HUBUNGKAIT FAKTOR BUDAYA KESELAMATAN TERHADAP KEKERAPAN KEMALANGAN, ANALISIS TINGKAHLAKU TIDAK SELAMAT DAN ANALISIS KEKERAPAN KEMALANGAN:

KAJIAN KES DI PREMIS KEJURUTERAAN MINYAK DAN GAS

OLEH MOHD ZUBAIRY SHAMSUDIN mohdzubairy@unisel.edu.my Penyelidik Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

1.

PENGENALAN

Kajian ini dijalankan disalah sebuah syarikat yang terlibat dalam fabrikasi kejuruteraan minyak dan gas di Malaysia. Terlibat dalam pembinaan struktur plantar, pemasangan paip, pembinaan kapal dan sebagainya.

3.

HALATUJU KAJIAN

1. 2.

3.

4.

5.

Mengenalpasti pola tingkahlaku tidak selamat Mengenalpasti kekerapan kemalangan dalam setahun (Julai 2008 hingga Julai 2009) Menganalisis pola kelakuan tidak selamat dan kekerapan kemalangan Mengenalpasti hubungkait persepsi pekerja terhadap budaya keselamatan dengan kekerapan kemalangan. Mencadangkan penambahbaikan dan kawalan yang boleh diambil.

2.

KENYATAAN MASALAH
Sektor pembuatan menyumbang kekerapan kemalangan yang tertinggi.
800

709
700

600

Faktor penyumbang: Tingkahlaku Tidak Selamat & Persepsi Pekerja

Manufacturing Mining & Quaryying Construction Agriculcuture, Forestry, Logging & Fishing Utility

500

400 Transport, Storage & Communication 300 Wholesale & Retail Trade

244
Hotel & Restaurant 200 Financial, Insurance, Real Estate & Business Services 100 Public Services & Statutory Bodies

0
0

18

50 12 0 0 0 0
NPD

51 0 5 6 2 0 0 0 0 0
PD

39 26 22 7 8 0 0 1 0 1
Death

Sumber: Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, JKKP 2009

Fabrikasi minyak dan gas berada di dalam sektor industri pembuatan.

Jenis kecederaan untuk setiap kategori kemalangan yang kerapkali berlaku dalam Industri.

4.

SKOP KAJIAN

Lokasi kajian: Premis Fabrikasi Kejuruteraan Minyak dan Gas

Perkara kajian:
1. 2. 3.

Kelakuan tidak selamat Rekod kemalangan Soalselidik pekerja (menyentuh budaya keselamatan)

aspek

persepsi

5.

KAEDAH KAJIAN

Mengumpul dan Mengkaji:

1. 2.

Rekod kemalangan dan, rekod kelakuan tidak selamat (Julai 2008 hingga Julai 2009)

Borang soal selidik kepada para pekerja

1. 2.

Data demografi (Umur) Persepsi pekerja terhadap budaya keselamatan

Menggunakan analisis berstatistik untuk mengkaji hubungan antara 2 pembolehubah.

1.

Analisis khi kuasa dua (2 )

6.

DAPATAN KAJIAN
Tren Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan)
P. 1 P. 2 9 17 15 14 15 11 13 105 80 22 32 40 52 425 P. 3 126 45 37 23 85 17 18 55 51 54 43 55 57 666 P. 4 45 32 23 47 23 14 21 14 P. 5 13 27 15 17 23 30 15 15 P. 6 12 43 54 35 103 31 62 72 JUMLAH 217 177 159 159 315 172 198 491 266 239 316 424 453 3586

Julai 2008 Ogos 2008 Sept 2008 Oktober 2008 November 2008 Disember 2008 Januari 2009 Feb 2009 Mac 2009 April 2009 Mei 2009 Jun 2009 Julai 2009 Jumlah

12 13 15 23 66 69 69 230 48 48 25 108 86 812

28 Tren tingkahlaku tidak selamat 13 46

meningkat bermula Februari hingga 52 14 49 Julai 09. 139 20 57 Faktor penyumbang: Puncak fasa perkembangan projek (peak phase) 145 23 53
159 742 35 260 64 681

Analisis Pola Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan Mengikut Kategori)

Kategori

Jenis Kategori

Jumlah

Tidak mematuhi pemakaian kelengkapan perlindungan diri PPE Gagal mematuhi prosedur Tiada/Penyeliaan tidak sempurna Menggunakan peralatan dengan cara yang salah Menggunakan peralatan yang tidak selamat Bergurau senda semasa bekerja/tidak fokus Gagal melindungi/memberi amaran/isyarat Menggunakan peralatan yang rosak Jalan pintas Memberi arahan yang salah

531

2 3 4 5 6 7 8 9 10 Jumlah

244 732 386

1)

Aspek penyeliaan tempat kerja tidak diendahkan. Projek berada di dalam fasa puncak perkembangan (peak phase).

327 333 267 431 234 101 3586

Analisis Kekerapan Kemalangan

Jenis Kemalangan Kekerapan

Kemalangan nyaris Kemalangan kecil (First Aid) Kemalangan kecederaan (RWC & MTC) Kemalangan kebakaran Kemalangan kerosakan harta/aset Kemalangan tumpahan minyak/bahan kimia Jumlah

30 25 12 12 5 3 87

Taburan Kekerapan Kemalangan Mengikut Bulan

Bulan Julai 2008 Ogos 2008 September 2008 Oktober 2008 November 2008 Disember 2008 Januari 2009 Februari 2009 Mac 2009 April 2009 Mei 2009 Jun 2009 Julai 2009 Jumlah Kekerapan 4 8 6 3

P ola kekerapan kemalangan meningkat. Faktor menyumbang: Projek berada di dalam fasa puncak perkembangan (peak phase)

10 6 6 7 5 6 9 12 5 87

Segitiga Kemalangan Bird 1969

Analisis hubungkait kekerapan kemalangan dengan kekerapan tingkahlaku tidak selamat

Kiraan nisbah nilai benar kajian (30 3586) mewakili 0.04 % daripada Hubungkait Kekerapan Kemalangan Nyaris Dengan Kekerapan: Tingkahlaku Tidak Selamat kiraan nisbah berdasarkan petunjuk teori 600 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969) segitiga (717 : 3586)

717 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga) 30 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)
Kiraan nisbah nilai benar kajian (25 : 3586) mewakili 2.08 % Hubungkait Kemalangan Kecil Dengan Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat daripada kiraan nisbah berdasarkan petunjuk teori 10 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969) segitiga (12 : 3586)

12 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga) 25 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian) Hubungkait Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat Dengan Kiraan nilai benar kajian (12 : Kekerapan Kemalangan Kecederaan (RWC & MTC) 3586) mewakili 11.79 % daripada
kiraan nisbah berdasarkan petunjuk teori segitiga (1 : 3586). 1 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969)

1 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga) 12 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)

Apakah signifikannya dapatan ini?

Tingkahlaku tidak selamat lebih berpotensi untuk menyebabkan kemalangan jenis RWC dan MTC (12%) Tingkahlaku tidak selamat juga berpotensi menyebabkan kemalangan jenis FAC tetapi dengan peratusan yang kecil (2%). Kemalangan nyaris lebih berpotensi untuk berlaku disebabkan oleh keadaan tidak selamat berbanding kelakuan tidak selamat.
Keputusan ini bukan menjadi PENYEBAB utama hubungkait tingkahlaku tidak selamat dengan kemalangan, tetapi sebagai penanda aras berdasarkan teori segitiga Bird.

Analisis Hubungkait Persepsi Pekerja Terhadap Faktor Budaya Keselamatan Dengan Kekerapan Kemalangan
Jadual a Jadual b Lingkungan Umur 24 ke bawah Lelaki Wanita Jumlah 118 3 121 97 3 100 25 hingga 30 31 hingga 40 41 hingga 50 51 hingga 60 Jumlah Kekerapan 30 27 45 14 5 121 Peratusan (%) 25 22 37 12 4 100

Jantina

Kekerapan

Peratusan (%)

Taburan kekerapan WANITA diabaikan.

Jadual c Kemalangan Tempat Kerja Tidak Pernah Kekerapan 85 Peratusan (%) 70

Jadual a,b&c: Taburan kekerapan mengikut jantina, umur dan pengalaman kemalangan. Pernah 36 30

Jumlah

121

100

Ujian Khi Kuasa Dua

Hipotesis Umur H0: Umur tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Latihan H0: Latihan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Tekanan Kerja H0: Tekanan Kerja dan Produksi tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Komunikasi H0: Komunikasi tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan H0: Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu Kesedaran Terhadap Kemalangan dan Program Siasatan/pencegahan Kemalangan H0: Kesedaran Kemalangan dan Program Siasatan/pencegahan Kemalangan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu P 0.00 H0 (Tolak atau Tidak boleh ditolak) Ditolak Kesimpulan Terdapat hubungkait antara dua pembolehubah Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

0.13

Tidak boleh ditolak

0.31

Tidak boleh ditolak

0.68

Tidak boleh ditolak

0.32

Tidak boleh ditolak

0.12

Tidak boleh ditolak

Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

Aras kesignifikanan: 0.05

Ujian Khi Kuasa Dua

Hipotesis Komitmen Organisasi dan Pengurusan Terhadap Keselamatan H0: Komitmen Organisasi dan Pengurusan Terhadap Keselamatan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Prosedur/arahan dan Undang-undang Keselamatan H0: Prosedur/arahan dan Undang-undang Keselamatan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu Pelanggaran Undang-undang H0: Perlanggaran Undang-undang tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu Budaya Kerja Selamat H0: Budaya Kerja Selamat tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. Keutamaan Keselamatan H0: Keutamaan Keselamatan tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan individu. P 0.02 (0.98) H0 (Tolak atau Tidak boleh ditolak) Ditolak Kesimpulan Terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

0.78

Tidak boleh ditolak

Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

0.06

Keputusan agak selari dengan kajian Bailey (1989): Kaedah survei persepsi keselamatan Minnessota. Tidak boleh ditolak
Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

0.42

Tidak boleh ditolak

Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah Tidak terdapat hubungkait antara dua pembolehubah

0.67

Tidak boleh ditolak

Aras kesignifikanan: 0.05

ini? Apakah signifikannya dapatan ini?

Lingkungan Umur 24 ke bawah 25 hingga 30 31 hingga 40 41 hingga 50 51 hingga 60 Kekerapan 8 7 5 13 3 Peratusan (%) 27 26 11 93 60

Pekerja yang berusia lebih cenderung terlibat di dalam kemalangan

ini? Apakah signifikannya dapatan ini?

Iltizam majikan merupakan perkara yang perlu dititikberatkan untuk memastikan keselamatan di premis. (ada dinyatakan tanggungjawab majikan di dalam AKKP94) Iltizam majikan berbentuk: Tingkahlaku (kepimpinan melalui teladan) Verbal (toolbox, penghargaan dll) Non-verbal (medium buletin, video dll)

1. 2. 3.

ini? Apakah signifikannya dapatan ini?

Ujian Perbandingan Purata
Perbandingan Purata Tidak Pernah 3.61

Pernah 3.55

Purata Elemen Komitmen Organisasi dan Pengurusan Mengikut Kategori Pengalaman Kemalangan Tempat Kerja.

Pekerja yang tidak pernah mengalami kemalangan tempat kerja lebih cenderung untuk membenarkan faktor penglibatan majikan berbanding yang pernah terlibat dalam kemalangan tempat kerja. Menunjukkan bahawa pekerja yang tidak pernah terlibat dalam kemalangan berpandangan (persepsi) pihak majikan menekankan aspek iltizam mereka di dalam persekitaran kerja. Pekerja yang pernah terlibat di dalam kemalangan berpandangan pihak majikan tidak menekankan aspek iltizam mereka di dalam persekitaran kerja.

7.

KESIMPULAN DAN CADANGAN

Kajian kekerapan tingkahlaku tidak selamat Kesimpulan Cadangan Penyeliaan tempat kerja dan Pengurusan keselamatan tempat pematuhan terhadap pemakaian kerja yang baik. PPE mencatat pola tertinggi. Kempen kesedaran keselamatan dan kesihatan. Kajian kekerapan kemalangan Kemalangan nyaris mencatat Penyediaan tempat kerja selamat. pola kekerapan yang tertinggi. Penyediaan peralatan kerja yang Kemalangan cedera (RWC & sempurna. MTC) mempamerkan kekerapan Penyediaan latihan yang tertinggi: Analisis hubungkait berkesan. Teori segitiga. Kajian Hubungkait Dua hipotesis yang mencatat hubungkait yang signfikan antara 2 pembolehubah. (Umur & Iltizam majikan) Iltizam majikan yang tinggi. Dasar keselamatan yang efektif. Program Behavioral Safety (BS)

Sekian, Terima Kasih

Selamat Menyambut Ramadhan