Maturski, Seminarski , Maturalni i diplomski radovi iz ekonomije: menadzment, marketing, finansija,

elektronskog poslovanja, internet tehnologija, biznis planovi, makroekonomija, mikroekonomija,

preduzetnistvo, upravljanje ljudskim resursima, carine i porezi.

Teretno motorno vozilo služi nam za provoz razne robe i materijala na dužim, odnosno kraćim relacijama
puta, u zemlji ili inostranstvu. Ukoliko teretno vozilo poseduje uređaj za hidraulični istovar tj. kiper, tada
ono može da prenosi tj. prevozi raznu građevinsku robu kao što su: pesak, šljunak, crep, cigla, blok, kao i
raznu rasipnu ili ne rasipnu robu. Održavanje teretnog vozila veoma je važno, pre svega zbog tehničke
ispravnosti vozila, kojim se učestvuje u saobraćaju, kao i zbog samog veka trajanja vozila, što je
održavanje pravilnije i u skladu sa preporukama proizvođača samim tim mu se i vek produžuje za
određeni period. Veoma važno je i to da održavanje treba da izvše ljudi tj. majstori koji su obučeni za to
održavanje tj. servisiranje kao i da se upotrebljavaju kvalitetni delovi tj. odgovarajući delovi proizvođača
koji je i proizveo samo teretno vozilo. Kao primer koji sam uzeo je: teretno motorno vozilo tipa TAM 80
T5 BK, sa sledećim karakteristikama:
- Dimenzija vozila:
- Dužina vozila 4740 mm
- Širina vozila 1950 mm
- Visina neopterećenog vozila 2170 mm
- Unutrašnje mere sanduka 2800 mm X 1800 mm X 356 mm
- Menjač Z5 – 2 5 S petostepeni sinhronizovani
- Upravljač Gemmer – pužni
- Kočnice:
- Nožna hidraulična na sva 4 točka
- Ručna mehanička na zadnje točkove
- Amortizeri: napred i pozadi TAO- teleskopski
- Točkovi
- Model naplataka 4,50 E x16
- Gume spoljašnje i unutrašnje 6,50 – 16,8 PR
- Prevrtni uređaj:
- Tip i oznaka PPT – 180 – 80200
- Maksimalni hod radnog cilindra 735 mm
- Ugao nakretanja sanduka natrag 46
- Ugao nakretanja sanduka u stranu levo ili desno 47 ...
Jedan od osnovnih zadataka tehničke eksploatacije motornih vozila je njihovo održavanje u tehnički
ispravnom stanju. Na tehničko stanje motornog vozila utiču slijedeći činioci :
• klimatski i putni uslovi
• opterećenost i brzina kretanja
• kvalitet goriva i maziva
• kvalitet održavanja i remonta
• kvalitet konstrukcije i izrade vozila
• način rukovanja
Dobar deo uticaja ne zavisi od toga da li vozilom upravlja profesionalni vozač ili amater. Vozila u
autotransportnim i sličnim preduzećima imaju veći intenzitet eksploatacije pa radi toga i kraći vijek, više
opravki i si. što nije slučaj kad vozilom rukuje samojedno lice.
Intenzitet eksploatacije vozila, koji često ima sezonski karakter, na šta utiču potrebe pojedinih delatnosti
(građevinarstvo, turizam i sl.), prikazan dijagramom na slici 1, izražen u %, ne ulazeći u tehničku
ispravnost i potrebe za održavanjem, znatno je veći u letnim nego u zimskim mesecima.

Putnički automobili prelaze godišnje u prosjeku 12.000 - 18.000 km, a teretna vozila i autobusi 50.000 -
80.000 km, što zavisi od vrste prevoza koji obavljaju. Vozila koja imaju bolje eksploatacione osobine
imaju i veći radni učinak. Prema veličini troškova i vremenu utrošenom na održavanje ocjenjujemo
rentabilnost vozila. Proizvođači motornih vozila nastoje razviti takve konstrukcije koje ne zahtijevaju
veliko održavanje, što odgovara korisnicima. Usavršavanjem konstrukcionih rješenja pojedinih sklopova
povećavaju njihovu pouzdanost.
Važan pokazatelj eksploatacije motornih vozila je broj njihovih dolazaka u autoservise radi održavanja tj.
radi opravki, kako tekućih tako i generalnih. Putnički automobili u proseku dolaze u servise tehničkog
održavanja (STO) 3-5 puta godišnje, dok je to kod kamiona i autobusa, s obzirom na intenzitet njihove
eksploatacije, znatno češće, približno 5-10 puta i odnosi se na redovna održavanja.
Važna karakteristika održavanja su troškovi radne snage tj. usluga i rezervnih dijelova. Ovi troškovi su
različiti, a zavise od vrste vozila i kvaliteta njegove izrade. Karakteristično je da se ovi troškovi iz godine u
godinu povećavaju bez obzira što se konstrukcija usavršava i pouzdanost povećava Proizvodnja
automobila bila je daleko brža od razvoja servisnih službi što je sigurno uticalo na kvalitet održavanja.
Radi toga, mora se velika pažnja posvetiti racionalizaciji proizvodnih procesa u održavanju.
U tom smislu servise je potrebno opremiti savremenom opremom za otkrivanje kvarova (dijagnostička
opema) što znatno utiče na skraćenje vremena utrošenog na održavanje. Ovdje je naročito dobre
rezultate postigao Volkswagen smanjivši prosječno vrijeme zadržavanja svojih vozila u servisu, na nekim
tipovima i poslovima, i za 11 puta (sa 275 na 25 minuta), slika 2..
Upotreba dobre dijagnostičke opreme može da utiče na troškove održavanja i do 15-18%, što u velikim
servisima ima značajan ekonomski efekat. S druge strane, na smanjenje troškova održavanja može se
uticati i skraćenjem vremena eksploatacije, npr. nakon 5-7 godina vozilo se rashoduje jer poslije tog
perioda troškovi održavanja naglo rastu. Ovom kriteriju često pribjegavaju i proizvođači projektujući
izdržljivost motora i drugih dijelova na taj vremenski period.
Paralelno sa razvojem automobilske industrije razvijala se i mreža servisnih radionica u kojima se mogao
izvršiti najveći dio opravki i mogli kupiti rezervni dijelovi. Ona nije tako razvijena da bimoglau potpunosti
zadovoljiti sve potrebe vlasnika motornih vozila, ali je iz godine u godinu za to sve sposobnija.

Održavanje teretnog vozila

Vozilo može da održava i sam vlasnik vozila ili vozač u nekoj firmi, ukoliko se ne radi o nekom otkazu koji
mora da obavi lice sa stručnim iskustvom i znanjem. Sa održavanjem se počinje još dok je vozilo novo,
tada se vrše servisi, u ovlašćenim servisima, i to nakon pređenih 500 km pa nakon 1000 i 1500 km, gde
se vrši zamena ulja u motoru kao i filtera ulja, dok su naredna zamena na svakih 10 000 km pa i više
pređenih kilometara što zavisi od vrste ulja koje se upotrebljava. Pored toga dok je vozilo novo pa i u
daljim pregledima vrši se i proveravanje upravljačkog uređaja i podmazivanje, sa auto-mastima za
teretna vozila kao i podmazivanje delova šasije: glavnog gibnja koji ima mazalice, prednje osovine sa
mazalicama, ovo se vrši nakon pređenih 5000 km. Prilikom održavanja mora se voditi računa i o sistemu
za hlađenje, da nedođe do zamašćivanja od ulja i masti kao i prašine, pa da se otežano vrši hlađenje koje
može da prouzrokuje oštećenja na motoru usled povišene temperature. Otkazi se još mogu javiti i usled
olabavljenog kajišnog prenosnika koji povezuje vodenu pumpu i ventilator, ovaj otkaz se otklanja
dotezanjem kaišnog prenosnika, a ozbiljniji otklazi nastaju kada dođe do kidanja kaišnika ili do kvara
same pumpe, tada se mora izvršiti zamena postojećih sa novim delovima. Da bi se hlađanje odvijalo
normalno i u zimskom periodu trebalo bi da se ispusti voda i sipa sredstvo pod nazivom antifriz kako bi
se sprečilo zamrzavanje i veća oštećenja na rashladnom sistemu, kako na hladnjaku tako i na samom
bloku motora. Pored toga veoma velika pažnja bi trebala da se posveti zameni filtera kako za gorivo,
tako i zameni filtera ulja kao i zameni ulja u filteru za vazduh. Filter goriva može da zadaje veoma velike
glavobolje vozačima ređe u letnjem a češće u zimskom periodu, i zbog toga se preporučuje zamena istih
na svakih 5000 km ili pre zimskog perioda, da ne bih došlo do njihovog zaprljavanja zbog raznih
nečistoća, parafina koji nastaje zbog zgušnjavanja nafte kao i mogućnosti pojavljivanja vode u nafti. Da bi
se sprečila pojava zgušnjavanja nafte, proizvođač preporučuje upotrebu sredstava tj. aditiva koji
sprečavaju zgušnjavanje na nižim temperaturama, koji samim tim donekle štiti i filtere od prljanja. Isto
tako veoma velika pažnja bi trebalo da se posveti i kontroli kočionog sistema, menjača, uređaja za
kipovanje ( kipera ), kao i pregled akumulatora, grupe svetlosne signalizacije, kao i samog uređaja za
startovanje vozila. Kočioni sistemi se proveravaju pomoću uređaja za tehnički pregled u radionicama
koje poseduju taj uređaj i gde se konstantuje mogući otkaz, koji može nastati usled nedostatka ulja u
posudi za kočenje, i ovaj nedostatak može da prouzrokuje pojavu mehurića u sistemu kočenja. Mogući
otkat se javlja i usled istrošenosti pakni koje se moraju zameniti novim, ili nekog kvara na kočionim
uređajima (klip pumpe) koji se može otkloniti samo zamenom i stavljanje novog. Uređaj za kipovanje
mora da ima dovoljno hidrauličnog ulja u svom sistemu. Kod ovog sistema mogući su otkazi koji nastaju
usled pucanja cevovoda ili creva pod pritiskom i on se otklanja tako ako je upitanju crevo mora se
zameniti novim, a cevovod se može popraviti zavarivanjem, koje će izvesti stručna lica koja se bave
takvom vrstom delatnosti. Akumulator može da zadaje veoma velike muke naročito prilikom startovanja
vozila. Otkazi mogu biti usled nedostatka tečnosti iznad nivoa sa pločama i otklanjaju se dolivanjem
destilovane vode. Pored toga moguće je i pojava skrame na stubićima akumulatora koji onemugućavaju
dobar kontakt sa klemama i sprečavaju startovanje vozila, to može otkloni i sam vozač na sledeći način:
da kleme iskuva ili ispere sa vrućom vodom, zatim da očisti stubiće pomoću šmirgl papira. Veoma važno
je i to da nikad ne treba spajati polove sa nekim provodnicima ili alatom direkno, jer može da se izazovu
otkazi koji ne mogu da se otklone već mora da se postojeći akumulator zameni novim, zato što je nastalo
krivljenje ćelija. Diferencijal je uređaj koji ostvaruje veza između menjača i zadnje osovine preko
kardanskog vratila koji na sebi ima mazalice i koje se vrši nakon pređenih od 3000 – 5000 km u zavisnosti
od eksploatacije vozila. U diferencijal se isto vrši zamena ulja kao i u motoru samo što se sipa specijalno
ulje pod nazivom diferncijal ulje koje je gušće, dok u menjač se vrši zamena i sipa se ulje.