İdecad Teknik Bilgiler Kitabı PDF

ideSTATK IDS - NC
NAAT ve DEPREM MHENDSL N BLGSAYAR PROGRAMI

Analiz ve Dizaynda Dnya Standard
TEKNK DOKMAN
Bu kitap, ideSTATK IDS / NC 99 programlaryla ile ilgili aklamalar iermektedir. Kitabn ierii haberli/habersiz yalnz de Yap Ltd. ti. tarafndan deitirilebilir. Kitapta kullanlan, Windows, Microsoft Word 97 , Microsoft Corporation isim ve ticari markalardr. Bu kitabn basm hakk, 5846 sayl Fikir Ve Sanat Eserleri Koruma Kanunu'nca gvence altna alnmtr.
Temmuz 2000 DE YAPI e-mail : ideyapi@ideyapi.com.tr web : www.ideyapi.com.tr
Bursa Fevzi akmak Cad. Fatih Apt. No:57/5 16050 Bursa Tel: (224) 220 67 17; Faks:(224) 223 13 71 stanbul Barbaros Bulvar Dalbudak Sk. Snmez Apt. 2/4 Beikta,STANBUL Tel:(212) 236 38 46; Faks:(212) 236 38 49
indekiler
Blm 1 Program ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri _______________________ 3
Balk ve Alt Balk ndeksi __________________________________________________________________ 3 izimler _________________________________________________________________________________ 5
Blm 2 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar _____________________________ 7

Sayfa Balndaki Mesaj ____________________________________________________________________ 7 Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri ____________________________________________________________ 7 Kullanc Tanml Elemanlar __________________________________________________________________ 7 Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri___________________________________________________ 8 Dinamik Hesap ___________________________________________________________________________ 9 Katlara Etkiyen Yatay Ykler ________________________________________________________________ 11 Dm Noktas Deplasmanlar ______________________________________________________________ 11 Kat Deplasmanlar ________________________________________________________________________ 11 Elemanlarn U Kuvvetleri __________________________________________________________________ 11 Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas _____________________________________________________ 12 kinci Mertebe Etkileri _____________________________________________________________________ 13 A1 Burulma Dzensizlii ___________________________________________________________________ 13 A2-A3 Dzensizlii Kontrol ________________________________________________________________ 14 A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas _________________________________________ 15 B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii ___________________________________________________ 16 B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii _____________________________________________________ 16 B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii_____________________________________________ 17 R Katsaysnn Seim Nedeni ________________________________________________________________ 17 Hesap Ynteminin Seim Nedeni ____________________________________________________________ 18 Vis/Vik Oranlar __________________________________________________________________________ 18 Demelerin Statik Betonarme Sonular ve Donatlar ____________________________________________ 19 Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri ___________________________________________________ 20 Kirilerin Betonarme Hesap Sonular _________________________________________________________ 20 Kirilerin Donatlar _______________________________________________________________________ 20 Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri __________________________________________________________ 21 Kolonlarn Betonarme Hesap Sonular ________________________________________________________ 22 kinci Mertebe Etkileri (Moment Bytme Yntemi) ______________________________________________ 23 Kolonlarn Donatlar ______________________________________________________________________ 24 Deprem Ynetmelii Kolon Tahkikleri _________________________________________________________ 25 Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii________________________________________________ 26 Panellerin Tasarm Eilme Momentleri_________________________________________________________ 27 Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar ______________________________________________ 27 Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar _______________________________________ 28 Temellere Gelen Kolon Ykleri_______________________________________________________________ 28 Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar ____________________________________________ 29 Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular ______________________________________________________ 29 Srekli Temel Kirilerinin Donatlar __________________________________________________________ 29
Blm 3 Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu _______________________ 31 Blm 4 Teorik Esaslar _____________________________________________________ 35
nsz _________________________________________________________________________________ zet __________________________________________________________________________________ Genel__________________________________________________________________________________ ideSTATK IDS/NC 'nin Bilgisayar htiyac ______________________________________________________ Boyutlu Tayc Sistem _________________________________________________________________ Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu _____________________________________________ Sistem zm __________________________________________________________________________ Dinamik Analiz __________________________________________________________________________ Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini ______________________________________________________ Pafta izimleri ___________________________________________________________________________ Programa Bilgi Girii ______________________________________________________________________ Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler ____________________________________________________ Data Kontrol ___________________________________________________________________________ 35 35 36 36 36 37 42 43 43 43 44 44 46
indekiler Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas __________________________________________________________ 46 Dey Ykler ____________________________________________________________________________ 46 Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi__________________________________________________ 46 Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi ______________________________________________________ 47 Teorik Esaslar Blmnn Referanslar ________________________________________________________ 51
Blm 5 Yaklak Metodlar __________________________________________________ 53

zet___________________________________________________________________________________ 53 Genel Tanmlamalar_______________________________________________________________________ 53 Yaklak Yntemler _______________________________________________________________________ 54 Kesin Yntemler__________________________________________________________________________ 57 ideSTATK IDS / NC Program _______________________________________________________________ 57 Yaklak Metodlar Blmnn Referanslar _____________________________________________________ 58
Blm 6 Sap 90 Programna Data Aktarma _____________________________________ 59 Blm 7 Teorik Esaslar, Teknoloji ve Bilimsel Yaklam____________________________ 61
01.01 - ubuk Tayc Sistemler _____________________________________________________________ 61 01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri: ________________________________________________ 61 01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:_______________________________________________ 61 01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi: _______________________________________________________ 61 01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam: __________________________________________________ 61 01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler ___________________________________________________________ 61 01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (PLAKLAR): ______________________________________ 61 01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar_______________________________________________________ 61 01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler __________________________________________ 61 01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler ____________________________________________________ 61 01.03 - Dinamik__________________________________________________________________________ 62 01.04 - Kesit Hesaplar ____________________________________________________________________ 62 01.05 - Temel Hesaplar ___________________________________________________________________ 62
Blm 8 Kolonlarn , Perdelerin ve Kirilerin Majr Ekseni _________________________ 63

Kolonlar iin lokal Y ekseninin tanm__________________________________________________________ 63 Kolonlar iin lokal Y ekseninin dzlemdeki konumu _______________________________________________ 63 Kolonlarda u kuvvetleri ___________________________________________________________________ 64 Momentlerin pozitif ynleri _________________________________________________________________ 64 Kiriler _________________________________________________________________________________ 65 Kolonlarda atalet momentlere mdahale _______________________________________________________ 65 Kirilerde atalet momentlere mdahale ________________________________________________________ 65
II
Blm 1 Program ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri

Balk ve Alt Balk ndeksi
PROJEDE SAPTANAN OLUMSUZLUKLAR YAPI UZAY EREVE ELEMAN BLGLER KULLANICI TANIMLI ELEMANLAR KAT EDEER YATAY KUVVETLER VE GENEL BLGLER DNAMK HESAP Spektrum Katsays (Spektrum Erisi) X X Yn Hesaba Katlan Titreim Modu Says Yeterlilik Kontrol X Yn Karakteristik Mod Vektrleri X Yn Normalletirilmi Yap Serbest Titreim Modlar X Yn Yap Kat Maksimum vmesi X Yn Kat Modal Ktleleri X Yn Yap Kat Elastik Deprem Ykleri X Yn Yap Kat Tasarm Deprem Ykleri X Yn Yap Kat Maksimum Ykleri Spektrum Katsays (Spektrum Erisi) Y Y Yn Hesaba Katlan Titreim Modu Says Yeterlilik Kontrol Y Yn Karakteristik Mod Vektrleri Y Yn Normalletirilmi Yap Serbest Titreim Modlar Y Yn Yap Kat Maksimum vmesi Y Yn Kat Modal Ktleleri Y Yn Yap Kat Elastik Deprem Ykleri Y Yn Yap Kat Tasarm Deprem Ykleri Y Yn Yap Kat Maksimum Ykleri Spektrum Katsays (Spektrum Erisi) KATLARA ETKYEN YATAY YKLER Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Ykleme 2 (X YN - 0.05) E2 Deprem Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E3 Deprem Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E4 Deprem DM NOKTASI DEPLASMANLARI Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Deplasmanlar U ve Dnmeler R Ykleme 2 (X YN - 0.05) E1 Deprem Deplasmanlar U ve Dnmeler R Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E1 Deprem Deplasmanlar U ve Dnmeler R Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E1 Deprem Deplasmanlar U ve Dnmeler R Ykleme 5 G DEY Deplasmanlar U ve Dnmeler R Ykleme 6 Q DEY Deplasmanlar U ve Dnmeler R KAT DEPLASMANLARI Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Ykleme 2 (X YN - 0.05) E2 Deprem Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E3 Deprem Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E4 Deprem ELEMANLARIN U KUVVETLER Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Ykleme 2 (X YN - 0.05) E2 Deprem Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E3 Deprem Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E4 Deprem Ykleme 5 G DEY Ykleme 6 Q DEY GREL KAT TELEMELERNN SINIRLANDIRILMASI 1.Deprem Yklemesi 2.Deprem Yklemesi 3.Deprem Yklemesi 4.Deprem Yklemesi 2.MERTEBE ETKLER 1.Deprem Yklemesi 2.Deprem Yklemesi
Programn ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri 3.Deprem Yklemesi 4.Deprem Yklemesi DZENSZLK DURUMLARI A-Planda Dzensizlik Durumlar A1-Burulma Dzensizlii A2-A3-Deme Sreksizlii, Planda kntlarn Bulunmas A4-Tayc Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Ykleme 2 (X YN - 0.05) E2 Deprem Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E3 Deprem Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E4 Deprem B-Dey Dorultuda Dzensizlik Durumlar B1-Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii (Zayf Kat) - X B1-Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii (Zayf Kat) - Y B2-Komu Katlar Aras Rijitlilik Dzensizlii (Yumuak Kat) B3-Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii R KATSAYISININ SEM NEDEN Devrilme Momenti Kontrol 1. Deprem Yklemesi Devrilme Momenti Kontrol 2. Deprem Yklemesi Devrilme Momenti Kontrol 3. Deprem Yklemesi Devrilme Momenti Kontrol 4. Deprem Yklemesi Kesme Kuvveti Kontrol 1. Deprem Yklemesi Kesme Kuvveti Kontrol 2. Deprem Yklemesi Kesme Kuvveti Kontrol 3. Deprem Yklemesi Kesme Kuvveti Kontrol 4. Deprem Yklemesi HESAP YNTEMNN SEM NEDEN Vis/Vik ORANLARI DEMELER Hesap n Bilgileri Demelerin Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar NERVR-KASET Nervr-Kaset Kirii Yk Analizi Nervr-Kaset Kirilerinin Donatlar KRLER Hesap n Bilgileri Kiri Ykleri Kirilerin Betonarme Hesap Sonular Kirilerin Donatlar Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri KOLONLAR Hesap n Bilgileri Kolonlarn Betonarme Hesap Sonular kinci Mertebe Etkileri (Moment Bytme Yntemi) Kolonlarn Donatlar Deprem Ynetmelii Kolon Tahkikleri (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti) KOLON KR BRLEM BLGELERNN KESME GVENL 1.Deprem Yklemesi 2.Deprem Yklemesi 3.Deprem Yklemesi 4.Deprem Yklemesi PANELLER Hesap n Bilgileri Panellerin Tasarm Eilme Momentleri Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar RADYE DEMELER Hesap n Bilgileri Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar TEKL TEMELLER Hesap n Bilgileri Temellere Gelen Kolon Ykleri Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar
Program ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri SREKL TEMELLER Hesap n Bilgileri Temellere Gelen Kolon Ykleri Srekli Temel Statik Hesap Sonular Ykleme 1 (X YN + 0.05) E1 Deprem Ykleme 2 (X YN - 0.05) E2 Deprem Ykleme 3 (Y YN + 0.05) E3 Deprem Ykleme 4 (Y YN - 0.05) E4 Deprem Ykleme 5 G DEY Ykleme 6 Q DEY Srekli Temel Kirilerinin Donatlar
izimler
Kalp Plan Kolon Aplikasyon Plan Perde Detaylar Kolon Dey Alm Kiri Alm Kiri Mesnet Detaylar Nervr Almlar Kaset Almlar Temel Aplikasyon Plan Srekli Temel Almlar Tekil Temel Detaylar Ba Kirii Almlar Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesiti Full Kesit ve Grnler
Programn ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri
Blm 2 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Bu blmde; raporda kullanlan tm simgeler, rapor balklarna gre sralanarak aklanmtr. Hesaplarda kullanlan kapal formller belirtilmi, hangi deerin nasl bulunduu anlatlmtr.
Sayfa Balndaki Mesaj

Projede olumsuzluklar var ise PROJEDE YNETMELKLERE UYGUN OLMAYAN DURUMLAR TESPT EDLD mesaj her kt sayfasnn bana yazlr. Olumsuzluklarn neler olduu ise ktlarn birinci sayfasnda listelenir.
Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri

Simgeler Eleman :Elemann ad. Kullanc tarafndan elemann yap uzay ereve bilgilerinden biri deitirilirse, eleman adnn yanna * iareti konulur. K01*, S1* vs. i :Kiri elemanlarnn sol u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn alt u dm noktasnn numaras j :Kiri elemanlarnn sa u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn st u dm noktasnn numaras L boy IBurul IMajor IMinor A :Elemann boyu. [m] Kirilerde temiz boy. Kolonlarda dm noktasndan dm noktasna olan
:Elemann burulma ataleti [m4] :Elemann majr atalet momenti [m4] :Elemann Minr atalet momenti [m4] :Elemann alan [m2]
Cos :Elemann plandaki asnn cosins Kirilerde i-j vektrnn yatayla yapt ann cosins. Kolonlarda majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann cosins. Uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir. Sin :Elemann plandaki asnn sins
Ex1(Xo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi x apsisi. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi Ey1(Yo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi y ordinat. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas eksenine paralel mesafesi [m] Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas eksenine paralel mesafesi [m] ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x
ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y
Kullanc Tanml Elemanlar

Kullanc, kolon, kiri, perde gibi elemanlarn malzeme ve geometrik bilgilerini deitirirse, deitirilen elemanlarn deitirilen bilgileri bu balk altnda raporlanr. Simgeler Eleman Kat :Deitirilen elemann ad. :Deitirilen elemann kat numaras.
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar fck :Elemann beton karakteristik basn dayanmdr. [ kgf / cm2 ]
k1 :Elemann kesitinde, beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr. Kullanc mdahale etmemise (deer yazl deilse), varsaylan beton snfna gre aada tabloda listelenen k1 deerleri kullanlmtr. BS14-BS25 0.85 fctk fyk elast. BS30 0.82 BS35 0.79 BS40 0.76 BS45 0.73 BS50 0.70
:Elemann beton karakteristik ekme dayanmdr. [ kgf / cm2 ] :Elemann elik akma dayanmdr. [ kgf / cm2 ] :Elemann elastisite modldr. ( t / m2 ). Kullanc mdahale etmediyse, (deer yazl deilse),
elastisite modl hesabnda aadaki forml kullanlr.

Ecj = 10270 fcj + 140000 Ecj= j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) ; fcj = j gnlk betonun
silindirik basn dayanm [kgf/cm2] ix iy iz alan :Elemann burulma atalet momentidir. [ m4 ] :Elemann majr atalet momentidir. [ m4 ] :Elemann minr atalet momentidir. [ m4 ] :Elemann alandr. [ m2 ]
Ex1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi [m] Ey1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi [m] Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas eksenine paralel mesafesi [m] Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas eksenine paralel mesafesi [m]
i
ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x
ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y
:Kiriin sol mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den kk
deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr.

j
:Kiriin sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den kk
deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. Aklamalar Bu balk altnda listelenen tm deerler statik ve betonarme hesab direk etkilemektedir. Dolaysyla kullanclar sz konusu deerleri kullanrken ok dikkatli olmaldrlar.
Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri

Simgeler gi qi HYKK wi :Binann i. katndaki toplam sabit yk [t] :Binann i. katndaki toplam hareketli yk [t] :Hareketli yk katlm katsaysz :Binann i. katnn hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanan arl [t]
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Hi :Binann i. katnn temel stnden itibaren llen ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda iinci katn zemin kat demesi stnden itibaren llen ykseklii ) Bu durumda, rijit evre perdelerin bulunduu katlarda hi bir deer yazlmaz. [m] Fi(x) Fi(y) Xa,Ya Rx, Ry :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (x yn) [t] :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (y yn) [t] :Katn arlk merkezlerinin koordinatlardr.[m] : Katn rijitlik merkezlerinin koordinatlardr. [m]
Aklamalar Fi(x) , Fi(y) nin bulunmas: X ve Y yn iin; Doal Titreim Periyodu Tr hesaplanr. Zemin cinsine gre belirlenen spektrum erisinde T yerine, Tr konularak (Denklem 6.2a,b,c) S(Tr) hesaplanr. ( 0 T T ) Denklem 6.2a
S(T) = 1+1.5T/ TA
S(T) = 2.5
(T A < T T ) B
Denklem 6.2b
S(T) = 2.5( TB /T)
0.8
( T > T ) B
Denklem 6.2c
(Denklem 6.3a,b) de T yerine Tr konularak Ra(Tr) hesaplanr. Tr>T A ise Ra(Tr)=R dir. ( 0 T T ) Denklem 6.3a
Ra(T) = 1.5 + (R - 1.5)T/ T A
Ra(T) = R
( Tr > T A )
Denklem 6.3b
A(T)= Ao I S(T) (Denklem 6.1) denklemiyle ile A(Tr) hesaplanr. Vt = W. A(T1) / Ra(T1) (Denklem 6.4) ile Vt hesaplanr. Bu formlde bulunan A(T1) ve Ra(T1), srasyla A(Tr) ve Ra(Tr) dir. Vt deeri 0.10 Ao I W deerinden byk veya eit olmaldr. Hn>25 ise Fn = 0.07 T1 Vt (denklem 6.8) kullanlarak Fn hesaplanr. Hn 25 ise Fn =0 dr. Fn 0.2Vt den kk ya da eit olmaldr. (Denklem 6.9) kullanlarak her kat iin Fi hesaplanr.
Fi = (Vt -
FN )
wiHi N (wjHj) j =1
Rijit evre perdelerinin bulunduu katlarda Fi Madde 6.7.2.4 belirtilen esaslara gre hesaplanr. Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5. Bu formldeki Wbk, ilgili katn Wi sidir.
Burada kullanlan simgeler iin ayrca dinamik hesap yaplmsa dinamik hesap bal altnda, yar dinamik hesap yapldysa yar dinamik hesap bal altnda rapor edilir.
Dinamik Hesap
Simgeler W T1a :Binann hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arl [t] :Binann amprik bant ile hesaplanan birinci doal titreim periyodu [s]
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Hn :Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesi stnden itibaren llen toplam ykseklik) [m] :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( x yn) [t] :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( y yn) [t] :Edeer deprem yk ynteminde x dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Edeer deprem yk ynteminde y dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Mod birletirme ynteminde x dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Mod birletirme ynteminde y dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Mod birletirme yntemi ile hesaplanan byklklerin alt snrlarnn belirlenmesi iin kullanlan katsay Ao I Tr S(Tr) :Etkin yer ivmesi katsays :Bina nem katsays :Binann r'inci titreim periyodu [s] :Tr iin hesaplanan spektrum katsays
Fnx Fny
Vt(x)
Vt(y)
VtB(x)
VtB(y)
Aklamalar; X ve Y yn iin, Her modda, serbest titreim periyodu (w), doal titreim periyodu (Tr), (Denklem 6.2) kullanlarak spektrum katsays S(Tr), (Denklem 6.1) kullanlarak spektral ivme katsays A(Tr), (Denklem 6.3) kullanlarak deprem yk azaltma katsays Ra(Tr), (Denklem 6.15) kullanlarak ivme spekturum ordinat Spa(Tr), etkin modal ktle Mr, C katsays ve katk arpan hesaplanr, srasyla listelenir. Denklem 6.15
Spa(Tr) = A(Tr) g / Ra(Tr)
Hesaba katlacak titreim modu says kontrol edilir. (Madde 6.8.3.1) (Bu madde edeer deprem ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz)
Bina toplam ktlesi= W/g (g yerekimi ivmesi=9.81 m/ s ) Bina toplam ktlesinin %90n hesaplanr. Bina toplam ktlesinin %5i hesaplanr. Toplam etkin modal ktle bulunur ve bina toplam ktlesi ile karlatrlr. Toplam etkin modal ktle, bina toplam ktlesinden bykse mod says yeterlidir. Srasyla karakteristik mod vektrleri, normalletirilmi yap serbest titreim modlar yap kat maksimum ivmeleri, yap kat modal ktleleri, yap kat elastik deprem ykleri, yap kat tasarm deprem ykleri hesaplanr. Kat maksimum ykleri, edeer ve dinamik ykler olmak zere listelenir. Rijit bodrum evre perdelerinin bulunduu katta bu deerler sfrdr. Bu yklerin toplamlar Madde 6.8.5e gre karlatrlr. Vt(x)< VtB(x) ve Vt(y)< VtB(y) ise dinamik analizle bulunan btn i kuvvetler; x yn iin, Vt (x ) / VtB(x ) ; y yn iin Vt (y ) / VtB(y ) katsaylaryla otomatik olarak arplrlar. (Bu madde edeer deprem ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz. Sadece edeer deprem yk yntemine gre bulunan kat maksimum ykleri listelenir.)
10
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar
Katlara Etkiyen Yatay Ykler

Simgeler ex ey Fx Fy Mb :Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantriste [m] :Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantriste [m] :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, X yn kat deprem kuvveti [t] :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, Y yn kat deprem kuvveti [t] :Kata etkiyen burulma momenti [tm]
Dm Noktas Deplasmanlar
Simgeler Dn X,Y,Z G1 G2 G3 G4 G5 G6 U(x) U(y) U(z) R(x) R(y) R(z) :Dm noktas numaras :Dm noktas koordinatlar [m] :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman [radyan]
:Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman [radyan] :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman [radyan]
Kat Deplasmanlar
Simgeler
x y
:Katn master dm noktasnn ( ktle merkezinin ) x deplasman [mm] :Katn master dm noktasnn ( ktle merkezinin ) y deplasman [mm] :Katn master dm noktasnn ( ktle merkezinin ) dnmesi [radyan]
Elemanlarn U Kuvvetleri
Simgeler Kolonlar ve paneller
11
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar 1 indisler alt ucu simgelemektedir. 2 indisler st ucu simgelemektedir. majr dzlem:Kolonun majr (byk) atalet momentinin hesapland dzlem. Uzun kenar eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun majr dzlemi , x eksenine paraleldir. tx1 ty1 :Kolonun uzun kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzlemdeki kesme kuvveti [t] :Kolonun ksa kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzleme dik dzlemdeki kesme kuvveti [t] :Kolonun eksenel kuvveti [t] :Kolonun ksa kenar dorultusundaki moment majr dzleme dik dzlemdeki moment [tm] :Kolonun uzun kenar dorultusundaki moment majr dzlemdeki moment [tm] :Kolonun burulma momenti [tm] Kiriler 1 indisler sol ucu simgelemektedir. 2 indisler sa ucu simgelemektedir. tz1 my1 mb1 :Kesme kuvveti :Eilme momenti :Burulma momenti
tz1 mx1 my1 mb1
Aklamalar Kolonlarda, 0.70< i <1 aralnda (Mra + Mr)
dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ i orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular ikinci satr olarak(yanna 1/ i yazar) listelenir
1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki
Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas

Simgeler Kat hi :i. Kat :i. Kat ykseklii [m] :i. Katta hesaplanan maksimum greli kat telemesi [mm] :i. katn Sol-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm] :i. katn Sol-Alt kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm] :i. katn Sa-Alt kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm] :i. katn Sa-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]
imax (i)SLU (i)SLA (i)SA (i)SU
(i-1)SLU:(i-1). katn Sol-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm] (i-1)SLA

:(i-1). katn Sol-Alt kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]
(i-1)SA:(i-1). katn Sa-Alt kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]

12
(i-1)SU iSLU iSLA iSA iSU
:(i-1). katn Sa-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]
:i. katn Sol-st kesinde hesaplanan greli teleme [mm] :i. katn Sol-Alt kesinde hesaplanan greli teleme [mm] :i. katn Sa-st kesinde hesaplanan greli teleme [mm] :i. katn Sa-Alt kesinde hesaplanan greli teleme [mm]
Aklamalar Her bir deprem yklemesi ve kat iin;
iSLU iSLA
:d(i)SLU - d(i-1)SLU :d(i)SLA - d(i-1)SLA
iSA :d(i)SA - d(i-1)SA iSU :d(i)SU - d(i-1)SU imax= iSLU , iSLA

,
iSA , iSU'dan en bydr.
imax/hi 0.0035 veya imax/hi 0.02/R olmaldr. Madde 6.10.1.2

kinci Mertebe Etkileri
Simgeler ( i)ort :i. Katta kolon ve perdelerde hesaplanan greli kat telemelerinin kat iindeki ortalama deeri. [mm] :i. katn ilgili dorultudaki kat kesme kuvveti [t] :i. katn ykseklii [m] :i. kattan itibaren en st kata kadar olan katlarn hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanm arlklarnn toplamlar [t] :i. katn ikinci mertebe gsterge deeri [radyan]
Vi hi
Wj i
Aklamalar Her bir deprem yklemesi ve kat iin; ( i)ort =( iSLU+ hesaplanr.
i 0.12 olmaldr.
iSLA + iSA
iSU ) /4 ilemiyle bulunur.
(Denklem 6.21) kullanlarak
N (i)ort wj j =i = Vihi
A1 Burulma Dzensizlii
Simgeler
13
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar ( i)max1:i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan maksimum greli kat telemesi [mm] ( i)min1 :i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan minimum greli kat telemesi [mm] ( i)ort1 :i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm]
bi1
:i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan burulma dzensizlii katsays [mm]
( i)max2:i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan maksimum greli kat telemesi [mm] ( i)min2 :i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan minimum greli kat telemesi [mm] ( i)ort :i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan burulma dzensizlii katsays [mm]
bi2
( i)max3:i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan maksimum greli kat telemesi [mm] ( i)min3 :i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan minimum greli kat telemesi [mm] ( i)ort3 :i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm]
bi3
( i)max4:i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan maksimum greli kat telemesi [mm] ( i)min4 :i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan minimum greli kat telemesi [mm] ( i)ort4 :i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm]
bi4
Aklamalar Greli kat telemelerinde balnda her bir deprem iin rapor edilen ( i)max1, ( i)max2, ( i)max3, ( i)max4 olarak listelenir.
imax
deerleri, bu balkta srasyla
( i)min1, ( i)min2, ( i)min3, ( i)min4 her kat ve ykleme iin, greli kat telemeleri balnda rapor edilen
iSLU , iSLA
iSA , iSU deerlerinin en kdr.
( i)ort1=[( i)max1/( i)min1] / 2 ; ( i)ort2=( i)max2/( i)min2; ( i)ort3=( i)max3/( i)max3 ; ( i)ort4=( i)max4/( i)max4 telemeleri hesaplanr. nbi1 =( i)max1/( i)ort1 ; nbi2 =( i)max2/( i)ort2 nbi3 =( i)max3/( i)ort3 ; nbi4 =( i)max4/( i)ort4 formlleriyle nbiler hesaplanr. nbilerin bir tanesi 1.2 deerinden bykse A1 burulma dzensizlii vardr. formlleriyle ortalama greli kat
A2-A3 Dzensizlii Kontrol

e :Moment kolunun uzunluu [m]
14
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar cos Sin :Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann cosins. :Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann sins. (Not: Uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir.) :iinci kattaki kolonun st ucuna x ekseni dorultusunda etkiyen kesme kuvveti [t] :iinci kattaki kolonun st ucuna y ekseni dorultusunda etkiyen kesme kuvveti [t] :i+1inci kattaki kolonun alt ucuna x ekseni dorultusunda etkiyen kesme kuvveti [t] :i+1inci kattaki kolonun alt ucuna y ekseni dorultusunda etkiyen kesme kuvveti [t] :txu * sin (arcsin - aksaait ) :tyu * cos (arcsin - aksaait ) :txa * sin (arcsin - aksaait ) :tya * cos (arcsin - aksaait ) :Vux + Vuy :Vax + Vay :Va - Vu :V * e :Kesitin ykseklii (m) :Kesitin genilii (m) :Kesitin mukavemet momenti (m 3 ) :Beton karakteristik hesap dayanm. (ekme) Hesap dayanm, beton karakteristik ekme dayanmnn, statik ayarlarda tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. (kgf/cm 2 ) : M/W Gerilme deeri (kgf/cm 2 ) fctd den kkse beton basn ekmesi yeterlidir mesaj yazlr. Bykse yeterli deildir mesaj yazlr. Kullanc nlem almak zorundadr. :Donatnn basn kuvveti (t) :Plan her bir tarafna konulacak donat miktar (cm 2 )
txu tyu txa tya Vux Vuy Vax Vay Vu Va V M D B W fctd
Sigma
Td As
A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas

Simgeler tx1 ty1 tz1 mx1 my1 mb1 tx2 : Alt uta majr aks dorultusunda kesme kuvveti [t] : Alt uta minr aks dorultusunda kesme kuvveti [t] : Alt uta normal kuvvet [t] : Alt uta majr aks etrafnda eilme momenti [tm] : Alt uta minr aks etrafnda eilme momenti [tm] : Alt uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momenti [tm] : st uta majr aks dorultusunda kesme kuvveti [t]
15
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar ty2 tz2 mx2 my2 mb2 : st uta minr aks dorultusunda kesme kuvveti [t] : st uta normal kuvvet [t] : st uta majr aks etrafnda eilme momenti [tm] : st uta minr aks etrafnda eilme momenti [tm] : st uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momenti [tm]
Aklamalar Sistemde A4 dzensizlii varsa, tespit edilmitir mesaj yazlr ve Madde 6.7.5 uygulanr. Bu maddenin uyguland durumda elemanlarn asal eksen dorultusundaki i kuvvet byklkleri Madde 6.7.5'deki belirtildii zere hesaplanr ve her bir deprem dorultusu iin bulunan deerler bu balk altnda listelenir. Burada listelenen i kuvvet byklkleri, elemanlarn tasarmnda kullanlan byklklerdir.
B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii

Simgeler
Aw(i+1)
:(i+1). Katta kolon en kesiti etkin gvde alanlar Aw'larn toplam [m2]
Ag(i+1) :(i+1). Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel olarak perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplam [m2] Ak(i+1) :(i+1). Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir dolgu duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm) toplam [m2] Ae(i+1) Aw(i)
:(i+1). Katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alan. [m2] :i. Katta kolon enkesiti etkin gvde alanlar Aw'larn toplam [m2]
Ag(i) :i. Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel olarak perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn en kesit alanlarnn toplam [m2] Ak(i) :i. Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir dolgu duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm) toplam [m2] Ae(i) ci
:i. Katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alan. [m2] :i. Katn Dayanm Dzensizlii Katsays
Aklamalar Her bir katta;
Ae = Aw + ci=( Ae)i
0.60
Ag + 0.15 Ak hesaplanr. Katlarn birinde;
/( Ae)i+1 < 0.80 ise B1 komu katlar aras dayanm dzensizlii vardr. ise tayc sistem davran katsays R, 1.25( ci)min deeri ile arplarak deprem
olmas durumunda kullanc uyarlr. 1.25( ci)min deeri, R Katsaysnn Seim Nedeni balnda rapor edilir. R katsays da 1.25( ci)min arplm olarak R Katsaysnn Seim Nedeni balnda yazlmaktadr.
hesab otomatik olarak tekrarlanr. ( ci)min rapor edilen btn
ci
< 0.80
ci
lerin en kdr.
ci
< 060
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii

Simgeler
16
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar ( i)ort1 ( i+1)ort1 : i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :(i+1). katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan Rijitlik dzensizlii katsays [mm] :i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :(i+1). katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :i. katta 2. Deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays [mm] :i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :(i+1). katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays [mm] :i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi [mm] :(i+1). katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi
ki
( i)ort2 ( i+1)ort2
ki2
( i)ort3 ( i+1)ort3
ki3
( i)ort4 ( i+1)ort4 [mm]
ki4
Aklamalar
:i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan Rijitlik dzensizlii katsays [mm]
kontrolnde kullanlr. ( i)ort ilgili kat, ( i+1)ort bir st kat olmak zere, her kat iin;
kinci mertebe etkileri balnda 4 adet deprem yklemesine gre listelenen ( i)ort lar bu dzensizliin
ki1 = ( i)ort1/( i+1)ort1 (1.deprem yklemesi iin) ki2 = ( i)ort2/( i+1)ort2 (2.deprem yklemesi iin) ki3 = ( i)ort3/( i+1)ort3 (3.deprem yklemesi iin) ki4 = ( i)ort4/( i+1)ort4 (4.deprem yklemesi iin) hesaplanr ve listelenir. ki lerden biri 1.50 den bykse B2 komu katlar aras rijitlik dzensizlii vardr.
B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii
Sadece kolonun iki ucu mesnetli kirie oturduu durum kontrol edilir. Yoksa, Tayc Sistemin Dey Elemanlarnda Sreksizlik Bulunmamaktadr. mesaj rapor edilir. Varsa, Elemanlarn plandaki adlar ve katlar yazlr. lgili dm noktasna bal tm kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde edilen tm i kuvvetler %50 orannda otomatik attrlr.
R Katsaysnn Seim Nedeni

Her bir deprem yklemesi ve her kat iin kesme kuvveti ve devrilme momenti kontrol yaplr. Devrilme momenti kontrol Simgeler PMx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay x istikametine transfer
17
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar edilmi momentleri toplam [tm] PMy :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin dey y istikametine transfer edilmi momentleri toplam [tm] Mx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perde ve kolonlarn yatay x istikametine transfer edilmi momentleri toplam [tm] My :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perde ve kolonlarn istikametine transfer edilmi momentleri toplam [tm] dey y
Mx My
:PMx/Mx :PMy/My
Kesme kuvveti kontrol PTx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay x istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] PTx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin dey y istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] : lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki kolonlarn ve perdelerin yatay x Tx istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] : lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki kolonlarn ve perdelerin dey y Tx istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] %Tx %Ty : Ptx / Tx : Pty / Ty
Aklamalar Sneklilik dzeyi yksek yap tasarmnda, Mx ya da My herhangi bir deprem yklemesinde 0.75den kk veya eitse R=7 kullanlabilir. 0.75den byk ise program rapor alrken kullancy uyarr. Bu durumda, kullanc, R=10 - 4 M formlnden R katsaysn hesaplar ve tekrar analiz yaptrr. ( M , Mx ve My'lerin en by olarak alnabilir). Kullanlan R katsays Seilen R katsays olarak bu balkta listelenir. Sneklilik dzeyi karma yap tasarmnda M 0.40 kontrol yaplr. 0.40> M >2/3 aralnda ise program kullancy uyarr. Bu durumda kullanc, R=Rn 1.5 M (Ryp-Rn) formlnden R katsaysn hesaplar ve tekrar analiz yaptrr. Srasyla, deprem blgesi, bina nem katsays, bina toplam ykseklii, girilen R katsays, seilen R katsays, 1.25( c)min deeri listelenir. R katsaysnn uygunluu rapor edilir.
Hesap Ynteminin Seim Nedeni

Srasyla deprem blgesi, Bina toplam ykseklii, dzensizlik durumlar ve katsaylar (A1 iin
ki) ve kullanlan hesap yntemi rapor edilir.

Vis/Vik Oranlar
Simgeler
bi, B2 iin
Vis1 :Binann i. katnda (Mra + Mr) 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin (Denklem 7.3) hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 1. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik1 :Binann i. katnda tm kolonlarda 1. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
18
i1
:i. katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan Vis1/Vik1 oran
Vis2 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 2. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik2 :Binann i. katnda tm kolonlarda 2. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
i2
Vis3 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 3. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik3 :Binann i. katnda tm kolonlarda 3. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
i3
Vis4 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 4. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik4 :Binann i. katnda tm kolonlarda 4. deprem yklemesinden toplam [t] hesaplanan kesme kuvvetlerinin
i4
Aklamalar Herhangi bir deprem yklemesinde ve herhangi bir katta,
aralnda (Mra + Mr) 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ i orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular Eleman U Kuvvetleri" balnda ikinci satr olarak(yanna 1/ i yazar) listelenir. Mra, Mr, Mri, Mrj iin Deprem Ynetmelii Kolon Raporu'na baknz.
i < 0.70 olmasna izin verilmez. 0.70< i <1
Demelerin Statik Betonarme Sonular ve Donatlar

Simgeler L G Q D MSol AsSol DntSol MAck AsAck DntAck MSa AsSa DntSa :Demenin ilgili dorultudaki temiz akl [m] :Demenin sabit yk [kg/m2] :Demenin hareketli yk [kg/m2] :Demenin ykseklii [m] :lgili dorultunun solunda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun solunda (sol mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sol mesnetteki ilave adet ve ap :lgili dorultunun aklnda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun aklnda olmas gerekli donat alan [cm2] :Aklktaki donat adet ve ap :lgili dorultunun sanda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun sanda (sa mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sa mesnetteki ilave adet ve ap
19
Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri

Simgeler ln lo Nereden G/Q Mg1 Mq1 Vg1 Vq1 Mg2 Mq2 Vg2 Vq2 :Kiri temiz akldr. [m] :Kiri zerinde tanmlanm ekstra ykn(noktasal ykn) kiriin sol ucuna olan mesafesidir. [m] :Ykn hangi elemandan etkidii veya ykn nitelii :Srasyla sabit ve hareketli ykn deeri [kg/m 2 ] :Sol uta lgili sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenti [tm] :Sol uta lgili hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenti [tm] :Sol uta lgili sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti [t] :Sol uta lgili hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti [t] :Sa uta lgili sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenti [tm] :Sa uta lgili hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenti [tm] :Sa uta lgili sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti [t] :Sa uta lgili hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti [t]
Edeer g :lgili ykn edeer dzgn yayl yk karl (sabit) [t/m] Edeer q :lgili ykn edeer dzgn yayl yk karl (hareketli) [t/m]
Kirilerin Betonarme Hesap Sonular

Simgeler st :Kiriin ilgili ucunda (mesnedinde) , Kiriin st tarafnda en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonu Alt :Kiriin ilgili ucunda (mesnedinde) , Kiriin alt tarafnda en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonu Ve :Enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti [t]
Vd :Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve depremin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvveti [t] Vcr Vc Asw/s :Eik atlamay oluturan kesme kuvveti [t] :Betonun kesme dayanmna katks [t] :1 metredeki kayma donats alan [m2]
Moment0 :Moment sfr noktasnn ilgili uca olan uzakl
Kirilerin Donatlar
Simgeler bw hk ln :Kiriin gvde genilii [m] :Kiri ykseklii [m] :Temiz aklk [m]
20
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Mdst MdAlt :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti. [tm] :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti [tm]
Hes.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Hes.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Mev.Asst:Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut donat alan [cm2] Mev.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alan [cm2]
Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri

Simgeler bw hk ln fctd fyd fcd Sol Sa Vr Vei Vej Vdyi [t] Vdyj [t] Mpist [tm] Mpialt [tm] Mpjst [tm] Mpjalt [tm] :Kiriin gvde genilii [m] :Kiri ykseklii [m] :Temiz aklk :Kiriin betonunun tasarm ekme dayanm [kgf/cm2] :Kiriin boyuna donatsnn tasarm akma dayanm [kgf/cm2] :Kiriin betonunun tasarm basn dayanm [kgf/cm2] :Kiriin sol mesnedinin st tarafndaki ekme donatsnn oran :Kiriin sa mesnedinin st tarafndaki ekme donatsnn oran :Kiri kesitinin kesme dayanm [t] :Kiriin sol ucunda hesaplanan kesme kuvveti [t] :Kiriin sa ucunda hesaplanan kesme kuvveti [t] :Kiriin sol ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana gelen basit kiri kesme kuvveti
:Kiriin sa ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana gelen basit kiri kesme kuvveti
:Kiriin sol ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momenti
:Kiriin sol ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momenti
:Kiriin sa ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momenti
:Kiriin sa ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momenti
Aklamalar fctd/fyd < sol ve fctd/fyd < sa olmaldr. (Bu art basit mesnetlerde gerekli olmad iin kontrol edilmez. Basit mesnetler bu arta tabi deildir.) Vr=0.25 fcd bw d formlnden kiri kesitinin kesme dayanm hesaplanr. (d=hk-paspay) 0.22 bwd fcd deeri hesaplanr. Depremin soldan, sadan etkimesi durumlar sonucunda, sol ve sa u iin en olumsuz kesme kuvveti
21
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar hesab yaplr. (Vei ve Vej). Bunun iin; (Mpist+Mpjalt), (Mpialt+Mpjst) hesaplanr. Byk olan alnr. (Mpmax olsun). Sol u iin; Vei=Vdyi + Mpmax/ln Sa u iin; Vej=Vdyj + Mpmax/ln (Madde 7.9) hesaplanr. Vei ve Vej deerlerinden bir tanesi, Vr ya da 0.22 bw d. fcd deerlerinden bykse kesit yetersizdir.
Kolonlarn Betonarme Hesap Sonular

Simgeler NdMax Ykleme NdMin Ykleme Ac fck Acfck :Kolonda en byk eksenel kuvveti veren kombinasyondan hesaplanan eksenel kuvvet [t] : Ndmax deeri veren ykleme kombinasyonu :Kolonda en kk eksenel kuvveti veren kombinasyondan hesaplanan eksenel kuvvet [t] : Ndmin deeri veren ykleme kombinasyonu :Kolonun brt enkesit alan [cm2] :Kolonunda kullanlan betonun karakteristik silindir basn dayanm [kgf/cm2] :Ac * fck
AshMaj :Kolon majr dzleminde s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn enkesit alan deerlerinin majr dzleme dik dorultudaki izdmlerinin toplam. Kolon uzun kenarna paralel etriyelerin ve irozlarn toplam alanlarnn izdmleri [cm2] AshMin :Kolon minr dzleminde s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn enkesit alan deerlerinin minr dzleme dik dorultudaki izdmlerinin toplam Kolon ksa kenarna paralel etriyelerin ve irozlarn toplam alanlarnn izdmleri [cm2] VeMaj VeMin VcrMaj VcrMin VcMaj VcMin :Kolonda majr dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti [t] :Kolonda minr dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti [t] :Majr dzlemde Eik atlamay oluturan kesme kuvveti [t] :Minr dzlemde Eik atlamay oluturan kesme kuvveti [t] :Majr dzlemde betonun kesme dayanmna katks [t] :Minr dzlemde betonun kesme dayanmna katks [t]
Asw/sMaj :1 metredeki kayma donats alan (majr dzlemde) [cm2] Asw/sMin :1 metredeki kayma donats alan (minr dzlemde) [cm2] Aklamalar 0.50 Ac fck hesaplanr. Bu deer NdMax deerinden byk ya da eit olmaldr. Nd > 0.20 Ac fck olmas durumunda, sarlma blgesindeki minimum toplam enine donat aadaki koullardan elverisiz olan salayacak ekilde hesaplanr.
Ash Ash
0.30 s bk
[(Ac / Ack ) 1](fck / fywk)
Denklem 7.1a Denklem 7.1b Denklem (7.1) ile verilen enine
0.775 s bk (fck/fywk)
Nd < 0.20 Ac Fck olmas durumunda, kolon sarlma blgesinde
22
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar donatlarn en az 2/3 minimum etriye donat olarak kullanlr. VcrMaj=0.65 fctd .bw .d hesaplanr. (bw:majr dzleminde kolon genilii, d: minr dzleminde kolon genilii-paspay) VcrMin=0.65.fctd. bw.d hesaplanr. (bw:minr dzleminde kolon genilii, d: majr dzleminde kolon genilii-paspay) VcMaj=0.80 VcrMaj ile Vcmaj hesaplanr. Ve 0.50 Vd ve Nd 0.05Acfck ise Vcmaj=0 alnr. VcMaj=0.80 VcrMin ile Vcmin hesaplanr. Ve 0.50 Vd ve Nd 0.05Acfck ise Vcmin=0 alnr. Asw/sMaj ve Asw/sMin hesaplanr.
kinci Mertebe Etkileri (Moment Bytme Yntemi)

Srasyla X ve Y yn iin yanal telemenin telenmi veya telenmemi olduu bilgisi verilir. Simgeler Top.Nd :Yapnn yk faktrleriyle arplarak hesaplanan toplam arldr. [ton]
Top. Eclc : Yalnzca rijit dey elemanlarnn (panel, bodrum evre perdesi vs) eilme rijitliidir. Ec=Panelin j gnlk elastisite modl (kg/m2) Ic=Panelin major atalet momenti (m4) Kolon Kat Yn
a b
:Elemann ad :Elemann kat :Kolonun ynn belirleyen nitelik :Alt dm noktalarndaki greli eilme rijitliklerini belirleyen katsaydr. :st dm noktalarndaki greli eilme rijitliklerini belirleyen katsaydr. : a ve b ye gre hesaplanan kolon burkulma boyu iin katsaydr. : Kolon burkulma ykdr. [t]
k Nk
Nd : x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna gre hesaplanan eksenel kuvvettir. [t] M1,M2 : x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna gre hesaplanan alt ve st dm noktasndaki momentlerdir. [tm] Cm El. Beta se beta olandr. :0.6 + 0.4 ( M1/M2) >= 0.4 formlyle hesaplanan katsaydr. :lgili kolon iin hesaplanan arttrma katsaysdr. :Kat iin hesaplanan arttrma katsays ile eleman iin hesaplanan arttrma katsaysndan byk
Aklamalar Top Nd hesaplanr.
Top Nd= ( gi )*ZYF+( qi )*HYF
gi =Kat genel bilgileri raporunda listelenen gi'lerin toplamdr. qi =Kat parametrelerinde listelenen qi 'lerin toplamdr.
ZYF= Zati yk faktrdr. HYF= Hareketli yk faktrdr.] X ve y yn iin rijit dey elemanlarnn (panel, bodrum evre perdesi vs) eilme rijitlii hesaplanr. Top Ec.Ic ; Ec=Panelin j gnlk elastisite modl (kg/m2) Ic=Panelin major atalet momenti (m4)
23
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar n kat says, H yapnn temel yzeyinden llen ykseklii olmak zere,
n>=4 iin H * ( topNd / top(.Ec* Ic) ) <= 0.6 n<=4 iin H * ( topNd / top(.Ec* Ic) ) <= 02.+0.1n Koullar saland takdirde yanal teleme nlenmitir. Aksi durumda nlenmemitir. Srasyla alt ve st dm noktasnda (I / L ) , kolonlar iin hesaplanr. I= Kolon atalet momenti L= Deme stnden , st dm noktasndaki en derin kiriin alt yzne olan uzaklktr. Srasyla alt ve st dm noktasnda (I / L ) , kiriler iin hesaplanr. I=Kolonun st dm noktasna balanan kirilere ait atlanm kesitin atalet momentidir [m 4 ] Ig Iatlam= 0.2 h I+3 L L=Kiri temiz akldr. [m] h=Kiri yksekliidir. [m]
a ve hesaplanr. a = b =
(I / L)kolonlar (alt dm noktasnda) (I / L)kiri (I / L)kolonlar (st dm noktasnda) (I / L)kiri
Rm snme katsays hesaplanr. z arlktan oluan ykn, toplam eksenel yke orandr. Eleman u kuvvetlerinde G yklemesine ait Tz deeri zati yk faktryle arplr. Ng=ZYF*Tz, Q yklemesine ait Tz deeri hareketli yk faktryle arplr. Ng=HYF*Tz. Rm=Ng/(Ng+Nq)
k bulunur ve lk= k.l formlyle lk kolon etkili boyu hesaplanr. l= Deme stnden , st dm noktasndaki en derin kiriin alt yzne olan uzaklktr. EI hesaplanr. EI=
EcIc . 2.5 1 1+
1 Rm Ec=Betonun elastisite modl Ic=Kolon atalet momenti
Nk kolon burkulma yk hesaplanr. Nk= 2 * (E I)/ (lk 2 ) Cm= 0.6 + 0.4 ( M1/M2) >= 0.4 formlyle Cm hesaplanr. El. Beta=lgili kolon iin hesaplanan arttrma katsaysdr. Cm el.Beta= Nd 1 Nk x yn ve y yn iin beta=
1 hesaplanr. Nd 1 Nk
Se beta = el. Beta ve beta deerlerinden byk olandr.
Kolonlarn Donatlar
hx by Ykleme :Kolonun uzun kenar uzunluu [m] :Kolonun ksa kenar uzunluu [m] :Kolonda en fazla donaty karan kombinasyon
24
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar N,Mx,My :Kombinasyondan hesaplanan betonarme hesaba esas dizayn kuvvetleri [t], [tm] MevAs Ke Kenar :Kolondaki mevcut donat alan [cm2] :Ke donats adet ve ap :Kenar donats adet ve ap
Aklamalar: Kolon betonarme hesaplar, akr-zer yntemine gre yaplmaktadr. (Referans: Eik Eilme Ve Eksenel Kuvvet Etkisindeki Dikdrtgen Betonarme Kesitlerde Tama Gc Formlleri Adnan akrolu-Erkan zer)
Deprem Ynetmelii Kolon Tahkikleri

Simgeler Yn Zk :Tahkikin yn majr veya minr :lgili kattaki kolon zayf kolon hesaplanmsa + iareti konulur gl kolon ise hibir iaret yoktur
Maf :lgili kattaki kolonun st ve alt ularnda Denklem 7.3'n salanp salanmad bilgisidir. Salanmayan ucun ad yazlr. alt-st st alt :Her iki uta da salanmamtr. :st uta salanmamtr. :Alt uta salanmamtr.
bilgi yazmyorsa:Her iki uta da salanmtr. Mra Mr Mrj+ MrjMri+ Mri:st kattaki kolonun alt ucunda hesaplanan tama gc momenti [tm] :lgili kattaki kolonun st ucunda hesaplanan tama gc momenti [tm] :Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif tama gc momenti [tm] :Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde hesaplanan negatif tama gc momenti [tm] :Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif tama gc momenti [tm] :Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde hesaplanan negatif tama gc momenti [tm]
Mha(i+1) :(i+1). katta kolonun alt ucunda hesaplanan moment [tm] Mha(i) Mh(i) :i. katta kolonun alt ucunda hesaplanan moment [tm] :i. katta kolonun st ucunda hesaplanan moment [tm]
Mh(i-1) :(i-1). katta kolonun st ucunda hesaplanan moment [tm] Mp Mpa :i. katta kolonun st ucunda hesaplanan peklemeli kolon tama gc momenti [tm] :i. katta kolonun alt ucunda hesaplanan peklemeli kolon tama gc momenti [tm]
M :Kolonun serbest yksekliinin st ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabnda esas alnan moment [tm] Ma :Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabnda esas alnan moment [tm] Ve VMax :Kolon enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti [t] :Vr ve 0.22Awfcd nin kk olan [t]
25
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Aklamalar Kolonlarn kirilerden daha gl olma koulu iin; (+) ve (-) tama gc momentleri iin, (Mra + Mr ) salanmad kontrol edilir.
1.2
(Mri + Mrj) (Denklem 7.3) salanp
Denklem 7.3 uygulanmas iin, dm noktalarnda birleen kolonlarn her ikisinde de Nd 0.10. Ac. fck olmaldr. Bu artn kontrol otomatik olarak yaplmaktadr. (Nd ve Ac.fck, kolonlarn betonarme hesap sonular balnda listelenmektedir.) Tek katl binalarda ve ok katl binalarda en st katndaki dm noktalarnda Denklem 7.3n salanp salanmadna baklmaz. Denklem 7.3 salanmazsa, Maf bilgisine iaret konur.
Kolonlarn kirilerden daha gl olmas koulunun baz kolonlarda salanamamas durumu:
i =Vis/ Vik 0.70 Denklem 7.4 ise denklem 7.3 n baz dm noktalarnda salanamam olmasna izin verilir. (Ayrntlar Vis/Vik oranlar balnda rapor edilirler.)
Denklem 7.4'n salanmas durumunda, 0.70< i < 1.00 aralnda Denklem'7.3 n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri
1/ i oran ile arplarak arttrlr. (Sonular Eleman U Kuvvetleri balnda 1/ i bilgisi verilerek ikinci satr olarak rapor edilir.) Kolonlarn Kesme Gvenlii
hesab , kolon st ucunda Denklem 7.3'n salanmas durumunda, Mh(i) M = Mp denklemiyle hesaplanr. ( Mp = Mpi + Mpj ). Salanamamas durumunda Mh(i) + Mha(i + 1) M=Mp dr. hesab , kolon alt ucunda Denklem 7.3'n salanmas durumunda, Mha(i) Mp denklemiyle hesaplanr. ( Mp = Mpi + Mpj ). Salanamamas durumunda Mha(i) + Mh(i 1) Ma=Mpa dr.
MA =
Ma
Ve= (Ma + M ) / ln (Denklem 7.5) ile Ve hesaplanr. ln kolonun kiriler arasnda kalan serbest akldr. Ve Vmax ise kesme gvenlii salanyor demektir.
Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii

Simgeler h 1.Kiri bw1 2.Kiri bw2 :Tahkikin yapld yne paralel kolon boyutu [m] :Sol taraftaki kiri :1. kiriin genilii [m] :Sa taraftaki kiri :2. kiriin genilii [m]
bj :Tahkikin yapld ynde birleim blgesine saplanan kiriin dey orta ekseninden itibaren kolon kenarlarna olan uzaklklardan kk olannn iki kat [m] 3/4b As1j As2j :Kolonun tahkik yaplan yne dik boyutunun 3/4' [m] :1. kiriin sa ucunun st tarafndaki ekme donats [cm2] :1. kiriin sa ucunun alt tarafndaki ekme donats [cm2]
26
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar As1i As2i Vkol Ve(+) Ve(-) VeMax :2. kiriin sol ucunun st tarafndaki ekme donats [cm2] :2. kiriin sol ucunun alt tarafndaki ekme donats [cm2] :Dm noktasnn stnde ve altnda hesaplanan kolon kesme kuvvetlerinin kk olan [t] :1.25(As1j + As2i) - Vkol :1.25(As1i + As2j) - Vkol :Kuatlmam durumuna gre birleimin tayabilecei max kesme kuvveti[t]
Aklamalar Kirilerin kolona drt taraftan birlemesi, her bir kiriin geniliinin kolon geniliinin 3/4nden daha az olmas durumunda, kolon kiri birleimi kuatlm birleim, aksi durumda kuatlmam birleim olarak tanmlanacaktr. Ve(+)=1.25 fyk (As1j+ As2i) - Vkol hesaplanr. Ve(-)=1.25 fyk (As1i+ As2j) - Vkol hesaplanr. Ve(+) veya Ve(-)< Vemax ise kesme gvenlii salanyordur. Deilse salanmyordur. Bu durumda GVENSZ mesaj rapor edilir.
Panellerin Tasarm Eilme Momentleri

Simgeler My1 My2 My3 My4 My1A My2A My3A My4A Hw Hcr :Perdenin 1. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 2. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 3. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 4. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 1. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 2. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 3. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 4. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Temel stnden veya zemin kat demesinden itibaren llen toplam perde ykseklii [m] :Kritik perde ykseklii [m]
Aklamalar Hcr hesab, Hcr lw veya Hcr Hw /6 formlleriyle hesaplanr. (lw panelin plandaki uzunluudur.)
Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar

Simgeler lw bw :Perdenin plandaki uzunluu [m] :Perdenin gvde kalnl [m] ortak etkisi altnda hesaplanan kesme
Vd :Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve depremin kuvveti [t] Vr :Perde kesitinin kesme dayanm [t]
27
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar dier simgeler iin kolona baknz Aklamalar Hw / lw
2 ise panelin her iki ucunda perde u blgeleri oluturulur. Vd< Vr art kontrol edilir.
Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar

Simgeler Aks L G Q D MSol AsSol DntSol MAck AsAck DntAck MSa AsSa DntSa :Radye demesinin ad ve hesap aks :Demenin ilgili dorultudaki temiz akl [m] :Radye demesinin sabit yke ait gerileme deeri [kg/m 2 ] :Radye demesinin hareketli yke ait gerilme deeri [kg/m 2 ] :Radye demesinin ykseklii [m] :lgili dorultunun solunda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun solunda (sol mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sol mesnetteki ilave adet ve ap :lgili dorultunun aklnda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun aklnda olmas gerekli donat alan [cm2] :Aklktaki donat adet ve ap :lgili dorultunun sanda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun sanda (sa mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sa mesnetteki ilave adet ve ap
Aklamalar G ve Q deerleri toplanarak zemin emniyetinden kk olup olmad karlatrlr. Radye kirilerine ait donatlar Srekli Temel Kirilerini Donatlar balnda baslmaktadr. Sistem radye ise srekli kirilerde baslan zemin gerilmesi deeri sfr gzkr. Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde yaplmaldr.
Temellere Gelen Kolon Ykleri

Simgeler x,y :Kolon koordinatlar [m]
:Majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt a (uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir)
N :Normal kuvvet [t] Mx My :Global x ekseni etrafndaki moment ( y-z dzleminde) [tm] :Global y ekseni etrafndaki moment ( x-z dzleminde) [tm]
E1,E2,E3,E4 :Srasyla deprem yklemeleri [t] G,Q :Dey yklemeler [t]
W1,W2,W3,W4:Rzgar yklemeleri [t]
28
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar H1,H2,H3,H4 :Toprak itkisi yklemeleri [t]
Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar

Simgeler hx by Hx By hf ZG Vdx Vdy MaxMx MaxMy Vpr Vpd Tp Asx Asy :Kolonun uzun kenar uzunluu [m] :Kolonun ksa kenar uzunluu [m] :Temelin uzun kenar uzunluu [m] :Temelin ksa kenar uzunluu [m] :Temel kalnl [m] :Zemin gerilmesi [t/m2] :Hesap kesme kuvveti ( uzun dorultu iin ) [t] :Hesap kesme kuvveti ( ksa dorultu iin ) [t] :Hesap eilme momenti (uzun dorultu iin) [tm] :Hesap eilme momenti (ksa dorultu iin) [tm] :Zmbalama tama gc [t] :Zmbalama yk [t] :Zmbalama kesitinde oluan kayma gerilmesi [t] :Uzun dorultuda hesaplanan donat alan ( MaxMx momentinden) [cm2] :Ksa dorultuda hesaplanan donat alan (MaxMy momentinden) [cm2]
Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular

Simgeler i j tz1 my1 mb1 tz2 my2 mb2 :Temelin sol ucundaki kolonun ad :Temelin sa ucundaki kolonun ad :Temelin sol ucundaki kesme kuvveti [t] :Temelin sol ucundaki eilme momenti [tm] :Temelin sol ucundaki burulma momenti [tm] :Temelin sa ucundaki kesme kuvveti [t] :Temelin sa ucundaki eilme momenti [tm] :Temelin sa ucundaki burulma momenti [tm]
Srekli Temel Kirilerinin Donatlar

Simgeler Simgeler ZG :Zemin gerilmesi Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde G Q deerleri toplanarak yaplmaldr. [t/m2]
29
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar B Ba Ln Mdst MdAlt :st ampatman genilii [m] :Alt ampatman genilii [m] :Aklk [m] :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti. [tm] :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti [tm]
Hes.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Hes.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Mev.Asst:Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut donat alan [cm2] Mev.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alan [cm2]
30
Blm 3 Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu

Bu blmde bulunan bilgiler Ynetmelik ile birlikte kullanld zaman anlalr olmaktadr. Ayrca deSTATK printoutlar ile incelenmesi faydal olur. Deprem Ynetmeliinde her madde gayet ak ekilde ifade edilmitir. Bu yzden ok zet bir slup seilmitir. 6.3.2.1 semezse, yklemeler yklemeler A1 ve B2 tr dzensizlikler otomatik olarak saptanmaktadr. Kullanc uygun hesap yntemi uygun hesap yntemini semedii outputlarda belirtilir. A1 burulma dzensizlii tm yatay iin ara admlar ile birlikte outputlarda listelenir. B2 yumuak kat dzensizlii tm yatay iin ara admlar ile birlikte outputlarda listelenir.
6.3.2.2 Deprem kuvvetlerinin tayc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarld hesapla dorulanr. A2 ve A3 tr dzensizlikte dikkate alnan dey elemanlarn adlar ve u kuvvetleri, ayrntl olarak tm yatay yklemeler iin outputlarda listelenir. 6.3.2.3 A4 tr dzensizlik otomatik olarak saptanmaktadr. lgili elemann asal ekseni dorultularndaki u kuvvetleri 6.7.5'e gre byltlp outputlarda ayrca listelenir. 6.3.2.4 B1 Komu katlar aras rijitlik dzensizlii otomatik tahkik edilir. Hibir suretle nci<0.60 olmasna msaade edilmez. 0.6-0.8 aralnda tayc sistem katsays 1.25 ncimin deeri ile arplr. Ayrca 7.3.4.3 gerei kolon sarlma blgesi iin hesaplanan enine donat kolon orta blgesinde aynen devam ettirilir. 6.3.2.5 B3 tr dzensizlii olan yaplarda;

6.4
Otomatik kontrol yaplmaz. lgili dm noktasna bal tm kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde edilen tm i kuvvetler %50 orannda otomatik arttrlr. Program byle bir data giriine msaade etmez. Dolaysyla uygulanmaz. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc yapmamal. Uygulanr. Kullanc tabloda iaretler. Kullanc tablodan girer.
6.4.1 6.4.2
6.4.3.1 Uygulanr. Spektrum Karakteristik periyotlar tablodan iaretlenir. Ayrca kullanc tanml periyotlar girilebilir. 6.5 6.5.1 belirtilir. Uygulanr. Tayc sistem davran katsays kontrol yaplr. Uygun olmayan katsay seilirse printoutlarda
6.5.2.1 Sneklilik dzeyi yksek boluksuz betonarme perdeler ile sneklilik dzeyi yksek betonarme erevelerin birlikte tasarland sistemlerde R katsays kontrol edilir. R=7 kullanlabilmesi iin devrilme moment orannn %75'den daha fazla olup olmadna baklr. Fazla ise kullanc uyarlr. 6.5.2.2 6.5.3.1 6.5.3.2 6.5.4.1 6.5.4.2 6.5.4.3 6.5.5.1 6.6.1 1.0 aralnda da kontrol yaplarak kullanc uygun R katsaysn girmeye zorlanr. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir. Kullanc denetimindedir. Uygulanr. Uygulanr. Ana tayclar prefabrike ve elik olan binalar ideSTATK'in kapsam dndadr. Programda opsiyonel olarak
31
Programn Deprem Ynetmeliine Uyumluluu
Edeer deprem yk yntemi ile hesap. Mod birletirme yntemi ile hesap. Eski ynetmelik Edeer deprem yk yntemi ile hesap yntemlerinden biri kullanlabilir.
6.6.2 Edeer deprem yk ynteminin uygulanp uygulanmayaca kontrol otomatik olarak yaplr. Uygun olmayan Yntem kullanlmas durumunda raporlarda belirtilir. 6.7.1.1 6.7.1.2 6.7.2.1 6.7.2.2 6.7.2.3 6.7.2.4 6.7.3.1 Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr.
6.7.3.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideSTATK'te st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde tanmlamak zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr hesaplanmaldr. Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr. Ancak yap bir defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler asndan emniyetli tarafta kalnmas salanmaldr. 6.7.3.3 Program bu koulun ortaya kmasn engeller. A1 dzensizlii olan yaplarda 1.2<nbi<=2.0 durumunda edeer hesaba msaade etmez. 6.7.4.1 6.7.4.2 6.7.4.3 6.7.4.4 Edeer hesap yaplsa bile program bina birinci doal periyodunu dinamik hesap yaparak bulur. T1a Ayrca hesaplanr. Kesin hesap yapldndan burada verilen denklem kullanlmaz. T1a>1.0 olmas durumunda Dinamik hesap sonucu bulunan T1, T1a'nn 1.30 katyla snrlandrlr.
6.8 Her katta Kaydrlm ktle merkezlerinin her birinde birbirine dik dorultuda iki yatay serbestlik derecesi ile dey eksen etrafnda dnme serbestlik derecesi gz nne alnr. Bu ama iin nce Yap 3 boyutlu Stifness matrisi Son deplasmanlar, Yukarda tanmlanan serbestlik dereceleri olacak ekilde dzenlenir. Titreim yapmayan serbestlik derecelerine karlk gelen satr ve stunlar elimine edilerek yalnz titreim yapan dorultular kapsayan indirgenmi Stifness matrisi bulunur. Matris (3*kat adedi) *(3*kat adedi) boyutundadr. Matematik yntemle zel deerler ve zel vektrler ve periyotlar hesaplanr. Her mod iin o moddaki deplasmanlarn katlm miktarn karakterize eden katk arpanlar (katlm oran) hesaplanr. Bylece her modun etkin ktlesi bulunur. vme spektrumu erisi ve her modun periyotu ve deprem yk azaltma katsaysndan yola klarak Spa(Tr) hesaplanr. Her mod iin binaya etkiyen toplam tasarm yk deprem yk bulunur. Her mod, her kat ve her serbestlik derecesi iin F kuvvetleri hesaplanr. 6.8.1 6.8.2.1 Uygulanr. Uygulanr.
6.8.2.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideSTATK'te st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde tanmlamak zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr hesaplanmaldr. Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr. Ancak yap bir defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler asndan emniyetli tarafta kalnmas salanmaldr. 6.8.3.1 belirtilir. 6.8.3.2 Titreim modu yeterlilik kontrol otomatik yaplr. Yetersiz mod says tespit edilirse printoutlarda
Uygulanr. Printoutlarda listelenir.
32
ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar 6.8.4.1 Hi bir durumda karelerin karekk yntemi kullanlmaz.
6.8.4.2 Her durumda maksimum mod katklarnn birletirilmesi iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) Kural uygulanr. apraz Korelasyon Katsaylar Hesabnda modal snm oran %5 alnr. 6.8.5 6.8.6 6.9 Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda gsterilir. Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda gsterilir. Uygulanmaz.
6.10.1.1 Uygulanr. 6.10.1.2 Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda listelenir. Verilen koullara uygun olmayan durum varsa printoutlarda belirtilir. Ancak yapsal olmayan (cephe elemanlar) gevrek elemanlarn kullanlabilirlik kontrol yaplmaz. 6.10.2.1 Uygulanr. 6.10.2.2 Uygulanr detaylaryla printoutlarda listelenir. 6.13.1 6.13.2 6.13.3 6.13.4 7.1.1 Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr.
7.2.1.1 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi normal sistemler iin tm koullar uygular. 7.2.1.2 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi normal sistemler iin tm koullar uygular. 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5.1 7.2.5.3 7.2.5.4 7.2.6 7.2.8 7.3.1.1 7.3.1.2 7.3.2.1 7.3.2.2 7.3.3.3 Uygulanr. Otomatik Uygulanr. Kesit hesaplarnda Tama gc yntemi uygulanr. Uygulanr. Otomatik kontrol yapmaz. Otomatik kontrol yapmaz. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik kontrol yapmaz Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Kolon dey alm detaylarnda ayrntlaryla izilir.
7.3.4 Otomatik uygulanr. Tm kontroller yaplr. Kolon dey almlarnda detaylaryla izilir. Printoutlarda detaylaryla listelenir.
33
Programn Deprem Ynetmeliine Uyumluluu 7.3.5 7.3.6.1 7.3.6.2 Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. takdirde
7.3.6.3 Program asndan Denklem 7.4'n mutlaka salanmas gerekir. Salanmad olumsuzluk printoutta rapor edilir. Kullanc yap rijitliini arttrarak hesab tekrar eder. 7.3.7 7.3.8 7.4.1 7.4.2.1 7.4.2.2 7.4.2.3 7.4.2.4 7.4.2.5 7.4.3 7.4.4 7.4.5 Otomatik uygulanr. Printoutlarda detayl listelenir. Olumsuz durum printout ta raporlanr. Uygulanr. Kullancnn kolonu ksa kolon olarak iaretlenmesi gerekir. Kullanc inisiyatifindedir. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Printoutlarda detayl listelenir.
7.5 Otomatik uygulanr. Olumsuzluk olmas durumunda printoutlarda SALANMIYOR yazlr. 7.6 7.6.8.2 7.6.8.3 Otomatik uygulanr. Otomatik yaplmaz. Yeniden dalm yaplmaz.
bariz grnecek ekilde
7.6.8.4 Otomatik yaplr. Ancak Kiri almlarnda da apraz donat izilmez. Ancak kullanc kirie hesaplanan enine donatya koymayp apraz donat atabilir. Olutuu zaman kullanc uyarlr. 7.7 7.8 7.9 7.10 7.13.1 Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Otomatik yazlr.
7.13.1.2 Otomatik yazlr. 7.13.1.3 Kanca kvrm detaylar detay ktphanesinden alnr. 7.13.2.1 Otomatik izilir. 7.13.2.2 Otomatik izilir. 7.13.2.3 Otomatik izilir. 7.13.2.4 Otomatik izilir. 7.13.3 Otomatik izilir.
34
Blm 4 Teorik Esaslar

nsz
Bilgisayar teknolojisindeki srekli gelimelere paralel olarak, inaat mhendislerine ynelik hazr paket programlarn saysnda da son yllarda nemli bir art olmutur. Avrupa ve Amerika orijinli olanlarnn yan sra, ok geni kapsaml ileri dzeyde paket programlar artk lkemizde de bol miktarda retilmektedir. Ancak, inaat mhendislerimizin byk ounluu bu geni bilgisayar olanaklarndan henz yeterince yararlanmamaktadr. Halbuki, kullanc says ne kadar ok artarsa, paket programlarn kaliteleri ve hizmet dzeyleri de o kadar ykselir. lkemizde, paket programlar reten bilgisayar yazlm firmalar arasndaki rekabet, hazr paket programlarn kalitelerinin ve bilimsel dzeylerinin artmasnda en byk etken rol oynamaktadr. Binalarn boyutlu olarak, statik ve dinamik ykler altnda analizlerinin yaplmas, bu analiz sonularna gre betonarme kesitlerin boyutlandrlmas ve donat tayini ve bunu takiben kalp planlarnn, donat resimlerinin kolon aplikasyon planlarnn ve almlarnn izilmesi ve nihayet metraj cetvellerinin hazrlanmas artk tamam ile bilgisayarlarda otomatik olarak yaplmaktadr. de Yap firmas, inaat mhendislii meslek toplumuna daima en ileri dzeyde ve geni kapsaml bilgisayar otomasyon hizmeti sunmak iin 1988 ylndan beri, youn bir ura vermektedir. 2000i akn kullanc a, bu uralarn en byk baarsn ve mkafatn simgelemektedir. de Yap hem gittike artan daha kesin ve daha gereki analiz yapabilmek arzu ve ihtiyacn karlayabilmek, hem de alagelmiin dndaki kompleks ve boyutlu tayc sistemleri de zlebilmek zere, deSTATK 6.01 kademeli paket programn oluturmu ve 1994 Ekim aynda kullanclarnn hizmetine sunmutur. deSTATK 6.01 versiyonuyla ayn analiz modeline sahip, 1997 Deprem Ynetmeliine uyumlu deSTATK IDS / NC 98 program 1998 yl banda kullanma sunulmutur. 1999 banda ideSTATK IDS/NC 99 program kartlmtr. Yeni bir paket program edinecek olan potansiyel kullanclarn, seici ve eletirici bir aray iinde olacaklarn ve hangi paket programn daha bilimsel olduu ve kendi isteklerini en iyi karlad konusunda her kriteri tek tek sorgulayacaklarn mit ederim. Kullanclarmzdan alacamz gayret ve tevik ile, deSTATK IDS / NC paket programnn, lkemiz inaat mhendislii sektrnde, analiz-tasarm-izim hizmet lsnde nemli bir r aaca ve byk kolaylklar salayaca inancndaym. smail Hakk BESLER Ocak 2000
zet
Bu raporda deSTATK IDS/NC paket programnn zellikleri aadaki sistematik erevesinde aklanmtr.
Programn dayand bilimsel almalarn ve analitik metotlarn izah, Programn dayand kesin hesap yntemi ile yaklak hesap yntemleri arasndaki farklarn belirtilmesi, boyutlu tayc sistem analizi sonularnn irdelenmesi ve belirli yk kombinezonlar sonunda kesit boyutlandrlmas ve donat hesaplar, Kalp resimlerinin ve donat detaylarnn izimi
Bu aklamalar yaplrken, programn oluturulmas srasnda kabul edilen varsaymlar, programn uygulama alanlar, uygulanamayaca haller ve kapasite snrlamalar ayrntlar ile ele alnmtr. Program esasnda, analiz-tasarm-izim aamalarn ieren ayr modlden olumaktadr. Analiz modlnde hem statik-, hem de dinamik hesaplamalarn dayand analitik yntemler, deplasman ve kuvvetlerin iaret kaideleri ayr ayr aklanm ve nmerik rnekler verilmitir. Ayrca, programn gerektirdii bilgisayar ortamnn zellikleri, programa bilgi giriinin temel eleri, giri datasnn otomatik kontrolnun nasl yapld tayc sistemin yatay ve dey yklerinin hesaplanma yntemleri ayrntlar ile belirtilmitir.
35
Teorik Esaslar
Genel
deSTATK IDS/NC en son programlama tekniklerini ieren 32 bit destekli ve Windows 9x/NT platformlarn kullanan bir bina analiz, tasarm ve izim programdr. Tm veriler grafik ortamda girilir ve grntlenir. almas iin herhangi bir CAD programna ihtiyac yoktur. Tm ekranlar yardm olanaklarna sahiptir. Yardmlar, gerektiinde ekiller, grafikler ve dier grsel olanaklar ierir. Elektronik eitim ve tantm desteine sahiptir. Kullanc verilerini grafik ortamn salad olanaklarla mouse ve klavye yardmyla kolayca girer. Grsel alldndan yap geometrisi tanmlamas son derece kolaylamtr. Kullanc butonlar tklayarak, pencereleri bytp klterek programn tm menlerine kolayca ulaabilir. Programn rettii izimler kendi grafik editrnde grntlenir ve plot edilir. stenirse DXF olarak AutoCAD ve benzeri programlara data transferi yapabilir.
ideSTATK IDS/NC 'nin Bilgisayar htiyac

deSTATK IDS/NC programnn alabilmesi iin minimum Pentium ilemcili bir PC gereklidir. Ana bellek iin minimum 32 MB gerekmektedir. Open GL destekli ekran kart kolaylatrc unsurdur. ok az bir bilgisayar bilgisi deSTATK IDS/NC programn kullanmak iin yeterlidir. Program protected modda alr. Bir baka deyile bilgisayarda mevcut olan tm bellei kullanr. Zaten boyutlu analiz yaptn iddia eden bir programn reel modda yani, 640 KB bellekle almas beklenemez.
Boyutlu Tayc Sistem

Her bina esasnda boyutludur. Bu programda ele alnan tm binalar da, boyutlu olarak kabul edilecek ve binann tayc sistemini oluturan paralar olarak, boyutlu davran gsteren kolon ve kirilerden, sadece dzlemleri iinde hareket serbestlii olan rijit kat demelerinden ve nihayet dey deprem panellerinden sz edilecektir. Genelde, deSTATK IDS/NC program betonarme binalar iin yazlmtr. Kolon ve kiriler herhangi bir poligonal enkesite sahip olan, sabit atalet momentli prizmatik ubuklar olarak kabul edilecektir. Kolon ve kiriler Uzayda en genel geometrik konum da olabilirler. Dolays ile, kolon ve kirilerin her ucunda telenme ve her uta dnmeden ibaret alt serbestlik derecesi vardr. Genel konumdaki bir uzay ubuunun 12x12 boyutlu rijitlik matrisi Ek 1de, lokal eksenlerde bir kolonun u deplasmanlar ekil 1de verilmitir. Baka bir deyimle, kolon ve kirilerin her iki ucunda da, bir eksenel kuvvet, bir burulma momenti, iki kesme kuvveti ve iki eilme momenti bulunur. Topluca, dorusal kuvvet ve momentten oluan alt adet kuvvet bileeni vardr. Kiri atalet eksenlerinden biri dey, dieri muhakkak yatay XY-dzlemi iindedir. Kolon asal atalet eksenleri ise uzayda herhangi bir konumda bulunabilir. Her katta kendi dzlemi iinde sonsuz rijit kabul edilen betonarme demelerin bulunduu varsaylmtr. Bu demelerin, yatay dzlem iinde birbirine dik iki dorultuda yatay deplasman ile dey eksen etrafnda bir dnme yaptklar, dolays ile toplam serbestlik derecesine sahip olduklar varsaylr. Kirilerin ve kolonlarn u deplasmanlar, bu rijit kat demesinin deplasmanlar cinsinden hesaplanr. Dolays ile,sistemin ana bilinmeyenleri, her kat demesine ait iki telenme ve bir dnmeden ibaret serbestlik derecesidir. Dier tm ubuklarn ve panellerin u serbestlik dereceleri,bu rijit kat demelerinin serbestlik derecelerine baml olarak ifade edilir. Kirilerin kolon veya panellere oturduklar noktalar, kolon veya panellerin teorik dey eksenlerinin, yani arlk merkezi eksenlerinin bulunduu noktalar olmas mecburiyeti yoktur. Kiriler, kolon veya panelin enkesit geometrisi zerinde herhangi bir noktaya oturabilirler. Bu takdirde, kolon veya panel arlk merkezini gsteren Gnoktasndan itibaren, kiriin oturduu noktaya kadar olan mesaferijit bir kololarak kabul edilir. Arlk merkezinden gayri yerlerde ular bulunan genel konumdaki bir kiri ile, bunun i ve j ularndaki rijit kollar ve kiriin perspektif grn ve u deplasman numaralar ekil 2de gsterilmitir. Dey dzlemdeki bir deprem paneli nce, bir levha sonlu eleman olarak ele alnr ve bu sonlu elemann rijitlik matrisi ekil 3te gsterildii gibi, panelin st ve alt balarndaki kesit orta noktalarndan ibaret iki noktaya indirgenir. Bu iki nokta panel dzlemi iinde yatay ve dey telenmeler ile, gene panel dzlemi iinde bir dnmeden ibaret er serbestlik derecesine sahiptir. Dolays ile, 6x6 boyutlu bir rijitlik matrisi vardr. Dey panellerin dzlemlerine dik dorultuda rijitlikleri bulunmad varsaylmtr. Bir panelin genel konumu ve ularndaki kuvvetler ekil 4te verilmitir. Kolon ve kirilerin birbirileri ile hibir kurala bal kalmadan, geliigzel birleebildiklerine ve kolonlarn herhangi bir poligon enkesite sahip olabildiklerine dair baz rnekler ekil 5 ve ekil 6da gsterilmitir.
36
Teorik Esaslar
Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu

Kolon ve kiriler en genel geometrik konumda uzayda herhangi iki dm noktas arasnda bulunduklar iin, nce bunlarn ubuk eksenlerinin dorultu kosinsleri u noktalarn koordinatlarndan, en kesit asal atalet eksenlerinin dorultu kosinsleri ise, data hazrlama srasnda tarif edilen eksenlerin ynlerinden vektr arpmlar yolu ile bulunur. boyutlu bir ubuun, y-ubuk ekseni ile, buna dik iki dorultudaki x ve z-asal atalet eksenlerinin hesaplanan dorultu kosinsleri f-matrisi iinde, aadaki ekilde yazlabilir:
lx mx nx [t] = ly my ny lz mz nz
(1)
Bu f-matrisinin nmerik olarak bilinmesi halinde l transformasyon arpm forml kullanlarak global eksenlerdeki rijitlik matrisi elde edilir:
[k ]global = [T ]T [k ]yerel [T ]
(2)
Burada, (T)=ubuun her iki ucundaki dorultu kosinsleri matrisinin kegenlerinde barndran bir transformasyon matrisidir. Aada kirilerin, kolonlarn ve deprem panellerinin dorultu kosins matrisleri verilmitir.
Kirilerin Transformasyon Matrisi:

my / Q ly ly ny / Q ly / Q my my ny / Q 0 ny Q
[t] =
(3)
Burada,
Q = (1 n2 )1 / 2 y x = (X j Xi) ; y = (Yj Yi) ; z = (Z j Zi) ly = x / L ; my = y / L ; ny = z / L
(4) ( 5 ) (6)
ekil 1 Lokal Eksenlerde Kolon U Deplasmanlar
37
Teorik Esaslar
ekil 2 Lokal Eksenlerde Kiri U Deplasmanlar
38
Teorik Esaslar
ekil 3 Panel Elemanlar Lokal Deplasmanlar
ekil 4 Panel Eleman U Kuvvetleri
Kolonlarn Transformasyon Matrisi:

Cos Sin
0 1 0 0 0 0
0 0 0
Cos
0 0 0
Sin
tx 0 ty 0 1 0
0
Sin [t] =
0 - Cos 0 0 0
0 0 0
0
Sin
0 - Cos
tx = dx (sin ) dy (cos )
(8)
39
Teorik Esaslar
tz = dx (cos ) + dy (sin )
(9)
Burada B=Lokal 1 inci asal atalet eksenini global X-eksenin ile yapt adr ve ayrca, dx ve dy=kolon arlk merkezinin XY- koordinat eksenlerinin orijinine olan uzaklnn sras ile, X ve Y global eksenleri dorultularndaki izdmleridir.
Panellerin Transformasyon Matrisi:

Cos Sin
-r 0 0
0 1 0
0 0 1
[t] =
0 0
0 0
Burada, B=Panelin plandaki uzunlamasna orta ekseninin X-ekseni ile yapt a, r=orijininden itibaren plandaki en kesitin uzunlamasna orta eksenine olan en yakn uzaklktr. Bir panelin rijitlik matrisi terimleri ise yle ifade edilmektedir:
k11 = 2E I / h k22 = E I / h k33 = E I / h
( 11 ) ( 12 ) ( 13 )
Burada, h=panelin ykseklii, I=plandaki en kesit alann en byk atalet momenti, A=plandaki en kesit alandr. Panellerin rijitlik matrisleri de, benzer ekilde global eksen takmlarna transforme edilir. Daha sonra, Kod Numaralar algoritmik yntemi kullanlarak, binaya ait tm tayc sistemin global eksenlerdeki sistem rijitlik matrisi elde edilir. Sistemin rijitlik matrisinin serbestlik derecesi says N,aadaki formlle ifade edilebilir. Burada, NJ=sistemdeki toplam dm says, NK=binann rijit kat demesi saysdr.
N = 3 N J + 3 NK
40
Teorik Esaslar
ekil 5 Bir Uzay Tayc Sistem rnei
41
Teorik Esaslar
ekil 6 Planda Geliigzel Kolon-Kiri Balant rnekleri
Sistem zm
Her yklemeye ait sistem yk vektr ve sistem rijitlik matrisi tekil edildikten sonra , dinamik bir bellek kullanm algoritmas kullanlarak, de Yap tarafndan gelitirilmi olan zel bir Gauss eliminasyon metodu yardm ile, sistemin deplasmanlar zlr. Rijitlik matrisinin iindeki hibir sfr deeri ile aritmetik ilem yaplmaz. Bylece, sistemin denklem takmlarnn Gauss eliminasyon metodu ile zm, mmkn olan en ksa zamanda gerekletirilir. Sfrlarla aritmetik ilem yaplmasn nleyen dinamik bellek kullanm algoritmasnn temelinde, her rijitlik teriminin drt yanndaki sfr olmayan deerlerin indislerinin depolanmas yatar. Bylece, sfrlar otomatikman saf d brakan bir numaralama sistemi elde edilmi olur. Dolays ile rijitlik matrisinin bilgisayarda igal ettii bellek miktar da, minimuma indirgenmi olur. Sistemin zmnden elde edilen kat deplasmanlar, kolon, kiri ve panel rijitlik matrislerinin yerine konarak, her ykleme hali iin bu elemanlarn her birinin iki ucundaki ubuk ve panel u kuvvetleri elde edilir. Ayrca, TS 500n gerektirdii tm yk kombinasyonlar ve varsa kullancnn istedii ek yk kombinasyonlar gz nne alnarak, her ubuk ve panelin her iki ucundaki u kuvvetleri her yk kombinasyonu iin hesaplanr.
42
Teorik Esaslar
Dinamik Analiz
Dinamik hesapta modal deerlerin tayininde kullanlan yntem Vianello Stodola metodudur. Bu metodla tekil ktleli sistemlerin serbest titreim hesab kesin bir ekilde yaplabilir. nce, yapnn ilgili deprem dorultusundaki yatay deplasman bileenlerine ait flexibilite matrisi kurulur. Daha sonra, kat arlklarndan bina ktle matrisi elde edilir. Bu iki matristen ve balang karakteristik vektrnden hareket edilerek, yaplan ardk yaklam hesaplar sonunda, her mod iin zel asal frekans ve karakteristik vektrler bulunur. Elde edilen karakteristik vektrler belirli katsaylar yardmyla normalletirilir. Bylece, yapnn normalletirilmi serbest titreim modlar ve zel asal frekanslar ve periyotlar tayin edilmi olur. Modal sperpozisyon yntemi ile dinamik hesap yapld zaman genelde aadaki ilem sras takip edilir: Dinamik hesabn ka mod iin yaplaca saptanr. Yap yatay rijitlik matrisi oluturulur. Bu matriste gerekli dzenlemeler yaplarak titremeyen dey ve dnme deplasmanlar elimine edilmi olur. Bylece, binann kat demesi dzlemi iinde birbirine dik iki yndeki titreimlerine kar gelen indirgenmi rijitlik matrisi elde edilir. Arzu edilirse,binann titreimleri yatay dzlemde sadece bir yne inhisar ettirilebilir. Kegen ktle matrisi oluturulur. Bina iin, indirgenmi yatay rijitlik matrisi mod iin zel asal frekans hesaplanr. ve kegen ktle matrisi yardm ile gznne alnan her
Iterasyon yolu ile, karakteristik vektrler bulunur. Normalletirmek iin gerekli blme kat saylar bulunur ve modlarn katk arpanlar hesaplanr. Her mod iin maksimum davran spektral ivmeleri hesaplanr veya eriden okunur. Her mod iin kat hizasna etkiyen modal ykler bulunur. Her kat iin, iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) yolu ile maksimum kat ykleri hesaplanr. Bulunan kat ykleri ile (her iki yn iin), minimum kat burulmalar art da dikkate ykler altnda sistemin analizine devam edilir. alnarak, yatay
Modal sperpozisyon yntemi ile katl bir binann dinamik analizine ait saysal rnek EK 2de zetlenmitir.
Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini

Her ubuk eleman iin, btn yk kombinasyonlarndaki eksenel kuvvet, burulma momenti, iki eksenli eilmeye ait kesme kuvvetleri ve eilme momentleri elde edildikten sonra, bu ubuklarn her iki ucunda, en kesit boyutlarn tahkiki yaplr. Tama gc metodu kullanlarak ve en kritik yk konbinasyonu gznne alnarak her ubuun iki ucunda donat tayini yaplr. Donatlar, kolonlarda kelerde konsantre olduundan ve ayrca keler arasnda kenarlar boyunca eit yayl olduuna gre iki eksenli eilme iin hesaplanr. Kirilerde donat tek eksenli eilmeye gre tayin edilir. Minimum ve maksimum donat koullar zellikle tahkik edilir. Panellerde donatlar dey ve yatay dorultularda ve panelin her iki yz iin ayr ayr hesaplanr. Plak zmleri sonlu elemanlar yntemiyle yaplr. Plaa noktasal ve/veya izgisel ykle tarif edilebilir. Boluklar herhangi bir geometride tariflenerek plak analizinde dikkate alnr. Plak zerinde n tane hesap aks geirilerek ve her bir aks iin deme donat hesab yaplabilir ve izdirilebilir. Plak moment diyagramlar izdirilebilir.
Pafta izimleri
Yaplan statik ve dinamik yk analizlerinin ve tayin edilen donatlarn nda, plotter makinesinin eliinde, sistemin her kat iin ayr ayr olmak zere, kalp planlar, kolon aplikasyon planlar, deme, donat planlar, kiri boyuna grn, enkesiti ve donat alm planlar ve dier ayrntlar izilir. deSTATK IDS / NC programnn izimi ile ilgili kt modllerinin listesi aada verilmitir.
43
Teorik Esaslar
Kat Planlar
Kalp Plan Donat Plan Kolon Aplikasyon Plan Kolon Dey Almlar Kolon Kiri Birleim Yatay Kesiti Perde Detaylar Etriye Detaylar
Kat Kiri Resimleri
Kat Kiri Detaylar Kaset Kiri Detaylar Nervr Kiri Detaylar
Temel Planlar
Temel Aplikasyon Plan Tekil Temel Detaylar Kaset Temel Aplikasyon Plan Radye Temel Aplikasyon Plan
Temel Kiri Resimleri
Srekli Temel Kiri Detaylar Ba Kiri Detaylar
Metrajlar
Kalp Metraj Beton Metraj Demir Metraj
Programa Bilgi Girii

Programa giri bilgileri windows platformunda, programn stn CAD teknolojiyle verilir. Yardm menleri ve grsel data girii kullancya byk rahatlk salar. TS 500 Betonarme, TS 498 Ykler ve ayrca, 1997 Deprem Ynetmelii artlar otomatik olarak kontrol edilir. Burada, u an yrrlkteki artnamelerden alnm deerlerdefault olarak tanmldr. stenildiinde kullanc tarafndan deitirilebilir. Programa nce, ele alnan bina ile ilgili genel bilgiler girilir. Bu bilgiler, kat adedi, deprem blgesi ile ilgili bilgiler, beton ve donat ile ilgili malzeme bilgileri, zemin parametreleri olarak sralanabilir. Daha sonra her kata ait geometrik ve tayc sistem bilgileri girilir.
Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler

Eksen Takmlar
Eksen takmlar programn data girileri kullanm kitabnda ayrntlar ile tarif edilmitir. Burada, algoritmik anlamda genel olarak ksaca ele alnmtr. Daha detayl bilgi iin, program yardm butonu veya kullanm kitabna bavurulmaldr. Tayc elemanlar girilmeden nce yapnn global eksen takm seilir. Orijin,
44
Teorik Esaslar planda herhangi bir nokta olabilir. Yatay eksenler X ve Y ile, dey eksen Z ile gsterilir. Elemanlar programn kendi grafik editrnde boyutlu olarak girilir. Kullanc eleman grd ekilde tanmlar. deSTATK IDS / NC program girilen tm elemanlar birbiriyle ilikilendirir.
Akslar
Data girimi iin aks tarifi gerekmez. Akslar sadece aplikasyon iin tanmlanabilir. Akslar uzayda herhangi bir konumda olabilirler. Yatay dzlemde bir aks tanmlayabilmek iin gerekli olan minimum bilgiler verilmelidir. Eer, girilen aks X-eksenine paralel ise, sadece X eksenine olan mesafesi girilir. Genel konumlu akslar, zerinde zerine barndrdklar herhangi iki noktann koordinatlar araclyla tanmlanr. Birbirlerine paralel akslar, daha nce girilmi olanndan tretilebilir.
Kolonlar
Kolon tanm iin nce kolonun x ve y boyutu tanmlanr. Program kolon majr ve minr akslar otomatik seer. Majr ve minr aksn kesime noktas dzlemde bir nokta tanmlar. Kolonun saptanan bu noktaya gre dx ve dy kaklklar ile kolon boyutlar verildiinde kolonun yatay dzlemde yeri sabitlenmi olur. dx ve dy kaklklar en ok kullanlan duruma gre butonlar yardmyla nmerik deerlerle uramadan kolaylkla verilebilir. Kolon oluturulduunda uzaydaki yeri, dm ve ubuk numaralar otomatik olarak oluturulur. 3 boyutlu tayc sistem istenildii anda alnabilir. Program ayr kolon tipi belirleyebilir. Dikdrtgen kolonlar Daire kolonlar En genel ekliyle poligon kolonlar
Kolona ait Ix ve Iy atalet momentleri program tarafndan kendi asal eksenlerinde hesaplanr. Yine, kolonun byk atalet momentine ait majr aksn yatayla yapt a program tarafndan tayin edilir. Kolon boyu kat genel blmnde girilen kat koordinatlar yardmyla hesaplanr. Eer kolonun st ve alt ucu genel kat kotundan farkl ise, kolon ularnn koordinatlar programa ayrca verilir. Kolonun burulma rijitliine kullanc mdahale edebilir. Burulma rijitlii sfr girilirse kolon burulma rijitliini kullanc ihmal ediyor demektir. Ayrca, kolonun iki tam kat arasnda bir dm noktas tanm yaplmak istenirse (ara kat kirii iin) bu bilgi kullanc tarafndan girilir. Kolonun st veya alt ucunun deplasmanlarn ilgili katlarn deplasmanlarndan bamsz klmak gerekirse, yeni dm noktas serbestlii tanmlanabilir. Son olarak kolon temele kadar devam etmeyip konsol ucuna veya kiri zerine biniyorsa bu durumu da gznne almak mmkndr. Simetrik sistemlerde data retme butonlar kullanlarak nemli zaman tasarrufu salanr. Ayrca, ok kombinasyonlu filtre (layer) olanaklar sayesinde sadece ilgili datalar (kat veya eleman) grntlenebilir. Poligon ve tp kolonlar grafik olarak sisteme tantlrlar. izgiyle poligon kolon konturlar izilip poligon kolona dntr komutuyla poligon kolon kolayca tariflenebilir.
Kiriler
Kiri tanm iin sanda veya solundaki elemanlar mouse ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki elemanlar;kolon, panel, kiri veya bo u olabilir. Aks otomatik olarak seilir. Kiri stnden geen asal x ekseni ile belirtilen kiri aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde kiriin konumu sabitlenmi olur. Kiriler demelerden otomatik olarak yk alrlar, bu ilemi program kendisi yapar. Kiri zerinde var olan duvar yk ile TS 498 kapsam dnda ykler istenirse ayrca sabit ve hareketli yk olmak zere en genel yk olarak programa verilebilir. Program default olarak kiri st kotunu kat genel blmnde girilen kat kotundan alr. Eer kiri al (deyde) ve/veya ters kiri zelliinde ise sol ve sa u kotlarna ilave bilgi verilerek bu durum belirtilir. Kirilerin de burulma rijitliine kolonlarda olduu gibi mdahale edilebilir. Burulma rijitlii sfr yazlrsa kiri burulma rijitlii ihmal ediliyor demektir.
Paneller
Panel tanm iin sanda veya solundaki elemanlar mouse ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki elemanlar, kolon veya panel olabilir. Panel aks otomatik olarak seilir. Panel stnden geen asal x ekseni ile belirtilen panel aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde panelin konumu sabitlenmi olur.
45
Teorik Esaslar
Demeler, Nervrler ve Kasetler
Demeler, nervrler ve kasetler tanm iin, kapal blgenin iine mouse'un sol tuuyla tklanmas yeterlidir. evre elemanlar kiriler, kolonlar, paneller veya bo u program tarafndan otomatik tannr.
Data Kontrol
Yapnn boyutlu modeli oluturulmadan nce, girilen tm bilgiler program tarafndan gzden geirilerek mantksal hata yaplp yaplmad kontrol edilir. Yaplan hatalar eleman ve kat baznda listelenir. Bu hatalar giderilmeden model oluturulamaz.
Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas

Yap yatay ykleri Deprem Ynetmeliinde aklanan ekliyle program tarafndan hesaplanr. Ayrca yatay kat kuvvetleri kullanc tarafndan girilerek rzgar ve toprak itkisi hesab boyutlu olarak yaplabilir. Yapya etkiyen d kuvvet burulma momentleri program tarafndan hesaplanr. Yatay kat kuvvetleri ve yap eksantrikliine baklarak X-ynnde iki ve Y-ynnde iki olmak zere toplam drt adet burulma momenti hesaplanr Bylece, her kat hizasnda arlk merkezine etkiyen X-yn deprem ykleri Y-yn deprem ykleri ve arteksi yn deitirebilen burulma momentleri hesaplanm olur.
Dey Ykler
Dey ykler demelerden kirilere aktarlan yayl ykler ile kullanc tarafndan ek olarak girilmi dier d yklerden oluur. ubuklarn eksenleri boyunca etkiyen ykler ile aklkta etkiyen tekil yklerin ankastrelik u etkilerinin ters iaretleri, dm noktasna etkiyen d ykler olarak kabul edilir. Demelerden kirilere aktarlan yk, sonlu elemanlarn mesnet reaksiyonlardr. Bu yzden ykn ekli gen trapez veya dzgn yk deildir. Herhangi bir eride olabilir. Ayrca demeye bildirilen noktasal ve/veya izgisel yklerde dey yk olarak kirilere aktarlr. Kiri ykleri 3 boyutlu olarak izdirilip incelenebilir.
Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi

H . S . . . . . . . Gi . [k ]xyz = H . . S . . . . . . G j . . . D Ci . . . . D Cj . . . . Ci Ai . . . . Ci B . . . T . . . . . T . . . . F . . . Ei Gi . . . . Gj . . . . Gi . . . . Gi H . . . S . . . . . H . . S . Gj . . . . D Cj . . Ci B . . T . . . . . . F . . . Gj . . . . Cj D . . Cj Aj . . . . T . . . . Ej xyz . . .
eitli Notasyonlarn Tanmlar Yz-Dzleminde Eilme

Elx L Elx A j = ajx L Elx B = bx L Ai = aix
xy-Dzleminde Eilme
Elz L Elz E j = ajz L Elz F = bz L Ei = aiz
46
Temel Stifnes Saylar
Teorik Esaslar
Dier Stifnes saylar
El Ci = (aix + bx ) x L2 El C j = ajx + bx x L2
D = aix + ajx + 2bx
x ) El3 L
El Gi = (aiz + bz ) z L2 El G j = ajz + bz z L2
H = aiz + ajz + 2bz
2 ) El3 L
S=
AE Eksenel Rijitlii L
T=
GJ Burulma Rijitlii L
Elx =x atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii Elz =z atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii aix =i ucunda x atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays Normal olarak aix =4'tr. aiz =i ucunda z atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays. Normal olarak aiz =4'tr.
b =i ucunda birim dnme var iken j ucundaki moment katsays. Normal olarak b =4'tr
aix 3i 4 i j ajx 3i 4 i j b 3i j 4 i j
Ular yar bal ubuklarda bu katsaylarda dzeltme yaplr.
a ix
3 i 4 i j
a jx
3 i 4 i j
3 i j 4 i j
i , j = Sras ile, i ve j ucundaki ballk oran (Tam bal ularda i =%100, mafsall ularda i =%0)
Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi
Dinamik hesap iin ekil E1'de gsterilen 3-katl bir dzlem ereve rnek olarak alnmtr. Bu rnek, akrolu ve arkadalar (1974) kitabndan aynen alnmtr. Sistemin eilme ve alan rijitlikleri aada verilmitir: Kesit NP 34 IP 16 IP 20 IP 22 EI (t/m 2 ) 3 297 552.3 1 249.5 1 690.5 EA (ton) 122 640 173 670 191 130
Katlarda X deplasman bileenine ait indirgenmi (dzenlenmi) flexibilite matrisi

13.0423 2.5283
[F] = [S]1 = 6.8708
6.8708 6.1048 2.4608
2.5283 2.4608 10 3 m / t 1.8656
ve yerekimi ivmesi g = 9.81 m / sn2 alnarak ktle matrisi
47
Teorik Esaslar
2.0387
[M] =
0 0
0 0 3.0581 0 t sn2 / m 0 3.0581
bulunur. Buradan;
26.5893 5.1544
[ F ][ M ]= 14.0075 18.6691
7.5254
21.0116
7.7318 7.5254 103 7.7052
sn 2
bulunur. Karakteristik vektr;

1
{ D }= 1
1
olarak tahmin edilirse, ardk yaklam hesaplar sonunda sistemin birinci normal moduna ait zel asal frekans;
w = 4.837 l / sn
ve karakteristik vektr;
{D }T = 0.66773
0.27482
olarak bulunur. sistemin 2'nci ve 3'nc normal modlarna ait zel asal frekanslar ile karakteristik vektrlerde yaplan hesaplar sonunda
w2 = 12.69 l / sn
{D }2 = 0.72899
0.66546 0.25427
w3 = 22.32 l / sn
{D }3 = 0.66546
1
48
Teorik Esaslar
ekil E1 3 Katl Bir elik ereve
ekil E2 Titreim Modlar
olarak elde edilir.
{D }1 , {D }2
ve {D }3 karakteristik vektrlerinin normalletirilmesi iin nce,
{ D }i { M }{ D }i = C i2
bants yardmyla
C1 = 1.9061 C2 = 2.2303 C3 = 2.1317
deerleri hesaplanr. Ayn indisli vektrlerin elemanlar bu saylara blnrse;
{ }T [ M ]{ }j = 1 j
normalizasyon art salanr ve
49
Teorik Esaslar
[ ] = [ 1 2 3 ] = 0.35031
0.14418
0.52463
0.44837 0.32686 0.29352
0.11928 0.31217 0.46911
normalletirilmi karakteristik vektrler matrisi elde edilir. Sistemin bylece elde edilmi olan serbest titreim modlar ekil E2'de gsterilmitir. Yapnn zel periyotlar ise
T1 = 2 / w1 = 1.30 sn , T2 = 2 / w2 = 0.495 sn , T3 = 2 / w3 = 0.282 sn
olarak hesaplanmaktadr. Temel hareketine ait maksimum ivme deerinin

amaks = 0.33 g = 3.27 m / sn2
ve yapnn kritik snm orannn da h = 0.05 olduu kabul edilmektedir. Bu deerler yardm ile El Centro spektrumu diyagramndan sras ile,
T1 = 1.300 sn iin Sa1 = 0.71 3.27 = 2.322 m / sn2
T2 = 0.495 sn T3 = 0.282 sn
iin iin
Sa2 = 1.39 3.27 = 4.545 m / sn2 Sa3 = 1.57 3.27 = 5.134 m / sn2
deerleri alnr. Daha sonra

M1 M2 = M 3 2.0387 3.0581 3.0581 1
ve
{U }x = 1
1
olduu gznnde tutularak

M1 i = { }T [ T ]{U }x = { }T M2 i i M 3
1 = 2.5818
2 = 0.9831
3 = 0.7231
katk arpanlar elde edilir. Etkin ktleler bu katk arpanlarnn kareleridir. Dolays ile,
M1 = 2 = 6.666 1 M2 = 2 = 0.966 2 M3 = 2 = 0.523 3 Me = 8.155
elde edilir. Her mod iin katlara etkiyen modal yatay ykler de
{ q }i = i Sai { M }{ }i
{ q }1 = 6.42
2.64
6.41
{ q }2 =
4.08 4.47 4.01
{ q }3 = 3.54
5.33
0.90
olarak bulunur. Yapnn deprem srasnda elastoplastik deformasyon yapt gznnde tutulur ve sneklik oran 6 alnrsa elastik boyutlandrmada kullanlacak dm noktas ykleri yukardaki deerleri 6'ya blerek
50
Teorik Esaslar
1.068 0.680 0.745 0.668 0.150
{ q }1 = 1.070
0.444
{ q }2 =
{ q }3 = 0.590
0.888
eklinde elde edilir. Maksimum kat ykleri iin aadaki kareler ortalamas metodu kullanlr.
{ q }max =
Bylece,
2 {q } i
{ q }max = 1.431
1.191
1.275
bulunur. Arzu edilirse, her mod iin kat kesme kuvvetleri hesaplanr ve bunlarn kareler ortalamas alnarak, muhtemel maksimum kat kesme kuvvetleri aadaki gibi hesaplanr.
1.275
{ V }max = 2.184
2.717
Teorik Esaslar Blmnn Referanslar

akrolu, A., zden, E., zmen, G.,(1974),Yap Sistemlerinin Hesab iin Matris Metodlar ve Elektronik Hesap Makinesi Programlar, stanbul. akrolu, A., zmen, G., (1979), Ortogonal Olmayan erevelerden Oluan Yaplar iin Gelitirilmi Muto Yntemi, .T.. Dergisi, Cilt 37, Say 2, s.25-34, stanbul. ideSTATK, IDS / NC Kullanm Kitab, (1998) de Yap, Fevzi akmak Cad. Fatih Apt. No:57 Kat:3 Daire:5, Bursa zmen, G., (1978), Ortogonal Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab, .T.. Dergisi, Cilt 36, Say 1 s. 25-34, stanbul Stamatto, M.C., Stafford, S.B.,(1969) An Approximate Method for the Three Dimensional Analysis of Tall Buildings, Proc. Instn. Civ. Engrs., s. 361-379. Sz konusu referans O.D.T..de hazrlanm bir program deerlendirme testidir. lgili firmann, firmamza yapt talep zerine kaynak ad belirtilmemitir. Tezcan, S.S., (1970), ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makineleri le zm stanbul Teknik niversitesi Ktphanesi, Elektronik Hesap Bilimleri Enstits Yaynlar, No.12, stanbul. Wilson, E.L., (1970), SOLID SAP-A Statik Analysis Program for Three Dimensional Solid Structures, University of California, Structural Engineering Laboratory, Report No.UC-SESM 71-19 Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of Building Systems Theoretical Manual. Wilson, E.L., Habibullah, A., (1992), Sap90,Structural Analysis, User Manual. Zorbozan, M., (1981),Direkt Deplasman Metodu ile Ortogonal Tayc Sistemlerden oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir EHM Program /YAYOI, .T.. naat Fakltesi, stanbul. Zorbozan, M., (1983),Ortogonal Olmayan Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir Yntem,Doktora Tezi, .T. naat Fakltesi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul.
51
Teorik Esaslar
52
Blm 5 Yaklak Metodlar

zet
Tayc sistem elemanlarnn geometrik konumlar, analitik hesaplarda kullanlan rijitlik matrisleri ve zellikle dm noktalarndaki serbestlik dereceleri boyutlu olan programlar, gerek boyutlu analiz yapabilen programlardr. deSTATK IDS / NC hem tayc elemanlarnn geometrik konumu bakmndan, hem de dm noktalarndaki serbestlik dereceleri bakmndan hibir kabul ve varsaym yapmayan kesin boyutlu bir analiz programdr. Bir dzleme indirgenebilen dzlem ereve tanm ve zellikle bunlarn birbirleri ile ortogonal olmas ve olmamas gibi tanmlamalara gerek yoktur. deSTATK IDS / NC programnn iinde, betonarme kat demelerinin kendi dzlemleri iinde sonsuz rijit olmas kabulnden baka, kesin analitik zmden ayrlan, hibir varsaym veya yaklaklk yoktur. Halbuki, boyutlu analiz yapt ileri srlen ve pratikte birok inaat mhendisi tarafndan kullanlan baz paket programlarn, gerekte ok ciddi varsaymlar ve yaklaklklar ierdikleri ve sadece zel baz uzay ereve tipleri iin uygun olduklar gzden uzak tutulmamaldr. Bu raporda, yaklak boyutlu analiz metotlar ile, deSTATK IDS / NC program tarafndan kullanlan kesin ve en genel boyutlu analiz metodunun karlatrlmasna yer verilmitir. Pratikte, paket program kullanan inaat mhendislerinin, hangi programlarn boyutlu kesin hesap yapt, hangilerinin yaklak olduu ve hangilerinin sadece baz zel ortogonal veya ortogonal olmayan dzlem ereve halleri iin geerli olduu konusunda bilinli bir deerlendirme ve sorgulama yapmasnda byk yarar olacana iaret edilmitir.
Genel Tanmlamalar
Ortogonal Yaplar
Hereyden nce, btn binalarn tayc sistemlerinin daima boyutlu olduunu belirtmeliyiz. Plan baznda geometrileri ne olursa olsun tayc sistemlerin hepsi ereve, perde veya bunlarn karmndan oluan bir uzay erevedir. Kolon ve kirilerin plandaki konumlarna gre bu yaplar ortogonal ve ortogonal olmayan sistemler olarak iki ana gruba ayrmak mmkndr. Aslnda ortogonal bir yap ortogonal olmayan sistemin zel bir halidir. Yeri gelmiken ilgili tanmlamalar yaparak ortogonal kavramn biraz aalm. Yapy oluturan uzay ereveyi, birbirinden bamsz dzlem ereveler ile ifade ettiimizde, her erevenin dier erevelerle 90 derecelik ayla kesime koulunu salayan yaplara Ortogonal yap denilebilir. Daha karmak bir ifadeyle, dey srekliliin saland, birbirlerine dik kesien noktalarda geometrik ve deplasman uygunluk koullarn gerekletiren yaplar ortogonal karakterdedir denilebilir. Ortogonalden kk eimli alarla sapmalar yapan tayc sistemler de ortogonal snfna dahil edilebilir. BunlaraKk Al Ortogonal Yaplar denir. Ortogonal ve kk al ortogonal yaplar iin rnekler, sras ile ekil 1 ve ekil 2de verilmitir.
Bamsz Al Ortogonal Yaplar
Ayrca, ok zel bir durum olan, pratikte karlalmas olduka zor olan bamsz dzlem erevelerden oluan yaplar da ortogonal yap kapsamna alabiliriz. Bu tarz yaplar Bamsz Al Ortogonal Yaplar olarakta tanmlamak mmkndr.(ekil 3)
Ortogonal Olmayan Yaplar
Ortogonal Olmayan Yaplar ise, yukardaki tanmlamaya uymayan dier tm yaplardr ve rnekleri ekil 4te verilmektedir. Uygulamada mimari ve estetik nedenlerle modern ve gsterili yaplar yapmann amaland durumlarda tayc sistemin ortogonal olmayan elemanlardan olumasna sk sk rastlanmaktadr. Baz hallerde ise, arsann biimi yap plannn geliigzel ekillerden meydana gelmesini zorunlu klarken, statik sistem ister istemez ortogonal olmayan elemanlardan oluabilmektedir. ok katl yaplarn hesabnda kullanlan yntemler, hesapta yaplan kabullerin geree yaknlna baklarak yaklak ve kesin yntemler diye iki ana gurupta toplanmaktadr. Yaklak yntemlerin hemen hemen hepsi ancak ortogonal yaplara uygulanabilmektedir.
53
Yaklak Metodlar
Yaklak Yntemler
Ortogonal Sistemler in
Sadece ortogonal yaplara uygulanabilen yntemlerin banda Muto metodu gelmektedir. Baz dier yaklak metotlar zmen (1978) ve Zorbozan (1981) tarafndan ayrntlar ile ele alnmtr. Ortogonal sistemler iin gelitirilmi yaklak yntem kullanan bir paket program Sucuolu (1993) tarafndan deerlendirilmitir. Ortogonal sistemler iin gelitirilmi yaklak yntemlerin dayand varsaymlar yle zetlenebilir: Bina modeli bamsz dzlem erevelerden meydana gelmektedir. Baka bir deyile tayc sistem bamsz dzlem ereveler ile temsil edilmektedir. Her ereve ancak kendi dzlemi iinde rijitlie sahiptir. Dzlem ereveler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile birletirilerek tm binann boyutlu analitik tanm yaplmaktadr. ki ayr erevenin kesime noktasnda yer alan bir kolon, bu iki ereveden gelen ykler altnda birim uzama uygunluk koulunu salamaz.
ekil 1 Ortogonal Yap rnei
ekil 2 Kk Al Ortogonal Yap
54
Yaklak Metodlar
ekil 3 Bamsz Al Ortogonal Yaplar Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir.
Bu yaklak yntemle sadece, dzlem sistemleri kesimeyen yaplar ve dzlem sistemleri birbirine dik olan yaplar belli bir yaklaklkla hesaplanabilir. Bu yaklaklk, yap yukardaki kabullerin tmne uygun olsa bile gerek zmden ok nemli sapmalar gsterebilir. ereveleri dik kesien yaplarda giriim yapan alt sistemleri hesapta bamsz olarak ele alabilmek iin kesime noktalarnda bulunan dey tayclara ait kesit asal eksenlerinin o noktadan geen dzlem sistemlerin dorultular ile akmas ve bu noktalardaki dey srekliliin yaklak olarak salandnn kabul edilmesi gerekir. Bu yaklak yntemlerin esas, kesin hesapta ok bilinmeyenli olan problemi, az bilinmeyenli probleme indirgeyerek zmeye dayanr. Yaklak yntemlerde izlenen metot aadaki ilemleri yapar. Alt sistemler kullanc veya program tarafndan oluturulur. Sz edilen alt sistem dzlem erevelerdir. erevelerin dm noktalarnda adet deplasman vardr .Her deplasman ereve dzleminde olmak zorundadr. Her ereve de bulunan ubuklarn dzlem iindeki eleman rijitlik matrisleri oluturulur. Her ereve iin yap analizinden tandmz sperpozisyon yntemi ile sistem rijitlik matrisi kurulur. ndirgeme yntemi ile, erevelerin yatay rijitlik matrisi elde edilir. Bu aamada btn ereveler iin elde edilmi olan rijitlik matrisleri kullanlarak,yap yatay rijitlik matrisi kurulur. Matris oluturulurken her bir erevenin x ekseniyle yapt a ve erevenin orijin noktasna olan dik uzakl iin iine kalr. Bu kare matrisin dey boyutu, yap kat adedinin kat kadardr. Yapya kat hizasnda etkiyen ykler ve Deprem Ynetmeliine gre hesaplanan kat burulma momentleri ile sistem yk vektr oluturulur. Yap global denklem takm zlerek her katn iki telenme deplasman bir adet kat dnmeleri bulunur. Analitik yntemlerle global kat deplasmanlar her erevenin kendi dey dzlemine aktarlarak, her erevenin her katndaki deplasmanlar bulunur. Bilinen deplasmanlardan yola klarak her ereve iin dey ve yatay deplasman ve dzlem iindeki dnme hesaplanr. Her erevenin tm elemanlarnn u kuvvetleri bulunur.
Bu yntemle, kiri ve kolon ularnda bir moment, bir eksenel kuvvet ve bir kesme kuvveti hesaplanr. Kolon uzama deformasyonlarnn ihmal edildii durumda kolonlarn yatay hesap sonucu normal kuvvetleri sfr kar. Bu tarz programlardan kirilerin ve kolonlarn burulma momentlerini hesaplamalarn beklemek doru deildir. Kirilerde normal kuvvetler de sfr kar.
Ortogonal Olmayan Sistemler in
akrolu ve zmen (1979) tarafndan yaplan bir almada, ortogonal olmayan erevelerden oluan yaplar iin de yaklak bir hesap metodu gelitirilmitir. Bu yntemde kat kolonlarnn sadece o kattaki kesme kuvveti ile orantl greceli yer deitirme yaptklar kabul edilmi bylece, her katn hesab dier katlardan bamsz kurulup zlebilen bilinmeyenli bir denklem takm yardm ile yaplabilmitir.
55
Yaklak Metodlar Zorbozan (1983)n Doktora almasnda deplasman ynteminin deiik bir uygulamas yaplarak, ortogonal olmayan sistemler iin dolayl bir alt sistem kullanlm ve bir ardk yaklam metodu kullanlarak birka admda sonuca gidilmitir. Gelitirilen yaklak yntemler dayandklar varsaymlarn saland her tr yapda gvenle kullanlabilirler. Bu yntemlerin genel zellikleri yapy alt sistemlerle tarif etmeleridir. Alt sistemler bazen dzlem ereveler, bazen de dey tayc elemanlar olabilir. Alt sistemlerin ereveler olduu programlarda kirilerin antimetrik deformasyon yaptklar varsaylarak ortogonal olmayan yaplar da baz nlemlerle ortogonal sistemler iin gelitirilmi programlarla zlebilirler. Alt sistemler, sistemdeki ortogonal karakteri bozan kirilerin tam orta noktalarndan ayrlarak idealletirilir. Bu durumda daha iin banda, sz konusu kiriin moment sfr noktasnn kiriin tam ortasnda oluacan kabul etmi oluyoruz. Eer, hesap moment sfr noktas yeri deiirse (ou durumda deiir) hesabn bu nokta dikkate alnarak yeni batan yaplmas gerekir. Ortogonal olmayan sistem iin uygulanan yaklak yntemlerin dayand varsaymlar unlardr: Alt sistemler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile birletirilerek tm binann boyutlu analitik tanm yaplr.
56
Yaklak Metodlar ekil 4 Ortogonal Olmayan Plan rnekleri Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir.
Bu Yaklak yntemin ayrntlar iin Zorbozan (1983)n Doktora Tezi incelenmelidir. Sonularn kesin yntemden sapma miktar, yaplan ardk yaklam saysna baldr. Ortogonal sistemlerin yaklak yntemlerine gre tek stnl, dayand varsaymlara uyan ortogonal olmayan yap sistemlerini de zebilmesidir.
Kesin Yntemler
Ortogonal olmayan tayc sistemlerden oluan ok katl yaplarn yatay yklere gre kesin hesabnda, problemin zellii gerei, dorudan alt sistem kullanma olana ortadan kalkmaktadr. Bu durumda burulma ve boy deitirmeler ihmal edilse bile, yapnn tm dm noktalarnda iki dorultudaki dnmeleri ile tm katlardaki yer deitirme bileenini (iki teleme bir dnme) almak gerekmektedir. Kesin yntemler, deplasman metodunun ok katl yaplara uygulanmas ile gelitirilen bilinmeyen says ok fazla olan yntemlerdir. Bu programlar ortogonal veya ortogonal olmayan genel amal her trl yap sistemini zebilen niteliktedir. Wilson (1970. 1980. 1992) tarafndan gelitirilen ve SAP serisi olan bilinen programlar ile deSTATK IDS / NC program (1998) kesin hesap yntemi kullanan paket programlardr.
ideSTATK IDS / NC Program

deSTATK IDS / NC program yukarda sz edilen programlar ile tamamen ayn kesin hesap yntemleri kullanarak zme giden gerek anlamda boyutlu bir paket programdr. Bu programda, kat dzlemleri kendi iinde sonsuz rijitlie sahip varsaylr. Ayn katta bulunan tm dm noktalarnn iki yndeki yer deitirme ve dnmeleri birbirlerine baldr. Ancak, kullanc herhangi bir kattaki herhangi bir dm noktasnn deplasmanlarn bamsz klabilir. Yapnn bir tek tayc sistemi vardr ve bu tayc sistem bir uzay erevedir. ereve elemanlar kolonlar, kiriler, perdeler ve panel elemanlardr. Paneller iki kolon arasnda kalan dey perdelerdir. Elemanlar uzayda herhangi bir konumda ve ada olabilirler. Ara katlar ve herhangi bir ekilde kademelenme olabilir. Ksaca, uzay ubuklar, dey perdeler ve paneller ile modellenebilen her tr yap deSTATK IDS / NC ile boyutlu olarak tam kesinlikle zlebilir. deSTATK IDS / NC programnn kulland en genel boyutlu analiz metodundaki ilemlerin sras aada zetlenmitir. Yapnn uzayda tarif edilen dm noktalar katlardaki kolon/kiri birleimleri veya kiri birleimleridir. Her dm noktasnn alt adet deplasman bileeni vardr. Kullanc tarafndan aksi belirtilmedii srece, tm katlarda tm dm noktalarnn X ve Y- yatay deplasmanlar ile Z ekseni etrafnda dnmesi ortaktr. Dier deplasman bileeni Z-dey eksenindeki dey deplasman ile X ve Y ekseni etrafndaki dnmedir. Rijit diyaframlarn olmad ara katlarda alt deplasman da birbirinden bamsz atanr. ubuk ve panel elemanlarn kendi rijitlik matrisleri kendi lokal eksenlerinde oluturulur. Kiri ve kolonlarn rijitlik matrisleri 12x12 boyutundadr. Panel elemanlarn rijitlik matrisleri ise 6x6 boyutundadr. Eleman lokal rijitlik matrisleri, dorultu kosinsleri yardm ile yap global rijitliklerine dntrlr. Bu ilem dm noktalarndaki bamll dikkate alarak zel ubuk transformasyon matrisleri yardm ile yaplr. Yap global rijitlik matrisi oluturulur. Yapnn global rijitlik matrisi ve yk vektr zel bir Gauss eliminasyon yntemi ile zlr ve global koordinatlardan kat deplasmanlar bulunur. Deplasmanlar eleman koordinatlarnda hesaplanr. Her ubuk iin 12 adet ubuk u kuvvetleri bulunur.
Kiri ve kolonlarn u kuvvetleri Tx, Ty, Nz, Mx, My, Mz Panel elemanlarn u kuvvetleri N, T, M
57
Yaklak Metodlar
Yaklak Metodlar Blmnn Referanslar

akrolu, A., zden, E., zmen, G.,(1974),Yap Sistemlerinin Hesab iin Matris Metodlar ve Elektronik Hesap Makinesi Programlar, stanbul. akrolu, A., zmen, G., (1979), Ortogonal Olmayan erevelerden Oluan Yaplar iin Gelitirilmi Muto Yntemi, .T.. Dergisi, Cilt 37, Say 2, s.25-34, stanbul. ideSTATK, IDS / NC Kullanm Kitab, (1998) de Yap, Fevziakmak Cad. Fatih Apt. No:57 Kat:3 Daire:5, Bursa zmen, G., (1978), Ortogonal Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab, .T.. Dergisi, Cilt 36, Say 1 s. 25-34, stanbul Stamatto, M.C., Stafford, S.B.,(1969) An Approximate Method for the Three Dimensional Analysis of Tall Buildings, Proc. Instn. Civ. Engrs., s. 361-379. Sz konusu referans O.D.T..de hazrlanm bir program deerlendirme testidir. lgili firmann, firmamza yapt talep zerine kaynak ad belirtilmemitir. Tezcan, S.S., (1970), ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makineleri le zm stanbul Teknik niversitesi Ktphanesi, Elektronik Hesap Bilimleri Enstits Yaynlar, No.12, stanbul. Wilson, E.L., (1970), SOLID SAP-A Statik Analysis Program for Three Dimensional Solid Structures, University of California, Structural Engineering Laboratory, Report No.UC-SESM 71-19 Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of Building Systems Theoretical Manual. Wilson, E.L., Habibullah, A., (1992), SAB90,Structural Analysis, User Manual. Zorbozan, M., (1981),Direkt Deplasman Metodu ile Ortogonal Tayc Sistemlerden oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir EHM Program /YAYOI, .T.. naat Fakltesi, stanbul. Zorbozan, M., (1983),Ortogonal Olmayan Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir Yntem,Doktora Tezi, .T. naat Fakltesi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul.
58
Blm 6 Sap 90 Programna Data Aktarma

ideSTATK programnda datalar girilir ve analiz yaplr. Proje mensnden Txt transfer satr tklanr ve dosya ad verilerek kayt edilir. deSTATK program SAP90 datasn otomatik oluturur. ideSTATK programnda zdrdmz projeyi SAP90a aktararak, projenin u kuvetlerini SAP90 ile nasl karlatrlacan rnekle aklayalm. Projeler klasr altnda bulunan Ornek6 projesini ideSTATK programyla an ve analiz yaptrn. rnek proje, simetrik, 10 katl nonortagonal bir sistemdir. Analiz sonucunda rnein zemin katta S8 kolonunu seelim ve kolon donatlarn tklayalm. Kuvvetler/donat alanlar sekmesinde, kolonunun deprem yklemelerinden oluan u kuvvetlerine bakalm. ty1 E1 E2 E3 E4 -0.93 -1.61 -2.35 -2.02 tz1 -21.62 -30.39 -117.08 -112.86 tx1 -5.26 -11.51 2.22 5.19 my1 8.73 19.32 -3.14 -8.17 mb1 -0.29 -0.87 -0.14 0.14 mx1 2.06 3.48 6.07 5.4
2 nolu indisler kolonun st ucu iindir. Kolon st ve alt u kuvvetlerine ait notasyonlarn anlamlar u ekildedir; Ykleme ad: E1, E2, E3, E4 srasyla X ve Y yn %5 eksantristeli deprem yklemeleri. ty1 tz1 tx1 my1 mb1 mx1 ty2 tz2 tx2 my2 mb2 mx2 : Kolon alt ucunda Y ekseni dorultusundaki kesme kuvveti.(t) : Kolon alt ucunda Z ekseni dorultusundaki normal kuvvet (t) : Kolon alt ucunda X ekseni dorultusundaki kesme kuvveti (t) : Kolon alt ucunda Y ekseni etrafndaki eilme momenti (tm) : Kolon alt ucunda Z ekseni etrafndaki burulma momenti (tm) : Kolon alt ucunda X ekseni etrafndaki eilme momenti(tm) : Kolon st ucunda Y ekseni dorultusundaki kesme kuvveti.(t) : Kolon st ucunda Z ekseni dorultusundaki normal kuvvet (t) : Kolon st ucunda X ekseni dorultusundaki kesme kuvveti (t) : Kolon st ucunda Y ekseni etrafndaki eilme momenti (tm) : Kolon st ucunda Z ekseni etrafndaki burulma momenti (tm) : Kolon st ucunda X ekseni etrafndaki eilme momenti(tm)
Dinamik analiz yaptmz iin u kuvvetleri, deprem ynetmeliinin ngrd ekilde Vt(x)/VtB(x),Vt(y)/VtB(y)deerleriyle x ve y yn iin arplmtr. Dolays ile sap90 sonular ile karlatrlmas iin, inceleyeceimiz u kuvvetleri bu deerlere blnmesi ve ya sap90 sonularnn bu deerlerle arplmas gerekir. Rapor mensnden Dinamik Analiz raporu alnr. Rapor olutuunda karnza aadaki ekran ieren liste gelecektir. Sz konusu deerler x ve y yn iin srasyla 1,34 ve 1.37 dr. Proje mensnden txt transfer satrn tklayn ve dosya adna ORNEK6 yazp enter tuuna basn. Sap90 datas ORNEK6 dosyasna otomatik olarak kayt edilecektir. ORNEK6 dosyasn, not defterini kullanarak an. FRAME blm altnda, Zemin kat S8 kolonunu bulun. S8 kolonun numaras 348dir.(Sistemde 2 adet S8 kolonu bulunmaktadr. Sistem sismetrik olduundan hangisini incelediimiz nemli deildir. ORNEK6 dosyasn sap90 programnda zdrn ve ORNEK6.F3F dosyasn not defteri ile an ve 348 nolu elemann u kuvvetlerini bulun. 348 nolu elemann u kuvvetleri:
59
Sap90 Programna Data Aktarma
Axial Force E1 E2 E3 E4 -16.38 -23.17 -84.29 -81.11
1-2 Plane Shear -3.93 -8.59 1.57 3.75 Moment 6.54 14.47 -2.25 -5.94
1-3 Plane Shear -0.74 -1.28 -1.85 -1.59 Moment 1.62 2.73 4.66 4.13
Axial TORQ 0.22 0.67 0.10 -0.10
ty1 1-3 plane shear ile ; tz1 axial force ile ; tx1 1-2 plane shear ile ; my1 1-2 plane moment ile ; mb1 axial torq ile ; Mx1 1-3 plane moment ile ykleme karlatrlr. Karlatrlmadan nce sap90 sonular Vt(x)/VtB(x)=1.34,Vt(y)/VtB(y)=1.37deerleriyle arplr. Karlatrma tablosu aadadr. (Parantez iindeki deerler Sap90 deerleridir.) ty1 E1 -0.93 (-0.99) -1.61 (-1.71) -2.35 (-2.53) -2.02 (-2.17) tz1 -21.62 (-21.95) -30.39 (-31.05) -117.08 (-115.48) -112.06 (-111.12) tx1 -5.26 (-5.27) -11.51 (-11.51) 2.22 (2.15) 5.19 (5.14) my1 8.73 (8.76) 19.32 (19.39) -3.14 (-3.08) -8.17 (-8.14) mb1 -0.29 (0.29) -0.87 (0.89) -0.14 (0.14) 0.14 (-0.14) mx1 2.06 (2.17) 3.48 (3.66) 6.07 (6.38) 5.40 (5.65)
E2
E3
E4
60
Blm 7 Teorik Esaslar, Teknoloji ve Bilimsel Yaklam

01.01 - ubuk Tayc Sistemler 01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri:
Stifnes Matrisleri Metodu ile hibir bloklama teknii kullanlmaz. Sparse Matris oluturarak uygulanan bir zm Tayc sistemin Stifnes Matrisi kod numaralar metodu ile oluturulur. zmlerde hibir ekilde amprik forml kullanlmaz.
01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:

Uzay ereve ubuu. Her dm noktasnda 3 teleme 3 dnme vardr. Stifnesleri EIxx, EIzz, AE, GJ 'dir. ubuklarn stifnes matrisleri 12x12 boyutundadr. Katlarda Master jointler otomatik olarak alnr. Katlardaki dm noktalar depended joint kabul edilir. Bamsz olmas istenirse, programa bildirilir.
01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi:

Kartezyen Koordinat Sistemi kullanlr.
01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam:

Elastik Ortam
01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler 01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (PLAKLAR):
Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr. Ykler dm noktalarna etkiyen noktasal, iki dm noktas arasnda izgisel ve eleman zerinde yayl olabilir.
01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar

Uzayda sonlu eleman ubuklar.
01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler

Sonlu Elemanlar Yksek gvdeli kiriler ubuk gibi modellenirler.
01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler

Eri Yzeyli Tayc sistemler modellenemez.
61
Teorik Esaslar, Teknoloji ve Bilimsel Yaklam
01.03 - Dinamik
Uzayda ve ktleleri katlarda toplanm ok ktleli sistem. Eigen Value (zel deer) deerleri vektrlerinin retimi. Eksantrisite analizi kartezyen eksen takmlar dorultusuna gredir. Ancak sistem istenilen aya dndrlebilir.
01.04 - Kesit Hesaplar

Plastisite Teorisi (Tama gc)
01.05 - Temel Hesaplar

Radye ve tekil temeller elastik zemine oturan plak teorisine gre zlr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr. Srekli temeller elastik zemine oturan zgara ubuklar olarak modellenir. Ancak kenar aklklarda min , i aklklarda min moment alnr. Ayn ekilde mesnetler iin de kontrol yaplr.
62
Blm 8 Kolonlarn , Perdelerin ve Kirilerin Majr Ekseni

Kolonlar iin lokal Y ekseninin tanm
Etrafnda byk atalet momentini veren asal eksendir.
Kolonlar iin lokal Y ekseninin dzlemdeki konumu

Eleman uzay ereve verir. elemanlar raporunda verilen
Cos , Sin kolonun lokal y ekseninin konumunu
aretler eksenin birim emberdeki yerini gsterir.
(- ; +) 2.blge
(+ ; +) 1.blge
(+ , -) 4.blge
(- ; -) 3.blge
Cos = 0 ve Sin =1 ise y
= 90 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir.
X ekseni ise y eksenine dik saa dorudur. Cos = 0.93969 ve Sin = 0.34202 ise
=20 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir. (cos
ve sin deerleri pozitif olduu iin y ekseni 1.blgededir) y
x Cos = 1 ve Sin =0 ise
= 0 derecedir. Kolonun y ekseni aadaki gibidir.
63
Kolonlarn, Perdelerin ve Kirilerin Major Ekseni
x ekseni aaya dorudur. Cos =0.939 ve Sin =-0.3420 ise, Cos pozitif Sin negatif olduu iin y ekseni 4. blgededir. derecedir.
= 20
Kolonlarda u kuvvetleri
mx1= my1= mb1= tx1= ty1= tz1= mx2= my2= mb2= tx2= ty2= tz2= Kolonun alt ucunda x ekseni etrafndaki moment (tm) Kolonun alt ucunda y ekseni etrafndaki moment (tm) Kolonun alt ucunda z ekseni etrafndaki burulma momenti (tm ) Kolonun alt ucunda x ekseni dorultusunda kesme kuvveti (ok yn pozitif) (t) Kolonun alt ucunda y ekseni dorultusunda kesme kuvveti (ok yn pozitif) (t) Kolonun alt ucunda normal kuvvet (pozitif iaret basn) Kolonun st ucunda x ekseni etrafndaki moment (tm) Kolonun st ucunda y ekseni etrafndaki moment (tm) Kolonun st ucunda z ekseni etrafndaki burulma moment (tm ) Kolonun st ucunda x ekseni dorultusunda kesme kuvveti (ok yn pozitif) (t) Kolonun st ucunda y ekseni dorultusunda kesme kuvveti (ok yn pozitif) (t) Kolonun st ucunda normal kuvvet (pozitif iaret basn)
Momentlerin pozitif ynleri

Sa el iaret kaidesi uygulanr. Ok avucun iine alnr. Ba parmak okun istikametine getirilir. Dier parmaklar momentin pozitif ynn gsterir.
rnek mx momentinin pozitif yn
64
Kolonlarn, Perdelerin ve Kirilerin Major Ekseni
Kiriler
y
my1 mb1 tz1 my2 mb2 tz2
= Sol u eilme momentidir. Sa el kaidesi ile momentin pozitif yn belirlenir. = Sol u burulma momentidir. Sa el kaidesi ile momentin pozitif yn belirlenir. = Sol kesme kuvvetidir. Aaya doru pozitiftir. = Sa u eilme momentidir. Sa el kaidesi ile momentin pozitif yn belirlenir. = Sa u burulma momentidir. Sa el kaidesi ile momentin pozitif yn belirlenir. = Sa kesme kuvvetidir. Aaya doru pozitiftir.
Kolonlarda atalet momentlere mdahale

Byk olan atalet Iy e, kk olan atalet Ize, burulma atalet momenti Ixe girilir.
Kirilerde atalet momentlere mdahale

Kiri atalet momenti Iy e, burulma atalet momenti Ixe girilir.
65

İdecad Teknik Bilgiler Kitabı PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İdecad Teknik Bilgiler Kitabı PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ideSTATK IDS - NC

NAAT ve DEPREM MHENDSL N BLGSAYAR PROGRAMI

Temmuz 2000 DE YAPI e-mail : ideyapi@ideyapi.com.tr web : www.ideyapi.com.tr

Blm 2 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar _____________________________ 7

Blm 5 Yaklak Metodlar __________________________________________________ 53

Blm 8 Kolonlarn , Perdelerin ve Kirilerin Majr Ekseni _________________________ 63

Blm 1 Program ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri

Programn ktlarnda Kullanlan Balklar ve izimleri

Blm 2 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Sayfa Balndaki Mesaj

Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri

ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y

Kullanc Tanml Elemanlar

elastisite modl hesabnda aadaki forml kullanlr.

ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x

ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y

deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr.

:Kiriin sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den kk

Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri

S(T) = 2.5( TB /T)

Ra(T) = 1.5 + (R - 1.5)T/ T A

Spa(Tr) = A(Tr) g / Ra(Tr)

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Katlara Etkiyen Yatay Ykler

tz1 mx1 my1 mb1

Aklamalar Kolonlarda, 0.70< i <1 aralnda (Mra + Mr)

1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki

Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas

imax (i)SLU (i)SLA (i)SA (i)SU

(i-1)SLU:(i-1). katn Sol-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm] (i-1)SLA

(i-1)SA:(i-1). katn Sa-Alt kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

(i-1)SU iSLU iSLA iSA iSU

:(i-1). katn Sa-st kesinde hesaplanan yatay yerdeitirme [mm]

Aklamalar Her bir deprem yklemesi ve kat iin;

:d(i)SLU - d(i-1)SLU :d(i)SLA - d(i-1)SLA

iSA :d(i)SA - d(i-1)SA iSU :d(i)SU - d(i-1)SU imax= iSLU , iSLA

iSA , iSU'dan en bydr.

imax/hi 0.0035 veya imax/hi 0.02/R olmaldr. Madde 6.10.1.2

iSU ) /4 ilemiyle bulunur.

(Denklem 6.21) kullanlarak

:i. katta 1. Deprem yklemesinden hesaplanan burulma dzensizlii katsays [mm]

:i. katta 3. Deprem yklemesinden hesaplanan burulma dzensizlii katsays [mm]

:i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan burulma dzensizlii katsays [mm]

deerleri, bu balkta srasyla

iSA , iSU deerlerinin en kdr.

A2-A3 Dzensizlii Kontrol

txu tyu txa tya Vux Vuy Vax Vay Vu Va V M D B W fctd

A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas

B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii

Aklamalar Her bir katta;

Ag + 0.15 Ak hesaplanr. Katlarn birinde;

hesab otomatik olarak tekrarlanr. ( ci)min rapor edilen btn

B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii

:i. katta 4. Deprem yklemesinden hesaplanan Rijitlik dzensizlii katsays [mm]

R Katsaysnn Seim Nedeni

Hesap Ynteminin Seim Nedeni

ki) ve kullanlan hesap yntemi rapor edilir.

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

:i. katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan Vis1/Vik1 oran

:i. katta 2. deprem yklemesinden hesaplanan Vis2/Vik2 oran

:i. katta 3. deprem yklemesinden hesaplanan Vis3/Vik3 oran

:i. katta 4. deprem yklemesinden hesaplanan Vis4/Vik4 oran

Top Nd= ( gi )ZYF+( qi )HYF