GR Duyarsam unuturum Grrsem hatrlarm Yaparsam renirim in atasz renciler yalnzca iittikleri eyleri kolayca unutmaktadrlar.

Oysa bizzat katldklar bir eitim etkinlii onlarn konuyu daha iyi anlamalarna ve kolay kolay unutmamalarna yardm etmektedir. Dnyada artk klasik hale gelmi eitim tanmlarnda Eitim, bireyin davranlarnda kendi yaants yoluyla deiiklik meydana getirme sreci olarak ifade edilmektedir. Bu ada tanm, rencinin eitim iine bizzat kendi yaantlaryla girmesini ngrmektedir. Dier yandan renimin bireysel olmas da eitim psikolojisinin ortaya koyduu evrensel bir geretir. Her ne kadar eitim snflar iinde grup olarak yaplsa da snf iindeki rencilerin renmeleri tek tek ve bireysel zelliklerine gre olmaktadr. Bu iki yaklam eitim retim faaliyetlerine rencilerin aktif olarak katlmalarn zorunlu klmaktadr. te yandan eitim sosyolojisi ve iletiim alanndaki bilimsel bulgular da bata dil olmak zere birok renme durumlarnn aslnda sosyal bir interaksiyon iinde olduu, dolaysyla retmenin tek yanl bilgi veya tutum aktarmasnn hem renmenin, hem kiiliin , hem de demokratik ortama aydn insan yetitirmesi gereken eitimin ruhuna aykr olduunu ortaya karmaktadr. Antik Yunandan beri retim iinde renciler aktif soru ve cevaplaryla retime katlmaktadrlar. Gerek Orta adaki raklk sisteminde gerekse sanayi devriminden sonra oluan yeni eitim sistemlerinde rencinin eitim ve renme iine dorudan katld gzlenmitir. Dnyann her tarafnda eitim sistemleri rencinin aktif katlmna ve kendi deney ve deneyimleri vastasyla renmesine ok nem vermektedir. Okullarda atlyeler . laboratuarlar , slaytlar gibi faaliyet ve yerlerde rencinin retime katlm giderek artmaktadr.

ada eitim akmlarnn hepsi, rencinin okulda ve derste daha aktif olmas ve renme iine dorudan katlmasn, ngrmektedir. Gerek ocuktan hareket denen ve ocuu eitimin merkezine koyan akmlarda, gerekse i eitimi akmlarnda ocuk, eitimin merkezindeki hareketli unsurudur. Artk sadece retmen tarafndan etkilenmeyi bekleyen renci deil, kendisi aratrp bularak, devaml soru sorarak , tartmalara katlp kendisi faaliyet gstererek renen renci tercih edilmektedir.

AKTF RENME YAKLAIMI Aktif renme Etkin katlm ilkesine dayanan ve lkemizde Ezbersiz Eitim, Etkileimli Eitim adlaryla da tanmlanan bir yaklamdr. renme zerinde yaplan almalar, renmenin bireysel bir i olduunu gstermektedir. Bireyin yeni bir davran renebilmesi iin yaant geirmesi, yani evresindeki uyarclar ile etkileime girmesi, dier bir anlatmla etkin olmas gerekir. Hi kimse bir bakas iin renmeyi gerekletiremez. Bu nedenle renmenin balangcndan sonuna kadar renen kendi renmesinden sorumluluk tamak ve renme srecine aktif olarak katlmak durumundadr. Bir ksm kuramclarn renmeyi uyarc ile davranm arasnda ba kurmak ya da dorudan doruya dtan pekitirme yoluyla elde edilen bir sonu olarak grmelerine karn; bili kuramclar renmeyi bir i sre olarak alglamaktadrlar. Bu kuramclara gre renen, uyarclarn pasif bir alcs deil, onlarn zmleyicisi, bilgi ve davranlarn aktif oluturucusudur. Yaplan aratrmalarda elde edilen btn sonular rencilerin aktif olarak derse katldnda daha iyi ve hzl rendiine, hatrladn ve yapt iten zevk duyduunu gstermektedir. Buna karlk pasif ve derse kar ilgisi olmayan rencilerin rendiklerini abuk unuttuklar, derste skldklar ve renme iin isteksiz olduklar grlmtr. 1986da Thomas Goodun nerdii aktif retim (Active nstruction) rencinin etkin katlmnn yan sra etkili retmen sunumlarn , sorulara verilen etkili yantlar da amalayan bir dizi retim yntemlerini ierir.

Aktif renme yaklam; rencileri pasif alclar deil, renerek kendi yaamlarn ekillendiren bireyler olarak grmektedir. renciler snfta dinlemekten daha fazla eyler yapmaldrlar; okumal, yazmal, konumal, tartmal, geni yaantlar ile balantlar kurmal, edindii bilgiyi gnlk yaamnda uygulamal ve problem zmelidir. retimde renme ve retme diye iki etkinlik vardr: Bunlardan renme rencinin, retme ise retmenin etkinliklerindendir. renme kavramnn, retim kavram iindeki yeri byktr. retimde, retmenden daha ok rencinin kendi kendine renmesi esastr. renme etkinliklerinde, rencinin ilgisi ve iradesi ok nemlidir. renciyi kendi kendisinin rehberi haline getirmek gereklidir. Bu bakmdan retmenin de iyi bir rehber olmas gerekmektedir. Sonu olarak retim, ekseninde rencinin yer ald retmen , ama, konu, metot ve evre elerinin karlkl iliki ve etkileimden oluan karmak bir sretir.

EVRE

METOT RENC

RETMEN

KONU

AMA

EKL-1:RETM SREC renmenin en alt seviyesinde aklda tutma (belleme, ezberleme), en st seviyesinde ise akl yrtme , uygulama vardr. renmenin davransal tanmnda belirtildii gibi tam 3

anlamyla renme , bireyin rendii bilgi ve beceriyi uygulamaya dkebilmesidir. renme ancak rencilerin aktif katlmyla gerekleebilir. retmen dahil hi kimse bireyin renmesini salayamaz. retmen yol gsterir, programa koyar, yardmc olur ama renme ancak bireyin kendisinin gerekletirebilecei zihinsel bir deiimdir. Bedensel bir byme gibi sadece beslenerek olumaz; emek gerektirir. renme zaten rencinin aktif olarak rol ald zihinsel bir ilem ise, Aktif renme ne demektir? Aktif renme, renme psikolojisinde zel anlam tayacak ekilde alglanr hale gelmitir ve genel olarak iki ekilde tanmlanr: 1- Aktif renme, rencinin kendi renme sreci hakknda sz sahibi olduu bir renme eklidir. 2- rencinin kendi bilisel yetilerini zorlayarak yaplan renme eklidir. Bu iki tanm bir araya getirilecek olursa aktif renmenin, youn olarak rencinin sorumluluunda bir renme ekli olduu ortaya kar. Bir yandan renme sreci ile ilgili kararlarla, dier yandan da rencinin kendi istek ve gayretiyle, tm bilisel yetisinin seferber edilmesiyle ilgilidir. Bu anlamda renci, retmenin grev ve sorumluluunu da stlenir. Aktif renmede alnmas gereken baz kara ve sorumluluklarn hepsi renci tarafndan stlenilir. Daha alt seviyelerdeki aktif renmede bu karar ve sorumluluklar, deiik arlklarla renci-retmen ibirliiyle stlenilir. Aktif renmede renci: * Olas renme hedef ve etkinlikleri aratrr, * Kendine zel renme hedeflerini seer, * Hangi hedefleri hangi nedenlerle setiinin bilincindedir. * zgveni vardr ve gerektiinde zgvenini gelitirir, * renme etkinliklerinin seimini ve programn yapar, * renme gds vardr veya bu gdy kendisi gelitirir, * Bir konu zerinde almaya balamak iin kendine zel bir stratejisi vardr, * Dikkatini toplar, eski rendiklerini hatrlar, * Okur, dinler ve analiz yapar, * Bilgiler arasnda iliki kurar, mmknse ematik olarak gsterir, * rendiklerini yeni durumlara uygular, uygulama alanlar aratrr, * renip renmediini srekli kontrol eder, * Yeni renme stratejilerini dener, 4

* Kavrayp kavramadn anlamak iin rendiklerini eitli ekillerde ifade eder, * Baarszlk durumunda baarszlk nedenlerini aratrr, * Kendi performansn deerlendirir, * Kendi performans hakknda geri-bildirim iin d kaynaklardan faydalanr, * renmenin karlnda kazancn dnerek kendini gdler, * Dikkat ve enerjisini iyi ynetir, gerektii yerde almaya ara vermesini bilir. Aktif renmede olmazsa olmaz olan bireyin nasl rendiini bilmesi, kendi bilisel yeti ve mekanizmasn iyi tanmas, yani renmeyi renmi olmasdr. Aktif renmeyle veya renmeyi renmekle ilgili olarak Ann Brown tarafndan ortaya atlm metabili ( metecognition) kuramyla bireyin kendi bilisel srecini ynetmesi kastedilir. Bir rencinin bir derse hazrlanmas iin zamann nasl planlayacan bilmesi, kendi ilerlemesini deerlendirmesi, setii alma ekli ile eriecei baar dzeyini tahmin edebilmesi gibi kendi bilisel yetisinin yneticiliini yapmasdr. Metabili, ayn zamanda bireyin nasl rendiini bilmesi; neyi bilip neyi bilmediinin farknda olmas; hangi bilgiyi nerede ve ne zaman uygulamaya koyacan bilmesi anlamnda da kullanlr. .

AKTF RENMEYE DUYULAN HTYA amz toplumlarnda bilim ve teknoloji hzl bir deiim ve geliim iindedir. Toplumlar arasnda sosyal ve kltrel etkileim arttndan; herhangi bir alandaki yenilik hzla yaylmakta, tek bir topluma zg bilgi; yerini toplumlar aras etkileim rn halini alm bilgiye brakmaktadr. Bu durum ise, bireylerin yaad evreye her ynyle uyum salamalar iin renmeleri gereken davran saysn oaltmakta, ayn zamanda, o gne dein tartmasz kabul gren baz kavram, ilke ve uygulamalar bile deiiklie urayabilmektedir. Bu balamda, bireylerin bilgiyi ezberlemelerinden ok, bilgiyi kullanma yollarn renmesi beklenmektedir. Gnmzde bilginin hacmi ve bilgiye ulama hz ok st dzeydedir. renciye dnyann tm bilgisini retme imkan ortadan kalkmtr. te yandan, artk bilgi k hznda elimizin altna gelebildiine gre, onu kafamza doldurup kullanacamz gne kadar tamaya gerek kalmamtr. Zaten bu bilgiler kitaplarda, nternet sayfalarnda, dergilerde en

yeni ve en son biimiyle bulunmaktadr. te yandan, zerimizde tanabilecek hale gelen bilgisayar temelli aralar, birka arama admyla bilgiyi retmek yerine, kiiyi bu bilgiyi nereden, nasl bulabileceini ve bunlar kendi yaamna nasl uygulayabileceini retmek durumundadr. Bilgi ann bu zelliklerine ayak uydurma gerei duyan eitim sistemlerinde, renci merkezli aktif etkileimli, problem zmeye dayal, semeli derslere yer veren renme programlar ortaya kmtr. Bu sistemde renciler bilgiyi hayata geirme yollarn ve yaam boyu kendi kendine renme becerilerini gelitirirler. Piaget etkin bir okul ancak, rencilerin, gerektii iin deil, kendileri istedii iin aba gstermelerini ve bakalar tarafndan hazrlanan bilgiyi kabul etmek yerine kendi akllarn kullanarak zgn almalar yapmalarn salayabilirse, zeka yasalarnn tmne sayg gstermi olur. der. Piaget e gre geleneksel eitim ve eitimcilerin grevleri ocuklarn zihinsel yaplarna uygun deildir, ocuu snrlandrcdr. retmen etkin, renci edilgendir. Piaget e gre eitim, ocuun katlmla getirdiklerini bilisel geliimine uygun etkinliklerle desteklemelidir. Gelecek, her alanda deiim ve geliimin sergilenecei bir yzyl olacaktr. lkemiz ocuklarnn da erken yatan itibaren bu deiim ve geliime katlmas salanmaldr. Ezberci bir zihniyet yerine kendi kendine deneme yanlma yoluyla renen ocuklar yetitirebilmek iin okul ncesinden balanarak her eitim kademesinde aktif renme programna geilmelidir. AKTF RENMEDE RETMENN ROL VE ZELLKLER Aktif renme yaklamna gre aktif renciyi, aktif renci yetitirmeyi bilen retmen yetitirir. Bu i, snfta baba otoritesini yanstan ve renciyle dikey iletiimi benimseyen ve bu role uygun den dz anlatm, yazdrma ve ezberletmeyi bir retim yntemi olarak kullanmakla olmaz. retme durumlarnda retmenin balca grevleri, hedef davranlara ve o davrann kazandrlaca renciye evreyi hazrlama-dzenlemeayarlama ve bylece renciyle evresi arasnda gerekli etkileimi salamaldr. retmenliin iki yn vardr: Bilim ve Sanat yn. retmenin alannda uzman olmas ve aratrc bir kimlie sahip olmas ve lme-deerlendirme, bilim ynne girmektedir. retmenliin sanat yn eitim amalarndan renciyi haberdar ederek, bu amalara renciyi gtrc yollar ve usulleri bilmesi ve baaryla uygulamasdr. Byle bir 6

retmen rol, snfta arkada roln oynayan, renciyle yatay iletiimi benimseyen ve bu role uygun den aktif retim yntemlerini uygulamakla gerekleir. Aktif renmede retmen, renciye bilgi aktarmaz. rencilerde ilgi uyandrmaya, gdlemeye, ynlendirmeye, aklamaya nem verir. Eitim ortamn hazrlar, renmeyi kolaylatrc ynlendirmeler ve bilgi danmanl, eitim ynlendiricilii yapar. retmenin grevi renmeyi retmek, yol gstermektir. renciyi dnmeye, aratrmaya, renmeye, edindii bilgileri kullanmaya yneltmektir. Milli Eitim Bakanlnn btn retmenlere uymalar iin aba gsterdii lkokul Program nda, retmenden beklenen davranlar sralamaktadr. Bunlar arasnda zellikle u hususlara dikkat etmelidir: 1- ocuklara dosta davranlmal ve onlarla teker teker ilgilenmelidir. 2- Snf ii almalar rencilerle birlikte planlamal, onlarn ilgi ve isteklerini gz nne almaldr. 3- Her ocuun deiik ilgi, ihtiya ve yeteneklerini karlayacak imkanlar hazrlamaldr. 4- Grup almalarn rgtlemeli ve grup raporlarnn snfta tartlmasn salamaldr. 5- Konu seiminde, aratrma ve yapmada renci ilgi ve isteklerine yer vermelidir. 6- Problemleri saptama ve zmede rencilerin bilgi ve gemi yaantlarndan faydalanmaldr. 7- Snfta sadece belirli ocuklar zerinde durmamal, her ocuun derse aktif katlmn salamaldr. Ancak bunlar genellikle bir temenni olarak kalmakta, retmenlerin hizmet ncesi eitiminde bu hususlara zen gsterilmedii gibi, hizmet iinde retmenlerin bu hususlara zen gsterip gstermedikleri de pek aratrlmamaktadr. Aktif renmede retmenler, snf ii iletiimi balatmak ve salkl srdrmekle grevlidir. retmen snfn her yann ve snftaki ara-gereleri yerinde ve doru olarak kullanabilmeli; giyimi, sesi, gz hareketleri ve beden dilinin dier unsurlarn olumlu bir ekilde kullanarak snfta rencilerin derse katlmn salamaldr. 7

Etkin bir retim iin retmenin snf atmosferinde btn iletiimlere ak olmas gerekmektedir. retmen-retmen, retmen-renci etkileimi yannda renci-renci etkileimine de imkan hazrlamaldr. rnein, grup tartmalar, rnek olay incelemeleri, problem zme gibi yntemlerini uygulayan retmen, rencilerinin kendi aralarnda konumalarnda, birbirlerinden etkilenmelerine ve birbirinden bir eyler renmelerine yardmc olmaktadr. Aada ynteme ait snf ii iletiim ve etkileim gsterilmitir : retmen . renci renci renci renci renci 1-) Anlatm renci renci renci renci 2-)Soru-Cevap retmen renci renci renci renci renci renci renci retmen

3-) Grup Tartmas retmenle bu iletiim ve etkileiminin aktif renme iin nemini bilmeli ve snf dzenini, kullanlacak yntemleri, ara-gereleri bu iletiimi salayacak ekilde dzenlemelidir. yi retmen zelliklerini aratrmaya ynelik birok almada da, rencileriyle iyi diyalog kuran, onlarn sorunlaryla ilgilenen ve onlar zmeye alan, retimi renci ile 8

birlikte gtrmek isteyen, rencilerin aktif katlmn salayan retmen tipinin renciler tarafndan en ok istenen retmen olduu ortaya kmaktadr.

AKTF RENME N GEREKL RENME ORTAMI lk nce temel felsefe olarak okul ve snf iindeki iki veya boyutlu her trl dzenleme, rencinin moralini arttrc, bilmeye, yapmaya dnk, hareketini arttrc olmaldr. Ak alan olarak rencinin dzenleyecei, deitirecei, yapma-etme-kurma ynnde faaliyet gsterecei yer veya yerler bulunmaldr. Okul ktphanesi, alma saatlerinin birka saat sonrasna kadar almal ve yayn ynnden zengin olmaldr. Laboratuarda altrc bir rehber retmen srekli bulunmal ve ders harici almas bir program dahilinde belirlenen rencilere yardm etmelidir. Snflar, aktif retim yntemleri kullanmaya yardmc ara-gerelerle donatlmal, oturma dzeni bireysel ve grupla almaya uygun bir ekilde oynar ve deitirilebilir olmaldr. Snftaki yerleim iin rencilerin grlerinin alnmas onlara sorumluluk ve demokrasi bilinci alar, katlm davranlarn gelitirir. Yerleim dzeni, rencilerin etkileimini farkllatrarak, birey ve grup davrann etkiler. Snf yerleim dzeni 4 grupta toplanabilir: Klasik Dzen, Bireysel Dzen, Tek Grup Dzeni, ok Grup Dzeni. Klasik Yerleim Dzeni, renci sralarnn stun ve kolon eklinde yerletirildii, rencilerin birbirini gremedii yerleim dzenidir. Bu dzen daha ok dinleme-not alma tr etkinlikler iin uygundur. Dikkati retmene eker, renci katlmn ve iletiimini snrlar. Aktif renme iin, uygun olan dier snf oturma dzenleri aadaki ekildedir : Tek Grup Oturma Dzeni :
kitaplk retmen masas dolap

Kap

Bu dzen, snfn tamamn bir grup olarak ele alr. rencilerin tmne sz alma, dinleme, konuma, tartma, iletiim frsat verir. lgi dalmaz, gereksinimler abuk fark edilir. Bireysel Snf Dzeni :
Kap Kitap Ara Masas Grup masas renci masalar retmen masas

dolaplar

Bu dzen, derin dnmeyi kolaylatrr, her rencinin kendi dzeyinde, hznda almasna olanak salar.

ok Grup Dzeni :
bilgisayar

Kitap Ara Masas renci gruplar retmen Masas

dolaplar Kap

kitaplk

Bu

dzen,

rencilerin

yardmlaarak

renmesine,

liderlik

zelliklerini

gelitirmesine, ibirlii, katlm, yardmlama, tartma, yaparak ve yaayarak renme becerilerini kazanmasna olanak salar.

10

AKTF RENMENN TEMEL SRELER 1- Ama : Bilgiyi ve bireyi dinamik btnlkler olarak gren bir bakla; Birbirinden kopuk ve duraan bilgilerin aktarlmas yerine bilginin birbiriyle ve gerek yaamla balantl dinamik bir btn ierisinde ele alnmas Bilgileri kafalara doldurmak yerine, renenin, ihtiya duyduu anda nerede ve nasl bulacan bilinmesini salamak. Ezber bilgilerle dolu ayakl ktphaneye benzeyen bilgiler yerine, tm ynleriyle bir btn olarak gelimi bilge insan yetitirmektir 2- leni : renci merkezli aktif renme, rencinin eitimi aktif olarak katlmas, sorumluluk almas demektir. renci yapc ve uygulaycdr, kendi kendine renir. Merak uyandran senaryolar aracl ile konular niin renmesi gerektiini anlar, rendii bilgiler arasnda balantlar kurarak btnsel bir baka ulaabilir. renmenin yararl, kalc ve gerekle balantl olmas iin yaamsal senaryolardan yararlanlr. Senaryolar, farkl derslerin ieriklerindeki ortak konular etrafnda oluturulur. Bilgilerin entegrasyonu, bireyin de btn olarak geliimini salar. rencinin sadece bilgi deil, beceri, davran, tutum renmesi de nemlidir. Yani sadece bilisel deil, bedensel, duygusal, sosyal tm ynleri ile geliimi desteklenir. Aktif eitimde, grup iinde tartma, neriler gelitirme, iletiim kurabilme ve sunum yapma becerileri kazandrlr. 3- Senaryonun Hazrlanmas : Senaryolar, temel ders retmenlerinin bir araya gelmeleri ile hazrlanr. nce tartlmas dnlen birincil hedefler belirlenir. Bu hedeflere uygun senaryolar hazrlanr. rencilere daha nce ilenecek konularn balklar ve problemlerin hedefleri verilerek hazrlanmalar salanr. Konu ile ilgili beyin frtnas yaplr. Daha sonra senaryodaki problem retmen tarafndan hedefler dikkate alnarak tartmaya alr, olabildiince ok rencinin fikir yrtmesi salanr, gerekirse kaynaklara bavurulur. retmen ynlendirici konumdadr.

11

4- Snav : Bilgilerin snanmas, ounun yaamnda bir kez bile kullanmayaca kuramsal bilgileri len, ezbere dayal bir renmeyi benimseten snavlar yerine, Ak Kitap Snav yntemiyle yaplr. Bylece snav, bir stres kayna olmaktan kp, renmenin devam ettii bir sre olmaktadr. renci snava kendi setii kaynaklar yanna alarak gelir ve yazl olarak verilen problemleri belli bir zaman diliminde zmeye alr. rencinin derslerdeki etkinlii ile snavdaki baars birlikte deerlendirilerek geme notu hesaplanr.

AKTF RENME YNTEM VE TEKNKLER Yntemler : 1- Tartma 2- Gsterip, Yaptrma 3- rnek Olay 4- Problem zme 5- Bireysel alma Teknikler : A)Grupla retim Teknikleri: 1- Beyin Frtnas 2- Dramatizasyon 3- Soru-Cevap 4- Yaratc Drama 5- Benzetim 6- kili ve Grup almalar 7- Mikro retim 8- Eitsel Oyunlar B)Bireysel retim Teknikleri : 1- Bireyselletirilmi retim 12

2- Dnml Gnlk almalar 3- Beceri Gelitirme almalar 4- Planl Grup almalar 5- Programl retim 6- Bilgisayar Destekli retim AKTF RENMEY GEREKLETREN STRATEJLER Derslere yksek dzeyde aktif katlm ile kastedilen, yksek dzeyde renci katlmn gerekletiren derslerin planlanmas ve yrtlmesidir. Bunu salamann en etkin yolu da,rencileri renme srecinde mmkn olan en yksek dzeyde aktif hale getirerek, bunlarn kendi renmelerinden sorumlu olmalarn salamaktr. Aada, rencilerin derslere aktif katlmlarn salayan temel retim stratejilerinin bazlar aklanmtr. 1-YEN BR OLAYI PAYLAMAYA DAVET ETMEK Tanm : rencileri, balarndan geen yeni veya ilgin bir olay snfta paylamaya davet etmek. Amac : rencilerin dikkatlerini derse toplamak ve salkl bir snf ortam oluturmak. Bir derse balamak iin eitli etkin yollar bulunmaktadr. Bunlardan birisi de, rencilere, kim hayatnzdaki yeni veya iyi bir olay bizimle paylamak ister? sorusunu yneltmektir. Paylama tercihini seen renciler ne hakknda konuurlarsa konusunlar veya ne derlerse desinler, fikirleri kabul edilip teekkr edilerek,tekrar derse dnlr. nk, buradaki ama, tartmak iin konular veya durumlar oluturmak deil, rencilere, hayatlarndaki ilgin, hznl veya mutlu bir olay birka dakika iin de olsun snfla paylama frsat vermektir. Bu strateji, akademik konularda ok fazla sz almayan rencilerin bir olay hakkndaki duygularn veya hislerini aa vurmalarn salar. En nemlisi, bu strateji, snfn dikkatini bir araya toplar ve rencilerin derse younlamalarn salar. 2- BLNEN VE BLNMEK STENEN BELRLEMEK

13

Tanm : rencileri belli bir almaya hazrlarken veya derse balarken, onlara konu ile ilgili olarak neleri bildiklerini ve daha neleri bilmek istediklerini sormak. Amac : Bir niteyi rencilerin bilgileri ve sorular zerine ina etmek. Bir renciye, ne renmek istediini sormak, onun en azndan bir merakn veya ilgisini gidermek iin aba gstermek demektir. Ayrca, snftaki dier rencilere meraklarn dinleyen bir renci, daha farkl alanlara da ilgi duyabilir. Bu durum, rencilerin sralarda pasif olarak ilgilendikleri veya ilgilenmedikleri konular sessiz bir ekilde renme yaantlar sunmaktadr. Ayrca, rencilerin ne demek istediklerine ynelik olarak listeledikleri sorular, bir nevi, onlarn niteye balamalar iin zihinlerini amaktr. retmen, (1) sorular arasndan uygun olanlar renilecek konuya ekleyebilir veya (2) sorular gelecekte deinmek amacyla snfn bir yerine asabilir ya da (3) sorular birer bireysel veya grup projelerine dntrebilir. 3- AKICI DERS PLANI HAZIRLAMAK Tanm : Snfn dzgn, ilgin ve yksek dzeyde katlml bir ekilde ilerlemesine salayacak bir ders plan tasarlamak veya dzenlemek. Amac : Snfta, rencilerin renme srecine ceza veya dl olmakszn ,doal olarak katlmn salayacak kadar ok miktarda olaylarn veya faaliyetlerin cereyan etmesini salamak. Tipik bir akc ders plan,hzl admlarla ilerler. Byle bir snfta uyuukluun ve skcln yeri yoktur. renciler, dersin akcln hissederler ve nem tar ve hemen her zaman snfta mutlaka yapacaklar bir eyleri vardr. Hz, burada byk nem tar ve retmen, nadiren yavalar. Bir akc ders plan, ayrca, retim etkinlikleri asndan ok miktarda eitlilie sahiptir. Dier bir ifadeyle,her bir derste undan ve bundan bir eyler vardr; bylece, eer u rencilerin dikkatini ekemezse, belki bu ekebilecektir. 4- ABUK VE HIZLI LERLEMEK Tanm : Snftaki btn rencilerin katlmn salayacak ekilde dersin hzl ilerlemesini salamak Amac: rencilerin dikkatlerinin dalmasn nlemek.

14

Gnmzde hayat olduka hzl bir ekilde ilerlemektedir ve renciler bu durumun farknda gibi grnmektedirler. nk, onlarn ok az, yava ve ar ileyen bir retim sreci iin ok az sabr gstermektedirler. Tecrbeler gstermektedir ki, renciler, genellikle retmenlerin derslerinde hzl hareket etmelerini tercih etmekte ve bu tr derslere daha ok katlmaktadrlar. Ancak, hzl ve abuk davranmak demek, Bir retmenin snfta ders konusuna ilikin anlatmak veya sylemek istediklerini alelacele bir ekilde sylemesi demek deildir. Ayn ekilde, bu konuda belki de en yaygn hatalardan birisi de, dersin hzl admlarla ilerlemesini salamak iin retmenin ders konusuna ait baz fikirleri biraz farkl yollarda tekrar tekrar aklamasdr. Bu durum, retmenin konuyu daha ilk aklamasnda anlayan renciler iin, skc bir snf atmosferi ortaya getirmektedir. Nitekim, eer dersle ilgili bir noktay daha ilk defasnda anladysanz, o konu hakkndaki aklamalar defalarca dinlemeniz, kendinizi tpk ok yava ilerleyen bir kuyrukta saatlerce bekliyormu gibi hissetmenize neden olacaktr. Belli bir sre sonra da, bu durumdan ok sklacak ya da dersten kopma noktasna geleceksiniz. Dolaysyla, hzl admlarla ilerleme stratejisi, birok kk admlardan veya aamalardan oluur ve her bir kk admda da bir konunun veya prosedrn ilenmesi sz konusudur. Ve eer retmen, rencilerin enerji veya derse katlm dzeylerinin dmeye baladn hissederse, hemen baka bir adma hzlca geebilir. 5-AAMA AAMA VE KATMANLI OLARAK ETM Tanm : retmenin, belli bir konuyu tek defa kavratmaktan ziyade, o konuya zaman zaman tekrar geri dnerek, rencilerin derse katlmlarn kaybetme riskini azaltmak. Amac : rencilerin zerinde Annda renme basksn almak ve onlarn kiisel ve doal bir hzla renmelerine imkan tanmak. Bir konu zerinde uzun sre odaklamak ve zaman harcamak, rencilerin o konuyu renmelerini salamak iin her zaman iyi bir yol olmayabilir. rencilerin bir konuyu tam ve derinden renmelerine yardm etmek iin, sz konusu olan konuya ksa, fakat sk aralklarla tekrar tekrar geri dnmek daha faydaldr. Aama aama ve katmanl olarak retim, tpk bir kiinin ana dilini veya ikinci bir dili renmesi gibidir; yani, tam renmenin yava yava gelimesini ve kalc olmasn salamak iin konu ile tekrar tekrar uramak gerekir. 15

6-SINIRLI ETLLK SUNMAK Tanm : Snfta rencilerin katlmlarn srdrecek, fakat ayn zamanda onlarn gvenliklerini tehdit etmeyecek eitlilie sahip olmak. Amac : Dersteki eitlilii renciler iin karmakark bir yapda olmasna izin vermemek. Derslerde ok miktarda eitlilik, bazen rencilerde korku, endie veya kaygya neden olur. Nitekim; retmenlerin ve rencilerin kendilerini gvende hissetmeleri iin, onlarn belli bir dzeyde rutine ihtiyalar sz konusudur. Bu strateji, retmenlerin snfta rencileri ile birlikte alabilmeleri iin kendilerine bu dzeyi bulmada yardm eder. renciler ve retmenler birbirlerini daha iyi tanmaya baladka da, bu dzey zamanla deiecektir. rnein, derste farkl bir retim stratejisi kullanldnda renciler ilk bata endieli grnebilirler; nk, onlar sizin ne yapmaya altnzdan emin deildirler. Ancak, renciler zamanla, uyguladnz retim stratejisine alrlar ve bir aktiviteden dier bir aktiviteye hzl bir ekilde ilerlerler. 7- KONUMAK VEYA GENZ DEMEK Tanm :Snfta rencilerin katlmn srdrecek, fakat ayn zamanda onlarn gvenliklerini tehdit etmeyecek eitlilie sahip olmak. Amac : Snfta konuan renci saysn arttrmak ve rencilerin kendi kendilerini ynetme sorumluluunu pratik etmelerini salamak. Bazen snfta pek ok rencinin belli bir konu hakknda sz almasn ve konumasn isteriz, sadece birka gnll rencinin deil. Bu gibi durumlarda, rencilere, Haydi pencere kenarndaki rencilerle balayalm. Sra size geldiinde de, ya grlerinizi bildiriniz yada Geiniz deyip, konuma srasn bir baka arkadanza devrediniz . nk, eer konumak istemiyorsanz, konumak zorunda deilsiniz diyerek, onlarn enerjilerini harekete geirebiliriz.

16

Bu balamda, konu ya da geiniz de retim stratejisi, bir dersin tamam veya bir blm iin kullanlabilir. Bu strateji zellikle, rencilere sorulan bir sorunun ok eitli nitelikteki cevaplar ierdii durumlarda daha faydaldr; nk, bu strateji, rencilerin deiik perspektiflerini paylamay salamada etkili bir yoldur. Dahas, bu strateji,sadece btn rencilere kendi dncelerini veya fikirlerini dile getirme frsatn vermekle kalmaz, ayn zamanda, snfn ilgi dzeyini de ykseltir. nk, renciler, kendilerinin de bir cevab olduu bir konu hakknda, snftaki dier yelerin konuyu nasl cevapladklarn dikkatle dinlerler. Bu strateji, ayrca, baka trl konuma eilimi veya cesareti olmayan utanga renciler iin de uygundur. Ve ilk balarda srekli olarak geiniz seeneini tercih eden rencilerin, zamanla derste konumay tercih ettikleri grlmektedir. Buna ek olarak, bu strateji, rencilerin kendi kendilerini ynetme becerilerini de gelitirir. (rnein,Riski gz alp konumal mym? Yoksa, geiniz mi demeliyim?). Dolaysyla, retim srecinde rencilere seme hakk tanmak demek, onlara, kendi hayatlarn mantkl hareket ederek ve sorumluluk bilinci ile kontrol etmeyi pratik etmek imkan tanmak demektir.

8- SORUYA CEVAP YAZMAK Tanm : retmen snftaki herhangi bir rencinin belli bir soruyu cevaplamasn istemeden veya retmenin sorunun doru cevabn sylemeden nce, snftaki btn rencilerin kendilerine yneltilen bir soruya cevap yazmalarn istemek. Amac : Bir soru hakknda dnen renci saysn en yksek dzeye karmak. Bu strateji, ok basittir; snfa bir soru sorulur ve snftaki her rencinin bu soruya bir cevap yazmas istenir. Ancak, bu stratejinin baars iin, rencilere bir soru sorulduunda, soruyu sorma ile rencilerin bu soruyu cevaplamalarn isteme arasnda bir ara vermek faydaldr. Bu ara veya bekleme zaman ( Rowe, 1986), bir nevi btn rencilere, kendi zihinlerinde bir cevap oluturmak iin tannan bir frsattr. nk, bekleme zaman tannmad durumlarda, rencilerin ou, genellikle, snfta daima bir cevap vermeye hazr olan dier rencileri pasif bir ekilde bekleme eilimini gstermektedir.

17

8- EL OKUMAK Tanm : ki renci dnml bir ekilde birbirlerine sesli olarak okurlar. Amac : rencilere, temel okuma becerilerini ve okuma alkanln kazanmalar iin mmkn olduunca ok miktarda pratik imkan salamak. Bu strateji, olduka nettir. Basit olarak, snftaki btn rencilerin kendilerine bir e semeleri ve retmenin belirledii bir okuma parasn dnml olarak birbirlerine okumalar istenir. renciler okumay bitirdiklerinde de, onlarn ne yapmakla ykml olduklar aklanr. rnein, Okuduunuz materyal veya konu zerinde tartnz ve ne dndnz aklaynz. Okuduunuz konu hakknda, okuma gnlnze ne rendiinizi gsteren sonu cmleleri yaznz . Okuduunuz para, materyal veya hikayeyle ilgili olarak holandnz veya ilgin bulduunuz noktalar tartnz. 9- ALIMA VE PAYLAIM GRUPLARI OLUTURMAK Tanm : renciler, ilk nce kk alma gruplarna ayrlarak belli bir problemi anlamaya alrlar. renciler , daha sonra, farkl alma gruplarndan oluan yelerle bir araya gelerek rendiklerini birbirleriyle paylarlar. Amac : Grup almalarnda yksek dzeyde renci katlmn salamak. Bu strateji iki aamada gerekleir: birinci aamada, snfta belli konular veya problemler zerinde alma gruplar oluturulur. rnein, bir listedeki kelimelerden her birini kullanarak ilgin cmleler kurunuz veya gerek hayat problemleri ile baa kmak iin uygulanabilecek alternatifleri retin gibi. Bu aamada, ayrca, rencilerin verilen grevleri tamamlamalar iin belli bir zaman dilimi belirlenir. Ve genellikle, ksa zaman dilimi, uzun zaman diliminden daha iyidir; nk, ksa zaman dilimi rencilerin hzl ve aklc hareket etmelerini salar. kinci aamada, rencilerin kendi alma gruplarnda

18

olmayan bireylerle bir araya gelmeleri ve alma gruplarnda tarttklar fikirleri srayla birbirleriyle paylamalar istenir. rnein, birinci aamada snfta 2 yeden oluan A ve B alma gruplar oluturulur. Grev tamamlandnda da, A grubundan bir ye, B grubundan bir yeyle eleerek AB paylam gruplarn oluturur. 10- YAZ-PAYLA-REN STRATEJS Tanm : renciler, nce bireysel olarak bir soruya cevap yazarlar ve daha sonra yazdklarn dierleriyle paylarlar. Amac : rencilere, temel yazma becerilerini ve yazma alkanln kazanmalar iin mmkn olduunca ok miktarda pratik imkan salamak Yaz-Payla-ren stratejisi be aamada gerekleir: Birinci aamada,snfa, rencilerin zerinde dnmelerini gerektiren,bir soru yneltilir. rnein, Yldzlar ve gezegenler hakknda neler biliyoruz? Bir arky gzel yapan ey nedir? veya Okulumuzun ktphanesini nasl yeniden organize edebiliriz?.Daha sonra, snftaki btn rencilerin kendilerine yneltilen soruya sessiz bir ekilde zel notlar alarak cevaplamalar istenir. kinci aamada retmen, veya drt rencinin yazma iini bitirdiini fark ettii zaman, rencilerden dncelerini kada dkme eylemini geici bir sre iin brakmalarn ister. Daha sonra, retmen, rencilerden bazlarnn fikirlerini gnll olarak duymak istediini syleyerek, ilk sz isteyen renciye konumak iin sz hakk verir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, tartmann gereksiz yere uzamasna msaade etmemektir; nk, byle hallerde ksa ve hzl olan tartmalar, yava ve uzun sren tartmalardan her zaman daha iyidir. Dolays ile,retmen, renci dt veya azalmaya baladn hisseder hissetmez, tartmay sona erdirir. nc aamada, retmen rencilerden, yanlarndaki dier bir renci ile elemelerini ve dncelerini veya yazdklar notlar bu renci ile paylamalarn ister. retmen, rencilerin kendi alma ilerini yine kendilerinin semelerini izin verir ve partner bulamayanlara da bu konuda yardm eder. retmen, sanki bir yar balatrmasna, Fikirlerinizi paylamak iin sadece birka dakikanz var, haydi ! deyip, rencilerin enerjilerini harekete geirir. ki veya ikilinin dncelerini paylama iini bitirdiklerini fark ettiinde de, retmen, Sadece bir dakikanz kald. Veya ltfen 19

konumalarnz hemen bitirin gibi ibarelerle, snf tekrar bir araya toplar. Burada nemli olan husus, baz renciler konumalarna daha yeni balam olsalar bile, endielenmemektir; nk, renciler zamanla retmenin bu tarz kk grup tartmalar iin fazla zaman vermediini anlayacaklar ve bu nedenle de bir tartmaya balamak iin hzl davranmak gerektiini zamanla reneceklerdir. Drdnc aamada, retmen, btn rencilerin sessiz ve hazr olmalarn beklemeden, snfa, Kim kendisini ve partnerini bahsettii bir eyi bizimle paylamak ister. Sorusunu yneltir ve olabildiince ok sayda dncelerin paylalmasna izin verir. Bu aamay sona erdirmenin en iyi yollarndan biriside, konuya ilikin olarak retmenin kendi fikirlerini rencilerle paylamak istediini onlara iletmesidir. Beinci aamada, retmen, dersi, rencilerden unu yapmalarn isteyerek sonlandrr. Ltfen buraya kadar neler yaptmz yle bir dnelim. Derse bir soru ile baladk ve konu hakkndaki dncelerimizi dierleri ile paylatk. Eer birka cmle ile bu dersten ne elde ettiklerinizi veya rendiklerinizi kaleme almanz istenseydi bu cmleler neler olurdu? . retmen, daha sonra, snftan birka gnll rencinin ders sonunda rendiklerini snfa paylamalarn isteyebilir. 11-AZ AIKLAMA YAPMAK VE RENME FTLERYLE ALIMAK Tanm : renme materyalini sadece baz rencilerin anlayaca ekilde ksaca aklamak ve bylece rencilerin materyali renmek iin birbirlerine yardm etmelerini salamaktr. Amac : rencileri renme srecinde aktif hale getirmek, rencilerin dnme yetilerini pratik etmelerini salamak ve rencilerin snfta birbirlerini desteklemelerini cesaretlendirmek. Az aklama yapma ve renme iftleriyle alma stratejisini uygulamak iin aadaki neriler sunulabilir: 1-Konuyu yalnzca snftaki rencilerin yarsnn anlayabilecei kadar aklayn. Daha sonra, rencileri, birbirleriyle almalar, birbirlerine yardm etmeleri, birbirlerinin anlaylarn kontrol etmeleri veya yeni problemler oluturmalar iin eletirin. 20

2-iftli almalar iin ksa bir sre tanyn; nk, bu ekilde kafas karm renciler iin kendilerini kaybolmu hissetmezler ve dier rencilerde bir ey yapmamaktan sklm olamazlar. 3-almaya balamakta yava davranan rencilere bask yapmayn. 4-ou durumlarda, rencilerin kendi elerini kendilerinin bulmalarn izin verin ; nk, e seme, rencilerin sorumluluk bilinci gelitirmelerinde faydal bir mcadele olabilir. rnein, matematik dersini ele alalm: retmen, bir saynn %40n bulmak iin, basite bu sayy .40 ile arparz. rnein, 200n %40n bulmak iin u ilemi gerekletiririz. 200x.40=80 yleyse, 120nin %40 katr? der. renciler, bu problemi zmek iin kendi balarna zmek iin kendi balarna alrlar. Belli bir sre sonra, retmen, kanz 48 saysn elde etti? der. Snfn ounluu ellerini kaldrr. retmen, daha sonra, rencilere, Pekala, kanz 48i bulmak iin deiik bir yol kulland? sorusunu ynelterek onlar dnmeye sevk eder. Ayn ekilde, retmen , yannzdaki dier bir renci ile eli alarak , 48e nasl ulatnz aklayn ve daha zor problemler oluturarak zmeye aln. Diyerek, rencileri, konuyu birlikte anlamalarna yardm etmelerine cesaretlendirir. Bu rnekte, retmen, hesaplama prosedrn tam olarak aklamayarak, rencilerin birbirleriyle almalarna frsat tannd. te yandan, belli bir konunun retmen tarafndan defalarca aklanmas ve konu ile ilgili btn rneklerin sadece retmen tarafndan zlmesi durumunda ise, aadaki sonular kanlmazdr: Ders, bir konuyu daha nce ilk aklamada anlayan renciler iin skc hale gelir ve bu rencilerin enerji seviyeleri der. Ders, bir konuya uzun sre konsantre olma zorluu eken renciler iin skc hale gelir ve bu rencilerin enerji seviyeleri der. Ders, bir konuyu kendi tecrbelerinden de faydalanlarak kefetmeye alan renciler iin ilgin olmaktan kar ve bu rencilerin enerji seviyeleri der.

21

13- KAVRAMLAR VE GENELLEMELER ZERNDE ODAKLAMAK Tanm : Bir dersi veya niteyi, birbirinden bamsz bilgi paralar veya detaylar etrafnda deil, daha genel kavramlar veya genellemeler etrafnda ina etmek. Amac : rencilerin renmelerini, kavramlar veya genellemeler dzeyine karmak belli bir disiplin annda renecek eitli (1) gerekler ve detaylar, (2) kavramlar ve genellemeler, (3) uygulamalar ve (4) kiisel deerler ve tutumlar sz konusudur. Bilindii zere, birbirinden soyutlanm gerekler ve detaylar, anlaml renme asndan snrl bir deere sahiptirler. Detaylarn tamamen anlaml olabilmeleri iin, daha geni bir perspektiften ele alnmalar gerekmektedir. Nitekim, 1- Gerekler ve detaylar birliin spesifik paralardr. rnein, isimler, tarihler, bireysel olaylar veya nemsiz ayrntlar gibi. rnein, suyun kimyasal sembol nedir? Lozan Anlamas ka tarihinde imzaland? yada 36x128 ka eder? 2- Kavramlar ve genellemeler, daha genel hakikatler, fikirler veya faydal olan becerilerdir. rnein,zgrlklerini ilan etmek iin insanlar motive eden faktrler nelerdir? Kimyasal elementler, kimyasal btnleri nasl olutururlar? veya nsanlar savaa srkleyen nedenler nelerdir? 3- Uygulamalar, bilginin veya becerilerin pratikte kullanmlarn yanstrlar. rnein, nsanlar bamszlklarna kavumak iin neler yapmaktadrlar? ehrimizdeki havay ne kirletmektedir? veya Gnmzde ne tr iddet olaylar art gstermektedir ve onlarn sebepleri nelerdir? 4-Kiisel deerler ve tutumlar, bireylerin davranlarna etki eden bilinli veya bilinsiz prensiplerdir. rnein, Sinir krizlerini nasl kontrol edersiniz? veya u an sizi rahatsz eden olaylar nelerdir ve bunlarla ne ekilde mcadele etmektesiniz?

Biz retmenler, bir dersi veya niteyi bir kavram veya bir genelleme gibi byk bir fikrin etrafnda ina ederiz. Fen bilgisi dersinde rnein, bir niteyi denge, buharlama veya bitkilerin gelimesi gibi bir merkez etrafnda ina edebiliriz. Sanatta, renklere, izgileri veya skeleri bir merkez olarak kullanabiliriz. Trkede , iirler, metaforlar veya ykler nitemizi 22

planlarken kullanlabilir. Dolaysyla, bu stratejide, kk bilgi paracklar ve detaylar, daha genel kavramlara ve genellemelere ulamak iin kullanlr. Nitekim, pek ok renci, okulun, belli bir konuya ait pek ok ayrntlar ve detaylar sadece ezberlenmekten ibaret olduunu dnmektedir. Bu nedenle rencilerden sadece bir takm bilgi paralarn ezberlemelerini ve onlar olduu gibi hatrlamalarn istemekten te, rencilerin belli bir konuyu aydnlatmalar, belli bir kavrama veya genellemeye ulamalar veya genel bir beceriyi kazanmalar zerinde younlamak gerekmektedir. 14-UYGULAMA ALIMALARI YAPMAK Tanm : rencileri rendiklerini gerek hayat durumlarna uygulamalarn salayan almalar gerekletirmek. Amac : renciler arasnda Karlkl Destek hissinin gelimesini ve retmenin de zamandan ve enerjiden tasarruf etmesini salamak. retmenler, rencilerin rendikleri bilgileri gerek hayata uygulamalarn isteyerek, dersi veya konuyu uygulama dzeyine tayabilirler. Bu sayede renciler, renmeyi yaamla badatrma alkanln elde ederler ve bu nedenle de hem renme hem de gerek hayat konusunda daha iyi bir konuma gelirler.rnein, rencilerin 8x3=24 olduunu yeni rendiklerini ve retmenin bu problemin olas bir gerek hayat uygulamasn istediini varsayalm. Bir renci, Eer sekiz aile varsa ve eer her aile ocua sahipse, bu bir rnek saylabilir der. Dier bir renci, Her biri sekiz dilime ayrlm tepsi bree ne dersiniz? nk, 8x3, bize toplam ka dilimin olduunu gsterecektir. der. retmen, baka ne olabilir? diyerek rencilerin dnmelerini ve fikir retmelerini destekler. 15-BR ARKADAINA SOR STRATEJS Tanm : Yadm isteyen rencilere bir neri sunmak: Bir Arkadana Sor. Amac : renciler arasnda karlkl destek hissinin gelimesini ve retmenin de zamandan ve enerjiden tasarruf etmesini salamak. rencilerin, Kitabn hangi sayfasndayz ? veya Ev devini tekrarlar msnz? gibi sorular retmenlere ynelttiklerinde, tipik olarak bir arkadana sor cevab verilebilir. 23

Byle bir tepki ,(1) retmenin ykn hafifletir; nk, rencilerin snftaki dier rencilerden istemeleri pek zor olmaz ve (2) renciler arasndaki ilikileri gelitirir; nk, bir arkadana sor tepkisi, snftaki yelerin, eer bir arkada gibi alglandklarnda, her zaman arkada gibi davranabileceklerini vurgulamaktadr. 16- ARET LEVHALARI OLUTURMAK Tanm : rencilere renme ve hayat hakknda nemli gerekleri hatrlatan iaret levhalarnn kullanlmas. Amac : rencilerin alglayc , dengeli ve kendinden sorumlu bireyler olmalarn salamak. Pek ok renci snfta retilen endie, kayg ve korkudan etkilenmektedir. Bu renciler, rnein, retmenleri nasl memnun edecekleri hususunda, snf arkadalarnn onlarn hatalarna gsterecekleri reaksiyonlar hakknda veya snfta ilenen konular anlayp anlamadklar konusunda endielidirler. Nitekim, baz renciler, hata yapmaktan korktuklar iin, kendilerini aptal veya cahil konumuna sokacak etkinliklere katlmay gze almadklar bilinmektedirler. Ksacas, bir ok renci renmek iin korkmaktadr. aret levhalar , snfta tipik olarak grlen iaretlerden olumazlar. aret levhalar , rnein , rencilere ne yapmalar gerektiini (rnein , Bakalarnn haklarna sayg gster veya Konumadan nce elini kaldr gibi ) bildirmezler ve rencileri tehdit etmezler (rnein , Kural ineyen renci , ders boyuna tek ayak zerinde bekleyecektir). Aksine iaret levhalar , herkesin renme ve yaama hakkna sahip olduklar nemli gerekleri hatrlatr. Bu gibi iaretler, hayatn gerekleri hakknda , bazen retmenlerin ve rencilerin unuttuklar konulara ilikin nemi hatrlatmalar yaparlar. retmenlerin snfta kullanabilecekleri belli bal iaret levhalar unlardr : a. Herkesin renmek iin dnmeye ve zaman ihtiyaca vardr. b. Hata yapmak , ok normaldir ; nk , bir oumuz hata yaparak reniriz. c. Hepimizin kendimize has bir renme yolu ve zaman vardr. d. Bakalarndan yardm istemek aptallk deildir ; nk , hi kimse tek bana her zaman mkemmeli baaramaz. e. Risk almay gze aldmzda , daha fazla reniriz. 24

f. Herkes kendi hayatndan sorumludur , nk , hibir kimse bir bakasnn hayatn yaayamaz. 17. KAVRAM TABLOSU OLUTURMAK Tanm : Snfn zerinde alt veya rendii ve periyodik olarak gzden geirdii bir kavram tablosu oluturmak. Amac : Anahtar ve nemli kavramlarn rencilerin zihinlerinde taze veya canl olarak kalmalarn salamak. Bir snf ortamn dzenlemenin en nemli yollarndan birisi de rencilerin yl boyunca renmekte olduklar veya renmeyi amaladklar nemli kavramlar veya fikirleri snfn bir duvarnda sergilemektir. Bir snfa girdiimiz ve bu snfn bir duvarnda u kavramlara yer verildiini dnelim. Arkadalk Cesaret Frsat eitlii Drstlk tenlik Destekleyici davran Risk almak .................................. retmen snfn kavram tablosuna periyodik olarak dnerek , zaman zaman

kavramlarla ilgili etkinlikler dzenleyebilir. Ayrca , kavram tablosu , retim ylnn en banda rencilere retmen tarafndan hazrlanm olarak sunulmadndan , yeri geldike ve yeni kavramlar renildike kavram listesi zamanla geniletilebilir. 18.SONU CMLES YAZMAK Tanm : rencilerin bir dersin veya kiisel deneyimin zerine yansyarak , sonu cmleleri yazmalarn istemek. Amac : rencilere , kendileri iin anlaml renme yaantlar salamalarna ve bir deneyimden renme alkanl kazanmalarna yardm etmek. Bir dersi sona erdirmenin eitli yollar vardr. Bunlardan birisi ve belik de en etkili olan , sonu cmlesi yazma stratejisidir. Biz retmenler , rencilerin rendiklerinin 25

kendileri iin anlaml ve mantkl olmasn isteriz , sadece hatrlamaya zorlandklar bir dizi detaylardan ibaret olmasn deil . dahas , biz rencilerin hayat-boyu renen bireyler olmalarn (yani rencilerin kendi kendine renmeyi renen veya okuldan mezun olduktan sonraki deneyimlerinden de renilebilen bireyler olmalarn) isteriz. Sonu cmlesi yazma stratejisi , btn bu amalar gerekletirmeye ynelik olarak dizayn edilmitir. Aktif retim yntemlerinin kullanlmas , retmen ile rencilerin birbirlerini kabul etmeleri , ilikilerinde nazik ve samimi olmalar ile mmkndr. Snf ve laboratuvarlarda uygun ara-gerelerin olmas ile birlikte , snflarn ideal renci saysn (15-20) amamas lazmdr.

AKTF ETM YAKLAIMIYLA LENEN BR DERS RNE lkretim 4. snf, ders balyor. renciler, iki sradan birini bryle bititirerek dikdrtgen masaya dntrld altl oturma konumlarnda kmeler oluturmular. Kmeler nite boyunca srecek. Her kmenin kendi setii bir ad var. retmen TrkeYazl Anlatm dersinde noktalama iaretleri konusunu ileyecek. nceki derste yaplanlar snfa soru sorarak anmsattktan sonra o dersin amacn aklyor. Konu ile ilgili ho bir bilmece ile snma turu tamamlanyor ve gnn zerinde allacak senaryosunu ieren metin datlyor. Alt renci bir grup olmann bilinciyle setikleri okuyucunun hazrlanm senaryoyu okumasn bekliyorlar. Dier grup yeleri de yazc, sunucu, tevik edici gibi grevleri stlenmi durumdalar. Bu kez senaryoda gerekten ilgin bir yk var. Noktalama iaretlerini bilmeyen bir ocuun yks bu. yk iinde birde ocuun yazd anlalmaz bir mektup var. Bu mektubun zmlenmesi gerekiyor. Her kme kendi iinde tartmay balatyor. Senaryonun sonunda yer alan sorular yantlamaya alyorlar. Beyin frtnas srdke ortaya kan noktalama yanllar listeye ekleniyor. Bu arada seilmi bir yazc kme adna rapor tutmakla megul. retmen gruplar arasnda dolaarak almalar izliyor, sorusu olanlara aklamalarda bulunuyor, bazen guruplara sorular soruyor. almann ikinci aamasnda her bir renci karde ky arkadandan gelen mektup zerinde nce bireysel alyor. Ardndan mektup zerine yapt dzeltmeleri kouna kontrol ettiriyor. Snfta her rencinin koluunu stlendii bir arkada var. 26

renciler kendilerini almaya ylesine kaptrmlar ki, hi kimse snfta ykselen hafif grltden rahatsz olmuyor. zgr ve hafif uultulu snf ilkesini benimsemi olarak alyorlar. retmen, yapmayn, dinleyin, konumayn diye bararak deil de retimi ynlendirerek zaman deerlendiriyor. Gruplar, szcleri arcl ile almalarn snfa sunuyorlar. Grupta herkesin renmesini salamak iin bu kez szcleri grup deil retmen rasgele seiyor. retmen szcleri belirlerken yle ltler kullanyor: grubun en ksa ve en uzun olan, doum gn nce veya sonra olan, adnn ilk harfi nce veya sonra geleni... Snfta allm ykc rekabetten eser yok. retmenin sorular karsnda doru yantlar birbirinden saklamalar, bilenlerin birbirlerinin stnde retmenin gzne sokarcasna uzattklar parmak terr ve sadece ben gsterisi, bilmeyenleri utanca boulmu hali yok. Tersine, son derece destekleyici bir hava hakim. Hibir renci yanl yapmaktan korkmuyor. Yanl yapanlar zor duruma drlmyor. almalarn snfa sunumundan sonra, kazanlan bilgilerin ve grup srecinin deerlendirmeleri yaplyor. renciler, retmenin onlara datt, bir yznde rencileri len sorular, arka yznde ise grup almasna katkda bulundunuz mu gibi sorular olan leklerde kendilerini deerlendiriyorlar. Grup deerlendiren sorularda, renci, kendine sfr puan verdii durumlarda, neden sfr verdiini aklyor ve bir dahaki sefere daha fazla katkda bulunmak iin sz veriyor.

27

28

AKTF RENMENN YARARLARI 1- Saygnlk : Aktif renmenin gerekletii snflarda renciler , kendilerinden emindirler ve renmek iin hazrdrlar. renciler , kendileriyle ve yetenekleriyle gurur duyarcasna balar dik otururlar , kendilerine gvenirler. 2- Enerji Doluluk : renciler srekli olarak ilgili , kendilerini almalarna adam ve megul grnrler. Dersin bitmesi iin saati izlemezler ve sabrsz grnmezler. 3- Bireysel Sorumluluk : renciler , renmek iin kendi kendini motive ederler. Kendi seimini yaparlar , almalarn kendileri balatp kendileri sona erdirirler. rencilerin bir takm detayl talimatlara ve direktiflere ihtiyalar yoktur. 4- birlii : renciler , birbiriyle ve retmenlerle olan ilikilerinde rahat ve samimidirler. Birbirlerini dinler , kabul eder ve birbirlerinden kabul grrler. renciler , birbirlerine sayg gsterirler , birbirlerini kmsemez ve alay etmezler , yardmc olurlar. 5- Bilimsel Farkndalk : renciler , her zaman bilisel ynden dnceli ve uyanktrlar , yani snfta neler olup bittiini bilirler. Byle bir snfta , konsantrasyon , merak , yaratclk , gayret ve heyecan gze arpar. Snfn dinamiklerine , kendi dnce ve duygularna ve yakn evredeki dier insanlarn fikir ve hislerine kar duyarl ve hassastrlar.

AKTF RENMENN LKEMZDE YETERNCE UYGULANAMAMASININ NEDENLER 1-retmenlerin Direnci ve Snf i retmen Tutumlar :

29

retmen merkezli klasik eitimle yetimi ve hep bunu uygulam retmenlerin , renciyi merkeze olan ynde bir deiiklie hazr olmaylar nemli bir engel olarak karmza kmaktadr. Bu koullarda mmkn olmaz veya Ben bunu zaten yapamyorum tavr ile bu diren ortaya konulmaktadr. Cumhuriyet dneminden nceki okullarda olduu gibi bugnk okullarda da renciretmen arasndaki iliki yalnzca ders saatleri iinde olmaktadr. Baz retmenler dn olduu gibi bugn de hala kendilerini rencilerin stnde bir otorite sayma geleneinden kurtulamamtrlar. 2- renciden Kaynaklanan Nedenler : a) Baz renciler renmeyi , bilgileri kitaptan veya retmenin anlattklarndan kendi beyinlerinde bir kopyasn karmak olarak grrler. Bunlarn gznde sorumlu ve tek yetkili kii retmendir. Bu renciler aktif renmeye ayak uydurmakta glk ekerler. b) rencilere renme hedeflerini net olarak tayin edememeleri bir engel olabilir. Herhangi bir ders veya konuyla ilgili renme ye bir grev olarak bakaralar. Bu almay yapmaktaki gerek nedeni dnmezler veya ounlukla snava hazrlanmak gibi yzeysel bir hedefleri vardr. c) Dier bir engel ise rencinin duygusal yapsyla ilgilidir. Baz renciler gemite yaadklar baarsz deneyimlerinden dolay mutlaka retmene veya kitaba bal kalmay tercih ederler. Serbestlie ve sorumlulua alk olmayan renciler , aktif renmeyi gerekletirmede zorluk ekebilirler. Bu engeller zaman ve emekle kontroll aktif eitim ile ve rencilerin renmeyi renmelerini salamak amac suretiyle alabilir. 3- Eitim Programlarnn Yaps ve erii lkemizde 1990`dan itibaren program gelitirme almalar daha da hzlanm zellikle ilkretimde derslerin tamamna yaknnn retim programlar yenilenmitir. Ancak bu almalarda hedeflerin davranlar olarak ifade edilmesi gibi gzel gelimeler gzlenirken , ders ieriklerinin ykl yaps hafifletilmitir. Ykl programlar hem rencinin seviye st bilgiler altnda ezilmesine hem de retmenin program yetitirme kaygsyla stresli ve youn bir abayla renciyi skmasna ve ezberci eitime ynelmesine neden olmaktadr. 30

Programda , bilgilerin birbirinden ve yaamdan kopuk ve ilikisiz haldeki farkl dersler ve konular halinde , dondurulmu olarak verilmesi programn entegrasyonu zerinde allmas gerekmektedir. 4- Kullanlan retim Yaklamlar Eitimin ezberci olmasnda en byk etkenlerden biriside retmenin retme ortamn dzenlerken tercih ettii yaklam , yntem ve teknikleridir. Okullarmzda arlkl olarak sunu yoluyla baldr. 5- Eitim retim Ortamndaki Ara Gere Yetersizlii Genellikle okullarmzda var olan ara-gerele;yaz tahtas,arka arkaya dizilmi sralar ve ders kitaplardr. Daha fazla ara gerecin bulunduu okul says ok azdr. Byle ortamlarda aktif renme yaklamnn uygulanmas doal olarak zor olabilir. 6- Benimsenen Baar Anlay Eitim sistemimizde test zclk , snav baars anlay hakimdir. Aktif renme iin , bu anlay yerine , neyi , niin ve nasl reneceini bilen ve srekli renme becerisine sahip insan yetitirme anlaynn benimsenmesi gerekmektedir. 7- Okuma Alkanlmz Toplumumuzda okuma alkanl olmad bilinen bir gerektir. Oysa okuyan insan dnen , dnen insan zm retendir. Hazr kalp bilgileri bir bakasndan almaya alm kiiye okumak skc gelmektedir. Dier yandan ezbercilikten kurtulmann bir yolu da okumaktan gemektedir. retim yaklamndan yararlanlmaktadr. Bunun nedeni de yine programn ykl olmas ve retmenin renciye sorumluluk vermekten kanmasna

31

AKTF RENME LE LGL ARATIRMALAR lkemizde aktif renme ile ilgili dorudan yaplm bir alma yoktur. Ancak aktif renme ile ilgili bulunabilecek baz almalar vardr. Durmu Ali ZELK Student Invalment in The Learnig Process adl almasnda rencilerin derse aktif olarak katlmalar ile renci baars arasnda anlaml iliki bulmutur. Nurten DEMREL`in lkokul 4. ve 5. Snf Trke retiminde Pekitirme , Katlm ve Dnt-Dzeltme Deikenlerinin Bir Arada Kullanlmasnn rencilerin Eriisine Etkisi adl yksek lisans tezinde ilkokul rencilerinin eitiminde pekitirme renci katlm ve dnt-dzeltme faaliyetleri kullanldnda , bunun rencilerin kavrama dzeyindeki baarlarn arttrd gzlemlenmitir. mer Faruk UYSAL`n renme Srecine Etkin renci Katlmnn renme Sonularna Etkisi adl yksek lisans tezinde , rencilerin renme srecine etkin olarak katlmalarn saland retim ortamndaki rencilerle geleneksel retim ortamnda yer alan rencilerin baar puanlar karlatrlmtr. Veysel SNMEZ , 1990-1992 ylnda Ankara`da gecekondu , merkez ve zel tm ilkokullarda , ilkokul retmenlerinin snf ii etkinlikleri zerine yapt aratrmada renci katlgnl konusunu da gzlemeye almtr. Burada hemen hemen okullarda rencilerin ok azna sz verildii , rencilerin soru sormasna az olanak tannd , az tartma ald ; genellikle yazdrma veya okutma eylemlerinin arlkta olduu bir eitim yapld anlalmtr. Dolaysyla , gzlem yaplan okullarda , retmenlerin rencileri aktif olarak derse katmadklar anlalmtr. Mnevver BYKYAZI`nn Yksek Lisans tezinde , snf iindeki iletiim , renci motivasyonu ve faaliyetleri arttka , dil retimindeki baarnn da artt vurgulanmaktadr. Suphi ZSER ilk retim rencilerinin Derse Katlm adl yksek lisans tezinde katlmn baarya etkisi incelenmitir. Ayrca eitimde kalite arayna giren Milli Eitim Bakanl`nn Dnya Bankasndan salad destek ile 1990 ylnda , 7 yl srecek olan Milli Eitimi Gelitirme Projesini (MEGP) yrrle koymas da lkemiz asndan iyi ynde bir gelimedir.

32

Dnyada aktif katlm ile ilgili bilgiler yllar ncesine dayanmaktadr. Bunlardan biri Nordin (1979) ve Tenebaum (1982) tarafndan yaplan aratrma ipucu ve katlm salama pekitire kullanmann toplam etkisine baklm ve bunlarn renci baarsn olumlu ynde etkilediini gzlemlenmitir. Anderson (1973) yapt aratrmada katlm ile baar arasndaki iliki ve retim hizmetinin nitelii arasndaki korelasyonlar incelemitir. Bunlarn yannda gnmzde dnyada yaplan aratrmalardan ; Kimberly R. BOYER Using Active Learning Strategies to Motivate Students adl aratrmasnda aktif renme stratejilerini kullanan rencilerin motivasyonlarn , derse kar tutumlarn incelemi , bu stratejilerin kullanmn rencinin karakterinin gelimesini salad ve kendine deer vermesini saladn gzlemlemitir. Jeffery S. ROSENTHAL , Active Learning Strategies in Advanced Mathematics Classes adl almasnda alternatif , Minessota niversitesinde ileri matematik anket snflarna ve uygulanabilecek renme stratejilerine ilikin verilmitir

deerlendirilmitir. Aratrma sonucunda zellikle niversitedeki matematik retmenlerine dersin formatna uygun alternatif retme stratejilerini kullanmalar nerilmektedir. Sumangala P. RAO ; Stephen E. DiCARLO ; Active Learning of Respiaroty of Physiology Improves Performance ilgili On Respiaorty snav Phsidogy iki Examinations snfn adl almalarnda solunumla psikoloji zerinde performans

karlatrlmtr. Bir snfta aktif renme stratejileri dier snfta bilinen ders format kullanlmtr. Aratrma sonunda , aktif renme stratejilerinin kullanld snftaki rencilerin snavda dier snftan daha baarl olduklar grlmtr.

SONU VE NERLER ada retim ,aktif retimdir. Aktif retim , geni anlam ifade eder. Tek ve yalnz bir yntem deildir. ocuun renebilmesi iin izledii yntem , teknik sistemlerden hangisi olursa olsun ,kendi aktivitesine , i yapmasna nem veren bir etkinliktir. amz insannn ok iyi bir renim grmesi gereklidir. amz her alanda hzla ilerlemektedir. Byle bir aa ayak uydurabilmek ancak gerek bir eitim ve retim ile olabilir. Gerek eitim retim ; bireyin 33 yeteneklerinin gelitirilmesi toplumun

beklentilerinin yerine getirilmesi

yaratc olabilmesi , kltrne ve uygarla katkda

bulunabilmesi iin planl programl ve yeteneklerini uygun olarak renim grmesi demektir. Bu eitim retimde ada bir retim yaklam olan aktif retimle gerekleir. Ezberci eitimden aktif retime gei iin baz zm nerileri sunulabilir. 1- Eitim retim ortamlarn rencilerin birbirlerini yz yze grebilecei, dersin zelliine gre somut renmeyi salayacak ve rencinin be duyusuna hitap edecek ara-gere ile donatmaldr. 2- rencilerin aktif aratrc , inceleyeci , problem zc durumunda olduu ,fikirlerini sylemekten ekinmeyecei eitim ortamlar oluturmak ve bu ortamlara uygun yntem ve teknikler kullanmaldr. 3- renciye kk yatan itibaren okuma alkanl kazandrlmaldr. 4- Ders retim programlarnn ierikleri hafifletilerek, rencilerin yaparak yaayarak, anlayarak renmelerine frsat verilmelidir. 5- retmenin snfta otorite deil, rehber olduunu uygulamalarla gstermelidir. 6- renciye bilgiyi deil, bilgiye ulamann yollar kavratlmaldr. 7- Okullarda resim sergileri, spor msabakalar, tiyatro gsterileri, iir gnleri, eitli konularn tartld fikir gnleri dzenlenmeli ve velilerin de bu ortamlara katlmalar salanmaldr. 8- Okulda ve snfta demokratik bir yap oluturulmal ve rencilerin demokrasiyi yaayarak renmeleri salanmaldr. 9- retmenlere aktif retim yaklam ile ilgili yntem ve tekniklere ilikin hizmet ii eitim programlar dzenlenmelidir.

34

KAYNAKA BYKKARAGZ, Sava. (1999). Genel retim Yntemleri. stanbul: Beta Basn Yayn Datm. DURUHAN, Kemal. (1998). Aktif retim Yntemiyle Aktif Vatanda Yetitirmek. Yaadka Eitim, (58), 2-6. FDAN, Nurettin. (1996). Okulda renme ve retme. stanbul: Alkm Yaynevi. GZTOK, Dilek. (2000). retmenliimi Gelitiriyorum. Ankara: Siyasal Yaynclk. KEF, Seri. (2000). Okul ncesinde Neden Etkin renme. Yaadka Eitim, (66), 15-17 KEMERTA, smet. (1999). Uygulamal Genel retim Yntemleri. stanbul: Birsen Yaynevi. KILI, Ruhi. (2000). Milli Eitimi Gelitirme Projesi Kapsamnda Mfredat Okullar Uygulamasnn Deerlendirilmesi. Eitim ve Bilim. KIMBERLY, R. BOYER. (2002). Using Active Learning Strategies To Motivate Students. Mathematics Teaching In The Middle School, (3), 4-5. KKAHMET, Leyla. (2001). retimde Planlama ve Deerlendirme. Ankara: Nobel Yayn Datm. KLAHOLU, ermin. (2000). Ezbersiz Eitim-Aktif renme: Niin Uygulanmyor?. retmen Dnyas, (243), 12-15. ZDEN, Yksel. (1998). renme ve retme. Ankara: Nobel Yayn Datm.

35

ZSZER, Suphi. (2000). lkretim rencilerinin Derse Katlm. Afyon: Afyon Kocatepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits(Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi). ROSENTAL, Jeffry S. (1995) . Active Learning Strategies in Advanced Mathematics Classes. Studies in Higher Education, (20), 223. SABAN, Ahmet. (2000). renme retme Sreci: Yeni Teori ve Yaklamlar. Ankara: Nobel Yayn Datm. SUMANGALA, P.Rao, D.stephen. (2001). Active Learning Of Respiratory Physiology Improves Performance On Respiratory Physiology Examinations. Advances In Physiology Education, (25),127-133. TEKER, Durali. (1990). renci Merkezli retim (Saynergoji) Yntemiyle Geleneksel retim Ynteminin renci Baarsna Etkisi ( Uygulamal Bir Karlatrma). Eskiehir: Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstits ( Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi). TURGUT, hsan. (1997). Ezbersiz Eitim. Yaadka Eitim, (53), 2-5. UAR, Cevdet. (1999). Bilgi a ve Ezberci Eitim. retmen Dnyas, (229), 20-23. UYSAL, . Faruk. (1996). renme Srecine Etkin renci Katlmnn renme Sonularna Etkisi. zmir: Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits ( Yaynlanmam Doktora Tezi). NAL, Sevil. (2000). Aktif renme, renmeyi renmek ve Probleme Dayal renme. retmen Dnyas, (249), 25-27. KAYNAKA

36