Professional Documents
Culture Documents
Pgina 1 de 35
FOR MULAS
QUMICAS
Elemento o sustancia elemental es aquella que no puede separarse en otras ms sencillas por mtodos fsicos o qumicos. Se representan simblicamente por una o dos letras, la primera en letra mayscula. Los elementos estn ordenados en la Tabla Peridica segn el nmero atmico creciente, desde el 1, hidrgeno (H), hasta el 103, Lawrencio (Lw). Los elementos se clasifican en: metales, no metales y gases monoatmicos.
Metales: a temperatura ambiente son todos slidos, menos el mercurio que es lquido. Son buenos conductores del calor y de la electricidad. Tienen brillo caracterstico llamado metlico. Son dctiles y maleables. Sus molculas son monoatmicas. En la tabla Peridica estn ubicados a la izquierda y debajo de la escalera. Con el oxgeno forman compuestos llamados xidos metlicos. Tienen tendencia a perder electrones (se oxidan) dando iones con carga elctrica positiva llamados cationes. No metales: algunos son gaseosos (hidrgeno, nitrgeno, oxgeno, flor y cloro); el bromo es lquido y los restantes son slidos (yodo, azufre, carbono, silicio, etc). Son malos conductores del calor y de la electricidad. No poseen brillo. Las molculas de los elementos hidrgeno, nitrgeno, oxgeno, flor, cloro, bromo y yodo son diatmicas (dos tomos en cada molcula), en consecuencia se representan: H2 , N2 , O2 , F2 , Cl2 , Br2 , I2 . Las molculas de otros elementos no metlicos son poliatmicas, pero se las representa como si fueran monoatmicas. Ej: S, P, C, Si. En la Tabla peridica estn ubicados entre los elementos metlicos y los gases monoatmicos, arriba y a la derecha de la escalera. Con el oxgeno forman compuestos llamados xidos no metlicos. La mayara de estos xidos tambin se llaman xidos cidos debido a que forman cidos al reaccionar con agua. Tienen tendencia a ganar electrones hasta completar su octeto (se reducen) dando iones con carga elctrica negativa, llamados aniones.
Pgina 2 de 35
Gases monoatmicos, inertes, nobles o raros: deben su nombre al hecho de ser los nicos gases que presentan molculas monoatmicas en condiciones normales. Se les dice inertes, raros o nobles porque son muy poco reactivos, difcilmente se combinan con otros elementos por tener su capa electrnica de valencia completa. Son malos conductores del calor y de la electricidad. Pertenecen al grupo VIII A, ubicado a la derecha de la Tabla Peridica. No tienen tendencia a ganar ni a perder electrones, de ah que sean tan poco reactivos y por lo tanto inertes o de comportamiento raro. Se ha logrado que se combinen, bajo condiciones muy especiales, con elementos muy reactivos como halgenos y oxgeno formando compuestos poco estables. A este grupo pertenecen el helio, el nen, argn, kriptn, xenn y radn.
Compuesto o sustancia compuesta es aquella que puede descomponerse en sus elementos constitutivos o sustancias elementales por descomposicin qumica.
Cuadro de compuestos
METAL + O2
+ H2
hidruro metlico
NO METAL + O2
+ H2
HIDRXIDO
OXOCIDO
SAL
H20
Frmula qumica: es la representacin escrita y simblica de la molcula de una sustancia. Indica la proporcin estequiomtrica en que se encuentran los tomos de cada elemento que forman la unidad estructural de una sustancia pura. Ej: agua: H2O ; cido sulfrico: H2SO4 ; benceno: C6H6 . Frmula desarrollada: por medio de lneas se pone de manifiesto las uniones qumicas (enlaces o ligaduras) entre los tomos al formar un compuesto. Ej: agua: H O H H NH H amonaco
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
dixido de carbono: C =O
O = C = O. O =NON = O
monxido de carbono
Pgina 3 de 35
Frmula mnima: representa la mnima proporcin de tomos presentes en un compuesto. Ej: CH es la frmula mnima del benceno cuya frmula molecular es C6 H6 , NaCl es la frmula mnima del cloruro de sodio, C O2 H es la frmula mnima del cido oxlico de frmula molecular CO.OH CO.OH. Estructura electrnica o frmula de Lewis: se utiliza para expresar las uniones entre los tomos mediante la representacin de los electrones del ltimo nivel. Ejemplos:
H x H xC x H x H metano x [ K ] + . [ x Br x ] x
bromuro de potasio
Valencia y nmero de oxidacin Valencia es la capacidad de un elemento para combinarse con otro. Por ejemplo: 1. El calcio (Ca) tiene valencia II El azufre (S) tiene valencia II Forman un compuesto cuya frmula es Ca S. 2. El hierro tiene valencia III El cloro tiene valencia I Forman un compuesto cuya frmula es Fe Cl3. 3. El hidrgeno (H) tiene valencia I El oxgeno (O) tiene valencia II Forman un compuesto cuya frmula es H20. Para recalcar la naturaleza elctrica del tomo y la naturaleza electrnica de la valencia se sustituye el trmino valencia por el concepto de estado nmero de oxidacin. El nmero de oxidacin de un tomo es numricamente igual a la valencia, pero precedido de un signo ms o menos, segn el caso, los que indican la carga aparente o real del elemento cuando est combinado con otros formando un compuesto.
Es importante recalcar que muchas propiedades qumicas de las sustancias pueden inferirse a partir de sus nmeros de oxidacin, no as, a partir de su valencia. Por lo que es de mayor utilidad y nos brinda ms informacin hablar de nmero o estado de oxidacin que de valencia. Ver tabla siguiente.
Pgina 4 de 35
Tabla de N de oxidacin
Metal Hidrgeno Litio Sodio Potasio Rubidio Cesio Berilio Magnesio Calcio Estroncio Bario Boro Aluminio Carbono Silicio Nitrgeno Fsforo Arsnico Antimonio Bismuto Oxgeno Azufre Selenio Teluro Flor Cloro Bromo Yodo Cinc Cadmio Mercurio Cobre Plata Oro Hierro Cobalto Niquel Estao Plomo Paladio Platino Manganeso Cromo Molibdeno Vanadio Escandio Uranio Smbolo H Li Na K Rb Cs Be Mg Ca Sr Ba B Al C Si N P As Sb Bi O S Se Te F Cl Br I Zn Cd Hg Cu Ag Au Fe Co Ni Sn Pb Pd Pt Mn Cr Mo V Sc U Masa atmica N de oxidacin 1,0 +1 66,9 +1 23,0 +1 39,1 +1 85,5 +1 132,9 +1 9,0 24,3 40,1 87,6 137,3 10,8 27,0 12,0 28,1 14,0 31,0 74,9 121,8 209,0 16,0 32,1 79,0 127,6 19,0 35,5 79,9 126,9 65,4 112,4 200,1 63,5 107,9 197,0 55,8 58,9 58,7 118,7 207,2 106,4 195,1 54,9 52,0 95,9 50,9 45,0 238,0 +2 +2 +2 +2 +2 +3 +3 +4 +4 +3, +3, +3, +3, +3, +5 +5 +5 +5 +5
-2 -2, +4, +6 -2, +4, +6 -2, +4, +6 -1 1, +3, +5, +7 1, +3, +5, +7 1, +3, +5, +7 +2 +2 +1, +2 +1, +2 +1 +1, +3 +2, +3 +2, +3 +2, +3 +2, +2, +2, +2, +2, +2, +2, +2, +3 +2, +4 +4 +4 +4 +3, +3, +3, +3, +4, +6, +7 +6 +6 +5
+3, +4,+5, +6
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 5 de 35
OXIDOS Llamamos xidos a los compuestos binarios formados por el oxgeno y cualquier elemento de la tabla peridica que representamos por E. Responden a la siguiente frmula general: E2 On donde n es igual al nmero de oxidacin del elemento E
La frmula qumica de un xido nos dice que est compuesto por tomos de dos especies qumicas distintas: tomos de oxgeno y tomos del elemento E. Los subndices de la frmula qumica nos dan la atomicidad de cada elemento. Por ejemplo, en el pentxido de diyodo, I2 O5 , hay 7 tomos, 2 son de yodo y 5 son de oxgeno. Ecuaciones de formacin de xidos a partir de sus elementos:
4 Mn 4 Ag 2 Sr C 4 Cr 2 Cr
+ + + + + +
7 O2 O2 O2 O2 3 O2 3 O2
heptxido de dimanganeso xido de plata xido de estroncio dixido de carbono trixido de dicromo trixido de cromo
Podemos distinguir varios grupos de xidos: xidos bsicos o metlicos: son aquellos en que el oxgeno est combinado con un elemento metlico. Oxgeno + metal xido bsico Ejemplos de formulacin y nomenclatura:
Metal Smbolo N de Frmula oxidac. del xido +1 +2 +2 +3 +2 +4 +1 +3 +1 Na2 O Ca O Fe O Fe2 O3 Pt O Pt O2 Au2 O Au2 O3 Ag2 O Tradicional xido de sodio Oxido de calcio xido ferroso xido frrico xido platinoso xido platnico xido auroso xido urico xido de plata Nomenclatura Por atomicidad xido de disodio Monxido de calcio Monxido de hierro Trixido de dihierro Monxido de platino Dixido de platino Monxido de dioro Trixido de dioro Monxido de diplata Numerales de Stock x. de sodio x. de calcio x. de hierro (II) x. de hierro (III) x. de platino (II) x. de platino (IV) x. de oro (I) x. de oro (III) x. de plata
Na Ca Fe Fe Pt Pt Au Au Ag
Pgina 6 de 35
Los metales presentan uno o a lo sumo dos nmeros de oxidacin distintos que pueden variar entre +1 y +4 (nunca mayor a +4). Cuando un metal presenta dos N de oxidacin distintos la nomenclatura tradicional diferencia los nombres de los xidos utilizando la terminacin oso (para el caso en el cual el metal presenta el nmero de oxidacin ms bajo) e ico (para el caso en el que el metal presenta el nmero de oxidacin ms alto). Cuando un metal presenta un solo nmero de oxidacin tambin puede nombrarse usando la terminacin ico, por ejemplo: xido sdico, xido potsico, xido clcico. Ejercicio N 01: completar el siguiente cuadro:
Metal N de oxidacin +1 +2 Ba O Co O Co2 O3 xido cobaltoso xido cobltico xido de cadmio xido de plomo (IV) Monxido de mercurio xido de aluminio Cu2 O xido de litio Mn Mn +2 +3 Monxido de nquel Trixido de dinquel Frmula del xido Tradicional K
Nomenclatura Atomicidad
Numerales de Stock
. [ x O x ] 2 . [ x O x ] 2
3 +
Oxido de calcio:
[ Ca ]
2 +
xido de aluminio:
2 [ Al ]
3 [x O x ] 2
xidos cidos o no metlicos: son aquellos en que el oxgeno est combinado con un elemento no metlico. Oxgeno + no metal xido cido
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011 Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 7 de 35
C N N S S Cl Cl Cl Cl
Los nmeros de oxidacin de los no metales son variables entre +1 y +7. Un elemento no metlico puede presentar varios nmeros de oxidacin distintos con los cuales forma distintos xidos. Ejercicio N 02: completar el siguiente cuadro:
No metal Smbolo N de oxidacin Frmula del xido Nomenclatura Numerales de stock xido de fsforo (V) Se Se Bromo I Bromo Si O2 B Te Arsnico As +3 Te O3 +3 +5 xido de yodo (III) Pentxido de dibromo Heptxido de dicloro Dixido de silicio +5 +4 +6 Sb2 O5 Atomicidad Pentxido de difsforo
Monxido de dibromo
xidos neutros: son aquellos que no reaccionan con el agua. Ejemplo: CO (monxido de carbono), NO (monxido de nitrgeno).
xidos anfteros: son aquellos que se comportan como xidos bsicos cuando reaccionan con cidos y se comportan como xidos cidos cuando reaccionan con hidrxidos. En general son xidos de metales ubicados en las proximidades de la escalera de la tabla peridica.
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011 Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 8 de 35
Al Zn Sn Sn Pb Pb
xidos salinos: en estos xidos el metal se encuentra en dos estados de oxidacin distintos en el mismo compuesto. Ej: xido ferroso frrico. Fe O + xido ferroso Fe2 O3 xido frrico Fe3 O4 xido ferroso frrico
Perxidos: en estos compuestos hay tomos de oxgenos unidos entre s, - O O (la unin se llama puente de oxgeno o unin perxido), en estos casos el oxgeno tiene nmero de oxidacin 1. Ejemplos: Nombre Perxido de hidrgeno (agua oxigenada) Perxido de sodio Frm desarrollada H-O-O-H Na-O-O-Na Na2O2 Frm molecular H2O2
Pgina 9 de 35
Formula N2 O NO N2 O3 N O2 N 2 O4 N2 O5
Nombre xido de dinitrgeno monxido de nitrgeno trixido de dinitrgeno dixido de nitrgeno Tetrxido de dinitrgeno, se descompone en 2 N O2 pentxido de dinitrgeno
HIDROXIDOS Son compuestos ternarios formados por un metal (M), oxgeno (O) e hidrgeno (H). Responden a la siguiente frmula general:
M ( O H )n
donde n es el nmero de oxidacin del metal. El grupo (OH)- se llama grupo hidroxilo u oxhidrilo.
Frmula del hidrxido Li (OH) Al (OH)3 Ba (OH)2 Cu (OH) Cu (OH)2 Sn (OH)2 Sn (OH)4
Nombre tradicional Hidrxido de litio Hidrxido de aluminio Hidrxido de bario Hidrxido cuproso Hidrxido cprico Hidrxido estagnoso Hidrxido estgnico
Nombre por numerales de Stock Hidrxido de litio Hidrxido de aluminio Hidrxido de bario Hidrxido de cobre (l) Hidrxido de cobre (ll) Hidrxido de estao (ll) Hidrxido de estao (lV)
Ecuaciones de formacin de hidrxidos a partir de xidos bsicos y agua: (estas ecuaciones no siempre corresponden al mtodo de obtencin real, a veces son hipotticas) Ag2 O Pb O Ni2 O3 Pb O2 + + H2 O H2 O 2 Ag (OH) Pb (OH)2 2 Ni (OH)3 Pb (OH)4 hidrxido de plata hidrxido de plomo (ll) hidrxido de nquel (lll) hidrxido de plomo (lV)
+ 3 H2 O + 2 H2 O
Pgina 10 de 35
Los hidrxidos son sustancias de gusto amargo y tacto resbaloso. Se combinan con los cidos dando sales. Algunos son solubles en agua, en tales casos se disocian dando aniones (OH)- y cationes metlicos. Ejemplo: Na(OH) Na+ + (OH)Ca(OH)2 Ca2+ + 2 (OH)2Amonaco: se llama as al compuesto que forma el nitrgeno (N) (actuando con nmero de oxidacin 3) con el hidrgeno (actuando con nmero de oxidacin +1). Su frmula es NH3 . El amonaco reacciona con el agua formando hidrxido de amonio. NH3 + H2 O (NH4) (OH) Ejercicio N 04: completar el siguiente cuadro:
Metal Cesio Magnesi o N de oxidacin del metal +1 +2 +3 +4 +2 Mercurio Cromo +2 Cr (OH)2 +3 +4 +4 Sn (OH)4 Pd (OH)4 Hidrxido de amonio Frmula del hidrxido Nombre tradicional Nombre por numerales de Stock
Au (OH)3 Pb (OH)4 Hidrxido auroso Mg (OH)2 Hg (OH) Hidrxido de mercurio (ll) Hidrxido de oro (l)
CIDOS Oxocidos (u oxcidos) (compuestos ternarios) Los cidos se clasifican en Hidrcidos (compuestos binarios)
Los cidos, tanto oxocidos como hidrcidos, son sustancias que tienen gusto agrio y se combinan con los hidrxidos para dar sales. El grupo constitudo por el oxgeno y el elemento no metlico se llama radical cido (R) y se escribe a la derecha de la frmula, mientras que el o los hidrgenos se escriben a la izquierda.
Hr (R)h
r: es numricamente igual a las cargas (negativas) del anin h: es numricamente igual a la carga (positiva) del protn (+1)
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 11 de 35
OXOCIDOS Son compuestos ternarios integrados por un no metal (E), oxgeno (O) e hidrgeno (H). A su vez, se clasifican en metacidos, pirocidos y ortocidos segn el grado de hidratacin del xido del que provienen. Los metacidos se obtienen sumando una molcula de agua al xido cido:
Elemento no metlico Carbono Azufre Azufre Nitrgeno Nitrgeno Cloro Cloro Cloro Cloro Yodo Manganeso N de oxidacin de E +4 +4 +6 +3 +5 +1 +3 +5 +7 +5 +7 Reaccin qumica y frmula CO2 + H2O SO2 + H2O SO3 + H2O H2 (CO3) H2 (SO3) H2 (SO4) Nombre tradicional cido carbnico cido sulfuroso cido sulfrico cido nitroso cido ntrico cido hipocloroso cido cloroso cido clrico cido perclrico cido ydico cido permangnico
N2O3 + H2O H2 N2 O4 2 H(NO2) N2O5 + H2O H2 N2 O6 2 H(NO3) Cl2O + H2O H2 Cl2 O2 2 H(ClO) Cl2O3 + H2O H2 Cl2 O4 2 H(ClO2) Cl2O5 + H2O H2 Cl2 O6 2 H(ClO3) Cl2O7 + H2O H2 Cl2 O8 2 H(ClO4) I2O5 + H2O H2 I2 O6 2 H (I O3) Mn2O7 +H2O H2 Mn2 O8 2 H(MnO4)
donde n es igual al N de oxidacin de E . a) Cuando n es impar, la atomicidad del H es 1, cuando n es par la atomicidad del H es 2. b) Para establecer la atomicidad del oxgeno se suma a n el el nmero de hidrgenos dado en a) y se divide por 2. Ejemplos:
Elemento Cloro Cloro Azufre Azufre Yodo Manganeso N de oxidacin de E +1 +3 +4 +6 +5 +7 Frmula H Cl O (1+1)
/ 2
2 H1 (E O n+1 ) 2 2
H (Cl O)
Nombre tradicional cido hipocloroso cido cloroso cido sulfuroso cido sulfrico cido ydico cido permangnico
H (Mn O4)
Nomenclatura: Los cidos se nombran conservando la raz del elemento no metlico que da origen al cido, cambiando su terminacin y a veces, tambin, agregando un prefijo. Cuando el elemento no metlico posee un solo nmero de oxidacin la terminacin del nombre es ico. Ejemplo: cido carbnico, cido silcico, cido brico.
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011 Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 12 de 35
Cuando el elemento no metlico posee dos nmeros de oxidacin la terminacin del nombre es oso para el de nmero de oxidacin ms bajo (ej: cido nitroso para N: +3) y es ico para el de nmero de oxidacin ms alto (ej: cido ntrico para N: +5). Cuando el elemento no metlico posee tres nmeros de oxidacin la terminacin del nombre es oso para el cido con el menor nmero de oxidacin y es ico para los cidos con mayores nmeros de oxidacin, los dos ltimos se distinguen entre s anteponiendo el prefijo per al cido con mayor nmero de oxidacin. Ejemplo: Mn (+4) Mn (+6) Mn (+7) H2 (Mn O3) cido manganoso H2 (Mn O4) cido mangnico H (Mn O4) cido permangnico
cuando el elemento no metlico posee cuatro nmeros de oxidacin se los distingue por la terminacin oso e ico y los prefijos hipo y per como se muestra a continuacin: Ejemplo: Cl (+1) Cl (+3) Cl (+5) Cl (+7) H (Cl O) H (Cl O2) H (Cl O3) H (Cl O4) cido hipocloroso cido cloroso cido clrico cido perclrico
Los cidos inorgnicos presentan distinto grado de hidratacin: metacidos (menor grado de hidratacin): se formulan sumando una molcula de agua al xido cido (xidos de B (+3), Si (+4), P (+3 y +5), As (+3 y +5), Sb (+3 y +5). pirocidos (grado de hidratacin intermedio): se formulan sumando dos molculas de agua al xido cido (xidos de P, As y Sb con N de oxidacin +3 y +5). ortocidos (mayor grado de hidratacin): se formulan sumando una molcula de agua al metacido (metacidos del B, Si, P, As, Sb). Ejemplo 1: P2 O3 + 2 H2 O Trixido de difsforo P2 O5 + 2 H2 O Pentxido de difsforo
Pgina 13 de 35
H2 O
Ejemplo 4: Si O2 + Dixido de silicio H2 (Si O3 ) + cido metasilcico H2 O H2 O H2 (Si O3 ) cido metasilcico H4 (Si O4 ) cido ortosilcico
1 molcula de meta-cido
1 molcula de H2 O
1 molcula de ortocido
Para P , As y Sb en sus dos nmeros de oxidacin +3 y +5: 1 molcula de xido cido + 2 molculas de agua 1 molcula de pirocido Cuando el N de oxidacin del elemento no metlico es impar (Ej: B, P, As, Sb, Al): 1 molcula de xido cido + 3 molculas de agua 2 molcula de ortocido Cuando el N de oxidacin del elemento no metlico es par (Ej: Si, Pb, Sn): 1 molcula de xido cido + 2 molculas de agua 1 molcula de ortocido
ALGUNOS ACIDOS ESPECIALES cido dicrmico: cido tetrabrico: 2 CrO3 + H2 O H2 (Cr2 O7 ) 2 B2 O3 + H2 O H2 (B4 O7 )
Pgina 14 de 35
HIDRACIDOS Son compuestos binarios constitudos por hidrgeno (H) y un elemento no metlico E del grupo (VI) (calcgenos) o del grupo (VII) (halgenos).
Hn E
El elemento no metlico E acta con nmero de oxidacin negativo 1 2, segn que pertenezca al grupo halgeno o calcgeno, respectivamente.
Smbolo
N de oxidacin -1 -2
Nombre tradicional
H2 (Se O3) H2 (Te O4) H (Cl O) H (I O2) cido perbrmico cido metabrico cido ortobrico H2 (Mn O4) cido permangnico cido metafosforoso cido ortoantimnico H2 (Si O3) H4 (Si O4) cido metaarsnico cido metaarsenioso
Pgina 15 de 35
Smbolo
N de oxidacin +3 +5
Nombre tradicional
SALES Se llama as a los compuestos que se obtienen por reaccin de un cido con un hidrxido. Como producto de esta reaccin se forma agua y los iones forman la sal. Esto implica que las sales son compuestos inicos. Se clasifican en: sales neutras sales cidas sales bsicas
Sales neutras se obtienen por reaccin de un cido con un hidrxido donde reaccionan los protones del cido con los oxhidrilos (OH) del hidrxido formando agua, los iones que quedan forman la sal. Responden a la frmula general:
Mr Rm
donde: M es el metal R es el radical cido m es igual al nmero de oxidacin del metal r es el nmero de hidrgenos del cido.
Son compuestos inicos integrados por cationes metlicos y aniones (radical cido). Nomenclatura: la primera parte del nombre proviene del cido que genera la sal cambiando su terminacin como sigue: terminacin del cido oso ico hdrico terminacin de la sal ito ato uro
Y se coloca a continuacin el nombre del metal segn la nomenclatura tradicional o por numerales de Stock establecida para hidrxidos. Ejemplos: 2 Na (OH) + hid. de sodio
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
2 H2O agua
Pgina 16 de 35
3 Cu (OH) + H3 (PO3) 3 H2O + Cu3 (PO3) hid. de cobre (l) c. fosforoso agua fosfito de cobre (l) Ni (OH)2 + hid. niqueloso 4 K(OH) + hid. de potasio 2 Al (OH)3 + Hid. de aluminio 3 Pb (OH)4 + hid. plmbico 2 H (ClO3) c. clrico 2 H2O agua + Ni (ClO3)2 clorato niqueloso
4 H2O + K4 (As2 O7) agua piroarseniato de potasio 6 H2O + agua 12 H2O + agua Al2 (Cr2 O7)3 dicromato de aluminio Pb3 (PO4)4 ortofosfato plmbico
Ejercicio N 07: escribir y balancear las ecuaciones de formacin de las siguientes sales neutras a partir del cido e hidrxido correspondientes: 1. Sulfito mercurioso 2. Metasilicato de calcio 3. Ortofosfato frrico 4. Pirofosfito de niquel (ll) 5. Ortoarsenito de sodio 6. Nitrito platnico 7. Sulfuro de berilio 8. Sulfato de escandio 9. Dicromato de amonio 10. Cloruro cobltico 11. Yoduro de magnesio 12. Nitrato de cesio 13. Ortoantimoniato de estroncio 14. Ortoantimonito de cinc 15. Borato de aluminio 16. Telurito de cadmio 17. Fluoruro urico 18. Seleniuro de bario 19. Teluro de niquel (lll) 20. Perclorato cprico
Pgina 17 de 35
Sales cidas Son aquellas sales en las que los protones del cido no han sido completamente neutralizados, quedando unidos al radical cido. La frmula general es: Mr (HR)m donde: M es el metal (HR) es el radical cido con el protn sin neutralizar r es el nmero de protones del cido que fueron neutralizados al formar la sal m es el nmero de oxhidrilos de la base
Nomenclatura: se los nombra igual que a las sales neutras agregando (intercalando) la palabra cido (o dicido o tricido) entre el nombre del radical y el del metal. Ejemplos: + H4 (As2 O5) 2 H2O + Ba (H2As2 O5) Ba (OH)2 hid. de bario c. piroarsenioso agua piroarsenito dicido de bario Mn (OH)3 + 3 H2 (SeO4) hid. mangnico c. selnico Fe (OH)2 + 2 H2 S hid. ferroso c. sulfhdrico 3 H2O + Mn ( HSeO4)3 agua seleniato cido mangnico 2 H2O + Fe (HS)2 agua sulfuro cido ferroso
Sulfuro cido de potasio Carbonato cido de cinc Telurito cido de rubidio Telurato cido de cromo (lll) Piroarseniato tricido de litio Ortosilicato dicido cuproso
Ejercicio N 09: escribir las ecuaciones de formacin de las siguientes sales cidas a partir del cido e hidrxido correspondientes: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Seleniuro cido de sodio Ortofosfato cido de plata Silicato dicido cromoso Ortoborato cido de cobre (l) Sulfuro cido frrico Piroarsenito dicido estgnico 7. Metasilicato cido de berilio 8. ortoborato cido plumboso 9. Piroantimonito tricido mercurioso 10. Selenito cido de bismuto 11. Ortofosfito dicido ferroso 12. Sulfito cido de paladio (lV)
Pgina 18 de 35
Sales bsicas Son aquellas sales en las que los oxhidrilos de la base no han sido completamente neutralizados, quedando unidos al metal. Su frmula general es:
[M (OH)] r Rm
donde: M es el metal R es el radical cido r es el nmero de protones del cido que fueron neutralizados al formar la sal m es el nmero de oxhidrilos de la base que fueron neutralizados al formar la sal
Nomenclatura: se los nombra igual que a las sales cidas cambiando la palabra cido por bsico (o dibsico o tribsico).
Ejemplos: + H (IO4) Cd (OH)2 hid. de cadmio c. perydico 3 Fe (OH)3 + H3 (BO3) hid. frrico c. brico Pt (OH)4 + H Cl hid. plmbico c. clorhdrico H2O + agua [Cd (OH) ] (IO4) peryodato bsico de cadmio
3 H2O + [Fe (OH)2 ] 3 (BO3) agua borato dibsico frrico H2O + [Pt (OH)3 ] Cl agua cloruro tribsico plmbico
Ejercicio N 11: escribir y balancear las ecuaciones de formacin de las siguientes sales bsicas a partir del cido e hidrxido correspondientes: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Nitrato bsico de niquel (ll) Hipoclorito bsico de cobre (ll) Bromato bsico de berilio Selenito dibsico de bismuto Ortofosfito dibsico frrico Metasilicato bsico de estroncio 7. Piroarseniato bsico de cadmio 8. Metaborato dibsico de escandio 9. Piroantimoniato bsico de cobalto (lll) 10. Perbromato bsico de bario 11. Nitrito tribsico plmbico 12. yodito tribsico de estao (lV)
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 19 de 35
Para observar y recordar: cidos con un solo protn (llamados monoprticos) no dan sales cidas. cidos con dos protones (diprticos) no dan sales dicidas. cidos con tres protones (triprticos) no dan sales tricidas. Hidrxidos con un solo oxhidrilo (OH)- no dan sales bsicas. Hidrxidos con dos oxhidrilos no dan sales dibsicas. Hidrxidos con tres oxhidrilos no dan sales tribsicas.
ANFOTEROS Vamos a distinguir: a. elementos anfteros: son elementos que se comportan como metales y como no metales hacindolo con distinto nmero de ropiedad. Ejemplos:
Elemento Smbolo Bi Mn Cr Ti V Mo Nombre bismuto manganeso cromo titanio vanadio molibdeno N de oxidacin Comportamiento metlico +3 +2 ; +3 +2 ; + 3 +3 +2 ; +3 +2 ; +3 Comportamiento no metlico +5 +4 ; +6 ; +7 +3 ; +6 +4 +5 +6
b. elementos que dan xidos anfteros: son elementos metlicos que actuando con el mismo nmero de ropiedad originan xidos que son anfteros, o sea, xidos que en medio cido se comportan como xidos bsicos y en medio bsico se comportan como xidos cidos.
Observar en la tabla anterior que el cromo es un elemento anftero y posee un xido anftero.
Los xidos anfteros reaccionan con cidos y bases fuertes dando sales: Zn O + 2 Na (OH) Zn O + H2 (SO4) Na2 (Zn O2 ) + H2 O
Cincato de sodio
Zn (SO4)
H2 O
Sulfato de cinc
Pgina 20 de 35
Al2 O3 + 6 HCl 3 H2 O + 2 Al Cl3 Cloruro de aluminio Ejercicio N 12: Escribir las ecuaciones de formacin de las siguientes sales a partir del cido e hidrxido correspondientes: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. manganato de calcio permanganato de potasio cincato de sodio bismutato de litio meta-aluminato de cesio ortoaluminato de rubidio vanadato de bario cromato de estroncio 9. molibdato de magnesio 10. titanato de cinc 11. cromito de berilio 12. dicromato ferroso 13. ortoestagnato de cobalto (lll) 14. plumbato clcico 15. estagnito de litio 16. plumbito manganoso
HIDRUROS Los compuestos binarios del hidrgeno se llaman hidruros en general, pero esta palabra se usa ms comunmente en sentido de hidruro metlico. Hidruros metlicos: Pueden ser considerados como productos de combinacin entre un Metal y el hidrgeno. Este ltimo tiene, generalmente, nmero de oxidacin 1. METAL + HIDROGENO HIDRURO METLICO Metal Litio (+1) Sodio (+1) Calcio (+2) Frmula Li H Na H Ca H2 Frmula desarrollada Li H Na H H Ca H Nombre Hidruro de litio Hidruro de sodio Hidruro de calcio
Tienen estructura cristalina, son agentes reductores enrgicos y se forman con metales de baja electronegatividad.
Hidruros no metlicos: Pueden ser considerados productos de combinacin entre No metales y el hidrgeno. Este ltimo tiene, generalmente, nmero de oxidacin +1. NO METAL + HIDRGENO HIDRURO NO METLICO
Pgina 21 de 35
Algunos hidruros no metlicos, los llamados hidrcidos, tienen propiedades cidas (ver pg 12 y 13), otros tienen nombre fantasa : agua (H; O), amonaco (H; N), hidracina (H; N), arsina (H; As), fosfina (H; P), boranos (H; B), silanos (H; Si), hidrocarburos (H; C), antimonina (H; Sb).
Entre no metales se forman compuestos binarios donde los tomos estn unidos por enlaces covalentes normales y covalentes coordinados o dativos.
Sulfuro de carbono Tetracloruro de carbono Fluoruro de silicio Fluoruro de boro Tricloruro de fsforo Tribromo metano Tetrabromuro de silicio y pentacloruro de fsforo
Regla de Abegg: En la frmula de un compuesto la sumatoria de la atomicidad de un elemento multiplicada por el nmero de oxidacin de ese elemento es igual a cero. atomicidad x nmero de oxidacin = 0
Ejemplos: +1 -2 H2 ( S O4 ) +2 + 6 8 = 0
dado que los nmeros de oxidacin del azufre son S: -2 ; +4 ; +6 cido sulfrico
Pgina 22 de 35
+1
-2
H2 ( S O3 ) +2 + 4 6 = 0
dado que los nmeros de oxidacin del azufre son S: -2 ; +4 ; +6 cido sulfuroso
+1 -2 Na3 (As O3 ) +3 +3 -6 = 0 dado que los nmeros de oxidacin del arsnico son As: +3; +5 ortoarsenito de sodio
Ejercicio N 13 - Completar, balancear y escribir los nombres de reactivos y de productos a. Al (OH)3 ....................... + .................. ................................ .......................... carbonato de aluminio .................. ....................... + H2 O
Ca (SO3 ) + ..................................... ................................... ....................................... ................................ sal neutra ................................ sal tricida +
H2 O
H2 O .......................
d.
+ H2 (Cr2 O7 ) Bi (OH)3 .......................... ........................ Sc (OH)3 + ........................... Cd (OH)2 + ........................... ................ .................... + H4 (As2 O5 ) ........................
H2 O
e.
H2 O
f.
.................... [Cd (OH)] (VO3 ) + .......................... vanadato bsico de cadmio ................................ cido yodhdrico ................................ + .......................................... +
H2 O
g.
.................. ............................
h.
H2 O
i.
.................. + ........................ (NH4 )4 (Sb2 O7 ) ............................ ............................. ..................................... As2 O5 + .......................... As2 O5 + ........................ As2 O5 + 2 H2 O ................................ ............................................... ................................ ................................................ ................................
H2 O
j.
k.
H2 O
l.
3 H2 O
Pgina 23 de 35
n.
12 H2 O
o.
4 H2 O
Perclorato bsico de hierro (ll) cido permangnico Peryodato de cobre (ll) cido metaarsenioso Hidrxido cobltico
Trixido de azufre Clorato dibsico de aluminio Hidrxido de cadmio Ortofosfito dicido de manganeso (ll) cido nitroso
Sulfato de plomo (lV) Carbonato de amonio Monxido de dipotasio cido metafosfrico Hidrxido de bario
Cincato de sodio
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
Pgina 24 de 35
Ortoantimoniato cido de calcio Hidrxido de paladio (ll) Trixido de diarsnico Arsenito dibsico de oro (lll)
Ca (H Sb O4 ) Pd (OH)2 As2 O3 [ Au (OH)2 ]3 (As O3 ) H2 (Cr O4 ) H2 (Cr2 O7 ) Bi2 O3 Ag (OH) Cr (H2 B O3 )2 (NH4 ) (Cr O2 ) Sn (OH)4 Br2 O7 [Zn (OH)] (ClO) Au (HMn O4 ) (NH4 ) F Na2 O [Pb (OH)2 ] (SO4 ) Sc (H Cr O4 )3 Ni (OH)3 Sr (Sb O2 )2 [ Pd (OH)3 ] (I O4 ) Mg (OH)2 Ag2 O Be (H S O4 )2 Al (H3 As2 O5 )3 [ Fe (OH)] (S O3 ) H3 (As O3 ) Au (OH)3 [ Sn (OH) ] (Mn O4 )3 [ Ni (OH) ] (Cl O)2 Ba (H B O3 ) Mn (OH)3
Apunte de Frmulas Qumicas
cido crmico cido dicrmico Trixido de dibismuto Hidrxido de plata Ortoborato dicido de cromo (ll)
Cromito de amonio Hidrxido estgnico Heptxido de dibromo Hipoclorito bsico de cinc Manganato cido auroso
Fluoruro de amonio Monxido de disodio Sulfato dibsico de plomo (lV) Cromato cido de escandio Hidrxido niqulico
Metaantimonito de estroncio Peryodato tribsico de paladio (lV) Hidrxido de magnesio xido de plata Sulfato cido de berilio
Piroarsenito tricido de aluminio Sulfito bsico frrico cido ortoarsenioso Hidrxido urico Permanganato bsico estgnico
Pgina 25 de 35
Zn O Cd S
Cromato bsico mercrico Dicromato cido de rubidio Metasilicato de berilio Nitrato de bismuto Bismutato de molibdeno (ll)
[ Hg (OH) ]2 (Cr O4 ) Rb (H Cr2 O7 ) Be (Si O3 ) Bi (NO3 )3 Mo (Bi O3 )2 [Ca (OH) ] I Fe (Mo O4 ) [ Pt (OH)2 ] (I O ) 2 Ni (Se O4 ) Ca2 (Si O4 ) (NH4 ) (OH) [ Ba (OH)] F H (Mn O4 ) Na2 (H2 As2 O7 ) K2 (Te O3 ) [Co (OH)2 ]2 S Li2 (SO3 ) Cr Cl2 [Pb (OH)2 ] (Te O4 ) Sc (PO4 )
Yoduro bsico de calcio Molibdato ferroso Hipoyodito dibsico de platino (lV) Seleniato niqueloso Ortosilicato de calcio
Hidrxido de amonio Fluoruro bsico de bario cido permangnico Piroarseniato dicido de sodio Telurito de potasio
Sulfuro dibsico cobltico Sulfito de litio Cloruro cromoso Telurato dibsico plmbico Ortofosfato de escandio
Ejercicio 015: Leer las siguientes frmulas qumicas: Respuestas: Fe2 O3 K (Mn O4 ) Ba (H2 P2 O5 ) Sn (OH)4 H3 ( As O4 ) Cu (Mn O4 ) Ni3 (H Sb2 O5 )2 Co2 O3
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
Trixido de dihierro Permanganato de potasio Pirofosfito dicido de bario Hidrxido de estao (lV) cido ortoarsnico
Manganato cprico permanganato cuproso Piroantimonito cido de nquel (ll) xido de cobalto (lll)
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 26 de 35
Cr (OH)3 [ Ca (OH)] (Cr O2 ) [Fe (OH)] (PO2 ) Au (OH)3 H2 (CO3 ) Mg (HS)2 Li2 O Ni (Cl O3 )3 Cu (H P O3 ) Be (OH)2 Al2 O3 H(IO)
Fosfito bsico ferroso Hidrxido de oro (III) cido carbnico Sulfuro cido de magnesio xido de litio
Clorato niqulico Ortofosfito cido cprico Hidrxido de berilio xido de aluminio cido hipoyodoso
Ortofosfato de cinc cido manganoso Trixido de cromo Ortosilicato bsico de nquel (lll) Hidrxido de plata
Co2 S3 Hg (OH)2 (NH4 )3 (Sb O4 ) K Br Sc2 O3 Ag F Sn O2 (NH4 ) Cl Li4 (Si O4 ) Na (Al O2 ) K3 (Al O3 ) Zn (Te O4 ) [ Al (OH)] Te V 2 O3 Mo O3
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
Sulfuro cobltico Hidrxido de mercurio (ll) Ortoantimoniato de amonio Bromuro de potasio Trixido de diescandio
fluoruro de plata Dixido de estao Cloruro de amonio Ortosilicato de litio Metaaluminato de sodio
Ortoaluminato de potasio Telurato de cinc Teluro bsico de aluminio Trixido de divanadio Trixido de molibdeno
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 27 de 35
H2 (Mo O4 ) K (V O3 ) Se O3 Ag (OH) Sn3 (As O4 )4 (NH4 )4 (As2 O5 ) Pd (NO2 )2 [Ni (OH)] (IO2 ) Au (OH) Cu O
cido molbdico Vanadato de potasio Trixido de selenio Hidrxido de plata Ortoarseniato de estao (lV)
Piroarsenito de amonio Nitrito de paladio (ll) Yodito bsico niqueloso Hidrxido auroso xido cprico
Cromato de potasio Heptxido de dimanganeso Manganato cido de sodio Ortosilicato de manganeso (lll) Hidrxido de cesio
Ag (Br O4 ) H2 S C O2 Cd (OH)2 Co2 (Cr2 O7 )3 Al (Bi O3 )3 Rb3 (H Sb2 O5 ) Mo (OH)2 S O2 Bi (B O3 ) S O3 [Ni (OH)] (Mn O4 ) Ni3 (Sb O3 )2 Be (Br O2 )2 K2 (Zn O2 ) Ti (OH)3
Ing. Ana Mara Ettorre marzo de 2011
Perbromato de plata cido sulfhdrico Dixido de carbono Hidrxido de cadmio Dicromato cobltico
Bismutato de aluminio Piroantimonito cido de rubidio Hidrxido de molibdeno (ll) Dixido de azufre Ortoborato de bismuto
Trixido de azufre Manganato bsico de niquel (lll) permanganato bsico de nquel (ll) Ortoantimonito niqueloso Bromito de berilio cincato de potasio Hidrxido de titanio (lll)
Pgina 28 de 35
Ortosilicato urico Ortoborato de escandio Pentxido de dibromo Fluoruro de cinc Telurito bsico de vanadio (ll)
Ejercicio 02
No metal Smbolo N de oxidacin +5 +5 +4 +6 +1 +3 +5 +7 +4 +3 +6 +3 +5 Frmula del xido P2 O5 Sb2 O5 Se O2 Se O3 Br2 O I 2 O3 Br2 O5 Cl2 O7 Si O2 B2 O3 Te O3 As2 O3 As2 O5 Numerales de stock xido de fsforo (V) xido de antimonio (V) xido de selenio (lV) xido de selenio (Vl) xido de bromo (l) xido de yodo (III) xido de bromo (V) xido de cloro (Vll) xido de silicio (lV) xido de boro (lll) xido de teluro (Vl) xido de arsnico (lll) xido de arsnico (V) Nomenclatura Atomicidad Pentxido de difsforo Pentxido de diantimonio Dixido de selenio Trixido de selenio Monxido de dibromo Trixido de diiodo Pentxido de dibromo Heptxido de dicloro Dixido de silicio Trixido de diboro Trixido de teluro Trixido de diarsnico Pentxido de diarsnico
Fsforo Antimonio Selenio Selenio Bromo Yodo Bromo Cloro Silicio Boro Teluro Arsnico Arsnico
P Sb Se Se Br I Br Cl Si B Te As As
Pgina 29 de 35
Ejercicio N 03
Reaccin FeO + Fe2O3 Co O + Co2O3 Pb O + PbO2 Cu2O + Cu O Hg2O + Hg O Frmula Fe3 O4 Co3 O4 Pb2 O3 Cu3 O2 Hg3 O2 xido salino de hierro xido salino de cobalto xido salino de plomo xido salino de cobre xido salino de mercurio Nomenclatura Numerales Stock xido de hierro (ll, lll) xido de cobalto (ll, lll) xido de plomo (ll, lV) xido de cobre (l, ll) xido de mercurio (l, ll) Atomicidad Tetrxido de trihierro Tetrxido de tricobalto Trixido de diplomo Dixido de tricobre Dixido de trimercurio Tradicional xido ferroso frrico xido cobaltoso cobltico xido plumboso plmbico xido cuproso cprico xido mercurioso mercrico
Ejercicio 04
Metal Cesio Oro Oro Magnesio Mercurio Metal Mercurio Cromo Cromo Estao Paladio -N de oxidacin del metal +1 +3 +1 +2 +1 N de oxidacin del metal +2 +2 +3 +4 +4 -Frmula del hidrxido Cs (OH) Au (OH)3 Au (OH) Mg (OH)2 Hg (OH) Frmula del hidrxido Hg (OH)2 Cr (OH)2 Cr (OH)3 Sn (OH)4 Pd (OH)4 (NH4 ) (OH) Nombre tradicional Hidrxido de cesio Hidrxido urico Hidrxido auroso Hidrxido de magnesio Hidrxido mercurioso Nombre tradicional Hidrxido mercrico Hidrxido cromoso Hidrxido crmico Hidrxido estgnico Hidrxido paldico Hidrxido de amonio Nombre por numerales de Stock Hidrxido de cesio Hidrxido de oro (lll) Hidrxido de oro (l) Hidrxido de magnesio Hidrxido de mercurio (l) Nombre por numerales de Stock Hidrxido de mercurio (ll) Hidrxido de cromo (ll) Hidrxido de cromo (lll) Hidrxido de cromo (lV) Hidrxido de paladio (lV) Hidrxido de amonio
Ejercico 05
Elemento no metlico E Flor Azufre Selenio Cloro Selenio Teluro Cloro Yodo Yodo Bromo Boro Boro Smbolo F S Se Cl Se Te Cl I I Br B B N de oxidacin -1 -2 -2 -1 +4 +6 +1 +3 +5 +7 +3 +3 Frmula del cido HF H2 S H2 Se HCl H2 (Se O3) H2 (Te O4) H (Cl O) H (I O2) H (I O3) H (Br O4) H (B O2) H3 (B O3) Nombre tradicional cido fluorhdrico cido sulfhdrico cido selenhdrico cido clorhdrico cido selenioso cido telrico cido hipocloroso cido yodoso cido ydico cido perbrmico cido metabrico cido ortobrico
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 30 de 35
Manganeso Manganeso Manganeso Fsforo Antimonio Silicio Silicio Arsnico Arsnico Nitrgeno Nitrgeno Antimonio Antimonio Arsnico Arsnico Yodo Teluro
Mn Mn Mn P Sb Si Si As As N N Sb Sb As As I Te
+4 +6 +7 +3 +5 +4 +4 +5 +3 +3 +5 +3 +5 +3 +5 -1 -2
H2 (Mn O3) H2 (Mn O4) H (Mn O4) H (P O2) H3 (Sb O4) H2 (Si O3) H4 (Si O4) H (As O3) H (As O2) H (N O2) H (N O3) H4 (Sb2 O5) H4 (Sb2 O7) H4 (As2 O5) H4 (As2 O7) HI H2 Te
cido manganoso cido mangnico cido permangnico cido metafosforoso cido ortoantimnico cido metasilcico cido ortosilcico cido metaarsnico cido metaarsenioso cido nitroso cido ntrico cido piroantimonioso cido piroantimnico cido piroarsenioso cido piroarsnico cido yodhdrico cido telurhdrico
Ejercico 06
Nombre de la sal neutra que forman Nitrito de potasio Metasilicato de calcio Hipoclorito de sodio Carbonato ferroso Sulfato crmico Ortoantimoniato de estroncio Bromuro frrico Cloruro de cinc Nombre del hidrxido que forma la sal Hidrxido de potasio Hidrxido de calcio Hidrxido de sodio Hidrxido ferroso Hidrxido crmico Hidrxido de estroncio Hidrxido de frrico Hidrxido de cinc Nombre del cido que forma la sal cido nitroso cido metasilcico cido hipocloroso Acido carbnico cido sulfrico cido ortoantimnico cido bromhdrico cido clorhdrico
Ejercico 07 1. 2 Hg (OH) + hid. mercurioso Ca (OH)2 + hid. de calcio Fe (OH)3 hid. frrico + H2 (SO3) cido sulfuroso H2 (SiO3) c. metasilcico H3 (PO4) c. ortofosfrico 2 H2O agua + Hg2 (SO3) sulfito mercurioso
2.
2 H2O + Ca (SiO3) agua metasilicato de calcio 3 H2O agua + Fe (PO4) ortofosfato frrico
3.
4.
H4 (P2 O5) 4 H2O + Ni2 (P2 O5) c. pirofosfosforoso agua pirofosfito de niquel (ll) H3 (As O3) c. ortoarsenioso 4 H (NO2) 3 H2O + agua 4 H2O + Na3 (As O3) ortoarsenito de sodio Pt (NO2) 4
5.
6.
Pgina 31 de 35
hid. platinnico 7. Be (OH)2 + hid. de berilio 2 Sc (OH)3 + hid. de escandio 2 NH4 (OH) + hid. de amonio Co(OH)3 + hid. de cobalto (lll) Mg (OH)2 + Hid. de magnesio Cs (OH) + hid. de cesio 3 Sr (OH)2 + hid. de estroncio 3 Zn (OH)2 hid. de cinc +
nitrito platnico Be S sulfuro de berilio Sc2 (SO4)3 sulfato de escandio (NH4)2 (Cr2 O7) dicromato de amonio Co Cl3 cloruro cobltico Mg ( I ) 2 yoduro de magnesio Cs (NO3 ) nitrato de cesio Sr3 (Sb O4)2 ortoantimoniato de estroncio Zn3 (Sb O3)2 ortoantimonito de cinc Al (BO3 ) ortoborato de aluminio Cd (Te O3 ) telurito de cadmio Au F3 fluoruro urico Ba Se seleniuro de bario Ni2 Te3 teluro de niquel (lll) Cu ( Cl O4 ) 2 perclorato cprico
8.
9.
10.
11.
12.
13.
6 H2O + agua
14.
2 H3 (Sb O3) 6 H2O + c. ortoantimonioso agua H3 (BO3 ) c. Ortobrico H2 (Te O3 ) c. Telurioso 3 HF c. fluorhdrico H2 Se c. selenhdrico 3 H2 Te c. telurhdrico 2 H ( Cl O4 ) c. perclrico 3 H2O + agua 2 H2O + agua 3 H2O + agua 2 H2O + agua 6 H2O + agua 2 H2O + agua
15.
16.
17.
18.
Ba (OH)2 + Hid. de bario 2 Ni (OH)3 + hid. de niquel (lll) Cu (OH)2 Hid. cprico +
19.
20.
Ejercico N 08
Nombre de la sal cida Sulfuro cido de potasio Carbonato cido de cinc Telurito cido de rubidio Telurato cido de cromo (lll) Piroarseniato tricido de litio Ortosilicato dicido cuproso Nombre del hidrxido que forma la sal Hidrxido de potasio Hidrxido de cinc Hidrxido de rubidio Hidrxido de cromo (lll) Hidrxido de litio Hidrxido cuproso Nombre del cido que forma la sal cido sulfhdrico cido carbnico cido telurioso cido telrico cido piroarsnico cido ortosilcico
Pgina 32 de 35
Ejercico N 09 1. Na (OH) + H2 Se hid. de sodio cido selenhdrico 2 Ag (OH) + hid. de plata Cr (OH)2 + hid. cromoso 2 Cu (OH) + hid. de cobre (l) Fe (OH) 3 + hid. de hierro (lll) Sn (OH) 4 + hid. de estao (lV) Be (OH)2 + hid. de berilio Pb (OH)2 + hid. plumboso Hg (OH) + hid. mercurioso Bi (OH)3 + hid. de bismuto Fe (OH)2 hid. ferroso + H2O agua + Na (HSe) seleniuro cido de sodio
2.
H3 (P O4) c. ortofosfrico H4 (Si O4) cido silcico H3 (B O3) c. ortobrico 3 H2 S cido sulfhdrico 2 H4 (As2 O5) c. piroarsenioso 2 H2 (Si O3) cido metasilcico H3 (B O3) c. ortobrico
2 H2O + Ag2 (H P O4) agua ortofosfato cido de plata 2 H2O agua + Cr (H2 Si O4) silicato dicido cromoso
3.
4.
2 H2O + Cu2 (H B O3) agua ortoborato cido de cobre (l) 3 H2O agua + Fe (HS) 3 sulfuro cido de hierro (lll)
5.
6.
4 H2O + Sn (H2 As2 O5) 2 agua piroarsenito dicido estgnico 2 H2O agua + Be (H Si O3)2 metasilicato cido de berilio
7.
8.
2 H2O + Pb (H B O3) agua ortoborato cido plumboso Hg (H3 Sb2 O5) piroantimonito tric mercurioso
9.
H4 (Sb2 O5) H2O + cido piroantimonioso agua 3 H2 (Se O3) c. selenioso 2 H3 (P O3) cido ortofosforoso 4 H2 (S O3) c. sulfuroso
10.
3 H2O + Bi (H Se O3)3 agua selenito cido de bismuto 2 H2O + agua Fe (H2 P O3) 2 ortofosfito dicido ferroso
11.
12.
Ejercicio N 10
Nombre del hidrxido que forma la sal Nombre del cido que forma la sal
Fluoruro bsico de calcio Sulfuro bsico de platino (lV) Dicromato bsico frrico Sulfito bsico ferroso Nitrito dibsico de aluminio Piroantimonito bsic de escandio
Hidrxido de calcio Hidrxido de platino (lV) Hidrxido frrico Hidrxido ferroso Hidrxido de aluminio Hidrxido de escandio
cido fluorhdrico cido sulfdrico cido dicrmico cido sulfuroso cido nitroso cido piroantimonioso
Pgina 33 de 35
Ejercicio N 11: 1. Ni (OH)2 + hid. de niquel (ll) Cu (OH)2 hid. cprico + H NO3 cido ntrico H2O agua + [Ni (OH) ] (N O3 ) Nitrato bsico de niquel (ll)
2.
H (Cl O ) c. hipocloroso H (Br O3 ) cido brmico H2 (Se O3 ) c. selenioso H3 (P O3 ) cido ortofosforoso H2 (Si O3 ) c. metasilcico H4 (P2 O7 ) cido piroarsnico H (B O2 ) cido metabrico H4 (Sb2 O7 ) c. piroantimnico H (Br O4 ) cido perbrmico H NO2 cido nitroso H ( I O2 ) c. yodoso
H2O + [Cu (OH) ] (Cl O ) agua Hipoclorito bsico cprico H2O agua + [Be(OH)] (BrO3) Bromato bsico de berilio
3.
4.
2 H2O + [Bi(OH)2]2 (SeO3) agua Selenito dibsico de bismuto 3 H2O agua + [Fe(OH)2]3 (PO3) Ortofosfito dibsico frrico
5.
6.
+ 2 Sr (OH)2 hid. de estroncio 4 Cd (OH)2 + hid. de cadmio + Sc (OH)3 hid. de escandio 2 Co (OH)3 + hid. cobalto (lll)
2 H2O + [Sr (OH) ] 2 (SiO3) agua Metasilicato bsico de estroncio 4 H2O agua H2O agua + [Cd (OH) ] 4 (As2 O7 ) Piroarseniato bsico de cadmio [Sc (OH)2 ] (BO2) metaborato dibsico de escandio
7.
8.
9.
10.
[Ba (OH) ] (Br O4 ) perbromato bsico de bario [Pb (OH) 3 ] (N O2 ) Nitrito tribsico plmbico [Sn (OH) 3 ] (I O2 ) yodito tribsico de estao (lV)
11.
12.
Ejercicio N 12 1. Ca (OH)2 hid. de calcio + H2 (MnO4 ) cido mangnico 2 H2O agua + Ca (MnO4) manganato de calcio K (MnO4) permanganato de potasio Na2 (Zn O2 ) cincato de sodio
2.
H (MnO4 ) H2O cido permangnico agua H2 (Zn O2 ) cido cinquico + H (Bi O3 ) c. bismtico 2 H2O agua agua
3.
4.
Pgina 34 de 35
5.
Cs (OH) + hid. de cesio 3 Rb (OH) + hid. de rubidio Ba (OH)2 + hid. de bario Sr (OH)2 + hid. estroncio + Mg (OH) 2 hid. de magnesio Zn (OH)2 hid. de cinc +
H (Al O2 ) H2O cido metaalumnico agua H3 (Al O3) 3 H2O cido ortoalumnico agua 2 H (V O3) c. vandico H2 (Cr O4) c. crmico
6.
7.
2 H2O + Ba (V O3) 2 agua vanadato de bario 2 H2O agua + Sr ( CrO4) cromato de estroncio
8.
9.
2 H2O + Mg (Mo O4 ) agua molibdato de magnesio 2 H2O + Zn (Ti O3) agua titanato de cinc 2 H2O agua + Be ( Cr O2) 2 cromito de berilio
10.
11.
2 H (Cr O2) c. cromoso H2 (Cr2 O7 ) c. dicrmico 3 H4 (Sn O4 ) c. estgnico H4 (Pb O4 ) c. plmbico H2 (Sn O2 ) c. estagnoso H2 (Pb O2 ) c. plumboso
12.
2 H2O + Fe (Cr2 O7 ) agua dicromato ferroso 12 H2O + Co 4 (Sn O4 ) 3 agua estagnato de cobalto (lll) 4 H2O + Ca 2 (Pb O4 ) agua ortoplumbato clcico 2 H2O + Li 2 (Sn O2 ) agua estagnito de litio 2 H2O + Mn (Pb O2 ) agua plumbito manganoso
13. 14.
4 Co (OH) 3 + hid. de cobalto (lll) 2 Ca (OH) 2 + hid. clcico 2 Li (OH) hid. de litio +
15.
16.
Ejercicio N 13 a. 2 Al (OH)3 hid. de aluminio Ca (OH)2 hid. de calcio Ca O + xido de calcio 2 Bi (OH)3 hid. de bismuto + + 3 H2 (CO3 ) c. carbnico + H2 (SO3 ) c. sulfuroso H2 O agua 3 H2 (Cr2 O7 ) c. dicrmico Al2 (CO3 )3 + 6 H2 O carbonato de aluminio Ca (SO3 ) sulfito de calcio + 2 H2 O
b.
c.
d.
e.
Sc (OH)3 + 3 H4 (As2 O5 ) Sc (H3 As2 O5 )3 + 3 H2 O hid. de escandio c. piroarsenioso piroarsenito tricido de escandio
Apunte de Frmulas Qumicas
Pgina 35 de 35
f.
H (VO3 ) [Cd (OH)] (VO3 ) + cido vandico vanadato bsico de cadmio H2 hidrgeno 2 HI cido yodhdrico
H2 O
g.
h.
+ 3 H2 (Mo O4 ) 2 Co (OH)3 hid. de cobalto (lll) c. molbdico 4 (NH4 )(OH) hid. de amonio
i.
+ H4 (Sb2 O7 ) (NH4 )4 (Sb2 O7 ) cido piroantimnico piroantimoniato de amonio H2 O 2 H (As O3 ) cido metaarsnico H4 (As2 O7 ) cido piroarsnico H3 (As O4 ) cido ortoarsnico
j.
k.
H2 O
l.
3 H2 O
Bibliografa: Qumica, La Ciencia Central Brown, Le May, Burnsted. Editorial Prentice Hall Hispanoamericana S.A. Formulas Qumicas Razonadas no memorizadas, Faustino Beltrn. Editorial Plus Ultra, Buenos Aires. 1980. Qumica, Raymond Chang, 1 Edicin en espaol. Editorial Mc Graw Hill.