Mlstefna Rkistvarpsins

1. Almennt Rkistvarpi skal samkvmt lgum leggja rkt vi slenska tungu og menningu og hefur mikilvgu frslu- og uppeldishlutverki a gegna essu svii. Allt mlfar Rkistvarpinu a vera til fyrirmyndar og allt sem fr v kemur vandari slensku. Erlend or sem ekki verur komist hj a nota ber a laga a slensku mlkerfi eftir v sem frt ykir og g venja bur. Starfsmnnum Rkistvarpsins ber a kynna sr mlstefnuna og haga strfum snum samrmi vi hana. 2. Um einstk atrii 2.1 Vanda ml Vanda ml er markvisst og felst vieigandi oravali, rttum beygingum og elilegri orskipan. framburi skal gtt a skrri hljmtun, rttum herslum og elilegu hljmfalli samfellds mls. Rita ml vefsu Rkistvarpsins, textavarpi og skjtextum skal standast krfur um rttritun og gan frgang. Starfsmenn eiga a leggjast eitt til a mlfar s til fyrirmyndar. 2.2 Flutningur og byrg texta Flytjendum dagskrrefnis ber a vanda frambur sinn og flutning alla lund. eir eiga a gta ess eftir mtti a mlfar textans fullngi krfum um vanda og vieigandi mlfar. Mlvillur eiga eir a leirtta en mega ekki breyta mlfari a ru leyti n samrs vi byrgarmann textans. Verkstjra ber a sj um a hlutaeigandi starfsmaur dagskrr fi hi fyrsta upplsingar um vang sem hann hefur gert sig sekan um essu efni. 2.3 Asent efni og auglsingar Asent efni og auglsingar skulu fullngja elilegum krfum um mlfar. Auglsingar skulu almennt vera slensku en heimilt er a erlendir sngtextar su hluti auglsingar. Ef srstk sta er til a hafa erlent tal auglsingum skal fylgja ing.

2.4 Erlent tal Forast skal tlent ml efni sem sami er til flutnings Rkistvarpinu en egar ekki verur hj v komist, svo sem frttum, vitlum vi tlendinga og svo framvegis, ber jafnan a flytja ea sna slenska ingu samtmis nema bein sta s til annars, svo sem beinni tsendingu. 2.5 Talsetning Sjnvarpsefni sem tla er brnum og unglingum srstaklega skal flutt slensku eftir v sem kostur er. 2.6 Tknml og textun Teki skal mi af rfum heyrnarlausra, heyrnarskertra og eirra sem ekki hafa slensku a murmli me v a bja upp tknmlsingar og textun innlends sjnvarpsefnis eftir v sem kostur er. 2.7 Srnfn r erlendum mlum Srnfn r erlendum mlum ber a fara me samrmi vi ga slenska mlhef. Rki, lnd, borgir, hru, hf, fljt, fjll og anna slkt skal nefna hefbundnum slenskum heitum ef au eru til, svo sem Hjaltland (ekki Shetland), Kaupmannahfn ea Hfn (ekki Kbenhavn n Kben), Saxelfur (ekki Elbe n Elba). S essa ekki kostur ber a nota eftir v sem unnt er au heiti sem bar vikomandi landa tka sjlfir, svo sem Nuuk (ekki Godthb), Mnchen (ekki Munich), Nice (ekki Nizza), Westfalen (ekki Westphalia). Sum slensk heiti eru einkum bundin vi frttir og formlegt mlsni, svo sem Bjrgvin og Lundnir. Samsvarandi erlend nfn, Bergen og London, eru notu daglegu tali og eiga einnig rtt sr, a.m.k. vi formlegar astur. 2.8 Erlend heiti Heiti tlendum mnnum skal fara me a htti vikomandi jar eftir v sem unnt er nema slensk hef s fyrir ru eins og er um mrg heiti erlendra jhfingja sem erfa rki, og heiti pfa. Heiti stofnana, hljmsveita, listaverka og ess httar er rtt a slenska egar frt ykir, og gta samrmis eftir v sem unnt er. 2.9 Frsla Rkistvarpinu ber stugt a gefa starfsmnnum snum kost a auga slenskukunnttu sna og bta mlfar sitt og framsgn, bi nmskeium og me einstaklingsfrslu.

Starfsmnnum er skylt a nta sr slka frslu ef mlfarsrunautur telur a nausynlegt. Mlfarsrunautur hefur umsjn me essum mlum. 2.10 Mlfarsrgjf Mlfarsrunautur ea annar srfrur maur a vera starfsmnnum llum deildum til halds og trausts, meal annars me a a lesa yfir handrit fyrir tsendingu eftir v sem unnt er. 2.11 Vieigandi mlsni eir sem undirba og flytja dagskrrefni vera sfellt a hafa hlustendur ea horfendur huga og leitast vi a laga ml sitt a eim. Eftirfarandi m hafa til vimiunar um mlsni: Dagskrrefni A. Upplestur rituum texta, smdum me lesendur huga (t.d. tvarpssgu). Mlsni Vandaur upplestur. Hlutverk lesarans a lfga textann vi og mila honum til hlustenda. Kallar markvissan undirbning og fingu. B. Upplestur rituum texta, smdum me hlustendur huga (t.d. frttum og undirbnum pistlum). Fremur formlegt talml. Rkulegur og vieigandi orafori, beygingar, orar og notkun fastra orasambanda samrmi vi mlhef. Markviss efnistk. Sneitt hj erlendum hrifum, hikorum, hersluorum og fornfnum fyrstu og annarrar persnu. Upplestur gerur sem gilegastur me greinarmerkjum, tengiorum og hfilega lngum mlsgreinum. Traustvekjandi. C. Tal n samfellds handrits en me annars konar undirbningi, t.d. hj umsjnarmnnum spjall- og dgurmlatta, spyrlum vitlum, ulum hljstofu og stjrnendum umrna. D. Undirbningslaust tal, t.d. beinum rttalsingum og sumum tegundum vitala. 2.12 Hjlparggn formlegt talml. Skrt. Fremur formlegt en yfirvega talml. Nlg vi hlustendur/horfendur. Sneitt hj erlendum hrifum og hikorum. Blbrigarkt.

Starfsmenn Rkistvarpsins skulu hafa greian agang a orabkum og helstu handbkum um slenskt ml. Kynnt og rtt fundum me starfsmnnum Rkistvarpsins. Samykkt af tvarpsstjra 5. febrar 2010.

Hjlparggn
Hr er yfirlit um nokkur rit og vefsur sem gagnast slenskum mlnotendum (sj nnar http://www.arnastofnun.is/id/1019491 og http://www.lexis.hi.is/ordabaekur_skra.html): 1. Orabkur um slensku slensk orabk. 2002. Mrur rnason ritstj. rija tgfa, aukin og endurbtt. Edda, Reykjavk. slensk orsifjabk. 1989. sgeir Blndal Magnsson ritstj. Orabk Hsklans, Reykjavk. slensk samheitaorabk. 1985. Svavar Sigmundsson ritstj. Styrktarsjur rbergs rarsonar og Margrtar Jnsdttur. Hskli slands, Reykjavk. Oraheimur. slensk hugtakaorabk me ora- og orasambandaskr. 2002. Jn Hilmar Jnsson ritstj. JPV forlag, Reykjavk. Oralykill. 1987. I. Latnesk-slenskur nafnalykill r nttrufri. II. mis frior. III. Landafriheiti. rni Bvarsson ritstj. Bkatgfa Menningarsjs, Reykjavk. Orastaur. Orabk um slenska mlnotkun. 2001. Jn Hilmar Jnsson ritstj. 2. tg., aukin og endurskou. JPV-tgfa, Reykjavk. Rttritunarorabk handa grunnsklum. 1989. Baldur Jnsson ritstj. Nmsgagnastofnun og slensk mlnefnd, Reykjavk. Stafsetningarorabk me skringum. 1994. Halldr Halldrsson ritstj. 4. tg., aukin og endurskou. Almenna bkaflagi, Reykjavk. 2. Handbkur Ari Pll Kristinsson. 1998. Handbk um mlfar talmilum. Mlvsindastofnun Hskla slands, Reykjavk. rni Bvarsson. 1992. slenskt mlfar. Almenna bkaflagi, Reykjavk. Bjarni Vilhjlmsson og skar Halldrsson. 1966. slenzkir mlshttir. Almenna bkaflagi, Reykjavk. Ellert Sigurbjrnsson. 1999. Ml og mynd. Leibeiningar um textager, ingar og mlfar sjnvarpi og rum myndmilum. Sjnvarpi, Reykjavk. Gsli Sklason. 2001. Hagnt skrif. Kennslubk ritun. Ml og menning, Reykjavk. Heimir Plsson og Hskuldur rinsson. 1988. Um ingar. Iunn, Reykjavk. Hskuldur rinsson. 1995. Handbk um mlfri. Nmsgagnastofnun, Reykjavk.

Indrii Gslason og Hskuldur rinsson. 1993. Handbk um slenskan frambur. Rannsknarstofnun Kennarahskla slands, Reykjavk. Ingibjrg Axelsdttir og runn Blndal. 2004 [1. tg. 1988]. Handbk um ritun og frgang. 8. tgfa. Iunn, Reykjavk. Jn G. Frijnsson. 1993. Mergur mlsins. slensk oratiltki, uppruni, saga og notkun. rn og rlygur bkaklbbur hf., Reykjavk. Jn G. Frijnsson. 1997. Rtur mlsins. slenska bkatgfan, Reykjavk. 3. Nokkrar slensk-erlendar og erlend-slenskar orabkur An Icelandic-English Dictionary. 1874 [1957]. Richard Cleasby og Gubrandur Vigfsson ritstj. 2. tg. me viauka eftir William A. Craigie. The Clarendon Press, Oxford. Dnsk-slensk orabk. 1992. Hrefna Arnalds og Ingibjrg Johannesen ritstj. safold, Reykjavk. Ensk-slensk orabk me alfrilegu vafi. 1984. Jhann S. Hannesson ritstj. rn og rlygur, Reykjavk. Ensk-slensk sklaorabk. 1986. Jn Skaptason o.fl. rn og rlygur, Reykjavk. Frnsk-slensk orabk. 1995. r Stefnsson ritstj. rn og rlygur hf., Reykjavk. slensk orabk. Ijslands Woordenboek. slensk-hollensk/hollensk-slensk me stuttu yfirliti yfir hollenska og slenska mlfri. 1984. G.A. van der Toorn-Piebenga ritstj. Van Goor Zonen Amsterdam / Brussel. slensk-ensk orabk. 1989. Sverrir Hlmarsson, Christopher Sanders og John Tucker ritstj. Iunn, Reykjavk. slensk-dnsk orabk. 1920-1924 [ljspr. 1980]. Sigfs Blndal ritstj. slensk-danskur orabkarsjur. Sluumbo: Hi slenska bkmenntaflag, Reykjavk. slensk-dnsk orabk. Vibtir. 1963 [ljspr. 1981]. Halldr Halldrsson og Jakob Benediktsson ritstj. slensk-danskur orabkarsjur. Sluumbo: Hi slenska bkmenntaflag, Reykjavk. tlsk-slensk orabk. 1999. Paolo Maria Turchi ritstj. Iunn, Reykjavk. Norsk-slensk orabk. 1995 [1987]. Hrbjartur Einarsson ritstj. Universitetsforlaget, sl. [slensk-plsk /] plsk-slensk orabk. 2002. Stanisaw J. Bartoszek ritstj. Wydawnictwo naukowe UAM, Pozna. Rssnesk-slensk orabk. 1996. Helgi Haraldsson ritstj. Nestgfan, Reykjavk.

Snsk-slensk orabk. 1982. Gsta Holm og Aalsteinn Davsson ritstj. Almenna bkaflagi, Reykjavk.

4. Vefsur Orabkur slensk orabk, msar slensk-erlendar og erlend-slenskar orabkur o.fl.: http://snara.is/ Beygingarlsing slensks ntmamls: http://bin.arnastofnun.is/ Ritmlsskr Orabkar Hsklans: http://www.lexis.hi.is/cgi-bin/ritmal/leitord.cgi?adg=innsl Skr um orasambnd: http://www.arnastofnun.is/page/arnastofnun_gagnasafn_ordasambond slenskt oranet (dmi um notkun ora): http://www.ordanet.is/ Rithttur Auglsing um slenska stafsetningu: http://www3.hi.is/~eirikur/stafsreg.htm Auglsing um greinarmerkjasetningu: http://www.hi.is/~eirikur/greinreg.ht Ritreglur: http://ismal.hi.is/Malfregnir_23_Ritreglur.pdf Villuleitarforrit: http://vefur.puki.is/vefpuki/ Ora- og hugtakasfn Orabanki slenskrar mlstvar (orasfn): http://www.ismal.hi.is/ob/ Heiti landa, ja og hfustaa: http://www.arnastofnun.is/page/arnastofnun_landaheitaskra Hugtakasafn ingarmistvar utanrkisruneytisins: http://www.hugtakasafn.utn.stjr.is/ Fleira frlegt Tunguml veraldar: http://www.ethnologue.com/ Framburardmi r fjlmrgum mlum: http://forvo.com/ Mlfarsbanki slenskrar mlstvar: http://www.ismal.hi.is/malfar/ ttir Jns G. Frijnssonar um slenskt ml: http://mlfri.is/pistlar.php Athugum mli! bendingar Ara Pls Kristinssonar: http://www.ismal.hi.is/maltext.html