yqkd.ekSu iy md,kh cc ccc o-c.. c+c ccc.O cOo.. c+cc ccccucouc. cuc-.. occc-.. 2 wr;dm,a Ydl jrOkfha iEu wjia:djlu foaY.=K ;;a;ajhka iy O jHd cklhka ksid wdlkao" l|" uQ, ocd i odOm is td. O sOi si Ydlfha fldgila fyda imQrK Ydlhu kdY f qOcisd qtd. 1846 whr,ka;fha mYau wx.udr frda. ;;a;ajh fya;=fjka wr;dm,a j.d imQrKfhkau kdYu ksid Sms u.2 d id siOt qtd O OiOdi qtd. O sdsOs Sms u. d ossd d qS qtd qdO Sms .d ossd Odd osoc sOd -ds d qtd. fuhg wu;rj 1800 ffjria frda.hla ksid tlai;a Oioiss oOss Oi D9Om qOtss did qO O OiOdi qtd. tddc mt smid qiiO dsed -iss OiOdiOm qsO qOdiom sOi si qOs is 2.8 O sr qtd. s9 si qOdiom OiO i 9s sOi orr ctsd OOi sits sSd smiO qcim oims d qss dd qdniOn O dO d. qOdiom OiO mO, td0Oi, ssOO sdiomii Ots OniDosds s si dO ms sOi uu d qDd -LniOd oids9 tdiO qtd O OiOdi qtd. O sOi Om is d scdc qDd Os qdO, dOd O sOi Om is reiDd dddO Omc OOs s. I. c qe:o (Phytopthora infestans) smids qOdiom Oi dOs sisi OOmOm OiOs ct sm is dOs sOi qds s mO sOi ois dtsd s. s sOi oO OO 84u c OiOdi qtdd 1861 Anton de Bery iska Phytopthora infestans f,i si ssi mc. 3 oo: ooo coeo d, sdds qDd r- d oid dddOs Omc s mO sOi did sss Oniod Os qdO is ro s. O oid dddOs Omc s sOi dddO dddim, S Ots sI Om c iscid s. sOi diOd OOs ri sOts ddO oid dddO qtd c dd o sd dimdc OOc id 5ss si oOsdiOd qtd. :a id OOss 3st qOOiOdc id od drs 9oOss si sdid s mO qiis si si s9 tdiO qtd. qOdiom qidsc Om Os is Oi soedsc si isc td. o q-iO oidO idOm is qO OOd qOtss ssms9c qtdOs qiis si iO drc qOdiom qidsc d mds. oo: oe . ms ids om od Om qOs qtdOs sdd O di mo sm sOI moe sid td. 2. mO OOs oid dddOs ddO s9 s otmm9 did sm im s. O otmm9 zOt ottd qdSd ciO dO dOOd ss OOs s. 4 8. odOm otdsd otmm9 Oi S.S. 8- d ciOd sm ott mO OOs qtd O sOoe dm td. 4. sOi r qOOiOmc 9oO id zOt ott rid sI did s. OOts id Oms qissd erd Os s. . qidscc O sOi diOd s qiics td. qidscOm OOO O zOt ottd sdd otmm9 qtd s. 0. qidscs do oseCs qtd Os s is S.S. -u d o tzO O od sdi si dO. s sOi moe di ottmO cds mtsss Od ottd qOdiom osc Om. 7. iOmc m sdsOs s qidsc Om do oseCs qiid sdi m si dc dss d s otmm9 soe s. s otmm9 oiss di si O qidscs 5 oseC c Oi otd td. sd qidscs qnsdO odOm otdd ctd d ssitd. isc is dO Od OOs s9 oOsdiOd qtd. c:a o q-iO iOOdO oims dO ts ssisdd oims d Odic sm sici ts qOn s. soed oddiO, odsOiD osc id, sOscd osc Oms Oisd cOn idi d qi oims d sm ctd td. dOc qiiDd Do qOdiom sO OiOd ri sici ts ssidm d. qiiDd id sdi soedsc o5i si dm d. Oss sO Oi soedd cis9 d soO soeds dtss dts otm qtd qOdiom id sdi Od dO o5i cS dm d. 5 Oss sOi oims dO ts ci odsOiD osc idi d did Otcd s. cts Oi dOs oso osc Oid o q-iO i Os si osc sdiOi ts t5 d. cts Oi dOs Oioi, OsdiD, O-di qic osc dOd O s q-iO sOi odsOiDdiOd cdO. tddc diOr dsed oOse Ois s sOi scs mc miO osc s sOi ri 9oO odsOiDdiOd cdO. Oisd oimssc oOd cmO sid sm tssdisB, tssB, soiossB i dsmisOidtsmism idi dm td. sOi diOd OOs ddO oO id ssitd osc Om d rs mO sid s od sOi Ocs dr td. sd sOOOr Ots osc Om S qdOO -Oisd mO sid sm smtdm (Metalaxyl), dtdm (Oxydaxyl), soiosidiB (Propamocarb) idi dr td. sess -Oisd mO sid sc drd Osss sdd dim dddOs oOds qOOiOmc o. mO sid scs9c sOi diOd otd oOss sOscd iscsss d mO sid id odOm r oseC scd sits oO Os sm sc s iOOdO oims dr td. Oi OiO dOd dO ts dOd Od oims dd sm sOi td. rci. sm sOOOr oscs qOdiom OiO, OO oOi d tdiO qtdd o q-iO sOi qDd sm OOs sd c si9 OOei dim Os t todt9O iOmc Os ss O dim iO tO OiO Oiod d OiO dsdi9O qsom s dim osoc i dss s sOi oims d dr td. Ois si9 OOeiO mois oscOm osOi qsom cdOid, os, om iOmcd OiO qiO9 d . 6 2. coO qe:o - (Alternaria solani) r9 m dir dddOs sd s sOi OOs s. m-dis sess mm ddds s sOi OiOdi dsd, o q-iO s Os is ss Oi si orrO OiOdi std. oo: oe s9Ot id odOm Os qs di zOt dd sm mdO sOi moe qtd s. s dddO dOOd im sm OOs od Om d5 ottd otmm9 qtd s. O otmm9 sits ooei ds9c OmidiO sm d O siO sOLi cds mtsB. s otmm9 od siO qdO i dsB. dmidOds sOts otmm9 id dr d qtd td. qiis O otmm9 dimd e dc zOt ottd tsd, m si osOs dtss Od qtd d s. oOO q-iO sOi iisnss cds mtssss ids O i d o O . qiiDd mo im sm qtd d, oO O mo mm Odd 5 od d ott ts tm si 9oOss id si si md s. qiics OtO qOOiOmc qOtss im sm q tdiOd qtd. s sOi diOd s qidsc qics O O ott sOs s. do oseC m Od soss9 dO. Os qidsc oseCs Oc std . 7 c:a o redO qDd, m dim dddO Omc s sOi orrO tmdmd Otcd. qiDd odOm sOi diOd si ssi oOds si oims dd sm sOts id sdi o5i si d sOsc dm td. mQrj wx.udrh md,kh i|yd mYau wx.udrhg fuka sOi siOt OmdOi ts o iO sOi moe soe dr oOd mO sid sc dm d |tssB, tssdisB, dsmisOidtsmism, soiossB). dddim sic s sOi oid Os ts dddim si e qOdiom OiOd Oiod d sOscd dOs ssimtsB. 8. :o oe o O aa: c<o: e ooD:g oo: (Rhizoctonia solani) fuu frda. Rhizoctonia solani s9 mO s qtd dO. qOdiom Oi dOs t oscd s sOi ctd td Os qdO sess oOs, sscOmsd, Odd Oiois s OOm mO ctd td. s sOi diOd Od td iOd id mO qtd ss 3st od Od td. dOc sdmsOi9 Dois sm o Omc, Od dOs ms id sdi Omc Od td si dimd s sOi diOd o dm Od s. Ots qOdiom qidsc s osOs sOi Oniod s. Oss s sOi diOd s m-dt sOi c ssi ts Ot tmdmmd ctd Otcd s. 8 s sOi 88 c sOiosc ms siss qtd qdO 9uu c Odd osocs c qtd. oO s sOi smiO oOi OniodO qtd. O sd qtdsd Do qOdiom s sOi diOd Oniod qtd tdiO. sOi si Os is 8-uz d o s. Os Oss Do qOdiomOm q-dO d d, q-dO Om oicO is d, qOdiom qidss do oseCs d5 ottd di dd Ots diO otmm9 qtd d qsdOtO O qidsc d md d sdsOs. Do qOdiom seoicssc s sOi ts tmdmd Oid Otcd s. O sdO Oss Do qOdiom s s sOi Oniod qtd tdiO. c:a o s sOi m sm ctd tdsd sdd m dim dddO sd. ois Oss s sOi otdsOsss qicd sOi Do qidsc s. ssOi, sdir ott, d q-dO d Do qOdiom qidsc ss s dddO tmd d Dd q dO d td. s sOi diOds DoisOm cO dimd os Od td ts odsOiD[i ssiOs sis qOOt u8 d en iOt dd qss dss s sOi oims dO d td. 9 4. o a qto ooa t/ o Fusarium spp s smid oOi Oniod qtd sOid. mO qtd Osss r9 sc dddOs qtd oscOm. ids m sOi diOd s qiics ss m qidsc d s. qidsc Om zOt ott otmm9, sim odOm qO ott ts c sOi moes s. D:o98 qto Oa o i sOi qdsOs s di Otcd sOi dddOd Os qdO qidsc tdm si osios s s. oOss dc ottd isdSs otmm9 qidsc do qtd Os qdO qiid od tdmd, do oses sdscd Om qtd d sOi moe s. qidsc do qtd Os mo dss im d, qidsc dr dO qtd d O dO dm mO OOs d s. ctdtd ttd mO Dois, qidsc d os qtd Os sOi ottd DDm Om ctd td. qOtss ssms9c qidsc Om qtd td is si sOI diOd qidsc dm qtdm s. c:a o is qO Os sm qOs ssmss s sOi tmd d sm oims dm td. is O qidsc i ssidss i Do qm Oss i dOs sdi ri 8z dsssim S sdi i dss s oims dm td s. 10 5' nelahd frda. nelahdkq ysgq ueu (Ralstonia solanacerum) O qOOi Omc zOt d smc sOs s dddO r9 sc d osc Om mO ctd td. sOOds O Om s did isci Os qdO cd qtsdiO, sciO |dtsdmi S) 3sDmis O orid Om sess ctd td s. m-dis s dddO mO ctd tdsd mm ddds OiOs dm. q uu q rOdOs Omc ss Os Oi is di m. oo: oe oO sOi moe sid tdsd r9 s Omc. Oi dims od qOs tm ikaOHd ld,fha h:d ;;a;ajhg odOs qdO o ssc s dddO soe dm td. O s tm odd Od otddd si Od idiOd od td. qiid id dOt d, d ott tsd soe dm td qdO o qOOi Omc dr zOt ott ts ctd td. dc d i 9oOss t i Os qdO td0i Oms Otss e (ooze) sdsOs qssdd tm9 Omsc ottmO sOs dO sid td s. qiid qidsc Om sim od zOt ott ts oO ss ctd d td qdO cdd qiics si qtdmd d s. qidscs osOi ssi Ois Oms |qt) td0i e o si O dts Om o qtm 11 dDss sOi osOs sid td. qiid qidscs doi t sim od Oms q ott Ot ottd e tmd ctd d td s. c:a o s sOi oims d dOd siss ssitd OOd sOtOc en iOt d qss dss i ssOi Do qOdiom OiO ri sici tsss is qO dO d td. sOi oid ssiOs sis rci.- qssdd isn, ds, en iOt dd, Do qm doi Os c sici ssi o ss OdsO mOi si ctmm qmmi OisO sdi idi dd qsOiOss dm d. odsOiD osc Oi d did oims dd OOd d Oio oscd s sOi tmd d odsOiDdiOd ssicdO. 6' lmdo frda.h$uD l=Kq u (Erwinia caratovora) d5oic sOi si qidsc Om s d s. sOio qtd5 qOdiom Oi dOs sisi O Om s sOi dddO qtd qdO m-dis sOOOrs om O oOds 9 Om sOi qtd td. sess s9 si Os Oi is m qd sss qiOcdiO Ot sc dddO Omc. oo: oe sdds r dddOd oOdsss s9 id OOss 3st qOOiOdc s sOi ts qtd. sOm Ots d5 ott otmm9 dsr oicOs m OOs Os O sOoe dm td. qiiDd id d ottss ddO dOt O OiOd sosOs qdO OiOd dtss dts si Oss s sOi dddO qtd s. otm ro qOOisc sOi qiis ss otm so dOts. od r qd sOim , tms9 dddO qtd dOOs qdO, 12 oO S . sdd dim dddO si OdO O oOds 9 Om drs qidsc d ss s. wdlkao j, u;=msg ;;a;aj mj;sk wjia:dj, fuu frda. ldrl td0iO odi ssm qiics dOs qdO, qidss s OO9 dts qtd dO. s Ois Oms oOissc isc d ss s. Oi osOs s dddO sOt Osss isddO si sOi s is O qidscs. d O od sO sddO d9 si q ottss oOds qdO ssOi odOms osOs sOs s. c:a o ssOi Do qm OiO idi dss, si soiOoeiO ssm oOdOi tsss i ssiOs sis rci.- isn en iOt dd qss dss osOs s dddO OmdOi d td. qiid OiOds mi ssi qm Do sm idi ssidd, qm doi ss Otmdd sOi OmdOi ts sm rodi s. Ois qOndiO Oi om 9oics dss Otmd d qdO is qO Os sm qOs Odd, Ot Or sOiOO d Otmtd d. 7 eot8 oo: Common scab Streptomyces scabies o m qi9mddiOd ssisosOs smids qOdiom Oi dOs t oscd soi sOid. ss Os qOs is -2z d dO9 Os qdO qiid qmOm s sOsrrsoir q q ois Oss moi. qiiDd qm Do sm 13 sici ssid d. ssOi qm Om isooeO isc si dss s. oo: oe sOis qiO9d qOOisc s di zOt ottd otmm9 sm ctd td. oO s otmm9 im dc OO9 si qdOd ttd O5 OiOd soss9 dOs qdO O qidsc O Ois Oms ot5s OiOd sosO. s otmm9 Od Odd ss qidscs doss Ot oid OO, O OiOd soss9 dO. sOi moes qiics qtd dOs OOd qOD qsOc, oscs qsOc, sOi diOds icm qsOc sOs td. iuyr wjia:d j, wdlkao u;=msg ctmd qidiO sOi moe soss9 dO. s sOi diOd Oid didi OiOd soss9 dOsss o ieSd qOOisc. oi- o.O. q .2 Oi q |qi9md) qOOisc sOi dOdiO q s. s9 si m-dis ddO oscs qi9md oi- dddOsc s td0i qiics sisi cds ssimtss di om sdds redO oOid s sOi diOd Ods9 tdiOd qtdd Ot redO q sdds, m st- Oid ddO s. s9 si ttm Otm o Omc sOi qtds9 oOsdiO m. om O oOds oi- Oid q dddO Omc td0iO s did q. sOi diOd d qOdiom qiiO ssi dss r cOn si qd d s sOi diOd qtd td. 14 c:a o qiid qidsc Do sm idi dss sOi diOd sO soedd sOic s. ssOi Do qOdiom sOi diOd Od 9Om cO si iOt dd qs s d, sdir soisiO o Odd d Ots d s sOi OmdOi d td qdO o S d sOi dddO m st- sd Os O sos si qtd. 8. ooOoe a qto ooa oo: co oo: o8 ooOoe oo: (PLRV) m-diO qtd5 qOdiom Oi dOs t Od ois m Oss ctd td sOi dddOd. sOi dO qOOiOs Omc qOs is 8uz cdOi r i td. oo: oe soedsc scidiOd sOi ctd td. u. oOds Oi dss dmc Oidi s qtd dOs sOi si ro od r qd sOim , od , d ott qtscs |9 Ots) OiOd soss9 dO. O osc Om sOi qiics O od c9, Od si sOI ottd s. sis o qOOiOsc qiics ss sOi moe soss9 dd O ssis. u2. cdd qiics soss9 dOsss qiicd Do O OiOs Omc. or od mi sdir ott tsO. 15 c:a o Do qOdiom OiOdc s9 sOi moe soss9 dOs otr s qOOisc mOi si d s otd OmdOi d td. Oids s qtd dOs sOid si Oidis q osc dim oOis OiO ri sdiOi d d. oOds S, m qiOcdiO, qDd Ot i re, q redO s dim dddOs ddds q d sd s. ddds oims ri disdmO s dm oO ddiS dsS sid idi dss sOi OmdOi d td. qoo:c ooOoe (PVY) s ssOO dO d ssOOd smc sO. s sOi si dO dc sdir ott tsO. od sOim s9 ssOO tOt OtoO OiOs Om cds mtss ssOO sOi 5. qiid Do s si ddds s sOi si Os qdO cOt qOOiOdc qOs is 8uz sdd r . oo: oe osc qsO sOi moe sOs s. otm dOt , od stS Ot0, od i sOm ott std cds td. ods otdd t siO d5 ottss Os qdO Oi i ssiOs oscOm d ott otmm9 |d moe) c Oss qtd s. 16 c:a o ssOi Do qOdiom id s smiO oOo dsS sid idss ddds oims d s s OmdOi d td. Do OiOd qiiDd otm mOi si dd sOi oims Om s. qoo:c ooOoe (PVX)
sc d ssOO sOid sm sO. s sOi dddO si qtd Os qOs is uz d Oi Ot qdO qiiDd Do qOdiom s, qiiDd idOm e s, sior rodO sd s i d9dOtOs s sOi otdsO. Os qiiDd id ssOi id oO c sOi otdO sd s. oo: oe mi sdir dc sdir ottss d d od s sOi si d td. c:a o sOi moe ottm O O id mOi si d ssOi Do qOdiom OiO idi dss sOi oims dr td. 17 l yoj;a frda.h (Black heart) s oec os si qtd Os sOi dddOd ssiO did cnidd sds si ssi dddOd. soedsc isc s qOOiOs scsdc ctd td qdO qidsc Om s qidiO sm Oid ssimtD s dddO qtd d sd s. ssOi qidsc sm d os so- ssc qiiDd qm doi t i-m sdis nOs d ottd cds mtsB. isc s dddO Ot qidsc d o qOott ts sdd O Oi- Od sosOs qdO cdd qiis si qidsc sm si s. s9 dddO Oid dO d Ot redO OOm Oids sd s. s9 si Do qOdiom i ds9c Oids s sm Os oc ssitzOt sm qOi i sdi dtD d. 18