CAMLARN GER DNM

CDD Bir biimden digerine gei, baka

bir durum alma.
GER CDD Atklarn tekrar ayn amala
kullanlabilecek blmlerini ayrp yeniden
kullanlabilir duruma getirmektir.
GER DNM MADDELER
Cam
Kagt
Alminyum
Plastik
Yazc Tonerleri
Piller
Motor Yag
Otomobil Akleri
Source: Analysis oI household waste composition and Iactors driving waste increases - Dr. J. ParIitt, WRAP, December 2002
CA
Cam, ar sogutulmu alkali ve
toprak alkali metal oksitleriyle ,
diger baz metal oksitlerin
zlmesinden oluan bir sv olup
ana maddesi (SiO2) silisyumdur.
Camn Hali
Cam pratik olarak kat bir madde olarak
grnse de, teknik olarak sv halde bir
maddedir. Sv maddelerin genel
zelliklerinden olan viskozite, camda da
bulunan bir zeliktir. Diger bir deyile
cam akkan bir maddedir ancak ak
sresi o kadar fazladr ki bu ak bir
insan gzlemleyemez. Bu yzden bizler
cam kat bir madde olarak grrz.
Cam oluturan ana maddeler
Camn bileimine giren grup madde vardr.
Bunlar cam haline gelebilen oksitler, eriticiler ve
stabilizatrler denilen maddelerdir. Camn
bileimine giren bu maddeler kum-soda-kire
olarak da adlandrlabilirler. Camn bileimine
giren maddelerin dnda cama nemli zellikler
kazandran ve retimde baz yararlar saglayan
yardmc bileenlerde vardr.
Camlama zelligi olan bu maddeler genelde ag
oluturan baz oksitlerdir. Kuvars kumu bunlarn
banda gelir. Ag oluturan oksitlerin en
nemlileri ise SiO2, B2O3 ve P2O5 (fosfor) dur.
Eriticiler
Ag oluturan ve cam haline gelebilen oksitlerin
erimelerini kolaylatrmak amacyla cam bileimine
katlan maddelere eriticiler denir. Bu maddeler
camlaclarn erime scaklgn drerek onlarn
erimelerini kolaylatrr. zellikle 1713C' deki
silisyumun erime derecesi 1500C' ye der.
Eriticiler ag iine girerek onu degitirdigi iin
eriticilere modifikatr de denmektedir. Eriticilerin
balcalar Na2O, K2O, Li2O dur.
Stabilizatrler (Sabitletiriciler)
Stabilizatrler, camn kimyasal dayanm, krlma
indisi, dielektrik zellikleri zerinde etki yaparlar.
Formlne stabilizatr ilave edilmemi bir cam
su karsnda stabil zellik gstermez. Bu
camlara su cam denilir. Stabilazatr olarak
kullanlan maddelerin balcalar CaO, BaO,
PbO, MgO ve ZnO dur.
CaO kire tann (CaCO3), MgO ise dolamitin
(MgCO3) cam formlne katlmas ile saglanm
olur. Bu iki maddenin stlmas ile bnyelerindeki
CO2 kar ve geriye oksitler kalr. CaCO3 =
CaO+ CO2 gibi.
Yardmc Bileenler (kincil Bileenler)
Bu bileenler genelde camn formlne
girmezler, ancak degiik cam trlerinde degiik
etkiler saglamak zere kullanlan oksitlerdir.
rnegin,
angan dioksit (nO2): Camn rengini aar
Arsenik (As2O3): renk verici, saflatrc
$Q1Qr (a2$O4): redkleyici
!otasyum nitrat (KO3): camn saydamlgn
giderir
Biimlendirme
Ana maddelerin hazrlanmas ve eritme evrelerinden sonra sra,
dinlendirilmi cam hamurunun biimlendirilmesine gelir. Cam
malzeme, sekiz yntemle biimlendirilir:
a) D1eme (iirme) Yntemi
b) kme-$iindireme Yntemi
c) ekme Yntemi
d) YQdQrme Yntemi
e) !reseme Yntemi
1) Li1 Haine Getirme Yntemi
g) KpQk Haine Getirme Yntemi
h) iger biimendirme yntemeri
Cam trleri
$oda kasik Cam
Kurun Cam (Krista Cam)
Borosiikat Cam
AQminosiikat Cam
$iisyum Cam (%99 $iO2)
CAMLARN GER TOPLANMAS
Cam atklarnz
biriktirin.
Yetkililerce
belirtilen
zamanlarda
darya brakn
veya cam
kumbaralarna atn.
CAM KUMBARALARNA ATLACAK
MALZEMELER
Kapaksz cam ieler.
Cam su bardaklar, srahi, vazo
vb.
Cam kavanozlar.
CAM KUMBARALARNA ATLMAMAS
GEREKEN MALZEMELER
Porselen ve seramik paralar.
Ampul florasan vb. Maddeler
ok kirli camlar.
Ayna ve pencere gibi dz camlar.
Ara camlar.
GER KAZANM
Cam, kum (kuartz), soda, kire, feldispat ve iz
elementler gibi hammaddelerin yksek scaklkta
eritilmesiyle retilir. Bu hammaddelerin
karlmas dogal kaynaklarn tketimine ve
retim esnasnda kullanlan enerji, su ve
oluturulan kirlilik evreye zarar vermektedir.
Dogal kaynaklarn tkendigi ve evre kirliliginin
nemli boyutlara ulatg gnmzde, tm
atklarn geri kazanmnda oldugu gibi cam geri
kazanm da nemli ve yaygndr.
Cam atkarn temi oarak renki
camarn renki, renksi camarn renksi
cam kumbaraarna atn
ie ve kavanoarn kapakarn mutaka
karn
Geri Dnm Niin nemlidir?
1.Dogal Kaynaklarmz Korunur;
2.Enerji Tasarrufu Saglanr;
3.Atk Miktar Azalr;
4.Geri Dnm Gelecege ve
Ekonomiye Yatrm Demektir.
Cam geri kazanm hem ekolojik hem de
ekonomik
ok ynl bir madde olan cam, effaflg,
eklinin bozulmamas, koku ve tat vermemesi
nedeniyle birok rnn ambalajlanmasnda
kullanlmaktadr. Cam retiminde kullanlan
hammaddelerin karlmas dogal kaynaklarn
tketimine ve retim esnasnda evreye zarar
vermektedir. Geri kazanmla bu olumsuz
etkiler azaltlabilmektedir
Cam geri kazanmyla saglanan
tasarruflar
Enerji tQketiminde aama : 25
Hava kiriiginde aama : 20
aden atgnda aama : 0
$u tQketiminde aama : 50
Korunan doga kaynakar : Kum,soda,
kire
CA YAA CGD$D
Geri kazanmn yararlar
Cam geri dnm, sonu olmayan bir hikayedir.
Plastik ve kagdn aksine camlar snrsz olarak
yeniden degerlendirilebilir. Teorik olarak cam
kaplar kalite kayb olmadan neredeyse 100
orannda eski camdan imal edilebilir.
Yeni cam retiminde zellikle eritme
prosesindeki yksek enerji tketimi ve havaya
verilen kirlilik ile byk evre kirliligi yaratlr.
Bu ve diger evre kirlilikleri eski camlarn
hammadde olarak kullanlmas ile azaltlabilir.
Geri kazanmn yararlar
Eski camlarn kullanm ile dk erime
noktasnda aktif olan soda tketimi 2/3
den daha fazla oranda azalmakta ve
ayrca atk camlarn kullanm sonucunda
cam retimi iin 25 daha az enerji
kullanlr. rnegin, cam retiminde eski
cam kullanlrsa, yeni cam retimine
oranla enerji tketimi, hava kirlenmesi ve
su tketiminde tasarruf saglanr.
Geri kazanmda nelere dikkat etmek
gerekir?
Toplanan cam atklarn kalitesi,
yeniden degerlendirme olup
olmayacag ya da geri kazanmn
ne kadar iyi olacag konusunda
etkendir.
a) Camn eidi
Cam kaplar, dz cam ve sanayi camlar (optik, ampl vb.)
olarak snflandrlabilir. yi kaliteli cam retebilmek iin
ayn cinsten camlar eritilmelidir. nk sadece bu tip
camlar birbirine yakn kimyasal ve fiziksel zellikler
tarlar. Kark camlarn ilenebilirligi daha ktdr ve
kt kaliteden dolay daha kt pazarlanrlar. Prensip
olarak, telli cam, dz cam, kurun cam, kristal cam,
atee dayankl cam, laboratuar camlar, flerosanlar,
ampuller ve cam elyaf cam konteynerine konmamaldr.
b) Camn rengi
Camn rengi, geri kazanm iin en nemli faktrdr. Eski
camlardan beyaz ve kahverengi cam retimi, sadece
bu tr camlar kullanlarak yaplabilir. Kark cam
atklardan ise sadece yeil cam yaplabilir. Renklerine
ayrlm camlar, geri dnm iletmelerinde daha
fazla talep grmektedirler.
Her cam hazrlama tesisinin, kendine zg artlar vardr.
Bunlar eitlidir, fakat ogu cam iletmesinde
alminyum kapak, seramik, lamine kaplanm cam ve
pencere cam gibi farkl zelliklere sahip camlara
tolerans gsterilmez. Baz tesislerde az derecede renk
kirliliklerine tolerans gsterilir. Bu oranlar genellikle u
ekildedir:
b) Camn rengi
Beya cam: 5.1 beyaz, 0.5 kahverengi,
0.1 yeil ve 0.5 diger renkler.
Kahverengi cam: 0.1 kahverengi, 0.5
beyaz, 0.10 yeil ve 0.5 diger renkler.
Yei cam: 0.1 yeil, 0.15 kahverengi,
0.10 beyaz ve diger renkler.
c) Eski camlar iindeki yabanc maddeler
Cam geri dnmnde seramik, ta ve porselen sreci bozarlar.
Tamamen erimezler ve rnlerde estetiksel ve yapsal hatalar
oluturarak kalitesiz cam retimine neden olurlar. Ayn ekilde
metal kapaklar, mantar ve plastik de ilemi bozarlar. Bu
maddeler daha batan itibaren cam konteynrlarna
atlmamaldr.
Yukardaki standartlar saglayan hurda camlar, diger kalite
kriterlerini de saglamaldr. 1 ton atk cam iindeki seramik,
porselen ve ta ierigi 25 gram, metal ierigi ise 5 gram
gememeli ve 1 mm.den byk k kran madde, 10 cm. den
byk kagt, plastik, tahta veya diger organik kirleticiler
bulunmamaldr. Tesis ileticileri problemsiz iletim saglayacak
ekilde yukardaki standartlara gre kendi degerlerini
belirlemelidir
Camlarn geri kazanm iin ayrlmas
ekanik ayrma
2 Laer gya ayrma
Camlarn geri kazanm iin ayrlmas
ekanik ayrma:
YQdQrme-batrma (1oatsink) metodu:
KpQk 1otasyonu (1roth 1otation) metodu:
2 Laer gya ayrma
Trkiye'de Cam Ambalajn Geri Kazanm
17 ylnda stanbul'a yerletirilen 50
kumbara ile balayan, kumbara ile geri
kazanm projesi bugn bata stanbul,
Ankara, zmir, Bursa, Adana, Mersin,
Antalya, zmit, Eskiehir ve Konya olmak
zere yurt apndaki 10 byk ehir, 10 il,
106 ile ve 50 beldeyi kapsayan 176
belediye de 4000 adet kumbara ile geri
kazanm faaliyetleri devam etmektedir.
970 yndan bu sQre ierisine kadar bir
miyon tonun Qerinde cam ambaaj atg
topanarak
Yenilenemeyen dogal kaynaklardan 1.5
milyon ton hammadde,
30 bin tonun zerinde fosil yakt tasarrufu
dolaysyla sera gaz emisyonunda nemli
azalma saglanmtr.
%Qrkiye`de !ananan Geri nQQm
Oranar
Geri Kazanm Oranlar ()
Ambalajn cinsi 2005 2006 2007 200 200 2010 2011 2012 2013 2014
Cam 32 35 37 40 43 45 4 52 56 60
Plastik 32 35 37 40 43 45 4 52 56 60
Metal 30 33 35 3 42 45 4 52 56 60
Kagt/Karton 20 30 35 3 42 45 4 52 56 60
Kompozit*
Geri nQQm emas
Bunlar biliyor musunuz?
Geri dnen her bir ton cam iin yakak
00 itre petro tasarru1 edimi oacaktr
Bir cam ie dogada 4000 y, pastik 000
y, ciket 5 y, bira kutusu 0-00 y,
sigara 1itresi 2 y sQre ie yok
omamaktadr
CAM KUMBARALAR
Geri Dnm Amali Yapilabilecek
alimalar
Atyapnn Outurumas
Egitim
Okuarda GnQQer Grubunun Outurumas
Okuar aras geri Kaanm Yarmas
Apartman Yneticieri/Kapcar ie %opant
Kent ecisi evre Komisyonu e birigi
Kumbaraar
enetim
"Egitimdir ki bir milleti ya zgr, bagmsz, anl, yce bir
sosyal toplum hlinde yaatr veya bir milleti esaret ve sefalete
terk eder.'