0

TΕΥΧΟΣ 07 ΑΝΟΙΞΗ 2011 | Ι DO

La
te
is
su
e
 INDEX:
ΣΤΗΛΕΣ
04 EDITORIAL
ενας κόσμος απο ΝΑΙ

05 ΘΕΤΙΚΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ

α.κ. , νίκος, σ.α.
του Παναγιώτη Βότση

07 πες μου μια λεξη 28 | ΟΜΟΦΟΒΙΑ & ΤΡΑΥΜΑ

φοβος του Πούλου Ψαλιδάκου
14 | AIDS & ΤΕΧΝΗ
08 ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΤΗΣ
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ
κι αν διαφέρουμε μονάχα στα σημεία ΑΦΙΕΡΩΜΑ

20-24 I DO
του Νίκου Δρόσου

11 ΠΕΣ ΣΤΗ ΘΕΙΑ

INTRO
μικροβιοφοβία
γράφει η Αρχοντή Σοπίδου
Πως Μπορείτε να
Tο Κέντρο Ζωής
βοηθήσετε
19 ΚΑΤΙ ΚΙΝΕΙΤΑΙ
ΤΑ ΝΑΙ ΤΗΣ “ΚΛΩΣΤΗΣ”
γράφει ο Πέτρος Μπιρμπίλης
hiv/aids στον τυπο
HOW DO YOU DO?
του Νίκου Δρόσου γράφει η Δάφνη Σίμα
Το διατίθεται δωρεάν στα γραφεία του Κέντρου Ζωής
στη διεύθυνση Διοχάρους 9, 115 28 Αθήνα.
Στο εξώφυλλο : Aristotelis Kaussie
Φωτογράφιση | Σχεδιασμός : Μάνος Λαλόπουλος 31 ομοιως ομοιω αει κραζει
ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
γράφει ο βιβλιοθηκάριος
της A.Τ.Α. (Αδελφή Του Ανελέητου)
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής, καθώς και να σας αποστέλλουμε ενημέρωση για τις δρα- Το περιοδικό εκδίδεται σε τριμηνιαία βάση. ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ
στηριότητές μας, μπορείτε να γίνετε μέλος του Κέντρου Ζωής ενισχύοντας τη δράση του.
Ιδιοκτησία: 32 MULTI CULTI
γράφει ο Πούλος Ψαλιδάκος
ΜΑΤΑΞΑΝΑΔΕΧΟΜΑΙ
Τρόποι Πληρωμής: Κέντρο Ζωής τεχνη και πολιτισμός γράφει η Βιβή Αθανασούλη
• Κάνοντας κατάθεση στην Alpha Bank στον λογαριασμό 111 00 2002001060, ενημερώνο- (μη κερδοσκοπικό σωματείο)
ντάς μας στο τηλ. 210 7294747 προκειμένου να σας στείλουμε την απόδειξη.
• Συμπληρώνοντας με τα στοιχεία σας μια ταχυδρομική επιταγή που θα προμηθευτείτε
Διοχάρους 9, 115 28, Αθήνα,
Τηλ: 210-7257617, 210-7294747 34 ΜΕ ΟΡΟΘΕΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΦΤΑΙΝΕ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΜΕ
ΠΗΡΑΝ ΑΠ’ΤΟ ΧΕΡΙ
Fax: 210-7240425 του Παναγιώτη Βότση γράφει ο Νίκος Δρόσος
από τα ΕΛΤΑ και ταχυδρομώντας την στην παραπάνω διεύθυνση. Email: info@kentrozois.gr 31 | ΟΜΟΙΩΣ ΟΜΟΙΩ ΑΕΙ ΚΡΑΖΕΙ NAI, AME
Συνδρομή – Ενίσχυση για ένα χρόνο: 20€ web: www.kentrozois.gr
36 ΚΛΙΚ! γράφει η Μαρία Καρούμπαλη
Ευχαριστούμε για την υποστήριξή σας Πρόεδρος Δ.Σ./Εκδότης Φώτοσ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΖΩΗΣ IT TAKES TWO
Παναγιώτης Βότσης γράφει ο Ευρυβιάδης Σοφός
DO I?
How you can support Αρχισυντάκτης | Creative Direction ΘΕΜΑΤΑ γράφει η Κατερίνα Ζήση
the Centre for Life Μάνος Λαλόπουλος • manos.lalopoulos@gmail.com
We ... yabba dabba doo?

14
Υπεύθυνη ύλης γράφει η Χαρά Βαβούρα
Our magazine is available free of charge at the Centre for Life, Dioharous 9, 11 528 Athens.
If you wish to become a subscriber, as well as receive information regarding our activities, Αρχοντή Σοπίδου • arsweet@gmail.com AIDS & TEXNΗ
you can become a member of the Centre for Life thus, contributing to our action. απο το αιμα στις αισθησεις των Π. Ψαλιδάκου, Μ. Καρούμπαλη
Φωτογράφοι
Άγγελος Καλτσής • aggeloskal@yahoo.gr ΚEITH HARING της Αρχοντής Σοπίδου
Options of payment: Ιωάννης Νικολάου • johan@ath.forthnet.gr NΑΝ GOLDIN του Πούλου Ψαλιδάκου
• By making a deposit at Alpha Bank Account Number 111 00 2002001060, and notifying
us, tel. 210 7294747, in order to have the receipt sent to you.
• By filling out a postal money order and sending it by mail to the above address.
Photo Editing
Aristotelis Karantis • ariskrd@gmail.com
25 ΦΙΛΕ ΠΑΜΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ
Annual subscription – membership: 20€. ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΚΟΤΕΙΝΑ του Λ.Β.

Thank you for your support κέντρο ημέρας
drop-in centre
πρόγραμμα συντροφικότητας
buddy program
εκπαιδευτικά σεμινάρια
training seminars for volunteers
ενημέρωση πληθυσμού
educational outreach
για να στείλετε μια δωρεά
Κέντρο Ζωής. ALPHA BANK
Αρ. Λογαριασμού: 111-002002001060
to send a donation
The Centre for Life. ALPHA BANK
Account No: 111-002002001060
Positive|2
26
Συντακτική Ομάδα
Βιβή Αθανασούλη • penthesilia24@hotmail.com ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙ
Χαρά Βαβούρα • hvavouras@yahoo.com της Βιβής Αθανασούλη
Νίκος Βλαχάκης • nvlahakis2001@yahoo.com
Νίκος Δρόσος • nikdrosos4@gmail.com
27 JUST BE A QUEEN!
του Δημήτρη Βασιλειάδη
Κατερίνα Ζήση • katerinazisi@yahoo.gr
Μαρία Καρούμπαλη • mar.karoumbali@yahoo.gr ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 12 | ΤAREQ
Ευριβιάδης Σοφός • evrisofos@hotmail.gr
Πούλος Ψαλιδάκος • psalidakos@gmail.com 10 RΟΝΑLD RΕΙΝ
Δημήτρης Βασιλειάδης • dim.neoptolemos@gmail.com το hiv/aids στην αμερική του ‘80
τoυ Ευρυβιάδη Σοφού
Συνεργάτες τεύχους
Παναγιώτης Βότσης • panikos@otenet.gr
Λεωνίδας Βακερλής • vakerlis@gmail.com
Πέτρος Μπιρμπίλης • petrosbirbilis@gmail.com
12 ΤΑREQ
της Αρχοντής Σοπίδου
Βιβλιοθηκάριος • http://vivliothekarios.blogspot.com
Επιμέλεια κειμένων 28 ΟΜΟΦΟΒΙΑ & ΤΡΑΥΜΑ
Πούλος Ψαλιδάκος • psalidakos@gmail.com συζητηση με την αλεξανδρα βασιλειου
του Νίκου Βλαχάκη ΤΕΥΧΟΣ 07 | ANOIΞΗ 2011| Ι DO
3 |Positive
[EDITORIAL]
ΑΣ Κ ΟΣΜΟΣ Γ
❛ Το GRID μπορεί σήμερα να μην λέει σε πολλούς

τίποτα, αλλά ήταν η αρχική ονομασία του AIDS

και σήμαινε: Gay Related Immumo -Deficiency,

ΓΙΩΡΓΟΣ
*
ΕΝ . ΕΜ
.. . . . ΑΤ
ΟΣ θετικοί στη ζωη
ΑΙ Ν
δηλαδή Ανοσοποιητική Ανεπάρκεια Σχετική με &
..Ν Α
.. .. ΑΙ είναι ένα
To Ν . Ι. τους Ομοφυλόφιλους. Και όπως λέει ο σοφός ΕΛΕΝΗ
Α.Κ , ΝΙΚΟΣ & Σ.Β
Ι ςκ
όσ

...
Α
μο

..Ν
ς λαός μας καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το

...
| του Παναγιώτη Βότση

ΑΙ
Ι..

κα
όνομα.

. . ..
ΝΑ

ι σε

...Ν
του Παναγιώτη Βότση
.....

αυ

ΑΙ....
ΑΙ......ΝΑΙ.

τό
τον κόσμο των N
Cumings

ΝΑΙ....ΝΑ
Έ
τσι παρόλο που το 1982 μετονομά- γύρω στα 15 άτομα: η μητέρα μου, όλοι οι παιδικοί με εγώ είμαι πιο πολύ της ‘‘αγοράς’’. Δεν φοβήθη-
στηκε σε AIDS, αρκετοί είναι εκεί- μου φίλοι και οι συνεργάτες στην δουλειά μου, και κα τίποτα όταν ήρθα εδώ και είδα αρκετούς gay, ο
Ι.....Ν

νοι που ακόμα και σήμερα εξακο-

.

αισθάνομαι τυχερός επειδή είναι ανοιχτόμυαλοι και καθένας ότι θέλει μπορεί να κάνει, είμαι αυτής της
.E

λουθούν, λανθασμένα να πιστεύ- δεν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα. Με τις γυναί- άποψης. Εγώ ξέρω τον εαυτό μου και δεν με νοιάζει
E

Ι . .
ουν ότι ο ιός αφορά αποκλειστικά τους ομοφυ- κες όμως έχω φάει φρίκη, έχω μαζευτεί γιατί όταν τι θα πει ο καθένας, δεν με νοιάζει αν θα σκεφτούν

.
Α

.
AI

..Ν
λόφιλους. Πώς άραγε βιώνουν την κατάσταση οι ότι μπορεί να είμαι κρυφός gay ή bi. Αλλά και να
Ν

το έμαθα γνώριζα μια κοπέλα που παρόλο που εί-

.

|ζ
ετεροφυλόφιλοι οροθετικοί μέσα σε ένα τέτοιο
ι

χαμε κάνει μόνο στοματικό έρωτα, δεν είχαμε κάνει ήμουν, τόσο καιρό δεν θα μου άρεσε κάποιος, δεν
.

Α
.

ο
σμ
Ι.

Ι
μύθο; Έναν μύθο που στερείτο λογικής –πώς γί- ολοκληρωμένο σεξ, όταν της το είπα εκείνη έκανε θα φαινότανε; Και σε τελική φάση δεν έχω πρόβλη-

υν

.
Α

...
ό

πε
νεται ένας ιός να κάνει διακρίσεις με βάση τον
Ν

σαν τρελή, και αυτό το πράγμα με κράτησε και δεν μα ας νομίζει ο καθένας ό,τι θέλει.
κ

..
οι ρί
.

Ν
σεξουαλικό προσανατολισμό –έναν μύθο που κτί-
.

τε
ι με αφήνει να μιλάω εύκολα για αυτό. Ενώ ήμουν
.

ο χν
.

Α
|όλ
.

α
στηκε αποκλειστικά και μόνο από την ομοφοβία
Ι

... πιο άνετος τώρα είμαι πιο μαζεμένος. Φοβάμαι πως

Ι
κο υ οι
Α λουριασμέν . ..
Ν . ΝΑ της κοινωνίας. Την αντίστροφη παρωδία της ομο-
.. . φοβίας, την βρίσκουμε σαν θέμα στην ελληνική
Ι .. ΑΙ
.... ...Ν
ΝΑ Ι . . . κινηματογραφική ταινία: ‘‘Straight Story’’. Πριν
......ΝΑΙ.....ΝΑΙ.
ένα χρόνο περίπου το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο σε
τηλεοπτικό κανάλι που τόλμησε να προβάλει το
κατά τα άλλα ‘‘οικογενειακό’’ αυτό φιλμ. Απο-
δεικνύοντας περίτρανα για μια ακόμα φορά την
ομοφοβία της ελληνικής κοινωνίας προς κάθε τι
σχετικό με gay, ακόμα και αν αυτό έχει την μορ-
φή κωμωδίας. Το πώς νιώθουν οι gay οροθετι-
κοί το έχουμε προσεγγίσει σε αυτή την στήλη αρ-
κετές φορές. Το πώς νιώθουν όμως οι straight
οροθετικοί δεν μας δόθηκαν και πολλές ευκαιρί-
ένας κόσμος γεμάτος ΝΑΙ
ες να το μάθουμε. Straight stories λοιπόν, από
οροθετικά παιδιά του Κέντρου Ζωής, που κόντρα
στους μύθους μας κατέθεσαν την εμπειρία τους.
γιατί ένας κόσμος ΟΧΙ δεν οδηγεί πουθενά
A.K. 38 χρονών.
Το έμαθα τον Ιούλιο του 2008, όταν έπρεπε να
Με τις γυναίκες όμως έχω
αν μου αρέσει κάποια και δεσμευτώ θα πρέπει να
αποκαλυφθώ, και από την στιγμή που θα αποκαλυ-
φάει φρίκη, έχω μαζευτεί γιατί
φθώ φοβάμαι την απόρριψη. Δηλαδή το ότι μου κά-
νεις σε όλα, αλλά δεν μου κάνεις σε αυτό το πράγ-
μα, στην «αρρώστια». Που σε τελική φάση ξέρω όταν το έμαθα γνώριζα μια κο-
ότι δεν κολλάει και τόσο εύκολα. Εφόσον το έμα-
θα, για να είμαι ειλικρινής δεν μπορώ να πω, έκα- πέλα που παρόλο που είχαμε
να και σεξ χωρίς προφύλαξη, δεν εκσπερμάτωνα
όμως μέσα, με πολύ προσοχή έκανα σεξ, τις ύγραι- κάνει μόνο στοματικό έρωτα,
να, ήσυχα πάντα πράγματα, είχα φυσικά και μη ανι-
χνεύσιμο ιικό φορτίο, και μετά σε όλες όσες το είπα δεν είχαμε κάνει ολοκληρωμέ-
και έκαναν την εξέταση καμιά δεν βρέθηκε οροθε-
τική. Και στην Ταϊλάνδη, εκτός από αυτή που είχα νο σεξ, όταν της το είπα έκανε
δεσμό, είχα πάει και με 4-5 ακόμα κοπέλες τις οποί-
ες πήρα τηλέφωνο και καμιά δεν μολύνθηκε. Και σαν τρελή, και αυτό το πράγ-
στην Ελλάδα πέντε μήνες πριν το μάθω είχα χωρί-
σει με μια κοπέλα που είχα 11 μήνες δεσμό, και κά-
ναμε τα πάντα ελεύθερα, ακόμα και πρωκτικό, την
μα με κράτησε και δεν με αφή-
πήρα τηλέφωνο της το είπα έκανε το τεστ αλλά δεν νει να μιλάω εύκολα για αυτό.
βρέθηκε θετική. Εντύπωση μου κάνει που και πριν
την αγωγή όταν είχα υψηλό ιικό φορτίο δεν μόλυνα
καμιά κοπέλα. Ίσως ήμουν τυχερός και βέβαια δεν Στο Κέντρο Ζωής έχω δει και 2-3 παιδιά straight,

Α
δώσω αίμα για τον πατέρα μου που είχε ένα ατύ- ισχυρίζομαι ότι έτσι πρέπει να γίνεται, δηλαδή χω- πιστεύω όμως ότι είναι πιο εύκολο να είσαι οροθε-
νοίγω τα μάτια και βλέπω.... τον Γιατί η ορμή του ναι σε εκσφενδονίζει στην χημα με μηχανή. Με καλέσανε από την αιμοδοσία ρίς προφύλαξη. τικός gay παρά straight, γιατί πώς να το κάνουμε
κόσμο των ναι και των απεριορί- δίνη μιας ακατάπαυστης δημιουργίας. Από πως πρέπει να πάω από εκεί να τα πούμε, και έτσι είναι πρόβλημα. Άντε και βρήκες μια κοπέλα, μετά
στων δυνανοτήτων στον ορίζοντα. την πιο µικρή στην πιο µεγάλη κατάφαση. το έμαθα. Εγώ το μόνο που ρώτησα εκείνη την στιγ- Το ότι είμαι οροθετικός σε ένα χώρο που υπερισχύ- πως της το λες. Δεν ξέρω αν ήμουν σε καμιά άλλη
Κατάφαση που σηµαίνει με την σειρά της, μή ήταν αν θα πεθάνω, ο γιατρός φυσικά μου απά- ουν οι gay δεν με πειράζει. Από την στιγμή που τα χώρα, σε καμιά Ολλανδία, μπορεί να ήταν πιο εύ-
Ναι, μπορώ να το κάνω και το κάνω. εμπιστοσύνη στις µικρές και στις μεγάλες ντησε όχι, και επειδή δεν ένιωθα και τίποτα με την παιδιά είναι διακριτικά δεν με ενοχλούν. Ξέρω ότι κολα τα πράγματα εκεί. Πιστεύω ότι μασάω και την
μου απόφασεις και στην επιθυμία μου να εί- υγεία μου, το πήρα και πιο χαλαρά. Εγώ ως εκεί- όσο επιτρέπεις εσύ τόσο μπορεί ο άλλος να πλησι- τσίχλα του κοινωνικού περίγυρου, πως όλοι φαίνο-
Λέω ναι στη ζωή. Όπως έρχεται. Mε ό,τι μαι εδώ ό,τι κι αν συμβεί, να ανοίξω τον νη την στιγμή δούλευα, γυμναζόμουνα πολύ, έκα- άσει, και από την στιγμή που δεν το επιτρέπω εγώ νται ή είναι υγιείς. Σάμπως και εγώ υγιής δεν φαί-
ονομάζουμε καλό και κακό. For better or κόσµο µου και να τον µοιραστώ... να Kick boxing με προπόνηση δυο ώρες την ημέ- δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Μπορεί να είμαι νομαι; Ίσως αυτή είναι η φρίκη που έχω φάει –για-
for worse. Και θα λέω ναι στην αγάπη όπως ρα, και μετέπειτα συνέχισα αυτήν την ζωή μου αλλά straight αλλά φασίστας δεν είμαι, δεν αισθάνομαι τί όλοι τρώμε μια φρίκη –και εγώ έχω φάει αυτήν
έρχεται. Kαι θα λέω ναι σε όποιον μου την (for better or for worse) λίγο στο πιο χαλαρό. Γνώριζα για τον ιό, αλλά δεν ότι οι άλλοι είναι υποδεέστεροι. Διαφορετικοί από την φρίκη, και έχω κλειστεί στον εαυτό μου και στο
yes is a world | Το ναι είναι ένας κόσμος
προσφέρει. Και ναι, θα την δείξω κι εγώ. περίμενα ότι θα κολλήσω. Δεν πήγαινε καθόλου το εμένα μπορεί να είναι, αλλά όλοι δεν ήμαστε διαφο- σπίτι μου. Ελπίζω ότι θα βρω κάποτε τον δρόμο
& in this world of | & σε αυτόν τον κόσμο των Δεν θα φοβηθώ. μυαλό μου, έτσι όπως ακριβώς την πατάμε όλοι. ρετικοί μεταξύ μας; Μπορεί κάποιος να πει ‘‘άντε ρε μου, αλλά τώρα φοβάμαι αυτήν την απόρριψη, που
yes live | ναι ζουν Πιστεύω ότι 99% μου το μετέδωσε μια κοπέλα από με τις αδελφές’’ αλλά εγώ δεν θα το πω αυτό, και θα χρειαστεί να το πεις στην άλλη και αυτή …go.
θα μου φωνάξουν “πρόσεχε”. την Ταϊλάνδη με την οποία είχα δεσμό. Την εμπι- ούτε είχα τέτοιες ιδέες από πιτσιρίκος. Μπορεί πολύ Και καλά τι γίνεται αν την αγαπάς, αν την έχεις πα-
(skilfully curled)|(περίτεχνα κουλουριασμένοι) Αν «πρόσεχε» σημαίνει σταμάτα, μην ρισκά- στεύτηκα γιατί πηγαινοερχόμουν στην Ταϊλάνδη και μικρός να κοροϊδεύαμε τους gay, αλλά μετά μεγά- τήσει μαζί της;
all worlds | όλοι οι κόσμοι ρεις... Θα κλείσω τα αυτιά μου. πολλές φορές καθόμουν αρκετό διάστημα εκεί για λωσα και ήρθε το μυαλό και έπηξε, δεν έχω πρό-
Είναι απλό;Ναι. Είναι εύκολο; Όχι. αθλητισμό. Την τελευταία φορά που πήγα την ξα- βλημα τώρα, εγώ εδώ και εσύ εκεί. Δεν μπορώ να -Την έχεις πατήσει από γυναίκα;
Γιατί μαζί με το ναι , έρχεται δύναμη ναβρήκα, αλλά δεν είπαμε ποιος και τι, γιατί και πω ότι ταιριάζω πολύ με τα παιδιά, έχουμε άλλα
E.E. Cummings και δύναμη σημαίνει ευθύνη. (τρόμος) εγώ στην Ελλάδα είχα αρκετές σχέσεις με γυναίκες ενδιαφέροντα. Με straight θα μιλάγαμε για ποδό- -Ε! βέβαια! Και το παράσημο αυτό από γυναίκα δεν
και αυτή σίγουρα λογικό είναι, να είχε σχέσεις με σφαιρο, για μηχανές, και ένας gay φυσικά θα μπο- είναι! (ξεκαρδίζεται στα γέλια). Τουλάχιστον όμως
άλλους άνδρες. Από την πρώτη στιγμή το έμαθαν ρούσε να μιλάει για αυτά, αλλά πώς να το κάνου- το πήρα σε φάση που το ευχαριστήθηκα.

Positive|4 5 |Positive

ΝΙΚΟΣ 35 χρονών, 7 χρόνια οροθετικός.
Διαγνώστηκα οροθετικός τον Δεκέμβριο του
2004. Πήγα στο νοσοκομείο με μια ίωση που δεν
μου περνούσε, μου έκαναν πολλές εξετάσεις και
έτσι το βρήκαν και μπήκα σε αγωγή τον Γενά-
ρη του 2005. Αυτό έχει αλλάξει την ζωή μου σε
ορισμένα πράγματα. Στην δουλειά μου όχι, συ-
νεχίζω πάντα να εργάζομαι. Αλλά το μεγαλύτε-
ρο μου πρόβλημα είναι ότι πρέπει να κρύβομαι
από τους περισσότερους ανθρώπους. Εκτός από
τους δικούς μου, και από εσάς εδώ στο Κέντρο
Ζωής, σε κανέναν άλλο δεν το έχω πει. Στις σχέ-
σεις μου δεν το λέω, δεν θέλω να το πω γιατί δεν
ξέρω πώς θα το πάρουνε, δεν έχω βρει την δύνα-
μη ακόμα να το ανακοινώσω σε κάποια κοπέλα.
Φοβάμαι ότι όλες θα μου πούνε, γιατί δεν μας το
είπες πιο πριν, και ότι έπρεπε να το ξέρουνε, και
μετά να τις πάρω να κάνουν εξετάσεις, μια ολό-
κληρη διαδικασία που την έχω ξαναπεράσει, και
φυσικά μπορεί να γίνουν και φασαρίες. Δεν ξέρω
πρέπει να κρύβω ορισμένα πράγματα. Δεν έχω
τον φόβο ότι μπορεί να κολλήσω κάποια, ίσα ίσα
δεν έχω κανένα τέτοιο φόβο, απλά το κρύβω για-
τί για μένα, έτσι πρέπει. Δεν ξέρω τις αντιδρά-
σεις των άλλων, και όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν
την σωστή ενημέρωση. Δεν γνωρίζουν όλοι ότι
εφόσον βάλαμε προφυλακτικό δεν τρέχει τίποτα.
Γιατί στην ουσία το ξέρω καλά ότι δεν είναι τόσο
τρομερό. Όταν μολύνθηκα τα είχα με μια κοπέλα
που ήταν να παντρευτούμε, για δυο χρόνια περί-
που πριν το μάθω κάναμε σεξ χωρίς προφύλαξη,
κάναμε τα πάντα ελεύθερα, αλλά ευτυχώς δεν
της το μετέδωσα. Δεν ξέρω πώς έγινε αυτό και
δεν μολύνθηκε. Όταν διαγνώστηκα, εκείνη έκανε
το τεστ 4 φορές, ανά δυο μήνες όπως μας είπε ο
γιατρός, και στους οκτώ μήνες αν θα έβγαινε αρ-
νητικό, θα ήταν καθαρή. Δεν ξέρω πώς και δεν
Σ. Β.
42 xρ. διαγνώστηκε οροθετικός τον Ιούλιο του 2010
Πρέπει να μολύνθηκα από τον ιό πριν 5-6 χρό-
νια, διαγνώστηκα όμως πέρσι τον Ιούλιο, και εί-
μαι σε αγωγή χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα από
τον Οκτώβριο. Όταν το έμαθα δεν μου έπεσε ο
ουρανός στο κεφάλι, γιατί ζούσα κάπως ριψο-
κίνδυνα, έχοντας έντονη ερωτική ζωή εξαιτίας
του ψυχικού κενού που ένιωθα. Πάντα χρησιμο-
ποιούσα προφυλακτικό, που όμως άλλοτε μπο-
ρεί να έσπαγε ή να έβγαινε, και από τέτοιου εί-
δους ατύχημα το έπαθα. Και εγώ λόγω της δυ-
σθυμίας που έχω πιθανόν να είμαι από αυτούς
που λέγονται ‘‘κυνηγοί του ιού’’. Βέβαια όχι
τόσο ‘‘κυνηγός’’ που να το κάνω χωρίς προφυ-
λακτικό, αλλά τόσο ‘‘κυνηγός’’ ώστε όταν πά-
θαινα το ατύχημα, να μην ψάχνομαι γιατί πί-
στευα ότι δεν θα νοιαστεί κανένας για μένα. Γε-
νικά σε όλη την ζωή μου πίστευα ότι δεν νοιά-
ζεται κανένας για εμένα, αυτό είναι χαρακτηρι-
στικό της δυσθυμίας. Η δυσθυμία είναι ελαφριά
χρόνια κατάθλιψη, και εγώ πρέπει να την έχω
γύρω στα 35 χρόνια. Το πρόβλημα με την δυ-
σθυμία είναι ότι δεν καταλαβαίνεις πόσο νορ-
μάλ είναι η σκέψη. Δεν μπορούσα να καταλάβω
ή δεν έβρισκα κανένα λόγο για να ψαχτώ μετά
από ατύχημα, προσπαθούσα μέσω της οροθετι-
κότητας να κερδίσω την προσοχή των γονιών
μου, πράγμα που τελικά δεν κατάφερα. Οι γο-
νείς μου και τα αδέλφια μου ακόμα μου λένε ότι
μπορώ να μπλέξω μόνο με οροθετική, και ότι
καμία άλλη κοπέλα δεν θα με ήθελε. Τους λέω
βέβαια ότι αυτό δεν μπορείτε να το ξέρετε και
φυσικά δεν είναι κομψό που μου το λένε, αλλά
εντάξει…
Positive|6
μολύνθηκε, και ευτυχώς βέβαια γιατί δεν θα ήθε-
λα και αυτό το πρόβλημα στο κεφάλι μου. Σκε-
φτόμουνα τότε να παντρευτώ και ο HIV μου άλ-
λαξε τα σχέδια. Είναι η μόνη κοπέλα που το έχω
πει και βέβαια μετά χωρίσαμε. Είναι δύσκολο να
λειτουργήσει με τον ιό η σχέση. Πρώτον πρέπει
συνέχεια να κρύβεσαι, και δεύτερον πιστεύω εί-
ναι λίγο δύσκολο συνέχεια να φοράς το προφυ-
λακτικό. Είναι μια στέρηση να το φοράς για όλη
σου την ζωή. Έτσι το βλέπω εγώ, ορισμένα πράγ-
ματα τα χάνεις όταν διαγνωστείς οροθετικός, και
μη μου λες ότι είναι κάτι που συνηθίζεται. Δεν
συνηθίζεται και είναι δύσκολο, εκτός βέβαια αν
είσαι αναίσθητος και πεις όσα πάνε και όσα έρ-
θουνε, και δεν με ενδιαφέρει ποιος θα κολλήσει.
Δεν ξέρω ίσως να υπάρχουν και τέτοιοι άνθρω-
ποι αλλά εγώ δεν είμαι από αυτούς, δεν μπορώ
να το κάνω αυτό.
Το ότι είμαι σε ένα χώρο που είναι περισσότεροι
gay δεν με πειράζει, δεν βρίσκω κάτι το άσχη-
μο σε αυτό. Δεν αισθάνομαι άβολα, ίσως λίγο να
ένιωθα έτσι το πρώτο καιρό. Φυσικά έχω ακού-
σει πολλά εδώ, μου έχουν γίνει και ερωτικές
προτάσεις, αλλά στο μυαλό σου είναι πώς θα το
δεις. Ξέρω ότι πολλοί μπορεί να νομίζουν ότι και
εγώ πιθανόν να είμαι gay αλλά δεν με νοιάζει τι
θα σκεφτεί ο άλλος. Με νοιάζει που ξέρω τι είμαι
εγώ, και αυτό κανείς δεν μπορεί να μου το αλλά-
ξει. Πολλοί νομίζουν ότι το Aids αφορά τους gay
αλλά αυτοί δεν ξέρουν τίποτα, και είναι ηλίθι-
οι. Πιστεύω πολλοί straight δεν έρχονται εδώ στο
Κέντρο, για να μην χαρακτηρισθούν gay. Επίσης
στην μονάδα βλέπω και πολλές γυναίκες που δεν
έρχονται εδώ γιατί πιθανόν φοβούνται την έκθε-
ση. Και εγώ όμως την φοβάμαι την έκθεση, ακό-
μα και τώρα που μου ζήτησες αυτή την συνέντευ-
ξη, είχα ενδοιασμούς. Φίλους straight οροθετι-
Είναι μύθος ότι ο HIV σε κάνει καλύτερο άνθρω-
πο, απλά μεγεθύνει αυτό που ήσουν πριν. Το ότι
είμαι σε ένα χώρο που υπερισχύουν οι gay, δεν με
ενοχλεί, ίσα ίσα που μου κάνει καλό, διότι οι gay
με έχουν βοηθήσει. Οι gay είναι πιο ανοιχτόμυα-
λοι, ασχολούνται περισσότερο με το θέμα επει-
δή έχουν βιώσει τον ρατσισμό, είναι πιο ευαισθη-
τοποιημένοι και δραστηριοποιούνται σε κοινωνι-
κές δράσεις, αν δεν ήταν αυτοί σίγουρα δεν θα
υπήρχαν και τόσα κέντρα βοηθείας. Σε 2 ομάδες
που είμαι με οροθετικούς, οι gay με έχουν βο-
ηθήσει πολύ και θέλω να τους ευχαριστήσω γι’
αυτό. Δεν με ενόχλησαν, δεν έχουνε κάνει νύ-
ξεις για την δική μου σεξουαλικότητα. Οι straight
οροθετικοί άνδρες συχνά πέφτουν θύματα στιγ-
ματισμού/ ρατσισμού, απόρριψης αλλά και αμ-
φισβήτησης της σεξουαλικής τους ταυτότητας.
Κάθε άνδρας οροθετικός γίνεται ξαφνικά ‘‘κρυ-
φο-gay’’. Οι straight οροθετικοί που βλέπω στις
ΜΕΛ, αποφεύγουν να εκτίθενται, είτε γιατί κα-
τηγορούν τον εαυτό τους, είτε γιατί πιστεύουν
ότι τους κατηγορούν άλλοι, είτε επειδή πιστεύ-
ουν ότι οι gay τους βλέπουν κάπως, είτε οι ορο-
θετικές γυναίκες τους βλέπουν κάπως, είτε γιατί
είναι ομοφοβικοί. Γενικά δεν θέλει και πολύ σή-
μερα να σε δουν κάπως. Εντάξει τα καταλαβαίνω
αυτά, αλλά θεωρώ την ομοφοβία λάθος.
❛ Ο ρατσισμός και η κατηγοριοποίηση των συ-
νανθρώπων μας είναι η άμυνα των αδυνάμων
και των ηλιθίων, που ό,τι δεν αντέχουν στον
εαυτό τους το προβάλουν στους άλλους.
Θεωρώ ότι είναι λάθος η ομοφοβία όπως και
κάθε φοβία, διότι πολλές φορές εκτός του ότι
πες μου μια λέξη
φόβος
κούς δεν έχω, στο Κέντρο Ζωής έχω δει πέντε –έξι
straight, αλλά δεν είχαμε και πολλά κοινά, μπο-
ρώ να σου πω ότι με gay εδώ έχω κάνει περισσό-
τερη παρέα. Με κάποιους έχουμε βγει για καφέ
ή μια μπύρα το βράδυ, οπωσδήποτε η φιλική πα-
ρέα δεν έχει να κάνει με τις σεξουαλικές προτι-
μήσεις αλλά με τον χαρακτήρα. Όταν ζήτησα να
μπω σε ομάδα αυτοστήριξης, ο συντονιστής με γράφει ο Πούλος Ψαλιδάκος
φώναξε και μου είπε ότι τα υπόλοιπα μέλη της
ομάδας θα είναι gay, και με ρώτησε αν είχα πρό-
Μ
βλημα με αυτό; Φυσικά δεν είχα και συμμετείχα
ενεργά και στην συζήτηση. Βέβαια άκουσα πράγ- ιλάμε πολύ για φόβους και φοβίες σ’ αυτό
ματα που δεν ήξερα, γιατί εγώ δεν είχα συνα- το τεύχος. Η λέξη φόβος παράγεται από
ναστραφεί πιο πριν με gay. Ήξερα ότι υπάρχουν το αρχαίο ελληνικό ρήμα φέβομαι, που η
straight που κάθονται στο καφενείο και κράζουν αρχική του σημασία ήταν: «το βάζω στα
ή πετούν γιαούρτια στους gay –και αυτό νομίζω πόδια, δραπετεύω απομακρύνομαι». Έτσι, από την ίδια
πιο παλιά γινόταν, ίσως δεν ξέρω και σήμερα σε την ιστορία της λέξης, είναι φανερό πως ο φόβος είναι
κάποιο μικρό βαθμό –αλλά άκουσα στην ομάδα αρχικά κάτι που αρνείσαι να αντιμετωπίσεις και, γι’
ότι υπάρχουν και gay που κράζουν τους gay κατ’ αυτό, του γυρίζεις την πλάτη.
αυτό τον τρόπο. Εγώ δεν τα κάνω αυτά, είμαι χα-
μηλών τόνων άνθρωπος. Άκουσα και για straight Η φοβία, εν συνεχεία, είναι ο αγχώδης και παράλογος
που μετά έγιναν gay, αλλά εμένα μου φαίνονται φόβος για κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο, πρόσω-
λίγο μπαρούφες αυτά, δηλαδή είσαι ή δεν είσαι. πο, ζώο ή κατάσταση, του οποίου τον παράλογο χαρα-
Τελικά αντιλήφθηκα ότι μεταξύ τους οι ομοφυλό- κτήρα αναγνωρίζει ο πάσχων, χωρίς όμως να μπορεί να
φιλοι ίσως είναι περισσότερο ομοφοβικοί. απαλλαγεί απ’ αυτόν (Μπαμπινιώτης 1916). Εκείνος που
νιώθει τις φοβίες είναι ο φοβικός. Και τα δύο ονόματα
❛ Την ζωή μου στο μέλλον την φαντάζομαι όπως
είναι τώρα, κρυφτό και άγιος ο Θεός. Τι να
(φοβία, φοβικός) χρησιμοποιούνται σαν δεύτερο συνθε-
τικό λέξεων, κυρίως σε επιστημονικούς όρους της ψυ-
κάνω, να εκτεθώ περισσότερο δεν θέλω, φο- χολογίας, με τους οποίους δηλώνεται ότι το υποκείμενο
βάμαι. Δεν μου αρέσει ο οίκτος στα πρόσωπα τρέφει αγχώδη και παράλογο φόβο για κάτι συγκεκρι-
των άλλων, ούτε και στο σόι μου. Όταν πηγαί- μένο ή αφηρημένο, το οποίο δηλώνεται από το πρώτο
ναμε, πριν χωρίσουμε με την αρραβωνιαστι- συνθετικό της λέξης. Η αγοραφοβία (και ο αγοραφοβι-
κιά μου στο χωριό, έπαιρνα φάρμακα που ήθε- κός, το υποκείμενό της), δηλώνουν τον παράλογο φόβο
λαν ψυγείο, τα έβαζα όμως σε άλλο κουτί συ- για τους πολυπληθείς χώρους. Ο κλειστοφοβικός, αντι-
σκευασίας και τους έλεγα ότι ήταν βιταμίνες. θέτως, νιώθει έναν παράλογο, αδικαιολόγητο φόβο για
Όλα αυτά καταλαβαίνεις ότι κάπως σε κουρά- τους κλειστούς χώρους.
ζουν, για να ηρεμήσω ίσως κάποτε να θελήσω
να εκτεθώ, τώρα όμως δεν θέλω να το κάνω. Κάποιες φορές η φοβία μπορεί να είναι όχι μόνο ένα ζή-
τημα ατομικής ψυχολογίας, πράγμα σοβαρό, που όμως
χρήζει ψυχολογικής ίσως φροντίδας ή υποστήριξης,
αλλά, ακόμη χειρότερα, ένα μαζικό κοινωνικό φαι-
προσβάλει τους άλλους, καλύπτει δυστυχώς και νόμενο. Οι κοινωνικές φοβίες, όπως η ομοφοβία ή η
τις δικές μας ανεπάρκειες. Ακόμα, από ό,τι ξέρω ξενοφοβία, είναι (παθολογικά) φαινόμενα των κοινωνι-
και από ό.τι έχω διαβάσει, υπάρχουν και gay οι ών, που έχουν όμως και αυτά τις αιτίες και την εξήγησή
οποίοι είναι ομοφοβικοί. Δηλαδή ξεστομίζουν τους, και μάλιστα με όρους όχι μόνο μιας μαζικής ψυχο-
κάτι ατάκες του στυλ ‘‘τον θέλω πολύ άντρα, λογίας αλλά και με βάση την ανάλυση των κοινωνικών
θέλω να είναι συνειδητοποιημένος’’ και άλλα συνθηκών που τα παράγουν.
τέτοια. Ρατσισμό έχω δεχτεί από δυο οροθετι-
κές κοπέλες που νόμιζαν ότι είμαι gay –ενώ τους Όταν ο φόβος είναι δυνατός και αιφνίδιος μιλάμε για
το είχα πει από την αρχή ότι δεν είμαι –και μου τρόμο, λέξη παραγόμενη από το ρήμα τρέμω, που ση-
λέει η μια: ‘‘κάτι θυμάμαι αλλά δεν σε πήρα στα μαίνει ότι ο φόβος είναι τόσο ισχυρός ώστε να εκδη-
σοβαρά’’, πιστεύω ότι μπορώ να έχω το δικαίω- λώνεται ακόμη και με σωματικά συμπτώματα. Γι’ αυτό
μα του αυτοπροσδιορισμού. Η συγκεκριμένη επί- και η Ιατρική χρησιμοποιεί τη λέξη τρομώδης με αυ-
σης μου είχε πει ότι αφού είμαι straight δεν θα τήν την αρχική της σημασία, που δηλώνει το τρέμου-
έπρεπε να κάνω παρέα με άλλους που είναι gay. λο, ακούσια κίνηση που μπορεί να προκαλείται από κά-
Το θεώρησα πολύ ρατσιστικό αυτό. Και η δεύτε- ποιο φυσικό φαινόμενο (κρύο) ή ασθένεια (βλ. τρομώ-
ρη ήταν από τον κύκλο της δημοσιογράφου Μα- δης παράλυση, η νόσος του Πάρκινσον) (Μπαμπινιώτης
ρίας Παπαγιαννίδου, που αρνούνται ότι υπάρ- 1820). Τρομοκρατούμαι, τέλος, όταν ο τρόμος με κατέ-
χουν straight οροθετικοί. Αυτό κάποιες οροθε- χει, χωρίς να μπορώ να τον πολεμήσω. Και τότε παρα-
λεπτομέρεια από τον πίνακα του Edvard Munch, η κραυγή (1893)
τικές ίσως να το καλλιεργούν μέσα τους, γιατί λύει τη θέλησή μου.
δεν έχουν εξηγήσει τι ήταν αυτός που τις μόλυ-
νε; Ήταν straight, ήταν Bi, ήταν gay, τις δούλευε; Σε αντίθεση με τις δύο παραπάνω λέξεις, που ενέχουν το
Και έχουνε μια τάση να τους βλέπουν όλους gay. στοιχείο του παράλογου ή, τέλος πάντων, εκείνου που
Το πρόβλημα μου με τους ανθρώπους δεν είναι δεν μπορεί να ελέγξει η λογική, το δέος, από την αρχι-
η οροθετικότητα. Κάνω αυτό που έκανα πάντα, κή σημασία του φόβου, που είχε στην αρχαία γλώσσα,
περιμένω να τελειώσει η ποινή μου σ’ αυτή την στη Νέα Ελληνική έφτασε να αποτελεί ένα συνδυασμό
φυλακή (ζωή), απλώς τώρα λόγω του HIV εί- φόβου και θαυμασμού και να εκφράζει το βαθύ σεβα-
μαι στην απομόνωση (περιθώριο). Η λύση εί- σμό για κάτι που μας υπερβαίνει ή που νιώθουμε ότι δεν
ναι πάντα το σβήσιμο της επιθυμίας (nirvana) μπορούμε παρά να τιμήσουμε (Μπαμπινιώτης 469).
για την πλάνη (maya) της ‘‘πραγματικότητας’’
(samsara). Η ορολογία είναι από τον Βουδισμό. Πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να νιώθουμε δέος και
Πήγα να δραπετεύσω με τούνελ (HIV), όμως θαυμασμό συνειδητοποιώντας το μέγεθος της ένδειάς
.
σαν τον βλάκα τον Αβερέλ στο Λούκι Λούκ ξα- μας μπροστά σε υπέρτερες φυσικές ή ψυχικές δυνά-
ναγύρισα πίσω στο κελί μου (τελικά ο HIV είναι μεις, χωρίς να αισθανόμαστε περιδεείς (τρομοκρα-
χρόνια ασθένεια, όπως άλλωστε και η βλακεία, τημένοι) ή δειλοί ούτε μπροστά στα θαυμαστά ούτε
ο ρατσισμός, ο φθόνος κλπ) μπροστά στα δεινά.
Positive|7

Κι αν διαφέρουμε
λιγάκι στα σημεία...
Του Νίκου Δρόσου
❛ Είδα τις προάλλες ένα ντοκιμαντέρ για
το φαινόμενο του bullying και τη με-
γάλη έκταση που έχει λάβει στα ελλη-
νικά σχολεία. Μαθητές τρομοκρατούν
άλλους μαθητές! Και ο εύκολος στό-
χος είναι οι μαθητές που διαφέρουν
από αυτό που έχουμε στο μυαλό ως
«κανονικό πρότυπο» - όπως λ.χ. τα
αγόρια που δεν εναρμονίζονται με το
αντρικό πρότυπο. Τι περιμέναμε; Κάτι
διαφορετικό;
Μ
εγαλώνουμε τα παιδιά σε μια
κοινωνία που προβάλλει μια ξε-
κάθαρη εικόνα για την αναμενό-
μενη συμπεριφορά αγοριών και
κοριτσιών και δεν επιτρέπει αποκλίσεις. Οι
γονείς συχνά κοροϊδεύουν ή μιλούν υποτιμη-
τικά για τους ομοφυλόφιλους και την ομοφυ-
λοφιλία μπροστά στα παιδιά τους. Πώς θα πεις
στα παιδιά αυτά να μην κάνουν το ίδιο στους
συμμαθητές τους που δεν ανταποκρίνονται
στα αντρικά ή γυναικεία πρότυπα; Και πώς θα
νιώσει το παιδί που μεγαλώνει στην οικογέ-
νεια αυτή και αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι
το ίδιο έχει διαφορετικές σεξουαλικές προτι-
μήσεις και, ίσως, είναι αυτό που κοροϊδεύουν
οι γονείς του;
Το σχολείο αναπαράγει έμμεσα τα πρότυπα
αυτά, καθώς όλες οι δράσεις του διαπνέονται
από μια συγκεκριμένη ιδέα για το πώς είναι η
τέλεια οικογένεια (φυσικά ετεροφυλοφιλική).
Positive|8
Αλλά γιατί να αλλάξει η ιδέα αυτή;
Το να αλλάξει σημαίνει ότι είναι λάθος και θα
την αντικαταστήσω με μια άλλη πιο σωστή.
Ποια είναι, όμως, η σωστή ιδέα και, βασικά,
ποιος θα κρίνει τι είναι σωστό και τι όχι;
Όλα τα φτιάχνουν οι άνθρωποι και όλα έχουν
ατέλειες.... Εξάλλου, αν πάει κάποιος να κά-
νει δραστικές αλλαγές για την ανατροπή μιας
παγιωμένης ιδέας θα προκληθούν τόσες αντι-
δράσεις που απλά δεν αξίζει!
Αυτό, όμως, που και μπορεί και πρέπει να
αλλάξει είναι η απολυτότητα των απόψεων.
Χρειάζεται να δοθεί χώρος στο διαφορετι-
κό και αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ανάπτυ-
ξης της κριτικής σκέψης των παιδιών, μέσω
της παιδείας και της διεύρυνσης των πνευμα-
τικών τους οριζόντων. Δεν υπάρχει μόνο μαύ-
ρο και άσπρο. Υπάρχουν κυρίως αποχρώσεις
του γκρίζου. Μένει να μάθουμε στα παιδιά να
αποδέχονται αυτό το γεγονός, να θεωρούν τη
διαφορετικότητα ως χαρακτηριστικό της ίδιας
της ζωής και να μπορούν να σκέφτονται κριτι-
κά χωρίς να καταδικάζουν τίποτα a priori και,
αντίστοιχα, να βοηθήσουμε τους γονείς να δι-
απαιδαγωγήσουν υγιώς σκεπτόμενα παιδιά.
Και η ευθύνη της Πολιτείας είναι μεγάλη, κα-
θώς χρειάζεται να φροντίσει να υπάρχουν
σχετικά μαθήματα σε όλες τις παιδαγωγικές
(με την ευρεία έννοια) σχολές, ώστε οι εκ-
παιδευτικοί να γνωρίζουν πώς να χειριστούν
τις διάφορες καταστάσεις και, παράλληλα, να
δώσει έμφαση σε δραστηριότητες που προά-
γουν την ελεύθερη και κριτική σκέψη των μα-
θητών. Τέλος, οι Σχολές Γονέων είναι ένας
θεσμός απαραίτητος- ποιος από εμάς δε χρει-
άζεται βοήθεια στη διαπαιδαγώγηση των παι-
διών του; - κι, όμως, δεν του έχει δοθεί ούτε
η προσοχή ούτε η προβολή που του αξίζει...
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Νίκος ΔΡΟΣΟΣ: Η κοινωνία έχει συγκεκριμέ-
να πρότυπα τόσο για το ρόλο του άντρα όσο και
για το ρόλο της γυναίκας. Αυτά προωθούνται
τόσο μέσω της οικογένειας όσο και μέσω του
σχολείου, αλλά και άλλων ευρύτερων θεσμών
της κοινωνίας. Όμως, αυτό είναι κάτι κακό; Για-
τί λ.χ. η οικογένεια να μην προωθεί τα πρότυ-
πα που υπάρχουν τόσο καιρό και λίγο-πολύ τα
έχουμε υιοθετήσει ως κοινωνία;
Αρχοντή Σοπίδου: Γίνεται κακό όταν ένα
άτομο δε μπορεί να υποστηρίξει τα πρότυπα
αυτά. Όταν δεν υπάρχει χώρος για να νιώσει
αποδεκτό το κάθε άτομο οδηγούμαστε σε μια μη
υγιή κοινωνία.
Δημήτρης Βασιλειάδης: Εγώ θα το εστι-
άσω αλλού: η κοινωνία έχει τα πρότυπα αυτά
από πριν και δε γίνεται κάποια συνειδητή επι-
λογή στις οικογένειες για τις αξίες με τις οποί-
ες θα διαπαιδαγωγηθούν τα παιδιά. Οι γονείς
τις έχουν ήδη από τους δικούς τους γονείς – και
λόγω των γονέων μας χαλάμε τόσα λεφτά σε
ψυχαναλυτές. Για μένα το ζήτημα είναι στο κατά
πόσο δίνεται η δυνατότητα απόκλισης από αυτό
που θεωρούμε «φυσιολογικό/ κανονικό»;
Νίκος: Έτσι όπως το θέτεις φαίνεται σα να θε-
ωρείς εκ προοιμίου δεδομένο ότι οι αξίες που
προωθεί η οικογένεια είναι λανθασμένες.
Δημήτρης: Δεν υπάρχουν λανθασμένες ή σωστές
αξίες. Αυτό που λέω είναι ότι σε κάποιες περι-
πτώσεις έχουμε πραγματική κακοποίηση ψυχών
λόγω του τρόπου διαπαιδαγώγησης των παι-
διών.
Μαρία Καρούμπαλη: Αν κατάλαβα καλά,
θεωρείς ότι στην διαπαιδαγώγηση των παι-
διών δεν υπάρχουν ουσιαστικά επιλογές, αλλά
μια απλή αναπαραγωγή προτύπων, τα οποία
έχουμε κληρονομήσει από τους παππούδες μας.
Εγώ, όμως, θα έλεγα ότι είναι επιλογή και δικαί-
ωμα του κάθε γονέα να επιλέγει τον τρόπο δια-
παιδαγώγησης των παιδιών του και, ενδεχομέ-
νως, να ακολουθήσει τα πρότυπα που είναι κοι-
νωνικώς αποδεκτά.
Δημήτρης: Αυτό ισχύει εκ των πραγμάτων.
Αρχοντή: Αυτό το δικαίωμα, όμως, του έχει
δοθεί χωρίς ο ίδιος να έχει μπει σε κάποια δια-
δικασία σκέψης σχετικά με το τι είναι καλύτερο
για το παιδί του.
Δημήτρης: Όλοι και όλες εμείς έχουμε την
ικανότητα να κάνουμε ένα παιδί και μετά ανα-
λαμβάνουμε την ευθύνη της διαπαιδαγώγησης
χωρίς ενδεχομένως να γνωρίζουμε τίποτα για το
τι είναι διαπαιδαγώγηση και πώς γίνεται.
Αρχοντή: «Η φύση επιτρέπει την αναπαραγω-
γή, αλλά –προς Θεού- μην πάρουμε την ανοχή
της ως επιταγή», που λέει κι ο διεστραμμένος
φιλόσοφος!
Νίκος: Δηλαδή τόσα χρόνια που μεγαλώνουμε
με αυτά τα πρότυπα βγήκαμε όλοι με ψυχολογι-
κά προβλήματα;
Αρχοντή: Ε, δεν έχουμε και πολύ υγιή κοινωνία.
Νίκος: Και η λύση ποια είναι; Οι Σχολές Γονέ-
ων;
Δημήτρης: Να λειτουργούν συμβουλευτικά ή
ως προϋπόθεση για να κάνεις οικογένεια; Προ-
φανώς συμβουλευτικά! Αλλά οι έλληνες και οι
ελληνίδες, ειδικά από τα κατώτερα μορφωτικά
στρώματα, ακούν «ψυχολόγος» και νομίζουν ότι
απευθύνεται μόνο σε τρελούς.
Αρχοντή: Όσοι ανήκουν σε ανώτερα κοινωνι-
κά και μορφωτικά στρώματα δεν είναι απαραί-
τητα καλύτεροι γονείς. Σε έρευνες για την κα-
κοποίηση γυναικών βρέθηκαν υψηλότερα πο-
σοστά στους πιο «μορφωμένους». Αν χτυπούν
την γυναίκα τους, σκέψου τι κάνουν στα παι-
διά τους.
Μαρία: Να πάμε στο θέμα του bullying των παι-
διών στο σχολείο; Και δεν αναφέρομαι μόνο στο
ζήτημα της ομοφοβίας. Τα παιδιά ψάχνουν και
βρίσκουν άλλες αφορμές για να βασανίσουν
τους συμμαθητές τους, αναζητώντας πάντα
τους «διαφορετικούς». Η τόλμη, λοιπόν, ενός
παιδιού να μην προσποιηθεί ότι είναι κάτι άλλο
παρά το φόβο του bullying μας δείχνει ότι δεν
έχει άλλον τρόπο. Αυτό θα έπρεπε να μας προ-
βληματίσει...
Δημήτρης: Το bullying δεν το υφίσταται μόνο
ένα κορίτσι κι ένα αγόρι που έχουν την τόλμη να
παραδεχτούν την διαφορετικότητα που εκφρά-
ζουν. Το υφίσταται εξίσου το παιδί που έχει τη
διαφορετικότητα και δεν έχει καν την τόλμη να
το δει στον καθρέπτη.
Νίκος: Και πώς μπορούμε να περιορίσουμε το
bullying; Τι να κάνουμε; Στα σχολεία δε γίνεται
σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και άρα δεν προω-
θείται άμεσα και συνειδητά μέσω του αναλυτι-
κού προγράμματος συγκεκριμένο πρότυπο.
Αρχοντή: Μήπως, όμως, αν στις οικογένειες
τα πρότυπα δεν ήταν τόσο έντονα, τότε θα ήταν
και τα παιδιά λιγότερο επιρρεπή στο να κάνουν
bullying και να τρομοκρατούν άλλα παιδιά;
Μαρία: Αυτό σχετίζεται, επίσης, με τους κανό-
νες που θέτει το σχολικό περιβάλλον ως προς
το πόσο ανέχεται τις ρατσιστικές συμπεριφορές.
Το σχολείο καθοδηγεί τα παιδιά να συμπεριφέ-
ρονται και να εκφράζονται με τον περισσότερο
αποδεκτό από την κοινωνία τρόπο, προωθώ-
ντας τα ήδη διαμορφωμένα κοινωνικά πρότυπα.
Δημήτρης: Στο σχολείο δεν υπάρχει καμία
μέριμνα ώστε το διαφορετικό να παρουσιάζεται
ως ισότιμο.
Νίκος: Και πώς θα γίνει αυτό; Τι είδους μέριμνα;
Δημήτρης: Λ.χ. στα προγράμματα σπουδών,
στο περιεχόμενο του κάθε μαθήματος...
Νίκος: Οι καθηγητές διδάσκουν το μάθημα
τους, λ.χ. ο μαθηματικός κάνει μαθηματικά. Τι
παραπάνω να κάνει;
Αρχοντή: Οι εκπαιδευτικοί δεν ήρθαν από
άλλη κοινωνία. Είναι παιδιά της δικής μας κοι-
νωνίας και έχουν μεγαλώσει σε αυτή και, επο-
Συντάκτες της Στρογγυλής Τραπέζης
μένως, ενστερνίζονται τις αξίες της. Όμως, οτι-
δήποτε όμορφο στη ζωή έχει προέλθει μέσα από
την ποικιλία. Γιατί η κοινωνία προσπαθεί να
προωθήσει τόσο έντονα το να είμαστε όλοι ίδιοι
και να μην παρεκκλίνουμε από το φυσιολογικό
πρότυπο;
Μαρία: Μάλλον για να υπάρχει ομαλότητα και
να μην υπάρχουν συγκρούσεις.
Δημήτρης: Η κοινωνία δεν προωθεί τα πρό-
τυπα, αλλά μάλλον διαπνέεται από αυτά. Αμύ-
νεται απέναντι στις όποιες παρεκκλίσεις από το
φόβο της ανατροπής όσων θεωρεί ως δεδομένα.
Το διαφορετικό θεωρείται αντιδραστικό και συ-
νεπώς εχθρικό σε όσα ξέρουμε.
Νίκος: Δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ότι θέλω το
καλύτερο για το παιδί μου. Αν ξέρω ότι θα αντι-
μετωπίσει προβλήματα αν είναι διαφορετικό,
θα προσπαθήσω να το κάνω μη διαφορετικό.
Και, επίσης, η επιθετικότητα απέναντι στο δι-
αφορετικό δεν είναι μόνο άμυνα. Κάποιες φο-
ρές είναι έκφραση της ανάγκης του ατόμου να
νιώσει καλά με τον εαυτό του. Βλέπει κάποιον
που τον θεωρεί «κατώτερο» τον κοροϊδεύει και
τον τρομοκρατεί και αισθάνεται ο ίδιος «ανώτε-
ρος». Ποιος από εμάς δεν έχει κατακρίνει κά-
ποιον άλλο; «Κοίτα τι φοράει αυτός;»
Δημήτρης: Το παιδί που έχει το σπέρμα της
ομοφοβίας μέσα του είναι είτε αυτό που κάνει
bullying είτε αυτό που υφίσταται το bullying. Εί-
ναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι πολύ
σημαντικό στην παιδική και εφηβική ηλικία του
ατόμου να υπάρχει η συμπερίληψη του διαφο-
ρετικού, του αλλότριου, του ξένου, γιατί πρέπει
τα παιδιά να μπορούν να ταυτιστούν με κάποιο
πρότυπο. Όταν λ.χ. ένα αγόρι προσπαθεί να ξε-
καθαρίσει αν είναι ετεροφυλόφιλος ή ομοφυλό-
φιλος και δεν έχει με τι θα ταυτιστεί, τότε είτε
θα δείξει έντονα επιθετική συμπεριφορά είτε θα
γεμίσει ενοχές για αυτό που είναι...
9 |Positive
συνεντευξη συνεντευξη
Πώς αντιδράσατε σε όλη αυτή την κατά- με κάποιον επίσης οροθετικό τους εξέθετε σε δωμάτιο με τον ασθενή. Οι οροθετικοί εκείνοι
Το να δουλέψω με τους
❝ ανθρώπους που δούλεψα
μ’ έκανε να εκτιμήσω την
σταση;

Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να τα βγάλω πέρα

επιπλέον κινδύνους. Πέρα από το νοσοκομείο
Bellevue, συμμετείχα σε μια έρευνα που διορ-
γάνωσε η κλινική Pain Whitney με αντικείμενο
την εποχή στιγματίστηκαν πολύ.

Πώς βλέπετε το μέλλον σε σχέση με τον

σημασία των ανθρώπων χωρίς τον επόπτη μου. Ήμουν φοιτητής και προ-
στην ζωή μου καθώς και ετοιμαζόμουν για τις εξετάσεις μου. Στην αρχή
την αγάπη γενικά ανάμεσα ήταν δύσκολο και δεν μπορούσα να συνειδητο-
στους ανθρώπους ποιήσω την επίδραση που είχε αυτή η κατάστα-
ση πάνω μου, προσπαθούσα να τα εκλογικεύ-
σω όλα από την μία αλλά από την άλλη η φυσι-
κή μου αντίδραση ήταν να κλάψω. Έμαθα πάρα
πολλά πράγματα από αυτή την δουλειά, ήρθα
κοντά στα συναισθήματά μου. Γνώρισα πολλούς
ανθρώπους, πολλοί απ’ αυτούς επιτυχημένοι,
στο απόγειο της νιότης τους, ο HIV τότε ήρθε να
τους φρενάρει και να τους χτυπήσει σε διαφο-
ρετικά επίπεδα, επαγγελματικά, συναισθηματι-
κά, σεξουαλικά. Μία από τις αντιδράσεις μου,
βλέποντας τους ανθρώπους εκείνους να πεθαί-
νουν, ήταν να στραφώ προς έναν πιο υγιεινό
τρόπο ζωής που περιελάμβανε την άσκηση, την
διατροφή και την διακοπή βλαβερών συνηθειών
όπως το κάπνισμα. Οι άνθρωποι που έπασχαν
από AIDS αναζητούσαν εναλλακτικές θεραπείες
που είχαν μόλις κάνει την εμφάνιση τους στην
Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 80. Επίσης με επη-
ρέασε όσον αφορά την σεξουαλική μου συμπερι-
φορά, έγινα πολύ πιο συντηρητικός και προσε-
κτικός. Εκείνη την εποχή ο κόσμος είχε παρανο-
ήσει, πολλοί ήθελαν να καλύψουν το σώμα τους
την επιρροή του στρες στο ανοσοποιητικό σύ-
στημα των οροθετικών. Μίλησα με πάρα πολ-
λούς ανθρώπους και έμαθα για την σεξουαλι-
κή τους ζωή διότι η έρευνα είχε να κάνει με τον
τρόπο που μεταδίδεται ο ιός μέσα από διαφορε-
τικές σεξουαλικές συμπεριφορές.
Πώς θα μπορούσατε να συνοψίσετε την
εμπειρία σας;
Το να δουλέψω με τους ανθρώπους που δούλε-
ψα μ’ έκανε να εκτιμήσω την σημασία των αν-
θρώπων στην ζωή μου καθώς και την αγάπη γε-
νικά ανάμεσα στους ανθρώπους. Επηρέασε την
σεξουαλική μου συμπεριφορά, συμφιλιώθηκα
με την ιδέα του θανάτου, γιατί έζησα τον θά-
νατο πολλών ασθενών μου, ήμουν δίπλα στους
συγγενείς τους. Πολλοί συγγενείς και φίλοι ορο-
θετικών εκείνη την εποχή δεν ήξεραν πώς να
μιλήσουν για την ασθένεια των δικών τους αν-
θρώπων και όταν οι οροθετικοί ήθελαν να μιλή-
σουν, εκείνοι απέφευγαν την κουβέντα. Το 99%
των ασθενών ήταν πολύ δεκτικό στο να μοιρα-
στούν τις σκέψεις τους. Παρόλα αυτά ήταν λογι-
κή και η αντίδραση πολλών, να μην ξέρουν πώς
να φερθούν, να φοβούνται να δώσουν το χέρι
HIV;
Νομίζω ότι σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα
έχει να κάνει με τους νέους. Οι νέοι αισθάνονται
ανίκητοι και το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσι-
μα κοκτέιλ φαρμάκων για την αντιμετώπιση του
HIV έχει κάνει τον κόσμο να εφησυχάσει. Ξέρω
ότι στην Νέα Υόρκη πολλές από τις πρωτοβουλί-
ες για την ενημέρωση του πληθυσμού όσον αφο-
ρά τον HIV στοχεύουν στους νέους και την σχέση
τους με το αλκοόλ και τις ναρκωτικές ουσίες, με
τα οποία αποδεσμεύονται επικίνδυνες σεξουα-
λικές συμπεριφορές. Στην Ελλάδα πολλές σε-
ξουαλικές συμπεριφορές δεν είναι αποδεκτές
από την κοινωνία, όποτε θεωρώ ότι μεγάλο
μέρος του προβλήματος έγκειται στην νοοτρο-
πία που ωθεί τους νέους σε σεξουαλικές συ-
μπεριφορές, όχι μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης
όπου υπάρχει αγάπη και σεβασμός αλλά μέσα
από περιστασιακές γνωριμίες. Φαντάζομαι ότι
θα είναι πραγματικά δύσκολο για τους νέους
στην Ελλάδα, άντρες και γυναίκες να συμφι-
λιωθούν κάποιες φορές με τα σεξουαλικά και
τα ερωτικά τους συναισθήματα μέσα στο πλαί-
σιο του σχολείου όπου αυτά τα συναισθήματα
αποδοκιμάζονται. Θεωρώ ότι είναι απαραίτη-

με ένα τεράστιο προφυλακτικό πριν κάνουν σεξ.
Ήταν η εποχή που ξεκίνησε η διαπαιδαγώγηση
γύρω από το σεξ με προφυλάξεις. Απ’ την άλλη,
οι οροθετικοί αγνοούσαν ότι το να κάνουν σεξ
σε έναν οροθετικό γιατί τότε δεν ξέραμε πώς με-
ταδιδόταν. Μια φορά έπρεπε να δω κάποιον με
σάρκωμα Kaposi, πολλοί από τους ανθρώπους
του νοσοκομείου δίσταζαν να μπουν στο ίδιο
.
το να ενημερωθεί και να εκπαιδευτεί γενικά ο
πληθυσμός ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη απο-
δοχή για τους ομοφυλόφιλους εφήβους.

RONALD REIN: το γράμμα της θείας

Ο αμερικανός ψυχολόγος Ronald Rein, που ζει
κι εργάζεται στην Αθήνα εδώ και είκοσι χρόνια,

θυμάται την δεκαετία του 80, όταν ζούσε στην
Νέα Υόρκη και περιγράφει την πραγματικότητα
Το HIV/AIDS στην Αμερική του ‘80 εκείνης της εποχής, με τον ερχομό του ιού HIV.
Συνέντευξη : Ευριβιάδης Σοφός
Πορτραίτο: Άγγελος Καλτσής
Α
γαπητή Agony Aunt, Σου γράφω για να
σου εκμυστηρευθώ ένα σημαντικό πρό-
βλημα που αντιμετωπίζω τον τελευταίο
καιρό και να ζητήσω τη βοήθειά σου. Έφερνα κι
από πριν κάτι σε Τζακ Νίκολσον στο ‘’Καλύτε-
ρα δεν γίνεται’’ αλλά τώρα πια η μικροβιοφοβία
έκανε τον ψυχαναλυτή μου να με διώξει και σαν
ειδήσεων, που βομβάρδιζαν άμαχους τηλεθε-
ατές για αρκετές μέρες με ανακοινωθέντα από
το μέτωπο της νέας γρίπης Η1Ν1. Εγώ να σου
πω εκεί δε μάσησα και πολύ, είχα και το προ-
ηγούμενο της περυσινής χρονιάς, έκανα και
το εμβόλιό μου, ΟΚ. Όταν άκουσα όμως για
κάποια υγειονομική βόμβα, έτοιμη να εκραγεί
νοσοκομεία». Λογικό μου φάνηκε κι αυτό. Το
ξανασκέφτηκα, το διάβασα σε τοίχο και στο
λέω κι εσένα: έχει και off η τηλεόραση, άσε
που θα γλύτωνες και τα λεφτά του ψυχολό-
γου. Τι λες κι εσύ;
Την αγάπη μου

Πώς ξεκινήσατε να εργάζεστε με οροθε-

τικούς;
Είχα κάνει μια αίτηση για πρακτικές που έγι-
νε αποδεκτή. Έκανα το διδακτορικό μου πάνω
στην Κλινική Ψυχολογία και παράλληλα έκα-
να πρακτικές στο νοσοκομείο Bellevue. Σ’ αυτό
το νοσοκομείο είχε πρόσφατα δημιουργηθεί μια
μονάδα για ασθενείς που έπασχαν από AIDS και
που χρειάζονταν νοσηλεία. Συστάθηκε μια ομά-
δα από ειδικούς, γιατρούς, νοσοκόμους και ψυ-
χιάτρους. Ήμουν ο πρώτος από το ψυχολογικό
τμήμα που πήρε μέρος στην ομάδα.
Γιατί θελήσατε να εργαστείτε με ανθρώ-
πους πάσχοντες από AIDS;
Η προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία του επόπτη
μου ήταν καθαρά υπαρξιακή, σχετιζόταν με τις
αντιδράσεις των ανθρώπων στην ιδέα του θανά-
του. Την πρώτη μέρα στο νοσοκομείο επηρεά-
στηκα πολύ απ’ αυτό το γεγονός και ταυτόχρο-
να το συνέδεσα με την προσωπική μου αγωνία
για τον θάνατο, ορμώμενος από τις προσωπικές
μου εμπειρίες.
Πότε συνέβησαν όλα αυτά;
Ζούσα στο Greenwich Village, μια περιοχή με
έντονη παρουσία της ομοφυλόφιλης κοινότη-
τας. Το 1982 ήμουν 23 χρονών και στην Νέα
Υόρκη, ιδιαίτερα στο πανεπιστήμιο, οι νέοι εί-
χαν μια ενεργή σεξουαλικά ζωή. Ξαφνικά αρ-
χίσαμε να βλέπουμε ανθρώπους να πεθαίνουν,
έλεγαν ότι ήταν ο καρκίνος των ομοφυλόφιλων.
Οι άνθρωποι πέθαιναν γιατί έκαναν σεξ. Πήρα
μέρος στην έρευνα που ξεκίνησε στο Bellevue,
επρόκειτο για μια έρευνα που στόχος της ήταν
να ανακαλύψει την επίδραση του ιού HIV και την
νευροψυχολογική του λειτουργία στον εγκέφα-
λο. Έκανα νευροψυχολογικά τεστ σε οροθετι-
κούς ανθρώπους. Όλα αυτά συνέβαιναν πριν το
φάρμακο ΑΖΤ. Σε κάποιους ασθενείς χορηγού-
σαμε placebo και κάποιοι ασθενείς έπαιρναν το
ΑΖΤ με σκοπό να ανακαλύψουμε τις επιδράσεις
και τυχόν βλάβες στον εγκέφαλο. Όταν εγκρί-
θηκε το ΑΖΤ σταματήσαμε αυτή την έρευνα και
όλοι οι ασθενείς έπαιρναν το ΑΖΤ.
Ποιες ήταν οι εμπειρίες σου από την θε-
ραπεία με ασθενείς με AIDS;
Θυμάμαι τον πρώτο μου ασθενή που με έφερε
αντιμέτωπο με δύσκολα ηθικά ζητήματα. Ήταν
μια γυναίκα, χρήστης ουσιών, η οποία δεν είχε
πει στον σύντροφο της ότι είχε AIDS. Πώς μπο-
ρείς να δουλέψεις με κάποιον ο οποίος δεν εκ-
μυστηρεύεται στον σύντροφό του το γεγονός ότι
έχει AIDS; Βέβαια εκείνη την περίοδο όλοι ήταν
παρανοϊκοί με το συγκεκριμένο ζήτημα, όπως
και με το θέμα της εξέτασης για το HIV, είχαν
προκύψει ηθικά ζητήματα που είχαν να κάνουν
με τον ιό HIV. Τελικά η ασθενής το είπε στον σύ-
ντροφο της μετά από την θεραπεία που κάνα-
με μαζί.
Ποια ήταν η πραγματικότητα για τους
ανθρώπους με AIDS;
Τότε για να νοσηλευτείς έπρεπε να έχεις κάποια
λοίμωξη. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους
ήταν ομοφυλόφιλοι που δεν είχαν μιλήσει στις
οικογένειες τους για την προσωπική τους ζωή.
Νιώθοντας ότι πλησίαζε ο θάνατος, δεν ήθελαν
να παραμείνουν άγνωστοι στους οικείους τους.
Τo AIDS και η ασθένειά τους αποτέλεσε έναν
τρόπο για να επικοινωνήσουν με τους δικούς
τους ανθρώπους. Αυτό το γεγονός βοήθησε το
ομοφυλόφιλο κίνημα, υπό την έννοια ότι έκανε
τους ομοφυλόφιλους πιο θεατούς. Από τη μια
οι φονταμενταλιστές και συντηρητικοί υποστή-
ριζαν ότι ο HIV ήταν η τιμωρία αυτών των αν-
θρώπων επειδή ήταν ομοφυλόφιλοι κι από την
άλλη η ασθένεια αποτέλεσε έναρξη για το διά-
λογο περί δικαιωμάτων. Αρκετό μέρος της δου-
λειάς μου είχε να κάνει με τον κάθε ασθενή σε
ατομικό επίπεδο κι ένα άλλο μέρος είχε να κάνει
με τους συγγενείς και τους φίλους του ασθενή.
Αυτό ήταν αρκετά δύσκολο. Εκείνη την εποχή η
ψυχοθεραπεία δεν ήταν κάτι τόσο καθημερινό.
να μην έφτανε αυτό, μαθαίνω πως βγήκαν στην
κυκλοφορία (μέσα κι έξω από δακτύλιο) ‘’αν-
θρώπινες βόμβες’’! Τι θα απογίνουμε θείαααααα;
Σε νοιώθω παιδί μου. Ως και εγώ η ιδία τους
τελευταίους μήνες - πώς να το πω;- νιώθω ευ-
άλωτη, ανασφαλής. Ακούω μικρόβια, ιούς,
βακτήρια, μικροοργανισμούς κάθε είδους
-ελάχιστους, μικρούς κι αόρατους και γι’ αυτό
επικίνδυνους. Ιδιαίτερα όταν η υγρασία ανε-
βαίνει ή όταν η θερμοκρασία πέφτει και εγώ
συμβαίνει να βρίσκομαι σε δημόσιους χώρους,
Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, κινηματογράφους,
θέατρα, μπαρ.
Μου γράφεις πως ο ψυχολόγος σου, που σε
ανέχτηκε με καρτερικότητα και επαγγελμα-
τική ευσυνειδησία για αρκετό καιρό, αν και
έβλεπες ότι πολλές φορές ήθελε να σε πετάξει
κλοτσηδόν έξω, σε βοήθησε, μετά από ν πό-
σες συνεδρίες, να ισορροπήσεις. Εμ, πέταξε κι
εσύ σιγά σιγά από τις τσέπες σου τα κάθε λο-
γής αντιμικροβιακά τζελ και μαντηλάκια, μπες
χωρίς μάσκα στη μύτη και το στόμα στα λεω-
φορεία, δώσε και το χεράκι σου, για χειρα-
ψία! Κάνε τον ψυχολόγο περήφανο για την
πρόοδό σου!
…μα πώς…
Πώς αφού το χειμώνα που μας πέρασε, ήρθαν
τα πάνω κάτω! Το κακό ξεκίνησε με τα δελτία
(στο κέντρο της Αθήνας!) το’ ψαξα καθώς μια
ροπή στα εκρηκτικά την έχω. Έτσι ακριβώς!
Και από τα πιο υπεύθυνα χείλη, παρακαλώ! Ο
Agony
ίδιος ο Υπουργός Υγείας!
Προσπάθησα να συλλέξω πληροφορίες, για-
τί ήταν κάτι του οποίου την ύπαρξη αγνοού-
σα τελείως. Όπως κατάλαβα, αυτές οι βόμβες
έχουν ανθρώπινη μορφή και μάλλον σκούρο
δέρμα. Άρχισα να στραβοκοιτάζω κάποιους
γνωστούς και φίλους/ες, που μου έλεγαν με
υπερηφάνεια πως έκαναν σολάριουμ. Βρε,
λες; έλεγα μέσα μου. Τη μέρα που ερχόταν η
γυναίκα να καθαρίσει το σπίτι, εγώ την έκα-
να εσπευσμένα για εσπρεσάκι στο γωνιακό
καφέ. Όταν κάποια φορά αναγκάστηκα να κα-
λέσω υδραυλικό, κι αυτός μου φάνηκε μελαμ-
ψός, επίσης! Άλλο μαρτύριο μέχρι να τελειώ-
σει κι εκείνος!
Ηρέμησα λίγο, αργότερα, όταν άκουσα έναν
αγαπημένο τραγουδοποιό, το Στάθη Δρογώ-
ση, να λέει: «Λένε ότι είμαστε σε μια υγειονο-
μική βόμβα! Η βόμβα μόλυνσης είναι στα τη-
λεοπτικά κανάλια». Και την επίσης αγαπημένη
ηθοποιό, Μαρία Κανελλοπούλου, να δηλώνει:
«Είμαστε εδώ γυρίζοντας αποφασιστικά την
πλάτη στα δελτία των 8». Και ένας από τους H θεία μας ξεκίνησε να γράφει και αυτή στο POSITIVE.
μετανάστες-απεργούς-βόμβες, ο Ρασίντ, είπε: Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο παρά να
την ακούσουμε. Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί της
«αν ανησυχούν για την υγεία μας, να μας δώ- για να ζητήσετε τα φώτα της για το θέμα που σας απα-
σουν τα χαρτιά μας να μπορούμε να πάμε στα σχολεί, στείλτε mail στο pes.sti.theia@gmail.com

Positive|10 Positive|11
συνεντευξη
RONALD REIN:
Ο αμερικανός ψυχολόγος Ronald Rein, που ζει
κι εργάζεται στην Αθήνα εδώ και είκοσι χρόνια,
θυμάται την δεκαετία του 80, όταν ζούσε στην
Νέα Υόρκη και περιγράφει την πραγματικότητα
Το HIV/AIDS στην Αμερική του ‘80 εκείνης της εποχής, με τον ερχομό του ιού HIV.
Συνέντευξη : Ευριβιάδης Σοφός
Πορτραίτο: Άγγελος Καλτσής
tareq
συνέντευξη: Αρχοντή Σοπίδου
πορτραίτο: Άγγελος Καλτσής
Positive|12
Όνομα Tareq: αστέρι του πρωινού
ή ❛εκείνος που χτυπά στην πόρτα❜ στα αραβικά
Ο δικός μας τareq δίνει ρυθμό στα electro-βράδια μας, κάνει απροσδόκητες συνεργασίες,
❛πειράζει❜τη Νινή Ζαχά και την χρονιά που πέρασε παρουσίασε το άλμπουμ του
χαρίζοντάς μας ράθυμα λικνίσματα και φρέσκο ήχο στα club της πόλης
Σε ό,τι ακολουθήσει, προσθέστε ανάμεσα στις ερωταπαντήσεις συνεχώς τις λέξεις: ’’γέλια’’ & ‘’χαμόγελα’’.
Ένα λαμπερό πρόσωπο που συναντήσαμε Σάββατο πρωί, στο Μαγκαζέ με ήλιο και ζεστασιά, και η καλή του ενέργεια μας ακολούθησε κατά την διάρκεια όλης της ημέρας.
Positive Techsoir, Dark Room, Θεσσαλονίκη.
TAREQ: Είναι το πρώτο γκρουπ που είχα, που
ξεκίνησα και ο πρώτος δίσκος που βγάλαμε, το
2007, στην Θεσσαλονίκη.
Positive Είσαι από εκεί ή από την Δράμα;
TAREQ: Από την Θεσσαλονίκη. Στην Δράμα έζη-
σα για λίγο.
Positive Και έκανες εκεί μουσικές σπουδές;
TAREQ: Έκανα πιάνο και αλτικόρνο.
Positive Δεν σε ρωτάω κι εγώ, αφού συνέ-
χεια σε ρωτούν τι είναι αυτό το αλτικόρνο;
TAREQ: (Γέλια) Είναι ένα πνευστό, χάλκινο
πνευστό.
Positive Έχεις πει για το ‘’Cocoon’’, ότι ήταν
για σένα μια εσωτερική μεταμόρφωση, μια εσω-
στρέφεια από την οποία φαντάζομαι μετά από την
επιτυχία που έχει γίνει, έχεις βγει. Πώς είναι έξω
από το cocoon;
TAREQ: Είναι απρόσμενα ωραίο όλο αυτό που
γίνεται, που έχει απήχηση στον κόσμο και το ευ-
χαριστιέμαι αυτήν την στιγμή.
Positive Ποια είναι η πιο απροσδόκητη που
έχεις ακούσει;
TAREQ: Εε… (πάλι γέλια), δεν θυμάμαι …
Positive Τα πας καλά με τις κριτικές;
TAREQ: Ναι, καλά τα πήγα.
Positive Σε νοιάζουν;
TAREQ: Ναι (εδώ σοβαρεύει), με νοιάζουν, για να
δω τι έχω κάνει λάθος, μου αρέσει η άποψη του κό-
σμου. Μ’ αρέσει που στον συγκεκριμένο δίσκο ο κάθε
κριτικός έχει δικά του αγαπημένα , που δεν είναι τα
ίδια, έχει πιάσει όλο το φάσμα ,πιστεύω , στα γούστα.
Positive Τι ακριβώς κάνεις είσαι μουσικός,
DJ…
TAREQ: Είμαι μουσικός, γράφω μουσική, στίχο,
δουλεύω και σαν DJ, τραγουδάω, όλ ’αυτά, η βάση
μου όμως είναι ‘’μουσικός’’.
Positive Μια πρόσφατη δουλειά σου που
ακούστηκε ήταν η μουσική στην παράσταση
‘’rejected’’, όπου διασκεύασες ένα κομμάτι …
TAREQ: της Αλέκας Κανελλίδου (στίχοι- μου-
σική Νινή Ζαχά) το ‘’δεν είναι έτσι η αγάπη’’..
Positive Πώς επιλέγεις το τραγούδι που θα
διασκευάσεις; Είχε σχέση με την παράσταση;
ήταν δική σου επιλογή;
TAREQ: Αυτό το είχα κάνει πριν από τρία χρό-
νια περίπου, το είχε ζητήσει ένας φίλος σκηνο-
θέτης για μια τηλεοπτική σειρά, όπου τελικά δεν
μπήκε, και μου έμεινε. Είναι κάτι που έχει πολύ
πλάκα. Τα παιδιά όταν έκαναν την παράσταση
, είχαν στο νου τους όλ’ αυτά, όσον αφορά τις
σχέσεις, την αγάπη…
Positive …που ‘’δεν είναι έτσι’’…
TAREQ: (Γέλια)
Positive Πώς είναι;
TAREQ: …πώς να είναι, ναι, ‘‘αν δεν πονάς’’
όπως λέει και το τραγούδι.
Positive Πρέπει να πονάς ε; οκ. Αν είχες μια
πρόταση από το εξωτερικό -που θα σήμαινε παρα-
μονή έξω για ένα μεγάλο διάστημα- και αποφάσι-
ζες ότι είναι καλές οι συνθήκες, σ’ ενδιαφέρει και
θέλεις να πας, ποια θα ήταν η ‘’δεύτερη σκέψη’’
σου, τι θα σε έδενε πιο δυνατά στην Αθήνα;
TAREQ: Ε, νομίζω ότι… οι φίλοι μου. Συναισθη-
ματικά. Μμ… Η μουσική είναι κάτι που αγαπάω,
οπότε....……….Θα έφευγα.
(Γέλια κι από τους δύο μας).
Positive Ποιο είναι το τραγούδι που θα αφι-
έρωνες σε έναν αδέσποτο σκύλο της πόλης μας;
TAREQ: To Utopia από Goldfrapp.
Positive Τι υπάρχει στα σχέδια;
TAREQ: Υπάρχουν τώρα διάφορα live και DJ
sets, δεν ξέρω για τον Απρίλιο
Positive Έχεις κάνει εμφανίσεις στην Θεσ-
σαλονίκη. Θα σε δούμε σε άλλες πόλεις, σε νησιά
το καλοκαίρι;
TAREQ: Θα ήθελα, διάθεση υπάρχει.
Positive Ωραία, οπότε ανοίγουμε ‘’βήμα’’ για
να δεχτείς προτάσεις!
TAREQ: Ναι, ναι!
Positive Τι είναι τα ‘’πριόνια’’;
TAREQ: Τα πριόνια είναι αυτά που κόβεις ξύλα.
συνεντευξη
‘’cocoon’’,
Positive Εκτός από αυτό; Όταν λέμε σ’ ένα
club: αυτός έπαιζε ‘’πριόνια’’;
TAREQ: Ότι σου κόβει μάλλον το μυαλό όλο
αυτό.
Positive Εσύ έχεις μια πολύ μελωδική διά-
θεση.
TAREQ: Ναι, εγώ δεν παίζω ‘’πριόνια’’ (Γέλια)
.
Positive Έχεις γεννηθεί στις αρχές της δε-
καετίας του ‘80.Ήταν μια περίοδος που το AIDS
έπληξε πολύ κόσμο. Ως νέος αργότερα πώς το βί-
ωσες αυτό; Σε απασχόλησε;
TAREQ: Η εφηβεία μου ήταν στη δεκαετία του
’90.Υπήρχε, το ακούγαμε, μεγάλοι καλλιτέχνες
όπως ο Freddie Mercury, έχασαν την ζωή τους.
Νομίζω ήταν κάτι πρωτόγνωρο τότε όλο αυτό. Η
πρώτη επαφή που είχαμε εμείς ήταν στο σχολείο
όπου είχαν έρθει να μας κάνουν μια ενημέρωση.
Positive Αυτό έγινε στην Θεσσαλονίκη;
TAREQ: Αυτό είχε γίνει στην Δράμα, που ήμα-
σταν τότε, μου είχε κάνει εντύπωση, το είχα βρει
πολύ ‘’μπροστά’’. Θυμάμαι είχαν έρθει, μας εί-
χαν μαζέψει όλους και μας είχαν ενημερώσει.
Positive Πώς τα βλέπεις σήμερα τα πράγμα-
τα σε σχέση με αυτό;
TAREQ: Ο κόσμος είναι ενημερωμένος, δεν
γνωρίζω τι εξέλιξη έχει όσο αφορά τα φάρμακα
και μ’ αυτά , αλλά νομίζω ότι πλέον διαχειρίζε-
ται πολύ καλύτερα. Δυστυχώς υπάρχει, μακάρι
να μπορούσε να εξαλειφθεί όλο αυτό.
Positive Πέρα απ’ όσα μεταφέρεις μέσω της
μουσικής σου, θέλεις να αναφέρεις, να σχολιά-
σεις κάτι;
TAREQ: Να είμαστε όλοι καλά θέλω, τίποτε
άλλο. Με την κρίση υπάρχει πολύ άγχος, θέλω
να είναι ήρεμοι οι άνθρωποι και να αλλάξει λίγο
το κλίμα της μιζέριας που μας έχει πιάσει και
είναι πιο επικίνδυνη από την κρίση. Μας έχουν
βάλει σε ένα καλούπι κι ενώ δεν το θέλει ο κό-
σμος αυτό, όλοι πάνε να ξεφύγουν αλλά κάπου
τους τραβάει πίσω. Έχω την αίσθηση ότι είναι
τεχνητό, ξέφυγαν λίγο τα πράγματα, αλλά ναι
αυτό είναι τεχνητό.
Positive Σε ευχαριστούμε πάρα πολύ
TAREQ: Εγώ ευχαριστώ.
13 |Positive
 λογοτεχνία Τώρα πια ό,τι έγινε έγινε. Και το τεκνό ο μηχανικός έτζασε κι οι

❝ φίλοι μου οι πιο πολλοί γίνανε λούηδες μόλις το τζίναψαν και μου
‘μεινε μονάχα η Κωστούλα, ας είναι καλά το παιδί. Μου παραστάθηκε,
δε μπορώ να πω. Και μάνα και πατέρας κι αδερΦός. Στο Ιπποκράτειο,

Η
εμφάνιση του AIDS σήμανε συναγερ-
μό για τη λογοτεχνική κοινότητα. Εύλο-
γα. Ξενοφοβία, ομοφοβία, επιστροφή
στις παραδοσιακές αξίες, με την πιο συντηρη-
τική και αντιδραστική σημασία του όρου, ήταν
μερικοί από τους διαφαινόμενους κινδύνους.
Πρώτος στόχος, λοιπόν, των λογοτεχνών υπήρ-
ξε η αποδόμηση των μύθων και η καταπολέμη-
ση των προκαταλήψεων που περιβάλλουν την
ασθένεια.
Στα πιο πρώιμα έργα, όπως το Plague, του Toby
Johnson ή το Cry in the desert του Jed Bryan
(που περιγράφει ένα εφιαλτικό μέλλον, όπου οι
οροθετικοί απειλούνται με ολοκληρωτική στέ-
ρηση της ελευθερίας τους), οι συγγραφείς επι-
χειρούν να ανοίξουν τη συζήτηση για τους κιν-
δύνους της ομοφοβίας, με σκοπό την άμβλυν-
ση της προκατάληψης. Σκληρό, απόηχος μιας
σκληρής εποχής, είναι και το σπαρακτικό Ο Φο-
ρέας, διήγημα του πρόωρα χαμένου ποιητή, Αν-
δρέα Αγγελάκη, από τη συλλογή Αλησμόνητα
σινεμά (Εξάντας 1989). Ένα διαμάντι της βιω-
ματικής, ρεαλιστικής αφήγησης, στην παράδο-
ση του Γ. Ιωάννου ή του Κ. Ταχτσή.
που της έπεφτε κομμάτι μακριά, έκλεινε το κομμωτήριο μια ώρα
νωρίτερα για να ‘ρχεται να με βλέπει, τότε με τη μεγάλη μου
εξάντληση.
Έμεινα κοντά ένα μήνα. Ό,τι είχα και δεν είχα έγινε καπνός. Και
τι να αάλει στη μπάντα ένας χορευτής, πότε Τρούμπα, πότε κανένα
τραβεστί σόου σ’ ένα στέκι στην Αθήνα, πότε καμιά αρπαχτή στην
επαρχία, Βέροια, Νάουσα, ξέρεις. Ψιλοπράματα. Πάνε, σκορπιστήκανε.
Το ‘γραψα του αδερφού μου του μεγάλου στη Σαλονίκη, άφησα τις
ντροπές καταμέρος και του ζήτησα να βάλει το χέρι στην τσέπη.
«Σ’ έχω ξεγράψει προ πολλού», μου απαντάει στην επιστολή. «Με
πούστηδες δε θέλω να ‘χει σχέση η οικογένειά μου και ν’ αλλάξεις
όνομα να μη μας ρεζιλεύεις». Κι ούτε ένα πράσινο Φύλλο. Τ’ όνομα
τόνε μάρανε που να του ‘ρθει το μπαρό και να μην του ξεκολλάει,
Θε μου, συχώρεσέ με. Τι μου φταίνε τα παιδιά του, σάμπως μ’ έχει
αΦήσει να γνωρίσω κι εγώ τ’ ανίΨια μου, να τους πάρω ένα δώρο, να
τα ρωτήσω για το σχολείο τους; Δυο αγοράκια, οχτώ και δέκα χρονώ.
Μωρέ, ας ζούσε η μάνα μου και θα σ’ τόνε κανόνιζε. Μόνο αυτή να
φοβόταν. Αυτός φτυστός σαν το κάθαρμα τον πατέρα μου. Συγγενείς
κι αδέρφια, σου λέει ο άλλος. «Ποιος σου βγαλε το μάτι κι είν’
έτσι βαθιά βγαλμένος ο αδερΦός μου». Θαρρείς πως έτσι βγήκαν οι
παροιμίες; Από σοφία προέρχονται.
Από το διήγημα του Ανδρέα Αγγελάκη Ο Φορέας,
Αλησμόνητα σινεμά, Εξάντας 1989

Σε αντίθεση με αυτήν τη στρατευμένη πεζο-
γραφία της κοινωνικής αφύπνισης, η ποίηση
εμπνεύστηκε επίσης από το AIDS, υπηρετώντας
όμως πιο παραδοσιακούς καλλιτεχνικούς στό-
χους. O Paul Monette θα γράψει το 1988 το Love
alone: 18 elegies for Rog, αφιερωμένο στο νε-
κρό εραστή του. Και άλλοι, ακολουθώντας τον
Monette, θα χρησιμοποιήσουν την ποίηση για να
εκφράσουν τη θλίψη, την οργή, την απελπισία
τους αλλά, ακόμη, την αγάπη ή την ελπίδα.
Οι γυναίκες συγγραφείς ασχολούνται με το AIDS
στη αρχή ως μητέρες, ή, ακόμη, ως σύζυγοι
οροθετικών, στη συνέχεια όμως, γράφουν ολο-
ένα και περισσότερο γι’ αυτό ως δικό τους πρό-
βλημα. Μία τέτοια προσωπική μαρτυρία αποτε-
λεί και το βιβλίο «Και βέβαια δε σας αφορά»,
μια αυτοβιογραφία της Αλεξάνδρας Αθηναίου,
ένα από τα λίγα βιβλία για το AIDS που γράφτη-
τος, πολυδιαβασμένος και στην Ελλάδα, με το
I die, but the memory lives on και ο νομπελί-
στας J. M. Coetzee έχουν επίσης γράψει για την
Αφρική, ενώ ο Ρεϊνάλντο Αρένας στο αυτοβιο-
γραφικό Πριν πέσει η νύχτα (εκδόσεις Σύγχρο-
νοι Ορίζοντες, 2001) μιλάει για την περιπετειώ-
δη ζωή του, στην Κούβα αρχικά και στο Μαϊάμι
στη συνέχεια, και για την οροθετικότητά του. Το
βιβλίο θα γυριστεί ταινία το 2000, σκηνοθετημέ-
νη από τον Julian Schnabel, με το Javier Bardem
στον πρωταγωνιστικό ρόλο να ενσαρκώνει τον
ίδιο το συγγραφέα.
θέατρο | κινηματογράφος
τους. Παράγονταν κυρίως από ανεξάρτητους
δημιουργούς, Ευρωπαίους ή Αμερικανούς, αφού
η μεγάλη κινηματογραφική βιομηχανία δεν ήταν
πρόθυμη να αναλάβει το ρίσκο της αναφοράς
σ’ αυτό, ακόμη και μετά το θάνατο ενός ηθο-
ποιού που υπήρξε από τα αγαπημένα παιδιά του
Hollywood, του Rock Hudson, το 1985.
Με την πάροδο των χρόνων, ωστόσο, η κι-
νηματογραφική δημιουργία με θέμα το AIDS
εμπλουτίστηκε, ξέφυγε ακόμη και από το queer
cinema, έγινε θέμα χολιγουντιανών υπερπαρα-
γωγών, κέρδισε Όσκαρ. Σημαντικός σταθμός
υπήρξε από αυτή την άποψη το Philadelphia του
Jonathan Demme, ταινία του 1993, που εγκαινι-
άζει, κατά κάποιον τρόπο, αυτή τη στροφή του
Hollywood. Αν και μάλλον συντηρητική ως προς
την αντιμετώπιση του θέματος (π.χ. η σχέση του
πρωταγωνιστή, Tom Hanks, με τον εραστή του,

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80,
όταν το AIDS άρχισε να συζητιέται με
διάφορες -εξωτικές αρχικά- ονομασίες
(η νόσος των ομοφυλοφίλων), πρώτη
φροντίδα των ακτιβιστών ήταν να σπά-
σει η σιωπή των ΜΜΕ και να ευαισθη-
τοποιηθούν οι πολίτες, ώστε να ανα-
γκάσουν τις κυβερνήσεις τους να ενδι-
αφερθούν και να λάβουν μέτρα για την
τους, επιχειρώντας να ευαισθητοποιή-
σουν ένα ευρύτερο κοινό, κινητοποι-
ώντας ανθρώπους με έναν τρόπο που
μόνο αυτοί είναι σε θέση να το επιτύ-
χουν. Πολύ περισσότερο, που η παγκό-
σμια καλλιτεχνική κοινότητα από νωρίς
βίωσε την απώλεια περισσότερο ή λι-
γότερο σημαντικών μελών της εξαιτίας
του. Απώλεια και οδύνη, αντίσταση και
γράφουν ο Πούλος Ψαλιδάκος και η Μαρία Καρούμπαλη
καν από Ελληνίδες, αυτοβιογραφία μιας επιτυ-
χημένης γυναίκας, που αντιμετώπισε το πρό-
βλημα της οροθετικότητας, με όπλα της την αι-
σιοδοξία και τη θέληση για ζωή. Ο (ειρωνικός)
τίτλος του βιβλίου είναι εύγλωττος για το μήνυ-
μα που θέλει να περάσει η συγγραφέας.
Το χιούμορ (μαύρο πολλές φορές) είναι επίσης
ένας τρόπος να αντιμετωπίζονται και οι πιο δύ-
σκολες καταστάσεις και επιστρατεύθηκε πολ-
λές φορές από τους συγγραφείς, ειδικά μετά
την αξιόλογη πρόοδο στις θεραπευτικές αγωγές
κατά του HIV, όπως, για παράδειγμα, στο διήγη-
μα του Paul Reed Q Journal, στο οποίο μια σειρά
από προβλήματα, φυσικά ή ψυχολογικά, αντι-
μετωπίζονται με μια αισιόδοξη διάθεση, ή στο
πασίγνωστο θεατρικό Jeffrey, που θα δούμε πα-
ρακάτω.
Κι ακόμη, η λογοτεχνία που αφορά στο AIDS
έπαψε κάποια στιγμή να έχει ως σκηνικό της
Ω
στόσο, όσο κι αν εξελίσσεται η λογοτε-
χνία (πεζογραφία ή ποίηση) σχετικά με
το AIDS, ο ρόλος της και η επίδραση που
ασκεί δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνη του θε-
άτρου.
Δύο από τα πιο πολυπαιγμένα θεατρικά έργα,
που έγιναν μάλιστα αργότερα και κινηματογρα-
φικές παραγωγές, είναι τα πασίγνωστα Angels
in America, του Tony Kushner και Jeffrey του
Paul Rundnick. Και τα δύο είχαν –για διαφορετι-
κούς λόγους- μεγάλη εμπορική επιτυχία. H αντι-
μετώπιση του AIDS με χιούμορ στο Jeffrey και η
στροφή του Kushner σε ένα ευρύτερο κοινό, η
ενασχόληση με προβλήματα που δεν αφορούν
κατεξοχήν τη gay κοινότητα, ήταν από τους πιο
σημαντικούς λόγους της επιτυχίας τους και,
επομένως, η αιτία που μεταφέρθηκαν και τα δύο
–εξίσου επιτυχημένα- και στον κινηματογράφο,
με ξεχωριστή απήχηση.
τον οποίο υποδύεται ο Antonio Banderas, πα-
ρουσιάζεται ελάχιστα), η ταινία δεν παύει ωστό-
σο να δίνει το στίγμα μιας εποχής, να αποτελεί
μια καμπή. Από εκεί ως το Angels in America,
δέκα χρόνια μετά, μια μεγάλη παραγωγή του
2003 σε σκηνοθεσία του M. Nichols, o δρόμος
που διανύθηκε για την αποδοχή και τη νηφάλια
αντιμετώπιση του θέματος ήταν μεγάλος. Άλλα
τόσα χρόνια μετά, σήμερα, μπορεί το Hollywood
να χρησιμοποιεί –παρεμπιπτόντως και όχι πια
ως κεντρικό θέμα- με εύθυμη έως περιπαικτική
διάθεση το AIDS στην κωμωδία I love you Philip
Morris. Μπορεί να μην αποτελεί μια εντυπωσι-
ακή πρόοδο της τέχνης, είναι ωστόσο μια ση-
μαντική υποχώρηση του φόβου που εμπνέει το
AIDS.
Η ιστορία των ταινιών που ασχολήθηκαν με το
AIDS είναι μια ιστορία της ίδιας της νόσου και
του αντίκτυπού της στην κοινωνία, ένα ταξίδι
από τη σιωπή και το φόβο στην αποδοχή και

αντιμετώπιση ενός νέου και, γι’ αυτό
άγνωστου, κινδύνου. Η τέχνη, με όλες
τις μορφές της, υπήρξε πολύτιμος αρω-
γός στην προσπάθεια αυτή. Οι καλλι-
τέχνες πρόβαλαν το θέμα με το έργο
από το αίμα
θυμός.Συνταιριασμένα. Πρέπει να λά- δράσης της την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ και μεταφέρ- Ο κινηματογράφος υπήρξε, εξάλλου, κατεξο- στην ανάληψη δράσης. Έτσι, σε μια σειρά από
βουμε υπόψη και τα δύο, αν θέλουμε θηκε και στον υπόλοιπο κόσμο, εκεί άλλωστε χήν ένας χώρος που ασχολήθηκε με το AIDS. Οι ταινίες απηχείται η πρώτη περίοδος της εμφά-
να ανιχνεύσουμε τη σχέση ανάμεσα στο όπου κατεξοχήν επιχωριάζει το πρόβλημα. Ο πρώτες ταινίες με θέμα το AIDS ήταν δημιουρ- νισης του AIDS, η εξαετία 1980-1986, όταν ο
AIDS και τις τέχνες.
στις αισθήσεις Χένινγκ Μανκέλ, από τους σημαντικότερους δη-
μιουργούς του νέου αστυνομικού μυθιστορήμα-
γίες οροθετικών, οι οποίοι, μάλιστα, κάποιες
φορές, πέθαναν λίγο μετά από την παραγωγή
ιός HIV ήταν ακόμη άγνωστος, η προκατάληψη
σχετικά με τις λεγόμενες «ομάδες υψηλού κιν-

Positive|14 15 |Positive
δύνου» ήταν πολύ πιο έντονη απ’ ό,τι σήμερα,
έγιναν ωστόσο και τα πρώτα σημαντικά βήματα
για την αντιμετώπισή του, όπως η ταυτοποίηση
του ιού HIV ως υπεύθυνου για την εκδήλωση του
AIDS, καθώς και οι τρόποι μετάδοσης του ιού.
Η ταινία And the band played on του 1993, σκη-
νοθετημένη από τον R. Spottiswood είναι ένα
πορτρέτο της σύγχυσης που επικρατούσε την
περίοδο της προεδρίας Ρήγκαν στις ΗΠΑ, σκι-
αγραφώντας τις επιπτώσεις που είχε η εμφάνι-
ση του AIDS στο gay πληθυσμό του Los Angeles
και της Νέας Υόρκης. Παράλληλα, αποτελεί
μια αναφορά στις προσπάθειες της επιστημονι-
κής έρευνας αλλά και στον πόλεμο μεταξύ των
φαρμακευτικών βιομηχανιών για την ανακάλυ-
ψη κάποιου φαρμάκου. Το Longtime companion
(1990) του René Norman, περιγράφει το μεταίχ-
μιο δύο εποχών, καθώς η ιστορία ξεκινά στα
1981, όταν ο κόσμος δεν έχει ακόμη επηρεα-
στεί από το AIDS, με ειδυλλιακές εικόνες ευτυ-
χίας και αθωότητας, μιας παρέας νέων ανθρώ-
πων, για να περάσει στη συνέχεια στον τρόπο
με τον οποίο εισβάλλει στη ζωή τους, για να την
αλλάξει ριζικά.
Η επόμενη χρονική περίοδος, 1987-1994, χαρα-
κτηρίζεται από την εξάπλωση του AIDS αλλά πα-
ράλληλα είναι και η αρχή της διεκδίκησης για
δράση ενάντια στη νόσο και ταυτόχρονα ενάντια
μουσική
Η
κοινωνική απομόνωση και ο στιγματι-
σμός των οροθετικών, η διεκδίκηση βα-
σικών δικαιωμάτων, όπως για παρά-
δειγμα η πρόσβαση στη θεραπευτική αντιμετώ-
πιση του ιού HIV και του AIDS, είναι θέματα που
έχουν θίξει πολλοί μουσικοί με το έργο τους.
Οι Romanovski και Phillips, γνωστοί για τη δη-
μιουργία συνθέσεων με πολιτικό χαρακτήρα και
σχετικών με την ομοφοβία και το AIDS, το 1988
παρουσιάζουν το τραγούδι “Living with AIDS”.
Αργότερα, το 1991 και εμπνευσμένοι από το βι-
βλίο του Μ. Callen, ”Surviving AIDS” κυκλοφο-
ρούν το “No false hope”, ένα τραγούδι μέσα
από το οποίο προσεγγίζουν τον τρόπο με τον
οποίο βιώνει κανείς την κατάσταση της οροθε-
τικότητάς με όπλο την ελπίδα, σε μια περίοδο
όπου οι θεραπείες ήταν ανεπαρκείς.
Ο Michael Callen, ακτιβιστής σε σχέση με ζητή-
ματα που αφορούσαν το AIDS, έγινε πολύ γνω-
στός για τη σημαντική δράση του από την πρώ-
ιμη ακόμη περίοδο των αρχών της δεκαετίας
του 1980. Ιδρυτικό μέλος οργανωμένης κίνησης
ατόμων με AIDS και αγωνιστής για την αφύπνι-
ση του κόσμου, έγραψε και τραγούδησε αρκε-
τά τραγούδια όπως το “living in wartime” και
το “They are falling all around me” κ.ά., ενώ
μέχρι το θάνατο του το 1993, εμφανίστηκε στην
ταινία «Philadelphia», την πρώτη ταινία του
Hollywood σχετικά με το AIDS, όπως και σε πλη-
θώρα τηλεοπτικών εκπομπών, καθώς και έγρα-
ψε αρκετές φορές σε εφημερίδες της Νέας Υόρ-
κης. Στην ίδια ταινία, πρωτοποριακή για την
εποχή διάσημη ακόμη και σήμερα, ακούγεται
και το “Streets of Philadelphia” γραμμένο και
ερμηνευμένο από το Bruce Springsteen.
Το 1992 ο Elton John και ο Michael Jackson,
εις μνήμην του Ryan White, που διαγνώσθη-
Positive|16
O Al Pacino στο Angels in America του Μ. Nichols
στο στίγμα που τη συνόδευε. Ταινίες που γυρί-
στηκαν ή/και αναφέρονται σε αυτήν την περί-
οδο, των αρχών δεκαετίας του ’90, έχουν στό-
χο τους να επισημάνουν την έκταση του προ-
βλήματος και να ευαισθητοποιήσουν το κοινό.
Εστιάζουν, έτσι, στον πόνο, τον αποκλεισμό, το
θάνατο. Και εδώ έχουμε και ταινίες οροθετικών
καλλιτεχνών, όπως οι Les nuits fauves του Cyril
Collard ή το πειραματικό Blue του σπουδαίου
Derek Jarman.
Τέλος, μετά το 1995-1996 η Ιατρική κάνει το με-
γάλο βήμα. Νέες θεραπείες (η τριπλή θεραπεία
και οι αναστολείς πρωτεάσης) τείνουν να μετα-
τρέψουν το AIDS σε μια χρόνια νόσο, όπως ανα-
γνωρίζεται σήμερα. Τα ζητήματα της νέας επο-
κε το 1984 ως οροθετικός σε ηλικία μόλις 18
ετών και διώχθηκε από το σχολείο όπου φοι-
τούσε, κυκλοφορούν τα τραγούδια «The last
song» και «Gone too soon» αντίστοιχα, ενώνο-
ντας τη φωνή τους με το ξέσπασμα πολλών ορ-
γανωμένων κινήσεων κατά του στιγματισμού
των οροθετικών και υπέρ της ευρύτερης ενημέ-
ρωσης της κοινωνίας. Κι άλλοι γνωστοί μουσι-
κοί γράφουν επίσης τραγούδια, κυρίως από την
οπτική γωνία ενός επιζώντα μνήμη ενός χαμέ-
νου φίλου. Ο Prince το «Sign o’ the times», ο
James Taylor το «Never die young», o Lou Reed
το «Halloween parade», η Linda Ronstad το
«Goodbye my friend», η Madonna το «In this
life», η Patti Smith το «Death singing», οι U2 το
«One». Άλλοι, όπως o Marc Almond, o Jimmy
Somerville, οι Communards ή οι Pet Shop Boys,
με τα τραγούδια τους απηχούν περισσότερο το
συναισθηματικό και κοινωνικό κλίμα της επο-
χής.
Κάποια χρόνια μετά, ο πολιτικοποιημένος και
ακτιβιστής καλλιτέχνης Dan Bern κυκλοφο-
ρεί το 1998, τη ροκ μπαλάντα «cure for AIDS»
στο δίσκο του «Fifty Eggs», εκφράζοντας τους
τρόπους με τους οποίους οι εξελίξεις στο θέμα
της θεραπευτικής αντιμετώπισης του ιού HIV
και του AIDS επηρεάζουν τις ζωές όλων μας,
σε προσωπικό και σε κοινωνικό επίπεδο. Και
βέβαια δεν μπορεί μια αναφορά στους μουσι-
κούς που ασχολήθηκαν με το AIDS να μην πε-
ριλάβει τη μεγάλη μορφή της avant-garde,
Diamanda Galas, με τα σημαντικά έργα της, το
«Plague Mass» και την τριλογία «Masque of the
red death», που κυκλοφόρησε λίγο μετά από το
θάνατο από AIDS του αδελφού της, συγγραφέα
Philip-Dimitri Galas.
H μοναχή Ρόζα στο Όλα για την μητέρα μου του Almodovar
χής είναι πια η προτεραιότητα της πρόληψης,
ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, η εξάπλωση επίσης
στο γυναικείο πληθυσμό και στις χώρες εκτός
Ευρώπης και ΗΠΑ. Το Kids του Larry Clark εστι-
άζει στα προβλήματα μιας νεολαίας που, ενώ
γνωρίζει, αδιαφορεί για την προφύλαξη. Το
Yesterday του Larry James ασχολείται με το AIDS
στις μη αναπτυγμένες χώρες, ιδιαιτέρως με το
έλλειμμα ενημέρωσης σε συνδυασμό με την ανε-
πάρκεια των υπηρεσιών υγείας -όλα αυτά από
τη σκοπιά μιας οροθετικής γυναίκας στη Νότια
Αφρική. Και ο προκλητικός Pedro Almodovar με
το Όλα για τη μητέρα μου μιλάει για μια ετερο-
φυλόφιλη οροθετική γυναίκα -και μάλιστα κα-
λόγρια!
τέχνη & ακτιβισμός
Π Ε
ολύ σημαντική καλλιτεχνική μορφή, που
έχει πολλές φορές εκθέσει έργα του για
το AIDS, είναι ο Daniel Goldstein. Από
όταν έμαθε για την οροθετικότητά του, το 1984,
έχει εκθέσει αρκετά έργα τέχνης για το θέμα,
προσεγγίζοντάς το από διαφορετικές σκοπιές.
Πρώτο του έργο ήταν «Η παρουσία της απου-
σίας», ημιδιαφανείς κατασκευές από αλουμίνιο,
υπογεγραμμένες με τα αρχικά γράμματα φίλων
του. Ακολούθησε το «Icarian Series», με απο-
τυπωμένες σε μαύρο δέρμα ανθρώπινες φιγού-
ρες και μυστηριώδεις μορφές πλαισιωμένες από
χάλκινες και ξύλινες κορνίζες. Ορισμένα από τα
έργα αυτής της σειράς, εκτίθενται ακόμη και σή-
μερα σε κάποια μουσεία. Μέσα από αυτά, θέ-
λησε να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία για το
θέμα της ανθρώπινης απώλειας και της μάχης
για τη ζωή μπροστά στο αναπόφευκτο του θανά-
του. Η «Κρεμάμενη Φιγούρα» και ο «Λάζαρος»,
που ακολούθησαν, σχετίζονται με την απώλεια
προσώπων που γνώριζε ο καλλιτέχνης και έφυ-
γαν από τη ζωή λόγω του AIDS και με την ελπίδα
για περαιτέρω θεραπευτική αντιμετώπιση. Το
2006 κατασκεύασε -μαζεύοντας τα δοχεία των
φαρμάκων που λάμβανε ο ίδιος κατά τη διάρ-
κεια χρόνων- τη φιγούρα του «Ανθρώπου των
φαρμάκων» (Medicine Man), για την παγκόσμια
έκθεση “Make art/ stop AIDS”, έργο που εκτέθη-
κε και στη Νότια Αφρική, για την ενημέρωση του
πληθυσμού στη χώρα, όπου η μετάδοση του ιού
βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα και η θερα-
πευτική αντιμετώπιση με τη χορηγία των αντι-
ρετροϊκών φαρμάκων ακόμη σε πολύ χαμηλά.
Τέλος, το καλοκαίρι του 2010, στο πλαίσιο της
Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το AIDS στη Βιέννη,
παρουσίασε το έργο του «Αόρατος άνθρωπος»,
κατασκευασμένο από εκατοντάδες σύριγγες,
που άλλοτε φαίνονται να εισβάλλουν στο σώμα
κάποιου και άλλοτε να φωτίζονται, ώστε να δι-
αφαίνεται ακόμη και η ελπίδα των ατόμων που
ζουν με HIV/AIDS σήμερα. Ο ίδιος είχε δηλώ-
σει: «Για αυτούς που ζουν με HIV η τέχνη μπορεί
Έργα του Daniel Goldstein:
(αριστερά) ο «Ανθρώπος των
φαρμάκων» (Medicine Man)
που κατασκεύασε από τα δο-
χεία των φαρμάκων που λάμ-
βανε ο ίδιος κατά τη διάρκεια
χρόνων
(δεξιά) «Αόρατος άνθρωπος»
κατασκευασμένο από εκατο-
ντάδες σύριγγες, που άλλο-
τε φαίνονται να εισβάλλουν
στο σώμα κάποιου και άλλο-
τε να φωτίζονται, ώστε να δι-
αφαίνεται ακόμη και η ελπί-
δα των ατόμων που ζουν με
HIV/AIDS σήμερα.
να είναι μια επιβεβαίωση και αναγνώριση της
ζωής μας με αυτόν. Η Τέχνη είναι ένας δυνατός
τρόπος να κάνεις στους ανθρώπους, που μέχρι
τώρα το γνωρίζουν ως αφηρημένη έννοια, να
νοιώσουν το AIDS ως κάτι αληθινό συναισθημα-
τικά, πνευματικά και σωματικά.”
Ένας ακόμη καλλιτέχνης-ακτιβιστής στο θέμα
του AIDS ήταν και ο Wojnarowicz, πολιτικοποι-
ημένος καλλιτέχνης, που, αφού είχε ήδη διε-
γνωσθεί ο ίδιος ως οροθετικός στο τέλος της δε-
καετίας του 1980, αγωνίστηκε για την ιατρική
έρευνα πάνω στο HIV/AIDS και για τη διεκδίκη-
ση των νόμιμων δικαιωμάτων των καλλιτεχνών,
ιδρύοντας την οργάνωση National Endowment
for the Arts“. Πέθανε το 1992 αλλά τα εκθέμα-
τά του βρίσκονται μέχρι σήμερα σε πολλές ιδιω-
τικές και δημόσιες συλλογές, συμπεριλαμβανο-
μένου και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της
Νέας Υόρκης.
Ο Derek Jarman, εκτός από το κινηματογραφικό
του έργο, είχε αξιοσημείωτη παρουσία και στα
εικαστικά. Τα έργα του, όπως το «Infection»,
είναι περισσότερο συμβολικά, ενώ είναι γνω-
στός και για την ακτιβιστική του δράση ιδιαίτε-
ρα κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, κατά
τα οποία εκφραζόταν ανοιχτά για την υποστή-
ριξη και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των
ανθρώπων με AIDS (PWAs) και των gay.Ο Jarman
έφυγε από τη ζωή το 1992 σε ηλικία 54 ετών
αλλά το έργο του αποτελεί επιρροή για τους με-
ταγενέστερους και παραμένει πολύ σημαντικό
ως σήμερα.
Ο Joe Average εμπνεύστηκε για τις μετέπειτα δι-
άσημες δημιουργίες του, αφότου έμαθε για την
οροθετικότητά του. Το 1996, σχεδίασε την εικό-
να «Ένας κόσμος, μία ελπίδα» (One worl, one
hope), αφίσα για τη Διεθνή Συνδιάσκεψη για
το AIDS στο Βανκούβερ του Καναδά. Έργα του
έχουν ακόμη εκτεθεί πολλές φορές δημοσίως
στο Βανκούβερ, όπως για παράδειγμα στο δι-
εθνές αεροδρόμιο της πόλης, ακόμη και πάνω
σε αστικά λεωφορεία, ενώ πολύ σημαντική εί-
ναι η κοινωνική προσφορά του μέσα από μαθή-
ματα καλλιτεχνικών σε σχολεία του Καναδά και
μέσα από δωρεές που πραγματοποίησε σε ορ-
γανώσεις ευαισθητοποιημένες για την υποστή-
ριξη των οροθετικών ατόμων και την ενημέρω-
ση για το AIDS.
Κινήσεις ευαισθητοποιημένων καλλιτεχνών, σε
συνεργασία πολλές φορές με οργανώσεις που
δραστηριοποιούνται στο θέμα του AIDS και στο
πλαίσιο των συνδιασκέψεων για το AIDS, λαμ-
βάνουν χώρα ως σήμερα με πιο πρόσφατη τη
μεγάλη διεθνή εικαστική έκθεση στο Τόκυο από
τις 2 Οκτωβρίου μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου. Σε αυ-
τήν, που ήδη παρουσιάζεται στο Μητροπολιτικό
Μουσείο του Τόκυο με το όνομα «Love’s Body 2»
(συνέχεια της έκθεσης που είχε πραγματοποιη-
θεί έντεκα χρόνια πριν στην ίδια πόλη), πολλοί
καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο εκθέτουν έργα
για τις εκφράσεις και μεταμορφώσεις της σε-
ξουαλικότητας των ανθρώπων, αναπαραστά-
σεις του ανθρώπινου σώματος και θέματα σχετι-
κά με την Τέχνη και την πολιτική.
Στην Ελλάδα τα έργα εικαστικών καλλιτεχνών
με θέμα το HIV/AIDS δυστυχώς είναι περιορι-
σμένα. Σημαντική ήταν η εικαστική έκθεση του
2003 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση με αφορ-
μή την Παγκόσμια Ημέρα μνήμης και ευαισθη-
τοποίησης για τους οροθετικούς και τα θύματα
του AIDS. Σε αυτήν συμμετείχαν πολλά σημαντι-
κά ονόματα της Ελληνικής και παγκόσμιας καλ-
λιτεχνικής κοινότητας με έργα τους σχετικά με
την ίδια την ασθένεια, το στιγματισμό και την
κοινωνική απομόνωση των οροθετικών ατόμων
αλλά και την ελπίδα για αλλαγή των συνθηκών.
Υπό την επιμέλεια της Αγγελικής Ποταμιάνου και
του Γιώργου Μπανιώκου παρουσιάστηκαν έργα
των: Χρόνη Μπότσογλου, Αλέξιας Αλμπάνη, Δη-
μήτρη Αντωνίτση, David Campbell, Νίκου Τρα-
νού, Νίκου Ξένου, Αγγελλικής Ποταμιάνου, Terry
Atkinson, Νίκου Ναυρίδη, Δημήτρη Ζουρούδη,
Stephen Lee, Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου κ.ά.
show must go on…
ίναι φανερό ότι η τέχνη που εμπνεύστη-
κε από το AIDS, περιορισμένη αρχικά ως
προς τη θεματολογία, το κοινό της, τους
δημιουργούς της, μέσα σε τρεις δεκαετίες πήρε
αξιόλογες διαστάσεις και κατέλαβε μια σημαντι-
κή θέση στη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγω-
γή. Σήμερα, λοιπόν, οι διαφορές ανάμεσα στους
συγγραφείς και τους μουσικούς, τους εικαστι-
κούς καλλιτέχνες ή τους κινηματογραφιστές δεν
εντοπίζονται μονάχα στα μέσα που χρησιμοποι-
ούν ή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν
το θέμα τους αλλά και στο βαθμό επιτυχίας της
καλλιτεχνικής τους προσπάθειας. Και πραγμα-
τικά, υπάρχουν και εδώ καλύτεροι και λιγότε-
ρο καλοί συγγραφείς και μουσικοί, περισσότε-
ρο ή λιγότερο άξιοι σκηνοθέτες και ζωγράφοι.
Εκείνο που είναι ωστόσο πέρα από κάθε αμφι-
σβήτηση, είναι η μεγάλη συνεισφορά της τέ-
χνης, είτε με τη μορφή της δημοσιοποίησης, είτε
με την ακτιβιστική δράση και την προσφορά με-
γάλων καλλιτεχνών στον αγώνα για καλύτε-
ρες συνθήκες ζωής και αλληλοκατανόηση μετα-
ξύ των ανθρώπων. Κι αν ίσως, το ίδιο το θέμα
φαίνεται σε κάποιους αρκετά καταθλιπτικό και
άρα, δύσκολο να το κοινωνήσει κανείς, ας τους
απαντήσουμε απλά με τα λόγια της Τζούντιθ
Μπάτλερ:
❝ Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η θλί-
ψη ιδιωτικοποιεί, ότι μας επαναφέρει
σε μια μοναχική κατάσταση και ότι, με
αυτή την έννοια, απολιτικοποιεί. Εγώ
νομίζω ότι μας εφοδιάζει με μια περί-
πλοκη αίσθηση πολιτικής κοινότητας.
Αν η μοίρα μου δεν μπορεί, αρχικά
ή τελικά, να διαχωριστεί από τη δική
σου, τότε το «εμείς» διαπερνάται από
μια σχεσιακότητα εναντίον της οποίας
δεν μπορούμε να διατυπώσουμε εύκο-
λα επιχειρήματα.
❞
17 |Positive
 Κάτι Κινείται…
Νίκος Δρόσος

Νέα για το hiv/aids που διαβάσαμε στον Τύπο

Τ Ο
ο Εθνικό Εργαστήριο Λος Άλαμος στο Νέο
Μεξικό δημιούργησε ένα νέο εμβόλιο,
το οποίο μοιάζει με «μωσαϊκό» που έχει
πολλές ψηφίδες: αποτελείται δηλαδή από
πολλές ομάδες, συνθετικών, παραγόμενων σε
υπολογιστή αλληλουχιών πρωτεϊνών. Με αυτόν τον
τρόπο το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται
ώστε να αποκρίνεται σε πολλές και διαφορετικές
μεταλλάξεις του HIV. Το εμβόλιο αναπτύχθηκε
KEITH HARING: Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ NAN GOLDIN: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ μέσω της χρήσης μιας τεράστιας βάσης δεδομένων
της Αρχοντής Σοπίδου AIDS ΓΙΑ ΔΥΟ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ που δημιουργήθηκε από ειδικούς του LANL
του Πούλου Ψαλιδάκου και η οποία περιέχει πληροφορίες σχετικά με
εκατοντάδες χιλιάδες τμήματα του HIV. Όπως
ι ρωσικές αρχές απέλασαν οροθετικό
οικογενειάρχη: Ο Βίκτωρ Κιγιούτιμ
έφυγε το 2003 από το Ουζμπεκιστάν
και εγκαταστάθηκε στην περιοχή
Οργιόλ της Ρωσίας, όπου παντρεύτηκε μια
ρωσίδα και απέκτησε ένα παιδί. Οι ρωσικές
αρχές τον υποχρέωσαν σε ιατρικές εξετάσεις που
έδειξαν ότι είναι οροθετικός και, εν συνεχεία,
του αρνήθηκαν την άδεια διαμονής και τον
απέπεμψαν από τη Ρωσία. Το Δικαστήριο έκρινε
ότι είχε υπάρξει παραβίαση των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και του δικαιώματος προστασίας
της οικογενειακής ζωής και καταδίκασε
Ο
Γκρεγκ Λουγκάνις – ο πέντε φορές
χρυσός ολυμπιονίκης – επιστρέφει
μετά από 23 χρόνια στο άθλημα
που τον ανέδειξε. Ο Γκρεγκ είχε
διαγνωστεί οροθετικός το 1988, γεγονός που
τότε ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη.
Έχει χαρακτηριστεί ως ο «Μάικλ Τζόρνταν των
καταδύσεων». Τώρα, 23 χρόνια μετά, είναι
πιο δυνατός από ποτέ και προπονεί νέους
αθλητές στην Καλιφόρνια. Σε αφιέρωμα τους οι
NEW YORK TIMES γράφουν «Βλέποντας τον να
δείχνει σε ένα παιδί πώς να κάνει την πρώτη
του κατάδυση είναι σα να βλέπεις τη Μέριλ

Ο
αναφέρει η δρ Μπέτι Κόρμπερ «το πρόβλημα με τον τη Ρωσία. (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Στριπ να παραδίδει εισαγωγικό μάθημα στην

Keith Haring ήταν ένας καλλιτέχνης
που επηρέασε την εποχή του ή πιο
σωστά όπως κάθε πραγματικός καλ-
λιτέχνης: ‘ήταν’ η εποχή του.
Πολλά από τα έργα του έχουν γίνει σε δημόσι-
ους χώρους μιας και ο ίδιος πρέσβευε ότι η τέ-
χνη θα πρέπει να είναι για τους πολλούς κι
όχι για μια ελίτ. Όταν μετακόμισε από το Πί-
τσμπουργκ στην Νέα Υόρκη κι άνοιξε το Pop
Shop στο Soho, έναν χώρο όπου πουλούσε έργα
του , δέχτηκε αρνητική κριτική από τον καλ-
λιτεχνικό κόσμο, οι φίλοι όμως που υποστήρι-
H
Nan Goldin είναι μια από τις πιο ση-
μαντικές μορφές του νεοϋορκέζικου
underground τις τελευταίες τέσσερις
δεκαετίες και σίγουρα μια καλλιτέχνης, που
το έργο της σημαδεύτηκε από την εμφάνιση
του AIDS και που επηρέασε με την τέχνη της
τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τους ορο-
θετικούς και την οροθετικότητα περισσότερο
από πολλούς άλλους.
Η τέχνη της Goldin, από τα πρώτα της βήματα,
ήταν στενά συνδεδεμένη με τη ζωή της και εξα-
κολουθεί μέχρι σήμερα να έχει έντονα βιωματι-
κό χαρακτήρα. Ξεκίνησε να φωτογραφίζει σε
νειά της πέθαιναν και κανείς δεν ήξερε το για-
τί. Την εποχή εκείνη της άγνοιας και του φόβου,
η Goldin άρχισε να φωτογραφίζει τους φίλους
της που χάνονταν, όπως τον Greer Lunkton ή
τον Cookie Mueler, τον οποίο παρακολούθησε με
το φακό της από το 1976, που πρωτογνωρίστη-
καν, στα πάρτυ της νεότητάς τους, ως το 1989,
τη χρονιά του θανάτου του. Και τα επόμενα χρό-
νια η Nan συνέχισε να φωτογραφίζει πολλούς
από τον κύκλο των φίλων της, που επηρεάστη-
καν από το AIDS. Τους φωτογράφισε στα νοσο-
κομεία, για να διασώσει ζωντανή τη μνήμη τους
και, ταυτόχρονα, για να κινήσει το ενδιαφέρον
και να ευαισθητοποιήσει τους ανθρώπους μπρο-
ΗIV είναι ότι εάν χορηγήσουμε μόνο ένα φάρμακο 13/3/2011) υποκριτική...».
για την αντιμετώπισή του ο ιός καταφέρνει να
‘ξεφύγει’. Για αυτόν τον λόγο οι θεραπείες που
χορηγούμε στους ασθενείς είναι συνδυαστικές
και αποτελούνται από τρία ή τέσσερα φάρμακα»
και το νέο εμβόλιο έρχεται να λύσει το πρόβλημα
αυτό. Η διεθνής ομάδα ερευνητών με τη στήριξη
του ιδρύματος Bill & Melinda Gates καθώς και
των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ εκτιμά
ότι θα ξεκινήσει δοκιμές σε ανθρώπους ενός
τέτοιου εμβολίου – μωσαϊκού ως τα τέλη του 2012.
(Δημοκρατία, 1/4/2011, Το Βήμα, 17/4/2011)

ζαν την δουλειά του , ήταν πολλοί και σημαντι-
κοί, συμπεριλαμβανομένου του Andy Warhol . Ο
Haring περιπλανήθηκε νέος κάνοντας οτοστόπ
αναζητώντας επιρροές. Ένας από τους καλλιτέ-
χνες που τον επηρέασε ήταν ο Pierre Alechinsky.
Είναι γνωστή η κοινωνική του δράση όπως και
η κινητοποίησή του ενάντια στη σιωπή και τον
αποκλεισμό των οροθετικών και των ασθενών
με aids.Συνεργάστηκε με μουσικούς σε video
clip και εξώφυλλα, αλλά και σε δρώμενα όπου
ζωγράφιζε επι τόπου τα έργα του συνοδεία live
διάσημων τραγουδιστών. Χαρακτηριστικό της
δουλειάς του είναι ένα αλφάβητο επινοημένων
ηλικία μόλις δεκαπέντε ετών, μετά από την αυ-
τοκτονία της μεγαλύτερης αδελφής της. Η ίδια
έχει πει: «Η φωτογραφία μού έσωσε τη ζωή…
Κατορθώνω να επιζήσω, φωτογραφίζοντας. Εί-
ναι σαν να δημιουργώ ένα αντίτυπο από τις ζωές
που χάνονται, έτσι ώστε να μην μπορεί να σβη-
στούν ολοκληρωτικά από τη μνήμη. Το μεγαλύ-
τερο μέρος της δουλειάς μου έχει να κάνει με τη
μνήμη».
Γεννημένη στην Ουάσινγκτον, μετακόμισε τη δε-
καετία του ’70 στη Νέα Υόρκη, όπου άρχισε να
φωτογραφίζει με έναν ωμό ρεαλισμό τους φί-
στά σε ένα Ολοκαύτωμα, όπως η ίδια το χαρα-
κτήρισε, για το οποίο κανείς αρμόδιος -πολιτι-
κοί, κυβέρνηση- δεν ήθελε να μιλήσει.
Σήμερα, η Nan Goldin εξακολουθεί να παρακο-
λουθεί και να αποτυπώνει με την κάμερά της
τον κόσμο γύρω της. Η πιο πρόσφατη δουλειά
της, που παρουσιάστηκε και στην Ελλάδα πέ-
ρυσι, σημαντικά διαφορετική ως προς τη θεμα-
τολογία της από τις προηγούμενες, αποτελείται
στην πλειονότητά της από φωτογραφίες μικρών
παιδιών. «Δείχνοντας υγιή, ευτυχισμένα παιδιά
ξορκίζω το κακό από τη ζωή μου» δήλωσε σχε-
Σ
τις ΗΠΑ ένας άντρας μολύνθηκε από τον
HIV ιό όταν υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση
νεφρού από δότη, ο οποίος βρίσκεται εν
ζωή. Ο δότης είχε κάνει τις απαραίτητες
εξετάσεις αίματος, αλλά φαίνεται ότι μολύνθηκε
από τον ιό στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε
μετά τις εξετάσεις και πριν την επέμβαση.
Αυτό οδήγησε τις αρχές στην απόφαση οι δότες
να υποβάλλονται πλέον σε εξετάσεις αίματος
δύο εβδομάδες πριν τη μεταμόσχευση. (Νίκη,
19/3/2011)

συμβόλων , η χρήση μαύρου φόντου και κιμωλί-
ας και η ζωγραφική δρόμου.
λους της και την «άγρια ζωή» τους. «Η τέχνη
μου ήταν το ημερολόγιο της ζωής μου», έχει πει
σε συνέντευξή της. «Είναι οι φίλοι μου, είναι η
οικογένειά μου, είμαι εγώ. Δεν υπάρχει διάστα-
Τ
τικά με αυτήν. Έτσι ή αλλιώς, με το έργο της η
Nan Goldin πάντοτε αυτό έκανε. Όχι μόνο για τη
δική της ζωή αλλά και για τις δικές μας.
α ερευνητικά ιδρύματα των Χάρβαρντ και
ΜΙΤ δημιούργησαν ένα νέο τεστ αίματος, το
οποίο βασίζεται στη νανορευστομηχανική.
Το τεστ θα γίνεται μέσω ειδικής συσκευής

❝ Το 1989 ίδρυσε το Keith Haring

Foundation, με σκοπό την υποστήριξη
προγραμμάτων για παιδιά και οργανώ-
σεων σχετικών με το aids. Μίλησε ανοι-
κτά για την νόσο της οποίας και ο ίδιος
υπήρξε τελικά θύμα, κι ήταν σύμβολο
ενεργούς δράσης ενάντια στην άγνοια
και την σιωπή. Έφυγε 31 ετών.
ση ανάμεσα σ’ εμένα και σε ό,τι φωτογραφίζω».
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι φωτογραφί-
ες αυτές θα παρουσιαστούν με τη μορφή slide
που περιέχει δισεκατομμύρια μικρούς σωλήνες από
πλέγματα άνθρακα, ειδικά σχεδιασμένους για να
«συλλαμβάνουν» τα καρκινικά κύτταρα στο αίμα.
show (προβολές των φωτογραφιών της με συνο- Τα μικροσκοπικά κύτταρα δείχνουν τον καρκίνο,
δεία μουσικής) σε punk rock club της Νέας Υόρ- αλλά συνήθως είναι δύσκολο να ανιχνευθούν.
κης. Στη συνέχεια η Nan τις παρουσίασε σε πολ- Η συσκευή έχει το μέγεθος ενός κέρματος και
λές ομαδικές εκθέσεις σε όλον τον κόσμο. Πρό- αποτελεί μετεξέλιξη μιας παλαιότερης που ήταν
κειται για την περίφημη, πλέον, Ballad of sexual 8 φορές λιγότερο αποτελεσματική. Η συσκευή
dependency. μπορεί να μετασχηματιστεί ώστε να «συλλαμβάνει»
τον ιό του AIDS. (Δημοκρατία, 1/4/2011)
Φωτογραφίζοντας τους ανθρώπους του περι-
βάλλοντός της, συνειδητοποίησε (κάπου γύρω
στο ’85, όπως λέει η ίδια) ότι πολλοί από αυτούς
ήταν οροθετικοί. Εκείνοι που θεωρούσε οικογέ-

Positive|18 19 |Positive
αφιερωμα
you DO ?
της Αρχοντής Σοπίιδου
T
ι σημαίνει ‘’I do’’; Εγώ κάνω;
Εγώ δέχομαι; Συγχωρήστε
τα αγγλικά μου. Όσοι μιλούν
καλά μια ξένη γλώσσα, είναι
εκείνοι που την έμαθαν πάνω
σε κρεβάτι, όχι σε θρανίο, αλλά πόσο καλό
κρεβάτι μπορείς να κάνεις με Άγγλο; Όπως και
να’ χει, ξέφυγα. Δέχομαι, έλεγα. Το μεγάλο
Ναι απέναντι στα μικρά όχι, «Che Fece…
il Gran Rifiuto». Συμπαθείς που καθιστά η
κατάφαση όσους νοιάζονται για τις γνώμες του
κόσμου, τις κοινές. Οι «per viltà*» καταφάσεις
εξαχνίζονται μετά την εκλογή. Ο Ντάντε είναι
ξεκάθαρος, μα ο Αλεξανδρινός παλιόγερος
το πάει αλλού. Μιλά για εκείνους που δεν
διακρίνουν το καλό και το κακό, μιας κι έχουν
απορρίψει την περί εριφίων και προβάτων
διάκριση, εκ των προτέρων. Εννοείται
ότι θα πάω με τον παλιόγερο. Χτυπάω το
μούγερ μου στο μωσαϊκό και φωνάζω: «όχι,
όχι, όχι, δεν θέλω, δεν θέλω, δεν θέλω».
Το καλόβολο παιδάκι κάνει τον νευρωτικό
ενήλικα. Το αντιδραστικό κωλομωρό φτιάχνει
γερό ανοσοποιητικό. Οι new age αποδοχές,
στρώνουν την άσφαλτο για χαμηλές αποδοχές.
Δεν ψώνισα από το μαγαζί που τους χωράει
όλους. Δεν «αϊ ντου» τίποτα. Σας την λέω, σας
καταλαβαίνω, δεν με ψήνετε.
Positive|20
Γυρίζω στα βιβλιαράκια μου, στις μουσικές
που -μέσα στο σπίτι και στον δρόμο- μόνη
τραγουδώ. Είμαι ΟΚ. Χωρίς αντιρρήσεις, χωρίς
ερωτήσεις. Το νερό του ποταμού συνεχίζει να
ρέει στην θάλασσα κι είμαι πολύ ικανοποιημένη
με τον ήχο της συμφωνικής ορχήστρας του
εαυτού μου (αχ, μην αρχίζεις, το ξέρω,
αντιφατικό είναι, εδώ ακριβώς είναι το θέμα
μου). Κι όλα ήρεμα, κι όλα μια χαρά. Οι τοίχοι
γεμίζουν με έργα τέχνης, οι ήχοι είναι αυστηρά
επιλεγμένοι-βγάζω και το ψυγείο από την πρίζα
καθώς η παροχή ρεύματος ενοχλεί τα ευαίσθητα
αυτιά μου. Εννοείται ότι δεν υπάρχει πουθενά
κόκκος σκόνης. «…όλα είναι στη θέση τους,
έτοιμα να τραγουδήσουν συνταιριασμένα…».
Είμαι –σχεδόν- ο Μπαρτ Λάγκαστερ του –άτυχου
ελληνικού τίτλου- βισκοντικού: «Η γοητεία της
αμαρτίας». Ένας πολιτισμένος καθηγητής που …
μια μαρκησία Μάγκανο τον πείθει να νοικιάσει
το διαμέρισμα του πάνω ορόφου στην ίδια, τον
εραστή της, την κόρη της και τον μνηστήρα
αυτής. Η ζωή του ταράζεται από αυτή την
συγκατοίκηση και σε μια σκηνή τους μαζεύει
να τους πει πόσο χυδαίοι κι άξεστοι είναι, πόσο
απαράδεκτα παραβίασαν την ιδιωτικότητα και
τις αρχές του ακόμη, και, τέλος, πως όλο αυτό
το κύμα τρέλας, ασέβειας κι επιπολαιότητας του
έφερε… την Ζωή.
Αν το σκεφτείς μόνο ο τρελός λέει Ναι, μα η Ζωή
δεν είναι κάτι λογικό. Ούτε οι αρνήσεις κι οι
καταφάσεις με πολυνοιάζουν, μόνο το δικαίωμά
μου να χορεύω ανάμεσά τους.
Τα ναι της «κλωστής»
Ο
λόκληρη σχεδόν τη ζωή μου (πρόσφατα
άλλαξα) ανήκα στην κατηγορία των αν-
θρώπων, που για δικούς τους λόγους ο
καθένας προτιμούν να λένε περισσότερα «ναι»
και λιγότερα «όχι». Πίσω από το ΝΑΙ συνήθως
κρύβεται η συγκατάβαση, η καλή πρόθεση, αλλά
και η δειλία, και ο φόβος και η σύμβαση. Η δική
μου μετάφραση του: εύκολο ΝΑΙ, ήταν ότι μ ‘αυ-
τόν τον τρόπο ζούσα καλοπροαίρετα, πιο ελεύθε-
ρα....Ακόμη και αν πίσω, το καθένα από αυτά τα
«ναι» κυοφορούσε συχνά το δηλητηριώδες ερπε-
τό της δειλίας και της ανασφάλειας. Έλεγα «ναι»
απερίσκεπτα, δίχως να λαμβάνω υπόψιν το τυ-
χόν τίμημα. Εκείνο που προείχε ήταν η αδρεναλί-
νη μιας νέας εμπειρίας, ο θάνατος της ανίας. Γι ΄
αυτό το λόγο, όλοι όσοι διέφεραν ή είχαν κάτι εν-
διαφέρον να παρουσιάσουν ή να προτείνουν με
γοήτευαν, και για χατίρι τους έφτιαχνα στο μυαλό
μου παραμύθια και χίμαιρες. Άνευ όρων αφηνό-
μουν στην αλήθεια ή το ψέμα τους. Και θα ήταν
άδικο να πω ότι μέσα από μερικές εξ ΄ αυτών δεν
χάρηκα, ή δεν έμαθα. Αργότερα, όταν -αναπό-
φευκτο- την ψιλιάστηκα, άρχισα να ζω τα «πα-
HOW DO YOU DO?
γράφει η Δάφνη Σίίμα
Μετάφραση: «τι κάνετε;»
Ερώτηση: Τι κάνετε;
(ενδεχόμενη) Απάντηση: Κάνω-Κάνεις-κάνει
.................... κάνουμε-κάνετε-κάνουν
Όμως, και I do=δέχομαι…
Δηλαδή ,…από-δέχομαι να κάνω(;)-λέω Ναι(;)
Σ
κέφτομαι πως είμαι η πλέον ακατάλληλη
να θέσω γλωσσολογικούς στοχασμούς,
άλλα ούτως ή άλλως, δεν έχω αυτή την
πρόθεση. Όμως η γλώσσα είναι το κατεξοχήν
επικοινωνιακό εργαλείο και πως αλλιώς να συ-
νεννοηθούμε αν δεν εννοούμε το ίδιο;Όταν πή-
γαινα στο Νηπιαγωγείο στη Γερμανία, διασκέ-
δαζα αφάνταστα ως δίγλωσση με τις αντιδρά-
σεις των συμμαθητών μου που το «ννεε»στη
δική τους γλώσσα συνοδεύεται από κίνηση του
κεφαλιού αριστερά-δεξιά και σημαίνει άρνηση-
ΟΧΙ, αλλά εγώ στα ελληνικά άκουγα «ΝΑΙ,συμ-
φωνώ»… Π.χ.- Christopher μπορώ να πάρω
τα παιχνίδια σου και να παίξεις με την τρομπέ-
τα εσύ;
-Ννεε!!
Κι εγώ τα έπαιρνα κι έλεγα στα ελληνικά «ευχα-
ριστώ» και εξηγούσα, στα γερμανικά εν συνε-
χεία, πως μόλις μου απάντησες «ναι», «σε άκου-
σα!»…
Ήταν επιλογή μου, να ακούω το «ναι» που ήθελα
και να κάνω αυτό που ήθελα. Έτσι είναι με όλα τα
«κάνω» και όλα τα «λέω», όλα τα «ναι» και όλα
τα «όχι»: έχει προηγηθεί επιλογή. Και η επιλο-
γή μοιραία αποκλείει… αποκλεισμός, το πρώτο
παρεπόμενο της επιλογής… Με άλλα λόγια, για
κάθε ναι που λέμε, έχουμε πει και ένα(ή και πε-
ρισσότερα) όχι… Και για μένα, πάντα, το δύσκο-
λο κομμάτι δεν ήταν τα «ναι», αλλά τα «όχι»… και
αφιερωμα
ραμύθια» μου συνειδητά. Και ακόμη πιο ύστερα
(είχα φτάσει πια τα σαράντα μου χρόνια) να κα-
ταλαβαίνω ότι καθένα από αυτά είχε ένα τίμη-
μα. Τίμημα που τελικά οδήγησε στον κυνισμό,
την δυσπιστία την, ίσως και την ωμότητα Δεν εί-
ναι καμιά ανακάλυψη της σύγχρονης Ψυχολογίας
ή της Φιλοσοφίας;. Οι πιο πολλοί με το ένστικτο
και την εμπειρία μας, ξέρουμε ότι η ζωή μας ολό-
κληρη, εξαρτάται από ένα Ναι ή ένα Όχι την κα-
τάλληλη στιγμή. Ανάλογα με το πρόσωπο, με την
πρόταση, την επιθυμία, την εμμονή.... Η ευτυχία
και η κόλαση, η χαρά και ο πόνος, η αγάπη κι ο
φθόνος είναι εξαρτημένα από μια κλωστή. Δεν εί-
ναι εύκολο να αποφασίσει σωστά και με την πρέ-
πουσα σύνεση κανείς.. Όχι ακατόρθωτο εντού-
τοις. Διότι τα σωστά ΝΑΙ, όσο και τα μελετημένα
ΟΧΙ, δίνουν το πράσινο φως στην ΖΩΗ. Ενώ με
τον καιρό ο αυθορμητισμός και η απερισκεψία.
γίνονται συνώνυμα της σύγχυσης και της αυτο-
καταστροφής.
Πέτρος Μπιρμπίλης
Συγγραφέας- δημοσιογράφος
ακόμα τώρα, αυτά με δυσκολεύουν…
Πώς να πεις τα «όχι», όταν μέσα σου τα θέλεις
όλα; Πώς να κάνεις τη συναισθηματική Πολιτική
Οικονομία των επιθυμιών σου και των αναγκών
σου όταν το θυμικό σου είναι συνεχώς σε κίνη-
ση και μεταβολή και επιδέχεται επιδράσεων ισχυ-
ρών, έσωθεν και έξωθεν; Πώς;
Και κάποιες φορές η επιλογή μας είναι μονόδρο-
μος… έχουμε μια ψευδαίσθηση, μόνο, επιλογής,
πιο πολύ ως θεωρητική δυνατότητα, παρά ως
πραγματική… Όποτε και το δίλημμα ναι ή όχι, αί-
ρεται… Και είναι πιο εύκολο… ή μήπως όχι; Για-
τί, αν μείζον ζήτημα της ύπαρξης είναι η ελευθε-
ρία, που εκφράζεται με την επιλογή και τον επα-
ναπροσδιορισμό των δράσεων, όταν οι επιλογές
μας είναι επικαθοριζόμενες και συγχρόνως δε-
σμευτικές, που ακριβώς είναι η ελευθερία;
Δέσμευση , είναι το δεύτερο παρεπόμενο της
όποιας επιλογής μας. Το πιο-πιο δύσκολο για
μένα…
Ωστόσο, όποτε κατάφερα να πάρω απόσταση
από το χθες και το παρόν (ευτυχώς το μέλλον
απέχει εξ ορισμού, καθώς δεν έχει υπάρξει ακό-
μα και δεν με δένει τίποτα μαζί του και ούτε κου-
βαλάω «προίκα» κάτι από αυτό!) και να κάνω την
ενδοσκόπησή μου (πού είμαι, ποια είμαι, τι κάνω,
τι θέλω, τι επιθυμώ, είμαι ευχαριστημένη, τι θέλω
να αλλάξω; Κτλ-κτλ!), διαπίστωσα πως ενδοσκό-
πηση σημαίνει… ανασκόπηση!
Και το μόνο ξεκάθαρο «ναι» που λέω, είναι στην
ενδοσκόπηση-ανασκόπηση! Για να μη με χάσω,
να μην ξεχάσω ποια είμαι και τι θέλω τώρα και
να μη βρεθώ να μη θυμάμαι πώς να γυρίσω ή να
μην ξέρω πώς να συνεχίσω…
21 |Positive
αφιερωμα
Παλιά φωτογραφία
γράφει ο Γιώργος Κατσαμάκης
«βιβλιοθηκάριος»
Ε
ξαρχής θα πρέπει να διατυπώσω τις δια-
φωνίες μου με το θέμα του αφιερώματος.
Ξεκινώντας από το αγγλόφωνο του τίτλου
(χωρίς σαφή ελληνική ανταπόκριση) και προχωρώ-
ντας στη φιλοσοφία του “I do”.
Το “I do” λοιπόν είναι μια γλωσσική σύμβαση έκ-
φρασης είτε εμφατικού λόγου, είτε ισχυρής κατά-
φασης. Ο εμφατικός λόγος είναι εγωιστής, καμα-
ρώνει για ό,τι κατάφερε και δεν είναι σίγουρος για
τον εαυτό του και τις αλήθειες του (διόλου άσχε-
το αυτό με τον εγωισμό). Προσπαθεί να πείσει με
απόγνωση, υψώνει διδακτικά το δείκτη. Επίσης η
αντιπαθής αυτή έκφραση επαναπαύεται στις επι-
τυχίες της («πράγματι το έκανα»), ενώ θα έπρεπε
απλά να είναι μια στάση στην πορεία προς την επι-
φάνεια των πραγμάτων.
Δεδομένου όμως ότι δεν σου δίνεται συχνά η δυ-
νατότητα να γράφεις στο Positive, δεν πρέπει να
χάσω την ευκαιρία. Αν και δεν απάντησα εγώ σε
πρόταση γάμου, θα σας πω το αϊντού που με αφο-
ρά.
Ήταν Αύγουστος του 2001, στα ανατολικά της
Οίας, όταν μια παρέα φίλων κατευθύνθηκε σε ένα
απόκεντρο ξωκλήσι την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Απολαμβάνοντας τo μεγαλοπρεπές ναυάγιο του
ήλιου πατήσαμε το play στο κασετόφωνο που είχα-
με φέρει κρυφά από Εκείνη και «η σιωπή» από τα
Ξύλινα Σπαθιά» απλώθηκε σαν λειτουργία γύρω
μας. Παραξενεμένη με κοίταξε. Άπλωσα το χέρι
αναζητώντας το δικό της και τη ρώτησα αν θέλει να
με παντρευτεί. Τα μάτια μας πλημμύρισαν, εκείνη
ξέχασε να μου απαντήσει και εγώ να της δώσω το
δαχτυλίδι που κρατούσα σαν αγγούρι στο ανοιχτό
κουτάκι του. Τελοσπάντων είπε «ναι». Το σκηνικό
είχε σχεδιαστεί μυστικά στην εντέλεια από την πα-
ρέα των καλοκαιρινών διακοπών μας: τον Κ., τον
Α., τη Β.(1) και εμένα. Η Β.(2), η Λ. και η Δ. ήταν
στην Αθήνα και περίμεναν. Ήξεραν τη μέρα και την
ώρα που θα γινόταν η «πρόταση» και είχαν βοη-
θήσει και αυτές στο σχεδιασμό της επιχείρησης με
το κωδικό όνομα «πρόταση γάμου». Η Β.(2) είχε
κάτσει στο μπαλκόνι της στα Πατήσια και κοίταγε
πότε ο ήλιος θα δύσει. Ήταν η πρώτη που πήρε τη-
λέφωνο: «τι είπε, τι είπε;».
Τα χρόνια πέρασαν, πηγαίνοντας «στην τιμή και
στην πεποίθηση» μας, με αυτό το «ναι» που εί-
χαμε έτοιμο μέσα μας, καρπίσαμε το βίο μας με
δυο παιδιά. Στη Σαντορίνη δεν ξαναπήγαμε και
η παρέα διαλύθηκε. Ο Κ. έφυγε για το χωριό του
και πριν από 2 χρόνια στα πενήντα παρά κάτι πα-
ντρεύτηκε. Και ο Α. παντρεύτηκε, μένει κοντά μας,
αλλά η φιλία μας χάλασε. Η Β.(1) χάθηκε μετά την
αυτοκτονία της μητέρας της. Η Β.(2) επίσης γύρι-
σε στο χωριό της και δεν προλαβαίνει να ζήσει τρέ-
χοντας στο μπακάλικο και τη ταβερνίτσα που άνοι-
ξε. Η Λ. έκανε δίδυμα και η Δ. χώρισε και μένει με
το σπόρο της. Και εγώ που τούτα σας ιστορώ, κα-
μιά φορά όταν ακούω τη «σιωπή», τους σκέφτομαι
όλους αυτούς: πώς να χειρίζονται τις καταφάσεις
και τις εμφάσεις τους. Γιατί καμιά φορά σε καταβά-
λει και το «ναι» .
Positive|22
Τ
α μεγάλα διλήμματα ανέκαθεν συνο-
ψίζονταν και συνεχίζουν πάντοτε ν’
αποτελούν επιλογή ανάμεσα σε ένα
μεγάλο ναι κι ένα μεγάλο όχι. Ο νεα-
ρός πρίγκιπας της Δανίας θα αναρωτηθεί:
Να’ ναι κανείς ή να μην είναι,
αυτό ειν’ το ζήτημα
Γιατί ποιος θα δεχότανε ντροπές και χάλια
της ηλικίας, τ’ άδικο απ’ τον δυνατόν,
τον εξευτελισμό απ’ τον φαντασμένον
την άργητα του νόμου, τους τραμπουκισμούς
της εξουσίας και τις κλωτσιές που η ταπεινή
η αξία τρώει απ’ τον ανάξιο, αν μπορούσε
να’ δινε μόνος του κανείς στον εαυτό του
τη λύτρωση μ’ ένα μαχαίρι;
Ο Άμλετ, το νεαρό βασιλόπουλο, ενάρετος μέσα
σ’ ένα διεφθαρμένο περιβάλλον, βυθίζεται σε
σκέψεις ολοένα και πιο σκοτεινές, κλωθογυρίζο-
ντας ολοένα στο νου του την ιδέα της αυτοκτο-
νίας. Η απομόνωσή του, η αδυναμία του να τα
βάλει με όλο αυτό το κακό που τον περιτριγυρί-
ζει, τον φέρνει σε αβουλία κι αυτό ’ναι το δρά-
μα του, λέει ο Βασίλης Ρώτας στην εισαγωγή του
στο έργο. Η μη ύπαρξη φαντάζει μια βολική κατα-
φυγή για κείνον που διστάζει ν’ αναλάβει δράση.
Ο Άμλετ, ωστόσο, πασχίζει να ωριμάσει.
Τ
ι δέχομαι; Σπάω το κεφάλι μου για να
γράψω αυτές τις γραμμές εδώ και τρεις
βδομάδες. Στο μυαλό μου έρχονται μόνο
αυτά που δε δέχομαι, αλλά δεν μπορώ να γράψω
για όλα αυτά, θα βγω από το θέμα.
Και πάλι, όταν λέω ότι δε δέχομαι, αυτό δε ση-
μαίνει ότι την ίδια στιγμή δέχομαι κάτι άλλο; Κι
αν ισχύει το προηγούμενο ερώτημα, εγώ για-
τί δε βλέπω αυτό που δέχομαι; Μου έρχονται
δύο απαντήσεις σε αυτό. Η μία είναι ότι βλέπω
αυτό που χάνω με την επιλογή μου. Για παρά-
δειγμα, τα τελευταία 2 χρόνια κάνω μεταπτυχια-
κό. Αυτήν την εποχή και καθώς πλησιάζω στο τέ-
λος, οι υποχρεώσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα
με αποτέλεσμα σχεδόν όλη τη μέρα να ασχολού-
μαι αποκλειστικά με αυτές και να λέω όχι σε ό, τι
άλλο. Άρα δέχομαι να ασχοληθώ με το μεταπτυ-
χιακό και δεν δέχομαι να ασχοληθώ με κάτι άλλο.
Κάπως έτσι χάνω μία αμειβόμενη εργασία, χάνω
τη σταθερότητα - που σημαίνει το να μην ξέρεις
αν σε δύο χρόνια θα είσαι στην Αθήνα ή κάπου
αλλού στον κόσμο- για χάρη του διδακτορικού.
Και η κούραση, στο τέλος της μέρας, γιγαντώνει
την απώλεια των παραπάνω.
Ο άλλος λόγος για τον οποίο δε βλέπω αυτό
που δέχομαι, ίσως είναι ότι έχω συνηθίσει πάρα
πολύ αυτό που δέχομαι, οπότε δεν έρχεται σα
TO DO or not TO DO?
το δίλημμα της Αντιγόνης
γράφει ο Πούλος Ψαλιδάκος
Η Αντιγόνη, μια άλλη αρχετυπική μορφή της πα-
γκόσμιας λογοτεχνίας, εμφανίζεται απ’ την αρχή
να έχει λάβει την απόφασή της. Άγουρη ακόμη,
όπως κι ο Άμλετ, δε διχογνωμεί παρ’ όλα αυτά,
αλλά μένει μέχρι το τέλος αταλάντευτη στην ηθι-
κή της επιλογή, έτσι ώστε «να μπορεί να ταυτίζε-
ται αιωνίως με τη δύναμη της άρνησης και τη νο-
μιμότητα της εξέγερσης ενάντια σε κάθε εξουσία,
τυραννική ή πολιτική, που θέλει να κυβερνήσει με
τον νόμο ταυτόχρονα την πόλη και το επέκεινα,
τον κόσμο των ζωντανών και των νεκρών», λέει
ο P. Guyomard. Η άρνηση της Αντιγόνης, η ανυ-
πακοή της δεν είναι μη-δράση, δεν είναι αβουλία.
Είναι, αντίθετα, η μη συμμόρφωση. Η επιλογή
της δράσης, όταν δε σου απομένει άλλη επιλογή.
Αυτή είναι και η ουσία της «Πολιτικής Ανυπακο-
ής», της Βίβλου των αντιρρησιών συνείδησης,
που έγραψε ο Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ και που
μπορεί να συνοψιστεί στη φράση του: «σε ένα
καθεστώς που φυλακίζει αδίκως, η θέση του
δίκαιου ανθρώπου είναι επίσης στη φυλακή».
Όπως έχει τόσες φορές αποδειχτεί, από την
Αντιγόνη και τον Άμλετ, μέχρι το Θορώ, τον
Γκάντι ή το Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, δεν υπάρ-
χει ελπίδα για ένα καινούργιο «ναι», που να
μην προϋποθέτει ένα προηγούμενο αποφα-
σιστικό, ηχηρό «όχι»
I do! γράφει η Βιβή Αθανασούλη
Δέχομαι και ξαναματαδέχομαι!
μία επιλογή, αλλά σαν κάτι που απλά συμβαί-
νει. Γιατί όμως έρχεται σαν κάτι τόσο φυσικό;
Ένας λόγος είναι ότι το αγαπώ. Αγαπώ αυτό που
σπουδάζω και μέσα από αυτές τις υποχρεώσεις-
ενασχολήσεις αισθάνομαι ενθουσιασμό, ικανο-
ποίηση, κινητοποίηση και εξέλιξη. Άλλος λόγος
μπορεί να είναι πως απ’ τη στιγμή που έχω φάει
το γάιδαρο, ας μπουκωθώ και την ουρά. Κοινώς
γιατί επί δύο χρόνια κουράστηκα, ίδρωσα, μάτω-
σα; Για να τα βροντήξω τελευταία στιγμή και να
μην πάρω πτυχίο;
«Δέχομαι». Κάθε φορά που το λέω, κάνω
μία επιλογή. Κάθε επιλογή έρχεται με συνέ-
πειες. Συνέπειες κέρδους και απώλειας. Στις
δύσκολες στιγμές βλέπω την απώλεια. Στις
όμορφες βλέπω το κέρδος. Ρώτα με, αν -με
την εμπειρία που έχω τώρα- μπορούσα να πάω
πίσω σε εκείνο το μεσημέρι του Ιανουαρίου πριν
δύο χρόνια, όταν το τηλέφωνο κτύπησε και ενη-
μερώθηκα για την προκήρυξη του μεταπτυχια-
κού, αν θα έλεγα όχι. Όταν σκεφτόμουν ότι έπρε-
πε να αφήσω την καλοπληρωμένη μου εργασία
για να ξεκινήσω ένα τελείως καινούργιο κεφάλαιο
στις σπουδές μου για τα επόμενα 2,5 χρόνια τι
θα έλεγα.
Θα έλεγα και πάλι I do .
φταινε τα τραγουδια
που με πήραν απ’το χέρι
γράφει ο Νίκος Δρόσος
Η
ώρα είναι 01.30 π.μ. Γυρίζω σπίτι από
το γραφείο και είμαι πτώμα. Ξαπλώνω
στην πολυθρόνα και ανοίγω την τηλεό-
ραση. Δεν έχει τίποτα. Την κλείνω. Κοιτάζω γύρω
– γύρω το δωμάτιο και αναρωτιέμαι: Πώς είναι η
ζωή μου και γιατί έχω επιλέξει να ζω έτσι;
Δε βρίσκω εύκολα απάντηση. Αναδιατυπώνω
την ερώτηση: Σε τι είμαι απόλυτα δεσμευμένος;
Ποια πράγματα αποτελούν την πρώτη μου προ-
τεραιότητα; Σε τι λέω, δίχως σκέψη, το “I do!”;
Μπερδεύομαι κι άλλο.
Γυρίζω στα χρόνια της εφηβείας. Τότε ήταν όλα
πιο ξεκάθαρα. Αν μπορούσα να χαρακτηρίσω
την εφηβεία μου με μια λέξη, θα την ονόμαζα
«Όνειρα». Έβλεπα τα λάθη και τις αστοχίες των
μεγάλων και ήμουν σίγουρος: Όταν μεγάλωνα θα
έκανα τη διαφορά και θα άλλαζα τον κόσμο. Δεν
υπήρχε τίποτα που να μη μπορώ να πετύχω με
τα φτερά της φαντασίας μου. Στο μυαλό μου ήταν
ξεκάθαρο ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος
και εγώ θα έκανα πάντα το σωστό, θα γινόμουν
γνωστός μέσα από την ποιότητα της δουλειάς
μου και θα βοηθούσα να φτιαχτεί ένας άλλος κό-
σμος, πολύ καλύτερος από τον προηγούμενο.
Αλλά, όσα ονειρευόμαστε, τα αφήνει όνειρα η
ζωή... Μας αναγκάζει σε τόσους συμβιβασμούς,
NAI, AME!
γράφει η Μαρία Καρούμπαλη
Τ
ην έκφραση «ναι, αμέ!» την έχουμε όλοι
στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και αν όχι
όλοι, τουλάχιστον πολλοί. Εγώ, πιο συ-
γκεκριμένα, τη χρησιμοποιώ αρκετά συχνά, θα
μπορούσα να πω. Γιατί όμως χρησιμοποιεί-
ται η συγκεκριμένη φράση, προκειμένου να γί-
νει σαφές στο συνομιλητή μας ότι συμφωνούμε
σε αυτό που μας λέει ή για να απαντήσουμε κα-
ταφατικά σε αυτό που μας ρωτάει; Δηλαδή «ναι
αμέ» σημαίνει «ναι, μα φυσικά»; Αφορά σε μια
προφανή και δεδομένη κατάφαση ή μήπως ση-
μαίνει: «ναι, γιατί όχι;»
Αυτή τη δεύτερη ενδεχόμενη σημασία αυτής της
φράσης είναι που σκέφτομαι περισσότερο στην
παρούσα φάση, στην οποία καλούμαι να γράψω
κάτι για τις καταφάσεις της ζωής μας. Το «ναι,
αμέ!» δεν αφορά απλά μία κατάφαση- συμφωνία
αλλά θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μία κα-
τάφαση συγκαταβατική ή ακόμη και συμβατική.
Για να γίνω πιο σαφής θέλω να εκφέρω ένα απλό
παράδειγμα, που σε όλους τους ανθρώπους-
τουλάχιστον γύρω μου- συμβαίνει πολλές φορές.
Αν ένα απόγευμα/ βράδυ μας προτείνει ένας φί-
λος μία έξοδο ή μία μπαρότσαρκα στη βραδινή
Αθήνα κι εμείς δεν έχουμε προγραμματίσει κάτι
σχετικό και απαντήσουμε: «Ναι, αμέ ας πάμε μια
βόλτα στην Αθήνα», αυτό τότε με τη δική μου λο-
γική μπορεί να σημαίνει: α) αφού δε μπορώ να
κάνω απόψε κάτι άλλο ή αυτό που σκεφτόμουν
IT TAKES TWO
του Ευρυβιάδη Σοφού
Ε
ίναι ο χρόνος που χρειάζεται για να γεν-
νηθεί ένα κείμενο, να μετατραπεί από
σκέψη σε λόγο, να αφήσει τα χείλη μας
και να βρει χώρο να καταλαγιάσει, συνανθρώ-
πους, λευκές κόλλες χαρτί.
Είναι η επιθυμία να μοιραστείς ό,τι κουβαλάς, να
αντικρίσεις τον άλλον κατάματα και να συμπο-
ρευτείς.
Είναι η ανάγκη να ζεις με τους άλλους κι όχι μό-
νος, η παραδοχή αυτού που έλεγε ο πατέρας:
αφιερωμα
ώστε χάνουμε το στόχο μας, αποπροσανατο-
λιζόμαστε, και, στο τέλος, είναι αμφίβολο κατά
πόσο φτιάξαμε εμείς τη ζωή μας ή οδηγηθήκαμε
σε αυτήν. Και, ίσως, χρειάζεται κάποιες φορές να
δούμε τον εαυτό μας από απόσταση και να ανα-
ρωτηθούμε κατά πόσο είμαστε ευτυχισμένοι και
έχουμε αυτά που θέλουμε. Αυτό είναι το δικό μου
“I do!”: Να ζήσω τη ζωή μου όπως θα έχω επιλέ-
ξει ο ίδιος και όχι κάποιος άλλος για μένα.
Τη ζωή μας τη φτιάχνουμε εμείς... και αν θέ-
λουμε να την αλλάξουμε, αρκεί να αλλάξουμε
τις επιλογές και τις προτεραιότητες μας.
και ήθελα, ας πάω -ας το αποδεχτώ δηλαδή ως
την έσχατη λύση-, ή β) αφού είναι και βράδυ Σαβ-
βατοκύριακου δε γίνεται να κάτσω μέσα- δηλαδή
επιβάλλεται άτυπα μεν, ως μία υποχρεωτική συ-
νήθεια δε.
Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από συμβατικές
δραστηριότητες στις οποίες εκτονώνουμε την
ενέργεια και την ένταση που έχουμε μέσα μας,
δηλαδή υποχρεωτικά σε ένα καθορισμένο μοτί-
βο ή συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων πληθώρα
πράξεων και σκέψεων συγκαταβατικών προς τον
πλησίον μας αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μας; Ναι.
Κατάφαση και στο πρώτο σκέλος της ερώτησης
αλλά και στο δεύτερο.
Η γνώμη μου είναι ότι ο άνθρωπος έρχεται
αντιμέτωπος στη ζωή του τόσο με το συμβι-
βασμό όσο και με τη συγκατάβαση καθημερι-
νά. Άλλος σε μικρότερο βαθμό και άλλος σε
μεγαλύτερο. Παρά όμως τα προαναφερθέντα,
αυτό που ταλανίζει το δικό μου μυαλό δεν εί-
ναι αν το άτομο που έχω απέναντι μου (ή κι
εγώ η ίδια) συμβιβάζεται σε κάποιο βαθμό ή
εκφράζει τη συγκατάβαση του σε διαφορε-
τικό βαθμό, αλλά από ποιο σημείο κι έπειτα
αυτό το ίδιο άτομο αρχίζει να αναλώνεται σε
ενέργειες και μέσα σε μια καθημερινή ρουτί-
να, όπου δεν του επιτρέπεται να αναπτυχθεί
και να ξετυλίξει κάθε πτυχή της προσωπικό-
τητας του ελεύθερα και χωρίς κανένα φόβο ή
πάθος.
«Μόνος ούτε στον παράδεισο».
Είναι ο χώρος που μας φιλοξενεί, ο τόπος που δι-
αμορφώνουμε, η αλληλεπίδραση και η δημιουρ-
γία.
Αποδοχή είναι σχέση με τον άλλον, αποδοχή εί-
ναι ανακάλυψη του εαυτού μας, ένα βλέμμα κα-
θάριο στα βάθη της ψυχής μας. Αποδοχή είναι
κατανόηση μιας πολύπλευρης πραγματικότητας
που φωτίζουν και μαύρα φεγγάρια.
Ναι, δέχομαι, να στέκομαι δίπλα σου, να σε
προσέχω, να σε φοβάμαι, να σ’ ακούω, να
σε μυρίζω, να σε αγγίζω, να σε βλέπω, να σε
γεύομαι και να σ’ αγαπώ.
Εαυτέ και άνθρωπε.
23 |Positive
αφιερωμα
DO I?
γράφει η Κατερίνα Ζήση
Α
πό τότε που ήμουν μικρή, θα πρέπει να
έχει γίνει κάποιο λάθος κατασκευαστικό
ή αναπτυξιακό. Ίσως οι γονείς μου ήταν
αρκετά τελειομανείς και υπερβολικά αυστηροί
όσον αφορά τις επιδόσεις και την αξιοπιστία μου
σε όλους τους τομείς. Μόνο έτσι εξηγείται το ότι
μου είναι τόσο δύσκολο να σταματήσω την προ-
σπάθεια και να αποσυρθώ από κάτι που έχω βά-
λει στόχο να πετύχω ή να αποκτήσω. Ακόμα και
σε περιπτώσεις που αντικειμενικά πρόκειται για
κάτι εντελώς ανώφελο ή για μία κατάσταση που
δε σώζεται με τίποτα, εγώ θα προσπαθώ κόντρα
σε κάθε πιθανότητα.
Κάποια στιγμή, στα ευρύτερα πλαίσια ενός πα-
ραληρήματος αυτογνωσίας, αποφάσισα να βρω
για ποιο λόγο είμαι τόσο εμφανώς ηλίθια, ώστε
να κάθομαι να σπαταλάω χρόνο και ενέργεια για
πράγματα και καταστάσεις που δεν έχουν τίπο-
τα πια να μου προσφέρουν. Η πιο αξιοπρεπής
απάντηση μου φάνηκε πως ήταν το αίσθημα ευ-
yabba-dabba-doo
I do. You do. We ... yabba dabba doo?
«How does it feel to be in love? –It feels like
all the life is bubbling up in me and spilling
from my mouth, it feels like my lungs are on fire
and my heart is a hammer, it feels like I can do
anything in the world! Anything in the world»
Σ
φηνώνω στα αφτιά μου τα ακουστικά, πα-
τάω το play και βγαίνω στο δρόμο. Δια-
λέγω προσεκτικά το soundtrack της ζωής
μου. Θέλω να έχω τον απόλυτο έλεγχο. Θέλω να
έχω το μυαλό μου σε «σειρά». Απαιτώ να βρί-
σκεται η ζωή μου σε μια κάποια «τάξη». Τραβώ
ίσια μπροστά χωρίς ποτέ να με αγγίζει το βουη-
τό της πόλης. Χωρίς να κοιτάζω αριστερά ή δε-
ξιά. Χωρίς να με νοιάζει. Η ζωή μου σε playlist. Η
ζωή μου στο repeat. Η ζωή μου στο fast forward.
Όπου να ‘ναι… Η ζωή μου στο delete.
[Pause.]
Αυτή τη φορά δε θέλω να ξέρω το επόμενο τρα-
γούδι. Μπορεί να είναι ένα τρυπάνι ή ένα πουλί.
Ένα κορνάρισμα ή ένα παιδικό χαρούμενο γελά-
κι. Σήμερα όλα είναι μουσική στ’ αφτιά μου. Σήμε-
ρα ξύπνησα σε αλλιώτικη μέρα. Σήμερα δε μπο-
ρώ να σταματήσω να χαμογελώ. Δε βαδίζω. Χο-
ρεύω. Περιμένω το τρένο με το σώμα σε στάση
Positive|24
θύνης μου. Μέσα σε όλη την «αναγκαία τελειότη-
τα» που από μικρό παιδί με δίδαξαν να κινούμαι,
το ενδεχόμενο να κάνω λάθος για τις δυνατότη-
τές μου και να αναγκαστώ να μην ολοκληρώσω
με επιτυχία αυτό που έχω υποσχεθεί στον εαυτό
μου ή στους άλλους, θα ήταν για μένα η απόλυ-
τη ματαίωση.
Για μένα….Αυτός είναι φυσικά και ο λόγος που
δεν απαντώ «ναι» όταν δεν είμαι σίγουρη ότι
μπορώ να παλέψω αυτό που μου ζητούν και ότι
θα το καταφέρω. Το κακό είναι ότι δεν έμεινα για
πάντα το παιδάκι που πάει στο σχολείο κι έχει
μόνο ν’ αντιμετωπίσει τους γονείς του. Μεγάλω-
σα… Και γνώρισα κάμποσους ανθρώπους. Και
κανείς δεν είχε φροντίσει να με προστατεύσει, λέ-
γοντάς μου πως πολλοί από τους ανθρώπους
που γνωρίζουμε ή θα γνωρίσουμε δεν έχουν τη
δική μας δύναμη ή τη δική μας υστερία ή το δικό
μας αίσθημα ευθύνης. Γιατί πολλοί άνθρωποι –
και ίσως αυτό να είναι μία επιλογή πιο σοφή από
γράφει η Χαρά Βαβούρα
μπαλαρίνας. Στο κεφάλι μου ακούω σερενάτες.
Στο μετρό τραγουδώ δυνατά κι όχι, δε ντρέπο-
μαι που με κοιτούν παράξενα τα μάτια πίσω απ’
τις εφημερίδες. Σήμερα η πόλη γύρω μου είναι
όμορφη. Τα πρόσωπα γελούν σαν τα κοιτάζω.
Σήμερα δε θα αναζητήσω τις αιτίες των πραγμά-
των. Δε θα με προβληματίσει το αύριο κι ούτε θα
χάσω άλλο χρόνο στις αναλύσεις για τα σφάλ-
ματα του χθες. Σήμερα υπάρχει μόνο το σήμε-
ρα. Κι αν θα μου βγει τόση ευτυχία σε κακό δε
θέλω να το ξέρω. Για τώρα δε θα πάω στη δου-
λειά. Θα βγω και θα καώ κάτω απ’ τον ήλιο. Κι
αν βρέξει θα μείνω έξω και θα γλύφω τις σταγό-
νες απ’ τη μούρη μου. Να ‘τανε λίγο πιο κοντά η
θάλασσα! Θα πήγαινα να τσαλαβούταγα τα πό-
δια μου στο κύμα! Πάω στο πάρκο και χαζεύω τα
πολύχρωμα παρτέρια. Πεταλούδες πετούν στα
λουλούδια κι ύστερα χώνονται και φτερουγίζουν
στο στομάχι μου. Θέλω να κόψω μια μαργαρίτα
και να την καρφιτσώσω στα μαλλιά. Μα τη λυπά-
μαι. Όλα έχουν τη θέση τους σήμερα. Όλα ζουν
σε μια εύθραυστη και τέλεια ισορροπία. Χάλασε
κάτι κι όλα θα γκρεμιστούν όπως το σπίτι με τα
τραπουλόχαρτα. Α! Όχι όχι! Δε μπορώ να το ρι-
σκάρω. Ακούω την καρδιά μου να χτυπά δυνα-
τά σε ένα σώμα πολύ μικρό να τη βαστήξει, φυ-
λακισμένη ασφυκτιεί «πίσω απ’ τα μικρά κάγκε-
τη δική μου- αφήνουν στη μέση τα πράγματα που
δεν «τραβάνε» και συνεχίζουν με άλλα που φαί-
νεται να έχουν καλύτερες προοπτικές.
Δε μ’ ενόχλησε ποτέ που υπάρχουν άνθρωποι
που δεν ακολουθούν τις αρχές που ακολουθώ
εγώ. Είναι δικαίωμα του καθενός να λειτουρ-
γεί με τον πιο πρακτικό και βιώσιμο για εκεί-
νον τρόπο. Με πειράζει όμως ακόμα λιγάκι
που κάθε φορά που ακούω από κάποιον ένα
ηχηρό «ναι», είμαι αναγκασμένη ν’ αναρωτιέ-
μαι αν το άτομο που το ξεστομίζει είναι αξι-
όπιστο και θα προσπαθήσει να κάνει πράξη
την υπόσχεσή του. Ειδικά όταν αυτή η υπό-
σχεση με αφορά άμεσα, με περιλαμβάνει και
εμπεριέχει από πλευράς μου συναισθημα-
τική επένδυση. Μήπως τελικά δεν είναι και
τόσο άσχημο να πούμε και κανένα «όχι»?
λα των πλευρών της». Σήμερα. Ο κόσμος ολό-
κληρος δε μπορεί να με χωρέσει. Με μια βαθιά
ανάσα μου βγαίνω έξω από τον κόσμο, ανοίγω
διάπλατα τα μπράτσα μου και τον παίρνω αγκα-
λιά. Τυχαίο ή μοιραίο, ξαφνικό ή πάντα εκεί, στην
άκρη του ματιού μου; Όποιος το ψάχνει είναι γιατί
δεν το ‘νιωσε ποτέ. Σήμερα η φαντασία μου μού
φαίνεται φτωχή. Το λεξιλόγιό μου, ήδη εξαντλη-
μένο. Όλες οι γλώσσες των ανθρώπων γίνονται
ένα τεράστιο αχ! Έτσι πια. Χωρίς λόγια. Χωρίς
λόγο. Χωρίς λογική. Γιατί παρά τις αρνήσεις
μας και τους συμβιβασμούς μας, παρά τις φο-
βίες, τα συμπλέγματα και τις αναστολές μας,
παρά τα I do και τα I don’ t που λέει ο καθέ-
νας μας για να τα βγάλει πέρα, όλοι, έχουμε
κάτι το κοινό στο βάθος. Όλοι το ίδιο απρο-
ετοίμαστοι, το ίδιο μικροί κι ευάλωτοι, εύκο-
λα θύματα του φτερωτού μωρού που χτυπά-
ει και φεύγει κι ανατρέπει τα περίπλοκα σχέ-
δια. Και κάπως έτσι, η ύπαρξή μου αξίζει τον
κόπο. Και κάπως έτσι την πάτησα πάλι και θα
αρχίσω να ζω.
Αγαπήστε ρε! Άνοιξη μπήκε!
ΑΡΑΚΑΤΩ
Π !
σκοτεινά
ΜΕ
ΦΙΛΕ ΠΑ
είναι πιο
Στους Λουκά Θεοδωρακόπουλο και Αντρέα
Βελισσαρόπουλο που στον κοινωνικό
λιθοβολισμό μέχρι θανάτου, έμειναν όρθιοι
έντιμοι και επίμονοι αγωνιστές του δικαίου.
Σ
υχνή ερώτηση και συνηθισμένος τρόπος
προσέγγισης ενός άντρα, που η σεξουα-
λική του προτίμηση έχει μετακομίσει αλ-
λού. Στο δρόμο λοιπόν ! η ώρα , ο και-
ρός μπροστά σε μια φωτισμένη βιτρίνα, στις μυρω-
διές ενός πάρκου ή μιας δημόσιας τουαλέτας. Δεν
το κρύβουμε, συνέβαινε και στις καλύτερες των οι-
κογενειών.
Έτσι ξεκίνησαν τα σκιρτήματα της γενιάς μου στη
δεκαετία του ‘60. Πήραμε την σκυτάλη από πρακτι-
κές πιο «λούμπεν», προηγούμενων δεκαετιών. Χει-
ρονομίες ΄΄εκφραστικές΄΄, αλόγιστο πείσμα. Έπρεπε
να ανοίξει η καρδιά, να μπει η ευτυχία της επιλογής.
Κι όπως λέει κι ο Καβάφης «κατόπιν στην τελειωτέ-
ρα κοινωνία κανένας άλλος καμωμένος σαν εμένα
βέβαια θα φανεί κι ελεύθερα θα κάμει»(τα κρυμμέ-
να). Στην ιστορική κοινωνική πραγματικότητα, όταν
γεννήθηκε η ελευθερία μοιράστηκε σε λίγους και άδι-
κα ή σε άλλους που δεν την άξιζαν. Έτσι οι άντρες
που αγαπούν άντρες, παρέμειναν και σε μεγάλο πο-
σοστό παραμένουν στριμωγμένοι στην κοινωνική
γωνιά, μη αποδεκτοί, ψυχιατριζόμενοι, λοιδορούμε-
νοι αφήνοντας τα κρυφά κρυμμένα με δειλές ομολο-
γίες και απρεπείς συνομολογήσεις.
Συνήθεις λοιπόν τόποι του «εγκλήματος» το πάρ-
κο, η σκιερή γωνιά του δρόμου άντε και καμιά εγκα-
ταλειμμένη οικοδομή. Πιο αραιά καμιά γκαρσονιέρα
ή φοιτητικό δωμάτιο. Πού κινητό ή internet για δυ-
νατότητα προετοιμασίας των συναντήσεων. Συχνά
οι ομο... μετά gay, θύματα κλοπής , κάποιας ληστεί-
ας , ξυλοδαρμού! Δρομολόγηση ? δίωξη κατ’ αγνώ-
στων … Σίγουρα ούτε το κέντρο του κόσμου είμα-
στε, ούτε στην κάννη του όπλου φυτρώσαμε. Απλοί
έλληνες πολίτες, φορολογούμενοι και αρτιμελείς, με
κοινό νου. Προς τι ο Καιάδας; Κάθε μέρα που δρα-
σκελάω στο σώμα του χρόνου, καταγράφω με ακρί-
βεια την ενοχή της γενιάς σας και της γενιάς μου. Αν
και προσωπικά μπήκα αργά στο παιχνίδι των «φάλ-
τσων» επιλογών δεν υστέρησα σε πείσμα και διάθε-
ση να δώσω τη μάχη, ώστε ν’ απαντώ στους πυρο-
βολισμούς των φίλων, που πυροβολούσαν αστα-
μάτητα την ιστόρηση των προσωπικών μου εμπει-
ριών. Γιατί να αισθάνομαι σε ξένα χωράφια; Παρά-
νομος στον τόπο μου, ένοχος μέσα στη πιο μεγάλη
αθωότητα ν ‘ αγαπώ.
Οι gay φίλοι άλλοτε πνιγμένοι στο κύμα της απόγνω-
σης, άλλοτε χαρούμενοι και τρελαμένοι απ ‘το «θη-
σαύρισμα» της νέας εμπειρίας ξεδίπλωναν στους
κατ ‘επίφαση φίλους την ψυχή τους και το πράγ-
μα πήγαινε λέγοντας. Οι ειδήσεις των φίλων σέρ-
νονταν στη μιζέρια του κουτσομπολιού ή την παγε-
ρή αδιαφορία των γύρω. Έτσι είχαν τα πράγματα σε
μια πόλη που ξεδίπλωνε τα φτερά της στην αστυ-
φιλία και την φαινομενική ανάπτυξη.Τα πράγματα
στην επαρχία, ούτε λόγος. Μαύρα κι άραχνα! Στις
μεγάλες πόλεις και εποχιακά, κάποια ζωή της προ-
κοπής. Στα στενά κοινωνικά περιθώρια, αφόρητος
έλεγχος και ασφυξία σ ‘έδιωχναν μακριά, στη μεγά-
λη πόλη. Εκεί κάποιος φίλος ή φίλη θα σε βοηθούσε
να πας το βάρος πιο κει.
Στην επαρχία, όχι ότι η «αμαρτία» είχε βρει το φάρ-
μακό της στην αθωότητα, αλλά η υποκρισία και ο κα-
θωσπρεπισμός του κλειστού κυκλώματος βόλευαν.
Σου επέτρεπαν όμως και ακόμη επιτρέπουν δύσκο-
λα να διεισδύσεις .΄Όχι σπάνια ,σκάνδαλα και σκαν-
δαλάκια περπατούσαν στο δρόμο για να βρουν τη
λύση τους στις αίθουσες των δικαστηρίων.
Κι ήρθαν τα χρόνια της δικτατορίας. Εκεί να δεις μα-
θήματα ηθικής! Η Ελλάδα στενάζει απ ‘την άναρχη
ανάπτυξη και την τακτοποίηση της ελευθερίας της
στο «γύψο». Οι συγκρίσεις με την υπόλοιπη Ευρώ-
πη πληγώνουν βαθειά τους Έλληνες. Κι όσο το πο-
λιτικό κόστος και τα ράσα καλά κρατούν, ακόμη και
σήμερα, λίγα πράγματα μπορούν να προχωρήσουν.
Στο ερώτημα των νεώτερων αν είμαι αισιόδοξος,
απαντώ: όχι. Απλά είμαι επίμονος και θυμωμένος.
Και όσο συνεχίζω να ζω και να σκέφτομαι, γίνομαι
περισσότερο. Συχνά, τούτα που γράφω τα διηγού-
μαι στο φίλο μου τον Βαγγέλη, πολύ νεώτερό μου,
με στενοχωρεί που τα θεωρεί υπερβολές. Φαίνεται
ότι στα σημερινά βιώματα κάτι έχει αλλάξει προς το
καλλίτερο. Τα νέα παιδιά είναι πιο αισιόδοξα, πιο αυ-
θόρμητα πιο «καθαρά». Δεν κουτσομπολεύουν .Σέ-
βονται και προστατεύουν αυτά που αισθάνονται και
πιστεύουν.
Έφυγε κι η δικτατορία. Την ευφορία της ανάκτησης
της ελευθερίας, στην πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρ-
νηση Καραμανλή, διαδέχτηκε μία δυσάρεστη έκπλη-
ξη . Μία περίεργη ομάδα υπουργών, με επικεφαλής
τον Υπ. Υγείας Σπ. Δοξιάδη, παιδίατρο και καθ. πα-
νεπιστημίου, προωθεί την ψήφιση ενός επαίσχυ-
ντου νομοσχεδίου. Τίτλος «περί της εξ αφροδισίων
νόσων προστασίας και λοιπά συναφή θέματα»….Ο
νόμος προέβλεπε ακόμη και εκτόπιση ή φυλάκι-
ση ενός χρόνου κατά περίπτωση, ανθρώπων, που
συλλαμβάνονται να «γνωρίζονται»σε πάρκα ή πλα-
τείες . Σ ‘αυτή τη νέα πρόκληση κατά του δημοκρα-
τικού αισθήματος των πολιτών, απαντάει μια ομάδα
νέων , πνευματικών ανθρώπων.
Ο Ανδρέας Βελισσαρόπουλος, νέος με ήθος, σθέ-
νος και πείσμα παίρνει την πρωτοβουλία. με μία
ιστορική διακήρυξη για τα δικαιώματα των Ομοφυ-
λόφιλων, πολύ δεμένη επιστημονικά και ιστορικά
,που κυκλοφορεί με άλλα 4-5 άτομα .Συναντάει τον
Κ. Ταχτσή, επώνυμο συγγραφέα του «τρίτου στεφα-
νιού» και τον καλεί να βοηθήσει στη δημιουργία του
ΑΚΟΕ {Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφι-
λων Ελλάδας}. Η απάντηση δεν ήταν απλά αρνη-
τική, ήταν καθόλα αποτρεπτική με πάρα πολλές αι-
τιάσεις. Το γράφει και ο ίδιος ο Ταχτσής στο βιβλίο
του « το φοβερό βήμα.» Μπροστά σ ‘αυτή τη κατά-
σταση και μ ‘ένα αναχρονιστικό νομοσχέδιο προ των
πυλών ζητάει από τον Λουκά Θεοδωρακόπουλο να
βοηθήσει. Ο Λουκάς, ευτυχώς ακόμη εν ζωή, δέχε-
ται. Άνδρας συνετός, πράος, έμπειρος ,με γαλήνη
και κατανόηση ,ανέλαβε πρώτος κατά νόμο υπεύ-
θυνος του περιοδικού «ΑΜΦΙ». Δική του η ονομα-
σία. Ξέρει γερά γράμματα ο Λουκάς. Είναι έμπειρος
μεταφραστής και έχει εκδώσει και αρκετές ποιητι-
κές συλλογές. Έχει λόγο σοφό, πολύτροπο, σαγη-
νευτικό. Είναι πολλαπλά δάσκαλός μας. Μπήκε λοι-
πόν μπροστά και η ιδέα πήρε σάρκα και οστά. ΄Ένα
όνειρο δεκαετιών υλοποιείται. Αποχτήσαμε περιοδι-
κό στα τέλη του 1977!
Ο Ανδρέας μ ‘ένα τεύχος στο ένα χέρι και τη διακή-
ρυξη στο άλλο μας υποδέχεται Σ ‘ένα χώρο άβολο,
ευγενική προσφορά του βιβλιοπωλείου, «Το Πλαί-
σιο»,της οδού Στουρνάρη, κάθε Πέμπτη. Μας προ-
τείνει να υπογράψουμε τη διακήρυξη και μας εξηγεί
τους στόχους του Κινήματος. Με παρότρυνση του
φίλου Λευτέρη, πλησιάσαμε και με σχεδόν συνω-
μοτικό τρόπο έγινε η μύηση. Έτσι στρατολογηθήκα-
με ,σαγηνευμένοι, απ ‘το λόγο του Βελισσαρόπου-
λου, πού ‘χε λόγο μαγικό . Νέοι τότε εμείς, με τις χί-
λιες αναστολές περάσαμε μπροστά, υπογράψαμε
και γίναμε απ ‘τα ιδρυτικά μέλη της Κίνησης. Η Κί-
νηση αυτή έμεινε πάντα σαν Ένωση Φυσικών Προ-
σώπων και δεν πήρε ποτέ τη νομική περιγραφή του
Σωματείου. Αυτό ήταν σύσταση του αείμνηστου Κα-
θηγ. του Αστικού Γ. Κουμάντου. Μου είχε πει αυτο-
λεξεί: «αν ζητήσετε άδεια σύστασης Σωματείου, το
αίτημα θα υποβληθεί στο Πρωτοδικείο. Τυχόν ατυ-
χία να πέσει στη κρίση συντηρητικού πρωτοδίκη ,θα
σήμαινε απόρριψη». Αυτό θα ήταν κι ένα «κλειδί»
δώρο στα χέρια του οικείου Αστυνομικού Διευθυντή
να σας πετάξει απ ‘το υπόγειο της οδού Ζαλόγγου,
που εμείς είχαμε νοικιάσει και κάναμε τις συντακτι-
κές του Περιοδικού και τις συναντήσεις της Δευτέ-
ρας. Χρόνια με χρώμα ιδεολογικό, συνεχούς αναζή-
τησης και ιδεολογικής θωράκισης. Μετά έξοδος, φα-
γητό και τραγούδι. Κάναμε και εκδρομές. Σημαντι-
κά χρόνια. Μετά από οργανωμένη συσπείρωση και
προσφυγή σε ευρωπαϊκά όργανα το Νομοσχέδιο
αποσύρθηκε. Δημιουργήσαμε ημερίδες, συνέδρια
και διεθνείς συναντήσεις. Πράγματα πολλά μέσα σε
λίγο χρόνο.
Έτσι προχωρήσαμε και στην έκδοση εφημερίδας « η
λάβρυς» με θέση για τις λεσβίες και ακόμη τους τρα-
βεστί. Το έντυπο αυτό δεν είχε την ίδια καλή τύχη και
αποδοχή με το ΑΜΦΙ. Και φτάσαμε στο Μάρτη του
1981.Το ΑΜΦΙ δικάζεται για προσβολή δημόσιας αι-
δούς. Μεγάλη η καμπάνια των υπογραφών υποστή-
ριξης. Δύο χιλιάδες πεντακόσιες περίπου υπογρα-
φές, επωνύμων και μη, στήριξης. Τρέξιμο πολύ γι
’αυτή τη δουλειά. Το ΑΜΦΙ αθωώνεται στις 16 Μαρ-
τίου 1981. Επιστημονική Επιτροπή Κρίσης Οι – Γ.
Κουμάντος, καθ. Πανεπιστημίου, Γ. Ιωάννου ,συγ-
γραφέας Ελένη Βακαλώ, καλλιτέχνης. Συνήγοροι
Υπεράσπισης, Θ. Πάγκαλος, Τάκης Παππάς, Ευ-
αγγ. Γιαννόπουλος. Όλοι ήταν εκεί. Εδώ τελειώνει η
πιο γλυκιά εμπειρία της ψυχής και του μυαλού μου.
Και πώς ν ‘απορρίψω την αισιόδοξη σκέψη για το
μέλλον σαν καρπό στην εύφορη κοιλάδα της σημε-
ρινής νεότητας.
Δια την αναδρομήν
Λ. Β. Εκπαιδευτικός
25 |Positive

το κοινό που μας διαφοροποιεί
Σ
το μάθημα του κ. Jay McDowell εισήλ-
θε ένας μαθητής ο οποίος δήλωσε στην
τάξη ότι ήταν κατά των ομοφυλόφιλων.
Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω πως, ότι έρευ-
να κι αν έκανα στο διαδίκτυο, δεν βρήκα αρκετές πη-
γές που να περιγράφουν το περιστατικό. Δηλαδή,
πως έφτασε η τάξη να μιλά για αυτό το θέμα, αν ζη-
τήθηκε από το καθηγητή, αν ήταν ήδη ένα θέμα συ-
ζήτησης στους διαδρόμους και κυρίως πως έφτασε ο
καθηγητής τιμωρήσει το μαθητή, αν ο μαθητής χρη-
σιμοποίησε υβριστικά σχόλια ή όχι, αν αν αν. Αυτό
που σίγουρα γνωρίζω είναι ότι ο μαθητής τιμωρήθη-
κε εκείνη τη μέρα και μετά από μερικές μέρες τιμωρή-
θηκε και ο καθηγητής. Ο πρώτος τιμωρήθηκε για τις
απόψεις του ο δεύτερος γιατί τιμώρησε ένα μαθητή
για κάτι εξαιρετικά προσωπικό. Έστω λοιπόν ότι η τι-
μωρία ήρθε μετά από μία απλή δήλωση του μαθητή.
Η μία όψη του ζητήματος σχετίζεται με την ελευθε-
ρία του λόγου μέσα στα σχολεία. Ως μαθήτρια λυ-
κείου είχα παρόμοια αντιμετώπιση από τον καθηγη-
τή της έκθεσης, γιατί εξέφρασα την υποστήριξη μου
στην ελληνική gay κοινότητα. Δεν τιμωρήθηκα, αλλά
ο καθηγητής με διέκοψε πριν να προλάβω να τελειώ-
σω την επιχειρηματολογία μου, δίνοντας τον λόγο σε
άλλον μαθητή με την αντίθετη άποψη. Όταν προσπά-
θησα να ξαναπάρω το λόγο με αποθάρρυνε, λέγο-
ντας ότι εγώ δεν μπορώ να μιλήσω γιατί είμαι υπέρ.
Πώς ακριβώς διαφέρουν τα δύο περιστατικά; Αν δού-
με τα γεγονότα με μία απόσταση από τα πρόσωπα και
τις περιστάσεις, μιλάμε καθαρά για μία απαγόρευση
του ελεύθερου λόγου.
Positive|26
Η άλλη όψη του ζητήματος είναι ότι ο μαθητής εξέ-
φρασε την αντίθεση του προς μία ομάδα ανθρώπων
και τους υποστηρικτές τους. Η ιστορία του δυτικού
κόσμου βαραίνει πολύ την gay κοινότητα, με ρατσι-
στικές αντιδράσεις, ενέργειες καταστολής, δυσφήμι-
ση για gay ασθένειες κτλ. Το νέο φαινόμενο του δι-
αδικτυακού τραμπουκισμού όχι μόνο gay ατόμων,
δείχνει πως η «πολιτισμένη» δυτική κοινωνία απέχει
πολύ από την αποδοχή της διαφορετικότητας. Επί-
σης, ο καθηγητής εξέλαβε τη συμπεριφορά του μα-
θητή ως παράδειγμα εκφοβισμού (bullying) την οποία
θέλησε να καταστείλει.
Όπως καταλάβατε δεν συμφωνώ με την άποψη του
μαθητή, αλλά δε συμφωνώ και με την κίνηση του
καθηγητή. Φαίνεται –δεν ξέρω αν πραγματικά εί-
ναι- σαν ενέργεια καταστολής, η οποία μάλλον όξυ-
νε τα πνεύματα. Ο καθηγητής από την πλευρά του
μιλά για μία στιγμή, όπου λειτούργησε ως παιδαγω-
γός (teachable moment). Πάραυτα, o Jay Kaplan δι-
κηγόρος American Civil Liberties Union of Michigan’s
LGBT (lesbian, gay, bisexual and transgender) Legal
Project, αν και επιβραβεύει την προσπάθεια του κα-
θηγητή να παρέχει ένα φιλόξενο περιβάλλον σε όλους
τους μαθητές, δεν συμφωνεί με την αποβολή του μα-
θητή. Αντιθέτως, δηλώνει πως η παιδαγωγική ευκαι-
ρία θα αξιοποιούταν καλύτερα, εάν ο μαθητής παρέ-
μενε στην τάξη.
Πιστεύω πως η τιμωρία του anti-gay μαθητή οδηγεί
σε ένα φαύλο κύκλο, όπου οι gay κατηγορούν τους
anti-gay για ρατσισμό και οι τελευταίοι τους gay για
Στις 20 Οκτωβρίου 2010 για πρώτη φορά
εορτάστηκε η Spirit Day. Αυτή η ημέρα
αποτελεί την ημέρα τιμής και ανάμνησης
των ομοφυλόφιλων, αμφισεξουαλικών και
τρανσεξουαλικών θυμάτων εκφοβισμού.
Οι συμμετέχοντες σε αυτή την ημέρα φόρεσαν
μωβ ρούχα, σύμβολο του πνεύματος στην
Rainbow Flag.
Σε ένα σχολείο όμως του Michigan αυτή η
ημέρα δεν κύλησε τόσο ομαλά.
γράφει η Βιβή Αθανασούλη
φίμωση. Το σχολείο ως μικρογραφία της κοινωνίας
προετοιμάζει τα παιδιά ως μελλοντικά μέλη αυτής της
κοινωνίας. Είναι υποχρέωση του σχολείου να καλλι-
εργεί το σεβασμό αλλά όχι να τον επιβάλλει. Μπείτε
λίγο στη θέση του τιμωρημένου μαθητή. Ο μαθητής
αυτός μπορεί να μην ξανακάνει ποτέ ρατσιστικό σχό-
λιο ανοιχτά, αλλά θα έχει πραγματικά αλλάξει τη στά-
ση του απέναντι στους gay; Ίσα ίσα που μία τιμωρία
μάλλον θα αύξανε τα αρνητικά του συναισθήματα.
Στη δική μου περίπτωση η διορθωτική εμπειρία ήταν
πως από τα τρία άτομα που συμμετείχαμε σε αυτό,
κανένας δεν έδειξε να χάνει τον σεβασμό του προς
τον άλλον. Ούτε ο καθηγητής με «έβαλε στο μάτι»,
ούτε η σχέση μου με το συμμαθητή μου άλλαξε, αλλά
ούτε και εγώ τους έβαλα σε μία κατηγορία. Τουλάχι-
στον έτσι το βίωσα εγώ.
Για μένα η ενέργεια του αμερικάνου καθηγητή τόνισε
τη διαφορετικότητα χωρίς όμως να υπάρξει η ενδυ-
νάμωση της αποδοχής της διαφορετικότητας. Σα να
έδωσε σημασία σε αυτό που χωρίζει τους μαθητές. Σί-
γουρα οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί. Αυτό είναι
μία πραγματικότητα, αλλά δεν είναι η μόνη. Η άλλη
πραγματικότητα είναι πως μία ομάδα ανθρώπων,
όπως και η σχολική τάξη, έχει και κάτι κοινό.
Συνήθως το κοινό μας είναι αυτό που μας επιτρέπει
να δούμε την διαφορετικότητα του άλλου με απο-
δοχή, γιατί το κοινό παρέχει ασφάλεια στα μέλη
μιας ομάδας και η διαφορετικότητα δεν έρχεται
σαν απειλή.
Α
πό το μανιφέστο της τερατομάνας:
«Μια φυλή μέσα στην ανθρώπι-
νη φυλή. Μια φυλή χωρίς προ-
καταλήψεις, χωρίς κριτική, αλλά
με απεριόριστη ελευθερία». Όσο περισσότε-
ρες προκαταλήψεις, όσο περισσότερη κριτι-
κή, τόσο λιγότερη ελευθερία. Μα, για ποιον;
Για τους/τις έξω από σένα, έτσι δεν είναι; Όχι,
δεν είναι έτσι. Την κριτική, την προκατάληψη,
τη φέρεις, τη νιώθεις, ρέουν μαζί με το αίμα
σε όλο σου το κορμί και το κάνουν να αντι-
δρά, να συσπάται, να απομακρύνεται. Προκα-
λούν αποστροφή σε ό,τι έχει υποστεί κριτική,
σε ό,τι αποτελεί αντικείμενο προκατάληψης.
Έτσι είναι: έχεις ασκήσει κριτική και έχεις
προκαταλήψεις μόνο και μόνο επειδή έχεις γί-
νει κοινωνός/ή της ιδεολογίας και των αξιο-
λογικών κρίσεων της εποχής που σε μεγάλω-
σε. Έχεις εσωτερικεύσει τι δεν είναι θετικό,
τι δεν είναι αποδεκτό, τι κατακρίνεται. Και αν
η φύση σου ανήκει σε αυτές τις αξιολογήσεις,
την αποστρέφεσαι. Κι όμως, δεν είναι παρά
η φύση σου, κομμάτι της ενιαίας, καθολικής,
πανέμορφης φύσης που αγκαλιάζει τα πάντα.
Έτσι γεννήθηκες και είσαι ελεύθερος/η. You
were born this way baby!!!
γεννήθηκες όπως γεννήθηκες. Όπως ξεπετά-
γεται ένα λουλούδι στο χορτάρι, εκεί κοντά
που έχεις ξαπλώσει με την παρέα σου ένα με-
σημέρι. Όπως βγαίνουν τα κουταβάκια από
την κοιλιά της σκυλίτσας που τάιζες, όπως
έρχεται και φεύγει η βροχή που απόλαυσες
από το παράθυρό σου. Η Φύση. Αυτό είσαι κι
εσύ. Όμορφος/η όσο καθετί στη Φύση. «Εί-
μαι όμορφος/η με τον τρόπο μου» λέει η Lady
Gaga. Ναι, είσαι. Όλοι και όλες είμαστε για-
τί η Φύση δε διαχωρίζεται σε καλή και κακή,
ανώτερη και κατώτερη. Η Φύση είναι Φύση.
Και αυτό είμαστε. Όλοι και όλες Φύση. Όλοι
και όλες πανέμορφοι/ες με τον τρόπο μας.
Το να είσαι γκέι έχει συνδυαστεί με ανωμαλία,
με κατωτερότητα, με ασθένεια. Οι γκέι έχουν
υποστεί βία, κατακραυγή, περιθωριοποίηση,
ρατσισμό. Έχει υποστηριχθεί ότι έχουν επιλέ-
ξει την ομοφυλοφιλία και ότι μπορούν να εκ-
παιδευτούν σωστά ώστε να καλύψουν το εσω-
τερικό έλλειμμα που τους οδηγεί σε αυτήν την
επιλογή. Η τερατομάνα, όμως, δεν κάνει δια-
VIVA GLAM της MAC για το 2011
κρίσεις: “no matter gay, straight, or bi, lesbian,
transgendered”. Αυτή είναι η Lady Gaga: η γυ-
ναίκα που βρέθηκε στο Νο1 της Αμερικής με
ένα τραγούδι που, σαν μια περήφανη rainbow
flag που κυματίζει, μίλησε για την ισότητα
όλων, για τα δικαιώματα όλων. Η πιο διάσημη
ποπ σταρ αυτή τη στιγμή σε όλον τον κόσμο
είναι υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γκέι.
φωτογραφία από την καμπάνια
Η υπέροχη τερατομάνα, όμως, μάχεται και
για την πρόληψη από τον hiv όπως και για
την υποστήριξη όσων έχουν ήδη προσβλη-
θεί από τον ιό. Παρέα με ένα άλλο Νο1, την
εταιρεία καλλυντικών MAC, έχουν προχωρή-
don’t be a drag
σει σε μια μοναδική συνεργασία: η Lady Gaga
επιλέγει τα χρώματα στη σειρά κραγιόν Viva
Glam και η MAC τα πουλάει με το 100% των
εσόδων να πηγαίνουν στο MAC AIDS Fund για
just be a queen
δράσεις κατά του ιού HIV. Εμείς στο Κέντρο
Ζωής χαιρετίζουμε την προσπάθεια κι ευχόμα-
στε ολόψυχα, και ως καλά τερατάκια, η πο-
λυαγαπημένη τερατομάνα μας να πιάσει το
φετινό της στόχο των εσόδων 50 εκατ. δολα-
ρίων για το MAC AIDS Fund. Άντρες και γυναί-
κες που αγαπάτε τα κραγιόν, χαρίστε στον γράφει ο Δημήτρης Βασιλειάδης
κόσμο χρώμα και υγεία μαζί. Viva Glam!
27 |Positive
συνεντευξη συνεντευξη

Η Αλεξάνδρα Βασιλείου είναι ψυχοθεραπεύτρια και ιδρυ-

τικό μέλος του Process Work Ελλάδας (www.processwork.gr)
Τη γνωρίζω εδώ και χρόνια, είχα τη χαρά να συνεργαστώ
μαζί της και πάντοτε παρακολουθώ με αγωνία και θαυ-
μασμό τη δουλειά και τα γραφτά της. Αφορμή για τη συ-
νάντηση μας ήταν ένα σεμινάριο που πραγματοποιήθη-
κε, με τίτλο «Δυο Φτερά για να Πετάξεις: η προσέγγιση
του Process Work στην ομοφοβία και το τραύμα» , ενώ
η συζήτηση μας έγινε στη σκιά πολλών δυσάρεστων γε-
γονότων: από τη μία οι διαδοχικές αυτοκτονίες ομοφυ-
λόφιλων εφήβων που συγκλόνισε το υγιές κομμάτι της
Αμερικής και από την άλλη μια διπλή αυτοκτονία Ελλη-
νόπουλων που αγνοήθηκε από τους πάντες και αποκρύ-
φτηκε σιωπηρά, σαν να μη συνέβη ποτέ. Με την Αλεξάν-
δρα επιχειρήσαμε να καταλάβουμε το πώς και το γιατί:

ΟΜΟΦΟΒΙΑ ΤΡΑΥΜΑ του Νίκου Βλαχάκη

Εν αρχή ην η ομοφοβία. Η εσωτερικευμένη ομο-
φοβία και η εξωτερική βία. Που οδηγούν στο
τραύμα και το αντίστροφο. Πολλοί έχουμε τα
τραύματα μας, εάν όμως δεν μπορέσουμε να
εστιάσουμε πάνω τους, γίνονται μια χρόνια κατά-
σταση που ακολουθεί όλα τα γεγονότα της ζωής.
Πως όμως αντιμετωπίζει κανείς το τραύμα;
αλεξανδρα βασιλειου Πρέπει κανείς να εξερευ-
νήσει το βίωμα γύρω από το τραύμα από πολ-
λές διαφορετικές σκοπιές. Να μπορέσει να υπε-
ρασπιστεί τον εαυτό του 100%, ακόμα και μετά
το γεγονός. Να αντιμετωπίσει θέματα που αφο-
ρούν το μετατραυματικό σοκ (αφού μάθει να
αναγνωρίζει τα σημάδια του). Να αντιμετωπίσει
πιθανές ενοχές για τη δική του εμπλοκή ή επιλο-
γή αντιδράσεων. Να βρει στήριξη να εκφράσει
όλα τα συναισθήματα που δημιουργούνται από
το γεγονός: πόνο, θλίψη, οργή, θυμό, κατάθλι-
ψη ή και απελπισία. Να βρει στήριξη στο προ-
σωπικό και κοινωνικό του περιβάλλον. Ταυτό-
χρονα μπορεί να είναι βοηθητικό να εξερευνή-
σει και κάτι από την «ενέργεια» του θύτη. Για
παράδειγμα, αν δεις με καθαρά συμβολικό τρό-
πο, την πράξη ενός θύτη, μπορεί αυτή να έχει
μέσα της μια στάση αποφασιστικότητας και απο-
δέσμευσης από κοινωνικά πρότυπα, που μπο-
ρεί να είναι χρήσιμα. Επαναλαμβάνω, όχι στον
κυριολεκτικό τρόπο με τον οποίο εκφράζονται
από τον θύτη, αλλά με συμβολικό τρόπο. Προ-
σπαθείς δηλαδή να μπεις στη θέση εκείνου που
σου δημιούργησε το τραύμα, όχι για να καταλά-
βεις γιατί σε τραυμάτισε, ούτε για να δικαιολο-
γήσεις την πράξη του, αλλά για να βρεις τις δύο
πολικότητες «θύμα» και «θύτης» για να μπορέ-
σεις να καταλάβεις με ένα πιο συνειδητό τρόπο
την ενέργεια από τις δύο πλευρές και να μπορέ-
σεις να τη χρησιμοποιήσεις δημιουργικά. Γιατί
ως θύμα του τραύματος, και μόνο από το γεγο-
νός ότι είσαι θύμα, κουβαλάς την ενέργεια του
θύτη μέσα από το τραυματικό γεγονός. Το να
μπορέσει κανείς να εξερευνήσει αυτή τη δυνα-
μική και την ενέργεια που κουβαλάει ο θύτης,
ίσως είναι ένα σημαντικό βήμα στο να μπορέσει
να ολοκληρώσει την ιστορία του τραύματος και
να προχωρήσει παραπέρα στη ζωή του.
Αν εστιάσουμε στην ομοφυλοφιλία, είναι σχεδόν
βέβαιο ότι μιλάμε για πολλαπλά τραύματα, περισ-
σότερο ή λιγότερο οδυνηρά, που προκαλεί η ίδια
η κοινωνική πραγματικότητα. Υπάρχουν άνθρω-
ποι που αυτό το τραυματικό βίωμα το κουβαλάνε
σε όλη τους τη ζωή και κάποιοι χτίζουν όλη τους
την προσωπικότητα πάνω σε ένα τέτοιο περιστα-
τικό ή σε πολλά περιστατικά. Γιατί;
αλεξανδρα βασιλειου Ένα πράγμα που πα-
ρατηρώ δουλεύοντας με ανθρώπους είναι ότι
στην Ελλάδα προλάβαμε και πήγαμε στη μετα-
ομοφοβική εποχή, την εποχή του «δεν τρέχει
και τίποτα, όλα είναι αποδεκτά», πριν περάσου-
με την επίγνωση της ομοφοβικής εποχής. Βρε-
θήκαμε δηλαδή στην εποχή των ανθρωπίνων δι-
καιωμάτων πριν καν αντιμετωπίσουμε το τι ση-
μαίνει ομοφοβία και πόσο ομοφοβική είναι η ελ-
ληνική κοινωνία. Πόσο τραυματικό είναι αυτό
για την LGBT κοινότητα! Στην Ελλάδα συνα-
ντάς συχνά ανθρώπους που είναι θύματα τραυ-
ματικών εμπειριών εξαιτίας της ομοφοβίας, αν
και πολλές φορές οι ίδιοι δεν θα το αναγνωρί-
ζουν ως ομοφοβία . Δηλαδή τραυματίζονται χω-
ρίς καν να ξέρουν γιατί έχουν τραυματιστεί. Κι
αυτό γιατί είναι τόσο αποδεκτή η ομοφοβία σαν
κοινωνική στάση που δεν την αναγνωρίζεις εύ-
κολα για να μπορέσεις να την ονοματίσεις. Έτσι,
όταν δεν μπορείς να αναγνωρίσεις την ομοφο-
βία στο εξωτερικό σου περιβάλλον, είσαι και
πολύ πιο ευάλωτος στο να την υιοθετήσεις, χω-
ρίς καν να ξέρεις ότι εκείνη τη στιγμή γίνεσαι
πάρα πολύ ομοφοβικός.
Και αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο να το δουλέ-
ψεις και να το διαχειριστείς γιατί είσαι κι εσύ ταυ-
τόχρονα θύτης τους εαυτού σου.
αλεξανδρα βασιλειου Το πιο δύσκολο και πιο
απειλητικό είναι να αναγνωρίσεις ότι εσύ ο ίδιος
θυματοποιείς τον εαυτό σου. Είναι πιο εύκολα
τα πράγματα, όταν ο εχθρός είναι εξωτερικός.
Αντίθετα, είναι πολύ πιο δύσκολο να αναγνωρί-
σεις εσωτερικές στάσεις και αντιλήψεις, κι εκεί
εμπλέκονται κι άλλα θέματα.
Σε λίγο παλιότερες εποχές, πριν περάσουμε σε
αυτό το «πολιτικώς ορθό» καθεστώς του «είμα-
στε όλοι απελευθερωμένοι και δεν τρέχει τίποτα
με την ομοφυλοφιλία» ήταν πιο διακριτά τα όρια
θύτη-θύματος. Σήμερα όμως υπάρχει κόσμος που
μπορεί να διαδηλώνει με σημαίες σε κάποιο pride
και ταυτόχρονα να υπάρχει μια φωνή μέσα του
που δεν έχει αποδεχτεί αυτά του τα κομμάτια:
αλεξανδρα βασιλειου Αυτό μπορείς να το δεις
ξεκάθαρα και σε κάποιον που νιώθει μεν την
ανάγκη να κατέβει στο pride και να αισθανθεί
την ύπαρξη της κοινότητας, τη στιγμιαία ορα-
τότητα μέσα από την ασφάλεια που μπορεί να
προσφέρουν οι 4-5.000 άνθρωποι, ταυτόχρονα
όμως, πιστεύει μέσα του ότι «είμαι ομοφυλό-
φιλος, το αποδέχομαι, τι να κάνουμε έχω ένα
κουσούρι. Αλλά είμαι άνθρωπος και έχω δικαί-
ωμα να υπάρχω». Μ’ ενδιαφέρουν οι ανεξάρ-
τητοι άνθρωποι που δεν παίρνουν χρήματα από
τους φορολογούμενους, που έχουν ιδέες και θέ-
λουν να τις πραγματοποιήσουν και με αυτούς
ασχολούμαι. Με στηρίζει το Κοινό, προσπαθώ
να φροντίζω κι εγώ την υγεία μου για να στέ-
κομαι στα πόδια μου, όπως όλα αυτά προϋπο-
θέτουν, για να κάνω τριάντα χρόνια το περιοδι-
κό και τις εκδόσεις, γιατί μπορεί να πέσω και
κάτω κάποια ώρα και να με μαζέψουν όπως τα
σκουπίδια από το δρόμο. Ελπίζω στο Κοινό, σε
καλύτερες μέρες-όσο ζω, ελπίζω- και αυτά που
έχουμε κάνει, που έχουμε φτάσει ως εδώ, δεν
είναι λίγο, ο Δρόμος είναι πολύ μεγάλος.
Και φυσικά υπάρχει ο διαχωρισμός ενδο-ομάδας
εξω-ομάδας, η λογική του: «εγώ είμαι ομοφυλό-
φιλος αλλά δεν είμαι πούστης, εγώ δεν μπορώ
τις κραγμένες, δεν μπορώ τις λεσβίες γιατί είναι
δακτυλοδεικτούμενες, ενώ εγώ δεν είμαι».
αλεξανδρα βασιλειου Φυσικά, γιατί ο κάθε άν-
θρωπος ορίζεται μέσα του όχι μόνο από το ποιος
είναι, αλλά και από το ποιος δεν είναι.
Πώς εξηγείται όμως αυτός ο διαχωρισμός; Πώς
είναι δυνατόν οι ίδιοι οι ομοφυλόφιλοι να δίνουν
αγώνα να ξεφύγουν από την κοινωνική περι-
θωριοποίηση και ταυτόχρονα να αποστασιοποι-
ούνται από και να στιγματίζουν το στερεότυπο
«κραγμένη»;
αλεξανδρα βασιλειου Aν είχα απέναντί μου
τον ομοφυλόφιλο που λέει «δεν είμαι σαν
την κραγμένη», η πρώτη μου ερώτηση θα
ήταν «ποιος σου είπε ότι πρέπει να είσαι σαν
οποιονδήποτε άλλον και όχι ο εαυτός σου;»
Αυτή την πίεση θα ήθελα να καταλάβω. Πι-
στεύω ότι νιώθει την ανάγκη να αποστασιο-
ποιηθεί από αυτό το «άλλο», για να προστα-
τευτεί από τα στερεότυπα. Το δεύτερο πράγ-
μα που θα έλεγα, θα ήταν να θυμίσω σε αυτόν
τον άνθρωπο που λέει «κοίτα την κραγμένη» ότι
αυτή η «κραγμένη» είναι ένας από τους ανθρώ-
πους που έχει σηκώσει στην πλάτη του την ταυ-
τότητα του ομοφυλόφιλου για πάρα πολλές δε-
καετίες εδώ στην Ελλάδα.. Αυτή η «κραγμένη»
έχει φάει πολύ ξύλο και έχει ανοίξει το δρόμο
για τη διεκδίκηση περισσότερων δικαιωμάτων.
Γιατί στην Ελλάδα πολλοί ομοφυλόφιλοι άντρες
και γυναίκες καταπιέζουν την σεξουαλική τους
ταυτότητα και ενδίδουν ποικιλοτρόπως σε εσω-
τερικές και εξωτερικές πιέσεις να ανταποκρι-
θούν στα ετεροκανονικά πρότυπα; Παντρεύο-
νται, κάνουν οικογένειες, παιδιά…
αλεξανδρα βασιλειου Το πρόβλημα είναι ότι
όταν γίνεται αυτή η συζήτηση για την σεξουα-
λικότητα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό,
κυριαρχούν τα στερεότυπα ρόλων και τα «κου-
τάκια». Αυτό από μόνο του δημιουργεί ένα πρό-
βλημα. Οι ομοφυλόφιλοι άνθρωποι παντρεύ-
ονται έναν άνθρωπο του αντίθετου φύλου για
πολλούς λόγους. Μπορεί να θέλουν να κάνουν
παιδιά και δεν το φαντάζονται έξω από μία οι-
κογένεια με το μοντέλο πατέρας-μάνα-παιδιάΉ
γιατί δεν αντέχουν άλλο την πίεση της γονικής
τους οικογένειας. Μπορεί απλά να μην μπορούν
να αποδεχτούν την πιθανότητα να ζήσουν για
πάντα μία ζωή σε μία ομοφυλόφιλη σχέση και
προτιμούν την ασφάλεια που προσφέρει ένας
ετεροφυλόφιλος γάμος, ακόμα και αν δεν τους
ικανοποιεί 100%. . Μπορεί να παντρεύονται γιατί
ερωτεύτηκαν έναν άνθρωπο του αντίθετου φύ-
λου, παρ’ όλο ότι ταυτιζόντουσαν ως ομοφυλό-
φιλοι στην μέχρι τώρα ζωή τους.
Έξω από τα κουτάκια αυτά, το πρόβλημα που βι-
ώνει κάποιος εξαρτάται από το βαθμό της εσω-
τερικής και εξωτερικής πίεσης. Οι έρευνες δεί-
χνουν ότι σε κοινωνίες όπου η ομοφυλοφιλία
είναι περιθωριοποιημένη, πολλοί νέοι άνθρωποι
αναγκάζουν τους εαυτούς τους να παντρευτούν
πιο γρήγορα για να μπορέσουν να αποδείξουν
κάτι στους άλλους ή να ξορκίσουν την ομοφυ-
λοφιλία τους. Επίσης, πολλά νέα παιδιά ωθού-
νται πολύ νωρίτερα στη ζωή τους στο να έχουν
σεξουαλική ζωή για να αποδείξουν ότι δεν είναι
ομοφυλόφιλοι, με όσα αυτό μπορεί να συνεπά-
γεται όταν είσαι έφηβος ή νέος ενήλικας και αυ-
τές οι αποφάσεις δεν είναι συνειδητές.
αλεξανδρα βασιλειου Πολλοί άνθρωποι έχουν
καταστρέψει τον εαυτό τους, τις σχέσεις τους,
τη ζωή και την υγεία τους για να αποδείξουν
κάτι. Και ο γάμος αυτός θα πρέπει να σηκώσει
και την πίεση μιας τέτοιας αγωνίας. Είναι πάρα
πολύ άδικο αυτό και για τους δύο ανθρώπους
μέσα στη σχέση.
Ωστόσο, ένας νέος άνθρωπος δεν μπορεί εύκο-
λα να διαχειριστεί θέματα σεξουαλικότητας και
ταυτότητας, όταν από έξω υπάρχει μεγάλη πί-
εση και το οικογενειακό περιβάλλον δεν δίνει
την ευκαιρία στον έφηβο να συζητήσει για τέ-
τοιου είδους πράγματα ή να τα αφήσει να βρουν
την έκφραση τους.
αλεξανδρα βασιλειου Είναι ανάλογα με την κουλ-
τούρα αλλά και την μικρο-κουλτούρα. Δεν μπο-
ρείς να πεις ότι όλη η ελληνική ή όλη η αμερι-
κάνικη κουλτούρα είναι έτσι, γιατί μέσα σε κάθε
κουλτούρα υπάρχουν μικρότερες κοινότητες και
ομάδες. Σίγουρα ένα παιδί που έχει ερεθίσμα-
τα και εικόνες άλλων σχέσεων, στο σχολείο για
παράδειγμα ή στο σπίτι του ακόμα, τότε αυτό το
παιδί έχει ένα πιο ευρύ ορίζοντα από ένα παι-
δί που γνωρίζει μόνο ένα μοντέλο. Είναι πάρα
πολύ δύσκολο ένα οικογενειακό περιβάλλον να
επιτρέψει την ελεύθερη έκφραση σεξουαλικού
προσανατολισμού. Όλα όμως εξαρτώνται από
την κάθε οικογένεια. Γνωρίζω όμως έφηβους ή
μικρότερα παιδιά που έχουν ενθαρρυνθεί από
το οικογενειακό τους περιβάλλον να εξερευνή-
σουν τη σεξουαλικότητα τους πάντα ανάλογα με
την ηλικία τους, με ένα τρόπο που τους αφήνει
όλες τις πόρτες ανοιχτές. Έχω δει και μοντέλα
οικογενειών όπου κάθε αναφορά στη σεξουαλι-
κότητα απαγορεύεται. Εξαρτάται πολύ από την

Positive|28 Positive|29
συνεντευξη
οικογένεια και την κοινότητα γύρω από την οικο-
γένεια που έχει ένα παιδί. Ασφαλώς η οικογένεια
αποτελεί ένα καθρέφτη του κοινωνικού συνόλου κι
όπως δεν μπορεί να υπάρξει εκτός συνόλου, έτσι
και δυσκολεύεται να ενθαρρύνει έναν τρόπο ζωής
που δεν είναι αποδεκτός από το κοινωνικό σύνολο.
Η οικογενειακή σιωπή όμως ενισχύει το τραύμα,
ιδιαίτερα στην εφηβεία, όταν ξεκινούν τα πρώτα
βιώματα και οι πρώτες συνειδητοποιήσεις. Πολ-
λά παιδιά και έφηβοι επιχειρούν με επικίνδυνους
τρόπους να ανακουφιστούν από τη συνειδητο-
ποίηση της ομοφυλοφιλίας που συχνά είναι οδυ-
νηρή και αρνητική. Η σύγχρονη μάλιστα βιβλι-
ογραφία λέει ότι οι αυτοκτονίες των γκέι εφή-
βων είναι σε ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο από
αυτό των ετεροφυλόφιλων εφήβων. Πώς λοιπόν
να σταθεί κανείς δίπλα στα νέα παιδιά και τι μπο-
ρούμε να τους πούμε εμείς οι μεγαλύτεροι;
αλεξανδρα βασιλειου Υπάρχουν πολλοί τρό-
ποι να σταθούμε δίπλα τους. Ένας είναι να δη-
μιουργούμε εμείς το χώρο να εξερευνούν τη δι-
κιά τους πραγματικότητα. Ως ψυχοθεραπευτές
και ως σύμβουλοι είμαστε και φορείς ισχύος, κου-
βαλάμε και την ισχύ του να ονομάσουμε πράγμα-
τα «παθολογία» ή «υγεία», άρα ακόμα και ο τρό-
πος που εκφραζόμαστε και μιλάμε για τα πράγμα-
τα φτιάχνει ένα χώρο ελευθερίας ή μη ελευθερί-
ας για έναν έφηβο. Είναι άλλο πράγμα να πεις σε
έναν έφηβο «θα σεβαστώ την ιδιαιτερότητα σου»
και είναι άλλο πράγμα να τους πεις «θα σεβαστώ
τον προσανατολισμό σου». Είναι άλλο πράγμα να
πεις «σέβομαι τις σεξουαλικές επιλογές του καθε-
νός» και άλλο να πεις «σέβομαι τον προσανατολι-
σμό του καθενός». Γιατί ακόμα και το να ονομά-
σεις την ομοφυλοφιλία σεξουαλική επιλογή υπο-
νοεί ένα είδος προσωπικής ευθύνης. Όλα αυτά βέ-
βαια είναι πολύ λεπτές αποχρώσεις αλλά εμείς ως
επαγγελματίες οφείλουμε να τα γνωρίζουμε.
Η ίδια η γλώσσα μπορεί να αποτελεί ένα ακόμα
τραυματικό παράγοντα.
αλεξανδρα βασιλειου Ένας άλλος τρόπος που
μπορούμε να βοηθήσουμε τους εφήβους είναι χρη-
σιμοποιώντας τις ίδιες λέξεις που τα παιδιά χρησι-
μοποιούν για να πληγώσουν το ένα το άλλο. Μπο-
ρούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να πάρουν αυτές
τις λέξεις και να τις κάνουν δικές τους. Για παρά-
δειγμα, η λέξη «πούστης» χρησιμοποιείται για βρι-
σιά, γιατί να μην αρχίσουν να τη χρησιμοποιούν
σαν κάτι πάρα πολύ θετικό; Έτσι έγινε στα αγγλι-
κά με το «queer», που πριν από μερικές δεκαετίες
ήταν μία από τις χειρότερες βρισιές που μπορούσαν
να σου πουν. Μπορούμε λοιπόν να δώσουμε στα
παιδιά τρόπους να αμύνονται απέναντι στην επί-
θεση που δέχονται με δικιά τους δημιουργικότητα,
με έναν τρόπο που θα παίρνει το αρνητικό μήνυμα
και θα το μετασχηματίζει σε κάτι θετικό. Σαν επαγ-
γελματίες ψυχικής υγείας έχουμε επίσης να κάνου-
με πολλή δουλειά με τους εκπαιδευτικούς. Επειδή
χρόνια εργάζομαι στην επιμόρφωση εκπαιδευτι-
κών, τα θέματα της ποικιλομορφίας όχι μόνο ανα-
φορικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά
οποιουδήποτε είδους διαφορετικότητας είναι θέμα-
τα για τα οποία και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί ζητούν
βοήθεια στο πώς θα τα χειριστούν. Κι εκεί χρειάζε-
ται να είμαστε περισσότερο σύμμαχοι και λιγότερο
αντιπαραθετικοί. Όλοι έχουν κουραστεί να έρχεται
κάποιος από έξω και να τους λέει πώς θα κάνουν
τη δουλειά τους καλύτερα. Στο χώρο της εκπαίδευ-
σης έχει να γίνει πάρα πολλή δουλειά.
Παρατηρώ ότι ενώ οι εκπαιδευτικοί είναι γενικά
πολύ ευαισθητοποιημένοι σε θέματα ετερότητας,
Positive|30
η αναφορά στη σεξουαλική ετερότητα τους προ-
καλεί αμηχανία. Ζητούν βοήθεια για το χειρισμό
ενός παιδιού που προέρχεται από άλλες μειονο-
τικές ομάδες, διστάζουν όμως πολύ να μιλήσουν
για κάποιον «θηλυπρεπή» μαθητή στην τάξη τους.
αλεξανδρα βασιλειου Τώρα μπαίνουμε σε μια
μεγάλη κουβέντα γιατί και μόνο η περιγραφή
ενός μαθητή ως θηλυπρεπή, που είναι από τις
συχνές περιγραφές, υπονοεί ότι το παλικαράκι
δεν είναι άντρας, αλλά γυναικείας τάσης, άρα η
περιγραφή του έχει κλέψει το δικαίωμα να εί-
ναι ο άντρας που είναι, και έχει ήδη βάλει μέσα
το σεξισμό. Γιατί ποιο είναι το βασικό πρόβλη-
μα με το να είναι θηλυπρεπές ένα αγόρι; Ότι γί-
νεται πιο γυναίκα, άρα γίνεται κάτι υποδεέστε-
ρο. Για να μπορέσουμε λοιπόν να τα κουβεντιά-
σουμε αυτά τα πράγματα, πρέπει να βρούμε και
μια γλώσσα για να τα κουβεντιάσουμε. Δε λέω
να μην χρησιμοποιούμε τη γλώσσα που έχουμε,
αλλά να συνειδητοποιούμε τι είναι αυτό που κά-
νει προβληματική αυτή τη γλώσσα. Γιατί αυτό
που την κάνει προβληματική είναι η περισσότερη
ή λιγότερη αξία που δίνουμε σε μερικά πράγματα.
Κι έτσι είναι μια βαθιά αντιδημοκρατική γλώσσα.
Που φυσικά κουβαλάει τις σεξιστικές καταβολές
του συνόλου. Ίσως ήταν προτιμότερο να επινο-
ήσουμε μια καινούργια γλώσσα, για να το πρά-
ξουμε όμως αυτό, θα πρέπει πρώτα να καταλά-
βουμε την αξία και τη βαρύτητα που υπονοεί και
τι αξίες κουβαλάει η γλώσσα που χρησιμοποιού-
με ήδη. Υπάρχουν πολλοί γονείς που ανησυχούν
ότι ο 5χρονος ή ο 8χρονος γιος τους είναι «θη-
λυπρεπής» γιατί του αρέσει να φοράει τα ρούχα
της μαμάς του ή να βάφεται με το κραγιόν, δοκι-
μάζει γενικά πράγματα που παραδοσιακά ταυτί-
ζονται με το γυναικείο φύλο. Η ανησυχία αυτή
αφορά κυρίως τα αγόρια γιατί το εύρος των δρα-
στηριοτήτων των κοριτσιών που είναι αποδεκτό
είναι μεγαλύτερο. Για να προσχωρήσουμε και να
κατανοήσουμε την κατάσταση πρέπει καταρχάς
να έρθουν οι ίδιοι αντιμέτωποι με τους φόβους
τους. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό;
αλεξανδρα βασιλειου Σε αυτό το γονιό θα πρέ-
πει κανείς να μιλήσει για το πόσο φυσικό είναι τα
παιδιά να δοκιμάζουν διάφορες συμπεριφορές, ότι
ανακαλύπτουν τον εαυτό τους. Να ξέρουν ότι όσο
πιο απειλητικό και απαγορευμένο κάνουν κάτι,
τόσο πιο πολύ δημιουργούν μια ατμόσφαιρα μυ-
στηρίου γύρω από αυτό, με αποτέλεσμα να δημι-
ουργείται μεγάλη ένταση. Έτσι, το παιδί αντί απλά
να είναι γεμάτο περιέργεια για τη ζωή και τον εαυ-
τό του μέσα στη ζωή, αρχίζει και δημιουργεί γύρω
του απαγορεύσεις χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο,
διάλογο και δυνατότητα διαπραγμάτευσης.
Στην εφηβεία φυσικά τα πράγματα είναι ακόμα
δυσκολότερα, όχι μόνο για τον ίδιο τον έφηβο
που φτάνει σε οδυνηρές συνειδητοποιήσεις για
τη ζωή του, αλλά και για τους γονείς που αρχί-
ζουν να αντιλαμβάνονται την ομοφυλοφιλία του
παιδιού τους.
αλεξανδρα βασιλειου Στους γονείς αυτούς με παι-
διά που εκφράζουν την ομοφυλοφιλία ή την περι-
έργεια τους για την ομοφυλοφιλία, αν οι ίδιοι νιώ-
θουν πελαγωμένοι, αυτό που θα τους συμβούλευα
θα ήταν να ψάξουν να βρουν έναν ειδικό που θα
μπορέσει να σεβαστεί και τη ζωή του παιδιού τους
και τους φόβους τους, χωρίς όμως να υπνωτιστεί
από αυτούς τους φόβους. Δηλαδή, δε νομίζω ότι
βοηθάει να υπάρχουν δύο κατηγορίες επαγγελμα-
τιών, αυτοί που θα πουν στους γονείς «δίκιο έχε-
τε, είναι τραγική η κατάσταση, ελάτε να δώσου-
με και φάρμακα στο παιδί για να το αλλάξουμε»
και αυτοί που θα πουν «μην σας νοιάζει, δεν τρέ-
χει τίποτα, μια χαρά είναι όλα, αφήστε το ήσυχο το
παιδί». Γιατί σαν γονείς δεν μπορούν να αφήσουν
ένα παιδί ήσυχο να εξερευνήσει τη ζωή του μέσα σε
μία κοινωνία που δεν επιτρέπει την εξερεύνηση. Ο
γονιός δηλαδή δεν μπορεί να επιτρέψει παραπάνω
εξερεύνηση από όση η κοινωνία επιτρέπει. Λίγη πα-
ραπάνω όμως μπορεί. Κι εκεί είναι που χρειάζονται
βοήθεια από κάποιον που θα σεβαστεί το φόβο και
την αγωνία τους.
Ωστόσο οι περισσότεροι γονείς σήμερα πιέζονται
να αποδεχτούν την κατάσταση και στιγματίζο-
νται αν δεν το κάνουν, ενώ ταυτόχρονα δεν βρί-
σκουν το πλαίσιο και το χώρο για να εκφράσουν
τους δικούς τους φόβους.
αλεξανδρα βασιλειου Aυτή η συμπεριφορά απένα-
ντι σε γονείς ομοφυλόφιλων εφήβων είναι και πολύ
κακοποιητική γιατί δεν λαμβάνει υπόψη της ότι όσο
ο έφηβος έχει μπροστά του μία ολόκληρη διεργα-
σία coming out, μία αντίστοιχη διεργασία έχει και ο
γονιός. Και όσο ο έφηβος έχει να πενθήσει την ετε-
ροφυλοφιλία που νόμιζε ότι θα έχει αλλά δεν έχει,
να ανακαλύψει τον τρόπο να εκφραστεί, να δυνα-
μώσει, να αντιμετωπίσει την ομοφοβία, να γνωστο-
ποιήσει την ομοφυλοφιλία του σε ένα αργότερο ση-
μείο κλπ, όλα τα αντίστοιχα έχει να τα περάσει και
ο γονιός. Να πενθήσει την ετεροφυλοφιλία του παι-
διού, να δυναμώσει για να αντέξει την ομοφοβία
της κοινωνίας, να γνωστοποιήσει την ομοφυλοφι-
λία του παιδιού του σε σημαντικούς ανθρώπους
γύρω του. Συχνά μάλιστα ο γονιός φοβάται ότι το
παιδί του θα πάθει κάτι κακό, όχι γιατί είναι ομοφυ-
λόφιλο, αλλά γιατί αυτό συνεπάγεται στη συγκε-
κριμένη κοινωνία. Και δεν έχει μόνο αυτά ο γονιός,
αλλά και την αυξημένη κατακραυγή ότι ευθύνεται ο
ίδιος για την ομοφυλοφιλία του παιδιού, είτε αυτή
έρχεται σαν φωνή από το εξωτερικό του περιβάλ-
λον, είτε έρχεται από μέσα του. Αυτή λοιπόν η στά-
ση απέναντι στους γονείς, ότι απλά πρέπει να συ-
νηθίσουν την ιδέα και να αφήσουν το παιδί τους να
ζήσει, νομίζω ότι είναι και επικίνδυνη και πολύ άδι-
κη απέναντι τους. Αυτή είναι μία ακτιβιστική στάση
και επειδή το θέμα της ομοφυλοφιλίας και στη θε-
ραπευτική κοινότητα και στους επαγγελματίες της
ψυχικής υγείας είναι ένα πολύ πολωμένο θέμα δεν
βρίσκεις συχνά ανθρώπους που να είναι πολύ διαλ-
λακτικοί: ή είναι στο ένα άκρο και λένε «είναι πα-
θολογία, τέλειωσε» ή είναι στο άλλο άκρο και λένε
«δεν τρέχει τίποτα, όλοι είμαστε ελεύθεροι να κά-
νουμε ό,τι θέλουμε». Αυτός ο διάλογος πάντως δεν
πρέπει να αφεθεί στην πλάτη των γονιών.
Θέλουν λοιπόν στήριξη οι γονείς και θέλουν κά-
ποιος να τους δώσει το χώρο ώστε να εκφρά-
σουν τον προβληματισμό, την οδύνη, το πένθος
της ετεροφυλοφιλίας. Όμως, η συμβουλευτική
ισχύ του θεραπευτή θα πρέπει να είναι απαλλαγ-
μένη από τον ακτιβισμό, που μόνο επικίνδυνος
μπορεί να είναι.
αλεξανδρα βασιλειου Βεβαίως η ψυχοθεραπεία εί-
ναι και πολιτική πράξη, δεν μπορούμε δηλαδή να
διαχωρίσουμε το «κάνω θεραπεία» από το «είμαι
πολιτικό ον και ζω στην κοινωνία», αλλά είναι άλλο
πράγμα να χρησιμοποιώ την ισχύ μου ως θεραπευ-
τής για να περάσω το ακτιβιστικό μου μήνυμα και
άλλο πράγμα χρησιμοποιώ την ισχύ μου για να δη-
μιουργήσω χώρο στον άλλο άνθρωπο να εξερευνή-
σει τις διαφορετικές φωνές μέσα του, να προσθέσω
κι εγώ μερικές ακόμα, αν δεν είναι ορατές, και μετά
να τον βοηθήσω να κάνει ένα διάλογο. Είναι δύο
πολύ διαφορετικά πράγματα. Παρόλο που καταλα-
βαίνω γιατί πολλοί θεραπευτές γίνονται ακτιβιστές
μέσα σε ένα τόσο πολύ πολωμένο κλίμα.
Κλείνουμε τη συζήτηση μας από εκεί που ξεκινή-
σαμε, από τους ίδιους τους εφήβους: Η συνειδη-
τοποίηση της ομοφυλοφιλίας δεν είναι ποτέ κάτι
εύκολο, από μόνη της είναι ένα τραυματικό γε-
γονός, εξαιτίας της κοινωνικής πραγματικότητας
μέσα στην οποία μπορεί να ζήσει την ομοφυλο-
φιλία του ο νέος.
αλεξανδρα βασιλειου Θα κάνω μία παρένθεση
εδώ. Για ένα έφηβο αγόρι ή μια έφηβη κοπέλα
και η ετεροφυλοφιλία είναι ένα τραυματικό γεγο-
νός, αφού μόλις κάνει μία σχέση η συμπεριφορά
του/της αγκιστρώνεται σε στερεότυπους ρόλους
και ιδέες για το «τι σημαίνει να είσαι ένα αγόρι
σε μία σχέση με ένα κορίτσι», «τι σημαίνει να είσαι
ένα κορίτσι σε μία σχέση με ένα αγόρι». Αυτό μπο-
ρεί να είναι εξίσου τραυματικό, με ένα τρόπο λιγό-
τερο ορατό.Τα στερεότυπα πληγώνουν όλους τους
ανθρώπους. Γιατί και ο ετεροφυλόφιλος νέος και η
ετεροφυλόφιλη νέα δεν είναι ελεύθεροι να είναι ο
εαυτός τους μέσα στην ετεροφυλόφιλη σχέση, άρα
κι εδώ θέλει προσοχή. Δεν είναι μόνο ο ομοφυλό-
φιλος έφηβος που περνάει μία ζόρικη εποχή μόλις
ανακαλύπτει την ταυτότητα του και πάει να δημι-
ουργήσει μια σχέση. Φυσικά ο ομοφυλόφιλος έφη-
βος έχει και την αυξημένη δυσκολία ότι είναι κοι-
αεί πελάζει
ομοίω
oμοιος ρχαίες;
οι Α
λέγανε
αεί κράζει
ομοίω
oμοιος
με εμείς
το κάνα
‘
Kaι πάνω που πήρα μυρωδιά από ενηλικίωση,
έψαξα να βρω κι εγώ κάπου να ενταχθώ, να
ξέρω πού ανήκω και σε ποια κατηγορία αναφέ-
ρομαι στις κοινωνικές έρευνες. Δηλαδή, όπως
όταν ψηφίζεις το ένα ή το άλλο κόμμα και κοιτάς
στις σφυγμομετρήσεις ποιες είναι οι τάσεις και αν
είσαι με το ρεύμα των πολλών, ή μια δυνατή μει-
οψηφία που ανθίσταται και φωνάζει, έτσι και ως
αδελφή πρέπει να ξέρεις αν είσαι με αυτές που
κράζουν ή αυτές που κράζονται. Διότι, καλές μου
φίλες, εγώ αυτό κατάλαβα: οι αδελφές δεν εί-
ναι αντικείμενα κραξίματος μόνο. Ουχί! Οι αδελ-
φές είναι και υποκείμενα κραξίματος. Και τι κρά-
ζουν; Μα, άλλες αδελφές, φυσικά! Τι να τρέχου-
με να βρίσκουμε άλλη κατηγορία, αφού αυτήν
την ξέρουμε, την έχουμε φάει στο πετσί μας. Θες
knowhow ως προς αυτό; Πάμε μια γύρα μαζί...
νωνικά περιθωριοποιημένη η εμπειρία του και δεν
μπορεί να μιλήσει γι’ αυτήν.
Και δεν μπορεί να μιλήσει γιατί τα μηνύματα γύρω
του είναι τόσο αρνητικά, γιατί ανοίγει την τηλεό-
ραση και ακούει να του λένε ότι είναι άρρωστος
και ότι η βία απέναντι του είναι δίκαιη, γιατί πολ-
λές φορές η οικογένεια του δεν επιτρέπει να εκ-
φράσει οτιδήποτε έξω από τα ετεροκανονικά πρό-
τυπα της κοινωνίας. Όλα αυτά δεν έχουν επιπτώ-
σεις μόνο στην αυτό-εικόνα του εφήβου, αλλά κά-
ποιες φορές έχουν δραματικές επιπτώσεις για την
υγεία και τη ζωή του.
αλεξανδρα βασιλειου Σε αυτόν τον έφηβο ή την
έφηβη το πρώτο πράγμα που θα ήθελα να ξέρει
είναι ότι δεν είναι μόνος του, ότι είναι ένας έφη-
βος ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλους εφήβους και
σίγουρα θα ενθάρρυνα να βρει στήριξη μέσα από
οργανώσεις νέων και μέσα από LGBT οργανώσεις.
Δυστυχώς, η μέχρι τώρα εμπειρία σε δυτικές χώ-
ρες, έχει δείξει ότι συνήθως είναι κάποιο τραγικό
γεγονός, μια μεγάλη και άδικη απώλεια που οδηγεί
τις κοινωνίες στην αναθεώρηση της στάσης τους
απέναντι στην lgbtq κοινότητα. Ο φόβος μου είναι
ότι η μεγάλη μάζα των ανθρώπων στην Ελλάδα,
δεν θα ξεβολευτεί και δεν θα αρχίσει να αναρωτιέ-
ται αν δεν συμβεί και δεν δημοσιοποιηθεί και εδώ
A
ς ξεκινήσουμε από το ντύσιμο, ήτοι «πολ-
λά έχουν δει τα μάτια μου, μα, αυτό μου
φέρνει τρόμο». Το γνωρίζετε ότι εκεί έξω
υπάρχουν αδελφές που φοράνε… (παρα-
καλώ, βαθιά ανάσα και σφιγμένα δόντια) χρωματι-
στά ρούχα; Τιιιιιι; Ναι! Μιλάμε για θρασύτατα που-
τανίδια που φορούν κόκκινα, πράσινα, μπλε, κίτρι-
να και άλλα χρώματα. Μερικά, δε, ξεπερνούν και
το ίδιο το ζενίθ της θηλυπρέπειας φορώντας ροζ,
βεραμάν, φούξια, λαχανί και πορτοκαλί. Μα, σοβα-
ρά τώρα, δεν αξίζουν κράξιμο – να μην πω ξεπου-
πούλιασμα; Διότι, αγάπη μου, ο άντρας ο σωστός
ο πρόστυχος ντύνεται σαν καβαλάρης στην άγρια
Δύση, κάπως σαν τους μαγκίτες από τις διαφημί-
σεις του μάρλμπορο –μπλιαχ!- και αν τύχει να του
σηκωθεί για άλλον άντρα, θα είναι κι εκείνος αντί-
στοιχα ντυμένος. Κάτι σαν το Brokeback Mountain.
Τι κι αν το μεν είναι στο Γουαϊόμινγκ του 1963, ενώ
το δε στην Ελλάδα του 2011, στην οποία, υπενθυμί-
ζω, μόλις ενηλικιώθηκα;
Ναι, αγάπες μου, έτσι έχουν τα πράγματα: η Ελ-
ληνίς αδελφή ή είναι εξώλα και προώλα και βάζει
χρωματιστά, ή είναι παραδοσιακιά και καθωσπρέ-
πει, ήτοι κολλημένη στο 1963 (του Wyoming, μη ξε-
χνιόμαστε). Υπάρχουν, βέβαια, και οι μοδάτες: κάτι
αδελφές που το καθημερινό ντύσιμό τους πατσίζει
δυο μισθούς δεκαετών δημοσίων υπαλλήλων πριν
το μερκελικό όργιο της εθνικής εκποίησης. Διότι,
έχω το στιλάκι της αδελφής της κοσμογυρισμένης –
by the way, δεν πάει ο νους σας τι ομηρικές ποσότη-
τες Cosmopolitan έχουν καταναλωθεί στο Γκάζι από
αδελφές που μιλούσαν Αγγλικά σαν τον Βαμβακού-
λα, αλλά εν μία νυκτί, δηλαδή όσο χρόνο τους πήρε
να δουν σύσσωμους τους τρεις πρώτους κύκλους
του Sex and the City, έγιναν νεοϋρκέζες με άποψη –
και το καυχιέμαι με παπουτσάκι DSquared, άνω των
100 ευρώ ανά τεμάχιο –όχι ζεύγος- με τα κορδόνια
και τις σόλες να υπολογίζονται ξεχωριστά. Αυτές οι
συνεντευξη
κάτι τραγικό. Τα περιστατικά βίας υπάρχουν εδώ
και δεκαετίες, αλλά δεν δημοσιοποιούνται.
Φυσικά, για όλα αυτά τα προβλήματα μεγάλη ευ-
θύνη έχει το κράτος, που συχνά αρέσκεται να
αυτό-αποκαλείται ως «κοινωνικό», στην πραγμα-
τικότητα όμως έχει πλήρη άγνοια, ή ακόμα χει-
ρότερα πλήρη αδιαφορία, σχετικά με όσα μιλή-
σαμε παραπάνω. Και μπορεί οι νόμοι ενάντια στα
εγκλήματα μίσους να είναι χρήσιμοι, όμως χωρίς
εκπαίδευση και στήριξη τα πράγματα δεν μπο-
ρούν να αλλάξουν.
αλεξανδρα βασιλειου Από αυτό το ΕΣΠΑ που θέ-
λει να προωθήσει η κυβέρνηση, καλό θα ήταν, ένα
μέρος του να χρησιμοποιηθεί για τη σύσταση ενός
συμβουλευτικού σταθμού με ειδίκευση σε θέματα
που αφορούν την lgbtq κοινότητα. Υπάρχουν πολ-
λοί φορείς που θα μπορούσαν να στεγάσουν μια τέ-
τοια υπηρεσία. Αυτό που χρειάζεται είναι ειδικευ-
μένοι επαγγελματίες να έχουν το χώρο και τους πό-
ρους να στήσουν μια υπηρεσία στήριξης, εκπαίδευ-
σης και συμβουλευτικής
Καθώς και τόλμη και ειλικρίνεια εκ μέρους των
κρατικών φορέων να κοιτάξουν κατάματα το
πρόβλημα.
Αδελφή του Ανελέητου
αδελφές μπορεί να φορέσουν και σκούρα, αν έτσι
προστάξει η μόδιστρος, αλλά η ψυχολογία τους πα-
ραμένει κοσμική και μοδάτη: δεν ντύνομαι σαν κού-
κλα σε βιτρίνα γιατί είμαι αδελφή, αλλά είμαι γου-
στόζα και σικάτη και σε μένα απευθύνεται η μόδα.
Με απλά λόγια: ξύπνα, καλή μου, γιατί και η μόδι-
στρος μια λούγκρα είναι, πιο περπατημένη και πιο
καπάτσα, και έχει καταλάβει ότι ψάχνεσαι απεγνω-
σμένα για μια ταυτότητα πέραν αυτής της τελειωμέ-
νης, που σου έχουν φορέσει. Σου πασάρει, λοιπόν,
τα κουρέλια κι εσύ πας και τα παίρνεις. Τι κι αν κά-
νεις τράκα τα τσιγάρα γιατί δε βγαίνεις να πληρώ-
σεις το νοίκι στο υπόγειο των Κάτω Πατησίων όπου
ζεις; Το Superdry σου θα το πάρεις και θα το φυ-
λάς σαν τα μάτια σου. Και να σου πω κάτι; Όσο λυ-
πηρό και να είναι αυτό, μαγκιά σου! Γιατί όταν οι
υπόλοιπες αδελφές σε κοιτάζουν περιφρονητικά και
δε σου χαλαλίζουν την έκφραση «straight acting» -
δηλαδή, γουστάρω η άλλη να μοιάζει απλά με ένα
πρότυπο, να είναι κάτι αφηρημένο και γενικό, να
θυμίζει άντρες που ξέρω μόνο από φωτογραφίες
και γενικόλογες περιγραφές, αφού τη σήμερον ημέ-
ρα, ειδικά τα νέα στρεϊτόπαιδα ακολουθούν μια πα-
γκοσμιοποιημένη, ενιαία, σχεδόν unisex μόδα και,
ασφαλώς, το κάνουν αυτό εντελώς ακομπλεξάρι-
στα διότι δεν έχουν φάει καμιά χλαπάτσα περιθωρι-
οποίησης, όπως έχεις φάει εσύ, κατακαημένη αδελ-
φή – εσύ με κάτι πρέπει να ταυτιστείς η καψερή. Με-
ταξύ μας, λοιπόν, χίλιες φορές το ακριβό σου σω-
βρακάκι/στρινγκάκι/γούστο σου και καπέλο σου,
που ουδέποτε έκραξε όμοιό του, παρά οι αδελ-
φές-κράχτες, γιατί, στην τελική, εσύ είσαι πιο καλο-
ντυμένη από την άλλη, τη σοβαρή, που σε κράζει...
Θα σου πω κι άλλα στο επόμενο τεύχος για να μη
σου κάνω μεγάλο άρθρο και μου βαρεθείς...
A.T.A.
Positive|31

FUCKING GAMES
του GRAE CLEUGH
Θέατρο VICTORIA
Τ
ο βραβευμένο –με το βραβείο
Laurence Olivier 2003 –gay έργο του
Σκοτσέζου Grae Cleugh ήταν πο-
λυαναμενόμενο και σίγουρα περιμέ-
ναμε κάτι πολύ δυνατό και εξίσου συγκλονιστι-
κό με το αντίστοιχο ‘‘Shopping and fucking’’ του
Mark Ravenhill, πρωτοπόρου διδάξαντα αυ-
τού του είδους θεατρικών έργων. Το έργο ανή-
κει στην κατηγορία in–yer–face theater της αγ-
γλικής σκηνής που η δράση του κειμένου παρου-
σιάζεται απερίφραστα έως ωμά, σε απόλυτη ταύ-
τιση με τον ρεαλιστικότατο τίτλο του. Ο Cleugh
δεν ηθικολογεί και ούτε αυτός φυσικά είναι ο σκο-
πός του. Ο συγγραφέας άλλωστε μέσω ενός από
τους ήρωές του, δηλώνει ξεκάθαρα την άποψη
του ότι πλέον το gay sex δεν αποτελεί σύμβολο
απελευθέρωσης: ‘‘τι είδος απελευθέρωση είναι
αυτή όταν όλοι συμπεριφέρονται, μιλάνε και ντύ-
νονται με το ίδιο τρόπο;’’ Ατυχώς το κείμενο του
έργου του είναι ελαφρός αδύναμο, οι χαρακτή-
ρες των ηρώων του δεν είναι ολοκληρωμένοι και
δεν μπορούν να υποστηριχτούν σωστά από τους
ηθοποιούς, (ο Γιώργος Γιαννακάκος ως Terence
και ο Μαρίνος Παναγιωτάκης ως Danny είναι αυ-
τοί που ξεχωρίζουν ερμηνευτικά, γιατί έχουν και
τους πιο ολοκληρωμένους ρόλους), ενώ το θέμα
του AIDS λειτουργεί άστοχα ως καταλυτής των
fucking games. Το έργο στήνεται με την πρόθε-
ση να προκαλέσει, να εκπλήξει, να προβληματί-
ΣΤΡΕΛΛΑ
πανοσ χ. κουτρασ – παναγιωτησ ευαγγελιδησ
Εκδόσεις Πολύχρωμος Πλανήτης
Τ
ο σενάριο της κινηματογραφικής επι-
τυχίας του Πάνου Κούτρα ‘‘Στρέλ-
λα’’, που το συνυπογράφει ο σκηνο-
θέτης μαζί με τον Παναγιώτη Ευαγγε-
λίδη, κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο ‘‘Πο-
λύχρωμος Πλανήτης’’. Η ταινία γνώρισε την χρο-
νιά που μας πέρασε ανέλπιστη εμπορική επιτυ-
χία και απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και πολλά
βραβεία. Η εκδοχή του σεναρίου του βιβλίου εί-
ναι αυτό που ανταποκρίνεται περισσότερο πιστά
στην ολοκληρωμένη ταινία και όπως λέει ο σκη-
νοθέτης και δημιουργός της Π. Κούτρας, η έκ-
δοση αυτή έρχεται να ολοκληρώσει την δύσκο-
λη διαδρομή που είχε η ταινία, που σημαδεύτη-
κε –όπως άλλωστε και οι ήρωες της –από την
προκατάληψη, την άρνηση και την απόρριψη. Η
ανάγκη της απόδοσης και ολοκλήρωσης ενός έρ-
γου με την έκδοση ενός βιβλίου, έρχεται μεν για
Positive|32
TEXNH
Από αριστερά: Χάρης Μπόσινας, Γιώργος Γιαννακάκος, Μάνος Κανναβός, Μαρίνος Παναγιωτάκης
σει και να ερεθίσει τον θεατή, δεν το καταφέρνει
όμως ικανοποιητικά. Ακόμα και το μυστικό που
πλανάται στο χώρο και ‘‘δεν μπορεί να ειπωθεί
ανοιχτά’’, σκάει απότομα, παγερά και μάλλον
αδιάφορα. Κατά τ’ άλλα φαίνεται ότι στο σύνολο
του, λειτουργεί θαυμάσια σε ένα κοινό που διψά
για αυτό το είδος θεάτρου.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται ανάμεσα σε δυο gay
ζευγάρια που στην πραγματικότητα –φυσικά κα-
μιά πρωτοτυπία –είναι τρία, και όλα γύρω από
το σεξ θα ειπωθούν αναμεταξύ τους, άλλοτε ευ-
θέως και άλλοτε με υπονοούμενα. Οι τέσσερεις
πρωταγωνιστές, μαέστροι στους λεκτικούς διαξι-
φισμούς –gay γάρ –εκφέρουν τις απόψεις τους
για τις σχέσεις, τον έρωτα, την απιστία, την μονα-
ξιά, την εμπιστοσύνη, και φυσικά το σεξ. Αν και
να καλύψει την ανάγκη ενός αγοραστικού κοινού
που αγάπησε την ταινία, ταυτόχρονα όμως και
σαν δικαίωση όλων των συντελεστών της που
πίστεψαν και εργάστηκαν σκληρά για αυτήν, φυ-
σικά με το αποτέλεσμα που όλοι θαυμάσαμε. Το
βιβλίο που προλογίζει εξαιρετικότατα και εύστο-
χα ο Δημήτρης Παπανικολάου, βρίσκω πως εί-
ναι ό,τι καλύτερο και πληρέστερο έχει ειπωθεί για
την ταινία, ενώ σαν κείμενο θα έλεγα πως προ-
σθέτει πολλά και στην αξία του βιβλίου. Ο «Πολύ-
χρωμος Πλανήτης» έρχεται να συμπληρώσει την
επιτυχία της ταινίας, με μια από τις καλύτερες εκ-
δοτικές δουλειές του –ίσως και την καλύτερη –με
πλούσιο ένθετο και καλοτυπωμένο φωτογραφικό
υλικό της ταινίας.
& ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
γράφει ο Παναγιώτης Βότσης
το έργο είναι πολύ ‘‘λονδρέζικο’’ για την ελληνική
πραγματικότητα, στην ουσία όλο αυτό που πα-
ρακολουθούμε επί σκηνής μοιάζει να είναι το ίδιο
και απαράλλαχτο σκηνικό που στήνεται σε όλα τα
μήκη και πλάτη της γης, ανεξάρτητα φύλου, φυ-
λής και σεξουαλικής προτίμησης. Εδώ όμως πα-
ρακολουθούμε μια gay πραγματικότητα, που δεν
μας έχουν συνηθίσει να βλέπουμε η κάποιοι επι-
λεγούμε εσκεμμένα να παραβλέπουμε ότι υπάρ-
χει. Το όλο στήσιμο του έργου και η σκηνοθετι-
κή άποψη του Δημήτρη Κομνήνου είναι εξαιρε-
τικά, πολύ καλή δουλειά στο φωτισμό από τον
Βασίλη Κλωτσοτήρα και στην μουσική από τον
Ανδρέα Τρούσσα. Μια αδιαμφισβήτητα καλή και
προσεγμένη δουλειά από την θεατρική ομάδα,
με μια οπτική που δεν παρακολουθούμε συχνά,
αλλά σίγουρα την χρειάζεται το ελληνικό θέατρο.
Τ
ον David Leavitt τον πρωτογνωρί-
σαμε με το μυθιστόρημα ‘‘Η Χαμέ-
νη Γλώσσα Των Γερανών’’ το 1988
από τις μοντέρνες τότε εκδόσεις
Aquarius, που φιλοδοξούσαν να καθιερωθούν
στο εκδοτικό χώρο προτείνοντας νέους συγγρα-
φείς. Όταν το εγχείρημα τους δεν απέδωσε όσο
περίμεναν στο αγοραστικό κοινό, ήταν λυπηρό
να βλέπεις ένα τόσο πολύ καλό βιβλίο στα κα-
λάθια των προσφορών με 1 η 2 ευρώ. Αργότε-
ρα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε και
ένα δεύτερο βιβλίο του D. Leavitt, το «Φλωρε-
ντία». Πρόσφατα από τις εκδόσεις ‘‘Πόλις’’ κυ-
κλοφόρησε «Ο υπάλληλος από την Ινδία» σε
πολύ καλή μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη
και είναι σίγουρα ένα από τα καλύτερα βιβλία
που μπορείτε να βρείτε αυτή την στιγμή στα βι-
βλιοπωλεία. Μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγ-
ματικά γεγονότα μας μεταφέρει περίπου ένα αι-
ώνα πίσω στα 1913, τον καιρό που ο διάση-
μος Βρετανός μαθηματικός G. H. Hardy, γνω-
ρίζει τον αυτοδίδακτο ιδιοφυή Ινδό Srinivasa
Ramanujan. Ο David Leavitt πραγματοποιεί μια
εξαιρετική έρευνα (παράδειγμα προς μίμηση για
όσους γράφουν ιστορικό μυθιστόρημα) και ανα-
πλάθει με ιστορική ακρίβεια αλλά και λογοτεχνι-
κή μαεστρία την ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα στο
ΦΑΙΔΡΑΣ ΕΡΩΣ της sarah kane
Τεχνόπολις, Πειραιώς 100 Γκάζι -αίθουσα δ9
Τ
ο θεατρικό έργο «Φαίδρας Έρως» της
Σάρα Κέιν, παρουσιάζεται στην Τε-
χνόπολις του Δήμου Αθηναίων από
την Drama Angel από τις 29 Απριλίου
έως και 29 Μαίου, στο σύνολο 23 παραστάσεις,
σε μουσική Cyanna. Τα έσοδα των παραστάσε-
ων θα παραχωρηθούν ευγενικά από τους συντε-
λεστές της παράστασης στις ΜΗΚΥΟ Praksis και
Κέντρο Ζωής.
To «Φαίδρας Έρως» είναι η πιο ριζοσπαστική δι-
ασκευή της κλασσικής τραγωδίας του Σενέκα, με
θέμα την αιμομιξία και το ανεκπλήρωτο πάθος κι
αποτελεί την τολμηρή και προκλητική εκδοχή της
ιστορίας του εμμονικού και καταστροφικού έρω-
τα της Φαίδρας για τον καταθλιπτικό και απόλυ-
τα κυνικό γιό της Ιππόλυτο και την ακραία βίαιη τι-
μωρία του, από τον εξουσιαστή πατέρα του, Θη-
σέα. Η μοναδική παρέμβαση –δεν θα μπορούσαν
άλλωστε να γίνουν πολλές σε έργο της Κέιν –εί-
ναι πως ο ήρωας που στο έργο έχει σύφιλη, εδώ
φέρεται να έχει AIDS έτσι ώστε να αντικατοπτρί-
ζει –σύμφωνα με την θεατρική ομάδα – την ση-
μερινή πραγματικότητα. Στα έργα της αυτοκατα-
στροφικής Σάρα Κέην –που έθεσε τέρμα στην
ζωή της στα 28 της χρόνια –υπάρχει πάντα έντο-
νο το στοιχείο της βίας. Υπάρχουν πολλοί φόνοι,
σκηνές ωμότητας, βιασμοί, αδιανόητοι ακρωτηρι-
Ο ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΝΔΙΑ
του davit leavitt - εκδόσεις πολισ
Cambridge και τον δύσκολο και ‘‘ακαταλαβίστι-
κο’’ για πολλούς κόσμο των μαθηματικών. Μέσα
από τις σελίδες του βιβλίου γίνονται αναφορές
στην σκέψη και την προσφορά προσωπικοτήτων
όπως: D. H. Lawerence, Ludwig Wittgenstein,
αλλά και στο Bloomsbury group, την κοινότη-
τα δηλαδή των διανοουμένων που δραστηριο-
ποιούνταν στο Λονδίνο και επηρέασαν σημαντι-
κά τη λογοτεχνία και την αισθητική. Διατυπώνο-
ντας σκέψεις για έναν κόσμο που σαφώς έπρε-
πε να αλλάξει –με πολύ προοδευτικές για την
εποχή τους ιδέες– γύρω από την θέση της γυ-
ναίκας, την σεξουαλικότητα, την αποικιοκρατία,
τους αντιρρησίες συνείδησης και την ειρήνη. Η
Virginia Woolf, ο E. M. Forster και John Maynard
Keynes, υπήρξαν από τα πιο γνωστά μέλη της
ομάδας αυτής και παρελαύνουν από τις σελίδες
του βιβλίου. Το πολιτικό κλίμα των χρόνων του Α΄
Παγκοσμίου Πολέμου, η ανησυχία και οι προβλη-
ματισμοί των ανθρώπων τότε, μας μεταφέρουν
σε μια εποχή που σαφώς έψαχνε και οραματιζό-
ταν έναν καλύτερο κόσμο. Ο David Leavitt είναι
ένας πολύ καλός συγγραφέας και ξέρει να ανα-
λύει με ευαισθησία και συγκινητικό τρόπο τον εύ-
θραυστο χαρακτήρα των ανθρωπίνων σχέσεων.
Μπορεί να φαίνεται δύσκολο βιβλίο εξαιτίας των ψει. «Ο υπάλληλος από την Ινδία» είναι σίγουρη
μαθηματικών αλλά δεν είναι έτσι και θα σας μαγέ- και καλή επιλογή για όσους ψάχνουν ένα καλό βιβλίο.
ασμοί και σεξουαλικές πράξεις σε ακραία μορφή.
Αλλά όπως έλεγε και η ίδια: «Το θέατρό μου μπο-
ρεί να είναι ανόσιο αλλά δεν είναι αισχρό. Αυτό
που με σοκάρει περισσότερο είναι ότι οι άνθρω-
ποι ενοχλούνται από την παρουσίαση της βίας
περισσότερο και από την ίδια την βία».
Η μετάφραση είναι της Αθηνάς Παραπονιάρη και
η σκηνοθεσία του Γιάννη Χατζηκυριάκου.
Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί και την αρχή
μιας σειράς θεατρικών έργων που θα παρουσια-
στούν από την Drama Angel στην Αθήνα αλλά και
το εξωτερικό, μέχρι το τέλος του 2011. Η Drama
Angel είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία
νέων δημιουργών των παραστατικών και εικαστι-
κών τεχνών που σχεδιάζει και πραγματώνει πολι-
τιστικά δρώμενα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό,
με άξονα τον Άνθρωπο και κυρίως τους Νέους.
33 |Positive
● Το Κέντρο Ζωής σε συνεργασία με την Θετι- ● Δυο εξαιρετικές ομιλίες πραγματοποιήθηκαν
κή Φωνή και την Be Positive, παρουσίασαν και και στο Κέντρο Ημέρας:
το τρίτο ενημερωτικό σεμινάριο του ‘eγώ και ο
hiv’ στο caravel στις 19 Μαρτίου. Τα ιατρικά και Η πρώτη στις 26 Ιανουαρίου από την Λέκτορα
κοινωνικά θέματα που αναλύθηκαν ήταν: παθολογίας λοιμώξεων του Λαϊκού νοσοκομεί-
ου κα Μήνα Ψυχογυιού, με θέμα ‘‘Νευρογνω-
• Νέα φάρμακα – αποφυγή παρενεργειών, σιακές διαταραχές και κατάθλιψη’’. Οι HIV-
• οστά, νεφρά, σχετιζόμενες νευρογνωσιακές διαταραχές είναι
• και πότε λέω ότι είμαι οροθετικός. νευρολογικές επιπλοκές που οφείλονται στην
επίδραση του ιού στον εγκέφαλο και το νωτι-
αίο μυελό. Ορισμενα αντιρετροικά φάρμακα δεν
Η συμμετοχή από πλευ- καταφέρνουν να περάσουν τον αιματοεγκεφαλι-
ράς κοινού σε κάθε σε- κό φραγμό και να διεισδύσουν στον εγκέφαλο,
μινάριο είναι όλο και ώστε να σταματήσουν τον υπολειπόμενο πολλα-
μεγαλύτερη και αυτό πλασιασμό του ιού. Ετσι, ακόμα και αν ο ιος δεν
από μόνο του υποστη- ανιχνεύεται στο πλάσμα ως αποτέλεσμα επιτυ-
ρίζει την αναγκαιότη- χούς θεραπείας, είναι δυνατον ο ιός να συνεχί-
τα αυτών των παρου- ζει να πολλαπλασιάζεται στο κεντρικό νευρικό
σιάσεων. Ουσιαστικά σύστημα προκαλώντας τις νευρολογικές αυτές
αυτό ήταν το τέταρτο διαταραχές. Η γιατρός μάγεψε όλους τόσο με
σεμινάριο, μιας και το την φυσική παρουσία και τον γλυκό τρόπο ομι-
‘eγώ και ο hiv’ στις 26 Ια- λίας της, όσο και με την ευκολονόητη παρουσία-
νουαρίου μεταφέρθηκε ση του θέματος της. Στο τέλος δε συζήτησε με τα
στην Θεσσαλονίκη στο παιδιά και απάντησε υπομονετικότατα σε όλες
ξενοδοχείο Park, για της απορίες που της τέθηκαν.
να καλύψει την ανά-
γκη τέτοιων εκδηλώ- Η δεύτερη ομιλία έγινε στις 21 Μαρτίου από την
σεων και για τους ορο- κα Ελένη Κουή, κλινική διατροφολόγος και με
θετικούς τουλάχιστον θέμα ‘‘Διατροφή, Οροθετικότητα και Λιποδυ-
της Βόρειας Ελλάδος. στροφία’’. Η κα Κουή είχε μια εξαιρετική πα-
Η σειρά των σεμιναρίων στηρίζεται σε υλικό που ρουσίαση του θέματος της σε απλή και κατανο-
έχει ετοιμάσει η EATG (European AIDS Treatment ητή γλώσσα, ενώ η προτροπή της να την δια-
Group) με τη στήριξη της Gilead. Η λογική τους κόπτουν για ερωτήσεις κατά την διάρκεια της
είναι peer education και οι περισσότεροι ομιλη- ομιλίας της, είχε σαν αποτέλεσμα να εξελιχτεί η
τές έχουν συμμετάσχει σε αντίστοιχα εκπαιδευ- ομιλία σε ευχάριστη φιλική συζήτηση που όλοι
τικά σεμινάρια (train the trainers) στο εξωτε- παρεμβαίνουν και φυσικά σε όλους δίνονται οι
ρικό. απαντήσεις. Μύθοι και πραγματικότητες της δια-
τροφικής μας συνήθειας που βέβαια άλλες υπο-
Σκοπός του ‘eγώ και ο hiv’ είναι να ενημερω- στηρίχτηκαν από την διατροφολόγο και άλλες
θούν περισσότερο οι οροθετικοί σχετικά με αμφισβητήθηκαν. Το σίγουρο είναι ότι κανείς
την διαχείριση της υγείας τους σε σχέση με δεν έφυγε με ερωτηματικά. Το θέμα της λιποδυ-
τον ιό. Η γνώση πάντα μετριάζει τον φόβο και στροφίας παρουσιάστηκε ύστερα από απαίτηση
προλαμβάνει τις άσχημες καταστάσεις. Το επό- πολλών μελλών μας, από τον Παναγιώτη Βότση
μενο ‘eγώ και ο hiv’ έχει προγραμματιστεί για τις όπως ακριβώς είχε παρουσιαστεί και στο πρώ-
6 Ιουνίου, στο Κάραβελ με την ακόλουθη θε- το ‘eγώ και ο hiv’.
ματολογία:
• O HIV και ο εγκέφαλός μου
• Ναρκωτικά
• Διατροφή και άσκηση
Positive|34
● Πρόσφατα είχαμε στο Κέντρο Ζωής ένα πε-
ριστατικό με μια έγκυο οροθετική γυναίκα,
που μας προβλημάτισε και μας ταλαιπώρησε
–κυρίως την έγκυο γυναίκα –πάρα πολύ. Μέχρι
την τελευταία στιγμή δεν βρισκόταν γιατρός να
ξεγεννήσει την γυναίκα και κυριολεκτικά στο
παρά πέντε με την ψυχή στο στόμα η ψυχοκοι-
νωνική υπηρεσία του Κέντρου Ζωής κατάφερε
να λύσει το θέμα και να βρει γιατρό. Οι δυσκο-
λίες για τέτοια θέματα είναι τεράστιες και με με-
γάλη μας χαρά μάθαμε για μια εξαιρετική προ-
σπάθεια που αφορά στη δημιουργία Μονάδας
Ειδικών Λοιμώξεων Κύησης (ΜΕΛΚ) στο Γ.Ν.Μ
«ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» με στόχο την πρόληψη, δι-
άγνωση και αντιμετώπιση των ειδικών λοιμώξε-
ων στην κύηση αλλά και την ιατρική φροντίδα
γυναικών με λοιμώξεις που αντιμετωπίζουν γυ-
ναικολογικά προβλήματα. Η εν λόγω προσπά-
θεια ξεκίνησε πριν ένα χρόνο περίπου από τους
κκ Γ. Φαρμακίδη Δ/ντη ΣΤ΄Μ/Γ Κλινικής, Γ. Σα-
ρόγλου Καθ. Παθολογίας-Λοιμώξεων Παν/μιου
Αθηνών και τον Σ. Παππά Επιμ. Β΄ΣΤ΄Μ/Γ Κλινι-
κής -ο οποίος θα στελεχώσει ιατρικά την ΜΕΛΚ.
Δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια φαίνεται να πέ-
φτει στο κενό, καθώς η Διοίκηση του Νοσοκο-
μείου φέρεται πως είναι αρνητική στην δημιουρ-
γία της ΜΕΛΚ.
Φαντάζομαι ως συνήθως οι αντιρρήσεις θα
έχουν σχέση με την φύση των περιπτώσεων,
αλλά και με το οικονομικό θέμα μιας και όλοι
ξέρουμε πως και πόσο κοστολογούνται αυτές οι
υπηρεσίες.
Γνωρίζοντας τις ανάγκες των οροθετικών γυναι-
κών και την μεγάλη δυσκολία που αντιμετωπί-
ζουν στο να βρουν γυναικολόγο σε ενδεχόμε-
νη εγκυμοσύνη αλλά και στην αντιμετώπιση γυ-
ναικολογικών προβλημάτων ή μολύνσεων από
άλλα ΣΜΝ, στηρίξουμε την προσπάθεια και φυ-
σικά απαιτούμε την δημιουργία ΜΕΛΚ.
Άλλωστε ως γνωστό οι οροθετικοί πλέον ζουν
πολλά χρόνια και φυσικά θα θέλουν να τα ζή-
γράφει ο Παναγιώτης Βότσης
σουν όπως όλος ο άλλος κόσμος. Με όνειρα και
σχέδια για την ζωή τους, άρα στο μέλλον ανα-
μένουμε να έχουμε και πολλά περιστατικά εγκύ-
ων γυναικών. Συνεπώς καλό θα ήταν να προε-
τοιμάζονται όλοι οι γιατροί από τώρα για τέτοια
περιστατικά.
● Νέα σεμινάρια εθελοντών πραγματοποιήθηκαν
στο Κέντρο Ζωής, και 21 νέα παιδιά με πολύ
ενέργεια και όρεξη για προσφορά, προστέθη-
καν στο δυναμικό του Κέντρου Ζωής. Για να
τους υποδεχτούμε οργανώσαμε στις 2 Μαρτίου
στο Κέντρο Ημέρας, ένα πάρτυ στο οποίο επίση-
μοι καλεσμένοι μας ήταν η Ευρυδίκη και ο Δη-
μήτρης Κοργιαλάς, που με τον κιθαρίστα τους
Στράτο Σπηλιωτόπουλο, μας χάρισαν μια πολύ
όμορφη μουσική βραδιά με δικά τους, αλλά και
άλλων συνθετών τραγούδια. Τα ρυθμικά τρα-
γούδια του Δημήτρη Κοργιαλά και η μελωδική
φωνή της Ευρυδίκης γρήγορα ξεσήκωσαν το
κοινό και έφεραν το κέφι σε όλους. Η γλυκύ-
τητα και η απλότητα των καλλιτεχνών σε συν-
δυασμό με τον αυθορμητισμό και την όρεξη των
παιδιών του Κέντρου Ημέρας και των νέων εθε-
λοντών μας, έφερε σαν αποτέλεσμα μια ωραία
μουσική βραδιά που κανείς δεν ήθελε να τελειώ-
σει. Στις μουσικές επιθυμίες των παιδιών οι τρα-
γουδιστές δεν χάλασαν σε κανένα το χατίρι. Ένα
μεγάλο Ευχαριστώ στους καλλιτέχνες για αυτήν
την βραδιά
● Στο πλαίσιο της καμπάνιας του Κέντρου Ζωής
με την PRAKSIS, «Ενημέρωση, Προφύλαξη, Εξέ-
ταση, Το δικό μας μότο ζωής», και σε συνεργα-
σία με τον πολυχώρο Booze Cooperativa (Κολο-
κοτρώνη 57), πραγματοποιείται εικαστική έκ-
θεση με τίτλο «HOMO SAPIENS IN LOVE» από
τις 8 Απριλίου έως 4 Μαΐου.
Πρόκειται για μια εικαστική πρόταση από
την επιμελητική ομάδα “KoLLeCtivA2rt” ©,
στην οποία συμμετέχουν 23 καλλιτέχνες
από όλο τον κόσμο όπως οι: Ρεβέκκα Τάκη,
Joanna Chrysohoidis, Μανώλης Αναστασάκος,
Γιώργος Γκιζάρης, Κατερίνα Φανουράκη/Ανα-
στασία Μπόϋκου, Θεοδώρα Φούτρου, Shema
Ladva, Andy Kurovets, Mαρία Τριαλώνη, Κώ-
στας Γκουρτζής, Anderson Santos, Maher Diab,
Fabio Di Rocha, Antonis Nikolaou, Nikolin Sylaj,
Κώστας Σκλαβενίτης, Sahak Sahakian, Kalos &
Klio, Εύα Κολιοπάντου, Καίτη Χαλιορή, Artemis
Raouna & Eugene Ankomah.
H σύλληψη της έκθεσης γεννήθηκε από την ανά-
γνωση του βιβλίου ο «Ερωτισμός στην Δυτική
Τέχνη» του Έντουαρντ Λούσι Σμίθ σε συνδυα-
σμό με των εορτασμό των 200 χρόνων από την
γέννηση του Δαρβίνου, τo 2009.
Το σεξ είναι αρχέγονο. Ο χρόνος που του αφι-
ερώνουμε στις σκέψεις και τα λόγια μας φανε-
ρώνει ότι αποτελεί μια από τις κυρίαρχες ενα-
σχολήσεις μας. Υπάρχουν σεξουαλικές αναφο-
ρές και εικόνες παντού γύρω μας. Δικαιολογη-
μένα, το σεξ είναι ένα από τα κυρίαρχα θέμα-
τα στις Καλές Τέχνες. Μπορεί να υπάρχει ως κυ-
ρίως θέμα, να συνιστά μόνο ένα μικρό κομμά-
τι του έργου, ή να πλανάτε ως απροσδιόριστο
υπαινιγμός. Ακόμα μπορεί να είναι απροκάλυ-
πτο ή συγκαλυμμένο, σκληρό ή λανθάνον, κά-
ποιες φορές όχι σκόπιμο, αποκαλύπτοντας πολύ
περισσότερα για τον καλλιτέχνη από ότι εκεί-
νος/η επιδίωκε αρχικά. Το σεξ βρίσκεται στις
Καλές Τέχνες όλων των κοινωνιών. Είναι πα-
νταχού παρόν και παντοτινό.
Mε εφαλτήριο την βιολογική υπόσταση του έρω-
τα το project ‘‘HOMO SAPIENS IN LOVE’’ διηγεί-
ται την ιστορία του έρωτα και του σεξ μέσα από
ένα γαϊτανάκι διαφορετικών εικαστικών μέσων,
άλλοτε ερεθιστικών, άλλοτε κωμικών, άλλοτε
προβοκατόρικων, άλλοτε ρομαντικών, μα πά-
ντα γεμάτα ενδιαφέρον.
● Νέα ομάδα αυτοστήριξης ξεκίνησε στις 2 Μαρ-
τίου, και αναμένεται να τελειώσει τον Μάιο. Οι
ομάδες Αυτοστήριξης είναι μια πρωτοπορια-
κή ιδέα του Κέντρου Ζωής –όπως άλλωστε εί-
ναι και το Κέντρο Ημέρας –μοναδικές υπηρεσί-
ες για τους οροθετικούς στον Ελλαδικό χώρο.
Στις ομάδες αυτές, οροθετικοί σε συγκεκριμέ-
νο αριθμό εβδομαδιαίων συναντήσεων, αναλύ-
ουν υπό το συντονισμό οροθετικού εκπαιδευμέ-
νου εθελοντή, όλα όσα αφορούν τον ιό HIV. Οι
δε συντονιστές των ομάδων τελούν υπό την επί-
βλεψη και την καθοδήγηση της επαγγελματίας
ψυχολόγου του Κέντρου Ζωής. Δεκαέξι χρόνια
υπάρχουν αυτές οι ομάδες, δυο ομάδες τον χρό-
νο πραγματοποιούνται, και εκατοντάδες οι ορο-
θετικοί που έχουν βοηθηθεί από αυτές. Θέματα
προς συζήτηση και ανάλυση είναι: οικογένεια,
φίλοι, εργασία, υγεία, φάρμακα, σεξ, ιατρικά
προβλήματα, συνειδητοποίηση και απενοχοποί-
ηση και άλλα πολλά. Για τυχών συμμετοχή σε
αυτές τις ομάδες μπορείτε να ενημερωθείτε από
το Κέντρο Ημέρας.
Το Κέντρο Ημέρας παραμένει ανοιχτό κάθε Δευτέ-
ρα και Τετάρτη απόγευμα 6:00 – 10:00, για τις συ-
ναντήσεις μας. Όλες οι υπηρεσίες του Κέντρου Ημέ-
ρας παρέχονται δωρεάν. Κάθε Τετάρτη απόγευμα από
τις 20.00 και μετά λειτουργεί το info centre για χρή-
ση υπολογιστών και internet. O εθελοντής ρεφλεξιο-
λόγος μας συνεχίζει να δέχεται τα ραντεβού του, για
όσους το ζητήσουν κάθε Τετάρτη. Ενώ και τις δυο
ημέρες είναι ανοικτή η δανειστική βιβλιοθήκη. Επίσης
πληροφορίες για τις εκδηλώσεις του Κέντρου Ημέρας,
ομιλίες γιατρών, ομάδες αυτοστήριξης κ.α. μπορείτε
να παίρνετε και από την σελίδα στο site μας.
35 |Positive
 Τ
Ο ΚΕΝΤΡΟ ΖΩΗΣ είναι
μία αναγνωρισμένη, μη κυ-
βερνητική, μη κερδοσκοπι-
κή οργάνωση, η οποία ιδρύ-
θηκε το 1991 με την πρωτοβουλία μίας

ΚΛΙΚ! ΚΛΙΚ!
ομάδας φίλων - στο μεγαλύτερο μέ-
ρος τους αμερικανών - με κυρίαρχη
φυσιογνωμία αυτή του Frank Olcvary,
εμπνευστή και κινητήριο δύναμη του
σωματείου αυτού.

Η ίδρυση του Κέντρου Ζωής έγινε σε

μία περίοδο κατά την οποία παρά το γε-
γονός ότι η επιδημία του aids ήταν ήδη
διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο, η πλει-
ονότητα των Ελλήνων ελάχιστα γνώρι-
ζε για αυτήν, και οι οροθετικοί (φορείς
του ιού hiv που προκαλεί το aids) ζού-
σαν σε ένα περιβάλλον απελπισίας,
απομόνωσης, φόβου, πόνου και εγκα-
τάλειψης. Το Κέντρο Ζωής σήμερα είναι μια οργάνωση, μοναδική στο είδος της στην Ελλάδα,
που στηρίζει τα οροθετικά άτομα. Οι υπηρεσίες που παρέχει είναι:
Η μικρή ομάδα των εθελοντών που
αποτελούσε τον πυρήνα του Κέντρου • Δωρεάν κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη.
Ζωής στα αρχικά του βήματα, είχε σαν
πρωταρχικό στόχο να βοηθήσει με • Έκτακτη οικονομική ενίσχυση.
1 1. Από το πάρτυ υποδοχής των νέων εθελοντών με καλεσμένους όποιο τρόπο μπορούσε τα άτομα που
την Ευριδική και τον Δημήτρη Κοργιαλά.
είχαν μολυνθεί από τον ιό και τα οποία • Κέντρο Ημέρας: χώρος συνάντησης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας των ατόμων
ζούσαν υπό άσχημες συνθήκες, τις πε- που ζουν με hiv/aids.
ρισσότερες φορές μάλιστα, εγκαταλε-
λειμμένα από τις ίδιες τους τις οικογέ- • Info Center: για την εκμάθηση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών.
νειες. Μέσα από μεγάλες προσπάθειες,
οι εθελοντές κατόρθωσαν σιγά-σιγά να • Το πρόγραμμα συντροφικότητας στα νοσοκομεία και στο σπίτι.
μπουν στα νοσοκομεία όπου νοσηλεύ-
ονταν οι οροθετικοί και να κερδίσουν • Πρόγραμμα στήριξης σε οροθετικούς/ες κρατουμένους/ες των Φυλακών Κορυ-
την εμπιστοσύνη τους προσφέροντας δαλλού.
τους πάνω από όλα αγάπη και συντρο-
φιά. • POSITIVE: περιοδικό ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν στο hiv/aids και θέμα-
τα γενικού ενδιαφέροντος.
Με τη πάροδο του χρόνου, η μικρή
εκείνη ομάδα των εθελοντών, απέκτη- • Πρόγραμμα ενημέρωσης πληθυσμού για πρόληψη και ενάντια στις δι-
3 σε καινούργια μέλη - τα περισσότερα ακρίσεις με διεξαγωγή ομιλιών, επαφές με εκπαιδευτικά ιδρύματα, χώρους ερ-
τώρα πια Έλληνες-, μεγάλωσε και είναι γασίας, κλπ
2 & 3. Από την βραδιά εθελοντισμού στο 6.D.O.G.S. με καλεσμέ-
νο τον «μάγο» Christopher, όπου και δόθηκαν ευχαριστήρια βραβεία πλέον μια μεγάλη οικογένεια από αν-
-που σχεδίασε η Lilly Flowers- στους εθελοντές για την βοήθεια τους θρώπους που προσφέρουν αφιλοκερ- • Διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ευρύτερη ευαισθητοποίηση και ενη-
στην πραγματοποίηση της καμπάνιας ενημέρωσης του Κέντρου Ζωής
και της ΜΚΟ PRAKSIS:«Ενημέρωση-Προφύλαξη-Εξέταση, Το δικό δώς και με ευσυνειδησία τις υπηρεσίες μέρωση του πληθυσμού για το έργο του Κέντρου Ζωής καθώς και για την εξεύρε-
μας μότο ζωής.» τους σε όλους αυτούς που άμεσα ή ση οικονομικών πόρων.
έμμεσα αντιμετωπίζουν το hiv ή/και
4. «Χάρτης σκέψεων» που συνέθεσε η νέα ομάδα εθελοντών το aids στη ζωή τους. • Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά-διακρατικά δίκτυα
κατά τη διάρκεια του σεμινάριου.

Γίνε εθελοντής του Κέντρου Ζωής

Οι περισσότερες υπηρεσίες του Κέντρου Ζωής παρέχονται από εθελοντές που εκπαιδεύονται σε ειδικά σεμινάρια τα οποία
πραγματοποιούνται κάθε χρόνο. Τα σεμινάρια δίνουν την ευκαιρία σοτυς υποψήφιους εθελοντές να ενημερωθούν για το HIV/AIDS
από εξειδικευμένους επαγγελματίες, να συμμετέχουν σε ομαδικές συζητήσεις και βιωματικές ασκήσεις και να γνωρίσουν το έργο
του Κέντρου Ζωής, τις υπηρεσίες που προσφέρει και τις δραστηριότητές του. Τελειώνοντας το σεμινάριο, οι εθελοντές εντάσσονται
σε τομείς εργασιών όπως:

• κέντρο ημέρας
• συγγραφή περιοδικού
• διοργάνωση εκδηλώσεων
• επισκέψεις σε νοσοκομεία, σπίτια
• ενημέρωση πληθυσμού

Για περισσότερες πληροφορίες

μπορείτε να απευθυνθείτε στη Μαρία Κoυλεντιανού,
2 4
κάθε Δευτέρα, Πέμπτη & Παρασκευή 10.00-15.00 και Τετάρτη 16.00-21.00,
στα τηλέφωνα 210-7257617, 210-7294747, 210-7233848, fax 210-7240425.

Positive|36 37 |Positive
HIV/AIDS
Που μπορώ
να απευθυνθώ
για περισσότερες πληροφορίες;
Είναι ευθύνη όλων μας
Ενημερώσου x
Προφυλάξου x κέντρο ελέγχου & πρόληψης νοσημάτων- ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
Αγράφων 3-5, Μαρούσι
Εξετάσου x τηλ: 210 5212000

Υπηρεσίες ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ:
Τί είναι ο hiv; • Γραφείο Ψυχοκοινωνικής Στήριξης,
Ο hiv (human immunodeficiency virus) είναι ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, ο ιός που Αγράφων 3-5, Μαρούσι, τηλ: 210 5212077-79
προκαλεί το aids (σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας). • Γραφείο Μετακινούμενων Πληθυσμών,
Ο hiv προσβάλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου το οποίο είναι υπεύθυνο για την άμυνα 3ης Σεπτεμβρίου 54, τηλ: 210 8899238-239
• Συμβουλευτικός Σταθμός για Θέματα AIDS,
του οργανισμού ενάντια σε διάφορες ασθένειες.
Νοσοκομείο Α. Συγγρός, Αθήνα, τηλ: 210 7239945

Γνωρίζεις; κέντρο ελέγχου & πρόληψης Νοσημάτων- ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ

To aids μας αφορά όλους. Θεσσαλονίκη τηλ: 2310 229139
Μπορεί και εσύ να μολυνθείς από τον ιό hiv που προκαλεί το aids ανεξάρτητα από το φύλο,
την ηλικία και τις σεξουαλικές σου συνήθειες.

Εθνικά Κέντρα Αναφοράς AIDS

Πώς μεταδίδεται ο hiv;
Με σεξουαλική επαφή - κολπική, πρωκτική , σπανιότατα στοματική - χωρίς χρήση προφυλακτικού κέντρο αναφοράς AIDS & σεξουαλικώς μεταδιδόμενων
με άτομο που ήδη έχει τον ιό. νοσημάτων, Π.Γ.Ν.Α. “Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ”
Χρησιμοποιώντας την ίδια σύριγγα, βελόνα ή άλλο εργαλείο για τη χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτι- Υψηλάντου 45 - 47 Αθήνα, τηλ: 210 7201279
κών με άτομο που ήδη έχει ιό.
Από μητέρα που έχει ήδη τον ιό στο μωρό κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και του εθνικό αέντρο αναφοράς σεξουαλικώς μεταδιδόμενων
θηλασμού, εάν δεν υπάρχει ιατρική παρακολούθηση. νοσημάτων & Aids,
νοσ/μειο αφρ. & δερμ. νοσημάτων α. συγγρός
Πώς δεν μεταδίδεται ο hiv; Ι. Δραγούμη 5 Ιλίσια, τηλ: 210 7243579
Από κοινωνικές επαφές (αγκαλιά, χειραψία, φιλί) Το ΚέντροΖωής
Από την καθημερινή συναναστροφή στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο, στο θέατρο, κτλ. εθνικο κεντρο αναφορασ ρετροϊων

Από ρούχα, πετσέτες, ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα. εργαστήριο υγιεινής & επιδημιολογίας & ιατρικησ στατ/κησ
ευχαριστεί θερμά τους
Από την θάλασσσα ή την πισίνα ιατρική σχολή παν/μιου αθηνών
Μ. Ασίας 75 Γουδί, ΤΚ 115 27 τηλ: 210 7462090 χορηγούς και υποστηρι-
Από την τουαλέτα κτές του για την προσφο-
Από τα έντομα ρά τους στο ανοιξιάτικο
εθνικό κέντρο αναφοράς AIDS βορείου ελλάδος,
εργαστήριο μικροβιολογίας - ιατρικό τμήμα-σχολή επιστημών bazaar 2011 καθώς και
Προφυλάσσεσαι; υγείας - αριστοτέλειο πανεπιστήμιο θεσ/νίκης όλο το εθελοντικό σώμα
Επειδή δεν γνωρίζεις ποιος έχει τον ιό και για να είσαι απολύτως σίγουρος/η θα πρέπει να κάνεις το Τ.Κ. 540 66 Θεσ/νίκη, τηλ: 2310 999081 που στηρίζει την προσπά-
θεια μας 9
ειδικό τεστ, χρησιμοποίησε προφυλακτικό από Latex σε κάθε σου σεξουαλική επαφή.
Θυμήσου το aids δεν κάνει διακρίσεις. εθνικό κέντρο αναφοράς AIDS νοτιοδυτικής ελλάδος,
Μην ντρέπεσαι, πάρε εσύ την πρωτοβουλία. Η χρήση προφυλακτικού είναι μια πράξη αγάπης. περ/κό γενικό νοσ/μείο πατρών αγ. ανδρέας
Εάν κάνεις χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών, χρησιμοποίησε πάντα την δική σου σύριγγα ή βελόνα, Τσερτίδου 1 26335 Πάτρα, τηλ: 2610 227974-6
μην τη μοιράζεσαι με άλλα άτομα.
τμήμα αιμοδοσίας πανεπιστημιακού νοσοκομείου ιωαννίνων,
Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, ζήτησε πληροφορίες από τον γιατρό σου.
Λεωφ. Πανεπιστημίου, 455 00 Ιωάννινα, τηλ: 26510 99460 Tο θα το βρείτε στα παρακάτω σημεία
στην Αθήνα, όπως και σε ηλεκτρονική μορφή στην
Βοηθάς; εθνικό κέντρο αναφοράς AIDS κρήτης,
Όσοι αντιμετωπίζουν το hiv/aids έχουν ανάγκη από υποστήριξη, πληροφόρηση, συντροφιά. ιστοσελίδα του Κέντρου Ζωής: http://kentrozois.gr
Π.Γ.Ν. Ηρακλείου Κρήτης “Βενιζέλειο – Πανάνειο”,
Μπορείς και εσύ να βοηθήσεις. Λεωφ. Κνωσσού 71021 Ηράκλειο Κρήτης,
Μπορείς να γίνεις εθελοντής στο Κέντρο Ζωής ή να συμβάλλεις οικονομικά στην προσπάθεια μας. τηλ: 2810 368482 - 368042
ΑΘΗΝΑ ΚΕΝΤΡΟ : Aperitif (Καλαμιώτου 4 & Ερμού), Magaze
Αγκαλιάζεις; κέντρο αναφοράς AIDS - Ι.Κ.Α. αλεξανδρούπολης, (Αιόλου 33), Baba Au Rum (Κλειτίου 6), Joe Weider (Δραγατσανίου 4)
Μπορείς να αγκαλιάζεις χωρίς φόβο τα άτομα με hiv/aids που ζητούν τη βοήθεια σου. Μην τα απο- Λεωφ. Μάκρης 29, 68100 Αλεξανδρούπολη, τηλ: 25510 20403 ΓΚΑΖΙ: Sodade (Τριπτολέμου 10), S-Cape (Κωνσταντινουπόλεως 82),
μονώνεις, αγωνίσου μαζί τους. Αυτό κάνουμε κι εμείς στο Κέντρο Ζωής. Hoxton (Βουτάδων 42), Blue Train (Κωνσταντινουπόλεως 84), Kανελλα
(Κωνσταντινουπόλεως 70) Mayo (Περσεφόνης 33), Alexander Sauna
Ηπατίτιδες: Υπάρχουν Εξωτερικά Ηπατολογικά Ιατρεία σε δη-
Ποιοι είμαστε; μόσια νοσοκομεία, σ΄όλη τη χώρα στα οποία μπορείς να απευθυν- (Μ.Αλεξάνδρου 134), Fcuk (Κελέου 3), Different (Ιερά οδός 49), Moe
Το Κέντρο Ζωής ιδρύθηκε το 1991 και είναι μια αναγνωρισμένη, μη κυβερνητική οργάνωση. θείς και να κλείσεις ραντεβού (Κελέου 1-5) ΕΞΑΡΧΕΙΑ: Cheap Art (Θεμιστοκλέους & Ανδρέα Μεταξά
Προσφέρει υπηρεσίες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών των ατόμων που ζουν με hiv/aids,
των οικογενειών τους αλλά και του ευρύτερου πληθυσμού. 25), Χάρτες (Βαλτετσίου 35 & Ζωοδόχου Πηγής) ΚΟΥΚΑΚΙ: Κούκλες
(Ζαν Μωρέας 32) ΚΥΨΕΛΗ: Paroxysm Tatoos Studio (Λέσβου 5)
Το Κέντρο λειτουργεί χάρη στην πολύτιμη και ακούραστη προσφορά των εθελοντών και των υπο- ΠΑΝΟΡΜΟΥ: Ποτοπωλείον (Πανόρμου 113) ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Poquito
στηρικτών του, μέσα σε πλαίσια σεβασμού προς τον συνάνθρωπο και απόλυτης εχεμύθειας. Τηλεφωνικές Γραμμές: Grande (Πρατίνου 5), κουρειο Παναγιώτη Κοπελιάδη (Τιμόθεου 23)
Οι εθελοντές του Κέντρου εκπαιδεύονται σε ειδικά σεμινάρια τα οποία διοργανώνονται κάθε χρόνο.
Τηλεφωνική Γραμμή AIDS Αθήνας:
210 7222222 (9:00πμ-9:00μμ) ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ : Πρωτοπορία (Γραβιάς 3-5), Ιανός (Σταδίου 24),
Υπηρεσίες - δραστηριότητες
Δωρεάν κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη Πολύχρωμος Πλανήτης (Αντωνιάδου 6), Λεμόνι (Ηρακλειδών 22),
Γραμμή AIDS Θεσσαλονικησ
Κέντρο ημέρας: χώρος συνάντησης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας των ατόμων που ζουν με hiv/aids. 2310 229139, 2310 263363 Οδός Πανός (Διδότου 39 & Ιπποκράτους)
Πρόγραμμα συντροφικότητας στο σπίτι.
Πρόγραμμα στήριξης σε οροθετικούς κρατούμενους των φυλακών Κορυδαλλού. Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: 197
Info centre: για την εκμάθηση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών ΣΧΟΛΕΣ : Φιλοσοφική (4ος Όροφος)
Positive: περιοδικό ενημερωτικού χαρακτήρα σε θέματα που αφορούν στο HIV/AIDS, καθώς και σε
θέματα γενικού ενδιαφέροντος. RAPID TEST (από την mko PRAKSIS): Ανώνυμη & δωρεάν
Διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού. εξέταση, χωρίς αιμοληψία, με αποτελέσματα εντός 20 λεπτών.
ΚΟΡΙΝΘΟΣ : Φασόλι (Εθνικής Αντιστάσεως 51Α), Κέντρο Νέων Κοριν-
Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά - Διακρατικά δίκτυα Πληροφορίες: 800 1111 600 θίας (Κολιατσου 112)

Positive|38 39 |Positive
0