85465245-60 ln.

lla4sx@siurkermi 5002 traam 11 madretsmA nav tietisrevinU

:serdaliam-e :mutaD

,neppahcsnetewruutluc enemegla :gnidielpO srepmeK marB :tnecoD gnivelnemas ne ruutluc :eludoM 6967140 :.rntnedutS :ruetuA siurK ermI

sirroM treboR muirotavresbo teH

ruutan ne ruutluc nessut kelp nee

01 01 9 8 5 4 3 2

tsjilruutaretiL gnidroowtnareveitartsullI droowaN muirotavresbo teh nav sineketeb eD muirotavresbo teh nav sinedeihcseg eD sirroM treboR sirroM treboR muirotavresbo teh nav gnivjirhcseB gnidielnI .6 .5 .4 .3 .2 .1

evagposduohnI

5002 traaM

siurK ermI

.si oz rednozjib krewtsnuk tid moraaw nelletrev si kutskrew tid nav leod etsmaanroov njiM .neppots et nereborp saj nee ni dreecrofeg tein krewtsnuk teh ne neggel et reen jib reih em mo nezokeg roov re beh kI .keilbup teh revo nad nelletrev et reem leev dleebroovjib si krewtsnuk teh nav sinedeihcsegsnaatstno ed revO .saj nee ni tein tsap krewtsnuk tid koO .krewtsnuk redei roov saj elesrevinu neeg re si kjilruutaN .neteig et reeborp krewtsnuk teh ki niraaw saj nee sla ki eiz neppirgeb fjiv eD

.droowan teh ni negarvleed ed po neveg droowtna nee ki laz tols toT .laartnec muirotavresbo teh nav sineketeb ed taats fjiv faargarap nI .muirotavresbo teh nav sinedeihcsegsnaatstno ed revo tlednah reiv faargaraP .sirroM treboR :muirotavresbo teh nav rekam ed po naagni ki laz eird faargarap nI .si nedniv et redlopovelF ed ni un teh slaoz muirotavresbo teh nav gnivjirhcseb enemegla nee si eewt faargaraP

:negarvleed edneglov ed tot tdiel tiD .sineketeb ne keilbup ,raaleddimeb ,reicnanif ,rekam neppirgeb ed nav dnah ed naa tid eod kI .neresylana dnalovelF kjiletsoo ni sirroM treboR nav muirotavresbo teh ki laz kutskrew tid nI

.ruutan ne ruutluc nessut si kelp nee ,tgez flez raantsnuk ed slaoz ,muirotavresbo teh tad hciz jih treesilaer ,nekjik taag muirotavresbo teh jib snee gon raaj teh nav gad etsgnal ed nav gnagposnoz ed snedjit regizier ed reennaW .dlerew ed nav sraanetsnuk tra dnal edreemmonereg tseem ed nav nee nav si krewtsnuk nee levueh ed tad gnikkedtno ed tot jih ed tmok nekjik taag regizier ed reennaW .neggil levueh edmeerv nee gew ezed egewrevlah teiz tstaalprev tnabretfiwS ne datsyleL nessut 703N ed revo hciz eid regizier edlaawdrev eD

GNIDIELNI | 1

?rekam ed si eiW

?reicnanif ed si eiW

?eewt ezed nessut raaleddimeb nee re saW

?tkaameg tcejbo teh si keilbup roov taw rooV

?tcejbo teh nav sineketeb ed si taW

.dnalovelF roov njiz keitsiretkarak eirotsihruutluc fo ruutan tferteb taw eid netnemelespahcsdnal ne nessob ,nedeibegruutan nav duohredno teh ne reeheb teh roov kjiledroowtnarev si

.llew sa ti ni tub ,epacsdnal eht 3 fo ylpmis ton saw tra rieht ;ti gnigagne tub ,epacsdnal eht gnitciped ton erew ]KI sraanetsnuk ed[ yehT :yelsdraeB nhoJ rood nevegeg si tra dnal pirgeb teh nav eitinifed eioom neE .edualC-ennaeJ dna otsirhC oud teh ne rezieH leahciM ,airaM eD retlaW ,noshtimS treboR njiz gnimorts sla tra dnal nennib neman etorG .tsnuk ednedleeb ed ni gnimorts egnoj feitaler nee sud si ne 06 neraj ed nav dnie teh naa po mawk tra dnaL .tra dnal nav mrov nee si sirroM treboR muirotavresbo teH .tnakrethcer ed naa reiziv teh rood nemokpo noz ed nem teiz 2 rebmeced 12 pO .tdniveb tnakreknil ed naa hciz tad reiziv teh rood po noz ed tmok ,si etsgnal teh gad ed reennaw ,inuj 12 pO .reiziv etsleddim teh rood po noz ed tmok nerud gnal neve thcan ed ne gad ed poraaw atad eewt ed ,rebmetpes 12 ne traam 12 pO .neiz et gnagposnoz ed raaj teh ni netnemom ednellihcsrev reiv po si negninepo ezed rooD .thcireg njiz netsoo teh po eid negninepo eird gon kjid etsnennib ed ni nettiz gnagni ed revonegeT .nemok gnir etsnennib ed ni nem nak kjid etsnennib ed ni gninepo etnakreiv nee ne kjid etsnetiub ed ni gninepo egikeoheird nee aiV .nekjid rood dmroveg ,negnir eewt tiu taatseb tcejbo teH .retem 08,3 si etgooh elamixam eD .retem 02,19 nav eensrood nee tfeeh teH .tnabretfiwS ne datsyleL nessut gew ed sgnal 46G levak po 1 dwuobeg si tcejbo teH .dnalovelF kjiletsoo ni taats )1 ruugif( sirroM treboR muirotavresbo teH

eitasinagro ezeD .pahcsdnalovelF teh gnithcits si muirotavresbo teh nav raanegie egidiuh eD 4

MUIROTAVRESBO TEH NAV GNIVJIRHCSEB | 2

2 1

Lrzing, H. Een kunstreis door Flevoland. Rotterdam: Uitgeverij 010, 1991: p. 45. Boer, C. de Landschapskunst in Flevoland: Robbert Morris, observatorium (1977). Zeewolde: kunstcentrum Flevoland, 1998. 3 Beardsley, J. Earthworks and beyond: contemporary art in the landscape. New York: Abeville Press, 1989: p.7. 4 Lrzing 1991: p.45. 5 Het Flevolandschap. Stichting het Flevolandschap. Versie 13 januari 2005. 5 maart 2005. http://www.flevolandschap.nl. fig. 1: De ligging van het observatorium.

.meh nav reem giniew feitaler neroh eW .kroY weN ni sirroM treboR egiraj-47 sleddimni ed tnoow uN .madretsmA ni muesuM kjiledetS teh ni ne 01

sjiraP ni uodipmoP ertneC ,nednoL ni yrellaG etaT ,kroY weN ni miehnegguG teh ni eredna redno dnots meh nav kreW .dreesopxeg aesum etorg ednellihcsrev ni sleddimni tfeeh sirroM treboR .nedniv teom krewtsnuk teh nav jih taw neetem tein kaav teew ezeD .rewuohcsnaa ed jib diehrekeznokaams pirgeb teh tem kaav tleeps sirroM .kjilediud neetem tein tdrow tiz sirroM nav krewtsnuk teh rethca tad eedi teH .tkjil kjilepjirgebno jirv thcizeg etsree teh po eid tsnuk ni kaav treetluser ezjiwkrew eletnemirepxe njiZ .nekam teil gnineket nee negnizjiwnaa njiz po wuorvem ednilb nee jih niraaw 9 emit dnilB si sirroM treboR nav tcejorp redna neE .fa raakle rood eid edleeps ne nezelroov sruetca 8 rood stpircs ednellihcsrev teil jiH .tsnuksdiuleg po eot djit egine hciz edgel sirroM treboR .tkiurbeg krew njiz ni jih eid nemrovtsnuk ednellihcsrev ed tiu tkjilb sirroM nav diehgidjizleev eD .netcejbo 7 njiz nav sdig ed sla neiz tkaam sirroM eid negnineket ed nem nak kaaV .seitallatsni ednellihcsrev jih tprewtno reinam ezed pO .tcejbo laanoisnemideird nee ni tiu eedi njiz jih tkrew smoS .gnineket nee jib teh tfjilb nellaveg etseem ed nI .gizeb nenortap ednerekguret tem reinam egidnuksiw tsaah nee po smos jibraad si jiH .negnineket - ekjilepjirgebno srednaatsnetiub roov - nav nekam teh tem gizeb djit njiz nav leed toorg nee si jiH .raanetsnuk hcsiteroeht reez nee si sirroM treboR .rosseforP tnatsissA sla laam tid ,nednobrev reew 6 7691 ni jih drew gnilletsni etstaal ed naA .kroY weN ni egelloC retnuH teh naa sinedeihcsegtsnuk eiduts nee edglov ne strA eniF fo loohcS ainrofilaC ed naa edreeduts jiH .kroY weN ni nevel njiz nav leed etstoorg teh etkrew ne ednoow jiH .iruosiM ,ytiC sasnaK ni nerobeg 1391 ni drew sirroM treboR .tsnuk ednedleeb ed ni tra laminim nav nemrov ednellihcsrev tem gizeb kjileman hciz tduoh sirroM treboR .raanetsnuk egidjizleev nee rood tkaameg si muirotavresbo teH

SIRROM TREBOR | 3

Robbert Morris, tekeningen 1956-1983. [tent.cat.] Otterlo: Rijksmuseum Krller-Mller, 1983: p. 31. Robert Morris: the mind/body problem. New York: Solomon R. Gugenheim Faundation, 1994: p. 7. 8 Robbert Morris, tekeningen 1956-1983 1983: p. 20. 9 Ibidem: p. 22. 10 Ibidem: p. 31.

revo nedervet tein saw sirroM treboR .muirotavresbo teh naa nesleV jib neniud ed ni sregilliwjirv latnaa nee tem sirroM nogeb 1791 inuj nI -,000.41 po toorgeb tdrow muirotavresbo teH

.htrae eht gnivom dna lairetam eht gnicalp rof senarc dna sresodllub dna ni krow 41 ot aera nepo egral a deen lliw I :nekam et tcejbo teh saw nalp nav jih eoh edletrev ne nekeod
ed tiu muirotavresbo teh nav eedi njiz deed jiH .gnigidontiu ed po feitisop feirb nee ni jih edreegaer 1791 iraurbef nI .nekam et tcejbo nee mo dgaarveg timoc teh rood drew sirroM treboR .tnemeneve teh nav sugolatac ed sudla ,thcirtsaaM ne ekalV ,negninorG tot needi ne 31 nessinetruebeg ,netcejorp ,nedleeb ednepolneetiu etseem ed tem etkier 17 keebsnoS .dnalredeN leeh ni nereov netal et tiu netcejorp mo roov re ,muesum kjiledetS teh nav rotavresnocdfooh ,nereeB miW nav gnidiel redno timoceitasinagro teh sook nekiereb et gnilletsleod ezed mO

.naats adnega ed po gooh teom keilbup teh nav ne tem eitcaretni ,eitacinummoc 21 ,eitamrofni :dreelumrofeg tglov sla saw timoceitasinagro teh nav netnupreeps ed nav
n .tsnuk ednedleeb nav deibeg teh po negnilekkiwtno etswuein ed nav neveg et thcizrevo nee mo dleodeb saw nekrep ed netiub keebsnoS ,tsnuk elenoitidart po thcireg reem gnilletsnootnet eredree ed neraW .neduoheg nedrew keebsnoS krap esmehnrA teh ni 6691 ne 9491 nessut eid negnilletsnootnet eredree fjiv ed nav duohni auq edlihcsrev 1791 nav gnilletsnootnet eD .neduoheg drew eid netsnuk ednedleeb roov gnilletsnootnet edsez ed saw nekrep ed netiub keebsnoS .dnalredeN leeh rood 11 neduoheg drew 1791 ni eid nekrep ed netiub keebsnoS gnilletsnootnet ed roov eisrev etsree ezed etkaam sirroM treboR .dnazniud nav tkaameg saw ne nesleV jib neniud ed ni dnots muirotavresbo tiD .tcejbo tnenamrep sla dleodeb tein saw muirotavresbo teh nav eisrev etsree eD

MUIROTAVRESBO TEH NAV SINEDEIHCSEG ED | 4

12 11

Beardsley 1989: p.26. Boomgaard J. e.a. Als de kunst er om vraagt: de Sonsbeektentoonstellingen van 1971, 1986 en 1993. Amsterdam: Stichting tentoonstellingsinitiatieven, 2001: p.17. 13 Sonsbeek 71. [tent.cat.] Arnhem: Park Sonsbeek, 1971: p.1. 14 Morris, R. brief aan Wim Beeren. 16 februari 1971, RIJP archief, doosnr. 2481. fig. 2: plattegrond van het observatorium.

a taht kniht dluohs I .krow stsitra eht rof eef a tuoba denoitnem neeb sah gnihtoN :raawzeb n
etkaam jiH .dwuobreh nedrow laz muirotavresbo teh tad neroh et dguehrev saw sirroM treboR .nethcirrev et krew ehcsinhcetruutluc ekjilekazdoon teh 22 naa PJIR ed sneman ,PJIR ed nav ruetcerid ed ,nepmaK nav .H.J doob tsaanraaD .muirotavresbo teh nav wuobreh ed roov nellets et raabkihcseb dnalovelF kjiletsoo ni 46G levak saw diereb ez tad 5791 sutsugua 12 pO PJIR ed edraalkrev gnilessiwfeirb nee aN .newuobreh et muirotavresbo teh mo kelp edneketstiu nee kjileman gnithcits ed keel redlopovelF etkertsegtiu eD .)PJIR( sredlopreemlessjI roov tsneidskjiR ed gnithcits ed edredaneb 3791 iraunaj 13 pO .newuobreh et muirotavresbo teh mo nedehkjilegom raan thcoz tkrepebno keebsnoS gnithcits eD .sirroM treboR nav muirotavresbo 12 teh koo nemmE tiu noshtimS treboR nav krew nee tsaan saw nekrewtsnuk ezed rednO .17 keebsnoS nav nekrewtsnuk ellovseccus tseem ed nav latnaa nee nav gnirevresnoc raan edfeerts gnithcits ezeD .thciregpo tkrepebno keebsnoS gnithcits ed nereeB miW rood drew 2791 nigeB .kjileg dnorg ed tem muirotavresbo teh 02

srezodllub netkaam 1791 sutsugua ni nepolegfa saw gnilletsnootnet ed neot raaM .njiz drekezrev 91 dlerewtsnuk elanoitanretni ne elanoitan ed nav diehkjiletnekre ed nav teh nak ,nelletstiu nennuk uoz djit emiureg roov rethce eitadiuqil ed egelloC wU neidnI .tiulseb feitagen wU roov nenot neteom pirgeb nem laz ,neduoheg nedrow nak dnats ni kjilegomno tcejorp teh tad njiz eitnegru eginadoz nav negnigewrevo ehcsitkarp neidnI :nesleV nav W&B nav egelloc teh naa feirb nee madretsmA ni muesum kjiledetS teh nav ruetcerid ed ,edliW ed ydE feerhcs 1791 iluj 91 pO

neget raaM .nekkulsim et dmeodeg saw muirotavresbo teH .dnazniud po tioon raam ,teh tieorg 71 kad teh nav nennap ed po ,teh tieorg nenets ed nessut ,sarg tieorg nestor ed pO .neieorg netal sarg tioon reitseb ehcsigoloib egillirg njiz ni reppehcS ed tfeeh ]KI dnazniud teh[ poraaD :dnazniud teh po neieorg tein nedliw nettamsarg ed tnaw ,po gooh nepeil seitartsurF .muirotavresbo teh nav gnireovtiu ehcsitkarp ed tem nemelborp koo re neraw nedehkjilieom elicnanif ed tsaaN .gnideogrevnetsokno ne -sier nee ne -,005.1 geerk flez sirroM treboR .rellM rellrK 61 51 muesumskjiR teh ne negninueB nav-snamyoB muesum teh naa nepokrev et netcejbo etkaameg meh rood eewt rood po flez kjilednietiu meelborp tid etsol sirroM treboR .-,000.91 nav tag nee feelb rE .keebsnoS gnithcits ed ne netatS edreetupedeG ,nesleV etneemeg ed nav gitsmokfa saw dleg teh nav leed neE .dnamein tsiw nemok teom naadnav dleg teh raaW .-,000.04 po mawktiu eid tkaameg gnitorgeb ewuein nee drew re ne nepol et dnah ed tiu nedgierd netsok eD )2 ruugif( .sirroM roov negnineketwuob etkaam toorG ed neoC .nepleh et sirroM mo druuhegni drew toorG ed neoC tcetihcra esmadretsmA eD .wuob ed nav poolrev teh

.seccus toorg nee teh drew ni negnithcawrev ella 81

16

Het observatorium van Robert Morris. [tent.cat.] Amsterdam: Stedelijk museum, 1977: p.15. Tegenbosch, L. De Fraseologie van Sonsbeek 71. Raam, nr. 75 (juli 1971): p.42-50. 17 Desjardin, D. Voer voor miljoenen: de actie BKK en Sonsbeek buiten de Perken. Amsterdam: Stachelswine Publishers, 1989: p.36. 18 Boomgaard e.a. 2001: p.26. 19 Wilde, E. de, brief aan het College van Burgermeester en Wethouders in Velzen. 19 juli 1971, archief van De Verbeelding, map. Observatorium. 20 Het observatorium van Robert Morris 1977: p.15. 21 Desjardin 1989: p. 83. 22 Kampen, J.H. van brief aan de stichting Sonsbeek Onbeperkt betreffende het observatorium Robert Morris, 21 augustus 1975, RIJP archief, doosnr. 2482.
15

Morris, R. brief aan Wim Beeren en Frits Becht. 17 maart 1976, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2482. 24 Morris, R. brief aan Wim Beeren, Fritz Becht, Coen de Groot en Henk Visser. 18 juni 1976, RIJP archief doosnr. 2482 25 Afdeling Recreatie Rijksdienst voor de Ijsselmeerpolders brief aan de Stichting Sonsbeek Onbeperkt. 20 mei 1975, RIJP archief, doosnr. 2482 26 Het observatorium van Robert Morris 1977: p. 22. 27 Lamers, E. Landschapskunst in Flevoland, een advies ten aanzien van mogelijkheden tot profileren. Breda: Nat. Hogeschool voor Toerisme en Verkeer, 1990: p. 108. 28 Robert Morris op de schop. Flevopost, 21 april 1999. 29 Rooy, M. van De restauratie van land-art; Het riet moet wijken. NRC Handelsblad, 17 april 1998, p.7. 30 Nieuwe borden maken passanten opmerkzamer. Polder pronkt met openluchtkunst. Veluws Dagblad, 5 maart 2003: p. 2.
.negnavrev ,dnots muirotavresbo teh jib staalpreekrap ed jib 03 tad drobeitamrofni teh - eicnivorp ed nav eidisbus nee tem reew - drew 3002 nI .muirotavresbo 92 teh nav wuobreh nee nav nekerps reteb moraad nak neM .dwuobegpo nedrow netseom wueinpo muirotavresbo teh nav nekjid ed tad gloveg tot dah nedrow tseom negnavrev gnirnennib ed nav eitcurtsnoc netuoh etelpmoc ed tad tief teH .eicnivorp ed nav eidisbus nee jizknad dnats tot mawk eitaruatser eD .-,000.052 roov dreeruatsereg muirotavresbo teh drew 9991 nI 82 .dnalovelF 72 eicnivorP ed rood dreeidisbuseg gidellov ,-,0004 nav gardeb ehcsilobmys teh pooknaa ed roov edlaateb gnithcits eD .pahcsdnalovelF teh gnithcits ed rood nemonegrevo 0991 traam ni teh drew etsap negnilletsleod raah ni tein muirotavresbo teh tad nevegegnaa dah redree reehebsobstaatS tadaN .negnilletsni eredna naa negardegrevo drew nekat latnaa toorg nee tad ni dleih eitasinagroer eD ).taatsretawskjiR nav deibegreemlessjI eitcerid ed 6991 sdnis( taatsretawskjiR nav dnalovelF eitcerid ed ni po gnig tsneid eD .naatseb et po 9891 ni dleih PJIR eD .dnepoeg leeiciffo II muirotavresbo 62 drew 7791 lirpa 22 pO .muirotavresbo teh nav wuob ed tem gnig teh eoh nekjik flez iraurbef 32 ne 22 po mawk sirroM treboR .muirotavresbo teh nav wuob ed tem nennigeb PJIR ed nok 6791 rebmevon dnie saP .negjirk et dnor gnitorgeb ed kjilednietiu gnithcits ed teh etkul sjirpsnekkiS gnithcits ed ne sdnoF dranreB snirP teh nav dleg teM .nelateb ,tcetihcra ed ,toorG ed neoC ne sirroM treboR nav airaronoh ed koo tkrepebno keebsnoS gnithcits ed tseom netsoklaairetam ezed tsaaN .004.13 po wuobreh ed roov netsok ed ettoorgeb PJIR ed nav eitaerceR gniledfa eD 52

.tcejorp a hcus rof sdnuf gnisiar fo ytluciffid eht etaicerppa I tub cilobmys deedni dna 42 wol si tI .tpecca I 000.4$ fo eef ehT :feerhcs 6791 inuj ni retal jih neot tsolegpo keelb meelborp .siht tuoba uoy morf raeh ot ekil dluow dna tegdub eht fo trap elbanosaer a eb dluohs eef
njiZ
32

23

neneder ed nav n si muirotavresbo teh naa diehdnekeb reem nav neveg teH .dreiveg raaj redei muirotavresbo teh jib tdrow ednewretniw ed koO .4891 sdnis neduoheg tdrow lavitsef teH .reiziv reknil teh rood tmokpo ez reennaw teorgeb tsnuk ednedleeb ne retaeht keizum ,eizop tem noz ed inuj 12 dnor raaj redei tdrow lavitsef-noitasnus teh snedjiT .noitasnuS tnemeneve teh skjilraaj re treesinagro ednewennoZ gnithcits eD .tkiurbeg sdeets gon tdrow muirotavresbo teH .nekjik ne nepol tot treelumits teh tadmo rekeozeb ed nav gniduoh eveitca nee tgaarv 63 muirotavresbo teH .nemen naag et ejkjik nee tiu meh tkol ne gireigswuein tnassap ed tkaam teH .tgil tcejbo tra dnal teh naaraaw gew ed fanav thcadnaa ed tkert muirotavresbo teH .nererc et
53

43

edo nee sla neiz nennuk muirotavresbo teh uoz eJ .djit si muirotavresbo teh nav ameht teH .leddimpluh noz koo si muirotavresbo teH .nerekram et neneozies ed mo nesnem ehcsirotsiherp 33 rood drew tkiurbeg egnehenotS tad tkned flez sirroM .lepmet troos nee tkjil teh raam edruebeg egnehenotS ni re taw revo snee tein teh si neM .nexelpmoc ehcsinotcetihcra eslaatniro ne 23 ehcsihtiloen tiu tmok troov krew njiz tad flez tgez sirroM 13.17 keebsnoS nav eitasinagro ed naa feerhcs 1791 nigeb jih eid feirb ed ni koo egnehenotS edmeon jiH .dnalegnE ni egnehenotS rood saw dreenicsafeg jih niraaw djit nee ni muirotavresbo teh roov eedi teh geerk sirroM treboR

Morris, R. brief aan Wim Beeren. 16 februari 1971, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2481. Morris, R. Observaties over het observatorium. Juli 1971, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2482. 33 Robert Morris: the mind/body problem. New York: Solomon R. Gugenheim Faundation, 1994, p.238. 34 Robert Morris, geciteerd in: Boer, C. de Landschapskunst in Flevoland: Robbert Morris, observatorium (1977). Zeewolde: kunstcentrum Flevoland, 1998. 35 Idem. 36 Het observatorium van Robert Morris 1977: p.5. 37 Sunsation festval 2005. Stichting Zonnewende. s.d., 9 maart 2005. http://www.sunsation-festival.nl.
.tdrow neduoheg lavitsef teh moraaw 73

ruutan ne ruutluc nessut kelp nee

tgez flez jih slaoz mo dgaalseg ni re jih si oZ .ameht sla djit ed ne mrov sla tra-dnal sook sirroM

.eitcnuf ne staalp ,djit nav gniredaneb ewuein nee nav nedniv teh :ethcadeg n rood tsreeheb nedrow )( negnilletsrooveisatnaf njiM :tgez sirroM .tgeeweb troov hciz djit ed tad kjilediud
muirotavresbo teh ni tdrow raaj teh ni netnemom reiv pO .neneozies ed nav poolrev teh naa

MUIROTAVRESBO TEH NAV SINEKETEB ED | 5

32 31

01

.ruutan ne ruutluc nessut si kelp ethce nee teh tadmo rednozjib laroov sud si muirotavresbo teH .dmetsegfa ruutan ed po laameleh teh si tfeeh hcoT .nepjirgni kjilesnem rood naatstno si muirotavresbo teH .muirotavresbo teh sla njiz tkertsegtiu ne toorg oz eid nekrewtsnuk giniew re njiz redreV .nemeon et keinu la si muirotavresbo teh nav nemok dnats tot teh jib seitnatsni ednellihcsrev nav gnikrewnemas eD .neneder latnaa nee mo rednozjib si muirotavresbo teH

.truud troov djit ed tad tsuweb nav re nesnem tkaam muirotavresbo teH .djit ed nav poolrev teh nav nevegreew teh :sineketeb erepeid nee koo muirotavresbo teh tfeeh tsaanreiH .tfeegnaa neneozies ed nav poolrev teh eid kelp nee si muirotavresbo teH .dwuobeg drew tcejbo tnenamrep sla muirotavresbo tid tad lihcsrev teh kjilruutan tem sredna leev tein si muirotavresbo edeewt teh nav keilbup teH .rednozjib teh ni tra -dnal ne tsnuk ednedleeb nav deibeg teh po neraw negnilekkiwtno etstaal ed taw netew nedliw eid nesnem ,tkrepebno keebsnoS gnilletsnootnet ed nav srekeozeb roov tkaameg muirotavresbo teh drew eitnatsni etsree nI .keilbup neemegla ne deerb nee roov tkaameg ne kjileknageot jirv si muirotavresbo teH .neleddimeb eid tkrepebnO keebsnoS gnithcits ed nav thcerB stirF ne nereeB miW laroov teh njiz muirotavresbo teh nav wuobreh ed jib ,retaL .nezjiwnaa 17 keebsnoS gnithcits ed muirotavresbo etsree teh jib ew nennuk reicnanif ed ne raanetsnuk ed nessut raaleddimeb slA .arutan ni eem edlaateb PJIR eD .sdnofruutluc drahnreB snirp teh ne sjirpsnekkiS gnithcits ed ,tkrepebno keebsnoS gnithcits ed rood dlaateb drew dnalovelF ni muirotavresbo edeewt teH .rellM rellrK ne negninueb nav-snamyoB aesum ed naa nekrew njiz nav eewt nav pookrev ed tiu negerkeg dah jih tad gardeb kjilneiznaa nee koo edlaateb flez sirroM treboR .netats edreetupedeg ne nesleV etneemeg ed ,17 keebsnoS gnithcits ed rood dlaateb drew nesleV ni muirotavresbo etsree teH .dreicnanifeg nejitrap ednellihcsrev rood njiz airotavresbo eD .dnalegnE ni egnehenotS rood tseeweg njiz et dreeripsneg muirotavresbo teh nav neknedeb teh jib tgez jiH .raanetsnuk gidjizleev nee ,sirroM treboR si muirotavresbo teh nav rekam eD

SINEKETEB

KEILBUP

RAALEDDIMEB

REICNANIF

REKAM

DROOWAN | 6

11

ed nav keehtoilbib ed ,AvU ed nav nekehtoilbib ed nav tkaameg kiurbeg kutskrew njim roov beh kI

ed nav keehtoilbib ed ,murtnecdeogfre dnalwueiN teh nav murtneceiduts teh ,gnithcitsnamkeob

GNIDROOWTNAREVEITARTSULLI

.raadla gizewnaa feihcra-PJIR teh nav leed ne gnidleebreV

omslagfoto: Blom, J. Het observatorium Robert Moris. Foto: Geluk, H. e.a. Verbeelding in Flevoland: een nieuwe cultuur in een nieuwe provincie. Amsterdam: Ploegsma, 1988: p. 52. figuur 1: Boersma, P. e.a. Robert Morris. Foto: Boomgaard J., e.a. Als de kunst er om vraagt: de Sonsbeektentoonstellingen van 1971, 1986 en 1993. Amsterdam: Stichting tentoonstellingsinitiatieven, 2001: p. 67. figuur 2: Afdeling Recreatie Rijksdienst voor de Ijsselmeerpolders. plattegrond van het observatorium Robert Morris. RIJP archief, doosnr. 2481.

TSJILRUUTARETIL
Afdeling Recreatie Rijksdienst voor de Ijsselmeerpolders brief aan de Stichting Sonsbeek Onbeperkt. 20 mei 1975, RIJP archief, doosnr. 2482 Beardsley, J. Earthworks and beyond: contemporary art in the landscape. New York: Abeville Press, 1989. Boer, C. de Landschapskunst in Flevoland: Robbert Morris, observatorium (1977). Zeewolde: kunstcentrum Flevoland, 1998. Boomgaard J., e.a. Als de kunst er om vraagt: de Sonsbeektentoonstellingen van 1971, 1986 en 1993. Amsterdam: Stichting tentoonstellingsinitiatieven, 2001. Desjardin, D. Voer voor miljoenen: de actie BKK en Sonsbeek buiten de Perken. Amsterdam: Stachelswine Publishers, 1989. Het Flevolandschap. Stichting het Flevolandschap. Versie 13 januari 2005. 5 maart 2005. http://www.flevo-landschap.nl. Het observatorium van Robert Morris. [tent.cat.] Amsterdam: Stedelijk museum, 1977. Kampen, J.H. van brief aan de stichting Sonsbeek Onbeperkt betreffende het observatorium Robert Morris, 21 augustus 1975, RIJP archief, doosnr. 2482. Lamers, E. Landschapskunst in Flevoland, een advies ten aanzien van mogelijkheden tot profileren. Breda: Nat. Hogeschool voor Toerisme en Verkeer, 1990. Lrzing, H. Een kunstreis door Flevoland. Rotterdam: Uitgeverij 010, 1991. Morris, R. brief aan Wim Beeren en Frits Becht. 17 maart 1976, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2482. Morris, R. brief aan Wim Beeren, Fritz Becht, Coen de Groot en Henk Visser. 18 juni 1976, RIJP archief doosnr. 2482 Morris, R. brief aan Wim Beeren. 16 februari 1971, RIJP archief, doosnr. 2481. Morris, R. brief aan Wim Beeren. 16 februari 1971, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2481. Morris, R. Observaties over het observatorium. Juli 1971, RIJP archief, stamboeknr. 33.846, doosnr. 2482. Nieuwe borden maken passanten opmerkzamer. Polder pronkt met openluchtkunst. Veluws Dagblad, 5 maart 2003, p.2. Robert Morris op de schop. Flevopost, 21 april 1999.Robbert Morris, tekeningen 1956-1983. [tent.cat.] Otterlo: Rijksmuseum Krller-Mller, 1983. Robert Morris: the mind/body problem. New York: Solomon R. Gugenheim Faundation, 1994. Rooy, M. van De restauratie van land-art; Het riet moet wijken. NRC Handelsblad, 17 april 1998, p.7. Sonsbeek 71. [tent.cat.] Arnhem: Park Sonsbeek, 1971. Sunsation festval 2005. Stichting Zonnewende. Sine dato, 9 maart 2005. http://www.sunsationfestival.nl. Tegenbosch, L. De Fraseologie van Sonsbeek 71. Raam, nr. 75 (juli 1971): p.42-50. Wilde, E. de, brief aan het College van Burgermeester en Wethouders in Velzen. 19 juli 1971, archief van De Verbeelding, map. Observatorium.