3.1. o i n tr b ng vn-k v ampe-k . 3.2. o i n tr dng ph ng php o i n p b ng bi n tr . 3.3.M ch o i n tr trong ohm k . 3.4.C u Wheatstone o i n tr . 3.5.C u i Kelvin. 3.6. o i n tr c tr s l n. 3.7.

Xc nh ch h ng cch i n dy d n b ng ph ng php m ch vng. 3.8. o i n tr c c t. 3.9. o i n tr trong V.O.M. i n t

Ch

ng 3: o i n tr

3.1. o i n tr b ng vn-k ampe-k

Hnh a: Cch m c r di.

 

Hnh b: Cch m c r ng n.

k t qu o R di: Tr s o Rx = V/I = Rx+Ra.. chnh xc: Rx Ra.(n i tr ampe-k ). k t qu R ng n: Tr s o Rx = V/I = Rx//Ra . o chnh xc: Rx Rg (n i tr vn k ).

3.2. o i n tr dng ph o i n p b ng bi n tr

ng php

  

Ngu n E cung c p dng I , i n p r i trn Rx l VRx, trn i n tr m u Rs l Vs , ta c: VRx/Vs = RxI/RsI, suy ra: Rx = Rs.VRx/Vs. VRx v Vs c o b ng ph ng php bi n tr . Ph ng php ny khng ph thu c vo dng I.

3.3.M ch o i n tr trong ohm k

C 2 lo i ohm k : N i ti p v song song. 3.3.1.Ohm k n i ti p: M ch o nh hnh a. Dng i n qua c c u ch th Im = Eb/(Rx+R1+Rm).  Khi Rx 0 , Im Imax(dng c c i c c u o).  Khi Rx , Im 0 (khng c dng qua c c u o).  khi Rx = R1+Rm, Im = Imax/2 (kim v tr gi a thang o).  Thang o khng tuy n tnh nh hnh b .


3.3.2.Ohm k n i ti p th c t

   

Th c t ngu n Eb c th thay i,khi Rx 0, Im qua c c u khng b ng Imax nn m ch o m c thm R2. Theo m ch trn ta c: Ib = Eb/(Rx+R1+R2//Rm). N u R2//Rm<<R1,th:Ib = Eb/(Rx+R1);Im = Ib(R2//Rm)/Rm Do m i l n cho Rx 0 i u ch nh R2 c: Im = Eb(R2//Rm)/ R1Rm = Imax

H.3.6a.M t ngoi ohm k . H.3.6b.M ch o i n tr c nhi u t m

 

thay i t m o ta thay i i n tr t m o k t h p thay i ngu n pin cung c p. Khi thay i t m o (X1, X10 ho c X100 .) dng i n qua c c u o v n b ng nhau nh ng tr s c trn thang o c nhn v i gi tr t m o.

3.3.3.


chnh xc c a ohm k

Do m ch o i n tr khng tuy n tnh theo thang o, nn sai s t ng nhi u kho ng o phi tuy n.Thang o c sai s cho php trong kho ng t 50% n 100% kho ng ho t ng v i i u ki n ch nh 0 tr c khi o. Vi c o s tr nn khng chnh xc khi ngu n pin cung c p gi m nhi u (khi khng ch nh c 0 tr c khi o) c n ph i thay ngu n pin m i. c chnh xc cao, nn ch n t m o cho i n tr kho ng thang o, v t i sai s c ch ng minh l nh nh t.

3.3.4.Ohm k song song

    

Theo m ch trn ta c: Ib = Eb/(R1+Rm//Rx). Dng qua c c u o: Im = Ib(Rm//Rx)/Rm = f(Rx). Khi Rx 0; Im 0 (khng c dng qua c c u o). Khi Rx ; Im Imax (dng c c i c c u o). Thang o i n tr khng tuy n tnh.

3.4.C u Wheatstone DC

C 2 lo i c u : c u cn b ng v c u khng cn b ng. 3.4.1.C u Wheatstone cn b ng: Nh hnh trn. a.Nguyn l: P,Q: i n tr m u c tr gi:1, 10, 100. S: Bi n tr m u thay i t 0 n 1K. G: i n k ch c u cn b ng c kim ch 0 gi a.  Khi c u cn b ng: R/P = S/Q hay R = SP/Q


b.


nh y : / R = ( /Ig).(Ig/R). Trong : l ch c a i n k , R: thay i c a i n tr c n o, Ig : Dng i qua i n k khi c u m t cn b ng.  Si = /Ig : nh y dng c a i n k .  Sr= Ig/R = f(E,S,P,Q): nh y ring c a c u.  Mu n Sr l n E ph i l n (6v, 12v) v P/Q ph i ch n thch h p.  Sai s : R/R = S/S + P/P + Q/Q.  K t qu o khng ph thu c vo ngu n E nh ng mu n vi c o chnh xc ta c n c u c nh y cao v cc i n tr m u c sai s b.

nh y v sai s c a c u

c.T m o c a c u Wheatstone

k t qu o chnh xc th gi tr o ph i l n h n i n tr ti p xc v dy n i.Nh hnh trn do nh h ng c a dy n i c i n tr n i gi a S v Q khi i n k G c xem nh n i a ho c b, do : R = (S+Y)P/Q ho c R = SP/(Q+Y). Th c t c u o c i n tr chnh xc nh nh t c 5 , c u c ng o i n tr nh n 10-2 , i n tr l n c vi M n vi tr m M (cch o c bi t).

3.4.2.C u Wheatstone khng cn b ng

    

Trong cng nghi p ng i ta th ng s d ng c u khng cn b ng nh o i n p ra ho c dng i n ra. i n p ra c a c u: VR VS = Eb(R/(R+P)-S/(Q+S)). T ng tr ng ra c a c u: r = (P//R)+(Q//S). Dng i n ra c a c u: Ig = (VR-VS)/(r+rg). rg: n i tr c a i n k .

3.5.C u i Kelvin

  

C u o i n tr nh chnh xc n 10-4 . Q: i n tr c n o; S: i n tr m u c tr gi 10-2 n 103 ; r, R c tr gi 1,10,100 ; p, P c tr gi t 0 n 1K . Khi o ch n P/r = p/R (P = p v R = r). Khi c u cn b ng i n tr dy n i Y c lo i b ra k t qu o: Q = SP/R = Sp/r.

i n tr 4 u:Th c t c u i Kelvin dng i n tr m u S c 4 u trnh sai s do s ti p xc c a u i n tr v i dy d n i n c dng i n l n i qua, do s xu t hi n hi u ng nhi t i n c th c.Hai u dng i n c di n tch l n, cn 2 u nh g i l u th , gi tr i n tr c tnh 2 u ny v khng c i n p r i trn u th ny do hi u ng nhi t i n. nh y v sai s : T ng t nh c u Wheatstone. Mu n k t qu o chnh xc c u ph i c nh y l n, sai s i n tr m u nh v lo i b hi u ng nhi t i n ra kho i k t qu o. Cch lo i b hi u ng nhi t i n?

u dng

u th u dng

u th Hnh 3.11. i n tr 4 u

3.6. o i n tr c tr s l n


  

Ta c p n ph ng php o i n tr l n (vo kho ng vi megohm tr ln) dng vn k + microampek , c u wheatstone v megohm-k chuyn d ng. Khi o i n tr l n nh o i n tr cch i n c a v t li u hay thi t b thng th ng s c 2 ph n t i n tr : i n tr kh i v i n tr r b m t. Hai ph n t i n tr ny m c song song v i nhau, nh v y i n tr r nh h ng n i n tr kh i c n o. Thng th ng i n tr cch i n c a thi t b ph i t tr gi t i thi u l 1 megohm i v i i n p s d ng l 100v, i n p cng l n i n tr cch i n i h i cng l n.

3.6.1. o i n tr l n dng vn k +microampe-k

 

H.a) Dng r b m t Is H.b) C vng dy b o v Khi o dng i vo dy d n th s c 2 dng i n i qua microampek , l Iv i qua l p cch i n c a v b c, dng Is i qua b m t c a dy d n v l p cch i n. trnh nh h ng c a Rs b ng cch lo i b Is qua microampe-k ta dng vng dy b o v b ng dy d n i n khng c v b c cch i n qu n quanh l p v cch i n v n i tr c microampe-k .

3.6.2. o i n tr l n dng c u Wheatstone

a)C u Wheatstone o i n tr cch i n. b)M ch t ng ng  C u Wheatstone o i n tr cch i n lo i b i n tr r b m t, chng ta c ng dng vng b o v c m ch t ng ng nh hnh trn , i n tr b v c l hai i n tr r b m t trn v d i c a v t li u c n o i n tr cch i n. V b>>rg nn: b//rg rg v c>>S nn c//S S.  V y b v c khng nh h ng n i n tr b m t R c n o.

3.6.3.Megohm-k chuyn dng

y l megohm-k lo i t s k t i n, c c u o g m 2 cu n dy: Cu n dy l ch v cu n dy ki m sot. Dng qua cu n dy ki m sot I1= E/(R1+r1), dng qua cu n l ch I2=E/(Rx+R2+r2).

Ta c: I1/I2= (Rx+R2+r2)/(R1+r1) = K( i): l 1 hm theo i. Khi Rx ;I2 0: Kim l ch t i a v pha tri thang o c tr s . Khi Rx 0; I2 I2max: Kim l ch t i a v pha ph i (tr s 0) . Khi kim ch th gi a thang o: I1/I2 = 1 Rx = R1+r1- R2 - r2


3.6.4. o i n tr cch i n c a dy t i i n

ng

i n tr cch i n c o gi a 2 u dy d n ho c t ng dy v i dy trung tnh b ng cch dng megohm k v i i u ki n dy d n c tho kho i ngu n i n l i v t i. K t qu o c th ng h i nh h n tr s th t.Trong tr ng h p dy d n c ngu n cung c p ta c th o i n tr cch i n b ng cch dng vn k . T i sao ph i o i n tr cch i n c a thi t b ? Cch o?

3.7.Xc nh ch h ng cch i n c a dy d n b ng ph. ph. m ch vng

3.7.1M ch vng Murray: Nh hnh trn, khi c u cn b ng: R2/R1= (Ra+Rb-Rx)/Rx, v y: Rx = R1(Ra+Rb)/(R1+R2) .N u o n dy Rx c chi u di Lx; Ra c chiu di La; Rb c chi u di Lb; cc dy c cng i n tr su t, La= Lb= L v cng thi t di n A: Lx/A = (R1/(R1+R2)).(La /A + Lb /A); Lx = R1.2L/(R1+R2)

3.7.2.M ch vng Varley

c c i ti n t c u Murray.N i 2 u dy d n, kho S v tr a i u ch nh R3 cho c u cn b ng:R2/R1= (Ra+Rb)/R3. Suy ra: Ra+Rb = R3R2/R1. Sau chuy n kho sang v tr b, i u ch nh R3 cho c u cn b ng: R2/R1=(Ra+(Rb-Rx))/(Rx+R3). V y: Rx = (R1(Ra+Rb)-R2R3)/(R1+R2).

3.8.1Khi ni m v c c t: C c t c c u t o b i thanh kim lo i th ng b ng ng, m t u c vt nh n d ng xu ng t, chi u di thanh t 4 n 6 t c, ng knh kho ng 10mm. i n tr c c t Rc g m 2 ph n : i n tr v t li u lm c c t th ng r t nh so v i i n tr ti p xc c a c c t, chnh thnh ph n th 2 ny n quy t nh tr gi c a i n tr c c t. i n tr c c t ph thu c vo i u ki n mi tr ng xung quanh, thnh ph n c a t.  cho i n tr cc c c t khng nh h ng v i nhau, trn th c t cc c c t th ng c cch nhau t 10m n 20m. nh i v i i n h p, Rc 4 .  Theo quy

3.8. o i n tr c c

3.8.2.M ch o i n tr c c

Hnh 3.26.C c A: c c t c n o, c c P: c c ph o p, c c C: c c ph o dng. 1. Dng vn k ampe-k : S d ng m ch o nh trn. a.Ph ng php tr c ti p: K t qu o nhanh, ta c: Rx = VA/I. T i sao trong m ch o ph i dng bi n p cch ly?

b.Ph

ng php gin ti p

H.3.27.M ch t

ng

ng 3 c c

t.

H.3.28.M ch o b ng ph.ph.gin ti p.

Trong cch o ny, ta o i n tr c a t ng 2 c c t nh h.3.28: RA+ RP = V1/I1, sau l n l t o i n tr c a 2 c c P v C: RP +RC = V1/I2, t ng t i n tr 2 c c C v A: RC+RA= V3/I3. Sau gi i h ph ng trnh ta xc nh c RA, RP, RC. Ph ng php ny cho k t qu chnh xc h n ph. ph. tr c ti p.

2.Dng c u Kohlrausch


y l d ng c u Wheatstone o i n tr c a dung d ch c tnh ch t i n gi i b ng hai i n c c , n c ng c ng d ng o i n tr t nh hnh bn. Cch o gi ng nh ph ng php o gin ti p, ta o m i l n cho k t qu i n tr t ng c a 2 c c t: RA+RB = R1R3/R2

3.Dng my o chuyn dng

S kh i my o chuyn dng o i n tr c c t s d ng m ch i n t nh hnh trn. Ngu n tn hi u xung vung t n s 500 Hz c t o ra nh m ch dao ng. M ch so snh tch sng ng b c nhi m v v a ch nh l u v a so snh 2 i n p xoay chi u. i u ch nh con ch y cho G ch 0. Ta c: RxI = Ex = ESO = RSO.I/KI. Suy ra: Rx = Rso/KI

3.9. o i n tr trong V.O.M. i n t

  

o i n tr trong my o i n t , ng i ta chuy n i l ng i n tr sang i l ng i n p, sau a vo m ch o i n p. M ch o i n tr c 3 d ng :N i ti p, song song v tuy n tnh. 3.9.1.Ohm k d ng n i ti p: Nh hnh trn, ta c: Khi Rx = 0 , V o = 0V ; Khi Rx , V o 1,5 V Tr ng h p Rx b t k , V o = E Rx/(Rx+R1).

3.9.2.Ohm k d ng song song

   

M ch o nh hnh trn, ta c: Khi Rx = 0 , khi V o = 0V. Khi Rx th V o = ER2/(R1+R2) Khi Rx c tr b t k th V o= E (R2//Rx)/(R1+(R2//Rx)) Khi Rx = (R1//R2) th V o 1/2ER2/(R1+R2) : kim v tr thang o

3.9.3.Ohm k tuy n tnh



  

cho i n p o tuy n tnh theo i n tr Rx, ng i ta s d ng ngu n dng khng i ch y qua i n tr Rx:V o = I Rx Khi Rx th V o tr s l n nh t. Khi Rx 0 th V o=0 M ch o tuy n tnh th ng c dng trong my o a d ng i n t ch th s .

H.M ch o tuy n tnh dng transistor

H. M ch o tuy n tnh dng op-amp

Trong m ch o i n tr tuy n tnh dng 0p-amp ta c: Vo = -(RxE/R); Ta xem dng I khng i:I = E/R;Vo=-IRx