You are on page 1of 626

, 2010.

( j)
j
I 15
1 16
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.2 j j . . . . . . . . . 19
1.3 . . . . . . . . . . . . . . 22
1.4 . . . . . . . . . . 23
1.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
1.6.1 j . . . . 26
1.6.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2 1 29
2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.3 . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3 2 40
3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
3.4 j . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4 j j
j 48
4.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
4.2 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
4.3 j . . . . . . . . . . . . 53
5
j 55
5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
5.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
5.2.1 j . . . . . . . . . . . 58
2
, , 2010.
5.2.2 j . . . . . . . . . . . . 59
5.3 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5.3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5.3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
5.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
6 j, 67
6.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
6.2 j j j . . . . . . . . . . 68
6.3 j . . . . . . . . . . . . . . . 70
6.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
6.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
6.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
7 j 76
7.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
7.2 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
7.3 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
7.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
7.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
8 - 95
8.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
8.2 j - . . . . . . . . . 96
8.3 j - . . . . . . . . . . . . . 98
II 100
9 j j 101
9.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
9.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
10 105
10.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
10.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
11 110
11.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
11.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
12 j j 114
12.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
12.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
, , 2010.
13 118
13.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
13.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
14 j 122
14.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
14.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
15 j 128
15.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
15.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
III 132
16 j 133
16.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
16.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
16.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
17 j 139
17.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
17.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
17.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
18 a j 147
18.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
18.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
18.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
19 153
19.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
19.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
19.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
20 j j 160
20.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
20.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
21 j j 166
21.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
21.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
21.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
, , 2010.
22 j 1 170
22.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
22.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
22.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
23 j 176
23.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
23.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
23.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
24 j 180
24.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
24.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
24.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
25 j 2 187
25.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
25.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
26 j 193
26.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
26.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
26.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
27 198
27.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
27.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
28 j 203
28.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
28.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
28.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
29 j j 212
29.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
29.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
29.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
30 j 218
30.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
30.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
30.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
, , 2010.
IV 8. 223
31 j 224
31.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
31.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
31.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
32 j j j 233
32.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
32.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
32.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
33 237
33.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
33.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
33.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
34 j 1 242
34.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
34.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
34.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
35 j 2 247
35.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
35.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
35.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
36 - (
) 253
36.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
36.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
36.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
37 j 259
37.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
37.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
37.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
38 j 267
38.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
38.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
38.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
39 j 273
39.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
39.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
39.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
, , 2010.
40 j 279
40.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
40.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
40.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
41 - (j j) 286
41.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
41.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
42 j 292
42.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
42.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
42.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
43 j 298
43.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
43.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
43.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
44 j j 303
44.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
44.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
44.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
45 309
45.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
45.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
45.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
46 j 314
46.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
46.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
46.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
V 7. 319
47 j 320
47.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
47.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
47.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
48 j 2 326
48.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
48.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
, , 2010.
49 - (j j) 330
49.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
49.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
49.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
50 337
50.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
50.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
50.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
51 j 343
51.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
51.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
51.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
52 348
52.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
52.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
52.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
53 j j j? 352
53.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
53.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
53.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
54 j 1 - 359
54.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
54.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
54.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
55 j 2 - 364
55.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
55.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
55.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
56 j 3 - 369
56.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
56.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
56.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
57 j 2 ( ) 374
57.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
57.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
57.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
, , 2010.
58 379
58.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
58.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
59 384
59.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
59.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
59.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
60 j ( ) 390
60.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
60.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
60.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
61 J 395
61.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
61.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
61.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
VI 6. 400
62 j 1 () 401
62.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
62.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
62.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
63 j 2 () 406
63.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
63.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
63.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
64 j 412
64.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
64.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
64.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
65 j 420
65.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420
65.1.1 j j . . . . . . . . . . . . . . . . 420
65.1.2 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
65.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
66 j 425
66.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
66.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
66.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
, , 2010.
67 430
67.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
67.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
67.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
68 - (, ) 435
68.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
68.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
68.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
69 j 443
69.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
69.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
69.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
70 448
70.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
70.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
70.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
71 454
71.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
71.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
71.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
72 j 458
72.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
72.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
72.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
73 463
73.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
73.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
74 j 468
74.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468
74.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
74.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
75 474
75.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
75.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
75.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
, , 2010.
VII 5. 479
76 j 480
76.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
76.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
76.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
77 485
77.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485
77.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485
77.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
78 j 490
78.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
78.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
78.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
79 495
79.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
79.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
79.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
80 500
80.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
80.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
80.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
81 504
81.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
81.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
81.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
82 j 508
82.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
82.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
82.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
83 514
83.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
83.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
84 j 519
84.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
84.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
, , 2010.
85 ( j, ) 524
85.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
85.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
86 531
86.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
86.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
86.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533
87 j j j j 535
87.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
87.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
87.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
88 (j j) 540
88.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
88.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
88.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542
89 (, ) 545
89.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
89.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
89.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
90 ( ) 550
90.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
90.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
90.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
VIII 4. 555
91 556
91.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
91.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
91.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
92 561
92.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561
92.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561
92.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
93 566
93.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566
93.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566
93.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568
, , 2010.
94 571
94.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
94.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
94.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
95 J 576
95.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
95.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
95.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578
96 580
96.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
96.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583
97 585
97.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585
97.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585
97.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
98 j j 589
98.1 j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
98.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
98.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593
99 j (, j) 595
99.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595
99.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597
100 j 600
100.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600
100.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
101 j j 604
101.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604
101.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607
102 j j j 609
102.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
102.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
103 - 613
103.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613
103.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
, , 2010.
104 j 2 617
104.1j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617
104.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617
104.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
105 j 621
105.1j . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621
105.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
105.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
I

15
1
Primitivni koreni
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
1.1
Y ono: ooiy nniu:u!o:o noonxoun foon]cin :ufon]ua nofo-
oun :u nu!oo uu. ,u nouofui o|nnnmn:o ]ony o nu]:nuuu]nn]nx
oaunn]u y ciyny noanx oo]onu, oaunn]y ioniyonnn]o.
Definicija 1. !uo:o u cy noan oo]onn a n b ioniyonfnn no :o-
yay n (n Z 0) n nnmo:o a
n
b uio nun n[a b.
Ioaunn]u ioniyonnn]o n:u noo:u canuno ocoonno iuo n oaunn]u
]onuiocfn n cuu !o:o oiu:ufn noio o nx.
Teorema 1. io cy a, b, c, d noan oo]ono n n Z0 onu nun.
1

a
n
a.
2

io ]o a
n
b, onu ]o n b
n
a.
3

io ]o a
n
b n b
n
c, onu ]o a
n
c.
4

io ]o a
n
b n c
n
d, onu ]o a +c
n
b +d n ac
n
bd.
5

io ]o a
n
b, onu ]o a
k

n
b
k
:u cnuin nnoun oo] k.
6

io ]o ad
n
bd n d ,= 0, onu ]o a
n
(n,d)
b , io ]o (n, d) o:nuiu :u
nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu n n d.
16
, , 2010.
Dokaz:
1

)oiu: caon n: o|nnnnn]o oaunn]o ioniyonnn]o.


2

!uio ]o a
n
b, fo ]o a = kn+b, :u noin noo oo] k, nu ]o b = kn+a,
onocno b
n
a.
3

!uio ]o a
n
b fo ]o a = kn+b, k Z n iuio ]o b
n
c fo ]o b = tn+c,
t Z n iuio ]o b = kn + a fo ]o kn + a = tn + c nu ]o a = tn + kn + c
onocno a = n(t +k) +c nu ]o a
n
c.
4

!uio ]o a
n
b n c
n
d fo ]o a = kn + b n c = tn + d, :u noio noao
oo]ono k n l, nu ]o a+c = kn+b+tn+d. Onu ]o a+c = (k+t)n+b+d f].
nun a+c
n
b+d. Canuno ]o n ac = (kn+b)(tn+d) = ktn
2
+knd+btn+bd =
n(ktn +kd +bt) +bd onocno ac
n
bd.
5

)oiu: !o:o n:nocfn :ofoo: :ufo:ufnuio nnyinn]o. ,u k = 1


oon]u:o a
n
b mfo ]o ycaon :uufiu. Iofnocfunn:o u fooo:u nun
:u k = r n oiu:u!:o u nun :u k = r + 1. Onu ]o a
r

n
b
r
, nu io-
ncfo!n 'ooo:y l no 1 oon]u:o a
r
a
n
b
r
b, onocno a
r+1

n
b
r+1
un:o ]o oiu:un nnyinn]cin ioui, nu cu:n: fn: n fuono fn)oo.
6

!uio ]o ad
n
bd fo ]o ad = kn + bd :u noin noo oo] k. Onu
d[kn, onocno
d
(n,d)
[k
n
(n,d)
. Iomfo ]o (
d
(n,d)
,
n
(n,d)
) = 1, fo nun
d
(n,d)
[k, nu
nocfo]n noo oo] l fuiun u ]o k = l
d
(n,d)
. Onu ]o ad =
lnd
(n,d)
+ bd, nu ]o
a =
ln
(n,d)
+b, onocno a
n
(n,d)
+b.
)oiun:o ao:y io]o !o:o ioncfnfn y oiu:y O]aoono fooo:o.
1. Hoiu ]o n N n (a, n) = 1 (a Z). io cy a
1
, a
2
, ..., a

(n)
nnonn oo]onn :un o n n y:u]u:o nocfn cu n, onu cy oo-
]onn aa
1
, aa
2
, ..., aa

(n)
ioniyonfnn oo]onn:u a
1
, a
2
, ..., a

(n)
no :oyay
n y noio: oocaoy (onuiun ciyn oo]onu nu:nnu co oyionun cncfo:
ocfufuiu no :oyay m).
Dokaz: )oiun:o u cnuin o oo]onu aa
1
, aa
2
, ..., aa

(n)
u]o u:-
anunf ocfufui nn ooy cu n. Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o
aa
i

n
aa
j
, :u noio 1 i < j (n). Onu a[a(a
i
a
j
), nu :ooi (a, n) = 1
oon]u:o a
i

n
a
j
, mfo ]o ionfuninn]u cu n:ooo: oo]onu a
i
n a
j
.
Onn: ]o ao:u oiu:un.
Definicija 2. +yninn]u io]u cnuio: nnono: oo]y n ooy]o oo]
nnonnx oo]onu io]n nncy no!n o n n y:u]u:no cy nocfn cu n
nu:nnu co O]aoonu |yninn]u n oooaounu co cu (n).
, , 2010.
)o|nnnnn]y O]aoono |yninn]o naycfy]o:o nn:on:u. (8) = 4
]o cy oo]onn 1, 3, 5 n 7 y:u]u:no nocfn cu 8 (u 2, 4, 6, 8 nncy), (7) = 6
]o cy oo]onn 1, 2, 3, 4, 5 n 6 y:u]:no nocfn cu 7 (u 7 nn]o).
Teorema 2. (O]aoonu fooo:u) io ]o n nnoun oo] n (a, n) = 1
onu ]o a
(n)

n
1.
Dokaz: Hoiu cy a
1
, a
2
, ..., a

(n)
nnonn oo]onn no no!n o n n y:u-
]u:o nocfn cu n. !uio ]o (a, n) = 1 n: o:o l n:u:o u cy oo]onn
aa
1
, aa
2
, ..., aa

(n)
ioniyonfnn oo]onn:u a
1
, a
2
, ..., a

(n)
no :oyay n y
noio: oocaoy. Onu aa
1

n
a

1
, aa
2

n
a

2
, ... aa
(n)

n
a

(n)
, io cy
oo]onn a

1
, a

2
, ..., a

(n)
oo]onn a
1
, a
2
, ..., a

(n)
y noio: oocaoy. Y:n-
:u]y!n non:no ufnx ioniyonnn]u oon]u:o
(aa
1
)(aa
2
)...(aa

(n)
)
n
a

1
a

2
...a

(n)

n
a
1
a
2
...a

(n)
,
nu ]o a
(n)
a
1
a
2
...a

(n)

n
a
1
a
2
...a

(n)
. !uio ]o (a
i
, n) = 1 :u 1 i (n), fo
]o (a
1
a
2
...a

(n)
, n) = 1, nu ciu!nnuo: nocaoo ioniyonnn]o oon]u:o
a
(n)

n
1, mfo ]o foouao oiu:ufn.
In:ofn:o u :u nocf oo] p nun (p) = p 1, nu ]o a
p1

p
1 uio
p no oan a, mfo ]o ^uau +o:uonu fooo:u. )uiao, O]aoonu fooo:u
]o yonmfoo ^uao +o:uono fooo:o.
Definicija 3. io cy noan oo]onn a n n y:u]u:no nocfn, nooui
oo]u a no :oyay n ]o nu]:un nnoun oo] k fuiun u ]o a
k

n
1.
Iun auimoi cxnufuu o|nnnnn]y noofiu naycfy]o:o nn:oo:.
Iooui oo]u 2 no :oyay 5 ]o 4 :ufo mfo 2
1

5
2, 2
2

5
4, 2
3

5
3,
2
4

5
1.
Cuu !o:o oiu:ufn noioanio cno]cfunu noofiu no :oyay.
Teorema 3. io ]o nooui oo]u a no :oyay n ]onui k onu a
l

n
1
(l N), uio n cu:o uio k[l.
Dokaz: Ino !o:o oiu:ufn u uio ]o a
l

n
1, onu k[l. Iofnocfu-
nn:o cynofno u ]o l = kx + r n 0 < r < k, :u noio x, r N
0
. Onu ]o
a
l
= a
kx+r
= a
kx
a
r
= (a
k
)
x
a
r
, nu iuio ]o a
k

n
1 onu ]o n (a
k
)
x

n
1.
,ooi a
l

n
1 oon]u:o a
l

n
(a
k
)
x
a
r

n
a
r
, onocno a
r

n
1 nu iuio ]o
r < k oon]u:o ionfuninn]y cu nofnocfnuio: u ]o k nooui oo]u
a no :oyay n. )uiao k[l mfo ]o n foouao oiu:ufn. Cuu !o:o oiu-
:ufn u uio k[l onu n a
l

n
1. Hoiu ]o l = tk :u noio nnono t. Cuu
]o a
l
= a
tk
= (a
k
)
t
n iuio ]o a
k

n
1, fo ]o n a
l

n
1 mfo ]o n foouao
oiu:ufn.
, , 2010.
Teorema 4. io ]o nooui oo]u a no :oyay n ]onui k, onu ]o
a
i

n
a
j
, uio n cu:o uio i
k
j.
Dokaz: Ino !o:o oiu:ufn u uio ]o a
i

n
a
j
, onu ]o i
k
j. !uio
]o a
i

n
a
j
n a
j
n n cy y:u]u:no nocfn(:ufo mfo cy n a n n y:u]u:no
nocfn), :oo:o nunncufn a
ij

n
1, nu no 'ooo:n 2. oon]u:o k[(ij)
onocno i
k
j no o|nnnnn]n oaunn]o ioniyonnn]o. Cuu !o:o o-
iu:ufn u uio ]o i
k
j onu ]o n a
i

n
a
j
. !uio ]o i
k
j fo k[(i j),
nu no 'ooo:n 2. n:u:o u ]o a
(ij)

n
1. ^nooo: cu a
j
ooo cfuno
ioniyonnn]o oon]u:o a
i

n
a
j
, mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Teorema 5. io noo oo] a n:u nooui k no :oyay n (n Z 0),
onu oo]onn a, a
2
, ..., a
k
u]y cnn u:anunfo ocfufio nn ooy cu n.
Dokaz: ,uncfu uio fo no on onao fuuno onocno uio on nocfo]uan
u:anunfn oo]onn i n j fuinn u a
i

n
a
j
n 0 < i, j < k no:u nofxo-
no] fooo:n onc:o n:uan u ]o i
k
j n iuio 0 < i, j < k, onocno i = j,
mfo ]o no:oiy!o.
Y uo: foicfy !o:o ioncfnfn o:nuiy ord
n
(a) :u nooui oo]u a
no :oyay n.
Definicija 4. io ]o nooui oo]u a no :oyay m (m N 0)
]onui (m) fuu co oo] a nu:nnu nn:nfnnnn ioon no :oyay m.
1.2 j j
In:nfnnnn ioonn no nocfo]o no cnn: :oyay:u, mfo co ]ono-
cfunno :oo nononfn. ,u nouofui !o:o oiu:ufn u no cnuio: no-
cfo: :oyay nocfo]n nn:nfnnnn ioon.
Teorema 6. Za svaki prost broj p postoji primitivan korena po tom modulu.
Dokaz: Y uo: oiu:y nofnocfunu:o u ]o p nonuun nocf oo],
]o ]o cayuu] p = 2 fnnn]uaun (1 ]o nn:nfnnun ioon no :oyay 2).
)oiun:o ao:o io]o !o:o ioncfnfn y oiu:y.
2. Hoiu ]o ord
p
(a) = k n noiu :u noin nnoun oo] d nun d[k.
'uu nocfo]n c Z
p
fuino u ]o ord
p
(c) = d.
Dokaz: )oiun:o u ]o ord
p
(a
k
d
) = d. Hoiu ]o ord
p
(a
k
d
) = m. Onu ]o
a
km
d

p
1, nu k[
km
d
, onocno d[m. !uio ]o (a
k
d
)
d

p
a
k

p
1, fo ]o :uncfu
ord
p
(a
k
d
) = d.
, , 2010.
3. Hoiu ]o ord
p
(a) = k, ord
p
(b) = l n (k, l) = 1. 'uu nocfo]n c Z
p
fuino u ]o ord
p
(c) = kl.
Dokaz: )oiun:o u ]o ord
p
(ab) = kl. Hoiu ]o ord
p
(ab) = m. Onu ]o
a
m
b
m

p
1, nu ]o n a
km
b
km

p
1 n: uoiu caon u ]o b
km

p
1, onocno
l[km. !uio ]o (k, l) = 1 :uiyuy]o:o u l[m, u canuno co oon]u u n
k[m. ,ooi (k, l) = 1 n:u:o kl[m. !uio ]o (ab)
kl

p
(a
k
)
l
(b
l
)
k

p
1, fo ]o
:uncfu ord
p
(ab) = kl.
4. Hoiu ]o ord
p
(a) = k, ord
p
(b) = l. 'uu nocfo]n c Z
p
fuino u
]o ord
p
(c) = [k, l].
Dokaz: Hoiu ]o [k, l] = p
a1
1
p
a2
2
...p
an
n
ucfunuo oo]u [k, l] nu nocfo
unnnono. Hu ocnony nofxono ao:o nocfo]o nn: nnonnx oo]onu
b
1
, b
2
, ..., b
n
fuinnx u ]o ord
p
(b
i
) = p
ai
i
:u 1 i n. !oncfo!n nof-
xony ao:y :ooi (p
a1
1
, p
a2
2
) = 1 fo nocfo]n nnoun oo] un]n ]o nooui
p
a1
1
p
a2
2
. Canunn: nocfynio: :ooi (p
a1
1
p
a2
2
...p
ai
i
, p
ai+1
i+1
) = 1 :u 1 i n 1
oon]u:o u nocfo]n nnoun oo] un]n ]o nooui [k, l] un:o :unmu-
nu:o oiu:.
Io)n:o nu oiu: fooo:o. Hoiu ]o m nu]:un nnoun oo] fuiun
u ]o x
m

p
1 :u cno m Z
p
. Onu :u M = [ord
p
(1), ord
p
(2), ..., ord
p
(p 1)]
nun M[m, :ufo mfo nocfo]n c Z
p
fuiun u ]o ord
p
(c) = M. !uio ]o
x
M

p
1 :u cno x = Z
p
fo m[M. I: onoiu :uiyuy]o:o u ]o m = M.
)onono ]o noiu:fn u ]o m = p 1.
,ooi O]aoono fooo:o n:u:o u m[p 1, onocno u ]o p 1 m.
Ioanno: P(x) = x
m
1, P(x) Z
p
[x] n:u nu]nnmo m nyau y Z
p
, u iuio
]o P(i)
p
0 :u i Z
p
fo ]o m p 1, nu ]o m = p 1, un:o :unmunu:o
oiu:.
Hu ocnony ono fooo:o :oo:o n:nocfn n nocfo]uo nn:nfnnnnx
ioonu no :oyay p
k
, io ]o p nonuun nocf oo] n k N.
Teorema 7. ,u cnuin oo] ooaniu p
k
, io ]o p nonuun nocf oo], u
k N nocfo]n nn:nfnnnn ioon no fo: :oyay.
Dokaz: Ino !o:o noiu:ufn u nocfo]n nn:nfnnn ioon no :o-
yay p
2
, nomfo nocfo]n nn:nfnnnn ioon no :oyay p (Teorema 4.).
Iofnocfunn:o u g n g + p nncy nn:nfnnn ioonn no :oyay p
2
, io
]o g nn:nfnnun ioon no :oyay p. I:u:o u p 1[ord
p
2 (g). !uio
ord
p
2 (g)[p(p 1), u g nn]o nn:nfnnnn ioon no p
2
, fo ]o ord
p
2 (g) =
p 1. Canuno co oon]u u ]o ord
p
2 (g + p) = p 1. Onu ]o 1
p
2
(g +p)
p1

p
2
_
p1
1
_
g
p2
p +
_
p1
0
_
g
p1

p
2 pg
p2
+g
p1
, n: uoiu oon]u:o
u ]o pg
p2

p
2 0, onocno p[g, mfo ]o ionfuninn]u. ,nuun nocfo]n
, , 2010.
nn:nfnnn ioon no :oyay p
2
.
Y nucfuniy oiu:u nno oiu:y]o:o ]ony ao:y.
5. io ]o h nn:nfnnn ioon no :oyay p
2
, onu ]o h
(p
k
)
,
p
k+1 1,
:u h N.
Dokaz: 'n)oo ao:o oiu:y]o:o :ufo:ufnuio: nnyinn]o: no k.
Iu:u nnyinn]o k = 1 ]o ouniaonu ]o ]o h no! nn:nfnnnn ioon no
:oyay p
2
. Iofnocfunn:o u fn)oo nun :u noio k N. Onu ]o
h
(p
k
)
= 1 +ap
k
, :u noio a N :u io]o ]o (a, p) = 1. I: onoiu caon u ]o
h
(p
k+1
)
= (1 +ap
k
)
p

p
k+2
_
p
1
_
ap
k
+
_
p
0
_

p
k+2 ap
k+1
+1. Iofnocfunn:o u
]o ap
k+1
+1
p
k+2 1. I: onoiu caon u p[a mfo ]o ionfuninn]u. Onn:
]o ao:u oiu:unu.
Cuu !o:o noiu:ufn u ]o nn:nfnnnn ioon h no :oyay p
2
y]ono
n nn:nfnnnn ioon no :oyay p
k
:u k N, k 2 :ufo:ufnuio: nn-
yinn]o: no k. Iu:u nnyinn]o ]o ouniaonu. Iofnocfunn:o u ]o
h nn:nfnnnn ioon no :oyay p
k
:u noio k N, k 2. Onu ]o
ord
p
k+1 (h)[p
k
(p 1) n p
k1
(p 1)[h, nu ]o ord
p
k+1 (h) = p
k1
(p 1) nan
ord
p
k+1 (h) = p
k
(p1). io ]o ord
p
k+1 (h) = p
k
(p1) onu ]o h nn:nfnnnn
ioon no :oyay p
k+1
mfo ]o n foouao oiu:ufn. ^o)yfn:, uio ]o
ord
p
k+1 (h) = p
k1
(p1) onu ]o h
(p
k
)

p
k+1 1, mfo ]o y ionfuninn]n cu
nofxono:. Onn: ]o oiu: :unmon.
!o:onnunn]o: nofxonnx fooo:u oon]u:o caoo!o yonmfoo.
Teorema 8. In:nfnnnn ioonn nocfo]o no :oyan:u 1, 2, 4, p
k
, 2p
k
io
]o p nonuun nocf oo], u k N.
Dokaz: Hn]o fomio nononfn u ]o 1 nn:nfnnnn ioon no :oy-
an:u 1 n 2, u 3 nn:nfnnnn ioon no :oyay 4. 'uio)o n: 'ooo:o 1
caon nocfo]uo nn:nfnnnoi ioonu no :oyay p
k
, mfo ]o ouniaono
n nn:nfnnun ioon no :oyay 2p
k
.
Inono co nocfunu nnfuo u an nocfo]n ]om noin :oya co:
nunoonnx no io]n:u nocfo]n nn:nfnnnn ioon. Caoo!u fooo:u u]o
noiufnnun oiono nu fo nnfuo.
Teorema 9. In:nfnnnn ioonn nocfo]o cu:o no :oyan:u 1, 2, 4, p
k
n
2p
k
io ]o p nonuun nocf oo] n k N.
Dokaz: !uo n y nofxonn: oiu:n:u nu nouofiy oiu:y]o:o no:o!no
fn)oo.
, , 2010.
6. Hoiu cy m n n y:u]u:no nocfn nnonn oo]onn no!n o 2.
Onu no nocfo]n nn:nfnnnn ioon no :oyay mn.
Dokaz: Iomfo ]o m, n > 2 fo cy (m) n (n) nunn oo]onn. Iofno-
cfunn:o u nocfo]n nn:nfnnnn ioon g no :oyay mn. Onu nun
g
(m)(n)
2

m
(g
(m)
)
(n)
2

m
1. Canuno ]o n g
(m)(n)
2

n
1, nu :ooi
(m, n) = 1 nun g
(mn)
2

mn
1. I: onoiu caon u g no :oo u oyo
nn:nfnnnn ioon no :oyay mn mfo ]o ionfunnin]u.
I: onoiu caon u nn:nfnnnn ioonn :oiy nocfo]ufn cu:o no :oy-
an:u 1, 2, 4, 8, p
k
, 2p
k
, 4p
k
, io ]o p nonuun nocf oo] n k N. I: 'oo-
o:o 6 caon u ]o onono oiu:ufn u nn:nfnnnn ioonn no nocfo]o
no :oyan:u 8, 4p
k
. !uio ]o ord
8
(1) = ord
8
(3) = ord
8
(5) = ord
8
(7) = 2,
no nocfo]n nn:nfnnnn ioon no :oyay 8. Iofnocfunn:o u nocfo]n
nn:nfnnun ioon g no :oyay 4p
k
. Onu ]o ord
4p
k (g) = 2p
k1
(p 1).
!uio ]o g
p
k1
(p1)

p
k 1 n (g
2p
k
)
p1
2

4
1, fo ]o ord
4p
k (g) p
k1
(p1), mfo
]o ionfuninn]u. Onn: ]o oiu: :unmon.
1.3
Cuu !o:o oiu:ufunx noioanio ocnonnnx cno]cfunu nn:nfnnnnx
ioonu.
Teorema 10. Hoiu ]o g nn:nfnnun ioon no nocfo: :oyay p > 2.
Onu ]o g
p1
2

p
1.
Dokaz: I:u:o u ]o (g
p1
2
)
2

p
1, p[(g
p1
2
+1)(g
p1
2
1). io p[g
p1
2
1,
oon]u:o u ]o g
p1
2

p
1, mfo ]o no:oiy!o ]o ]o nooui oo] g no :o-
yay p ]onui p1. ,nuun p[g
p1
2
+1, nu ]o g
p1
2

p
1, mfo ]o n foouao
oiu:ufn.
Teorema 11. io no :oyay m (m N) nocfo]n nn:nfnnnn ioon g
fuu oo]onn g
i
:u 1 i (m) unno oyionun cncfo: ocfufuiu no
:oyay m.
Dokaz: Io] oao:onufu oyionunoi cncfo:u ocfufuiu no :oyay m
]o (m), nu ]o onono oiu:ufn u :o)y oao:onfn:u g
i
, :u 1 i (m)
no:u ]onuinx no :oyay m. Iofnocfunn:o cynofno, f]. u ]o g
i

m
g
j
, :u noio 1 i < j (m) n i ,= j. Onu m[g
i
(g
ji
1), u iuio ]o
(m, g
i
) = 1 oon]u:o u m[g
ji
1, onocno u ]o ord
m
(g) j i. !uio
]o 0 < j i < (m) oon]u:o ionfuninn]y, un:o c:o :unmnan oiu:.
, , 2010.
Teorema 12. io ]o g nn:nfnnun ioon no :oyay m, onu ]o n oion
nnno: g

nn:nfnnun ioon no :oyay m.


Dokaz: Hoiu ]o ord
m
(g

) = x (1 x (m)). Onu ]o g
x

m
1, nu ]o
n g
(m)
g
x

1
. ^o)yfn:, g
(m)
g
x

m
g
(m)x

m
1, n: uoiu :uiyuy]o:o
u ]o x = (m), nu ]o n g

nn:nfnnnn ioon no :oyay m.


Teorema 13. Hoiu ]o g nn:nfnnnn ioon no :oyay m. 'uu ]o n g
k
nn:nfnnnn ioon :oyay m uio n cu:o uio ]o (k, (m)) = 1.
Dokaz: Hoiu ]o (k, (m)) = 1 n ord
m
(g
k
) = l. Onu ]o g
kl

m
1, nu
(m)[kl. ,ooi (k, (m)) = 1 oon]u:o u (m)[l, u iuio ]o (g
k
)
(m)

m
1
fo ]o l = (m), nu ]o g
k
:uncfu nn:nfnnun ioon no :oyay m.
Hoiu ]o g
k
nn:nfnnnn ioon no :oyay m n noiu ]o (k, (m)) = d.
Onu ]o (g
k
)
(m)
d

m
(g
(m)
)
k
d

m
1, mfo nonauun u ]o ord
m
(g
k
) = (m)
(m)
d
, n: uoiu caon u ]o d = 1, mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Teorema 14. io no :oyay m nocfo]n nn:nfnnnn ioon onu nocfo]n
fuuno ((m)) nn:nfnnnnx ioonu no fo: :oyay n::o)y 0 n m.
Dokaz: Hoiu ]o g nn:nfnnun ioon no :oyay m. !uio ciyn oo-
]onu g
i
mod m :u 0 i (m) no Teoremi 9. ooyxnufu cno oao:onfo
oyionunoi cncfo:u ocfufuiu no :oyay m, on ooyxnufu n cno nn:n-
fnnnn ioono no :oyay m. Io 'ooo:n ll. g
i
]o nn:nfnnnn ioon
uio n cu:o uio ]o (i, (m)) = 1. Io]onu i, 1 i (m) 1 io]o nun
nofxonu oaunn]u n:u fuuno ((m)), nu foanio n:u n nn:nfnnnnx
ioonu no :oyay m.
1.4
Y ono: ooiy nniu:u!o:o noio :unn:nno nooao:o y no:n cu
nn:nfnnnn: ioonn:u.
Zadatak 1. Hoiu ]o g nn:nfnnnn ioon no nocfo: :oyay p > 3, :u
io]n nun p[g
2
g 1. )oiu:ufn u ]o
u) g 1 ]o fuio)o nn:nfnnnn ioon no :oyay p.
o) io ]o p = 4k + 3 (:u noio k N
0
) onu ]o n g 2 nn:nfnnun ioon
no :oyay p.
Rexee: !uio ]o g(g 1)
p
g
2
g
p
1, fo ]o g 1 nnno: o g no
:oyay p, nu ]o n g 1 nn:nfnnnn ioon 'ooo:n lu, un:o ]o :unmon
:uufui no u). Iomfo ]o g 1 nn:nfnnnn ioon no :oyay p fo ]o
(g 1)
p1
2

p
1, nu nun
, , 2010.
(g 1)
2k+3

p
(g 1)
2
(g 1)
p1
2

p
(g
2
2g + 1)
p
g 2.
Io 'ooo:n ll onono ]o oiu:ufn u ]o (2k + 3, p 1) = 1, f]. u ]o
(2k + 3, 4k + 2) = 1 mfo ]o ouniaono fuuno.
Zadatak 2. Hoiu ]o p > 3 nocf oo]. )oiu:ufn u non:no nn:nfnn-
nnx ioonu g no :oyay p fuinnx u ]o 1 g p 1 u]o ocfufui 1 nn
ooy cu p.
Rexee: io ]o g nn:nfnnnn ioon, onu ]o n oion nnno: g

fu-
io)o nn:nfnnun ioon no :oyay p 'ooo:n lu. )onono ]o oiu:ufn
u ]o g ,
p
g

. Iofnocfunn:o u ]o g
p
g

. Onu ]o g
2

p
1, u iuio ]o
p 1 > 2, fo ]o ionfuninn]u cu n:ooo: oo]u g. Onn: c:o oiu:uan
fn)oo :uufiu.
Zadatak 3. Hoiu ]o n nnoun oo]. )oiu:ufn u nocfo]n oocionuuno
:noio nocfnx oo]onu p fuinnx u ]o nu]:un no:nfnnun nn:nfnnun
ioon no :oyay p no!n o n.
Iomoo onoi nooao:u ioncfn ]ony nooao:nfuny fooo:y, nu iu
no!o:o ono nunonfn.
1.5
Y ono: ooiy nniu:u!o:o iuio co no:o!y nunoono foon]o o nn-
:nfnnnn: ioonn:u :oiy nu ]onocfunun nuunn oiu:ufn u:no cfnun
n: foon]o oo]onu.
1. (Inacononu fooo:u) io ]o p oo] onu ]o
(p 1)!
p
1.
Dokaz: Hoiu ]o g nn:nfnnun ioon no :oyay p. Onu no 'ooo:n
9. nun
(p 1)!
p
g
0+1+...+p2

p
g
(p1)(p2)
2
.
Hu ocnony 'ooo:o S. ]o g
p1
2

p
1, nu ]o g
(p1)(p2)
2

p
1, mfo
:unmunu oiu: fooo:o.
2. Hoiu ]o S
k
=
p1

i=1
i
k
, :u noin nonuun nocf oo] p n k N. Hu!n
ocfufui o S
k
nn ooy p.
Rexee: Hoiu ]o g nn:nfnnun ioon no :oyay p. Onu :u cnuio
1 i p 1 nocfo]n ]onncfnono 0 j p 2 fuino u ]o g
j

p
i, nu ]o
, , 2010.
S
k
=
p2

i=0
g
ki
=
g
k(p1)
1
g
k
1
.
io k[p 1, onu ]o S
k

p
1, u uio p 1 ,[ k, onu ]o (g
k
1, p) = 1,
nu ]o S
k

p
0, un:o c:o :unmnan :uufui.
3. ,u ufn nonuun nocf oo] p nu!n cno |yninn]o f : Z Z fuino u
nun
(1) f(m) = f(n) :u cno m, n Z :u io]o m
p
n.
(2) f(mn) = f(m)f(n) :u cno m, n Z.
Rexee: O:nuun:o cu g nn:nfnnun ioon no :oyay p. I: yio
]onuiocfn :u m = n = 0 oon]u:o u ]o f(0) = f(0)
2
, u :u m = n = 1
oon]u:o f(1) = f(1)
2
, nu nun f(0), f(1) 0, 1. I:u:o caoo!o cayn-
xu]ono.
(1) f(1) = 0. Onu ]o f(m) = f(m)f(1) = 0, nu ]o f(m) = 0 :u m Z.
(2) f(1) = 1. !uio ]o g
p1

1
p, fo ]o f(g)
p1
= 1, nu ]o f(g) 1, 1,
mfo nu: nonono u]o cayuu]ono.
(21) f(g) = 1. Onu ]o f(g
i
) = f(g)
i
= 1, un:o ]o oo)onu |yninn]u
:u cno nonocfn uiy:onfu io]o nncy onnn cu p. !uio ]o f(0) 0, 1
oon]u:o no :oiy!nocfn f(m) = 1 :u cno m Z nan f(m) = 1 :u
m Z, p ,[ n n f(m) = 0 :u p[n.
(22) f(g) = 1. Onu ]o f(0) = f(0 g) = f(0), nu ]o f(0) = 0. 'uio)o
]o f(g
k
) = (1)
k
, mfo oo)y]o ounon cn:ooa, nu ]o f(m) = (
x
p
), f].
ocfufui o x
p1
2
nn ooy cu p.
Ouniaono cno ono |yninn]o ncnyunu]y ycaono :uufiu, nu cy ono
:uncfu omoo. Onn: c:o :unmnan :uufui.
4. Hoiu ]o p nocf oo] no!n o 3. )u an ]o :oiy!o ucnoonfn
oo]ono 1, 2, ..., p 1 y fo:onu p 1-foyiau fuio u :u cnuiu fn cyconu
oo]u a, b, c fuinu u ]o b n::o)y a n c nun p[b
2
ac.
Rexee: ^oiy!o ]o. Hoiu ]o g onao io]n nn:nfnnun ioon no :o-
yay p. Io] g
i1
mod p cfunn:o y i-fo fo:o :noioyiau :u 1 i p 1.
Onn: cy no 'ooo:n 9. ooyxnu!onn cnn fuonn oo]onn. ,u y:ucfonnu
fn fo:onu a, b, c nun b
2
ac = (g
i
)
2
g
i1
g
i+1

p
0, mfo :unmunu
:uufui.
, , 2010.
1.6
1.6.1 j
Infuo io]o co nocfunu nocao nofxonoi nooao:u ]o oo)nnu-
o nu]:uoi nn:nfnnnoi ioonu no ufo: :oyay. Ono mfo ]o :unn-
:nno ]o u ]o ono ]om ynoi ofnoon nooao:. Ono !o:o n:no]nfn
noio o :nuuu]nn]nx o:yafufu n: ono ooaucfn. Huunno, no!o:o nuno-
nfn oiu:o onnx fooo:u, ]o cy uaoio o oao:onfunnx. Iun auimoi
cnuauou o:nuun:o cu g(p) nu]:un no:nfnnun nn:nfnnun ioon no
nocfo: :oyay p. Inu :nuuu]nu fooo:u n: ono ooaucfn ]o caoo!u.
Teorema 15. (Innoiuon, l9Su) Iun caoo!u no]oonuiocf (io ]o cu
m o:nuuon oo] u:anunfnx nocfnx |uifou o p 1).
g(p) 2
m
p 1
(p 2)

p.
Homfo iucnn]o nununono ]o nooomuo y nny caoo!o fooo:o.
Teorema 16. (Xyu, l912) Iun caoo!u no]oonuiocf (io ]o cu m
o:nuuon oo] u:anunfnx nocfnx |uifou o p 1).
g(p) < 2
m+1

p.
,unn:nno ]o n nuno:onyfn fo u yioanio on co yonmfonu In:unonu
xnnofo:u noiu:uau fuuno:, n: o on co :oiao n:nocfn u ]o nu]:un
nn:nfnnun ioon no nocfo: :oyay p nn]o no!n o 70(ln p)
2
, mfo ]o
:noio oou nononu o nunoonnx.
1.6.2 Artinova hipoteza
Jono o nu]:nuuu]nn]nx nnfuy y no:n nn:nfnnnnx ioonu onocn
co nu ciyn oo]onu io]n n:u]y noo oo] a :u nn:nfnnun ioon. Iny
xnnofo:y o ono: ciyny nocfunno ]o I:na fnn y 1927. ionnn. +o-
:yaunn]u xnnofo:o ]o caoo!u.
Hipoteza 1. (fnn) Hoiu ]o a noo oo] u:anunf o 1 io]n nn]o
nofnyn inuuf. O:nuun:o cu S(a) ciyn nocfnx oo]onu io]n n:u]y
nn:nfnnun ioon a. 'uu S(a) n:u no:nfnnny iycfnny y ciyny no-
cfnx oo]onu (mfo :nuun u ]o S(a) oocionuuun). io oo] a nn]o onn
inuufo: no!n: o 1 iycfnnu ]o no:unncnu o a n n:nocn.
, , 2010.

(1
1
p(p 1)
),
io co non:no nmn no cnn: nocfn: oo]onn:u.
Io] n: nofxono o|nnnnn]o nu:nnu co fnnonu ioncfunfu.
Y 1967. ionnn Xoao] ]o nnn oiu:uo nofxony xnnofo:y ocau-
u]y!n co nu cnonn]uano cayuu]ono yonmfono In:unono xnnofo:o, un:o
]o xnnofo:u ]om ynoi ocfuau ofnoonu. Y 1984. ionnn no]nnu :u-
fo:ufnuuu Iu: n Iynfu noiu:uan cy u ]o xnnofo:u fuunu :u ooc-
ionuuno :noio oo]onu a. Hu]no!n nunoui y oiu:unny yunnno ]o
Iomo Xnf-Iuyn noiu:unmn u nocfo]o nu]nnmo nu nocfu oo]u :u
io]u ]o fnnonu xnnofo:u nofuunu. Iuio ]o nofxonn :ufo:ufnuu
1cioodoiu:uo xnnofo:y ]om ynoi co no :nu :u io]o nocfo oo]ono ]o onu
:ou nofuunu. Ono mfo ]o :unn:nno ]o u co ]om ynoi no :nu nn ]onu
nonocf oo]u a :u io]y ]o onu fuunu.

[1] . j, . j ,

28
2

-

, , ,
Alma mater: ,
j
.
j j j
.
j j
. j j
, j .
j lnenadovic@ipb.ac.rs.
2.1
j ,
j , j
, j j . jjj j
j f(x) = 1/x. j j x = 0,
j
. j .
j , j j
. j j j
.
29
, , 2010.
j f(x), j j -
x
0
, f(x
0
), j
j, j j j .
j j f(x) = x
2
j j j j .
, , j :
f(x) =
_
x
2
x ,= 0,
1 x = 0
(2.1)
j j j j
x = 0 j j
j f(0) = 1. ,
. j
j . j
j j j .
j j
j .
j j x
0
, j
x
1
, x
2
, x
3
, . . . j x
0
f(x
1
), f(x
2
),
f(x
3
), . . . j j f x
0
.
, j:
f(x) =
_
1 x < 0,
1 x > 0
(2.2)
x
n
=
1
n
j x = 0. j
f(x
n
) f(0) = 1 j j
x = 0 1.
j x
n
=
1
n
j x = 0,
. j j j
j f(0) = 1.
j j j x = 0, ,
j x = 0.
j
j j j
j j j.
. x
1
, x
2
, x
3
, . . . j
x
0
j f(x
1
), f(x
2
), f(x
3
), . . .
f(x
0
).
x j x
0
, f(x) f(x
0
).
, j , j x x
0
j f(x) f(x
0
) j .
, j j ,
j > 0 j j f(x) f(x
0
) j
j x x
0
.
j:
, , 2010.
j 1. j S R j f : S R.
j j x
0
:
( > 0) ( > 0) ([x x
0
[ < [f(x) f(x
0
)[ < )
j f : S R j , j j S.
j j f(x) = x
2
. j j -
, , x
0
= 0. j > 0 j ,
> 0 j [f(x) f(x
0
)[ < , j [x x
0
[ < .
= 1 [f(x) f(x
0
)[ < 1
j [x 1[ < . j 1 < x
2
< 1 j < x < .
, =
1
4
,
1
4
< x 1 <
1
4
, j,
3
4
< x <
5
4
,
0 <
9
16
< x
2
<
25
16
< 2, = 1.
, j j j j
j j j .
2.2
j
, , j,
j j j .
, j -
j j
.
j . a b
j (a, b) :
(a, b) = x R[a < x < b. j j j
a b . j j
: [a, b] = x R[a x b..
j j - , j. (a, b] = x R[a <
x b, [a, b) = x R[a x < b.
j .
, (0, 1) (2, 3) (a, b). j
:
j 2. j S R. j S ,
x S j (x
x
, x+
x
)(
x
> 0)
j j S.
(x
x
, x+
x
) x.
x S.
j
. j
.
j, (0, 2) j
x (0, 2) . j x 1,
, , 2010.

x
= x (x
x
, x +
x
) = (x x, x + x) = (0, 2x) (0, 2) x 1.
Et vice versa, x 1,
x
= 2 x, j (x
x
, x +
x
) =
(x (2 x), x + 2 x) = (2x 2, 2) (0, 2) j x 1.
, j, j
. , ,
j (0, 2) (3, 4) x (0, 2),

x
= x
x
= 2x, x (3, 4)
j. x (3, 3
1
2
]
x
=
1
2
(x 3)
(x
x
, x +
x
) = (x
1
2
(x 3), x +
1
2
(x 3)) = (
x
2
+
3
2
,
3
2
x
3
2
) (3, 4).
x [3
1
2
, 4)
x
=
1
2
(4 x) j (x
x
, x +
x
) =
(x
1
2
(4 x), x +
1
2
(4 x)) = (
3
2
x 2,
1
2
x + 2) (3, 4).
, (3, ), j ,

x
= x 3, j. x 3, (x
x
, x +
x
) =
(x, 2x 3) (3, ).
,
j j .
j S j j, j j
, , j j
. j
1. j j .
. j S
i
j , i I. x

iI
S
i
,
x S
i
. j S
i
, j
x S
i
, j. (
x
> 0)((x
x
, x +
x
) S
i
). j
S
i
, j j

iI
S
i
.
(x

iI
S
i
)((x
x
, x +
x
)

iI
S
i
),
j j

iI
S
i
. 2
-
j. , j j
:
S
1
= (1, 1), S
2
= (1,
1
2
), S
3
= (1,
1
3
), . . . , S
i
= (1,
1
i
), . . . ,
j P P = S
1
S
2
S
3
. . . S
i
. . ..
j P (1, 0] j j , j. 0
. j :
2. j j j -
.
. j S
1
, S
2
, . . . , S
n
j .
x

n
i=1
S
i
, j ,
(i)(
x,i
> 0)((x
x,i
, x +
x,i
) S
i
). j
x
= min(
x,1
, . . . ,
x,n
).
j
x,i
,
, : (i)((x
x
, x+
x
) (x
x,i
, x+
x,i
) S
i
).
j (x
x
, x +
x
) S
i
,
, , 2010.
j j
, j j
. 2
j . j
j R j (x R)(
x
> 0)(x
x
, x +
x
) R), j
. j
, j j
.
j j
, j. .
j 3. S R j j RS
.
[a, b] j, j, j j -
(, a) (b, ), j , . J j
,
x
= ax
x < a,
x
= xb x > b. j
(2, 3) j j (, 2] [3, )
j , (2, 3] j . j
j j , j
j (, 2] (3, ) j .
- j j
. (, 2] j j
(2, ).
2.3
j j j
j
. j -
j .
j j j
, j
. j , , j
j j . j
j.
j 4. j f : D C j. D j
j, a C j. j S C
, j S, f
1
(S) D,
:
f
1
(S) = x D[f(x) S.
, S j j S
j j f.
, , 2010.
, , j f : R R j j f(x) =
x
2
x. j j:
f
1
(R) = R, f
1
[1, ) = R, f
1
[0, ) = (, 0)(1, ).
j , j:
f
1
(, 1] =
1
2
: f
1
(, 1) = .
, j
j j -
.
1. j j f : S T U, V T,
:
i) f
1
(U V ) = f
1
(U) f
1
(V ),
ii) f
1
(U V ) = f
1
(U) f
1
(V ),
iii) f
1
() = ,
iv) f
1
(T) = S.
. i) x f
1
(U V ) f(x) U V , , f(x) U f(x) V
x f
1
(U) x f
1
(V ), j, x f
1
(U) f
1
(V ). ii) x f
1
(U V )
f(x) U V , , f(x) U f(x) V x f
1
(U) x f
1
(V ),
j, x f
1
(U) f
1
(V ). iii) f
1
() j , j
s, f(s) = , j
j j j j j. iv) f
1
(T) = S j j
(s S)(f(s) = T). 2
, , j j
:
3. j f : R R j. j f j,
j f
1
(S) , j S R . :
j f
1
(S) , j S R, j
f j.
. j j
f , (x
0
R)( > 0)( > 0)(x (x
0
, x
0
+)
f(x) (f(x
0
), f(x
0
)+)). j S R.
j f
1
(S) , j x
0
j f
1
(S)
j , j (x
0
, x
0
+) f
1
(S). x
0

f
1
(S), f(x
0
) S, j S ( > 0)(f(x
0
), f(x
0
)+) S.
j f j ( > 0)(x (x
0
, x
0
+)
f(x) (f(x
0
) , f(x
0
) +)). (f(x
0
) , f(x
0
) +) S,
f(x) S x (x
0
, x
0
+ ). (x
0
, x
0
+ ) f
1
(S),
j f
1
(S) . Q.E.D.
j j f
1
(S)
j S . j x
0
j f, > 0
j. (f(x
0
) , f(x
0
) +) j , j
, , 2010.
f
1
(f(x
0
) , f(x
0
) + ) . j x
0

j f(x
0
) (f(x
0
) , f(x
0
) +). j ,
(x
0
, x
0
+ ) j j .
x (x
0
, x
0
+) f
1
(f(x
0
) , f(x
0
) +) f(x) (f(x
0
) , f(x
0
) +),
j f . Q.E.D. 2
2.4
j j
j,
j j j
. j , j
j j j j
j , .
j j j j j
j jj
. j
j. j
j j j,
.
j 5. j (X, T (X)),
X T (X) T(X) j
:
1. X j .
2. j .
3. j j .
4. j .
j X, T (X) j
X, e X . 1 4 j
j .
j -
R.
j j j
, R. R
, j j j
j
, 1 2, .
X = a, b, j j ,
j . j,
a, b .
j 1 2. 3 j
, , 2010.
j j j j a, b = a, b . j
4 j j a, b = .
j. X
, , , a, b,
a, b . X j T (X) =
, a, b, a, b. j j .
j T

(X) = , a, a, b b
. (X, T (X)) j -
. 1 2 j X
, 3 4 j j
X .
X
. , -
X j
j. , , X
, j. -
j . -
j j, j
.
j 6. j (X, T ). Y X
je j XY .
j
T (X) = , a, b X = a, b, j
a, b. X j
, , a, b .
X a b, j -
b a .
. j j T (X) = , a, b, a, b,
j ,
.

j j.
j 7. j f : X Y j j
j j f
1
(U) -
U Y X.
j j
j
j.
X = a, b j j
T (X) = , a, b, a, b. f : X R
j f(a) = 1 f(b) = 1. j
j j . j U R.
, , 2010.
:
f
1
(x) =
_

_
a 1 U 1 / U,
b 1 / U 1 U,
a, b 1 U 1 U,
1 / U 1 / U.
j, , j f -
.
j X = a, b j T (X) =
, a, b, a, b, Y = a, b j T (Y ) =
, a, b. f : X Y f(a) = a f(b) =
b. Y : f
1
() = f
1
(Y ) = Y
, j f . -
g : Y X j g(a) = a g(b) = b
j j j, , a X,
a g
1
(a) = a j Y , j
.
j j -
j j,
j , j -
, R
2
, R
3
, , . J
j j -
j j .
j R
2
, j
(x, y) R
2
j j > 0
:
B

(x, y) = (x

, y

)[
_
(x x

)
2
+ (y y

)
2
< .
j j -
R. Q R
2

, ((x, y) Q)( > 0)(B

(x, y) Q). j j
j (R
2
, B

) . 1 j j j R
2
B

, j 2 .
3 4 j 1
2 j.
, j
R
n
j R
2
:
B

(x) = y R
n
[d(x, y) < ,
j d(x, y) =
_
(x
1
x
1
)
2
+. . . + (x
n
y
n
)
2
x = (x
1
, . . . , x
n
) y =
(y
1
, . . . , y
n
). , j R
n
,
j .
d(x, y) .
R
n

j j , j j j
, , 2010.
. j
j , j.
j 8. (X, T (X)) j B
X j X,
X j B.
j R j j j -
(a, b), a, b R j
, , j
.
j a, b, c j, j
a,b c j j
a, b, c j
.

[1] Martin. D. Crossley: Essential Topology, Springer-Verlag, London(2005).


[2] John M. Lee: Introduction to Smooth Manifolds, Springer-Verlag, New
York(2006).
[3] Jacques Lafontaine: Introduction aux varietes dierentielles, Presses uni-
versitaires de Grenoble(1996).
[4] H. Stephani: Allgemeine Relativitatstheorie, Dt. Verl. d. Wiss. Berlin
(1977).
39
3

-

, , ,
Alma mater: ,
3.1
j -
j . -
, j j
j
j .
j j .
J , j j j, j
. j j j -
R
3
, j
, .
j 9. j (X, T (X))
U, V X :
U V j , j. U V = ,
U V j X, tj. U V = X,
U V , j. U ,= , V ,= .
40
, , 2010.
X , j (X, T (X))
.
. . . , (2, 0), (1, 1), (0, 2), (1, 3), . . . R.
J j j R.
j.
j 10. (X, T (X))
j j X, j
X, j j .
(X, T (X)) j -
. j
j j X,
j (X, T (X)).
j j j j
.
(0, 1) j , -
U
n
, n N n > 1:
U
2
= (
1
2
, 1), U
3
= (
1
3
, 1), . . . , U
n
= (
1
n
, 1), . . .
j (0, 1) j j j x
0 1, j j n, x (
1
n
, 1)
n. , -
, U
i1
, . . . , U
i
k
, (0, 1) j
j j U
i
= (
1
i
, 1), j i
i
1
, . . . , i
k
. j
1
i
, j j
, j .
j [0, 1] , j j
. [0,
1
2
] [
1
2
, 1]. -
j I
1
.
j I
1
= [0,
1
2
] j
[0,
1
4
] [
1
4
,
1
2
], j I
1
= [
1
2
, 1], [
1
2
,
3
4
] [
3
4
, 1].
j j
I
2
. j ,
. j j j :
[0, 1] I
1
I
2

j . I
n

1
2
n
,
j .
j x [0, 1].
j .
j j , x,
, x (x
x
, x+
x
)[0, 1], (
x
> 0). j
I
n
, j
, , 2010.
, tj.
1
2
n
<
x
, , n > log
2
(
1
x
).
n I
n
(x , x + ) j j
. , I
n
, j
j I
n
.
j j j -
. [0, 1] 0 1,
(0, 1) ,
j , j .
j
(Hausdor) .
j 11. (X, T (X)) j
x, y X, j U, V X
x X y Y U V = .
j j ,
j j
j . j .
[0, 1] j . ,
x, y [0, 1] . j [xy[ > 0 =
1
2
[xy[
U = (x, x+)[0, 1] V = (y , y +)[0, 1].
, .
U V , x U y V U V ,= , j j
. , R
n
je
n.
j j
. , a, b j j
. x = a y = b, j j
j x , j y.
j j j . J
j j

0. j L -
: R j
0 j j L j ,
j j R . R j
0 j j L. J
0,

0, 0

0.
L j j R .
L j .
j j .
j j j , , 0

0
. L
j 0

0 R j
0. R
(, ), j
L j 0 j j

0,
, j L j .
, , 2010.
3.2
, j
j -
j j
. j
j j
.
j 12. (X, T (X)) (Y, T (Y ))
( ) j f :
X Y g : Y X
(f g) = id
Y
(g f) = id
X
.
j f g . id
X
id
Y

X Y . f g
, f
1
g g
1
f.
j f : X Y , j
f j g : Y X
f, .
j j
. , , X = (1, 1) Y = (0, 3).
f : X Y g : Y X
f(x) =
3
2
(x + 1), g(x) =
2
3
x 1. (3.1)

j . X = (1, 1) Y =
(0, 3) .
j j j j -
j j. j ,
j . j
(

2
,

2
) f : (

2
,

2
) R:
f(x) = tg(x). (3.2)
j jj g :
R (

2
,

2
):
g(x) = arctg(x). (3.3)
, j -
j .
j
, j
.
, , 2010.
S
1
. -
j e : [0, 1] S
1
j j
e(t) = (cos(2t), sin(2t)). j | S
1
, j
| j S
1
.
U |, j f
1
(U) [0, 1] j j f .
j f
1
(U) | j -
[0, 1], j .
j 1 j U
UV
f
1
(U)
[0, 1]. j 1 | S
1
.
: x S
1
, j
x f, j f j, j y [0, 1]
f(y) = x. j [0, 1]
UV
f
1
(U), j
U 1 y f
1
(U), f(y) U, , x U.
j x S
1
, j 1 j
x, j 1 |, j
S
1
.
. -
j j f : X Y X j ,
j Y . j ,
j j [0, 1] (0, 1).
j , j , j
j
. [0, 1] (0, 1) .
-
. [0, 1]
j S
1
. .
[0, 1]
1
2
j ,
j , j .
, j
.
3.3
j j j
j j .
j 13. j M . j
j n :
1. M j . p, q M
j U, V M U V = p U
q V .
2. j M j .
3. M j n.
M j j R
n
.
, , 2010.
M ,
p M U M j
p,

U R
n
: U

U.
jjj n
j R
n
. j j j
j j
j j
R
n
. , R
n
j , ,
.
j 14. j M j n. -
j (U, ), j U
M, : U

U U

U = (U) R
n
.
p M j (U, ).
(U, ), U
. ,
(x
1
, . . . , x
n
) j
(p) = (x
1
(p), . . . , x
n
(p)) j U.
3.4 j
j ,
j, ,
j j
. j j j
j j .
j . U V
R
n
, j f : U V
j j, j
C

, j j
. , j f jj ,
j . j, j
.
M j n. j
j : U

U R
n
. j j M -
j j f : M R j j f
1
:

U R . j j
j.
j 15. j M j n.
(U, ) (V, ) j U V ,= ,

1
: (U V ) (U V )
. j , j .
, , 2010.
(U, ) (V, ) j
U V = j
1
.
.
j j .
j 16. j M j n. -
/ M j j
j M. /
j / j .
j, j j
. R
n
:
/
1
= (R
n
, id
R
n), /
2
= (B
1
(x), id
B1(x)
)[x R
n
.
, j j j f : R
n

R j
j .
j
j j, j j
.
j 17. / M j
j j .
j j j
/ j /.
. j j -
j.
j 18. j M
j n j . (M, /), j M
j n, / M,
j j n.

[1] Martin. D. Crossley: Essential Topology, Springer-Verlag, London(2005).


[2] John M. Lee: Introduction to Smooth Manifolds, Springer-Verlag, New
York(2006).
[3] Jacques Lafontaine: Introduction aux varietes dierentielles, Presses uni-
versitaires de Grenoble(1996).
[4] H. Stephani: Allgemeine Relativitatstheorie, Dt. Verl. d. Wiss. Berlin
(1977).
47
4
Svoee matematiqog modela
ice koja osciluje na sistem
linearnih jednaqina
ubica Mati, Matematiqki fakultet
4.1 j
Definicija 5. Y cnuiononno: nnofy uocfo nunau:n:o nu no]uno io]o
cy onncuno :noin: |n:nunin:, :oxunnun:, cfufnun: ocoonnu:u. I:
oo u nx ooo u:y:o:o n nonn:nn]o onnmo:o, nucfuau ]o mnoiu
foon]u io]u ncfo: :uufiy nnau:n cu u:anunfnx ucnoiufu.
Iu::ofn:o ocnnaunn]y funio nno io]u ]o yunc!onu nu ]ono: cno:
iu]y, oi ]o cynofun iu] caoooun. Iu::ufuo nmn:o y: nof-
nocfuniy u ocnnaunn]o :unnco cu:o o xon:onfuano no:onnno x n
no:oncio t. 'uio)o, yunc!on iu] nno o:nuun:o cu a, u caoooun
cu b.
Ocfynuo o unnofunoi noaou]u fuuio nno cu uncnnco: x y
no:oncio: fonyfiy t o:nuun:o cu u = u(x, t).
In iofuy caooonoi iu]u nno, y |n:nuo: c:ncay :oo:o n:-
yuunufn nyfuy, o:nny nnanio: iofuu io]u :oo onfn ioncfunfnu
48
, , 2010.
nan no, nocfo]uo nouofno o:nno, yo:uu...
'uio)o, :oo co noyuunufn o]cfno cnoumnx n ynyfumnx |ui-
fou iuo mfo cy. cnao io]o y:oiy]y ofno nn iofuy, :o|oaomio
iuuifoncfnio foau (ooani, iycfnnu, xo:oionocf, oaucfnunocf). .
Y cfufnnn cy n:yuono ocnonno iooaunn]o n::o)y noanunnu io]o onn-
cy]y ufo iofuo. Hu nn:o, n: |o:yao s = vt nnn:o u co o:nnu
:oo noc:ufufn iuo n:no nyfu no no:ony, u (:ooi v = at) n|oon-
nnu:o an fy noanunny ]om ]ono: no no:ony, oon!o:o yo:uo.
Ono noiu:y]o u co, y: no:nunuo oionuu]y!o :ufo:ufnuio unuu-
fyo, :oo c:unfn oo] no:onnnnx io]o onncy]y ufo iofuo mfo
onon o :nuuu]noi ynoc!unuu n :oiy!nocfn :u ofunn]o ncfu:-
xnnuo. .
Ynuno co :ooi onnx nuifnunnx nofoou u:nnau foon]u io]y cy un-
no:ono nocfnnuan :ufo:ufnuun, |n:nuun, :oxunnuun..
!aucu ]onuunnu io]y o|nnnmo onu foon]u co nu:nnu ]onuunnu:u :u-
fo:ufnuio |n:nio.
Ioiun:o cuu iuio n:iaou iononcuo :ufo:ufnuioi :ooau nu
nn:oy nno io]u ocnnay]o.
Cu T(x, t) oooaon:o cnay ncfo:uu (onu ]o funionfnu nu nny), cu
(x) iycfnny nno, u cu F(x, t) cnay io]u co onocn nu cnoumo yfn-
nu]o.
Io:u Xyiono: :uiony, cnau ncfo:uu T(x, t) !o onfn ioncfunfnu
f]. [T(x, t)[ = T
o
.
Ioc:ufu]:o coi:onf nno (x, x + x) n ncnnfu]:o cnao io]o nu oiu
oay]y.
'y cy. cnau ncfo:uu un]n ]o nnfon:nfof ]onui caoo!o] u:annn
T(x + x, t) T(x, t), :ufn: cnoumu cnau un]o !o:o o]cfno o:nuuu-
nufn cu F(x, t).
)yin yfnon :uion ionon o fo:o u ]o o:yafy]y!u cnau io]u o-
ay]o nu foao ]onuiu non:noy :uco n yo:uu foi foau.
!uu ono nn:onn:o y ioniofno: cayuu]y ocnnaunn]o nno n noc:u-
fu:o io:nononfy nuuaoany cu u oco:, oon!o:o.
(T
o
sin)[
x+x
(T
o
sin)[
x
+F(x, t)x = m a = (x)x

2
u
t
2
(x, t)
Iocaou ]onuiocf ]o ncnyonu ]o c:o yo:uo noc:ufuan iuo

2
u
t
2
, u :ucy iuo non:no announo iycfnno n ynno. 'uio)o, nn
:uan: ocnnaunn]u:u , f]. iuu ]o :uau nonocf yiau , :oo:o u
n:nmn:o caoo!y unoicn:unn]y.
, , 2010.
sin =
tan

1+(tan)
2
tan
Youunu:o u ]o tan ynuno no:onu u(x, t) :unncno o nno ioo-
nnufo, onocno n:no, fuio u nnmo:o.
sin =
tan

1+(tan)
2
tan =
u
x
)uiao, :ucy, yo:uo n sin c:o n:u:nan noio |yninn]u u(x, t) n
(x).
!uu ooo cfuno ]onuiocfn nooan:o cu x , oon!o:o.
T
0
1
x
[
u(x+x,t)
x

u(x,t)
x
] +F(x, t) = (x)x

2
u
t
2
(x, t)
C oo:no: u noc:ufu:o non:noun nnfonua (x, x+x), :oo:o
:uxfonufn u x0. Y fo: cayuu]y n:u:
1
x
[
u(x+x,t)
x

u(x,t)
x
]
ionnoinu iu

2
u
x
2
(x, t)
)uiao, yin yfnon :uion n fooo:o |n:nio cy nu: uan ]onun-
xnny io]u onncy]o iofuo fuuuiu nno. Y: n:nocno unoicn:unn]o, fy
]onuunny cnon:o nu caoo!y.
(x)

2
u
t
2
(x, t) = T
o

2
u
x
2
(x, t) +F(x, t)
n ionuuno, iuu nofxony ]onuiocf nooan:o cu (x), oon!o:o.

2
u
t
2
(x, t) = p

2
u
x
2
(x, t) +f(x, t)
io ]o p =
To
(x)
no:nfnnun ioo|nnn]onf.
In:ofn:o u c:o nn iononcuy :ufo:ufnuoi :ooau u::ufuan
cu:o yfnnu] cnoumo cnao n cnao ncfo:uu. !uu y u::ufuo yn-
cfn:o n oaucfnuno cnao, :ooa oon]u io:nanionunn]n ooani.

2
u
t
2
(x, t) = p

2
u
x
2
(x, t) q(x)u(x, t) +f(x, t)
, , 2010.
io ]o q(x) |yninn]u io]u onncy]o oaucfnuny cnay io]u oay]o nu nny
y fuuin x.
Iunun cnao oaucfnunocfn co noiaunu cu cu:o: nyfuo: fuuuiu
nno, fuio u nocfo]n announu nu:u n::o)y oaucfnuno cnao n ocfy-
nuu o unnofonoi noaou]u u(x, t) mfo ]o y nofxono] ]onuunnn
nocfunono iuo q(x)u(x, t).
'uio)o, nnn uaun ocno cfuno ]onuiocfn co onocn nu cnay ncfo-
:uu, u yin nu oaucfnuny cnay. C oo:no: u ono no cnao n:u]y
cynofun c:o, nocfuao ]o ]ucno n :umfo cy oonyfn no:nunn uaunonu
io]n nx nocfunu]y.
Onuio n:noonu ]onuunnu cnuu y iaucy nunn]uannx n|oonnn-
]uannx ]onuunnu.
Jonuunnu y io]o] co ]unu]y nunn]uann n:non nono:nufo |yninn]o
u no:unncno no:onnnnx x
1
, x
2
, ...x
n
co nu:nnu nunn]uanu n|oonnn-
]uanu ]onuunnu. on o ]o oo)on oo: nu]nnmoi n:nou. Onmfu
nunn]uanu n|oonnn]uanu ]onuunnu ]o ooaniu.
F(x
1
, x
2
, ...x
n
, u,
u
x1
,
u
x2
....
u
xn
,

2
u
x1
,

2
u
x2
....

2
u
xn
....

k
u
x1
k
1 ....x
k
kn
)
io ]o F ufu |yninn]u.
Huunno, onu no :ou u cun cno no:unncno no:onnno, nono-
:nufy |yninn]y n cno ono nunn]uano n:noo.
Iomoo nunn]uano n|oonnn]uano ]onuunno ]o |yninn]u n: noioi o-
nycfnnoi ciynu |yninn]u io]u ony ]onuunny nonfnuin :uonounu.
4.2 j j
Iocfunn:o u(x, t) iuo non:no.
u(x, t) = u(x)(t)
Jonuunnu

2
u
t
2
(x, t) =

x
(p
u
x
) q(x)u
co, onuio ynoono: c:ono:, func|o:nmo nu caoo!n ooani.
u(x)(t) = (pu(x)

(t))

q(x)u(x)(t) = (t)[(pu(x))

q(x)u(x)]
, , 2010.
nan
(t)
(t)
=
pu(x)

(t))

q(x)u(x)
u(x)
=
iuu nocaoy ]onuiocf yiuun]o nunnmo:o, oon!o:o.
((pu(x)

+q(x)u(x) = u(x) = f(x)


, , 2010.
4.3 j
^ofou ionuunnx u:aniu co :ucnnnu nu :u:onn n:nou ioanunnnn:u
ionuunnx u:aniu.
Io]u co cucfo]n y fo:o u co ouooo ionuuno :noio fuuuiu coi:onfu
nu io: ]o o|nnncunu no:onnnu x. 'o fuuio nu:nnu:o unoonn:u
:oo.
Yioanio cy unoonn unno:ono ucnoo)onn, :ou ]o unno:onu,
nnuuo ]o nounno:onu.
^ou o|nnncunu iouio: h, ucfo]uo: :o)y unoonn:u, ]o ufu cu.
w
h
= [x
i
[x
i
= ih; i = 0, 1...n; h =
l
n
]
io ]o l ynnu coi:onfu nu io: ]o no:onnnu x o|nnncunu.
Hu onuio o|nnncuno] :on n:noo unoicn:nu:o nu caoo!n
nuunn.
u
x,i
=
1
h
[u(x
i+1
) u(x
i
)]
u
x,i
=
1
h
[u(x
i
) u(x
i1
)]
u
xx,i
=
1
h
(u
x,i
u
x,i
) =
1
h
2
[u(x
i+1
) 2u(x
i
) +u(x
i1
)]
!onc!oo: ionuunnx u:aniu, nofxono o|nnncun :uufui.
((pu(x)

+q(x)u(x) = u(x) = f(x)


, , 2010.
:oo onfn nocfunon :ufnuno: ]onuunno:.
nan,
Au = f
)uiao, onn: c:o oonan cncfo: announnx ]onuunnu.
Hun:iao uncfuifun nooao: nonuauou oionuu]y!oi :ufo:ufnu-
ioi :ooau :u ocnnaufonn nonoc n oiono omunuo ]o cnoono nu
ooo no:nuf foon announo uaiooo.
5
Ispitivae osobina sfernih i
planarnih soqiva na bazi
metamaterijala
Ogen Tripunovi, Matematiqka gimnazija
Apstrakt
^ofu:ufon]uan nocfunu]y oaufnnno nony iyny nomfuuinx :u-
fon]uau un]u co iaunnu iuuifoncfniu oiaou y noiufnnno: nnoicy
noau:uu onuinnx cfyifyu. ,ooi cno]nx n:y:ofnnx no|o:uncn,
:oiy!o nx ]o ioncfnfn :u nunoo cynocounnu, f]. counnu io]u
nonu:nau:o n|uinnonn an:nf. Y ono: uy uf ]o foon]cin onnc
nocfnuu cnofaocfn io: counno nununono o :ofu:ufon]uau y:-
n:u]y!n y oo:n no ioo:ofn]o. naununy n c|ony. Hy:onuin o-
:yafufn noiu:y]y :unncnocf noao:onoi oau nou o oncoiu |oinon-
nn]u, ynunoi yiau, iuo n o cu:oi ooaniu nou nymfonoi nu cynocon-
xnno. Iniu:unu ]o :oiy!u nn:onu c|onoi counnu ou:nunoi nu :o-
fu:ufon]uay iuo yfou y onfnuin: foaoio:ynniunnonn: cncfo:n:u.
5.1
Iaunno oaoifo:uinofno iuuifoncfnio noioi :ufon]uau cy o-
ionu noaoifnunu no:nfnnnocf n :uinofnu no:ouonanocf . ,u
u:aniy o nnonnx connu, iuo mfo cy cfuiao, incfua, nf., y
io]n:u cy onu nu nuu:ofu (f]. nxonn ouann oaonn) ynoi no:n-
fnnno noanunno, :u noio :ofu:ufon]uao nun u ]o , < 0. 'uinn
:ofu:ufon]uan co nu:nnu]y aonoyin :ofu:ufon]uan (LHM- left han-
55
, , 2010.
ded metamaterial) |l|, ]o y nxono: oaoifo:uinofno: noy nun fu-
io:nuno nunnao aono yio.
Icfon]u :ofu:ufon]uau nouno l96S. ionno no]o: ycioi |n-
:nuuu Inifou Iocoauiu o nocfo]uy cyncfunno cu ncfono:ono no-
iufnnnn: nonocfn:u n |2|. Io:ono: uaiooucioi :nuiu fnx
nuu:ofuu y uofnn ^uicnoaono ]onuunno |S|, oon]u co aonoyiu
fo]iu oaoifnunoi nou E, :uinofnoi H n |u:noi noifou k |l|. 'n-
ocofui ionnu iucnn]o oc:nmono cy cfyifyo ou:nuno nu non-
onuno: nonunuy oaoionu nununonnx o funinx :ofuannx nnu
(TW- metal thin wire) n ncfonucfnx o:onufou (SRR- metal split ring
resonator). Iunnnn oao:onfn oaoiu, no:unncno ]onn o yinx, y
noin: onco:n:u |oinonnn]u nocoy]y noiufnnny noaoifnuny no:n-
fnnnocf (TW), onocno :uinofny no:ouonanocf (SRR). !o:onnunn]o:
onuinu nu oao:onfu nununonn cy :ofu:ufon]uan cu oaoifo:uinof-
nn: cno]cfnn:u io]u co y nnon no :oiy nonu!n.
Infnu ocoonnu :ofu:ufon]uau ]ocfo u n: ]o nocounu n:on:n]u
]onnnuno !oan]o :noio :uu o fuaucno ynno ynunoi :uuou. Y
iu]o: cayuu]y, onu :oo n:nocnfn uofnfnny nonocfn fuaucno y:-
xnno ynunoi :uuou. 'o ]o ycaon io]n ocniyunu u nn noau:uy
fuaucu io: :ofu:ufon]ua no o)o o o|oiufu uco]uu n n|uinn]o
|l|.
Inoic noau:uu noio conno (n = n

+in

, io cy n

n n

ouaun
n n:uinnuun oo nnoicu noau:uu, ocnoifnnno) :unncn o no:ony-
fnx no]y noannnnu n . Iuio co oonuno c:ufu u ]o n

> 0 , oaunn]u
n

< 0 no imn nniuino |ynu:onfuano :uiono. ^ufon]ua cu ncfono-


:ono noiufnnnn: ouann: oaonn:u noaoifnuno no:nfnnnocfn

n
:uinofno no:ouonanocfn

!o ynoi nocoonufn noiufnnun o|oifnnnn


nnoic noau:uu (yoyy!o cu:o nnoic noau:uu). Iaunnu ocoonnu
onnx :ufon]uau ]o nnno:un Cnoaon :uion. ,uion noau:uu ]o uf
n:u:o: n
1
sin
1
= n
2
sin
2
nn uo:y cy
1
n
2
ynunn, onocno noao-
:onn yiuo, u n
1
n n
2
nnoic noau:uu conno n: io]o fuauc oau:n,
onocno :ufon]uau io: io]n co fuauc noau:u. Iomfo ]o nnoic no-
au:uu LH :ofu:ufon]uau noiufnnun, :nuun u co io: fuiny conny
cnofaocf noau:u no noiufnnnn: yiao:, f]. cu ncfo cfuno no:uao
nu u:no]ny nonmnny iuo n ynunn fuauc. Iofoono ]o nuno:onyfn
u nnoic noau:uu :unncn n o |oinonnn]o n u y :unncnocfn ynu-
noi yiau (Iycfoon yiuo) :oo o!n o no]uno fofuano o|aoicn]o.
Y onn: :ufon]uan:u nn:o!onn cy n |ono:onn nnno:noi )onaoonoi
o|oifu, oonyfo ooniono un]unn]o nf. |1|.
,ooi :nomfnu cnonn|nunnx cno]cfunu, :ofu:ufon]uan on y noan-
io] :on :oian onnnofn u:no]y onfnio, :onnnno n u:nnx nuyunnx
iunu. Hun:o, nonn)uu yiu:y]y nu fo u on co o nx :oiau no-
n:nocfn f:n. cynocounnu io]u on onau naununu :u u:aniy o ion-
nonnnonuannx n unuau omfn]y caniy no:ofu, :nuuu]no c:uy]y!n
uoounn]y. Onu no]unu caon n: unonnno u on io onuinnx counnu
ono nonu:n)on n|uinnonn an:nf, nu on co onu :oiau nn:onnfn n
, , 2010.
y :onnnnn :u nn. noc:ufuo :nnn]ufynnx !oan]u uiu |l|. Cyno-
counnu on co :oiau ioncfnfn :u nono!uo iununnfofu :o:on]o io
onfnuinx ncionu n iuo no]uuunuun unfonu ||. Jom ]onu nooonunu
nn:onu :ofu:ufon]uau ]ocfo nunoo naumfu :u nonnnnocf. Hu-
n:o, nununono cy cfyifyo io]o nn:ounu]y I^ :ui u :uoon)o
no:of io]n co nuau:n ynyfu nx, nu no:of, nu fu] nuunn, nocfu]o
nonnnn :u numo oio.
In uu ]o ncnnfnnuo ocoonnu naununnx counnu nu ou:n :ofu:u-
fon]uau, onocno n:uuynunuo ycaonu nn io]n:u co ono counno :oo
oiuuifoncufn iuo cynocounno. )yin nn nocfunu ncnnfnnuo
ocoonnu c|onoi counnu ioncfyncunoi o :ofu:ufon]uau, iuo n ncnn-
fnnuo :oiy!nocfn :u ynofooy fuinoi counnu iuo yfou y onfnuin:
(foaoio:ynniunnonn: nan uuynucin:) cncfo:n:u.
5.2
Y nny n:no)ou n:u:u :u nnoic noau:uu :ofu:ufon]uau ionm!on
]o oonnon :ooa |6|. Ioaufnnnu noaoifnunu no:nfnnnocf, :ui-
nofnu no:ouonanocf n nnoic noau:uu ufn cy n:u:n:u.
=


_
1

2
p

2
r
+i
e
_
, (5.1)
= 1
F
2
0

2
0
+i
m
, (5.2)
n =

, (5.3)
io cy

no:unnciu noaoifnunu ioncfunfu, |oinonnn]u ynu-


noi fuaucu,
p
nau::u-|oinonnn]u io]u nocfunu ]uunny nnfouinn]o
ocnnaufou cu oaoifnunn: noo:,
r
o:onunfnu |oinonnn]u oaoi-
fnunoi nnoau, F ]uunnu nnfouinn]o oaoifnunoi n :uinofnoi nou,

0
o:onunfnu |oinonnn]u :uinofnoi nnoau, u
e
n
m
|uifon nn-
iymou y oaoifnuno: n :uinofno: noy, ocnoifnnno. Yioanio ]o
:uonoon ycaon (

> 0

> 0) (

> 0) nonocf nnoicu


noau:uu y ]onuunnn (S) !o onfn no:nfnnnu. Y ocfuan: cayuu]onn:u
nnoic noau:uu ]o noiufnnun.
nconnn]u nocfunu cauooo cnofaocfn nn noauciy io: noiy
conny n onu nonocf co io!o y oncoiy o u o l. nconnn]u I^
fuaucu io: :ofu:ufon]ua ]o ufu caoo!n: n:u:o: |7|.
A =
1

0
[E
0
[
2
_
L
0
_
Im(
2
b
)[E
y
(x)[
2
Im
_

y
_
_
,
io ]o E
0
ynunu u:nanfyu oaoifnunoi nou, E

y
ioyionuno io:-
naoicnu nonocf y-io:nononfo oaoifnunoi nou y cynocounny,
0
=
_
k
2
0

s
, io ]o k
0
fuaucnn oo] y nuiyy:y, ioncfunfu nonuiunn]o
, , 2010.
fuaucu, u
s
n
s
no:nfnnnocf n no:ouonanocf oioano conno, o-
cnoifnnno. Ioo ynyfu :ofu:ufon]uau nu no:nnn]n x, o:nuuono ]o
cu E
y
(x) oi cy ocfuao oaonunfno noanunno ufo n:u:n:u

=
d
dx
,
E

y
=
dEy
dx
,
b
=
_

s

s
+ sin
2
, nn uo:y ]o ynunn yiuo.
In cnuio: noauciy :uiu cnofaocfn y nony conny, oo cnofaocfn
co o|aoify]o, u ocfufui co func:nfy]o. Iononuf cnofaocfn io]n co
func:nfy]o uf ]o caoo!o: oaunn]o:.
T = 1
_
tg( )
tg( +)
_
2
,
io cy n nonocfn ynunoi n noao:onoi yiau, ocnoifnnno. )oo
cnofaocfn io]n no)o io: :ofu:ufon]ua ]o uf caoo!o: |o:yao:.
T
uk
= T
1
T
2
(1 A),
io cy T
1
n T
2
ioo|nnn]onfn func:ncn]o nn yauciy, onocno n:auciy
n: :ofu:ufon]uau.
5.2.1 j
Hoiu ]o ufo naununo counno oonno d n noiu co fuuiucfn n:no
cnofaocfn nuau:n nu ucfo]uy p o counnu (Caniu l). +oinonnn]u
cnofaocfn :uonounu ycaon u ]o n

< 0. Hoiu ]o
s
yiuo no io]n:
noin :ui ynuu nu counno. io ]o n
s
nnoic noau:uu conno, no:u
Cnoaono: :uiony noau:uu, n:u co u ]o yiuo noau:uu ]onui
= arcsin
_
sin
s
n
s
[n[
_
.
Iaunnu ocu cun n:no cnofaocfn n no:uanu ]o nu counno. C yio
cfuno counnu, :ui couo iaunny ocy y funin L. !uio ]o AB = PB tg
s
n AB = BC tg, n:]onuuunuo: oon]u:o
BC = BE CE = PB
tg
s
tg
(5.4)
nuaoino co oon]u u ]o
CE = EL
tg
s
tg
. (5.5)
I:u]y!n y nny u ]o PB = p, BE = d n EL = x, n: ]onuunnu (1) n ()
caon.
x = d
tg
tg
s
p. (5.6)
Y cayuu]y x < 0 nocounu fuuiu L ]o n:uinnunu n nuau:n co cu yio
cfuno nuno DE.
, , 2010.
Caniu l. Iaununo counno nununono o :ofu:ufon]uau
5.2.2 j
Ioc:ufu co 2-D :ooa xo:oiono c|oo noaynounniu R
s
o :ofu:u-
fon]uau y (x, y) ioonnufno: cncfo:y (Caniu 2). Yioanio, nuuaoano
x-ocn, io: c|ono counno nycfn:o cnofaocnn :ui un]u |oinonnn]u
:uonounu ycaon n

< 0 on !o co nu nyfu noao:nfn, iuo mfo ]o


nniu:uno nu Cannn 2. Iun ofoinn]o, cu yio cfuno x-oco :oo:o
nocfunnfn :ucfo nu io:o !o onu] :ui nuufn y fuuiy L. Yioanio
cy ioonnufo ynuno fuuio P(x
1
, y
1
) ioonnufy x

fuuio L :oo:o
n:uuynufn nu nuunn onncun y caoo!o: nucycy.
Iun ]onocfunnocfn onn:o u ]o x

> 0. Hoiu ]o (x, y) io:naoicnu


unun. 'uuiu A co oon]u ofunn]o: fuuio P oio nonfu counnu :u yiuo
2 +. Ofyu nun
(x
1
+iy
1
)e
i(2+)
= x
2
+iy
2
. (5.7)
io ]o = 2 + , ouann n io:naoicnn oaonn aono cfuno ]onuunno
(7) ocnoifnnno cy ufn n:u:n:u x
2
= x
1
cos y
1
sin n y
2
= y
1
cos +
x
1
sin . I: canunocfn foyiaonu DAO n CBO caon u ]o x

= x
2
y3
y2
.
Hu canuun nuunn co oon]u u ]o [AB[ = R
s
y3y2
y2
. 'uio)o nun
1
=

2
arccos
x2
Rs
, nu ]o yiuo io fuuio L ]onui
2
=

2

1
. In:oy]y!n
cnnycny fooo:y nu foyiuo BLA oon]u co u ]o [BL[ = [AB[
sin
sin 2
.
Cuonuo: yn CB n BL oon]onu ]o fuonu ioonnufu f]. x

=
x

+[BL[. Yioanio cnofaocf nuno nu aony cfuny :ucfou y noio] fuuin,


canunn: nocfynio: ]o :oiy!o oonfn ono ioonnufo. !oonnufu
y
3
]o oo)onu noaou]o: :ucfou.
Iofoono ]o nuno:onyfn u, :u u:aniy o naununnx, y nuicn o
cuu nncy ioncfyncuno c|onuno cfyifyo nu ou:n :ofu:ufon]uau,
fuio u ]o, nuuaocf, c|onn no]u: :ofu:ufon]uau ]om ynoi cu:o fo-
on]u.
, , 2010.
Caniu 2. 2-D :ooa c|onoi counnu nununonoi o :ofu:ufon]uau
5.3 j
In noyuunuy :ooau :ofu:ufon]uau nofoono ]o n:uoufn oco-
onno ncfoi io]o cy oiuuifoncuno nuu:ofn:u n: ]onuunnu (l) n
(2). Y ono: uy ionm!onn cy nuu:ofn n: uu |7|. ,u fuio ou-
ouno nuu:ofo, oncoi fuaucnnx ynnu y io: ]o nnoic noau:uu
noiufnnun io!o co n::o)y 799nm n SlSnm Ionocfn nuu:ofuu cy.

p
= 2700THz,
r
= 0,
0
= 2300Hz, F = 0.052,

= 3.1,
e
= 35THz,

m
= 35THz n R
s
= 50nm.
Y ououno: :ooay :uno:uonn cy |uifon nniymou. )oonnu
counnu n:nocn d = 1cm, u yuonocf fuuiucfoi n:nou ]o p = 0.5cm. ,u
ioo|nnn]onf nnoicu noau:uu conno y:n:uno ]o n
s
= 1.
5.3.1
Hu Cannn S nniu:uno ]o :oono ucfo]uo nocouno fuuio L o con-
xnnu y :unncnocfn o |oinonnn]o (]onuunnu (6)). Iouuyn ]o u)on
:u nnmo u:anunfnx ynunnx yiaonu. Inionn nu Cannn S nocfunu]y
|oinonnn]o nn io]n:u oau:n o fofuano o|aoicn]o :uiu, fuio u
nn no!n: |oinonnn]u:u o fo, :ui no couo iaunny ocy. Oufao nn-
n:o u co oncoi o:noonnx |oinonnn]u c:uy]o cu nono!uo: ynu-
noi yiau (nooo!n no yiaonn:u cu Canio S, :u
s
=

4
oncoi ]o nu]:un,
u :u
s
=

10
nu]no!n). 'uuiu nocoiu :u io]y nun u ]o x = d p = 5mm
, , 2010.
oionuu cayuu]y iuu ]o n
s
= n (yno!unn oo nu Cannn S), mfo :nuun
u ]o ono nofooun n onoun ycaon u onuino counno ncnounu ocoonno
cynocounnu. Hu yno!uno: oay Canio S :oo:o ounfufn |oinonnn]y
nn io]o] ]o ufn ycaon :uonoon. Cu Canio S co nnn u cy, :u :uo
|oinonnn]o ynuno cnofaocfn, noiu ucfo]uu noiufnnnu, mfo :nuun
u ]o y cnuio: o fnx cayuu]onu nocoi :uiu cu iaunno: oco: n:uin-
nuun. Onu] nooao: co nonu:nau:n c:uoo: yuonocfn fuuiucfoi
n:nou p o cynocounnu, fuio u cnuin :ui couo iaunny ocy n ynyfu
counnu.
Caniu S. Yuonocf nocouno fuuio L o counnu y :unncnocfn o
|oinonnn]u ynunoi :uuou :u u:anunfo ynuno yiaono
5.3.2
!o c|ono ioo:ofn]o nmonn cy nouuynn :u nu cayuu]u (Caniu
2). iuu ]o ynunn :ui :uno:unno :uao mnnno n iuu ]o auncnun
aucocin n:nyac, f]. ooaniu iuycn]unu.
, , 2010.
Y nno: cayuu]y :ui nocn fuauco u:anunfnx |oinonnn]u cnofao-
cfn un]u ]o ]uunnu oo)onu Iuycono: ucnooao: no |oinonnn]u:u.
Hu Cannn 1 uf ]o ynoonn nniu: ucnooau ]uunnu cnofaocnoi :uiu
nn yauciy y counno n nn ono: n:auciy. Ynunn yiuo ]o n:nocno u.1
un]unu.
Caniu 1. Ioo)oo ucnooau :ucfynonocfn |oinonnn]u :uiu
cnofaocfn nn yauciy onocno n:auciy n: c|onoi counnu (:u ynunn
yiuo o 0.4 rad)
^uicn:y: ]uunno fuaucu nn yauciy nn]o ncfn iuo :uicn:y: ]uunno
fuaucu nn n:auciy, no! ]o |oinonnn]u yioi :uao nnmu. Iucnooau
co o|o:ncuau, ]o cy co, nn noau:uy ynunoi :uiu, :ooi u:ann-
xnfnx nnoicu noau:uu, fuaucn u:anunfnx |oinonnn]u noau:uan
no u:anunfn: yiaonn:u n nu fu] nuunn noau:nan u:anunfo nyfono
nn noauciy io: c|oy. Onu no]unu n:u :u nocaonny u:anunfocf y
ioo|nnn]onfy func:ncn]o cnuioi fuaucu io]oi nocn ynunn :ui. Io-
aniu nun]uonanocf nnoicu noau:uu :ofu:ufon]uau y:oiy]o uc-
nmnnuo onuinoi :uiu nn noau:uy io: ncfn.
Inn co u cy iyonnn oaufnnno noanin (oio u'). ,u u:anunfo
ynuno yiaono oon]unn cy oaufnnno canunn iu|nnn, c fn: mfo ]o
nn ynunn: yiaonn:u no!n: o u. un]unu o:noonn oncoi |o-
inonnn]u noo:u y:ui, f]. oau:n o nofnyno o|aoicn]o noinx fuaucu
y noc:ufuno: oncoiy. Iooo!n iyonfio, ycfunonono ]o u cy onn
ynoi :uicn:uann :u fuauc |oinonnn]o
GUB
2345THz, no:unncno o
ynunoi yiau. Yfn)ono ]o u ]o :u fy |oinonnn]y nnoic noau:uu
nu]:un n n:nocn oio -l.S. +oinonnn]o :u io]o cy iyonnn :nnn:uann
:unnco o ynunoi yiau n fn iyonnn co io!y o 1u'.
, , 2010.
Y yio: cayuu]y noc:ufun ]o aucocin n:nyac un]u ]o mnnnu
ou noanunno noaynounniu c|oo. Juunnu n:nyacu ]o ufu nocfo-
no: Iuycono: ucnooao: (no mnnnn n:nyacu) :u oo)ony |oinon-
nn]y cnofaocfn. io co ouooo |oinonnn]u
1
fuinu u ]o nnoic
noau:uu :ofu:ufon]uau l, :u y nn noauciy :uiu io: c|oy no
oau:n o o|aoicn]o. ioo|nnn]onfn ooo func:ncn]o ]onuin cy ]on-
nnnn, nu cy fuu iyonnn nu]:un. Hu Cannn co nnn u cy iyonnn
cnoonn nu :nnn:y: n n:noco oio S'.
Caniu . Ioo)oo ucnooau ]uunnu cnofaocfn nn yauciy onocno
n:auciy n: c|onoi counnu y onocy nu nncnny, :u n = 1
Caoo!n nn:o noc:ufu :ucfo nocfunon iuo nu Cannn 2, fuio
u ]o y
3
= 2R
S
. io ]o |oinonnn]u
2
aucocioi :uiu fuinu u ]o nn-
oic noau:uu noiufnnun, :ui !o nuufn nu :ucfo. +oinonnn]u
2
]o ouounu fuio u ]o n

= 1. Hu Cannn 6 co ]ucno nnn iuio co iuy-


cn]un nu :ucfoy nn ono] |oinonnn]n aucocioi n:nyacu cnycfno :ooi
iyonfuiu n o|o:ncuo. )o o|o:unn]o ]o omao ]o cy co :unn cno-
faocfn io]n cy nu yauciy onan oann x-ocn, noau:uan no oaufnnno
:uan: yiao: n noman nu]no!n nyf o :ucfou. ,ufo co o|o:unn]u
iuycn]unu nu n:auciy :oo c:unfn non:uo: ooi oau aucocioi
n:nyacu, ]o on fuio cno io:nononfo cnonu nuuao oano y-ocn n oon-
]onn iuycn]un on ono yn. Iyonnn cy nnonno n:nocnan 2'. Iun
nonoo n:uuynufo ]o n u cy iyonnn nu]no!n :u |oinonnn]y
GUB
n n:noco oio 6'. an ynioc fo:o, fo ]o ,,cniynu |oinonnn]u,
]o ]o iunnunn ynunn (Iycfoon) yiuo nn io:o oau:n o fofuano
o|aoicn]o nu]no!n.
Yioanio on co nocfunno ]om ]oun :ucfo nofniuano y II inu-
unf, n:ooo: |oinonnn]o ynunoi :uiu (
1
nan
2
), :oiy!o ]o ni-
fnufn nunun nocfnuu cnofaocfn io: onuino c|ono counno. Hu-
n:o, :u nny |oinonnn]y cnofaocf on cionyau aono, oi on :u yiy
, , 2010.
nucfunnau nocfnuo y ncfo: c:oy :unmnnmn nu ono: :ucfoy. Hu
onu] nuunn, :oiy!o ]o ouan:onufn onfnuin yfo io]n on n:ooo: |o-
inonnn]o yc:ounuo :ui y oono: nunny.
Caniu 6. Iucnooau nnfon:nfofu cnofaocfn nu :ucfoy cu iyonnn:u
onocno oo: nx nn n = 1
5.4
Inoic noau:uu :ofu:ufon]uau ]o noo:u no:onnn y :unncno-
cfn o iuuifoncfniu I^ :uiu io]n co nymfu io: oiu. )oiu:uno
]o u, y onco:n:u |oinonnn]u io]o c:o ioncfnan, u y ciauy cu ufn:
nuu:ofn:u, cynocounno :oo nocfo]ufn nciyunno uio ]o oion io-
o|nnn]onf nnoicu noau:uu ]onui noiufnnno: ioo|nnn]onfy nnoicu
noau:uu conno. In:o!ono ]o u co nu]no!n iyonnn, nn noauciy
I^ fuaucu io: c|ono counno nununono o :ofu:ufonuau, omu-
nu]y nn :nnn:uano: nnoicy noau:uu. Infoocunfno ]o n fo u nu
iyonfio iofono no yfnuo ynunn yiuo :uiu.
Io]oiuf on co :oiuo nooomufn n iuu on co y oo:n y:oao u y
ouano: cayuu]y aucocin n:nyac nn]o oo)on cu:o ]ono:, iaunno:
|oinonnn]o:. Hun:o, aucocin n:nyac cun nn: fuaucu |oinon-
nn]u oancinx iaunno] |oinonnn]n :uuou aucou. nxonu :ucfyno-
nocf ]o ufu Iuycono: ucnooao:. Hu fu] nuunn on nu :ucfo y ]ony
fuuiy cfn:uan :unn nnmo |oinonnn]u io]o on :ouao u co cauy n
no |u:u:u.
!oncfyinn]u c|onnx counnu on :oiau u onnnoco u:nnfiy y-
fou, yo)u]u io]n on, y :unncnocfn o |oinonnn]o cninuau io]n mu-
, , 2010.
o:o, o:oiy!nan ciofuo cninuau y oono: c:oy.

|l| C. Caloz and T. Itoh, Electromagnetic Metamaterials: Transmission Line


Theory and Microwave Applications, John Wiley & Sons, (2uu6)
|2| V.G. Veselago, The electrodynamics of substances with simultaneously ne-
gative values of and , Sov. Phys. Usp. 10, 509-514 (l96S)
|S| K.Kawano and T.Kitoh, Introduction to optical waveguide analysis (sol-
ving Maxwells equations and the Schrdinger equation), John Wiley & Sons
(2uul)
|1| P.W.Milloni, Fast Light, Slow Light and Left-Handed Light, Institute of
Physics Publishing, Bristol and Philadelphia (2uu)
|| A. Patel, The Key to the Secret garden I, Science, Issue 1, 16-17 (2uu)
|6| R. Ruppin, Electromagnetic energy density in a dispersive and absorptive
material,Phys. Lett. 299, 309-312 (2uu2)
|7| I.Ilic, P.P.Belicev, V. Milanovic and J. Radovanovic, Analysis of tunneling
times in absorptive and dispersive media, J. Opt. Soc. Am. B, 25, 11, 1800-
1804 (2uuS)
66
6
Hiperboliqka geometrija,
uvod i modeli
Aleksandra Perixi, Matematiqki fakultet
6.1
Xnnoooanuiu ioo:ofn]u ]o nucfuau y nno] noaonnnn onofnuo-
cfoi noiu, y noiymu]y u co u:y:o Iyianono uicno:ufcio :ucnnnuo
ioo:ofn]o. 'o ]o no-Iyianonu ioo:ofn]u, uiao, ioo:ofn]u io]u
nofnnoun ]ono] o Iyianonnx uicno:u.
Cuno:onn: ]o:nio: n:ouono Iyianono uicno:o iauco.
l. Cnuio no fuuio :oiy co cno]nfn ]onncfnono: nuno: annn]o:.
2. Cnuiu nunu annn]u co :oo oocionuuno noynfn y oou c:ou.
S. Iocfo]n ]onncfnonn iyi ynuno n:uounoi noaynounniu n non-
fu.
1. Cnn nunn yiaonn cy :o)ycoono noyunn.
. io nunu annn]u io]u couo no nuno annn]o, nunn cu n:u nu
omfu yiau, cu ncfo cfuno, onu co fo no annn]o, oocionuuno no-
yono, coiy y ]ono] fuuin io]u ]o cu ncfo cfuno iuo fu nu omfu
yiau.
Iofu uicno:u ]o oinnnuaonfnu caoo!o] icno:n nuuaoanocfn n
iaucn.
.Iocfo]n ]onncfnonu nunu io]u ]o nuuaoanu ynuno ufo] nuno]
n cun ynuno ufy fuuiy.
Ino uofnn uicno:o :ucnnnu]y ncoayfny ioo:ofn]y, uiao ono
cy ocnonu cnuio ioo:ofn]o. nx ]o :uooaono iuin :ufo:ufnuu Iy-
ian Suu ionnu no nono oo. Ioionn:u cy :ufo:ufnuun noiymunuan
u iuo fooo:y oiuy nofy uicno:y n: nno uofnn. 'o ]o onao no-
67
, , 2010.
:oiy!o oo: oufnnx nofnocfunin. 'uio cy :ufo:ufnuun, nu uoay cu
Iuyco: n oouuoncin: ynoan nofnyno non nunun y ioo:ofn]n, :u:o-
nnnmn uicno:y nuuaoanocfn nono: uicno:o:.
. Iocfo]n nnmo o ]ono nuno io]u ]o nuuaoanu ynuno ufo] nuno]
n cun ynuno ufy fuuiy.
Onu uicno:u nn]o y ionfuninn]n cu nno uofnn uicno:o n fo
]o nu noioanio :ooau oiu:uo Ifuan]uncin :ufo:ufnuu Ioafu:n.
)unuc cy nu]:ucfynonn]n :ooan xnnoooanuio unnn. Iooniuoon
nci :oo, Iooniuoon noayununcin :ooa n !au]non :ooa.
6.2 j j j
nuaoino no]:y nuuaoanocfn y Iyiancio] ioo:ofn]n, y Xnnooo-
anuio] ioo:ofn]n co ynoo no]u: xnnonuuaoanocf n yafunuuaoa-
nocf (io]y !o:o o cuu :nufn nuuaoanocf). Hoiu ]o ufu nunu p n
fuuiu P iuo nu cannn. Hoiu ]o fuuiu B p fuinu u ]o PB ofoionuano
nu nuny p. Hoiu ]o q
1
nunu io]u cun fuuiy P, no couo nuny p (onu
nunu nocfo]n nu ocnony uicno:o ) n fuio u ]o yiuo n::o)y PB n q
1
nu]:un :oiy!n. ,u nuny q
1
iuo:o u ]o nuuaoanu nuno] p.
Cn:ofnuno y onocy nu PB nocfo]n n nunu q
2
n fo cy ]onno no
nuuaoano nuno nuno] p io]o cuo fuuiy P. Cno yio nuno io]o
cuo fuuiy P, uan no coiy nuny p cy xnnonuuaoano nuno n nx
n:u oocionuuno :noio. Yiuo n::o)y no:uao PB n nuno q
1
co nu:nnu
yiuo nuuaoanocfn. On :unncn o ynno PB. +yninn]u io]u ]ono-
:nuuno nnyy]o yiuo nuuaoanocfn coi:onfy PB co nu:nnu |yninn]u
oouuoncioi (PB). )oi ]o y Iyiancio] ioo:ofn]n yiuo nuuaoano-
cfn 90

, y Xnnoooanuio] on :unncn o ynno PB. Ufo ]o ynu PB


no!u, yiuo nuuaoanocfn ]o :un, n mfo ]o ynnu PB :uu, fu] yiuo
]o no!n n nnoanunu co 90

. Y ciauy cu fn:, mfo ]o foyiuo no!n n


:on oionnx yiaonu ]o :un. )uiao, :on yiaonu y Xnnoooanuio:
foyiay ]o :un o 180

. Jonu onfnu nocaonnu foiu ]o u nocfo]n


]onncfnonu nunu io]u cun ynuno :uufy fuuiy n ofoionuanu
]o nu ufy nuny, mfo nun n y Iyiancio] ioo:ofn]n. )uo, :on
, , 2010.
yiaonu y Xnnoooanuio: uofnooyiay ]o :un o 360

, nu caon u
:u no xnnonuuaoano nuno nocfo]n ]onncfnonu :u]onnuiu no:uau
(oi nx ]o y Iyiancio] oocionuuno :noio).
1
Ino ]om noioanio :unn:nnnx nn:ou io]o ]o no:oiy!o :u:ncanfn
y Iyiancio] ioo:ofn]n.
,uufui l. io co nuno p n q coiy y fuuin S oonfn nuny nuu-
aoany nuno] q, u ofoionuany nuno] p, u :ufn: oonfn no]oinn]y
nuno q nu nuny p.
Iomoo. io ]o a fuonu nunu n A nocounu fuuiu nunnx p n a, onu
]o (SA) yiuo nuuaoanocfn :u nuny a n fuuy S, u fo ]o oum omfu
yiuo n::o)y nunnx p n q.
)uiao, SA =
1
(p, q). Oon:o nu nuno] p fuuiy A fuio u nun
SA =
1
(p, q). I:u]y!n y nny ynuicnn yiuo n::o)y nunu p n q cu
yio cfuno fuuio S, nuno p nocfo]n n fuuiu A

fuinu u ]o SA

1
(p, q). Io]oinn]u nuno q nu nuny p ]o ofnoonu y AA

(nan
cu:o fuuiu A, y cayuu]y u cy nuno p n q ofoionuano).
,uufui 2. io cy ufo no nuuaoano nuno p n q, oonfn nuny a
io]u ]o ofoionuanu nu nuny p n nuuaoanu nuno] q, u :ufn: oonfn
no]oinn]y nuno q nu nuny p.
Iomoo. io ]o a fuonu nunu n A nocounu fuuiu nunnx p n a, noiu
]o s nunu ofoionuanu nu q io]u cun fuuiy A. Hoiu ]o A

fuuiu y
nocoiy nunnx q n s. 'uu ]o (AA

, p) yiuo nuuaoanocfn :u nuny p


n fuuiy A. )uiao, (AA

, p) = (AA

) n canuno (AA

, a) = (AA

).
1
Yiuo nuuaoanocfn ]o ynoi :un o 90

, uiao, no nuuaoano nuno


no:u]y :u]onnuiy no:uay.
, , 2010.
Caon 90

= (a, p) = 2 (AA

), nu AA

=
1
(45

). ,nuun, fuuiu A ]o
nu yuonocfn
1
(45

) o nuno q n nnnuu nuno] p. Cuu ]o nunu


a ]onncfnonu nunu io]u cun fuuiy A n ofoionuanu ]o nu nuny
p. Io]oinn]u nuno q nu nuny p ]o ofnoonu noaynunu cu fo:ono: y
fuuin A.
,uufui S. io cy ufo no xnnonuuaoano nuno p n q, oonfn
nuny a io]u ]o ofoionuanu nu nuny p n nuuaoanu nuno] q, u :ufn:
oonfn no]oinn]y nuno q nu nuny p.
Iomoo. Hoiu ]o PQ :u]onnuiu no:uau :u p n q, noiu ]o a fuonu
nunu n A nocounu fuuiu nunnx a n p. io ]o nunu s nuuaoanu cu a
n q onu ]o (s, PQ) = (PQ) n (s, PA) = (PA).
,on fnx yiaonu ]o 90

, nu ]o PA =
1
(90

(PQ)). 'uio oon]u:o


fuuiy A, u onu ]o nunu a ]onncfnonu io]u cun fy fuuiy n ofoio-
nuanu ]o nu p. nuaoino, cu yio cfuno PQ nocfo]n ]om ]onu nunu
a

n fuuiu A

. Io]oinn]u nuno q nu p ]o ofnoonu y AA

.
6.3 j
I:u]y!n y nny u ]o :on yiaonu y foyiay y Xnnoooanuio] ioo-
:ofn]n :un o 180

, caon u ]o y uofnooyiay :un o 360

. ofno-
oyiuo y io:o cy nu yiau nu ncfo] ocnonnnn 90

, u nucnu:no cfunnno,
ofoionuano nu fy ocnonnny, ]onuinx ynnu nu:nnu co Cuion]on uo-
fnooyiuo. (In:ofn:o u ]o fo y Iyiancio] ioo:ofn]n nunoyiuo-
, , 2010.
nni.)
AB ocnonnnu, CDnofnnocnonnnu, AD, BCoouno nnnno
Iomfo ]o :on yiaonu :un o 360

:uiyuy]o:o u cy yiaonn nu
nofnnocnonnnn omfn.
,uufui 1. Ioiu:ufn u ]o nunu oo)onu conmfn:u ocnonnno n
nofnnocnonnno nxonu :u]onnuiu no:uau.
ofnooyiuo y io:o cy fn yiau ]onuiu 90

nu:nnu co u:oofon
uofnooyiuo. Hu cannn ]o nniu:uno iuio :u]onnuiu no:uau ocnonnno
n nofnnocnonnno Cuion]onoi uofnooyiau oan ncfn nu nu u:oo-
fonu.
6.4
Ioc:ufu]:o ioy noayunun Iyiancio unnn R
2
, y > 0. 'uuio y
ono: :ooay o|nnnmo:o iuo Iyiancio fuuio, u nuno annn]o cy cnn
noayiyionn ofoionuann nu xocy, uiao cu nonfo: nu xocn n Iy-
iancio nuno annn]o ofoionuano nu xocy. xocy nu:nnu:o iunnno:
Xnnoooanuio unnn.
, , 2010.
Ionon:o u an nuo uicno:o Xnnoooanuio ioo:ofn]o. Hoiu cy
P n Q no non:nono fuuio. io ono nnnuu]y ncfo] Iyiancio] nu-
no] ofoionuano] nu iunnny unnn, onu ]o fu nunu fuonu xnnooo-
anuiu nunu. io no nnnuu]y, onu oon:o Iyianciy cn:ofuay
yn PQ. Hoiu ]o fuuiu R nocounu fuuiu fo cn:ofuao n iunnno Xn-
noooanuio unnn. 'uonu y ]o Iyiancin iyi cu nonfo: y fuuin
R n noaynounnio: RP. )uo, Xnnoooanuin iyi o|nnnmo:o ncfo
iuo n Iyiancin. Oon:o ]om Xnnoooanuin yiuo. Hoiu cy A, B n C
fn noioannouno fuuio. !oncfynmn:o Iyiancio funionfo BA

n BC

n: fuuio B nu Iyiancio iyiono, onocno Xnnoooanuio yn BA n


BC. ^ou xnnoooanuioi yiau (AB, BC) ]onuiu ]o :on Iyiancioi
yiau (A

B, BC

).
Ionon:o ]om uicno:y 5

. Hoiu ]o ufu nunu p n fuuiu P nun o.


Jonncfnono no Xnnoooanuio nuno q
1
n q
2
nuuaoano nuno] p io]o
cuo fuuiy P, iuo n noioanio xnnonuuaoannx nunnx nniu:uno cy
nu caniu:u.
, , 2010.
Ynoon:o ]m noio iuuifoncfnio Iyiancioi n Xnnoooanuioi
foyiau. Jom cu l7 ionnu uynonn Ho:uuin :ufo:ufnuu Iuyc ]o o-
iu:uo u ]o nonmnnu Xnnoooanuioi foyiau ]onuiu ( + + ),
io cy , , ynyfumn yiaonn foyiau. )uiao, nonmnnu ]o ynoi
cfoio :uu o . )uo, :unn:nno ]o n u no]u: canunocfn foy-
iaonu y Xnnoooanuio] ioo:ofn]n no nocfo]n. io nu foyiau n:u]y
ncfo yiaono, onu cy onn n noyunn.
6.5
Ioc:ufu]:o Iyiancin iyi, oo: iunnuno iynnno, nu:nnu!o:o
iu apsoluta. 'uuio y ono: :ooay o|nnnmo:o iuo Iyiancio fuuio, u
nuno iuo nounnio iyiu n iuo oaono iynnnu ofoionuano nu ufn
iyi
2
.
Iocofn:o co iuio co ioncfynmo iyi ofoionuaun nu ufn iyi k io]n
cun ynuno n:uouny fuuiy P (n fn:o ioncfynmo:o nuny io:
ufy fuuiy). Inno:n]o: y onocy nu uncoayfy
3
nocaniu:o fuuiy
P y fuuiy P

.
4
Cnuin Iyiancin iyi io]n cun fuuio P n P

]o
ofoionuaun nu uncoayfy (noiaoufn oufui). )oaonn fnx iyionu
ynyfu uncoayfo cy Xnnoooanuio nuno.
Cuu :oo:o nononfn u y Iooniuoono: nci :ooay nuo Xn-
noooanuio uicno:o. Hoiu cy P n Q non:nono fuuio y nciy. io
cy ioannouno cu nonfo: iyiu onu ]o fu] nounni fuonu xnno-
ooanuiu nunu. io nncy, onu nnno:n]o: y onocy nu uncoayfy no-
caniu:o fuuiy P y fuuiy P

. Iocfo]n ]onncfnonn Iyiancin iyi io]n


cun fuuio P, Q n P

n oion oo ynyfu uncoayfo ]o fuonu Xn-


noooanuiu nunu.
Xnnoooanuin iyi n Xnnoooanuin yiuo co o|nnnmy canuno iuo
y nofxono: :ooay.
2
nu iyiu cy ofoionuanu, uio cy ofoionuano oionuu]y!o fun-
ionfo y nocounn: fuuiu:u.
3
nnno:n]u y onocy nu iyi nonfu O, noaynounniu r ]o nocaniu-
nuo io]o fuuin P ooy]o fuuiy P

fuio u cy P n P

ioannouno cu
nonfo: iyiu, nuau:o co cu ncfo cfuno n nun |OP| |OP

| = r
2
.
4
Y nocoiy no:uao n: fuuio P nu nuny OP n iyiu k oon]o:o fuuiy
T. I: fo fuuio ioncfynmo:o funionfy nu iyi k. Iocoi fo funionfo n
nuno OP ]o fuonu fuuiu P

.
, , 2010.
Ionon:o ]om uicno:y 5

. Hoiu ]o ufu nunu p n fuuiu P nun o.


Jonncfnono no Xnnoooanuio nuno q
1
n q
2
nuuaoano nuno] p io]o
cuo fuuiy P, iuo n noioanio xnnonuuaoannx nunnx nniu:uno cy
nu cannn.
6.6
,u nu fuuuiu P, Q iuo:o u ]o harmonijski spregnut sa taqkama
R, S, o:nuiu H(P, Q; R, S) uio cy ioannouno n nun
PR
RQ
=
PS
SQ
.
,uufui. )oiu:ufn u ]o H(P, Q; R, S) uio n cu:o uio ]o [PO[
2
= [OR[
[OS[, io ]o fuuiu O conmfo yn PQ.
Hoiu cy ufo fuuio A n B nu iyiy k n fuuiu P, io]u nnnuu nuno]
AB nun iyiu k. Hoiu ]o T onnu fuuiu funionfo n: fuuio P nu iyi
k. 'uu nun
[PT[
2
= [PA[ [PB[.
Onu ocoonnu co nu:nnu potencija taqke P u odnosu na krug k.
,uufui6. )oiu:ufn ony ocoonny.
,uufui7. Hoiu fuuio A n B nnnuu]y iyiy k n]u:ofuano cy cy-
nofno, u fuuio C n D iyiy l n noiu cy ono 1 fuuio ioannouno. 'uu
cy iyionn k n l ofoionuann uio n cu:o uio nun H(A, B; C, D).
Iomoo. Hoiu ]o fuuiu O nonfu iyiu k. Hoiu ]o T fuuiu nu iyiy l
fuio u ]o [OT[
2
= [OC[ [OD[ (nofonnn]u fuuio O y onocy nu iyi l).
, , 2010.
Cuu nu ocnony :uufiu H(A, B; C, D) nun uio n cu:o uio ]o [OT[ =
[OA[, uiao uio fuuiu T nnnuu n iyiy k, u fuu cy fn iyionn
ofoionuann.
In:onn:o ucy)nnuo n: onoi :uufiu nu fuuio P n P

(io ]o P

nucfuau nnno:n]o: y onocy nu uncoayfy), y:ocfo fuuuiu C I D, n


nu non:noun iyi l io]n nx cun. io cy A n B nocouno fuuio
nuno PP

n uncoayfo, onu ]o :ooi nnno:n]o [OP[ [OP

[ = [OA[
2
, nu
:ooi :uufiu caon H(A, B; P, P

), u :ooi :uufiu 7 caon u ]o iyi l


ofoionuaun nu uncoayfy.
nfoufyu.
l. Hyperbolic Geometry, JAMES W. CANNON, WILLIAM J. FLOY D,
RICHARD KENY ON, AND WALTER R. PARRY
2.Hyperbolic Geometry, Christina L. Sheets, University of Nebrask
Lincoln
S. Ioo:ofn]u, ,oun yun!,
1. Iooo cu uuconu Ocnonu ioo:ofn]o, 2uu6. ionno, ucncfonf
^n]unu nfn!
7
Probabilistiqki metod u
teoriji grafova
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
7.1
Iu| G = (V, E) ]o yo)onn nu ciynu fo:onu (unoonu) n nnnnu
(iunu), io ]o E
_
V
2
_
nociyn nouaunnx nociynonu o V . Ciyn
cnnx iu|onu cu n fo:onu o:nuun!o:o cu G
n
. Io] fo:onu iu|u G
o:nuun!o:o cu [G[, u oo] nnnnu cu [[G[[. Cfonon unou iu|u nocfu-
nu oo] iunu io]o n:au:o n: oiu. io ]o cfonon noioi unou iu|u
]onui 0 iuo:o u ]o fu] uno n:oaonun.
Ynom!o:o ]om noioanio cfununnx fo:nnu n: foon]o iu|onu.
Definicija 6. Put duine k u grafu G = (V, E) je ureena k-torka
(v
1
, v
2
, . . . , v
k
) takva da je v
1
, v
2
, v
2
, v
3
, . . . , v
k1
, v
k
E.
Cnonn]uaun nn nyfu ]o nniayc.
Definicija 7. Ciklus duine k u grafu G = (V, E) je ureena k-torka
(v
1
, v
2
, . . . , v
k
) takva da je v
1
, v
2
, v
2
, v
3
, . . . , v
k1
, v
k
, v
k
, v
1
E.
)yin: oun:u nniayc ]o :ufnoonn nyf. Iono:unocf iu| ]o onfno
cno]cfno iu|u n o|nnnmo co iuo.
Definicija 8. Graf je povezan ukoliko postoji put izmeu svaka dva
egova qvora.
io nocfo]n nyf n::o)y noiu nu unou onu nocfo]n nyf io]n no-
au:n io: cnuio fo:o nu]nnmo ]ono: (yioanio nn]o nniayc, io co non-
xofno n nno fo:o noiaunu]y), nu :oo:o nofnocfunnfn u cnuin nyf
76
, , 2010.
cun u:anunfu fo:onu, ocn: :ou iu]oi n nouofnoi.
Y oay o ao:n o noconn:u n nooao:n:u nciofno ioo:ofn]o
on!o nu: nofooun no]u: naununoi iu|u.
Definicija 9. Za graf kaemo da je planaran ukoliko se egova te-
mena mogu smestiti u ravan, tako da se za svaku egovu ivicu u toj
ravni moe konstruisati neprekidna kriva koja povezuje dva odgova-
rajua temena, pri qemu se nikoje dve od konstruisanih krivih ne seku u
unutraxosti.
,u naununo iu|ono nun O]aoonu fooo:u io]y oiu:y]o:o.
Teorema 17. Neka je G planaran povezan graf sa e ivica, n qvorova i
deli ravan na o oblasti. Onda je n +o = e + 2.
Dokaz: 'n)oo oiu:y]o:o nnyinn]o: no oo]y ooaucfn o. io G
n:u ]ony ooaucf, onu no:u nniaycu n nono:un ]o, nu nocfunu no.
Onu ]o e = n1, nu nun e+2 = n+o. Y cynofno:, n:uoon:o nnnny d
io]u ]o ,,iunnununnnnu no u:anunfo ooaucfn o G n n:onmn:o ]o. d
:oo u co no]uny]o cu:o ]ono: nu iunnnn noio ooaucfn, nu oionn:
oncuo: iu| ocfu]o nono:un (cnuin nyf io]n noau:n noio d :oo
co :u:onnfn nyfo: io]n no ocfufio: iunnno fo ooaucfn). Onuino
oncuo c:uy]o n oo] ooaucfn n oo] nnnnu :u 1, nu fooo:u no
nnnnnny :ufo:ufnuio nnyinn]o nun.
Y ooiy iunnuno |yninn]o ioncfo!o:o |yninn]y io]u :on iy-
cfnny iu|u n o|nnnmo co.
Definicija 10. Funkcija meri gustinu grafa, tj. (G) =
||G||
|G|
, za
neprazan graf G.
!uo:o u ]o iu| G ouauncnun yioanio nun
(G) = max(F) [ ,= F G.
!oncfn!o:o ]om nu no]:u n: foon]o iu|onu - xo:ufcin oo] n
nu]no!n oo] no:unncnnx fo:onu.
Definicija 11. Hromatski broj grafa G se oznaqava sa (G) i predsta-
va najmai broj boja kojim se mogu obojiti temena grafa G tako da su
svaka dva temena koja su povezana ivicom obojena razliqitim bojama.
Definicija 12. Najvei broj nezavisnih qvorova grafa G koji se ozna-
qava sa (G) predstava najvei broj qvorova grafa od kojih nikoja dva
nisu povezana ivicom.
I: foon]o noonufno!o nofoono cy nu: ocnonno cfnun. Cnn no-
cfon noonufno!o io]o noc:ufu:o cy ionuunn n o:nuuunu:o nx cu ,
, , 2010.
onn:o =
1
,
2
, . . . ,
k
n fo !o:o nu uo c:ufufn. ,u ufo o-
uano oo]ono p
i
0, :u 1 i k, fuino u

1ik
p
i
= 1, noonufno!y
oiu)u]u A o|nnnmo:o iuo
Pr[A] =

A
Pr[],
io ]o Pr[
i
] = p
i
:u 1 i k. uio co nonounu u onu o|nnnnn]u
ncnyunu uicno:o noonufno!o.
,u cnuiu nu oiu)u]u A n B nun
Pr[A B] = Pr[A] +Pr[B] Pr[A B],
mfo co :u nc]ynfino oiu)u]o cnon nu Pr[A B] = Pr[A] +Pr[B]. Ho-
:unncnocf nu oiu)u]u o|nnnmo:o iuo.
Definicija 13. Dva dogaaja A i B su nezavisna ako vai
Pr[A B] = Pr[A] Pr[B].
Cayuu]no no:onnno noc:ufu!o:o cu:o nu ouann: o:onn:u n
o|nnnmo:o nx iuo ouano |yninn]o R. io cayuu]no no:onnno
nu ncfn: nocfoo: noonufno!o cuonu:o, oy:n:u:o, :non:o cu
ciuauo: nan :non:o :o)ycoono onof oon]u:o cayuu]no no:onnno.
Ouoinnuo cayuu]no no:onnno X o|nnnmo:o iuo
E[X] =

Pr[]X().
,u ouoinnuo :onu cayuu]nnx no:onnnnx nun caoo!u ]onuiocf.
Teorema 18. Neka su X i Y sluqajne promenive definisane nad , a a
i b proizvoni realni brojevi. Onda vai:
E[aX +bY ] = aE[X] +bE[Y ].
Dokaz: I:u:o u ]o
E[aX +bY ] =

Pr[](aX() +bY ())


= a

Pr[]X() +b

Pr[]X()
= aE[X] +bE[Y ].
Ouoinnuo non:nou cayuu]nnx no:onnnnx :oo:o ]onocfunno
n:uuynufn y cayuu]y iuu cy fo cayuu]no no:onnno no:unncno. Io-
]u: no:unncnocfn cayuu]nnx no:onnnnx co o|nnnmo iuo.
, , 2010.
Definicija 14. Dve realne sluqajne promenive X i Y na istom pro-
storu verovatnoe su nezavisne ako vai
Pr[X = x Y = y] = Pr[X = x] Pr[Y = y],
za proizvone realne brojeve x i y, gde je X = x skup svih za koje
je X() = x.
Canuno cu X t o:nuuunu!o:o ciyn [ , X() t. ,u cayuu]
no:unncnnx cayuu]nnx no:onnnnx nun caoo!u ]onuiocf.
Teorema 19. Neka su X i Y nezavisne sluqajne promenive na istom
prostoru verovatnoe . Onda je E[XY ] = E[X] E[Y ].
Dokaz: I:u:o u ]o
E[X] E[Y ] =
_

Pr[]X()
_

Pr[]Y ()
_
=

,
Pr[]Pr[]X()Y ().
Hoiu X y:n:u nonocfn x
1
, . . . , x
m
, u Y nonocfn y
1
, . . . , y
n
.
Onu ]o

,
Pr[]Pr[]X()Y () =

i,j
x
i
y
j
Pr[X = x
i
]Pr[Y = y
j
].
!uio cy X n Y no:unncno no:onnno fo ]o
Pr[X = x
i
Y = y
j
] = Pr[X = x
i
]Pr[Y = y
j
],
:u cno 1 i m n 1 j n. Onu nun

i,j
x
i
y
j
Pr[X = x
i
]Pr[Y = y
j
] =

i,j
x
i
y
j
Pr[X = x
i
Y = y
j
],
mfo ]o ]onuio

Pr[]X()Y ().
Y uo: uy ioncfn!o:o n caoo!o no no]onuiocfn.
Teorema 20. (Markoveva nejednakost) Za sluqajni promenivu X koja
uzima nenegativne vrednosti nad i t > 0 vai
Pr[X t]
E[X]
t
.
, , 2010.
Dokaz: I:u:o u ]o
E[X] =

Pr[]X() =

;X()<t
Pr[]X() +

;X()t
Pr[]X(),
u iuio ]o nnn cuonui nonoiufnnun fo ]o
E[X]

;X()t
Pr[]X() t Pr[X t],
n: uoiu caon fuonu no]onuiocfn.
Teorema 21. (Qebixeveva nejednakost) Za svaku sluqajnu promenivu
X nad i t 0 vai
Pr [[X(x) E[X][ t]
E[(X E[x])
2
]
t
2
.
Dokaz: I:u:o u ]o Pr[[X E[X][ t] = Pr[(X E[X])
2
t
2
], nu nn:o-
no: nofxono fooo:o nu cayuu]ny no:onnny (X E[X])
2
oon]u:o
u ]o
Pr[[X E[X][ t] = Pr[(X E[X])
2
t
2
]
E[(X E[x])
2
]
t
2
.
Ioanunnu E[(XE[X]
2
)] co :ono ncno:n]u cayuu]no no:onnno X
n :u y nun
E[(X E[X])
2
] = E[X
2
2XE[X] +E[X]
2
]
= E[X
2
] 2E[X]E[X] +E[X]
2
= E[X
2
] E[X]
2
:ooi announocfn onoufou ouoinnuu.
7.2 j
Infynfnnno, cayuu]nn iu|onn cy iu|onn io]n cy nucfuan cayuu-
]nn: nonoco:. !oncfn!o:o :ooa y io:o cnuiu nnnnu n:u oo)ony
|nicnuny noonufno!y p = p(n) (|yninn]u o n) u co nuau:n y iu|y.
'o noonufno!o !o onfn no:unncno ]onu o yio. Onuiun :ooa co
nu:nnu Iom-Ion]n :ooa cayuu]noi iu|u. Ino oiu:y]o:o u co
:oo n:uoufn onuinu |yninn]u noonufno!o.
Teorema 22. Postoji funkcija verovatnoe na G
n
, takva da su verova-
tnoe pojavivaa svake ivice nezavisne i jednake p (0 p 1).
, , 2010.
Dokaz: O:nuun:o cu e
1
, e
2
, . . . , e
k
, io ]o k =
_
n
2
_
, ciyn cnnx nouaunnx
nociynonu ciynu fo:onu (ono cy nofonnn]uano iuno numoi iu|u).
,u cnuio e
i
, 1 i k, o|nnnmo:o nocfo noonufno!o nu e
i
cu

i
= 0
i
, 1
i
. Infynfnnno cu 1
i
o:nuuunu:o nocfo]uo nnnno e
i
, u cu
0
i
cynofno. 'uio)o o|nnnmo:o |yninn]y noonufno!o Pr
i
nu
i
cu
Pr
i
[] = 0, Pr
i
[0
i
] = q, Pr
i
[1
i
] = p n Pr
i
[] = 1. 'nnn]uano, onu |yninn]u
ncnyunu uicno:o noonufno!o. ,u nocfo noonufno!o nu G
n
y:n-
:u:o =

k
i=1

i
. +yninn]y noonufno!o nu oao:onfn:u o|nnnmo:o
iuo
Pr[(
1
,
2
, . . .
k
)] =
k

i=1
Pr
i
[
i
].
'uio)o y:n:u:o Pr[] = 0 n Pr[AB] = Pr[A] +Pr[B] :u nc]ynifno o-
iu)u]o A n B. Inn:o u onu |yninn]u ncnyunu uicno:o noonufno!o.
Hoiu ]o A
s
= (
1
,
2
, . . . ,
k
) [
i

i
,
s
= 1
s
:u 1 s k. )o-
iu)u] A
s
nocfunu ciyn cnnx iu|onu io]n n:u]y nnnny s, yin:
oun:u nocfo]uo iuno s. Cuu :oo:o u noiuo:o u cy oiu)u]n
A
s
no:unncnn n u cnuin o nx n:u noonufno!y p.
I:u:o u ]o
Pr[A
s
] = Pr
s
[1
s
]
k

i=1;i=s
Pr
i
[
i
] = p.
)oiun:o u cy A
s
n A
r
cu r ,= s no:unncnn oiu)u]n. I:u:o u ]o
Pr[A
r
A
s
] = p
2
k

i=1;i=r,s
Pr
i
[
i
] = p
2
= Pr[A
r
]Pr[A
s
].
Onn: c:o :unmnan oiu: fooo:o.
Cuu c:o ioncfyinn]o: nn:ou noiu:uan u nu G
n
:oo:o o|n-
nncufn nocfo n |yninn]y noonufno!o fuio u co oiu)u]n nocfo]uu
nnnno no:unncnn n cu noonufno!o: p. Y ciauy cu ono: fooo:o: :o:-
xo:o o|nnncufn cayuu]un iu| :u onu] :ooa.
Definicija 15. Sluqajni graf sa n qvorova i verovatnoom 0 p 1
je
( = (G
n
, p, , Pr),
gde su i Pr prostor i funkcije verovatnoe definisani kao u pret-
hodnoj teoremi.
Y nucfuniy co no!o:o nu!ufn nu n Pr, ]o !o nu: unonnnu u co
iuno ]unu]y no:unncno cu noonufno!o: p o:oiy!nfn u n:uuynu:o
nofoono noonufno!o, nu !o:o uocfo o:nuuunufn ( = (G
n
, p).
Primer 1. Verovatnoa grafa G G
n
na ( jednaka je
p
||G||
(1 p)
(
n
2
)||G||
.
, , 2010.
Rexee: Cnuiu o [[G[[ nocfo]y y iu|y cu noonufno!o: p, u noo-
cfuao iuno co no nuau:o y iu|y cu noonufno!o: (1 p)
(
n
2
)||G||
, nu ]o
noonufno!u iu|u G G
n
oum p
||G||
(1 p)
(
n
2
)||G||
.
Ocoonno cayuu]nnx iu|onu nu]uom!o !o:o :onfn cayuu]no: no-
:onnno: nu G
n
.
Primer 2. Izraqunati oqekivan broj ivica grafa G G
n
.
Rexee: Hoiu ]o X cayuu]nu no:onnnu io]u nocfunu oo] nnnnu
iu|u G G
n
. Onu ]o
E[X] =
(
n
2
)

k=0
k
__
n
2
_
k
_
p
k
(1 p)
(
n
2
)k
=
_
n
2
_
p,
iuo mfo co n ouoinnuao.
^oo:o ]onocfunno n:uuynufn n ouoinnunn oo] nniaycu ynno
k y cayuu]no: iu|y.
Teorema 23. Oqekivani broj ciklusa u grafu G G
n
(u () duine k
jednak je
n(n 1) . . . (n k + 1)
2k
p
k
.
Dokaz: ,u cnuin nofonnn]uann nniayc C = (v
1
, v
2
, . . . , v
k
) iu|u G o:nun-
xn:o cu I
C
nnniufo, f.]. |yninn]y io]u nocfunu u an co fu] nn-
iayc nuau:n y iu|y. Onu ]o
E(I
C
) = Pr[C G] = p
k
,
]o I
C
y:n:u nonocfn 0 nan 1. I: announocfn ouoinnuu n:u:o u
nun
E[X] =

CG
E[I
C
] = p
k

n(n 1) . . . (n k + 1)
2k
,
]o k u:anunfnx unoonu :oo:o n:uoufn nu n(n 1) . . . (n k + 1)
nuunnu, u onn iononmy 2k ncfnx nniaonu.
^o)yfn:, nn]o ynoi ]onocfunno n:uuynufn ouoinnuo noio ocoon-
no. Y :noin: cayuu]onn:u, iuo nu nn:oy xo:ufcioi oo]u iu|u,
fo nocfunu ofnoon nooao:. ,unn:nno ]o noc:ufufn mfu co
omunu cu cno]cfnn:u iu|u cu u:nn: nonocfn:u p iuu n . ,u
ouoinnunn oo] nniaycu ynno k n:u:o u nun.
lim
n
E[X] = lim
n
1
2k
k1

i=0
n(n 1) . . . (n k + 1)p
k
=
1
2k
lim
n
(np)
k
.
, , 2010.
Yioanio ]o p(n) =
c
n
:u noio c > 0 onu ]o ouoinnunu nonocf
c
k
2k
.
io nun p(n)n 0 :u n ouoinnunu nonocf oo]u nniaonu y:-
xnno k ]o 0, oi ]o :u p(n)n ouoinnunu nonocf ]onuiu . Ic-
nocfunu co u canuno ucn:nfofcio nonumuo nun n :u :noio yio
ocoonno iu|onu. )ofunn]n: n:yuunuo: onuinnx |yninn]u ounn!o:o
co y caoo!o: ooiy.
7.3 j
!uo mfo c:o no:onyan y nofxono: oay, :u :noiu cno]cfnu iu|u
nocfo]o iunnuno |yninn]o. +o:uano, cno]cfno: iu|u c:ufu:o ciyn
iu|onu io]n ]o :ufnoon y onocy nu n:o:o|n:u:. Cu Pr[G(n, p) T]
o:nuuunu:o :on cnnx noonufno!u iu|onu n: G(n, p) io]n nnnuu]y
T. Ino o|nnnmn:o iunnuny |yninn]y.
Definicija 16. Za svojstvo T sluqajnog grafa funkciju verovatnoe
t(n) nazivamo graniqnom funkcijom ako ima sledee osobine:
(1) lim
n
Pr[G(n, p) T] = 0 za
p(n)
t(n)
0 gde n ;
(2) lim
n
Pr[G(n, p) T] = 1 za
p(n)
t(n)
gde n .
I: o|nnnnn]o caon u yioanio ]o t(n) iunnunu |yninn]u :u noio
cno]cfno iu|u onu ]o n ct(n) :u c > 0 iunnunu |yninn]u foi cno]-
cfnu. Hu uo !o:o oo)nnufn iunnuno |yninn]o o nu ioncfunfy.
Yioanio ]o lim
n
Pr[G T] = 0 iuo:o u iu| cioo cniyno no:u
cno]cfno T, u yioanio ]o lim
n
Pr[G T] = 1 iuo:o u iu| cioo
cniyno n:u cno]cfno T. ^noiu cno]cfnu iu|u co onoco nu oiono
noiu|o, nu fuio :oo u nuc :unn:u u an cioo cniyno cnn iu-
|onn cuo nofnyn iu| ou k. Y fo:o nu: :oo no:o!n caoo!u
fooo:u io]n cy oiu:uan Iom n Ion]n l96u. ionno. O:nuun:o cu
T
H
, io ]o H noin iu|, cno]cfno u iu| n:u noiu| n:o:o|un cu
H.
Teorema 24. Ako je H balansiran graf onda je graniqna funkcija za T
H
jednaka n

1
(H)
.
Dokaz: Hoiu ]o X cayuu]nu no:onnnu io]u noiu:y]o ioanio noiu|u
n:o:o|nnx cu H n:u G. O:nuun:o cu k oo] unoonu o H, u cu l oo]
oionnx iunu. Cu 1 o:nuun:o ciyn cnnx iu|onu n:o:o|nnx cu H
un]u cy fo:onu noiu o fo:onu non:nonoi iu|u G G
n
(cnn iu|onn
n: G
n
n:u]y ncfn ciyn fo:onu). Onu ]o no ^uionono] no]onuiocfn
Pr[G T
H
] = Pr[X 1] E[X] =
_
n
k
_
hp
l
,
, , 2010.
io ]o h oo] uyfo:o|n:u:u iu|u H. Hoiu ]o p = n

1
(H)
. I:u:o u
]o
E[X] n
k
h
l
n

l
(H)
= h
l
n
k
l
(H)
= h
l
,
:ooi
_
n
k
_
n
k
. Ouniaono :u 0 nun Pr[G T
H
] E[X] 0, un:o
c:o oiu:uan u cioo cniyno iu| no:u cno]cfno T
H
. Ocfu]o nu:
u oiuo:o u uio onu iu| cioo cniyno nnnuu T
H
. 'o
!o:o yunnnfn ioncfo!n oonmonony no]onuiocf. I:u:o u ]o
Pr[X = 0] Pr[[X E[X][ E[X]]
E[X
2
] E[X]
2
E[X]
2
,
nu ]o onono noiu:ufn u
E[X
2
]E[X]
2
E[X]
2
0 :u n n . Inn:o
u ]o
Pr[H
i
H
j
G] = p
2l||HiHj||
,
:u H
i
, H
j
1. !uio ]o H ouauncnun iu| fo ]o (H
i
H
j
) (H), nu
]o [[H
i
H
j
[[ [H
i
H
j
[
l
k
, onocno
Pr[H
i
H
j
G] = p
2l||HiHj||
p
2ls
l
k
.
io ]o s = [H
i
H
j
[. Hoiu ]o A
s
=

s
Pr[H
i
H
j
G], io

s
o:nuuunu u
co cy:nuo nmn no cnn: nuonn:u H
i
, H
j
1 fuinn: u ]o [H
i
H
j
[ =
s. ,u s = 0 oon]u:o u nun
A
0
=

0
Pr[H
i
H
j
G] =

0
Pr[H
i
G]Pr[H
j
G],
:ooi no:unncnocfn oiu)u]u H
i
G n H
j
G :u [H
i
H
j
[ = 0. Onu
nun
A
0
(

Pr[H
i
G])
2
,
io co cy:nuo nmn no cnn: H
i
1. Iocaon n:u: ]o ]onui E[X]
2
,
nu nun A
0
E[X]
2
. Ononn:o cuu A
s
:u s > 0. ,u |nicnunn iu| H
i
nocfo]n fuuno
_
k
s
__
nk
ks
_
ciynonu cu k uoonu io]u cu H
i
n:u]y :u]onnuio
s unoonu. !uio ]o noonufno!u :u H
i
H
j
G no no!u o p
2ls
l
k
n H
n:u h uyfo:o|n:u:u fo ]o
A
s

Hi
_
k
s
__
n k
k s
_
hp
2ls
l
k
,
io co cy:nuo nmn no cnn: H
i
1. !uio fuinnx H
i
n:u
_
n
k
_
h fo ]o
A
s

_
n
k
__
k
s
__
n k
k s
_
h
2
p
2ls
l
k
.
, , 2010.
I:u:o u ]o E[X] =
_
n
k
_
hp
l
, nu ]o
A
s
E[X]
2
_
k
s
__
nk
ks
_
_
n
k
_ p
s
l
k
.
!uio ]o
n
k

_
n
k
_
cn
k
,
:u noiy ioncfunfy c fo ]o
A
s
c
1
E[X]
2
n
ks
c
2
n
k
(n

k
l
)
s
l
k
= c
1
c
2
E[X]
2

s
l
k
c
1
c
2
E[X]
2

l
k
.
Cuu ]o
Pr[X = 0]
E[X
2
] E[X]
2
E[X]
2
=
k

s=1
A
s
E[X]
2
c
3

l
k
.
!uio

l
k
0 :u fo cioo :u cno iu|ono nun Pr[X 1] = 1,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Onu fooo:u o:oiy!unu u n:uuynu:o iunnuno |yninn]o :u :noiu
cno]cfnu iu|onu. 'uio nu nn:o :u cno]cfno iu|u u cun nn-
iayc ynno k nun u ]o iunnunu |yninn]u n
1
:ooi ouauncnunocfn
nniau. Iomfo ]o cfuoao ouauncnun iu| iunnunu |yninn]u cno]cfnu
u iu| cun cfuoao ou k ]o n

k
k1
. Canuno :u cno]cfno iu|u
u cun nofnyn iu| ou k nun u ]o oionu iunnunu |yninn]u
n

2
k1
. Yonmfoo nofxono fooo:o :u cno]cfno iu|u u cun cno
iu|ono co: fnnn]uanoi nu:noi iu|u uo ]o Ioaoouml9Sl. ionno.
'u fooo:u iaucn.
Teorema 25. Za graf H, koji ima bar jednu ivicu, neka je

(H) = max(F) [ ,= F H.
Graniqna funkcija za svojstvo T
H
grafa je n

(H)
.
Dokaz: !uo y nofxono: oiu:y o:nuun:o cu X cayuu]ny no:onnny
io]u :on ioanio noiu|onu n:o:o|nnx cu H (io]n n:u l nnnnu n k
unoonu) n:u G. Canuno iuo y nofxono: oiu:y cu 1 o:nuun:o ciyn
cnnx iu|onu nu fo:onn:u non:nonoi iu|u G G
n
(cnn iu|onn n:
G
n
n:u]y ncfu fo:onu) io]n cy n:o:o|nn cu H. Hoiu ]o p = n

(H)
, u
noiu ]o S noiu| o H fuiun u ]o (S) =

(H). ,u 0 n: noxono
fooo:o n:u:o u iu| cioo cniyno no cun S, nu cioo cniyno
no cun nn H ]o ]o T
H
T
S
. Cu:n: fn: onono nu: ]o u noiuo:o
u :u n n iu| cioo cniyno cun H. 'o !o:o yunfn
, , 2010.
canuno iuo n y nofxono: oiu:y no:o!y oonmonono no]onuiocfn.
I:u:o u nun.
Pr[X = 0] Pr[[X E[X][ E[X]]
E[X
2
] E[X]
2
E[X]
2
.
)onono ]o noiu:ufn u
E[X
2
]E[X]
2
E[X]
2
0 :u n . I:u:o u ]o
E[X
2
] =

Pr[H
i
H
j
G],
io co cy:nuo nmn no cnn: H
i
, H
j
1. !uio ]o
Pr[H
i
H
j
G] = p
2l||HiHj ||
iynnmn:o nuono H
i
n H
j
no nxonn: noconn:u. Ionn:nn]o :u cnuio
F H noiu ]o
A
F
=

F
Pr[H
i
H
j
G],
io

F
o:nuuunu u co cy:nuo nmn no cnn: H
i
n H
j
io]n cy n:o-
:o|nn cu H n :u io]o nun u ]o H
i
H
j
n:o:o|no cu F. )oon]u:o
u ]o
A

Pr[H
i
G]Pr[H
j
G] E[X]
2
.
,u |nicnun F ,= n:u
_
n
|F|
_
:oiy!nocfn :u n:oo unoonu o F y
G. ,u fu] |nicnun F n:u:o
_
n|F|
k|F|
_
:oiy!nocfn :u ciyn unoonu H
i
.
^oiy!nocfn :u unoono oou ciynu H
i
n H
j
n:u:o fuuno
_
n [F[
k [F[
__
n k
k [F[
_
.
Ioonufno!u u :u |nicnuno H
i
n H
j
nun H
i
H
j
G ]o p
2l||F||
, nu
]o
A
F

_
n
[F[
_
f
_
n [F[
k [F[
__
n k
k [F[
_
h
2
F
p
2l||F||
,
io ]o h
F
oo] uyfo:o|n:u:u H H fuinnx u noiu| n:o:o|un
cu F ocfuno |nicnun, u f oo] uyfo:o|n:u:u n: F y F. !uio :u noiy
ioncfunfy c nun n
k

_
n
k
_
cn
k
oon]u:o u nun
A
F
c
F
n
2k|F|
p
2l||F||
.
!uio ]o p = n

(H)
n E[X] =
_
n
k
_
hp
l
(h ]o oo] uyfo:o|n:u:u o
H), fo ]o
, , 2010.
A
F
c
F
n
2k|F|+
||F||

(H)

||F||
E[X]
2
h
2
_
n
k
_
2
,
onocno
A
F
c

||F||
n
2k|F|+
||F||

(H)
E[X]
2
_
n
k
_
2
.
Iomfo ]o
_
n
k
_
cn
k
:u noiy ioncfunfy c fo ]o
_
n
k
_
1
c
1
n
k
:u noiy
ioncfunfy c
1
. Onu :u noiy ioncfunfy c

F
nun
A
F
E[X]
2
c

F
n
|F|+
||F||

(H)

||F||
.
!uio ]o

(H)
||F||
|F|
, fo ]o n
|F|+
||F||

(H)
1, nu nun
A
F
E[X]
2
c

||F||
.
,u oon]u:o u nun
AF
E[X]
2
0. !onuuno n:u:o u ]o
Pr[X = 0]
A

=FH
A
F
E[X]
2
E[X]
2

=FH
A
F
E[X]
2
.
!uio nociynonu o H n:u ionuuunu oo], u
AF
E[X]
2
0 fo ]o lim
n
Pr[X =
0] = 0, mfo ]o n foouao oiu:ufn. Onn: ]o :unmon oiu: fooo:o.
)oiu:uan c:o u cno]cfno u iu| cun ufn noiu| n:u iu-
nnuny |yninn]y. ,unn:nno ]o noc:ufufn io]u ocfuau cno]cfnu iu|u
n:u]y iunnuny |yninn]y. Ynon:o caoo!y o|nnnnn]y.
Definicija 17. Svojstvo grafa T se naziva rastue ako se dodavaem
ivica u graf G T dobija graf iz T.
)oiun:o caoo!o nnfynfnnno fn)oo.
Teorema 26. Neka G(n, p
1
) i G(n, p
2
) sluqajni grafovi na istom skupu
temena, a T rastue svojstvo grafa. Ako je p
2
p
1
onda je
Pr[G(n, p
1
) T] Pr[G(n, p
2
) T].
Dokaz: Hoiu ]o H ciyn cnnx iu|onu cu ufnx n fo:onu io]n cy oao:onfn
T, u N =
_
n
2
_
. ,u cno]cfno T n p (0, 1) nun
Pr[G(n, p) T] =

AH
p
|A|
(1 p)
N|A|
.
O:nuun:o cu h
k
:u 0 k N oo] iu|onu n: H cu fuuno k iunu.
Onu ]o
, , 2010.
Pr[G(n, p) T] =
N

k=0
h
k
p
k
(1 p)
Nk
.
Onu |yninn]u ]o nonoinnu n n|oonnn]uonanu no p n nun
dPr[G(n, p) T]
dp
=
N

k=1
kh
k
p
k1
(1 p)
Nk

N1

k=0
(N k)h
k
p
k
(1 p)
Nk+1
=
N

k=1
p
k1
(1 p)
Nk
(kh
k
(N k + 1)h
k1
).
,u cnuio G
1
T H cu k 1 iunu nocfo]n N k + 1 iu|onu
G
2
T H cu k iunu io]n co oon]u]y ounuo: ]ono iuno. Canuno
:u cnuio G
2
T H cu k iunu nocfo]n nu]nnmo k iu|onu G
1
T H
cu k 1 iunu io]n co oon]u]y oncuo: ]ono nnnno. Caon u ]o
kh
k
(N k + 1)h
k1
, nu ]o Pr[G(n, p) T] ucfy!u |yninn]u no p.
Iofnocfunn:o u cno]cfno T nn]o fnnn]uano ( , T n nocfo]n oao-
:onf n: T :u ufo n). Iun u ]o Pr[G(n, 0) T] = 0 n Pr[G(n, 1)
T] = 1. !uio ]o Pr[G(n, p) T] nonoinnu n ucfy!u |yninn]u no p,
fo :u cnuio a (0, 1) nocfo]n ]onncfnono p(a, n) (:u ufo n) fuino u ]o
Pr[G(n, p(a, n)) T] = a. +yninn]u p(a, n) ]o ucfy!u n nonoinnu no
a, u iuio ]o ]o Pr[G(n, 0) T] = 0 n Pr[G(n, 1) T] = 1 :oo:o y:ofn u
]o p(0, n) = 0 n p(1, n) = 1. Onu ]o |yninn]u p : [0, 1] N [0, 1] on]oi-
nn]u. Cuu :oo:o u oiuo:o caoo!o nuno fn)oo :u iunnuno
|yninn]o. Ony fooo:y oiu:uan cy Ioaooum n 'o:ucon l979. ionno.
Teorema 27. Svako rastue svojstvo T ima graniqnu funkciju.
Dokaz: ,u ufo (0, 1/2) nocfo]n m N fuino u ]o (1 )
m
.
+nicnu]:o n. Ioiu:uan c:o u :u fo nocfo]n p(, n) (0, 1) fuino u
]o
Pr[G(n, p(, n)) T] = .
io nununn:o ynn]y m no:unncnnx iu|onu G(n, p(, n)) oon]u:o
iu| G(n, p

) io ]o p

= 1 (1 p(, n))
m
mp() no Ionyan]ono] no]o-
nuiocfn. Onu ]o
Pr[G(n, p

) T] Pr[G(n, mp(, n)) T].


^o)yfn:
Pr[G(n, p

) , T] Pr[G(n, p(, n)) , T]


m
= (1 )
m
,
nu ]o
Pr[G(n, mp(, n)) T] Pr[G(n, p

) T] 1 = Pr[G(n, p(1 , n)) T],


, , 2010.
nu :ooi nofxono fooo:o nun mp(, n) p(1, n). ,ooi :onofonocfn
|yninn]o p(, n) (no ) nun
p(, n) p
_
1
2
, n
_
p(1 , n) mp(, n),
io m :unncn o , uan no o n. )oiun:o u ]o p(
1
2
, n) iunnunu |yni-
nn]u :u cno]cfno T. Iofnocfunn:o cynofno, f]. u nocfo]n nn: p

(n)
fuiun u nun (:u n )
p

(n)
p(
1
2
, n)
0 n liminf
n
Pr[G(n, p

(n)) T] > 0
nan
p

(n)
p(
1
2
, n)
n limsup
n
Pr[G(n, p

(n)) T] < 1.
io ]o nnn cayuu] onu nocfo]n (0, 1) fuio u nun
Pr[G(n, p

(n)) T] = Pr[G(n, p(, n)) T],


nu ]o p(, n) p

(n). I: onoiu caon u


p(,n)
p(
1
2
,n)
0, mfo ]o no:oiy!o :ooi
nofxono no]onuiocfn. Canuno, y yio: cayuu]y nocfo]n (0, 1)
fuio u nun
Pr[G(n, p

(n)) T] = Pr[G(n, p(, n)) T],


nu ]o p

(n) p(, n). Onu


p(,n)
p(
1
2
,n)
:u n , mfo ]o onof no:oiy!o
no nofxono] no]onuiocfn. Onn: ]o fooo:u oiu:unu.
7.4
Y ono: oay n:aon!o:o nnn u n: foon]o iu|onu io]n co :u-
cnnnu nu ynofoon noouonancfnuioi :ofou. yfo ]o Iua Iom
io]n ]o onu] u oo]unno l99. ionno.
Teorema 28. Za svaki prirodan broj k postoji graf qiji je najkrai ci-
klus duine vee od k (ako nema ciklus smatramo da je minimalni ci-
klus duine +), a hromatski broj vei od k.
Y oiu:y !o:o ioncfnfn caoo!y ao:y.
7. Neka je k prirodan broj i neka je p = p(n) funkcija od n takva
da je p
6k ln n
n
za velike vrednosti broja n. Onda je za G G(n, p)
lim
n
Pr[(G)
n
2k
] = 0.
, , 2010.
Dokaz: ,u cno nnono oo]ono n r 2 n:u:o u nun (:u G
G(n, p))
P[(G) r]
_
n
r
_
(1 p)
(
r
2
)
n
r
(1 p)
(
r
2
)
= (n(1 p)
r1
2
)
r
(ne

p(r1)
2
)
r
,
io nocaou no]onuiocf nun :ooi 1 x e
x
:u no:nfnnno oo]ono
x (onu no]onuiocf co auio oiu:y]o oo)nnuo :nnn:y:u |yninn]o
f(x) = e
x
+x 1). !uio ]o p
6k ln n
n
n r
n
2k
, nun
ne

p(r1)
2
= ne

pr
2
+
p
2
n n

3
2

e =

n
,
mfo fon 0 iuio n fon +. !uio ]o p
6k ln n
n
(:u noanio n) :u r =
_
n
2k
_
co oon]u
lim
n
Pr[(G)
n
2k
] = lim
n
Pr[(G) r] = 0.
Cuu :oo:o u co ynycfn:o y oiu: Iomono fooo:o.
Dokaz: Hoiu ]o k 3 n |nicnu]:o fuino u ]o 0 < <
1
k
. 'uio)o noiu
]o p = n
1
. O:nuun:o cu X(G) cayuu]ny no:onnny io]u nocfunu
oo] nniaycu ynno nu]nnmo k y iu|y G G(n, p). I: 'ooo:o 7
caon u ]o
E(X(G)) =
k

i=3
n(n 1) . . . (n i + 1)
2k
p
i

1
2
k

i=3
n
i
p
i

1
2
(k 2)n
k
p
k
,
]o ]o (np)
i
(np)
k
, mfo caon n: np = n

1. I: ^uionono no]onu-
iocfn n:u:o u ]o
Pr
_
X(G)
n
2
_

E(X(G))
n/2
(k 2)n
k1
p
k
= (k 2)n
k1
n
(1)k
= (k 2)n
k1
.
!uio ]o k 1 < 0 (no n:ooy ) n:u:o u ]o
lim
n
Pr[X(G)
n
2
] = 0.
Hoiu ]o n onono noanio fuio u nun Pr[X(G)
n
2
] <
1
2
n Pr[(G)
n
2k
] <
1
2
, mfo ]o :oiy!o :ooi nofxono oiu:unnx fn)ou. 'uu no-
cfo]n iu| G G(n, p) cu :uo o
n
2
nniaycu un]o cy ynno no no!o o
, , 2010.
k n (G) <
n
2k
. I: cnuioi o onnx nniaycu n:onmn:o no fo:o n nnnno
io]o noau:o n: foi fo:onu u on oonan iu| H. Onu ]o [H[
n
2
n
iu| H :ou n:u nniayc ynno no!o o k nan nx no:u yonmfo. !uio
]o n (G) (H), fo ]o (H)
|H|
(H)
. Cuu n: nofxonoi :uiyuy]o:o
u nun
(H)
n
2
n
2k
= k.
Onn: c:o oiu:uan u iu| H ncnyunu ycaono :uufiu n fn:o
oiu:uan Iomony fooo:y.
7.5
Y ono: oay nniu:o!o:o ]ony ao:u io]u co noo:u auio oiu:y]o
noouonancfnuin: :ofoo:, u :oo co ncioncfnfn :u omunuo noio-
anio fominx nooao:u nciofno ioo:ofn]o. ,u nouofui nu: foou]y
O]aoonu fooo:u io]u ]o oiu:unu y ynoy n ]onu ao:u. )o|nnnmn:o
nno mfu cy noconn iu|u.
Definicija 18. Ako je graf G postaven u ravan tako da egove ivice
obrazuju minimalni broj preseka, onda taj broj preseka oznaqavamo sa
Cr(G).
Yioanio co noio fn nnnno coiy y ]ono] fuuin fo nocoio uuynu:o
fn nyfu. ,u oiu: ao:o o noconn:u foou nu: n caoo!u ao:u.
8. Za graf G sa e ivica i n qvorova vai Cr(G) e 3n + 6.
Dokaz: O ufoi iu|u G nunn:o naunuun iu| fuio mfo cnuin no-
coi o:nuun:o iuo uno, n:onmo:o iuny io]u iu cun n ou:o
no nono iuno io]o fu] nonn uno nunn. Yioan:o co ou fn nnnno
coiy y ]ono] fuuin onu nx :oo:o u:no]nfn n nn:onfn nunoony
func|o:unn]y. Onu oon]u:o naunuun iu| cu n + Cr(G) unoonu
n e + 2Cr(G) iunu. )ufu no]onuiocf co cnon nu
3(n +Cr(G)) e + 2Cr(G) + 6,
onocno nu 3N M + 6 :u naunuun iu|. !uio cy n:u:n n cu aono
n cu ocno cfuno ufo no]onuiocfn announn onono ]o noiu:ufn
no]onuiocf :u nono:uno iu|ono. ,u nx n:u:o u nun O]aoonu
fooo:u, onocno u ]o N = M + 2 O, io ]o O oo] ooaucfn nu io]n
nono:un iu| oan unun. Ho]onuiocf co cnon nu 3(M+2O) M+6,
onocno nu 2M 3O, mfo ]o fuuno ]o 2M nocfunu :on oo]u nnnnu
y ooaucfn:u mfo nn]o :uo o 3O ]o cnuiu ooaucf n:u ou 3 nnnno.
Cuu !o:o oiu:ufn ao:y o noconn:u ioncfo!n noouonancfnuin
uiy:onf.
, , 2010.
9. Ako graf G ima e ivica i n qvorova i vai e 4n onda je
Cr(G)
1
64
e
3
n
2
.
Dokaz: Ioc:ufu]:o nocfunuo y unun iu|u G cu :nnn:uann oo]o:
noconuu. Inu:o cnuio fo:o cu noonufno!o: p n noiu ]o G
p
iu|
nnyionun nu fn: unoonn:u. Io nofxono] ao:n ]o Cr(G
p
)e
p
+3n
p

0, io cy e
p
n n
p
oo] nnnnu n unoonu nnyionunoi iu|u. Onu ]o
E[Cr(G
p
) e
p
+ 3n
p
] 0. !uio ]o E[n
p
] = pn, E[e
p
] = p
2
e n E[Cr(G
p
)] =
p
4
Cr(G) oon]u:o u ]o
Cr(G)
e
p
2

3n
p
3
.
Hoiu ]o p =
4n
e
1. Onu oon]u:o u ]o
Cr(G)
1
64
e
3
n
2
,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Cuu !o:o oiu:ufn fn fooo:o io]o nocfunu]y :nuuu]no no-
oao: n: nciofno ioo:ofn]o, u auio co omunu]y nn:ono: ono ao:o.
Teorema 29. U ravni je dato n taqaka i l pravih. Onda je broj pripadaa
datih taqaka datim pravama najvixe 4((nl)
2
3
+n +l).
Dokaz: Io: y:uou onmfocfn :oo:o nofnocfunnfn u cnuiu fuuiu
nnnuu noio] nuno] n u cnuiu nunu cun ou ]ony fuuiy. )o-
|nnnmn:o iu| G nu ufnx n fuuuiu n cno]n:o no fuuio iuo y uio
cy y:ucfonno nu noio] nuno] (o ufnx l). Onu ]o Cr(G) l
2
. Io]
nnnuuu (o:nuun:o iu cu i) ]onui e +l io ]o e oo] nnnnu iu|u G.
io ]o e = i l 4n, onu ]o
i l + 4n < 4((nl)
2
3
+n +l).
Y yio: cayuu]y ]o e = i l 4n, nu no ao:n o noconn:u nun
l
2
Cr(G)
1
64
(i 4n)
3
n
2
.
Co)nnuo: ono no]onuiocfn oon]u co u ]o (64l
2
n
2
)
1
3
i 4n,
onocno u ]o
i 4(nl)
2
3
+ 4n 4((nl)
2
3
+n +l),
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Teorema 30. Neka su k i n prirodni brojevi takvi da je 2 k

n. Za
n taqaka u ravni broj pravih koje sadri po bar k od ih je 512
n
2
k
3
.
, , 2010.
Dokaz: Hununn:o iu| G cu unoonn:u y ufnx n fuuuiu, fuio mfo
!o:o cno]nfn fuuio yn:u uio cy y:ucfonno fuuio nu noio] o nunnx
io]u cun ou k fuuuiu. Yioanio ]o oo] onuinnx nunnx ]onui l,
fuu ]o Cr(G) l
2
. 'uio)o uio ]o oo] nnnnu iu|u G ]onui e nun
e l(k 1). Yioanio ]o l(k 1) < 4n, onu ]o
l <
4n
k 1
< 512
n
2
k
3
,
:ooi 128n 128k
2
>
k
3
k1
. Yioanio ]o e l(k 1) 4n, onu ]o no ao:n
o noconn:u
l
2
Cr(G)
1
64
e
3
n
2

1
64
l
3
(k 1)
3
n
2
,
nu ]o l 64
n
2
(k 1)
3
512
n
2
k
3
.
Teorema 31. Broj jediniqnih dui meu proizvonih n taqaka u ravni
je najvixe 5n
4
3
.
Dokaz: Onnmn:o oio cnuio fuuio iynnny noaynounniu 1. Xo!o:o
u nununn:o iu| cu fo:onn:u y ufn: fuuiu:u. Ioc:ufu]:o cu:o
iynnno io]o cun ou fn fuuio. 'uuio io]o cy nono:uno iynn:
ayionn:u c:ufu!o:o unoonn:u iu|u G, u ayiono nnnnu:u. Yioanio
cy noiu nu unou nono:unu cu no nnnno noc:ufu:o cu:o ]ony o nx.
'uio oon]u:o iu| G. Hoiu ]o d oo] yn nu ]onnnuno: ucfo]uy.
Onu ]o 2(d n) 2e, io ]o e oo] nnnnu ufoi iu|u. Yioanio ]o
e < 4n, onu ]o d < 5n < 5n
4
3
. Y cynofno: ]o e 4n, u iuio co no
iynnno :oiy co!n y nu]nnmo no fuuio nun
n
2
Cr(G)
1
64
e
3
n
2
,
onocno e 4n
4
3
. ,ooi e d n oon]u:o u ]o d 4n
4
3
+n < 5n
4
3
, mfo
]o n foouao oiu:ufn.2
7.6

[1] J. A. Bondy, U. S. R. Murty, Graph theory, Springer 2008.


[2] R. Diestel, Graph theory, Springer 2000.
[3] S. Janson, T. Luczak, A Rucinski Random Graphs, John Wiley & Sons, Inc
2000.
[4] B. Bollobas, Random Graphs, Cambridge University Press 2001.
[5] L. Szekely, Crossing Numbers and Hard Erdos Problems in Discrete Geome-
try, Cambridge University Press 1993.
94
8
Borsuk-Ulamova teorema
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
8.1
Iocyi-Yau:onu fooo:u nun :u ]ono o nu]no!nx oy)u oao:on-
funo uaiooucio fonoaoin]o, u ]oun o u:aoiu ]o n fo mfo co no]u-
ny]o y noanio: oo]y oinnnuaonfnnx no:n]u. !onn:o cu ono: nu]-
auimo: :u nu:!oo.
Teorema 32. Za svako neprekidno preslikavae f : S
n
R
n
i n N
0
postoji x, x S
n
za koje vai f(x) = f(x).
Ufo co :u n = 2 nu]auimo nnfonofnu nu caoo!u nu nuunnu.
Primer 3. U svakom trenutku se na planeti Zemi nalaze dve taqke
centralno simetriqne u odnosu na centar Zeme u kojima su tempera-
tura i pritisak jednake.
Primer 4. Uzmimo gumenu napumpanu gumenu loptu, ispumpajmo je, ra-
zvaliqimo ili sabijajmo je kako god, bez enog pucaa, a zatim je osta-
vimo da lei na podu. Vai da postoje dve taqke na lopti koja su
jedna ispod druge, a koje su dok je lopta bila napumpana bile centralno
simetriqne u odnosu na centar.
'n)oo :u n = 1 :uxfonu cu:o ocnonno no:nunuo coomioacio
unuan:o.
Primer 5. Neka je f : S
1
R
1
. Uvedimo funkciju g : [0, 2] R za koju
vai da je g(x) jednako f(X) za X S
1
pri qemu OX obrazuje ugao x sa
fiksiranom pravom a koja prolazi kroz O(centar krunice S). Vai
da je g neprekidna funkcija za koju vai g(0) = g(2). Uvedimo funkciju
h : [0, 2] R za koju vai: x [0, ] h(x) = g(x) g( + x). Odavde
95
, , 2010.
je: h(x) = h( + x). Ako je h(0) = 0 tvree teoreme je dokazano ako
je h(0) ,= 0 onda su h(0) i h() razliqitog znaka pa iz teoreme o sredoj
vrednosti h ima nulu na intervalu [0, ] odakle sledi tvree teoreme.
8.2 j -
Teorema 33. Za n N
0
sledea tvrea su ekvivalentna i taqna:
(BU1a) Za svako neprekidno preslikavae f : S
n
R
n
postoji x, x S
n
za koje vai f(x) = f(x).
(BU1b) Za svako neprekidno preslikavae f : S
n
R
n
za koje vai
f(x) = (f(x)) za svako x S
n
postoji x za koje vai f(x) = 0.
(BU2a) Ne postoji neprekidno preslikavae f : S
n
S
n1
za koje vai
f(x) = (f(x)).
(BU2b) Ne postoji neprekidno preslikavae f : S
n
S
n1
za koje vai
f(x) ,= (f(x)).
(BU2c) Ne postoji neprekidno preslikavae f : B
n
S
n1
za koje vai
f(x) = (f(x)) za x na povrxini B
n
, tj. x S
n1
= B
n
.
(BU3a) Ne postoji neprekidno preslikavae f : B
n
R
n
za koje vai
f(x) ,= (f(x)).
(BU3b) Ne postoji neprekidno preslikavae f : B
n
R
n
za koje vai
f(x) = (f(x)) za x na povrxini B
n
, tj. x S
n1
= B
n
.
(LS-c) Za svako prekrivae F
1
, F
2
, . . . , F
n+1
sfere S
n
sa n+1 zatvorenih
skupova postoji skup takav da sadri dve taqke centralno simetriqne
u odnosu na centar sfere(odnosno F
i
(F
i
) ,= ).
(LS-o) Za svako prekrivae U
1
, U
2
, . . . , U
n+1
sfere S
n
sa n + 1 otvorenih
skupova postoji skup takav da sadri dve taqke centralno simetriqne
u odnosu na centar sfere(odnosno U
i
(U
i
) ,= ).
Cuu !o:o oiu:ufn noio o oinnnuaonnn]u.
(IYlu) (IYlo).
Ioc:ufu]:o onao io]o nonuno(unfnnouano) nocaniunuo(f]. ono
nocaniunuo :u io]o nun f(x) = f(x) :u cno x n: o:onu f). I:
fooo:o (IYlu) oon]u:o u nocfo]n fuino x S
n
:u io]o nun f(x) =
f(x) nu ]o onu :u fo x. f(x) = f(x) ouiao ]o f(x) = 0.
(IYlo) (IYlu).
Ioc:ufu]:o unfnnouano nocaniunuo. g(x) = f(x) f(x). I:
(IYlo) oon]u:o u ono n:u nyay nu x S
n
ouiao :u fo x nun n.
f(x) = f(x).
(IYlo) (IY2u).
nfnnouano nocaniunuo f : S
n
S
n1
]o fuio)o unfnnouano no-
caniunuo f : S
n
R
n
]o ]o S
n1
R
n
.
(IY2u) (IYlo).
Iofnocfunn:o cynofno, u nun (IY2u) n no nun (IYlo), fo onu
nocfo]n nonoinno, unfnnouano nocaniunuo f : S
n
R
n
io]o nn
, , 2010.
y ]ono] fuuin no y:n:u nonocf 0. Cuu unfnnouano nocaniunuo
g : S
n
S
n1
:uufo cu g(x) = f(x)/ | f(x) | ]o ionfunifono cu
(IY2u).
(IY2u) (IY2o) co oiu:y]o unuaoino iuo (IYlu) (IYlo).
(IY2u) (IY2n).
Ioc:ufu]:o no]oinn]y : (x
1
, x
2
, . . . , x
n+1
) (x
1
, x
2
, . . . , x
n
) ]o xo:oo-
:o|n:u: ioo xo:nc|oo U c|oo S
n
nu aonfy B
n
. Iofnocfunn:o
u nun (IY2n), u no nun (IY2u), onocno nocfo]n nonoinno unfn-
nouano nocaniunuo f : S
n
S
n1
. Cuu ]o g : B
n
S
n1
nono-
inno n unfnnouano nu B
n
:u g = f(
1
(x)). Iofnocfunn:o cuu u
nun (IY2u), u no nun (IY2n), onocno nocfo]n g : B
n
S
n1
no-
noinno, n unfnnouano nu x B
n
. Cuu o|nnnmo:o f : S
n
S
n1
fuio u ]o :u x :u io]o nun x
n+1
0(onocno ioy xo:nc|oy aonfo)
f(x) = g((x)), n o|nnnmo:o f(x) = g((x)). f ]o nonoinnu nu ooo
xo:nc|oo nu ]o nonoinnu nu noao] aonfn, u ocn: foiu n: o|nnnnn]o
]o f unfnnouanu cnyio nun oinufou(x
n+1
= 0), oi :u oinufo nun
unfnnouanocf ]o ]o g unfnnouanu nu nonmnnn.
(IYlo) (IYSo) co oiu:y]o unuaoino iuo (IY2u) (IY2n).
(IYSo) (IYSu) co oiu:y]o unuaoino iuo (IYlu) (IYlo).
(IYlu) (C-n).
Ioc:ufu]:o noinnuo S
n
:ufnoonn: ciynonn:u F
1
, F
2
, . . . , F
n+1
n
o|nnnmn:o nonoinno nocaniunuo f : S
n
R
n
cu.
f(x) = (d(x, F
1
), d(x, F
2
), . . . , d(x, F
n
)). I: (IYlu) :uiyuy]o:o u no-
cfo]n x fuino u ]o f(x) = f(x) = y. io ]o i-fu ioonnufu fuuio
y ]onuiu nyan, onu ]o x, x F
i
. io cno ioonnufo y nncy nyau,
onu x n x no nnnuu]y nn]ono: o ciynonu F
1
, F
2
, . . . , F
n
nu onu
oou nnnuu]y ciyny F
n+1
.
(C-n) (IY2u).
Ino nu: ]o nofooun no:o!nn o:yafuf. Iocfo]n noinnuo c|oo
S
n1
cu n+1 :ufnoonnx ciynonu(noc:ufu]:o n-cn:naoic(cun n+1
cfunu) y R
n
(noanfon y n n:o:n]u) io]n cun nyay n no]oify]:o
:y cfuno n: nyao nu nonmnny c|oo S
n1
, no]oinn]u cnuio cfuno ]o
]oun :ufnoonn ciyn). Iofnocfunn:o u no nun (HY2u), onocno u
nocfo]n nonoinno, unfnnouano nocaniunuo f : S
n
S
n1
. Cuu
]o f
1
(F
1
), f
1
(F
2
), . . . , f
1
(F
n+1
)(f
1
(F
i
) cy cno fuuio c|oo S
n
io]o f
caniu y F
i
) ]o noinnuo c|oo S
n
cu n + 1 :ufnoonnx ciynonu ion-
funifono cu (C-n).
'ooo:u icfonni-Unnoa:un ]o ionouan:onunu nu caoo!y.
(C-on) ,u cnuio noinnuo F
1
, F
2
, . . . , F
n+1
c|oo S
n
cu n+1 :ufnoo-
nnx nan ofnoonnx ciynonu nocfo]n ciyn fuiun u cun no fuuio non-
fuano cn:ofnuno y onocy nu nonfu c|oo(onocno F
i
(F
i
) ,= ).
Teorema 34. (Brouverova teorema o fiksnoj taqki) Svako neprekidno
preslikavae f : B
n
B
n
sadri fiksnu taqku(tj. postoji x B
n
za
koje vai f(x) = x).
, , 2010.
)oiu:.
Iofnocfunn:o u nocfo]n f : B
n
B
n
oo: |nicno fuuio. Ioiu:u!o:o
nocfo]uo g : B
n
S
n1
un]u ]o ocfninn]u nu S
n1
nonfnfof. )o-
|nnnmn:o g iuo fuuiy nocoiu noaynuno n: f(x) io: x n c|oo S
n1
.
Ono g ]o ionfunifono cu (IYln) ]o ]o nonoinno n unfnnouano.
Juuu |o:u Ioynoono fooo:o o |nicno] fuuin iu:o u :u cnuio no-
noinno nocaniunuo n: ionnonicnoi, io:nuifnoi nociynu Iyian-
onoi nocfou y cu:oi cooo cun |nicny fuuiy. Ono nun ]o cy
ocoonno |yninn]o io]n:u co ounn:o(nonninnocf, u an ]o noiu fuuiu
|nicnu) nnnun]unfno y onocy nu xo:oo:o|n::o.
Primer 6. Ako posmatramo lokacije qestica u izolovanoj, nepromen-
ivoj prostoriji u dva razliqita vremenska trenutka, bar jedna se na-
lazi na istom mestu u oba vremenska trenutka.
8.3 j -
Teorema 35. (Fanova teorema, generalizacija (LS-c)) Neka su A
1
, A
2
, . . . , A
m
zatvoreni skupovi koji pokrivaju S
n
tako da A
i
(A
i
) ,= za sve i(Napomena:
primeujemo da je m nezavisno od n, pri qemu iz (LS-c) imamo da mora
biti m n + 2) onda postoje indeksi i
1
, i
2
, . . . i
n+2
i x S
n
tako da
(1)
j
x A
ij
, za j = 1, 2, . . . , n + 2. Takoe se zatvoreni skupovi mogu
zameniti sa otvorenim.
Teorema 36. (Teorema Bourgina i Janga, generalizacija (BU1a)) Neka je
f : S
n
R
m
, neprekidna funkcija onda je koincidentni skup x S
n
: f(x) = f(x)
dimenzije bar n m.

[1] J. Matoushek, Using the Borsuk-Ulam Theorem, Springer 2008.


99
II

100
9
Numeracija i druga
prebrojavaa
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
9.1
Zadatak 4. !o]o ]o caono nu 10-o:, u io]o ]o nu 30-o: :ocfy y nn:y
IIIII. . .
Rexee: Hn: ]o |o:nun fuio u cnuio caono numo u:oyio(oo:)
:uy:n:u onoanio :ocfu ioanio ]o oion onn oo] y u:oynn. -1,I-
2,I-3, nf. Oiono. l) 1() + 2(I) + 3(I) + 4(I) = 10 caonu, f]. caono
I. 2) 1() + 2(I) + 3(I) + 4(I) + 5()) + 6(J) + 7(I) + 2() = 30 caonu,
f]. caono .
Zadatak 5. Ofin] nunnao nn:u. 8, 13, 18, 23, . . . !o]n ]o oo] nu 10-o:
:ocfy
Rexee: Hn: ]o unf:ofnuin. nnn uaun ]o 8, u cnuin caoo!n ]o :u
5 no!n.
a
1
= 8, a
2
= 8 + 5, a
3
= 8 + 2 5, a
4
= 8 + 3 5, . . . , a
n
= 8 + (n 1) 5;
Oiono. a
10
= 8 + 9 5.
Zadatak 6. !o]n oo] ]o nu 20-o: :ocfy y nn:y.
1)0, 1, 2, 3, 4, . . . ;
2)2, 4, 6, 8, . . . ;
3)0, 3, 6, 9, . . . ;
101
, , 2010.
4)1, 3, 5, 7, . . . ;
5)0, 1, 4, 9, 16, . . . ;
6)6, 10, 14, 18, . . .?
Rexee: Oiono. 1)19; 2)40; 3)57; 4)39; 5) inuufn oo]onu :u 1
:un o oo]u :ocfu y nn:y. 361; 6)82.
Zadatak 7. Yuonni ]o nu uuynuy, oo: u::uiu, ofiynuo nnono
oo]ono o 200. !o]u nn|u co nuau:n nu. 1)11. :ocfy. 2)222. :ocfy.
3)311. :ocfy
Rexee: 1) Inx 9 :ocfu :uy:n:u]y ]ononn|onn oo]onn, 10-fo
:ocfo :uy:n:u nn|u ocofnnu oo]u 10, u 11-fo nn|u ]onnnnu foi
oo]u. )uiao, nu 11-fo: :ocfy ]o nn|u 0. 2) Jononn|onn oo]onn
:uy:oan cy 9 :ocfu, nonn|onn 90 2 = 180 :ocfu, u noocfuau 222(9+
180) = 33 :ocfu fonn|onn. )uiao, nu 33 :ocfu :uy:oao ]o nnnx 11
fonn|onnx oo]onu. Hu 222. :ocfy ]o nn|u 0. 3) Ianuno nofxono:.
311 (9 + 180) = 122; 122 : 3 = 40(2). Y fo: nn:y ]o noo ]ononn|onnx
n nonn|onnx oo]onu n 40 fonn|onnx n 2 nn|o 41. (u fo ]o oo]
140). )uiao, nocaou nn|u ]o 4.
Zadatak 8. !oanio co nn|uu ynofoon :u ny:oncuo inio io]u n:u
120 cfunu, uio ]o. 1) cnuiu cfunu ny:oncunu uuncin: nn|u:u. 2)
nnnx 8 cfunu n nocaoo 2 nncy ny:oncuno, u ocfuao ]ocy nouon o
oo]u 9. 3) nnnx 6 cfunu ]o ny:oncuno n:cin: oo]onn:u, u ocfuao
oo: oo]onn:u 1, 2, 3, . . .?
Rexee: 1) 9 1 + 90 2 + (120 9 90) 3 = 252; 2) 1 1 + 90 2 + (118
91) 3 = 262; 3) Ynofooono n:cio nn|o cy I, II, III, IV, V, V I-nx 11.
Oiono. 11 + 9 1 + 90 2 + (120 6 9 90) 3 = 245.
Zadatak 9. !oanio iniu n:u cfunu uio ]o :u ony ny:ounn]y yno-
fooono 2010 nn|uu, uio nnnx 6 cfunu nn]o ny:oncuno, u ocfuao
cy ny:oncuno nouon o oo]u 7
Rexee: Hoo:nuuonnx cfunu n:u 6. cfunu cu ]ononn|onn: oo-
]o: n:u 3(7, 8, 9), cu nonn|onn: oo]o: n:u 90, u cu fonn|onn: oo-
]o: n:u (20103+902) : 3 = 609. !niu n:u yiynno. 6+3+90+609 = 708
cfunu.
Zadatak 10. Y ]ono] cfuo] in:n cno cfuno cy ny:oncuno. Hoio ]o
ncnonuo, nouon o 88. cfuno 2u ancfonu. Iocaou cfunu ny:oncunu
]o oo]o: 320. !oanio ]o nn|uu ynofooono :u o:nuuunuo ocfufiu
inio
Rexee: )u ]o iniu io:naofnu :u noiy ny:ounn]y onao on yno-
fooono. 9 1 +90 2 +(320 9 90) 3 = 852 nn|o. !uio ]o ynnmfono
20 ancfonu, fo foou oounnfn 40 cfunu n fo (99 86) = 13 cu nonn-
|onn: oo]onn:u n 40 13 = 27 cu fonn|onn: oo]onn:u. Oiono.
852 (13 2 + 27 3) = 745.
, , 2010.
Zadatak 11. Y ]ono] yannn n:u 99 iy!u, n fo cu ocno cfuno 2 nyfu
nnmo noio c aono. Cno iy!o cy o:nuuono y:ucfonnn: nonunn: oo]o-
nn:u c aono n y:ucfonnn: nunn: oo]onn:u c ocno cfuno. 1) !o]n
oo] ]o nu nocaoo] iy!n cu aono, u io]n cu ocno cfuno 2) !oanio
nn|uu ]o ynofooono :u o:nuuunuo cnnx iy!u y fo] yannn
Rexee: C ocno cfuno n:u (99 : 3) 2 = 66, u cu aono 33. 1) Hu
nocaoo] iy!n cu aono cfunu ]o 65, u cu ocno 132. 2) C aono cfuno
]o 5 iy!u c ]ononn|onn: n 28 cu nonn|onn: nonunn: oo]o:, u c
ocno ]o 4 cu ]ononn|onn: n 45 cu nonn|onn: n 17 cu fonn|onn:
nunn: oo]o:. Oiono. (5 1 + 28 2) + (4 1 + 45 2 + 17 3) = 206.
Zadatak 12. !o]u ]o nocaou nn|u :onu cnnx nnonnx oo]onu
io]n. 1) nncy no!n o 500; 2) cy :un o 2010?
Rexee: 1) 'oou n:uuynufn :on. 1 +2 +3 +. . . +498 +499 +500 =
(1+500)+(2+499)+. . .+(250+251) = 501 250 = 125250. Iocaou nn|u
]o 0. 2) 1 + 2 + 3 . . . + 2007 + 2008 + 2009 = (1 + 2008) + (2 + 2007) + . . . +
(1004 + 1005) + 2009 = 1004 2009 + 2009 = 1005 2009 = 2019045 Oiono.
nn|u 5.
Zadatak 13. Oonfn nocaoo 4 nn|o non:nou nnnx 20 nno-
nnx oo]onu.
Rexee: Ioc:ufu]:o non:no y:ucfonnnx oo]onu. 12 = 2, 123 =
6, 1 2 3 4 = 24, 1 2 3 4 5 = 120. n: co no]unn oo] 5 iuo unnnaun,
no:nno y:ucfonnnx oo]onu !o co :unmunufn nyao:. Io] 5 !o co
no]unnfn iuo unnnaun ]om y oo]onn:u 10, 15 n 20, f]. nu iu]y !o co
no]unnfn ]om 3 nyao. Oiono. 4 nyao.
9.2
Zadatak 14. !oanio nyfu co ynofoon nn|u 9 y :unncnnuy cnnx oo-
]onu nno xnuo
Zadatak 15. Icnncunn cy oo: nunn nnonn oo]onn. !o]u nn|u
]o nu 200. :ocfy
Zadatak 16. Icnncun ]o nn: :nuionu 1, 2, 3, . . . , 2010. !o]o :nui ]o nu. 1)
4fo:. 2) 100fo: :ocfy
Zadatak 17. Cu ioanio nyau co :unmunu non:no cnnx oo]onu nno
cfofnno
Zadatak 18. Jonu iniu n:u 104 ancfu.Innx 6 cfunu n nocaon
ancf nncy ny:oncunn, u ocfuao cy oooaoono nouon o oo]u 7. !oanio
]o nn|uu ynofooono :u ny:oncuo. 1) nno noaonnno. 2) yio
noaonnno fo inio

|l| ^. Icunaonn!, Matema - Zbirka zadataka za III u:o , Uuoun


2uu1.
|2| I. Iu]n!, ^. Icunaonn!, Matematika na jednostavan nacin za uce-
nike II,III i IV razreda osnovne skole , Uuoun l99.
|S| ^. Icunaonn!, Matematika - zbirka zadataka za 5. razred osnovne
skole , Iooiu 2uuS.
104
10
Metoda dui u rexavau
problemskih zadataka
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
10.1
Zadatak 19. !niu ]o 3 nyfu ciynu o cnocio, u cnociu 4 nyfu o
oaonio. ,u]ono iniu, cnociu n oaoniu iomfu]y 510 nnuu. Oon
nxono nono.
Rexee: Oaoniu ]o nu]]o|fnnn]u n noiu ]o onu nonu x nnuu. Y
fo: cayuu]y cnociu iocfu 4x, u iniu 12x. Iun. x + 4x + 12x = 510,
17x = 510, x = 30. Ionu oaonio ]o 30 nnuu, cnocio 120, u inio 360.
Zadatak 20. !oanunni nu oo]u ]o 6, u:aniu 180. !o]n cy fo oo]onn
Rexee: io ]o ioanunni 6, fo :nuun u ]o ]oun oo] 6 nyfu no!n
o yioi, f]. a = 6x, b = x. nxonu u:aniu ]o 6x x = 180, 5x = 180,
x = 36. Io]onn cy 36 n 216.
Zadatak 21. ,on nu oo]u ]o 411, u u:aniu 17. Oon fo oo]ono.
105
, , 2010.
Rexee: !uio ]o u:aniu fnx oo]onu 17, fo ]o ]oun oo] :u 17 no!n
o yioi. a = x + 17, b = x. Io:u ycaony :uufiu a + b = 411,
2x + 17 = 411, x = 197, a = 214, b = 197.
Zadatak 22. )yiconnu ]o 7 nyfu ciynu o :u]nno, u :u]nnu ]o 900
nnuu ]o|fnnn]u o yicu. !oanio cy nxono nono
Rexee: Io:u ycaonn:u :uufiu yiconnu non 7x, u :u]nnu x,
nu nun 7x x = 900, 6x = 900, x = 150 nnuu.
Zadatak 23. Hu nno] noannn n:u 6 nyfu :uo iniu noio y yio], u
6 iniu :uo noio nu fo!o]. !uu on no:ocfnan cno inio cu nno
nu fo!y noanny, onu on nu o] onao 78 iniu :uo noio nu yio].
!oanio n:u yiynno iniu
Rexee: Inu noannu. x, yiu noannu 6x, fo!u noannu x + 6.
Iocao no:omfuu nu yio] noannn on!o. 4x 6 = 78, x = 21. Yiynno
n:u 174 inio.
Zadatak 24. )ouui y ]ono: nony n:u 4 nyfu nnmo nonnu noio y yio:.
!uu co n: nnoi no:ocfn 18 nnuu y yin, onu !o y yio: onfn
30 nnuu :uo noio y nno:. !oanio ouui n:u nonnu
Rexee: Inn non. 3x, yin non. x. Ycaon 2x = 18 +30 +18, x = 33.
I:u 4 33 = 132 nnuu.
, , 2010.
Zadatak 25. Y nno: nuiony onao ]o 5 nyfu nnmo nyfnniu noio y yio:
nuiony. !uu ]o n: nnoi nuionu nomao 40 nyfnniu y yin, onu ]o y
yio: nuiony onao 24 nyfnniu nnmo noio y nno:. !oanio nyfnniu ]o
y oou nuionu
Rexee: Inn nuion. 5x, yin nuion. x. Ycaono n: :uufiu nniu-
:ufn yn:u. 4x = 40 + 40 24, x = 6. Inao ]o 6 14 = 84 nyfnniu.
Zadatak 26. Io 2 ionno ofun, :u]iu n cnn n:uan cy 58 ionnu (:u-
]ono). ,u 2 ionno :u]iu !o onfn 5 nyfu cfun]u o cnnu. !oanio
ionnu, cuu, cnn, :u]iu n ofun, uio ]o :u]iu 4 ionno :au)u o onu
Rexee: ,u no ionno onn !o :u]ono n:ufn 58 + 3 4 = 70 ionnu,
u nocoono. cnn. x, :u]iu. 5x, ofun. 5x + 4. Ycaon. 11x + 4 = 70, x = 6.
Cuu n:u]y. cnn 6 2 = 4 ionno, :u]iu 5 6 2 = 28, u ofun 28 +2 = 30
ionnu.
Zadatak 27. Iu:aniu nu oo]u ]o 2010. io nnn no:non:o cu 3, u
yin cu 5, oon!o:o ncfn non:no. Oon fo oo]ono.
Rexee: I: ycaonu :uufiu. 3a = 5b = p, nu:o!o co u non:no p
foou n:u:nfn noio fo!o no:onnno. Ynom!o:o u ]o p = 15x, f].
3a = 15x n 5b = 15x, ionuuno a = 5x n b = 3x. )uo, 5x 3x = 2010,
x = 1005, a = 5025, b = 3015.
Zadatak 28. nu, Iuno n Iuno unnonunno cy yuocfnonuan y iynonnnn
aonfo. nu ]o uo noaonnny cnoi nonnu, Iuno fo!nny cnoi u Iuno
uofnfnny cnoi nonnu. !oanio ]o io n:uo nonnu, uio nu n Iuno n:u]y
1200 nnuu nnmo o Iunu. !oaniu ]o nonu aonfo
Rexee: io nu n:u a, Iuno b u Iuno c nnuu, onu cy onn :u
aonfy uan
1
2
a,
1
3
b n
1
4
c. !uio cy unnonunno yuocfnonuan y
iynonnnn aonfo, fo ]o
1
2
a =
1
3
b =
1
4
c = k. Ouniaono ]o. a = 2k,
b = 3k, c = 4k, nu ]o 2k + 3k 4k = 1200, f]. k = 1200. nu ]o n:uo 2400,
Iuno 3600 u Iuno 4800 nnuu. onfu iomfu 3600 nnuu.
10.2
Zadatak 29. Oonfn 4 y:ucfonnu nnonu oo]u un]n ]o :on 2010.
Zadatak 30. Io] n:u 9 nyfu nnmo nonnu o cocfo. io ouf oon]o
70 nnuu, u cocfu 30, n:u!o no)onuio. !oanio ]o io n:uo nonnu nu
nouofiy
, , 2010.
Zadatak 31. Cnn ]o 7 nyfu :au)n o :u]io, u ionny o cocfo. ^u]iu
]o 24 ionno cfun]u o cno]o no]o ono. !uu ]o io o)on
Zadatak 32. 'ufu n oionnx no]o ono n:u]y :u]ono 70 ionnu. Io]
ionnu ]onoi ofofu ]onui ]o noaonnnn, u yioi uofnfnnn fufnnnx
ionnu. !oanio io n:u ionnu
Zadatak 33. !uu ]o nu nofomnau
1
2
cnoi nonnu, Cuu
3
4
cnoi u 'uu
4
5
cnoi nonnu, ocfuao n: ]o no)onuio. !oanio ]o io n:uo nonnu, uio cy
no fomou, n:uan :u]ono 3300 nnuu.

|l| I. nn!, Pripremni zadaci za matematiqka takmiqea, sveske


18, 20, 29, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o, Iooiu l9S7, l9SS,
l99l.
|2| ^. Icunaonn!, Zanimiva matematika za 2. razred, Iu|niu-
Uuoun, Uuoun, 2uu1.
|S| ^. Icunaonn!, Zanimiva matematika za 3. razred, Iu|niu-
Uuoun, Uuoun, 2uu1.
109
11
Logiqko kombinatorni
zadaci(Tablice,grafovi)
Mioub Isailovi, Ox Nikolaj Velimirovi
11.1
Zadatak 34. Ioau ]ufu ioayoonu :u noau unu no]oo 2ii xuno. !oanio
xuno no]oo noao ]ufo :u 10 unu
Rexee:
Ioayoonn )unn !oanunnu xuno
Ioau ]ufu Ioau unu 2 kg
Ioau ]ufu Ioo un 1 kg
Ioao ]ufo Ioo un S kg
Ioao ]ufo )ocfo unu Su kg
Zadatak 35. ^uuiu n no :u un n no no]oo 2 n no :nmu. Y noy:y
n:u 120 :nmonu n 3 :uuio. ,u ioanio unu !o fo 3 :uuio no]ocfn fnx
120 :nmonu
Rexee: Io:u nounn:u n: :uufiu, |o:nufn fuooay canuno
nofxono: :uufiy. Iomoo ]o 36 ]u]u.
Zadatak 36. Y uumn, ouaony n iunfn nuau:o co an:ynuu, :aoio n
nou. Y iunfn nn]o an:ynuu nn :aoio. Y uumnn nn]o an:ynuu. !o]u
co founocf nuau:n y ouaony
Rexee:
umu Iuaon !unfu
n:ynuu +
^aoio +
Iou +
110
, , 2010.
Zadatak 37. 'n yiunno. Iou, Joaonu n !u!u, omao cy nu m-
ioaciy nnooy y xunnu:u u:anunfnx oo]u. ]onu y nauno], ]onu
y ooao] n ]onu y ynuucfo] xunnn. !u!u nn]o onau y ynuucfo]
xunnn, u Iou nn y nauno] nn y ynuucfo] xunnn. !o]u ]o onau oo]u
!u!nno xunno
Rexee: Oou:onufn fuooay canuny fuooan nofxonoi :uufiu.
!u!nnu xunnu ]o nauno oo]o.
Zadatak 38. Iu:ionuu]y fn yiu. Ioan!, Inionn! n yfoan]u.
Inoiocn iuo Ioan!y. ,unn:nno ]o u ]o ]oun o nuc cu ooao:
ioco:, ]oun cu nno: n ]oun cu yyfo: uan nn ]ono:o no:n:o no
oionuu oo]n ioco. !uiny oo]y ioco n:u cnuin o yionu
Rexee: !oncfo!n ycaono n: :uufiu u:ncfuno y fuooay oon-
]u:o u Ioan! n:u yfy iocy, Inionn! ooay iocy u yfoan]u nny
iocy.
Zadatak 39. Y ]ono] :iun cfuny]y fn yiuu. noiu, aoiu n uno-
foiu. Onn co no:nnu]y. Ioan!, Inn! n Inan!. Ioiu ]o ]onnun n
nu]:au)n o fo]nno. Inan! ]o ooon cocfo: Ioan!u n cfun]n ]o
o aoiuu. !uio co no:nnu noiu, iuio aoiu , u iuio unofoiu
Rexee: I: ycaonu :uufiu caon u Ioan! n Inan! nncy noiun
( ]o Ioan! n:u cocfy u Inan! nn]o nu]:au)n). onu ]o noiu Inn!.
Iomfo Inan! nn]o aoiu on ]o unofoiu, oi ]o Ioan! aoiu.
Zadatak 40. !o]u co o |niyu nu cannn :oo nunfufn ]onn: nofo-
:o: oaonio noau:o!n n:. u) ]ono yfn)ono fuuio. o) onao io]o fuuio
|niyo.
Rexee: +niyu co :oo nunfufn ]onn: nofo:o: uio ]o cnuio fo:o
nunoi cfononu nan uio nocfo]o nu fo:onu fo!oi cfononu, u ocfuau
cy nunu. +niyu A co no :oo nunfufn ]onn: nofo:o:, |niyu B
:oo noau:o!n n: nonunoi fo:onu, u :unmunu]y!n y yio: nonuno:
fo:ony, oi co |niyu V :oo nunfufn ]onn: nofo:o: noau:o!n n:
onao ioi fo:onu.
Zadatak 41. Y fuuin A nuau:n co iuuu. Iyiononono fo :umnno
nnfoocy]o u an ]o :oiy!o u :umnnu ouncfnfn cnoi y noao: iuy,
u u nn fo: :umnnu, io]u ]o nomau n: iuuo, cnuio: yanno: no)o
cu:o ]ono: ^oo an co nununnfn fuinu nyfuu u co :umnnu nu
iu]y nocau onof nu)o y fuuin A
Rexee: ^umnnu :ou no!n n: fo:onu A n :unmnfn y fo:ony cfo-
nonu 3, ]o cy cnu ocfuau fo:onu nunoi cfononu.
Zadatak 42. O fn oaonio (A, B, C) ]onu ]o nnonu, yiu ooau, u
fo!u naunu. !o]o oo]o ]o io]u oaoniu uio ]o cu:o ]onu o caoo!nx
n:]unu fuunu. A ]o nnonu, B nn]o nnonu, u C nn]o naunu.
, , 2010.
Rexee: Icnnfy]y!n ]ony no ]ony fny :uiyuy]o:o u ]o oaoniu
A naunu, B nnonu, u C ]o ooau.
Zadatak 43. u:n!, ^nin! n Huin! uo y ounnn iuo iniono)u, oau-
iu]nni, uuynono)u. io ]o Huin! oauiu]nni, ^nin! ]o uuynono)u.
io ]o Huin! uuynono)u, ^nin! ]o iniono)u. io ]o u:n! in-
iono)u, Huin! ]o uuynono)u. !o co u:o ounn
Rexee: I: ufnx ycaonu oon]u co. uio ]o u:n! iniono)u, Huin!
]o uuynono)u, u uio ]o Huin! uuynono)u, fo ]o ^nin! iniono)u,
mfo ]o no:oiy!o. )uiao u:n! n ^nin! nncy iniono)o, f]. Huin! ]o
iniono)u. I: nnoi ycaonu caon u ^nin! nn]o uuynono)u. on ]o
oauiu]nni. u:n! ]o uuynono)u.
11.2
Zadatak 44. !oiu n no :u un n no cnoco ]u]o n no. !oanio ]u]u !o
cnofn 10 ioiu :u 15 unu
Zadatak 45. !o]o co |niyo :oiy nunfufn ]onn: nofo:o:
Zadatak 46. !ocfn!, ^u]in! n Cnucn! cfunonnnnn cy numo yanno.
Joun ]o cfoau, yin ]o :oao u fo!n noonncfuaufo. ^oao ]o
:u:oano cfoauu u :y nomfo nonunn y cfuny, uan on nn]o :oiuo ]o
]o uno io noonncfuaufou. Cnucn! n ^u]in! co no no:nu]y. !o co
un:o ounn
Zadatak 47. !ou!, )oin!, ^un! n Cun! cy noiu, aoiu, nno-
o n :nannnono. !ou! n )oin! cy io:mn]o n nu nocuo co ynoi no:o
:u]ono. )oin! ]o cfun]n o ^un!u. !ou! ]o oon cfonofonnco
o Cun!u. Ioiu nu nocuo ynoi no nomio. ^nannono nn]o io:c-
xn]u aoiuu. Inoo n :nannnono cy co coan cu:o ]ono: iuu
]o :nannnono iu:nno nnoou. ^nannnono ]o cfun]n o aoiuu n
nnoou. !o co un:o ounn
Zadatak 48. Y fnn nu 100 :ofuu yuocfnonuan cy nu, Iunio, )u-
iun, ^auon, )ocnfo] n Iyi. Yfnnfo oocao nu iu]y fio, uio ]o
no:nufo caoo!o. l) )uiun ]o on o ^auonu. 2) )ocnfo] ]o :uy:oo
fo!o :ocfo. S) nu ]o cfniuo nocao Iyiu, uan no )uiunu. 1) Iyi
nn]o nooono.

|l| I. nnn, Matematika X , !yi, Iooiu l996.


|2| U. Ju:ufn Imate li kefalo? , nfyn]y:, Iooiu, 2uu.
|S| ^. Icunaonn! Zanimiva matematika 3 , Iu|niu Uuoun, Uu-
oun, 2uu1.
113
12
Prebrojavaa u geometriji
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
12.1
Zadatak 49. Hu ]ono] nuno] ufo ]o 17 fuuuiu. !oanio yn, u ioanio
noaynunnx, nu fo] nuno], oo)y]o :uufo fuuio
Rexee: Io] yn ]o (17 16) : 2 = 136, ]o n: cnuio fuuio noau:n
16 yn, nn uo:y co cnuiu y no]uny]o nu nyfu. Jonu fuuiu nu
nuno] oo)y]o no noaynuno, nu ]o oo)ono 17 2 = 34 noaynuno.
Zadatak 50. !oanio nu]:uo, u ioanio nu]nnmo nunnx :oo oonfn
5 fuuuiu
Rexee: Hu]:uo ]ony uio cy ioannouno, u nu]nnmo 10 uio no no-
cfo]o 3 fuuio io]o cy nu ncfo] nuno].
Zadatak 51. ^oofo an ucnoonfn 2011 fuuuiu, fuio u ono oo)y]y
fuuno 2011 nunnx
Rexee: ^oiy!o ]o. 2010 ucnoon:o nu ]ony nuny, u nun o
noocfuay fuuiy.
Zadatak 52. Hu no u:no nuuaoano nuno youono ]o 9 fuuuiu, 5 nu
]ono] n 4 nu yio]. !oanio yn, ioanio nunnx, ioanio foyiaonu
n ioanio uofnooyiaonu oo)y]y fo fuuio
Rexee: Io] yn ]o. (9 8) : 2 = 36. Io] nunnx nn]o 36. Cnuiu
nunu ]o oo)onu cu no u:no fuuio, nu cnuiu fuuiu cu ]ono nuno cu
cno]o: fuuio: yio nuno oo)y]o 5 4 = 20 nunnx, n ]om no ufo.
yiynno 22. Iocfo]o foyiaonn un]o cy ocnonnno nu ]ono] (5 4 : 2 = 10
ocnonnnu) n nu yio] nuno] (4 3 : 2 = 6 ocnonnnu),u fo!o fo:o nu
yio] nuno]. 10 4 + 6 5 = 70 foyiaonu. )u on oonan uofnooyiuo
114
, , 2010.
:oo:o y:ofn ]ony y nu ]ono] nuno] (n:u nx 10) n ynunfn cu
]ono: yn yio nuno (n:u nx 6). ofnooyiaonu n:u 10 6 = 60.
Zadatak 53. Hu iynnnn ]o 10 fuuuiu. !oanio ono oo)y]y. 1) yn.
2) nunnx. 3) foyiaonu. 4) uofnooyiaonu
Rexee: l) (10 9) : 2 = 45. 2) (10 9) : 2 = 45. S) (10 9 8) : 6 = 120,
]o nno fo:o :oo:o n:uoufn nu 10 nuunnu, yio nu 9, u fo!o nu
8, u :o)y fn: n:oon:u n:u 6 io]n nocfunu]y ncfn foyiuo (nn.
ABC, ACB, BAC, BCA, CAB, CBA), :ufo co oan cu 6. 1) Canuno nof-
xono:, (10 9 8 7) : 24 = 210 uofnooyiaonu.
Zadatak 54. !oanio yn, u ioanio inuufu n:u nu muxoncio] fuoan
Rexee: Y ]ono: nunny n:u 9 8 : 2 = 36 yn, u fuinnx nununu
n:u 18, nu ]o yiynun oo] yn 36 18 = 648. Ino foou n:oo]ufn
inuufo cu ]onn: noo:, :ufn: cu 4, nu cu 9, nf. I:u nx. 64 + 49 +
36 + 25 + 16 + 9 + 4 + 1 = 204.
Zadatak 55. !oanio n:u inuufu nu muxoncio] fuoan uio co oio
nu yiuonu nou
Rexee: 204 (8 + 7) = 189.
Zadatak 56. 'n nuuaoano nuno nocouono cy cu 4 nu nx no:uano
nuno. !oanio nunoyiuonniu ono oo)y]y
Rexee: Cnuiu y cu xon:onfuano nuno cu cnuio: yn cu no-
fniuano oo)y]o ]oun nunoyiuonni. ,ufo nx n:u ((4 3) : 2) ((3h2) :
2) = 18.
Zadatak 57. !oanio nu]:uo nunoyiuonniu cu u:anunfn: cfunn-
nu:u :oiy oonfn nuno n: nofxonoi :uufiu
Rexee: 'uinnx nunoyiuonniu !o onfn nu]:uo uio oyo :uicn:u-
aun oo] inuufu. Hu]nnmo inuufu !o onfn uio cy cnn ]onononn
inuufn. 'uu n:u 8 inuufu, uiao nu]:un oo] nunoyiuonniu
:oo onfn 18 8 = 10.
Zadatak 58. Hu ioanio nu]nnmo oaonu :oiy fn nuno nooanfn ]oun
iyi
Rexee: Hu cou: oaonu.
12.2
Zadatak 59. !oanio fuuuiu oo)y]o fuuno 55 yn
Zadatak 60. !oanio n:u foyiaonu nu cannn
, , 2010.
Zadatak 61. !oanio n:u inuufu nu nunoyiuono] noaonnnn muxoncio
fuoao
Zadatak 62. !oanio nu muxoncio] fuoan n:u nunoyiuonniu io]n nncy
inuufn
Zadatak 63. Hu ]ono] iynnnn ]o ucnoo)ono 20 fuuuiu, fuio u co
cno yn io]o ono oou:y]y :o)ycoono coiy n u no nocfo]o 3 yn io]o
co coiy y ncfo] fuuin. !oanio n:u nocouonnx fuuuiu fnx yn ynyfu
fo iynnno

|l| I. Cfo]unonn!, Matematiskop 1 , Iooiu l999.


117
13
Korpice
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
13.1
Zadatak 64. Oonfn :on cnnx nnonnx oo]onu io]n cy :un o
200.
Rexee: Hoiu ]o 1 + 2 + 3 + . . . + 197 + 198 + 199 = S. Hunnmn:o fu]
:on oonyfn: oocaoo:. 199 + 198 + 197 + . . . + 3 + 2 + 1 = S. io
cuooo:o ono no ]onuiocfn yyy]y!n cuonio no nunnay nnn cu
nnn:, yin cu yin:, . . . , oon]u co.
(199 +1) +(198 +2) +(197 +3) +. . . +(3 +197) +(2 +198) +(1 +199) = 2 S.
Hu:onn:o :uiuo ionnnu:u. )uiao oonan c:o 199 ionnnu y io]n:u
]o :on 200. )uiao 199 200 = 2S, S = 19900.
Zadatak 65. I:uuynu] :on cnnx fonn|onnx oo]onu no!nx o 179.
Rexee:
180 + 181 + 182 +. . . + 997 + 998 + 999 = S,
nan
999 + 998 + 997 +. . . + 182 + 181 + 180 = S,
nocao cuonuu oon]u co 820 ionnnu no 1179, nu ]o 2S = 1179 820,
nf.
Zadatak 66. I:non |o:yay :u :on cnnx nnonnx oo]onu io]n
nncy no!n o n.
118
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o S = 1 + 2 + 3 + . . . + (n 2) + (n 1) + n.Oonyfo
n +(n 1) + (n 2) +. . . + 3 + 2 + 1 = S, nu co cuonuo:, uaun no uaun
ono no ]onuiocfn oon]u n ionnnu, y cnuio] no n + 1, mfo :nuun u
]o 2S = n (n + 1), f]. S =
n(n+1)
2
.
Zadatak 67. Oon |o:yay :u n:uuynunuo :onu cnnx nunnx nn-
onnx oo]onu io]n nncy no!n o 2n.
Rexee: Iocfynu]y!n iuo y nofxono: :uufiy, oon]u co u ]o
S = n (n + 1).
Zadatak 68. Ynocfn :on. 1 +3 +5 +. . . +(2n 5) +(2n 3) +(2n 1).
Rexee: ,on nonunnx nnonnx oo]onu, nn:ono: ncfoi no-
cfyniu iuo y nofxonn: :uunn:u, n:nocn n
2
.
Zadatak 69. Ufu ]o no!o. :on cnnx nunnx nnonnx oo]onu :unx
o 1000 nan :on cnnx nonunnx oo]onu nno xnuo
Rexee: Hoiu ]o 2+4+6+. . .+994+996+998 = A, 1+3+5+. . .+995+
997 + 999 = B. ,on A n:u 499 cuonuiu, n cnuin ]o :u ]oun no!n o
nnnx 499 cuonuiu :onu B, uan :on B n:u n 500-fn cuonui (999),
nu ]o B > A :u 999 499 = 500.
Zadatak 70. Oaoniu n cnociu iomfu]y 47 nnuu. )no oaonio n fn
cnocio iomfu]y 126 nnuu. !oanio mfu iomfu
Rexee: io ]o nonu oaonio x nnuu, u nonu cnocio y nnuu, onu
nun x + y = 47 n 2x + 3y = 126. ,u:ncanfo u ]o ]onu ionnnu x +
y = 47. )yiy ]onuunny ucnuiy]o:onu ionnno io]o cuo nny.
(x + y) + (x + y) + y = 126 f]. 47 + 47 + y = 126, 94 + y = 126, y = 32,
x = 47 32 = 15.
Zadatak 71. 'n iy:nno n no oaonio iomfu]y 54 nnuu, u 4 iy:nno
n 3 oaonio 77 nnuu.!oanio mfu iomfu
Rexee: . io ]o nonu iy:nno x, u oaonio y nnuu, onu nun.
3x + 2y = 54 n 4x + 3y = 77. )yiy ]onuunny ucnuiy]fonoio nno.
4x+3y = (3x+2y)+(x+y) = 77, f]. x+y = 7754 = 23. Iucnuiy]fonny
(:oo n yiy) y ionnno no x + y. 3x + 2y = (x + y) + (x + y) + x =
54, 23 + 23 +x = 54, x = 8, y = 15.
Zadatak 72. ,on focfyio nonocfn oo]u A n uofnoocfyio no-
nocfn oo]u B ]o 80. ,on uofnoocfyio nonocfn oo]u A n fo-
cfyio nonocfn oo]u B ]o 81. Oonfo fo oo]ono.
Rexee: I: ycaonu :uufiu oon]u:o 3A + 4B = 80 n 4A + 3B = 81.
Cnuiy]fo fo cno y ]ony ionnny n on!o 7A+7B = 161, ouiao co oon]u
A+B = 23. Iucnuiy]fo]ony o cnnx ]onuunnu y ionnno A+B, nn.
yiy 4A+3B = (A+B) +(A+B) +(A+B) +A = 81, f]. 23+23+23+A =
81, A = 12, B = 11.
, , 2010.
Zadatak 73. !o|nu n coi iomfu]y 85 nnuu, coi n uoioaunnu 55
nnuu, u io|nu n uoioaunnu 80 nnuu. !oanio mfu iomfu
Rexee: io ]o nonu io|no K, coiu S, u uoioaunno C, nun K+S =
85, S + C = 55 n K + C = 80. Cno fo cnuiy]o:o y ]ony ionnny.
2K + 2S + 2C = 220, f]. K + S + C = 110. !oncfo!n nny n nocaoy
]onuunny oon]u co . K = 55, S = 30 n C = 25.
13.2
Zadatak 74. Oon :on cnnx nnonnx oo]onu :unx o 2011 n
onnnx cu 3.
Zadatak 75. Oon nocaonx 6 nn|uu :onu cnnx nonunnx oo]onu.
a) nno no xnuo . b) :unx o 2ulu.
Zadatak 76. !o]n: co nn|u:u :oo :unmunufn :on y:ucfonnnx n
nnonnx oo]onu
Zadatak 77. ^u:u n cnn n:u]y 46 ionnu, fufu n :u:u 73, u fufu n cnn
48 ionnu. !oanio io n:u ionnu
Zadatak 78. Oon oo]ono a, b n c, uio nun. a+2b+3c = 25, 2a+3b+c =
21 n 3a +b + 2c = 20.

|l| ^.Icunaonn! Materijal matematicke skole Matema, Cfyno


cfunnx ]o:niu n :ufo:ufnio 1, Uuoun, l99l-2ulu.
121
14
Venovi dijagrami
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
14.1
Zadatak 79. Y ]ono] iynn ono nx 6-oo noan cu:o ]uoyio, 5-oo
cu:o iymio, u 10-oo n ]ono n yio no!o. !oanio ono. 1) n:u y fo]
iynn. 2) noan ]uoyio. 3) noan iymio
Rexee: Iomoo. 1) 21. 2) 16. 3) 15.
Zadatak 80. Hu ]ono: cauny oiynnao co 30-oo ono. nx 16-oo ]o
]oao io|no, u o nx 7-oo ]o ]oao n :oinio. !oanio ]o yuonniu ]oao
:oinio, uio co cnuio ofo nocaynao :oiniu:u nan io|nu:u
Rexee: x + 7 + 9 = 30; x = 14; M : 7 + 14 = 21.
122
, , 2010.
Zadatak 81. Y ]ono: oooy 25 yuonniu co ounn cnofo: n fo. 17
iomuio:, u 15 ooo]io:. !oanio co yuonniu ounn n iomuio: n o-
oo]io:
Rexee:
x +y +z = 25, x +y = 17; y +z = 15.
x = 25 15, x = 10; y = 17 10, y = 7;
z = 15 7, z = 8, 7 yuonniu.
Zadatak 82. Cnn yuonnnn ]onoi ooou, nx 30, yuauonn cy y :u-
fo:ufnuiy nan cnoniy coinn]y. Cu:o y cnoniy coinn]y yuauono ]o
7 nyfu nnmo noio mfo ]o cu:o y :ufo:ufnuio]. !oanio yuonniu noxu)u
cnoniy coinn]y, uio 6 yuonniu noxu)u ooo coinn]o
Rexee: 8x + 6 = 30, 8x = 24, x = 3. Cnoniy coinn]y noxu)u 27 yuo-
nniu.
, , 2010.
Zadatak 83. Cnn yuonnnn ]onoi ooou, nx 30, ]o unuc oionuuao
:ufo:ufniy nan cncin ]o:ni. O 20 yuonniu io]n cy oionuuan cncin
]o:ni 17 nn]o oionuuao :ufo:ufniy. !oanio ]o yuonniu oionuuao.
1) oou no:ofu. 2) cu:o :ufo:ufniy. 3) cu:o n: ]onoi no:ofu
Rexee: 1)3; 2)10; 3)27.. Hu cannn ]o iomio: nocfunono 37 y:o-
cfo 17.
Zadatak 84. Y oooy io]o n:u 24 yuonniu, 6 yuonniu no noan iymio,
u 5 yuonniu no noan ]uoyio. !oanio yuonniu noan n ]uoyio n iymio,
uio 1 yuonni no noan nn ]uoyio nn iymio
Rexee: Oou no!u 14 (nnn caniy).
Zadatak 85. Y iynn o 22 |youaou, nx 7 no :nu nn ]oun cfunn
]o:ni, 9 ionon oniaocin, u 8 mnuncin. !oanio |youaou ionon. 1) n
mnuncin n oniaocin. 2) cu:o mnuncin
Rexee: 1)2. 2)6.
, , 2010.
Zadatak 86. O 36 :aunx uofnfnnu no noan :uounny :y:niy, fo!nnu
noan oi, u noaonnnu non :y:niy. !oanio yuonniu noan. 1) non :y:niy.
2) cu:o oi :y:niy. 3) n non n oi :y:niy
Rexee: 1)18. 2)9. 3)3.
Zadatak 87. O 15 ono]unnu, nx 7 n:u yiy iocy, u ocfuao iufiy.
Iof ono]unnu n:u nauno oun, u o nx, 3 n:u]y yiy iniy. !oanio
n:u ono]unnu cu iufio: ioco:, u u no:u]y nauno oun
Rexee: 6 ono]unnu.
, , 2010.
14.2
Zadatak 88. 'nocof yuonniu ]onoi ooou ]o unao nu :uufiu
nu ionfoano] noon. Oou :uufiu ]o omnao ocofoo yuonniu, u nnn,
auimn :uufui ]o omnao ]om 12 yuonniu. ^o)yfn:, fn yuonniu nncy
ycnoau nnmfu u yuo. !oanio ]o yuonniu omnao fon :uufui, u
auimn nncy ycnoan u yuo
Zadatak 89. Y ]ono: oooy nofoi u:ou n:u 30 yuonniu. O nx
15 ]o nofnau!ono nu uuconnc ^'I^'IC!OI, 7 iyny]o ^'I^-
'I!I IC', u 12 yuonniu no unfu :ufo:ufnuio uuconnco. Yuocnnnn
:ufo:ufnuinx fui:nuou iyny]y n ^'I^'IC!OI n ^'I^-
'I!I IC'. !oanio ]o yuonniu n: onoi ooou yuocfnonuao nu
:ufo:ufnuin: fui:nuon:u
Zadatak 90. Y ]ono: oooy 18 yuonniu n:u nauno oun, 16 nny iocy,
u 10 n!ucf noc. ofnn naunooiu yuonniu n:u]y nny iocy n n!ucf
noc, 1 nnoiocn yuonni n:u n!ucf noc, u no:u nauno oun, 6 yuonniu
cu n!ucfn: noco: n:u nauno oun, oi 5 nnoiocnx no:u nn nauno oun
nn n!ucf noc. !oanio yuonniu n:u y fo: oooy
Zadatak 91. Hu ]ono: ouay onao ]o 100 u:u, o io]nx ]o 60 n:uao
n nuyinnny n oianny, u oo: foiu ]o onao 10 u:u. Ocfuao u:o cy
n:uao nan nuyinnny nan oianny. !oanio ]o onao u:u c oianno: u
ioanio c nuyinnno:, uio ]o oo] u:u cu:o c nuyinnno: 4 nyfu no!n
o oo]u u:u cu:o c oianno:
Zadatak 92. Cfo fyncfu ]o aofonuao nu :oy, ]o:oy n naunnnn. nu
:oy 60, nu ]o:oy 30, u nu naunnnn 20 fyncfu. Onn io]n cy aofonuan nu
:oy nncy aofonuan nu ]o:oy. Io] onnx io]n cy nocao :ou ofnman nu
naunnny ]onui ]o oo]y onnx io]n cy nocao ]o:ou ofnman nu naunnny.
!oanio ]o fyncfu aofonuao. 1) n nu :oy n nu naunnnn. 2) cu:o nu
]ono: :ocfy

|l| I. Cfo]unonn! Zbirka za V razred OS , ^ufo:ufncion, Iooiu


2uu7.
|2| I. nn!, Matematika H , !yi, Iooiu l996.
|S| ^. Icunaonn!, Matematika za V razred , Cnciu Uioau, Iooiu
2uuS.
127
15
Metoda Terazija
Mioub Isailovi, OX Nikolaj Velimirovi
15.1
Zadatak 93. Y: no:o! fou:n]u omn ]onuunno. 1) x + 250 = 3x + 100;
2) 6x111 = 2x+9; 3) 370 6x = 4x; 4) 30 x = 3x+2; 5) 3x5 = 10 2x;
6) 17 2x = 53 11x.
Rexee: 1) Iocfunn:o ufy ]onuunny nu fou:n]o io]o cy y unno-
fon. nu ]oun fuc 1 iyianny X n ]om 250, u nu yin 3 ncfo fuino
iyianno 3X n ]om 100. 'ou:n]o !o ocfufn y unnofon uio cu oou fucu
cinno:o no ]ony iyianny (2X) fuu co oon]u 250 = 2X+100, . . . , X = 75.
2) Y ono: cayuu]y iyianno nu aono] cfunn cy oiono :u 111. Ionu-
nn:o nno nx. ou]:o 111 nu ooo cfuno. )oon]u co 6X = 2X+9+111.
Cinnn:o no 2X, n fuu nucfu]o ]onuunnu 4X = 120, ... 3) Cuu ]o oo]
370 omfo!on :u 6X. )ou]:o n aono] n ocno] cfunn, oum fnx 6X.
)oon]u co 370 = 4X + 6X, nf. 4) Canuno nofxono:. oufn X.
30 = 4X + 2. 5) )oufn 2X ! )oon]u co 5X 5 = 10, nf. 6) Iocao
ounuu 11X, oon]u co 17 + 9X = 53,. . .
Zadatak 94. io co focfyiu nonocf noioi oo]u y:un :u 123,
oon]u co ncfo, iuo iuu fu] oo] yno!u:o :u 299. Oon nono:nuf
oo].
Rexee: 3a 123 = a + 299 (cinnyfn no a) . 2a 123 = 299
Zadatak 95. !niu ]o 7 nyfu ciynu o cnocio. io yuonni iynn cno-
ciy noocfuno :y 135 nnuu, u uio iynn iniy, noocfuno :y cu:o
15 nnuu. Oon nony cnocio, nony inio n ioanio ]o nonnu n:uo
yuonni
Rexee: a + 135 = 7a + 15 (cinnyfn no a). 135 = 6a + 15
128
, , 2010.
Zadatak 96. Innniancfu A ]o ionyo y 7h n no:n nocouno: o:nno:
8
km
h
. ,u n:, y 8h, ncfn: nyfo: ionyo ]o onnniancfu B no:o!n no-
couno: o:nno: 12
km
h
. !uu ]o onnniancfu B cfniuo onnniancfy A
Rexee: Hoiu co fo ocn :u a uuconu o noauciu onnniancfo B. )u
on onnniancfu B cfniuo onnniancfy A foou u no)y ncfo nyfono f].
8 +8a = 12a. Cinuo: no 8a oon]u co 8 = 4a, a = 2. Cfn!n !o iu y 10
uuconu.
Zadatak 97. Iomui foou u no)o nyf :u x uuconu, ny!n cfuano:
o:nno:. io on noau:no no 7km cnuioi uucu, onu on :u fo no:o
(x uuconu) ono 2 inao:ofu ncno nnu. !uu on nmuo inao:ofu
oo, ono on :u fo no:o 3 inao:ofu n:u nnu. !oaniu ]o ynnu
naunnunoi nyfu
Rexee: I: ycaonu :uufiu oon]u co 7x+2 = 8x3. Iocao cinuu
no 7x oon]u co 2 = x 3, x = 5. )ynnu nyfu ]o 37km.
Zadatak 98. Iuf n:u 451 nnu, u cocfu 199. !oanio nnuu ouf
foou u noiaonn cocfn u on n:uan ncfo
Rexee: 451 a = 199 +a (oufn a), 451 = 199 + 2a, nf.
Zadatak 99. Jo)o n:u 100 nnuu, u )ymun 78. !uu Jo)o iynn 3
canunno, u )ymun ]ony fuiny canunny, ocfuno n: no)onuio. !oanio
iomfu]y canunno
Rexee: 100 3a = 78 a (oufn 3a), 100 = 78 + 2a, nf. Napomena:
^oo co oufn n cu:o a.
Zadatak 100. Joaonu n:u 450 nnuu, u Jo)o foanio u :oo iynnfn
3 fonncio aonfnno n oiof o 350 nnuu. !uu on Joaonu iynnau ]ony
aonfnny, n:uau on ncfo nonnu iuo Jo)o. !oanio iomfu aonfnnu
Rexee: 450 a = 3a + 350 (oufn a), 450 = 4a + 350, nf.
Zadatak 101. Jony fuiy foou nco!n nu n ]onuinx oaonu ynno
noo oo] onn:ofuu. io ]o ynnu cnuioi oau 6dm noocfuno 4dm.
u, uio on ynnu onau 7dm, noocfu]uao on, :u nocaon oo, 2dm.
!oaniu ]o ynnu fuio !oanin :oo onfn oo] oaonu nocao couou
Rexee: 6n + 4 = 7n 2, . . . , n = 6. )ynnu fuio ]o 4 :ofu. n
2, 4, 5, 8, 10, 20.
Zadatak 102. Hu uyfooycio] cfunnnn nocfo]o no uoiuonnno. Y nno] ]o
4 nyfu nnmo nyfnniu noio y yio]. io n: nno ofnyfy]o 27 nyfnniu, u
y yiy o)o fn nyfnniu, onu nx n:u no)onuio. !oanio ]o nyfnniu
onao, y ooo uoiuonnno, nu nouofiy
Rexee: 4a 27 = a + 3, 3a = 30, a = 10. Inao nx ]o 50.
, , 2010.
15.2
Zadatak 103. Iuf n:u nu nyfu nnmo nonnu o cocfo. )u on n:uan
ncfo nonnu, ofun noiaonn !oin 275 nnuu, u cnny 27. !oanio cy onn
n:uan nonnu no, u ioanio nocao ouonoi noiaonu
Zadatak 104. ^u:u ]o 6 nyfu cfun]u o cno]o !oio. )u ]o :u:u :au)u
8 ionnu, onau on 5 nyfu cfun]u. !oanio io n:u ionnu
Zadatak 105. io ouui iynn 8 canunnu, noocfuno :y 150 nnuu, u
uio iynn 14, noocfuno :y 30 nnuu. !oanio nonnu n:u ouui
Zadatak 106. Iuf n:u 205 nnuu, u cocfu 169. !uu ]o ouf iynno 6
oo]nnu, u cocfu 4 ncfo fuino oo]nno, ocfuao n: ]o no)onuio. !oanio
iomfu oo]nnu
Zadatak 107. nu n:u 500 nnuu, u Cuu 220. nu no:u]:n Cun
fuuno foanio nonnu ioanio iomfu]y 4 cnocio. Iocao noiaonu, nu n
Cuu cy n:uao ncfo nonnu. !oaniu ]o nonu cnocio

|l| ^. Icunaonn! Zanimiva matematika za treci razred, Uuoun,


2uu1.
131
III

132
16
Identiteti sa binomnim
koeficijentima
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
16.1 j
Definicija 19. ,u nonoiufnnno noao oo]ono n n k, n k o|nnnmo:o
oo]
_
n
k
_
=
n!
k!(n k)!
.
Teorema 37. ,u nonoiufnnno noao oo]ono n n k fuino u ]o n k oo]
u:anunfnx k-fouaunnx nociynonu ciynu o n oao:onufu ]o
_
n
k
_
.
Teorema 38. (Iuciuaonu fooo:u) ,u nnono oo]ono n, k n n k
nun
_
n
k
_
+
_
n
k1
_
=
_
n+1
k
_
.
Teorema 39. (yfnonu onno:nu |o:yau) ,u nnoun oo] n n no-
anno: (x + 1)
n
nun (x + 1)
n
=
n

k=0
_
n
k
_
x
k
.
16.2
Zadatak 108. ,u onno:nn ioo|nnn]onf
_
n
k
_
nun
_
n
k
_
=
_
n
nk
_
.
Rexee 1: Io]
_
n
k
_
nocfunu oo] k-fouaunnx nociynonu ciynu
o n oao:onufu. Cnuin o foi k-fouaunoi nociynu oo)y]o fuuno
]oun n k-fouaun nociyn (oion io:nao:onf), nu ]o oo] nociynonu
cu k n n k oao:onufu ]onui. Onu nun
_
n
k
_
=
_
n
nk
_
.
133
, , 2010.
Rexee 2: )oiu: caon n: caoo!oi nnonfnfofu
_
n
k
_
=
n!
k! (n k)!
=
n!
(n k)! k!
=
_
n
n k
_
.
Zadatak 109. ,u nonoiufnnno noao oo]ono n, m, k, n m k nun
_
n
m
__
m
k
_
=
_
n
k
__
n k
mk
_
=
_
n
mk
__
n m +k
k
_
.
Rexee: I: o|nnnnn]o onno:noi ioo|nnn]onfu caoo nuono ]o-
nuiocfn.
_
n
m
__
m
k
_
=
n!
m!(n m)!

m!
k!(mk)!
=
n!
k!(n m)!(mk)!
,
_
n
k
__
n k
mk
_
=
n!
k!(n k)!

(n k)!
(n m)!(mk)!
=
n!
k!(n m)!(mk)!
,
_
n
mk
__
n m+k
k
_
=
n!
(mk)!(n m+ k)!

(n m +k)!
(n m)!k!
=
n!
k!(n m)!(mk)!
.
Zadatak 110. (Iuciuaonu fooo:u) ,u nnono oo]ono n, k n n k
nun
_
n
k
_
+
_
n
k 1
_
=
_
n + 1
k
_
.
Rexee: !uio ]o
_
n
k
_
=
n!
k!(nk)!
n
_
n
k1
_
=
n!
(k1)!(nk+1)!
, fo ]o
_
n
k
_
+
_
n
k 1
_
=
n!
k!(n k)!
+
n!
(k 1)!(n k + 1)!
=
n!
(k 1)!(n k)!
(
1
k
+
1
n k + 1
) =
n!
(k 1)!(n k)!

n + 1
k(n k + 1)
=
(n + 1)!
k!(n k + 1)!
=
_
n + 1
k
_
,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 111. ,u nonoiufnnno noao oo]ono m n n nun
n

i=0
_
m+i
i
_
=
_
m+n+1
n
_
.
Iomoo. )oiu:y]o:o nnyinn]o: no n. ,u n = 0 ]onuiocf ouniaono
nun. Iofnocufnn:o u ]onuiocf nun :u noio nonoiufnnno noao n.
Iuo caoo!o ]onuiocfn
n+1

i=0
_
m+i
i
_
=
_
m+n + 1
n + 1
_
+
n

i=0
_
m+i
i
_
=
_
m+n + 1
n + 1
_
+
_
m +n + 1
n
_
=
_
m+n + 2
n + 1
_
,
mfo :unmunu oiu: :ufo:ufnxio: nnyinn]o:.
, , 2010.
Zadatak 112. ,u nonoiufnnun noo oo] n nun
n

k=0
_
n
k
_
= 2
n
.
Rexee: In:onn:o yfnony onno:y |o:yay :u x = 1. )oon]u:o
u nun
2
n
= (1 + 1)
n
=
n

k=0
_
n
k
_
1
k
=
n

k=0
_
n
k
_
.
Zadatak 113. ,u cnuin nonoiufnnun noo oo] n nun
_
2n
n
_
=
n

k=0
_
n
k
_
2
.
Rexee: Ioc:ufu]:o ioo|nnn]onfo y: x
n
y noanno:y (x + 1)
2n
=
(x+1)
n
(x+1)
n
. !oo|nnn]onf y: x
n
y (x+1)
2n
]o no yfnono] onno:no]
|o:yan]onui
_
2n
n
_
. !oo|nnn]onf y: x
n
y noanno:y (x + 1)
n
(x + 1)
n
]onui ]o
n

k=0
_
n
k
__
n
nk
_
. !uio ]o
_
n
nk
_
=
_
n
k
_
, fo ]o
n

k=0
_
n
k
__
n
nk
_
=
n

k=0
_
n
k
_
2
.
^o)yfn:, iuio cy noanno:n (x + 1)
2n
n (x +1)
n
(x +1)
n
]onuin, fo cy
n nxonn ioo|nnnnofn y: x
k
]onuin. ,nuun u nun ]onuiocf
_
2n
n
_
=
n

k=0
_
n
k
_
2
,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 114. ,u nonouiufnnno noao oo]ono m, n n a, a min(m, n)
nun
_
m+n
a
_
=

a
k=0
_
n
k
__
m
ak
_
.
Rexee: Ioc:ufu]:o ioo|nnn]onf y: x
a
y noanno:y (x + 1)
m+n
=
(x+1)
m
(x+1)
n
. !oo|nnn]onf y: x
a
y noanno:y (x+1)
m+n
]o
_
m+n
a
_
, oi ]o
ioo|nnn]onf y: x
a
y noanno:y (x+1)
m
(x+1)
n
]onui
a

k=0
_
n
k
__
m
ka
_
. !uio
cy onu nu noanno:u ]onuiu, fo cy n onu nu ioo|nnn]onfu ]onuiu, nu
nun fuonu ]onuiocf
Zadatak 115. ,u cnuin nnoun oo] n nun n
_
2n1
n1
_
=
n

k=1
k
_
n
k
_
2
.
Rexee: Y nofxono: :uufiy cfunn:o a = m = n 1 n oon]u:o
_
2n1
n1
_
=
n1

k=0
_
n
k
__
n1
n1k
_
. !uio ]o
_
n
nk
_
=
n
nk
_
n1
n1k
_
, fo ]o
n
_
2n 1
n 1
_
= n
n1

k=0
n k
k
_
n
k
__
n
n k
_
=
n1

k=0
(n k)
_
n
n k
_
2
=
n

k=1
k
_
n
k
_
2
,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 116. )oiu:ufn u :u nnono oo]ono n, q, n q nun
n

k=q
_
n
k
__
k
q
_
=
2
nq
_
n
q
_
.
, , 2010.
Rexee: Iooo]n:o nu nu nuunnu oo] u:anunfx n:oou nociy-
nonu ciynu o n oao:onufu io]n n:u ou q oao:onufu o io]nx ]o fuuno
q o:nuuonnx. +nicnu]:o ]oun nociyn io]n:u k oao:unuf n k q.
oiu :oo:o n:uoufn nu
_
n
k
_
nuunnu. Iao:onfo o fnx k oao:o-
nufu io]o !o:o o:nuunfn :oo:o n:uoufn nu
_
k
q
_
nuunnu mfo :nuun
u yiynno n:u
n

k=q
_
n
k
__
k
q
_
nuunnu :u n:oo nociynonu o ou q oao:o-
nufu o io]nx cy q o:nuuonn. ,u yin nuunn n:uoon:o nu nouofiy q
oao:onufu io]o !o:o o:nuunfn. 'o :oo:o yunfn nu
_
n
q
_
nuunnu, u
noocfuanx n q oao:onufu :oo:o nu non:noun nuunn nnyn-
nufn ciyny. ,nuun u n:u fuuno 2
nq
_
n
q
_
nociynonu cu ono: ocoonno:.
I: onoiu caon fuonu ]onuiocf.
Zadatak 117. ,u nnoun oo] n nun
n

k=0
_
2n
2k
__
2k
k
_
2
2n2k
=
_
4n
2n
_
.
Rexee: Ioc:ufu]:o 4n oo]oiufu o io]nx ]o 2n ooo]ono y ooay
oo]y, u yinx 2n y nnn oo]y. 'uio)o o:nuun:o ooao n nno oo]oifo
oo]onn:u 1, 2, ..., 2n (cnuin ooan oo]oiuf fuuno ]onn: oo]o: n cnuin
nnn oo]oiuf fuuno ]onn: oo]o:). Iooo]u!o:o nu nyfu nu ioanio
u:anunfnx nuunnu :oo:o o ufnx 4n oo]oiufu n:uoufn 2n u:ann-
xnfnx. 'o ]o ouniaono :oiy!o yunfn nu
_
4n
2n
_
nuunnu. ,u cnuio
nnono k, 0 k 2n n:oo]u!o:o ioanio n:u fuinnx n:oou fuinnx
u co oo]onn n:uounnx ooanx n nnnx oo]oiufu noiaunu]y nu fuuno k
:ocfu. I:uounnx k oo]oiufu io]n:u co oo]onn noiaunu]y onu:o nu
_
2n
k
_
nuunnu, mfo nu: ocfunu :oiy!nocf u o 4n2k oo]oiufu n:uoo-
o:o 2n2k :o)y io]n:u no:u onnx io]n cy o:nuuonn ncfn: oo]o:. 'o
:oo:o yunnnfn nu
_
2nk
2n2k
_
2
2n2k
nuunnu, mfo :nuun u yiynno n:u:o
_
2n
k
__
2nk
2n2k
_
2
2n2k
nuunnu. !uio ]o
_
2n
k
__
2n k
2n 2k
_
=
(2n)!
k!(2n k)!

(2n k)!
(2n 2k)!k!
=
(2n)!
(2k)!(2n 2k)!

(2k)!
(k!)
2
=
_
2n
2k
__
2k
k
_
,
mfo :nuun u ]o oo] fuonnx n:oou oo]oiufu ]onui fuuno
n

k=0
_
2n
2k
__
2k
k
_
2
2n2k
,
un:o ]o fuonu ]onuiocf oiu:unu.
16.3
Zadatak 118. Hoiu cy n n k nnonn oo]onn fuinn u nun n k +1.
Onu ]o
_
n
k
_
=
n
k
_
n1
k1
_
=
n
nk
_
n1
k
_
.
Zadatak 119. ,u nonoiufnnno noao oo]ono m, n, n m nun
n

i=m
_
i
m
_
=
_
n+1
m+1
_
.
, , 2010.
Zadatak 120. ,u nonoiufnnun noo oo] n nun
n

k=0
_
n
k
_
(1)
k
= 0.
Zadatak 121. ,u nonoiufnnno noao oo]ono m, n, n m nun
_
n+m
m
_
=
m

k=0
_
n
k
__
m
k
_
.
Zadatak 122. ,u nnono oo]ono m n n nun ]onuiocf
m

k=0
_
m
k
__
n+k
m
_
=
m

k=0
_
n
k
__
m
k
_
2
k
.

|l| ). ^nan]unuonn!, Jednakosti sa binomnim koeficijentima, Ion-


fu :u fuaonfo 2uu9.
138
17
Homotetija
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
17.1 j
Definicija 20. Xo:ofofn]u 1
O,k
cu nonfo: y fuuin O n ioo|n-
nn]onfo: k (k ,= 0) ]o nocaniunuo unnn y cu:y cooo fuino u ]o
1
O,k
(X) = Y , io ]o Y fuinu fuuiu u nun

OY = k

OX, f]. uio ]o k > 0
fuuiu Y ]o nu noaynuno] OX fuinu u ]o OY = kOX, u uio ]o k < 0
fuuiu Y ]o nu noaynuno] XO fuinu u ]o OY = kOX.
Teorema 40. Hoiu co nn xo:ofofn]u 1
O,k
fuuio M n N caniu]y y fuuio
M

n N

. Onu ]o OMN OM

cu ioo|nnn]onfo: k.
Teorema 41. In xo:ofofn]n nuno co caniu]y y nuno.
Teorema 42. In xo:ofofn]n iynnnu co caniu y iynnny, u on
nonfu y nonfu nono iynnno.
Teorema 43. In xo:ofofn]n yiuo n::o)y innnx co no :ou.
Teorema 44. ,u cnuio no iynnno k
1
(O
1
, r
1
) n k
2
(O
2
, r
2
) io]o nncy ion-
nonfnuno nocfo]o fuuno no xo:ofofn]o io]o caniu]y k
1
y k
2
. Ionfn
fnx xo:ofofn]u co nuau:o nu nuno] O
1
O
2
n oao ]o y u::on
r2
r1
n
r2
r1
.
17.2
Zadatak 123. Hoiu ]o fuuiu P nu iynnnn k. Oonfn ciyn cnnx
conmfu yn PX io X k.
Rexee: Ciyn cnnx conmfu yn PX ]o 1
P,
1
2
(k) mfo ]o iynnnu
nu nounnio: PO, io ]o O nonfu k.
139
, , 2010.
P
O X
k
Zadatak 124. Y unnn cy ufo fuuio A n B n iynnnu k. Oonfn
ciyn cnnx fonmfu foyiaonu ABX io X k.
Rexee: Hoiu ]o M conmfo yn AB. !uio ]o fonmfo T foyiau
ABX fuinu fuuiu nu MX u
MT
MX
=
1
3
, fo ]o fuonn ciyn :ununo 1
M,
1
3
.
A M B
X
T
k
Zadatak 125. Hoiu co iynnno k
1
n k
2
ony]y cnou y K. )no
nuno io: K coiy k
1
n k
2
y fuuiu:u A n B, onocno y fuuiu:u C n D.
)oiu:ufn u cy nuno AC n BD nuuaoano.
Rexee: Ioc:ufu]:o xo:ofofn]y cu nonfo: y K io]u caniu k
1
y
k
2
. Onu co A caniu y B, u C y D. Cu:n: fn: co nunu AB caniu y
nuny CD, nu nun AB[[CD.
K
A
B
C
D
k
1
k
2
Zadatak 126. !ynnno k
1
n k
2
co ony]y n:nyfu y P. Iuuaoano
funionfo iynnnu k
1
n k
2
ony]y nx oo: y fuuiu:u M n N. )o-
iu:ufn u cy fuuio P, M n N ioannouno.
, , 2010.
Rexee: !uio co k
1
n k
2
ony]y y P fo nocfo]n xo:ofofn]u 1
P,k
io]u caniu k
1
y k
2
. Onu co no ufo funionfo caniu]y ]onu y yiy,
nu co n M caniu y N. I: onoiu caon u cy fuuio P, M n N :uncfu
ioannouno.
N
M
P
k
1
k
2
Zadatak 127. Cfunnno AD n BC funo:u ABCD coiy co y P. io cy
M n N conmfu cfunnnu AB n CD, u S nocoi n]uionuau oiu:ufn
u cy fuuio P, S, M n N ioannouno.
Rexee: Ioc:ufu]:o xo:ofofn]y 1
S,
AB
CD
. Ono: xo:ofofn]o: co
M caniu y N :ooi canunocfn foyiaonu SAB n SCD. Caon u cy
fuuio M, S n N ioannouno. Ioc:ufu]:o cuu xo:ofofn]y 1
P,
AB
CD
. ,ooi
canunocfn foyiaonu PCA n PBA ono: xo:ofofn]o: co N caniu y M,
nu cy fuuio P, N n M ioannouno. Caon u cy cno uofnn fuuio P, S, M
n N ioannouno, mfo ]o n foouao oiu:ufn.
A B
C D
S
P
N
M
Zadatak 128. Hoiu ]o H ofononfu foyiau ABC. )oiu:ufn u co-
nmfo yn HX nnnuu O]aoono] iynnnn foyiau ABC uio X
nnnuu iynnnn onncuno] oio foyiau ABC.
Rexee: Hoiu cy S n O nonfn O]aoono n iy:nnno onncuno oio
foyiau ABC. !uio ]o SH = SO fo co nn xo:ofofn]n 1
H,
1
2
onncunu
iynnnu caniu y O]aoony. 'o :nuun u :u cnuio X cu onncuno iy-
nnno conmfo yn HX nnnuu O]aoono] iynnnn foyiau ABC.
, , 2010.
A B
C
H
O
S
X
Zadatak 129. Y foyiay ABC ynncunu iynnnu ony]o cfunnny
AB y fuuin D. Hoiu ]o M n]u:ofuano cynofnu fuuiu o D y ynn-
cuno] iynnnn. io ]o K conmfo cfunnno AB, u L fuuiu nu AB
u:anunfu o D fuinu u ]o DK = KL oiu:ufn u cy fuuio C, M n L
ioannouno.
Rexee: O:nuun:o ynncuny iynnny cu k, u nnnncuny iynnny
nu cfunnno: AB cu k
1
. !ynnnu k
1
ony]o cfunnny AB y fuuin
L. Ioc:ufu]:o xo:ofofn]y cu nonfo: y C io]u caniu k y k
1
. 'unionfu
y fuuin M nu k co caniu y AB, nu co M caniu y L. I: onoiu caon u
cy fuuio C, M n L ioannouno.
A B
C
D
M
L K
k
k
1
Zadatak 130. Hoiu cy a, b n c iynnno ncfoi noaynounniu io]o on-
y]y iuio yiaonu BAC, ABC n ACB. io a, b n c n:nyfu ony]y
iynnny d oiu:ufn u co nonfu iynnno d nuau:n nu nuno] IO io
]o I nonfu ynncuno, u O nonfu onncuno iynnno y foyiuo ABC.
Rexee: O:nuun:o cu A
1
, B
1
n C
1
nonfo ynncunnx iynnnu y a, b
n c. Hoiu iynnnu d cu nonfo: S ony]o a, b n c y fuuiu:u A
2
, B
2
n C
2
. Onu ]o SA
2
= SB
2
= SC
2
, u iuio ]o A
1
A
2
= B
1
B
2
= C
1
C
2
fo ]o
SA
1
= SB
1
= SC
1
mfo :nuun u ]o S nonfu onncuno iynnno foyiau
A
1
B
1
C
1
. !uio co nuno AA
1
, BB
1
n CC
1
coiy y I n A
1
B
1
[[AB, A
1
C
1
[[AC
n B
1
C
1
[[BC fo nocfo]n xo:ofofn]u cu nonfo: y I io]u caniu A
1
B
1
C
1
y ABC. In fo] xo:ofofn]n co S caniu y O, nu cy fuuio I, S n O
ioannouno.
, , 2010.
A B
C
I
A
1
B
1
C
1
A
2
B
2
C
2
S
O
d
a b
c
Zadatak 131. io cy R n r noaynounnnn onncuno n ynncuno iynnno
noioi foyiau ABC oiu:ufn u ]o R 2r.
Rexee: Hoiu cy A
1
, B
1
n C
1
conmfu cfunnnu BC, AC n AB fo-
yiau ABC, u T oiono fonmfo. Cu xo:ofofn]o: 1
T,
1
2
foyiuo ABC
co caniu y foyiuo A
1
B
1
C
1
mfo :nuun u ]o noaynounni R
1
onncuno
iynnno foyiau A
1
B
1
C
1
]onui
R
2
. )onono ]o oiu:ufn u ]o R
1
r.
Ionynn:o funionfo nuuaoano cu cfunnnu:u foyiau nu onncuny iy-
nnny o A
1
B
1
C
1
. Hoiu ono oou:y]y foyiuo A

. !uio ]o foyiuo
ABC xo:ofofnuun cu foyiao: A

cu ioo|nnn]onfo: 1 fo nun
u ]o noaynounni R
1
ynncuno iynnno y A

no!n nan ]onui o


noaynounniu ynncuno iynnno y ABC mfo ]o r. Onn: c:o oiu:uan
fuony no]onuiocf.
A
B
C
A
1
B
1
C
1
T
A

Zadatak 132. Hoiu cy k


1
, k
2
n k
3
fn iynnno :u io]o nocfo]o fn xo:o-
fofn]o 1
A,p
, 1
B,q
n 1
C,r
fuino u ]o p, q, r > 0 n 1
A,p
(k
1
) = k
2
, 1
B,q
(k
2
) =
k
3
n 1
C,r
(k
3
) = k
1
. )oiu:ufn u ]o pqr = 1 n u cy fuuio A, B n C
ioannouno.
Rexee: Hoiu cy iynnno k
1
(O
1
, r
1
), k
2
(O
2
, r
2
) n k
3
(O
3
, r
3
). Onu ]o
r
2
= pr
1
, r
3
= qr
2
n r
1
= rr
3
, nu ]o r
1
r
2
r
3
= pqrr
1
r
2
r
3
onocno pqr = 1.
, , 2010.
!uio ]o p, q, r > 0 fo co fuuio A, B n C nuau:o nu nunu:u O
1
O
2
, O
2
O
3
n O
3
O
1
uan nun yn O
1
O
2
, O
2
O
3
n O
3
O
1
fn: oo:. Onu ]o

AO2

AO1
= p,

BO3

BO2
= q n

CO1

CO3
= r, nu ]o

O
1
A

AO
2

O
2
B

BO
3

O
3
C

CO
1
=
1
pqr
= 1.
I: ono ]onuiocfn caon u cy fuuio A, B n C ioannouno no ^ono-
au]ono] fooo:n, un:o ]o :uufui :unmon.
O
1
O
2
O
3 A
B
C
k
1
k
2
k
3
17.3
Zadatak 133. Hoiu cy iynnno k
1
n k
2
nc]ynifno. )oiu:ufn u cy non-
fn xo:ofofn]u io]o caniu]y k
1
y k
2
noconn ynyfumnx n cnoumnx
funionfn k
1
n k
2
.
Zadatak 134. Y unnn cy ufo fuuio A n B n nunu p. Hu!n ciyn cnnx
fonmfu foyiaonu ABX io X p.
Zadatak 135. !ynnno k
1
n k
2
co ony]y cnou y fuuin P. Iu-
uaoano funionfo nu k
1
n k
2
ony]y nx oo: y fuuiu:u M n N.
)oiu:ufn u cy fuuio P, M n N ioannouno.
Zadatak 136. ofnn iynnno ncfnx noaynounniu ioncfyncuno cy
fuio u ]onu ony]o cno fn noocfuao, u ocfuao fn no no cfu-
nnno foyiau ABC. io cy noaynounnnn onncuno n ynncuno iynnno
foyiau ABC ]onuio R n r n:uuynufn .
Zadatak 137. !yi S ony]o cfunnno AB n BC ]onuioiuioi fo-
yiau ABC (AB = BC) y P n K oo: n ony]o onncuny iynnny o
ABC. )oiu:ufn u ]o conmfo yn PK nonfu ynncuno iynnno y
foyiuo ABC.
, , 2010.
Huno:onu. 'n)ono :uufiu nun :u cno foyiaono, no oouno:no :u
]onuioiuin.

|l| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|2| ). ^nan]unuonn!, Homotetija i sliqnost, ,n:cin :ufo:ufnuin
iu:n - Uuoun 2uu9.
146
18
Kombinatorna geometrija
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
18.1 j
Teorema 45. ,u cnuin ciyn o n funuiu (n 3) y unnn, o io]nx nncy
cno ioannouno, nocfo]n ionnoicun :noioyiuo cu fo:onn:u y noin: o
ufnx fuuuiu io]n cun cnnx n fuuuiu.
Definicija 21. !onnoicun :noioyiuo :u ufnx n fuuuiu n: nofxono
fooo:o co nu:nnu ionnoicun o:ofuu ufoi ciynu o n fuuuiu.
Teorema 46. !onnoicun o:ofuu ufoi ciynu fuuuiu ]o nu]:un (no no-
nmnnn) ionnoicun :noioyiuo io]n cun ufo fuuio.
Teorema 47. Hoiu co ionnoicnu |niyu A nuau:n ynyfu ionnoicno
|niyo B. Onu ]o oon: |niyo A :un o oon:u |niyo B.
Teorema 48. (Inionu fooo:u) ^noioyiuo un]u cy fo:onu y noaooo]-
nn: fuuiu:u n:u nonmnny
i
2
+u1, io ]o i oo] noaooo]nnx fuuuiu nu
ionfyn :noioyiau, u u oo] fuuuiu y ynyfumocfn ufoi :noioiyau.
Teorema 49. (Iun o Ioononu fooo:u) ,u cno nnono oo]ono k n
r nocfo]n nnoun oo] w fuiun u iuio io ooo]nan oo]ono 1, 2, ..., w
y k oo]u nocfo]n ]onooo]nu unf:ofnuiu noiocn]u ynno r.
18.2
Zadatak 138. Y unnn ]o ufo noioanio fuuuiu. )oiu:ufn u nocfo]n
fuuiu o ufnx :u io]y nocfo]n ucfo]uo o ocfuanx fuuuiu io]n co
ouan:n]yo no nnmo o S nyfu.
147
, , 2010.
Rexee: Ioc:ufu]:o :nnn:uano ucfo]uo n::o)y ufnx fuuuiu
n fuuio io]o ouan:y]o fo ucfo]uo. )onono ]o oiu:ufn u nocfo]n
fuuiu :u io]y co fo ucfo]uo ouan:y]o nu]nnmo S nyfu. Y::n:o ion-
noicnn o:ofuu fuuuiu io]o yuocfny]y y ou:annn]y :nnn:uanoi ucfo]u-
u. Hoiu ]o P ]ono o fo:onu ionnoicnoi o:ofuuu. Hoiu cy A n B fuuio
fuino u cy AP n BP :nnn:uanu ucfo]uu. Onu ]o AB AP = BP, nu
]o APB 60

. Yioanio on nocfo]uao ou uofnn fuuio io]o cu fuuio:


P ouan:y]y :nnn:uano ucfo]uu onu on yiuo ionnoicnoi o:ofuuu
io yiau P ono no!n o 3 60

= 180

, mfo ]o no:oiy!o.
Zadatak 139. Y unnn ]o ufo 2n + 3 fuuuiu o io]nx no nocfo]o fn
ioannouno nan uofnn nu ncfo] iynnnn. )oiu:ufn u nocfo]o fn
fuuio o ufnx fuio u co y nxono] onncuno] iynnnn nuau:n fuuno
n noocfuanx fuuuiu.
Rexee: Hoiu cy A n B no cycono fuuio nu ionnoicno: o:ofuuy
o ufnx fuuuiu. Onu co cno o ufnx fuuuiu nuau:o cu ncfo nuno
AB. O:nuun:o noocfuao fuuio cu X
1
, X
2
, ..., X
2n1
fuio u ]o AX
i
B <
AX
j
B :u i < j (ono ]o :oiy!o nocfn!o ]o nnio]o uofnn fuuio nncy nu
ncfo] iynnnn). Ioc:ufu]:o onncuny iynnny oio foyiau AX
n1
B.
Onu cun fuuio X
n
, X
n+1
, ..., X
2n1
io]nx n:u fuuno n, u no cun
fuuio X
1
, X
2
, ...X
n1
un:o c:o omnan :uufui.
Zadatak 140. )oiu:ufn u co cnuin ionnoicun :noioyiuo nonmnno 1
:oo c:ocfnfn y nunoyiuonni nonmnno 2.
Rexee: Hoiu ]o AB nu]no!u n]uionuau nan cfunnnu ionnoicnoi
:noioyiau. Hoiu ]o M noio yio fo:o :noioyiau. Onu ]o ABM, BAM <
90

nu co noo :noioyiuo nuau:n y funn mnnno AB io]u ]o no:uanu


nu AB. Hoiu cy x n y nu]no!u ucfo]uu fo:onu :noioyiau cu ]ono n
yio cfuno nuno AB (uio ]o AB cfunnnu :noioyiau onu ]o noo :no-
ioyiuo cu ]ono cfuno AB, nu co :uufui omunu noc:ufuo: cu:o
]onoi ucfo]uu). !uio ]o :noioyiuo ionnoicun n nonmnno 1 fo ]o
1
ABx
2
+
ABy
2
, nu ]o AB (x +y) 2. !oncfynxn:o nuno nuuaoaono
cu AB nu ucfo]un:u x (cu ono cfuno cu io]o nu]no!o ucfo]uo x) n y
(cu ono cfuno cu io]o ]o ucfo]uo y). Onu co noo :noioyiuo nuau:n y
nunoyiuonniy cfunnnu AB n x+y un]u ]o nonmnno AB(x+y) 2. 'u]
nunoyiuonni co :oo nomnnfn o nunoyiuonniu nonmnno fuuno 2,
un:o c:o omnan :uufui.
Zadatak 141. Y unnn ]o ufo n fuuuiu (n 2) n::o)y io]nx ]o :ui-
cn:uano ucfo]uo 1. io ]o d :nnn:uano ucfo]uo n::o)y ufnx
fuuuiu oiu:ufn u ]o d <
2

n1
.
Rexee: Onnmn:o oio cnuio o ufnx fuuuiu iynnno noaynou-
nniu
d
2
. 'o iynnno co no coiy, ononfyuano co ony]y. +nicn-
, , 2010.
u]:o ]ony fuuin n oio o onnmn:o n iynny noaynounniu 1 +
d
2
.
Cno iynnno noaynounniu
d
2
co nuau:o y ono] iynnnn, nu ]o :on
nxonnx nonmnnu :un o nonmnno ono iynnno, onocno nun
n
d
2
4
(1 +
d
2
)
2
. I: ono no]onuiocfn caon u ]o d <
2

n1
, mfo ]o
n foouao oiu:ufn.
Zadatak 142. Cnuiu fuuiu unnn ]o ooo]onu cu noio: o fn oo]o. )oiu-
:ufn u nocfo]n foyiuo un]u cy fo:onu ncfo oo]o, noaynounni onncuno
iynnno :y ]o fuuno 2010, u ]oun yiuo ]o nu nyfu no!n o ]onoi o
noocfuau nu yiau foi foyiau.
Rexee: Ioc:ufu]:o non:nony iynnny noaynounniu 2010.
Io Iun o Ioonono] fooon:n nocfo]n nnoun oo] w fuiun u
nn: 1, 2, ..., w cun ]onooo]ny unf:ofnuiy noiocn]y ynno ou 4.
Ynnmn:o nunnaun w-foyiuo y ufy iynnny n y::n:o ncfo oo]oo
:u ufo fuuio iuo oo]oo unnn. Onu nocfo]o uofnn fuuio A, B, C
n D ncfo oo]o nu fo] iynnnn fuino u ]o AB = BC = CD. !uio ]o
ADC = 2DAC fo ]o foyiuo ACD fuonn.
Zadatak 143. Y ionnoicno: 2m-foyiay A
1
A
2
...A
2m
ufu ]o fuuiu P io]u
no nnnuu nn ]ono] n]uionuan. )oiu:ufn u ]o oo] foyiaonu cu
fo:onn:u y A
1
, A
2
, ..., A
2m
io]n cuo fuuiy P nuun.
Rexee: Cno n]uionuao n cfunnno ufoi :noioyiau oao unun
nu ooaucfn. )oiu:u!o:o u co noaucio: fuuio P n: ]ono ooaucfn y
yiy nunocf oo]u foyiaonu io]n:u fuuiu P nnnuu no :ou. !uio
]o :u ooaucf nun :noiyiau fu] oo] 0, fo !o caonfn u ]o oo] fuonnx
foyiaonu :u cnuiy ooaucf nuun. Ioc:fu]:o no cycno ooaucfn io]o
cy nooono n]uionuao: nan cfunnno: PQ. Cnuin foyiuo io]n no:u
cfunnny PQ cun ooo ufo ooaucfn, nu ]o onono u::ufufn ono
foyiaono io]n cuo y PQ. Hoiu ]o x oo] foyiaonu cu cfunn-
no: PQ io]n cuo nny ooaucf, u y oo] foyiaonu cu cfunnno: PQ
io]n cuo yiy ooaucf. Onu ]o x +y = 2n 2, u iuio co noaucio:
n: ]ono y yiy ooaucf oo] foyiaonu io]n cuo fuuiy P no:onn
:u y x = 2n 2 2x mfo ]o nuun oo], :uufui ]o omon.
Zadatak 144. Y unnn ]o ufo n fuuuiu (n 3) fuinnx u :u cnuio no
o nx nunu io]u nx cun cun ou ]om ]ony o ufnx fuuuiu.
)oiu:ufn u cy ufnx n fuuuiu ioannouno.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno f]. u nncy cno fuuio ioannouno.
Ioc:ufu]:o cnu :oiy!u ucfo]uu ufnx fuuuiu o nunnx io]o ]o no
cuo. ^o)y fn: ucfo]un:u nocfo]n nu]:uo, ]o nx n:u ionuuno
:noio. Hoiu co fo ocfnuy]o :u fuuiy A n nuny p io]u cun fuuio B
, , 2010.
n C. Hoiu ]o nono]o no:uau n: A nu p fuuiu M. !uio nunu p co:
fuuuiu B n C cun ]om noiy fuuiy D n: foi ciynu onu nocfo]o ou
no fuuio o B, C n D io]o cy cu ncfo cfuno fuuio M nuno p (noio
o B, C nan D :oiy u co noiaunu]y cu M). Hoiu cy fo oo: y:uou
onmfocfn fuuio B n C. ^oo:o nofnocfunnfn n u ]o ucnoo fuuuiu
M, B n C oum M B C. Hoiu ]o N nono]o no:uao n: B nu AC n
noiu ]o N
1
nocoi no:uao n: B nu p cu AC. Onu ]o AM BN
1
> BN
mfo :nuun u ]o ucfo]uo fuuio B o nuno AC :uo o ucfo]uu A
o nuno BC. !uio c:o nofnocfunnan u ]o ucfo]uo AM nu]:uo
ono ]o ionfuninn]u. Iouofnu nofnocfuniu nn]o fuunu mfo :nuun u
cy cnnx n fuuuiu ioannouno.
Zadatak 145. Y ioonnufno: cncfo:y uf ]o inuuf cfunnno n. )o-
iu:ufn u on cun nu]nnmo (n + 1)
2
noaooo]nnx fuuuiu.
Rexee: Hoiu ]o P ionnoicun o:ofuu noaooo]nnx fuuuiu io]o co
nuau:o ynyfu ufoi inuufu. Hoiu inuuf cun N noaooo]nnx
fuuuiu, u ionnoicun o:ofuu k fuuuiu nu cno]o] iunnnn. Io Iniono]
fooo:n nonmnno o P ]o ]onuiu
k
2
+ N k 1 = N
k
2
1. !uio ]o
nonmnnu o P no no!u o n
2
, fo ]o N n
2
+
k
2
+ 1. Oon: :noioyiau P
]o no!n o k (ucfo]uo cnuio no noaooo]no fuuio ]o 1), u :un o
oon:u inuufu io]n ]o 4n. Onu ]o k n, nu ]o N n
2
+
4n
2
+1 = (n+1)
2
.
Zadatak 146. )uf ]o ciyn o S o n fuuuiu o io]nx no nocfo]o fn
ioannouno cu cno]cfno: u :u cnuiy fuuiy P n: S nocfo]n ou k fuuuiu
n: S io]o n:u]y ncfy yuonocf o P. )oiu:ufn u ]o k <
1
2
+ 2n.
Rexee: Iofnocfunn:o cynfono f]. u ]o k
1
2
+

2n. ,u cnuiy
fuuiy P nocfo]n ou
_
k
2
_
ciynonu A, B fuinnx u ]o AP = BP. Onu ]o
oo] yo)onnx nuonu (A, B, P) fuinnx u ]o AP = BP ou n
_
k
2
_
. !uio
]o
n
_
k
2
_

n
2
(

2n +
1
2
)(

2n
1
2
) =
n
2
(2n
1
4
) > n(n 1) = 2
_
n
2
_
,
fo nocfo]o ou fn fuuio P
1
, P
2
, P
3
:u |nicnuno A n B, fuino u ]o
AP
1
= BP
1
, AP
2
= BP
2
n AP
3
= BP
3
. Onu cy fuuio P
1
, P
2
n P
3
ioanno-
uno, mfo ]o ionfuninn]u.
Zadatak 147. Y inuufy cfunnno n ufo ]o (n+1)
2
fuuuiu :o)y io]n:u
no:u fn ioannouno. )oiu:ufn u nocfo]o fn o ufnx fuuuiu io]o
oou:y]y foyiuo nonmnno no no!o o
1
2
.
Rexee: Hoiu ionnoicun o:ofuu ufnx (n + 1)
2
fuuuiu ynyfu :no-
ioyiau cun k fuuuiu. Onu co y oiono] ynyfumocfn nuau:n
, , 2010.
(n + 1)
2
k fuuuiu. Y::n:o non:nony fnuniayunn]y ufoi :noio-
yiau. Y o] n:u
(k2)+((n+1)
2
k)2

= 2(n
2
+ 2n) k foyiaonu. !uio
]o nonmnno :noioiyau n
2
, fo nocfo]n foyiuo y fnuniyaunn]n un]u
]o nonmnnu no no!u o
n
2
2n
2
+4nk
. ,u k 4n onu] oo] ]o
1
2
, nu c:o
numan foyiuo nonmnno no no!o o
1
2
. Hoiu ]o cuu k > 4n. Oon:
ufoi :noioyiau ]o 4n, nu :u noio no cycono cfunnno ynnu a n b
foi :noioyiau nun
a+b
2

4n
k
. ,u nonmnny P foyiau cu cfunnnu:u
a n b nun P
ab
2

(a+b)
2
8

8n
2
k
2
. ,u k > 4n nun
8n
2
4k
2
<
1
2
, nu n y ono:
cayuu]y n:u:o foyiuo nonmnno no no!o o
1
2
.
18.3
Zadatak 148. Y unnn ]o ufo n fuuuiu o io]nx no nocfo]o fn ioan-
nouno n uofnn nu ncfo] iynnnn. Hoiu ]o k nnoun oo] fuiun u
]o 3 k n 3. )oiu:ufn u o ufnx n fuuuiu :oo:o n:uoufn fn
A, B n C fuino u iynnnu onncunu oio foyiau ABC cun fuuno k
o ufnx fuuuiu y cno]o] ynyfmocfn.
Zadatak 149. 'uiu mnnno x ]o ciyn cnnx fuuuiu io]n co nuau:o n:-
:o)y nan nu no nuuaoaono nuno nu ucfo]uy x. Y unnn ]o ufo n
fuuuiu (n N) fuinnx u co onao io]o fn o nx :oiy noinfn fuio:
mnnno 1. )oiu:ufn u co cnnx n fuuuiu :oo noinfn fuio: mnnno
2.
Zadatak 150. !ynnnu ]o ooo]onu cu k oo]u (k N). )oiu:ufn u no-
cfo]o fn fuuio nu fo] iynnnn ooo]ono ncfo: oo]o: fuino u oou:y]y
foyiuo un]n ]o ]oun yiuo fn nyfu no!n o ]onoi o noocfuau nu
yiau foi foyiau.
Zadatak 151. Y unnn ]o ufo noioanio nunnx o io]nx no nocfo]o no
nuuaoaono. io io: nocoi cnuio no o nx noau:n ou ]om ]onu
nunu oiu:ufn u co cno nuno coiy y ]ono] fuuin.
Zadatak 152. Y unnn ]o ufo n fuuuiu (n 3) o io]nx nncy cno nu
]ono] nuno]. )oiu:ufn u ono oou:y]y ou n u:anunfnx nunnx.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| ). Jyin!, I. Junionn!, I. ^ufn!, H. Iofonn!, The IMO Compen-
dium, Cnnnio 2uu6.
|S| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
152
19
Polinomi
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
19.1 j
Teorema 50. io ]o P(x) ouaun noanno: onu x a[P(x) (a R) uio n
cu:o uio P(a) = 0. Canuno nun n :u P(x) Q[x] n P(x) Z[x].
Teorema 51. ,u noanno: P(x) Z[x] n u:anunfo noao oo]ono a n b
nun a b[P(a) P(b).
Teorema 52. Hoiu ]o P(x) Z[x] :onnuun noanno:. io ]o r oionu
unnonuanu nyau onu r Z.
Teorema 53. io noanno: P(x) R[x] n:u ou deg(P) +1 nyau onu ]o
on nnonfnuin ]onui 0.
Definicija 22. Ioanno: P(x) ]o noynnonaun y Z[x] (canuno n y
R[x] n Q[x]) uio no nocfo]o nu noanno:u Q(x) n R(x) n: Z[x] (onocno
R[x] nan Q[x]) fuinu u ]o P(x) = Q(x)R(x) un]n cy cfononn ou 1.
19.2
Zadatak 153. Hoiu ]o P(x) = (x
2
+x +1)
2010
. Oonfn u:aniy ioo|n-
nn]onufu nu nunn: n nonunn: :ocfn:u noanno:u P(x).
Rexee: Hoiu ]o P(x) =

4020
i=0
a
i
x
i
. Onu ]o P(1) =

4010
i=0
(1)
i
a
i
, nu
]o fuonu u:aniu ]onuiu P(1) = 1
2010
= 1.
Zadatak 154. Hoiu ]o f(x) Z[x] :onnuun noanno: n k, p N. io p+1
no oan nn]oun o oo]onu f(k), f(k +1), ..., f(k +p) oiu:ufn u f no:u
unnonuannx nyau.
153
, , 2010.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno, f]. noiu ]o r Q unnonuanu
nyau f(x). !uio ]o f :onnuun onu r Z. Iun u ]o f(x) = (x r)g(x)
io g(x) Z[x]. ,u fuuno ]oun oo] x = k, k+1, ..., k+p nun!o p+1[xr
onocno u p + 1[f(k + i) :u noio 0 i p mfo ]o y cynofnocfn cu
nouofno: nofnocfunio:.
Zadatak 155. Hoiu ]o P(x) noanno: cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u
fuiun u ]o P(a) = P(b) = P(c) = 1 :u fn u:anunfu noau oo]u a, b n
c. )oiu:ufn u P(x) no:u noaooo]nnx nyau.
Rexee: Hoiu ]o Q(x) = P(x) + 1. Onu ]o Q(a) = Q(b) = Q(c) = 0, nu
]o Q(x) = (x a)(x b)(x c)R(x) :u noio R(x) Z[x]. io on m onau
noaooo]nu nyau o P(x) onu on nunao (ma)(mb)(mc)R(m) = 1
n: uoiu caon u ]o m a, m b, m c = 1, onocno u cy ou nu o
a, b n c ]onuiu mfo ]o iofuninn]u.
Zadatak 156. Hoiu ]o P(x) noanno: cu nonoiufnnnn: ioo|nnn]onfn:u
fuiun u nun P(x)P(
1
x
) > 1 :u x = 1. )oiu:ufn u fu ncfu no]onuiocfn
onu nun n :u cnuio x > 0.
Rexee: Hoiu ]o P(x) =

n
i=0
a
i
x
i
. ,u x = 1 n:u:o u ]o P(1)
2
> 1
onocno u ]o (

n
i=0
a
i
)
2
> 1. ,u non:nono x > 0 nun
(
n

i=0
a
i
x
i
)(
n

i=0
a
i
x
i
) (
n

i=0
a
i
)
2
> 1,
no !omn-Ununono] no]onuiocfn. Onn: ]o :uufui omon.
Zadatak 157. io cy n, a
1
, a
2
, .., a
n
u:anunfn noan oo]onn oiu:ufn u
]o noanno:
(x a
1
)(x a
2
)...(x a
n
) 1
noynnonuan y Z[x].
Rexee: O:nuun:o onu] noanno: cu P(x) n nofnocfunn:o cynofno
f]. u ]o P(x) = Q(x)R(x) :u noiu nu noaooo]nu noanno:u Q(x) n R(x)
cfononu ou 1. Onu ]o Q(a
i
)R(a
i
) = 1 :u i = 1, 2, ..., n. !uio cy P(a
i
)
n Q
ai
noan oo]onn fo :ou u nun P(a
i
) + Q(a
i
) = 0. Ioc:ufu]:o
noanno: P(x)+R(x). oion cfonon ]o :un o n, u nun P(a
i
)+Q(a
i
) = 0
:u n u:anunfx ouannx oo]onu. Onu ]o P(x) + Q(x) = 0 :u cnuio
ouano x, onocno nun
(x a
1
)(x a
2
)...(x a
n
) 1 = P(x)
2
.
Cfonon y: x
n
cu aono cfuno ]o ]onui 1, u cu ocno cfuno ]o noiufn-
nun. Ono ]o no:oiy!o ]o cy fu nu noanno:u ]onuiu un:o c:o oonan
ionfuninn]y. Caon u ]o fuonn noanno: :uncfu noynnonaun.
, , 2010.
Zadatak 158. Hoiu ]o a
n
a
n1
... a
0
> 0 :u n 2. )oiu:ufn u :u
cno ouano nyao a noanno:u P(x) =

n
i=0
a
k
x
k
nun [a[ 1.
Rexee: !uio cy cnn ioo|nnn]onfn no:nfnnnn fo :u ouany nyay a
:ou nunfn a < 0. Hoiu ]o a < 1. Onu ]o :u nuno n P(a) < 0 :ooi
a
2k
a
2k
+ a
2k1
a
2k1
< 0 n a
0
> 0 :u 1 k
n
2
. io ]o n nonuun oo]
onu ]o P(a)u :ooi a
2k+1
a
2k+1
+a
2k
a
2k
< 0 :u 0 k
n
2
.
HIO^IH. 'n)oo :uufiu nun n :u io:naoicno nyao a
noanno:u P(a).
Zadatak 159. Hoiu ]o
f(x) = x
n
+a
n1
x
n1
+... +a
1
x +a
0
noanno: cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u cfononu n 3 fuiun u ]o
a
k
+a
nk
nuun :u 1 k n 1 n a
0
nuun oo]. io ]o f(x) = g(x)h(x)
io cy g(x) n h(x) noanno:n cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u n nun
deg g deg h. io cy cnn ioo|nnn]onfn o h(x) nonunn oiu:ufn u
f(x) n:u noaooo]un ioon.
Rexee: Iun!o:o y Z
2
[x]. I:u:o u ]o f(x)
2
g(x)h(x). Hoiu ]o
deg g = j, u deg h = k. Iomfo h(x) n:u cno nonuno cfonono fo ]o
h(x)
2
1 +x +... +x
k
.
Hoiu ]o g(x) =

j
i=0
b
i
x
i
. !oo|nnn]onf y: x
j1
y f(x) ]o b
j1
+b
j2
+
... + b
0
:ooi j k. !oo|nnn]onf y: x
k+1
y f(x) ]o b
1
+ b
2
+ ... + b
j
. io
]o j 1 1 n:u:o u ]o a
j1

2
a
k+1
onocno b
0

2
b
j

2
1. !uio ]o
0
2
f(0)
2
g(0)h(0)
2
1 no:oiy!o ]o u oyo j 2. Caon u ]o j = 1,
nu f(x) n:u annouun |uifo y Z[x] n: uoiu caon u n:u n noaooo]un
ioon.
Zadatak 160. Hu!n cno ouano noanno:o P(x) fuino u nun
P(a b) +P(b c) +P(c a) = 2P(a +b +c),
:u cno ouano oo]ono a, b n c :u io]o nun ab +bc +ca = 0.
Rexee: io cfunn:o a = b = c = 0 oon]u:o u ]o 3P(0) = 2P(0), nu
]o P(0) = 0. ,u a = b = 0 n non:nono c nun ab +bc +ca = 0, nu nun
P(c) = P(c) n: uoiu caon u noanno: P(x) n:u cu:o nuno cfonono.
Hoiu ]o P(x) =

n
k=0
a
k
x
2k
. ,u a = 3x, b = 2x n c = 6x n non:nono
x R nun ab +bc +ca = 0, nu nun n
P(5x) +P(3x) +P(8x) = 2P(7x),
:ooi P(8x) = P(8x) n P(7x) = P(7x). Onu :u cno a
k
,= 0 :ou u
nun 3
2k
+5
2k
+8
2k
= 2 7
2k
. ,u k 3 nun (
8
7
)
2k
(
8
7
)
6
=
262144
117649
> 2, nu ]o
k < 3. Caon u noanno: P(x) :ou onfn ooaniu a
0
+a
1
x
2
+a
2
x
4
. !uio ]o
, , 2010.
:on cnuiu nu omou :u P fuio)o omoo, onono ]o nononfn u
an cy noanno:n 1, x
2
n x
4
omou. !oncfunfun noanno: nn]o omou,
u :u x
2
n:u:o u nun
(a b)
2
+ (b c)
2
+ (c a)
2
= 2(a
2
+b
2
+c
2
ab bc ca) = 2(a
2
+b
2
+c
2
)
= 2(a
2
+b
2
+c
2
+ 2ab + 2ac + 2bc) = 2(a +b +c)
2
,
mfo :nuun u x
2
]ocfo omoo. ,u P(x) = x
4
noiu ]o m = a b n
n = b c :ooi iu!oi :unncu. Onu ]o b = a m n c = a m n. ,ooi
ycaonu ab + bc + ca = 0 n:u:o u nun 3a
2
4am 2an + m
2
+ mn = 0.
Cuu ]o
2(a +b +c)
4
= 2(3a 2mn)
4
= 2(9a
2
+ 4m
2
+n
2
12am4mn 6an)
2
=
2(3(3a
2
4am2an +m
2
+mn) +m
2
+mn +n
2
)
2
= 2(m
2
+mn +n
2
)
2
.
Cuu ]o onono oiu:ufn u ]o m
4
+n
4
+(m+n)
4
= 2(m
2
+mn+n
2
)
2
.
'o caon n:
m
4
+n
4
+(m+n)
4
= 2(m
4
+2m
3
n+3m
2
n
2
+2mn
3
+n
4
) = 2(m
2
+mn+n
2
)
2
,
un:o ]o :uufui :unmon.
Zadatak 161. )oiu:ufn u ]o :u n > 1 noanno: f(x) = x
n
+ 5x
n1
+ 3
noynnonaun y Z[x].
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o f(x) = g(x)h(x) :u noio
noanno:o g(x), h(x) Z[x] cfononu ou 1. Hoiu cy nyao o g(x) ]onuio
a
1
, a
2
, ..., a
k
, u nyao o h(x) ]onuio b
1
, b
2
, ..., b
s
io ]o k +s = n, u k, s N.
,u x = 0 n:u:o u ]o 3 = f(0) = (1)
k+s
a
1
a
2
...a
k
b
1
b
2
...b
s
, onocno nun
3 = [a
1
a
2
...a
k
[ [b
1
b
2
...b
s
[. Io: y:uou onmfocfn :oo:o nofnocfunnfn
u ]o [a
1
a
2
...a
k
[ = 1. !uio cy a
i
(:u 1 i k) nyao n o f(x) fo ]o
[a
n1
i
(a
i
+ 5)[ = 3, nu nun
[a
n1
1
a
n1
2
...a
n1
k
[ [(a
1
+ 5)(a
2
+ 5)...(a
k
+ 5)[ = 3
k
.
Onu ]o [(a
1
+ 5)(a
2
+ 5)...(a
k
+ 5)[ = 3
k
. !uio ]o [g(5)[ = [(a
1
+
5)(a
2
+ 5)...(a
k
+ 5)[ = 3
k
n gg(5)[f(5) = 3, fo 3
k
[3 ouiao caon u ]o
k = 1. )oonan c:o u ]o noanno: g(x) annouun, onocno u f(x) n:u
noaooo]ny nyay a
1
. io ]o a
1
nuun oo] onu ]o f(a
1
)
2
f(3)
2
3,
mfo ]o no:oiy!o :ooi f(a
1
) = 0. Canuno n :u nonuno a
1
nun f(a
1
)
2
f(1)
2
9 mfo ]o ncfo no:oiy!o. Onn: c:o oonan ionfuninn]y, nu ]o
f(x) :uncfu noynnonaun noanno:.
Zadatak 162. Hoiu ]o P(x) noanno: cu ]noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u
cfononu n > 1. O:nuun:o cu Q(x) = P(P(...P(x))...) io co P no]uny]o k
nyfu (k N). )oiu:ufn u ]onuunnu Q(t) = t n:u nu]nnmo n noaooo]-
nnx omou.
, , 2010.
Rexee: )oiu:u!o:o nno u :u cnuio noaooo]no omoo Q(t) = t
nun P(P(t)) = t, f]. u :oo:o nofnocfunnfn u ]o k 2. Hoiu ]o
x
0
= x, x
1
= P(x) n x
i+1
= P(x
i
) :u i N. I:u:o u nun
x
0
x
1
[x
1
x
2
[...[x
k1
x
k
[x
k
x
1
.
!uio ]o x
k
= x = x
0
, fo cy cno u:anio x
i
x
i+1
:u 0 i k ]onuio
no uncoayfno] noocfn. Hoiu ]o d = x
0
x
1
. io ]o x
1
x
2
= d onu
]o x
0
= x
2
onocno P(P(x)) = x. ^o)yfn: uio ]o x
1
x
2
= x
0
x
1
= d
nucfunu:o nocfynui uo. Hoiu c:o oonan u ]o x
i
x
i+1
= d :u cno
i m n noiu ]o m nu]no!n fuiun oo]. io ]o m > k, onu ]o x
i
cfoio
:onofon nn: nu co no :oo ocnfn u ]o x
0
= x
k
. Caon u :u fuino m
:ou u nun m k. Onu ]o x
m+1
x
m+2
= d = (x
m
x
m+1
), f].
nun x
m
= x
m+2
. I: onoiu caon u ]o x
m+s
= x
m+2+s
:u cnuio s N,
nu caon n u ]o P(P(x)) = x :u s
k
m. Onn: c:o oonan u cy cno
|nicno fuuio o Q(x) y]ono n |nicno fuuio o P(P(x)).
)onono ]o oiu:ufn u ]onuunnu P(P(x)) = x n:u nu]nnmo n no-
aooo]nnx omou. io ]o nono cnnx omou y nfounn]u:u o P(x)
]onui 1 onu cnu fu omou :uonounu]y P(x) = x, nu nx no :oo
n:ufn nnmo o n. Hoiu nocfo]n omoo a un]n ]o nono fuuno 2
n noiu ]o c noio yio omoo (un]n ]o nono 1 nan 2). Hoiu ]o
b = P(a) n d = P(c). Onu ]o P(b) = a n P(d) = c. I:u:o u nun
a c[P(a) P(c) = b d[P(b) P(d) = a c, nu ]o [a c[ = [b d[. Canuno
n:u:o u nun a d[P(a) P(d) = b c[P(b) P(c) = a d, nu ]o n
[a d[ = [b c[. Yioanio ]o a +b ,= c +d onu :ou u nun a c = b d
n a d = b c onocno a b = c d = d c, f]. c = d n: uoiu caon
a = b mfo ]o cynofno cu nofnocfunio: u ]o nono o a fuuno 2.
Caon u ]o a + b = c + d. )uo caon u :u cnuio noaooo]no omoo
x ]onuunnu P(P(x)) = x nun P(x) + x = a + P(a) n: uoiu caon u ]o
x omoo noanno:no ]onuunno n-foi cfononu, nu cu:n: fn: ]onuunnu
P(P(x)) = x no :oo n:ufn nnmo o n noaooo]nnx omou.
19.3
Zadatak 163. Oonfn :on ioo|nnn]onufu nu nunn: :ocfn:u noan-
no:u P(x) = (x
2
x + 1)
2010
+ (x
2
+x + 1)
2011
.
Zadatak 164. Hoiu ]o p > 2 nocf oo] n noanno: P(x) = x
p
x + p.
)oiu:ufn.
u) io ]o nyau ( C ) noanno:u P(x) onu ]o [[ < p
1
p1
.
o) P(x) ]o noynnonaun y Z[x].
Zadatak 165. Hoiu ]o P(x) Z[x] fuiun noanno: u cy P(0) n P(1)
nonunn oo]onn. )oiu:ufn u P(x) no:u noaooo]no nyao.
, , 2010.
Zadatak 166. )u an nocfo]n noanno: P(x) cu noaooo]nn: ioo|nnn-
]onfn:u fuiun u ]o P(x) = P(x) :u cno ouano x n nun P(1) = 9 n
P(9) = 41.
Zadatak 167. Hoiu ]o
a
0
+a
1
x +... +a
2n
x
2n
= (x + 2x
2
+... +nx
n
)
2
.
)oiu:ufn u ]o

2n
i=n+1
a
i
=
n(n+1)(5n
2
+5n+2)
24
.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| ). Jyin!, I. Junionn!, I. ^ufn!, H. Iofonn!, The IMO Compen-
dium, Cnnnio 2uu6.
|S| I. Jonunonn!, ,. !uoaoyi, I. ^auononn!, Meunarodne i bal-
kanske matematiqke olimpijade 1984-1995. godine, ^ufon]uan :u
:auo :ufo:ufnuuo - cnociu S2, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o
l996.
|1| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|| Cu]f www.mathlinks.ro
159
20
Razni zadaci iz teorije brojeva
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
20.1
Zadatak 168. Hu!n cno u:anunfo nnono oo]ono x n y fuino u ]o
x
y
= y
x
.
Rexee: Io: y:uou onmfocfn :oo:o nofnocfunnfn u ]o x > y.
I: ufo oaunn]o caon u x n y n:u]y ]onuio nocfo |uifoo. Hoiu
]o x =

s
i=1
p
ai
i
, u y =

s
i=1
p
bi
i
. Onu nun ya
i
= xb
i
:u cnuio 1 i s.
!uio ]o x > y fo ]o b
i
< a
i
:u 1 i s nu y[x. Hoiu ]o x = yz :u noin
nnoun oo] z. Onu nun (yz)
y
= y
yz
onocno z = y
z1
. ,u y = 1
:ou u oyo x = 1, nu nun y 2. Onu ]o z 2
z1
. !uio ]o 2
z1
> z
:u z 3 fo ]o z = 1 nan z = 2. ,ooi x ,= y :ou u oyo z = 2, nu ]o
y = 2 n x = 4.
Zadatak 169. Hu!n cno nnono oo]ono x n y fuino u ]o x
y
= y
xy
.
Rexee: I: ufo oaunn]o caon u ]o x y, nu ]o y
xy
= x
y
y
y
nu :ou u nun x 2y. Onu ]o (
x
y
)
y
= y
x2y
noo oo] nu y[x. Hoiu
]o x = yz :u noio nnono z. ,u:oy]y!n ony ]onuiocfy y noau:ny
oon]u:o u ]o (yz)
y
= y
y(z1)
, onocno yz = y
z1
, f]. z = y
z2
. ,u y = 1
n:u:o omoo x = 1. Inuuo :u y 2 nun z = y
z2
2
z2
. !uio ]o :u
z 5 2
z2
> z fo ]o z 4. I: z = y
z2
oon]u:o u cy ]onno :oiy!nocfn
(y, z) (2, 4), (3, 3) mfo u]o omou (x, y) (8, 2), (9, 3), (1, 1).
Zadatak 170. Hoiu ]o x
n
nn: cu cno]cfno: x
0
= 1 n x
n+1
= 2x
n
+
_
3x
2
n
+ 1.
)oiu:ufn u cy cnn uaunonn nn:u noan oo]onn.
Rexee: I: ufo oaunn]o n:u:o u ]o (x
n+1
2x
n
)
2
= 3x
2
n
+1 onocno
x
2
n+1
4x
n
x
n+1
+x
2
n
= 1.
160
, , 2010.
Io:ouo: nnoicu :u 1 oon]u:o u nun n
x
2
n+2
4x
n+1
x
n+2
+x
2
n+1
= 1.
Oy:n:uo: nofxono no oaunn]o n:u:o u nun
x
2
n
x
2
n+2
+ 4x
n+1
(x
n+2
x
n
) = 0,
onocno
(x
n+2
x
n
)(4x
n+1
x
n
x
n+2
) = 0.
!uio ]o nn: x
n
ucfy!n fo ]o 4x
n+1
x
n
x
n+2
= 0, onocno x
n+2
=
4x
n+1
x
n
, nu cy cnn uaunonn nn:u nnonn oo]onn.
Zadatak 171. )uf ]o nn: a
n
cu cno]cfno: a
1
= a
2
= a
3
= 1 n a
n+3
=
1+an+1an+2
an
. )oiu:ufn u ]o nn: a
n
noaooo]un.
Rexee: I: ufo oaunn]o n:u:o u nun
a
n
a
n+3
= 1 +a
n+1
a
n+2
,
onocno nocao no:ouu nnoicu u nun
a
n+1
a
n+4
= 1 +a
n+2
a
n+3
.
Oy:n:uo: ono no ]onuiocfn oon]u:o u ]o
a
n
a
n+3
a
n+1
a
n+4
= a
n+1
a
n+2
a
n+2
a
n+3
.
'unc|o:unn]o: ono ]onuiocfn oon]u:o u ]o
a
n+3
(a
n
+a
n+2
) = a
n+1
(a
n+2
+a
n+4
),
onocno
a
n
+a
n+2
a
n+1
=
a
n+2
+a
n+4
a
n+3
.
Io:ouo: nnoicu nu uo nofxonn n:u: ]o ]onui
a1+a3
a2
= 2 n
,
a2+a4
a3
= 3 nun u ]o a
n+2
= 2a
n+1
a
n
nan a
n+2
= 3a
n+1
= a
n
, f].
cnn uaunonn nn:u cy noan oo]onn, u iuio cy n no:nfnnnn fo a
n
N :u
n N.
Zadatak 172. io cy a, b n

a +
1

b
nnonn oo]onn oiu:ufn u cy a
n b nofnynn inuufn.
Rexee: io

a+
1

b
N onu n a+
1
b
+2
_
a
b
N, nu ]o
1
b
+2
_
a
b
Z.
io cno no:non:o cu b oon!o:o 1+2

ab Z, onocno

ab Q. !uio
]o ioon nnonoi oo]u nan nunnonuaun nan nnoun oo] :uiyn-
xy]o:o u

ab N, onocno ab = m
2
(:u noio nnono m). ,u:oy]y!n
, , 2010.
ono y nouofny ]onuiocf oon]u:o u ]o

ab+1

b
=
m+1

b
nnoun oo].
Onu b :ou onfn nonfyn inuuf (uio b noon ono nofnyn inuuf onu
on

b ono nunnonuaun oo], nu on n noo oo]


m+1

b
ono nunnonuaun).
!uio ]o n ab nofnyn inuuf fo ]o n a nonfyn inuuf.
Zadatak 173. )uf ]o nnoun oo] n. Y nnfonuay (n
2
, n
2
+ n) n:u-
ounu cy nu nnonu oo]u a n b. )oiu:ufn u y fo: nnfonuay no:u
noaooo]nnx oanonu o oo]u ab u:anunfnx o a n b.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno f]. u nocfo]n oanaun d oo]u ab
n: nnfonuau (n
2
, n
2
+n). Onu d [ [(da)(db)[ , u iuio d, a n b nnnu]y
nnfonuay (n
2
, n
2
+ n) fo ]o [(d a)(d b)[ < n
2
. !uio d [ [(d a)(d b)[
fo ]o d [(d a)(d b)[, nu ]o d < n
2
. Ono ]o ionfuninn]u ]o ]o d > n
2
(nomfo nnnuu nnfonuay (n
2
, n
2
+ n)). ,nuun nouofnu nofnocfuniu
]o nofuunu, nu no nocfo]n oanaun d oo]u ab io]n nnnuu nnfonuay
(n
2
, n
2
+n).
Zadatak 174. io ]o p nocf oo] oiu:ufn u ]o
p1

k=1
[
k
3
p
] =
(p + 1)(p 1)(p 2)
4
.
Rexee: In:ofn:o caoo!o.
p1

k=1
[
k
3
p
] =
p1

k=1
k
3
p

k
3
p
.
!uio ]o

k
3
p
=
k
3
mod p
p
,
fo ]o
p1

k=1
[
k
3
p
] =
1
p
p1

k=1
k
3

1
p
p1

k=1
k
3
mod p.
!uio ]o

p1
k=1
k
3
=
p
2
(p1)
2
4
n

p1
k=1
k
3
mod p =
p(p1)
2
, fo ]o
p1

k=1
[
k
3
p
] =
p(p 1)
2
4

p 1
2
=
(p + 1)(p 1)(p 2)
4
,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 175. )oiu:ufn u ]o oo] 5
100
+ 5
75
+ 5
50
+ 5
25
+ 1 caoon.
Rexee: Cfunuo: x = 5
25
oon]u:o u ]o
x
4
+x
3
+x
2
+x + 1 = (x
2
+ 3x + 1)
2
5x(x + 1)
2
.
, , 2010.
!uio ]o 5x = 5
26
nofnyn inuuf, fo co ion o:yaufuf :oo |uifon-
cufu iuo u:aniu inuufu, io cy oou unnnonu no!u o 1, nu ]o ufn
oo] caoon.
Zadatak 176. Hoiu ]o S
k
:on nnnx k nocfnx oo]onu. )oiu:ufn u co
:u cnuio nnono k n::o)y S
k
n S
k+1
nuau:n ou ]oun nofnyn inuuf.
Rexee: Honocono co nonounu fn)oo nun :u k = 1, 2, 3. )oiu-
:uxn:o cuu nnyinn]o: no k, k 4 u nun no]onuiocf
_
S
k+1

S
k
>
1.
baza indukcije ,u k = 4 n:u:o

28

17 > 1, mfo ]o fuuno.


indukcijska pretpostavka Hoiu ]o
_
S
k+1

S
k
> 1 :u k 4.
indukcijski korak Hoiu ]o p
n
nfn nocf oo]. Onu ]o
_
S
k
+p
k+1
>

S
k
+ 1, onocno S
k
+ p
k+1
> S
k
+ 1 + 2

S
k
mfo co cnon nu p
k+1
>
1 + 2

S
k
, onocno (p
k+1
1)
2
> 4

S
k
. Ouniaono ]o p
k+2
p
k+1
2 n
p
k+2
+p
k+1
2 2p
k+1
, nu ]o
(p
k+2
p
k+1
)(p
k+2
+p
k+1
2) 4p
k+1
,
onocno
(p
k+2
1)
2
4p
k+1
+ (p
k+1
1)
2
, u
iuio ]o (p
k+1
1)
2
> 4S
k
n S
k+1
= p
k+1
+ S
k
, fo ]o
(p
k+2
1)
2
> 4S
k+1
.
Cuu nomfo ]o S
k+2
S
k+1
= p
k+2
fo ]o
S
k+2
S
k+1
1 > 2
_
S
k+1
,
onocno
S
k+2
> (

S
k
+ 1 + 1)
2
,
mfo co cnon nu
_
S
k+2

_
S
k+1
> 1.
Onn: ]o oiu:unu no]onuiocf
_
S
k+2

_
S
k+1
> 1 :u cnuio k 4. Cuu
nofnocfunn:o cynofno f]. u co n::o)y noinx S
k
n S
k+1
no nuau:n
nofnyn inuuf. Onu ]o S
k+1
([

S
k
] + 1)
2
( ([

S
k
] + 1)
2
]o nu]:un
inuuf no!n o S
k
), onocno
_
S
k+1

S
k
1, mfo ]o no:oiy!o no
oiu:uno] no]onuiocfn. !onfuninn]u!! ,nuun n::o)y S
k
n S
k+1
co
ynoi nuau:n nofnyn inuuf.
Zadatak 177. Hu!n cno nuono nnonnx oo]onu a n b fuinnx u ]o
b
2
+a cfonon nocfoi oo]u n b
2
+a oan a
2
+b.
, , 2010.
Rexee: I: ycaonu onnocfn oon]u:o u ]o a b. !uio b
2
+ a [
b
2
+ a, a
2
+ b n:u:o u ]o b
2

b
2
+a
a n a
2

b
2
+a
b. !nunuo:
nono n :u:ono: y yiy ioniyonnn]y oon]u:o u ]o b
4

b
2
+a
b,
onocno b
2
+ a [ b
4
+ b = b(b
3
+ 1). Hoiu ]o b
2
+ a = p
m
, ,io ]o p
nocf oo]. !uio ]o (b, b
3
+ 1) = 1 n b
2
+ a cfonon nocfoi oo]u fo
b
2
+a [ b nan b
2
+a [ b
3
+ 1. Inn cayuu] ofnuu ]o ]o b
2
+a > b. ,nuun
b
2
+ a [ (b + 1)(b
2
b + 1). !uio cy n b + 1 n b
2
b + 1 :un o b
2
+ a fo
noin cfononn nocfoi oo]u p oao b +1, u noin oao b
2
b +1 (n: onoiu
caon u ]o b
2
b +1 > 1, onocno b > 1). ,nuun p [ (b +1, b
2
b +1) = d.
!uio ]o d = (b(b +1), b
2
b +1) = (b
2
+b, 2b 1). )oonan c:o u d [ 2b 1
n d [ b +1, onocno d [ 2b +2. !oncfo!n u d [ 2b 1 n d [ 2b +2 oon]u:o
u ]o d = 3 (no :oo onfn d = 1 ]o ]o d noin cfonon oo]u p). ,nuun
p = 3. Hn]o fomio nononfn u 9 nniu no oan b
2
b + 1, mfo :nuun
u 3
m1
[ b + 1. I: nofxonoi :uiyuy]o:o u ]o b 3
m1
1, u iuio
]o b
2
+ a = 3
m
oon]u:o u ]o 3
m
> b
2
3
2m2
2 3
m1
+ 1, onocno
3
m
+ 2 3
m1
= 5 3
m1
> 3
2m2
9 3
2m4
> 53
2m4
. Onu nun u ]o
3
m1
> 3
2m4
, onocno m 1 > 2m 4 n: uoiu co oon]u u ]o m 2.
!uio cfonon noin cfonon nocfoi oo]u p oan b + 1, u noin b
2
b + 1
fo ]o m 2. )oon]u:o u ]o m = 2. Iomunuo: ]onuunno 9 = b
2
+ a n
ioncfo!n fo u ]o b > 1 oon]u:o omoo a = 5 n b = 2. !uio 9 [ 27
(ycaon onnocfn), :uiyuy]o:o u ]o ono :uncfu omoo n fo ]onn-
cfnono.
20.2
Zadatak 178. )oiu:ufn u nn: [2
k+
1
2
] :u k Ncun oocionuuno :noio
nunnx oo]onu.
Zadatak 179. io cu S(n) o:nuun:o :on nn|uu nnonoi oo]u n
n:uuynufn S(S(S(4444
4444
))).
Zadatak 180. io cy a n b u:anunfn nnonn oo]onn, no!n o 1,
fuinn u ]o b
2
+a 1 oan a
2
+b 1, oiu:ufn u oo] b
2
+a 1 n:u ou
nu u:anunfu nocfu |uifou.
Zadatak 181. Hu!n cno nnono oo]ono x n y :u io]o nun x
y
2
= y
x
.
Zadatak 182. Hoiu ]o x
n
nn: nnonnx oo]onu fuiun u ]o x
n+2
=
x
2
n+1
+c
xn
:u noin nnoun oo] c. io cy x
1
, x
2
n
x
2
1
+x
2
2
+c
x1x2
nnonn oo-
]ono oiu:ufn ]o x
n
nnoun oo] :u cnuio nnono n.

|l| ^. Iuonunonn!, Nizovi i rekurentne jednaqine, )oufnu nucfunu


y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|2| www.mathlinks.ro
165
21
Tri teoreme elementarne
teorije brojeva
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
21.1 j
Teorema 54. (^uau +o:uonu fooo:u) Hoiu ]o p nocf oo] io]n no
oan a. Onu ]o a
p1

p
1.
Teorema 55. (O]aoonu fooo:u) Hoiu ]o m oo] io]n ]o y:u]u:no nocf
cu a. Onu ]o a
(m)

m
1.
Teorema 56. (Inacononu fooo:u) Inoun oo] p ]o nocf uio n cu:o
uio nun (p 1)!
p
1.
21.2
Zadatak 183. )oiu:ufn :uay +o:uony fooo:y.
Rexee: Hoiu ]o a
1
, a
2
, ..., a
p1
oyionun cncfo: ocfufuiu no :o-
yay p. Onu ]o :ooi (a, p) = 1 n aa
1
, aa
2
, ..., aa
p1
oyionun cncfo:
ocfufuiu, nu nun a
p1
a
1
a
2
...a
p1

p
a
1
a
2
...a
p1
. I: onoiu caon u ]o
a
p1

p
1, mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 184. )oiu:ufn Inaconony fooo:y.
Rexee: Hoiu ]o p nocf oo]. ,u cnuin a 2, 3, ..., p 2 nocfo]n
]onncfnon b 2, 3, ..., p 2 fuiun u ]o b ,= a n ab
p
1. Cu:n: fn: ]o
(p 1)!
p
1 1 ... 1 1
p
1. Iofnocfunn:o cuu u :u p nun ufu
oaunn]u. Hoiu ]o d non:onun oanaun o p io]n ]o :un o oiu.
Onu d[(p 1)!, nu d[ 1 n: uoiu caon u ]o d = 1. Cu:n: fn: p :ou
onfn nocf oo].
166
, , 2010.
Zadatak 185. )oiu:ufn u :u cno nnono oo]ono a n n nun n[(a
n

1).
I:u:o u nun a
n
1[a
n
1 n a
n
1[a
(a
n
1)
1, nu a
n
1[a
(n,(a
n
1))
1.
!uio ]o n (n, (a
n
1)) n, fo ]o n = (n, (a
n
1)) nu nun n[(a
n
1).
Zadatak 186. )oiu:ufn u ]o fuuno ]oun o oo]onu A n B onn cu p
(p ]o nonuun ncof oo]) uio ]o
A = a
1+2+...+p1
1 n B = a
1+2+...+p1
+ 1,
io ]o a noin noo oo] y:u]u:no nocf cu p.
Rexee: Hu nouofiy noiun:o caoo!o. io ]o a noo oo] y:u]u:no
nocf cu p (p ]o nonuun ncof oo]) onu ]o a
p1
2
1(mod p). Oun-
iaono ]o (a
p1
2
)
2
1(mod p), nu n:u:o u p[(a
p1
2
+1)(a
p1
2
1), nu ]o nan
nnn |uifo onn cu p nan yin |uifo. I:u:o u ]o A = (a
p1
2
)
p
1
n B = (a
p1
2
)
p
+ 1. Iu:aniy]o:o nu cayuu]u.
1

a
p1
2
1(mod p). Onu ]o A 0(mod p).
2

a
p1
2
1(mod p). Onu ]o B 0(mod p),
un:o c:o :unmnan :uufui.
Zadatak 187. )oiu:ufn u :u u:anunfo nocfo oo]ono p n q nun
pq[p
q1
+q
p1
1.
Rexee: io ]o p = q foou oiu:ufn u p
2
[2p
p1
. 'y n:u:o nu
cayuu]u uio ]o p = 2 n p 3. ,u p = 2 n:u:o 4[2 2 mfo ]o fuuno, u :u
p 3 p
2
[p
p1
[2p
p1
. Hoiu ]o cuu p ,= q. Onu cy p n q y:u]u:no nocfn
nu ]o p
q1
+q
p1
p
q1
1(mod q), nu q[p
q1
+q
p1
1. Canuno oon]u:o
n u p[p
q1
+q
p1
1, nu pq[p
q1
+q
p1
1 ]o cy p n q y:u]:no nocfn.
Zadatak 188. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nun 2730[n
13
n.
Rexee: !uio ]o 2730 = 2 3 5 7 13 onono ]o oiu:ufn u cnuin
o onnx nocfnx oo]onu oan n
13
n. Hoiu p 2, 3, 5, 7, 13. io ]o
(p, n) = 1 onu p[n
p1
1. !uio p 1 1, 2, 4, 6, 12 fo n
12

p
n
p1
,
nu n:u:o u :u (n, p) = 1 nun p[n
12
1, onocno p[n
13
n. Y yio:
cayuu]y p[n nu nun p[n
13
n. I: onoiu caon u :uncfu 2730[n
13
n.
Zadatak 189. Hn: a
n
o|nnncun ]o cu a
n
= 2
n
+ 3
n
+ 6
n
1, :u n
1. Oonfn cno nnono oo]ono io]n cy y:u]u:no nocfn cu cnn:
uaunonn:u nn:u.
Rexee: Ouniaono ]o ]oun fuiun oo] 1. )oiu:u!o:o u ]o n ]onnn
fuio mfo !o:o noiu:ufn u :u cnuin nocf oo] p nocfo]n i N fuino
u p[a
i
. ,u p = 2 n:u:o a
1
= 10, u :u p = 3 n:u:o a
2
= 48. Hoiu ]o
, , 2010.
cuu p 7. Onu ]o 6a
p2
= 3 2
p1
+ 2 3
p1
+ 6
p1
6, u iuio cy 2, 3, 6
y:u]u:no nocfn cu p (p 7) fo ]o 2
p1
3
p1
6
p1
1(mod p), nu ]o
6a
p2
3 + 2 + 1 6 0(mod p). ,nuun p[6a
p2
,u nomfo ]o (6, p) = 1 fo
oon]u:o p[a
p2
, un:o c:o :unmnan :uufui.
Zadatak 190. io ]o p nonuun nocf oo] n a n b y:u]u:no nocfn
oo]onn fuinn u p[a
2
+b
2
onu ]o p
4
1.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o p = 4k+3, :u noio k N
0
.
I: a
2
+b
2

p
0 n:u:o u ]o a
2

p
b
2
, nu ]o a
p1

p
(1)
2k+1
b
p1
(nocao
cfonononuu cu
p1
2
= 2k + 1). io p oan ]oun o a n b, onu oan n
yin nu a n b no :oiy onfn y:u]u:no nocfn. ,nuun a n b cy y:u]u:no
nocfn cu p. Onu ]o a
p1

p
1
p
1
p
b
p1
, un:o c:o oonan
ionfuninn]y :ooi p ,= 2. Caon u ]o :uncfu p
4
1
Zadatak 191. )oiu:ufn u oo] 7p + 3
p
4 nn]o nofnyn inuuf uio ]o
p nocf.
Rexee: O:nuun:o ufn oo] cu N. io ]o p = 2 onu ]o N = 19, mfo
ouniaono nn]o nofnyn inuuf. Hoiu ]o cuu p 3. Iofnocfunn:o
cynofno f]. u ]o N nofnyn inuuf (N = n
2
). Onu ]o N
p
3
p
4
p
1, nu p[n
2
+1
2
, u iuio cy n n 1 y:u]u:no nocfn fo ]o p
4
1. ^o)yfn:
onu ]o N
4
7+(1)
p
4
4
2, mfo ]o no:oiy!o ]o inuuf noaoi oo]u
no :oo u u]o ocfufui 2 no :oyay 4.
21.3
Zadatak 192. )oiu:ufn u 7[5
999999
+ 1.
Zadatak 193. )oiu:ufn O]aoony fooo:y.
Zadatak 194. Hoiu cy a n b nnonn oo]onn, u p nocf oo]. )oiu:ufn
u 6[ab
p
a
p
b.
Zadatak 195. Hoiu ]o a nnoun oo], u p n q u:anunfn nocfn oo-
]onn. )oiu:ufn u pq[a
(p1)(q1)
1.
Zadatak 196. io ]o p nocf oo] n k non:noun nnoun oo] oiu-
:ufn u
1
k
+ 2
k
+... + (p 1)
k
n:u ocfufui 1 nn ooy cu p uio p 1[k, u nnuuo ]o onn cu p.

|l| ). ^nan]unuonn!, Aritmetiqke funkcije, ofn :ufo:ufnuin


iu:n - Uuoun 2ulu.
|2| www.mathlinks.ro
|S| ). ^nan]unuonn! Mala Fermaova teorema
169
22
Elementarna geometrija 1
Erna Oklapi, Elektrotehniqki fakultet
22.1 j
Aksiom 1. ,u cnuio no u:no fuuio nocfo]n fuuno ]onu nunu io]u nx
cun.
Aksiom 2. ,u cnuio fn fuuio nocfo]n ou ]onu unun io]u nx cun.
Aksiom 3. io no u:no fuuio noio nuno nnnuu]y noio] unnn, fuu
n cno fuuio fo nuno nnnuu]y fo] unnn.
Aksiom 4. io cy no unnn nnnnonfno cu noio: fuuio:, fuu cy ono
nnnnonfno cu ou ]om ]ono: fuuio:.
Aksiom 5. Iocfo]o uofnn noio:naununo fuuio.
Teorema 57. io fuuiu A no nnnuu nuno] p fuu nocfo]n ]onncfnonu
unun io]u cun fuuiy A n nuny p.
Teorema 58. io no u:no unnn n:u]y :u]onnuiy fuuiy fuu ]o nxon
nocoi nunu.
Dokaz: Io:u uicno:u:u l,S n 1 ono fn)oo nun.
Teorema 59. io nunu io]u ]o y unnn foyiau ABC no cun nn
]ono o oionnx fo:onu n couo ]ony oiony nnnny, fuu fu nunu
couo fuuno ]om ]ony oiony nnnny.
Aksiom 6. (Plejferova aksioma paralelnosti) io fuuiu A no nnnuu
nuno] p, fuu y unnn n:u oo)ono] nocfo]n fuuno ]onu nunu io]u
cun fuuiy A n nc]ynifnu ]o cu nuno: p.
170
, , 2010.
Aksiom 7. (Aksioma paralelnosti Lobaqevskog) io fuuiu A no nn-
nuu nuno] p, fuu y unnn n:u oo)ono] nocfo]o ou no nuno io]o
cuo fuuiy A n nc]ynifno cy cu nuno: p.
Teorema 60. Ioaunn]u nuuaoanocfn nunnx ]o oaunn]u oinnnuaonnn]o.
Teorema 61. Ioaunn]u nuuaoanocfn unnn ]o oaunn]u oinnnuaonnn]o.
Aksiom 8. io cy A, B n A
1
ufo fuuio fuino u ]o A
1
nouofnu fuuiu
noio noaynuno a
1
fuu nu noaynuno] A
1
a
1
nocfo]n fuuno ]onu fuuiu
B
1
, fuinu u ]o A
1
, B
1


= A, B
Aksiom 9. Hoiu cy A, B, C n A
1
, B
1
, C
1
fuuio fuino u A B C n
A
1
B
1
C
1
. 'uu uio ]o A
1
, B
1


= A, B n B
1
, C
1


= B, C, onu ]o
n A
1
, C
1


= A, C.
Aksiom 10. io cy A, B, C fn noioannouno fuuio n A
1
, B
1
fuuio nnnno
a
1
noayunnn a
1

1
fuino u ]o A
1
, B
1


= A, B fuu y ofnoono] noay-
unnn
1
nocfo]n fuuno ]onu fuuiu C
1
, fuinu u ]o B
1
, C
1


= B, C, n
A
1
, C
1


= A, C.
Teorema 62. io cy Opq n O
1
p
1
q
1
nu ionnoicnu yiau, fuinu u ]o Op |
O
1
p
1
n Oq | O
1
q
1
, fuu cy onu nu yiau ]onuiu uio cy oou omfu nan
oou fynu. io ]o ]oun o fnx yiaonu omfu, u yin fyn, onu cy onn
cynao:onfnn.
Teorema 63. Cfunnnu a foyiau ABC no!u ]o o cfunnno b uio n
cu:o uio ]o nucnu:nn yiuo no!n o yiau .
22.2
Zadatak 197. Hoiu ]o fuuiu A nun nunnx p n q. io nocfo]o no u:no
nuno io]o cuo fuuiy A n coiy nuno p n q, fuu cy p n q io:naununo
nuno. )oiu:ufn.
Rexee: Hoiu no:onyfo nuno coiy nuny p y fuuiu:u B n C, u
nuny q y fuuiu:u D n E. Iuno BE n CD co coiy.,u cnuio no nuno
io]o co coiy nocfo]n ]onncfnonu unun io]u nx cun.
Zadatak 198. io cy n unnn n p nunu, nn uo:y p | n |
oiu:ufn u ]o p |
Rexee: Hoiu ]o ,= . ,ooi p | , nocfo]n nunu r io]u nnnuu
unnn , p | r. 'uu ]o n r | n nu iu]y p | .
Zadatak 199. Y ciyny o l2 fuuuiu nocfo]n fuuno 6 uofnoin io:-
naununnx fuuuiu n no nocfo]n fuuuiu io]o cy io:naununo. !oanio
unnn oo)y]y onnx l2 fuuuiu
, , 2010.
Rexee: Hnio]o S o l2 ufnx fuuuiu nncy ioannouno. (io
on noio fuuio onao ioannouno, onu on cnuiu o 9 noocfuanx fun-
xuiu onau cu n:u io:naununu, nu on onao ou 9 io:naununnx uo-
fnoin.) ofnn io:naununo fuuio oo)y]y ]ony unun, u uofnn
noio:naununo fuuio oo)y]y 1 unnn. Io:u fo:o, fuonn oo] ]o
121110
123
6 3 = 202
Zadatak 200. )ufo cy fuuio A, B, C, D, S, fuio u cy onao io]o uofnn
o nx noio:naununo. Hoiu nunu AB nono unun SCD y fuuin
M, nunu BC nono unun SAD y fuuin N, nunu CD nono unun
SAB y fuuin P n nunu DA nono unun SBC y fuuin Q. )oiu:ufn
u cy fuuio M, N, P, Q io:naununo.
Rexee: Hoiu co unnn SAB n SCD coiy no nuno] p. Iuno] p
nnnuu]y fuuio S, M n P. Hoiu co, uo, unnn SBC n SAD coiy no
nuno] q. Iuno] q nnnuu]y fuuio S, N n Q. Iuno p n q co coiy (n:u]y
:u]onnuiy fuuiy S), nu oo)y]y ]ony unun io]u cun M, N, P n
Q.
Zadatak 201. io cy a n b no :n:onau:no nuno, fuu nocfo]o no
nuuaoano unnn n , fuio u a n b . )oiu:ufn.
Rexee: Iunun oo)onu ]o nuno: a n noio: nuno: b
1
io]u couo
nuny a n nuuaoanu ]o nuno] b. Canuno co oo)y]o unun .
Zadatak 202. Hoiu ]o uf ionuuun ciyn P yn nuno p cu cno]cfno:
u cnuio no n:u]y nonu:un nocoi. )oiu:ufn u nocfo]n fuuiu nuno
p io]u nnnuu cnn: yn:u ciynu P.
Rexee: Io: c:uou onmfocfn :oo:o nofnocfunnfn u co yn
ciynu P nuau:o nu oo]no] nuno]. Hoiu cy a
1
, a
2
, ..., a
n
aonn iu]onn
yn n: ciynu P n noiu ]o a
1
a
2
... a
n
, u b
1
, b
2
, ..., b
n
ocnn iu]onn
yn n: ciynu P n b
n
b
n1
... b
1
. 'uu nun a
n
b
n
. (io on
onao a
n
> b
n
, onu y cu aonn: iu]o: a
n
n y cu ocnn: iu]o: b
n
no:u]y :u]onnuinx fuuuiu mfo ]o ionfuninn]u.) 'uuiu a
n
]o :u]o-
nnuiu fuuiu cnnx yn ciynu P. ,uncfu uio ]o [a
j
, b
j
] y n: ciynu P
fuu nun a
i
a
n
b
n
b
j
.
Zadatak 203. 'oyiuo ABC n:u yiaono = 15
o
n = 30
o
. Iunu io]u
cun fuuiy A n no:uanu ]o nu AB couo y BC y fuuin D. )oiu:ufn
u ]o 2AC = BD.
Rexee:
I naqin: !oncfynmn:o y AE fuio u ]o AED = 30
o
. I:uuynu-
nuo: ynyfumnx yiaonu :uiyuy]o:o u cy foyiaonn ACE, ADE, ABE
]onuioiuin n unuan:o: ]onuinx cfunnnu oau:n:o o :uiyuiu u
]o 2AC = BD.
II naqin:
, , 2010.
Hoiu ]o nu cfunnnn CB fuuiu E fuinu u ]o foyiuo AED nun
yiuo. 'oyiaonn ADE n AEB cy canunn n nun.
tan 15
o
=
p
b/2
tan 15
o
=
b/2
q
io ]o p = DE, b = AC n q = EB. !uio ]o BD = p + q :oo:o nunncufn
n u ]o BD =
b
2
(tan 15
o
+
1
tan 15
o
). )uiao foou oiu:ufn u ]o tan 15
o
+
1
tan 15
o
= 4. In:ono: fniono:ofn]cinx func|o:unn]u oon]u:o
tan

2
=
sin

2
cos

2
=
_
1 cos
1 +cos
]o yiuo o 30
o
n :u:ono: nonocfn oon]u:o u ]o tan 15
o
= 2

3.
Hu iu]y co oon]u u ]o tan 15
o
+
1
tan 15
o
= 4 mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 204. Hu cn:ofuan cnoumoi yiau io fo:onu C foyiau
ABC n:uounu ]o non:nonu fuuiu M. )oiu:ufn u ]o MA + MB >
AC +BC
Rexee: Hu nuno] AC n:uoon:o fuuiy D, fuiny u ]o ACD n
CD = CB. Ouniaono ]o cn:ofuau CM yiau BCD y]ono n cn:ofuau
yn BD, nu ]o MD = MB. Y foyiay ADM nun AM + MD > AD =
AC +CD, u ouno ]o MA+MB > AC +BC.
Zadatak 205. )oiu:ufn u y cnuio: foyiay no!o] cfunnnn oionuu
:uu fonmnu annn]u, u :uo] cfunnnn nonu fonmnu annn]u.
Rexee: Hoiu cy y foyiay ABC fonmno annn]o AA
1
, BB
1
, CC
1
,
fonmfo T n noiu ]o AC < BC. 'oou oiu:ufn u ]o BB
1
> AA
1
. Y
foyiaonn:u AC
1
C n BC
1
C io]n:u cfunnnu CC
1
:u]onnuiu, cfunnno
AC
1
n C
1
B cy ]onuio n BC > AC. ,uiyuy]o:o u ]o AC
1
C < BC
1
C.
Y foyiaonn:u AC
1
T n BC
1
T ]o AC
1
T < BCT, nu !o :u cfunnno
nunu: fnx yionu nunfn AT < BT. Iomfo ]o AT =
2
3
AA
1
n BT =
2
3
BB
1
,
on!o AA
1
< BB
1
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 206. Hoiu cy fuuio K, L, M conmfu cfunnnu BC, AC n AB
foyiau ABC, u P, Q n R conmfu n:ao:onnx annn]u BAC, ACB n
CBA.)oiu:ufn u co nuno KP, LR n MQ coiy y ]ono] fuuin.
Rexee: Hoiu ]o BC AB CA. I: PB =
AB+AC
2
=
AC
2
+ MB.
Caon u ]o PM =
AC
2
. Co: foiu ]o n MK =
AC
2
, nu ]o PM = MK,
:ooi uoiu ]o PKM = MPK = . !uio ]o MPK = LKP =
(yiaonn cu nuuaoann: iunn:u), on!o LKP = MKP. Caon u
]o KP cn:ofuau yiau LKM. Canuno co oiu:y]o u cy MQ n LR
cn:ofuao yiaonu LMK n KLM foyiau MLK, n: uoiu caon u co
cno fo nuno coiy y ]ono] fuuin.
, , 2010.
22.3
Zadatak 207. 'n u:anunfo nuno a, b, c unnn n:u]y :u]onnuiy
fuuiy N. Iunu n cun fuuiy N n cu nunn: a, b, c oo)y]o ]onuio
yiaono. )oiu:ufn u ]o nunu n no:uanu nu unun .
Zadatak 208. Y ciyny o n fuuuiu n:u fuuno k fo]in ioannounnx
fuuuiu. !oanio u:anunfnx nunnx oo)y]y fuuio onoi ciynu
Zadatak 209. )u an nocfo]n :ufnoonu n:ao:onu annn]u io]u couo
cnuiy cno]y y fuuno ]ounnyf, u cucfo]n co o cou: yn
Zadatak 210. Y ]onuioiuio: foyiay ABC yiuo nn nxy C ]o 108
o
.Hu
iuiy BC ufu ]o fuuiu E, fuinu u nunu AE noaonn yiuo BAC. io
]o y CD nncnnu onoi foyiau, oiu:ufn u ]o AE = 2CD
Zadatak 211. I: ]onoi fo:onu omfoyiaoi foyiau ioncfyncunu ]o
nncnnu, n: yioi cn:ofuau yiau, n: fo!oi fonmnu y. nxono
nocouno fuuio cy fo:onu nonoi foyiau. )oiu:ufn u fu] foyiuo no
:oo onfn ]onuiocfunnuun.

|l| I. Cfo]unonn!, Matematiskop 3, ^ufo:ufncion, 2uu1.


|2| ^. ^nfonn!, C. Oiunonn!, ^. Ioionn!, . Iofionn!, H. u-
:uonn! Geometrija za prvi razred Matematiqke gimnazije, !yi,
2uuS.
|S| I. ^nanun!, I. Ifo]unonn!, ,. !uoaoyi, I.Ionun! Matema-
tika za prvi razred srede xkole, ,uno :u ynoonnio n nucfunnu
cocfnu 2uu1.
175
23
Stereometrija
Erna Oklapi, Elektrotehniqki fakultet, Beograd
23.1 j
Cfooo:ofn]u ]o oo oao:onfuno ioo:ofn]o io]u noyuunu cno]-
cfnu |niyu c:omfonnx y nocfoy. Io nuunny oou:onuu ioo:ofn]-
cinx foau, cfooo:ofn]u co oan nu cfooo:ofn]y noanouu n cfo-
oo:ofn]y oofnnx foau.
Definicija 23. Ynn]u cnnx nunu io]o noau:o io: noiy fuuiy ufo
unno n:ao:ono annn]o A
1
A
2
...A
n
, u nuuaoano cy ufo] nunn l io]u
couo unun n:ao:ono annn]o, nu:nnu co prizmatiqna povrx.
Definicija 24. In::u ]o ioo:ofn]cio foao oiunnuono nn::ufnu-
no: nonmn n no:u nuuaoann: nocounn: unnn:u fo nonmn.
Definicija 25. Hoiu ]o I fuuiu io]u no nnnuu unnn :noioyiau
A
1
A
2
...A
n
. Ynn]u cnnx noaynunu cu :u]onnunn: nouofio: I io]o coiy
:ufnoony n:ao:ony annn]y A
1
A
2
...A
n
, nu:nnu co n-tostrana roga-
sta povrx.
Definicija 26. Inu:nu ]o ioo:ofn]cio foao oiunnuono oiu-
cfo: nonmn n ]ono: unnn io]u no cun on nx, u couo cno ono
n:nonnno.
Definicija 27. Ioanou ]o nunnaun uio cy cno oiono cfuno nu-
nnann :noioyiaonn cu ncfn: oo]o: cfunnnu n uio co y cnuio: fo:ony
cucfu]o ncfn oo] nnnnu.
Pravilni poliedri (Platonova tela):
Tetraedar - cucfo]n co o 1 ]onuiocfunnunu foyiau.
176
, , 2010.
Heksaedar ili kocka - cucfo]n co o 6 inuufu.
Oktaedar - cucfo]n co o S ]onuiocfunnunnx foyiaonu.
Dodekaedar - cucfo]n co o l2 nofoyiaonu
Ikosaedar - cucfo]n co o lu ]onuiocfunnunnx foyiaonu.
Ionmnnu n :uno:nnu oionuu]y!oi foau co oo)y]o y: no:o! caoo!nx
|o:yau.
Povrxina prizme: P = 2B +M
Povrxina piramide: P = B +M
Povrxina zarubene piramide: P = M +B +B
1
Zapremina prizme: V = B H
Zapremina piramide: V =
1
3
BH
Zapremina zarubene piramide: V =
H
3
(B +

BB
1
+B
1
)
Definicija 28. Ionm io]u co oon]u oofuo: annn]o l oio yfn)ono
yn AB :u nyn yiuo nu:nnu co obrtna povrx.
Definicija 29. Oofnu nonm oon]onu oofuo: nuno io]u ]o nu-
uaoanu ocn, nu:nnu co prava cilindriqna povrx.
Definicija 30. Oofnu nonm oon]onu oofuo: nuno io]u couo
ocy, u nn]o no:uanu nu y, nu:nnu co prava konusna povrx
Definicija 31. Oofnu nonm oon]onu oofuo: noayiynnno oio
nuno io]u cun on nounni, nu:nnu co sfera.
nuaoino noanon:u, nonmnnu n :uno:nnu oofnnx foau co oo-
)y]o nu caoo!n nuunn.
Povrxina vaka: P = 2B +M = 2r(r +H)
Povrxina prave kupe: P = B +M = r(r +s)
Povrxina zarubene prave kupe: P = M +B + B
1
= (R
2
+r
2
+
(R +r)s)
Zapremina vaka: V = B H = r
2
H
Zapremina kupe: V =
1
3
BH =
1
3
r
2
H
Zapremina zarubene kupe: V =
H
3
(B +

BB
1
+ B
1
) =
1
3
H(R
2
+
Rr +r
2
)
Definicija 32. 'oao oiunnuono c|oo: nu:nnu co aonfu.
Povrxina sfere polupreqnika r: P = 4r
2

Zapremina lopte polupreqnika r: V =


4
3
r
3

Zapremina loptinog odseqka: V =


H
2
3
(3r H)
, , 2010.
23.2
Zadatak 212. Ocnonu nnu:no ]o funionfnn noanion cu n cfunnnu
onncun oio iyiu noaynounniu r. Oon: noanionu ]o 2p, u oouno cfuno
nnu:no nuinyfo cy noiu unnn ocnono no yiao: . Oonfn :u-
no:nny nnu:no.
Zadatak 213. Iunnanu uofnoocfunu nn::u ocnonno nnnno a n nn-
cnno h nocouonu ]o cu unnn io]u noau:n io: nnnny ioo ou:o n cu
o: :ufnuu yiuo o 30
o
. I:uuynufn nonmnny n :uno:nny ooi
oau nn::o.
Zadatak 214. Oio ocnono nuiu onncun ]o ]onuioiuin funo: nonc-
xnno 50cm
2
, cu omfn: yiao: o 30
o
. I:uuynufn nonmnny n :uno-
:nny nuiu uio ]o oionu nncnnu ]onuiu iuiy funo:u.
Zadatak 215. 'uno: ofnu ]ono: oio no!o, u :ufn: oio :uo ocno-
nnno. ,uno:nno oon]onnx oofnnx foau co onoco iuo S.1. Oonfn
u::oy ocnonnnu funo:u.
Zadatak 216. Oon: nunoyiaoi foyiau ]o ]onui 2p, u xnnofony:u c.
I:uuynufn :uno:nny nuiu un]u ]o ocnonu iyi ynncun y foyiay, u
oionu nncnnu ]onuiu ]o xnnofony:n.
Zadatak 217. Io:o un]o cy n]uionuao 3dm n 4dm ofnu oio nncnno
io]u cun conmfo o:ou. I:uuynufn :uno:nny oon]onoi foau.
Zadatak 218. Incnnu iyno un]u ]o :uno:nnu V nooonu ]o nu fn
]onuiu oau. !o: oono fuuio nocfunono cy unnn nuuaoano cu
unnn ocnono. Oonfn :uno:nny cooi oau iyno.
Zadatak 219. Oio ufo aonfo ]o onncunu nunu :uyoonu iynu. )oiu-
:ufn u ]o nonmnnu aonfo :uu o o:ofuuu iyno.
Zadatak 220. Oio aonfo onncunu ]o nunnanu focfunu nn::u, u oio
o ]o onncunu aonfu. Oonfn onoc nonmnnu aonfn.
Zadatak 221. Cnuiu o uofnn iyiao io]o aoo nu unno: cfoay (n o-
ny]y cfo) ony]y ocfuao fn iyiao. 'n iyiao n:u]y noaynounni
R. Oonfn noaynounni uofnfo iyiao.
23.3
Zadatak 222. )ufu ]o ioniu ABCDA

. Hu oounn: cfunu:u
ADD

n BCC

oonfn oo: fuuio M n N, fuino u ]o ynnu


n:ao:ono annn]o AMNC

:nnn:uanu.
Zadatak 223. !oaniy nonmnny nnn nnaof cu nncnno h n:nu ,o:o
, , 2010.
Zadatak 224. Y nocfoy cy ufo fuuio A, B, C n D. io ]o DAB =
ABC = BCD = CDA = 90

oiu:ufn u cy A, B, C n D io:naununo.
Zadatak 225. Cfunnno foyiau ABC cy a, b, c. Hu!n noaynounnio
c|ou io]o ony]y unun foyiau ABC y fuuiu:u A, B, C n io]o co
ony]y :o)ycoono.
Zadatak 226. )oiu:ufn u :u cnuio 4 noio:naununo fuuio nocfo]n ]o-
nncfnonu fuuiu io]u ]o ]onuio yuonu o nx.
24
Teorija grafova
Nikola Mrkxi, Matematiqka gimnazija
24.1 j
Definicija 33. Iocf iu|(noyc:oon, nofonncin, oo: nniaycu) :oo
co o|nnncufn iuo yo)onu fo]iu G = (V, E, I), io cy V n E nc-
]ynifnn, ionuunn ciynonn u I oaunn]u onocu fuinu u ]o cnuin oao:onf
E y onocy cu fuuno nu u:anunfu oao:onfu V , u nnio]u nu oao:onfu
E nncy y onocy cu ncfn: nuo: n: V . Onu oiunnuou :oiy co nu-
nufn u on co oonao yio ncfo iu|onu(oocionuunn, yc:oonn,
on]onfncunn, nf). Ciyn V nu:nnu:o unoonn:u, u E nnnnu:u iu|u.
Definicija 34. Cfonon unou v ]o oo] nnnnu io]o noau:o n: ufoi
unou. Yioanio ]o y nnfuy yc:oon iu|, :oo:o u:anionufn yau:nn
cfonon(oo] nnnnu io]o co :unmunu]y y ufo: unoy), n n:au:nn(oo]
nnnnu io]o n:nnyn: ufoi unou). )nu unou cy cyconu uio cuo
:u]onnniy nnnny. Cfonon unou ]onui ]o oo]y cycou ufoi unou.
Definicija 35. Cfonon unou v ]o oo] nnnnu io]o noau:o n: ufoi
unou. Yioanio ]o y nnfuy yc:oon iu|, :oo:o u:anionufn yau:nn
cfonon(oo] nnnnu io]o co :unmunu]y y ufo: unoy), n n:au:nn(oo]
nnnnu io]o n:nnyn: ufoi unou). )nu unou cy cyconu uio cuo
:u]onnniy nnnny. Cfonon unou ]onui ]o oo]y cycou ufoi unou.
!o:naofun iu| ]o onu] iu| y io:o n::o)y cnuiu nu unou nocfo]n
nnnnu.
Definicija 36. Iono:un iu| ]o onu] iu| y io:o nocfo]n nyf o
cnuioi unou o onao ioi yioi unou. Yioanio iu| nn]o nono:un, on
co :oo nooanfn y ionuuno :noio nono:unnx io:nononfn, io ]o cnuiu
io:nononfu noiu| oninnuanoi iu|u, n cu:u :u cooo nocfunu
nono:un iu|.
180
, , 2010.
Definicija 37. Iyf y iu|y ]o coinonnu nun::onnunnx unoonu n
nnnnu, fuinu u co n::o)y cnuiu nu unou nuau:n nnnnu io]u nx cnu]u.
Iyf io]n n:u ncfn nouofnn n iu]n uno nu:nnu co nniayc. Iono:un
iu| io]n no cun nniayco nu:nnu co no(cfuoao). Yioanio nn]o no-
no:un, nu:nnu co my:u. O]aoon nyf(nan nniayc), ]o onu] nyf(nniayc)
un]n: on noaucio: oonman cnuiy nnnny iu|u fuuno ]ono:. Xu-
:nafonon nyf(nniayc) ]o onu] un]n: on noaucio: oonman cnuin uno
iu|u fuuno ]oun nyf.
Teorema 64. Hoyc:oon iu| n:u O]aoon nniayc uio n cu:o uio cy
:y cnn cfononn unoonu nunn. Y cynofno:, uio fuuno nu unou
n:u]y nonuun cfonon, iu| cun O]aoon nyf. Yioanio ]o iu|
noyc:oon, u on cuuo O]aoon nniayc cnn oionn unoonn :ou]y
n:ufn ]onui yau:nn n n:au:nn cfonon. )oufno, uio ]o io fuuno ]onoi
unou n:au:nn cfonon :u ]oun no!n o yau:noi, n uio ]o io fuuno
]onoi yau:nn cfonon :u ]oun no!n o n:au:noi, ufn iu| cun
O]aoon nyf.
Definicija 38. 'onncin iu| ]o iu| y io:o ]o cnuio] nnnnn oo-
onu oo)onu fonnu, io]u, nu nn:o, :oo o:nuuunufn no:o no-
foono u co no)o ucfo]uo o unou u o unou v. Hu]iu!n nyf o
nnou u o unou v ]o, uiao, nn: nnnnu n unoonu un]n: co noaucio:
nu]oo noau:n nyf n::o)y fu nu unou. Y ncfo: fuino: fonn-
cio: iu|y, u:unny!o cfuoao ]o noiu| ufoi iu|u io]n cun
cno oiono unoono n nono:un ]o, uan no:u nniayco - f]. y nnfuy ]o
cfuoao. Hu:onn:o :nnn:uann: u:unny!n: cfuoao: ono cfuoao io]o
:uonounu ufo ycaono n un]n ]o :on fonno nnnnu nu]:un :oiy!n.
Iicnonfnnnfof unou v nocfunu nu]yo o cnnx :nnn:uannx u-
cfo]uu o unou v o cnnx ocfuanx unoonu y iu|y. Hoiu uno v n:u
nu]nonn oinonfnnnfof, u uno u nu]:un - e(v) nocfunu dijametar
iu|u, u e(u) radijus iu|u G.
Definicija 39. Iaunuun iu| ]o onu] iu| io]n :oo onfn no-
cfunon y unnn fuio u co oiono nnnno ony]y cu:o y unoonn:u
iu|u.
Teorema 65. )onoun ycaon u iu| oyo naunuun ]o u no cun
noiu| io]n nocfunu io:naofun onnufnfnnun K3, 3 iu|, nan io:-
naofun K5 iu|. ,u nocf, nono:un iu|, nocfo]n ]onocfunun info-
n]y: :u oo)nnuo naununocfn. Yioanio ]o v > 2, onu ]o e < 3v 5.
)oufno, uio ]o v > 3 n uio y iu|y no:u nniaycu ynno S, onu ]o
e < 2v 3.
24.2
Zadatak 227. )u an ]o :oiy!o no!n cnnx cou: :ocfonu fuio u co
nn ]oun o nx no no)o nnmo o ]ounnyf
, , 2010.
Rexee: Innonfno, ono co o nuc fun u youn:o u an y ufo:
iu|y nocfo]n O]aoon nyf. Youn:o u cy, uio noc:ufu:o ufo oaono
ionnu iuo unoono, u :ocfono iuo nnnno iu|u, cfononn ufnx unoonu
, S, S n S. !uio ]o noonxoun ycaon :u nocfo]uo O]aoonoi nyfu u
cfononn fuuno nn]onoi nan nu unou oyy nonunn, ]ucno ]o u on :u
onu] iu| no nocfo]n, fo u ]o ono :ocfono no:oiy!o no!n nu fuonn
nuunn.
Zadatak 228. )u an co :oo nunfufn annn]u io: cnnx ocof yn
ufo canio oo: non:uu oaonio n noauou oaonio: io: noio o
nnnnu nu nyfu
Rexee: Ioc:ufu]:o cnuiy o nonmnnu oo)onnx ufo: |niyo:
iuo uno iu|u. )ocof ufnx yn nocfunu]y iuno io]o cnu]u]y fo
unoono. Cuu, nofoono ]o nu!n O]aoon nyf io: ufn iu|. Cu
canio co nnn u nyf :ou ionyfn n: unoonu A nan D, iuio cy fo
]onnu nu unou cu nonunn: cfonono:. !uio cy cfononn B n C nunn,
O]aoon nyf nocfo]n, fo ]o fuonn :uufui n:nonn.
Zadatak 229. )u an co uofnn nnnno nunoyiuonniu n oiono no n-
]uionuao :oiy nunfufn y ]ono: nofo:y
Rexee: io nnnno nunoyiuonniu noc:ufu:o iuo unoono, nnn:o
u cy cfononn cnnx unoonu ]onuin 3. )uiao, O]aoon nyf ono no
nocfo]n.
, , 2010.
Zadatak 230. u) )u an nocfo]n iu| cu 6 unoonu un]n cy cfononn
2,2,S,S,1, o) )u an nocfo]n iu| cu unoonu un]n cy cfononn u,l,2,S,1
n) )u an nocfo]n iu| cu 6 unoonu un]n cy cfononn 2,S,S,1,1,1 i) )u
an nocfo]n iu| cu 7 unoonu un]n cy cfononn 6,S,S,S,S,S,S )u an fn
iu|onn cuo Xu:nafonon n O]aoon nyf, onocno nniayc
Rexee: u) Ho, :ufo mfo :on cnnx cfononu foou u oyo nuun -
cnuiu iunu no cfonono nu unou :u ]oun. o) Ho, ]o yioanio ]oun
uno n:u cfonon n 1, onu ]o on nono:un cu cnn: ocfuan: unoonn:u.
^o)yfn:, uf nu: ]o n ]oun uno cu cfonono: u, mfo nuc onon o
ionfuninn]o. n) )u, nnanuno iu ]o auio n ioncfyncufn. n: no-
cfo]n, ]ucno nu: ]o(no oionn: cfononn:u), u cun O]aoon nyf, uan
no n nniayc. 'uio)o, cu canio co nnn u ufn iu| cun n Xu:na-
fonon nyf. i) )u, n fuio)o co auio u ioncfyncufn. Onof, fnnn]uano
caon u cun Xu:nafonon nyf, uan no n nniayc. ,ooi nnmo o nu
unou cu nonunn: cfonono:, :oo:o onfn cniynn u O]aoonoi nyfu
no:u.
Zadatak 231. Iu| ]o onnufnfnnun yioanio co :oo nooanfn y nu
nc]ynifnu noiu|u fuio u ynyfu nx nnio]u nu unou nncy nono-
:unu, u iuno nocfo]o nciyunno n::o)y ufo nu noiu|u. )oiu:ufn
u ]o iu| onnufnfnnun uio n cu:o uio no cun nniayco nonuno
ynno.
Rexee: Icnufn:o caoo!n uaionfu:. I:uoon:o onao io]n uno
n cfunn:o iu y ciyn A. ,ufn:, ncnufn:o cnuiy nnnny io]u io!o n:
ufoi unou n cfunn:o cno unoono cu yioi iu]u fnx nnnnu y ciyn
B. I:onmn:o cno nnnno io]o c:o ynuno ynofoonan. Cuu, :u cno
uonoono n: B o io]nx c:o ynuno oman, ncnufn:o cno iuno io]n
io!y n: nx n unoono cu yio cfuno cfunn:o y ciyn A. I:onc-
xo:o cno ynuno ynofooono nnnno, fo nonunu:o uaionfu: oi no
iaucn|niy]o:o cno unoono ufoi iu|u. Onu] uaionfu: nniu no!o
noiymufn u no:ocfn uno n: ]onoi ciynu y yin - uio ]o noio:
unoy v no! ooano ciyn, uio on iu cycoo nn uaonnuy unoonu y
onu] yin ciyn, fo on :nuunao u iu ]o cycoo nocao nonunoi oo]u
iouiu, f]. u y ufo: iu|y nocfo]n nniayc nonuno ynno, mfo ]o y
cynofnocfn cu nnnnn]uann: fn)oo:.
Zadatak 232. )oiu:ufn u y cnuio: nocfo: iu|y nocfo]o nu unou
cu ncfn: cfonono:.
Rexee: Hoiu ufn iu| n:u n unoonu. Hu]no!n cfonon io]n noin
uno :oo n:ufn ]o n 1. Yioanio nocfo]n uno cu fn: cfonono:, on
]o nono:un cu cnn: ocfuan: unoonn:u, fo no :oo nocfo]ufn uno cu
cfonono: u. Canuno, uio nocfo]n uno cu cfonono: u, no :oo nocfo]ufn
uno cu cfonono: n 1. )uiao, cfononn unoonu :oiy n:ufn nu]nnmo
, , 2010.
n 1 u:anunfnx nonocfn. !uio iu| n:u n unoonu, caon(no )n-
nxaoono: nnnnnny), u nocfo]o ou nu unou cu ncfn: cfonono:.
Zadatak 233. io ]o n yn nncycfnonuao ion|oonnn]n, n uio co oo
:nunnnu no:unno cu oo)onn: oo]o: yn, noiu:ufn u nocfo]o ou
no ocooo io]o cy co no:unnao cu ncfn: oo]o: yn.
Rexee: Ioc:ufu!o:o :nunnno iuo unoono iu|u. Innnu n::o)y
nu unou nocfo]n uiio cy co fo no ocooo no:unnao. Yioanio cy co
noio no ocooo no:unnao cu ncfn: oo]o: yn, cfonon fu nu unou
onno ]onui. )uiao, nooao: co cnon nu omoo :uufiu 6.
Zadatak 234. Cnuin iu y noio] unn nono:un ]o noifnn: unn-
oncin: annn]u:u cu fuuno fn yiu iuu. I: cnuioi iuu co cu
nu]nnmo ]onn: nocouo: :oo cfn!n y onao io]n yin iu fo
uno. !oanin ]o nu]no!n :oiy!n oo] iuonu y fo] unn
Rexee: O:nuun:o iuono oo]onn:u 1, 2, 3.... I: iuu 1 co, cu
]onn: nocouo: :oo cfn!n y ]om nu]nnmo mocf iuonu, fo :ui-
cn:uann oo] iuonu nn]o no!n o 10. Ioaufnnno auio co :oo nu!n
ucnoo fnx 10 iuonu fuio u :uonounu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 235. Y unn Oiounn]n nocfo]n n, n > 1 iuonu, io]o foou
nono:ufn foao|oncin: annn]u:u fuio u nuo caoo!n ycaonn. u) Cnuiu
annn]u nono:y]o nu iuu. o) Iocfo]n yiynno n 1 annn]u. n) I: cnu-
ioi o fnx iuonu :oo co(:uiu nnnoifno) u:ionuufn cu cnn:
ocfuan: iuonn:u. )oiu:ufn u nocfo]n iu io]n ]o noifno nono-
:un cu fuuno ]onn: iuo:, fo u ]o onu] ciyn foao|oncin annn]u y
cfnun cfuoao.
Rexee: Iuonn nocfunu]y unoono iu|u, u foao|oncio no:o
n::o)y nx foao|oncio no:o. )ufn iu| ]o nono:un, u :n foou u o-
iuo:o u nocfo]n uno cu cfonono: 1. I: ycaonu :uufiu n:u:o u ]o
S1 + ...Sn = 2(n 1) )uiao, :u ou ]oun uno nu:n Si < 2. !uio ]o no
ycaonn:u :uufiu iu| nono:un, caon u ]o cfonon cnuioi unou no!n
o nyao, fo :oo:o :uiyunfn u ono n:u:o ou nu unou cfononu
1. Ocfuan unoonn :oiy n:ufn cfonono n no!o o 2, uan yiynun oo]
unoonu ono:oiy!unu nocfo]uo nniaycu. )uiao, onu] iu| ]o y cfnun
cfuoao.
Zadatak 236. Y unn Oiounn]n n:iu)onu ]o :ou nyfonu,fuinu u
n: cnuioi iuu noau:o fuuno fn nyfu. Iyfnni nu:onni n: cnoi iuu
noau:n non:nonn: nyfo: - y nno: iuy y io: cfnino on ciono
, , 2010.
aono, y caoo!o: ocno, y nuono: aono, n fuio nun::onnuno. )oiu-
:ufn u !o co nyfnni nocao ionuuno :noio iouiu nufnfn iy!n.
Rexee: O:nuun:o cu u fonyfui noauciu nyfnniu, u cu 1, 2, 3.. o-
o: fonyfio ciofuu. Hu:onn:o noifnn: nyfo: oo nyfno :oo
io]n: co n: ]onoi iuu :oo cfn!n y yin oo: noauciu io: noin o
ocfuanx iuonu. io nyfnni nyfy]o onono yio, nonyfonu!o nnmo
o 4n+1 noifnnx nyfonu, u ou ]onn: noifnn: nyfo: AB(io cy A
n B iuonn), no!n !o ou 5 nyfu n nn fo:o ou fn nyfu cionyfn
y ncfo: c:oy, onn:o ocno. Hoiu co fo ocnao y fonynn:u i n j, io
i < j. 'o :nuun u ]o y fonynn:u i 1, j 1 cionyo aono, i 2, j 2
ocno... 'o :nuun u ]o nyfnni nomuo ncfn nyf y fonynn:u 0 o i,
iuo o j i o j. Io:u fo:o, y cno: iuy ono ]o y fonyfiy j i,
mfo :nuun u co nufno iy!n nocao ionuuno :noio iouiu.
24.3
Zadatak 237. Hu muxoncio] fuoan n:on:n]u u) 5 4. o) 4 4 y oo:
aono: yiay nuau:n co ciuiuu. )u an ciuiuu :oo u oon)o cnu nou
muxoncio fuoao fuuno ]ounnyf
Zadatak 238. !u Uoniuooniu ]o n:uo uofnn cnnu. )ocof o oio-
nnx :yminx nofo:uiu cy n:uan no fn cnnu cnuin, nofnuocf o oionnx
:yminx nofo:uiu cy n:uan no nu cnnu cnuin, oi cy cnn ocfuan y:an
oo: ono. io ]o no:nufo u iu Uoniuooniu nn]o n:uo oncinx no-
fo:uiu, ioanio ]o yiynno :yminx nofo:uiu n:uo onu] iu
Zadatak 239. Y noio] unn n::o)y cnuiu nu iuu nocfo]n ]ono-
c:onu unnonciu annn]u.)oiu:ufn u nocfo]n iu n: io]oi co y cnuin
yin iu :oo cfn!n unnono: cu nu]nnmo ]onn: nocouo:.
Zadatak 240. Cnuio o 2u yn muo noio] ocofonnn o ocfuanx
no ]ono nnc:o. )oiu:ufn u nocfo]o no ocooo io]o cy ]onu yio]
nocauao nnc:o.
Zadatak 241. Iu n:u inuufny :oy cu : xon:onfuannxn n
nofniuannxyannu. !oaniu ]o nu]:uu ynnu oau :oo io]n foou
uc|uafnufn fuio u co o cnuio ucicnnno o onao io]o yio :oo
o!n uc|uafo:

|l| I. ^auononn!, Kombinatorika, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o,


Iooiu 2uul.
|2| I. )nocfoa, Graph Theory, Cnnnio-Ioaui, Xonaoaooi 2uul.
186
25
Elementarna geometrija 2
Jelena Pajovi, Fiziqki fakultet
25.1
Zadatak 242. Hoiu ]o ABC foyiuo, un]n ]o ofononfu oooaoon
cu H, nonfu ynncuno cu I, u nonfu onncuno iynnno oooaoon cu
O. Hoiu nunu CI couo onncuny iynnny y L. io ]o AB = IL n
AH = OH, nu!n cno yiaono foyiau ABC.
Rexee: uio co noiu:y]o u ]o IAL = AIL =
+
2
, ouiao caon
u ]o AL = IL = AB = BL. ,nuun, foyiuo ABL ]o ]onuiocfunnuun,
f]. ALB = 60
o
. Cfoiu, :uiyuy]o:o u ]o = 120
o
, u n AOB =
120
o
. (=> nouofnn foyiuo ]o fynoyian.) Cu yio cfuno, n:u:o
A
1
HB
1
= 360
o
180
o
= 60
o
, io cy A
1
n B
1
nono]u nncnnu n:
fo:onu A n B. Oufao, AHB = 60
o
, n :nu]y!n u ]o AOB = 120
o
,
:uiyuy]o:o u cy fuuio A, B, O n H ionnnianuno. Iocaonnu foiu
]o u ]o AHO = ABO =
180
o
120
o
2
= 30
o
I: ycaonu u ]o AH = OH,
oon]u:o HAO = HOA =
180
o
30
o
2
= 75
o
. )uo, nun CAH =
90
o
(180
o
120
o
) = 30
o
= BAO. Oufao noifno caon u ]o, :ooi
HAO = + 60
o
= 75
o
, = 15
o
, = 45
o
, = 120
o
.
Zadatak 243. Y unnn cy ufn iyi k cu nonfo: y O n nunu l io]u no
couo iyi k. )oiu:ufn u nocfo]n ]onncfnonu fuuiu Q, io]u nnnuu
no:uan nonyuono] n: O nu nuny l, fuinu u :u onao io]y fuuiy P, io]u
nnnuu l, funionfu n: P nu k ]ocfo ncfo ynno iuo n PQ.
Rexee: Hoiu ]o R nono]o no:uao n: O nu l, n noiu ]o u ynnu
funionfo RX n: R nu k. Hu OR n:uooo:o Q fuio u ]o QR = u. Io-
iu:u!o:o u ]o Q oonu fuuiu. ,uu foiu, y::n:o onao io]y fuuiy
P nu nuno] l n noiu ]o y ynnu funionfo PY n: P nu k. )uo, noiu
]o r un]yc iyiu k, iuo n y ynnu funionfo PY , x = QP, z = OP, n
187
, , 2010.
t = RP. I: nunoyianx foyiaonu POY , OXP, ORP, PQR n:u:o o-
cnoifnnno z
2
= r
2
+y
2
, OR
2
= r
2
+u
2
, z
2
= OR
2
+t
2
= r
2
+u
2
+t
2
, x
2
= u
2
+t
2
.
Oufao caon u y
2
= z
2
r
2
= r
2
+ u
2
+ t
2
r
2
= u
2
+ t
2
= x
2
. ,nuun,
y = x, mfo y cfnun u]o PY = PX, u fo ]o n foouao noiu:ufn.
Zadatak 244. Hoiu ]o ABC ]onuioiuin foyiuo (AC = BC). 'uuiu
P ]o nu ayiy

AB nu io]o: nn]o fo!o fo:o C. Iono]o no:uao n:
fo:onu C nu y PB ]o fuuiu ). )oiu:ufn u ]o PA+PB = 2PD.
Rexee: Ioyn:o nuny PB n youn:o fuuiy Z fuio u ]o BZ =
AP. 'oyiaonn BCZ n APC cy noyunn. Oufao caon u
]o CP = CZ, mfo :nuun u ]o foyiuo CPZ ]onuioiui, n u :y ]o
]onu nncnnu ynuno CD. Oo:no: u ]o D conmfo yn PZ, caon
2PD = PZ = PB + BZ = PA + PB, mfo ]o n foouao noiu:ufn. )yin
nuunn- no:o!y Ifoao:o]ono fooo:o.
Zadatak 245. Hoiu ]o ABC ]onuioiuin foyiuo (AB = AC) n A =
20
o
. Hu cfunnnn AC co nuau:n fuuiu D fuio u AD = BC. Hu!n
BDC.
Rexee: Iomfo ]o yiuo nn nxy 20
o
, :nuun u cy yiaonn B =
C = 80
o
. !oncfynmn:o fuuiy E nu cfunnnn AC fuiny u ]o CBE =
20
o
, nofo: fuuiy F nu cfunnnn AB fuio u ]o BEF = 60
o
, iuo n
fuuiy M nu cfunnnn AC fuio u ]o FME = 40
o
. uio co oiu:y]o
u ]o BC = BE = BF = FE = FM = MA. 'o :nuun u ]o M
D. 'uio)o, nnn co u ]o foyiuo BFM ]onuiocfunnuun, nu ]o
FMB =
180
o
120
o
100
o
2
= 10
o
, mfo nonauun u ]o BDC = 40
o
10
o
= 30
o
.
Zadatak 246. Y ynyfumnocfn foyiau ABC co nuau:n fuuiu P fuinu
u ]o BPC = 90
o
n BAP = BCP. Hoiu cy M n N conmfu
cfunnnu AC n BC. io nun BP = 2PM, oiu:ufn u cy fuuio A, P
n N ioannouno.
Rexee: Ioyn:o CP o D fuio u ]o CP = PD. Oooaon:o cu
BCP = BAP. Ouniaono ]o u ]o BPD

= BPC, nu ]o BDP =
. Oufao co :oo :uiyunfn u cy fuuio B, P, A n D ionnnianuno.
Iomfo ]o BPCD, caon u ]o DAB = 90
o
. Oo:no: u ]o M conmfo
cfunnno AC, PM ]o, iuo cou annn]u, nuuaoanu cu cfunnno: DA
n ynoau iu!u. ,nuun, iaou]y!n n ycaon :uufiu, nun DA = 2PM =
BP, ouiao co nnn u ]o BPAD ]onuioiuin funo:, ]o nnnuu n
iynnnn. I: nofxonoi co :oo :uiyunfn u ]o BD|AP. ,ufo,
DPA = BAP = BCP = NPC, io cy y nocaoo] ]onuiocfn
ncion7lono unonnno u ]o BPC = 90
o
n NP = NC = NB. I: cnoiu
nofxonoi co :uiyuy]o u cy A, P n N ioannouno fuuio. )yin
nuunn- noio unuanfnuio ioo:ofn]o.
Zadatak 247. Hoiu ]o ABC foyiuo n k oion onncun iyi. Hoiu ]o
fuuiu M y ynyfumocfn foyiau n nnnuu cn:ofuan yiau BAC.
, , 2010.
Hoiu AM, BM, CM coiy k y A
1
, B
1
, C
1
. io co cu P oooaon nocoi
A
1
C
1
n AB, u cu Q nocoi A
1
B
1
n AC, oiu:ufn u ]o PQ nuuaoano cu
BC.
Rexee: Hoiu ]o A = 2. Onu ]o A
1
AC = BAA
1
= . ,ufo
A
1
B
1
C = = BB
1
A
1
= A
1
C
1
C = BC
1
A
1
. 'uio)o, noiu ]o
B
1
CQ = AA
1
B
1
= . Inn co u cy MA
1
B
1
QCB
1
, nu :ufo
nun
QC
MA1
=
B1C
B1A1
. Canuno, nnn co ACM C
1
A
1
M, nu oon]u:o n
AC
MA
=
C1A1
C1M
. !oncfo!n fuuiy P, oon]u:o caoo!o onoco
PB
MA1
=
C1B
A1C1
,
AB
AM
=
A1B1
MB1
. Oufao,
QC
PB
=
A1C1B1C
C1BB1A1
, iuo n
AC
AB
=
MB1C1A1
A1B1C1M
=
MB1C1A1
C1MA1B1
=
MB1CBQC
C1MPBB1C
. !oncfo!n canunocf foyiaonu C
1
BM n B
1
CM, n: no-
caoo oaunn]o co oon]u
AC
AB
=
QC
PB
, ouiao :uiyuy]o:o u ]o PQ
nuuaoano cu BC.
Zadatak 248. Hoiu ]o ABCD uofnooyiuo, n X n Y conmo fuuio n-
]uionuau AC n BD. Iuno, nonyuono n: X n Y , nuuaoano ocnoifnnno
cu BD n AC, coiy co y fuuin O. io cy P, Q, R, S conmfu cfunnnu
AB, BC, CD, DA, oiu:ufn u (u) uofnooyian APOS n APXS n:u]y
ncfy nonmnny, n (o) nonmnno uofnooyiaonu APOS, BQOP, CROQ n
DSOR cy ncfo.
Rexee: )y BD ]o nuuaoanu cu PS iuo n OX. Oo:no: u ]o
[APXS] = [APOS], ounu]y!n [PAS] cu ooo cfuno ]onuiocfn, oon-
]u:o nno fn)oo. io co noc:ufu uofnooyiuo APXS, nnn co u
[APXS] = [APX] + [ASX] =
1
2
[ABX] +
1
2
[ADX] =
1
4
[ABC] +
1
4
[ADC] =
1
4
[ABCD]. ,ooi fn)ou no (u), nun [APOS] =
1
4
[ABCD]. Io cn:o-
fn]n, oon]u co u ]o nonmnnu cnuioi uofnooyiau [AQOP], [CROQ]
n [DSOR] ]onuiu uofnfnnn nonmnno uofnooyiau [ABCD], mfo no-
nauun u cy cno uofnn :o)ycoono ]onuinx nonmnnu.
Zadatak 249. Hoiu cy fuuio P n M nu cfunnnu:u DC n BC inuufu
ABCD, fuino u ]o PM funionfu iyiu cu nonfo: A n noaynounnio:
AB. )uo, noiu cy Q n N fuuio nocoiu nunnx PA n MA cu n]u-
ionuao: BD. )oiu:ufn u fuuio P, M, N, Q n C nnnuu]y ]ono:
iyiy.
Rexee: !yi nounniu MP cun fuuiy C, ]o ]o MCP = 90
o
.
!uio cy MB, MT, PT n PD funionfno yn, caon u ]o AM cn:ofuau
yiau BAT n AP cn:ofuau yiau DAT nu ]o MAP = 45
o
. ^o)yfn:,
PDN = 45
o
, nu ]o uofnooyiuo ANPD fofnnnn. Y ono: uofnooyiay
]o ADP = 90
o
, nu n: ADP +ANP = 180
o
, caon u ]o ANP = 90
o
.
,ooi foiu ]o fuuiu N nu iyiy nounniu MP. Canuno :uiyuy]o:o :u
fuuiy Q n: uofnooyiau ABMQ.
Zadatak 250. )uf ]o ]onuioiuin foyiuo ABC, ACBC. ^u iuiun
ono iyi k cu noaynounnio: ]onuin: nncnnn h
c
onoi foyiau, io]n
ony]o cfunnny AB, n cfunnno AC n BC couo oo: y fuuiu:u D
n E, oiu:ufn u ayi

DE n: ioncfunfny nonocf.
, , 2010.
Rexee: Ionfu S nunoonoi iyiu nnnuu nuno] s io]u noau:n
io: C n nuuaoanu ]o cu AB. Hoiu ]o E

fuuiu cn:ofnunu cu E y
onocy nu s. Yiaonn HCE n HCE

cy ]onuin n ]onuiy yiay , nu


]o ACE + ECE

= + 2 = 180
o
, mfo :nuun u cy fuuio A, C, E

ioannouno. ,ooi foiu ]o CE

E =
1
2
, u ofyu DSE = 2CE

E = =
const.
Zadatak 251. Hu ]ono] iycucio] iufn nnmo. Hu ocfny uiufo
nuau:o co. oo, uo:noc n nua:u. Io)n o oou no:u uo:nocy n
oo] iouio, nu co oionn yocno :u 9u cfononn n nn ncfn foanin
oo] iouiu. 'y nocfunn :nui. ,ufn: nonono no)n o oou no:u
nua:n n oo] iouio, nu co oionn 9u cfononn n nn ncfn foanin oo]
iouiu. 'y nocfunn :nui. !onu] nu connn n::o)y nu :nuiu n nu!n
!om cuinnono oauio.Joun :onu ]o numuo ocfno n uo:noc n nua:y
nu o:y, uan oou, ouiao ]o foouao nouofn fuiuo, nn]o onao, nu
co nufno nu:nnx yiy. )u ]o :nuo :uao :ufo:ufnio numuo on oauio.
^oofo an nn fo yunnnfn
Rexee: Cu B, C, P, K o:nuun:o oo: oo, uo:noc, nua:y n ionn-
xoi cu oauio:. Io:u ynynfny cu iufo BC = CD n CDBC, iuo n
PQ = BP n PQBP. Hoiu cy A, S, T, R oo: nono]u no:uau n:
D, K, B, Q nu nuny CP. Cuu co auio oiu:y]o u ]o ACD

=TBC n
PQR

=BPT. )uiao, uofnooyiuo DARQ ]o nunoyian funo: io:o
]o KS cou annn]u, nu ]o AD = CT, RQ = TP, AC = BT = PR n
KS =
1
2
(AD +QR) =
1
2
(CT +TP) =
1
2
CP, io ]o S conmfo yn CP.
25.2
Zadatak 252. !yionn K

n K ony]y co cnou, u nxonu :u]onnuiu


cnonu funionfu ony]o nx y fuuiu:u A
1
n A
2
. Hoiu cy C
1
n C
2
oo: nonfn iyionu K

I K n noiu ]o E nocoi :u]onnuio cnoumo


n :u]onnuio ynycfumo funionfo fnx iyionu. (u) )oiu:ufn u ]o
foyiuo C
1
EC
2
nunoyian. (o) io co iyionn K

n K n y A
1
A
2
ofnu]y oio nuno C
1
C
2
, onu y A
1
A
2
onncy]o o:ofuu :uyoono
iyno, u iyionn K

I K onncy]y c|oo. I:uuynufn nonmnny M


o:ofuuu :uyoono iyno. (n) io cy noaynounnnn oon]onnx c|ou
no:onnnn, u nxon :on ioncfunfun, n:uuynufn :uicn:uany :oiy!y
nonocf nonmnno M.
Zadatak 253. )uf ]o inuuf Q cfunnnu a y io]n ]o ynncun inuuf
Q

, fuio u :y fo:onu nnnuu]y cfunnnu:u inuufu Q. Y inuuf


Q

n y cnu uofnn oon]onu foyiau ynncunn cy iyionn. Oonfn


noaou] fo:onu ynncunoi inuufu Q

, fuio u :on nonmnnu cnnx nof


ynncunnx iyionu oyo :nnn:uanu.
Zadatak 254. Hu cfunnnu:u nuuaoaoiu:u A
1
A
2
A
3
A
4
ioncfyncunn
cy cu ynyfumo cfuno inuufn A
1
B
1
C
1
A
2
, A
2
B
2
C
2
A
3
, A
3
B
3
C
3
A
4
I
, , 2010.
A
4
B
4
C
4
A
1
. )oiu:ufn u conmfu O
1
, O
2
, O
3
, O
4
fnx inuufu unno inu-
uf un]u ]o nonmnnu ]onuiu :ony uofnfnnu nonmnnu fnx inuufu
y:uono: :u nonmnny ufoi nuuaoaoiu:u.
Zadatak 255. Iuno oo)ono fo:onn:u nuuaoaoiu:u n connu:u
nocyconnx cfunnnu, cno]n: noconn:u oo)y]y ]oun oc:oyiuo. )o-
iu:ufn u ]o nonmnnu foi oc:oyiau ]onuiu mocfnnn nonmnno ufoi
nuuaoaoiu:u.
Zadatak 256. io ]o :on yn oo)onnx conmfn:u nuonu cynof-
nnx cfunnnu uofnooyiau ]onui oiono: noayoon:y, onu ]o fu] uo-
fnooyiuo nuuaoaoiu:. )oiu:ufn.

|l| I. Cfo]unonn!, ,oniu omonnx :uufuiu :u nnn u:o conx


mioau, ^ufo:ufncion 2uuu.
|2| http://olympiads.hbcse.tifr.res.in/subjects/mathematics/previous-question-
papers-and-solutions
|S| ,. !uoaoyi, I. ^auononn!, Cuno:nu fui:nuou n: :ufo:ufnio,
)ymfno :ufo:ufnuuu CI Con]o, l99u.
192
26
Nejednakosti
Jelena Pajovi, Fiziqki fakultet
26.1 j
Nejednakosti izmeu sredina: Hoiu ]o :u kR0, connu k-foi
ou.
M
k
(x
1
, x
2
, x
3
, . . . , x
n
) = (
x
k
1
+x
k
2
+x
k
3
+. . . +x
k
n
n
)
1
k
.
M ]o ucfy!u |yninn]u no k, onocno k l M
k
M
l
. Cnonn]uano
M
1
]o xu:onn]ciu, M
1
]o unf:ofnuiu, M
2
inuufnu, u lim
x0
M
x
ioo:ofn]ciu connu oo]onu x
1
, x
2
, x
3
, . . . , x
n
. ,ooi foiu nun no]o-
nuiocf :o)y connu:u M
2
> M
1
> M
0
> M
1
. Jonuiocf nun uiio
x
1
= x
2
= x
3
= . . . = x
n
.
Nejednakost Koxi-Xvarc-Buakovskog: Hoiu cy a
1
, a
2
, . . . , a
n
n
b
1
, b
2
, . . . , b
n
no n-foio ouannx oo]onu. 'uu nun no]onuiocf
(a
2
1
+a
2
2
+. . . +a
2
n
)(b
2
1
+b
2
2
+. . . +b
2
n
) (a
1
b
1
+a
2
b
2
+. . . +a
n
b
n
)
2
.
Posledica: Hoiu cy a
1
, a
2
, . . . , a
n
, b
1
, b
2
, . . . , b
n
n c
1
, c
2
, . . . , c
n
fn n-foio
no:nfnnnnx ouannx oo]onu. 'uu nun no]onuiocfn
(
a
1
b
1
+. . . +
a
n
b
n
)(c
1
b
1
+. . . +c
n
b
n
) (
_
(a
1
c
1
) +. . . +

a
n
c
n
)
2
;
(
a
1
b
1
+. . . +
a
n
b
n
)(a
1
b
1
+. . . +a
n
b
n
) (a
1
+. . . +a
n
)
2
.
193
, , 2010.
26.2
Zadatak 257. )oiu:ufn no]onuiocf.
a
2
+8

a
2
+3
> 2.
Rexee: !oncfn co no:nufu no]onuiocf u :u x > 0 nun x+
1
x
> 2,
nn uo:y ]onuiocf nun :u x = 1.
a
2
+8

a
2
+3
=
a
2
+3+5

a
2
+3
=

a
2
+ 3 +
5

a
2
+3
>

a
2
+ 3 +
1

a
2
+3
2.
Zadatak 258. io ]o 0 x, y, z 1, onu ]o xy +yz +zx 2xyz.
Rexee: ,u cnuin o oo]onu 0 x, y, z 1 nun x
2
x

x, nn
uo:y ]onuiocfn nuo iuu ]o x = 0 nan x = 1. Cuu n:u:o x(y + z)
x(y
2
+ z
2
) 2xyz n yz = 1 yz xyz, mfo iuu cuooo:o oon]u:o
xy +yz +zx 3xyz 2xyz, mfo ]o n foouao noiu:ufn.
Zadatak 259. Hoiu ]o A =
(
4

bc
3
+
4

a
2
bc

c+

a
+
4

bc)
2
+bc+3

bc+3
, n noiu cy a, b, c R
+
.
)oiu:ufn u ]o A 1 +
b+c
2
.
Rexee: In:ofn:o u ]o
4

bc
3
+
4

a
2
bc

c+

a
=
4

bc, ouiao ]o A =
(2
4

bc)
2
+bc+3

bc+3
=
bc+4

bc+3

bc+3
=
(

bc+3)(

bc+1)

bc+3
=

bc +1. Cuu nn:onn:o no]onuiocf unf-


:ofnuio n ioo:ofn]cio conno n oon]u:o A
b+c
2
+ 1.
Zadatak 260. Hoiu cy x, y n z nonoiufnnnn oo]onn fuinn ]o u x+y+z =
1. )oiu:ufn u ]o. xy +yz + 2zx
1
2
.
Rexee: !nunuo: ycaonu x + y + z = 1, oon]u:o u ]o x
2
+
y
2
+ z
2
+ 2xy + 2yz + 2zx = 1. Ouno caon u ]o 2(xy + yz + zx) =
1 (x
2
+y
2
+z
2
2zx) = 1 (xz)
2
y
2
1. Jonuiocf nun iu ]o x = z
n y = 0, onocno :u x = z =
1
2
n y = 0. (Iocfo]n ]om ou fn nuunnu!)
Zadatak 261. )oiu:ufn u nun.
_
a
2
+b
2
+c
2
+d
2
4

3
_
abc+abd+acd+bcd
4
.
Rexee: Ioiu:u!o:o u nun.
_
a
2
+b
2
+c
2
+d
2
4

a+b+c+d
4

3
_
abc+abd+acd+bcd
4
.
onu no]onuiocf ]o ! no]onuiocf, oi !o:o :u ocny cfuny ion-
cfnfn noioanio nyfu I no]onuiocf. (a + b + c + d)
3
= a
3
+ b
3
+ c
3
+
d
3
+ 3(ab
2
+ bc
2
+ ca
2
) + 3(a
2
b + b
2
c + c
2
a) + 3(b
2
c + c
2
d + d
2
b) + 3(ac
2
+
cd
2
+ da
2
) + 6(abc + abd + acd + bcd). I: a
3
+ b
3
+ c
3
+ d
3
=
a
3
+b
3
+c
3
3
+
a
3
+b
3
+d
3
3
a
3
+c
3
+d
3
3
b
3
+c
3
+d
3
3
abc + abd + acd + bcd, a
2
b + b
2
c + c
2
a 3abc n
unuaoino a
2
b +b
2
d +d
2
a 3abd, b
2
c +c
2
d +d
2
b 3bcd n ac
2
+ cd
2
+da
2

3acd, oon]u:o (a + b + c + d)
3
16(abc + abd + acd + bcd). Cfoiu ]o
(a+b+c+d)
3
64

abc+abd+acd+bcd
4
, f].
a+b+c+d
4

3
_
abc+abd+acd+bcd
4
, un:o c:o
noiu:uan fuony no]onuiocf.
Zadatak 262. io cy a
1
, a
2
, a
3
no:nfnnnn ouann oo]onn io]n :uono-
unu]y ycaon a
1
+a
2
+a
3
= 1, oiu:ufn u nun.
a
2
1
a1+a3
+
a
2
2
a2+a1
+
a
2
3
a3+a2

1
2
.
, , 2010.
Rexee: !uio ]o
a
2
1
+a1a3
a1+a3
+
a
2
2
+a2a1
a2+a1
+
a
2
3
+a3a2
a3+a2
= a
1
+a
2
+a
3
= 1 n iuio
n: I no]onuiocfn n:u:o
a1a3
a1+a3
+
a2a1
a2+a1
+
a3a2
a3+a2

1
4
(
(a1+a3)
2
a1+a3
+
(a2+a1)
2
a2+a1
+
(a3+a2)2
a3+a2
) =
1
2
, oon]u:o fuony no]onuiocf. (Iocfo]n ]om ou ]oun
nuunn.)
Zadatak 263. Hoiu oo]onn a, b, c R
+
:uonounu]y a
2
b
2
+ c
2
, b
2

c
2
+a
2
n c
2
a
2
+b
2
. )oiu:ufn no]onuiocf. (a +b +c)(a
2
+b
2
+c
2
)(a
3
+
b
3
+c
3
) 4(a
6
+b
6
+c
6
).
Rexee: Ho]onuiocf !omn-Unun-Iyuioncioi u]o (a+b+c)(a
3
+
b
3
+c
3
) = ((

a)
2
+(

b)
2
+(

c)
2
). )uo, ((a
3
2
)
2
+(b
3
2
)
2
+(c
3
2
)
2
) (

aa
3
2
+

bb
3
2
+

cc
3
2
)
2
(a
2
+ b
2
+ c
2
)
2
. Cuu n:u:o u ]o (a + b + c)(a
2
+ b
2
+
c
2
)(a
3
+b
3
+c
3
) (a
2
+b
2
+c
2
)
3
= a
6
+b
6
+c
6
+3[a
4
(b
2
+c
2
) +b
4
(c
2
+a
2
) +
c
4
(a
2
+b
2
)] +6a
2
b
2
c
2
a
6
+b
6
+c
6
+3[a
6
+b
6
+c
6
] +6a
2
b
2
c
2
4(a
6
+b
6
+c
6
).
Y n:u:n:u y con: :uiuu:u c:o ioncfnan ycaono :uufiu. a
2

b
2
+ c
2
, b
2
c
2
+ a
2
n c
2
a
2
+ b
2
. Jonuiocf no nun nniuu ]o cy
a, b, c R
+
, nu ]o 6a
2
b
2
c
2
> 0.
Zadatak 264. io cy x, y, z no:nfnnnn uann oo]onn, oiu:ufn. (x +
y +z)
2
(yz +zx +xy)
2
3(y
2
+yz +z
2
)(z
2
+zx +x
2
)(x
2
+xy +y
2
).
Rexee: Ouniaono nun. x
2
+ xy + y
2
=
3
4
(x + y)
2
+
1
4
(x y)
2

3
4
(x +y)
2
, n ncfo nun n :u y
2
+yz +z
2
n z
2
+zx +x
2
. ,ufo, 3(x
2
+xy +
y
2
)(y
2
+yz+z
2
)(z
2
+zx+x
2
)
81
64
(x+y)
2
(y+z)
2
(z+x)
2
, fuio u ]o onono
oiu:ufn. (x + y + z)(xy + yz + zx)
9
8
(x + y)(y + z)(z + x). In:ofn:o
(x + y)(y + z)(z + x) = (x + y + z)(xy + yz + zx) xyz. 'uio, fuonu
no]onuiocf oon]u |o:y (x +y)(y +z)(z +x) 8xyz, io]u caon n: I
no]onuiocfn. x + y 2

xy, y + z 2

yz n z +x 2

zx. (Iocfo]o ]om


ou nu omou!)
Zadatak 265. ,u onao io]n nnonn oo] n > 1, oiu:ufn no]onuiocf.
1
2
<
1
n
2
+1
+
2
n
2
+2
+. . . +
n
n
2
+n
<
1
2
+
1
2n
.
Rexee: Ouniaono ]o u n
2
< n
2
+1 < n
2
+2 < . . . < n
2
+n. Cfoiu,
1
n
2
+1
+
2
n
2
+2
+. . .+
n
n
2
+n
>
1
n
2
+n
+
2
n
2
+n
+. . .+
n
n
2
+n
=
1
n
2
+n
(1+2+3+. . .+n) =
1
2
. Canuno, nnn:o u
1
n
2
+1
+
2
n
2
+2
+ . . . +
n
n
2
+n
<
1
n
2
+
2
n
2
+ . . . +
n
n
2
=
1
n
2
(1 + 2 + 3 +. . . + n) =
1
2
+
1
2n
.
Zadatak 266. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn fuinn u :u-
onounu]y ]onuunny a
3
+ b
3
= c
3
. )oiu:ufn u nun a
2
+ b
2
c
2
>
6(c a)(c b).
Rexee: Ycaon :uufiu :oo u co nunnmo n y ooaniy a
3
= c
3
b
3
=
(cb)(c
2
+cb+b
2
), mfo ]o ncfo mfo n
a
2
cb
=
c
2
+cb+b
2
a
. Canuno nun n
b
2
ca
=
c
2
+ca+a
2
b
. In:ofn:o u
a
2
cb
+
b
2
ca
=
c(a
2
+b
2
)a
3
b
3
(ca)(cb)
=
c(a
2
+b
2
c
2
)
(ca)(cb)
. Ouno
caon u
a
2
+b
2
c
2
(ca)(cb)
=
c
2
+cb+b
2
ca
+
c
2
+ca+a
2
cb
. ,nuun, onono ]o oiu:ufn.
, , 2010.
c
2
+cb+b
2
ca
+
c
2
+ca+a
2
cb
6. Y:io, nun c
2
+b
2
2cb n c
2
+a
2
2ca. ,ufo,
ioncfo!n I no]onuiocf, oau:n:o o
c
2
+cb+b
2
ca
+
c
2
+ca+a
2
cb
3(
b
a
+
a
b
)
3 2 = 6.
26.3
Zadatak 267. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn fuinn u nun
abc = 2. )oiu:ufn. a
3
+b
3
+c
3
a

b +c +b

c +a +c

a +b.
Zadatak 268. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn. )oiu:ufn u
nun.
a
3
b
2
+
b
3
c
2
+
c
3
a
2

a
2
b
+
b
2
c
+
c
2
a
.
Zadatak 269. Hoiu cy x, y, z ouann oo]onn no!n o l n nun
1
x
+
1
y
+
1
z
=
2. )oiu:ufn u onu nun no]onuiocf.

x + y +z

x 1 +

y 1 +

z 1.
Zadatak 270. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn fuinn ]o u abc =
1. )oiu:ufn u ]o
1
a
3
(b+c)
+
1
b
3
(a+c)
+
1
c
3
(a+b)

3
2
.
Zadatak 271. )oiu:ufn u ]o
a

a
2
+8bc
+
b

b
2
+8ac
+
c

c
2
+8ab
1 :u no:nfnnno
a, b n c.

|l| http://srb.imomath.com/dodatne
|2| http://olympiads.hbcse.tifr.res.in/subjects/mathematics/previous-question-
papers-and-solutions
197
27
Racionalni algebarski izrazi
Stefan Stanojevi, Matematiqka gimnazija
Iunnonuann uaiooucin n:u:n cy onn n:u:n y un]o: |o:nu-
y yuocfny]y racionalne algebarske operacije - cuonuo, oy:n:uo,
:nooo (cu:n: fn: n cfonononuo) n ooo.
27.1
Zadatak 272. Ynocfn caoo!n n:u:.
a
2
b
2
+c
2
+2ac
a
2
b
2
c
2
+2bc
.
Rexee: !uu nono:nu:o inuufo onno:u a
2
+c
2
+2ac n b
2
+c
2
2bc
:oo:o ucfunnfn oo]naun n n:onnaun onoi u:ao:iu n n:u: func-
|o:ncufn y
(a+b+c)(a+cb)
(a+bc)(a+cb)
, mfo iu ciufn:o a +c b u]o
a+b+c
a+bc
. Ycaon no io]n: cy nouofnn n oon]onn n:u: nonfnunn ]o
a +c ,= b.
Zadatak 273. Confn n:u:
x
n+2
2x
n
+x
n2
x
n+2
x
n+1
+x
n1
x
n2
, n N.
Rexee: !uu nooan:o oo]naun n n:onnaun u:ao:iu cu x
n2
oon!o:o n:u:
x
4
2x
2
+1
x
4
x
3
+x1
, mfo co uo auio onon o ionuunoi omou
x
2
1
x
2
x+1
Ycaon no io]n: cy iu]n n nouofnn n:u: nonfnunn ]o x
2
,= 1.
Zadatak 274. Ynocfnfn unnonuann n:u:
x
5
+x+1
x
3
1
.
Rexee: Iao:onfunn: func|o:unn]u:u ucfunu:o oo]naun
u:ao:iu
198
, , 2010.
x
5
+x+1 = (x
5
+x
4
+x
3
)(x
4
+x
3
+x
2
)+(x
2
+x+1) = (x
2
+x+1)(x
3
x+1).
!uio ]o x
3
1 = (x 1)(x
2
+ x + 1), u:ao:ui :oo:o ciufnfn n
oon]u:o o:yafuf
x
3
x+1
x1
.
Zadatak 275. io cy x n a ouann oo]onn n x +a ,= 0, oiu:ufn u ]o
x
4
+x
2
a
2
+a
4
x
3
+a
3
=
x
2
+xa+a
2
x+a
.
Rexee:
x
4
+x
2
a
2
+a
4
x
3
+a
3
=
x
4
+2x
2
a
2
+a
4
x
2
a
2
x
3
+a
3
=
(x
2
+a
2
)
2
x
2
a
2
x
3
+a
3
=
(x
2
+a
2
ax)(x
2
+a
2
+ax)
(x+a)(x
2
ax+a
2
)
.
io ]o x + a ,= 0, onu x n a nncy ncfono:ono ]onuin u nu ]o x
2
+
a
2
ax > 0. Iocao ciu!nnuu oon]u:o fuony ]onuiocf.
Zadatak 276. Oonfn nonocf n:u:u
1
1+x+xy
+
1
1+y+yz
+
1
1+z+zx
uio
]o xyz = 1.
Rexee: Iomny]y!n nnn u:ao:ui cu z, yin cu xz n ion-
cfo!n ycaon xyz = 1 n:u: func|o:nmo:o y
z
z+xz+z
+
xz
1+z+xz
+
1
1+z+xz
=
z+xz+1
1+z+xz
= 1.
Zadatak 277. io ]o
aybx
c
=
cxaz
b
=
bzcy
a
n abc ,= 0, oiu:ufn u ]o
x
a
=
y
b
=
z
c
.
Rexee: O:nuun:o
aybx
c
=
cxaz
b
=
bzcy
a
= t. 'uu ]o
ay bx = ct, cx az = bt, bz cy = at. )ooo: nno oaunn]o cu ab,
yio cu ac, fo!o cu bc oon]u:o.
y
b

x
a
=
c
ab
t,
x
a

z
c
=
b
ac
t,
z
c

y
b
=
a
bc
t
Cuonuo: onnx ]onuunnu oon]u:o
a
2
+b
2
+c
2
abc
t = 0, nu iuio a
2
+b
2
+
c
2
,= 0 :uiyuy]o:o u :ou onfn t = 0. Cuu ]o ay bx = cx az =
bz cy = 0 ouiao caon
x
a
=
y
b
=
z
c
.
Zadatak 278. io ]o
1
a
+
1
b
+
1
c
=
1
a+b+c
, abc ,= 0, a + b + c ,= 0, oiu:ufn
u ]o.
u) a +b = 0 nan b +c = 0 nan a +c = 0.
o)
1
a
n
+
1
b
n
+
1
c
n
=
1
a
n
+b
n
+c
n
:u onao io]o nonuno n.
Rexee: ^noo!n ufy ]onuiocf nno cu abc, nu cu a+b+c oon]u:o
(ab +ac +bc)(a +b +c) = abc. !uu con:o ony oaunn]y oon!o:o
a
2
b + a
2
c + b
2
a + b
2
c + c
2
a + c
2
b + 2abc = 0, mfo ]o oinnnuaonfno cu
(a +b)(a +c)(b +c) = 0. Ouno caon u ]o
a +b = 0 nan b +c = 0 nan a +c = 0.
o) io y ony ]onuunny :u:onn:o a
n
= b
n
oon!o:o oaunn]y
1
c
n
=
1
c
n
io]u ]o ynoi fuunu.
Zadatak 279. io ]o a +b +c = 0, oiu:ufn u ]o a
3
+b
3
+c
3
= 3abc.
Rexee: ,uufui co ]onocfunno omunu ionc!oo: oaunn]o
a
3
+b
3
+c
3
3abc = (a +b +c)(a
2
+b
2
+c
2
ab ac bc).
, , 2010.
Zadatak 280. I:uuynufn :on
a
3
b
3
+
b
3
c
3
+
c
3
a
3
uio ]o abc ,= 0 ,
a
b
+
b
c
+
c
a
= 4 ,
a
c
+
c
b
+
b
a
= 5.
Rexee: Hoiu ]o
x =
a
b
, y =
b
c
, z =
c
a
.
Io ycaony :uufiu ]o
xyz = 1 , x +y +z = 4, 5 =
1
x
+
1
y
+
1
z
= xy +xz +yz.
Cuu :oo:o oonfn x
2
+y
2
+z
2
= (x +y +z)
2
2(xy +xz +yz) = 6.
'uio n:u:o x
3
+y
3
+z
3
= (x+y+z)(x
2
+y
2
+z
2
xyxzyz)+3xyz = 7.
Zadatak 281. Iouann oo]onn a, b, c, d :uonounu]y ]onuiocfn
(1 +
a
bc
)(1 +
b
ac
)(1 +
c
ab
)d
2
= 1 n
1
a
+
1
b
+
1
c
+
1
d
= 1.
)oiu:ufn u ]o a +b +c = 1.
Rexee: I: ycaonu :uufiu ]o
(1 +
a
bc
)(1 +
b
ac
)(1 +
c
ab
) =
1
d
2
= (1
1
a

1
b

1
c
)
2
(l)
^nooo: |uifou nu aono] cfunn |o:yao oon]u:o
(1 +
a
bc
)(1 +
b
ac
)(1 +
c
ab
) = (1 +
b
ac
+
a
bc
+
1
c
2
)(1 +
c
ab
)
= 1 +
a
bc
+
b
ac
+
c
ab
+
1
a
2
+
1
b
2
+
1
c
2
+
1
abc
. (2)
)ocnu cfunu ]onuiocfn (l) ]onuiu ]o
(1
1
a

1
b

1
c
)
2
= 1 +
1
a
2
+
1
b
2
+
1
c
2

2
a

2
b

2
c
+
2
ab
+
2
ac
+
2
bc
. (S)
I: (2) n (S) oon]u:o
a
bc
+
b
ac
+
c
ab
+
1
abc
=
2
ab
+
2
ac
+
2
bc
(
2
a
+
2
b
+
2
c
). (1)
^noo!n (1) cu abc oon]u:o
a
2
+b
2
+c
2
+ 1 = 2c + 2b + 2a (2bc + 2ac + 2ab),
f]. (a +b +c)
2
+ 1 = 2a + 2b + 2c, mfo ]o oinnnuaonfno cu
((a +b +c) 1)
2
= 0, ouiao oon]u:o a +b +c = 1.
27.2
Zadatak 282. Ciufnfn u:ao:ui
a
3
+b
3
+c
3
3abc
a
2
+b
2
+c
2
abacbc
.
Zadatak 283. Hoiu ]o y =
x
2
+x
2
x
2
x
2
n z =
x
4
+x
4
x
4
x
4
. I:u:n z y |yninn]n o
y.
Zadatak 284. Hoiu cy a, b, c :o)ycoono u:anunfn oo]onn io]n nncy
]onuin u, u x, y, z non:nonn ouann oo]onn.io nun a(y + z) =
b(z +x) = c(x +y), oiu:ufn u ]o
y z
a(b c)
=
z x
b(c a)
=
x y
c(a b)
.
Zadatak 285. io cy oo]onn a, b, c, x, y, z u:anunfn o nyao n uio ]o
x
2
yz
a
=
y
2
xz
b
=
z
2
xy
c
,= 0,
onu ]o
a
2
bc
x
=
b
2
ac
y
=
c
2
ab
z
. )oiu:ufn.
, , 2010.
Zadatak 286. Hu!n nonocf n:u:u x
6
+x
3
y
3
+y
6
, uio ouann oo]onn
x n y :uonounu]y ]onuiocfn
x
2
+xy +y
2
= 4 n x
4
+x
2
y
2
+y
4
= 8.

|l| Iufio 'omn!, Matematiqki problemi 97, ao|, !^^ xn:ooc


l997.
|2| n| ,oan!,,. !uoaoyi,C)un Oiunonn!, Analiza sa algebrom
1, !yi 2uu6.
|S| Iaun:n )uionn!, Iunao ^auononn!, C)un Oiunonn! Pri-
premni zadaci za matematiqka takmiqea za uqenike sredih skola,
)ymfno :ufo:ufnuuu Con]o l999.
202
28
Teorija igara
Andrea Xipka, Queen Elizabeths
Community College
28.1 j
Igra nulte sume (zero sum game): Yiynun oonfui ]onoi nan
nnmo niuuu ]o ]onui yiynno: iyonfiy nouonnx niuuu.
Ravnotea igre: Cnfyunn]u io]u ]o nnxnufnnu :u cno yuocnnio y
nin.
Qista strategija: Iyu io:naofny o|nnnnn]y nuunnu nu io]n
niuu niu nufn]y.
Mexovita strategija: ]o ooau noonufno!o cnuio] uncfo] cfu-
foin]n.
Optimalna strategija: Onu cfufoin]u io]u y nnmocfyio: nonu-
nuy nio ooo:oo)y]o :uicn:uaun nocouun oonfui onocno :nnn-
:uaun nocouun iyonfui.
Dominantna strategija: Cfufoin]u io]u ]o oou o noio yio
cfufoin]o, oo: oo:nu nu fo mfu yin niuun niu]y.
Vrednost igre: Ionocf io]y ]oun niuu :ou u ncnaufn yio:
nuion mfo ]o unnofou nocfninyfu, onocno iuu ]o niu iofonu.
28.2
Zadatak 287. Ioannn]u ]o cniynu u cy no]nnu ocy:nuonnx noun-
nnau :aounn, uan no:u oiu:o :u fo. Ocy:nuonn cy ono]onn n nyn
n: co oiono. io cu:o ]oun o nx nn:nu, onymfu]y!n noannn]n
u ocyn yioi, on!o ocaooo)on, oi !o yin onfn ocy)on nu :uicn-
:uany iu:ny o 2u ionnu. io oou nn:nu]y oon]u]y cnnono iu:no
203
, , 2010.
o no ionnu. io nn]oun no nn:nu, on!o ocy)onn nu iu:ny o mocf
:oconn :ooi nocoonuu oy]u.
Onu] nooao: co :oo nocfunnfn fuooao:.
,ufnoonni B !yfn ,ufnoonni I nn:nu]o
,ufnoonni A !yfn 6 :oconn, 6 :oconn 2u ionnu, caoooun
,ufnoonni nn:nu]o caoooun, 2u ionnu ionnu, ionnu
!o]u cfufoin]u ]o nu]oou :u :ufnoonnio
Rexee: . ,u ooo]nny ]o ncnaufnnn]o u nn:nu]y :aounn, mfo no-
cfunu ]onny unnofony fuuiy :u oou :ufnoonniu. Io: oo:nu mfu
]o cun:nmnaun oayuno, n:u]u co cnuio: o nx nnmo ncnaufn.
Zadatak 288. ^uio n !ufunnu niu]y niy nyafo cy:o.
Caoo!u :ufnnu noiu:y]o ncnaufy :u ^uiu, io ]o x ioncfunfnu
nonocf.
!ufunnu
!l !2
^uio ^l x
^2 -2 1
l. Ionu)n n:u:o :u ^uion ouoinnunn oonfui, uio on niu M1
cu noonufno!o: P.
2. io ]o nonocf nio SS, nonu)n nonocf P n x.
Rexee:
l. K1 : 5P 2(1 P)K2 : xP + 4(1 P)
2. 5P 2(1P) = 8/3P = 2/3 xP +4(1P) = 8/3 2/3x+4/3 = 8/3 x = 2
Zadatak 289. Y caoo!o] fuooan cy ufo nonocfn y nin n::o)y u:o
n Ioo. Y cnuio] !oan]n, aonu nn|u ]o ufu :u u:y u ocnu :u Ioy.
cfufoin]u A B C
D (S, S) (u, ) (l, 2)
E (1, 2) (S, 7) (6, 1)
F (, 7) (, S) (2, )
l. )u an u:u n:u o:nnunfny cfufoin]y Oou:aon cno] oiono
2. )u an Iou n:u o:nnunfny cfufoin]y Oou:aon.
Rexee:
l. ) Ho. io Iou n:uooo I, :oiy!o ]o u !o oonfn nnmo uio
n:uooo +, ou y ]ono] cnfyunn]n.
2. )u. Ouniaono ]o u !o u:u oonfn nu]nnmo uio niu I, :u mfu
Iou yuno.
, , 2010.
Zadatak 290. Co!io n Iunio niu]y niy nyafo cy:o. Iiu ]o oo-
)onu caoo!o: :ufnno: :u Co!iu
cfufoin]u X Y Z
I -1 -S u
II -2 2
III l -l S
l. )u an onu niu n:u unnofoy
2. Ionu)n onfn:uany (playsafe) cfufoin]y :u oou niuuu.
S. !o]u ]o nonocf nio
Rexee:
l. ^nnn:y: no oonn:u. -1, -2, -l. ^uicn:y: no ioaonu:u. , -l, S.
Hu]:un :oiy!n oonfui (-l) ]o ]onui nu]no!o: :oiy!o: iyonfiy
(-l). 'o :nuun u ]o omoo cfuonano n unnofou nocfninyfu.
2. Co!io niu III, u Iunio Y .
S. Ionocf nio ]o -l.
Zadatak 291. +nann n 'oo niu]y niy nyafo cy:o. Iiu ]o oo)onu
caoo!o: :ufnno: :u +nannu.
cfufoin]u Cl C2 CS
A S 2 l
B -2 -l 2
l. )u an onu niu n:u unnofoy
2. Ionu)n onfn:uany :omonnfy cfufoin]y :u +nannu.
S. Ionu)n nonocf nio.
Rexee:
l. Ho.
2. +nann niu A cu noonufno!o: P, u B cu noonufno!o: (1 P).
oion ouoinnunn oonfui iuu 'oo niu.
C1 : 3P 2(1 P) = 5P 2
C2 : 2P (1 P) = 3P 1
C3 : P + 2(1 P) = 2 P
io co ono nocfunn nu iu|niy io ]o nu x ocn 0 P 1,
oon]o:o.
, , 2010.
Hu]nnmu fuuiu nooconuonoi oinonu ]o nu P = 0, 75. )uiao, +nann
foou u niu cu noonufno!o: u,7 n I cu noonufno!o: u,2.
S. Ionocf nio ]o. 30, 751 = 1, 25 nan 20, 75 = 1, 25. Oou nuunnu
uuynuu cy noionu.
Zadatak 292. Joaonu n Inu niu]y niy nyafo cy:o. Iiu ]o oo)onu
caoo!o: :ufnno: :u Joaony.
cfufoin]u A1 A2 A3
P1 2 l
P2 -S -l
P3 1 l -2
l. Ionu)n onfn:uany (playsafe) cfufoin]y :u Joaony.
2. )u an nocfo]n unnofou
S. !o]y cfufoin]y Joaonu nniuu no foou u niu
1. Ionu)n onfn:uany :omonnfy cfufoin]y :u Joaony. Iu|nuin
naycfy].
. Hu)n nonocf nio.
Rexee:
l. ^nnn:y: :u P1(5, 2, 1) ]o -l. ^nnn:y: :u P2(3, 1, 5) ]o -S.
^nnn:y: :u P3(4, 1, 2) ]o -2. ^uicn:y: :nnn:y:u ]o -l. )uiao,
P1 ]o onfn:uanu playsafe cfufoin]u :u Joaony.
2. ^uicn:y:. A1 = 5, A2 = 2, A3 = 5. ^nnn:y: (5, 2, 5) = 2 Iomfo
]o :uicn:y: :nnn:y:u :u Joaony -l, u :u Iny 2, no nocfo]n cfu-
onano omoo.
S. Cfufoin]u P3(4, 1, 2) ynoi u]o :uy ncnaufy o P1(5, 2, 1), no-
:unncno o foiu mfu Inu niu. )uiao, Joaonu nniuu no foou
u niu P3.
, , 2010.
1. Joaonu niu P1 cu noonufno!o: P, u P2 cu noonufno!o: (1P).
Ouoinnunn oonfui :u Joaony, :unncno o foiu u an Inu niu
l, 2 nan S ]o.
A1 : 5P 3(1 P) = 8P 3
A2 : 2P (1 P) = 3P 1
A3 : P + 5(1 P) = 5 6P
Iu|nuin nniu:uno.
. Hu]nnmu fuuiu oiunnuonoi oinonu ]o . Y fo] fuuin nun ]o-
nuunnu 3P 1 = 5 6P, 9P = 6 P = 2/3 )uiao, Joaonu niu P1 2S
no:onu, n P2 lS no:onu, fo ]o nonocf nio 3 (2/3) 1 = 1
Zadatak 293. ^umu n Iofu niu]y niy nyafo cy:o. Iiu ]o oo)onu
caoo!o: :ufnno: :u ^umy.
cfufoin]u C1 C2 C3
R1 -1 1
R2 2 -S l
R3 - 1 S
l. Ionu)n onfn:uany (playsafe) cfufoin]y :u Iofu.
2. !o]y cfufoin]y ^umu nniuu no foou u niu
S. Ionu)n onfn:uany :omonnfy cfufoin]y :u ^umy.
Rexee:
l. ^uicn:uann oonfui no ioaonu:u :u Iofu ]o 2, , 1. ^nnn:y:
:uicn:y:u ]o 2. )uiao, Iofonu onfn:uanu playsafe cfuion]u ]o
C1.
2. R3 o:nnnu R1, onocno ^umnn oonfui ]o ynoi no!n uio niu
R1, u no R3, no:unncno o Iofonoi n:oou.
, , 2010.
S. ^umu niu R1 cu noonufno!o: P n R2 cu noonufno!o: 1P. R3
co no u::ufu, :ufo mfo ]o R1 o:nnunfnu cfufoin]u y onocy
nu y. ^umnn ouoinnunn oonfui iuu Iofu niu.
C1 : 4P + 2(1 P) = 2 6P
C2 : 5P 3(1 P) = 3 + 8P
C3 : 4P (1 P) = 1 + 5P.
Iu|nuin nniu:uno.
Hu nu]nnmo] fuuin nun u 2 6P = 3 + 8P )uiao, P = 5/14, n
^umu foou u niu R1 cu noonufno!o: 5/14 n R2cu noonufno!o:
1 (5/14), onocno 9/14.
Zadatak 294. !o]u ]o unnofou nio :u caoo!y niy n::o)y !ynu]fu
n Cuyn]cio uon]o Iau!uo ]o no |ynfu:u :u :nanono ouoau yu
io]n cy non:noonn. Hu nn:o, uio Cuyn]ciu uon]u non:noo
:nanonu ouoau nonno, oon]u no|nf o l6 |ynfn no ouoay. io
non:noo 6 :nanonu ouoau nonno, onu oon]u l2 |ynfn no ouoay.
Iiu co :oo nocfunnfn nu caoo!n nuunn.
!ynu]f
non:nou 1m ouoau nonno 2m ouoau nonno
Cuyn]ciu uon]u 4m ouoau nonno (61, l6) (1S, 21)
5m ouoau nonno (6u, l2) (1u, l6)
Rexee: Cuyn]ciu uon]u foou u non:noo 1 :nanonu ouoau
u !ynu]f nu. !ynu]f n:u o:nnunfny cfufoin]y. Io: oo:nu nu fo
mfu C yun, !ynu]fy co nnmo ncnaufn u non:non nu :nanonu
ouoau nonno. io Cuyn]ciu uon]u :nu u !o !ynu]f ynoi u niu
nu 2 :nanonu, onn !o n:uoufn u non:noo 1 :nanonu, u no , :ufo
mfo fuio :uicn:n:y]y cno] no|nf.
Zadatak 295. Ho:uu n Yom niu]y niy nyafo cy:o. Iiu co :oo
no:onfonufn nu caoo!o] :ufnnn :u Ho:uy.
, , 2010.
cfufoin]u U1 U2 U3
N1 -S -1 l
N2 l -l
N3 -2 -S 1
nuan:nu] ony niy. (Ionu)n o:nnnuny cfufoin]y, onfn:uany
:omonnfy cfufoin]y :u Ho:uy, nonocf nio.)
Rexee: Iiu no:u cfuonano omoo, :ufo mfo ]o :nnn:y: :ui-
cn:y:u (l) u:anunf o :uicn:y:u :nnn:y:u (-l). N1 ]o ynoi aomn]u
onnn]u o N3, uiao N3 o:nnnu N1. Ho:uu no foou u niu N1.
Ho:uu niu N2 cu noonufno!o: P, u N3 cu noonufno!o: 1P. io
Yom niu. U1, Ho:uu ouoiy]o u oon]o. P 2(1 P) = 3P 2 .
U2 : 5P 3(1 P) = 8P 3 . U3 : P + 4(1 P) = 4 5P
Hu Hu]nnmo]fuuin nun u 3P 2 = 4 5P, onocno P = 3/4.
)uiao, Ho:unnu :oonnfu cfufoin]u ]o. N2 cu noonufno!o: S1. N3
cu noonufno!o: l1. Ionocf nio ]o 3 3/4 2 = 1/4
Zadatak 296. 'n ocooo niu]y niy. Inn niuu onu o (ioo nan
oao), yin niuu onu ioaony (aono nan ocno) u fo!n niuu onu
:ufnny ( nan I). Inn oo] y cnuio] !oan]n ]o oonfuiiyonfui :u
niuuu l, yin oo] ]o :u yioi niuuu, n fuio uo.
Matrica A
aono ocno
ioo (6, S, 2) (1, S, 6)
oao (2, S, 9) (1, 2, 2)
Matrica B
aono ocno
ioo (7, 2, 2) (u, u, 2)
oao (9, 1, S) (u, u, u)
Ionu)n unnofoy :u ony niy.
Rexee: Y :ufnnn A, niuu l n:u o:nnunfny cfufoin]y (ynoi
:y ]o ooo u niu ioo). Iiuu 2 no:u o:nnunfny cfufoin]y, uan
uio ]o unnonuaun :nu u !o niuu l ynoi niufn ioo. Y :ufnnn B,
n niuu l n niuu 2 n:u]y o:nnunfny cfufoin]y. Iiuu l !o ynoi
, , 2010.
niufn oao, u niuu 2 aono. ,ufn:, niuu S :oo u onoco oayiy
fuio mfo !o u noc:ufu mfu niuun l n 2 :oiy u niu]y. Iiuu
S onu :ufnny B, :ufo mfo y fo: cayuu]y oon]u S, oi y cayuu]y
niuu A oon]u 6.
28.3
Zadatak 297. Iiuun A n B nun::onnuno nocfunu]y aonno nu cao-
oonu nou muxoncio fuoao. A nocfunu ooao aonno, u B nocfunu
nno. onun co no c:o nocfunnfn uio ]o nu yuy nofnnnnuioi aonnu
(cynofno oo]o). Iiuu io]n ]o nu nofo:y :oo nocfunnfn cnoi aonnu
nu noo onao io]o oo]o. Iyonfnni ]o niuu io]n no :oo nony!n nofo:.
!o nooo)y]o
Zadatak 298. 2. Hu io:nan co nuau:n n ofonu. )nu niuuu, A n
B, niu]y niy y io]o] nun::onnuno nonauuo no , 7 nan ll ofonu cu
io:nao. Iyon niuu io]n no :oo u nonyuo nofo:. !o]n niuu n:u
nooonnuiy cfufoin]y, uio ]o n = 2001 u io]n uio ]o n = 5000
Zadatak 299. )ufu ]o fuoau 1x2000. Iiuun A n B ynncy]y nun::o-
nnuno caonu S n O y fuoay. Iooonni ]o onu] niuu io]n nununn fn
cyconu caonu SOS y fo: oocaoy. )oiu:ufn u B n:u nooonnuiy
cfufoin]y.
Zadatak 300. 'o:u n Cn:u oao io:nay o 2 nonun!u cu nonocfn:u
l, 2, S, ..., 2 uafnnu. In cnuio: nofo:y ]oun o nx onu nonun!
cu io:nao, u yin ionon io:o u co u fu] nonun!. Inn onu 'o:u,
u nofo: onu] io]n fonyfno n:u nnmo uafnnu. io n:u]y ]onuio, onu
onu] io]n ]o onuo noman nyf. ^oo an 'o:u nocfynufn fuio u
nu iu]y n:u nnmo uafnnu o Cn:o, nan nui, Cn:u :oo ynoi y fo:o
cnounfn 'o:y n nu iu]y n:ufn nnmo uafnnu o 'o:o
Zadatak 301. !u cfo]n y ioo: ocno: yiay muxoncio fuoao 8x8.
Jonn: nofo:o: on co :oo no:ocfnfn :u ]ono noo yaono, :u ]ono
noo nuoao nan :u ]ono noo no n]uionuan yaono-nuoao. Iooonni
]o niuu io]n nocfunn iuu y on aonn yiuo fuoao. !o nooo)y]o y
onuino] nin

|l| http://www.kevinhinde.com/
|2| http://web.aqa.org.uk/qual/gce/maths
|S| . Ian! Hajde da se igramo, Icfunnuuiu cfunnnu Iofnnnu, 2uu6.
|1| I. Cfo]unonn! Teorija igara, elementi i primena, Cayoonn iau-
cnni, 2uu.
211
29
Nestandardni zadaci iz teorije
brojeva
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
29.1 j
Teorema 66. |)noxaoonu fooo:u| Cnuiu oocionuunu unf:ofnuiu no-
iocn]u cu ocnono: n iouio: nnonn: oo]onn:u cun oocionuuno
:noio nocfnx oo]onu.
29.2
Zadatak 302. )u an ]o :oiy!o u ciyn cu 2010 u:anunfnx oo]onu
oo]onu n:u cno]cfno u iuio io n:uouan 2 oo]u n: onoi ciynu onoc
no!oi no:u :uo: ]o nocf oo]
Rexee: Hoiu cy a, b, c fn oo]u n: onoi ciynu n a > b > c. Cuu ]o
a
b
= p
1
,
b
c
= p
2
,
a
c
= p
3
io cy p
1
, p
2
, p
3
nocfn oo]onn. Cuu ]o p
1
p
2
= p
3
mfo ]o ionfuninn]u ]o ]o p
3
nocf oo].
Zadatak 303. ,u cnuin ciyn A nnonnx oo]onu noiu ]o n
A
oo] fo]in
(x, y, z) oao:onufu A fuinnx u ]o x < y n x + y = z. io A cun 7
u:anunfnx oo]onu oonfn :uicn:uany nonocf n
A
.
Rexee: ^uicn:y: 9 ocfnuon ]o :u A = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. )u on oiu-
:uan u ]o 9 :uicn:y:, noc:ufu]:o 7 oo]onu a < b < c < d < e < f < g
n oon:o :u cnuin o nx ioanio nyfu :o:o nocaynfn iuo co-
n uaun fuono fo]io. Oiono ]o 0, 1, 2, 3, 2, 1, 0 ocnoifnnno, nu ]o
n
A
9.
212
, , 2010.
Zadatak 304. Hoiu ]o ciyn S = 105, 106, ..., 210. Oonfn :nnn:uany
nonocf n fuiny u cnuin n-fouaunn nociyn T o S cun ou 2
oao:onfu io]n nncy y:u]:no nocfn.
Rexee: Hoiu ]o p nocf oo] n: ciynu S.2p > 210 caon 2p no
nnnuu S onocno p ]o y:u]u:no nocf cu onao io]n: yin: oo-
]o: n: S. Oon!o:o oo] nocfnx oo]onu y S. Oon:o ioanio ]o
oo]onu y S fuinnx u ]o cnuin o nx onn cu ou ]onn: o oo-
]onu 2, 3, 5, 7, 11 n nu:onn:o fu] ciyn .Hu:onn:o nociyn o A cu A
i
uio ]o A
i
ciyn cnnx oo]onu n: A onnnx cu i . !oncfo!n nnn-
nnn yiyuou n nciyuou oon]u:o. A = A
2
A
3
A
5
A
7
A
1
1.
[A[ = [A
2
[ +[A
3
[ +[A
5
[ +[A
7
[ +[A
11
[ [A
2
A
3
[ [A
2
A
5
[ [A
2
A
7
[ [A
2

A
11
[ [A
3
A
5
[ [A
3
A
7
[ [A
3
A
11
[ [A
5
A
7
[ [A
5
A
11
[ [A
7
A
11
[ +[A
2

A
3
A
5
[ +[A
2
A
3
A
7
[ +[A
2
A
3
A
11
[ +[A
2
A
5
A
7
[ +[A
2
A
5
A
11
[ +[A
2

A
7
A
11
[+[A
3
A
5
A
7
[+[A
3
A
5
A
11
[+[A
3
A
7
A
11
[+[A
5
A
7
A
11
[[A
2

A
3
A
5
A
7
[ [A
2
A
3
A
5
A
11
[ [A
2
A
3
A
7
A
11
[ [A
2
A
5
A
7
A
11
[
[A
3
A
5
A
7
A
11
[ +[A
2
A
3
A
5
A
7
A
11
[ = 137 66 + 16 1 +0 = 86.
Inn:o u ]o ]onnn caoon oo] n: S io]n nn]o y A 13
2
= 169 ]o
13 17 = 221 > 220. Ouno oon]u:o u co C cucfo]n o S7 caoonnx n
l9 nocfnx oo]onu. )oiu:u!o:o u y cnuio: ciyny o 26 oo]onu n: S
nocfo]o noiu nu io]u nncy y:u]u:no nocfu. Iu 6 o nx nnnuu]y
ciyny A nu n: )nnxaoonoi nnnnnnu oon]u:o u ou 2 nnnuu]y nc-
fo: A
i
nu onn nncy y:u]u:no nocfn ]o cy oou onnn cu i. Hu iu]y
nu: ocfu]o u ioncfynmo:o omoo cu 2 oao:onufu fuio u ]o y o:y
cnuin nu oo]onu y:u]u:no nocf.Hoiu ]o P ciyn cnnx nocfnx oo]onu
n: S. Ioc:ufu]:o ciyn. P 11
2
, 5
3
, 2
7
, 3
2
17, 13
2
, 7
2
9 ono ]o 25-fouaunn
ciyn io]n ncnyunu ycaono :uufiu.
Zadatak 305. !oanio n:u yo)onnx nuonu nnonnx oo]onu (x, y)
fuinnx u ]o x y :u io]o nun (x, y) = 5! n [x, y] = 50!
Rexee: Ino nn:ofn:o u n::o)y 1 n 50 n:u 15 nocfnx oo]onu.
Hoiu ]o f(a, b) nu]nonn cfonon oo]u b io]n oan a. ,u cnuin nocf oo]
p n:u:o u ]o f(x, p) = f(5!, p) n f(y, p) = f(50!, p) nan f(y, p) = f(5!, p) n
f(x, p) = f(50!, p). 'uio)o nun f(50!, b) > f(5!, b). Cuu ]o ]ucno u iuio
n:u:o 15 nocfnx oo]onu fo onu n:u:o 2
15
nuonu oo]onu (x, y) (:u
cnuin nocf oo] onu:o io]n o x n y !o:o u cfunn:o no!n cfonon)
n x nn]o ]onuio y. ^oo:o ynunfn cno (x, y) n (y, x) io ]o x < y n nu
iu]y n: cnuioi nuu y:ofn oionuu]y!n yo)onn nu n nu fu] nuunn
oonfn 2
14
yo)onnx nuonu io]n ncnyunu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 306. Hu!n cno ciynono luu nnonnx oo]onu fuinnx u ]o
cy:u cnuiu uofnn uofnfu cfononu o fnx oo]onu onn cu non:no-
o: fu uofnn oo]u.
Rexee: Onuinn ciynonn :ou]y onfn ooaniu n, n, ..., n nan 3n, n, n, ..., n
:u noin nnoun oo] n. Jucno ]o u uio cnuin oo] ciynu A no:no:-
, , 2010.
xn:o nan nooan:o ncfn: nnonn: oo]o: n uo oon]u:o ciyn io]n
ncnyunu ycaon :uufiu fo ]o onono ncnnfufn cayuu] iuu cnn onn
oo]onn no:u]y :u]onnuin |uifo. Hoiu cy x, y, z, w, q 5 o onnx oo-
]onu, cuu zwq oan z
4
+w
4
+q
4
+x
4
n z
4
+w
4
+q
4
+y
4
nu oan n x
4
y
4
.
Canuno w
4
q
4
x
4
(mod z) nu ]o 3w
4
0(mod z). io z n:u nocf
oanaun io]n nn]o ]onui 3 onu onu] nocf oanaun oan cno ocfuao
oo]ono n: ciynu mfo ]o ionfuninn]u. io ]o z onn cu 9 onu cy
cnn ocfuan oo]onn n: ciynu onnn cu 3 cfo ]o fuio)o iofuninn]u.
Ouno oon]u:o u cy cnn oo]onn nan ]onuin 1 nan 3. io ]o noin
oo] ]onui 3, onu cy cnn ocfuan ioniyonfn no :oyay 3, uan no :oiy
onfn onnn cu 3 ]o oau:n:o o ionfuninn]o nu cy onu cnn ion-
iyonfnn cu 1. Onn: ]o oiu: :unmon.
Zadatak 307. Hu!n cno noanno:o P cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u
fuino u uio ]o p nocf oo] onu ]o n P(p) nocf oo].
Rexee: io P , x onu nocfo]n oo] p io]n ]o nocf fuiun u ]o
P(p) = q ,= p nocf. ,ooi kq[P(p+kq) P(p) :u cnuio nnono k n:u:o
u q[P(p + kq) :u cnuio nnono k, uan ciyn p +kq[k N n:u oocio-
nuuno :noio nocfnx oao:onufu, ouiao ]o f(x) q. !onuuno, oiono
]o P(x) x nan P(x) q, io ]o q nocf.
Zadatak 308. ,u x (0, 1) noiu ]o y (0, 1) oo] un]u ]o n-fu nn|u y o-
nn:uano: :unncy 2
n
-fu nn|u oo]u x y onn:uano: :unncy. Ioiu:ufn
u uio ]o x unnonuaun onu ]o n y.
Rexee: Io:nufo ]o fn)oo u ]o oo] unnonuaun uio n cu:o uio
cy y onao io: oo]onno: cncfo:y nocao noio fuuio oiono nn|o non-
onuno. Onocno o noio nn|o y onn:uano: :unncy oo]u x oon]u:o
nonoy n xono:o u oiuo:o u ncfo nun n :u y, ouiao on caonao
u ]o n y unnonuaun. Hoiu d ynnu nonoo io]o: co no]uny]y nn|o
y onn:uano: :unncy oo]u x n noiu ]o d = 2
a
b io ]o b nonuun nn-
oun oo], u a N
0
. I: :uao +o:uono fooo:o oon]u:o u nocfo]n
nnoun oo] c fuiun u nun a
c
1(mod b). ,u k N n k 2
a
nun
2
k+c
2
k
(mod d) nu cy nocao a-fo nn|o y oo]y i nn|o nononuno
cu nonoo: c io]u ]o n: :uao +o:uono fooo:o ionuunu.
Zadatak 309. Hoiu ]o n nnoun oo]. )oiu:ufn u ]o :oiy!o n:u-
oufn ou 2
n1
+ n oo]onu n: ciynu 1, 2...2
n
fuio u :u cnuiu nu u:-
anunfu n:uounu oo]u x n y, x +y nn]o oanaun oo]u xy
Rexee: I:uoon:o cno nonuno oo]ono io]nx ]o 2
n1
n cno cfonono
no]io io]nx ]o n. )oiu:u!o:o u onu] n:oo ncnyunu ycaono :uufiu.
)oon]u:o S cayuu]u. l) io cy n:uounu 2 nonunu oo]u onu ]o x +y
nuun, u xy nonuun nu x +y no oan xy.
, , 2010.
2) io cy n:uounn cfonon no]io n nonuun oo] onu (x+y, y) = (x, y) =
(x, x +y) = 1 nu (x +y, xy) = 1 onocno x +y no oan xy.
S) io cy n:uounu 2 cfononu no]io, fo nxon :on cniyno nn]o cfo-
non no]io nu n:u nonuun oanaun, oi ]o xy cfonon no]io n no :oo
n:ufn nonuun oanaun onocno x +y no oan xy.
Zadatak 310. io cy xy, yz, zx unnonuann.
l) )oiu:ufn u ]o x
2
+y
2
+z
2
unnonuaun.
2) io ]o n x
3
+y
3
+z
3
unnonuaun oiu:ufn u cy n x, y, z unnonuann.
Rexee: l) x
2
=
xyzx
yz
nu cy n inuufn onnx oo]onu unnonuann n:
uoiu caon n u n: ]o n :on inuufu unnonuaun.
2) In:ofn:o caoo!o. x
3
+ y
3
+ z
3
= (x + y + z)(x
2
+ y
2
+ z
2
xy
yz zx) + 3xyz n x
2
+y
2
+z
2
xy yz zx = k Q, (x +y +z)
2
= a Q,
(xyz)
2
= b Q n noiu nncy n a n b inuufn unnonuannx oo]onu nu ]o.
k

a+3

b Q ouiao nuion co)nnuu oon]u:o u ]o k


1

c
1
+k
2

c
2
Q
(nonun:o cno :oiy!o inuufo n: ioonu) nu :ou onfn k
1
+ k
2
= 0 n
c
1
= c
2
mfo :nuun u ]o x
3
+y
3
+z
3
= 0, u fo n: Ioanio +o:uono fooo:o
n:u cu:o fnnn]uano omoo x = y = z = 0. Ocfu]o nu: caynu] iuu
]o

b Q onocno xyz Q mfo nuion oou cu unnonuann: oo]o:


xy, yz nan zx u]o u cy z, x n y ocnoifnnno unnonuann.
Zadatak 311. )oiu:ufn nan ononinyfn. I: nnfonuau [1, ..., 30000] :oo
co n:uoufn ciyn o 1000 oo]onu io]n no cun unf:ofnuin nn: y:-
xnno 3.
Rexee: Ioc:ufu]:o oo]ono io]n y fonuno] ono:onfunn]n n:u]y
cu:o nn|o 0 n 1. )oiu:u!o:o u onn oo]onn cniyno no oou:y]y u-
nf:ofnuin nn: ynno 3. Iofnocfunn:o cynofno n noiu ]o 2y = x+z.
!uio y cun cu:o nn|o 0 n 1, fo onu 2y cun cu:o nn|o 0 n
2. Ouno oon]u:o u :ou onfn x = z = y mfo ]o ionfuninn]u.
Hu]no!n lu-fonnonn oo] y fonuno: cncfo:y io]n no cun nn|y
2 ]o (3
10
1)/2 = 29524 < 30000 nu :n :oo:o o oo]onu n: fuonoi
nnfonuau u oou:y]o:o ciyn cu ou 2
10
= 1024 oo]u mfo ]o uui n
nnmo o fuonnx 1000.
29.3
Zadatak 312. Hu!n cno fo]io nnonnx oo]onu (x, y, z) fuino u
nun.
1
x
+
1
y
=
1
z
.
Zadatak 313. )oiu:ufn u :o)y 12 y:ucfonnnx nnonnx oo]onu no-
cfo]n ]oun io]n ]o :un o :onu cno]nx oanaunu no!nx o 1.
, , 2010.
Zadatak 314. Hoiu cy a, b ouann oo]onn fuio u co nn: ab, a
2
b
2
, a
3

b
3
, ... cucfo]n nciyunno o nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u cy a n b
noan.
Zadatak 315. )oiu:ufn u nocfo]n oocionuuno :noio nnonnx oo-
]onu n fuio u onn:uanu ono:onfunn]u oo]u 5
n
cun oaoi o 2010
y:ucfonnnx nyau.
Zadatak 316. )uf ]o ciyn M o 1985 nnonnx ooo]nu, o io]nx nn-
]oun no:u nocf oanaun no!n o 26. )oiu:ufn u onu] ciyn cun 4
u:anunfu oo]u un]u ]o ioo:ofn]ciu connu nnoun oo].

|l| T. Andreescu, D. Andrica, Z. Feng, 104 Number Theory Problems, Birk-


hauser 2uu6.
|2| Mathematical Olympiads 1997-1998: Olympiad Problems from Around the
World
|S| H. Lee, Problems in Elementary Number Theory
|1| T. Andreescu, D. Andrica, An Introduction To Diophantine Equations,
GIL Publishing House 2uu2.
|| www.mathlinks.ro
217
30
Raqunske metode u geometriji
Rade Xpegar
30.1 j
Teorema 67. |Cf]yuf| io ]o D fuuiu nu cfunnnn BC foyiau ABC.
io ]o AB = c, BC = a, AC = b, AD = d, BD = m, DC = n nun ]onuiocf.
b
2
m+c
2
n = man +d
2
a.
Teorema 68. |Iofonnn]u fuuio y onocy nu iyi| ,u cnuiy fuuiy X nun
iynnno k(O, r) n nuny io: X io]u couo k y fuuiu:u A n B nun.
XA XB = [XO
2
r
2
[
Teorema 69. |!unof| Ho:uao y fuuiu:u A
1
, B
1
iC
1
nu cfunnno BC, CA, AB
foyiau ABC co coiy y ]ono] fuuin uio n cu:o uio ]o. A
1
B
2
+ C
1
A
2
+
B
1
C
2
= B
1
A
2
+A
1
C
2
+C
1
B
2
.
30.2
Zadatak 317. 'uuio A
1
n B
1
oao cfunnno BC n AC foyiau ABC y
onocy BA
1
: A
1
C = 1 : p n AB
1
: B
1
C = 1 : q ocnoifnnno. Y io: onocy
BB
1
oan AA
1

Rexee: Hoiu ]o O nocoi AA


1
n BB
1
. Y foyiay B
1
BC nony-
nn:o y A
1
A
2
fuiny u ]o A
1
A
2
[BB
1
. Onu
B1C
B1A2
= 1 + p n :ufo ]o
AO : OA
1
= AB
1
: B
1
A
2
= B
1
C : qB
1
A
2
= (1 +p) : q
Zadatak 318. Cuuynufn s
a
(ynnu oncoifnco n: fo:onu A) noio
x = p a, y = p b, z = p c (ynno funionfn n: fo:onu nu ynncunn
iyi).
218
, , 2010.
Rexee: I: Cf]yufono fooo:o n:u:o u ]o b
2
m + c
2
n = man +
s
a
2
a io ]o m =
c
b+c
a n n =
b
b+c
a ouno ]o s
a
=
_
b
2
m+c
2
n
a
mn =
2

x(x+y)(x+z)(x+y+z)
2x+y+z
Zadatak 319. Cuuynufn r
a
(noaynounni nnnncunoi iyiu fo:onu A)
noio x, y, z.
Rexee: Hoiu ]o O
a
nonfu nnnncunoi iyiu fo:onu A, noiu ]o o-
nnu fuuiu nnnncunoi iyiu cu yn BC fuuiu D, nono]o oncoi-
fnco n: fuuio B nu AC fuuiu E, u nono]o no:uao n: E nu BC
fuuiu F. BD = z, DO
a
= r
a
, BE = s
b
, EF = h
a
a
a+c
, u uuynuo: yiaonu
oon]u:o u ]o BDO
a
BEF ouiao ]o.
z

ra
2
+z
2
=
ha
a
a+c
s
b
. h
a
a =
2S
ABC
=
_
xyz(x +y +z). s
b
(a + c) = 2
_
x(x +y)(x +z)(x +y +z) nu ]o
ha
a
a+c
s
b
=
_
xz
(y+x)(y+z)
. )uo uuynuo: auio oon]u:o. r
a
=
_
yz(x+y+z
x
Zadatak 320. )ufu ]o nunu l. !nuuf ABCD co ofnu oio nonfu.
Hu!n ioo:ofn]cio :ocfo fuuuiu conmfu yn PQ io ]o P nono]o
no:uao n: fuuio D nu nuny l n q conmfo cfunnno AB.
Rexee: Ioc:ufu]:o ioonnunfnn cncfo: cu ioonnunfnn: non-
xofio: y nonfy inuufu ABCD. Hoiu cy ioonnufo fo:onu inu-
ufu A(x, y), B(y, x), C(x, y), D(y, x). Hoiu ]o annn]u l :uufu cu
y = a(y:n:u:o onu] ioonnunfnn cncfo: un]u ]o m-ocu nuuaoanu cu
l). Iono]o no:uao n: D nu l n:u ioonnufo P(y, a), u conmfo
AB n:u ioonnufo Q(
x+y
2
,
yx
2
). Hoiu ]o t =
xy
4
n cuu oon]u:o u ]o
fuono ioo:ofn]cio :ocfo fuuuiu (t, t +
a
2
), nn uo:y ]o ]oc onono
nn:ofnfn u x y nunu o AB o AB.
Zadatak 321. )oiu:ufn u uio y foyiay nun.

r
a
+

r
b
+

r
c
=

rar
b
rc
r
onu ]o on ]onuiocfunnuun.
Rexee: ,u num foyiuo nun.
1

rar
b
+
1

r
b
rc
+
1

rcra
=
1
r
. Iun
r
a
=
_
yz(x +y +z)x, r
b
=
_
xz(x +y +z)y n r
c
=
_
xy(x +y +z)z nu
]o r
a
r
b
= z(x + y + z), r
b
r
c
= x(x + y + z) n r
c
r
a
= y(x + y + z). Iun.
r =

xyzx +y +z, nu nuion co)nnuu oon]u:o u ]o.

xy +

yz +

zx = x + y + z (

x

y)
2
+ (

y

z)
2
+ (

z

x)
2
= 0 ouiao
oon]u:o u :ou onfn x = y = z nu ]o n a = b = c
Zadatak 322. I:uuynufn OI noio r n R io cy O n R nonfu n no-
aynounni onncunoi iyiu oio ABC, u I n r nonfu n noaynounni
ynncunoi iyiu oio ABC
, , 2010.
Rexee: Cn:ofuau n: A noau:n io: I n couo onncunn iyi y
A
1
. Iun. AI IA
1
= R
2
OI
2
. Ionynn:o no:uay IM ynno r
nu AB. Io:nufo ]o u oun oan cfunnny AB nu oaono ynno x n
y. I: Infuionno fooo:o oon]u:o u ]o AI =
_
x
2
+
xyz
x+y+z
. Iun.
BIA = IBA = 90
o


2
ouiao oon]u:o u ]o IA = BA

= CA

.
Ionynn:o no:uay A

N nu BC(onu noaonn BC).AIM A

BN nu ]o
AM/AI = BN/BA

= BN/IA

nu ]o AI IA

= BN AI
2
/AM =
y+z
2
(x
2
+
xyz
x+y+z
)/x = 2
abc
4s
= 2rR. Ufo :nuun u ]o. 2rR = R
2
OI
2
onocno.
OI =
_
R(R 2r) un:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 323. Hoiu ]o R noaynounni onncunoi iyiu foyiau ABC. n
noiu cy G n H fonmfo n ofononfu, ocnoifnnno. io ]o F conmfo
GH oiu:ufn u ]o. AF
2
+BF
2
+CF
2
= 3R
2
.
Rexee: Hoiu ]o x noifo cu nouofio: y O(nonfu onncunoi iyiu)
n iu]o: y X, :u cnuio X. Iun. h = a + b + c, g =
a+b+c
3
nu ]o
f =
2
3
(a+b+c). )oon]u:o. AF
2
+BF
2
+CF
2
= (af)
2
+(bf)
2
+(cf)
2
=
a
2
+b
2
+c
2
2(a +b +c)f + 3f
2
= 3R
2
f(2(a +b +c) 3f) = 3R
2
Zadatak 324. Hoiu ]o ABCD ionnoicun uofnooyiuo cu no:uann: n-
]uionuau:u. Ho:uao nu conmfu cfunnnu AB n CD co coiy y ]o-
nncfnono] fuuin P y ynyfumocfn ABCD. )oiu:ufn u ]o ABCD ]o
fofnnun uio n cu:o uio cy foyiaonn ABP n CDP ]onuio nonmnno.
Rexee: Hoiu ]o nocoi n]uionuau AC n BD fuuiu E, u nono:-
x]u no:uau n: P nu AC n BD fuuio M n N. I:u:o u ]o S
ABP
=
S
ABE
S
AEP
S
BEP
=
1
2
(AE BEAE EN BE EM) =
AMBNEMEN
2
.
nuaoino oon]u:o n S
CDP
=
CMDNEMEN
2
nu ]o S
ABP
S
CDP
=
AMBNCMDN
2
. Iofnocfunn:o u ]o ABCD fofnnun, cuu oon]u:o
u ]o P nonfu onncunoi iyiu ABCD nu cy M n N conmfu AC n BD
ouiao ]o AM = CM n BN = DN n S
ABP
S
CDP
= 0. Iofnocfunn:o
cuu u ABCD nn]o fofnnun n oo: iyoou onmfocfn nofnocfunn:o
u ]o PA = PB > PC = PD. Ouno ]o. AM > CM n BN > DN, nu ]o n
S
ABP
> S
CDP
un:o ]o oiu:unu n yiu n:naniunn]u.
Zadatak 325. io co no:uao nu cfunnno foyiau y nono]n:u on-
coifncu coiy y ]ono] fuuin, onu ]o foyiuo ]onuioiui.
Rexee: I: !unofono fooo:o n fooo:o o onoco y io: oncoifncu
oan nucnu:ny cfunnny oon]u:o u ]o.
a
b+c
2
(b
2
c
2
) +
b
c+a
2
(c
2
a
2
) +
b
c+a
2
(c
2
a
2
) = 0 (b c)
a
2
b+c
+ (c a)
b
2
a+c
+ (c a + a b)
c
2
a+b
= 0
(bc)(
a
2
b+c

c
2
a+b
)+(ca)(
b
2
a+c

c
2
a+b
= 0 (ab)(cb)(ca)(a+b+c)
2
/(a+
b)(b +c)(c +a) = 0 ouiao caon u ]o foyiuo ]onuioiui.
, , 2010.
Zadatak 326. Hoiu ]o ABCD fofuou, G oiono fonmfo, n A

, B

, C

, D

fuuio nocoiu nunnx GA, GB, GC, GD n onncuno c|oo ABCD. )oiu-
:ufn. GA GB GC GD GA

GB

GB

GD

n
1
GA

+
1
GB

+
1
GC

+
1
GD


1
GA
+
1
GB
+
1
GC
+
1
GD
.
Rexee: I: fooo:o o nofonnn]n fuuio y onocy nu iyi :u cnuio
X A, B, C, D n:u:o u nun.GX GX

= R
2
OG
2
nu co fuono no]o-
nuiocfn cnoo nu. (R
2
OG
2
)
2
GAGBGCGD n (R
2
OG
2
)(
1
GA
+
1
GB
+
1
GC
+
1
GD
) GA+GB+GC+GD. Inu no]onuiocf caon n: I no]onu-
iocfn n ]onuiocfn 4(R
2
OG
2
) = GA
2
+GB
2
+GC
2
+GD
2
, u yiu n: ncfo
ono ]onuiocfn n no]onuiocfn !omn-Ununu. Jom nu: ocfu]o u oiu:-
xo:o u nun 4(R
2
OG
2
) = GA
2
+GB
2
+GC
2
+GD
2
. ,u cnuiy fuuiy P cu
p o:nuun:o noifo cu nouofio: y nonfy onncuno c|oo n iu]o: y fuuin
P. Iun. a
2
+b
2
+c
2
+d
2
= (ag+g)
2
+(bg+g)
2
+(cg+g)
2
+(dg+g)
2
=
4g
2
+(g a)
2
+(g b)
2
+(g c)
2
+(g d)
2
+2g(g a +g b +g c +g d) =
4g
2
+(g a)
2
+(g b)
2
+(g c)
2
+(g d)
2
mfo ]o oinnnuaonfno fuono]
]onuiocfn.
30.3
Zadatak 327. Hoiu ]o k iyi io]n ony]o nnnno XOY , n k
1
iyi io]n
ony]o ncfo nnnno n noau:n io: nonfu iyiu k. Hoiu ]o A yiu
iu]u fuuiu nounniu k
1
io]n noau:n io: conmfo k, n fuuiu B
fuuiu nocoiu onoi nounniu cu k. )oiu:ufn u iyi cu nonfo: y A
io]n noau:n io: B ony]o nnnno XOY .
Zadatak 328. Hu!n onoc cfunnnu foyiau io ioiu ]o ]onu fonmnu
y nooou ynncuno: iynnno: nu fn ]onuiu oau.
Zadatak 329. io cy ioonnufo fo:onu foyiaonu unnonuann oo-
]onn oiu:ufn u cy onu n ioonnufo nonfu onncunoi iyiu fuio)o
unnonuann oo]onn.
Zadatak 330. Hu!n ioo:ofn]cio :ocfo fuuuiu P y unnn inuufu
ABCD fuio u nun max(PA, PC) =
1

2
(PB +PD)
Zadatak 331. Hoiu ]o O nonfu onncunoi iyiu n H ofononfu omfo-
yiaoi foyiau ABC. Ioiu:ufn u nocfo]o fuuio D, E, F nu cfunnnu:u
BC, CA, AB, ocnoifnnno fuio u nun. OD+DH = OE+EH = OF+FH
n nuno AD, BE n CF cy ioniyonfno.

|l| Inifo Iucoaon, Problems in Plane and Solid Geometry


|2| 'nfy noocny, )onn nnnu, 360 Problems for Mathematical Con-
tests, II Iyoanmnni Xoyco, 2uuS
|S| Mathematical Olympiads 1997-1998: Olympiad Problems from Around the
World
|1| ). Jyin!, I. Junionn!, I. ^ufn!, H.Iofonn!, The Imo Compen-
dium, Cnnnio 2uu6.
222
IV
8.
223
31
Celobrojna Rexetka
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
31.1 j
Definicija 40. Ioaooo]nu :ou (omofiu) y ioonnufno: cncfo:y
]o ciyn fuuuiu (x, y) io cy x n y onao io]n noan oo]onn.
Definicija 41. ^noioyiuo ]o ynncun y noaooo]ny :on uio cy fo-
:onu oao:onfn noaooo]no :oo.
Teorema 70. (Inionu fooo:u) Ionmnnu noanionu ynncunoi y noao-
oo]ny :on ]o
i
2
+u 1, io i n u o:nuuunu]y oo] fuuuiu nu iunnnn
n y ynyfumocfn :noioyiau.
Teorema 71. ('ooo:u ^nnioncioi) )ufu ]o ionnoicnu |niyu io]u ]o
nonfuano cn:ofnunu oio fuuio (0, 0). io ]o onu nonmnnu no!u o
4 onu cun ou 3 noaooo]no fuuio.
Teorema 72. ,u cnuin ciyn o n fuuuiu (n 3) y unnn, o io]nx nncy
cno ioannouno, nocfo]n ionnoicun :noioyiuo cu fo:onn:u y noin: o
ufnx fuuuiu io]n cun cnnx n fuuuiu.
Definicija 42. !onnoicun :noioyiuo :u ufnx n fuuuiu n: nofxono
fooo:o co nu:nnu ionnoicun o:ofuu ufoi ciynu o n fuuuiu.
Teorema 73. !onnoicun o:ofuu ufoi ciynu fuuuiu ]o nu]:un (no no-
nmnnn) ionnoicun :noioyiuo io]n cun ufo fuuio.
Teorema 74. Hoiu co ionnoicnu |niyu A nuau:n ynyfu ionnoicno
|niyo B. Onu ]o oon: |niyo A :un o oon:u |niyo B.
Teorema 75. (Ufu]noonu cn:ofn:unn]u) ,u cnuiy |niyy P n nuny
d y unnn nocfo]n |niyu P

io]u co cn:fnunu y onocy nu nuny d n


:u io]y nun u cy :u cnuiy nuny e no:uany nu d ynno yn e P
n e P

]onuio.
224
, , 2010.
Teorema 76. ,u nonmnno |niyu P n P

n: nofxono fooo:o nun


u cy ]onuin, u oon: |niyo P

]o :un nan ]onui o oon:u |niyo


P.
Teorema 77. io ]o |niyu P ionnoicnu onu ]o n |niyu P

ionnoicnu.
Teorema 78. io ]o |niyu P :noioyiuo onu ]o n |niyu P

:noioyiuo.
31.2
Zadatak 332. )oiu:ufn u co nn]oun nunnaun foyiuo no :oo ynn-
cufn y noaooo]ny :oy.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno f]. u co noin nunnaun foyiuo
ABC :oo ynncufn y noaooo]ny :oy. Onnmn:o oio oiu nu]:un
:oiy!n nunoyiuonni fuio u fo:onu A, B n C nnnuu]y cfunnnu:u
nunoyionniu. Onu !o oo: y:uou onmfocfn A onfn fo:o nunoyiu-
onniu io]n !o:o o:nuunfn cu AMNP (B MN n C PN). 'uuio M, N
n P cy noaooo]no nu ]o AB
2
noo oo] n: Infuionno fooo:o. Onu ]o
nonmnno foyiau ABC ]onuiu AB
2

3
4
mfo ]o nunnonuaun oo]. Io-
nmnno foyiaonu AMB, BNC n ACP cy unnonuann oo]onn, u iuio ]o
n nonmnnu nunoyiuonniu AMNP unnonuaun oo] fo ]o n nonmnnu
foyiau ABC unnonuaun oo] mfo ]o ionfuninn]u.
Zadatak 333. )oiu:ufn u co nn]oun nunnaun nofoyiuo no :oo ynn-
cufn y noaooo]ny :oy.
Rexee: Iofnocfunn:o cynfono f]. u co noin nunnaun nofoyiuo
:oo ynncufn y noaooo]ny :on n noiu ]o A
1
A
2
A
3
A
4
A
5
nu]:un (no
nonmnnn) o nx. Hoiu ]o B
1
nocoi n]uionuau A
3
A
5
n A
2
A
4
. Canuno
o:nuun:o n fuuio B
2
, B
3
, B
4
n B
5
. !uio ]o A
2
B
1
[[A
1
A
5
n A
5
B
1
[[A
1
A
2
fo
]o A
1
A
2
B
1
A
5
nuuaoaoiu:. !uio cy fn fo:onu foi nuuaoaoiu:u
(A
1
, A
2
n A
5
) noaooo]no fuuio fo ]o n B
1
noaooo]nu fuuiu. Canuno
cy n B
2
, B
3
, B
4
n B
5
fuuio cu noaooo]nn: ioonnufu:u. Iofoyiuo
B
1
B
2
B
3
B
4
B
5
]o nunnaun nofoiyuo nonmnno :uo o nonmnno nofo-
iyau A
1
A
2
A
3
A
4
A
5
io]n ]o ynncun y noaooo]ny :oy, un:o c:o oonan
ionfuninn]y.
Zadatak 334. (Inionu fooo:u) Ionmnnu noanionu ynncunoi y noao-
oo]ny :on ]o
i
2
+u 1, io i n u o:nuuunu]y oo] fuuuiu nu iunnnn
n y ynyfumocfn :noioyiau.
Rexee: ,u :noioyiuo P o:nuun:o cu S(P), u(P), i(P) n f(P) oo:
nonmnny, oo] noaooo]nnx fuuuiu y ynyfumocfn, oo] noaooo]nnx
fuuuiu nu yoy n n:u:
i
2
+u1. )oiu:u!o:o u ]o S(P) = f(P) :u cnuin
:noioyiuo ynncun y noaooo]ny :oy. !oncfn:o caoo!o ao:o.
10. Hoiu ]o P nunoyiuonni cu fo:onn:u nu noaooo]no] :on
un]o cy cfunnno nuuaoano ocu:u :oo. Onu ]o f(P) = S(P).
, , 2010.
Dokaz: Hoiu ]o nuonyiuonni P n:on:n]u m n. Onu nu oionn:
nnnnu:u n:u:o m + 1, onocno n + 1 fuuiy. Y oiono] ynyfumocfn
co nuau:n nunoyiuonni io]n y cno]n: nnnnu:u cun m1, onocno
n 1 fuuuiu, nu y oiono] ynyfumocfn n:u:o (m 1)(n 1) fuuuiu
(u(P) = (m 1)(n 1)). Hu oiono: yoy co nuau:n 2(m + n) fuuuiu
(i(P) = 2(m + n)). Ionmnnu nunoyiuonniu ]o mn (S(P) = mn) n cuu
]o
f(P) = u(P) +
i(P)
2
1 = (m1)(n 1) +
2(m+n)
2
1
= mn mn + 1 +m+n 1 = mn = S(P).
11. Hoiu ]o T nunoyian foyiuo cu fo:onn:u nu noaooo]no]
:on un]o cy iufofo nuuaoano ocu:u fo :oo. Onu ]o f(T) = S(T).
Dokaz: Hoiu iufofo foi foyiau oo: fo:onu n:u]y m, onocno n
fuuuiu, u noiu xnnofony:u n:u d fuuuiu. )onynn:o iu noyunn:
foyiao: o nunoyiuonniu P. I:u:o u ]o S(P) = 2S(T), i(P) = 2m+
2n + 4, u(P) = mn, u(T) =
u(P)d+2
2
=
mnd+2
2
n i(T) = 1 + m + n + d,
S(T) =
(m+1)(n+1)
2
. Onu ]o
f(T) = u(T) +
i(T)
2
1 =
mn d + 2
2
+
1 +m+ n +d
2
1
=
mn +m+n + 1
2
=
(m + 1)(n + 1)
2
= S(T).
12. )ufu cy nu noanionu P
1
n P
2
un]o cy ynyfumocfn nc-
]ynifno, u io]n co coiy no yoy, fuio u n:u]y :u]onnuiy ou ]ony
y. Onu ]o P
1
P
2
noanion n nun f(P
1
P
2
) = f(P
1
) +f(P
2
).
Dokaz: Hoiu P
1
n P
2
n:u]y :u]onnunx m fuuuiu. I:u:o u(P
1
P
2
) =
u(P
1
) +u(P
2
) +m2 n i(P
1
P
2
) = i(P
1
) +i(P
2
) 2(m2) 2, nu
f(P
1
P
2
) = u(P
1
T
2
)+
i(P
1
P
2
)
2
1 = u(P
1
)+u(P
2
)+m2+
i(P
1
) +i(P
2
) 2m+ 2
2
= u(P
1
) +
i(P
1
)
2
1 +u(P
2
) +
i(P
2
)
2
1 = f(P
1
) +f(P
2
).
13. Hoiu ]o T foyiuo cu fo:onn:u nu noaooo]no] :on. Onu
]o f(T) = S(T).
Dokaz: )onynn:o foyiuo o nunoyiuonniu P cu fn nunoyiau
foyiau T
1
, T
2
n T
3
io]n n:u]y no ooo iufofo nuuaoano :oo, u xn-
nofony:o cy n: cfunnno ufoi foyiau T. Cuu nun S(P) = S(T) +
S(T
1
) + S(T
2
) + S(T
3
) n f(P) = f(T) + f(T
1
) + f(T
2
) + f(T
3
) n y: S(P) =
f(P), S(T
1
) = f(T
1
), S(T
2
) = f(T
2
), S(T
3
) = f(T
3
) caon S(T) = f(T).
, , 2010.
)u on oiu:uan io:naofny fooo:y n:nmn:o non:nony fnun-
iyaunn]y noanionu nu foyiaono (:oo co oiu:ufn u nocfo]n) n nu
ocnony nofxonnx ao:u oon]u:o f(P) = S(P).
Zadatak 335. )oiu:ufn u inuuf cfunnno n cun no nnmo o (n+
1)
2
noaooo]nnx fuuuiu.
Rexee: Hoiu co y ufo: inuufy cu cfunnno: n nuau:n N noao-
oo]nnx fuuuiu. O:nuun:o cu O n P nonmnny ionnoicnoi o:ofuuu fnx
N fuuuiu. io fu] ionnoicun o:ofuu n:u k fo:onu onu ]o 4n O k
n P n
2
. !uio ]o no Iniono] fooo:n P =
k
2
+ N k 1, fo ]o
N n
2
+ 1 +
k
2
(n + 1)
2
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 336. 'oyiuo ABC ynncun y noaooo]ny unun n:u cu:o ]ony
noaooo]ny fuuiy y cno]o] ynyfumocfn. )oiu:ufn u ]o fu fuuiu
oiono fonmfo.
Rexee: O:nuun:o ufy noaooo]ny fuuiy y ynyfumocfn ABC cu
O. !uio cy foyiaonn ABO, BCO n ACO ynncunn y noaooo]ny :oy
n no:u]y noaooo]nnx fuuuiu y cno]n: ynyfumocfn:u fo cy nxono
nonmnno ]onuio :o)ycoono (n ]onuio
1
2
). I: onoiu caon u cy nuno
AO, BO n CO fonmno yn, u fuuiu O fonmfo foyiau ABC.
Zadatak 337. ,u cnuio n N oiu:ufn u nocfo]n iynnny io]u y
cno]o] ynyfumocfn n:u fuuno n noaooo]nnx fuuuiu.
Rexee: )oiun:o u no u:anunfo noaooo]no fuuio (m
1
, n
1
) n
(m
2
, n
2
) n:u]y u:anunfu ucfo]uu o fuuio (

2,
1
3
). Iofnocfunn:o
cynofno f]. u ]o
(m
1

2)
2
+ (n
1

1
3
)
2
= (m
2

2)
2
+ (n
2

1
3
)
2
.
Onu ]o
m
2
1
m
2
2
+ (n
1

1
3
)
2
(n
2

1
3
)
2
= 2

2(m
1
m
2
).
!uio ]o

2 nunnonuaun oo] fo ]o m
1
= m
2
n (n
1

1
3
)
2
= (n
2

1
3
)
2
. I:
ono ]onuiocfn caon u ]o (n
1
n
2
)(n
1
+n
2

2
3
) = 0, onocno u ]o n
1
= n
2
.
Caon u no nocfo]o no noaooo]no fuuio cu ncfo: yuonom!y o
(

2, 3). Onnmn:o iynnny cu noaynounnio: R oio fuuio (

2, 3). ,u
R 0 fu iynnnu cun cu:o ]ony noaooo]ny fuuiy, u :u R
non:noun oo]. !uio co nn y ]ono: iouiy oo] noaooo]nnx fuuuiu
io]o fu iynnnu cun no :oo yno!ufn :u nnmo o 1, fo nocfo]n
iynnnu io]u cun fuuno n noaooo]nnx fuuuiu.
Zadatak 338. Y noaooo]ny :oy ]o ynncun nofoyiuo cu noaooo]nn:
ynnu:u cfunnnu. )oiu:ufn u ]o oion oon: nuun oo].
, , 2010.
Rexee: Hu cnuio: cfunnno: foi nofoyiau ioncfynmn:o nuno-
yiao foyiaono fuio u cy nxono iufofo nuuaoano annn]u:u :oo.
O:nuun:o cu a
i
n b
i
(:u 1 i 5) ynno nofniuannx n xon:onfuannx
cfunnnu fnx nunoyianx foyiaonu. !uio cy
_
a
2
i
+b
2
i
noan oo]onn fo
]o
_
a
2
i
+b
2
i

2
a
2
i
+b
2
i

2
a
i
+b
i
. Onu :u oon: nofoyiau O nun
O =
5

i=1
_
a
2
i
+b
2
i

2
5

i=1
a
i
+
5

i=1
b
i
.
!uio ]o :on noinx a
i
]onui :ony noocfuanx fo ]o

5
i=1
a
i
nuun
oo]. Canuno ]o n

5
i=1
b
i
nuun oo] nu ]o n O nuun oo].
Zadatak 339. ('ooo:u ^nnioncioi) )ufu ]o ionnoicnu |niyu io]u ]o
nonfuano cn:ofnunu oio fuuio (0, 0). io ]o onu nonmnnu no!u o
4 oiu:ufn u cun ou 3 noaooo]no fuuio.
Rexee:Iocfo]n ouaun oo] R fuiun u iynnnu cu nonfo: y (0, 0)
n noaynounnio: R cun noay ufy |niyy. ,u ufn nnoun oo]
n funcanu]:o |niyy :u noifoo (2x, 2y) io ]o x, y 0, 1, 2, ..., n.
O:nuun:o nonmnny ufo |niyo cu S. io co nnio]o no o ufnx
(n + 1)
2
funcaunn]u |niyo no coiy onu ]o S(n + 1)
2
< 4(n + R)
2
]o
co cno fo funcaunn]o nuau:o y inuufy cfunnno 2n + 2R. Onu ]o

S
4
<
n+R
n+1
. ,u n n:u: cu ocno cfuno fon y 1, oi ]o n:u: cu
aono cfuno cfoio no!n o 1 n no :unncn o n, mfo ]o no:oiy!o. Caon
u co noio no funcaunn]o fo |niyo coiy.
O:nuun:o fo no funcaunn]o io]o co coiy cu F
1
n F
2
n n:uoon:o
fuuiy A n: nxonoi nocoiu. Hoiu cy nonfn cn:ofn]u fnx |niyu o-
o: O
1
n O
2
. Iocfo]n fuuiu B fuinu u ]o O
1
AO
2
B nuuaoaoiu:. Onu
]o

BA

=

O
1
O
2
io ]o A

fuinu fuuiu u ]o O
2
conmfo yn AA

. !uio
co |niyu F
1
caniu funcaunn]o: :u

(O
1
O
2
) y F
2
fo B F
1
. Canuno n
B F
2
, nu B F
1
F
2
. !uio cy F
1
n F
2
ionnoicno |niyo fo ]o n F
1
F
2
ionnoicnu |niyu, nu nun AB F
1
F
2
. Conmfo yn O
1
O
2
]o no-
aooo]nu fuuiu :ufo mfo cy fuuio O
1
n O
2
ooaniu (2x
1
, 2y
1
) n (2x
2
, 2y
2
)
:u noio noao oo]ono x
1
, y
1
, x
2
n y
2
. !uio ]o conmfo yn O
1
O
2
y]ono
n conmfo yn AB fo nocfo]n noaooo]nu fuuiu y nocoiy F
1
n F
2
(u:anunfu o O
1
n O
2
). Caon u n y nouofno] |niyn nocfo]n ]om
]onu noaooo]nu fuuiu u:anunfu o (0, 0). !uio ]o |niyu nonfuano
cn:ofnunu fo ufu |niyu cun ou fn noaooo]no fuuio.
Zadatak 340. Hu!n nu]no!o n :u io]o nocfo]n ionnoicun :noioyiuo io]n
co :oo ynncufn y oo noaooo]no :oo P = (x, y)[x, y N, 1 x, y
2004.
Iomoo. Ioc:ufu]:o noifoo cfunnnu :noioyiau y noiufnnno:
c:oy. !uo :oy noifou (i, j) o:nuun:o oo] [i[+[j[. ,on :ou noifou
cfunnnu noioi ionnoicnoi :noioyiau ynncunoi y P ]o 4 2003 = 8012
, , 2010.
(no uofnn c:ou io]n:u co :uicn:uano :oo no!n ynnu 2003). Ioi-
fou :oo m :u no:nfnnno io:nononfo noifou n:u fuuno (m) :u m 2
n 2 :u m = 1. Onu cnnx noifou :oo m :u m 2 n:u 4(m), u :u m = 1
n:u nx 4. In:ofn:o u ]o
4 + 4
21

m=1
m(m) = 7988
n
4 + 4
21

i=1
(m) = 560.
io on n:uan ionnoicun :noioyiuo ynncun y P cu ou 562 fo:onu
onu on :on :ou noifou oionnx cfunnnu ono ou 7988 + 2 22 >
8012, mfo ]o no:oiy!o. )oiun:o u co 561-foyiuo :oo ynncufn y
P. I: ciyn cnnx 560 noifou un]o cy :oo no no!o o 21 n:ounn:o
(5, 16) n (10, 11), u ou]:o n: (1, 21), (5, 17) n (21, 1). ,on nonnx
noifou on!o

0, nu nx nuono:y]y!n no ucfy!o: nuinono: yiay :oo:o


:ufnonfn y ionnoicun :noioyiuo. io ]o x :on :ou nofniuannx
io:nononfn noifou cfunnnu onoi :noioyiau (:ou noifou ]o ]onuiu
:ony :ou io:nononfn noifou nu annn]o :oo), onu ]o x + 12 :on
:ou xon:onfuannx io:nononfn. !uio ]o 2x + 12 = 8000 fo ]o x = 3994,
n: uoiu caon u ]o mnnnu :noioiyau 2003, u nncnnu 1997, mfo :oo
u cfuno y P. Onn: ]o :uufui :unmon.
Zadatak 341. Hoiu ]o n nnoun oo] no!n o 2. !onnoicnn :noioiyuo
nonmnno no!o o n co nuau:n y oay (0, n) (0, n) noaooo]no :oo.
)oiu:ufn u fu] :noioyiuo cun ou ]ony noaooo]ny fuuiy.
Rexee: Iofnocfunn:o cynfono f]. u co y uf: :noioiyay P
no nuau:n nn ]onu noaooo]nu fuuiu. I:nmn:o Ufu]noony nuu:o-
fn:unn]y :noioyiau P no nuno] x =
1
2
. 'n:o c:o oonan :noioyiuo
P

. io P

cun noaooo]ny fuuiy (x, y) onu ]o n (1 x, y) noao-


oo]nu fuuiu io]u co nuau:n y P

:ooi cn:ofnunocfn :noioyiau P

oio
nuno x =
1
2
. !uio ]o ucfo]uo n::o)y (x, y) n (1 x, y) ou ]oun
fo co y :noioyiay P :oiy :oo nu!n y ynno ou 1 nuuaoanu cu
x oco: n nu noaooo]no] ucfo]uy y yuono: o o, mfo :nuun u
y :noioyiay P nocfo]n noaooo]nu fuuiu. Ono ]o no:oiy!o no nouof-
no] nofnocfunnn, nu nn :noioyiuo P

no cun nn ]ony noaooo]ny


fuuiy. I:nmn:o cuu nuu:ofn:unn]y :noioyiau P

no nuno] y =
1
2
n fn:o oon]u:o :noioyiuo P

. Canuno nofxono: nn :noioiyuo P

no cun noaooo]ny fuuiy. ^noioyiuo P

]o cn:ofnuun y onocy nu
ooo nuno x =
1
2
n y =
1
2
. Hoiu ]o cy a n b nu]no!n ouann oo]onn fuinn
u (a,
1
2
), (
1
2
, b) P

. Iu:aniy]o:o caoo!u nu cayuu]u


1

io ]o a
3
2
n b
3
2
. Iofnocfunn:o u nocfo]n fuuiu M(x, y) y
P

cu x
3
2
, y
1
2
(nu ncfn nuunn co oiu:y]o n cayuu] y
3
2
, x
1
2
).
, , 2010.
Onu co :ooi cn:ofnunocfn y onocy nu nuny x =
1
2
n fuuiu M

(x, 1y)
nuau:n y P

, nu co :ooi ionnoicnocfn :noioiau P

n y MM

nuau:n
y P

. Cu:n: fn: co n fuuiu M

(x, 1) nuau:n y P

mfo ]o no:oiy!o
]o ]o x > a. I: onoiu caon u u co uofnfnnu :noioyiau P

io]u
co nuau:n y inuufny (
1
2
, +) (
1
2
, ) nuau:n y ynn]n nunoyiuonniu
(
1
2
,
3
2
) (
1
2
, 1) (
1
2
, 1) (
1
2
,
3
2
). Onocno nonmnnu :noioiau P ]o :uu
o 4
3
4
= 3, mfo ]o no:oiy!o ]o ]o oionu nonmnnu no!u o n 3.
Caon u onu] cayuu] non y ionfuninn]y.
2

Hoiu ]o a
3
2
(no :oo onfn n a
3
2
n b
3
2
, nu :oo:o nofno-
cfunnfn u cu:o onu] cayuu] nun). !uio ]o :noioiyuo P

ionnoicun n
no cun fuuiy (1, 1) fo nocfo]n nunu io: (1, 1) fuio u co noo :no-
ioyiuo P

nuau:n cu ]ono cfuno ono nuno. Hoiu ]o ]ouunnu fo nuno


y1 = k(x1). ,ooi a
3
2
b caon u ]o k < 0. Hoiu ]o A(
1
2
,
1
2
), B(a,
1
2
),
u C n D nocouno fuuio nuno y 1 = k(x1) cu nunu:u x = a n x =
1
2
.
Onu ]o C(a, 1 + k(a 1)) n D(
1
2
, 1
k
2
). ofnfnnu nonmnnu :noio-
yiau P

:uu ]o o nonmnno nunoyiaoi funo:u ABCD. Onu ]o


nonmnnu :noioyiau P

:uu o
4
1
2
(a
1
2
)(
1
2
+k(a 1) +
1
2

k
2
) = (2a 1)(1 +k(a
3
2
)) 2a 1.
Ioaonnnu :noioyiau P

io]n co nuau:n y noayunnn x


1
2
n:u mn-
nny a
1
2
, iuio ]o :noioiyuo P

cn:ofnuun y onocy nu nuny x =


1
2
]o mnnnu noaoi :noioiyau P

]onuiu 2a 1. Unnnu :noioiyau P

]onuiu ]o mnnnn :noioiyau P io]n co nuau:n y inuufy cfunnno n.


I: onoiu caon u ]o fu mnnnu n, onocno u ]o 2a 1 n, f]. u
]o nonmnnu :noioyiau P

:uu o n. !uio ]o nonmnnu :noioiyau P

]onuiu nonmnnn :noioiyau P fo ]o n nonmnnu :noioiyau P :uu o


n, mfo ]o ionfuninn]u cu ycaono: :uufiu.
)oiu:uan c:o u oou cayuu]u noo y ionfuninn]y, f]. u ]o non-
xofnu nofnocfuniu nofuunu. Caon u :noioyiuo P :ou u cun
noaooo]ny fuuiy.
31.3
Zadatak 342. !nuuf 3 3 ]o nooon nu ]onnnuno inuufo cu 16
fuuuiu. Oonfn ioanio n:u nunoyianx foyiaonu cu fo:onn:u y
fnx 16 fuuuiu.
Zadatak 343. Oonfn cno nnono oo]ono n :u io]o nocfo]n nu-
nnaun :noioyiuo cu n cfunnnu:u io]n co :oo ynncufn y noaooo]ny
omofiy.
Zadatak 344. )oiu:ufn u cnuin ionnoicun nofoyiuo ynncun y noao-
oo]ny omofiy cun ou ]ony noaooo]ny fuuiy y cno]o] ynyfumocfn.
, , 2010.
Zadatak 345. Y cnuio: unoy co: (0, 0) noaooo]no :oo co nuau:n
no noaynounniu r (r > 0). )oiu:ufn u aonun io]n con y (0, 0) no
:oo u nnn :onu nu ucfo]uy
1
r
:ooi no!u.
Zadatak 346. Hoiu cy P n O nonmnnu n oon: ionnoicnoi :noioyiau
io]n no:u noaooo]nnx fuuuiu y cno]o] ynyfumocfn. )oiu:ufn u ]o
P
O
<
1
2
.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|S| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|1| Cu]f www.mathlinks.ro
|| www.math.utah.edu/ treiberg/Steiner/SteinerSlides.pdf
232
32
Osnovne funkcije teorije
brojeva
Duxan Milijanqevi, Matematiqka gimnazija
32.1 j
Definicija 43. +yninn]o d : N R o:nuuunu oo] oanaunu nno-
noi oo]u.
Teorema 79. io ]o n = p
a1
1
p
a2
2
...p
a
k
k
ucfunuo nnonoi oo]u n nu
nocfo |uifoo onu ]o d(n) = (1 +a
1
)(1 +a
2
)...(1 +a
n
).
Definicija 44. +yninn]o : NR o:nuuunu oo] nnonnx oo]onu
io]n nncy no!y o ufoi nnonoi oo]u n y:u]u:no nocfn cu n:.
Teorema 80. io ]o n = p
a1
1
p
a2
2
...p
a
k
k
ucfunuo nnonoi oo]u n nu
nocfo |uifoo onu ]o (n) = n(1
1
p1
)(1
1
p2
)...(1
1
p
k
).
Definicija 45. +yninn]o : N R o:nuuunu :on oanaunu ufoi
nnonoi oo]u.
Teorema 81. io ]o n = p
a1
1
p
a2
2
...p
a
k
k
ucfunuo nnonoi oo]u n nu
nocfo |uifoo onu ]o (n) =
p
a
1
+1
1
1
p11
p
a
2
+1
2
1
p21
...
p
a
k
+1
k
1
p
k
1
.
Teorema 82. +yninn]o d, n cy :yafnnaniufnnno.
32.2
Zadatak 347. io ]o oo] oanaunu oo]u n nonuun oiu:ufn u ]o n
nofnyn inuuf nnonoi oo]u.
233
, , 2010.
Rexee: io ]o d(n) nonuun oo], u n = p
a1
1
p
a2
2
...p
a
k
k
onu cy oo]ono
1 +a
1
, 1 +a
2
, ..., 1 +a
k
nonunn, onocno oo]onn a
1
, a
2
, ..., a
k
cy nunn, nu
]o cu:n: fn: n nofnyn inuuf.
Zadatak 348. )oiu:ufn u nun. d(n) 2

n.
Rexee: ,u cnuin oanaun k o n :u io]o ]o k

n oo]
n
k
]o fuio)o
oanaun o n uan no!n o

n. Ouno caon u n no :oo n:ufn nnmo
o 2

n oanaunu.
Zadatak 349. io nun d(n) = 2 n d(n + 1) = 3, nu!n d(n + 2).
Rexee: I: d(n) = 2 caon u ]o n nocf oo], u n: d(n+1) = 3 caon
u ]o n + 1 = x
2
, :u noin nnoun oo] n. Onu ]o n = (x + 1)(x 1) n:
uoiu caon u ]o x = 2. Cu:n: fn: n = 3, nu ]o d(n + 2) = 2.
Zadatak 350. io ]o n caoon oo] oiu:ufn u ]o (n) n

n.
Rexee: !uio ]o n caoon oo] fo nocfo]n nocf oo] p

n fuiun
u p[n. Onu nocfo]n
n
p


n oo] onnnx cu p, mfo :nuun u nocfo]n
ou

n oo]onu io]n nncy y:]u:no nocfn cu n, nu ]o (n) n

n.
,nui ]onuiocfn nun uio n cu:o uio ]o p ]onnn fuiun nocf oo] n
nun p =

n, onocno uio ]o n inuuf nocfoi oo]u.
Zadatak 351. Hu!n cno nnono oo]ono n fuino u ]o n = d(n)
2
.
Rexee: Ouniaono ]o n = 1 omoo, nu :oo:o nofnocfunnfn u ]o
n = p
a1
1
p
a2
2
...p
a
k
k
ucfunuo o n nu nocfo unnnono. Onu ]o n nofnyn
inuuf, nu cy a
i
(1 i k) nunn oo]onn. Hoiu ]o a
i
= 2b
i
:u 1 i k.
)oon]u:o u nun p
b1
1
p
b2
2
...p
b
k
k
= (2b
1
+1)(2b
2
+1)...(2b
k
+1). I: onoiu caon
u ]o n nonuun oo], nu ]o p
i
3. !uio ]o p
bi
i
3
bi
2b
i
+1 fo ]o ]onno
omono] k = 1, p
1
= 3 n b
1
= 1. I: onoiu caon u cy omou n = 1 n
n = 9.
Zadatak 352. io ]o m oo] u:anunfnx nocfnx |uifou o n oiu:ufn
u ]o 2
2m
4n.
Rexee: Hoiu ]o n = p
a1
1
p
a2
2
...p
am
m
. Onu ]o d(n) = (1 +a
1
)(1 +a
2
)...(1 +
a
m
) 2
m
, u iuio nun n d(n) 2

n fo ]o 2
m
2

n, onocno 2
2m
4n.
Zadatak 353. )oiu:ufn u ]o (n) d(m) nuun oo] io ]o m nu]no!n
nonuun oanaun o n.
Rexee: Hoiu ]o n = 2
k
m. Onu ]o (2
k
m) = (2
k
)(m)
2
(m).
O:nuun:o cu p
a1
1
p
a2
2
...p
as
s
ucfunuo nu nocfo unnnono oo]u m. !uio
]o m nonuun fo cy cnn p
i
nonuunn :u 1 i s. Onu nun
(m) =
s

i=1
p
ai+1
i
1
p
i
1
=
s

i=1
(1 +p
i
+... +p
ai
i
)
2
s

i=1
(1 +a
i
) = d(m).
Onn: ]o :uufui :unmon.
, , 2010.
Zadatak 354. )oiu:ufn u :u cno nnono oo]ono a n n nun n[(a
n

1).
I:u:o u nun a
n
1[a
n
1 n a
n
1[a
(a
n
1)
1, nu a
n
1[a
(n,(a
n
1))
1.
!uio ]o n (n, (a
n
1)) n, fo ]o n = (n, (a
n
1)) nu nun n[(a
n
1).
Zadatak 355. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nun
(n!)
n!

n

i=1
1
i
.
Rexee: Cnn oo]onn
n!
i
:u 1 i n cy oanonn o n! nu ]o (n!)

n
i=1
n!
i
. io ooo cfuno nooan:o cu n! oon]u:o fuony no]onuiocf.
Zadatak 356. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nun n =

d|n
(d).
)oiu:y]o:o fn)oo nnyinn]o: no n. ,u n = 1 fn)oo ouniaono
nun. Iofnocfunn:o u fn)oo nun :u cno s < n :u noin nnoun
oo] n. io ]o n nocf oo] onu fn)oo :uufiu ouniaono nun.
Inuuo, noiu ]o n = p
t
m io ]o p nocf oo] fuiun u ]o (m, p) = 1. ,ooi
:yafnnaniufnnnocfn |yninn]o (n) n:u:o u nun

d|n
(d) =

d|m
(m) +
t

i=1

d|m
(dp
i
) =

d|m
(m) +

d|m
(m)(
t

i=1
(p
t
)) =

d|m
(m)(1 + (p 1)
t1

i=1
p
i
) =

d|m
(m)p
t
= p
t
m = n,
mfo ]o n foouao oiu:ufn. Onn: ]o :uufui :unmon.
32.3
Zadatak 357. io nun d(n) = 4 n d(n + 1) = 5, nu!n d(n + 2).
Zadatak 358. Hu!n cno n :u io]o ]o (n) nonuun oo].
Zadatak 359. )oiu:ufn u ]o n nocf oo] uio n cu:o uio ]o (n)+(n) =
nd(n).
Zadatak 360. Hu!n cno nnono oo]ono n fuino u ]o 4n = d(n)
3
.
Zadatak 361. Hu!n cno nnono oo]ono m :u io]o nocfo]n nnoun
oo] n fuiun u ]o
d(n
2
)
d(n)
= m.

|l| C. Iu]onn!, Aritmetiqke funkcije, ofn :ufo:ufnuin iu:n - Uu-


oun 2uu9.
|2| www.mathlinks.ro
236
33
Deivost
Sran Stefanovi, Xabaqka gimnazija
33.1 j
Definicija 46. Ioo oo] a onn ]o noan: oo] b, u:anunfn: o
nyao, uio nocfo]n noo oo] q fuiun u ]o a = bq. io ]o oo] a onn
oo]o: b, nncu!o:o b [ a (b oan a).
Teorema 83. Cnuin noo oo] a :oo co nu ]onncfnon nuunn no:o!y
ufoi nnonoi oo]u b nniu:ufn y ooaniy a = bq + r, 0 r < b, io
cy q n r noan oo]onn. In fo: co q nu:nnu ioanunnio:, u r ocfufio:
nn ooy oo]u a oo]o: b.
Definicija 47. Ioo oo] d ]o :u]onnuin oanaun oo]onu a n b uio
d [ a n d [ b. Hu]no!n :o)y :u]onnuin: oanonn:u oo]onu a n b ]o
nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu a n b. Oooaounu:o iu cu (a, b).
,u noao oo]ono a n b iuo:o u cy y:u]u:no nocfn uio ]o (a, b) = 1.
Teorema 84. io ]o d nu]no!n :u]onnuin oanaun noanx oo]onu a n b,
onu nocfo]o noan oo]onn n fuinn u ]o a +b = d.
Definicija 48. ,u]onnuin: cuuono: noanx oo]onu a
1
, a
2
, . . . , a
n
,
u:anunfnx o nyao, nu:nnu:o cnuin oo] io]n ]o onn cnuin: o oo-
]onu a
1
, a
2
, . . . , a
n
. Hu]:un :o)y no:nfnnnn: :u]onnuin: cuuonn:u
oo]onu a
1
, a
2
, . . . , a
n
:ono co nu]:un :u]onnuin cuuaun fnx oo]onu
(on nocfo]n) n oooaounu co cu [a
1
, a
2
, . . . , a
n
].
Teorema 85. Io]onn (a, b) n [a, b] :uonounu]y ]onuiocf (a, b) [a, b] =
[ab[. Cnonn]uano, nu]:un :u]onnuin cuuaun y:u]u:no nocfnx
oo]onu ]onui ]o uncoayfno] nonocfn nxonoi non:nou.
Definicija 49. Ioo oo] p > 1 ]o nocf uio p no:u nn]oun oanaun
d, 1 < d < p. Ioo oo] m > 1 io]n nn]o nocf ]o caoon oo].
237
, , 2010.
Teorema 86. Cnuin nnoun oo] N no!n o 1 :oo co ]ono:nuuno n:-
u:nfn y ooaniy non:nou nocfnx unnnaunu(cu fuuno7ly o nxonoi
noofiu).
33.2
Zadatak 362. Iocfo]n an oo] io]n ]o nofnyn inuuf, u y oiuno:
:unncy co :unncy]o no:o!y 2010 ]onnnnu n noioanio nyau
Rexee: ,on nn|uu ufoi oo]u ]o 2010. Onu ]o on onn cu 3,
uan nn]o cu 9, nu nn]o nofnyn inuuf. )uiao, no nocfo]n fuiun oo].
Zadatak 363. Hoiu cy a
1
, a
2
, . . . , a
n
oo]onn n: ciynu 1, 1, fuinn u ]o
a
1
a
2
+a
2
a
3
+. . . +a
n
a
1
= 0. )oiu:ufn u ]o onu oo] n onn cu 4.
Rexee: !uio ]o cnuin o n non:nou nu aono] cfunn ]onuiocfn
a
1
a
2
+a
2
a
3
+. . . +a
n
a
1
= 0 ]onui 1 nan 1, oo] no:nfnnnnx non:nou
n
1
]onui ]o oo]y noiufnnnnx non:nou n
2
, f]. 2n
1
= 2n
2
= n. C yio
cfuno ]o (a
1
a
2
)(a
2
a
3
) (a
n
a
1
) = (a
1
a
2
. . .a
n
)
2
= 1, mfo :nuun u ]o
oo] noiufnnnnx non:nou n
2
nuun. )uiao, oo] n = 2n
2
]o onn cu 4.
Zadatak 364. Hoiu cy a n b y:ucfonnn noan oo]onn n n nnoun oo].
)oiu:ufn u ]o (an +b, bn +a) nonuun oo].
Rexee: O oo]onu a n b ]oun ]o nuun, u yin nonuun, ouiao
caon u ]o ou ]oun o oo]onu an + b, bn + a nonuun. iuio nonu-
un oo] n:u cu:o nonuno oanono onu ]o n (an+b, bn+a) nonuun oo].
Zadatak 365. )oiu:ufn u nocfo]n oo] onn cu 2010 un]nx cy nnnx
10 nn|uu(y oiuno: :unncy) 1234567890.
Rexee: Ioc:ufu]:o 2010 oo]onu.
1234567890, 12345678901234567890, . . . , 12345678901234567890 . . . 1234567890
(2010 nyfu nonononu iynu 1234567890). io ]o noin o nx onn cu
2010, fn)oo ]o oiu:uno. io nn]o, onu co :o)y n:u :ou]y nu!n
nu io]n u]y ncfn ocfufui nn ooy cu 2010. Iu:aniu fu nu oo]u
]o onnu cu 2010, u y oiuno: :unncy nouno cu 1234567890. 'n:o ]o
fn)oo oiu:uno.
Zadatak 366. Hoiu cy a, b, c nnonn oo]onn fuinn u ]o
ab
ab
n (a, b, c) =
1. )oiu:ufn u ]o a b nofnyn inuuf.
, , 2010.
Rexee: Iofnocfunn:o u a b nn]o nofnyn inuuf. 'uu nocfo]o
nocf oo] p n nnoun oo] k, fuinn u p
2k1
[ a b n p
2k
a b. ,ooi
a b [ ab caon p
2k1
[ ab, nu ]o ou ]oun o oo]onu a, b onn cu p
k
.
Ho, onu n: p
2k1
[ a b caon u ncfo nun n :u yin o fnx oo]onu,
nu ]o p
2k
[ ab. an fuu p [ c, nu oo]onn a, b, c nncy y:u]u:no nocfn.
!onfuninn]u.
Zadatak 367. Hoiu cy x n y nnonn oo]onn fuinn u ]o xy = 2009
2010
.
)oiu:ufn u fuu oo] x +y nn]o onn oo]o: 2008.
Rexee: x n y cy ouniaono nonunn oo]onn. Cfoiu ]o (x +1)(y +1)
ouniaono onn cu 4. Onu ]o cu 4 onn n (xy +1) +(x +y) onn cu
4. iuio (xy + 1) u]o ocfufui 2 nn ooy cu 4, onu n (x + y) u]o
ocfufui 2 nn ooy cu 4, nu x+y nn]o onn cu 4, u fn:o nn]o onn
nn oo]o: 2008.
Zadatak 368. Hoiu ]o nnoun oo] n+1 onn cu 24. )oiu:ufn u ]o
cy:u cnnx oanaunu oo]u n fuio)o onnu cu 24.
Rexee: )ufn oo] n u]o ocfufui 2 nn ooy cu 3, nu nn]o nofnyn
inuuf ]o nofnyn inuufn u]y ocfufio 0 n 1 nn ooy cu 3. Onu
]o oo] oionnx oanaunu nuun, ]o cu:o nofnyn inuufn n:u]y nonu-
un oo] oanaunu. Iooan:o cno oanono o n nu nuono (d,
n
d
. Io]
n nn]o onn nn cu 2 nn cu 3, nu nun u nn cu 2 nn cu 3 nn]o onn nn-
]oun o oionnx oanaunu d, f]. (d, 24) = 1. d +
n
d
=
d
2
+n
d
=
(n+1)+(d
2
1
d
.
!uio ]o (d, 24) = 1, ocfu]o nu: u oiuo:o u 24 [ (n+1) +(d
2
1). !uio
]o ycaon :uufiu u 24 [ n + 1, foou oiu:ufn u 24 [ d
2
1. 2 d, nu ]o
(d 1)(d +1) non:no nu y:ucfonnu nunu oo]u n onn ]o cu 8. 3 d,
nu d
2
u]o ocfufui 1 nn ooy cu 3. Onu n:u:o n u 3 [ d
2
1, f].
24 [ d
2
1. 'n:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 369. Hoiu ]o d nnoun oo] u:anunf o 2, 5, 13. )oiu:ufn
u co y ciyny 2, 5, 13, d :oiy ououfn nu u:anunfu oo]u a n b fuio
u ab 1 nn]o inuuf noaoi oo]u.
Rexee: !uio ]o 251 = 9 = 3
2
, 2131 = 25 = 5
2
n 5131 = 64 = 8
2
.
Iofnocfunn:o cynofno, noiu ]o :u cnuiu nu oo]u a, b 2, 5, 13, d, a ,=
b, oo] ab1 nofnyn inuuf. Cnonn]uano, noiu ]o 2d1 = x
2
, 5d1 = y
2
,
13d 1 = z
2
:u noio noao oo]ono x, y, z. 'uu x :ou onfn nonuun n
2d = x
2
+ 1, nu ]o n d nonuun. ,nuun, y n z cy nunn. y = 2y
1
, z = 2z
1
,
y
1
, z
1
Z. Cuu n: z
2
y
2
= 8d
8
2 caon (z
1
y
1
)(z
1
+ y
1
) = 2d, nu cy
oo]onn y
1
n z
1
ncfo nunocfn, mfo ]o ionfuninn]u, ]o ]o d nonuun.
Zadatak 370. Hu!n ou ]oun nu nnonnx oo]onu a n b :u io]o nun.
(l) non:no ab(a +b) nn]o onn cu 7. (2) oo] (a +b)
7
a
7
b
7
onn
]o cu 7
7
.
, , 2010.
Rexee: Iun (a+b)
7
(a
7
+b
7
= 7ab[(a
5
+b
5
) +3ab(a
3
+b
3
) +5a
2
b
2
(a+
b)] = 7ab(a+b)(a
4
+2a
3
b+3a
2
b
2
+2ab
3
+b
4
) = 7ab(a+b)(a
2
+ab+b
2
)(a
2
+ab+b
2
).
!uio non:no ab(a + b) no foou u oyo onn cu 7, ocfu]o u oo-
]ono a n b fuio u oon:o u oyo 7
3
[ a
2
+ ab + b
2
. ^ou u oyo
(a + b)
2
> a
2
+ ab + b
2
7
3
= 343, f]. a + b 19. Cfunn:o b = 1. Cfun-
unn: nocfynio: :u omunuo ioniyonnn]u oon]u:o u ]o a = 18
]ono omoo ioniyonnn]o a
2
+a+1
3
7
0. Ionou noiu:y]o u oo]onn
a = 18, b = 1 :uonounu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 371. Hoiu cy d
1
, d
2
, . . . , d
k
cnn oanonn nnonoi oo]u n, fu-
inn u ]o 1 = d
1
< d
2
< . . . < d
k
= n. Hu!n cno oo]ono n :u io]o ]o k 4
n d
2
1
+d
2
2
+d
2
3
+d
2
4
= n.
Rexee: Ino oiun:o u ]o n nuun oo]. Iofnocfunn:o cy-
nofno. noiu ]o n nonuun oo]. 'uu cy cnn oanonn oo]u n nonunn,
nu cy :ufo d
1
, d
2
, d
3
n d
4
nonunn. Caon u ]o n = d
2
1
+ d
2
2
+ d
2
3
+ d
2
4
nuun, mfo ]o nofnnno noau:no] nofnocfunnn. !uio ]o n nuun oo],
fo ]o d
2
. I: ]onuiocfn 1
2
+2
2
+d
2
3
+d
2
4
= n caon u ]o ]oun o oo]onu
d
3
n d
4
nuun u yin nonuun. Iu::ufu!o:o nu cayuu]u.
Inn cayuu]. d
3
= 2a, a > 1. !uio ]o a oanaun oo]u n :un o d
3
,
fo ]o a = 2. )uiao d
3
= 4. !uio ]o n = 1
2
+ 2
2
+ 4
2
+ d
2
4
= 21 + d
2
4
,
fo n nn]o onno cu 4 = d
3
. !onfuninn]u! )yin cayuu]. d
4
= 2a,
a > 1. !uio ]o a < d
4
n a [ n, fo ]o a = d
2
= 2 nan a = d
3
. Y nno:
cayuu]y onao on d
4
= 4, d
3
= 3 n n = 1
2
+ 2
2
+ 3
2
+ 4
2
= 30. !uio
4 30, onu] cayuu] ofnuu. Ioocfu]o u ]o a = d
3
. Y fo: cayuu]y
n:u:o u ]o n = 1
2
+ 2
2
+ d
2
3
+ 4d
2
3
= 5(1 + d
2
3
). !uio d
3
[ n n iuio cy
oo]onn d
3
n 1 + d
2
3
y:u]u:no nocfn, fo ]o d
3
= 5. Caon u ]o d
4
= 10
n n = 1
2
+2
2
+5
2
+10
2
= 13. uio ]o nononfn u cy 1, 2, 5i10 uofnn
nu]:uu oanonu oo]u 130. Jonnn oo] io]n :uonounu ufn ycaon
]o 130.
33.3
Zadatak 372. )oiu:ufn u oo]onn 2
n
1 n 2
n
+1, n > 2 n n ]o nnoun
oo], no :oiy ncfono:ono onfn nocfn.
Zadatak 373. )ufo ]o n oo]onu a
1
, a
2
, . . . , a
n
. )oiu:ufn u co o nx
:oo ououfn noioanio un]n ]o :on inuufu onn cu n.
Zadatak 374. (u) io ]o 2
n
1 nocf oo], oiu:ufn u ]o n n nocf
oo]. (o) io ]o 2
n
+ 1 nocf oo], oiu:ufn u ]o n = 2
k
.
Zadatak 375. )oiu:ufn u oo] o xnuy nn|uu io]o cy cno nofnno
ocn: :ou ]ono no :oo onfn nofnyn inuuf.
Zadatak 376. Hu!n cno fonn|ono oo]ono io]n nn ooy cu 11 u]y
oo] ]onui :ony inuufu nn|uu noau:noi oo]u.

|l| I. ^n!n!, ,. !uoaoyi, ).Jyin!, Uvod u teoriju brojeva, )ymfno


:ufo:ufnuuu Con]o 2uu1.
|2| I. Junionn!, ,. !uoaoyi, Iunao ^auononn!, Medjunarodne i bal-
kanske matematichke olimpijade, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o l996.
|S| H. Iionnonn!, Tangenta-chasopis za matematiku i rachunarstvo, )ym-
fno :ufo:ufnuuu Con]o.
241
34
Elementarna geometrija 1
ore Raki, Matematiqka gimnazija
34.1 j
Definicija 50. )nu foyiau IC n
1
I
1
C
1
cy canunn (y o:nunn
ABC A
1
B
1
C
1
) uiio cy caoo!n oinnnuaonfnn ycaonn :uonoonn.
l)AB : BC : AC = A
1
B
1
: B
1
C
1
: A
1
C
1
2)AB : BC = A
1
B
1
: B
1
C
1
n ABC = A
1
B
1
C
1
S)ABC = A
1
B
1
C
1
n ACB = A
1
C
1
B
1
Definicija 51. Hoiu ]o k = AB : A
1
B
1
. Onu] oo] i nu:nnu:o ioo|n-
nn]onfo: canunocfn.
Teorema 87. Onoc nonmnnu nu canunu foyiau ]o ]onui inuufy
ioo|nnn]onfu canunocfn.
. !uio ]o nonmnnu foyiau P =
1
2
a h
a
, u n n: ABC A
1
B
1
C
1
nun u ]o a : h
a
= a
1
: h
a1
= k. Onu ]o a
1
= a k n h
a1
= h
a
k, nu ]o
onoc nonmnnu P : P
1
= k
2
.
Definicija 52. )nu foyiau IC n
1
I
1
C
1
cy noyunn (y o:nunn
AV C

= A
1
V
1
S
1
) uiio ]o oxon ioo|nnn]onf canunocfn k = 1.
Iocfo]o 1 cfunu noyunocfn foyiaonu. SSS, SUS, USU n SSU.
34.2
Zadatak 377. )oiu:ufn u cy omfoyian foyiaonn ABC n A
1
B
1
C
1
uio
cy noyuno nncnno CD n C
1
D
1
, nnnno AB n A
1
B
1
n yiaonn ACD n
A
1
C
1
D
1
.
Rexee: In:ofn:o u cy foyiaonn ADC n A
1
D
1
C
1
noyunn.
,umfo Onu cy n foyiaonn ABC n A
1
B
1
C
1
noyunn.
242
, , 2010.
Zadatak 378. Hoiu ]o ABCD non:noun uofnooyiuo n noiu cy P, Q, K, L, M, N
conmfu yn AB, CD, BC, AD, AC, BD oo:. )oiu:ufn u co yn
PQ, KL n MN coiy y ]ono] fuuin, io]u nx noaonn.
Rexee: PL | BD | QK n 2PL = 2QK = BD, )uiao uofnooyiuo
PLKQ ]o nuuaoaoiu:, f]. n]uionuao :y co coiy n noaono. nuaoino
co oiu:y]o n :u uofnooyiuo NQML. 'o onon o :uiyuiu u co cno
yn PK, MNiQL coiy y ]ono] fuuin io]u nx noaonn.
Zadatak 379. io ]o CD nncnnu nu xnnofony:o: AB nunoyiaoi foy-
iau ABC n M n N conmfu yn CD n BD, oiu:ufn u ]o AM CN.
Rexee: Ioyn:o y MN o nocoiu cu iuio: CA. 'uuiu
nocoiu ]o R. MN | CB n: uoiu caon u ]o NR CA. !uio ]o fuuiu
M funiu nocoiu nncnnu foyiau CAN, onu ]o onu oion ofononfu,
f]. AM CN.
Zadatak 380. Hoiu ]o M conmfo nnnno CD inuufu ABCD n P fuuiu
n]uionuao AC fuinu u ]o 3PA = PC. )oiu:ufn u ]o yiuo BPM nun.
Rexee: Hoiu nunu nuuaoanu II couo cfunnno I n I) y fuu-
iu:u + n I, oo:. Onu cy foyiaonn +II n I^I noyunn (:umfo),
nu ]o BPM = 90

.
Zadatak 381. Hoiu ]o D conmfo xnnofony:o AB nunoyiaoi foyiau
ABC (AC > BC). io cy E n F noconn noaynunnx CA n CB cu
nuno: io]u ]o y fuuin D no:uanu nu nuno] CD, u M conmfo yn
EF, oiu:ufn u ]o CM AB.
Rexee: Hoiu ]o S nocounu fuuiu yn AB n CM. 'oyiuo BSC
]o canuun foyiay ACB, nu ]o yiuo BSC nun.
Zadatak 382. io ]o ABCD ionnoicun uofnooyiuo, oonfn fuuiy P
fuio u :on AP +BP +CP +DP oyo :nnn:uaun.
Rexee: 'uuiu P co oon]u y nocoiy n]uionuau. Ionocfunn:o
u ]o fo noiu yiu fuuiu u:anunfu o nocoiu n]uionuau. Onu ]o
no no]onuiocfn foyiau . (AP +CP) +(BP +DP) > AC +BD. 'oanin
]o :on iuu ]o fuuiu P y nocoiy n]uionuau mfo :nuun u ]o fuu onu]
:onf :nnn:uaun.
Zadatak 383. )ufu ]o unun y nofnynocfn nonciunu nnono: n nauno:
oo]o:. )oiu:ufn u y fo] unnn nocfo]n nunnaun foyiuo un]u cy cnu
fo:onu ncfo oo]o.
Rexee: I:uoon:o non:noun nunnaun mocfoyiuo n oion non-
fu. Hoiu ]o, no y:uy]y!n onmfocf, nonfu mocfoyiau ooo]on nnono.
^o)y cnn: ocfuan: youonn: fuuiu:u nocfo]n ou ]onu ooo]onu n-
nono. (Ufu on onao u ]o no:u) o] cycono fuuio cy cniyno nauno.
(,umfo) io fy nnony fuuiy ny:onmo:o cu l, n onu nucfunn:o
, , 2010.
ny:oncuo cynofno o c:ou iu:uio nu cufy, fuuiu 1 fuio)o :ou
onfn nnono oo]o. (,umfo) ^o)yfn:, fuuiu S :ou]u :ooi o onfn
ooo]ono nauno. Y fo: cayuu]y iuio io ooo]nan funiy y nocoiy nunnx
l-2 n S-1, oon]u:o ]onuiocfunnuun foyiuo io:o cy cnu fo:onu ncfo
oo]o.
Zadatak 384. Hoiu ]o O non:nonu funiu y ynyfumocfn ooaucfn
foyiau ABC, fuinu u ]o OBA = OCA. io cy P n Q nono]u
ynunnnx n: fo fuuio nu nnnnu:u AB n AC, u A
1
conmfo nnnno BC,
oiu:ufn u ]o A
1
P = A
1
Q.
Rexee: Youn:o fuuio M n N io]u cy conmfu nnnnu OB n OC,
oo:. Onu ]o uofnooyiuo OMA
1
N . Onu ]o QN = MA
1
n NA
1
= MP
n A
1
MP = A
1
MO + OMP = A
1
MO + MOP = QNA
1
. Onu cy
foyiaonn QNA
1
n PMA
1
noyunn, nu ]o A
1
P = A
1
Q.
Zadatak 385. Hoiu ]o K conmfo nnnno CD nunoyiuonniu ABCD n
L nono]o ynunno n: fo:onu B nu n]uionuan AC. io ]o S conmfo
yn AL, oiu:ufn u ]o yiuo KSB nun.
Rexee: Youn:o nuny nuuaoany cu AB n CD, io]u noau:n io:
S. Hoiu ]o nocoi fo nuno n cfunnno BC fuuiu P. Iocoi yn ST n
BL (fuuiu H) ]o ofononfu foyiau SBC, nu ]o nunu CH no:uanu
nu SB. ofnooyiuo SHCK ]o nuuaoaoiu: (SH =
1
2
AB = KC n
SH | KC) nu ]o n KS SB.
Zadatak 386. io ]o (n, m) :ou nunnannx n-foyiaonu io]nx co no m
cycfnuo y cnuio: fo:ony noinnu]y!n noay oyianciy unun, oonfn
cno :oiy!o nonocfn :u m n n.(Infuiou cu Cu:ocu)
Rexee: Ynyfumn yiuo nunnanoi :noioyiau ]o = 180

(1
2
n
).
!uio co y cnuio: fo:ony ono :oo1cycfnuo fuuno m onuinnx nu-
nnannx :noioyiaonu, onu co nocfunu ]onuiocf m = 360

. Co-
)nnuo: oon]u:o ]onuunny (m 2)(n 2) = 4. !uio cy n m n n
nnonn oo]onn no!n o nu, onu ]onuunnu n:u omou cu:o :u
(m, n) (3, 6), (6, 3), (4, 4).
34.3
Zadatak 387. Y ABC ]o BCA > 90

n CAB < ABC. 'unionfu nu


onncuny iynnny k y fuuin A couo nuny BC y fuuin P. Hoiu ]o M
fuuiu nu k, fuinu u ]o PM = PC (u:anunfu o fuuio C), N nocoi
nunnx CM n AB, u D nocoi onncuno iynnno AMN n nuno AP
(u:anunf o A). )oiu:ufn u ]o CD | AB.
Zadatak 388. !yi ynncun y foyiuo ABC ony]o cfunnno BC, CA
n AB y fuuiu:u D, E n F oo:. Hoiu cy K, K
1
, K
2
, K
3
iyionn onncunn
oio foyiaonu ABC, AEF, BDF n CDE oo:. !yionn K n K
1
co coiy
, , 2010.
y fuuiu:u A n P, K n K
2
y fuuiu:u B n Q, n K n K
3
y fuuiu:u C n R.
)oiu:ufn u cy nuno PD, QE n RF ioniyonfno.
Zadatak 389. )uf ]o no]onuioiuin funo: ABCD. 'uuiu A
1
]o fuuiu
nocoiu iynnno onncuno oio foyiau BCD n nuno AC (A
1
,= C).
nuaoino oo)y]o:o fuuio B
1
, C
1
, D
1
. )oiunfo u ]o A
1
B
1
C
1
D
1
fu-
io)o funo:.
Zadatak 390. Youn:o nncnno AA
1
, BB
1
, CC
1
omfoyiaoi foyiau ABC.
)oiu:ufn nun ABC A
1
B
1
C. !oanin ]o ioo|nnn]onf canunocfn
Zadatak 391. Youn:o nncnno AA
1
, BB
1
, CC
1
omfoyiaoi foyiau ABC.
)oiu:ufn u fuuiu cn:ofnunu fuuin A
1
y onocy nu AC aon nu nuno]
B
1
C
1
.

|l| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|2| J. Iuin! - O]aoonu nunu n iynnnu, ofn :u Uuoun 2uu9
|S| Iynu uyfou, Ioo:ofn]u, !yi.
|1| Iynu uyfou, Cnociu l7, )^C.
|| Iynu uyfou, Cnociu 19, )^C.
246
35
Elementarna geometrija 2
ore Raki, Matematiqka gimnazija
35.1 j
Definicija 53. )nu foyiau IC n
1
I
1
C
1
cy canunn (y o:nunn
ABC A
1
B
1
C
1
) uiio cy caoo!n oinnnuaonfnn ycaonn :uonoonn.
l)AB : BC : AC = A
1
B
1
: B
1
C
1
: A
1
C
1
2)AB : BC = A
1
B
1
: B
1
C
1
n ABC = A
1
B
1
C
1
S)ABC = A
1
B
1
C
1
n ACB = A
1
C
1
B
1
Definicija 54. Hoiu ]o k = AB : A
1
B
1
. Onu] oo] i nu:nnu:o ioo|n-
nn]onfo: canunocfn.
Teorema 88. Onoc nonmnnu nu canunu foyiau ]o ]onui inuufy
ioo|nnn]onfu canunocfn.
. !uio ]o nonmnnu foyiau P =
1
2
a h
a
, u n n: ABC A
1
B
1
C
1
nun u ]o a : h
a
= a
1
: h
a1
= k. Onu ]o a
1
= a k n h
a1
= h
a
k, nu ]o
onoc nonmnnu P : P
1
= k
2
.
Definicija 55. )nu foyiau IC n
1
I
1
C
1
cy noyunn (y o:nunn
AV C

= A
1
V
1
S
1
) uiio ]o oxon ioo|nnn]onf canunocfn k = 1.
Iocfo]o 1 cfunu noyunocfn foyiaonu. SSS, SUS, USU n SSU.
35.2
Zadatak 392. Hoiu cy P, Q, R non:nono fuuio nnnnu BC, AC, AB foy-
iau ABC. )oiu:ufn u co iyionn onncunn oio foyiaonu AQR, PBR, PQC
coiy y ]ono] fuuin. (^nioaonu fuuiu)
247
, , 2010.
Rexee: O:nuun:o iyiono onncuno oio foyiaonu AQR, PBR n PQC
cu k
a
, k
b
, k
c
n ynyfumo yiaono foyiau ABC oo: cu , , . Hoiu ]o
S yiu fuuiu nocoiu iyionu k
b
n k
c
. 'uu cy uofnooyiaonn BPSR
n PCQS fofnnnn, nu ]o RSP = 180

n QSP = 180

. Caon u
]o RSQ = + , u :ufn: n RAQ + RSQ = + + = 180

. )uiao,
n uofnooyiuo ARSQ ]o fofnnun, nu co oio oiu :oo onncufn iyi.
^o)yfn:, iuio ]o fo iyi k
a
, onu co ufn iyionn coiy y fuuin S.
Zadatak 393. Hoiu ]o P non:nonu fuuiu nu iuno: ayiy AB iyiu
k onncunoi oio nunoyiuonniu ABCD, u L n M nono]u ynunnnx n:
fuuio P nu n]uionuau:u AC n BD. )oiu:ufn u ynnu yn LM no
:unncn o noaou]u fuuio P.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu O nonfu iyiu k. ofnooyiuo PMOL ]o
fofnnun . ,umfo o:y oionuu]y!n onncunn iyi ]o k
1
. oion
nonnni ]o noaynonnni noanioi iyiu k. 'uio)o, fofnnu LM y iyiy
k
1
]o fofnnu nu non|on]cin: yiao: AOB. !uio cy cnn iyionn k
1
:o)ycoono noyunn (n:on:n]o n: no :unnco o n:oou fuuio P) fo
:nuun u no n cno fofnno LM onfn :o)ycoono noyufno (nono :unncnfn
o n:oou fuuio P).
Zadatak 394. Hoiu ]o ABCD ionnoicun uofnooyiuo. )oiu:ufn u co
iyionn k
1
n k
2
ynncunn y foyiaono ABC n ACD ony]y uiio ]o
uofnooyiuo ABCD funionfun.
Rexee: Hoiu iyionn k
1
n k
2
ony]y cfunnno AB, BC, CA, CD, DA
n AC oo: y fuuiu:u P, Q, X, R, S, Y . Onu nun. AX = AP =
1
2
(AX +
AP) =
1
2
(ACCX+ABBP) =
1
2
(ACCQ+ABBQ) =
1
2
(AC+ABBC).
Icfo fuio nun n AY =
1
2
(AC + AD DC). 'uuio co noiaunu]y uiio
X = Y , f]. uiio ]o AX = AY , f]. uiio ]o AB + DC = AD + BC. Onu
]onuiocf nun uiio ]o uofnooyiuo ABCD funionfun.
Zadatak 395. Hu cfunnnn DC inuufu ABCD ufu ]o fuuiu M. Cn-
:ofuau yiau BAM couo cfunnny BC y fuuin N. )oiu:ufn u ]o
AM = DM +BN.
Rexee: Hoiu ]o fuuu M
1
fuuiu nu nuno] BC, fuinu u ]o BM
1
= DM
n u nun (C, B, M
1
). O:nuun:o cu = NAB = NAM. 'oyiaonn
ABM
1
n ADM cy noyunn, ouiao caon AM
1
= AM, BAM
1
=
DAM = 90

2, ANM
1
= 90

, NAM
1
= + BAM
1
= 90

.
,nuun ANM
1
= NAM
1
, ouiao ]o AM
1
= NM
1
, nu ]o AM = NM
1
=
NB +BM
1
= NB +DM.
Zadatak 396. Y ]onuioiuio: foyiay ABC cnymfonu ]o no:uau HE
n: conmfu ou:o BC nu iui AC. io ]o O conmfo yn HE, oiu-
:ufn u cy yn AO n BE y:u]u:no no:uano.
Rexee: Youn:o fuuiy D , conmfo yn BH. BHA HAE.
)uiao, DAH = OAE, nu ]o DAO = HAE.
, , 2010.
Zadatak 397. io cy A
1
, B
1
n C
1
conmfu cfunnnu foyiau ABC,
fuu co O]aoono nuno foyiaonu ABC n A
1
B
1
C
1
noiaunu]y. )oiu:ufn.
Rexee: !uio cy uofnooyiaonn AB
1
C
1
A
1
, A
1
B
1
C
1
B n A
1
B
1
C
1
C nu-
uaoaoiu:n, onu cy fonmfu foyiaonu ABC n A
1
B
1
C
1
ncfu. !uio cy
n cn:ofuao cfunnnu foyiau ABC y]ono n nncnno foyiau A
1
B
1
C
1
onu n:u:o u ]o ofononfu foyiau A
1
B
1
C
1
nonfu onncunoi iyiu
foyiau ABC.
Zadatak 398. Hoiu ]o uf nunoyian foyiuo ABC cu nunn: yiao: y
fo:ony C. 'uuio D n E oao cfunnny BC nu fn ]onuiu oau. io
nun u ]o BC = 3AC, ioanin ]o :on AEC +ADC +ABC
Rexee: AEC = 45

. Hoiu ]o AC ]onnnunu ynnu. Onu ]o


AC = EC = ED = DB = 1, AE =

2, AD =

5, AB =

10. Ouno
nnn:o u ]o AED AEB. Onu ]o AEC +ADC +ABC = 90

.
Zadatak 399. Conmfu nnnnu, nono]u nncnnu n conmfu yn oo-
)onnnx ofononfo: n fo:onn:u non:nonoi foyiau nnnuu]y ]o-
no: iyiy.
Rexee: ,u nouofui, oiu:u!o:o ao:y io]y !o:o ioncfnfn y uo:
omunuy :uufiu.
14. Hoiu ]o uf foyiuo ABC, iuo nu cannn. io cy E n D
conmfu cfunnnu AC n BC, u G n H conmfu yn AF n BF, onu
]o uofnooyiuo GHDE nunoyiuonni.
Dokaz leme 1. )yn ED, GH n GE cy coo annn]o foyiaonu ABC, ABF
n AFC. 'o :nuun u cy yn ED n GH nuuaoano n ]onuio, mfo oiu-
:y]o u ]o uofnooyiuo GHDE nuuaoaoiu:. )onono ]o ]om oiu:ufn
u ]o ]oun o yiaonu nun, u on fn)oo onao fuuno. !uio ]o EG nu-
uaoano nncnnn CF, io]u ]o no:uanu nu AB, nu cu:n: fn: n nu GH,
oon]u co u ]o n EG no:uano nu GH, onocno, uofnooyiuo GHDE ]o
nunoyiuonni.
, , 2010.
Cuu :oo:o nucfunnfn cu oiu:nnuo: :uufiu.
Ioc:ufu]:o uofnooyiaono DEA
1
B
1
n C
1
A
1
FD. Io nofxono] ao:n,
onn cy nunoyiuonnnn, cu :u]onnuio: n]uionuao: DA
1
. 'o :nuun u
co cnnx mocf fuuuiu nuau:n nu :u]onnuio] iynnnn. !uio ]o n FC
1
fuio)o nounni iynnno, u yiuo FC

C
1
nun, fo n fuuiu I nnnuu
cno:onyfo] iynnnn. Hu ncfn nuunn co noiu:y]o n :u ocfuau nono]u
nncnnu.
Zadatak 400. io ]o H ofononfu foyiau ABC, fuu foyiaonn ABC, ABH, BCH
n CAH n:u]y ]oun :u]onnuin O]aoon iyi.
Rexee: )onono ]o noiu:ufn :u foyiaono AHC n ABC. 'uuio D
n F cy conmfu cfunnnu AH n CH, nu nnnuu]y O]aoono: iyiy
foyiau ABC n AHC. 'uuiu B

fuio)o nnnuu n ]ono: n yio:


iyiy, ]o ]o :u oou ifyiu onu nono]o nncnno n: B onocno H. O]-
aoonn iyionn foyiaonu AHC n ABC co coiy y fn u:anunfo fuuio
mfo :nuun u co noiaunu]y. Hu ncfn nuunn co oiu:y]o n :u foyiaono
AHB n BHC.
Zadatak 401. Ofononfu, fonmfo n nonfu onncunoi iyiu nnnuu]y
ncfo] nuno]. )oiu:ufn.
Rexee: Ioc:ufu]:o funiy D, n]u:ofuano cynofny fuuin B.
Ionfu onncunoi iyiu n nono]u fonmnnx annn]u n: fo:onu A n C,
oao yn BD, BC n BA y onocy 1 : 1. 'o :nuun u cy yn OC

n OA

nuuaoano yn:u CH n AD, onocno AH n DC. Oufao co oon]u u


]o uofnooyiuo AHCD nuuaoaoiu:. !uio ]o AD = CH n OC

= 2 AD
n OTC

HTC, fo fuuiu nocoiu yn HO n CC

oan y CC

y
onocy 2 : 1, onocno ]o nnonfnuin ]onuiu cu foncfo: foyiau, mfo
oiu:y]o u foncfo T foyiau ABC nnnuu O]aoono] nuno] n oan
y HO y onocy 2 : 1.
, , 2010.
35.3
Zadatak 402. )ufu ]o nunu n no fuuio A n B io]o cy cu ncfo cfuno fo
nuno n nu ]onuio: ucfo]uy o o. !uio no:o!y mocfuu n aonu
nu!n nu nuno] fuuiy C fuiny u non:no AC CB oyo nu]:un
Zadatak 403. Cfunnno foyiau ABC nno co n: fuuio T no yiaonn:u
120

. )oiunfo u co nuno cn:ofnuno nunu:u AT, BT n CT y onoy


nu nuno BC, CA n AB coiy y ]ono] fuuin.
Zadatak 404. Y ]onuioiuio: foyiay ABC (AB = BC) ]o B = 80

.
Hoiu ]o P ynyfumu fuuiu foyiau fuinu u ]o PAC = 40

, ACP =
30

. Oonfn BPC.
Zadatak 405. !ynnnu ony]o no cfunnno foyiau n no oiono
fonmno annn]o. )oiu:ufn u ]o fu] foyiuo ]onuioiui.
Zadatak 406. Hu cfunnnn AB inuufu ABCD ufu ]o fuuiu E, u nu
cfunnnn CD fuuiu F, fuio u ]o
AE
EB
=
1
2
, CF = FD. )n]uionuau
AC couo y ED y fuuin M, u y BF y fuuin N. )oiu:ufn u cy
foyiaonn AME n CFN canunn.

|l| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|2| J. Iuin! - O]aoonu nunu n iynnnu, ^U Uuoun 2uu9
|S| Iynu uyfou, Ioo:ofn]u, !yi.
|1| Iynu uyfou, Cnociu l7, )^C.
252
36
Logiqko-kombinatorni zadaci
(Dirihleov i ekstremalni
princip)
Tamara Xumarac, Matematiqka gimnazija
36.1 j
Dirihleov princip: Yioanio ]o n k + 1 oo]oiufu ucnoo)ono y
k ciynonu, fuu co y ]ono: o fnx ciynonu :ou nuau:nfn ouo: n +1
oo]oiufu.
Ekstremalni princip: Iicfo:unn nnnnnn ]o nnnnnn :uicn:n:o-
nuu nan :nnn:n:onuu noinx noanunnu.
36.2
Zadatak 407. Ioc:ufu]:o nn: uofnoonn|onnx oo]onu 0006, 0036,
0216, 1296, 7776, 6656,..., io]n nocfunu]y nocaoo uofnn nn|o
oo]onu. 6
1
, 6
2
, 6
3
,... )oiu:ufn u nonon o noioi naunu fu] nn: nocfu]o
nononuun.
Rexee: Iomfo nocfo]n cu:o 10
4
:oiy!nocfn :u uofnoonn|onn :u-
nmofui onnx oo]onu fo cniyno nocfo]o nu oo]u io]u n:u]y nocaoo
uofnn nn|o ]onuio. Hoiu cy fo oo]onn 6
k
n 6
k+m
, io cy k n m nn-
onn oo]onn. nxonu u:aniu ]o onnu cu 10
4
f]. 6
k
6
k+m
= n 10
4
.
'uu !o n oo]onn 6
k+p
n 6
k+m+p
n:ufn ]onuio nocaoo uofnn nn-
|o, ]o ]o 6
k+p+m
6
k+p
= 6
p
(6
k
6
k+m
) = 6
p
n 10
4
. Onn:o ]o oiu:uno
253
, , 2010.
u ]o noc:ufunn nn: nocaonx uofnn nn|uu nononuun nouon o
noioi uaunu.
Zadatak 408. )ufo cy no iynnno o io]nx cnuiu n:u ynny 1997cm
. Hu ]ono] o nx oooaoono ]o 1997 fuuuiu, u nu yio] noioanio
ayionu un]u ynnu ]o:uu o 1cm . )oiu:ufn u co ono iynnno
:oiy cfunnfn ]onu nu yiy fuio u nn]onu o oooaoonnx fuuuiu no
nuno nn nu ]oun oooaoonn ayi.
Rexee: Y::n:o nu nno] iynnnn ]om ]ony fuuiy ^. Cfunn:o
nny iynnny nu yiy n oio!n:o nny iynnny no yio], ocfu-
nu]y!n yiy nonoiofno:. In fo:o oooaon:o cno noaou]o fuuio
^ nn io]n:u nnu o oooaoonnx fuuuiu nuu nu ]oun(noin) o ufnx
ayionu. Onn noaou]n fuuio ^ nonynnuo noioanio ayionu un]n ]o :on
ynnu :un o 1cm. Canuno yun:o n cu noocfuanx 1996 fuuuiu
nu nno: iyiy. Onuio !o nnn iyi nonynnfn ayionn:u o cnnx 1997
fuuuiu, n :on ynnu fnx ayionu on!o :un o 1997 1cm]o ]o :u
cnuiy fuuiy :on ynnu onnxayionu :un o 1cm. 'uio u !o no
)nnxaoono: nnnnnny cniyno nocfo]ufn fuuiu nu nno: iyiy io]u
no nnnuu nn ]ono: onfuno: ayiy. 'u fuuiu oionuu noaou]y
fuuio ^ nn io:o nn]onu o ocfuanx fuuuiu nu iyiy no ynuu nn y
]oun oooaoonn ayi.
Zadatak 409. Cnuiu o 9 nunnx oan inuuf nu nu uofnooyiau un]o
co nonmnno onoco iuo 2 : 3. )oiu:ufn u ou 3 o fnx 9 nunnx cuo
:u]onnuiy fuuiy.
Rexee: Youn:o no coo annn]o io]o oao inuuf nu uofnn
:uu :o)ycoono noyunu inuufu. Cnuiu o ufnx nunnx oan
iinuuf nu nu nunoyiau funo:u un]o cy nncnno ]onuio cfunnnn
inuufu. Coo annn]o fu nu funo:u cy yn un]u ]o ynn]u ]onuiu
]ono] o conx annn]u inuufu. !uio ]o nonmnnu funo:u ]onuiu
non:noy coo annn]o n nncnno, u nonmnno nu funo:u nu io]o
]o inuuf nooon onao io]o: o ufnx nunnx onoco co iuo 2 : 3,
fo cnuiu o ufnx nunnx oan ]ony coy annn]y inuufu y ncfo:
onocy 2 : 3. Iocfo]o yiynno uofnn fuuio io]o oao noiy o conx
annn]u y no:onyfo: onocy, u iuio ]o oo] ufnx nunnx 9, fo no )nn-
xaoono: nnnnnny noio fn o nx cuo ]ony o no:onyfnx oonnx
fuuuiu.
Zadatak 410. Hu cnuio] naunofn ]onoi cncfo:u con ucfono: n no-
c:ufu nu]oany naunofy. Iucfo]uu :o)y naunofu:u cy :o)ycoono
u:anunfu. io ]o oo] naunofu nonuun, oiu:ufn u nocfo]n naunofu
io]y nnio no noc:ufu.
Rexee: io ]ony ncfy naunofy noc:ufu]y nu ucfono:u onu
nocfo]n naunofu io]y nnio no noc:ufu. !oncfo!n co onn: fn)oo:
omn!o:o :uufui. Hoiu y cncfo:y n:u 2k + 1 naunofu. O:nuun:o
, , 2010.
cu A n B ono no naunofo n::o)y io]nx ]o ucfo]uo nu]iu!o. 'uu
ucfono: cu naunofo A noc:ufu naunofy B, n ucfono: cu naunofo B
noc:ufu naunofy A. io ]oc noin ucfono: io]n nn]o cu naunofo A
nan B noc:ufu naunofy A nan B no ioo: fn)oy cniyno nocfo]n
naunofu io]y nnio no noc:ufu. io nn]oun ucfono: io]n nn]o cu
naunofo A nan B no noc:ufu ono no naunofo,onu :oo:o u yiao-
nn:onaunofo A n B n noc:ufu:o noocfuanx 2k 1 naunofu. I ono
nocfynu:o ncfo iuo n cu 2k+1 naunofo:. 'un:o nu]iu!o ucfo]uo
n yiauu:onuono naunofu. !uio n:u nonuun oo] naunofu fo !o
nocao k yiauuuocfufn ]onu naunofu io]y nnio no noc:ufu.
Zadatak 411. Y unnn ]o ufo 25 fuuuiu, fuio u :u non:nono fn o
nx nocfo]o 2 un]o ]o ucfo]uo :uo o 1. )oiu:ufn u nocfo]n iyi
noayounniu 1 ynyfu ioiu co nuau:n ou 13 o ufnx fuuuiu.
Rexee: Hoiu ]o A non:nonu o ufnx fuuuiu n k
1
iyi cu nonfo:
A n noaynounnio: 1. io co cno ufo fuuio nuau:o ynyfu iyiu k
1
,
fn)oo ]o oiu:uno. Y nofnnno: nocfo]n fuuiu B io]u nn]o ynyfu
iyiu k
1
, f]. fuinu u ucfo]uo n::o)y fuuuiu A n B nn]o :uo o
1. Hoiu ]o k
2
iyi cu nonfo: I n aoynounnio: 1. Cnuiu o ufnx
25 fuuuiu nuau:n co ynyfu iyiu k
1
nan ynyfu iyiu k
2
. ,uncfu uio
on nocfo]uau fuuiu C io]u nn]o ynyfu nn]onoi o fnx iyionu, onu
:o)y fuuiu:u A, B, C no on nocfo]uao 2 fuuio un]o ]o ucfo]uo :uo
o 1, mfo ]o nofnnno ycaony :uufiu. Cuu nu ocnony )nnxaoonoi
nnnnnnu oon]u:o u co ynyfu ou ]onoi o iyionu k
1
n k
2
nuau:n
ou 13 fuuuiu.
Zadatak 412. Hu niunnn ]o 20 ono]uiu n 20 :aun!u |o:nuao 20
nuonu :u niy. Iu:aniu y nncnnn n::o)y :aun!u n ono]io y cnu-
io: nuy ]o :uu o 10cm. io co nuonn |o:nu]y fuio u nu]-
nnmn :aun! naomo cu nu]nnmo: ono]io:, yin no nncnnn :aun!
cu yio: no nncnnn ono]io: nf, oiunfo u !o onof y cnuio: nuy
u:aniu y nncnnn onfn :uu o 10cm.
Rexee: Hoiu cy a
1
, a
2
, ..., a
20
nncnno :aun!u n b
1
, b
2
, ..., b
20
nncnno
ono]uiu nn uo:y nun a
1
> a
2
> > a
20
n b
1
> b
2
> > b
20
.
Iofnocfunn:o u ]o a
k
b
k
10 n u ]o k nu]:un nnoic :u io]n
nun fu no]onuiocf. Onu cy nn ]om nno: |o:nuy nuonu cu
:aun!n:u un]o cy nncnno a
1
, a
2
, ..., a
k
:oiao niufn cu:o ono]io un]o
cy nncnno b
1
, b
2
, ..., b
k1
, u fo ]o ionfuninn]u.
Zadatak 413. Y noio] unn n::o)y cnuiu nu iuu nocfo]n ]ono-
c:onu unnonciu annn]u. )oiu:ufn u nocfo]n iu n: io]oi co y cnuin
yin iu :oo cfn!n unnono: cu nu]nnmo ]onn: nocouo:.
Rexee: Hoiu ]o A iu n: ioi noau:n nu]nnmo ]onoc:onnx unnon-
cinx annn]u, k. Hoiu fo annn]o nono:y]y iu A cu iuonn:u C
1
, C
2
, ..., C
k
.
)oiun:o u ]o A oum fu] iu io]n co fun y :uufiy. Iofnocfu-
nn:o cynofno, nofnocfunn:o u nocfo]n iu B y io]n co no :oo
, , 2010.
onn n: iuu A cu nu]nnmo ]onn: nocouo:. !uio n::o)y iuu
A n B nocfo]n ]onoc:onu unnonciu annn]u onu :ou onfn yc:oonu
iu A, ]o y cynofno: on co :oiao cfn!n n: A y B noifno. Canuno
]onoc:onu unnonciu annn]u noau:n n: B n :ou u co :unmunu y
C
1
, C
2
, ...iC
k
]o on y cynofno: n: iuu A :oiao u co o)o y iu B
cu ]onn: nocouo:. )uiao n: iuu B noau:n k + 1 ]onoc:onnx
unnoncinx annn]u cfo ]o ionfuninn]u, ]o no nofnocfunnn :uufiu
nu]no!n oo] ]onoc:onnx annn]u io]n noau:o n: ]onoi iuu ]o k.
)uiao n: A co :oo o!n y B cu nu]nnmo ]onn: nocouo: un:o ]o
fn)oo oiu:uno.
Zadatak 414. Y cnuio] o fn mioao n:u no n yuonniu. Cnuin yuonni
no:nu]o ou n + 1 yuonniu n: ocfuao no mioao. )oiu:ufn u nocfo]o
fn yuonniu, no ]oun n: cnuio mioao, io]n co :o)ycoono no:nu]y.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno u no nocfo]o fn yuonniu, no
]oun n: cnuio mioao, io]n co :o)ycoono no:nu]y. Oooaon:o fo fn
moao cu A, BiC. Ouoon:o onoi yuonniu io]n no:nu]o nu]nnmo yuonniu
n: noio yio moio. Io: y:uou onmfocfn noiu ]o fu] yuonni M n:
mioao A n noiu on no:nu]o k yuonniu (:uicn:uann oo]) n: mioao B.
'uu on no:nu]o ou n + 1 k yunniu n: mioao C. Ouoon:o ]onoi
o yuonniu n: mioao C, noiu ]o on N, io]n M no:nu]o. 'uu on n:
mioao B :oo u no:nu]o nu]nnmo n k yuonniu ]o y cynofno: on
nocfo]uau fn uonoiu n: cnuio mioao io]n co :o)ycoono no:nu]y. 'uu
N n: mioao B :ou u no:nu]o ou (n + 1) (n k) = k + 1 yuonniu n:
mioao A mfo ]o ionfuninn]u ]o ]o nu]no!n oo] yn io]n yuonni
n: ]ono mioao no:nu]o n: yio mioao k. )uiao nofnocfuniu no nun
un:o ]o oiu:uno fn)oo n: :uufiu.
Zadatak 415. )oiu:ufn u ]onuunnu x
4
+y
4
= z
2
no:u omou y ciyny
nnonnx oo]onu.
Rexee: Iofnocfunn:o u nocfo]n omoo :uufiu n u ]o (x, y, z)
fuino omoo :uufiu nn io:o ]o z :nnn:uano. ^oo:o nofnocfu-
nnfn u cy (x, y, z) y:u]u:no nocfn y nuonn:u. Joun o oo]onu x, y
]o nuun n noiu ]o fo oo: y:uou onmfocfn y. !uio ]o (x
2
, y
2
, z) nn:n-
fnnnu Infuionnu fo]iu, nocfo]o y:u]u:no nocfn nnonn oo]onn
m, n fuinn u ]o.
x
2
= m
2
n
2
, y
2
= 2mn n z = m
2
+n
2
.
'o]iu (x, n, m) ]o fuio)o nn:nfnnnu Infuionnu fo]iu, nu nocfo]o
y:u]u:no nocfn u, v N fuinn u ]o
m = u
2
+v
2
, x = u
2
v
2
, n = 2uv.
Jonuunnu y
2
= 2mn cnon co nu (
y
2
)
2
= uv(u
2
+ v
2
). ^o)yfn: :ooi
(u, v) = 1 cy oo]onn uv n u
2
+v
2
y:u]u:no nocfn, u nxon non:no ]o
inuuf, nu :ufo nocfo]o c, d N :u io]o ]o
uv = d
2
n u
2
+v
2
= c
2
.
Hu]:u, :ooi (u, v) = 1 n uv = d
2
nocfo]o a, b N fuinn u nun u = a
2
n v = b
2
, nu yiu ]onuunnu n:nu nocfu]o.
, , 2010.
u
2
+v
2
= a
4
+b
4
= c
2
)uiao (a, b, c) ]o omoo noau:no ]onuunno n nn fo:o ]o ouniaono
c < z, mfo ]o ionfuninn]u cu n:ooo: omou (x, y, z). )uiao no:u
omou y ciyny nnonnx oo]onu.
Zadatak 416. Iomnfn ]onuunny y ciyny nnonnx oo]onu. x
2
+y
2
=
3(z
2
+u
2
).
Rexee: Iofnocfunn:o u :uufui n:u omou. Ouoon:o ono
omoo io]o n:u nu]:uo x
2
+y
2
. Hoiu ]o fo omoo (a, b, c, d). )uiao
nun. a
2
+ b
2
= 3(c
2
+ d
2
) f]. 3[a
2
+ b
2
f]. 3[a n 3[b. Hoiu ]o a = 3a
1
n
b = 3b
1
. )uiao a
2
+ b
2
= 9(a
2
1
+ b
2
1
) = 3(c
2
+ d
2
) f]. c
2
+ d
2
= 3(a
2
1
+ b
2
1
)
Iocfo]n nono omoo (c, d, a
1
, b
1
) nn uo:y ]o c
2
+ d
2
< a
2
+ b
2
mfo ]o
ionfuninn]u.
36.3
Zadatak 417. )ufu cy 52 non:nonu nnonu oo]u. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]o nu un]n cy nan :on nan u:aniu onnn cu 100.
Zadatak 418. !o:ncn]u ]o ouau 40 cucfunuiu. Cnuio: cucfuniy ]o
nncycfnonuao 10 uaunonu, nn uo:y nnio]u nu uaunu io:ncn]o nncy
onan :u]ono nu cucfuniy nnmo o ]onoi nyfu. )oiu:ufn u io:ncn]u
n:u nnmo o 60 uaunonu.
Zadatak 419. Hu fui:nuoy n: :ufo:ufnio cnuin o 80 fui:nuuu oc-
xunu nof :uufuiu. Cnuin :uufui onoy]o co cu 0, 1, 2, 3, 4 nan 5 noonu.
)oiu:ufn u nocfo]o uofnn fui:nuuu io]n cy ocno]nan ]onui oo]
noonu (y :ony :u cnnx nof :uufuiu).
Zadatak 420. Iomnfn ]onuunny. x
2
+y
2
= 7(z
2
+u
2
).
Zadatak 421. )ufo ]o n fuuuiu y unnn. Inao io]o fn fuuio |o:nu]y
foyiuo nn]u ]o nonmnnu 1. )oiu:ufn u cnnx n fuuuiu :oiy u co
c:ocfo y foyiuo un]u ]o nonmnnu 4.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| I. ^n!n!, ,. !uoaoyi, ). Jyin!, Uvod u teoriju brojeva, Ioo-
iu 2uu1.
|S| ). Cfonunonn!, ^. ^naomonn!, I. Iuafn!, Diskretna matema-
tika, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo - cnociu 1S, Iooiu
2uu1.
|1| I. ^auononn!, Kombinatorika, Iooiu 2uul.
|| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
258
37
Matematiqka indukcija
Tamara Xumarac, Matematiqka gimnazija
37.1 j
Hoiu ]o P(n) nciu: io]n co onocn nu nnonn oo] n. 'uu ]o on
fuuun :u cno nnono oo]ono uio cy ncnyonn ycaonn.
l. P(1) ]o fuuun nciu:
2. P(n) P(n + 1) ]o fuuun nciu: :u cno n N.
Iocfo]o fn)ou io io]nx P(n) nn]o fuuno :u noioanio nu]:unx
nnonnx oo]onu uan nu:n :u cno ocfuao nnono oo]ono. Hoiu ]o k
nu]:un oo] :u io]n nun u ]o P(k) fuuun nciu:. P(n) ]o fuuun nciu:
uio cy ncnyonn ycaonn.
l. P(k) ]o fuuun nciu:.
2. P(n) P(n + 1) ]o fuuun nciu: :u cno n k.
Iciu: P(n + 1) ]o fuuun uio nun caoo!o.
l. P(1), ..., P(k) ]o fuuno :u noio k.
2. P(n k + 1) ... P(n) P(n + 1).
P(n) ]o fuuun nciu: uio nun.
l. P(1) ]o fuuun nciu:.
2. P(1) ... P(n) P(n + 1).
fomfo|Regresivna indukcija: P(n) ]o fuuun nciu: uio nun.
l. P(n) ]o fuuno :u oocionuuno :noio nnonnx oo]onu n.
2. ,u cno nnono oo]ono n > 1, P(n) P(n 1).
259
, , 2010.
37.2
Zadatak 422. )oiu:ufn u ]o 2
n
> n :u cno n N.
Rexee:
l. Ouniaono ]o 2
1
> 1.
2. Iofnocfunn:o u ]o :u noin nnoun oo] n, 2
n
> n.
S. I: nofnocfunio u ]o 2
n
> n caon u ]o 2 2
n
> 2n f]. 2
n+1
) >
2n = n +n n + 1. Ouno fn)oo nun :u cnuio n N.
Zadatak 423. )oiu:ufn caoo!o nonfnfofo :u cno nnono oo]ono n.
u)1
2
+ 4
2
+ + (3n 2)
2
=
1
2
n(6n
2
3n 1).
o)1 +x +x
2
+ +x
n
=
1x
n+1
1x
.
n)1 1+ 2 2+ +n n= (n + 1)1.
i)122
n
+232
n1
++n(n+1)2+(n+1)(n+2)1 = 2
n+4
(n
2
+7n+14).
Rexee: Cnn :uunn omunu]y co nu ncfn nuunn. ,ufo ]o yu)on
cu:o ]oun nn:o. n)
l. Ouniaono ]o 1 1! = (1 + 1)! 1 = 1.
2. Iofnocfunn:o u :u noin nnoun oo] n-l nun 1 1! +2 2! +
+ (n 1) (n 1)! = (n)! 1
S. I: nofnocfunio noiymu]:o u oiuo:o fn)oo :u n. 1 1+2 2+
+nn= (n+1)1 Io nofnocfunnn 11+22+ +(n1)(n1)+nn=
n1 +n n= (n + 1)1 mfo ]o n foouao u co oiuo.
Zadatak 424. )oiu:ufn u :u cno n N nuo no]onuiocfn.
u)2

n > 1 +
1

2
+
1

3
+ +
1

n
> 2

n + 1 2.
o)
1
2

3
4
...
2n1
2n

1

3n+1
.
n)(1
1

2
)(1
1

3
) (1
1

n
) <
2
n
2
:u n > 1.
Rexee: Cnn :uunn co omunu]y nu ncfn nuunn. ,ufo ]o yu)on
cu:o ]oun nn:o. n)
l. Ouniaono ]o 1
1

2
<
2
2
2
=
1
2
]o ]o
1
2
<
1

2
.
2. Iofnocfunn:o u :u noin nnoun oo] n 1 nun
(1
1

2
)(1
1

3
) (1
1

n1
) <
2
(n1)
2
S. I: nofnocfunio noiymu]:o u oiuo:o u fn)oo nun n :u n.
(1
1

2
)(1
1

3
) (1
1

n1
)(1
1

n
) <
2
n
2
Io nofnocfunnn (1
1

2
)(1
1

3
)(1
1

n1
)(1
1

n
) <
2
(n1)
2
(1
1

n
, , 2010.
f]. noocfu]o u co oiuo u nun
2
(n1)
2
(1
1

n
) <
2
n
2
f]. n
2
(1
1

n
) < (n 1)
2
onocno iuu co cno n::on oon]o co
caoo!o. n

n + 1 > 2n ,u oo]ono n:nu 1 ]o fnnn]uano ]o ]o


onu

n 2 u :u oo]ono 2 n 3 co nonon u nun no]onuiocf.
Zadatak 425. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nun.
1
n
2
+ (
1
n
+
1
n 1
)
2
+ (
1
n
+
1
n 1
+ + 1)
2
= 2n (1 +
1
2
+ +
1
n
)
Rexee: Iomunu co ncfo iuo n nofxonu nu.
l. Ouniaono ]o
1
1
2
= 2 1 1 = 1
2. Iofnocfunn:o u :u noin nnoun oo] n1 nun frac1(n 1)
2
+
(
1
n1
+
1
n2
)
2
+ (
1
n1
+
1
n2
+ +1)
2
= 2(n1) (1 +
1
2
+ +
1
n1
)
S. I: nofnocfunio oiun:o fn)oo. frac1n
2
+(
1
n
+
1
n1
)
2
+ (
1
n
+
1
n1
+ +1)
2
=
1
n
2
+
1
n
2
+
2
n(n1)
+
1
(n1)
2
+
1
n
2
+
2
n(n1)
+
2
n(n2)
+(
1
n1
+
1
n2
)
2
+ = n
1
n
2
+ (n 1)
2
n(n1)
+... + 2(n 1) (1 +
1
2
+ +
1
n1
)
f]. n:u: cu ocno cfuno ]o ]onui
1
n
+
2
n
(n1) +2(n1) (1 +
1
2
+
+
1
n1
) =
2n1
n
+ 2(n 1) (1 +
1
2
+ +
1
n1
) = 2
1
n
+ 2(n 1)
(1 +
1
2
+ +
1
n1
) = 2n(1 +
1
2
+ +
1
n
) mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 426. )oiu:ufn u :u cno nnono oo]ono m, n N nun
1+(1)
1

(n + 1 + 1)!
n!(n + 1)
+(1)
2

(n + 2 + 1)!
n!(n + 2)
++(1)
m

(n +m+ 1)!
n!(n +m)
= (1)
m

(n +m)!
n!
.
Rexee: ,uufui co omunu nnyinn]o: no m.
l. ,u m = 1 nonounu co fn)oo. 1+(1)
1
(n+1+1)!
n!(n+1)
= 1+(1)(n+2) =
(n + 1) = (1)
1
(n+1)!
n!
2. Iofnocfunn:o u :u noin nnoun oo] m1 nun.
1+(1)
1

(n + 1 + 1)!
n!(n + 1)
+(1)
2

(n + 2 + 1)!
n!(n + 2)
++(1)
m1

(n +m1 + 1)!
n!(n +m1)
= (1)
m1

(n +m1)!
n!
.
S. )oiun:o u fn)oo nun n :u m. 1+(1)
1
(n+2)!
n!(n+1)
++(1)
m1
(n+m1+1)!
n!(n+m1)
+
(1)
m
(n+m+1)!
n!(n+m)
= (1)
m1
(n+m1)!
n!
+(1)
m
(n+m+1)!
n!(n+m)
= (1)
m
(
(n+m+1)!
n!(n+m)

(n+m1)!
n!
= (1)
m
(
(n+m+1)!(n+m)(n+m1)!
n!(n+m)
= (1)
m
(n+m)!
n!
mfo ]o n
foouao oiu:ufn.
, , 2010.
Zadatak 427. Hoiu ]o n N, n > 2 n a
1
, a
2
, ..., a
n
nnonn oo]onn
fuinn u ]o 0 < a
k
k :u cno k = 1, 2, ..., n. io ]o a
1
+a
2
+ +a
n
nuun
oo], oiu:ufn u ]o :oiy!o nocfunnfn :nuio + n fuio u.
a
1
a
2
a
n
= 0.
Rexee: ,uufui co omunu nn:ono: :ufo:ufnuio nnyinn]o.
l. ,u n = 2 n:u:o 0 < a
1
1 n 0 < a
2
2. Ouno ]o a1 = 1 n :ooi
ycaonu u ]o a
1
+ a
2
nunn :ou onfn n a
2
= 1. Jucno, fuu ]o
a
1
a
2
= 0.
2. Iofnocfunn:o u fn)oo nun :u cno nnono oo]ono :uo
o noioi nnonoi oo]u n 2.
S. )oiun:o u fn)oo nun n :u nnoun oo] n. io ]o a
n1
=
a
n
, fuu ]o n:u: a
1
+a
2
+ +a
n2
nuun, nu co no:u nnyifnnno]
xnnofo:n (fn)oo nun :u cno nnono oo]ono :uo o n) :oiy
ououfn + n fuinn u ]o a
1
a
2
a
n2
= 0. Ouniaono
ou]y!n nu onu] n:oo :nuionu a
n1
n oy:n:u]y!n a
n
oon]u:o.
a
1
a
2
a
n2
+a
n1
a
n
= 0.
io ]o a
n1
,= a
n
fuu :ooi 0 < a
n1
n 1 n 0 < a
n
n n
0 < [a
n1
a
n
[ n1. I:u: a
1
+a
2
+ +a
n
]o ncfo nunocfn iuo n
n:u: a
1
+a
2
++[a
n1
a
n
[ nu co no:u nnyifnnno] nofnocfunnn
:oiy ououfn :nunn + n fuinn u ]o a
1
+a
2
+ +[a
n1
a
n
[ = 0
o io]nx noifno caon (nomfo ]o [a
n1
a
n
[ = a
n1
a
n
nan
[a
n1
a
n
[ = a
n1
+a
n
) u nocfo]n n:oo fuiun u ]o.
a
1
a
2
a
n
= 0.
'n:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 428. Hoiu cy a
1
, a
2
, ..., a
n
no:nfnnnn ouann oo]onn. )oiu:ufn
no]onuiocf
a
1
+a
2
+ +a
n
n

n

a
1
a
2
... a
n
.
Rexee: )oiu:u!o:o onu] :uufui oiocnnno: nnyinn]o:.
l. ,u n = 2 no]onuiocf io]u co oiu:y]o caon n: (

a
1

a
2
)
2
0.
2. )oiun:o u uio ]o no]onuiocf fuunu :u n oo]onu onu ]o onu
fuunu n :u 2n oo]onu. ,uncfu.
a
1
+a
2
+... +a
2n
2n
=
1
2
(
a
1
+a
2
+... + a
n
n
+
a
n+1
+a
n+2
+... +a
2n
n
)
, , 2010.

1
2
(
n

a
1
a
2
... a
n
+
n

a
n+1
a
n+2
... a
2n
)

_
n

a
1
a
2
... a
n

n

a
n+1
a
n+2
... a
2n
=
2n

a
1
a
2
... a
2n
Onn:o c:o oiu:uan u ufu no]onuiocf nun :u oocionuuno :noio
oo]onu (cno cfonono no]io).
)oiun:o u uio ]o no]onuiocf fuunu :u n oo]onu onu ]o onu
fuunu n :u n 1 oo]onu. Ho]onuiocf ]o fuunu :u onao io]nx n
oo]onu nu onu n :u oo]ono a
1
, a
2
, ..., a
n1
,
a1+a2+...+an1
n1
. Oufao
]o.
a
1
+a
2
+... +a
n1
+
a1+a2+...+an1
n1
n

n
_
a
1
a
2
... a
n1

a
1
+a
2
+... +a
n1
n 1
Co)nnuo: co oon]u.
a
1
+a
2
+... +a
n1
n 1

n
_
a
1
a
2
... a
n1

a
1
+a
2
+... +a
n1
n 1
Iocao cfonononuu aono n ocno cfuno cu n n ciu!nnuo: ooo
cfuno cu
a1+a2+...+an1
n1
, n nocao n 1 ioononuu oon]u co.
a
1
+a
2
+ +a
n1
n 1

n1

a
1
a
2
... a
n1
un:o ]o :uufui oiu:un.
Zadatak 429. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] nun.
u)7[3
2n+1
+ 2
n+2
.
o)27[10
n
+ 18n 1.
n)133[11
n+2
+ 12
2n+1
.
i)59[5
n+2
+ 26 5
n
+ 8
2n+1
.
Rexee: Cnn :uunn omunu]y co canuno. ,ufo ]o yu)on cu:o ]oun
nn:o. o)
l. Ouniaono ]o 27[10
1
+ 18 1 1 = 27
2. Iofnocfunn:o u :u noio n-l nun 27[10
n1
+ 18(n 1) 1
S. I: nofnocfunio !o:o oiu:ufn fn)oo :uufiu. 10
n
+ 18n 1 =
10 10
n1
+ 18(n 1) 1 + 18 = 9(10
n1
+ 2) + 10
n1
+ 18(n 1) 1
27[9(10
n1
+ 2) ]o 3[10
n1
+ 2 u n: nofnocfunio n:u:o 27[10
n1
+
18(n 1) 1 nu oufao caon 27[10
n
+ 18n 1 mfo ]o n foouao
oiu:ufn.
, , 2010.
Zadatak 430. Hoiu ]o p nocf oo]. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun
oo] n nun u ]o n
p
n onn cu p.
Rexee: 'n)oo ]o fnnn]uano :u cno oo]ono n io]n cy onnn
oo]o: p. ,ufo noiun:o fn)oo :u oo]ono io]n nncy onnn cu p.
l. Ouniaono ]o p[1
p
1 = 0.
2. Iofnocfunn:o u fn)oo nun :u noin oo] n f]. p[n
p
n
S. )oiun:o cuu n: nofnocfunio u !o fn)oo u nun n :u n+1.
!oncfo!n co onno:no: |o:ya: oon]u:o. (n + 1)
p
(n + 1) =
1
p
+
p!
1!(p1)!
n
1
1
p1
+... +
p!
(p1)!1!
n
p1
1
1
+n
p
(n 1) f]. oon]u co.
(n+1)
p
(n+1) = n
p
n+p(
(p 1)!
1!(p 1)!
n
1
1
p1
+...+
(p 1)!
(p 1)!1!
n
p1
1
1
)+1
p
1
nu ioncfo!n co nofnocfunio: oon]u:o u nun p[(n+1)
p
(n+1)
un:o ]o oiu:uno fn)oo.
Zadatak 431. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nocfo]n nnoun
oo] k fuiun u ]o k 2
n
+ 17 nofnyn inuuf.
Rexee: Iomunu!o:o :uufui nnyinn]o: no n.
l. ,u n = 1 y::n:o u ]o k = 4 n oon]u:o 4 2
1
+ 17 = 25 = 5
2
2. Iofnocfunn:o u :u noin nnoun oo] n nocfo]n i fuino u ]o
k 2
n
+ 17 = m
2
:u noio m N.
S. )oiun:o cuu fn)oo :u n + 1 ioncfo!n nofnocfuniy. Hoiu
]o k fuino u ]o k 2
n
+ 17 (nnyifnnnu nofnocfuniu). io ]o k
nuno noiu ]o onu k = 2t :u noio t N. 'uu ]o
m
2
= k 2
n
+17 = 2t 2
n
+17 = t 2
n+1
+17, nu ]o t =
k
2
fuonn oo]
:u n + 1.
io ]o k nonuno fuu noc:ufu:o n:u: 2
n
(k + m + 2
n2
) + 17.
!oncfo!n nnyifnnny nofnocfuniy k 2
n
+ 17 = m
2
oon]u:o.
2
n
(k+m+2
n2
)+17 = 2
n
k+17+2
n
m+2
2n2
= m
2
+2m2
n1
+2
2n2
= (m+2
n1
)
2
Iomfo ]o k nonuno, m nonuno, 2
2n2
nuno nu ]o oo] k+m+2
2n2
nuun, nu ]o t =
k+m+2
2n2
2
oo] io]n :uonounu ycaono :uufiu.
Onn:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 432. )oiu:ufn u ]o y cnuio: ymfny oo] yn io]n co no-
:nu]y cu nonunn: oo]o: yn n: ymfnu nuun.
Rexee: )oiu:u!o:o :uufui ioncfo!n :ufo:ufnuiy nnyinn]y.
O:nuun:o yiynun oo] no:nuncfunu y fo: ymfny cu n.
, , 2010.
l. ,u n = 1 no:nu]y co cu:o 2 uonoiu nu ]o fn)oo fuuno.
2. Iofnocfunn:o u ]o fn)oo fuuno :u noio n.
S. !oncfo!n nnyifnnny nofnocfuniy oiun:o u :uufui nu:n
n :u n + 1. Ono on :nuunao u cy co yno:nuan no]o n: ymfnu
io]n co o fuu nncy no:nunuan. ^oiy!o ]o u ]o no foiu ]onu
o fnx ocoou no:nunuau nuun, u yiu nonuun, u cy ooo no:nu-
nuao nonuun oo] yn nan u cy ooo no:nunuao nuun oo] yn
n: ymfnu. Hn y ]ono: o onnx cayuu]onu nonn: yno:nunuo:
nunocf co no nuymunu.
37.3
Zadatak 433. )oiu:ufn u ]o 2
n
> n
2
:u cno n N, n 5.
Zadatak 434. Hoiu cy 0 a
i
1 :u i = 1, 2, ..., n. )oiu:ufn u nun
no]onuiocf
1
1 +a
1
+
1
1 +a
2
+ +
1
1 +a
n

n
1 +
n

a
1
a
2
... a
n
Zadatak 435. )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nun 2304[7
2n

48n 1.
Zadatak 436. )oiu:ufn u :u ouano oo]ono a, b [0, 1] n cno n N
nun no]onuiocf.
(a +b ab)
n
+ (1 a
n
)(1 b
n
) 1.
Zadatak 437. )oiu:ufn u :u cno nnono oo]ono n 2 nun.
1
n + 1
+
1
n + 2
+ +
1
n +n
>
13
24
.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| ,.!uoaoyi, I. ^n!n!, C. Oiunonn!, Analiza sa algebrom 2,
Iooiu 2uuS.
|S| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
266
38
Prebrojavaa
Igor Martinovi, Matematiqka gimnazija i Sran Stefanovi,
Xabaqka gimnazija
38.1 j
Definicija 56. k - nun]unn]u oao:onufu n-ciynu A ]o k-foiu oao:o-
nufu ciynu A, f]. oao:onf ciynu A
k
.
Teorema 89. Io] k-nun]unn]u oao:onufu n-ciynu A ]onui ]o n
k
.
Definicija 57. Iofnocfunn:o u k n. Io] k-nun]unn]u oo: no-
nunuu oao:onufu n-ciynu A ]o k-foiu u:anunfnx oao:onufu ciynu
A.
Teorema 90. Hoiu ]o k n. Io] k- nun]unn]u oo: nonunuu oao:o-
nufu n- ciynu A ]onui ]o n(n 1) (n k + 1).
Definicija 58. Io:yfunn]u n-ciynu A ]o n-nun]unn]u oo: nonunu-
u oao:onufu ciynu A.
Teorema 91. Io] no:yfunn]u n-ciynu A ]onui ]o n!.
Definicija 59. Hoiu ]o k n. k-io:onnunn]u oao:onufu n-ciynu A ]o
k-nociyn ciynu A.
Teorema 92. Io] k- io:onnunn]u oao:onufu n-ciynu A ]onui ]o
_
n
k
_
.
38.2
Zadatak 438. Y iynoy n:u 6 conmfu. Hu ioanio nuunnu co nu fu
conmfu :oo u::ocfnfn. u) 6 nyfnniu o) 4 nyfnniu n) 8 nyfnniu (nu
ynoi cfo]o)
267
, , 2010.
Rexee: u) Inn nyfnni :oo cocfn nu 6 nuunnu, yin nu 5, ... ,
mocfn nyfnni :oo cocfn nu cu:o ]oun nuunn. Yiynun oo] nuunnu ]o
6!. o) Y ono: cayuu]y nyfnnnn onu]y conmfu ]o cy y :unnn. Inn
:oo cocfn nu 6 nuunnu, yin :oo cocfn nu 5 nuunnu, fo!n nu 4
n uofnfn nu 3 nuunnu, mfo u]o yiynno 360 nuunnu. n) Ono conmfu
onu]ynyfnnio, ]o cy y :unnn. Hu nno conmfo :oo cocfn 8 nyf-
nniu, nu yio 7, nf. nu mocfo :oo cocfn 3 nyfnniu cfo yiynno u]o
8!
2
.
Zadatak 439. Hu noannn co nuau:n 12 iniu. Hu ioanio nuunnu co :oo
n:uoufn 5 iniu, fuio u nnio]o no n:uouno inio nncy cycono
Rexee: Io] n:oou k iniu n: nn:u io]n cun n iniu, fuio u
nnio]o no n:uouno inio nncy cycono, ]onui ]o oo]y n- nun]unn]u
oao:onufu 0 n 1, fuinnx u cnuiu o fnx nun]unn]u cun k ]onnnnu
n nk nyau, nn uo:y nnio]o no ]onnnno nncy cycono. Jonnnno :oiy
cfu]ufn ncno nno nyao, n::o)y nno n yio nyao, . . . ,n:u n k-fo
nyao, nu ]o oo] nuunnu ]onui
_
nk+1
k
_
. Y numo: cayuu]y on ]o ]onui
_
125+1
5
_
= 56.
Zadatak 440. Hu ioanio co nuunnu nu muxonciy fuoay mXn :oo no-
cfunnfn k ]onuinx fononu (k m n) fuio u co nnio]u nu fonu no
fyiy :o)ycoono
Rexee: Inoi fonu :oo:o nocfunnfn nu mn nuunnu. Io] no-
u io]o on cuu nunuu ]o m + n 1. )yioi fonu :oo:o nocfunnfn
nu mn m n + 1 = (m 1)(n 1). Cuu on nunuu m + n 1 2 =
m + n 3 nonnx nou ]o !o 2 nou io]u on nunuu u co noiaunu]y
cu 2 nou io]o ]o nunuuo nnn. 'o!oi fonu :oo:o nocfunnfn nu
mn 2m2n +4 = (m2)(n 2) nuunnu. If. i-fn fon co :oo nocfu-
nnfn nu (m k + 1)(n k + 1) nuunnu. an uio nn. nnn fon ioi c:o
nocfunnan cfo]n nu noy ul, u yin nu noy o2, onu on ncfn ucno-
o ono iuo u c:o nnoi cfunnan nu o2, u yioi nu ul. 'o nu: u]o
yiynno
m(m1)(mk+1)n(n+1)(nk+1)
k!
nuunnu u nocfunn:o k fononu nu
mXn fuoay, fuio u co nnio]u nu :o)ycoono no fyiy.
Zadatak 441. Hu ioanio nuunnu co 25 ocoou io]o uo :uufio :oo
ucnooanfn nu 6 iynu fuio u y ]ono] oyo 6, y no no 5, y fn no 3
ocooo, uio. u) cno iyno n:u]y u:anunfo :uufio o) iyno, y io]n:u cy
no fn ocooo n:u]y ncfo :uufio n) iyno, y io]n:u ]o ncfn oo] ocoou,
n:u]y cfo :uufio
Rexee: u) Innx 6 ocoou onu:o nu
_
25
6
_
nuunnu, caoo!nx nof nu
_
19
5
_
nuunnu, caoo!nx 5 nu
_
14
5
_
nuunnu, caoo!o 3 nu
_
9
3
_
nuunnu, caoo!o
3 nu
_
6
3
_
nuunnu, caoo!o 3 nu
_
3
3
_
nuunnu mfo u]o yiynno
25!
6!(5!)
2
(3!)
3
. o)
, , 2010.
Icfo iuo no u) cu:o ionuuno omoo oan:o cu 3!, ]o nocfo]o 3 iyno
io]o n:u]y ncfo :uufio mfo u]o yiynno
25!
6!(5!)
2
(3!)
4
nuunnu. n) Icfo iuo
no u) cu:o ionuuno omoo oan:o cu 2! 3!, ]o nocfo]o no iyno o
no 5 ocoou io]o uo ncfo :uufio, n fn iyno o no fn ocooo io]o
uo ncfo :uufio. 'o nu: u]o yiynno
25!
6!(5!)
2
(3!)
4
2
nuunnu.
Zadatak 442. Hu ioanio nuunnu co :oiy noo)ufn y nn: oo]onn 1, 2, . . . , 3n
fuio u cnuin oo] cfo]n nu :ocfy un]n onn oo] nn ooy cu 3 u]o
ncfn ocfufui iuo n cu: fu] oo]
Rexee: I:u:o n oo]onu onnnx cu 3, n oo]onu io]n nn ooy
cu 3 u]y ocfufui 1 n n oo]onu io]n nn ooy cu 3 u]y ocfufui 2. n
oo]onu co nu n :ocfu :oo ucnoonfn nu n! nuunnu. Onu ]o yiynun
oo] nuunnu ]onui (n!)
3
.
Zadatak 443. Hu ioanio nuunnu iomuiumin fono :oo cucfunnfn
oinny o 5 iomuiumu, y io]o] !o no]nnu niufn nu :ocfy nonfu,
no]nnu nu :ocfy ooiu n ]oun nu :ocfy inau, uio n:u nu ucnoauiuy
10 iomuiumu o io]nx fo]nnu :oiy onfn cu:o nonfn, fo]nnu cu:o
ooionn, ]oun cu:o inao, no]nnu :oiy onfn inao nan ooi, u ]oun
inao nan nonfu
Rexee: Oo)nnuo: oo]u u:anunfnx cucfunu oinno, y :unncno-
cfn o foiu io]n niuu niu nu :ocfy inau n ionm!oo: nunnau
:onu n non:nou, oon]u:o u ]o fuonn oo] ]onui
_
5
2
__
4
2
_
+2
_
4
2
__
4
2
_
+
_
5
2
__
3
2
_
= 162.
Zadatak 444. Cnuio o ]onnnunnx nou fuoanno 3X3 ooo]ono ]o ]ono:
o fn oo]o. !oanio n:u u:anunfnx oo]ou io io]nx cy cnuiu nu cy-
conu ]onnnunu nou (f]. nou cu :u]onnuio: cfunnno:) u:anunfo
oo]o
Rexee: Hoiu cy oo]o o:nuuono cu a, b, c. io ]o nonfuano noo
ooo]ono oo]o: a, :oiy!n cy caoo!n cayuu]onn. (l) Cnu uofnn nou
cyconu nonfuano: cy ooo]onu ncfo: oo]o:. 'u oo]u co :oo n:uoufn
nu 2 nuunnu n fuu :u cnuio yiuono noo nocfo]o 2 :oiy!nocfn :u n:oo
oo]o (uio ]o, nu nn:o, oo]u nou cyconnx nonfuano: b, yiuonu nou
:oiy onfn a nan c), nu ]o y ono: cayuu]y oo] :oiy!nx oo]ou 22
4
= 32.
(2) 'n nou cyconu nonfuano: cy ncfo, u uofnfo u:anunfo oo]o.
'uinnx oo]ou n:u
_
4
1
_
= 4 n :u cnuio fuino oo]oo noocfuau (yiu-
onu) nou co :oiy ooo]nfn nu 2
2
nuunnu (2 yiuonu nou n:u]y cyconu
nou u:anunfo oo]o, nu ]o nxonu oo]u ]ono:nuuno oo)onu. noo-
cfuau 2 nou n:u]y cyconu ncfo oo]o, nu :u nxono oo]oo nocfo]o 2
:oiy!nocfn), nu ]o oo] oo]ou y ono: cayuu]y 2 4 2
2
= 32. (S) Io
nu cyconu nou cy ooo]onu ncfo: oo]o:. Y ono] cnfyunn]n nocfo]n
, , 2010.
nu cayuu]u. (u) Iou io]u cy n]u:ofuano cynofnu y onocy nu non-
fuano cy u:anunfo oo]o (onuinnx oo]ou n:u 4). 'uu 2 yiuonu nou
n:u]y cyconu nou u:anunfo oo]o ( nu ]o nxonu oo]u ]onncfnono
oo)onu), u 2 yiuonu nou n:u]y cyconu nou ncfo oo]o (nu co n-
xonu oo]u :oo n:uoufn nu 2 nuunnu). Caon u ]o oo] oo]ou y ono]
cnfyunn]n 4 2
2
= 16. (o) Iou io]u cy n]u:ofuano cynofnu y onocy
nu nonfuano cy ncfo oo]o ( onuinnx oo]ou n:u 2). 'uu cnuio yiuono
noo n:u cyconu nou u:anunfo oo]o, nu ]o nxonu oo]u ]onncfnono
oo)onu, f]. oo] oo]ou y ono] cnfyunn]n ]o 2. )uiao, uio ]o non-
fuano noo ooo]ono oo]o: a, fuonnx oo]ou n:u 32+32+16+2 = 82,
nu ]o yiynun oo] fuonnx oo]ou 3 82 = 246.
Zadatak 445. ,unncy]o co foi no:ono o:yafufu y ]ono: cofy ooo]-
iumio yfui:nno, nn. 0 : 1, 0 : 2, 1 : 2,. . .. !oanio n:u u:anunfnx
:oiy!nx :unncu, uio ]o ionuuun o:yafuf 15 : n, io ]o 0 n 13
Rexee: io ]o n |nicnun oo], onu ]o oo] u:anunfnx :unncu
o:yafufu ]onui
_
14+n
n
_
. Io] u:anunfnx :unncu o:yafufu, io io]nx
iocfy]y!u oinnu nn]o nocfniau nnmo o 13 noonu, ]onui ]o
_
14
14
_
+
_
15
14
_
+
. . . +
_
27
14
_
=
_
28
15
_
.
Zadatak 446. Oonfn oo] cnnx nuunnu nu io]o co :oiy ucnoonfn
4 iyianno y 7 iyfn]u uio co. u) n iyianno n iyfn]o u:aniy]y. o) iyianno
co no u:aniy]y, u iyfn]o co u:aniy]y n) iyianno co u:aniy]y, u iyfn]o
co no u:aniy]y i) no u:aniy]y co nn iyianno nn iyfn]o
Rexee: u) Iny iyianny :oo:o ucnoonfn nu 7 nuunnu, ncfo
]o n :u yiy, fo!y n uofnfy. 'o u]o yiynno 7
4
= 2401 nuunnu. o)
!uio co iyianno no u:aniy]y, onu co u:anunfn nuunnn oiaou]y u:-
anunfn: oo]o: iyiannu y iyfn]u:u, f]. oo] nuunnu ]o oo] omou
]onuunno x
1
+ x
2
+ . . . + x
7
= 4. 'uio u nuunnu n:u
_
4+71
4
_
= 210 n)
Ioiaou]:o nn:o no (). Y nno: cayuu]y n:u:o cu:o 1 nuunn, ]o
co iyfn]o no u:aniy]y, u y cnuio] n:u no 1 iyiannu. I y nofo: cayuu]y
n:u:o 1 nuunn. Y yio: cayuu]y n:u:o
_
4
2
_
= 6 nuunnu. Y fo!o:
n:u:o 3 nuunnu, ]o nu: ]o cno]ono u an cy iyianno a n b y nno],
u c n d y yio] iyfn]n nan ]o oonyfo. I y uofnfo: cayuu]y n:u:o
_
4
3
_
= 4 nuunnu. 'o u]o yiynno 1 +6 +3 +4 +1 = 15 nuunnu. i) I:u nof
u:anunfnx ucnoou (1, 1, 1, 1; 2, 1, 1, 0; 2, 2, 0, 0; 3, 1, 0, 0; 4, 0, 0, 0).
Zadatak 447. Y conufy n:u 30 conufou. Cnuin o conufou ]o y cnu)n
cu fuuno mocf yinx conufou. Hu ioanio nuunnu :oo onfn |o:n-
unu fouaunu io:ncn]u conufou fuio u cy cnuiu nu uaunu io:ncn]o
:o)ycoono y cnu)n nan u nnio]u nu uaunu io:ncn]o nncy y cnu)n
Rexee: Hoiu ]o x oo] fouaunnx io:ncn]u io]o :uonounu]y ycaono
:uufiu(ooo io:ncn]o), u y oo] io:ncn]u io]o no :uonounu]y ycaono
, , 2010.
:uufiu (aomo io:ncn]o). 'uu ]o x +y =
_
30
3
_
= 4060. Cuu noiu cnuin
conufo nununn cnncui cnnx fouaunnx io:ncn]u io]nx ]o on uaun, uan
fuio u yiu nu conufou cy nan oou y cnu)n c n:, nan nn]oun nn]o
y cnu)n c n:. Cnuin fuiun cnncui cun
_
23
2
_
+
_
6
2
_
= 268. Hu fo:
cnnciy !o co cnuiu oou io:ncn]u ]unnfn fn nyfu(:unncu!o ]o cnuin
nocaunni), u cnuiu aomu cu:o ]ono:. ,ufo ]o 3x + y = 30 268 = 8040.
Hu fu] nuunn oonan c:o cncfo: ]onuunnu. x +y = 4060, 3x +y = 8040,
ouiao oon]u:o x = 1990.
38.3
Zadatak 448. Hu ioanio nuunnu co :oiy 8 ooanx muxoncinx |niyu
( 2 fonu, 2 aonnu, 2 ciuiuuu, iu n u:u) nocfunnfn nu nno: oy
muxoncio fuoao
Zadatak 449. Hu ioanio nuunnu co 8 ncfnx cno:uiu, 9 ncfnx oaonuiu n
10 ncfnx iniu :oiy nooanfn fo]nnn yuonniu, fuio u cnuin yuonni
oon]o ou ]oun no:of cnuio ncfo
Zadatak 450. I:uuynufn :on nn|uu io]o cy ynofooono :u :unnc
cnnx nnonnx oo]onu o 1 o 1000000.
Zadatak 451. Hu ioanio co nuunnu nnoun oo] n :oo nocfunnfn
iuo :on ]onoi nan nnmo nnonnx oo]onu )nu nocfunuu cu
ncfn: cuonnn:u cy u:anunfu uio oocao cuonuiu nn]o ncfn. Hn.
oo] 3 co :oo nocfunnfn nu 4 nuunnu. 3 = 1+1+1, 3 = 1+2, 3 = 2+1,
3 = 3.
Zadatak 452. Hoin uco]unn uonoi n:u 6 nunncunnx nncu:u io]o foou
u cfunn y 6 ionoufu cu nunncunn: uocu:u mocfonno yn. Hu
ioanio nuunnu on :oo cfunnfn nnc:u y ionofo fuio u nn]ono nnc:o
no cfnino ono:o io:o ]o nu:oono

|l| Iunao ^auononn!, Kombinatorika, )ymfno :ufo:ufnuuu C-


on]o, 2uul.
|2| H. Iionnonn!, Tangenta-qasopis za matematiku i raqunarstvo,
)ymfno :ufo:ufnuuu Con]o.
272
39
Stereometrija
Erna Oklapi, Elektrotehniqki fakultet, Beograd
39.1 j
Cfooo:ofn]u ]o oo oao:onfuno ioo:ofn]o io]u noyuunu cno]-
cfnu |niyu c:omfonnx y nocfoy. Io nuunny oou:onuu ioo:ofn]-
cinx foau, cfooo:ofn]u co oan nu cfooo:ofn]y noanouu n cfo-
oo:ofn]y oofnnx foau.
Definicija 60. Ynn]u cnnx nunu io]o noau:o io: noiy fuuiy ufo
unno n:ao:ono annn]o A
1
A
2
...A
n
, u nuuaoano cy ufo] nunn l io]u
couo unun n:ao:ono annn]o, nu:nnu co prizmatiqna povrx.
Definicija 61. In::u ]o ioo:ofn]cio foao oiunnuono nn::ufnu-
no: nonmn n no:u nuuaoann: nocounn: unnn:u fo nonmn.
Definicija 62. Hoiu ]o I fuuiu io]u no nnnuu unnn :noioyiau
A
1
A
2
...A
n
. Ynn]u cnnx noaynunu cu :u]onnunn: nouofio: I io]o coiy
:ufnoony n:ao:ony annn]y A
1
A
2
...A
n
, nu:nnu co n-tostrana roga-
sta povrx.
Definicija 63. Inu:nu ]o ioo:ofn]cio foao oiunnuono oiu-
cfo: nonmn n ]ono: unnn io]u no cun on nx, u couo cno ono
n:nonnno.
Definicija 64. Ioanou ]o nunnaun uio cy cno oiono cfuno nu-
nnann :noioyiaonn cu ncfn: oo]o: cfunnnu n uio co y cnuio: fo:ony
cucfu]o ncfn oo] nnnnu.
Pravilni poliedri (Platonova tela):
Tetraedar - cucfo]n co o 1 ]onuiocfunnunu foyiau.
273
, , 2010.
Heksaedar ili kocka - cucfo]n co o 6 inuufu.
Oktaedar - cucfo]n co o S ]onuiocfunnunnx foyiaonu.
Dodekaedar - cucfo]n co o l2 nofoyiaonu
Ikosaedar - cucfo]n co o lu ]onuiocfunnunnx foyiaonu.
Ionmnnu n :uno:nnu oionuu]y!oi foau co oo)y]o y: no:o! caoo!nx
|o:yau.
Povrxina prizme: P = 2B +M
Povrxina piramide: P = B +M
Povrxina zarubene piramide: P = M +B +B
1
Zapremina prizme: V = B H
Zapremina piramide: V =
1
3
BH
Zapremina zarubene piramide: V =
H
3
(B +

BB
1
+B
1
)
Definicija 65. Ionm io]u co oon]u oofuo: annn]o l oio yfn)ono
yn AB :u nyn yiuo nu:nnu co obrtna povrx.
Definicija 66. Oofnu nonm oon]onu oofuo: nuno io]u ]o nu-
uaoanu ocn, nu:nnu co prava cilindriqna povrx.
Definicija 67. Oofnu nonm oon]onu oofuo: nuno io]u couo
ocy, u nn]o no:uanu nu y, nu:nnu co prava konusna povrx
Definicija 68. Oofnu nonm oon]onu oofuo: noayiynnno oio
nuno io]u cun on nounni, nu:nnu co sfera.
nuaoino noanon:u, nonmnnu n :uno:nnu oofnnx foau co oo-
)y]o nu caoo!n nuunn.
Povrxina vaka: P = 2B +M = 2r(r +H)
Povrxina prave kupe: P = B +M = r(r +s)
Povrxina zarubene prave kupe: P = M + B +B
1
= (R
2
+ r
2
+
(R +r)s)
Zapremina vaka: V = B H = r
2
H
Zapremina kupe: V =
1
3
BH =
1
3
r
2
H
Zapremina zarubene kupe: V =
H
3
(B +

BB
1
+ B
1
) =
1
3
H(R
2
+
Rr +r
2
)
Definicija 69. 'oao oiunnuono c|oo: nu:nnu co aonfu.
Povrxina sfere polupreqnika r: P = 4r
2

Povrxina sfernog svoda: P = 2rH


Povrxina sfernog pojasa: P = 2rh
Zapremina lopte polupreqnika r: V =
4
3
r
3

Zapremina loptinog odseqka: V =


H
2
3
(3r H)
, , 2010.
39.2
Zadatak 453. Ocnonu nnu:no ]o funionfnn noanion cu n cfunnnu
onncun oio iyiu noaynounniu r. Oon: noanionu ]o 2p, u oouno cfuno
nnu:no nuinyfo cy noiu unnn ocnono no yiao: . Oonfn :u-
no:nny nnu:no.
Rexee: Incnnu nnu:no ]o H = rtg. io cy a
1
, a
2
, ..., a
n
cfunnno
noanionu, onu ]o nonmnnu ocnono B =
1
2
r(a
1
+a
2
+... +a
n
) =
1
2
r 2p = rp,
nu ]o :uno:nnu nnu:no V =
r
2
ptg
3
.
Zadatak 454. Iunnanu uofnoocfunu nn::u ocnonno nnnno a n nn-
cnno h nocouonu ]o cu unnn io]u noau:n io: nnnny ioo ou:o n cu
o: :ufnuu yiuo o 30
o
. I:uuynufn nonmnny n :uno:nny ooi
oau nn::o.
Rexee: Ioc:ufu co ion oo nn::o. ,uiyuy]o:o u ]o ion
oo nn::o focfunu nunnanu nn::u nncnno a n foyiuono ou:o cu
cfunnnu:u a, x, y (a, x cy iufofo, y ]o xnnofony:u). Iu:u nocfunu
noaonnny ]onuiocfunnunoi foyiau, fuio u :uiyuy]o:o u ]o x =
a

3
3
, u y =
2a

3
3
. )un: uuynuo: oon]u:o. P = a
2
(1 +
2

3
3
) + 4ah,
V = a
2
h
a
3

3
6
Zadatak 455. Oio ocnono nuiu onncun ]o ]onuioiuin funo: nonc-
xnno 50cm
2
, cu omfn: yiao: o 30
o
. I:uuynufn nonmnny n :uno-
:nny nuiu uio ]o oionu nncnnu ]onuiu iuiy funo:u.
Rexee: Io ocoonnu:u funionfnoi uofnooyiau :uiyuy]o:o u ]o
iui c =
a+b
2
. Incnnu funo:u ]o h =
c
2
. !uio ]o nonmnnu funo:u
P =
a+b
2
h =
c
2
2
= 50cm
2
oon]u:o c = 10cm, h = 5cm. )un: uuynuo:
oon]u:o u ]o r =
h
2
= 2, 5, n nu iu]y. P = 62, 5cm
2
, V = 62, 5cm
3
Zadatak 456. 'uno: ofnu ]ono: oio no!o, u :ufn: oio :uo ocno-
nnno. ,uno:nno oon]onnx oofnnx foau co onoco iuo S.1. Oonfn
u::oy ocnonnnu funo:u.
Rexee: io funo: ofnu oio no!o ocnonnno, onu ]o V
1
= r
2
b +
1
3
r
2
x +
1
3
r
2
y =
1
3
r
2
(2b + a). io funo: ofnu oio :uo ocnonnno
V
2
= r
2
b
1
3
r
2
x
1
3
r
2
y =
1
3
(2a + b) io cy a, b ocnonnno, r nncnnu,
x, y no]oinn]o iuionu nu no!o] ocnonnnn. Hu ocnony nofnocfunio
non:nau:n
2b+a
2a+b
=
3
4
a : b = 5 : 2
Zadatak 457. Oon: nunoyiaoi foyiau ]o ]onui 2p, u xnnofony:u c.
I:uuynufn :uno:nny nuiu un]u ]o ocnonu iyi ynncun y foyiay, u
oionu nncnnu ]onuiu ]o xnnofony:n.
Rexee: In:ono: canunocfn nu nunoyian foyiuo n:u:o u no-
no]o nncnno xnnofony:o oan xnnofony:y nu ocouio p, q n nun caoo!o
, , 2010.
h
c
=

pq, a =

cp, b =

cq. Caon u ]o noaynounni ynncuno iy-
nnno r =
a+bc
2
, u no ufn: nounn:u r = p c. !onuuno caon u ]o
V = (p c)
2
c
Zadatak 458. Io:o un]o cy n]uionuao 3dm n 4dm ofnu oio nncnno
io]u cun conmfo o:ou. I:uuynufn :uno:nny oon]onoi foau.
Rexee: In:ono: ocoonnu o:ou :oo:o n:uuynufn cfunnny n
nncnny o:ou. Caon u ]o a = 25cm n h = 12cm. Iofnuo: oon]u:o
foao io]o co cucfo]n o no :uyoono iyno. Ioaynounnx :uo ou:o ]o
a
2
, u noaynounni no!o ou:o ]o
a+x
2
io ]o x
2
= a
2
h
2
. )un: uuynuo:
oon]u:o V = 4898cm
3
Zadatak 459. Incnnu iyno un]u ]o :uno:nnu V nooonu ]o nu fn
]onuiu oau. !o: oono fuuio nocfunono cy unnn nuuaoano cu
unnn ocnono. Oonfn :uno:nny cooi oau iyno.
Rexee: In:ono: canunocfn oon]u:o u ]o :uno:nnu ioo :uao
iyno V
m
=
1
27
V . )un: uuynuo: oon]u:o u ]o :uno:nnu oau iyno
oo: ooi oau V
s
=
8
27
V . 'uio)o nn:o!y]o:o u co :uno:nnu fo iyno
:oo n:u:nfn n y caoo!o: ooaniy V
s
= V
m
+ V
1
ouiao oon]u:o
fuony :uno:nny V
1
=
7
27
V .
Zadatak 460. Oio ufo aonfo ]o onncunu nunu :uyoonu iynu. )oiu-
:ufn u ]o nonmnnu aonfo :uu o o:ofuuu iyno.
Rexee: Hoiu cy R n r noaynounnnn ocnonu iyno, s onu n:no-
nnnu n noaynounni aonfo. fuu cy nonmnnu aonfo n o:ofuuu iyno.
P = 4
2
= (2)
2
, M = s(R + r). !uio ]o funo: (ocnn nocoi iyno)
funionfun, nun ]onuiocf s = r + R, nu ]o M = s
2
. Iomfo ]o s > 2,
oon]u co s
2
(2)
2
, onocno M > P, un:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 461. Oio aonfo onncunu ]o nunnanu focfunu nn::u, u oio
o ]o onncunu aonfu. Oonfn onoc nonmnnu aonfn.
Rexee: Ioaynounnnn onncuno n ynncuno c|oo oio fofuou cy
r
o
=

6
4
a n r
u
=

6
12
a, ocnoifnnno. Iuuynuo: :uno:nno no a oon]u:o
fuonn onoc. 4 : 1
Zadatak 462. Cnuiu o uofnn iyiao io]o aoo nu unno: cfoay (n o-
ny]y cfo) ony]y ocfuao fn iyiao. 'n iyiao n:u]y noaynounni
R. Oonfn noaynounni uofnfo iyiao.
Rexee: Ionfn fn]y iyian noaynounniu R nnnuu]y nuuaoano]
unnn cfoau n oou:y]y ]onuiocfunnunn foyiuo C
1
C
2
C
3
cfunnno
2R. Incnnu foi foyiau ]o h = R

3 r =
R
3
. io uofnfu iyiau n:u
noaynounni r, on nonfu C
4
nuau:n co nu ucfo]uy r o cfoau n
cu nonfn:u ocfuanx fn]y iyian oo)y]o ]ony focfuny nnu:ny,
un]u ]o ocnonu foyiuo C
1
C
2
C
3
. Incnnu fo nnu:no ]o H = R r, u
, , 2010.
oouno nnnno cy s = R+r. Hoiu ]o T fonmfo foyiau C
1
C
2
C
3
. 'uu n:
nunoyiaoi foyiau C
1
TC
4
, n:u:o oinnnuaonnn]o.
s
2
= H
2
+ (
2h
3
)
2
(R +r)
2
= (R r)
2
+
4R
2
3
r =
R
3
39.3
Zadatak 463. )ufu ]o ioniu ABCDA

. Hu oounn: cfunu:u
ADD

n BCC

oonfn oo: fuuio M n N, fuino u ]o ynnu


n:ao:ono annn]o AMNC

:nnn:uanu.
Zadatak 464. !oaniy nonmnny nnn nnaof cu nncnno h n:nu ,o:o
Zadatak 465. Y nocfoy cy ufo fuuio A, B, C n D. io ]o DAB =
ABC = BCD = CDA = 90

oiu:ufn u cy A, B, C n D io:naununo.
Zadatak 466. Cfunnno foyiau ABC cy a, b, c. Hu!n noaynounnio
c|ou io]o ony]y unun foyiau ABC y fuuiu:u A, B, C n io]o co
ony]y :o)ycoono.
Zadatak 467. )oiu:ufn u :u cnuio 4 noio:naununo fuuio nocfo]n ]o-
nncfnonu fuuiu io]u ]o ]onuio yuonu o nx.

|l| I. '. Ioiocaunon, Zbirka rexenih zadataka iz matematike 3, Io-


cnofu 2uuS.
|2| http://alas.matf.bg.ac.rs/ vsrdjan/les/AgObnavljanje.pdf
|S| I. Io]non!, J. Iuynn!, I. 'omn! Matematika za trei razred
srede xkole, ,uno :u ynoonnio n nucfunnu cocfnu l996.
278
40
Teorija grafova
Nikola Mrkxi, Matematiqka gimnazija
40.1 j
Definicija 70. Iocf iu|(noyc:oon, nofonncin, oo: nniaycu) :oo
co o|nnncufn iuo yo)onu fo]iu G = (V, E, I), io cy V n E nc-
]ynifnn, ionuunn ciynonn u I oaunn]u onocu fuinu u ]o cnuin oao:onf
E y onocy cu fuuno nu u:anunfu oao:onfu V , u nnio]u nu oao:onfu
E nncy y onocy cu ncfn: nuo: n: V . Onu oiunnuou :oiy co nu-
nufn u on co oonao yio ncfo iu|onu(oocionuunn, yc:oonn,
on]onfncunn, nf). Ciyn V nu:nnu:o unoonn:u, u E nnnnu:u iu|u.
Definicija 71. Cfonon unou v ]o oo] nnnnu io]o noau:o n: ufoi
unou. Yioanio ]o y nnfuy yc:oon iu|, :oo:o u:anionufn yau:nn
cfonon(oo] nnnnu io]o co :unmunu]y y ufo: unoy), n n:au:nn(oo]
nnnnu io]o n:nnyn: ufoi unou). )nu unou cy cyconu uio cuo
:u]onnniy nnnny. Cfonon unou ]onui ]o oo]y cycou ufoi unou.
Definicija 72. Cfonon unou v ]o oo] nnnnu io]o noau:o n: ufoi
unou. Yioanio ]o y nnfuy yc:oon iu|, :oo:o u:anionufn yau:nn
cfonon(oo] nnnnu io]o co :unmunu]y y ufo: unoy), n n:au:nn(oo]
nnnnu io]o n:nnyn: ufoi unou). )nu unou cy cyconu uio cuo
:u]onnniy nnnny. Cfonon unou ]onui ]o oo]y cycou ufoi unou.
!o:naofun iu| ]o onu] iu| y io:o n::o)y cnuiu nu unou nocfo]n
nnnnu.
Definicija 73. Iono:un iu| ]o onu] iu| y io:o nocfo]n nyf o
cnuioi unou o onao ioi yioi unou. Yioanio iu| nn]o nono:un, on
co :oo nooanfn y ionuuno :noio nono:unnx io:nononfn, io ]o cnuiu
io:nononfu noiu| oninnuanoi iu|u, n cu:u :u cooo nocfunu
nono:un iu|.
279
, , 2010.
Definicija 74. Iyf y iu|y ]o coinonnu nun::onnunnx unoonu n
nnnnu, fuinu u co n::o)y cnuiu nu unou nuau:n nnnnu io]u nx cnu]u.
Iyf io]n n:u ncfn nouofnn n iu]n uno nu:nnu co nniayc. Iono:un
iu| io]n no cun nniayco nu:nnu co no(cfuoao). Yioanio nn]o no-
no:un, nu:nnu co my:u. O]aoon nyf(nan nniayc), ]o onu] nyf(nniayc)
un]n: on noaucio: oonman cnuiy nnnny iu|u fuuno ]ono:. Xu-
:nafonon nyf(nniayc) ]o onu] un]n: on noaucio: oonman cnuin uno
iu|u fuuno ]oun nyf.
Teorema 93. Hoyc:oon iu| n:u O]aoon nniayc uio n cu:o uio cy
:y cnn cfononn unoonu nunn. Y cynofno:, uio fuuno nu unou
n:u]y nonuun cfonon, iu| cun O]aoon nyf. Yioanio ]o iu|
noyc:oon, u on cuuo O]aoon nniayc cnn oionn unoonn :ou]y
n:ufn ]onui yau:nn n n:au:nn cfonon. )oufno, uio ]o io fuuno ]onoi
unou n:au:nn cfonon :u ]oun no!n o yau:noi, n uio ]o io fuuno
]onoi yau:nn cfonon :u ]oun no!n o n:au:noi, ufn iu| cun
O]aoon nyf.
Definicija 75. 'onncin iu| ]o iu| y io:o ]o cnuio] nnnnn oo-
onu oo)onu fonnu, io]u, nu nn:o, :oo o:nuuunufn no:o no-
foono u co no)o ucfo]uo o unou u o unou v. Hu]iu!n nyf o
nnou u o unou v ]o, uiao, nn: nnnnu n unoonu un]n: co noaucio:
nu]oo noau:n nyf n::o)y fu nu unou. Y ncfo: fuino: fonn-
cio: iu|y, u:unny!o cfuoao ]o noiu| ufoi iu|u io]n cun
cno oiono unoono n nono:un ]o, uan no:u nniayco - f]. y nnfuy ]o
cfuoao. Hu:onn:o :nnn:uann: u:unny!n: cfuoao: ono cfuoao io]o
:uonounu ufo ycaono n un]n ]o :on fonno nnnnu nu]:un :oiy!n.
Iicnonfnnnfof unou v nocfunu nu]yo o cnnx :nnn:uannx u-
cfo]uu o unou v o cnnx ocfuanx unoonu y iu|y. Hoiu uno v n:u
nu]nonn oinonfnnnfof, u uno u nu]:un - e(v) nocfunu dijametar
iu|u, u e(u) radijus iu|u G.
Definicija 76. Iaunuun iu| ]o onu] iu| io]n :oo onfn no-
cfunon y unnn fuio u co oiono nnnno ony]y cu:o y unoonn:u
iu|u.
Teorema 94. )onoun ycaon u iu| oyo naunuun ]o u no cun
noiu| io]n nocfunu io:naofun onnufnfnnun K3, 3 iu|, nan io:-
naofun K5 iu|. ,u nocf, nono:un iu|, nocfo]n ]onocfunun info-
n]y: :u oo)nnuo naununocfn. Yioanio ]o v > 2, onu ]o e < 3v 5.
)oufno, uio ]o v > 3 n uio y iu|y no:u nniaycu ynno S, onu ]o
e < 2v 3.
40.2
Zadatak 468. )u an ]o :oiy!o no!n cnnx cou: :ocfonu fuio u co
nn ]oun o nx no no)o nnmo o ]ounnyf
, , 2010.
Rexee: Innonfno, ono co o nuc fun u youn:o u an y ufo:
iu|y nocfo]n O]aoon nyf. Youn:o u cy, uio noc:ufu:o ufo oaono
ionnu iuo unoono, u :ocfono iuo nnnno iu|u, cfononn ufnx unoonu
, S, S n S. !uio ]o noonxoun ycaon :u nocfo]uo O]aoonoi nyfu u
cfononn fuuno nn]onoi nan nu unou oyy nonunn, ]ucno ]o u on :u
onu] iu| no nocfo]n, fo u ]o ono :ocfono no:oiy!o no!n nu fuonn
nuunn.
Zadatak 469. )u an co :oo nunfufn annn]u io: cnnx ocof yn
ufo canio oo: non:uu oaonio n noauou oaonio: io: noio o
nnnnu nu nyfu
Rexee: Ioc:ufu]:o cnuiy o nonmnnu oo)onnx ufo: |niyo:
iuo uno iu|u. )ocof ufnx yn nocfunu]y iuno io]o cnu]u]y fo
unoono. Cuu, nofoono ]o nu!n O]aoon nyf io: ufn iu|. Cu
canio co nnn u nyf :ou ionyfn n: unoonu A nan D, iuio cy fo
]onnu nu unou cu nonunn: cfonono:. !uio cy cfononn B n C nunn,
O]aoon nyf nocfo]n, fo ]o fuonn :uufui n:nonn.
Zadatak 470. )u an co uofnn nnnno nunoyiuonniu n oiono no n-
]uionuao :oiy nunfufn y ]ono: nofo:y
Rexee: io nnnno nunoyiuonniu noc:ufu:o iuo unoono, nnn:o
u cy cfononn cnnx unoonu ]onuin 3. )uiao, O]aoon nyf ono no
nocfo]n.
, , 2010.
Zadatak 471. u) )u an nocfo]n iu| cu 6 unoonu un]n cy cfononn
2,2,S,S,1, o) )u an nocfo]n iu| cu unoonu un]n cy cfononn u,l,2,S,1
n) )u an nocfo]n iu| cu 6 unoonu un]n cy cfononn 2,S,S,1,1,1 i) )u
an nocfo]n iu| cu 7 unoonu un]n cy cfononn 6,S,S,S,S,S,S )u an fn
iu|onn cuo Xu:nafonon n O]aoon nyf, onocno nniayc
Rexee: u) Ho, :ufo mfo :on cnnx cfononu foou u oyo nuun -
cnuiu iunu no cfonono nu unou :u ]oun. o) Ho, ]o yioanio ]oun
uno n:u cfonon n 1, onu ]o on nono:un cu cnn: ocfuan: unoonn:u.
^o)yfn:, uf nu: ]o n ]oun uno cu cfonono: u, mfo nuc onon o
ionfuninn]o. n) )u, nnanuno iu ]o auio n ioncfyncufn. n: no-
cfo]n, ]ucno nu: ]o(no oionn: cfononn:u), u cun O]aoon nyf, uan
no n nniayc. 'uio)o, cu canio co nnn u ufn iu| cun n Xu:na-
fonon nyf. i) )u, n fuio)o co auio u ioncfyncufn. Onof, fnnn]uano
caon u cun Xu:nafonon nyf, uan no n nniayc. ,ooi nnmo o nu
unou cu nonunn: cfonono:, :oo:o onfn cniynn u O]aoonoi nyfu
no:u.
Zadatak 472. Iu| ]o onnufnfnnun yioanio co :oo nooanfn y nu
nc]ynifnu noiu|u fuio u ynyfu nx nnio]u nu unou nncy nono-
:unu, u iuno nocfo]o nciyunno n::o)y ufo nu noiu|u. )oiu:ufn
u ]o iu| onnufnfnnun uio n cu:o uio no cun nniayco nonuno
ynno.
Rexee: Icnufn:o caoo!n uaionfu:. I:uoon:o onao io]n uno
n cfunn:o iu y ciyn A. ,ufn:, ncnufn:o cnuiy nnnny io]u io!o n:
ufoi unou n cfunn:o cno unoono cu yioi iu]u fnx nnnnu y ciyn
B. I:onmn:o cno nnnno io]o c:o ynuno ynofoonan. Cuu, :u cno
uonoono n: B o io]nx c:o ynuno oman, ncnufn:o cno iuno io]n
io!y n: nx n unoono cu yio cfuno cfunn:o y ciyn A. I:onc-
xo:o cno ynuno ynofooono nnnno, fo nonunu:o uaionfu: oi no
iaucn|niy]o:o cno unoono ufoi iu|u. Onu] uaionfu: nniu no!o
noiymufn u no:ocfn uno n: ]onoi ciynu y yin - uio ]o noio:
unoy v no! ooano ciyn, uio on iu cycoo nn uaonnuy unoonu y
onu] yin ciyn, fo on :nuunao u iu ]o cycoo nocao nonunoi oo]u
iouiu, f]. u y ufo: iu|y nocfo]n nniayc nonuno ynno, mfo ]o y
cynofnocfn cu nnnnn]uann: fn)oo:.
Zadatak 473. )oiu:ufn u y cnuio: nocfo: iu|y nocfo]o nu unou
cu ncfn: cfonono:.
Rexee: Hoiu ufn iu| n:u n unoonu. Hu]no!n cfonon io]n noin
uno :oo n:ufn ]o n 1. Yioanio nocfo]n uno cu fn: cfonono:, on
]o nono:un cu cnn: ocfuan: unoonn:u, fo no :oo nocfo]ufn uno cu
cfonono: u. Canuno, uio nocfo]n uno cu cfonono: u, no :oo nocfo]ufn
uno cu cfonono: n 1. )uiao, cfononn unoonu :oiy n:ufn nu]nnmo
, , 2010.
n 1 u:anunfnx nonocfn. !uio iu| n:u n unoonu, caon(no )n-
nxaoono: nnnnnny), u nocfo]o ou nu unou cu ncfn: cfonono:.
Zadatak 474. io ]o n yn nncycfnonuao ion|oonnn]n, n uio co oo
:nunnnu no:unno cu oo)onn: oo]o: yn, noiu:ufn u nocfo]o ou
no ocooo io]o cy co no:unnao cu ncfn: oo]o: yn.
Rexee: Ioc:ufu!o:o :nunnno iuo unoono iu|u. Innnu n::o)y
nu unou nocfo]n uiio cy co fo no ocooo no:unnao. Yioanio cy co
noio no ocooo no:unnao cu ncfn: oo]o: yn, cfonon fu nu unou
onno ]onui. )uiao, nooao: co cnon nu omoo :uufiu 6.
Zadatak 475. Cnuin iu y noio] unn nono:un ]o noifnn: unn-
oncin: annn]u:u cu fuuno fn yiu iuu. I: cnuioi iuu co cu
nu]nnmo ]onn: nocouo: :oo cfn!n y onao io]n yin iu fo
uno. !oanin ]o nu]no!n :oiy!n oo] iuonu y fo] unn
Rexee: O:nuun:o iuono oo]onn:u 1, 2, 3.... I: iuu 1 co, cu
]onn: nocouo: :oo cfn!n y ]om nu]nnmo mocf iuonu, fo :ui-
cn:uann oo] iuonu nn]o no!n o 10. Ioaufnnno auio co :oo nu!n
ucnoo fnx 10 iuonu fuio u :uonounu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 476. Y unn Oiounn]n nocfo]n n, n > 1 iuonu, io]o foou
nono:ufn foao|oncin: annn]u:u fuio u nuo caoo!n ycaonn. u) Cnuiu
annn]u nono:y]o nu iuu. o) Iocfo]n yiynno n 1 annn]u. n) I: cnu-
ioi o fnx iuonu :oo co(:uiu nnnoifno) u:ionuufn cu cnn:
ocfuan: iuonn:u. )oiu:ufn u nocfo]n iu io]n ]o noifno nono-
:un cu fuuno ]onn: iuo:, fo u ]o onu] ciyn foao|oncin annn]u y
cfnun cfuoao.
Rexee: Iuonn nocfunu]y unoono iu|u, u foao|oncio no:o
n::o)y nx foao|oncio no:o. )ufn iu| ]o nono:un, u :n foou u o-
iuo:o u nocfo]n uno cu cfonono: 1. I: ycaonu :uufiu n:u:o u ]o
S1 + ...Sn = 2(n 1) )uiao, :u ou ]oun uno nu:n Si < 2. !uio ]o no
ycaonn:u :uufiu iu| nono:un, caon u ]o cfonon cnuioi unou no!n
o nyao, fo :oo:o :uiyunfn u ono n:u:o ou nu unou cfononu
1. Ocfuan unoonn :oiy n:ufn cfonono n no!o o 2, uan yiynun oo]
unoonu ono:oiy!unu nocfo]uo nniaycu. )uiao, onu] iu| ]o y cfnun
cfuoao.
Zadatak 477. Y unn Oiounn]n n:iu)onu ]o :ou nyfonu,fuinu u
n: cnuioi iuu noau:o fuuno fn nyfu. Iyfnni nu:onni n: cnoi iuu
noau:n non:nonn: nyfo: - y nno: iuy y io: cfnino on ciono
, , 2010.
aono, y caoo!o: ocno, y nuono: aono, n fuio nun::onnuno. )oiu-
:ufn u !o co nyfnni nocao ionuuno :noio iouiu nufnfn iy!n.
Rexee: O:nuun:o cu u fonyfui noauciu nyfnniu, u cu 1, 2, 3.. o-
o: fonyfio ciofuu. Hu:onn:o noifnn: nyfo: oo nyfno :oo
io]n: co n: ]onoi iuu :oo cfn!n y yin oo: noauciu io: noin o
ocfuanx iuonu. io nyfnni nyfy]o onono yio, nonyfonu!o nnmo
o 4n+1 noifnnx nyfonu, u ou ]onn: noifnn: nyfo: AB(io cy A
n B iuonn), no!n !o ou 5 nyfu n nn fo:o ou fn nyfu cionyfn
y ncfo: c:oy, onn:o ocno. Hoiu co fo ocnao y fonynn:u i n j, io
i < j. 'o :nuun u ]o y fonynn:u i 1, j 1 cionyo aono, i 2, j 2
ocno... 'o :nuun u ]o nyfnni nomuo ncfn nyf y fonynn:u 0 o i,
iuo o j i o j. Io:u fo:o, y cno: iuy ono ]o y fonyfiy j i,
mfo :nuun u co nufno iy!n nocao ionuuno :noio iouiu.
40.3
Zadatak 478. Hu muxoncio] fuoan n:on:n]u u) 5 4. o) 4 4 y oo:
aono: yiay nuau:n co ciuiuu. )u an ciuiuu :oo u oon)o cnu nou
muxoncio fuoao fuuno ]ounnyf
Zadatak 479. !u Uoniuooniu ]o n:uo uofnn cnnu. )ocof o oio-
nnx :yminx nofo:uiu cy n:uan no fn cnnu cnuin, nofnuocf o oionnx
:yminx nofo:uiu cy n:uan no nu cnnu cnuin, oi cy cnn ocfuan y:an
oo: ono. io ]o no:nufo u iu Uoniuooniu nn]o n:uo oncinx no-
fo:uiu, ioanio ]o yiynno :yminx nofo:uiu n:uo onu] iu
Zadatak 480. Y noio] unn n::o)y cnuiu nu iuu nocfo]n ]ono-
c:onu unnonciu annn]u.)oiu:ufn u nocfo]n iu n: io]oi co y cnuin
yin iu :oo cfn!n unnono: cu nu]nnmo ]onn: nocouo:.
Zadatak 481. Cnuio o 2u yn muo noio] ocofonnn o ocfuanx
no ]ono nnc:o. )oiu:ufn u nocfo]o no ocooo io]o cy ]onu yio]
nocauao nnc:o.
Zadatak 482. Iu n:u inuufny :oy cu : xon:onfuannxn n
nofniuannxyannu. !oaniu ]o nu]:uu ynnu oau :oo io]n foou
uc|uafnufn fuio u co o cnuio ucicnnno o onao io]o yio :oo
o!n uc|uafo:

|l| I. ^auononn!, Kombinatorika, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o,


Iooiu 2uul.
|2| I. )nocfoa, Graph Theory, Cnnnio-Ioaui, Xonaoaooi 2uul.
285
41
Logiqko-kombinatorni zadaci
(bojea i invarijante)
Nevena Nikoli, Matematiqka gimnazija
41.1
Zadatak 483. ^oo an co 27 oaoionu n:on:n]u 1 2 4 caonfn y
ioniy n:on:n]u 6 6 6
Rexee: Iooan:o ioniy nu :uo ionio n:on:n]u 2 2 2, fuio u
cnuiu cfunu noanio ionio oyo nooonu :oo: 3 3. Ioc:ufu]:o
]ony cfuny ionio, onu ]o n:oonu nu 9 inuufu n:on:n]u 2 2.
Ioc:ufu]:o ioniy, onu ]o n:oonu nu 27 :unx, n:on:n]u 2 2 2.
Hoiu ]o cnuiu :uu ioniu io]o] fn nan nn]onu nnnnu aoo nu nnnnn
noanio ionio 1:uno:nncinooo]onu nno: oo]o:, u ocfuao (io]o n:u]y
fuuno ]ony nnnny u aon nu nnnnn noanio ionio) ooao: oo]o:. Cnuin
o oaoionu :ou cuufn (iuio io ono yiu)on) ]onui oo] (1) nnnx
n ooanx ioninnu n:on:n]u 1 1 1. !uio ooanx n:u lu1, u nnnx ll2
fo nn]o :oiy!o.
Zadatak 484. !nuuf noanunno 5 5 nooaon ]o nu 2 nou. Y cnuio
noo nocfunon ]o no ]oun ofon. Joun nofo: co cucfo]n y no:omfu-
y onao io]u nu ofonu, cnuioi o nx nu cycono noo no nofniuan
nan xon:onfuan. Youn:o noio noo. )u an co :oiy, nuion n:nocnoi
oo]u nofo:u, nu!n cnn ofonn y youono: noy
Rexee: Hoiu ]o inuuf ooo]on 1cxuxoncin1nno: n ooao: oo]o:. Hu
nouofiy n:u:o l2 ooanx n lS nnnx nou. !uio co ofon ]onn: no-
fo:o: no:on nu noo yio oo]o o nofxonoi :oiy co ocnfn fn
cayuu]u. oo] ofonu nu ooan: non:u co c:un :u nu, u nu nnn:
yno!u :u 2, oo] ofonu nu nnn: non:u co c:un :u 2, u nu ooan:
286
, , 2010.
ynof]u :u nu nan oo] ofonu nu nnn: n ooan: non:u ocfuno nono-
:oon. Y cnuio: cayuu]y nunocf oo]u ofonu nu ooan:, iuo n nu n-
nn: non:u co no :ou. )uiao, uio ]o youono noo ooao oo]o oiono ]o
noiufnnun. !uio ]o inuuf n:oon nu nonuun oo] :unx, nonfuann
(nnn) inuufn! nocfunu nonfu oco cn:ofn]o inuufno :oo
5 5 n n:u:o l2 nuonu nonfuano cn:ofnunnx inuufn!u. Iuono
ofonu io]n co nuau:o nu nonfuano cn:ofnunn: non:u nu nouofiy,
onon:o nonfuano cn:ofnunn: nyfuu:u nu nonfuano noo. Cu
nonfuanoi nou ofono :oo:o no:ocfnfn nu onao io]o nno noo
nocfn: uaionf:o:.
Zadatak 485. I:nmonu ]o fn]uniyaunn]u n-foyiau n cnuin foyiuo ]o
ooo]on nno: nan ooao: oo]o: fuio u cy cyconn foyiaonn ooo]onn
u:anunfo: oo]o:. 'oyiaonn io]n cuo nnnno n-foyiau ooo]onn cy
ncfo: oo]o:. )u an ]o :oiy!o ono n:nocfn uio ]o y nnfuy ocofoyiuo
mocfoyiuo
Rexee: Hoiu ]o b oo] ooanx u c oo] nnnx foyiaonu n noiu cy,
oo: y:uou onmfocfn, foyiaonn io]n cuo nnnno n-foyiau ooo]onn
ooao: oo]o:. Cnuiu y, ocn: nnnnu n-foyiau nocfunu :u]onnuiy
nnnny fuuno nu foyiau u:anunfo oo]o. )uiao, 3b = 3c + n. Iu n
:ou onfn onno cu fn. Ouiao :uiyuy]o:o u :u ocofoyiuo ono
nn]o :oiy!o n:nocfn. ,u mocfoyiuo nu!n nn:o.
Zadatak 486. Hu 1cxuxoncinooo]ono] fuoan 12 12 nocfunonn cy o-
fonn y nnnx mocf ioaonu nu ooan: non:u. Cnuin: nofo:o: no:ou:o
ofon :u nu nou no n]uionuan, u nociouonn1:xofon ciauu:o cu fu-
oao. )u an ]o :oiy!o u nu iu]y ocfuno cu:o ]oun ofon
Rexee: ni Ooo]n:o nnono:, nauno: n ooao: oo]o: oo: cnuiy
fo!y ioaony. Hu nouofiy co nu naunn:, ooan: n nnonn: ioaonu:u
nuau:n no l2 ofonu. Cnuin: nofo:o: co ]ono] o fn iyno ioaonu
ou]o ofon, u ocfuan: no:u iynu:u oy:n:u no ofon. )uiao,
nofo:o: co :ou nunocf oo]u ofonu n nu nnonn: n nu naunn: n nu
ooan: non:u. !uio nunocf oo]u ofonu onau nu nouofiy ncfu y cno
fn iyno ioaonu, no :oo co ocnfn u nu iu]y y no iyno oyo no
nyau ofonu (nuno), u y fo!o] iynn ]oun ofon (nonuno).
Zadatak 487. !nuufno noo cfunnno lu nooono ]o nu luu ]on-
nnunnx nou. !u nouofiy ]o 9 o fnx nou :uucao y ioon. Iocao
cnuio ionno y ioon :uucfo ]om cnuio noo io]o n:u ou nu cyconu
nou, io]u cy no! :uucau y ioon n nn]ono yio noo. )u an co 9
]onnnunnx nou nu nouofiy :oiy ucnoonfn fuio u nocao n:nocnoi
no:onu noao noo :uucfo y ioon
Rexee: uio: nonoo: oon]u:o u co :uucfuo: ]onoi nonoi
nou y ioon no nono!unu oon: |niyo io]u ]o :uucau n ioon (nan
:on oon:u noioanio nc]ynifnnx |niyu). Oon: ]o nu nouofiy ono no
, , 2010.
no!n o S6, nu iucnn]o nniuio no :oo onfn 1u, ioanio n:nocn oon:
inuufnoi nou.
Zadatak 488. Hu muxoncio] fuoan 8 8 nocfunon ]o 2l nunoyiuonni
n:on:n]o 31, fuio u ]o ocfuao nonoinnono cu:o ]ono noo muxoncio
fuoao. Oonfn io]o fo noo :oo onfn.
Rexee: Ooo]:o fuoay n]uionuano (no nunu:u nuuaoann: iaunno]
n]uionuan) y fn oo]o. nnony, nauny n ooay, oo:. Inonnx n ooanx
nou n:u no 2l, oi naunnx n:u 22. !uio cnuin nunoyiuonni noinnu
no fuuno ]ono nnono, nauno n ooao noo, caon u ]ono nauno ocfu]o
nonoinnono. Cuu ooo]:o fuoay n]uionuano (no nunu:u nuuaoann:
cnoono] n]uionuan) y yio fn oo]o. yfy, :oaony n nny, oo:.
Cuu yfnx n nnnx nou n:u no 2l, oi :oaonnx n:u 22. Iu :uiyuy-
]o:o nu ncfn nuunn u ]ono :oaono ocfu]o nonoinnono. Iou io]u cy
nnanio: nnoi oo]ou onau naunu, u nnanio: yioi oo]ou :oaonu
cy (y cfununo] muxoncio] nofunn]n) c3, f3, c6, f6. )onono ]o nu!n
nn:o nonaouunuu oi ]ono o onu uofnn nou ocfu]o nonoinnono,
ocfuau fn cayuu]u co oon]u]y ofunn]o: oio nonfu cn:ofn]o fuoao
:u

2
, ,
3
2
.
Zadatak 489. Y fuoannn n n ynncunn cy oo: oo]onn o l o n
2
.
Jonn: nofo:o: onu:o nu cyconu oo]u n oy:n:u:o o oou nunnmo
nonocf :uoi. )u an co :oo ocnfn u nu iu]y cnu nou oyy
nyau
Rexee: Iomunu!o:o nu cayuu]u.
1

io ]o n nonuun oo]. Ooo]:o nou 1cxuxoncin(onu cu nonu-


nn: oo]onn:u nno, u ocfuau ooao). ,on oo]onu cu nnnx nou
]o 1 + 3 + .. + n
2
= (
(n
2
+1)
2
)
2
, oi ]o :on onnx oo]onu cu ooanx nou
2 +4 +... +(n
2
1) =
n
2
(n
2
+1)
2
(
(n
2
+1)
2
)
2
. Ynoo)nnuo: ono no nono-
cfn :ononu oon]u:o u ]o :on oo]onu cu nnnx nou no!n o :onu
oo]onu cu ooanx nou. !uio cnuin: nofo:o: oy:n:u:o ]onui oo] cu
ooanx n nnnx nou, u nu iu]y cnu nou oyy nyao nn]o :oiy!o.
2

io ]o n nuun oo]. 'uu ]o oiono nofnun. Oon:o nuono


y cnuio] ncfn. nnn n yin. fo!n n uofnfn....(n 1)-n n n-fn uaun
ncfo, :ufn: oy:n:u:o (no nuonn:u) nonocf :uoi. Cuu n:u:o
cnuiy yiy ioaony nonyony ]onnnnu:u, u ocfuao cy nu:no. Oo-
n:o nuono y cnuio] iaonn. nnn n yin. fo!n n uofnfn....(n1)-n
n n-fn uaun ioaono, :ufn: oy:n:u:o (no nuonn:u) nonocf :uoi
(f]. ]oun). Onn: c:o oonan fuoanny nonyony cu:o nyau:u.
Zadatak 490. )ufu ]o ioniu cu cfunnno: ynno 1. ^oiy an co ono
fn nocnn cu :u]onnuin: fo:ono: ooaonnfn oaucfnunn: nunoyiuo-
nn: fuiu:u 1 3
, , 2010.
Rexee:Ooo]:o (nno: oo]o:) no ]ony ioaony n ]ony ncfy cnuio
o fn nocnn fuio u inuufn! io]n cun nxono :u]onnuio fo:o
oyo oiyon fn:u inuufn:u nno oo]o. Cuu nnn:o u cnuin
nunoyiuonni nnanio: nonaouunuu cun ]ono nan fn nou nno
oo]o. Hoiu ]o a oo] onnx io]n cuo ]ono, u b onnx nunoyiuonniu
io]n cuo fn nnu nou. Yiynun oo] nnnx nou ]o 2l, nu ]o a+3b =
21. ,nu:o. a + b = 16. n: ono no ]onuunno oon]u:o 2b = 5, iuio ]o o
noo oo] ono nn]o :oiylo. )uiao, oiono ]o onuun.
Zadatak 491. ^oo an |niyu iou oon!n naouy u) 11 13, o)4 8,
fuio mfo !o no!n o ]onoi yiuonoi nou, cfufn nu cnuio noo fuuno
]ounnyf n nufnfn co nu noau:no noo
Iomoo.
u) Ooo]:o fuoanny1cxuxoncin. I:u:o 72 nou nno n 7l noo ooao
oo]o. Cnuin: nofo:o: iou :ou co oo]u nou nu io:o ]o ncfn. Yiu-
onu nou cy nno oo]o, uiao, ciuiuu noau:n n: nnoi nou n :unmunu
iofuo y ncfo:. mfo :nuun u io cioun nu ]onui oo] ooanx n nnnx
nou. !uio ]o ooanx nou :uo, nn]o :oiy!o u io no)o io: cnu
nnu nou.
o) )uiao, n:u:o 1 ncfo n S ioaonu. Ooo]:o nou nno,fo!o, nofo
n co:o ioaono y nnono, nauno, yfo, ooao, oo:. Ocfuao ioaono
ooo]:o ncfn: oo]u:u uan y cynofno: c:oy oo]ou (ooao, yfo, nauno,
nnono). Cuu nnn:o u io cu ooanx nou ciuuo cu:o nu yfu, u cu
nnonnx cu:o nu naunu, cu:n: fn: io nu ooau nou :o:]o cfn!n cu:o
cu yfnx, u nu nnonu cu:o cu naunnx nou. !o noau:n n: nnonoi
nan ooaoi nou. Iofnocfunn:o u ]o ionyo cu ooaoi (ncfo nun n u
io ]o ionyo cu nnonoi nou). )uiao, io co :oo iofufn cu ooaoi
nu yfo n ooufno, y ]ono: fonyfiy io :ou no!n nu nauno noo
cu yfoi (]o oan u oon)o cnu nou). !uu co fo ocn u on co
io nufno y nouofno ooao noo :ou nof]n io: yfo. ^o)yfn:
iuio n:u:o ]onui oo] ooanx n yfnx nou, unoaucio: nu nauno :n
iyon:o1:xyfo noo, nof]o:o n:ufn onono yfnx u onc:o nufnan
iou y nouofno ooao
Zadatak 492. Y unnn ]o ufo n 2 nunnx, o io]nx nnio]o fn no
noau:o io: ncfy fuuiy n nnio]o no nncy nuuaoano. )oiu:ufn u ]o
:oiy!o y cnuio: oay nu io]o fo nuno oao unun, ynncufn noo oo],
u:anunf o nyao n no uncoayfno] nonocfn no no!n o n, fuio u cu
cnuio cfuno cnuio o fnx nunnx :on oo]onu ]onui nyau.
Rexee: Ino !o:o ynncufn :nuio + n y cno ooaucfn, fuio u cy
:nunn y cyconn: ooaucfn:u u:anunfn. )u ]o fo :oiy!o oiu:u!o:o
nnnnnno: :ufo:ufnuio nnyinn]o.
1

ou:u nnyinn]o. :u n = 1 fnnn]uano.


, , 2010.
2

nnyifnnnu nofnocfuniu. Iofnocfunn:o u ]o :oiy!o ynncufn


:nuio fuio u cy :nunn y cyconn: ooaucfn:u u:anunfn iuu ]o unun
nooonu nu oocufn cu n = k nunnx.
3

nnyinn]cin ioui. iuu n:u:o n = k + 1 nunnx fuu youn:o


]ony nuny, nuny p. y nnno:ono ocfunn:o n y ocfuao ooaucfn
ynnmo:o :nuio no:u nnyinn]cio] nofnocfunnn.Cuu nufn:o nuny
p n cu ]ono ono cfuno cnn: oo]onn:u no:onn:o :nui (u cu yio
cfuno ocfunn:o iuio ]o onao). (Icnnfufn :u n:uouno no ooaucfn.)
Cuu y cnuiy ooaucf cfunn:o oo] a b, fuiun u ]o a no! oo)onn
:nui, u b oo] yiaonu y fo] ooaucfn. Onuio ynncunn oo]onn :uono-
unu]y ycaono :uufiu, ]o ]o. [ab[ = b n (yiynno n nunnx, caon
nu]nnmo n yiaonu) n y cnuio] fuuin nocoiu :n oo]n:o oioano yiaono
nan 2 (iu ]o fuuiu nu nuno] y onocy nu io]y co uuynu) nan 1 nyfu
cu u:anunfn: :nunn:u. Y nno: cayuu]y + n , y yio: +, , + n
, nu nnn:o u co noiufo. Onn: ]o :unmon :uufui.
41.2
Zadatak 493. !oanio co nu]nnmo ciuiuuu :o:]o nocfunnfn nu muxonciy
fuoay fuio u co :o)ycoono no nunuu]y
Zadatak 494. io ]o unnn ufo 1uuu fuuuiu fuio u nnio]o fn nncy
ioannouno, :oo an co ioicfyncufn luuu nonoconu]y!nx uofnooy-
iaonu
Zadatak 495. io fuoay n:on:n]u nn :oo:o noinfn |niyu:u
(cuunonn: o fn ]onnnunu inuufn!u) fuio u ]ono yiuono noo
ocfuno nonoinnono, oiu:ufn u ncfo :oo:o yunfn fuoan n:on-
:n]u 2n 2n, ocfunnnmn ncfo yiuono noo nonoinnono.
Zadatak 496. +niyu S :oo u co io!o no muxoncio] fuoan :u ]ono
noo ioo, ocno nan yioco (oao-aono). )u an :oo S u iono n:
ooi aonoi yiau, oon)o cnu nou ]ounnyf n nufn co nu noau:no
Zadatak 497. Y cnn: non:u fuoanno 4 4 nuau:n co :nui +. Hoio ]o
nu noy y: nnnny fuoao, uan no yiuono:, n:oncuo nayc, n nunncuo :n-
nyc. ,uufui ]o nufnfn fuoay y nouofny no:nnn]y cu cnn: nayconn:u,
aun ]onn: nofo:o: :oom no:onnfn ncfono:ono cno :nuio y ]ono]
ioaonn, n]uionuan (cnonn]uano cu:o yiuono noo) nan ncfn. )u an
!om ycnofn

|l| I. uionn!, J. )yiomn]u, I. ^auononn! Republiqka i savezna


takmiqea iz matematike, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo
cnociu S9, Iooiu 2uu2.
|2| Cu]f http://srb.imomath.com/
|S| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|1| oonnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
||
291
42
Nejednakosti
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
42.1 j
Definicija 77. +yninn]u ]o Joncon-ionnoicnu nu [a, b] uio nun f(x) +
f(y) 2f(
x+y
2
) :u cnuiu nu x, y [a, b].
Definicija 78. +yninn]u ]o ionnoicnu nu [a, b] uio :u cnuio [0, 1] n
cno x, y [a, b] nun. f(x) + (1 )f(y) f(x + (1 )y.
Definicija 79. [a
1
, a
2
, ..., a
n
] ]o cn:ofnunu cy:u n ]onuiu ]o cy:n
uaunonu ooaniu x
ap(1)
1
x
ap(2)
2
. . . x
ap(n)
n
io p noau:n io: cno no:yfunn]o
oo]onu o 1 o n. Jucno ]o u ]o yiynun oo] onnx uaunonu y cn:o-
fnuno] cy:n ou n ]onuiu n!
Definicija 80. ,u 2 noucfy!u nn:u a n b iu:o:o u a :u]onu b y
o:nunn a b uio nun caoo!o. a
1
b
1
, a
1
+a
2
b
1
+b
2
, a
1
+a
2
+ a
3

b
1
+b
2
+b
3
,...,a
1
+a
2
... +a
n1
b
1
+b
2
... +b
n1
n a
1
+a
2
... +a
n
= b
1
+b
2
... +b
n
Teorema 95. |I| Hoiu cy a
1
, a
2
, ...a
n
no:nfnnnn ouann oo]onn. Iun.
a1+a2+...+an
n

n

a
1
a
2
...a
n
Dokaz: 'n)oo !o:o oiu:ufn oiocnnno: nnyinn]o:, foxnnio:
:u io]y !o co iucnn]o ncnocfunnfn u ]o noo:u ioncnu. Jucno ]o u fn-
)oo nun :u n = 1. ,u n = 2 oon]u:o (

a
1

a
2
)
2
0. )oiu:u!o:o u
fn)oo nun :u non:nono noanin oo], u :ufn: n u nun n :u cnuin
:un o foi oo]u. Iofnocfunn:o u fn)oo nun :u n = 2
k
n oiu:-
xn:o u nun :u n = 2
k+1
. I: nnyinn]cio nofnocfunio oon]u:o u ]o.
a1+a2+...+a
2
k
2
k

2
k

a
1
a
2
...a
2
k n
a
2
k
+1
+a
2
k
+2
+...+a
2
k+1
2
k

2
k

a
2
k
+1
a
2
k
+2
...a
2
k+1 .
Cuonu]y!n ono no oaunn]o oon]u:o.
a
1
+a
2
+... +a
2
k
+1
2
k

2
k

a
1
a
2
...a
2
k+
2
k

a
2
k
+1
a
2
k
+2
...a
2
k+1 2
2
k+1

a
1
a
2
...a
2
k+1 .
292
, , 2010.
I: uoiu nuion oou cu 2 caon u nouofno fn)oo nun :u cnuio
n cfonon no]io mfo :oo onfn non:nono noanio. Jom ]o onono o-
iu:ufn u uio fn)oo nun :u n onu nun n :u n1 (fuio:nunu oio-
cnnnu nnyinn]u). Ono oon]u:o fuio mfo cfunn:o a
n
=
a1+a2+...+an1
n1
.
Teorema 96. |Joncon| Hoiu ]o f : [a, b] R Joncon-ionnoicnu |yninn]u.
Iun. f(x
1
) +f(x
2
) +... +f(x
n
) nf(
x1+x2+...+xn
n
)
Dokaz: 'n)oo oiu:y]o:o oiocnnno: nnyinn]o:. ,u n = 2
fn)oo nun n: o|nnnnn]o ionnoicno |yninn]o. Iofnocfunn:o u
fn)oo nun :u n = 2
k
n oiun:o iu :u n = 2
k+1
. f(x
1
) + f(x
2
) +
... + f(x
2
k ) 2
k
f(
x1+x2+...+x
2
k
2
k
) n f(x
2
k
+1
) + f(x
2
k
+2
) + ... + f(x
2
k+1 )
2
k
f(
x
2
k
+1
+x
2
k
+2
+...+x
2
k+1
2
k
) n: nnyinn]cio nofnocfunio. 'uio)o nun
f(
x1+x2+...+x
2
k
2
k
) +f(
x
2
k
+1
+x
2
k
+2
+...+x
2
k+1
2
k
) 2f(
x1+x2+...+x
2
k+1
2
k+1
) nu fn)oo
nun :u non:nono noanin oo]. )oiu:u!o:o u uio fn)oo nun :u
n onu nun n :u n 1. )onono ]o younnfn x
n
=
x1+x2+...+xn1
n1
un:o ]o
oiu: :unmon.
Teorema 97. |^]yxo| io a b onu [a
1
, a
2
, ..., a
n
] [b
1
, b
2
, ..., b
n
]
Teorema 98. |)nanof| io co cnuin uaun nn:u b :o:o nocfunnfn
iuo announu io:onnunn]u uaunonu nn:u a onocno uio co cnuin b
i
:o:o
nocfunnfn y ooaniy c
i,1
a
1
+c
i,2
a
2
+ ... + c
i,n
a
n
io cy c
i,j
nonoiufnnnn
ouann oo]onn n :u cnuio i nun c
i,1
+c
i,2
...+c
i,n
= 1 onu [a
1
, a
2
, ..., a
n
]
[b
1
, b
2
, ..., b
n
]
42.2
Zadatak 498. )u an :u cnuiu nu nn:u a n b nun u nan a b nan
b a !uu nun. a b n b a
Rexee: Ioc:ufu]:o nn:ono 5, 2, 1 n 4, 4, 0 nun u ]o 5 > 4, uan
n 5 + 2 < 4 + 4 nu nn ]oun nn: no :u]onu yin. io ]o a b n
b a onu n: o|nnnnn]o :u]on:unn]o oon]u:o a
1
b
1
n b
1
a
1
nu
]o a
1
= b
1
. )uo n:u:o a
1
+ a
2
b
1
+ b
2
b
1
+ b
2
a
1
+ a
2
nu ]o a
2
= b
2
.
)uo nnyinn]o: oiu:y]o:o u cy cnn uaunonn ]onuin nu ]o a = b
Zadatak 499. Hoiu |yninn]u f : [a, b] R
+
ncnyunu ycaon f(x)f(y)
f(

xy)
2
:u cnuio x, y [a, b], onu :u cno x
1
, x
2
, ..., x
n
[a, b], caoo!u
no]onuiocf nun. f(x
1
)f(x
2
)...f(x
n
) f(
n

x
1
x
2
...x
n
)
n
Rexee: 'n)oo co oiu:y]o unuaoino iuo n Joncononu no]onuiocf
ocn: mfo co y :uo: iouiy nn oiu:y u uio fn)oo nun :u n
onu nun n :u n 1 y:n:u x
n
=
n1

x
1
x
2
...x
n1
.
, , 2010.
Zadatak 500. io cy x
1
, x
2
...x
n
no:nfnnnn ouann oo]onn oiu:ufn u
nun. (1 +x
1
)(1 +x
2
)...(1 +x
n
) (1 +
n

x
1
x
2
...x
n
)
n
Rexee: !oncfo!n :uufui 2 oon]u:o u ]o onono oiu:ufn fn-
)oo :u 2 oo]u onocno. io cy x n y no:nfnnnn ouann oo]onn o-
iu:ufn. (1 + x)(1 + y) (1 +

xy)
2
mfo co nuion inunuu cnon nu
x +y 2

xy.
Zadatak 501. Hoiu |yninn]u f : [a, b] R
+
ncnyunu ycaon f(x) +
f(y) 2f(

xy) :u cnuio x, y [a, b], onu :u cno x


1
, x
2
, ..., x
n
[a, b], nun
caoo!u no]onuiocf. f(x
1
) +f(x
2
) +... +f(x
n
) nf(
n

x
1
x
2
...x
n
)
Rexee: )oiu: no unuaoino oiu:y :uufiu 2.
Zadatak 502. io cy x
1
, x
2
...x
n
no:nfnnnn ouann oo]onn n x
1
, x
2
...x
n

1 oiu:ufn u nun.
1
1+x1
+
1
1+x2
+... +
1
1+xn

n
1+
n

x1x2...xn
Rexee: !oncfo!n :uufui 1 oon]u:o u ]o onono oiu:ufn fn-
)oo :u 2 oo]u. Onocno. io cy x n y n x, y 1 no:nfnnnn ouann oo-
]onn oiu:ufn.
1
1+x
+
1
1+y
2
1
1+

xy
mfo co cnon nu (

y)
2
(1

xy)
0.
Zadatak 503. Hoiu cy a, b, c, d no:nfnnnn ouann oo]onn fuinn u ]o
abcd = 1. )oiu:ufn u nun.
1
(1+a)
2
+
1
(1+b)
2
+
1
(1+c)
2
+
1
(1+d)
2
1
Rexee: )oiu:u!o:o no:o!no fn)oo. ,u cnuiu nu nonoiufnnnu
ouanu oo]u x, y nun.
1
(1+x)
2
+
1
(1+y)
2

1
1+xy
. Huion :noou no]onu-
iocf co cnon nu. (2+2x+2y+x
2
+y
2
)(1+xy) (1+2x+x
2
)(1+2y+y
2
)
xy(x
2
+y
2
) +1 2xy +x
2
y
2
(xy 1)
2
+xy(xy)
2
0. C:onn:o m = ab n
n = cd. Iun mn = 1 n
1
1+m
+
1
1+n
=
m+n+2
(m+1)(n+1)
= 1. !oncfo!n no:o!no
fn)oo oon]u:o.
1
(1+a)
2
+
1
(1+b)
2
+
1
(1+c)
2
+
1
(1+d)
2

1
1+m
+
1
1+n
= 1.
Zadatak 504. io cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn oiu:ufn u nun.
(u) a
9
+b
9
+ c
9
a
5
b
3
c +b
5
c
3
a +c
5
a
3
b
(o) a
8
b
4
+b
8
c
4
+c
8
a
4
a
6
b
5
c +b
6
c
5
a +c
6
a
5
b
Rexee:
(u)I: I no]onuiocfn n:u:o u ]o
5
9
a
9
+
3
9
b
9
+
1
9
c
9
a
5
b
3
c,
5
9
b
9
+
3
9
c
9
+
1
9
a
9
b
5
c
3
a,
5
9
c
9
+
3
9
a
9
+
1
9
b
9
c
5
a
3
b. Cuonu]y!n ono
no]onuiocfn oon]u:o fuony no]onuiocf.
(o)!oncfn!o:o :ofo ouauncnuu ioo|nnn]onufu u oon:o fn
I no]onuiocfn io]o nu: y :ony u]y fuony. Ino: I
no]onoio7ly oan:o u yiaonn:o a
6
b
5
c
1
. Ioc:ufu]:o
, , 2010.
xa
8
b
4
+ yb
8
c
4
+zc
8
a
4
io x, y, z N
0
.
xa
8
b
4
+ yb
8
c
4
+zc
8
a
4
a
8x+4z
x+y+z
b
8y+4x
x+y+z
c
8z+4y
x+y+z
. Ioc:ufu]:o cncfo:
]onuunnu
8x+4z
x+y+z
= 6
8y+4x
x+y+z
= 5
8z+4y
x+y+z
= 1. oiono omoo ]o x = 3,
y = 1, z = 0. !u]o omoo oon]u:o cuonuo: no]onuiocfn.
3
4
a
8
b
4
+
1
4
b
8
c
4
a
5
b
3
c,
3
4
b
8
c
4
+
1
4
c
8
a
4
b
5
c
3
a,
3
4
c
8
a
4
+
1
4
a
8
b
4
c
5
a
3
b.
Zadatak 505. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn. )oiu:ufn.
a
2
b(bc)
a+b
+
b
2
c(ca)
b+c
+
c
2
a(ab)
c+a
0
Rexee: Huion :noou cu (a +b)(b +c)(c +a) :uufui co cnon nu.
a
3
b
3
+ b
3
c
3
+ c
3
a
3
a
3
b
2
c + b
3
c
2
a + c
3
a
2
b. ,u ony no]onuiocf :oo:o co
ioncfnfn cncfo:o: ]onuunnu, uan fo yoncfo nn]o nofoono ]o ]o no-
o:u auio nnfynfnnno nnofn u ]o. a
3
b
3
+a
3
b
3
+c
3
a
3
3a
3
b
2
c. Cuonu!n
nnianuno ono fn no]onuiocfn oon]u:o fuony no]onuiocf.
Zadatak 506. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn :u io]o nun
abc = 1. )oiu:ufn.
1
a
3
(b+c)
+
1
b
3
(c+a)
+
1
c
3
(b+a)

3
2
Rexee: Huion :noou cu (abc)
3
(a + b)(b + c)(c + a) no]onuiocf co
cnon nu [3, 3, 2] + 2[4, 3, 1] 2[5, 4, 3] + [5, 5, 5]. Iooan:o ocny cfuny
cu (abc)
7
3
nu oon]u:o u foou oiu:ufn. [3, 3, 2] +2[4, 3, 1] 2[
11
3
,
8
3
,
5
3
] +
[
8
3
,
8
3
,
8
3
]. I: ^]yxoono no]onuiocfn n:u:o u nun. [4, 3, 1] [
11
3
,
8
3
,
5
3
]
n [3, 3, 2] [
8
3
,
8
3
,
8
3
]. Cuonu]y!n ono no no]onuiocfn oon]u:o fn)o-
o :uufiu.
Zadatak 507. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn :u io]o nun
a +b +c = 3. )oiu:ufn.
a
1+b
2
+
b
1+c
2
+
c
1+a
2

3
2
.
Rexee:
a
1 +b
2
+
b
1 +c
2
+
c
1 +a
2
= a
ab
2
1 +b
2
+b
bc
2
1 +c
2
+c
ca
2
1 +a
2
3
ab
2
2b

bc
2
2c

ca
2
2a
= 3
ab +bc +ac
2
3
(a +b +c)
2
6
=
3
2
.
42.3
Zadatak 508. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn :u io]o nun
abc = 1. )oiu:ufn. a +b +c a
2
+b
2
+c
2
Zadatak 509. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn :u io]o nun
a +b +c = 2. )oiu:ufn.
a
2
a+b
+
b
2
b+c
+
c
2
c+a
1.
, , 2010.
Zadatak 510. Hoiu cy a, b, c, d no:nfnnnn ouann oo]onn, oiu:ufn.
a
8
b
2
+b
8
c
2
+c
8
d
2
+d
8
a
2
a
4
b
3
c
2
d +b
4
c
3
d
2
a +c
4
d
3
a
2
b +d
4
a
3
b
2
c.
Zadatak 511. Hoiu cy a, b, c no:nfnnnn ouann oo]onn, oiu:ufn.
a
2
(a+b)(a+c)
+
b
2
(b+a)(b+c)
+
c
2
(c+a)(c+b)

3
4
.
Zadatak 512. Hoiu cy x
1
, x
2
, ..., x
n
no:nfnnnn ouann oo]onn, oiu:ufn.
1

1+x1
+
1

1+x2
+... +
1

1+xn

1+
x
1
+x
2
+...+xn
n
.

|l| Ixu: !n: Xyni, Secrets in Inequalities, Ina, 2uu7.


297
43
Diofantove jednaqine
Stefan Stanojevi, Matematiqka gimnazija
43.1 j
Teorema 1. nnounu )no|unfonu ]onuunnu ax + by = c n:u omou
uio n cu:o uio (a, b) oan c. Y fo: cayuu]y n:u nx oocionuuno :noio.
Teorema 2. io ]o (x
0
, y
0
) ]ono omoo ]onuunno ax + by = c y ciyny
noanx oo]onu, fuu cy cnu omou fo ]onuunno oo)onu oaunn]o:
x = x
0
+
b
d
t
y = y
0

a
d
t,
io ]o d nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu a n b, u t non:noun
noo oo].
Teorema 3. )u on yo)onu fo]iu (x, y, z) nocfunuau nn:nfnnno
omoo ]onuunno x
2
+y
2
= z
2
y ciyny nnonnx oo]onu noonxono ]o
n onono u co x, y, z n:uunu]y y ooaniy
x = 2mn,y = m
2
n
2
,z = m
2
+n
2
x = m
2
n
2
,y = 2mn,z = m
2
+ n
2
, io cy m n n nnonn y:u]u:no
nocfn oo]onn.
Teorema 4. (Ioaniu +o:uonu 'ooo:u) io ]o n :u io]n nnoun
oo] no!n o 2, onu ]onuunny x
n
+ y
n
= z
n
no :oiy :uonounufn
nniuinu fn nnonu oo]u x, y, z.
43.2
Zadatak 513. Iomnfn ]onuunny 2x + 7y = 17 y ciyny noanx oo]onu.
Rexee: uio nuau:n:o ]ono omoo ono ]onuunno (x
0
, y
0
) = (2, 3).
In:oy]y!n 'ooo:y 2 oon]u:o onmfo omoo x = 2+7t, y = 32t,
t Z.
298
, , 2010.
Zadatak 514. Iomnfn ]onuunny xy + 3y 5x = 18 y ciyny Z.
Rexee: !uio ]o xy + 3y 5x = (x + 3)(y 5) + 15
, fo co nouofnu ]onuunnu cnon nu (x +3)(y 5) = 3. Cuu u:aniy-
]o:o caoo!o cayuu]ono.
(1)x + 3 = 3,y 5 = 1
(2)x + 3 = 1,y 5 = 3
(3)x + 3 = 3,y 5 = 1
(3)x + 3 = 1,y 5 = 3.
)uiao, n:u:o caoo!u omou.
(2, 8), (4, 2), (0, 6), (6, 4).
Zadatak 515. Y ciyny Z omnfn ]onuunny x
4
+y
2
+ 2y = 1.
Rexee: Jonuunny func|o:nmo:o y x
4
+ (y + 1)
2
= 2. ,on nu
noaooo]nu inuufu ]o ]onui 2 cu:o uio cy oou ]onuiu l nu ouno
auio oon]u:o omou ]onuunno x = 1 nan x = 1 n y = 0 nan y = 2.
Zadatak 516. Oonfn cno fo]io (p, q, r) nocfnx oo]onu :u io]o nun
p
2
+qr = 1996
2
.
Rexee: )ufu ]onuunny !o:o nno nocfunnfn iuo qr = 1996p
2
=
(1996 +p)(1996 p). Cuu !o:o u::ofnfn fn cayuu]u.
l) p = 3. n: qr = 1993 1999 oon]u:o q = 1993 n r = 1999.
2) p = 3k + 1. fuu ]o 1996 p onno cu S, qr ]o onno cu S nu
]oun o q, r :ou onfn ]onui S. Iomfo ]o ]onuunnu cn:ofnunu y
onycy nu q, r :oo:o nunncufn q = 3. Cuu ]o 3r = (1996 +p)(1996 p),
r = (1996+p)
1996p
3
. !uio ]o nocf :ou onfn 1996p = 3, f]. p = 1993.
,u:ono: y nofxony ]onuunny oon]u:o r = 3989.
S) p = 3k + 2. ono oon]u:o u ]o 1996 + p onno cu S, nu onof
:ou onfn q = 3. Jonuunnu cuu n:u ooani r = (1996p)
1996+p
3
, ouiao
caon u ]o r caoon. )uiao, y ono: cayuu]y no:u omou.
Zadatak 517. Hu!n cno nuono noanx oo]onu (m, n) :u io]o nun ]o-
nuiocf m
3
+ 6m
2
+ 5m = 8n
3
+ 36n
2
+ 40n + 8.
Rexee: Jonuunnu co :oo func|o:ncufn y ooani m(m+ 1)(m+
5) = (2n + 1)(2n + 2)(2n + 6) 4. !uio ]o 2n + 6 2n + 3 (mod S), u
m + 5 m + 2(mod S), fo ]o aonu cfunu onnu cu fn u ocnu nn]o.
!onfuninn]u! ,nuun, ]onuunnu no:u omou.
Zadatak 518. Iomnfn ]onuunny x
2
+y
2
+z
2
= 2xyz.
Rexee: O:ux co nnn u ]o (0, 0, 0) ]ono omoo. )oiu:u!o:o u
no:u yinx omou :ofoo: oocionuunoi cnycfu.
, , 2010.
Hoiu ]o x, y, z ]ono omoo ]onuunno. !uio ]o x
2
+ y
2
+ z
2
nuno,
no :oiy cnu fn oo]u x, y, z onfn nonunu. !uio ]o ou ]oun o nx
nuun, fo ]o 2xyz onno cu 1 nu ]o n x
2
+y
2
+z
2
onno cu 1. !uio inu-
ufn nnonnx oo]onu nn ooy cu 1 :oiy u u]y cu:o ocfufio u
nan l, ]onnu :oiy!nocf ]o u cnuin o x
2
, y
2
, z
2
u]o ocfufui u, f]. u ]o
cnuin o x, y, z nuun. )uiao, :oo:o nunncufn x = 2x
1
, y = 2y
1
,z = 2z
1
,
mfo :u:ono: y nouofny ]onuunny u]o x
2
1
+y
2
1
+z
2
1
= 4x
1
y
1
z
1
.
!uio ]o x
2
1
+y
2
1
+z
2
1
onno cu 1, nonono :uiyuy]o:o u cy x
1
, y
1
, z
1
nunn, nu cy x, y, z onnn cu 1. 'uio ]o x
1
= 2x
2
, y
1
= 2y
2
,z
1
= 2z
2
, nu
nouofny ]onuunny :oo:o nunncufn iuo x
2
2
+ y
2
2
+ z
2
2
= 8x
2
y
2
z
2
. Jucno
]o u nonunu]y!n onu] nocfynui :oo:o oiu:ufn u cy x, y, z onnn
cu S,l6,S2,..., yonmfo cu cnuin: cfonono: no]io. Jonnn noo oo] io]n
n:u fy ocoonny ]o u, nu ]o u,u,u ]onno omoo.
Zadatak 519. Iomnfn y ciyny nnonnx oo]onu ]onuunny
1! + 2! + +x! = y
2
.
Rexee: O:ux co nnn u cy (1, 1) n (3, 3) omou ono ]onuunno.
)oiu:u!o:o u no:u yinx omou.
,u x = 4 n:u: 1! + 2! + + x! u]o ocfufui S nn ooy cu .
!uio ]o :u cnuio x 5 oo] x! onn cu , fo !o n:u: 1! + 2! + + x!
unufn ocfufui S nn ooy cu :u cnuio x 4. !nuufn nnonnx
oo]onu nn ooy cu u]y cu:o ocfufio u,l n 1 nu ]onuunnu no:u
omou :u x 4. Iomfo x = 2 fuio)o nn]o omoo, :uiyuy]o:o u cy
]onnu omou ]onuunno (1, 1) n (3, 3).
Zadatak 520. Iomnfn )no|unfony ]onuunny 2
x
= 3
y
+ 5.
Rexee: Ionoo: co oon]u u cy (3, 1) n (5, 3) omou. )oiu:u!o:o
u no:u yinx omou. Jucno ]o u :u x 0, x = 1, x = 2, x = 3, x = 4
no:u omou. Hoiu ]o x 6. 'uu ]o 2
x
onno cu 61, nu ]o 3
y
59(mod
61). uio co nonounu u ]o 3
11
59(mod 61) n 3
16
1(mod 61), nu
:ufo :ou onfn y 11(mod l6). ^o)yfn:, fuu ]o 3
y
3
11
7(mod l7),
mfo no :oo onfn ]o 2
x
nn]o ioniyonfno cu l2 no :oyay l7 nn :u
]ono x.
Zadatak 521. Y ciyny nnonnx oo]onu omnfn ]onuunny
a +b +c = abc
Rexee: !uu nooan:o ]onuunny cu abc, oon]u:o
1
bc
+
1
ac
+
1
ab
= 1.
Cuu ou ]oun o oo]onu
1
bc
,
1
ac
,
1
ab
:ou onfn no!n nan ]onui
1
3
.
Hoiu ]o, nu nn:o,
1
ab

1
3
, f]. ab 3. Ono ]o :oiy!o :u (a, b)
(1, 1), (1, 2), (2, 1), (1, 3), (3, 1). Inu o :oiy!nocfn ofnuu, u ocfuao uo-
fnn u]y omou (1, 2, 3) n (3, 1, 2). Iu::ufuo: ocfuanx cayuu]onu
oon]u]y co ]om nu omou. (2, 3, 1) n (3, 2, 1).
Zadatak 522. Iomnfn ]onuunny x
3
+ 8x
2
6x + 8 = y
3
y ciyny N
0
.
, , 2010.
Rexee: !uio ]o :u x 0
y
3
(x + 1)
3
= 5x
2
9x + 7 > 0
y
3
(x + 3)
3
= x
2
+ 33x + 19 > 0
oon]u:o u ]o x + 1 < y < x + 3. Iomfo cy x n y noan oo]onn :ou
onfn y = x + 2 nu ]onuunny :oo:o func|o:ncufn y 2x(x 9) = 0.
Iomou cy (0, 2) n (9, 11).
43.3
Zadatak 523. Hu ioanio nuunnu co SSu nnuu :oo nooanfn no]nnn
ou!o, fuio u cun]n oon]u cu:o nonuunnno o u nnuu, u :au)n
cu:o nonuunnno o 2u nnuu
Zadatak 524. )oiu:ufn u ]onuunnu x
2
+ y
2
+ z
2
= 2007 no:u omou
y ciyny nnonnx oo]onu.
Zadatak 525. Iomnfn ]onuunny ab +ac +bc = abc y ciyny N.
Zadatak 526. Iomnfn )no|unfony ]onuunny 3
x
2
y
= 1.
Zadatak 527. )oiu:ufn u ]onuunno. l) 3x
2
+ 5y
2
= 4444.
2) 15x
2
7y
2
= 9.
S) 5
x
+ 6
y
= 234567.
no:u]y omou y ciyny Z.

|l| ^un]u Cfunn!, Hooo]mu Iionnonn! Teorija brojeva, zbirka zada-


taka, ,uno :u ynoonnio n nucfunnu cocfnu 2uu1.
|2| I. ^n!n!,,. !uoaoyi, Uvod u teoriju brojeva, )ymfno :ufo:u-
fnuuu Con]o 2uuS.
302
44
Nestandardni zadaci iz teorije
brojeva
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
44.1 j
Teorema 99. |)noxaoonu fooo:u| Cnuiu oocionuunu unf:ofnuiu no-
iocn]u cu ocnono: n iouio: nnonn: oo]onn:u cun oocionuuno
:noio nocfnx oo]onu.
44.2
Zadatak 528. )u an ]o :oiy!o u ciyn cu 2010 u:anunfnx oo]onu
oo]onu n:u cno]cfno u iuio io n:uouan 2 oo]u n: onoi ciynu onoc
no!oi no:u :uo: ]o nocf oo]
Rexee: Hoiu cy a, b, c fn oo]u n: onoi ciynu n a > b > c. Cuu ]o
a
b
= p
1
,
b
c
= p
2
,
a
c
= p
3
io cy p
1
, p
2
, p
3
nocfn oo]onn. Cuu ]o p
1
p
2
= p
3
mfo ]o ionfuninn]u ]o ]o p
3
nocf oo].
Zadatak 529. ,u cnuin ciyn A nnonnx oo]onu noiu ]o n
A
oo] fo]in
(x, y, z) oao:onufu A fuinnx u ]o x < y n x + y = z. io A cun 7
u:anunfnx oo]onu oonfn :uicn:uany nonocf n
A
.
Rexee: ^uicn:y: 9 ocfnuon ]o :u A = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. )u on oiu-
:uan u ]o 9 :uicn:y:, noc:ufu]:o 7 oo]onu a < b < c < d < e < f < g
n oon:o :u cnuin o nx ioanio nyfu :o:o nocaynfn iuo co-
n uaun fuono fo]io. Oiono ]o 0, 1, 2, 3, 2, 1, 0 ocnoifnnno, nu ]o
n
A
9.
303
, , 2010.
Zadatak 530. Hoiu ]o ciyn S = 105, 106, ..., 210. Oonfn :nnn:uany
nonocf n fuiny u cnuin n-fouaunn nociyn T o S cun ou 2
oao:onfu io]n nncy y:u]:no nocfn.
Rexee: Hoiu ]o p nocf oo] n: ciynu S.2p > 210 caon 2p no
nnnuu S onocno p ]o y:u]u:no nocf cu onao io]n: yin: oo-
]o: n: S. Oon!o:o oo] nocfnx oo]onu y S. Oon:o ioanio ]o
oo]onu y S fuinnx u ]o cnuin o nx onn cu ou ]onn: o oo-
]onu 2, 3, 5, 7, 11 n nu:onn:o fu] ciyn .Hu:onn:o nociyn o A cu A
i
uio ]o A
i
ciyn cnnx oo]onu n: A onnnx cu i . !oncfo!n nnn-
nnn yiyuou n nciyuou oon]u:o. A = A
2
A
3
A
5
A
7
A
1
1.
[A[ = [A
2
[ +[A
3
[ +[A
5
[ +[A
7
[ +[A
11
[ [A
2
A
3
[ [A
2
A
5
[ [A
2
A
7
[ [A
2

A
11
[ [A
3
A
5
[ [A
3
A
7
[ [A
3
A
11
[ [A
5
A
7
[ [A
5
A
11
[ [A
7
A
11
[ +[A
2

A
3
A
5
[ +[A
2
A
3
A
7
[ +[A
2
A
3
A
11
[ +[A
2
A
5
A
7
[ +[A
2
A
5
A
11
[ +[A
2

A
7
A
11
[+[A
3
A
5
A
7
[+[A
3
A
5
A
11
[+[A
3
A
7
A
11
[+[A
5
A
7
A
11
[[A
2

A
3
A
5
A
7
[ [A
2
A
3
A
5
A
11
[ [A
2
A
3
A
7
A
11
[ [A
2
A
5
A
7
A
11
[
[A
3
A
5
A
7
A
11
[ +[A
2
A
3
A
5
A
7
A
11
[ = 137 66 +16 1 +0 = 86.
Inn:o u ]o ]onnn caoon oo] n: S io]n nn]o y A 13
2
= 169 ]o
13 17 = 221 > 220. Ouno oon]u:o u co C cucfo]n o S7 caoonnx n
l9 nocfnx oo]onu. )oiu:u!o:o u y cnuio: ciyny o 26 oo]onu n: S
nocfo]o noiu nu io]u nncy y:u]u:no nocfu. Iu 6 o nx nnnuu]y
ciyny A nu n: )nnxaoonoi nnnnnnu oon]u:o u ou 2 nnnuu]y nc-
fo: A
i
nu onn nncy y:u]u:no nocfn ]o cy oou onnn cu i. Hu iu]y
nu: ocfu]o u ioncfynmo:o omoo cu 2 oao:onufu fuio u ]o y o:y
cnuin nu oo]onu y:u]u:no nocf.Hoiu ]o P ciyn cnnx nocfnx oo]onu
n: S. Ioc:ufu]:o ciyn. P 11
2
, 5
3
, 2
7
, 3
2
17, 13
2
, 7
2
9 ono ]o 25-fouaunn
ciyn io]n ncnyunu ycaono :uufiu.
Zadatak 531. !oanio n:u yo)onnx nuonu nnonnx oo]onu (x, y)
fuinnx u ]o x y :u io]o nun (x, y) = 5! n [x, y] = 50!
Rexee: Ino nn:ofn:o u n::o)y 1 n 50 n:u 15 nocfnx oo]onu.
Hoiu ]o f(a, b) nu]nonn cfonon oo]u b io]n oan a. ,u cnuin nocf oo]
p n:u:o u ]o f(x, p) = f(5!, p) n f(y, p) = f(50!, p) nan f(y, p) = f(5!, p) n
f(x, p) = f(50!, p). 'uio)o nun f(50!, b) > f(5!, b). Cuu ]o ]ucno u iuio
n:u:o 15 nocfnx oo]onu fo onu n:u:o 2
15
nuonu oo]onu (x, y) (:u
cnuin nocf oo] onu:o io]n o x n y !o:o u cfunn:o no!n cfonon)
n x nn]o ]onuio y. ^oo:o ynunfn cno (x, y) n (y, x) io ]o x < y n nu
iu]y n: cnuioi nuu y:ofn oionuu]y!n yo)onn nu n nu fu] nuunn
oonfn 2
14
yo)onnx nuonu io]n ncnyunu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 532. Hu!n cno ciynono luu nnonnx oo]onu fuinnx u ]o
cy:u cnuiu uofnn uofnfu cfononu o fnx oo]onu onn cu non:no-
o: fu uofnn oo]u.
Rexee: Onuinn ciynonn :ou]y onfn ooaniu n, n, ..., n nan 3n, n, n, ..., n
:u noin nnoun oo] n. Jucno ]o u uio cnuin oo] ciynu A no:no:-
, , 2010.
xn:o nan nooan:o ncfn: nnonn: oo]o: n uo oon]u:o ciyn io]n
ncnyunu ycaon :uufiu fo ]o onono ncnnfufn cayuu] iuu cnn onn
oo]onn no:u]y :u]onnuin |uifo. Hoiu cy x, y, z, w, q 5 o onnx oo-
]onu, cuu zwq oan z
4
+w
4
+q
4
+x
4
n z
4
+w
4
+q
4
+y
4
nu oan n x
4
y
4
.
Canuno w
4
q
4
x
4
(mod z) nu ]o 3w
4
0(mod z). io z n:u nocf
oanaun io]n nn]o ]onui 3 onu onu] nocf oanaun oan cno ocfuao
oo]ono n: ciynu mfo ]o ionfuninn]u. io ]o z onn cu 9 onu cy
cnn ocfuan oo]onn n: ciynu onnn cu 3 cfo ]o fuio)o iofuninn]u.
Ouno oon]u:o u cy cnn oo]onn nan ]onuin 1 nan 3. io ]o noin
oo] ]onui 3, onu cy cnn ocfuan ioniyonfn no :oyay 3, uan no :oiy
onfn onnn cu 3 ]o oau:n:o o ionfuninn]o nu cy onu cnn ion-
iyonfnn cu 1. Onn: ]o oiu: :unmon.
Zadatak 533. Hu!n cno noanno:o P cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u
fuino u uio ]o p nocf oo] onu ]o n P(p) nocf oo].
Rexee: io P , x onu nocfo]n oo] p io]n ]o nocf fuiun u ]o
P(p) = q ,= p nocf. ,ooi kq[P(p+kq) P(p) :u cnuio nnono k n:u:o
u q[P(p + kq) :u cnuio nnono k, uan ciyn p + kq[k N n:u oocio-
nuuno :noio nocfnx oao:onufu, ouiao ]o f(x) q. !onuuno, oiono
]o P(x) x nan P(x) q, io ]o q nocf.
Zadatak 534. ,u x (0, 1) noiu ]o y (0, 1) oo] un]u ]o n-fu nn|u y o-
nn:uano: :unncy 2
n
-fu nn|u oo]u x y onn:uano: :unncy. Ioiu:ufn
u uio ]o x unnonuaun onu ]o n y.
Rexee: Io:nufo ]o fn)oo u ]o oo] unnonuaun uio n cu:o uio
cy y onao io: oo]onno: cncfo:y nocao noio fuuio oiono nn|o non-
onuno. Onocno o noio nn|o y onn:uano: :unncy oo]u x oon]u:o
nonoy n xono:o u oiuo:o u ncfo nun n :u y, ouiao on caonao
u ]o n y unnonuaun. Hoiu d ynnu nonoo io]o: co no]uny]y nn|o
y onn:uano: :unncy oo]u x n noiu ]o d = 2
a
b io ]o b nonuun nn-
oun oo], u a N
0
. I: :uao +o:uono fooo:o oon]u:o u nocfo]n
nnoun oo] c fuiun u nun a
c
1(mod b). ,u k N n k 2
a
nun
2
k+c
2
k
(mod d) nu cy nocao a-fo nn|o y oo]y i nn|o nononuno
cu nonoo: c io]u ]o n: :uao +o:uono fooo:o ionuunu.
Zadatak 535. Hoiu ]o n nnoun oo]. )oiu:ufn u ]o :oiy!o n:u-
oufn ou 2
n1
+ n oo]onu n: ciynu 1, 2...2
n
fuio u :u cnuiu nu u:-
anunfu n:uounu oo]u x n y, x +y nn]o oanaun oo]u xy
Rexee: I:uoon:o cno nonuno oo]ono io]nx ]o 2
n1
n cno cfonono
no]io io]nx ]o n. )oiu:u!o:o u onu] n:oo ncnyunu ycaono :uufiu.
)oon]u:o S cayuu]u. l) io cy n:uounu 2 nonunu oo]u onu ]o x +y
nuun, u xy nonuun nu x +y no oan xy.
, , 2010.
2) io cy n:uounn cfonon no]io n nonuun oo] onu (x+y, y) = (x, y) =
(x, x +y) = 1 nu (x +y, xy) = 1 onocno x +y no oan xy.
S) io cy n:uounu 2 cfononu no]io, fo nxon :on cniyno nn]o cfo-
non no]io nu n:u nonuun oanaun, oi ]o xy cfonon no]io n no :oo
n:ufn nonuun oanaun onocno x +y no oan xy.
Zadatak 536. io cy xy, yz, zx unnonuann.
l) )oiu:ufn u ]o x
2
+y
2
+z
2
unnonuaun.
2) io ]o n x
3
+y
3
+z
3
unnonuaun oiu:ufn u cy n x, y, z unnonuann.
Rexee: l) x
2
=
xyzx
yz
nu cy n inuufn onnx oo]onu unnonuann n:
uoiu caon n u n: ]o n :on inuufu unnonuaun.
2) In:ofn:o caoo!o. x
3
+ y
3
+ z
3
= (x + y + z)(x
2
+ y
2
+ z
2
xy
yz zx) + 3xyz n x
2
+y
2
+z
2
xy yz zx = k Q, (x +y +z)
2
= a Q,
(xyz)
2
= b Q n noiu nncy n a n b inuufn unnonuannx oo]onu nu ]o.
k

a+3

b Q ouiao nuion co)nnuu oon]u:o u ]o k


1

c
1
+k
2

c
2
Q
(nonun:o cno :oiy!o inuufo n: ioonu) nu :ou onfn k
1
+ k
2
= 0 n
c
1
= c
2
mfo :nuun u ]o x
3
+y
3
+z
3
= 0, u fo n: Ioanio +o:uono fooo:o
n:u cu:o fnnn]uano omoo x = y = z = 0. Ocfu]o nu: caynu] iuu
]o

b Q onocno xyz Q mfo nuion oou cu unnonuann: oo]o:


xy, yz nan zx u]o u cy z, x n y ocnoifnnno unnonuann.
Zadatak 537. )oiu:ufn nan ononinyfn. I: nnfonuau [1, ..., 30000] :oo
co n:uoufn ciyn o 1000 oo]onu io]n no cun unf:ofnuin nn: y:-
xnno 3.
Rexee: Ioc:ufu]:o oo]ono io]n y fonuno] ono:onfunn]n n:u]y
cu:o nn|o 0 n 1. )oiu:u!o:o u onn oo]onn cniyno no oou:y]y u-
nf:ofnuin nn: ynno 3. Iofnocfunn:o cynofno n noiu ]o 2y = x+z.
!uio y cun cu:o nn|o 0 n 1, fo onu 2y cun cu:o nn|o 0
n 2. Ouno oon]u:o u :ou onfn x = z = y mfo ]o ionfuninn]u.
Hu]no!n lu-fonn|onn oo] y fonuno: cncfo:y io]n no cun nn|y
2 ]o (3
10
1)/2 = 29524 < 30000 nu :n :oo:o o oo]onu n: fuonoi
nnfonuau u oou:y]o:o ciyn cu ou 2
10
= 1024 oo]u mfo ]o uui n
nnmo o fuonnx 1000.
44.3
Zadatak 538. Hu!n cno fo]io nnonnx oo]onu (x, y, z) fuino u
nun.
1
x
+
1
y
=
1
z
.
Zadatak 539. )oiu:ufn u :o)y 12 y:ucfonnnx nnonnx oo]onu no-
cfo]n ]oun io]n ]o :un o :onu cno]nx oanaunu no!nx o 1.
, , 2010.
Zadatak 540. Hoiu cy a, b ouann oo]onn fuio u co nn: ab, a
2
b
2
, a
3

b
3
, ... cucfo]n nciyunno o nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u cy a n b
noan.
Zadatak 541. )oiu:ufn u nocfo]n oocionuuno :noio nnonnx oo-
]onu n fuio u onn:uanu ono:onfunn]u oo]u 5
n
cun oaoi o 2010
y:ucfonnnx nyau.
Zadatak 542. )uf ]o ciyn M o 1985 nnonnx ooo]nu, o io]nx nn-
]oun no:u nocf oanaun no!n o 26. )oiu:ufn u onu] ciyn cun 4
u:anunfu oo]u un]u ]o ioo:ofn]ciu connu nnoun oo].

|l| T. Andreescu, D. Andrica, Z. Feng, 104 Number Theory Problems, Birk-


hauser 2uu6.
|2| Mathematical Olympiads 1997-1998: Olympiad Problems from Around the
World
|S| H. Lee, Problems in Elementary Number Theory
|1| T. Andreescu, D. Andrica, An Introduction To Diophantine Equations,
GIL Publishing House 2uu2.
|| www.mathlinks.ro
308
45
Polinomi
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
45.1 j
Definicija 81. Ioanno: P(x) ]o noynnonaun y Z[x] (canuno n y
R[x] n Q[x]) uio no nocfo]o nu noanno:u Q(x) n R(x) n: Z[x] (onocno
R[x] nan Q[x]) fuinu u ]o P(x) = Q(x)R(x) un]n cy cfononn ou 1.
Teorema 100. |Iuyc| Ioanno: ]o ucfunnn nu ciyny noanx oo]onu uio
n cu:o uio ]o ucfunnn nu ciyny unnonuannx oo]onu.
Teorema 101. io ]o P(x) ouaun noanno: onu x a[P(x) (a R) uio
n cu:o uio P(a) = 0. Canuno nun n :u P(x) Q[x] n P(x) Z[x].
Teorema 102. ,u noanno: P(x) Z[x] n u:anunfo noao oo]ono a n b
nun a b[P(a) P(b).
Teorema 103. Hoiu ]o P(x) Z[x] :onnuun noanno:. io ]o r oionu
unnonuanu nyau onu r Z.
Teorema 104. io noanno: P(x) R[x] n:u ou deg(P) + 1 nyau onu
]o on nnonfnuin ]onui 0.
45.2
Zadatak 543. )oiu:ufn u no nocfo]n noanno: cu noaooo]nn: ioo|n-
nn]onfn:u fuiun u ]o P(20) = 1 n P(10) = 2.
Rexee: Iofnocfunn:o u nocfo]n. Iun. x y[P(x) P(y)(caon
n: Io:yono fooo:o younnnuo: im) nu :ou onfn 20 10[1 2 mfo ]o
ionfuninn]u.
309
, , 2010.
Zadatak 544. Hoiu cy P n Q noanno:n :u io]o nun u ]o P(Q(x)) =
Q(P(x)). )oiu:ufn u. P(x) Q(x)[P(P(x)) Q(Q(x))
Rexee: P(P(x)) Q(Q(x)) = P(P(x)) P(Q(x)) +Q(P(x)) Q(Q(x)).
Ouno oon]u:o P(x) Q(x)[P(P(x)) P(Q(x)) n P(x) Q(x)[Q(P(x))
Q(Q(x)) ouiao caon fuono fn)oo.
Zadatak 545. Hu!n ocfufui nn ooy x
100
2x
51
+ 1 cu x
2
1.
Rexee: Hoiu ]o x
100
2x
51
+ 1 = (x
2
1)q(x) + ax + b. ,u x = 1
oon]u:o a +b = 0, u :u x = 1 oon]u:o b a = 4, u ouiao ]o b = 2, u
a = 2 nu ]o ocfufui 2x + 2.
Zadatak 546. Hoiu cy a n b noan oo]onn. )oiu:ufn u ]o noanno:
((x a)(x b))
2
+ 1 noucfunnn nu ciyno: noanx oo]onu.
Rexee: Hoiu ]o ((x a)(x b))
2
+ 1 = p(x)q(x). ,u:oy]y!n x = a n
x = b oon]u:o u ]o p(a) = q(a) = p(b) = q(b) nu cy p(x) 1 n q(x) 1
oou onnn cu (x a)(x b). Onocno p(x) = k(x a)(x b) + 1 n
q(x) = l(x a)(x b) + 1 io cy k n l noan nu ]o ((x a)(x b))
2
+ 1 =
kl(x a)(x b)
2
+ (k + l)(x a)(x b) + 1. Ouno caon u ]o kl = 1 n
k +l = 0 mfo ]o no:oiy!o.
Zadatak 547. Hoiu ]o n 2 nnoun oo] n P(x) = x
n
+a
n1
x
n1
+... +
a
1
x
1
+1 noanno: cu nnonn: ioo|nnn]onfn:u fuiun u nun a
k
= a
nk
:u k = 1, 2, ..., n1. )oiu:ufn u nocfo]n oocionuuno :nioo nuonu (x, y)
nnonnx oo]onu fuio u x[P(y) n y[P(x).
Rexee: Iocfo]n ou ]oun onuiun nu oo]onu (1, P(1)). io on onao
ionuuno :noio nuonu, onu on :oian y:ofn fuiun nu u ]o y :uicn-
:uano(nuno:onu. fuu ]o y > x ]o uio on onao x < y :oian on nx cu:o
:u:onnfn, u fuono cno]cfno on onao ouynuno, u no :o:o onfn nn x = y
ocn: y cayuu]y x = y = 1, u on no cun :uicn:uano y ]o ]o P(1) > 1).
)oiu:u!o:o u uio nu oo]onu (x, y) nocoy]o ono cno]cfno onu n nu
(y, P(y)/x) nocoy]o ono cno]cfno nan oinnnuaofno y[P(P(y)/x). Ycaon
:uufiu nu: u]o P(P(y)/x) = (P(y)/x)
n
P(x/P(y))). !uio ]o P(y)
1(mod y) ouiao :uiyuy]o:o u ]o P(P(y)/x) P(x)/x
n
(mod y). Ju-
cno ]o u (x, y) = 1 nu P(x)/x
n
P(x) 0(mod y) mfo ]o fuono.
Zadatak 548. Hu!n nu]:uy nonocf noanno:u x
3
(x
3
+1)(x
3
+2)(x
3
+3)
Rexee: Ynon:o c:ony x
3
= t, oon]u:o u foou :nnn:n:onufn
t(t+1)(t+2)(t+3) = (t
2
+3t)(t
2
+3t+2). Cuu ynon:o c:ony s = t
2
+3t+1
n oon]u:o u :u onuino c foou :nnn:n:onufn s
2
1 mfo ]o :nnn:uano
:u s = 0. Jom ]o nofoono ncnnfufn u an q(t) = t
2
+3t+1 = 0 n:u ouanu
, , 2010.
omou.Iun q(0) = 1 n q(1) = 1, u iuio ]o q nonoinnu |yninn]u
fo nocfo]n ouaun oo] r y nnfonuay [1, 0] :u io]n nun q(r) = 0 un:o
]o fn)oo :uufiu oiu:uno. Ian ]om auimo :oo:o omnfn ony inu-
ufny ]onuunny. t
2
+ 3t + 1 = (t + 3/2)
2
9/4 + 1 = 0 mfo ouniaono
n:u ouano omoo.
Zadatak 549. Hoiu ]o p(x) iyonn noanno: cu noaooo]nn: ioo|nnn]on-
fn:u n noo!n: ioo|nnn]onfo: 1 n cu ]ono: nyao: ]onuio] non:noy
yio no. )oiu:ufn u ]o (p(1) + p(1) 2(1 + p(0))) z = 2p(1) io ]o
z noo oo].
Rexee: Hoiu cy a, b n ab ioonn iyonoi noanno: p(x) = (x a)(x
b)(x ab). In:ofn:o u ]o
2p(1) = 2(1 +a)(1 +b)(1 +ab)
n
(p(1) +p(1) 2(1 +p(0))) = 2(1 +a)(1 +b).
io cy oou n:u:u 0 fn)oo nooao:u o:ux caon. Y cynofno:
2p(1)
p(1)+p(1)2(1+p(0))
= 1 + ab ]o unnonuaun nu ]o n ab unnonuaun. !uio
]o (ab)
2
= p(0) fo ]o onu ab noo un:o ]o fn)oo :uufiu oiu:uno.
Zadatak 550. )oiu:ufn u ]o (x y)
5
+ (y z)
5
+ (z x)
5
onn cu
5(x y)(y z)(z x).
Rexee: Huion cfonononuu oon]u:o u cy ioo|nnn]onfn y: cno
uaunono cniyno onnn cu 5(]o cy
_
5
1
_
,
_
5
2
_
,
_
5
3
_
,
_
5
4
_
onnn cu ) ocn:
ioo|nnn]onufu y: x
5
, y
5
, z
5
:u io]o auio cuuynu:o u cy nyao. Iu ]o
fu:onn n:u: onn cu 5. ,u x = y n:u: ]o ]onui nyan nu ]o onn n
cu (x y). nuaoino ]o onn n cu (y z) n (z x).
Zadatak 551. ,u io]o k ]o x
3
+y
3
+z
3
+kxyz onn cu x +y +z.
Rexee: Infu:o co u an nocfo]n noanno: f fuiun u ]o x
3
+ y
3
+
z
3
+ kxyz = f(x, y, z)(x + y + z). Younn:o an z = x y oon]u:o
u ]o x
3
+ y
3
(x + y)
3
kxy(x + y) = 3xy(x + y) kxy(x + y), o-
nocno xy(x + y)(3 + k) = 0. )onono ]o y:ofn u cy n x n y no:n-
fnnnn nu :ou onfn k = 3, u y fo: cayuu]y ]o. x
3
+ y
3
+ z
3
3xyz =
(x +y +z)(x
2
+y
2
+z
2
xy yz zx).
Zadatak 552. Hoiu ]o P iyonn noanno: :uuf cu P(x) = ax
3
+bx
2
+cx+d,
io cy a, b, c, d noan n a ,= 0. Iofnocfunn:o u ]o xP(x) = yP(y) :u
oocionuuno :noio nuonu x, y noanx oo]onu :u io]o no nun x = y.
)oiu:ufn u P n:u noaooo]nn ioon.
, , 2010.
Rexee: Hoiu cy x, y u:anunfn oo]onn io]n ncnyunu]y xP(x) =
yP(y). ono o] oinnnuaofno a(x
4
y
4
)+b(x
3
y
3
)+c(x
2
y
2
)+d(xy) = 0. )o-
oo: cu xy oon]u:o a(x
3
+x
2
y+xy
2
+y
3
)+b(x
2
+xy+y
2
)+c(x+y)+d = 0.
C:onn:o x + y = p n x
2
+ y
2
= q n oon]u:o apq +
b
2
(p
2
+ q) + cp + d =
0 (2ap +b)q = (bp
2
+2cp +2d). !uio ]o n: I q p
2
/2 caon u nun
p
2
[2ap +b[ 2[bp
2
+2p +2d[ mfo ]o :oiy!o :u ionuuno :noio u:anunfnx
nonocfn p. Iu nocfo]n nonocf p fuinu u ]o xP(x) = (p x)P(p x)
:u oocionuuno :noio nonocfn x. !uio ]o xP(x) (p x)P(p x) io-
nuunoi cfononu cu oocionuuno :noio nyau onu :ou onfn ]onui nyan
noanno:y nu ]o xP(x) = (p x)P(p x):u cno x. Younn:o x = 0 n oon-
]u:o pP(p) = 0 nu ]o :u p ,0 p noaooo]nu nyau noanno:u P. io ]o p = 0
onu P(x) = P(x). Ouno caon b = d = 0, nu ]o P(x) = x(ax
2
+ c).
Ouno ]o 0 nyau noanno: P.
45.3
Zadatak 553. !oanin ]o ocfufui nn ooy x
2010
x
2009
+1 cu x
3
x
Zadatak 554. Hoiu cy a, b, c u:anunfn oo]onn. Oonfn.
(xa)(xb)
(ca)(cb)
+
(xb)(xc)
(ab)(ac)
+
(xc)(xa)
(bc)(ba)
1 :u cnuio x. (no:o!.nno nononfn :u x = a,
x = b, x = c)
Zadatak 555. )oiu:ufn u ]o noanno: (1 +x +...x
n
)
2
x
n
non:no nu
noanno:u cu noaono]nn: ioo|nnn]onfn:u.
Zadatak 556. Hoiu noanno: ax
3
+bx
2
+cx+d n:u noaooo]no ioo|nnn]nfo
n ad ]o nonuun, u bc nuun. )oiu:ufn u ]o ou ]onu nyau noanno:u
nunnonuanu.
Zadatak 557. Hoiu ]o n nnoun oo] n a
1
, a
2
, ..., a
n
:o)ycoono u:ann-
xnfn noan oo]onn. Hu!n cno x :u io]o nun (xa
1
)(xa
2
)...(xa
2n
) =
(1)
n
(n!)
2
.

|l| Mathematical Olympiads 1997-1998: Olympiad Problems from Around the


World
|2| ). Jyin!, I. Junionn!, I. ^ufn!, H.Iofonn!, The Imo Compen-
dium, Springer 2uu6.
|S| A. Engel, Problem Solving Strategies, Springer l997.
|1| www.mathlinks.ro
313
46
Raqunske metode u geometriji
Rade Xpegar
46.1 j
Teorema 105. |Cf]yuf| io ]o D fuuiu nu cfunnnn BC foyiau ABC.
io ]o AB = c, BC = a, AC = b, AD = d, BD = m, DC = n nun ]onuiocf.
b
2
m+c
2
n = man +d
2
a.
Teorema 106. |Iofonnn]u fuuio y onocy nu iyi| ,u cnuiy fuuiy X
nun iynnno k(O, r) n nuny io: X io]u couo k y fuuiu:u A n B nun.
XA XB = [XO
2
r
2
[
46.2
Zadatak 558. 'uuio A
1
n B
1
oao cfunnno BC n AC foyiau ABC y
onocy BA
1
: A
1
C = 1 : p n AB
1
: B
1
C = 1 : q ocnoifnnno. Y io: onocy
BB
1
oan AA
1

Rexee: Hoiu ]o O nocoi AA


1
n BB
1
. Y foyiay B
1
BC nony-
nn:o y A
1
A
2
fuiny u ]o A
1
A
2
[BB
1
. Onu
B1C
B1A2
= 1 + p n :ufo ]o
AO : OA
1
= AB
1
: B
1
A
2
= B
1
C : qB
1
A
2
= (1 +p) : q
Zadatak 559. Oonfn ynno ocouuiu nu io]o cfunnno foyiaonu
oao fuuio onu ynncunoi iyiu, u :ufn: n nnnncunoi iyiu fuuio
A.
Rexee: Hoiu cy fuuio onu ynncunoi iyiu cu cfunnnu:u BC,AC
n AB ocnoifnnno A
1
, B
1
n C
1
. 'unionfo nu iyi n: ]ono fuuio cy ]o-
nuio nu ]o AB
1
= AC
1
= x, BC
1
= BA
1
= y n CA
1
= CB
1
= z. Cuu
]o nofoono omnfn cncfo: ]onuunnu x + y = c, y + z = a n z + x = b
314
, , 2010.
ouiao co oon]u. x = pa, y = pb n z = pc io ]o p noayoon:. Hoiu
nnnncunn iyi ony]o nuno BC,AC n AB ocnoifnnno A
a
, B
a
n C
a
.
'unionfo n: A nu nnnncunn iyi cy ]onuio nu ]o AC
a
= AB
a
iuio ]o
nu ]o BC
a
CB
a
= z y. I: ]onuiocfn funionfn auio co oon]u u ]o
BC
a
= BA
a
n B
a
C = CA
a
nu ]o BC
a
+ CB
a
= z + y, u ouno co cuuu
auio oon]u u ]o B
A
a = BC
a
= z n B
a
C = CA
a
= y, u ocn: foiu ]o n
AC
a
= AB
a
= x +y +z = p.
Zadatak 560. )oiu:ufn u nun t
2
c
=
2a
2
+2b
2
c
2
4
.
Rexee: Io: iyoou onmfocfn nofnocfunn:o u ]o a > b n noiu ]o
foyiuo omfoyian(cayuu] fynoyiaoi co un canuno) n noiu ]o nono:-
x]o nncnno n: C nu AB fuuiu D n conmfo AB fuuiu E. Hoiu AD = x,
cuu ]o CE =
c
2
x n EB =
c
2
. I: Infuionno fooo:o nu ADC n
EDC n:u:o u ]o b
2
x
2
= t
c
2
(
c
2
x)
2
ouiao ]o t
c
2
= b
2
+
c
2
4
cx.
Cuu ]o nofoono oonfn cu:o x. Cuu nn:oy]o:o Infuionny fo-
oo:y nu ACD n BDC n oon]u:o b
2
x
2
= a
2
(c x)
2
ouiao ]o
x = fracb
2
+c
2
a
2
2c, :u:oy]y!n x y nno] ]onun]nnn oon]u:o u ]o
t
2
c
=
2a
2
+2b
2
c
2
4
.
Zadatak 561. )oiu:ufn u oncoifncu yiau io fo:onu A y ABC oan
cfunnny BC y onocy b : c
Rexee: Ioc:ufu]:o nocoi cn:ofuao io fo:onu A cu onncunn:
iyio: oio ABC n nu:onn:o fy fuuiy D.Iono]o oncoifnco o:nun-
xunun]o:o cu E.BDA = BCA, ADC = ABC, CBD = BAD =

2
,
BCD = BAD =

2
ouno oon]u:o u ]o. ABE CDE n CAE
DBE. Hoiu ]o CE : EB = y : z. Cuu ]o CE =
y
y+z
a n EB =
z
y+z
a. I:
canunocfn ABE n CED oon]u:o u ]o.
sa
b
=
za
(y+z)m
, u n: canunocfn
CAE n DBE oon]u:o
sa
c
=
ya
(y+z)m
cuu ]o auio. y : z = b : c.
Zadatak 562. Cuuynufn s
a
(ynnu oncoifnco n: fo:onu A) noio
x = p a, y = p b, z = p c (ynno funionfn n: fo:onu nu ynncunn
iyi).
Rexee: I: Cf]yufono fooo:o n:u:o u ]o b
2
m + c
2
n = man +
s
a
2
a io ]o m =
c
b+c
a n n =
b
b+c
a ouno ]o s
a
=
_
b
2
m+c
2
n
a
mn =
2

x(x+y)(x+z)(x+y+z)
2x+y+z
Zadatak 563. Cuuynufn r
a
(noaynounni nnnncunoi iyiu fo:onu A)
noio x, y, z.
Rexee: Hoiu ]o O
a
nonfu nnnncunoi iyiu fo:onu A, noiu ]o o-
nnu fuuiu nnnncunoi iyiu cu yn BC fuuiu D, nono]o oncoi-
fnco n: fuuio B nu AC fuuiu E, u nono]o no:uao n: E nu BC
, , 2010.
fuuiu F. BD = z, DO
a
= r
a
, BE = s
b
, EF = h
a
a
a+c
, u uuynuo: yiaonu
oon]u:o u ]o BDO
a
BEF ouiao ]o.
z

ra
2
+z
2
=
ha
a
a+c
s
b
. h
a
a =
2S
ABC
=
_
xyz(x +y + z). s
b
(a + c) = 2
_
x(x +y)(x +z)(x +y +z) nu ]o
ha
a
a+c
s
b
=
_
xz
(y+x)(y+z)
. )uo uuynuo: auio oon]u:o. r
a
=
_
yz(x+y+z
x
Zadatak 564. )ufu ]o nunu l. !nuuf ABCD co ofnu oio nonfu.
Hu!n ioo:ofn]cio :ocfo fuuuiu conmfu yn PQ io ]o P nono]o
no:uao n: fuuio D nu nuny l n q conmfo cfunnno AB.
Rexee: Ioc:ufu]:o ioonnunfnn cncfo: cu ioonnunfnn: non-
xofio: y nonfy inuufu ABCD. Hoiu cy ioonnufo fo:onu inu-
ufu A(x, y), B(y, x), C(x, y), D(y, x). Hoiu ]o annn]u l :uufu cu
y = a(y:n:u:o onu] ioonnunfnn cncfo: un]u ]o m-ocu nuuaoanu cu
l). Iono]o no:uao n: D nu l n:u ioonnufo P(y, a), u conmfo
AB n:u ioonnufo Q(
x+y
2
,
yx
2
). Hoiu ]o t =
xy
4
n cuu oon]u:o u ]o
fuono ioo:ofn]cio :ocfo fuuuiu (t, t +
a
2
), nn uo:y ]o ]oc onono
nn:ofnfn u x y nunu o AB o AB.
Zadatak 565. )oiu:ufn u uio y foyiay nun.

r
a
+

r
b
+

r
c
=

rar
b
rc
r
onu ]o on ]onuiocfunnuun.
Rexee: ,u num foyiuo nun.
1

rar
b
+
1

r
b
rc
+
1

rcra
=
1
r
. Iun
r
a
=
_
yz(x +y +z)x, r
b
=
_
xz(x +y +z)y n r
c
=
_
xy(x +y +z)z nu
]o r
a
r
b
= z(x + y + z), r
b
r
c
= x(x + y + z) n r
c
r
a
= y(x + y + z). Iun.
r =

xyzx +y +z, nu nuion co)nnuu oon]u:o u ]o.

xy +

yz +

zx = x + y + z (

x

y)
2
+ (

y

z)
2
+ (

z

x)
2
= 0 ouiao
oon]u:o u :ou onfn x = y = z nu ]o n a = b = c
Zadatak 566. |Ifoao:o]| )oiu:ufn u cnuin fofnnun uofnooyiuo ABCD
nun. AB CD +BC DA = AC BD.
Rexee: Hu n]uionuan BD nu)o:o fuuiy M fuiny u ]o BCA =
MCD. Iu ]o ABC DMC onocno CD/MD = AC/AB, f]. CDAB =
AC MD. !uio ]o BCA = MCD caon. BCM = BCA + ACM =
ACD = ACM + MCD. Iun. BCM ACD ouiao ]o BC/BM =
AC/AD, f]. BC AD = AC BM. Cuu cy:nuo: no oon]ono ]onu-
iocfn oau:n:o o fuono ]onuiocfn CD AB +BC AD = AC MD+
AC BM = AC BD.
Zadatak 567. I:uuynufn OI noio r n R io cy O n R nonfu n no-
aynounni onncunoi iyiu oio ABC, u I n r nonfu n noaynounni
ynncunoi iyiu oio ABC
, , 2010.
Rexee: Cn:ofuau n: A noau:n io: I n couo onncunn iyi y
A
1
. Iun. AI IA
1
= R
2
OI
2
. Ionynn:o no:uay IM ynno r
nu AB. Io:nufo ]o u oun oan cfunnny AB nu oaono ynno x n
y. I: Infuionno fooo:o oon]u:o u ]o AI =
_
x
2
+
xyz
x+y+z
. Iun.
BIA = IBA = 90
o


2
ouiao oon]u:o u ]o IA = BA

= CA

.
Ionynn:o no:uay A

N nu BC(onu noaonn BC).AIM A

BN nu ]o
AM/AI = BN/BA

= BN/IA

nu ]o AI IA

= BN AI
2
/AM =
y+z
2
(x
2
+
xyz
x+y+z
)/x = 2
abc
4s
= 2rR. Ufo :nuun u ]o. 2rR = R
2
OI
2
onocno.
OI =
_
R(R 2r) un:o ]o oiu: :unmon.
46.3
Zadatak 568. )oiu:ufn fooo:y o nofonnn]n fuuio.
Zadatak 569. )oiu:ufn u cy fonmno yn AA
1
n BB
1
n foyiau ABC
no:uano uio n cu:o uio ]o a
2
+b
2
= 5c
2
Zadatak 570. )oiu:ufn Cf]yufony fooo:y.
Zadatak 571. Hu!n onoc cfunnnu foyiau io ioiu ]o ]onu fonmnu
y nooou ynncuno: iynnno: nu fn ]onuiu oau.
Zadatak 572. io cy ioonnufo fo:onu foyiaonu unnonuann oo-
]onn oiu:ufn u cy onu n ioonnufo nonfu onncunoi iyiu fuio)o
unnonuann oo]onn.

|l| Inifo Iucoaon, Problems in Plane and Solid Geometry


|2| 'nfy noocny, )onn nnnu, 360 Problems for Mathematical Con-
tests, II Iyoanmnni Xoyco, 2uuS
318
V
7.
319
47
Deivost i kongruencije
Milovan Majstorovi, Matematiqka gimnazija
47.1 j
Definicija 82. Ioo oo] a ]o onn noan: oo]o: b ,= 0 uio nocfo]n
noo oo] c fuiun u ]o a = bc.
Teorema 107. Hoiu cy n ,= 0, m, a, b n d ,= 0 non:nonn noan oo]onn,
fuu nun.
l) n [ n.
2) d [ n n n [ m nonauun d [ m.
S) d [ n n d [ m nonauun d [ (an +bm).
1) d [ n nonauun ad [ an.
) ad [ an n a ,= 0 nonauun d [ n.
6) 1 [ n.
7) n [ 0.
1. Hoin o infon]y:u onnocfn cu noin: nnonn: oo-
]onn:u.
Io] n ]o onn cu 2 uio co :unmunu cu nn|u:u u, 2, 1, 6 nan S.
Io] n ]o onn cu S uio ]o oion :on nn|uu onn cu S.
Io] n ]o onn cu 1 uio cy :y :uo no nn|o onno cu 1.
Io] n ]o onn cu uio co :unmunu cu nn|u:u u n .
Io] n = a
k
a
k1
...a
3
a
2
a
1
]o onn cu 7 uio ]o oo] m = a
3
a
2
a
1

a
6
a
5
a
4
+a
9
a
8
a
7
... onn cu 7.
Io] n ]o onn cu S uio cy :y :uo fn nn|o onno cu S.
Io] n ]o onn cu 9 uio :y ]o :on nn|uu onn cu 9.
Io] n ]o onn cu ll uio :y ]o u:aniu nn|uu nu nunn: n nonu-
nn: :ocfn:u onnu cu ll.
Io] n = a
k
a
k1
...a
3
a
2
a
1
]o onn cu lS uio ]o oo] m = a
3
a
2
a
1

a
6
a
5
a
4
+a
9
a
8
a
7
... onn cu lS.
320
, , 2010.
Io] n ]o onn cu 2 uio cy :y :uo no nn|o onno cu 2.
Io] n = a
k
a
k1
...a
3
a
2
a
1
]o onn cu 27 uio ]o oo] m = a
3
a
2
a
1
+
a
6
a
5
a
4
+a
9
a
8
a
7
+... onn cu 27.
Io] n = a
k
a
k1
...a
3
a
2
a
1
]o onn cu S7 uio ]o oo] m = a
3
a
2
a
1
+
a
6
a
5
a
4
+a
9
a
8
a
7
+... onn cu S7.
Io] n ]o onn cu luu uio co :unmunu cu no nn|o u.
Definicija 83. Ioo oo] d :u io]n nun d [ a n d [ b nu:nnu co :u]o-
nnuin oanaun. Ioo oo] s :u io]n nun a [ s n b [ s nu:nnu co :u]onnuin
cuuaun.
Definicija 84. Hu]no!n nnoun oo] y ciyny oanaunu oo]onu a
n b co nu:nnu nu]no!n :u]onnun oanaun oo]onu a n b n oooaounu co
cu H,)(a,b) nan (a,b). Hu]:un nnounn oo] y ciyny cuuonu
oo]onu a n b nu:nnu co nu]:un :u]onnun cuuaun oo]onu a n b n
o:nuuunu co cu H,C(a,b) nan |a,b|.
Teorema 108. io ]o a Z n b N, onu a :oo nu ]onncfnon nuunn
u co nocfunn
a = bq +r, (q, r Z, 0 r < b).
Definicija 85. (Iyianon uaionfu:). Hu ocnony nofxono fooo:o
:oo:o ncnncufn caoo!n nn: ]onuiocfn.
a = bq
1
+r
1
, 0 r
1
< b,
b = r
1
q
2
+r
2
, 0 r
2
< r
1
,
r
1
= r
2
q
3
+r
3
, 0 r
3
< r
2
,
. . . . . .
r
n2
= r
n1
q
n
+r
n
, 0 r
n
< r
n1
,
r
n1
= r
n
q
n+1
.
!uio oo]onn r
i
(i 1, 2, ...n) unno cfooio onuu]y!n nn: nno-
nnx oo]onu :unx o b, fo !o:o nuion ionuunoi oo]u iouiu o!n u
r
n+1
= 0, f]. o ]onuiocfn r
n1
= r
n
q
n+1
, io]u ionon o onnocfn nu
y:ucfonnu ocfufiu.
Teorema 109. io ]o a = bq+r, onu ]o (a,b) (b,r). Iocaon ocfufui r
n
io]n ]o u:anunf o nyao y Iyianono: uaionf:y nocfunu nu]no!n
:u]onnuin oanaun oo]onu a n b.
Dokaz: Hoiu ]o d nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu a n b. 'uu
n: a = bq +r caon u d [ r, onocno u ]o d :u]onnuin oanaun oo]onu
b n r. io ]o c nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu b n r, nu onof n:
]onuiocfn a = bq +r, caon c [ a, nu ]o c nu]no!n :u]onnuin oanaun a
n b f]. c = d. Caon (a,b) (b,r). Hu ocnony onoiu n:u:o.
(a, b) = (b, r
1
) = (r
1
, r
2
) = ... = (r
n2
, r
n1
) = (r
n1
, r
n
).
Iomfo r
n
[ r
n1
fo ]o (r
n1
, r
n
) = r
n
, paje(a, b) = r
n
.
Teorema 110. Iocfo]o noan oo]onn x
0
n y
0
fuio u ]o
(a,b) = ax
0
+by
0
,
ouo: ]oun o oo]onu a n b nn]o nyau.
, , 2010.
Definicija 86. ,u noao oo]ono a n b io]n nn ooy cu m ,= 0 u]y
ncfo ocfufio(f]. uio m oan a b. onu nu nciu:u cy oinnnuaonfnu :ooi
'ooo:o 2) iuo co u cy ioniyonfnn no :oyay m. Cn:ooanuno co
nnmo.
a b (:o m)
io m no oan a b, onu a nn]o ioniyonfno b no :oyay m.
Teorema 111. Hoiu cy a, b, c, d, x n y non:nonn noan oo]onn, fuu
nun.
l) a a (:o m).
2) a b (:o m), b a (:o m) n a b 0 (:o m) cy oinnnuaonfnu
fn)ou.
S) io ]o a b (:o m) n c d (:o m), onu ]o a + c b + d (:o
m).
1) io ]o a b (:o m) n c d (:o m), onu ]o ac bd (:o m).
) io ]o a b (:o m) onu ]o a
x
b
x
(:o m)
6) io ]o a b (:o m) n b c (:o m) onu ]o n a c (:o m).
7) io ]o a b (:o m) n c d (:o m) onu ]o n ax + cy bx + dy
(:o m).
S) io ]o a b (:o m), onu nocfo]n noo oo] q fuiun u ]o a = mq+b.
9) io ]o a b (:o m) n c d (:o m) onu ]o n ac bd (:o m).
lu) io ]o a b (:o m) n I(m) noanno: cu noaooo]nn: ioo|nnn-
onfn:u, onu ]o P(a) P(b) (:o m).
ll) io ]o a b (:o m) n d [ m, onu ]o a b (:o d).
Teorema 112. ax ay (:o m) uio n cu:o uio ]o x y (:o
m
(a,m)
)
(a ,= 0).
Teorema 113. io ]o a b (:o m), a b (:o n) n (m, n) = 1 onu ]o
a b (:o mn).
47.2
Zadatak 573. Hu!n ocfufui nn ooy 2
25
5
15
cu 3.
Rexee: !uio ]o 2 (1) (:o S) caon no 'ooo:n . u ]o
2
25
(1) (:o S). Cfonononuo: ioniyonnn]o 5 (1) (:o S) cu l,
oon]u:o 5
15
(1) (:o S). Io fooo:n 1.1 oon]u:o u ]o 2
25
5
15
1
(:o S).
Zadatak 574. !o]o cy nocaoo no nn|o oo]u 99
2010

Rexee: !uio ]o 99 (1) (:o luu), caon u ]o 99


2010
1 (:o
luu), nu co oo] 99
2010
:unmunu cu ul.
, , 2010.
Zadatak 575. )oiu:ufn u ]o oo] a = 7
2n
4
2n
onn cu SS :u cnuio
nnono n.
Rexee: !uio ]o 7
2
= 49 16 (:o SS), caon 7
2n
16
2n
(:o SS).
Canuno n: 4
2n
16
2n
(:o SS). Oy:n:uo: ioniyonnn]u oon]u:o
a = 7
2n
4
2n
16
2n
16
2n
0 (:o SS).
Zadatak 576. Oonfn cno nnono oo]ono n :u io]o ]o oo] 2
n
1
onn cu 7. )oiu:ufn u no nocfo]n nnoun oo] 2
n
+ 1 onn cu 7.
Rexee: Ioc:ufu:o ocfufio cfononu oo]u 2 nn ooy cu 7.
In:ofn:o u cfononn ooaniu 3k + 1 u]o ocfufui 2, cfononn ooaniu
3k + 2 u]y ocfufui 1, u cfononn ooaniu Si u]y ocfufui l. I: onoi
caon u ]o nofoono u n oyo ooaniu 3k u on 2
n
1 onao onno cu
7. 'uio)o caon u 2
n
+1 :oo ufn ocfufio S, n 2 nn ooy cu 7,
nu caon u oo] 2
n
+1 no :oo onfn onno cu 7 nn :u io]o nnono n.
Zadatak 577. io ]o :on 2uu1 nnonu oo]u onn cu 6, onu ]o n
:on nxonnx iyoonu onn cu 6. )oiu:ufn.
Rexee: !uio :u cnuin nnoun oo] a oo]
a
3
a = (a 1)a(a + 1)
onn cu 6, fo ]o n oo]
a
3
1
a
1
+a
3
2
a
2
+ ... +a
3
2004
a
2004
=
= (a
3
1
+a
3
2
+... +a
3
2004
) (a
1
+a
2
+... +a
2004
)
onn cu 6, nu iuio ]o no ycaony :uufiu oo] a
1
+ a
2
+ ... + a
2004
onn cu 6, caon u ]o n oo] a
3
1
+a
3
2
+... +a
3
2004
onn cu 6.
Zadatak 578. io cy fonn|ono: oo]y onno: cu 7 nocaoo no
nn|o ]onuio, oiu:ufn u ]o :on nn|uu foi oo]u onn cu 7.
Rexee: Hoiu cy a, b 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, a ,= 0 fuinn u 7 [ abb =
= 100a + 10b +b = 100a + 11b = 98a + 7b + 2(a +b +b).
'uu 7 [ a + b + b, f]. :on nn|uu fonn|onoi oo]u abb onn ]o
cu 7.
Zadatak 579. Oonfn (912,111).
Rexee: In:ono: Iyianonoi uaionf:u oon]u:o.
942 = 2 444 + 54
444 = 8 54 + 12
54 = 4 12 + 6
12 = 2 6
Ouiao caon u ]o (942, 444) = 6.
, , 2010.
Zadatak 580. )oiu:ufn u ]o :on 2n+1 y:ucfonnnx nnonnx oo]onu
onn cu 2n + 1.
Rexee: 'n)oo caon n: ]onuiocfn.
k + (k + 1) + (k + 2) +... + (k + 2n) = (k +n)(2n + 1).
Zadatak 581. )oiu:ufn u co u:ao:ui
21n+4
14n+3
no :oo ciufnfn.
Rexee: 'n)oo caon n: caoo!oi nn:u ]onuiocfn.
(21n + 4, 14n + 3) = (14n + 3, 7n + 1) = (7n + 1, 1) = 1.
Zadatak 582. )oiu:ufn u ]o :u cnuin nnoun oo] n ou ]oun o
oo]onu 3
3n
+ 2
3n
n 3
3n
2
3n
onn cu S.
Rexee: io ]o n nonuun nonuun oo], onu ]o 3
3n
+2
3n
= 27
n
+8
n
,
nu ]o 27 + 8 = 35 [ 27
n
+ 8
n
.
io ]o n = 2k, :u noio nnono k, onu nun.
3
3n
2
3n
= 3
6n
2
6n
= 729
k
64
k
=
= (729 64)(729
k1
+ 729
k2
64 +... + 729 64
k2
+ 64).
nu fn)oo caon, ]o ]o 729 64 = 19 35.
47.3
Zadatak 583. ,on nn|uu oo]u x ]onui ]o y, u :on nn|uu oo]u y
]onui ]o z. Oonfn oo] x uio ]o x +y +z = 60.
Zadatak 584. io :u nnono oo]ono a, b, c, d nun (a + b)
2
+ a =
(c +d)
2
+c, oiu:ufn u ]o a = c n b = d.
Zadatak 585. )oiu:ufn u ]o oo] 2222
5555
+ 5555
2222
onn cu 7.
Zadatak 586. Oon:o noao oo]ono n fuino u ]o
972 + 600 = (972, 600).
Zadatak 587. Oonfn cno noao oo]ono a :u io]o cy n:u:n 96 + a n
5 +a iyoonn noanx oo]onu.

|l| Iunno]o Jyionn!, Matematika 9+, ,uno :u ynoonnio n nu-


cfunnu cocfnu Icfouno Cuu]ono, 2uu.
|2| ^un]u Cfunn!, Hooo]mu Iionnonn!, Teorija brojeva, ,uno :u
ynoonnio n nucfunnu cocfnu Iooiu, 2uu1.
|S| srb.imomath.com
325
48
Deivost i kongruencije 2
Milovan Majstorovi, Matematiqka gimnazija
48.1
Zadatak 588. !oanin ]o ocfufui nn ooy oo]u 5
70
+ 7
50
cu 12.
Rexee: Iun.
5
2
= 25 1 (:o l2) 5
70
1 (:o l2).
7
2
= 49 1 (:o l2) 7
50
1 (:o l2).
Io:u fo:o 5
70
+ 7
50
2(:o l2).
Zadatak 589. Hoiu ]o S(n) :on nn|uu noaoi oo]u n. io ]o S(n) =
S(2n), oiu:ufn u ]o n onno cu 9.
Rexee: !uio ]o S(n) n (:o 9), S(2n) 2n (:o 9) n S(2n) S(n)
(:o 9) fo ]o 2n n (:o 9), nu 9 [ n.
Zadatak 590. )oiu:ufn u uio ]o n caoon oo], onu ]o fo n 2
n
1.
Rexee: io ]o n caoon oo] onu nocfo]o nnonn oo]onn p n q,
p, q > 2 fuinn u ]o n = pq, nu ]o 2
pq
1 = (2
p
)
q
1 = (2
p
1)(2
p(q1)
+
2
p(q2)
+... + 2
p
+ 1). Cuu ]o ouniaono u ]o 2
n
1 caoon oo].
Zadatak 591. Hoiu ]o p = p
1
p
2
...p
n
non:no nnnx n nocfnx oo]onu.
)oiu:ufn u :u n > 1 p + 1 n p 1 nncy nofnynn inuufn.
Rexee: !uio ]o p
1
= 2 n p
2
= 3, fo ]o p 1 = 6P 1 :u noin nno-
un oo] P. Hn]o fomio nnofn u ioniyonnn]u x
2
1 (:o 6) no:u
omoo(y ciyny noanx oo]onu), nu oo] p1 no :oo onfn nofnyn inu-
uf. Canuno ]o n p
i

4
1 :u i 2, nu ]o p
4
2 1
4
2. Onu ]o
326
, , 2010.
p + 1
4
3, u nn]o fomio nnofn n u ioniyonnn]u x
2

4
3 no:u omo-
u y ciyny noanx oo]onu. ,nuun nn p+1 no :oo onfn nofnyn inuuf.
Zadatak 592. io cy a, b n c nnonn oo]onn fuinn u ]o 28a + 30b +
31c = 365, oiu:ufn u ]o a + b +c = 12.
Rexee: Hoiu ]o k = a + b + c. Onu ]o 28k + 2b + 3c = 365, u iuio ]o
2b + 3c 5 fo ]o k
360
28
n: uoiu caon k 12, ]o ]o k nnoun oo].
Canuno ]o n 31k b 3a = 365, nu ]o k
369
31
onocno k 12, ]o ]o k
nnoun oo]. ,nuun k = 12.
Zadatak 593. Hoiu ]o S(x) :on nn|uu nnonoi oo]u x. Hu!n cno
nnono x :u io]o ]o x +S(x) +S(S(x)) +S(S(S(x))) = 2007.
Rexee: !uio oo] l999 n:u nu]no!n :on nn|uu o nnonnx
oo]onu n: nnfonuau (1, 2007) fo ]o S(x) 28. Canuno ]o S(S(x)) 10
n S(S(S(x))) 9. Onu ]o x 1959. I:u:o n fo u ]o x
9
S(x)
9
S(S(x))
9
S(S(S(x))), nu ]o 4x
9
2007
9
0. Caon u 9 [ x, nu
x 1962, 1971, 1980, 1989, 1998. Ionounuo: nnn:o u no:u oo-
]onu io]n ncnyunu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 594. Hoiu ]o n nnoun oo]. )oiu:ufn u ]o oo] (n + 1)
(n + 2) ... (n +n) onn cu 2
n
, u nn]o onn cu 2
n
+ 1.
Rexee: I:u:o u ]o (n+1)(n+2)...(n+n) =
12...2n
n!
=
2
n
n!135...(2n1)
n!
=
2
n
1 3 5 ... (2n1), nu ]o onu] oo] onn cu 2
n
, u nn]o onn cu 2
n+1
.
Zadatak 595. Hoiu cy m n n nnonn oo]onn :u io]o ]o mn+1 onno
cu 21. )oiu:ufn u ]o fuu n m+n onno cu 21.
Rexee: )oiu:u!o:o u 8 [ m + n n 3 [ m + n. !uio 24 [ mn + 1, fo
cy oou m n n nonunu. I:u:o u 8 [ m
2
+ mn + 1 m
2
, u iuio inuuf
nonunoi oo]u u]o ocfufui l nn ooy cu S. ,nuun 8 [ m(m + n), u
iuio ]o m nonuun oo] fo 8 [ m+n. Canuno nn m nn n nncy onnn cu
S, u iuio 3 [ m
2
+ mn + 1 m
2
(m
3
1, nu ]o m
2

3
1)fo 3 [ m(m + n).
Cuu nomfo ]o (m, 3) = 1 fo 3 [ m +n. ,nuun 24 [ m+n.
Zadatak 596. )u an nocfo]n noan oo]onn a, b, c n d fuinn u nun.
abcd a = 1357
abcd b = 3571
abcd c = 5713
abcd d = 7135.
, , 2010.
Rexee: Iofnocfunn:o u nocfo]n fuinn noan oo]onn a, b, c n d.
I: nno ]onuunno n:u:o u a [ 1357, nu ]o a nonuun oo]. Canuno cy
n oo]onn b, c n d nonunn, nu ]o n oo] abcd nonuun. Onu ]o oo]
1357 = abcd a nuun ]o ]o u:aniu nu nonunu oo]u. )oonan c:o
iofuninn]y, nu no nocfo]o fuonn oo]onn a, b, c n d.
Zadatak 597. io cy a n b u:anunfn nnonn oo]onn, no!n o l,
fuinn u ]o b
2
+a 1 oan a
2
+b 1, oiu:ufn u oo] b
2
+a 1 n:u ou
nu u:anunfu nocfu |uifou.
Rexee: I:u:o u ]o a b n b
2
+a1 [ (b
2
+a1)(b
2
1a). I: nocao-
oi oon]u:o u b
2
+a1 [ (b
2
1)
2
a
2
. !oncfo!n u n b
2
+a1 [ a
2
+b1
oon]u:o u b
2
+ a 1 [ (b
2
1)
2
+ b 1 = b(b 1)(b
2
+ b 1). Cnuin o
onnx unnnaunu y:u]u:no nocf cu ocfuau nu n :un o b
2
+ a 1, nu
b
2
+a 1 :ou u n:u ou nu u:anunfu nocfu |uifou.
48.2
Zadatak 598. Dokazati da za svaki prirodan broj n, 584 [ 8
n
+8
n+1
+8
n+2
.
Zadatak 599. Hu!n omou ]onuunno
_
a +
_
a +

a = b y ciyny noanx
oo]onu.
Zadatak 600. io :u nnono oo]ono a, b, c n d nun a
2
+ b
2
+ 3ab =
c
2
+d
2
+ 3cd oiu:ufn u ]o a +b +c +d caoon oo].
Zadatak 601. Inoun oo] n ]o cunmon uio ]o :on cnnx oionnx
nnonnx oanaunu ]onui 2n. Hu!n cno cunmono oo]ono n :u io]o
cy n 1 n n + 1 nocfn oo]onn.
Zadatak 602. )oiu:ufn u cy oo]onn 2
2
n
+1 n 2
2
n+1
+1 y:u]u:no nocfn
:u cnuin nnoun oo] n.

|l| Iunno]o Jyionn!, Matematika 9+, ,uno :u ynoonnio n nu-


cfunnu cocfnu Icfouno Cuu]ono, 2uu.
|2| )ymun ^nan]unuonn!, Razni zadaci iz elementarne matematike,
elektronsko izdae, Uuoun, 2ulu.
329
49
Logiqko kombinatorni zadaci
(invarijante, bojea)
Lazar Arsi, Matematiqka gimnazija
49.1 j
Prva taktika io omunuu onuinnx :uufuiu ]o potraga za invari-
jantama, n nu:nnu:o ]o Princip invarijanti. Innnnn nn:oy]o:o
onu iuu iuu nmn:o noio iouio, func|o:unn]o nan canuno no-
:ono no noio: nunnay, n fuu nno un:o nu nonuauoy onoiu mfo
co no :ou(nnnun]unfo). Iocfn]o ouono.
Kada postoji neko ponavae, trai ono xto se NE MEA!
Ono ]o n:y:ofno ioncno y oiu:nnuy u co nomfo ne moe nocfn!n.
Y oiu:nnuy u ]o nomfo :oiy!o no:u cniyny nn:ony, ]o co o:o
:oo oiu:ufn u nomfo cniyno no :oo nan u cu:o moda :oo.
Onuino :uufio un:o fuio mfo nonu)o:o nnnun]unfy(nono:onnnocf)
n :ufn: oiuo:o noio foiu u co nomfo no :oo ocnfn. Iao:, nn-
:ony nnnnnnu nnnun]unfn :noio ]o auimo mnufnfn io: :uufio io]n
co nuau:o uo y nounuy.
Iooao:n cu bojeem cy canunn nnnun]unfu:u. Innnnn co nmn
fuio mfo co nomfo nooan nu ionuuun oo] nooaonu n onu co fn
nooaonn ooo]o ncfn: oo]u:u, o:nuuo co, n onu fo o:nuio ioncfn:o
y oiu:n:u. Infuncio: |n:nuuy +nmoy foouao ]o :noio no:onu
u oiuo u co muxonciu fuoau 8 8 :oo noinfn o:nnu:u nu
2
4
901
2
= 12, 988, 816 nuunnu. Iocfunn:o nnfuo. u nu ioanio nun-
xnnu co fo :oo yunnnfn uio co muxoncio] fuoan oao:o nu n]uio-
nuano cynofnu nou )oay]o ]om foo, :o)yfn:, cofn:o co fuoao
n :uiyun!o:o u cy fuinu nu nou ncfo oo]o. Jonu o:nnu ynoi
330
, , 2010.
noinnu fuuno l nno n l ooao noo, u :n on n:uan Su ]onnx n S2
yinx. Cuu ]o oiono aui. nu u nuunnu! Onn: c:o nun:iao foui
nooao: omnan auio.
49.2
Zadatak 603. )ufu ]o func|o:unn]u yo)ono fo]io (a, b, c). (a, b, c)
(2a b, 2b c, 2c a). ^oo an co n: fo]io (l, 7, 9) func|o:unn]u:u
oonfn.
u) fo]iu (S, 7, ll)
o) fo]iu (S, 6, S)
Rexee: !uo nnnun]unfy youn:o u ]o (2a b) +(2b c) +(2c a) =
a + b + c ouiao oon]u:o u co :on oo]onu fo]in no :ou func-
|o:unn]u:u. Io u) ]o no:oiy!o ]o 3 + 7 + 11 ,= 1 + 7 + 9 :o)yfn:
3 +6 +8 = 1 +7 +9. Cuu nn:ofn:o u uio cy a, b, c nonunn onu cy n
(2a b, 2b c, 2c a) nonunn. Y fo]nn no o) oo]onn 6 n S cy nunn
nu co no :oo nn onu oonfn func|o:unn]u:u.
Zadatak 604. Hu ocfny nnn 9m
2
naunnx iu:oaoonu, (3n 1)
2
nno-
nnx iu:oaoonu n 3k 1 :oaonnx, io cy m, n, k nnonn oo]onn. Cnn
iu:oaoonn nonoinno ayfu]y ocfno: n iu io co cofny 2 iu:oaoonu
u:anunfnx oo]u onn noau:o y ony fo!y oo]y. ^oiy an nu onuiun
nuunn u ocfuny cu:o :oaonn iu:oaoonn nu ocfny
Rexee: Ino mfo !o:o younfn ]o u ]o 9m
2
0, (3n 1)
2
1,
3k 1 1 (mod 3). )uiao nu nouofiy oo] iu:oaoonu no oo]u:u no-
cfunu nofnyn cncfo: ocfufuiu no :oyay S. Cuu noiaou]:o mfu
co omunu func|o:unn]o:. O:nuun:o ono fn oo]o cu x, y, z n oo]
iu:oaoonu no oo]u:u a, b, c ocnoifnnno. Hu nouofiy cy oo]onn a, b, c
nofnyn cncfo: ocfufuiu no :oyay S. io co iu:oaoon oo]o x cofno
cu iu:oaoono: oo]o y onn noau:o y oo]y z. Cuu ]o oo] iu:oaoonu no
oo]u:u a1, b1, c+2, u fo ]o onof nofnyn cncfo: ocfufuiu no :oyay S
((c +2 c 1) (mod 3)). ,nuun onu fo]iu oo]onu ocfu]o nofnyn cncfo:
no:unncno o oo]u func|o:unn]u Cuu, uio cy cnn iu:oaoonn :oaonn
onu ]o naunnx n nnonnx 0 nu onu fo]iu nnmo nn]o nofnyn cncfo: mfo
]o no:oiy!o nocfn!n.
Zadatak 605. ^uan Joinnu ]o nu naoun nunncuo oo]ono 1, 2, 3, 4, ..., 2n
io ]o n nonuun oo]. ,ufn: ]o :uan Joinnu ionyo u onu no nu
oo]u cu naouo, :onn:o nx a n b . On on fo oo]ono n:oncuo, uan on
nu naouy cnuin nyf onncnnuo oo] nonocfn [a b[. 'o ]o uno oi
:y nn]o noocfuo ]oun ]onnn oo] nu fuoan. )oiu:ufn u ]o oo] io]n
:y ]o nu iu]y ocfuo non:oncun nonuun.
, , 2010.
Rexee: Y ono: caynu]y noc:ufu]:o cy:y oo]onu nu fuoan n ony
nunocf. Cy:u oo]onu nu nouofiy ]o
2n(2n+1)
2
= n(2n + 1) u iuio ]o n
nonuun n onu cy:u ]o nonunu. !uu onmo:o oo]ono cy:u co c:uy]o
:u a + b [a b[, n noiu ]o a no!n y ono: cayuu]y, cy:u co c:uy]o :u
a + b a + b = 2b u fo ]o nuun oo] fuio u cnuiu nonu cy:u ocfu]o
nonunu. Oufao :uiyuy]o:o u !o n fu] ]oun oo] io]n ocfuno onfn
nonuun.
Zadatak 606. Y cnuio: noy muxoncio fuoao 8 8 ynncun ]o noo oo].
Y ]ono: iouiy onu:o inuuf 4 4 nan 3 3 n cnuio: oo]y y n:u-
ouno: inuufy ou]o:o l. )u an ]o YII! :oiy!o onn: nocfynio:
n::onnfn oo]ono :unncuno nu fuoan fuio u cy cnn oo]onn.
u) nunn
o) onnn cu S
Rexee: )onono ]o nonu!n cayuu] y io:o ]o ono no:oiy!o. Io-
nu)n:o nnnun]unfy :u nn:o u). Ooo]n:o fo!n o oo:io n fo!n
o oo:o nnono: oo]o:. Cu S o:nuun:o cy:y cnnx nonnonnx no-
u. Cuu io]n io inuuf 3 3 y:oan on n:u fuuno fn nnonu nou
n cy:u S !o co nono!ufn :u 6 nu onu nunocf ocfu]o ncfu. Canuno
cnuin inuuf 4 4 io]n n:uooo:o n:u nan 1 nan S nnonnx nou nu
co S nono!unu :u l2 nan S nu onu nunocf onof ocfu]o ncfu. Ouno
oon]u:o u uio ]o cy:u S onau nonunu nu nouofiy u onu nunocf
ocfu]o ncfu onu !o ocfufn ou ]oun nonuun oo] y nonnono: oay
mfo ]o onono.
Cuu :u nn:o o) yun:o canuno uan fuio u co oay io]n ocfuno no
:ou ocfufui nn ooy cu S. ,ufo !o:o ooo]nfn uofnfn n oc:n o
nauno: oo]o: n onof o:nuunfn cy:y nonaunnx oo]onu cu S. Cnuin
inuuf 3 3 n:u u nan S naunnx nou nu n:u :oo:o yno!ufn cy:y
:u 6 nan 9, u io 4 4 ynoi ]o 1 naunnx nou nu co cy:u nono!unu :u
l2 ocfufui nn ooy cy:o S cu S ocfu]o ncfn. ^oo:o :uiyunfn
u uio y nouofiy S 1 S 2(mod 3) onu !o ynoi nocfo]ufn ou ]oun
oo] y nonauno: oay io]n nn]o onn cu S.
Zadatak 607. Hu ionioc ]o no:nuno 2n u:oucuou. Cnuin u:oucuo
n:u nu]nnmo n 1 noanfnuinx nofnnnniu. )oiu:ufn u co cnn u:ou-
cuon :oiy ucnoonfn oio oiyiaoi cfoau fuio u nnio no con o
cnoi noanfnuioi nofnnnniu.
Rexee: Ino, ucnoon:o u:oucuoo no:nnono n noiu ]o H
yiynun oo] nonn]ufocinx nuonu y fo: ucnooy. Cuu fun:o
nofnnnnuio nuono :u cfoao: n noiymu]:o u nx noucnoon:o y:
mfo :uo iyno. Hoiu ]o (A, B) noin nofnnnnuin nu n noi B con
, , 2010.
cu aono cfuno A. Iu::omfuo :oo:o n:nmnfn fuio mfo nu)o:o nu
(C, D) io ]o D cu aono cfuno C n :u:onn:o :ocfu B n C. Iu (C, D)
onu:o fuio u ]o C nn]ufo cu A, u D nn]ufo cu B. !o!y!n co
cynofno o iu:uio nu cufy nun!n!o:o nu ou n nn]ufou A, u iuio
B n:u nu]nnmo n1 nofnnnniu, noin o u:oucuou io]n coo cu aono
cfuno noioi nn]ufou A ]o nn]ufo cu B. Onuinn: u::omfun:u
c:uy]o:o oo] nonn]ufocinx nuonu H oi iu no onoo:o o nyao.
Zadatak 608. Cnuin o oo]onu a
1
, a
2
, ..., a
n
]o 1 nan 1, n :nu:o u
nun.
S = a
1
a
2
a
3
a
4
+a
2
a
3
a
4
a
5
+... +a
n
a
1
a
2
a
3
= 0.
)oiu:ufn u 4[n.
Rexee: Ono !o:o cu:n c:ncanfn func|o:unn]y n younfn nnnu-
n]unfy. ,u func|o:unn]y y::n:o no:ony a
i
= a
i
. Cnuin oo] a
i
cun co y 1 cuoniu. !u :y no:onn:o :nui S co :ou nu caoo!n
nuunn. io cy cnu 1 cuoniu onaul nan 1 onu co :on :ou :u 8,
uio cy nu l, u nu 1 onu co S no :ou, uio cy fuuno fn l nan 1
onu co S :ou :u 4. Ouno :uiyny]o:o u ocfufui nn ooy
S cu 1 ocfu]o ncfn, u iuio ]o nu nouofiy S = 0 oon]u:o u ]o ynoi
S 0(mod 4). io onc:o cno noiufnnno no:onnan y no:nfnnno oonan
on S = n, u y: 4[S fo 4[n.
Zadatak 609. Io]onn o 1, 2, ..., 2n cy noo)unn non:nonn: oocao-
o:. Cuu cnuio: oo]y ou]:o oo] nonocfn :ocfu nu io]o: co
nuau:n, fo ]ocf nno: nnyn:o l, yio: 2,... nf. )oiu:ufn u
:o)y onn: nonn: oo]onn:u nocfo]o 2 io]n u]y ncfn ocfufui no :oyay
2n.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno, noiu no nocfo]o fuinu nu. Onu
cnuin o nx u]o ]oun o ocfufuiu 0, 1, 2, ..., 2n1. Iu on :on onuino
iyno oo]onu unuo ocfufui.
(0 + 1 + 2 +... + 2n 1)
2n
n
^o)yfn:
2(1 + 2 +... + 2n) = 2n(2n + 1)
2n
0
, , 2010.
mfo ]o ionfuninn]u.
Zadatak 610. Io ]o noinnon naouu:u 4 1 n 2 2. Jonu naouu ]o
cao:onu, u o o:onnnx n:u:o cu:o ]ony yiuun]oi ooaniu. )o-
iu:ufn u co no nnmo no :oo y nofnynocfn noinfn noyo)nnuo:
ucnoou naounnu.
Rexee: Iomn:o canuno iuo :uufui cu o:nnu:u. Ooo]n:o nou
y nno, uan fuio u oo]n:o cu:o y cnuio] yio] ioaonn n u oo]n:o
cnuio yio. Cuu naounnu 2 2 noinnu ynoi cu:o l nno, u 4 1
noinnu nan 2 nan l. Ouno caon u ]o no:oiy!o.
Zadatak 611. )u an ]o :oiy!o nununnfn nunoyiuonni o nof u:ann-
xnfnx fofo:nnu
Rexee: Jonocfunno ooo]n:o nou iuo nu muxoncio] fuoan. Onu]
nunoyiuonni on :ooi nonmnno :ouo onfn nonmnno 2u, nu !o onfn
lu nnnx nou. Cnuiu fofo:nnu noinnu ynoi fuuno 2 nnu, ocn: T-
fofo:nno io]u noinnu nan l nan S. Ouno caon u no :oo.
Zadatak 612. I:u:o fuoay n n cu oao:onn: yiaonn:u. )oiu:ufn
u co :oo noinfn L-fofo:nnu:u n nu!n onoun ycaon.
Rexee: Cuu n:u:o n
2
4 nou, nu :ou 4[n f]. n ]o nuun. an
ono nn]o onono. Ooo]n:o fuoay nu caoo!n nuunn. cnuin yin o
ooo]n:o y nno. L-fofo:nnu noinnu nan S ooanx n l nno nan S
nnnx n l ooao noo. !uio ]o ]onui oo] nnnx n ooanx nou n o-
nn ]o cu 1 onu cnuio nofnyno noinnuo ioncnfn ]onui oo] ooo
ncfo fofo:nnu, onocno nuun oo] fofo:nnu yau:n y noinnuo,
nu 8[n
2
4 mfo :nuun u ]o n ooaniu 4k + 2. Ioonn: ioncfyinn]u:u
:oo:o yfnnfn u ]o ycaon n = 4k + 2 onoun ycaon.
, , 2010.
49.3
Zadatak 613. Hu noanio: oiynuy :ufo:ufnuuu y Uunny oionau
cy co :noiu yionuu. ^auoi :ufo:ufnuuu nu:nnu:o nonunn: uio
]o oounno nonuun oo] yionuu, u nunn: uio co yionuo nuun oo]
nyfu. )oiu:ufn u ]o y onao io: fonyfiy ono nuun oo] nonunnx
:ufo:ufnuuu.
Zadatak 614. )ufo ]o S noanx oo]onu. Y ]ono: iouiy onu:o 2S
oo]onu n: ciynu n ou]o:o n: cnuio: no l. )oiu:ufn u co :oo
nocfn!n u cnn S oo]u oyy ]onuin.
Zadatak 615. Hu fuoan cy nunncunn oo]onn a, b, c. Y ]ono: iouiy
onmo:o ]oun oo], u y:ocfo oiu onncy]o:o :on yiu nu y:uon
:u l. ^oo an co oonfn fo]iu (17, 1967, 1983) o fo]in.
u) (2, 2, 2)
o) (3, 3, 3)
Zadatak 616. Cno fuuio y unnn cy ooo]ono nno:, ooao: nan nnono:
oo]o:. )oiu:ufn u nocfo]o no ncfooo]no fuuio nu ucfo]uy fuuno l.
Zadatak 617. )oiu:ufn u co fuoau 1010 no :oo noinfn fofo:nno:
4 1.

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


336
50
Polinomi
Milox Milosavevi, Matematiqka gimnazija
50.1 j
Definicija 87. I:u: P(x) = a
n
x
n
+ a
n1
x
n1
+ ... + a
1
x + a
0
]o no-
anno: cfononu n, stP(x) = n. ^n !o:o co ounnfn noanno:n:u un]n cy
ioo|nnn]onfn a
i
R,a
i
Q, a
i
Z, io ]o i 0, 1, ..., n.
Definicija 88. ,u noanno:o P(x) n G(x) nocfo]o ]onncfnonn noan-
no:n Q(x) n R(x) fuio u nun P(x)G(x)Q(x) + R(x) n stR(x) < stG(x)
nan R(x) = 0. Q(x) ]o ioanunni, u R(x) ]o ocfufui nn ooy P(x) cu
Q(x). !uu ]o R(x) = 0 iuo:o u G(x) oan P(x) n nnmo:o G(x)[P(x).
Teorema 114. io ]o P(x) ouaun noanno: onu ]o :on oionnx ioo-
|nnn]onufu P(1).
Teorema 115. io ]o P(x) ouaun noanno: u:aniu ioo|nnn]onufu y:
nuno n ioo|nnn]onufu y: nonuno cfonono ]o P(1).
Teorema 116. io ]o P(x) ouaun noanno: caoooun uaun foi noanno:u
]o P(0).
Teorema 117. Ioaooo]no nyao noanno:u cu noaooo]no: ioo|nnn]on-
fn:u oanonn cy caooonoi uaunu foi noanno:u.
Teorema 118. Hoiu ]o
p
q
Q , p ,= 0 n NZD(p, q) = 1 unnonuanu nyau
noanno:u P(x) = a
n
x
n
+a
n1
x
n1
+... +a
1
x +a
0
. 'uu p[a
0
n q[a
n
.
Teorema 119. io ]o P(x) ouaun noanno: onu x a[P(x) (a R) uio
n cu:o uio P(a) = 0. Canuno nun n :u P(x) Q[x] n P(x) Z[x]. Onu
fooo:u ]o no:nufu iuo Io:yonu fooo:u. Io] a nu:nnu:o nyao: foi
noanno:u.
337
, , 2010.
Teorema 120. ,u noanno: P(x) Z[x] n u:anunfo noao oo]ono a n b
nun a b[P(a) P(b).
Teorema 121. io noanno: x
2
+px+q n:u nyao x
1
n x
2
n:u:o caoo!y
]onuiocf x
2
+ px + q = (x x
1
)(x x
2
) = x
2
(x
1
+ x
2
) + x
1
x
2
Huion
mfo ynoon:o ioo|nnn]onfo ncno ]onuinx cfononu nu aono] n ocno]
cfunn n:u:o p = (x
1
+x
2
) n q = x
1
x
2
. io cy x
1
, x
2
, x
3
nyao noanno:u
x
3
+px
2
+qx+r nu ncfn nuunn oon]o:o p = (x
1
+x
2
+x
3
), q = x
1
x
2
+x
1
x
3
+
x
2
x
3
, r = x
1
x
2
x
3
. Canuno |o:yao nuo :u noanno:o nnmnx cfononu.
)ufo |o:yao cy no:nufn]o iuo Inofono |o:yao.
50.2
Zadatak 618. Hu!n cno noanno:o cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u io]n
:uonounu]y P(5) = 13, P(2) = 5.
Rexee: !uio n:u:o ab[P(a) P(b), ono :ou u nun 52[P(5)
P(2), onocno 3[8. 'uiun noanno: no nocfo]n.
Zadatak 619. Hoiu ]o P(x) = (x
2
x + 1)
2010
. Oonfn :on ioo|nnn-
]onufu nu nunn: :ocfn:u noanno:u P(x).
Rexee: Hoiu ]o :on ioo|nnn]onufu nu nunn: :ocfn:u p,u nu no-
nunn: l.
'uu ]o p+l = P(1) = (11+1)
2010
= 1, u pl = P(1) = (1+1+1)
2010
= 3
2010
.
Ouno ]o 2p = 3
2010
+ 1, nu ]o p =
3
2010+1
2
.
Zadatak 620. io ]o x
3
+ y
3
+ z
3
= 3xyz, oiu:ufn x + y + z = 0 nan
x = y = z.
Rexee: )ufy ]onuiocf :o:o:o :unncufn y caoo!o: ooaniy x
3
+
y
3
+z
3
3xyz = (x +y +z)(x
2
+y
2
+z
2
xy xz yz), (I::nonfo ocny
cfuny, n oon]o co nuion ciu!nnuu). I: ycaonu :uufiu n:u:o u
]o x
3
+y
3
+z
3
3xyz = 0, nu ]o n (x+y +z)(x
2
+y
2
+z
2
xy xz yz) = 0.
Onu ]o x + y + z = 0, nan (x
2
+ y
2
+ z
2
xy xz yz) = 0. Io:non:o
nocaoy ]onuiocf cu nu n nunnmn:o ]o y caoo!o: ooaniy x
2
+y
2

2xy + x
2
+ z
2
2xz + y
2
+ z
2
2yz = 0. I:u:o fn inuufu onno:u
(x y)
2
+ (x z)
2
+ (y z)
2
= 0. !uio ]o inuuf ynoi no!n nan ]onui
u, fuu cnu fn inuufu :ou]y onfn ]onuin u, onocno x y = 0 n
x z = 0 n y z = 0, uiao x = y = z.
Zadatak 621. Hu!n x fuio u ]o nonocf P(x, y) :nnn:uanu, P(x, y) =
2x
2
+ 5y
2
4x 2y 4xy + 7
Rexee: Ono !o:o ynooufn nomfnny nu:omfuu nu inuuf on-
no:u. Ooufn:o nuy nu fo u n:u:o 2x
2
,4xy n 5y
2
. 4xy =
2 2 x y. !uio n:u:o 5y
2
, n 2x
2
, aoinunn]o ]o u ]o 4xy = 2 2y x
(ynoi co on]onfnmo:o no:u coo: uauny). Hununn:o an inuuf
, , 2010.
onno:u o x n 2y n:u:o P(x, y) = (x2y)
2
+x
2
4x+y
2
2y +7. )uo ]o
P(x, y) = (x2y)
2
+(x2)
2
+(y 1)
2
+2. !uio ]o inuuf ynoi nonoiufn-
nun, fo ]o nu]:uu nonocf ufoi noanno:u iuu ]o x = 2y, x = 2, y = 1
n fuu ]o P(x, y) = 2.
Zadatak 622. Iucfunnfn x
8
+ 98x
4
+ 1 nu nu unnnonu cu noaooo]nn:
ioo|nnn]onfn:u.
Rexee: Onof !o:o nu:omfufn inuufo onno:u.
x
8
+ 2x
4
+ 1 + 96x
4
= (x
4
+ 1)
2
+ 96x
4
,
oan:o onof u nu:ocfn:o nu inuuf onno:u, uan fuio u ]oun un-
nnon oyo x
4
+ 1.
(x
4
+ 1)
2
+ 96x
4
=
(x
4
+ 1)
2
+ 2 8 x
2
(x
4
+ 1) + (8x
2
)
2
2 8 x
2
(x
4
+ 1) + 32x
4
=
(x
4
+ 1 + 8x
2
)
2
+ 32x
4
16x
2
(x
4
+ 1) =
(x
4
+ 1 + 8x
2
)
2
16x
2
(x
4
2x
2
+ 1) =
(x
4
+ 1 + 8x
2
)
2
16x
2
(x
2
1)
2
=
(x
4
+ 1 + 8x
2
)
2
(4x
3
x)
2
.
Ono ]o u:aniu inuufu, fuio u n:u:o
x
8
+ 98x
4
+ 1 = (x
4
4x
3
+ 8x
2
+x + 1)(x
4
+ 4x
3
+ 8x
2
x + 1).
Onn: ]o :uufui :unmon.
Zadatak 623. Hoiu ]o a, b, c R, a + b + c > 0, bc + ca + ab > 0, abc > 0.
'uu ]o a > 0, b > 0, c > 0..
Rexee: Hoiu ]o a +b +c = u, bc +ca +ab = v, abc = w.
I: In]ofonnx nunnau n:u:o u cy a, b, c nyao noanno:u
P(x) = x
3
ux
2
+vx w.
io ]o x < 0, P(x) < 0, ]o x
3
< 0, ux
2
< 0, +vx < 0, w < 0. ui n iu
]o x = 0, P(x) = w < 0.
)uiao x > 0, u iuio cy a, b, c nyao noanno:u P(x), :ou onfn a > 0, b >
0, c > 0.
Zadatak 624. )oiu:ufn u cy cno nyao noanno:u x
5
+x10 nunnonuano.
Rexee: Hoiu ]o
p
q
Q,
p
q
,= 0 n NZD(p, q) = 1 unnonuanu nyau
noanno:u x
5
+ x 10. I: (
p
q
)
5
+
p
q
10 = 0 :nooo: cu q
5
oon]o:o
p
5
+ pq
4
= 10q
5
. Ouno q[p
5
, nu nomfo ]o NZD(p, q) = 1, caon q = 1.
Canuno oon]o:o p[10q
5
, ouiao p[10. Ouniaono p > 0. Ionoo: :u
p = 1, 2, 5, 10 nnn:o u ufn noanno: no:u unnonuano nyao.
Zadatak 625. Hu!n cno noaooo]no nonocfn x :u io]o ]o P(x) = x
4

4x
3
+ 14x
2
20x + 10 nofnyn inuuf.
, , 2010.
Rexee: I:u:o P(x) = x
4
4x
3
+ 6x
2
4x + 1 + 8x
2
16x + 8 + 1 =
(x 1)
4
+ 8(x 1)
2
+ 16 15.
P(x) = ((x 1)
2
+ 4)
2
15. 'uio)o P(x) = k
2
, k N . Oooaon:o
(x 1)
2
+ 4 = m, uiao m 4. 'uu ]o m
2
k
2
= 15, (mk)(m+k) = 15.
!uio ]o m 4 :oo:o u :uno:un:o noiufnnno |uifoo, nu n:u:o no
:oiy!nocfn.
l)m k = 1, m + k = 15. Ouno ]o m = 8, nu oon]o:o nu omou
x = 3, x = 1
2)m k = 3, m + k = 5. )oon]o:o m = 4, n ouno n:u:o ]om ]ono
omoo x = 1.
Zadatak 626. Hoiu cy a, b, c fn noau oo]u. Hu!n cno noanno:o cu
noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u :u io]o nun. P(a) = b, P(b) = c, P(c) = a.
Rexee: I: Io:yono fooo:o n:u:o.
P(x) b = (x a)P
1
(x) (l)
P(x) c = (x b)P
1
(x)
P(x) a = (x c)P
1
(x)
O oo]onu a, b, c n:uoon:o nu cu nu]no!u: uncoayfno: u:anio:.
Hoiu ]o fo [a c[. 'uu n:u:o.
[a b[ < [a c[ (2)
,u:onn:o x cu c y (l), caon.
a b = (c a)P
1
(c)
!uio ]o P
1
(c) noo oo] n:u:o [a b[ [c a[,
u fo ]o ionfuninn]u cu (2). )uiao fuiun noanno: no nocfo]n.
Zadatak 627. Hu!n cno noanno:o P(x) io]n :u cnuio x :uonounu]y
xP(x 1) = (x 3)P(x)
Rexee: ,u x = 0 n:u:o P(0) = 0.
,u x = 1 ]o P(1) = 0.
,u x = 2 ]o P(2) = 0.
)uiao P(x) = x(x 1)(x 2)Q(x). ,u:onn:o ono y nouofny ]onuiocf.
x(x 1)(x 2)(x 3)Q(x 1) = (x 3)x(x 1)(x 2)Q(x).
Ouno ]o Q(x) = Q(x 1), nu Q(x) :ou onfn noiu ioncfunfu.
,uncfu, nofnocfunn:o cynofno, noiu ]o
Q(x) = a
n
x
n
+a
n1
x
n1
+... +a
1
x +a
0
, n 1, a
n
,= 0.
'uu ]o
a
n
(x1)
n
+a
n1
(x1)
n1
+...+a
1
(x1)+a
0
= a
n
x
n
+a
n1
x
n1
+...+a
1
x+a
0
Ouno n:]onuuunuo: ioo|nnn]onufu ncno x
n1
:ou onfn
ka
n
+a
n1
= a
n1
, (k = const)
Ono ]o ionfuninn]u. )uiao P(x) = cx(x 1)(x 2), c = const.
'n:o ]o :uufui :unmon.
, , 2010.
50.3
Zadatak 628. Oonfn :on ioo|nnn]onufu nu nonunn: :ocfn:u no-
anno:u P(x) = (x
2
+x + 1)
201
+ (x
2
x + 1)
210
.
Zadatak 629. Hoiu ]o P(x) noanno: cu noaooo]nn: ioo|nnn]onfn:u
fuiun u ]o P(a) = P(b) = P(c) = 1 :u fn u:anunfu noau oo]u a, b n
c. )oiu:ufn u P(x) no:u noaooo]nnx nyau.
Zadatak 630. )oiu:ufn 'ooo:y 7. io ]o noanno: P(x, y) cn:ofnuun
n x y[P(x, y), fuu n (x y)
2
[P(x, y).
(Ioanno: ]o cn:ofnuun uio ]o P(x, y) = P(y, x)).
Zadatak 631. Hu!n cno noanno:o :u io]o nunP(x)P(2x
2
) = P(2x
3
+x).
Zadatak 632. Hu!n cno noanno:o :u io]o nun P(x)P(x) = P(x
2
).

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| I. Cfo]unonn!, Matematiskop 3, Huyunu !niu l9SS.
|S| I. 'omn!,H. Iionnonn!,^.Cfunn!,C.)n:nfn]onn!, Tangenta
10, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo - cnociu 1, )ymfno ^u-
fo:ufnuuu Con]o 2uu6.
342
51
Prebrojavaa
Milox Milosavevi, Matematiqka gimnazija
51.1 j
Definicija 89. Io] oao:onufu ionuunoi ciynu nu:nnu:o iun-
nuann oo] ciynu n oooaounu:o iu cu [A[.
Definicija 90. io ]o ciyn X ynn]u nc]ynifnnx ciynonu S
1
, S
2
, ..., S
n
,
fuu ]o [X[ = [S
1
[ +[S
2
[ +... + [S
n
[.
Definicija 91. io cy S
1
, S
2
, ..., S
n
nonu:nn ciynonn,
fuu ]o [S
1
S
2
... S
n
[ = [S
1
[ [S
2
[ ... [S
n
[.
Definicija 92. n! = n (n 1) ... 3 2 1.
51.2
Zadatak 633. u) !oanio n:u nofonn|onnx oo]onu io]n no cuo
nyay
o) !oanio n:u nofonn|onnx oo]onu un]o cy cno nn|o u:anunfo
Rexee:
u) ooooo
I:u:o :ocfu nu io]o :oo:o ucnoonfn 9 nn|uu, (l,2,S,1,,6,7,S,9).
,u nno :ocfo n:u:o 9 :oiy!nocfn, ncfo nun n :u yio, fo!o, uo-
fnfo n nofo. )uiao n:u:o 9 9 9 9 9 = 9
5
= 59049 fuinnx oo]onu.
o) ooooo
Canuno iuo :uaono, :u nno :ocfo n:u:o y onfnnu]y 9 nn|uu (cno
ocn: nyao, oo] no :oo nounufn nyao:) , :u yio nu: ]o y onfnnu]y
u, uan :ou:o u n:ounn:o nn|y io]y c:o ncioncfnan :u nno :ocfo,
uiao 9 onnn]u, :u fo!o n:u:o S onnn]u (n:ounn:o no ncionmfono
343
, , 2010.
nn|o), uofnfo 7 onnn]u, nofo 6. )uiao n:u 9 9 8 7 6 = 27216 fuinnx
oo]onu.
Zadatak 634. Hu ioanio nuunnu n ocoou :oo u cfuno y ncfy fuio
u 2 youono ocooo no cfo]o ]onu noo yio
Rexee:
Hoiu cy youono ocooo a, n b. I:u:o no :oiy!nocfn :u nxon ucnoo,
ab n ba. Ioc:ufu]:o nx iuo ]ony noanny. Yiynun oo] ucnoou
iu cy ono no ocooo ]onu noo yio ]o 2(n 1)!(noiaou] :uufui
l no o)) . Yiynun oo] ucnoou cnnx ocoou ]o n!. )uiao n:u:o
n! 2(n 1)! nuunnu .
Zadatak 635. Hu ioanio nuunnu :oo:o nocfunnfn S fononu nu muxon-
ciy fuoay, fuio u co nnio]u nu no nunuu]y
Rexee: Hy:onmn:o fonono oo]onn:u l o S. Ioo :u nnoi fonu
:o:o:o n:uoufn nu 8 8 nuunnu. Iomfo co fononn no c:o]y nunuufn
nonfu]:o ioaony n ncfy y io]o] co nuau:n fu] fon. Onn:o oon]o:o 7
7 naouy. Iononn:o onu] nocfynui :u cno fonono n n:u:o (8!)
2
ucnoou.
^o)yfn: nomfo cy fononn ny:oncunn, nnmo nyfu c:o oo]uan noio
ucnooo. Hu:u ]o cno]ono u an ]o, nu nn:o, nu noy a3 fon l
nan 6. Hu noio: noy :oo onfn onao io]n o fononu l-S. ,u caoo!o
:uy:ofo noo n:u:o 7 :oiy!nocfn, ]oun fon c:o ncioncfnan. )uiao
ucnoou onnx fononu n:u 8!. 'o ]o y]ono oo] onnx ucnoou io]o
c:o nnmo nyfu oo]uan. Io] ucnoou fononu ]o
(8!)
2
8!
= 8!.
Zadatak 636. Hu ioanio nuunnu :oo:o ououfn mocf ocoou o nx
ocu:, uan uio y::o:o , :ou:o y:ofn n I
Rexee: io ouooo:o ocooy , :ou:o ououfn n ocooy I, nu
onu o ocfuanx 6 onu:o 1 ocooo. 'o :oo:o yunnnfn nu
6543
4321
=
15(noiaou] nofxonn :uufui). io no ouooo:o ocooy , onu o
noocfuanx 7 ocoou onu:o 6, mfo ]o ncfo iuo u onu:o ]ony io]u
]o noocfuau. I:u:o 7 nuunnu ou ouooo:o fy ]ony ocooy. ,nuun
yiynno n:u:o 22 nuunnu.
Zadatak 637. Hu ioanio nuunnu :oo:o ououfn S oo]u o l o 1u
fuio u ]o nxon :on nuun
Rexee: Ian cy cnu fn oo]u nunu, nan cy nu nonunu, ]oun
nuun. io cy cnu fn oo]u nunu n:u:o
201918
321
= 1140 nuunnu.
io cy nu nonunu, u ]oun nuun, yiynun oo] nuunnu ]o 20
2019
2
=
3800.
)uiao n:u:o 4940 nuunnu.
Zadatak 638. Hu ioanio nuunnu co lu nonuunnnu :oo ucnoonfn y
2 nonuunniu
, , 2010.
Rexee: Cnuiu nonuunnnu :oo onfn y ]ono: nan y yio: nonuu-
nniy. I:u:o 2 n:oou :u cnuiy. Yiynun oo] n:oou ]o 2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 = 2
10
= 1024.
Zadatak 639. Hu |youacio: fynny yuocfny]o lS oinnu. )oiu:ufn
u co nocao oc:oi ioau :oiy nu!n fn oinno :o)y io]n:u no nocfo]o
no io]o cy :o)ycoono oniuao yfui:nny.
Rexee: Youn:o ]ony oinny. Onu nn]o niuau nofnn 9 yinx
oinnu. io co :o)y fnx 9 oinnu :oiy nu!n no io]o nncy niuao :o-
)ycoono :uufui ]o omon. Iofnocfunn:o cynofno. 'uu ]o fnx 9
oinnu oniuao cno :o)ycoono cycofo. ,u fo n: ]o onao nofoono
98
2
= 36 cycofu. 'oio: ]onoi ioau 9 oinnu :oo oniufn :uicn:uano
1 yfui:nno. 'o :nuunn u cy :u S ioau :oian oniufn :uicn:uano S2
yfui:nno. !onfuninn]u. )uiao :oo:o nu!n fn oinno.
Zadatak 640. Hu cnuio] cfunnnn inuufu ufo cy S fuuio io]o nncy
fo:onu foi nunoyiuonniu, !oanio ]o foyiaonu oo)ono ufn: onn:
fuuiu:u
Rexee: I:u:o no onnn]o, u nu fo:onu foyiau nnnuu]y ]o-
no] cfunnnn inuufu nan u cnu fn fo:onu nnnuu]y u:anunfn:
cfunnnu:u. Y nno: cayuu]y nu 1 nuunnu onu:o cfunnny, nu S nun-
xnnu onu:o no o fn fuuio, u nu 9 noocfuao fo:o. Yiynno n:u:o
4 3 9 = 108 nuunnu. Y yio: cayuu]y nu 1 nuunnu onu:o cfunnny,
u cnuio fo:o foyiau nu S, cfo on oiao 4 3 3 3 = 108 nuunnu. Yiynno
n:u:o 108 + 108 = 216 foyiaonu oo)ono onn: fuuiu:u.
Zadatak 641. Hu fynny ]o yuocfnonuao n muxncfu :o)y io]n:u ]o
onao :u]cfou n noao:u]cfou.Cnuiu nooou onocn no noon. Iocao :u-
ncofiu fynnu noiu:uao co u ]o cnuin yuocnni noaonnny cno]nx noonu
ocno]no niu]ynn nofnn :u]cfou. )oiun u ]o n nofnyn inuuf.
Rexee: Y::n:o u ]o oo] :u]cfou n noao:u]cfou m, onocno v.
^u]cfon cy :o)ycoono oniuan
m(m1)
2
nufn]u, n ocno]nan yiynno
foanio noonu y :o)ycoonn: cycofn:u. Icfo foanio cy ciynnan n
niu]y!n nofnn noao:u]cfou. Canuno cy noao:u]cfon :o)ycoono
oniuan
v(v1)
2
n ocno]nan yiynno foanio noonu. !uio ]o oo] oniu-
nnx nufn]u mv n:u:o.
m(m1)
2
+
v(v1)
2
= mv
Huion mfo ynocfn:o onu] n:u: n:u:o. m + v = (m v)
2
. !uio ]o
m+v = n, :uufui ]o oiu:un.
Zadatak 642. Y ciynmfnnn n:u Su nocaunniu. Cnuin o nocaunniu
]o y cnu)n cu fuuno lu yinx nocaunniu. Hu ioanio nuunnu :oo
onfn |o:nunu fouaunu io:ncn]u, fuio u cy cnuiu nu uaunu fo
io:ncn]o y :o)ycoono] cnu)n nan u nnio]u nu uaunu fo io:ncn]o nncy
y :o)ycoono] cnu)n
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o x oo] io:ncn]u io]o :uonounu]y ycaono :uufiu(ooo
io:ncn]o), u y oo] noocfuanx io:ncn]u (aomo io:ncn]o). 'uu ]o
x + y =
302928
321
= 4060. Cuu noiu cnuin nocaunni nununn cnncui cnnx
fonaunnx io:ncn]u io]nx ]o on uaun, u yiu nu nocaunniu cy nan oou
y cnu)n c n:, nan nn]oun nn]o y cnu)n c n:. Hu fo: cnncioy !o co
cnuiu oou io:ncn]u ]unnfn fn nyfu(:unncu!o ]o cnuin nocaunni), u
cnuiu aomu cu:o ]ono:. Hu fo: cnnciy n:u
1918
2
= 161 io:ncn]u io]o
n:u]y ]onoi |nicnunoi nocaunniu n no:u nocaunniu io]u cy y cnu)n,
n n:u
109
2
= 45 io:ncn]u io]o cuo ]onoi |nicnunoi nocaunniu n
cnn cy y cnu)n. !uio n:u:o Su fuinnx cnncionu fo ]o.
3x +y = (161 + 45) 30 = 6480. Cuu ]o auio n:uuynufn u ]o x = 1210.
51.3
Zadatak 643. Io:nufo ]o u ioiona n:u 6S :you. !oanio ]o :n-
nn:uano ioionau nofoono u onc:o onan cniynn u nocfo]o 2 cu
ncfn: ucnooo: :you
Zadatak 644. Cnuiu cfunnnu inuufu nooonu ]o nu n ]onuinx o-
aonu. !oanio foyiaonu :oo:o ioncfyncufn fuio u n: fo:onu oyy
oono fuuio
Zadatak 645. !oanio nocfo]n nofonn|onnx oo]onu io]n co :unncy]y
no:o!y nonunnx nn|uu, uan fuio u co ]onu nn|u c:o ]unufn :ui-
cn:uano nu nyfu
Zadatak 646. Hu ioanio nuunnu :oo:o c:ocfnfn n fononu nu muxon-
ciy fuoay k l fuio u co nn]onu nu no nunuu]y :o)ycoono
Zadatak 647. Hu noannn co nuau:n 2u iniu. Hu ioanio nuunnu ]o
:oiy!o n:uoufn iniu fuio u nnio]o no inio nncy onao ]onu o
yio nu noannn

|l| I. 'omn!, Mala Kombinatorika, Iocnofnn Ioiao l996 l997.


|2| I. Cfo]unonn!, Matematiskop 3, Huyunu !niu l9SS.
|S| I. 'omn!,H. Iionnonn!,^.Cfunn!,C.)n:nfn]onn!, Tangenta
10, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo - cnociu 1, )ymfno ^u-
fo:ufnuuu Con]o 2uu6.
347
52
Stepeni
Petar Radovanovi, Matematiqka gimnazija
52.1 j
Definicija 93. Hoiu ]o a R. 'uu ]o a
1
= a, a
n+1
= a
n
a, :u cno
n N.
Definicija 94. ,u a R0, a
0
= 1.
Definicija 95. ,u a R0, n N, a
n
=
1
a
n
.
Teorema 122. Hoiu cy a n b ouann, u m n n nnonn oo]onn. 'uu
]o.
1)a
m
a
n
= a
m+n
;
2)a
m
: a
n
= a
mn
;
3)(a
m
)
n
= a
mn
;
4)(a b)
m
= a
m
b
n
;
5)(a : b)
m
= a
m
: b
m
.
52.2
Zadatak 648. Ufu ]o no!o. (2)
300
nan (3)
200

Rexee: I: (2)
300
= 2
300
= (2
3
)
100
= 8
100
< 9
100
= (3
2
)
100
= 3
200
=
(3)
200
caon u ]o (2)
300
< (3)
200
.
Zadatak 649. Ufu ]o no!o. 2
1991
nan 1991
181

Rexee: !uio ]o 2
1991
= (2
11
)
181
= 2048
181
> 1991
181
, fo ]o 2
1991
>
1991
181
.
348
, , 2010.
Zadatak 650. )uf ]o n:u:
2
17
+2
16
++2
2
+2+1
2
8
+2
7
++2
2
+2+1
: 3
3
. )oiu:ufn u ]o no-
nocf ufoi n:u:u noo oo].
Rexee: io co
2
17
+2
16
++2
2
+2+1
2
8
+2
7
++2
2
+2+1
: 3
3
nomnn cu 21 oon]u co n:u:
(21)(2
17
+2
16
++2
2
+2+1)
(21)(2
8
+2
7
++2
2
+2+1)
: 3
3
, f].
2
18
1
2
9
1
: 3
3
=
(2
9
1)(2
9
+1)
2
9
1
: 3
3
= (2
9
+1) : 27 =
19.
Zadatak 651. ,u io]o ouano nonocfn a, b, c nun
a
2002
+b
8
+c
6
+1
2
= a
1001
+b
4
c
3
1
Rexee: )ufu ]onuiocf co func|o:nmo y (a
1001
1)
2
+ (b
4
1)
2
+
(c
3
+ 1)
2
= 0, ouiao co oon]u]y omou (a, b, c) = (1, 1, 1) n (a, b, c) =
(1, 1, 1).
Zadatak 652. Hoiu ]o a = 2
2005
2
2004
+2
2003
, b = 2
2004
2
2005
+2
2006
, c =
3

3 2
2003
. )oiu:ufn u ]o :on inuufu noiu nu o onnx oo]onu
]onui inuufy fo!oi.
Rexee: !uio ]o a = 2
2003
(2
2
2 + 1) = 3 2
2003
, b = 2
2004
(1 2 + 2
2
=
6 2
2003
, c = 3

3 2
2003
, n y:n:u]y!n y oo:n u ]o A = 2
2003
, oon]u:o u
]o a
2
= 9A
2
, b
2
= 36A
2
, c
2
= 27A
2
. Caon u ]o a
2
+c
2
= b
2
.
Zadatak 653. Ynoonfn oo]ono 3
2007
2
3000
n 2007 2
2007
.
Rexee: Io)n:o o ouniaono no]onuiocfn 3
2
> 2
3
. Cfonononuo:
oon]u:o u ]o 3
2000
> 2
3000
. Caon u ]o 3
2007
> 3
7
2
3000
, nu ]o 3
2007

2
3000
> (3
7
1) 2
3000
> 2007 2
2007
. Io:u fo:o, 3
2007
2
3000
> 2007 2
2007
.
Zadatak 654. I:uuynu] nonocf n:u:u a
6
+3a
2
b
2
+b
6
uio ]o a
2
+b
2
= 1.
Rexee: I:u:o u ]o (a
2
+b
2
)
3
= a
6
+3a
4
b
2
+3a
2
b
4
+b
6
= a
6
+3a
2
b
2
+b
6
:ooi a
2
+b
2
= 1. ,ufo ]o ufn n:u: ]onui (a
2
+b
2
)
3
= 1
3
= 1.
Zadatak 655. Oon cno noao oo]ono fuino u ]o x
4
+y
2008
= 2x
2
.
Rexee: )ufy ]onuiocf func|o:nmo:o y x
4
2x
2
+ 1 +y
2008
= 1,
onocno (x
2
1)
2
+ (y
2
)
1004
= 1. Ouno :uiyuy]o:o u ]o (x
2
1)
2
= 1
n (y
2
)
1004
= 0 nan (x
2
1)
2
= 0 n (y
2
)
1004
= 1. )uiao, ]onnu noaooo]nu
omou cy. (x, y) (0, 0), (1, 1), (1, 1), (1, 1), (1, 1).
Zadatak 656. io ]o
x
2
+
1
x
2
x
2

1
x
2
= a, n:uuynufn
x
4
+
1
x
4
x
4

1
x
4
no:o!y a.
Rexee: Co)nnuo: n:u:u
x
2
+
1
x
2
x
2

1
x
2
= a oon]u:o
x
4
+1
x
4
1
= a, f]. x
4
+
1 = ax
4
a. Oufao ]o x
4
(a 1) = a + 1, nu ]o x
4
=
a+1
a1
. !onuuno ]o
x
4
+
1
x
4
x
4

1
x
4
= (
a+1
a1
+
a1
a+1
) : (
a+1
a1

a1
a+1
) =
a
2
+1
2a
.
Zadatak 657. Ufu ]o no!o. 2
3015
nan 3
2010

Rexee: I:u:o u ]o 2
3
< 3
2
, nu ]o n (2
3
)
1005
= 2
3015
< 3
2010
= (3
2
)
1005
.
, , 2010.
52.3
Zadatak 658. Ynoon u:ao:io
5
2007
+1
5
2008
+1
n
5
2008
+1
5
2009
+1
.
Zadatak 659. io ]o a
2
+ b
2
2a + 6b + 10 = 0, ioanio ]o a
2010
2010b
Zadatak 660. !o]n o n:u:u A n B n:u no!y nonocf. A = (8
2
32
4
) :
256
6
nan B = (1024
5
: (6
20
: 3
20
)
2
) : 4
4

Zadatak 661. Ufu ]o no!o. 5


4
+ 2
10
nan 3
7

Zadatak 662. io ]o a b 12, io cy a n b ouann oo]onn oiu:ufn


u ]o onu a
4
+b
4
> 2006.

|l| ^noui Iofionn!, ,unn:nnn :ufo:ufnuin nooao:n, Huyunu


iniu l9S.
|2| Io]ncaun nn!, ^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.
|S| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion l - Ionu :u mu:nnono, ^u-
fo:ufncion 2uu1.
|1| ^ufo:ufnuin ancf
|| ,uunn cu fui:nuou
351
53
Da li je broj racionalan ili
nije?
Igor Martinovi, Matematiqka gimnazija
53.1 j
Definicija 96. Iouaun oo] a nu:nnu:o unnonuann: uio co :oo
:unncufn y ooaniy
p
q
, io ]o p noo oo], u q nnoun oo].
I: o|nnnnn]o :uiyuy]o:o u unnonuaun oo] :oo:o nunncufn
y ooaniy
p
q
fuio u ]o NZD(p, q) = 1. Ono ]o noo:u nunu ocoonnu
unnonuannx oo]onu.
Definicija 97. Y ioanio ouaun oo] nn]o unnonuaun :u oiu iuo:o
u ]o nunnonuaun.
Hoin nunnonuann oo]onn cy ,

2,

7 ...
Teorema 123. ,on, u:aniu,non:no n ioanunni nu unnonuanu oo]u
(iuu cy oou u:anunfu o 0) ]o unnonuaun oo].
Teorema 124. ,on, u:aniu,non:no n ioanunni ]onoi unnonuanoi
n ]onoi nunnonuanoi oo]u (iuu cy oou u:anunfu o 0) ]o nunno-
nuaun oo].
Teorema 125. Iouaun oo] ]o unnonuaun uio n cu:o uio n:u ionuuun
nan oocionuuno nononuun onn:uann :unnc.
53.2
Zadatak 663. )oiu:ufn u cy caoo!n oo]onn nunnonuann.
u)

5 o)

5 +

3 n)
_
1 +
_
2 +

3
352
, , 2010.
Rexee:u) Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o

5 unnonuaun oo].
'o :nuun u co :oo nocfunnfn y ooaniy

5 =
p
q
n NZD(p, q) = 1.
!nunuo: oon]u:o u ]o 5 =
p
2
q
2
onocno 5q
2
= p
2
(l). Ouno :u-
iyuy]o:o u 5 [ p
2
onocno 5 [ p. Hoiu ]o p = 5p
1
. !uu yncfn:o ony
]onuiocf y (l) n nooan:o cu 5 oon]u:o q
2
= 5p
1
. ,uiyuy]o:o u
5 [ q, uan onu ]o NZD(p, q) ,= 1 mfo ]o y cynofnocfn cu nofnocfunio:
u ]o NZD(p, q) = 1. 'o :nuun u nofnocfuniu u ]o

5 unnonuaun
oo] nofuunu. )uiao,

5 ]o nunnonuaun oo].
o) Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o

5 +

3 unnonuaun oo]. 'o


:nuun u co :oo nocfunnfn y ooaniy

5 +

3 =
m
n
n NZD(m, n) = 1.
!nunuo: oon]u:o u ]o 8 +2

15 =
m
2
n
2
. Io fooo:n 2 aonu cfunu
]onuiocfn ]o nunnonuaun oo], u ocnu cfunu ]o unnonuaun oo] nu
]o ]onuiocf no:oiy!u.)uiao,

5 +

3 ]o nunnonuaun oo].
n) Iofnocfunn:o cynofno f]. u ]o
_
1 +
_
2 +

3 unnonuaun oo]
n nocfunn:o iu y ooaniy u:ao:iu
_
1 +
_
2 +

3 =
p
q
. !uu inun-
u:o ooo cfuno oon]u:o 1 +
_
2 +

3 =
p
2
q
2
onocno
_
2 +

3 =
p
2
q
2
q
2
.
Ionono inunu:o ooo cfuno n oon]u:o 2+

3 =
(p
2
q
2
)
2
q
2
. Io fooo:n
2 aonu cfunu ]onuiocfn ]o nunnonuaun oo], nu nomfo ]o ocnu cfunu
unnonuaun oo] onu ]onuiocf ]o no:oiy!u. )uiao, nofnocfuniu u
]o
_
1 +
_
2 +

3 unnonuaun oo] nn]o fuunu, nu ]o


_
1 +
_
2 +

3 nu-
nnonuaun oo].
Zadatak 664. !o]n o ufnx oo]onu ]o nunnonuaun Iunnonuano oo-
]ono nocfunnfn y ooaniy u:ao:iu.
u) u.lSlSlS... o) 2.ulu2ulu2ulu... n) u.luluuluuuluuuul... (n:u
cnuio ]onnnno co cnuin nyf nuau:n no ]onu nyau nnmo)
Rexee: u) Hoiu ]o 0.185185185... = x (l) . Onu ]o 1000x = 185.185185185...
(2). ,ufn:, oy:n:uo: ]onuiocfn (l) n (2) oon]u:o (2)(1) = 999x =
185 onocno x =
185
999
. )uiao, oo] 0.185185185... ]o unnonuaun.
o) Hoiu ]o 2.01020102010... = x (l). Onu ]o 10000x = 20102.01020102010...
(2). Oy:n:uo: ]onuiocfn (2) n (l) oon]u:o 9999x = 20100 onocno
x =
20100
9999
. )uiao, oo] 2.01020102010... ]o unnonuaun.
n) Ouniaono num oo] no:u ionuuun onn:uann :unnc. )oiun:o
u no:u nn nononuun. ,uncfu, uio on :unnc ono nononuun, fuu on
co nouon o noioi :ocfu nonunuo noin ionuuun nn: nn|uu. Hoiu co
o noio m-fo no:nnn]o n:u onn:uanoi :uo:u nonunu nn: o k nn|uu
a
1
a
2
...a
k
. Hoiu ]o N > maxm + k, 3k + 1. Ioc:ufu]:o mfu co omunu
, , 2010.
nu no:nnn]u:u n:u N-fo ]onnnno n:u onn:uanoi :unncu. 'y co nuau:n
N nyau. Iomfo ]o N > m+k fo :nuun u cy fo nyao y oay oo]u io]n
co nonunu. !uio ]o N > 3k + 1 fo co y fnx N nyau cun ou ]oun
nono f]. nn: a
1
a
2
...a
k
. ^o)yfn: fo nonauun n u cy fnx i nn|uu
cno nyao. 'o :nuun u co nocao m-fo no:nnn]o nuau:o cu:o nyao mfo ]o
no:oiy!o ]o n:u oocionuuno :noio ]onnnnu n:u onn:uanoi :uo:u.
)uiao, ufn oo] no:u nn ionuuun nn nononuun :unnc, nu ]o no:u
fooo:n S nunnonuaun.
Zadatak 665. )u an ]o nonocf n:u:u unnonuaun nan nunnonuaun
oo]
u)
_
6 + 2

5
_
6 2

5
o)
_
11 + 6

2
_
11 6

2
Rexee:u)
_
6 + 2

5
_
6 2

5 =
_
1
2
+ (

5)
2
+ 2 1

5
_
1
2
+ (

5)
2
2 1

5
=
_
(1 +

5)
2

_
(1

5)
2
= [1 +

5[ [1

5[ = 1 +

5 (

5 1) = 2
Ionocf n:u:u ]o unnonuaun oo].
o)
_
11 + 6

2
_
11 6

2 =
_
3
2
+ (

2)
2
+ 2 3

2
_
3
2
+ (

2)
2
2 3

2
=
_
(3 +

2)
2

_
(3

2)
2
= [3 +

2[ [3

2[ = 3 +

2 (3

2) = 2

2
Ionocf n:u:u ]o nunnonuaun oo].
Zadatak 666. )oiu:ufn u ]o nonocf n:u:u unnonuaun oo]. S =
1

1+

2
+
1

2+

3
+... +
1

99+

100
Rexee: In:ofn:o u ]o
1

1+

2
=
1

1+

1
=

1
21
=

2 1
Canuno :u cnuio n N nun
1

n1+

n
=
1

n1+

n1

n1
=

n1
nn+1
=

n 1 ,ooi foiu ]o S =

1 +

2 +

3 ...

99 +

100 =
1 + 10 = 9 Ionocf n:u:u ]o unnonuaun oo].
Zadatak 667. )u an cy ufn oo]onn unnonuann
u) A =

1111...111 222...222 (200 ]onnnnu n 100 no]in)


o) B =

4444...444 + 11...11 66...66 (2n uofnoin, n + 1 ]onnnnu, n mo-


cfnnu)
Rexee: u) A =
_
1
9
(10
200
1)
2
9
(10
100
1) =
_
1
9
(10
200
1 2 10
100
+ 2)
=
_
(10
100
1)
2
3
2
=
10
100
1
3
. Io] ]o unnonuaun.
o)
B =
_
4
9
(10
2n
1) +
1
9
(10
n+1
1)
6
9
(10
n
1)
, , 2010.
=
_
1
9
(4 10
2n
4 + 10
n+1
1 6 10
n
+ 6)
=
_
1
9
(2 10
n
+ 1)
2
=
_
(2 10
n
+ 1)
2
3
2
=
2 10
n
+ 1
3
Zadatak 668. io cy x, y n z ouann oo]onn fuinn u cy xy, yz n zx
unnonuann oo]onn u:anunfn o nyao, oiu:ufn u ]o.
oo] x
2
+y
2
+z
2
unnonuaun.
Rexee: Iomfo cy xy,yz n zx unnonuann oo]onn onn co :oiy no-
cfunnfn y ooaniy u:ao:uiu. Hoiu ]o xy =
m
n
, yz =
a
b
n zx =
c
d
( m,a,c
Z, n n,b,d N). ^nooo: ono fn ]onuiocfn oon]u:o x
2
y
2
z
2
=
mac
nbd
.
!oononuo: oon]u:o xyz =
_
mac
nbd
. Cuu n:uuynu:o nonocfn x,y
n z y |yninn]n o m,a,c,n,b n d.
z =
xyz
xy
=
_
mac
nbd
m
n
x =
xyz
yz
=
_
mac
nbd
a
b
y =
xyz
zx
=
_
mac
nbd
c
d
!oncfo!n n:uuynufo nonocfn oon]u:o u ]o x
2
+ y
2
+ z
2
=
mbc
nda
+
mda
nbc
+
nac
mbd
Io] x
2
+ y
2
+ z
2
nocfunon ]o iuo :on fn unnonuanu
oo]u, nu ]o n on unnonuaun.
Zadatak 669. )u an nocfo]o unnonuann oo]onn x, y, z, t fuinn u
nun
(x +y

2)
2
+ (z +t

2)
2
= 5 + 4

2
Rexee: Iofnocfunn:o u fuinn oo]onn nocfo]o 'unc|o:unn]o:
aono cfuno ufo ]onuiocfn oon]u:o
x
2
+2y
2
+z
2
+2t
2
+2xy

2 +2zt

2 = 5 +4

2. Iomfo ]o x
2
+2y
2
+z
2
+2t
2
unnonuaun u 2xy

2 + 2zt

2 nunnonuaun oo], :uiyuy]o:o u nun.


x
2
+ 2y
2
+z
2
+ 2t
2
= 5 n 2xy

2 + 2zt

2 = 4

2
In:ono: no]onuiocfn n::o)y unf:ofnuio n ioo:ofn]cio conno
nu oo]ono x
2
n 2y
2
, u :ufn: nu oo]ono z
2
n 2t
2
oon]u:o
x
2
+ 2y
2
2
_
x
2
y
2
2 = 2xy

2 n z
2
+ 2t
2
2

z
2
t
2
2 = 2zt

2
, , 2010.
Cuonuo: ono no no]onuiocfn oon]u:o x
2
+2y
2
+z
2
+2t
2
2xy

2 +
2zt

2. !uu y nonooon]ony no]onuiocf yncfn:o no:nufo nonocfn


oon]u:o 5 >= 4

2 mfo ]o nofuuno, nu no nocfo]o unnonuann oo]onn


io]n :uonounu]y ycaon :uufiu.
Zadatak 670. )oiu:ufn u ]o (
2+

2+

2+

3
+
2

3
)
2
unnonuaun oo]
Rexee:
2 +

2 +
_
2 +

3
=
2 +

2 +
_
(1+

3)
2
2
=
4 + 2

2(3 +

3)
=
2

2 +

6
3 +

3
3

3
=
3

2 +

6
6
Canunn: nocfynio: oon]u:o u ]o
2

3
=
3

6
6
. !onuuno
(
2 +

2 +
_
2 +

3
+
2

2
_
2

3
)
2
= (
3

2 +

6
6
+
3

6
6
)
2
= 2
)uiao, ufn n:u: ]o unnonuaun oo].
Zadatak 671. )u an ]o A =

2003 2005 2007 2009 + 16 unnonuaun


oo]
Rexee: Hoiu ]o x = 2005. Onu ]o A =
_
(x 2)x(x + 2)(x + 4) + 16 =
_
(x
2
+ 2x 8)(x
2
+ 2x) + 16
Ynon:o c:ony x
2
+ 2x = a. Cuu ]o A =

a 8a + 16 =
_
(a 4)
2
=
a 4 = x
2
+ 2x 4 )uiao, oo] ]o unnonuaun.
Zadatak 672. Hoiu cy a n b nnonn oo]onn un]n ]o :on 1. io cy
a
3
n b
3
unnonuann oo]onn, oiu:ufn u cy a n b unnonuann oo]onn.
Rexee: a + b = 1 'uio)o (a + b)
3
= a
3
+ b
3
+ 3a
2
b + 3b
2
a = a
3
+ b
3
+
3ab(a +b) = a
3
+b
3
+ 3ab = 1
Io]onn a
3
,b
3
n 1 cy unnonuann, nu ]o n oo] 3ab onocno ab unnonu-
aun oo]. a
3
b
3
= (ab)(a
2
+ab+b
2
) = (ab)((a+b)
2
ab) = (ab)(1ab)
Io]onn a
3
, b
3
, ab n l cy unnonuann, nu ]o n oo] a b unnonuaun.
Hoiu ]o m = a+b n n = ab. Io]onn m n n cy unnonuann, nu ]o n oo]
m+n
2
= a unnonuaun. Io] a b ]o unnonuaun, nu ]o n b unnonuaun
oo].
, , 2010.
53.3
Zadatak 673. )oiu:ufn u ]o A =

2 +

3 +

5 nunnonuaun oo].
Zadatak 674. io cy a,b,c n
ab

2010
bc

2010
unnonuann oo]onn, oiu:ufn u
]o fuu ac = b
2
.
Zadatak 675. io ]o A =
_
7

48 +
_
5

24 +
_
3

8, oiu:ufn u
]o A unnonuaun oo].
Zadatak 676. )oiu:ufn u ]o A =

111...111222...2225 unnonuaun oo].(2009


]onnnnu n 2010 no]in)
Zadatak 677. !uo:o u ouann oo]onn a n b n:u]y cno]cfno I uio
a
2
+b Q n b
2
+a Q. io a n b n:u]y cno]cfno I n a +b Q, a +b ,= 1
oiu:ufn u cy a n b unnonuann oo]onn.

|l| Jo)o Iuuan! , Pripreme za juniorske olimpijade shkolske 2007/2008


358
54
Elementarna geometrija 1 -
podudarnost
Nikola Markovi, Matematiqka gimnazija
54.1 Teorijski uvod
Definicija 98. )nu foyiau cy noyunu uio cy n: cno cfunnno n
cnn yiaonn noyunn.
,u oiu: noyunocfn nu foyiau ioncfn:o uofnn ocnonnu cfunu
noyunocfn.
Cfun I. )nu foyiau cy noyunu uio n:u]y ]onuio no no oio-
nuu]y!o cfunnno n n:u :uxnu!ono yiaono (CYC).
Cfun II. )nu foyiau cy noyunu uio n:u]y ]onuio no ]ony
cfunnny n nu n:u ]onuio oionuu]y!o nuaoiao yiaono (YCY).
Cfun III. )nu foyiau cy noyunu uio cy cno fn cfunnno ]onoi
foyiau ]onuio oionuu]y!n: cfunnnu:u yioi foyiau (CCC).
Cfun IV . )nu foyiau cy noyunu uio cy no cfunnno n yiuo nu-
cnu: no!o o nx ]onoi foyiau ]onuio oionuu]y!n: cfunnnu:u
n yiay yioi foyiau (CCY).
54.2 Zadaci za rad
Zadatak 678. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD n nunu p io]u cun fuuiy
D. 'uuio A
1
, B
1
n C
1
cy nono]u no:uau n: oionuu]y!nx fo:onu
nuuaoaoiu:u nu nuny p. )oiu:ufn u ]o AA
1
+CC
1
= BB
1
.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu M nono]o no:uao n: fo:onu C nu nuny
BB
1
. 'oyiaonn ADA
1
n BCM cy noyunn no cfuny YCY, cfunnnu
b n nu yiau cu nuuaoann: iunn:u, n: uoiu non:nau:n u ]o BM =
359
, , 2010.
AA
1
, u fuio)o n:u:o n u ]o MB
1
= CC
1
. Onn:o ]o :unmon oiu:, mfo
]o n fuono u co yun.
Zadatak 679. )oiu:ufn u ]o io ]onuioiuioi funo:u d
2
= m
2
+h
2
.
Rexee: Hoiu cy nono]u nncnnu n: fo:onu C n D ]onuioiuioi
funo:u ABCD fuuio E n F. 'oyiaonn AFD n BCE cy noyunn no
cfuny YCY (]onuio iufofo, ]onuin yiaonn nu ocnonnnn, n yiaonn cu
nuuaoann: iunn:u), cu:n: fn: cy n: ]onuio conmno yn. Cuu
uio noiaou:o foyiuo AEC nnn:o u cy oiono cfunnno ]onu n]u-
ionuau, nncnnu n y AE, un n: noxono oiu:uno noyunocfn
:oo:o :uiyunfn u ]o y AE ]onuiu coo] annn]n ]o ]o EF
]onuio iu!o] ocnonnnn u AF ]onuio nocfyio] ynnn conmo
yn foyiau AFD. I: nnfuionno fooo:o nn:oono nu foyiuo
AEC caon fnu io]y ]o foouao oiu:ufn.
Zadatak 680. Hu cfunnnu:u nuuaoaoiu:u ABCD, ioncfycunn cy
inuufn cu conmfn:u M, N, P, Q. )oiu:ufn u ]o MNPQ inuuf.
Rexee: )u on oiu:uan u ]o MNPQ inuuf foou oiu:ufn u
cy cno cfunnno ]onuio iuo n cnn yiaonn. ,u nouofui, oiun:o u
cy cfunnno ]onuio. io noiaou:o foyiaono QAM, MNB, NCP n
DPQ :oo:o nnofn u cy cnn noyunn no cfuny CYC, n fo QA

=
BN

= CN

= DQ iuo noaonnno n]uionuau ]onuinx inuufu, AM

=
MB

= CP

= PD fuio)o iuo noaonnno n]uionuau ]onuinx inuufu,
n QAM = MBN = NCP = PDQ = 90

+ , nu caon u ]o
MN = NP = PQ = QM. Cuu nu y:uy]y!n onmfocf, oiu:u!o:o
u ]o ]oun o yiaonu ]onui 90

, mfo co unuaoino oiu:y]o n :u ocfuao.


QMN = 90

AMQ + BMN, u nomfo ]o AMQ = BMN caon


QMN = 90

. Onn:o ]o :unmon oiu: u ]o MNPQ inuuf. .


Zadatak 681. Hoiu cy M, N, P n Q oo: conno cfunnnu nuuaoao-
iu:u ABCD n noiu ]o DM AN = E, BP AN = F. )oiu:ufn u
]o EF =
2
5
AN.
Rexee: Hoiu ]o CQBP fuuiu R, fuu cy foyiaonn AME n CPR
noyunn no cfuny YCY. I: fo noyunocfn uo non:nau:n u cy n
foyiaonn AED n BCR noyunn nu cy n: n conmno yn noyuno
n: uoiu caon u ]o FN =
1
2
AE. )uo nomfo ]o ME | BF u M co nuau:n
nu connn AB caon u ]o AE = EF n: uoiu uo :uiyuy]o:o u ]o
EF =
2
5
AN mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 682. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD. !o: nocouny fuuiy n]u-
ionuau O ioncfyncuno cy no y:u]u:no no:uano nuno io]o coiy cfu-
nnno nuuaoaoiu:u y fuuiu:u M, N, P n Q. )oiu:ufn u ]o MNPQ
o:o.
, , 2010.
Rexee: io ]o MP no:uano nu NQ n uio cy foyiaonn AOM n
COP noyunn, no cfuny YCY, n: uoiu n:u:o u ]o OM = OP, ncfo
fuio n :u foyiaono BON n DOQ n: uoiu co oon]u u ]o NO = OQ
n:u:o u co n]uionuao uofnooyiau noaono n coiy no yiao: o 90

mfo ]o nofooun n onoun ycaon u on onu] uofnooyiuo ono o:o.


Zadatak 683. )oiu:ufn u ]o cnuin nuuaoaoiu: ynncun y iyi, nu-
noyiuonni.
Iomoo. !uio ]o AO = OC = BO = OD = r n: foiu caon u ]o AC =
BD = 2r n nomfo :oo:o oiu:ufn u cy foyiaonn ABC, ABD, BCD
n ACD noyunn cfuno: CCC n: foiu caon u cy cnn yiaonn ono
uofnooyiau no 90

, nu ]o fn:o :unmon :ufuui, ]o ]o fo onoun


oiu: u ]o nuuaoaoiu: ynncun y iyi, oum nunoyiuonni.
Zadatak 684. )oiu:ufn u, uio n]uionuao funo:u noaono yiaono nu
]ono] ocnonnnn, onu ]o funo: ]onuioiuin nan n:u fn ]onuio cfu-
nnno.
Rexee: I: ycaonu :uufiu, f]. u ]o uofnooyiuo funo:, n:u:o
u ]o CD | AB n: uoiu caon u ]o

2
= ACD n: uoiu uo caon u
]o foyiuo ACD ]onuioiui, nu n:u:o u ]o AD = CD, ncfo fuio co
oiu:y]o n :u foyiuo BCD n: uoiu fuio)o non:nau:n u ]o BC = CD
nu ]o fuio BC = CD = DA mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 685. )oiu:ufn u cy nono]u no:uau nonyuonnx n: nocoiu
n]uionuau o:ou nu oiono cfunnno fo:onu nunoyiuonniu.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu nocoiu n]uionuau o:ou ABCD, fuuiu O,
n noiu cy nono]u no:uau n: O nu cfunnno o:ou fuuio M, N, P n
Q. 'oyiaonn AOB, BOC, OCD n AOD no cfuny CCC, n: uoiu caon u
cy yn OM, ON, OP n OQ ]onuio iuo nncnno noyunnx foyiaonu.
)uo n:u:o u cy n]uionuao uofnooyiau MNPQ ]onuio n u co
noaono mfo ]o onoun oiu: u ]o fu] uofnooyiuo, nunoyiuonni.
Zadatak 686. Hoiu cy E n F conno ocnonnnu funo:u ABCD. )oiu-
:ufn u cou annn]u funo:u oan y EF nu nu ]onuiu oau.
Rexee: Hoiu ]o nocoi yn EF n coo annn]o m fuuiu O. io
]o MN nncnnu funo:u ABCD io]u cun fuuiy O, n:u:o u cy fo-
yiaonn MEO n ONF noyunn no cfuny YCY, n: uoiu caon u cy
yn EO n OF ]onuio mfo uo caon u cou annn]u oan EF nu
nu ]onuiu oau mfo ]o foouao oiu:ufn.
Zadatak 687. !oncfyncufn uofnooyiuo ABCD uio co :nu u ]o. AB =
5cm, BC = 3cm, CD = 4cm n n]uionuao AC = 6cm n BD = 5, 5cm.
Rexee: Y ono: omoy, oou:aon!o:o cu:o nuunn nu io]n onu] :u-
ufui :oo u co yun. !oncfynmn:o no:o!nn foyiuo ABC (CCC)u
:ufn: foyiuo BCD (CCC), onn:o ]o ioncfyinn]u :unmonu ]o c:o
ioncfyncuan cno fuuio fuonoi uofnooyiau.
, , 2010.
54.3 Zadaci za domac1i rad
Zadatak 688. !oncfyncufn uofnooyiuo uio ]o AB = 5cm, BC = 4cm, CD =
3cm, AD = 4cm n ABC = 60

.
Zadatak 689. Cn:ofuau omfoi yiau io fo:onu A nuuaoaoiu:u
ABCD couo noyofui cfunnno BC y fuuin E, nn uo:y ]o CE = 3cm.
I:uuynufn ynno cfunnnu nuuaoaoiu:u uio :y ]o oon: 50cm.
Zadatak 690. Y inuufy ABCD fuuiu M ]o conmfo cfunnno AB,
u N fuuiu cfunnno AD fuinu u nun AN = 2ND. Ounfn oon: n
nonmnny inuufu ABCD uio ]o MN = 1cm.
Zadatak 691. Hoiu ]o D non:nonu fuuiu xnnofony:o AB nunoyiaoi
foyiau ABC. Iunu oo)onu nncnnu:u foyiau n: fo:onu C n nunu
io]u cun fuuiy D, n nuuaoanu ]o iufofn AC coiy co y fuuin E.
)oiu:ufn u ]o CD BE.
Zadatak 692. Oio ]onuiocfunnunoi foyiau cfunnno 12cm onncun ]o
iyi k. Hu!n ynny noaynounniu iyiu io]n ony]o no cfunnno
foi foyiau n iyi k ynyfumn: ono:.
Literatura
|l| C. Oiunonn!, Mufo:ufniu lu.
|2| )oufnu nucfunu n: :ufo:ufnio.
363
55
Elementarna geometrija 2 - krug
Nikola Markovi, Matematiqka gimnazija
55.1 j
Definicija 99. Ionfuann yiuo iyiu ]o yiuo io:o ]o fo:o y nonfy
iyiu u iuionn cy :y noaynounnnn iyiu, oi ]o non|on]cin yiuo,
yiuo io:o ]o fo:o nu iyno] annn]n u iuionn cy :y fofnno iyiu.
Teorema 126. io cy nonfuann n non|on]cin yiuo nu ncfn: iy-
nn: ayio: onu ]o nonfuann yiuo nu nyfu no!n o non|on]cioi.
55.2
Zadatak 693. )oiu:ufn u ]o nonfuann yiuo ynao no! o non|on]-
cioi yiau nu ncfn: iynn: ayio:.
Rexee: Hoiu ]o AB fofnnu iyiu nu io]o: cy ioncfyncunn ufn
nonfuann n non|on]cin yiaonn. 'o:o nonfuanoi yiau ]o fuuiu O u
non|on]cioi yiau S n noiu ]o OS AB = C. Cuu :u foyiuo AOS
n:u:o u ]o OA = OS nu ]o foyiuo ]onuioiui n: uoiu caon u ]o
SAO = OSA. Icfo nun n :u foyiuo BSO. )uo :oo:o oiu:ufn
u cy foyiaonn AOS n BSO noyunn, cfun CYC, nu ]o non|on]cin
yiuo ASB ]onui 2 OSA. Iomfo ]o no:nufo u ]o AOC = SAO +
OSA = 2OSA, ncfo nun n :u yiuo COB nu ]o fuio AOB = 4OSA,
fn:o ]o :uufui :unmon ]o ]o fo iu] oiu:u u ]o nonfuann yiuo nu
nyfu no!n o non|on]cioi.
Zadatak 694. )oiu:ufn u cy yiuo n::o)y funionfo iyiu n fofnno,
io]u cun onny fuuiy funionfo n iyiu, n non|on]cin yiuo nu
fo: fofnno: ]onuin.
364
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o fofnnu iyiu AB n noiu funionfu p cun fuuiy
B. Ion|on]cin yiuo nu fofnno: AB, n fo:ono: y fuuin S ]o u
yiuo n::o)y fofnno n funionfo , foou oiu:ufn u ]o = . io ]o
O nonfu ufoi iyiu n:u:o u ]o foyiuo AOB ]onuioiui, n fuio)o
u ]o OB p. Cuu nnn:o u ]o = 90

ABO, u fuio)o ]o n
nonfuann yiuo nu AB ]onui 180

OABABO = 180

2ABO nu
]o non|on]cin yiuo ]onui oiono] noaonnnn mfo n:nocn 90

ABO
nu ]o fuio = mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 695. !oncfyncufn yiuo ynao :un o ufoi, oo: ioncfyn-
cuu oiono cn:ofuao.
Rexee: !oncfyinn]y on foouao n:nocfn nu caoo!n nuunn. Ino
co ioncfynmo iyi cu nonfo: y fo:ony ufoi yiau, cu non:no-
nn: noaynounnio:. 'u] iyi couo iuiono ufoi yiau y fuuiu:u A n
B. Cuu foou ioncfyncufn non|on]cin yiuo nu fofnno: AB. 'u]
non|on]cin yiuo ]onui ]o noaonnnn nonfuanoi yiau nu ncfo: fo-
fnno:, mfo ]o ufn yiuo, nu ]o fuio ioncfyncun yiuo ynao :un o
ufoi.
Zadatak 696. Oonfn nonmnny ]onuioiuioi foyiau ABC(AC =
CB) un]n ]o iui 6cm, u noaynounnnn o:y onncunoi iyiu OA n OB
iuo yiuo o 60

.
Rexee: Yiuo ACB ]o ]onui noaonnnn yiau AOB, iuo non|o-
n]cin yiuo nu ncfo: fofnno:, n n:nocn 30

. io nonyuo:o nncnny h
a
n: fo:onu A nu cfunnny BC, un]o ]o nono]o A
1
, n:u:o u ]o foyiuo
AA
1
C nunoyian cu ]onn: yiao: o 30

, nu ]o fuio on noaonnnu ]o-


nuiocfunnunoi foyiau, n: uoiu caon u ]o h
a
=
1
2
AC = 3cm, nu ]o
fuio nonmnnu foyiau ABC ]onuiu
6cm3cm
2
= 9cm
2
.
Zadatak 697. )ufo cy no ionnofnuno iynnno. )ynnu fofnno no!o
iynnno, io]u ony]o :uy iynnny, ]onuiu ]o 2cm. Hu!n nonc-
xnny iynoi ncfonu oou:onunoi ufn: iynnnu:u.
Iomoo. Hoiu ]o R noaynounni noanio u r noaynounni :uao iy-
nnno, n noiu ]o ufu fofnnu AB. Hoiu ]o OH nncnnu foyiau ABO.
^oo:o younfn u y foyiay HAO nun u ]o R
2
r
2
= 1cm
2
, u nomfo
:nu:o u ]o nonmnnu ncfonu ]onuiu R
2
r
2
= (R
2
r
2
) nu ]o
nonmnnu onoi ncfonu cm
2
.
Zadatak 698. )oiu:ufn u ]o :on nonmnnu no |niyo, io]o noco!u]y
nu nu :oconu, io]n nucfu]y fuio mfo co ioncfynmy noayiynnno cu
nonfn:u nu connu:u cfunnnu nunoyiaoi foyiau, cu noaonnnu:u
oionuu]y!nx cfunnnu iuo noaynounnnn:u, io]o cy ioncfycncuno
cu ncfo cfuno xnnofony:o, ]onui nonmnnn foi nunoyiaoi foyiau.
, , 2010.
Rexee: ,on nonmnnu ono no |niyo n:nocn :ony nonmnno
foyiau n nonmnnu noayiyionu onncunnx nu iufofu:u y:uono: :u
nonmnny noayiyiu onncunoi nu xnnofony:o:. io on c:o fo :unn-
cuan iuo ]onuunny , io ]o P nonmnnu foyiau u M nonmnnu ufnx
|niyu, n:u:o u ]o P +
(
a
2
)
2

2
+
(
b
2
)
2

2

(
c
2
)
2

2
= M, cuu uio on c:o
xnnofony:y nocfunnan iuo

a
2
+b
2
n fo :u:onnan y ufo] ]onuunnn
n:uan on c:o u ]o oum P = M mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 699. 'ofnnu PQ ufoi iyiu ]onuiu ]o oiono: noaynounniy.
I:uuynufn yiuo io]n iuo funionfo nu ufn iyi y fuuiu:u P n Q.
Rexee: ,nu:o u ]o foyiuo OPQ ]onuiocfunnuun, cfunnno r.
I: onoiu :uiyuy]o:o u ]o non|on]cin yiuo nu fofnno: PQ ]onui
30

. Hoiu co funionfo p n q coiy y fuuin S, n: :uufiu 2. n:u:o u cy


yiaonn PQS n SPQ ]onuin non|on]cio: yiay nu fofnno: PQ n
n:noco no 30

, nu ]o fuio yiuo PSQ ]onui 120

.
Zadatak 700. 'oyiuo ABC ]o ]onuiocfunnuun, n cfunnnu :y ]o 2cm.
!oncfyncunu cy fn iyiu cu nonfn:u y fo:onn:u foyiau ABC n
noaynounnnn:u ynno 1cm. I:uuynufn nonmnny ynyfu foyiau
io]u nn]o noinnonu nn]onn: o ufu fn foyiau.
Rexee: I: nnaoonoi y :uufiy auio :uiyuy]o:o u ]o nonmnnu
foyiau noinnonu ufn: iyionn:u y cfnun noaonnnu nonmnno ]o-
noi iyiu noaynounniu 1cm, ]o cy ufn ncounn o fnx ]onuinx iy-
ionu ]onuin cu yiao: o 60

nu fuio cnu fn :u]ono oou:y]y noayiyi


noaynounniu 1cm, nu fuio fuonu nonmnnu n:nocn
2
2

3
4
cm
2

1
2

2
cm
2
.
Zadatak 701. Oonfn nonmnny :uoi iynoi ocouiu io]n oconu
fofnnu AB, ynno 6cm, uio ]o nonfuann yiuo nu fofnno: AB ]onui
120

.
Rexee:Hoiu ]o r noaynounni iyiu, u noiu ]o OC no:uau n: non-
fu iyiu nu fofnny AB. ,u foyiuo AOC n:u:o u ]o on nunoyian cu
yiaonn:u o no 30

n 60

, nu ]o fuio AC =
AB
2
=
r

3
2
= 3cm, n: uoiu u-
o n:u:o u ]o nonmnnu onoi ocouiu ]onuiu
r
2
120

360


r
2

3
4
= 43

3.
Zadatak 702. Y iynn ncouui iyiu noaynounniu 6cm ynncun ]o iyi
io]n ony]o noaynounnio n ayi foi ncouiu. io ]o fofnnu io]u o-
ionuu fo: ncouiy 4cm noaynounni ynncunoi iyiu ]o
Rexee: O:nuun:o cu O nonfu ufoi iyiu, AB ufn fofnny, S
nonfu ynncunoi iyiu, C conmfo fofnno AB n D nono]o n: S nu
OB. I: canunocfn foyiaonu SOD n BOC n:u:o u ]o
6r
r
=
6
2
, nu ]o
r =
3
2
cm.
, , 2010.
55.3
Zadatak 703. )uf ]o iyi n nun oiu fuuiu M. !o: fuuiy M ioncfy-
cuno cy counno s
1
n s
2
io]o coiy ufn iyi y fuuiu:u A n B, onocno
C n D, fuio u ]o fuuiu A n::o)y fuuuiu M n B, u C n::o)y M n D.
io ]o MA = 3cm, MB = 8cm n MC = 4cm, ynnu CD n:nocn
Zadatak 704. Ioayiynnnu noaynounniu 3cm ofnunu ]o oio ]ono
iu]o fuuio cnoi nounniu :u yiuo o 30

. !oaniu ]o nonmnnu |niyo


io]y ]o nn fo:o onncuau fu noayiynnnu.
Zadatak 705. Y ]ono: iyiy nonyuono cy n: ncfo fuuio no fofnno.
]onu o 6cm n ]onu o 9cm, fuio u iuo yiuo o 120

. !oaniu ]o
nonmnnu foi foyiau
Zadatak 706. Hu ufo: iyiy youono cy fn fuuio io]o oao iyny
annn]y nu fn nc]ynifnu ayiu y onocy 3 : 4 : 5. Y youonn: fuuiu:u
ioncfyncuno cy funionfo nu iyi. !oanin cy yiaonn fuio oon]onoi
foyiau
Zadatak 707. )nu noaynounniu OA n OB iyiu iuo yiuo o 60

. Y
fuuin A ioncfyncunu ]o no:uau AN nu funionfy iyiu ioncfyncuny
y fuuin B. io noaynounni iyiu n:nocn 6cm, oonfn nonmnny
n::o)y no:uao AN, funionfo BN n ayiu AB.

|l| C. Oiunonn!, Matematika 10.


|2| )oufnu nucfunu n: :ufo:ufnio.
368
56
Elementarna geometrija 3 -
qetvorougao
Nikola Markovi, Matematiqka gimnazija
56.1 j
Teorema 127. ofnooyiuo ABCD ]o fofnnun uio n cu:o uio nocfo]n
iynnnu io]u cun fuuio A, B, C n D.
Teorema 128. ofnooyiuo ABCD ]o fofnnun uio n cu:o uio ]o BAC+
BCD = 180

.
Teorema 129. ofnooyiuo ABCD ]o fofnnun uio n cu:o uio ]o ADB =
BCA.
Teorema 130. ofnooyiuo ABCD ]o fofnnun uio n cu:o uio ]o AC
BD = AB CD +BC AD (Ptolomejeva teorema).
Teorema 131. Hoiu co n]uionuao ionnoicnoi uofnooyiau ABCD coiy
y fuuin O. Onu ]o uofnooyiuo ABCD fofnnun uio n cu:o uio ]o
AO CO = BO DO.
Teorema 132. ofnooyiuo ABCD ]o funionfun uio n cu:o uio nocfo]n
iynnnu io]u ony]o yn AB, BC, CD n DA.
Teorema 133. ofnooyiuo ABCD ]o funionfun uio n cu:o uio ]o AB+
CD = BC +AD.
Teorema 134. ofnooyiuo ABCD ]o funionfun uio n cu:o uio co iy-
nnno ynncuno y foyiaono ABC n ADC ony]y.
Teorema 135. Hoiu co nuno AB n CD coiy y fuuin M, u nuno AD n
BC y fuuin N. Onu ]o uofnooyiuo ABCD funionfun uio n cu:o uio
]o MA+MC = NA+NC.
369
, , 2010.
56.2
Zadatak 708. Incnno nuuaoaoiu:u onoco co iuo 2 : 3, oion oon: ]o
40cm, u omfu yiuo 30

. I:uuynufn nonmnny nuuaoaoiu:u.


Rexee: Hoiu ]o nono]o nncnno n: D nu AB fuuiu D
1
, u nono]o
nncnno n: B nu AD fuuiu B
1
. Yiuo DAB n:nocn 30

. io noiaou:o
foyiaono AD
1
D n ABB
1
nnn:o u cy fo noaonnno ]onuiocfunnu-
nnx foyiaonu n u fuio nncnno n:noco
a
2
n
b
2
. )uo uio nn:onn:o
ufy nononn]y n unonnny u n:u:o nonocf oon:u oon]u co u ]o
ynnu cfunnno a ]onuiu 12cm u oionuu]y!o nncnno h
a
, 4cm, fuio
n:u:o u nonmnnu n:nocn 48cm.
Zadatak 709. Cn:ofuau omfoi yiau io fo:onu A nuuaoaoiu:u
ABCD couo noyofui cfunnno BC y fuuin E, nn uo:y ]o CE = 3cm.
I:uuynufn ynno cfunnnu nuuaoaoiu:u uio :y ]o oon: 50cm.
Rexee: uio co oiu:y]o n: nnaoonoi u ]o foyiuo ABE ]onu-
ioiui, n no:u fo:o oon]u:o ]onuiocf a = b +3 u nomfo n:u:o oon:
u cu:n: fn: n noocf a +b = 25cm, cuu :oo:o u n:uuynu:o u cy
nonocfn cfunnnu a = 14cm n b = 11cm.
Zadatak 710. Y ]onuioiuin funo:, io cy a n b ocnonnno ynncunu ]o
iynnnu, un]n nounni n:nocn h mfo ]o nncnnu ufoi nuuaoaoiu:u.
)oiu:ufn u ]o h
2
= a b.
Rexee: .
Zadatak 711. Ocnonnno ]onuioiuioi funo:u cy a = 25cm n b = 15cm,
u ynno iufofu n:noco 8cm. Oonfn ynny n]uionuao n nonmnny
uio co :nu u ]o :on yiaonu nu no!o] ocnonnnn no! o 90

.
Rexee: io cnycfn:o no:uay n: fo:onu C nu AB, cu nono]o:
y fuuin C
1
, :oo:o nn:onnfn nnfuionny fooo:y nu foyiuo C
1
BC,
n: uoiu :uiyuy]o:o u ]o h
2
= 39cm
2
, uo: nn:ono: nnfuoionno
fooo:o nu foyiuo AC
1
C n:u:o u ynnu n]uionuao n:nocn

439cm.
Zadatak 712. Hoiu ]o O nonfu ynncunoi iyiu nunoyiaoi funo:u
ABCD. io ]o OC = 5cm n OB = 12cm, noaynounni ynncunoi iyiu y
ufn funo: n:nocn
Rexee: OB n OC cy cn:ofuao nu cynao:onfnu yiau, nu ]o BOC =
90

. Io nnfuionno] fooo:n ]o BC =

OB
2
+OC
2
= 13cm, nu ]o no-
nmnnu foyiau BOC :
1
2
12 5 =
1
2
13 r n ouno ]o r =
60
13
cm.
, , 2010.
Zadatak 713. !oncfynmn inuu nu nyfu :un o ufoi.
Rexee: Hoiu ]o cfunnnu ufoi inuufu a. )u on ioncfyncuan
inuuf ynao :un o ufoi :ou:o nno ounfn ynny oiono
cfunnno. io :y ]o nonmnnu
a
2
2
ynnu cfunnno cu:n: fn: n:nocn
a

2
mfo ]o ]onuio
a

2
2
. io noiaou:o u ynnu n]uionuao nouofnoi
inuufu n:nocn a

2, auio oau:n:o o fuono cfunnno. Hucfunui


]o ioncfyinn]u inuufu, io]u no nocfunu nooao: ]o ]o no:nufo
cno mfo ]o nofoono u on onau n:noonu.
Zadatak 714. Hoiu ]o E conmfo cfunnno CD nunoyiuonniu ABCD
n noiu ]o BM nncnnu foyiau ABC, u fuuiu N conmfo yn AM.
)oiu:ufn u ]o BNE = 90

.
Rexee: .
Zadatak 715. )oiu:ufn u cy conmfu n]uionuau n conmfu no]y
nucnu:nnx cfunnnu ionnoicnoi uofnooyiau fo:onu nuuaoaoiu:u.
Rexee: Hoiu ]o fo uofnooyiuo ABCD, n noiu cy fuuio E n F co-
nmfu cfunnnu AB n CD, u fuuio G n H conmfu n]uionuau AC n
BD. Cuu :oo:o nn:ofnfn u ]o y EH conmnu y foyiau
ABD nu ]o cu:n: fn: nuuaoanu cu cfunnno: AD n ]onuiu ono]] no-
aonnnn, fuio)o n y FG ]o conmnu y foyiau ACD, n onu ]o ncfo
nuuaoanu AD n ]onuiu ono] noaonnnn, nu fuio :oo:o :uiyunfn
u cy EH n FG no ]onuio n nuuaoano yn. Icfo fuio co oiu:y]o n
:u yn HF n GE, n fn:o ]o :unmon :uufui, ]o ]o fo onoun oiu:
u ]o EHFG fuonn nuuaoaoiu:.
Zadatak 716. )oiu:ufn u ]o u:aniu iuionu :uu o u:anio ocno-
nnnu io funo:u.
Rexee: Hoiu ]o fo funo: ABCD. Hu)n:o fuuiy E nu cfunnnn
AB fuiny u ]o EC | AD. Cuu uio noiaou:o nu foyiuo EBC nnn:o
u cy oiono cfunnno a b, c n d, io cy a, b ocnonnno u c, d iuionn
funo:u ABCD, n: uoiu co uo :oo :uiyunfn u ]o (a b) > c d,
mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 717. Hoiu ]o ABCD nuuaoaoiu: n noiu ]o E fuuiu noaynuno
AB, u F fuuiu noaynuno AD, nn uo:y ]o BE = AB n DF = AD.
)oiu:ufnu co nuno AC, DE n BF coiy y ]ono] fuuin.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu G nocoi cfunnno BC n yn DE, u fuuiu
H nocoi cfunnno CD n yn BF. Cuu uio noiaou:o foyiuo AED
, , 2010.
nnn:o u ]o fuuiu B nuau:n nu connn cfunnno AE n n:u:o u ]o
BG | AD, n: uoiu caon u ]o BG conmnu y foyiau AED, n ]o-
nuiu ]o noaonnnn cfunnno AD u cu:n: fn: n BC nu co fuio fuuiu G
nuau:n nu connn cfunnno BC. Icfo fuio co oiu:y]o n u co fuuiu H
nuau:n nu connn cfunnno CD. io nonyuo:o n]uionuay BD oou-
:y]o co foyiuo BCD u nomfo :nu:o u co n]uionuao noaono, n:u:o
u co fuono nuno coiy y ]ono] fuuin n fu fuuiu ]o oum fonmfo
foyiau BCD.
56.3
Zadatak 718. io cy M, N, P n Q conmfu cfunnnu ionnoicnoi uofno-
oyiau ABCD, nu!n onoc nonmnnu uofnooyiaonu ABCD n MNPQ.
Zadatak 719. Y ynyfumocfn nunoyiuonniu ABCD ufu ]o fuuiu P.
io ]o PA = 5cm, PB = 10cm n PC = 14cm, oonfn PD.
Zadatak 720. Y ]onuioiuin funo: nonmnno 20cm
2
ynncun ]o iyi
noaynounniu r = 2cm. I:uuynufn ynno cfunnnu funo:u.
Zadatak 721. !oncfyncufn inuuf ABCD uio ]o ufu fuuiu A, n
fuuio M n N nu cfunnnu:u BC n CD oo:.
Zadatak 722. )uf ]o nunoyian foyiuo ABC cu nunn: yiao: io
fo:onu C. Hu cfunnnu:u AB n AC ufo cy fuuio E n F, fn: oo:,
fuino u ]o AC = AE n EF = AF. )oiu:ufn u ]o BE +CF = EF.

|l| C. Oiunonn!, Matematika 10.


|2| )oufnu nucfunu n: :ufo:ufnio.
373
57
Raqunae i dokazi u geometriji
2(Pitagorina teorema)
Stefan Baa
57.1 j
Teorema 136. Infuionnu fooo:u - Ionmnnu inuufu nu xnnofo-
ny:o: nunoyiaoi foyiau ]onuiu ]o :ony nonmnnu inuufu nu
iufofu:u foi foyiau.
Dokaz: !ocfynmn:o nu noyunu inuufu CDFH n C
1
D
1
F
1
H
1
un]o cfunnno CD = C
1
D
1
= a+b. 'oyiaonn ABC, BDE, EFG, GHA, OB
1
A
1
,
B
1
D
1
A
1
, OG
1
H
1
, OE
1
H
1
cy noyunn no CYC, io ]o O nocoi yn
G
1
B
1
iA
1
E
1
. ofnooyiuo ABEG ]o inuuf, inuuf nu xnnofony:o:
c, ]o ]o AB = BE = EG = GA = c (xnnofony:u nunoyiaoi foyiau
ABC). DBE + EBA + ABC = 180
o
, DBE + ABC = 90
o
, onu
]o EBA = 90
o
io fuuio nu inuufy H
1
F
1
D
1
C
1
unoon:o fuio
u nun . C
1
B
1
= a, B
1
D
1
= b, D
1
A
1
= a, A
1
F
1
= b, F
1
G
1
= b, G
1
H
1
=
a, H
1
E
1
= biE
1
C
1
= a oon]u:o oionuu]!y noyunocf n oaunn]y
a
2
+b
2
= c
2
, un:o c:o oiu:uan fooo:y.
57.2
Zadatak 723. Y ]onuioiuio-nunoyiao: foyiay ABC(AC = BC)
ufu ]o fuuiu M fuio u ]o AM = 2, BM =

2 n CM = 1. I:uuy-
nufn nonmnny foyiau ABC.
Rexee: Y cnoumocf foyiau ABC ioncfynmo:o fuuiy D, fuio
u ]o foyiuoBCD noyuun foyiay ACM. io ACM = , onu
374
, , 2010.
]o BCD = , nu ]o CMD ]onuioiuio nunoyian (CM = CD = 1
n DCM = + = 90
o
). 'uu ]o DM =

2. !uio ]o BD = AM =
2, BM = DM =

2 , fo ]o n foyiuo BDM ]onuioiuio-nunoyian.


,nuun BDM = 45
o
n CDM = 45
o
, nu ]o CDB = 90
o
. )uiao BC
2
=
CD
2
+BD
2
= 1
2
+ 2
2
= 5. Ionmnnu ]o . P =
ACBC
2
=
BCBC
2
=
5
2
.
Zadatak 724. )uf ]o nunoyian foyiu ABC cu nunn: yiao: io fo-
:onu C n iufofu:u a = 6cm n b = 8cm. io cy A
1
, B
1
, C
1
conmfu
cfunnnu BC, AC n AB oonfn noaynounni iynnno io]u cun
fuuio A
1
, B
1
, C
1
Rexee: 'uonn iyi ]o onncun oio nunoyiuonniu A
1
CB
1
C
1
. )n-
]uionuau d foi nunoyiuonniu ]o noaonnnu xnnofony:u c = 10cm, uiao
5cm, nu ]o fuonn noaynounni r = 2.5cm.
Zadatak 725. )uf ]o ionnoicun uofnoyiuo ABCD fuio u ]o AB+AD =
10cm, BC = CD n BCD = BAD = 90
o
. I:uuynufn nonmnny ufoi
uofnooyiau.
Rexee: io ]o AB = x, onu ]o AD = 10 x. 'oyiuo ABD ]o
nunoyian, nu ]o nonmnnu foyiau ABD P =
ABAD
2
=
x(10x)
2
= 5 x
x
2
2
. 'oyiuo BCD ]o ]onuioiuio-nunoyian, nu ]o nonmnnu foyiau
BCD, P =
BCCD
2
=
BC
2
2
=
BD
2
2
. !oncfo!n Infuionny fooo:y oon]u
co BD
2
= AB
2
+AD
2
= x
2
+(10 x)
2
2 x
2
20 x+100, nu ]o nonmnnu
foyiauBCD, P =
x
2
2
5 x+25. Ionmnnu uofnooyiau ABCD ]o :on
nonmnnu foyiaonu ABD n BCD, f]. P = 5x
x
2
2
+
x
2
2
5x+25 = 25cm
2
Zadatak 726. Iouno cfuno ABS, BCS n CAS focfuno nnu:no ABCS
cy :o)ycoono no:uano n n:u]y oo: nonmnno 54cm
2
, 96cm
2
n 72cm
2
.
I:uuynufn :uno:nny nnu:no n :ono oo]ono cnuio o nnnnu nn-
u:no.
Rexee: Hoiu ]o AS = a, BS = b n CS = c. 'uu ]o :uno:nnu ufo
nnu:no V =
ab
2

c
3
=
abc
6
. !uio ]o P
ABC
=
ab
2
= 54, P
BCS
=
bc
2
= 96 n
P
CAS
=
ac
2
= 72, fo co :nooo: onnx fn]y oaunn]u oon]u a
2
b
2
c
2
:
8 = 54 96 72 . )uiao a b c = 8 9 6 4 n a b = 108, nu ]o c = 16cm. Canuno
]o a = 8 9 6 4 : (2 6 16) = 9cm n b = 12cm. !oncfn!n Infuionny
fooo:y oon]u co u ]o AB = 15cm, BC = 20cm n CA =

337cm.
Zadatak 727. )uf ]o nunoyian funo: ABC, cu nunn: yiao: io fo-
:onu B, xn]o cy ocnonnnoAB = 8cm n CD = 4cm, u iui BC = 4cm. Y
ufo: funo:y nu cayuu]un nunnn n:uouno l7 fuuuiu. )oiu:ufn u :o-
)y n:uounn: fuuiu:u nocfo]o ou no fuuio un]o :o)ycoono ucfo]uo
nn]o no! o

5cm.
, , 2010.
Rexee: )ufn funo: nooan:o nu uofn noyunu funo:u, u :u-
fn: cnuin o oon]onnx funo:u nooan:o onof nu uofn noyunu
funo:u. iuio n:u:o l7 fuuuiu, u l6 funo:u, nu ocnony )nnxaoo-
noi nnnnnnu nocfo]n funo: ynyfu ioi co nuau:o ou no fuuio ufoi
ciynu. !uio ]o nu]no!o ucfo]uo ynyfu ]onoi o l6 oon]onnx no-
yunnx funo:u n]uionuau funo:u io]u ]o ]onuiu

2
2
+ 1
2
=

5cm,
fo ynoi nocfo]o no fuuio un]o ucfo]uo nn]o no! o

5cm .
Zadatak 728. Y noayiyi noaynounniu r ynncufn inuuf. I:uuy-
nufn nonmnny cfunnno inuufu y :unncnocfn o r.
Rexee: Ionmnnu inuufu P = a
2
, u iuio ]o a
2
+
a
2
4
=
5a
2
4
= r
2
, fo
]o a
2
=
4r
2
5
, nu ]o P =
4r
2
5
.
Zadatak 729. Hu ]ono] cfunn nou un]n ]o yiuo 60
o
, ufu ]o funiu
M. ono ocof]uo o yio cfuno nou ]o 8

3cm. !oanio ]o
ono ocfo]uo o nnnno nou
Rexee: 'uono ocfo]uo ]o 16cm. io cy M
1
n M
2
no:uano
no]oinn]o fuuio M oo: nu cfuny nou n nu nnnny, fuu ]o .
MM
1
M
2
= 90
o
, MM
2
M
1
= 60
o
Zadatak 730. io cy iunn no]onuioiuioi funo:u :o)ycoono no-
:uann, onu ]o :on inuufu oionnx ocnonnnu ]onui :ony inuufu
oionnx n]uionuau. )oiu:ufn.
Rexee: Hoiu co iunn funo:u coiy y fuuin M. 'uu ]o AMB
nun. Hoiu cy :onn oo]onn ocnonnno funo:u a n b, iuionn c n d,
niu]onuau d
1
n d
1
, u yn DM n CM,x n y. I: Infuionno fooo:o
caon a
2
+b
2
= (x+d)
2
+(c+y)
2
+x
2
+y
2
= (x+d)
2
+y
2
+(c+y)
2
+x
2
= d
2
1
+d
2
2
.
Zadatak 731. Omfn yiaonn no]onuioiuioi funo:u cy io:nao:on-
funn. I:uuynufn oon: n nonmnny funo:u, uio ]o ]oun iui 15cm,
:uu ocnonnnu 14cm n nncnnu 12cm.
Rexee: io co ioncfynmo nuuaoaoiu: ADCE, onu ]o ]ucno u
]o foyiuo BCE nunoyian, nomfo cy yiaonn nu ocnonnnn io:nao:on-
funn. 'uu ]o EM
2
= 15
2
12
2
= 81 = 9
2
, nu ]o EM = 9cm. Cuu ]o
BC
2
= (x+9)
2
15
2
= x
2
+12
2
. Iomunuo: ]onuunnu oon]u co x = 16cm,
u fuu ]o iui BC = 20cm. Oon: funo:u ]o 88cm, u nonmnnu 318cm
2
.
Zadatak 732. Y ynyfumocfn foyiau cu cfunnnu:u ynno 6cm, 8cm
n 10cm youo co uofnn non:nono fuuio. )oiu:ufn u :o)y n:u
nocfo]o ou no io]o co nuau:o nu ucfo]uy :uo: o 5cm.
, , 2010.
Rexee: !uio ]o 6
2
+ 8
2
= 10
2
, caon u ]o ufn foyiuo nunoyian.
io nooan:o ufn foyiuo y:n:u A
1
B
1
n A
1
C
1
, io cy A
1
, B
1
, C
1
o-
o: conmfu cfunnnu BC, CA n AB, onu !o ou no o uofnn fuuio
u oyy y ]ono: o fu fn oau. Iucfo]uo n::o)y fo no fuuio io]o
co nuau:o y ]ono: oay ]o :uo o 5cm.
57.3
Zadatak 733. I:uuynufn oon: foyiau un]u ]o ]onu cfunnnu ynno
24cm, u oionuu]y! nncnnu n fonmnu y 8cm, onocno 10cm.
Zadatak 734. Iunoyiuonni ABCD un]o cy cfunnno a = 6cm, b = 3cm
n ]onuiocfunnunn foyiuo ABE n:u]y :u]onnuiy cfunnny AB = a
n nuau:o co cu ncfo cfuno fo cfunnno. I:uuynufn oon: n nonmnny
:u]onnuioi oau nunoyiuonniu n ]onuiocfunnunoi foyiau.
Zadatak 735. )ufu ]o focfunu ]onuionnnunu nnu:nu SABC. Hoiu
]o SS
1
nncnnu nnu:no, u M conmfo nncnno SS
1
. )oiu:ufn u ]o
AMB = 90
o
.
Zadatak 736. Ynyfumn yiaonn foyiau onoco co iuo 2 . S . 7.
)ynnu nu]no!o cfunnno foyiau ]o l :. Oonfn ynno ocfuanx
cfunnnu foyiau.
Zadatak 737. I:uuynufn nonmnny funo:u un]o cy ocnonnno ynnu
a = 25cm, b = 15cm n iunn c = 6cm n d = 8cm

|l| C. Oiunonnn, Matematika 10, !yi, 2uu7.


|2| Iynu uyfou, 1000 zadataka, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o ,
2uu7.
378
58
Dirihleov princip
Stefan Stanojevi, Matematiqka gimnazija
Dirihleov princip. Yioanio ]o nk + 1 oo]oiufu ucnoo)ono y k
ciynonu, fuu co y ]ono: o fnx ciynonu :ou nuau:nfn ouo: n + 1
oo]oiufu.
58.1
Zadatak 738. . Y inuufy cfunnno 31cm ]o nu non:noun nuunn
ucnoo)ono 2ulu fuuuiu. )oiu:ufn u :o)y ufn: fuuiu:u nocfo]o
ou no un]o ]o ucfo]uo :uo o 1cm.
Rexee: !nuuf !o:o nooanfn nu 44
2
= 1936 :unx noyunnx
inuufu cfunnno
31
44
cm. !uio ]o
31
44
<

2
2
, ucfo]uo n::o)y cnuio no
fuuio ynyfu :uaoi inuufu on!o :uo o l. Iomfo no )nnxaoono:
nnnnnny :ou nocfo]ufn inuuf y io:o co nuau:o ou 2 o n:uounnx
2ulu fuuuiu, fn)oo ]o oiu:uno.
Zadatak 739. Hu nnoncfny mioao y iomunn cnuiu cu cnuio: niu lu
oinnu. )oiu:ufn u y cnuio: fonyfiy fui:nuou nocfo]o no oinno cu
ncfn: oo]o: oniunnx yfui:nnu.
Rexee: Iofnocfunn:o u y noio: fonyfiy no nocfo]o no oinno cu
ncfn: oo]o: oniunnx yfui:nnu. !uio n:u:o lu oinnu, u cnuiu oinnu
n:u lu :oiy!nocfn :u oo] oniunnx yfui:nnu (0...9), fo !o:o iu
cuooo:o oo] oniunnx yfui:nnu cnnx fn:onu oonfn 0+1+2+...+9 =
45. ^o)yfn:, :on oo]onu oniunnx yfui:nnu cnnx fn:onu :ou onfn
nuun. !onfuninn]u! ,nuun, y cnuio: fonyfiy nocfo]o no oinno cu
ncfn: oo]o: oniunnx yfui:nnu.
Zadatak 740. Ioau unun ]o nu non:noun nuunn nonciunu nauno:
379
, , 2010.
oo]o:. )oiu:ufn u y naunoooao] unnn nocfo]o no fuuio ncfo oo]o
(nauno nan ooao) un]o ]o ucfo]uo 1cm .
Rexee: Youn:o non:noun ]onuiocfunnuun foyiuo cfunnno
1cm. Io )nnxaoono: nnnnnny nu oionu fo:onu !o onfn ooo]onu
ncfo: oo]o:. Onuio c:o numan no fuuio ncfo oo]o nu ucfo]uy 1cm.
Zadatak 741. Ioau unun ]o nu non:noun nuunn nonciunu nauno:
oo]o:. )oiu:ufn u y naunoooao] unnn nocfo]n nunoyian foyiuo
un]u ]o xnnofony:u 2010cm n un]u cy cnu fo:onu ncfo oo]o.
Rexee: Io nofxono: :uufiy, nocfo]n y AB ynno 2010cm
un]u cy oou fo:onu ncfo oo]o. Onnmn:o iynnny nu ono: yn iuo
nounnio:. io ]o onao io]u fuuiu C iynnno u:anunfu o fo:onu
nouofno yn ncfo oo]o iuo fo:onu nouofno yn, foyiuo ABC ]o oc-
xoo :uufiu. io nn]onu fuuiu iynnno u:anunfu o A n B nn]o
ncfo oo]o iuo A n B, onu cy cno fuuio iynnno ocn: A n B ncfo
oo]o nu :o)y n:u :oo:o nu!n fuonn foyiuo. Ionynn:o non:no-
un nounni CD u:anunf o AB n n:uoon:o non:nony fuuiy E nu
iynnnn. 'oyiuo CDE !o :uonounufn ycaono :uufiu.
Zadatak 742. )oiu:ufn u co o non:nonnx l2 oo]onu :oiy n:no-
]nfn nu un]u ]o u:aniu onnu cu ll.
Rexee: Io )nnxaoono: nnnnnny nocfo]o nu oo]u io]u u]y ncfn
ocfufui nn ooy cu ll.
Zadatak 743. )ufo ]o u:anunfnx nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]o fn oo]u un]n ]o :on onn cu S.
Rexee: io :o)y onn: oo]onn:u nocfo]o fn oo]u io]u u]y fn
fu:anunfu ocfufuiu nn ooy cu S, :uufui ]o omon, nxonn: cuon-
uo: oon!o:o oo] onn cu S. io no nocfo]o, cnuin o oo]onu
!o unufn ]oun o nu :oiy!u ocfufiu nn ooy cu S. Io )nnxaoo-
no: nnnnnny, :o)y n:u !o nocfo]ufn S oo]u io]n u]y ncfn ocfufui.
,on onu fn oo]u on!o onn cu S.
Zadatak 744. )ufo ]o ll u:anunfnx nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]n 6 oo]onu un]n ]o :on onn cu 6.
Rexee: I:uoon:o onao io]nx o ll ufnx oo]onu. Io nof-
xono: :uufiy, :o)y n:u :oo:o n:uoufn fn oo]u un]n ]o :on
onn cu S. io nononn:o ]om nu nyfu onu] nocfynui, o ufnx ll
oo]onu :oo:o n:uoufn fn iyno no fn oo]u fuio u ]o y cnuio]
iynn :on oo]onu onn cu S. Cuu no )nnxaoono: nnnnnny o
fo fn iyno nocfo]o no y io]n:u ]o :on oo]onu ncfo nunocfn, nu
cuonu]y!n fo no iyno oon]u:o :on onn cu 6.
Zadatak 745. Hu!n nu]:un oo] n fuiun u co n::o)y onao io]nx n
noanx oo]onu :oo n:uoufn lS oo]onu, fuio u ]o nxon :on onn
cu lS.
, , 2010.
Rexee: Oiono ]o S oo]onu.
I::o)y l7 nyau n l7 ]onnnnu nn]o :oiy!o n:uoufn nofoonnx lS
oo]onu. )uiao, fuonn oo] ]o no!n o S1.
)oiu:u!o:o u ]o o non:nonnx S oo]onu :oiy!o n:uoufn lS
fuio u n: ]o :on onn cu lS. Io nofxono: :uufiy, o non:no-
nnx ll oo]onu ]o :oiy!o n:uoufn 6 fuio u n: ]o :on onn cu 6.
Ono]n:o ll o ufnx S oo]onu n o nx n:uooo:o mocfoiy un]n
]o :on onn cu 6. Iocfynui nononn:o ]om uofnn nyfu n oon!o:o
mocfoin, o io]nx ]o y cnuio] :on oo]onu onn cu 6. Hoiu cy
:ononn oo]onu onnx nof mocfoin a
1
, a
2
, a
3
, a
4
, a
5
.
Ioc:ufu]:o oo]ono
k
1
=
a1
6
, k
2
=
a2
6
, k
3
=
a3
6
, k
4
=
a4
6
, k
5
=
a5
6
.
O onnx oo]onu :oo:o n:no]nfn S fuinu u n: ]o :on onn cu
S. Iomfo nnoicn nncy onfnn, :oo:o nofnocfunnfn u cy fo k
1
, k
2
, k
3
.
Cuu ]o a
1
+a
2
+a
3
= 6(k
1
+k
2
+k
3
), nu iuio ]o k
1
+k
2
+k
3
onno cu 6
fo ]o a
1
+ a
2
+a
3
onno cu lS. Cnu]uo: ono fn mocfoio oon!o:o
lS oo]onu un]n ]o :on onn cu lS.
Zadatak 746. )oiu:ufn u co y cnuio: ciyny o mocf yn :oiy nu!n
fn uonoiu io]n co :o)y cooo: no no:nu]y nan nui cnuio no:nu]o noo-
cfuay no]nny.
Rexee: Hoiu ]o ]oun uonoi n: ciynu o mocf yn. 'uu no
)nnxaoono: nnnnnny o noocfuanx nofoo yn nocfo]o fo]nnu,
onn:o B, C, D, fuio u nun ]ono o caoo!u nu fn)ou.
u)A no:nu]o cnuioi o B, C, D. io co nnio]u no]nnu o B, C, D no
no:nu]y fn)oo ]o oiu:uno. io co noiu no]nnu o nx, onn:o B n
C, no:nu]y, fuu co A, B, C cnn :o)ycoono no:nu]y.
o)A no no:nu]o nnioi o B, C, D. io co B, C, D cnn :o)ycoono no-
:nu]y, fn)oo ]o oiu:uno. io co noiu no]nnu o nx, onn:o B n
C, no no:nu]y, fuu cy A, B, C cnn :o)ycoono nono:nufn.
Zadatak 747. Cno n]uionuao n cfunnno noioi cou:nuocfoyiau ooo-
]ono cy n fo, noio nauno:, noio ooao:, u noio nnono: oo]o:. )oiu:ufn
u :o)y cfunnnu:u n n]uionuau:u nocfo]o fn ncfooo]no yn io]o
cy cfunnno foyiau.
Rexee: Youn:o non:nono fo:o. !uio ]o ono nono:uno cu l6 y-
inx fo:onu n cfunnno n n]uionuao cy ooo]ono y fn oo]o, no )nn-
xaoono: nnnnnny mocf yn ncfo oo]o noau:n n: oiu. io cy onao
io]u nu o onnx mocf fo:onu :o)ycoono nono:unu no:o!y yn ono
oo]o, :uufui ]o omon. io nncy, onnx mocf fo:onu cy nono:unn y:-
xn:u io]o :oiy onfn ooo]ono y no oo]o, nu no nofxono: :uufiy :o)y
n:u nocfo]n ncfooo]nn foyiuo.
, , 2010.
58.2
Zadatak 748. Y nunnano: mocfoyiay un]u ]o cfunnnu 2cm nu cayuu]un
nuunn ucnoo)onu ]o l fuuiu, o io]nx cy noio ooo]ono nauno:, u noio
nnono: oo]o:. )oiu:ufn u oo: oonu nu ucnoo fuuuiu n nxony
ooo]onocf, ynoi nocfo]o no fuuio ncfo oo]o un]o ucfo]uo nn]o no!o
o 1cm.
Zadatak 749. Ioan ancf nunnu nonciun ]o :ucfnao:. )oiu:ufn u y
fo] unnn nocfo]n ]onuioiuin nunoyian foyiuo un]u cy fo:onu ncfo
oo]o.
Zadatak 750. Y unnn ]o ufo S fuuuiu fuio u no nocfo]o fn fuuio
io]o cy nu ncfo] nuno]. )oiun u nocfo]n foyiuo un]u cy fo:onu y
fn: fuuiu:u, u ]oun oion yiuo ]o :un o 6u cfononn.
Zadatak 751. Ioau unun ]o nu non:noun nuunn nonciunu nauno:
oo]o:. )oiu:ufn u y nauno ooao] unnn nocfo]n ]onuiocfunnunn
foyiuo un]u cy cnu fn fo:onu ncfo oo]o.
Zadatak 752. Ioau unun ]o nu non:noun nuunn nonciunu nauno:
oo]o:. )oiu:ufn u y nauno ooao] unnn nocfo]n y un]o conmfo ]o
ncfo oo]o iuo n onn iu]onn.

|l| 1000 zadataka, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o 2uuS.


|2| Iufio 'omn!, Matematiqki problemi 97,ao|, !^^ xn:ooc
l997.
|S| ^noyo Icunaonn!, Zbirka rexenih zadataka za redovnu i dodatnu
nastavu u 7. razredu osnovne xkole, Iu|niu Uuoun 2uu1.
|1| Cu]f www.matematikaos.blogspot.com
383
59
Mnogougao
Nevena Nikoli, Matematiqka gimnazija
Meu udima jednakih umnih sposobnosti, koji rade pod istim uslo-
vima, u prednosti su oni koji znaju geometriju. B. Paskal
59.1 j
Definicija 100. ^noioyiuo ]o oo unnn oiunnuon :ufnoono:, n:-
ao:ono: annn]o:, yiyuy]y!n n fuuio cu fo annn]o.
Definicija 101. io y io]u cnu]u onao io]o no fuuio nu n:ao:o-
no] annn]n no couo nn]ony cfunnny :noioyiau, onu ]o fo ionnoicun
:noioyiuo.
Definicija 102. Iunnaun :noioyiuo ]o onu] io]n n:u :o)ycoono no-
yuno cfunnno n ynyfumo yiaono.
Teorema 137. (Ifoao:o]onu fooo:u) io ]o ABCD fofnnnn uofnoo-
yiuo, nun caoo!o AB CD +BC DA = AC BD.
59.2
Zadatak 753. 'ofnnnn nunuocfoyiuo co cucfo]n o mocf cfunnnu y:-
xnno

3 n mocf cfunnnu ynno 1. I:uuynufn nonmnny foi nunu-


ocfoyiau.
Rexee: Ionmnnu foi nunuocfoyiau cun 6 foyiaonu fnnu
R, R,

3 n 6 foyiaonu fnnu R, R, 4 (I ]o noaynounni onncuno iy-


nnno oio nunuocfoyiau). !uio oionu nonmnnu no :unncn o u-
cnoou onnx foyiaonu, nofnocfunn:o, no y:uy]y!n onmfocf, u
384
, , 2010.
cy :y cycono cfunnno u:anunfo ynno. O:nuun:o fo:onu :noioy-
iau cu A
1
, A
2
, . . . A
12
, u nonfuonncunoi iyiu cu O. 'uu cy foyiaonn
A
1
A
3
, A
3
A
5
, A
5
A
7
, A
7
A
9
, A
9
A
11
, A
11
A
1
noyunn :o)y cooo:, iuo n fo-
yiaonn A
1
A
2
A
3
, A
3
A
4
A
5
, A
5
A
6
A
7
, A
7
A
8
A
9
, A
9
A
10
A
11
, A
11
A
12
A
1
. Yiuo
io fo:onu O y nno] iynn foyiaonu ]o 60

, u fyn yiuo y iyio] iynn


foyiaonu ]o 150

. Cuu co auio: uuynnno: oon]u nonmnnu o


105

3
2
.
Zadatak 754. )uf ]o nunnaun co:oyiuo cfunnno l. )oiu:ufn u ]o
1
AC
+
1
AD
= 1
Rexee: Ioyn:o cfunnno AB n DC o nocoiu y fuuin X. !uio
]o AHDF o:o (]o ]o AH[[DF, DH[[FA n AF = DF), n iuio ]o AC =
AF, fo ]o AC = AH. I: canunocfn foyiaonu HBC n HAD, n:u:o
BC
AD
=
BH
AH
,f].
1
AD
=
AH1
AH
=
AC1
AC
, ouiao caon fn)oo :uufiu.
Zadatak 755. Y inuufy ABCD ufu ]o fuuiu P fuinu u ]o AP =
1, BP = 2, CP = 3. Oonfn yiuo APB.
Rexee: Iofunn]o: unnn oio B io]u nocaniunu A y C, fuuiu P
noau:n y Q. In fo:o ]o PB = QB n yiuo PGB ]onui ]o 45

. !uio ]o
PC
2
= 9 = 1 + 4 + 4 = PA
2
+ PB
2
+ BQ
2
= CQ
2
+ PQ
2
, foyiuo PQC ]o
nunoyian n yiuo PQC ]o nun. Iu caon u ]o fuonn yiuo 135

.
Zadatak 756. )uf ]o non:noun :noioyiuo. )oiu:ufn u co onu] :no-
ioyiuo :oo noinfn iyio: un]n ]o nounni noyun oaonnnn oon:u
ufoi :noioyiau.
Rexee: Oon:o nu :noioyiay fuuio n B io]o noaono oon: ufoi
:noioyiau. !oncfynmn:o iyi k io:o ]o nonfu conmfo O yn AB,
u nounni ]onui s (2s ]o oon: :noioyiau). Iofnocfunn:o u nocfo]n
noio fo:o C :noioyiau io]o ]o nun iyiu, f]. u ]o OC >
s
2
. Y foyiay
ABC ]o 2 OC < (AC+BC), nu iuio ]o AC+BCs caon u ]o 2 OC < s.
!onfuninn]u.
Zadatak 757. I:nmonu ]o fnuniyaunn]u fofnnnoi n-foyiau. )oiu-
:ufn u :on noaynounniu ynncunnx iyionu y oon]ono foyiaono no
:unncn o nuunnu fnuniyaunn]o.
Rexee: ,u omunuo nooao:u nofoonu nu: ]o caoo!u ao:u.
15. :u omoyian foyiuo ABC nun OA
1
+ OB
1
+ OC
1
= R + r.
:u fynoyian foyiuo ABC cu fynn: yiao: io fo:onu C nun OA
1
+
OB
1
OC
1
= R+r io ]o R- noaynounni onncunoi, r-noaynounni ynncu-
noi iyiu, A
1
, B
1
, C
1
nono]u no:uau n: O-nonfu onncunoi iyiu,nu
cfunnno foyiau.
Dokaz: (:u omfoyian foyiuo, :u fynoyian co oiu:y]o nu ncfn nuunn)
nn:onn:o Ifoao:o]ony ]onuiocf nu fofnnno uofnooyiaono AC
1
OB
1
,
, , 2010.
BC
1
OA
1
, CB
1
OA
1
. )oon]u:o. cOB
1
+bOC
1
= Ra, cOA
1
+aOC
1
= Rb,
a OB
1
+ b OA
1
= R c. !uu cuooo:o aono n ocno cfuno onnx
]onuiocfn n aono] ou:o OA
1
a +OB
1
b +OC
1
c, u ocno] 2s r (mfo
]o ]onuio) oon]u:o (OA
1
+ OB
1
+ OC
1
) s = (R + r) s. Onn: ]o oiu:
:unmon. Hoiu ]o O nonfu onncuno iynnno oio :noioyiau, cu:n: fn:
O ]o n nonfu onncuno iynnno :u cno foyiaono. O:nuun:o fo:onu
cu A
1
, A
2
, ..., A
n
n ucfo]uu fuuio O o cfunnnu A
1
A
2
, A
2
A
3
..., A
n
A
1
,
oo:, cu d
1
, d
2
, ..., d
n
. Cuu n:uoon:o non:nony y A
i
A
j
nuion
fnuniyaunn]o, onu ]o cfunnnu fuuno nu foyiau oon]onu foyiau,
noiu cy fo A
i
A
s
A
j
n A
i
A
r
A
j
. io A
i
A
j
cun O fuu nuion nn:ono
ao:o oon]u:o. r
1
+r
2
= d
j
+d
i
+d
r
+d
s
2R, uio no cun O onu co O
nuau:n ynyfu ]onoi n nun yioi foyiau. io ]o d ucfo]uo fuuio
O o yn A
i
A
j
fuu co y ]ono: n:u:y nuau:n iuo cuonui cu ocno
cfuno, u y yio: n:u:y iuo y:unaun, nu co nnanio: cuonuu
nociufn, fuu oon]u:o r
1
+ r
2
= d
j
+ d
i
+ d
r
+ d
s
2R mfo ]o ncfn
n:u:. !uu nocy:nu:o cno onuio oon]ono -ono, |nnuann n:u:
n:iaou onuio. d
1
+d
2
+... +d
n
(n 2)R = r
1
+r
2
+... +r
n2
, uiao no
:unncn o nuunnu fnuniyaunn]o.
Zadatak 758. )u an :oo:o noinfn ]onuiocfunnunn foyiuo cfu-
nnno Su nc]ynifnn: ]onuioiuin: funo:n:u cfunnnu l, l, l n 2
Rexee: ^oo:o, ]o co ]onuiocfunnunn foyiuo cfunnno Su
:oo nooanfn nu luu ]onuiocfunnunnx foyiaonu cfunnno S, u fu-
inn foyiaonn co :oiy noinfn cu fn ufu funo:u.
Zadatak 759. Cnu fo:onu ionnoicnoi :noioyiau nuau:o co y ynyfumocfn
inuufu un]u ]o cfunnnu ynno l. )oiu:ufn u ]o :on inuufu
ynnu cfunnnu foi :noioyiau :un o 1.
Rexee: Hoiu cy M n N fo:onu :noioyiau, fuio u fuiu oo)onu
nunn: m n n, io]o cy nuuaoano cfunnnu:u AD n BC noinnu noo
:noioyiuo. Hoiu ]o a
i
]onu cfunnnu doon:ao:ono annn]o :noioy-
iau n::o)y M n N n x
i
n y
i
no:uano no]oinn]o yn a
i
nu cfunnno
AB n AD. Hoiu ]o a
j
]onu cfunnnu ioon:ao:ono annn]o :no-
ioyiau n::o)y M n N n z
j
n t
j
no:uano no]oinn]o yn a
j
nu cfu-
nnno BC n CD. Io:u Infuionno] fooo:n oon]u:o a
2
i
= x
2
i
+ y
2
i
n a
2
j
= z
2
j
+ t
2
j
. Y:n:u]y!n y oo:n cno cfunnno :noioyiau oon-
]u:o

a
2
i
=

x
2
i
+

y
2
i
+

z
2
i
+

t
2
i
. !uio cy cno no]oinn]o :uo
o l, fo cy nxonn inuufn :un o cu:nx nxonnx ynnu, nu ]o.

a
2
i
<

x
i
+

y
i
+

z
i
+

t
i
1 + 1 + 1 + 1 = 4
Zadatak 760. )uf ]o nunnaun mocfoyiuo ABCDEF cfunnno yno .
!oncfo!n cu:o aon ioncfyncufn y ynno
a
n
, :u n = 1, 2, 3....
Rexee: !oncfynmn:o nocoio K n L nunnx BC n AC oo: cu
nuno: DE, :ufn: nocoi M nunnx AB n CD n nu]:u nocoio N n
O nunnx ML n AD, oo:, cu nuno: CF. uio co oiu:y]o u ]o
, , 2010.
BMNKDO fuio)o nunnaun mocfoyiuo cfunnno n u ]o FN = 3FO =
3a. Hucfunu]y!n onu] nocfynui :oo:o, :u ufn nnoun oo] n,
oonfn nu nuno] FO fuuiy S fuio u ]o FS = nFO = na. io ]o T
nocoi nunnx ES n OD, n: canunocfn foyiaonu FSE n OST oon]u:o
u ]o TD =
1
n
a.
Zadatak 761. Hoiu ]o D ciyn n]uionuau nunnanoi luu-yiau. )u an
nocfo]n nociyn E ciynu D cu caoo!u fn cno]cfnu.
1

Hnio]o no n]uionuao no:u]y :u]onnuinx fuuuiu.


2

I: cnuioi fo:onu luu-yiau noau:n nuun oo] n]uionuau n: ciynu


E.
3

)n]uionuao n: E oao luu-yiuo nu foyiaono.


Rexee:Iofnocfunn:o u ]o n-foyiuo nooon n]uionuau:u n: D
nu foyiaono fuio u nnio]o no o n]uionuau ciynu D no:u]y :u]o-
nnuiy ynyfumy fuuiy n u n: cnuioi fo:onu n-foyiau noau:n nuun
oo] n]uionuau, 'uu co oon]onn foyiaonn :oiy ooo]nfn nauno: n
nnono: oo]o:, fuio u cy cnuiu nu foyiau io]n n:u]y :u]onnuiy
cfunnny ooo]onn u:anunfn: oo]u:u. ('o co :oo nocfn!n fuio mfo
co noanion nu nouofiy ooo]n ]ono: oo]o:, u nocao co nonauuo n]uio-
nuao ]onu :u yio: n nuion cnuioi nonauuou n]uionuao cno ooo]ono
nonmnno cu ]ono cfuno n]uionuao co no|uou]y ono: yio: oo-
]o:).
,u fuio ooo]ono foyiaono nun u ]o cnuiu n]uionuau cfunnnu
]onoi naunoi n ]onoi nnonoi foyiau n u cnn foyiaonn io io]nx
]o ]onu cfunnnu ncfono:ono n cfunnnu n-foyiau ooo]onn cy ncfo:
oo]o:, onn:o nauno: ('o caon n: unonnno u n: cnuioi fo:onu n-
foyiau noau:n nuun oo] n]uionuau n: D, f]. u ]o cnuio fo:o n-
foyiau :u]onnuio fo:o nonunoi oo]u foyiaonu nu io]o ]o n-foyiuo
nooon.)
!o ]o p naunnx u c nnonnx foyiaonu onu ]o n+3c = 3p, ]o ]o cnuiu
n]uionuau n: D cfunnu cu:o ]onoi naunoi foyiau. Io:u fo:o,
oo] n ]o onn cu fn, u fo :nuun u co luu-yiuo no :oo nooanfn nu
foyiaono n]uionuau:u fuio u nuo :uufn ycaonn.
Zadatak 762. Hoiu cy AB n BC cycono cfunnno nunnanoi onofoyiau
ynncunoi y iyi un]n ]o nonfu fuuiu O. Cu M o:nuun:o conmfo
cfunnno AB, u cu N conmfo noaynounniu OX io]n ]o no:uaun nu
BC. )oiu:ufn u ]o yiuo OMN ]onui 30

.
Iomoo. Yiuo OU ]onui ]o 60

, nu ]o foyiuo AOX ]onuiocfu-


nnunn. Y o:y ]o AN nncnnu nu ]o yiuo ANO nun, iuo n yiuo AMO.
Caon u ]o uofnooyiuo AONM fofnnnn, ouiao ]o yiuo OMN = 30

.
Zadatak 763. Oonfn nu]no!y :oiy!y nonmnny foyiau io]n ]o ynn-
cun y nunnaun mocfoyiuo nonmnno S, fuio u ]o ]onu cfunnnu fo-
yiau nuuaoanu cfunnnn mocfoyiau.
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o ABCDEF nunnaun mocfoyiuo cfunnno l n noiu
cy X n Y oo: fuuio nu cfunnnu:u AF n BC, fuio u nun AX =
BY = x, u Z non:nonu fuuiu nu cfunnnn ED. 'uu nun XY = 1+x,
u nncnnu foyiau XY Z io]u oionuu cfunnnn XY ]o h =

3 x

3
2
,
nu ]o nonmnnu foyiau ]onuiu

3
4
[
9
4
(x
1
2
)
2
] n n:u :um nonocf :u
x =
1
2
. P =
9

3
16
, iuio ]o S =
3

3
2
, caon P
max
=
3S
8
.
59.3
Zadatak 764. Y iyi ]o ynncun co:oyiuo un]u cy fn yiau ]onuiu
120

. )oiu:ufo u cy ou no cfunnno onoi co:oyiau ]onuio.


Zadatak 765. Y uofnooyiay ABCD ]o fuuiu M conmfo cfunnno AB
n fuuiu N conmfo cfunnno CD. io ]o BC +AD = 2MN n AB nn]o
nuuaoano cu CD, onu ]o uofnooyiuo ABCD funo:. )oiu:ufn.
Zadatak 766. Hu cfunnnn AB inuufu ABCD ufu ]o noiu fuuiu M.
Cn:ofuau yiau CDM couo BC y fuuin N. )oiu:ufn u ]o DM =
AM +CN.
Zadatak 767. Y inuufy ABCD ufu ]o fuuiu P fuinu u ]o AP : BP :
CP = 1 : 2 : 3. Oonfn yiuo APB.
Zadatak 768. )uf ]o nunnann lu-oyiuo ynncun y iynnny cu nonfo:
O n noaynounnio: r. io cy A, B, C y:ucfonnu fo:onu ocofoyiau
oiu:ufn u ]o AD AB = r.

|l| ,. !uoaoyi, I. ^auononn!, SAVEZNA TAKMIQEA IZ MATE-


MATIKE, Iooiu l99u.
|2| )^C, 1000 ZADATAKA, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo cnociu
S9, Iooiu 2uu6.
|S| I. Cfo]unonn!, MATEMATISKOP 3, Iooiu, l9SS
|1| I. )uionn!, J. )yiomn]u, I. ^auononn! Republiqka i savezna
takmiqea iz matematike, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo
cnociu S9, Iooiu 2uu2.
389
60
Raqunae i dokazi u geometriji
(Pitagorina teorema)
Stefan Baa, Matematiqka gimnazija
60.1 j
Teorema 138. Infuionnu fooo:u - Ionmnnu inuufu nu xnnofo-
ny:o: nunoyiaoi foyiau ]onuiu ]o :ony nonmnnu inuufu nu
iufofu:u foi foyiau.
Dokaz: !ocfynmn:o nu noyunu inuufu CDFH n C
1
D
1
F
1
H
1
un]o cfunnno CD = C
1
D
1
= a+b. 'oyiaonn ABC, BDE, EFG, GHA, OB
1
A
1
,
B
1
D
1
A
1
, OG
1
H
1
, OE
1
H
1
cy noyunn no CYC, io ]o O nocoi yn
G
1
B
1
iA
1
E
1
. ofnooyiuo ABEG ]o inuuf, inuuf nu xnnofony:o:
c, ]o ]o AB = BE = EG = GA = c (xnnofony:u nunoyiaoi foyiau
ABC). DBE + EBA + ABC = 180

, DBE + ABC = 90

, onu
]o EBA = 90

. io fuuio nu inuufy H
1
F
1
D
1
C
1
unoon:o fuio
u nun . C
1
B
1
= a, B
1
D
1
= b, D
1
A
1
= a, A
1
F
1
= b, F
1
G
1
= b, G
1
H
1
=
a, H
1
E
1
= b n E
1
C
1
= a oon]u:o oionuu]!y noyunocf n oaunn]y
a
2
+b
2
= c
2
, un:o c:o oiu:uan fooo:y.
60.2
Zadatak 769. I:uuynufn oon: n nonmnny nunoyiuonniu uio cy ufo
n]uionuau n ]onu cfunnnu.
Rexee: Hoiu ]o a ]onu cfunnnu nunoyiuonniu n d n]uionuau.
)yiy cfunnny !o:o nu!n noio Infuionno fooo:o b
2
= d
2
a
2
.
390
, , 2010.
Oon: nunoyiunniu O = 2 a + 2

d
2
a
2
, nonmnnu P = a

d
2
a
2
.
Zadatak 770. )uf ]o ]onuioiuin foyiuo ABC. I:uuynufn oon: n
nonmnny foyiau ]o ufu ocnonnnu a n oionuu]y!u nncnnu h.
Rexee: !oncfo!n Infuiony fooo:y !o:o oonfn iui fo-
yiau b
2
=
a
2
4
+ h
2
. Ionmnnu foyiau ]o P =
a

a
2
4
+h
2
2
, u oon: O =
a + 2
_
a
2
4
+h
2
.
Zadatak 771. I:uuynufn nncnny, nonmnny, noaynounni ynncuno n
noaynounni onncuno iynnno ]onuiocfunnunoi foyiau cfunnno a.
Rexee: Incnnu foyiau ]o h = a

3
2
, nonmnnu P = a
2

3
4
, noay-
nounni ynncuno iynnno r = a

3
6
, onncuno R = a

3
3
.
Zadatak 772. Cfunnno nuuaoaoiu:u cy a n b, u omfu yiuo 60

.
Oonfn ynno n]uionuau.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu O nocio n]uionuau ACiBD, io ]o AC iu!u
n]uionuau, n: foiu u ]o yiuo 60

:uiyuy]o:o u co uno o o:oy.


In:ono: Infuionno fooo:o nu nu nunoyiao foyiaono cu nunn:
yiao: y fuuin O oon]u:o u ]o d
1
= a, d
2
= 2 a

3
2
.
Zadatak 773. Xoanionfo nyfy]o o ou:o S no yiao: o 74

112km o
cfunnno A. Huion foiu no no yiao: o 164

o cfunnno B. !o]o ]o
ucfo]uo o cfunnno B o ou:o
Rexee: Iomfo co cnn yiaonn onoco nu ncfn nunun :uiyuy]o:o
u co uno o yiay o 90

. Io:u Infuionno] fooo:n x


2
= 112
2
+134
2
, uiao x = 175km
Zadatak 774. )nu iyiu n:u]y :u]onnuiy funionfy cu fuuiu:u onu
A n B. Ioaynounnnn iyionu cy 4cm n 2cm. Hu!n ucfo]uo n::o)y
nonfuu iyionu uio ]o AB = 7cm.
Rexee: Hoiu cy C n D nonfn iyionu, noiu ]o fuuiu E no:uau n:
C nu noaynounni DA. DE = 4 2 CE = 7cm n: Infuionno fooo:o
x
2
= 2
2
+ 7
2
x = 7.3cm.
Zadatak 775. Hoiu ]o a ynnu cfunnno inuufu. Oonfn ucfo-
]uo o ]onoi fo:onu inuufu o noanio n]uionuao inuufu.
, , 2010.
Rexee: )ynnu noanio n]uionuao AG = a

3. Ioc:ufu]:o fo-
yiuo ABG, fuonu nonocf ]o nncnnu foi foyiau, x =
aa

2
a

3
.
Zadatak 776. 'uuiu M ]o conmfo cfunnno BC inuufu ABCD.
Hoiu ]o S fuuiu ynyfu inuufu cu ocoonno: u ]o S ]onuio yuono
o fuuuiu A, D n M. io ]o cfunnnu inuufu AB = 40cm, n:uuynufn
oon: n nonmnny uofnooyiau ABMS.
Rexee: Hoiu ]o SM = SA = SD = x n noiu ]o N conmfo cfunnno
AD. 'uu ]o SN = 40 x. I: nunoyiaoi foyiau ASN ]o no nnfuio-
nno] fooo:n, x
2
= (40 x)
2
+ 20
2
. Ouno ]o 80 x = 2000 n x = 25cm.
Oon: funo:u ABMS ]o fuu O = 110cm, u nonmnnu P = 650cm
2
.
Zadatak 777. Y nunoyiao: foyiay ABC xnnofony:u c = 20cm, noay-
nounni iyiu ynncunoi y foyiay ]o r n nonaynounni iyiu onncunoi
oio foyiau ]o R. io ]o r : R = 2 : 5, oonfn oon: n nonmnny foi
foyiau.
Rexee: Xnnofony:u c nunoyiaoi foyiau ]onuiu ]o 2R, nu ]o R =
10cm. !uio ]o r : R = 2 : 5 , fo ]o r = 4cm. C yio cfuno c =
a r + b r, mfo :nuun u ]o a + b = c + 2 r = 28cm. Ouno caon u
]o (a + b)
2
= a
2
+ 2 a b + b
2
= 28
2
= 784. !uio ]o a
2
+ b
2
= c
2
= 400,
fo :nuun u ]o 2 a b = 784 400 = 384. )uiao nonmnnu foyiau ]o
P =
2ab
4
=
ab
2
= 96cm
2
. oon: foi foyiau ]o O = a +b +c = 48cm.
Zadatak 778. Ioau:o!n n: fuuio O ny nu]no iono 1m nu cono, nu
1m nu :unu, nofo: 2m nu ]yi, nu 2m nu ncfoi, :ufn: 3m. nu cono, nu
3m nu :unu, uo 4m nu ]yi, nu 4m nu ncfoi, nf. Cnuiu nu nuonu
nunoannn]ciu nofo:u cy :u no 1m yu o nofxonu nu. Cnuio cio-
fuo co nmn yaono no nunn: yiao:. !oanio nu]:uo nyfu fuou
ny u iono nu cono u on co o fuuio O yuno :u nnmo o 100m
Rexee: Iocao n-foi nofo:u nu :unu, ny co nuau:n nu ucfo]uy
n

2m o fuuio O (nu no:nnn]n io]u co y onocy nu fuuiy O nuau:n


nu cynofno: iu]y n]uionuao inuufu cu cfunnno:n). !uio nofo:y
nu :unu nofxon nofo: nu cono, onono ]o nu!n nu]:un nnoun
o]n :u io]n ]o n

2 > 100 fx. 2n


2
> 1000. uio nuau:n:o u ]o fu:onn
oo] n = 71
60.3
Zadatak 779. )oiu:ufn Infuionny fooo:y ioncfo! canunocf.
, , 2010.
Zadatak 780. Ioc:ufuu nnn oo]oiuf (y) I n: no fuuio I n )
:ody io]n:u ]o ucfo]uo Suu : no yiaonn:u o 30

. Iuno AD n BC
cy :odycoono no:uano. !oaniu ]o y1:nnu oo]oifu AB
Zadatak 781. Ho:uao ioncfyncuno n: fo:onu B n D nunoyiuonniu nu
n]uionuay AC, oao n]uionuay nu fn ]onuiu oau. io ]o ynnu
]ono cfunnno nunoyiuonniu , ioaniu ]o ynnu yio cfunnno nu-
noyiuonniu
Zadatak 782. If n:u ooani nunoyiuonniu cu fo:onn:uA, B, C, D. Y
nfy ]o uoc:u io]u ]o o fo:onu A yuonu 14cm, u o fo:onu B yuonu
4cm n o fo:onu C yuonu 12cm. !oanio ]o uoc:u yuonu o fo:onu
D
Zadatak 783. Oio ]onuioiuioi foyiau, un]u ]o ocnonnnu 48cm, u
iui 40cm, onncun ]o iyi. Oonfn noaynounni foi iyiu.

|l| C. Oiunonn!, Matematika 10+, 2uu7.


|2| Xuco n Xunc nyoaniunn]o, Pythagoras theorem 2uuS.
394
61
Jednakosti povrxina
Rade Xpegar, Matematiqka gimnazija
61.1 j
Definicija 103. S
A1A2...An
]o nonmnnu :noioyiau A
1
A
2
...A
n
Teorema 139. |Xoon| Ionmnnu foyiau ABC ]o ]onuiu S
ABC
=
_
p(p a)(p b)(p c)
io ]o p noayoon: foyiau.
Teorema 140. |Iux:uiynfu| io ]o uofnooyiuo ABCD fofnnun onu
:y ]o nonmnnu ]onuiu S
ABCD
=
_
(p a)(p b)(p c)(p d) io ]o p
noayoon: nofnooyiau.
61.2
Zadatak 784. )oiu:ufn u ]o cy:u ynnu no:uau onao io]o ynyfum-
o fuuio ]onuiocfunnunoi foyiau nu oiono cfunnno ioncfunfnu.
Rexee: Hu:onn:o ony fuuiy M. Hoiu cy nono]u nncnnu nu cfu-
nnno AB, BC, CA ynno x, y, z ocnoifnnno. Cuu ]o S
ABC
=
ABx+BCy+CAz
2
=
a
2
(x +y +z) = a
2

3
2
nu ]o (x +y +z) = a

3 mfo no :unncn o noaou]u


fuuio ^.
Zadatak 785. io ]o fuuiu X y ynyfumocfn nuuaoaoiu:u II).
)oiu:ufn u ]o. S
ABX
+S
CDX
= S
BCX
+S
ADX
Rexee: I: X nonynn:o no:uao nu cfunnno nuuaoaoiu:u n
fo nu AB, BC, CD, DA noiu cy nxono ynno ocnoifnnno m, n, p, q.
395
, , 2010.
S
ABX
=
ABm
2
, S
CDX
=
CDp
2
nn uo:y ]o AB = CD n m + p ynnu nn-
cnno nuuaoaoiu:u no:uano nu AB. Cuu ]o S
ABX
+ S
CDX
=
SABCD
2
,
unuaoino oon]u:o u ]o n S
BCX
+S
ADX
=
SABCD
2
un:o ]o oiu: :unmon.
Zadatak 786. Hu cnuio] cfunnnn nuuaoaoiu:u n:uounu ]o fuuiu.
Ionmnnu uofnooyiau cu fo:onn:u y onn: fuuiu:u ]o noau nonmnno
nuuaoaoiu:u. )oiu:ufn u ]o ou ]onu n]uionuau uofnooyiau nu-
uaoanu cfunnnn nuuaoaoiu:u.
Rexee: Hoiu cy nu cfunnnu:u nuuaoaoiu:u AB, BC, CD, DA fuuio
K, L, M, N ocnoifnnno. Hoiu n]uionuau KM nn]o nuuaoanu cfu-
nnnn AD. +nicnu]:o fuuioK, M, N n no:ou]:o L y cfunnno BC. Y
ciauy cu onn: no:ouo: nonmnnu foyiau KLM co :ou cfnifno
:onofono. Ocn: foiu, uio ]o LN[[AB onu ]o S
KLMN
=
SABCD
2
nu fo
nun cu:o y fo: cayuu]y.
Zadatak 787. )oiu:ufn u fonmno yn oao cnuin foyiuo nu 6 fo-
yiaonu ]onuinx nonmnnu.
Rexee: Hoiu cy nono]u fonmnnx yn n: A, B, C ocnoifnnno
A
1
, B
1
, C
1
n foncfo T. Cuu ]o S
ATC1
= SC
1
TB, u unuaoino S
BTA1
=
SA
1
TC n S
CTB1
= SB
1
TA ]o n:u]y :u]onnuiy no:uay n ]onuio
ocnono. I: ncfoi u:aoiu ]o SACC
1
= S
BCC1
.SACC
1
S
ATC1
= S
BCC1

SC
1
TB nu ]o 2S
BTA1
= 2S
CTB1
ouiao unuaoino oon]u:o u cy cnnx 6
nonmnnu ]onuio.
Zadatak 788. Hu!n fuuiy I y ynyfumocfn foyiau II fuio u ]o
S
ABP
= S
BCP
= S
CAP
.
Rexee: 'oyiaonn ABP n CAP n:u]y :u]onnuiy cfunnny AP nu
iuio cy n: nonmnno ]onuio fo cy n: onu ]onuio n nncnno nu cfu-
nnny AP. Ioyn:o AP o nocoiu cu BC n nu:onn:o fuuiy nocoiu
A
1
, u nono:]u nncnnu n: B n C nu AP, B

n C

. BB

= CC

. I: YCY
oon]u:o u ]o BB

A
1
ioniyonfun CC

A
1
ouiao ]o BA
1
= CA
1
nu
]o AP fonmnu y ABC. nuaoino oon]u:o u cy n BP n CP fo:-
xnmno yn nu ]o P fonmfo ABC.
Zadatak 789. )oiu:ufn u foyiuo un]o cy ynno cfunnnu ]onuio
ynnu:u fonmnnx yn ABC n:u nonmnny ]onuiy
3
4
S
ABC
Rexee: Hoiu cy A

, B

, C

conmfu cfunnnu BC, CA, AB ocnoi-


fnnno. !oncfynmo:o fuuiy M fuio u ]o BCMC

nuuaoaoiu:. Cuu
cy fuio)o AC

CM n BB

MA

fuio)o nuuaoaoiu:n ]o ]o AM = CC

n A

M = BB

. Iu ]o foyiuo oo)on cu fonmnn: yn:u y cfnun


, , 2010.
AA

M.Hoiu ]o N nocoi nunnx B

n AA

. Iomfo ]o AC

nuu-
aoaoiu: n:u:o u ]o C

N = B

N =
1
2
B

M nu ]o B

fonmfo AA

M.
Ouno caon u ]o S
AA

M
= 3S
AA

B
=
3
2
S
AA

C
=
3
4
S
ABC
Zadatak 790. io ]o fofnnun foyiuo n:u nonmnny S n noayoon: p.
)oiu:ufn u uio ]o S = (
p
2
)
2
onu ]o uofnooyiuo inuuf.
Rexee: !uio ]o uofnooyiuo fofnnun fo ]o onu S =
4
_
(p a)(p b)(p c)(p d) =
p
2
. I: no]onuiocfn n::o)y unf:ofnuio n ioo:ofn]cio conno o-
on]u:o
4
_
(p a)(p b)(p c)(p d)
pa+pb+pc+pd
4
= p/2 nn uo:y
]onuiocf nun cu:o :u pa = pb = pc = pd, onocno a = b = c = d
nu ]o uofnooyiuo o:o. !uio :on nucnu:nnx yiaonu :ou onfn 180
o
fo ]o onu fuonn uofnooyiuo o:o.
Zadatak 791. )uf ]o foyiuo ABC n fuuiu P y oiono] ynyfumocfn
noiu cy h
a
, h
b
, h
c
ynno nncnnu n: A, B, C foyiau ABC ocnoifnnno
n noiu cy x, y, z ynno no:uau n: P nu cfunnno BC, AC, AB ocnoi-
fnnno. )oiu:ufn u ]o
x
ha
+
y
h
b
+
z
hc
= 1
Rexee:
x
ha
=
SBCP
SABC
,
y
h
b
=
SCAP
SABC
,
z
hc
=
SABP
SABC
, cuonuo: ono fn ]onu-
iocfn oon]u:o fuony.
Zadatak 792. I:u:nfn noaynounni ynncunoi iyiu r foyiau ABC
noio ynnu cfunnnu a, b, c.
Rexee: Hoiu ]o nonfu ynncunoi iyiu I. Iun u ]o S
AIB
=
cr
2
, S
BIC
=
ar
2
, S
CIA
=
br
2
nu ]o :ooi S
ABC
= S
AIB
+ S
BIC
+ S
CIA
ouiao
]o
r(a+b+c)
2
= S
ABC
onocno rp = S. I: Xoononoi ooucnu oon]u:o u
]o r =
_
(pa)(pb)(pc)
p
io ]o p =
a+b+c
2
.
Zadatak 793. Hoiu cy fuuio A
1
, B
1
, C
1
n D
1
fuuio nu noyonn:u
cfuonnu AB, BC, CD n DA ionnoicnoi uofnooyiau II), fuino u
cy A, B, C n D conmfu cfunnnu DA
1
, AB
1
, BC
1
n CD
1
, ocnoifnnno.
)oiu:ufn u ]o nonmnnu uofnooyiau A
1
, B
1
, C
1
, D
1
nof nyfu no!u o
nonmnno ABCD.
Rexee: A
1
A = AD n D
1
D = DC, S
D1A1A
= S
D1AD
= S
CAD
. Canuo
S
B1C1C
= S
B1CB
= S
ACB
. Iu ]o SD
1
A
1
D + S
B1C1B
= 2S
ABCD
. Cannno n
SA
1
B
1
A +S
C1D1C
= 2S
ABCD
, fuio u n:u:o S
A1B1C1D1
= 5S
ABCD
.
, , 2010.
61.3
Zadatak 794. Cnuiu n]uionuau ionnoicnoi uofnooyiau noaonn nonc-
xnny uofnooyiau. )oiu:ufn u ]o uofnooyiuo nuuaoaoiu:.
Zadatak 795. Hoiu cy A
1
, B
1
, C
1
fuuio nu cfunnnu:u BC, AC, AB foy-
iau ABC fuino u ]o BA
1
: A
1
C = 1 : 2, CB
1
: B
1
A = 1 : 2, AC
1
: C
1
B = 1 :
2 oonfn onoc nonmnnu foyiau oo)onoi nunu:u AA
1
, BB
1
, CC
1
n foyiau ABC.
Zadatak 796. Hoiu cy K, L, M, N conmfu cfunnnu AB, BC, CD n DA,
uofnooyiau ABCD, ocnoifnnno. )y:n KM n LN co coiy y O. )oiu-
:ufn u nun.S
AKON
+S
CLOM
= S
BKOL
+S
DNOM
Zadatak 797. io ]o ABCD ionnoicun uofnooyiuo n P nocoi n]uio-
nuau. )oiu:ufn u ]o S
PAB
+ S
PCD
= S
PBC
+ SPAD uio n cu:o uio ]o
P conmfo AC nan BD
Zadatak 798. ABCD ]o ]onnnunn inuuf, u P ]o fuuiu nu BC fuio u
]o ynncun iyi APB ioniyonfun iyiy funionfno: y:n:u PC, AP n
CD. Hu!n noaynounni onnx iyionu.

|l| I. Iucoaon, Problems In Plane And Solid Geometry


|2| A. Cherney, A. Liu, Soviet Union Mathematical Olympiad 1961 1968, In-
tuitive Mathematics Press 2003.
|S| T. Andreescu, D. Andrica, 360 Problems for Mathematical Contests, GIL
Publishing House 2003.
|1| www.mathlinks.ro
399
VI
6.
400
62
Elementarna geometrija 1
(podudarnost)
Lazar Arsi, Matematiqka gimnazija
62.1
)nu foyiau cy noyunu uio.
Stav 1. io cy n: ]onuio cno cfunnno (cfun CCC).
Stav 2. io cy n: :o)ycoono ]onuio oionuu]y!o no cfunnno fo-
yiau n yiuo :uxnu!on n:u (cfun CYC).
Stav 3. io n: ]o ]onuiu ]onu cfunnnu foyiau n oou yiau nuaoiau
nu y (cfun YCY).
Stav 4. )no cfunnno foyiau n yiuo nucnu: ]ono o nx ]o ]onui
oionuu]y!n: cfunnnu:u n yiay yioi foyiau n oou foyiau cy
nan fynoyian, nan omfoyian, nan nunoyian (cfun CCY).
62.2
Zadatak 799. )oiu:ufn u ]o fonmnu annn]u xnnofony:o ]onuiu no-
aonnnn ncfo.
Rexee: Hoiu ]o nun yiuo io fo:onu A y foyiay ABC n connu
xnnofony:o M. Cuu noiu ]o nono]o no:uao n: M nu nonn iui AC
fuuiu N. 'uu ]o MN|AB nu ]o MN cou annn]u. Oufao co o-
on]u AN = NC nu cuu :nu:o u ]o AMN

= MNC (CYC) nu ]o
AM = MC. Cuu :nu:o ]om n u cy foyiaonn nu io]o oan nunoyian
401
, , 2010.
foyiuo xnnofony:nnu fonmnu annn]u ]onuioiuin n fo :oo:o io-
ncfnfn y oyy!n: :uunn:u.
Zadatak 800. Hu xnnofony:n BC nunoyiaoi foyiau ABC nuau:o co
fuuio D n E fuino u ]o CA = CD n BA = BE. I:uuynu] yiuo DAE.
Rexee: O:nuun:o yiaono ABC n ACB cu n . !uio cy foy-
iaonn ABE n ADC ]onuioiuin foyiaonn yiuo
angleAED = angleAEB = 90



2
, u ADE = ADC = 90



2
. Yiuo
DAE = 180

AED ADE =
+
2
=
90

2
= 45

Zadatak 801. Y foyiay ABC ufu ]o nncnnu CE. io cn:ofuau


cnoucoi yiau io fo:onu C couo nuny AB y fuuin ) n uio ]o CE =
CD
2
oiu:ufn u ]o = 60

.
Rexee: !uio ]o iufofu CE ynao :uu o xnnofony:o CD fo ]o yiuo
CDE = 30

. Yiuo CAB = ]o cnoucn nu ]o CAB ACD = 30

f].
180

2
= 30

onocno
+
2
= 30

. Ouno oon]u:o fuono


= 60

.
Zadatak 802. Y ]onuioiuio: nunoyiao: foyiay ABC nu iufofu:u
AB n AC nuau:o co fuuio oo: D n E, fuino u ]o AE = AD. Ho:uao
n: A n E coiy BC y K n L ocnoifnnno. )oiu:ufn u ]o BK = KL.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu M n:u A y onocy nu C fuinu u ]o MA = AE.
'uu cy ADC n AMB noyunn (cfun CYC. MA = AE, AC =
AB, BAC = MAB = 90

) n :oiy co nonofn]oun y yin ofu-


nn]o: oio A :u 90

fo CDMB nu cy MB|AK|EL n y: MA = AE caon


u cy n BK n KL ]onuio.
Zadatak 803. Incnno AD n CE foyiau ABC coiy co y fuuin H, fuio
u ]o AB = CH. I:uuynufn ACB.
Rexee: )oiun:o u ]o HDC

= ABD. HDC = ADB, BAD =
ECB iuo yiaonn cu no:uann: iunn:u, n CH = AB no ycaony.
Ouno oon]u:o AD = DC nu ]o ADC ]onuioiuin nunoyian n
ACD = 45

f]. ACB = 45

.
Zadatak 804. Y nunoyiao: foyiay xnnofony:nnu nncnnu oan xnno-
fony:y nu nu ocouiu un]u ]o u:aniu ]onuiu ynnn ]ono iufofo.
Oonfn yiaono foi foyiau.
Rexee: Hoiu ]o foyiuo ABC, A nun n AB :uu iufofu, u nono:-
x]o nncnno D. O:nuun:o fuuiy I n::o)y D n E fuiny u ]o BD = DE.
'uu y EC nocfunu u:aniy ocouuiu n ]onuiu ]o AB 'oy-
iaonn ABD n ADE cy noyunn (CYC) nu ]o AED = ABC =
, , 2010.
n AE = AB nu ]o AEC ]onuioiui n EAC = BCE = . Yiuo AEB
]o cnoumnn :u AEC nu ]o = 2 n ]om + = 90

ouiao co oon]u
ABC = 60

n ACB = 30

.
Zadatak 805. Y foyiay ABC ]o AC = BC. Hu nuno] AC n:u A y
onocy nu C y:ofu ]o noiu fuuiu D. Hoiu ]o fuuiu E nu iuiy BC fuinu
u ]o AD = BE. )oiu:ufn u ocnonnnu AB noaonn y DE.
Rexee: Hoiu ]o C fuuiu nocoiu AB n DE, u F fuinu u ]o EF|AC.
EFB ]o fuio)o ]onoioiuin nu ]o EF = EB. Cuu ]o ADS

= FES
(ASD = ESF iuo ynuicnn, ocfuau nu yiau cy n: cu nuuaoann:
iunn:u n EF = AD) ouiao oon]u:o DS = SE.
Zadatak 806. Yfoyiay ABC ]o = 15

, = 30

. Iunu io]u noau:n


io: A n no:uanu ]o nu AB couo cfunnny BC y fuuin D. )oiu:ufn
u ]o BD = 2AC.
Rexee: 'oyiuo ABD ]o nunoyian n noiu ]o fuuiu E conmfo
oiono xnnofony:o. Io :uufiy l foyiuo ABE ]o ]onuioiuin nu ]o
AE = BE = ED =
BD
2
BAE = 15

, u DAE = 30

iuo cnoumn ou-


iao oon]u:o u ]o foyiuo AEC ]onuioiuin nu ]o AC = AE =
BD
2
.
Zadatak 807. Joun yiuo ]onuioiuioi foyiau ]o 108

. )oiu:ufn u
]o ocouui cn:ofuao yiau nu ocnonnnn, o fo:onu o nocoiu cu iuio:
nu nyfu yn o nncnno io]u oionuu ocnonnnn.
Rexee: Hoiu ]o A = 108

, H nono]o nncnno n: BAC nu BC, fuuiu


D nocoi cn:ofuao ABC cu AC. Iunu AH ]o y]ono n cn:ofuau
yiau nu ocnonnno: nu ]o HAE = 54

. Hoiu ]o E conmfo DC. 'uu


]o HE cou annn]u DBC nu ]o HE|BD n AHE = 90

EHC =
90

DBC = 90

36

2
= 72

. Cuu ]o n AEH = 54

caon. AHE ]o
]onuioiuin n AH = HE =
BD
2
f]. 2AH = BD.
Zadatak 808. Y foyiay ABC io ]o AC = BC n ACB = 70

ufu ]o
fuuiu P fuinu u ]o BAP = 5

n ABP = 30

. I:uuynufn BPC.
Rexee: Hoiu ]o CD nncnnu nu ocnonnny H n nocounu fuuiu ono
nncnno n nuno BP. 'uu ]o BH = AH n BAH = 30

, u HAP =
25

. !uio ]o CAB = 55

, fo ]o n CAH = 25

. Y foyiay ABP ]o
APH = 35

iuo cnoumn yiuo. Co: foiu ]o ACD = noaonnnu o


70

, f]. ACD = 35

. Cuu cy foyiaonn AHP n AHC noyunn


(YCY). Ofyu ]o AP = AC, nu ]o APC ]onuioiuin foyiuo n :ooi
PAC = 50

caon u ]o ACP = 65

. ,ooi foiu ]o BCP = 5

. ^o)y-
fn:, :nu:o u ]o PBC = 25

, nu ]o fuonn yiuo BPC = 150

.
, , 2010.
62.3
Zadatak 809. )ufu ]o fuuiu D nu cfunnnn BC foyiau ABC, fuinu
u ]o DC = 2BD, ADC = 60

n ABC = 45

. I:uuynufn ocfuao
ynyfumo yiaono foyiau ABC.
Zadatak 810. Y foyiay ABC ]o AB = AC n CAB > 30

. Hu cfunnnn
BC ]o ufu fuuiu M n nu cfunnnn AC fuuiu N, fuio u ]o BAM = 30

n AM = AN. I:uuynufn CMN.


Zadatak 811. I:uuynufn yiaono foyiau uio co :nu u nncnnu, cn:o-
fuau yiau n fonmnu annn]u n: ncfoi fo:onu oao yiuo io foi fo:onu
nu 1 ]onuiu oau.
Zadatak 812. Joun omfu yiuo nunoyiaoi foyiau ]o nof nyfu no!n
o yioi. )oiu:ufn u ]o onu xnnofony:u uofnn nyfu no!u o cno]o
nncnno.
Zadatak 813. Cn:ofuao yiaonu ABC n ACB foyiau ABC coiy co y
fuuin O. Iunu n io]u cun fuuiy O n nuuaoanu ]o cu BC, couo
cfunnny AB y fuuin P n cfunnny AC y fuuin Q. )oiu:ufn u ]o
PQ = BP +CQ.

|l| I. Cfo]unonn!, Vodiq za xampione, ^ufxo:ufncion, Iooiu 2uu1.


|2| I. nn!, I. 'o:n!, I.!onuuonn! Podudarnost trouglova i pri-
mene, oaoifoncio n:uo.
|S| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
405
63
Elementarna geometrija 2
(podudarnost)
Lazar Arsi, Matematiqka gimnazija
63.1 j
Teorema 141. !o foyiau nun.
Cno nncnno foyiau co coiy y ]ono] fuuin (ofononfu).
Cno cn:ofuao ynyfumnx yiaonu coiy co y ]ono] fuuin (nonfu
ynncunoi iyiu).
Cno cn:ofuao cfunnnu coiy co y ]ono] fuuin (nonfu onncunoi
iyiu).
Cno fonmno annn]o foyiau coiy co y ]ono] fuuin (fonmfo).
'onmfo oan cnuiy fonmny annn]y fuio u ]o ocouui o fo:onu o
fonmfu nunyf no!n o ocouiu o fonmfu o conmfu nucnu:no
cfunnno.
Teorema 142. !o nuuaoaoiu:u nun.
Hucnu:no cfunnno cy nuuaoano.
Hucnu:no cfunnno cy ]onuio.
Hucnu:nn yiaonn cy ]onuin.
Cyconn yiaonn cy cynao:onfnn.
)n]uionuao co noaono.
Iun n oonyfo. 'o ]ocf uio y noio: uofnooyiay nun noio o onnx
cno]cfnu onu ]o fu] uofnooyiuo nuuaoaoiu:.
Definicija 104. Iuuaoaoiu: cu cnn: ]onuin: cfunnnu:u nu:nnu
co o:o.
Teorema 143. !o o:ou cy.
406
, , 2010.
n]uionuao no:uano.
n]uionuao cy :y y]ono n cn:ofuao yiaonu.
y o:o :oo:o ynncufn iyi.
Teorema 144. !o funo:u nun.
)no nucnu:no cfunnno cy :y nuuaoano n nu:nnu]y co ocnonnnu:u.
Cou annn]u funo:u ]o y nn]u ]o ynnu ]onuiu noay:ony
ocnonnnu, iu]onn cy ]o] nu conmfn:u iuionu n nuuaoanu ]o
ocnonnnu:u.
Oocuui coo annn]o n::o)y n]uionuau ]onui ]o noayu:annn
ocnonnnu.
Oio ]onuioiuioi funo:u co :oo onncufn iyi.
63.2
Zadatak 814. Y foyiay ABC yiuo io fo:onu C ]o nun. Hoiu cy
fuuio D n E fuino u ]o BD = DE = EC. io ]o BC = 3AC oiu:ufn
u ]o AEC +ADC +ABC = 90

.
Rexee: Hoiu cy fuuio M n N fuino u ]o BCMN inuuf n fuuiu
A nu cfunnnn CM. Cuu noiu cy P n Q nu cfunnnn MN fuino u
]o MP = PQ = QN. 'oyiaonn DPQ n ABC cy noyunn (CYC)
nu ]o QDP = ABC. 'uio)o ADC

= AMP (CYC) nu ]o APD
]onuioiuin n nunoyian ]o cy :y onyno o 180

nu io:nao:onfnu
yiau. Ouno n:u:o. ADC + ABC = ADC + QDP = 90

90


45

= 45

. 'oyiuo AEC ouniaono ]onuioiuin nunoyian nu ]o :on


yiaonu ACE + (ADC +ABC = 90

) = 45

+ 45

= 90

.
Zadatak 815. Y unnn cy ufo fuuio A, B, C, D, fuino u ]o ABCD n
ACBD. )oiu:ufn u ]o ADBC.
Rexee: 'uuiu C nn]o nu AB ]o ono onu nocfo]uao no no:uao nu
AB y B, BD n BC nu C n D no on onao u:anunfo. 'oi cuu :oo:o n:
ycaonu :uufiu o!n u uio noc:ufu:o ABC, fuuiu D ]o ofononfu
nu ]o n ADBC.
Zadatak 816. Y ]onuioiuio: foyiay ABC fuuiu M ]o conmfo
ocnonnno AB. Hoiu N fuuiu iuiu BC, fuinu u o] MNBC n noiu
]o S conmfo yn MN. )oiu:ufn u ]o nunu AN no:uanu nu nu-
no] CS.
Rexee: Hoiu ]o P conmfo NB. )y PS ]o cou annn]u nu
]o SP|MB f]. SP|AB u iuio ]o AM y]ono n nncnnu nu AB oon-
]u:o SPCM. Cuu ]o S ofononfu foyiau CMP nu ]o n CSMP u
MP|AN iuo cou annn]u(M n P cy conmfu) nu co oon]o CSAN.
, , 2010.
Zadatak 817. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD, io]o: ]o yiuo io fo:onu
I fyn. Cfunnno AB n BC cy noyono noio fo:onu B n noy:-
xonn:u co oo)ono fuuio E n F, fuio u cy yn BE n BF ocnonnno
]onuioiuinx foyiaonu BCE n ABF. )oiu:ufn u ]o foyiuo DEF
]onuioiui.
Rexee: )oiu:n:o u ]o AFD

= CDE. AF = AB = DC, AD =
BC = CE n DAF = DAB + FAB = DCB + BCE = DCE ]o
cy yiaonn nu ocnonnnu:u ABF n CBE ]onuin iuo ynuicnn nu cy
]onuin n yiaonn nu ocnonnnu:u. I: noyunocfn oon]u:o FD = DE
nu ]o DEF ]onuioiuin cfo co n funao.
Zadatak 818. )uf ]o o:o cu omfn: yiao: o 60

n fuuio M nu AB
n N nu BC fuio u ]o MB + NB = AB. )oiu:ufn u ]o foyiuo MDN
]onuiocfunnuun.
Rexee: ,ooi yiau o 60

]o :uu n]uionuau )I ]onuiu cfunn-


nu:u o:ou. I: MB + NB = AB n:u:o NB = AM. ,u]ono cu fn: u
]o DAM = DBN = 60

n:u:o. AMD

= DBN. Cuu ]o MD = DN
n MDN = MDB +BDN = ADM +BDN oon]u:o u ]o DMN
]onuiocfunnuun.
Zadatak 819. Y nuuaoaoiu:y ABCD cfunnnu AB ]o nunyfu yu
o cfunnno BC. Hoiu ]o fuuiu M conmfo cfunnno AB. )oiu:ufn
u ]o CMD nun.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu N conmfo CD. 'uu cy uofnooyiaonn
AMND n MBCN o:oonn CM n DM cy :y n]uionuao. Ono yn cy
y]ono n cn:ofuao cynao:onfnnx yiaonu nu ]o yiuo n::o)y nx nun.
Zadatak 820. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD. io cy M n N conmfu
cfunnnu AB n CD oo: noiu cy noconn yn DM n BN cu n]uio-
nuao: AC fuuio P n Q. )oiu:ufn u P n Q oao n]uionuay AC nu fn
]onuiu oau.
Rexee: ofnooyiuo MBND ]o nuuaoaoiu:(MB = DN, MB|DN).
Cuu ]o DM|NB f]. DP|NQ, u y: ycaon u ]o N conmfo DC oon]u:o
u ]o NQ cou annn]u DPC nu ]o Q conmfo PC f]. PQ = QC.
Cannno co oon]u AP = PQ nu nu iu]y n:u:o AP = PQ = QC.
Zadatak 821. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD n nunu p io]u cu nuuaoao-
iu:o: n:u cu:o ]ony :u]onnuiy fuuiy, fo:o D. Hoiu cy M, N n O
nono]u no:uau n: oo: A, B n C. )oiu:ufn u ]o AM +CO = BN.
Rexee: Cnycfn:o no:uay n: C nu BN. Hoiu ]o nocounu fuuiu
fo no:uao cu BN o:nuuonu cu R. Ouniaono ]o RCON nunoyiuonni
, , 2010.
mfo u]o NR = CO. Ioc:ufu]:o foyiaono ADM n BCR. Onn cy
noyunn ]o cy n: cnn yiaonn :o)ycoono cu nuuaoann: iunn:u n
AN = BC n cuu ]o RB = AM. ^o:o:o :uiyunfn BN = BR = RN =
AM +CO.
Zadatak 822. )oiu:ufn u cy conmfu cfunnnu onao ioi u:nocfu-
noi foyiau n nono]o ]ono o nncnnu fo:onu ]onuioiuioi funo:u.
Rexee: Hoiu cy M, N n P oo: conmfu cfunnnu AB, BC n CA
n R nono]o nncnno n: C nu AB. )y: PN ]o ou annn]u foyiau
nu ]o PN|AB f]. PN|KM. Iunu PK couo nuny MN ]o couo AC,
u MN ]o cou annn]u n nuuaoanu cu AC. Cuu :oo:o o!n u
]o KMNP funo:. )y KP ]o fonmnu annn]u xnnofony:o AC nu ]o
]onuiu KP = PC. 'oiaonn CPN n NMB cy noyunn (CCC) nu ]o
n MN = PC = PK n onu] funo: ]o ]onuioiui.
Zadatak 823. )n]uionuao AC n BD ]onuioiuioi funo:u cu ocnonn-
no: AB coiy co y fuuin O, fuio u ]o AOB = 60

. )oiu:ufn u cy
conmfu yn OA, OD n BC fo:onu ]onuiocfunnunoi foyiau.
Rexee: 'oyiaonn ABO n CDO cy ]onuioiuin cu yiao: o 60

nu cy n ]onuiocfunnunn. Cuu cy cy M n P iuo conmfu n nonou]


nncnnu n: B onocno C.'oyiaonn MBC n PBC cy nunoyian cu :u-
]onnuio: xnnofony:o:, yn MN n PN cy n: foncno annn]o ouiao
co oon]u MN =
BC
2
= PN. )y MP ]o cou annn]u y foyiay ODA
nu ]o MP =
AD
2
=
BC
2
nu cy cno cfunnno foyiau MNP ]onuio ouiao
oon]u:o u ]o on ]onuiocfunnuun.
63.3
Zadatak 824. io cy O n S nonfn ynncunoi n onncunoi iyiu foyiau
ABC, oiu:ufn u ]o SAO =

2
.
Zadatak 825. )n]uionuao nuuaoaoiu:u ABCD coiy co y fuuin O.
)oiu:ufn u cy nonfn iyionu K, L, M n N onncunnx oio foyiaonu
AOB, BOC, COD, n DOA fo:onu o:ou.
Zadatak 826. Y ionnoicno: uofnooyiay ABCD ]o ACB = 20

, ACD =
30

n ADB = 40

. Oonfn BAC uio ]o AD = BD.


Zadatak 827. Y nuuaoaoiu:y ABCD nu cfunnnn AB ]o ufu fuuiu
K, fuio u ]o AKD = DKC. io ]o fuuiu S conmfo yn KD,
oiu:ufn u ]o y CS no:uanu nu y DK.
, , 2010.
Zadatak 828. Hu ]ono] iycucio] iufn nnmo.
Hu ocfny co nuau:o oo, nua:u n uo:noc. Io)n o oou no:u uo:-
nocy n oo] iouio, o uo:nocu co oionn yocno :u 90

n nn ncfn
foanin oo] iouiu. 'y nocfunn :nui. ,ufn: nonono no)n o oou uan
no:u nua:n n oo] iouio, iuu o)om o nua:o cionn :u 90

yaono
n nn ]oc foanio iouiu. 'y nocfunn yin :nui. !onu] nu conmfy
n::o)y :nuionu n nu!n !om oauio.
Hum iycu ]o omuo nu ocfno uan oou o ioiu co io!o nn]o onao.
an y: :uao ioo:ofn]o on ]o nnui numuo oauio. !uio ]o ycnoo

|l| I. Cfo]unonn!, Vodiq za xampione, ^ufxo:ufncion, Iooiu 2uu1.


|2| I. nn!, I. 'o:n!, I.!onuuonn! Podudarnost trouglova i pri-
mene, oaoifoncio n:uo.
|S| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
411
64
Osna simetrija
Milovan Majstorovi, Matematiqka gimnazija
64.1 j
Definicija 105. Iocaniunuo y onocy nu nuny l(o:nuuunu co S
l
)
]o n:o:ofn]ciu func|o:unn]u io]u fuuiy X nocaniunu y X

fuio u
]o l cn:ofuau yn XX

. Onu func|o:unn]u co fuio)o nu:nnu ocnu


cn:ofn]u, u l ]o ocu fo cn:ofn]o.
X

X
A B
Definicija 106. !o:no:nnn]u no ocno cn:ofn]o ]o nuuaoanu func-
aunn]u yioanio cy oco cn:ofn]o nuuaoano, u ofunn]u yioanio oco
nncy nuuaoano.
Teorema 145. Cno |nicno fuuio ocno cn:ofn]o cy nu ocn fo cn:ofn]o.
412
, , 2010.
p
A
C B
Dokaz: Hoiu ]o A |nicnu fuuiu ocno cn:ofn]o S
p
, cu oco: p. Iof-
nocfunn:o cynofno u A nn]o fuuiu nuno p. Hoiu cy B n C non:nono
fuuio. B n C cy |nicno fuuio fo ocno cn:ofn]o, nu on onu cu fn |ni-
cno fuuio onau ionnnnonnn]u, mfo ]o ionfuninn]u.
Definicija 107. Hoiu cy p n q no nuno noio unnn io]o co coiy fuuin
S n yiuo ]onui nocfyio: yiay on]onfncuno: pSq, f]. = 2pSq.
!o:no:nnn]u S
p
S
q
nu:nnu co nonfuanu ofunn]u nan iu!o ofunn]u
fo unnn, y o:nunn R
S,
cu nonfo: y S, :u yiuo .
64.2
Zadatak 829. )oiu:ufn u ocnu cn:ofn]u nocaniunu iyi y iyi.
Rexee: Iun. I:u:o iyi k n nuny l. Ionfu iyiu O !o co no-
caniufn y noiy fuuiy O

y onocy nu l. 'uio)o noiu fuuiu cu iynnno


A !o co nocaniufn y noiy fuuiy A, fuio u ]o OA

= O

n OA | O

.
Canuno n:u:o n :u ocfuao fuuio iynnno, nu :nuun u co iyi ocno:
cn:ofn]o: caniu y iyi cu ncfo: ynno: noaynounniu.
, , 2010.
O
A
O

Zadatak 830. 'uuiu M nnnuu nounniy iyiu AB. 'ofnnu CD couo


AB y fuuin M no yiao: o 45
o
. )oiu:ufn u cy:u CM
2
+ MD
2
]o
ioncfunfnu oo: oo:nu nu n:oo fuuio M.
Rexee: O:nuun:o fuuio cn:ofnuno C n D y onocy nu AB C

n
D

oo:. 'uu nun CM


2
+MD
2
= CM
2
+MD
2
= C

D
2
. !uio ]o yiuo
nu fofnno: C

D C

CD ynoi n:nocn 45
o
, oo: oo:nu nu n:oo fuuio
M, caon u ]o C

D ioncfunfno, nu ]o n cy:u CM
2
+MD
2
ioncfunfnu.
A B
M
D
C
C

Zadatak 831. io cy A n B no fuuio cu ncfo cfuno nuno p. Oonfn


fuuiy X nu nuno] p fuio u AX +BX :nnn:uano.
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu A

ocno cn:ofnunu fuuin A y onocy nu


nuny p. I:u:o u ]o AX

= A

X, nu !o :nnn:uano ucfo]uo n::o)y


A n B noyuno cu :nnn:uann: ucfo]uo: n::o)y A

n B, caon u
fuuiu X foou u oyo y nocoiy A

B n nuno p.
A
B
A

Zadatak 832. Hoiu cy a, b n c fn nuno noio unnn. !oncfyncufn


A a n B b fuino u ]o S
c
(A) = B.
Rexee: Hoiu ]o S
c
(a) = a

. O:nuun:o fuuiy nocoiu nunnx b n


a

cu B

. !uio fuuiu B

n:u cno]y ocno-cn:ofnuy fuuiy nu nuno] a


y onocy nu nuny c(]o ]o fuuiu nuno a

), nu ]o onu ynuno fuonu


fuuiu B, n o] cn:ofnunu y onocy nu nuny c fuuiu A.
Zadatak 833. Hoiu cy p, q n r fn nuno unnn n K n L no fuuio noio
unnn. !oncfyncufn nuno s n s

io]o cuo oo: fuuio K n L, fuino


u ]o S
r
S
q
S
p
(s) = s

Rexee: Hoiu ]o S
r
Sq S
p
(K) = K

n noiu ]o S
p
Sq S
r
(L) = L

.
Iomfo nun S
r
Sq S
p
(s) = s

, S
r
Sq S
p
(KL

) = K

, caon c cun
fuuio K n L

, u s

fuuio K

n L

, nu :nu:o u ioncfynmo:o s n s

.
Zadatak 834. !oncfyncufn foyiuo uio ]o ufo. u) c, a b, C. o)
c, a +b, C
Rexee: u) Iofnocfunn:o u ]o foyiuo ABC ioncfyncun. Hoiu ]o
fuuiu D cn:ofnuu fuuin A y onocy nu cn:ofuay ynyfumoi yiau
io fo:onu C. 'uu nun.
BDA = 180
0
ADC = 180
o

1
2
180
o
C) = 90
o
+
1
2
C.
Y foyiay ABD nu: ]o no:nufo. AB = c, BD = a b n ADB =
90
o
+
1
2
C, nu :nu:o u iu ioncfynmo:o. 'uuiu C ]o nocoi nuno BD
n :on]ufnco yn AD, nu :nu:o u ioncfynmo:o foyiuo ABC.
, , 2010.
A B
C
D
o) Canuno iuo omoo no u). Hoiu ]o D fuuiu cn:ofnunu fuuin
A y onocy nu cn:ofuay cnoumoi yiau io fo:onu C.
, , 2010.
A B
C
D
Zadatak 835. !oanin yiuo :uiaunu]y nuno p n q uio nun.
S
p
S
q
S
p
= S
q
S
p
S
q
Rexee: Hoiu ]o fuuiu nocoiu nunnx p n q fuuiu A, u yiuo n::o)y
nx .I: nouofno ]onuunno oon]u:o.
S
p
S
q
S
p
S
q
= S
q
S
p
S
p
S
q
S
p
S
q
S
p
= S
q
S
p
S
q
S
p
S
q
S
q
S
p
=
= R
A,360
o = R
A,2
R
A,2
R
A,2
= R
A,6
6 = 360
o
= 60
o
.
Zadatak 836. io nun S
l1
(l
2
) = l
3
, oiu:ufn u nun S
l3
= S
l1
S
l2
S
l1
.
Rexee: Hoiu cy fuuio X n Y cn:ofnuno y onocy nu annn]y l
3
, onu
cy S
l1
(X) n S
l1
(Y ) cy cn:ofnuo y onocy nu nuny l
2
, nu nun S
l1
(X) =
S
l2
S
l1
(Y ), S
l1
S
l3
(Y ) = S
l2
S
l1
(Y ) S
l1
S
l3
(Y ) = S
l1
S
l2
S
l1
(Y ), nu
nun S
l1
S
l3
= S
l1
S
l2
S
l1
.
Zadatak 837. )ufo cy fn annn]o l
1
, l
2
n l
3
io]o co coiy y ]ono] fuuin
n fuuiu A
1
nu annn]n l
1
. !oncfyncufn foyiuo ABC fuio u ]o A
1
conmfo cfunnno BC, u annn]o l
1
, l
2
n l
3
cn:ofuao cfunnnu foyiau.
, , 2010.
Rexee: !o: fuuiy A
1
nunu BC couo no nunn: yiao: nuny l
1
.
'uuiu A ]o fuuiu nocoiu nunnx cn:ofnunnx nuno] BC y onocy nu
nuno l
2
n l
3
. !uio ]o S
l2
(A) = C n S
l2
(A) = B, nu :nu:o u ioncfync-
xo:o n fuuio B n C.
Zadatak 838. !yi ynncun y foyiuo ABC ony]o cfunnno foi fo-
yiau y fuuiu:u A
1
, B
1
n C
1
. 'uuio A
2
, B
2
n C
2
cy cn:ofnuo onn:
fuuiu:u y onocy nu oionuu]y!o oncoifnco yiaonu foyiau. )oiu-
:ufn u ]o A
2
B
2
| AB.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu O nonfu ynncunoi iyiu y foyiuo ABC,
n oooaon:o cu a n b nuno OA n OB. I:u:o u ]o S
a
S
b
(C
1
) = A
2
n S
b
S
a
(C
1
) = B
2
. 'uuio A
2
n B
2
cy oon]ono ofunn]o: fuuio C
1
:u
cynofno yiaono, nu iuio ]o OC
1
AB, caon A
2
B
2
| AB.
64.3
Zadatak 839. Hoiu cy p n q no :o)ycoono no:uano nuno. )oiu:ufn
u nun S
q
(p) = p.
Zadatak 840. !oncfyncufn foyiuo uio ]o ufo. a, b n AB.
Zadatak 841. Hoiu cy K n L fuuio cn:ofnuno fo:ony A foyiay ABC
y onocy nu oncoifnco ynyfumnx yiaonu io fo:onu B n C. io ]o
P onnu fuuiu ynncunoi iyiu foi foyiau cu nnnno: BC, oiu:ufn
u ]o P conmfo yn KL.
Zadatak 842. Hoiu cy k n l iyionn cu u:nnx cfunu nuno p. !on-
cfyncufn nunnaun foyiuo ABC un]u nncnnu AA

nnnuu nuno] p u
yiu nu fo:onu B n C cy oo: nu iyionn:u k n l.
Zadatak 843. !oncfyncufn foyiuo ABC uio ]o uf yiuo n fonmno
yn t
b
n t
c
.

|l| Inifo Iucoaon, PROBLEMS IN PLANE AND SOLID GEOMETRY,


oaoifoncio n:uo.
|2| ^naun ^nfonn!, C)un Oiunonn!, ^nxunao Ioionn!, y-
onniu Iofionn!, Honu u:uonn!, Ioo:ofn]u :u nnn u:o ^u-
fo:ufnuio in:nu:n]o, !yi Iooiu, 2uuS.
419
65
Prebrojavaa sa stilom
ore Raki, Matematiqka gimnazija
65.1
65.1.1 j j
Zadatak 1. Y nocfoy ]o ufo n fuuuiu, fuio u nnio]o fn nncy ioan-
nouno, u n nnio]o 1 nncy ionaununo. !oanio ono oo)y]y. u) nunnx.
o) foyiaonu. n) iyionu. i) unnn
Rexee: ) Cnuiu nunu ]o oo)onu cu no fuuio, fuio u ]o nnfuo
nu ioanio nuunnu :o:o:o n:uoufn no u:anunfo fuuio o nx n, u
fo ]o
n(n1)
2
. I) Cnuin foyiuo ]o oo)on cu fuuno fn fuuio, nu co
nnfu:o nu ioanio nuunnu o n fuuuiu :o:o n:uoufn fn u:anunfo.
'o ]o
n(n1)(n2)
32
. I) Cnuin iyi oo)on cu fuuno fn fuuio, nu co
nnfu:o nu ioanio nuunnu o n fuuuiu :o:o n:uoufn fn u:anunfo.
'o ]o
n(n1)(n2)
32
. I) Cnuiu unun ]o oo)onu cu fuuno fn fuuio, nu co
nnfu:o nu ioanio nuunnu o n fuuuiu :o:o n:uoufn fn u:anunfo.
'o ]o
n(n1)(n2)
32
.
Zadatak 2. !oanio n]uionuau n:u ionnoicun n-foyiuo
Rexee: Io] yn io]o oo)y]o n fuuuiu ]o
n(n1)
2
. ^o)yfn:,
iuio cy fy yuuynufo n cfunnno ufoi :noioyiau, onu ]o yiynun oo]
n]uionuau
n(n3)
2
.
Zadatak 3. Hu cnuio] cfunnnn inuufu ufo ]o lu fuuuiu, fuio u
nn]onu nn]o fo:o inuufu. !oanio foyiaonu co :oo younfn, fuio
u cy n: fo:onu noio o youonnx fuuuiu
Rexee: O 1u youonnx fuuuiu, fn fuuio :o:o:o n:uoufn nu
403938
32
.
^o)yfn:, foou nciyunfn ono cayuu]ono iuu cno fn fuuio nnnu-
u]y ncfo] nuno], u fuinnx ]o 4
1098
32
. Onu ]o omoo.
40393841098
32
420
, , 2010.
Zadatak 4. !oanio nu]nnmo ooaucfn ooo)y]y n u:anunfnx nunnx
ncfo unnn
Rexee: Hoiu ]o P
n
nu]no!n oo] ooaucfn. io ynoo:o ]om ]ony
nuny onu !o co co!n cu nx n, iuo!n n+1 ooaucfn. Onu ]o yiynun
oo] ooaucfn :uuf |o:yao: P
n+1
= P
n
+n + 1, io ]o P
1
= 2.
Zadatak 5. )ufo ]o lu nnonnx lS :oaonnx fuuuiu. !oanio ]o u:anun-
fnx foyiaonu oo)ono onn: fuuiu:u, fuio u nn]oun foyiuo nn]o
]onooo]un
Rexee: Hoiu ]o nno fo:o :oaono oo]o. oiu :oo:o n:uoufn nu
lS nuunnu. )yio fo:o ]o nnono oo]o. oiu :oo:o n:uoufn nu lu
nuunnu. 'o!o fo:o :oo:o n:uoufn onao iuio, f]. n:u:o 17 + 9
nuunnu. Onu ]o yiynun oo] foyiaonu
1810(17+9)
2
.
Zadatak 6. )u an ]o :oiy!o ucnoonfn lu fuuuiu nu yn, fuio
u nu cnuio] yn oyy no 1
Rexee: Hunfufn cno n]uionuao ionnoicnoi nofoyiau. 'uono
fuuio cy fo:onu nofoyiau n fuuio nocoiu n]uionuau.
65.1.2 j
Zadatak 7. I: iuu G
1
y iu G
2
noo S nyfu. I: iuu G
2
y iu
G
3
noo 2 nyfu, u n: iuu G
3
y iu G
4
non nyfonu. I: iuu G
1
y
iu G
4
non ]oc ]oun noifnn nyf. Hu ioanio co u:anunfnx nuunnu
:oo cfn!n n: iuu G
1
y iu G
4

Rexee: 3 2 5 + 1
Zadatak 8. !oanio n:u fonn|onnx oo]onu io]n:u cy cno nn|o u:-
anunfo n onnn cy cu
Rexee: In|u ]onnnnu :ou onfn u nan , fuio u :u y n:u:o 2
:oiy!nocfn. In|u cfofnnu no :oo onfn u. 'uio ]o oo] fonn|onnx
oo]onu cu :uufn: cno]cfno:. 8 8 2.
Zadatak 9. Y u:oy n:u 2u yuonniu. Hu ioanio u:anunfnx nuunnu
co :oo n:uoufn noconni, :u:onni n oauiu]nni
Rexee: Iocfo ]o oocao onfun onu ]o omoo. 20 19 18.
Zadatak 10. Honun! co ounu nyfu. !oanio u:anunfnx cayuu]onu ]o
:oiy!o oonfn nu onu] nuunn
Rexee: Iocfo cy :oiy!u cu:o nu nmou (nnc:o nan iaunu) onu
]o omoo 2
5
.
Zadatak 11. !oanio omou y ciyny nnonnx oo]onu n:u ]onuunnu.
x
1
+x
2
= 100
, , 2010.
Rexee: Iomfo ]o ou o nnonn: oo]onn:u, onu n: cy omou
cu:o nnonn oo]onn :un o luu. Oo)nnuo: nnoi oo]u, :n
c:o oonan n yin. 'uinnx omou ]o 99.
Zadatak 12. !oanio u:anunfnx oanaunu n:u oo] 2010
2010

Rexee: 2010
2010
= 2
2010
3
2010
5
2010
67
2010
. oion oo] oanaunu ]o
H(2010 + 1)(2010 + 1)(2010 + 1)(2010 + 1) = 2011
4
Zadatak 13. Hu ioanio co u:anunfnx nuunnu :oo 7 nonuunnnu o
luuu nnuu cfunnfn y aonn n ocnn on
Rexee: ,uufui ]o canuun llo: :uufiy. Iomoo ]o S, nocfo y
]ono: ony :oo onfn n u nonuunnnu.
Zadatak 14. Y iyfn]n co nuau:n lu nnonnx, l ooanx n l7 nnnx iy-
iannu. !oanio ]o ayiannu nofoono n:ny!n u on co cniyno :oiao
o!n u ]o ou ]onu o nx nnu n ]onu ooau
Rexee: Y nu]nonononn]o: cayuu]y, fo ]o 17 + 10 + 1.
Zadatak 15. !oanio co nonnx u:anunfnx oun :oo oonfn o oun
^'I^'I!
Rexee:
10!
2!2!3!
. )oan:o cu 2! n S! ]o co caonu ^, ' n nonunu]y
no nu, f]. fn nyfu. (:nui ! co nu:nnu |uifon]oa n nocfunu
non:no cnnx oo]onu nouonmn o ]oun o n, n! = 1 2 n)
Zadatak 16. Hu ioanio nuunnu :oo:o c:ocfnfn 9 yn nu l2 cfoannu
u nu ioanio nuunnu :oo:o c:ocfnfn 9 yn nu 6 cfoannu
Rexee: 9 yn nu l2 cfoannu co c:omfu fuio mfo yn onu]y
cfoanno, u fo ]o
12!
3!
nuunnu. 9 yn nu mocf cfoannu, fuu cfoanno
onu]y yo, nu ]o omoo
9!
3!
.
Zadatak 17. Hu ioanio nuunnu :oo S ocoou cfufn y ncfy, fuio u
ocooo n I no cfo]o ]onu noo yio
Rexee: ,u nouofui, ocu: ocoou :oo:o noo)ufn y ncfy nu S!
nuunnu. Cuu noc:ufu]:o ioanio ]o nyfu oo]uno fy u ocooo n I
coo ]onu noo yio. Cno]n:o ocooo n I y ]ony ocooy I. Cuu,
onuio nx :oo:o noo)ufn nu 7! nuunnu, uan fo ]o cayuu] uio ]o n
I nono:uno, uan iu :ou:o no:nonfn cu 2, ]o nn]o o:noono nn u
oyo I n . Onu ]o omoo 8! 2 7!.
65.2
Zadatak 18. Hu iynnnn ]o ufo S fuuuiu. 'oou nunfufn n:ao:ony
annn]y io]u co cucfo]n o 7 yn un]u cy fo:onu ufo fuuio n fo fuio u
fu n:ao:onu annn]u no:u cu:onocoiu. !oanio co n:ao:onnx annn]u
:oo nunfufn nu fu] nuunn
, , 2010.
Zadatak 19. Y unnn ]o ufo mcof fuuuiu. Cnuiu y oo)onu onn:
fuuiu:u ooo]onu ]o nauno: nan nnono: oo]o:. )oiu:ufn u nocfo]n
foyiuo cu fo:onn:u y onn: fuuiu:u, fuio u cy :y cfunnno ncfo
oo]o.
Zadatak 20. Y unnn ]o ufo 2 fuuuiu, fuio u :u non:nono fn
o nx nocfo]o no un]o ]o ucfo]uo :uo o l. )oiu:ufn u nocfo]n
iyi noaynounniu l ynyfu ioiu co nuau:n ou lS o ufnx fuuuiu.
Zadatak 21. Cnuiu fuuiu y unnn cu noaooo]nn: ioonnufu:u ]o ooo-
]onu nnono: nan nauno: oo]o:. )oiu:ufn u nocfo]n uofnooyiuo cu
ncfooo]nn: fo:onn:u.
Zadatak 22. Hu ioanio nuunnu :oiy u co nocfuno nu muxoncio] fuoan
iu n iunnu, fuio u iunnu no muxnu iuu

|l| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.


|2| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|S| I. Cfo]unonn!, Ionu :u mu:nnono
424
66
Skup celih brojeva
Petar Radovanovi, Matematiqka gimnazija
66.1 j
Definicija 108. Ciyn noanx oo]onu Z o|nnnmo co iuo
Z = N 0 (N),
io ]o N = n[n N = 1, 2, 3....
Definicija 109. ncoayfnu nonocf noaoi oo]u a o|nnnmo co iuo
[a[ = a, a N,
[a[ = 0, a = 0,
[a[ = a, a (N).
66.2
Zadatak 844. Huion oo)onoi oo]u unnx unu, nn n:iun noioi
nnycfn]cioi nocfo]ou, oniuu ]o nouoau unfn yunnuin, nu ]o
cnuiu S unu nocau ciufnau nu 2 unu. io ]o nocuo :unmon :u 7u
y:ocfo :u 9u unu, ioanio co unu unao yunnuin
Rexee: Yunnuin: uo: ciu!on ]o oi :u 2u unu mfo :nuun,
u ]o y:ocfo 6u unu (3 20) u)ono 1u unu (2 20). )uiao, yunnuin
]o u)ono 1u unu nocao Su unu uu no:uann: fo:no:.
Zadatak 845. Oonfn oo], no!n o luu n :un o 2uu, io]n nn
ooy cu 2 u]o ocfufui l, nn ooy cu S u]o ocfufui 2, nn
ooy cu 1 u]o ocfufui S n nn ooy cu u]o ocfufui 1.
425
, , 2010.
Rexee: io onc:o onu] oo] nono!uan :u l, on on ono onn cu
2,S,1 n . )uiao fo ]o oo] k s 1 io ]o s = NZS(2, 3, 4, 5) = 60.
)oon]u:o 100 < k 60 1 < 200. Ono nun :u k = 2 n k = 3. Iomou cy
ll9 n l79.
Zadatak 846. )ufo ]o nof u:anunfnx noanx oo]onu a, b, c, d n e fuinnx
u ]o (4 a)(4 b)(4 c)(4 d)(4 e) = 12. Oonfn a +b +c +d +e.
Rexee: !uio ]o 12 = 2 2 3 = (2) (1) 1 2 3 ]onnu :oiy!u
io:onnunn]u nof u:anunfnx noanx oo]onu un]n ]o non:no l2, fo ]o
(4 a) + (4 b) + (4 c) + (4 d) +(4 e) = 3 = 20 (a +b +c +d +e), nu
]o a +b +c +d +e = 17.
Zadatak 847. Iomnfn no]onuunny [[x[ 1[ 20 y ciyny noanx oo]onu.
Rexee: )ufu ]onuunnu ]o oinnnuaonfnu cu 20 [x[ 1 20,
onocno 19 [x[ 21. ^o)yfn:, [x[ 0, nu ]o ouno 0 [x[ 21, nan
21 x 21. Ioaooo]nu omou cy -2l,-2u....,u,l,2....2l.
Zadatak 848. Hu!n cno nuono (x, y) noanx oo]onu, fuinnx u ]o 2(x
2
+
y
2
) = 5(xy + 1).
Rexee: 'unc|o:nmo:o ufy ]onuiocf. 2x
2
4xy xy + 2y
2
= 5,
onocno 2x(x 2y) y(x 2y) = 5. Ouno ]o (x 2y)(2xy) = 5 = 1 5 =
5 1 = (1) (5) = (5) (1). Iomunuo: onnx cncfo:u oon]u]y co
omou. (3, 1),(1, 3),(3, 1) n (1, 3).
Zadatak 849. !oanio n:u noanx oo]onu :u io]o nun no]onuiocf
x
2
x
x
2
+2x

2
5

Rexee: )ufn n:u: func|o:nmo:o nu caoo!n nuunn.


x(x 1)
x(x + 2)

2
5
5x 5
x + 2
2
3x 9
x + 2
0
nu 2 < x 3, u omou cy -l,l,2,S.
Zadatak 850. (+noonuun]on nooao:) Hoio ]o :u Su nonuunnnu ]onuio
nonocfn iynno Su nfnnu. ,u cnuiu fn nunnu naufno ]o ]ony nonuu-
nnny, :u cnuio no uunio naufno ]o ]ony nonuunnny n :u cnuioi ioayou
no no nonuunnno. !oanio ]o iynno nfnnu o cnuio ncfo
Rexee: I:u:o cncfo: ]onuunnu x + y + z = 30 n
x
3
+
y
2
+ 2z = 30.
^nooo: nno ]onuunno cu 2 n yio cu 6 oon]u co nonn oinnnuaon-
fun cncfo:. 2x + 2y + 2z = 60 n 2x + 3y + 12z = 180. Oy:n:uo: nno
, , 2010.
]onuunno o yio oon]u co. y + 10z = 120 nu y :ou onfn onno cu
lu. ^oiy!u omou cy y = 10 n y = 20. ,u y = 10 oon]u co z = 11 n
x = 9, u :u y = 20 oon]u co x = 0 cfo ]o no:oiy!o. )uiao iynono ]o 9
nuounu, lu uunin n ll ioayoonu.
Zadatak 851. !oanio n:u ]ononn|onnx noanx oo]onu io]n cy omou
no]onuunno.
(x1)(x+2)(x3)
x+2+|x+2|
4
Rexee: ,u x 2 no:u omou ]o ]o fuu n:onnaun aono cfuno
no]onuiocfn nyau. )uiao, x > 2. I:u:o cuu.
(x 1)(x + 2)(x 3)
2(x + 2)
4
(x 1)(x 3)
2
4
x
2
4x + 3 8
(x 2)
2
3
2
[x 2[ 3
Cuu ]o :u x 2 omoo x 5, u :u x < 2 omoo ]o x 1, nu cy
noaooo]nu ]ononn|onu omou -l,l,,6,7,S,9 n n:u nx 7.
Zadatak 852. Hu!n cno nunoyiuonnio io]n:u cy ynno cfunnnu n:uono
nnonn: oo]onn:u, u oon:n n nonmnno n: co n:uunu]y ncfn:
oo]onn:u.
Rexee: Hoiu cy a n b ynno cfunnnu nunoyiuonniu. Cuu n:u:o
]onuunny.
ab = 2(a +b)
ab 2a 2b + 4 = 4
(a 2)(b 2) = 4
nu cy omou a = 3, b = 6 nan a = b = 4.
Zadatak 853. Jonu noonnu noau:n ono ionno nu aofonuo nocao-
oi unu y :ocony, io nonon noo ionmn o:o. Ion:no onoi
iy!noi oo]u, ufy:u noauciu nu aofonuo, onoi oo]u :oconu no-
nufiu cu aofonuu, oo]u ono y fo] noonnn n oo]u unu io]o !o
nonocfn nu aofonuy (uuynu]y!n n un noauciu) ]o l127S1. Oo-
nfn ufy: :unmofiu nxonoi aofonuu.
Rexee: Io]onn io]n co no:ny y :uufiy cy unnnonn oo]u l127S1.
!uu co onu] oo] ucfunn nu unnnono oon]u co. 2
4
29 31 101. Ouno
co nnn u ]o ufy: noauciu Sl. Ionn oo] :oconu nonufiu :oo
onfn ]onno S (aofo ]o). Io] ono ]o 2, u iy!nn oo] ]o lul. Ioonnu
ocfu]o nu aofonuy 29 unu. nu co nu!u 2S. uniycfu.
, , 2010.
66.3
Zadatak 854. Iomnfn no]onuunny. [
x
2
x+1
x
2
1
[ < 1.
Zadatak 855. Hu!n non:no cnnx omou ]onuunno
x(x
3
2
)(x 2)(x 3)(x 4)
x 2 +[x 2[
= 0.
Zadatak 856. Hu!n oo] noaooo]nnx omou no]onuunno

9x
2
6x + 1
[4x + 3[ 0.
Zadatak 857. Hu!n ciyn nonn|onnx oo]onu io]n cy :u lu no!n o
focfyioi :onu cno]nx nn|uu.
Zadatak 858. Y coan:u A,B n C nnn oo: Suu,2uu n luu yuonniu.
Yuonocf coau ]o AB = 3km, BC = 2km n AC = 4km. Io foou n:iu-
nfn :u]onnuiy mioay fuio u yiynun oo] inao:ofuu io]n noau:o
)unn oyo nu]:un :oiy!n

|l| ^noui Iofionn!, ,unn:nnn :ufo:ufnuin nooao:n, Huyunu


iniu l9S.
|2| Io]ncaun nn!, ^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.
|S| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion 2 - Cfu:u:u mu:nnonu, ^u-
fo:ufncion l999.
|1| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion S , ^ufo:ufncion l999.
|| ,uunn cu fui:nuou
429
67
Zadaci vezani za kretae
Milovan Majstorovi, Matematiqka gimnazija
67.1 j
Definicija 110. !o unno:ono:onoi nunoannn]cioi iofuu o-
:nnu ]onuiu ]o ioanunniy yiynnoi no)onoi nyfu n yiynnoi no:onu
io]o ]o nofoono u co fu] nyf no)o.
67.2
Zadatak 859. Cu iu]onu nncfo yiuuio 550m ncfono:ono iony no]nu
onnniancfu, ]oun no:u yio:. I:nnu nnoi onnniancfo ]o 10km/h,
u yioi 12km/h. Iocao ioi no:onu !o co onn cocfn n ioanio !o
onfn yuonn o :ocfu cu ioi ]o ionyo nnn onnniancfu.
Rexee: Hoiu cy s
1
n s
2
nyfonn io]o no)y onnniancfn o cycofu.
'uu ]o s
1
+s
2
= s, onocno v
1
t + v
2
t = s. Oufao co oon]u t =
s
v1+v2
=
0, 025h = 1, 5min n s
1
= v
1
t = 0, 25km = 250m.
Zadatak 860. )nu uyfo:oonau ny y ncfo: c:oy. Y nouofno: fo-
nyfiy ucfo]uo n::o)y nx ]o 15km, u non uyfo:oona n:u o:nny
60km/h. Huion 75min o foi fonyfiu uyfo:oonan co cycfniny. !oaniu
]o o:nnu yioi uyfo:oonau
Rexee: I:u:o u nun s = (v
2
v
1
)t,u n: foiu caon v
2
= v
1
+
s
t
=
72km/h.
Zadatak 861. I:nnu cnofaocfn ]o 300000km/s. ,u io]o no:o !o cno-
faocf cu Cynnu cfn!n nu ,o:y uio ]o ucfo]uo n::o)y ,o:o n
430
, , 2010.
Cynnu 1, 5 10
8
km. ,u io]o no:o !o Cynuonn :unn cfn!n nu ,o:y cu
Cynnu
Rexee: !uio ]o t =
s
v
, caon t = 8, 33min.
Zadatak 862. I: :ocfu A n B ncfono:ono noau:o ]ono yio: y cy-
cof, nu foau. Ino co io!o o:nno: 7
m
s
,u yio o:nno: 4
m
s
. 'oau
co cofny nocao 0, 5min. !oanio ]o :ocfo A yuono o :ocfu B
Rexee: s = (v
1
+v
2
)t = 330m
Zadatak 863. Ioo fonou io]n cfo]n no)o ufaofnuuiu io]u fun
o:nno: 5
m
s
. Huion 2s noo fonou no)o ufaofnuu io]n fun o:n-
no: 7, 5
m
s
. !uu !o ufaofnuu nocfn!n ufaofnuuiy !oanio !o onn
onfn yuonn o fonou uio ]o cfu:u nunu
Rexee: Hoiu ]o t no:o o fonyfiu iuu ufaofnuu no)o noo
fonou o fonyfiu iuu cycfnino ufaofnuuiy. O fonou o :o-
cfu cycfn:uu ooo]o no)y ncfo nyfono(s). ufaofnuu fu] nyf no)o :u
no:o t o:nno: v
2
, u ufaofnuuiu :u no:o t + t(t = 2s) o:nno:
v
1
. Caon u ]o v
1
(t + t) = v
2
t, ouiao ]o t =
v1t
v2v1
= 4s. Yuonocf o
fonou y fo: fonyfiy nocfn:uu ]o s = v
2
t = 30m.
Zadatak 864. ,nyi co io: nu:yx nocfno o:nno: 340
m
s
, u io: uoani
o:nno: 5
km
s
. Hu ]ono: iu]y :ocfu co yun :uo:. Hu yio: iu]y
:ocfu :nyi io: uoani uy]o co 1, 1s no noio io: nu:yx. !oaniu ]o
ynnu :ocfu
Rexee: Hoiu ]o t
1
no:o :u io]o :nyi no)o io: nu:yx cu ]onoi
iu]u :ocfu nu yin, u t
2
no:o :u io]o no)o ncfn nyf io: uoani. Iu-
:aniu fu nu no:onu ]o t = 1, 1s. Caon t =
s
v2

s
v1
= s(
1
v1

1
v2
) =
s(v2v1)
v1v2
.
Oufao ]o s =
v1v2t
v2v1
= 401m.
Zadatak 865. )nu foau io!y co unno:ono y ncfoi nunnu n y
ncfo: c:oy. I:nnu nooi foau(A)]o 3
m
s
,u :uoi (B) 4, 5
m
s
. !oanio
]o nouofno ucfo]uo n::o)y nx uio ]o nocao 10s foao B 2, 5m ncno
foau A.
Rexee: 'oao A no)o nyf s
1
= v
1
t, u foao B no)o nyf s
2
=
s

+ s
1
+ s
0
= v
1
t(s
0
]o nouofno ucfo]uo n::o)y foau, u s

= 2, 5m),
nu s
0
= s
2
s
1
s

= (v
2
v
1
)t s

= 12, 5m.
Zadatak 866. ^ofui noon]u nuion io]n co io!o o:nno: 54km/h. Un-
nnu nuionu ]o 2, 4m, u ynnno io]o :ofui noon]u y nucnu:nn: :no-
nn:u nuionu no:oono cy (y nunny ynno nuionu) 6cm ]onu o yio.
, , 2010.
C:ufu]y!n u ]o nunun o:nno :ofiu no:uaun nu nunun o:nno nu-
ionu, oonfn o:nny :ofiu. !oanio no:onu aofn :ofui io: nuion
Rexee: Hoiu ]o v

, u v

o:nnu :ofiu y onocy nu nyiy. Y onocy


nu nuion :ofui n:u no io:nononfo o:nno (caniu). v

n v

. Hu ocnony
canunocfn foyiaonu nun
l
v
=
d
v
, nu ]o v

= v

d
l
= 2160km/h = 600
m
s
.
'uono no:o ]o t =
l
v
= 0, 004s.
Zadatak 867. )ufn cy iu|nnn :unncnocfn nyfonu nu foau o no:onu.
!o]o foao n:u no!y o:nny n ioanio nyfu
Rexee: Ioc:ufu]y!n iu|ni oon]u:o u o:nnu foau A n:nocn
20
m
s
, u foau B n:nocn 10
m
s
, nu ]o v
A
= 2v
B
.
Zadatak 868. Unnnu oio ]o 80m. u:un noau:n cu ]ono oouao
nu yiy o!n cno no:o iyc no:uao nu oouay. I:nnu uu:nu y
onocy nu noy ]o 40km/h, u o:nnu ounoi foiu ]o 4km/h. ,u ioanio
nn:nono !o nncnofn uu:un nu yiy oouay
Rexee: Hu cannn cy nniu:uno o:nno. u - o:nnu oio,v

- o-
:nnu uu:nu y onocy nu noy, v - o:nnu uu:nu y onocy nu oouay.
'oyiuo o:nnu canuun ]o foyiay ABC, nu caon
s
d
=
u
v
. Oufa ]o
x = d
u
v
= 8m.
67.3
Zadatak 869. )nu no:u io!y co no nuuaoann: ioaoconn:u ]oun no:u
yio: o:nnu:u 36km/h n 54km/h y onocy nu nyiy. Iyfnni y nno:
no:y n::ono ]o u ]o yin no: nomuo noo oiu :u 6s. !oaniu ]o
ynnu yioi no:u
Zadatak 870. yfo:oona co io!o o:nno: 72km/h, u iunn nuu]y no-
fniuano o:nno: 8
m
s
. !oaniu ]o o:nnu iunn y onocy nu no:uuu
Zadatak 871. u:un co io!o o:nno: 7, 2km/h y onocy nu noy,
o!n cno no:o iyc y nunny no:uao nu oouay. Unnnu oio ]o
500m. Hu!n o:nny ounoi foiu n no:o :u io]o uu:un no)o cu ]ono
oouao nu yiy uio iu oiu onoco 150m nn:nono.
Zadatak 872. I: :ocfu A y :ocfo B y nnfonuan:u o no 10min oau:n
no ]oun uyfo:oona. Iucfo]uo n::o)y A n B ]o 60km, u o:nnu cnuioi
uyfo:oonau ]o 60km/h. Huion ]onoi cufu no noauciy nnoi uyfo:oonau
n: A, io!o n uyfo:oona n: B no:u A, fuio)o o:nno: 60km/h. !oanio
!o uyfo:oonau, io]n ny n: A, !o nu cno: nyfy cocfn uyfo:oona io]n
no n: B y A
, , 2010.
Zadatak 873. )y nu nuuaoanu ioaocoiu io!y co y ncfo: c:oy nu
no:u - foofnn ynno 630m o:nno: 48, 6km/h n, n:u oiu, nyfnnuin
ynno 120m o:nno: 102, 6km/h. ,u io]o no:o !o nyfnnuin no: noao:
cno]o: ynno: no!n noo foofnoi

|l| Hufumu uayionn!, +n:niu - :oniu :uufuiu n focfonu :u nnn


u:o in:nu:n]o, !yi 2uuS.
|2| Hufumu uayionn!, ^naun Iucnononn!, +n:niu l^ - ,oniu oc-
xonnx :uufuiu :u nnn u:o ^ufo:ufnuio in:nu:n]o n nnno:o
:u fui:nuou , !yi Iooiu, 2uul.
434
68
Logiqko-kombinatorni
zadaci(grafovi, logiqki)
Lazar Arsi, Matematiqka gimnazija
68.1 j
Definicija 111. Iu| G ]o yo)onn nu (V, E). Iao:onfn ciynu V
:ony co qvorovi, u oao:onfn ciynu I grane iu|u G. ,u ufn iu| G,
ciyn unoonu co o:nuuunu cu V (G), u ciyn iunu E(G).
Definicija 112. ,u nu unou iuo:o u cy cyconn uio nocfo]n iunu
io]u nx nono:y]o. Stepen qvora u nocfunu oo] unoonu cu io]n: ]o
uno u cycoun n ooaounu co cu d(a) io ]o a uno.
Definicija 113. Iu| ]o neorjentisan ili neusmeren uio iunu io]u
nono:y]o uno u cu unoo: v nono:y]o n uno v cu unoo: u (iu ]o fo
ncfu iunu). Iu| ]o orjentisan ili usmeren uio cy oiono iuno fuino
u uio noiu iunu nono:y]o u cu v onu no nono:y]o n v cu u.
Teorema 146. Y noo]onfncuno: iu|y G, io]n n:u ou 2 unou, no-
cfo]o ou 2 unou ncfoi cfononu.
Teorema 147. Y noo]onfncuno: iu|y :on cnnx cfononu unoonu ]o-
nui ]o nocfyio: oo]y iunu, f]. d(a
1
) +d(a
2
) +d(a
3
) +... +d(a
n
) = 2m.
Teorema 148. Y noo]onfncuno: iu|y oo] unoonu nonunnx cfononu
]o nuun.
Teorema 149. io iu| n:u 2k unoonu cu nonunn: cfononn:u onu
co on :oo nunfufn n: no :uo o k nofo:u.
435
, , 2010.
68.2
Grafovi
Zadatak 874. )oiu:ufn ioo ufo 1 fooo:o.
Rexee: )oiu: nno. Iofnocfunn:o cynofno, u no nocfo]o nu
fuinu unou. 'uu, y iu|y o n unoonu, ]onu uno :oo n:ufn cfo-
non (0, 1, 2, ..., n1), u iuio nnio]u 2 no:u]y ncfn cfonon no nofnocfunnn
onu ]o cnuin oo] n: onoi ciynu cfonon fuuno ]onoi unou. ^o)yfn:,
ouno nnn:o u :ou nocfo]ufn uno cu cfonono: u, f]. io]n nn]o
nono:un nn cu ]onn: unoo:, n uno cu cfonono: n 1, io]n ]o nono:un
cu cnn:u, mfo ]o ionfuninn]u!
)oiu: yio. Cfononn nocfunu]y iuno io]o n:au:o n: unou, nu
uio cy u n v nono:unn iunu n::o)y nx nono!unu cfonon n u n v :u l,
f]. cnuiu iunu co uuynu ynao.
)oiu: fo!o. io ]o oo] nonunnx cfononu nonuun onu ]o :on cnnx
cfononu nonuun oo], u fo ]o y ionfuninn]n cu yio: fooo:o:.
)oiu: uofnfo. )u on co ncnfuao cno iuno io]o n:au:o n: unou no-
nunoi cfononu, :ou co nouofn nan :uncnfn nfuo y o:y (:unmnfn
nan nouofn n: fuinoi iu|u ]o ncfn nonoc, oonyfoi oocaou). !uio
]o oo] iunu nonuun, :n :oo:o noau:nfn io: oiu, y!n n n:u!n, n
fuio co ncfunu]y no no oiono iuno, nu no nu iu]y ocfufn ]onu, iu
co fo ocn n: foi unou co :oo nan cu:o ionyfn nan cu:o :unmnfn
y o:y. io n:u:o 2k fuinnx unoonu n y cnuio: nfuy iono:o n:
]onoi nonunoi, u :unmn:o y yio:, n:u!o:o k nfuu.
Zadatak 875. ,on co iofuo o nofu o nofu n ocfunno fuiono y
cnoiy. Icno ioi nofu on :oiuo onfn cuinnon cuu
Rexee: Hu]no :oo:o :uiyunfn u no!u ncno io]nx ]o :on
cu:o noau:no n:u]y nuun cfonon, nu ]o onu io co ino nu nouofiy n
, , 2010.
io co cuu in]o n:u]y nonuun cfonon. I:u:o nu nu cu cfonono:
S nu ]o :on ncno noioi o nx.
Zadatak 876. )uf ]o ucnoo coou y :u:iy iuo nu cannn. ^oo an
co :u:ui oon!n fuio u co y cnuiy cooy y)o ou ]ono: n io: cnuiu
nufu no)o fuuno ]ono:, u :oo:o nouofn n: onao io]o cooo
Rexee: noonn 7 n l cy cu nonunn: cfonono: nu co iu| :oo
oon!n fuio mfo co iono n: 7 n :unmn y l nan oonyfo.
Zadatak 877. Hu fynny ]o cnuio oniuo :ou cu cnuin: fuuno ]ono:.
io ]o cnuin fn: ou ]ono: nooono, onu oiu:ufn u nocfo]n fo]iu
A, B, C fuinu u ]o A nooono B, B nooono C, C nooono A.
Rexee: Hoiu ]o n fn:onu nu fynny. Cnuin fn: ]o nooono n::o)y
l n n1 fn:onu, nu nocfo]o nu fn:u A n B io]u cy nooonau ncfn oo]
:ouonu k. Iofnocfunn:o u noio o nx nn]o n:iyono nn]oun :ou.
'o on :nuunao u noio n:u n 1 noooy nu foanio n:u n yin u fo ]o
no:oiy!o. ,nuun cnuio o nx ]o n:iyono ou ]oun :ou. Io: y:uou
onmfocfn onn:o u ]o A nooono B. 'n:onu io]n cy nooonan A n:u
n 1 k, u io]o B nooono n:u k nu nocfo]n ou ]oun C fuiun u ]o
nooono A, u n:iyono o B.
Zadatak 878. Hu ynn ]o n :o:uiu n n ono]uiu. io co cnuio] ono]nn
cnn)u ou a :o:uiu, u cnuio: :o:iy ou b ono]uiu, oonfn iuinn
:ou]y onfn a n b (y |yninn]n o n) u on cniyno nocfo]uan :o:ui n
ono]iu io]n co cnn)u]y ]ono yio:.
, , 2010.
Rexee: Iofnocfunn:o cynofno, u no:u fuinnx nuonu. ^oiy!nx
nuonu ]o n
2
, u cnn)uu ]o an+bn nu uio ]o an+bn n
2
f]. a+b n onu
cniyno nocfo]n nu. )oiun:o cuu u no :ou nocfo]ufn :u a+b < n.
Hy:onmn:o :o:io n ono]io oo]onn:u 1, 2, 3, .., n. Hoiu co ono]nn i
cnn)u]y :o:nn i, i +1, i +2, ..., i +a 1 (oo]ono nnmo:o no :oyay n), u
:o:iy j ono]io j +1, j +2, ..., j +b. io on co i n j cnn)uan ]ono yio:
onu on :ouao u oyo j = i + t :u noio 0 t a 1. ^o:iy j co nu
ocnony foiu cnn)u]y ono]io i +t +1, i +t +2, ..., i +t +b. !uio no nocfo]n
fuino x, 1 x b, u ]o i + t + x i :ooi 1 t + x a + b 1 :uiyn-
xy]o:o u onu no :ou nocfo]ufn nu fuiun u co cnn)u]y ]ono yio:.
Zadatak 879. Y noiu]nnn )on Houonun cnuin nu iuonu ]o nono-
:un ]onoc:onn: nyfo:. )oiu:ufn u nocfo]n iu fuiun u co y oiu
:oo cfn!n n: cnuioi iuu noifno nan noio nu]nnmo ]onoi iuu.
Rexee: Hoiu ]o iu p iu y io]n non nu]nnmo nyfonu, noiu ]o fo d
nyfonu. Hoiu ]o M ciyn iuonu io]n noifno noo y p (fu] ciyn n:u d
oao:onufu), u E ciyn ocfuanx iuonu io]n no noo noifno y p. 'uu
on foouao u nocfo]n :u cnuin iu e, e E, iu m, m M fuiun
u ]o e m p. ^o)yfn:, nofnocfunn:o cynofno, u n: e nn]oun
nyf no non y iuono n: ciynu M. 'o uo :nuun u n: cnuioi iuu
n: ciynu M non nyf y e, u y e non ]om n nyf n: p nu y e non d + 1
nyfonu, u fo ]o nnmo nyfonu noio mfo noo y p, mfo ]o y cynofnocfn
cu numo: nofnocfunio:, nu ]o ono ionfuninn]u, fo ou noin nyf n:
e non y noio o iuonu M.
Zadatak 880. Y Iuau:onfy cnuin noanfnuu n:u nu]nnmo S nonn]u-
fou. )oiu:ufn u co Iuau:onf :oo nooanfn nu nu o:u, Ion
n )on, fuio u nn]oun noanfnuu no:u nnmo o ]onoi nonn]ufou
y cno: )o:y.
Rexee: Ioc:ufu]:o cno :oiy!o nooao noanfnuuu. Hoiu ]o Z
:on oo]onu io]n nocfunu]y ioanio nonn]ufou n:u cnuin noan-
fnuu y cno: o:y. Y::n:o ony nooay io ]o Z nu]:uo n oiun:o
u n:u fuono cno]cfno. ,uncfu, noiu noin noanfnuu n:u bar 2 pro-
tivnika u svom domu, fuu !o y ono: yio: n:ufn najvixe jednog, nu
uio on iu noounnan fu:o oonan on :on nonn]ufocfunu :u o Z
mfo ]o y ionfuninn]n cu fn: u ]o Z nu]:uo.
Logiqki
Zadatak 881. )ufu ]o func|o:unn]u yo)ono fo]io (a, b, c). (a, b, c)
(2a b, 2b c, 2c a). ^oo an co n: fo]io (l, 7, 9) func|o:unn]u:u
oonfn.
u) fo]iu (S, 7, ll)
, , 2010.
o) fo]iu (S, 6, S)
Rexee: Youn:o u ]o (2a b) + (2b c) + (2c a) = a + b + c oiao
oon]u:o u co :on oo]onu fo]in no :ou func|o:unn]u:u. Io
u) ]o no:oiy!o ]o 3 + 7 + 11 ,= 1 + 7 + 9 :o)yfn: 3 + 6 + 8 = 1 + 7 + 9.
Cuu nn:ofn:o u uio cy a, b, c nonunn onu cy n (2a b, 2b c, 2c a)
nonunn. Y fo]nn no o) oo]onn 6 n S cy nunn nu co no :oo nn onu
oonfn func|o:unn]u:u.
Zadatak 882. Hu focfnuy yuonniu co nn]unnao 22 ocnonunu n: cnnx
ocu: u:ou. Cnuin ]o yuno onoanio :uufuiu ioanio cy onan no-
nn)onn o oionoi u:ou (nnunn ]oun, yiunn nu, ..., oc:unn
ocu:). Yiynno cy cnn yunan u :uufuiu. !oanio ]o onao nnuiu
Rexee: ,nu:o u ]o n: cnuioi u:ou ou no ]oun yuonni nu cy
onn yunan 1 +2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 = 36 :uufuiu nu ]o nu noocfu-
anx 22 8 = 14 yuonniu noocfuao 50 36 = 14 :uufuiu nu cy onnx l1
yuonniu yunan fuuno no ]oun :uufui. Y: ]oc onoi ]onoi yiynno ]o
l nnuiu.
Zadatak 883. ^n!u fnn. ^uio auo!^uio fnn. Iuo auo!Iuo
fnn. ^n!u n ^uio auy!!o auo
Rexee: Ouniaono ]o u ]o Iuo nu]no!n auon ]o iuu on on
ionono ncfnny onu on ou ^n!nnu n:]unu onau nofuunu f]. ^uio
on ionono ncfnny, u fo ]o ionfunifono fo:o u nn]o Iuo auon.
,nuun Iuo auo, nu ^uio no auo, fo ^n!u auo fuio)o.
Zadatak 884. !oanio n:u no:nfnnnnx noanx oo]onu :unx o luuu
io]n nncy onnn nn cu nn cu 7
Rexee: Cnuin nofn ]o onn cu nu onnx io]n nncy onnn cu
n:u:o [
1000
5
[ = 200. Onn io]n cy onnn cu 7 n:u:o [
1000
7
[ = 142 nu ocfu]o
1000 200 142 = 658, :o)yfn: ono onno cu 35 c:o nunyfu oy:oan
u nx n:u [
1000
35
[ = 28 nu n:u:o 658 + 28 = 686.
Zadatak 885. 'oou y nn: ucnoonfn lu iyiannu o io]nx cy 1 n-
nono, S nauno n S :oaono. Hu ioanio nuunnu co fo :oo yunnnfn
Rexee: Iu:no iyianno :oo:o ucnoonfn nu 10! nuunnu. ^o)y-
fn:, noio iyianno cy ncfo nu ]o oo] nuunnu :un. Y::n:o noiy no-
n:nony io:onnunn]y n noc:ufu]:o nnono iyianno. nx ]o 1 n iuio
io u n: :ou:o :o)ycoono :ocfu y fo] io:onnunn]n onu !o ocfufn
ncfu, nu c:o mfo co fnuo nnonnx cnuiy io:onnunn]y uuynuan 4! = 24
, , 2010.
nyfu. Canuo nun n :u :oaono n nauno nu ]o yiynun oo] io:onnunn]u
10!
4!3!3!
= 4200
Zadatak 886. ,u oiyian: cfoao: iuu fyu con on cu cno]nx
nunuocf nnfo:onu. Cnuin nnfo: co :uiaoo u nan ynoi ionon ncfnny
nan ynoi auo. Info: io]n con cu aono cfuno iuu ]o ^oann, iu-
on cunofnni. Joun cfunun ]o ynnfuo nnfo:ono mfu :ncao o cno:
cycoy cu ocno cfuno n cnuin ]o oiuo :u cnoi cycou u ]o auon
ocn: ^oannu io]n ]o oiuo u iu nniuu nn]o cauiuo y nnofy. Hu
nnfuo ioanio n:u ]onnx, u ioanio yinx fy ]o oiuo u auonu
n:u :uo, u ^oann ]om n u ]o ncfnnoyonnnx :u S nnmo. !oanio
n:u auonu n ]ocy an :o)y n:u fy n ^oann
Rexee: io on nu auonu cooan ]oun o yioi onu on ]oun
oiuo :u onoi yioi u no auo. 'uio)o, uio :u]ono coo no]nnu io]u
no auy onu !o ]oun o!n u onu] yin no auo. Ouno oon]u:o
u nnfo:onn coo nu:n:onnnno, auon nu ncnfnnoyonn nu onof auon
nf. Onu :ou u ]o ]onnx 7, u yinx 6 nu ]o ^oann cniyno auon.
Cuu ]o n fy auon, nu :uiyuy]o:o u ]o auonu 7, u ncfnnoy-
onnnx 6.
68.3
Zadatak 887. ,ouonn cy co iofuan o nofu o nofu n ocfunnan
fuiono y cnoiy, u cuu ]o cnuin ncno noioi nofu. !oanio ]o nu]:u-
o :ouonu
Zadatak 888. Hu fynny y oouuy yio :u niuuu A iuo:o u ]o
nou:no niuuu B uio iu ]o nooono y noifno: yoay nan nnnoifno
uio nocfo]n fuiun niuu C u ]o C nooono B, u n:iyono o A. ,u
niuuu iuo:o u ]o nooonni uio ]o nou:no cno niuno nu fynny,
noifno nan nnnoifno. )oiu:ufn u uio ]o cu:o ]oun nooonni nu
fynny onu ]o on nou:no cno niuuo noifno.
, , 2010.
Zadatak 889. O muxoncio fuoao oao:onu cy nu nou nu cynofnn:
!omionn:u. ^oo an co fuinu fuoau nonaouufn o:nnu:u 2 1
Zadatak 890. !oanio oun (no :ou]y n:ufn c:ncau) co :oo cucfu-
nnfn o caonu oun IOXIIOXOH)II'I Cnuio caono n: oun
ioncfn:o fuuno ]ono:.
Zadatak 891. Hu cfoay ]o noo)uno 7 nonun!u oionyfnx nnc:o:nuioo.
Y ]ono: nofo:y ]o o:noono oionyfn noun!u.
u) ^oo an co fuio oonfn u cnn noun!n oyy oionyfn iauno:nunnmo
o) ^oo an co ncfo oonfn oiofuo: no 1 noun!u y ]ono: nofo:y

|l| I. Cfo]unonn!, MATHEMATISKOP, Iooiu l999.


|2| ). ^nan]unuonn!, Razni problemi iz elementarne geometrije, Uu-
oun 2ulu.
|S| J. )yiomn]u, Kombinatorika geometrijskih objekata u OX, ^ufo-
:ufnuin |uiyafof Iooiu.
|1| . Inioa, Problem Solving Strategies, Cnnnio l997.
442
69
Racionalni brojevi
Nikola Markovi, Matematiqka gimnazija
69.1 j
Definicija 114. Iunnonuann oo]onn cy oo]onn ooaniu
p
q
io ]o q ,= 0.
Definicija 115. Ciyn unnonuannx oo]onu o:nuuunu:o cu Q.
Definicija 116. )nu unnonuanu oo]u cy ]onuiu yioanio co nomn-
nnuo:, :nooo: n n:onnonu n oononu ncfn: oo]o:,fuio)o u:-
anunfn: o nyao, ]onoi :oo oonfn oo] nonfnuun yio:.
Teorema 150. Y ciyny Q nuo cnu nunnau cuonuu, oy:n:uu, :o:-
xou n oou iuo n y ciyny Z.
69.2
Zadatak 892. !o]n oo] foou oufn n:onnony n oy:ofn oo]nony
u:ao:iu
537
463
, u on co oono u:ao:ui ]onui
1
9

Rexee: io on fo :unncuan iuo


537x
463+x
=
1
9
, omunuo :uufiu co
cnon nu nocfo omunuo ]onuunno 463 +x = 9 (537 x) un]o ]o iu]-
o omoo x = 437.
Zadatak 893. Y 1000kg cnonx ]uiou n:u 99 nononufu noo. Y foiy
funcnofu ncnunau ]o n:nocnu ioanunnu noo. Honu fonnu ]oiou
n:nocn 500kg. !oanio nononufu noo cuo ]uioo
Rexee: Io funcnofu ]uiou, cyno :ufon]o ]o onao
1000
100
= 10kg.
Icfu fu cynu :ufon]u cuununu n fonny nonnx ]uiou n fo n:nocn
443
, , 2010.
10
500
100
= 2 nononfu yiynno fonno, fuio u ]uioo nocao funcnofu cu-
o yiynno 98 nononufu noo.
Zadatak 894. Iaunocf cnoo, foi noiomono funo ]o 60 nononufu,
u conu 20 nononufu. !oanio !o co oonfn conu o ]ono fono cnoo
funo
Rexee: Y ]ono] fonn cnoo funo noo n:u 600kg u cyno :ufon]o
400kg. Icfnx fnx 400kg n:nocn 80 nononufu conu, fuio u ]o yiynnu
ioanunnu conu oon]onu o ]ono fono cnoo funo 500kg.
Zadatak 895. Oonfn nu]:un no:nfnnun unnonuaun oo], io]n nn
ooy cu
35
396
n
28
297
u]o noaooo]nn ioaounni.
Rexee: 'uonn unnonuann oo] !o:o nocfunnfn iuo
x
y
, u oon-
]onn noaooo]nn ioanunni z. Iomfo n:u:o u
x
y
nn ooy cu ufn:
unnonuann: oo]onn:u u]o z, fy ]onuunny :oo:o nunncufn nu y-
iuun]n nuunn.
x
y

396
35
=
x
y

297
28
= z. I: ono ]onuunno nnn:o u x :ou
u oyo onn cu 35 n 25, n u y :ou u oan 396 n 297, u on ioanu-
nni ono noo oo]. )un: co)nnuo: oau:n co o omou io ]o x
nu]:uo :u nonocf 140 n y nu]no!o :u 99, ]o ionuunn oo] :ou u
oyo mfo :un, n ionuuno omoo n:nocn
140
99
.
Zadatak 896. !oanio anfuu noo foou no:omufn cu 120 anfuu 10-o
nononfnni ucfnou uaioxoau, u on co oono 4-o nononfnn ucfno.
Rexee: Iomfo y ucfnoy n:u 10 nononufu uaioxoau, oionu io-
anunnu ]o
120
10
= 12l, mfo iucnn]o foou u n:nocn 4 nononfu nonoi
ucfnou. 'uio oon]u:o yiynny ioanunny nononucfuaoi ucfnou, n
onu n:nocn
12
4
100 = 300l, cuu nomfo n:u:o yiynny ioanunny nonoi n
cfuoi ucfnou nnn:o u ]o oufo 300l 120l = 180l noo.
Zadatak 897. Oonfn a n b uio ]o
a +b = a b =
a
b
.
Rexee: Y::n:o cu:o yin oo ono ]onuiocfn, a b =
a
b
, uio no-
:non:o n aony n ocny cfuny cu b n nooan:o cu a oon]u:o b
2
= 1,
n: uoiu caon u ]o b = 1 nan b = 1. Cuu uio fo ynofoon:o y nno:
oay ]onuiocfn oon]u co u ]o a+1 = a :u b = 1 n a1 = a :u b = 1.
O:ux :oo:o u oounn:o nnn cayuu] ]o co y o:y oon]u u ]o
1 = 0, fuio u ]o omoo onoi :uufiu a =
1
2
n b = 1.
, , 2010.
Zadatak 898. nu ]o :u fn unu nounfuo ]ony :unn:nny iniy.
Inoi unu ]o nounfuo
1
5
noao inio n ]om 16 cfunnn, yioi unu
30 nononufu ocfufiu n ]om 20 cfunnnu, n nocaooi unu 0, 75 no-
noi ocfufiu n noocfuanx 30 cfunnnu. !oanio ]o cfunnnu n:uau fu
iniu
Rexee: Onu] :uufui co nu]auimo omunu uo: o iu]u iu non-
xofiy. io noiaou:o u ]o nocaooi unu nounfuo 0, 75 ocfufiu n 30
cfunnnu nnn:o u :y ]o :u fo!n un ocfuao u nounfu l2u cfu-
nnnu, nu ncfn nuunn co un n :u yin n nnn un, u on co nu iu]y
oonao ionuuno omoo u iniu n:u 270 cfunnnu.
Zadatak 899. Ionu :aufu nu oo:n cnuio no nono noucfo :u 10 no-
nonufu, u cnuio nonono onuno :u 10 nononufu. )u an !o nocao 50
unu onfn nnmo, :uo nan ]onuio noaonnnn nono
Rexee: Hoiu nouofnu nonu :aufu n:nocn x. Ino no noono nonu
n:nocn 1, 1x, u nocao nono 0, 99x. 'uio u ]o nnoi unu nonu onuau :u
0, 01x. )yioi unu nono n:noco 1, 089x no nono n 0, 9801x. ^oo:o
nn:ofnfn u nonu :aufu nnmo no onuu :u 0, 01x fuio u !o onu nocao
noocof unu onucfn :u :uo o 0, 5x, mfo :nuun u !o nonu onfn no!u
o noaonnno nouofno nono :aufu.
Zadatak 900. Joun mux iayo n:uo ]o oo)onn oo] uaunonu. Jo-
noi unu oayuono ]o u nununo :uay yiy :u cno uaunono, :o)yfn:
fy co nncy no]unnan cnn no:nunn, ]o cy :ooi no:oiy!nocfn no]onnn
uaunonn ofiu:uan oau:ui. Io:nufo ]o u ]o oo] ocyfnnx, ]onui
1
6
oo]u nncyfnnx. !uu ]o ]om ]oun uaun oayuno u nunycfn ciyn,
oo] ocyfnnx nocfuo ]o
1
5
oo]u nncyfnnx. !oanio uaunonu n:u onu]
iayo
Rexee: io onc:o oo] ocyfnnx uaunonu o:nuunan cu x, oo] nn-
cyfnnx on y nouofiy ono 6x. !uu nx ]o nunycfnon ]om ]onu uaun, oo]
ocyfnnx ]o ono x +1 u nncyfnnx 6x 1 nan 5x +5. !uu con:o ono
]onuunno oon]u co u yiynun oo] uaunonu n:nocn 42.
Zadatak 901. Iomnfn no x.
2010
1 +
1
1+
1
x
= 2011
.
Rexee: I:onnaun nouofnoi u:ao:iu 1+
1
1+
1
x
n:nocn
2010
2011
, iuu oy-
::o:o 1 oon]u co u ]o
1
1+
1
x
=
1
2011
, uo n:u:o u ]o 1 +
1
x
= 2011,
nu ]o
1
x
= 2012 n: uoiu caon u ]o x =
1
2012
.
, , 2010.
69.3
Zadatak 902. I:uuynufn nonocf n:u:u.
3 + 4, 20 : 0, 1
(1 : 0, 3 2
1
3
) 0, 3125
.
Zadatak 903. I:onnaun ]onoi u:ao:iu ]o :u 3521 no!n o oo]nonu.
Iocao ciuu!nnuu foi u:ao:iu oon]on ]o u:ao:ui
4
11
. !o]n ]o u:-
ao:ui ono no ciu!nnuu
Zadatak 904. Oonfn n:onnaun, nocao cnnx ciu!nnuu, u:ao:iu.
1 2 3 ... 99 100
6 6 ... 6 6
y n:onnony co nuau:n 100 mocfnnu.
Zadatak 905. Hoioanio ou!o ]o nooanao n:nocny ioanunny yiufu.
Inn ]o y:oo 100 n
1
6
ocfufiu, yin 200 n
1
6
nonoi ocfufiu, fo!n 300
n
1
6
nonoi ocfufiu, cno o nocaooi io]n ]o y:oo cno. Cnuin ouf ]o
y:oo no)onuiy cy:y. !oanio ]o onao ou!o.
Zadatak 906. I:uuynufn :on.
1
1 2
+
1
2 3
+
1
3 4
+... +
1
99 100
.

|l| C. Oiunonn!, Matematika 10.


|2| )oufnu nucfunu n: :ufo:ufnio.
|S| ,uunn cu fui:nuou !^^ mn:ooc.
447
70
Trougao
Nikola Markovi, Matematiqka gimnazija
70.1 j
Definicija 117. ,u nu non:nonu foyiau :oo:o o!n u cy no-
yunn uio cy n: cno cfunnno n cnn yiaonn noyunn.
,u oiu: noyunocfn nu foyiau ioncfn:o uofnn ocnonnu cfunu
noyunocfn.
Cfun I. )nu foyiau cy noyunu uio n:u]y ]onuio no no oio-
nuu]y!o cfunnno n n:u :uxnu!ono yiaono (CYC).
Cfun II. )nu foyiau cy noyunu uio n:u]y ]onuio no ]ony
cfunnny n nu n:u ]onuio oionuu]y!o nuaoiao yiaono (YCY).
Cfun III. )nu foyiau cy noyunu uio cy cno fn cfunnno ]onoi
foyiau ]onuio oionuu]y!n: cfunnnu:u yioi foyiau (CCC).
Cfun IV . )nu foyiau cy noyunu uio cy no cfunnno n yiuo nu-
cnu: no!o o nx ]onoi foyiau ]onuio oionuu]y!n: cfunnnu:u
n yiay yioi foyiau (CCY).
Definicija 118. Ioo nunoonnx nunnau o noyunocfn foyiaonu
nuno:ony!o:o n noioanio :nuuu]nnx fuuuiu foyiau.
I. Ionfu onncuno iynnno nuau:n co y nocoiy cn:ofuau cfu-
nnnu ufoi foyiau (O, R).
II. Ionfu ynncuno iynnno nuau:n co y nocoiy cn:ofuau yiaonu
ufoi foyiau (S, r).
III. Ofononfu ]o nocounu fuuiu nunnx io]o cuo nncnno ufoi
foyiau (H).
IV . 'onmfo ]o nocounu fuuiu fonmnnx yn ufoi foyiau (T).
448
, , 2010.
70.2
Zadatak 907. Hoiu ]o fuuiu D fuinu fuuiu, u nnnuu cfunnnn AB
foyiau ABC, n u ]o AC = CD = BD, n noiu ]o yiuo ACD ]onui .
I:uuynufn yiuo ABC.
Rexee: I:u:o u ]o foyiuo ACD ]onuioiui, nu ]o CAD =
ADC =
180

2
= 90



2
. 'uio)o n:u:o u ]o foyiuo DBC ]onuio-
iui nu ]o CDB = 180

2. io cuooo:o cno yiaono io D oon]u


co u fuonn yiuo n:nocn 45


4
.
Zadatak 908. )oiu:ufn u ]o foyiuo nunoyian uio ]o fonmnu y
]onuiu noaonnnn oionuu]y!o cfunnno.
Rexee: Hoiu ]o nono]o oionuu]y!o fonmno yn n: fo:onu
C fuuiu D. Iomfo ]o y :uufiy ufo u ]o CD = AD = BD :oo:o
:uiyunfn u ]o fuuiu D nonfu onncuno iynnno oio foyiau ABC.
)uo nomfo ]o no:nufo u co cu:o io nunoyiaoi foyiau nonfu onn-
cunoi iyiu nuau:n nu cfunnnn n fo oum nu connn xnnofony:o :u-
iyuy]o:o u ]o foyiuo ABC nunoyian cu nunn: yiao: y fo:ony C.
Zadatak 909. io ]o y foyiay fonmnu y io]u oionuu ocnonnnn
AB, ]onuiu ono] noaonnnn, oonfn yiuo nn nxy (yiuo nucnu:
cfunnno AB) .
Rexee: 'onmnu y CC
1
oan y AB nu nu noyunu oau, u
iuio ]o CC
1
]onuio noaonnnn AB caon u ]o CC
1
= AC
1
= BC
1
, n: foiu
:uiyuy]o:o u ]o fuuiu C
1
ycfnun nonfu onncuno iynnno foyiau
ABC, uo nomfo :nu:o u co nonfo onncuno iynnno ]onno io nu-
noyiaoi foyiau nuau:n nu ]ono] o cfunnnu, n fo oum nu connn
xnnofony:o, :uiyuy]o:o u yiuo nucnu: cfunnno AB n:nocn 90

.
Zadatak 910. Hu cnuio: cfunnno: foyiau ABC ioncfyncunn cy
ncfo mnnno. Iuno io]n:u nnnuu]y 1cnoumo1cfunnno fnx nu-
noyiuonniu oo)y]y nonn foyiuo A
1
B
1
C
1
. )oiu:ufn u co nuno
AA
1
,BB
1
n CC
1
coiy y ]ono] fuuin.
Rexee: Ho y:uy]y!n onmfocf, y:o!o:o :u nn:o nuny AA
1
.
Hoiu cy fuuio D n E nono]u no:uau n: fuuio A nu cfunnno A
1
B
1
n A
1
C
1
. 'oyiaonn A
1
AD n A
1
AC no cfuny CCY, n: uoiu caon u ]o
nunu AA
1
cn:ofuau yiau C
1
A
1
B
1
, nu co fuio nunoono nuno coiy y
]ono] fuuin io]u nocfunu nonfu ynncuno iynnno.
Zadatak 911. )uf ]o nuuaoaoiu: ABCD, ABC ]o fyn. Cfunnno
AB n BC noyono cy noio fo:onu B. Hu noyofnn:u co nuau:o
, , 2010.
fuuio E n F, fuio u cy BE n BF ocnonnno ]onuioiuio nunoyianx
foyiaonu BCE n ABF. )oiu:ufn u ]o foyiuo FED ]onuioiuin.
Rexee: Yiaonn CBE n ABF cy ]onuin iuo ynuicnn yiaonn,
n ]onuin cy , n: foiu uo caon u ]o BCE = FAB = 180

2.
DAF = DCE = 180

, nu cy foyiaonn AFD n DEC noyunn


no cfuny CYC, nomfo n:u:o ony noyunocf oiu:uny, caon u cy
cfunnno DF n DE fuio)o ]onuio, nu ]o foyiuo FED ]onuioiui.
Zadatak 912. Hu cfunnnu:u nuuaoaoiu:u ABCD, ioncfycunn cy
cu conmfn:u M, N, P, Q. )oiu:ufn u ]o MNPQ inuuf.
Rexee: )u on oiu:uan u ]o MNPQ inuuf foou oiu:ufn u
cy cno cfunnno ]onuio iuo n cnn yiaonn. ,u nouofui, oiun:o u
cy cfunnno ]onuio. io noiaou:o foyiaono QAM, MNB, NCP n
DPQ :oo:o nnofn u cy cnn noyunn no cfuny CYC, n fo QA

=
BN

= CN

= DQ iuo noaonnno n]uionuau ]onuinx inuufu, AM

=
MB

= CP

= PD fuio)o iuo noaonnno n]uionuau ]onuinx inuufu,
n QAM = MBN = NCP = PDQ = 90

+ , nu caon u ]o
MN = NP = PQ = QM. Cuu nu y:uy]y!n onmfocf, oiu:u!o:o
u ]o ]oun o yiaonu ]onui 90

, mfo co unuaoino oiu:y]o n :u ocfuao.


QMN = 90

AMQ + BMN, u nomfo ]o AMQ = BMN caon


QMN = 90

. Onn:o ]o :unmon oiu: u ]o MNPQ inuuf. .


Zadatak 913. Joun omfu yiuo nunoyiaoi foyiau n:nocn
1
2
yioi
yiau. 'uuiu M ]o conmfo xnnofony:o, u N co nuau:n nu cfunnnn AC
fuio u ]o MN AB. )oiu:ufn u ]o [AC[ = 3 [MN[.
Rexee: ,u nouofui ono :oo:o n:ufn nu cayuu]u, nocfo nn]o no-
nn:no oo)ono io]y yiuo ]o no!n, fuio u :oo:o n:ufn u ]o = 60

nan u ]o = 30

. ,u nnn cayuu] !o:o n:uoufn u ]o = 30

, u iu-
cnn]o !o:o oiu:ufn u yin cayuu] nn]o :oiy!. Ioyn!o:o cfu-
nnny BC noio fo:onu C, n nu noyofiy n:uoufn fuuiy D fuio u
]o foyiuo DAB ]onuioiui. Inn:o u ]o y nono: foyiay AC fo:-
xnmnu y, u fuio)o n nncnnu foyiau, fuio)o n DM ]o fonmnu y
n nncnnu, nu nocfo ]o DM AB, caon u DM cun N, n iuio ]o
fuuiu N nocoi fonmnnx yn, onu ]o fonmfo foi foyiau n oan
fonmno yn y onocy 2 : 1, nu ]o [DM[ = 3 [MN[ u no:nufo ]o u
cy cno fonmno yn y ]onuioiuio: foyiay ]onuio, n:u:o u ]o
[AC[ = 3 [MN[. Cuu uio on y:oan yin cayuu], f]. u ]o = 60

,
n:u:o u co fuuiu N no nuau:n nu cfunnnn AC no! nu ono: noy:-
xofiy, fuio u onu] cayuu] ofnuu.
Zadatak 914. )ufu ]o fuuiu A n nuno m n n io]o co coiy. !oncfy-
ncufn foyiuo ABCio:o ]o nunu m cn:ofuau ynyfumoi yiau io
, , 2010.
fo:onu B, u nunu n cn:ofuau ynyfumoi yiau io fo:onu C.
Rexee: Y ono: omoy !o:o cu:o nniu:ufn nciycn]y, f]. oou-
:aonfn nuunn nu io]n on onu] foyiuo foouao ioncfyncufn. Iomfo
]o nunu m cn:ofuau ynyfumoi yiau io B, uio on numan cn:o-
fnuny fuuiy A
1
fuuin A y onocy nu m, onu on co nuau:nau nu nuno]
BC ]o ]o foyiuo ABA
1
]onuioiuin. Icfo fuio on co fuuiu A
2
, cn:o-
fnunu fuuin A y onocy nu n, nuau:nau nu nuno] BC. I: noxonoi
:uiyuy]o:o u nunu A
1
A
2
o fuio ioncyncunnx fuuuiu, couo nuno
m n n y fuuiu:u B n C.
Zadatak 915. )uf ]o ]onuiocfunnunn foyiuo ABC n oiono fonmfo
T. )oiu:ufn u cn:ofuao yn AT n BT oao cfunnny AB nu fn
]onuiu oau.
Rexee: Hoiu ]o fuuiu D nono]o no:uao n: T nu AB. io
nu)o:o fuuiy E cn:ofnuny fuuin T y onocy nu AB n:u:o u ]o
TE = AT = BT u auio co oiu:y]o u cy foyiaonn ADT, TDB, ADE
n DEB noyunn cfuno: CYC, nu cy foyiaonn AET n EBT ]onu-
iocfunnunn, n cn:ofuao AT n BT cy n: fonmno yn, iuo n AD n
BD, nu caon [AM[ = 2[MD[ n [BN[ = 2[ND[ n: uoiu co oon]u u ]o
AM = MN = NB, mfo ]o n foouao oiu:ufn.
Zadatak 916. )oiu:ufn u y foyiay ABC un]o cy cfunnno a, b n c n
t
c
ynnu fonmno yn n: fo:onu C nun
a +b c
2
< t
c
<
a +b
2
.
Rexee: ,u nouofui !o:o oiu:ufn ]oun oo fuono no]onuio-
cfn. Hoiu ]o C
1
nono]o fonmno yn t
c
, n: foyiaonu CAC
1
n CC
1
B
n:u:o u ]o t
c
> a
c
2
n t
c
> b
c
2
, nu uio cuooo:o ono no no]onuunno
n nooan:o cu 2, oon]u co
a+bc
2
< t
c
. Cuu yin oo, uio noyn:o
fonmny y t
c
noio C
1
:u ncfy ynny, fuio u ]o CC
1
= C
1
C
2
n:u:o
n: foyiau AC
2
C u ]o a + b > 2 t
c
, nu uio on n fy no]onuiocf noo-
anan cu 2 oon]u co yin oo fuono no]onuiocfn t
c
<
a+b
2
. 'n:o ]o
oiu:no u ]o
a +b c
2
< t
c
<
a +b
2
.
, , 2010.
70.3
Zadatak 917. )oiu:ufn u ]o y nunoyiao: foyiay ABC io ]o cfu-
nnnu AB xnnofony:u, AB
2
= AC
2
+BC
2
.
Zadatak 918. )uf ]o xOy un]n ]o nx nun nunnu, n fuuiu A y yny-
fumo] ooaucfn yiau. !oncfyncufn nuny OA.
Zadatak 919. !oncfyncufn foyiuo ABC, uio cy ufo fn fuuio, no-
no]o fonmno yn n: fo:onu C, nono]o fonmno yn n: fo:ou A,
n nono]o nncnno n: fo:onu C.
Zadatak 920. Y unnn foyiau ABC ufu ]o nunu p. io cy A
1
, B
1
, C
1
n T
1
nono]u no:uau n: A, B, C n T nu nuny p, fn: oo:, oiu:ufn
u ]o 3TT
1
= AA
1
+BB
1
+CC
1
.
Zadatak 921. )oiu:ufn u ]o fonmnu y foyiau :uu o noay:onu
cfunnnu io]o noau:o n: ncfoi fo:onu iuo n fonmnu y.

|l| ,uunn cu fui:nuou !^^ xn:ooc.


|2| )oufnu nucfunu n: :ufo:ufnio.
453
71
Apsolutne vrednosti
Stefan Baa, Matematiqka gimnazija
71.1 j
Definicija 119. ncoayfnu nonocf ouanoi oo]u x, o:nuiu [x[, ]o
[x[ = x, :u x 0 n [x[ = x, uio ]o x < 0
Teorema 151. [x[ a uio n cu:o uio ]o a x a
71.2
Zadatak 922. )oiu: fooo:o l.
Rexee: ,u cnuio x 0 ]o [x[ = x, nu n: [x[ a caon x a. !uio
]o a < 0, ouniaono ]o fuu a < x a, ouiao caon a x a. ,u
cnuio x < 0 ]o [x[ = x, nu n: [x[ a caon x a, oncno a x. !uio
]o x < 0, onniaono ]o a x < a ouiao caon a x a. C yio
cfuno, uio ]o a x a, onu ]o a x a, ouiao caon numo
fn)oo.
Zadatak 923. )oiu:ufn fn)oo [x[ x [x[.
Rexee: ,u x > 0 ]o [x[ = x, nu nun x < x = [x[, ouiao caon
[x[ x [x[. ,u x < 0 ]o [x[ = x, nu nun [x[ = x < [x[, ouiao onfo
caon [x[ x [x[.
Zadatak 924. )oiu:ufn fn)oo [x +y[ [x[ +[y[.
Rexee: Hu ocnony 2. :uufiu n:u:o u nun [x[ x [x[ n
[y[ y [y[. Cuonuo: onnx no]onuiocfn nuau:n:o([x[ + [y[)
454
, , 2010.
x+y [x[ +[y[, mfo ]o no:u fooo:n l oinnnuaonfo cu [x+y[ [x[ +[y[.
Zadatak 925. )oiu:ufn fn)oo [x y[ = [x[ [y[.
Rexee: io ]o x 0, y 0, onu ]o x y 0, nu ]o [x[ = x, [y[ =
y, [x y[ = x y = [x[ [y[. io ]o x 0, y < 0 , onu ]o x y 0, [x[ = x, [y[ =
y, [x y[ = (x y) = x (y) = [x[ [y[. io ]o x < 0, y 0, onu ]o x y 0,
nu ]o fuu [x[ = x, [y[ = y, [x y[ = (x) y = [x[ [y[. io ]o x < 0, y < 0,
onu ]o x y > 0, [x[ = x, [y[ = y, [x y[ = x y = (x) (y) = [x[ [y[ .
Zadatak 926. Hoiu ]o m ouan oo]. I:uuynufn
x+|x|
2
.
Rexee: x :u x 0, 0 :u x < 0.
Zadatak 927. Hunn cno ouano oo]ono fuino u ]o
1
3
< [x[ 3.
Rexee: 3 x <
1
3
nan
1
3
< x 3 .
Zadatak 928. Icmnfn ]onuunno [x 3[ = 5 n [2x + 1[ = 4.
Rexee: [x 3[ = 5 uio n cu:o uio x 3 = 5 nan x 3 = 5 caon u
]o x = 2 nan x = 8. canuno iuo nnu ]onuunnu x =
5
2
nan x =
3
2
Zadatak 929. Iomnfn no]onuunno . [6 + 2 x[ 8 n [2 x 1[ > 3.
Rexee: 8 6 + 2 x 8 14 2 x 2 7 x 1. Canuno
iuo nnu x < 1 nan x > 2.
Zadatak 930. )oiu:ufn u ]o
1
2
([x y[ +x +y) = max(x, y).
Rexee: Hoiu ]o x y. 'uu ]o [xy[ = xy, nu ]o
1
2
([xy[ +x+y) =
1
2
(x y +x +y) = x.
Zadatak 931. Iononfn ]onuiocf [2 (7)[ = [2[ [ 7[
Rexee: [2 (7) = [ 14[ = 14, [2[ = 2, [ 7[ = 7 nu ]o [2[[ 7 = 2 7 =
14 = [2 (7)[.
71.3
Zadatak 932. !oncfo!n o|nnnnn]y unocayfno nonocfn oiu:ufn
[
a
b
[ =
|a|
|b|
, , 2010.
Zadatak 933. I:uuynufn
x|x|
2
.
Zadatak 934. Hu!n cno ouano oo]ono x fuino u ]o [x[ 2
Zadatak 935. Iomnfn no]onuunny [[x[ 1[ 2.
Zadatak 936. )oiu:ufn u ]o
1
2
([x y[ (x +y)) = min(x, y)

|l| ,. !uoaoyi, I. ^n!n!, C.Oinuonn! Analiza sa Algebrom 3,


!yi 2uuS.
|2| . Inunonn!, C. Oiunonn! Matematika 1, !yi 2uu7.
457
72
Primena Diofantovih
jednaqina
ubomir Radakovi, Elektrotehniqki fakultet
72.1 j
Teorema 152. io ]onuunnu ax +by = c n:u ]ono noao omoo x
0
, y
0
,
fuu cy cnu noau omou ono ]onuunno x = x
0
+ bt n y = y
0
at, io ]o
t noo oo].
Teorema 153. Jonuunnu ax+by = c n:u omou y ciyny noanx oo]onu
uio n cu:o uio ]o nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu a n b y]ono n
oanaun oo]u c.
Posledica 1. io ]o D(a, b) = 1, ]onuunnu ax + by = c n:u omou y
ciyny noanx oo]onu.
72.2
Zadatak 937. Oonfn cno yo)ono nuono (p, q) nocfnx oo]onu p n
q, fuio u ]o p
2
+q = 101.
Rexee: Iu:aniy]o:o nu cayuu]u. 1) io ]o p = 2, fuu ]o q =
101 4 = 97, u fo ]o nocf oo]. 2) io ]o p 3, fuu ]o q = 101 p
2
.
Iomfo ]o p nocf oo] no!n o 3, cu:n: fn: ]o n nonuun, nu ]o q onu
nuun nocf oo], uiao q = 2. 'uu ]o p
2
= 99, mfo no:u omou y
ciyny nocfnx oo]onu. )uiao, ]onno omoo ]o (2, 97).
Zadatak 938. Hu!n ou no 4 omou y ciyny noanx oo]onu ufnx
]onuunnu .
15x + 25y = 14,
458
, , 2010.
15x + 25y = 10.
Rexee: Inu ]onuunnu no:u omou y ciyny noanx oo]onu nu
ocnony fooo:o, ]o D(15, 25) = 5 no oan 14. )yiu ]onuunnu n:u
omoo, ]o D(15, 25) = 5[10. ^oo:o nooanfn ooo cfuno ]onuunno
cu 5 n oon]u:o 3x + 5y = 2. Jono omoo ]o nn:ofno n fo x
0
= 1,
u y
0
= 1. Io fooo:n, ocfuau omou cy ooaniu x = x
0
+ 5k = 5k 1,
y = y
0
3k = 1 3k, io ]o k Z.
Zadatak 939. Iomnfn y ciyny nnonnx oo]onu ]onuunno.
1)x! + 2y = 25,
2)p
2
x! = 2,
io ]o p nocf oo].
Rexee: Y nno] ]onuunnn. x! = 25 2y, ouiao :uiyuy]o:o u x!
:ou onfn nonuun oo]. Jonno omoo ]o x = 1, ]o yioanio ]o x > 1,
onu ]o x nuun oo]. )uo ]o 2y = 25 1 = 24 y = 12. Y yio]
]onuunnn, uio ]o x = 1, onu ]o p
2
= 3, cfoiu no:u omou. io ]o
x = 2, onu ]o n p = 2. io ]o x > 2, onu ]o p
2
> 4, onocno p > 2, nu
]o aonu cfunu ]onuiocfn nonuunu, u ocnu nuun oo], nu no:u nnmo
omou.
Zadatak 940. Iomnfn ]onuunny y ciyny nnonnx oo]onu.
1! + 2! +. . . +x! = y
2
.
Rexee: io ]o x = 1, n:u:o ]onuunny 1! = y
2
, f]. y
2
= 1, nu ]o n
y = 1. io ]o x = 2, n: 1! +2! = y
2
, f]. n: 3 = y
2
, nnn:o u no:u omou
:u y. io ]o x = 3, n:u:o 1! + 2! + 3! = y
2
, onocno 1 + 2 + 6 = y
2
, nu ]o
y = 3. io ]o x = 4, n:u:o u ]o 1! + 2! + 3! + 4! = y
2
, f]. 33 = y
2
, io
nnn:o u nn :u x = 4 y no:u omou. !uio ]o 5! = 120, fo :u x > 4
n:u:o 1! + 2! + 3! + 4! + 10k = y
2
, onocno 33 + 10k = y
2
, u onu no:u
omou, ]o co oo] 10k +33 :unmunu nn|o: 3, u fuino y
2
no nocfo]n.
Zadatak 941. Hoio ]o :u 30 nonuunnnu ]onuio nonocfn iynno 30
nfnnu. ,u cnuiu fn nunnu naufno ]o ]ony nonuunnny, :u cnuio no
uunio ]ony nonuunnny n :u cnuioi ioayou no no nonuunnno. !oanio ]o
iynno nfnnu o cnuio ncfo
Rexee: Hunnmn:o nu]no cncfo: ]onuunnu. x + y + z = 30 n
x
3
+
y
2
+2z = 30. Iomunuo: onoi cncfo:u, oon]u co u n:u x = 9 nuounu,
y = 10 uunin n z = 11 ioayoonu.
Zadatak 942. )oiu:ufn u ]onuunnu x
2
3y = 17 no:u omou y ciyny
noanx oo]onu.
, , 2010.
Rexee: Io] x no :oo onfn onn cu 3, ]o nn 17 nn]o onno cu
3. )uiao, x = 3k 1. 'uu ]onuunnu noau:n y 9k
2
6k + 1 3y = 17,
onocno 3(3k
2
2k y) = 16. !uio ]o aonu cfunu onnu cu 3, u ocnu
nn]o, onu ]onuunnu no:u omou :u noo oo] k.
Zadatak 943. Hu!n :on omou ]onuunno x
2
+ 5y = 1234567.
Rexee: Io] x
2
co ynoi :unmunu nn|u:u 0, 1, 4, 5, 6, 9, u oo] 5y co
:unmunu nn|o: 0 nan 5. 'uu co :on x
2
+ 5y ynoi :unmunu ]ono:
o nn|uu 0, 1, 4, 5, 6, 9. Jonuunnu no:u omou ]o co :on :unmunu
nn|o: 7.
Zadatak 944. Io] 2001 :oo co nocfunnfn iuo :on nu y:ucfonnu
nnonu oo]u. 1000 + 1001 = 2001. Yfnnfn nu ioanio ]om u:anun-
fnx nuunnu :oo:o oo] 2001 n:u:nfn iuo :on noioanio y:ucfonnnx
nnonnx oo]onu.
Rexee: ,u k 3 n:u:o ]onuiocf. (n+1)+(n+2)+. . .+(n+k) = 2001.
Ouno oon]u:o (n+1+n+k)+(n+2+n+k1)+. . . = 2001, onocno (2n+
k +1) +(2n+k +1) +. . . = 2001. ,on nu aono] cfunn ]onuiocfn nu: ]o
no:nuf.
k
2
(2n+k+1) = 3 23 29 n ionuuno oon]u:o no|unniy ]onuunny
k(2n+k+1) = 2 3 23 29. ^ou onfn 2n+k+1 > k, nu k y:n:u nonocfn
n: ciynu 2, 3, 6, 23, 29, 46, 58. I: 2n + k + 1 1334, 667, 174, 138, 87, 69,
oon]u co u ]o n 665, 330, 75, 54, 20, 5. I:u yiynno cou: u:auiuu
oo]u 2001 nu :on y:ucfonnnx nnonnx oo]onu.
Zadatak 945. Oonfn nnono ofo]ono x, y, z fuino u ]o.
x > y + 1, y > z + 1,
1
x + 1
+
2
y + 2
+
3
z + 3
= 1.
Rexee: I: ycaonu caon. x +1 > y +2 > z +3, nu ]o 1 =
1
x+1
+
2
y+2
+
3
z+3
<
1
z+3
+
2
z+3
+
3
z+3
=
6
z+3
. Ouno ]o z + 3 < 6, f] z < 3. )uiao z = 1
nan z = 2. Hoiu ]o z = 2. )ufu ]onuiocf nocfu]o.
1
x+1
+
2
y+2
=
2
5
. Canuno
nofxono: ucy)nnuy :uiyuy]o:o u
3
y+2
>
2
5
, nu ]o y +2 <
15
2
= 7, 5.
!uio ]o y + 2 > z + 3 = 5, fo ]o 6 y + 2 7, onocno y = 4 nan y = 5.
Cuu auio n:uuynu:o. :u y = 4 ]o x = 14, u :u y = 5 :u x oon]u:o u
nn]o nnoun oo]. )uiao omoo ]o x = 14, y = 4, z = 2. Canuno, :u
z = 1 oon]u:o ]om nu omou. x = 30, y = 7, z = 1 n x = 19, y = 8, z = 1.
Zadatak 946. Io]onn 12 n 60 n:u]y nnfoocunfno cno]cfno. nxon
non:no ]o fuuno ocof nyfu no!n o nxonoi :onu. I:u an ]om
fuinnx nuonu nnonnx oo]onu
Rexee: 'uo co nnonn oo]onn m n n, fuinn u ]o mn = 10(m+
n). Ouno n:u:o mn10m10n+100 = 100, onocno (m10)(n10) =
100. 'uonn nuonn (m, n) cy. (11, 110), (14, 35), (15, 30) n (20, 20).
, , 2010.
72.3
Zadatak 947. Hu!n oo] k io]n n:u ocoonny u nocfu]o inuuf noaoi
oo]u, uio co yno!u :u 2 nan y:un :u 7.
Zadatak 948. !oanio omou n:u ]onuunnu p
3
+ 3
p
= q, uio cy p n q
nocfn oo]onn
Zadatak 949. Y ciyny noanx oo]onu omnfn ]onuunny xy+x3y = 10.
Zadatak 950. Oonfn cno yo)ono nuono (x, y) noanx oo]onu x n y
fuio u ]o 7x
2
3y
2
= 17.
Zadatak 951. )oiu:ufn u co ioniu nnnno 13 :oo nco!n nu 1995 :unx
ionin cu nnnnu:u ynno 1, 2 nan 3. !oanio co nn fo: oon]u ionin
un]u nnnnu n:u ynny 3

|l| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 1 , Iooiu 2uuu.


|2| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, Zbirka rexenih konkursnih zada-
taka za uqenike 4-8. razreda , Iooiu l99u.
|S| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, 1000 zadataka (1988-1997. godine) ,
Iooiu l99S.
462
73
Zadaci vezani za qasovnik
ubomir Radakovi, Elektrotehniqki fakultet
73.1
Zadatak 952. ofnn unniu foou u yuo ]oun nocuo. io on
nnn, yin n fo!n unan :u]ono, :unmnan on :u 6 cufn, u uio on
unan nnn, yin n uofnfn, :unmnan on :u 7, 5 cufn. ^o)yfn:, uio
uo cu:o fo!n n uofnfn, :u fu] nocuo n: foou 10 cufn. ,u ioanio
cufn !o :unmnfn uio noo nocuo uo cnn ncfono:ono
Rexee: Hoiu nnn, yin, fo!n n uofnfn unni uo nocuo
oo: a, b, c n d cufn. 'o :nuun, u !o :u 1 cuf yunfn oo:
1
a
,
1
b
,
1
c
,
1
d
oo nocau. I: ufnx ycaonu oon]u:o ]onuunno.
1
a
+
1
b
+
1
c
=
1
6
, u
1
a
+
1
b
+
1
d
=
1
7,5
n
1
c
+
1
d
=
1
10
. io cuooo:o ono ]onuunno oon]u:o.
2(
1
a
+
1
b
+
1
c
+
1
d
) =
2
5
, onocno
1
a
+
1
b
+
1
c
+
1
d
=
1
5
, mfo :nuun u !o cnn
:u]ono onu] nocuo yunfn :u 5 cufn.
Zadatak 953. )nu uuconnniu cy nunn]onu .uS.2ulu. ionno y 9 uuconu.
Joun o fnx uuconnniu ]o fuuun, u yin 1:xyn:nnyf nno (cnuioi
uucu). !uu !o oou uuconnniu onof noiu:nnufn ncfo no:o (ioi ufy:u
n y ioanio uuconu)
Rexee: Oou uuconnniu !o onof noiu:nnufn ncfo no:o y fonyfiy
iuu yin uuconnni (onu] mfo yn) oyo ofnmuonuno :u 12 uu-
conu. Iomfo cnuioi uucu yin uuconnni yn no :nnyf nno, u on
ofnmuonuno :u 12 uuconu (720 :nnyfu) y onocy nu fuuun uucon-
nni, on!o :y nofoono 720 : 1, 5 = 480 uuconu, oocno 20 unu. Oou
uuconnniu !o nnn nyf onof noiu:ufn ncfo no:o io: 20 unu y 9 uu-
conu,onocno 2.uS.2ulu.
Zadatak 954. Joun uuconnnuu nunn]o 1. ]unyuu noio ionno, fuuno
y nono, fn uuconnniu. !uu nx ]o ny!oi unu y nono ionfoancuo,
463
, , 2010.
ioncfufonuo ]o u ]oun o nx no fuuno, u ]o ]oun ofnmuo nuno :u
1 :nnyf n u ]o ]oun :uiucnno 1 :nnyf. !oi unu n y ioanio uuconu !o
onn uuconnnnn nnn nyf nonono noiu:nnufn ncfo no:o Iofnocfunu
co u co uuconnnnn yono nunn]u]y n cno no:o uo ncfo: o:nno:
iuo n nnoi unu.
Rexee: Cnu fn uuconnniu noiu:nnu!o ncfo no:o onu iuu yin
uuconnni oyo ofnmuo nuno :u 12 uuconu, u fo!n :uocfuo :u ncfo
foanio. !uo y nofxono: :uufiy oon]u co u !o cnu fn uuconnniu
nonono noiu:nnufn ncfo no:o nocao 72u unu, u fo ]o fuuno y nono
21. ono:ou ny!o ionno, onocno 20. ono:ou ny!o ionno, uio ]o
]onu o onnx ionnu nocfynnu.
Zadatak 955. Joun uuconnni :uocfu]o no coiyno :u 6 unu. !oanio
cufn !o noiu:nnufn fu] uuconnni S.uS.2ulu. y nono, uio ]o dofounul.ul.2ulu.
y nono
Rexee: O S.uS.2ulu. y nono o ul.ul.2ulu. y nono n:u 66 unu.
Y 66 unu n:u 11 nyfu no 6 unu. Iomfo :u 6 unu uuconnni :uocfu]o
no coiyno, :u 66 unu :uocfu!o 22 coiyno. 'u] uuconnni !o S.uS.2ulu.
y nono noiu:nnufn 11 uuconu 59 :nnyfu n 38 coiynn.
Zadatak 956. )u on co ncnnau ]onu nonnnu, nofoono ]o nu :n-
nyfu (Cnuiu cfunu co nn no ]oun :nnyf). !oanio ]o nu]:uo no-
:onu nofoono u co nco no 3 nonnno, uio ]o y fniuy :oiy!o
nnfn o)ono: nu]nnmo no nonnno
Rexee: Cfunn:o no nonnno u co no 1 :nnyf. Jony cin-
no:o, ou:o fo!y n yiy oiono:o. Iocao 2 :nnyfu yiu nonnnu
!o onfn iofonu, y cinno:o, oiono:o fo!y n ou:o nny. !uo,
yiynno nu: foou 3 :nnyfu.
Zadatak 957. ^nmu ]o noiaouo nu cuf n y iuaonu n :unncuo u ]o
fu] un ono .u1.l997. n fuuno 9 cufn n 15 :nnyfu. !o]n ]o ufy: ono
n ioanio ]o cufn onao no 1997 :nnyfu
Rexee: !uio ]o 1997:nnyfu= 33cufu n 17:nnyfu, fo ]o o 5-oi
unnau y 0cufn n 0:nnyfu nofoiao 9cufn n 15:nnyfu n foou co nu-
fnfn ynu:u 24cufu n 2:nnyfu. )o 4-oi unnau y 0cufn n 0 :nnyf no-
foiao ]o ]om 24cufu n ocfuau cy ]om 2:nnyfu. )uiao no 1997:nnyfu ]o
ono uS.u1.l997. n onao ]o 23cufu n 58:nnyfu.
Zadatak 958. Cuu ]o fuuno 9 cufn. Iocao ioanio no:onu !o iu:uio
nnn nyf :uiaunufn yiuo o 50

Rexee: Y 9 cufn :uau iu:uiu oonnoanio] :u 270

. Yiuo n::o)y
iu:uin co noaco 9 cufn c:uy]o u on y ]ono: fonyfiy ono 50

.
Hoiu co fo ocn x :nnyfu nocao 9 cufn. )oi noaniu iu:uiu no)o60
:nnyfu, :uau no)o1cu:o 5 :nnyfu, f]. noaniu noau:n 6

y :nnyfy, u
:uau cu:o 0, 5

. 'uu ]o 270

+ 0, 5

x = 6

x + 50

. )uiao x = 40 :nnyfu.
, , 2010.
Zadatak 959. !oanio :nnyfu foio: ]onoi unu :oo:o nnofn oo]ono
2, 0, 0, 6 y noio: oocaoy nu ninfuano: cufy, o 00 : 00 o 23 : 59
Rexee: Cuf :oo u noiu:y]o caoo!u no:onu. 00 : 26, 02 : 06, 06 :
02, 06 : 20 n 20 : 06. Cnuio no:o :oo:o nnofn fuuno ]oun :nnyf, mfo
]o yiynno 5 :nnyfu.
Zadatak 960. Iuinn yunn uuconnni foio: ]onoi cufu yn ]oun :n-
nyf. )onn nonnn uuconnni, nucynof ouinno:, foio: ]onoi cufu iucnn
noau :nnyfu. Jyuo ynouo cu: nx nocofno n nu:ocfno cu: oou cufu. Io-
iuo cu: n: u !y nx caoo!n nyf nu]unn]o nocofnfn iu onn cuf oyo
noiu:nnuo ]oun cuf :uo o ouinnoi. !oanio !o cufn no!n n::o)y
:o]o no nocofo
Rexee: Huio cnuioi cufu u:aniu no:onu cu nu uuconnniu nono!unu!o
co :u 1, 5 :nnyf. Iu:aniu !o onfn fuuno ]oun cuf nuion 60 : 1, 5 = 40
cufn.
Zadatak 961. ^naun ]o ionyo y Uuoun nu ofy mioaynoioanio
:nnyfu no 9 uuconu, u iuu ]o cfniuo, y noioanio :nnyfu no 12 uuconu,
:uau n noaniu iu:uiu cy :u:onnao :ocfu. !oanio ]o no:onu ^naun
nonoo nu nyfy n iuu ]o ionyo
Rexee: Ioaniu iu:uiu oon)o nyn iyi oi :uau no)o
1
12
iyiu
(5:nn). io cu x o:nuun:o oo] :nnyfu io]o ]o ^naun nonoo y nyfy,
:uiyuy]o:o u ]o :u fo no:o :uau iu:uiu nomau
x
12
:nnyfnnx no-
ooiu, nu ]o x 120 +
x
12
= 60. Ouno ]o x =
12
13
180 = 2
h
46
2
13
:nn. io
]o ^naun ionyo y y :nnyfu o 9, fuu !o o 9
h
noaniu iu:uiu no!n
y :nnyfnnx noooiu, u :uau
y
12
:nnyfnnx noooiu. !uio ]o ucfo]uo
n::o)y iu:uin
180
13
:nnyfnnx noooiu, fo ]o
180
13

y
12
+y = 15, ouiao ]o
y =
12
11

15
13
.
73.2
Zadatak 962. io ]o unuc 14.08.2010. n fuuno 9 cufn n 30 :nnyfu, io]n
!o ufy: onfn io: 2ulucufn n 2ulu:nnyfu
Zadatak 963. 'n unniu foou u yuo ]oun nocuo. io on nnn
n yin unan :u]ono, :unmnan on :u 6 cufn, u uio on unan nnn
n fo!n, :unmnan on :u 7, 5 cufn. ^o)yfn:, uio uo fo!n n yin,
:u fu] nocuo n: foou 10 cufn. ,u ioanio cufn !o :unmnfn uio noo
nocuo uo cnn ncfono:ono
Zadatak 964. !oanio nyfu :uau n noaniu iu:uiu nununo yiuo o 90

y nonoy o 6 cufn n:]yfu o 12 cufn nonono


Zadatak 965. Cuu ]o fuuno 12 cufn. Iocao ioanio no:onu !o iu:uio
nnn nyf :uiaunufn yiuo o 120

, , 2010.
Zadatak 966. Uocfoiu nn|uu abcdef nocfunu no:o nu ninfua-
no: uuconnniy. In fo:o nn|o ab oo)y]y oo] cufn o 00 o 23,
nn|o cd oo)y]y oo] :nnyfu o 00 o 59 n nn|o ef oo)y]y oo]
coiynn oi 00 o 59. !oanio n:u onuinnx mocfoin :u io]o n mocfoiu
nn|uu fedcba nocfunu no:o io]o co :oo nounfufn nu ninfua-
no: uuconnniy

|l| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 1 , Iooiu 2uuu.


|2| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, Zbirka rexenih konkursnih zada-
taka za uqenike 4-8. razreda , Iooiu l99u.
|S| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, 1000 zadataka (1988-1997. godine) ,
Iooiu l99S.
467
74
Deivost i prosti brojevi
Nevena Nikoli, Matematiqka gimnazija
74.1 j
Definicija 120. Ioo oo] a onn ]o noan: oo]o: b, u:anunfn: o
nyao, uio nocfo]n noo oo] c fuiun u ]o a = bc. io ]o a onn oo]o:
b, nncu!o:o b[a (b oan a).
Definicija 121. Ioo oo] p > 1 ]o nocf uio p no:u nn]oun oanaun
d 1 < d < p. Ioo oo] m > 1 ]o caoon uio nn]o nocf.
Teorema 154. 1

io b[a onu b[ac :u cnuio c Z.


2

io a[b n b[c, onu a[c.


3

io a[b n a[c, onu a[bx +cy :u cno x, y Z


4

io a[b n b[a, onu ]o a = b nan a = b.


5

io :u no:nfnnno oo]ono a, b nun a[b, onu ]o a b.


Teorema 155. io co y ]onuiocfn ooaniu a
1
+ a
2
+ ... + a
k
= 0 :u cno
cuonio ocn: ]onoi :nu u cy onnn nocfn: oo]o: p, fuu ]o n fu]
cuonui onn cu p.
Teorema 156. Cnuin noo oo] a :oo co nocfunnfn nu ]onncfnon
nuunn no:o!y ufoi oo]u b y ooaniy a = bq +r, 0 r < b, io cy q n r
noan oo]onn. Info: co r nu:nnu ocfufio: nn ooy oo]u a oo]o:
b.
Definicija 122. Ioo oo] d ]o :u]onnuin oanaun oo]onu a n b uio
d[a n d[b.Hu]no!n :o)y :u]onnuin: oanonn:u oo]onu a n b ]o nu]no!n
:u]onnuin oanaun oo]onu a n b. Oooaounu:o iu cu (a, b). a n b cy
y:u]u:no nocfn iuu ]o (a, b) = 1.
Definicija 123. io oo]onn x, y, z :uonounu]y ]onuunny x
2
+y
2
=
z
2
, fuu onn nocfunu]y Infuionny fo]iy.
468
, , 2010.
Teorema 157. Cno Infuionno fo]io cy ooaniu
(x, y, z) = (2mnd, (m
2
n
2
)d, (m
2
+n
2
)d)
nan
(x, y, z) = ((m
2
n
2
)d, 2mnd, (m
2
+n
2
)d),
io ]o (m, n) = 1.
Teorema 158. Cnuin nocf oo] no!n o S n:u ooani 6k 1 nan 6k +1.
Teorema 159. (^uau +o:uonu fooo:u) ,u nocf oo] p n nnoun
oo] n nun u n
p1
nn ooy cu p u]o ocfufui l, uio ]o (n, p) = 1.
74.2
Zadatak 967. noc:ufu]:o oo]ono 19, 11S9, 111SS9..., io]n co oo]u]y
uio co n::o)y nn|uu oo]u 19 ynnmo oo] 1S, u :ufn: nucfunn cu
ynncnnuo: oo]u 1S. )oiu:ufn u cy cnn oon]onn oo]onn fuunn
inuufn.
Rexee: Youn:o nunnanocf. cnuin oo] :o :unncun no:o!y n uo-
fnoin, n 1 oc:nno n onofio nu iu]y. )uiao, cnuin oo] ]o ooaniu
10
n
1
9
4 1
n
+
10
n1
1
9
8 10 +9 =
1
9
(10
2n
4 +4 10
n
+1) = (
210
n
+1
3
)
2
. !uio
]o 2 10
n
+ 1 onno cu 3, onn: ]o oiu: :unmon.
Zadatak 968. . )oiu:ufn u :u cnuin nnoun oo] n nocfo]n nno-
un oo] m n oo]onn c
1
, c
2
, ...c
m
1, 1, fuinn u nun n = c
1
1
2
+ c
2

2
2
...c
m
m
2
.
Rexee: Iomn!o:o nooao: :ofoo: :ufo:ufnuio nnyinn]o cu io-
uio: 1. 1

ou:u. n = 1, 1 = 1 1
2
. n = 2, 2 = (1) 1
2
+(1) 2
2
+(1) 3
2
+
1 4
2
.n = 3, 3 = (1) 1
2
+1 2
2
. n = 4,4 = 1 1
2
+(1) 2
2
+(1) 3
2
+1 4
2
2

nnyifnnnu nofnocfuiu :u n, nocfo]n nnoun oo] m n oo]onn


c
1
, c
2
, ...c
m
1, 1, fuinn u nun n = c
1
1
2
+c
2
2
2
...c
m
m
2
3

nnyifnnnn ioui :u n + 4,
n + 4 = c
1
1
2
+c
2
2
2
...c
m
m
2
+ 4 = c
1
1
2
+c
2
2
2
...c
m
m
2
+1 (m + 1)
2
+ (1) (m + 2)
2
+ (1) (m+ 3)
2
+ 1 (m + 4)
2
.
Onn: ]o oiu: :unmon.
Zadatak 969. )oiu:ufn u oo] M =
1
2
+
1
3
+... +
1
n
(n ]o nnoun oo]),
no :oo onfn noo oo].
Rexee: Hoiu ]o k nu]no!n noo oo] :u io]n ]o 2
k
n n P non:no
cnnx nonunnx oo]onu io]n nncy no!n o n. Iofnocfunn:o cynofno,
u ]o M noo oo]. 'uu ]o 2
k1
PM noo. ^o)fn:, on nocfunu cy:y
un]n cy cnn cuonnn noan ocn: 2
k1
P
1
2
k
=
P
2
. !onfuninn]u.
, , 2010.
Zadatak 970. Hoiu cy a, b, c N fuinn u ]o
ab
ab
= c n (a, b, c) = 1.
)oiu:ufn u ]o a b nofnyn inuuf.
Rexee: Iofnocfunn:o u a b nn]o nofnyn inuuf. 'uu nocfo]n
nocf oo] p n nnoun oo] k, fuinn u p
2k1
[[a b. I: a b[ab
caon p
2k1
[ab, nu ]o ou ]oun o oo]onu a, b onn cu p
k
. ^o)yfn:
n: p
2k1
[a b caon u ncfo nun n :u yin o fnx oo]onu, nu p
2k
[ab.
an fuu p[c nu oo]onn nncy y:u]u:no nocfn. !onfuninn]u.
Zadatak 971. Iomnfn ]onuunny (p 1)! + 1 = p
m
, nn uo:y ]o p nocf,
u m nnoun oo].
Rexee: ,u nnu fn nocfu oo]u oon]u:o caoo!u omou. (p, m)
(2, 1), (3, 1), (5, 2). Ioiun:o u ]onuunnu no:u omou :u p > 5.
(p 1)! = p
m
1, f]. (p 2)! (p 1) = (p 1) (p
m1
+ ... + p + 1).
!uio ]o p nocf n p > 5 n:u:o u ]o p 1 caoon, nu iu :oo:o no-
cfunnfn iuo non:no p 1 = d
1
d
2
... d
k
. Cnuin o unnnaunu ]o
:un o p 1, nu co :ou nuau:nfn y (p 2)! ou ]ounnyf, nu caon
p 1[p
m1
+... +p +1. !uio ]o ocfufui nn ooy p
i
cu p 1 ]onui l,
oon]u:o u p 1[1 + 1 + ... + 1 (m nyfu), f]. p 1[m, nu ]o m p 1.
Oufao ]o p
m
p
p1
> (p 1)! +1 :u p > 5, nu ]onuunnu y ono: cayuu]y
no:u omou. Ho]onuiocf n
n1
> (n 1)! + 1, :u n 3 co oiu:y]o
:ufo:ufnuio: nnyinn]o:.
Zadatak 972. Hu!n cnu omou ]onuunno x
2
+y
2
+z
2
= 2004 x y z y
ciyny Z.
Rexee: Jonuunnu n:u fnnn]uano omoo x = y = z = 0, y cy-
nofno: nn ]oun o x, y, z nn]o ]onui nyan. I:u: cu ocno cfuno
onn ]o cu 1. uio nofnyn inuuf u] ocfufio u n l nn ooy
cu 1 oon]u:o u cnu fn oo]u, x, y, z, :ou]y onfn nunn. )uiao.
x = 2x
1
, y = 2y
1
, z = 2z
1
. Yncfn:o ono y noau:ny ]onuiocf n oon]u:o
x
2
1
+y
2
1
+z
2
1
= 4008 x
1
y
1
z
1
. Cuu unuaoino oon]u:o u cy cnn x
1
, y
1
, z
1
nunn. Hoiu ]o k nu]no!n cfonon oo]u 2 io]n oan x. Ionunu]y!n
onu] nocfynui k + 1 nyfu oon]u:o u 2
k+1
[x. !onfuninn]u.
Zadatak 973. )ufu ]o iynnnu k io]u cun fo:onu inuufu cfu-
nnno 7. Jono fo:o inuufu nuau:n co y ioonnufnn: nouofiy, u no
cfunnno aoo nu x n y ioonnufn, oo:. Oonfn cno noaooo]no
fuuio ioonnufnoi cncfo:u io]o cun k.
Rexee: Hoiu cy x n y ioonnufo fuuio cu docnonoayiynnno.(iuu
oon]o:o nxon oo], omoo !o onfn nu nyfu no!n oo], ]o ]o aonunoyiynnnu
cn:ofnunu) ,u nx nun (x
7
2
)
2
+(y
7
2
)
2
= r
2
=
7
2
2
. !uu ooo cfuno
no:non:o cu 1, oon]u:o n:u: fnnu a
2
+ b
2
= 2c
2
, noiu ]o a
1
=
a+b
2
n b
1
=
ab
2
, cuu ]o a
2
1
+ b
2
1
= c
2
. Iocaon n:u: nocfunu Infuio-
nny fo]iy. !uu n:nmn:o ony func|o:unn]y, num oon]onn n:u:
n:iaou onuio. (x + y 7)
2
+ (x y)
2
= 7
2
. )uiao, nonounu:o nu
, , 2010.
cayuu]u.
1

7 = (m
2
+ n
2
)d, x + y 7 = (m
2
n
2
)d, x y = 2mnd nun (m, n) = 1,,
iuio m
2
+n
2
no :oo onfn 7, caon u ]o d = 7, m = 1, n = 0, x = 7, y = 7.
2

7 = (m
2
+ n
2
)d, x + y 7 = 2mnd, x y = (m
2
n
2
)d nun (m, n) = 1,
omunuo: oon]u:o x = 7, y = 0.
onn: c:o oonan cno noaooo]no fuuio io]o nnnuu]y docno]nayiynnnn,
n:u cn:ofnuno nu aono]noayiynnnn cy (0, 0) n (0, 7). )uiao,
yiynno nx n:u cu:o 1.
Zadatak 974. Oonfn n fuio u nun n[2
n
1
Rexee:Hoiu ]o p nu]:un nocf oo], f. p[n, fuu nun n p[2
n
1.
,nu:o u p[2
p1
1 (^uau +o:uonu fooo:u). I: ono no onnocfn
caon u p[NZD(2
n
1, 2
p1
1). ,u nucfunui nu: ]o nofoonu caoo!u
ao:u.
16. ,u nnono oo]ono a, l, k nun (a
k
1, a
l
1) = a
(k,l)
1
Dokaz: :u k = l fnnn]uano. Io: y:uou onmfocfn :oo:o y:ofn u
]o k > l. Caon
(a
k
1, a
l
1) = (a
k
a
l
, a
l
1) = (a
kl
1, a
l
1) = ... = a
(k,l)
1
no Iyianono: uaionf:y. )uiao, y: no:o! ao:o oon]u:o p[2
(p1,n)
1.
!uio ]o (p 1, n) = 1 caon p[2 1 = 1. Onn: ]o oiu:uno u no nocfo]n
n io]o :uonounu ycaon.
Zadatak 975. )oiu:ufn u n:u oocionuuno :noio nocfnx oo]onu ooaniu
6k + 5.
Iomoo. Iofnocfunn:o cynofno fn)oy :uufiu, u nocfo]n cu:o
ionuuno :noio nocfnx oo]onu ufoi ooaniu. Hoiu cy fo oo]onn
p
1
, p
2
, ..., p
n
. 'uu ]o oo] 6P 1 caoon, io ]o P = p
1
p
2
... p
n
.
Io] 6P 1 n:u nocf oanaun ooaniu 6l 1 (y cynofno: cnn on onan
ooaniu 6l + 1, uan fuu on n cu: oo] ono foi ooaniu)
Zadatak 976. )oiu:ufn u oo] (n+2)
4
n
4
nn :u ]oun nnoun oo]
n nn]o iyo nnonoi oo]u.
Rexee: (n+2)
4
n
4
= ((n+2)
2
n
2
)((n+2)
2
+n
2
) = 8(n+1)(n
2
+2n+1) =
8((n + 1)
3
+ (n + 1)) = 8(k
3
+ k), io ]o k = n + 1. Io] k
3
+ k no :oo
onfn nofnyn iyo ]o co nuau:n n::o)y nu y:ucfonnu nofnynu iyou, f].
k
3
< k
3
+k < (k + 1)
3
.
74.3
Zadatak 977. Hu!n cno nnono oo]ono b :u io]o nocfo]n a fuio u
b[a
2
+ 1 n b[a
3
1.
, , 2010.
Zadatak 978. io ]o p nocf oo] no!n o S, oiu:ufn u co oo] 4p
2
+1
:oo nocfunnfn iuo :on inuufu fn u:anunfu nnonu oo]u.
Zadatak 979. Hoiu ]o a nnoun oo] no!n o l. )oiu:ufn u ]o oo]
n(2n + 1)(3n + 1)...(an + 1) onn cnn: nocfn: oo]onn:u :un: o a,
:u cnuin nnoun oo] n.
Zadatak 980. )oiu:ufn u n:u oocionuuno :noio nocfnx oo]onu ooaniu
4k + 3.
Zadatak 981. io cy p
1
, p
2
, ..., p
n
u:anunfn nocfn oo]onn, oiu:ufn
u
1
p1
+
1
p2
+... +
1
pn
nn]o noo oo].

|l| I. )uionn!, J. )yiomn]u, I. ^auononn! Republiqka i savezna


takmiqea iz matematike, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo
cnociu S9, Iooiu 2uu2.
|2| I.I. Iucoaon, Problems in plane and solid geometry, oaoifoncio n:-
uo.
|S| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|1| Cu]f http://srb.imomath.com/
|| Ioonnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
473
75
Dirihleov princip
Nevena Nikoli, Matematiqka gimnazija
75.1 j
Definicija 124. Hoiu ]o A
1
, A
2
, ..., A
k
u:on]uo (nk +1)-ciynu C nu
k oaoionu. 'uu ou ]oun o ciynonu A
1
, A
2
, ..., A
k
cun no :uo o
n + 1 oao:onufu.
75.2
Zadatak 982. Inonn oo]onn o l o 2n nunncunn cy y non:nono:
noofiy, u :ufn: ]o ncno cnuioi o nx nunncun oion onn oo]
y fo: nn:y. Cnuin ]o uaun nnfo: cuoun cu cno]n: onn: oo]o:.
)oiu:ufn u :o)y fuio oon]onn: oo]onn:u (:ononn:u) nocfo]o nu
un]u ]o u:aniu onnu cu 2n.
Rexee: Hoiu cy oon]onn :ononn s
1
, s
2
, ..., s
2n
. Iofnocfunn:o
u onn nn ooy cu 2n u]y u:anunfo ocfufio. 'n ocfunn on fuu
onan 0, 1, 2, ..., 2n 1 (yiynno 2n u:anunfnx ocfufuiu) n nxon :on
on n:nocno S =
2n(2n1)
2
= n(2n 1). C yio cfuno n:u:o. T =
s
1
+ s
2
+ ... + s
2n
= 2
2n(2n+1)
2
= 2n(2n + 1). Iu:aniu cnuioi o oo]onu
s
1
, s
2
, ..., s
2n
n oionoi ocfufiu nn ooy cu 2n onnu ]o cu 2n. ,ufo
]o n u:aniu T S onnu cu 2n. !uio ]o T S = n(2n + 3) n n(2n + 3)
]o oo] io]n nn]o onn cu 2n, no :oiy cnn ocfunn onfn u:anunfn, no!
nocfo]o ou nu :o)ycoono ]onuiu. Iu:aniu fu nu onnu ]o cu 2n n
fn:o ]o oiu:uno fn)oo :uufiu.
Zadatak 983. )uf ]o inuuf cfunnno 2 n ynyfu oiu 2uu fuuuiu
fuio u nnio]o fn nncy ioannouno. inuuf ]o nooon nu foyiaono
474
, , 2010.
un]u cy fo:onu cno ufo fuuio n cnu fo:onu inuufu. Cfunnno foy-
iaonu co :o)ycoono no coiy. )oiu:ufn u nocfo]n foyiuo un]u nonc-
xnnu nn]o no!u o
1
1003
.
Rexee: Oon:o nu]no ioanio n:u foyiaonu nu io]o ]o inuuf
nooon. Cnuiu fuuiu ynyfu inuufu onnnocn cu 360

, u cnuio fo:o
inuufu cu 90

. !uio ]o :on yiaonu y cnuio: oyiay 180

, fuonn
oo] foyiaonu ]o
2005360

+490

180

= 4012. Iofnocfunn:o cuu cynofno


fn)oy :uufiu, u ]o nonmnnu cnuioi o ufnx foyiaonu no!u o
1
1003
. 'uu on :on cnnx nonmnnu ono no!n o 4012
1
1003
= 4. uiao
nocfo]n foyiuo un]u nonmnnu nn]o no!u o
1
1003
.
Zadatak 984. )oiu:ufn u nocfo]n cfonon oo]u S un]n co ocofnunn
:unnc :unmunu cu 0001.
Rexee: Ioc:ufu]:o nn: uofnoonn|onnx oo]onu uuuS, uuu9, uu27,
uuSl..., io]n nocfunu nocaoo uofnn nn|o oo]onu (oo:). 3, 3
2
, 3
3
...
!uio nocfo]n 10
4
:oiy!nocfn :u oo]ono y nn:y, onu :ucniyno nocfo]o
uaunu nn:u io]n cy :o)ycoono ]onuin. Hoiu cy fo 3
k
n 3
m
, (k > m).
'uu ]o 3
k
3
m
= 10000n, io ]o n nonoiufnnun noo oo]. onu cfunu
]onuiocfn onnu ]o cu 3
m
. Io:u fo:o, n :ou onfn onno cu 3
m
.
Huion oou ooo cfuno ]onuiocfn cu 3
m
oon]u:o caoo!n n:u:.
3
km
1 = 10000s, io ]o s =
n
3
m
. )uiao, km ]o fuonn cfonon oo]u S
un]n co ocofnunn :unnc :unmunu cu 0001. Onn: ]o oiu:uno fn)oo
:uufiu.
Zadatak 985. Y nunoyiuonniy 34 youono ]o 6 fuuuiu. )oiu:ufn u co
:o)y n:u :oiy nu!n no fuuio cu :o)ycoonn: ucfo]uo: no no!n:
o

5.
Rexee: Iunoyiuonni co n:oan nu oaonu o io]nx cy fn nofoy-
iaonn cu cfunnnu:u 1, 2, 1,

2,

2 u nu oau cy noaonnno foi nofoyiau.


)n]u:ofu cnuioi o oaonu ]o

5. Io )nnxaoono: nnnnnny nu]:uo


no fuuio nnnuu]y ncfo: oay. 'n:o ]o fn)oo :uufiu oiu:uno.
Zadatak 986. Uuxncfu niu cnuioi unu ou ]ony nufn]y muxu, uan
no nnmo o l2 noono. )oiu:ufn u ]o :oiy!o nu!n noioanio y:ucfon-
nnx unu y foiy io]nx ]o muxncfu oniuo fuuno 2u nufn]u.
Rexee: Hoiu oo]onn a
1
, a
2
, ..., a
77
nocfunu]y oo] oniunnx
nufn]u foio: nnoi unu, nnu 2 unu,..., nnnx 77 unu (ll noo-
u) oo:. Ioc:ufu]:o oo]ono caoo!u nu nn:u. a
1
, a
2
, ..., a
77
; a
1
+
20, a
2
+ 20, ..., a
77
+ 20, ono n:u:o l1 nnonu oo]u. !uio a
77
nn]o
no!o o lS2, nn]oun o nuno nunncunnx oo]onu nn]o no!n o l2.
!uio nx n:u 154 > 152, ou nu cy ncfu ()nnxaoon nnnnnn). !uio
oo]onn y cnuio: nn:y :ou]y onfn :o)ycoono u:anunfn (]o muxncfu
cnuioi unu oniu ou ]ony nufn]y) caon u ]o noin uaun nnoi
nn:u ]onui noio: uauny yioi nn:u. )uiao, nocfo]o nnonn oo-
]onn k n l f. a
k
= a
l
+ 20 nu ]o a
k
a
l
= 20 mfo :nuun u ]o muxncfu y
foiy oiy o kl unu (o (l +1)-oi o k-oi) oniuo fuuno 20 nufn]u.
, , 2010.
Zadatak 987. I:u:o 2k+1 iufnnu, ny:oncunnx nnonn: oo]onn:u
o l o 2k + 1. !oanio co nu]nnmo iufnnu :oo n:uoufn fuio u
nn]oun o oo]onu, nunncunnx nu n:nyuonn: iufnnu:u, no oyo ]onui
:ony yiu nu oo]u cu n:uounnx iufnnu
Rexee: uio co youn u fuony ocoonny n:u]y iufnno c oo]o-
nn:u. k + 1, k + 2, ..., 2k + 1 (cnoiu k + 1 iufnnu). Iofnocfunn:o u
]o :oiy!o n:uoufn k + r iufnnu fuio u ]o r > 1 io]o :uonounu]y
ycaon :uufiu. Hoiu ]o n nu]no!n oo] cu n:uounnx iufnnu. Io-
c:ufu]:o u:anio n::o)y oo]u n n noocfuanx oo]onu cu n:uounnx
iufnnu. Iu:aniu n:u k +r 1 n ono :ou]y onfn nunncuno nu noocfu-
anx 2k+1(k+r) iufnnu, f]. :ou onfn k+r1 <= 2k+1(k+r), ouiao
]o r 1. Ono ]o nofnnyouno numo] nofnocfunnn. )uiao, nu]nnmo co
:oo n:uoufn k + 1 iufnnu io]o :uonounu]y ycaono :uufiu.
Zadatak 988. Y unnn ]o ufo l fuuuiu, fuinnx u :o)y onao io]o fn
nocfo]o no un]o ]o ucfo]uo :uo o l. )oiu:ufn u :oo:o nuf]n
ocu: fuuuiu cuunnx y iyiy noaynounniu l.
Rexee: Hoiu cy ufo fuuio A
1
, A
2
, ..., A
15
. !uio l fuuuiu oo)y]y
lu yn (ionuuun oo]), fo nocfo]n y io]u ]o nu]no!u o nx. Hoiu
]o fo y A
k
A
j
. io ]o y A
k
A
j
:uu o nan ]onuiu l,onu cy l1
fuuuiu y iyiy un]n ]o nonfu fuuio A
k
, u noaynounni l. io ]o A
k
A
j
no!o o l, onu co ioncfynmy iyionn k
1
n k
2
cu nonfn:u y A
k
n A
j
,
oo:, n noaynounnnn:u ynno l.Cnuiu o noocfuanx lS fuuuiu
co nuau:n ou y ]ono: o onu nu iyiu, nu co (no:u )nnxaoono:
nnnnnny) ou ocu: nuau:o y ]ono: o nx. Onn: ]o oiu: :unmon.
Zadatak 989. Hu nnoncfny iuu n: iomuio cnuiu oinnu cu cnuio:
niu no ]ony yfui:nny. Cnuin nyf iuu iaouaun noiaou nu cuf nc-
nocfunn co u ou no oinno n:u]y ncfn oo] oniunnx yfui:nnu. )u
an ]o fo cayuu]nocf
Rexee:Hoiu ]o n oo] oinnu. Y cnuio: fonyfiy, cnuiu oinnu :oo
n:ufn nu]:uo nyau, u nu]nnmo n 1 oniunnx yfui:nnu (uiao, n
:oiy!nocfn). io noiu oinnu nn]o oniuau nn ]ony yfui:nny, no
:oo nocfo]ufn oinnu io]u ]o oniuau n1 yfui:nny, n ooufno. 'uio
u n:u:o n 1 :oiy!nocfn :u oo] oniunnx yfui:nnu cnuio oinno.
!uio oinnu n:u n > n1 (no:u )nnxaoono: nnnnnny) ou no n:u]y
]onui oo] oniunnx yfui:nnu. )uiao, fo nn]o cayuu]nocf.
Zadatak 990. !nuuf nonmnno P noaonon ]o cfnion:u yiynno no-
nmnno no!o o 2010P. Io] cfniou ]o 2ull. )oiu:ufn u nocfo]n
fuuiu inuufu noio io]o cy :uaononn cnn cfnion.
Iomoo. Iofnocfunn:o cynofno fn)oy :uufiu, u ]o cnuiu
fuuiu noaononu cu nu]nnmo 2ulu cfniou. Yiynnu nonmnnu cnnx
cfniou onau on nu]nnmo 2010P. !onfuninn]u.
, , 2010.
Zadatak 991. )uf ]o iyi nounniu R = 3 n y o:y noioanio :unx
iyionu. ,on nounniu cnnx iyionu ]o 2.)oiu:ufn u :u cnuiy nuny
io]u nnnuu unnn iyionu nocfo]n o] nuuaoanu fuio u couo ou 9
:uanx iyionu.
Rexee: Youn:o non:nony nuny p y unnn iyionu. Hoiu ]o
p
1
nunu no:uanu nu youony. I:nmn:o no]oinn]o noanioi n cnnx
:uanx iyionu nu nuny p
1
. Cnuin iyi co no]oify]o y y ynno
nounniu iyiu ncno no]oinn]o co nuau:o nu yn ynno S (nounni
noanioi iyiu).!uio ]o 25 > 38 (no:u )nnxaoono: nnnnnny) nocfo]n
fuuiu, nu:onn:o ]o A, io]u ]o noinnonu1cu ou 9 no]oinn]u. 'uu ]o
fuonu nunu onu io]u cun fuuiy A n no:uanu ]o nu p
1
. 'u nunu
]o nuuaoanu cu noau:no: p.
75.3
Zadatak 992. io ]o k nnonnx oo]onu noo)uno nu non:noun
nuunn y nn:, oiu:ufn u y fo: nn:y ynoi nocfo]n noioanio y:ucfonnnx
oo]onu un]n ]o :on onn cu k.
Zadatak 993. I:u:o kn iyiannu y n u:anunfnx oo]u, nn uo:y ]onuio
o cnuio oo]o. ^u iuio ono onao ucnoo)ono y n iyfn]u no k iyiannu
y cnuio], ynoi ]o :oiy!o n: cnuio iyfn]o n:ny!n no ]ony iyianny, fuio
u oyy :ucfynono cno oo]o. )oiu:ufn.
Zadatak 994. Uocf fuuuiu u::omfono ]o fuio u nnio]o fn nncy io-
announo. Cn fuuio cy cno]ono yn:u io]o cy nnfo: ooo]ono y ]ony
o no u:anunfo oo]o. )oiu:ufn u nocfo]n ]onuiooo]nnfoyiuo.
Zadatak 995. Y inuufy cfunnno l y:ofu ]o non:nono lul fuuiu
(noio :oiy onfn n nu cfunnnu:u), nnio]o fn ioannouno. )oiu:ufn
u nocfo]n foyiuo c fo:onn:u y fn: fuuiu:u un]u nonmnnu nn]o no!u
o u,ul.
Zadatak 996. )oiu:ufn u co y iyi noaynounniu 9 no :oo c:ocfnfn
1uu fuuuiu, fuio u ufo]uo n::o)y cnuio no fuuio oyo no!o o l.

|l| I. ^unnionn!, DIIIXIOI IIIHIIIxn:ooconn :ufo-


n]uan :u :auo :ufo:ufnuuo cnociu Su, Iooiu l99u .
|2| )^C, luuu ,)'!,^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo cno-
ciu S9, Iooiu 2uu6.
|S| )oufnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
|1| Cu]f http://srb.imomath.com/
|| I. uionn!, J. )yiomn]u, I. ^auononn! Republichka i savezna tak-
michenja iz matematike, ^ufon]uan :u :auo :ufo:ufnuuo cnociu
S9, Iooiu 2uu2.
|6| Ioonnu nucfunu y ^ufo:ufnuio] in:nu:n]n
478
VII
5.
479
76
Problemski zadaci sa
jednaqinama
Petar Radovanovi, Matematiqka gimnazija
76.1 j
Definicija 125. Jonuunnu ax = b n:u ]onncfnono omoo x =
b
a
, uio
]o a ,= 0,(oo)onu ]o).
Definicija 126. Jonuunnu 0 x = b, io ]o b ,= 0, no:u omou (no-
:oiy!u ]o, nn]o cuiaucnu).
Definicija 127. Jonuunnu 0 x = 0 ]o nonfnunocf n :uonoonu ]o
:u cnuin ouaun oo] x (nooo)onu ]o).
In omunuy ]onuunnu ioncfn:o, n::o)y ocfuanx, n ocoonny u
cy ]onuiocfn cuiaucno cu ocnonnn: onounn]u:u. ^oiy co cuonufn,
oy:n:ufn, u fuio)o co :oiy :nonfn n oanfn oo]onn:u nan n:u-
:n:u io]n nncy ]onuin nyan.
76.2
Zadatak 997. Iof noaonu n nu onnu iomfu]y ll :aufnniu, u ocu: on-
nonu n nu noau iomfu]y S :aufnniu. !oanio iomfu no, u ioanio onun
Rexee: !uio 2 noau n ocu: onnonu iomfu]y S :aufnniu, fo l no n 1
onnu iomfu]y 1 :aufnniu, u noaonu n 2u onnonu iomfu]y 2u :aufnniu.
io noaonu n 2u onnonu iomfu]y 2u :aufnniu, u noaonu n 2 onnu
iomfu]y ll :aufnniu, onu 20 2 = 18 onnonu iomfu 9 :aufnniu, nu
]oun onun iomfu noau :aufnniu, u ]oun no 4 4 0, 5 = 2 :aufnniu.
480
, , 2010.
Zadatak 998. Iauu Huu n Juiou cy :uunan :u]ono 6uuu nnuu.
Iauu ]o :uuno
5
7
cy:o io]y cy :uunao Huu n Juiou, u Huu ]o
:uunau :u
1
4
nonnu :uo o Juioo. !oanio ]o cnuio o nx :uuno
Rexee: io ]o Juiou :uunau 4x, fuu ]o Huu :uunau 3x n-
nuu, u :u]ono cy :uunao 7x. !uio ]o Iauu :uuno nxonnx
5
7
on ]o
:uuno 5x nnuu, u :u]ono cy :uunan 12x = 6000 nnuu. Ouno ]o
x = 500, nu ]o Huu :uunau luu, Juiou 2uuu, u Iauu 2uu nnuu.
Zadatak 999. Hoin nocuo )ymio on :unmno :u l2 unu, 'umio :u l
unu, u Iumio :u 2u unu. Iunan cy :u]ono 1 unu, u nofo: ]o ocfufui
nocau :unmno 'umio. !oanio unu ]o yiynno uno 'umio
Rexee: ,u ]oun un )ymio :unmn
1
12
, 'umio
1
15
, u Iumio
1
20
nocau,
u cnn :u]ono
1
12
+
1
15
+
1
20
=
1
5
nocau. ,u 1 unu :unmn!o
4
5
nocau, u
noocfuay nofnny nocau 'umio !o :unmnfn :u
1
5
:
1
15
= 3 unu, nu !o
yiynno unfn 7 unu.
Zadatak 1000. ,u :n:onuo co nn]unnao
2
9
yuonniu nnmo noio mfo ]o
naunnuno. Io noau:ui, :ooi ooaocfn,
3
11
nn]unonnx ]o :ouao u
oycfuno o nyfu, fuio u ]o nu :n:onuo ofnmao S yuonniu :uo noio
mfo ]o naunnuno. !oanio ]o naunnuno, u ioanio ]o yuonniu ofnmao
nu :n:onuo
Rexee: Hoiu ]o oo] naunnunnx yuonniu x. 'uu ]o oo] nn]u-
nonnx yuonniu
11
9
x, u nu :n:onuo ]o ofnmao
8
11

11
9
x =
8
9
x yuonniu.
Iomoo ]onuunno x8 =
8
9
x ]o x = 72. )uiao, oo] naunnunnx yuonniu
]o 72, u nu :n:onuo ]o ofnmao 61 yuonniu.
Zadatak 1001. Jo)o ]o iynno nyn non uoioaunnu. Hu]no ]o coo
ny n uo ]o] noaonnny cnnx uoioaunnu n ]om noau o ]ono uoioau-
nno. ,ufn: ]o coo Iuny n uo ]o] noaonnny noocfuanx uoioaunnu
n ]om noau o ]ono. Hu iu]y, iuu ]o coo Iuny n uo ]o] noaonnny
uoioaunnu io]o cy :y noocfuao n ]om noau o ]ono n non :y ]o ocfuo
nu:un. !oanio uoioaunnu ]o iynno Jo)o
Rexee: io co iono o iu]u, nuion cycofu cu Iuno:, Jo)o ]o
ocfuo oo: uoioauo. Iunn ]o uo noaonnny cnnx io]o ]o n:uo y nony n
]om noau o ]ono. x (
1
2
x +
1
2
) = 0. Caon u ]o x = 1. I: onoiu co
]ucno nnn u ]o nuion cycofu cu Iuno: n:uo ]ony uoioaunny. io
]o no cycofu cu Iuno: n:uo y uoioaunnu, onu ]o y (
1
2
y +
1
2
) = 1, nu
]o y = 3, nu cy nuion cycofu cu no: Jo)y noocfuao S uoioaunno.
io ]o yiynun oo] uoioaunnu n, ]ucno ]o u ]o n (
1
2
n +
1
2
) = 3, nu ]o
n = 7.
Zadatak 1002. onfu io]u caooono nuu cnuin nyf ocioun o :o:o
o nncnno :u
3
5
:uo o nncnno cu io]o nuu. io ]o y fo!o: ocioiy
ocfniau nncnny o 32cm, nu!n ynny nyfu !o]n !o aonfnnu no!n
o :o:onfu iuu uofnfn nyf nuno nu :o:y.
, , 2010.
Rexee: )u on y fo!o: ocioiy aonfnnu ocfniau 32cm, onu y
yio: ocioiy :ou u ocfnino nncnny x io]u :uonounu ycaon
2
5
x = 32cm. Ouno ]o x = 80cm. Canuno, :u yin ocioi o 80cm no-
foono ]o u ]o nncnnu nnoi ocioiu 200cm, u :u nnn ocioi o 200cm
nofoono ]o u aonfnnu nuno cu 500cm. Iyf io]n aonfnnu nonuan oi
nn]o uofnfn nyf onnyau :o:y ]o s = 500+2200+280+232 = 1124cm.
Zadatak 1003. Hu no io:nao co nuau:o ianion fuio u co oo] ian-
iou nu nno] io:nan no:u oo]y ianiou io]n co nuau:o nu yio]
io:nan onocn iuo 1 no:u S. io co nu ianiou cu ]ono io:nao
no:ocfo nu yiy io:nay nonn onoc ]o S no:u 2. !oanio ]o ianiou
onao nu cnuio] o io:nau
Rexee: !uio ]o
4
3
<
3
2
, fo co fu nu ianiou no:omfu]y cu :uo nu
no!y io:nay. io cu x o:nuun:o yiynun oo] ianiou, onu co nu no!o]
io:nan nuau:n
4
7
x =
20
35
x ianiou. Io:omfuo: nu ianiou nu no!o]
io:nan !o onfn
3
5
x =
21
35
x ianiou. )uiao, nu ianiou nocfunu]y
1
35
x nu n:u 7u ianiou.
Zadatak 1004. Ioanin :nico y |uonnn oyoio:u nunynn co caunn-
no: :u founy nny uoioauy :u 2S :nnyfu, u caunnno: :u founy ooay
uoioauy :u l7 :nnyfu. Iocao ioanio no:onu o ofnuuu caunnno
:u nny foou ofnonfn caunnny :u ooay uoioauy, fuio u y :nicoy
io]n ]o nu nouofiy ono nu:un, nu iu]y oyo 2, nyfu nnmo nno noio
ooao uoioauo
Rexee: Y nyno: :nicoy yiynnu ioanunnu uoioauo ]o S, nyfu
no!u o ioanunno ooao uoioauo. ,ooi foiu !o nno uoioauo onfn
5
7
, u ooao
2
7
o nynoi :nicou. ,ufo ]o nofoono u caunnnu :u nny
uoioauy oyo ofnoonu
5
7
23 :nnyfu, u :u ooay
2
7
17 :nnyfu. Iomfo ]o
5
7
23
2
7
17 =
81
7
, caunnny :u ooay uoioauy foou ofnonfn11
4
7
:nnyfu
nuion ofnuuu caunnno :u nny uoioauy.
Zadatak 1005. Hu cfoay cy fn cno!o ]onuinx ynnu, uan no]onuinx
oonnu. Juiou ]o y 8h ynuanau nny cno!y, u nocao ]onoi cufu n
yio no. Cuf nocao foiu cy co n:]onuunao no ynnn nnu n fo!u
cno!u. !uu !o co n:]onuunfn no ynnn nnu n yiu cno!u uio
fo!u noau n:ion :u S cufn, u yiu noau n:ion :u l2 cufn
Rexee: Inu n fo!u cno!u cy co n:]onuunao no ynnn nomfo ]o
nnu iooau 2 cufu, u fo!u l cuf. Inu cno!u, uiao, ion nu nyfu
cnon]o o fo!o, nu !o n:ioofn :u l6 cufn. Inu cno!u !o :u 1 cufu
n:ioofn uofnfnny cno]o ynno. ,u fo no:o yiu !o ioofn fn
cufu n fuio)o n:ioofn uofnfnny cno]o ynno. 'uu, y 12h, !o co ono
no cno!o n:]onuunfn no ynnn.
Zadatak 1006. Y cnuio] iaynn y u:oy coo nu]nnmo nu yuonniu.
Io:nufo ]o u
2
3
yiynnoi oo]u ouuiu con y iaynu:u cu
3
5
yiynnoi
oo]u ono]unnu. !o]n oo yuonniu con y nuy ouui-ono]unnu
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o p oo] nuonu ouui-ono]unnu io]n coo :u]ono.
,nuun, oo] yuonniu y nuonn:u ]o 2p. Hoiu cy m n n oo]onn ouuiu,
onocno ono]unnu. 'uu ]o p =
2
3
m n p =
3
5
n, ouiao ]o m =
3
2
p n n =
5
3
p.
Yiynun oo] yuonniu y oooy ]o m+n =
19
6
p. Cuu ]o
2p
19
6
p
=
12
19
. )uiao,
12
19
o yiynnoi oo]u yuonniu con y :omonnfn: nuonn:u.
76.3
Zadatak 1007. Iocao ouono c:fn cnnonn nooao nucaocfno nu caoo!n
nuunn. nu]cfun]n y::o luu :nanonu n mocfnny ocfufiu, yin y::o 2uu
:nanonu n mocfnny ocfufiu, fo!n Suu :nanonu n mocfnny ocfufiu...
Hu iu]y co ncnocfunnao u ]o cnuin o cnnonu oono ncfy cy:y. !o-
anio ]o ou!o onao n ioanio ]o nucaocfno cnuin o ox oono
Zadatak 1008. 'ionuuin nyfnni ]o nu nocaonnn cucfunui ionyo uy-
fo:oonao:. Y foiy nnoi cufu nono:uo ]o 60km. 'uu ]o n:uuynuo u
!o :u 30 :nnyfu :uiucnnfn nu cucfunui uio nyf nucfunn ncfo: o:nno:.
,ooi foiu ]o o:nny nono!uo nu 80km/h n cfniuo ]o 1u :nnyfu unn]o
nu nn. !oanio ]o uaoio nyfonuo
Zadatak 1009. !o:u aoiyo nnniu n ouiu, :uco 40kg, iu co cucnn:
nofonn y noy, n:iyon y :ucn 5kg. Hu!n ioanio y o:y n:u nnniu, u
ioanio ouiu, uio ]o no:nufo u y non nnni iyon 14
2
7
%, u ouiu 11
1
9
%
cno]o :uco.
Zadatak 1010. Iocyu ]o nunyonu cfonononfnn: uaioxoao:. Oan-
]o:o 2 anfu uaioxoau n oan]o:o ncfo foanio ocfnaonuno noo. Onu]
nocfynui nononn:o ]om ]ono:, f]. oan]o:o 2 anfu :omunnno n o-
u:o 2 anfu ocfnaonuno noo. Hu fu] nuunn y nocyn oon]o:o S6
nononfnn ucfno uaioxoau. !oanio anfuu ucfnou cun onu no-
cyu
Zadatak 1011. Iou iy:u :ofonniau co ncfomn nocao no)onnx
25000km, u :uu nocao 15000km. Iocao ioanio inao:ofuu foou no-
:onnfn iy:o u on co ooo ncfono:ono ncfomnao !uu :ou y:ofn
nono iy:o

|l| ^noui Iofionn!, ,unn:nnn :ufo:ufnuin nooao:n, Huyunu


iniu l9S.
|2| Io]ncaun nn!, ^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.
|S| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion 2 - Cfu:u:u mu:nnonu, ^u-
fo:ufncion l999.
|1| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion S , ^ufo:ufncion l999.
|| ,uunn cu fui:nuou
484
77
Deivost
Milox Milosavevi, Matematiqka Gimnazija
77.1 j
Teorema 160. Io] ]o onn cu S uio :y ]o :on nn|uu onn cu S.
Teorema 161. Io] ]o onn cu 9 uio :y ]o :on nn|uu onn cu 9.
Teorema 162. Io] ]o onn cu 1 uio :y ]o nonn|onn :unmofui
onn cu 1.
Teorema 163. Io] ]o onn cu uio :y ]o nocaou nn|u u nan .
Teorema 164. Io] ]o onn cu lu uio :y ]o nocaou nn|u u.
Teorema 165. Io] ]o onn cu S uio :y ]o fonn|onn :unmofui
onn cu S.
Teorema 166. Io] ]o onn cu ll uio :y ]o u:aniu :onu nn|uu nu
nonunn: n :onu :n|uu nu nunn: :ocfn:u onnu cu ll.
Teorema 167. Io] ]o onn cu 2 uio :y ]o nonn|onn :unmofui
onn cu 2.
77.2
Zadatak 1012. )oiu:ufn u ]o :on fn y:ucfonnu nnonu oo]u o
io]nx ]o cu:o ]oun nuun ynoi onn cu 6.
Rexee: Hoiu cy fo oo]onn n, n +1, n +2. Cuonuo: onnx oo]onu
oon]o:o 3n + 3. )uiao :on ]o onn cu fn. 'uio)o on :ou onfn
nuun, ]o n:u:o nu nonunu oo]u, io]u y :ony u]y nuun oo], n
iu n: ou:o ]om ]oun nuun oo] onof oon]o:o nuun oo]. 'uu
]o onu] :on onn cu 2 n cu S, nu :ou onfn onn n cu 6.
485
, , 2010.
Zadatak 1013. )oiu:ufn u ]o non:no uofnn y:ucfonnu nnonu
oo]u ynoi onn cu 21.
Rexee: ^o)y n:u :ou]y onfn nu nunu oo]u. ^o)yfn: iu
n:u:o nu y:ucfonnu nunu oo]u ]oun o nx ]o ynoi onn cu 1.
,nunn u ]o non:no onu uofnn oo]u cniyno onn cu S. 'uio)o
]oun o onu 1 oo]u :ou onfn onn cu fn, :o)y S y:ucfonnu nn-
oun oo]u ]oun :ou onfn onn cu S.,uncfu ocfunn io]n oon]u:o
nn ooy cu S cy l nan 2, fo :nuun o oo]u c io]n: io ocfufio:
u iono:o ]oun o caoo!nx oo]onu !o onfn onn cu S.. )uiao
non:no :ou onfn onn cu 21.
Zadatak 1014. Oon nn|y a fuio u n:u: 17 16a +2010 2012 oyo
onn cu l2.
Rexee: Io] ]o onn cu l2 uio ]o onn cu S n cu 1. Io] 2ulu
]o onn cu S, u 2ul2 ]o onn cu 1, nu ]o non:no 2010 2012 onn
cu l2. 'o :nuun u n:u: 17 16a :ou fuio)o onfn onn cu l2.) on
onu] oo] ono onn cu 1, n:u:o caoo!o :oiy!nocfn :u a, a 0, 4, 8.
,u a = 0 ]o 1 +6 +0 = 7, nn]o onno cu S. ,u a = 4 ]o 1 +6 +4 = 11, nn]o
onno cu S. ,u a = 8 ]o 1 + 6 + 8 = 15, onno cu S, nu ]o onu] n:u:
onn cu l2. ,nuun a = 8.
Zadatak 1015. Hu!n ioanunni n ocfufui nn ooy n:u:u 1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11 12 + 75 cu oo]o: S.
Rexee: Onu] n:u: :oo:o :unncufn iuo 35 1 2 3 4 6 8 9 10 11
12+2 35+5 = 35 (1 2 3 4 6 8 9 10 11 12+2) +5 . Ouno nnn:o u ]o
fuonn ocfufui , u ioanunni 1 2 3 4 6 8 9 10 11 12 +2 = 13685762.
Zadatak 1016. Inonn oo] n nn ooy cu 6 u]o ocfufui 1, u nn
ooy cu l u]o ocfufui 7. !oanin ]o ocfufui nn ooy oo]u n
cu Su
Rexee: I: ycaonu :uufiu n:u:o n = 6a + 4, n = 15b + 7a, b N
0
..
'oou:o oonfn r N
0
, fuio u nun n = 30z +r, z N
0
. Io:non:o
nnn n:u: cu , yin cu 2 n onu nx oy::n:o . Ouno n:u:o
3n = 30(a b) + 6 ,ouiao ]o n = 10(a b) + 2. )uiao nocaou nn|u r
]o 2, n r < 30, nu r = 2 nan r = 12 nan r = 22. Hoiu ]o r = 2. 'uu n:
30z + 2 = 15b + 7, onocno 5 = 30z 15b. )ocnu cfunu ono ]onuiocfn
]o onnu cu l, u aonu no. )uiao onu :oiy!nocf ofnuu.io ]o r =
12, fuu n:u:o n = 30z + 12, ouno ]o n onno cu 6, ionfuninn]u
cu ycaono: :uufiu. Ocfu]o nu: ]oc onnn]u r = 22. )u fuiun oo] n
nocfo]n, cfunn:o z = 1, n:u:o n = 52, n on :uonounu cno ycaono.
Zadatak 1017. Oonfn nu]:un nnoun oo] io]n ]o onn cu 72,
n :on nn|uu :y ]o 72.
Rexee: )u on oo] ono onn cu 72 :ou onfn onn cu S n cu 9.
)onnocf cu 9 ]o :uonoonu, c oo:no: u :y ]o :on nn|uu 72, u
, , 2010.
fo ]o onno cu 9. ,nuun ocfu]o nu: onnocf cu S. oan:o u n:u:o
mfo :uo nn|uu, fn:o !o oo] onfn :un,onu u::ufu]:o fonn-
|ono :unmofio cu nu]nonn: nn|u:u, u u cy onnn cu S. ,uu
nn|u ]o ouniaono nunu, n num nu]no!n n:oo ]o S. Hu]no!n n:oo :u
nofnocaoy nn|y ]o 9, :o)yfn: onu ]o nonn|onn :unmofui foi
oo]u 9S,nu fu] oo] no on ono onn cu 1, u cu:n: fn: nn cu S. Onn:
oon]o:o u ]o nonn|onn :unmofui SS, nu iuio 9SS nn]o onno cu
S, ocfu]o u ]o fonn|onn :unmofui SSS. Ocfuao nn|o onu y :ony
noco 1S, u iuio ]o 48 = 9 5 + 3, fuonn oo] ]o S99999SSS.
Zadatak 1018. Oon nu]:un uofnoonn|onn oo] cu non:noo:
nn|uu lSu.
Rexee: Iucfunuo: lSu nu nocfo unnnono nnn:o 180 = 2 2
2 3 3 5. I:oo nn|uu :u nu]:un oo] :ou onfn n: ciynu 1, 4, 5, 9
nan 1, 5, 6, 6. Io] l19 nn]o onn cu 9 (:on nn|uu :y ]o l9), uiao
fuonn oo] ]o l66.
Zadatak 1019. )uf ]o co:onn|onn oo] 9SS1l2.
u) Y :unncy foi oo]u n:ocfunnfn ]ony nn|y fuio u co oon]o mo-
cfonn|onn oo] onn cu ll.
o) Y :unncy nonooon]onoi mocfonn|onoi oo]u :u:onn :ocfu nn|u:u
fuio u co oon]o nu]:un :oiy!n oo] onn cu 2.
Rexee: u),on nn|uu nu nonunn: :ocfn:u onoi oo]u ]o 9 + 3 +
4 + 2 = 18, u nu nunn: ]o 8 + 5 + 1 = 14. 'oou:o u n:ocfunn:o
]ony nn|y fuio u u:aniu oyo onnu cu ll. 'u u:aniu :oo
onfn cu:o ll nan u. io on u:aniu onau ll, fuu on :on nn|uu nu
nunn: :ocfn:u :ouo onfn 7, uiao foouao on u c:un:o :on :u
7, onocno n:ounn:o nn|y 7, u fo ]o no:oiy!o. io on u:aniu onau
u, fuu onc:o :ouan u y:un:o :on nn|uu nu nonunn: :ocfn:u
:u 1, uiao n:ounn!o:o nn|y 1. Honooon]onn oo] ]o 9SSl2.
o) )nonn|onn :unmofui foi oo]u :ou onfn 2. 'uonn oo] fuu
]o lSS92.
Zadatak 1020. NZD (nu]no!n :u]onnuin oanaun) nu nnonu oo]u
]o l2, u nxon NZS (nu]:un :u]onnuin cuuaun) ]o 672. Hu!n fo
oo]ono uio co :nu u ]o :un o nx onn cu 7, u no!n no.
Rexee: Hoiu cy a n b fuonn oo]onn. !uio ]o NZD(a, b) = 12
n:u:o u ]o a = 12x, b = 12y, nn uo:y ]o NZD(x, y) = 1, n noiu ]o x < y.
Icioncfn:o u ]o NZD(a, b) NZS(a, b) = ab, nu ]o 12 672 = 12x 12y.
Ouno ]o xy = 56. !uio ]o 6= 2 2 2 7, fo n:u:o caoo!o :oiy!nocfn.
(x, y) = (1, 56), (2, 28), (4, 14), (7, 8)
O onnx ]onno nu (7,S) ncnyunu ycaon u ]o :un onn cu 7, n u
]o NZD(x, y) = 1. Io:u fo:o x = 7, y = 8, nu ]o a = 84 n b = 96.
Zadatak 1021. Iof nnonnx oo]onu ]o nunncuno y iyi fuio u nn-
io]u nu nan fn cyconu oo]u no u]y :on onn cu S. ^o)y fnx
oo]onu, ioanio nx ]o onno cu S
, , 2010.
Rexee: Io]onn nn ooy cu fn u]y ocfufui u,l nan 2. io
on onao S nan nnmo oo]onu nu iyiy io]n cy onnn cu fn, nu on
:ouau onfn cyconu, nu on n :on fu nu cyconu oo]u ono onn cu
S. ,nuun n:u nx u, l nan nu. !uu on nx onao u, no :oo:o cfunnfn
:u]ono oo]ono io]o u]y ocfufui l n 2, ]o on fu nu oo]u iuo cycon
y :ony uan oo] onn cu S. ,nuun cnn u]y ncfn ocfufui. ^o)yfn:
fn no:unu oo]u io]u u]y ncfn ocfufui y :ony u]y oo] onn cu S.
io on ono l oo] onn cu S, onof no :oo:o cfunnfn :u]ono oo]ono
io]o u]y ocfufui l n 2, ]o on onn y :ony uan oo] onn cu S.
uio on cnn unuan ncfn ocfufui nn ooy cu S, onof on n:uan fn
cyconu cu ncfn: ocfufio:, io]n on y :ony onan onnn cu S. )uiao
oono ]o 2, n :uncfu :oo:o nununnfn iyi, nn:o ]o 32232,
cu:o nononfo nnn n nocaon n nununnfo iyi.
77.3
Zadatak 1022. )oiu:ufn u ]o non:no S y:ucfonnu nunu oo]u no!nx
o 2 ynoi onn cu l6.
Zadatak 1023. Oon nu]no!n nnoun oo] un]n ]o :on nn|uu lS
n onn ]o cu lS.
Zadatak 1024. )uf ]o co:onn|onn oo] 9SS1l2.
u) Y :unncy foi oo]u n:ocfunnfn ]ony nn|y fuio u co oon]o mo-
cfonn|onn oo] onn cu 9.
o) Y :unncy nonooon]onoi mocfonn|onoi oo]u :u:onn :ocfu nn|u:u
fuio u co oon]o nu]:un :oiy!n oo] onn cu l.
Zadatak 1025. Oon nu]no!n uofnoonn|onn oo] cu non:noo:
nn|uu l2u.
Zadatak 1026. Hu!n ioanunni n ocfufui nn ooy n:u:u 1 2 3 4
5 6 7 8 9 + 136 cu oo]o: 7.

|l| http : //dms.org.rs/


|2| http : //www.matematika.hr/
489
78
Prosti brojevi
Milox Milosavevi, Matematiqka Gimnazija
78.1 j
Definicija 128. Iocfn oo]onn cy cnn onn oo]onn fuuo 2 oanonu,
onocno onn io]n cy onnn cu:o cu l n cu cu:n: cooo:.
Definicija 129. Io]onn io]n n:u]y nnmo o nu oanonu nu:nnu]y co
caoonn. Io] l nn]o nn nocf nn caoon.
78.2
Zadatak 1027. ,u io]o cno nocfo oo]ono p n nnono oo]ono n non
1
p
=
n
2010

Rexee: !uio ]o pn = 2010 = 2 3 5 67, oo]p :oo onfn 2,S, nan


67. ,u p = 2 ]o n = 1005, :u p = 3 ]o n = 670, :u p = 5 ]o n = 402, u :u
p = 67 ]o n = 30.
Zadatak 1028. )oiu:ufn u co cnuin nocfn oo] no!n o :oo :u-
nncufn y ooaniy 6k + 1 nan 6k + 5, io ]o i nnoun oo].
Rexee: Hu]:un oo] ufoi ooaniu ]o 7. Ioc:ufu]:o ocfufio
io]o oo] u]o nn ooy cu 6. Cnuin nnoun oo] no!n o :o:o:o
:unncufn y ]ono: o caoo!nx ooaniu. 6k, 6k+1, 6k+2, 6k+3, 6k+4, 6k+5.
Cnn oo]onn ooaniu 6k cy onnn cu 6 nu cy cu:n: fn: n caoonn. Cnn
oo]onn ooaniu 6k+2 cy nunn, n no!n o 2 nu cy cao:onn. Cnn oo]onn
ooaniu 6k+3 cy onnn cu S, nu cy caoonn. Cnn oo]onn ooaniu 6k+4
cy nunn, n no!n o 2 nu cy cao:onn. )uiao, cno nocfo oo]ono no!o
o :oo:o :unncufn y ooaniy 6k + 1 nan 6k + 5.
490
, , 2010.
Zadatak 1029. Hu!n cno nocfo oo]ono p :u io]o ]o 3p+1 fuio)o nocf
oo].
Rexee: io ]op nocf n nonuun oo], onu ]o 3p + 1 nuun, no!n
o 2, nu ]o cu:n: fn: caoon. )uiao p ]o nuun n nocf,nu :ou onfn
p = 2.
Zadatak 1030. ^uio n:u no iufnno cu nocfn: oo]onn:u A n B.
,uu nn|u o :onu A
2
+B
2
]onuiu ]o 9. ^oom an ofinfn ioanin
cy A n B
Rexee:
io :on A
2
+ B
2
nu]y oo]onu :un1cunu cu 9, onu ]o ]oun o
cuonuiu nuun, u yin nonuun. !nuuf onao io]oi nonunoi oo]u
]o nonuun, u nunoi oo]u nuun, nu :uiyuy]o:o u ]o nuun inuuf
:ununo inuuf oo]u 2 (]o no nocfo]o yin nunn nocfn oo]onn).
)uiao, nan ]o A = 2 nan B = 2. Iofnocfunn:o u ]o A = 2. 'uu
]o A
2
= 4, nu :uu nn|u o B
2
:ou onfn . Cfoiu B
2
:ou onfn
onn c , u onu n B :ou onfn onn c . Iomfo ]o B nocfn oo],
:uiyuy]o:o u ]o B = 5. )uiao, A = 2, B = 5. 'uu ]o A
2
+B
2
= 29.
Zadatak 1031. nu n:u fn iufnno cu u:anunfn: nn|u:u. ,uiyn-
xnau ]o u o nx :oo caonfn 6 u:an1nnfnx fonn|onnx nocfnx
oo]onu. )oiun u ]o fo no:oiy!o!
Rexee: io ]o :uu nn|u fonn|onoi oo]u nunu, onu ]o fu]
oo] onn c 2, nu no :o1:o onfn nocf. Ofyu :uiyuy]o:o u cy cno
nnno nn|o nonuno. 'uio)o :uiyuy]o:o u nu onn: iufnnu:u no
:oo onfn oo] , ]o ]o fonn|onn oo] io]n :unmunu c , onn c ,
nu no :oo onfn nocf. )uiao, nu nnnn: iufnnu:u cy nn|o l, S, 7
nan 9. ^o)yfn:, io]o io o fo fn nn|o onu n:uau, o nx no :oo:o
caonfn 6 nocfnx oo]onu ]o. io n:u l,S,7, fuu ]o 371 = 53 7. io
n:u l,S,9, fuu ]o 319 = 29 11. io n:u l,7,9, fuu ]o 791 = 113 7. io
n:u S,7,9, fuu ]o 793 = 61 13.
Zadatak 1032. ^oom an nu!n nocf oo] A fuiun u cy oo]onn (A+
10) n (A + 14) fuio)o nocfn oo]onn Hu)n cnu :oiyn!u omou.
Rexee: Ouniaono nn]o 2, ]o on onu onn oo]onn onan nunn.
io ]o A = 3,(A + 10) = 13, n (A + 14) = 17, nu ]o fo ]ono omoo.
io ]o A = 5, fuu ]o (A + 10) = 15, ono omoo ofnuu. io ]o A > 5
ncioncfn:o nnn :uufui n n:u:o. io ]o A = 6k +1 , fuu ]o A+14 =
6k+15 , u fu] ]o oo] onn c S, nu no :oo onfn nocf. io ]o A = 6k+5,
fuu ]o A+10 = 6k +15 , nu ]o y ono: cayuu]y fu] oo] onn cu S n no
:oo onfn nocf. )uiao, ]onno omoo ]o A = 3.
Zadatak 1033. Io]onn S, n 7 cy y:ucfonnn nonunn oo]onn, u y: fo
cy n nocfn. Iocfo]o an ]om io]u fn y:ucfonnu nonunu oo]u io]u cy
nocfu
, , 2010.
Rexee: Ho nocfo]o! )oiun:o fo. Iofnocfunn:o u n:u:o fn
y:ucfonnu nonunu oo]u. O:nuun:o nx cu A, A+2 n A+4. Io] nn]o
onn cu S ]o ]o nocf. Cfoiu on nn ooy c S n:u nan ocfufui l
nan ocfufui 2, nu iu :oo:o nunncufn nan iuo A = 3k+1 nan A = 3k+2
, nn uo:y ]o k noin nnonn oo]. io ]o A = 3k + 1, fuu ]o A + 2
onn cu S, nu on nn]o nocf oo]. uio ]o A = 3k + 2, fuu ]o A + 4
onn cu S, nu on nn]o nocf oo]. )uiao, no nocfo]o fuinn oo]onn
(ocn: S, n 7).
Zadatak 1034. Hu!n cno nocfo oo]ono :u io]o nun p(264q+4r) = 2008
Rexee: 4p(66q +r) = 2008, p(66q +r) = 502 = 2 251. !uio ]o 66q +r > 2
fo ]o p = 2, I:u:o n u ]o 66q < 251, onocno q < 4. )uiao q = 3,
nanq = 2. io ]o q = 2, r = 119 = 7 17, nu ono no :oo onfn omoo.
io ]o q = 3, fu ]o r = 53, mo ]o n omoo onoi :uufiu.
Zadatak 1035. io cy a n b nocfn oo]onn no!n o S n a > b, oiu:ufn
u ]o non:no (a b)(a +b) onn cu l2.
Rexee: !uio cy nocfn oo]onn no!n o S nonunn, fo cy nxonu
u:aniu n :on nunn, nu ]o (a b)(a + b) onn cu 1.Io]onn a n b
:oiy nn ooy cu S ufn ocfufio l n 2. io nn ooy cu S a n
b u]y ncfo ocfufio, onu ]o nxonu u:aniu onnu cu S, u uio u]y
u:anunfo ocfufio onu ]o nxon :on onn cu S. Onu ]o (ab)(a+b)
onn cu S, nu ]o onn: :uufui oiu:un.
Zadatak 1036. Iocfo]o an nocfn oo]onn p n q fuinn u ]o 3p+5q = 67
Rexee: !uu on n p n q onan nunn oo]onn, onu on n 3p n 5q
onan nunn oo]onn nu on n 3p+5q ono nuun oo]. C oo:no: u ]o 67
nonuun oo], fo :nu1nn u cy n n u u:anunfo nunocfn. ,u p = 2 non
6 +5q = 67, onocno 5q = 61, nu ]onuunnu no:u omou. ,u q = 2 non
3p + 10 = 67, onocno 3p + 57 nu ]o p = 19. 'uonn nocfn oo]onn
cyp = 19n q = 2.
78.3
Zadatak 1037. )oiu:ufn u co cnuin nocfn oo] no!n o S :oo :u-
nncufn y ooaniy 4k + 1 nan 4k + 3, io ]o i nnoun oo].
Zadatak 1038. )oiu:ufn u uio ]o p nocf oo] no!n o , fuu p
2
1
onno cu l2.
Zadatak 1039. Hu!n cnu noaooo]nu omou
p
2010
+
q
2
= 1 uio ]o p nocf
oo], n nnoun oo].
Zadatak 1040. io ]o p nocf oo], nu!n cno ocfufio io]o p
2
u]o nn
ooy cu 9.
, , 2010.
Zadatak 1041. Hu!n cno nocfo oo]ono p :u io]o ]o p
3
p + 1 nofnyn
inuuf.

|l| http : //dms.org.rs/


|2| http : //www.matematika.hr/
494
79
Skupovi
ubomir Radakovi, Elektrotehniqki fakultet
79.1 j
Definicija 130. Ynn]u nu ciynu A n B ]ocfo ciyn cnnx oao:onufu
io]n co nuau:o y ciyny A nan y ciyny B n o:nuuunu co cu A B.
Definicija 131. Iocoi nu ciynu A n B ]ocfo ciyn cnnx oao:onufu
io]n co nuau:o y ciyny A n y ciyny B n o:nuuunu co cu A B.
Definicija 132. Iu:aniu ciynonu A n B ]ocfo ciyn cnnx oao:onufu
io]n co nuau:o y ciyny A u no nuau:o co y ciyny B n o:nuuunu co cu
A B.
Definicija 133. io ]o cnuin uaun ciynu A fuio)o uaun ciynu B,
fuu co :u A iuo u ]o nociyn o B, nnmo co A B.
Definicija 134. Yiynun oo] oao:onufu ufoi ciynu A o:nuuunu co
cu [A[.
Teorema 168. Hoiu cy A n B nu nonu:nu ciynu. 'uu nun.
[A B[ = [A[ +[B[ [A B[.
Teorema 169. Io] cnnx u:anunfnx nociynonu ufoi ciynu A ]o 2
|A|
.
79.2
Zadatak 1042. Oonfn oao:onfo ciynu B, uio ]o. ABC = a, b, c, d, e, m, n, p, q,
A B = e, m, A C = , C B = c, p.
Rexee: I: ycaonu AC = :oo co younfn u ]o (AB)(CB) = .
,ufn: ]o n (A B) (C B) B = A B C = a, b, c, d, e, m, n, p, q, nu ]o
n ionuuno B = a, b, d, n, q.
495
, , 2010.
Zadatak 1043. Hu nuno] cy ufo oo: fuuio A, B, C n D. Oonfn.
(AC BD) (AC AB).
Rexee: !uio ]o AC AB = AB n AC BD = AB B n:u:o u ]o n
(AC BD) (AC AB) = (AB B) AB = AB B, onocno y AB
oo: fuuio B.
Zadatak 1044. )ufn cy ciynonn. A = 1, 2, 3, 4, 5, B = 1, 4, 6, C =
2, 5, 6, 7 n D = 1, 6, 7, 8. Oonfn ciyn S uio ]o S A, S(BD) =
n 3 S = 3.
Rexee: Hu]no co oon B D = 1, 4, 6, 7, 8. !uio ]o S A n S
no:u :u]onnuinx oao:onufu cu BD, fuu :uiyuy]o:o u S 2, 3, 5.
Iomfo co y ciyny S no nuau:n oao:onf 3, fuu ]o fuonn ciyn S =
2, 5.
Zadatak 1045. )ufn cy ciynonn. A = x N
0
[
15
2x+1
N, B = y
N[y
2
< 16. Oonfn oao:onfo ciynonu. A, B, AB, AB, AB n BA.
Rexee: Oon:o nu]no oao:onfo ciynu A. !uio
15
2x+1
N, fuu
nun u ]o 2x + 1 1, 3, 5, 15, onocno x 0, 1, 2, 7, nu cy oao:onfn
ciynu A = 0, 1, 2, 7. Ionoo: :u nnnx noioanio nnonnx oo-
]onu oon]u co u cu:o oo]onn 1, 2, 3 :uonounu]y no]onuiocf y
2
< 16,
onocno oao:onfn ciynu B = 1, 2, 3. Iao:onfn caoo!nx ciynonu cy
A B = 0, 1, 2, 3, 7 n A B = 1, 2.
Zadatak 1046. Io:nufn ou]n nncun Lewis Caroll (ync !ooa), un]o ]o
nuno n:o Dodgsn()ocnn), no :unn:uy :ufo:ufnuu, y ]ono] in:n
u]o onuiun :uufui. U estokoj borbi 70 od 100 gusara je izgubilo jedno
oko, 75 jedno uho, 80 jednu ruku i 85 jednu nogu. Koliko je najmae gusara
izgubilo i oko, i uho, i ruku, i nogu istovremeno? Ufu nn :ncanfo
Rexee: Hoiu ]o O ciyn cnnx iycuu io]n cy n:iyonan ]ono oio, U
ciyn cnnx iycuu io]n cy n:iyonan ]ono yxo, R ciyn cnnx iycuu io]n cy
n:iyonan ]ony yiy n N ciyn cnnx iycuu io]n cy n:iyonan ]ony noiy.
Hu]no oon:o ioanio ]o nu]:uo iycuu io]n cy n:iyonan ]ono oio
n ]ono yxo, u fo ]o [OU[ = 70 +75 100 = 45. Hu]:uo iycuu io]n cy
n:iyonan ]ono oio n ]ono yxo n ]ony yiy ]o [(O U) R[ = 45 +80
100 = 25 n nu iu]y nu]:uo iycuu io]n cy n:iyonan n ]ono oio n ]ono
yxo n ]ony yiy n ]ony noiy ]o [(O U R) N[ = 25 + 85 100 = 10.
Zadatak 1047. )ufn cy ciynonn A = a[a N, 14 3a + 2 32, B =
b[b N, 4 b < 9. Oonfn oo] oao:onufu ciynu C uio ]o C = c[c
N, c = a b, a A, b B.
Rexee: Huauoo: cnnx nnonnx oo]onu io]n :uonounu]y no-
]onuunny 14 3a+2 32 oon]u:o u cy oao:onfn ciynu A = 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
oi cy oao:onfn ciynu B = 4, 5, 6, 7, 8. In:ofn:o u ]o B A, ono-
cno ciyn C = c[c N, c = a b, a, b A. Io] oao:onufu ciynu C ]o
[A[ 1, ]o ]o u:aniu r = [x y[, io cy x, y A, y nnfonuay 1 r 6.
, , 2010.
Zadatak 1048. Hoiu cy ufn ciynonn A = 1, 3, 5, . . . , 2n 1 n B =
1, 2, 4, 8, . . . , 2
n
, io ]o n non:noun nnoun oo]. Hu!n oo] oao-
:onufu ciynonu A, B, A B n A B, iuo n oo] nociynonu.
Rexee: Ciyn A nocfunu ciyn cnnx nonunnx nnonnx oo]onu
:unx o 2n. )uiao, oo] oao:onufu ciynu A ]o [A[ = n. Cnuin oao:onf
b B :oo co nunncufn y ooaniy 2
k
, io ]o 1 k n. Io] k :oo y:ofn
n u:anunfnx nonocfn, nu ]o [B[ = n+1, ]o n 1 B. uio co youunu
u ]o [AB[ = 1, ]o ciyn A unno nonunn nnonn oo]onn, u ciyn B
nunn oo]onn yiyuy]y!n n oao:onf lX. 'uu ]o [AB[ = 1, u no:u
fooo:n nuau:n co u ]o [A B[ = [A[ +[B[ [AB[ = n +n +1 1 = 2n.
Io] nociynonu ciynu A ]o 2
n
, ciynu B ]o 2
n+1
, ciynu AB ]o 2 n ciynu
A B ]o 2
2n
= 4
n
.
Zadatak 1049. Hunncuno ]o nnnx 1200 nnonnx oo]onu. Ino cy
n:oncunn cnn io]n co :unmunu]y nyao:. ,ufn: cy n:oncunn cnn
oo]onn io]n cy onnn cu 6, u nu iu]y cy n:oncunn cnn oo]onn io]n
cy onnn cu 9. !oanio ]o oo]onu ocfuao non:oncuno
Rexee: Hoiu ]o A ciyn cnnx oo]onu io]n co :unmunu]y nn|o: 0,
onocno ciyn cnnx oo]onu onnnx oo]o: 10. Hoiu ]o B ciyn cnnx
oo]onu onnnx oo]o: 6, u C ciyn cnnx oo]onu onnn: oo]o: 9.
Io]onu onnnx n cu 10 n cu 6 n cu 9 n:u 1200 : 90 = 13, ]o ]o
NZS(6, 9, 10) = 90. Io]onu onnnx cu 6 n 9 n:u 1200 : 18 = 66, ]o
NZS(6, 9) = 18, u onnx io]n cy onnn cu 6 n 9, u no n cu 10 n:u
66 13 = 53. Hu canuun nuunn co oon]u u ]o oo] oo]onu onnnx cu
6 n 10, u no n cu 9 ]onui 27, oi oo]onu onnnx cu 9 n 10, u no n cu
6 n:u 0. Io]onu onnnx cu 6 n:u 1200 : 6 = 200, u oo]onu onnnx
cu 6, u no n cu 9 n 10 n:u 200 13 53 27 = 107. Hu canuun nuunn co
oon]u n u ]o oo] oo]onu onnnx cu 9, u no n cu 6 n 10 ]onui 67,
u u oo]onu onnnx cu 10, u no n cu 9 n 6 n:u 80. !onuuno oon]u:o
u ]o n:oncuno 67 + 53 + 13 + 0 + 27 + 53 + 107 + 80 = 347 oo]onu, nu ]o
onu ocfuao 1200 347 = 853 oo]u.
Zadatak 1050. Oonfn oao:onfo ciynonu A, B n C, u :ufn: oo] oao-
:onufu cnuioi o ciynu, uio ]o. ABC = 1, 2, 3, . . . , n, (AC) (B
C) = , AB = x[x = 2k1x < n, k N, CB = y[y = 2ky < n, k N
n (A B) C = n.
Rexee: ,unnc (A C) (B C) = , ioncfo!n u cy onounn]o
n ncfnoyfnnno ]onu no:u yio], :oo:o :unncufn n iuo (A
B) C = . Iao:onfn ciynu A B cy cnn nonunn nnonn oo]onn
:un o n, uiao A B = 1, 3, 5, . . ., u oao:onfn ciynu C B cy cnn
nunn nnonn oo]onn :un o n, uiao C B = 2, 4, 6, . . .. !uio ]o
(A B) C = n, :uiyuy]o:o u n A B, onocno n A n n B.
In:ofn:o u cy ciynonn A B n C nc]ynifnn, u cu:n: fn: cy n
ciynonn A n C nc]ynifnn n B n C cy nc]ynifnn ciynonn. !uio ciyn
A unno cnn nonunn nnonn oo]onn :un o n, u ciyn C cnn nunn
, , 2010.
nnonn oo]onn :un o n, :uiyuy]o:o u co y ciyny B nuau:n
cu:o oao:onf n, oi cy oao:onfn ciynu A = x[x = 2k 1x n, k N,
f]. cnn nonunn oo]onn :un o n yiyuy]y!n n n, u oao:onfn ciynu
C = y[y = 2k y < n, k N, f]. cnn nunn oo]onn :un o n. Human
c:o fuono oao:onfo cnuioi ciynu. Ioc:ufu]:o cayuu] iuu ]o n
nuun oo]. 'uu ]o [A[ =
n
2
+1, [C[ =
n
2
1 n [B[ = 1. io ]o n nonuun
oo], fuu ]o. [A[ =
n1
2
+ 1, [C[ =
n1
2
n [B[ = 1.
Zadatak 1051. !oanio ]o nonu:nnx nociynonu ciynu 1, 2, 3, . . . , 12 y
io]n:u ]o :on nu]:uoi n nu]no!oi oao:onfu 13
Rexee: Cnn :oiy!n :ononn nu oo]u io]n u]y 13 cy.
1 + 12, 2 + 11, 3 + 10, 4 + 9, 5 + 8, 6 + 7.
Cnuin nu oo]onu io]n unno :on 13 y]ono cy n nu]:un n nu]no!n
oao:onf fuonoi nociynu, oi cy ocfuan oao:onfn nociynu cnn oo-
]onn io]n co nuau:o n::o)y fu nu oo]u. Ciyn io]n cun oo]ono 1
n 12 :oo u n:u :uicn:uano ]om 10 oao:onufu, u fo :nuun u :oo
u n:u yiynno 2
10
nociynonu. ,ufn:, yiynun oo] nociynonu io]n
cun oao:onfo 2 n 11 ]o 2
8
, nf. Yiynun oo] cnnx nociynonu ]o
2
10
+ 2
8
+ 2
6
+ 2
4
+ 2
2
+ 1 = 1365.
79.3
Zadatak 1052. Hoiu ]o M N P = 1, 2, 3, 4, 5, M N P = 1, 4,
N P = 2, 5 n P M ,= . Oonfn ciyn P.
Zadatak 1053. )u an :u cnuio ciynono A, B n C nun ((AB) C) (A
(B C)) = (A (B C)) n :umfo
Zadatak 1054. !oanio n:u nnonnx oo]onu :unx o Suuu io]n nncy
onnn nn cu nn cu 1, u ]ocy cu 6
Zadatak 1055. Ynoonfn oo] oao:onufu ciynu A n oo] oao:onufu
ciynu B, uio ]o.
A = (a + b)[a +b = c,
B = (x +y)[x +y = c,
io cy a, b n c nunn nnonn oo]onn, u x, y nonunn nnonn oo]onn.
)u an oon]onn :uiyuui nun n :u onao io]n nuun nnoun oo] c
Zadatak 1056. )uf ]o ciyn S = 1, 2, 3, . . . , 99. Oonfn ciynono A n
B fuio u ]o A B = S, A B = n u ]o :on oo]onu io]n nnnuu]y
ciyny A ]onui :ony oo]onu io]n nnnuu]y ciyny B.

|l| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 1 , Iooiu 2uuu.


|2| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 2 , Iooiu l999.
|S| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, Zbirka rexenih konkursnih zada-
taka za uqenike 4-8. razreda , Iooiu l99u.
|1| Ioanuio H. Ian!, Odabrani zadaci sa matematiqkih takmiqea 5.i
6. razred , Iooiu l99l.
|| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, 1000 zadataka (1988-1997. godine) ,
Iooiu l99S.
499
80
Zadaci vezani za kretae
Marko Raki, Matematiqka gimnazija
80.1 j
Definicija 135. Iyf io]n noio foao no)o :u oo)ono no:o ion-
cfunfno: o:nno: ]onui ]o non:noy o:nno n no:onu.
80.2
Zadatak 1057. !u:nonnn]u ]o o :ocfu A o :ocfu B nyfonuo fn cufu.
Inoi cufu nomuo ]o uofnfnny nyfu, yioi fo!nny, u fo!oi 50km.
!oanio ]o ucfo]uo n::o)y :ocfu A n B
Rexee: io ]o ucfo]uo n::o)y A n B x, n:u:o u ]o.
1
4
x+
1
3
x+50 =
x, ouiao ]o x = 120km.
Zadatak 1058. Innniancfu ]o :u 4 cufu nomuo 100km. Inoi cufu
nomuo ]o uofnfnny nyfu, yioi
4
5
nyfu io]n ]o nomuo nnoi cufu,
u fo!oi
3
5
nyfu io]n ]o nomuo :u nnu 2 cufu. !oanio ]o inao:ofuu
nomuo y foiy uofnfoi cufu
Rexee: Inn cuf. 100
1
4
= 25. )yin cuf. 25
4
5
= 20. 'o!n cuf.
(25 + 20)
3
5
= 27 ofnfn cuf. 100 (25 + 20 + 27) = 28km.
Zadatak 1059. 'iuu co fui:nun y fuuy nu 3000m. Iny fo!nny
nyfu nomuo ]o o:nno:
m
s
, yiy :u nofnny :uo:, u nocaoy :u
noaonnny no!o: o:nno: noio nofxony. !oanio :y ]o no:onu fo-
ouao
500
, , 2010.
Rexee: io ]o nnnx 1000m fuuo o:nno:
m
s
, foouao :y ]o
1000 : 5 = 200s u fnx 1000m no)o. ,u yinx 1000m :y ]o foouao
1000 : 4 = 250s n :u nocaon oo 1000 : 6 = 166
4
6
s. Yiynno 616
4
6
s
Zadatak 1060. Iancfu foou u no)o annuy yiy 50m. Ioio unu
onu no)o :, uan co no!y nufn 2:. !oanio !o ]o] unu fooufn u
no)o annuy
Rexee: Cno yiynno, :u un iancfu nunoy]o S:. Iocao l unu,
iaycfu !o onfn nu uofocof nofo: :ofy. Caoo!oi unu !o no!n
]om : n cfn!n !o o iu]u. )uiao, foou ]o] l6 unu.
Zadatak 1061. )nu uyfo:oonau io!y co ]oun yio: y cycof, nnn
o:nno: 50
km
h
, u yin 15
km
h
oo. ^n:onman cy co nocao 2 cufu. Hu
io]o: ucfo]uy cy onan nu nouofiy
Rexee: Iocao 2 cufu, nnn ]o nomuo 50 2 = 100km, u yin
(50 + 15) 2 = 130km. ,nuun, yiynno cy ucfo]uo n::o)y nx ]o onao
100 + 130 = 230km.
Zadatak 1062. I: :ocfu A y :ocfo B io!o uyfo:oonancfu o:nno:
60
km
h
. Cuf no:onu iucnn]o, n: B y A io!o :ofonniancfu o:nno:
80
km
h
. Iocao ioanio no:onu, o noauciu uyfo:oonancfo, cy co nx
no]nnu :n:onman, uio ]o yuonocf n::o)y iuonu A n B 270km
Rexee: Io noio mfo :ofonniancfu iono, uyfo:oonancfu no! no)o
60km. ,nuun, ocfu]o ]om 210km. Onn co ]oun yio: nnoanunu]y o-
:nno: 60 + 80 = 140
km
h
, mfo !o o!n u !o co cocfn 210 : 140 = 2.5h no
noauciy :ofonniancfo, f]. 3.5h no noauciy uyfo:oonancfo.
Zadatak 1063. Iuuium ounio oon o:nno: 80
km
h
. Oc:nny cufu nofo:
io!o y nofoy noannu]un, o:nno: 100
km
h
. Iocao ioanio no:onu !o
noannu]un cfn!n aononu
Rexee: Io noio mfo noannu]un iono, aonon no)o
1
8
80 = 10
km
h
.
Ioannu]un cfno aononu o:nno: 100 80 = 20
km
h
, mfo :nuun u !o
onnx 10km nuoinunfn :u 10 : 20 = 0.5h.
Zadatak 1064. Ianco io!o u :uoonau:n oo yiuuui 150m. Io
co io!o o:nno: 15
m
s
, u ianco 20
m
s
. !oanio !o no:onu fooufn
iancoy u oon)o oo
Rexee: I:nnu io]o: ianco nofnuo oo ]o 20 15 = 5
m
s
. Io:o
io]o ]o :u fo nofoono ]o 150 : 5 = 30s.
, , 2010.
Zadatak 1065. Ionnu ]o, myfnu]y!n aonfy, cayuu]no u:ono no:o.
onoi ]o n:umuo n, yiaounmn Ionny 100m uo, ionyo u iu ]yn
o:nno: 5
m
s
. Ionnu ]o ncfoi fonyfiu ionyo u oon iu iy!n, lS:
yuono] o oiu, o:nno: 3
m
s
. )u an !o Ionnu ycnofn u noooino
Rexee: Ionnu o iy!o cfno :u 135 : 3 = 45s, u uonoi cfno Io-
nny :u 100 : (5 3) = 50s. ,nuun u !o Ionnu nnui ycnofn u y:uino.
Zadatak 1066. yfo:oonancfu ]o 120m ncno cooo yiaouo uyfooyc.
Oon: fouiu uyfo:oonau ]o 2m, n oiono co 7 nyfu :u 1s, oi ]o oon:
iy:o uyfooycu 5m n oono co 2 nyfu y oiy o 1s. !oanio !o :ofuu
no!n uyfo oi no cfnino uyfooyc
Rexee: I:nnu uyfo:oonau ]o 7 2 = 14
m
s
, u uyfooycu 5 2 = 10
m
s
,
mfo !o o!n u uyfo:oona cfno uyfooyc o:nno: 4
m
s
. )uiao, foou!o
:y 120 : 4 = 30s, nu !o no!n 30 14 = 420m.
80.3
Zadatak 1067. !uu ]o onnniancfu nomuo 10km n fo!nny ocfufiu,
ocfuao :y ]o 10km n ]om uofnfnnu yiynnoi nyfu. !oanio ]o onnniancfu
inao:ofuu nomuo
Zadatak 1068. Iy co noo y:u :n nncoi lu:. )uy co nonno 3m, u
no!y cnycfn :u 2m. !oanio unu foou nyy u co nonno
Zadatak 1069. yfooyc n: Honoi Cuu io!o o:nno: 60
km
h
, u ncfono-
:ono n: Iooiuu io!o uyfo:oona o:nno: 100
km
h
. Hu io: ucfo]uy
o Honoi Cuu !o co uyfo:oona n uyfooyc :n:on!n Iucfo]uo n::o-
)y Iooiuu n Honoi cuu ]o 120km.
Zadatak 1070. yfo:oona, yi 2m, o:nno: 25
m
s
noau:n noo no:u,
yioi 100m, o:nno: 7
m
s
. Iocao ioanio no:onu !o uyfo:oona :uoon!n
no:, uio co :uoonauoo uuynu o fonyfiu iu co non oo uyfu n
:un oo no:u noiaunu]y, o fonyfiu iu co non oo no:u n :un
oo uyfu noiaunu]y
Zadatak 1071. Io no]nniu, yi 20m, io]n co io!o o:nno: 2
m
s
, ooao!o
:ynu, fuio mfo co io!o o :uoi iu]u iu noo: n nu:u o:nno:
5
m
s
. !oanin !o :ynu no!n nyf, io!y!n co fuio, :u 60s

503
81
Dirihleov princip
Milomir Dragovi, Matematiqka gimnazija
81.1 j
)nnxaoon nnnnnn n:uunu ]ono o ocnonnnx cno]cfunu ionuu-
nnx ciynonu. Onu] nnnnnn co ioncfn y omunuy u:nnx nooao:u,
nu]nnmo co ioncfn :u oiu:nnuo u oo)onn oo]oifn n:u]y noiu
oo)onu (fuonu) cno]cfnu.
!uu foou oiu:ufn u cnn oo]oifn noioi ciynu nocoy]y noio oo)ono
cno]cfno nofoono ]o u fo cno]cfno nocoy]o cnuin oo]oiuf foi ciynu.
!uu onc:o xfoan u fy fny ononino:o onono on onao nu!n
ionfunn:o, f]. noin oo]oiuf io]n fo cno]cfno no :uonounu.
!uu ]o fomio nonu!n ionfunn:o fuu ]o uocfo auimo ioncfnfn
)nnxaoon nnnnnn ]o ]o auimo oiu:ufn u oionuu]y!n nn:o no-
cfo]n noio iu nonu!n.
Primer 1. io ]o nof ouuiu oonao mocf aonfn, nn uo:y ]o cnuin o
nx oono no ou ]ony aonfy :uiyuy]o:o u ]o ]oun o nx oono
no aonfo. Hu:u ]o onfno u ]o noio oono no aonfo, u no nnfoocy]o
nuc io]n ]o fo ouui ono.
Primer 2. io ]o y n iyfn]u c:omfono nnmo o n no:ofu onu !o y
]ono] iyfn]n onfn nnmo o ]onoi no:ofu.
81.2
Zadatak 1. Hu aofo: :ufo:ufnuio: iu:ny yuocfny]o S7 yuonniu.
)oiu:ufn u :o)y n:u nocfo]o ou nu io]u cauno o)onun ncfoi
unu.
504
, , 2010.
Rexee: !uio y ionnn n:u :uo unu noio yuonniu onu !o :oufn
noio:o u co noiaono o)onunn.
Zadatak 2. Y xofoacio: io:naoicy ]o :u no:o aofonuu ocoao 9S2
iocfu n: Con]o. )oiu:ufn u :o)y n:u nocfo]o nu iocfu cu ncfn:
nnnnn]uan:u.
Rexee: Io] u:anunfnx nnnnn]uau ]o 30 30 = 900, u iuio n:u:o
nnmo yn o foi oo]u onu cniyno nocfo]o no]o o nx cu ncfn:
nnnnn]uan:u.
Zadatak 3. )ufn cy oo]onn 0, 0, 0, 1, 1, 1, 2, 2 n 2. )u an ]o :oiy!o u:-
:ocfnfn ono oo]ono y nou inuufu 3 3 fuio u y cnuio] ioaonn,
ncfn n n]uionuau:u oyo u:anunf :on
Rexee: !oncfo!n ufo oo]ono :oo:o nununnfn 7 u:anunfnx
:ononu. I:u:o fn ioaono, fn ncfo n no n]uionuao, uiao nn]o
:oiy!o u::ocfnfn oo]ono nu fuonn nuunn.
Zadatak 4. Ioau unun ]o nu non:noun nuunn nonciunu nauno: oo-
]o:. )oiu:ufn u y nauno ooao] unnn nocfn]n ]onuiocfunnunn fo-
yiuo un]u cy cnu fn fo:onu ncfo oo]o.
Rexee: Hunfufn nunnaun mocfoyiuo n nooanfn iu nu mocf ]onu-
iocfunnunnx foyiaonu, :ufn: oo]oo: fo:onu oau:n:o o omou.
Zadatak 5. Y iuno:y :u aonfo co nuau:n lu iomuiuminx, |youacinx
n 7 yio:ofnnx aonfn. !oanio nu]:uo aonfn foou u n:nyuo:o oo:
iaouu u on onan cniynn u c:o n:nyian yio:ofny aonfy
Rexee: Y nu]ioo: cayuu]y !o:o nno n:ny!n cno iomuiumio n
|youacio aonfo, uiao :ou:o n:ny!n 10 + 5 + 1 = 16 aonfn.
Zadatak 6. )ufo ]o 5 non:nonnx nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]o nu un]u ]o u:aniu onnu cu 4.
Rexee: Iu:aniu nu oo]u ]o onnu noin: oo]o: uio fn oo-
]onn u]y ncfn ocfufui nn ooy ncfn:. Iocfo]o uofnn u:anunfu
ocfufiu nn ooy cu 4, fo cy 0, 1, 2 n 3. !uio :n n:u:o 5 oo]onu
:uiyuy]o:o u ou nu :ou]y n:ufn ncfn ocfufui nn ooy cu 4
nu ]o fn:o nxonu u:aniu onnu cu 4.
Zadatak 7. Yioanio ]o nk +1 aonfnnu ucnoo)ono y k iyfn]u, fuu co
y ]ono: o fnx ciynonu :ou nuau:nfn ouo: n + 1 aonfnnu.
Rexee: Yioanio y cnuiy iyfn]y younn:o no n aonfnnu ncion-
cfn!o:o n k aonfnnu, uiao noocfu]o nu: ]onu io]y :ou:o younnfn
y noiy o nocfo]o!nx iyfn]y.
Zadatak 8. !oanio nu]:uo nnonnx oo]onu foou n:uoufn u on
:o)y n:u nocfo]uau nu un]u ]o u:aniu onnu cu 32
, , 2010.
Rexee: Iofoono ]o y:ofn nu]:uo 33 oo]u u on onan cniynn u
ou nu o nx n:u]y ncfn ocfufui nn ooy cu 32.
Zadatak 9. Hu anionno] n:aoon nncycfny]o S2 yn. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]o no]o io]n :o)y nncyfnn:u n:u]y ]onui oo] no-
:nunniu.
Rexee: Cnuio o nx :oo n:ufn 0, 1, 2, ..., 31 no:nunniu. io noio
n:u u no:nunniu onu nnio no:u Sl no:nunniu nu ]o :uicn:uaun oo]
u:anunfnx no:nuncfunu Sl. uio noio n:u Sl no:nunniu onu nnio
no:u nyau no:nunniu.
Zadatak 10. Juc:nnu ]o nuouau 21 iu]oy ]uoyiu. Y cnuio] iu]on cy
]uoyio ncfo cofo, nn uo:y cy :ucfynono 4 cofo ]uoyiu. )oiu:ufn
u ]o Juc:nnu nuouau ou 6 iu]on ]uoyiu ncfo cofo.
Rexee: )u ]o o cnuio cofo nuouau no fuuno 5 iu]on, yiynno on
nuouau 20 iu]on ]uoyiu. ^o)yfn:, onu ]o nuouau ]ony iu]oy nnmo
fuio u !o fu iu]ou onfn mocfu iu]oo noio o oionuu]y!nx cofn.
81.3
Zadatak 11. io 33 nnaofu foou cfunnfn y nu ioiomnnu, oiu:ufn
u nocfo]n ioiomnun y io:o co nuau:n ou 17 nnaun.
Zadatak 12. Iu:onn cfuomnnu ]o nu iu]y ionno iynno 200 oo:oonu
u nooan cno]n: yuonnnn:u io]nx n:u 21 y oooy. )oiu:ufn u iuio
io nooano oo:oono ynoi !o co nu!n nu yuonniu io]n cy oonan ncfn
oo] oo:oonu.
Zadatak 13. )ufo ]o 6 non:nonnx nnonnx oo]onu. )oiu:ufn u
:o)y n:u nocfo]o nu un]u ]o u:aniu onnu cu 5.
Zadatak 14. Y noanio] no!n co nuau:n co nuau:n 7 nuonu ooanx n
7 nuonu nnnx nnnoau. !oanio nu]:uo nnnoau foou y:ofn n: no!o
oo: iaouu u on onan cniynn u n:u:o ]oun noo nu nnnoau (aonu
n ocnu nnnoau ncfo oo]o)
Zadatak 15. Hu fynny y ouciofy yuocfny]o 8 oinnu. io cnuio cu
cnuin: niu no ]ony yfui:nny oiu:ufn u y cnuio: fonyfiy fynnu
nocfo]o ou no oinno io]o cy oniuao ncfn oo] yfui:nnu.

507
82
Elementarne Diofantove
jednaqine
ubomir Radakovi, Elektrotehniqki fakultet
82.1 j
Primer 7. (luul no!) Inuu]y!n cno]o nnuo 1001 no!, Uoxoo:uu ]o
nocfunnau n onnn :ufo:ufnuin nooao:. Hun:o, nocfunu co nnfuo
ioanio on no!n Uoxoo:uu nnuuau 1001 ou]iy, uio on y foiy noinx
no!n nnuuau no 5 ou]in, u y foiy ocfuanx no!n no 3 ou]io Ufu
:ncanfo, ioanio ]o nu]nnmo, u ioanio nu]:uo no!n ]o onao nofoono
Uoxoo:un u ncnnuu ou]io
Rexee: Onu] nooao: co :oo :ooanufn ]onuunno: 5x + 3y =
1001, io ]o x oo] no!n y io]n:u ]o Uoxoo:uu nnuuau no 5 ou]in, u
y oo] no!n y io]n:u ]o Uoxoo:uu nnuuau no 3 ou]io. In nu: ]o
u omn:o ony ]onuunny, uan onoiu nyfu onu n:u no nono:nufo. Cno
nonocfn io]o y:n:u]y x n y :ou]y nuunno onfn nnonn oo]onn.
Iocfunu co nnfuo u an ]o yonmfo :oiy!o nu!n fuino nnono oo-
]ono io]n :uonounu]y :uufy ]onuunny, u uio nn]o, :umfo nn]o Cu
yio cfuno, uio ]ocfo, nocfunu co onof nnfuo ioanio n:u omou
onu ]onuunnu, u an ]ono nan nui :noio nnmo
Primer 8. !oanio n:u nnonnx oo]onu x, y n z io]n y :ony u]y
oo] 10
Rexee: ^ofou omunuo onuino ncfo ]onuunnu ]ocfo nomuuin.
Teorema 170. io ]onuunnu ax +by = c n:u ]ono noao omoo x
0
, y
0
,
fuu cy cnu noau omou ono ]onuunno x = x
0
+ bt n y = y
0
at, io ]o
t noo oo].
508
, , 2010.
Teorema 171. Jonuunnu ax+by = c n:u omou y ciyny noanx oo]onu
uio n cu:o uio ]o nu]no!n :u]onnuin oanaun oo]onu a n b y]ono n
oanaun oo]u c.
Posledica 2. io ]o D(a, b) = 1, ]onuunnu ax + by = c n:u omou y
ciyny noanx oo]onu.
82.2
Zadatak 1072. )omn|onufn caoo!o :nooo.
4 15 = 3 9 .
Rexee: Ouniaono ]o u non:no :ou onfn onn cu 15, onocno
cu 3 n cu 5. ,nu:o u ]o oo] onn cu 3 uio :y ]o :on nn|uu onn
cu 3, n u ]o onn cu 5 uio co :unmunu nn|o: 0 nan 5. ,ufo, :ou:o
u:anionufn nu cayuu]u. Inn cayuu] iuu ]o nocaou nn|u no:n-
nou 0, onocno 390. Onu] oo] :ou onfn onn cu S, nu 3[3+9+0+.
Ionocfn io]o :oo n:ufn cy 0, 3, 6, 9, onocno :oiy!o nonocfn :u
non:no cy. 3090, 3390, 3690 n 3990. In ooy cu 15 u]y caoo!o
ioanunnio. 206, 226, 246, 266. ,ooi ycaonu u ]o yiu nn|u y nno:
unnnony ]onuiu 4 ]onno omoo ]o 246. )yin cayuu] iuu ]o nocao-
u nn|u no:nnou ]onuiu 5 un co canuno. Ion:no ]o ooaniu
3 95, nu :ooi ycaonu u ]o non:no onn cu 3, :oo n:ufn no-
nocfn. 1, 4, 7, f]. :oiy!o nonocfn non:nou cy. 3195, 3495, 3795. Onn
oo]onn nn ooy cu 15 u]y oo: ioanunnio. 213, 233, 253. Hn]oun
o onnx oo]onu no :uonounu ycaon :uufuiu, f]. u yiu nn|u
oyo 4. Hu iu]y, ]onno omoo ]o 246 15 = 3690.
Zadatak 1073. Oonfn nn|o a, b n c, fuio u nun ]onuiocf.
aa + bb = (cc)
2
Rexee: Io] aa :oo:o :unncufn n iuo aa = 10a +a = 11a. 'uio)o
n bb = 11b n cc = 11c. I: onnx func|o:unn]u n:u:o u ]o 11a + 11b =
121c
2
. Inn:o u cy ooo cfuno onno cu 11, :ufo :oo:o ciufnfn n
aony n ocny cfuny oo]o: 11. )oon]u:o a + b = 11c
2
. !uio cy a n b
nn|o, nxon :on :oo nu]nnmo onfn 18, nu ]o 11c
2
18, mfo :nuun u
]o 11c
2
= 11, nu ]o c = 1. 'uu ]o a+b = 11, nu :uufui n:u nnmo omou,
n fo. 22 + 99 = 33 + 88 = 44 + 77 = 55 + 66 = 66 + 55 = . . . = 99 + 22 = 121.
Zadatak 1074. Iomnfn ]onuunny 2x +3y = 20 y ciyny nnonnx oo-
]onu.
Rexee: Onu] :uufui co :oo omnfn nu nnmo nuunnu. Joun o
nuunnu ]ocfo u nn:ofn:o u ]o ocnu cfunu nuun oo], u cu:n: fn:
n aonu cfunu :ou onfn nuun oo]. Io] 2x ]o ynoi nuun, :ufo n 3y
:ou onfn nuun oo], onocno y ]o nuun oo]. Ouniaono :ou u
, , 2010.
nun 3y 20, f]. y 1, 2, 3, 4, 5, 6. Iomfo ]o y nuun oo], :uiyuy]o:o
u y 2, 4, 6. Iomfo c:o numan :oiy!o nonocfn :u y, ]onuunny oc-
xunu:o no x, onocno x =
203y
2
. ,u:ono: oo]nnx nonocfn y y oon-
]u:o u ]o x 1, 4, 7. !onuuno, omou cy. (x, y) (1, 6), (4, 4), (7, 2).
Zadatak 1075. Oonfn cno yo)ono nuono (p, q) nocfnx oo]onu,
fuio u ]o.
a)2p + 3q = 200,
b)2p + 3q = 201.
Rexee: io ]o 2p + 3q = 200, onu ]o 3q = 200 2p, nu ]o cu ocno
cfuno ]onuiocfn nuun oo], mfo :nuun u n 3q :ou onfn nuun oo].
Jonnn nuun nocf oo] ]o 2, uiao q = 2, u 2p = 200 6 p = 97. Io]
97 ]ocfo nocf, nu ]o ]onno omoo (97, 2). io ]o 2p + 3q = 201, onu
]o 2p = 201 3q. Inn:o u ]o ocnu cfunu onnu cu 3, mfo :nuun
u n 2p :ou onfn onn cu 3, onocno 3[p. Jonnn nocf oo] p io]n
:uonounu ycaon ]o 3. Iu ]o n 3q = 201 6 q = 65, mfo nn]o nocf
oo], ouiao :uiyuy]o:o u no nocfo]n yo)on nu y ciyny nocfnx
oo]onu.
Zadatak 1076. Oonfn cno yo)ono nuono (p, q) nocfnx oo]onu p
n q, fuio u ]o p
2
+q = 101.
Rexee: Iu:aniy]o:o nu cayuu]u. 1) io ]o p = 2, fuu ]o q =
101 4 = 97, u fo ]o nocf oo]. 2) io ]o p 3, fuu ]o q = 101 p
2
.
Iomfo ]o p nocf oo] no!n o 3, cu:n: fn: ]o n nonuun, nu ]o q onu
nuun nocf oo], uiao q = 2. 'uu ]o p
2
= 99, mfo no:u omou y
ciyny nocfnx oo]onu. )uiao, ]onno omoo ]o (2, 97).
Zadatak 1077. Iu|nfnu oaoniu cfu]o noau onu, xo:n]ciu oaoniu ]oun
ono, u nuann noo nof onu. !uio !o:o :u 20 onu iynnfn 20 ufniuau
Rexee: Ycaono :uufiu :oo:o :unncufn iuo.
x
2
+ y + 5z = 20 n
x+y+z = 20. I:]onuuunuo: aonnx cfunu ono no ]onuunno oon]u:o
x = 8z, nu :u:ono: y yiy oon]u co y + 9z = 20. Ouniaono ]o u ]o
z = 1 nan z = 2. io ]o z = 1, fuu ]o y = 11 n x = 8, u uio ]o z = 2, onu
]o y = 2 n x = 16. Inn:o u n:u:o nu u:anunfu omou.
Zadatak 1078. Iynu ouuiu n ono]unnu ]o cuiynnau 170 nnuu :u
o)onuncin noiaon yiy. )ono]unno cy unuao no 20 nnuu, u ouunn
no 30. !oanio ]o onao ouuiu n ono]unnu, uio ]o noau iynu n:uau
nonuun oo] uaunonu
Rexee: Ooo cfuno ]onuunno 20x + 30y = 170 :oiy co nooanfn cu
10, n oon]u:o 2x + 3y = 17. Jonno omoo io]u :uonounu]y ycaon
u ]o x +y nonuun oo] ]o x = 4, y = 3.
, , 2010.
Zadatak 1079. (Iomnnnuo nu ciyn noanx oo]onu) Hu!n ou no 4
omou y ciyny noanx oo]onu ufnx ]onuunnu .
15x + 25y = 14,
15x + 25y = 10.
Rexee: Inu ]onuunnu no:u omou y ciyny noanx oo]onu nu
ocnony fooo:o, ]o D(15, 25) = 5 no oan 14. )yiu ]onuunnu n:u
omoo, ]o D(15, 25) = 5[10. ^oo:o nooanfn ooo cfuno ]onuunno
cu 5 n oon]u:o 3x + 5y = 2. Jono omoo ]o nn:ofno n fo x
0
= 1,
u y
0
= 1. Io fooo:n, ocfuau omou cy ooaniu x = x
0
+ 5k = 5k 1,
y = y
0
3k = 1 3k, io ]o k Z.
Zadatak 1080. Iomnfn y ciyny nnonnx oo]onu ]onuunno.
1)x! + 2y = 25,
2)p
2
x! = 2,
io ]o p nocf oo].
Rexee: Y nno] ]onuunnn. x! = 25 2y, ouiao :uiyuy]o:o u x!
:ou onfn nonuun oo]. Jonno omoo ]o x = 1, ]o yioanio ]o x > 1,
onu ]o x nuun oo]. )uo ]o 2y = 25 1 = 24 y = 12. Y yio]
]onuunnn, uio ]o x = 1, onu ]o p
2
= 3, cfoiu no:u omou. io ]o
x = 2, onu ]o n p = 2. io ]o x > 2, onu ]o p
2
> 4, onocno p > 2, nu
]o aonu cfunu ]onuiocfn nonuunu, u ocnu nuun oo], nu no:u nnmo
omou.
Zadatak 1081. !o]o ionno XX noiu ]o o)on Iomio uio on 1999. io-
nno nynn onnanio ionnu ioanio n:nocn :on nn|uu ionno oionoi
o)ou
Rexee: Ionnu o)ou Iomiu ]o 19xy, nu n:u:o ]onuunny. 1999
(1900 +xy) = 1 +9 +x+y .Cfunu]y!n xy = 10x+y, oon]u:o ]onuunny
11x + 2y = 89, io cy x n y nn|o. Ouniaono ]o x nonunu nn|u.
Iyy!n u ]o y 9, ]ucno ]o u no :oo onfn x = 1, nn x = 3, nn x = 5.
Ho :oo nn 9, ]o ]o 9 11 = 99. )uiao x = 7, nu ]o y = 6. Iomio ]o
o)on 1976. ionno.
82.3
Zadatak 1082. )omn|onufn :nooo.
8 45 = 26 17 .
Zadatak 1083. Iomnfn y ciyny nnonnx oo]onu ]onuunny 9x+10y =
1999.
, , 2010.
Zadatak 1084. Iu:ao:ui
59
42
n:u:nfn iuo :on nu u:ao:iu cu ]ono-
nn|onn: n:onnonn:u.
Zadatak 1085. )omn|y] :nooo.
abcd 9 = dcba.
Zadatak 1086. Hu ioanio nuunnu :oo:o :u 50 nnuu iynnfn 30 nom-
funcinx :uuiu, fuio u y::o:o cu:o fn ncfo. o nnu, o nu
nnuu n o mocf nnuu, n fo oouno:no cno fn ncfo

|l| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 1 , Iooiu 2uuu.


|2| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, Zbirka rexenih konkursnih zada-
taka za uqenike 4-8. razreda , Iooiu l99u.
|S| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, 1000 zadataka (1988-1997. godine) ,
Iooiu l99S.
513
83
Grafovi
Milomir Dragovi, Matematiqka gimnazija
83.1
Zadatak 16. !o]o o caoo!nx |niyu co :oiy, u io]o no :oiy nunfufn
]onn: nofo:o:
Rexee: Hoiu |niyu co :oo nunfufn ]onn: nofo:o: uio cy cnu
onu fo:onu nunu (nuun oo] annn]u noau:n n: foi fo:onu) nan cy
cu:o nu fo:onu nonunu.
Zadatak 17. )u an co caoo!u |niyu :oo nunfufn y ]ono: nofo:y
514
, , 2010.
Rexee: ^oo.
Zadatak 18. )uf ]o :noioyiuo cu n cfunu n ioncfyncuno cy cno o-
iono n]uionuao. ,u io]o nonocfn n co |niyu :oo nunfufn ]onn:
nofo:o:
Rexee: ^noioyiaonn cu nonunn: oo]o: cfunu co :oiy nunfufn
]onn: nofo:o: yiyuy]y!n cno n]uionuao (cnuio fo:o ]o fuu nuno),
u :noioyiaonn cu nunn: oo]o: cfunnnu no :oiy ]o ]o cnuio fo:o
fuu nonuno.
Zadatak 19. )oiu:ufn u y cnuio: ymfny nocfo]o no ocooo cu ncfn:
oo]o: nn]ufou y fo: ymfny.
Rexee: Hoiu nx n:u n. io nocfo]n ocoou io]u no:nu]o cno noo-
cfuao, onu cnuiu ocoou y fo: ymfny no:nu]o ou ]onoi uonoiu mfo
:nuun u n ocoou n:u oo] no:nuncfunu n::o)y 1 n n1, nu :ou]y ou
no no:nunufn ncfn oo] ocoou. io no nocfo]n ocoou io]u no:nu]o cno
noocfuao, onu ]o nu]no!n oo] no:nuncfunu n 2, u nu]:un 0. !uio
nx n:u n onu ou no onof :ou]y no:nunufn ncfn oo] ocoou.
Zadatak 20. )oiu:ufn u y cnuio: ymfny nuun oo] yn n:u no-
nuun oo] nn]ufou :o)y ufn: yn:u.
Rexee: !uio ]o nn]ufocfno cn:ofnunu oaunn]u, f]. uio ]o A
nn]ufo cu B onu ]o n B nn]ufo cu A fo ]o yiynun oo] no:nuncfunu
nuun. Yiynun oo] no:nuncfunu ]onui ]o :ony oo]u no:nunniu cnuio
o ocooo, nu cu:n: fn: :ou onfn nuun oo] nx io]n n:u]y nonuun
oo] no:nunniu.
Zadatak 21. )oiu:ufn u co :o)y cnuinx 6 yn :oiy n:uoufn S fuio
u co cnnx fn no:nu]y :o)ycoono nan co nnio]n o fnx S no no:nu]y.
Rexee: I:uoon:o ]ony ocooy A n: foi ciynu. Onu onu no:nu]o
ou 3 noocfuao ocooo nan no no:nu]o ou 3. Io: y:uou onmfocfn
:oo:o y:ofn u no:nu]o ou fn ocooo, onn:o B, C n D. io co noio
no o fnx fn ocoou no:nu]y :o)ycoono onu onn cu A unno fuonn
ciyn o fn ocooo io]o co no:nu]y :o)ycoono. io co nnio]o no o B, C
n D no no:nu]y :o)ycoono, ono unno fuonn ciyn o 3 ocooo io]o co no
no:nu]y :o)ycoono.
Zadatak 22. !o]u co o |niyu nu cannn :oo nunfufn ]onn: nofo-
:o: oaonio noau:o!n n:. u) ]ono yfn)ono fuuio. o)onao io]o fuuio
, , 2010.
|niyo
Rexee: Ioc:ufufn nunocf fo:onu.
Zadatak 23. Y nuiy P nuau:n co ]o:oo n fn ocfnu A, B n C n 7
:ocfonu. ^oo an co no!n n: noioi :ocfu y nuiy n no!n cnnx 7 :o-
cfonu, u u co nn fo: noio cnuioi o nx no)o cu:o ]ounnyf Onu]
nooao: ]o omno L.Euler, 26. niycfu 1735. ionno nu Iofoiucio]
iuo:n]n Huyiu. no o:y co n :ony O]aoonn iu|onn.
Rexee: Onu] nooao: :oo:o cnocfn nu ]onocfunnn]n ooani iuo nu
cannn, u :ufn: noc:ufuo: nunocfn :uiyuy]o:o u ]o fo no :oiy!o.
Zadatak 24. 'yncfnuin nonu ]o o:nuuno nu iufn :nuuu]nu :ocfu
io]o ]o iynu fyncfu oaoau u oon)o. )u an ]o :oiy!o u oon)y cnu
:ocfu, u u cnuio: yanno: no)y ]ounnyf Cu io]o ucicnnno foou
u iony
, , 2010.
Rexee: Ioc:ufufn nunocf cnuioi :ocfu. Inn:o u cy fuuno
nu :ocfu nonunu, uiao, :oiy!o ]o nununnfn fuiun naun nyfu.
Zadatak 25. Uocf iuonu nono:uno ]o fuio u cnuin nu iuonu n:u
noifny cuoou!u]ny no:y n fo nan oao:nnuiy nan uyfooyciy (uan
no ooo). ^oo an co fnnfn u nocfo]o fn iuu io]n cy :o)ycoono
nono:unn cuoou!u]nn: no:u:u ncfo ncfo
Rexee: O:nuun:o iuono cu A, B, C, D, E n F. I: iuu A :ou
cniyno no!n fn annn]o ncfo ncfo (nu nn:o uyfooycio) n noiu fo
oyy AF, AD n AB. Ioiymu]:o u oiuo:o u fuinu fn iuu no
nocfo]o. ,uiyuy]o:o u cy annn]o BD n DF oao:nnuio ]o iuu
noon onao onu on iuonn A, B, D nan A, F, D onan nono:unn annn]u:u
ncfo ncfo. Ioc:ufu]:o cuu annn]y BF, uio ]o uyfooyciu onu cy
iuonn A, B n F nono:unn annn]u:u ncfo ncfo, u uio ]o oao:nnuiu
onu cy iuonn B, D n F nono:unn annn]u:u ncfo ncfo. )uiao, :oo
co fnnfn u fuinu fn iuu nocfo]o.
83.2
Zadatak 26. !o]o o caoo!nx |niyu co :oiy, u io]o no :oiy nunfufn
]onn: nofo:o:
Zadatak 27. Hu cannn cy nunfuno nomuuio cfu:o y nuiy. Ouiao
foou :unouofn mofy fuiny u co nn]ono: o nx no no)o nunyf
Zadatak 28. Ionnu ]o :uayfuo io: my:y. In:ofno ]o u ]o noau:no
noo ncfnx :ocfu ]o ]o ocfunno fui u ]o ono fy. ^oo:o an fnnfn
u Ionnu nniuu nn]o nmuo ncfn: nyfo:
, , 2010.
Zadatak 29. Hu cannn ]o nunfunu oiu cu cnn: cno]n: :ocfonn:u io:
oo)ono :ocfo. )u an ]o :oiy!o oon!n cno oouao fuio u co noio
cnuioi :ocfu no)o ]ounnyf
Zadatak 30. Iu:nocuu nonnnu io!o n: fuuio A n foou u u:noco
nonnno io: cno yanno y cno: io:mnayiy. )u an :oo fo u yun
fuio u no :ou u noau:n ]ono: ncfo: yanno: nu nyfu
84
Prebrojavaa
Nikola Mrkxi, Matematiqka gimnazija
84.1
Zadatak 1087. !oanio nocfo]n fonn|onnx oo]onu fuinnx u n: ]o
nnu nn|u no!u o 6, u yiu nn|u no!u o nno, u fo!u nunu .
Rexee: Hu]auimo ]o oo: ncnncufn fo oo]ono. 'o cy oo]onn
78X, 79X, 89X. X :oo n:ufn nof u:anunfnx nonocfn, fo ]o yiynun
oo] oionuu]y!nx oo]onu ]onui 15.
Zadatak 1088. Oonfn oo] fonn|onnx oo]onu un]n ]o :on nn-
|uu :un o mocf, uan no!n o nu.
Rexee: Oon:o oo] fonn|onnx oo]onu io]n:u ]o :on nn-
|uu oo: 3, 4, 5. Onn io]n:u ]o :on nn|uu fn cy 111, 201, 210, 300,
uofnn 400, 310, 301, 220, 202, 211, 103, 130, 121, 112, nof uu, 1ul, 1lu, Su2,
S2u Sll, 2uS, 2Su, 22l, 2l2, lu1, l1u, lSl, llS, l22. )uiao, nocfo]n
yiynno 29 oo]onu io]n :uonounu]y ufn ycaon.
Zadatak 1089. u) Oonfn oo] uofnoonn|onnx oo]onu fuinnx u
n: ]o :on nn|uu nuun. o) Oonfn oo] fuinnx oo]onu n::o)y
l211 n lSS9.
Rexee: ofnoonn|onnx oo]onu n:u 9000. Onn co :oiy nooanfn
nu con]o no ocof y:ucfonnnx oo]onu - fuinnx con]u y ono: cayuu]y
n:u 9uu. Yioanio ]o nnn oo] nuun, yin ]o nonuun, fo!n nuun,
nf. Yioanio ]o nnn nonuun, yin ]o nuun, fo!n nonuun.. Y oou
519
, , 2010.
cayuu]u cnuiu ocofoiu cun no nof nunnx n nof nonunnx. )uiao,
n:u 4500 nonunnx(nunnx) uofnoonn|onnx oo]onu. )ufy con]y
:oo:o nooanfn nu nu oau. l211-l219, l2u-lSS9. Y nno: oay,
yuno: nonoo: oon]u:o u n:u fn nunu, oi y yio], canuno
iuo y nno: oay :uufiu, oon]u:o u nocfo]n (1389 1250 + 1)/2 = 70
nunnx. )uiao, yiynno nx ]o 73.
Zadatak 1090. Odrediti broj qetvorocifrenih brojeva takvih da je zbir
prve dve cifre paran, a druge dve neparan.
Rexee: Io fn)oy n: yioi :uufiu, auio ]o :uiyunfn u oo-
]onu cu nunn:(nan nonunn:) :ono: nn|uu n::o)y 10 n 99 n:u 45, u
n::o)y 0 n 99 fuuno 50. !uio nnu nn|u :ou onfn no!u o 0, oio-
nuu]y!nx io:onnunn]u :u nno no nn|o n:u 45. 'uinnx oiunnuou
:u yio no nn|o no:u, fo nocfo]n 50 nuunnx io:onnunn]u :u nx.
)uiao, yiynun oo] onuinnx uofnoonn|onnx oo]onu ]o 45 50 = 2250.
Zadatak 1091. Odrediti broj qetvorocifrenih brojeva takvih da se za-
vrxavaju sa parnim brojem, da im je prva cifra 1 ili 2, i da im je zbir
cifara paran.
Rexee: ofnoonn|onnx oo]onu n:u yiynno 9000. Onnx io]n non-
xny cu 1 nan 2, uiao, n:u fuuno 2000. I: fn)ou nomaoi :uufiu,
:nu:o u ]o io fuuno 1000 o onnx oo]onu :on nn|uu nuun. Ocfu]o
nu: u ooufn:o nuy nu nnn ycaon, f]. u co :unmunu]y nunn:
oo]o:. )uiao, n:u 5 :oiy!nocfn :u :uy nn|y. ,unncno o foiu
u an ]o nnn oo] 1 nan 2, :unn:u nuc oo] nonn|onnx oo]onu cu
nunn:, f]. nonunn: oo]o: nn|uu. Io nomao: :uufiy, n ]onnx
n yinx ]o 50(:oiy nounufn n cu nyao: y ono: cayuu]y). )uiao,
yiynun oo] ]o 5 2 50 = 500. Icfn o:yafuf :oian c:o oonfn n nu
auimn nuunn. O oo]io o luuu io]y c:o oonan o:ux, :oian c:o
o:ononufn u co, nomfo cy y nnfuy y:ucfonnn oo]onn, cnuin yin
:unmunu nuno: nn|o:, fo u nx ]o yiynno 1000/2 = 500.
Zadatak 1092. Hnioau ]o :uan mfooo io]n :ou u nuyun nunu:of
iniy n: xo:n]o, nomfo ]o nonnmo iayn u on ]o u:y:oo. !niu
n:u 1389 cfunu. ^o)yfn:, :uan mfooo iuiun ]ocfo, Hnioau nuc ]o
nonuno n ynuno nuyuno cnuiy ocofy cfuny nunu:of, u nounfuo ]o
onaum cnuiy yiy cfuny. io ]o Hnioan nofoono u nounfu cfuny
nu nyfu u on ]o nuyuno nunu:of, u uio :y ]o nofoono 7 :nnyfu u
nounfu ]ony cfuny, ioanio !o :y cufn n :nnyfu fooufn u :unmn
cu mfoouo:
Rexee: I:uuynu]:o oo] cfunu io]o !o Hnioau :oufn u non-
xnfu. )u nnmfu nn]o yuno ynuno, :ouo on u nounfu 1389 2 = 2778
, , 2010.
cfunu. ^o)yfn:, on ]o no! nuyuno nunu:of 138 cfunu, mfo no :y
ymfoofn 276 unfuu. 'uio)o, nomfo ]o nounfuo onaum cnuiy yiy
cfuny, fo !o :y ymfoofn 694 unfuu. ^o)yfn:, onu nu ciynu co
noiaunu]y, f]. Hnioau nn]o ymfooo 694 unfuu noiaouo: inio,
nomfo ]o noio cfunnno no! :nuo nunu:of. 'nx cfunnnu ]o 138. )uiao,
Hnioau :ou u nounfu 2778 276 694 + 138 cfunu, :u io]o !o :y
fooufn 13622 :nnyfu, f]. 227 cufn n 2 :nnyfu.
Zadatak 1093. Dato je deset neparalelnih dui u ravni. Nikoje tri
prave se ne seku u istoj taqki. U koliko se taqaka meusobno seku ove
dui?
Rexee: Cnuio no nuno co coiy. Iny nuny :oo:o n:uoufn nu
10 nuunnu. )yiy nuny :oo:o n:uoufn nu 9 nuunnu. )uiao, nocfo]n
90 u:anunfnx nuonu. ^o)yfn:, ono c:o cnuin nu uuynuan nu
nyfu - uio ]o nnu nunu A, u yiu B, ono c:o yuuynuan n io:on-
nunn]y AB n BA. ^o)yfn:, io]n: io oo: u nx y:n:u:o, nocounu
fuuiu ]o ncfu, fo oon]onn oo] foou nooanfn cu nu. )uiao, fuonn
oo] fuuuiu ]o 45.
Zadatak 1094. Dato je 220 razliqitih taqaka u ravni. Od tih 220,
taqno 55 su kolinearne. Koliko je razliqitih dui odreeno sa ovim
taqkama? A koliko pravih?
Rexee: !oannouno fuuio no!o yfnnufn nu oo] yn, ]o nuio cy
no yn nu ncfo] nuno], u uio co no noiaunu]y, y nnfuy cy no u:-
anunfo yn. )uiao, onnx yn n:u 220219/2 = 24090. C yio cfuno,
ioannounocf !o c:unfn yiynun oo] u:anunfnx nunnx. nx !o
onfn 220 219/2 55 54/2 + 1 = 24090 1485 + 1 = 22606.
Zadatak 1095. Odrediti broj trouglova koje formira 300 taqaka u ravni,
ako su a) taqno 4 taqke kolinearne; b) 102 taqke kolinearne.
Rexee: Io] foyiaonu ono on 300 299 298/6, u ufo uofnn(102)
fuuio nncy ioannouno. 'o uofnn fuuio cnounao cy |o:nuo fuuno
uofnn nonu foyiau, fo ]o yiynun oo] foyiaonu u) 4455096. o) 4455100
102 101 100/6 = 4283400. Youn:o u ono no foou oufn ]oun fo-
yiuo, iuo y cayuu]y |o:nuu nunnx, ]o ioannouno yn no :oiy
|o:nufn nooiononcunn foyiuo.
Zadatak 1096. Odrediti broj: a) pravougaonika; b) kvadrata u jediniq-
nom pravougaoniku dimenzija 1244 1389, takvih da im se gora leva
ivica uvek nalazi u ivici pravougaonika.
, , 2010.
Rexee: Iou ocnu n ou aonu fuuiu oo)ono cy ]ono:nuuno
no:o!y ioo aono n oo ocno fuuio. !uio ]o iou aonu nnnnu |ni-
cnunu, ocfu]o nu: cu:o u oon:o oo] :oiy!nx noaou]u :u oy
ocny fuuiy. u) Onu co :oo nuau:nfn onao io ocn: nu aono] nan
ioo] nnnnn, fo ]o :oo:o n:uoufn nu 1243 1388 = 1725284 nuunnu.
o) !uio cy inuufy ooo nnnno ]onuio, ou ocnu fuuiu co :ou nu-
au:nfn nu ]onuio: ucfo]uy o ioo n o aono nnnno, f]. nu noio]
o 1243 fuuio io]o :uonounu]y fu] ycaon u nncy ion aonn yiuo.
84.2
Zadatak 1097. Oonfn oo] nunnx oo]onu cu nuno: cy:o: nn|uu
:unx o 2uu.
Zadatak 1098. Oonfn oo] nunoyiuonniu io]u oo)y]o inuufnu
:ou n:on:n]u 5 5.
Zadatak 1099. Oonfn non:no oo]u A n B, uio ]o A u:aniu n:-
:o)y oo]u oo]onu cu nunn: n nonunn: :ono: nn|uu :unx o
2000000, u B oo] nocfynnnx ionnu n::o)y 3700 ionno no nono oo
n 1389 ionno nono oo.
Zadatak 1100. )ufo ]o 1000 fuuuiu y unnn. io cy fuuno 99S o nx
ioannouno, oonfn oo] foyiaonu io]o y unnn ono fuuio |o:n-
u]y.
Zadatak 1101. io ]o no:o!y n fuuuiu y unnn oo)ono lS yn,
ioaniu ]o nonocf n

523
85
Skupovi (Venovi dijagrami,
primena)
Tamara Xumarac, Matematiqka gimnazija
85.1
Zadatak 1102. Y cioan n:u 60 nucfunnniu o io]nx 39 nn]o iu|y, 28
nn]o uu], u 16 nn]o n uu] n iu|y. I:u an n ioanio nucfunnniu io]n no
nn]y iu|y
Rexee: !uio ]o 60 (23 + 16 + 12) = 60 51 = 9, fo 9 nucfunnniu no
nn]o nn uu] nn iu|y.
Zadatak 1103. Hu nnc:ono] noon n: :ufo:ufnio nocfunonu cy fn
:uufiu. Cnuin yuonni ]o omno ou ]oun :uufui, u nnio nn]o omno
fo!n :uufui. Inn :uufui omnao ]o 25 yuonniu, u yin 27 yuonniu.
nx 20 ]o omnao oou :uufiu. !oanio yuonniu ]o unao nooy
!oanio yuonniu ]o omnao cu:o nnn :uufui
524
, , 2010.
Rexee: !uio ]o 5+20+7 = 32 fo ]o 32 yuonniu unao nooy. Cu:o
nnn :uufui omnao ]o 25 20 = 5 yuonniu.
Zadatak 1104. Y ]ono: oooy o 29 yuonniu, nx 13 ]o nounfuao
!niyl, 16 !niy2, u 11 !niyS. In fo:o 3 yuonniu nncy nounfuan
nn]ony o ono fn inio. O onnx io]n cy nounfuan !niy2 nx 6
]o nounfuao !niyl, u 4 !niyS. Cu:o 1 yuonni ]o nounfuo cno fn
inio. !oanio yuonniu n: foi ooou ]o nounfuao cu:o !niyl n
!niyS
Rexee: Cu canio co nnn u yiynun oo] yn io]n cy nounfuan
onao io]y iniy n:nocn 7x+7x+x+7+5+1+3 = 30x. Io :uufiy
3 yuonniu nn]o nonnfuao nn ]ony iniy nu yiynun oo] yn io]n cy
nounfuan onao io]n iniy n:nocn 29 3 = 26. Cuu 26 = 30 x f].
x = 4. )uiao 3 yuonniu ]o nounfuao cu:o !niyl, u 3 cu:o !niyS.
Zadatak 1105. Y ]ono: oooy 5. u:ou
4
5
yuonniu y:n:u y:n:u
)oun]o nonnno nan ^ufo:ufnuin ancf. )oun]o nonnno y:n:u nu nyfu
nnmo yuonniu noio ^ufo:ufnuin ancf, u oo] yuonniu io]n y:n:u]y oou
uuconncu ]o
1
2
oo]u yuonniu io]n unfu]y ^ufo:ufnuin ancf. !oanio
yuonniu unfu cnuin o uuconncu, u ioanio oou, uio nof yuonniu no
y:n:u nn]oun uuconnc
Rexee: Io :uufiy
1
5
ooou no unfu nn ]ono nonnno u fo ]o 5
yn . )uiao noao oooo n:u 5 5 = 25 yn. !oncfo!n caniy n
no:u :uufiy nun. (y + z) = 2(x + y) Canuno 2y = x + y f]. x = y.
Oufao nun z = 3y. Yiynun oo] yn io]n unfu]y onao io]o nonnno
]o
4
5
25 = 20. Cu yio cfuno fo ]o ]onuio n x +y +z = y +y +3y = 5y
f]. 5y = 20 f]. y = 4. )oun]o nonnno unfu 16 yuonniu, u ^ufo:ufnuin
ancf 8.
, , 2010.
Zadatak 1106. Y ]ono: oooy io]o n:u 35 yuonniu cnuin yuonni
oouno:no yun ]oun, uan nu]nnmo nu cfunu ]o:niu. 18 yuonniu yun on-
iaocin, 16 ycin, u 13 no:uuin ]o:ni. In fo:o 4 yuonniu yun oniaocin
n no:uuin, 6 oniaocin n ycin. !oanio yuonniu yun cu:o ]oun ]o:ni,
u ioanio yun n ycin n no:uuin
Rexee: Cu canio co nnn u cu:o oniaocin yun 8+6+4 = 18 yuonniu.
Yiynun oo] yuonniu io]n yun onao io]n ]o:ni n:nocn 35. Cu yio
cfuno fu] ncfn oo] ]o ]onui 18+9x+10x+x = 37x f] 37x = 35
f]. x = 2. Cu:o ]oun cfunn ]o:ni yun 8 + 8 + 7 = 23 yuonniu u 2
yuonniu yun n ycin n no:uuin.
Zadatak 1107. Hu ouaiuncio: ioniocy :ufo:ufnuuu cnuin o 100
yuocnniu ionon ou ]oun o fn cfunu ]o:niu. ycin ionon 57 :u-
fo:ufnuuu, ycin n |unnycin 28, oniaocin n |unnycin 34, u cu:o
|unnycin 5. cu:o nu cfunu ]o:niu ionon 49 yuocnniu, u cnu fn ]o-
:niu ionon 11 :ufo:ufnuuu. !oanio yuocnniu ionon cu:o oniaocin
n ycin ]o:ni
Rexee: Cu canio x + 34 11 + 28 11 = 40 + x yn ionon fuuno
nu cfunu ]o:nui mfo no :uufiy ]o ]onuio oo]y 49 f]. 49 = 40 +x f].
x = 9. Cu:o oniaocin ionon 100 57 (5 +34 11) = 15 :ufo:ufnuuu,
u cu:o ycin 57 (28 11) 11 9 = 20 :ufo:ufnuuu.
, , 2010.
Zadatak 1108. Y nucoy n:u 8 yannu o io]nx cnuiu n:u ou ]ony
io:ynuany nncfuaunn]y. Cfy]y n:u 6 yannu, iunuan:unn]y 4, u noono
6 yannu. )u an nocfo]n yannu io]u n:u cno nncfuaunn]o uio fuuno fn
yanno n:u]y cu:o no ]ony n fo u:anunfy io:ynuany nncfuaunn]y
Rexee: Cu canio co youunu x + y + z = 5.x + y + t = 5 f]. z = t n
x + z + t = 3. Cuu n: x + y + 2t = 5 n x + y + t = 5 caon u ]o t = 0.
)uiao nocfo]o 3 yanno cu cno fn io:ynuano nncfuaunn]o.
Zadatak 1109. Hu n:aof ]o ionyao 60 yuonniu o io]nx
2
3
nn]o cu:o
ioiu-ioay, u
4
15
coi n ioiu-ioay. !oanio yuonniu nn]o cu:o coi
Rexee: Yuonniu io]n nn]y cu:o ioiu-ioay n:u
2
3
60 = 40. Yuonnnn
io]n nn]y n ioio-ioay n coi n:u
4
15
60 = 16. Ioocfuanx 60 40 16 = 4
nn]o cu:o coi.
Zadatak 1110. Y ]ono] mioan n:u 450 yuonniu. Cnofo: co no ounn
cu:o nx 20. Ocfuan niu]y iomuiy,ooo]iy nan |youa, uan cu:o
]onn: cnofo: co ouno. !omuiy n ooo]iy :u]ono niu 215 yuonniu,
, , 2010.
u |youa n ooo]iy 323 yuonniu. !oanio yuonniu co ounn cnuin: o
onnx cnofonu
Rexee: Yuonniu io]n co ouno cnofo: n:u 450 30 = 420. Onn io]n
co ouno cu:o |youao: n:u 430 215 = 215 yuonniu. Onn io]n co ouno
cu:o iomuio: n:u 430 323 = 107. Ioocfuanx 430 215 107 = 108
yuonniu co ounn cu:o ooo]io:.
Zadatak 1111. Hu ]ono: ioniocy onao ]o 2000 yuocnniu o io]nx ]o
cnuin ono |nao:o| nan :ufo:ufnuu, u ]oun oo] yuocnniu co ounno
n |nao:o|n]o: n :ufo:ufnio:. !oanio ]o onao yuocnniu y cnuio] iu-
foion]n, uio ]o :o)y |nao:o|n:u cnuin oc:n ono n :ufo:ufnuu, u
:o)y :ufo:ufnuun:u cnuin fnnuocfn n |nao:o|
Rexee: Hoiu ]o x oo] cu:o |nao:o|u, z cu:o :ufo:ufnuuu, u y
onnx io]n cy n |nao:o|n n :ufo:ufnuun. io ]o cnuin oc:n |nao:o|
ono n :ufo:ufnuu fo ]o onu (x + y) = 8y f]. x = 7y. io cnuin 13
:ufo:ufnuu ]o n |nao:o| unu nun (y + z) = 13y f]. z = 12y. Cuu
yiynun oo] :ufo:ufnuuu ]o 2000 = x + y + z = 7y + y + 12y = 20y f].
y = 100. Yiynun oo] |nao:o|u ]o 800, u :ufo:ufnuuu ]o 1300.
Zadatak 1112. Y ocfoio: oouuyny n::o)y iycuu nx 70 o 100 n:iy-
onao ]o ]ono oio, 75 ]ono yno, 80 ]ony yiy n 85 ]ony noiy. )oiu:ufn
u ]o ou 10 iycuu n:iyonao ncfono:ono oio, yno, yiy n noiy.
Rexee: Oio n yno n:iyonao ]o ou (70 +75) 100 = 45 iycuu. Oio,
yno n yiy n:iyonao ]o ou (45 + 80) 100 = 25 iycuu. Oio, yno, yiy
n noiy n:iyonao ]o ou (25 + 85) 100 = 10 iycuu.
Zadatak 1113. Y ]ono: ciyny n:u 20 yn. nx 16 ionon oniaocin,
15 |unnycin n 17 no:uuin ]o:ni. )oiu:ufn u nu]:uo 8 o yn n:
foi ciynu ionon cnu fn ]o:niu.
Rexee: Y: o:nuio iuo cu canio n:u:o. a+b+c+d+e+f +g +h = 20
a +b +d +e = 16 a +b +c +f = 15 a +c +d +g = 17
io nny ]onuunny no:non:o cu 2 n oy::o:o ]o o :onu nocao-
o fn ]onuunno oon]u:o.
a (e + f + g + 2h) = 8 f].a = e + f + g + 2h + 8 f]. iuio cy o, |, i,
x nonoiufnnnn oo]onn, nu]:uo 8 yn n: foi ciynu ionon cnu fn
cfunu ]o:niu. caniu :u :u)lnon
, , 2010.
85.2
Zadatak 1114. Hu fyncfnuio: ciyny cnuin o yuocnniu ionon ou
]oun o fn cfunu ]o:niu. Cnu fn ionon 2 yuocnniu. 9 ionon cu:o
|unnycin n oniaocin, 13 cu:o |unnycin n ycin, 12 cu:o ycin n
oniaocin, 29 cu:o oniaocin, 6 cu:o |unnycin n 7 cu:o ycin ]o:ni.
!oanio yiynno n:u yuocnniu
Zadatak 1115. Y nofo: u:oy ]ono mioao n:u 90 yuonniu. Io:nufo
]o u 22 yuonniu yun oniaocin ]o:ni, 28 ycin ]o:ni, u 35 |unnycin
]o:ni. Iniaocin n ycin yun 5, |unnycin n oniaocin 7, u ycin n
|unnycin 9, u cu:o oniaocin 12 yuonniu. !oanio yuonniu yun cnu fn
]o:niu, u ioanio no yun nn ]oun ]o:ni
Zadatak 1116. Y ]ono: noy:o!y n:u 35 unniu. nx 20 ionon
cfuno ]o:nio, 11 :nu cfonoiu|n]y, u 10 no :nu nn ]ono nn yio. !o-
anio unniu :nu n cfonoiu|n]y n cfuno ]o:nio
Zadatak 1117. Cnn yuonnnn ]onoi ooou cy uaunonn ou ]ono o
coinn]u. iomuiumio, onnfufocio nan :ufo:ufnuucio. Y cno fn
coinn]o yuauono ]o 6 yuonniu. 6 yuonniu cy uaunonn no no coinn]o u
no 6 yuonniu cy uaunonn cu:o no ]ono coinn]o. !oanio yuonniu n:u y
fo: oooy
Zadatak 1118. Y ]ono] mioan cy ncnnfnnuan yiyc 600 yuonn]iu. Ju-
oyio noan 240 yuonniu, oununo 180, u :ununno 360 yuonniu. Juoyio
n :ununno noan 120 yuonniu, ]uoyio n oununo 70 yuonniu. Oonfn
ioanio n:u yuonniu io]n noao cno fn ncfo no!u.

|l| 1000 zadataka, Iooiu 2uu6.


|2| I. nn!, I. !onuuonn!, I. 'o:n! Matematika V, Iooiu, 2uuS.
530
86
Uglovi
Milox Milosavevi, Matematiqka gimnazija
86.1 j
Definicija 136. Yiaonn cy cynao:onfnn uio ]o nxon :on 180

.
Definicija 137. Yiaonn cy ionao:onfnn uio ]o nxon :on 90

.
86.2
Zadatak 1119. Hu)n :oy yiau uio ]o on ]onui io:nao:onfno: yiay
o:y nocfyioi yiau.
Rexee: Hoiu ]o fu] yiuo . I: foicfu ]o 2 + = 90

, io ]o yiuo
io:nao:onfun yiay 2. !uio ]o onu = , fo ]o 3 = 90

, onocno
= 30

.
Zadatak 1120. Hu)n :oy yiau uio ]o oionu :ou :u 20

no!n o :oo
o:y cynao:onfnoi yiau.
Rexee: Hoiu ]o fu] yiuo . I: foicfu ]o + = 180

, io ]o yiuo
cynao:onfun yiay . !uio ]o onu = + 20

, fo ]o 2 + 20

= 180

,
ouiao ]o = 80

. Yiuo = 100

Zadatak 1121. Yiaonn , , , cy ,,cyconn(nu yiau cy ,,cyconuiu


n:u]y :u]onnuio fo:o n ou ]oun :u]onnuin iui) n :u]ono cuunu-
nu]y onyon yiuo. io cy cnuiu nu cyconu yiau ]onuiu, oonfn
:oy onnx yiaonu.
Rexee: I:u:o = , = , = . ,nuun, cnu uofnn yiau cy
]onuiu :o)y cooo:. Ouno ]o 4 = 180

, nu ]o = 45

. )uiao, =
= = = 45

.
531
, , 2010.
Zadatak 1122. Yiaonn n cy io:nao:onfnn. Hu!n ono yiaono uio
co :nu =
3
5
.
Rexee: I:u:o u ]o + = 90

. ,nuun,
3
5
+ = 90

. Onu ]onuunnu
]o oinnnuaonfnu cu 3 + 5 = 450

. )uiao, 8 = 450

, nu ]o = 56

15

, u
= 43

45

.
Zadatak 1123. ,u ioanio ]o yiuo no!n o oionoi io:nao:onfnoi
yiau, uio ]o :u 42

18

26

:uu o oionoi cynao:onfnoi yiau


Rexee: Hoiu ]o + = 180

. I:u:o = + 42

18

26

. Ouno ]o
++42

18

26

= 180

. 'uu ]o = 68

50

47

. !o:nao:onfun yiuo yiay


]o onu 21

13

. Yiuo ]o no!n o cnoi io:nao:onfu :u 47

41

34

.
Zadatak 1124. ^ou yiau + ]o :u 48

no!u o :oo yiau . Hu!n


yiuo .
Rexee: I:u:o u ]o + = +48

. Ouno ]o = 48

. 'uu
]o 2 = 48

, ouiao n:u:o = 24

.
Zadatak 1125. ^ou yiau 3 ]o :u 60

:uu o :oo yiau 3 + 2,


u :u 42

no!u o :oo yiau 2. Oon yiaono n .


Rexee: I: nnoi oau :uufiu :uiyuy]o:o. 3 +60

= 3+2.
Ouno ]o 3 = 60

, onocno = 20

. I: yioi oau :uufiu ]o 3


20

= 40

+ 42

. ,nuun, 2 = 22

, uiao = 11

.
Zadatak 1126. Yiaonn n cy cynao:onfnn, u
5
6
n
1
3
cy io:nao-
:onfnn yiaonn. Oonfn yiaono n .
Rexee: I:u:o u ]o + = 180

n
5
6
+
1
3
= 90

.I: nno ]onuunno


n:u:o = 180

. )yiu ]onuunnu ]o oinnnuaonfnu cu 5+2 = 540

.
)uo ]o 5 + 2(180

) = 540

. Ouno ]o 3 = 180

, nu ]o = 60

, u
= 120

.
Zadatak 1127. Yiaonn , , n cy cynao:onfnn n =
1
6
, = 2. Hu)n
ono yiaono.
Rexee: !uio ]o =
2
3
, n = 2, fo ]o =
1
6
2 =
1
3
. Cuu n:u:o
1
3
+ 2 + = 180

. Onu ]onuunnu ]o oinnnuaonfnu cu


1
3
+ 3 = 180

,
onocno + 9 = 540

. )uiao = 54

, nu ]o = 108

, u = 18

.
Zadatak 1128. Yiaonn , , , cy ,,cyconnn :u]ono cuununu]y ony:-
xon yiuo. io cy cnuiu nu nocyconu yiau io:nao:onfnu, n =
3
5

oonfn :oy onnx yiaonu.


Rexee: I:u:o + = 90

, + = 90

, + = 90

. I: nno
no ]onuiocfn :uiyuy]o:o = , u n: yio no = . Cuu n:u:o
2 + 2
3
5
= 180

. Onu ]onuunnu ]o oinnnuaonfnu cu 10 + 6 = 1800

,
nu ]o = 56

15

. Onu ]o = 33

45

.
, , 2010.
86.3
Zadatak 1129. ,u ioanio ]o yiuo :un o oionoi cynao:onfnoi
yiau, uio ]o :u 25

52

28

no!n o oionoi io:nao:onfnoi yiau


Zadatak 1130. ^ou yiau 3 + 5 ]o :u 70

no!u o :oo yiau 3 2,


u :u 50

:uu o :oo yiau 5 + 5. Oon yiaono n .


Zadatak 1131. Yiaonn n cy io:nao:onfnn, u
6
5
n
9
4
cy cynao-
:onfnn yiaonn. Oonfn yiaono n .
Zadatak 1132. Yiaonn , , n cy io:nao:onfnn n =
1
5
, = 5.
Hu)n ono yiaono.
Zadatak 1133. Yiaonn , , , cy ,,cyconnn :u]ono cuununu]y ony:-
xon yiuo. io cy cnuiu nu nocyconu yiau io:nao:onfnu, n ]o :u 20

no!n o oonfn :oy onnx yiaonu.

|l| ). nu)onn!,I.^n!n!,I.Homionn! Zbirka zadataka iz matema-


tike za 5. razred osnovne skole, ,uno :u ynoonnio n nucfunnu co-
cfnu l991.
534
87
Najvei zajedniqki delilac i
najmai zajedniqki sadralac
Stefan Stanojevi, Matematiqka gimnazija
87.1 j
Definicija 1. Hu]no!n :u]onnuin oanaun nnonnx oo]onu a n b
]o nu]no!n nnoun oo] io]n: cy n a n b onnn.
Definicija 2. Hu]:un :u]onnuin cuuaun nnonnx oo]onu a
n b ]o nu]:un nnoun oo] io]n ]o onn cu a n b.
Definicija 3. !uo:o u cy nnonn oo]onn a n b y:u]u:no nocfn
uio ]o H,)(a, b) = 1.
87.2
Zadatak 1134. Oonfn oo]ono a n b, uio ]o H,)(a, b) = 5 n H,C(a, b) =
50.
Rexee: !uio ]o H,)(a, b) = 5 n:u:o u ]o a = 5k, b = 5l, io cy k n
l y:u]u:no nocfn nnonn oo]onn.
Iomfo ]o cuu H,C(k, l) =
50
5
= 10, n k n l cy y:u]u:no nocfn,
:uiyuy]o:o u ]o kl = 10. Cuu n:u:o 2 :oiy!nocfn :u onu 2 oo]u .
(5, 2) n (10, 1), nu n:u:o nu ionuunu omou (25, 10) n (50, 5).
Zadatak 1135. Ion:no nu nnonu oo]u ]o 72u, u H,C lSu. !o]n
cy fo oo]onn
Rexee: !uio ]o H,C onnx oo]onu 180 = 2
2
3
2
5, :oo:o :uiyunfn
u nn]oun o nx nn]o onn nocfn: oo]o: u:anunfn: o 2,S,,
535
, , 2010.
iuo n u ]o ]oun o nx onn cu 2
2
, ]oun cu 3
2
n ]oun cu . !uio
n: ]o non:no 720 = 2
4
3
2
5, :ou]y oou onfn onnu cu 2
2
oi ]oun o
oo]onu no c:o onfn onn cu S n ]oun o oo]onu no c:o onfn onn
cu . )uiao, n:u:o 2 nuu io]n :uonounu]y ycaono :uufiu .
(2
2
3
2
5, 2
2
) n (2
2
3
2
, 2
2
5), f].
(180, 4) n (36, 20) cy omou :uufiu
Zadatak 1136. ,on nu nnonu oo]u ]o 221, u H,) 6. Hu)n fo
oo]ono.
Rexee: Ono oo]ono nocfunu:o iuo 56k n 56l.
56k + 56l = 224
56(k +l) = 224
k +l = 4.
Iocfo]o nu nuu nnonnx oo]onu io]n :uonounu]y ony ]onu-
iocf - (3, 1) n (2, 2). ^o)yfn:, iuio k n l :ou]y onn y:u]u:no nocfn,
oouny]o:o yiy :oiy!nocf, nu nocfo]n cu:o ]ono omoo - 56 n 168.
Zadatak 1137. ^nio ]o iynno noioanio oaonin no 27 nnuu n noio-
anio cnocin no 72 nnuu. Iounun :y ]o :u fo nunaufno l2S1 nnuu.
!uio ]o ^nio :nuo u ]o nounun noiomno
Rexee: I: ycaonu :uufiu :oo:o nunncufn ]onuunny 27x+72y =
1234. Iomfo ]o 9 H,) :u 27 n 72 nun .
3 9x + 8 9y = 1234
9 (3x +8y) = 1234, nu :uiyuy]o:o u ]o l2S1 onno cu 9, mfo nn]o
fuuno. ,nuun, ]onuunnu io]y c:o nunncuan nu nouofiy nn]o fuunu nu
]o nounun noiomno.
Zadatak 1138. )oiu:ufn u ]o H,)(a, b) H,C(a, b) = ab.
Rexee: Hoiu ]o S =H,C(a, b). 'uu ]o S = ak, :u noin nnoun
oo] k. !uio ]o S onno cu b, oo]
ak
b
:ou onfn nnoun. O:nuun:o
H,)(a, b) = d. Cuu :oo:o nunncufn a = nd n b = md :u noio y:u]u:no
nocfo nnono oo]ono m n n. io :u:onn:o ono y nofxonn n:u:
oon!o:o
nkd
md
=
nk
m
N.
!uio cy m n n y:u]u:no nocfn, k :ou onfn onno cu m, f]. k = mt,
t N. )uiao,
S = ak = amt = a
b
d
t =
ab
d
t.
Cu yio cfuno, cnuin oo] ooaniu
ab
d
t cun a n b. Hu]:un
:u]onnuin cuuaun co oon]u :u t = 1 n ]onui ]o S =
ab
d
.
Zadatak 1139. io ]o d :u]onnuin oanaun oo]onu a n b, oiu:ufn u
]o d fuio)o :u]onnuin oanaun oo]onu a +b n a b.
Rexee: Iomfo d oan n a n b :oo:o nncufn.
a = kd n b = ld
, , 2010.
a +b = kd +ld = d(k +l)
a b = kd ld = d(k l)
)uiao, d fuio)o oan n a +b n a b.
Zadatak 1140. io ]o a = bk + c, oiu:ufn u ]o H,)(a, b) =H,)(b, c),
f]. H,) oo]onu a n b ]o ]onui H,)-y oo]u b n ocfufiu nn ooy
oo]u a oo]o: b.
Rexee: Hu:onn:o H,)(a, b) = d
1
n H,)(b, c) = d
2
. Cuu nun .
kd
1
= ld
1
+c
c = d
1
(k l), d
1
oan c nu ]o d
1
:u]onnuin oanaun :u b n c. Ouno
:uiyuy]o:o u d
1
oan d
2
nomfo cnuin :u]onnuin oanaun nu oo]u
oan nxon nu]no!n :u]onnuin oanaun.
Canuno, nunncu!o:o a = pd
2
+ qd
2
= d
2
(p + q) . Cuu :uiyuy]o:o
u d
2
oan a, nu ]o d
2
:u]onnuin oanaun :u a n b, nu d
2
oan nxon
nu]no!n :u]onnuin oanaun - d
1
.
Iomfo d
1
oan d
2
n d
2
oan d
1
, onn :ou]y onfn ]onuin.
Zadatak 1141. )oiu:ufn u co :u nnono n u:ao:ui
21n+4
14n+3
no :oo
ciufnfn.
Rexee: H,)(21n+4, 14n+3) =H,)(14n+3, 7n+1) =H,)(7n+1, 1) =
1 nu co u:ao:ui no :oo ciufnfn.
Zadatak 1142. Hu!n nu]:un nnoun oo] x io]n u]o ocfufui 2 nn
ooy cu S,6 nn ooy cu 7 n S nn ooy cu S.
Rexee: Io] x +1 !o onfn onn cu S n 7 n unufn ocfufui 1 nn
ooy cu S. Cnuin oo] ooaniu 8k + 4 ]o onn cu 1, nu ]o fuono
x =H,C(3, 4, 7) = 84.
Zadatak 1143. Iu:aniu nu nonunu oo]u ]onuiu ]o 2
n
. )oiu:ufn u
cy onn y:u]u:no nocfn.
Rexee: H,) onnx oo]onu :ou oanfn nxony u:aniy nu oan
2
n
. ^o)yfn:, iuio cy onu nu oo]u nonunu n nxon H,) :ou onfn
nonuun. Jonnn fuiun oo] io]n oan 2
n
]o l nu cy onn oo]onn y:u]u:no
nocfn.
87.3
Zadatak 1144. io ]o H,)(x, 10) = 2 n H,)(x, 21) = 7, n x < 50, ioanio
omou n:u:o :u x
Zadatak 1145. Ion:no nu nnonu oo]u ]o Suu, u H,) lu. !o]n
cy fo oo]onn
Zadatak 1146. Oonfn cno :u]onnuio oanono oo]onu 5k+6 n 8k+7,
io ]o k noo oo].
, , 2010.
Zadatak 1147. io ]o H,)(a, b) = 1, oiu:ufn u ]o H,)(a + b, a b)
]onui l nan 2.
Zadatak 1148. ,on 19 nnonnx oo]onu ]onui ]o 999. Hu!n nu]no!y
:oiy!y nonocf nxonoi nu]no!oi :u]onnuioi oanonu.

|l| 1000 zadataka, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o 2uuS.


|2| ^un]u Cfunn! n Hooo]mu Iionnonn!, Teorija brojeva, zbirka za-
dataka, ,uno :u ynoonnio n nucfunnu cocfnu 2uu1.
|S| ^noyo Icunaonn!, Zbirka rexenih zadataka za redovnu i dodatnu
nastavu u 7. razredu osnovne xkole, Iu|niu Uuoun 2uu1.
539
88
Razlomci (operacije i
jednaqine)
Ogen Tripunovi, Matematiqka gimnazija
88.1 j
Definicija 138. Iu:ao:ui ]o ioanunni nu nnonu oo]u m n n, nu
nnmo:o. m : n =
m
n
.
Teorema 172. Iu:ao:nn
a
c
n
an
cn
cy ]onuin io ]o n nnoun oo].
Definicija 139. Iu:ao:ui un]n cy oo]naun n n:onnaun y:u]u:no
nocfn oo]onn, nu:nnu co nocnonn.
Teorema 173. ,u cnuiu nu u:ao:iu
a
c
n
b
c
nun.
a
c

b
c
=
a b
c
, (a b).
Teorema 174. ,u cnuiu nu u:ao:iu
a
b
n
c
d
nun.
a
b

c
d
=
ad cb
bd
, (
a
b

c
d
).
Teorema 175. Iu::ou nu oo]u a n b noiu:y]o ioanio nyfu ]o oo] a
no!n o oo]u b, mfo o:nuuunu:o a : b.
88.2
Zadatak 1149. !oanin yiuo :uiaunu]y cufnu n :nnyfnu iu:uiu y S
uuconu n lu :nnyfu
540
, , 2010.
Rexee: Y S uuconu yiuo n::o)y iu:uin ]o
4
12
360
o
= 120
o
. Yiuo
co :ooi :nnyfno iu:uio nono!u :u x =
2
12
360
o
= 60
o
. !uio co cufnu
iu:uiu io!o l2 nyfu cnon]o, :ooi o co yiuo c:un :u
1
12
x. Oufao
]o fuonn yiuo ]onui 120
o
+x
1
12
x = 120
o
+ 60
o

1
12
60
o
= 175
o
.
Zadatak 1150. Y 6 cufn iu:uio cufu oou:y]y onyon yiuo. ,u io-
anio :nnyfu !o iu:uio nnn nyf oou:onufn yiuo o 70
o

Rexee: io ]o x yiuo io]n no)o :nnyfnu iu:uiu o noiaunuu,


onu nun.
180 x +
1
12
x = 70,
180
11
12
x = 70,
11
12
x = 110.
Caon x = 120
o
, u fo: yiay oionuu 2u :nnyfu, mfo ]o n omoo :u-
ufiu.
Zadatak 1151. Ionu no]oo noay nnny :u l :nnyfu, u Ionu n Honu
:u]ono no]oy noay nnny :u 6 :nnyfu. !oanio ]o no:onu nofoono
Honn u cu: no]oo noay nnny
Rexee: Ionu :u ]oun :nnyf no]oo nofnuocfnny nnno, u iu ]oy
:u]ono, Ionu n Honu no]oy mocfnny nnno :u ]oun :nnyf. Caon, :u
]oun :nnyf Honu cu: no]oo
1
6

1
15
=
1
10
. ,nuun, Honn foou lu :nnyfu
u no]oo nnny cu:.
Zadatak 1152. Yiaonn n cy cynao:onfnn, u
2
5
n io:nao:onfnn.
I:uuynu] u:aniy yiaonu n .
Rexee: I: + = 180 n
2
5
+ = 90, o:ux caon
3
5
= 90. Cfoiu,
= 150
o
, = 30
o
, ouiao ]o = 120
o
.
Zadatak 1153. Oonfn cno nnono oo]ono a n b fuino u ]o
a
10
+
b
15
=
5
6
n
1
2
<
a
10
<
3
4
.
Rexee: !uio ]o
1
2
=
5
10
, u
3
4
=
15
20
, fo ]o
5
10
<
a
10
<
15
20
, nu ]o a = 6 nan
a = 7. ,u:ono: onnx nonocfn y ]onuiocf
a
10
+
b
15
=
5
6
oon]u:o u ]o
]onno omoo :uufiu. a = 7, b = 2.
Zadatak 1154. Oonfn cno nuono nnonnx oo]onu a n b fuinnx
u ]o a +b = 30 n
2005
2007
=
198
223
+
a
b
.
, , 2010.
Rexee: I: yio ]onuiocfn oon]u:o u ]o
a
b
=
1
9
. !oncfo!n nny
]onuiocf oon]u:o u ]o a = 3, b = 27.
Zadatak 1155. Caunio n ^uio cy cunan no!o. In fo:o
1
3
cunnnu
cy onao oyino,
3
8
oux, u ocfuao ouio:. !oanio nu]nnmo ouio:u cy
onn :ucunan uio cy cunan :uo o S6u nofu
Rexee:
8
24
yiynnoi oo]u cunnnu cy oyino,
9
24
yiynnoi oo]u cy
oucn, nu caon u ouio:u n:u
24
24

_
8
24
+
9
24
_
=
24
24

17
24
=
7
24
o yiynnoi
oo]u cunnnu. Hu]no!n oo] io]n ]o :un o S6u n onn ]o cu 21 ]o
SS6. !uio ]o 336 : 24 = 14, caon u ]o oo] ouio:onu 14 7 = 98.
Zadatak 1156. Io]naun n n:onnaun u:ao:iu
p
q
cy nocfn oo]onn.
Oon nocfo oo]ono p n q uio ]o :on u:ao:iu n o:y onnnounoi
u:ao:iu ]onui
130
33
.
Rexee: !uio ]o
p
q
+
q
p
=
130
33
, fo ]o H,C(p, q) = 33 = 3 11. ,nuun
u cy fuonn nocfn oo]onn p = 3 n q = 11. Ionoo: ]onuiocfn co
nofn)y]o ncfnnnfocf.
Zadatak 1157. Oonfn nnoun oo] n n nocf oo] p fuio u nun
n
1990
=
1
p
. !oanio u:anunfnx omou n:u nooao:
Rexee: !uio ]o
n
1990
=
1
p
fo ]o
n
25199
=
1
p
. ,nuun u cy omou
nooao:u p = 2, n = 995. p = 5, n = 398 n p = 199, n = 10.
Zadatak 1158. )uf ]o u:ao:ui
7989
2010
. !uu co o oo]nonu ufoi u:-
ao:iu oy::o oo] x, u n:onnony ou x, oon]u co
1
8
. Hu!n x.
Rexee: In:ofn:o u ]o :on oo]nonu 7989 + 2010 = 9999. io
oo]nony oy::o:o, u n:onnony ou:o x, oon!o co :on 7989 x +
2010 + x = 9999. !uio ]o nonn u:ao:ui ]onui
1
8
, fo ]o oo]naun nonoi
u:ao:iu a n n:onnaun 8a, nu ]o 9a = 9999, fo ]o a = 1111. 'uonn
oo] x co :oo oonfn n: ]onuiocfn 7989 x = 1111. )uiao, x = 6878.
88.3
Zadatak 1159. nu no]oo nuionuo cauoaou :u S :nnyfu. oio
]oo cauoao fn nyfu oo o no. ,u ioanio no:onu !o nx no]o
:u]ono no]ocfn nuionuo cauoaou
, , 2010.
Zadatak 1160. Y:ocfo :no:nnu cfunn :nuio uuyncinx onounn]u fuio
u oon]om fuuny ]onuiocf (:oom ioncfnfn n :uiuo)
1
2

1
6

1
6027
=
1
2009
.
Zadatak 1161. Oonfn u:ao:ui io]n ]o ]onui u:ao:iy
43
90
n io
ioiu ]o :on oo]nonu n n:onnonu ]onui l99.
Zadatak 1162. Hu ]ono: ocfny fn uofnfnno :ymiuunu cy oo-
onn, u no fo!nno onu cy yufo. !o]n oo cfunonnnmfnu ocfnu
nn]o y ouiy, uio ]o oo] ooonnx :ymiuunu ]onui oo]y yufnx
onu
Zadatak 1163. !uu !o nnn nyf nocao l2 cufn :nnyfnu n cufnu iu:uiu
:uiaunufn nun yiuo

|l| ) )ymun nu)onn!, Iaun:n ^n!n! n Ianmu Homionn!.


,oniu :uufuiu n: :ufo:ufnio :u . u:o ocnonno mioao. ,u-
no :u ynoonnio n nucfunnu cocfnu, Iooiu n ,uno :u ynoonnio
n nucfunnu cocfnu, Honn Cu - l99S.
|2| ^ufo:ufnuin ancf. (ionno. 2uu92ulu, 2uu72uuS, 2uuS2uu1 n
2uul2uu2). )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o, Iooiu
|S| )^C, fui:nuou- -fn u:o.
544
89
Razlomci (proxirivae,
skraivae i uporeivae)
Ogen Tripunovi, Matematiqka gimnazija
89.1 j
Definicija 140. Iu:ao:ui ]o ioanunni nu nnonu oo]u m n n, nu
nnmo:o. m : n =
m
n
.
Teorema 176. Iu:ao:nn
a
c
n
an
cn
cy ]onuin.
Definicija 141. Iu:ao:ui un]n cy oo]naun n n:onnaun y:u]u:no
nocfn oo]onn, nu:nnu co nocnonn.
Teorema 177. ,u cnuiu nu u:ao:iu
a
c
n
b
c
nun.
a
c

b
c
=
a b
c
, (a b).
Teorema 178. ,u cnuiu nu u:ao:iu
a
b
n
c
d
nun.
a
b

c
d
=
ad cb
bd
, (
a
b

c
d
).
Teorema 179. Iu::ou nu oo]u a n b noiu:y]o ioanio nyfu ]o oo] a
no!n o oo]u b, mfo o:nuuunu:o a : b.
89.2
Zadatak 1164. Ynoon u:ao:io
8
119
n
133
2010
.
545
, , 2010.
Rexee: !uio ]o
8
119
>
8
120
=
1
15
=
134
15134
=
134
2010
>
133
2010
, caon
8
119
>
133
2010
.
Zadatak 1165. Hu!n nnoun oo] n fuio u ]o
1
2
+
1
3
+
1
7
+
1
n
fuio)o
nnoun. Iu::ofnfn cnu omou.
Rexee:
1
2
+
1
3
+
1
7
+
1
n
=
41
42
+
1
n
. !uio nuo no]onuiocfn
41
42
< 1 n
1
n
1, caon
41
42
+
1
n
< 2. )uiao, :oo u nun cu:o
41
42
+
1
n
= 1. Oufao
]o n = 42.
Zadatak 1166. Oonfn cno nonocfn nnonoi oo]u n :u io]o nun
no]onuiocf
1
3
<
n
12

3
4
.
Rexee: Ho]onuiocf ]o oinnnuaonfnu cu
4
12
<
n
12

9
12
., nu cy no-
nocfn :u n oo]onn , 6, 7, S n 9.
Zadatak 1167. Oonfn cno nocfo oo]ono p, :u io]o ]o fuunu no]o-
nuiocf
8
63
<
1
p
<
2
5
.
Rexee: !uio ]o
8
64
<
8
63
<
1
p
<
2
5
<
1
2
, fo ]o
1
8
<
1
p
<
1
2
. I: oon]ono
]onuiocfn caon 2 < p < 8. !uio ]o p nocf oo], fo ufy no]onuiocf
:uonounu]y cu:o oo]onn S, n 7.
Zadatak 1168. Iu:ao:nn
35
36
n
47
45
cy nnonn oo]onn. Ynoonfo
nx no noanunnn.
Rexee: Iu:ao:nn
35
36
n
47
45
cy nnonn oo]onn uio ]o 35 onn
cu S6 (uiao cu 1 n 9), n 4 7 onn cu 1 (uiao cu n 9). Y nno:
cayuu]y ]o fo :oiy!o uio ]o nocaou nn|u 2 nan 6 (:ooi onnocfn
cu 1), nu cy :ooi onnocfn cu 9 :oiy!n oo]onn
3435
36
= 96 n
3852
36
= 107.
Y yio: cayuu]y nocaou nn|u ]o u nan (:ooi onnocfn cu ), nu
cy :ooi onnocfn cu 9 :oiy!n cayuu]onn
4275
45
= 95 n
4770
45
= 106. Io:u
fo:o ]o
4275
45
= 95 <
3456
36
= 96 <
4770
45
= 106 <
3862
36
= 107.
Zadatak 1169. Oonfn nn|o a n b fuio u ]o
199a1b
12
nnoun oo].
Hunncufn cnu :oiy!u omou.
Rexee: )u on fuonn ioanunni ono nnoun oo], :ou ufn
oo] 199a1b onfn onn cu l2, onocno cu S n cu 1. !uio nonn|onn
:unmofui 1b :ou onfn onn cu 1, fo ]o b = 2 nan b = 6. io ]o b = 2,
, , 2010.
onu ]o :on nn|uu ufoi oo]u ]onui 22 + a, nu :ooi onnocfn cu
S, :oo onfn 2, nan S. io ]o b = 6, onu ]o :on nn|uu 261u, nu y
fo: cayuu]y a :oo onfn l, 1 nan 7. Cnn fuonn oo]onn cy l99ll6,
l992l2, l991l6, l99l2, l997l6, l99Sl2.
Zadatak 1170. )uf ]o u:ao:ui
1988
1987
. !o]n oo] foou oy:ofn o oo-
]nonu n oufn n:onnony, u on co nocao ciu!nnuu oono u:ao:ui
2
3

Rexee: Hoiu ]o fuonn oo] x. Iomunuo: (1988 x) : (1987 +x) =


2 : 3, oon]u co x = 398.
Zadatak 1171. Oonfn nu u:ao:iu cu nonn|onn: n:onnonn:u
fuio u ]o nxon :on
145
1998
.
Rexee: !uio ]o 1998 = 2 27 37, fo cy :oiy!n caoo!n cayuu]onn.
a
27
+
b
74
=
145
1998
,
a
37
+
b
54
=
145
1998
i
a
74
+
b
54
=
145
1998
. 'uu ]o 74a + 27b = 145,
54a + 37b = 145, n 27a + 37b = 145. Inu ]onuunnu no:u omoo. Ioc-
xoo yio ]onuunno ]o a = 2, b = 1, u fuonn u:ao:nn cy
2
37
n
1
54
.
Iomoo fo!o ]onuunno ]o a = 4, b = 1, u fuonn u:ao:nn cy nonono
4
74
=
2
37
n
1
54
.
Zadatak 1172. Iu:ao:ui
281
140
nniu:ufn iuo :on fn u:ao:iu cu ]o-
nonn|onn: n:onnonn:u no!n: o l. Iomoo oou:aon.
Rexee: !uio ]o 140 = 4 5 7, fo cy fuonn n:onnonn 1, n 7.
)uiao,
281
140
=
a
4
+
b
5
+
c
7
=
35a+28b+20c
140
. Ouniaono ]o 35a +28b +20c = 281.
!uio cy oo]onn 28b n 20c nunn, oo] 35a :ou onfn nonuun, nu ]o
uiao n a nonuun. io ]o a nonuun, fuu co :on 35a + 20c :uncunu
nn|o: , nu caon u co oo] 28b = 281(35a+20c) :unmunu nn|o: 6.
Ouno :uiyuy]o:o u ]o b = 2. Io:u fo:o, 35a+20c = 281 56 = 225.
Ouniaono ]o a < 7, ]o :u a 7 nun 35a 245. Io:u fo:o, a = 1 nan
a = 3 nan a = 5. ,u a = 1 nan a = 5, oon]u co u no nocfo]n noo oo]
c. ,u a = 3, oon]u co 20c = 120, onocno c = 6. !onuuno ]o
281
140
=
3
4
+
2
5
+
6
7
.
Zadatak 1173. 'n u:anunfu u:ao:iu n:u]y ocoonny u ]o nxon
:on nnoun oo], uan n :on nxonnx onnnounnx nonocfn fuio)o
nnoun oo]. Oonfn ou ]ono omoo ufoi nooao:u.
Rexee: Jono o :oiy!nx omou ]o
1
2
+
1
3
+
1
6
= 1 n 2 + 3 + 6 = 11.
^oiy!u cy n yiu omou, nu nn:o.
2
3
+
1
3
+
2
1
= 3 n
3
2
+
3
1
+
1
2
= 5.
, , 2010.
89.3
Zadatak 1174. Ufu ]o no!o
61
2010
nan
5
149

Zadatak 1175. Io]naun u:ao:iu


23
42
foou yno!ufn, u n:onnaun y:u-
nfn :u ncfn oo] x, fuio u co oon]o
7
6
. !o]n ]o fu] oo] x
Zadatak 1176. Hu!n cno nocfo oo]ono io]n :uonounu]y no]onun-
xnny
3
16
<
5
p
<
2
7
.
Zadatak 1177. io o oo]u x oy::o:o :on oo]onu 3
1
5
n
7
8
, fu u-
:aniu ]o no!u oc u:anio oo]onu 3
1
5
n
7
8
. Oonfn cno fuino x.
Zadatak 1178. ,on nu u:ao:iu cu ]ononn|onn: n:onnonn:u ]o
11
8
.
Oon o io]n: u:ao:nn:u ]o ou. !oanio omou n:u

|l| ) )ymun nu)onn!, Iaun:n ^n!n! n Ianmu Homionn!.


,oniu :uufuiu n: :ufo:ufnio :u . u:o ocnonno mioao. ,uno
:u yoonnio n nucfunnu cocfnu, Iooiu n ,uno :u yoonnio
n nucfunnu cocfnu, Honn Cu - l99S.
|2| ^ufo:ufnuin ancf. (ionno. 2uu92ulu, 2uu72uuS, 2uuS2uu1 n
2uul2uu2). )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o, Iooiu
|S| )^C, fui:nuou- -fn u:o.
549
90
Pravougaonik i
kvadrat(problemi obima i
povrxine
Veko Mari, Matematiqka gimnazija
90.1 j
Definicija 142. Iuuaoaoiu: ]o nunoyiuonni uio n:u cno ]onuio
yiaono (nuno).
Definicija 143. Iunoyiuonni ]o inuuf, uio n:u cno cfunnno ]o-
nuio.
Teorema 180. !nuuf .
Ionmnnu- P = a a = 1/2d
2
Oon:- O = 4 a
Teorema 181. Iunoyiuonni .
Ionmnnu- P = a b
Oon:- O = 2 (a +b)
90.2
Zadatak 1179. 'unui ]o ooaniu nunoyiuonniu un]u ]o iu!u cfu-
nnnu ynno l6m. Oio funuiu ]o nununonu cfu:u ncfo mnnno
nu cnn: nunnn:u un]u ]o nonmnnu 176cm
2
.I:uuynufn ynny yio
cfunnno nunoyiuonniu (funuiu) uio nomui io]n oon)o noay cfu:y
550
, , 2010.
ny!n cnono: nnnno: fo cfu:o no)o 16m nnmo noio nomui io]n oon)o
noay cfu:y ny!n ynyfumo: nnnno: fo cfu:o
Rexee: Hoiu ]o mnnnu cfu:o x, u ynnu fuono cfunnno y.
Iomui io]n oon)o noay cfu:y ny!n cnono: nnnno: fo cfu:o ycfnun
no)o :u 8x(cno y :ofn:u) yn nyf noio nomui io]n oon)o noay cfu:y
ny!n ynyfumo: nnnno: fo cfu:o. Caon u ]o x = 2. Oufao oon-
]u:o u ]o nonmnnu cfu:o 4(2 2) + 2(2 16) + 2(2 y) = 176. Io:u fo:o
80 + 4 y = 176, ouno y = 24m .
Zadatak 1180. Hu funnufo: foony inuufnoi ooaniu ynno 2uu
:ofuu, nununon ]o ou:on n:on:n]u Sum n lm. Oio ou:onu ]o oo-
fonciu cfu:u mnnno l :ofu. !oanio un funuiu n:u oio ou:onu
Rexee: Ionmnnu foonu ]o P
1
= 200 200 = 40000m
2
. Ionmnnu
io]y :uy:n:u ou:on cu cfu:o: ]o P
2
= 32 17 = 544m
2
. 'unuiu oio
ou:onu n:u P = P1 P2 = 39456m
2
, mfo ]o 394a n 56m
2
.
Zadatak 1181. io ]ony cfunnny inuufu noyn:o :u 4cm, u
yiy c:un:o :u 3cm oon]u co nunoyiuonni, un]u ]o nonmnnu ]o-
nuiu nonmnnn inuufu. !oanin cy oon: n nonmnnu inuufu n nu-
noyiuonniu
Rexee: Hoiu ]o :onn oo] cfunnno ufoi inuufu a. !uio ]o
nonmnnu oon]onoi nunoyiuonniu ]onuiu nonmnnn ufoi inuufu,
fo ]o 3 a = 4(a3). 'o :nuun u ]o 3a = 4a12, nu ]o a = 12cm.Cfunnno
nunoyiuonniu cy fuu 9cm n 16cm. Ionmnnu inuufu n nunoyiuon-
niu ]o 144cm
2
. Oon: inuufu ]o 48cm, u nunoyiuonniu 50cm.
Zadatak 1182. io cfunnny inuufu nono!u:o :u 30%, :u ioanio co
nononufu nono!u oon:, u :u ioanio nonmnnu inuufu
Rexee: io co cfunnnu inuufu a ynonu :u 30% onu no onfn 1.3a
nu ]o oon: nonoi inuufu 4 1, 3a = 5, 2a. !uio ]o 5, 2a/4a = 1, 3 fo co
oon: yno!u :u 30%. Ionmnnu nonoi inuufu ]o 1, 3 1, 3a = 1, 69a
2
, nu
co nonmnnu yno!uau :u 69%
Zadatak 1183. Cfunnnu inuufu ]o 6cm. Jono: nuno: ]o nooon
nu 2 nunoyiuonniu un]n co oon:n u:aniy]y :u 5cm. I:uuynu] nonc-
xnno fnx nunoyiuonniu.
Rexee: Hoiu ]o x iu!n ncouui cfunnno inuufu. !uio ]o 2 (6
x) = 2 x + 5, nu ]o x = 7/4. I: onoiu caou u :un nunoyiuonni n:u
nonmnny 7/4 6 = 21/2cm
2
, u no!n nunoyiuonni 17/4 6 = 51/2cm
2
.
, , 2010.
Zadatak 1184. ,uunu cy nu inuufu. Iu:aniu ynnu nxonnx
cfunnnu n:nocn 11cm, u u:aniu nxonnx non1cnnu 671cm
2
. I:u1nynu]
:on oon:uu :uunnx inuufu.
Rexee: Hoiu ]o a cfunnnu :uoi inuufu.Iu:n caoo!u ]onuiocf
(a+11)(a+11) = a
2
+671, ouno oon]u:o u ]o a = 25cm, u no!oi 36cm.
)uiao :on oon:u fnx inuufu ]o 211cm.
Zadatak 1185. Yuonni ucnoauo :u l6 cau:in ynno lcm, 6 cau:in
ynno 2cm n 7 cau:in ynno Scm. ^oo an co o nunoonnx cau:in
ioncfyncufn nunoyiuonni uio co cau:io no c:o]y ao:nfn
Rexee: Oon: nunoyiuonniu ]o 16 1+6 2+7 3 = 49cm. )uiao a+b
]o 24, 5cm, mfo ]o no:oiy!o, ]o co cau:io no :oiy ao:nfn .
Zadatak 1186. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 36cm
2
.Oonfn oon: uio
]o ]onu oionu cfunnnu uofnn nyfu yu o yio.
Rexee: Hoiu ]o a ynnu iu!o cfunnno. In:onn:o |o:yay :u
nonmnny 4a a = 36 ,ouno a = 3cm. )uiao oon: nunoyiuonniu ]o
10a = 30cm.
Zadatak 1187. !oaniu ]o ynnu cfu:o io]y noinnu l2uu naounnu y:-
xnno 25cm n mnnno 20cm uio ]o mnnnu cfu:o 1 :ofu
Rexee: O:nuun:o n:on:n]o naounno cu cu a
1
= 25cm, b
1
= 20cm,
fuu ]o P
1
= a
1
b
1
= 500cm
2
.Yiynnu nonmnnu naounnu ]o P = 1200P
1
=
600000cm
2
= 60m
2
. )ynnu cfu:o ]o 60m
2
/4m = 15m
Zadatak 1188. !uu ynny nunoyiuonniu c:un:o :u 1cm, u mnnny
c:un:o :u 2cm oon]u co inuuf un]u ]o nonmnnu :u 20cm
2
:uu o
nonmnno nunoyiuonniu. I:uuynufn oon: inuufu n nunoyiuon-
niu.
Rexee: io ]o :onn oo] cfunnno oon]onoi inuufu a, onu
]o ouniaono u cy c:uoo: nonmnno ofnuau fn nunoyiuonniu
un]o cy nonmnno 2 a,1 a n 2cm
2
. ,nuun, 2a + a + 2 = 20,nu ]o3a = 18
n a = 6cm, u oon: inuufu 24cm. )uiao, cfunnno nunoyiuonniu cy
7cm n 8cm, nu ]o oion oon: 30cm .
90.3
Zadatak 1189. !nuuf cfunnno 20cm n:u nonmnny ]onuiy nonc-
xnnn nunoyiuonniu, un]u ]o mnnnu uofnn nyfu :uu o ynno. !o
, , 2010.
n:u no!n oon:. ufun inuuf nan nunoyiuonni n :u ioanio
Zadatak 1190. Cfunnnu inuufu ]o 12cm, u mnnnu nunoyiuonniu
io]n n:u nonmnny ]onuiy nonmnnn inuufu ]o 9cm. !o n:u nonn
oon:. inuuf nan nunoyiuonni
Zadatak 1191. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 48cm
2
. io co ]onu cfu-
nnnu yno!u :u 2u%, u yiu :u 30% ,:u ioanio nononufu !o co yno!ufn
nonmnnu inuufu
Zadatak 1192. )ynnu nunoyiuonniu nonmnno 48cm
2
, fn nyfu ]o
o!u o o mnnno.!oanin ]o oon: foi nunoyiuonniu
Zadatak 1193. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 21cm
2
, u :onn oo]onn
cfunnnu foi nunoyiuonniu cy nnonn oo]onn. !oanio fuinnx nu-
noyiuonniu n:u !o]n o nx n:u nu]no!n, u io]n nu]:un oon:.

|l| Io]ncaun nn!,^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.


|2| )^C,luuu:uufuiu, Iooiu l997.
|S| )ycfno ^ufo:ufnuuu Xnunio, 'ui:nuou
|1| )^C, 'ui:nuou .
554
VIII
4.
555
91
Dexifrovaa
Petar Radovanovi, Matematiqka gimnazija
91.1 j
Y :uunn:u cu omn|onuo: ioncfn!o:o uofnn ocnonno onou-
nn]o io]o unno fo:o :ufo:ufnio. 'o cy cuonuo, oy:n:uo, :nooo
n ooo. Iooao:n io]o !o:o ono omunufn cucfo]o co y ofinnu-
y uuncinx oiunnx nn|uu oo]onu, nu ocnony noio fuuno n:noono
onounn]o. Hono:nufo nn|o !o:o o:nuuunufn :no:nnu:u() nan cao-
nn:u. Y cayuu]y iuu ioncfn:o caonu, nou:y:onu!o:o u ]onuin:
caonn:u oionuu]y ]onuio nn|o, u u:anunfn: caonn:u u:anunfo
nn|o.
91.2
Zadatak 1194. )omn|onufn cuonuo. A +BA +BBA = ABC.
Rexee: Hu]no !o:o nofnncufn1cuonio n :on.
A
BA
+BBA
ABC
O:ux co youunu u ]o A > B. Ionn:nn]o. A = B + 1. I:u:o n u ]o
B + B = B nan B + B + 1 = B + 10 nan B + B + 2 = B + 10. Y nno:
cayuu]y ]o B = 0, u fo no oionuu ycaonn:u :uufiu. Y yio: cayn-
xu]y ]o B = 9, u fo ]o no:oiy!o, ]o on fuu onao A = 10. ,nuun, B = 8.
uio ]o oonfn u ]o C = 7. Iocfunono cuonuo ]o 9+89+889 = 987.
Zadatak 1195. )omn|onufn caoo!o :nooo.
POP POP
556
, , 2010.
POP
POP
POTOP
Rexee: I:u:o u ]o POP P = POP. Ouno ]o P = 1. I:u:o n
u ]o POP O = 0. Ouno ]o O = 0. Cuu ocfu]o ]om T = P +P = 2, nu
n:u:o omoo. 101 101 = 10201.
Zadatak 1196. )omn|onufn cuonuo.
SAN
+STAN
2 0 0 6
Rexee: I:u:o u ]o N +N = 6 nan N +N = 16. io ]o N +N = 16
onu ]o A + A = 9, u fo ]o no:oiy!o. )uiao, N = 3. ,u A n:u:o nu
cayuu]u. A = 0 nan A = 5. io ]o A = 0, onu ]o S + T = 10 n S = 1,
nu ]o T = 9. Ouno ]o ]ono omoo 103 + 1903 = 2006. io ]o A = 5,
fuu ]o S + T = 9, n S = 1, nu ]o T = 8. Ouno ]o yio omoo
153 + 1853 = 2006.
Zadatak 1197. )omn|onufn cuonuo.
B
+AAAA
AAAA
BAAAA
Rexee: I:u:o u ]o B +A +A = A + 20 nan B +A +A = A + 10. Y
nno: cayuu]y ]o B +A = 20, u fo ]o no:oiy!o, ]o cy y nnfuy nn|o.
Ocfu]o nu: yin cayuu], y io:o ]o B+A = 10. )uo ]o A+A+1 = A+10,
u ouno ]o A = 9, nu ]o B = 1. Caon. 1 + 9999 + 9999 = 19999.
Zadatak 1198. )omn|onufn :nooo. = 2010.
Rexee: Jononn|onn oanonn oo]u 2010 cy 1,2,3,5 n 6, nu cy oc-
xou. 670 3 = 402 5 = 335 6 = 2010, u 1 n 2 no ncnyunu]y ycaono.
Zadatak 1199. Oonfn nnonn oo] JOV AN (]onuin: caonn:u
oionuu]y ]onuio nn|o, u u:anunfn: caonn:u oionuu]y u:anunfo
nn|o) io]o: ]o :on nn|uu ]onui 10, fuiun u :on nofonn|onnx
oo]onu JOV AN n NAV OJ nocfunu nofonn|on oo] un]o cy cno
nn|o ]onuio.
Rexee: !uio ]o :on nn|uu oo]u JOV AN ]onui 10 n iuio cy nn-
|o J, O, V, A, N u:anunfo, ]onnu :oiy!nocf ]o 0 + 1 + 2 + 3 + 4 = 10.
'uonn :on ]o fuu ouniaono 44444 nu JOV AN 10243, 14203, 30241, 34201.
Zadatak 1200. Ion:no nof y:ucfonnnx nnonnx oo]onu ]o 95 4.
Oonfn nono:nufo nn|o.
, , 2010.
Rexee: O nof y:ucfonnnx nnonnx oo]onu ou ]oun :ou onfn
onn cu 2, ou ]oun cu 3 n ou ]oun cu 5, nu non:no fnx nof oo]onu
:ou onfn onn cu 10 n cu 3. ,ooi foiu, nn|u ]onnnnu :ou onfn 0,
u uio nn|y cfofnnu oooaon:o cu a, :on 9 + 5 + a + 4 + 0 :ou onfn
onn cu 3. Caon u ]o a n: ciynu 0, 3, 6, 9. Ionoo: :u cnuio a n:
onoi ciynu caon u ]o ]onno :u a = 0 oon]onn non:no 5 y:ucfonnnx
nnonnx oo]onu, n fo. 95040 = 8 9 10 11 12.
Zadatak 1201. )omn|onufn cuonuo + = 1998 uio cnuin o
nono:nufnx cuonuiu n:u ]onuiy nonocf onao u iu unfu:o c aonu y
ocno, nan c ocnu y aono.
Rexee: Iun co o cuonuy ABBA + CDC = 1998. !uio ]o A = 1,
oon]u:o 1BB1 +CDC = 1998, nu ]o C = 7. Onu ]o 1BB1 +7D7 = 1998,
ouiao ]o ouniaono B = 2 n D = 7. )uiao, 1221 + 777 = 1998.
Zadatak 1202. Io:u nnaoono] mo:n omn|onufn :nooo.
23 4
24
1
1
1
Rexee: ,ooi 4 = 24 :uiyuy]o:o u ]o nnn unnnaun oo] 236.
(Ho :oo onfn 1 4 uofnoonn|on oo].) )uo, iuio ]o 6 4 = 24,
:oiy!o cy no nun]unfo. 236 04 n 236 54. !uio ]o n 3 04 n 2 04
uofnoonn|on oo] cu nno: nn|o: 1, fo !o y ono: cayuu]y oo] 04
onfn 504 nan 604. In|u 1 nu yio: :ocfy non:nou (1 ) u]o
ionuuun oiono. uf ]o non:no 236 504 = 118944.
Cayuu] 23654 no:u omou, ]o nn]oun o non:nou 236554 n 236654
no:u ooani 1 .
Zadatak 1203. Io:u nnaoono] mo:n omn|onufn ooo.
8 : 2 = 62

0
Rexee: Oo:no: nu nny nn|y ioanunniu, nn|y 6, :oo:o o-
nynnfn nocfunonn :uufui cu ]om mocf nn|uu.
84 : 2 = 62
2
64
64
0
!uio ]o 2 2 = 64, fo ]o uf ioanunni 84 : 32 = 62, onocno 1984 : 32 =
62.
, , 2010.
91.3
Zadatak 1204. )omn|onufn cuonuo. ^OII+IIC!=I.
Zadatak 1205. ,no:nno :u:onnfn oionuu]y!n: nn|u:u.
1 5 : 6 = 4

1 04
2
3

0
Zadatak 1206. Yfnnfo iuio iauco aonu n ocnu cfunu ]onuiocfn.
EV E
DID
= 0, TALKTALKTALK...
(Io]naun n n:onnaun no:u]y :u]onnuio oanono n oo]naun ]o :un.)
Zadatak 1207. )omn|onufn ]onuiocf V UK +LOV AC = BAJKA.
Zadatak 1208. ,u:onnfn caonu oionuu]y!n: nn|u:u o 0 o 9.
THE
EARTH
V ENUS
SATURN
+ URANUS
NEPTUNE

|l| ^noui Iofionn!, ,unn:nnn :ufo:ufnuin nooao:n, Huyunu


iniu l9S.
|2| Io]ncaun nn!, ^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.
|S| Iaun:n Cfo]unonn!, ^ufo:ufncion l - Ionu :u mu:nnono, ^u-
fo:ufncion 2uu1.
|1| ^ufo:ufnuin ancf
|| ,uunn cu fui:nuou
560
92
Problemi obima i povrxine
Veko Mari, Matematiqka gimnazija
92.1 j
Definicija 144. Iuuaoaoiu: ]o nunoyiuonni uio n:u cno yiaono
]onuio (nuno yiaono).
Definicija 145. Iunoyiuonni ]o inuuf, uio n:u cno cfunnno ]o-
nuio.
Teorema 182. !nuuf .
Ionmnnu- P = a a
Oon:- O = 4 a
Teorema 183. Iunoyiuonni .
Ionmnnu- P = a b
Oon:- O = 2 (a +b)
92.2
Zadatak 1209. Iunoyiuonni un]o cy ynno cfunnnu nnonn oo-
]onn n:u nonmnny ]onuiy noayoon:y. !oanio cy oiono cfunnno
Rexee: io cfunnno o:nuun:o cu a n b onu ]o a+b = ab. Ioouo:
oau:n:o o :uiyuiu u oon]onu ]onuiocf nun cu:o :u a = b = 2cm.
Zadatak 1210. Cfunnno nunoyiuonniu cy 9cm n 4cm, u inuuf n:u
]onuiy nonmnny. !o n:u n :u ioanio n!n oon:
561
, , 2010.
Rexee: Ionmnnu nunoyiuonniu n inuufu ]o 4 9 = 36cm
2
. Cfu-
nnnu inuufu ]o 6cm(6 6 = 36), nu ]o no!n oon: nunoyiuonniu n fo
:u 2 (9 + 4) (4 6) = 2cm.
Zadatak 1211. Oon: nunoyiuonniu ]o ucm, u cfunnno :y co u:an-
iy]y 9cm. I:uuynufn nonmnny nunoyiuonniu.
Rexee: Cfunnno o:nuun:o cu a n b io ]o b = a + 9cm.I: |o:yao
:u oon: 2 (a+a+9) = 50 oon]u:o u ]o a = 8cm n b = 17cm. Ionmnnu
nunoyiuonniu ]o P = a b = 136cm
2
Zadatak 1212. io co cfunnnu inuufu nono!u :u lcm, onu co no-
nmnnu inuufu nono!u :u 17cm
2
. !oanin ]o oon: inuufu
Rexee: !uu cfunnny inuufu yno!u:o :u 1cm, onu co oionu
nonmnnu yno! :u nu noyunu nunoyiuonniu n inuuf cfunnnu
1cm. !uio ]o nonmnnu inuufu lcm
2
fo nu noocfuau inuufu n:u]y
nonmnny no Scm
2
(n no ]ony cfunnny ynno lcm). Io:u fo:o no-
au:nn inuuf ]o n:uo cfunnny ynno Scm.
Zadatak 1213. !uu ]ony cfunnny inuufu yno!u:o S nyfu, u yiy
yno!u:o 2 nyfu oon]u co nunoyiuonni un]u ]o nonmnnu ]onuiu 96cm
2
.
,u ioanio ]o oon: nunoyiuonniu no!n o oon:u inuufu
Rexee: io ]ony cfunnny yno!u:o 2, u yiy S nyfu nonmnnu
co yno!u 6 nyfu. !uio onu cuu n:nocn 96cm
2
, fo ]o noau:nu nonmnnu
onau l6cm
2
, u cfunnnu inuufu ]o 1 cm.Io:u fo:o oon: nunoyiu-
onniu ]o 2 (8 + 12) = 40cm, u inuufu l6cm .
Zadatak 1214. !oanio cfyoonu, u ioanio ynnx :ofuu nno foou
:u oiu)nnuo nunoyiuono nno y:nno 40m n mnnno 60m, uio co nu
cnuiu 4m nuau:n no ]oun cfyo
Rexee: nno foou onoanio ioanin ]o oon: nunoyiuonniu, u on
]o 2(40 + 60) = 200m .,nuun cfyoonu foou 200/4 = 50.
Zadatak 1215. io co cnu nou muxoncio fuoao noo)u]y ]ono noo
yioi, oon]o co nunoyiuonni oon:u 26ucm. I:uuynu] nonmnny
muxoncio fuoao.
Rexee: O:nuun:o cu a cfunnny inuufu Jonu cfunnnu nnoy-
iuonniu on!o a, u yiu 64a. I: |o:yao :u oon: nunoyiuonniu oon-
]u:o u ]o a = 2cm. Ouno ]o nonmnnu muxoncio fuoao 64a
2
= 256cm
2
.
, , 2010.
Zadatak 1216. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 2 uuScm
2
. )ynnu ]ono
cfunnno ]o nuun oo] nonfn:ofuu, u yio nonuun oo] nonfn:o-
fuu. I:uuynufn oon: nunoyiuonniu. Hu!n cnu omou.
Rexee: !uio ]o 2008 = 1 2008 = 2 1004 = 4 502 = 8 251 :uufui
n:u nu omou. io cy ynno cfunnnu 1cm n 2008cm, omoo ]o
O = 2 (1 + 2008) = 4018cm, u uio cy ynno cfunnnu 8cm n 251cm oc-
xoo ]o O = 2 (8 + 251) = 518cm .
Zadatak 1217. 'unui ]o ooaniu nunoyiuonniu un]u ]o iu!u cfu-
nnnu ynno l6m. Oio funuiu ]o nununonu cfu:u ncfo mnnno
nu cnn: nunnn:u un]u ]o nonmnnu 176cm
2
.I:uuynufn ynny yio
cfunnno nunoyiuonniu (funuiu) uio nomui io]n oon)o noay cfu:y
ny!n cnono: nnnno: fo cfu:o no)o 16m nnmo noio nomui io]n oon)o
noay cfu:y ny!n ynyfumo: nnnno: fo cfu:o
Rexee: Hoiu ]o mnnnu cfu:o x, u ynnu fuono cfunnno y.
Iomui io]n oon)o noay cfu:y ny!n cnono: nnnno: fo cfu:o ycfnun
no)o :u 8x(cno y :ofn:u) yn nyf noio nomui io]n oon)o noay cfu:y
ny!n ynyfumo: nnnno: fo cfu:o. Caon u ]o x = 2. Oufao oon-
]u:o u ]o nonmnnu cfu:o 4(2 2) + 2(2 16) + 2(2 y) = 176. Io:u fo:o
80 + 4 y = 176, ouno y = 24m .
Zadatak 1218. Hu funnufo: foony inuufnoi ooaniu ynno 2uu
:ofuu, nununon ]o ou:on n:on:n]u Sum n lm. Oio ou:onu ]o oo-
fonciu cfu:u mnnno l :ofu. !oanio un funuiu n:u oio ou:onu
Rexee: Ionmnnu foonu ]o P
1
= 200 200 = 40000m
2
. Ionmnnu
io]y :uy:n:u ou:on cu cfu:o: ]o P
2
= 32 17 = 544m
2
. 'unuiu oio
ou:onu n:u P = P1 P2 = 39456m
2
, mfo ]o 394a n 56m
2
.
92.3
Zadatak 1219. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 21cm
2
, u :onn oo]onn
cfunnnu foi nunoyiuonniu cy nnonn oo]onn. !oanio fuinnx nu-
noyiuonniu n:u !o]n o nx n:u nu]no!n, u io]n nu]:un oon:
Zadatak 1220. io co cfunnnu inuufu nono!u :u 1cm, onu nonn
inuuf n:u nonmnny :u 9cm
2
no!y o nnoonfnoi. !oanin ]o oon:
no!oi, u ioanin :uoi inuufu
Zadatak 1221. io ]ony cfunnny inuufu noyn:o :u 4cm, u
yiy c:un:o :u 3cm oon]u co nunoyiuonni, un]u ]o nonmnnu ]o-
, , 2010.
nuiu nonomnnn inuufu. !oanin cy oon: n nonmnnu inuufu n nu-
noyiuonniu
Zadatak 1222. )ynnu nunoyiuonniu nonmnno 48cm
2
, fn nyfu ]o
n!u o o mnnno.!oanin ]o oon: foi nunoyiuonniu
Zadatak 1223. io ]ony cfunnny nunoyiuonniu c:un:o :u 3cm, u
yiy c:un:o :u 2cm,oon]o:o inuuf un]u ]o nonmnnu :u 21cm
2
:u-
u o nonmnno nunoyiuonniu. I:uuynu] cfunnno nunoyiuonniu.

|l| Io]ncaun nn!,^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.


|2| )^C,Inno:nn :uunn :u ynonnio 1-oi u:ou,Iooiu l9S9.
|S| ^uu Junionn! n Cnounu !onuuonn!,^ufo:ufnnuoo.Iuoannu
2uu6.
|1| 'uu Io]n! n 'uu ^nionn!,^ufo:ufnuio cno:nuanno.Uioaciu
iniu l99.
|| )^C, 'ui:nuou .
565
93
Zadaci sustizaa i prestizaa
Veko Mari, Matematiqka gimnazija
93.1 j
Definicija 146. I:nnu ]o ]onuiu ioanunniy no)onoi nyfu n no-
:onu :u io]o ]o fu] nyf no)on v = s/t(v -o:nnu ,t-no:o,s-no)onn nyf)
s = v t t = s/v
93.2
Zadatak 1224. Hu yuonocfn o 125 :ofuu, nuc ]o onu:no :onu n
no]yno :u n:. Icfoi fnyfiu :on co uo y ooi. Jonuin: cioio: :on
nociuuo 1/2 :ofu, u nuc 2 :ofu. Iuc cioun 2 nyfu y no:ony y io]o:
:on cioun 7 nyfu. !oaniy yuonocf ]o nofuuo nuc o fonyfiu iuu
]o onu:no :onu, o fonyfiu iuu iu ]o yaonno.
Rexee: Iuc cioun 4 nyfu y no:ony y io]o: :on cioun 14 nyfu. ,u
fo no:o nuc no)o 8 :ofuu, u :on 7 :ofuu, uiao, y 4 cioiu nuc c:u-
n :u ]oun :ofu ucfo]uo. )u on nuoinuno nonocf :onu, nuc
:ou u no)o 125 nyfu no 8 :ofuu. Io:u fo:o u on yaonno :onu,
nuc ]o :ouo u no)o 1000 :ofuu.
Zadatak 1225. Hu cononn: noao: ncfono:ono cy fn :o:nnu cufo-
anfu. Inn oon)o ,o:y :u 90 :nnyfu, yin :u 105 :nnyfu, u fo!n
:u 2 uucu. !oanio nyfu !o nnn cufoanf oon!n ,o:y o fonyfiu
iuu nnn nyf cnu fn nonono oyy nu cononn: noao:
Rexee: Hu]:un :u]onnuin cuuaun :u 90, 105, 120 ]o 2520, nu
!o co cnu fn cufoanfu nu!n nu cononn: noao: nnn nyf nocao 22u
566
, , 2010.
:nnyfu. ,u fo no:o !o nnn oon!n ,o:y 2520/90 = 28 nyfu.
Zadatak 1226. )no]nnu :ofonniancfu ionyan cy ncfono:ono n: :o-
cfu A n B ]oun yio: y cycof. Inn co iofuo o:nno: o 1km/min,
u yin o:nno: o 800m/min. !u cy co coan nnn :ofonniancfu
]o nomuo 66km nnmo o yioi. !oanio ]o ucfo]uo n::o)y :ocfu A
n :ocfu B
Rexee: Inn :ofonniancfu ]o noau:no 200m nnmo cnuioi :n-
nyfu. Oufao :oo:o oonfn ioanio no:onu ]o no:no o cycofu
66km/200m = 66000m/200m= 330min.Iomfo ]o nnn cnuioi :nnyfu no-
au:no 1km, on ]o nomuo 330 1km = 330km, u yin 330 66 = 264km.
Iucfo]uo n::o)y :ocfu A n B ]o 594km
Zadatak 1227. I: :ocfu C n D :o)ycoono yuonnx 462km ncfono:ono
noau:o no:onn ]oun yio: y cycof. Io: n: :ocfu C io!o co o:nno:
43km/h, u yin no: o:nno: 34km/h.!oanio ]o no:onu nofoiao o
nxonoi noauciu o cycofuHu io: ucfo]uy o :ocfu C !o co cocfn
no:onn
Rexee: Oou no:u :u 1h no)y 43 + 34 = 77km. ,nuun u ]o no:o
nofoono o cycofu 462/77 = 6h. I: onoiu caon u !o co cocfn nu
ucfo]uy o 6 43 = 258km
Zadatak 1228. )no ono]unno co fui:nuo y fuuy. ^au)u nofun :u
:nnyf 180m,u cfun]u 200m. ^au)u ]o nouoau u fun :nnyf no noio
mfo ]o ionyau cfun]u. !oanio no:onu foou u fun cfun]u u on
cfniau :au)y ono]unny
Rexee: ,nu:o u ]o :au)u no! nomau 180m nnmo y cu:o: cfufy,
uan ncfo fuio :nu:o u cfun]u noau:n nnmo 200m 180m = 20m cnu-
ioi :nnyfu. ,nuun cfun]u ono]unnu !o cfn!n :au)y :u 180m/20m = 9
:nnyfu
Zadatak 1229. Iuc ]o yiaouo :onu nu u:unnn o 240m ncno cooo.
,on nofun 500m :u 2 :nnyfu, u nuc nofun 1325m :u 5 :nnyfu. ,u
io]o no:o !o nuc cfn!n :onu
Rexee: ,on nofun 500/2 = 250m y :nnyfy, u nuc 1325/5 = 265m
:u ]oun :nnyf. )uiao, nuc cnuioi :nnyfu nuoinu)y]o 265250 = 15m.
Io:u fo:o, nuc !o cfn!n :onu nocao 240/15 = 16 :nnyfu.
Zadatak 1230. !ounni foou u cfnino nomuiu io]n nyfy]o no! 7 cufn.
!oanio :y no:onu :u fo foou, uio nomui noau:n 5km, u iounni
12km nu cuf
, , 2010.
Rexee: Iomui n:u nonocf o 7 5 = 35km. !uio cnuioi cufu io-
unni nuoinu)y]o 12 5 = 7km, u on nuoinuno 35km nofoono :y
]o 35/7 = 5 cufn
Zadatak 1231. Iucfo]uo n::o)y Iooiuu n Iuu ]o 400km.Ino:
io:on]y ]o nofoono 10h u cfnino o Iooiuu o Iuu, u yio: 5h.
io oou io:on]u iony ncfono:ono n: Iooiuu iu Iuy ,:u ioanio
no:onu !o co nonono cycocfn
Huno:onu.n: cnino y Iu yin io:on io!o nufui :u Iooiu!
Rexee: I:nnu nnoi io:on]u ]o 400km/10h = 40km/h, u yioi 400/5 =
80km/h.Iocao 5h o nouofiu iofuu yin io:on io!o n: Iuu iu
Iooiuy(nomuo ]o noo nyf), :u fo no:o nnn io:on ]o nomuo ucfo-
]uo o 40 5 = 200km.Iucfo]uo n::o)y io:on]u ]o cuu 200km. Io:o
io]o !o nofo!n o cycofu ]o 200/(40 + 80) = 1h40min. I: nofxonoi
caon u ]o yiynno no:o nofoiao o cycofu 6h40min.
Zadatak 1232. I: :ocfu iono onnniancfu ioncfunfno: o:nno:.
'n cufu nocao oiu, iono :u n: uyfo:oona ioncfunfno: o:nno:
io]u ]o uofnn nyfu no!u o o:nno onnniancfo. Iocao ioanio no:onu,
y onocy nu noau:ui onnniancfo, iu ]o uyfo:oona cycfniuo
Rexee: )o fonyfiu cycfn:uu onn cy noman ncfo nyfono. onnn-
iancfu s = v t , u uyfo:oona s = 4v (t 3h) . io n:]onuun:o aono
cfuno oon]u:o v t = 4v (t 3h) . Ouno ]o fuono no:o t = 4h
Zadatak 1233. I: nu :ocfu, ]oun y cycof yio:o, ionyau cy nu
onnniancfu y u::uiy o ]onoi uucu. Joun co iofuo o:nno: 10km/h,
u yin o:nno: 20km/h. io cy co onnniancfn coan nu noaonnnn
nyfu, ioanio no:onu ]o nomao o cycofu
Rexee: 'o mfo cy co onnniancfn coan nu noaonnnn nyfu, ionon
nu: u cy onn noman ncfn nyf o cycofu. Hoiu ]o t no:o nofo-
iao o noauciu yioi onnniancfo o cycofu. Ouno :oo:o n:nocfn
caoo!o 10km/h (t + 1h) = 20km/h t, uiao 10km/h t = 10km. Iomu-
nuo: ]onuunno oon]u:o t = 1h. )uiao no:o nofoiao o nouofiu
iofuu nnoi onnniancfo o cycofu ]o 2h.
93.3
Zadatak 1234. I: nu nncfunnmfu ionyau cy ncfono:ono ]oun y-
io: y cycof nu oou. Inn oo co iofuo o:nno: 22km/h, u yin
oo o:nno: o 28km/h. !oanio ]o ucfo]uo n::o)y nncfunnmfu,
uio co :nu u cy co ooonn coan nocao 40 uuconu
, , 2010.
Zadatak 1235. )nu ouuiu no:o onnniao. ^au)n noau:n cnuioi :n-
nyfu 120m, u cfun]n 150m. ^au)n ]o nomuo ]oun :nnyf no cfun]oi.
!oanio ]o nofoono :nnyfu cfun]o: u iu cfnino
Zadatak 1236. Iuc ]o nu ucfo]uy o 150m yiaouo :onu. ,u io]o
no:o !o nuc cfn!n :onu, uio :on :u 2min no)o 500m , u nuc :u 5min
no)o 100m
Zadatak 1237. )nu uuconnniu nunn]onu cy 4. unnau 1987. ionno y 9
cufn n:]yfu. Joun o nx un fuuno, u yin nunoy]o 3min cnu-
ioi cufu. !oi unu y ioanio cufn !o oou uuconnniu nonono noiu:nnufn
ncfo no:o
Zadatak 1238. Innniancfu ]o y 12 cufn ionyo o:nno: o 10km/h n:
:ocfu A y :ocfo B, io]o ]o yuono 60km. I: B no:u A iofuo co :o-
fonniancfu o:nno: 30km/h. Coan cy co nu noaonnnn nyfu. Y ioanio
cufn ]o ionyo :ofonniancfu

|l| Io]ncaun nn!,^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.


|2| )^C,Inno:nn :uunn :u ynonnio 1-oi u:ou,Iooiu l9S9.
|S| ^uu Junionn! n Cnounu !onuuonn!,^ufo:ufnnuoo.Iuoannu
2uu6.
|1| 'uu Io]n! n 'uu ^nionn!,^ufo:ufnuio cno:nuanno.Uioaciu
iniu l99.
|| )+C,fui:nuou 6-fn u:o.
570
94
Zadaci vezani za kretae
Veko Mari, Matematiqka gimnazija
94.1 j
Definicija 147. I:nnu ]o ]onuiu ioanunniy no)onoi nyfu n no-
:onu :u io]o ]o fu] nyf no)on v = s/t(v -o:nnu ,t-no:o,s-no)onn nyf)
s = v t t = s/v
94.2
Zadatak 1239. Iomui ]o nomuo nyf o 21km :u noioanio uuconu. !o-
anio inao:ofuu on nomuo onnniancfu, uio on yfomno nu nyfu nnmo
no:onu noio nomui n uio on cnuioi uucu nomuo fn nyfu no!n nyf
Rexee: Innniancfu on nomuo 2 3 24 = 144km
Zadatak 1240. O iy!o o mioao yuonni noau:n 30km. Iomnno no-
au:n nof nyfu iu!n nyf noio uyfooyco:. !oanio yio nyfy]o o mioao
o iy!o, uio nomnno noau:n 1km/h, u uyfooyc no:n nocouno 50km/h
Rexee: Yuonni no)o 5km nomnno n 2km uyfooyco:.,nuun no-
mnno no 1h15min, u 30min uyfooyco:. O iy!o o mioao no yiynno
1h45min.
Zadatak 1241. )nu uyfo:oonau ionyau cy ncfono:ono uyfonyfo:.
Joun no o:nno: 6ukm/h, u yin Sukm/h. In noauciy yuonn cy
200km. !oanio !o onfn yuonn io: ]oun cuf
Rexee: Onu] :uufui n:u uofnn omou y :unncnocfn o foiu y
io: co c:oy uyfo:oonan io!y.
571
, , 2010.
u) io co io!y ]oun yio: y cycof. 200 (60 + 80) = 60km
o) io co io!y y cynofnn: c:oonn:u. 200 + (60 + 80) = 340km
n) io yin uyfo cycfno nnn. 200 80 + 60 = 180km
) io nnn uyfo cycfno yin 200 60 + 80 = 220km
Zadatak 1242. Io: ynno uum no o:nno: 60km/h. !oanio !o :y
fooufn u no)o io: fynoa ynno uum
Rexee: !u aoio:ofnnu y)o y fynoa n no: ]o ymuo y fynoa, u foi
iu nocaon nuion n:u)o n: fynoau n noo no: ]o n:umuo n: fynoau.
oio:ofnnu n noau io:no:nnn]u no)y uum y fynoay n ]om 500m oi
nocaon nuion n:u)o n: fynoau. 500 + 500 = 1000m = 1km. )uiao, oi
noo no: n:u)o n: fynoau nofooun ]o 1min.
Zadatak 1243. )ynnu nyfu n::o)y :ocfu A n B n:nocn 595km. Y 7
cufn y]yfy, ncfoi unu no)y n: onu nu :ocfu ]oun yio: y cycof
iu:non n uyfo:oona. Cnuioi cufu iu:non noau:n 45km, u uyfo:oona
60km. Iocao fuuno fn cufu noo nununnan cy nuy:y o 30min, u
:ufn: ncfo: o:nno: nucfunnan nyf uo.!onanio cy onan yuonn
]oun o yioi iu:non n uyfo:oona y 13h30min
Rexee: Iyfonuan cy 13h30min 30min = 13h, :ufn: 13h 7h = 6h.
!u:non ]o :u fo no:o nomuo 45 6 = 270km, u uyfo:oona 60 6 = 360km.
Yuonn cy onan (270km+ 360km) 595km = 35km
Zadatak 1244. Iucfo]uo o :ocfu A o :ocfu B nyfnni no)o :u 6
cufn. io o:nny cnoi iofuu nono!u :u 3km/h onu :y ]o onono 1
cufu. !oaniu ]o u:unnu n::o)y A n B
Rexee: Hoiu ]o v o:nnu nyfnniu. I: u:aoiu mfo ]o nyf ioncfun-
fun ouniaono ]o 6v = 4(v + 3).Ouno oon]u:o u ]o v = 6km/h.
Zadatak 1245. Iynu fyncfu nyfonuau ]o ocu: cufn no:o:, l cufn
uyfooyco: n 7 cufn ooo: n nomau yiynno l119 inao:ofuu. yfooyc
]o nmuo 2 nyfu cnon]o o no:u n nu nyfu oo o oou. !oanio
inao:ofuu ]o iynu nyfnniu nomau cnuin: o nono:nnx cocfunu
Rexee: io ]o oo nmuo x km/h, onu ]o uyfooyc noau:no 2x, u
no: 1x km/h. ,u S cufn no: ]o nomuo 8 4 = 32x, uyfooyc 15 2x = 30x n
oo 7 x = 7x inao:ofuu. )uiao no)onn nyf ]o 32x+30x+7x = 69x =
1449km. Ouno ]o x = 21km, mfo :nuun u ]o oo nmuo o:nno: o
21km/h, uyfooyc 42km/h, u no: 84km/h.
Zadatak 1246. Io: cu onof nuionu nomuo ]o noo no, io]u ]o uoiuau
u no)o nyiy, :u l2 coiynn. !oaniu ]o o:nnu no:u uio ]o ynnu
cnuioi nuionu l6 :ofuu
, , 2010.
Rexee: )ynnu cnnx 9 nuionu ]o 9 16 = 144m , u onn cy noo no
noman :u l2 coiynn. ,nuun u ]o o:nnu no:u 144/12 = 12m/s. ,u
]oun uuc fu] no: no)o 12 60 60 = 43200 :ofuu
Zadatak 1247. I: iuu A y iu B n ooufno ncfono:ono iony 2
iu:nonu ]oun iu yio:. Iucfo]uo n::o)y iuonu ]o S9ukm, u ]oun
o iu:nonu ]o oun o yioi :u 10km/h. !oaniy o:nny n:u cnuin
iu:non,uio ]o nocao S cufu ucfo]uo n::o)y iu:nonu 21km
Rexee: Hoiu ]o o:nnu cnon]oi x, u ooi x+lu. 'uu ]o cnon]n
:u S cufu nomuo Sx, u on Sx + 30km. )uiao 3x + 3x + 30 + 24 = 390,
nan 6x = 390 54 = 336, nu ]o x = 56km/h. Iocfo]n n yio omoo
yioanio cy co y :o)yno:ony :n:onman.'uu ]o 6x + 30 24 = 390 nan
6x = 384,u x = 64km/h
Zadatak 1248. ^ofonn uu:un, io!y!n co cynofno foiy oio, uio
]o o:nnu oio 2km/h, ucfo]uo o S6 inao:ofuu noau:n :u 1 uucu.
!oanio no:onu :y ]o nofoono u no)o ncfo ucfo]uo, ncfo: o-
:nno: y onocy nu oiy, io!y!n co y c:oy foiu oio Y nonufiy
o:nnu oio ]o lkm/h.
Rexee: Hoiu ]o v o:nnu uu:nu y :nno] non. Iu:n caoo!o
36km = (v 2km/h) 4h.Ouno 4 v = 44km/h , uiao v = 11km/h.
u:un !o y nonufiy cfn!n :u 36/(v + 1) = 3h
94.3
Zadatak 1249. 'uifo no)o nyf ynno 1m, uio :y non fouui
nuunnn ]oun oofu], u 4m uio :y :un fouui nuunnn l oofu]. !o-
anin nyf no)o fuifo uio :y nu fo: nyfy non fouui nuunnn S9
oofu]u nnmo noio :un fouui
Zadatak 1250. ^oiy an fn uonoiu, uio n:u]y :ofonnia cu nu co-
nmfu, no!n nyf o 60km :u S cufu, uio ]o o:nnu nomuiu 5km/h, u
o:nnu :ofonniau 50km/h
Huno:onu. ,u no:o cfn:uu nu nn y:n:u:o fonyfui iuu ]o nocao-
n uonoi cfniuo nu nn.
Zadatak 1251. !uu ]o uyfo:oona nomuo l1 nyfu n ]om ui:, ocfuao
:y ]o u no)o l2 nyfu n 6km. !oaniu ]o ynnu nyfu
, , 2010.
Zadatak 1252. Cfonun ]o nycfno ioayou nnc:onomy y 7.Suh u onoco
noyiy Iu]iy. Ioayo ]o Iu]iy onoo noyiy y 9.luh. io ioayo noaofn
1km :u lumin, ioanio ]o ucfo]uo n::o)y Cfonunu n Iu]iu
Zadatak 1253. Oonfn no:o nofoono u :ofonn uu:un oo n:
:ocfu A y :ocfo B n nufn co nu:u no onn iuo n no ]o:oy. I-
:nnu uu:nu y onocy nu noy y oou cayuu]u ]o 8km/h, u o:nnu oio ]o
1km/h.Icfo]uo n::o)y n B ]o 2u km.

|l| Io]ncaun nn!,^ufo:ufniu X = 1236, !yi 2uu6.


|2| ^uu Junionn! n Cnounu !onuuonn!,^ufo:ufnnuoo.Iuoannu
2uu6.
|S| 'uu Io]n! n 'uu ^nionn!,^ufo:ufnuio cno:nuanno.Uioaciu
iniu l99.
|1| )+C,fui:nuou 6-fn u:o.
575
95
Jednaqine i izrazi
Aleksandra Dimi, Fiziqki fakultet
95.1 j
!o: nuono :uufio ynoounu!o:o foxnniy omunuu ]onuunnu
n ounnfn co ocnonnn: :ufo:ufnuin: n:u:n:u.
95.2
Zadatak 1254. ^u]iu oan ]uoyio cno]o] onn. io cnuio:o u no
]uoyiu nofoiny ]o] S ]uoyio, u uio cnuio:o u no 6 ]uoyiu noocfu]y 2
]uoyio. !oanio n:u ono u ioanio ]uoyiu
Rexee: Oooaon:o oo] ono cu x, u oo] ]uoyiu cu y. Iocfunn:o
cncfo: ]onuunu. y = 5x+3 n y = 6x2. I:]onuuunuo: ocnnx cfunu
onnx ]onuunnu oon]u co x = 5 n auio co uuynu u ]o y = 28. ^u]iu
n:u nofoo ono n 2S ]uoyiu.
Zadatak 1255. Iuf ]o 2 nyfu cfun]n o cocfo, u 1 nyfu :au)n o
cnoi onu.Ofun n !oiu n:u]y :u]ono S6 ionnu. !oanio ionnu n:u]y
:u]ono ouf, cocfu n nxon ofun
Rexee: io oo] ionnu oufu oooaon:o cu a, oo] ionnu cocfo
cu b, u oo] ionnu onc cu c. 'uu, nu ocnony foicfu :uufiu nun.
a = 2b, c = 4a, onocno c = 8b. ,on onu n !oio n:nocn 9b. Oufao
caon u ]o oo] ionnu cocfo 1, oufu S, u nxonoi onu S2. ,on
nxonnx ionnu n:nocn 11.
576
, , 2010.
Zadatak 1256. Y my:n ]o onao yiynno 61 :ouonu n nononnu. !uu co
oo] :ouonu nono!uo S nyfu, u oo] nononnu nyfu, yiynno nx ]o onao
2ulu. !oanio ]o :ouonu, u ioanio nononnu onao y my:n nu nouofiy
Rexee: io oo] :ouonu o:nuun:o cu x, u oo] nononnu cu y n
nocfunn:o cncfo: ]onuunnu oon]u co . x + y = 564 n 3x + 5y = 2010.
Iomunuo: cncfo:u oon]u co u ]o :ouonu onao S, u nononnu 2u9.
Zadatak 1257. Io!io cy :ucu)ono fuio u ]o y cnuio: oy l no!uiu.
!uu on y no!uiy onao 6 oonu :uo, u y cnuio: oy no!uiu
nnmo, onu on y noao: no!uiy onao yiynno lu no!uiu nnmo. !oanio
]o oonu no!uiu :ucuono
Rexee: O:nuun:o oo] oonu no!uiu cu x. 'uu ]o 15x + 10 =
20(x 6) Iomunuo: co oon]u x = 22.
Zadatak 1258. ^un]u n ^nannu cy omnao u iyno :oniy n: :u-
fo:ufnio. ,u iynonnny :onio ^un]n ]o noocfu]uao l6, u ^nannn
1 nnuu. !uu cy yynao cocfnu noocfu]uao n: ]o 2 nnuu.
!oanio iomfu :oniu
Rexee: io ^un]u n:u x nnuu, ^nannu y nnuu, u :oniu
iomfu z nnuu fuu nun. z = x + 16, z = y + 4 n z = x + y + 2. Iomu-
nuo: cncfo:u oon]u co u :oniu iomfu lS nnuu.
Zadatak 1259. Cfoau ]o n:uno luu cfoannu, o io]nx cy noio n:uao
S noio, u ocfuao 1 noio. !oanio ]o cfoannu no]onno ncfo n:uno
cfoau uio cno cfoanno n:u]y yiynno S22 noio
Rexee: Io] fonoinx cfoannu o:nuun:o cu x, u uofnoonoinx cu
y. Cncfo: ]onuunnu iaucn.x +y = 100, 3x + 4y = 322. Oufao caon u
]o y = 22, onocno x = 78.
Zadatak 1260. ,on oon:u fn ]onuiu nunoyiuonniu n:nocn S6u cm.
I:uuynu] ynny n mnnny ]onoi o onnx nunoyiuonniu uio ]o y:-
xnnu :u l dm no!u o mnnno.
Rexee: io ynny oooaon:o cu a, u mnnny cu b n n:u:n:o nx
y cm, fuu n:u:o. 6(a+b) = 360 n a = b+10. Oufao caon u ]o mnnnu
2 cm, u ynnu S cm.
Zadatak 1261. Hnnu ]o iunyf, iomyy n nnnoao naufnau l 6uu oauu.
!unyf ]o naufnau 9uu oauu nnmo o iomyo, u iomyy n iunyf l 2uu
oauu nnmo o nnnoau. !oanio ]o naufnau iunyf, ioanio iomyy, u
ioanio nnnoao
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o nonu iunyfu x, nonu iomyo y, u nonu nnnoau z o-
auu. I: ycaonu :uufiu n:u:o.x+y+z = 1600, x = y+900, x+y = 1200+z.
I: nno n fonnlo ]onuunno oon]u:o u ]o nnnoao naufnau 2uu o-
auu. !o:onnunn]o: yio n fo!o oon]u co cu ]o iunyf naufnau luu
oauu,u iomyy Su oauu.
Zadatak 1262. 'n nouu cy :u]ono yaonnau l16 kg noo. !uu ]o
nnn nouo 2S kg, yin l9 kg, u fo!n S2 kg ocfuau n: ]o ]onuiu
ioanunu noo. !oanio ]o cnuin o nx yaonno
Rexee: Hoiu ]o nnn yaonno x kg, yin y kg, u fo!n z kg. Io-
cfunn:o ]onuunno. x + y + z = 146, x 23 = y 19 = z 32. )oon]u co
u ]o nnn yaonno 17, yin 1S, u fo!n 6 kg.
Zadatak 1263. Inno y oonn iomfu 1uu nnuu. Inno ]o 7 nyfu ciyno
o oono. !oanio iomfu oonu, u ioanio nnno
Rexee: io nony oono oooaon:o cu x, u nony nnnu cu y, n:u:o
y = 7x n x + y = 400. Caon u ]o 8x = 400, onocno x = 50. Ionu oono
]o u, u nonu nnnu Su nnuu.
95.3
Zadatak 1264. Iuiu ]o oiau cno]n: ynynn:u caoo!o. io cnuio: o
nuc ncnouo: 2 noiuunno, onu !o :n ocfufn focfu :u ]om S noiuunno.
)u cnuio: o nuc ncnouo: no S noiuunno, nncu: nnno:nau onono
focfu, ]o :n noocfu]o focfu :u 2 noiuunno. !oanio ynyuun n:u ouiu
Zadatak 1265. Y nounnnnn xoio]umio ono:o :u mfun n nui foou
naufnfn yiynno luu nnuu. ,u nu mfunu n fn nuiu foou naufnfn
yiynno SSuu nnuu. !oaniu ]o nonu ]onoi nuiu
Zadatak 1266. Y ]ono] nin cu yionn:u, ^uio ]o iynno luu oo:-
oonu no nonn oo:oonu :u 2 nnuu, u :ufn: nx cno nouo no nonn 2
oo:oono :u l nnu. !oanio nnuu ]o ^uio :uuno y nin
Zadatak 1267. Io ionnu ofun ]o ono nyfu cfun]n o cnnu, u :u
lu ionnu on!o cu:o 2 nyfu cfun]n. !oanio ionnu cuu n:u]y ofun
n cnn
Zadatak 1268. Hu noannn cy fn inio. Inu n:u 9u, yiu llu, u
fo!u lu cfunnnu. !onno iniu cy ]onuio oonno n cnuiu o nx
]o oonno 2 ::. !oanio :nan:ofuu cy oooao inio y:ofo :u]ono
uio co :nu u ]o lu cfunnnu oonno l ::

|l| Io]ncaun nn!, Matematika X-Priruqnik za pripemae za tak-


miqee uqenika osnovnih xkola od IV do V III razreda, !yi, Ioo-
iu 2uu6
|2| uconnc ^ufo:ufnuin ancf, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o,
Iooiu l967-2uu9.
|S| Link : http://public.carnet.hr/mat-natj/l
579
96
Merea i presipaa
Marko Raki, Matematiqka gimnazija
96.1
Zadatak 1269. Io:o!y nocyu o S anfu n anfuu, nucyfn fuuno 1
anfu noo.
Rexee:
l Sl nofo:
u S cnnu:o
S u nocno:o
S S cnnu:o
l nocno:o
u l nocno:o
l u nocno:o
l S cnnu:o
1 u nocno:o
Zadatak 1270. ^aoiunnu ^nnu foou u n::on fuuno anfuu :aoiu,
:o)yfn:, onu n:u cu:o nocyo o 1 n 7 anfuu. !uio !o onu fo n:nocfn
Rexee:
580
, , 2010.
7l 1l
u u
u 1
1 u
1 1
7 l
u l
l u
l 1
u
Zadatak 1271. 'uu ]o y nounnnnn funau 1uu iu:u oumnu. !uio
!o nounuunnu cnnufn fuuno foanio y iocy, uio n:u cu:o 2 nocyo,
o Suu n uu iu:u
Rexee:
Suug uug iocu
u uu u
uu u u
uu uu u
Suu 2uu u
Suu u 2uu
u u 2uu
u uu 2uu
uu u 2uu
uu uu 2uu
Suu 2uu 2uu
Suu u 1uu
Zadatak 1272. )ufo cy S iyfn]o cu ianion:u. ]onu cu lS, ]onu cu lu n
]onu cu 1 ianiou. Io:o!y fuuno S noounnnuu ucnoonfn ianioo
fuio u nx ]o y cnuio] iyfn]n ]onui oo]. Ioounnnuu co nmo fuio
mfo n: ]ono iyfn]o y yiy noounn:o fuuno noaonnny oo]u ianiou
io]n ]o ono y yio].
Rexee:
lS lu 1
lS S 6
9 l2 6
9 9 9
Zadatak 1273. )ufo cy S nocyo. Inu ]o :uno:nno S anfuu, n y o]
co nuau:n anfuu noo, yiu anfuu cu S anfu noo n fo!u S
anfu cu 2 anfu noo. Io:o!y 2 nocnnuu n::onfn l anfu noo.
Rexee:
, , 2010.
Sl l Sl nocnnuo
S 2 nouofui
1 S S n: nno y fo!y
1 l n: fo!o y yiy
Zadatak 1274. O 6 ianiou ]oun n:u :uy :ucy o ocfuanx. Io:o!y
cu:o 2 :oou nu fou:n]u:u oo: foionu oon io]n ]o ianio auimn.
Rexee: Iooan:o nx y S iyno no nu. Ynoon:o noio no iyno.
l. io cy y unnofon, auimn ianio ]o :o)y nu io]u nncy :oonu.
!u nx ynoon:o, nonuau:n:o auimn. 2. io nncy y unnofon,
fuonn ianio co nuau:n :o)y onu nu io]u cy auimu. ^ooo: fu
nu oau:n:o o fuonoi.
Zadatak 1275. I::o)y 1 nun:iao ]onuiu ncfonu 2 cy :aufnu, u 2
no:au!onu. ,aufnn ncfononn cy ]onuio :uco, u no:au!onn cy fuio)o
]onuio :uco :o)y cooo:, uan nomfo auimn o :aufnnx. !uio cu nu
:oou, nu fou:n]u:u oo: foionu, yfnnfn io]n cy ncfononn :aufnn
Rexee: Hy:onmn:o nx cu oo]onn:u l-1. Ynoon:o l n 2. io
cy ncfo :uco, ynoon:o 2 n S. io ]o 2 < 3, onu cy S n 1 :aufnn,
y cynofno: cy l n 2 :aufnn. io ]o 1 > 2, ynoon:o 2 n S. io ]o
2 = 3, l n 1 cy :aufnn,u uio ]o 2 < 3, onu cy l n S :aufnn. Canuno uio
]o 1 < 2.
Zadatak 1276. O 1 nun:iao ]onuio iyianno ]onu ]o auimu nan fou
o ocfuao fn. !uio no:o!y fou:n]u oo: foionu, cu cu:o fn :oou
oonfn io]u ]o auimu nan fou o ocfuani n u an ]o auimu nan
fou
Rexee: Hoiu co un n iyiannu:u A, B, C n D. Y nno: :ooy co
ynoo)y]y iyianno A n B. io ]o A = B, onu cy noncnunno iyianno
C nan D. Cuu co ynoo)y]y A n C. io ]o A = C, onu ]o noncnunnu
iyiannu D, u ynoo)nnuo: A n D yfn)y]o co u an ]o D auimu nan
fou o A. io ]o A > C, onu ]o C auimu n noncnunnu iyiannu. io
]o A < C, onu ]o C fou, u noncnunnu iyiannu. io ]o A < B nan
A > B, onu cy C n D ncnunno iyianno. Ynoon:o A n C. io ]o
A = C, onu ]o B noncnunnu iyiannu n ynoo)nnuo: cu A yfn)y]o:o
u an ]o auimu nan fou. io ]o A auimo nan foo o C, onu ]o A
noncnunnu iyiannu.
Zadatak 1277. Y ciaunmfy co nuau:o ]uoyio ynuionuno y cunyio o no
Su, lS n lS inaoiu:u. !uio y:ofn Su inaoiu:u ]uoyiu, oo: ofnuuu
cunyiu
Rexee: 2x13kg n 3x18kg
Zadatak 1278. Jucnu o lu inaoiu:u mo!ou foou u n::on l inao-
iu: n 1uu iu:u, no:o!y fou:n]u n 2 foiu. o luu n u iu:u. !uio
!o onu fo n:nocfn no:o!y fuuno 1 :oou
, , 2010.
Rexee: Ino :ooo. nooan:o noay ioanunny mo!ou nu nu ]o-
nuiu oau o no inaoiu:u. )yio :ooo. nooan:o ]oun o fnx
oaonu nu nu oau o no 2 inaoiu:u n uu iu:u. 'o!o :ooo.
nooan:o ]oun o fnx oaonu nu nu oau o no l inaoiu: n 2u
iu:u. ofnfo :ooo. no:o!y foionu n::on:o lu iu:u n ou:o
nu ]oun oo o l inaoiu: n 2u iu:u.
96.2
Zadatak 1279. Iuiu ^nau oan u ynyiy nomuo 2 anfu coiu, uan
n:u cu:o no nocyo, o S n ll anfuu. !uio !o onu o:onfn fuuno 2
anfu
Zadatak 1280. !uio oncfo, no:o!y cyonu o 7, 1 n 2 anfu n::onan
fuuno anfuu
Zadatak 1281. Y iunfn n:u l2 anfuu oon:nnu,io]n foou nooanfn nu
nu ]onuiu oau, n nocyfn y o:onouo nu uyfo:oonau, no:o!y nu
nu:nu cyu :uno:nno n 7 anfuu. !uio co fo :oo yunnnfn
Zadatak 1282. O S nonunnu ]oun ]o |uacn|niuf, auimn o nunoi. Y
]ono: :ooy oon io]n ]o noncnunun.
Zadatak 1283. Y :uiunnny co nuau:o nuionn cu io:nno: o lS, l6 n
S inaoiu:u. !uio oo: ofnuuu nuionu y:ofn fuuno luu inaoiu:u
io:nnu

|l| I. nn!, ^ufo:ufniu IV, Iuononnnf l999.


584
97
Povrxine pravougaonika u
rexavau problemskih zadataka
Aleksandra Dimi,Fiziqki fakultet
97.1 j
Io]onno nooao:cio :uufio io:nanionuno ]o omunufn oo: nfuu
oionuu]y!o cinno. !o: nuono :uufio n nn:oo noiymu!o:o u
oo]ucnn:o ynofooy nonmnno nunoyiuonniu y omunuy nooao:cinx
:uufuiu.
97.2
Zadatak 1284. Ion:no nu oo]u ]o l92. io ]oun o nx yno!u:o
:u 1 oon]u co iuo non:no 21u. O io]n: oo]onn:u ]o ou
Rexee: Hoiu cy fuonn oo]onn a n b. Ion:no ab ]onui ]o
nonmnnn nunoyiuonniu un]o cy cfunnno a n b. io co cfunnnu a
noyn :u 1 fuu co nonmnnu yno!u :u 240 192 = 48. ,nuun u ]o
cfunnnu b ]onuiu 48 : 4 = 12. Oufao auio uuynu:o a = 192 : 12 = 16.
Zadatak 1285. Iofu n ^u]u oao oo:oono. Y nno] nooan iuo no-
n:no oo]onu nxonnx oo:oonu oon]u co 2u. ^u:u ]o oayunau u
Iofy ou ]om ]ony oo:oony n cuu ]o non:no 2. !oanio cy oo:-
oonu n:uan ^u]u n Iofu nu nouofiy
Rexee: I:uan cy 9 oo:oonu.
585
, , 2010.
Zadatak 1286. io co cfunnnu inuufu nono!u :u l, onu co nonc-
xnnu inuufu nono!u :u l7. !oanin ]o oon: inuufu
Rexee: !uu co nunfu caniu nnn co 2a +1 = 17, oufao co oon]u
a = 8. Oon: inuufu ]o S2.
Zadatak 1287. io ]ony cfunnny ufoi inuufu noyn:o :u l, u
yiy :u 2, nonooon]onn nunoyiuonni n:u nonmnny :u 2u no!y o
nonmnno inuufu. !oanin ]o oon: nunoyiuonniu
Rexee: Cu canio co nnn u ]o 3a + 2 = 20 Oufao caon a = 6.
Honooon]ono cfunnno nunoyiuonniu cy 7 n S, nu ]o oon: foi nuno-
yiuonniu Su.
Zadatak 1288. io ]ony cfunnny inuufu noyn:o :u 1, u yiy
c:un:o :u S oon]u co nunoyiuonni, un]u ]o nonmnnu ]onuiu nonc-
xnnn inuufu. !oanin ]o oon: inuufu
Rexee: Cu canio :oo:o nocfunnfn ]onuiocf 3a = 4(a3). Oufao
caon u ]o a = 12. Oon: inuufu n:nocn 1S.
Zadatak 1289. ^ofonniancfu ]o ionyo nu nyf. !o!y!n co nno:
o:nno: io]u n:nocn 60km/h on no)o nyf :u 6h. ^o)yfn:, uio younn
y yiy o:nny on !o :u ncfo no:o no!n nyf o 540km. Oonfn :u
ioanio ]o yiu o:nnu no!u o nno.
Rexee: !uu co nunfu caniu nnn co u ]o u:aniu no)onnx ny-
fonu 180km. Oufao co :u u:aniy o:nnu oon]u 180km : 6h = 30km/h.
Zadatak 1290. Iynu n:aofnniu yionon noy uyfo:oonao: fuio u
cnuin o nx naufn 6u nnuu. ^o)yfn:, n:aofnniu ofiuo, fuio u
cy ocfuan :u noy :ouan naufnfn no 2u nnuu nnmo o nonn)onoi.
!oanio ]o n:aofnniu nomao nu nyf
Rexee: !uu co nunfu cinnu oon]u co 5 60 = 20(x 5), io ]o
x oo] n:aofnniu. )oon]u co u ]o oo] n:aofnniu io]n cy yonuuan
noy ono 2u, u l ]o onnx io]n cy noman nu nyf.
Zadatak 1291. Ionmnnu nunoyiuonniu ]o 22. io ]ony oiony
cfunnny y:un:o :u 6, nonmnnu nunoyiuonniu n:nocn!o 2uu9. !o-
anin ]o oon: noau:noi nunoyiuonniu
Rexee: Cu canio co nnn u ]o 6a = 2255 2009. )oon]u co u ]o
a = 41, u n: nouofno nonmnno oon]u co u ]o b = 55. Oon: noau:noi
nunoyiuonniu n:nocn l92.
, , 2010.
Zadatak 1292. Iumfonun ]o omno u :ucun nno!o. io ncioncfn
cu:o cno]y inuufny oumfy, ocfu!o :y noioanio oycononu n: ucu-
nniu. Iomno ]o u iynn o io:mn]o 3m :o:o n fuio noyn ]ony
cfunnny cno]o oumfo. 'uio !o nocunfn cno oyconono. io :nu:o u
]o nonmnnu oumfo nono!unu :u l2 inuufnnx :ofuu n u ]oun oy-
con :uy:n:u l inuufnn :ofu, n:uuynu]fo ioanio ]o oycononu nno!u
n:uo oumfonun.
Rexee: Cu canio co nnn u ]o a = 4m, io ]o a ynnu cfunnno
inuufno oumfo. Iumfonun ]o n:uo 2S oycononu.
Zadatak 1293. Oonfn no:nno nu oo]u, uio ]o no:nufo u uio co
]oun o nx c:un :u 1, nxon non:no co c:un :u l2, u uio co
yin c:un :u 2, nxon non:no co fuio)o c:un :u l2.
Rexee: Io:o!y canio yfn)y]o:o u ]o ]oun o fnx oo]onu S, u
yin 6. nxon no:nno n:nocn lS.
97.3
Zadatak 1294. Iucfo]uo o :ocfu o :ocfu I nyfnni no)o :u 6h.
io o:nny cnoi iofuu nono!u :u 3km/h onu cy :y ononu 4h.
!oaniu ]o uiunnu n::o)y n I.
Zadatak 1295. Ion:no nu oo]u ]o 2u. io co nno: ou 2 nono-
oon]onn non:no n:nocn 2S. O io]n: oo]onn:u co un
Zadatak 1296. Iu:aniu ynnu cfunnnu nu nuiu inuufnnx ooaniu
n:nocn ll, u u:aniu nxonnx nonmnnu 67l. I:uuynufn ioaniu ]o
ynnu nno nofoonu u co oiuo onn nuionn.
Zadatak 1297. Inunu n Cuu cy nomao y mofy. Ycnyf cy ionyao
u ooy my:cio ]uioo. Iocao nno no)ono cfu:o Inunu ouo Cun.
Ion:no oo]onu numnx ]uiou n:nocn 2uu, uan uio fn Cuu yooom
]om ]uiou non:no !o fuu n:nocnfn Suu. !oanio ]uiou cy ocuu
youao Cuu n Inunu
Zadatak 1298. io cfunnny ufoi inuufu c:un:o :u 1, u yiy
nono!u:o :u S, oon]u:o nunoyiuonni un]u ]o nonmnnu ]onuiu no-
nmnnn inuuu. ,u ioanio ]o oon: nunoyiuonniu no!n o oon:u
inuufu

|l| Io]ncaun nn!, Matematika X-Priruqnik za pripemae za tak-


miqee uqenika osnovnih xkola od IV do V III razreda, !yi, Ioo-
iu 2uu6
|2| uconnc ^ufo:ufnuin ancf, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o,
Iooiu l967-2uu9.
|S| Link : http://public.carnet.hr/mat-natj/l
588
98
Prebrojavae geometrijskih
figura
Marko Raki, Matematiqka gimnazija
98.1 j
Teorema 184. Io] yn io]o cy oo)ono cu n fuuuiu ]o n (n 1) : 2.
Teorema 185. Io] foyiaonu oo)onnx cu n fuuuiu, o io]nx nnio]o
fn nncy nu ncfo] nuno], ]o n (n1) (n2) : (3 2). 'o ]o nu]no!n oo]
foyiaonu io]n :o:o onfn oo)on cu onnx n fuuuiu.
98.2
Zadatak 1299. )ufo ]o 7 fuuuiu o io]nx nnio]o S nncy nu ncfo] nuno].
!oanio ]o yn n foyiaonu oo)ono n:u
Rexee: )yn. (7 6) : 2 = 21. 'oyiaonu. (7 6 5) : (3 2) = 35.
Zadatak 1300. )ufo ]o 1 u:anunfnx fuuuiu. !oanio nunnx :oo onfn
oo)ono fn: fuuiu:u
Rexee:
589
, , 2010.
Zadatak 1301. )ufo ]o S fuuuiu, o io]nx nnio]o S nncy nu ncfo] nuno].
!oanio ]o nunnx oo)ono cu fnx S fuuuiu
Rexee: Iomfo nnio]o S fuuio nncy nu ncfo] nuno], oo] nunnx
io]o ono oo)y]y on!o ]onui oo]y yn io]o ono oo)y]y, f]. (8 7) :
2 = 28.
Zadatak 1302. !oanio ]o nunnx, u ioanio yn oo)ono fuuiu:u cu
canio
A
B
C
D
E
F
Rexee: Iunnx n:u.AC, AD, AF, AR, BD, BF, BE, CD, CF, CE, DF, DE, FE
- lS. )yn n:u.(6 5) : 2 = 15.
Zadatak 1303. !oanio yn, u ioanio foyiaonu n:u nu ufo] cannn
A B
C
D E
F G H
X
, , 2010.
Rexee: In:ofn:o u iu n:u:o nu ]ono] nuno]. u) cu:o 2 fuuio,
nu o] co nuau:n ]onu y. o)S fuuio, nu o] co nuau:n S yn. n) 1
fuuio, nu o] co nuau:n 6 yn. i) fuuuiu, nu o] co nuau:n lu yn.
Hu cannn n:u:o caoo!o nuno. EG, DH - 2 fuuio. AC, BC, CF, ED -
S fuuio. AB - fuuuiu. 'o ]o yiynno 2 1 + 4 3 + 1 10 = 24 yn.
Ioc:ufu]:o nu]:uo oaono canio n oooaon:o nx nu caoo!n nuunn.
foyiuo AEG - l, CEX - , CXD -6, DBH - 1 n nunoyiuonnio EXFG
- 2 n XDHF - S. I:u:o foyiaono 1, 4, 5, 6, 56, 125, 346, 123456, f]. 7
foyiaonu.
Zadatak 1304. !oanio yn, u ioanio foyiaonu n:u nu ufo] cannn
Rexee: !oncfo!n omoo nofxonoi :uufiu oon]u:o u n:u 27
yn n 7 foyiaonu.
Zadatak 1305. !oanio n:u inuufu, u ioanio nunoyiuonniu nu ufo]
cannn
Rexee: !nuufo !o:o u oo]n:o no n:on:n]u:u, 1 1, 2 2, 3 3
n 4 4. 1 1 16. 2 2 9. 3 3 4, 4 4 1, yiynno Su. Iunoyiuonnio
!o:o nooanfn nu ono cu caoo!n: n:on:n]u:u. 1 2, 2 1, 1 3, 3
1, 1 4, 4 1, 2 3, 3 2, 2 4, 4 2, 3 4, 4 3. 1 2 12, u ncfo foanio
n:u n 21 nunoyiuonniu, nomfo ]o caniu cn:ofnunu. 13, 312 8.
1 4, 4 1 2 4. 2 3, 3 2 2 6. 2 4, 4 2 2 3. 3 4, 4 3 2 2.
, , 2010.
Yiynno 7u, mfo cu onnx Su inuufu unnn luu nunoyiuonniu.
Zadatak 1306. !oanio nu caoo!o] cannn n:u inuufu, u ioanio nu-
noyiuonniu io]n nncy inuufn
Rexee: !oncfo!n no]y nofxonoi :uufiu, oon]u:o u nu cannn
n:u SS inuufu n lu6 nunoyiuonniu.
Zadatak 1307. )ufo ]o yn. !oanio ]o nu]nnmo nunu oo)ono
nxonn: iu]onn:u
Rexee: Iof yn :oiy n:ufn nu]nnmo lu u:anunfnx iu]nnx fun-
xuiu. )ocof u:anunfnx fuuuiu oo)y]y nu]nnmo (109) : 2 = 45 nunnx.
Zadatak 1308. )ufo ]o 7 fuuuiu. !oanio nu]:uo, u ioanio nu]nnmo
foyiaonu :oo onfn oo)ono onn: fuuiu:u )u an ono :oiy oo-
)nnufn fuuno 6 foyiaonu
Rexee: Hu]:uo u, iu cy cno fuuio nu ncfo] nuno], nu]nnmo
(7 6 5) : (3 2) = 35, iu nnio]o S no nnnuu]y ncfo] nuno]. ^oiy
oo)nnufn 6 foyiaonu (caniu).
, , 2010.
98.3
Zadatak 1309. Hu nunu:u a n b nuau:o co S n 1 fuuio. !oanio ]o
nunnx, u ioanio yn oo)ono n:u
Zadatak 1310. !oanio foyiaonu n:u nu cannn
Zadatak 1311. )ufo ]o 6 fuuuiu, o io]nx nnio]o S nncy nu ncfo] nuno].
!oanio yn, nunnx n foyiaonu ]o oo)ono fn: fuuiu:u
Zadatak 1312. !oanio inuufu n nunoyiuonniu n:u nu ufo] cannn
Zadatak 1313. !oanio yn, foyiaonu, inuufu n nunoyiuonniu
io]n nncy inuufn n:u nu cannn

594
99
Prebrojavaa (nizovi,
numeracije)
ubomir Radakovi, Elektrotehniqki fakultet
99.1
Zadatak 1314. Cfuo] in:n noocfu]y nno 142 cfunnno, fuio u
iniu nouno o 143. cfunnno, u :unmunu co cfunnno: io]u ]o nunn-
cunu fuio)o nn|u:u 1, 3, 4, uan y yio: oocaoy. !oanio cfunnnu
n:u cfuu iniu
Rexee: Io] cfunnnu :ou onfn nuun n no!n n o 143, cfoiu ]o
nocaou cfunnnu 314-fu. Io] cfunnnu fo inio ]o 314 142 = 172.
Zadatak 1315. ,uaynn :ufo:ufnuu ]o nu fuoan ncnncuo nnono
oo]ono 1, 2, 3, . . . oo: ]oun :u yin:, n fuio oono :unnc 123456789101112 . . ..
ono ]o cno nncuo u on cu:nuo io]u ]o nn|u nu 2011. :ocfy. On ]o
oono u ]o fo nn|u 9. )u an ]o :uaynn :ufo:ufnuu ono y nuny n
u an ]o :oiuo ono iu!o u omn
Rexee: Huunno u ]o :oiuo iu!o u omn ono cno. Jononn|o-
nnx oo]onu n:u 9, nonn|onnx 90, fonn|onnx 900 nf. Iofnocfu-
nn:o u ]o :ufo:ufnuu ncnncuo cno ]ononn|ono n cno nonn|ono
oo]ono, cfoiu on ]o ynofoono fuuno 9 1 + 90 2 = 189 nn|uu. !uio
]o 2011 > 189 :ufo:ufnuu ]o nnui ncnncnnuo n fonn|ono. Iof-
nocfunn:o u ]o on cuu ncnncuo n cno fonn|ono, u fo :nuun u ]o
ynofoono fuuno 9 1 +90 2 +900 3 = 2889 nn|uu. !uio ]o 2889 > 2011
fo :nuun u ]o 2011. nn|u noio :o)y fonn|onn: oo]onn:u. In-
:ofn:o u ]o 2011 = 9 1 + 90 2 + 607 3 + 1. I: onoiu :uiyuy]o:o u
cy ynofooonn cnn ]ononn|onn oo]onn, cnn nonn|onn n 607 fo-
nn|onnx oo]onu, yiyuy]y!n n nny nn|y 608. fonn|onoi oo]u.
595
, , 2010.
Uocfofn fonn|onn oo] ]o 699, nu ]o onu 607. fonn|onn oo] 706.
I: onoiu :uiuy]o:o u ]o 608. fonn|onn oo] 707, nu ]o fuonu
nn|u 7. ,uaynn :ufo:ufnuu ]o ouniaono nomfo ono uco]un fu]
un.
Zadatak 1316. io cy inio y ]ono] onoanofonn ny:oncuno nu caoo!n
nuunn. [brknj][od], io ]o brknj oo] iniu y oociy od, oonfn ioanio
nyfu ]o ynofooonu nn|u 4 nn ny:ounn]n iniu y onoanofonn. O-
coi od co o:nuuunu caonn:u a, b, c, d n e, io ]o oo] iniu y oconn:u
oo: 200, 250, 300, 350, 402. In:o. 124b, 124. iniu y oociy b.
Rexee: Hu]no !o:o oonfn ioanio ]o nyfu ynofooonu nn|u
4 y ocoiy a. !uo nn|u ]onnnnu, oo] 4 co ]unu ]ono: y ]ononn-
|onn: oo]onn:u, 9 nyfu y nonn|onn: n 10 nyfu y fonn|onn:. !uo
nn|u ocofnnu oo] 4 co no]uny]o 10 nyfu y nonn|onn: oo]onn:u
n 10 y fonn|onn: oo]onn:u. !uio y ocoiy a n:u 200 iniu, nn|u
4 ]o ynofooonu 1 + 9 + 10 + 10 + 10 = 40 nyfu. Y ocoiy b nu canuun
nuunn co oon]u u ]o nn|u 4 ynofooonu 1+9+10+10+10+5+10 = 55
nyfu. Y ocoiy c ]o ynofooonu 1 +9 +10 +10 +10 +10 +10 = 60 nyfu,
oi y ocoiy d co no]uny]o 1 + 9 + 10 + 10 + 10 + 10 + 10 + 5 + 10 = 75
nyfu. I nu iu]y y ocoiy e co no]uny]o 75 + 5 + 3 = 83 nyfu, ]o
c:o ncioncfnan fn nyfu nn|y 4 nu :ocfy cfofnnu, mfo ]o yiynno
40 + 55 + 60 + 75 + 83 = 313.
Zadatak 1317. !o]o: co nn|o: :unmunu non:no nnnx 2011 nonu-
nnx oo]onu
Rexee: !uio co :o)y nonunn: oo]onn:u nuau:n n oo] 5, u non-
:no oo]u 5 n onao ioi yioi nonunoi oo]u :unmunu co nn|o: 5.
I: onoiu :uiyuy]o:o u co fuonn non:no :unmunu nn|o: 5.
Zadatak 1318. !o]o: nn|o: co :unmunu non:no 2010 co:nnu
Rexee: In:ofn:o u ]o 7 7 7 7 = 2041, onocno u co no:nno
uofnn co:nno :unmunu nn|o: 1. Io:nno 7 7 . . . 7, :oo:o
nunncufn n iuo (7 7 7 7) (7 7 7 7) . . . (7 7 7 7) (7 7), ]o
]o 2010 = 502 4 + 2. Cnuiu :uiuu o no 4 co:nno u]o no:nno
io]n co :unmunu nn|o: 1, u nocaou :uiuu u]o non:no io]n co
:unmunu nn|o: 9. !onuuno, nocaou nn|u ufoi no:nnou ]o 9.
Zadatak 1319. Oonfn :uy nn|y non:nou 2
2
5
5
7
7
.
Rexee: Iocaou nn|u oo]u 5
5
]o 5. Ion:no oo]u io]n co
:unmunu nn|o: 5 n onao ioi nunoi oo]u co :unmunu nn|o: 0.
!uio ]o 2
2
= 4 nuun oo] n: nofxonoi caon u ]o nocaou nn|u
fuonoi non:nou 0.
Zadatak 1320. !o]u co nofu nn|u :ocnu(nn|u xnuu) oon]u y o-
:yafufy caoo!oi :noou. 6 7 8 . . . 29
, , 2010.
Rexee: Hu]ooo on onao u n:oo]n:o cu ioanio nyau co :unmunu
ufn no:nno. Cnuiu nyau co doon]u:nooo: oo]u 2 n oo]u 5,
onocno oo]u onnoi cu 2 n 5. !uio ]o 8 10 15 20 25 = 600000,
nnn:o u co non:no :unmunu cu 5 nyau, nu ]o n nn|u xnuu 0.
Zadatak 1321. Hu ioanio nuunnu co y iyn!o :oiy ucnoonfn oo-
]onn 1, 2, 3, 4, 5
_ > _ > _ < _ > _
(cnuin oo] y ]oun iyn!) fuio u oyy :uonoono cno no]onuiocfn
Rexee: Jonnnnu :oo onfn ynncunu nan y fo!n inuufn! (fuu
n:u:o 6 :oiy!nocfn. 32154, 43152, 42153, 54132, 53142 n 52143) nan y nofn
inuufn! (fuu n:u:o 3 :oiy!nocfn. 54231, 53241 n 43251). )uiao,
n:u:o yiynno 9 :oiy!nocfn.
Zadatak 1322. Uocf iuufu ]o ny:oncuno oo]onn:u, n fo.
309, 9, 41, 98, 5, 2.
!o]n ]o nu]:un oo], io]n co :oo |o:nufn o)uo: onnx iuufu
]ono o yio
Rexee: Hu]:un oo] ]o 2309415686. Huno:onu. iufo 98 n 9 co
oiony nuonuuio.
Zadatak 1323. Y oo]y 275486392839 n:oncuno cy uofnn nn|o, fuio
u ]o nonooon]onn oo] nu]:un, u :ufn: cy nonono n:oncuno fn
nn|o fuio u ]o nonooon]onn oo] nu]no!n. !o]n ]o fo oo]
Rexee: io oan:o u ocfuno nu]:un oo] nocfynu!o:o nu caoo!n
nuunn. uio ]o nnu nn|u no!u o yio, onmo:o nny nn|y. io
nn]o nnu nn|u no!u o yio, nny nn|y ocfunu:o n noon:o
yiy n fo!y nn|y, nf. Y ufo: oo]y ]o 2 < 7 n no]iu ocfu]o.
Iomfo ]o 7 > 5, onu nn|y 7 onmo:o n ocfu]o oo] 25486392839. Y
nonooon]ono: oo]y onof noon:o nny n yiy nn|y, n nnn:o u
]o 2 < 5, nu fo ocfunu:o. )uo ]o 5 > 4, nu onmo:o nn|y 5, nf.
Iocao 4 n:oncuno nn|o nu]:un oon]onn oo] ]o 2439283. O onoi
oo]u fun:o u nocao oncuu fn nn|o ocfuno nu]no!n :oiy!n
oo]. Iocfynui ]o canuun iuo :u oo)nnuo nu]:uoi, ocn: mfo cuu
yioanio ]o nnu nn|u :uu o yio onmo:o nny nn|y. !onuuno
co oon]u u ]o fuonn oo] 49839.
99.2
Zadatak 1324. ,u ny:ounn]y ]ono inio nofoono ]o 4089 nn|uu.
!oanio cfunu n:u fu iniu, u ioanio ancfonu
Zadatak 1325. !o]o: nn|o: co :unmunu non:no 2
2010
3
, , 2010.
Zadatak 1326. Ionfunuo: nn|uu y oo]y 19875400136 nununnfn
nu]:un nofonn|onn oo].
Zadatak 1327. Hucfunnfo nn:. 1, 1, 2, 3, 5, 8, 11, . . .. Hu!n onmfy |o:yay
:u oon]uo n-foi uaunu nn:u.
Zadatak 1328. Y ]ono] yannn iy!o cu ocno cfuno ny:oncuno cy
nunn: oo]onn:u 2, 4, . . . , 36, u cu aono cfuno nonunn: oo]onn:u
1, 3, . . . , 41. !oanio n:u iy!u y fo] yannn

|l| I. Cfo]unonn!, Mathematiskop 1 , Iooiu 2uuu.


|2| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, Zbirka rexenih konkursnih zada-
taka za uqenike 4-8. razreda , Iooiu l99u.
|S| )ymfno ^ufo:ufnuuu Con]o, 1000 zadataka (1988-1997. godine)
, Iooiu l99S.
599
100
Problemski zadaci sa
jednaqinama
Marko Raki, Matematiqka gimnazija
100.1
Zadatak 1329. ,on nu oo]u ]o 2ulu, u u:aniu S1. !o]n cy fo
oo]onn
Rexee: Hoiu cy fuonn oo]onn x n 2010x. I:u:o u ]o u:aniu
fu nu oo]u ((2010 x) x) ]onuiu S1. I: fo ]onuunno oon]u:o u
]o x = 713.
Zadatak 1330. ,on y:uonniu n u:anio ]o lu, u u:aniu ]o :u S
no!u o y:unonu. Oon y:uonni n y:unaun.
Rexee: O:nuun:o u:aniy cu r. 'uu ]o y:uonni ]onui 105 r, u
y:unaun r 3. io younn:o y:uonni, y:unaun n u:aniy y ono:
ooaniy younn:o y ]onuunny , n:u:o u ]o (105 r) (r 3) = r, ou-
iao ]o r = 36. )uiao, y:uonni ]o ]onui 105 36 = 69, u y:unaun
36 3 = 33.
Zadatak 1331. Oonfn S y:ucfonnnx nnonnx oo]onu un]n ]o :on
luu.
Rexee: Hoiu ]o nu]:un o nx a. 'uu n:u:o u ]o a+(a+1)+(a+
2) +(a+3) +(a+4) +(a+5) +(a+6) +(a+7) = 100. )uiao 8 a+28 = 100,
ouiao ]o a = 9. ,nuun, fuonn oo]onn cy 9,lu,ll,l2,lS,l1,l n l6.
600
, , 2010.
Zadatak 1332. ,on S oo]u ]o 121.io nnn nono!u:o 1 nyfu, yin
c:un:o :u 1 n fo!n c:un:o 1 nyfu, oon!o:o ]onuio oo]ono. !o]n
cy fo oo]onn
Rexee: Oooaon:o oo] io]n co nu iu]y oon]o cu 4 k. Onu ]o
nnn oo] ]onui k, yin 4k+4 n fo!n 16k. )uiao, k+4k+4+16k =
424, n: uoiu caon u ]o k = 20, nu cy fuonn oo]onn 2u, S1 n S2u.
Zadatak 1333. Iuf n cocfu cy oonan 2uuu nnuu nonunu. Iuf
]o uo uofnfnny fnx nuu :u aonfy, u cocfu nofnny ocfufiu :u ayfiy.
!oanio ]o nuu ocfuao
Rexee: Iuf ]o nofomno. 2000 : 4 = 500 nnuu. Cocfu ]o nofoc-
xnau. (2000 500) : 5 = 300 nnuu. )uiao ocfuao ]o. 2000 500 300 =
1200 nnuu.
Zadatak 1334. ^u]iu ]o no ionnu onau 6 nyfu cfun]u o i!oio,
u :u ionnu !o nx no :u]ono n:ufn ionnu. !oanio ionnu
fonyfno n:u cnuiu o nx
Rexee: !!oiu ]o no ionnu n:uau x, u :u]iu 6 x ionnu. ,u
ionnu, i!oiu !o n:ufn x + 10, u :u]iu 6 x + 10. Caon u ]o
x + 10 + 6 x + 10 = 55, f]. x = 5. ,nuun, i!oiu cuu n:u x + 5 = 10
ionnu, u :uiu 6 x + 5 = 35 ionnu.
Zadatak 1335. Hu iu]y uofnfoi u:ou, yuonnnn ]onoi ooou,
io]o n:u 2u )uiu, cy ciynuan nuo :u noiaon yunfonnn. Cnuin ouui
]o uo no 2uu nnuu, u cnuiu ono]unnu no lu nnuu. Yiynno cy
ciynnan S6uu nnuu. !oanio y fo: oooy n:u ouuiu, u ioanio
ono]unnu
Rexee: Hoiu ]o oo] ouuiu a. Onu ono]unnu n:u 20 a. 'uu
cy yuonnnn uan yiynno 200 a + 150 (20 a) nnuu. !uio fu] n:u:
:ou onfn ]onui S6uu, oon]u:o u ]o a = 12. )uiao, n:u l2 ouuiu n
S ono]unnu.
Zadatak 1336. nu, ^uu n I:u n:u]y yiynno S ]uoyiu. nu n ^uu
n:u]y :u]ono 2 ]uoyiu, u ^uu n I:u 22. !oanio ]uoyiu n:u cnuiu
o nx
Rexee: Hoiu ]o oo] ]uoyiu io]o n:u nu ]onui a, ^uu m n I:u
e. 'uu ]o a+m+e = 35 n a+m = 25 n: uoiu caon u ]o e = 3525 = 10.
Canuno n:u:o u ]o e = 13. 'uu ]o a + e = 10 + 13 = 23, nu ]o
m = 35 23 = 12. nu n:u lS ]uoyiu, ^uu l2 n I:u lu.
, , 2010.
Zadatak 1337. Iycun ]o foouao u co uu:nn:u ono:y o oou o
nycfoi ocfnu. io on y cnuin uu:un coao no iycuu, ]oun iycu no
on n:uo :ocfu, u uio on y cnuin uu:un coao no 6 iycuu, ]oun uu:un
on ocfuo nu:un. !oanio ]o uu:unu, u ioanio iycuu
Rexee: Oooaon:o oo] uu:unu cu x. 'uu ]o oo] iycuu y nno:
cayuu]y 5 x + 1, u y yio: 6 (x 1). )uiao, 5 x + 1 = 6 (x 1), n:
uoiu caon u ]o x = 7. ,nuun, n:u 7 uu:unu n 5 7 + 1 = 36 iycuu.
Zadatak 1338. Oonfn fonn|onn oo] io]n co nono!u lS nyfu uio
:y co cu aono cfuno onnmo nn|u S.
Rexee: !uu co fonn|ono: oo]y cu aono cfuno onnmo nn|u
S, fo ]o iuo u c:o iu yno!uan :u Suuu. )uiao, uio ]o nuc fonn|on
oo] ]onui a, 3000 +a = 13 a, f]. a = 250.
100.2
Zadatak 1339. )nu yiu oao u iyno aonfy. Ino: |uan 21, u
yio: 22 nnuu. io ciyno cno] nonun, |uan!o n: ]om l6 nnuu.
!oanio iomfu aonfu
Zadatak 1340. ,on nof oo]onu, o io]nx ]o cnuin caoo!n :u 27 no!n
o nofxonoi, ]o Su. Oon fo oo]ono.
Zadatak 1341. Y no ioco nuau:n co ncfn oo] ianiou. !uu ]o n: ooo
y:ofo yiynno lS ianiou, y nno] ]o ocfuao l1, u y yio] lu ianiou.
!oanio ]o ianiou onao y cnuio] iocn nu nouofiy
Zadatak 1342. Yuonnnn ]onoi ooonu cy foouan u co u::ocfo y
iayno. io y cnuiy iayny cono no 2 yuonniu, no iayno ocfu]y nu:no,
u uio y cnuiy iayny cono no ]oun )ui, 6 ocoou no:u :ocfo. !oanio ]o
yuonniu, u ioanio iaynu
Zadatak 1343. ,u no ionno, ^u]u !o n:ufn S nyfu nnmo ionnu o
^nanno. !oanio ono cuu n:u]y ionnu, uio ]o ^u]u l1 ionnu cfun]u

603
101
Konfiguracije u geometriji sa
uslovima
Tamara Xumarac, Matematiqka gimnazija
101.1
Zadatak 1344. !uiun :o)ycoonn noaou] n:u]y 4 u:anunfo fuuio, uio
ono oo)y]y. u) 1. o) 4. n) 6 nunnx
Rexee:
Zadatak 1345. !uiun :o)ycoonn noaou] n:u]y 6 u:anufnx fuuuiu uio
ono oo)y]y fuuno 10 nunnx
Rexee: ofnn fuuio nnnuu]y ]ono] nuno], u noocfuao no cy
nun o n ono unno nuny io]o] no nnnuu nn ]onu o noocfuao uofnn
fuuio n: :uufiu.
Zadatak 1346. Iucnoonfn 3 fuuio nu 3 nuno fuio u cnuiu cun
fuuno 2 o ufnx fuuuiu.
604
, , 2010.
Rexee: Cno 3 nuno co :o)ycoono coiy. Ioconn fnx nunnx cy
fuuio n: :uufiu.
Zadatak 1347. ^oo an co 8 fuuuiu ucnoonfn nu 4 nuno fuio u
cy nu cnuio] nuno] no 3 fuuio
Rexee:
Zadatak 1348. Iucnoonfn 10 fuuuiu nu 5 nunnx fuio u nu cnuio]
nuno] oyy no 4 fuuio.
Rexee:
Zadatak 1349. !oanio nu]:uo, u ioanio nu]nnmo nunnx foou ion-
cfyncufn y unnn u on ono unun nooanao nu fuuno 7 ooaucfn
Rexee: Hu]:uo fn nuno io]o co cno :o)ycoono coiy, u nu]nnmo
mocf nuuaoannx nunnx.
Zadatak 1350. !uiun ]o :o)ycoonn noaou] 4 nuno, uio ono ufn iyi
oao nu. u) . o) ll u:anunfnx oaonu
Rexee:
, , 2010.
Zadatak 1351. Y coon io]u n:u ooani ionio foou ucnoonfn 16 cfo-
annu fuio u co noo cnuioi :nu nu)o no 5 cfoannu.
Rexee: ofnn cfoanno foou ucnoonfn y !omiono cooo, u no-
ocfuanx l2 ucnoonfn fuio u co no fn cfoanno nuau:o noo cnuioi
:nu.
Zadatak 1352. !uiun ]o :o)ycoonn noaou] nof fuuuiu uio ono oo-
)y]y fuuno 9 foyiaonu
Rexee: 'n fuuio nnnuu]y ]ono] nuno], u noocfuao no cy nun
o. 'o no fuuio nnno nuny io]o] no nnnuu nn ]onu yiu fuuiu n:
:uufiu.
Zadatak 1353. Oonfn :o)ycoonn noaou] 6 fuuuiu uio ono oo)y]y
fuuno 10 u:anunfnx foyiaonu
Rexee: Iof fuuuiu nnnuu ]ono] nuno], u mocfu ]o nun o.
Zadatak 1354. Hu ioanio nu]:uo oaonu foou nconn inuufo cfu-
nnnu 3 n: n 4 n:, u on co o oon]onnx oaonu :oiuo cucfunnfn nonn
inuuf
Rexee: Hu fn oau. Ioiaoufn caniy.
Zadatak 1355. Hu ioanio nu]:uo oaonu foou nco!n iufoncin inu-
uf cfunnno 3cm u on co o oon]onnx oaonu :oiau cucfunnfn fn
inuufu un]o cy nonmnno 1cm
2
,4cm
2
n 4cm
2

Rexee: Hu uofnn oau. Ioiaoufn caniy.


, , 2010.
101.2
Zadatak 1356. Iucnoonfn 5 fuuuiu nu 5 nunnx fuio u cnuiu cun
no 2 fuuio.
Zadatak 1357. !oanio nu]nnmo, u ioanio nu]:uo nunnx foou ion-
cfyncufn u on co unun nooanau nu fuuno 11 ooaucfn
Zadatak 1358. !uiun ]o :o)ycoonn noaou] 4 nuno, uio ono ufn iyi
oao nu 8 u:anunfnx oaonu
Zadatak 1359. Iucnoonfn 6 fuuuiu nu 3 nuno fuio u cnuiu cun
no 3 fuuio.
Zadatak 1360. Iucnoonfn 4 fuuio nu 5 nunnx fuio u cnuiu nunu
cun no 2 fuuio.

|l| I. nn!, Matematika IV, Iuono l999.


608
102
Konstrukcije brojeva pomou
cifara i operacija
Nikola Mrkxi, Matematiqka gimnazija
102.1
Zadatak 1361. !uio no:o!y nn|uu 1, 2, 3, 4, 5 n uuyncinx onounn]u
nununnfn Sl, fuio u co ncioncfo cno nn|o
Rexee: (5 4 3)/2 + 1 = 31.
Zadatak 1362. Io:o!y uuyncinx onounn]u n nn|uu l,2 n S, y nu]-
:uo: oo]y iouiu, ioncfyncufn oo] S.
Rexee: 3 3 2 2 1 = 35.
Zadatak 1363. Io:o!y cnnx nn|uu. 1, 2, 4, 8, 16 oonfn oo] 58.
Rexee: 16 4 (8 2) 1.
Zadatak 1364. !oanio nayconu n n::o)y io]nx nn|uu nx foou:o o-
ufn u on o 123456789 oonan 99
Rexee: 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 67 + 8 + 9.
Zadatak 1365. !oncfo!n cu:o nn|y 2 n uuyncio onounn]o, ion-
cfyncufn oo] 58.
609
, , 2010.
Rexee: 2 2 2 2 2 2 2 2 2.
Zadatak 1366. !oncfo!n nun::onnuno nn|o 2 n 3, iuo n uuyncio
onounn]o n :uiuo, oonfn oo] 516.
Rexee: ((2 3 2) 3 + 2) (2 3 + 2 3) 3 + 2 3 2 = 516
Zadatak 1367. !oncfo!n oo: nonuno oo]ono 1, 3, 5, 7..., oonfn nu
nu]on nuunn oo] 144.
Rexee: (1 + 3) (5 + 7) 11 + 13 15 + 17 = 144 .
Zadatak 1368. !oncfo!n cno oo]ono o 1...n oonfn nu nu]on :o-
iynn nuunn oo] 800000. !oanio ]o fo :nnn:uano n
Rexee: ((1+9) (2+8) (3+7) (4+6) 10 (111213+14)))/5 = 800000.
)uiao, :nnn:uano n ]o ]onuio 14.
Zadatak 1369. Hu io]n nuunn foou ncno:omfufn nn|o y caoo!o:
n:u:y u on nonocf n:u:u onau nu]no!u :oiy!u 96 67 58.
Rexee: oinuno ]o u !o nn|o 9, 8, 7 u oyy nn|o ocofnnu. Hu-
ion foiu, y: :uao nonoo oon]u:o u ]o onfn:uano omoo 94 85 76 =
607240.
Zadatak 1370. !o]n ]o nu]no!n oo] io]n co :oo oonfn no:o!y un-
xyncinx onounn]u n nn|uu 0...9, uio co cnuiu ncioncfn fuuno ]ono:
Rexee: Oiono ]o 9S761S2lu. Onu] oo] ]o no!n o cnnx io]o
:oo:o oonfn no:o!y uuyncinx onounn]u ynuno :ufo mfo ]o ou-
nuo nn|o nu iu] oo]u oinnnuaonfno :nooy cu 10 n unuy ufo
nn|o. C yio cfuno, :nooo ufo: nn|o: on onnnoao o:ya-
fufy :uo noio :nooo cu 10, ]o ]o cnuiu o onnx nn|uu :uu o 10.
102.2
Zadatak 1371. Cu nu]:uo nn|uu n uuyncinx onounn]u, ioncfyn-
cufn oo] lu2.
Zadatak 1372. !oncfo!n cu:o :uiuo n uuynciy onounn]y , n o-
o: oo]ono 1...n , oonfn nu nu]on nuunn oo] 55.
, , 2010.
Zadatak 1373. Io n ioanio :nnycu foou oufn u on co o oo]u
1234567890 oono oo] 542
Zadatak 1374. !o]n ]o :uicn:uann oo] io]n co :oo oonfn no:o!y
nn|uu 9, 1, 7, 5, 2 uio cnuiy o nx :ou:o ynofoonfn fuuno ]ounnyf
n uio :ou:o ynofoonfn fuuno ]oun n ]oun +.
Zadatak 1375. !oncfo!n oo: nuno oo]ono n uuyncio onounn]o,
oonfn nu nu]on :oiy!n nuunn oo] 1000.

612
103
Logiqko kombinatorni zadaci
Milomir Dragovi, Matematiqka gimnazija
103.1
Zadatak 31. Oonfn uofnn y:ucfonnu nnonu oo]u un]n ]o :on
2ulu.
Rexee: )yin o nx ]o no!n o nnoi :u ]oun, fo!n :u nu,
uofnn :u fn nu uio nocfunn:o nnn iuo x n:u:o u ]o x + x + 1 +
x + 2 + x + 3 = 2010, f]. x = 501 nu cy fuonn oo]onn ul, u2, uS n
u1.
Zadatak 32. Ionmnnu ionio ]onuiu ]o :ony nonmnnu fn :o)ycoono
cycono cfuno inuu un]o cy cfunnno ]onuio S cm, 1 cm n 6 cm.
!oaniu ]o :uno:nnu ionio
Rexee: Ionmnno nunoyiuonniu cy 3 4 = 12, 3 6 = 18, 4 6 = 24
nu ]o nonmnnu ionio 12 + 18 + 24 = 54, u ]ono ono cfuno 54/6 = 9.
)uiao cfunnnu ionio ]o S, u :uno:nnu 3 3 3 = 27.
Zadatak 33. Joun ofun ]o uo cno: cnny 1 ]uoyio, u yin cno: cnny
S ]uoyio. ^o)yfn: noiaon oou cnnu n:nocn cu:o 1 ]uoyio. !uio ]o fo
:oiy!o
Rexee: )ou ]o uo cno: cnny 1 ]uoyio, u cnn ]o uo S ]uoyio cno:
cnny.
Zadatak 34. !uio co o mnonnu ynno S2 mm :oo caonfn :ofu
Rexee: IM.
Zadatak 35. Hu ionmnnn :ufyo co oiynnao l2u yn. io co cnuio
cu cnuin: yionuo ioanio ]o onao yionuu
613
, , 2010.
Rexee: (120 119)/2 = 7140.
Zadatak 36. )nu ouuiu :u]ono n:u]y luu ii. !uu on fon o nx
cfuo nu ]ony cfuny nuio cu unno: o kg, u auimn nu yiy cfuny
cu unno: o l ii nuiu on onau y unnofon. !oanio ouunn n:u]y
inaoiu:u
Rexee: ,uiyuy]o:o u ]o ]oun ouui fon o yioi :u lu kg nu
nocfunuo: ]onocfunno ]onuunno x + x + 10 = 100 nnn:o u ouunn
n:u]y 1, onocno inaoiu:u.
Zadatak 37. Caoooun ]o nofuuo nyf o l, km :u noioanio :nnyfu.
!oanio :ofuu ]o nofuuo )uio, uio ]o yfomno nu nyfu nnmo no-
:onu noio Caoooun n uio on cnuioi :nnyfu nomuo nu nyfu no!n nyf
noio Caoooun
Rexee: Iomfo ]o )uio nu nyfu on o Caooounu :u ncfo no:o
]o nofuuo nu nyfu no!n nyf, :nuun S km, u :u nu nyfu no!o no:o
]om S km. )uiao )uio ]o yiynno nofuuo 6 km.
Zadatak 38. I:u:o 21 l noo y iunfn n fn nu:no iunfo o lS l, ll l
n l. !uio nooanfn founocf nu fn ]onuiu oau
Rexee: Hunynnfn iunfo o ll n anfuu. 'uu y noanio] iunfn
ocfu]o ]onu fo!nnu yiynno noo, onocno S anfuu noo. ,ufn: no-
cno:o cnnx ll anfuu y iunfy o lS anfuu n ocno:o ]om 2 anfu n:
iunfo o anfuu. Ioocfuau S anfu nocno:o y iunfy o ll anfuu.
I: iunfo o lS anfuu nunynn:o iunfy o anfuu nocao uoiu !o nu:
y fo] iunfn ocfufn yiu fo!nnu yiynno noo. Hu iu]y nyny iunfy o
anfuu nocno:o y iunfy o ll anfuu y io]o] co no! nuau:n S anfu
noo.
Zadatak 39. !uio nononfn fuunocf non:nou 234 678 = 158652 oo:
nocfoi :noou
Rexee: Ioio :onu nn|uu.
Zadatak 40. !o]n oo] n:u cno]cfno u ]o oionu nofnnu uofnfnnu
Rexee: 5/4.
Zadatak 41. Iocfunn:o ciuiuuu nu nu noo A1 muxoncio fuoao 8 8
(oo aono noo). )u an co ciuiuu :oo iofufn no muxoncio] fuoan
nomfy]y!n nunnau nio fuio u cfuno nu cnuio noo uuxoncio fuoao
no ]ono: n u nu iu]y :unmn nu noy H8 (ioo ocno noo)
Rexee: In:ofn:o u co nocao cnuioi nofo:u ciuiuu nuau:n nu
noy u:anunfo ooo y onocy nu ooy nofxonoi nou. )uiao uio
co nuau:no nu nno: noy, nocao cioiu !o co nuau:nfn nu ooao: n
oonyfo. Hu nouofiy co nuau:n nu nno: noy nu !o nocao nnoi cioiu
, , 2010.
nuau:nfn nu ooao:, nocao yioi nu nno: nf. Inn:o u !o co ciuiuu
nocao cioiu un]n ]o onn oo] nonuun nuau:nfn nu ooao: noy.)u on
noino noay fuoay nofoonu cy 6S cioiu mfo :nuun u !o :unmnfn nu
ooao: noy. !uio ]o noo H8 nno :uiyuy]o:o u ]o fuino iofuo
no:oiy!o.
Zadatak 42. ^un]u ]o naunnuau u y foiy nuonnx unu cnuioi unu
:ucun no cuicn]u nno!u. ^o)yfn: onu ]o cnuioi unu :ucunau ]ony
cuicn]y nnmo nu ]o] ]o ocfuao u y nocaou 2 unu :ucun no S cuicn]o.
!oanio ]o cuicn]u ^un]u naunnuau u :ucun
Rexee: )u ]o cunau nno!o no nnoonfno: nauny ^un]u on no-
caou nu unu :ucunau 2 5 = 10 cuicn]u. ^o)yfn:, onu ]o nocaou
nu unu :ucunau 2 3 = 6 cuicn]u. )uiao, onu ]o u:aniy o 1 cuicn]o
nno!u :ucunau nofxonnx unu. !uio ]o cnuioi unu cunau no ]ony
cuicn]y nnmo fo ]o cu)oo fu]uao 4/1 = 4 unu n ]om nocaou nu
unu. ,uiyuy]o:o u ]o yiynun oo] :ucu)onnx cuicn]u 4 6 +2 3 = 30.
103.2
Zadatak 43. Hu ioanio nuunnu :oofo naufnfn uuyn o luu nnuu
uio n:ufo nonuunnno o u, 2u n lu nnuu
Zadatak 44. Cou: nunnx co coiy y ]ono] fuuin n iuo l1 yiaonu.
io yiaono ny:onmo:o oo]onn:u y c:oy iu:uio nu cufy oiu:ufn
u ]o 1 +3 +5 + 7 +9 +11 +13 = 180.
Zadatak 45. Y iomuiumio] anin n:u S iayoonu. io cnuio cu cnu-
in: niu no no yfui:nno (io iy!o n y iocfn:u) ioanio co yfui:nnu
oniu y unfuno] anin
Zadatak 46. ,onnn ]o nofoono S :nnyfu u oymfn io:nno :u
yuui, oi ]o ono] !onn Joaonn nofoono 21 :nnyfu. !oanio !o n:
fooufn u :unmo y!ui uio uo :u]ono
Zadatak 47. Hu muxoncio] fuoan co nu non:u A1, B2, C3, D4 (nnu
uofnn nou ]ono n]uionuao) nuau:n no ]oun iu. 'oou u:o:ufn
fuoay nu uofnn oau fuio u cy cnn oaonn :o)ycoono ]onuin n u
co nu cnuio: nuau:n no ]oun iu.

616
104
Problemski zadaci sa
jednaqinama 2
Stefan Baa, Matematiqka gimnazija
104.1 j
Iooao:cin :uunn cu ]onuunnu:u nu: o:oiy!unu]y u omn:o cnu-
iononno nooao:o y: no:o! :ufo:ufnio.
104.2
Zadatak 1376. ,on 2 oo]u ]o 1, u nxon ioanunni ]onui
7
8
. Oo-
nfn ono oo]ono.
Rexee: Hoiu ]o x ]oun o onnx oo]onu, nocfunn:o ]onuunno x :
(45 x) =
7
8
, oufao caon x = 21 n y = 24.
Zadatak 1377. ,on nu oo]u ]o 17. io no!n nooan:o :un:, o-
on]u co ioanunni 2, u ocfufui . !o]n cy fo oo]onn
Rexee: Hoiu ]o x no! o nu :uufu oo]u. Iocfunn:o ]onuunny
x
47x
= 2 +
5
47x
, oufao caon x = 33, y = 14
Zadatak 1378. Ofun n:u 1 ionnu, u cnn 22. !o: ioanio !o ionnu
ofun onfn nu nyfu cfun]n o cnnu
617
, , 2010.
Rexee: Hoiu ]o x fuonn oo] ionnu. Iocfunn:o ]onuunny
45 +x = 2 (x + 22), oufao caon x = 1
Zadatak 1379. 1oiu ]o :u lS ionnu :au)u o :u]io, u no ionnu
onau ]o o :u]io 1 nyfu :au)u. !oanio ]o ionnu :u]nn, u ioanio
!onn
Rexee: Hoiu ]o x oo] ionnu !oio, nocfunn:o ]onuunny (x5)4 =
x + 18 5, uiao x = 11.
Zadatak 1380. Oonfn fuiun noo no:nfnnun oo] u u:aniu non-
:nou nu caoo! oo]u n nofxonu nu oyo 6uu.
Rexee: Iocfunn:o ]onuunny (x + 1) (x + 2) (x 1) (x 2) =
600 <=> x = 100.
Zadatak 1381. yfooyc ]o nomuo ucfo]uo n::o)y :ocfu n I o-
:nno: 9u inao:ofuu no uucy, u o I o o:nno: 6u inao:ofuu no
uucy. Oonfn coy o:nny uyfooycu nu noao: nyfy.
Rexee: Hoiu ]o cou o:nnu x inao:ofuu no uucy, ucfo]uo
n::o)y n I s inao:ofuu. 'uu ]o
s
90
+
s
60
= (2 s) : x nooan:o ]o-
nuunny cu s n oon]o:o x = 72 inao:ofuu no uucy.
Zadatak 1382. )nu naunnnuu, o io]nx ]oun noau:n inao:ofuu no
uucy, u yin 6 inao:ofuu no uucy iony ncfono:ono ]oun yio:o
y cycof n: nu :ocfu yuonu i:. Iocao ioanio uuconu !o co cocfn.
Rexee: Iocfunn:o ]onuunny fuio u ]o x = 5 o:nnu nnoi, u y = 6
o:nnu yioi naunnnuu, fuio u nu:n ]onuunnu x t +y t = 55 io ]o
t fuono no:o, caon u ]o t = 5h.
Zadatak 1383. Iu:on co nynn io: no caunnno :u S uucu. Cu:o ]onu
caunnnu nunynnau on iu :u 1 uucu. ,u io]o no:o on ou:on nunynnau
yiu caunnnu
Rexee: Hoiu ]o x fuono no:o, :oo:o u nonyuo:o unuao-
in]y cu nooao:n:u no:unn: :u no)onn nyf n nocfunn:o ]onuunny
(
1
4
+
1
x
) 3 = 1, fuono no:o ]o l2 uuconu.
, , 2010.
Zadatak 1384. l1 6u nnuu nooanfn nu S annu, fuio u cnuio caoo!o
anno oon]o 2u nocfo nnmo o nofxonoi. !oanio oaono oon]u cnuio
anno
Rexee: Hoiu ]o x cy:u io]o oon]o nno anno. Io:u ycaonn:u :u-
ufiu :oo:o nocfunnfn ]onuunny x+(x+20(
x
100
))+(6(
x
5
)+6(
x
5
)
20
100
) =
14500 caon, annu oon]u]y 1uuu, 1Suu n 76u nnuu.
Zadatak 1385. io co cfunnnu ]onoi inuufu nono! :u 2cm, nonc-
xnnu co nono!u :u 16cm
2
. Oonfn cfunnny inuufu.
Rexee: Ionmnnu inuufu co uuynu no |o:yan P = a a, io
]o a ynnu cfunnno inuufu. 'uio u :oo:o nunncufn ]onuunny
(a+2)(a+2) = P +16, c:ono: n: nno ]onuunno co oon]u u ]o fuonu
y:nnu cfunnno 3cm.
104.3
Zadatak 1386. ,on nn|uu non|onoi oo]u ]o S. io nn|u:u u:-
:onn:o :ocfu, nu nnn oo] nooan:o yin: oon]o co ioanunni 2, u
ocfufui ]o lu. !o]n ]o fo oo]
Zadatak 1387. )nu foau io!y co no iynnnn, un]n ]o oon: 728m,
ncfono:ono co n: ncfo fuuio y cynofno: nunny. Jono noau:n y
cnuio] coiynn 30 :ofuu, yio 22 :ofu. Iocao ioanio !o co coiynn
onu cocfn
Zadatak 1388. Joun ou:on :oo u co io: ]ony caunnny nunynn :u
l uuc n 2u :nnyfu, u io: yiy caunnny ncnu:nnfn :u 2 uucu n lu
:nnyfu. ,u io]o no:o on co nunynno ou:on iu on ooo caunnno onao
ofnoono.
Zadatak 1389. ,u oanuun nauc:un nu fui:nuoy nuiu)onu cy uofnn
yuonniu nuiuo: o S6 uuu nnuu. !oanio oon]o cnuin uio co nu-
iuu oan y u::on 3 : 4 : 5 : 6
Zadatak 1390. Ionmnnu ]onoi nunoyiuonniu ]o :u 125cm
2
no!u o
nonmnno inuufu nu :oo: cfunnno:. Oonfn cfunnno nuno-
yiuonniu uio co uaniy]y :u 5cm.

|l| I. Ioiocaunon Zbirka rexenih zadataka iz matematike, 2uuS.


|2| C. Oiunonn!, Matematika 10+, 2uu7.
620
105
Venovi dijagrami
Aleksandra Dimi, Fiziqki fakultet
105.1 j
Y :ufo:ufnnn, ciyn co :oo u:y:ofn iuo onao io]u ioaoinn]u u:-
anufnx oo]oiufu c:ufunnx noanno:. Iuio co ono unnn ]onocfunno:
no]o:, ciynonn cy cno]ono ]oun o nu]nunn]nx |ynu:onfuannx ion-
nonufu y :oono] :ufo:ufnnn. ^ufo:ufnuiu ncnnnannu io]u noyn-
xunu :oiy!o ciynono, foon]u ciynonu, ]o cuu]no ooiufu n uifnnnu.
Definicija 148. Io fo:nno: ciyn c:ufu:o onao io]y ioaoinn]y
M oo)onnx, u:anunfnx oo]oiufu.
Definicija 149. Hoin oao:onf a :oo nnnuufn ufo: ciyny, mfo
co o:nuuunu cu a A , nan no nnnuufn ncfo: ciyny, mfo co o:nuuunu
cu a , A .
Definicija 150. Ciyn io]n no:u oao:onufu nu:nnu co nu:un ciyn n
oooaounu cu .
Definicija 151. !uo:o u ]o A nociyn ciynu B n nnmo:o A B ,
uio cnuin oao:onf ciynu A nnnuu ncfono:ono n ciyny B . Y ncfo:
cayuu]y co iuo u ]o B nuciyn ciynu A.
Definicija 152. )nu ciynu A n B cy ]onuiu, uio cnuin oao:onf ciynu
A nnnuu n ciyny B n uio cnuin oao:onf ciynu B ncfono:ono nnnuu
n ciyny A .
Definicija 153. Ynn]u ciynonu A n B, o:nuuonu cu AB, ]o ciyn cnnx
oao:onufu io]n cy uaunonn nan ciynu A nan ciynu B.
Definicija 154. Iocoi ciynonu A nB, o:nuuon cu AB ]o ciyn cnnx
oao:onufu io]n cy uaunonn n ciynu A n ciynu B. io ]o AB = , fuu
:u A n B iuo:o u cy nc]ynifnn.
621
, , 2010.
Definicija 155. Iu:aniu nu ciynu A n B (nnmo:o A B, u unfu:o
A u:aniu B) nocfunu ciyn cnnx oao:onufu io]n nnnuu]y ciyny
A u no nnnuu]y ciyny B. Oonyfo B A (B u:aniu A) ]o ciyn io]n
cun cu:o ono oao:onfo io]n nnnuu]y B, u no nnnuu]y ciyny A.
Definicija 156. Cn:ofnunu u:aniu ciynonu A n B ]o ynn]u ciynonu
A B n B A n o:nuuunu cu AB.
Definicija 157. !o:nao:onf ciynu A y onocy nu ciyn B (nan onynu
ciynu A o ciynu B ) io ]o A B ]o ciyn CbA = A B .
Definicija 158. ,u iu|nuio nocfunuo ciynonu ioncfo co Io-
nonn n]uiu:n.
105.2
Zadatak 1391. )ufn cy ciynonn.
A = x[x skup slova imena MIRA,
B = y[y skup slova imena TINA,
C = z[z skup slova imena TAMARA.
,unnmn ono ciynono nuou]uo: oao:onufu, u :ufn: nx nniun
no:o!y Iononnx n]uiu:u.
Rexee: A = m, i, r, a, B = t, i, n, a, C = t, a, m, r. Hu ocnony o-
|nnnnn]o l. Y ciyn cfunu:o cu:o u:anunfo oao:onfo. Iocoiy cnu
fn ciynu nnnuu oao:onf a. Iocoiy A nB nnnuu a, B n C nnnuu
t n a.
Zadatak 1392. Jono oooo 1. u:ou n:u S2 yuonniu, o io]nx
lS nn:u
1
,uounnni, u lS ]o nofnau!ono nu Dou]o nonnno. !oanio
yuonniu non:u oou ancfu, uio S yuonniu nn]o nofnau!ono nn nu ]oun
ancf.
Rexee: Huunno, nu]auimo ]o nunfufn n]uiu: io n:u:o ooo-
o iuo nuciyn n ciynono A (Dou]o nonnno) n B (
1
,uounnni). Hoiu ]o
x yuonniu nonau!ono nu oou ancfu. 'uu ]o 18 x+x+13 x = 32 8.
Oufao ]o x = 7.
Zadatak 1393. O luu yuonniu S7u co ounn cin]uo:, 1Su |youao:,
u 6 co no ounn nn]onn: o onu nu cnofu. !oanio yuonniu co ounn
n cin]uo: n |youao:
, , 2010.
Rexee: Ionyunuo: n]uiu:u nan omunuo: nocfo ]onuunno
65 + 870 x +x + 80 x = 1050. Oufao caon x = 355.
Zadatak 1394. Y ]ono] ocnonno] mioan nocfo]o u:ciu, :ufo:ufnuiu
n cnotciu coinn]u. O 27 yuonniu y u:cio] coinn]n ]o l1, u S yuo-
nniu cy uaunonn cu:o :ufo:ufnuio coinn]o, oi yuonniu yuocfny]o y
uy cno fn coinn]o. !oanio y cnuio] coinn]n n:u yuonniu, uio cu:o
y cnotcio] n u:cio] coinn]n un 6 yuonniu n cnn yuonnnn cy ooy-
xnu!onn uo: coinn]u, u nn fo:o co cu:o cnofo: n cu:o iay:o: no
ounn nn]oun o yuonniu.
Rexee: )u:ciu l1, cnof l7, :ufo:ufnuiu 26.
Zadatak 1395. Y ]ono: oooy cnuin yuonni ]o uaun |youacioi
fn:u nan ooufnoi iayou. lu yuonniu yuocfny]o y uy ooufnoi iayou,
Sl yuonni cu:o niu |youa n l2 yuocfny]o y uy ooo coinn]o. !oanio
yuonniu n:u y oooy
Rexee: l yuonni.
Zadatak 1396. Hu ]ono: fui:nuoy ocno]ono ]o yiynno 16 :ouu.
O foiu ]o S coonnx n oon:unnx n 27 :aufnnx n coonnx :ouu.
!oanio ]o io]nx :ouu ocno]ono
Rexee: ll :aufnnx, l6 coonnx n l9 oon:unnx. Iomunu co cn-
cfo:o: ]onuunnu ]o nonoiu :uufui :oo u nonun. )oay]o iuo
Ionon n]uiu:, uan nn]o.
Zadatak 1397. Ionynnfn Ionon n]uiu: nu ocnony caoo!oi foicfu.
lu noau:nniu :y:nuio mioao nnfuan c:o u an :nu]y u cnnu]y iau-
nn, oyoono nan infuy. )oonan c:o caoo!o oionoo.
lS yn no cnnu nn]oun o onnx nncfy:onufu.
lu yn y:o u cnnu cnu fn nncfy:onfu.
77 yn :oo u cnnu infuy nan oyoono uan no :oo u cnnu
iaunn.
7S yn cnnu infuy.
19 yn cnnu ou nu o onnx nncfy:onufu.
lS yn :oo u cnnu iaunn n infuy, uan no :oo oyoono.
2l :y:nuu cnnu iaunn n oyoono.
Rexee: Ioiaoufn caniy.
, , 2010.
Zadatak 1398. 'ono |youacioi fn:u nocauo ]o cnoi no:o!nniu u
iynn nociunnno niuun:u nuion nunonoi fonnniu. O 11 niuuu,
2S ]o iuo nnaoi oaoao iouun, 2u con|, l1 :u]ono:, lu iouun n con|,
ll iouun n :u]ono:, S con| n :u]ono: n 6 ]o oaoao cnu fn nnaoiu.
!oanio ]o niuuu iuo nnaoi oaoao.
u. Cu:o iouun
o. Con| uan no :u]ono:
n. ^u]ono: uan no con|
. ^u]ono: n con| uan no iouun
o. Hn]oun o nnaoiu
Rexee: Oionon cy oo: .lS, lS, l2, ll, .
Zadatak 1399. Hu ]ono: iycy cfunnx ]o:niu cnuin caymuaun yun
ou ]oun o fn cfunu ]o:niu(oniaocin, |unnycin n no:uuin) n fo .
lS caymuaunu yun |unnycin, 22 yun oniaocin, l caymuaunu yun no-
:uuin, 6 caymuaunu yun oniaocin n |unnycin, ll caymuaunu oniaocin
n no:uuin, l caymuaun yun cnu fn ]o:niu.!oanio n:u caymuaunu nu
fo: iycy n ioanio o nx yun cu:o nu ]o:niu
Rexee: Hu]ooo ]o ynofoonfn Ionon n]uiu: cu fn ciynu(oiu
nonyunu:o fuio mfo nonynn:o nocoi cnu fn ciynu, nu nocoio no
nu ciynu, n nu iu]y, oao:onfo io]n nnnuu]y cu:o no ]ono: ciyny).
Ino ynnco:o l y nocoiy cnu fn ciynu. ,ufn: nocoi +unny:n n In-
iao:n, uan fy no nnmo:o 6, no! 6 1 = 5, onu nocoi Iniao:n n Ho:nn
11 1 = 10. )uo ]o ocfuao 18 5 1 = 12 io]n yuo cu:o |unnycin,
22 10 5 1 = 6 io]n yuo oniaocin n nu iu]y 15 10 1 = 4 io]n yuo
no:uuin. Io] caymuonu ]o 12 +5 +6 + 1 +10 +4 = 38, u oo] onnx io]n
yuo cu:o nu ]o:niu ]o 10 + 5 = 15.
Zadatak 1400. Y ncfunnuy o nu]nonyaunn]n: nfu!n:u n:noaan
c:o uniofy n o:yafufn cy caoo!n.
S9 ono noan ^uay cnony.
, , 2010.
1S ono noan lul ua:ufnnnu.
6 ono noan ^nin ^uycu.
7 ono noan n ^uay cnonyn lul ua:ufnnnu.
lu ono noan ^uay cnonyn ^nin ^uycu.
l6 ono noan lul ua:ufnnnun ^nin ^uycu.
1 ono noan cnu fn nfu!u.
6 ono no noan nn]oun o nony)onnx nfu!u..
Oionon nu caoo!u nnfuu.
!oanio ]o onao ono io]u cy oionuuau nu uniofy
!oanio ono noan cu:o ^uay cnony
!oanio ono noan cu:o lul ua:ufnnnu
!oanio ono noan cu:o ^nin ^uycu
Rexee: Oionon nu nnfuu cy oo:. ll, S6, 21, S1.
105.3
Zadatak 1401. Y ]ono] ycfunonn n:u S cayoonniu, o io]nx 2u io-
non cfunn ]o:ni, u ll :nu foxnniy 1caonoiiynuu, oi lu no :nu nn
]ono nn yio. !oanio cayoonniu nauu ooo:u nomfnnu:u
Zadatak 1402. Y ]ono: nononauuio: onoy un lu nononaunu
io]n ionoo |unnycin, mnuncin n oniaocin. Cnuin ]o:ni :nu fuuno
nononaunu, u cu:o ]oun ]o:ni ionoo no 2 nonononu. !oanio
nononaunu ionon no nu ]o:niu
Zadatak 1403. Y ]ono: oooo o Su yuonniu oionuuao ]o . l9
yuonniu :ufo:ufniy, l7 yuonniu |n:niy, ll yuonniu ncfon]y, l2 yuo-
nniu :ufo:ufniy n |n:niy, 7 yuonniu ncfon]y n :ufo:ufniy, yuonniu
|n:niy n ncfon]y n 2 yuonniu cnu fn no:ofu. !oanio ]o yuonniu
oionuuao cu:o ]oun no:of
Zadatak 1404. 'n oufu n:u]y :u]ono Su ianiou. nu iuo. Iuno
n ]u n:u:o 6 :u]onnuinx ianiou, oi Iuno n ]u n:u:o :u]onnuinx
ianiou. Iuno iuo. Ju n:u: cno]nx concfnonnx ianiou, u cu
Iunofo: n:u: 7 :u]onnuinx. Iuno iuo. Ju cu: nu]cfun]n n n:u:
nu]nnmo cno]nx ianiou, u cu:o cu no: n:u: l :u]onnuin, oi n:u:
cno]nx concfnonnx ynao nnmo o oiu. Oonfn ioanio ianiou ]o
:u]onnuio :u cnu fn oufu. I ioanio fo nu]nnmo ianiou y cno:
nocoy n:u Iuno
Zadatak 1405. Y nucoy ]o S nonnx yannu-a, b, c, d, e, f, g, h. Iaoifnuny
cfy]y n:u 6 yannu, iunuan:unn]y 1 yanno, u noono 6 yannu. Ino
fn yanno a, b, c n:u]y cu:o no ]ony o io:ynuannx nofoou. !oanio
yannu n:u]y cno fn io:ynuano nofooo

|l| Io]ncaun nn!, Matematika X-Priruqnik za pripemae za tak-


miqee uqenika osnovnih xkola od IV do V III razreda, !yi, Ioo-
iu 2uu6
|2| uconnc ^ufo:ufnuin ancf, )ymfno :ufo:ufnuuu Con]o,
Iooiu l967-2uu9.
|S| Link: http://www.mathocean.com/2009/07/venn-diagram-word-
problems.html
626

You might also like