Giri Kitle iletiim aralarnn ilevleri denildiinde kukusuz ilk akla gelen, haber iletmedir.

Yaanlan dnyann alglanmasnda nemli bir ara olan haber metinleri, tanm itibariyle kendisine atfedilen nesnellik, drstlk, yanszlk ve aklk gibi etik normlar dolaymyla, izleyicinin inanlrlln en az sorgulayarak alglad metinlerdir. Haber metinlerinin izleyiciye aktarld bir ara olarak televizyonun, kendi yapsal zellikleri dolaysyla daha youn olarak gerekleen bozulmalar, izleyici tarafndan yukarda belirtilen n kabul nedeniyle, gerekmi gibi alglanmakta, gvenilirlilii sorgulanmamaktadr. Haberin sunum ve ieriinde meydana gelen bozulmalar arasnda en nde gelen ve bu aratrmaya konu olan bozulma; magazinleme olgusudur. Aratrmann Amac ve Kapsam Haber metinlerinin izleyiciye aktarm srasnda ierik ve sunumda gittike arlk kazanan magazinleme olgusu, son yllarda akademik tartmalara daha sk konu olmaktadr. Trkiye zelinde magazinleme kavramna yaklatmzda; 90l yllarla birlikte devlet tekelinden syrlan yaynclk anlay, zel TV kanallaryla tecimsel bir boyut kazanmtr ve bu gei srecinde haber metinlerinde kendini en ok gsteren bozulma, magazinleme olmutur. Bu aratrmann amac, yukarda ksaca deinilen sre sonunda haber metinlerinin hzla magazinlemesini

rneklerle ortaya koymak ve bugn varlan noktay belirginletirmektir. Bu ama dorultusunda medyada magazinleme bal altnda, zel TV kanallarnn ana haber bltenlerinde haber metinlerinin ierik ve sunumundaki bozulma incelenecektir. zetle aratrmann kapsamna, zel TV kanallar ana haber bltenleri alnmtr. Yntem Aratrmann amac dorultusunda ilk aamada, literatr taramas yaplm olup; bu yolla elde edilen bilgiler nda seilen kanallarn ana haber bltenlerinden alnan rnekler incelenmitir. Seilen zel TV kanallar; ATV STAR SHOW TV Bu zel TV kanal ana haber bltenleri 5 gn sreyle izlenmi ve bltendeki tm haberler aratrma kapsamna alnmtr. Bu kapsam iinde magazin haberlerine verilen arlk ve haber ieriklerindeki magazinleme incelenmitir. 1. Haber Kavram ve Kamunun Bilme Hakk Haber kavramnn ortaya knn temelinde enformasyon alma ihtiyac yatmaktadr. 18. ve 19. Yzyllarda smrgeleri bulunan Avrupa lkeleri, smrgelerinden, daha ok ticari ierikli bilgi alma ihtiyac duymulardr ve haber kavram bu ihtiyatan domutur.

Haber alma ihtiyacn ilk karlayan mecra olarak karmza gazeteler kmaktadr. Gazetecilik faaliyetinin temelinde bilgi verme olgusu yatar ve bu noktada belirginleen kavram; kamunun bilme hakkdr. Kamu bu hakkn tarihsel sre iinde medyaya devretmi, medya enformasyon elde edimi ve datmn kamu adna yapmaya balamtr. Medya bu araclk misyonunu, 1830lara kadar kstl sayda baslan ve yalnzca abonelere datlan gazeteler (Bu gazeteler bir parti ya da kar grubu tarafndan destekleniyordu.) araclyla gerekletiriyordu. 1830da Penny Pressin ortaya kmasyla kar amacyla gazete baslmaya balanmtr. Ticari bir mantk ve herkese satmak amacyla gazeteler daha sansasyonel bir habercilie ynelmitir. Bu srete giderek ne kan kavram; renme merak olmutur. Kamunun bilme hakk yerine, gazeteciler bu merak doyurmaya ynelik iler yapmaya balamlardr. 2.Televizyonun Ortaya k ve renme Merak Kamuya bilgi aktarm iini gazetelerden sonra, haber ajanslar 1800lerin ortalarnda telgraflar araclyla yapmaya balamlardr. Sonraki aamada karmza kan kitle iletiim arac, 1800lerin sonlarnda radyo olacaktr. Bu sreci takiben, 1900lerin balarnda (20.yzyln ilk yarsnda) televizyon yeni bir mecra olarak ortaya kmtr. Medyann habercilik anlay, Penny Pressle balayan bir srele sansasyonelite kaygs tamaya balamtr. Televizyon balamnda baktmzda ise, bu yaklam 80lerle birlikte benimsenmitir diyebiliriz. 1970 ve 80lerden itibaren Avrupada kamu habercilii ve yayncl anlay tamamen krld. zel TV kanallarnn

says artt. Bu gelimelerin Trkiyedeki uygulamalara yansmas da 1990dan itibaren gereklemitir. 1970li ve 80li yllar Avrupada dnce zgrlnn neredeyse hereyin belirleyicisi olduu, oulcu ve demokratik taleplerin gibi byd tekelci radyo ve televizyon sistemlerine kar hareketlerin balad yllardr.(1) Yukarda zetle deinilen sre, magazinlemenin tarihsel srecidir. Buradan, basnn baya konulara ve elence ieriine youn olarak yneldii zamanlarn 19. Yzyln balar olduunu syleyebiliriz ve bu balamda basnn nemsiz konulara eilmesi ve ciddiyetini kaybetmesiyle ilgili eletiriler de, yaklak yzyl ncesine kadar uzatlabilir. 3.Televizyonda ve Haber Metinlerinde Magazinleme Bu gelimelerle birlikte, televizyon yayncl zel TV kanallaryla tecimsel bir nitelik kazanmtr. Sre ierisinde artk tamamen kar gdmyle hareket eder hale gelen medya kurulular ama sapmas yaamlardr. Medya artk k noktasn tmyle bir haktan meraka kaydrmtr. Bu noktada karmza ciddi sorunlar kmaktadr, nk hak kavramnn snrn izmek, merak gibi bir kavramn snrn izmekten daha kolaydr. Artk herey magazin temelli hale gelmitir. Medyada herey bu merak doyurmaya yneliktir. Bu merak tatmin kaygs, sansasyonel haberciliin de nn amtr ve zel yaam snr kalmamtr. Bu durumu tm medya sektr benimsemi bulunmaktadr. Artk sektr aadaki gibi tanmlanabilecek magazinel bir haber anlayna sahiptir;

Bir yaam biimi nerisi olarak magazin, medya iin vazgeilmez bir materyaldir... Televizyon haberlerine yerletirilen magazinel ierik, var olan dnyann basite indirgenmi, daha anlalr hale getirilmi grnm araclyla, yaanlan gerekliin yerine zlenilen gereklii yerletirmektedir.(2) Benimsedii magazin sylemi araclyla, elenceyi her trl olayn doal erevesi haline getiren televizyon, elence ierii tayan materyaller bulup sunmann tesinde, tm olaylarn ieriini elence eleriyle donatmaktadr. Ayrca kavramn televizyonda kullanm, dorudan bu sylem biiminin elence ieriiyle snrl deildir. Kamuoyunu ilgilendiren bir bilginin ieriinin hafifletilerek sunulmas da bir magazinletirmedir. ...herhangi bir konuda olduu gibi haberde de btn oluturan paralar arasndaki elendirici olabilecek eler, magazin sylemi tarafndan ne karlmaktadr. Yan sra dnyay farkl adan betimleyen bu aklama biiminin (magazin syleminin) elenceye uzak konular da benzer bir grnmde sunduu gzlemlenmektedir. Bylelikle toplumsal yapda egemen evreleri temsil eden bireylerin zel yaamlarndan, sivil toplum hareketlerine, spor karlamalarndan son derece nemli uluslararas sorunlara kadar pek ok konu ve olay, magazinel anlatm biiminin ilgi alanna girebilmektedir.(3) Bir baka anlay, olaylarn dramatize edilmesi ya da yaanlan olay rgs ierisinde -haber deerinin varl gzetilmeksizin- dramatik olann ne karlmas olarak zetlenebilir. Bu yaklamda haber dramalar, aktarlan hikayedeki aktrler zerine yaplandrlmaktadr. Habere konu olan olaylarn dn yaanlan ve yarn da yaanmas

olasl tayan boyutlarndan ok imdiki zaman da gerekleen kadarnn nemsendii, yaanlanlarn kurumsal ya da ulusal etkilerinden ok bireysel etkilerinin vurguland bu tr haberler, giderek bir melodrama dnmektedir. Bu anlamda zel alan-kamusal alan ayrmnn giderek silikletii bir medya ortamnda skandal, ihanet, sansasyon gibi szcklerin de nemi giderek artmaktadr.(4) zetle magazin sylemi; olay rgsn paralayan, anlk olan vurgulayan, s ierikli, sansasyonel olana ynelen ve hatta bunu yaratma kaygs tayan, olgularn dramatik elerini ne kartp, basitletiren bir anlatm biimidir. Aratrmaya konu olan etik problem bu ekilde tanmlanmtr. Medyann habercilik anlayn, kamunun bilme hakkndan renme merakna kaydrmas, zerinde durduumuz problemli noktadr. Artk zel TV kanallar ana haber bltenlerinin byk bir blmnn magazin haberlerine ayrlmas ve magazin haberi olmayanlarn da ieriinin magazinletirilmesi aratrma konumuzu oluturan etiksel sorundur. 4. Trkiyede Durum Nedir? Bugn Trkiyedeki durum da yukarda anlatlanlardan ok farkl deildir. Tek fark olarak Trkiyede zel TV yaynclna geiin biraz daha ge olduu sylenebilir. Kamu yayncl anlay ve devlet tekelinin krl Avrupada 70 ve 80li yllarda gerekleirken, Trkiyede bu oluum 90larla birlikte ekillenmitir. Trkiyede haberin magazinel bir ierie evrilmesi sreci televizyon kanallarnn zellemesi ile balamtr. Bu anlamda zel televizyon kanallarnn geleneksel TRT

formatnn dna karak gerekletirdikleri yaynlar ierisinde, haber bltenleri de bu niteliksel dnnden nemli lde etkilenmilerdir. zlenme oranlarnda srekli trman hedefleyen bir yaynclk anlayyla haberi ekici klacak her trl unsur (dramatizasyon, mzik, ar vurgulanm cinsellik...) haber metni ierisine yerletirilmitir. Bu nedenle haber deeri tartlr pek ok magazinel haber, bltenlerde arlk kazanrken, bltenlerin sreleri de bir saatin zerine kmtr.(5) 5. rnek Alnan Haber Bltenlerinin Deerlendirilmesi Bu blme kadar aktarlan bilgiler dorultusunda, rnekleri incelemede kullanlan magazinleme kstaslarmz yle toparlayabiliriz: elendirici ierik, melodrama dntrme, hikayeletirme, baya ve nemsiz olaylarn haber haline getirilip dakikalarca uzatlarak tekrar edilen grntlerle verilmesi, abartma, arptma, haberin znden saplarak anlamsz ve nemsiz ayrntlarda younlalmas, yzeysellik, balamszlk, basitlik, arpclk, kiiletirme... Yntem blmnde de belirtildii gibi; aratrmann kapsamn aada belirtilen 3 zel TV kanalnn ana haber bltenleri oluturmaktadr ve bu bltenler 27-31 Mart 2001 tarihleri arasnda, aratrma konusu balamnda izlenmitir: ATV STAR TV SHOW TV ncelemenin yapld tarihler arasnda, kanallarn verdii haber saylar:

27 Mart 2001 ATV - Toplam 29 haber STAR - Toplam 26 haber SHOW - Toplam 13 haber 28 Mart 2001 ATV - Toplam 32 haber STAR - Toplam 24 haber SHOW - Toplam 17 haber 29 Mart 2001 ATV - Toplam 24 haber STAR - Toplam 30 haber SHOW - Toplam 15 haber 30 Mart 2001 ATV - Toplam 28 haber STAR - Toplam 30 haber SHOW - Toplam 14 haber 31 Mart 2001 ATV - Toplam 27 haber STAR - Toplam 27 haber SHOW - Toplam 19 haber

Toplam haber saylar: ATV: 130 STAR: 137 SHOW TV: 78 zlenen haber bltenlerinden alnan rnekler, yukarda sraladmz kstaslar dorultusunda seilmi ve incelenmitir. Bu rneklerin niteliksel deerlendirilmesi aadaki gibi yaplmtr: ncelenen haber says: 25 Siyasi Haberlerin Magazinletirilmesi Derviin maceralar; I. Haber: dnyasnn, ekonomik sorunlardan k konusunda uzlamaya vardklar toplant knda, Sakp Sabancnn aklamalar. Kanal ve tarih: SHOW TV-27 Mart Yorum: Haberin banda spotlarla, Dervi yeni bir zal m olacak? sorusu ekrana yazlyor. Bu yorumu Sabancnn yapt syleniyor. Ayrca Sper Bakan Kemal Dervi ifadesi haber iinde sk sk kullanlyor. Etik problem: Haberin ilerleyen dakikalarnda, spot sorusunun Sabancnn yorumu deil, muhabirin ynlendirici sorusu olduunu gryoruz. Bu soru, ierik ve haberin bltende yer al dikkate alndnda sansasyon

yaratma kaygs tayor. Ayrca Sper Bakan Kemal Dervi ifadesi abartl bir sylemdir. II. Karlatrma Haber: Kemal Derviin Frankfurta gidecei uan arzalanmas ve Parise gitmesi. Kanal ve tarih: STAR-29 Mart Yorum: Derviin zor yolculuu, bana gelmeyen kalmad, dn yolculuu aksilikleri, kara gnn yks, bugn yurda dnecek tabii aksilikler peini brakrsa. Etik problem: basit bir aksiliin, uzatlp abartlarak znden saptrlmas ve karagn benzetmesiyle dramatize edilmesi. Kanal ve tarih: ATV-29 Mart Yorum: Almanyaya gitmek iin yola kt, ulat yer Fransa. Etik problem: olay znden saptran tuhaf bir yorum ve gereksiz bir uzatma III. Haber: Kemal Derviin zm nerisi olarak kmasn istedii 15 yasa Kanal ve tarih: ATV-29 Mart Yorum : Dervi Yasalar Trafii, Derviin Yasalar kacak m?

Etik problem: lke gndeminde ok nemli yeri olan yasalarn, tek bir kiiye maledilmesi, kiiyle zdeletirilmesi, kiiletirme. IV. Haber: Kemal Derviin d destek araylarndan sonra yurda dnmesi. Kanal ve tarih: SHOW-30 Mart Yorum: Kemal Dervi geldi, ekonominin atei dt. Etik problem: kiiletirme ve sansasyonel bir sylem V. Haber: Kemal Derviin Ankaradan stanbula hareket etmeden nce yapt aklamalar Kanal ve tarih: STAR-30 Mart Yorum: stanbula gelince ilk ii cep telefonuyla konumak oldu. Elinde siyah apkasyla kt. Yakn arkada Asaf Sava Akatn evine deil, otele gitti. Etik problem: haberin znden saptrlp, ikincil elerin ne karlmas. VI. Haber: Kemal Derviin yakn akrabalaryla yemee k Kanal ve tarih: STAR- 31 Mart Yorum: Dervi aile yemeinde... Youn mesaisi arasnda, akrabalaryla, yemee giderken, haberciler Dervii ilk kez takm elbisesiz ve kravatsz grntledi. Makam arabas,

otelinden 500 metre ileride Kennedy Caddesine park etmi bekliyordu. Kuzeninin kzlarn grmeye gelmiti. Etik problem: haberin znden saptrlp, ikincil elerin ne karlmas. **ncelemenin yapld dnemde lkenin iinde bulunduu olaan d ekonomik durum ve herkes tarafndan bu durumdan k yolu olarak grlen Devlet Bakan Kemal Dervile ilgili tm haberlerin, (zellikle ATV ve STARda) Derviin Maceralar eklinde verilmi olmas; siyasi haberlerin ieriinin magazinletirilmesine rnek tekil etmektedir. Dier siyasi haberler; I. Haber: Yunanistan milli gn kutlamalar dolaysyla verilen kokteyl ve Orgeneral Yaar Bykantn aklamalar. Kanal ve tarih: ATV-27 Mart Yorum : Orgeneral Yaar Bykant, Yunanistanla ilikilerden Fenerbaheye kadar birok konuda aklama yapt. Etik problem: Yaplan aklamalardan sadece Fenerbahe ile ilgili aklamalarn habere konu olmas. Haberin znden saptrlp, ikincil elerin ne karlmas. II. (Karlatrma) Haber: Van Bamsz milletvekili Mustafa Bayramn dokunulmazlnn kaldrlmas.

Kanal ve tarih: SHOW TV- 27 Mart Yorum: Van Bamsz milletvekili Mustafa Bayrama artk dokunulabilecek sayn seyirciler. Etik problem: Sansasyonel ve dikkat ekici bir yorum, bayalatrma, elencelik hale getirme. Kanal ve tarih: ATV-28 Mart Yorum: Van Bamsz milletvekilinin dokunulmazl kaldrld. 3 ei, 17 ocuu var. Bayramn doup byd kyde hala su yok. Etik problem: haberin zyle ilgisi olmayan ayrntlarn verilmesi. III. Haber: Turizm sorunlarnn tartld sektrel panel ve lhan Kesicinin konumas. Kanal ve tarih: ATV-29 Mart Yorum : Kesicinin mikrofonla mcadelesi. Mikrofonun konumunu beenmemiti ve zmler arad. Alternatif plan antann stne koydu, stne srahi, stne mikrofon ama olmad bir yandan konumasn yapp bir yandan yeni areler denedi. Son yorum; masaya yatrlan ekonominin stne anta, srahi koyup ieklerle talandrdlar, Trk usulne uygun. Etik problem: Abartma, arptma, gereksiz ayrntlarla haberi znden saptrma. Magazin Haberleri

I. (Karlatrma) Haber: Dnyaca nl dans sanats Cortezin gsteri yapmak iin Trkiyeye gelii. Kanal ve tarih: ATV-27 /28 Mart Yorum: Flamenkonun asi prensi Cortez Trkiyede. Havaalanndaki grntleri/basn aklamas. Etik problem: Etik problem bulunmamaktadr. Kanal ve tarih: STAR 28 Mart Yorum ve rportaj: te flamenkonun asi prensi! te Cortezin binaya girii.(ok zel sylei az sonra, heyecanl bekleyi az sonra sona eriyor.) Dnyann en ok tannan en ok ilgi gren dans ustas Trkiyeye geldi ve basn toplants yapt. Rportajn ilk sorusu Trkiyeyi nasl buldun? Hemen ardndan peki kzlar nasl? Elenmek iin ne yapyorsun? Bir gnn anlat msn? Dnyann en ok ilgi gren dans ustasna dans ve ovla ilgili sorular, ancak rportajn sonunda soruluyor ve son yorum; gerekten ok elenceli bir sohbet oldu... Etik problem: Ana Haber blteninde yaplan bir rportajn gereksiz sorularla 15 dakikaya uzatlmas, dans ve ovla ilgili ayrntlarn ikinci plana atlmas, haber ieriinde son derece abartl ifadelerin kullanlmas. II. (Karlatrma) Haber: Serdar Orta kendisinden hara istendii iin at davann durumasnda. Kanal ve tarih: STAR-30 Mart

Yorum: Serdar Orta kendisinden hara isteyenleri affetti. nl arkc ilk kez mahkemeye katldn ve skldn syledi. Hi alkn olmad bir yerdeydi stresi yzne yansmt.(sk sk Serdar Orta kliplerinden grntler giriyor.) Orta duruma uzun srnce kmak istedi, kabul edilmeyince de ikayetini geri ekti.(olayn haber yan - program yapt yerin eski gvenlik grevlilerinin kendisinden hara istemeleriEtik problem: Magazinel bir sima olan Serdar Ortatan hara istenmesi ve dava ap duruma iin mahkemeye gitmesi haberin verilecek ksmyken; haberciler haberin znden sapp, Ortan ruh haliyle ilgili ikincil eleri ne kartyorlar. Ayn zamanda haberle ilgisi olmayan klip grntleri yaynlanarak haberin sresi uzatlyor. Haber ieriinde nemli bir arptma ise;Orta daha nce askerlikle ilgili olarak mahkeme nne kmasna ramen ilk kez mahkemeye kyormu gibi yanstlyor. Kanal ve tarih: SHOW TV-30 Mart Yorum: Ben kimseye hara vermem Bu szler Serdar Ortaa ait. Aln terimle para kazandm kimseye para vermem dedi. Kendisinden hara isteyen genleri affetti. Etik problem: Show TVde aynen Star gibi haberi klip grntleriyle zenginletirip(!) uzatyor. Ancak kiinin ruh halinden ok sylediklerini yanstyor. III. Haber: Ebru Gndein Almanya konseri Kanal ve tarih: SHOW TV-27 Mart

Yorum: Ebru Gndein gzyalar, Kln konserinde 6 yandaki Sava yznden nl sanatn gznden yalar sicim gibi szld. Ebrunun minik hayran Emrahn Unutabilsem arksn syledi. Emrahn yapt hemen her arkda gzya dkyor Ebru.(Emrah ve Ebrunun eski grntleri giriyor araya.) Kk Sava, Ebru ablasn alatt iin ok zgnd ama onu ok sevdiini syledi. Etik problem: Sadece bir konser haberi gereksiz ayrntlarla uzatlyor, haber znden koparlp arptlyor.( Emrahn yapt hemen her arkda gzya dkyor Ebru) Abartma var(nl sanatn gznden yalar sicim gibi szld.) IV. Haber: zcan Deniz konseri. Kanal ve tarih: SHOW TV-27 Mart Yorum: zcan Denizden bayltan konser. Gen kzlarn zcan Deniz izdiham. Hayranlar ve korumalar arasnda gergin anlar yaand. Sadece arklarn sylemeye alan Deniz, (bir arkcnn konser srasnda ne yapmas beklenebilir ?) izdiham karsnda ne yapacan ard. Korumalardan hayranlarna kibar davranmalarn istedi, ancak zcan Denizin syledikleri korumalarn bir kulandan girip dierinden kt. Etik problem: Haber ierii son derece baya, bir ana haber blteninde ho olmayan ifadelerin kullanm (zcan Denizin syledikleri korumalarn bir kulandan girip dierinden kt.) Abartma ve arptma yaplm (zcan Denizden bayltan konser- sadece bir izleyici fenalk geiriyor.)

V. Haber: Jennifer Lopezin bir hayrannn, gkyzne Jenny yazmas. Kanal ve tarih: STAR- 30 Mart Yorum: Dnyay saran bir frtna, frtnann ad J. Lopez. Dnyann gzn zerinden ayramad tek Latin. Sinemadan sahneye... Lopez bir bakyorsun sahnede, bir bakyorsun podyumda, bir bakyorsun klipte... Jennifer sevgisi o kadar byk ki gklere bile yazlyor. Etik problem: Haberin banda biraz abartma kullanlm ve asl haber sona saklanm olmakla birlikte ana haber blteni sonunda verilebilecek bir magazin haberi olarak deerlendirilmitir.( bltenin son haberi olarak verilmitir.) VI. Haber: Sibel Cann ekonomik skntlar yaad iddialar. Kanal ve tarih: SHOW TV-31 Mart Yorum: Henz ok gencim borlarm derim. Ekonomik kriz yaad iddialarn reddeden Sibel Can, evini satmadn syledi. Estetik yaptrarak zayflamadn ve bunun iin yann ok gen olduunu da ekledi.(bu son aklamay, muhabirin sorusu zerine yapyor.) Etik problem: Haber bal ve sonrasnda yapt iddia edilen aklamalar arasnda balant yok, kastl olarak, muhabirin sorusuyla yaplan bir arptma var. Bu anlamda haber ieriine balamszlk hakim denilebilir. VII. (Karlatrma)

Haber: Trkan orayn evinin mahkeme kararyla satla karlmas. Kanal ve tarih: SHOW TV-29 Mart Yorum: Trkan orayn Cihan nala duyduu byk ak, Trk Sinemasnn Sultann bugn evsiz brakt.(Avukatlarn yorumlar, syleiler, filmlerden kesitler,satlacak evden grntlerle haber srekli uzatlyor.) Etik problem: Haberin giri cmlesindeki yorum bayalk tayor. Haberin asl verilmesi gereken ksmyla ok yakn ilgisi olmayan bir ifadeyle, haberin znden saplyor. Trkan oray - Cihan nal filmlerinden grntlerle, insanlarn zel yaamlarna ait gemi olaylar hikayeletirilerek veriliyor ve haber gereksiz olarak uzatlyor. Kanal ve tarih: STAR -29 Mart Yorum: Sultann Evi satlyor. Ruen Atl ile akna ve anlarna tanklk eden villa...(Yine Trk filmlerinden grntlerle haber uzatlyor.) Etik problem: SHOW TVnin bu haberi iin yaplan eletirilerin, STAR iin de geerli olduu sylenebilir. Kanal ve tarih: ATV -29 Mart Yorum: Trkan oray davas sonuland. Yaad evin icra ile satlmas karar kt. Etik problem: ATV bu magazin haberini dier iki kanala gre, ok daha mantkl llerle ve daha ksa bir sre

zarfnda vermitir. Etik problem kstalarndan herhangi birine bu haberde rastlanmamtr. VIII. Haber: Blent Ersoy ve Ajda Pekkann ktklar akam yemeinde yaanan sorun Kanal ve tarih: SHOW TV-29 Mart Yorum: Sper Star, Sper Kzar! Blent Ersoyla aralarnn ak olduu iddiasna kar, iki star babaa yemek yedi. Yemekte flalar patlad ve Ajda sylenerek yemei terketti. Muhabirin sorusu: Ajda Abla noldu? Niye sinirlendiniz? Ajdann arkasndan Blent Ersoy kyor ve u yorum yaplyor; rgl salaryla gen kzlar kskandran Blent Ersoy, Ajda Hanmn masay neden terk ettiini anlamadn syledi. Aramzda sorun yok mesajlar verdi. Etik problem: Son derece baya ve abart bir ifadeyle habere giri yaplyor. Gereksiz yorumlar ve arptmalarla devam ediliyor. Asl olayn ne olduu haberin sonunda belli belirsiz olarak ancak seyircinin tahmin edebilecei bir biimde yzeysel bir geile veriliyor. (Restorana basnn alnmamas) IX. (Karlatrma) Haber: Ayyldz 2001 Katalog ekimi Kanal ve tarih: STAR-29 Mart Yorum: Yazn sahiller byle, gne yzn gsterip kat...Ayyldz mayolarnn tantm fotoraflar, 2001 yaz kreasyonu ekimleri sanal plajda yapld.16 yandaki

mankenin gzellii ve sonrasnda mayolarn zellikleri anlatlyor. Etik problem: Bu haberde aktarlan, magazinlemenin temel kstalarndan olan; zlenilen bir gereklik yaratma abasdr. Kreasyondaki mayolarn tantm haberinde ilk olarak zerinde durulan, mankenin gzellii ve ya oluyor. Haberde verilecek olan asl magazinel ierikten saplyor, ikincil elere nem veriliyor. Kanal ve tarih: SHOW TV- 30 Mart Yorum: Darda rzgar, stdyoda kumsal, gne...ekonomik kriz yznden tropikal sahillere gidemeyen reticiler, gnei ve sahili stdyoya tadlar. Etik problem: Bu haberde de asl verilecek olan tantm haberinden farkl olarak, lkedeki krize gndermeyle, arptma yaplyor. nsan Hikayeleri, Hayvan Hikayeleri ve Dierleri... I. (Karlatrma) Haber: Zeytinburnunda seyir halindeyken alev alan otomobil Kanal ve Tarih: ATV-27 Mart Yorum: Zeytinburnunda yanan otomobil ve otomobilinin yann aresizlikle izleyen ofr.. Kanal ve Tarih: SHOW TV-27 Mart Yorum: Arabasnn yann gzyalaryla izledi.(vatandalarn yorumlar katlyor, ayn grntler

tekrar tekrar veriliyor, polislerin ald nlemler ayrntlaryla gsteriliyor.) Etik Problem: basit bir yangn haberini iki kanaln verii arasnda ciddi farkllklar gze arpyor. ATV yalnzca arabann seyir halindeyken birden yanmaya baladn ve ofrnn aresiz kaldn belirtip ksaca geerken; SHOW TV yine abartma yapp, alamad halde ofrn gzyalar iinde arabasn yann izlediini sylyor (bunu yaparken dier bir amata, dramatize edip seyirciyi ekrana balama). Vatandalarn yorumlarn almaya alrken haberi uzatyor. Ayn zamanda tekrar grntleriyle de uzatma yapyor. II. (Karlatrma) Haber: beyin tmr nedeniyle hasta olan kk bir ocuk ve ailesinin maddi gcnn olmamas Kanal ve Tarih: SHOW TV-27 Mart Yorum: aresiz baba acsn iire dkt. Alatan iir. lm bekleyen kzna iir yazd. Kznn gz nnde lm beklemesine dayanamayan acl baba... Kanal ve Tarih: ATV-28 Mart Yorum: Kk Neclann Dram. Anne baba kzlarnn lmn beklemek istemiyor. Bu feryat henz yaama isteiyle dolu Neclaya ait. Kk kzn beyninde tmr var, baba isiz, kzna iir yazm. Etik Problem: Her iki kanalda bu olay mmkn olduunca abartl bir duygusallk iinde dramatize ediyor. nsanlarn yaamn hikayeletirip, seyirciyi ekrana

balama abas tayorlar. Kk bir melodram yaratyorlar bu olaydan. III. Haber: Trk sinemasnn ocuk oyuncularndan biri olan merciin dolandrlmas. Kanal ve Tarih: STAR-28 Mart Yorum: Bu Nasl Kader? mercii de kullandlar. merciin sknts. Dolandrclktan gzaltnda. yi niyet ve para ihtiyac dolaysyla dolandrlm. areyi baka yerlerde arad. Etik Problem: Haberi znden saptrp, arptyorlar. (Asl haber merciin dolandrldn anlayp, savcla bavurmas ve ifade vermeye gitmesi ama haberi mercik gzaltndaym gibi veriyorlar.) Haberin ilk spotu magazinel bir yn tayor, nk dramatize var. Trk filmlerinden dramatik sahneler seilip gsteriliyor ve haber bu ekilde uzatlp hikayeletiriliyor. IV. Haber: Bir maymun hikayesi Kanal ve tarih: SHOW TV- 28/30 Mart Yorum: 4 yandaki maymun Hsn Ankarallarn sevgilisi oldu... arliye rakip... Hsn gzel kzlara daha samimi davranyor. Kuafrde sslenen Hsn, dans pistinde nasl? Koyu bir Fenerli Hsn... Ackan Hsn muz yedi. Meyve suyu ien Hsn tpk bir insan gibi davranyor. Afrikann barndan kopup gelen Hsn, doduundan beri ailesinden kimseyi grmedi.

Akrabalarn grmesi iin hayvanat bahesine gtrlyor. 150 kg.lk piton ylanndan korktu, kaacak yer arad. Yeni doan bir geyik yavrusu Hsnnn keyfini yerine getirdi. Herkes Hsnye sevgi gsterirken bir vatanda Hsnden korkup kat, ama Hsn en ok onu sevmiti.......(Bu haberler 28 Marta ait.) Dier bir Hsn haberi ise, 30 Mart gn Hsn bowlingte spotuyla veriliyor ve yine Maymunun maceralar gsteriliyor. Etik Problem: Ana haber blteni iinde bu kadar elencilik bir hikayeletirme yaplmas ve 5 dakika gibi bir sre verilmesi, konumuz asndan dikkat ekicidir. Sradan bir maymunla ilgili olarak bu kadar ok ekim yaplmas, bunlara haber deeri katlmas son derece magazinel bir durumdur. Kubidik Haberleri* V. (Karlatrma) Haber: stanbul Hayvanat Bahesindeki 2,5 metrelik bir baln bir havuzdan dierine alnmas. Kanal ve Tarih: SHOW TV- 27 MART Yorum: Byk Transfer! Srekli byyor! ok Tehlikeli! Akvaryuma smyor! Operasyon balyor! Her an srabilir! Maceral yolculuk!... gibi spotlar haber ak iinde ard arda yazlyor ekrana. Bu srada Bay Kubidik, grevlilere telkinde bulunuyor: Cann yakmayn! Sedyeyi salam tutun! Sk tutun yavrucum! Dikkat edin oynuyor balk! Bal havasz brakmayn!... Grevliler olduka korkan ve srekli rpnan bal bir an nce yeni yerine tamaya alrken, Kubidik onlar durdurup soru

sormaya devam ediyor. Son yorum: Bay Kubidik tm habercileri atlatp balkla da rportaj yapyor; balk medyadan yaknyormu!... ( Bu kanal, haberi her akam blten sonunda zel haberlerin verildii akn Entel Bay Kubidikadndaki blm iinde vermitir. ) Etik problem: Haberin verili tarz, yorumlar, grevlilere muhabir tarafndan yaplan telkinler son derece baya. Basit bir yer deitirme ilemi son derece abartl yorumlarla ve elencelik hale getirilerek veriliyor. Grevlilere, ilerini retme abasnda olan muhabir, bunu da arptarak aslnda onlara ilerini yapmaya alrken engel oluyor ve bu yzden balk daha ok eziyet ekiyor.( Grevliler olduka korkan ve srekli rpnan bal bir an nce yeni yerine tamaya alrken, Kubidik onlar durdurup soru sormaya devam ediyor.) Kanal ve Tarih: STAR- 27 MART Yorum: Bu da balk operasyonu! Dev balk yeni yuvasna tand. Avrupada bile yokmu! Etik problem: Haberin ilk bal, gndemin siyasi temposundan yararlanarak atlm, seyircinin dikkatini ekmeye ynelik, sansasyonel kayglar tayan bir ifade. Ayn zamanda haber spotlarnda yine SHOW TVnin yapt abart yorumlar grlebiliyor.(sayca o kadar ok olmasa da.) ki kanaln muhabiri de ayn ekilde yorumlarnda abart ve arptmaya katklar gibi grevlerini de arptyorlar. ( STAR muhabiri de, grevliler bal bir an nce yerine gtrmeye alrken onlara engel olup, sorular soruyor.) ki muhabirin de sorduklar sorular, abartl, arptlm ve elencelik hale getirme abas tayor.( ok tehlikeli deil mi?, Isrr m? ok mu ar?....)

VI. Haber: Bir davaya konu olan kellik Kanal ve Tarih: SHOW TV-28 Mart Yorum: Sayn seyirciler siz siz olun, kele kel demeyin! Kel dedi, 2 ay yedi. (Reha Muhtar) Bu giriten sonra, Kubidik sokakta vatandalarn arasnda dolap yorumlarn alyor. Kel demeyelim, ne diyelim?..gibi sorular soruyor. Ataszleri sralyor, yorumlar yapyor: Kele kel demeyin, keli kzar sonra.... Etik problem: Tipik bir Kubidik haberi. Herey elencelik hale getirilmi, tuhaf yorumlar ve gereksiz ayrntlarla bu blme blten iinde 5 dakika ayrlabiliyor. ATV: Toplam magazin haberi says: 8 haber Toplam magazin ierikli haber says: 15 haber STAR: Toplam magazin haberi says: 17 haber Toplam magazin ierikli haber says: 25 haber SHOW: Toplam magazin haberi says: 17 haber Toplam magazin ierikli haber says: 35 haber Toplam magazin haberi says: 42 haber Toplam magazin ierikli haber says: 75 haber

* Bu blmn muhabiri ve haberleri, dier muhabir ve haberlere gre daha farkl konumlandrlm olup, blmn asl amac haberleri elencelik hale getirmektir. Bu aratrma asndan zellikle zerinde durulmas gereken bir ierik tad iin, bu zel (!) blmden iki rnek incelemeye dahil edilmitir. Sonu: Aratrmann yapld dnemdeki inceleme ve deerlendirmeler sonucunda 3 ana haber blteni hakknda unlar sylenebilir: ATV Bu kanaln, magazinleme sreci iinde balang aamasnda yer ald dnlmektedir. Genel olarak ATV ana haber bltenine ait zellikler yle sralanabilir: Magazin haberleri blten aknn sonlarnda yer alyor,(Genellikle son 2 haber) Blten iinde magazin haberlerinin genel bir arl yok, Ancak dier haber ieriklerinde magazinlemeye rastlanyor, Abartma, ok youn olmamakla birlikte dramatizasyon ve arptma kullanlyor. STAR Magazinleme sreci iinde bu kanaln yerinin, ATVye gre daha ileride olduu tespit edilmitir. Buradan yola klarak, bu kanaln magazinlemenin gelime aamasnda olduunu syleyebiliriz. Bu balamda aktarlabilecek zellikler;

Magazin haberleri blten iinde ATVye gre daha arlkl bir yere sahip, Haber ieriklerinin neredeyse tamam magazinletirilerek veriliyor, Abartma, arptma, dramatizasyon, haberin z yerine ikincil elerin ne karlmas gze arpyor. SHOW TV Bu kanaln magazinleme olgusu balamnda ok zel bir yeri olduu dnlmektedir ve bu anlamda, SHOW TV Ana Haber Bltenleri ierii ve sunumu itibariyle magazin tesi olarak deerlendirilmitir. Geleneksek habercilikten tamamen uzaklaan bir anlay bu haber bltenlerine hakim durumdadr. Ayrca kanaln habercilii, genel yayn ynetmeni olan Reha Muhtarn yorumu ve tarzyla btnlemitir. Bltene ait genel zellikler; Bltenin ilk 10-15 dakikasnda, lke gndemindeki siyasi ve ekonomik gelimelerin i ie geirildii bir kurgu veriliyor. Bu karma haberler boyunca mutlaka, ieriin magazinletirildii, abartld, arptld, speklatif yorumlara yol aabilecek karsamalarn yapld grlyor, Bununla birlikte gndemdeki bir ok siyasi haber bu haber blteninde verilmiyor, Ayn zamanda siyasi haberler bu kanalda, blnm ekran kullanarak konunun taraflar arasnda sanki bir polemik yaratlarak veriliyor, ayrca bu ekilde haber basitletiriliyor,

Haber blteninin byk ounluunda, melodrama dntrlm insan hikayeleri, haber deeri tamayan, yalnzca SHOW TVnin bulup haber yapt olaylar aktarlyor, Haberin basitletirilmesine dair bir dier kullanmda; krmz ember. Grnt zerinde srekli olarak bir emberin kullanlmasyla izleyicinin dikkatini baka bir yne vermesi engellenmi oluyor ve ierik zayflatlyor. Ayn zamanda haber bltenindeki tm haberlerin grntleri, haber metni okunurken tekrar tekrar gsteriliyor. Bu ekilde verilecek haberler znden sapp, gereksiz ayrntlarla ve yorumlarla uzatlyor. Abartma ve arptma younlukla kullanlyor. - Bu kanaln incelenen dnem iinde haber bltenlerindeki haberlerin toplam says (78), dier iki kanaln verdii haber saysnn (130,137) neredeyse yarsna eit. Haber bltenleri sreleri birbirine yakn olduu halde (1-1.5 saat aras) haber saylarnda yar yarya bir fark olmasnn nedeni; SHOW TVnin verdii tm haberleri gereksiz ayrnt ve yorumlarla uzatmasdr. Kaynaka ERGL, Hakan, (2000), Televizyonda Haberin Magazinlemesi, stanbul, letiim Yaynlar AKARCALI, Sezer, (1997), Trkiyede Kamusal Radyo ve Televizyona Gei Sreci, Ankara, Ankara niversitesi letiim Fakltesi retim yesi Prof. Dr. Blent aplnn letiim ve Etik dersi notlar (2001)

Ankara niversitesi letiim Fakltesi retim yesi Do. Dr. Aye naln Haber Sosyolojisi dersi notlar (2001) Dipnotlar (1) Sezer, Akarcal, Trkiyede Kamusal Radyodan zel Radyo Ve Televizyona Gei Sreci, (..., Ankara, 1997) s. nsz (2) Hakan, Ergl, Televizyonda Haberin Magazinellemesi, (letiim Yaynlar, stanbul, 2000) s.141 (3) Hakan, Ergl, Televizyonda Haberin Magazinellemesi, (letiim Yaynlar, stanbul, 2000) s.178 (4) Hakan, Ergl, Televizyonda Haberin Magazinellemesi,) s.137 (5) Hakan, Ergl, Televizyonda Haberin Magazinellemesi, s.172

iD iinde ilef.net'te Web'de

Bul

ilef Vizyonu Kltr ve letiim letiim Aratrmalar E-dergi iD

Radyo Atlyesi Reklam Atlyesi Ksa Film ve Belgesel Fotoraf Atlyesi

Erasmus LAUM Akl Defteri ilef'ten Haberler

letiim Faklteleri Ortak Platformu letiimliler Vakf Ktphane Web E-posta

ilef Web Sitesinden

Arap baharndan, Wall Street igaline Erasmus Yabanc Dil Snav Duyurusu 2011-2012 retim Yl Gz Yaryl Dnem Sonu Snav Program Filmlerle Sosyoloji'nin yazar Dr. Blent Diken LEF'te 2011-2012 retim Yl Gz Yaryl Snav Program 2011-2012 retim Gz Yar Ylnda nteraktif Kayt Yaptracak rencilerin Dikkatine