenis bahan pencemaran. Katakan A mewakili
peristiwa kehadiran bahan 1 & B mewakili peristiwa
kehadiran bahan 2. Berdasarkan kepada jadual di bawah,
dapatkan:
i. Kb(Kehadiran bahan jenis 1| kehadiaran bahan jenis 2)
ii. Kb(Kehadiran bahan jenis 2| kehadiaran bahan jenis 1)
Kehadiran
bahan jenis 1
Tidak Ya
Kehadiran Tidak 212 24
bahan jenis 2
Ya 18 12

Penyelesaian:

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• HUKUM PENDARABAN :
Kb(A ∩ B) = Kb(A|B).Kb(B)

• Cth 21: Katakan sebuah syarikat kapalterbang menjual 3 jenis

jet. Dpd jet-jet yg ada, 50% dpd jenis MIG-29, 30% dpd jenis
Hornet & 20% dpd jenis Mirage. Setiap pengeluar
menawarkan jaminan alat ganti selama 5 tahun di mana
peratus jet yang perlukan alat ganti tersebut adalah sebanyak
25% utk MIG-29, 20% utk Hornet & 10% utk Mirage.
Lukiskan g/rajah pokok yg dapat menunjukkan hubungan di
atas.

Penyelesaian:

• TEOREM : Dalam sebarang peristiwa B1, B2,…,Bk

menghasilkan pecahan-pecahan dalam ruang sampel S di
mana Kb(Bi) ≠ 0 utk i = 1, 2, …, k, maka bagi setiap peristiwa
A dalam S :
Kb(A) = ΣKb(Bi ∩ A) = ΣKb(Bi).Kb(A|Bi)

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• Cth 22: Berdasarkan kepada g/rajah di bawah :

Kb(A) = Kb[(B1∩A) ∪ (B2∩A) ∪ …∪(Bk∩A)]

= Kb(B1∩A) + Kb(B2∩A) +…+ Kb(Bk∩A)
= ΣKb(Bi∩A)
= ΣKb(Bi)Kb(A|B)

• Cth 23 : Di dalam pembuatan radiator, 3 mesin A, B & C

membuat 30%, 45% & 25% dpd keseluruhan produk tersebut.
Diketahui bahawa 2%, 3% & 2% dpd bahagian produk
tersebut akan rosak bersasarkan kepada turutan mesin di atas.
Katakan, a produk yg telah siap diambil secara rawak. Apakah
kebarangkalian bahawa ia adalah rosak ?

Penyelesaian :

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

• TEOREM BAYES : Jika peristiwa B1, B2,…, Bk menghasilkan

bahagian dpd ruang sampel S, di mana Kb(Bi) ≠ 0 utk i =
1,2,…,k, maka utk sebarang peristiwa A di dalam S
memberikan Kb(A) ≠ 0.
Kb(Br|A) = Kb(Br∩A)
ΣKb(Bi∩A)
= Kb(Br).Kb(A|Br) utk r = 1,2,…,k
ΣKb(Bi).Kb(A|Bi)

• Cth 24 : Berdasarkan kpd cth 23, jika produk tersebut dipilih

secara rawak & didapati bahawa ia rosak, apakah
kebarangkalian bahawa ia dibuat oleh mesin 3 ?

Penyelesaian :

• TAKRIF : Peristiwa A & B adalah tidak bersandar jika &

hanya jika :
i. Kb(A|B) = Kb(A)
ii. Kb(B|A) = Kb(B)
iii. Kb(A ∩ B) = Kb(A).Kb(B)

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Pembuatan Keputusan

1. Tanpa Tinjauan

Contoh : Jadual di bawah menggambarkan pulangan yang mungkin dari 3 alternatif dan 2
kemungkinan pasaran dalam sesuatu perniagaan.

Gambarajah Keputusan Tanpa Tinjauan

Alternatif Hasil yang mungkin

Pasaran baik Pasaran lemah EMV
Besar $200,000 -$180,000
Kecil $100,000 -$20,000
Tiada $0 $0
Kebarangkalian 0.5 0.5 1

Kos Tinjauan : $0

2. Dengan Tinjauan

Contoh : Lanjutan dari contoh di atas.

Gambarajah Keputusan Tinjauan (+)ve dgn Kb 0.45

Alternatif Hasil yang mungkin

Pasaran baik Pasaran lemah EMV
Besar $190,000 -$190,000
Kecil $90,000 -$30,000
Tiada -$10,000 -$10,000
Kebarangkalian 0.78 0.22 1

Kos tinjauan : $10,000

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Gambarajah Keputusan Tinjauan (-)ve dgn Kb 0.55

Alternatif Hasil yang mungkin

Pasaran baik Pasaran lemah EMV
Besar $190,000 -$190,000
Kecil $90,000 -$30,000
Tiada -$10,000 -$10,000
Kebarangkalian 0.27 0.73 1

Kos tinjauan : $10,000

Pembuatan keputusan – Gambarajah Pokok

LIMA langkah:

1. Penyataan masalah
2. Struktur gambarajah pokok
3. Kebarangkalian kepada pilihan jawapan yang mungkin
4. Jangkaan pulangan bagi setiap gabungan alternative dan kemungkina hasil
5. Penyelesaian masalah dengan mendapatkan Nilai Wang Dijangka(EMV).

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

Nilai Wang Dijangka (EMV)

EMV : Nilai wang dijangka iaitu nilai jangkaan untuk jangka panjang yang akan terhasil
apabila keputusan diulang banyak kali.

EMV (altenatif ke- i) = (pulangan hasil pertama)(Kb peristiwa hasil pertama) +

(pulangan hasil kedua)(Kb peristiwa hasil kedua)+ …+
(pulangan hasil terakhir)(Kb peristiwa hasil terakhir)

Tinjauan (+)ve
Nod 2:
Nod 3 :

Tinjauan (-)ve
Nod 4 :
Nod 5 :

Lakukan tinjauan (+) & (-)

Nod 1 :

Tinjauan tidak dilakukan

Nod 6 :
Nod 7 :

Pilihan terbaik ???

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH

KURSUS : STATISTIK KEJURUTERAAN TOPIK : KEBARANGKALIAN
KOD : KKKF 2033

DISEDIAKAN OLEH ENCIK FIRDAUS MOHAMAD HAMZAH