Kinh T - Ti Chnh Trong Tin Trnh Hi Nhp

ngoi, m iu ch khin cho cc doanh nghip xut khu phi chp nhn chin lc ca ngi i sau, kh ginh ly s ch ng trong cng tc thm nhp th trng, chinh phc khch hng. - n nh chnh sch qun l nh nc i vi hot ng xut nhp khu trong tng giai on, khong t 3 5 nm doanh nghip c iu kin trin khai chin lc kinh doanh mt cch n nh. - y mnh hot ng xc tin thng mi, xc tin u t v qung b hnh nh VN ti cc th trng tim nng. Phng Thng mi v Cng nghip VN, cc trung tm xc tin thong mi, trung tm xc tin u t cn xy dng cc chng trnh qung b, tip cn th trng ph hp vi k hoch kinh doanh v chin lc ca cc doanh nghip xut khu. Cc hot ng c th trin khai bao gm: t chc on doanh nghip xut khu VN ra nc ngoi gii thiu, mi on vo, t chc hi ch, trin lm quc t, t chc Ngy VN ti th trng nc ngoi, cung cp danh mc cc d n, chng trnh mi gi u t, qung b hnh nh v tim nng xut khu ca VN trn cc knh truyn thng quc t, khai thc knh thng tin v tc ng qung b ca Vit kiu... Tm li, khi nn kinh t ton cu ngy cng phng hn, ro cn thng mi c xc lp, vn dng mt cch tinh vi hn, cnh tranh ngy cng gay gt hn th c th tn ti v thng th trong cnh tranh, doanh nghip VN cn tch cc, ch ng xy dng chin lc xut khu mt cch h thng, hng n cc mc tiu di hn vi bc i ph hp. S h tr ca nh nc vi t cch l ngi to ra hnh lang php l v cc chnh sch h tr ph hp vi cc cam kt quc t c ngha rt quan trng. Tuy nhin, vi t cch l ch th tham gia trc tip trong tng giao dch xut khu, doanh nghip cn tp trung ti a ngun lc ca mnh trin khai chin lc kinh doanh hiu qu, gp phn vo n lc y mnh xut khu chung ca VN.l
TI LIU THAM KHO 1. Chu Khi (2010), Xut khu g phi theo lut php quc t, Thi bo Kinh t VN. 2. Hng Loan (2010), Xut khu hng ha sang EU: cn nghin cu th trng su, rng hn, Thi bo Kinh t VN, s 209, ngy 1/9/2010. 3. Trn Mnh (2010), Xut khu tm vo Nht gp kh, Tui tr, 29/10/2010. 4. Trn Mnh- Duy Khang (2009), Xut khu thy sn vo EU: ng ngc vi quy nh mi, Tui tr, 26/12/2009 5. Hoa Minh (2010), Tri cy vo chu u v M: th trng kh tnh nhng y tim nng, Thi bo Kinh t VN, s 118, ngy 18/05/2010. 6. Nguyn Xun Minh (2010), H tr doanh nghip va v nh y mnh xut khu ph hp vi cc quy nh ca WTO, Tp ch Nhng vn kinh t v chnh tr th gii (Vin Kinh t v Chnh tr th gii), s 7(171). 7. Nguyn Tn Quyn (2010), Ngnh g i mt nhiu ro cn, Thi bo Kinh t VN, s 72, ngy 25/3/2010. 8. Tng cc Thng K (2010), Bo co tnh hnh kinh t - x hi mi mt thng nm 2010, http://www.gso.gov. vn/

GS.TS.oN TH HNG VN

Trng i hc Kinh t TP.HCM

t vn

Ch cn vi ngy na nm 2010 s i qua, mang theo bao nim vui ni bun ca thp nin u th k 21, thp nin y sng gi. Th gii vt qua cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t, nhng vn cn bao mi lo toan bn b: lm pht, tng gi, tht nghip, ph sn Cng vi ni lo chung ca nhn loi, VN cn c ni lo ring ca chnh mnh, thiu mt chin lc pht trin xut khu bn vng, nn cha tng c hng nim vui trn vn trn thng trng th gii. Hu ht cc mt hng xut khu ch lc ca VN vn trong tnh trng xut khu khng hiu qu v cha bn vng, kim ngch xut khu ngy cng tng, nhng cuc sng ca ngi cng nhn, nng dn lm hng xut khu vn phi chu nhiu khn kh, cha c ci thin l bao! Trc thm nm mi hy cng

36

PHT TRIN & HI NHP S 9 - Thng 1/2011

Kinh T - Ti Chnh Trong Tin Trnh Hi Nhp

im li thn phn ca con c tra, con c va ni ting v b a vo danh sch , cng suy ngm v sao c tra li phi chu nhiu gian trun nh vy v th tm gii php gip xut khu c tra pht trin bn vng.
C tra VN b a vo danh sch

Theo d bo ca B K hoch u t, tng kim ngch xut khu ca c nc nm 2010 c t 70,8 t USD, tng 24% so vi nm 2009 v tng 17% so vi k hoch. Trong thnh tch chung, nhm hng thy hi sn xut khu gp phn khng nh, xut trn 4,5 t USD, trong tm v c tra gp cng u; Nhng nim vui ngn chng ty gang, cha kp c vinh danh th c tra chong vng v b a vo danh sch . Thng 12/2010, su thnh vin ca WWF (Qu bo tn thin nhin hoang d th gii) cc nc Ty v Bc u (c, o, Thy S, B, Na Uy v an Mch), ni nhp khu gn 30% c tra ca VN, cho pht hnh Cm nang hng dn ngi tiu dng nm 2010 2011. Trong ti liu ny chuyn c tra t danh sch da cam nhng sn phm cn cn nhc s dng, sang danh sch sn phm khng nn s dng. Tin n qu bt ng, lm nhng ngi sn xut, xut khu c tra hoang mang, thm ch c ngi hong ht tht ln: C tra b vo sch , sp n hi dit vong. Trc s phn ng mnh m ca Tng cc Thy sn VN, Hip hi Ch bin v Xut khu thy sn VN (VASEP) v ca hai tp on thng mi thy sn ln EU (Findus v Birds Eye Iglo), ngy 9/12/2010 WWF cung cp cho chng ta b tiu ch nh gi m h s dng xp loi

thy sn trong cm nang hng dn tiu dng v WWF VN tm a c tra khi danh sch . B tiu ch nh gi WWF cung cp c cng b t thng 6/2010, bao gm 19 cu hi xung quanh 4 tiu ch chnh v h thng sn xut, nh hng n sinh thi, ngun thc n v h thng qun l. Do khng c s phi hp gia pha VN v WWF, cng nh da trn nhng thng tin cha c cp nht kp thi, nn kt qu nh gi v phn loi ca WWF thiu khch quan v cha chnh xc. Ngy 14/12/2010, ng Mark Powell, ph trch Chng trnh thy hi sn ton cu ca WWF, n VN gii p cc cu hi v k thut lin quan n phng php v quy trnh nh gi. Ngy 15/12/2010, trong bui lm vic vi Tng cc Thy sn VN, VASEP, Hip hi ngh c VN, ng Mark Powell tha nhn: bn bo co nh gi cha sc thuyt phc v vn cn thiu nhiu thng tin c mt nh gi y , chnh xc v thc trng nui c tra ca VN. V vy, WWF chp nhn ngay lp tc d b c tra ra khi danh sch trong cm nang hng dn ngi tiu dng, thu hi nhng cun cm nang v ang c pht hnh, sa li nhng thng tin sai trn trang web ca WWF v s khuyn co ngi tiu dng s dng c tra VN. Sng gi tm qua i, nhng mt tr lc mi li xut hin. WWF ch ng h con c tra VN mt khi n t c chng ch ASC (chng ch dnh cho c tra nui thn thin vi mi trng) do WWF va cng b. Ngy 16/12/2010, pha VN v WWF k bn cam kt ng hp tc lu di c tra VN c chng nhn ASC. Theo ng Nguyn Hu Dng, ph ch
PHT TRIN & HI NHP

S 9 - Thng 1/2011

37

Kinh T - Ti Chnh Trong Tin Trnh Hi Nhp

tch VASEP, trong bn cam kt mc tiu c xc nh c th nh sau: Trong hai nm 2011-2012, VN phn u c 25% lng c tra xut khu t bt c mt tiu chun quc t v pht trin c tra bn vng, trong c 10% t chng ch ASC. n nm 2014 s t 75% lng c tra xut khu t bt c mt tiu chun quc t v pht trin c tra bn vng, trong c 30% t chng ch ASC. n nm 2015 100% c tra xut khu t bt c mt tiu chun quc t v pht trin c tra bn vng, trong c 50% t chng ch ASC. Trong th gii hin i, bt c ni u, i vi bt k loi sn phm no nh sn xut, nh cung cp cng phi c trch nhim vi ngi tiu dng, vi mi trng v x hi. Nhng tiu chun v pht trin bn vng, sn xut thn thin vi mi trng ngy cng cao v c p dng ngy cng rng ri, v vy, vic VN k cam kt hp tc vi WWF c tra c chng nhn ASC l vic nn lm, nhng iu ng suy ngh l chng ta k cam kt vi l trnh thc hin rt c th, mt khi cha hiu r v ASC, cng nhng c, mt khi c giy chng nhn ny! Nh vy, v c tra b a vo danh sch tm thi khp li, nhng chng ta vn phi nhn thng vo s tht v rt kinh nghim v nhng vic lm. Cch gii quyt vn nhanh chng, mnh m v kp thi ca Tng cc Thy sn VN, VASEP, Hip hi ngh c VN, cho thy chng ta tin b rt nhiu trong cng tc qun tr ri ro, nhng bn cnh nhng tin b t c, chng ta vn b ng, theo sau thc t, vn nc n chn mi nhy v cn gp rt sa cha, nu khng mun t nh mt mnh. Vi v tr l quc gia c ngnh sn xut v xut khu c tra ng u th gii, sn lng c tra hng nm ca VN ln n 1,2 1,3 triu tn, xut khu khong 650.000 tn mi nm, vi kim ngch xp x 1,5 t USD, bng 30% kim ngch xut khu thy sn ca c nc. Hin VN cung cp hn 95% c tra trn th trng th gii. C tra ca chng ta hin din 124 quc gia v vng lnh th. Theo VASEP, ngnh sn xut v xut khu c tra VN pht trin ht sc nhanh chng, nu thng 6 nm 2007 ta mi c 3 642 ha nui c tra, basa, th n nay ln n 6 756 ha; trong vng 10 nm qua sn lng c tra ca VN tng 50 ln, kim ngch xut khu tng 65 ln. D mun hay khng mun c tra ca chng ta ang ln chim th trng tiu th ca cc loi thy sn khc, nn b phn ng bng cch ny hay cch khc l l tt nhin. Trong qu trnh pht trin, c tra phi i ph vi nhiu loi ro cn ca cc nc, trong c nhng loi ro cn gy p lc rt ln nh chng bn ph gi, chng vi phm nhn hiu c quyn v ln ny l b a vo danh sch . ch ng i ph v vt qua cc ro cn, c th pht trin bn vng v hiu qu cn xy dng nhng chui cung ng cho c tra v la chn tham gia vo cc chui cung ng c tra ton cu. Ti sao vy? tr li cu hi ny, trc ht gii thiu i nt v chui cung ng.
Chui cung ng

Chui cung ng l ngh thut v khoa hc ca s cng tc nhm em li nhng sn phm/dch v tt nht cho ngi tiu dng. Ni mt cch c th hn, chui cung ng l mng li cc t chc tham gia

vo dng vn ng ca nguyn vt liu v thng tin t nh cung cp u tin n ngi tiu dng cui cng v cc hot ng ca nhng t chc . Trong chui cung ng, hot ng logistics ca mi mt xch (mi n v) l qu trnh hoch nh, trin khai v kim tra kim sot mt cch c hiu lc v hiu qu dng hng ha, dch v v thng tin lin quan t im u vo ca mt xch ny n u vo ca mt xch k tip, nhm mc ch p ng cc chun mc, yu cu ca mt xch k tip v ca ton chui. Do vy, chui cung ng l chui ca cc hot ng logistics hot ng ti u ha, nhm nng cao kh nng cnh tranh ca chui v cc doanh nghip trong chui. n lt mnh, mi doanh nghip trong chui li l mt chui cung ng ni b thu nh, bao gm: cc b phn sn xut v cc b phn chc nng (ti chnh, cng ngh thng tin, pht trin sn phm mi, tip th, bn hng, phn phi v dch v khch hng) lin quan n tha mn nhu cu ca khch hng. Trong iu kin ton cu ha v nn kinh t s, chui cung ng ngy cng khng nh vai tr trng yu ca mnh. Ngy nay, p ng nhu cu ngy cng cao ca ngi tiu dng, hu nh khng cn mt sn phm cng nghip no c sn xut hon ton ch trong mt quc gia. Bi theo J. Welch, Gim c General Electric Ngi chin thng trong cuc chi ton cu l ngi tp trung c nhng ti u ca th gii trong nghin cu, thit k, sn xut, kinh doanh vi quy m ln nht, m cc yu t ny him khi tn ti trong mt nc hay mt chu lc. Chui cung ng c thit k c th ct ra cc cng on nh v chuyn

38

PHT TRIN & HI NHP S 9 - Thng 1/2011

Kinh T - Ti Chnh Trong Tin Trnh Hi Nhp

n thc hin nhng ni c chi ph thp nht. Cc sn phm khng cn lin quan nhiu n quc gia, m lin quan n chui cung ng tri khp ton cu. Bn cc chui cung ng ngy cng r nt trn s m dn ca cc bin gii quc gia. Thomas Friedman, tc gi cun Th gii phng: Tm lc lch s th gii th k 21, cho rng: Chui cung ng l yu t ch cht lm phng th gii. Chnh v vy, pht trin bn vng v hiu qu, cc doanh nghip cn lin kt li, xy dng cc chui cung ng ni a v chun b mi iu kin cn thit tham gia cc chui cung ng khu vc v ton cu. Nhng nhn nh nu trn khng ch ph hp cho sn phm cng nghip, m cn c th p dng cho con c tra. D c sn xut v ch bin ch yu ti VN, nhng 50% sn lng c tra c tiu th trn th trng th gii, chnh th trng th gii gip cho c tra VN ln mnh vt bc v tr nn ni ting. c th tip tc pht

trin, c tra VN phi p ng c cc yu cu ca th trng, tham gia vo cc chui cung ng c tra ton cu, lin kt v chia x li ch vi cc t chc, c nhn c nh hng ti th trng tiu th, xy dng mt chin lc pht trin bn vng cho c tra VN.
Cc gii php xy dng chui cung ng c tra VN v tham gia vo cc chui cung ng ton cu

- i mi t duy, thay t duy c - hot ng c lp, n l, bng t duy mi - lin kt li, xy dng v tham gia vo cc chui cung ng nng cao kh nng cnh tranh, cng tn ti v pht trin: Trong th k 21 khuynh hng chnh ca kinh doanh ton cu l cc lin minh chin lc, cc chui cung ng, cuc cnh tranh trn ton cu chuyn t cnh tranh gia cc doanh nghip sang cnh tranh gia cc chui cung ng. Chnh v vy, cc doanh nghip sn xut, xut khu c tra VN phi xy dng v

tham gia vo cc chui cung ng, bi nu hnh ng khng ph hp xu th chung th s b o thi. Trong , nhng doanh nghip mnh (doanh nghip ln, sn phm c kh nng cnh tranh, c thng hiu, nh: Hng Vng, Nam Vit, Hng C) cn lm u tu, ng ra lin kt cc nh cung cp, nh sn xut, phn phi, khch hng, cc cng ty cung cp dch v to thnh nhng chui cung ng hon chnh: t ngi nui, thu mua, n cc nh my ch bin, h thng phn phi, cc cng ty cung cp dch v, cho n khch hng cui cng; cn cc doanh nghip va v nh, cc h nui trng th nn thay i t nh hng sn phm sang nh hng cng on, tp trung vo mt vi cng on c u th, chun b mi iu kin cn thit tham gia vo cc chui cung ng (ni a, khu vc, ton cu) do doanh nghip khc ng u. Mt khi cc nh lnh o, cc doanh nhn, doanh nghip u thu hiu v chp nhn
PHT TRIN & HI NHP

S 9 - Thng 1/2011

39

Kinh T - Ti Chnh Trong Tin Trnh Hi Nhp

i mi t duy, th vic xy dng v tham gia vo cc chui cung ng nht nh s thnh cng. - Xy dng v tham gia vo cc chui cung ng cn da trn cc chun mc: X hi ngy cng pht trin, nhu cu ca ngi tiu dng ngy cng cao, ngy nay la chn mt sn phm ngi ta khng ch ch n cc tiu chun: tt, p, v gi c hp l, m cn quan tm n thi gian v a im cung ng, thm ch tiu chun v sinh an ton thc phm, bo v mi trng sinh thi v chun mc x hi. Chnh v vy, xy dng mt chui cung ng hiu qu, cn xc nh mt b tiu chun thch hp la chn cc thnh vin ca chui. Bt k chui no cng phi p ng 6 tiu ch ph hp (6 Rs) ca sn phm/dch v: 1. Right goods: ph hp v cht lng, chng loi, mu m, mu sc, thit k 2. Right quantity: ph hp v mt s lng; 3. Right price: ph hp v mt gi c, chi ph; 4. Right time: ph hp v mt thi gian; 5. Right place: ph hp v mt v tr ca sn phm/dch v; 6. Right condition: ph hp v cc iu kin k thut, mi trng, x hi T 6 tiu ch chung va nu, i vi mi hng ha, dch v c th, vi tng loi chui c th s c quy nh bng nhng tiu chun c th, chi tit ring, p ng tt nht nhu cu ca ngi tiu dng. V d: xy dng cc chi cung ng c, trn c s b tiu ch CoC ca FAO (cn lu : CoC khng phi l b tiu chun, m ch l hng dn chung nht v pht trin thy sn) mi h thng, t chc s a ra tiu chun/cc loi chng ch ca ring mnh, chng hn nh: SGS l tiu chun ca mt h thng bn l M, SQF 1000 v SQF 2000 l tiu chun ca mt h thng bn l khc, GAA l tiu chun ca mt t chc thy sn ton cu, c tr s ng ti M, EroRep GAP tiu chun ca mt s h thng bn l chu u, hin EroRep GAP hp vi GAA thnh b tiu chun Global GAP, ASC l tiu chun ca Hi ng qun l nui trng thy sn ASC, mt t chc do WWF v IDH (T chc Sng kin thng mi bn vng H Lan) thnh lp nm 2009v cn nhiu na. iu quan trng l chng ta phi xy dng c chin lc xut khu bn vng, xc nh c th trng ch lc ca ta u, ni chu nh hng ca nhng t chc no, trn c s quyt nh phi la chn, tun th theo h thng tiu chun ph hp. - Ch trng cng tc o to v pht trin ngun nhn lc cht lng cao. y l gii php then cht gip xy dng v tham gia vo cc chui cung ng thnh cng. Ngi ta ch c th xy dng c chui cung ng mt khi hiu r v chui v cc tiu chun thnh lp chui, ng thi phi c tinh thn on kt, mong mun hp tc v chia x thng tin. Cn tham gia vo chui ca ngi khc, th phi hiu bit tng tn v quy trnh sn xut, chui gi tr ca sn phm cng cc cng on trong quy trnh . Bn cnh nhng tiu chun k thut cn phi hiu bit v quan im, cch thc qun l, t chc cng vic, vn ha t chc, k lut lao ng, cc chun mc v o c kinh doanh c c ngun nhn lc cht lng cao, p ng cc yu cu trn cn c chng trnh o to bi bn, cn c, khoa hc, trong , cc k nng cng-chuyn mn, k thut cn c o to ti cc trng i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip, trng ngh Cn cc k nng mm cn c hun luyn, o to mi cp hc, c s phi hp cht ch vi gia nh v x hi. Trn y l mt s gii php khng ch gip ngnh sn xut, xut khu c tra c th pht trin bn vng v hiu qu, trnh bt nhng tai ng, m cn c th p dng xy dng cc chui cung ng trong nhng ngnh hng khc, nh: dt may, da giy, ch bin sn phm g gp phn gip hot ng xut nhp khu ca VN ngy cng pht trin.l
TI LIU THAM KHO 1. L Chu, 7 gii php ti cu trc kinh t, p/v ng V Hng Phc, B trng B K hoch u t, TBKTVN 8/9/2010. 2. Nguyn Anh Dng, Ti sao hng Trung Quc r, VN Supply Chain Insight, s 2, thng 9/2009, tr.46-51. 3. ng Hng, Tin ti v tr cao hn trong chui gi tr, Thi bo Kinh t VN, 24/4/2010. 4. Kinh t - x hi VN thng qua cc con s thng k ch yu, Kinh t 2009-2010 VN v th gii, tr.66-83. 5. Chu Khi, D b ngay c tra khi danh mc , TBKTVN, 16/12/2010. 6. Michael Hugos, Essentials of Supply Chain Management, 2003. 7. S liu ca Tng cc Thng k, B K hoch u t v B Cng Thng.

40

PHT TRIN & HI NHP S 9 - Thng 1/2011